ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 1

นมตถ รตนตตยสส อภธมมตถสงคหปาล -------------- ปกรณารมภคาถา สมมาสมพทธมตล สสทธมมคณตตม อภวาทย ภาสสส อภธมมตถสงคห ฯ ตตถ วตตาภธมมตถา จตธา ปรมตถโต จตต เจตสก รป นพพานมต สพพถา ฯ ปโม ปรจเฉโท ตตถ จตต ตาว จตพพธ โหต กามาวจร รปาวจร อรปาวจร โลกตตร เจต ฯ ตตถ กตม กามาวจร ฯ โสมนสสสหคต ทฏ- คตสมปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก โสมนสสสหคต ทฏ- คตวปปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก อเปกขาสหคต ทฏ - คตสมปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก อเปกขาสหคต ทฏ - คตวปปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมกนต อมาน อฏป โลภ- สหคตจตตาน นาม ฯ โทมนสสสหคต ปฏฆสมปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมกนต อมาน เทวป ปฏฆจตตาน๑ นาม ฯ อเปกขาสหคต วจกจฉาสมปยตตเมก อเปกขาสหคต อทธจจสมปยตตเมกนต อมาน ๑. ส. ปฏฆสมปยตตจตตาน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 2

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 2 เทวป โมมหจตตาน นาม ฯ อจเจว สพพถาป ทวาทส อกสล- จตตาน สมตตาน ฯ อฏธา โลภมลาน โทสมลาน จ ทวธา โมหมลาน จ เทวต ทวาทสากสลา สย ฯ อเปกขาสหคต จกขว าณ ตถา โสตว าณ ฆาน- ว าณ ชวหาว าณ ทกขสหคต กายว าณ อเปกขา- สหคต สมปฏจฉนน๑ ตถา สนตรณ เจต อมาน สตตป อกสล- วปากจตตาน นาม ฯ อเปกขาสหคต จกขว าณ ตถา โสตว าณ ฆานว าณ ชวหาว าณ สขสหคต กาย- ว าณ อเปกขาสหคต สมปฏจฉนน๒ โสมนสสสหคต สนตรณ๓ อเปกขาสหคต สนตรณ เจต๔ อมาน อฏป กสลวปากาเหตกจตตาน นาม ฯ อเปกขาสหคต ป จทวาราวชชน ตถา มโนทวาราวชชน โสมนสสสหคต หสตปปาทจตต เจต อมาน ตณป อเหตกกรยา- จตตาน นาม ฯ อจเจว สพพถาป อฏารส อเหตกจตตาน สมตตาน ฯ สตตากสลปากาน ป ปากาน อฏธา กรยาจตตาน ตณต อฏารส อเหตกา ฯ ปาปาเหตกมตตาน โสภณานต วจจเร เอกนสฏ จตตาน อเถกนวตป วา ฯ โสมนสสสหคต าณสมปยตต อสงขารกเมก สสงขารก- เมก โสมนสสสหคต าณวปปยตต อสงขารกเมก สสงขารก- ๑-๒ ส. สมปฏจฉนนจตต ฯ ๓-๔ ส. สนตรณจตต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 3

ปมปรจเฉโท จตตสงคหวภาโค หนาท 3 เมก อเปกขาสหคต าณสมปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก อเปกขาสหคต าณวปปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมกนต อมาน อฏป๑ สเหตกกามาวจรกสลจตตาน นาม ฯ โสมนสส- สหคต าณสมปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก โสมนสส- สหคต าณวปปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก อเปกขาสหคต าณสมปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก อเปกขาสหคต าณ วปปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมกนต อมาน อฏป สเหตก- กามาวจรวปากจตตาน นาม ฯ โสมนสสสหคต าณสมปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก โสมนสสสหคต าณวปปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก อเปกขาสหคต าณสมปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมก อเปกขาสหคต าณวปปยตต อสงขารกเมก สสงขารกเมกนต อมาน อฏป สเหตกกามาวจร- กรยาจตตาน นาม ฯ อจเจว สพพถาป จตวสต สเหตกกามาวจร- กสลวปากกรยาจตตาน สมตตาน ฯ เวทนาาณสงขาร- เภเทน จตวสต สเหตกามาวจร- ป ปากกรยา มตา ฯ กาเม เตวส ปากาน ป าป าน วสต เอกาทส กรยา เจต จตป าส สพพถา ฯ กามาวจรจตตาน สมตตาน ฯ วตกกวจารปตสเขกคคตาสหต ปมชฌานกสลจตต วจาร- ปตสเขกคคตาสหต ทตยชฌานกสลจตต ปตสเขกคคตาสหต ๑. โปฏเกส สเหตก อต น ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 4

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 4 ตตยชฌานกสลจตต สเขกคคตาสหต จตตถชฌานกสลจตต อเปกเขกคคตาสหต ป จมชฌาน กสลจตต เจต อมาน ป จป รปาวจรกสลจตตาน นาม ฯ วตกกวจารปตสเขกคคตาสหต ปมชฌานวปากจตต วจารปตสเขกคคตาสหต ทตยชฌานวปาก- จตต ปตสเขกคคตาสหต ตตยชฌานวปากจตต สเขกคคตา- สหต จตตถชฌานวปากจตต อเปกเขกคคตาสหต ป จมชฌาน- วปากจตต เจต อมาน ป จป รปาวจรวปากจตตาน นาม ฯ วตกกวจารปตสเขกคคตาสหต ปมชฌานกรยาจตต วจาร- ปตสเขกคคตาสหต ทตยชฌานกรยาจตต ปตสเขกคคตาสหต ตตยชฌานกรยาจตต สเขกคคตาสหต จตตถชฌานกรยาจตต อเปกเขกคคตาสหต ป จมชฌานกรยาจตต เจต อมาน ป จป รปาวจรกรยาจตตาน นาม ฯ อจเจว สพพถาป ปณณรส รปา- วจรกสลวปากกรยาจตตาน สมตตาน ฯ ป จธา ฌานเภเทน รปาวจรมานส ป ปากกรยาเภทา ต ป จทสธา ภเว ฯ อากาสาน จายตนกสลจตต ว าณ จายตนกสลจตต อาก จ ายตนกสลจตต เนวส านาส ายตนกสลจตต เจต อมาน จตตารป อรปาวจรกสลจตตาน นาม ฯ อากาสาน จายตน- วปากจตต ว าณ จายตนวปากจตต อาก จ ายตนวปาก- จตต เนวส านาส ายตนวปากจตต เจต อมาน จตตารป อรปาวจรวปากจตตาน นาม ฯ อากาสาน จายตนกรยาจตต

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 5

ปฐมปรจเฉโท จตตสงคหวภาโค หนาท 5 ว าณ จายตนกรยาจตต อาก จ ายตนกรยาจตต เนว- ส านาส ายตนกรยาจตต เจต อมาน จตตารป อรปาวจร- กรยาจตตาน นาม ฯ อจเจว สพพถาป ทวาทส อรปาวจร กสล- วปากกรยาจตตาน สมตตาน ฯ อาลมพนปปเภเทน จตธารปปมานส ป ปากกรยาเภทา ปน ทวาทสธา ต ฯ โสตาปตตมคคจตต๑ สกทาคามมคคจตต อนาคามมคคจตต อรหตตมคคจตต เจต อมาน จตตารป โลกตตรกสลจตตาน นาม ฯ โสตาปตตผลจตต สกทาคามผลจตต อนาคามผลจตต อรหตต- ผลจตต เจต อมาน จตตารป โลกตตรวปากจตตาน นาม ฯ อจเจว สพพถาป อฏ โลกตตรกสลวปากจตตาน สมตตาน ฯ จตมคคปปเภเทน จตธา กสลนตถา ปากนตสส ผลตตาต อฏธานตตร มต ฯ ทวาทสากสลาเนว๒ กสลาเนกวสต ฉตตเสว วปากาน กรยาจตตาน วสต ฯ จตป าสธา กาเม รเป ปณณรสรเย จตตาน ทวาทสารเป อฏธานตตเร ตถา ฯ อตถเมกนนวตป- ปเภท ปน มานส เอกวสสต วาถ วภชนต วจกขณา ฯ ๑. สก อาคจฉตต สกทาคามต โยชนา ฯ ๒. กตถจ... เนว ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 6

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 6 กถเมกนนวตวธ จตต เอกวสสต โหต ฯ วตกก วจาร ปต- สเขกคคตาสหต ปมชฌานโสตาปตตมคคจตต วจาร ปต สเข- กคคตาสหต ทตยชฌานโสตาปตตมคคจตต ปตสเขกคคตาสหต ตตยชฌานโสตาปตตมคคจตต สเขกคคตาสหต จตตถชฌาน- โสตาปตตมคคจตต อเปกเขกคคตาสหต ป จมชฌานโสตา- ปตตมคคจตต เจต อมาน ป จป โสตาปตตมคคจตตาน นาม ตถา สกทาคามอนาคามอรหตตมคคจตตาน๑ เจต สมวสต มคค- จตตาน นาม ตถา ผลจตตาน เจต สมจตตาฬส โลกตตรจตตาน ภวนต๒ ฯ ฌานงคโยคเภเทน กเตวเกกนต ป จธา วจจตานตตร จตต จตตาฬสวธนต จ ฯ ยถา จ รปาวจร คยหตานตตร ตถา ปมาทชฌานเภเท อารปป จาป ป จเม ฯ เอกาทสวธ ตสมา ปมาทกมรต ฌานเมเกกมนเต ต เตวสตวธ ภเว ฯ สตตตสวธ ป ทวป าสวธนตถา ปากมจจาห จตตาน เอกวสสตมพธาต ฯ อต อภธมมตถสงคเห จตตสงคหวภาโค นาม ปโม ปรจเฉโท ฯ ๑. ส....จตต เจต ฯ ๒. ส. ภวนตต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 7

ทตยปรจเฉโท เจตสกสงคหวภาโค หนาท 7 ทตโย ปรจเฉโท เอกปปาทนโรธา จ เอกาลมพนวตถกา เจโตยตตา ทวป าส ธมมา เจตสกา มตา ฯ กถ ฯ ผสโส เวทนา ส า เจตนา เอกคคตา ชวตนทรย มนสกาโร เจต สตตเม เจตสกา สพพจตตสาธารณา นาม ฯ วตกโก วจาโร อธโมกโข วรย ปต ฉนโท เจต ฉ อเม เจตสกา ปกณณกา นาม ฯ เอวมเม๑ เตรส เจตสกา อ สมานาต เวทตพพา ฯ โมโห อหรก อโนตตปป อทธจจ โลโภ ทฏ มาโน โทโส อสสา มจฉรย กกกจจ ถน มทธ วจกจฉา เจต จททสเม เจตสกา อกสลา นาม ฯ สทธา สต หร โอตตปป อโลโภ อโทโส ตตรมชฌตตตา กายปสสทธ จตตปสสทธ กาย- ลหตา จตตลหตา กายมทตา จตตมทตา กายกมม ตา จตต- กมม ตา กายปาค ตา จตตปาค ตา กายชกตา จตตชกตา เจต เอกนวสตเม เจตสกา โสภณสาธารณา นาม ฯ สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมาอาชโว เจต ตสโส วรตโย นาม ฯ กรณา มทตา ปน๒ อปปม า นามาต สพพถาป ป นทรเยน สทธ ป จวสตเม เจตสกา โสภณาต เวทตพพา ฯ เอตตาวตา เตรส สมานา จ จททสากสลา ตถา โสภณา ป จวสาต ทวป าส ปวจจเร ฯ ๑. ส. เอวเมเต ฯ ๒. ส. ปนสทโท นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 8

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 8 เตส จตตาวยตตาน ยถาโยคมโต ปร จตตปปาเทส ปจเจก สมปโยโค ปวจจต ฯ สตต สพพตถ ยชชนต ยถาโยค ปกณณกา จททสากสเลเสวว โสภเณเสวว โสภณา ฯ กถ ฯ สพพจตตสาธารณา ตาว สตตเม เจตสกา สพเพสป เอกนนวตจตตปปาเทส ลพภนต ฯ ปกณณเกส ปน วตกโก ตาว ทวป จว าณวชชตกามาวจรจตเตส เจว เอกาทสส ปมชฌาน- จตเตส จาต ป จป าสจตเตส อปปชชต ฯ วจาโร ปน เตส เจว เอกาทสส ทตยชฌานจตเตส จาต ฉสฏ จตเตส ฯ อธโมกโข ปน ทวป จว าณวจกจฉาสหคตวชชตจตเตส ฯ วรย ปน ป จทวาราวชชนทวป จว าณสมปฏจฉนนสนตรณวชชต- จตเตส ฯ ปต โทมนสสเปกขาสหคตกายว าณจตตถชฌาน- วชชตจตเตส ฯ ฉนโท อเหตกโมมหวชชตจตเตส ฯ เต ปน จตตปปาทา ยถากกม ฉสฏ ป จป าส เอกาทส จ โสฬส สตตต วสต เจว ปกณณกววชชตา ฯ ป จป าส ฉสฏ ยฏ- สตตต ตสตตต เอกป าส เจกน- สตตต สปปกณณกา ฯ อกสเลส ปน โมโห อหรก อโนตตปป อทธจจ จาต จตตาโรเม เจตสกา สพพากสลสาธารณา นาม สพเพสป ทวาทสา- กสเลส ลพภนต ฯ โลโภ อฏส โลภสหคตจตเตเสวว ลพภต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 9

ทตยปรจเฉโท เจตสกสงคหวภาโค หนาท 9 ทฏ จตส ทฏ คตสมปยตเตส ฯ มาโน จตส ทฏ คต- วปปยตเตส ฯ โทโส อสสา มจฉรย กกกจจ จาต ทวส ปฏฆจตเตส๑ ฯ ถนมทธ ป จส สสงขารกจตเตส ฯ วจกจฉา วจกจฉาสหคตจตเตเยว ลพภตต ฯ สพพาป เส จตตาโร โลภมเล ตโย กตา โทสมเลส จตตาโร สสงขาเร ทวยนตถา ฯ วจกจฉา วจกจฉา- จตเต จาต จตททส ทวาทสากสเลเสวว สมปยชชนต ป จธา ฯ โสภเณส ปน โสภณสาธารณา ตาว เอกนวสต๒ เจตสกา สพเพสป เอกนสฏ โสภณจตเตส สมปยชชนต ฯ วรตโย ปน ตสโสป อฏส โลกตตรจตเตส สพพถาป นยตา เอกโตว ลพภนต ฯ โลกเยส ปน กามาวจรกสเลเสวว กทาจ สนทสสนต วส วส ฯ อปปม าโย ปน ทวาทสส ป จมชฌานวชชตมหคคตจตเตส เจว กามาวจรกสเลส จ สเหตกกามาวจรกรยาจตเตส จาต อฏ- วสตจตเตเสวว กทาจ นานา หตวา ชายนต ฯ อเปกขาสหคเตส ปเนตถ กรณา มทตา น สนตต เกจ วทนต ฯ ป า ปน ทวาทสส าณสมปยตตกามาวจรจตเตส เจว สพเพสป ป จตตส- มหคคตโลกตตรจตเตส จาต สตตจตตาฬสจตเตส สมปโยค คจฉตต ฯ เอกนวสต ธมมา ชายนเตกนสฏ ย๓ ตโย โสฬสจตเตส อฏวสตย ทวย ฯ ๑. ส. ปฏฆสมปยตตจตเตส ฯ ๒. กตถจ เอกนวสตเม ฯ ๓. กตถจ...สฏ ส ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 10

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 10 ป า ปกาสตา สตต- จตตาฬสวเธสป สมปยตตา จตเธว โสภเณเสวว โสภณา ฯ อสสามจเฉรกกกจจ- วรตกรณาทโย นานา กทาจ มาโน จ ถนมทธ ตถา สห ฯ ยถาวตตานสาเรน เสสา นยตโยคโน สงคห จ ปวกขาม เตสนทาน ยถารห ฯ ฉตตสานตตเร ธมมา ป จตตส มหคคเต อฏตตสาป ลพภนต กามาวจรโสภเณ ฯ สตตวสตยป มห ทวาทสาเหตเกต จ ยถาสมภวโยเคน ป จธา ตตถ สงคโห ฯ กถ ฯ โลกตตเรส ตาว อฏส ปมชฌานกจตเตส อ - สมานา เตรส เจตสกา อปปม าวชชตา เตวสต โสภณเจตสกา เจต ฉตตส ธมมา สงคห คจฉนต ฯ ตถา ทตยชฌานก- จตเตส วตกกวชชา ฯ ตตยชฌานกจตเตส วตกกวจารวชชา ฯ จตตถชฌานกจตเตส วตกกวจารปตวชชา ฯ ป จมชฌานก- จตเตส อเปกขาสหคตา เต เอว สงคยหนต ฯ สพพถาป อฏส โลกตตรจตเตส ป จกชฌานวเสน ป จธาว สงคโห โหตต ฯ ฉตตส ป จตสาถ จตตตส ยถากกม เตตตส ทวยมจเจว ป จธานตตเร ตา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 11

ทตยปรจเฉโท เจตสกสงคหวภาโค หนาท 11 มหคคเตส ปน ตส ปมชฌานกจตเตส ตาว อ สมานา เตรส เจตสกา วรตวชชา๑ พาวสต โสภณเจตสกา เจต ป จตตส ธมมา สงคห คจฉนต ฯ กรณา มทตา ปเนตถ ปจเจกเมว โยเช- ตพพา ฯ ตถา ทตยชฌานกจตเตส วตกกวชชา ฯ ตตยชฌานก- จตเตส วตกกวจารวชชา ฯ จตตถชฌานกจตเตส วตกกวจาร- ปตวชชา ฯ ป จมชฌานกจตเตส ปณณรสส อปปม าโย น ลพภนต ฯ สพพถาป สตตวสตมหคคตจตเตส ป จกชฌาน- วเสน ป จธาว สงคโห โหตต ฯ ป จตตส จตตตส เตตตสาถ ยถากกม ทวตตส เจว ตสาต ป จธาว มหคคเต ฯ กามาวจรโสภเณส ปน กสเลส ตาว ปมทวเย าณ- สมปยตเต อ สมานา เตรส เจตสกา ป จวสต โสภณ- เจตสกา เจต อฏตตส ธมมา สงคห คจฉนต ฯ อปปม า- วรตโย ปเนตถ ป จป ปจเจกเมว โยเชตพพา ฯ ตถา ทตยทวเย าณวชชตา ฯ ตตยทวเย าณสมปยตเต ปตวชชตา ฯ จตตถ- ทวเย าณปตวชชตา ฯ เต เอว สงคยหนต ฯ กรยาจตเตสป วรตวชชตา ตเถว จตสป ทเกส จตธา สงคห คจฉนต ฯ ตถา วปาเกส จ อปปม าวรตวชชตา ฯ เต เอว สงคยหนต ฯ สพพถาป จตวสตกามาวจรโสภณจตเตส ทกวเสน ทวาทสธาว สงคโห โหตต ฯ ๑. วรตตตยวชชตา ฯ

99 อภธมมตถสงคหปาล หนาท 12 อฏตตส สตตตตส ทวย ฉตตสก สเภ

ป จตตส จตตตส ทวย เตตตสก กรเย ฯ เตตตส ปาเก ทวตตส ทวเยกตตสก ภเว สเหตกามาวจร- ป ปากกรยามเน ฯ น วชชนเตตถ วรต กรยาส จ มหคคเต อนตตเร อปปม า กามปาเก ทวย ตถา ฯ อนตตเร ฌานธมมา อปปม า จ มชฌเม วรต าณปต จ ปรตเตส วเสสกา ฯ อกสเลส ปน โลภมเลส ตาว ปเม อสงขารเก อ - สมานา เตรส เจตสกา อกสลสาธารณา จตตาโร เจต สตตรส โลภทฏ ห สทธ เอกนวสต ธมมา สงคห คจฉนต ฯ ตเถว ทตเย อสงขารเก โลภมาเนน สทธ ฯ ตตเย ตเถว ปตวชชตา โลภทฏ ห อฏารส ฯ จตตเถ ตเถว โลภมาเนน ฯ ป จเม ปน ปฏฆสมปยตเต อสงขารเก โทโส อสสา มจฉรย กกกจจ จาต จตห สทธ ปตวชชตา เต เอว วสต ธมมา สงคยหนต ฯ อสสา- มจเฉรกกกจจาน ปเนตถ ปจเจกเมว โยเชตพพาน ฯ สสงขารก- ป จเกป ตเถว ถนมทเธน วเสเสตวา โยเชตพพา ฯ ฉนท ปต- วชชตา ปน อ สมานา เอกาทส อกสลสาธารณา จตตาโร จาต ปณณรส ธมมา อทธจจสหคเต สมปยชชนต ฯ วจกจฉา- สหคตจตเต จ อธโมกขวรหตา วจกจฉาสหตา ตเถว ปณณรส ธมมา สมปลพภนต ฯ สพพถาป ทวาทสากสลจตตปปาเทส ปจเจก

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 12

ทตยปรจเฉโท เจตสกสงคหวภาโค หนาท 13 โยชยมานาป คณนวเสน สตตธาว สงคหตา ภวนตต ฯ เอกนวสฏารส วเสกวส วสต พาวส ปณณรสาต สตตธากสเล ตา ฯ สาธารณา จ จตตาโร สมานา จ ทสาปเร จททเสเต ปวจจนต สพพา กสลโยคโน ฯ อเหตเกส ปน หสนจตเต ตาว ฉนทวชชตา อ สมานา ทวาทส ธมมา สงคห คจฉนต ฯ ตถา โวฏวเน๑ ฉนทปต- วชชตา ฯ สขสนตรเณ ฉนทวรยวชชตา ฯ มโนธาตตกา- เหตกปฏสนธยคเล ฉนทปตวรยวชชตา ฯ ทวป จว าเณส ปกณณกวชชตา ฯ เต เอว สงคยหนต ฯ สพพถาป อฏารสส อเหตเกส คณนวเสน จตธาว สงคโห โหตต ฯ ทวาทเสกาทส ทส สตต จาต จตพพโธ อฏารสาเหตเกส จตตปปาเทส สงคโห ฯ อเหตเกส สพพตถ สตต เสสา ยถารห อต วตถารโต วตตา เตตตสวธสงคหา ฯ อตถ จตตาวยตตาน สมปโยค จ สงคห ตวา เภท ยถาโยค จตเตน สมมททเสต ฯ อต อภธมมตถสงคเห เจตสกสงคหวภาโค นาม ทตโย ปรจเฉโท ฯ ๑. ส. สพพตถ โวฏปนาต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 13

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 14 ตตโย ปรจเฉโท สมปยตตา ยถาโยค เตป าส สภาวโต จตตเจตสกา ธมมา เตสนทาน ยถารห ฯ เวทนาเหตโต กจจ- ทวาราลมพนวตถโต จตตปปาทวเสเนว สงคโห นาม นยเต ฯ ตตถ เวทนาสงคเห ตาว ตวธา เวทนา สขา ทกขา อทกขม- สขา เจต ฯ สข ทกข โสมนสส โทมนสส อเปกขาต จ ปเภเทน ปน ป จธา โหต ฯ ตตถ สขสหคต กสลวปาก กาย- ว าณเมกเมว ฯ ตถา ทกขสหคต อกสลวปาก กาย- ว าณ ฯ โสมนสสสหคตจตตาน ปน โลภมลาน จตตาร ทวาทส กามาวจรโสภณาน สขสนตรณหสนาน จ เทวต อฏารส กามาวจรจตตาน๑ เจว ปมทตยตตยจตตถชฌานสงขาตาน จต- จตตาฬส มหคคตโลกตตรจตตาน เจต ทวาสฏ วธาน ภวนต ฯ โทมนสสสหคตาน ปน เทว ปฏฆจตตาเนว ฯ เสสาน สพพานป ป จป าส อเปกขาสหคตจตตาเนวาต ฯ สข ทกขมเปกขาต ตวธา ตตถ เวทนา โสมนสส โทมนสส อต เภเทน ป จธา ฯ สขเมกตถ ทกข จ โทมนสส ทวเย ต ทวาสฏ ส โสมนสส ป จป าสเกตรา ฯ ๑. ส. กามาวจรโสมนสสสหคตจตตาน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 14

ตตยปรจเฉโท หนาท 15 เหตสงคเห เหตโย นาม โลโภ โทโส โมโห อโลโภ อโทโส อโมโห จาต ฉพพธา ภวนต ฯ ตตถ ป จทวาราวชชนทว- ป จว าณสมปฏจฉนนสนตรณโวฏพพนหสนวเสน อฏารส อเหตกจตตาน นาม ฯ เสสาน สพพานป เอกสตตต จตตาน สเหตกาเนว ฯ ตตถาป เทว โมมหจตตาน เอกเหตกาน ฯ เสสาน ทส อกสลจตตาน เจว าณวปปยตตาน ทวาทส กามาวจร- โสภณาน เจต ทวาวสต ทเหตกจตตาน ฯ ทวาทส าณ- สมปยตตกามาวจรโสภณาน เจว ป จตตส มหคคตโลกตตร- จตตาน เจต สตตจตตาฬส ตเหตกจตตาน ฯ โลโภ โทโส จ โมโห จ เหต อกสลา ตโย อโลภาโทสาโมหา จ กสลาพยากตา ตถา ฯ อเหตกฏารเสก- เหตกา เทว ทววสต ทเหตกา มตา สตต- จตตาฬส ตเหตกา ฯ กจจสงคเห กจจาน นาม ปฏสนธภวงคาวชชนทสสนสวน- ฆายนสายนผสนสมปฏจฉนนสนตรณโวฏวนชวนตทาลมพนจต- วเสน จททสวธาน ภวนต ฯ ปฏสนธ ภวงคาวชชนป จว าณฏ- านาทวเสน ปน เตส ทสธา านเภโท เวทตพโพ ฯ ตตถ เทว อเปกขาสหคตสนตรณาน เจว อฏ มหาวปากาน จ นว รปารปวปากาน เจต เอกนวสต จตตาน ปฏสนธภวงคจตกจจาน นาม ฯ อาวชชนกจจาน ปน เทว ฯ ตถา ทสสนสวนฆายน- สายนผสนสมปฏจฉนนกจจาน จ ฯ ตณ สนตรณกจจาน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 15

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 16 มโนทวาราวชชนเมว ป จทวาเร โวฏพพนกจจ สาเธต ฯ อาวชชน- ทวยวชชตาน กสลากสล ผล กรยา จตตาน ป จป าส ชวน- กจจาน ฯ อฏ มหาวปากาน เจว สนตรณตตย เจต เอกาทส ตทาลมพนกจจาน ฯ เตส ปน เทว อเปกขาสหคตสนตรณจตตาน ปฏสนธภวงคจตตทาลมพนสนตรณวเสน ป จกจจาน นาม ฯ มหาวปากาน อฏ ปฏสนธภวงคจตตทาลมพนวเสน จตกจจาน นาม ฯ มหคคตวปากาน นว ปฏสนธภวงคจตวเสน ตกจจาน นาม ฯ โสมนสสสหคตสนตรณ สนตรณตทาลมพนวเสน ทกจจ ฯ ตถา โวฏวน โวฏวนาวชชนวเสน ฯ เสสาน ปน สพพานป ชวนมโนธาตตกทวป จว าณาน ยถาสมภวเมกกจจานต ฯ ปฏสนธาทโย นาม กจจเภเทน จททส ทสธา านเภเทน จตตปปาทา ปกาสตา ฯ อฏสฏ ตถา เทว จ นวฏ เทว ยถากกม เอก ทว ต จต ป จ- กจจฏานาน นททเส ฯ ทวารสงคเห ทวาราน นาม จกขทวาร โสตทวาร ฆานทวาร ชวหาทวาร กายทวาร มโนทวาร เจต ฉพพธาน ภวนต ฯ ตตถ จกขเมว จกขทวาร ฯ ตถา โสตาทโย โสตทวาราทน ฯ มโนทวาร ปน ภวงคนต ปวจจต ฯ ตตถ ป จทวาราวชชนจกข- ว าณสมปฏจฉนนสนตรณโวฏวนกามาวจรชวนตทาลมพนวเสน ฉจตตาฬส จตตาน จกขทวาเร ยถารหมปปชชนต ฯ ตถา ป จ- ทวาราวชชนโสตว าณาทวเสน โสตทวาราทสป ฉจตตาฬเสว

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 16

ตตยปรจเฉโท หนาท 17 ภวนตต ฯ สพพถาป ป จทวาเรส จตป าส จตตาน กามา- วจราเนวาต เวทตพพาน ฯ มโนทวาเร ปน มโนทวาราวชชน- ป จป าสชวนตทาลมพนวเสน สตตสฏ จตตาน ภวนต ฯ เอกนวสต ปฏสนธภวงคจตวเสน ทวารวนมตตาน ฯ เตส ทวป จว าณาน เจว มหคคตโลกตตรชวนาน เจต ฉตตส ยถารหเมกทวารกจตตาน นาม ฯ มโนธาตตกมปน ป จทวารก ฯ สขสนตรณโวฏวนกามาวจรชวนาน ฉทวารกจตตาน ฯ อเปกขา- สหคตสนตรณมหาวปากาน ฉทวารกาน เจว ทวารวนมตตาน จ มหคคตวปากาน ทวารวนมตตาเนวาต ฯ เอกทวารกจตตาน ป จฉทวารกาน จ ฉทวารกวมตตาน วมตตาน จ สพพถา ฯ ฉตตสต ตถา ตณ เอกตตส ยถากกม ทสธา นวธา เจต ป จธา ปรทปเย ฯ อาลมพนสงคเห อาลมพนาน นาม รปารมมณ สททารมมณ คนธารมมณ รสารมมณ โผฏพพารมมณ ธมมารมมณ เจต ฉพพธาน ภวนต ฯ ตตถ รปเมว รปารมมณ ฯ ตถา สททาทโย สททารมมณาทน ฯ ธมมารมมณมปน ปสาทสขมรปจตตเจตสก- นพพานป ตตวเสน ฉธา สงคยหต ฯ ตตถ จกขทวารกจตตาน สพเพสมป รปเมว อารมมณ ต จ ปจจปปนนเมว ฯ ตถา โสตทวารกจตตาทนมป สททาทโย ปจจปปนนาเยว ฯ มโนทวารก- จตตานมปน ฉพพธมป ปจจปปนนมตตานาคต กาลวนมตตจ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 17

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 18 ยถารหมาลมพน โหต ฯ ทวารวนมตตาน จ ปฏสนธภวงค จต- สงขาตาน ฉพพธมป ยถาสมภว เยภยเยน ภวนตเร ฉทวารคคหต ปจจปปนนมตต ป ตตภต วา กมมกมมนมตตคตนมตต- สมมตมาลมพน โหต ฯ เตส จกขว าณาทน ยถากกม รปาท- เอเกกาลมพนาน เอว ฯ มโนธาตตกมปน รปาทป จาลมพน ฯ เสสาน กามาวจรวปากาน หสนจตต จ สพพถาป กามาวจรา- ลมพนาเนว ฯ อกสลาน เจว าณวปปยตตกามาวจรชวนาน จ โลกตตรวชชตสพพาลมพนาน ฯ าณสมปยตตกามาวจรกสลาน เจว ป จมชฌานสงขาต อภ ากสล จ อรหตตมคคผลวชชต- สพพาลมพนาน ฯ าณสมปยตตกามาวจรกรยาน เจว กรยา- ภ าโวฏวน จ สพพถาป สพพาลมพนาน ฯ อรเปส ทตย- จตตถาน มหคคตาลมพนาน ฯ เสสาน ปน มหคคตจตตาน สพพานป ป ตตาลมพนาน ฯ โลกตตรจตตาน นพพานาลมพนานต ฯ ป จวส ปรตตมห ฉ จตตาน มหคคเต เอกวสต โวหาเร อฏ นพพานโคจเร ฯ วสานตตรมตตมห อคคมคคผลชชเต ป จ สพพตถ ฉ เจต สตตธา ตตถ สงคโห ฯ วตถสงคเห วตถน นาม จกข โสต ฆาน ชวหา กาโย หทยวตถ เจต ฉพพธาน ภวนต ฯ ตาน ปน กามโลเก สพพานป ลพภนต ฯ รปโลเก ปน ฆานาทตตย นตถ ฯ อรปโลเก ปน สพพานป น สวชชนต ฯ ตตถ ป จ ว าณธาตโย ยถากกม

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 18

จตตถปรจเฉโท หนาท 19 เอกนเตน ป จ ปสาทวตถน นสสาเยว ปวตตนต ฯ ป จทวารา- วชชนสมปฏจฉนนสงขาตา ปน มโนธาต หทย นสสตาเยว ฯ ตถาวเสสา มโนว าณธาตสงขาตา จ สนตรณมหาวปากปฏฆ- ทวยปมมคคหสนรปาวจรวเสน หทย นสสาเยว ปวตตนต ฯ อวเสสา กสลากสลกรยานตตรวเสน ปน นสสาย วา อนสสาย วา อรปวปากวเสน หทย อนสสาเยว ปวตตนตต ฯ ฉวตถนสสตา กาเม สตต รเป จตพพธา ตวตถนสสตารปเป ธาเตวกานสสตา มตา ฯ เตจตตาฬส นสสาย เทวจตตาฬส ชายเร อนสสาย จ นสสาย ปาการปปา อนสสตาต ฯ อต อภธมมตถสงคเห ปกณณกสงคหวภาโค นาม ตตโย ปรจเฉโท ฯ จตตโถ ปรจเฉโท จตตปปาทานมจเจว กตวา สงคหมตตร ภมปคคลเภเทน ปพพาปรนยามต ฯ ปวตตสงคห นาม ปฏสนธปปวตตย ปวกขาม สมาเสน ยถาสมภวโต กถ ฯ ฉ วตถน ฉ ทวาราน ฉาลมพนาน ฉ ว าณาน ฉ วถโย ฉธา วสยปปวตตต วถสงคเห ฉ ฉกกาน เวทตพพาน ฯ วถมตตา- นมปน กมมกมมนมตตคตนมตตวเสน ตวธา โหต วสยปปวตต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 19

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 20 ตตถ วตถทวาราลมพนาน ปพเพ วตตนยาเนว ฯ จกขว าณ โสตว าณ ฆานว าณ ชวหาว าณ กายว าณ มโน- ว าณ เจต ฉ ว าณาน ฯ ฉ วถโย ปน จกขทวารวถ โสตทวารวถ ฆานทวารวถ ชวหาทวารวถ กายทวารวถ มโนทวารวถ เจต ทวารวเสน วา จกขว าณวถ โสตว าณวถ ฆาน- ว าณวถ ชวหาว าณวถ กายว าณวถ มโนว าณวถ เจต ว าณวเสน วา ทวารปปวตตา จตตปปวตตโย โยเชตพพา ฯ อตมหนต มหนต ปรตต อตปรตต เจต ป จทวาเร มโนทวาเร ปน วภต อวภต เจต ฉธา วสยปปวตต เวทตพพา ฯ กถ ฯ อปปาท ตภงควเสน ขณตตยเมกจตตกขณ นาม ฯ ตาน ปน สตตรส จตตกขณาน รปธมมานมาย ฯ เอกจตตกขณา- ตตาน วา พหจตตกขณาตตาน วา ตปปตตาเนว ป จาลมพนาน ป จทวาเร อาปาถมาคจฉนต ฯ ตสมา ยท เอกจตตกขณาตต รปาลมพน จกขสสาปาถมาคจฉต ฯ ตโต ทวกขตต ภวงเค จลเต ภวงคโสต วจฉนทตวา ตเมว รปาลมพน อาวชชนต ป จทวารา- วชชนจตตมปปชชตวา นรชฌต ฯ ตโต ตสสานนตร ตเมว รป ปสสนต จกขว าณ สมปฏจฉนต สมปฏจฉนนจตต สนตรยมาน สนตรณจตต ววฏเปนต โวฏวนจตต เจต ยถากกม อปปชชตวา นรชฌนต ฯ ตโต ปรเมกนตสกามาวจรชวเนส ยงก จ ลทธปจจย เยภยเยน สตตกขตต ชวน ชวต ฯ ชวนานพนธาน จ เทว ตทาลมพนปากาน ยถารห ปวตตนต ฯ ตโต ปร ภวงคปาโตว ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 20

จตตถปรจเฉโท หนาท 21 เอตตาวตา จททส วถจตตปปาทา เทว ภวงคจลนาน ปพเพ- วาตตกเมกจตตกขณนต กตวา สตตรส จตตกขณาน ปรปเรนต ฯ ตโต ปร นรชฌต ฯ อาลมพนเมต อตมหนต นาม โคจร ฯ ยาว ตทาลมพนปปาทา ปน อปปโหนตาตตกมาปาถมาคตมาลมพน มหนต นาม ฯ ตตถ ชวนาวสาเน ภวงคปาโตว โหต ฯ นตถ ตทาลมพนปปาโท ฯ ยาว ชวนปปาทาป อปปโหนตาตตกมาปาถ- มาคต อาลมพน ปรตต นาม ฯ ตตถ ชวนมป อนปปชชตวา ทวตตกขตต โวฏวนเมว ปรวตตต ฯ ตโต ปร ภวงคปาโตว โหต ฯ ยาว โวฏวนปปาทา จ อปปโหนตาตตกมาปาถมาคต อาลมพน นโรธาสนน อตปรตต นาม ฯ ตตถ ภวงคจลนเมว โหต ฯ นตถ วถจตตปปาโท ฯ อจเจว จกขทวาเร ตถา โสตทวาราทส เจต สพพถาป ป จทวาเร ตทาลมพนชวนโวฏวน- โมฆสงขาตาน จตนน วาราน ยถากกม อาลมพนภตา วสยปปวตต จตธา เวทตพพา ฯ วถจตตาน สตเตว จตตปปาทา จตททส จตป าส วตถารา ป จทวาเร ยถารห ฯ อยเมตถ ป จทวาเร วถจตตปปวตตนโย ฯ มโนทวาเร ปน ยท วภตมาลมพน อาปาถมาคจฉต ฯ ตโต ปร ภวงคจลน มโนทวาราวชชนชวนาวสาเน ตทาลมพนปากาน ปวตตนต ฯ ตโต ปร ภวงคปาโต ฯ อวภเต ปนาลมพเน ชวนา- วสาเน ภวงคปาโตว โหต ฯ นตถ ตทาลมพนปปาโทต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 21

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 22 วถจตตาน ตเณว จตตปปาทา ทเสรตา วตถาเรน ปเนตเถก- จตตาฬส วภาวเย ฯ อยเมตถ ปรตตชวนวาโร ฯ อปปนาชวนวาเร ปน วภตาวภตเภโท นตถ ฯ ตถา ตทา- ลมพนปปาโท ฯ ตตถ ห าณสมปยตตกามาวจรชวนานมฏนน- ม ตรสม ปรกมโมปจารานโลมโคตรภนาเมน จตกขตต ตกขตต- เมว วา ยถากกม อปปชชตวา นรทเธ ตทนนตรเมว ยถารห จตตถ วา ป จม วา ฉพพสตมหคคตโลกตตรชวเนส ยถาภนหารวเสน ยงก จ ชวน อปปนาวถโมตรต ฯ ตโต ปร อปปนาวสาเน ภวงค- ปาโตว โหต ฯ ตตถ โสมนสสสหคตชวนานนตร อปปนาป โสมนสส- สหคตาว ปาฏกงขตพพา ฯ อเปกขาสหคตชวนานนตร อเปกขา สหคตาว ฯ ตตถาป กสลชวนานนตร กสลชวน เจว เหฏ ม จ ผลตตยมปเปต ฯ กรยาชวนานนตร กรยาชวน อรหตตผล จาต ฯ ทวตตส สขป มหา ทวาทโสเปกขกา ปร สขตกรยาโต อฏ ฉ สมโภนต อเปกขกา ฯ ปถชชนาน เสกขาน กามป ตเหตโต ตเหตกามกรยาโต วตราคานมปปนา ฯ อยเมตถ มโนทวาเร วถจตตปปวตตนโย ฯ สพพตถาป ปเนตถ อนฏเ อาลมพเน อกสลวปากาเนว ป จ- ว าณ สมปฏจฉนน สนตรณตทาลมพนาน ฯ อฏเกสลวปากาน ฯ อตอฏเ ปน โสมนสสสหคตาเนว สนตรณตทาลมพนาน ฯ ตตถาป

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 22

จตตถปรจเฉโท หนาท 23 โสมนสสสหคตกรยาชวนาวสาเน โสมนสสสหคตาเนว ตทาลมพนาน ภวนต ฯ อเปกขาสหคตกรยาชวนาวสาเน อเปกขาสหคตาน ฯ โทมนสสสหคตชวนาวสาเน ปน ตทาลมพนาน เจว ภวงคาน จ อเปกขาสหคตาเนว ภวนต ฯ ตสมา ยท โสมนสสปฏสนธกสส โทมนสสสหคตชวนาวสาเน ตทาลมพนสมภโว นตถ ตทา ยงก จ ปรจตปพพ ปรตตาลมพนมารพภ อเปกขาสหคตสนตรณมปปชชต ตมนนตรตวา๑ ภวงคปาโตว โหตต วทนต อาจรยา ฯ ตถา กามา- วจรชวนาวสาเน กามาวจรสตตาน กามาวจรธมเมเสวว อาลมพน- ภเตส ตทาลมพนมจฉนตต ฯ กาเม ชวนสตตาลม- พนาน นยเม สต วภเตตมหนเต จ ตทาลมพนมรต ฯ อยเมตถ ตทาลมพนนยโม ฯ ชวเนส จ ปรตตชวนวถย กามาวจรชวนาน สตตกขตต ฉกขตตเมว วา ชวนต ฯ มนทปปวตตยมปน มรณกาลาทส ป จวารเมว ฯ ภควโต ปน ยมกปาฏหารยกาลาทส ลหกปปวตตย จตตาร ป จ วา ปจจเวกขณจตตาน ภวนตตป วทนต ฯ อาทกมมกสส ปน ปมกปปนาย มหคคตชวนาน อภ าชวนาน จ สพพทาป เอกวารเมว ชวนต ฯ ตโต ปร ภวงคปาโต ฯ จตตาโร ปน มคคปปาทา เอกจตตกขณกา ฯ ตโต ปร เทว ตณ ผลจตตาน ยถารห อปปชชนต ฯ ตโต ปร ภวงคปาโต ฯ นโรธสมาปตตกาเล ๑. ต อตตโน อนนตร อพยาวหต กตวา ฯ ตทนนตรนต อตโถต ฏกา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 23

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 24 จ ทวกขตต จตตถารปปชวน ชวต ฯ ตโต ปร นโรธ ผสต ฯ วฏานกาเล ปน อนาคามผล วา อรหตตผล วา ยถารหเมกวาร อปปชชตวา นรทเธ ภวงคปาโตว โหต ฯ สพพตถาป สมาปตตวถย ปน ภวงคโสโต วย วถนยโม นตถต กตวา พหนป ลพภนตต เวทตพพ ฯ สตตกขตต ปรตตาน มคคาภ า สก มตา อวเสสาน ลพภนต ชวนาน พหนป ฯ อยเมตถ ชวนนยโม ฯ ทวเหตกานมเหตกาน จ ปเนตถ กรยาชวนาน เจว อปปนา- ชวนาน จ น ลพภนต ฯ ตถา าณสมปยตตวปากาน จ สคตย ฯ ทคคตยมปน าณวปปยตตาน จ มหาวปากาน น ลพภนต ฯ ตเหตเกส ปน ขณาสวาน กสลากสลชวนาน น ลพภนต ฯ ตถา เสกขปถชชนาน กรยาชวนาน ฯ ทฏ คตสมปยตตวจกจฉา- ชวนาน จ เสกขาน ฯ อนาคามปคคลาน ปน ปฏฆชวนาน จ น ลพภนต ฯ โลกตตรชวนาน ยถาสก อรยานเมว สมปปชชนต ฯ อเสกขาน จตจตตา- ฬส เสกขานมททเส ฉปป าสาวเสสาน จตป าส สมภวา ฯ อยเมตถ ปคคลเภโท ฯ กามาวจรภมย ปเนตาน สพพานป วถจตตาน ยถารหมปลพภนต รปาวจรภมย ปฏฆชวนตทาลมพนวชชตาน ฯ อรปาวจรภมย ปม- มคครปาวจรหสนเหฏ มารปวชชตาน จ ลพภนต ฯ สพพตถาป จ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 24

ปจมปรจเฉโท หนาท 25 ตตปสาทรหตาน ตตทวารกวถจตตาน น ลพภนต ฯ อส สตตาน ปน สพพถาป จตตปปวตต นตเถวาต ฯ อสต วถจตตาน กาเม รเป ยถารห จตสฏ ตถารเป เทวจตตาฬส ลพภเร ฯ อยเมตถ ภมวภาโค ฯ อจเจว ฉทวารกจตตปปวตต ยถาสมภว ภวงคนตรกา ยาว- ตายกมพโพจฉนนา ปวตตตต ฯ อต อภธมมตถสงคเห วถสงคหวภาโค นาม จตตโถ ปรจเฉโท ฯ ป จโม ปรจเฉโท วถจตตวเสเนว ปวตตยมทรโต ปวตตสงคโห นาม สนธยนทาน วจจต ฯ จตสโส ภมโย จตพพธา ปฏสนธ จตตาร กมมาน จตธา มรณปปตตต วถมตตสงคเห จตตาร จตกกาน เวทตพพาน ฯ ตตถ อปายภม กามสคตภม รปาวจรภม อรปาวจรภม เจต จตสโส ภมโย นาม ฯ ตาส นรโย ตรจฉานโยน เปตตวสโย อสรกาโย เจต อปายภม จตพพธา โหต ฯ มนสสา จาตมมหาราชกา ตาว- ตสา ยามา ตสตา นมมานรต ปรนมมตวสวตต เจต กามสคตภม สตตวธา โหต ฯ สา ปนาย เอกาทสวธาป กามาวจรภมจเจว สงคห คจฉต ฯ พรหมปารสชชา พรหมปโรหตา มหาพรหมา

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 25

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 26 สงคห คจฉต ฯ พพหมปารสชชา พรหมปโรหตา มหาพรหมา จ ปมชฌานภม ปรตตาภา อปปมาณาภา อาภสสรา จ ทตยช- ฌานภม ปรตตสภา อปปมาณสภา สภกณหา จ ตตยชฌานภม เวหปผลา อส สตตา สทธาวาสา จ จตตถชฌานภม เจต รปา- วจรภม โสฬสวธา โหต ฯ อวหา อตปปา สทสสา สทสส อกนฏา เจต สทธาวาสภม ป จวธา โหต ฯ อากาสาน จายตนภม ว า- ณ จายตนภม อาก จ ายตนภม เนวส านาส ายตนภม เจต อรปภม จตพพธา โหต ฯ ปถชชนา น ลพภนต สทธาวาเสส สพพถา โสตาปนนา จ สกทา- คามโน จาป ปคคลา ฯ อรยา โนปลพภนต อส าปายภมส เสสฏาเนส ลพภนต อรยานรยาป จ ฯ อทเมตถ ภมจตกก ฯ อปายปฏสนธ กามสคตปฏสนธ รปาวจรปฏสนธ อรปาวจร- ปฏสนธ เจต จตพพธา ปฏสนธ นาม ฯ ตตถ อกสลวปาโก- เปกขาสหคตสนตรณ อปายภมย โอกกนตกขเณ ปฏสนธ หตวา ตโต ปร ภวงค หตวา ภวงคปรโยสาเน จวน หตวา โวจฉชชต ฯ อยเมกา อปายปฏสนธ นาม ฯ กสลวปาโกเปกขาสหคตสนตรณ ปน กามสคตย มนสสา- น เจว ชจจนธาทน สตตาน ภมมนสสตาน จ วนปาตกาสราน ปฏสนธภวงคจตวเสน ปวตตต ฯ มหาวปากาน ปนฏ สพพตถาป

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 26

ปจมปรจเฉโท หนาท 27 กามสคตย ปฏสนธภวงคจตวเสน ปวตตนต ฯ อมา นว กามสคต- ปฏสนธโย นาม ฯ สา ปนาย ทสวธาป กามาวจรปฏสนธจเจว สงคห คจฉต ฯ เตส จตนน อปายาน มนสสาน วนปาตกา- สราน จ อายปปมาณคณนาย นยโม นตถ ฯ จาตมมหาราชกาน ปน เทวาน ทพพาน ป จวสสสตาน อายปปมาณ มนสสคณนาย นวตวสสสตสหสสปปมาณ โหต ฯ ตโต จตคณ ตาวตสาน ตโต จตคณ ยามาน ตโต จตคณ ตสตาน ตโต จตคณ นมมานรตน ตโต จตคณ ปรนมมตวสวตตน เทวาน อายปปมาณ ฯ นวสต เจกวส- วสสาน โกฏโย ตถา วสสสตสหสสาน สฏ จ วสวตตส ฯ ปมชฌานวปาก ปมชฌานภมย ปฏสนธภวงคจตวเสน ปวตตต ฯ ตถา ทตยชฌานวปาก ตตยชฌานวปาก จ ทตยชฌาน- ภมย ฯ จตตถชฌานวปาก ตตยชฌานภมย ฯ ป จมชฌานวปาก จตตถชฌานภมย ปฏสนธภวงคจตวเสน ปวตตต ฯ อส - สตตานมปน รปเมว ปฏสนธ โหต ฯ ตถา ตโต ปร ปวตตย จวนกาเล จ รปเมว ปวตตตวา นรชฌต ฯ อมา ฉ รปาวจร- ปฏสนธโย นาม ฯ เตส พรหมปารสชชาน เทวาน กปปสส ตตโย ภาโค อายปปมาณ พรหมปโรหตาน อปฑฒกปโป มหาพรหมาน เอโก กปโป ฯ ปรตตาภาน เทว กปปาน อปปมาณาภาน จตตาร กปปาน อาภสสราน อฏ กปปาน ฯ ปรตตสภาน โสฬส กปปาน อปปมาณสภาน ทวตตส กปปาน สภกณหาน จตสฏ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 27

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 28 กปปาน ฯ เวหปผลาน อส สตตาน จ ป จ กปปสตาน อวหาน กปปสหสส อตปปาน เทว กปปสหสสาน สทสสาน จตตาร กปปสหสสาน สทสสน อฏ กปปสหสสาน อกนฏาน โสฬส กปปสหสสาน อายปปมาณ ฯ ปมารปาทวปากาน ปมารปาทภมส ยถากกม ปฏสนธ- ภวงคจตวเสน ปวตตนต ฯ อมา จตสโส อรปปฏสนธโย นาม ฯ เตส อากาสาน จายตนปคาน เทวาน วสต กปปสหสสาน อายป- ปมาณ ว าณ จายตนปคาน เทวาน จตตาฬส กปปสหสสาน อาก จ ายตนปคาน เทวาน สฏ กปปสหสสาน เนวส า- นาส ายตนปคาน เทวาน จตราสต กปปสหสสาน อายปปมาณ โหต ฯ ปฏสนธ ภวงค จ ตถา จวนมานส เอกเมว ตเถเวก- วสย เจกชาตย ฯ อทเมตถ ปฏสนธจตกก ฯ ชนกมปตถมภกมปปฬกมปฆาตก เจต กจจวเสน ครกมา- สนนมาจณณ กตตตากมม เจต ปากทานปรยาเยน ทฏธมม- เวทนย อปปชชเวทนยมปราปรเวทนย อโหสกมม เจต ปากกาล- วเสน จตตาร กมมาน นาม ฯ ตถา อกสล กามาวจรกสล รปาวจรกสล อรปาวจรกสล เจต ปากฏานวเสน ฯ ตตถ อกสล กายกมม วจกมม มโนกมม เจต กมมทวาร- วเสน ตวธ โหต ฯ กถ ฯ ปาณาตปาโต อทนนาทาน

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 28

ปจมปรจเฉโท หนาท 29 กาเมสมจฉาจาโร จ กายว ตตสงขาเต กายทวาเร พาหลลวตตโต กายกมม นาม ฯ มสาวาโท ปสณวาจา ผรสวาจา สมผปปลาโป จ วจว ตตสงขาเต วจทวาเร พาหลลวตตโต วจกมม นาม ฯ อภชฌา พยาปาโท มจฉาทฏ จ อ ตราป ว ตตยา มนสม- เยว พาหลลวตตโต มโนกมม นาม ฯ เตส ปาณาตปาโต ผรสวาจา พยาปาโท จ โทสมเลน ชายนต ฯ กาเมสมจฉาจาโร อภชฌา มจฉาทฏ จ โลภมเลน ฯ เสสาน จตตารป ตห มเลห สมภวนต ฯ จตตปปาทวเสน ปเนต อกสล สพพถาป ทวาทสวธ โหต ฯ กามาวจรกสลมป กายทวาเร ปวตต กายกมม วจทวาเร ปวตต วจกมม มโนทวาเร ปวตต มโนกมม เจต กมมทวารวเสน ตวธ โหต ฯ ตถา ทานสลภาวนาวเสน ฯ จตตปปาทวเสน ปเนต อฏวธ โหต ฯ ทานสลภาวนาอปจายนเวยยาวจจปตตทาน- ปตตา- นโมทนาธมมสสวนธมมเทสนาทฏ ชกมมวเสน ทสวธ โหต ฯ ตมปเนต วสตวธมป กามาวจรกมมมจเจว สงคห คจฉต ฯ รปาวจร- กสลมปน มโนกมมเมว ฯ ต จ ภาวนามยมปปนาปปตต ฌานงค- เภเทน ป จวธ โหต ฯ ตถา อรปาวจรกสล จ มโนกมม ฯ ตมป ภาวนามยมปปนาปปตต อาลมพนเภเทน จตพพธ โหต ฯ เอตถากสลกมมมทธจจรหต อปายภมย ปฏสนธ ชเนต ฯ ปวตตยมปน สพพมป ทวาทสวธ สตตากสลปากาน สพพตถาป กามโลเก รปโลเก จ ยถารห วปจจต ฯ กามาวจรกสลมป จ กามสคตยเมว ปฏสนธ ชเนต ฯ ตถา ปวตตย จ มหาวปากาน

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 29

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 30 อเหตกวปากาน ปนฏป สพพตถาป กามโลเก รปโลเก จ ยถารห วปจจต ฯ ตตถาป ตเหตกมกกฏ กสล ตเหตก ปฏสนธ ทตวา ปวตเต โสฬส วปากาน วปจจต ตเหตกโมมก ทวเหตกมกกฏ จ กสล ทวเหตก ปฏสนธ ทตวา ปวตเต ตเหตกรหตาน ทวาทส วปากาน วปจจต ฯ ทวเหตกโมมกมปน กสล อเหตกเมว ปฏสนธ เทต ปวตเต จ อเหตกวปากาเนว วปจจต ฯ อสงขาร สสงขาร- วปากาน น ปจจต สสงขารมสงขาร- วปากานต เกจ น ฯ เตส ทวาทส ปากาน ทสฏ จ ยถากกม ยถาวตตานสาเรน ยถาสมภวมททเส ฯ รปาวจรกสลมปน ปมชฌาน ปรตต ภาเวตวา พรหม- ปารสชเชส อปปชชต ตเมว มชฌม ภาเวตวา พรหมปโรหเตส ปณต ภาเวตวา มหาพรหเมส ฯ ตถา ทตยชฌาน ตตยชฌาน จ ปรตต ภาเวตวา ปรตตาเภส มชฌม ภาเวตวา อปปมาณาเภส ปณต ภาเวตวา อาภสสเรส ฯ จตตถชฌาน ปรตต ภาเวตวา ปรตตสเภส มชฌม ภาเวตวา อปปมาณสเภส ปณต ภาเวตวา สภกณเหส ฯ ป จมชฌาน ภาเวตวา เวหปผเลส ฯ ตเมว ส าวราค ภาเวตวา อส สตเตส ฯ อนาคามโน ปน สทธา- วาเสส อปปชชนต ฯ อรปาวจรกสลาน ยถากกม ภาเวตวา อารปเปส อปปชชนตต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 30

ปจมปรจเฉโท หนาท 31 อตถ มหคคต ป ยถาภมววตถต ชเนต สทส ปาก ปฏสนธปปวตตย ฯ อทเมตถ กมมจตกก ฯ อายกขเยน กมมกขเยน อภยกขเยน อปจเฉทกกมมนา เจต จตธา มรณปปตต นาม ฯ ตถา มรนตานมปน มรณกาเล ยถารห อภมขภต ภวนตเร ปฏสนธชนก กมม วา ตกมมกรณกาเล รปาทก- มปลทธปพพ อปกรณภต จ กมมนมตต วา อนนตรมปปชชมานภเว อปลภตพพ อปโภคภต จ คตนมตต วา กมมพเลน ฉนน ทวาราน อ ตรสม ทวาเร ปจจปปฏาต ฯ ตโต ปร ตเมว ตโถ- ปฏ ตมาลมพนมารพภ วปจจมานกกมมานรป ปรสทธมปกกลฏ วา อปปชชตพพภวานรป ตตโถนตว จตตสนตาน อภกขณ ปวตตต พาหลเลน ฯ ตเมว วา ปน ชนกภต กมม อภนวกรณวเสน ทวารปปตต โหต ฯ ปจจาสนนมรณสส สตตสส วถจตตาวสาเน ภวงคกขเย วา จวนวเสน ปจจปปนนภวปรโยสานภต จตจตต อปปชชตวา นรชฌต ฯ ตสม นรทธาวสาเน ตสสานนตรเมว ตถา คหตมาลมพนมารพภ สวตถกมวตถกเมว วา ยถารห อวชชานสย- ปรกขตเตน ตณหานสยมลเกน สงขาเรน ชนยมานสมปยตตธมเมห ปรคคยหมาน สหชาตานมธฏานภาเวน ปพพงคมภต ภวนตร- ปฏสนธานวเสน ปฏสนธสงขาต มานสมปปชชมานเมว ปตฏาต ภวนตเร ฯ มรณาสนนวถย ปเนตถ มนทปปวตตาน ป เจว ชวนาน ปาฏกงขตพพาน ตสมา ยท ปจจปปนนาลมพเนสวาปาถมาคเตส

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 31

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 32 ธรนเตเสวว มรณ โหต ฯ ตทา ปฏสนธภวงคานมป ปจจป- ปนนาลมพนตา ลพภตต กตวา กามาวจรปฏสนธยา ฉทวารคคหต กมมนมตต คตนมตต จ ปจจปปนนมตต จาลมพนมปลพภต ฯ กมมมปน อตตเมว ฯ ต จ มโนทวารคคหต ฯ ตาน ปน สพพานป ปรตตธมมภตาเนวาลมพนานต เวทตพพาน ฯ รปาวจร- ปฏสนธยา ปน ป ตตภต กมมนมตตเมวาลมพน โหต ฯ ตถา อรปปฏสนธยา จ มหคคตภต ป ตตภต จ กมมนมตตเมว ยถารหมาลมพน โหต ฯ อส สตตานมปน ชวตนวกเมว ปฏสนธ- ภาเวน ปตฏาต ตสมา เต รปปฏสนธกา นาม ฯ อรปา อรปปฏสนธกา ฯ เสสา รปารปปฏสนธกา ฯ อารปปจตยา โหนต เหฏ มารปปวชชตา ปรมารปปสนธ จ ตถา กาเม ตเหตกา ฯ รปาวจรจตยา อเหตรหตา สย สพพา กามตเหตมหา กาเมเสวว ปเนตรา ฯ อยเมตถ จตปฏสนธกกโม ฯ อจเจว คหตปฏสนธกานมปน ปฏสนธนโรธานนตรโต ปภต ตเมวาลมพนมารพภ ตเทว จตต ยาว จตจตตปปาทา อสต วถจตตปปาเท ภวสส องคภาเวน ภวงคสนตตสงขาตมพโพจฉนน๑ หตวา นทโสโต วย ปวตตต ปรโยสาเน จ จวนวเสน จตจตต หตวา นรชฌต ฯ ตโต ปร จ ปฏสนธาทโย รถจกกมว ยถากกมเมว ปรวตตนตา ปวตตนตต ฯ ๑. ส. ภวงคสนตตสงขาต มานส ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 32

ปจมปรจเฉโท หนาท 33 ปฏสนธภวงควถโย จต เจห ตถา ภวนตเร ปน สนธภวงคมจจย ปรวตตต จตตสนตต ฯ ปฏสงขาย ปเนตมทธว อธคนตวา ปทมจจตมพธา สสมจฉนนสเนหพนธนา สมเมสสนต จราย สพพตาต ฯ อต อภธมมตถสงคเห วถมตตสงคหวภาโค นาม ป จโม ปรจเฉโท นฏ โต จ อภธมมตถสงคเห สพพถาป จตตเจตสกสงคหวภาโค ฯ ฉฏโ ปรจเฉโท เอตตาวตา วภตตา ห สปปเภทปปวตตกา จตตเจตสกา ธมมา รปนทาน ปวจจต ฯ สมทเทสา วภาคา จ สมฏานา กลาปโต ปวตตกกมโต เจต ป จธา ตตถ สงคโห ฯ จตตาร มหาภตาน จตนน จ มหาภตาน อปาทาย รป เจต ทวธ เจต รป เอกาทสวเธน สงคห คจฉต ฯ กถ ปวธาต อาโปธาต เตโชธาต วาโยธาต จ มหาภตรปนนาม จกข โสต

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 33

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 34 ฆาน ชวหา กาโย จ ปสาทรปนนาม รป สทโท คนโธ รโส อาโป- ธาตววชชตภตตตยสงขาต โผฏพพ จ โคจรรปนนาม อตถตต ปรสตต จ ภาวรปนนาม หทยวตถ หทยรปนนาม ชวตนทรย ชวตรปนนาม กวฬงกาโร อาหาโร อาหารรปนนาเมต จ อฏารส- วธ เจต รป สภาวรป สลกขณรป นปผนนรป รปรป สมมสน- รปนต จ สงขย คจฉต ฯ อากาสธาต ปรจเฉทรปนนาม ฯ กาย- ว ตต วจว ตต ว ตตรปนนาม ฯ รปสส ลหตา รปสส มทตา รปสส กมม ตา ว ตตทวย จ วการรปนนาม ฯ รปสส อปจโย รปสส สนตต รปสส ชรตา รปสส อนจจตา ลกขณรปนนาม ฯ ชาตรปเมวปเนตถอปจยสนตตนาเมน ปวจจตต ฯ เอกาทสวธมเปต รป อฏวสตวธ โหต สรปวเสน ฯ กถ ฯ ภตปปสาทวสยา ภาโว หทยมจจป ชวตาหารรเปห อฏารสวธ ตถา ฯ ปรจเฉโท จ ว ตต วกาโร ลกขณนต จ อนปผนนา ทส เจต อฏวสวธมภเว ฯ อยเมตถ รปสมทเทโส ฯ สพพ จ ปเนต รป อเหตก สปปจจย สาสว สงขต โลกย กามาวจร อนารมมณ อปปหาตพพเมวาต เอกวธมป อชฌตตก- พาหราทวเสน พหธา เภท คจฉตต ฯ กถ ฯ ปสาทสงขาต ป จวธมป อชฌตตกรปนนาม อตร พาหรรปนนาม ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 34

ฉฏปรจเฉโท หนาท 35 ปสาทหทยสงขาต ฉพพธมป วตถรปนนาม อตร อวตถรปนนาม ฯ ปสาทว ตตสงขาต สตตวธมป ทวารรป อตร อทวารรป ฯ ปสาทภาวชวตสงขาต อฏวธมป อนทรยรป อตรมนนทรยรป ฯ ปสาทวสยสงขาต ทวาทสวธมป โอฬารกรป สนตเกรป สปปฏฆ- รป จ อตร สขมรป ทเรรป อปปฏฆรป จ ฯ กมมชมปา- ทนนกรป อตรมนปาทนนกรป ฯ รปายตน สนทสสนรป อตร- มนทสสนรป ฯ จกขวาททวย อสมปตตวเสน ฆานาทตตย สมปตต- วเสนาต ป จวธมป โคจรคคาหกรป อตร อโคจรคคาหกรป ฯ วณโณ คนโธ รโส โอชา ภตจตกก เจต อฏวธมป อวนพโภครป อตร วนพโภครป ฯ อจเจวมฏวสต- วธมป จ วจกขณา อชฌตตกาทเภเทน วภชนต ยถารห ฯ อยเมตถ รปวภาโค ฯ กมม จตต อต อาหาโร เจต จตตาร รปสมฏานาน นาม ฯ ตตถ กามาวจร รปาวจร เจต ป จวสตวธมป กสลากสลกมมม- ภสงขต อชฌตตกสนตาเน กมมสมฏานรป ปฏสนธมปาทาย ขเณ ขเณ สมฏาเปต ฯ อรปวปากทวป จว าณวชชต ป จ- สตตตวธมป จตต จตตสมฏานรป ปมภวงคมปาทาย ชายนตเมว สมฏาเปต ฯ ตตถ อปปนาชวน อรยาปถมป สนนาเมต ฯ โวฏพพนกามาวจรชวนาภ า ปน ว ตตมป สมฏาเปนต ฯ โสมนสสชวนาน ปเนตถ เตรส หสนมป ชเนนต ฯ สตณโหต- สม าตา เตโชธาต ตปปตตา อตสมฏานรป อชฌตต จ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 35

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 36 พหทธา จ ยถารห สมฏาเปต ฯ โอชาสงขาโต อาหาโร อาหาร- สมฏานรป อชโฌหรณกาเล านปปตโตว สมฏาเปต ฯ ตตถ หทยนทรยรปาน กมมชาเนว ฯ ว ตตทวย จตตชเมว ฯ สทโท จตโตตโช ฯ ลหตาทตตย อตจตตาหาเรห สมโภต ฯ อวนพโภค- รปาน เจว อากาสธาต จ จตสมภตาน ฯ ลกขณรปาน น กโตจป ชายนตต ฯ อฏารส ปณณรส เตรส ทวาทสาต จ กมมจตโตตกาหาร- ชาน โหนต ยถากกม ฯ ชายมานาทรปาน สภาวตตา ห เกวล ลกขณาน น ชายนต เกหจต ปกาสต ฯ อยเมตถ รปสมฏานนโย ฯ เอกปปาทา เอกนโรธา เอกนสสยา จ สหวตตโน เอกวสต รปกลาปา นาม ฯ ตตถ ชวต อวนพโภครป จ จกขนา สห จกขทสกนต ปวจจต ฯ ตถา โสตาทห สทธ โสตทสก ฆานทสก ชวหาทสก กายทสก อตถภาวทสก ปรสภาวทสก วตถทสก เจต ยถากกม โยเชตพพ ฯ อวนพโภครปเมว ชวเตน สห ชวตนวกนต ปวจจตต ฯ อเม นว กมมสมฏานกลาปา ฯ อวนพโภครปมปน สทธฏก ตเทว กายว ตตยา สห กายว ตตนวก วจ- ว ตตสทเทห๑ วจว ตตทสก ลหตาทห เอกาทสก กายว ตต- ลหตาทห ทวาทสก วจว ตตสททลหตาทห เตรสก เจต อเม ฉ จตตสมฏานกลาปา ฯ สทธฏก สททนวก ลหตาเทกาทสก ๑. ส. วจ...สทเทห จ สห วจ...ทสก ลหตาทห สทธ ลหตาเทกาทสก กาย... ลหตาท ทวาสก วจ...ลหตาท เตรสก เจต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 36

ฉฏปรจเฉโท หนาท 37 สททลหตาททวาทสก เจต อเม จตตาโร อตสมฏานกลาปา ฯ สทธฏก ลหตาเทกาทสก เจต อเม เทว อาหารสมฏานกลาปา ฯ ตตถ สทธฏก สททนวก เจต เทว อตสมฏานกลาปา พหทธาป ลพภนต ฯ อวเสสา ปน สพเพป อชฌตตกเมวาต ฯ กมมจตโตตกาหาร- สมฏานา ยถากกม นว ฉ จตโร เทวต กลาปา เอกวสต ฯ กลาปาน ปรจเฉท- ลกขณตตา วจกขณา น กลาปงคมจจาห อากาส ลกขณาน จ ฯ อยเมตถ กลาปโยชนา ฯ สพพานป ปเนตาน รปาน กามโลเก ยถารห อนนาน ปวตตย อปลพภนต ฯ ปฏสนธยมปน สเสทชาน เจว โอปปาตกาน จ จกขโสตฆานชวหากายภาววตถทสกสงขาตาน สตต ทสกาน ปาตภวนต อกกฏวเสน ฯ โอมกวเสน ปน จกขโสตฆานภาว- ทสกาน กทาจ น ลพภนตป ฯ ตสมา เตส วเสน กลาปหาน เวทตพพา ฯ คพภเสยยกสตตานมปน กายภาววตถทสกสงขาตาน ตณ ทสกาน ปาตภวนต ฯ ตตถาป ภาวทสก กทาจ น ลพภต ฯ ตโต ปร ปน ปวตตกาเล กเมน จกขทสกาทน ปาตภวนต ฯ อจเจว ปฏสนธมปาทาย กมมสมฏานา ทตยจตตมปาทาย จตต- สมฏานา ตกาลมปาทาย อตสมฏานา โอชาผรณมปาทาย อาหาร- สมฏานา เจต จตสมฏานา รปกลาปสนตต กามโลเก ทปชาลา วย นทโสโต วย จ ยาวตายกมพโพจฉนนา ปวตตตต ฯ มรณ-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 37

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 38 มรณกาเล ปน จตจตโตปร สตตรสมจตตสส ตกาลมปาทาย กมมช- รปาน น อปปชชนต ฯ ปเรตรมปปนนาน จ กมมชรปาน จตจตต- สมกาลเมว ปวตตตวา นรชฌนต ฯ ตโต ปร จตตชมาหารชรป จ โวจฉชชต ฯ ตโต ปร อตสมฏานรปปรมปรา จ๑ มตกเฬวร สนธาย ปวตตนต ฯ อจเจว มตสตตาน ปนเทว ภวนตเร ปฏสนธมปาทาย ตถารป ปวตตต ฯ รปโลเก ปน ฆานชวหากายภาวทสกาน เจว อาหารช- กลาปาน จ น ลพภนต ตสมา เตส ปฏสนธกาเล จกขโสต- วตถวเสน ตณ ทสกาน ชวตนวก เจต จตตาโร กมมสมฏาน- กลาปา ปวตตย จตโตตสมฏานา จ ลพภนต ฯ อส สตตาน ปน จกขโสตวตถสททาทนป น ลพภนต ตถา สพพานป จตตช- รปาน ตสมา เตส ปฏสนธกาเล ชวตนวกเมว ลพภต ปวตตย จ สททนวกวชชตมตสมฏานรป อตรจฉตต ฯ อจเจว กามรป- อส สงขาเตส ตส าเนส ปฏสนธปปวตตวเสน ทวธา รปป- ปวตต เวทตพพา ฯ อฏวสต กาเมส โหนต เตวส รปส สตตรเสวาส น อรเป นตถ ก จป ฯ สทโท วกาโร ชรตา มรณ โจปปตตย น ลพภนต ปวตเต ต น ก จป น ลพภต ฯ อยเมตถ รปปปวตตกกโม ฯ ๑. ส. ยาว ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 38

สตตมปรจเฉโท หนาท 39 นพพานมปน โลกตตรสงขาต จตมคคาเณน สจฉกาตพพ ฯ มคคผลานมาลมพนภต วานสงขาตาย ตณหาย นกขนตตตา นพพานนต ปวจจต ฯ ตเทว สภาวโต เอกวธมป สอปาทเสส- นพพานธาต อนปาทเสสนพพานธาต เจต ทวธ โหต การณ- ปรยาเยน ฯ ตถา ส ตมนมตตมปปณหต เจต ตวธ โหต อาการเภเทน ฯ ปทมจจตมจจนต อสงขตมนตตร นพพานมต ภาสนต วานมตตา มเหสโย ฯ อต จตต เจตสก รป นพพานมจจป ปรมตถ ปกาเสนต จตธาว ตถาคตา ฯ อต อภธมมตถสงคเห รปสงคหวภาโค นาม ฉฏโ ปรจเฉโท ฯ สตตโม ปรจเฉโท ทวาสตตตวธา วตตา วตถธมมา สลกขณา เตสนทาน ยถาโยค ปวกขาม สมจจย ฯ อกสลสงคโห มสสกสงคโห โพธปกขยสงคโห สพพสงคโห เจต สมจจยสงคโห จตพพโธ เวทตพโพ ฯ กถ ฯ อกสลสงคโห ตาว ฯ จตตาโร อาสวา กามาสโว ภวาสโว ทฏาสโว อวชชาสโว จ ฯ จตตาโร โอฆา กาโมโฆ ภโวโฆ ทฏโโฆ อวชโชโฆ จ ฯ จตตาโร โยคา กามโยโค ภวโยโค ทฏ โยโค อวชชาโยโค จ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 39

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 40 จตตาโร คนถา อภชฌา กายคนโถ พยาปาโท กายคนโถ สลพพตปรามาโส กายคนโถ อทสจจาภนเวโส กายคนโถ จ ฯ จตตาโร อปาทานา กามปาทาน ทฏ ปาทาน สลพพตปาทาน อตตวาทปาทาน จ ฯ ฉ นวรณาน กามจฉนทนวรณ พยา- ปาทนวรณ ถนมทธนวรณ อทธจจกกกจจนวรณ วจกจฉานวรณ อวชชานวรณ จ ฯ สตต อนสยา กามราคานสโย ภวราคานสโย ปฏฆานสโย มานานสโย ทฏานสโย วจกจฉานสโย อวชชานสโย จ ฯ ทส ส โชนาน กามราคส โชน รปราคส โชน อรปราคส โชน ปฏฆส โชน มานส โชน ทฏ ส โชน สลพพตปรามาสส โชน วจกจฉาส โชน อทธจจส โชน อวชชาส โชน จ สตตนเต ฯ อปรานป ทส ส โชนาน กามราคส โชน ภวราคส โชน ปฏฆส โชน มานส โชน ทฏ ส โชน สลพพตปรามาสส โชน วจกจฉาส โชน อสสาส โชน มจฉรยส โชน อวชชาส โชน จ อภธมเม ฯ ทส กเลสา โลโภ โทโส โมโห มาโน ทฏ วจกจฉา ถน อทธจจ อหรก อโนตตปป จ ฯ อาสวาทส ปเนตถ กามภวนาเมน ตพพตถกา ตณหา อธปเปตา ฯ สลพพตปรามาโส อทสจจาภนเวโส อตตวาโทต๑ ตถา ปวตต ทฏ คตเมว ปวจจตต ฯ อาสโวฆา จ โยคา จ ตโย คนถา จ วตถโต อปาทานา ทเว ธมมา๒ อฏ นวรณา สย ฯ ๑. ส. อตตวาทปาทาน ฯ ๒. ส. วตตา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 40

สตตมปรจเฉโท หนาท 41 ฉเฬวานสยา โหนต นว ส โชนา มตา เกลสา ทเสต วตโตย นวธา ปาปสงคโห ฯ มสสกสงคเห ฉ เหต โลโภ โทโส โมโห อโลโภ อโทโส อโมโห จ ฯ สตต ฌานงคาน วตกโก วจาโร ปต เอกคคตา โสมนสส โทมนสส อเปกขา จ ฯ ทวาทส มคคงคาน สมมาทฏ สมมาสงกปโป สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมาอาชโว สมมา- วายาโม สมมาสต สมมาสมาธ มจฉาทฏ มจฉาสงกปโป มจฉา- วายาโม มจฉาสมาธ จ ฯ พาวสตนทรยาน จกขนทรย โสตนทรย ฆานนทรย ชวหนทรย กายนทรย อตถนทรย ปรสนทรย ชวตนทรย มนนทรย สขนทรย ทกขนทรย โสมนสสนทรย โทมนสสนทรย อเปกขนทรย สทธนทรย วรยนทรย สตนทรย สมาธนทรย ป น- ทรย อน ต สสามตนทรย อ นทรย อ าตาวนทรย จ ฯ นว พลาน สทธาพล วรยพล สตพล สมาธพล ป าพล หรพล โอตตปปพล อหรกพล อโนตตปปพล จ ฯ จตตาโร อธปต ฉนทาธปต วรยาธปต จตตาธปต วมสาธปต จ ฯ จตตาโร อาหารา กวฬงกาโร อาหาโร ผสโส ทตโย มโนส เจตนา ตตโย๑ ว าณ จตตโถ๒ ฯ อนทรเยส ปเนตถ โสตาปตตมคคาณ อน ต สสามตนทรย อรหตตผลาณ อ าตาวนทรย มชเฌ ฉ าณาน อ นทรยานต วจจนต ฯ ชวตนทรย จ รปารปวเสน ทวธ โหต ฯ ป จว าเณส ฌานงคาน อวรเยส ๑. กตถจ ตตยาต ทสสต ฯ ๒. กตถจ จตตถนต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 41

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 42 พลาน อเหตเกส มคคงคาน น ลพภนต ฯ ตถา วจกจฉาจตเต เอกคคตา มคคนทรยพลภาว น คจฉต ฯ ทวเหตกตเหตก- ชวเนเสวว ยถาสมภว อธปต เอโกว ลพภตต ฯ ฉ เหต ป จ ฌานงคา มคคงคา นว วตถโต โสฬสนทรยธมมา จ พลธมมา นเวรตา ฯ จตตาโรธปต วตตา ตถาหาราต สตตธา กสลาทสมากณโณ วตโต มสสกสงคโห ฯ โพธปกขยสงคเห จตตาโร สตปฏานา กายานปสสนาสต- ปฏาน เวทนานปสสนาสตปฏาน จตตานปสสนาสตปฏาน ธมมา- นปสสนาสตปฏาน จ ฯ จตตาโร สมมปปธานา อปปนนาน ปาปกาน อกสลาน ธมมาน ปหานาย วายาโม อนปปนนาน ปาปกาน อกสลาน ธมมาน อนปปาทาย วายาโม อนปปนนาน กสลาน ธมมาน อปปาทาย วายาโม อปปนนาน กสลาน ธมมาน ภยโยภาวาย วายาโม จ ฯ จตตาโร อทธปาทา ฉนททธปาโท วรยทธปาโท จตตทธปาโท วมสทธปาโท จ ฯ ป จนทรยาน สทธนทรย วรยนทรย สตนทรย สมาธนทรย ป นทรย จ ฯ ป จ พลาน สทธาพล วรยพล สตพล สมาธพล ป าพล จ ฯ สตต โพชฌงคา สตสมโพชฌงโค ธมมวจยสมโพชฌงโค วรย- สมโพชฌงโค ปตสมโพชฌงโค ปสสทธสมโพชฌงโค สมาธ- สมโพชฌงโค อเปกขาสมโพชฌงโค จ ฯ อฏ มคคงคาน สมมาทฏ สมมาสงกปโป สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมา-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 42

สตตมปรจเฉโท หนาท 43 สมมาอาชโว สมมาวายาโม สมมาสต สมมาสมาธ จ ฯ เอตถ ปน จตตาโร สตปฏานาต สมมาสต เอกาว ปวจจต ฯ ตถา จตตาโร สมมปปธานาต จ สมมาวายาโม ฯ ฉนโท จตตมเปกขา จ สทธาปสสทธปตโย สมมาทฏ จ สงกปโป วายาโม วรตตตย ฯ สมมาสต สมาธต จททเสเต สภาวโต สตตตตสปปเภเทน สตตธา ตตถ สงคโห ฯ สงกปปปสสทธ จ ปตยเปกขา ฉนโท จ จตต วรตตตย จ นเวกานา วรย นวฏ สต สมาธ จต ป จ ป า สทธา ทานตตมสตตตส- ธมมานเมโส ปวโร วภาโค ฯ สพเพ โลกตตเร โหนต น วา สงกปปปตโย โลกเยป ยถาโยค ฉพพสทธปปวตตย ฯ สพพสงคเหป จกขนธารปกขนโธเวทนากขนโธส ากขนโธ สงขารกขนโธ ว าณกขนโธ จ ฯ ป จปาทานกขนธา รปปาทานก- ขนโธ เวทนปาทานกขนโธ ส ปาทานกขนโธ สงขารปาทานก- ขนโธ ว าณปาทานกขนโธ จ ฯ ทวาทสายตนาน จกขวายตน โสตายตน ฆานายตน ชวหายตน กายายตน มนายตน รปายตน สททายตน คนธายตน รสายตน โผฏพพายตน ธมมายตน จ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 43

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 44 อฏารส ธาตโย จกขธาต โสตธาต ฆานธาต ชวหาธาต กายธาต รปธาต สททธาต คนธธาต รสธาต โผฏพพธาต จกขว าณ- ธาต โสตว าณธาต ฆานว าณธาต ชวหาว าณธาต กาย- ว าณธาต มโนธาต ธมมธาต มโนว าณธาต จ ฯ จตตาร อรยสจจาน ทกข อรยสจจ ทกขสมทโย อรยสจจ ทกขนโรโธ อรยสจจ ทกขนโรธคามนปฏปทา อรยสจจ จ ฯ เอตถ ปน เจตสกสขมรปนพพานวเสน เอกนสตตต ธมมา ธมมายตน ธมมธาตต จ สงขย คจฉนต ฯ มนายตนเมว สตต- ว าณธาตวเสน ภชชต ฯ รป จ เวทนา ส า เสสา เจตสกา ตถา ว าณมต ป เจเต ป จกขนธาต ภาสตา ฯ ป จปาทานขนธาต ตถา เตภมกา มตา เภทาภาเวน นพพาน ขนธสงคหนสสฏ ฯ ทวาราลมพนเภเทน ภวนตายตนาน จ ทวาราลมพนตทปปนน- ปรยาเยน ธาตโย ฯ ทกข เตภมก วฏฏ ตณหา สมทโย ภเว นโรโธ นาม นพพาน มคโค โลกตตโร มโต ฯ มคคยตตา ผลา เจว จตสจจวนสสฏา อต ป จปปเภเทน ปวตโต สพพสงคโห ฯ อต อภธมมตถสงคเห สมจจยสงคหวภาโค นาม สตตโม ปรจเฉโท ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 44

อฏมปรจเฉโท หนาท 45 อฏโม ปรจเฉโท เยส สงขตธมมาน เย ธมมา ปจจยา ยถา ตวภาคมเหทาน ปวกขาม ยถารห ฯ ปฏจจสมปปาทนโย ปฏานนโย เจต ปจจยสงคโห ทวโธ เวทตพโพ ฯ ตตถ ตพภาวภาวภาวาการมตโตปลกขโต ปฏจจ- สมปปาทนโย ฯ ปฏานนโย ปน อาหจจ ปจจยฏ ตมารพภ ปวจจต ฯ อภยมปน โวมสเสตวา ปป เจนต อาจรยา ฯ ตตถ อวชชาปจจยา สงขารา สงขารปจจยา ว าณ ว าณ- ปจจยา นามรป นามรปปจจยา สฬายตน สฬายตนปจจยา ผสโส ผสสปจจยา เวทนา เวทนาปจจยา ตณหา ตณหา- ปจจยา อปาทาน อปาทานปจจยา ภโว ภวปจจยา ชาต ชาตปจจยา ชรามรณ โสกปรเทวทกขโทมนสสปายาสา สมภวนต เอวเมตสส เกวลสส ทกขกขนธสส สมทโย โหตต อยเมตถ ปฏจจสมปปาทนโย ฯ ตตถ ตโย อทธา ทวาทสงคาน วสต อาการา ตสนธ จตสงเขปา ตณ วฏฏาน เทว มลาน จ เวทตพพาน ฯ กถ ฯ อวชชาสงขารา อตโต อทธา ชาต ชรามรณ อนาคโต อทธา มชเฌ อฏ ปจจปปนโน อทธาต ตโย อทธา ฯ อวชชา สงขารา ว าณ นามรป สฬายตน ผสโส เวทนา ตณหา อปาทาน ภโว ชาต ชรามรณนต ทวาทสงคาน ฯ โสกาทวจน ปเนตถ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 45

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 46 นสสนทนทสสน๑ ฯ อวชชาสงขารคคหเณน ปเนตถ ตณหปาทานภวาป คหตา ภวนต ตถา ตณหปาทานภวคคหเณน จ อวชชาสงขารา ชาตชรามรณคคหเณน จ ว าณาทผลป จกเมว คหตนต กตวา อตเต เหตโว ป จ อทาน ผลป จก อทาน เหตโว ป จ อายต ผลป จกนต ฯ วสต อาการา ตสนธ จตสงเขปา จ ภวนต ฯ อวชชา- ตณหปาทานา จ กเลสวฏฏ กมมภวสงขาโต ภเวกเทโส สงขารา จ กมมวฏฏ อปปตตภวสงขาโต ภเวกเทโส อวเสสา จ วปาก- วฏฏนต ตณ วฏฏาน ฯ อวชชาตณหาวเสน เทว มลาน จ เวทตพพาน ฯ เตสเมว จ มลาน นโรเธน นรชฌต ชรามรณมจฉาย ปฬตานมภณหโส ฯ อาสวาน สมปปาทา อวชชา จ ปวฑฒต๒ วฏฏมาวทธมจเจว เตภมกมนาทก ปฏจจสมปปาโทต ปฏเปส มหามน ฯ เหตปจจโย อารมมณปจจโย อธปตปจจโย อนนตรปจจโย สมนนตรปจจโย สหชาตปจจโย อ ม ปจจโย นสสยปจจโย อปนสสยปจจโย ปเรชาตปจจโย ปจฉาชาตปจจโย อาเสวนปจจโย กมมปจจโย วปากปจจโย อาหารปจจโย อนทรยปจจโย ฌานปจจโย มคคปจจโย สมปยตตปจจโย วปปยตตปจจโย อตถปจจโย นตถ- ปจจโย วคตปจจโย อวคตปจจโยต อยเมตถ ปฏานนโย ฯ ตตถ ๑. ส. นสสนทผลนทสสน ฯ ๒. ส. ปวตตต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 46

อฏมปรจเฉโท หนาท 47 ฉธา นามนต นามสส ป จธา นามรปน เอกธา ปน รปสส รป นามสส เจกธา ฯ ป ตตนามรปาน นามสส ทวธา ทวย ทวยสส นวธา เจต ฉพพธา ปจจยา กถ ฯ อนนตรนรทธา จตตเจตสกา ธมมา ปจจปปนนาน จตต- เจตสกาน ธมมาน อนนตรสมนนตรนตถวคตวเสน ปรมาน ชวนาน ปจฉมาน ชวนาน อาเสวนวเสน สหชาตา จตตเจตสกา ธมมา อ ม สมปยตตวเสเนต จ ฉธา นาม นามสเสว ปจจโย โหต ฯ เหตชฌานงคมคคงคาน สหชาตาน นามรปาน เหตวาท- วเสน สหชาตา เจตนา สหชาตาน นามรปาน นานากขณกา เจตนา กมมาภนพพตตาน นามรปาน กมมวเสน วปากกขนธา อ ม สหชาตรปาน จ๑ วปากวเสเนต จ ป จธา นาม นามรปาน ปจจโย โหต ฯ ปจฉาชาตา จตตเจตสกา ธมมา ปเรชาตสส อมสส กายสส ปจฉาชาตวเสเนต เอกธาว นาม รปสส ปจจโย โหต ฯ ฉ วตถน ปวตตย สตตนน ว าณธาตน ป จาลมพนาน จ ป จว าณวถยา ปเรชาตวเสเนต เอกธาว รป นามสส ปจจโย โหต ฯ อารมมณวเสน อปนสสยวเสเนต จ ทวธา ป ตตนามรปาน นามสเสว ปจจยา โหนต ฯ ตตถ รปาทวเสน ฉพพธมาลมพน ฯ อปนสสโย ปน ตวโธ โหต อารมมณปนสสโย อนนตรปนสสโย ปกตปนสสโย จ ฯ ตตถ อาลมพนเมว ครกตมารมมณปนสสโย ฯ ๑. กตถจ สหชาตาน นามรปานนต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 47

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 48 อนนตรนรทธา จตตเจตสกา ธมมา อนนตรปนสสโย ฯ ราคาทโย ปน ธมมา สทธาทโย จ สขทกข ปคคโล โภชนมต เสนาสน จ ยถารหมชฌตต จ พหทธา จ กสลาทธมมาน กมมวปากานนต จ พหธา โหต ปกตปนสสโย ฯ อธปตสหชาตอ ม - นสสยาหารนทรยวปปยตตอตถอวคตวเสเนต ยถารห นวธา นาม รปาน นามรปาน ปจจยา โหนต ฯ ตตถ ครกตมาลมพนมาลมพนาธปตวเสน นามาน สหชาตาธปต จตพพโธป สหชาตาธปตวเสน สหชาตาน นามรปานนต จ ทวโธ โหต อธปตปจจโย ฯ จตตเจตสกา ธมมา อ ม สหชาต- รปาน จ มหาภตา อ ม อปาทารปาน จ ปฏสนธกขเณ วตถวปากา อ ม นต จ ตวโธ โหต สหชาตปจจโย ฯ จตต- เจตสกา ธมมา อ ม มหาภตา อ ม ปฏสนธกขเณ วตถวปากา อ ม นต จ ตวโธ โหต อ ม ปจจโย ฯ จตตเจตสกา ธมมา อ ม สหชาตรปาน จ มหาภตา อ - ม อปาทารปาน จ ฉ วตถน สตตนน ว าณธาตนนต จ ตวโธ โหต นสสยปจจโย ฯ กวฬงกาโร อาหาโร อมสส กายสส อรปโน อาหารา สหชาตาน นามรปานนต จ ทวโธ โหต อาหาร- ปจจโย ฯ ป จ ปสาทา ป จนน ว าณาน ชวตนทรย๑ อปาทนนกรปาน อรปโน อนทรยา สหชาตาน นามรปานนต จ ตวโธ โหต อนทรยปจจโย โอกกนตกขเณ วตถ วปากาน สหชาต- วเสน จตตเจตสกา ธมมา สหชาตรปาน สหชาตวเสน ปจฉาชาตา ๑. ส. รปชวตนทรย ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 48

อฏมปรจเฉโท หนาท 49 จตตเจตสกา ธมมา ปเรชาตสส อมสส กายสส ปจฉาชาตวเสน ฉ วตถน ปวตตย สนตนน ว าณธาตน ปเรชาตวเสเนต จ ตวโธ โหต วปปยตตปจจโย ฯ สหชาต ปเรชาต ปจฉาชาต จ สพพถา กวฬงกาโร อาหาโร รปชวตมจจยนต ฯ ป จวโธ โหต อตถปจจโย ฯ ตถา อวคตปจจโย ฯ อาลมพ- นปนสสยกมมตถปจจเยส จ สพเพป ปจจยา สโมธาน คจฉนต ฯ สหชาตรปนต ปเนตถ สพพถาป๑ ปวตเต จตตสมฏานาน ปฏสนธย กตตตารปาน จ วเสน ทวธ โหตต เวทตพพ ฯ อต เตกาลกา ธมมา กาลมตตา จ สมภวา อชตต จ พหทธา จ สงขตาสงขตา ตถา ฯ ป ตต นามรปาน วเสน ตวธา ตา ปจจยา นาม ปฏาเน จตวสต สพพถา ฯ ตตถ รปธมมา รปกขนโธ จตตเจตสกสงขาตา จตตาโร อรปโน ขนธา นพพาน เจต ป จวธ อรปนต จ นามนต จ ปวจจต ฯ ตโต อวเสสา ป ตต ฯ สา ปน ป าปยตตา ป ตต ป าปนโต ป ตตต จ ทวธา โหต ฯ กถ ฯ ตตภตปรณามาการมปาทาย ตถา ตถา ป ตตา ภมปพพตาทกา ฯ สมภารสนนเวสาการมปาทาย รถสกฏาทกา๒ ฯ ขนธป จกมปาทาย ปรสปคคลาทกา ฯ จนทาวฏฏนาทกมปาทาย ทสากาลาทกา ฯ ๑. ส. สพพตถาป ฯ ๒. ส. เคหรถสกฏาทกา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 49

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 50 อสมผฏาการมปาทาย กปคหาทกา ฯ ตตภตนมตต ภาวนา- วเสส โจปาทาย กสณนมตตาทกา เจตเอวมาทเภทา ปน ปรมตถโต อวชชมานาป อตถจฉายากาเรน จตตปปาทานมาลมพนภตา ต ต อปาทาย อปนธาย การณ กตวา ตถา ตถา ปรกปปยมานา สงขายต สม ายต โวหรยต ป าปยตต ป ตตต ปวจจต ฯ อย ป าปยตตา ป ตต นาม ฯ ป าปนโต ป ตต ปน นาม- นามกมมาทนาเมน ปรทปตา ฯ สา วชชมานป ตต อวชชมาน- ป ตต วชชมาเนนอวชชมานป ตต อวชชมาเนนวชชมานป - ตต วชชมาเนนวชชมานป ตต อวชชมาเนนอวชชมานป ตต เจต ฉพพธา โหต ฯ ตตถ ยทา ปน ปรมตถโต วชชมาน รป- เวทนาท เอตาย ป าเปนต ตทาย วชชมานป ตตต ปวจจต ฯ ยทา ปน ปรมตถโต อวชชมาน ภมปพพตาท เอตาย ป าเปนต ตทาย อวชชมานป ตตต ปวจจต ฯ อภนน ปน โวมสสกวเสน เสสา ยถากกม ฉฬภ โ อตถสทโท จกขว าณ ราชปตโตต จ เวทตพพา ฯ วจโฆสานสาเรน โสตว าณวถยา ปวตตานนตรปปนน- มโนทวารสส โคจรา อตถา ยสสานสาเรน ว ายนต ตโต ปร สาย ป ตต ว เยยา โลกสงเกตนมมตาต ฯ อต อภธมมตถสงคเห ปจจยสงคหวภาโค นาม อฏโม ปรจเฉโท ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 50

นวมปรจเฉโท หนาท 51 นวโม ปรจเฉโท สมถวปสสนาน ภาวนานมโต ปร กมมฏาน ปวกขาม ทวธมป ยถากกม ฯ ตตถ สมถสงคเห ตาว ทส กสณาน ทส อสภา ทส อนสสตโย จตสโส อปปม าโย เอกา ส า เอก ววตถาน จตตาโร อารปปา เจต สตตวเธน สมถกมมฏาน- สงคโห ฯ ราคจรตา โทสจรตา โมหจรตา สทธาจรตา พทธจรตา วตกกจรตา เจต ฉพพเธน จรตสงคโห ฯ ปรกมมภาวนา อปจาร- ภาวนา อปปนาภาวนา เจต ตสโส ภาวนา ฯ ปรกมมนมตต อคคห- นมตต ปฏภาคนมตต เจต ตณ นมตตาน เวทตพพาน ฯ กถ ฯ ปวกสณ อาโปกสณ เตโชกสณ วาโยกสณ นลกสณ ปตกสณ โลหตกสณ โอทาตกสณ อากาสกสณ อาโลกกสณ เจต อมาน ทส กสณาน นาม ฯ อทธมาตก วนลก วปพพก วจฉททก วกขายตก วกขตตก หตวกขตตก โลหตก ปฬวก อฏ ก เจต อเม ทส อสภา นาม ฯ พทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต สลานสสต จาคานสสต เทวตานสสต อปสมานสสต มรณานสสต กายคตาสต อานาปานสสต เจต อมา ทส อนสสตโย นาม ฯ เมตตา กรณา มทตา อเปกขา เจต อมา จตสโส อปปม าโย นาม พรหมวหาราต วจจนต๑ ฯ อาหาเร ปฏกกลส า เอกา ส า นาม ฯ จตธาตววตถาน เอก ววตถาน นาม ฯ อากาสา- ๑. ส. พรหมวหาโรต จ ปวจจต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 51

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 52 อากาสาน จายตนาทโย จตตาโร อารปปา นามาต ฯ สพพถาป สมถนทเทเส จตตาฬส กมมฏานาน ภวนต ฯ จรตาส ปน ทส อสภา กายคตาสตสงขาตา โกฏาสภาวนา จ ราคจรตสส สปปายา ฯ จตสโส อปปม าโย นลาทน จ จตตาร กสณาน โทสจรตสส ฯ อานาปาน โมหจรตสส วตกกจรตสส จ ฯ พทธานสสตอาทโย ฉ สทธาจรตสส ฯ มรโณปสมส า- ววตถานาน พทธจรตสส ฯ เสสาน ปน สพพานป กมมฏานาน สพเพสมป สปปายาน ฯ ตตถาป กสเณส ปถล โมหจรตสส ขททก วตกกจรตสสาต ฯ อยเมตถ สปปายเภโท ฯ ภาวนาส ปน สพพตถาป ปรกมมภาวนา ลพภเตว ฯ พทธา- นสสตอาทส อฏส ส าววตถาเนส จาต ทสส กมมฏาเนส อปจารภาวนา สมปชชต นตถ อปปนา ฯ เสเสส ปน สมตตส- กมมฏาเนส อปปนาภาวนาป สมปชชต ฯ ตตถาป ทส กสณาน อานาปาน จ ป จกชฌานกาน ฯ ทส อสภา กายคตาสต จ ปมชฌานกา เมตตาทโย ตโย จตกกชฌานกา อเปกขา ป จมช- ฌานกาต ฉพพสต รปาวจรชฌานกาน กมมฏานาน ฯ จตตาโร ปน อารปปา อรปชฌานกาต ฯ อยเมตถ ภาวนาเภโท ฯ นมตเตส ปน ปรกมมนมตต อคคหนมตต จ สพพตถาป ยถารห ปรยาเยน ลพภเตว๑ ฯ ปฏภาคนมตต ปน กสณาสภ- ๑. ส. ลพภนเตว ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 52

นวมปรจเฉโท หนาท 53 กสณาสภโกฏาสานาปาเนเสวว ลพภต ฯ ตตถ ห ปฏภาคนมตตมารพภ- อปจารสมาธ อปปนาสมาธ จ ปวตตนต ฯ กถ ฯ อาทกมมกสส ห ปวมณฑลาทส นมตต อคคณหนตสส ตมาลมพน ปรกมม- นมตตนต ปวจจต สา จ ภาวนา ปรกมมภาวนา นาม ฯ ยทา ปน ต นมตต จตเตน สมคคหต โหต จกขนา ปสสนตสเสว มโนทวารสส อาปาถมาคต ตทา ตเมว อาลมพน อคคหนมตต นาม โหต สา จ ภาวนา สมาธยต ฯ ตถาสมาหตสส ปเนตสส ตโต ปร ตสม อคคหนมตเต ปรกมมสมาธนา ภาวนมนย ชนตสส ยทา ตปปฏภาค วตถธมมวมจจต ป ตตสงขาต ภาวนามยมาลมพน จตเต สนนสนน สมปปต โหต ตทา ปฏภาคนมตตมปปนนนต๑ ปวจจต ฯ ตโต ปฏาเยว ปรปนถวปปหนา๒ กามาวจรสมาธ- สงขาตา อปจารภาวนา นปผนนา นาม โหต ฯ ตโต ปร ตเทว ปฏภาคนมตต อปจารสมาธนา สมาเสวนตสส รปาวจรปมชฌาน- มปเปต ฯ ตโต ปร ตเทว ปมชฌาน อาวชชน สมาปชชน อธฏาน วฏาน ปจจเวกขณ เจต อมาห ป จห วสตาห วสภต กตวา วตกกาทกโมฬารกงคปปหานาย วจาราทสขมงคปปตตยา ปทหนโต๓ ยถากกม ทตยชฌานาทโย ยถารหมปเปต ฯ อจเจว ปวกสณาทส พาวสตกมมฏาเนส ปฏภาคนมตตมปลพภต ฯ อวเสเสส ปน อปปม า สตตป ตตย ปวตตนต ฯ อากาสวชชตกสเณส ปน ยงก จ กสณ อคฆาเตตวา ลทธมา- กาสมนนตวเสน ปรกมม กโรนตสส ปมารปปมปเปต ฯ ตเมว ๑. ส. ปฏภาคนมตต สมปปนนนต ฯ ๒. ส. ปรพนธ ฯ ๓. ปทหนโต...มปเปต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 53

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 54 ปมารปว าณมนนตวเสน ปรกมม กโรนตสส ทตยารปปมป- เปต ฯ ตเมว ปมารปว าณาภาว ปน นตถ ก จต ปรกมม กโรนตสส ตตยารปปมปเปต ฯ ตตยารปป สนตเมต ปณตเมตนต ปรกมม กโรนตสส จตตถารปปมปเปต ฯ อวเสเสส จ ทสส กมมฏาเนส พทธคณาทกมาลมพนมารพภ ปรกมม กตวา ตสม นมตเต สาธกมคคหเต ตตเถว ปรกมม จ สมาธยต อปจาโร จ อปปชชต ฯ จตตาฬสกมมฏานนโย ฯ อภ าวเสน ปวตตมาน ปน รปาวจรป จมชฌาน อภ า- ปาทกป จมชฌานา วฏหตวา อธฏเยยาทกมาวชชตวา ปรกมม กโรนตสส รปาทส อาลมพเนส ยถารหมปเปต ฯ อภ า จ นาม อทธวธา ทพพโสต ปรจตตวชานนา ปพเพนวาสานสสต ทพพจกขต ป จธา ฯ อยเมตถ โคจรเภโท นฏ โต จ สมถกมมฏานนโย ฯ วปสสนากมมฏาเน ปน สลวสทธ จตตวสทธ ทฏ วสทธ กงขาวตรณวสทธ มคคามคคาณทสสนวสทธ ปฏปทาาณทสสน- วสทธ าณทสสนวสทธ เจต สตตวเธน วสทธสงคโห ฯ อนจจ ลกขณ ทกขลกขณ อนตตลกขณ เจต ตณ ลกขณาน ฯ อนจจา- นปสสนา ทกขานปสสนา อนตตานปสสนา เจต ตสโส อนปสสนา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 54

นวมปรจเฉโท หนาท 55 สมมสนาณ อทยพพยาณ ภงคาณ ภยาณ อาทนวาณ นพพทาาณ ม จตกมยตาาณ ปฏสงขาาณ สงขารเปกขาาณ อนโลมาณ เจต ทส วปสสนาาณาน ฯ ส โต วโมกโข อนมตโต วโมกโข อปปณหโต วโมกโข เจต ตโย วโมกขา ฯ ส ตานปสสนา อนมตตานปสสนา อปปณหตานปสสนา เจต ตณ วโมกขมขาน จ เวทตพพาน ฯ กถ ฯ ปาฏโมกขสวรสล อนทรยสวรสล อาชวปารสทธสล ปจจยสนนสสตสล เจต จตปารสทธสล สลวสทธ นาม ฯ อปจาร- สมาธ อปปนาสมาธ เจต ทวโธป สมาธ จตตวสทธ นาม ฯ ลกขณรสปจจปปฏานปทฏานวเสน นามรปปรคคโห ทฏ วสทธ นาม ฯ เตสเมว จ นามรปาน ปจจยปรคคโห กงขาวตรณวสทธ นาม ฯ ตโต ปร ปน ตถา ปรคคหเตส สปจจเยส เตภมก- สงขาเรส อตตาทเภทภนเนส ขนธาทนยมารพภ กลาปวเสน สงขปตวา อนจจ ขยฏเน ทกข ภยฏเน อนตตา อสารกฏเนาต อทธานวเสน สนตตวเสน ขณวเสน วา สมมสนาเณน ลกขณตตย สมมสนตสส เตเสวว ปจจยวเสน ขณวเสน จ อทยพพยาเณน อทยพพย สมนปสสนตสส จ โอภาโส ปต ปสสทธ อธโมกโข จ ปคคโห สข าณมปฏาน- มเปกขา จ นกนต เจต ฯ โอภาสาทวปสสนปกกเลสปรปนถปรคคหวเสน๑ มคคลกขณ- ววตถาน มคคามคคาณทสสนวสทธ นาม ฯ ตถา ปรปนถวมตตสส๑ ๑. ส. ปรพนธ... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 55

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 56 ปน ตสส อทยพพยาณโต ปฏาย ยาวานโลมา ตลกขณ วปสสนาปรมปราย ปฏปชชนตสส นว วปสสนาาณาน ปฏปทา- าณทสสนวสทธ นาม ฯ ตสเสว ปฏปชชนตสส ปน วปสสนา- ปรปากมาคมม อทาน อปปนา อปปชชสสตต ภวงค โวจฉนทตวา อปปนนมโนทวาราวชชนานนตร เทว ตณ วปสสนาจตตาน ยงก จ อนจจาทลกขณมารพภ ปรกมโมปจารานโลมนาเมน ปวตตนต ฯ ยา วปสสนา สขปปตตา [๑] สานโลมา สงขารเปกขา วฏาน- คามนวปสสนาต [๒] วจจต ฯ ตโต ปร โคตรภจตต นพพานมาลม- พตวา ปถชชนโคตตมภภวนตมรยโคตตมภสมโภนต จ ปวตตต ฯ ตสสานนตรเมว มคโค ทกขสจจ ปรชานนโต สมทยสจจ ปชหนโต นโรธสจจ สจฉกโรนโต มคคสจจภาวนาวเสน อปปนาวถโมตรต ฯ ตโต ปร เทว ตณ ผลจตตาน ปวตตตวา นรชฌนต ฯ ตโต ปร ภวงคปาโตว โหต๓ ฯ ปน ภวงค ปน วจฉนทตวา๔ ปจจเวกขณ- าณาน ปวตตนต ฯ มคค ผล จ นพพาน ปจจเวกขต ปณฑโต ปหเน เกลเส เสเส จ ปจจเวกขต วา น วา ฯ ฉพพสทธกกเมเนว ภาเวตพโพ จตพพโธ าณทสสนวสทธ นาม มคโค ปวจจต ฯ อยเมตถ วสทธเภโท ฯ ตตถ อนตตานปสสนา อตตาภนเวส ม จนต ๑. ส. เอตถนตเร สาต ทสสต ฯ ๒. ส. เอตถนตเร จสทโท ทสสต ฯ ๓. ส. ตโต ปร เทว ตณ ผลจตตาน ปวตตตวา ภวงคปาโตว โหต ฯ ๔. ส. โวจฉนทตวา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 56

นวมปรจเฉโท หนาท 57 ส ตานปสสนา นาม วโมกขมข โหต ฯ อนจจานปสสนา วปลลาส- นมตต ม จนต อนมตตานปสสนา นาม วโมกขมข โหต ฯ ทกขานปสสนา ตณหาปณธ ม จนต อปปณหตานปสสนา นาม วโมกขมข โหต ฯ ตสมา ยท วฏานคามนวปสสนา อนตตโต วปสสต ส โต วโมกโข นาม โหต มคโค ยท อนจจโต วปสสต อนมตโต วโมกโข นาม ยท ทกขโต วปสสต อปปณ- หโต วโมกโข นามาต จ มคโค วปสสนาคมนวเสน ตณ นามาน ลภต ฯ ตถา ผล จ มคคาคมนวเสน มคควถย ฯ ผลสมาปตต- วถย ปน ยถาวตตนเยน วปสสนตาน ยถาสก ผลมปปชชมานมป วปสสนาคมนวเสเนว ส ตาทวโมกโขต ปวจจต ฯ อาลมพน- วเสน ปน สรสวเสน จ นามตตย สพพตถาป สพเพสมป สมเมว ฯ อยเมตถ วโมกขเภโท ฯ เอตถ ปน โสตาปตตมคค ภาเวตวา ทฏ วจกจฉาปหาเนน ปหนาปายคมโน สตตกขตตปรโม โสตาปนโน นาม โหต ฯ สกทาคามมคค๑ ภาเวตวา ราคโทสโมหาน ตนตตา๒ สกทาคาม๓ นาม โหต สกเทว อม โลก อาคนตวา ฯ อนาคามมคค ภาเวตวา กามราคพยาปาทาน อนวเสสปปหาเนน อนาคาม นาม โหต อนาคนตวา อตถตต ฯ อรหตตมคค ภาเวตวา อนวเสส- กเลสปปหาเนน อรหา นาม โหต ขณาสโว โลเก อคค- ทกขเณยโย ฯ อยเมตถ ปคคลเภโท ฯ ๑-๓. ส. สก... ฯ ๒. ส. ตนกรตตา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 57

อภธมมตถสงคหปาล หนาท 58 ผลสมาปตต ปเนตถ สพเพสมป ยถาสก ผลวเสน สาธาร- ณาว ฯ นโรธสมาปตตสมาปชชน ปน อนาคามน เจว อรหนตา- น จ ลพภต ฯ ตตถ ยถากกม ปมชฌานาทมหคคตสมาปตต สมาปชชตวา วฏาย ตตถ คเต สงขารธมเม ตตถ ตตเถว วปสสนโต ยาว อาก จ ายตน คนตวา ตโต ปรมธฏเยยาทก ปพพกจจ กตวา เนวส านาส ายตน สมาปชชต ฯ ตสส ทวนน อปปนาชวนาน ปรโต โวจฉชชต จตตสนตต ฯ ตโต ปร นโรธสมาปนโน นาม โหต ฯ วฏานกาเล ปน อนาคามโน อนาคามผลจตต อรหโต จ อรหตตผลจตต เอกวารเมว ปวตตตวา ภวงคปาโตว โหต ฯ ตโต ปร ปจจเวกขณาณาน ปวตตนตต๑ ฯ อยเมตถ สมาปตตเภโท นฏ โต จ วปสสนากมมฏานนโย ฯ ภาเวตพพ ปนจเจว ภาวนาทวยมตตม ปฏปตตรสสสาท ปตถยนเตน สาสเน ฯ อต อภธมมตถสงคเห กมมฏานสงคหวภาโค นาม นวโม ปรจเฉโท ฯ ปกรณาวสานคาถา จารตตโสภตวสาลกโลทเยน สทธาภวทธปรสทธคโณทเยน นมพวหเยน ปณธาย ปรานกมป ย ปตถต ปกรณ ปรนฏ ตนต ฯ ๑. ส. ปจจเวกขณาณ ปวตตต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 58

ปกรณาวสานคาถา หนาท 59 ป เน เตน วปเลน ต มลโสม ธ าธวาสมทโตทตมายคนต ป าวทาตคณโสภตลชชภกข ม นต ป วภโวทยมงคลาย ฯ อต อนรทธาจรเยน รจต อภธมมตถสงคห นาม ปกรณ คนถโต ป าสาธกาน อฏสตาน สมตตาน ฯ อภธมมตถสงคโห นฏ โต ฯ ----------

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 59

# หนานไมมขอมล 60

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 60

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 61 อภธมมตถวภาวน นาม อภธมมตถสงคหฏกา ----- อารมภคาถา วสทธกรณาาณ พทธ สมพทธปชต ธมม สทธมมสมภต นตวา สงฆ นรงคณ ฯ สารปตต มหาเถร ปรยตตวสารท วนทตวา สรสา ธร ครร คารวภาชน ฯ วณณยสส สมาเลน อภธมมตถสงคห อาภธมมกภกขน ปรมปตววฑฒน ฯ โปราเณห อเนกาป กตา ยา ปน วณณนา น ตาห สกกา สพพตถ อตโถ ว าตเว อธ ฯ ตสมา ลนปปทาเนตถ สาธปปายมหาปย วภาเวนโต สมาเสน รจยสสาม วณณนนต ฯ ปมปรจเฉทวณณนา ปรมวจตตนยสมนนาคต สกสมยสมยนตรคหณวคคาหณ- สมตถ สวมลวปลป าเวยยตตยชนน ปกรณมทมารภนโตยมา- จรโย ปม ตาว รตนตตยปณามาภเธยยกรณปปการปกรณา- ภธานปปโยชนาน ทสเสต สมมาสมพทธนตอาทมาห ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 61

อภธมมตถวภาวน หนาท 62 เอตถ ห สมมาสมพทธ ฯเปฯ อภวาทยาต อมนา รตนตตย ปณาโม วตโต ฯ อภธมมตถสงคหนต เอเตน อภเธยยกรณป- ปการปกรณาภธานาน อภธมมตถาน อธ สงคเหตพพภาวทสสเนน เตส อมนา สมทเตน ปฏปาเทตพพภาวทปนโต เอกตถ สงคยห- กถนาการทปนโต อตถานคตสม าปรทปนโต จ ฯ ปโยชนม- ปน สงคหปเทน สามตถยโต ทสสตเมว อภธมมตถานเมกตถ สงคเห สต ตทคคหปรปจฉาทวเสน เตส สรปาวโพธสส ตมมลกาย จ ทฏธมมกสมปรายกตถสทธยา อนายาเสน สสชฌนโต ฯ ตตถ รตนตตยปณามปปโยชน ตาว พหธา ปป เจนต อาจรยา ฯ วเสสโต ปน อนตรายนวารณ ปจจาสสนต ฯ ตถาห วตต สงคหกาเรห ตสสานภาเวน หตนตราโยต ฯ รตนตตยปณาโม ห อตถโต ปณามกรยาภนปผาทกา กสลเจตนา ฯ สา จ วนทเนยย- วนทกาน เขตตชฌาสยสมปทาห ทฏธมมเวทนยภตา ยถาลทธ- สมปตตนมตตกสส กมมสส อนพลปปทานวเสน ตนนพพตตตวปาก- สนตตยา อนตรายกราน อปปฬกอปจเฉทกกมมาน ปฏพาหตวา ตนนทานาน ยถาธปเปตตถสทธวพนธกาน โรคาทอนตรายานมป- ปวตต สาเธต ฯ ตสมา ปกรณารมเภ รตนตตยปณามกรณ ยถารทธปกรณสส อนนตราเยน ปรสมาปนตถ เจว โสตน จ วนทนาปพพงคมาย ปฏปตตยา อนนตราเยน อคคหณธารณาท- สสชฌนตถ จ ฯ อภเธยยกถนมปน วทตาภเธยยสเสว คนถสส ว ห

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 62

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 63 อคคหณาทวเสน ปฏปชชตพพภาวโต ฯ กรณปปการปปโยชน- สนทสสนาน จ โสตชนาน สมสสาหชนนตถ ฯ อภธานกถนมปน โวหารสขตถนต ฯ อยเมตถ สมทายตโถ ฯ อยมปน อวยวตโถ ฯ สสทธมมคณตตม อตล สมมาสมพทธ อภวาทย อภธมมตถสงคห ภาสสสนต สมพนโธ ฯ ตตถ สมมา สาม จ สพพธมเม อภสมพทโธต สมมา- สมพทโธ ภควา ฯ โส ห สงขตาสงขตเภท สกลมป ธมมชาต ยาถาวสรสลกขณปฏเวธวเสน สมมา สย วจโตปจตปารมตา- สมภเตน สยมภาเน สาม พชฌ อ าส ฯ ยถาห สย อภ าย กมททเสยยนต๑ ฯ อถวา ฯ พธธาตสส ชาครณวกส- นตเถสป ปวตตนโต สมมา สาม จ ปฏพทโธ อน ปฏโพธโต หตวา สยเมว สวาสนสมโมหนททาย อจจนต วคโต ทนกรกรณ- สมาคเมน ปรมรจรสรโสภคคปปตตยา วกสตมว ปทม อคคมคค- าณสมาคเมน อปรมตคณคณาลงกตสพพ ตาณปปตตยา สมมา สยเมว จ๒ วกสโต วกาสมนปปตโตต อตโถ ฯ ยถาวตตวจนตถโยเคป สมมาสมพทธสททสส ภควต สม า- วเสน ปวตตตตา อตลนต อมนา วเสเสต ฯ ตลาย สมมโต ตโลย ฯ โสเยว ตโลต๓ วตโต ยการโลปวเสน ฯ อถวา ฯ สมมตตเถ อการปจจยวเสน ตลาย สมมโต ตโล ฯ น ตโล อตโล สลาทห คเณห เกนจ อสทโส นตถ เอตสส วา ตโล สทโสต อตโล สเทวเก โลเก อคคปคคลภาวโต ฯ ยถาห ฯ ๑. ว. มหาวคค. ๔/๑๔ ฯ ๒. กตถจ จสทโท น ทสสต ฯ ๓. สหลโปตถเก อต วตโตต น ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 63

อภธมมตถวภาวน หนาท 64 ยาวตา ภกขเว สตตา อปทา วา ทวปทา วา จตปปทา วา ตถาคโต เตส อคคมกขายตตอาท๑ ฯ เอตตาวตา จ เหต ผล- สตตปการสมปทาวเสน ตหากาเรห ภควโต โถมนา กตา โหต ฯ ตตถ เหตสมปทา นาม มหากรณาสมาโยโค โพธสมภาร- สมภรณ จ ฯ ผลสมปทา ปน าณปหานานภาวรปกายสมปทา- วเสน จตพพธา ฯ ตตถ สพพ ตาณปทฏาน มคคาณ ตมมลกาน จ ทสพลาทาณาน าณสมปทา นาม ฯ สวาสน- สกลสงกเลสานมจจนตมนปปาทธมมตาปาทน ปหานสมปทา นาม๒ ฯ ยถจฉตนปผาทเน อาธปจจ อานภาวสมปทา นาม๒ ฯ สกลโลก- นยนาภเสกภตา ปน ลกขณานพย ชนปฏมณฑตา อตตภาวสมปตต- รปกายสมปทา นาม ฯ สตตปกาโร ปน อาสยปปโยควเสน ทวโธ ฯ ตตถ เทวทตตาทส วโรธสตเตสป นจจ หตชฌาสยตา อปรปาก- ป นทรยาน อนทรยปรปากกาลาคมน จ อาสโย นาม ฯ ตท สตตานมปน ลาภสกการาทนรเปกขจตตสส ยานตตยมเขน สพพทกขนยยานกธมมเทสนา ปโยโค นาม ฯ ตตถ ปรมา เทว ผลสมปทา สมมาสมพทธนต อมนา ทสสตา ฯ อตรา ปน เทว ตถา สตตปการสมปทา จ อตลนต เอเตน ฯ ตทปายภตา ปน เหตสมปทา ทวหป สามตถยโต ทสสตา ตถาวธเหตพยตเรเกน ตทภยสมปตตนมสมภวโต อเหตกตเต จ สพพตถ ตาส สมภวปป- สงคโต ฯ ตเทวนตวธาวตถาสงคหตโถมนาปพพงคม พทธรตน วนทตวา ๑. ปมปรจเฉทตถโยชนาย ยาวตา...อาทต ปท ลงคตโถต วตต ฯ สตตมปรจ- เฉทตถโยชนายมปน...กมมนต วตต ฯ สกกฏภาสานโลเมน อาทต ปท ทตยา- วภตตกมป ภเวยย ฯ ตสมา ทตยนโย ยตตตโรว ฯ ๒. กตถจ นามสททา น ทสสนต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 64

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 65 อทาน เสสรตนานมป ปณามมารภนโต อาห สสทธมม- คณตตมนต ฯ คณภตานมป ห ธมมสงฆาน อภวาเทตพพภาโว สห โยเคน๑ ว ายต ยถา สปตตทาโร อาคโตต ปตตทารสสาป อาคมนนต ฯ ตตถ อตตาน ธาเรนเต จตส อปาเยส วฏฏทกเขส จ อปตมาเน กตวา ธาเรตต ธมโม ฯ จตมคคผลนพพานวเสน นววโธ ปรยตตยา สห ทสวโธ วา ธมโม ฯ ธารณ จ ปเนตสส อปายาทนพพตตกกเลสวทธสน ฯ ต อรยมคคสส กเลส- สมจเฉทกภาวโต นพพานสส จ อารมมณภาเวน ตสส ตทตถ- สทธเหตตาย จ นปปรยายโต ลพภต ผลสส ปน กเลสาน ปฏปปสสมภนวเสน มคคานคณปปวตตโต ปรยตตยา จ ตทธคม- เหตตาย๒ อภนนมป ปรยายโตต ทฏพพ ฯ สต สปปรสาน อรยปคคลาน สนโต วา สวชชมาโน น ตตถยปรกปปโต อตตา วย ปรมตถโต อวชชมาโน สนโต วา ปสฏโ สวาก- ขาตตาทคณโยคโต น พาหรกธมโม วย เอกนตนนทโต ธมโมต สทธมโม ฯ คโณ จ โส [๓]- อรยปคคลาน สมหภาวโต อตตโม จ สปฏปนนตาทคณวเสสโยคโต คณาน คเณส วา เทว- มนสสาทสมเหส๔ อตตโม ยถาวตตคณวเสเนวาต คณตตโม ฯ สห สทธมเมน คณตตเมน จาต สสทธมมคณตตโม ฯ ต สสทธมมคณตตม ฯ อภวาทยาต วเสสโต วนทตวา ฯ ภย ลาภ กลาจาราท- ๑. กตถจ โยเคนปต ทสสต ฯ ๒. ส. เหตตายาต ฯ ๓. ส เอตถนตเร อฏนนนต ทสสต ฯ ๔. กตถจ เทวมนสสานนต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 65

อภธมมตถวภาวน หนาท 66 วรหเตน๑ สกกจจ อาทเรน กายวจมโนทวาเรห วนทตวาต อตโถ ฯ ภาสสสนต กเถสสาม ฯ นพพตตตปรมตถภาเวน อภวสฏา ธมมา เอตถาตอาทนา อภธมโม ธมมสงคณอาทสตตปปกรณ อภธมม- ปฏก ตตถ วตตา อตถา อภธมมตถา เต สงคยหนต เอตถ เอเตนาต วา อภธมมตถสงคห ฯ เอว ตาว ยถาธปเปตปปโยชนนมตต รตนตตยปณามาทก วธาย อทาน เยส อภธมมตถาน สงคหนวเสน อท ปกรณ ปฏปยต เต ตาว สงเขปโต อททสนโต อาห ตตถ วตตาตอาท ฯ ตตถ ตสม อภธมเม สพพถา กสลาทวเสน ขนธาทวเสน จ วตตา อภธมมตถา ปรมตถโต สมมต เปตวา นพพตตต- ปรมตถวเสน จตต ว าณกขนโธ เจตสก เวทนาทกขนธตตย รป ภตปาทายเภทภนโน รปกขนโธ นพพาน มคคผลานมาลมพนภโต อสงขตธมโมต เอว จตธา จตหากาเรห ตาต โยชนา ฯ ตตถ ปรโม อตตโม อวปรโต อตโถ ปรมสส วา อตตมสส าณสส อตโถ โคจโรต ปรมตโถ ฯ ตโต ฯ จนเตตต จตต ฯ อารมมณ วชานาตต อตโถ ฯ ยถาห วสยวชานนลกขณ จตตนต ฯ สตป ห นสสย สมนนตราทปจจเย น อารมมเณน วนา จตตมปปชชตต ตสส ตลกขณตา วตตา ฯ เตน นราลมพนวาทมต ปฏกขตต โหต ฯ จนเตนต วา เอเตน กรณภเตน สมปยตตธมมาต จตต ฯ อถวา ฯ จนตนมตต จตต ฯ ยถาปจจย ห ปวตตมตตเมว ยทท สภาวธมโม นาม ฯ เอว จ กตวา สพเพสมป ปรมตถธมมาน ๑. สพพโปตถเกส...วรเหนาต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 66

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 67 ภาวสาธนเมว นปปรยายโต ลพภต ฯ กตตกรณวเสน ปน นพพจน ปรยายกถนนต๑ ทฏพพ ฯ สกสกกจเจส ห ธมมาน อตตปปธานตาสมาโรปเนน กตตภาโว [๒]- ตทนกลภาเวน สหชาต- ธมมสมเห กตตภาวสมาโรปเนน ปฏปาเทตพพธมมสส กรณตต จ ปรยายโตว ลพภต ฯ ตถานทสสน ปน ธมมสภาววนมตตสส กตตาทโน อภาวปรทปนตถนต เวทตพพ ฯ วจตตกรณาทโตป จตตสททสส อตถ ปป เจนต ฯ อย ปเนตถ สงคโห วจตตกรณา จตต อตตโน จตตตาย วา จตต๓ กมมกเลเสห จตต๓ ตายต วา ตถา จโนต อตตสนตาน วจตตารมมณนต วาต ฯ เจตส ภว ตทายตตวตตตายาต เจตสก ฯ น ห ต จตเตน วนา อารมมณคคหณสมตถ อสต จตเต สพเพน สพพ อนปปชชนโต ฯ จตต ปน เกนจ เจตสเกน วนาป อารมมเณ ปวตตตต ตเมว๔ จตตายตตวตตก นาม ฯ เตนาห ภควา มโน- ปพพงคมา ธมมาต ฯ เอเตน สขาทนมเจตนตตนจจตตาทโย วปปฏ- ปตตโยป ปฏกขตตา [๕]- ฯ เจตส นยตต วา เจตสก ฯ รปปตต รป สตณหาทวโรธปจจเยห วการมาปชชต อาปา- ทยตต วา อตโถ ฯ เตนาห๖ภควา สเตนป รปปต อเณหนป รปปตตอาท ฯ รปปน เจตถ สตาทวโรธปจจยสมวาเย วสท- สปปตตเยว ฯ ยท เอว อรปธมมานมป รปโวหาโร อาปชชตต ฯ นาปชชต สตาทคหณสามตถยโต วภตตรสเสว รปปนสส อธป- ๑. กตถจ ปรยายกถาต ทสสต ฯ ๒. ส. เอตถนตเร จสทโท ทสสต ฯ ๓. ส. จต ฯ ๔. ส. ต เจตสกเมว ฯ ๕. ส. อโต ปร โหนตต อตถ ฯ ๖. ส. ขนธ. ๑๗/๑๐๕ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 67

อภธมมตถวภาวน หนาท 68 อธปเปตตตา ฯ อตรถา ห รปปตต อวเสสวจเนเนว ปรยตตนต ก สตาทคหเณน ฯ ต ปน สตาทนา ผฏสส รปปน วภตตร ตสมา ตเทเวตถ อธปเปตนต าปนตถ [๑] ฯ ยท เอว กถ พรหมโลเก รปโวหาโร น ห ตตถ อปฆาตกา สตาทโย อตถต ฯ ก จาป อปฆาตกา นตถ อนคคาหกา ปน อตถ ตสมา ตวเสเนตถ รปปน สมภวตต ฯ อถวา ฯ ตสภาวานาตวตตนโต ตตถ รปโวหาโรต ฯ อลมตปป เจน ฯ ภวาภว วนนโต สสพพนโต วานสงขาตาย ตณหาย นกขนต นพพาต วา เอเตน ราคคคอาทโกต นพพาน ฯ อทาน ยสมา วภาควนตาน ธมมาน สภาววภาวน วภาเคน วนา น โหต ตสมา ยถาอททฏาน อภธมมตถาน อทเทสกกเมน วภาค ทสเสต จตต ตาว ภมชาตสมปโยคาทวเสน วภชตวา นททสตมารภนโต อาห ตตถ จตต ตาวาตอาท ฯ ตาวสทโท ปมนต เอตสส อตเถ ฯ ยถาอททฏเส จตส อภธมมตเถส ปม จตต นททสยตต อย เหตถตโถ ฯ จตตาโร วธา ปการา อสสาต จตพพธ ฯ ตสมา ปเนเต จตภมกา ธมมา อนปพพปณตา ตสมา หนกกฏอกกฏตรอกกฏตมานกกเมน เตส นทเทโส กโต ฯ ตตถ กาเมตต กาโม กามตณหา ฯ สา เอตถ อวจรต อาลมพนกรณวเสนาต กามาวจร ฯ กามยตต วา กาโม เอกาทสวโธ กามภโว ฯ ตสม เยภยเยน อวจรตต กามาวจร ฯ เยภยเยน จรณสส ห อธปเปตตตา รปารปภเว๒ ปวตตสสาป ๑. ส. เอตถนตเร สตาทคคหณ กตนต อตถ ฯ ๒. ส. รปารปภเวส ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 68

ปฐมปรจเฉทวณณนา หนาท 69 อมสส กามาวจรภาโว อปปนโน โหต ฯ กามภโวเยว วา กาโม ฯ โส เอตถ อวจรตต กามาวจโร ฯ ตตถ ปวตตมป จตต นสสเต นสสยโวหาเรน กามาวจร ม จา อกกฏ ๑ กโรนตต- อาทส วยาต ฯ อลมตวสารณยา๒ กถาย ฯ โหต เจตถ กาโมวจรตเตตถ กาเมวจรตต วา านปจารโต วาป ต กามาวจร ภเวต ฯ รปารปาวจเรสป เอเสว นโย ยถารห ทฏพโพ ฯ อปาทานก- ขนธสงขาต โลกโต อตตรต อนาสวภาเวนาต โลกตตร มคค- จตต ฯ ผลจตตมปน ตโต อตตณณนต โลกตตร ฯ อภยมป วา สห นพพาเนน โลกโต อตตร อธก ยถาวตตคณวเสเนวาต โลกตตร ฯ อเมส ปน จตส กามาวจรจตตสส กสลากสลวปาก- กรยาเภเทน จตพพธภาเวป ปาปาเหตกวชชาน เอกนสฏ ยา วา เอกนวตยา วา จตตาน โสภณนาเมน โวหารกรณตถ ปาปา- เหตกมตตาน โสภณานต วจจเรต เอว วกขมานนยสส อนรปโต ปาปาเหตเกเยว ปม ทสเสนโต เตส จ ภเวส คหตปฏสนธกสส สตตสส อาทโต วถจตตวเสน โลภสหคตจตตปปาทานเมว สมภวโต เตเยว ปม ทสเสตวา ตทนนตร ทวเหตกภาวสาม เน โทมนสสสหคเต ตทนนตร เอกเหตเก จ ทสเสต โสมนสสสหคตนต- อาทนา โลภมล ตาว เวทนาทฏ สงขารเภเทน อฏธา วภชตวา ทสเสส ฯ ๑. อกกฏ นตป อตถ ฯ ๒. อตวสารณยาตป อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 69

อภธมมตถวภาวน หนาท 70 ตตถ สนทร มโน ต วา เอตสส อตถต สมโน จตต ตสมงคปคคโล วา ตสส ภาโว ตสม อภธาน พทธน ปวตต- เหตตายาต โสมนสส ฯ มานสกสขเวทนาเยต อธวจน ฯ เตน สหคต เอกปปาทาทวเสน สสฏ เตน สห เอกปปาทาทภาว คตนต วา โสมนสสสหคต ฯ มจฉา ปสสตต ทฏ ฯ สาม วจนสสาป ห อตถปป- กรณาทนา วเสสวสยตา โหตต อธ มจฉาทสสนเมว ทฏ ต วจจต ฯ ทฏ เยว ทฏ คต สงขารคต ตมคตนตอาทส วย คตสททสส ตพภาววตตตตา ฯ ทวาสฏ ยา วา ทฏ ส คต อนโตคธ ทฏ ยา วา คมนมตต น เอตถ คนตพโพ อตตาทโก โกจ อตถต ทฏ คต อทเมว สจจ โมฆม นต ปวตโต อตตตตนยาทอภนเวโส ฯ เตน สม เอกปปาทาทห ปกาเรห ยตตนต ทฏ คตสมปยตต ฯ สงขโรตจตตตกขภาวสงขาตมณฑนวเสเสน สชเชต สงขา- รยต๑ วา ต เอเตน วตตนเยน สชชยตต สงขาโร ตตถ ตตถ กจเจ สสทมานสส [๒]- อนพลปปทานวเสน อตตโน วา ปเรส วา ปวตตปพพปโยโค ฯ โส ปน อตตโน ปพพภาคปปวตตจตตสนตาเน เจว ปรสนตาเน จ ปวตตตต ตนนพพตตโต จตตสส ตกขภาวสงขาโต วเสโสว อธ สงขาโร ฯ โส ยสส นตถ ต อสงขาร ตเทว อสงขารก ฯ สงขาเรน สหต [จตต] สสงขารก ฯ ตถาห วทนต ปพพปโยคสมภโต วเสโส จตตสมภว สงขาโร ตวเสเนตถ โหตาสงขารกาทตาต ฯ อถวา ฯ สสงขารกมสงขารกนต จ เอต เกวล สงขารสส ๑. กตถจ สงขรยตต ทสสต ฯ ๒. ส. เอตถนตเร จตตสสาต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 70

ปฐมปรจเฉทวณณนา หนาท 71 ภาวาภาว สนธาย วตต น ตสส สหปปวตตสพภาวาภาวโตต ภนนสนตานปปวตตโนป สงขารสส อทมตถตาย ตวเสน นพพตต จตต สสงขาโร อสส อตถต สสงขารก สโลมโก สปกขโกต- อาทส วย สหสททสส วชชมานตถปรทปนโต ฯ ตพพปรตมปน ตทภาวโต วตตนเยเนว อสงขารก ฯ ทฏ คเตน วปปยตต วสสฏนต ทฏ คตวปปยตต ฯ อป- ปตตโต ยตตโต อกขต อนภวต เวทยมานาป มชฌตตาการสณ ต- ยาต อเปกขา ฯ สขทกขาน วา อเปตา ยตตา อวรทธา อกขา อนภวนนต อเปกขา ฯ สขทกขาวโรธตาย เหสา เตส อนนตรมป ปวตตต ฯ อเปกขาสหคตนต อท วตตนยเมว ฯ กสมา ปเนตถ อ เสป ผสสาทส สมปยตตธมเมส วชชมาเนส โสมนสสสห- คตาทภาโวว วตโตต ฯ โสมนสสาทนเมว อสาธารณภาวโต ฯ ผสสาทโยป ห เกจ สพพจตตสาธารณา เกจ กสลาทสาธารณา โมหาทโย จ สพพากสลสาธารณาต น เตห สกกา จตต วเสเสต ฯ โสมนสสาทโย ปน กตถจ จตเต โหนต กตถจ น โหนตต ปากโฏว ตวเสน จตตสส วเสโส ฯ กสมา ปเนเต กตถจ โหนต กตถจ น โหนตต ฯ การณสส สนนหตาสนนหตภาวโต ฯ ก ปน เนส การณนต ฯ วจจเต ฯ สภาวโต ปรกปปโต วา ห อฏารมมณ โสมนสสปฏสนธกตา จ๑ อคมภรสภาวตา จ อธ โสมนสสสส การณ ฯ อฏมชฌตตารมมณ อเปกขาปฏสนธกตา คมภรสภาวตา จ อเปกขาย ฯ ทฏ วปนนปคคลเสวนา สสสตจเฉทา- ๑. กตถจ จสทโท นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 71

อภธมมตถวภาวน หนาท 724 สสสตจเฉทาสยตา จ ทฏ ยา ฯ พลวอตโภชนาทโย ปน ปจจยา อสงขารก- ภาวสเสต ตสมา อตตโน อนรปการณวเสน เนส อปปชชนโต กตถจ จตเตเยว สมภโวต สกกา เอเตห จตตสส วเสโส ป า- เปตนต ฯ เอว จ กตวา เนส สตป โมหเหตกภาเว โลภสหคต ภาโวว นคมเน วตโต ฯ อเมส ปน อฏนนมป อยมปปตตกกโม เวทตพโพ ฯ ยทา ห นตถ กาเมส อาทนโวตอาทนา นเยน มจฉาทฏ ปรกขตวา๑ หฏตฏโ กาเม วา ปรภ ชต ทฏ- มงคลาทน วา สารโต ปจเจต สภาวตกเขเนว อนสสาหเตน จตเตน ตทา ปม อกสลจตตมปปชชต ฯ ยทา ปน มนเทน สมสสาหเตน จตเตน ตทา ทตย ฯ ยทา ปน มจฉาทฏ อปรกขตวา๒ เกวล หฏตฏโ เมถน วา เสวต ปรสมปตต วา อภชฌายต ปรภณฑ วา หรต สภาวตกเขเนว อนสสาหเตน จตเตน ตทา ตตย ฯ ยทา ปน มนเทน สมสสาหเตน จตเตน ตทา จตตถ ฯ ยทา ปน กามาน วา อสมปตต อาคมม อ เส วา โสมนสสเหตน อภาเวน จตสป วกปเปส โสมนสสรหตา โหนต ตทา เสสาน จตตาร อเปกขาสหคตาน อปปชชนตต ฯ อฏปต ปสทโท สมปณฑนตโถ ฯ เตน วกขมานนเยน อกสลกมมปเถส เนส ลพภมานกมมปถานรปโต ปวตตเภท กาล- เทสสนตานารมมณาทเภเทน อเนกวธตตมป สงคณหาต ฯ ทฏ มโน ต วา เอตสสาต ทมโน ตสส ภาโว โทมนสส ฯ มานสกทกขเวทนาเยต อธวจน ฯ เตน สหคตนต โทมนสสสหคต ฯ ๑. ปรกขตวาตป ฯ ๒. อปรกขตวาตป ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 72

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 73 อารมมเณ ปฏห ตต ปฏโฆ โทโส ฯ จณฑกกสภาวตาย เหส อารมมณ ปฏหนนโต วย ปวตตต ฯ โทมนสสสหคตสส เวทนาวเสน อเภเทป อสาธารณธมมวเสน จตตสส อปลกขณตถ โทมนสสคคหณ ฯ ปฏฆสมปยตตภาโว ปน อภนน เอกนตสห- จารตาทสสนตถ วตโตต ทฏพพ ฯ โทมนสส เจตถ อนฏา- รมมณานภวนลกขโณ เวทนากขนธปรยาปนโน เอโก ธมโม ปฏโฆ จณฑกกสภาโว สงขารกขนธปรยาปนโน เอโก ธมโมต อยเมเตส วเสโส ฯ เอตถ จ ยงก จ อนฏารมมณ นววธอาฆาตวตถน จ โทมนสสการณ ปฏฆการณ จาต ทฏพพ ฯ ทวนน ปน เนส จตตาน ปาณาตปาตาทส ตกขมนทปปวตตกาเล อปปตต เวทตพพา ฯ เอตถาป นคมเน ปสททสส อตโถ วตตนยานสาเรน ทฏพโพ ฯ สภาว วจนนโต ตาย กจฉต กลมตต วจกจฉา ฯ อถวา ฯ จกจฉต ทกกรตาย วคตา จกจฉา าณปฏกาโร อมสสาต วจกจฉา ฯ ตาย สมปยตต วจกจฉาสมปยตต ฯ อทธตสส ภาโว อทธจจ ฯ อทธจจสส สพพากสลสาธารณภาเวป อธ สมปยตต- ธมเมส ปธาน หตวา ปวตตตต อทเมว เตน วเสเสตวา วตต ฯ เอว จ กตวา ธมมทเทสปาลย เสสากสเลส อทธจจ เยวาปนก- วเสน วตต อธ ปน อทธจจ อปปชชตต สรเปเนว เทสต ฯ โหนต เจตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 73

อภธมมตถวภาวน หนาท 74 สพพากสลยตตมป อทธจจ อนตมานเส พลว อต ตเยว วตตมทธจจโยคโต ฯ เตเนว ห มนนเทน เยวาปนกนามโต วตวา เสเสส เอตเถว ต สรเปน เทสตนต ฯ อมาน ปน เทว จตตาน มลนตรวรหโต อตสมมฬหตาย สสปปนวกขปนวสปปวตตวจกจฉทธจจสมาโยเคน จ จลตาย จ สพพตถาป รชนทสนวรหตาน๑ อเปกขาสหคตาเนว ปวตตนต ฯ ตโตเยว จ สภาวตกขตาย อสสาเหตพพตาย จ อภาวโต สงขาร- เภโทป เนส นตถ ฯ โหนต เจตถ มฬหตตา เจว สสปป- วกเขปา เจกเหตก โสเปกข สพพทา โน จ ภนน สงขารเภทโต ฯ น ห ตสส สภาเวน ตกขตตสสาหนยตา อตถ สสปปมานสส วกขปนตสส สพพทาต ฯ โมเหน มยหนต อตสเยน สมมยหนต มลนตรวรหโตต โมมหาน ฯ อจเจวนตอาท ยถาวตตาน ทวาทสากสลจตตาน นคมน ฯ ตตถ อตสทโท วจนวจนยสมทายนทสสนตโถ ฯ เอวสทโท วจนวจนยปฏปาฏสนทสสนตโถ ฯ นปาตสมทาโย วา เอส วจนวจนยนคมนารมเภ ฯ อจเจว ยถาวตตนเยน สพพถาป โสมนสสเปกขาทฏ สมปโยคาทนา ปฏฆสมปโยคาทนา วจกจ- ฉทธจจโยเคนาต สพเพนป สมปโยคาทนา อากาเรน ทวาทส ๑. โปตถเกส เยภยเยน...ทสสน...อต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 74

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 75 อกสลจตตาน สมตตาน ปรนฏ ตาน สงคเหตวา วา อตตาน คหตาน วตตานต อตโถ ฯ ตตถ กสลปฏปกขาน อกสลาน มตตปฏปกโข อมตโต วย ฯ ปฏปกขภาโว จ กสลากสลาน ยถากกม ปหายก- ปหาตพพภาเวน เวทตพโพ ฯ อฏธาตอาท สงคหคาถา ฯ โลโภ จ โส สปปตฏ ตภาวสาธเนน มลสทสตตา มล จ ต เอเตสนต โลภมลาน จตตาน เวทนาทเภทโต อฏธา สย ตถา โทสมลาน สงขารเภทโต ทวธา โมหมลาน สทโธ โมโหเยว มลเมเตสนต โมหมลสงขาตาน จตตาน สมปโยคเภทโต เทว เจต อกสลา ทวาทส สยนต อตโถ ฯ อกสลวณณนา นฏ ตา ฯ เอว มลเภทโต ตวธมป อกสล สมปโยคาทเภทโต ทวาทส- วธา วภชตวา อทาน อเหตกจตตาน นททสนโต เตส อกสล- วปากาทวเสน ตวธภาเวป อกสลานนตร อกสลวปาเกเยว จกขวาท- นสสยสมปฏจฉนนาทกจจเภเทน สตตธา วภชต อเปกขาสหคต จกขว าณนตอาทมาห ฯ ตตถ จกขต ว าณาธฏ ต หตวา สมวสม อาจกขนต วย โหตต จกข ฯ อถวา ฯ จกขต รป อสสาเทนต วย โหตต จกข ฯ จกขตต ห อย สทโท มธ จกขต พย ชน จกขตตอาทส วย อสสาทนตโถ โหต ฯ เตนาห ภควา จกข โข มาคนทย รปาราม รปรต รปสมมทต๑นต- อาท ฯ ยท เอว โสต โข มาคนทย สททาราม สททรต ๑. ม. ม. ๑๓/๒๗๒ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 75

อภธมมตถวภาวน หนาท 76 สททสมมทตนตอาทวจนโต โสตาทนมป สททาทอสสาทน อตถต เตสมป จกขสททาภเธยยตา อาปชชตต๑ ฯ นาปชชต นรฑฒตตา๒ ฯ นรฑโฒ๓ ห เอส จกขสทโท ทฏ กามตานทานกมมชภตปปสาท- ลกขเณ จกขปปสาเทเยว มยราทสททา วย สกณวเสสาทส ฯ จกขสหวตตยา๔ ปน ภมกฏ ปรจฉนโน มสปณโฑป จกขนต วจจต ฯ อฏกถาย๕ ปน อเนกตถตตา ธาตน จกขตสททสส วภาวนตถตาป สมภวตต จกขต รป วภาเวตต จกขต วตต ฯ จกขสม ว าณ ตนนสสตตตาต จกขว าณ ฯ ตถาเหต จกขสนนสสต- รปวชานนลกขณนต วตต ฯ เอว โสตว าณาทสป ยถารห ทฏพพ ฯ ตถาต อมนา อเปกขาสหคตภาว อตทสสต ฯ ว าณาธฏ ต หตวา สณาตต โสต ฯ ฆายต คนโธปาทาน กโรตต ฆาน ฯ ชวตนมตต รโส ชวต ฯ ต อวหยต ตสม นนนตายาต ชวหา นรตตนเยน ฯ กจฉตาน ปาปธมมาน อาโย ปวตตฏานนต กาโย ฯ กายนทรย ห โผฏพพคหณสภาวตตา ตทสสาทวสปปวตตาน ตมลกาน จ ปาปธมมาน วเสสการณนต เตส ปวตตฏาน วย คยหต ฯ สสมภารกาโย วา กจฉตาน เกสาทน อาโยต กาโย ฯ ตสหจรตตตา ปน ปสาทกาโยป ตถา วจจต ฯ กจฉต หตวา ขนต กายกสข ทกขมนต วา ทกข ฯ ทกกรโมกาสทาน เอตสสาต ทกขนตป อปเร ฯ ป จว าณคหต รปาทอารมมณ สมปฏจฉต ตทาการปปวตตยาต สมปฏจฉนน ฯ สมมา ตเรต ยถาสมปฏจฉต รป๖ วมสตต สนตรณ ฯ อ ม ๑. ส. อาปชเชยยาต ฯ ๒. ส. นรฬหตตา ฯ ๓. ส. นรฬโห ฯ ๔. ส. จกขนา สหวตตยา ฯ ๕. สมโมหวโนทน ๕๘ ฯ ๖. ส. รปาทอารมมณ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 76

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 77 วรทธาน กสลากสลาน ปากานต วปากาน๑ ฯ วปกกภาวมาปนนาน อรปธมมานเมต อธวจน ฯ เอว จ กตวา กสลากสลกมมสมฏานา- นมป กฏตตารปาน นตถ วปากโวหาโร ฯ อกสลสส วปาก- จตตาน อกสลวปากจตตาน ฯ สขยต กาย จตต สฏ วา ขนต กาย จตตาพาธ สเขน ขมตพพนต วา สข ฯ สกรโมกาสทาน เอตสสาต สขนตป อปเร ฯ กสมา ปน ยถา อกสลวปากสนตรณ เอกเมว วตต เอว อวตวา กสลวปากสนตรณ ทวธา วตตนต ฯ อฏ อฏ- มชฌตตารมมณวเสน เวทนาเภทสมภวโต ฯ ยท เอว ตตถาป อนฏานฏมชฌตตารมมณวเสน เวทนาเภเทน ภวตพพนต ฯ นยทเมว อนฏารมมเณ อปปชชตพพสสาป โทมนสสสส ปฏเฆน วนา อนปปชชนโต ปฏฆสส จ เอกนตมกสลสภาวสส อพยากเตส อสมภวโต ฯ น ห ภนนชาตโก ธมโม ภนนชาตเกส อปลพภต ตสมา อตตนา สมานโยคกขมสส อสมภวโต อกสลวปาเกส โทมนสส น สมภวตต ตสส ตสหคตตา น วตตา ฯ อถวา ฯ ยถา โกจ พลวตา พาธยมาโน๒ ทพพลปรโส ตสส ปฏปผรต อสกโกนโต ตสม อเปกขโกว โหต เอวเมว อกสลวปากาน ปรทพพลภาวโต อนฏารมมเณป โทมนสสปปาโท นตถต สนตรณ อเปกขาสหคตเมว ฯ จกขว าณาทน ปน จตตาร อภยวปากานป วตถารมมณ- ฆฏนาย ทพพลภาวโต อนฏเป อฏเป จ อารมมเณ อเปกขา- ๑. กตถจ ปากาต วปากาต ทสสต ฯ ๒. กตถจ โปถยมาโนต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 77

อภธมมตถวภาวน หนาท 78 อเปกขาสหคตาน ฯ เตส ห จตนนมป วตถภตาน จกขวาทน อปาทา- รปาเนว ฯ ตถา อารมมณภตานป รปาทน ฯ อปาทารปเกน จ อปาทารปสส สงฆฏน อตทพพล ปจปณฑเกน ปจปณฑกสส ผสน วย ตสมา ตาน สพพตถาป อเปกขาสหคตาเนว ฯ กาย- ว าณสส ปน โผฏพพสงขาต ภตตตยเมว อารมมณนต ต กายปปสาเท สงฆฏตมป ต อตกกมตวา ตนนสสเยส มหาภเตส ปฏห ต ฯ ภตรเปห จ ภตรปาน สงฆฏน พลวตร อธกรณ- มตถเก ปจปณฑก เปตวา กเฏน ปหตกาเล กฏสส ปจปณฑก อตกกมตวา อธกรณคหณ วย ตสมา วตถารมมณฆฏนาย พลวภาวโต กายว าณ อนฏเ ทกขสหคต อฏเ สขสห- คตนต ฯ สมปฏจฉนนยคลมป อตตนา อสมานนสสยาน จกขว า- ณาทนมนตร อปปชชตต สมานนสสยโต อลทธานนตรปจจยตาย สภาคปตถมภนรหโต วย ปรโส นาตพลว สพพถาป วสยรสมน- ภวต น สกโกตต สพพตถาป อเปกขาสหคตเมว ฯ วตตวปรยายโต กสลวปากสนตรณ อฏอฏมชฌตตารมเณส สโขเปกขาสห- คตนต ฯ ยท เอว อาวชชนทวยสส อเปกขาสมปโยค กสมา วกขต นน ตมป สมานนสสยานนตรมปวตตตต ฯ สจจ ตตถ ปน ปรม ปพเพว เกนจ อคคหเตเยว อารมมเณ เอกวารเมว ปวตตต ปจฉมมป วสทสจตตสนตานปราวตตนวเสน พยาปารนตร- สาเปกขนต น สพพถาป วสยรสมนภวต สกโกต ตสมา มชฌตต-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 78

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 79 มชฌตตเวทนาสมปยตตเมวาต ฯ โหนต เจตถ วตถาลมพสภาวาน ภตกาน ห ฆฏฏน ทพพล อต จกขวาท- จตจตตมเปกขก ฯ กายนสสยโผฏพพ- ภตาน ฆฏฏนาย ต พลวตตา น ว าณ กายก มชฌเวทน ฯ สมานนสสโย ยสมา นตถานนตรปจจโย ตสมา ทพพลมาลมเพ โสเปกข สมปฏจฉนนต ฯ กสลสส วปากาน จ สมปยตตเหตวรหโต อเหตกจตตาน จาต กสลวปากาเหตกจตตาน ฯ นพพตตกเหตกวเสน นปผนนานป เหตาน สมปยตตเหตวเสเนว อเหตกโวหาร ลภนต อตรถา มหา- วปาเกห อเมส นานตตาสมภวโต ฯ ก ปเนตถ การณ ยถา อธ เอว อกสลวปากนคมเน อเหตกคคหณ น กตนต ฯ พยภจารา- ภาวโต ฯ สต ห สมภเว พยภจาเร จ วเสสน สาตถก สยา ฯ อกสลวปากาน ปน โลภาทสาวชชธมมวปากภาเวน ตพพธเรห๑ อโลภาทห สมปโยคาโยคโต สย อพยากตนรวชชสภาวาน โลภาท- อกสลธมมสมปโยควโรธโต จ นตถ กทาจป สเหตกตาย สมภโวต อเหตกภาวาพยภจารโต น ตาน อเหตกปเทน วเสสตพพานต ฯ อทาน อเหตกาธกาเร อเหตกกรยาจตตานป กจจเภเทน ตธา ทสเสต อเปกขาสหคตนตอาท วตต ฯ จกขวาทป จทวาเร ฆฏตมารมมณ อาวชเชต ตตถ อาโภค กโรต จตตสนตาน วา ภวงควเสน ปวตตต อทตวา วถจตตภาวาย ปรณาเมตต ปจ- ๑. กตถจ ตพพรเธหต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 79

อภธมมตถวภาวน หนาท 80 ทวาราวชชน กรยาเหตกมโนธาตจตต ฯ อาวชชนสส อนนตร- ปจจยภต ภวงคจตต มโนทวาร วถจตตานมปวตตมขภาวโต ฯ ตสม ทฏสตมตาทวเสน อาปาถ คตมารมมณ อาวชเชต วตต- นเยเนว วา จตตสนตาน ปรณาเมตต มโนทวาราวชชน กรยา- เหตกมโนว าณธาตอเปกขาสหคตจตต ฯ อทเมว จ ป จ ทวาเร ยถาสนตรตมาลมพน ววตถเปตต โวฏพพนนต ปวจจต ฯ หสต อปปาเทตต หสตปปาท ขณาสวาน อโนฬารการมมเณส ปหฏาการมตตเหตก กรยาเหตกมโนว าณธาต โสมนสสสหคต- จตต ฯ สพพถาปต อกสลวปาก กสลวปาก กรยาเภเทน ฯ อฏา- รสาต คณนปรจเฉโท ฯ อเหตกจตตานต ปรจฉนนธมมนทสสน ฯ อเหตกวณณนา นฏ ตา ฯ เอว ทวาทสากสลาเหตกฏารสวเสน สมตตสจตตาน ทสเสตวา อทาน ตพพนมตตาน โสภณโวหาร เปต ปาปาเหตก- มตตานตอาท วตต ฯ อตตนา อธสยตสส อปายาททกขปาปนโต ปาเปห เหตกสมปโยคาภาวโต อเหตเกห จ มตตาน จตวสตกามา- วจรป จตตสมหคคตโลกตตรวเสน เอกนสฏ ปรมาณาน อถวา อฏโลกตตราน ฌานงคโยคเภเทน ปจเจก ป จธา ป จธา กตวา เอกนวตป จตตาน โสภณคณาวหนโต ตเหตกตตา จ อโลภาท- อนวชชเหตสมปโยคโต โสภณานต วจจเร กถยนตต ฯ อทาน โสภเณส กามาวจรานเมว ปม อททฏตตา เตสป อพยากตาน กสลปพพกตตา ปม กามาวจรกสล ตโต ตพพปาก

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 80

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 81 ตทนนตร ตเทกภมปรยาปนน กรยาจตต จ ปจเจก เวทนาาณ- สงขารเภเทน อฏธา ทสเสต โสมนสสสหคตนตอาท วตต ฯ ตตถ ชานาต ยถาสภาว ปฏวชฌตต าณ ฯ เสส วตตนยเมว ฯ เอตถ จ พลวสทธาย ทสสนสมปตตยา ปจจยปฏคคาหกาท- สมปตตยาต เอวมาทห การเณห โสมนสสสหคตตา ป า- สวตตนกกมมโต อพยาปชชโลกปปตตโต อนทรยปรปากโต กเลส- ทรภาวโต จ าณสมปยตตตา ตพพปรยาเยน อเปกขาสหคตตา เจว าณวปปยตตตา จ อาวาสสปปายาทวเสน กายจตตาน กลลภาวโต ปพเพ ทานาทส กตปรจยตาทห จ อสงขารกตา ตพพปรยาเยน สสงขารกตา จ เวทตพพา ฯ ตตถ ยทา ปน โย เทยยธมมปฏคคาหกาทสมปตต อ วา โสมนสสเหต อาคมม หฏ ปหฏโ อตถ ทนนนตอาทนยปปวตต สมมาทฏ ปรกขตวา อสสทนโต อนสสาหโต ปเรห ทานาทน ป าน กโรต ตทาสส ต จตต โสมนสสสหคต าณสมปยตต อสงขารก โหต ฯ ยทา ปน วตตนเยเนว หฏตฏโ สมมาทฏ ปรกขตวา อมตต- จาคตาทวเสน สสทมาโน วา ปเรห วา อสสาหโต กโรต ตทาสส ตเทว จตต สสงขารก โหต ฯ ยทา ปน าตชนสส ปฏปตตทสสเนน ชาตปรจยา พาลทารกา ภกข ทสวา โสมนสส- ชาตา สหสา ยงก จเทว หตถคต ททนต วา วนทนต วา ตทา เตส ตตย จตต อปปชชต ฯ ยทา ปน เทถ วนทถาต

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 81

อภธมมตถวภาวน หนาท 82 าตห อสสาหตา เอว ปฏปชชนต ตทา จตตถ จตต อปปชชต ฯ ยทา ปน เทยยธมมปฏคคาหกาทน อสมปตต อ เส วา โสมนสสเหตน อภาว อาคมม จตส วกปเปส โสมนสสรหตา โหนต ตทา เสสาน จตตาร อเปกขาสหคตาน อปปชชนตต ฯ อฏปต ปสทเทน ทสป กรยาทวเสน อเนกวธตต สมปณเฑต ฯ ตถาห วทนต กเมน ป วตถห โคจราธปตห จ กมมหนาทโต เจว คเณยย นยโกวโทต ฯ อมาน ห อฏ จตตาน ทสป กรยาวตถวเสน ปวตตนโต ปจเจก ทสทสาต กตวา อสตจตตาน โหนต ฯ ตาน จ ฉส อารมมเณส ปวตตนโต ปจเจก ฉคณตาน สาสตกาน จตตาร สตาน โหนต ฯ อธปตเภเทน ปน าณวปปยตตาน จตตาฬสาธก- ทวสตปรมาณาน วมสาธปตสมาโยคาภาวโต ตาน ตณณ อธปตน วเสน ตคณตาน วสาธกาน สตตสตาน ฯ ตถา าณสมปยตตาน จ จตนน อธปตน วเสน จตคณตาน สมสฏ กาน นวสตานต เอว อธปตวเสน สหสส สาสตกาน จ ฉสตาน โหนต ฯ ตาน กาย วจ มโนกมมสงขาตกมมตกวเสน ตคณตาน จตตาฬสาธกาน ป จสหสสาน โหนต ฯ ตาน จ หนมชฌมปณตเภทโต ตคณตาน วสสตาธกปณณรสสหสสาน โหนต ฯ ยมปน วตต อาจรยพทธ- ทตตตเถเรน

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 82

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 83 สตตรสสหสสาน เทวสตาน อสต จ กามาวจรป าน ภวนตต วนททเสต ฯ ต อธปตวเสน คณนปรหาน อนาทยตวา โสตปตตวเสน วตตนต ทฏพพ ฯ กาลเทสาทเภเทน ปน เนส เภโท อปปเมยโยว ฯ กจฉเต ปาปธมเม สลยนต๑ กมเปนต หเสนต๒ อปคเมนตต วา กสลาน ฯ อถวา กจฉตากาเรน สนตาเน สยนโต ปวตตนโต กสสงขาเต ปาปธมเม ลนนต ฉนทนตต กสลาน ฯ อถวา กจฉเต ปาปธมเม สานโต ตนกรณโต โอสานกรณโต วา กสสงขาเตน าเณน สทธาทธมมชาเตน วา ลาตพพาน สหชาตอปนสสยภาเวน ยถารห ปวตเตตพพานต กสลาน ฯ ตาเนว ยถาวตตตเถน กามา- วจราน จ จตตาน จาต กามาวจรกสลจตตาน ฯ ยถา ปเนตาน ป กรยาวเสน กมมทวารวเสน กมมวเสน อธปตวเสน จ ปวตตนต น เอว วปากาน ทานาทวเสน อปปวตตนโต ว ตตสมฏาปนา ภาวโต อวปากสภาวโต ฉนทาทน ปรกขตวา อวตตโต จ ตสมา ตวเสน ปรหาเปตวา ยถารห คณนเภโท โยเชตพโพ ฯ อมานป อฏอฏมชฌตตารมมณวเสน ยถากกม โสมนสส- เปกขาสหตาน ปฏสนธาทวสปปวตตย กมมสส พลวาพลวภาวโต ตทาลมพนปวตตย เยภยเยน ชวนานรปโต กทาจ ตตถาป กมมา- นรปโต จ าณสมปยตตาน าณวปปยตตาน จ โหนต ฯ ยถาปโยค วนา สมปโยค จ ยถาอปฏ เตห กมมาทปจจเยห อต- โภชนาทสปปายาสปปายวเสน จ อสงขารกสสงขารกาน จ โหนต๓ ฯ ๑. กตถจ สเลนตต ทสสต ฯ ๒. ส. วทธเสนต ฯ ๓. ส. จ โหนตต นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 83

อภธมมตถวภาวน หนาท 84 กรยาจตตานมป กสเล วตตนเยเนว ยถารห โสมนสสสหคตตาทตา เวทตพพา ฯ สเหตก ฯเปฯ กรยาจตตานต เอตถ สเหตกคหณ วปากกรยาเปกข วเสสน กสลสส เอกนตสเหตกตตา ฯ โหต ห ยถาลาภโยชนา ฯ สกขรกถลกมป มจฉคมพมป จรนตมป ตฏน- ตมปตอาทส [๑] สกขรกถลกสส จรณาโยคโต มจฉคมพาเปกขาย จรณ๒ โยชยต ฯ สเหตกามาวจรป ปากกรยา เวทนา ฯเปฯ เภเทน ปจเจก เวทนาเภทโต ทวธตตา าณเภทโต จตพพธตตา สงขารเภทโต อฏวธตตา จ สมปณเฑตวา จตวสต มตาต โยชนา ฯ นน จ เวทนาเภโท ตาว ยตโต ตาส ภนนสภาวตตา าณสงขารเภทโต ปน กถนต ฯ าณสงขาราน ภาวาภาวกโตป เภโท าณสงขารกโตว ยถา วสสกโต สภกโข ทพภกโขต ตสมา าณสงขารกโต เภโท าณสงขารเภโทต น เอตถ โกจ วโรโธต ฯ อทาน สพพานป กามาวจรจตตาน สมปณฑตวา ทสเสต กาเม เตวสาตอาท วตต ฯ กาเม ภเว สตต อกสลวปากาน สเหตกาเหตกาน โสฬส กสลวปากานต เอว เตวสต วปากาน ทวาทส อกสลาน อฏ กสลานต ป าป าน วสต อเหตกา ตสโส สเหตกา อฏาต เอกาทส กรยา เจต๓ สพพถาป กสลากสลวปากกรยาน อนโตคธเภเทน จตป าเสว กาล ทวาร สนตานาทเภเทน อเนกวธภาเวปต อตโถ ฯ กามาวจรวณณนา นฏ ตา ฯ ๑. ส. เอตถนตเร วยาต ทสสต ฯ ๒. ส. จรณกรยา โยชยตต ฯ ๓. ส. จาต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 84

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 85 อทาน ตทนนตรททฏสส รปาวจรสส นทเทสกกโม อนป- ปตโตต ตสส ฌานงคโยคเภเทน ป จธา วภาค ทสเสต วตกก ฯเปฯ สหตนตอาทมาห ฯ วตกโก จ วจาโร จ ปต จ สข จ เอกคคตา จาต อเมห สหต วตกก ฯเปฯ สหต ฯ ตตถ อารมมณ วตกเกต สมปยตตธมเม อภนโรเปตต วตกโก ฯ โส สหชาตาน อารมมณาภนโรปนลกขโณ ฯ ยถา ห โกจ คามวาส ปรโส ราชวลลภ ราชสมพนธน มตต วา นสสาย ราชเคห อนปวสต เอว วตกก นสสาย จตต อารมมณ อาโรหต ฯ ยท เอว กถมวตกก จตต อารมมณ อาโรหตต ฯ ตมป วตกกพเลเนว อภโรหต๑ ฯ ยถา ห โส ปรโส ปรจเยน เตน วนาป นราสงโก ราชเคห ปวสต เอว ปรจเยน วตกเกน วนาป อวตกก จตต อารมมณ อภนโรหต ฯ ปรจโยต เจตถ สวตกกจตตสส สนตาเน อภณหมปวตตวเสน นพพตตา จตตภาวนา ฯ อปเจตถ ป จ- ว าณ อวตกกมป วตถาลมพนสงฆฏนพเลน ทตยชฌานาทน จ เหฏ มภาวนาพเลน อภโรหนต ฯ อารมมเณ เตน จตต วจรตต วจาโร ฯ โส อารมมณา นมชชนลกขโณ ฯ ตถาเหส อนสนธานตาต นททฏโ ฯ เอตถ จ วจารโต โอฬารกฏเน ตสเสว ปพพงคมฏเน จ ปมฆณฑา- ภฆาโต วย เจตโส ปมาภนปาโต วตกโก อนรโว วย อน- ส จรณ วจาโร ฯ วปผารวา จ วตกโก จตตสส ปรปผนทภโต อากาเส อปปตตกามสส สกณสส ปกขวกเขโป วย ปทมาภมขปาโต ๑. กตถจ อภนโรหตต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 85

อภธมมตถวภาวน หนาท 86 วย จ คนธานพนธเจตโส ภมรสส สนตวตต วจาโร จตตสส นาตปรปผนทภโต อากาเส อปปตตสส สกณสส ปกขปปสารณ วย ปทมสส อปรภาเค ปรพภมน วย จ ปทมาภมขปตตสส ภมรสส ฯ ปนยต กายจตต ตปเปต วฑเฒตต วา ปต ฯ สา สมปยายนลกขณา ฯ อารมมณ กลลโต คหณลกขณาต วตต โหต ฯ สมปยตตธมเม สขยตต สข ฯ ต อฏานภวนลกขณ สโภชนรสสสาทโก ราชา วย ฯ ตตถ อารมมณปฏลาเภ ปตยา วเสโส ปากโฏ กนตารขนนสส วนนโตทกาททสสเน วย ฯ ยถาลทธสส อนภวเน สขสส วเสโส ปากโฏ ยถาทฏโทกสส ปานาทส วยาต ฯ นานาลมพนวกเขปาภาเวน เอก อารมมณ อคค อมสสาต เอกคค จตต ฯ ตสส ภาโว เอกคคตา สมาธ ฯ โส อวกเขป- ลกขโณ ฯ ตสส ห วเสน สมปยตต จตต อวกขตต โหต ฯ ปม จ เทสนากกมโต เจว อปปตตกกมโต จ อาทภตตตา ฌาน จ๑ อาลมพนปนชฌานโต ปจจนกชฌาปนโต จาต ปมชฌาน วตกกาทป จก ฯ ฌานงคสมทาเยว ห ฌานโวหาโร เนมอาท- องคสมทาเย รถโวหาโร วย ฯ ตถาห วตต วภงเค๒ ฌานนต วตกโก วจาโร ปต สข จตเตกคคตาต ฯ ปมชฌาเนน สมปยตต กสลจตต ปมชฌานกสลจตต ฯ กสมา ปน อ เสป ผสสาทส สมปยตตธมเมส วชชมาเนส อเมเยว ป จชฌานงควเสน วตตาต ฯ วจจเต ฯ อปนชฌานกจจวนตตาย กามฉนทาทน อชปฏปกขภาวโต ๑. ส. ต ฌาน จ ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๓๔๗ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 86

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 87 จ ฯ วตกโก ห อารมมเณ จตต อภนโรเปต วจาโร อนปปพนเธต ปต จสส ปนน สข จ อปพรหน กโรต อถ น สสมปยตตธมม เอเตห อภนโรปนานปปพนธนปนนอปพรหเนห อนคคหตา เอกคคตา สมาธานกจเจน อตตาน อนปวตตาเปนต เอกคคารมมเณ สม สมมา จ อาธยต อนทรยสมตาวเสน สม ปฏปกขธมมาน ทรภาเวน ลนทธจจาภาเวน สมมา จ เปตต เอวเมเตสเมว อปนชฌานกจจ อาเวณก ฯ กามฉนทาทปฏปกขภาเว ปน ฯ สมาธ กามฉนทสส ปฏปกโข ราคปปณธยา อชวปจจนกภาวโต ฯ กามฉนทวเสน ห นานารมมเณห ปโลภตสส ปรพภมนตสส จตตสส สมาธาน เอกคคตาย โหต ฯ ปต พยาปาทสส ปามชชสภาวตตา ฯ วตกโก ถนมทธสส โยนโส สงกปปนวเสน สวปผารปปวตตโต ฯ สข อวปสมานตาปสภาวสส อทธจจกกกจจสส วปสนตสตลสภาวตตา ฯ วจาโร วจกจฉาย อารมมเณ อนมชชนวเสน ป าปฏรป- สภาวตตา ฯ เอว อปนชฌานกจจวนตตาย กามฉนทาทน อชปฏปกข- ภาวโต จ อเมเยว ป จชฌานงคภาเวน ววตถตาต ฯ ยถาห อปนชฌานกจจตตา กามาทปฏปกขโต สนเตสป จ อ เส ป เจวชฌานส ตาต ฯ อเปกขา ปเนตถ สนตวตตสภาวตตา สเขเยว อนโตคธาต ทฏพพ ฯ เตนาห อเปกขาสนตวตตตตา สขมจเจว ภาสตาต ฯ ปหานงคาทวเสน ปนสส วเสโส อปร อาวภวสสต ฯ ตถา อรปาวจรโลกตตเรสป ลพภมานกวเสโส ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 87

อภธมมตถวภาวน หนาท 88 อเถตถ กามาวจรกสเลส วย สงขารเภโท กสมา น คหโต อทมป ห เกวล สมถานโยควเสน ปฏลทธ สสงขารก มคคา- ธคมนวเสน ปฏลทธมสงขารกนต สกกา วตตนต ฯ นยทเมว มคคาธคมนวเสน สตตโต ปฏลทธสสาป อปรภาเค ปรกมมวเสเนว อปปชชนโต ตสมา สพพสสาป ฌานสส ปรกมมสงขาตปพพา- ภสงขาเรน วนา เกวล อธการวเสน อนปปชชนโต อสงขารนตป๑ อธกาเรน จ วนา เกวล ปรกมมาภสงขาเรเนว อนปปชชนโต สสงขารนตป๒ น สกกา วตตนต ฯ อถวา ปพพาภสงขารวเสเนว อปปชชมานสส น กทาจ อสงขารกภาโว สมภวตต อสงขารกนต จ พยภจาราภาวโต สสงขารกนต จ น วตตนต ฯ ปสทเทน เจตถ จตกกป จกนย- วเสน สทธกนวโก ต จ ทกขาปฏปทาทนธาภ าทกขาปฏปทา- ขปปาภ า สขาปฏปทาทนธาภ า สขาปฏปทาขปปาภ าวเสน ปฏปทาจตกเกน โยเชตวา เทสตตตา จตตาโร นวกา ปรตต ปรตตารมมณ ปรตต อปปมาณารมมณ อปปมาณ ปรตตารมมณ อปปมาณ อปปมาณารมมณนต อารมมณจตกเกน โยชตตตา จตตาโร นวกา ทกขาปฏปท ทนธาภ ปรตต ปรตตา- รมมณ ทกขาปฏปท ทนธาภ ปรตต อปปมาณารมมณนต- อาทนา อารมมณปฏปทามสสกนยวเสน โสฬสนวกาต ป จวสต นวกาต เอวมาทเภท สงคณหาต ฯ ฌานวเสเสน นพพตตตวปาโก เอกนตโต ตตฌานสทโส วาต วปาก ฌานสทสเมว วภตต ฯ ๑. กตถจ อสงขารกนตป ทสสต ฯ ๒. ส. สสงขารกนตป ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 88

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 89 อมเมว ห อตถ ทเปต ภควตา วปากนทเทเสป กสล อททสตวาว ตทนนตร มหคคตโลกตตรวปากา วภตตา ฯ รปาวจรมานส ฌานเภเทน ป จห จตห ตห ทวห ปน ทวห จ ฌานงเคห สมปโยคเภเทน ป จธา ป จงคก จตรงคก ตวงคก ทวงคก ปน ทวงคกนต ป จวธ โหต ฯ อวเสเสน ปน ต ป ปากกรยาน ปจเจก ป จนน ป จนน ปเภทา ป จทสธา ภเวต อตโถ ฯ รปาวจรวณณนา นฏ ตา ฯ อทาน อรปาวจร อารมมณเภเทน จตธา วภชตวา ทสเสนโต อาห อากาสาน จายตนนตอาท ฯ ตตถ อปปาทาทอนตร- หตตาย นาสส อนโตต อนนต ฯ อนนต จ ต อากาส จาต อากาสานนต กสณคฆาฏมากาโส ฯ อนนตากาสนต จ วตตพเพ อคยาหโตตอาทส วย วเสสนสส ปรนปาตวเสน อากาสานนตนต วตต ฯ อากาสานนตเมว อากาสาน จ สกตเถ ภาวปจจยวเสน ฯ อากาสาน จเมว อายตน อสส๑ สสมปยตตธมมสส ฌานสส อธฏานฏเน เทวาน เทวายตน วยาต อากาสาน จายตน ฯ ตสม อปปนาปปตต ปมารปชฌานมป อธ อากาสาน จายตนนต วตต ยถา ปวกสณารมมณ ฌาน ปวกสณนต ฯ อถวา อากาสาน จ อายตน อสสาต อากาสาน จายตน ฌาน ฯ เตน สมปยตต กสลจตต อากาสาน จายตนกสลจตต ฯ ว าณเมว อนนต ว าณานนต ปมารปว าณ ฯ ต ห อปปาทาทอนตวนตมป อนนตากาเส ปวตตนโต อตตาน ๑. กตถจ อสสาต นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 89

อภธมมตถวภาวน หนาท 90 อารพภ ปวตตาย ภาวนาย อปปาทาทอนต อคคเหตวา อนนตโต ผรณวเสน ปวตตนโต จ อนนตนต วจจต ฯ ว าณานนตเมว ว าณ จ อาการสส รสสตต นการโลป จ กตวา ฯ ทตยา- รปว าเณน วา อ จตพพ ปาปณตพพนต ว าณ จ ฯ ตเทว อายตน ทตยารปสส อธฏานตตาต ว าณ จายตน ฯ เสส ปรมสม ฯ นาสส ปมารปสส ก จน อปปมตตก อนตมโส ภงคมตตมป อวสฏมตถต อก จน ฯ ตสส ภาโว อาก จ ปมา- รปว าณาภาโว ฯ ตเทว อายตนนตอาท ปรมสม ฯ โอฬารกาย ส าย อภาวโต สขมาย จ ส าย อตถตาย เนวสส สสมปยตตธมมสส ส า อตถ นาป อส อวชช- มานส นต เนวส านาส จตตถารปชฌาน ฯ ทฆ กตวา ปน เนวส านาส นต วตต ฯ เนวส านาส เมว อายตน มนายตนธมมายตนปรยาปนนตตาต เนวส านาส ายตน ฯ อถวา ส าว วปสสนาย โคจรภาว คนตวา นพเพทชนน- สงขาตสส ปฏส ากจจสส อภาวโต เนว ส า จ อณโหทเก เตโชธาต วย สงขาราวเสสสขมภาเวน วชชมานตตา น อส าต เนวส านาส า ฯ สา เอว อายตน อมสส สสมปยตต- ธมมสส ฌานสส นสสยาทภาวโตต เนวส านาส ายตน ฯ ส าวเสน เจตถ ฌานปลกขณ นทสสนมตต เวทนาทโยป ตสม ฌาเน เนวเวทนานาเวทนาทกาเยวาต ฯ เนวส านาส ายตเนน

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 90

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 91 สมปยตต กสลจตต เนวส านาส ายตนกสลจตต ฯ ปสทเทน เจตถ อารมมณ ปฏปทามสสกนยวเสน โสฬสกขตตกเทสน อ มป จ ปาลย อาคตนยเภท สงคณหาต ฯ อาลมพนาน อตก- กมตพพาน กสณากาสว าณตทภาวสงขาตาน อาลมพตพพาน จ อากาสาทจตนน โคจราน ปเภเทน อารปปมานส จตธา โหต ฯ ต ห ยถากกม ป จมชฌานาลมพน กสณนมตต อตกกมม ตทคฆาฏนลทธ อากาสมาลมพตวา ตมป อตกกมม ตตถ ปวตต ว าณมาลมพตวา ตมป อตกกมม ตทภาวภต อาก จนภาว- มาลมพตวา ตมป อตกกมม ตตถ ปวตต ตตยารปว าณ- มาลมพตวา ปวตตต น ปน รปาวจรกสล วย ปรมปรมองคา- ตกกมนวเสน ปรมปรมสสาป อารมมณ คเหตวา ฯ เตนาห อาจรยา อารมมณาตกกมโต จตสโสป ภวนตมา องคาตกกมเมตาส น อจฉนต วภาวโนต ฯ อรปาวจรวณณนา นฏ ตา ฯ อทาน โลกตตรกสล จตมคคโยคโต ผล จ ตทนรปป- ปวตตยา จตธา วภชตวา ทสเสต โสตาปตตมคคจตตนตอาท วตต ฯ นพพานมปตสวนโต อปคมนโต นพพานมหาสมทท- นนนตาย โสตสทสตตา วา โสโต๑ วจจต อรโย อฏงคโก มคโค ฯ ตสส อาปตต อาทโต ปชชน ปาปณน ปมสมาคโม๒ โสตาปตต อาอปสคคสส อาทกมมน ปวตตนโต ฯ นพพาน มคเคต ๑. ส. โสโตต วจจต ฯ ๒. ปมสมนนาคโมตป ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 91

อภธมมตถวภาวน หนาท 92 นพพานตถเกห วา มคคยต กเลเส มาเรนโต คจฉตต วา มคโค ฯ เตน สมปยตต จตต มคคจตต โสตาปตตยา ลทธ มคคจตต โสตาปตตมคคจตต ฯ อถวา อรยมคคโสตสส อาทโต ปชชน เอตสสาต โสตาปตต ปคคโล ฯ ตสส มคโค โสตา- ปตตมคโค ฯ เตน สมปยตต จตต โสตาปตตมคคจตต ฯ สก เอกวาร ปฏสนธวเสน อม มนสสโลก อาคจฉตต สกทาคาม ฯ อธ ปตวา อธ ปรนพพาย ตตถ ปตวา ตตถ ปรนพพาย อธ ปตวา ตตถ ปรนพพาย ตตถ ปตวา อธ ปรนพพาย อธ ปตวา ตตถ นพพตเตตวา อธ ปรนพพายต ป จส สกทาคามส ป จมโก อธ อธปเปโต ฯ โส ห อโต คนตวา ปน สก อธ อาคจฉตต ฯ ตสส มคคจตต สกทาคามมคคจตต๑ ฯ ก จาป มคคสมงคโน ตถา อาคมนาสมภวโต ผลฏโเยว สกทาคาม นาม ตสส ปน การณภโต ปรมปปนโน มคโค มคคนตราวจเฉทนตถ ผลฏเน วเสเสตวา วจจต สกทาคามมคโคต ฯ เอวมนาคาม- มคโคต ฯ สกทาคามมคเคน สมปยตต จตต สกทาคามมคคจตต ฯ ปฏสนธวเสน อม กามธาต น อาคจฉตต อนาคาม ฯ ตสส มคโค อนาคามมคโค ฯ เตน สมปยตต จตต อนาคามมคคจตต ฯ อคคทกขเณยยภาเวน ปชาวเสส อรหตต อรหา ฯ อถวา กเลสส- งขาตา อรโย สสารจกกสส วา อรา กเลสา หตา อเนนาต อรหา ฯ ปาปกรเณ รหาภาวโต วา อรหา อฏมโก อรยปคคโล ฯ ตสส ๑. ส. ตสส มคโค สกทาคามมคโค ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 92

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 93 ภาโว อรหตต ฯ จตตถผลสเสต อธวจน ฯ ตสส อาคมนภโต มคโค อรหตตมคโค ฯ เตน สมปยตต จตต อรหตตมคคจตต ฯ ปสทเทน เอเกกสส มคคสส นยสหสสวเสน จตนน จตสหสสเภท สจจวภงเค อาคต สฏ สหสสเภท นย เหฏา วตตนเยน อเนกวธตตมป สงคณหาต ฯ ตตถาย นยสหสสปรทปนา ฯ กถ ฯ โสตาปตตมคโค ตาว ฌานนาเมน ปฏปทาเภท อนามสตวา เกวล ส โต อปปณหโตต ทวธา วภตโต ปน ปฏปทาจตกเกน โยเชตวา ปจเจก จตธา วภตโตต เอว ฌานนาเมน ทสธา วภตโต ตถา มคค สต- ปฏานสมมปปธานอทธปาทอนทรยพลโพชฌงคสจจสมถวปสสนา- ธมมกขนธอายตนธาตอาหารผสสเวทนาส าเจตนาจตตนาเมหป ปจเจก ทสทสากาเรห วภตโต ตถาตถาพชฌนกาน ปคคลาน วเสน ตสมา ฌานวเสน ทส มคคาทน เอกนวสตยา วเสน ทสทสาต วสตยา าเนส เทวนยสตาน โหนต ปน ตาน จตห อธปตห โยเชตวา ปจเจก จตธา วภตตานต เอว อธปตห อมสเสตวา เทวสตาน มสเสตวา อฏสตานต โสตาปตตมคเค นยสหสส โหต ฯ ตถา สกทาคามมคคาทสป ฯ โสตาปตตยา ลทธ โสตา- ปตตสส วา ผลจตต วปากภต จตต โสตาปตตผลจตต ฯ อรหตต จ ต ผลจตต จาต อรหตตผลจตต ฯ จตมคคปปเภเทนาต อนทรยาน อปาฏวปาฏวปาฏวตร ปาฏวตมเภเทน ภนนสามตถยตาย สกกายทฏ วจกจฉาสลพพต-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 93

อภธมมตถวภาวน หนาท 94 ปรามาสาน นรวเสสปปหาน กามราคพยาปาทาน ตนภาวาปาทน เตสเมว นรวเสสปปหาน รปารปราคมานทธจจาวชชาน อน- วเสสปปหานนต เอว ส โชนปปหานวเสน จตพพธาน โสตาปตต- มคคาทน อฏงคกมคคาน สมปโยคเภเทน จตมคคสงขาต โลกตตร- กสล จตธา โหต ปาก ปน ตสเสว กสลสส ผลตตา ตทนรปโต ตถา จตธาต เอว อนตตร อตตโน อตตรตราภาเวน อนตตรสงขาต โลกตตรจตต อฏธา มตนต โยชนา ฯ กรยานตตรสส ปน อสมภวโต ทวาทสวธตา น วตตา ฯ กสมา ปน ตสส อสมภโวต ฯ มคคสส เอกจตตกขณกตตา ฯ ยท ห มคคจตต ปนปปน อปปชเชยย ตทา ตสส อรหโต อปปตตยา๑ กรยาภาโว สกกา วตต ฯ ตมปน กเลสสมจเฉทกวเสเนว อปลภตพพโต เอกวารปปวตเตเนว จ เตน อสนสมปาเตน วย ตรอาทน สมลวทธ- สนสส ตตกเลสานมจจนตมปปวตตยา สาธตตตา ปน อปปชชเนป๒ กาตพพาภาวโต ทฏธมมสขวหารตถ จ ผลสมาปตตยา เอว นพพานารมมณวเสน ปวตตนโต น กทาจ เสกขาน อเสกขาน วา อปปชชต ตสมา นตถ สพพถาป โลกตตรกรยาจตตนต ฯ ทวาทสากสลานตอาท ยถาวตตาน จตภมกจตตาน คณนสงคโห ฯ เอว ชาตวเสน สงคห ทสเสตวา ปน ภมวเสน ทสเสต จตป าสธา กาเมตอาท วตต ฯ กาเม ภเว จตตาน จตป าสธา อรเย๓ ฯ รเป ภเว ปณณรส อรเย อรเป ภเว ทวาทส อรเย อนตตเร ปน ๑. ส. ตทปปตตยา ฯ ๒. ส. อปปชชมาเนป ฯ ๓. ส. สพพตถ อรเยต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 94

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 95 นววเธ ธมมสมทาเย จตตาน อฏธา อรเย กเถยยาต อตโถ ฯ เอตถ จ กามตณหาทวสยภาเวน กามภวาทปรยาปนนาน จตตาน สกสกภมโต อ ตถ ปวตตมานานป กามภวาทส จตตานต วตตาน ยถา มนสสตถยา กจฉสม นพพตโตป ตรจฉานคโต ตรจฉานโยนยา ปรยาปนนตตา ตรจฉาเนเสวว สงคยหต ฯ กตถจ อปรยาปนนาน นววธโลกตตรธมมสมเหกเทสภตาน รกเข สาขาต อาทส วย อนตตเร จตตานต วตตาน ฯ อถวา กาเม รเปต จ อตตรปทโลปนทเทโส ฯ อรเป ภวาน อารปปาน นตถ เอเตส อตตร จตตนต อนตตรานต อปโยคพหวจนวเสน กาเม กามาวจราน จตตาน จตป าสธา อรเย รเป รปาวจราน จตตาน ปณณรส อรเย อารปเป อรปาวจราน จตตาน ทวาทส อรเย อนตตเร โลกตตราน จตตาน อฏธา อรเยต เอวเมตถ สมพนโธ ทฏพโพ ฯ อตถ ยถาวตเตน ชาตเภทภนนจตภมกจตตเภทวเสน เอกนนวตปปเภท กตวา มานส จตต วจกขณา วเสเสน อตถาน จกขณสภาวา ปณฑตา วภชนต ฯ อถวา เอกวสสต เอกตตร- วสาธก สต วภชนต ฯ [๑] ฌานงควเสน ปมชฌานาทสทสตตา๒ ปมชฌาน จ ต โสตาปตตมคคจตต เจต ปมชฌานโสตาปตตมคคจตต ฯ ปาทกช- ฌานสมมสตชฌานปคคลชฌาสเยส ห อ ตรวเสน ตตฌาน- สทสวตกกาทองคปาตภาเวน๓ จตตาโรป มคคา ปมชฌานาท- โวหาร ลภนตา ปจเจก ป จธา วภชชนต ฯ เตนาห ฌานคโยค- ๑. ส. ปมชฌาเนเนว วตกกาทป จงคกชฌาเนน สมปยตต โสตาปตตมคคจตต ปม...จตต ฯ อถวา ฯ ๒. กตถจ อาทสทโท นตถ ฯ ๓. ส. ตตฌานสทสตตา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 95

อภธมมตถวภาวน หนาท 96 เภเทนาตอาท ฯ ตตถ ปมชฌานาทส ย ย ฌาน สมาปชชตวา ตโต๑ วฏาย สงขาเร สมมสนตสส วฏานคามนวปสสนา ปวตตา ต ต ปาทกชฌาน วฏานคามนวปสสนาย ปทฏานภาวโต ฯ ย ย ฌาน สมมสนตสส สาว ปวตตา ต ต สมมสตชฌาน ฯ อโห วต เม ปมชฌานสทโส มคโค ป จงคโก ทตยชฌานาทส วา อ ตรสทโส จตรงคาทเภโท มคโค ภเวยยาต เอว โยคา- วจรสส อปปนนชฌาสโย ปคคลชฌาสโย นาม ฯ ตตถ เยน ปมชฌานาทส อ ตร ฌาน สมาปชชตวา ตโต วฏาย ปกณณกสงขาเร สมมสตวา มคโค อปปาทโต โหต ตสส โส มคโค ปมชฌานาทตตปาทกชฌานสทโส๒ โหต ฯ สเจ ปน วปสสนาปาทก ยงก จ ฌาน นตถ เกวล ปมชฌานาทส อ ตร ฌาน สมมสตวา มคโค อปปาทโต โหต ตสส โส สมม- สตชฌานสทโส โหต ฯ๓ ยท ปน ยงก จ ฌาน สมาปชชตวา ตโต [๔]- อ สมมสตวา มคโค อปปาทโต โหต ตทา ปคคลช- ฌาสยวเสน ทวส อ ตรสทโส โหต ฯ สเจ ปน ปคคลสส ตถาวโธ อชฌาสโย นตถ ฯ เหฏ มเหฏ มชฌานโต วฏาย อปรปรชฌานธมเม สมมสตวา อปปาทตมคโค ปาทกชฌานมน- เปกขตวา สมมสตชฌานสทโส อปรปรชฌานโต ปน วฏาย เหฏ มเหฏ มชฌานธมเม สมมสตวา อปปาทตมคโค สมมสตชฌาน- มนเปกขตวา ปาทกชฌานสทโส โหต ฯ เหฏ มเหฏ มชฌานโต ห อปรปรชฌาน พลวตรนต ฯ ๑. ส. ตโต ตโต ฯ ๒. ส. ปมชฌานาทส ตต... ฯ ๓. ส. ยทา ฯ ๔. ส. เอตถนตเร ตโต วฏาย อ ตรนต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 96

ปมปรจเฉทวณณนา หนาท 97 เวทนานยโม ปน สพพตถาป วฏานคามนวปสสนานยเมน โหต ฯ ตถา สกขวปสสกสส สกลชฌานงคนยโม ฯ ตสส ห ปาทกชฌานาทนมภาเวน เตส วเสน นยมาภาวโต วปสสนานยเมน ป จงคโกว มคโค โหต ฯ อปจ สมาปตตลาภโนป ฌาน ปาทก อกตวา ปกณณกสงขาเร สมมสตวา อปปาทตมคโคป วปสสนานยเมเนว ป จงคโก โหตต อยเมตถ อฏกถาทโต อทธโฎ วนจฉยสาโร ฯ เถรวาททสสนาทวสปปวตโต ปน อตปป โจ อฏกถาทส วตตนเยน เวทตพโพ ฯ ยถา เจตถ เอว สพพตถาป วตถารนโย ตตถ ตตถ วตตนเยน คเหตพโพ ฯ คนถภรกชนา- นคคหณตถ ปเนตถ สงเขปกถา อธปเปตา ฯ ยถา จ รปาวจร จตต ปมาทป จวธชฌานเภเท๑ คยหต ปมชฌานนตอาทนา วจจต ตถานตตรมป จตต ปมชฌานโสตาปตตมคคจตตนตอาทนา คยหต ฯ อารปป จาป อเปกเขกคคตาโยเคน องคสมตาย ป จมช- ฌาเน คยหต ฯ ป จมชฌานโวหาร ลภตต อตโถ ฯ อถวา รปาวจร จตต อนตตร จ ปมาทชฌานเภเท ปมชฌานกสลจตต ปมชฌานโสตาปตตมคคจตตนตอาทนา ยถา คยหต ตถา อารปป จาป ป จเม ฌาเน คยหตต โยชนา ฯ อาจรยสสาป ห อยเมว โยชนา อธปเปตาต ทสสต นามรป- ปรจเฉเท อชกเมว ตถา วตตตตา ฯ วตต ห ตตถ รปาวจรจตตาน คยหนตานตตราน จ ปมาทชฌานเภเท อารปป จาป ป จเมต ฯ ๑. ส....เภเทน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 97

อภธมมตถวภาวน หนาท 98 ตสมาต ยสมา รปาวจร วย อนตตรมป ปมาทชฌานเภเท คยหต อารปป จาป ป จเม คยหต ยสมา วา ฌานงคโยค- เภเทน เอเกก ป จธา กตวา อนตตร จตต จตตาฬสวธนต วจจต รปาวจรโลกตตราน วย จ ปมาทชฌานเภเท [๑] อารป- อารปป จาป ป จเม คยหต ตสมา ปมาทกเมเกก ฌาน โลกย ตวธ โลกตตรมฏวธนต เอกาทสวธ อนเต ต ฌาน เตวสต- วธ ตวธรปาวจรทวาทสวธารปาวจรอฏโลกตตรวเสนาต อตโถ ฯ ปาทกชฌานาทวเสน คณนวทธ กสลวปาเกเสวว สมภวตต เตสเมว คณน เอกวสสตคณนาย องคภาเวน ทสเสนโต อาห สตตตสาต- อาท ฯ อต อภธมมตถวภาวนยา นาม อภธมมตถสงคหวณณนาย ปมปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ ทตยปรจเฉทวณณนา เอว ตาว จตต ภมชาตสมปโยคสงขารฌานาลมพนมคค- เภเทน ยถารห วภชตวา อทาน เจตสกวภาคสส อนปปตตตตา ปม ตาว จตพพธสมปโยคลกขณสนทสสนวเสน เจตสกลกขณ เปตวา ตทนนตร อ สมานอกสลโสภณวเสน ตห ราสห เจตสกธมเม อททสตวา เตส โสฬสหากาเรห สมปโยค เตตตสวเธน สงคห จ ทสเสต เอกปปาทนโรธา จาตอาทมารทธ๒ ฯ จตเตน สห เอกโต อปปาโท จ นโรโธ จ เยสนเต เอกปปาทนโรธา ฯ ๑. ส. เอตถนตเร กถาต ทสสต ฯ ๒. ส....นโรธา เจตยาท อารทธ ฯ อธ ปน อทกขมสขนตอาทส วย มการาคโม สยา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 98

ทตยปรจเฉทวณณนา หนาท 99 เอก อาลมพน จ วตถ จ เยสนเต๑ เอกาลมพนวตถกา ฯ เอว จตห ลกขเณห เจโตยตตา จตเตน สมปยตตา ทวป าส สลกขณธารณโต ธมมา นยตโยคโน อนยตโยคโน จ เจตสกาต มตา ฯ ตตถ ยท เอกปปาทมตเตเนว เจโตยตตาต อธปเปตา ตทา จตเตน สห อปปชชมานาน รปธมมานมป เจโตยตตตา อาปชเชยยาต เอกนโรธคหณ ฯ เอวมป จตตานปรวตตโน ว ตต- ทวยสส ปสงโค น สกกา นวาเรต ตถา เอกโต อปปาโท วา นโรโธ วา เอเตสนต เอกปปาทนโรธาต ปรกปเปนตสส ปเรตรมปปชชตวา จตตสส ภงคกขเณ นรชฌมานานมป รป- ธมมานนต เอกาลมพนคหณ ฯ เย เอว ตวธลกขณา ธมมา เต นยมโต เอกวตถกาเยวาต ทสสนตถ เอกวตถคหณนต ฯ อลมต- ปป เจน ฯ กถนต สรปสมปโยคาการาน กเถตกมยตาปจฉา ฯ ผสตต ผสโส ฯ สวาย ผสนลกขโณ ฯ อย ห อรปธมโมป สมาโน อารมมเณ ผสนากาเรเนว ปวตตต สา จสส ผสนาการปปวตต อมพลขาทกาทน ปสสนตสส ปรสส เขฬปปาทาท วย ทฏพพา ฯ เวทยต อาลมพนรส อนภวตต เวทนา ฯ สา เวทยตลกขณา ฯ อารมมณรสานภวน ห ปตวา เสสสมปยตตธมมา เอกเทสมตเตเนว [๒] อนภวนต ฯ เอกสโต ปน อสสรวตาย เวทนาว อนภวนต ฯ ตถาเหสา สโภชนรสานภวนกราชา วยาต วตตา ฯ สขาทวเสน ปนสสา เภท สยเมว วกขต ฯ นลาทเภทารมมณ ส ชานาต ๑. กตถจ เนสนตต ทสสต ฯ ๒. ส. เอตถนตเร รสนต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 99

อภธมมตถวภาวน หนาท 100 ส กตวา ชานาตต ส า ฯ สา ส ชานนลกขณา ฯ สา ห อปปชชมานา ทารอาทส วฑฒกอาทน ส ากรณ วย ปจฉา ส ชานนสส การณภต อาการ คเหตวา อปปชชต ฯ นมตตการกาย ปน ตาเวต ยชชต นมตเตน ส ชานนตยา ปน กถนต ฯ สาป ปน อปราย ส าย ส ชานนสส นมตต อาการ๑ คเหตวา อปปชชตต น เอตถ โกจ อสมภโว ฯ เจเตต อตตนา สมปยตต- ธมเม อารมมเณ อภสนทหต สงขตาภสงขรเณ วา พยาปารมา- ปชชตต เจตนา ฯ ตถาห อยเมว อภสงขรเณ ปธานตตา วภงเค สตตนตภาชนเย สงขารกขนธ วภชนเตน สงขตมภสงขโรนตต สงขาราต วตวา จกขสมผสสชาเจตนาตอาทนา นททฏา ฯ สา เจตยตลกขณา เชฏสสสมหาวฑฒกอาทโย วย สกจจปรกจจ- สาธกาต ทฏพพา๒ ฯ เอกคคตา วตกก วจาร ปตน สรปวภาวน เหฏา อาคตเมว ฯ ชวนต เตน สมปยตตธมมาต ชวต ฯ ตเทว สหชาตานปาลเน อธปจจโยเคน๓ อนทรยนต ชวตนทรย ฯ ต อนปาลนลกขณ อปปลาทน อนปาลก อทก วย ฯ กรณ กาโร ฯ มนสม กาโร มนสกาโร ฯ โส เจตโส อารมมเณ สมนนาหารลกขโณ ฯ วตกโก สหชาตธมมาน อารมมเณ อภนโรปนสภาวตตา เต ตตถ ปกขปนโต วย โหต เจตนา อตตนา อาลมพนคคหเณน ยถารเฬห ธมเมป ตตถ นโยเชนต พลนายโก วย โหต มนสกาโร เต อารมมณาภมขปปโยชนโต อาชานยาน ปโยชนกสารถ วยาต ๑. ส. การณ ฯ ๒. ส. ทฏพพ ฯ ๓. ส. อาธปจจ...ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 100

ทตยปรจเฉทวณณนา หนาท 101 อยเมเตส วเสโส ฯ ธมมาน ห ตตยาถาวสรสลกขณ สภาวโต ปฏวชฌตวา ภควตา เต เต ธมมา วภตตาต ภควต สทธาย เอว วเสสา อเม ธมมาต โอกปเปตวา อคคหณปรปจฉาทวเสน เตส สภาวสมธคมาย โยโค กรณโย น ปน ตตถ ตตถ วปปฏ- ปชชนเตห สมโมโห อาปชชตพโพต อยเมตถ อาจรยาน อนสาสน ฯ สพเพสมป เอกนนวตจตตาน สาธารณา นยมโต เตส อปปชชนโตต สพพจตตสาธารณา นาม ฯ อธมจจน อธโมกโข ฯ โส ห สนนฏานลกขโณ อารมมเณ นจจลภาเวน อนทขโล วย ทฏพโพ ฯ วราน ภาโว กมม วา วธนา อรยตพพ ปวตเตตพพนต วา วรย อสสาโห ฯ โส สหชาตาน อปตถมภนลกขโณ ฯ วรยวเสน ห เตส โอลนวตตตา น โหต ฯ เอว จ กตวา อมสส วตกกาทห วเสโส สปากโฏ โหต ฯ ฉนทน ฉนโท อาลมพเนนาตถกตา ฯ โส กตตกมยตา- ลกขโณ ฯ ตถาเหส อารมมณคคหเณ เจตโส หตถปปสารณ วยาต วจจต ฯ ทานวตถวสสชชนวเสน ปวตตกาเลป เจส วส- สชชตพเพน เตน อตถโกว ขปตพพอสน คหเณ อตถโก อสสาโส วย ฯ โสภเณส ตทตเรส จ ปกาเรน กณณา วปปกณณาต ปกณณกา ฯ โสภณาเปกขาย อตเร อตราเปกขาย โสภณา จ อ เ นาม ฯ เตส สมานา น อทธจจาทสทธาทโย วย อกสลาท- สภาวาเยวาต อ สมานา ฯ เอว ตาว สพพจตตสาธารณวเสน จ ปกณณกวเสน จ โสภเณตรสภาเว เตรส ธมเม อททสตวา

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 101

อภธมมตถวภาวน หนาท 102 อทาน เหฏา จตตวภาเค นททฏานกกเมน อกสลธมมปรยาปนเน ปม ตโต โสภณธมมปรยาปนเน จ ทสเสต โมโหตอาท วตต ฯ อเหตเก ปน อาเวณกธมมา นตถต น เต วส วตตา ฯ อารมมเณ มยหตต โมโห อ าณ ฯ โส อารมมณ- สภาวจฉาทนลกขโณ ฯ อารมมณคคหณวสปปวตโตป เหส ตสส ยถาสภาวปฏจฉาทนากาเรเนว ปวตตต ฯ น หรยต น ลชชยตต อหรโก ปคคโล ธมมสมโห วา ฯ อหรกสส ภาโว อหรกก ตเทว อหรก ฯ น โอตตปปตต อโนตตปป ฯ ตตถ คถโต คามสกโร วย กายทจจรตาทโต อชคจฉนลกขณ อหรก ฯ อคคโต สลโภ๑ วย ตโต อนตตาสลกขณ อโนตตปป ฯ เตนาห โปราณา ชคจฉต นาหรโก ปาปา คถาว สกโร น ภายต อโนตตาป๒ สลโภ วย ปาวกาต ฯ อทธตสส ภาโว อทธจจ ฯ ต จตตสส อวปสมลกขณ ปาสาณาภฆาตสมทธตภสม วย ฯ ลพภตต โลโภ ฯ โส อารมมเณ อภสงคลกขโณ มกกฏาเลโป วย ฯ จตตสส อาลมพตกามตามตต ฉนโท โลโภ ตตถ อภคชฌนนต อยเมเตส วเสโส ฯ อทเมว สจจ โมฆม นต มจฉาภนเวสลกขณา ทฏ ฯ าณ ห อารมมณ ยถาสภาวโต ชานาต ทฏ ยถาสภาว วชหตวา ๑. สลลโภตป ทสสต ฯ ๒. ส. อโนตตปป ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 102

ทตยปรจเฉทวณณนา หนาท 103 อยาถาวโต คณหาตต อยเมเตส วเสโส ฯ เสยโยหมสมต- อาทนา ม ตต มาโน ฯ โส อนนตลกขโณ ฯ ตถาเหส เกตกมยตาปจจปฏาโน วตโต ฯ ทสสตต โทโส ฯ โส จณฑกก- ลกขโณ ปหตาสวโส วย ฯ อสสตต อสสา ฯ สา ปรสมปตต อสสยนลกขณา ฯ มจเฉรสส ภาโว มจฉรย ฯ มา อท อจฉรย อ เส โหต มยหเมว โหตต ปวตต วา มจฉรย ฯ ต อตตสมปตตนคคยหนลกขณ ฯ กจฉต กตนต กกกต กตากต ทจจรตสจรต ฯ อกตมป ห กกกตนต โวหรนต ฯ ย มยา อกต ต กกกตนต ฯ อธ ปน กตากต อารพภ อปปนโน วปปฏสารจตตปปาโท กกกต ฯ ตสส ภาโว กกกจจ ฯ ต กตากตทจจรตสจรตานโสจลกขณ ฯ ถนน ถน ฯ อนสสาหนา- วสทนวเสน สหตภาโว ถน ฯ มทธน มทธ วคตสามตถยตา๑ ฯ ตตถ ถน จตตสส อกมม ตาลกขณ มทธ เวทนาทกขนธต- ตยสสาต อยเมเตส วเสโส ฯ ตถาห ปาลย๒ ตตถ กตม ถน ยา จตตสส อกลยตาอกมม ตา ตตถ กตม มทธ ยา กายสส อกลยตาอกมม ตาตอาทนา อเมส นทเทโส ปวตโต ฯ นน จ กายสสาต วจนโต รปกายสสาป อกมม ตา มทธนต ตสส รปภาโวป อาปชชตต ฯ นาปชชต ตตถ ตตถ อาจรเยห อานตการณวเสเนวสส ปฏกขตตตตา ฯ ตถาห มทธวาทมต- ปฏกเขปตถ เตส วาทนกเขปปพพก อฏกถาทส พหธา วตถาเรนต อาจรยา ฯ อยมปเนตถ สงคโห ๑. ส. อโต ปร อสตตวฆาโต วาต ทสสต ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๓๔๒ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 103

อภธมมตถวภาวน หนาท 104 เกจ มทธมป รปนต วทนต๑ ต น ยชชต ปหาตพเพส วตตตตา กามฉนทาทโย วย ฯ ปหาตพเพส อกขาต- เมต นวรเณส ห รปนต น ปหาตพพ- มกขาต ทสสนาทนา ฯ น ตยห ภกขเว รป ชหเถตนต ปาโต ปเหยยภาวเลโสป ยตถ รปสส ทสสต ฯ ตตถ ตพพสยจฉนท- ราคหาน ปกาสตา วตต ห ตตถ โย ฉนท- ราคกเขโปต อาทก ฯ รปารเปส มทเธส อรป ตตถ เทสต อต เจ นตถ ต ตตถ อวเสเสน ปาโต ฯ สกกา ห อนมาต ย มทธ รปนต จนตต ตมป นวรณ มทธ- ภาวโต อตร วย ฯ สมปโยคาภธานา จ น ต รปนต นจฉโย อรปน ห ขนธาน สมปโยโค ปวจจต ฯ ตถารปเป สมปปตต- ปาโต นตถ รปตา นททา ขณาสวานนต กายเคล โต สยาต ฯ สททหตต สทธา พทธาทส ปสาโท ฯ สา สมปยตตาน๒ ปสาทนลกขณา อทกปปสาทกมณ๓ วย ฯ สรณ สต อสมโมโส ฯ สา สมปยตตาน๔ สารณลกขณา ฯ หรยต กายทจจรตาทห ชคจฉตต หร ฯ สา ปาปโต ชคจฉนลกขณา ฯ โอตตปปตต โอตตปป ฯ ต ปาปโต อตตาสลกขณ อตตคารววเสน ๑. ส. วทนเตต ฯ ๒-๔ ส. สมปยตตธมมาน ฯ ๓. อย ร โ จกกวตตสส มณวเสโส โหต โย อาวโลทก ปสาเทต ตสมา อทกปปสาทกมณต วจจต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 104

ทตยปรจเฉทวณณนา หนาท 105 ปาปโต ชคจฉนโต กลวธ วย หร ฯ ปรคารววเสน ปาปโต โอตตาสนโต๑ เวสยา วย โอตตปป ฯ โลภปฏปกโข อโลโภ ฯ โส อารมมเณ จตตสส อลคคตาลกขโณ มตตภกข วย ฯ โทส- ปฏปกโข อโทโส ฯ โส อจณฑกกลกขโณ อนกลมตโต วย ฯ เตส เตส ธมเมส มชฌตตตา ตตรมชฌตตตา ฯ สา จตต- เจตสกาน อชฌเปกขนลกขณา สมปวตตาน อสสาน [๒] สารถ วย ฯ กายสส ปสสมภน กายปสสทธ ฯ จตตสส ปสสมภน จตต- ปสสทธ ฯ อโภป เจตา กายจตตาน ทรถวปสมลกขณา ฯ กายสส ลหภาโว กายลหตา ฯ ตถา จตตลหตา ฯ ตา กาย- จตตครภาววปสมลกขณา ฯ กายสส มทภาโว กายมทตา ฯ ตถา จตตมทตา ฯ ตา กายจตตถทธภาววปสมลกขณา ฯ กมมน สาธ กมม ฯ ตสส ภาโว กมม ตา ฯ กายสส กมม ตา กายกมม ตา ฯ ตถา จตตกมม ตา ฯ ตา กายจตตาน อกมม ภาววปสมลกขณา ฯ ปคณสส ภาโว ปาค ฯ ตเทว ปาค ตา ฯ กายสส ปาค ตา กายปาค ตา ฯ ตถา จตตปาค ตา ฯ ตา กายจตตาน เคล วปสมลกขณา ฯ กายสส อชกภาโว กายชกตา ฯ ตถา จตตชกตา ฯ ตา กาย- จตตาน อาชชวลกขณา ฯ ยถากกมมปเนตา กายจตตาน สารมภาท- กรธาตกโขภปฏปกขปจจยสมฏานา ฯ กาโยต เจตถ เวทนาทกขนธตตยสส คหณ ฯ ยสมา เจเต ๑. กตถจ อตตาสนโตต ทสสต ฯ ๒. เอตถนตเร อชฌเปกขโกต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 105

อภธมมตถวภาวน หนาท 106 เทว เทว ธมมา เอกโต หตวา ยถาสก ปฏปกขธมเม หนนต ตสมา อเธว ทวธตา วตตา น สมาธอาทส ฯ อปจ จตต- ปสสทธอาทห จตตสเสว ปสสทธาทภาโว โหต กายปสสทธ- อาทห ปน รปกายสสาป ตสมฏานปณตรปผรณวเสนาต ตทตถ- สนทสสนตถ เจตถ ทวธตา วตตา ฯ โสภณาน สพเพสมป สาธารณา นยเมน เตส อปปชชนโตต โสภณสาธารณา ฯ สมมา วทนต เอตายาต สมมาวาจา วจทจจรตวรต ฯ สา จตพพธา มสาวาทา เวรมณ ปสณาวาจา เวรมณ ผรสวาจา เวรมณ สมผปปลาปา เวรมณต ฯ กมมเมว กมมนโต สตตนตวนนตาทโย วย ฯ สมมา ปวตโต กมมนโต สมมากมมนโต กายทจจรตวรต ฯ สา ตวธา ปาณาตปาตา เวรมณ อทนนาทานา เวรมณ กาเมสมจฉาจารา เวรมณต ฯ สมมา อาชวนต เอเต- นาต สมมาอาชโว มจฉาชววรต ฯ โส ปน อาชวเหตกาย- วจทจจรตโต วรมณวเสน สตตวโธ กหนาลปนาทมจฉาชว- วรมณวเสน พหวโธ วา ฯ ตวธาป ปเนตา ปจเจก สมปตตสมาทาน- สมจเฉทวรตวเสน ตวธา ฯ วรตโย นาม ยถาวตตทจจรเตห วรมณโต ฯ กโรต ปรทกเข สต สาธน หทยเขท ชเนต กรต วา วกขปต ปรทกข กณาต๑ วา ต หสต กรยต วา ทกขเตส ปสารยตต กรณา ฯ สา ปรทกขาปนยนกามตา- ลกขณา ฯ ตาย ห ปรทกข อปนยต วา มา วา ตทากาเรเนว สา ปวตตต ฯ โมทนต เอตายาต มทตา ฯ สา ปรสมปตต- ๑. ก หสายนต ธาตต โยชนา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 106

ทตยปรจเฉทวณณนา หนาท 107 อนโมทนลกขณา ฯ อปปมาณสตตารมมณตตา อปปมาณา ฯ ตา เอว อปปม า ฯ นน จ จตสโส อปปม าต วกขต กสมา ปเนตถ เทวเยว วตตาต ฯ อโทสตตรมชฌตตตาห เมตตเปกขาน คหตตตา ฯ อโทโสเยว ห สตเตส หตชฌาสยวสปป- วตโต เมตตา นาม ฯ ตตรมชฌตตตาว เตส ปฏฆานนยวป- สมวสปปวตตา อเปกขา นาม ฯ เตนาห โปราณา อพยาปาเทน เมตตา ห ตตรมชฌตตตาย จ อเปกขา คหตา ยสมา ตสมา น คหตา อโภต ฯ ปกาเรน ชานาต อนจจาทวเสน อวพชฌตต ป า ฯ สา เอว ยถาสภาวาวโพธเน อธปจจโยคโต อนทรยนต ป นทรย ฯ อถ ส าว าณป าน กนนานากรณนต ฯ ส า ตาว นลาทวเสน ส ชานนมตต กโรต ลกขณปฏเวธมป กาต น สกโกต ฯ ว าณ ลกขณปฏเวธมป สาเธต อสสกเกตวา ปน มคค ปาเปต น สกโกต ฯ ป า ปน ตวธมป กโรต ฯ พาลคามกเหร กาน กหาปณาวโพธนเมตถ นทสสนนต ฯ าณ- วปปยตตส าย เจตถ อาการคคหณวเสน อปปชชนกาเล ว าณ อพโพหารก ฯ เสสกาเล เอว ว าณ พลว ฯ าณสมปยตตา ปน อโภป ตทนคตกา โหนต ฯ สพพถาป ป จวสตต สมพนโธ ฯ เตรส สมานาตอาทห ตห ราสห วตตาน สงคโห ฯ จตเตน สห อวยตตาต จตตาวยตตา ฯ เจตสกาต วตต โหต ฯ อปปชชตต อปปาโท ฯ จตตเมว อปปาโท จตตปปาโท ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 107

อภธมมตถวภาวน หนาท 108 อ ตถ ปน สสมปยตต จตต จตตปปาโทต วจจต อปปชชต จตต เอเตนาต อปปาโท ธมมสมโห จตต จ ต อปปาโท จาต จตตปปาโทต กตวา ฯ สมาหารทวนเทวป ห ปลลงค กตถจ สททสตถวท๑ อจฉนต ฯ เตส จตตาวยตตาน จตตปปาเทส ปจเจก สมปโยโค อโต ปร ยถาโยค ปวจจตต สมพนโธ ฯ สภาเวน อวตกกตตา ทวป จว าณาน วชชตาน เอเตห เตห วา เอตาน วชชตานต ทวป จว าณวชชตาน จตจตตาฬส- กามาวจรจตตาน ฯ เตส เจว เอกาทสส ปมชฌานจตเตส [๒] เสสาน ภาวนาพเลน อวตกกตตาต อธปปาโย ฯ เตส เจว ป จ- ปณณาสวตกกจตเตส เอกาทสส ทตยชฌานจตเตส จาต ฉสฏ - จตเตส วจาโร ชายต ฯ ทวป จว าเณห วจกจฉาสหคเตน จาต เอกาทสห วชชเตส อฏสตตตจตเตส อธโมกโข ชายต ฯ ป จทวาราวชชเนน ทวป จว าเณห สมปฏจฉนนทวเยน สนต- รณตตเยน จาต โสฬสห วชชเตส เตสตตตยา จตเตส วรย ชายต ฯ โทมนสสสหคเตห ทวห อเปกขาสหคเตห ป จป าสจตเตห กายว าณทวเยน เอกาทสห จตตถชฌาเนห จาต สตตตจตเตห วชชเตส เอกป าสจตเตส ปต ชายต ฯ อเหตเกห อฏารสห โมมเหห ทวห จาต วสตยา จตเตห วชชเตส เอกนสตตตจตเตส ฉนโท ชายต ฯ เต ปนาต ปกณณกวชชตา ตสหคตา จ ฯ ยถากกมนต วตกกาทฉปกณณกวชชตสหตกมานรปโต ฯ ๑. โยชนา สททวทต เอวเมว ทสสต ฯ ๒. ส. เอตถนตเร จ วตกโก ชายตต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 108

ทตยปรจเฉทวณณนา หนาท 109 ฉสฏ ป จป าสาตอาท เอกวสสตคณนวเสน เอกน- นวตคณนวเสน จ ยถารห โยเชตพพ ฯ สพพากสลสาธารณาต วตวา ตเทวสมตเถต สพเพสปตอาท วตต ฯ โย ห โกจ ปาณาตปาตาทส ปฏปชชต โส สพโพป โมเหน๑ น ตตถ อาทนว- ทสสาว อหรเกน ตโต อชคจฉนโต อโนตตปเปน อโนตตปเปนโต อทธจเจน อวปสนโต จ โหต ตสมา เต สพพากสเลส อป- ลพภนต ฯ โลภสหคตจตเตเสววาต เอวกาโร อธการตถายป โหตต ทฏ สหคตจตเตสตอาทสป อวธารณ ทฏพพ ฯ สกกายาทส ห อภนวสนตสส ตตถ มมายนสมภวโต ทฏ โลภสหคตจตเต- เสวว ลพภต ฯ มาโนป อหมมานวเสน ปวตตนโต ทฏ สทโสว ปวตตตต ทฏ ยา สห เอกจตตปปาเท นปปวตตต เกสรสโห วย อปเรน ตถาวเธน สห เอกคหาย ฯ น จาป โทสมลาทส อปปชชต อตตสเนหสนนสสยภาเวน เอกนตโลภปทฏานโตต โส ทฏ วปยตเตเสวว ลพภต ฯ ตถา ปรสมปตต อสสยนตสส อตตสมปตตยา จ ปเรห สาธารณภาว อนจฉนตสส กตากต- ทจจรตสจรเตส อนโสจนตสส จ ตตถ ตตถ ปฏหนนวเสเนว ปวตตนโต อสสามจเฉรกกกจจาน ปฏฆจตเตเสวว ฯ อกมม ตา- ปกตกสส ตถาสภาวตกเขส อสงขารเกส ปวตตนาโยคโต ถนมทธ สสงขาเรเสวว ลพภต ฯ สพพาป เเสวว จตตาโร เจตสกา [๒] กตา โลภมเลเยว ยถาสมภว ตโย กตา โทสมเลเสวว๓ จตตาโร กตา ตถา สสงขาเร- ๑. ส. โมเหน ตตถ อนาทนวทสสาว ฯ ๒. ส. เอตถนตเร ทวสต อตถ ฯ ๓. ส. สพพตถ คตาต ปากฏา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 109

อภธมมตถวภาวน หนาท 110 เยว ทวยนต โยชนา ฯ วจกจฉาจตเต จาต จสทโท อวธารเณ ฯ วจกจฉา วจกจฉาจตเต จาต๑ สมพนโธ ฯ โลกตตรจตเตส ปาทกช- ฌานาทวเสน กทาจ สมมาสงกปปวรโห สยา น ปน วรตน อภาโว มคคสส กายทจจรตาทน สมจเฉทวเสน ผลสส จ ตทน- คณวเสน ปวตตนโตต วตต วรตโย ปนาตอาท ฯ สพพถาปต สพเพหป ตตทจจรตวธมนวสปปวตเตห๒ อากาเรห ฯ น ห เอตาส โลกเยส วย โลกตตเรสป มสาวาทาทน วสสวสสปหานวเสน ปวตต โหต สพเพสเมว ทจจรตทราชวาน เตน เตน มคเคน เกส จ สพพโส เกส จ อปายคมนยาทอวตถาย หานวเสน เอกกขเณ สมจฉนทนโต ฯ นน จายมตโถ เอกโตวาต อมนาว สทโธต ฯ ตนน ตสสนน เอกโต วตตปรทปนมตเตน จตพพธวจทจจรตาทน ปฏปกขาการปปวตตยา อทปตตตา ฯ เกจ ปน อมมตถ อสลลก- เขตวาว สพพถาปต อท อตรตตนต วทนต ฯ ตตถ เตส อาณเมว การณ ฯ นยตาต อมนา โลกเยส วย กทาจ สมภว นวาเรต ฯ ตถาเหตา โลกเยส เยวาปนกวเสน เทสตา อธ ปน สรเปเนว ฯ กามาวจรกสเลเสววาต อวธารเณน กามาวจรวปาก- กรยาส มหคคเตส จ สมภว นวาเรต ฯ ตถา เจว อปร วกขต ฯ กทาจต มสาวาทาทเอเกกทจจรเตห วรมณกาเล ฯ กทาจ อปปชชนตาป น เอกโต อปปชชนต วตกกมตพพวตถสงขาตาน อตตโน อาลมพนาน สมภวาเปกขตตาต วตต วส วสนต ฯ อปปนาปปตตาน อปปม าน น กทาจ โสมนสสรหตา ปวตต ๑. ส. เยวาต ฯ ๒. ส. ตตทจจรตทราชวาน วธมนวสปปวนเตห ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 110

ทตยปรจเฉทวณณนา หนาท 111 อตถต ป จม ฯเปฯ จตเตสต๑ วตต ฯ วนวรณาทตาย มหตต คตาน มหนเตห วา ฌายห คตาน ปวตตานต มหคคตาน ฯ นานา หตวาต ภนนาลมพนตตา อตตโน อาลมพนภตาน ทกขต- สขตสตตาน อาปาถคมนาเปกขาย วส วส หตวา ฯ เอตถาต อเมส กามาวจรจตเตส ฯ กรณามทตาภาวนากาเล อปปนาวถโต ปพเพ ปรจยวเสน อเปกขาสหคตจตเตหป ปรกมม โหต ยถาต๒ ปคณคนถ สชฌายนตสส กทาจ อ าวหตสสาป สชฌายน ยถา จ ปคณวปสสนาย สงขาเร สมมสนตสส กทาจ ปรจยพเลน าณ- วปปยตตจตเตหป สมมสนนต อเปกขาสหคตกามาวจเรส กรณา- มทตาน อสมภววาโท เกจวาโทต๓ กโต ฯ อปปนาวถยมปน ตาส เอกนตโต โสมนสสสหคเตเสวว สมภโว ทฏพโพ ภนนชาตกสส วย ภนนเวทนสสาป อาเสวนปจจยาภาวโต ฯ ตโย โสฬสจตเตสต สมมาวาจาทโย ตโย ธมมา อฏ- โลกตตรกามาวจรกสลวเสน โสฬสจตเตส ชายนต ฯ เอว นยตา- นยตสมปโยควเสน วตเตส อนยตธมเม เอกโต ทสเสตวา เสสาน นยตภาว ทเปต อสสามจเฉราตอาท วตต ฯ อสสา ฯ เป ฯ กรณาทโย นานา หตวา กทาจ ชายนต มาโน จ กทาจ เสยโยหมสมตอาทวสปปวตตย ชายต ถนมทธ ตถา กทาจ อกมม วสปปวตตย สห อ ม อวปปโยควเสน ชายตต โยชนา ฯ อถวา มาโน จาต เอตถ จสทท สหาต เอตถาป ๑. ส. จาต ฯ ๒. ตนต นปาตมตตนต โยชนา ฯ ๓. โปตถเกส อตสทโท นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 111

อภธมมตถวภาวน หนาท 112 โยเชตวา ถนมทธ [๑] กทาจ สห จ สสงขารกปฏเฆ ทฏ- วปปยตตสสงขารเกส จ อสสามจเฉรกกกจเจห มาเนน จ สทธ กทาจ ตทตรสสงขารกจตตสมปโยคกาเล ตสมปโยคกาเลป วา นานา จ ชายตต โยชนา ทฏพพา ฯ อปเร ปน อาจรยา มาโน จ ถนมทธ จ ตถา กทาจ นานา หตวา กทาจ สห จ ชายตต เอตตกเมว สมปโยเชส ฯ เสสาต ยถาวตเตห เอกาทสห อนยเตห อตเร เอกจตตาฬส ฯ เกจ ปน ยถาวตเตห อนยต- เยวาปนเกห เสสา นยตเยวาปนกาต วณเณนต ฯ ต เตส มตมตต อธ ปน เยวาปนกนาเมน เกสจ อนทธฏตตา ฯ เกวล เหตถ นยตานยตวเสน จตตปปาเทส ยถารห ลพภมาน- เจตสกมตตสนทสสน อาจรเยน กต น เยวาปนกนาเมน เกจ อทธฏาต ฯ เอว ตาว ผสสาทส อย ธมโม เอตตเกส จตเตส อปลพภตต จตตปรจเฉทวเสน สมปโยค ทสเสตวา อทาน อมสม จตตปปาเท เอตตกา เจตสกาต เจตสกราสปรจเฉทวเสน สงคห ทสเสต สงคห จาตอาท วตต ฯ ฉตตสาตอาท ตตถ ตตถ ยถารห ลพภมานกธมมวเสน คณนวเสน สงคโห๒ ฯ ปมชฌาเน นยตตาน จตตาน ต วา เอเตส อตถต ปมชฌานกจตตาน ฯ อปปม าน สตตารมมณตตา โลกตตราน จ นพพานารมมณตตา วตต อปปม า วชชตาต ฯ ตถาต อมนา อ สมานา อปปม าวชชตโสภณเจตสกา จ สงคห คจฉนตต อากฑฒต ฯ ๑. ส. เอตถนตเร ตถาต ทสสต ฯ ๒. ส. คณนสงคโห ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 112

ทตยปรจเฉทวณณนา หนาท 113 อเปกขาสหคตาต วตกกวจารปตสขวชชา สขฏาน ปวฏ เปกขาย สหคตา ฯ ป จกชฌานวเสนาต วตกกวจาเร วส วส อตก- กมตวา ภาเวนตสส นาตตกขาณสส วเสน เทสตสส ฌาน- ป จกสส วเสน ฯ เต ปน เอกโต อตกกมตวา ภาเวนตสส ตกขาณสส วเสน เทสตจตตถชฌานวเสน ทตยชฌานเกส วตกก- วจารวชชตาน สมภวโต จตธาว สงคโห โหตต อธปปาโย ฯ เตตตสทวย จตตถป จมชฌานจตเตส ฯ ตสต กสลวปากกรยา- วเสน ตวเธส ฯ สลวสทธวเสน สวโสธตกายวจปโยคสส เกวล จตตสมาธานมตเตน มหคคตชฌานาน ปวตตนต น ปน กาย- วจกมมาน วโสธนวเสน นาป ทจจรตทราชวาน สมจฉนทน- วเสนาต๑ วตต วรตวชชาต ฯ๒ ปจเจกเมวาต วส วส เอว ฯ ปณณรสสต รปาวจรวเสน ตส อารปปวเสน ทวาทสสต ปณณ- รสส ฯ อปปม าโย น ลพภนตต เอตถ การณ วตตเมว ฯ ปจเจกเมวาต เอเกกาเยว ฯ อปปม าน ห สตตา- รมมณตตา วรตน จ วตกกมตพพวตถวสยตตา นตถ ตาสมป เอกจตตปปาเท สมภโวต ฯ โลกยวรตน เอกนตกสลสภาวตตา นตถ อพยากเตส สมภโวต วตต วรตวชชตาต ฯ เตนาห ป จ สกขาปทา กสลาเยวาต ฯ อตรถา สทธาสตอาทโย วย สยา กสลา สยา อพยากตาต วเทยย ฯ ผลสส ปน มคคปฏพมพภตตตา ทจจรตทราชวาน ปฏปปสสมภนโต น จ โลกตตรวรตน เอกนต- ๑. ส. สมจฉนทนปฏปปสสมภนวเสนาต ฯ ๒. ส. วรตวชชตาต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 113

อภธมมตถวภาวน หนาท 114 กสลตา ยตตาต ตาส ตตถ อคหณ ฯ กามาวจรวปากาน เอกนต- ปรตตารมมณตตา อปปม าน จ สตตารมมณตา วรตนมป เอกนตกสลตตา วตต อปปม า วรตวชชตาต ฯ นน จ ป ตตาทอารมมณมป กามาวจรกสล โหตต ตสส วปาเกนป กสลสทสารมมเณน ภวตพพ ยถาต๑ มหคคตโลกตตรวปาเกหต ฯ น ยทเมว กามตณหาธนสส ผลภตตตา ฯ ยถา ห ทาสยา ปตโต มาตรา อจฉต กาต อสกโกนโต สามเกนเยว อจฉตจฉต กโรต เอว กามตณหายตตตาย ทาสสทสสส กามาวจรกมมสส วปากภต จตต เตน คหตารมมณ อคเหตวา กามตณหารมมณเมว คณหาตต ฯ ทวาทสธาต กสลวปากกรยาเภเทส ปจเจก จตตาโร จตตาโร ทวกาต๒ กตวา ตส ทวาทสธา ฯ อทาน อเมส ปมชฌานกาทห ทตยชฌานกาทน เภทกรธมเม ทสเสต อนตตเร ฌานธมมาตอาท วตต ฯ อนตตเร จตเต วตกกวจารปตสขวเสน ฌานธมมา วเสสกา เภทกา ฯ มชฌเม มหคคเต อปปม า จ ฌานธมมา จ ปรตเตส กามาวจเรส วรตาณปต จ อปปม า จ วเสสกา ฯ ตตถ วรต กสเลห วปากกรยาน วเสสกา อปปม า กสลกรยาห วปากาน าณปต ปน ตส ปมยคลาทห ทตยยคลาทนนต ทฏพพ ฯ ทตเย อสงขารเกต ทฏ วปปยตเต อสงขารเก โลภมาเนน ตเถว อ สมานา อกสลสาธารณา จ เอกนวสตธมมาต สมพนโธ ฯ ๑. ตนต นปาตมตตนต โยชนา ฯ ๒. ส. ทกาต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 114

ทตยปรจเฉทวณณนา หนาท 115 ตตเยต อเปกขาสหคตทฏ คตสมปยตเต อสงขารเก ฯ จตตเถต ทฏ วปปยตเต อสงขารเก ฯ อสสามจเฉร ฯเปฯ โยเชตพพาน ภนนาลมพนตตาเยวาต อธปปาโย ฯ อธโมกขสส นจฉยาการ- ปปวตตโย เทวฬหกสภาเว วจกจฉาจตเต สมภโว นตถต อธ- โมกขวรหตาต วตต ฯ เอกนวสต ปมทตยอสงขารเกส อฏารส ตตยจตตถ- อสงขารเกส วส ป จเม อสงขารเก เอกวส ปม ทตย- สสงขารเกส วสต ตตยจตตถสสงขารเกส ทวาวส ป จเม สสงขารเก ปณณรส โมมหทวเยต เอว อกสเล สตตธา ตาต โยชนา ฯ สาธารณา๑ อกสลาน สพเพสเมว สาธารณภตา จตตาโร สมานา จ ฉนทปตอธโมกขวชชตา อ สมานา อปเร ทสาต เอเต จททส ธมมา สพพากสลโยคโนต ปวจจนตต โยชนา ฯ ตถาต อมนา อ สมาเน ปจจามสต ฯ มโนว าณธาตยา วย วสฏมนนกจจาโยคโต มนนมตตา๒ ธาตต มโนธาต ฯ อเหตก- ปฏสนธยคเลต อเปกขาสนตรณทวเย ฯ ทวาทส หสนจตเต เอกาทส โวฏพพนสขสนตรเณส ทส มโนธาตตกาเหตกปฏสนธยคลวเสน ป จส สตต ทวป จว า- เณสต อฏารสาเหตเกส จตตปปาเทส สงคโห จตพพโธ โหตต โยชนา ฯ เตตตสวธสงคหาต๓ อนตตเร ป จ ตถา มหคคเต กามาวจรโสภเณ ทวาทส อกสเล สตต อเหตก จตตาโรต ๑. ส. สาธารณาต ฯ ๒. มนมตตาตป ทสสต ฯ ๓. ส. เตตตสวธสงคโหต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 115

อภธมมตถวภาวน หนาท 116 เตตตสวธา๑ สงคหา ฯ อตถ ยถาวตตนเยน จตตาวยตตาน เจตสกาน จตตปรจเฉทวเสน วตต สมปโยค จ เจตสกราสปรจเฉทวเสน วตต สงคห จ ตวา ยถาโยค จตเตน สม เภท อททเส ฯ สพพจตตสาธารณา ตาว สตต เอกนนวตจตเตส อปปชชนโต ปจเจก เอกนนวตวธา ปกณณเกส วตกโก ป จป าสจตเตส อปปชชนโต ป จป าสวโธตอาทนา กเถยยาต อตโถ ฯ อต อภธมมตถวภาวนยา นาม อภธมมตถสงคหวณณนาย ทตยปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ ตตยปรจเฉทวณณนา อทาน ยถาวตตาน จตตเจตสกาน เวทนาทวภาคโต ตต- เวทนาทเภทภนนจตตปปาทวภาคโต จ ปกณณกสงคห ทสเสต สมปยตตา ยถาโยคนตอาทมารทธ ฯ ยถาโยค สมปยตตา จตต- เจตสกา ธมมา สภาวโต อตตโน อตตโน สภาววเสน เอกน- นวตวธมป จตต อารมมณวชานนสภาวสาม เน เอกวธ สพพ- จตตสาธารโณ ผสโส ผสนภาเวน เอกวโธตอาทนา เตป าส โหนต ฯ อทาน เตส ธมมาน ยถารห เวทนา ฯเปฯ วตถโต สงคโห นาม เวทนาสงคหาทนามโก ปกณณกสงคโห จตตปปาท- วเสเนว ตตเวทนาทเภทภนนจตตปปาทาน วเสเนว น กตถจ ตวรเหน นยเต อปนยเต อาหรยตต อตโถ ฯ ตตถาต เตส ฉส สงคเหส ฯ สขาทเวทนาน ตสหคตจตตปปาทาน จ วภาควเสน สงคโห ๑. ส. เตตตสวธสงคโห ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 116

ตตยปรจเฉทวณณนา หนาท 117 เวทนาสงคโห ฯ ทกขโต จ สขโต จ อ า อทกขมสขาต๑ มการาคมวเสน ฯ นน จ เทวมา ภกขเว เวทนา สขา ทกขาต วจนโต เทว เอว เวทนาต ฯ สจจ ตมปน อนวชชปกขก อทกขมสข สขเวทนาย สาวชชปกขก จ ทกขเวทนาย สงคเหตวา วตต ฯ ยมป กตถจ สตเต๒ ยงก จ เวทยต อทเมตถ ทกขสสาต วจน ฯ ต สงขารทกขตาย สพพเวทนาน ทกขสภาวตตา วตต ฯ ยถาห สงขารานจจต อานนท มยา สนธาย ภาสต สงขารวปรณามต จ ยงก จ เวทยตมทเมตถ ทกขสสาต ฯ ตสมา ตสโสเยว เวทนาต ทฏพพา ฯ เตนาห๓ ภควา ตสโส อมา ภกขเว เวทนา สขา ทกขา อทกขมสขาต ฯ เอว ตวธาป ปเนตา อนทรยเทสนาย สขนทรย ทกขนทรย โสมนสสนทรย โทมนสสนทรย อเปกขนทรยนต ป จธา เทสตาต ตวเสนาเปตถ วภาค ทสเสต สข ทกขนตอาท วตต ฯ กายกมานสกสาตา- สาตเภทโต ห สข ทกข จ ปจเจก ทวธา วภเชตวา สขนทรย โสมนสสนทรย ทกขนทรย โทมนสสนทรยนต เทสตา ฯ อเปกขา ปน เภทาภาวโต อเปกขนทรยนต เอกธาว ฯ ยเถว ห สขทกขาน อ ถา กายสส อนคคหมปฆาต จ กโรนต อ ถา มนโส น เอวมเปกขา ตสมา สา เอกธาว เทสตา ฯ เตนาห โปราณา กายก มานส ทกข สข โจเปกขเวทนา เอกมานสเมเวต ป จธนทรยเภทโตต ฯ ตตถ อฏโผฏพพานภวนลกขณ สข ฯ ๑. โปตถเกส อตสทโท นตถ ฯ ๒. นย. ส. สฬา. ๑๘/๒๖๘. ๓. ส. สฬา. ๑๘/๒๕๕.

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 117

อภธมมตถวภาวน หนาท 118 นภวนลกขณ ทกข ฯ สภาวโต ปรกปปโต วา อฏานภวนลกขณ โสมนสส ฯ ตถา อนฏานภวนลกขณ โทมนสส ฯ มชฌตตา- นภวนลกขณา อเปกขา ฯ จตจตตาฬส ปจเจก โลกยโลกตตร- เภเทน เอกาทสวธตตา ฯ เสสานต สขทกขโสมนสสโทมนสส- สหคเตห อวเสสาน อกสลโต ฉ อเหตกโต จททส กามาวจร- โสภณโต ทวาทส ป จมชฌานกาน เตวสาต สพพานป ป จ- ป าส ฯ โลภาทเหตน วภาควเสน ตสมปยตตาทน๑ วเสน จ สงคโห เหตสงคโห ฯ เหตโย นาม ฉพพธา ภวนตต สมพนโธ ฯ เหตภาโว ปน เนส สมปยตตาน สปตฏ ตภาวสาธนสงขาโต มลภาโว ฯ ลทธ- เหตปจจยา ห ธมมา วรฬหมลา วย ปาทปา ถรา โหนต น อเหตกา วย ชลตเล เสวาลสทสา ฯ เอว จ กตวา เอเต มลสทสตาย มลานต จ วจจนต ฯ อปเร ปน กสลาทน กสลาทภาวสาธน เหตภาโวต วทนต ฯ เอว สต เหตน อตตโน กสลาทภาวสาธโน อ โ เหต มคคตพโพ สยา ฯ อถ เสสสมปยตตเหตปฏพทโธ เตส กสลาทภาโว เอวมป โมมหจตตสมปยตตสส เหตโน อกสลภาโว อปปฏพทโธ สยา ฯ อถสส สภาวโต กสลภาโว สยา เอว สต เสสเหตนมป สภาวโต อกสลาทภาโวต เตส วย สมปยตตธมมานมป โส เหตปฏพทโธ น สยา ฯ ยท จ เหตปฏพทโธ กสลาทภาโว ตทา อเหตกาน อพยากตภาโว น สยาต อลมตปฬเนน๒ ฯ กสลาทภาโว ปน กสลากสลาน โยนโส- ๑. กตถจ ตสมปยตตานนต ทสสต ฯ ๒. ส. นปปฬเนน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 118

ตตยปรจเฉทวณณนา หนาท 119 อโยนโสมนสการปฏพทโธ ฯ ยถาห โยนโส ภกขเว มนสกโรโต อนปปนนา เจว กสลา ธมมา อปปชชนต อปปนนา จ กสลา ธมมา อภวฑฒนตตอาท๑ ฯ อพยากตาน ปน อพยากตภาโว นรานสยสนตานปฏพทโธ กมมปฏพทโธ อวปากสภาวปฏพทโธ จาต ทฏพพ ฯ อทาน เหตน ชาตเภท ทสเสต โลโภ โทโส จาตอาท วตต ฯ ปฏสนธาทน กจจาน วภาควเสน ตกจจวนตาน จ ปรจเฉทวเสน สงคโห กจจสงคโห ฯ ภวโต ภวสส ปฏสนธาน ปฏสนธกจจ ฯ อวจเฉทปวตตเหตภาเวน ภวสส องคภาโว ภวงค- กจจ ฯ อาวชชนกจจาทน เหฏาวตตวจนตถานสาเรน ยถารห โยเชตพพาน ฯ อารมมเณ ตตกจจสาธนวเสน อเนกกขตต เอกกขตต วา ชวมานสส วย ปวตต ชวนกจจ ฯ ตตชวนคคหตารมมณสส อารมมณกรณ ตทารมมณกจจ ฯ นพพตตภวโต ปรคฬน จต- กจจ ฯ อมาน ปน กจจาน านวเสน ปากฏาน โหนตต ตนทาน ปเภทโต ทสเสต ปฏสนธตอาท วตต ฯ ตตถ ปฏสนธยา าน ปฏสนธฏาน ฯ กาม ปฏสนธวนมตต าน นาม นตถ สขคคหณตถมปน สลาปตตกสส สรรนตอาทส วย อเภเทป เภทปรกปปนาต ทฏพพ ฯ เอว เสเสสป ฯ ทสสนาทน ป จนน ว าณาน าน ป จว าณฏาน ฯ อาทสทเทน สมปฏจ- ฉนนาทน สงคโห ฯ ๑. นย. อง. เอก. ๒๐/๑๕.

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 119

อภธมมตถวภาวน หนาท 120 ตตถ จตภวงคาน อนตรา ปฏสนธฏาน ฯ ปฏสนธอาวชชนาน ชวนาวชชนาน ตทารมมณาวชชนาน โวฏพพนาวชชนาน กทาจ ชวนจตน ตทารมมณจตน จ อนตรา ภวงคฏาน ฯ ภวงค- ป จว าณาน ภวงคชวนาน จ อนตรา อาวชชนฏาน ฯ ป จทวาราวชชนสมปฏจฉนนาน อนตรา ป จว าณฏาน ฯ ป จว าณสนตรณานมนตรา สมปฏจฉนนฏาน ฯ สมปฏจ- ฉนนโวฏพพนานมนตรา สนตรณฏาน ฯ สนตรณชวนาน สนตรณ- ภวงคาน จ อนตรา โวฏพพนฏาน ฯ โวฏพพนตทารมมณาน โวฏพพนภวงคาน โวฏพพนจตน มโนทวาราวชชนตทารมมณาน มโนทวาราวชชนภวงคาน มโนทวาราวชชนจตน จ อนตรา ชวนฏ- าน ฯ ชวนภวงคาน ชวนจตน จ อนตรา ตทารมมณฏาน ฯ ชวนปฏสนธน ตทารมมณปฏสนธน ภวงคปฏสนธน วา อนตรา จตฏาน นาม ฯ เทว อเปกขาสหคตสนตรณาน สขสนตรณสส ปฏสนธวสปปวตตสภาวาภาวโตต อธปปาโย ฯ เอว จ กตวา ปฏาเน อเปกขาสหคต ธมม ปฏจจ อเปกขาสหคโต ธมโม อปปชชต น เหตปจจยาต เอวมาคตสส อเปกขาสหคตปทสส วภงเค อเหตก อเปกขาสหคต เอก ขนธ [ปฏจจ๑ ตโย ขนธา ตโย ขนเธ ปฏจจ เอโก ขนโธ เทว ขนเธ ปฏจจ เทว ขนธา] อเหตกปฏสนธกขเณ อเปกขาสหคต เอก ขนธ [ปฏจจ๒ ตโย ขนธา ฯเปฯ เทว ขนธาต] เอวมปวตตปฏสนธวเสน ปฏจจนโย อทธโฏ ฯ ปตสหคตสขสหคตปทวภงเค ปน อเหตก ๑. ส....ปฏจจ เทว ขนธา เทว ขนเธ ปฏจจ เอโก ขนโธ อเหตก ฯ ๒. ส. ... ปฏจจ เทว ขนธา เทว ขนเธ ปฏจจ เอโก ขนโธต เอวม... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 120

ตตยปรจเฉทวณณนา หนาท 121 ปตสหคต เอก ขนธ ปฏจจ ตโย ขนธา ฯเปฯ เทว ขนธา อเหตก สขสหคต เอก ขนธ ปฏจจ๑ ตโย ขนธา ฯเปฯ เทว ขนธาต ปวตตวเสเนว อทธโฏ ฯ น ปน อเหตกปฏสนธกขเณต- อาทนา ปฏสนธวเสน ฯ ตสมา ยถาธมมสาสเน อวจนมป อภาวเมว ทเปตต น ตสส ปฏสนธวเสน ปวตต อตถ ฯ ยตถ ปน ลพภมานสสาป กสสจ อวจน ตตถ การณ อปร อาวภวสสต ฯ มโนทวาราวชชนสส ปรตตารมมเณ ทวตตกขตต ปวตตมานสสาป นตถ ชวนกจจ ตอารมมณรสานภวนาภาวโตต๒ วตต อาวชชน- ทวยวชชตานต ฯ เอว จ กตวา วตต อฏกถาย ชวนฏาเน ตวาต ฯ อตรถา ชวน หตวาต วตตพพ สยาต ฯ กสลากสลผลกรยาจตตานต เอกวสต โลกยโลกตตรกสลาน ทวาทส อกสลาน จตตาร โลกตตรผลจตตาน อฏารส เตภมกกรยาจตตาน ฯ เอกจตตกขณมป ห โลกตตรมคคาทก ตสภาววนตตาย ชวนกจจ นาม ยถา เอเกกโคจรวสยมป สพพ - ตาณ สกลวสยาวโพธนสามตถยโยคโต น กทาจ ตนนาม วชหตต ฯ เอว กจจเภเทน วตตาเนว ยถาสก ลพภมานกจจ- คณนวเสน สมปณเฑตวา ทสเสต เตส ปนาตอาท วตต ฯ ปฏสนธาทโย จตตปปาทา นามกจจเภเทน ปฏสนธาทน นามาน กจจาน จ เภเทน ฯ อถวา ปฏสนธาทโย นาม ตนามกา จตตปปาทา ปฏสนธาทน กจจาน เภเทน จททส านเภเทน ๑. ส. เทว ขนธา ฯเปฯ เอโก ขนโธต ปวตต... ฯ ๒. ส. ตสส อารมมณ... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 121

อภธมมตถวภาวน หนาท 122 ปฏสนธาทนเยว านาน ปเภเทน ทสธา ปกาสตาต โยชนา ฯ เอกกจจฏาน ทวกจจฏานตกจจฏานจตกจจฏานป จกจจฏา- นาน จตตาน ยถากกม อฏสฏ ตถา เทว จ นว จ อฏ จ เทว จาต นททเสต สมพนโธ ฯ ทวาราน ทวารปปวตตจตตาน จ ปรจเฉทวเสน สงคโห ทวารสงคโห ฯ อาวชชนาทน อรปธมมาน ปวตตมขภาวโต ทวาราน วยาต ทวาราน ฯ จกขเมวาต ปสาทจกขเมว ฯ อาวชชนาทน มนาน มโนเยว วา ทวารนต มโนทวาร ฯ ภวงคนต อาวชช- นานนตร ภวงค ฯ เตนาห สาวชชนมภวงคนต มโนทวารนต วจจตต ฯ ตตถาต เตส จกขวาททวาเรส จกขทวาเร ฉจตตาฬส จตตาน ยถารหมปปชชนตต สมพนโธ ฯ ป จทวาราวชชนเมก จกขว าณาทน อภยวปากวเสน สตต โวฏวนเมก กามาวจรชวนาน จ กสลากสลนราวชชนกรยาวเสน เอกนตส ตทาลมพนาน จ อคหตคคหเณน อฏเวาต ฉจตตาฬส ฯ ยถารหนต อฏาท- อารมมณโยนโสอโยนโสมนสการนรานสยสนตานาทน อนรปวเสน ฯ สพพถาปต อาวชชนาทตทาลมพนปรโยสาเนน สพเพนป ปกาเรน กามาวจราเนวาต โยชนา ฯ สพพถาป จตป าส จตตานต วา สมพนโธ ฯ สพพถาป ตตทวารกวเสน ตาน อคหตคคหเณน จกขทวารเกส ฉจตตาฬสจตเตส โสตว าณาทน จตนน ยคลาน ปกเขเปน จตป าสาต อตโถ ฯ จกขวาททวาเรส อปปวตตนโต มโนทวารสงขาตภวงคโต อารมมณนตรคคหณวเสน อปปวตตโต

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 122

ตตยปรจเฉทวณณนา หนาท 123 จ ปฏสนธาทวเสน ปวตตาน เอกนวสต ทวารวนมตตาน ฯ ทวป จว าณาน สกสกทวาเร ฉพพสตมหคคตโลกตตรชวนาน มโนทวาเรเยว จ อปปชชนโต ฉตตส จตตาน ยถารห สกสก- ทวารานรป เอกทวารกจตตาน ฯ ป จทวาเรส สนตรณตทา- ลมพนวเสน มโนทวาเร จ ตทาลมพนวเสน ปวตตนโต ฉทวารกาน เจว ปฏสนธาทวเสน ปวตตยา ทวารวนมตตาน จ ฯ ป จ- ทวารกาน จ ฉทวารกาน จาต ป จฉทวารกาน ฯ ฉทวารกาน จ ตาน กทาจ ทวารวนมตตาน จาต ฉทวารกวนมตตาน ฯ อถวา ฉทวารกาน จ ฉทวารกวนมตตาน จ ฉทวารกวนมตตานต เอกเทส- สรเปกเสโส ทฏพโพ ฯ อาลมพนาน๑ สรปโต วภาคโต ตตวสยจตตโต จ สงคโห อาลมพนสงคโห ฯ วณณวการ อาปชชมาน รปยต หทยคตภาว ปกาเสตต รป ฯ ตเทว ทพพลปรเสน ทณฑาท วย จตตเจตสเกห อาลมพยต ตาน วา อาคนตวา เอตถ รมนตต อาลมพน๒ ฯ รปเมว อารมมณ รปารมมณ ฯ สททยต กถยตต สทโท ฯ โสเยว อารมมณนต สททารมมณ ฯ คนธยต๓ อตตโน วตถ สเจต อทเมตถ อตถต เปส กโรนต วย โหตต คนโธ ฯ โสเยว อารมมณนต คนธารมมณ ฯ รสนต ต สตตา อสสาเทนตต รโส ฯ โสเยว อารมมณนต รสารมมณ ฯ ผสยตต โผฏพพ ฯ ๑. โคจร อาลมพวสยอารมมณโอลมพนลททา อ ม เววจนา ฯ ๒. กตถจ โปตถเก อาลมพนนต รปารมมณนต ทสสต ฯ ๓. คนธยตตป ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 123

อภธมมตถวภาวน หนาท 124 ตเทว อารมมณ โผฏพพารมมณ ฯ ธมโมเยว อารมมณ ธมมา- รมมณ ฯ ตตถาต เตส อารมมเณส๑ ฯ รปเมวาต วณณายตน- สงขาต รปเมว ฯ สททาทโยต สททายตนาทสงขาตา สททาทโย อาโปธาตวชชต ภตตตยสงขาต โผฏพพายตน จ ฯ อารมมณ๒- ปสาทาน เปตวา เสสาน โสฬส สขมรปาน ฯ ปจจปปนนนต วตตมาน ฯ ฉพพธมปต รปาทวเสน ฉพพธมป ฯ วนาสาภาวโต อตตาทกาลวเสน น วตตพพา นพพาน ป ตต จ กาลวนมตต นาม ฯ ยถารหนต กามาวจรชวนอภ าเสสมหคคตาทชวนาน อนรปโต ฯ กามาวจรชวนาน ห หสตปปาทวชชาน ฉพพธมป ตกาลก กาลวมตต จ อารมมณ โหต ฯ หสตปปาทสส ตกาลก- เมว ฯ ตถาหสส เอกนตปรตตาลมพนต วกขต ฯ ทพพจกขวาท- วสปปวตตสส ปน อภ าชวนสส ยถารห ฉพพธมป ตกาลก กาลวมตต จ อารมมณ โหต ฯ วภาโค ปเนตถ นวมปรจเฉเท อาวภวสสตต ฯ เสสาน ปน กาลวมตต อตต จ ยถารหมาลมพน โหต ฯ ทวาร ฯเปฯ สงขาตาน ฉพพธมป อารมมณ โหตต สมพนโธ ฯ ต ปน เนส อารมมณ น อาวชชนสส วย เกนจ อคคหตเมว โคจรภาว คจฉต น จ ป จทวารกชวนาน วย เอกนตปจจปปนน นาป มโนทวารกชวนาน วย ตกาลกเมว อวเสเสน กาลวนมตต วา นาป มรณาสนนโต ปรมภาคชวนาน วย กมมกมมนมตตาทวเสน อาคมสทธโวหารวนมตตนต อาห ยถาสมภว ฯเปฯ สมมตนต ฯ ๑. ส. รปาทอารมมเณส ฯ ๒. ส. ป จารมมณ...

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 124

ตตยปรจเฉทวณณนา หนาท 125 ตตถ ยถาสมภวนต ตตภมกปฏสนธภวงคจตน ตตทวารค- คหตาทวเสน สมภวานรปโต ฯ กามาวจราน ห ปฏสนธภวงคาน ตาว รปาทป จาลมพน ฉทวารคคหต ยถารห ปจจปปนนมตต จ กมม-กมมนมตตสมมตมารมมณ โหต ตถา จตจตตสส อตตเมว ธมมารมมณ ปน เตส ตณณมป มโนทวารคคหตเมว อตต กมม- กมมนมตตสมมต ตถา รปารมมณ เอกเมว มโนทวารคคหต เอกนต ปจจปปนน คตนมตตสมมตนต เอว กามาวจรปฏสนธาทน ยถาสมภว ฉทวารคคหต ปจจปปนนมตต จ กมมกมมนมตตคต- นมตตสมมตมารมมณ โหต ฯ มหคคตปฏสนธาทส ปน รปาวจราน ปมตตยารปาน จ ธมมารมมณเมว มโนทวารคคหต ป ตตภต กมมนมตตสมมต ตถา ทตยจตตถารปาน อตตเมวาต เอว มหคคตปฏสนธภวงคจตน มโนทวารคคหต ป ตตภต อตต วา กมมนมตตสมมตเมว อารมมณ โหต ฯ เยภยเยน ภวนตเร ฉทวารคคหตนต พาหลเลน อตตานนตร- ภเว มรณาสนนปปวตตฉทวารกชวเนห คหต ฯ อส ภวโต จตาน ห ปฏสนธวสยสส อนนตราตตภเว น เกนจ ทวาเรน คหณ อตถต ตเทตถ เยภยยคคหเณน พยภจารต ฯ เกวล ห กมมพเลเนว เตส ปฏสนธยา กมมนมตตาทกมารมมณ อปฏาต ฯ ตถาห สจจสงเขเป อส ภวโต จตสส ปฏสนธนมตต ปจฉตวา ภวนตรกต กมม ยโมกาส ลเภ ตโต โหต สา สนธ เตเนว อปฏาปตโคจเรต

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 125

อภธมมตถวภาวน หนาท 126 เกวล กมมพเลเนว ปฏสนธโคจรสส อปฏาน วตต ฯ อตรถา ห ชวนคคหตสสาป อารมมณสส กมมพเลเนว อปฏาปยมานตตา เตเนวาต สาวธารณวจนสส อธปปายส ตา อาปชเชยยาต ฯ นน จ เตสมป ปฏสนธโคจโร กมมภเว เกนจ ทวาเรน คหโต สมภวตต ฯ สจจ สมภวต กมมกมมนมตตสมมโต ฯ คตนมตตสมมโต ปน สพเพสมป มรณกาเลเยว อปฏาตต กโต ตสส กมมภเว คหณสมภโว ฯ อปเจตถ มรณาสนนปปวตตชวเนห คหตเมว สนธาย ฉทวารคคหตนต วตต ฯ เอว จ กตวา อาจรเยน อมสมเยว อธกาเร ปรมตถวนจฉเย วตต มรณาสนนสตตสส ยโถปฏ ตโคจร ฉทวาเรส ตมารพภ ปฏสนธ ภวนตเรต ฯ ปจจปปนนนตอาทนา อนาคตสส ปฏสนธโคจรภาว นวาเรต ฯ น ห ต อตตกมมกมมนมตตาน วย อนภต นาป ปจจปปนน- กมมนมตตคตนมตตาน วย อาปาถมาคต จ โหตต ฯ กมมกมม- นมตตาทน จ สรป สยเมว วกขต ฯ เตสต รปาทปจจปปนนาท กมมาทอาลมพเนส ว าเณส ฯ รปาทส เอเกก อารมมณ เอเตสนต รปาทเอเกกาลมพนาน ฯ รปาทก ป จวธมป อาลมพน- เมตสสาต รปาทป จาลมพน ฯ เสสานต ทวป จว าณ- สมปฏจฉนเนห อวเสสาน เอกาทส กามาวจรวปากาน ฯ สพพถาป กามาวจราลมพนานต สพเพนป ฉทวารกฉทวารวมตตฉฬารมมณ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 126

ตตยปรจเฉทวณณนา หนาท 127 วสปปวตตากาเรน นพพตตานป เอกนตกามาวจรสภาวฉฬารมมณ- โคจราน ฯ เอตถ ห วปากาน ตาว สนตรณาทวเสน รปาทป จา- ลมพเน ปฏสนธาทวเสน ฉฬารมมณสงขาเต กามาวจราลมพเนเยว ปวตตนต ฯ หสนจตตมป ปธานสารปฏาน ทสวา ตสสนตสส รปารมมเณ ภณฑภาชนฏาเน มหาสทท สตวา เอวรปา โลลปปตณหา เม ปหนาต ตสสนตสส สททารมมเณ คนธาทห เจตยปชนกาเล ตสสนตสส คนธารมมเณ รสสมปนน ปณฑปาต สพรหมจารห ภาเชตวา ปรภ ชนกาเล ตสสนตสส รสารมมเณ อภสมาจารกวตตปรปรณกาเล ตสสนตสส โผฏพพารมมเณ ปพเพนวาสาณาทห คหตกามาวจรธมม อารพภ ตสสนตสส ธมมารมมเณต เอว ปรตตธมมปรยาปนเนเสวว ฉส อารมมเณส ปวตตต ฯ ทวาทสากสลอฏาณวปปยตตชวนวเสน วสต จตตาน อตตโน ชฑภาวโต โลกตตรธมเม อารพภ ปวตตต น สกโกนตต นววธโลกตตรธมเม วชชตวา เตภมกาน ป ตต จ อารพภ ปวตตนตต อาห อกสลาน เจวาตอาท ฯ อเมส ห อกสลโต จตตาโร ทฏ สมปยตตจตตปปาทา ปรตตธมเม อารพภ ปรามสนอสสาทนาภนนทนกาเล กามาวจรา- ลมพนา เตเนวากาเรน สตตวสต มหคคตธมเม อารพภ ปวตตย มหคคตารมมณา สมมตธมเม อารพภ ปวตตย ป ตตา- ลมพนา ฯ ทฏ วปปยตตจตตปปาทาป เตเยว ธมเม อารพภ เกวล

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 127

อภธมมตถวภาวน หนาท 128 อสสาทนาภนนทนวเสน ปวตตย ปฏฆสมปยตตา จ ทสสนวปปฏ- สารวเสน วจกจฉาสหคโต อนฏงคมนวเสน อทธจจสหคโต วกขปนวเสน อวปสมวเสน จ ปวตตย ปรตตมหคคตป ตตา- รมมโณ ฯ กสลโต จตตาโร กรยโต จตตาโรต อฏาณ- วปปยตตจตตปปาทา เสกขปถชชนขณาสวาน อสกกจจทานปจจ- เวกขณธมมสสวนาทส ปรตตธมเม อารพภ ปวตตกาเล๑ กามา- วจราลมพนา อตปคณชฌานปจจเวกขณกาเล มหคคตารมมณา กสณนมตตาทส ปรกมมาทกาเล ป ตตารมมณาต ทฏพพ ฯ อรหตตมคคผลวชชตาลมพนาน เสกขปถชชนสนตาเนเสวว ปวตตนโต ฯ เสกขาป ห เปตวา โลกยจตต อรหตตมคคผล- สงขาต ปาฏปคคลก จตต ชานต น สกโกนต อนธคตตตา ตถา ปถชชนาทโยป โสตาปนนาทน ฯ เสกขาน ปน อตตโน มคค- ผลปจจเวกขเณส ปรสนตานคตมคคผลารมมณาย อภ าย ปร- กมมกาเล อภ าจตเตเนว มคคผลาน ปรจฉนทนกาเล จ อตตโน อตตโน สมานาน เหฏ มาน จ มคคผลธมเม อารพภ กสลชวนาน ปวตต อตถต อรหตตมคคผลสเสว ปฏกเขโป กโต ฯ กามาวจร- มหคคตป ตตนพพานาน ปน เสกขปถชชนาน สกกจจทานปจจ- เวกขณธมมสสวนสงขารสมมสนกสณปรกมมาทส ตตทารมมณก- อภ าน ปรกมมกาเล โคตรภโวทานกาเล ทพพจกขวาทห รป- วชานนาทกาเล จ กสลชวนาน โคจรภาว คจฉนต ฯ สพพถาป สพพาลมพนานต กามาวจรมหคคตสพพโลกตตรป ตตวเสน ๑. ส. ปวตต... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 128

ตตยปรจเฉทวณณนา หนาท 129 สพพถาป สพพาลมพนาน ฯ น ปน อกสลาทโย วย ปเทส- สพพาลมพนานต อตโถ ฯ กรยาชวนานมห๑ สพพ ตาณาท- วสปปวตตย โวฏพพนสส จ ตปเรจารกวสปปวตตย จ๒ น ก จ อโคจร นาม อตถ ฯ ปมตตยารปาลมพนตตา อรเปส ทตย- จตตถาน มหคคตาลมพนาน ฯ เสสาน ฯเปฯ ลมพนานต ปณณรส รปาวจราน ปมตตยารปาน จาต เอกวสต กสณาทป ตตส ปวตตนโต ป ตตารมมณาน ฯ เตวสตกามาวจรวปากป จ- ทวาราวชชนหสนวเสน ป จวสต จตตาน ปรตตมห กามาวจรา- ลมพเนเยว ภวนต ฯ กามาวจร ห มหคคตาทโย อปาทาย มนทานภาวตาย ปรโต๓ อตต ขณฑต วยาต ปรตต ฯ ฉ จตตาน มหคคเตเยวาตอาทนา สพพตถ สาวธารณโยชนา ทฏพพา ฯ วตถวภาคโต ตพพตถกจตตปรจเฉทวเสน จ สงคโห วตถ- สงคโห ฯ วสนต เอเตส จตตเจตสกา ตนนสสยตตาต วตถน ฯ กามโลเก๔ สพพานป ลพภนต ปรปณณนทรยสส ตตเถว อป- ลพภนโต ฯ ปสทเทน ปเนตถ อนธพธราทวเสน เกส จ อสมภว ทเปต ฯ ฆานาทตตย นตถ พรหมาน กามวราคภาวนาวเสน คนธ- รสโผฏพเพส วรตตตาย ตพพสยปสาเทสป วราคสพภาวโต ฯ พทธ- ทสสนธมมสสวนาทอตถมปน จกขโสเตส อวรตตภาวโต จกขวาท- ทวย ตตถ อปลพภต ฯ อรปโลเก สพพาน ฉ วตถน น สวชชนต อรปน รปวราคภาวนาพเลน ตตถ สพเพน สพพ รปป- ปวตตยา อภาวโต ฯ ๑. กรยาชวนาน หต ภเวยย ฯ ๒. ส. ตต... ฯ ๓. ส. ปร สมนตโต ฯ ๔. ส. ตาน กาม... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 129

อภธมมตถวภาวน หนาท 130 ป จว าณาเนว นสสตตนชชวตเถน ธาตโยต ป จ- ว าณธาตโย มนนมตตา ธาต มโนธาต ฯ มโนเยว วสฏ- วชานนกจจโยคโต ว าณ นสสตตนชชวตเถน ธาต จาต มโนว าณธาต มนโส ว าณธาตต วา มโนว าณธาต ฯ สา ห มนโตเยว อนนตรปจจยโต สมภย มนโสเยว ปจจยภตาต๑ มนโส สมพนธน โหต ฯ สนตรณตตยสส อฏมหาวปากาน ปฏฆ- ทวยสส ปมมคคสส หสตปปาทสส ปณณรสรปาวจราน จ วเสน ปวตตา ยถาวตตมโนธาตว าณธาตห๒ อวเสสา มโนว าณ- ธาตสงขาตา จ ตสธมมา น เกวล มโนธาตเยว ตถา หทย นสสา- เยว ปวตตนตต สมพนโธ ฯ สนตรณมหาวปากาน ห เอกาทส- ทวาราภาวโต กจจาภาวโต จ อารปเป น อปปชชนต ฯ ปฏฆสส อนวรณาวตถสส อภาวโต ตสหคตจตตทวย รปโลเกป นตถ ฯ ปเคว อารปเป ฯ ปมมคโคป ปรโตโฆสปจจยาภาเวน๓ สาวกาน อนปปชชนโต พทธปจเจกพทธาน จ มนสสโลกโต อ ตถ อนพ- พตตนโต ฯ หสนจตต จ กายาภาวโต รปาวจราน อรปน รปวราค ภาวนาวเสน ตทารมมเณส ฌาเนสป วรตตภาวโต อรปภเวน อปปชชนตต สพพานป เอตาน เตจตตาฬสจตตาน๔ หทย นสสาเยว ปวตตนต ฯ ป จรปาวจรโต๕ อวเสสาน ทวาทสโลกยกสลาน ปฏฆทวยโต อวเสสาน ทสากสลาน ป จทวาราวชชนหสนรปา- วจรกรยาห อวเสสาน เตรสกรยาจตตาน ปมมคคโต อวเสสาน ๑. ส. อนนตรปจจยภตาต ฯ ๒. ส....ป จว าณธาตห ฯ ๓. อมสม าเน อลตตสมาโส กโต ฯ ๔. ส. เตตตส... ฯ ๕. ส....วจรกสลโต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 130

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 131 สตตานตตราน จาต อเมส วเสน เทวจตตาฬสวธา มโนว าณ- ธาตสงขาตา ธมมา ป จโวการภววเสน หทย นสสาย วา จตโวการภววเสน อนสสาย วา ปวตตนต ฯ กาเม ภเว ฉวตถนสสตา สตต ว าณธาตโย ฯ รเป ภเว ตวตถนสสตา ฆานว าณาทตตยวชชตา จตพพธา ว าณ- ธาตโย ฯ อารปเป ภเว อนสสตา เอกา มโนว าณธาต มตาต โยชนา ฯ กามาวจรวปากป จทวาราวชชนปฏฆทวย- หสนวเสน สตตวสต กามาวจราน ปณณรส รปาวจราน ปมมคโคต เตจตตาฬส นสสาเยว ชายเร ตโตเยวาวเสสา อารปปวปากวชชตา เทวจตตาฬส นสสาย อนสสาย จ ชายเร ปาการปา จตตาโร อนสสตาเยว ชายเรต๑ สมพนโธ ฯ อต อภธมมตถวภาวนยา นาม อภธมมตถสงคหวณณนาย ตตยปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ จตตถปรจเฉทวณณนา อจเจว ยถาวตตนเยน จตตปปาทาน จตนน ขนธาน อตตร เวทนาสงคหาทวภาคโต อตตม ปเภทสงคห กตวา ปน กามา- วจราทน ตณณ ภมน ทวเหตกาทปคคลาน จ เภเทน ลกขต อท เอตตเกห ปร อมสส อนนตร เอตตกานป จตตานต เอว ปพพา- ปรจตเตห นยามต ปฏสนธปวตตส จตตปปาทาน ปวตตสงคห นาม ตนามก สงคห ยถาสมภวโต สมาเสน ปวกขามต โยชนา ฯ ๑. ส. ชายเรตน ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 131

อภธมมตถวภาวน หนาท 132 วตถทวาราลมพนสงคหา เหฏา กถตาป ปรปณณ กตวา ปวตต- สงคห ทสเสต ปน นกขตตา ฯ วสยาน ทวาเรส วสเยส จ จตตาน ปวตต วสยปปวตต ฯ ตตถาต เตส ฉส ฉกเกส ฯ จกขทวาเร ปวตตา วถจตตปรมปรา จกขทวารวถตอาทนา ทวาร- วเสน จกขว าณสมพนธน วถ เตน สห เอกาลมพนเอก- ทวารกตาย สหจรณภาวโต จกขว าณวถตอาทนา ว าณ- วเสน วา วถน นามโยชนา กาตพพาต ทสเสต จกขทวารวถต อาท วตต ฯ อตมหนตนตอาทส ฯ เอกจตตกขณาตต หตวา อาปาถ อาคต โสฬสจตตกขณายก อตมหนต นาม ฯ ทวตต- จตตกขณาตต [๑] ปณณรสจททสจตตกขณายก มหนต นาม ฯ จตจตตกขณโต ปฏาย ยาวนวจตตกขณาตต หตวา เตรส- จตตกขณโต ปฏาย ยาวอฏจตตกขณายก ปรตต นาม ฯ ทส- จตตกขณโต ปฏาย ยาวปณณรสจตตกขณาตต [๒] สตตจตตกขณโต ปฏาย ยาวทวจตตกขณายก อตปรตต นาม ฯ เอว จ กตวา วกขต เอกจตตกขณาตตานตอาท ฯ วภต ปากฏ อวภตมปากฏ ฯ กถนต เกน ปกาเรน ฯ อตมหนตาทวเสน วสยววตถานนต ปจฉตวา จตตกขณวเสน ต ปกาเสต อปปาท ตตอาทมารทธ ฯ อปปชชนมปปาโท อตตปฏลาโภ ฯ ภ ชน ภงโค สรปวนาโส ฯ อภนน เวมชเฌ ภงคาภมขปปวตต ต นาม ฯ เกจ ปน จตตสส ตกขณ ปฏเสเธนต ฯ อย ห เนส อธปปาโย ฯ จตตยมเก อปปนน อปปชชมานนต เอวมาทปทาน วภงเค ๑-๒. ส. เอตถนตเร หตวาต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 132

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 133 ภงคกขเณ อปปนน โน จ อปปชชมาน อปปาทกขเณ อปปชชมาน โน จ อปปนนนตอาทนา๑ ภงคปปาทาว กถตา ฯ น ตกขโณ ฯ ยท จ จตตสส ตกขโณป อตถ ตกขเณ ภงคกขเณ จาต วตตพพ สยา ฯ อถ มต อปปาโท ป ายต วโย จ ป ายต ตสส อ ถตต ป ายตต สตตนตปาโต ตกขโณ อตถต ฯ ตตถาป เอกสม ธมเม อ ถตตสส อนปปชชนโต ป าณวจนโต จ ปพนธฏ ตเยว อธปเปตา น จ ขณฏ ต ฯ น จ อภธมเม ลพภมานสส อวจเน การณ อตถ ฯ ตสมา ยถาธมมสาสเน อวจนมป อภาวเมว ทเปตต ฯ ตตถ วจจเต ฯ ยเถว ห เอกธมมาธารภาเวป อปปาทภงคาน อ โ อปปาทกขโณ อ โ ภงคกขโณต อปปาทาวตถาย ภนนา ภงคาวตถา อจฉตา อตรถา ห อ โเยว ธมโม อปปชชต อ โ นรชฌตต อาปชเชยย เอวเมว อปปาทภงคาวตถาห ภนนา ภงคาภมขาวตถาป อจฉตพพา ฯ สา ต นาม ฯ ปาลยมปน วเนยยชฌาสยานโรธโต นยทสสนวเสน สา น วตตา ฯ อภธมมเทสนาป ห กทาจ วเนยยชฌาสยานโรเธน ปวตตต ฯ ยถา รปสส อปปาโท อปจโย สนตตต ทวธา ภนทตวา เทสโต ฯ สตเต๒ จ ตณมาน ภกขเว สงขตสส สงขตลกขณาน กตมาน ตณ อปปาโท ป ายต วโย ป ายต ตสส อ ถตต ป ายตต เอว สงขตธมมสเสว ลกขณทสสนตถ อปปาทาทน วตตตตา น สกกา ปพนธสส ป ตตสภาวสส ๑. ส. อปปนน เจว อปปชชมาน จ ฯ อภ. ยมก. ๓๙/๒๘ เอวเมว ทสสต ฯ ๒. อง. ตก. ๒๐/๑๙๒ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 133

อภธมมตถวภาวน หนาท 134 อสงขตสส ต ตตถ วตตาต ว าต ฯ อปสคคสส จ ธาตวตเถเยว ปวตตนโต ป ายตต เอตสส ว ายตต อตโถ ฯ ตสมา น เอตตาวตา จตตสส ตกขโณ ปฏพาหต ยตโตต สวตตเมต อปปาท ตภงควเสนาต ฯ เอว จ กตวา วตต อฏกถายมป เอเกกสส จตตสส อปปาท ตภงควเสน ตโย ตโย ขณาต ฯ อรป ลหปรณาม รป ครปรณาม คาหกคเหตพพภาวสส ตตขณวเสน นปปชชนโตต อาห ตานตอาท ฯ ตานต ตาทสาน ฯ สตตรสนน จตตาน ขณาน วย ขณาน สตตรสจตตกขณาน ฯ ตาน จตตกขณาน สตตรสาต วา สมพนโธ ฯ วส วส ปน เอกป าส จตตกขณาน โหนต ฯ รปธมมานนต ว ตตลกขณตตยรป๑- วชชตาน รปธมมาน ฯ ว ตตทวย ห เอเกกจตตกขณายก ฯ ตถาห ต จตตานปรวตตธมเมส วตต ฯ ลกขณรเปส จ ชาต เจว อนจจตา จ จตตสส อปปาทภงคกขเณห สมานายกา ฯ ชรตา ปน เอกนป าสจตตกขณายกา ฯ เอว จ กตวา วทนต ต สตตรสจตตาย วนา ว ตตลกขณนต ฯ เกจ ปน ปฏจจ สมปปาทฏกถาย เอตตาวตา เอกาทส จตตกขณา อตตา โหนต อถาวเสสป จจตตกขณายเกต วจนโต โสฬส จตตกขณาน รปธมมานมาย อปปชชมานเมว ห รป ภวงค- จลนสส ปจจโย โหตต วทนต ฯ ตยทมสาร ปฏสนธจตเตน สหปปนน รป ตโต ปฏาย สตตรสเมน สทธ นรชฌต ปฏสนธ- จตตสส ตกขเณ อปปนน อฏารสมสส อปปาทกขเณ นรชฌตต ๑. กตถจ ว ตตลกขณรปวชชานนต ทสสต. ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 134

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 135 อาทนา อฏกถายเมว สตตรสจตตกขณสส อาคตตตา ฯ ยตถ ปน โสฬสจตตกขณาเนว ป ายนต ตตถ จตตปปวตตยา ปจจยภาว- โยคยกขณวเสน นโย นโต ฯ เหฏ มโกฏยา ห เอกจตตกขณมป อตกกมนตสสาป รปสส อาปาถคมนสามตถยนต ฯ อลมตววาเทน๑ ฯ เอกจตตสส วย ขณ เอกจตตกขณ ฯ ต อตต เอเตส เอตาน วา ต อตตานต เอกจตตกขณาตตาน ฯ อาปาถมาคจฉนตต รปสททาลมพนาน สกสกฏาเน ตวาว โคจรภาว คจฉนตต อาโภคานรป อเนกกลาปคตาน อาปาถมาคจฉนต ฯ เสสาน ปน ฆานาทนสสเยส อลนาเนว ว าณปปตตการณานต เอเกกกลาป- คตานป อาปาถมาคจฉนต ฯ เอเกกกลาปคตาป ห ปสาทา ว าณสส อาธารภาว คจฉนต ฯ เต ปน ภวงคจลนสส อนนตรปจจยภเตน ภวงเคน สทธ อปปนนา ฯ อาวชชเนน สทธ อปปนนาต อปเร ฯ ทวกขตต ภวงเค จลเตต วสทสว าณปปตต- เหตภาวสงขาตจลนภาเวน๒ ปรมคหตารมมณสมเยว ทวกขตต ภวงเค ปวตเต ฯ ป จส ห ปสาเทส โยคยเทสาวตถานวเสน อารมมเณ ฆฏเต ปสาทฆฏนานภาเวน ภวงคสนตต โวจฉชชมานา สหสา อโนจฉชชตวา ยถา เวเคน ธาวนโต าตกาโมป ปรโส เอก- ทวปทวาเร อตกกมตวาว ตฏต เอว ทวกขตต อปปชชตวา- โวจฉชชต๓ ฯ ตตถ ปมจตต ภวงคสนตต จาเลนต วย อปปชช- ตต ภวงคจลน ทตย ตสสา อปปจฉชชนากาเรน๔ อปปชชนโต ๑. ส. อลมตวตถาเรน ฯ ๒. ส. สทส...ภวงคจลนวเสน ฯ ๓. อปปชชตวาว โอจฉชชตต ปทจเฉโท ฯ ๔. ส. ตสส โอจฉชชนากาเรน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 135

อภธมมตถวภาวน หนาท 136 ภวงคปจเฉโทต โวหรนต ฯ อธ ปน อวเสเสน วตต ทวกขตต ภวงเค จลเตต ฯ นน จ รปาทนา ปสาเท ฆฏเต ตนสสตสเสว จลน ยตต กถ ปน หทยวตถนสสตสส ภวงคสสาต ฯ สนตตวเสน เอกา- พทธตตา ฯ ยถา ห เภรยา เอกสม ตเล ตสกขราย มกขกาย นสนนาย อตรสม ตเล ทณฑาทนา ปหเต อนกกเมน เภรจมม- วรตตาทน จลเนน สกขราย๑ จลตาย มกขกาย อปปตตวา คมน โหต เอวเมว รปาทนา ปสาเท ฆฏเต ตนนสสเยส มหาภเตส จลเตส อนกกเมน ตสมพนธาน เสสรปานมป จลเนน หทยวตถมห จลเต ตนนสสตสส ภวงคสส จลนากาเรน ปวตต โหตต ฯ วตต จ ฆฏเต อ วตถมห อ นสสตกมปน เอกาพทเธน โหตต สกขโรปมยา๒ วเทต ฯ ภวงคโสตนต ภวงคปปวาห ฯ อาวชเชนตนต กนนาเมตนต วทนต วย อาโภค กรมาน ฯ ปสสนตนต ปจจกขโต เปกขนต ฯ นน จ จกขนา รป ทสวาต วจนโต จกขนทรยเมว ทสสนกจจ สาเธต น ว าณนต ฯ น ยทเมว รปสส อนธภาเวน รปทสสเน อสมตถภาวโต ยท จ ต รป ปสสต ตถา สต อ ว าณ- สมงคโนป รปทสสนปปสงโค สยา ฯ ยท เอว ว าณ ต ทสสน- กจจ สาเธต๓ ว าณสส อปปฏพทธตตา อนตรตรปสสาต ทสสน สยา ฯ โหต ๔ อนตรตสสาป ทสสน ยสส ผลกาทตโรหตสส อาโลก- ๑. อ ตถ สกขโรต ขททกเสโลต อตโถ ฯ อธ ปน สกขราต คฬวกตต อตโถ ฯ ๒. โยชนาย สกขโรปมายาต วตตพเพ...มชเฌ อาการสส รสส กตวา สกขโรปมยาต วตตนต วตต ฯ ๓. ส. ว าณสส ต กจจ สาเธต ฯ ๔. ส. โหต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 136

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 137 ปฏพทโธ นตถ ฯ ยสส ปน กฑฑาทอนตรตสส อาโลกปฏพทโธ อตถ ตตถ ตปปจจยาภาวโต ว าณ นปปชชตต น ตสส จกขว าเณน คหณ โหต ฯ จกขนาต ปเนตถ เตน ทวาเรน การณภเตนาต อธปปาโย ฯ อถวา นสสตกรยา นสสยปฏพทธาต วตตา ยถา ม จา อกกฏ กโรนตต ฯ สมปฏจฉนตนต ตเมว รป ปฏคคณหนต วย ฯ สนตรยมานนต ตเมว๑ สฏ สลลกเขนต วย ฯ โยนโสมนสการวเสน ลทโธ ปจจโย เอเตนาต ลทธปจจย ฯ ยงก จ ชวนนต สมพนโธ ฯ มจฉามรณา- สนนกาเลส ฉปป จป ชวนาน ปวตตนตต อาห เยภยเยนาต ฯ ชวนานพนธานต ปฏโสตคามนาว นทโสโต วย ก จ กาล ชวน อนคตาน ฯ ตสสชวนสสอารมมณอารมมณเมเตสนตตทารมมณาน พรหมสโรตอาทส วย มชฌปทโลปวเสน ฯ ตทารมมณาน จ ตาน ปากาน เจต ตทารมมณปากาน ฯ ยถารหนต อารมมณชวน- สตตานรป ฯ ตถา ปวตต ปน สยเมว ปกาสยสสต ฯ ภวงค- ปาโตวาต วถจตตวเสน อปปวตตตวา จตตสส ภวงคปาโต วย ฯ ภวงควเสน อปปตตต วตต โหต ฯ เอตถ จ วถจตตปปวตตยา สขคคหณตถ อมโพปมาทมาหรนต ฯ ตตรท อมโพปมามตต ฯ เอโก กร ปรโส ผลตมพรกขมเล สสส ปารปตวา นททา- ยนโต อาสนเน ปตตสส เอกสส อมพผลสส สทเทน ปพชฌตวา ๑. ส. ตเมว รป วมสนต วย ฯ ววตถเปนตนต ตเมว รป สฏ ... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 137

อภธมมตถวภาวน หนาท 138 สสโต วตถ อปเนตวา จกข อมมลตวา ทสวาว ต คเหตวา มททตวา อปสงฆตวา ปกกภาว ตวา ปรภ ชตวา มขคต สห เสมเหน อชโฌหรตวา ปน ตตเถว นททายต ฯ ตตถ ตสส ปรสสส นททายนกาโล วย ภวงคกาโล ฯ ผลสส ปตตกาโล วย อารมมณสส ปสาทฆฏนกาโล ฯ ตสส สทเทน ปพชฌนกาโล วย อาวชชนกาโล ฯ อมมลตวา โอโลกตกาโล วย จกขว าณป- ปวตตกาโล ฯ คหตกาโล วย สมปฏจฉนนกาโล ฯ มททนกาโล วย สนตรณกาโล ฯ อปสงฆนกาโล วย โวฏพพนกาโล ฯ ปรโภคกาโล วย ชวนกาโล มขคต สห เสมเหน อชโฌหรณกาโล วย ตทาลมพนกาโล ฯ ปน นททายนกาโล วย ปน ภวงคกาโลต ฯ อมาย จ อปมาย ก ทปต โหต ฯ อารมมณสส ปสาทฆฏนเมว กจจ ฯ อาวชชนสส วสยาภ ชนเมว ฯ จกขว าณสส ทสสน- มตตเมว ฯ สมปฏจฉนนาทน จ ปฏคคหณาทมตตเมว ฯ ชวนสเสว ปน อารมมณรสานภวน ฯ ตทารมมณสส จ เตน อนภตสเสว อนภวนนต ฯ เอว กจจวเสน ธมมาน อ ม อสงกณณตา ทปตา โหต ฯ เอว ปวตตมาน ปน จตต ตว อาวชชน นาม หตวา ภวงคานนตร โหห ตว ทสสนาทส อ ตร หตวา อาวชชนานนตรนตอาทนา นย ชเก การเก อสตป อตวชนยมาท วย จตตนยมวเสเนว ปวตตตต เวทตพพ ฯ เอตตาวตา สตตรส จตตกขณาน ปรปเรนตต สมพนโธ ฯ อปปโหนตาตตกนต อปปโหนต หตวา อตต ฯ นตถ ตทา-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 138

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 139 ลมพนปปาโทต จททสจตตกขณายเก ตาว อารมมณสส นรทธตตาว ตทาลมพน นปปชชต ฯ น ห เอกวถย เกสจ ปจจปปนนา- ลมพเนส กานจ อตตารมมณาน โหนต ปณณรสจตตกขณายเกป ชวนปปตตโต ปร เอกเมว จตตกขณ อวสฏนต ทวกขตต ตทาลมพนปปตตยา อปปโหนกภาวโต นตถ ทตยตทาลมพนสส อปปตตต ปมมป นปปชชต ฯ ทวกขตตเมว ห ตทาลมพนปปตต ปาลย นยมตา จตตปปวตตคณนาย สพพวาเรส ตทาลมพเน๑ เทวต ทวนนเมว จตตวารานมาคตตตา ฯ ยมปน ปรมตถวนจฉเย วตต สก เทว วา ตทาลมพ สกมาวชชนาทโยต ต มชฌมภาณก- มตานสาเรน วตตนต ทฏพพ ฯ ยสมา ปน มชฌมภาณกาน วาโท เหฏาวตตปาลยา อสสนทนโต สมโมหวโนทนย ปฏก- ขตโตว ตสมา อาจรเยนาป อตตโน อนธปเปตตตาเยว อธ เจว นามรปปรจเฉเท จ สก ตทาลมพนปปตต น วตตา ฯ โวฏพพนปปาทโต ปร ฉจตตกขณาวสฏายกมป อารมมณ อปปายกภาเวน ปรทพพลตตา ชวนปปตตยา ปจจโย น โหต ชวน ห อปปชชมาน นยเมน สตตจตตกขณายเกเยว อปปชชตต อธปปาเยนาห ชวนมป อนปปชชตวาต ฯ เหตมห จาย ตวาปจจโย ฯ ชวนสสป อนปปตตยาต อตโถ ฯ อตรถาป อปรกาลกรยาย สมานกตตกตา น ลพภตต ฯ ทวตตกขตตนต ทวกขตต วา ตกขตต วา ฯ เกจ ปน ตกขตตนต อท วจนสลฏตามตตปโยชนนต วทนต ฯ ตมปน เตส อภนเวสนมตต ฯ ๑. ส. ตทาลมพนาน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 139

อภธมมตถวภาวน หนาท 140 น ห ทวกขตต โวฏพพนเมว ปรวตตตต วตเตป วจนสส อสลฏภาโว อตถ ฯ น จ ตกขตต ปวตตยา พาธก ก จ วจน อฏกถาทส อตถ ฯ เอว จ กตวา ตตถ ตตถ สหล- สวณณนาการาป ทวกขตต วา ตกขตต วา อจเจว สวณเณนต ฯ โวฏพพนเมว ปรวตตตต โวฏพพนเมว ปนปปน อปปชชต ฯ ตมปน อปปตวา อนตรา จกขว าณาทส ตวา จตตปปวตตยา นวตตน นตถ ฯ อานนทาจรโย ปเนตถ อาวชชนา กสลาน ขนธาน อกลลาน ขนธาน อนนตรปจจเยน ปจจโยต อาวชชนาย กสลา- กสลาน อนนตรปจจยภาวสส วตตตตา โวฏพพนาวชชนาน จ อนตถนตรภาวโต สต อปปตตย โวฏพพน กามาวจรกสลากสล- กรยาชวนาน เอกนตโต อนนตรปจจยภาเวเนว ปวตเตยย โน อ ถาต มจฉกาลาทส มนทภตเวคตาย ชวนาปารปรยา ปรตตา- รมมณ นยเมตพพ น โวฏพพนสส ทวตตกขตต ปวตตยาต ทเปต ฯ ก จาป เอว ทเปต ตเหตกวปากาน ปน อนนตรปจจยภาเวน วตตาเนว ขณาสวาน จตวเสน ปวตตาน น กสสจ อนนตร- ปจจยภาว คจฉนตต ตาน วย โวฏพพนมป ปจจยเวกลลโต กสลากสลาทน อนนตรปจจโย น โหตต น สกกา วตต ฯ ตสมา อฏกถาส อาคตนเยเนเวตถ ปรตตารมมณ นยมตพพนต ฯ นตถ วถจตตปปาโทต อปรมโกฏยา สตตจตตกขณายกสสาป ทวตตกขตต โวฏพพนปปตตยา อปปโหนกภาวโต วถจตตาน- มปปาโท นตถ ฯ ภวงคปาโตว โหตต อธปปาโย ฯ ภวงค-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 140

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 141 จลนเมวาต อวธารณผล ทสเสต นตถ วถจตตปปาโทต วตต ฯ อปเร ปน นตถ ภวงคปจเฉโทต อวธารณผล ทสเสนต ฯ ตมปน วถจตตปปาทาภาววจเนเนว สทธ สตป วถจตตปปาเท ภวงค อปจ- ฉชชต ฯ [๑] ภวงคปจเฉทนาเมน ปน เหฏาป วส วส อวตตตตา อธ ปน อวเสเสน วตต ฯ สพพโส วถจตตปปตตยา อภาวโต ปจฉมวาโรว อธ โมฆวารวเสน วตโต ฯ อ ตถ ปน ทตย- ตตยวาราป ตทาลมพนชวเนห ส ตตา โมฆวาราต วตตา ฯ อาลมพนภตาต วสยภตา ปจจยภตา จ ฯ ปจจโยป ห อารมมณนต ปวจจต ลภต มาโร โอตาร ลภต มาโร อารมมณนตอาทส วย ฯ เตเนเวตถ โมฆวารสสาป อารมมณภตา วสยปปวตตต สทธ ฯ อตปรตตารมมณ ห โมฆวารป าปนสส ปจจโย โหต ฯ อตรถา ห ภวงคจลนสส สกสกโคจเรเยว ปวตตนโต ปจฉมวารสส อตปรตตารมมเณ ปวตต นตถต จตนน วารานมาลมพนภตาต วจน ทรปาทน สยาต ฯ ป จทวาเร ยถารห ตตทวารานรป ตตปจจยานรป ตตอารมมณาทอนรป จ อปปชชมานาน วถจตตาน อาวชชนทสสนาทสมปฏจฉนนสนตรณ- โวฏพพนชวนตทาลมพนวเสน อวเสสโต สตเตว โหนต ฯ จตตป- ปาทา จตตาน วส วส อปปตตวเสน อปปชชมานจตตานเยว วา จตททส อาวชชนาทป จกสตตชวนตทาลมพนทวยวเสน วตถารา ปน จตป าส สพเพสเมว กามาวจราน ยถาสมภว ตตถ อปปชชนโต ฯ เอตถาต วสยปปวตตสงคเห ฯ ๑. ส. เอตถนตเร ตนต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 141

อภธมมตถวภาวน หนาท 142 มโนทวารกจตตาน อตตานาคตมป อารมมณ โหตต เตส อตมหนตาทวเสน วสยววตถาน กาต น สกกาต วภตาวภตวเสเนว ต นยเมต ยท วภตมาลมพนนตอาท วตต ฯ เอตถาต มโนทวาเร ฯ เอกจตตาฬส ป จทวาราเวณกาน ทวป จว าณ- มโนธาตตตยวเสน เตรสจตตาน ตตถ อปปวตตนโต ฯ ปรตต- ชวนนโย ฯ วภตาวภตเภโท นตถ อารมมณสส วภตกาเลเยว อปปนา- สมภวโต ฯ ตตถ ห ฉพพสตมหคคตโลกตตรชวเนส ยงก จ ชวน- มปปนาวถโมตรตต สมพนโธ ฯ ปรกมโมปจารานโลมโคตรภนาเมน ยถากกมมปปชชตวา นรทเธต โยชนา ฯ ปมจตต ห อปปนาย ปรกมมตตา ปฏสงขารกภตตตา ปรกมม ฯ ทตย สมปจารตตา อปจาร ฯ นาจจาสนโนป ห นาตทรวตต สมปจาร นาม โหต ฯ อปปน อเปจจ จรตต วา อปจาร ฯ ตตย ปพพภาเคป ปรกมมาน อปร อปปนาย จ อนกลตตา อนโลม ฯ จตตถ ปรตตโคตตสส ปถชชนโคตตสส จ อภภวนโต มหคคตโคตตสส โลกตตรโคตตสส จ ภาวนโต วฑฒนโต โคตรภ ฯ อมาน จตตาร นามาน จตกขตต ปวตตย อนวเสสโต ลพภนต ฯ ตกขตต ปวตตย ปน อปจารานโลมโคตรภนาเมเนว ลพภนต ฯ อฏกถาย ปน ปรมาน ทวนน ตณณ วา๑ อวเสเสนป ปรกมมาท- นาม วตต ฯ จตกขตต ตกขตตเมว วา ป จม วา จตตถ วา อปปชชตพพปปนานรปโตต ห อธปปาโย ฯ ปรกมมาทนามาน ๑. กตถจ ตณณ ทวนน วาต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 142

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 141 อนวเสสโต ลพภมานวารทสสนตถ จตกขตตนต อาทโต วตต ฯ คณนปฏปาฏวเสน ป จม วาต โอสาเน วตต ฯ ยถารหนต ขปปาภ าทนธาภ านรป ฯ ขปปาภ สส ห ตกขตต ปวตตกามาวจรชวนานนตร จตตถ อปปนาจตต- มปปชชต ฯ ทนธาภ สส จตกขตต ปวตตชวนานนตร ป จม อปปนา อปปชชต ฯ ยสมา ปน อลทธาเสวน อนโลม โคตรภ อปปาเทต น สกโกต จ ลทธาเสวนมป จ ฉฏสตตมภวงคสส อาสนนภาเวน ปปาตาสนนปรโส วย อปปนาวเสน ปตฏาต น สกโกต ฯ ตสมา จตตถโต โอร ป จมโต ปร วา อปปนา น โหตต ทฏพพ ฯ ยถาภนหารวเสนาต รปารปโลกตตรมคคผลานรปสมถวปสส- นาภาวนาจตตาภนหารณานรปโต ฯ อปปนาย วถ อปปนาวถ ฯ ตโต ปร ภวงคปาโตว โหตต เอตตเกเยว วตเต จตตถ ป จม วา โอตณณปปนาโต ปร ภวงคปาโตว โหต น มคคานนตร ผลจตต สมาปตตวถย จ ฌานผลจตตาน ปนปปนาต๑ คณเหยยนต ปน อปปนาวสาเนต วตต ฯ นกายนตรกา กร โลกยปปนาส ปมกปปนาโต ปร สตตมชวนปรณตถ ทวตตกขตต กามาวจร- ชวนานมป ปวตต วณเณนตต เตส มตนเสธนตถ ภวงคปาโตวาต สาวธารณ วตต ฯ ตตถาต เตส อฏาณสมปยตตกามาวจร- ชวเนส เตส จ ฉพพสตมหคคตโลกตตรชวเนส ฯ ตตถาต วา ตสม อปปนาชวนวาเร ฯ โสมนสสสหคตชวนานนตรนต โสมนสส- ๑. ส. ปนปปนนต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 143

อภธมมตถวภาวน หนาท 144 สหคตาน จตนน กสลกรยาชวนานมนนตร ฯ โสมนสสสหคตาวาต จตกกชฌานสส สกขวปสสกาทน มคคผลสส จ วเสน โสมนสส- สหคตาว น ปน อเปกขาสหคตาป ภนนเวทนาน อ ม อาเสวนปจจยภาวสส อนทธฏตตา ฯ ปาฏกงขตพพาต ปสสตพพา ฯ อจฉตพพาต วตต โหต ฯ ตตถาปต ตสม เอกเวทนาชวนวาเรป ฯ กสลชวนานนตรนต จตพพธาณสมปยตตกสลชวนานนตร กสล- ชวนมปเปต น กรยาชวน ภนนสนตาเนน นพพตตนโต ฯ เหฏ ม จ ผลตตยมปเปต สมาปตตวถยนต อธปปาโย ฯ สข- ป มหาต โสมนสสสหคตตเหตกกสลทวยโต ปร อคคผลวปาก- กรยาวชชตโลกยโลกตตรจตกกชฌานวเสน ทวตตส อเปกขกา ตเหตกกสลทวยโต ปร ตเถว ป จมชฌานาน ทวาทส สขต- กรยาโต ตเหตกทวยโต ปร กรยาฌานจตกกสส อคคผลจตกกสส จ วเสน อฏ อเปกขกา ทวยโต๑ ปร อเปกขาสหคตรปารป- กรยาป จกสส อคคผลสส จ วเสน ฉ อปปนา สมโภนต ฯ เอตถาต วถสงคหาธกาเร ฯ สพพตถาปต ป จทวาเร มโนทวาเรป ฯ อฏเต อฏ- มชฌตเต ฯ อตอฏารมมณ ห วส วกขต ฯ กสลวปากาน ป จว าณ ฯเปฯ ตทาลมพนานต สมพนโธ ฯ อฏเ สนตรณ- ตทาลมพนาน อเปกขาสหคตาเนวาต อาห อตอฏเ ปน โสมนสส- สหคตาเนวาต ฯ วปากสส ห กมมานภาวโต ปวตตมานสส อาทาเส มขนมตต วย นพพกปปตาย กปเปตวา คหณาภาวโต ๑. ส. ตเหตกทวยโต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 144

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 145 ยถารมมณเมว เวทนาโยโค โหต ฯ กสลากสลาน ปน อปปหน- วปลลาเสส สนตาเนส ปวตตยา อตอฏเป อฏมชฌตต อนฏา- การโต อนฏเป อฏอฏมชฌตตาการโต คหณ โหต ฯ ตถาห อสทธาทน พทธาทส อตอฏารมมเณสป อเปกขาชวน โหต ฯ ตตถยาทน จ โทมนสสชวน ฯ คมภรปกตกาทน จ ปฏกกลารมมเณ อเปกขาชวน ฯ สนขาทน จ ตตถ โสมนสส- ชวน ฯ ปรมปจฉาภาคปปวตตาน ปน วปากาน ยถาวตถกา- เนว ฯ อป๑ อสจทสสเน สมนายมานาน สนขาทนนต ฯ จกข- ว าณาทนมปน อตอฏานฏเส ปวตตมานานมป อเปกขาสห- คตภาเว การณ เหฏา กถตเมว ฯ ตตถาปต ตทาลมพเนสป ฯ โสมนสสสหคตกรยาชวนาวสาเนต สเหตกาเหตกสขสหคตกรยา- ป จกาวสาเน ฯ ขณาสวาน จตตวปลลาสาภาเวน กรยาชวนานป ยถารมมณเมว ปวตตนตต วตต โสมนสสสหคตกรยาชวนาวสา- เนตอาท ฯ เกจ ปน อาจรยา ปฏาเน กสลากสเล นรทเธ วปาโก ตทารมมณตตา อปปชชตต กสลากสลานเมวานนตร ตทารมมณ วตตนต นตถ กรยาชวนานนตร ตทารมมณปปาโทต วทนต ฯ ตตถ วจจเต ฯ ยท อพยากตานนตรมป ตทารมมณ วจเจยย ปรตตารมมเณ โวฏวนานนตรมป ตสส ปวตต ม เยยนต กรยาชวนานนตร ตทารมมณ น วตต น ปน อลพ- ภมานโต ฯ ลพภมานสสาป ห เกนจ อธปปาเยน กตถจ อวจน ๑. กตถจ อปจาต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 145

อภธมมตถวภาวน หนาท 146 ทสสต ยถาต ธมมสงคเห ลพภมานมป หทยวตถถ เทสนาเภท- ปรหารตถ น วตตนต ฯ โทมนสส ฯเปฯ อเปกขาสหคตาเนว ภวนต น โสมนสส- สหคตาน อ ม วรทธสภาวตตา ฯ เตเนว ห ปฏาเน โทมนสสานนตร โสมนสส ตทนนตร จ โทมนสส จ อนทธฏ ฯ ตถาห สขาย เวทนาย สมปยตโต ธมโม สขาย เวทนาย สมปยตตสส ธมมสส อนนตรปจจเยน ปจจโยตอาทนา สข- ทกขเวทนาสมปยตตธมมา อตตโน อตตโน สมานเวทนาสมปยตตาน อทกขมสขเวทนาสมปยตตาน จ อนนตรปจจยภาเวน ทวส ทวส วาเรส วตตา อทกขมสขเวทนาสมปยตตา ปน สมานเวทนา- สมปยตตาน อตรเวทนาทวยสมปยตตาน จ ธมมาน อนนตรปจจย- ภาเวน ตส วาเรสต เอว เวทนาตตเก สตเตว อนนตรปจจยวารา วตตา ฯ ยท จ โทมนสสานนตร โสมนสส โสมนสสานนตร วา โทมนสส อปปชเชยย สขทกขเวทนาสมปยตตานมป อ ม อนนตรปจจยวเสน เทว วาเร วฑเฒตวา นว วารา วตตพพา สย ฯ น ปเนว วตตา ฯ ตสมา น เตส ตทนนตร อปปตต อตถ ฯ เอตถ จ โสมนสสสหคตกรยาชวนาวสาเนตอาทนา อยมป นยโม อน าโต ปรตตกสลาโทส- ปาปสาตกรยาชวา ป จเสวก ตทาลมพ สขเตส ยถารห ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 146

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 147 ปาปา กามสภา เจว โสเปกขา จ กรยาชวา โสเปกเขส ตทาลมพ ฉเสวกมนรปโตต ฯ อย ห ชวเนน ตทารมมณนยโม อพยภจาร ฯ าณสมปยตต- ชวนโต าณสมปยตตตทารมมณนตอาทนยปปวตโต ปน อเน- กนตโก ฯ เยภยเยน ห อกสลชวเนส ปรจตสส กทาจ กสลชวเนส ชวเตส กสลชวเนส วา ปรจตสส กทาจ อกสลชวเนส ชวเตส อกสลานนตร ปวตตปรจเยน ตเหตกชวนโตป ปร อเหตกตทารมมณ โหต ตถา กสลานนตรมปวตตปรจเยน อกสลชวนโต ปร ตเหตก- ตทารมมณมป ฯ ปฏสนธนพพตตกกมมโต ปน อ กมเมน ตทารมมณปปวตตย วตตพพเมว นตถ ฯ ตถา จ วตต ปฏาเน อเหตเก ขนเธ อนจจโต ทกขโต อนตตโต วปสสต กสลากสเล นรทเธ อเหตโก วปาโก ตทารมมณตตา อปปชชต กสลากสเล นรทเธ สเหตโก วปาโก ตทารมมณตตา อปปชชตต ฯ ตสมาต ยสมา โทมนสสชวนาวสาเน อเปกขาสหคตาเนว โหนต ตสมา โทมนสสชวนาวสาเน อเปกขาสหคต ตทารมมณ อปปชชตต สมพนโธ ฯ โสมนสสปฏสนธกสสาต อมนา ภวงค- ปาตาภาโวป ทปโตว โหต โทมนสสานนตร โสมนสสาภาวโตต ต อวตวา ตทาลมพนาภาวเมว ปรกปเปนโต อาห ยท ตทา- ลมพนสมภโว นตถต ฯ โสมนสสปฏสนธกสส ตตถยาทโน พทธาท- อตอฏารมมเณป ปฏหตจตตสส โทมนสสชวเน ชวเต วตตนเยน โสมนสสตทาลมพนสส อตอฏารมมเณ จ อเปกขาสหคตตทา-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 147

อภธมมตถวภาวน หนาท 148 ลมพนสส อนปปชชนโต เกนจ วา อสปปาเยน ปรหนโลกยชฌาน อารพภ ปณตธมโม เม นฏโต วปปฏสาร ชเนนตสส โทมนสส- ชวเน สต อกามาวจราลมพเน ตทาลมพนาภาวโต ยท ตทา- ลมพนสส อปปตตสมภโว นตถต อธปปาโย ฯ ปรจตปพพนต ปพเพ ปรจต ตสม ภเว เยภยเยน คหตปพพ ฯ อเปกขาสหคต- สนตรณ อปปชชต นราวชชนมป ยถาต นโรธา วฏหนตสส ผลจตตนต อธปปาโย ฯ ยถาห นราวชช กถ จตต โหต เนต ห สมมต นยโม น วนาวชช นโรธา ผลทสสนาต ฯ เกน ปน กจเจน อท จตต ปวตตตต ฯ ตทารมมณกจเจน ตาว นปปวตตต ชวนารมมณสส อคคหณโต นาป สนตรณ- กจเจน ยถาสมปฏจฉตสส สนตรณวเสน อปปวตตนโต ปฏสนธ- จตส วตตพพเมว นตถ ปรเสสโต ปน ภวสส องคภาวโต ภวงคกจเจนาต ยตต สยา ฯ อาจรยธมมปาลตเถเรนาป ห อยมตโถ ทสสโตว ฯ ยมปน ปฏสนธภวงคาน ธมมโต อารมมณโต จ สมานต วกขต ต เยภยยโตต ทฏพพ ฯ น ห อทเมก าน วชเชตวา ปฏสนธภวงคาน วสทสตา อตถ ฯ ตมนนตรตวาต ต อตตโน อนนตร อพยาวหต กตวา ฯ ตทนนตรนต อตโถ ฯ กามาวจร ฯเปฯ อจฉนตต เอตถ กามาวจรชวนาวสาเนเยว ตทารมมณว อจฉนต กามตณหานทานกมมนพพตตตตา ฯ น ห ต กามตณหาเหตเกน กมมนา ชนต อตสภาวสส รปารปาวจร-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 148

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 149 โลกตตรชวนสส อนนตรมปปชชต ฯ ก การณ ฯ อชชนกตตา ชนกสมานตตาภาวโต จ ฯ ยถา ห เคหโต พห นกขมตกาโม พาลโก ชนก ตสทส วา องคลย คเหตวา นกขมต นา ราชปรสาท เอว ภวงควสยโต อ ตถ ปวตตมาน ตทาลมพน ชนก กามาวจรกสลากสล ตสทส วา กามาวจรกรยาชวน อนพนธต น จ ตสส วสทสาน มหคคตโลกตตรชวนาน ฯ ตถา กามาวจร- สตตานเมว ตทารมมณ อจฉนต น พรหมาน ตทารมมณปนส- สยสส กามาวจรปฏสนธพชสส อภาวโต ฯ ตถา กามาวจรธมเม- เสวว อาลมพนภเตส อจฉนต น อตเรส อปรจตตตา ฯ ยถา ห โส พาลโก ชนก ตสทส วา อนคจฉนโตป อร าท อปรจตฏาน คจฉนต นานพนธตวา ปมขงคณาทมห ปรจตฏาเน- เยว อนพนธต เอวมทมป รปาวจราทอปรจตาลมพน อารพภ ปวตตนต๑ นานพนธต ฯ อปจ กามตณหายตตกมมชนตตตาป เอต กามตณหาลมพเนส ปรจตธมเมเสวว ปวตตตต วตโตวาย- มตโถ ฯ โหนต เจตถ ชนก ตสมาน วา ชวน อนพนธต น ต อ ตทาลมพ พาลทารกลลยา ฯ พชสสาภาวโต นตถ พรหมานมป อมสส ห ปฏสนธมโน พช กามาวจรส ต ฯ ๑. ปวตต ต อต ปทจเฉโท ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 149

อภธมมตถวภาวน หนาท 150 าเน ปรจเตเยว ต อท พาลโก วย อนยาตต นา ตถ โหต ตณหาวเสน วาต ฯ นน จ กามาวจรปฏสนธพชาภาวโตต วตต ตถา๑ จ จกข- ว าณาทนมป อภาโว อาปชชตต ฯ นาปชชต อนทรยปปวตต- อานภาวโต ทวารวถเภเท จตตนยมโต จ ฯ มนทปปวตตยนต มรณกาเล วตถทพพลตาย มนทภตเวคตตา๒ มนท หตวา ปวตตย ฯ มรณกาลาทสตอาทสทเทน มจฉากาล สงคณหาต ฯ ภควโต ฯเปฯ วทนตต ภควโต ยมกปาฏหารยกาลาทส อทกกขนธอคคก- ขนธาน ปวตตนาทอตถาย๓ วส วส ปาทกชฌาน สมาปชชตวา ตโต วฏาย ฌานธมเม วส วส อาวชเชนตสส อาวชชนวสตาย มตถกปปตตยา อาวชชนตปปโรว จตตาภนหาโร โหตต ยถา- วชชตฌานงคารมมณาน จตตาร ป จ วา ปจจเวกขณชวนจตตาน ปวตตนตต วทนต อฏกถาจรยา ฯ ภควโตต จ อท นทสสนมตต อ เสมป ธมมเสนาปตอาทน เอวรเป อจจายกกาเล อปรปณณ- ชวนาน ปวตตนโต ฯ ตถา จ วตต อฏกถาย อย จ มตถกปปตตา วส๔ ภควโต ยมกปาฏหารยกาเล อ เส วา เอวรเป กาเลต ฯ จตตาร ป จ วาต ปเนต ตกขนทรย- มทนทรยวเสน คเหตพพนต อาจรยธมมปาลตเถเรน วตต ฯ ตสมา ภควโต จตตาร อ เส ป จปต ยตต วย ทสสต ฯ อาทกมมกสสาต อาทโต กตโยคกมมสส ฯ ปม นพพตตา ๑. ตถาต จสททรหตปาโป อตถ ฯ ๒. มนทภตาตป สยา ฯ ๓. กตถจ อทกก- ขนธอคคกขนธปวตตนาทอตถนต ทสสต ฯ ๔. ส. วสตา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 150

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 151 อปปนา ปมกปปนา ฯ อภ าชวนานมป ปมกปปนายาต อธกาโร สยาต อาห สพพทาปต ฯ ปมปปตตกาเล จณณ- วสกาเล จ ป จาภ าชวนาน เอกวารเมว ชวนตต อตโถ ฯ มคโคเยว อปปชชนโต มคคปปาโท ฯ ยถารหนต ป จม จตตถ วา อปปนนมคคานรป ฯ สตตชวนปรมตตา ห เอกาวชชนวถยา จตตถ อปปนนมคคโต ปร ตณ ผลจตตาน ป จม อปปนน- มคคโต ปร เทว วา โหนต ฯ นโรธสมาปตตกาเลต นโรธสส ปพพกาลภาเค ฯ จตตถารปชวนนต กสลกรยานม ตร เนว- ส านาส ายตนชวน ฯ อนาคามขณาสวาเยว นโรธสมาปตต สมาปชชนต น โสตาปนนสกทาคามโนต วตต อนาคามผล อรหตตผล วาต ฯ วภตตวปลลาโส เจตถ ทฏพโพ อนาคามผเล อรหตตผเลต ฯ เตนาห นรทเธต ฯ ยถารหนต ตตปคคลานรป ฯ สพพตถาป สมาปตตวถยนต สกลายป ฌานสมาปตตวถย ผล- สมาปตตวถย จ ฯ ปรตตาน ชวนาน สตตกขตต มตาน อกกส- โกฏยา ฯ มคคาภ า ปน สก เอกวารเมว มตา อวเสสาน อภ ามคควชชตาน มหคคตโลกตตรชวนาน พหนป ลพภนต สมาปตตวถย อโหรตตมป ปวตตนโต ฯ อปสทเทน โลกยชฌานาน ปมกปปนาย อนตมผลทวย จ นโรธานนตร เอกวาร ผลจตตาน มคคานนตร ทวตตกขตตมปต สมปณเฑต ฯ อทาน ทเหตกาเหตกอปายกาเหตกตเหตกวเสน จตพพธาน ปถชชนาน มคคฏผลฏวเสน อฏวธาน อรยานนต ทวาทสนน

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 151

อภธมมตถวภาวน หนาท 152 ปคคลาน อปปชชนกวถจตตปรจเฉททสสนตถ ปมนตาว เตส วชชตพพจตตาน ทสเสตมาห ทวเหตกานมเหตกาน เจตอาท ฯ ปฏสนธว าณสหคตา อโลภาโทสวเสน เทว เหต อเมสนต ทวเหตกา ฯ ตาทสาน เหตนมภาวโต อเหตกา ฯ มกาโร ปทสนธกโร ฯ อปปนาชวนาน น ลพภนต วปากาวรณสพภาวโต ฯ ทวเหตกาเหตกปฏสนธ ห วปากาวรณนต วจจนต ฯ อปปนา- ชวนาภาวโตเยว อรหตต นตถต กรยาชวนาน น ลพภนต ฯ สเหตก ภวงค อเหตกสส ภวงคสส อนนตรปจจเยน ปจจโยต ปาโต อเหตกานมป นานากมเมน ทวเหตกตทาลมพน สมภวต ฯ ทวเหตกานมป วตตพพเมว นตถ ฯ มลสนธยา ปน ชฑภาวโต อภนนมป นตถ ตเหตกตทาลมพนนต อาห ตถา าณสมปยตต- วปากาน จาต ฯ อาจรยโชตปาลตเถเรน ปน สเหตก ภวงคนต อวเสเสน วตตตตา อเหตกานมป ตเหตกตทาลมพน วตวา อธ าณสมปยตตวปากาภาววจนสส ปรหาสวเสน โส เอว ปจฉตพโพ โย ตสส กตตาต วตต ฯ ตมปน ปรหาสวเสน วตตมป อาจรย ปจฉตวาว ชานนตถ วตตวจน วย ต ฯ ตถาห อาจรเยเนเวตถ การณ ปรมตถวนจฉเย วตต าณปากา น วตตนต ชฑตตา มลสนธยาต ฯ อปเร ปน ยถา อเหตกาน สเหตกตทาลมพน โหต เอว ทวเหตกาน ตเหตกตทาลมพนมปต วณเณนต ฯ เตส มตานโรเธน จ อธาป าณสมปยตตวปากปฏกเขโป อเหตเกเยว

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 152

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 153 สนธายาต วทนต ฯ ตตถ ปน ปมาณปาาภาวโต อาจรเยน จ อภนนมป สาธารณวเสน าณสมปยตตวปากาภาเว การณ วตวา สมกเมว จตตปรจเฉทสส ทสสตตตา เตส วจน วมสตวา สมปฏจฉตพพ ฯ อเหตกาเปกขาย เจตถ สคตยนต วจน ฯ ตมปน อตถโต อน าต ทวเหตกวปากาน ตตเถว สมภวทสสนปร ฯ เตนาห ทคคตยมปนาตอาท ฯ ตเหตเกสต ปฏสนธว าณสหคตอโลภาโทสาโมหวเสน ตเหตเกส ปถชชนาทส นววธปคคเลส ฯ ทฏ ฯเปฯ เสกขานนต สกขาย อปรปรการตาย สกขนสลตาย เสกขาต ลทธนามาน โสตา- ปนนสกทาคามน ปมมคเคเนว สกกายทฏ วจกจฉาน ปหนตตา ตสหคตชวนาน เจว จสทเทน อากฑฒตาน ขณาสวาเวนกาน กรยาชวนาน จ น ลพภนต ปฏฆชวนาน จาต โทมนสสชวนาน เจว ทฏ สมปยตตวจกจฉาสหคตกรยาชวนาน จ ฯ โลกตตร ฯเปฯ สมปปชชนตต จตนน มคคาน เอกจตตกขณกภาเวน ปคคลนตเรส อสมภวโต เหฏ มาน จ๑ อปรปรสมาปตตยา อนธคตตตา อปร- ปคคลาน จ๒ อสมคฆาฏตกมมกเลสนโรเธน ปถชชเนห วย โสตา- ปนนาน โสตาปนนาทห ปคคลนตรภาวปคมเนน ปฏปปสสทธตตา จ อฏป โลกตตรชวนาน ยถาสก มคคผลฏาน อรยานเมว สมปปชชนต ฯ ๑. เหฏ มเหฏ มาน จาตป อตถ ฯ ๒. อปรปรปคคลาน จาตป อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 153

อภธมมตถวภาวน หนาท 154 อทาน เตส เตส ปคคลาน ยถาปฏกขตตชวนาน วชเชตวา ปารเสสโต ลพภมานชวนาน สมปณฑตวา ทสเสต อเสกขานนตอาท วตต ฯ ตวธสกขาปรปรการภาวโต อเสกขาน ขณาสวาน เตตตสวธกสลากสลสส เหฏ มผลตตยสส วถมตตาน จ นว- มหคคตวปากาน วเสน ป จจตตาฬสวชชตาน เสสาน เตวสต- กามาวจรวปากวสตกรยาอรหตตผลวเสน จตจตตาฬส วถจตตาน สมภวา ยถาลาภ กามภเว ตาน วเสน อททเส ฯ เสกขาน อฏารสกรยาชวนทฏ วจกจฉาสหคตป จกอคคผลมหคคตวปาก- วเสน เตตตส วชเชตวา เตวสตกามาวจรวปากอาวชชนทวยเอก- วสตกสลสตตากสลเหฏ มผลตตยวเสน ฉป าส วถจตตาน ยถา- สมภว อททเส อวเสสโต ฯ วเสสโต ปน โสตาปนนสกทาคามน เอกป าส อนาคามน เอกนป าส อวเสสาน จตนน ปถชช- นาน อฏารสกรยาชวนสพพโลกตตรมหคคตวปากวเสน ป จตตส วชเชตวา อวเสสาน กามาวจรวปากอาวชชนโลกยกสลากสลวเสน๑ จตป าส วถจตตาน ยถาสมภวโต อททเส อวเสสโต ฯ วเสสโต ปน ตเหตกาน จตป าเสว ลพภนต ฯ ทวเหตกาเหตกาน าณ- สมปยตตวปากอปปนาชวนวชชตาน เอกจตตาฬส ฯ อาปายกาน ตาเนว ทวเหตกวปากวชชาน สตตตตส วถจตตานต ทฏพพ ฯ ปคคลาน วเสน จตตปปวตตเภโท ปคคลเภโท ฯ สพพานป วถจตตาน อปลพภนต ฉนน ทวาราน สพเพส จ ปคคลาน ตตถ สมภวโต ฯ ๑. ส. อาวชชนทวย... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 154

จตตถปรจเฉทวณณนา หนาท 155 ยถารหนต ตตภวานรป ตตปคคลานรป จ ฯ สพพตถาปต- อาทนา ฆานว าณาทนมป ปฏกเขโป เหสสตต รปาวจรภมย ปฏฆชวนตทาลมพนาเนว ปฏกขตตาน ฯ สพพตถาปต กามภเว จ รปภเว จ [๑]- ฯ กามภเว ยถารห วถมตตกวชชาน อสตวถจตตาน ฯ รปภเว ปฏฆทวยอฏตทาลมพนฆานาทว าณฉกกวถมตตกวเสน ป จวสต วชเชตวา เสสาน อาวชชนทวยนวาเหตกวปากเตป าส- เสสชวนวเสน จตสฏ ฯ อรปภเว เตวสตกามาวจรวปากปม- มคค ป จทสรปาวจรปฏฆทวยอรปวปากกรยามโนธาตหสนวเสน สตตจตตาฬส วชเชตวา เสสาน ฉพพสตปรตตชวนอฏารปชวน- สตตโลกตตรชวนมโนทวาราวชชนวเสน เทวจตตาฬสจตตาน ลพภเร อปลพภนต ฯ เกจ ปน รปภเว อนฏารมมณาภาวโต อธา- คตานเยว พรหมาน อกสลวปากสมภโวต ตาน ปรหาเปตวา ป จ- ปรตตวปาเกห สทธ รปภเว สฏ เยว วถจตตานต วทนต ฯ อธ ปน ตตถ ตวาป อม โลก ปสสนตาน อนฏารมมณสส อสมภโว น สกกา วตตนต เตห สทธเยว ตตถ จตสฏ วตตาน ฯ เอว จ กตวา วตต ธมมานสารณย ยทา พรหมาโน กามา- วจรมนฏารมมณมาลมพนต ตทา ตสคตยมป อกสลวปาก จกข- โสตว าณมโนธาตสนตรณาน อปปตต สมภวตต ฯ ภมวเสน วภาโค ภมวภาโค ฯ ยถาสมภวนต ตตทวาเรส วา ตตภเวส วา สมภวานรปโต ฯ ยาวตายกนต ปฏสนธโต ปร ภวนกนตวเสน ปวตตมโนทวารก- ๑. ส. เอตถนตเร อรปภเว จ อต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 155

อภธมมตถวภาวน หนาท 156 จตตวถโต ปฏาย จตจตตาวสาน ตโต ปพเพ ปวตตภวงคาวสาน วา อพโพจฉนนา อสต นโรธสมาปตตยนต อธปปาโย ฯ อต อภธมมตถวภาวนยา นาม อภธมมตถสงคหวณณนาย จตตถปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ ป จมปรจเฉทวณณนา เอตตาวตา จ วถสงคห ทสเสตวา อทาน วถมตตสงคห ทสเสตมารภนโต อาห วถจตตวเสเนวนตอาท ฯ เอว ยถา- วตตนเยน วถจตตวเสน ปวตตย ปฏสนธโต อปรภาเค จตปรโยสาเน ปวตตสงคโห นาม สงคโห อทรโต อทาน ตทนนตร สนธย ปฏสนธกาเล ตทาสนนตาย ตคหเณเนว คหตจตกาเล จ ปวตต- สงคโห วจจตต โยชนา ฯ ป สมมตา อยา เยภยเยน อปคโตต อปาโย ฯ โสเยว ภม ภวนต เอตถ สตตาต อปายภม ฯ อเนกวธสมปตตอธฏานตาย โสภณา คนตพพโต อปปชชตพพโต คต จาต สคต ฯ กามตณหาย สหจรตา สคต [๑] ฯ สาเยว ภมต กามสคตภม ฯ เอว เสเสสป ฯ อยโต สขโต นคคโตต นรโย ฯ ตโร อ ฉตาต ตรจฉานา ฯ เตส โยน ตรจฉานโยน ฯ ยวนต๒ ตาย สตตา อมสสตาป สมานชาตตาย มสสตา วย โหนตต โยน ฯ สา ปน อตถโต ขนธาน ปวตตวเสโส ฯ ปกฏเน สขโต อตา คตาต เปตา ฯ นชฌามตณหกาทเภทาน เปตาน วสโย เปตตวสโย ฯ เอตถ ปน ตรจฉานโยนเปตตวสยคคหเณน ๑. ส. เอตถนตเร กามสคต อต ทสสต ฯ ๒. ส. ยวนต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 156

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 157 ขนธานเยว คหณ เตส ตาทสสส ปรจฉนโนกาสสส อภาวโต ฯ ยตถ วา ปน เต อร ปพพตปาทาทเก นพทธวาส วสนต ตาทสสส านสส วเสน โอกาโสป คเหตพโพ ฯ น สรนต อสสรยกฬาทห น ทพพนตต อสรา เปตาสรา ฯ อตเร ปน น สรา สรปฏปกขาต อสรา ฯ อธ จ เปตาสรานเมว คหณ น อตเรส ตาวตเสส คหณสส อจฉตตตา ฯ ตถาห วตต อาจรเยน ตาวตเสส เทเวส เวปจตตาสรา คตาต ฯ สตสรภาวพรหมจรยโยคยตาทคเณห อกกฏมนตาย มโน อสสนน เอเตสนต มนสสา ฯ ตถาห ปรมสตเนปกกาทปตตา พทธาทโยป มนสสภตาเยว ฯ ชมพทปวาสโน เจตถ นปปรยายโต มนสสา ฯ เตห ปน สมานรปาทตาย สทธ ปรตตทปวาสห อตร- มหาทปวาสโนป มนสสาต วจจนต ฯ โลกยา ปน มนโน อาท- ขตตยสส อปจจ ปตตาต มนสสาต วทนต ฯ มนสสาน นวาสภตา ภม อธ มนสสา ฯ เอว เสเสสป ฯ จตส มหาราเชส ภตต เอเตส จตนน วา มหาราชาน นวาสนฏานภเต จาตมมหาราเช ภวาต จาตมมหาราชกา ฯ มเฆน มานเวน สทธ เตตตส สหป - การโน เอตถ นพพตตาต ต สหจรต าน เตตตส ตเทว ตาวตส ต นวาโส เอเตสนต ตาวตสาต วทนต ฯ ยสมา ปน สหสส จาตมมหาราชกาน สหสส จ ตาวตสานนต วจนโต เสสจกกวาเฬสป ฉกามาวจรเทวโลกา อตถ ตสมา นามมตตเมเวต ตสส เทวโลกสสาต คเหตพพ ฯ ทกขโต ยาตา อปยาตาต

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 157

อภธมมตถวภาวน หนาท 158 ยามา ฯ อตตโน สรสมปตตยา ตส ปต อตา คตาต ตสตา ฯ นมมาเน รต เอเตสนต นมมานรตโน ฯ ปรนมมเตส โภเคส อตตโน วส วตเตนตต ปรมมมตวสวตตโน ฯ มหาพรหมาน ปรจารกตตา เตส ปรสต ภวาต พรหม- ปรสชชา ฯ เตส โปโรหตฏาเน ตตตา พรหมปโรหตา ฯ เตห เตห ฌานาทห คณวเสเสห พรหตา ปรวทธาต พรหมาโน ฯ วณณวนตตาย เจว ทฆายกตาทห จ พรหมปารสชชาทห มหนตา พรหมาโนต มหาพรหมาโน ฯ ตโยเปเต ปณตตรรตนปปภาวภาสต- สมานตลวาสโน ฯ อปรเมห จ ปรตตา อาภา เอเตสนต ปรตตาภา ฯ อปปมาณา อาภา เอเตสนต อปปมาณาภา ฯ พลาหกโต วชช วย อโตจโตจ อาภา สรต นสสรต เอเตส สปปตกชฌาน- นพพตตกขนธสนตานตตาต อาภสสรา ฯ ทณฑทปกาย วา อจจ วย เอเตส สรรโต อาภา ฉชชตวา๑ ปตนต วย สรต นสสรตต อาภสสรา ฯ ยถาวตตาย วา ปภาย อาภายนสลาต๒ อาภสสรา ฯ เอเตป ตโย ปณตตรรตนปปภาวภาสเตกตลวาสโน ฯ สภาต เอกฆนา อจลา สรราภา วจจต ฯ สา อปร พรหเมห ปรตตา เอเตสนต ปรตตสภา ฯ อปปมาณา สภา เอเตสนต อปปมาณสภา ฯ ปภา- สมทยสงขาเตห สเภห กณณา อากณณาต สภกณณา ฯ สภา กณณาต จ วตตพเพ ภาสททสส รสสตต กตวา อนตมณการสส จ หการ กตวา สภกณหาต วตต ฯ เอเตป ปณตตรรตนปป- ๑. ส. อาเมณฑตมท ฯ ๒. เกสจ โปตถเกส อาภาสนสลาตป อตถ ฯ โสเยวตโถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 158

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 159 ภาวภาสเตกตลวาสโน ฯ ฌานปปภาวนพพตต วปล ผลเมเตสนต เวหปผลา ฯ ส าวราคภาวนานพพตตรปสนตตมตตตตา นตถ ส า ตมเขน วตตา๑ เสสารปกขนธา จ เอเตสนต อส า ฯ เตเยว สตตาต อส สตตา ฯ เอเตป ปณตตรรตนปปภาว- ภาสเตกตลวาสโน ฯ สทธาน อนาคามอรหนตานเมว อาวาสาต สทธาวาสา ฯ อนนยปฏฆาภาวโต วา สทโธ อาวาโส เอเตสนต สทธาวาสา ฯ เตสมป นวาสา ภม สทธาวาสา ฯ อเมส ปน ปมตลวาสโน อปปเกน กาเลน อตตโน าน น วชหนตต อวหา ฯ ทตยตลวาสโน เกนจ อตปปนตต อตปปา ฯ ตตยตลวาสโน ปรมสนทรรปตตา สเขน ทสสนตต สทสสา ฯ จตตถตลวาสโน สปรสทธทสสนตตา สเขน ปสสนตต สทสสโน ฯ ป จมตลวาสโน ปน อกกฏสมปตตกตตา นตถ เอเตส กนฏภาโวต อกนฏา ฯ อากาสาน จายตเน ปวตตา ปมารปวปากภตจตกขนธา เอว เตห ปรจฉนโนกาโส วา อากาสาน จายตนภม ฯ เอว เสเสสป ฯ ปถชชนา โสตาปนนา จ สกทาคามโน จาป ปคคลา สทธาวาเสส สพพถาป น ลพภนตต สมพนโธ ฯ ปถชชนาทน จ ปฏกเขเปน อนาคามอรหนตานเมว ตตถ ลาโภ วตโต โหต ฯ เสสฏาเนสต สทธาวาสาปายาส วชชเตส เสสฏาเนส อรยา อนรยาป จ ลพภนต ฯ ๑. ส. วตตาวเสสา อรปกขนธา ฯ ๒. อส สตตาตป อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 159

อภธมมตถวภาวน หนาท 160 โอกกนตกขเณต ปฏสนธกขเณ ฯ ชาตยา อนโธตชจจนโธ ฯ ก จาป ชาตกขเณ อณฑชชลาพชา สพเพ อจกขกาว ตถาป จกขวาทอปปชชนารหกาเลป จกขปปตตวพนธกกมมปฏพาหต- สามตถเยน ทนนปฏสนธนา อตเรนาป วา กมเมน อนปปาทตพพ- จกขโก สตโต ชจจนโธ นาม ฯ อปเร ปน ชจจนโธต ปสตย- เยว อนโธ มาตกจฉย อนโธ หตวา นกขมนโตต อตโถ ฯ เตน ทวเหตกตเหตกาน มาตกจฉย จกขสสน อวปชช สทธนต วทนต ฯ ชจจนธาทต๑ อาทคคหเณน ชจจพธรชจจมคชจจชฬ- ชจจมมตตกปณฑกอภโตพย ชนกนปปสกมมมาทน สงคโห ฯ อปเร ปน เอกจเจ อเหตกปฏสนธกา อวกลนทรยา หตวา โถก วจารณปกตกา โหนต ตาทสานมป อาทสทเทน สงคโหต วทนต ฯ ภมมเทเว สตา นสสตา ตคคตกตตาต ภมมสสตา ฯ สขสมสสยโต วนปาตตาต วนปาตกา ฯ สพพถาป กามสคตยนต เทวมนสสวเสน สตตวธายป กามสคตย ฯ เตสต ยถาวตตปฏสนธยตเตส ปคคเลส อปายาทส วา ฯ อายปปมาณคณนาย นยโม นตถ เกส จ จรายกตตา เกส จ ปรตตายกตตา จ ฯ ตถา จาห อาปายกมนสสาย- ปรจเฉโท น วชชต ตถาห กาโฬ มนธาตา ยกขา เกจ จรายโนตอาท ฯ อปาเยส ห กมมเมว ปมาณ ตตถ นพพตตาน ยาว กมม น ขยต ตาว จวนาภาวโต ฯ ตถา ภมมเทวาน ฯ เตสป ห นพพตตา เกจ สตตาหาทกาล ตฏนต เกจ กปปมตตมป ฯ ตถา มนสสานมป กทาจ เตสมป อสงเขยยายกตตา ๑. ส. ชจจนธาทนนต เอตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 160

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 161 กทาจ ทสวสสายกตตา ฯ โย จร ชวต โส วสสสต ชวต อปป วา ภยโย วา ทตยมป วสสสต น ปาปณาตต อท ปน อชชตตนกาลเก สนธาย วตต ฯ ทพพาน ป จวสสสตานต มนสสาน ป าสวสสาน เอกทน ฯ ตทนรปโต มาสสวจฉเร ปรจฉนทตวา ทพพปมาณาน ป จวสสสตาน อายปปมาณ โหต ฯ วตตมป เจต ยาน ป าสวสสาน มนสสาน ทโน ตห ตสรตตนทโว มาโส มาสา ทวาทส สวจฉร เตน สวจฉเรนาย ทพพ ป จสต มตนต ฯ มนสสคณนายาต มนสสาน สวจฉรคณนาย ฯ ตโต จตคณนต จาตมมหาราชกาน ป าสมานสสกวสสปรมต ทวส ทพพาน จ ป จวสสสตาน ทคณ กตวา ทพพวสสสหสสาน ตาวตสาน สมภวตต เอว ทวสสวจฉรทคณวเสน จตคณ ฯ ต ปน ทพพคณนาย วสสสหสส มนสสคณนาย สฏ วสสสตสหสสาธกตโกฏปปมาณ โหต ฯ ตโต จตคณ ยามานนต ตาวตสานมายปปมาณโต วตต- นเยน จตคณ ทพพคณนาย ทวสหสส ฯ มนสสคณนาย จตตาฬสวสสสตสหสสาธกา จททสวสสโกฏโย โหนต ฯ ตโต จตคณ ตสตานนต ทพพาน จตตาร วสสสหสสาน ฯ มนสสคณนาย สฏ วสสสตสหสสาธกา สตตป าสวสสโกฏโย ฯ ตโต จตคณ นมมานรตนนต ทพพาน อฏวสสสหสสาน ฯ มนสสคณนาย เทว- วสสโกฏสตาน จตตาฬสวสสสตสหสสาธกาน ตสวสสโกฏโย จ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 161

อภธมมตถวภาวน หนาท 162 ตโต จตคณ ปรนมมตวสวตตนนต ทพพาน โสฬสวสสสหสสาน ฯ มนสสคณนาย๑ ปน สยเมว ทสเสนโต อาห นวสต จาตอาท ฯ วสสาน สมพนธ นวสต เอกวส โกฏโย ตถา สฏ จ วสสสต- สหสสาน วสวตตส อายปปมาณนต สมพนโธ ฯ ทตยชฌานภมยนต จตกกนยวเสน วตต ฯ ตโต ปร ปวตตย จวนกาเล จ ตถา รปเมว ภงคจตวเสน ปวตตตวา นรชฌตต โยชนา ฯ เตสต ตาห คหตปฏสนธเกส พรหเมส ฯ กปปสสาต อสงเขยยกปปสส ฯ น ห พรหมปารสชชาทน ตณณ มหากปป- วเสน อายปรจเฉโท สมภวต เอกกปเปป เตส อวนาสาภาเวน ปรปณณกปเป อสมภวโต ฯ ตถาเหส โลโก สตตวาเรส อคคนา วนสสต อฏเม วาเร อทเกน ปน สตตวาเรส อคคนา อฏเม วาเร อทเกนาต เอวมป อฏส อฏเกส ปรปณเณส ปจฉเม วาเร วาเตน วนสสต ฯ ตตถ ปมชฌานตล อปาทาย อคคนา ทตยตตยชฌานตล อปาทาย อทเกน จตตถชฌานตล อปาทาย วาเตน วนสสตต ฯ วตตมป เจต สตตสตตคคนา วารา อฏเม อฏโมทกา จตสฏ ยทา ปณณา เอโก วายวโร สยา ฯ อคคนาภสสรา เหฏา อาเปน สภกณหโต เวหปผลโต วาเตน เอว โลโก วนสสตต ฯ ตสมา ตณณมป ปมชฌานตลาน เอกกปเปป อวนาสาภาวโต สกลกปเป จ เตส สมภโว นตถต อสงเขยยกปปวเสน เตส อาย- ๑. ส. มนสสคณน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 162

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 163 ปรจเฉโท ทฏพโพ ฯ ทตยชฌานาทตลโต ปฏาย ปน ปร- ปณณสส มหากปปสส วเสน น อสงเขยยกปปวเสน ฯ อสงเขยย- กปโปต จ โยชนายามวตถารวเสน สาสปราสโต วสสสตวสส- สตจจเยน เอเกกวชสส หรเณน สาสปราสโน ปรกขเยป อกขย- สภาวสส มหากปปสส จตตถภาโค ฯ โส ปน สตถโรค- ทพภกขาน อ ตรสวฏเฏน พหส วนาสมปคเตส อวสฏสตต- สนตานปปวตตกสลกมมานภาเวน ทสวสสโต ปฏาย อนกกเมน อสงเขยยายกปปมาเณส สตเตส ปน อธมมสมาทานวเสน๑ กเมน ปรหายตวา ทสวสสายเกส ชาเตส โรคาทนม ตรสวฏเฏน สตตาน วนาสปปตต ยาว อยเมโก อนตรกปโปต เอว ปรฉนนสส อนตรกปปสส วเสน จตสฏ อนตรกปปปปมาโณ โหต ฯ วสต อนตรกปปปปมาโณต วทนต ฯ อากาสาน จายตน อปคจฉนตต อากาสาน จายตนปคา ฯ เอกเมวาต ภมโต ชาตโต สมปยตต- ธมมโต สงขารโต จ สมานเมว ฯ เอกชาตยนต เอกสม ภเว ฯ อทาน กมม๒ จตหากาเรห ทสเสต ชนกนตอาทมารทธ ฯ ชนยตต ชนก ฯ อปตถมเภตต อปตถมภก ฯ อปคนตวา ปเฬตต อปปฬก๓ ฯ อปคนตวา ฆาเตตต อปฆาตก ฯ ตตถ ปฏสนธป- ปวตตส วปากกตตตารปาน นพพตตกา กสลากสลเจตนา ชนก นาม ฯ สย วปาก นพพตเตต อสกโกนตมป กมมนตรสส จรตรวปากนพพตตเน ปจจยภต วปากสเสว วา สขทกขภตสส ๑. ส. อสทธมม... ฯ ๒. กตกจ กมมจตกกนต ทสสต ฯ ๓. อปปฬกนตป อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 163

อภธมมตถวภาวน หนาท 164 วจเฉทปจจยานปปตตยา อปพรหนปจจยปปตตยา จ ชนกสามตถยา- นรปจรตรปปวตตปจจยภต กสลากสลกมม อปตถมภก นาม ฯ กมมนตรชนตวปากสส พยาธธาตสมตาทนมตตวพาธเนน จรตรป- ปวตตวนพนธก ยงก จ กมม อปปฬก นาม ฯ ทพพลสส ปน กมมสส ชนกสามตถย อปหจจ วจเฉทกปจจยปปาทเนน ตสส วปาก ปฏพาหตวา สย วปากนพพตตนก กมม อปฆาตก นาม ฯ ชนโกปฆาตกานมห อย วเสโส ชนก กมมนตรสส วปาก อน- ปจฉนทตวาว วปาก ชเนต อปฆาตก อปจเฉทกปพพกนต ฯ อท ตาว อฏกถาส สนนฏาน ฯ อปเร ปน อาจรยา อปปฬกกมม พหวาพาธตาทปจจโยปสหาเรน กมมนตรสส วปาก อนตรนตรา วพาธต อปฆาตกมปน ต สพพโส อปจฉนทตวา อ สส โอกาส เทต น ปน สย วปากนพพตตก เอว ห ชนกโต อมสส วเสโส สปากโฏต วทนต ฯ กจจวเสนาต ชนนปตถมภนปปฬนปจเฉทนกจจวเสน ฯ คร- กนต มหาสาวชช มหานภาว จ อ เน กมเมน ปฏพาหต อสกกเณยยกมม ฯ อาสนนนต มรณกาเล อนสสรต ตทา กต จ ฯ อาจณณนต อภณหโส กต เอกวาร กตวาป วา อภณห๑ สมาเสวต ฯ กตตตากมมนต ครกาทภาว อสมปตต กตมตตโตเยว กมมนต วตตพพกมม ฯ ตตถ กสล วา โหต อกสล วา ครกาครเกส ย ครก อกสลปกเข มาตฆาตาทกมม วา กสลปกเข มหคคตกมม วา ตเทว ปม วปจจต สตป ๑. ส. อภณหโส ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 164

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 165 อาสนนาทกมเม ปรตต อทก โอตถรตวา คจฉนโต มโหโฆ วย ฯ ตถาห ต ครกนต วจจต ฯ ตสม อสต ทราสนเนส ย อาสนน มรณกาเล อนสสรต ตเทว [๑] วปจจต ฯ อาสนนกเต วตตพพเมว นตถ ตสมมป อสต อาจณณานาจณเณส ย อาจณณ สสลย วา ทสสลย วา ตเทว ปม วปจจต ฯ กตตตากมม ปน ลทธาเสวน ปรมาน อภาเว๒ ปฏสนธ อากฑฒต อต ครก สพพปม วปจจต ฯ ครเก อสต อาสนน ฯ ตสมป อสต อาจณณ ฯ [๓] เตนาห ปากทานปรยาเยนาต ฯ วปากทานานกกเมนาต อตโถ ฯ อภธมมาวตาราทส ปน อาสนนโต อาจณณ ปม วปจจนต กตวา วตต ฯ ยถา ปน โคคณปรปณณสส วชสส ทวาเร ววเฏ ปรภาเค ทมมควพลวคเวส สนเตส โย วชทวารสส อาสนโน โหต อนตมโส ทพพลชรคคโวป โสว ปมตร นกขมต เอว ครกโต อ เส กสลากสเลส สนเตสป มรณกาลสส อาสนนตตา อาสนนเมว ปม วปาก เทตต อธ ต ปม วตต ฯ ทฏธมโม ปจจกขภโต ปจจปปนโน อตตภาโว ตตถ เวทตพพ วปากานภวนวเสนาต ทฏธมมเวทนย ฯ ทฏธมมโต อนนตร อปปชชตวา เวทตพพ อปปชชเวทนย ฯ อปเร อปเร ทฏธมมโต อ สม ยตถกตถจ อตตภาเว เวทตพพ กมม อปราปรยเวทนย ฯ อโหส เอว กมม น ตสส วปาโก อโหส อตถ ภวสสต วาต เอว วตตพพกมม อโหสกมม ฯ ตตถ ปฏปกเขห อนภภตตาย ปจจยวเสเสน ปฏลทธวเสสตาย จ ๑. กตถจ เอตถนตเร ปมนต อตถ ฯ ๒. ส. อภาเวน ฯ ๓. เอตถนตเร โปตถเกส ตสมมป อสต กตตตากมมนต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 165

อภธมมตถวภาวน หนาท 166 พลวภาวปปตตา ตาทสสส ปพพาภสงขารสส วเสน สาตสยา หตวา ตสมเยว อตตภาเว ผลทายน ปมเจตนา ทฏธมมเวทนย นาม ฯ สา ห วตตปปกาเรน พลวต๑ ชวนสนตาเน คณวเสสยตเตส อปการา- ปการวสปปวตตยา อาเสวนาลาเภน อปปวปากตาย จ อตรทวย วย ปวตตสนตานปรมาเปกข โอกาสลาภาเปกข จ กมม น โหตต อเธว ปปผมตต วย ปวตตวปากมตต อเหตกผล เทต ฯ อตถสาธกา ปน สตตมชวนเจตนา สนนฏาปกเจตนาภตา วตตนเยน ปฏลทธวเสสา อนนตรตตภาเว วปากทายน อปปชช- เวทนย นาม ฯ สา จ ปฏสนธ ทตวาว ปวตตวปาก เทต ฯ ปฏสนธยา ปน อทนนาย ปวตตวปาก เทตต นตถ ฯ จตอนนตรมห อปปชชเวทนยสส โอกาโส ปฏสนธยา ปน ทนนาย ชาตสเตป ปวตตวปาก เทตต อาจรยา วทนต ฯ ยถาวตตการณวรหโต ทฏธมมเวทนยาทภาว อสมปตตา อาทปรโยสานเจตนาน มชเฌ ปวตตา ป จกเจตนา วปากทานสภาวสส อนปจฉนนตตา ยทากทาจ โอกาสลาเภ สต ปฏสนธปปวตตส วปาก อภนปผาเทนต อปราปร- เวทนย นาม ฯ สกสกกาลาตต ปน ปรมกมมทวย ตตยมป จ สสารปปวตตยา โวจฉนนาย อโหสกมม นาม ฯ ปากกาลวเสนาต ปจจปปนเน ตทนนตเร ยทากทาจต เอว ปรมาน ตณณ ยถาปรจฉนนกาลวเสน อตรสส ตกาลาภาววเสน จ ฯ อโหสกมมสส ห กาลาตกกมโตว ตโวหาโร ฯ ปากฏาน- วเสนาต วปจจนภมวเสน ฯ ๑. ส. ม. พลวชวนสนตาเน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 166

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 167 อทาน อกสลาทกมมาน กายกมมทวาราทวเสน ปวตต ต- นทเทสมเขน จ เตส ปาณาตปาตาทวเสน ทสวธาทเภท จ ทสเสต ตตถากสลนต อาท อารทธ ฯ กายทวาเร ปวตต กมม กายกมม ฯ เอว วจกมมาทน ฯ ปาณสส สณก ปตตมทตวา อตว๑ ปาตน ปาณาตปาโต ฯ กายวาจาห อทนนสส อาทาน อทนนาทาน ฯ เมถนวตกกมสงขาเตส กาเมส มจฉาจรณ กาเมสมจฉาจาโร๒ ฯ ตตถ ปาโณต โวหารโต สตโต ปรมตถโต ชวตนทรย ฯ ตสม ปาเณ ปาณส โน ชวตนทรยปจเฉทนปโยคสมฏาปกา วธกเจตนา ปาณาตปาโต ฯ ปรภณเฑ ตถาส โน ตทาทายก- ปโยคสมฏาปกา เถยยเจตนา อทนนาทาน ฯ อสทธมมเสวนวเสน กายทวารปปวตตา อคนตพพฏานวตกกมเจตนา กาเมสมจฉาจาโร นาม ฯ สราปานมป เอตเถว สงคยหตต วทนต รสสงขาเต กาเม มจฉาจารภาวโต ฯ กายว ตตสงขาเต กายทวาเรต กาเยน อธปปาย ว าปนโต สย จ กาเยน ว เยยตตา กายว ตตสงขาเต อภกกมาท- ชนกจตตชวาโยธาตวาธกกลาปสส วการภเต สนถมภนาทน สห- การการณภเต โจปนกายภาวโต กมมาน ปวตตมขภาวโต จ กาย- ทวารสงขาเต กมมทวาเร ฯ ก จาป๓ ตตกมมสหคตจตตปปาเทเนว จ๔ สา ว ตต ชนยต ตถาป ตสสา ปวตตมานาย ตสมฏาปก- กมมสส กายกมมาทโวหาโร โหตต สา ตสส ปวตตมขภาเวน ๑. อตวาต นปาโต สฆตเถ วตตต ฯ ๒. อลตตสมาโสย ฯ ๓. กตถจ หสทโท อตถ ฯ ๔. โปตถเกส จสทโท นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 167

อภธมมตถวภาวน หนาท 168 วตต ลพภต ฯ กายทวาเร วตตโตต เอตตเกเยว วตเต ยท เอว กมมทวารววตถาน น สยา ฯ กายทวาเร ห ปวตต กมม กายกมมนต วจจต๑ ฯ กายกมมสส จ ปวตตมขภต กาย- ทวารนต วจจต๒ ฯ ปาณาตปาตาทก ปน วาจาย อาณาเปนตสส กายกมม วจทวาเรป ปวตตตต ทวาเรน กมมววตถาน น สยา ตถา มสาวาทาท กายวกาเรน กโรนตสส วจกมม กายทวาเรป ปวตตตต กมเมน ทวารววตถานมป น สยาต อย โจทนา ปจจปฏเยยาต พาหลลวตตยา ววตถาน ทสเสต พาหลล- วตตโตต วตต ฯ กายกมมมห กายทวาเรเยว พหล ปวตตต อปป วจทวาเร ฯ ตสมา กายทวาเรเยว พหล ปวตตนโต กายกมมภาโวป สทโธ วนจรกาทน วนจรกาทภาโว วย ฯ ตถา กายกมมเมว เยภยเยน กายทวาเร ปวตตต น อตราน ตสมา กายกมมสส เยภยเยน เอตเถว ปวตตนโต กายกมมทวารภาโว สทโธ พราหมณคามาทน พราหมณคามาทภาโว วยาต นตถ กมมทวารววตถาเน โกจ วพนโธต อยเมตถ อธปปาโย ฯ มสาต อภต วตถ ฯ ต ตจฉโต วทนต เอเตนาต มสาวาโท ฯ ปสต๓ สามคคย๔ ส จณเณต วกขปต ปยภาว ส กโรตต วา ปสณา ฯ อตตานมป ปรมป ผรส กโรต กกโจ วย ขรสมผสสาต วา ผรสา ฯ ส สข หต จ ผรต วสรต วนาเสตต สมผ อตตโน จ ปเรส จ อนปการ ๑-๒. ส. ม. วจจตต นตถ ฯ ๓. ปสตตป นคคหตาคเมน ทสสต ฯ ๔. ส. ม. สามคค ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 168

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 169 ยงก จ ฯ ต ปลปต เอเตนาต สมผปปลาโป ฯ ตตถ อภตวตถ ภตโต ปร ว าเปตกามสส ตถาว าปนปโยคสมฏาปกา เจตนา มสาวาโท ฯ โส ปรสส อตถเภทกโรว กมมปโถ โหต อตโร กมมเมว ฯ ปเรส เภทกามตาย อตตโน ปยกามตาย วา ปรเภท- กรวจปโยคสมฏาปกา สงกลฏเจตนา ปสณาวาจา ฯ สาป ทวส ภนเนสเยว กมมปโถ โหต๑ ฯ ปรสส มมมจเฉทกรวจปโยค- สมฏาปกา เอกนตผรสเจตนา ผรสวาจา ฯ น ห จตตสณหตาย สต ผรสวาจา นาม โหต ฯ สตาหรณาทอนตถว าปนปโยค- สมฏาปกา สงกลฏเจตนา สมผปปลาโป ฯ โส ปน ปเรห ตสม อตเถ คหเตเยว กมมปโถ ฯ วจว ตตสงขาเต วจทวาเรต วาจาย อธปปาย ว าเปต สย จ วาจาย ว ายตต วจว ตตสงขาเต วจเภทกรปโยค- สมฏาปกจตตสมฏานปวธาตวาธกกลาปสส วการภเต โจปน- วาจาภาวโต กมมาน ปวตตมขภาวโต จ วจทวารสงขาเต กมม- ทวาเร ฯ พาหลลวตตโตต อท วตตนยเมว ฯ ปรสมปตต อภมข ฌายต โลภวเสน จนเตตต อภชฌา ฯ พยาปชชต หตสข เอเตนาต พยาปาโท ฯ มจฉา วปรตโต ปสสตต มจฉาทฏ ฯ ตตถ อโห วต อท มม สยาต เอว ปรภณฑาภชฌาน๒ อภชฌา ฯ สา ปรภณฑสส อตตโน นมเนเนว กมมปโถ โหต ฯ อโห วตาย สตโต วนสเสยยาต เอว ๑. โปตถเกส โหตต นตถ ฯ ๒. โปตถเกส ปร...ฌายนนต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 169

อภธมมตถวภาวน หนาท 170 มโนปโทโส พยาปาโท ฯ นตถ ทนนนตอาทนา นเยน วปรตทสสน มจฉาทฏ ฯ เอตถ ปน นตถกอเหตกอกรยทฏ หเยว กมม- ปถเภโท ฯ อเมส ปน องคาทววตถาปนวเสน ปป โจ ตตถ ตตถ อาคตนเยน ทฏพโพ ฯ อ ตราป ว ตตยาต กายวจว ตต วนาป ฯ ต อสมฏาเปตวาปต อตโถ ฯ ว ตตสมฏาปกจตตสมปยตตา เจตถ อภชฌาทโย เจตนาปกขกาว โหนต ฯ โทสมเลน ชายนตต สหชาตาทปจจเยน โทสสงขาตมเลน โทสมลกจตเตน วา ชายนต น โลภมลาทห ฯ หสมานาป ห ราชาโน โทสจตเตเนว วธ อาณาเปนต ฯ ตถา ผรสวาจาพยาปาเทสป ยถารห ทฏพพ ฯ มจฉาทสสนสส อภนวสตพพวตถส โลภปพพงคมเมว อภนวสนโต อาห มจฉาทฏ จ โลภมเลนาต ฯ เสสาน ฯเปฯ สมภวนตต โย ตาว อภมต วา วตถ อนภมต วา อตตพนธปรตตานาท- ปโยชน สนธาย หรต ตสส อทนนาทาน โลภมเลน โหต เวรนยยานตถ๑ หรนตสส โทสมเลน ฯ นตปากปปมาณโต ทฏ- นคคหตถ ปรสนตก หรนตาน ราชน พราหมณาน จ สพพมท พราหมณาน ราชห ทนน เตส ปน สพพทพพลภาเวน อ เ ปรภ ชนต อตตสนตกเมว พราหมณา ปรภ ชนตตอาทน วตวา สกสกส าย เอว ยงก จ หรนตาน กมมผลสมพนธาปวาทน จ โมหมเลน ฯ เอว มสาวาทาทสป ยถารห โยเชตพพ ฯ ฉส อารมมเณส ตวธกมมวเสน อปปชชมานมเปต ตวธนยเมน อปปชชตต ๑. ส. ม. เวรนยยาตนตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 170

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 171 อาห ตถา ทานสลภาวนาวเสนาต ฯ ทสธา นททสยมานาน ห ทวนน ปน ทวนน ตณณ จ ยถากกม ทานสลาทส๑ ตเสวว สงคโห ฯ การณ ปเนตถ ปรโต ปวกขาม ฯ ฉฬารมมเณส ปน ตวธกมมทวาเรส จ เนส ปวตตโยชนา อฏกถาทส อาคต- นเยน คเหตพพา ฯ ทยยต เอเตนาต ทาน ปรจจาคเจตนา ฯ เอว เสเสสป ฯ สลตต สล ฯ สลต สมมา ทหต จตต เอเตนาต สล๒ ฯ กาย- วจกมมาน สมมา ทหต๓ สมมา เปตต อตโถ๔ ฯ สลยต วา อปธาเรตต สล ฯ อปธารณ ปเนตถ กสลาน อธฏานภาโว ฯ ตถาห วตต๕ สเล ปตฏายาตอาท ฯ ภาเวต กสลธมเม อาเสวต วฑเฒต เอตายาต ภาวนา ฯ อปจายต ปชาวเสน สามจ กโรต เอตายาต อปจายนา ฯ ตตกจจกรเณ พยาวฏสส ภาโว เวยยาวจจ ฯ อตตโน สนตาเน นพพตตา ปตต ทยยต เอเตนาต ปตตทาน ฯ ปตต อนโมทต เอตายาต ปตตานโมทนา ฯ ธมม สณนต เอเตนาต ธมมสสวน ฯ ธมม เทเสนต เอตายาต ธมมเทสนา ฯ ทฏ ยา อชกรณ ทฏ ชกมม ฯ ตตถ สานสยสนตานวโต ปเรส ปชานคคหกามตาย อตตโน วชชมานวตถปรจจชนวสปปวตตา เจตนา ทาน นาม ฯ ทานวตถ ปรเยสนวเสน ทนนสส โสมนสสจตเตน อนสสรณวเสน จ ปวตตา ปพพปจฉาภาคเจตนา เอตเถว สโมธาน คจฉนต ฯ เอว เสเสสป ยถารห ทฏพพ ฯ นจจสลาทวเสน ป จ อฏ ทส วา สลาน ๑. โปตถเกส ทานาทส ฯ ๒. โปตถเกส สลต...สลนต นตถ ฯ ๓. ส. ม. สมาทหต ฯ ๔. กายวจ---เปตต อตโถต หท ปมวคคเห สลตต ปทสส อธปปายตโถ โหต ฯ ๕. ส. ส. ๑๕/๒๐ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 171

อภธมมตถวภาวน หนาท 172 สมาทยนตสส ปรปเรนตสส อสมาทยตวาป สมปตตกายวจทจจรตโต วรมนตสส ปพพชชนตสส อปสมปทมาฬเก สวร สมาทยนตสส จตปารสทธสล ปรปเรนตสส จ ปวตตเจตนา สล นาม ฯ จตตาฬสาย กมมฏาเนส ขนธาทส จ ภมส ปรกมมสมมสนวสปปวตตา อปปน อปปตตา โคตรภปรโยสานเจตนา ภาวนา นาม ฯ นรวชชวชชาท- ปรยาปณนเจตนาป เอตเถว สโมธาน คจฉต ฯ วยสา คเณห จ เชฏาน จวราทส ปจจาสารหเตน อสงกลฏชฌาสเยน ปจจ- ปฏานอาสนาภนหารวธนา พหมานกรณเจตนา อปจายน นาม ฯ เตสเมว คลานาน จ ยถาวตตชฌาสเยน ตตกจจกรณเจตนา เวยยา- วจจ นาม ฯ อตตโน สนตาเน นพพตตสส ป สส ปเรห สาธารณภาวปจจาสสนเจตนา ปตตทาน นาม ฯ ปเรห ทนนสส อทนนสสาป วา ป สส มจเฉรมลวนสสเฏน จตเตน อพภา- นโมทนเจตนา ปตตานโมทนา นาม ฯ เอวมม ธมม สตวา ตตถ วตตนเยน ปฏปชชนโต โลกยโลกตตรคณวเสสสส ภาค ภวสสาม พหสสโต วา หตวา ปเรส ธมมเทสนาทห อนคคณหสสามต เอว อตตโน ปเรส วา หตผรณวสปปวตเตน อสงกลฏชฌาสเยน หตปเทสสวนเจตนา ธมมสสวน นาม ฯ นรวชชวชชาทสวนเจตนาป เอตเถว สงคยหต ฯ ลาภสกการาทนรเปกขตาย โยนโสมนสการโต หตปเทสเจตนา ธมมเทสนา นาม ฯ นรวชชวชชาทอปทสนเจตนาป เอตเถว สงคห คจฉต ฯ อตถ ทนนนตอาทนยปปวตตสมมา- ทสสนวเสน ทฏ ยา อชกรณ ทฏ ชกมม นาม ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 172

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 173 ยท เอว าณวปปยตตจตตปปาทสส ทฏ ชกมมป กรยา- ภาโว น ลพภตต ฯ โน น ลพภต ปรมปจฉมเจตนานมป ตตป กรยาเสวว สงคณหนโต ฯ ก จาป ห อชกรณเวลาย าณสมปยตตเมว จตต โหต ปรมปจฉาภาเค ปน าณ- วปปยตตมป สมภวตต ตสสาป ทฏ ชกมมภาโว อปปชชตต ฯ อลมตปป เจน ฯ อเมส ปน ทสส ปตตทานานโมทนา ทาเน สงคห คจฉนต ตสภาวตตา ฯ ทานมป ห อสสามจเฉราน ปฏปกข เอเตป ตสมา สมานปฏปกขตาย เอกลกขณตตา เต ทานมยป กรยาวตถมห สงคยหนต ฯ อปจายนเวยยาวจจา สลมยป เ สงคยหนต จารตตสลภาวโต ฯ เทสนาสวนทฏ ชตา ปน กสลธมมาเสวนโต ภาวนามเย สงคห คจฉนตต อาจรยธมม- ปาลตเถเรน วตต ฯ อปเร ปน เทเสนโต สณนโต จ เทสนา- นสาเรน าณ เปเสตวา ลกขณาน ปฏวชฌ ปฏวชฌ เทเสต สณาต จ ตาน จ เทสนาสวนาน ปฏเวธธมมเมว อาหรนตต เทสนาสวน ภาวนามเย สงคห คจฉตต วทนต ฯ ธมมทานสภาวโต เทสนา ทานมเย สงคห คจฉตตป สกกา วตต ฯ ตถาห วตต๑

สพพทาน ธมมทาน ชนาตต ฯ ตถา ทฏ ชกมม สพพตถาป สพเพส นยมนลกขณตตา ฯ ทานาทส ห ยงก จ อตถ ทนนนต- อาทนยปปวตตาย สมมาทฏ ยา วโสธต มหปผล โหต มหา- นสส ฯ เอว จ กตวา ทฆนกายฏกถาย ทฏ ชกมม สพเพส นยมนลกขณนต วตต ฯ เอว ทานสลภาวนาวเสน ตส อตเรส ๑. ข. ธ. ๒๕/๖๓ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 173

อภธมมตถวภาวน หนาท 174 สงคหณโต สงเขปโต ตวธเมว ป กรยาวตถ โหตต ทฏพพ ฯ ตถา เจว อาจรเยน เหฏา ทสสต ฯ มโนกมมเมว ว ตตสมฏาปกตาภาเวน กายทวาราทส อปปวตตนโต ฯ ต จ รปาวจรกสล ภาวนามย ทานาทวเสน อปปวตตนโต อปปนาปปตต ปพพภาคปปวตตาน กามาวจรภาวโต ฯ ฌานงคเภเทนาต ปฏปทาทเภทโต ปน อเนกวธตเตป องคาตกกมน- วเสน นพพตตชฌานงคเภทโต ป จวธ โหต ฯ อาลมพนเภเทนาต| กสณคฆาฏมากาส อากาสวสย มโนศ ตทภาโว ตทาลมพ ว าณนต จตพพธนต อเมส จตนน อาลมพนาน ปเภเทน ฯ เอตถาต อเมส ปากฏาน- วเสน จตพพเธส กมเมส ฯ อทธจจรหตนต อทธจจสหคตเจตนารหต เอกาทสวธ อกสลกมม ฯ กมปเนตถ การณ อธโมกขวรเหน สพพทพพลมป วจกจฉา- สหคต ปฏสนธ อากฑฒต อธโมกขสมปโยเคน ตโต พลวนตมป อทธจจสหคต ต นากฑฒตต ฯ ปฏสนธทานสภาวาภาวโต ฯ พลว อากฑฒต ทพพล นากฑฒตต ห อย วจารณา ปฏสนธทาน- สภาเวสเยว ฯ ยสส ปน ปฏสนธทานสภาโวเยว นตถ น ตสส พลวภาโว ปฏสนธอากฑฒเน การณ ฯ กถมปเนต ว าตพพ อทธจจสหคตสส ปฏสนธทานสภาโว นตถต ฯ ทสสเนน ปหาตพเพส อนาคตตตา ฯ ตวธา ห อกสลา ทสสเนน ปหาตพพา ภาวนาย ปหาตพพา สยา ทสสเนน ปหาตพพา สยา ภาวนาย ปหาตพพาต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 174

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 175 ตตถ ทฏ สหคตวจกจฉาสหคตจตตปปาทา ทสสเนน ปหาตพพา นาม ปม นพพานทสสนวเสน ทสสนนต ลทธนาเมน โสตาปตต- มคเคน ปหาตพพตตา ฯ อทธจจสหคตจตตปปาโท ภาวนาย ปหาตพโพ นาม อคคมคเคน ปหาตพพตตา ฯ อปรมคคตตย ห ปมมคเคน ทฏนพพาเน ภาวนาวเสน ปวตตนโต ภาวนาต วจจต ฯ ทฏ วปปยตตโทมนสสสหคตจตตปปาทา ปน สยา ทสสเนน ปหาตพพา สยา ภาวนาย ปหาตพพา นาม๑ เตส อปายนพพตต- กาวตถาย ปมมคเคน เสสพหลาพหลาวตถาย อปรมคเคห ปหยย- มานตตา ฯ ตตถ สยา ทสสเนน ปหาตพพมป ทสสเนน ปหาตพพ- สาม เน อธ ทสสเนน ปหาตพพนต โวหรนต ฯ ยท จ อทธจจสหคต ปฏสนธ ทเทยย ตทา อกสลปฏสนธยา สคตย อสมภวโต อปาเยเสวว ทเทยย ฯ อปายคามนย จ อวสส ทสสเนน ปหาตพพ สยา ฯ อตรถา อปายคามนยสส อปปหนตตา เสกขาน อปายปปตต อาปชชต ฯ น จ ปเนต ยตต จตหปาเยห จ วปปมตโต อวนปาตธมโมตอาทวจเนห สห วชฌนโต ฯ สต จ ปเนตสส ทสสเนน ปหาตพพภาเว สยา ทสสเนน ปหาตพพาต อมสส วภงเค วตตพพ สยา น จ ปเนต วตตนต ฯ อถ สยา อปายคามนโย ราโค โทโส โมโห ตเทกฏา จ กเลสาต เอว ทสสเนน ปหาตพเพส วตตตตา อทธจจสหคต- เจตนาย ตตถ สงคโห สกกา กาตนต๒ ฯ ตนน ตสส เอกนตโต ภาวนาย ปหาตพพภาเวเนว วตตตตา ฯ วตตเ หต กตเม ธมมา ๑. โปตถเกล นามสทโท นตถ ฯ ๒. ม. วตตนต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 175

อภธมมตถวภาวน หนาท 176 ภาวนาย ปหาตพพา อทธจจสหคโต จตตปปาโทต ฯ ตสมา ทสสเนน ปหาตพเพเสวว อวจน อมสส ปฏสนธทานาภาว สาเธต ฯ นน จ ปฏสมภทาวภงเค ยสม สมเย อกสล จตต อปปนน โหต อเปกขาสหคต อทธจจสมปยตต รปารมมณ วา ฯเปฯ ธมมารมมณ วา ย ย วา ปนารพภ ตสม สมเย ผสโส โหต ฯเปฯ อวกเขโป โหต อเม ธมมา กสลา อเมส ธมเมส าณ ธมมปฏสมภทา เตส วปาเก าณ อตถปฏสมภทาต เอว อทธจจ- สหคตจตตปปาท อทธรตวา ตสส วปาโกป อทธโฏต กถมสส ปฏสนธทานาภาโว สมปฏจฉตพโพต ฯ นาย ปฏสนธทาน สนธาย อทธโฏ อถโข ปวตตวปาก สนธาย อทธโฏ ฯ ปฏาเน ปน สหชาตา ทสสเนน ปหาตพพา เจตนา จตตสมฏานาน รปาน กมม- ปจจเยน ปจจโย นานากขณกา ทสสเนน ปหาตพพา เจตนา วปากาน ขนธาน กตตตารปาน จ กมมปจจเยน ปจจโยต ทสสเนน ปหาตพพเจตนาย เอว สหชาตนานากขณกกมมปจจยภาว อทธรตวา สหชาตา ภาวนาย ปหาตพพา เจตนา จตตสมฏานาน รปาน กมมปจจเยน ปจจโยต ภาวนาย ปหาตพพเจตนาย สหชาตกมม- ปจจยภาโวว อทธโฏ น ปน นานากขณกกมมปจจยภาโว ฯ น จ นานากขณกกมมปจจย วนา ปฏสนธอากฑฒน อตถ ตสมา นตถ ตสส สพพถาป ปฏสนธทานนต ฯ ย ปเนเก วทนต อทธจจเจตนา อภยวปากมป น เทต ปฏาเน นานากขณกกมมปจจยภาวสส อนทธฏตตาต ฯ ต เตส

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 176

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 177 มตมตต ปฏสมภทาวภงเค อทธจจสหคตานมป ปวตตวปากสส อทธฏตตา ปฏาเน จ ปฏสนธวปากาภาวเมว สนธาย นานากขณก- กมมปจจยภาวสส อนทธฏตตา ฯ ยท ห ปวตตวปาก สนธาย นานากขณกกมมปจจยภาโว วจเจยย ตทา ปฏสนธวปากมปสส ม เยยนต ลพภมานสสาป ปวตตวปากสส วเสน นานากขณก- กมมปจจยภาโว น วตโต ฯ ตสมา น สกกา ตสส ปวตต- วปาก นวาเรต ฯ เตนาห ปวตตยมปนาตอาท ฯ อาจรย- พทธมตตาทโย ปน อตถ อทธจจสหคต ภาวนาย ปหาตพพมป อตถ น ภาวนาย ปหาตพพมป เตส ภาวนาย ปหาตพพ เสกขสนตานปปวตต อตร ปถชชนสนตานปปวตต ผลทาน จ ปถชชนสนตานปปวตตสเสว เนตรสสาต เอว อทธจจสหคต ทวธา วภชตวา เอกสส อภยวปากทาน เอกสส สพพถาป วปากาภาว วณเณนต ฯ โย ปเนตถ เตส วนจฉโย ย จ ตสส นรากรณ ย จ สพพถาป วปากาภาววาทน มตปฏกเขปน อธ อวตต ฯ ต สพพ ปรมตถม ชสาทส วเสสโต จ อภธมมตถปกาสนยา นาม อภธมมาวตารสวณณนาย วตตนเยน เวทตพพ ฯ สพพตถาป กามโลเกต สคตทคคตวเสน สพพสมมป กามโลเก ฯ ยถารหนต ทวาราลมพนานรป ฯ อปาเยสป ย นาคสปณณาทน มหาสมปตตวสย วปากว าณ ย จ นรยวาสน มหาโมคคลลานตเถรทสสนาทส อปปชชต วปากว าณ ต กสล-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 177

อภธมมตถวภาวน หนาท 178 กมมสเสว ผล ฯ น ห อกสลสส อฏวปาโก สมภวตต ฯ วตต เหต อฏานเมต ภกขเว อโนกาโส ย อกสลสส กมมสส อฏโ กนโต วปาโก สวชชตต ฯ ตสมา กสลกมม อปาเยป อเหตกวปากาน ชเนต อ ภมกสส จ กมมสส อ ภมกวปากาภาวโต กาม- วราคภาวนาย กามตณหาวสยว าณปปาทนาโยคโต เอกนตสทส- วปากตตา จ มหคคตานตตรกสลาน รปาวจรกมเมน อเหตก- วปากปปตตยา อภาวโต รปโลเกป ยถารห รปาทวสยาน ตาน อภนปผาเทตต วตต สพพตถาป กามโลเกตอาท ฯ เอว ปน วปจจนต กมม โสฬสกทวาทสกอฏกวปากวเสน ตธา วปจจตต ทสเสต ตตถาปตอาท วตต ฯ ตตถาปต เอว วปจจมาเนป กสลกมเม ฯ อกกฏนต กสลปรวารลาภโต ปจฉา อาเสวนป- ปวตตยา วา วสฏ ฯ ย ห กมม อตตโน ปวตตกาเล ปรม- ปจฉาภาคปวตเตห กสลกมเมห ปรวารต ปจฉา วา อาเสวนลาเภน สมทาจณณ ต อกกฏ ฯ ยมปน กรณกาเล อกสลกมเมห ปรวารต ปจฉา วา ทกกฏเมต มยาต วปปฏสารปปาทเนน ปรภาวต ต โอมกนต ทฏพพ ฯ ปฏสนธนต เอกเมว ปฏสนธ ฯ น ห เอเกน กมเมน อเนกาส ชาตส ปฏสนธ โหต ฯ ปวตต- วปาโก ปน ชาตสเต ชาตสหสเสป โหต ฯ ยถาห ตรจฉานคเต ทาน ทตวา สตคณา ทกขณา ปาฏกงขตพพาต ฯ ยสมา ปเนตถ าณ ชจจนธาทวปตตนมตตสส โมหสส สพพากสลสเสว วา ปฏปกข ตสมา ตสมปยตต กมม ชจจนธาท-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 178

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 179 วปตตปจจย น โหตต ตเหตก อตทพพลมป สมาน ทเหตกปฏ- สนธเมว อากฑฒต นาเหตก ฯ ทเหตก จ กมม าณสมปโยคา- ภาวโต าณผลปปาเทน อสมตถ ยถาต อโลภสมปโยคาภาวโต อโลภผลปปาเทน อสมตถ อกสลกมมนต ต อตอกกฏมป สมาน ทเหตกเมว ปฏสนธ อากฑฒต น ตเหตกนต วตต ตเหตกโมมก ทเหตกมกกฏ จาตอาท ฯ เอตถ สยา ยถา ห ปฏสมภทา มคเค๑ คตสมปตตยา าณสมปยตเต อฏนน เหตน ปจจยา อปปตต โหตต กสลกมมสส ชวนกขเณ ตณณ นกนตกขเณ ทวนน ปฏสนธกขเณ ตณณ จ เหตน วเสน อฏนน เหตน ปจจยา าณสมปยตตปปตต ตถา คตสมปตตยา าณ- วปปยตเต ฉนน เหตน ปจจยา อปปตต โหตต ชวนกขเณ ทวนน นกนตกขเณ ทวนน ปฏสนธกขเณ ทวนน จ วเสน ฉนน เหตน ปจจยา าณวปปยตตปปตต วตตา เอว คตสมปตตาณ- วปปยตเต สตตนน เหตน ปจจยา อปปตต โหตต ตเหตกกมเมน ทเหตกปฏสนธยา อวตตตตา นตถ ตเหตกสส ทเหตกปฏสนธ- อากฑฒนนต ฯ นยทเมว ทเหตโกมกกมเมน อเหตกปฏสนธยา วย เหตโกมกกมเมน๒ สามตถยานรปโต ทเหตกปฏสนธยาว ทาตพ- พตตา ฯ กมมสรกขกวปากทสสนตถ ปน มหาเถเรน สาวเสโส ปาโ กโต ฯ อตรถา จตนน เหตน ปจจยาต วจนาภาวโต ทเหตก- กมเมน อเหตกปปตตยาป อภาโว อาปชชต ตสมา ยถา สคตย ชจจนธพธราทวปตตยา อเหตกปปตต วชเชตวา คตสมปตตยา ๑. ข. ปฏ. ๓๑/๔๐๗ ฯ ๒. ม....กมเม ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 179

อภธมมตถวภาวน หนาท 180 สเหตกปปตตทสสนตถ ทเหตกกมเมน๑ ทเหตกปปตต เอว อทธฏา น อเหตกปปตต เอว กมมสรกขกวปากทสสนตถ ตเหตกกมเมน ตเหตกปปตต เอว อทธฏา น ทเหตกปปตต น ปน อลพภ- มานโตต ทฏพพ ฯ เอว เอกาย เจตนาย โสฬส วปากาน เอตเถว ทวาทสก- มตโต๒ อเหตกฏกมปต ปวตตสส ตปฏกจฬนาคตเถรวาทสส วเสน วปากปปวตต ทสเสตวา อทาน เอกาย เจตนาย ทวาทส วปากาน เอตเถว ทสกมตโต๒ อเหตกฏกมปต อาคตสส โมรวาปวาส๓- มหาธมมรกขตตเถรวาทสสาป วเสน ทสเสต อสงขาร สสงขาร- วปากานตอาท วตต ฯ ยถา มเข จลเต อาทาสตเล มขนมตต จลต เอวมสงขารกสลสส อสงขารกวปาโกว โหต น สงขาโรต เอว อาคมนโตว สสงขารเภโทต อยเมตถ อธปปาโย ฯ ยสมา ปน วปากสส สงขารเภโท ปจจยวเสน อจฉโต น กมมวเสน ตสมา เอโส เกจวาโท กโต ฯ เตสนต เอเตส เอววาทน ฯ ยถากกมนต ตเหตกกกฏาทน อนกกเมน ฯ ทวาทส วปากานต ตเหตกกกฏอสงขารกสสงขารก- กมมสส วเสน ยถากกม สสงขารกจตกกวชชตาน อสงขารก- จตกกวชชตาน จ ทวาทส วปากาน ตถา ตเหตโกมกสส ทว- เหตกกกฏสส จ กมมสส วเสน ทวเหตกสสงขารกทวยวชชตาน๔ ทวเหตกาสงขารกทวยวชชตาน๔ จ ทส วปากาน ทวเหตโกมกสส ๑. ส. ม. ทเหตกกมเมนาต นตถ ฯ ๒. ส. ม....มคโค ฯ ๓. เกสจ โปตถเกส โมรวาป ธมมรกขตตเถรวาทสสาตป สยา ฯ ๔. โปตถเกส...สสงขารทวย... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 180

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 181 วเสน ทเหตกทวยวชชตาน จ อฏ วปากาน ยถาวตตสส ตเหตกมกกฏนตอาทนา วตตนยสส อนสาเรน อนสสรเณน ยถาสมภว ตสส ตสส สมภวานรปโต อททเส ฯ ปรโต อตต ขณฑต วย อปปานภาวนต ปรตต ฯ ปกฏภาว นตนต ปณต ฯ อภนน มชเฌ ภว มชฌม ฯ ตตถ ปฏลทธมตต- มนาเสวต ปรตตนต อวเสสโตว อฏกถาย วตต ฯ ตถา นาตสภาวต อปรปณณวสภาว มชฌม อตวย สภาวต ปน สพพโส ปรปณณวสภาว ปณตนต ฯ อาจรเยน ปเนตถ ปรตตมป อสก ลทธาเสวนเมว อธปเปตนต ทสสต ฯ ตถาหเนน นาม- รปปรจเฉเท สมานาเสวเน ลทเธ วชชมาเน มหพพเล อลทธา ตาทส เหต อภ า น วปจจตต สมานภมกโต อาเสวนลาเภน พลวภาวโต มหคคตธมมาน วปาก- ทาน วตวา ตทภาวโต อภ าย อวปจจน วตต ฯ หเนห ฉนทวรยจตตวมสาหนพพตตต วา ปรตต มชฌเมห ฉนทาทห มชฌม ปณเตห ปณตนต ฯ อลมตปป เจน ฯ ป จมชฌาน ภาเวตวาต อภ าภาวมสมปตต ป จมชฌาน ตวธมป ภาเวตวา ฯ อภ าภาวปปตตสส ปน อวปากภาโว อลทธา ตาทสนตอาทนา อาจรเยน สาธโต ฯ มลฏกาการาทโย ปน อ ถาป ต สาเธนต ฯ ต ปน สงเขปโต ตตถ ตตถ วตถารโต จ อภธมมตถวกาสนย วตตนเยน ทฏพพ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 181

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 182 ส าวราค ภาเวตวาต ส าโรโค ส าคณโฑตอาทนา ธ จตต ธ วเตท๑ จตตนตอาทนา วา นเยน อรปปปวตตยา อาทนวทสสเนน ตทภาเว จ ปณตภาวสนนฏาเนน วาโยกสเณ เกส จ มเตน ปรจฉนนากาสกสเณ วา ภาวนาพเลน เตน ปฏลภตพพภเว อรปสส อนพพตตสภาวาปาทนวเสน อรปวราค- ภาวน ภาเวตวา อส สตเตส อปปชชนต กมมกรยวาทโน ตตถยา เอวาต อธปปาโย ฯ เต ปน เยน อรยาปเถน อธ มรนต เตเนว ตตถ นพพตตนตต ทฏพพ ฯ อนาคามโน ฯเปฯ อปปชชนตต อนาคามโนเยว อรยา ปถชชนาทกาเล ปจฉาป วา ป จมชฌาน ตวธมป ภาเวตวา สทธาทอนทรยเวมตตตานกกเมน ป จส สทธาวาเสส อปปชชนต ฯ ยถากกม ภาเวตวา ยถากกมมารปเปส อปปชชนตต โยชนา ฯ ยถากกมนต จ ปมารปาทอนกกเมน ฯ สพพมป เจต ตสส ตสเสว ฌานสส อเวนกภมวเสน๒ วตต ฯ นกนตยา ปน สต ปถชชนาทโย ยถาลทธชฌานสส ภมภเตส สทธาวาสวชชเตส ยตถกตถจ นพพตตนต ฯ ตถา กามภเวป กามาวจรกมมวเสน๓ ฯ อชฌต ภกขเว สลวโต เจโตปณธ วสทธตตาต ห วตต ฯ อนาคามโน ปน กามราคสส สพพโส ปหนตตา กามภเวส นกนต น อปปาเทนตต กามโลกวชชเต ยถาลทธชฌานภมภเต ยตถกตถจ นพพตตนต ฯ สทธาวาเสส ห อนาคามโนเยว นพพตตนตต นยโม อตถ ฯ เต ปน อ ตถ น นพพตตนตต นยโม ๑. ส. ธพพต ฯ ม. ธ วเตทนต นตถ ฯ ๒. โยชนายมปน อาเวณกภมวเสนาต ทสสต ฯ อาเวณกสทโท ห สทธปาโ วสสอตถวาจโก อ ตถป ทสสต ฯ ๓. โปตถเกส... กมมพเลนาต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 182

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 183 นตถ ฯ เอว จ กตวา วตต อาจรเยน ฯ สทธาวาเสสวนาคาม- ปคคลาโวปปชชเร กามธาตมห ชายนต อนาคามววชชตาต ฯ สกขวปสสกาป ปเนเต มรณกาเล เอกนเตเนว สมาปตต นพพตเตนต สมาธมห ปรปรการภาวโตต ทฏพพ ฯ อตถโยป ปน อรยา อนรยา วาป อฏสมาปตตลาภนโย พรหมปารสชเชสเยว นพพตตนตต อฏกถาย วตต ฯ อปเจตถ เวหปผลอกนฏจตตถา- รปภวาน เสฏภวภาวโต ตตถ นพพตตา อรยา อ ตถ น อปปชชนต ฯ ตถาวเสเสส อปรปรพรหมโลเกส นพพตตา เหฏ มเหฏ เมส ฯ วตต เหต อาจรเยน เวหปผเล อกนฏเ ภวคเค จ ปตฏ ตา น ปน ตถ ชายนต สพเพ อรยปคคลา พรหมโลกคตา เหฏา อรยา โนปปชชเรต ฯ อายกขเยนาตอาทส สตป กมมานภาเว ตตคตส ยถา- ปรจฉนนสส อายโน ปรกขเยน มรณ อายกขยมรณ ฯ สตป ตตถ ปรจฉนนายเสเส คตกาลาทปจจยสามคคย จ ตตภวสาธ- กสส กมมโน ปรนฏ ตวปากตตา มรณ กมมกขยมรณ ฯ อายกมมาน สมกเมว ปรกขณตตา มรณ อภยกขยมรณ ฯ สตป ตสม ทวเธ ปรมภเว สทธสส กสสจ อปจเฉทกกมมโน พเลน สตถาหรณาทห อปกกเมห อจฉชชมานสนตานาน คณมหนเตส วา กเตน เกนจ อปกกเมน อายหตอปจเฉทกกมมนา ปฏพาหต-

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 183

อภธมมตถวภาวน หนาท 184 สามตถยสส กมมสส ตตอตตภาวปปวตตเน อสมตถภาวโต ทสมารกลาพราชาทน๑ วย ตขเณเยว านา จาวนวเสน ปวตตมรณ อปจเฉทกมรณ นาม ฯ อทมปน เนรยกาน อตตรกรวาสน เกส จ เทวาน จ น โหต ฯ เตนาห อปกกเมน วา เกส จ- ปจเฉทกกมมนาต ฯ มรณสส อปปตต ปวตต มรณปปตต ฯ มรณกาเลต มรณาสนนกาเล ฯ ยถารหนต ตตคตส อปปชชนกสตตานรป ฯ กตถจ ปน อนปปชชมานสส ขณาสวสส ยโถปฏ ต นามรปธมมาทกเมว จตปรโยสานาน โคจรภาว คจฉต น กมมกมมนมตตาทโย ฯ อปลทธปพพนต เจตยทสสนาทวเสน ปพเพ อปลทธ ฯ อปกรณภตนต ปปผาทวเสน อปกรณภต ฯ อปลภตพพนต อนภวตพพ ฯ อปโภคภตนต อจฉราวมาน กปป- รกข นรยคคอาทก อปภ ชตพพ ฯ อจฉราวมานกปปรกข มาต- กจฉอาทคต ห รปายตน สคตนมตต นรยคคนรยปาลาทคต ทคคตนมตต ฯ คตยา นมตต คตนมตต ฯ กมมพเลนาต ปฏสนธน- พพตตกสส กสลากสลกมมสส อานภาเวน ฯ ฉนน ทวารานนต วกขมานนเยน ยถาสมภว ฉนน อปปตตทวาราน ฯ ยท กสลกมม วปจจต ตถา ปรสทธ กสลจตต ปวตตต อถ อกสลกมม ตทา อปกกลฏ อกสลจตตนต อาห วปจจมานก ฯเปฯ กลฏ วาต ฯ เตนาห ภควา นมตตสสาทคธต ภกขเว ว าณ ตฏมาน ตฏต อนพย ชนสสาทคธต วา ตสม เจ ๑. อยมปน ปาโ กลาพตป กลาปตป ทสสต ฯ ปรโม สนทรตโร ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 184

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 185 สมเย กาล กโรต านเมต วชชต ย ทวนน คตน อ ตร คต อปปชเชยย นรย วา ตรจฉานโยน วาต ฯ ตตโถนตวาต ตสม อปปชชตพพภเว โอนต วย ฯ ตตโถนต อวาต วา ปทจเฉโท ฯ พาหลเลนาต เอตถ อธปปาโย เยภยเยน ภวนตเรต เอตถ วตตนเยน ทฏพโพ ฯ อถวา ยถารหนต อมนาว โส สกกา สงคเหตนต พาหลเลนาต อมนา สหสา โอจฉชชมานชวตาน สณก มรนตาน วย น อภกขณเมวาต ทปตนต ว ายต ฯ อภนวกรณวเสนาต ตขเณ กรยมาน วย อตตาน อภนวกรณวเสน ฯ ปจจาสนนมรณสสาต เอกวถปปมาณายกวเสน ตโต วา ก จอธกายกวเสน๑ สมาสนนมรณสส ฯ วถจตตาวสาเนต ตทาลมพนปรโยสานาน ชวนปรโยสานาน วา วถจตตาน อวสาเน ฯ ตตถ กามภวโต จวตวา ตตเถว อปปชชมานาน ตทาลมพน- ปรโยสานาน เสสาน ชวนปรโยสานานต ธมมานสารณย วตต ฯ ภวงคกขเยวาต ยท เอกชวนวถโต อธกตรายเสโส สยา ตทา ภวงคาวสาเน วา อปปชชตวา นรชฌต อถ เอกจตตกขณายเสโส สยา ตทา วถจตตาวสาเน วา อปปชชตวา นรชฌต ฯ ต จ อตตกมมาทวสยเมว ฯ ตสสานนตรเมวาต อมนา อนตราภววาทมต ปฏกขปต ฯ ยถารหนต กมมกรณกาลสส วปากทานกาลสส จ อนรปวเสน ฯ อถวา วปจจมานกกมมานรป อนสยวเสน ชวน- สหชาตวเสน วา ปวตต อนรปโตต อตโถ ฯ นน จ อวชชา- ๑. ก จอธโก อาย เอตสส สตตสสาต ก จอธกายโกต โยชนา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 185

อภธมมตถวภาวน หนาท 186 นสยปรกขตเตนาตอาท วตต ชวนสหชาตาน จ กถ อนสยภาโวต ฯ นาย โทโส อนสยสทสตาย ตาสมป อนสยโวหารโต ฯ อตรถา อกสลกมมสหชาตาน ภวปตถนาสหชาตาน วา จตอาสนน ชวน- สหชาตาน จ สงคโห น สยา ฯ อวชชาว อปปหนตเถน อนสยนโต ปวตตนโต อนสโย ฯ เตน ปรกขตเตน๑ ปรวารเตน ฯ ตณหา- นสโยว มล ปธาน สหการการณภต อมสสาต ตณหานสยมลโก ฯ สงขาเรนาต กสลากสลกมเมน กมมสหคตผสสาทธมมสมทาเยน จตอาสนนชวนสหชาเตน วา เตน ชนยมาน ฯ อวชชาย ห ปฏจ- ฉนนาทนเว วสเย ตณหา นเมต ขปนกสงขารสมมตา ยถาวตตสงขารา ขปนต ฯ ยถาห อวชชาตณหาสงขาร- สหเชห อปายน วสยาทนวจฉาทน-๒ นมน ขปนมป จ อปปหเนห เสสาน ฉาทน นมนมป จ ขปกา ปน สงขารา กสลาว ภวนตธาต๓ ฯ สมปยตตธมเมห ปรคคยหมานนต อตตนา สมปยตเตห ผสสาทห ธมเมห สมปยตตปจจยาทนา ปรวาเรตวา คยหมาน ฯ สหชาตา ฯเปฯ ภตนต อตตนา สหชาตาน ปตฏานภาเวน ปธานภต ฯ มโนปพพงคมา ธมมาต ห วตต ฯ ภวนตรปฏสนธาน- วเสนาต ปรมภวนตรสส ปจฉมภวนตรสส จ อ ม เอกาพทธ วย ปฏสนทหนวเสน ฯ อปปชชมานเมว ปฏาต น ๑. ปรกขเตนาตป อตถ ฯ ๒. ส. ม....วจฉาท ฯ ๓. เกสจ โปตถเกส ภวนตหาตป ภวนต เตตป ทสสนต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 186

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 187 อโต คนตวาต อธปปาโย ฯ น ห ปรมภวปรยาปนโน โกจ ธมโม ภวนตร สงกมต ฯ นาป ปรมภวปรยาปนนเหตห วนา อปปชชต ปฏโฆสทปมททาท วยาต อลมตปป เจน ฯ มนท หตวา ปวตตาน มนทปปวตตาน ฯ ปจจปปนนาลมพเนสวาปาถมา- คเตส มโนทวาเร คตนมตตวเสน ป จทวาเร กมมนมตตวเสนาต อธปปาโย ฯ ปฏสนธ ฯเปฯ ลพภตต มโนทวาเร ตาว ปฏสนธยา จตนน ภวงคาน ป จทวาเร ปน ปฏสนธยาว ปจจปปนนาลมพนภาโว ลพภต ฯ ตถาห กสสจ มโนทวาเร อาปาถมาคต ปจจปปนน คตนมตตมารพภ อปปนนาย ตทาลมพนปรโยสานาย จตตวถยา อนนตร จตจตเต อปปนเน ตทนนตร ป จจตตกขณายเก อาลมพเน ปวตตาย ปฏสนธยา จตนน ภวงคาน ป จทวาเร จ าตกาทห อปฏาปเตส เทยยธมเมส วณณาทเก อารพภ ยถารห ปวตตาย จตตวถยา จตจตตสส จ อนตร เอกจตตกขณายเก อาลมพเน ปวตตาย ปฏสนธยา ปจจปปนนารมมเณ ปวตต อปลพภตต- อยเมตถ สงเขโป ฯ วตถาโร ปน วสทธมคเค วภงคฏกถาย วา สงขารปจจยาว าณปทวณณนาย วตตนเยน ทฏพโพ ฯ ฉทวารคคหตนต กมมนมตต ฉทวารคคหต คตนมตต ฉฏทวารคคหตนต ยถาสมภว โยเชตพพ ฯ อปเร ปน อวเสสโต วณเณนต ฯ สจจสงเขเปป เตเนว อธปปาเยน อท วตต ป จทวาเร สยา สนธ วนา กมม ทวโคจเรต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 187

อภธมมตถวภาวน หนาท 188 อฏกถายมปน คตนมตต มโนทวาเร อาปาถมาคจฉตต วตตตตา ตทารมมณาย จ ป จทวารกปฏสนธยา อทสสตตตา มลฏกาส จ กมมพเลน อปฏาปต วณณายตน สปน ปสสนตสส วย ทพพจกขสส วย จ มโนทวาเรเยว โคจรภาว คจฉตต นยเมตวา วตตตตา เตส วจน น สมปฏจฉนต อาจรยา ฯ ปจจปปนน จาต เอตถ คตนมตต ตาว ปจจปปนนาลมพน ยชชต กมมนมตต ปน ปฏสนธชนกกมมสเสว นมตตภต อธปเปตนต กถนตสส จตอาสนนชวเนห คหตสส ปจจปปนนภาโว สมภวต ฯ น ห ตเทว๑ อารมมณปฏาปก ตเทว ชนก ภเวยย อปจตภาวาภาวโต อนสสาทตตตา จ ฯ กตตตา อปจตตตาต ห วจนโต ปนปปน ลทธาเสวนเมว กมม ปฏสนธ อากฑฒต ฯ ปฏสมภทามคเค จ นกกนตขเณ ทวนน เหตน ปจจยาป สเหตก- ปฏสนธยา วตตตตา กตปจตมป กมม ตณหาย อสสาทตเมว วปาก อภนปผาเทต ฯ ตทา จ ปฏสนธยา สมานวถว วย ปวตตมานาน จตอาสนนชวนาน กถ ปนปปน ลทธาเสวนาน สย กถ จ ตาน ตทา ตณหาย ปรามฏาน ฯ อปจ ปจจปปนน กมมนมตต จตอาสนนปปวตตาน ป จทวารกชวนาน อารมมณ โหต ป จทวารกกมม จ ปฏสนธนพพตตก น โหต ปรทพพล- ภาวโตต อฏกถาย วตตนต ฯ สจจเมต าตกาทห อปฏาปเตส ปน ปปผาทส สนนหเตเสวว มรณสมภวโต ตตถ วณณาทก ๑. ตเทว อารมมณปฏาก น ภเวยย ตเทว ปฏสนธชนก น ภเวยยาต โยเชตพโพ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 188

ปจมปรจเฉทวณณนา หนาท 189 อารพภ จตอาสนนวถโต ปรมภาคปปวตตาน ปฏสนธชนนสมตถาน มโนทวารกชวนานมารมมณภเตน สห สมานตตา ตเทกสนตตย ปตต จตอาสนนชวนคคหตมป ปจจปปนน วณณาทก กมมนมตตภาเวน วตต ฯ เอว จ กตวา วตต อานนทาจรเยน ป จทวาเร จ อาปาถมาคจฉนต ปจจปปนน กมมนมตต อาสนนกตกมมารมมณ- สนตตย อปปนน ตสทสนต ทฏพพนต ฯ ยถารหนต ทตยจตตถปมตตยาน ปฏสนธน อนรปโต ฯ อารปปจตยา ปร เหฏ มารปปวชชตา อารปปปฏสนธโย โหนต อปรปรอรปน เหฏ มเหฏ มกมมสส อนายหนโต อปจารชฌานสส ปน พลวภาวโต ตสส วปากภตา กาเม ตเหตกา ปฏสนธโย โหนต ฯ รปาวจรจตยา ปร อเหตกรหตา อปจารชฌานานภาเวเนว ทเหตกตเหตกปฏสนธโย สย ฯ กามตเหตกมหา จตจตตโต ปร สพพา เอว กามรปารปภวปรยาปนนา ยถารห อเหตกาทปฏสนธโย สย ฯ อตรา ทเหตกาเหตกจตตโต๑ ปร กาเมเสวว ภเวส ตเหตกาท- ปฏสนธโย สย ฯ ปฏสนธยา นโรธสส อนนตรโต ปฏสนธนโรธานนตรโต ฯ ตเทว จตตนต ตสทสตาย ตโวหารมปตตตตา๒ ตเทว จตต ยถา ตานเยว โอสถานต ฯ อสต วถจตตปปาเทต อนตรนตรา วถจตตาน อปปาเท อสต จตจตต หตวา นรชฌต ตเทว จตตนต สมพนโธ ฯ ปรวตตนตา ปวตตนต ยาว วฏฏมลสมจเฉทาต อธปปาโย ฯ ๑. ส. ม....จตโต ฯ ๒. ตพโพหาร อตป อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 189

อภธมมตถวภาวน หนาท 190 ยถา อห ภเว ปฏสนธ เจว ภวงค จ วถโย จ จต จ ตถา ปน ภวนตเร ปฏสนธภวงคมตเอวมาทกา อย จตตสนตต ปรวตตตต โยชนา ฯ เกจ ปน อมสม ปรจเฉเท วถมตตสงคหสเสว ทสสตตตา ปฏสนธภวงคจตนเมว อธ สงคหณ๑ ยตตนต อธปปาเยน ปฏสนธภวงควถโยต อมสส ปฏสนธภวงคปปวาโหต๒ อตถ วทนต ฯ ตนเตส มตมตต ปวตตสงคหทสสนาวสาเน ตตถ สงคหตาน สพเพสเมว นคมนสส อธปเปตตตา ฯ เอว ห สต ปฏสงขาย ปเนตมทธวนต เอตถ สพเพสเมว เอตสทเทน ปรามสน สฏ อปปนน โหต ฯ เอต ยถาวตต วฏฏปปวตต อธว อนจจ ปโลกธมม ปฏสงขาย ปจจเวกขตวา พธา ปณฑตา จราย จร กาล สพพตา หตวา อจจต ธว อจวนธมม ปท นพพานปท อธคนตวา มคคผลาเณน สจฉกตวา ตโตเยว สฏ สมจฉนน- สเนหพนธนา สม นรปธเสสนพพานธาต เอสสนต ปาปณสสนต ฯ อต อภธมมตถวภาวนยา นาม อภธมมตถสงคหวณณนาย ป จมปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ ฉฏปรจเฉทวณณนา เอว ตาว จตตเจตสกวเสน ทวธ อภธมมตถ ทสเสตวา อทาน รป ตทนนตร จ นพพาน ทสเสตมารภนโต อาห เอตตาวตาตอาท ฯ สปปเภทปปวตตกา นทเทสปฏนทเทสาทวเสน๓ ตห ปรจเฉเทห วตตปปเภทวนโต ปวตตปฏสนธวเสน ทวห ปรจเฉเทห วตตป- ๑. ส. ม. คหณ ฯ ๒. ส. ม....ปวาหาต ฯ ๓. ส. ม. อทเทสนทเทส... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 190

ฉฏฐปรจเฉทวณณนา หนาท 191 ปวตตวนโต จ จตตเจตสกา ธมมา เอตตาวตา ป จห ปรจเฉเทห วภตตา ห ยสมา ตสมา อทาน ยถานปปตต รป ปวจจตต โยชนา ฯ อทาน ยถาปฏ าตรปวภาคตถ มาตก เปต สมท- เทสาตอาท วตต ฯ สงเขปโต อททสน สมทเทโส ฯ เอกวธาทวเสน วภชน วราโค ฯ สมฏาต เอตสมา ผลนต สมฏาน กมมาทโย รปชนกปจจยา ฯ จกขทสกาทโย กลาปา ฯ ปวตตกกมโต เจต ภวกาลสตตเภเทน รปาน อปปตตกกมโต ฯ อปปาทนนา- นปปาทนนสนตาเนส สสมภารธาตวเสน มหนตา หตวา ภตา ปาตภตาต มหาภตา ฯ อถวา อเนกวธพภตวเสสทสสเนน อเนกาภตทสสเนน วา มหนตาน อพภตาน อภตาน วา เอเตสต มหาภตา มายาการาทโย ฯ เตห สมานา สย อนลาทสภาวาเนว หตวา๑ นลาทอปาทายรปทสสนาทโตต มหาภตา ฯ มนาปวณณ- สณานาทห วา สตตาน ว จกา ยกขนอาทโย วย มนาป อตถปรสรปทสสนาทนา สตตาน ว จกตตา มหนตาน อภตาน เอเตสต มหาภตา ฯ วตตมป เจต มหนตา ปาตภตาต มหาภตสมาต วา ว จกตตา อภเตน มหาภตาต สมมตาต ฯ อถวา มหนตปาตภาวโต มหนตาน ภวนต เอเตส อปาทา รปานต๒ ภตาน จาต มหาภตาน ฯ มหาภเต อปาทาย ปวตต รป อปาทายรป ฯ ยท เอว เอก มหาภต ปฏจจ ตโย มหาภตาต- อาทวจนโต เอเกกมหาภตา เสสมหาภตาน นสสยา โหนตต เตสมป ๑. โปตถเกส หตวาต ปท นตถ ฯ ๒. ส. ม. อตสทโท น ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 191

อภธมมตถวภาวน หนาท 192 อปาทายรปตาปสงโค๑ สยาต๒ ฯ น ยทเมว อปาทาเยว ปวตตรปาน ตสม าสทธโต ฯ ย ห มหาภเตว อปาทยต สย จ อ เห อปาทยต น ต อปาทายรป ฯ ยมปน อปาทยเตว น เกนจ อปาทยต ตเทว อปาทายรปนต นตถ ภตาน ตพโพหารปปสงโค ฯ อปจ จตนน มหาภตาน อปาทายรปนต อปาทายลกขณนต๓ นตถ ตโย อปาทาย ปวตตาน อปาทายรปตาต ฯ ปตถนตเถน ปว ฯ ตรปพพตาทน ปกตปว วย สหชาต- รปาน ปตฏาภาเวน ปกขายต อปฏาตต วตต โหต ฯ ปว เอว ธาต สลกขณธารณาทโต นสสตตนชชวตเถน สรรเสลาวยวธาต- สทสตตา จาต ปวธาต ฯ อาเปต สหชาตรปาน ปตถรต อปปายต วา พรเหต วฑเฒตต อาโป ฯ เตเชต ปรปาเจต นเสต วา ตกขภาเวน เสสภตตตย อสมาเปตต เตโช ฯ วายต เทสนตรปปตตเหตภาเวน ภตสงฆาต ปาเปตต วาโย ฯ จตสโส ปเนตา ยถากกม กถนตตทรวตตอณหตตวตถมภนตตลกขณาต ทฏพพ ฯ จกขวาทน วจนตโถ เหฏา กถโตว ฯ ปสาทรปนนาม จตมหาภตาน ปสนนภาวเหตลกขณตตา ฯ ต ปน ยถากกม ทฏ - กามตาโสตกามตาฆายตกามตาสายตกามตาผสตกามตานทานกมม- สมฏานภตปปสาทลกขณ ฯ ตตถ จกข ตาว มชเฌ๔ กณหมณฑลสส โอกาสรปรมาเณ อภมเข ตาน สรรสณานปปตตปเทเส เตลมว ปจปฏลาน สตตกข- ๑. อปาทายรปนต อลตตสมาโส อ ตถ อปาทารปนตป ทสสต ฯ ๒. ส. ม. สยา อต นตถ ฯ ๓. ส. ม. อปาทายรปลกขณนต ฯ ๔. กตถจ มลโปตถเก เสตมชเฌต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 192

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 193 ปฏลาน พยาเปตวา ธารณนหาปนมณฑนวชนกจจาห จ จตห ธาตห วย ขตตยกมาโร สนธารณพนธนปรปาจนสมทรณกจจาห จตห ธาตห กตปการ อตจตตาหาเรห อปตถมภยมาน อายนา ปรปาลยมาน วณณาทห ปรวารต ยถาโยค จกขว าณาทน วตถทวารภาว สาเธนต ปวตตต ฯ อตร สสมภารจกขต วจจต ฯ เอว โสตาทโยป ยถากกม โสตพลพภนตเร องคลเวธกาการ๑ อปจต- ตนตมพโลม นาสกพภนตเร อชปทสณาน ชวหามชเฌ อปปล- ทลคคสณาน ปเทสมภพยาเปตวา๒ ฯ อตร ปน เปตวา กมมช- เตชสส ปตฏานฏาน เกสคคโลมคคนขคคสกขจมมาน จ อวเสส สกลสรร ผรตวา ปวตตต ฯ เอว สนเตป อตเรห ตสส สงกโร น โหต ภนนลกขณตตา๓ ฯ เอกนสสยานป ห ตาว รปรสาทน ลกขณเภทโต อสงกณณาน ฯ กมปน ภนนนสสยา ปสาทา ฯ อาโปธาตยา สขมภาเวน ผสต อสกกเณยยตตา วตต อาโป ฯเปฯ สงขาตนต ฯ ก จาป สตตา ผสตวา คยหต สา ปน เตโชธาตเยว ฯ มนเท ห อณหตเต สตพทธ สตตาสงขาตสส กสสจ คณสส อภาวโต ฯ ตยท สตพทธยา อนวฏ ตภาวโต ว ายต ปาราปาเร วย ฯ ตถาห ฆมมกาเล อาตเป ตวา ฉาย ปวฏาน สตพทธ โหต ตตเถว จรกาล ตาน อณหพทธ ฯ ยท จ อาโปธาต สตตา สยา อณหภาเวน สห เอกสม กลาเป อปลพเภยย น เจว อปลพภต ตสมา ว ายต น อาโปธาต ๑. ม. องคลเวธนาการ ฯ ๒. ส. ม. อโต ปร ปวตตนตต อตถ ฯ ๓. ส. ม. ภนนนสสยลกขณตตา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 193

อภธมมตถวภาวน หนาท 194 สตตาต ฯ เย ปน ทรวตา อาโปธาต สา จ ผสตวา คยหตต วทนต เต วตตพพา ทรวตา นาม ผสตวา คยหตต อท อายสมนตาน อภมานมตต สณาเน วยาต ฯ วตต เหต โปราเณห ทรวตาลหวตตน ตณ ภตาน สมผส ทรวต สมผสามต โลโกยมภม ต ภเต ผสตวา สณาน มนสา คยหเต๑ ยถา ปจจกขโต ผสามต ว เยยา ทรวตา ตถาต ฯ โคจรรปนนาม ป จว าณวสยภาวโต ฯ คาโว อนทรยาน จรนต เอตถาต โคจร ฯ โคจรนต ห อาลมพนสเสต นาม ฯ ตมปเนต ป จวธมป ยถากกม จกขว าณาทน โคจรภาวลกขณ จกขวาทปฏหนนลกขณ วา ฯ อตถยา ภาโว อตถตต๒ ฯ ปรสสส ภาโว ปรสตต ฯ ตตถ อตถลงคนมตตกตตากปปเหตภาวลกขณ อตถตต ฯ ปรสลงคาทเหตภาวลกขณ ปรสตต ฯ ตตถ อตถน องคชาต อตถลงค ฯ สราธปปายา อตถนมตต อตถต ส ชานน- ปจจยภาวโต ฯ อวสทานคมนนสชชาท อตถกตต ฯ อตถสณาน อตถากปโป ฯ ปรสลงคาทนปวตตนเยน ทฏพพาน ฯ อฏกถายมปน อ ถา อตถลงคาทน วณณตาน ฯ ตมปน เอว สงคเหตวา วทนต ลงค หตถาทสณาน นมตต มหตาทก กตต สปปาทนา กฬา อากปโป คมนาทกนต ฯ ๑. ส. ม. คณหโต ฯ ๒. อตถตตนต วตตพเพ เตส วทธตอาทนา อสส อตต กตวา อตถตตนต วตตนต โยชนา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 194

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 195 ภาวรปนนาม ภวต เอเตน อตถาทอภธาน พทธ จาต กตวา ฯ ตมปเนต กายนทรย วย สกลสรร ผรตวา ตฏต ฯ หทยเมว มโนธาตมโนว าณธาตน นสสยตตา วตถ จาต หทยวตถ ฯ ตถาห ต ธาตทวยนสสยภาวลกขณ ฯ ต จ หทยโกสพภนตเร อฑฒปสตมตต โลหต นสสาย ปวตตต ฯ รปกณเฑ อวตตสสาป ปเนตสส อาคมโต ยตตโต จ อตถภาโว ทฏพโพ ฯ ตตถ ย รป นสสาย มโนธาต [๑] มโนว าณธาต จ ปวตตนต ต รป มโนธาตยา [๒] มโนว าณธาตยา [๓] ตสมปยตตกาน จ ธมมาน นสสยปจจเยน ปจจโยต๔ เอวมาคต ปฏานวจน อาคโม ฯ ยตต ปน เอว ทฏพพา นปผนนภตกาธารา เทว ธาต กามรปน รปานพนธวตตตตา จกขาณาทโย วย จกขวาทนสสตา เนตา ตสส าธารภาวโต นาป รปาทเก เตส พหทธาป ปวตตโต น จาป ชวต ตสส กจจนตรนยตตโต น จ ภาวทวย ตสม อสนเตป ปวตตโต ตสมา ตท วตถ ต ภตกนต วชานย วตถาลมพทกานนต เทสนาเภทโต อท ธมมสงคณปาสม น อกขาต มเหสนาต ฯ ชวนต เตนาต ชวต ฯ ตเทว กมมชรปปรปาลเน อธปจจโยคโต อนทรยนต ชวตนทรย ฯ ตถาเหต กมมชรปปรปาลนลกขณ ฯ ๑-๒-๓. ปาลย เอตถนตเร จสทโท ทสสต ฯ ๔. อภ ป. ๔๐/๗ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 195

อภธมมตถวภาวน หนาท 196 ยถาสก ขณมตตฏายนมป ห สหชาตาน ปวตตเหตภาเวเนว อนปาลก ฯ น ห เตส กมมเยว ตการณ โหต อาหารชาทน อาหาราท วย กมมสส ตขณาภาวโต ฯ อทมปน สห ปาจนคคนา อนวเสส อปาทนนกาย พยาเปตวา ปวตตต ฯ กวฬ กตวา อชโฌหรยตต กวฬกาโร อาหาโร ฯ อท จ สวตถก กตวา อาหาร ทสเสต วตต ฯ ตถาเหต๑ เสนทรยกาโยปตถมภนเหตภตา ปน องคมงคานสารรสสารสงขาตา๒ อชโฌหรตพพาหารสเนหภตา โอชา อธ อาหารรป นาม ฯ ตถาเหต เสนทรยกาโยปตถมภน- เหตภาวลกขณ โอชฏมกรปาหรณลกขณ วา ฯ กกขลตาทนา อตตโน อตตโน สภาเวน อปลพภนโต สภาวรป นาม ฯ อปปาทาทห อนจจาทห๓ วา ลกขเณห สหตนต สลกขณ ฯ ปรจเฉทาทภาว วนา อตตโน สภาเวเนว กมมาทห ปจจเยห นปผนนตตา นปผนนรป ฯ รปปนสภาโว รป ฯ เตน ยตตมป รป ยถา อรสโส นลปปลนต ฯ สวาย รปสทโท รฬหยา อตสภาเวป ปวตตตต อปเรน รปสทเทน วเสเสตวา รปรปนต วตต ยถา ทกขทกขนต ฯ ปรจเฉทาทภาว อตกกมตวา สภาเวเนว อปลพภนโต ลกขณตตยาโรปเนน สมมสต อรหตตา สมมสน- รป ฯ น กสสตต อกาโส ฯ อกาโสเยว อากาโส ฯ นชชวตเถน ธาต จาต อากาสธาต ฯ จกขทสกาทเอเกกกลาปคตรปาน กลาปนตเรห อสงกณณภาวาปาทนวเสน ปรจเฉทก เตห วา ๑. โปตถเกส ตถาเหตนต นตถ ฯ ๒. องคมงคานสารรสสงขาตาตป อตถ ฯ ส.... สารรสหรณสงขาตา ฯ ม....สารสรสหรสงขาตา ฯ ๓. อนจจตาทหตป ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 196

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 197 ปรจฉชชมาน เตส ปรจเฉทมตต วา รป ปรจเฉทรป ฯ ต ห ตตรปกลาป ปรจฉนทนต วย โหต ฯ วชชมาเนป จ กลาปนตร- ภเตห กลาปนตรภตาน สมผฏภาเว ตตรปววตตตา รปปรยนโต อากาโส ฯ เยส จ โส ปรจเฉโท เตห สย อสมผฏโเยว ฯ อ ถา ปรจฉนนตา๑ น สยา เตส รปาน พยาปตภาวาปตตโต ฯ อพยาปตตา ห อสมผฏตา ฯ เตนาห ภควา อสมผฏ จตห มหาภเตหต ฯ จลมานกาเยน อธปปาย ว าเปต สย จ๒ เตน ว ายตต กายว ตต ฯ สว าณกสททสงขาตวาจาย อธปปาย ว าเปต สย จ ตาย ว ายตต วจว ตต ฯ ตตถ อภกกมาท- ชนกจตตสมฏานวาโยธาตยา สหชรปสนถมภนสนธารณจลเตส สหการการณภโต ผนทมานกายผนทนเหตกวาโยธาตวนมตโต มหนต ปาสาณ อกขปนตสส สพพถาเมน คหณกาเล อสสาหนวกาโร วย รปกายสส ปรปผนทนปปจจยภาเวน อปลพภมาโน วกาโร กายว ตต ฯ สา ห ผนทมานกาเยน อธปปาย ว าเปต ฯ น ห ว ตตวการรหเตส รกขจลนาทส๓ อทเมส กาเรตต อธปปายคคหณ ทฏนต ฯ หตถจลนาทส จ ผนทมานกายา- ธปปายคคหณานนตร อว ายมานนตเรห มโนทวารชวเนห คยห- มานตตา สย จ กาเยน ว ายต ฯ กถมปน ว ตตวเสน หตถจลนาทโย โหนตต ฯ วจจเต ๑. ปรจฉชชตาตป อตถ ฯ ๒. สยนต อตตา ฯ อตตนา วา ฯ ปจจตเต ห กรณวจน ฯ ๓. อชวรเปสตป อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 197

อภธมมตถวภาวน หนาท 198 เอกาวชชนวถย สตตส ชวเนส สตตมชวนสมฏานา วาโยธาต ว ตตวการสหตา ปมชวนาทสมฏานาห วาโยธาตห ลทโธ- ปตถมภา เทสนตรปปตตเหตภาเวน จลยต จตตช ฯ ปรมชวนาท- สมฏ ตา๑ ปน สนถมภนสนธารณมตตกรา ตสสา อปการาย โหนต ฯ ยถา ห สตตห ยเคห อากฑฒตพพสกเฏ สตตมยคยตตา เอว โคณา เหฏา ฉส ยเคส ยตตโคเณห ลทธปตถมภา สกฏ จาเลนต ปมยคาทยตตา ปน อปตถมภนสนธารณาทมตตเมว สาเธนตา เตส อปการาย โหนต เอว สมปทมท ทฏพพ ฯ เทสนตรปปตตเยว เจตถ จลน อปปนนเทสโต เกสคคมตตมป ธมมาน สงกมนา- ภาวโต ฯ อตรถา เนส อพยาปารตา ขณกตา จ น สยา ฯ เทสนตรปปตตเหตภาโวต จ ยถา อตตนา สหชรปาน เหฏ ม- ชวนสมฏ ตรเปห ปตฏ ตฏานโต อ ตถ อปปชชนต เอว เตห สห ตตถ อปปตตเยวาต ทฏพพ ฯ เอตถ ปน จตตเช จลเต ตสมพนเธน อตรมป จลต นทโสเต ปกขตตสกขโคมย- ปณฑ วย ฯ ตถา จลยตมสกโกนตโยป ปมชวนาทสมฏาน- วาโยธาตโย ว ตตวการสหตาเยว เยน ทสาภาเคนาย อภกกมาทน ปวตเตตกาโม ตทภมขภาววการสมภวโต ฯ เอว จ กตวา มโน- ทวาราวชชนสสาป ว ตตสมฏาปกตต วกขต ฯ วจเภทกจตตสมฏานปวธาตยา๒ อกขรปปตตฏานคตอปา- ทนนรเปห สห ฆฏฏนปจจยภโต เอโก วกาโร วจว ตต ฯ ย ปเนตถ วตตพพ ต กายว ตตย วตตนเยน ทฏพพ ฯ อยมปน ๑....สมภตาตป อตถ ฯ ๒. ส. ม....เภทกร... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 198

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 199 วเสโส ยถา ตตถ ผนทมานกายคคหณานนตรนต วตต เอวมธ สยยมานสททสวนานนตรนต โยเชตพพ ฯ อธ จ สนถมภนาท- อภาวโต สตตมชวนสมฏ ตาตอาทนโย น ลพภต ฯ ฆฏฏเนน สทธเยว ห สทโท อปปชชต ฯ ฆฏฏน จ ปมชวนาทสป ลพภเตว ฯ เอตถ จ ยถา อสสาเปตวา พนธโคสสตาลปณณาท- รปาน ทสวา ตทนนตรปปวตตาย อว ายมานนตราย มโน- ทวารชวนวถยา โคสสาทน อทกสหจารตปปการส าณ คเหตวา อทกคคหณ โหต เอว วปผนทมานสมจจารยมานกายสทเท คเหตวา ตทนนตรปปวตตาย อว ายมานนตราย มโนทวารวถยา ปรมสทธสมพนธปนสสยาย สาธปปายวการคคหณ โหตต อย ทวนน สาธารณปมา ฯ ลหภาโว ลหตา ฯ มทภาโว มทตา ฯ กมม ภาโว กมม ตา ฯ ยถากกม เจตา อโรคโน วย รปาน อครตา สปรมททตจมมสส วย อกถนตา สธนตสวณณสส วย สรร- กรยาน อนกลภาโวต ทฏพพ ฯ อ ม อวชหนตสสาป ลหตาทตตยสส ตตวการาธกรเปห นานตต วจจต ฯ ทนธตตกร- ธาตกโขภปฏปกขปจจยสมฏาโน ห รปวกาโร ลหตา ฯ ถทธตต- กรธาตกโขภปฏปกขปจจยสมฏาโน มทตา ฯ สรรกรยาน อนน- กลภาวกรธาตกโขภปฏปกขปจจยสมฏาโน กมม ตาต ฯ อปจยน อปจโย ฯ ปมจโยต อตโถ อปาตนตอาทส วย อปสททสส ปมตถโชตนโต ฯ สนตาโน สนตต ฯ ปพนโธต

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 199

อภธมมตถวภาวน หนาท 200 อตโถ ฯ ตตถ ปฏสนธโต ปฏาย ยาว จกขวาทน ทสกาน อปปตต เอตถนตเร รปปปาโท อปจโย นาม ฯ ตโต ปร สนตต นาม ฯ ยถาสก ขณมตตฏายน รปาน นโรธาภมขภาววเสน ชรณ ชรา ฯ สาเยว ชรตา ฯ นจจธวสภาเวน น อจจ อนปคนตพพนต๑ อนจจ ฯ ตสส ภาโว อนจจตา รปปรเภโท ฯ ลกขณรปนนาม ธมมาน ตตอวตถานวเสน ลกขณเหตตตา ฯ ชาตรปเมวาต ปฏสนธโต ปฏาย รปาน ขเณ ขเณ อปปตตภาวโต ชาตสงขาต รปปปตตภาเวน จ๒ รปปฏพนธวตตตตา รปสมมต จ ชาตรปเมว อปจยสนตตภาเวน วจจต ปมปรนพพตตสงขาตปวตต- อาการเภทโต๓ เวเนยยวเสน อปจโย สนตตต วภชตวา วตตตตา ฯ เอว จ กตวา ตาส นทเทเส อตถโต อเภท ทสเสต โย อายตนาน อาจโย โส รปสส อปจโย โย รปสส อปจโย โส รปสส สนตตต วตต ฯ เอกาทสวธมปต สภาคสงคหวเสน เอกาทส- ปการมป ฯ จตตาโร ภตา ป จ ปสาทา จตตาโร วสยา ทวโธ ภาโว หทยรปมจจปต อท ชวตาหารรเปห ทวห สห อฏารสวธ ตถา ปรจเฉโท จ ทวธา ว ตต ตวโธ วกาโร จตพพธ ลกขณนต รปาน ปรจเฉทวการาทภาว วนา วส ปจจเยห อนพพตตตตา อเม อนปผนนา ทส เจต อฏวสตวธมภเว ฯ อทาน ยถาอททฏาน รปาน เอกวธาทนยทสสนตถ สพพ จ ปเนตนตอาท วตต ฯ สมปยตตสส อโลภาทเหตโน อภาวา อเหตก ฯ ยถาสกปจจยวนตตาย สปจจย ฯ อตตาน อารพภ ปวตเตห ๑. ม. าเณน อปคนตพพ ฯ ๒. ส. ม. จตสนตตรป... ฯ ๓. ส. ม. ปม- ปรนพพตตสงขาต... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 200

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 201 กามาสวาทห สหตตตา สาสว ฯ ปจจเยห อภสงขตตตา สงขต ฯ อปาทานกขนธสงขาตโลเก นยตตตาย โลกย ฯ กามตณหาย อวจรตตตา กามาวจร ฯ อรปธมมาน วย กสสจ อารมมณสส อคคหณโต นาสส อารมมณนต อนารมมณ ฯ ตทงคาทวเสน ปหาตพพตาภาวโต อปปหาตพพ ฯ อตสทโท ปการตโถ ฯ เตน อพยากตนตอาทก สพพ เอกวธนย สงคณหาต ฯ อชฌตตกรป อตตภาวสงขาต อตตาน อธกจจ อททสส ปวตตตตา ฯ กาม อ เป อชฌตตสมภตา อตถ รฬหวเสน ปน จกขวาทกเยว อชฌตตก ฯ อถวา ยท มย น โหม ตว กฏกลงครปโม ภวสสสต วทนตา วย อตตภาวสส สาตสยอปการตตา จกขวาทเนว วเสสโต อชฌตตกาน นาม ฯ อตตสงขาต วา จตต อธกจจ ตสส ทวารภาเวน ปวตตตต อชฌตต ฯ ตเทว อชฌตตก ฯ ตโต พหภตตตา อตร เตวสตวธ พาหรรป ฯ จกขวาท เนว วตถรป อตร พาวสตวธ น วตถรป ฯ อฏวธมป อนทรยรป ป จ- ว าเณส ลงคาทส สหชรปปรปาลเน จ อาทปจจโยคโต ฯ ปสาทรปสส ห ป จวธสส จกขว าณาทส อาธปจจ อตตโน ปฏมนทาทภาเว เตสมป ปฏมนทาทภาวาปาทนโต ฯ ภาวทวยสสาป อตถลงคาทส อาธปจจ ยถาสก ปจจเยห อปปชชมานานมป เตส เยภยเยน สภาวสนตาเนเยว ตตทากาเรน อปปชชนโต น ปน อนทรยปจจยภาวโต ฯ ชวตสส จ กมมชรปปรปาลเน อาธปจจ ๑. ส. ม. ปฏมนทาทภาเวน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 201

อภธมมตถวภาวน หนาท 202 เตส ยถาสก ขณฏานสส ชวตนทรยปฏพทธตตา ฯ สย จ อตตนา ปตธมมสมพนเธเนว ปวตตต นาวโก วย นาวาสมพนเธน ฯ วสยวสยภาวาปตตวเสน ถลลตตา โอฬารกรป ฯ ตโตเยว คหณสส สกรตตา สนตเกรป อาสนนรป นาม ฯ โย สย นสสยวเสน สมปตตาน อสมปตตาน จ ปฏมขภาโว อ ม - ปตน โส ปฏโฆ วยาต ปฏโฆ ฯ ยถา ห ปฏฆาเต สต ทพพลสส จลน โหต เอว อ ม ปฏมขภาเว สต อรปสภาวตตา ทพพลสส ภวงคสส จลน โหต ฯ ปฏโฆ ยสส อตถ ต สปปฏฆ ฯ ตตถ สย สมปตต โผฏพพสส นสสยสส วเสน สมปตต ฆานชวหากายคนธรสาน ฯ อภยถาป อสมปตต จกข- โสตรปสททานนต ทฏพพ ฯ อตร โสฬสวธมป โอฬารกตาท- สภาวาภาวโต สขมรปาทก ฯ กมมโต ชาต อฏารสวธ อปา- ทนนกรป ตณหาทฏ ห อเปเตน กมมนา อตตโน ผลภาเวน อาทนนตตา คหตตตา ฯ อตร อคคหตคคหเณน ทสวธ อนปา- ทนนกรป ฯ ทฏพพภาวสงขาเตน นทสสเนน สห วตตตต สนทสสน ฯ จกขว าณโคจรภาโว ห นทสสนนต วจจต ฯ ตสส จ รปา- ยตนโต อน ตเตป อ เห ธมเมห ต วเสเสต อ วย กตวา วตต วฏฏต สห นทสสเนน สนทสสนนต ฯ ธมมสภาว- สาม เน ห เอกภเตส ธมเมส โย นานตตกโร วเสโส โส อ โ วย กตวา อปจรต ยตโต ฯ เอว ห อตถวเสสาวโพโธ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 202

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 203 โหต ฯ อสมปตตวเสนาต อตตาน อสมปตตสส โคจรสส วเสน อตตโน วสยเทส วา อสมปตตวเสน ฯ จกขโสตาน ห รปสทเทห อสมปตตาน สย วา ตาน อสมปตตาเนว อารมมณ คณหนต ฯ เตเนต วจจต จกขโสต ปเนเตส โหตาสมปตตคาหก ว าณปปตตเหตตตา สนตราธกโคจเร ฯ ตถาห ทรเทสฏ ผลกาทตโรหต มหนต จ นคาทน วณณ จกข อทกขต ฯ อากาสาทคโต กจฉ- จมมานนตรโตป จ มหนโต จ ฆณฑาทน สทโท โสตสส โคจโร ฯ คนตวา วสยเทสนต ผรตวา คณหตต เจ อธฏานวธาเนป ตสส โส โคจโร สยา ฯ ภตปปพนธโต โส เจ ยาต อนทรยสนนธ กมมจตโตชสมภโต วณโณ สทโท จ จตตโช ฯ น เตส โคจรา โหนต น ห สมโภนต เต พห วตตา จ อวเสเสน ปาเ ตวสยาว เต ฯ ยท เจต ทวย อตต- สมปเยว คณหต อกขวณณ ตถา มล ปสเสยย ปขมสส จ ฯ ทสาเทสววตถาน สททสส น ภเวยย จ สยา จ สททเวธสส๑ สกณเณ สรปาตนนต ฯ โคจรคคาหกรป ว าณาธฏ ต หตวา ตตโคจรคคหณ- ๑. ส. สรเวธสส ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 203

อภธมมตถวภาวน หนาท 204 สภาวตตา ฯ อตร เตวสตวธ อโคจรคคาหกรป โคจรคคหณา- ภาวโต ฯ วณณตพโพ ทฏพโพต วณโณ ฯ อตตโน อทยานนตร รป ชเนตต โอชา ฯ อวนพโภครป กตถจป อ ม - วนพภชนสส วส วส ปวตตยา อภาวโต ฯ รปโลเก คนธาทน อภาววาทมตมป ห ตตถ ตตถ อาจรเยห ปฏกขตตเมว ฯ อจเจวนต เอตถาป อตสทโท ปการตโถ ฯ เตน อธ อนาคตมป สพพ ทกตกาทเภท สงคณหาต ฯ กาน ปน ตาน กมมาทน กถ กตถ กทา จ รปสมฏานานต อาห ตตถาตอาท ฯ ปฏสนธมปาทายาต ปฏสนธจตตสส อปปา- ทกขณ อปาทาย ฯ ขเณ ขเณต เอเกกสส จตตสส ตส ตส ขเณส ฯ นรนตรเมวาต วตต โหต ฯ อปเร ปน จตตสส ตกขเณ ภงคกขเณ จ รปปปาท ปฏเสเธนต ฯ ตตถ ก จาป ตกขณาภาเว เตส อปปตต เจว ตตถ วตตพพ จ เหฏา กถตเมว อธาป ปน ภงคกขเณ รปปปาทาภาเว อปปตตยา ตตถ วตตพเพน จ สห สขคคหณตถ สงคเหตวา วจจต ฯ อปปนนปปชชมานนต วภงเค เอวมาทน ภงคกขณสม อปปนน โน จ อปปชชมานก อปปชชมานมปปาเท อปปนน จาตอาทนา ภงคปปาทาว อกขาตา น จตตสส ตกขโณ อปปาโท จ วโย เจว อ ถตต ตสส จ ป ายตต วตตตตา ต อตถต เจ มต

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 204

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 205 อ ถตตสส เอกสม ธมเม อนปลทธโต ป าณวจนา เจว ปพนธฏ ต ตตถป วตตา ตสมา น จตตสส ต ทสสต ปาลย อภธมเม อภาโวป นเสโธเยว สพพถา ฯ ยทา สมทโย ยสส นรชฌต ตทาสส ก ทกขมปปชชต ตตถ ป เห โนต นเสธโต ฯ๑ รปปปาโท น ภงคสม ตสมา สพเพป ปจจยา อปปาเทเยว จตตสส รปเหตต เกนจ ฯ วจจเต ตตถ เอกสม ธมเมเยว ยถา มตา อปปาทาวตถโต ภนนา ภงคาวตถา ตเถว ต ฯ ภงคสสาภมขาวตถา อจฉตพพา อย ต นยทสสนโต เอสา วภงเค น ต เทสตา ฯ ลกขณ สงขตสเสว วตตมปปาทอาทน เทสตตตา น ตตถาป ปพนธสส ตรตา ฯ อปสคคสส ธาตน- มตเถเยว ปวตตโต ป ายตต เจตสส อตโถ ว ายเต อต ฯ ภงเค รปสส นปปาโท จตตชาน วเสน วา อารปป วาภสนธาย ภาสโต ยมกสส ห ฯ สภาโวย ยถาลาภ- โยชนาต ตโต น ห น จตตฏ ต ภงเค จ น รปสส อสมภโวต ฯ ๑. ส. ม. นเสธโต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 205

อภธมมตถวภาวน หนาท 206 รปวราคภาวนานพพตตตตา เหตโน ตวธรตาย จ อโนกาส- ตาย จ อรปวปากา รปชนเน วเสสปปจจเยห ฌานงเคห สมปโยคา- ภาวโต ทวป จว าณาน จาต จททส จตตาน รป น สมฏาเปนตต วตต อรป ฯเปฯ วชชตนต ฯ ปฏสนธจตต ปน จตจตต จ เอกนวสตวภงคสเสว อนโตคธตตา จตตนตร น โหตต น ตสสาวชชน๑ กต ฯ ก จาป น กต ปจฉาชาตปจจยรหต ปน อาหาราทห จ อนปตถมภ๒ ทพพลวตถ นสสาย ปวตตตตา อตตโน จ อาคนตกตาย กมมชรเปห จตตสมฏานรปาน าน คเหตวา ตตตา จ ปฏสนธจตต รปสมฏาปก น โหต ฯ จตจตเต ปน อฏกถายนตาว วปสนตวฏฏมลสม สนตาเน สาตสยสนตวตตตาย ขณาสวสเสว จตจตต รป น สมฏาเปตต วตต ฯ อานนทาจรยาทโย ปน สพเพสมป จตจตต รป น สมฏาเปตต วทนต ฯ วนจฉโย ปน เตส สงเขปโต มลฏกาทส วตถารโต [๓] อภธมมตถปกาสนย วตตนเยน ทฏพโพ ฯ ปมภวงคมปาทายาต ปฏสนธยา อนนตร นพพตตปมภวงคโต ปฏาย ชายนตเมว สมฏาเปต ฯ น ปน ต ภชชมาน วา อนนตราทปจจยลาเภน อปปาทกขเณเยว ชนกสามตถยโยคโต ฯ อรยาย กายกกรยาย ปวตตปถภาวโต อรยาปโถ คมนาท ฯ อตถโต ตทวตถา รปปปวตต ฯ ตมป สนธาเรต ยถาปวตต อปตถมเภต ฯ ยถา ห วถจตเตห อพโพกณเณ ภวงเค ปวตตมาเน องคาน โอสทนต น เอวเมเตส ทวตตสวเธส วกขมาเนส จ ๑. ส. ม. ตสส วชชน ฯ ๒. ส. ม. อนปถทธ ฯ ๓. ส. ม. จสทโท อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 206

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 207 ฉพพสตยา ชาครณจตเตส ปวตตมาเนส ฯ ตทา ปน องคาน อทธฏทธฏาน๑ ยถาปวตตอรยาปถภาเวเนว ปวตตนต ว ตต สมฏาเปนต ฯ น เกวล รปรยาปถาเนว ฯ อวเสสวจเนนป ปเนตถ มโนทวารปปวตตาเนว โวฏวนชวนาน ว ตตสมฏาปกาน ตถา หาสชนกาน จ ป จทวารปปวตตาน ปรทพพลภาวโตต ทฏพพ ฯ กาม เจตถ รปวนมตโต อรยาปโถ ว ตต วา นตถ ตถาป น สพพ รปสมฏาปก จตต อรยาปถปตถมภก ว ตต๒

ชนก จ โหต ฯ ย ปน จตต ว ตตชนก ต เอกสโต อรยาปถปตถมภก อรยาปถสส ว ตตยา สห อวนาภาวโต ฯ อรยาปถปตถมภก จ รปชนกนต อมสส วเสสทสสนตถ รปโต อรยาปถว ตตน วส คหณ ฯ เตรสาต กสลโต จตตาร อกสลโต จตตาร กรยาโต ป จาต เตรส ฯ [๓] ปถชชนา อฏห กสลากสเลห หสนต ฯ เสกขา ทฏ สหคตวชเชห ฉห ฯ อเสกขา ปน ป จห กรยาจตเตห ฯ ตตถาป พทธา จตห สเหตกกรยาจตเตเหว หสนต น อเหตเกน ฯ อตตสาทส อปปฏหตาณ ปตวา อเมห ตห ธมเมห สมนนาคตสส พทธสส ภควโต สพพ กายกมม าณปพพงคม าณานปรวตตกนต วจนโต น ห วจารณป ารหตสส หสตปปาทสส พทธาน ปวตต ยตตาต วทนต หสตปปาทจตเตน ปน ปวตตยมานานมป เตส สตการณ ปพเพนวาสอนาคตสสพพ ตาณาน อนปปวตต- กตตา าณานปรวตตเยวาต เอว จ กตวา อฏกถาย เตส ๑. ส. ม. อปตถทธาน ฯ ๒. ส. ม. ว ตตวการ... ฯ ๓. ส. ม. เตส หต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 207

อภธมมตถวภาวน หนาท 208 าณาน จณณปรยนเต อท จตต อปปชชตต วตต ฯ ตสมา น ตสส พทธาน ปวตต สกกา นวาเรต ฯ ปจฉาชาตาทปจจย- ปตถมภลาเภน ตกขเณเยว อตโอชาน พลวภาโวต วตต เตโช- ธาต ตปปตตาตอาท ฯ [๑] หทยนทรยรปาน นว กมมโตเยว ชาตตตา กมมชาเนว ฯ ย ห ชาต ชายต ชายสสต จ ต กมมชนต วจจต ยถา ทฏนต๒ ฯ ปจจปปนนปจจยาเปกขตตา ลหตาทตตย กมมช น โหต ฯ อตรถา สพพทา ภาเวห ภวตพพนต วตต ลหตา ฯเปฯ สมโภตต ฯ เอกนตกมมชาน นว จตชเชส กมมชาน นว จาต อฏารส กมมชาน ฯ ป จวการรปสททอวนพโภครปอากาสวเสน ปณณรส จตตชาน ฯ สทโท ลหตาทตตย อวนพโภคากาสรปาน จาต๓ เตรส อตชาน ฯ ลหตาทตตยอวนพโภคากาสวเสน ทวาทส อาหารชาน ฯ เกวล ชายมานาทรปาน ชายมานปรปจจมานภชชมานรปาน สภาวตตา สภาวมตต วนา อตตโน ชาตอาทลกขณาภาวโต ลกขณาน เกหจ ปจจเยห น ชายนตต ปกาสต ฯ อปปาทาทยตตาน ห จกขวาทน ชาตอาทน ลกขณาน วชชนต ฯ น เอว ชาตอาทน ฯ ยท เตสมป ชาตอาทน สย เตสมป ชาตอาทน สยนต๔ ฯ เอว อนวตถานเมว อาปชเชยย ฯ ยมปน รปายตน ฯเปฯ กวฬกาโร อาหาโร อเม ธมมา จตตสมฏานาตอาทส ชาตยา กโตจ ชาตตต อน าต ตมป รปชนกปจจยาน รปปปาทนมปฏจจ อนปรตพยาปาราน ปจจยภาวปคมนกขเณ ชายมานธมมวการภาเวน ๑. ททธนตป ฯ ๒. ส. ม. ตตถาต อตถ ฯ ๓. ส. ม. นวาต ฯ ๔. ส. ม. เตสมป... สยนตต นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 208

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 209 อปลพภมานต สนธายาต ทฏพพ ฯ ยมป ชาต ภกขเว สงขตา ปฏจจ สมปปนนา ชรามรณ สงขต ปฏจจ สมปปนนนต วจน ตตถาป ปฏจจ สมปปนนาน ลกขณภาวโตต อยมภสนธ ฯ เตนาห โปราณา ปาเ กโตจ ชาตตต ชาตยา ปรยายโต สงขตาน สภาวตตา ตส สงขตโตทตาต ฯ ยสมา ปเนตาน รปาน กมมาทโต อปปชชมานาน น เอเกก สมฏหนต อถโข ปณฑโตว ตสมา ปณฑาน คณนปรจเฉท สรป จ ทสเสต เอกปปาทาตอาท วตต ฯ สหวตตโนต วส วส กลาปคตรปวเสน สหวตตโน น สพพกลาปาน อ ม - สหปปวตตวเสน๑ ฯ ทส ปรมาณ อสสาต ทสก ฯ สมทายสเสต นาม ฯ จกขนา อปลกขต ตปปธาน วา ทสก [๒]- ฯ เอว เสเสสป ฯ วจว ตตคคหเณน สทโทป สงคหโต โหต ตสสา ตทวนา- ภาวโตต วตต วจว ตตทสกนต ฯ กมปเนเต เอกวสต กลาปา สพเพป สพพตถ โหนต อทาห เกจ กตถจต อาห ตตถาตอาท ฯ อทาน เนส สมภววเสน ปวตตปฏสนธวเสน โยนวเสน จ ปวตต ทสเสต สพพานป ปเนตานตอาท วตต ฯ ยถารหนต สภาวกปรปณณายตนาน อนรปโต ฯ กมลกม๓ ารคพภมลาทสเส- ทฏาเนสชาตา สเสทชา ฯ อปปาโต เนส อตถต อปปาตกา ฯ ๑. ส. ม....สหปปตตวเสน ฯ ๒. ส. ม. จกขทสกนต อตถ ฯ ๓. ส. ม. ...กหร... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 209

อภธมมตถวภาวน หนาท 210 อกกสคตปรจเฉทวเสน เจตถ วสฏอปปาโต คหโต ยถา อภ- รปสส ก า ทาตพพาต ฯ สตต ทสกาน ปาตภวนตต ปร- ปณณายตนภาเวน อปลพภนโต ฯ กทาจ น ลพภนตปต ชจจนธ- ชจจพธรชจจาฆานนปปสกาทกปปกาน วเสน ฯ ตตถ สคตย มหา- นภาเวน กมมนา นพพตตมานาน อปปาตกาน อนทรยเวกลลโยคโต จกขโสตฆานาลาโภ ฯ สเสทชาน ภาวาลาโภ ปมกปปกอปปาต- กาน วเสนาต ฯ ทคคตย ปน จกขโสตภาวาลาโภ ทวนนมป วเสน ฆานาลาโภ สเสทชานเมว วเสน น อปปาตกสส๑ วเสนาต ทฏพพ ฯ ตถาห ธมมหทยวภงเค กามธาตยา อปปตตกขเณ กสสจ เอกาทสายตนาน ปาตภวนต [๒] กสสจ อปรานป ทส กสสจ นว กสสจ สตตาต วจนโต ปรปณณนทรยสส อปปาตกสส สททา- ยตนวชชตาน เอกาทสายตนาน วตตาน อนธสส จกขวายตน- วชชตาน ทส ตถา พธรสส โสตายตนวชชตาน อนธพธรสส ตทภยวชชตาน นว คพภเสยยกสส จกขโสตฆานชวหาสททา- ยตนวชชตาน สตตายตนาน วตตาน ฯ ยท ปน อฆานโกป อปปาตโก สยา อนธพธราฆานาน วเสน ตกขตต ทส อนธ- พธรอนธาฆานพธราฆานกาน วเสน ตกขตต นว อนธพธราฆาน- กสส จ วเสน อฏ อายตนาน วตตพพาน สย ฯ น ปเนว วตตาน ฯ ตสมา นตถ อปปาตกสส ฆานเวกลลนต ฯ ตถา จ วตต ยมกฏกถาย อฆานโก อปปาตโก นตถ ยท ภเวยย ๑. ส. ม. อปปาตกาน ฯ ๒. ส. ม. กสสจ ทสาต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 210

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 211 กสสจ อฏายตนานต วเทยยาต ฯ สเสทชาน ปน ฆานาภาโว น สกกา นวาเรต กามธาตยา อปปตตกขเณตอาทปาลยา อปปาตกโยนเมว สนธาย สตตา- ยตนคคหณสส จ อ เส อสมภวโต คพภเสยยกเมว สนธาย วตตตตา ฯ ยมปน สเสทชโยนยา๑ ปรปณณายตนภาเวน อป- ปาตกสงคห กตวา วตตานต๑ อฏกถาวจน ตมป ปรปณณา- ยตนานเยว สเสทชาน อปปาตเกส สงคหวเสน วตต ฯ อปเร ปน ยมเก ฆานชวหาน สหจารตา วตตาต อชวหสส อสมภวโต อฆานกสสาป อภาวเมว วณเณนต ฯ ตตถาป ยถา จกขโสตาน รปภเว ฆานชวหาห วนา ปวตตนต น เอว ฆานชวหาอ - ม วนา ปวตตนต ทวนนมป รปภเว อนปปชชนโตต เอว วส วส ภเว๒ อปปวตตวเสน เตส สหจารตา วตตาต น น สกกา วตตนต ฯ คพเภ มาตกจฉย เสนตต คพภเสยยกา ฯ เตเยว รปาทส สตตตาย สตตาต คพภเสยยกสตตา ฯ เอว อณฑชชลาพชาน ตณ ทสกาน ปาตภวนต ยาน กลลรปนต วจจนต ปร- ปณฑตาน [๓] ตาน ชาตอณณาย เอกสส อสโน ปสนนตลเตเล ปกขปตวา อทธฏสส ปคฆรตวา อคเค ตวนทมตตาน อจฉาน วปปสนนาน ฯ กทาจ น ลพภต อภาวกสตตาน วเสน ฯ ตโต ปรนต ปฏสนธโต ปร ฯ ปวตตกาเลต สตตเมว สตตาเห ฏกาการมเตน เอกาทสเม สตตาเห วา ฯ กเมนาต จกขทสก- ๑. ส. ม. สเสทชโยนกา ฯเปฯ วตตาต ฯ ๒. ส. ม. กามภเว ฯ ๓. ส. ม. จสทโท อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 211

อภธมมตถวภาวน หนาท 212 ปาตภาวโต สตตาหาตกกเมน โสตทสก ตโต สตตาหาตกกเมน ฆานทสก ตโต สตตาหาตกกเมน ชวหาทสกนต เอว อนกกเมน ฯ อฏกถายมป ห อยมตโถ ทสสโตว ฯ ตกาลนต ปฏสนธจตตสส ตกาล ฯ ปฏสนธจตตสหชาตา ห อตฏานปปตตา ตสส ตกขเณ สทธฏก สมฏาเปนต๑ ตถา๒ อปปนนา ภงคกขเณต- อาทนา อนกกเมน อตชรป๓ ชเนต ฯ โอชาผรณมปาทายาต คพภ- เสยยกสส มาตอชโฌหรตาหารโต สเสทโชปปาตกาน จ มขคต- เสมหาทโต โอชาย รสหรณอนสาเรน สรเร ผรณกาลโต ปฏาย ฯ จตจตต อปรม เอตสสาต จตจตโตปร ฯ กมมชรปาน น อปปชชนต ตทปปตตย มรณาภาวโต ฯ กมมชรปวจเฉเทห มโตต วจจต ฯ ยถาห อาย อสมา จ ว าณ ยทา กาย ชหนตม อปวทโธ ตทา เสต นรตถว กลงครนต ฯ ปเรตรนต สตตรสมสส อปปาทกขเณ ฯ ตโต ฯเปฯ โวจฉชชตต อชวกสนตาเน เตส อปปตตยา อภาวโต ยถา- นพพตต จตตชมาหารช จ ตโต ปร ก จ กาล ปวตตตวา นรชฌต ฯ อปเร ปน อาจรยา จตตชรป จตจตตโต ปเรตรเมว โวจฉชชตต วณเณนต ฯ รปโลเก ฆานชวหากายาน อภาเว การณ วตตเมว ฯ ภาวทวย ปน พหลกามราคปนสสยตตา พรหมาน จ ตทภาวโต ตตถ นปปวตตต ฯ อาหารชกลาปา จ น ลพภนต อชโฌ- ๑-๒. ส. ม. สมฏาเปต, ตทา ฯ ๓. เยภยเยน อตรปนต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 212

ฉฏปรจเฉทวณณนา หนาท 213 หรตาหาเรน๑ สรรคตสสาป อาหารสส รปสมฏาปนาภาวโต ฯ พาหร ห อตมาหาร จ อปนสสย ลภตวา อตอาหารรป๒ สมฏา- เปนต ฯ ชวตนวกนต กายาภาวโต กายทสกฏานย ชวตนวก ฯ อตรจฉตต เสสพรหมาน ปฏสนธย ปวตเต จ อปลภตพพรปโต อวสฏ โหต ฯ มรณกาเล ปน พรหมาน สรรนกเขปาภาวโต สพเพสมป ตสมฏานาน จ ทวสมฏานาน จ สเหว นรชฌนต ฯ รเปส เตวส ฆานชวหากายภาวทวยวเสน ป จนน อภาวโต ฯ เกจ ปน ลหตาทตตยมป เตส นตถ ทนธตตกราทธาตกโขภา- ภาวโตต วทนต ฯ ต อการณ ฯ น ห วปสเมตพพาเปกขา ตพพโรธธมมปปวตต ตถา สต สเหตกกรยาจตเตส ลหตาทนม- ภาวปปสงคโต ฯ สทโท วกาโรตอาท สพเพสมป สาธารณวเสน วตต ฯ เอตตาวตา จตตเจตสกรปาน วภาคโส นททสตวา อทาน นพพาน นททสนโต อาห นพพาน ปนาตอาท ฯ จตมคค- าเณน สจฉกาตพพนต [๓] นพพานสส ตตอรยปคคลาน ปจจกขสทธต ทสเสต ฯ มคคผลานมาลมพนภตนต อมนา กลยาณปถชชนาน อน- มานสทธต ฯ สงขตธมมารมมณมห ป ตตารมมณ วา าณ กเลสาน สมจเฉทปฏปปสสมภเน อสมตถ อตถ จ โลเก กเลส- สมจเฉทาท ตสมา อตถ สงขตสมมตธมมวปรโต กเลสาน สมจเฉทปฏปปสสทธกราน มคคผลานมาลมพนภโต นพพาน นาม เอโก ธมโมต สทธ๔ ฯ ปจจกขานมานสทธตาน๕ สนทสสเนน จ ๑. เยภยเยน อชโฌหตาหาราภาเวนาต ทสสต ฯ ๒. เยภยเยน อตอาหารา รปนต ทสสต ฯ ๓. ส. ม. อมนาต อตถ ฯ ๔. สทธนต โยชนาปาโ ฯ ๕. ส. ม. ปจจกขานมานสทธตา... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 213

อภธมมตถวภาวน หนาท 214 อภาวมตต นพพานนต ปฏปนนาน๑ วาท นเสเธตต อลมตปป เจน ฯ ขนธาทเภเท เตภมกธมเม เหฏ ปรยวเสน วนนโต สสพพนโต วานสงขาตาย ตณหาย นกขนตตตา วสยาตกกมวเสน อตตตตา ฯ สภาวโตต อตตโน สนตลกขเณน ฯ อปาทยต กามปาทานาทหต อปาท ฯ ป จกขนธสเสต อธวจน ฯ อปาทเยว เสโส กเลเสหต อปาทเสโส ฯ เตน สห ปวตตตต สอปาทเสโส ฯ สา เอว นพพานธาตต สอปาทเสสนพพานธาต ฯ การณปรยาเยนาต สอปาท- เสสาทวเสน ป าปเน การณภตสส อปาทเสสภาวาภาวสส เลเสน ฯ อารมมณโต สมปโยคโต จ ราคโทสโมเหห ส ตตา ส เมว ส ต ตถา ราคาทนมตตรหตตตา อนมตต ราคาทปณธรหตตตา อปปณหต ฯ สพพสงขาเรห วา ส ตตา ส ต สพพสงขาร- นมตตาภาวโต อนมตต สพพสงขารปณธยา๒ อภาวโต อปปณหต จวนาภาวโต อจจต อนตสส ปรโยสานสส อตกกนตตตา อจจนต ปจจเยห อนภสงขตตตา อสงขต อตตโน อตตรตรสสาภาวโต สห ธมเมน วตตพพสส อตตรสส วา อภาวโต อนตตร ฯ วานโต ตณหาโต มตตตตา สพพโส อปคตตตา วานมตตา ฯ มหนเต สลกขนธาทเก เอสนต คเวสนตต มเหสโย ฯ อต จตตนตอาท ฉห ปรจเฉเทห วภตตาน จตตาทน นคมน ฯ อต อภธมมตถวภาวนยา นาม อภธมมตถสงคหวณณนาย ฉฏปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ ๑. วปปฏปนนานนต โยชนาปาโ ฯ ๒. ส. ม. ตณหาปณธยา ฯ โปราณโปตถเก ปณธยาต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 214

สตตมปรจเฉทวณณนา หนาท 215 สตตมปรจเฉทวณณนา สลกขณา จนตนาทลกขณา๑ จตตเจตสกนปผนนรปนพพาน- วเสน ทวาสตตตปปเภทา วตถธมมา สภาวธมมา วตตา อทาน เตส ยถาโยค สภาวธมมาน เอเกกสมจจยวเสน โยคานรปโต อกสลสงคหาทเภท สมจจย สมจจยราส๒ ปวกขามต โยชนา ฯ อกสลานเมว สภาคธมมวเสน สงคโห อกสลสงคโห ฯ กสลาท- วเสน มสสกาน สงคโห มสสกสงคโห ฯ สจจาภสมโพธสงขาตสส อรยมคคสส ปกเข ภวาน โพธปกขยาน ธมมาน สตปฏานาท- เภทาน สภาคตถวเสน๓ สงคโห โพธปกขยสงคโห ฯ ขนธาทวเสน สพเพส สงคโห สพพสงคโห ฯ ปพพโกฏยา อป ายนโต จรปารวาสยตเถน วณโต วา วสนทมานปตยา๔ วย จกขวาทโต วสเยส วสนทนโต อาสวา ฯ อถวา ภวโต อา ภวคค ธมมโต อา โคตรภ สวนต ปวตตนตต อาสวา ฯ อวธยตโถ เจตถ อากาโร ฯ อวธ จ มรยาทาภวธวเสน ทวโธ ฯ ตตถ อา ปาฏลปตต วฏโ เทโวตอาทส วย กรย พห กตวา ปวตโต มรยาโท ฯ อา ภวคค สทโท อพภคคโตตอาทส วย กรย พยาเปตวา ปวตโต อภวธ ฯ อธ ปน อภวธมห ทฏพโพ ฯ ตถาเหเต นพพตตฏานภเต อารมมณภเต จ ภวคเค โคตรภมห จ อารมมณภเต ปวตตนตต ฯ วชชมาเนส [๕] อ เส อา ภวคค อา ๑. ส. ม. จนตนาทสลกขณา ฯ ๒. ส. ม. ราส ฯ ๓. ส. ม. สภาควตถวเสน ฯ ๔. ส. ม. วสนทมานยสา ๕. ส. ม. จสทโท ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 215

อภธมมตถวภาวน หนาท 216 โคตรภ จ สวนเตส มานาทส อตตตตนยคคหณวเสน อภพยาปนโต มทกรณตเถน อาสวสทสตาย [๑] เอเตเยว อาสวภาเวน นรทธาต๒ ทฏพพ ฯ กาโมเยว อาสโว กามาสโว กามราโค ฯ รปารปภเวส ฉนทราโค ภวาสโว ฌานนกนต ฯ สสสตทฏ สหคโตว ราโค เอตเถว สงคยหต ฯ ตตถ ปโม อปปตตภเวส ราโค ทตโย กมมภเว ตตโย ภวทฏ สหคโต ฯ ทวาสฏ วธา ทฏ ทฏา- สโว ฯ ทกขาทส จตส สจเจส ปพพนเต อปรนเต ปพพนตา- ปรนเต ปฏจจสมปปาเท จาต อฏส าเนส อาณ อวชชาสโว ฯ โอตถรตวา หรณโต โอหนนโต วา เหฏา กตวา หรณโต๓ โอสทาปนโต โอโฆต วจจต ชลปปวาโห ฯ เอเตว สตเต โอต- ถรตวา หนนตา๔ วฏฏสม สตเต โอสทาเปนตา วย โหนตต โอฆสทสตาย โอฆา ฯ อาสวาเยว ปเนตถ ยถาวตตตเถน โอฆาต ปวจจนต ฯ วฏฏสม ภวยนตเก วา สตเต กมมวปาเกน ภวนตราทห ทกเขน วา สตต๕ โยเชนตต โยคา เหฏาวตตธมมาว ฯ นาม- กาเยน รปกาย ปจจปปนนกาเยน วา อาคามกาย๖ คนเถนต ทปปม จ เวเนตต กายคนถา ฯ โคสลาทนา สเลน วตเตน ตทภเยน จ สทธต เอว ปรโต อสภาวโต อามสน ปรามาโส ฯ อทเมว สจจ โมฆม นต อภนวสน ทฬหคคาโห อทสจจา- ภนเวโส ฯ มณฑก ปนนโค วย ภส ทฬห อารมมณ อาทยนตต ๑. ส. ม. จสทโท ทสสต ฯ ๒. ส. นรฬหาต. ม. นรฬหตตาต ฯ นรฑฒาต ภเวยย ฯ ๓. ส. ม. หนนโต ฯ ๔. ส. หรนตา. ม. หรนตา วย ฯ ๕. ส. ม. สตเต ฯ ๖. ส. ม. อนาคตกาย ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 216

สตตมปรจเฉทวณณนา หนาท 217 อปาทานาน ฯ กาโม เอว อปาทาน กาเม อปาทยตต วา กาม- ปาทาน ฯ อมนา เม สลวตาทนา สสารสทธต เอว สลวตาทน คหณ สลพพตปาทาน ฯ วทนต เอเตนาต วาโท ฯ ขนเธห พยตรตตาพยตรตตวเสน วสตปรกปปตสส อตตโน วาโท อตต- วาโท ฯ โสเยว อปาทานนต อตตวาทปาทาน ฯ ฌานาทวเสน อปปชชนก กสลจตต นเสเธนต ตถา ตสส อปปชชต น เทนตต นวรณา๑ ฯ ป าจกขโน วา อาวรณตเถน นวรณา ฯ ป จส กามคเณส อธมตตราคสงขาโต๒ กาโมเยว ฉนทนตเถน ฉนโท จาต กามฉนโท ฯ โสเยว นวรณนต กามฉนทนวรณ ฯ พยาปชชต วนสสต เอเตน จตตนต พยาปาโท อนตถ เม อจรตอาทนยปปวตตนววธอาฆาตวตถปทฏานตาย นววโธ อฏานโกเปน สห ทสวโธ วา โทโส ฯ โสเยว นวรณนต พยาปาทนวรณ ฯ ถนมทธเมว นวรณ ถนมทธนวรณ ฯ ตถา อทธจจกกกจจนวรณ ฯ กสมา ปเนเต ภนนธมมา เทว เทว เอเกกนวรณภาเวน วตตาต ฯ กจจาหารปฏปกขาน สมานภาวโต ฯ ถนมทธาน ห จตตปปาทสส ลยาปาทนกจจ สมาน อทธจจ- กกกจจาน อวปสนตภาวกรณ ฯ ตถา ปรมาน ทวนน ตนทวชมภกา อาหาโร ฯ เหตต อตโถ ฯ ปจฉมาน าตพยสนาทวตกกน ฯ ปรมาน จ ทวนน วรย ปฏปกขภต ปจฉมาน สมโถต ฯ เตนาห โปราณา ๑. ส. ม. นวรณาน ฯ ๒. อธมตตราคสงขาโตต โยชนาปาโ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 217

อภธมมตถวภาวน หนาท 218 กจจาหารวปกขาน เอกตตา เอกเมตถ ห กตมทธจจกกกจจ ถนมทธ จ ตาทนา ฯ ลนตา สนตตา กจจ ตนท าตวตกกน เหต วรยสมถา อเม เตส วโรธโนต ฯ อปปหนตเถน อนอน สนตาเน เสนตต อนสยา อนรป การณ ลภตวา อปปชชนตต อตโถ ฯ อปปหนา ห กเลสา การณลาเภ สต อปปชชนารหา สนตาเน อนสยตา วย โหนตต ตทวตถา อนสยาต วจจนต ฯ เต ปน นปปรยายโต อนาคตา กเลสา อตตปจจปปนนาป ตสภาวตตา ตถา วจจนต ฯ น ห กาลเภเทน ธมมาน สภาวเภโท อตถ ฯ ยท อปปหนตเถน อนสยา นน สพเพป กเลสา อปปหนา อนสยา ภเวยยนต ฯ น มย อปปหนตามตเตน อนสยาต วทาม อถโข อปปหนตเถน ถามคตา กเลสา อนสยาต ฯ ถามคมน จ อน สาธารโณ กามราคาทนเมว อาเวนโก๑ สภาโวต อล ววาเทน๒ ฯ กามราโคเยว อนสโย กามราคานสโย ฯ สโยเชนต พนธนตต ส โชนา๓ ฯ จตต กลสสต อปตปปต พาธยต วา เอเตหต กเลสา ฯ กามภวนาเมนาต กามภวสงขาตานมาลมพนาน นาเมน ฯ ตถาปวตตนต สลพพตาทน ปรโต อามสนาทวเสน ปวตต ฯ อาสโวฆา๔ จ โยคา จ คนถา จ วตถโต ธมมโต วตตนเยน ตโย ตถา อปาทานา ทเว วตตา ตณหาทฏ วเสน นวรณา ๑. อาเวณโกต ยตตตร ฯ ๒. ม. อลมต วตถาเรน ฯ ๓. ส โชนานตป ปาโ อตถ ฯ ๔. ส. อาสวา จ โอฆา จ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 218

สตตมปรจเฉทวณณนา หนาท 219 อฏ สย ถนมทธอทธจจกกกจจาน วส คหณโต ฯ อนสยา ฉเฬว โหนต กามราคภวราคานสยาน ตณหาสภาเวน เอกโต คหตตตา ฯ นว ส โชนา มตา อภยตถ วตตาน ตณหาสภาวาน ทฏ สภาวาน จ เอเกกสงคหตตตา ฯ กเลสา ปน สตตนตวเสน อภธมมวเสนป ทส ฯ อต เอว ปาปาน อกสลาน สงคโห นวธา วตโต ฯ เอตถ จ นวฏสงคหา โลภ- ทฏ โย สตตสงคหา อวชชา ปฏโฆ ป จ- สงคโห จตสงคหา กงขา ตสงคหา มานท- ธจจา ถน ทวสงคห กกกจจมทธาหรกา- โนตตปปสสานคหนา เอกสงคหตา ปาปา อจเจว นว สงคหา ฯ เหตส วตตพพ เหฏาวตตเมว ฯ อาลมพน อปคนตวา จนตนสงขาเตน อปนชฌานตเถน๑ ยถารห ปจจนกธมมชฌาปนตเถน จ ฌานาน จ ตาน องคาน จ สมทตาน อวยวภาเวน อตยนต๒ ายนตต ฌานงคาน ฯ อวยววนมตตสส จ สมทายสส อภาเวป เสนางครถงคาทโย วย วส วส องคภาเวน วจจนต เอกโต หตวา ฌานภาเวน ฯ โทมนสส เจตถ อกสลชฌานงค เสสาน กสลากสลพยากตชฌานงคาน ฯ สคตทคคตน นพพานสส จ อภมข ปาปนโต มคคา เตส ปถ- ภตาน องคาน มคคสส วา อฏงคกสส องคาน มคคงคาน ฯ สมมา อวปรตโต ปสสตต สมมาทฏ ฯ สา ปน อตถ ทนนนต- อาทวเสน ทสวธา ปร าทกจจวเสน จตพพธา วา ฯ สมมา ๑. ส. ม. อปนชฌายนตเถน ฯ ๒. องคยนตต ภเวยย ฯ องคสททวคคเห องคยนต ายนตต เยภยเยน ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 219

อภธมมตถวภาวน หนาท 220 สงกปเปนต เอเตนาต สมมาสงกปโป ฯ โส เนกขมมสงกปป- อพยาปาท- สงกปปอวหสาสงกปปวเสน ตวโธ ฯ สมมาวาจาทโย เหฏา วภาวตาว ฯ สมมา วายมนต เอเตนาต สมมาวายาโม ฯ สมมา สรนต เอตายาต สมมาสต ฯ อเมสมปน ปเภท อปร วกขต ฯ สมมา สม จ อาธยต เอเตน จตตนต สมมาสมาธ ฯ ปมชฌานาทวเสน ป จวธา เอกคคตา ฯ มจฉาทฏ อาทโย ทคคตมคคงคตตา มคคงคาน ฯ ทสสนาทส จกขว าณาทห เยภยเยน ตสหตสนตานปปวตตย ลงคาทห ชวเน ชวนเตห กมม- ชรปสมปยตตธมเมห มนเนว๑ สมปยตตธมเมห สขตาทภาเว สขตาทห สหเชห สททหนาทส สททหนาทวสปปวตเตห เตเหว อน ต สสามต ปวตตย ตถาปวตเตห สหชาเตห อาชานเน อ าตาวภาเว จ อาชานนาทวสปปวตเตห อตตาน อน- วตตาเปนตา ธมมา อสสรตเถน อนทรยาน นามาต อาห จกขนทรยนตอาท๒ ฯ อฏกถายมปน อปเรป อนทรยลงคตถาทโย อนทรยตถา วตตา ฯ ชวตนทรยนต รปารปวเสน ทวธ ชวตนทรย ฯ อนมตคเค สสาเร อน าต อมตปท จตสจจธมมเมว วา สสามต เอว- มชฌาสเยน ปฏปนนสส อนทรย อน ต สสามตนทรย ฯ อาชานาต ปมมคเคน ทฏมรยาท อนตกกมตวา ชานาต อนทรย - จาต อ นทรย ฯ อ าตาวโน จตตาร สจจาน ปฏวชฌตวา ตสส อรหโต อนทรย อ าตาวนทรย ฯ ธมมสรปวภาวนต- ถ เจตถ ป นทรยคคหณ ฯ ปคคลชฌาสยกจจวเสสวภาวนตถ ๑. ส. ม มนเน ชายเน ฯ ๒. จกขนทรยนตอาทต อาหาต กมม ฯ...อาทนต วตตพเพ สพพาสมาวโสตอาทนา อโลโปต โยชนา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 220

สตตมปรจเฉทวณณนา หนาท 221 อน ต สสามตนทรยาทน คหณ ฯ เอตถ จ สตตป ตตยา วเสสนสสยตตา อชฌตตกายตนาน อาทโต วตตาน ฯ มนนทรยมปน อชฌตตกายตนภาวสาม เน เอตเถว วตตพพมป อรปนทรเยห สห เอกโต ทสสนตถ ชวตนทรยานนตร วตต ฯ สาย ป ตต อเมส วเสน อตถ ปรโสต วภาค คจฉตต ทสสนตถ ตทนนตร ภาวทวย วตต ฯ ตยเม อปาทนนธมมา อมสส วเสน ตฏนตต ทสสนตถ ตโต ชวตนทรย ฯ สตตส โต ธมมป โช ปพนธวเสน ปวตตมาโน อเมห เวทนาห สงกลสสตต ทสสนตถ ตโต เวทนา- ป จก ฯ ตาห ปน วสทธกามาน โวทานสมภารทสสนตถ ตโต สทธาทป จก ฯ สมภตโวทานสมภารา๑ จ อเมห วสชฌนตต วสทธปปตตา นฏ ตกจจา จ โหนตต ทสสนตถ อนเต ตณ วตตาน ฯ เอตตาวตา อธปเปตตถสทธต อ เส อคคหณนต อทเมเตส อนกกเมน เทสนาย การณนต อลมตปป เจน ฯ อสทธย โกสชชปมาทอทธจจอวชชาอหรกอโนตตปปสงขาเตห ปฏปกขธมเมห อกมปยตเถน สมปยตตธมเมส ถรภาเวน จ สทธาทน สตต พลาน ฯ อหรกาโนตตปปทวยมปน สมปยตตธมเมส ถร- ภาเวเนว ฯ อตตาธนปวตตน ปตภตา ธมมา อธปต ฯ ฉนทวโต กนนาม น สชฌตตอาทก ห ปพพาภสงขารปนสสย ลภตวา อปปชชมาเน จตเต ฉนทาทโย ธรภตา สย สมปยตตธมเม สาธย- มานา หตวา ปวตตนต ฯ เต จ เตส วเสน ปวตตนต เตน เต ๑. ส. ม. สมภต... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 221

อภธมมตถวภาวน หนาท 222 อตตาธนาน ปตภาเวน ปวตตนต ฯ อ เส อธปตธมมาน อธปต- ภาวนวารณวเสน อสสรย อธปตตา ฯ สนเตสป อนทรยนตเรส เกวล ทสสนาทส จกขว าณาทห อนวตตาปนมตต อนทรยตาต อย อธปตนทรยาน วเสโส ฯ โอชฏมกรปาทโย อาหรนตต อาหารา ฯ กวฬการาหาโร ห โอชฏมกรป อาหรต ฯ ผสสาหาโร ตสโส เวทนา ฯ มโน- ส เจตนาหารสงขาต กสลากสลกมม ตส ภเวส ปฏสนธ ฯ ว าณาหารสงขาต ปฏสนธว าณ สหชาตนามรเป อาหรต ฯ ก จาป สกสกปจจยปปนเน อาหรนตา อ เป อตถ อชฌตตก- สนตตยา ปน วเสสปปจจยตตา อเมเยว จตตาโร อาหาราต วตตา ฯ กวฬการาหารภกขาน ห สตตาน รปกายสส กวฬการา- หาโร วเสสปปจจโย กมมาทชนตสสาป ตสส กวฬการาหาร- ปตถมภพเลเนว ทสวสสาทปวตตสมภวโต ฯ ตถาเหส ธาต วย กมารสส อปตถมภนกยนต วย เคหสสาต วตโต ฯ ผสโสป สขาทวตถภต อารมมณ ผสนโตเยว สขาทเวทนาปปวตตเนน สตตาน ตยา [๑] โหต ฯ มโนส เจตนา กสลากสลกมมวเสน อายห- มานาเยว ภวมลนปผาทนโต สตตาน ตยา [๑] โหต ฯ ว าณ วชานนตเมว นามรปปปวตตเนน สตตาน ตยา ปจจโย โหตต เอวเมเตเยว อชฌตตสนตานสส วเสสปปจจยตตา อาหาราต วตตา ฯ ผสสาทน ทตยาทภาโว เทสนากกมโต น อปปตตกกมโต ฯ ป จว าณาน วตกกวรเหน อารมมเณส อภนปาตมตตตตา ๑. ส. ปจจโย ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 222

สตตมปรจเฉทวณณนา หนาท 223 เตส วชชมานานป อเปกขาสขทกขาน๑ อปนชฌานาการสส อภาวโต ฌานงคภาเวน๒ อทธฏาน ฯ วตกกปจฉมก ห ฌานงค วตต ฯ ทว- ป จว าณมโนธาตตตกสนตรณตตกวเสน โสฬสจตเตส วรยา- ภาวโต ตตถ วชชมาโนป สมาธ พลวภาว๓ คจฉต ฯ วรยปจฉมก พลนต ห วตต ฯ ตถา อฏารสเหตเกส เหตกวรหโต มคคงคาน น ลพภนต ฯ เหตปจฉมก มคคงคนต ห วตตนต อมมตถ มนส นธายาห ปจว าเณสตอาท ฯ ฌานงคาน น ลพภนตต สมพนโธ ฯ อธโมกขวรหโต วจกจฉาจตเต เอกคคตา จตตฏ ต- มตต น ปน มจฉาสมาธสมาธนทรยสมาธพลโวหาร คจฉตต อาห ตถา วจกจฉาจตเตตอาท ฯ ทวเหตกตเหตกคคหเณน เอกเหตเกส อธปตน อภาว ทสเสต ฯ ชวเนเสววาต [๔] อวธารณ โลกยวปาเกส อธปตน อสมภวทสสนตถ ฯ น ห เต ฉนทาทน ปรกขตวา ปวตตนต ฯ วมสาธปตโน ทวเหตกชวเนส อสมภวโต จตตาภสงขารปนสสยสส จ สมภวานรปโต ลพภมานต สนธายาห ยถาสมภวนต ฯ เอโกว ลพภต อตรถา อธปตภาวาโยคโต ฯ เตเนว ห ภควตา เหต เหตสมปยตตกาน ธมมาน เหตปจจเยน ปจจโยตอาทนา เหตปจจยนทเทเส วย อธปต อธปตสม- ปยตตานนตอาทนา อวตวา ฉนทาธปต ฉนทสมปยตตกานนต- อาทนา เอเกกาธปตวเสเนว อธปตปจจโย อทธโฏ ฯ ๑. กสม จ โปตถเก จตเตกคคตา อเปกขา สขทกขานตป ปาโ อตถ ฯ โสป ยตโต ฯ อเปกขาสขทกขานต ปน โปราณปาโ ฯ ๒. โปตถเถส น อทธฏานต อตถ ฯ ๓. พลภาวนต โยชนาปาโ ฯ ๔. ม. เอตถนตเร เอตถาต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 223

อภธมมตถวภาวน หนาท 224 วตถโต ธมมวเสน เหตธมมา ฉ ฌานงคาน ป จ โสมนสส- โทมนสสเปกขาน เวทนาวเสน เอกโต คหตตตา ฯ มคคงคาน๑ นว มจฉาสงกปปวายามสมาธน วตกกวรยจตเตกคคตาสภาเคน สมมาสงกปปาทห สห เอกโต คหตตตา ฯ อนทรยธมมา โสฬส ป จนน เวทนนทรยาน เวทนาสาม เน ตณณ โลกตตรนทรยาน ป นทรยสส จ าณสาม เน จ เอกโต คหตตตา รปารป- ชวตนทรยาน จ วส วส คหตตตา ฯ พลธมมา ปน ยถาวตต- นเยเนว นว อรตา ฯ อธปตธมมา จตตาโร วตตา ฯ อาหารา ตถา จตตาโร วตตาต กสลาทห ตห สมากณโณ ตโตเยว มสสกสงคโห เอวนามโก สงคโห สตตธา วตโต ฯ เอตถ จ ป จสงคหตา ป า วายาเมกคคตา ปน จตสงคหตา จตต สต เจว ตสงคหา ฯ สงกปปเวทนาสทธา ทกสงคหตา มตา เอเกกสงคหา เสสา อฏวสต ภาสตา ฯ ปฏาตต ปฏาน อสภคคหณาทวเสน อนปวสตวา กายาท- อาลมพเน ปวตตต อตโถ ฯ สตเยว ปฏาน สตปฏาน ฯ ต ปน กายเวทนาจตตธมเมส อสภทกขานจจานตตาการคคหณ- วเสน สภสขนจจอตตส าวปลลาสปปหานวเสน จ จตพพธนต วตต จตตาโร สตปฏานาต ฯ กจฉตาน เกสาทน อาโยต กาโย สรร ฯ อสสาสปสสาสาน วา สมโห กาโย ฯ ตสส ๑. ส. ม. มคคงคา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 224

สตตมปรจเฉทวณณนา หนาท 225 อนปสสนา ปรกมมวเสน วปสสนาวเสน จ สรณ กายานปสสนา ฯ ทกขทกขวปรณามทกขสงขารทกขภตาน เวทนาน วเสน อนปสสนา เวทนานปสสนา ฯ ตถา สราคมหคคตาทวเสน สมปโยคภมเภเทน ภนนสเสว จตตสส อนปสสนา ปรกมมวเสน๑ วปสสนา จตตาน- ปสสนา ฯ ส าสงขาราน ธมมาน ภนนลกขณานเมว อนปสสนา ธมมานปสสนา ฯ สมมา ปทหนต เอเตนาต สมมปปธาน วายาโม ฯ โส จ กจจเภเทน จตพพโธต อาห จตตาโร สมมปปธานาตอาท ฯ อสภมนสการกมมฏานานย ชนาทวเสน วายมน วายาโม ฯ ภยโย- ภาวายาต อภวทธยา ฯ อชฌต อธฏานาทกเมตายาต อทธ อทธวธาณ ฯ อทธยา ปาทา อทธปาทา ฯ ฉนโทเยว อทธปาโท ฉนททธปาโท ฯ พชฌตต โพธ ฯ อารทธวปสสกโต ปฏาย โยคาวจโร ยาย วา สตอาทกาย ธมมสามคคยา พชฌต สจจาน วา ปฏวชฌต กเลสนททาโต วา วฏาต กเลสสงโกปาภาวโต วา มคคผลปปตตยา วกสต สา ธมมสามคค โพธ ฯ ตสส โพธสส ตสสา วา โพธยา องคภตา การณภตาต โพชฌงคา ฯ เต ปน ธมมวเสน สตตวธาต อาห สตสมโพชฌงโคตอาท ฯ สตเยว สนทโร โพชฌงโค สนทรสส วา โพธสส สนทราย วา โพธยา องโคต สตสมโพชฌงโค ฯ ธมเม วจนาต อปปรกขตต ๑. ส. ม. ปรกมมวเสน วปสสนาต นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 225

อภธมมตถวภาวน หนาท 226 ธมมวจโย วปสสนาป า ฯ อเปกขาต อธ ตตรมชฌตตเปกขา ฯ สตตธา ตตถ สงคโหต วตวา ปน ต ทสเสต สงกปปป- สสทธ จาตอาท วตต ฯ ตตถ วรย นวฏาน สมมปปธาน- จตกก วรยทธปาทวรยนทรยวรยพลวรยสมโพชฌงคสมมาวายาม- วเสน นวกจจตตา ฯ อฏฏานา สต สตปฏานจตกกสตนทรย- สตพล สตสมโพชฌงคสมมาสตวเสน อฏกจจตตา ฯ สมาธ จตฏาโน สมาธนทรยสมาธพลสมาธสมโพชฌงคสมมาสมาธวเสน จตกจจตตา ฯ ป า ป จฏานา วมสทธปาทป นทรย- ป าพล ธมมวจยสมโพชฌงคสมมาทฏ วเสน ป จกจจตตา ฯ สทธา ทฏานา สทธนทรยสทธาพลวเสน ทวกจจตตา ฯ เอโส อตตมาน โพธปกขยภาเวน วสฏาน สตตตตสธมมาน ปวโร อตตโม วภาโค ฯ โลกตตเร อฏวเธป สพเพ สตตตตสธมมา โหนต ฯ สงกปปปตโย น วา โหนต ทตยาทชฌานเก๑ สงกปปสส จตตถป จมชฌานเก ปตยา จ อสมภวโต น โหนต วา ฯ โลกเยป จตเต สลวสทธาทฉพพสทธปปวตตย ยถาโยค ตตกจจสส อนรปวเสน เกจ กตถจ วส วส โหนต กตถจ น วา โหนต ฯ อตตานาคตปจจปปนนาทเภทภนนา เต เต สภาคธมมา เอกชฌ ราสฏเน ขนธา ฯ เตนาห ภควา ตเทกชฌ อภส - หตวา อภสงขปตวา อย วจจต รปกขนโธตอาท ฯ เต ปเนเต ขนธา ภาชนโภชนพย ชนภตตการกภ ชกวกปปวเสน ป เจว วตตาต อาห รปกขนโธตอาท ฯ รป ห เวทนานสสยตตา ๑. ส. ม. ทตยฌานเก ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 226

สตตมปรจเฉทวณณนา หนาท 227 ภาชนฏานย ฯ เวทนา ภ ชตพพตตา โภชนฏานยา ฯ ส า เวทนาสสาทลาภเหตตตา พย ชนฏานยา ฯ สงขารา อภสงขรณโต อธร ชโต๑ ภตตการกฏานยา ฯ ว าณ อปภ ชกตตา ภ ชกฏ- านย ฯ เอตตาวตา จ อธปเปตตถสทธต ป เจว วตตา ฯ เทสนากกเมป อทเมว การณ ยตถ ภ ชต ย จ ภ ชต เยน จ ภ ชต โย จ ภ ชโก โย จ ภ ชตา เตส อนกกเมน ทสเสตกามตา ฯ อปาทานาน โคจรกขนธา อปาทานกขนธา ฯ เต ปน อปาทานวสยภาเวน คหตา รปาทโย ป เจวาต วตต รป- ปาทานกขนโธตอาท ฯ สพพสภาคธมมสงคหตถ ห สาสวา อนาสวาป ธมมา อวเสสโต ป จกขนธาต เทสตา ฯ วปสสนา- ภมสนทสสนตถ ปน สาสวาว อปาทานกขนธาต ฯ ยถา ปเนตถ เวทนาทโย สาสวา อนาสวา จ น เอว รป เอกนตกามาวจรตตา ฯ สภาคราสวเสน ปน ต ขนเธส เทสต อปาทานยภาเวน ปน ราสวเสน จ อปาทานกขนเธสต ทฏพพ ฯ อายตนนต เอตถ ตตทวารารมมณา จตตเจตสกา เตน เตน กจเจน ฆเฏนต วายมนต อายภเต วา เต ธมเม เอตาน ตเนนต วตถาเรนต อายต วา สสารทกข นยนต ปวตเตนต จกขว าณาทน การณภตานต วา อายตนาน ฯ อปจ โลเก นวาสอากรสโมสรณส ชาตฏาน อายตนนต วจจต ฯ ตสมา เอเตป ตตทวารกาน ตตทารมมณาน จ จกขว าณาทน ๑. โปตถเกส อธร ชโตต นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 227

อภธมมตถวภาวน หนาท 228 นวาสฏานตาย เตสเมว อากณณภาเวน ปวตตนตาน๑ อากรฏานตาย ทวาราลมพนโต สโมสรนตาน สโมสรณฏานตาย ตตเถว อปปชชนตาน ส ชาตฏานตาย จ อายตนาน ฯ ตาน ปน ทวารภตาน อชฌตตกายตนาน ฉ อาลมพนภตาน จ พาหรายตนาน ฉาต ทวาทสวธานต อาห จกขวายตนนตอาท ฯ จกข จ ต อายตน จาต จกขวายตน ฯ เอว เสเสสป ฯ ตตถ อชฌตต- กายตเนส สนทสสนสปปฏฆาลมพนตตา จกขวายตน วภตนต ต ปม นกขตต๒ ฯ ตทนนตร อนทสสนสปปฏฆารมมณาน อตราน ฯ ตตถาป อสมปตตคคาหกสาม เน จกขวายตนานนตร โสตายตน วตต ฯ อตเรส สฆตร อารมมณคคหณสมตถตตา ฆานายตน ปม วตต ฯ ปรโต ปตมตตสส ห โภชาทกสส คนโธ วาตานสาเรน ฆาเน ปฏห ต ฯ ตทนนตร ปน ปเทสวตตสาม เน ชวหายตน วตต ฯ ตโต สพพฏานก กายายตน ฯ ตโต ป จนนมป โคจรคคหณสมตถ มนายตน ฯ ยถาวตตาน ปน อนกกเมน เตส เตส อารมมณาน รปายตนาทน วตตาน ฯ อตตโน สภาว ธาเรนตต ธาตโย ฯ อถวา ยถาสมภว- มเนกปปการ สสารทกข วทหนต ภารหาเรห วย จ ภาโร สตเตห ธยนต ธรยนต อวสวตตนโต ทกขวธานมตตเมว เจตา สตเตห จ สสารทกข อนวธยต เอตาห ตถาวหต จ เอตาเสวว ธยต ปยต รสโสณตาทสรราวยวธาตโย วย หรตาลมโนสลาท- เสลาวยวธาตโย วย จ เยยาวยวภตา จาต ธาตโย ฯ ยถาห ๑. ส. ม. ปวตตาน ฯ ๒. ส. ม. วตต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 228

สตตมปรจเฉทวณณนา หนาท 229 วทหต วธาน จ ธยเต จ วธยเต๑ เอตาย ธยเต เอตถ อต วา ธาตสมมตา สรรเสลาวยว- ธาตโย วย ธาตโยต ฯ ตา ปน มนายตน สตตว าณธาตวเสน สตตธา ภนทตวา อวเสเสห เอกาทสายตเนห สห อฏารสธา วตตาต อาห จกข- ธาตตอาท ฯ กมการณ วตตนเยน ทฏพพ ฯ อรยกรตตา อรยาน ตจฉภาวโต สจจานต อรยสจจาน ฯ อมาน ห จตตาโร ปฏปนนเก๒ จตตาโร จ ผลฏเต อฏ อรยปคคเล สาเธนต อสต สจจปฏเวเธ เตส อรยภาวานปคมนโต สต จ ตสม เอกนเตน ตพภาวปคมนโต จ ฯ ทกขสมทย- นโรธมคคานเมว ปน ยถากกม พาธกตตปภวตตนสสรณตต- นยยานกตต น อ เส พาธกาทภาโวเยว จ ทกขาทน นาพาธกาทภาโว ตสมา อ ตถาภาวตตถพยาปตาสงขาเตน ลกขเณน เอตาน ตจฉาน ฯ เตนาห โปราณา โพธานรป จตตาโร ฉนทนเต จตโร มล๓ ขณโทเส จ จตตาโร สาเธนตรยปคคเล อ ตถ พาธกตตาท น ห เอเตห ลพภต นาพาธกตตเมเตส ตจฉาเนตาน เว ตโตต ฯ อรยาน วา สจจาน อรยสจจาน เตห ปฏวชฌตพพตตา ฯ อรยสส วา สมมาสมพทธสส สจจาน เตน เทสตตตาต อรย- สจจาน ฯ ตาน ปน สงกลฏาสงกลฏผลเหตวเสน จตพพธานต ๑. วธยเตตป ทสสต ๒. ม. ปฏปนนเก มคคฏเ ฯ ๓. ส. ม. มเล ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 229

อภธมมตถวภาวน หนาท 230 อาห จตตาร อรยสจจานตอาท ฯ ตตถ กจฉตตตา ตจฉตตา จ ทกข ฯ กมมาทปจจยสนนธาเน ทกขปปตตนมตตตาย สมทโย สมเทต เอตสมา ทกขนต กตวา ฯ ทกขสส สมทโย ทกขสมทโย ฯ ทกขสส อนปปาทนโรโธ เอตถ เอเตน วาต ทกขนโรโธ ฯ ทกขนโรธ คจฉต ปฏปชชนต จ ต เอตายาต ทกขนโรธคามน- ปฏปทา ฯ เจตสกาน โสฬสสขมรปาน นพพานสส จ วเสน เอเกนน- สตตตธมมา อายตเนส ธมมายตน ธาตส ธมมธาตต จ สงขย คจฉนต ฯ เสสา เจตสกาต เวทนาส าห เสสา ป าส เจตสกา ฯ กสมา ปน เวทนาส า วส กตาต ฯ วฏฏธมเมส อสสาทตทปกรณภาวโต ฯ เตภมกธมเมส ห อสสาทวสปปวตตา เวทนา ฯ อสเภ สภาทส าวปลลาสวเสน จ ตสสา ตทาการป- ปวตตต ตทปกรณภตา ส า ฯ ตสมา สสารสส ปธานเหตตาย เอตา วนพภชตวา เทสตาต ฯ วตต เหต อาจรเยน วฏฏธมเมส อสสาท ตทสสาทปเสจน วนพภชช นทสเสต ขนธทวยมทาหฏนต ฯ นน จ อายตนธาตส นพพาน สงคหต ขนเธส กสมา น สงคหตนต อาห เภทาภาเวนาตอาท ฯ อตตาทเภทภนนาน ห ราสตเถน ขนธโวหาโรต นพพาน เภทาภาวโต ขนธสงคหโต นสสฏ วนมตตนต อตโถ ฯ [๑] ทวาราน ฉนน อาลมพนาน จ ตตตกานเมว๒ เภเทน อายตนาน ทวาทส ภวนต ฯ ฉนน ทวาราน ฉนน อาลมพนาน ๑. ส. ม. ฉนนนต อตถ ฯ ๒. ส. ม. ตตตกานเมวาต นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 230

สตตมปรจเฉทวณณนา หนาท 231 ตทภย นสสาย อปปนนาน ตตตกานเมว ว าณาน ปรยาเยน กเมน ธาตโย อฏารส ภวนต ฯ ตสโส ภมโย อมสสาต ตภม ฯ ตภมเยว เตภมก ฯ วตตต เอตถ กมม ตพพปาโก วาต วฏฏ ฯ ตณหาต กาม- ตณหาทวเสน ตวธา ปน ฉฬารมมณวเสน อฏารสวธา อตตา- นาคตปจจปปนนวเสน จตป าสวธา อชฌตตกพาหรวเสน อฏสตเภทา จ ตณหา ฯ กสมา ปน อ เสป ทกขเหตส สนเตส ตณหาเยว สมทโยต วตตาต ฯ ปธานการณตตา ฯ กมมวจตตตาเหตภาเวน ห กมมสส สหายภาวปคมเนน จ ทกข- วจตตการณตตา๑ ตณหา ทกขสส วเสสการณนต ฯ มคโคต๒ นโรธคามนปฏปทานาเมน๓ วตโต มคโค โลกตตโร มคโคต๔ มโตต ปน มคคคคหณ โยเชตพพ ฯ มคคยตตา อฏงคกวนมตตา เสสา มคคสมปยตตา ผสสาทโย ผล เจว สสมปยตตนต เอเต จตห สจเจห วนสสฏา วนคคตา นปปรยายโต ฯ ปรยายโต ปน อ าตาวนทรยนทเทเสป มคคงค มคคปรยาปนนนต วตตตตา ผลธมเมส สมมาทฏ อาทน มคคสจเจ อตเรส จ มคคผลสมปยตตาน สงขารทกขสาม เน ทกขสจเจ สงคโห สกกา กาต ฯ เอว ห สต สจจเทสนายป สพพสงคาหกตา อปปนนา โหต ฯ กสมา ปเนเต ขนธาทโย พห ธมมา วตตา๕ ฯ ภควตาป ตเถว เทสตตตา ฯ ภควตาป กสมา ตถา เทสตาต ฯ ตวธสตตานคหสส อธปเปตตตา ฯ นามรปตทภยสมมฬหวเสน ห ๑. ส. ม. ทกขวจตตตาการณตตา ฯ ๒. ส. ม. อตสทโท นตถ ฯ ๓. ส. ทกขนโรธ... ฯ ๔. ส. ม. มโตต มคโคต ฯ ๕. ส. ม. วตตาต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 231

อภธมมตถวภาวน หนาท 232 ตกขนาตตกขมทนทรยวเสน สงขตตมชฌมวตถารรจวเสน จ ตวธา สตตา ฯ เตส นามสมมฬหาน ขนธคคหณ นามสส ตตถ จตธา วภตตตตา ฯ รปสมมฬหาน อายตนคคหณ รปสส [๑] อฑเฒกาทสธา วภตตตตา ฯ อภยสมมฬหาน ธาตคคหณ อภเยสมป ตตถ วตถารโต วภตตตตา ฯ ตถา ตกขนทรยาน สงขตตรจกาน จ ขนธคคหณนต- อาท โยเชตพพ ฯ ตมปเนต ตวธมป ปวตตนวตตตทภยเหตวเสน ทฏเมว อปการาวห โน อ ถาต สจจคคหณนต ทฏพพ ฯ อต อภธมมตถวภาวนยา นาม อภธมมตถสงคหวณณนาย สตตมปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ อฏมปรจเฉทวณณนา อทาน ยถาวตตนามรปธมมาน ปฏจจสมปปาทปฏานนยวเสน ปจจเย ทสเสต เยสนตอาทมารทธ ฯ เยส ปจจเยห สงขตตตา สงขตาน ปจจยปปนนธมมาน เย ปจจยธมมา ยถา เยนากาเรน ปจจ- ยา ตยา อปปตตยา จ อปการกา ตวภาค เตส ปจจ- ยปปนนาน เตส ปจจยาน ตสส จ ปจจยาการสส ปเภท อห อมสม สมจจยสงคหานนตเร าเน ยถารห ตตปจจยปปนนธมเม ปต๒ ตตปจจยาน ตตปจจยภาวาการานรป อทาน ปวกขามต โยชนา ฯ ตตถ ปจจยสามคค ปฏจจ สม คนตวา ผลานมปปาโท เอตสมาต ปฏจจสมปปาโท ปจจโย ฯ นานปปการาน านาน ปจจยา เอตถาตอาทนา ปฏาน อนนตนยสมนตปฏานมหาปกรณ ฯ ๑. ส. ม. ตตถาต อตถ ฯ ๒. ส. ม. สต ฯ ๓. ส. ม. ปจจยากาโร ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 232

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 233 ตตถ เทสตนโย ปฏานนโย ฯ ตตถาต เตส ทวส นเยส ฯ ตสส ปจจยธมมสส ภาเวน ภวนสลสส ภาโว ตพภาวภาวภาโว ฯ โสเยว อาการมตต ฯ เตน อปลกขโต ตพภาว ฯเปฯ ลกขโต ฯ เอเตเนว ตทภาวาภาวภาวา- การมตโตปลกขตตาป๑ อตถโต ทสสตา โหต ฯ อนวยพยตเรก- วเสน ห ปจจยลกขณ ทสสตพพ ฯ เตนาห ภควา อมสม สต อท โหต อมสสปปาทา อทมปปชชต อมสม อสต อท น โหต อมสส นโรธา อท นรชฌตต ฯ ปฏจจ ผล เอตสมา เอตต ปจจโย ฯ ตฏต ผล เอตถ ตทายตตวตตตายาต ต ฯ อาหจจ วเสเสตวา ปวตตา ปจจยสงขาตา ต อาหจจปจจยฏ ต ฯ ปฏจจสมปปาทนโย ห ตพภาวภาวภาวา- การมตต อปาทาย ปวตตตตา เหตาทปจจยนยมวเสส อนเปกขตวา อวเสสโตว ปวตตต อยมปน เหตาทตตปจจยาน ตสส ตสส ธมมนตรสส ตตปจจยภาวสามตถยาการวเสส อปาทาย วเสเสตวา ปวตโตต อาห อาหจจปจจยฏ ต อารพภ ปวจจตต ฯ เกจ ปน อาหจจ กณตาลอาทส ปหรตวา วตตา [๒] อาหจจปจจ- ยฏ ตต วณเณนต ฯ ตมปน สวนมตเตเนว เตส อวหสตพพ- วจนต ปกาเสต น ห ปฏจจสมปปาทนโย อ โ วา โกจ นโย กณตาลอาทส อนาหจจ เทสต สกกาต ฯ โวมสเสตวา ปฏาน- นยมป ปฏจจสมปปาเทเยว ปกขปตวา ตพภาวภาวภาเวน เหตาท- ๑. กสม จ โปตถเก ตทภาวาภาวาการอตยป ทสสต ฯ ๒. ส. ตต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 233

อภธมมตถวภาวน หนาท 234 เหตาทปจจยวเสน จ มสเสตวา อาจรยา สงคหการาทโย ปป เจนต วตถาเรนต ฯ มย ปน วส วสสเยว ทสสยสสามาต อธปปาโย ฯ น วชานาตต อวชชา ฯ อวนทย วา กายทจจรตาท วนทต ปฏลภต วนทย วา กายสจรตาทก น วนทต เวทตพพ วา จตสจจาทก น วทต กโรต อวชชมาเน วา ชวาเปต วชชมาเน วา น ชวาเปตต อวชชา ฯ จตส อรยสจเจส ปพพนตาทส จ จตส อาณสเสต นาม ฯ อวชชาว ปจจโยต อวชชาปจจโย ฯ ตโต อวชชาปจจยา ฯ สงขตมภสงขโรนตต สงขารา กสลากสลกมมาน ฯ เต ตวธา ป าภสงขาโร๑ อป าภสงขาโร๑ อเน ชาภสงขาโรต๑ ฯ ตตถ กามรปาวจรา เตรส กสลเจตนา ป าภสงขาโร ทวาทส อกสล- เจตนา อป าภสงขาโร จตสโส อรปเจตนา อเน ชาภสงขาโรต เอวเมตา เอกนตตส เจตนา สงขารา นาม ฯ ปฏสนธวเสน เอกน- วสตวธ ปวตตวเสน ทวตตสวธ วปากจตต ว าณ นาม ฯ นาม จ รป จ นามรป ฯ ตตถ นาม อธ เวทนาทกขนธตตย ฯ รป ปน ภโตปาทายเภทโต ทวธ กมมสมฏานรป ฯ ตทภยมป อธ ปฏสนธว าณสหคตนต ทฏพพ ฯ นามรปปจจยาต เอตถ นาม จ รป จ นามรป จ นามรปนต สรเปกเสโส เวทตพโพ ฯ จกขวาทน ฉ อชฌตตกายตนาน เกส จ มเตน รปาทน ฉ พาหรายตนานป วา อายตน นาม ฯ ฉ อายตนาน จ ฉฏา- ยตน จ สฬายตน ฯ จกขสมผสสาทวเสน ฉทวารโก ผสโส ผสโส ๑. กตถจ...สงขารา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 234

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 235 นาม ฯ สขทกขเปกขาวเสน ตวธา เวทนา ฯ กามตณหา ภวตณหา วภวตณหาตตวธาตณหา ฯ ฉฬารมมณาทวเสน ปน อฏสตปปเภทา โหนต ฯ กามปาทานาทวเสน จตตาโร อปาทานา๑ ฯ เอตถ ปน ทพพลา ตณหา ตณหา นาม พลวต อปาทาน อสมปตตวสย- ปตถนา วา ตณหา ตมส โจราน หตถปปสารณ วย สมปตต- วสยคคหณมปาทาน โจราน หตถปปตตสส คหณ วย อปปจฉตา- ปฏปกขา ตณหา สนโตสปฏปกโข๒ อปาทาน ปรเยสนาทกขมล๓ ตณหา อารกขาทกขมล๔ อปาทานนต อยเมเตส วเสโส ฯ กมมภโว อปปตตภโวต ทวโธ ภโว ฯ ตตถ ปโม ภวต เอตสมา ผลนต ภโว ฯ โส กามาวจรกสลากสลาทวเสน เอกนตตสวโธ ฯ ทตโย ปน ภวตต ภโว ฯ โส กามภวาทวเสน นววโธ ฯ อปาทานปจจยา ภโวต เจตถ อปปตตภโวป อธปเปโต ฯ ภวปจจยา ชาตต กมมภโวว ฯ โส ห ชาตยา ปจจโย โหต น อตโร ฯ โส ห ปมาภนพพตตกขนธสภาโว ชาตเยว ฯ น จ ตเทว ตสส การณ ยตต ฯ เตส เตส สตตาน ตตคตอาทส อตตภาวปฏลาโภ ชาต ฯ ตถานพพตตสส จ อตตภาวสส โปราณ- ภาโว ชรา ฯ เอตสเสว เอกภวปรจฉนนสส ปรโยสาน มรณ ฯ าตพยสนาทห ผฏสส จตตสนตาโป โสโก ฯ ตสเสว วจปลาโป ปรเทโว ฯ กายกทกขเวทนา ทกข ฯ มานสกทกขเวทนา โทมนสส ฯ าตพยสนาทห ผฏสส อธมตตเจโตทกขปปภาวโต ภโส อายาโส อปายาโส ฯ ๑. ส. จตตาร อปาทานาน ฯ ๒. ส. ม....ปกข ฯ ๓. ม. ปรเยสนทกขมลกา ฯ ๔. ส. ม. อารกข... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 235

อภธมมตถวภาวน หนาท 236 เอตถ จ สตป วตถารมมณาทเก ปจจยนตเร อวชชาท- เอเกกปปจจยคคหณ ปธานภาวโต ปากฏสภาวโต๑ จาต ทฏพพ ฯ เอตถ จ อวชชานสยเตเยว สนตาเน สงขาราน วปากธมมภาเวน ปวตตนโต อวชชาปจจยา สงขารา สมภวนต ฯ ว าณ จ สงขารชนต หตวา ภวนตเร ปตฏาต น ห ชนกาภาเว ตสสปปตต สยา ตสมา สงขารปจจยา ว าณ ฯ นามรป จ ปพพงคมาธฏานภตว าณปตถทธ ปฏสนธปวตตส ปตฏหตต ว าณปจจยา นามรป ฯ สฬายตน จ นามรปปนสสยเมว๒ ฉพพธ- ผสสสส ทวารภาเวน ยถารห ปวตตต โน อ ถาต นามรปปจจยา สฬายตน ฯ ผสโส จ สฬายตนสมภเวเยว อารมมณ ผสต น ห ทวาราภาเว ตสสปปตต สยาต สฬายตนปจจยา ผสโส ฯ อฏา- นฏมชฌตต จ อารมมณ ผสนตาเยว๓ เวทนา เวทยนต โน อ ถาต ผสสปจจยา เวทนา ฯ เวทนเยส จ ธมเมส อสสาทานปสสโน เวทนาเหตกา ตณหา สมฏาตต เวทนาปจจยา ตณหา ฯ ตณหาสเนหปปาสตาเยว จ อปาทานเยส ธมเมส อปาทานาย ทฬหภาเวน สวตตนต ฯ ตณหาย ห รปาทน อสสาเทตวา กาเมส ปาตพยต อาปชชนตต ตณหา กามปาทานสสฎ ปจจโย ฯ ตถา รปาทเภเท คธโต นตถ ทนนนตอาทนา มจฉาทสสน สสารโต ม จตกาโม อสทธมคเค สทธมคคปรามสน ขนเธส อตตตตนยคคาหภต อตตวาททสสนทวย จ คณหาต ตสมา ทฏ ปาทานาทนมป ปจจโยต ตณหาปจจยา อปาทาน ฯ ยถารห ๑. ส. ม. ปากฏภาวโต ฯ ๒. ส. ม. นามรปนสสยเมว ฯ ๓. ส. ม. ผสนโตเยว เวทน เวทยต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 236

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 237 สมปโยคานสยวเสน อปาทานปตฏ ตาเยว สตตา กมมายหนาย สวตตนตต อปาทาน ภวส ปจจโย ฯ อปปตตภวสงขาตา จ ชาต กมมภวเหตกาเยว วชโต องกโร วย ตตถ ตตถ สมปลพภตต ภโว ชาตปจจโย นาม ฯ สต จ ชาตยา เอว ชรามรณสมภโว ฯ น ห อชาตาน ชรา๑ วา มรณ วา โหตต ชาต ชรามรณาน ปจจโยต เอวเมเตส ตพภาวภาวภาโว ทฏพโพ ฯ เอว ฯเปฯ โหตต ยถาวตเตน ปจจยปรมปราวธนา๒ น ปน อสสรนมมานาทห เอตสส วฏฏสงขาตสส เกวลสส สขาทห อมสสสส๓ สกลสส วา ทกขกขนธสส ทกขราสสส น จ สข- สภาทน สมทโย นพพตต โหต ฯ เอตถ อมสม ปจจยสงคหาธกาเร ฯ อตต สตต คจฉต ปวตตตต อทธา กาโล ฯ อวชชา- สงขารา อตโต อทธา อตตภวปรยาปนนเหตนเมเวตถ อธปเป- ตตตา ฯ อทธาคหเณน จ อวชชาทน ธมมานเมว คหณ ตพพ- นมตตสส กสสจ กาลสส อนปลพภนโต ฯ นรทธานปปนนาเอว ห ธมมา อตตานาคตกาลวเสน อปปาทาทกขณตตยปรยาปนนา จ ปจจปปนนกาลวเสน โวหรยนต ฯ ชาตชรามรณ อนาคโต อทธา ปจจปปนนเหตโต อนาคเต นพพตตนโต ฯ มชเฌ อฏ๔ ปจจปปนโน อทธาต อตตเหตโต อธ นพพตตกผลภาวตตา อนาคต- ผลสส อธ เหตสภาวตตา จ มชเฌ ว าณาทน อฏงคาน ปจจปปนโน อทธา ฯ นน โสกปรเทวาทโยป องคภาเวน วตตพพาต อาห โสกาทวจนนตอาท ฯ โสกาทวจน ชาตยา นสสนทสส ๑. ส. ม. ชรามรณสมภโว โหต ฯ ๒. ส. ม. ปรมปรวธนา ฯ ๓. ส. ม. อสมสสสส ฯ ๔. โปตถเกส อฏาต นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 237

อภธมมตถวภาวน หนาท 238 อมขยผลมตตสส นทสสน ฯ น ปน วส องคทสสนนต อตโถ ฯ ตณหปาทานภวาป คหตา โหนตต กเลสสภาวสาม โต อวชชาคหเณน ตณหปาทานา๑ กมมภวสาม โต สงขารคคหเณน กมมภโว คหโต ฯ ตถา ตณหปาทานภวคคหเณน จ อวชชา- สงขารา คหตาต สมพนโธ ฯ เอตถาป วตตนเยน เตส คหเณน เตส สงคโห ทฏพโพ ฯ ว าณนามรปสฬายตนผสสเวทนาน ชาตชราภงคาว ชาตชรามรณนต จ วตตาต อาห ชาตชรา- มรณคคหเณนาตอาท ฯ อตเต เหตโว ป จาต สรปโต วตตาน ทวนน อวชชาสงขาราน สงคหวเสน คหตาน ตณณ ตณหปาทาน- ภวาน จ วเสน ปจจปปนนผลสส ปจจยา อตตภเว นพพตตา เหตโว ป จ ฯ อทาน ผลป จกนต อตตเหตปจจยา อธ ปจจปปนเน นพพตต ว าณาทผลป จก ฯ อทาน เหตโว ป จาต สรปโต วตตาน ตณหาทน ตณณ สงคหโต ลทธาน อวชชาสงขาราน ทวนน จ วเสน อายต ผลสส ปจจยา อทาน เหตโว ป จ ฯ อายต ผลป จกนต ชาตชรามรณคคหเณน วตต ปจจปปนนเหตปจจยา อนาคเต นพพตตนก ว าณาท- ผลป จก ฯ อต เอว วสต ฯ อตตาทส ตตถ ตตถ อากรยนตต อาการา ฯ อตตเหตน อทาน ผลป จกสส จ อนตรา เอโก สนธ อทาน ผลป จกสส อทาน เหตน จ อนตรา เอโก อทาน เหตน จ อายต ผลสส จ อนตรา เอโกต เอว ตสนธ ฯ ๑. ส. ม. ตณหปาทานาน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 238

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 239 วตต เหต สงขารว าณานมนตรา เอโก เวทนาตณหาน- มนตรา เอโก ภวชาตนมนตรา เอโก สนธต ฯ เอตถ ห เหตโต ผลสส อวจเฉทปปวตตภาวโต เหตผลสมพนธภโต ปโม สนธ ฯ ตถา ตตโย ฯ ทตโย ปน ผลโต เหตโน อวจเฉทป- ปวตตภาวโต ผลเหตสมพนธภโต ฯ ผลภโตป ห ธมโม อ สส เหตสภาวสส ธมมสส ปจจโยต ฯ สงขปยนต เอตถ อวชชาทโย ว าณาทโย จาต สงเขปา ฯ อตเต เหต เอตรห วปาโก เอตรห เหต อายต วปาโกต จตตาโร สงเขปาต จตสงเขปา ฯ กมมภวสงขาโต ภเวกเทโสต เอตถ อายต ปฏสนธยา ปจจยเจตนา ภโว นาม ฯ ปรมกมมภวสม อธ ปฏสนธยา ปจจยเจตนา สงขาราต เวทตพพา ฯ อวเสสาต ว าณาทป จกชาตชรามรณวเสน สตตวธา ปจจปปนนผลวเสน วตตธมมา ฯ อปปตตภวสงขาโต ภเวกเทโสต ปน อนาคตปรยา- ปนนา ภวาต เวทตพพา ฯ ภวสทเทน กมมภวสสาป วจจมานตตา ภเวกเทสสทโท วตโต ฯ ปพพนตสส อวชชา มล อปรนตสส ตณหา มลนต อาห อวชชาตณหาวเสน เทว มลานต ฯ เตสเมว อวชชาตณหาสงขาตาน วฏฏมลาน นโรเธน อนป- ปาทธมมตาปตตยา สจจปฏเวธโต สทธาย อปปวตตยา วฏฏ นรชฌต ฯ อภณหโส อภกขณ ชรามรณสงขาตาย มจฉาย ปฬตาน สตตาน โสกาทสมปปตาน กามาสวาทอาสวสมปปาทโต ปน อวชชา จ ปวฑฒต ฯ อาสวสมทยา อวชชาสมทโยต ห

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 239

อภธมมตถวภาวน หนาท 240 วตต ฯ เอเตน อวชชายป ปจจโย ทสสโต โหต ฯ อตรถา ปฏจจสมปปาทจกก อพนธ สยาต ฯ อจเจว วตตนเยน อาวทธ อวจฉนน อนาทก อาทรหต ตภมกปรยาปนนตตา เตภมก กเลสกมมวปากวเสน วฏฏ ตวฏฏภต ปฏจจสมปปาโทต ปตถเปส๑ ป าเปส มหามน สมมาสมพทโธ ฯ เอว ปฏจจสมปปาทนย วภาคโส ทสสตวา อทาน ปฏานนย ทสเสต เหตปจจโยตอาท วตต ฯ ตตถ หโนต ปตฏาต เอเตนาต เหต ฯ อเนกตถตตา ธาตสททาน หสทโท อธ ปตฏ- ตโถต ทฏพโพ ฯ หโนต วา เอเตน กมมนทานภเตน อทธ โอช อภหรนเตน มเลน วย ปาทโป ตปปจจย ผล คจฉต ปวตตต วฑฒ วรฬห อาปชชตต เหต ฯ เหต จ โส ปจจโย จาต เหตปจจโย ฯ เหต หตวา ปจจโย เหตภาเวน ปจจโยต วตต โหต ฯ มลฏเน เหต อปการฏเน ปจจโยต สงเขปโต มลฏเน อปการโก ธมโม เหตปจจโย ฯ โส ปน ปวตเต จตตสมฏานาน ปฏสนธย กมมสมฏานาน จ รปาน อภยตถ สมปยตตาน นามธมมาน จ รกขสส มลา๒ วย สปตฏ ตภาว- สาธนสงขาตมลฏเน อปการกา ฉ ธมมาต ทฏพพ ฯ อาลมพยต ทพพเลน วย ทณฑาทก จตตเจตสเกห คณหยตต อาลมพน ฯ จตตเจตสกา ห ย ย ธมม อารพภ ปวตตนต เต เต ธมมา เตส เตส ธมมาน อารมมณปจจยา๓ นาม ฯ น ห โส ธมโม อตถ โย จตตเจตสกาน อารมมณปจจยภาว น คจเฉยย ฯ ๑. ปฏเปสต สงคหปาลปาโ ฯ ๒. ส. ม. มลาน ฯ ๓. ส. ม. อารมมณปจจโย ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 240

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 241 อตตาธนปปวตตน ปตภโต ปจจโย อธปตปจจโย ฯ น วชชต ปจจยปปนเนน สห อนตร เอตสส ปจจยสสาต อนนตรปจจโย ฯ สณานาภาเวน ส สฏ อนนตรปจจโย สมนนตรปจจโย ฯ อตตโน๑ อนนตร อนรปจตตปปาทชนนสมตโถ ปรมปรมนรทโธ ธมโม อนนตรปจจโย สมนนตรปจจโยต จ วจจต ฯ พย ชนมตเตเนว ห เนส วเสโส ฯ อตถโต ปน อภยมป สมนนตรนรทธสเสวาธ- วจน ฯ น ห เนส อตถโต เภโท อปลพภต ฯ ยมปน เกจ วทนต อตถานนตรตาย อนนตรปจจโย กาลานนตรตาย สมนนตร- ปจจโยต ต นโรธา วฏหนตสส เนวส านาส ายตน ผลสมาปตตยา สมนนตรปจจเยน ปจจโยตอาทห วรชฌต ฯ เนวส านาส ายตน ห สตตาหาทกาลนรทธ ผลสมาปตตยา สมนนตรปจจโย ตสมา อภนเวส อกตวา พย ชนมตตโต เจตถ นานากรณ ปจเจตพพ น อตถโต ฯ ปพพธมมนโรธสส ห ปจฉาชาตธมมปปาทสส๒ จ อนตราภาเวน อปปาทสมตถตาย๓ นโรโธ อนนตรปจจยตา อทมโต อทธ อท เหฏา อท สมนตโตต วภาคาภาเวน อตตนา เอกตต อปเนตวา วย สฏ อนนตรภาเวน อปปาเทต สมตถ หตวา นโรโธ สมนนตรปจจยตาต เอว พย ชนมตตโตว เภโท ฯ นโรธปจจยสสาป ห เนวส านา- ส ายตนสส อส ปปตตยา ปรมสส จ จตจตตสส กาลนตเรป อปปชชนตาน ผลปฏสนธน อนนตรา สมานชาตเยน อรปธมเมน ๑. ส. ม. อาเมณฑตมท ฯ ๒. ส. ม....ปาทนสส ฯ ๓. โปตถเกส อปปาทน... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 241

อภธมมตถวภาวน หนาท 242 พยวธานาภาวโต ภนนชาตกาน จ รปธมมาน พยวธานกรเณ อสมตถตาย นรนตรปปาทเน เอกตต อปเนตวา วย อปปาทเน จ สมตถตา อตถต เตสมป อนนตรสมนนตรปจจยตา ลพภต ฯ ตสมา ธมมโต อวเสเสป ตถา ตถา พชฌนกาน วเนยยาน วเสน อปสคคตถวเสสมตตโต๑ ปเภโท ปจเจตพโพต ฯ อตตโน อนปปตตยา สหปปนนานมป อนปปตตโต ปกาสสส ปทโป วย สหปปนนาน สหปปาทภาเวน ปจจโย สหชาตปจจโย ฯ อรปโน จตกขนธา จตตาโร มหาภตา ปฏสนธกขเณ วตถวปากา จ ธมมา ฯ อ ม อปตถมภยมาน ตทณฑ วย อตตโน อปการกธมมาน อปตถมภกภาเวน ปจจโย อ ม ปจจโย ฯ อ ม ภาววเสเนว จ อปการกตา อ ม ปจจยตา น สหชาตมตเตนาต อยเมเตส ทวนน วเสโส ฯ ตถาห สหชาตปจจย- ภาวเยว โกจ อ ม ปจจโย น โหต จตตชรปาน สหชาตปจจย- ภาวโน นามสส อปาทารปาน สหชาตปจจยภาวน มหาภตาน จ อ ม ปจจยภาวสส อนทธฏตตา ยท ห สหชาตภาเวเนว อตตโน อปการกาน อปการกตา อ ม ปจจยตา สยา ตทา สหชาตอ ม ปจจเยห สมาเนห ภวตพพนต ฯ จตตกมมสส ปโฏ วย สหชาตนามรปาน นสสยภตา จตก- ขนธา ตรปพพตาทน ปว วย อาธาราการโตเยว๒ สหชาตรป- สตตว าณธาตน ยถากกม นสสยา๓ ภตรป วตถ จาต อเม นสสยปจจยา๔ นาม นสสยต๕ นสสตเกหต กตวา ฯ พลวภาเวน ๑. ส. ม....มตตโตว เภโท ฯ ๒. ส. ม. อาธารณโตเยว ฯ ๓. ม. นสสยภต ภตรปวตถ ฯ ๔. ส. ม. นสสยปจจโย ฯ ๕. ส. นสสยต.

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 242

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 243 นสสโย ปจจโย อปนสสยปจจโย อปสททสส อตสยโชตกตตา ฯ ตสส ปน เภท วกขต ฯ ฉ วตถน ฉาลมพนาน จาต อเม ปจจปปนนโต ปม อปปชชตวา ปวตตมานภาเวน อปการกา ปเรชาตปจจโย ฯ ปจฉา- ชาตปจจเย อสต สนตานฏ ตเหตภาว อคจฉนตสส กายสส อปต- ถมภนภาเวน อปการกา ปจฉาชาตา จตตเจตสกา ธมมา ปจฉาชาต- ปจจโย ฯ โส คชฌโปตกสรราน อาหาราสา เจตนา วย ทฏพโพ ฯ ปรมปรจตคนโถ๑ วย อตตรตตรสส คนถสส กสลาทภาเวน อตตสทสสส ปคณพลวภาววสฏอตตสชาตยตาคหณ๒ อาเสวน ฯ เตน ปจจยา สชาตยธมมาน สชาตยธมมาว อาเสวนปจจโย ฯ ภนนชาตกา ห ภนนชาตเกห อาเสวนคเณน ปคณพลวภาววสฏ กสลาทภาวสงขาต อตตโน คต คาหาเปต น สกโกนต น จ สย ตโต คณหนต ฯ เต ปน อนนตราตตาน โลกยกสลากสลาน เจว อนาวชชนกรยาชวนาน จาต ทฏพพ ฯ จตตปปโยคสงขาต- กรยาภาเวน สหชาตาน นานากขณกาน จ๓ อปการกา เจตนา กมมปจจโย ฯ อตตโน นรสสาหสนตภาเวน สหชาตนามรปาน นรสสาหสนตภาวาย อปการกา วปากจตตเจตสกา วปากปจจโย ฯ เตห ปโยเคน อสาเธตพพตาย กมมสส กตตตา นปปชชนมตตโต๔ นรสสาหสนตานสนตภาวโตเยว ห ภวงคาทโย ทว เยยา ฯ อภนปาตสมปฏจฉนนสนตรณมตตา ปน วปากา ทว เยยาว ฯ ชวนปปวตตยาว เนส รปาทคหตตา ว ายตต ฯ ๑. ส. ม. ปรมปรมปร... ฯ ๒. ส. อตตสมานชาตยตาคาหณ ฯ ม. อตตนา สมานชาตยตา คาหณ ฯ ๓. ส. ม. นานากขณกาน วปากาน กตตตา รปาน จ อปการกา... ฯ ๔. ส. นปปชชมานมตตโต นรสสาหสนตภาวา โหนต ฯ น กเลส- วปสมสนตภาวา ฯ ตถาสนตภาวโตเยว ฯ ม. นปชชมาน...สนตภาวา ฯ นรสสาห-

สนตภาวโตเยว ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 243

อภธมมตถวภาวน หนาท 244 รปารปาน อปตถมภกตเตน อปการกา จตตาโร อาหารา อาหารปจจโย ฯ สตป ห กมมชนกภาเว๑ อปตถมภกตตเมว อาหารสส ปธานกจจ ฯ ชนยนโตป อาหาโร อวจเฉทวเสน อปตถมเภนโตว ชเนตต อปตถมภกภาโวว อาหารภาโว ฯ เตส เตส กจเจส ปจจยปปนนธมเมห อตตาน อนวตตาปนสงขาตอธปจจตเถน ปจจโย อนทรยปจจโย ฯ อาลมพนปนชฌานลกขณปนชฌานวเสน อปคนตวา อาลมพน นชฌานกา วตกกาทโย ฌานปจจโย ฯ สคตโต ทคคตโต ป โต ปาปโต วา นยยานตเถน อปการกา สมมาทฏาทโย มคคปจจโย ฯ ปรมตถโต ภนนาป เอกภาว คตา วย เอกปปาทาทสงขาตสมปโยคลกขเณน อปการกา นาม- ธมมาว สมปยตตปจจโย ฯ อ ม สมพนธตาย ยตตาป สมานา วปปยตตภาเวน วสสฏตาย นานตตปคมเนน อปการกา วตถจตตเจตสกา วปปยตตปจจโย ฯ ปจจปปนนสภาเวน๒ อตถ- ภาเวน ตาทสสเสว ธมมสสปตถมภกตเตน อปการกา สหชาต ปเรชาตนตอาทนา วกขมานธมมา อตถปจจโย ฯ สตป๓ ชนกตเต ตยเยว สาตสโย อตถปจจยาน พยาปาโรต อปตถมภกตาว เตส คหตา ฯ เอกสม ผสสาทสมทาเย ปวตตมาเน ทตยสส อภาวโต อตตโน ตยา โอกาสมลภนตาน อนนตร อปปชชมานกจตตเจตสกาน โอกาส- ทานวเสน อปการกา อนนตรนรทธา จตตเจตสกา นตถปจจโย ฯ ๑. ส. ม. ชนกภาเว ฯ ๒. ส. ม. ปจจปปนนสภาวสงขาเต ฯ ๓. ส. ม. สตป ห ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 244

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 245 อตตโน สภาวาวคเมน อปปวตตมานาน วคตภาเวน อปการกา เยว ธมมา วคตปจจโย ฯ นโรธานปคมนวเสน อปการกา อตถปจจยาว อวคตปจจโย ฯ สสสภาวตามตเตน อปการกตา อตถปจจยตา นโรธานปคมนวเสน อปการกตา อวคตปจจยตาต ปจจยตาวเสโส เนส ธมมานวเสเสป๑ ทฏพโพ ฯ ธมมาน ห สมตถภาววเสส สพพากาเรน ตวา ภควตา จตวสต ปจจยา เทสตาต ภควต สทธาย เอววเสสา เอเต ธมมาต สตมยาณ อปปาเทตวา จนตาภาวนามยาเณห ตท- ภสมยาย โยโค กรณโย ฯ อวเสเสป๒ ธมมสามตถยสส ตถา ตถา วเนตพพปคคลาน วเสน เหฏา วตโตป ปจจโย ปน ปการนตเรน วจจต อเหตกทก วตวาป เหตวปปยตตทก วยาต ทฏพพ ฯ นาม จตกขนธสงขาต นาม ตาทสสเสว นามสส ฉธา ฉหากาเรห ปจจโย โหต ฯ ตเทว นามรปน สมทตาน ป จธา ปจจโย โหต ฯ รปสส ปน ภตปาทายเภทสส เอกธา ปจจโย โหต ฯ รป จ นามสส เอกธาว ปจจโย ฯ ป ตตนามรปาน นามสส ทวธา ทวปการา ปจจยา โหนต ฯ ทวย ปน นามรปทวย สมทต ทวยสส ตาทสสเสว นามรปทวยสส นวธา ปจจโย เจต เอว ปจจยา ฉพพธา ตา ฯ วปากาพยากต กมมวเสน วปากภาวปปตต กมมเวคกขตต ปตต วย หตวา ปวตตมาน อตตโน สภาว คเหตวา ปรภาเวตวา เนว อ ปวตเตต น จ ปรมวปากานภาว คเหตวา อปปชชต นมคคปจจยา อาเสวเน เอกนต วจนโต จ อเหตกรยาส หสตป- ๑. ส. ธมมาวเสเสป ฯ ม. ธมมาน วเสโสป ฯ ๒. ส. ม. อวเสสป ท ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 245

อภธมมตถวภาวน หนาท 246 ปาทสเสว อาเสวนตาอทธรเณน อาวชชนทวย อาเสวนปจจโย น โหต ตสมา ชวนาเนว อาเสวนปจจยภาว คจฉนตต อาห ปรมาน ชวนานตอาท ฯ อวเสสวจเน เจตถ๑ โลกยกสลา- กสลาพยากตชวนาเนว ทฏพพาน โลกตตรชวนาน อาเสวนภาวสส อนทธฏตตา ฯ เอว จ กตวา วตต ปฏานฏกถาย โลกตตโร ปน อาเสวนปจจโย นาม นตถต ฯ ตตถ ห กสล ภนนชาตกสส ปเรจรตตา น เตน อาเสวนคณ คณหาเปต ฯ ผลจตตาน จ ชวนวเสน อปปชชมานานป วปากาพยากเต วตตนเยเนว อาเสวน น คณหนต น จ อ คาหาเปนต ฯ ยมป อาเสวนวนมตต ชวน นตถต อาจรยธมมปาลตเถเรน วตต ตมป เยภยยวเสน วตตนต ว ายต ฯ อตรถา อาจรยสส อสมเปกขตาภธาย- กตตปปสงโค สยา ฯ มคโค ปน โคตรภโต อาเสวน น คณหาตต๒ นตถ ภมอาทวเสน นานาชาตตาย อนธปเปตตตา ฯ ตถาห วตต ปฏาเน โคตรภ มคคสส อาเสวนปจจเยน ปจจโย โวทาน มคคสส อาเสวนปจจเยน ปจจโยต ฯ เอกปปาทาทจตพพธสมปโยคลกขณาภาวโต สหปปนนานมป รปธมมาน สมปยตตปจจยตา นตถต วตต จตตเจตสกา ธมมา อ ม นต ฯ เหต ฯเปฯ นามรปานนต ตโยเปเต ปฏสนธย กมมสมฏานาน ปวตตย จตตสมฏานาน จ รปาน อภยตถ สหชาตาน นามาน จ เหตาทปจจเยน ปจจยา โหนต ฯ สหชาต- รปนต ห สพพตถ ปฏสนธย กมมสมฏาน ปวตตย จตต- ๑. โปตถเกส อวเสสวจเน เปตถาต ทสสต ฯ ม....วจเนน เปตถ ฯ ๒. ม. น คณหาตต อท วจน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 246

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 247 สมฏานนต วกขต ฯ สหชาตา เจตนาต อนตมโส จกขว าณา- ทหป สหชาตา เจตนา ฯ สหชาตาน นามรปานนต สพพาป เจตนา นามาน ปฏสนธสหคตา เจตนา กมมสมฏานรปาน ปวตตย รปสมฏาปกจตตสหคตา เจตนา จตตสมฏานรปาน จ ฯ นานากขณกา เจตนาต วปากกขณโต นานากขเณ อตตภวาทส นพพตตา กสลากสลเจตนา ฯ นามรปานนต อภยตถาป นามรปาน ฯ วปากกขนธาต ปฏสนธว าณาทกา วปากา อรปกขนธา ฯ กมมสมฏานมป ห รป วปากโวหาร น ลภต อรปธมมภาเวน สาลมพนภาเวน จ กมมสทเสส อรปธมเมเสวว วปากสททสส นรทธตตา๑ ฯ ปเรชาตสส อมสส กายสสาต ปจจยธมมโต ปเร อปปนนสส อมสส รปกายสส ฯ กถ ปน ปจจปปนนสส ปเร นพพตตย ปจฉาชาตสส ปจจยตาต ฯ นน วตต อสต ปจฉาชาเต สนตานฏ ตเหตภาว อคจฉนตสสาต ตสมา สนตานปปวตตนสส เหตภาวปตถมภเน อมสส พยาปาโรต น โกจ วโรโธ ฯ ปฏสนธย จกขวาทวตถน อสมภวโต สต จ สมภเว ตตว าณาน ปจจยภาวานปคมนโต หทยวตถโน จ ปฏสนธว าเณน สหปปนนสส ปเรชาตกตาภาวโต วตต ฉ วตถน ปวตตยนต ฯ ป จาลมพนาน ป จว าณ- วถยาต จ อท อารมมณปเรชาตนทเทเส อาคต สนธาย วตต ฯ ป หาวาเร ปน เสกโข วา ปถชชโน วา จกข อนจจโต ทกขโต อนตตโต วปสสตตอาทนา อวเสเสน ปจจปปนนจกขวาทนมป ๑. นรฑฒตตาต ภเวยย ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 247

อภธมมตถวภาวน หนาท 248 คหตตตา ธมมารมมณมป อารมมณปเรชาต มโนว าณวถยา ลพภต ฯ อตถโตป เหต สทธ ย ปจจปปนน อารมมณ๑ คเหตวา มโนทวารกวถ ปวตตต ต ตสสา อารมมณปเรชาต โหตต ฯ ปกตยา เอว ปจจยนตรรหเตน อตตโน สภาเวเนว อป- นสสโย ปกตปนสสโย ฯ อารมมณนตเรห อมสโส ปถเคว โกจ อปนสสโยต วตต โหต ฯ อถวา ปกโต อปนสสโย ปกตปนสสโย ฯ ปกโตต เจตถ ปกาโร อปสคโค ฯ โส อตตโน ผลสส อปปาทนสมตถภาเวน สนตาเน นปผาทตภาว อาเสวตภาว จ ทเปต ฯ ตสมา อตตโน สนตาเน นปผนโน ราคาทสทธาท อปเสวโต วา อตโภชนาท ปกตปนสสโย ฯ ตถา เจว นททสต ฯ ครกตนต ครร กตวา ปจจเวกขต ฯ ตถาห ทาน ทตวา สล สมาทยตวา อโปสถกมม กรตวา ต ครร กตวา ปจจเวกขตตอาทนา นเยน ทานสลอโปสถกมมปพเพกตสจณณชฌานโคตรภโวทานมคคา- ทน ครร กตวา ปจจเวกขณวเสน นทเทโส ปวตโต ฯ ปรมา ปรมา กสลา ขนธา ปจฉมาน ปจฉมาน กสลาน ขนธาน อนนตรปจจเยน ปจจโยตอาทนา นเยน อนนตรปจจเยน สทธ นานตต อกตวา อนนตรปนสสยสส อาคตตตา วตต อนนตรนรทธาตอาท ฯ เอว สนเตป อตตโน อนนตรา อนรปจตตปปาทวเสน อนนตรปจจโย พลวการณวเสน อนนตรปนสสยปจจโยต อยเมเตส วเสโส ฯ ยถารห อชฌตต จ พหทธา จ ราคาทโย ฯเปฯ เสนาสน จาต โยชนา ฯ ราคาทโย ห อชฌตต นปผาทตา ปคคลาทโย พหทธา เสวตา ฯ ๑. ส. ม. ปจจปปนนธมมารมมณ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 248

อฏฐมปรจเฉทวณณนา หนาท 249 ตถาห วตต อาจรเยน ราคสทธาทโย ธมมา อชฌตตมนวาสตา สตตสงขารธมมา จ พหทธา ปฏเสวตาต ฯ๑ อถวา ธมมา ราคาทโย ปน สทธาทโย สขทกข ปคคโล โภชน อต เสนาสน๒ อชฌตต จ พหทธา จ กสลาทธมมานนต ยถาฏ ตวเสเนว โยชนา ฯ อตตโน ราคาทโย สทธาทโย จ อตตโน กสลาทธมมาน กลยาณมตตสส สทธาทเก นสสาย กสล กโรนตาน ปเรส จ นสสยา โหนต ฯ ตตถ กามราคาทโย นสสาย กามภวาทส นพพตตนตถ ราคาทวปสมนตถ จ ทาน- สลอโปสถชฌานาภ าวปสสนามคคภาวนา ราคาทเหตกา จ อปรปรราคาทโย โหนตต ยถารห ทฏพพ ฯ ย ย ห นสสาย ยสส ยสส สมภโว ต ตสส๓ ปกตปนสสโย โหต ฯ ปจจย- มหาปเทโส เหส ยทท อปนสสยปจจโยต ห วตต ฯ ตถา จาห พหธา โหต ปกตปนสสโยต ฯ สทธาทโยต สลจาค- ป า๔ ฯ อตตโน สทธาทก ห อปนสสาย อตตโน ทานสลาทโย ตถา กลยาณมตตาน สทธาสลาทโย นสสาย ปเรส จ ทาน- สลาทโย โหนตต ปากฏเมต ฯ สขทกขนต กายกสขทกข ฯ ปคคโลต กลยาณมตตาทปคคโล ฯ โภชนนต สปปายาทโภชน ฯ อตป ตาทโสเยว ฯ อธปต ฯเปฯ ปจจยา โหนตต สงเขเปน วตตมตถ วตถาเรต ตตถ ครกตมาลมพนนตอาท วตต ฯ ๑. ส. ม. พหทโธปนเสวตาต ฯ ๒. โปตถเกส ธมมา ฯเปฯ เสนาสนนต เยภยเยน นตถ ฯ ๓. ส. ม. อภธมมาวตารฏกาย จ ตนต ตสส ตสสาต อตถ ฯ ๔. ส. ม. สลสตจาคป า ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 249

อภธมมตถวภาวน หนาท 250 ครกตมาลมพนนต ปจจเวกขณอสสาทาทนา ครกตมาลมพน ฯ ต ห ฌานมคคผลวปสสนานพพานาทเภท ปจจเวกขณอสสาท- มคคผลาทธมเม อตตาธเน กโรตต อาลมพนาธปต นาม ฯ ครกาตพพตามตเตน อาลมพนาธปต ครกโตป พลวกรณตเถน อาลมพนปนสสโยต อยเมเตส วเสโส ฯ สหชาตา ฯเปฯ นามรปานนต ฉนทวรยจตตวมสาวเสน๑ จตพพโธป สหชาตาธปต ยถารห สหชาตนามรปาน ปวตตยเยว สหชาตาธปตวเสน ปจจโย ฯ รปธมมสส อรปธมม ปต สหชาตปจจยตา ปฏสนธย วตถวเสเนว วตตาต อาห วตถวปากา อ ม นต ฯ ยสมา ปน อ ม ปตถมภนวเสเนว อ ม ปจจยตา น สหชาตมตตโตต ปวตตย รป นามาน อ ม ปจจโย น โหต ตสมา วตต จตตเจตสกา อ ม นต ฯ ตถา อปาทายรปาน จ ภตรปาน อ ม ปจจยา น โหนตต วตต มหาภตา อ ม นต ฯ นน จ อรปโน อาหารา สหชาตาน นามรปานนต วตต เอว จ สต อส น สหชาตาหารสส อสมภวโต สพเพ สตตา อาหารฏ ตกาต กถมท นยตต ฯ วจจเต มโนส เจตนาหารวสปปวตตสส กมมสส ตสหคตานมป วา เสสาหาราน กมมปนสสยปจจเยห ปจจยตตปรยาย คเหตวา สพพสตตาน อาหารฏ ตกตา วตตา น อาหารปจจยภาวโตต ฯ ป จ ปสาทาตอาทส นน อตถนทรยปรสนทรยา น คหตาต ฯ สจจ น คหตา ฯ ยทป เตส ลงคาทห อนวตตนยตา อตถ ๑. โปตถเกส ฉนทจตตวรย...เสนาต เยภยเยน ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 250

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 251 สา ปน ปจจยภาวโต ฯ ยถา ห ชวตาหารา เยส ปจจยา โหนต เตส อนปาลกา อปตถมภกา อตถอวคตปจจยภตา จ โหนต น เอว อตถปรสภาวา ลงคาทน เกนจ อปกาเรน อปการกา โหนต ฯ เกวลมปน ยถาสเกเหว กมมาทปจจเยห ปวตตมานาน ลงคาทน ยถตถคคหณสส๑ ปจจยภาโว โหต ตโต อ เนากาเรน ตสหตสนตาเน อปปวตตโต ลงคาทห อนวตตนยตา อนทรยตา จ เนส วจจต ตสมา น เตส อนทรยปจจยภาโว วตโต ฯ เยส นามาน วตถาทน อพภนตรโต นกขมนตาน วย ปวตต๒ เยส จ รปาน นามสนนสสเยเนว อปปชชมานาน สมปโยคาสงกา โหต เตสเมว วปปยตตปจจยตา รปาน ปน รเปห สาสงกา นตถ วตถสนนสสเยเนว ชายนตาน วสยภาวมตต อาลมพนนต เตนาป เตส สมปโยคาสงกา นตถต เยส สมปโยคาสงกา อตถ เตสเมว วปปยตตปจจยตาป วตตาต อาห โอกกนตกขเณ วตถตอาท ฯ สพพถา สพพากาเรน ยถารห นามรปวเสน๓ วตต ตวธ สหชาต ทวธ ปเรชาต เอกวธ ปจฉาชาต จ ปจจยชาต อาหาเรส กวฬกาโร อาหาโร รปชวตนทรยนต อย ป จวโธป อตถปจจโย อวคตปจจโย จ โหต ฯ ปจจปปนนสภาเวน อตถสภาเวน๔ ตาทสสเสว ธมมสส อปตถมภกตตา อตถภาวาภาเวน อนปการกานเมว จ อตถภาเวน อปการกตา อตถปจจยภาโวต นตถ นพพานสส ๑. ส. ม. ยถาอตถาทคหณสส ฯ ๒. ส. ปวตตาน ฯ ๓. ส. ม. นามวเสน ฯ ๔. อตถภาเวนาต โยชนาปาโ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 251

อภธมมตถวภาวน หนาท 252 สพพทา ภาวโน อตถปจจยตา อวคตปจจยตา จ ฯ อปปาทาท- ยตตาน วา นตถภาโวปการกตาวรทโธ วคตภาโวปการกตาวรทโธ จ อปการกภาโว อตถปจจยาทตาต๑ น ตสส ตปปจจยตตปปสงโค ฯ รปชวตนทรย เจตถ โอชา วย ตกขเณเยว อปการกตตา สหชาต- ปจจเยส น คยหตต วส วตต ฯ อทาน สพเพป ปจจยา สงเขปโต จตพพธาเยวาต ทสเสต อาลมพนป ฯเปฯ คจฉนตต วตต ฯ น ห โส โกจ ปจจโย อตถ โย จตตเจตสกาน อารมมณภาว น คจเฉยย สกสก- ปจจยปปนนสส จ อปนสสยภาว น คจฉต ฯ กมมเหตกตตา จ โลกปปวตตยา ผลเหตปจารวเสน สพเพป ปจจยา กมมสภาว นาตวตตนต ฯ เต จ ปรมตถโต โลกสมมตวเสน จ วชชมานา- เยวาต สพเพป จตส สโมธาน คจฉนต ฯ อทาน ย วตต ตตถ ตตถ สหชาตรปนต ต สพพ๒ อวเสสโต ทฏพพนต ทสเสต สหชาตรปนตอาท วตต ฯ ปฏสนธย ห จตตสมฏานรปาภาวโต ปวตตย กมมสมฏานาน จ จตตเจตสเกห สหปปตตนยมาภาวโต สหชาตรปนต สพพถาป ปวตเต จตตสมฏานาน รปาน ปฏสนธย กตตตารปสงขาตกมมช- รปาน จ วเสน ทวธ โหต ฯ กมมสส กตตตา นพพตตมานาน รปาน กตตตารปาน ฯ อต เอว วตตนเยน สมภวา ยถาสมภว เตกาลกา อนนตร- สมนนตราเสวนนตถวคตวเสน ป จนน อตตกาลกาน กมม- ๑. ส. อตถปจจยตาทกาต ฯ ๒. ส. ม. ต สพพ น อวเสสโต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 252

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 253 ปจจยสส อตตวตตมานวเสน ทวกาลกสส อารมมณาธปตอป- นสสยปจจยาน ตกาลกาน อตเรส ปณณรสนน ปจจปปนนกาลกาน จ วเสน กาลตตยวนโต นพพานป ตตวเสน กาลวนมตตา จ จกขวาทราคสทธาทวเสน อชฌตตกา จ ปคคลอตโภชนาทวเสน ตโต พหทธา จ ปจจยปปนนภาเวน สงขตา จ ตถา ตปปฏ- ปกขภาเวน อสงขตา จ ธมมา ป ตตนามรปาน วเสน สงเขปโต ตวธา ตา สพพถา ปฏาเน อนนตนยสมนตปฏาเน ปกรเณ จตวสตสงขาตา ปจจยา นามาต โยชนา ฯ ตตถาต เตส ป ตตนามรเปส ฯ วจนยวาจกเภทา ทวธา ป ตตต วตต ป าปยตตาตอาท ฯ ป าปยตตาต เตน เตน ปกาเรน าเปตพพตตา ฯ อมนา รปาทธมมาน สมหสนตานาท- อวตถาวเสสาทเภทา สมมตสจจภตา อปาทาป ตตสงขาตา อตถป ตต วตตา ฯ สา ห นามป ตตยา ป าปยต ฯ ป าปนโตต ปกาเรห อตถป ตตยา าปนโต ฯ อมนา ห ป าเปตต ป ตตต ลทธนามาน อตถาน อภธานสงขาตา นามป ตต วตตา ฯ ภตปรณามาการมปาทายาต ปวาทกาน มหาภตาน ปพนธวเสน ปวตตมานาน ปตถฏสงคตาทอากาเรน๑ ปรณามาการ ปรณามสภาวสงขาต อาการมปาทาย นสสย กตวา ฯ ตถา ตถาต ภมมาทวเสน ฯ ภมปพพตาทกาต ภมปพพตรกขาทกา สนตานป ตต ฯ สมภารสนนเวสาการนต ทารมตตกาตนตอาทน๒ ๑. สหตาตป อตถ ฯ ส. ม. สงคหตาท... ฯ ๒. ส.....ถมภาทน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 253

อภธมมตถวภาวน หนาท 254 สมภาราน อปกรณาน สนนเวสาการ รจนาวสฏ๑ ตต- สณานาทอาการ ฯ รถสกฏาทกาต รถสกฏคามฆฏปฏาทกา สมห- ป ตต ฯ จนทาวฏฏนาทกนต จนทมสรยนกขตตาน สเนร- ปทกขณวเสน อทยาทอาวฏฏนาการ ฯ ทสากาลาทกาต ปรตถมทสา- ทกา ทสาป ตต ปพพณหาทกา กาลป ตต มาโสตวสาข- มาสาทกา ตตนามวสฏา มาสาทป ตต จ ฯ อสมผฏาการนต ตตรปกลาเปห อสมผฏ สสราทอาการ ฯ กปคหาทกาต กป- คหาฉททาทกา อากาสป ตต ฯ ตตภตนมตตนต ปวกสณาท- ตตภตนมตต ฯ ภาวนาวเสสนต ปรกมมาทเภท ภาวนาย ปพนธ- วเสส ฯ กสณนมตตาทกาต กสณาสภนมตตาทเภทา โยคนมปฏ ตา อคคหปฏภาคเภทา นมตตป ตต ฯ เอวมาทเภทาต กสณค- ฆาฏมากาสนโรธกสณาทเภทา จ ฯ อตถจฉายากาเรนาต ปรมตถ- ธมมสส ฉายากาเรน ปฏภาคากาเรน ฯ นามนามกมมาทนาเมนาต นาม นามกมม นามเธยย นรตต พย ชนมภลาโปต อเมห ฉห นาเมห ฯ ตตถ อตเถส นมตต นาม ฯ ต อนวตถรฬหวเสน ทวธ สาม คณกรยายถจฉาวเสน๓ จตพพธ ฯ นามเมว กมม นามกมม ฯ ตถา นามเธยย ฯ อกขรทวาเรน อตถ นหรตวา อตต กถน นรตต ฯ อตถ พย ชยตต พย ชน ฯ อภลปยตต อภลาโป สททคตกขร- สนนเวสกกโม ฯ สา ปนาย นามป ตต วชชมานาวชชมาน- ตทภยสโยควเสน ฉพพธา โหตต ทสเสต วชชมานป ตตต- ๑. ส. ม. รจนาทวสฏ ฯ ๒. ส. ม....ปฏภาคาทเภทา ฯ ๓. ส...กรยายทจฉา- วเสน ฯ ม...กรยาทจฉาวเสน ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 254

อฏมปรจเฉทวณณนา หนาท 255 อาท วตต ฯ เอตาย ป าเปนตต รปเวทนาตอาทนา ปกาเสนต ฯ อภนนนต วชชมานาวชชมานาน ทวนน ฯ ป จา- ภ า อาสวกขยาณนต ฉ อภ า อสสาต ฉฬภ โ ฯ เอตถ จ อภ าน วชชมานตตา ตปปฏลาภโน ปคคลสส อวชชมานตตา จ [๑] วชชมาเนนาวชชมานป ตต นาม ฯ ตถา อตถยา อวชชมานตตา สททสส จ วชชมานตตา อตถสทโทต อวชชมาเนนวชชมานป ตต ฯ ปสาทจกขโน ตนนสสตว าณสส จ วชชมานตตา จกขว าณนต วชชมาเนนวชชมานป ตต ฯ ร โ จ ปตตสส จ สมมตธมมภตตตา ราชปตโตต อวชชมาเนนา- วชชมานป ตต ฯ วจโฆสานสาเรนาต ภมปพพตรปเวทนาทวจมยสททสส อน- สาเรน อนคมเนน อาลมพนกรเณน ปวตตาย โสตว าณวถยา ปวตตโต อนนตร อปปนนสส มโนทวารสส นามจนตนาการป- ปวตตสส มโนทวารกว าณสนตานสส อทมทสตถสส นามนต ปพเพเยว คหตสงเกโตปนสสยสส โคจรา อารมมณภตา ตโต นามคหณโต ปร ยสสา สมมตปรมตถวสยาย นามป ตตยา อนสาเรน อนคมเนน อตถา สมมตปรมตถเภทา ว ายนต ฯ สาย ภมปพพตรปเวทนาทกา ป าเปตพพตถทปกา โลกสงเกเตน นมมตา โลกโวหารสทธา มโนทวารคคหตกขราวลภตา ป ตต- ว เยยา ป าปนโต ป ตตสงขาตา นามป ตตต ว เยยา ฯ ๑. ส. ม. เอตถนตเร อยนต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 255

อภธมมตถวภาวน หนาท 256 เอตถ จ โสตว าณวถยา อนนตรภาวน มโนทวารกวถมป โสตว าณวถคคหเณเนว สงคเหตวา โสตว าณวถยาต วตต ฯ ฆฏาทสทท ห สณนตสส เอกเมก สทท อารพภ ปจจปปนนา- ตตารมมณวเสน เทว เทว ชวนวารา พทธยา คหต นาม ปณณตตภต๑ อกขราวลมารพภ เอโกต เอว โสตว าณวถยา อนนตราย อตตสททารมมณาย ชวนวถยา อนนตร นามป ตตยา๒ คหณ ตโต ปร อตถาวโพโธต อาจรยา ฯ อต อภธมมตถวภาวนยา นาม อภธมมตถสงคหวณณนาย อฏมปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ นวมปรจเฉทวณณนา อโต ปจจยนทเทสโต ปร นวรณาน สมนตเถน สมถ- สงขาตาน อนจจาทววธาการโต ทสสนตเถน วปสสนาสงขาตาน จ ทวนน ภาวนาน ทวธมป กมมฏาน ทวธภาวนากมมสส ปวตตฏานตาย กมมฏานภตมาลมพน อตตรตตรโยคกมมสส ปทฏานตาย กมมฏานภต ภาวนาวธ จ ยถากกม สมถวปสสนา- นกกเมน ปวกขามต โยชนา ฯ ราโคว จรตา จรยา๓ ปกตต ราคจรตา ฯ เอว โทสจรตาทโยป ฯ จรตสงคโหต มลจรตวเสน ปคคลสงคโห ฯ สสคควเสน ปน เตสฏ จรยา๔ โหนตต ฯ วตต ห ๑. นามป ตตตป อตถ ฯ ๒. นามป ตตคคหณนตป อตถ ฯ ๓. ส. จรยาต นตถ ฯ ๔. ส. ม. จรตา ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 256

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 257 ราคาทเก ตเก สตต- สตต๑ สทธาทเก ตเก� เอกทวตตกมลมห มสสโต สตตสตตกนต ฯ เอตถ ห ราคจรตา โทสจรตา โมหจรตา ราคโทสจรตา ราคโมหจรตา โทสโมหจรตา ราคโทสโมหจรตาต เอว ราคาทเก ตเก สตตกเมก ตถา สทธาจรตา พทธจรตา วตกกจรตา สทธา- พทธจรตา สทธาวตกกจรตา พทธวตกกจรตา สทธาพทธวตกก- จรตาต สทธาทเกป ตเก เอกนต เอว เทว ตเก อมสเสตวา จททส จรยา๒ โหนต ฯ ราคาทตตเก ปน เอกทวตตกมลวเสน สทธาทตตเกน สห โยชเต ราคสทธาจรตา ราคพทธจรตา ราค- วตกกจรตา ราคสทธาพทธจรตา ราคสทธาวตกกจรตา ราคพทธ- วตกกจรตา ราคสทธาพทธวตกกจรตาต รามลนเย เอก สตตก ตถา โทสสทธาจรตา โทสพทธจรตา โทสวตกกจรตาตอาทนา โทสมลนเยป เอก โมหสทธาจรตาตอาทนา โมหมลนเยป เอกนต เอว เอกมลนเย สตตกตตย โหต ฯ ยถา เจตถ เอว ทวมลนเยป ราคโทสสทธาจรตา ราคโทสพทธจรตา ราคโทสวตกกจรตาตอาทนา สตตกตตย ฯ ตมลกนเย ปน ราคโทสโมหสทธาจรตาตอาทนา เอก สตตกนต เอว มสสโต สตตสตตกวเสน เอกนป าส จรยา๒ โหนต ฯ อต อมา เอกนป าส ปรมา จ จททสาต เตสฏ จรยา ทฏพพา ฯ เกจ ปน ทฏ ยา สทธ จตสฏ ต วณเณนต ฯ ภาวนาย ปฏสงขารกมมภตา อาทกมมภตา วา ปพพภาค- ๑. ฉนทานรกขณตถ กอต ปท นฏ สยา ฯ ๒. เกสจ โปตถเกส จรตาต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 257

อภธมมตถวภาวน หนาท 258 ปพพภาคภาวนา ปรกมมภาวนา นาม ฯ นวรณวกขมภนโต ปฏาย โคตรภปรโยสานา กามาวจรภาวนา อปจารภาวนา นาม อปปนาย สมปจารตตตา๑ คามปจาราทโย วย ฯ มหคคตภาวปปตตา อปปนา- ภาวนา นาม อปปนาสงขาตวตกกปมขตตา ฯ สมปยตตธมเม๒ อารมมเณ อปเปนโต วย ปวตตตต วตกโก อปปนา ฯ ตถาห โส อปปนา พยปปนาต นททฏโ ฯ ตปปมขตาวเสน สพเพป มหคคตานตตรชฌานธมมา อปปนาต วจจนต ฯ ปรกมมสส นมตต อารมมณตตาต ปรกมมนมตต กสณมณฑลาท ฯ ตเทว จกขนา ทฏ วย มนสา อคคเหตพพ นมตต อคคหนตสส วา นมตตนต อคคหนมตต ฯ ตปปฏภาควณณาทกสณโทสรหต นมตต อป- จารปปนานมารมมณตตา ปฏภาคนมตต ฯ ปวเยว กสณ เอกเทเส อตวา อนนตรสส ผรตพพตาย สกลฏเนาต ปวกสณ ฯ กสณมณฑล ปฏภาคนมตต ตทาลมพน จ ฌาน ปวกสณนต วจจต ฯ ตถา อาโปกสณาทสป ฯ ตตถ ปวาทน จตตาร ภตกสณาน นลาทน จตตาร วณณกสณาน ปรจฉนนกาโส อากาสกสณ จนทาทอาโลโก อาโลกกสณนต ทฏพพ ฯ อทธ ธมาต สน ฉวสรร อทธมาต ฯ ตเทว กจฉตฏเน อทธมาตก ฯ เอว เสเสสป ฯ เสตรตตาทวมสสต เยภยเยน นลวณณ ฉวสรร วนลก วเสสโต นลกนต กตวา ฯ วสสวนต ปพพก๓ วปพพก ฯ มชเฌ ทวธา ฉนน วจฉททก ฯ ๑. สมปจารกตตาต โยชนาปาโ ฯ ๒. ส. ม. สมปยตตธมเมห ฯ ๓. วสสวนต- ปพพกนตป ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 258

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 259 โสณสงคาลาทห ววเธนากาเรน ขาทต วกขายตก ฯ โสณสงคาลา- ทห ววเธนากาเรน ขณฑตวา ตตถ ตตถ ขตต วกขตตก ฯ กากปทาทอากาเรน สตเถน หนตวา ววธ ขตต หตวกขตตก ฯ โลหตปคฆรนก โลหตก ฯ กมกลปคฆรนก ปฬวก ฯ อนตมโส เอโกป อฏ อฏ ก นาม ฯ อนอนสสรณ อนสสต ฯ อรหตตาทพทธคณารมมณา อนสสต พทธานสสต ฯ สวากขาตตาทธมมคณารมมณา อนสสต ธมมา- นสสต ฯ สปฏปนนตาทสงฆคณารมมณา อนสสต สงฆานสสต ฯ อขณฑตาทนา สปรสทธสส อตตโน สลคณสส อนสสรณ สลานสสต ฯ วคตมลมจเฉรตาทวเสน๑ อตตโน จาคานสสรณ จาคานสสต ฯ เยห สทธาทห สมนนาคตา เทวา เทวตต คตา ตาทสา คณา มย สนตต เอว เทวตา สกขฏาเน เปตวา อตตโน สทธาทคณานสสรณ เทวตานสสต ฯ สพพทกขปสมภตสส นพพานสส คณานสสรณ อปสมานสสต ฯ ชวตนทรยปจเฉทภตสส มรณสส อนสสรณ มรณานสสต ฯ เกสาทกายโกฏาเส คตา ปวตตา สต กายคตาสต ฯ อาน จ อปาน จ อานาปาน อสสาส- ปสสาสา ฯ ตทารมมณา สต อานาปานสสต ฯ มชชต สนยหตต เมตตา มตเตส ภวาต วา เมตตา ฯ สา สตตาน หตสขปสหรณลกขณา ฯ ปรทกขาปนยนกามตาลกขณา กรณา ฯ ปรสมปตตสมโมทลกขณา มทตา ฯ ๑. อภธมมตถสงคหฏกาโยชนาย วคตมจเฉรตาทต อทเมว ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 259

อภธมมตถวภาวน หนาท 260 อฏานฏมชฌตตาการปปวตตลกขณา อเปกขา ฯ อปปมาณสตตารมมณตตา อปปม า ฯ อตตมวหารภาวโต อตตมาน วา วหารภาวโต พรหมวหาโร ฯ คมนปรเยสนปรโภคาทปจจเวกขณวเสน กว๑ฬการา- หาเร ปฏกกลนต ปวตตา ส า อาหาเรปฏกกลส า ฯ ปวธาต- อาทน จตนน ธาตน สลกขณโต เกสาทสมภาราทโต จ ววตถาน จตธาตววตถาน ฯ อรเป อารมมเณ ปวตตา อารปปา ฯ อทาน ตสส ตสส ปคคลสส จรตานกล กมมฏาน ทสเสต จรตาส ปนาตอาทมาห ฯ ราโค จ จรต๒ ปกต เอตสสาต ราคจรโต ราคพหโล ปคคโล ฯ ราคสส อชวปจจนกภาวโต อสภกมมฏาน ตสส สปปาย ฯ อานาปาน โมหจรตสส วตกก- จรตสส จ สปปาย พทธวสยภาเวน โมหปฏปกขตตา วตกก- สนธาวนนวารกตตา จ ฯ ฉ พทธานสสตอาทโย สทธาจรตสส สปปายา สทธาพทธเหตภาวโต ฯ มรโณ ฯเปฯ พทธจรตสส สปปายาน คมภรภาวโต พทธยา เอว วสยตตา ฯ เสสานต จตพพธ- ภตกสณากาสาโลกกสณารปปจตกกวเสน ทสวธาน ฯ ตตถาปต เตส ทสส กมมฏาเนส ฯ ปถล โมหจรตสส สปปาย สมพาเธ โอกาเส จตตสส ภยโยโส มตตาย สมมยหนโต ฯ ขททก วตกกจรตสส สปปาย มหนตารมมณสส วตกกสนธาวนปจจยตตา ฯ อชวปจจนกโตเจว อตสปปายตาย เจต วตต ฯ ราคาทน ปน อวกขมภกา สทธาทน วา อนปการกา กสณาทภาวนา นาม นตถ ฯ ๑. กพฬตป อตถ ฯ ๒. ราโคว จรตนต โยชนาปาโ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 260

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 261 สพพตถาปต จตตาฬสกมมฏาเนสป ฯ นตถ อปปนา พทธ- คณาทน ปรมตถภาวโต อเนกวธตตา เอกสสาป คมภรภาวโต จ พทธานสสตอาทส ทสส กมมฏาเนส อปปนาวเสน สมาธสส ปตฏาตมสกกเณยยตตา ฯ อปปนาภาว อปปตวา สมาธ อปจาร- ภาเวเนว ปตฏาต ฯ โลกตตรสมาธ ปน ทตยจตตถารปสมาธ จ สภาวธมเมป ภาวนาวเสสวเสน อปปน ปาปณาต ฯ วสทธ- ภาวนานกกมพเลน๑ ห โลกตตโร อปปน ปาปณาต ฯ อารมมณ- สมตกกมภาวนาวเสน อารปปสมาธ ฯ อปปนาปปตตสเสว ห จตตถชฌานสมาธโน อารมมณมตตสมตกกมนมตต๒ โหต ฯ ป จกช- ฌานาน เอเตสมตถ ตตถ นยตตานต วา ป จกชฌานกาน ฯ อสภภาวนาย ปฏกกลารมมณตตา จณฑโสตาย นทยา อรตตพเลน นาวา วย วตกกพเลเนว ตตถ จตต ปวตตตต อสภกมมฏาเน อวตกกชฌานาสมภวโต ปมชฌานกาต วตต ฯ เมตตากรณามทตาน โทมนสสสหคตพยาปาทวหสานภรตน ปหายกตตา โทมนสสปฏปกเขน โสมนสเสเนว สหคตตา ยตตาต เมตตาทโย ตโย จตกกชฌานกาต วตตา ฯ สพเพ สตตา สขตา โหนต ทกขา มจจนต ลทธสขสมปตตโต มา วคจฉนตต เมตตาทวสปปวตต พยาปารตตย ปหาย กมมสสกตาทสสเนน สตเตส มชฌตตาการปปวตตภาวนาย นพพตตาย ตตรมชฌตต- เปกขาย พลวตรตตา อเปกขาพรหมวหารสส สขสหคตตาสมภวโต อเปกขา ป จมชฌานกาต วตตา ฯ ๑. ส....นกกมวเสน ฯ ๒. ส. อารมมณมสมตกกมาเมตต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 261

อภธมมตถวภาวน หนาท 262 ยถารหนต ตตทารมมณานรปโต ฯ กสสจ อารมมณสส อปรพยตตตาย ปรยาเยนาต วตต ฯ กสณาสภโกฏาสานาปา- นสสตเสวว ห ปรพยตตนมตตสมภโวต ฯ ปวมณฑลาทส นมตต อคคณหนตสสาต อาทมห ตาว จตปารสทธสล วโสเธตวา ทสวธ ปลโพธ อปจฉนทตวา ปยครภาวนยาทคณสมนนาคต กลยาณมตต อปสงกมตวา อตตโน ปกตจรยานกล กมมฏาน คเหตวา อฏารสวธ อนนรป วหาร ปหาย ป จงคสมนนาคเต อนรปวหาเร วหรนตสส เกสนขหรณาท ขททกปลโพธปจเฉท กตวา กสณ- มณฑลาท ปรโต กตวา อานาปานโกฏาสาทส จตต เปตวา นสทตวา ปว ปวตอาทนา ตตภาวนานกกเมน ปวกสณาทส ตตทารมมเณส นมตต อคคณหนตสส ฯ อยเมตถ สงเขโป ฯ วตถารโต ปน ภาวนา วสทธมคคโต คเหตพพา๑ ฯ ทวธมป ห ภาวนาวธาน อธ อาจรเยน อตสงเขปโต วตต ฯ ตทตถ- ทสสนตถ จ วตถารนเย อาหรยมาเน อตปป โจ สยาต มยมป ต น วตถาเรสสาม ฯ ยทา ฯเปฯ สมคคหตนต เอว ปวตตานปพพภาวนาวเสน ยทา ต ปรกมมนมตต จตเตน สมมา อคคหต โหต ฯ มโนทวารสส อาปาถมาคตนต จกข นมมเลตวา วา อ ตถ คนตวา วา มนสกโรนตสส กสณมณฑลสทสเมว หตวา มโนทวารกชวนาน อาปาถมาคต โหต ฯ สมาธยตต วเสสโต จตเตกคคตาปตตยา สมาหตา โหต ฯ จตตสมาธานวเสน ปคคโลป สมาหโตเยวาต ๑. ภาวนาวสทธมคคโต คเหตพโพต โยชนาปาโ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 262

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 263 วตต ตถาสมาหตสสาต ฯ ตปปฏภาคนต อคคหนมตตสทส ฯ ตโตเยว ห ปฏภาคนมตตนต วจจต ฯ ตมปน อคคหนมตตโต อตปรสทธ โหต ฯ วตถธมมวมจจตนต ปรมตถธมมโต วมตต วตถธมมโต วา กสณมณฑลคตกสณโต วนมตต ภาวนาย นพพตตตตา ภาวนามย ฯ สมปปตนต สฏ อปปต ฯ ตโต ปฏายาต ปฏภาคนมตตปปตตโต ปฏาย ฯ ป จส ฌานงเคส เอเกการมมเณ อปปนนาวชชนานนตร จตป จชวนกตปยภวงคโต ปร อคนตวา อปราปร ฌานงคา- วชชนสมตถตา อาวชชนวสตา นาม ฯ สมาปชชตกามตานนตร กตปยภวงคโต ปร อคนตวา อปปนนาวชชนานนตร สมาปชชต สมตถตา สมาปชชนวสตา นาม ฯ เสต วย สฆโสตาย นทยา โอฆ ภวงคเวค อปจฉนทตวา ยถาปรจฉนนกาล ฌาน เปต สมตถตา ภวงคปาตโต รกขณโยคยตา อธฏานวสตา นาม ฯ ยถาปรจฉนนกาล อนตกกมตวา ฌานโต วฏานสมตถตา วฏาน- วสตา นาม ฯ อถวา ยถาปรจฉนนกาลโต อทธ คนต อทตวา ปนสมตถตา อธฏานวสตา นาม ฯ ปรจฉนนกาลโต๑ อนโต อวฏหตวา ยถากาลวเสน วฏานสมตถตา วฏานวสตา นามาต อลมตปป เจน ฯ ปจจเวกขณวสตา ปน อาวชชนวสตาย เอว สทธา ฯ อาวชชนานนตร ชวนาเนว ห ปจจเวกขณชวนาน นาม ฯ วตกกาทโอฬารกงค๒ ปหานายาต ทตยชฌานาทห วตกกาท- ๑. ส. ม. ยถาปรจฉนนกาลโต ฯ ๒. วตกกาทกโมฬารกงค ปหานายาตป อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 263

อภธมมตถวภาวน หนาท 264 โอฬารกงคาน ฌานกขเณ อนปปาทาย ฯ ปทหนโตต๑ ปรกมม กโรนโต๒ ฯ ตสส ปน อปจารภาวนา วตกกาทส นกนตวกขมภนโต ปฏายาต ทฏพพ ฯ ยถารหนต ตตฌานกกสณาทอารมมณานรป ฯ อากาสกสณสส อคฆาเฏตมสกกเณยยตตา วตต อากาสวชชเต- สต ฯ กสณนต กสณปฏภาคนมตต ฯ อคฆาเฏตวาต อมนสการ- วเสน อทธรตวา ฯ อนนตวเสน ปรกมม กโรนตสสาต อนนต อากาส อนนต อากาสนต อากาส อารพภ ปรกมม กโรนตสส น ปน เกวล อนนต อนนตนต ฯ เอว ว าณ จายตเนป ฯ อนนตนต อวตวาป อากาโส อากาโส ว าณ ว าณนต มนส กาต วฏฏตต อาจรยา ฯ สนตเมต ปณตเมตนต ปรกมม กโรนตสสาต อภาวมตตา- รมมณตาย เอต สนต เอต ปณตนต ภาเวนตสส ฯ อวเสเสส จาต กสณาทตสปปนาวหกมมฏานโต๓ อวเสเสส พทธานสสตอาทส อฏส ส าววตถาเนส จาต ทสส กมมฏาเนส ฯ ปรกมม กตวาต โส ภควา อตป อรห อตป สมมาสมพทโธตอาทนา วตตวธาเนน ปรกมม กตวา ฯ สาธกมคคหเตต พทธาทคเณ นนนโปณปพภาร จตตตาวเสน สฏ อคคหเต ฯ ปรกมม จ สมาธยตต ปรกมมภาวนา สมาหตา นปผชชต ฯ อปจาโร จ อปปชชตต นวรณาทน วกขมเภนโต อปจารสมาธ จ อปปชชต ฯ จตตาฬสกมมฏานนโย ฯ ๑. ส. ม. ปทหโตต ฯ ๒. ส. ม. กโรนตสส ฯ ๓. ส. ม. กสณาทห สห อปปนาวห... ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 264

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 265 อภ าวเสน ปวตตมานนต อภ วเสสโต ชานนตเถน อภ าสงขาตอทธวธาทป จโลกยาภ าวเสน ปวตตมาน ฯ อภ าปาทก ฯเปฯ วฏหตวาต กสณานโลมาทห๑ จททสากาเรห จตต ปรทเมตวา อภนหารกขม กตวา อเปกเขกคคตาโยคโต อนรปตตา จ รปาวจรป จมชฌานเมว อภ าน ปาทกมธฏาน- ภต ปวาทกสณารมมณ ป จมชฌาน ต สมาปชชตวา ตโต วฏาย ฯ อธฏเยยาทกมาวชชตวาต อทธวธาณสส ปรกมม- กาเล อธฏาตพพ วกพพนย สตาทก รปาทก๒ ทพพโสตสส ปรกมมกาเล ถลสขมเภท สทท เจโตปรยาณสส ปรกมมกาเล ปรสส หทยคตวณณทสสเนน สราคาทเภท จตต ปพเพนวาสา- นสสตาณสส ปรกมมสมเย ปรมภเว๓ จตจตตาทเภท ปพเพ- นวฏกขนธ ทพพจกขสส ปรกมมสมเย โอภาสผรตฏานคต รป วา อาวชชตวา ฯ ปรกมม กโรนตสสาต สต โหม สต๔ โหมต- อาทนา ปรกมม กโรนตสส ฯ รปาทสต ปรกมมวสยภเตส รป- ปาทกชฌานสททปรจตตปพเพนวฏกขนธาทเภเทส อารมมเณส ฯ เอตถ ห อทธวธาณสส ตาว ปาทกชฌาน กาโย รปาทอธฏาเน รปาทน จาต ฉ อาลมพนาน ฯ ตตถ ปาทกชฌาน อตตเมว กาโย ปจจปปนโน อตร ปจจปปนนมนาคต วา ฯ ทพพโสตสส ปน สทโทเยว ฯ โส จ โข ปจจปปนโน ฯ ปรจตต- ๑. กสณานโลมตาทหตป อตถ ฯ ๒. โกมารรปาทกนตป อตถ ฯ ๓. ส. ม. ปรมภเวส ฯ ๔. ส. ม. สหสส ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 265

อภธมมตถวภาวน หนาท 266 วชานนาย ปน อตเต สตตทวเสส อนาคเต สตตทวเสส จ ปวตต ปรตตาทส ยงก จ ตกาลก จตตเมว อารมมณ โหตต มหา- อฏกถาจรยา ฯ สงคหการา ปน จตตาโร ขนธาตป วทนต ฯ กถ ปนสส๑ ปจจปปนนจตตาลมพนตา นน อาวชชนาย คหตเมว สตตทวเส๒ อทธจตตสส อารมมณ โหต อาวชชนาย [๓] ปจจปปนน- จตตาลมพน กตวา นรชฌมานาย ตสมกาลเมว ปรสส จตตมป นรชฌตต อาวชชนชวนาน กาลวเสน เอการมมณตา น สยา มคคผลวถโต อ ตถ จ ชวนาวชชนาน กถ จ๔ นานารมมณตา น อธปเปตาต ฯ อฏกถายนตาว สนตตอทธานปจจปปนนาลมพนตา โยชตา ฯ อานนทาจรโย ปน ภณต ปาทกชฌานโต วฏาย ปจจปปนนาทวภาค อกตวา เกวล อมสส จตต ชานามจเจว ปรกมม กตวา ปนป ปาทกชฌาน สมาปชชตวา วฏาย อวเสเสเนว จตต อาวชเชตวา ตณณ จตนน วา ปรกมมานมนนตร เจโตปรยาเณน ปรสส จตต ปฏวชฌต รป วย ทพพจกขนา ปจฉา กามาวจรจตเตน สราคาทววตถาน กโรต นลาทววตถาน วย ตาน จ สพพาน อภมขภตจตตาลมพนาเนว อนฏเว าเน จ นานาลมพนตาโทโส นตถ อภนนาการปปวตตโตต ฯ ปพเพนวาสานสสตาณสส ปพเพนวฏกขนธา ขนธปปฏพทธาน จ นามโคตตาน จ นพพาน จ อารมมณ โหต ทพพจกขสส ปน รปเมว ปจจปปนนนต ฯ อยเมเตส อารมมณวภาโค ฯ ยถา- รหมปเปตต ตตปรกมมานรปโต อปเปต ฯ ๑. ปนสสา อตป อตถ ฯ ๒. สพพตถ โปตถเกส เยภยเยน สตตทวเสต นตถ ฯ ๓. โปตถเกส จสทโท ทสสต ฯ ๔. ส. ม. กถ จ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 266

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 267 อทาน อารมมณาน เภเทเนว อภ าน เภท ทสเสต อทธวธาตอาทมาห ฯ อธฏานาท อทธปปเภโท เอตสสาต อทธว- ธา ฯ ทพพาน โสตสทสตาย ทพพวหารสนนสสยตาย๑ จ ทพพ จ ต โสต จาต ทพพโสต ฯ ปเรส จตต ว ายต เอตายาต ปรจตตวชานนา ฯ อตตโน สนตาเน วฏวเสน เจว โคจรนวาสน- วเสน จ ปพเพ อตตภเวส ขนธาทน อนสสรณ ปพเพนวาสานสสต ฯ วตตนเยน ทพพ จ ต จกข จาต ทพพจกข ฯ จตปปาต- าณนต ปน ทพพจกขเมว วจจต ฯ ยถากมโมปคาณอนาคต- สาณานป ทพพจกขวเสเนว อชฌนต ฯ น ห เตส วส ปรกมม อตถ ฯ ตตถ อนาคตสาณสส ตาว อนาคเต สตตทวสโต ปร ปวตตนกจตตเจตสก ทตยทวสโต ปฏาย ปวตตนก จ ยงก จ อารมมณ โหต ฯ ต ห สวสเย สพพ ตาณ- คตกนต วตต ฯ ยถากมโมปคาณสส ปน กสลากสลสงขาตา เจตนา จตตาโรป วา ขนธา อารมมณนต ทฏพพ ฯ โคจรวเสน เภโท โคจรเภโท ฯ สมถกมมฏานนโย ฯ อนจจาทวเสน ววธากาเรน ปสสตต วปสสนา อนจจา- นปสสนาทกา ภาวนาป า ฯ ตสสา กมมฏาน สาเยว วา กมมฏานนต วปสสนากมมฏาน ฯ ตสม ฯ สตตวเธน วสทธ- สงคโหต สมพนโธ ฯ อนจจตาเยว ลกขณ ลกขตพพ ลกขยต อเนนาต วา ๑. ส. ม....สนนสสตตาย ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 267

อภธมมตถวภาวน หนาท 268 อนจจลกขณ ฯ อทยวยปฏปฬนสงขาตทกขภาโวเยว ลกขณนต ทกขลกขณ ฯ ปรปรกปปตสส อตตโน จ อภาโว อนตตตา ฯ ตเทว ลกขณนต อนตตลกขณ ฯ ตณณ ลกขณาน อนปสสนา อนจจานปสสนาทกา ฯ ขนธาทน กลาปโต สมมสนวสปปวตต าณ สมมสนาณ ฯ อปปาทภงคานปสสนาวสปปวตต าณ อทยพพยาณ ฯ อทย ม จตวา วเย ปวตต าณ ภงคาณ ฯ สงขาราน ภยโต อนปสสนาวเสน ปวตต าณ ภยาณ ฯ ทฏภยาน อาทนวโต เปกขนวเสน ปวตต าณ อาทนวาณ ฯ ทฏาทนเวส นพพนทน- วสปปวตต าณ นพเพทาณ๑ ฯ นพพนทตวา สงขาเรห ม จตกมยตาวเสน ปวตต าณ ม จตกมยตาาณ ฯ ม จนสส อปายสมปฏปาทนตถ ปน สงขาราน ปรคคหวสปปวตต าณ ปฏสงขาาณ ฯ ปฏสงขาตธมเมส ภยนนทววชชนวเสน อชฌ- เปกขตวา ปวตต าณ สงขารเปกขาาณ ฯ ปรมาน นวนน กจจนปผตตยา อปร จ สตตตตสาย โพธปกขยธมมาน อนกล าณ อนโลมาณ ฯ อตตส ตาย ส โต ส โชนาทห วม จนตเถน วโมกโข ฯ นจจนมตตาทโน อภาวโต อนมตโต ฯ ปณหตสส ตณหาปณธสส อภาวโต อปปณหโต ฯ โย น ปาต ต ปาต โมกเขต อปายาทห ทกเขหต ปาฏโมกข ฯ ตเทว กายทจจรตาทห สวรณโต สวโร สโมธาโนปธานตเถน๒ ๑. ส. ม. นพพทาาณ ฯ ๒. สมาธาโนปธานตเถนาตป ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 268

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 269 สล จาต ปาฏโมกขสวรสล ฯ มนจฉฏาน อนทรยาน รปาทส สวรณวเสน ปวตต สล อนทรยสวรสล ฯ มจฉาชวววชชเนน อาชวสส ปรสทธวสปปวตต สล อาชวปารสทธสล ฯ ปจจเย สนนสสต เตส อทมตถกตาย ปจจเวกขณสล ปจจยสนนสสตสล ฯ จตพพธตตา เทสนาสวรปรเยฏ ปจจเวกขณวเสน ปรสทธตตา จ จตปารสทธสล ฯ จตตวสทธ นาม จตตสส วนวรณภาวาปาทนวเสน วโสธนโต จตตสเสน นททฏตตา วสทธตตา จาต วา กตวา ฯ ธมมาน สาม สภาโว ลกขณ กจจสมปตตโย รโส อปฏานากาโร ผล จ ปจจปฏานนต เอว วตตาน ลกขณาทน ผสนลกขโณ ผสโส กกขลลกขณา ปวตอาทนา วตถารโต นมนลกขณ นาม รปปนลกขณ รปนตอาทนา สงเขปโต จ ปรคคโห ปจจตตลกขณาทวเสน ปรจฉชช คหณ ทกขสจจววตถาน ทฏ - วสทธ นาม นามรปโต อ โ อตตา นาม นตถต ทสสนโต ทฏ จ อตตทฏ มลวโสธนโต วสทธ จาต กตวา ฯ ปจจยปรคคโหต นามรป จ๑ ปฏสนธย ตาว อวชชาตณหา- อปาทานกมมเหตวเสน นพพตตต ปวตตย จ รป กมมจตต- อตอาหารปจจยวเสน นาม จ จกขรปาทนสสยารมมณาท- ปจจยวเสน วเสสโต จ โยนโสมนสการาทจตกกสมปตตยา กสล ตพพปรยาเยน อกสล กสลากสลวเสน วปาโก ภวงคาทวเสน อาวชชน ขณาสวสนตานวเสน กรยาชวน จ๒ อปปชชตต ๑. ส. ม. นาม จ รป จ ฯ ๒. ส. ม. กรยาชวน อาวชชน จ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 269

อภธมมตถวภาวน หนาท 270 เอว สาธารณาสาธารณวเสน ตส อทธาส นามรปปปวตตยา ปจจกขาทสทธสส กมมาทปจจยสส ปรคคหณ สมทยสจจววตถาน กงขาวตรณวสทธ นาม อโหส น โข อหมตตมทธานนตอาทกาย โสฬสวธาย สตถร กงขาตอาทกาย อฏวธาย จ กงขาย วตรณโต อตกกมนโต กงขาวตรณา อเห๑ตวสมเหตทฏ มล- วโสธนโต วสทธ จาต กตวา ฯ ตโต ปจจยปรคคหโต ปร ตถา ปรคคหเตส ปจจตต- ลกขณาทววตถานวเสน ปจจยววตถานวเสน จ ปรคคหเตส โลกตตร- วชเชส ตภมปรยาปนเนส นามรเปส อตตาทเภทภนเนส ขนธาท- นยมารพภ ป จกขนธฉทวารฉฬารมมณฉทวารปปวตตธมมาท- วเสน อาคต ขนธาทนยมารพภ กลาปวเสน ปณฑวเสน สงขปตวา ย อตเต ชาต รป ต อตเตเยว นรทธ ย อนาคเต ภวสสต๒ รป ตมป ตตเถว นรชฌสสต ย ปจจปปนน ต อนาคต อปปตวา เอตเถว นรชฌสสต๓ ตถา อชฌตตพหทธาสขมโอฬารกหน- ปณตรปาทโย ตสมา อนจจ อตตาทวเสน น อจฉตพพ๔ อนป- คนตพพ ขยตเถน ขยคมนโต ทกข ภยตเถน ภยกรณโต อนตตา อสารกตเถน อตตสาราทอภาเวนาต จ จกข อนจจ ฯเปฯ มโน รป ฯเปฯ ธมมา จกขว าณ ฯเปฯ มโนว าณ อนจจ ทกข อนตตาต อาทนา อตตาทอทธานวเสน อตตาท- สนตานวเสน อตตาทกขณวเสน จ สมมสนาเณน หตวาอภาวอท- ยพพย- ปฏปฬนอวสวตตนาการสงขาตลกขณตตยสมมสนวสปปวตเตน ๑. ส. ม. อเหตก... ฯ ๒. ส. ภาวรป. ม. ภาวต ฯ ๓. ส. ม. นรชฌต ฯ ๔. ส. ม. น อจจ ฯ ฉฏปรจเฉทวณณนายมป นจจธวสภาเวน น อจจ...อนจจนต วตต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 270

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 271 กลาปสมมสนาเณน ลกขณตตย สมมสนตสส ปรมชชนตสส สมมสนาเณ ปน อปปนเน ปน เตเสวว สงขาเรส อวชชา- สมทยา รปสมทโย ตณหากมมอาหารสมทยา รปสมทโย ตถา อวชชานโรธา รปนโรโธ ตณหากมมอาหารนโรธา รปนโรโธต เอว รปกขนเธ เวทนาส าสงขารกขนเธสป อาหาร อปเนตวา ผสสสมทยา ผสสนโรธาต จ เอว ผสส ปกขปตวา ว าณกขนเธ นามรปสมทยา นามรปนโรธาต นามรป ปกขปตวา ปจจยสมทย- วเสน ปจจยนโรธวเสน จ ปจจเย อนามสตวา ปจจปปนนกขเณส นพพตตลกขณมตตสส วปรณามลกขณมตตสส จ ทสสเนน ขณ- วเสน จาต เอเกกสม ขนเธ ปจจยวเสน จตธา ขณวเสน เอกธา จาต ป จธา อทย ป จธา วยนต ทสทสอทยพพยทสสนวเสน สมป าสากาเรห อทยพพยาเณน อทยพพย สมนปสสนตสส อารทธวปสสกสส โยคโน วปสสนาจตตสมฏาโน สรรโต นจฉรณาโลกสงขาโต โอภาโส วปสสนาจตตสหชาตา ขททกาท- ป จวธา ปต ตถา กายจตตทรถวปสมนลกขณา กายจตตวเสน ทวธา ปสสทธ พลวสทธนทรยสงขาโต อธโมกโข สมมปปธาน กจจสาธโก วรยสมโพชฌงคสงขาโต ปคคโห อตปณต สข อนทวสฏวชรสทส ตลกขณวปสสนาภต าณ สตปฏานภตา จรกตาทอนสสรณสมตถา อปฏานสงขาตา สต สมมปปวตต- วปสสนาสหชาตา อเปกขาสมโพชฌงคภตา ตตรมชฌตตเปกขา มโนทวาเร อาวชชนเปกขา จาต ทวธาป อเปกขาต๑ โอภาสาทส ๑. สพพตถ โปตถเกส เยภยเยน อตสทโท นตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 271

อภธมมตถวภาวน หนาท 272 นวส อปปนเนส น วต เม อโต ปพเพ เอวรโป โอภาโส อปปนนปพโพตอาทนา นเยน ตตถ อาลย กรมานา สขมตณหา รปนกนต จาต โอภาสาทส ทสส วปสสนปกเลเสส อปปนเนส น วต เม เอวรปา โอภาสาทโย อปปนนปพพา อทธา มคคป- ปตโตสม ผลปปตโตสมต อคคเหตวา อเม โอภาสาทโย ตณหา- มานวตถตาย น มคโค อถโข วปสสนาอปกเลสา เอว ตพพ- นมตต ปน วถปฏปนน วปสสนาาณ มคโคต เอว มคคลกขณสส ววตถาน นจฉยน มคคามคคสส ชานนโต ทสสนโต อมคเค มคคส าวโสธนโต จ มคคามคคาณทสสนวสทธ นาม ฯ ยาวานโลมาต ยาว สจจานโลมาณา ฯ นว วปสสนา- าณานต ขนธาน อทย จ วย จ ชานนก อทยพพยาณ อทย ม จตวา๑ ภงคมตตานเปกข ภงคาณ ภงควเสน อปฏ ตาน สหาทน วย ภายตพพาการานเปกขก ภยาณ ตถานเปกขตาน อาทตตฆรสส วย อาทนวาการานเปกขก อาทนวาณ ทฏา- ทนเวส นพพนทนวเสน ปวตต นพเพทาณ ชาลาทโต มจฉาทโก๒ วย เตห เตห เตภมกธมเมห ม จตกมยตาวเสน ปวตต ม จต- กมยตาาณ ม จนปายสมปาทนตถ ทฏาทนเวสป สมททสกณ๓ วย ปนปปน สมมสนวสปปวตต ปฏสงขานปสสนาาณ จตต- ภรโย ปรโส วย ทฏาทนเวส เตส สงขาเรส อเปกขนาการปปวตต สงขารเปกขาาณ อนจจาทลกขณวสยตาย เหฏา ปวตตาน อฏนน วปสสนาาณาน อทธ มคคกขเณ อธคนตพพาน สตต- ๑. ม. มจจตวา ฯ ๒. ส. ม. มจฉาทกา ฯ ๓. สมททสกณ สมทเท คจฉนต กากต โยชนา ฯ อ ตถ ปเนสา ทสากาโกต วจจต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 272

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 273 ตสโพธปกขยธมมาน จ อนโลมโต มคควถย โคตรภโต ปพเพ ปวตต สจจานโลมกาณสงขาต นวม อนโลมาณนต อมาน นว าณาน าณทสสนวสทธยา ปฏปทาภาวโต ตลกขณ- ชานนตเถน ปจจกขโต ทสสนตเถน ปฏปกขโต วสทธตตา จ ปฏปทาาณทสสนวสทธ นาม ฯ ฉวสทธนโย ฯ วปสสนาย ปรปาโก สงขารเปกขาาณ ต อาคมม ปฏจจ ฯ อทาน อปปนา อปปชชสสตต อทาน อปปนาสงขาโต โลกตตรมคโค อปปชชสสตต วตตพพกขเณ ฯ ยงก จต สงขารเปกขาย คหเตส ตส เอก ยงก จ ฯ วปสสนาย มตถกปปตตยา สขปปตตา อนโลมาณสหตาย สานโลมา ฯ สา เอว สงขาเรส อทาสนตตา สงขารเปกขา ยถานรป อปายาทโต สงขารนมตตโต จ วฏหนโต วฏานสงขาต มคค คจฉตต วฏานคามน ฯ อภสมโภนตนต ปาปณนต ฯ ปรชานนโตต เอตตก ทกข น อโต อนาธกนต ปรจฉชช ชานนโต ฯ สจฉกโรนโตต อารมมณกรณวเสน ปจจกข กโรนโต ฯ มคคสจจภาวนาวเสนาต มคคสจจสงขาตสส สมปยตตมคคงคสงขาตสส จตตถสจจสส สหชาตาทปจจโย หตวา วฑฒนวเสน ฯ เอกสเสว าณสส จตกจจสาธน ปทปาทน วฏฏฑาหาทจตกจจทสสนโต โย ภกขเว ทกข ปสสตตอาท- อาคมโต จ สมปฏจฉตพพ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 273

อภธมมตถวภาวน หนาท 274 เทว ตณ ผลจตตาน ปวตตตวาต มคคปปตตยา อนรปโต เทว วา ตณ วา ผลจตตาน อปนตคคมห าเน อณหตต- นพพาปนตถาย ฆเฏห อภส จยมานมทก วย สมจฉนเน กเลเสป สนตาเน ทรถปฏปปสสมภกาน หตวา ปวตตตวา ฯ เตส ปวตตยาต วตต โหต ฯ ปจจเวกขณาณานต มคคผลาทวสยาน กามา- วจราณาน ยาน สนธาย วมตตสม วมตตมต าณ โหตต วตต ฯ อทาน ปจจเวกขณาย ภม ทสเสต มคค ผล จาตอาท วตต ฯ ตตถ อมนาห๑ มคเคนาคโตต มคค จ ปจจเวกขต ฯ ตโต อย นาม เม อานสโส ลทโธต ตสส ผล ฯ ตโต อย นาม เม ธมโม อารมมณโต สจฉกโตต นพพาน จ ปณฑโต ปจจเวกขต ฯ ตโต อเม นาม เม กเลสา ปหนาต ปหนกเลเส ฯ อเม นาม อวสฏาต อวสฏกเลเส ฯ ปจจเวกขต วา น วาต โกจ เสกโข ปจจเวกขต โกจ น ปจจเวกขต ฯ ตตถ กามาวจโรต๒ อธปปาโย ฯ ตถาห มหานามสกโย โก ส นาม เม ภนเต ธมโม อชฌตต อปปหโนต๓ อปปหเน กเลเส ปจฉ ฯ อรหโต ปน อวสฏกเลสปจจเวกขณ นตถ สพพกเลสาน ปหนตตา ฯ ตสมา ตณณ เสกขาน ปณณรส อรหโต จตตารต เอกนวสตปจจเวกขณ- าณานต ทฏพพ ฯ ฉพพสทธกกเมนาต สลจตตวสทธวเสน มลภตาน ทวนน ทฏ วสทธอาทน วเสน สรรภตาน จตนนนต ๑. ส. ม. อมนา วตาห ฯ ๒. ส. ม. กามจาโร ฯ ๓. ม. ม. ๑๒/๑๗๙ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 274

นวมปรจเฉทวณณนา หนาท 275 เอตาส ฉนน วสทธน กเมน ฯ จตนน สจจาน ชานนโต ปจจเวกขณกรณโต๑ กเลสมเลห วสทธตตา จ าณทสสนวสทธ นาม ฯ เอตถาต วปสสนากมมฏาเน ฯ สตตวสทธนทเทโส ฯ ตตถาต ตสม อทเทเส ฯ สงขาเรส โย อตตาภนเวโส กมมสส การโก ผลสส จ เวทโก เอโส เม อตตาต เอว อภนเวโส ทฬหคคาโห ต ม จนต อนตตาต ปวตตา อนปสสนาว อตตส ตาการานปสสนโต ส ตานปสสนา นาม วโมกขมข ปฏปกขโต วมตตวเสน วโมกขสงขาตสส โลกตตรมคคผลสส ทวาร โหต ฯ สงขาเรส อนจจนต ปวตตา อนปสสนา อนจเจ นจจนต ปวตต ส าจตตทฏ วปลลาสสงขาต วปลลาสนมตต ม จนต ปชหนต วปลลาสนมตตรหตาการานปสสนโต อนมตตานปสสนา นาม วโมกขมข โหตต สมพนโธ ฯ ทกขนต ปวตตา อนปสสนา สงขาเรส เอต มม เอต สขนตอาทนา นเยน ปวตต กาม ภวตณหาสงขาต ตณหาปณธ ตณหาปตถน ม จนต ทกขาการทสสเนน ปรจจชนต ปณธรหตาการานปสสนโต อปปณหตานปสสนา นาม ฯ ตสมาต ยสมา เอตาส ตสสนน เอตาน ตณ นามาน ตสมา ยท วฏานคามนวปสสนา อนตตโต วปสสต ฯ มคโค ส โต นาม วโมกโข โหต อาคมนวเสน ลทธนามตตา ฯ ๑. กตถจ ปจจกขกรณโตต ทสสต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 275

อภธมมตถวภาวน หนาท 276 วปสสนาคมนวเสนาต วปสสนาสงขาตาคมนวเสน ฯ อาคจฉต เอเตน มคโค ผล จาต วปสสนามคโค อธาคมน นาม ฯ ยถาวตตนเยนาต ปพเพ วตตานตตานปสสนาทวเสน ฯ ยถาสก ผลมปปชชมานา- นมปต ยถาลทธมคคสส ผลภต อตตโน อตตโน ผล อปปชชมานมป มคคาคมนวเสน อลภตวา วปสสนาคมนวเสเนว ตณ นามาน ลภต ตทา มคคปปวตตอภาเวน ตสส ทวารภาวาโยคโต ฯ อาลมพน- วเสนาต สพพสงขารส ตตา สงขารนมตตรหตตตา ตณหาปณธ- รหตตตา จ ส ตานมตตปปณหตนามวนต นพพาน อารพภ ปวตตตตา ตสส วเสน ฯ สรสวเสนาต ราคาทส ตตา รป- นมตตาทอารมมณรหตตตา กเลสปณธรหตตตา อตตโน คณวเสน ฯ สพพตถาปต มคควถย ผลสมาปตตวถย จ ฯ สพเพสมปต มคคสส ผลสสป ฯ สตตกขตต สตต วาเร๑ กามสคตย ปฏสนธคคหณ ปรม เอตสสาต สตตกขตตปรโม ฯ น ปน อฏมาทกามภวงคามต๒ อธปปาโย ฯ ย สนธาย วตต น เต ภว อฏมมาทยนตต ฯ รปารปสคตภว ปน สตตวารโต ปรมป คจฉตต อาจรยา ฯ ราค- โทสโมหานนต โมหคคหณ ราคโทเสกฏโมห สนธายาต ทฏพพ ฯ ขณา จตตาโร อาสวา เอตสสาต ขณาสโว ฯ ทกขณารเหส อคคตตา อคคทกขเณยโย ฯ สพเพสมปต จตนนมป อรยปคคลาน ฯ จตตเจตสกาน อปปวตตสงขาตสส นโรธสส สมาปตต นโรธสมาปตต ทฏเว ๑. ส. ม. สตตส วาเรส ฯ ๒. ม. อฏมการามต ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 276

ปกรณาวสานวณณนา หนาท 277 ธมเม จตตนโรธ ปตวา วหรณ ฯ อนาคามน จาต กามรปภวฏาน อฏสมาปตตลาภนเมว อนาคามน ฯ ตถา ขณาสวาน จ ฯ ตตถาต นโรธสมาปตตย ฯ ยาวาก จ ายตน คนตวาต เอว สมถวปสสนาน ยคนทธภาวาปาทนวเสน ยาวา- ก จ ายตน ตาว คนตวา ฯ อธฏเยยาทกนต กายปฏพทธ เปตวา วส วส ตจวราทปรกขารเคหาทน๑ อคคอาทนา อวนาสนา- ธฏาน สงฆปฏมานนสตถปกโกสนาน ปเรตร วฏาน สตตา- หพภนตเร อายสงขารปปวตตโอโลกนนต จตพพธ อธฏานาทก ปพพกจจ กตวา ฯ ปฏปตตรสสสาทนต ฌานสขผลสขาทเภท สมถวปสสนาปฏปตตรสสสาท ฯ อต อภธมมตถวภาวนยา นาม อภธมมตถสงคหวณณนาย นวมปรจเฉทวณณนา นฏ ตา ฯ -------------- ปกรณาวสานวณณนา จารตเตน กลาจาเรน โสภเต วสาลกเล อทโย นพพตต ยสส ฯ เตน ฯ กมมาทวสยาย สทธาย อภวทโธ ปรสทโธ จ ทานสลาทคณาน อทโย ยสส ฯ เตน ฯ นมพวหเยน นมพนามเกน อปาสเกน ปรานกมป สาสเน สโขตรณปรปาจนลกขณ ปรานคคห [๒] ปตเถตวา ย ปกรณ ปตถต อภยาจต ต เอตตาวตา ปรนฏ ตนต โยชนา ฯ เตน ปกรณปปสเตน วปเลน ป เน ป าวทาเตน . ส. ม. ปต... ฯ ๒. ส. ม. ปณธายาต อตถ ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 277

อภธมมตถวภาวน หนาท 278 อรยมคคป าปรสทเธน สลาทคเณน โสภตา ตโตเยว ลชชโน ภกข ธ าน อธวาสภต อทโตทต อจจนตปปสทธ ต มลโสม นาม วหาร ป วภวสส อทยสงขาตาย มงคลตถาย อายคนต ม นต ฯ ตตถ นวาสโน ภกข อทสา โหนตต อธปปาโย ฯ นฏ ตาย อภธมมตถวภาวน นาม อภธมมตถสงคหฏกา ฯ รมเม ปลตถนคเร นคราธราเช ร า ปรกกมภเชน มหาภเชน การาปเต วสต เชตวเน วหาเร โย รมมหมมยวรปวนาภราเม ฯ สมปนนสลทมสยมโตสเตห สมมานโต วสคเณห คณากเรห ปตโต มนนทวจนาทสเนกคณ-๑ ชาเตส จาจรยต มหต วทห ฯ าณานภาวมห ยสส จ สจยนต สวณณนา จ วนยฏกถาทกาน สารตถทปนมขา มธรตถสาร สนทปเนน สชน ปรโตสยนต ฯ ตสสานกมปมวลมพย สารปตต- เถรสส ถามคตสารคณากรสส โยเนกคณวสย ปฏต อลตถ ตสเส าณวภโว วภเวกเหต ฯ ๑. ม. มนนทวจนาทสวเนกคณ- ฯ

ประโยค๙ - อภธมมตถสงคหปาลยา สห อภธรรมมภตวภาวนนาม อภธมมตถสงคหฏกา - หนาท 278

ปกรณาวสานวณณนา หนาท 279 โสหเมตสส สสทธ- วายามสสานภาวโต อทธา สาสนทายาโท เหสส เมตเตยยสตถโน ฯ โชตยนต ตทา ตสส สาสน สทธมานส ปสเสยย สกกเรยย จ ครร เม สารสมภว ฯ ทเนห จตวเสห ฏกาย นฏ ตา ยถา ตถา กลยาณสงกปปา สฆ อชฌนต ปาณนนต ฯ ปกรณาวสานวณณนา นฏ ตา๑ ฯ อภธมมตถวภาวน นาม อภธมมตถสงคหฏกา สมตตา ฯ ----------- ๑. ส. อต ภทนตสารปตตมหาเถรสส สสเสน รจตา อภธมมตถวภาวน นาม อภธมมตถสงคหฏกา นฏ ตา ฯ ม. อภธมมตถวภาวน ฯ