บาลี 50 80

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (จตตโถ ภาโค) - หนาท 1

สารตถทปน นาม วนยฏกา สมนตปาสาทกาวณณนา จตตโถ ภาโค --------- มหาวคควณณนา ----------- มหาวคเค มหาขนธกวณณนา นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส ฯ [๑] อทาน อภโตวภงคานนตร สงคหมาโรปตสส มหาวคคจลลวคคสงคหตสส ขนธกสส อตถสวณณน อารภตกาโม อภนน ปาฏโมกขานนตอาทมาห ฯ [๒] ตตถ อภนน ปาฏโมกขานนต อภนน ปาฏโมกข- วภงคาน ฯ ปาฏโมกขคคหเณน เหตถ เตส วภงโค อเภเทน คหโต ฯ ย ขนธก สงคายสต สมพนโธ ขนธาน สมโห ขนธโก ฯ ขนธาน วา ปกาสนโต ทปนโต ขนธโก ฯ ขนธาต เจตถ ปพพชชปสมปทาทวนยกมมสงขาตา จารตตวารตตสกขา- ปทสงขาตา จ ป ตตโย อธปเปตา ฯ ปพพชชาทน ห [ มหาวคคสส ปโม ภาโค องเก ๑ ]


ภควตา ป ตตตตา ป ตตโยต วจจนต ฯ ป ตตย จ ขนธสทโท ทสสต ทารกขนโธ อคคกขนโธ อทกกขนโธตอาทส วย ฯ อปจ ภาคราสตถตา เจตถ ยชชตเยว ตาส ป ตตน ภาคโต ราสโต จ วภตตตตา ฯ ขนธโกวทาต ป ตตภาค- ราสตถวเสน ขนธตเถ โกวทา ฯ ปทภาชนเย เยส ปทาน อตถา เยห อฏกถานเยห ปกาสตาต โยเชตพพ ฯ เต เจ ปน วเทยยามาต เต เจ อฏกถานเย ปนป วเทยยาม ฯ อถวา ปทภาชนเย เยส ปทาน เย อตถา เหฏา ปกาสตา เต เจ อตเถ ปน วเทยยามาต โยเชตพพ ฯ อมสม ปกเข หสทโท ปทปรเณ ทฏพโพ ฯ ปรโยสานนต สวณณนาย ปรโยสาน ฯ อตตานา เจว เย อตถาต เย อตถา ปพเพ อปปกาสตาป อตตานา อคมภรา ฯ [๓] วเสสการณ นตถต เยน สมเยน อายสมโต สารปตตต- เถรสส สกขาปทปป ตตยาจนเหตภโต ปรวตกโก อทปาท เตน สมเยนาตอาทนา วตตการณ วย อธ วเสสการณ นตถ ฯ อยมภลาโปต เตน สมเยนาต อยมภลาโป ฯ กมปเนตสส วจเน ปโยชนนต ยท วเสสการณ นตถ เอตสส วจเน กมปโยชนนต อธปปาโย ฯ นทานทสสน ปโยชนนต โยเชตพพ ฯ ตเมว วภาเวต ยา ห ภควตาตอาท วตต ฯ [๔] มหาเวลา วย มหาเวลา วปลวาลกป ชตาย [ สมนตปาสาทกาย ตตโย ภาโค องเก ๑-๒ ]


มหนโต เวลาตโฏ วยาต อตโถ ฯ เตนาห มหนเต วาลก- ราสมหต อตโถต ฯ อรมรสกตาวาลกาวณณ วาลกาต อเม สททา สมานตถา ฯ พย ชนเมว นาน ฯ เตนาห อรต วาลกา วจจตต ฯ อโต ปฏาย จ ยสมา สตตนตปาลน อตโถ สงเขปวณณโต ตสมา มย กรสสาม ตาส จตถสส ทปน ฯ นชชาต นทต สนทตต นท ฯ ตสสา นชชา ฯ นทยา นนนคายาต� อตโถ ฯ เนร ชรายาต เนล ชลายาต วตตพเพ ลการสส รการ กตวา เนร ชรายาต วตต ฯ กททมเสวาล- ปณกาทโทสวรหตสลลายาต อตโถ ฯ เกจ นลชลายาต วตตพเพ เนร ชรายาต วตตนต วทนต ฯ นามเมว วา เอต ตสสา นทยาต เวทตพพ ฯ ตสสา นทยา ตเร ยตถ ภควา วหาส ต ทสเสต โพธรกขมเลต วตต ฯ โพธ วจจต จตส มคเคส าณนต เอตถ มคคาณ โพธต วตต ฯ ปปโปต โพธ วรภรเมธโสต เอตถ สพพ ตาณ ฯ ตทภยมป โพธ ภควา เอตถ ปตโตต รกโขป โพธรกโขเตวว นาม ลภ ฯ อถวา สตต โพชฌงเค พชฌตต ภควา โพธ ฯ เตน พชฌนเตน สนนสสตตตา โส รกโข โพธรกโขต นาม ลภ ฯ อฏกถายมปน เอกเทเสเนว อตถ ทสเสต โพธ วจจต จตส มคเคส าณนตอาท วตต ฯ มเลต สมเป ฯ ปมาภสมพทโธต [ ม. ว. ป. ๑ ส. ต. ๒-๓ ]


อนนาสกโลเปนาย นทเทโสต อาห ปม อภสมพทโธต ฯ ปมนต จ ภาวนปสกนทเทโส ฯ ตสมา อภสมพทโธ หตวา สพพปม โพธรกขมเล วหรตต เอวเมตถ สมพนโธ เวทตพโพ ฯ อถโข ภควาต เอตถ อถาต ตสม สมเยต เอวมตโถ คเหตพโพ อเนกตถตตา นปาตาน ฯ ยสม สมเย อภสมพทโธ หตวา โพธรกขมเล วหรต ตสม สมเยต อตโถ ฯ เตเนว อทานปาลย เตน โข ปน สมเยน ภควา สตตาห เอกปลลงเกน นสนโน โหต วมตตสข ปฏสเวทต วตต ฯ อถาต วา ปจฉาต อมสม อตเถ นปาโต ฯ ตสมา อภสมโพธโต ปจฉาต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ โขต ปทปรเณ นปาโต ฯ สตต อหาน สตตาห ฯ อจจนตสโยคตเถ เอต อปโยควจน ฯ ยสมา ภควา ต สตตาห นรนตรตาย อจจนตเมว ผลสมาปตตสเขน วหาส ตสมา สตตาหนต อจจนตสโยควเสน อปโยควจน วตต ฯ เอกปลลง- เกนาต วสาขปณณมาย อนตถงคเตเยว สรเย อปราชตปลลงก- วเสน วชราสเน นสนนกาลโต ปฏาย สกป อนฏหตวา ยถาอาภชเตน เอเกเนว ปลลงเกน ฯ วมตตสข ปฏสเวทต เอตถ ตทงค วกขมภน สมจเฉท ปฏปปสสทธ นสสรณวมตตส ป จส ปฏปปสสทธวมตตสงขาตา ภควโต ผลวมตต อธปเปตาต อาห วมตตสข ผลสมาปตตสข ปฏสเวทยมาโนต ฯ วมตตต จ อปกกเลเสห ปฏปปสสทธวเสน จตตสส วมตตภาโว จตตเมว [ ม. ว. ป. ๑ ส. ต. ๓ ]


วา ตถา วมตต เวทตพพ ฯ ตาย วมตตยา ชาต สมปยตต วา สข วมตตสข ฯ ยาย ภนเต อเปกขา สนเต สเข วตตา ภควตาต วจนโต อเปกขาป เจตถ สขมจเจว เวทตพพา ฯ ตถา จ วตต สมโมหวโนทนย อเปกขา ปน สนตตตา สขมจเจว ภาสตาต ฯ ภควา ห จตตถชฌานก อรหตตผล- สมาปตต สมาปชชต น อตร ฯ อถวา เตส วปสโม สโขตอาทส ยถา สงขารทกขปสโม สโขต วจจต เอว สกลกเลสทกขปสมภาวโต อคคผเล ลพภมานา ปฏปปสสทธ- วมตตเอว อธ สขนต เวทตพพา ฯ อถาต อธการตเถ นปาโต ฯ โขต ปทปรเณ ฯ เตส อธการตเถน อถาต อมนา วมตต- สขปฏสเวทนโต อ อธการ ทสเสต ฯ โก ปเนโสต ฯ ปฏจจสมปปาทมนสกาโร ฯ รตตยาต อวยวสมพนเธ สามวจน ฯ ปมนต อจจนตสโยคตเถ อปโยควจน ฯ ภควา ห ตสสา รตตยา สกลป ปมยาม เตเนว มนสกาเรน ยตโต อโหสต ฯ ปจจยาการนต อวชชาทปจจยธมม ฯ ปฏจจาต ปฏมข อตวา คนตวา ฯ การณสามคค อปปฏกขปตวาต อตโถ ฯ ปฏมขคมน จ ปจจยสส การณสามคคยา องคภาเวน ผลสส อปปาทนเมว ฯ อปปฏกขปตวาต ปน วนา ตาย การณสามคคยา องคภาว อคนตวา สยเมว น อปปาเทตต อตโถ ฯ เอเตน การณพหตา ทสสตา ฯ อวชชาทเอเกกเหตสเสน ห เหตสมโห [ ม. ว. ป. ๑ ส. ต. ๓ ]


นททฏโ ฯ สหเตต สมทเต ฯ อวนพภตเตต อตโถ ฯ อวชชาทโก ห ปจจยธมโม สหเตเยว อ ม อวนพ- โภควตตธมเม อปปาเทต ฯ อมนา ปจจยปปนนธมมพหตา ทสสตา ฯ อภเยนาป เอก น เอกโตตอาทนโย ทปโต โหต ฯ เอกโต ห การณโต น อธ ก จ เอก ผลมตถ น อเนก นาป อเนเกห การเณห เอก อเนเกห ปน การเณห อเนกเมว โหต ฯ ตถาห อเนเกห อต ปว พช สลลสงขาเตห การเณห อเนกเมว รปคนธรสาทก องกรสงขาต๑ ผลมปปชชมาน ทสสต ฯ ยมปเนต อวชชาปจจยา สงขารา สงขารปจจยา ว าณนต เอเกกเหตผลทปน กต ฯ ตตถ ปโยชน วชชต ฯ ภควา ห กตถจ ปธานตตา กตถจ ปากฏตตา กตถจ อสาธารณตตา เทสนาวลาสสส จ เวเนยยาน จ อนรปโต เอกเมว เหต วา ผล วา ทเปต ฯ ผสสปจจยา เวทนาต ห เอกเมว เหต ผล จาห ฯ ผสโส ห เวทนาย ปธานเหต ยถาผสส เวทนา- ววฏานโต ฯ เวทนา จ ผสสสส ปธานผล ยถาเวทน ผสส- ววฏานโต ฯ เสมหสมฏานา อาพาธาต ปากฏตตา เอก เหต อาห ฯ ปากโฏ ห เอตถ เสมโห น กมมาทโย ฯ เยเกจ ภกขเว อกสลา ธมมา สพเพ เต อโยนโสมนสการ- มลกาต อสาธารณตตา เอก เหต อาห ฯ อสาธารโณ ห ๑. รปคนธรสาทองกรสงขาตนตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๑ ส. ต. ๓ ]


อโยนโสมนสกาโร อกสลาน สาธารณาน วตถารมมณาทนต ฯ ตสมา อวชชา ตาเวตถ วชชมาเนสป อ เส วตถารมมณ- สหชาตธมมาทส สงขารการเณส อสสาทานปสสโน ตณหา ปวฑฒตต จ อวชชาสมทยา อาสวสมทโยต จ วจนโต อ เสมป ตณหาทน สงขารเหตน เหตต ปธานตตา ฯ อวทวา ภกขเว อวชชาคโต ป าภสงขารมป อภสงขโรตต ปากฏตตา อสาธารณตตา จ สงขาราน เหตภาเวน ทปตาต เวทตพพา ฯ เอว สพพตถ เอเกกเหตผลทปเน ยถาสมภว นโย เนตพโพ ฯ เตนาห โปราณา เอก น เอกโต อธ นาเนกมเนกโตป โน เอก ผลมตถ อตถ ปน เอกเหตผลทปเน อตโถต ฯ ปจเจตมรหตต ปฏจโจ ฯ โย ห น ปจเจต อภสเมต ตสส อจจนตเมว ทกขวปสมาย สวตตต ฯ สมมา สห จ อปปาเทตต สมปปาโท ฯ ปจจยธมโม ห อตตโน ผล อปปาเทนโต สมปณณเมว อปปาเทต น วกล ฯ เย จ ธมเม อปปาเทต เต สพเพ สเหว อปปาเทต น เอเกก ฯ อต ปฏจโจ จ โส สมปปาโท จาต ปฏจจสมปปาโทต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ วตถาโรต ปฏจจสมปปาทวณณนาปป โจ ฯ มยมป ต อตปป จภยา อธ น ทสสยสสาม ฯ เอว ปรโต วกขมานมป วตถาร ฯ อนโลมปฏโลมนต ภาวนปสกนทเทโส [ ม. ว. ป. ๑ ส. ต. ๓ ]


วสม จนทมสรยา ปรวตตนตตอาทส วย ฯ เสววาต โสเอว ปจจยากาโร ฯ ปรมนเยเนว วา วตโตต อวชชาปจจยา สงขาราตอาทนา นเยน วตโต ปจจยากาโร ฯ ปวตตยาต สสารปปวตตยา ฯ มนส อกาสต โย โย ปจจยธมโม ยสส ยสส ปจจยปปนนธมมสส ยถา ยถา เหตปจจยาทนา ปจจยภาเวน ปจจโย โหต ต สพพ อวปรต อปรหาเปตวา อนวเสสโต ปจจเวกขณวเสน จตเต อกาสต อตโถ ฯ [๕] อวชชาปจจยาตอาทส ฯ อวนทย กายทจจรตาท วนทตต อวชชา ฯ วนทย กายสจรตาท น วนทตต อวชชา ฯ ธมมาน อวปรตสภาว อวทต กโรตต อวชชา ฯ อนตวรหเต สสาเร ภวาทส สตเต ชวาเปตต อวชชา ฯ อวชชมาเนส ชวต วชชมาเนส น ชวตต อวชชา ฯ วชชาปฏปกขาต วา อวชชา ฯ สา ทกเข อาณนตอาทนา จตพพธา เวทตพพา ฯ ปฏจจ น วนา ผล เอต อปปชชต เจว ปวตตต จาต ปจจโย ฯ อปการตโถ วา ปจจโย ฯ อวชชา จ สา ปจจโย จาต อวชชาปจจโย ฯ ตสมา อวชชาปจจยา ฯ สงขโรนตต สงขารา ฯ โลกยา กสลากสลเจตนา ฯ สา ป าป าเน ชาภสงขาร- วเสน ตวธา เวทตพพา ฯ วชานาตต ว าณ ฯ ต โลกย- วปากว าณวเสน พตตสวธ ฯ นมตต นาม เวทนาทก- ขนธตตย ฯ รปปตต รป ภตรป จกขาทอปาทารป จ ฯ [ ม. ว. ป. ๑ ส. ต. ๓-๔ ]


อายตนต๑ อายต จ สสารทกข นยตต อายตน ฯ ผสตต ผสโส ฯ เวทยตต เวทนา ฯ อทมป ทวย ทวารวเสน ฉพพธ วปากว าณวเสน พตตสวธ ฯ ตสสต ปรตสสตต ตณหา ฯ สา กามตณหาทวเสน สงเขปโต ตวธา วตถารโต อฏสตวธา จ ฯ อปาทยตต อปาทาน ฯ ต กามปาทานาทวเสน จตพพธ ฯ ภวต ภาวยต จาต ภโว ฯ โส กมโมปปตตเภทโต ทพพโธ ฯ ชนน ชาต ฯ ชรณ ชรา ฯ มรนต เตนาต มรณ ฯ โสจน โสโก ฯ ปรเทวน ปรเทโว ฯ ทกขยตต ทกข ฯ อปปาท- ตวเสน เทวธา ขณตต วา ทกข ฯ ทมมนสส ภาโว โทมนสส ฯ ภโส อายาโส อปายาโส ฯ สมภวนตต นพพตตนต ฯ นเกวลจ โสกาทเหว อถโข สพพปเทห สมภวนตต ปทสส โยชนา กาตพพา ฯ เอว ห อวชชาปจจยา สงขารา สมภวนตต ปจจยปจจยปปนนววฏาน ทสสต โหต ฯ เตเนวาห อวชชา- ปจจยา สงขารา สมภวนตต อมนา นเยน สพพปเทส อตโถ เวทตพโพต ฯ เอวเมตสส ฯเปฯ สมทโย โหตต เอตถ ปน อยมตโถ ฯ เอวนต นททฏนยนทสสน ฯ เตน อวชชาทเหว การเณห น อสสรนมมานาทหต ทสเสต ฯ เอตสสาต ยถาวตตสส ฯ เกวลสสาต อสมมสสสส สกลสส วา ฯ ทกขก- ขนธสสาต ทกขสมหสส ฯ น สตตสส นาป สภสขาทน ฯ สมทโย โหตต นพพตต สมภวต ฯ อจจนตเมว สงขาเรห ๑. อาเย ตนตตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๑ ส. ต. ๔ ]


วรชชต เอเตนาต วราโค อรยมคโคต อาห วราคสงขาเตน มคเคนาต ฯ อเสส นโรธา อเสสนโรธา ฯ อเสเสตวา นสเสเสตวา นโรธา สมจฉนทนา ฯ อนสยปปหานวเสน อคคมคเคน อวชชาย อจจนตสมคฆาตโตต อตโถ ฯ ยทป เหฏ มมคเคหป ปหยมานา อวชชา อจจนตสมคฆาตวเสเนว ปหยต ตถาป น อนวเสสโต ปหยต ฯ อปายคมนยา ห อวชชา ปมมคเคน ปหยต ฯ ตถา อสกเทว อมสม โลเก สพพตถ จ อนรยภมย อปปตตยา ปจจยภตา อวชชา ยถากกม ทตยตตยมคเคห ปหยต น อตราต อรหตตมคเคเนว ปน สา อนวเสส ปหยตต ฯ อนปปาทนโรโธ โหตต สพเพส สงขาราน อนวเสส อนปปาท- นโรโธ โหต ฯ เหฏ เมน ห มคคตตเยน เกจ สงขารา นรชฌนต เกจ น นรชฌนต อวชชาย สาวเสสนโรธา ฯ อคคมคเคน ปนสสา อนวเสสนโรธา น เกจ สงขารา น นรชฌน- ตต ฯ เอว นรทธานนต เอว อนปปาทนโรเธน นรทธาน ฯ เกวลสทโท นรวเสสวาจโก จ โหต เกวลา องคมคธาตอาทส ฯ อสมมสสวาจโก จ เกวลา สาลโยตอาทส ฯ ตสมา อภยถาป อตถ วทต สกลสส สทธสส วาต ฯ ตตถ สกลสสาต อนวเสสสส สพพภวาทคตสส ฯ สตตวรหตสสาต ปรปรกปปต- ชวรหตสส ฯ อปเจตถ ก จาป อวชชานโรธา สงขารนโรโธ สงขารนโรธา ว าณนโรโธต เอตตาวตาป สกลสส ทกขก- [ ม. ว. ป. ๑ ส. ต. ๔ ]


ขนธสส อนวเสสโต นโรโธ วตโต โหต ฯ ตถาป ยถา อนโลเม ยสส ยสส ปจจยธมมสส อตถตาย โย โย ปจจยปปนนธมโม น นรชฌต ปวตตตเอวาต อมสส อตถสส ทสสนตถ อวชชา- ปจจยา สงขารา ฯเปฯ สมทโย โหตต วตต ฯ เอว ตปปฏ- ปกขโต ตสส ตสส ปจจยสส อภาเว โส โส ปจจยปปนน- ธมโม นรชฌต น ปวตตตต ทสสนตถ อธ อวชชานโรธา สงขารนโรโธ สงขารนโรธา ว าณนโรโธ ว าณนโรธา นามรปนโรโธ ฯ เป ฯ ทกขกขนธสส นโรโธ โหตต วตต ฯ น ปน อนโลเม วย กาลตตยปรยาปนนสส ทกขกขนธสส นโรธทสสนตถ ฯ อนาคตสเสว ห อรยมคคภาวนาย อสต อปปชชนารหสส ทกขกขนธสส อรยมคคภาวนาย นโรโธ อจฉโตต อยมป วเสโส เวทตพโพ ฯ [๖] ยทา หเวต เอตถ หเวต พยตตนต อมสม อตเถ นปาโต ฯ เกจ ปน หเวต อาหเว ยทเธต อตถ วทนต ฯ โยเธถ มาร ป าวเธนาต ห วจนโต กเลสมาเรน ยชฌน- สมเยต เตส อธปปาโย ฯ อารมมณปนชฌานลกขเณนาต อารมมณปนชฌานสภาเวน ฯ ลกขณปนชฌานลกขเณนาต เอตถาป เอเสว นโย ฯ ตตถ อารมมณปนชฌาน นาม อฏ สมาปตตโย กสณารมมณสส อปนชฌายนโต ฯ ลกขณปนชฌาน นาม วปสสนามคคผลาน ฯ วปสสนา ห ตณ ลกขณาน อปนชฌาย- [ ม. ว. ป. ๑ ส. ต. ๕ ]


ตต ลกขณปนชฌาน ฯ มคโค วปสสนาย อาคตกจจ สาเธตต ลกขณปนชฌาน ฯ ผล ตถลกขณ นโรธสจจ อปนชฌายตต ลกขณปนชฌาน ฯ โน กลโล ป โหต อยตโต ป โห ฯ ทปป โห เอโสต อตโถ ฯ อาทสทเทน ผสตต จาห๑ น วทาม ผสตต จาห วเทยย ตตรสส กลโล ป โห โก นโข ภนเต ผสตต เอว จาห น วทาม เอว ม อวทนต โย เอว ปจเฉยย กปจจยา นโข ภนเต ผสโสต เอส กลโล ป โห ตตร กลล เวยยากรณ สฬายตนปจจยา ผสโส ผสสปจจยา เวทนาต โก นโข ภนเต เวทยตต โน กลโล ป โหต ภควา อโวจ เวทยตต จาห น วทาม เวทยตต จาห วเทยย ตตรสส กลโล ป โห โก นโข ภนเต เวทยตต เอว จาห น วทาม เอว ม อวทนต โย เอว ปจเฉยย กปจจยา นโข ภนเต เวทนาต เอส กลโล ป โห ตตร กลล เวยยากรณ ผสสปจจยา เวทนา เวทนาปจจยา ตณหาต เอวมาท ปาลเสส สงคณหาต ฯ อาทนา จ นเยนาต เอตถาทสทเทน ปน กตมา นโข ภนเต ชาต กสส จ ปนาย ชาตต โน กลโล ป โหต ภควา อโวจาต เอวมาท สงคณหาต ฯ นน เจตถ กตม นโข ภนเต ชรามรณนต อท สปจฉตนต ฯ กจาป สปจฉต ยถา ปน สตสหสสคฆนเก สวณณถาลเก วฑฒตสส สโภชนสส ๑. ปาลยมปน อหนต ทสสต ฯ เอวมปรป ฯ

[ ม. ว. ป. ๒ ส. ต. ๕ ]


มตถเก อามลกมตเต คถปณเฑ ปเต สพพ โภชน ทพโภชน โหต ฉฑเฑตพพ เอวเมว กสส จ ปนท ชรามรณนต อมนา สตตปลทธวาทปเทน คถปณเฑน ต โภชน ทพโภชน วย อยมป สพโพ ป โห ทปป โห ชาโตต ฯ [๗] โสฬส กงขาต อโหส นโข อห อตตมทธาน น นโข อโหส กนนโข อโหส กถนนโข อโหส ก หตวา ก อโหส นโข อห อตตมทธาน ภวสสาม นโข อห อนาคต- มทธาน น นโข ภวสสาม ก นโข ภวสสาม กถ นโข ภวสสาม ก หตวา ก ภวสสาม นโข อห อนาคตมทธาน อห นโขสม โน นโขสม กนนโขสม กถนนโขสม อย นโข สตโต กโต อาคโต โส กห คาม ภวสสตต๑ เอวมา- คตา อตตานาคตปจจปปนนวสยา โสฬสวธา กงขา ฯ ตตถ อโหส นโข น นโขต สสสตาการ จ อธจจสมปปตตอาการ จ นสสาย อตเต อตตโน วชชมานต จ อวชชมานต จ กงขต ฯ กการณนต น วตตพพ ฯ อมมตตโก วย ห พาลปถชชโน ยถา วา ตถา วา ปวตตต ฯ อปจ อโยนโสมนสกาโรเยเวตถ การณ ฯ เอว อโยนโสมนสการสส ปน ก การณนต ฯ เสวว ปถชชนภาโว อรยาน อทสสนาทน วา ฯ นน จ ปถชชโนป โยนโส มนส กโรตต ฯ โก วา เอวมาห น มนส ๑. ม. ม. ๑๒/๑๔.

[ ม. ว. ป. ๒ ส. ต. ๖ ]


กโรตต ฯ น ปน ตตถ ปถชชนภาโว การณ ฯ สทธมมสสวน- กลยาณมตตาทน ตตถ การณาน ฯ น ห มจฉมสาทน อตตโน ปกตยา สคนธาน ฯ อภสงขารปจจยา ปน สคนธานป โหนต ฯ กนนโข อโหสนต ชาตลงคปปตตโย นสสาย ขตตโย นโข อโหส พราหมณเวสส สทท คหฏ ปพพชต เทว มนสสาน อ - ตโรต กงขต ฯ กถนนโขต สณานาการ นสสาย ทโฆ นโข อโหส รสส โอทาต กณหป ปมาณก อปปมาณกาทน อ ตโรต กงขต ฯ เกจ ปน อสสรนมมานาท๑ นสสาย เกน นโข การเณน อโหสนต เหตโต กงขตต วทนต ฯ ก หตวา ก อโหสนต ชาตอาทน นสสาย ขตตโย หตวา นโข พราหมโณ อโหส ฯ เป ฯ เทโว หตวา มนสโสต อตตโน ปรมปร กงขต ฯ สพพตเถว ปน อทธานนต กาลาธวจนเมต ฯ ต จ ภมมตเถ อปโยควจน ทฏพพ ฯ ภวสสาม นโข น นโขต สสสตาการ จ อจเฉทาการ จ นสสาย อนาคเต อตตโน วชชมานต จ อวชชมานต จ กงขต ฯ เสสเมตถ วตตนยเมว ฯ อหนนโขสมต อตตโน อตถภาว กงขต ฯ ยตต ปเนตนต ยตต อยตตนต กา เอตถ จนตา ฯ อปเจตถ อท วตถมป อทาหรนต ฯ จฬมาตาย กร ปตโต มณโฑ มหามาตาย ปตโต อมณโฑ ฯ ต สตต มณเฑส ฯ โส อฏาย อห นโข จฬมาตาย ปตโตต ๑. สพพาสวสตตวณณนาย อสสรนมมานาทนต ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒ ส. ต. ๖ ]


จนเตส ฯ เอว อห นโขสมต กงขา โหต ฯ โน นโขสมต อตตโน นตถภาว กงขต ฯ ตตราป อท วตถ ฯ เอโก กร มจเฉ คณหนโต อทเก จรฏาเนน สตภต อตตโน อร มจโฉต จนเตตวา ปหร ฯ อปโร สสานปสเส เขตต รกขนโต ภโต สงกฏโต สย ฯ โส ปฏพชฌตวา อตตโน ชณณกาน เทว ยกขาต จนเตตวา ปหร ฯ เอว โน นโขสมต กงขต ฯ กนนโขสมต ขตตโยว สมาโน อตตโน ขตตยภาว กงขต กณโณ วย สตตปตตส ๑ ฯ เอส นโย เสเสส ฯ เทโว ปน สมาโน เทวภาว อชานนโต นาม นตถ ฯ โสป ปน๒ อห รป นโข อรป นโขตอาทนา นเยน กงขต ฯ ขตตยาทโย กสมา น ชานนตต เจ ฯ อปปจจกขา เตส ตตถ ตตถ กเล อปปตต ฯ คหฏาป จ โปฏลกาทโย๓ ปพพชตส โน ฯ ปพพชตาป กปป นโข เม กมมนตอาทนา นเยน คหฏ- ส โน ฯ มนสสาป จ เอกจเจ ราชาโน วย อตตน เทวส โน โหนต ฯ กถนนโขสมต วตตนยเมว ฯ เกวล เหตถ อพภนตเร ชโว นาม อตถต คเหตวา ตสส สณานาการ นสสาย ทโฆ นโขสม รสส จตรสส ฉฬส อฏส โสฬสสาทน อ - ตรปปกาโรต กงขนโต กถนนโขสมต กงขตต เวทตพโพ ฯ ๑. กณโณ วย สตปตตส ต ม เ ฯ ๒. สพพาสวสตตวณณนาย ตมปนาต ทสสต ฯ ๓. ม. ปาตลกาทโย ฯ

[ ม.ว. ป. ๒ ส. ต. ๖ ]


สรรสณาน ปน ปจจปปนน อชานนโต นาม นตถ ฯ กโต อาคโต โส กห คาม ภวสสตต อตตภาวสส อาคตคตฏาน กงขต๑ ฯ [๘] วปยนตต วอปยนต ฯ อการโลเปนาย นทเทโส ฯ พยปยนตต วตต โหต ฯ เตนาห วปยนต อปคจฉนตต ฯ อปคมน จ อนปปตตนโรธวเสนาต อาห นรชฌนตต ฯ กทา ปนสส โพธปกขยธมมา จตสสจจธมมา วา ปาตภวนต อปปชชนต ปกาเสนต วา ฯ วปสสนามคคาเณส ปวตตมาเนส ฯ ตตถ วปสสนาาเณ ตาว ฯ วปสสนาาณสมปยตตา สตอาทโย วปสสนาาณ จ ยถารห อตตโน อตตโน วสเยส ตทงคปปหานวเสน สภส าทเก ปชหนตา กายานปสสนาท- วเสน วส วส อปปชชนต ฯ มคคกขเณ ปเนเต นพพานมาลม- พตวา สมจเฉทวเสน ปฏปกเข ปชหนตา จตสป อรยสจเจส อสมโมหปฏเวธสาธนวเสน สกเทว อปปชชนต ฯ เอว ตาเวตถ โพธปกขยธมมาน อปปชชนฏเน ปาตภาโว เวทตพโพ ฯ อรยสจจธมมาน ปน โลกยาน วปสสนากขเณ วปสสนาย อารมมณกรณวเสน โลกตตราน ตทธมตตตาวเสน มคคกขเณ นโรธสจจสส อารมมณาภสมยวเสน สพเพสมป กจจาภสมยวเสน ปากฏภาวโต ปกาสนฏเน ปาตภาโว เวทตพโพ ฯ ๑. ป.ส. ๑/๙๔-๙๖

[ ม. ว. ป. ๒-๔ ส. ต. ๖ ]


[๙] อต ภควา สตป สพพากาเรน สพพธมมาน อตตโน าณสส ปากฏภาเว ปฏจจสมปปาทมเขน วปสสนาภนเวสสส กตตตา นปณ คมภร สทททสตาย จ ปจจยาการสส ต ปจจเวก- ขตวา อปปนนพลวโสมนสโส ปฏปกขสมจเฉทวภาวเนน สทธ อตตโน ตทภสมยานภาวทปกเมเวตถ อทาน อทาเนส ฯ [๑๐] กามา เต ปมา เสนาตอาทนา นเยน วตตปปการ มารเสนนต กามา เต ปมา เสนา ทตยา อรต วจจต ตตยา ขปปปาสา เต จตตถ ตณหา ปวจจต ป จม ถนมทธนเต ฉฏา ภร ปวจจต สตตม วจกจฉา เต มกโข ถมโภ จ อฏโม ลาโภ สโลโก สกกาโร มจฉาลทโธ จ โย ยโส โย จตตาน สมกกเส ปเร จ อวชานต เอสา นมจ เต เสนา กณหสสาภปปหารณ น ต อสโร ชนาต เชตวา จ ลภเต สขนต๑

อมนา นเยน วตตปปการ มารเสน ฯ ตตถ ยสมา อาทโตว อาคารยภเต สตเต วตถกาเมส กเลสกามา โมหยนต ฯ เต อภภยย อนาคารยภาว อปคตาน ปนเตส เสนาสเนส อ - ตร ตเรส วา อธกสเลส ธมเมส อรต อปปชชต ฯ วตตมป ๑. ข. ส. ๒๕/๔๐๙ ฯ

[ ม. ว. ป. ๔ ส. ต. ๖ ]


สารตถทปน นาม วนยฎกา หนาท 18 เจต ปพพชเตน โข อาวโส อภรต ทกกราต๑ ฯ ตโต เต ปรปฏพทธชวกตตา ขปปปาสา พาธต ฯ ตาย พาธตาน ปรเยสน- ตณหา จตต กลมยต ฯ อถ เนส กลนตจตตาน ถนมทธ โอกกมต ฯ ตโต วเสสมนธคจฉนตาน ทรภสมภเวส อร - วนปนเตส เสนาสเนส วหรต อตราสส ตา ภร ชายต ฯ เตส อสสงกตปรสงกตาน ทฆรตต วเวกรสมนสสาทยมานาน วหรต น สยา นโข เอส มคโคต ปฏปตตย วจกจฉา อปปชชต ฯ ต วโนเทตวา วหรต อปปมตตเกน วเสสาธคเมน มานมกขถมภา ชายนต ฯ เตป วโนเทตวา วหรต ตโต อธกตร วเสสาธคม นสสาย ลาภสกการสโลกา อปปชชนต ฯ ลาภา- ทมจฉตา ธมมปฏรปกาทน ปกาเสนตา มจฉายส อธคนตวา ตตถ ตา ชาตอาทห อตตาน อกกเสนต ปร วมเภนต ฯ ตสมา กามาทน ปมเสนาทภาโว เวทตพโพ ฯ เอวเมต ทสวธ เสน อททสตวา ยสมา สา กณหธมมสมนนาคตตตา กณหสส นมจโน อปการาย สวตตต ตสมา ตตวเสนาต นททสนเตน เอสา นมจ เต เสนา กณหสสาภปปหารณต วตต ฯ ตตถ อภปปหารณต สมณพราหมณาน ฆาฏน นปโผฏน๒ อนตรายกรต อตโถ ฯ น ต อสโร ชนาต เชตวา จ ลภเต สขนต เอว ตว เสน อสโร กาเย จ ชวเต จ สาเปกโข ปรโส น ชนาต ๑. ส. สฬายตน. ๑๘/๓๒๐ ฯ ๒. ม. ฆาตนปโปถน ฯ

[ ม. ว. ป. ๔ ส. ต. ๖ ]


สโร ปน ชนาต เชตวา จ มคคสข ผลสข จ อธคจฉตต อตโถ ฯ โสป พราหมโณต โสป ขณาสวพราหมโณ ฯ [๑๑] อทาน เตน โข ปน สมเยน ภควา สตตาห เอกปลลงเกน นสนโน โหต วมตตสข ปฏสเวท อถโข ภควา ตสส สตตาหสส อจจเยน ตมหา สมาธมหา วฏหตวา รตตยา ปม ยาม ปฏจจสมปปาท อนโลม สาธก มนสากาส รตตยา มชฌม ยาม ปฏจจสมปปาท ปฏโลม สาธก มนสากาส รตตยา ปจฉม ยาม ปฏจจสมปปาท อนโลมปฏโลม สาธก มนสากาสต เอว วตตาย อทานปาลยา อมสสา จ ขนธกปาลยา อวโรธ ทสเสต อทาเน ปนาตอาท อารทธ ฯ [๑๒] ตตถ ตสส วเสนาต ตสส ปจจยาการปชานนสส ปจจยกขยาธคมสส จ วเสน ฯ เอเกกเมว โกฏาสนต อนโลมปฏโลเมส เอเกกเมว โกฏาส ฯ ปาฏปทรตตยา เอว มนสากาสต รตตยา ตสป ยาเมส อนโลมปฏโลมเยว มนสากาส ฯ ภควา กร เปตวา รตนฆรสตตาห เสเสส ฉส สตตาเหส อนตรนตรา ธมม ปจจเวกขตวา เยภยเยน วมตตสข ปฏสเวท วหาส ฯ รตนฆรสตตาเห ปน อภธมมปวจยวเสเนว วหาส ฯ ตสมา อนตรนตรา ธมมปจจเวกขณวเสน อปปาทต- มนสกาเรส ปาฏปทรตตยา อปปาทตมนสการ สนธาย อมสส ขนธกปาลย เอว วตตนต อธปปาโย ฯ [ ม. ว. ป. ๔ ส. ต. ๗-๘ ]


[๑๓] ตสส สตตาหสส อจจเยนาต ปลลงกสตตาหสส อปคเมน ฯ ตมหา สมาธมหา วฏหตวาต ตโต อรหตตผลสมาปตต- สมาธโต ยถากาลปรจเฉท วฏหตวา ฯ อ เป พทธตตกราต วสาขปณณมโต ปฏาย รตตนทว เอว นจจสมาหตภาวเหตภตาน พทธคณาน อปร อ เป พทธตตสาธกา อย พทโธต พทธภาวสส ปเรส วภาวนา ธมมา กนนโข สนตต โยชนา ฯ เอกจจาน เทวตานนต ยา อธคตมคคา สจฉกตนโรธา เอกเสน พทธคเณ ชานนต ตา เปตวา ตท าส เทวตาน ฯ อนมมเสหต ธมมปตวปผารวเสน ปสาทวภาวนจจลทลตาย๑ นเมสรห- เตห ฯ รตนจงกเมต เทวตาห มาปเต รตนมยจงกเม ฯ รตนภตาน สตตนน ปกรณาน ตตถ จ อนตตรสส ธมมรตนสส สมมสเนน ต าน รตนฆรเจตย นาม ชาตนตป วทนต ฯ เตเนว อฏสาลนย รตนฆร นาม น รตนมย เคห สตตนน ปน ปกรณาน สมมสตฏาน รตนฆรนต เวทตพพนต วตต ฯ กสมา ปนาย อชปาลนโครโธ นาม ชาโตต อาห ตสส กราตอาท ฯ เกจ ปน ยสมา ตตถ เวเท สชฌายต อสมตถา มหลลก- พราหมณา ปาการปรกเขปยตตาน นเวสนาน กตวา สพเพ วสส ตสมาสส อชปาลนโครโธต นาม ชาตนต วทนต ฯ ตตราย วจนตโถ น ชปนตต อชปา ฯ มนตาน อนชฌายกาต อตโถ ฯ ๑. ม. ปสาทวกสตนจจลตาย ฯ

[ ม. ว. ป. ๔ ส. ต . ๘-๙ ]


อชปา อาลนต อาทยนต นวาส เอตถาต อชปาโลต ฯ อปเร ปน วทนต ยสมา มชฌนตเก สมเย อนโต ปวฏเ อเช อตตโน ฉายาย ปาเลต รกขต ตสมา อชปาโลต ตสส นาม รฬหนต ฯ สพพถาป นามมตตเมต ตสส รกขสส ฯ [๑๔] วมตตสข ปฏสเวเทนโตต ธมม วจนนโตเยว อนตรนตรา วมตตสข จ ปฏสเวเทนโต ฯ ธมม วจนนโต วมตต- สข จ ปฏสเวเทนโตต เอว วา เอตถ ปาโ คเหตพโพ ฯ อทานฏกถายป ห อยเมว ปาโ ฯ ธมม วจนนโต เจตถ เอว อภธมเม นยมคค๑ สมมส ฯ ปม ธมมสงคณปกรณ นาม ตโต วภงคปปกรณ ธาตกถาปกรณ ปคคลปป ตตปปกรณ กถาวตถ นาม ยมก นาม ตโต มหาปกรณ ปฏาน นามาต ฯ ตตถสส สณหสขมปฏานมห จตเต โอตณเณ ปต อปปชช ฯ ปตยา อปปนนาย โลหต ปสท ฯ โลหเต ปสนเน ฉว ปสท ฯ ฉวยา ปสนนาย ปรตถมกายโต กฏาคาราทปปมาณา รสมโย อฏหตวา อากาเส ปกขนนฉททนตนาคกล วย ปาจนทสาย อนนตาน จกกวาฬาน ปกขนนา ฯ ปจฉมกายโต อฏหตวา ปจฉมทสาย ฯ ทกขณสกฏโต อฏหตวา ทกขณทสาย ฯ วามส- กฏโต อฏหตวา อตตรทสาย อนนตาน จกกวาฬาน ปกขนนา ฯ ปาทตเลห ปวาฬงกรวณณา รสมโย นกขมตวา มหาปว วนพ- ๑. อภธมมนยมตตนตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๔ ส. ต. ๙ ]


พชฌ๑ อทก ทวธา ภนทตวา วาตกขนธ ปทาเลตวา อชฏากาส ปกขนนา ฯ สสโต สมปรวตตยมาน มณทาม วย นลวณณา รสมวฏฏ อฏหตวา ฉ เทวโลเก วนวชฌตวา นว พรหมโลเก อตกกมม อชฏากาส ปกขนนา ฯ ตสม ทวเส อปรมาเณส จกกวาเฬส อปรมาณา สตตา สพเพ สวณณวณณาว อเหส ฯ ตทวส จปน ภควโต สรรา นกขนตา ยาวชชทวสาป กร ตา รสมโย อนนตา โลกธาตโย คจฉนตเยว ฯ นเกวล จ อมสมเยว สตตาเห ธมม วจนนตสส สรรโต รสมโย นกขมส ฯ อถโข รตนฆรสตตาเหป ปฏาน สมมสนตสส เอวเมว สรรโต รสมโย นกขนตาเอวาต เวทตพพ ฯ วตต เหต อฏสาลนย อเมส จ เอกวสตยา ทวเสส เอกทวเสป สตถ สรรโต รสมโย น นกขนตา จตตเถ ปน สตตาเห ปจฉมตตราย ทสาย รตนฆเร นสท ฯ ตตถ ธมมสงคณ สมมสนตสสาป สรรโต รสมโย น นกขนตา วภงคปปกรณ ธาตกถ ปคคลปป ตต กถาวตถปปกรณ ยมกปปกรณ สมมสนตสสาป สรรโต รสมโย น นกขนตา ฯ ยทา ปน มหาปกรณ โอรยห เหตปจจโย อารมมณปจจโย ฯเปฯ อวคตปจจโยต สมมสน อารภ ฯ อถสส จตวสตสมนตปฏาน สมมสนตสส สมมสนตสส เอกน- ตโต สพพ ตาณ มหาปกรเณ โอกาส ลภ ฯ ยถา ห ๑. วนวชฌตวาตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๔ ส. ต. ๙ ]


ตมตมงคลมหามจโฉ จตราสตโยชนสหสสคมภเร มหาสมทเทเยว โอกาส ลภต เอวเมว สพพ ตาณ เอกนตโต มหาปกรเณเยว โอกาส ลภต ฯ สตถ เอว ลทโธกาเสน สพพ ตาเณน ยถาสข สณหสขมธมม สมมสนตสส สรรโต นลปตโลหโตทาต- ม เชฏ ปภสสรวเสน ฉพพณณา รสมโย นกขมส ฯ เกสมสสห เจว อกขน จ นลฏาเนห นลรสมโย นกขมส ยาส วเสน คคณตล อ ชนจณณสโมกณณ วย อมมาปปผ นลปปล ทล- ส ฉนน วย วตปตนตมณตาลวณฏ วย สมปสารตเมว จกกปฏ๑

วย จ อโหส ฯ ฉวโต เจว อกขน จ ปตฏาเนห ปตรสมโย นกขมส ยาส วเสน ทสาภาคา สวณณรสนส จมานา วย สวณณปฏปสารตา วย กกฏจณณ กณณการปปผ สมปรกณณา วย จ วโรจยส ฯ มสโลหเตห เจว อกขน จ รตตฏาเนห โลหตรสมโย นกขมส ยาส วเสน ทสาภาคา จนปฏจณณ- ร ชตา วย สปกกลาขารสนส จมานา วย รตตกมพลปรกขตตา วย ชยสมน ปาลภททก พนธชวก กสมสมปรกณณา วย จ วโรจยส ฯ อฏ ห เจว ทนเตห จ อกขน จ เสตฏาเนห โอทาตรสมโย นกขมส ยาส วเสน ทสาภาคา รชตกเฏห อาส จมานขรธาราสมปรกณณา วย ปสารตรชตปฏวตานา วย วตปตนตรชตตาลวณฏา วย กนทกมทสนทวารสมนมลลกาทกสม- ๑. อฏสาลนยมปน สมปสารตเมจกปฏนต ปาโ ทสสต ฯ อยเมว ยตตตโร ฯ

[ ม. ว. ป. ๔ ส. ต. ๙ ]


ส ฉนนา วย จ วโรจยส ฯ ม เชฏปภสสรา ปน ตมหา ตมหา สรรปปเทสา นกขมส ฯ อต ตา ฉพพณณา รสมโย นกขมตวา ฆนมหาปว คณหส ฯ จตนนหตาธกทวโยชนสต- สหสสพหลา มหาปว นทธนตสวณณปณฑ วย อโหส ฯ ปว ภนทตวา เหฏา อทก คณหส ฯ ปวสนธารก อฏนหตาธก- จตโยชนสตสหสสพหล อทก สวณณกลเลห อาส จมาน วลนสวณณ วย อโหส ฯ อทก วนวชฌตวา วาต อคคเหส ฯ ฉนนหตาธกนวโยชนสตสหสสพหโล วาโต สมสสตสวณณกขนโธ วย อโหส ฯ วาต วนวชฌตวา เหฏา อชชฏากาส ปกขนทส ฯ อปรภาเคน อคคนตวาป จาตมมหาราชเก คณหส ฯ เต วนวชฌตวา ตาวตเส ตโต ยาเม ตโต ตสเต ตโต นมมานรต ตโต ปรนมมตวสวตต ตโต นว พรหมโลเก ตโต เวหปผเล ตโต ป จ สทธาวาเส วนวชฌตวา จตตาโร อารปเป๑ คณหส ฯ จตตาโร จ อารปเป วนวชฌตวา อชชฏา- กาส ปกขนทส ฯ ตรยภาเคห อนนตา โลกธาตโย ปกขนทส ฯ เอตตเก าเน จนทมห จนทปปภา นตถ ฯ สรเย สรยปปภา นตถ ฯ ตารกรเปส ตารกรปปปภา นตถ ฯ เทวตาน อยยาน- วมานกปปรกเขส สรเร อาภรเณสต สพพตถ ปภา นตถ ฯ ตสหสส มหาสหสสโลกธาตยา อาโลกผรณสมตโถ มหาพรหมาป ๑. อรเปตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๔. ส. ต. ๙ ]


สรยคคมเน ขชโชปนโก วย อโหส ฯ จนท สรย ตารกรป เทว- ตยยาน วมาน กปปรกขาน ปรจเฉทมตตกเมว ป ายตถ ฯ เอตตก าน พทธรสมหเยว อชโฌตถฏ อโหส ฯ อย จ เนว พทธาน อธฏานทธ น ภาวนามยา อทธ ฯ สณหสขมธมม ปน สมมสโต โลกนาถสส โลหต ปสท ฯ วตถรป ปสท ฯ ฉววณโณ ปสท ฯ จตตสมฏานา วณณธาต สมนตา อสตหตถมตเต ปเทเส นจจลา อฏาสต ฯ [๑๕] เอว นสนเนต ตมหา สมาธมหา วฏหตวา นสนเน ฯ เอโก พราหมโณต นามโคตตวเสน อนภ าโต อปากโฏ เอโก พราหมโณ ฯ หหหนต กโรนโต วจรตต สพพ อโวก ชาตก๑ ปสสตวา ชคจฉนโต หหนต กโรนโต วจรต ฯ เอตทโวจาต เอต อทาน วตตพพ กตตาวตา นโขตอาทวจน อโวจ ฯ ตตถ กตตาวตาต กตตเกน ปมาเณน ฯ นต สสยตเถ นปาโต ฯ โขต ปทปรเณ ฯ โภต พราหมณาน ชาตสมทาคต อาลปน ฯ ตถาห วตต โภวาท นาม โส โหต สเว โหต สก จโนต๒ ฯ โคตมาต ภควนต โคตเตน อาลปต ฯ กถมปนาย พราหมโณ สมปต สมาคโต ภควโต โคตต ชานาตต ฯ นาย สมปต สมาคโต ฯ ฉพพสสาน ปธานกรณกาเล อปฏหนเตห ป จวคคเยห สทธ จรมาโน ๑. ม. อโจกขชาตก ฯ ๒. ข. ธ. ๒๔/๖๘ ฯ

[ ม. ว. ป. ๔-๕ ส. ต. ๙ ]


อปรภาเค ต วตต ฉฑเฑตวา อรเวลาย เสนานคเม เอโก อทตโย หตวา ปณฑาย จรมาโนป เตน พราหมเณน ทฏปพโพ เจว สลลปตปพโพ จ ฯ เตน โส ปพเพ ป จวคคเยห คยหมาน ภควโต โคตต อนสสรนโต โภ โคตมาต ภควนต โคตเตน อาลปต ฯ ยโต ปฏาย วา ภควา มหาภนกขมน นกขนโต อโนมานทตเร ปพพช ตโต ปภต สมโณ โคตโมต จนโท วย สรโย วย ปากโฏ ป าโต โหต ฯ น จ ตสส โคตตชานเน การณ คเวสตพพ ฯ พราหมณกรณาต พราหมณ กโรนตต พราหมณกรณา พราหมณภาวกราต อตโถ ฯ เอตถ จ กตตาวตาต เอเตน เยห ธมเมห พราหมโณ โหต เตส ธมมาน ปรมาณ ปจฉต ฯ กตเมต ปน อมนา เตส สรป ปจฉต ฯ อทาน อทาเนสต โย พราหมโณตอาทก อทาน อทาเนส ฯ น ปน ตสส พราหมณสส ธมม เทเสส ฯ กสมา ฯ ธมมเทสนาย อภาชนภาวโต ฯ ตถาห ตสส พราหมณสส อม คาถ สตวา น สจจาภสมโย อโหส ฯ ยถา จ อมสส เอว อปกสส อาชวกสส พทธคณปปกาสน สตวา ฯ ธมมจกกป- ปวตตนโต ห ปพพภาเค ภควตา ภาสต ปเรส สณนตานมป ตปสสภลลกาน สรณทาน วย วาสนาภาคยเมว ชาต น อเสกข- ภาคย นพเพธภาคย วา เอสา ห ธมมตาต ฯ เวเทห วา อนตนต เอตถ อนต นาม สพพสงขารปรโยสาน นพพาน ฯ [ ม. ว. ป. ๕ ส.ต. ๙-๑๐ ]


อเม อสสทา นตถต สพพโส อเม อสสทา ปหนตตา น สนต ฯ [๑๖] มจลนทมเลต เอตถ มจลนโท วจจต นปรกโข โย นจโลตป วจจต ฯ ตสส สมเปต อตโถ ฯ เกจ ปน มจโลต ตสส รกขสส นาม วนเชฏกตาย ปน มจลนโทต วตตนต วทนต ฯ อทปาทต สกลจกกวาฬคพภ ปเรนโต มหาเมโฆ อทปาท ฯ เอวรโป กร เมโฆ ทวสเยว กาเลส วสสต จกกวตตมห วา อปปนเน พทเธ วา อปปนเน ฯ อธ พทธกาเล อทปาท ฯ โปกขรณยา นพพตโตต โปกขรณยา เหฏา นาคภวน อตถ ตตถ นพพตโต ฯ สกภวนาต อตตโน นาคภวนโต ฯ เอว โภเคห ปรกขปตวาต สตต วาเร อตตโน สรรโภเคห ภควโต กาย ปรวาเรตวา ฯ อปรมทธน มหนต ผณ วหจจาต ภควโต มทธปปเทสสส อปร อตตโน มหนต ผณ ปสาเรตวา ฯ ผณ กรตวาตป ปาโ ฯ โสเอวตโถ ฯ ตสส กร นาคราชสส เอตทโหส ภควา จ มยห ภวนสมเป รกขมเล นสนโน อย จ สตตาหวททลกา วตตต วาสา- คารมสส ลทธ วฏฏตต ฯ โส สตตรตนมย ปาสาท นมมนต สกโกนโตป เอว กเต กายสาโร คหโต น ภวสสต ทสพลสส กายเวยยาวจจ กรสสามต มหนต อตตภาว กตวา สตถาร สตตกขตต โภเคห ปรกขปตวา อปร ผณ ธาเรส ฯ ตสส ปรกเขปพภนตร โลหปาสาเท ภณฑาคารคพภปปมาณ อโหสต [ ม. ว. ป. ๕-๖ ส.ต. ๑๐ ]


อธ วตต ฯ มชฌมฏกถาย ปน ปรกเขปสส อนโต โอกาโส เหฏาโลหปาสาทปปมาโณ อโหส อจฉตจฉเตน อรยาปเถน สตถา วหรสสตต ห นาคราชสส อชฌาสโย อโหส ตสมา เอว มหนต โอกาส ปรกขป มชเฌ จ รตนปลลงโก ป ตโต โหต อปร สวณณตารกวจตต สโมสรตคนธทามกสมทามเจล- วตาน อโหส จตส โกเณส คนธเตเลน ทปา ชลตา จตส ทสาส ววรตวา จนทนกรณฑกา ปตาต วตต ฯ อจฉตจฉเตน อรยาปเกน วหรสสตต จ นาคราชสส อชฌาสยมตตเมต ฯ ภควา ปน ยถานสนโนว สตตาห วตนาเมส ฯ ก จาป ฯ เป ฯ จนเตต ยตตนต เอตถ เกจ วทนต อณหคคหณ โภคปรก- เขปสส วปลภาวกรเณ การณกตตน ขททเก ห ตสม ภควนต นาคสส สรรสมภตา อสมา พาเธยย วปลภาวกรเณน ปน ตาทส มา อณห พาธยตถาต ฯ สอปสคคสส ปทสส อตโถ อปสคเคน วนาป ว ายตต อาห วทธนต อพพทธนต ฯ สา จสส อพพทธตา อปกกเลสวคเมน ทรภาเวน อปฏานนต อาห เมฆวคเมน ทรภตนต ฯ อนทนลมณ วย ทพพต โชตตต เทโว อากาโส ฯ วทตวาต อทาน วคตวลาหโก อากาโส นตถ ภควโต สตาทอปททโวต ตวา ฯ วนเวเตวาต อปเนตวา ฯ อตตโน รปนต อตตโน นาครป ฯ ปฏสหรตวาต อนตรธา- เปตวา ฯ มาณวกวณณนต กมารกรป ฯ เอตมตถ วทตวาต [ ม. ว. ป. ๖ ส.ต. ๑๐-๑๑ ]


วเวกสข ปฏสเวทโน ยตถ กตถจ สขเมว โหตต เอต อตถ สพพากาเรน ชานตวา ฯ อม อทานนต อม วเวกสขานภาวทปก อทาน อทาเนส ฯ สตธมมสสาต วสสตธมมสส ฯ เตนาห ปกาสตธมมสสาต ฯ อกปปนภาโวต อกชฌนสภาโว๑ ฯ [๑๗] โอสธหรตก อปเนสต นเกวล โอสธหรตกเมว ทนต- กฏป อปเนส ฯ ปจจคเฆต เอตถ ปรม อตถวกปป เกจ น อจฉนต ฯ เตเนว อาจรยธมมปาลตเถเรน วตต ปจจคเฆต อภนเว ปจเจกมหคฆตาย ปจจคเฆต เกจ ต น สนทร น ห พทธา ภควนโต มหคฆ ปฏคคณหนต ปรภ ชนต วาต ฯ [๑๘] อาจณณสมาจณโณต อาจรโต เจว อาจรนเตห จ สมมเทว อาจรโตต อตโถ ฯ เอเตน อย ปรวตกโก สพพพทธาน ปมาภสมโพธย อปปชชเตวาต อยเมตถ ธมมตาต ทสเสต ฯ คมภโรป ธมโม ปฏปกขวธมเนน สปากโฏ ภเวยย ฯ ปฏปกขวธมน ปน สมมาปฏปตตปฏพทธ ฯ สา สทธมมสสวนา- ธนา ฯ ต สตถร ธมเม จ ปสาทายตต ฯ โส วเสสโต โลเก สมภาวนยสส ครกาตพพสส อภปฏนาเหตโกต ปรมปราย สตตาน ธมมสมปฏปตตยา พรหมยาจนา นมตตนต ต ทสเสนโต พรหมนา ยาจเต เทเสตกามตายาตอาทมาห ฯ อธคโตต ปฏวทโธ ฯ สยมภาเณน อท ทกขนตอาทนา ยถาภต ๑. ม. อกปปนสภาโว ฯ

[ ม. ว. ป. ๖-๗ ส. ต. ๑๑-๑๔ ]


อวพทโธต อตโถ ฯ ธมโมต จตสสจจธมโม ตพพนมตตสส ปฏวชฌตพพธมมสส อภาวโต ฯ คมภโรต มหาสมทโท วย มกสตณฑสจยา อ ตร สมปจตปรปกกาณสมภาเรห อ เส าเณน อลพภเนยยปปตฏโ คมภรตตา จ ทททโส ทกเขน ทฏพโพ น สกกา สเขน ทฏ ฯ โย ห อลพภเนยยปปตฏโ โส โอคาหต อสกกเณยยตาย สรปโต จ วเสสโต จ สเขน ปสสต น สกกา อถโข กจเฉน เกนจ กทาจเทว ทฏพโพ ฯ ทททสตตา จ ทรนโพโธ ทกเขน อวพชฌตพโพ น สกกา สเขน อวพชฌต ฯ ย ห ทฏ เมว น สกกา ตสส โอคา- เหตวา อนพชฌเน กถาเอว นตถ อวโพธสส ทกกรภาวโต ฯ อมสม าเน ต ก ม ถ ภกขเว กตม นโข ทกกรตร วา ทรภสมภวตร วาต สตตปท๑ วตตพพ ฯ สนโตต อนปสนต- สภาวาน กเลสาน สงขาราน จ อภาวโต วปสนตสพพปรฬาห- ตาย สนโต นพพโต สนตารมมณตาย วา สนโต ฯ เอตถ จ นโรธสจจ สนต อารมมณนต สนตารมมณ ฯ มคคสจจ สนต สนตารมมณ จาต สนตารมมณ ฯ ปธานภาว นโตต ปณโต ฯ อถวา ปณโตต อตตตกรณฏเน อตปปโก สาธรสโภชน วย ฯ สนตปณตภาเวเนว เจตถ อเสจนกตาย อตปปกตา ทฏพพา ฯ อท ห ทวย โลกตตรเมว สนธาย วตต ฯ ๑. ส. มหา. ๑๙/๕๖๖ ม เ ฯ ตตถ ปน ต ก ม ส อานนทาต ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๘ ส. ต. ๑๔ ]


อตกกาวจโรต อตตมาณวสยตตา ตกเกน อวจรตพโพ โอคาหตพโพ น โหต าเณเนว อวจรตพโพ ฯ ตโตเอว นปณาณโคจรตาย สณหสขมสภาวตตา จ นปโณ สณโห ฯ ปณฑตเวทนโยต พาลาน อวสยตตา สมมาปฏปท ปฏปนเนห ปณฑเตหเอว เวทตพโพ ฯ อลลยนต อภรมตพพฏเน เสวยนตต อาลยา ป จกามคณาต อาห สตตา ป จกามคเณ อลลยนต ตสมา เต อาลยาต วจจนตต ฯ ตตถ ป จกามคเณ อลลยนตต ป จกามคเณ เสวนตต อตโถ ฯ เตต ป จกามคณา ฯ รมนตต รต วนทนต กฬนต ลฬนต ฯ อาลยนต อภรมวเสน เสวนตต อาลยา อฏสต ตณหาวปรตาน๑ ฯ เตห อาลเยห รมนตต อาลยรามาต เอวเมตถ อตโถ เวทตพโพ ฯ อเม ห สตตา ยถา กามคเณ เอว ราคมป อสสาเทนต อภนนทนต- เยว ฯ ยเถว ห สสชชต ปปผผลภรตรกขาทสมปนน อยยาน ปวฏโ ราชา ตาย สมปตตยา จ รมต สมมทโต อาโมทตป- ปโมทโต โหต น อกกณต สายมป นกขมต น อจฉต เอวมเมห กามาลยตณหาลเยห สตตา รมนต สสารวฏเฏ สมมทตา อนกกณ ตาว สนต ฯ เตน เนส ภควา ทวธมป อาลย อยยานภม วย ทสเสนโต อาลยรามาตอาทมาห ฯ รตาต นรตา ฯ สฏ มทตาต อตวย มทตา อนกกณนโต ฯ าน ๑. ตณหาวจรตานต ภเวยย ฯ

[ ม. ว. ป. ๘ ส. ต. ๑๔ ]


นรตา ฯ สฏ มทตาต อตวย มทตา อนกกณนโต ฯ าน สนธายาต านสทท สนธาย ฯ อตถโต ปน านนต จ ปฏจจสมปปาโทเอว อธปเปโต ฯ ตฏต เอตถ ผล ตทายตต- วตตตายาต าน สงขาราทน ปจจยภตา อวชชาทโย ฯ อเมส สงขาราทน ปจจยาต อทปปจจยา อวชชาทโยว ฯ อทปปจจยาเอว อทปปจจยตา ฯ ยถา เทโวเอว เทวตา ฯ อทปปจจยาน วา อวชชาทน อตตโน พล ปฏจจ ปจจยภาโว อปปาทนสมตถตา อทปปจจยตา ฯ เตน สมตถปจจยลกขโณ ปฏจจสมปปาโท ทสสโต โหต ฯ ปฏจจ สมปปชชต ผล เอตสมาต ปฏจจสมปปาโท ฯ ปททวเยนาป ธมมาน ปจจยฏโ- เอว วภาวโต ฯ สงขาราทปจจยาน ห อวชชาทน เอต อธ- วจน อทปปจจยตาปฏจจสมปปาโทต ฯ สพพสงขารสมโถต- อาท สพพ อตถโต นพพานเมว ฯ ยสมา ห ต อาคมม ปฏจจ อรยมคคสส อารมมณปจจยภาวเหต สพพสงขารวป- ผนทตาน สมมนต วปสมมนต ตสมา สพพสงขารสมโถต วจจต ฯ สพพสงขตวสยตเต ห นพพาเน สพพสงขารวปสม- ปรยาโย ายาคโตเยวาต ฯ อทมปเนตถ นพพจน สพเพ สงขารา สมมนต เอตถาต สพพสงขารสมโถต ฯ ยสมา จ ต อาคมม สพเพ อปธโย ปฏนสสฏา สมจเฉทวเน ปรจจตตา โหนต อฏสตปปเภทา สพพาป ตณหา ขยนต สพเพ [ ม. ว. ป. ๘ ส. ต. ๑๔ ]


กเลสราคา วรชชนต ชรามรณาทเภท สพพ วฏฏทกข นรชฌต ตสมา สพพปธปฏนสสคโค ตณหกขโย วราโค นโรโธต วจจต ฯ ยา ปเนสา ตณหา เตน เตน ภเวน ภวนตร ภวนกนตภาเวน วนต สสพพต ผเลน วา สทธ กมม วนต สสพพตต กตวา วานนต วจจต ฯ ตโต นกขนต วานโตต นพพาน ฯ กลมโถต กายกลมโถ ฯ วเหสาต กายวเหสาเยว ฯ จตเต ปน อภยมเปต พทธาน นตถ โพธมเลเยว สมจฉนนตตา ฯ เอตถ จ จรนสชชาจรภาสเนห ปฏ อาคลายนตาลคลโสสาทวเสน กายกลมโถ เจว กายวเหสา จ เวทตพพา ฯ สา จ โข เทสนาย อตถ อชานนตาน อปปฏปชชนตาน จ วเสน ฯ ชานนตาน ปน ปฏปชชนตาน จ เทสนาย กายปรสสโมป สตถ อปรสสโมว ฯ เตนาห ภควา น จ ม ธมมาธกรณ วเหเสตต ฯ เตเนว วตต ยา อชานนตาน เทสนา นาม โส มม กลมโถ อสสาต ฯ อปสสต สมปณฑนตเถ นปาโต ฯ โส นเกวล เอตทโหส อมาป คาถา ปฏภสต ทเปต ฯ ภควนตนต ปฏสททโยเคน สามอตเถ อปโยควจนนต อาห ภควโตต ฯ วฑฒปปตตา อจฉรยา วา อนจฉรยา ฯ วฑฒอตโถป ห อกาโร โหต ยถา อเสกขา ธมมาต ฯ กปปาน จตตาร อสงเขยยาน สตสหสส จ สเทวกสส โลกสส ธมมสวภาคกรณตถเมว ปารมโย ปเรตวา อทาน สมธคตธมมรชชสส ตตถ อปโปสสกกตาปตต- [ ม. ว. ป. ๘ ส. ต. ๑๔-๕ ]


ทปนตตา คาถตถสส อนอจฉรยตา ตสส วฑฒปปตต จ เวทตพพา ฯ อตถทธาเรน ห คาถาน อนจฉรยตา ฯ โคจรา อเหสนต อปฏหส ฯ อปฏาน จ วตกกสสาต๑ อาห ปรวตกกยตพพภาว ปาปณสต ฯ กจเฉนาต น ทกขาปฏปทาย ฯ พทธาน ห จตตาโรป มคคา สขาปฏปทาว โหนต ฯ ปารม- ปรณกาเล ปน สราคสโทสสโมหสเสว สโต อาคตาคตาน ยาจกาน อลงกตปฏยตต สส กนตตวา คลโลหต นหรตวา สอ ชตาน อกขน อปปาเฏตวา กลวสปปทป ปตต มนาปจารน ภรยนต เอวมาทน เทนตสส อ าน จ ขนตวาทสทเสส อตตภาเวส เฉชชเภชชาทน ปาปณนตสส อาคมนยปฏปท สนธาเยต วตต ฯ หอต วา พยตตนต เอตสม อตเถ นปาโต ฯ เอกสตเถต เกจ ฯ ห พยตต เอกเสน วา อล นปปโยชน เอว กจเฉน อธคต ธมม เทสตนต โยชนา ฯ หลนต วา อลนต อมนา สมานตถ ปท หลนต วทามตอาทส วย ฯ ปกาสตนตป ปนต ฯ เทสตนต อตโถ ฯ เอว กจเฉน อธคตสส ธมมสส อล เทสต ปรยตต เทสต โก อตโถ เทสเตนาต วตต โหต ฯ ราคโทสปเรเตหต ราคโทสผฏเห ฯ ผฏวเสน วย สปเปน ราเคน โทเสน จ สมผฏเห อภภเตหต อตโถ ฯ อถวา ราคโทสปเรเตหต ราคโทสานคเตห ราเคน จ โทเสน ๑. ม. วตกกยตพพตายาต ฯ

[ ม. ว. ป. ๘-๙ ส. ต. ๑๕ ]


จ อนพนเธหต อตโถ ฯ ปฏโสตคามนต นจจคคาหาทน ปฏโสต อนจจ ทกขมนตตา อสภนต เอว คต ปวตต จตสสจจธมมนต อตโถ ฯ ราครตตาต กามราเคน ภวราเคน ทฏ ราเคน จ รตตา ฯ น ทกขนตต อนจจ ทกขมนตตา อสภนต อมนา สภาเวน น ปสสสสนต ฯ เต อปสสนเต โก สกขสสต อนจจนต- อาทนา สภาเวน ยาถาวโต ธมม ชานาเปตนต อธปปาโย ฯ ราคโทสปเรตตาป เนส สมมฬหภาเวเนวาต อาห ตโมกขนเธน อาวฏาต อวชชาราสนา อชโฌตถฏาต ฯ อปโปสสกกตาย จตต นมตต กสมา ปนสส เอว จตต นม นน เอส มตโต โมเจสสาม ตณโณ ตาเรสสาม กมเม อ าตเวเสน ธมม สจฉกเตนธ สพพ ต ปาปณตวา ตารยสส สเทวกนต ปฏน กตวา ปารมโย ปเรตวา สพพ ต ปตโตต ฯ สจจเมตเทว ฯ ปจจเวกขณานภาเวน จ ปนสส เอว จตต นม ฯ ตสส ห สพพ ต ปตวา สตตาน กเลสคหนต ธมมสส จ คมภรต ปจจเวกขนตสส สตตาน กเลสคหนตา จ ธมม- คมภรตา จ สพพากาเรน ปากฏา ชาตา ฯ อถสส อเม สตตา ก ชยปณณลาพ วย ตกกภรตจาฏ วย วสาเตลปตปโลตกา วย อ ชนมกขตหตโถ วย จ กเลสภรตา อตสงกลฏา ราครตตา โทสทฏา โมหมฬหา เต กนนาม ปฏวชฌสสนตต [ ม. ว. ป. ๙ ส. ต. ๑๕ ]


จนตยโต กเลสคหนปจจเวกขณานภาเวนาป เอว จตต นม ฯ อย ธมโม ปวสนธารกอทกกขนโธ วย คมภโร ปพพเตน ปฏจฉาเทตวา ปโต สาสโป วย ทททโส สตธา ภนนสส วาลสส โกฏ วย อณ มยา ห อม ธมม ปฏวชฌต วายมนเตน อทนน ทาน นาม นตถ อรกขต สล นาม นตถ อปรปรตา กาจ ปารม นาม นตถ ตสส เม นรสสาห วย มารพล วธมนตสสาป ปว น กมปตถ ปมยาเม ปพเพนวาส อนสสรนตสสาป น กมปตถ มชฌมยาเม ทพพจกข วโสเธน- ตสสาป น กมปตถ ปจฉมยาเม ปน ปฏจจสมปปาท ปฏ- วชฌนตสเสว เม ทสสหสส โลกธาต กมปตถ อต มาทเสนาป ตกขาเณน กจเฉเนวาย ธมโม ปฏวทโธ ต โลกยมหาชนา กถ ปฏวชฌสสนตต ธมมคมภรตาย ปจจเวกขณานภาเวนาป เอว จตต นมต เวทตพพ ฯ อป พรหมนา ยาจเต เทเสต- กามตายปสส เอว จตต นม ฯ ชานาต ห ภควา มม อปโปสสกกตาย จตเต นมมาเน มหาพรหมา ธมมเทสน ยาจสสต อเม จ สตตา พรหมครกา เต สตตา กร ธมม น เทเสต- กาโม อโหส อถ น มหาพรหมา ยาจตวา เทสาเปส สนโต วต โภ ธมโม ปณโตต ม มานา สสสสสสนตต อทมปสส การณ ปฏจจ อปโปสสกกตาย จตต นม โน ธมมเทสนายาต เวทตพพ ฯ [ ม. ว. ป. ๙ ส. ต. ๑๕ ]


[๑๙] สหมปตสสาต โส กร กสสปสส ภควโต สาสเน สหโก นาม เถโร ปมชฌาน นพพตเตตวา ปมชฌานภมย กปปายกพรหมา หตวา นพพตโต ฯ ตตร น สหมปตพรหมาต ส ชานนต ฯ ต สนธายาห พรหมโน สหมปตสสาต ฯ นสสต วตาต โส กร อม สทท ตถา นจฉาเรส ยถา ทสสหสส- โลกธาตพรหมาโน สตวา สพเพ สนนปตส ฯ อปปรชกข- ชาตกาต ป ามเย อกขมห อปป ปรตต ราคโทสโมหรช เอเตส เอวสภาวาต อปปรชกขชาตกา อปป ราคาทรช เยส ตสภาวา อปปรชกขชาตกาต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ อสสวนตาต สย อภ าตอาทส วย กรณตเถ ปจจตตวจน ฯ อสสวนตายาต อตโถ ฯ ภวสสนตต ปรมพทเธส ทสป กรย- วเสน กตาธการา ปรปากคตปทมาน วย สรยรสมสมผสส ธมม- เทสนเยว อากงขมานา จตปปทกคาถาวสาเน อรยภม โอกกมนารหา น เอโก น เทว อเนกสตสหสสา ธมมสส อ าตาโร ภวสสนตต ทสเสต ฯ ปาตรโหสต ปาตภว ฯ สมเลห จนตโตต สมเลห ปรณกสสปาทห ฉห สตถาเรห จนตโต ฯ เต ห ปเรตร อปปชชตวา สกลชมพทเป กณฏเก ปตถรมานา วย วส ส จมานา วย จ สมล มจฉาทฏ ธมม เทสยส ฯ เต กร พทธโกลาหลานสสเวน ส ชาตกตหลา โลก ว เจตวา โกห เ ตวา สพพ ต ปฏชานนตา ยงก จ อธมมเยว [ ม. ว. ป. ๙ ส. ต. ๑๕ ]


ธมโมต ทเปส ฯ อปาปเรตนต ววร เอต ฯ อมตสส ทวารนต อมตสส นพพานสส ทวารภต อรยมคค ฯ อท วตต โหต เอต กสสปสส ภควโต สาสนนตรธานโต ปภต ปหต นพพาน- นครสส มหาทวาร อรยมคค สทธมมเทสนาหตเถน อปาปร ววร อคฆาเฏหต ฯ สณนต ธมม วมเลนานพทธนต อเม สตตา ราคาทมลาน อภาวโต วมเลน สมมาสมพทเธน อนพทธ จตสสจจธมม สณนต ตาว ภควาต ยาจต ฯ เสลปพพโต อจโจ โหต ถโร จ น ปสปพพโต มสสกปพพโต วาต อาห เสเล ยถา ปพพตมทธนฏ โตต ฯ ตสสตโถ เสลมเย เอกฆเน ปพพตมทธน ยถา โตว น ห ตตถ ตสส ทสสนตถ ควกขปนปสารณาทกจจ อตถต ฯ ตถปมนต ตปปฏภาค เสลปพพตปม ฯ ธมมมย ปาสาทนต โลกตตรธมมมาห ฯ โส ห สพพโส ปสาทาวโห สพพธมเม อตกกมม อจจคคตฏเน ปาสาทสทโส จ ฯ ป าปรยาโย วา อธ ธมมสทโท ฯ ป า ห อจจคคตฏเน ปาสาโทต อภธมเม นททฏา ฯ ตถา จาห ป าปาสาทมารยห อโสโก โสกน ปช ปพพตฏโว ภมมฏเ ธโร พาเล อเวกขตต๑ ฯ ๑. ข. ธ. ๒๕/๑๘ ฯ

[ ม. ว. ป. ๙-๑๐ ส. ต. ๑๕-๖ ]


อย ปเนตถ สงเขปตโถ ฯ ยถา เสลปพพตมทธน ยถา โตว จกขมา ปรโส สมนตโต ชนต ปสเสยย ตวมป สเมธ สนทรป สพพ ตาเณน สมนตจกข ภควา ธมมมย ป ามย ปาสาทมารยห สย อเปตโสโก โสกาวกณณ ชาต- ชราภภต ชนต อเปกขสส อปธารย อปปรกขาต ฯ อย ปเนตถ อธปปาโย ยถา ห ปพพตปาเท สมนตา มหนต เขตต กตวา ตตถ เกทารปาลส กฏกาโย กตวา รตต อคค ชาเลยย จตรงคสมนนาคต จ อนธการ อสส อถ ตสส ปพพตสส มตถเก ตวา จกขมโต ปรสส ภม โอโลกยโต เนว เขตต น เกทารปาลโย น กฏโย น ตตถ สยตมนสสา ป าเยยย อนชชลภาวโต กฏกาส ปน อคคชาลมตตเมว ป าเยยย อชชลภาวโต เอว ธมมปาสาท อารยห สตตนกาย โอโลกยโต ตถาคตสส เย เต อกตกลยาณา สตตา เต เอกวหาเร ทกขณชานปสเส นสนนาป พทธจกขสส อาปาถ นาคจฉนต าณคคนา อนชชลภาวโต อนฬารภาวโต จ รตต ขตตา สรา วย โหนต เย ปน กตกลยาณา เวเนยยปคคลา เต เอวสส ทเรป ตา อาปาถ อาคจฉนต ปรปกกาณคคตาย สมชชล- ภาวโต อฬารสนตานตาย จ โส อคค วย หมวนตปพพโต วย จ ฯ วตตมป เจต [ ม. ว. ป. ๑๐ ส. ต. ๑๖ ]


ทเร สนโต ปกาเสนต หมวนโตว ปพพโต อสนเตตถ น ทสสนต รตต ขตตา ยถา สราต๑ ฯ อฏาหต ภควโต ธมมเทสนตถ จารกจรณ ยาจนโต ภณต ฯ อฏาหต วา ธมมเทสนาย อปโปสสกกตาสงขาตสงโกจาปตตโต กลาสภาวโต อฏห ฯ วราตอาทส ภควา สาตสยจตพพธ- สมมปปธานวรยวนตตาย วโร เทวปตตมจจกเลสาภสงขาร- มาราน วชตตตา วชตสงคาโม ชาตกนตาราทโต เวเนยย- สตถวาหนสมตถตาย นพพานสงขาต เขมปปเทส สมปาปนสมตถ- ตาย สตถวาโห กามจฉนทอณสส อภาวโต อนโณต เวทตพโพ ฯ โย ห ปเรส อณ คเหตวา วนาเสต โส เตห อณ เทหต ตชชมาโนป ผรส วจจมาโนป พชฌมาโนป๒ วธยมาโนป ก จ ปฏปผรต น สกโกต สพพ ตตกขต ฯ ตตกขาการณ หสส ต อณ โหต ฯ เอวเมว โย ยมห กามจฉนเทน รชชต ตณหาคหเณน ต วตถ คณหต โส เตน ผรส วจจมาโนป พชฌมาโนป๓ วธยมาโนป ก จ ปฏปผรต น สกโกต สพพ ตตกขต ฯ ตตกขาการณ หสส โส กามจฉนโท โหต ฆรสามเกห วธยมานาน๔ อตถน วย ฯ กสมา ฯ อณสทสตตา กามจฉนทสส ฯ [๒๐] อชเฌสนนต ครฏานย ปยรปาสตวา ครตร ปโยชน ๑. ข. ธ. ๒๕/๕๕ ฯ ๒.-๓. ม. วมภมาโนป ฯ ๔. ม. วเห ยมานาน ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๐ ส. ต. ๑๖ ]


อททสส อภปฏนา อชเฌสนา ฯ สาป อตถโต ยาจนาเอว ฯ พทธจกขนาต อนทรยปโรปรยตตาเณน จ อาสยานสยาเณน จ ฯ อเมส ห ทวนน าณาน พทธจกขต นาม ฯ สพพ ต- าณสส สมนตจกขต ฯ เหฏ มาน ตณณ มคคาณาน ธมมจกขต ฯ อปปรชกเขตอาทส เยส วตตนเยเนว ป า- จกขมห ราคาทรช อปป เต อปปรชกขา ฯ เยส ต มหนต เต มหารชกขา ฯ เยส สทธาทน อนทรยาน ตกขาน เต ตกขนทรยา ฯ เยส ตาน มทน เต มทนทรยา ฯ เยส เตเยว สทธาทโย อาการา สนทรา เต สวาการา ฯ เย กถตการณ สลลกเขนต สเขน สกกา โหนต ว าเปต เต สว าปยา ฯ เย ปรโลก เจว วชช จ ภยโต ปสสนต เต ปรโลกวชชภย- ทสสาวโน นาม ฯ อปปลาน เอตถ สนตต อปปลน คจโฉป ชลาสโยป ฯ อธ ปน ชลาสโย อธปเปโต ฯ ตสมา อปปล- นยนต อปปลวเนต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ อโต ปเรสป เอเสว นโย ฯ อนโตนมคคโปสนต ยาน อทกสส อนโต นมคคาเนว หตวา ปสสนต วฑฒนต ตาน อนโตนมคคโปสน ฯ อทก อจจคคมม ตฏนตต อทก อตกกมตวา ตฏนต ฯ ตตถ ยาน อจจคคมม ตาน ตาน สรยรสมสมผสส อาคมย- มานาน ตาน อชช ปปผนกาน ฯ ยาน สโมทก ตาน ตาน เสว ปปผนกาน ฯ ยาน อทกา อนคคตาน อนโตนมคคโปสน [ ม. ว. ป. ๑๐-๑ ส. ต. ๑๖ ]


ตาน ตตยทวเส ปปผนกาน ฯ อทกา ปน อนคคตาน อ านป สโรคอปปลาทน๑ นาม อตถ ยาน เนว ปปผสสนต มจฉกจฉปภกขาเนว ภวสสนต ตาน ปาล นารฬหาน อาหรตวา ปน ทเปตพพานต อฏกถาย น ปกาสตาน ฯ ยเถว ห ตาน จตพพธาน ปปผาน เอวเมว อคฆตต วปจต เนยโย ปทปรโมต จตตาโร ปคคลา ฯ ตตถ ยสส ปคคลสส สห อทาหฏเวลาย ธมมาภสมโย โหต อย จตตาโร สตปฏานาต อาทนา นเยน สงขตเตน มาตกาย ปยมานาย เทสนานสาเรน าณ เปเสตวา อรหตต คณหต สมตโถ ปคคโล อคฆตต ต วจจต ฯ ยสส ปคคลสส สงขตเตน ภาสตสส วตถาเรน อตเถ วภชยมาเน ธมมาภสมโย โหต อย รจจต ปคคโล วปจต ฯ ยสส ปคคลสส อทเทสโต ปรปจฉโต โยนโส มนสกโรโต กลยาณมตเต เสวโต ภชโต ปยรปาสโต อนปพเพน ธมมาภสมโย โหต อย วจจต ปคคโล เนยโย ฯ ยสส ปคคลสส พหมป สณโต พหมป ภณโต พหมป ธารยโต พหมป วาจยโต น ตาย ชาตยา ธมมาภสมโย โหต เตน อตตภาเวน มคค วา ผล วา อนตมโส ฌาน วา วปสสน วา นพพตเตต น สกโกต อย วจจต ปคคโล ปทปรโม ฯ ตตร ภควา อปปลวนาทสทส ทสสหสสโลกธาต โอโลเกนโต ๑. สโรปคอปปลาทนตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๑-๑๒ ส. ต. ๑๖ ]


อชช ปปผนกาน วย อคฆตต เสว ปปผนกาน วย วปจต ตตยทวเส ปปผนกาน วย เนยเย มจฉกจฉปภกขปปผาน วย ปทปรเม จ อททส ฯ ปสสนโต จ เอตตกา อปปรชกขา เอตตกา มหารชกขา ตตราป เอตตกา อคฆตต ต เอว สพพาการโตว อททส ฯ ตตถ ตณณ ปคคลาน อมสม เว อตตภาเว ภควโต ธมมเทสนา อตถ สาเธต ฯ ปทปรมาน อนาคตตถาย วาสนา โหต ฯ อถ ภควา อเมส จตนน ปคคลาน อตถาวห ธมมเทสน วทตวา เทเสตกมยต อปปาเทตวา ปน สพเพป ตส ภเวส สตเต ภพพาภพพวเสน เทว โกฏาเส อกาส ฯ เย สนธาย วตต เย เต สตตา กมมาวรเณน สมนนาคตา วปากาวรเณน สมนนาคตา กเลสาวรเณน สมนนา- คตา อสสทธา อจฉนทกา ทปป า อภพพา นยาม โอกกมต กสเลส ธมเมส สมมตต อเม เต สตตา อภพพา ฯ กตเม เต สตตา ภพพา เย เต สตตา น กมมาวรเณน ฯ เป ฯ อเม เต สตตา ภพพาต ฯ ตตถ สพเพป อภพพปคคเล ปหาย ภพพปคคเลเยว าเณน ปรคคเหตวา เอตตกา ราค- จรตา เอตตกา โทสโมหวตกก สทธาพทธจรตาต ฉ โกฏาเส อกาส ฯ เอว กตวา ธมม เทเสสสามต จนเตส ฯ เอตถ จ อปปรชกขาทภพพาทวเสน อาวชชนตสส ภควโต เต สตตา ป ชป ชาว หตวา อปฏหนต น เอเกกาต ทฏพพ ฯ [ ม. ว. ป. ๑๒ ส. ต. ๑๖ ]


ปจจภาสต ปฏอภาส ฯ อปารตาต ววฏา ฯ อมตสส ทวาราต อรยมคโค ฯ โส ห อมตสงขาตสส นพพานสส ทวาร ฯ โส มยา ววรตวา ปโต มหากรณปนสสเยน สยมภาเณน อธคตตตาต ทสเสต ฯ อปารต เตส อมตสส ทวารนต เกจ ปนต ฯ ปม จนต สทธนต สพเพ อตตโน สทธ ปม จนต วสสชเชนต ปเวเทนต ฯ มยา เทสเต ธมเม มย จ อตตโน สททหนาการ อฏาเปนตต อตโถ ฯ ปจฉมปททวเย อยมตโถ อห ห อตตโน ปคณ สปปวตตตมป อม ปณต อตตม ธมม กายวาจากลมถส หตวา น ภาส ภาสสสามต (น) จนเตส อทาน ปน สพโพ ชโน สทธาภาชน อปเนต ปเรสสาม อเมส สงกปปนต ฯ อนตรธายต สตถาร คนธมาลาทห ปเชตวา อนตรหโต สกฏานเมว คโตต อตโถ ฯ สตถ สนตก ห อปคตาน เทวาน พรหมาน จ ตสส ปรโต อนตรธาน นาม สกฏานคมนเมว ฯ [๒๑] เอตทโหสต เอต อโหส ฯ กสส นโข อห ปม ธมม เทเสยยนต อย ธมมเทสนาปฏสยตโต วตกโก อทปาทต อตโถ ฯ อาฬาโรต ตสส นาม ฯ ทฆปงคโล กเรส ฯ โส ห ตงคสรรตาย ทโฆ ปงคลจกขตาย ปงคโล ฯ เตนสส อาฬาโรต นาม อโหส ฯ กาลาโมต โคตต ฯ ปณฑโตต ปณฑจเจน สมนนาคโต ฯ สมาปตตปฏลาภสสทเธน อธคม- [ ม. ว. ป. ๑๒ ส. ต. ๑๖ ]


พาหสจจสงขาเตน ปณฑตภาเวน สมนนาคโตต อตโถ ฯ พยตโตต เวยยตตเยน สมนนาคโต ฯ สมาปตตปฏลาภปจจเยน ปารหารกป าสงขาเตน พยตตภาเวน ยตโตต อตโถ ฯ เมธาวต านปปตตยา ป าย สมนนาคโต ฯ อถวา เมธาวต ตเหตก- ปฏสนธป าสงขาตาย ตตอตกตตพพตาป าสงขาตาย จ เมธาย สมนนาคโตต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ อปปรชกข ชาตโกต สมาปตตยา วกขมภตตตา นกกเลสชาตโก วสทธ สตโต ฯ อาชานสสตต สลลกขสสต ปฏวชฌสสต ฯ ภควโตป โข าณ อทปาทต ภควโตป สพพ ตาณ อปปชช ฯ ภควา กร เทวตาย กถเตเนว นฏ อคนตวา สยมป สพพ ต- าเณน โอโลเกนโต อโต สตตมทวสมตถเก กาล กตวา อาก จ ายตเน นพพตโตต อททส ฯ ต สนธายาห ภควโตป โข าณ อทปาทต ฯ มหาชานโยต สตตทวสพภนตเร ปตตพพ- มคคผลโต ปรหนตตา มหต ชาน ปรหาน อสสาต มหา- ชานโย ฯ อกขเณ นพพตโต อธ ธมมเทสนฏาน อาคมน- ปาทาป นตถ อถาห ตตถ คจเฉยย คนตวา เทสยมาน ธมมมปสส โสต โสตปสาโทป นตถ เอว มหาชานโย ชาโตต ทสเสต ฯ กมปน ภควตา ต อตตโน พทธานภาเวน ธมม าเปต น สกกาต ฯ อาม น สกกาต ฯ น ห ปรโต โฆสมนตเรน สาวกาน ธมมาภสมโย สมภวต ฯ อ ถา [ ม. ว. ป. ๑๒ ส. ต. ๑๗ ]


อตรปจจยรหตสสาป ธมมาภสมเยน ภวตพพ น จ ต อตถ ฯ วตต เหต เทวเม ภกขเว ปจจยา สมมาทฏ ยา อปปาทาย ปรโต จ โฆโส อชฌตต จ โยนโส มนสกาโรต๑ ฯ อททโกต ตสส นาม ฯ รามสส ปน ปตตตาย รามปตโต ฯ อภโทส- กาลกโตต อฑฒรตเต กาลกโต ฯ ภควโตป โข าณ อทปาทต อธาป กร ภควา เทวตาย วจเนน สนนฏาน อกตวา สพพ ตาเณน โอโลเกนโต หยโย อฑฒรตเต กาล กตวา อททโก รามปตโต เนวส านาส ายตเน นพพตโตต อททส ฯ ตสมา เอว วตต ฯ เสส ปรมนยสทสเมว ฯ พหปการาต พหอปการา ฯ ปธานปหตตต อปฏหสต ปธานตถาย เปสตตต- ภาว วสนฏาเน ปรเวณสมมชชเนน ปตตจวร คเหตวา อนพนธเนน มโขทกทนตกฏทานาทนา จ อปฏหส ฯ [๒๒] เก ปเนเต ป จวคคยา นาม ฯ เย เต ราโม ธโช ลกขโณ จาป๒ มนต ย โ จ๓ โภโช สยาโม สทตโต เอเต ตทา อฏ อเหส พราหมณา ฉฬงความนต๔ วยากรสต ฯ โพธสตตสส ชาตกาเล สปนปฏคคาหกา เจว ลกขณปฏคคาหกา ๑. อง. ทก. ๒๐/๑๑๐ ตตถ ปน ปรโต จ โฆโส โยนโส จ มนสกาโรต ทสสต ฯ ๒. โชตมนต ฯ ๓. สโภโช ฯ ๔. ฉฬงควา มนต ฯ เอวมป ทสสต ฯ กตถจ ปน โกณฑ โ จ โภโช สยาโม สทตโตตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๓ ส.ต. ๑๗ ]


จ อฏ พราหมณา ฯ เตส ตโย เทวธา พยากรส อเมห ลกขเณห สมนนาคโต อคาร อชฌาวสมาโน ราชา โหหต จกกวตต ปพพชมาโน พทโธต ฯ ป จ พราหมณา เอกสพยา- กรณา อเหส อเมห ลกขเณห สมนนาคโต อคาเร น ตฏต พทโธว โหตต ฯ เตส ปรมา ตโย ยถามนตปทงคตา ฯ เอเต ห ลกขณมนตสงขาตเวทวจนานรป ปฏปนนา เทว คตโย ภวนต อน าต วตตนยาเมน นจฉนต อสกโกนตา วตตเมว ปฏปชชส น มหาปรสสส พทธภาวปปตต ปจจาสส ฯ อเม ปน โกณฑ าทโย ป จ เอกสโต พทโธ ภวสสตต ชาต- นจฉยตตา มนตปท อตกกนตา ฯ เต อตตนา ลทธ ตฏ ทาน าตกาน วสสชเชตวา อย มหาปรโส อคาเร นาชฌาวสสสต เอกนเตน พทโธ ภวสสตต นพเพมตกา โพธสตต อททสส สมณปพพชช ปพพชตา ฯ เตส ปตตาตป วทนต ฯ ต อฏ- กถาย ปฏกขตต ฯ เอเต กร ทหรกาเลเยว พห มนเต ชานส ตสมา เน พราหมณา อาจรยฏาเน ปยส ฯ เต ปจฉา อมเหห ปตตทารชฏ ฉนทตวา น สกกา ภวสสต ปพพชตนต ทหรกาเลเยว ปพพชตวา รมณยาน เสนาสนาน ปรภ ชนตา วจรส ฯ กาเลน กาล ปน ก โภ มหาปรโส มหาภนกขมน นกขนโตต ปจฉนต ฯ มนสสา กห ตมเห มหาปรส ปสสสสถ ตส ปาสาเทส ตวธนาฏกมชเฌ เทโว วย สมปตต อนโภตต [ ม. ว. ป. ๑๓ ส. ต. ๑๗ ]


วทนต ฯ เต สตวา น ตาว มหาปรสสส าณ ปรปาก คจฉตต อปโปสสกกา วหรสเยว ฯ กสมา ปเนตถ ภควา พหปการา โข เม ป จวคคยาต อาห ก อปการกานเยว เอส ธมม เทเสต อนปการกาน น เทเสตต ฯ โน น เทเสต ฯ ปรจยวเสน เหส อาฬาร เจว กาลาม อททก จ รามปตต โอโลเกส ฯ เอตสมมปน พทธกเขตเต เปตวา อ า- โกณฑ อ โ ปม ธมม สจฉกาต สมตโถ นาม นตถ ฯ กสมา ฯ ตถาวธอปนสสยตตา ฯ ปพเพ กร ป กรณกาเล เทว ภาตโร อเหส ฯ เต จ เอกโต สสส อกส ฯ ตตถ เชฏสส เอกสม สสเส นว วาเร อคคสสสทาน มยา ทาตพพนต อโหส ฯ โส วปปกาเล พชคค นาม ทตวา คพภกาเล กนฏเน สทธ มนเตส ฯ กนฏโ คพภกาเล คพภ ผาเลตวา ทสสามต ตรณสสส นาเสตกาโมสต อาห ฯ เชฏโ กนฏสส อนนวตต- ภาว ตวา เขตต วภชตวา อตตโน โกฏาสโต คพภ ผาเลตวา ขร นหรตวา สปปผาณเตน โยเชตวา อทาส ฯ ปถกกาเล ปถก กาเรตวา อทาส ฯ ลายเน ลายนคค เวณ- กรเณ เวณคค เวณโย ปรสภารวเสน พนธตวา กลาปกรเณ กลาปคค ขเล กลาปาน ปนทวเส ขลคค มททตวา วหน ราสกรณทวเส ขลภณฑคค โกฏาคาเร ธ สส ปกขปน- ทวเส โกฏคคนต เอว เอกสม สสเส นว วาเร อคคทาน [ ม. ว. ป. ๑๓ ส. ต. ๑๗ ]


อทาส ฯ กนฏโ ปน ขลโต ธ อทธรตวา คหณทวเส อทาส ฯ เตส เชฏโ อ าโกณฑ ตเถโร ชาโต ฯ กนฏโ สภททปรพพาชโก ฯ อต เอกสม สสเส นวนน อคค- ทานาน ทนนตตา เปตวา เถร อ โ ปม ธมม สจฉกาต สมตโถ นาม นตถ ฯ นวนน อคคทานาน ทนนตตาต อท จ ตสส รตต น อคคภาวตถาย กตาภนหารานรปปวตตตสาวก- ปารมยา จณณนเตน ปวตตตตตา วตต ฯ ตณณมป ห โพธสตตาน ตตปารมยา สขาปปตตกาเล ปวตตต ป อป วา ครตรวปากเมว โหต ฯ ธมมสส จ สพพปม สจฉกรยาย วนา กถ รตต น อตตภาวสทธต ฯ พหปการา โข เม ป จวคคยาต อท ปน อปการานสสรณมตตเกเนว วตต ฯ [๒๓] อสปตเน มคทาเยต ตสม กร ปเทเส อนปปนเน พทธปปาเท ปจเจกสมพทธา คนธมาทนปพพเต สตตาห นโรธ- สมาปตตยา วตนาเมตวา นโรธา วฏาย นาคลตาทนตกฏ ขาทตวา อโนตตตทเห มข โธวตวา ปตตจวร อาทาย อากาเสน อาคนตวา นปตนต ตตถ จวร ปารปตวา นคเร ปณฑาย จรตวา กตภตตกจจา คมนกาเลป ตโตเยว อปปตตวา คจฉนต ฯ อต อสโย เอตถ นปตนต อปปตนต จาต ต าน อสปตนนต สงข คต ฯ มคานมปน อภยตถาย ทนนตตา มคทาโยต วจจต ฯ เตน วตต อสปตเน มคทาเยต ฯ อ เ พทธา ปม ธมม- [ ม. ว. ป. ๑๓-๑๔ ส. ต. ๑๗ ]


เทสนตถาย คจฉนตา อากาเสน คนตวา ตตเถว โอตรนต ฯ อมหากมปน ภควา อปกสส อาชวกสส อปนสสย ทสวา อปโก อม อทธาน ปฏปนโน โส ม ทสวา สลลปตวา คมสสต อถ ปน นพพณโณ อาคมม อรหตต สจฉกรสสตต ตวา อฏารสโยชนมคค ปทสาว อคมาส ฯ เตน วตต เยน พาราณส เตน จารก ปกกามต ฯ [๒๔] อนตรา จ คย อนตรา จ โพธนต คยาย จ โพธสส จ ววเร ตคาวตนตเร าเน ฯ โพธมณฑโต ห คยา ตณ คาวตาน พาราณส อฏารสโยชนาน ฯ อปโก โพธมณฑสส จ คยาย จ อนตเร ภควนต อททส ฯ อนตราสทเทน ปน ยตตตตา อปโยควจน กต ฯ อทเส จ าเนส อกขรจนตกา อนตรา คาม จ นท จ ยาตต เอว เอกเมว อนตราสทท ปย ชนต ฯ โส ทตยปเทนป โยเชตพโพ โหต ฯ อนตราสทเท อโยชยมาเน อปโยควจน น ปาปณาต สามวจนสส ปสงเค อนตราสทท- โยเคน อปโยควจนสส อจฉตตตา ฯ อธ ปน โยเชตวา เอว วตต ฯ อทธานมคคนต อทธานสงขาต มคค ฯ ทฆมคคนต อตโถ ฯ อทธานคมนสมยสส วภงเค อฑฒโยชน คจฉามต ภ ชตพพนตอาทวจนโต อฑฒโยชนมป อทธานมคโค โหต ฯ โพธมณฑโต ปน คยา ตคาวต ฯ วปปสนนานต สฏ ปสน นาน ฯ อนทรยาทน มนจฉฏาน อนทรยาน ฯ ปรสทโธต [ ม. ว. ป. ๑๔ ส. ต. ๑๗ ]


นทโทโส ฯ ปรโยทาโตต ตสเสว เววจน ฯ นรปกกเลสตตาเยว ห เอส ปรโยทาโตต วตโต น เสตภาเวน ฯ เอตสส จ ปรโยทาตต ทสวาว อนทรยาน วปปสนนต อ าส ฯ นยค- คาหกป า กเรสา ตสส อาชวกสส ฯ สพพาภภต สพพ เตภมกธมม อภภวตวา โต ฯ สพพวทต สพพ จตพภมกธมม อเวท อ าน สพพโส เยยาวรณสส ปหนตตา ฯ สพเพส ธมเมส อนปลตโตต สพเพส เตภมกธมเมส รชชนทสสนมยหนา- ทนา กเลสเลเปน อลตโต ฯ สพพ ชโหต สพพ เตภมกธมม ชหตวา โต ฯ อปปหาตพพมป ห กสลาพยากต ตปปฏ- พทธกเลสปปหาเนน ปหนตตา น โหตต ชหตเมว โหต ฯ ตณหกขเย วมตโตต ตณหกขเย นพพาเน อารมมณกรณวเสน วมตโต ฯ สย อภ ายาต สพพ จตพภมกธมม อตตนาว ชานตวา ฯ กมททเสยยนต ก อ อย เม อาจรโยต กททเสยย ฯ น เม อาจรโย อตถต โลกตตรธมเม มยห อาจรโย นาม นตถ ฯ ก จาป ห โลกยธมมานมป ยาทโส โลกนาถสส อธคโม น ตาทโส อาคโม ปรปเทโส อตถ ฯ โลกตตรธมเม ปนสส เลโสป นตถ ฯ นตถ เม ปฏปคคโลต มยห สลาทห คเณห ปฏนธภโต ปคคโล นาม นตถ ฯ สมมาสมพทโธต เหตนา นเยน จตตาร สจจาน สย พทโธ ฯ สตภโตต สพพกเลสคคนพพาปเนน สตภโต ฯ กเลสานเยว [ ม. ว. ป. ๑๔ ส. ต. ๑๗-๘ ]


นพพตตตา นพพโต ฯ กาสน ปรนต กาสกรฏเ นคร ฯ อาห นต อาหนสสาม ฯ อมตทนทภนต เวเนยยาน อมตา- ธคมาย อคโฆสนาต กตวา สตถ ธมมเทสนาป อมตทนทภต วตตา ฯ ธมมจกขปฏลาภาย ต อมตเภร ปหรสสามต คจฉามต วตต โหต ฯ อรหส อนนตชโนต อนนตชโนป ภวต ยตโตต อตโถ ฯ อนนตาโณ ชตกเลโสต อนนตชโน ฯ หเวยยาปา- วโสต๑ อาวโส เอวมป นาม ภเวยย ฯ เอววเธ นามรปกาย- รตเน อทเสน าเณน ภวตพพนต อธปปาโย ฯ อย หสส ปพพชชาย ปจจโย ชาโต ฯ กตาธกาโร เหส ฯ ตถาห ภควา เตน สมาคมตถ ปทสาว ต มคค ปฏปชช ฯ ปกกามต วงกหารชนปท นาม อคมาส ฯ ตตเถก มคลททกคามก นสสาย วาส กปเปส ฯ เชฏกลททโก ต อปฏาส ฯ ตสม จ ชนปเท จณฑา มจฉกา โหนต ฯ อถ น เอกาย ปาฏยา๒

วสาเปส ฯ มคลททโก ทร มคว คจฉนโต อมหาก อรหนเต มา ปมชชต นาว๓ นาม ธตร อาณาเปตวา อคมาส สทธ ปตต- ภาตเกห ฯ สา จสส ธตา ทสสนยา โหต โกฏาสสมปนนา ฯ ทตยทวเส อปโก ฆร อาคโต ต ทารก สพพ อปหาร กตวา ปรวสต อปคต ทสวา ราเคน อภภโต ภ ชตตป อสกโกนโต ภาชเนน ภตต อาทาย วสนฏาน คนตวา ภตต เอกมนต ๑. ปาลย หเวยยาวโสต ทสสต ฯ ตเถว อฏกถา ฯ ๒. จาฏยาต ภเวยย ฯ ๓. ม. จาป ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๔-๕ ส. ต. ๑๘ ]


นกขปตวา สเจ นาว๑ ลภาม ชวาม โน เจ มรามต นราหาโร สย ฯ สตตเม ทวเส มาควโก อาคนตวา ธตร สพพ อปกสส ปวตต ปจฉ ฯ สา เอกทวสเมว อาคนตวา ปน นาคตปพโพต อาห ฯ มาควโก อาคตทวเสเนว๒ น อป- สงกมตวา ปจฉสสามต ตขณเยว คนตวา ก ภนเต อผาสกนต ปาเท ปรามสนโต ปจฉ ฯ อปโก นตถนนโต ปรวตตตเยว ฯ โส วท ภนเต ย มยา สกกา กาต สพพ กรสสามต อาห ฯ อปโก สเจ นาว๓ ลภาม ชวาม โน เจ มยหเมว มรณ เสยโยต อาห ฯ ชานาส ปน ภนเต ก จ สปปนต ฯ น ชานามต ฯ น ภนเต ก จ สปป อชานนเตน สกกา ฆราวาส อธฏาตนต ฯ โส อาห นาห ก จ สปป ชานาม อปจ ตมหาก มสหารโก ภวสสาม มส จ วกกณสสามต ฯ มาควโก อมหากมป เอตเทว รจจตต อตตรสาฏก ทตวา ฆร เนตวา ธตร ตสส อทาส ฯ เตส สวาสมนวาย ปตโต วชาย ฯ สภทโทตสส นาม อกส ฯ นาวาป๔ ตสส โรทนกาเล มส- หารกสส ปตต มคลททกสส ปตต มา โรท มา โรทตอาทน วทมานา ปตตโตสนคเตน อปก อปผณเฑส ฯ ภทเท ตว ม อนาโถต ม ส อตถ เม อนนตชโน นาม สหาโย ตสสาห สนตก คมสสามต อาห ฯ นาวา๓ เอวมย อฏฏยตต ตวา ๑. ม. จาป ฯ ๒. ม. อาคตเวเสเนว ฯ ๓. ม. จาป ฯ ๔. ม. จาปา ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๕ ส. ต. ๑๘ ]


ปนปปน กเถส ฯ โส เอกทวส อนาโรเจตวาว มชฌมเทสาภมโข ปกกาม ฯ ภควา จ เตน สมเยน สาวตถย วหรต เชตวเน มหาวหาเร ฯ อถโข ภควา ปฏกจเจว ภกข อาณาเปส โย ภกขเว อนนตชโนต ปจฉมาโน อาคจฉต ตสส ม ทสเสยยา- ถาต ฯ อปโกป โข กห อนนตชโน วสตต ปจฉนโต อนปพเพน สาวตถ อาคนตวา วหารมชเฌ ตวา กห อนนตชโนต ปจฉ ฯ ต ภกข ภควโต สนตก นยส ฯ โส จ ภควนต ทสวาว ชานาถ ม ภควาต อาห ฯ อาม อปก ต ชานาม กห ปน ตว วสตถาต ฯ วงกหารชนปเท ภนเตต ฯ อปก มหลลโกส ชาโต ปพพชต สกขสสสต ฯ ปพพชสสาม ภนเตต ฯ ภควา ปพพาเชตวา ตสส กมมฏาน อทาส ฯ โส กมมฏาเน กมม กโรนโต อนาคามผเล ปตฏาย กาล กตวา. อวเหส นพพตโต นพพตตกขเณเยว จ อรหตต ปาปณ ฯ อวเห นพพตตมตตา ห สตต ชนา อรหตต ปาปณส ฯ เตส โส อ ตโร ฯ วตต เหต อวห อปปนนาเส วมตตา สตต ภกขโว ราคโทสปรกขณา ตณณา โลเก วสตตก อปโก ปลคณโฑ จ ปกกสาต จ เต ตโย ภททโย ขณฑเทโว จ พาหทนต จ ปงคโย เต หตวา มานส เทห ทพพโยค อปจจคนต๑ ฯ ๑. ส. ส. ๑๕/๔๘

[ ม. ว. ป. ๑๕ ส. ต. ๑๘ ]


[๒๕] สณเปสนต เนว อภวาเทตพโพตอาทนา กตก อกส ฯ พาหลลโกต จวรพาหลลาทน อตถาย ปฏปนโน ฯ ปธานวพภนโตต ปธานโต ปพเพ อนฏ ตทกกรจรณโต วพภนโต ภฏโ ปรหโน ฯ อาวตโต พาหลลายาต จวราทพหภาวตถาย อาวตโต ฯ อปจ โข อาสน เปตพพนต อปจ โข ปนสส อจจ- กเล นพพตตสส อาสนมตต เปตพพนต วทส ฯ อสณหนตาต พทธานภาเวน พทธเตเชน อภภตา อตตโน กตกาย าต อสก- โกนตา ฯ นาเมน จ อาวโสวาเทน จ สมทาจรนตต โคตมาต จ อาวโสต จ วทนต ฯ อาวโส โคตม มย อรเวลาย ปธาน- กาเล ตยห ปตตจวร คเหตวา วจรมหา มโขทก ทนตกฏ อทมหา วฏปรเวณ สมมชชมหา ปจฉา เต โก วตตปฏ- ปตต อกาส กจจ อมเหส ปกกนเตส น อาวโส จนตยตถาต เอวรป กถ กเถนตต อตโถ ฯ นจรสเสวาต อจเรเนว ฯ กลปตตาต ทวธา กลปตตา ชาตกลปตตา อาจารกลปตตา จ ฯ เอเต ปน อภยถาป กลปตตาเยว ฯ อคารสมาต ฆรา ฯ อคาราย หต อคารย กสโครกขาท กฏมพโปสนกมม วจจต ฯ นตถ เอตถ อคารยนต อนคารย ฯ ปพพชชาเยต อธวจน ฯ ปพพชนตต อปคจฉนต อปสงกมนต ฯ ตทนตตรนต ต อนตตร ฯ พรหมจรยปรโยสานนต มคคพรหมจรยสส ปรโยสาน ฯ อรหตต- ผลนต วตต โหต ฯ ตสส ห อตถาย กลปตตา ปพพชนต ฯ [ ม. ว. ป. ๑๖-๗ ส. ต. ๑๘ ]


ทฏเว ธมเมต ตสมเยว อตตภาเว ฯ สย อภ า สจฉกตวาต อตตโนเยว ป าย ปจจกข กตวา อปรปจจย กตวาต อตโถ ฯ อปสมปชช วหรสสถาต ปาปณตวา สมปาเทตวา วหรสสถ ฯ อรยายาต ทกกรอรยาย ฯ ปฏปทายาต ทกกร- ปฏปตตยา ฯ ทกกรการกายาต ปสตมตตมคคยสาธอาหรณาทนา ทกกรกรเณน ฯ อตตรมนสสธมมาต มนสสธมมโต อปร ฯ อล อรย กาตนต อลมรโย ฯ อรยภาวาย สมตโถต วตต โหต ฯ าณทสสนเมว าณทสสนวเสโส ฯ อลมรโย จ โส าณทสสนวเสโส จาต อลมรยาณทสสนวเสโส ฯ าณ- ทสสนนต จ ทพพจกขป วปสสนาป มคโคป ผลมป ปจจเวกขณ- าณมป สพพ ตาณมป วจจต ฯ อปปมตโต สมาโน าณทสสน อาราเธตต ห เอตถ ทพพจกข าณทสสน นาม ฯ าณทสสนาย จตต อภนหรต อภนนนาเมตต เอตถ วปสสนา- าณ ฯ อภพพา เต าณทสสนาย อนตตราย สมโพธายาต เอตถ มคโค ฯ อยม โ อตตรมนสสธมมา อลมรยาณ- ทสสนวเสโส อธคโต ผาสวหาโรต เอตถ ผล ฯ าณ จ ปน เม ทสสน อทปาท อกปปา เม วมตต อยมนตมา ชาต นตถทาน ปนพภโวต เอตถ ปจจเวกขณาณ ฯ าณ จ ปน เม ทสสน อทปาท สตตาหกาลกโต อาฬาโร กาลาโมต เอตถ สพพ ตาณ ฯ อธ ปน สพพ ตาณปทฏาโน [ ม. ว. ป. ๑๗ ส. ต. ๑๘ ]


อรยมคโค สพพ ตาณเมว วา อธปเปต ฯ อภชานาถ เม โนต อภชานาถ น เม ฯ [เอวรปป] ภาสตเมตนต เอว เอวรป วากยเภทนต อตโถ ฯ อป น อห อรเวลาย ปธาเน ตมหาก สงคณหนตถ อนกกณนตถ รตต วา ทวา วา อาคนตวา อาวโส มย ยตถ กตถจ คมสสามาต มา วตกกยตถ มยห โอภาโส วา กมมฏานนมตต วา ป ายตต เอวรป ก จ วจนเภท อกาสนต อธปปาโย ฯ เต เอกปเทเนว สต ลภตวา อปปนนคารวา อทธา เอส พทโธ ชาโตต สททหตวา โน เหต ภนเตต อาหส ฯ อสกข โข ภควา ป จวคคเย ภกข ส าเปตนต ภควา ป จวคคเย ภกข พทโธ อหนต ชานาเปต อสกข ฯ อ า จตต อปฏเปสนต อ าย อรหตตปปตตยา จตต อปฏเปส อภนหรส ฯ [๒๖] เทว ภกขเว อนตาต เทว อเม ภกขเว โกฏาสา เทว ภาคาต อตโถ ฯ ภาควจโน เหตถ อนตสทโท ปพพนเต าณ อปรนเต าณนตอาทส วย ฯ อมสส ปน ปทสส อจจารณสมกาล ปวตตนคโฆโส พทธานภาเวน เหฏา อวจ อปร ภวคค ปตวา ทสสหสสโลกธาต ปตถรตวา อฏาส ฯ ตสมเยว สมเย ปรปกกกสลมลา สจจาภสมโพธาย กตาธการา อฏารสโกฏสงขา พรหมาโน สมาคจฉส ฯ ปจฉมทสาย สรโย อตถงคเมต ฯ ปาจนทสาย อาสาฬหนกขตเตน ยตโต ปรปณณ- [ ม. ว. ป. ๑๗-๘ ส. ต. ๑๘ ]


จนโท อคคจฉต ฯ ตสม สมเย ภควา ธมมจกกปปวตตน สตต อารภนโต เทวเม ภกขเว อนตาตอาทมาห ฯ ตตถ ปพพชเตนาต คหพนธน เฉตวา ปพพชชปคเตน ฯ น เสวตพพาต น วล เชตพพา นานย ชตพพา ฯ โย จาย กาเมส กาม- สขลลกานโยโคต โย จ อย วตถกาเมส กเลสกามสขสส อน- โยโค กเลสกามสยตตสส สขสส อนภโวต อตโถ ฯ หโนต ลามโก ฯ คมโมต คามวาสน สนตโก เตห เสวตพพตาย ฯ โปถชชนโกต ปถชชเนน อนธพาลชเนน อาจณโณ ฯ อนรโยต น อรโย น วสทโธ น อตตโม ฯ น วา อรยาน สนตโก ฯ อนตถส หโตต น อตถส หโต หตสขาวห การณ อนสสโตต อตโถ ฯ อตตกลมถานโยโคต อตตโน กลมถสส อนโยโค ทกขการณ ทกขปปาทนนต อตโถ ฯ ทกโขต กณฏกาปสสย-ล เสยยาทห อตตพาธเนห ทกขาวโห ฯ มชฌมา ปฏปทาต อรย- มคค สนธาย วตต ฯ มคโค ห กามสขลลกานโยโค เอโก อนโต อตตกลมถานโยโค เอโก อนโต เอเต เทว อนเต น อเปต น อปคจฉต วมตโต เอเตห อนเตห ตสมา มชฌมา ปฏปทาต วจจต ฯ เอเตส มชเฌ ภวตตา มชฌมา วฏฏ- ทกขนสสรณตถเกห ปฏปชชตพพโต จ ปฏปทาต ฯ ตถา โลโภ เอโก อนโต โทโส เอโก อนโต สสสโต เอโก อนโต อจเฉโท เอโก อนโตต ปรมนเยเนว วตถาเรตพพ ฯ จกขกรณตอาทห [ ม. ว. ป. ๑๘ ส. ต. ๑๙ ]


ตเทว ปฏปท โถเมต ฯ ป าจกข กโรตต จกขกรณ ฯ สา ห จตนน สจจาน ทสสนาย สวตตต ปร าภสมยาทเภทสส ทสสนสส ปวตตนฏเนาต จกขกรณต. วจจต ฯ ตยท สตป ปฏปทาย อน ตเต อวยววเสน สชฌมาโน อตโถ สมทาเยน กโต นาม โหตต อปจารวเสน วตตนต ทฏพพ ฯ ทตยปท ตสเสว เววจน ฯ อปสมายาต กเลสปสมตถาย ฯ อภ ายาต จตนน สจจาน อภชานนตถาย ฯ สมโพธายาต เตสเยว สม พชฌนตถาย ฯ นพพานายาต นพพานสจฉกรยาย ฯ อถวา นพพานายาต อนปาทเสสนพพานาย ฯ อปสมายาต ห อมนา สอปาทเสสนพพาน คหต ฯ อทาน ต มชฌม ปฏปท สรปโต ทสเสตกาโม กตมา จ สาต ปจฉตวา อยเมวาตอาทนา นเยน วสสชเชส ฯ ตตถ อยเมวาต อวธารณวจน อ สส นพพาน- คามมคคสส อตถภาวปฏเสธนตถ ฯ สตตปฏกเขโป๑ ห อธ ปฏเสธน อลพภมานตตา อ สส มคคสส ฯ อรโยต กเลสาน อารกตตา อรโย นรตตนเยน ฯ อรปปหานาย สวตตตตป อรโย ฯ อรโย ปาปธมมา ยนต อปคจฉนต เอเตนาต กตวา ฯ อรเยน ภควตา เทสตตตา อรยสส อยนตป อรโย ฯ อรย- ภาวปฏลาภาย สวตตตตป อรโย ฯ เอตถ ปน อรยกโร อรโยต อตตรปทโลเปน อรยสททสทธ เวทตพพา ฯ อฏห องเคห ๑. กมท ฯ สตตาปฏกเขโปต ม เ ฯ สตตาปฏกเขโปต วชชมานตาปฏกเขโปต อตโถ ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๘ ส. ต. ๑๙ ]


อเปตตตา อฏงคโก ฯ มคคงคสมทาเยห มคคโวหาโร สมทาโย จ สมทายห สมนนาคโต นาม โหต ฯ อยมปเนตถ วจนตโถ อตตโน อวยวภตาน อฏ องคาน เอตสส สนตต อฏงคโกต ฯ ปรมตถโต ปน อฏ องคานเยว มคโค ป จงคกตรยาทน วย น จ องควนมตโต ฉฬงโค เวโท วย ฯ กเลเส มาเรนโต คจฉตต มคโค นรตตนเยน ฯ นพพาน มคคต คเวสตต วา มคโค ฯ อรยมคโค ห นพพาน อารมมณ กโรนโต คเวสนโต วย โหต ฯ นพพานตถเกห มคคยตต วา มคโค ฯ ววฏฏป- นสสยป กรณโต ปฏาย ตทตถปฏปตตโต คมมต วา เตห ปฏปชชยตต มคโค ฯ เอตถ ปน อาทอนตวปรยาเยน สททสทธ เวทตพพา ฯ เสยยถทนต นปาโต ฯ ตสส กตโม โส อต เจต อตโถ ฯ กตมาน วา ตาน อฏงคานต ฯ สพพลงค- วภตตวจนสาธารโณ ห อย นปาโต ฯ เอกเมกมป องค มคโคเยว ฯ ยถาห ฯ สมมาทฏ มคโค เจว เหต จาต ฯ โปราณาป ภณนต ทสสนมคโค สมมาทฏ อภนโรปนมคโค สมมาสงกปโป ฯ เป ฯ อวกเขปมคโค สมมาสมาธต ฯ นน จ องคาน สมทตาน มคโค อนตมโส สตตงควกลสส อรยมคคสส อภาวโต ฯ สจจเมต ฯ สจจสมปฏเวเธ มคคปจจยตาย ปน ยถาสก กจจกรเณน ปจเจกมป ตาน มคโคเยว อ ถา สมทตานมป เตส มคคกจจ น สมภเวยยาต ฯ สมมาทฏ อาทส สมมา [ ม. ว. ป. ๑๘ ส. ต. ๑๙]


ปสสตต สมมาทฏ ฯ สมมา สงกปเปต สมปยตตธมเม นพพานสงขาเต อารมมเณ อภนโรเปตต สมมาสงกปโป ฯ สมมา วทต เอตายาต สมมาวาจา ฯ สมมา กโรต เอเตนาต สมมากมม ฯ ตเทว สมมากมมนโต ฯ สมมา อาชวต เอเตนาต สมมาอาชโว ฯ สมมา วายมต อสสหตต สมมาวายาโม ฯ สมมา สรต อนสสรตต สมมาสต ฯ สมมา สมาธยต จตต เอเตนาต สมมาสมาธต เอว นพพจน เวทตพพ ฯ อทาน อย โข สา ภกขเวต ตเมว ปฏปท นคเมนโต อาห ฯ ตสสตโถ ยวาย จตตาโรป โลกตตรมคเค เอกโต กตวา กถโต อฏงคโก มคโค อย โข สา ภกขเว ฯเปฯ นพพานาย สวตตตต ฯ [๒๗] เอว มชฌม ปฏปท สรปโต ทสเสตวา อทาน จตตาร อรยสจจาน ทสเสต อท โข ปน ภกขเวตอาทมาห ฯ ตตถ ทกขนต เอตถ ทอต อย สทโท กจฉเต ทสสต ฯ กจฉต ห ปตต ทปตโตต วทนต ฯ ขสทโท ปน ตจเฉ ฯ ตจฉ ห อากาส ขนต วจจต ฯ อท จ ปมสจจ กจฉต อเนกอปททวาธฏานโต ตจฉ พาลชนปรกปปตธวสภสขตตภาว- วรหตโต ฯ ตสมา กจฉตตตา ตจฉตตา จ ทกขนต วจจต ฯ ยสมา ปเนต พทธาทโย อรยา ปฏวชฌนต ตสมา อรย- สจจนต วจจต ฯ อรยปฏวชฌตพพ ห สจจ ปรมปเท อตตร ปทโลเปน อรยสจจนต วตต ฯ อรยสส ตถาคตสส สจจนตป [ ม. ว. ป. ๑๘ ส. ต. ๑๙ ]


อรยสจจ ฯ ตถาคเตน ห สย อธคตตตา ปเวทตตตา ตโตเอว จ อ เห อธคมนยตตา ต ตสส โหตต ฯ อถวา เอตสส อภสมพทธตตา อรยภาวสทธโต อรยสาธก สจจนตป อรยสจจ ปพเพ วย อตตรปทโลเปน ฯ อวตถภาเวน วา อรณยตตา อธคนตพพตตา อรย สจจนตป อรยสจจ ฯ สจจตถมปน จตนนมป สจจาน ปรโต เอกชฌ ทสสยสสาม ฯ [๒๘] อทาน ต ทกข อรยสจจ สรปโต ทสเสต ชาตป ทกขาตอาทมาห ฯ ตตราย ชาตสทโท อเนกตโถ ฯ ตถาเหส เอกมป ชาต เทวป ชาตโยต เอตถ ภเว อาคโต ฯ อตถ วสาเข นคคณา นาม สมณชาตต เอตถ นกาเย ฯ ชาต ทวห ขนเธห สงคหตาต เอตถ สงขตลกขเณ ฯ ย มาต กจฉสม ปม จตต อปปนน ปม ว าณ ปาตภต ตท- ปาทาย สาวสส ชาตต เอตถ ปฏสนธย ฯ สมปตชาโต อานนท โพธสตโตต เอตถ ปสตย ฯ อกขตโต อนปกฏโ ชาตวาเทนาต เอตถ กเล ฯ สวายมธ คพภเสยยกาน ปฏสนธโต ปฏาย ยาว มาต กจฉมหา นกขมน ตาว ปวตเตส ขนเธส อตเรส ปฏสนธกขเณเสววาต ทฏพโพ ฯ อยมป จ ปรยายกถาว ฯ นปปรยายโต ปน ตตถ ตตถ นพพตตมานาน สตตาน เย ขนธา ปาตภวนต เตส ปมปาตภาโว ชาต นาม ฯ กสมา ปเนสา ทกขาต เจ ฯ อเนเกส ทกขาน วตถภาวโต ฯ อเนกาน ห ทกขาน ฯ เสยยถท ฯ ทกขทกข วปรณามทกข สงขาร- [ ม. ว. ป. ๑๘ ส. ต. ๑๙ ]


ทกข ปฏจฉนนทกข อปปฏจฉนนทกข ปรยายทกข นปปรยาย- ทกขนต ฯ ตตถ กายกเจตสกา ทกขา เวทนา สภาวโต จ นามโต จ ทกขตตา ทกขทกขนต วจจต ฯ สขา เวทนา วปร- ณามทกขปปตตเหตโต วปรณามทกข ฯ อเปกขา เวทนา เจว อวเสสา จ เตภมกา สงขารา อทยพพยปฏปฬตตตา สงขาร- ทกข ฯ กณณสล ทนตสล ราคชปรฬาห โทสชปรฬาหาทกายกเจต สกา อาพาธา ปจฉตวา ชานตพพโต อปกกมสส จ อปากฏ- ภาวโต ปฏจฉนนทกข ฯ ทวตตสกมมกรณาทสมฏาโน อาพาโธ อปจฉตวาว ชานตพพโต อปกกมสส จ ปากฏภาวโต อปปฏจ- ฉนนทกข ฯ เปตวา ทกขทกข เสสทกข สจจวภงเค อาคต ฯ ชาตอาท สพพมป ตสส ตสส ทกขสส วตถภาวโต ปรยาย- ทกข ฯ ทกขทกขมปน นปปรยายทกขนต วจจต ฯ ตตราย ชาต ย ต พาลปณฑตสตตาทส ภควตาป อปมาวเสน ปกาสต อาปายก ทกข ย จ สคตยมป มนสสโลเก คพโภกกนตมลกาทเภท ทกข อปปชชต ตสส วตถภาวโต ทกขา ฯ เตนาห โปราณา ชาเยถ โน เจ นรเกส สตโต ตตถคคทาหาทกมปปสยห ลเภถ ทกข น กห ปตฏ อจจาห ทกขาต มนธ ชาต ฯ ทกข ตรจเฉส กสาปโตท- [ ม. ว. ป. ๑๘ ส. ต. ๑๙ ]


ทณฑาภฆาตาทภว อเนก ยนต กถ ตตถ ภเวยย ชาต วนา ตห ชาต ตโตป ทกขา ฯ เปเตส ทกข ปน ขปปปาสา วาตาตปาทปปภว วจตต ยสมา อชาตสส น ตตถ อตถ ตสมาป ทกข มน ชาตมาห ฯ ตพพนธกาเร จ อสยหสเต โลกนตเร ย อสเรส ทกข น ต ภเว ตตถ น จสส ชาต ยโต อย ชาต ตโตป ทกขา ฯ ย จาป คถนรเก วย มาตคพเภ สตโต วส จรมโถ พห นกขม จ ปปโปต ทกขมตโฆรมทมป นตถ ชาต วนา อตป ชาต อย ห ทกขา ฯ ก ภาสเตน พหนา นน ย กห จ อตถธ ก จทป ทกขมท กทาจ เนวตถ ชาตวรเหน ยโต มเหส ทกขาต สพพปม อมมาห ชาตนต ฯ [๒๙] ชราป ทกขาต เอตถ ปน ทพพธา ชรา สงขต- [ ม. ว. ป. ๑๘ ส. ต. ๑๙ ]


ลกขณ จ ขณฑจจาทสมมโต สนตตย เอกภวปรยาปนนกขนธ- ปราณภาโว จ ฯ สา อธ อธปเปตา ฯ สา ปเนสา ชรา สงขารทกขภาวโต เจว ทกขวตถโต จ ทกขา ฯ ยมหท องคปจจงคสถ ลภาวอนทรยวการ วรปตา โยพพน วนาส วรยาวสาท๑ สตมตวปปวาส ปรปรภวาทอเนกปจจย กายกเจตสก ทกขมปปช- ชต ฯ ชรา ตสส วตถ ฯ เตนาห โปราณา องคาน สถลภาวา อนทรยาน วการโต โยพพนสส วนาเสน พลสส อปฆาตโต วปปวาสา สตาทน ปตตทาเรห อตตโน อปปสาทนยโต เจว ภยโย พาลตตปตตยา ปปโปต ทกข ย มจโจ กายก มานส ตถา สพพเมต ชราเหต ยสมา ตสมา ชรา ทขาต ฯ [๓๐] พยาธป ทกขาต อท ปท วภงเค ทกขสจจนทเทส- ปาลย น อาคต เตเนว วสทธมคเคป ทกขสจจนทเทเส ต น อทธฏ ฯ ธมมจกกปปวตตนสตตนตปาลยเยว ปน อป- ลพภต ฯ ตสมา ตตเถวมสส วจเน อ ตถ จ อวจเน การณ วมสตพพ ฯ [๓๑] มรณมป ทกขนต เอตถาป ทพพธ มรณ สงขต- ลกขณ จ ย สนธาย วตต ชรามรณ ทวห ขนเธห สงคหตนต ๑. วรยาวสาท...อตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๘ ส. ต. ๑๙ ]


เอกภวปรยาปนนชวตนทรยปปพนธวจเฉโท จ ย สนธาย วตต นจจ มรณโต ภยนต ฯ ต อธ อธปเปต ฯ ชาตปจจยมรณ อปกกมมรณ สรสมรณ อายกขยมรณ ป กขยมรณนตป ตสเสว นาม ฯ ตยท ทกขสส วตถภาวโต ทกขนต เวทตพพ ฯ เตนาห โปราณา ปาปสส ปาปกมมาท- นมตตมนปสสโต ภททสสาปสหนตสส วโยค ปยวตถก มยมานสส ย ทกข มานส อวเสสโต สพเพส จาป ย สนธ- พนธนจเฉทนาทก วตชชมานมมมาน โหต ทกข สรรช อสยหมปปฏการ ทกขสเสตสสท ยโต มรณ วตถ เตเนท ทกขมจเจว ภาสตนต ฯ อมสม จ าเน โสกปรเทวทกขโทมนสสปายาสาป ทกขาต วภงเค ทกขสจจนทเทเส อาคต ฯ อธ ปน ต นตถ ฯ ตตถาป การณ ปรเยสตพพ ฯ [๓๒] อปปเยห สมปโยโค ทกโขต เอตถ อปปยสมปโยโค นาม อมนาเปห สตตสงขาเรห สโมธาน ฯ โสป ทกขวตถโต ทกโข ฯ เตนาห โปราณา ทสวาว อปปเย ทกข ปม โหต เจตส ตทปกกมสมภเต- มถกาเย ยโต อธ [ ม. ว. ป. ๑๙ ส. ต. ๑๙ ]


ตโต ทกขทวยสสาป วตถโต โส มเหสนา ทกโข วตโตต ว เยโย อปปเยห สมาคโมต ฯ [๓๓] ปเยห วปปโยโค ทกโขต เอตถ ปน ปยวปปโยโคเ นาม มนาเปห สตตสงขาเรห วนาภาโว ฯ โสป จ โสกทกขสส วตถโต ทกโข ฯ เตนาห โปราณา าตธนาทวโยคา โสกสลลสมปปตา วตชชนต พาลา ยโต ตโตย ทกโขต มโต ปยวปปโยโคต ฯ [๓๔] ยมปจฉ น ลภตต เอตถ อโห วต มย น ชาตธมมา อสสามาตอาทส อสพภเนยยวตถส อจฉาว ยมปจฉ น ลภต ตมป ทกขนต วตตา ฯ สาป ทกขวตถโต ทกขา ฯ เตนาห โปราณา ต ต ปฏยมานาน ตสส ตสส อลาภโต ย วฆาตมย ทกข สตตาน อธ ชายต อลพภเนยยวตถน ปฏนา ตสส การณ ยสมา ตสมา ชโน ทกข อจฉตาลาภมพรวต ฯ [๓๕] สงขตเตน ป จปาทานกขนธา ทกขาต เอตถ ปน ฯ ยสมา อนธนมว ปาวโก ลกขมว ปหรณาน โครป วย ฑสมกสาทโย เขตตมว ลายกา คาม วย คามฆาตกา อปาทานกขนธป จกเมว ชาตอาทโย นานปปกาเรห วพาเธนตา ตณลตาทน วย ภมย ปปผผลปลลวาน วย รกเขส อปาทานก- [ ม. ว. ป. ๑๙ ส. ต. ๑๙ ]


ขนเธสเยว นพพตตนต ฯ อปาทานกขนธาน จ อาททกข ชาต มชเฌทกข ชรา ปรโยสานทกข มรณ มโนรถวฆาตปปตตา- น จ อจฉาวฆาตทกข อจฉตาลาโภต เอว นานปปการโต อปปรกขยมานา อปาทานกขนธาว ทกขา ฯ ยทเปต เอกเมก ทสเสตวา วจจมาน อเนเกหป กปเปห น สกกา อนวเสสโต วตต ตสมา ต สพพมป ทกข เอกชลพนทมห สกลสมทท- ชลรส วย เยสเกสจ ป จปาทานกขนเธส สงขปตวา ทสเสต สงขตเตน ป จปาทานกขนธา ทกขาต ภควา อโวจ ฯ เตนาห โปราณา ชาตปปภตก ทกข ย วตตมธ ตาทนา อวตต ย จ ต สพพ วนา เอเต น วชชต ยสมา ตสมา อปาทานก- ขนธา สงเขปโต อเม ทกขาต วตตา ทกขนต- เทสเกน มเหสนาต ฯ [๓๖] เอว สรปโต ทกขสจจ ทสเสตวา อทาน สมทยสจจ ทสเสต อท โข ปน ภกขเว ทกขสมทโยตอาทมาห ฯ ตตถ สอต อย สทโท สมาคโม สเมตนตอาทส สโยค ทเปต ฯ ออต อย อปปนน อทตนตอาทส อปปตต ฯ อยสทโท ปน การณ ทเปต ฯ อท จาป ทตยสจจ อวเสสปจจยสมาโยเค สต ทกขสสปปตตการณนต ทกขสส สโยเค อปปตตการณตตา ทกขสมทโยต วจจต ฯ ยาย ตณหาต ยา อย ตณหา ฯ [ ม. ว. ป. ๑๙ ส. ต. ๑๙ ]


โปโนพภวกาต ปนพภวกรณ ปนพภโว อตตรปทโลเปน ฯ ปนพภโว สลเมตสสาต โปโนพภวกา ฯ นนทราเคน สหคตาต นนทราคสหคตา ฯ อท วตต โหต นนทนโต ร ชนโต จ นนทราคภาว สพพาส อวตถาส อปจจกขาย วตตยา นนทราค- สหคตาต ฯ ตตร ตตราภนนทนต ยตร ยตร อตตภาโว นพพตตต ตตร ตตร อภนนทน ฯ เสยยถทนต นปาโต ฯ ตสส สา กตราต เจต อยมตโถ ฯ รปตณหาทเภเทน ฉพพธาเยว ตณหา ปวตตอาการเภทโต กามตณหาทวเสน ตธา วตตา ฯ รปตณหาเยว ห ยทา จกขสสาปาถมาคต รปารมมณ กามสสาท- วเสน อสสาทยมานา ปวตตต ตทา กามตณหา นาม โหต ฯ ยทา ตเทวารมมณ ธว สสสตนต ปวตตาย สสสตทฏ ยา สทธ ปวตตต ตทา ภวตณหา นาม โหต ฯ สสสตทฏ สหคโต ห ราโค ภวตณหาต วจจต ฯ ยทา ปน ตเทวารมมณ อจฉชชต วนสสตต ปวตตาย อจเฉททฏ ยา สทธ ปวตตต ตทา วภว- ตณหา นาม โหต ฯ อจเฉททฏ สหคโต ห ราโค วภวตณหาต วจจต ฯ เอส นโย สททตณหาทสป ฯ กสมา ปเนตถ ตณหาว สมทยสจจนต วตตาต ฯ วเสสเหตภาวโต ฯ อวชชา ห ภเวส อาทนว ปฏจฉาเทนต ทฏ อาทอปาทาน จ ตตถ ตตถ อภนวสมาน ตณห อภวฑเฒต ฯ โทสาทโยป กมมสส การณ โหนต ฯ ตณหา ปน ตต ภวโยน คต ว าณฏ ต สตตาวาส- [ ม. ว. ป. ๑๙ ส. ต. ๑๙ ]


สตตนกายกลโภคสสรยาทวจตตต อภปฏเนต กมมวจตตตาย อปนสสยต กมมสส จ สหายภาว อปคจฉนต ภวาทวจตตต นยเมต ฯ ตสมา ทกขสส วเสสเหตภาวโต อ เสป อวชชา- อปาทานกมมาทส สตเต อภธมเม จ อวเสสกเลสากสลมลาทส วตเตส ทกขเหตส วชชมาเนส ตณหาว สมทยสจจนต วตตาต เวทตพพ ฯ [๓๗] อทาน ทกขนโรธ อรยสจจ ทสเสต อท โข ปน ภกขเว ทกขนโรโธตอาทมาห ฯ ตตถ ยสมา นสทโท อภาว โรธสทโท จ จารก ทเปต ฯ ตสมา อภาโว เอตถ สสารจารก- สงขาตสส ทกขโรธสส สพพคตส ตตา สมธคเต วา ตสม สสารจารกสงขาตสส ทกขโรธสส อภาโว โหต ตปปฏปกขตตา จ ทกขนโรโธต วจจต ฯ ทกขสส วา อนปปาทนโรธปจจยตตา ทกขนโรโธ ฯ ทกขนโรธ ทสเสนเตน เจตถ โย ตสสาเยว ตณหายาตอาทนา นเยน สมทยนโรโธ วตโต ฯ โส กสมา วตโตต เจ ฯ สมทยนโรเธน ทกขนโรโธ ฯ พยาธนมตต- วปสมเนน พยาธวปสโม วย ห เหตนโรเธน ผลนโรโธ ตสมา สมทยนโรเธเนว ทกข นรชฌต น อ ถา ฯ เตนาห ยถาป มเล อนปททเว ทฬเห ฉนโนป รกโข ปนเรว รหต [ ม. ว. ป. ๑๙ ส. ต. ๑๙ ]


เอวมป ตณหานสเย อนหเต นพพตตต ทกขมท ปนปปนนต ฯ อต ยสมา สมทยนโรเธเนว ทกข นรชฌต ตสมา ภควา ทกขนโรธ ทสเสนโต สมทยนโรเธน เทเสส ฯ สหสมานวตตโน ห ตถาคตา ฯ เต ทกข นโรเธนตา ทกขนโรธ จ เทเสนตา เหตมห ปฏปชชนต น ผเล ฯ ยถา ห สโห เยนตตน สโร ขตโต ตตเถว อตตโน พล ทสเสต น สเร ฯ ตถา พทธาน การเณ ปฏปตต น ผเล ฯ ตตถยา ปน สวานวตตโน ฯ เต ทกข นโรเธนตา ทกขนโรธ จ เทเสนตา อตตกลมถานโยค- เทสนาทห ผเล ปฏปชชนต น เหตมห ฯ ยถา ห สนขา เกนจ เลฑฑปปหาเร ทนเน ภสสนตา เลฑฑฑ ขาทนต น ปหารทายเก อฏหนต เอว อ ตตถยา ทกข นโรเธตกามา กายเขทมนย ชนต น กเลสนโรธน ฯ เอว ตาว ทกขนโรธสเสว สมทยนโรธวเสน เทสนาย ปโยชน เวทตพพ ฯ อยมปเนตถ อตโถ ฯ ตสสาเยว ตณหายาต ตสสา โปโนพภวกาต วตวา กามตณหาทวเสน วภตตตณหาย ฯ วราโค วจจต มคโค ฯ วราคา วมจจตต ห วตต ฯ วราเคน นโรโธ วราคนโรโธ ฯ อนสยสมคฆาตโต อเสโส วราคนโรโธ อเสสวราคนโรโธ ฯ อถวา วราโคต ปหาน วจจต ฯ ตสมา อนสยสมคฆาตโต อเสโส วราโค อเสโส นโรโธต เอวมเปตถ โยชนา ทฏพพา ฯ [ ม. ว. ป. ๑๙ ส. ต. ๑๙ ]


อตถโต ปน สพพาเนว เอตาน นพพานสส เววจนาน ฯ ปรมต- ถโต ห ทกขนโรโธ อรยสจจนต นพพาน วจจต ฯ ยสมา ปน ต อาคมม ตณหา วรชชต เจว นรชฌต จ ตสมา วราโคต จ นโรโธต จ วจจต ฯ ยสมา จ ตเทว อาคมม ตสสา จาคาทโย โหนต กามคณาลยาทส เจตถ เอโกป อาลโย นตถ ตสมา จาโค ปฏนสสคโค มตต อนาลโยต วจจต ฯ [๓๘] อทาน ทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจจ ทสเสต อท โข ปน ภกขเว ทกขนโรธคามนตอาทมาห ฯ ยสมา ปเนต อรยสจจ ทกขนโรธ คจฉต อารมมณวเสน ตทภมขภตตตา ปฏปทา จ โหต ทกขนโรธปปตตยา ตสมา ทกขนโรธคามน ปฏปทาต วจจต ฯ เสสเมตถ วตตนยเมว ฯ [๓๙] โก ปน เนส ทกขาทน สจจฏโต ฯ โย ป า- จกขนา อปปรกขยมาโน มายาว วปรโต มรจว วสวาทโก ตตถยาน อตตา วย อนปลพภสภาโว จ น โหต ฯ อถ โข พาธนปปภวสนตนยยานปปกาเรน ตจฉาวปรตภตภาเวน อรย- าณสส โคจโร โหตเยว ฯ เอส อคคลกขณ วย โลกปกต วย จ ตจฉาวปรตภตภาโว สจจฏโต เวทตพโพ ฯ เอตถ จ อคคลกขณ นาม อณหตต ฯ ต ห กตถจ กฏาทอปาทาน- เภเทน วสวาทก วปรต อภต วา กทาจป น โหต ฯ ชาต- ธมมา ชราธมมา อโถ มรณธมมโนต เอว วตตชาตอาทกา [ ม. ว. ป. ๑๙ ส. ต. ๑๙ ]


โลกปกตต เวทตพพา ฯ เอกจจาน ตรจฉานาน ตรย ทฆตา มนสสาทน อทธ ทฆตา วฑฒนฏปปตตาน ปน อวฑฒนนต เอวมาทกา จ โลกปกตต วทนต ฯ อปจ นาพาธก ยโต ทกข ทกขา อ น พาธก พาธกตตนยาเมน ตโต สจจมท มต ต วนา นา โต ทกข น โหต น จ ต ตโต ทกขเหตนยาเมน อต สจจ วสตตกา นา า นพพานโต สนต สนต น จ น ต ยโต สนตภาวนยาเมน ตโต สจจมท มต มคคา อ น นยยาน อนยยาโน น จาป โส ตจฉนยยานภาวตตา อต โส สจจสมมโต อต ตจฉาวปลลาส- ภตภาว จตสวป ทกขาทส วเสเสน๑ สจจฏ อาห ปณฑตาต ฯ [๔๐] ปพเพ อนนสสเตสต อโต ปพเพ อท ทกขนตอาทนา อนนสสเตส อสสตปพเพส จตสสจจธมเมส ฯ จกขนตอาทน าณเววจนาเนว ฯ าณเมว เหตถ ปจจกขโต ทสสนฏเน จกข วยาต จกข าตฏเน าณ ปการโต ชานนฏเน ป า ปฏวชฌนฏเน วชชา สจจปฏจฉาทกสส โมหนธ- การสส วธมนโต โอภาสนฏเน อาโลโกต วตต ฯ ตมปเนต จตส สจเจส โลกยโลกตตรมสสก นททฏนต เวทตพพ ฯ ๑. ม. ทกขาทสวาวเสเสน ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๙-๒๑ ส. ต. ๑๙ ]


[๔๑] ยาวกว จาต ยตตก กาล ฯ ตปรวฏฏนต สจจ- าณกจจาณกตาณสงขาตาน ตณณ ปรวฏฏาน วเสน ตปรวฏฏ ฯ สจจาณาทวเสน ห ตโย ปรวฏฏา เอตสสาต ตปรวฏฏนต วจจต าณทสสน ฯ เอตถ จ อท ทกข อรยสจจ อย ทกขสมทโยต เอว จตส สจเจส ยถาภตาณ สจจาณ นาม ฯ เตสเยว ปร เยย ปหาตพพ สจฉกาตพพ ภาเวตพพนต เอว กตตพพกจจชานนาณ กจจาณ นาม ฯ ปร าต ปหน สจฉกต ภาวตนต เอว ตสส กตภาวชานน- าณ กตาณ นาม ฯ ทวาทสาการนต เตสเยว เอกสม สจเจ ตณณ ตณณ อาการาน วเสน ทวาทสาการ ฯ าณ- ทสสนนต เอเตส ตปรวฏฏาน ทวาทสนน อาการาน วเสน อปปนน าณสงขาต ทสสน ฯ อนตตร สมมาสมโพธนต อตตรวรหต สพพเสฏ สมมา สาม จ โพธ ฯ อถวา ปสตถ สนทร จ โพธ ฯ โพธต จ ภควโต อรหตตมคโค อธา- ธปเปโต ฯ สาวกาน อรหตตมคโค อนตตรา โพธ โหต น โหตต ฯ น โหต ฯ กสมา ฯ อสพพคณทายกตตา ฯ เตส ห กสสจ อรหตตมคโค อรหตตผลเมว เทต ฯ กสสจ ตสโส วชชา ฯ กสสจ ฉ อภ า ฯ กสสจ จตสโส ปฏสมภทา ฯ กสสจ สาวกปารมาณ ฯ ปจเจกพทธานมป ปจเจกโพธาณ- เมว เทต ฯ พทธานมปน สพพคณสมปตต เทต อภเสโก [ ม. ว. ป. ๒๑ ส. ต. ๑๙ ]


วย ร โ สพพโลกสสรยภาว ตสมา อ สส กสสจป อนตตรา โพธ น โหตต ฯ อภสมพทโธ ปจจ าสนต อภสมพทโธ อห ปตโต ปฏวชฌตวา โตต เอว ปฏชาน ฯ าณ จ ปน เม ทสสน อทปาทต อธคตคณาน ยาถาวโต ทสสนสมตถ ปจจเวกขณาณ จ ปน เม อทปาท ฯ อกปปา เม วมตตต อย มยห อรหตตผลวมตต อกปปา ปฏปกเขห น โกเปตพพาต เอว าณ อทปาท ฯ ตตถ ทวหากาเรห อกปปตา เวทตพพา มคคสงขาตการณโต จ อารมมณโต จ ฯ สา ห จตห มคเคห สมจฉนนกเลสาน ปน อนวตตนตาย การณโตป อกปปา อกปปธมม นพพาน อารมมณ กตวา ปวตตนตาย อารมมณโตป อกปปา อนพพานารมมณาน๑

โลกยสมาปตตน ตทภาวโต ฯ อนตมาต ปจฉมา ฯ นตถทาน ปนพภโวต อทาน ปน อ โ ภโว นาม นตถต ฯ [๔๒] อมสม จ ปน เวยยากรณสมนต อมสม นคคาถก- สตเต ฯ นคคาถก ห สตต ปจฉาวสสชชนสหต เวยยากรณนต วจจต ฯ ภ มาเนต ภณยมาเน เทสยมาเนต อตโถ ฯ วรชนต อปายคมนยราครชาทน วคเมน วรช ฯ วตมลนต อนวเสสทฏ วจกจฉามลาปคเมน วตมล ฯ ปมมคควชฌกเลส- รชาภาเวน วา วรช ป จวธทสสลยมลาปคเมน วตมล ฯ ๑. ม. อนากปปารมมณาน ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๑-๒๒ ส. ต. ๑๙ ]


ธมมจกขนต พรหมายสตเต เหฏ มา ตโย มคคา วตตา ฯ จลลราหโลวาเท อาสวกขโย ฯ อธ ปน โสตาปตตมคโค อธปเปโต ฯ จตสสจจสงขาเตส ธมเมส เตส ทสสนฏเน จกขต ธมมจกข ฯ เหฏ เมส วา ตส มคคธมเมส เอก โสตาปตตมคคสงขาต จกขต ธมมจกข ฯ สมถวปสสนาธมม- นพพตตตาย สลาทตวธธมมกขนธภตตาย วา ธมมมย จกขตป ธมมจกข ฯ ตสส อปปตตอาการทสสนตถ ยงก จ สมทย- ธมม สพพนต นโรธธมมนต อาห ฯ นน จ มคคาณ อสงขต- ธมมารมมณ น สงขตธมมารมมณนต ฯ สจจเมต ฯ ยสมา ต นโรธ อารมมณ กตวา กจจวเสน สพพสงขต อสมโมห- ปฏเวธวเสน ปฏวชฌนต อปปชชต ตสมา ตถา วตต ฯ [๔๓] ธมมจกเกต ปฏเวธาณ เจว เทสนาาณ จ ปวตตนฏเน จกกนต ธมมจกก ฯ โพธปลลงเก นสนนสส ห จตส สจเจส อปปนน ทวาทสาการ ปฏเวธาณมป อสปตเน นสนนสส ทวาทสาการาย สจจเทสนาย ปวตตก เทสนาาณมป ธมมจกก นาม ฯ อภยมป เหต ทสพลสส อเร ปวตตาณเมว ฯ ตทภย อมาย เทสนาย ปกาเสนเตน ภควตา ธมมจกก ปวตตต นาม ฯ ตมปเนต ธมมจกก ยาว อ าโกณฑ ตเถโร อฏารสห พรหมโกฏห สทธ โสตาปตตผเล น ปตฏาต ตาว ภควา ปวตเตต นาม ปวตตนกจจสส อนฏ ตตตา ปตฏ- [ ม. ว. ป. ๒๒ ส. ต. ๑๙ ]


เต ปวตตต นาม กสสปสมมาสมพทธสส สาสนนตรธานโต ปฏาย ยาวาย พทธปปาโท เอตตก กาล อปปวตตปพพสส ปวตตตตตา ต สนธาย ปวตตเต จ ภควตา ธมมจกเก ภมมา เทวา สททมนสสาเวสนตอาท วตต ฯ ตตถ ภมมาต ภมมฏก- เทวตา ฯ สททมนสสาเวสนต เอกปปหาเรเนว สาธการ ทตวา เอตมภควตาตอาทน วทนตา อนสสาวยส ฯ โอภาโสต สพพ - ตาณานภาเวน ปวตโต จตตปจจยอตสมฏาโน โอภาโส ฯ โส ห ตทา เทวาน เทวานภาว อตกกมตวา วโรจตถ ฯ อ าส วต โภ โกณฑ โต อมสสป อทานสส อทาหรณโฆโส ทสสหสสโลกธาต ผรตวา อฏาส ฯ ภควโต ห ธมมจกกป- ปวตตนสส อารมเภ วย ปรสมาปเนป อตวย อฬารตม ปต- โสมนสส อทปาท ฯ [๔๔] ทฏโ อรยสจจธมโม เอเตนาต ทฏธมโม ฯ เอเสว นโย เสสปเทสป ฯ เอตถ จ ทสสน นาม าณทสสนโต อ มป อตถต ตนวตตนตถ ปตตธมโมต วตต ฯ ปตต จ าณสมปตตโต อ าป วชชตต ตโต วเสสนตถ วทต- ธมโมต วตต ฯ สา ปเนสา วทตธมมตา เอกเทสโตป โหตต นปปเทสโต วทตภาว ทสเสต ปรโยคาฬหธมโมต วตต ฯ เตนสส สจจาภสมโพธเยว ทเปต ฯ มคคาณ ห เอกา- ภสมยวเสน ปร าทกจจ สาเธนต นปปเทเสน จตสสจจธมม [ ม. ว. ป. ๒๒-๓ ส. ต. ๑๙ ]


สารตถทปน นาม วนยฎกา หนาท 78 สมนตโต โอคาฬห นาม โหต ฯ สปปฏภยกนตารสทสา โสฬสวตถกา อฏวตถกา จ ตณณา วจกจฉา อเนนาต ตณณ- วจกจโฉ ฯ ปวตตอาทส เอว น โข น น โขต เอว ปวตตกา วคตา สมจฉนนา กถกถา อสสาต วคตกถกโถ ฯ เวสารชชป- ปตโตต สารชชกราน ปาปธมมาน ปหนตตา ตปปฏปกเขส จ สลาทคเณส สปปตฏ ตตตา เวสารชช วสารทภาว เวยยตตย ปตโต อธคโต ฯ สวาย เวสารชชปปตตสปปตฏ ตภาโว กตถาต อาห สตถสาสเนต ฯ อตตนา ปจจกขโต อธคตตตา น ปร ปจเจต ปรสส สทธาย เอตถ นปปวตตต น วาสส ปโร ปจเจตพโพ อตถต อปรปปจจโย ฯ ลเภยยาหนต ลเภยย อห ฯ อายาจนวจนเมต ฯ เอหต อายาจตาน ปพพชชปสมปทาน อนมตภาวปปกาสนวจน ตสมา เอห สมปฏจฉาห ยถายาจต ปพพชชปสมปทวเสสนต อตโถ ฯ อตสทโท ตสส เอหภกขป- สมปทาปฏลาภนมตตวจนปรโยสานทสสโน ฯ ตทวสาโน ห ตสส ภกขภาโว ฯ เตเนวาห เอหภกขต ภควโต วจเนน อภนปผนนา สาว ตสส อายสมโต อ าโกณฑ สส เอหภกขปสมปทา อโหสต ฯ จร พรหมจรยนต อปรมคคตตยสงขาต พรหมจรย สมธคจฉ ฯ กมตถ ฯ สมมา ทกขสสนตกรยาย ฯ อธาป อโวจาต สมพนธตพพ ฯ นวโกฏสหสสานตอาทนา วตตปป- เภทาน อเนกสหสสาน สวรวนยาน สมาทยตวา วตตเนน [ ม. ว. ป. ๒๓ ส. ต. ๑๙ ]


อปรภตา อคคภตา สมปทาต อปสมปทา ฯ นหารภตโตต นหฏภตโต ฯ คามโต ภกขห นหรตวา ทนนภตโตต อตโถ ฯ ภควา ห ทหรกมารเก วย เต ภกข ปรหรนโต ปาฏปททวสโต ปฏาย ปณฑปาตตถายป คาม อปวสตวา อนโตวหาเรเยว วส ฯ [๔๕] อามนเตสต อาสาฬหปณณมทวเส ธมมจกกปปวตต- นโต ปฏาย อนกกเมน โสตาปตตผเล ปตฏ เต อ า- โกณฑ ปปมเข ป จวคคเย อทาน เนส อาสวกขยาย ธมม เทเสสสามต ป จมยา ปกขสส อามนเตส ฯ อนตตาต อวสวตตนฏเน อสสามกฏเน ส ตฏเน อตตปฏปกขฏเนาต เอว จตห การเณห อนตตา ฯ ตตถ อปปนน รป ต ปาปณาต๑ านปปตต มา ชรต ชรปปตต มา ภชชต อทยพพเยห มา กลมยตต น เอตถ กสสจ วสภาโว อตถ สวายมสส อวสวตตนฏโ ฯ สามภตสส กสสจ อภาโว อสสาม- กฏโ ฯ นวาสนการกเวทกอธฏายกวรเหน ตโต ส ตา ส ตฏโ ฯ ปรปรกปปตอตตสภาวาภาโวเอว อตตปฏปกขฏโ ฯ อทาน อนตตตเยว วภาเวต รป จ หท ภกขเวตอาทมาห ฯ ตตถ อตตา อภวสสาต การโก เวทโก สยวสต เอวภโต อตตา อภวสสาต อธปปาโย ฯ เอว ห สต รปสส อาพาธาย สวตตน อยชชมานก สยา กาม เจตถ ยสมา จ โข ๑. ม. มา ปาปณาต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๓-๔ ส. ต. ๑๙ ]


ภกขเว รป อนตตา ตสมา รป อาพาธาย สวตตตต รปสส อนตตตาย ทกขตา วภาวตา วย ทสสต ฯ ตถาป ยสมา รป อาพาธาย สวตตต ตสมา อนตตาต ปากฏาย สาพาธตาย รปสส อตตสาราภาโว วภาวโต ฯ ตโตเอว จ น จ ลพภต รเป เอว เม รป โหต เอว เม รป มา อโหสต รเป กสสจ อนสสรตา ฯ ตสส จ อวสวตตนากาโร ทสสโต ฯ เวทนาทสป เอเสว นโย ฯ [๔๖] ต ก ม ถ ภกขเวต อท กสมา อารทธ ฯ เอตตเกน าเนน อนตตลกขณเมว กถต ฯ น อนจจทกข- ลกขณาน ฯ อทาน ตาน ทสเสตวา สโมธาเนตวาว ตณป ลกขณาน ทสเสต อทมารทธนต เวทตพพ ฯ อนจจ ภนเตต ภนเต ยสมา หตวา น โหต ตสมา อนจจ ฯ ยสมา ปพเพ อสนต ปจจยสมวาเยน หตวา อปปชชตวา ปน ภงคปคเมน น โหต ตสมา น นจจนต อนจจ ฯ อทธวนต อธปปาโย ฯ อถวา อปปาทวยวนตตาย ตาวกาลกตาย วปรณามโกฏยา นจจปฏกเขปโตต อเมหป การเณห อนจจ ฯ เอตถ จ ขเณ ขเณ อปปชชนวเสน นรชฌนวเสน จ ปวตตนโต อปปาทวย วนตตา ฯ ตขณกตาย ตาวกาลกตา ฯ วปรณามวนตตาย วปรณามโกฏ ฯ รป ห อปปาทาทวการาปชชเนน วปรณามนต วนาส ปาปณาต ฯ นจจสภาวาภาโวเอว นจจปฏกเขโป ฯ [ ม. ว. ป. ๒๔-๖ ส. ต. ๑๙ ]


อนจจา ห ธมมา เตเนว อตตโน อนจจภาเวน อตถโต นจจต ปฏกขปนต นาม ฯ ทกข ภนเตต ภนเต ปฏปฬนากาเรน ทกข ฯ อปปาทชราภงควเสน ห รปสส นรนตราพาธาต ปฏปฬนากาเรนสส ทกขตา ฯ อถวา สนตาปฏเน ทกขมฏเน ทกขวตถกฏเน สขปฏกเขปฏเน จาต จตห การเณห ทกข ฯ เอตถ จ สนตาโป นาม ทกขทกขตาทวเสน สนตาปน ปรทหน ฯ ตโตเอวสส ทสสหนตาย ทกขมตา ฯ ตสสนน ทกขตาน สสารทกขสส จ อธฏานตาย ทกขวตถกตา ฯ สขสภาวาภาโวเอว สขปฏกเขโป ฯ วปรณามธมมนต ชราย มรเณน จ วปรณามน- สภาว ฯ กลล นต ยตต น ฯ ตนต เอว อนจจ ทกข วปรณามธมม รป ฯ เอต มมาต ตณหาคาโห มมงการ- ภาวโต ฯ เอโสหมสมต มานคคาโห อหงการภาวโต ฯ เอโส เม อตตาต ทฏ คคาโห อตตภาววปลลาสคคาหโต ฯ ตณหาคาโห เจตถ อฏสตตณหาวปรตวเสน๑ มานคคาโห นววธมานวเสน ทฏ คคาโห ทวาสฏ ทฏ วเสน เวทตพโพ ฯ อเมส ตณณ ตณหามานทฏ คคาหาน วเสน ยตต น ต สมนปสสตนต วตต โหต ฯ อต ภควา อนจจทกขวเสน อนตตลกขณเยว ทสเสส ฯ ภควา ห กตถจ อนจจวเสน อนตตต ทสเสต กตถจ ทกขวเสน กตถจ อภยวเสน ฯ ตถาห จกข อตตาต ๑....ตณหาวจรต... อต ม เ ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๖ ส. ต. ๑๙ ]


โย วเทยย ฯ ต น อปปชชต ฯ จกขสส อปปาโทป วโยป ป ายต ฯ ยสส โข ปน อปปาโทป วโยป ป ายต อตตา เม อปปชชต เจว เวต จาต อจจสส เอวมาคต โหต ตสมา ต น อปปชชต ฯ จกข อตตาต โย วเทยย ฯ อต จกข อนตตาต อมสม จ ฉฉกกสตเต อนจจวเสน อนตตต ทสเสส ฯ รป จ หท ภกขเว อตตา อภวสส ฯเปฯ เอว เม รป โหต เอว เม รป มา อโหสต อมสมเยว อนตต- ลกขณสตเต ทกขวเสน อนตตต ทสเสส ฯ รป ภกขเว อนจจ ยทนจจ ต ทกข ย ทกข ตทนตตา ยทนตตา ต เนต มม เนโสหมสม น เมโส อตตาต เอวเมต ยถาภต สมมปป าย ทฏพพนต อมสม อรหตตสตเต อภยวเสน อนตตต ทสเสส ฯ กสมา ฯ อนจจ ทกข จ ปากฏ อนตตา อปากฏา ฯ ปรโภคภาชนาทส ห ภนเนส อโห อนจจนต วทนต ฯ อโห อนตตาต ปน วตตา นาม นตถ ฯ สรเร คณฑปฬกาส วา อฏ ตาส กณฏเกน วา วทธา อโห ทกขนต วทนต ฯ อโห อนตตาต ปน วตตา นาม นตถ ฯ กสมา ฯ อท ห อนตต- ลกขณ นาม อวภต ทททส ทปป าปน ฯ ตถาห สรภงคา- ทโยป สตถาโร นาททสส กโต ป าปนา ฯ เตน น ภควา อนจจวเสน วา ทกขวเสน วา อภยวเสน วา ทสเสต ฯ ตยท อมสมป เตปรวฏเฏ อนจจทกขวเสเนว ทสสต ฯ เวทนา- [ ม. ว. ป. ๒๖-๗ ส. ต. ๑๙ ]


ทสป เอเสว นโย ฯ [๔๗] ตสมาตหาต ตสมา อจเจว วตต โหต ฯ ตการหการา นปาตา ฯ ยสมา อเม ป จกขนธา อนจจา ทกขา อนตตา ตสมาต อตโถ ฯ ยงก จต อนวเสสปรยาทานเมต ฯ ยนต ห สาม เน อนยมทสสน ฯ ก จต ปการเภท อามสตวา อนยมทสสน ฯ อภเยนาป อตต วา ฯเปฯ สนตเก วา อปป วา พห วา ยาทส วา ตาทส วา นปปสกนทเทสารห สพพ พยาเปตวา สงคณหาต ฯ ตสมา อนวเสสปรยาทานเมต ยงก จต ฯ เอว จ สต อ เสป นปปสกนทเทสารเหส ปสงค ทสวา ตตถ อธปเปตตถ ปฏจจ ปวตตนโต อตปปสงคสส นยมนตถ รปนต วตต ฯ เอว ปททวเยนาป รปสส อเสส- ปรคคโห กโต โหต ฯ อถสส อตตาทนา วภาค อารภต อตตานาคตปจจปปนนนตอาทนา ฯ ต ห ก จ อตต ก จ อนาคตาทเภทนต ฯ เอส นโย เวทนาทสป ฯ ตตถ รป ตาว อทธาสนตตสมยขณวเสน จตธา อตต นาม โหต ฯ ตถา อนาคตปจจปปนน ฯ ตตถ อทธาวเสน ตาว เอกสส เอกสม ภเว ปฏสนธโต ปพเพ อตต จตโต อทธ อนาคต อภนนมนตเร ปจจปปนน ฯ สนตตวเสน สภาคเอกอตสมฏาน เอกาหารสมฏาน จ ปพพาปรยวเสน วตตมานมป ปจจปปนน ตโต ปพเพ วสภาคอตอาหารสมฏาน อตต ปจฉา อนาคต ฯ [ ม. ว. ป. ๒๗ ส. ต. ๑๙ ]


จตตช เอกวถเอกชวนเอกสมาปตตสมฏาน ปจจปปนน ตโต ปพเพ อตต ปจฉา อนาคต ฯ กมมสมฏานสส ปาฏเยกก สนตตวเสน อตตาทเภโท นตถ ฯ เตสเยว ปน อตอาหาร- จตตสมฏานาน อปตถมภกวเสน ตสส อตตาทภาโว เวทตพโพ ฯ สมยวเสน เอกมหตตปพพณหสายณหรตตนทวาส สมเยส สนตานวเสน ปวตตมาน ตตสมยวนต รป ปจจปปนน นาม ตโต ปพเพ อตต ปจฉา อนาคต ฯ ขณวเสน อปปาทาทกขณตตยปรยาปนน ปจจปปนน ตโต ปพเพ อตต ปจฉา อนาคต ฯ อทเมเวตถ นปปรยาย ฯ เสสา ปรยาย- กถา ฯ อชฌตต วา พหทธา วาต จกขาท ป จวธ รป อตตภาว อธกจจปวตตตตา อชฌตต เสส ตโต พาหรตตา พหทธา ฯ อปจ นยกชฌตตมป อธ อชฌตต ปรปคคลกมป จ พหทธาต เวทตพพ ฯ โอฬารก วา สขม วาต จกขาทน นว อาโปธาตวชชา ตสโส ธาตโย จาต ทวาทสวธ รป ฆฏฏนาวเสน คเหตพพโต โอฬารก เสส ตโต วปรตตตา สขม ฯ หน วา ปณต วาต เอตถ หนปณตภาโว ปรยายโต จ นปปรยายโต จ ฯ ตตถ อกนฏาน รปโต สทสสน รป หน ฯ ตเทว สทสสาน รปโต ปณต ฯ เอว ยาว นรกสตตาน รป ตาว ปรยายโต หนปณตตา เวทตพพา ฯ นปปรยายโต ปน ย อารมมณ กตวา อกสลวปาก ว าณ [ ม. ว. ป. ๒๗ ส. ต. ๑๙ ]


อปปชชต ต หน อนฏภาวโต ฯ ยมปน อารมมณ กตวา กสลวปาก ว าณ อปปชชต ต ปณต อฏภาวโต ฯ ยถา ห อกสลวปาโก สย อนฏโ อนฏเเอว อปปชชต น อฏเ เอว กสลวปาโกป สย อฏโ อฏเเอว อปปชชต น อนฏเ ฯ ย ทเร สนตเก วาต ย สขม ตเมว ทปปฏ- วชฌสภาวตตา ทเร อตร สปฏวชฌสภาวตตา สนตเก ฯ อปเจตถ โอกาสโตป อปาทายปาทาย ทรสนตกตา เวทตพพา ฯ ต สพพนต ต อตตาทห ปเทห วส วส นททฏ สพพ รป ฯ สมมปป าย ทฏพพนต สห วปสสนาย มคคป าย ทฏพพ ฯ [๔๘] ยากาจ เวทนาตอาทส ปน สนตตวเสน จ ขณวเสน จ เวทนาย อตตานาคตปจจปปนนภาโว เวทตพโพ ฯ ตตถ สนตตวเสน เอกวถ เอกชวนเอกสมาปตตปรยาปนนา เอกวสย- สมาโยคปปวตตา จ ทวสมป พทธรป ปสสนตสส ธมม สณนตสส ปวตตสทธาทสหตเวทนา ปจจปปนนา ตโต ปพเพ อตตา ปจฉา อนาคตา ฯ ขณวเสน ขณตตยปรยาปนนา ปจจปปนนา ตโต ปพเพ อตตา ปจฉา อนาคตา ฯ อชฌตตพหทธาเภโท นยกชฌตตวเสน เวทตพโพ ฯ โอฬารก- สขมเภโท อกสลา เวทนา โอฬารกา กสลาพยากตา เวทนา สขมาตอาทนา นเยน วภงเค วตเตน ชาตสภาวปคคลโลกย- [ ม. ว. ป. ๒๗ ส. ต. ๑๙ ]


โลกตตรวเสนเวทตพโพ ฯ ชาตวเสน ตาว ฯ อกสลา เวทนา สาวชชกรยเหตโต กเลสสนตาปภาวโต จ อวปสนตวตตต กสลเวทนาย โอฬารกา ฯ สพยาปารโต สอสสาหโต สวปากโต กเลสสนตาปภาวโต สาวชชโต จ วปากาพยากตาย โอฬารกา ฯ สวปากโต กเลสสนตาปภาวโต สพยาปชชโต สาวชชโต จ กรยาพยากตาย โอฬารกา ฯ กสลาพยากตา ปน วตตปรยายโต อกสลาย สขมา ฯ เทวป กสลากสลเวทนา สพยาปารโต สอสสาหโต สวปากโต จ ยถาโยค ทวธายป อพยากตาย โอฬารกา ฯ วตตวปรยาเยน ทวธาป อพยากตา ตาห สขมา ฯ เอว ตาว ชาตวเสน โอฬารกสขมตา เวทตพพา ฯ สภาววเสน ปน ฯ ทกขเวทนา นรสสาทโต อวปผารโต๑ อพเพชนยโต อภภวนโต จ อตราห ทวห โอฬารกา ฯ อตรา ปน เทว สาตโต สนตโต ปณตโต มนาปโต มชฌตตโต จ ยถาโยค ทกขาย สขมา ฯ อโภ ปน สขทกขา สวปผารโต โขภกรณโต ปากฏโต จ อทกขมสขาย โอฬารกา ฯ สา วตตวปรยาเยน ตทภยโต สขมา ฯ เอว สภาววเสน โอฬารกสขมตา เวทตพพา ฯ ปคคลวเสน ปน ฯ อสมาปนนสส เวทนา นานารมมณวกขตต- ภาวโต สมาปนนสส เวทนาย โอฬารกา ฯ วปรยาเยน อตรา สขมา ฯ เอว ปคคลวเสน โอฬารกสขมตา เวทตพพา ฯ ๑. ม. สวปผารโต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๗ ส. ต. ๑๙ ]


โลกยโลกตตรวเสน ปน ฯ สาสวา เวทนา โลกยา ฯ สา อาสวปปตตเหตโต โอฆนยโต โยคนยโต คนถนยโต นวรณยโต อปาหานยโต สงกเลสกโต ปถชชนสาธารณโต จ อนาสวาย โอฬารกา ฯ สา วปรยาเยน สาสวาย สขมา ฯ เอว โลกยโลกตตรวเสน โอฬารกสขมตา เวทตพพา ฯ ตตถ ชาตอาทวเสน สมเภโท ปรหรตพโพ ฯ อกสลวปากกายว าณสมปยตตา ห เวทนา ชาตวเสน อพยากตตตา สขมาป สมานา สภาวาทวเสน โอฬารกา โหต ฯ วตต เหต อพยากตา เวทนา สขมา ทกขา เวทนา โอฬารกา อสมาปนนสส เวทนา โอฬารกา สาสวา เวทนา โอฬารกาต ฯ ยถา จ ทกขา เวทนา เอว สขาทโยป ชาตวเสน โอฬารกา สภาวาทวเสน สขมา โหนต ฯ ตสมา ยถา ชาตอาทวเสน สมเภโท น โหต ตถา เวทนาน โอฬารกสขมตา เวทตพพา ฯ เสยยถท ฯ อพยากตา ชาตวเสน กสลากสลาห สขมา ฯ น ตตถ กตมา อพยากตา ก ทกขา ก สขา ก สมาปนนสส ก อสมาปนนสส ก สาสวา ก อนาสวาต เอว สภาวาทเภโท ปรามสตพโพ ฯ เอส นโย สพพตถ ฯ อปจ ต ต วา ปน เวทน อปาทายปาทาย เวทนา โอฬารกา สขมา วา ทฏพพาต วจนโต อกสลาทสป โลภสหคตาย โทสสหคตา เวทนา อคค วย อตตโน นสสยทหนโต โอฬารกา ฯ โลภสหคตา สขมา ฯ โทสสหคตาป นยตา [ ม. ว. ป. ๒๗ ส. ต. ๑๙ ]


โอฬารกา อนยตา สขมา ฯ นยตาป กปปฏ ตกา โอฬารกา อตรา สขมา ฯ กปปฏ ตกาป อสงขารกา โอฬารกา อตรา สขมา ฯ โลภสหคตา ปน ทฏ สมปยตตา โอฬารกา อตรา สขมา ฯ สาป นยตา กปปฏ ตกา อสงขารกา โอฬารกา อตรา สขมา ฯ อวเสเสน อกสลา พหวปากา โอฬารกา อปปวปากา สขมา ฯ กสลา ปน อปปวปากา โอฬารกา พหวปากา สขมา ฯ อปจ กามาวจรกสลา โอฬารกา รปาวจรา สขมา ฯ ตโต อรปาวจรา ตโต โลกตตรา ฯ กามาวจรา จ ทานมยา โอฬารกา สลมยา สขมา ตโต ภาวนามยา ฯ ภาวนามยาป ทเหตกา โอฬารกา ตเหตกา สขมา ฯ ตเหตกาป สสงขารกา โอฬารกา อสงขารกา สขมา ฯ รปาวจรา ปมชฌานกา โอฬารกา ฯเปฯ ป จมชฌานกา สขมาว ฯ อรปาวจรา จ อากาสาน จายตนสมปยตตา โอฬารกา ฯ เป ฯ เนวส านาส ายตนสมปยตตา สขมาว ฯ โลกตตรา จ โสตาปตตมคคสมปยตตา โอฬารกา ฯ เป ฯ อรหตตมคค- สมปยตตา สขมาว ฯ เอส นโย ตตภมวปากกรยเวทนาส ทกขาทอสมาปนนาทสาสวาทวเสน วตตเวทนาส จ ฯ โอกาสวเสน จาป นรเย ทกขา โอฬารกา ตรจฉานโยนย สขมา ฯเปฯ ปรนมมตวสวตตส สขมาว ฯ ยถา จ ทกขา เอว สขาป สพพตถ ยถานรป โยเชตพพา ฯ วตถวเสน จาป [ ม. ว. ป. ๒๗ ส. ต. ๑๙ ]


หนวตถกา ยากาจ เวทนา โอฬารกา ปณตวตถกา สขมา ฯ หนปณตเภเท ยา โอฬารกา สา หนา ยา จ สขมา สา ปณตาต ทฏพพา ฯ ทรปท ปน อกสลา เวทนา กสลาพยา- กตาห เวทนาห ทเร ฯ สนตกปท อกสลา เวทนา อกสลาย เวทนาย สนตเกตอาทนา นเยน วภตต ฯ ตสมา อกสลา เวทนา วสภาคโต อสสฏโต อสรกขโต จ กสลาพยากตาห ทเร ฯ ตถา กสลาพยากตา อกสลาย ฯ เอส นโย สพพวาเรส ฯ อกสลา ปน เวทนา สภาคโต จ สสฏโต จ สรกขโต จ อกสลาย สนตเกต ฯ ตตเวทนาสมปยตตานมปน ส าทนมป เอต เอวเมว เวทตพพ ฯ [๔๙] สตวาต อาคมาธคมสงขาเตน พาหสจเจน สมนนา- คตตตา สตวา ฯ นพพนทตต อกกณต ฯ เอตถ จ นพพทาต วฏานคามนวปสสนา อธปเปตา ฯ นพพนท วรชชตต เอตถ วราควเสน จตตาโร มคคา กถตา ฯ วราคา วมจจตต วราเคน มคเคเนว เหตภเตน ปฏปปสสทธวมตตวเสน วมจจต ฯ อมนา จตตาร สาม ผลาน กถตาน ฯ วมตตสม วมตตมต าณ โหตต อมนา ปน ปจจเวกขณาณ กถต ฯ ขณา ชาตต- อาทห ตสส ภม ฯ เตน ห าเณน อรยสาวโก ปจจเวกขนโต ขณา ชาตตอาทน ปชานาต ฯ กตมา ปนสส ชาต ขณา กถ จ น ปชานาตต ฯ น ตาวสส อตตา ชาต ขณา ปพเพว [ ม. ว. ป. ๒๘ ส. ต. ๑๙ ]


ขณตตา น อนาคตา อนาคเต วายามาภาวโต น ปจจปปนนา๑

ฯ ยา ปนสส มคคสส อภาวตตตา อปปชเชยย เอกจตป จโวการภเวส เอกจตป จกขนธปปเภทา ชาต สา มคคสส ภาวตตตา อนปปาทธมมต อาปชชเนน ขณา ฯ ต โส มคคภาวนาย ปหนกเลเส ปจจเวกขตวา กเลสาภาเว วชชมานมป กมม อายต อปปฏสนธก โหตต ชานนโต ปชานาต ฯ วสตนต วฏ ปรวฏ กต จรต นฏ ตนต อตโถ ฯ พรหม- จรยนต มคคพรหมจรย ฯ ปถชชนกลยาณเกน ห สทธ สตต เสขา มคคพรหมจรย วสนต นาม ฯ ขณาสโว วฏวาโส ฯ ตสมา อรยสาวโก อตตโน พรหมจรยวาส ปจจเวกขนโต วสต พรหมจรยนต ปชานาต ฯ กต กรณยนต จตส สจเจส จตห มคเคห ปร าปหานสจฉกรยาภาวนาวเสน โสฬสวธมป กจจ นฏาปตนต อตโถ ฯ ปถชชนกลยาณกาทโย ห ต ต กจจ กโรนต ขณาสโว กตกรณโย ตสมา อรยสาวโก อตตโน กรณย ปจจเวกขนโต กต กรณยนต ปชานาต ฯ นาปร อตถตตายาต อทาน ปน อตถภาวาย เอว โสฬสกจจภาวาย กเลสกขยาย วา มคคภาวนากจจ เม นตถต ปชานาต ฯ อถวา อตถตตายาต อตถมภาวโต ฯ อมสมา เอวปการา อทาน วตตมานกขนธสนตานา อปร ขนธสนตาน มยห นตถ ๑. อโต ปร อ ตถ นชชมานตตาต เหตปท ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๘ ส. ต. ๑๙ ]


อเม ปน ป จกขนธา ปร าตา ตฏนต ฉนนมลกา รกขา วย เต จรมกว าณนโรเธน อนปาทาโน วย ชาตเวโท นพพายสสนตต ปชานาต ฯ [๕๐] อตตมนา เต ภกข ภควโต ภาสต อภนนทนต เต ภกข สกมนา ตฏมนา ปตโสมนสเสห วา สมปตตมนา หตวา กรวกรตม ชนา กณณสเขน ปณฑตชนหทยาน อมตาภเสกสทเสน พรหมสสเรน ภาสโต ภควโต วจน สกถต สลปต เอวเมต ภควา เอวเมต สคตาต มตถเกน สมปฏจฉนตา อนโมทส เจว สมปฏจฉส จาต อตโถ ฯ อย ห อภนนทสทโท อภนนทต อภวทตตอาทส ตณหายป อาคโต ฯ อนนเมวาภนนทนต อภเย เทวมานสาตอาทส อปคมเนป ฯ จรปปวาส ปรส ทรโต โสตถมาคต าตมตตา สหชชา จ อภนนทนต อาคตนต- อาทส สมปฏจฉเนป ฯ อภนนทตวา อนโมทตวาตอาทส อนโมทเนป ฯ สวายมธ อนโมทนสมปฏจฉเนส ยชชต ฯ เตน วตต อนโมทส เจว สมปฏจฉส จาต ฯ อนปาทาย อาสเวห จตตาน วมจจสต อนปปาทนโรเธน นรชฌมาเนห อาสเวห อนปาทาย อคคเหตวา ก จ ธมม อห มมาต อนาทยตวาว จตตาน วมจจส ฯ ฉ อรหนโตต ภควตา สทธ ฉ ชนา อรหนโต ฯ อ เสมปน เทวพรหมานมป อรหตตปปตตสมภวโต อท [ ม. ว. ป. ๒๘ ส. ต. ๑๙ ]


มนสสอรหนเตเยว สนธาย วตตนต อาห ฉ มนสสา อรหนโต โหนตต ฯ [๕๑] อทาน ยสสส ปพพชช ทสเสต เตน โข ปน สมเยนาตอาท อารทธ ฯ ตตราย อนตตานปทวณณนา ฯ เหมนตโกตอาทส ยตถ สข โหต เหมนตกาเล วสต อย เหมนตโก ฯ อตเรสป เอเสว นโย ฯ อย ปเนตถ วจนตโถ ฯ เหมนเต วาโส เหมนต อตตรปทโลเปน ฯ เหมนต อรหตต เหมนตโก ฯ อตเรสป เอเสว นโย ฯ ตตถ วสสโก ปาสาโท นาตอจโจ โหต นาตนโจ ฯ ทวารวาตปานานปสส นาตพหน นาตตนน ฯ ภมมตถรณปจจตถรณขชชโภชชาน เจตถ มสสกา- เนว วฏฏนต ฯ เหมนตเก ถมภาป ภตตโยป นจา โหนต ฯ ทวารวาตปานาน ตนกาน สขมจฉททาน ฯ อณหปปเวสนตถาย ภตตนยยหาน หรยนต๑ ภมมตถรณปจจตถรณนวาสนปารปนาน ปเนตถ อณหวกรยาน๒ กมพลาทน วฏฏนต ฯ ขชชโภชช สนทธ กฏกสนนสสต จ ฯ คมหเก ถมภาป ภตตโยป อจจา โหนต ฯ ทวารวาตปานาน ปเนตถ พหน วปลชาลาน โหนต ฯ ภมมตถรณาน สตวกรยาน๓ ทกลมยาน วฏฏนต ฯ ขชชโภชชาน มธรรสสตวกรยาน๔ ฯ วาตปานสมเปส เจตถ นวา จาฏโย ๑. นหรยนตตป ฯ ๒. ๓. ๔. อ ตถ ปน...วรสสานต ปาโ ทสสต ฯ อยมป วรทโธ ฯ...วรยานต ปาโ ยตตตโร ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๙ ส. ต. ๑๙ ]


เปตวา อทกสส ปเรตวา นลปปลาทห ส ฉาเทนต ฯ เตส เตส ปเทเสส อทกยนตาน กโรนต เยห เทเว วสสนเต วย อทกธารา นกขมนต ฯ นปปรเสหต ปรสวรหเตห ฯ นเกวล เจตถ ตรยาเนว นปปรสาน ฯ สพพฏานานป นปปรสาเนว ฯ โทวารกาป อตถโยว ฯ นหาปนาทปรกมมกราป อตถโยว ฯ ปตา กร ตถารป อสสรยสขสมปตต อนภวมานสส ปรส ทสวา ปรสงกา อปปชชต สา เม ปตตสส มา อโหสต สพพกจเจส อตถโยว ปาเปส ฯ ป จห กามคเณหต รปสททาทห ป จห กามโกฏาเสห ฯ สมปปตสสาต สมมา อปปตสส อเปตสสาต อตโถ ฯ สมงคภตสสาต ตสเสว เววจน ฯ ปรจารยมานสสาต ปรโต จารยมานสส ฯ ตสม ตสม กามคเณ อนทรยาน จารยมานสสาต อตโถ ฯ อาลมพรนต ปณว ฯ วเกสกนต มตตเกส วปปกณณเกสนต อตโถ ฯ วกเขฬกนต วสสนทมานลาล ฯ วปปลปนตโยต วรทธ ปลปนตโย รทนตโย วา ฯ สสาน ม เต อามกสสาน วย อททส สก ปรชนนต สมพนโธ ฯ อทาน อทาเนสต สเวควเสน อทาน อทาเนส ฯh สเวควสปปวตต วาจ นจฉาเรสต อตโถ ฯ [๕๒] อท โข ยสาต ภควา นพพาน สนธายาห ฯ ต ห ตณหาทกเลเสห อนปททต อนปสสฏ จ ฯ อนปพพกถนต ทานานนตร สล สลานนตร สคค สคคานนตร มคคนต เอว [ ม. ว. ป. ๒๙-๓๐ ส. ต. ๑๙ ]


อนปฏปาฏกถ ฯ ตตถ ทานกถา นาม อท ทาน นาม สขาน นทาน สมปตตน มล โภคาน ปตฏา วสมคตสส ตาณ เลณ คต ปรายน อธโลกปรโลเกส ทานสทโส อวสสโย ปตฏา อารมมณ ตาณ เลณ คต ปรายน นตถ อท ห อวสสยฏเน รตนมยสหาสนสทส ปตฏานฏเน มหาปวสทส อารมมณฏเน อาลมพนรชชสทส อท ห ทกขนตถรณฏเน นาวา สมสสา- สนฏเน สงคามสโร ภยปรตตาณฏเน สสงขตนคร มจเฉร- มลาทน อนปลตตฏเน ปทม เตส นททหนฏเน อคค ทรา- สทฏเน อาสวโส อสนตาสนฏเน สโห พลวนตฏเน หตถ อภมงคลสมมตฏเน เสตอสโภ เขมนตภมสมปาปนฏเน วลาหโก อสสราชา ทาน นาเมต มยา คตมคโค มยเหเวโส วโส มยา ทส ปารมโย ปเรนเตน เวลามมหาย า มหาโควนทมหาย า มหาสทสสนมหาย า เวสสนตรมหาย าต อเนเก มหาย า ปวตตตา สสภเตน ชลเต อคคกขนเธ อตตาน นยยาเทนเตน สมปตตยาจกาน จตต คหต ทาน ห โลเก สกกสมปตต เทต มารสมปตต พรหมสมปตต จกกวตตสมปตต สาวกปารม- าณ ปจเจกโพธาณ อภสมโพธาณ เทตต เอวมาททาน- คณปฏสยตตกถา ฯ ยสมา ปน ทาน ททนโต สล สมาทาต สกโกต ตสมา ตทนนตร สลกถ กเถส ฯ ทาน ห นาม ทกขเณยเยส หตชฌาสเยน ปชนชฌาสเยน วา อตตโน สนตกสส [ ม. ว. ป. ๓๐ ส. ต. ๑๙ ]


ปเรส ปรจจชน ตสมา ทายโก สตเตส เอกนตหตชฌาสโย ปรสปคคโล ปเร หนต ปเรส วา สนตก หรตต อฏาน- เมต ตสมา ทาน ททนโต สล สมาทาต สกโกตต ทานา- นนตร สล วตต ฯ อปจ ทานกถา ตาว ปจรชเนสป ปวตตยา สพพสาธารณตตา สกรตตา สเล ปตฏานสส อปายภาวโต จ อาทโต กถตา ฯ ปรจจาคสโล ห ปคคโล ปรคคหวตถส นสสงคภาวโต สเขเนว สลาน สมาทยต ตตถ จ สปปตฏ โต โหต ฯ สเลน ทายกปฏคคาหกวสทธโต ปรานคคห วตวา ปรปฬานวตตวจนโต กรยาธมม วตวา อกรยาธมมวจนโต โภคยสสมปตตเหต วตวา ภวสมปตตเหตวจนโต จ ทานกถานนตร สลกถา กถตา ฯ สลกถา นาม สล นาเมต อวสสโย ปตฏา อารมมณ ตาณ เลณ คต ปรายน สล นาเมต มม วโส อห สงขปาลนาคราชกาเล ภรทตตนาคราชกาเล จมเปยยนาค- ราชกาเล สลวราชกาเล มาตโปสกหตถราชกาเล ฉททนตหตถ- ราชกาเลต อนนเตส อตตภาเวส สล ปรปเรส อธโลกปรโลก- สมปตตน ห สลสทโส อวสสโย สลสทสา ปตฏา อารมมณ ตาณ เลณ คต ปรายน นตถ สลาลงการสทโส อลงกาโร นตถ สลปปผสทส ปปผ นตถ สลคนธสทโส คนโธ นตถ สลาลงกาเรน ห อลงกต สลกสมปลนธน สลคนธานลตต สเทวโกป โลโก โอโลเกนโต ตตต น คจฉตต เอวมาทสลคณปฏสยตต- [ ม. ว. ป. ๓๐ ส. ต. ๑๙ ]


กถา ฯ อทมปน สล นสสาย อย สคโค ลพภตต ทสสนตถ สลานนตร สคคกถ กเถส ฯ สคคกถา นาม อย สคโค นาม อฏโ กนโต มนาโป นจจเมตถ กฬา นจจ สมปตตโย ลพภนต จาตมมหาราชกา เทวา นวตวสสสตสหสสาน ทพพสข ทพพสมปตต ปฏลภนต ตาวตสา ตสโส จ วสสโกฏโย สฏ จ วสสสตสหสสานต เอวมาทสคคคณปฏสยตตกถา ฯ สคคสมปตต กถยนตาน ห พทธาน มข นปปโหต ฯ วตตมป เจต อเนกปรยาเยน โข อห ภกขเว สคคกถ กเถยยนตอาท ฯ เอว สคคกถาย ปโลเภตวา ปน หตถ อลงกรตวา ตสส โสณฑ ฉนทนโต วย อยมป สคโค อนจโจ อทธโว น เอตถ ฉนทราโค กาตพโพต ทสสนตถ อปปสสาทา กามา พหทกขา พหปายาสา อาทนโว เอตถ ภยโยตอาทนา นเยน กามาน อาทนว โอการ สงกเลส กเถส ฯ ตตถ อาทนโวต โทโส ฯ อนจจตาทนา อปปสสาทตาทนา จ ทสตภาโวต อตโถ ฯ อถวา อาทน วาต ปวตตตต อาทนโว ปรมกปณตา ฯ ตถา จ กามา ยถาภต ปจจเวกขนตาน ปจจปตฏนต ฯ โอกาโรต ลามกภาโว นหนภาโว อเสฏเห เสวตพพตา เสฏเห น เสว- ตพพตา จ ฯ สงกเลโสต เตห สตตาน สงกลสสน วพาเธ- ตพพตา อปตาเปตพพตาต อตโถ ฯ เอว กามาทนเวน ตชเชตวา เนกขมเม อานสส ปกาเสส ฯ ยตตกา จ กาเมส อาทนวา [ ม. ว. ป. ๓๐ ส. ต. ๑๙ ]


ตปปฏปกขโต ตตตกาว เนกขมเม อานสสา ฯ อปจ เนกขมม นาเมต อสมพาธ อสงกลฏ นกขนต กาเมห นกขนต กาม- ส าย นกขนต กามวตกเกห นกขนต กามปรฬาเหห นกขนต พยาปารโตตอาทนา นเยน เนกขมเม อานสส ปกาเสส ฯ ปพพชชาย ฌานาทส จ คเณ วภาเวส วณเณส ฯ เอตถ จ สคค กเถตวา สวาย สคโค ราคาทห อปกกลฏโ สพพถา อนปกกลฏโ อรยมคโคต ทสสนตถ สคคานนตร มคโค กเถตพโพ ฯ มคค จ กเถนเตน ตทธคมปายสนทสสนตถ สคค- ปรยาปนนาป ปเคว อตเร สพเพป กามา นาม พหวาทนวา อนจจา อทธวา วปรณามธมมาต กามาน อาทนโว หนา คมมา โปถชชนกา อนรยา อนตถส หตาต เตส โอกาโร ลามกภาโว สพเพป ภวา กเลสาน วตถภตาต ตตถ สงกเลโส สพพสงกเลสา วปปมตต นพพานนต เนกขมเม อานสโส จ กเถตพโพต กาเมส อาทนโว โอกาโร สงกเลโส เนกขมเม จ อานสโส ปกาสโตต ทฏพพ ฯ [๕๓] กลลจตตนต กมมนยจตต ฯ เหฏา ปวตตตเทสนาย อสสทธยาทน จตตโทสาน วคตตตา อปร เทสนาย ภาชน- ภาวปคมเนน กมมกขมจตตนต อตโถ ฯ อสสทธยาทโย วา ยสมา จตตสส โรคภตา ตทา ตสส วคตา ตสมา กลลจตต อโรคจตตนต อตโถ ฯ ทฏ มานาทกเลสวคเมน มทจตต ฯ [ ม. ว. ป. ๓๐ ส. ต. ๑๙ ]


กามจฉนทาทวคเมน วนวรณจตต ฯ สมมาปฏปตตย อฬารปต- ปาโมชชโยเคน อทคคจตต ฯ ตตถ สทธาสมปตตยา ปสนน- จตต ฯ ยทา ภควา อ าสต สมพนโธ ฯ อถวา กลล- จตตนต กามจฉนทวคเมน อโรคจตต ฯ มทจตตนต พยาปาทวคเมน เมตตาวเสน อกถนจตต ฯ วนวรณจตตนต อทธจจกกกจจวคเมน วกเขปสส วคตตตา เตน อปหตจตต ฯ อทคคจตตนต ถนมทธวคเมน สมปคคหวเสน อลนจตต ฯ ปสนนจตตนต วจกจฉาวคเมน สมมาปฏปตตย อธมตตจตตนต เอวมเปตถ อตโถ เวทตพโพ ฯ สามกกสกาต สาม อกกสกา อตตนาเยว อทธรตวา คหตา ฯ สยมภาเณน ทฏา อสาธารณา อ เสนต อตโถ ฯ กา จ ปน สาต ฯ อรยสจจเทสนา ฯ เตเนวาห ทกข สมทย นโรธ มคคนต ฯ เสยยถาปต- อาทนา อปมาวเสน ตสส กเลสปปหาน อรยมคคปปาท จ ทสเสต ฯ อปคตกาฬกนต วคตกาฬก ฯ สมมเทวาต สฏ เอว ฯ รชนนต นลปตาทรงคชาต ฯ ปฏคคณเหยยาต คณเหยย ปภสสร ภเวยย ฯ ตสมเยว อาสเนต ตสสเยว นสชชาย ฯ เอเตนสส ลหวปสสกตา ตกขป ตา สขาปฏปทาขปปาภ ตา จ ทสสตา โหต ฯ วรชนตอาท วตตนยเมว ฯ ตตรท อปมาสสนทน ฯ วตถ วย จตต ฯ วตถสส อาคนตกมเลห กลฏภาโว วย จตตสส ราคาทมเลห สงกลฏภาโว ฯ โธวนสลา วย อน- [ ม. ว. ป. ๓๐-๑ ส. ต. ๑๙ ]


ปพพกถา ฯ อทก วย สทธา ฯ อทเกน เตเมตวา เตเมตวา โอสโคมยฉารกขารเกห กาฬกปเทเส สมมททตวา วตถสส โธวนป- ปโยโค วย สทธาสเนเหน เตเมตวา เตเมตวา สตสมาธป าห โทเส สถลกตาทวธนา๑ จตตสส โสธเน วรยารมโภ ฯ เตน ปโยเคน วตถกาฬกาปคโม วย วรยารมเภน กเลสวกขมภน ฯ รงคชาต วย อรยมคโค ฯ เตน สทธสส วตถสส ปภสสรภาโว วย วกขมภตกเลสสส จตตสส สคเคน ปรโยทปนนต ฯ [๕๔] อสสทเตต อารฬหอสเส ทเต ฯ อทธาภสงขารนต อทธกรย ฯ อภสงขเรสต อภสงขร. อกาสต อตโถ ฯ กมตถนต เจ ฯ อภนน ปฏลภตพพวเสสนตรายนเสธนตถ ฯ ยท ห โส ปตต ปสเสสย ปตตสสป อรหตตปปตต เสฏ สสป ธมม- จกขปฏลาโภ น สยา ฯ อทฏสจโจป ห เทห เต มาตยา ชวตนต ยาจนโต กถนนาม วกเขป ปฏพาหตวา ภควโต ธมม- เทสนานสาเรน าณ เปเสตวา ธมมจกข ปฏลเภยย ฯ ยโส จ เอวนเตน ยาจยมาโน กถ ต วกเขป ปฏพาหตวา อรหตเต ปตฏเหยย ฯ เอตทโวจาต ภควโต ธมมเทสน อพภนโมทมาโน เอต อภกกนต ภนเตตอาทวจน อโวจ ฯ อภกกนตสทโท จายมธ อพภนโมทเน ฯ ตสมา สาธ สาธ ภนเตต วตต โหต ฯ ๑. ม. สถเล กตวา สลสตาทวธนา ฯ

[ ม. ว. ป. ๓๑-๒ ส. ต. ๑๙ ]


ภเย โกเธ ปสสาย ตรเต โกตหลจฉเร หาเส โสเก ปสาเท จ กเร อาเมฑตมพโธต อมนาว ลกขเณน อธ ปสาทวเสน ปสสาวเสน จาย ทวกขตต วตโตต เวทตพโพ ฯ เสยยถาปตอาทนา จตห อปมาห ภควโต เทสน โถเมต ฯ ตตถ นกกชชตนต อโธมขฏปต เหฏามขชาต วา ฯ อกกชเชยยาต อปรมข กเรยย ฯ ปฏจฉนนนต ตณปณณาทจฉาทต ฯ ววเรยยาต อคฆาเฏยย ฯ มฬหสสาต ทสามฬหสส ฯ มคค อาจกเขยยาต หตเถ คเหตวา เอส มคโคต วเทยย ฯ อนธกาเรต กาฬปกขจาตททส อฑฒรตต- ฆนวนสณฑเมฆปฏเลห จตรงเค ตเม ฯ เอว เทสน โถเมตวา อมาย เทสนาย รตนตตเย ปสนนจตโต ปสนนาการ กโรนโต เอสาหนตอาทมาห ฯ ตตถ เอสาหนต เอโส อห ฯ อปาสก ม ภควา ธาเรตต ม ภควา อปาสโก อยนต เอว ธาเรต ชานาตต อตโถ ฯ อชชตคเคต เอตถาย อคคสทโท อาท- อตโถ ฯ ตสมา อชชตคเคต อชชต อาท กตวาต เอวมตโถ เวทตพโพ ฯ อชชตนต อชชภาว ฯ อชชทคเคต วา ปาโ ฯ ทกาโร ปทสนธกโร ฯ อชช อคค กตวาต อตโถ ฯ ปาณ- เปตนต ปาเณห อเปต ยาว เม ชวต ปวตตต ตาว อเปต ฯ อน สตถก ตห สรณคมเนห สรณคต อปาสก กปปยการก ม ภควา ธาเรต ชานาต ฯ อห ห สเจป เม ตขเณน [ ม. ว. ป. ๓๒ ส. ต. ๑๙ ]


อสนา สส ฉนเทยย เนว พทธ น พทโธต วา ธมม น ธมโมต วา สงฆ น สงโฆต วา วเทยยนต เอว อตตสนนยยาตเนน สรณ อคมาส ฯ เอว อภกกนตนต- อาทน อนตตานปทตโถ เวทตพโพ ฯ วตถาโร ปน เหฏา เวร ชกณฑวณณนาย อาคโตเยวาต อธ น ทสสโต ฯ [๕๕] ภม ปจจเวกขนตสสาต อตตนา ทฏมตถ ปจจเวก- ขนตสส ฯ อทธาภสงขาร ปฏปปสสมเภสต ยถา ต เสฏ - คหปต ตตถ นสนโนว ยส กลปตต ปสสต ตถา อธฏาสต อตโถ ฯ อธวาเสตต สมปฏจฉต ฯ อชชตนายาต ย เม ตมเหส สกการ กโรโต อชช ภวสสต ป จ ปตปาโมชช จ ตทตถาย ฯ อธวาเสส ภควา ตณหภาเวนาต ภควา กายงค วา วาจงค วา อโจเปตวา อพภนตเรเยว ขนต ธาเรนโต ตณหภาเวน อธวาเสส ฯ เสฏ สส อนคคหตถ มนสาว สมปฏจฉต วตต โหต ฯ เอห ภกขต ภควา อโวจาต ตสส1 กร อทธมยปตตจวรสส อปนสสย โอโลเกนโต อเนกาส ชาตส จวราทอฏปรกขารทาน ทสวา เอห ภกขต อโวจ ฯ โส ตาวเทว ภณฑกาสาววสโน อฏห ภกขปรกขาเรห สรเร ปฏมกเกเหว วสสสตกตเถโร วย ภควนต นมสสมาโนว นสท ฯ โย ห จวราทเก อฏปรกขาเร ปตตจวรเมว วา โสตาปนนาทอรยสส ปถชชนสเสว วา สลสมปนนสส ทตวา อท ปรกขารทาน อนาคเต [ ม. ว. ป. ๓๒-๔ ส. ต. ๑๙ ]


เอหภกขภาวาย ปจจโย โหตต ปฏน ปฏเปต ตสส ต สต อธการสมปตตย พทธาน สมมขภาเว อทธมยปรกขารลาภาย สวตตตต เวทตพพ ฯ ปณเตนาต อตตเมน ฯ สหตถาต สหตเถน ฯ สนตปเปตวาต สฏ ตปเปตวา ปรปณณ สหต ยาวทตถ กตวา ฯ สมปวาเรตวาต สฏ ปวาเรตวา อล อลนต หตถส าย ปฏกขปาเปตวา ฯ ภตตาวนต ภตตวนต ฯ โอนตปตตปาณนต ปตตโต โอนตปาณ อปนตหตถนต วตต โหต ฯ โอนตตปตตปาณนตป ปาโ ฯ ตสสตโถ โอนตต นานาภต วนาภต ปตต ปาณโต อสสาต โอนตตปตตปาณ ฯ ต โอนตตปตตปาณ ฯ หตเถ จ ปตต จ โธวตวา เอกมนต ปตต นกขปตวา นสนนนต อตโถ ฯ เอกมนต นสทสต ภควนต เอวภต ตวา เอกสม โอกาเส นสทสต อตโถ ฯ ธมมยา กถายาตอาทส ตขณานรปาย ธมมกถาย ทฏธมมกสมปรายก อตถ สนทสเสตวา กสเล จ ธมเม สมาทเปตวา คณหาเปตวา ตตถ จ น สมตเตเชตวา สอสสาห กตวา ตาย จ สอสสาห- ตาย อ เห จ วชชมานคเณห สมปหเสตวา ธมมรตนวสส วสสตวา อฏายาสนา ปกกาม ฯ ยสสส ปพพชชา นฏ ตา ฯ [๕๖] อทาน ตสส สหายาน ปพพชช ทสเสนโต อสโสส โขตอาทมาห ฯ ตตราย อนตตานปทวณณนา ฯ เสฏ โน จ [ ม. ว. ป. ๓๔ ส. ต. ๑๙ ]


อนเสฏ โน จ เยส กลาน ตาน เสฏานเสฏ น กลาน ฯ เตส เสฏานเสฏ น กลาน ฯ ปเวณวเสน อาคเตห เสฏ ห จ อนเสฏ ห จ สมนนาคตาน กลานนต อตโถ ฯ วมโลตอาทน เตส ปตตาน นามาน ฯ เกสมสส โอหาเรตวาต เกส จ มสส จ โอโรเปตวา ฯ กาสายาน วตถานต กาสายรสปตาน พรหมจรย จรนตาน อนจฉวกาน วตถาน ฯ โอรโกต โอมโก ลามโก ฯ เสสเมตถ วตตนยเมว ฯ จตคคหสหายปพพชชา นฏ ตา ฯ [๕๗] ป าสมตตาน คหสหายาน ปพพชชายป ย วตตพพ ต วตตเมว ฯ อเมสมปน สพเพส ปพพโยโค วตตพโพต ต ทสเสต ยสอาทน กลปตตาน อย ปพพโยโคตอาทมาห ฯ ตตถ วคคพนเธนาต คณพนธเนน ฯ เอกภตาต วตต โหต ฯ อนาถสรรานต อนาถาน มตกเฬวราน ฯ ปฏชคคนตาต พห นหรตวา ฌาเปนตา ฯ [๕๘] อทาน สรณคมนปสมปท ทสเสต อถโข ภควาต- อาท อารทธ ฯ ตตราย อนปพพปทวณณนา ฯ มตตาหนต มตโต อห ฯ จารกนต อนปพพคมนจารก คามนคมราชธานส อนกกเมน คมนสงขาต จารกนต อตโถ ฯ จรถาต ทวส โยชนปรม คจฉนตา จรถ ฯ มา เอเกน เทว อคมตถาต เอเกน มคเคน ทวส คเตส เอกสม ธมม เทเสนเต เอเกน [ ม. ว. ป. ๓๖-๙ ส. ต. ๑๙-๒๐ ]


ตณหภเตน าตพพ โหต ตสมา เอวมาห ฯ อาทกลยาณนต อาทมห กลยาณ สนทร ภททก ฯ ตถา มชฌปรโยสาเนส ฯ อาทมชฌปรโยสาน จ นาเมต สาสนสส จ เทสนาย จ วเสน ทวธ ฯ ตตถ สาสนสส สล อาท สมถวปสสนามคคา มชฌ ผลนพพานาน ปรโยสาน ฯ สลสมาธโย วา อาท วปสสนามคคา มชฌ ผลนพพานาน ปรโยสาน ฯ สลสมาธวปสสนา วา อาท มคโค มชฌ ผลนพพานาน ปรโยสาน ฯ เทสนาย ปน จตปปทกคาถาย ตาว ปมปาโท อาท ทตยตตยา มชฌ จตตโถ ปรโยสาน ฯ ป จปทฉปปทาน ปมปาโท อาท อวสานปาโท ปรโยสาน เสสา มชฌ ฯ เอกานสนธกสส สตตสส นทาน อาท อทมโวจาต ปรโยสาน เสส มชฌ ฯ อเนกา- นสนธกสส สตตสส มชเฌ พหกมป อนสนธ มชฌเมว นทาน อาท อทมโวจาต ปรโยสาน ฯ สาตถนต สาตถก กตวา เทเสถ ฯ สพย ชนนต พย ชเนห เจว ปเทห จ ปรปร กตวา เทเสถ ฯ เกวลปรปณณนต สกลปรปณณ ฯ ปรสทธนต นรปกกเลส ฯ พรหมจรยนต สกขตตยสงคห สาสนพรหมจรย ฯ ปกาเสถาต อาวกโรถ ฯ อปปรชกขชาตกาต ป าจกขมห อปปกเลสรชสภาวา ทกลสาณยา ปฏจฉนนา วย จตปปทก- คาถาปรโยสาเน อรหตต ปตต สมตถา สตตา สนตต อตโถ ฯ ปรหายนตต อลาภปรหานยา ธมมโต ปรหายนต ฯ เตเนวาห [ ม. ว. ป. ๓๙-๔๐ ส. ต. ๒๐ ]


อนธคต นาธคจฉนตา วเสสาธคมโต ปรหายนตต ฯ เสนานคโมต เสนาย นคโม ฯ ปมกปปกาน กร ตสม าเน เสนานเวโส อโหส ตสมา โส ปเทโส เสนานคโมต วจจต ฯ เสนาน- คาโมตป ปาโ ฯ เสนาน นาม สชาตาย ปตา ตสส คาโมต อตโถ ฯ เตนปสงกมสสามต นาห ตมเห อยโยเชตวา ปรเวณาทน กาเรตวา อปฏากาทห ปรจรยมาโน วหรสสาม ตณณมปน ชฏลาน อฑฒฑฒาน ปาฏหารยสหสสาน ทสเสตวา ธมมเมว เทเสต อปสงกมสสาม ฯ [๕๙] มาโร ปาปมาต อตตโน วสย อตกกมต ปฏปนเน สตเต มาเรตต มาโร ฯ ปเร ปาเป นโยเชต สย วา ปาเป นยตโตต ปาปมา ฯ อ านปสส กณโห อธปต วสวตต อนตโก นมจ ปมตตพนธตอาทน พหน นามาน ฯ อธ ปน นามทวยเมว คหต ฯ อปสงกมต อย สมโณ โคตโม มหายทธ วจาเรนโต วย มา เอเกน เทว อคมตถ ธมม เทเสถาต สฏ ชเน อยโยเชต อมสมมปน เอกสมมป ธมม เทเสนเต มยห จตตสส สาต นตถ เอว พหส เทเสนเตส กโต ภวสสต ปฏพาหาม นนต จนเตตวา อปสงกม ฯ สพพปาเสหต สพเพห กเลสปาเสห ฯ เย ทพพา เย จ มานสาต เย ทพพกามคณ- สงขาตา มานสกกามคณสงขาตา จ กเลสปาสา นาม อตถ สพเพห เตห ตว พทโธต วทต ฯ มหาพนธนพทโธต มหตา [ ม. ว. ป. ๔๐ ส. ต. ๒๐ ]


กเลสพนธเนน พทโธ ฯ มหต วา พนธเน พทโธ กเลสพนธนสส านภเต ภวจารเก พนโธต อตโถ ฯ น เม สมณ โมกขสต สมณ ตว มม วสยโต น มจจสสส ฯ น เม สมณ โมกขสต จ อท มาโร มตตาห ภกขเว สพพปาเสหต ภควโต วจน อสททหนโต วทต ฯ สททหนโตป วา เอวมย ปเรส สตตาน โมกขาย อสสาห น กเรยยาต สนตชเชนโต โกห เ ตวา วทต ฯ นหโตต ตว มยา นหโต นพพเสวนภาว คมโต ปราชโตต อตโถ ฯ อนตลกเข จรนเต ป จาภ เป พนธตต อนตลกขจโร ฯ ราคปาโส ห อนตลกขจเรสป กจจสาธนโต อนตลกขจโรต วจจต ฯ เตเนว น มาโรป อนตลกขจโรต ม ต ฯ มนส ชาโตต มานโส ฯ มนสมปยตโตต อตโถ ฯ เสสเมตถ อตตานตถเมว ฯ [๖๐] อนชานาม ภกขเวตอาทกาย ปน ปาลยา โย ปพพชชปสมปทาวนจฉโย วตตพโพ ต วตถารโต ทสเสต ปพพชชาเปกข กลปตต ปพพาเชนเตนาตอาทมาห ฯ ตตถ เย ปคคลา ปฏกขตตาต สมพนโธ ฯ สย ปพพาเชตพโพต เกสจเฉทนาทน สย กโรนเตน ปพพาเชตพโพ ฯ เกสจเฉทน กาสายจฉาทน สรณทานนต ห อมาน ตณ กโรนโต ปพพาเชตต วจจต ฯ เตส เอก วา เทว วาป กโรนโต ตถา โวหรยต- เยว ฯ ตสมา เอต ปพพาเชหต เกสจเฉทน กาสายจฉาทน จ [ ม. ว. ป. ๔๐ ส. ต. ๒๐ ]


สนธาย วตต ฯ อปชฌาย อททสส ปพพาเชตต เอตถาป เอเสว นโย ฯ ขณฑสม เนตวาต ภณฑกมมาโรจนปรหรณตถ วตต ฯ เตน สภกขเก วหาเร อ มป เอตสส เกเส ฉนทาต วตต น วฏฏต ฯ ปพพาเชตวาต เกสจเฉทน สนธาย วทต ฯ ภกขโต อ โ ปพพาเชต น ลภตต สรณทาน สนธาย วตต ฯ เตเนวาห สามเณโร ปนาตอาท ฯ ภพพรโปต ภพพ- สภาโว ฯ ตเมวตถ ปรยายนตเรน วภาเวต สเหตโกต ฯ าโตต ปากโฏ ฯ ยสสสต ปรวารสมปตตยา สมนนาคโต ฯ วณณสณานคนธาสโยกาสวเสน อสจเชคจฉปฏกลภาว ปากฏ กโรนเตนาต สมพนโธ ฯ ตตถ เกสา นาเมเต วณณโตป ปฏกลา สณานโตป คนธโตป อาสยโตป โอกาสโตป ปฏกลา ฯ มน เป ห ยาคปตเต วา ภตตปตเต วา เกสวณณ ก จ ทสวา เกสมสสกมท หรถ นนต ชคจฉนต ฯ เอว เกสา วณณโต ปฏกลา ฯ รตต ภ ชนตาป เกสสณาน อกกวาก วา มกจวาก วา ฉปตวา ตเถว ชคจฉนต ฯ เอว สณานโตป ปฏกลา ฯ เตลมกขนปปผธปาทสงขารวรหตาน จ เกสาน คนโธ ปรมเชคจโฉ โหต ฯ ตโต เชคจฉตโร อคคมห ปกขตตาน ฯ เกสา ห วณณสณานโต อปปฏกลาป สย คนเธน ปน ปฏกลาเยว ฯ ยถา ห ทหรสส กมารกสส วจจ วณณโต หลททวณณ สณานโตป หลททปณฑสณาน สงการฏาเน [ ม. ว. ป. ๔๑ ส. ต. ๒๑-๓ ]


ฉฑฑต จ อทธมาตกกาฬสนขสรร วณณโต ตาลปกกวณณ สณานโต วฏเฏตวา วสสฏมทงคสณาน ทาฒาปสส สมน- มกลสทสา ต อภยมป วณณสณานโต สยา อปปฏกล คนเธน ปน ปฏกลเมว เอว เกสาป สย วณณสณานโต อปปฏกลา คนเธน ปน ปฏกลาเยวาต ฯ ยถา ปน อสจฏาเน คามนสสนเทน ชาตาน สเปยยปณณาน นาครกมนสสาน เชคจฉาน โหนต อปรโภคาน เอว เกสาป ปพพโลหตมตตกรส- ปตตเสมหาทนสสนเทน ชาตตตา เชคจฉาต เอว อาสยโต ปฏกลา ฯ อเม จ เกสา นาม คถราสมห อฏ ตกณณก๑ วย เอกตตสโกฏาสราสมห ชาตา เต สสานสงการฏานาทส ชาตสาก วย ปรขาทส ชาตกมลกวลยาทปปผ วย จ อสจฏ- าเน ชาตตตา ปรมเชคจฉาต เอว โอกาสโต ปฏกลาตอาทนา นเยน ตจป จกสส วณณาทวเสน ปฏกลภาว ปกาเสนเตนาต อตโถ ฯ นชชวนสสตตภาว วา ปากฏ กโรนเตนาต อเม เกสา นาม สสกฏาหปลเวนจมเม ชาตา ฯ ตตถ ยถา วมมกมตถเก ชาเตส กณตเณส น วมมกมตถโต ชานาต มย กณตณาน ชาตานต นาป กณตณาน ชานนต มย วมมกมตถเก ชาตาต เอวเมว น สสกฏาหปลเวนจมม ชานาต มย เกสา ชาตาต นาป เกสา ชานนต มย สสกฏาหปลเวนจมเม ชาตาต ฯ ๑. วสทธมคค ๒/๒๙. อฏ ตปณณกนต ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๔๑ ส. ต. ๒๓ ]


อ ม อาโภคปจจเวกขณรหตา เอเต ธมมา ฯ อต เกสา นาม อมสม สรเร ปาฏเยกโก โกฏาโส อเจตโน อพยากโต ส โ นสสตโต ถทโธ ปวธาตตอาทนา นเยน นชชวนสสตต- ภาว ปกาเสนเตน ฯ ปพเพต ปรมพทธาน สนตเก ฯ มททต- สงขาโรต นามรปววตถาเนน เจว ปจจยปรคคหวเสน จ าเณน ปรมททตสงขาโร ฯ ภาวตภาวโนต กลาปสมมสนาทนา สพพโส กสลภาวนาย ปรเณน ภาวตภาวโน ฯ อทนน น วฏฏตต เอตถ ปพพชชา น รหตต วทนต ฯ อน าตา อปสมปทาต ตต- จตตถกมเมน อน าตอปสมปทา ฯ านกรณสมปทนต เอตถ อรอาทน านาน สวฏฏาทน กรณานต เวทตพพาน ฯ อนนาสกนต กตวา ทานกาเล อนตรา วจเฉท อกตวา ทาตพพานต ทสเสต เอกสมพนธานต วตต ฯ วจฉนทตวาต ยตถ มการนตตา กตา ตสมเยว ทานสมเย วจเฉท กตวา นา ตร๑ ฯ สพพมสส กปปยากปปย อาจกขตพพนต ทสสกขาปทวนมตต ปรามาสา ปรามาสาทเภท กปปยากปปย อาจกขตพพ ฯ อาภสมาจารเกส วเนตพโพต อมนา เสขยอปชฌายวตตาทอาภสมาจารกสลมเนน ปเรตพพ ตตถ จ กตตพพสส อกรเณ อกตตพพสส จ กรเณ ทณฑกมมารโห โหตต ทเปต ฯ ปพพชชาวนจฉโย นฏ โต ฯ ๑. อท วากย วจฉนทตวาต มการนต กตวา ทานสมเย วจเฉท กตวาต มรมมโปตถเก เอว ทสสต ฯ


[๖๑] อถโข ภควา วสส วฏโตอาทกาย ปน ปาลยา อย อนปพพปทวณณนา ฯ โยนโส มนสการาต อปายมนสกาเรน อนจจาทส อนจจาทโต มนสกรเณนาต อตโถ ฯ โยนโส สมมป- ปธานาต อปายวรเยน อนปปนนากสลานปปาทนาทวธนา ปวตต- วรเยนาต อตโถ ฯ วมตตต อกกฏนทเทเสน อรหตตผลวมตต วตตา ฯ อชฌภาสต อย อตตนา วรย กตวา อรหตต ปตวาป น ตสสต อทาน อ เสมป ปาปณาถาต อสสาห กโรต ปฏพาเหสสาม นนต จนเตตวา อภาส ฯ มารปาเสนาต กเลส- ปาเสน ฯ เสสเมตถ วตตนยเมว ฯ [๖๒] ตสภททวคคยวตถมห ฯ ยถาภรนต วหรตวาต ยถา- อชฌาสย วหรตวา ฯ พทธาน ห เอกสม าเน วสนตาน ฉายทกาทวปตต วา อผาสกเสนาสน วา มนสสาน อสสทธาท- ภาว วา อาคมม อนภรต นาม นตถ ฯ เตส สมปตตยา อธ ผาส วหรามาต อภรมตวา จรวหาโรป นตถ ฯ ยตถ ปน ตถาคเต วหรนเต สตตา สรเณส วา ปตฏหนต สลาน วา สมาทยนต ปพพชนต วา โสตาปตตมคคาทน วา ปเรส อปนสสโย โหต ฯ ตตถ พทธา สตเต ตาส สมปตตส ปตฏาปนอชฌาสเยน วสนต ฯ ตาส อภาเว ปกกมนต ฯ เตน วตต ยถาอชฌาสย วหรตวาต ฯ อชโฌคาเหตวาต ปวสตวา ฯ ตสมตตาต ตสปปมาณา ฯ เสสเมตถ วตตนยเมว ฯ [ ม. ว. ป. ๔๓-๗ ส. ต. ๒๖-๗ ]


[๖๓] อรเวลกสสปวตถมห ฯ ชฏโลต ชฏาธโร ฯ ชฏา อสส อตถต ห ชฏโล ฯ เนตต นายโก ฯ สาม วเนต อตตโน ลทธ สกขาเปตต วนายโก ฯ สเจ เต กสสป อครต กสสป สเจ ตยห ภารย อผาสก ก จ นตถ ฯ อคยาคาเรต อคค- สาลาย ฯ อภนน ส โชตภตานนต อโภส ส โชตภเตส ปชชลเตส ฯ ยตร ห นามาต โย นาม ฯ อชชณโหต อชช เอกทวส ฯ อคคสรณมหต อคยาคาเร ฯ สมนมานโสต สนทร- จตตสงขาตมโน ฯ เตโชธาตกสโลต เตโชกสณสมาปตตส กสโล ฯ อทจจเรต อลโลเกส ฯ ปรวาเรสนต วา อตโถ ฯ ปตตมห โอทหตวาต ปตเต ปกขปตวา ฯ ธวภตเตนาต นจจภตเตน ฯ [๖๔] อภกกนตาย รตตยาต เอตถ อภกกนตสทโท ขเย วตตต ฯ เตน ปรกขณาย รตตยาต อตโถ ฯ เอเต ห จตตาโร มหาราชาโน มชฌมยามสมนนตเร อาคตา ฯ นยาโม กเรส เทวตาน ยทท พทธาน วา พทธสาวกาน วา อปฏาน อาคจฉนตา มชฌมยามสมนนตเร อาคจฉนต ฯ อภกกนต- วณณาต อภรปจฉววณณา ฯ อฏวณณา มนาปวณณาต วตต โหต ฯ เทวตา ห มนสสโลก อาคจฉมานา ปกตวณณ ปกตอทธ ชหตวา โอฬารก อตตภาว กตวา อตเรกวณณ- วตถาลงการกายาทห โอภาสม จนาทวเสน จ ทพพ อทธา- นภาว จ นมมนตวา นฏสมชชาทน คจฉนตา มนสสา วย [ ม. ว. ป. ๔๘-๙ ส. ต. ๒๗ ]


อภสงขเตน กาเยน อาคจฉนต ฯ ตตถ กามาวจรา อนภสงข- เตนป กาเยน อาคนต สกโกนต โอฬารกรปตตา ฯ ตถาห เต กวฬการาหารภกขา ฯ รปาวจรา ปน อนภสงขเตน กาเยน อาคนต น สกโกนต สขมตรรปตตา ฯ เตส ห อตสขโมว อตตภาโว ฯ น เตน อรยาปถกปปน โหต ฯ ตสมา พรหมโลเกป พรหมาโน เยภยเยน นมมตรเปเนว ปวตตนต ฯ มลปฏสนธรป ห เนส อตวย สขม ปภาวรป ฯ เกวล ต จตตปปาทสส นสสยาธฏานภต สณานวนต หตวา ตฏต ฯ เกวลกปปนต เอตถ เกวลสททสส อนวเสสตต อตโถ ฯ กปปสททสส สมนต- ภาโว ฯ ตสมา เกวลกปป วนสณฑนต อนวเสส สมนตโต วนสณฑนต อตโถ ฯ อนวเสส ผรต สมตถสสาป ห โอภาสสส เกนจ การเณน เอกเทสผรณมป สยา ฯ อยมปน สพพโสว ผรตต ทสเสต สมนตตโถ กปปสทโท คหโต ฯ อถวา อส อสมตต เกวลกปป ฯ ภควโต ปภาย อโนภาสตเมว ห ปเทส เทวตา อตตโน ปภาย โอภาเสนต ฯ น ห ภควโต ปภา กายจ ปภาย อภภยยต ฯ สรยาทนมป ปน ปภ สา อภภยย ตฏตต ฯ โอภาเสตวาต วตถาลงการสรรสมฏ ตาย อาภาย ผรตวา จนโท วย สรโย วย จ เอโกภาส เอกปชโชต กรตวาต อตโถ ฯ เทวตาน ห สรราภา ทวาทสโยชนมตต าน ตโต ภยโยป ผรตวา ตฏต ฯ ตถา วตถาภรณาทสมฏ ตา ปภา ฯ จตททสาต [ ม. ว. ป. ๔๙-๕๑ ส. ต. ๒๗ ]


จตส ทสาส ฯ ยตร ห นามาต ย นาม ฯ [๖๕] องคมคธาต อโภ องคมคธรฏวาสโน ฯ อทธ- ปาฏหารยนต อทธภต ปาฏหารย ฯ น อาเทสนานสาสนปาฏ- หารยนต อตโถ ฯ ตวธ ห ปาฏหารย อทธปาฏหารย อาเทสนา- ปาฏหารย อนสาสนปาฏหารยนต ฯ ตตถ อธ ภกข เอโกป หตวา พหธา โหต พหธาป หตวา เอโก โหต อาวภาว ตโรภาวนตอาทนยปปวตต อทธวธเมว อทธปาฏหารย ฯ อธ ภกข ปรสตตาน ปรปคคลาน จตตมป อาทสต เจตสกมป อาทสต วตกกตมป อาทสต วจารตมป อาทสต เอวมป เต มโน อตถมป เต มโนตอาทนยปปวตต ปรสส จตต ตวา กถน อาเทสนาปาฏหารย ฯ อธ ภกข เอวมนสสาสต เอว วตกเกถ มา เอว วตกกยตถ เอว มนสกโรถ มา เอว มนสา- กรตถ อท ปชหถ อท อปสมปชช วหรถาต เอวมาทนยป ปวตตา สาวกาน พทธาน จ สพพกาล เทเสตพพธมมเทสนา อนสาสนปาฏหารย ฯ ตตถ ปาฏหารยปทสส วจนตถ ปฏปกข- หรณโต ราคาทกเลสาปนยนโต ปาฏหารยนต วทนต ฯ ภควโต ปน ปฏปกขา ราคาทโย น สนต เย หรตพพา ฯ ปถชชนานมป วคตปกกเลเส อฏคณสมนนาคเต จตเต หตปฏปกเข อทธวธ ปวตตต ฯ ตสมา ตตถ ปวตตโวหาเรน ปน สกกา อธ ปาฏหารยนต วตต ฯ สเจ ปน มหาการณกสส ภควโต [ ม. ว. ป. ๕๑ ส. ต. ๒๗ ]


เวเนยยคตา จ กเลสา ปฏปกขา เตส หรณโต ปาฏหารยนต วตต ฯ เอว สต ยตตเมต ฯ อถวา ภควโต จ สาสนสส จ ปฏปกขา ตตถยา ฯ เตส หรณโต ปาฏหารย ฯ เต ห ทฏ หรณวเสน ทฏ ปปกาสเน อสมตถภาเวน จ อทธอาเทสนา- นสาสนห หรตา อปนตา โหนตต ฯ ปฏต วา อย สทโท ปจฉาต เอตสส อตถ โพเธต ตสม ปฏปวฏสม อ โ อาค ฉ พราหมโณตอาทส วย ฯ ตสมา สมาหเต จตเต วคตปกกเลเสน กตกจเจน ปฏ ปจฉา หรตพพ ปวตเตตพพนต ปฏหารย ฯ อตตโน วา อปกกเลเสส จตตถชฌานมคเคห หรเตส ปจฉา หรณ ปฏหารย ฯ อทธอาเทสนานสาสนโย จ วคตปกกเลเสน กตกจเจน จ สตตหตตถ ปน ปวตเตตพพา ฯ หรเตส จ อตตโน อปกกเลเสส ปรสตตาน อปกกเลสหรณาน โหนตต ปฏหารยาน ภวนต ฯ ปฏหารยเมว ปาฏหารย ฯ ปฏหารเย วา อทธอาเทสนานสาสนสมทาเย ภว เอเกก ปาฏ- หารยนต วจจต ฯ ปฏหารย วา จตตถชฌาน มคโค จ ปฏปกขหรณโต ฯ ตตถ ชาต นมตตภเต ตโต วา อาคตนต ปาฏหารย ฯ สวาตนายาต เสว ทาตพพสส อตถาย ฯ [๖๖] ปสกล อปปนน โหตต ปรเยสมานสส ปฏลาภวเสน อปปนน โหต ฯ วจตตปาฏหารยทสสนตถา จ สา ปรเยสนา ฯ ยสมา ปาณนา ผฏมตเต สา โปกขรณ นมมตาว อโหส [ ม. ว. ป. ๕๑-๘ ส. ต. ๒๘ ]


ตสมา วตต ปาณนา โปกขรณ ขณตวาต ฯ [๖๗] ชฏลาต ตาปสา ฯ เต ห ชฏาธารตาย อธ ชฏลาต วตตา ฯ อนตรฏกาส หมปาตสมเยต เหมนตสส อตโน อพภนตรภตา มาฆมาสสส อวสาเน จตสโส ผคคณมาสสส อาทมห จตสโสต เอว อภนนมนตเร อฏรตตส หมปาต- กาเล ฯ เนว ชราย อมมชชนตต เกจ ตสม ตตถสมมเต อทเก ปม นมมคคสกลสรรา ตโต อมมชชนตา อฏหนต อปปลวนต ฯ นมมชชนตต สสส อทเก โอสทนต ฯ อมมชชน นมมชชนมป กโรนตต ปนปปน อมมชชนนมมชชนานป กโรนต ฯ ตตถ ห เกจ เอกมมชชเนเนว ปาปสทธ โหตต เอวทฏ กา เต อมมชชนเมว กตวา คจฉนต ฯ อมมชชนมปน นมมชชน- มนตเร นตถต อวนาภาวโต นมมชชนมป เต กโรนตเยว ฯ เยป เอกนมมชชเนเนว ปาปสทธ โหตต เอวทฏ กา เตป เอกวารเมว นมมชชตวา วตตนเยเนว อวนาภาวโต อมมชชนมป กตวา ปกกมนต ฯ อปเร ปนปปน อมมชชนนมมชชนาน กตวา นหาเต ปาปสทธ โหตต เอวทฏ กา เต กาเลน กาล อมมช- ชนนมมชชนาน กโรนต ฯ เต สพเพป สนธาย วตต อมมชชนตป นมมชชนตป อมมชชนนมมชชนมป กโรนตต ฯ เอตถ จ ก จาป นมมชชนปพพก อมมชชน นมมชชนเมว ปน กโรนตา กตปยา อมมชชน ตทภย จ กโรนตา พหต เตส เยภยย- [ ม. ว. ป. ๕๘-๙ ส. ต. ๒๘ ]


ภาวทสสนตถ อมมชชน ปม วตต ฯ [๖๘] อทกวาหโกต อทโกโฆ ฯ เรณคตายาต รโชคตาย รโชกณณายาต วตต โหต ฯ [๖๙] เนว โข ตว กสสป อรหาต เอเตน ตทา กสสปสส อเสขภาว ปฏกขปต ฯ นาป อรหตตมคค สมาปนโนต เอเตน เสขภาว ฯ อภเยนาปสส อนรยภาวเมว ทเปต ฯ สาป เต ปฏปทา นตถ ยาย ตว อรหา วา อสสส อรหตตมคค วา สมาปนโนต อมนา ปนสส กลยาณปถชชนภาวมป ปฏกขปต ฯ ตตถ ปฏปทาต สลวสทธอาทโย ฉ วสทธโย ฯ ปฏปชชต เอตาย อรยมคโคต ปฏปทา จ อสสสต ภเวยยาส ฯ จรปฏกาต จรกาลโต ปฏาย ฯ นาคทมนโต ปฏายาต อตโถ ฯ ขารกาชมสสนต เอตถ ขารต อรณ กมณฑล สจอาทโย ตาปส- ปรกขารา ฯ ต หรณกกาช ขารกาช ฯ อคคหตตมสสนต ทพพอาท อคคปโชปกรณ ฯ อปสคโคต อปททโว ฯ [๗๐] อทาน อฑฒฑฒาน ปาฏหารยสหสสาน เอกโต คเณตวา ทสเสต ภควโต อธฏาเนน ป จ กฏสตาน น ผาลยสตอาท อารทธ ฯ นาคทมนาทน ปน โสฬสปาฏหารยาน อธ น คณตาน ฯ เตห สทธ โสฬสาตเรกอฑฒฑฒปาฏหารย- สหสสานต เวทตพพ ฯ [๗๑] อทาน ตสส ภกขสหสสสส อาทตตปรยายเทสนาย [ ม. ว. ป. ๖๐-๒ ส. ต. ๒๘ ]


อรหตตปปตต ทสเสต อถโข ภควาตอาท อารทธ ฯ ตตถ คยาย วหรต คยาสเสต คยานามกาย นทยา อวทเร ภวตตา คาโม คยา นาม ฯ ตสส คยาย วหรต ฯ สมปตเถ เจต ภมมวจน ฯ คยาคามสส ห อวทเร คยาต เอกา โปกขรณป อตถ นทป คยาสสนามโก หตถกมภสทโส ปฏ ปาสาโณป ฯ ยตถ ภกขสหสสสส โอกาโส ปโหต ภควา ตตถ วหรต ฯ เตน วตต คยาสเสต ฯ คยาคามสส อาสนเน คยาสสนามเก ปฏ ปาสาเณ วหรตต วตต โหต ฯ ภกข อามนเตสต เตส สปปายธมมเทสน วจนตวา ต เทเสสสามต อามนเตส ฯ ภควา ห ต อทธมยปตตจวรธร สมณสหสส อาทาย คยาสส คนตวา เตน ปรวารโต นสทตวา กตรา นโข เอเตส ธมมกถา สปปายาต จนเตนโต อเม สาย ปาต อคค ปรจรนต อเมส ทวาทสายตนาน อาทตตาน สมปชชลตาน วย กตวา ทสเสสสาม เอว อเม อรหตต ปาปณต สกขสสนตต สนนฏานมกาส ฯ อถ เนส ตถา เทเสต สพพ ภกขเว อาทตตนตอาทนา อม อาทตตปรยาย อภาส ฯ [๗๒] ตตถ สพพ นาม จตพพธ สพพสพพ อายตนสพพ สกกายสพพ ปเทสสพพนต ฯ ตตถ น ตสส อทฏมธตถ ก จ อโถ อว าตมชานตพพ [ ม. ว. ป. ๖๒ ส. ต. ๒๘ ]


สพพ อภ าส ยทตถ เนยย ตถาคโต เตน สมนตจกขต อท สพพสพพ นาม ฯ สพพ โว ภกขเว เทเสสสาม ต สณาถาต อท อายตนสพพ นาม ฯ สพพธมมมลปรยาย โว ภกขเว เทเสสสามต อท สกกายสพพ นาม ฯ สพพธมเมส วา ปม- สมนนาหาโร อปปชชต จตต มโน มานส ตชชา มโนว าณ- ธาตต อท ปเทสสพพ นาม ฯ อต ป จารมมณมตต ปเทส- สพพ ฯ เตภมกธมมา สกกายสพพ ฯ จตพภมกธมมา อายตน สพพ ฯ ยงก จ เนยย สพพสพพ ฯ ปเทสสพพ สกกายสพพ น ปาปณาต ตสส เตภมกธมเมสป เอกเทสสส อสงคณหนโต ฯ สกกายสพพ อายตนสพพ น ปาปณาต โลกตตรธมมาน อสงคณหนโต ฯ อายตนสพพ สพพสพพ น ปาปณาต ฯ กสมา ฯ ยสมา อายตนสพเพน จตพภมกธมมาว ปรคคหตา น ลกขณป ตตโย ฯ อมสมมปน สตเต อายตนสพพ อธปเปต ฯ ตถาป อธ วปสสนปคธมมาว คเหตพพา ฯ [๗๓] จกขนต เทว จกขน าณจกข เจว มสจกข จ ฯ ตตถ าณจกข ป จวธ พทธจกข ธมมจกข สมนตจกข ทพพจกข ป าจกขต ฯ เตส พทธจกข นาม อาสยานสย- าณ เจว อนทรยปโรปรยตตาณ จ ย พทธจกขนา โลก โวโลเกนโตต อาคต ฯ ธมมจกข นาม เหฏ มา ตโย มคคา [ ม. ว. ป. ๖๒-๓ ส. ต. ๒๘ ]


ตณ จ ผลาน ย วรช วตมล ธมมจกข อทปาทต อาคต ฯ สมนตจกข นาม สพพ ตาณ ย ปาสาทมารยห สมนต- จกขต อาคต ฯ ทพพจกข นาม อาโลกวฑฒเนน อปปนนาณ ย ทพเพน จกขนา วสทเธนาต อาคต ฯ ป าจกข นาม จตสสจจปรจเฉทกาณ ย จกข อทปาทต อาคต ฯ มสจกขป ทวธ สสมภารจกข ปสาทจกขต ฯ เตส ยวาย อกขกปเก อกขปฏเลห ปรวารโต มสปณโฑ ยตถ จตสโส ธาตโย วณณคนธรโสชาสมภโว ชวต ภาโว จกขปปสาโท กายปปสาโทต สงเขปโต เตรสสมภารา โหนต ฯ วตถารโต ปน จตสโส ธาตโย วณณคนธรโสชาสมภโวต อเม นว จตส- สมฏานวเสน ฉตตส ชวต ภาโว จกขปปสาโท กายป- ปสาโทต อเม กมมสมฏานา ตาว จตตาโรต จตตาฬส สมภารา โหนต ฯ อท สสมภารจกข นาม ฯ ยมปเนตถ เสตมณฑลปรจฉนเนน กณหมณฑเลน ปรวารเต ทฏมณฑเล สนนวฏ รปทสสนสมตถ ปสาทมตต อท ปสาทจกข นาม ฯ ตสส ตโต ปเรส จ โสตาทน วตถารกถา วสทธมคเค วตตาว ฯ ตตถ ยทท ปสาทจกข ต คเหตวา ภควา จกข ภกขเว อาทตตนตอาทมาห ฯ [๗๔] ตตถ อาทตตนต ปทตต ฯ สมปชชลต เอกาทสห อคคห เอกชาลภตนต อตโถ ฯ จกขสนนสสต ว าณ [ ม. ว. ป. ๖๓ ส. ต. ๒๘ ]


จกขว าณ จกขสส วา การณภตสส ว าณ จกข- ว าณ ฯ กาม รปาโลกมนสการาทโยป ตสส ว าณสส การณ เต ปน สาธารณการณ จกข อสาธารณนต อสาธา- รณการเณนาย นทเทโส ยถา ยวงกโรต ฯ โสตว าณาทสป เอเสว นโย ฯ จกขสนนสสโต ผสโส จกขสมผสโส ฯ จกข- ว าณสมปยตตผสสสเสต อธวจน ฯ โสตสมผสสาทสป เอเสว นโย ฯ จกขสมผสสปจจยา อปปชชต เวทยตนต จกขสมผสส มลปจจย กตวา อปปนนา สมปฏจฉนน สนตรณ โวฏพพน ชวน- เวทนา ฯ จกขว าณสมปยตตาย ปน เวทนาย จกขสมผสสสส ปจจยภาเว วตตพพเมว นตถ ฯ จกขสมผสโส ห สหชาตาย เวทนาย สหชาตาทวเสน อสหชาตาย อปนสสยาทวเสน ปจจโย โหต ฯ เตเนว จกขสมผสสปจจยา อปปชชต เวทยต สข วา ทกข วา อทกขมสข วาต วตต ฯ โสตทวารเวทนาทสป เอเสว นโย ฯ เอตถ ปน มโนต ภวงคจตต มโนทวารสส อธปเปตตตา ฯ ธมมาต ธมมารมมณ ฯ มโนว าณนต สหาวชชนก ชวน ฯ มโนสมผสโสต ภวงคสหชาโต ผสโส ฯ เวทยตนต อาวชชนเวทนาย สทธ ชวนเวทนา ฯ ภวงคสมปยต- ตาย ปน เวทนาย คหเณ วตตพพเมว นตถ ฯ อาวชชน วา ภวงคโต อโมเจตวา มโนต สาวชชน ภวงค ทฏพพ ฯ ธมมาต ธมมารมมณเมว ฯ มโนว าณนต ชวนว าณ ฯ มโน- [ ม. ว. ป. ๖๓ ส. ต. ๒๘ ]


สมผสโสต ภวงคาวชชนสหชาโต ผสโส ฯ เวทยตนต ชวนสห- ชาตา เวทนา ฯ ภวงคาวชชนสหชาตาป วฏฏตเยว ฯ ราคคคนาต- อาทส ฯ ราโคว อนทหนฏเน อคคต ราคคค ฯ ราโค ห ตขณ หตวา อปปชชมาโน สตเต อนทหต ฌาเปต ตสมา อคคต วจจต ฯ อตเรสป ทวส เอเสว นโย ฯ [๗๕] ตตรมาน วตถน ฯ เอกา ทหรภกขน จตตลปพพต- วหาเร อโปสถาคาร คนตวา ทวารปาลรปก โอโลกยมานา ตา ฯ อถสสา อนโต ราโค ตขณตโร หตวา อปปนโน ฯ ตสมา ตสมฏานา เตโชธาต อตวย ตขณภาเวน สทธ อตตนา สหชาตธมเมห หทยปเทส ฌาเปส ยถา ต พาหรเตโชธาต สนนสสย ฯ เตน สา ภกขน ฌายตวา กาลมกาส ฯ ภกขนโย คจฉมานา อย ทหรา ตา ปกโกสถ นนต อาหส ฯ เอกา คนตวา กสมา ตาสต หตเถ คณห ฯ คหตมตตา ปรวตตตวา ปปตา ฯ อท ตาว ราคสส อนทหนตาย วตถ ฯ โทสสส ปน อนทหนตาย มโนปโทสกา เทวา ทฏพพา ฯ เตส กร เอโก เทวปตโต นกขตต กฬสสามต สปรวาโร รเถน วถ ปฏปชชต ฯ อถ โ นกขมนโต ต ปรโต คจฉนต ทสวา ก โภ อย กปโณ อทฏปพพ วย เอก ทสวา ปตยา อทธมาโต วย คชชมาโน๑ วย คจฉตต กชฌต ฯ ปรโต คจฉนโตป ๑. อ ตถ ปน ภชชมาโนต ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๖๓ ส.ต. ๒๘ ]


นวตตตวา ต กทธ ทสวา กทธา นาม สวชานา โหนตต กทธภาวมสส ตวา ตว กทโธ มยห ก กรสสส อย สมปตต มยา ทานสลาทน วเสน ลทธา น ตยห วเสนาต ปฏกชฌต ฯ เอกสม ห กทเธ อตโร อกทโธ รกขต ฯ กทธสส ห โส โกโธ อตรสม อกชฌนเต อนปาทาโน เอกวารเมว อปปตตยา อนาเสวโน จาเวต น สกโกต อทกนต ปตวา อคค วย นพพายต ฯ ตสมา อกทโธ ต จวนโต รกขต ฯ อโภส ปน กทเธส เอกสส โกโธ อตรสส ปจจโย โหต ตสสป โกโธ อตรสส ปจจโย โหตต อโภ กนทนตานเยว โอโรธาน จวนต ฯ อโภส ห กทเธส ภยโย ภยโย อ - ม มห ปรวฑฒนวเสน ตขณสมทาจาโร นสสยทหนรโส โกโธ อปปชชมาโน หทยวตถ นททหนโต อจจนตสขมาล กรชกาย วนาเสต ฯ ตโต สกโลป อตตภาโว อนตรธายต ฯ อท โทสสส อนทหนตาย วตถ ฯ โมหสส ปน อนทหนตาย ขฑฑาปโทสกา- เอว ทฏพพา ฯ โมหวเสน ห เตส สตสมโมโส โหต ฯ ตสมา ขฑฑาวเสน อาหารกาล อตวตเตตวา กาล กโรนต ฯ เต กร ป วเสสาธคเตน มหนเตน อตตโน สรวภเวน นกขตต กฬนตา ตาย สมปตตมหนตตาย อาหาร ปรภ ชมหา น ปรภ ชมหาตป น ชานนต ฯ อถ เอกาหาราตกกมนโต ปฏาย นรนตร ขาทนตาป ปวนตาป จวนตเยว น ตฏนต ฯ กสมา ฯ [ ม. ว. ป. ๖๓ ส. ต. ๒๘ ]


กมมชเตชสส พลวตาย ฯ มนสสาน ห กมมชเตโช มนโท กรชกาโย พลวา ฯ เตส เตชสส มนทตาย กายสส พลวตาย สตตาหมป อตกกมตวา อณโหทก อจฉยาคอาทห สกกา วตถ อปตถมเภต ฯ เทวานมปน เตโช พลวา โหต อฬารป - นพพตตตตา อฬารครสนทธสธาหารชรณโต จ ฯ กรช มนท มทสขมสขมาลภาวโต ฯ เตเนว ห ภควา อนทสาลคหาย ปกตปวย ปตฏาต อสกโกนต สกก เทวราชาน โอฬารก กาย อธฏาหต อาห ฯ ตสมา เต เอก อาหารเวล อตกกมตวา สณาต น สกโกนต ฯ ยถา นาม คมหาน มชฌนตเก ตตต- ปาสาเณ ปต ปทม วา อปปล วา สายณหสมเย ฆฏสเตนาป ส จยมาน ปากตย น โหต วนสสตเยว เอวเมว ปจฉา นรนตร ขาทนตาป ปวนตาป จวนตเยว น ตฏนต ฯ โก ปน เนส อาหาโร กา อาหารเวลาต ฯ สพเพสมป กามาวจรเทวาน สธาหาโร ฯ โส เหฏ เมห เหฏ เมห อปรมาน อปรมาน ปณตตโม โหต ฯ ต ยถาสก ทวสวเสน ทวเส ทวเส ภ ชนต ฯ เกจ ปน วฬารปทปปมาณ สธาหาร ภ ชนต โส ชวหาย ปตมตโต ยาว เกสคคนขคคา กาย ผรต เตสเยว ทวสวเสน สตตทวส ยาปนสมตโถว โหตต วทนต ฯ เก ปน เต ขฑฑา- ปโทสกา นาม เทวา อเม นามาต อฏกถาย วจารณา นตถ ฯ กมมชเตโช พลวา โหต กรช มนทนต อวเสเสน [ ม. ว. ป. ๖๓ ส. ต. ๒๘ ]


วตตตตา ปน เยเกจ กพฬการาหารปชวโน เอว กโรนต เต เอว จวนตต เวทตพพา ฯ เกจ ปนาห นมมานรตปรนมมต- วสวตตโน เต เทวา ขฑฑาย ปทสสนมตเตเนว เหเต ขฑฑา- ปโทสกาต วตตาต ฯ มโนปโทสกา ปน จาตมมหาราชกาต อฏกถายเมว วตต ฯ เกจ ปน ขฑฑาปโทสกาป จาตมมหาราชกาเยวาต วทนต ฯ [๗๖] เอว ตาว ราคาทโย ตโย อนทหนฏเน อคคต เวทตพพา ฯ ชาตอาทตตยมปน นานปปการทกขวตถภาเวน อนทหนโต อคค ฯ โสกาทน อนทหนตา ปากฏาเยว ฯ เสสเมตถ วตตนยเมว ฯ อต อมสม สตเต ทกขลกขณ กถต จกขาทน เอกาทสห อคคห อาทตตภาเวน ทกขมตาย ทกขภาวสส กถตตตา ฯ [๗๗] อทาน อถโข ภควา คยาสเส ยถาภรนต วหรตวาต- อาทส ฯ ยา สา อนตตานปทวณณนา ต ทสเสต ลฏ วเนต ตาลยยาเนตอาท อารทธ ฯ ตตถ ตาลยยาเนต ตาลรกขาน พหภาวโต เอวลทธนาเม อยยาเน ฯ อปเปกจเจ เยน ภควา เตน ชล ปณาเมตวาตอาทส อ ชล ปณาเมตวาต เย อภโต- ปกขกา เต สนธาเยต วตต ฯ เต กร เอว จนตยส สเจ โน มจฉาทฏ กา โจเทสสนต กสมา ตมเห สมณ โคตม วนทตถาต เตส ก อ ชลมตตกรเณนป วนทต โหตต วกขาม [ ม. ว. ป. ๖๓-๔ ส. ต. ๒๘ ]


สเจ โน สมมาทฏ กา โจเทสสนต กสมา ภควนต น วนทต- ถาต ก สเสน ภม ปหรนเตเนว วนทต โหต นน อ ชล- กมมมป วนทนาเอวาต วกขามาต ฯ นามโคตต สาเวตวาต โภ โคตม อห อสกสส ปตโต ทตโต นาม มตโต นาม อธ อาคโตต วทนตา นาม สาเวนต นาม ฯ โภ โคตม อห วาเสฏโ นาม กจจาโน นาม อธาคโตต วทนตา โคตต สาเวนต นาม ฯ เอเต กร ทลททา ชณณกลปตตา ปรสมชเฌ นามโคตตวเสน ปากฏา ภวสสามาต เอว อกส ฯ เย ปน ตณหภตา นสทส เต เกราฏกา เจว อนธพาลา จ ฯ ตตถ เกราฏกา เอว เทว กถาสลลาเป กโรนโต วสสาสโก โหต อถ วสสาเส สต เอก เทว ภกขา อทาต น ยตตนต ตโต อตตาน โมเจนตา ตณห นสทนต ฯ อนธพาลา อาณตาเยว อวกขตตมตตกาปณโฑ วย ยตถกตถจ ตณหภตา นสทนต ฯ [๗๘] กสโกวทาโนต เอตถ กสกาน โอวทาโนต กสโกว- ทาโนต อม ตาว อตถวกปป ทสเสต ตาปสจรยาย กสสรรตตาต อาท วตต ฯ อคคหตตนต อคคปรจรณ ฯ รปาทโยว อธ กามนยฏเน กามาต วตตาต อาห เอเต รปาทโย กาเมต ฯ ย า อภวทนตต ยาคเหต อชฌนตต วทนต ฯ อปธสต เอตถ จตตาโร อปธ กามปธ ขนธปธ กเลสปธ อภสงขาร- ปธต ฯ กามาป ห ย ป จ กามคเณ ปฏจจ อปปชชต [ ม. ว. ป. ๖๔-๕ ส. ต. ๒๘ ]


สข โสมนสส อย กามาน อสสาโทต เอว วตตสส สขสส อธฏานภาวโต อปธยต เอตถ สขนต อมนา วจนตเถน อปธต วจจนต ฯ ขนธาป ขนธมลกสส ทกขสส อธฏานภาวโต ฯ กเลสาป อปายทกขสส อธฏานภาวโต ฯ อภสงขาราป ภวทกขสส อธฏานภาวโต อปธต วจจนต ฯ เตส ขนธปธ อธาธปเปโตต อาห ขนธปธส มลนต ตวาต ฯ ย า มลเมว วทนตต ยาคเหต มลเมว อชฌตต วทนต ฯ ยฏเต มหายาเค ฯ หเตต ทวเส ทวเส กตตพพอคคปรจรเณ ฯ กามภเว อสตตนต กามภเว อลคค ฯ ตพพนมตตนต วตต โหต ฯ อาสสนาต ปฏนา ฯ [๗๙] ทพพสวณเณสป สงคสวณณสส สพพเสฏตตา สงค- นกขสวณโณต วตต ฯ ยเถว ห มนสสปรโภเค สวณเณ ยตต- กต หน ตโต รสวทธ เสฏ รสวทธโต อากรปปนน ตโต ยงก จ ทพพ เสฏ เอว ทพพสวณเณสป จามกรโต สาต- กมภ สาตกมภโต ชมพนท ชมภนทโต สงคสวณณ ฯ ตสมา ต สพพเสฏ ฯ สงคนกขนต จ นกขปรมาเณน สงคสวณเณน กต สวณณปฏฏ ฯ โอนกนกเขน กต ห ฆฏฏนมชชกกขม น โหต ฯ อตเรเกน กต ฆฏฏนมชชน ขมต ฯ วณณวนต ปน น โหต ฯ ผรสธาตก ขายต ฯ นกเขน กต ฆฏฏนมชชน เจว ขมต วณณวนต จ โหต ฯ นกขมปน วสตสวณณนต เกจ ฯ [ ม. ว. ป. ๖๖-๙ ส. ต. ๒๘-๓๐ ]


ป จวสตสวณณนต อปเร ฯ มชฌมนกายฏกถายมปน นกข นาม ป จสวณณนต วตต ฯ สวณโณ นาม จตทธรณนต วทนต ฯ [๘๐] ทสส อรยวาเสส วฏวาโสต อธ ภกขเว ภกข ป จงควปปหโน โหต ฉฬงคสมนนาคโต เอการกโข จตรา- ปสเสโน ปนณณปจเจกสจโจ สมวยสฏเสโน อนาวลสงกปโป ปสสทธกายสงขาโร สวมตตจตโต สวมตตป โ ฯ กถ จ ภกขเว ภกข ป จงควปปหโน โหต ฯ อธ ภกขเว ภกขโน กามจฉนโท ปหโน โหต พยาปาโท ปหโน โหต ถนมทธ ปหน โหต อทธจจกกกจจ ปหน โหต วจกจฉา ปหนา โหต เอว โข ภกขเว ภกข ป จงควปปหโน โหต ฯ กถ จ ภกขเว ภกข ฉฬงคสมนนาคโต โหต ฯ อธ ภกขเว ภกข จกขนา รป ทสวา เนว สมโน โหต น ทมมโน อเปกขโก วหรต สโต สมปชาโน โสเตน สทท สตวา ฆาเนน คนธ ฆายตวา ชวหาย รส สายตวา กาเยน โผฏพพ ผสตวา มนสา ธมม ว าย เนว สมโน โหต น ทมมโน อเปกขโก วหรต สโต สมปชาโน เอว โข ภกขเว ภกข ฉฬงค- สมนนาคโต โหต ฯ กถ จ ภกขเว ภกข เอการกโข โหต ฯ อธ ภกขเว ภกข สตารกเขน เจตสา สมนนาคโต โหต เอว โข ภกขเว ภกข เอการกโข โหต ฯ กถ จ ภกขเว ภกข [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


จตราปสเสโน โหต ฯ อธ ภกขเว ภกข สงขาเยก ปฏเสวต สงขาเยก อธวาเสต สงขาเยก ปรวชเชต สงขาเยก วโนเทต เอว โข ภกขเว ภกข จตราปสเสโน โหต ฯ กถ จ ภกขเว ภกข ปนณณปจเจกสจโจ โหต ฯ อธ ภกขเว ภกข ยาน ตาน ปถสมณพราหมณาน ปถปจเจกสจจาน สพพานสส ตาน นณณาน โหนต ปนณณาน จตตาน วนตาน มตตาน ปหนาน ปฏนสสฏาน เอว โข ภกขเว ภกข ปนณณปจเจกสจโจ โหต ฯ กถ จ ภกขเว ภกข สมวยสฏเสโน โหต ฯ อธ ภกขเว ภกขโน กาเมสนา ปหนา โหต ภเวสนา ปหนา โหต พรหมจรเยสนา ปฏปปสสทธา เอว โข ภกขเว ภกข สมวย- สฏเสโน โหต ฯ กถ จ ภกขเว ภกข อนาวลสงกปโป โหต ฯ อธ ภกขเว ภกขโน กามสงกปโป ปหโน โหต พยาปาทสงกปโป ปหโน โหต วหสาสงกปโป ปหโน โหต เอว โข ภกขเว ภกข อนาวลสงกปโป โหต ฯ กถ จ ภกขเว ภกข ปสสทธกายสงขาโร โหต ฯ อธ ภกขเว ภกข สขสส จ ปหานา ทกขสส จ ปหานา ปพเพว โสมนสสโทมนสสาน อตถงคมา อทกขมสข อเปกขาสตปารสทธ จตตถ ฌาน อปสมปชช วหรต เอว โข ภกขเว ภกข ปสสทธกายสงขาโร โหต ฯ กถ จ ภกขเว ภกข สวมตตจตโต โหต ฯ อธ ภกขเว ภกขโน ราคา จตต วมตต โหต โทสา จตต วมตต [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


โหต โมหา จตต วมตต โหต เอว โข ภกขเว ภกข สวมตตจตโต โหต ฯ กถ จ ภกขเว ภกข สวมตตป โ โหต ฯ อธ ภกขเว ภกข ราโค เม ปหโน อจฉนนมโล ตาลาวตถกโต อนภาวงคโต อายต อนปปาทธมโมต ปชานาต โทโส เม ปหโน ฯเปฯ โมโห เม ปหโน อจฉนนมโล ตาลา- วตถกโต อนภาวงคโต อายต อนปปาทธมโมต ปชานาต เอว โข ภกขเว ภกข สวมตตป โ โหตต เอวมาคเตส ทสส อรยวาเสส วฏวาโส ฯ [๘๑] ตตถ วสนต เอตถาต วาสา ฯ อรยานเอว วาสาต อรยวาสา อนรยาน ตาทสาน วาสาน อสมภวโต ฯ อรยาต เอตถ อกกฏนทเทเสน ขณาสวา คหตา ฯ เอการกโขต เอกา สตสงขาตา อารกขา เอตสสาต เอการกโข ฯ ขณาสวสส ห ตส ทวาเรส สพพกาเล สต อารกขกจจ สาเธต ฯ เตเนวสส จรโต จ ตฏโต จ สตตสส จ ชาครนตสส จ สตต สมต าณทสสน ปจจปฏ ต โหตต วจจต ฯ จตราปสเสโนต จตตาร อปสเสนาน อปสสยา เอตสสาต จตราปสเสโน ฯ สงขายาต าเณน ฯ ปฏเสวตต าเณน ตวา เสวตพพ- ยตตกเมว เสวต ฯ ตสส วตถาโร ปฏสงขา โยนโส จวร ปรภ ชตตอาทนา นเยน เวทตพโพ ฯ สงขาเยก อธวาเสตต าเณน ตวา อธวาเสตพพยตตกเมว อธวาเสต ฯ วตถาโร [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


ปเนตถ ปฏสงขา โยนโส ขโม โหต สตสสาตอาทนา นเยน เวทตพโพ ฯ ปรวชเชตต าเณน ตวา ปรวชเชตพพยตตก- เมว ปรวชเชต ฯ ตสส วตถาโร ปฏสงขา โยนโส จณฑ หตถ ปรวชเชตตอาทนา นเยน เวทตพโพ ฯ วโนเทตต าเณน ตวา วโนเทตพพเมว วโนเทต นทต นหรต อนโต วสต น เทต ฯ ตสส วตถาโร อปปนน กามวตกก นาธวาเสตตอาทนา นเยน เวทตพโพ ฯ ปนณณปจเจกสจโจต อทเมว ทสสน สจจ อทเมว สจจนต เอว ปาฏเยกก คหตตตา ปจเจกสงขาตาน ทฏ สจจาน ปนณณาน นหฏาน ปหนาน อสสาต ปนณณปจเจก- สจโจ ฯ ปถสมณพราหมณานนต พหนน สมณพราหมณาน ฯ เอตถ จ สมณาต ปพพชชปคตา ฯ พราหมณาต โภวาทโน ฯ ปถปจเจกสจจานต พหน ปาเฏกกสจจาน ฯ อทเมว ทสสน สจจ อทเมว สจจนต ปาฏเยกก คหตาน พหน สจจานต อตโถ ฯ นณณานต นหฏาน ฯ ปนณณานต สฏ นหฏาน ฯ จตตานต วสสฏาน ฯ วนตานต วมตาน ฯ มตตานต ฉนนพนธนาน กตาน ฯ ปหนานต ปชหตาน ฯ ปฏนสสฏานต ยถา น ปน จตต อาโรหนต เอว ปฏนสสชชตาน ฯ สพพาเนว เจตาน อรยมคคาธคมโต ปพเพ คหตสส ทฏ คคาหสส วสสฏภาว- เววจนาน ฯ สมวยสฏเสโนต เอตถ อวยาต อนนา ฯ สฏาต นสสฏา ฯท สมมา อวยา สฏา เอสนา อสสาต สมวย- [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


สฏเสโน ฯ สมมาวสสฏสพพเอสโนต อตโถ ฯ ราคา จตต วมตตนตอาทน มคคสส กจจนปผตต กถตา ราคาทน ปหน- ภาวทปนโต ฯ ราโค เม ปหโนตอาทห ปจจเวกขนามเขน อรยผล กถต ฯ อธคเต ห อคคผเล สพพโส ราคาทน อนป- ปาทธมมต ปชานาต ฯ ต จ ปชานน ปจจเวกขนาาณนต ฯ ตตถ ป จงควปปหาน ปจเจกสจจปโนทน เอสนาสมวยสชชนาน สงขาเยก ปฏเสวต อธวาเสต ปรวชเชต วโนเทตต วตเตส อปสเสเนส วโนทนา จ มคคกจจาเนว ฯ อตเร จ มคเคเนว สมชฌนต ฯ [๘๒] ทสพโลต กายพลสงขาตาน าณพลสงขาตาน จ ทส พลาน เอตสสาต ทสพโล ฯ ทวธ ห ตถาคตสส พล กายพล าณพล จ ฯ เตส กายพล หตถกลานสาเรน เวทตพพ ฯ วตต เหต โปราเณห กาฬาวก จ คงเคยย ปณฑร ตมพปงคล คนธ มงคลเหม จ อโปสถฉททนตเม ทสาต ฯ อมาน ห ทส หตถกลาน ฯ ตตถ กาฬาวกนต ปกตหตถกล ทฏพพ ฯ ย ทสนน ปรสาน กายพล ต เอกสส กาฬาวกสส หตถโน ฯ ย ทสนน กาฬาวกาน พล ต เอกสส คงเคยยสส ฯ ย ทสนน คงเคยยาน ต เอกสส ปณฑรสส ฯ ย ทสนน ปณฑราน ต เอกสส ตมพสส ฯ ย ทสนน ตมพาน ต [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


เอกสส ปงคลสส ฯ ย ทสนน ปงคลาน ต เอกสส คนธ- หตถโน ฯ ย ทสนน คนธหตถน ต เอกสส มงคลสส ฯ ย ทสนน มงคลาน ต เอกสส เหมวตสส ฯ ย ทสนน เหมวตาน ต เอกสส อโปสถสส ฯ ย ทสนน อโปสถาน ต เอกสส ฉททนตสส ฯ ย ทสนน ฉททนตาน ต เอกสส ตถาคตสส กายพล ฯ นารายนสงขาตพลนตป อทเมว วจจต ฯ ตตถ นารา วจจนต รสมโย ฯ ตา พห นานาวธา ตโต อปปชชนตต นารายน วชร ฯ ตสมา วชรสงขาตพลนต อตโถ ฯ ตเทต ปกตหตถคณนาย หตถน โกฏสหสสสส ปรสคณนาย ทสนน ปรสโกฏสหสสาน พล โหต ฯ อท ตาว ตถาคตส ส กายพล ฯ าณพลมปน ปาลย อาคตเมว ฯ ตตราย ปาล ทส โข ปนมาน สารปตต ตถาคตสส ตถาคตพลาน เยห พเลห สมนนาคโต ตถาคโต อาสภณาน ปฏชานาต ปรสาส สหนาท นทต พรหมจกก ปวตเตต ฯ กตมาน ทส ฯ อธ สารปตต ตถาคโต าน จ านโต อฏาน จ อฏานโต ยถาภต ปชานาต ยมป สารปตต ตถาคโต าน จ านโต อฏาน จ อฏานโต ยถาภต ปชานาต อทมป สารปตต ตถาคตสส ตถาคตพล โหต ย พล อาคมม ตถาคโต อาสภณ- าน ปฏชานาต ปรสาส สหนาท นทต พรหมจกก ปวตเตต ฯ ปน จปร สารปตต ตถาคโต อตตานาคตปจจปปนนาน กมม- [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


สมาทานาน านโส เหตโส วปาก ยถาภต ปชานาต ฯ เป ฯ ปน จปร สารปตต ตถาคโต สพพตถคามน ปฏปท ยถาภต ปชานาต ฯเปฯ ปน จปร สารปตต ตถาคโต อเนกธาต นานาธาต โลก ยถาภต ปชานาต ฯเปฯ ปน จปร สารปตต ตถาคโต สตตาน นานาธมตตกต ยถาภต ปชานาต ฯเปฯ ปน จปร สารปตต ตถาคโต ปรสตตาน ปรปคคลาน อนทรย- ปโรปรยตต ยถาภต ปชานาต ฯเปฯ ปน จปร สารปตต ตถาคโต ฌานวโมกขสมาธสมาปตตน สงกเลส โวทาน วฏาน ยถาภต ปชานาต ฯ เป ฯ ปน จปร สารปตต ตถาคโต อเนกวหต ปพเพนวาส อนสสรต เสยยถท เอกมป ชาต เทวป ชาตโย ฯเปฯ อต สาการ สอทเทส อเนกวหต ปพเพนวาส อนสสรต ฯ เป ฯ ปน จปร สารปตต ตถาคโต ทพเพน จกขนา วสทเธน อตกกนตมานสเกน สตเต ปสสต จวมาเน อปปชชมาเน หเน ปณเต สวณเณ ทพพณเณ สคเต ทคคเต ยถากมมปเค สตเต ปชานาต ฯเปฯ ปน จปร สารปตต ตถาคโต อาสวาน ขยา อนาสว เจโตวมตต ป าวมตต ทฏเว ธมเม สย อภ า สจฉกตวา อปสมปชช วหรต ยมป สารปตต ตถาคโต อาสวาน ขยา อนาสว เจโตวมตต ป าวมตต ทฏเว ธมเม สย อภ า สจฉกตวา อปสมปชช วหรต อทมป สารปตต ตถาคตสส ตถาคตพล โหต ย พล [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


อาคมม ตถาคโต อาสภณาน ปฏชานาต ปรสาส สหนาท นทต พรหมจกก ปวตเตต อมาน โข สารปตต ทส ตถาคตสส ตถาคตพลานต ฯ ตตถ าน จ านโตต การณ จ การณโต ฯ เย เย ธมมา เยส เยส ธมมาน เหต ปจจยา อปปาทาย ต ต าน เย เย ธมมา เยส เยส ธมมาน น เหต น ปจจยา อปปาทาย ต ต อฏานนต ปชานนโต าน จ านโต อฏาน จ อฏานโต ยถาภต ปชานาต ฯ ยมปต เยน าเณน ฯ กมมสมาทานานนต สมาทยตวา กตาน กสลากสลกมมาน ฯ กมมเมว วา กมมสมาทาน ฯ านโส เหตโสต ปจจยโต เจว เหตโต จ ฯ ตตถ คตอปธกาลป- ปโยคา วปากสส าน กมม เหต ฯ สพพตถคามนนต สพพคตคามน จ อคตคามน จ ฯ ปฏปทนต มคค ฯ ยถาภต ปชานาตต พหสป มนสเสส เอกเมว ปาณ ฆาเตนเตส กาม สพเพสมป เจตนา ตสเสเวกสส ชวตนทรยารมมณา ตมปน กมม เตส นานาการ เตส ห เอโต อาทเรน ฉนทชาโต กโรต เอโก เอห ตวมป กโรหต ปเรห นปปฬโต กโรต เอโก สมานจฉนโท วย หตวา อปปฏพาหยมาโน วจรต ตสมา เตส เอโก เตเนว กมเมน นรเย นพพตตต เอโก ตรจฉาน- โยนย เอโก ปตตวสเย ต ตถาคโต อายหนกขเณเยว อมนา นหาเรน อายหตตตา เอส นรเย นพพตตสสต เอส ตรจฉาน- [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


โยนย เอส ปตตวสเยต ชานาต ฯ นรเย นพพตตมานมป เอส มหานรเย นพพตตสสต เอส อสสทนรเยต ชานาต ฯ ตรจฉาน- โยนย นพพตตมานมป เอส อปาทโก ภวสสต เอส ทปาทโก เอส จตปปาโท เอส พหปปาโทต ชานาต ฯ ปตตวสเย นพพตตมานมป เอส นชฌามตณหโก ภวสสต เอส ขปปปาสโก เอส ปรทตตปชวต ชานาต ฯ เตส จ กมเมส อท กมม ปฏสนธ อากฑฒสสต เอต อ เน ทนนาย ปฏสนธยา อปธ- เวปกก ภวสสตต ชานาต ฯ ตถา สกลคามวาสเกส เอกโต ปณฑปาต ททมาเนส กาม สพเพสมป เจตนา ปณฑปาตา- รมมณาว ตมปน กมม เตส นานาการ เตส ห เอโก อาทเรน กโรตต สพพ ปรมสทส ตสมา เตส จ เกจ เทวโลเก นพพตตนต เกจ มนสสโลเก ต ตถาคโต อายหนกขเณเยว ชานาต อมนา นหาเรน อายหตตตา เอส มนสสโลเก นพพต- ตสสต เอส เทวโลเก ตตถาป เอส ขตตยกเล เอส พราหมณกเล เอส เวสสกเล เอส สททกเล เอส ปรนมมตวสวตตส เอส นมมานรตส เอส ตสเตส เอส ยาเมส เอส ตาวตเสส เอส จาตมมหาราชเกส เอส ภมมเทเวสตอาทนา ตตถ ตตถ หนปณตสวณณทพพณณ อปปปรวารมหาปรวารตาทเภท ต ต วเสส อายหนกขเณเยว ชานาต ฯ ตถา วปสสน ปฏเปนเตสเยว อมนา นหาเรน เอส ก จ สลลกเขต น สกขสสต เอส มหาภตมตตเมว ววฏเปสสต เอส รปปรคคเหเอว สสต เอส [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


อรปปรคคเหเยว เอส นามรปปรคคเหเยว เอส ปจจยปรคคเหเยว เอส ลกขณารมมณกวปสสนายเมว เอส ปมผเลเยว เอส ทตยผเลเอว เอส ตตยผเลเอว เอส อรหตต ปาปณสสตต ชานาต ฯ กสณปรกมม กโรนเตสป อมสส ปรกมมตตเมว ภวสสต เอส นมตต อปปาเทสสต เอส อปปนเอว ปาปณสสต เอส ฌาน ปาทก กตวา วปสสน ปฏเปตวา อรหตต คณหสสตต ชานาต ฯ อเนกธาตนต จกขธาตอาทห กามธาตอาทห วา ธาตห พหธาต ฯ นานาธาตนต ตาสเยว ธาตน วลกขณตตา นานปปการธาต ฯ โลกนต ขนธายตนธาตโลก ฯ ยถาภต ปชานาตต ตาส ตาส ธาตน อวปรตโต สภาว ปฏวชฌต ฯ นานาธมตตกตนต หนาทห อธมตตห นานาธมตตกภาว ฯ ปรสตตานนต ปธานสตตาน ฯ ปรปคคลานนต ตโต ปเรส หนสตตาน ฯ เอกตถเมว วา เอต ปททวย เวเนยยวเสน เทวธา วตต ฯ อนทรยปโรปรยตตนต สทธาทน อนทรยาน ปรภาว จ อปรภาว จ ฯ วฑฒ จ หาน จาต อตโถ ฯ ฌานวโมกขสมาธ- สมาปตตนนต ปมาทน จตนน ฌานาน รป รปาน ปสสตต- อาทน อฏนน วโมกขาน สวตกกสวจาราทน ตณณ สมาธน ปมชฌานสมาปตตอาทน จ นวนน อนปพพสมาปตตน ฯ สงกเลสนต หานภาคยธมม ฯ โวทานนต วเสสภาคยธมม ฯ วฏานนต โวทานมป วฏาน ฯ ตมหา ตมหา สมาธมหา [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


วฏานมป วฏานนต เอว วตต ปคณชฌาน เจว ภวงคผล- สมาปตตโย จ ฯ เหฏ ม เหฏ ม ห ปคณชฌาน อปรมสส อปรมสส ปทฏาน โหต ตสมา โวทานมป วฏานนต วตต ฯ ภวงเคน ปน สพพชฌาเนห วฏาน โหต ผลสมาปตตยา นโรธสมาปตตโต วฏาน โหต ฯ ตเมต สนธาย ตมหา ตมหา สมาธมหา วฏานมป วฏานนต วตต ฯ สพพาณาน จ วตถารกถาย วนจฉโย สมโมหวโนทนย วภงคฏกถาย วตโต ฯ ปพเพนวาสานสสตทพพจกขาณอาสวกขยาณกถา ปน เวร ช- กณเฑ วตถารตาเยว ฯ อมาน โข สารปตตาต ยาน ปพเพ ทส โข ปนมาน สารปตต ตถาคตสส ตถาคตพลานต อโวจ อมาน ตานต อปปน กโรต ฯ ตตถ ปรวาทกถา โหต ทสพลาณ นาม ปาฏเยกก นตถ สพพ ตาณสเสวาย ปเภโทต ฯ ต น ตถา ทฏพพ ฯ อ เมว ห ทสพลาณ อ สพพ ตาณ ฯ ทสพลาณ สกสกกจจเมว ชานาต ฯ สพพ ตาณ ตมป ตโต อวเสสมป ปชานาต ฯ ทสพลาเณส ห ปม การณาการณเมว ชานาต ฯ ทตย กมมนตรวปากนตรเมว ฯ ตตย กมมปรจเฉทเมว ฯ จตตถ ธาตนานตตการณเมว ฯ ป จม สตตาน อชฌาสยาธมตตเมว ฯ ฉฏ อนทรยาน ตกขมทภาวเมว ฯ สตตม ฌานาทห สทธ เตส สงกเลสาทเมว ฯ อฏม ปพเพ นวฏกขนธสนตตเมว ฯ [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


นวม สตตาน จตปฏสนธเมว ฯ ทสม สจจปรจเฉทเมว ฯ สพพ ตาณมปน เอเตห ชานตพพ จ ตโต อตตร จ ปชานาต ฯ เอเตสมปน กจจ น สพพ กโรต ฯ ต ห ฌาน หตวา อปเปต น สกโกต อทธ หตวา วกพพต น สกโกต มคโค หตวา กเลเส เขเปต น สกโกต ฯ อต ยถาวตตกาย- พเลน เจว าณพเลน จ สมนนาคตตตา ภควา ทสพโลต วจจต ฯ [๘๓] ทสห อเสกเขห องเคห อเปโตต อเสกขา สมมาทฏ อเสกโข สมมาสงกปโป อเสกขา สมมาวาจา อเสกโข สมมา- ภมมนโต อเสกโข สมมาอาชโว อเสกโข สมมาวายาโม อเสกขา สมมาสต อเสกโข สมมาสมาธ อเสกข สมมาาณ อเสกขา สมมาวมตตต เอว วตเตห ทสห อเสกขธมเมห สมนนาคโต ฯ อเสกขาสมมาทฏ อาทโย จ สพเพ ผลสมปยตตธมมาเอว ฯ เอตถ จ สมมาทฏ สมมาาณนต ทวส าเนส ป าว กถตา ฯ สมมาทสสนฏเน สมมาทฏ สมมาชานนฏเน สมมา- าณนต ฯ อตถ ห ทสสนชานนาน สวสเย ปวตตอาการ- วเสโส ฯ สมมาวมตตต อมนา ปน ปเทน วตตาว เสสา ผลสมาปตตสหคตธมมา สงคหตาต เวทตพพา ฯ อรยผล- สมปยตตธมมาป ห สพพโส ปฏปกขโต วมตตต อปาทาย วมตตต วตตพพต ลภนต ฯ [ ม. ว. ป. ๗๐ ส. ต. ๓๐ ]


[๘๔] วจนสทเทน อปปสททนต อารามปจาเรน คจฉโต อทธกชนสสาป วจนสทเทน อปปสทท ฯ นครนคโฆสสทเทนาต อาวภาวฏเน นครมนสสาน นคโฆสสทเทน ฯ มนสเสห สมาคมม เอกชฌ ปวตตตสทโท ห นคโฆโส ฯ อนส จรณชนสสาต อนโต ส จารโน ชนสส ฯ มนสสาน รหสสกรยฏานยนต มนสสาน รหสสกรณสส ยตต อนจฉวก ฯ วเวกานรปนต เอกภาวสส อนรป ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ [๘๕] อทาน เตน โข ปน สมเยน ส ชโย ปรพพาชโกต- อาทส อนปพพปทวณณน ทสเสนโต สารปตตโมคคลลานาต- อาทมาห ฯ ตตถ สารพราหมณยา ปตโต สารปตโต ฯ โมคคลลพราหมณยา ปตโต โมคคลลาโน ฯ อมหาก กร ภควโต นพพตตโต ปเรตรเมว สารปตโต ราชคหนครสส อวทเร อปตสสคาเม สารพราหมณยา นาม กจฉย ปฏสนธ คณห ฯ ตทวสเมวสส สหาโยป ราชคหสเสว อวทเร โกลตคาเม โมคคลล- พราหมณยา กจฉย ปฏสนธ คณห ฯ ตาน กร เทวป กลาน ยาว สตตมา กลปรวฏฏา อขณฑปฏพทธสหายาเนว ฯ เตส ทวนน เอกทวสเมว คพภปรหาร อกส ฯ ทสมาสจจเยน ชาตานมป เตส ฉสสฏ ธาตโย อปนยส ฯ นามคคหณทวเส สารพราหมณยา ปตตสส อปตสสคาเม เชฏกลสส ปตตตตา อปตสโสต นาม อกส ฯ อตรสส โกลตคาเม เชฏกลสส ปตตตตา [ ม. ว. ป. ๗๐-๒ ส. ต. ๓๐ ]


โกลโตต นาม อกส ฯ เตน วตต คหกาเล อปตสโส โกลโตต เอว ป ายมานนามาต ฯ อฑฒเตยยสตมาณวกปรวาราต เอตถ ป จป จสตมาณวกปรวาราตป วทนต ฯ วตต เหต องคตตร- นกายฏกถาย อปตสสมาณวกสส กฬนตถาย นท วา อยยาน วา คมนกาเล ป จ สวณณสวกาสตาน ปรวาราน โหนต โกลตมาณวกสส ป จ อาช รถสตาน เทวป ชนา ป จ- ป จมาณวกสตปรวารา โหนตต ฯ ราชคเห จ อนสวจฉร ครคคสมชช นาม โหต ฯ เตส ทวนนมป เอกฏาเนเยว ม จก พนธนต ฯ เทวป เอกโตว นสทตวา สมชช ปสสตวา หสตพพฏาเน หสนต สเวคฏาเน สวชชนต ทาย ทาต ยตตฏาเน ทาย เทนต ฯ เตส อมนาว นยาเมน เอกทส สมชช ปสสนตาน ปรปากคตตตา าณสส ปรมทวเสส วย หสตพพฏ- าเน หาโส วา สเวคฏาเน สวชชน๑ วา ทาย ทาต ยตตฏาเน ทาน วา นาโหส ฯ เทวป ปน ชนา เอว จนตยส ก เอตถ โอโลเกตพพ อตถ สพเพปเม อปปตเต วสสสเต อปณณตตกภาว คมสสนต อมเหห ปน เอก โมกขธมม คเวสต วฏฏตต อารมมณ คเหตวา นสทส ฯ ตโต โกลโต อปตสส อาห สมม อปตสส น ตว อ ทวเสส วย หฏปหฏโ อนตตมน- ธาตโกส กนเต สลลกขตนต ฯ สมม โกลต เอเตส โอโลกเน ๑. สเวโคตป ปาโ ทสสต ฯ โส ยตตตโรว ฯ

[ ม. ว. ป. ๗๒ ส. ต. ๓๐ ]


สาโร นตถ นรตถกเมต อตตโน โมกขธมม คเวสต วฏฏตต อท จนตยนโต นสนโนมหต ตวมปน กสมา อนตตมโนต ฯ โสป ตเถว อาห ฯ อถสส อตตนา สทธ เอกชฌาสยต ตวา อปตสโส เอวมาห อมหาก อภนนมป สจนตต โมกข- ธมมมปน คเวสนเตห เอกา ปพพชชา ลทธ วฏฏต กสส สนตเก ปพพชามาต ฯ เตน โข ปน สมเยน ส ชโย ปรพพาชโก ราชคเห ปฏวสต มหตยา ปรพพาชกปรสาย สทธ ฯ เต ตสส สนตเก ปพพชสสามาต ป จห มาณวกสเตห สทธ ส ชยสส สนตเก ปพพชส ฯ เตส ปพพชตกาลโต ปฏาย ส ชโย อตเรกลาภคคยสคคปปตโต อโหส ฯ เต กตปาเหเนว สพพ ส ชยสส สมย ปรมททตวา อาจรย ตมหาก ชานนสมโย เอตตโกว อทาห อตตรมป อตถต ปจฉส ฯ ส ชโย เอตตโกว สพพ ตมเหห าตนต อาห ฯ ตสส กถ สตวา จนตยส เอว สต อมสส สนตเก พรหมจรยวาโส นรตถโก มย โมกขธมม คเวสต นกขนตา โส อมสส สนตเก อปปาเทต น สกกา มหา โข ปน ชมพทโป คามนคมราชธานโย๑

จรนตา อวสส โมกขธมมเทสก อาจรย ลภสสามาต ฯ เต ตโต ปฏาย ยตถ ยตถ ปณฑตา สมณพราหมณา อตถต สณนต ตตถ ตตถ คนตวา ป หสากจฉ กโรนต ฯ เตห ๑. คามนคมชนปทราชธานโยตป ปาโ ฯ

[ ม. ว. ป. ๗๒ ส. ต. ๓๑ ]


ปฏ ป ห อ โ กเถต สมตโถ นาม นตถ ฯ เต ปน เตส ป ห วสสชเชนต ฯ เอว สกลชมพทป ปรคคณหตวา นวตตตวา สกฏานเมว อาคนตวา สมม โกลต โย ปม อมต อธคจฉต โส อาโรเจตต กตก อกส ฯ อมเมว วตถ สงขปตวา ทสเสนโต ตตร เนส มหาชน ทสวา ฯ เป ฯ กตก อกสต อาห ฯ ตตถ ฉนนปรพพาชกสสาต เสตปฏธรสส ปรพพาชกสส ฯ เตน นาย นคคปรพพาชโกต ทสเสต ฯ ปาสาทเกน อภกกนเตนาตอาทส ปาสาทเกนาต ปสาทาวเหน สารปเปน สมณานจฉวเกน ฯ อภกกนเตนาต คมเนน ฯ ปฏกกนเตนาต นวตตเนน ฯ อาโลกเตนาต ปรโต ทสสเนน ฯ วโลกเตนาต อโต จโต จ ทสสเนน ฯ สมม ชเตนาต ปพพสงโกจเนน ฯ ปสารเตนาต เตสเยว ปสารเณน ฯ สพพตถ อตถมภตาขยานตเถ กรณวจน ฯ ตสมา สตสมปช เห อภสงขตตตา ปาสาทก- อภกกนต ปฏกกนต อาโลกต วโลกต สมม ชต ปสารโต หตวาต วตต โหต ฯ โอกขตตจกขต เหฏา ขตตจกข ฯ อรยาปถ- สมปนโนต ตาย ปาสาทกอภกกนตาทตาย สมปนนอรยาปโถ ฯ อตถเกห อปาตนต มรเณ สต อมเตนาป ภวตพพนต เอว อนมานาเณน อตถต อปคต นพพาน นาม ต มคคนโต ปรเยสนโต ยนนนาห อม ภกข ปฏ โต ปฏ โต อนพนเธยยนต สมพนโธ ฯ สทนนกณเฑ วตตปปการนต ทานปตน ฆเรส [ ม. ว. ป. ๗๒ ส. ต. ๓๑ ]


สาลา โหนต อาสนาน เจตถ ป ตตาน โหนต อปฏาปต อทกก ชย ตตถ ปพพชตา ปณฑาย จรตวา นสทตวา ภ ชนต สเจ อจฉนต ทานปตนมป สนตก คณหนต ตสมา ตมป อ ตรสส กลสส อทสาย สาลาย อ ตร กฑฑมลนต เวทตพพนต เอว วตตปปการ ฯ อปป วา พห วา ภาสสสต ปรพพาชโก อห อปตสโส นาม ตว ยถาสตตยา อปป วา พห วา วท เอต นยสเตน นยสหสเสน ปฏวชฌต มยห ภาโรต จนเตตวา เอวมาห ฯ นโรโธ จ นโรธปาโย จ เอกเทสสรเปกเสสนเยน นโรโธต วตโตต ทสเสนโต อถวาต- อาทมาห ฯ ปฏปาเทนโตต นคเมนโต ฯ อม ธมมปรยาย สตวา วรช วตมล ธมมจกข อทปาทต เอตถ ปรพพาชโก ปม- ปททวยเมว สตวา สหสสนยสมปนเน โสตาปตตผเล ปตฏห ฯ อตร ปททวย โสตาปนนกาเล นฏาสต๑ เวทตพพ ฯ พหเกห กปปนหเตหต เอตถ ทส ทสกาน สต ทส สตาน สหสส สหสสาน สต สตสหสส สตสหสสาน สต โกฏ โกฏสต- สหสสาน สต ปโกฏ ปโกฏสตสหสสาน สต โกฏปปโกฏ โกฏปปโกฏสตสหสสาน สต เอก นหตนต เวตตพพ ฯ [๘๖] อถ โข สารปตโต ปรพพาชโก เยน โมคคลลาโน ปรพพาชโก เตนปสงกมต โสตาปนโน หตวา อปรวเสเส ๑. นฏาเปสตป ปาโ ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๗๓-๔ ส. ต. ๓๑-๒ ]


อปปวตตนเต ภวสสต เอตถ การณนต สลลกเขตวา เถร อาห ภนเต มา อปร ธมมเทสน วฑฒยตถ เอตตกเมว โหต กห อมหาก สตถา วสตต ฯ เวฬวเน ปรพพาชกาต ฯ ภนเต ตมเห ปรโต ยาถ มยห เอโก สหายโก อตถ อมเหห จ อ ม กตกา กตา โย ปม อมต อธคจฉต โส อาโรเจตต อห ต ปฏ โมเจตวา สหายก คเหตวา ตมหาก คตมคเคเนว สตถ สนตก อาคมสสามต ป จปตฏ เตน เถรสส ปาเทส นปตตวา ตกขตต ปทกขณ กตวา เถร อยโยเชตวา ปรพพาชการามาภมโข อคมาส ฯ สารปตต ปรพพาชก เอตทโวจาต อชช มยห สหายกสส มขวณโณ น อ ทวเสส วย อทธาเนน อมต อธคต ภวสสตต อมตาธคม ปจฉนโต เอตทโวจ ฯ โสปสส อามาวโส อมต อธคตนต ปฏชานตวา สพพ ปวตต อาโรเจตวา ตเมว คาถ อภาส ฯ คาถาปรโยสาเน โมคคลลาโน ปรพพาชโก โสตาปตตผเล ปตฏห ฯ เตน วตต อถ โข โมคคลลานสส ปรพพาชกสส ฯเปฯ ธมมจกข อทปาทต ฯ [๘๗] คจฉาม มย อาวโส ภควโต สนตเกต กห สมม สตถา วสตต ปจฉตวา เวฬวเน กร สมม เอวนโน อาจรเยน อสสชตเถเรน กถตนต วตเต เอวมาห ฯ สารปตตตเถโร จ นาเมส สทาป อาจรยปชโกว ตสมา สหาย โมคคลลาน [ ม. ว. ป. ๗๔-๖ ส. ต. ๓๒ ]


ปรพพาชก เอวมาห อมเหห อธคต อมต อมหาก อาจรยสส ส ชยปรพพาชกสสป กเถสสาม พชฌมาโน ปฏวชฌสสต อปปฏวชฌนโต อมหาก สททหตวา สตถ สนตก คมสสต พทธาน เทสน สตวา มคคผลปฏเวธ กรสสตต ฯ ตโต เทวป ชนา ส ชยสส สนตก อคมส ฯ เตน วตต อถ โข สารปตต- โมคคลลานา เยน ส ชโย ปรพพาชโก เตนปสงกมสต ฯ อปสงกมตวา จ อาจรย ตว ก กโรส โลเก พทโธ อปปนโน สวากขาโต ธมโม สปฏปนโน สงโฆ อายาม ทสพล ปสสสสามาต ฯ โส ก วเทถ ตาตาต เตป วาเรตวา ลาภคคยสคคปปตตเมว เตส ทเปต ฯ เต อมหาก เอวรโป อนเตวาสกวาโส นจจเมว โหต ตมหากมปน คมน วา อคมน วา ชานาถาต อาหส ฯ ส ชโย อเม เอตตก ชานนตา มม วจน น กรสสนตต ตวา คจฉถ ตมเห ตาตา อห มหลลกกาเล อนเตวาสกวาส วสต น สกโกมต อาห ฯ เต อเนเกหป การณสเตห ต โพเธต อสกโกนตา อตตโน โอวาเท วตตมาน ชน อาทาย เวฬวน อคมส ฯ ป จส อนเตวาสก- สเตส อฑฒเตยยสตา นวตตส ฯ อฑฒเตยยสตา เตห สทธ อคมส ฯ เตน วตต อถ โข สารปตตโมคคลลานา ตาน อฑฒเตยยาน ปรพพาชกสตาน อาทาย เยน เวฬวน เตนปสง- กมสต ฯ [ ม. ว. ป. ๗๖-๗ ส. ต. ๓๒ ]


[๘๘] วมตเตต ยถาวตตลกขเณ นพพาเน ตทารมมณาย ผลวมตตยา อธมตเต เน สารปตตโมคคลลาเน พยากาสต สมพนโธ ฯ เอว พยากรตวา จ สตถา จตปปรสมชเฌ ธมม เทเสนโต เนส ปรสาย จรยวเสน ธมมเทสน วฑเฒส ฯ เปตวา เทว อคคสาวเก สพเพป อฑฒเตยยสตา ปรพพาชกา อรหตต ปาปณส ฯ สตถา เอถ ภกขโวต หตถ ปสาเรส ฯ สพเพสมป เกสมสส อนตรธาย ฯ อทธมยปตตจวร กายปฏพทธ อโหส ฯ อคคสาวกานมป อทธมยปตตจวร อาคต ฯ อปร มคคตตยกจจมปน น นฏาต ฯ กสมา ฯ สาวกปารมาณสส มหนตตาย ฯ อถายสมา มหาโมคคลลาโน ปพพชตทวสโต สตตเม ทวเส มคธรฏเ กลลวาฬคามก อปนสสาย สมณธมม กโรนโต ถนมทธ โอกกมนโต๑ สตถารา สเวชโต ถนมทธ วโนเทตวา ตถาคเตน ทนน ธาตกมมฏาน สณนโตว อปร- มคคตตยกจจ นฏาเปตวา สาวกปารมาณสส มตถก ปตโต ฯ สารปตตตเถโรป ปพพชตทวสโต อฑฒมาส อตกกมตวา สตถารา สทธ ตเมว ราชคห อปนสสาย สกรขาตเลเณ วหรนโต อตตโน ภาคเนยยสส ทฆนขปรพพาชกสส เวทนาปรคคหสตตนเต เทสย- มาเน สตตานสาเรน าณ เปเสตวา ปรสส วฑฒตภตต ภ ชนโต วย สาวกปารมาณสส มตถก ปตโต ฯ เตเนวาห ๑. ถนมทเธ โอกกมนเตตป ปาโ ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๗๗-๘ ส. ต. ๓๒-๓ ]


มหาโมคคลลานตเถโร สตตห ทวเสห อรหตเต ปตฏ โต สารปตตตเถโร อฑฒมาเสนาต ฯ [๘๙] ยทป มหาโมคคลลานตเถโร นจรสเสว อรหตต ปตโต ฯ ธมมเสนาปต ตโต จเรน ฯ เอว สนเตป สาร- ปตตตเถโรว มหาป ตโร ฯ มหาโมคคลลานตเถโร ห สาวกาน สมมสนจาร ยฏ โกฏยา อปปเฬนโต วย เอเกกเทสเมว สมมสนโต สตต ทวเส วายมตวา อรหตต ปตโต ฯ สารปตตตเถโร เปตวา พทธาน ปจเจกพทธาน จ สมมสนจาร สาวกาน สมม- สนจาร นปปเทส สมมส ฯ เอว สมมสนโต อฑฒมาส วายม อกกสคตสส สาวกาน สมมสนจารสส นปปเทเสน ปวตตย- มานตตา สาวกปารมตาาณสส จ ตถา ปรปาเจตพพตตา ฯ ยถา ห ปรโส เวฬยฏ คณหสสามต มหาชฏ เวฬฬ ทสวา ชฏ ฉนทนตสส ปป โจ ภวสสตต อนตเรน หตถ ปเวเสตวา สมปตตเมว ยฏ มเล จ อคเค จ ฉนทตวา อาทาย ปกกเมยย ฯ โส ก จาป ปมตร คจฉต ฯ ยฏ มปน สาร วา อชช วา น ลภต ฯ อปโร ตถารปเมว เวฬฬ ทสวา สเจ สมปตตยฏ คณหสสาม สาร วา อชช วา น ลภสสามต กจฉ พนธตวา มหนเตน สตเถน เวฬชฏ ฉนทตวา สารา เจว อช จ ยฏ โย อจจนตวา อาทาย ปกกเมยย ฯ อย ก จาป ปจฉา คจฉต ฯ ยฏ โย ปน สารา เจว อช จ ลภต ฯ เอว สมปทมท อเมส [ ม. ว. ป. ๗๘ ส. ต. ๓๓ ]


ทวนน เถราน ปธาน ฯ สมมสนจาโร จ นาเมตถ วปสสนาภม เวทตพพา สมมสน จรต เอตถาต สมมสนจาโรต กตวา ฯ ตตถ พทธาน สมมสนจาโร ทสสหสสโลกธาตย สตตสนตานคตา อนนทรยพทธา จ สงขาราต วทนต ฯ โกฏสตสหสสจกกวาเฬสต อปเร ฯ ตถาห อตตนยวเสน ปฏจจสมปปาทนย โอตรตวา ฉตตสโกฏสตสหสสมเขน พทธาน มหาวชราณ ปวตต ฯ ปจเจกพทธาน สสนตานคเตห สทธ มชฌมเทสวาสสตตสนตานคตา อนนทรยพทธา จ สงขารา สมมสนจาโรต วทนต ฯ ชมพทปวาสสนตานคตาต เกจ ฯ สสนตานคเต สพพธมเม ปรสนตานคเต จ สนตานวภาค อกตวา พหทธาภาวสาม โต สมมสน อย สาวกาน สมมสนจาโร ฯ โมคคลลานตเถโร ปน พหทธาธมเมป สนตานวภาเคน เกจ เกจ อทธรตวา สมมส ฯ ต จ โข าเณน ผฏมตต กตวา ฯ เตน วตต ยฏ โกฏยา อปปเฬนโต วย เอเกกเทสเมว สมมสนโตต ฯ ตตถ าเณน นาม ยาวตา เนยย วตตตพพ ตาวตา อวตตนโต ยฏ โกฏยา อปปเฬนโต วยาต วตต ฯ อนปทธมมวปสสนาย อภาวโต เอเกกเทสเมว สมมสนโตต วตต ฯ ธมมเสนาปตโนป ยถาวตตาน สาวกาน วปสสนาภมเยว สมมสนจาโร ฯ ตตถ ปน เถโร สาตสย นรวเสส อนปท จ ธมม วปสส ฯ เตน วตต สาวกาน สมมสนจาร นปปเทส สมมสต ฯ เอตถ จ สกข- [ ม. ว. ป. ๗๘ ส. ต. ๓๓ ]


วปสสกา โลกยาภ ปปตตา ปกตสาวกา มหาสาวกา อคคสาวกา ปจเจกพทธา สมมาสมพทธาต ฉส ชเนส สกขวปสสกาน ฌานาภ าห อนธคตาเณ ส ตตา อนธาน วย อจฉตป- ปเทโสกกมน วปสสนากาเล อจฉตจฉตธมมวภาวนา นตถ ฯ เต ยถาปรคคหตธมมมตเตเยว วปสสน วฑเฒนต ฯ โลกยา- ภ ปปตตา ปน ปกตสาวกา เยน มเขน วปสสน อารภนต ตโต อ เนป วปสสน วตถารก กาต สกโกนต วปล- าณตตา ฯ มหาสาวกา อภนหารสมปนนตตา ตโต สาตสย วปสสน วตถารก กาต สกโกนต ฯ อคคสาวเกส ทตโย อภนหารสมปตตยา สมาธานสส สาตสยตตา วปสสน ตโตป วตถารก กโรต ฯ ปโม ปน ตโตป มหาป ตาย สาวเกห อสาธารณ กตวา วปสสน วตถารก กโรต ฯ ปจเจกพทธา เตหป มหาภนหารตาย อตตโน อภนหารานรป ตโตป วตถารก วปสสน กโรนต ฯ พทธาน สมมเทว ปรปรตป าปารมป- ปภาวตา สพพ ตาณาธคมสส อนรปา ยถา นาม กตวาล- เวธปรจเยน สรภงคสทเสน ธนคคเหน ขตโต สโร อนตรา รกขลตาทส อสชชมาโน ลกเขเยว ปตต น สชชต น วรชฌต เอว อนตรา อสชชมานา อวรชฌมานา วปสสนาสมมสนยธมเมส ยาถาวโต นานานเยห ปวตตต ย มหาวชราณนต วจจต ฯ เอเตส จ สกขวปสสกาน วปสสนาจาโร ขชโชตปปภาสทโส ฯ [ ม. ว. ป. ๗๘ ส. ต. ๓๓ ]


อภ ปปตตปกตสาวกาน ทปปปภาสทโส ฯ มหาสาวกาน อกกปปภาสทโส ฯ อคคสาวกาน โอสธตารกปปภาสทโส ฯ ปจเจกพทธาน จนทปปภาสทโส ฯ สมมาสมพทธาน รสมสหสส- ปฏมณฑตสรทสรยมณฑลสทโส หตวา อปฏาต ฯ ตถา สกข- วปสสกาน วปสสนาจาโร อนธาน ยฏ โกฏยา คมนสทโส ฯ โลกยาภ ปปตตปกตสาวกาน ทณฑกเสตคมนสทโส ฯ มหา- สาวกาน ชงฆเสตคมนสทโส ฯ อคคสาวกาน สกฏเสตคมน- สทโส ฯ ปจเจกพทธาน มหาชงฆมคคคมนสทโส ฯ สมมา- สมพทธาน มหาสกฏมคคคมนสทโส ฯ ตถา พทธาน ปจเจก- พทธาน จ วปสสนา จนตามยาณสวฑฒตตตา สยมภาณ- ภตา ฯ อตเรส สตมยาณสวฑฒตตตา ปโรปเทสสมภตาต เวทตพพา ฯ [๙๐] อทาน อภนนป เถราน ปพพโยค ทสเสต อตเต กราตอาทมาห ฯ ต สพพ อตตานตถเมว ฯ [๙๑] ครพพชนครนต สมนตาปพพตปรกขตต วชสทส หตวา ตฏตต ครพพชนต เอวลทธนาม ราชคหนคร ฯ อสสยนกรยาย กมมภาว สนธาย อปโยคตเถ วาต วตต ฯ สารปตตโมคคลลานปพพชชา นฏ ตา ฯ [๙๒] วชชาวชช อปนชฌายตต อปชฌาโย ฯ นตถ อปชฌาโย เอเตสนต อนปชฌายกา ฯ เตนาห วชชาวชช [ ม. ว. ป. ๗๘ ส. ต. ๓๓ ]


อปนชฌายเกน ครนา วรหตาต ฯ ตตถ วชชาวชชนต ขททก มหนต จ วชช ฯ วฑฒอตโถ ห อยมกาโร ผลาผลนตอาทส วย ฯ อตตฏปตตนต เอตถ อจฉฏสททสมานตโถ อตตฏ- สทโท ฯ เตเนวาห ตสม ห มนสสา อจฉฏส โน ตสมา อตตฏปตตนต วตตนต ฯ ปณฑาย จรณกปตตนต อมนา ปน ปตตสส สรปทสสนมเขน อจฉฏกปปนาย การณ วภาวต ฯ ตสมนต ตสม ปณฑาย จรณกปตเต ฯ สคารวา สปปตสสาต เอตถ ครภาโว คารว ปาสาณจฉตต วย ครกรณยตา ฯ สห คารเวนาต สคารวา ฯ ครนา กสม จ วตเต คารววเสน ปตสสวน ปตสโส ฯ ปตสสวภต ตสภาค จ ยงก จ คารวนต อตโถ ฯ สห ปตสเสนาต สปปตสสา ฯ โอวาท สมปฏจฉนตาต อตโถ ฯ ปตสสยตต วา ปตสโส ครกาตพโพ ฯ เตน สห ปตสเสนาต สปปตสสา ฯ อฏกถายมปน พย ชนวจาร อกตวา อตถมตตเมว ทสเสต ครกภาว เจว เชฏกภาว จ อปฏ- เปตวาต วตต ฯ สาหต สาธ ฯ ลหต อคร ฯ มม ตยห อปชฌายภาเว ภารยนนาม นตถต อตโถ ฯ โอปายกนต อปาย- ปฏสยตต ตว อปชฌายคคหณ ฯ อมนา อปาเยน ตว เม อโต ปฏาย ภาโร ชาโตสต วตต โหต ฯ ปฏรปนต อนรป เต อปชฌายคคหณนต อตโถ ฯ ปาสาทเกนาต ปสาทาวเหน กายวจปโยเคน ฯ สมปาเทหต ตวธสกข นปผาเทหต อตโถ ฯ [ ม. ว. ป. ๗๘-๘๓ ส. ต. ๓๓-๔ ]


กาเยน วาต หตถมทธาท ทสเสนโต กาเยน วา ว าเปต ฯ คหโต ตยา ฯเปฯ ว าเปตต สาหตอาทส เอก วทนโตเยว อมมตถ ว าเปตต วจจต ฯ เตเนวาห อทเมว หตอาท ฯ สาธต สมปฏจฉน สนธายาต อปชฌาเยน สาหต วตเต สทธวหารกสส สาธต สมปฏจฉนวจน สนธาย ฯ กสมา น ต ปมาณนต อาห อายาจนทานมตเตน หตอาท ฯ สทธ- วหารกสส อปชฌาโย เม ภนเต โหหต อายาจนวจนมตเตน อปชฌายสส จ สาหตอาททานวจนมตเตนาต อตโถ ฯ น เอตถ สมปฏจฉน องคนต สทธวหารกสส สมปฏจฉนวจน เอตถ อปชฌายคคหเณ องค น โหต ฯ [๙๓] สมมาวตตนาต สมมาปวตต ฯ อสสาต สทธ- วหารกสส ฯ ตาทสเมว มขโธวโนทก ทาตพพนต อตมห สรรสภาเว จ เอกากาเร ตาทสเมว ทาตพพ ฯ เทว จวรานต ปารปน สงฆาฏ จ สนธาย วทต ฯ ยท เอว สงฆาฏโยต กสมา วตตนต อาห สพพ ห จวร สงฆาฏตตตา สงฆาฏต วจจตต ฯ ปทวตหาเรหต เอตถ ปท วตหรต เอตถาต ปทวตหาโร ฯ ปทวตหรณฏาน ทตวลมพต อกตวา สมคมเน ทวนน ปทาน อนตเร มฏ รตนมตต ปทาน วา วตหรณ อภมข หรตวา นกเขโป ปทวตหาโรต เอวมเปตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ อโต ปฏายาต น อปชฌายสส ภณมานสสาต [ ม. ว. ป. ๘๓ ส. ต. ๓๔-๕ ]


เอตถ วตตนการโต ปฏาย ฯ สพพตถ ทกกฏาปตต เวทตพพาต อทเสส คลาโนป น มจจตต ทสสนตถ วตต ฯ อ ป ห ยถาวตต อปชฌายวตต อนาทรเยน อกโรนตสส อคลานสส วตตเภเท สพพตถ ทกกฏเมว ฯ เตเนว วกขต อคลาเนน ห สทธวหารเกน สฏ วสเสนาป สพพ อปชฌายวตต กาตพพ อนาทเรน อกโรนตสส วตตเภเท ทกกฏ นการ- ปฏสยตเตส ปน ปเทส คลานสสาป ปฏกขตตกรย กโรนตสส ทกกฏเมวาต ฯ อาปตตยา อาสนนวาจนต อาปตตชนกเมว วจน สนธาย วทต ฯ ยาย ห วาจาย อาปตต อาปชชต สา วาจา ตสสา อาปตตยา อาสนนาต วจจต ฯ จวเรน ปตต เวเตวาต เอตถ อตตราสงคสส เอเกน กณเณน เวเตวาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ คาเมต คามปรยาปนเน ตาทเส กสม จ ปเทเส ฯ อนตรฆเรต อนโตเคเห ฯ ปฏกกมเนต อาสนสาลาน ฯ ตกขตต ปานเยน ปจฉตพโพต สมพนโธ ฯ อาทมห มชเฌ อนเตต เอว ตกขตต ปจฉตพโพต อตโถ ฯ อปกฏโต อาสนโน ฯ โธตวาลกายาต นรชาย ปรสทธ- วาลกาย ฯ สเจ ปโหตต วตตเมวตถ วภาเวต น เกนจ เคล เน อภภโต โหตต ฯ ปรเวณ คนตวาต อปชฌายสส ปรเวณ คนตวา ฯ อปชฌายวตตกถา นฏ ตา ฯ [ ม. ว. ป. ๘๓-๔ ส. ต. ๓๕-๖ ]


[๙๔] สทธวหารกวตตกถา อตตานตถาเยว ฯ [๙๕] นสมมาวตตนาทกถาย ฯ เคหสตเปมนต ปตา เม อยนต เอว อปปนนเปม ฯ อปชฌายมห ปตจตตปฏาปนเมว ห อธ เคหสตเปม นาม ฯ น ห อท อกสลปกขย เคหสตเปม สนธาย วตต ปฏวทธสจจาน ปหนานโรธาน๑ ตทสมภวโต ฯ น จ ภควา ภกข สงกเลเส นโยเชต ฯ เคหสตเปมสทสตตา ปน เปมมเขน เมตตาเสนโห อธ วตโตต เวทตพพ ฯ เตส เอโก วตตสมปนโน ภกข ฯเปฯ เตส อนาปตตต วจนโต สเจ เอโก วตตสมปนโน ภกข ภนเต ตมเห อปโปสสกกา โหถ อห ตมหาก สทธวหารก อนเตวาสก วา คลาน อปฏหสสาม โอวทตพพ โอวทสสาม อต กรณเยส อสสกก อาปชชสสามต วทต เตเอว วา สทธวหารกาทโย ภนเต ตมเห เกวล อปโปสสกกา โหถาต วทนต วตต วา น สาทยนต ตโต ปฏาย อาจรยปชฌายาน อนาปตตต วทนต ฯ เสสเมตถ อตตานตถเมว ฯ นสมมาวตตนาทกถา นฏ ตา ฯ [๙๖] ราธพราหมณวตถมห ฯ กโส อโหสต ขาทต วา ภ ชต วา อสกโกนโต ตนโก อโหส อปปมสโลหโต ฯ อปปณฑปปณฑกชาโตต ส ชาตปปณฑปปณฑกภาโว ปณฑ- ๑. ม. ปหนานเคธาน ฯ

[ ม. ว. ป. ๘๔-๑๐๐ ส. ต. ๓๖-๔๒ ]


ปลาสปฏภาโค ฯ ธมนสนถตคตโตต ปรยาทนนมสโลหตตตา สราชาเลเนว สนถรตคตโต ฯ อธการนต อธกกรย ฯ สกการนต วตต โหต ฯ กต ชานนตต กต โน ฯ กต ปากฏ กตวา ชานนตต กตเวทโน ฯ ก ปน เถโร ภควตา พาราณสย ตห สรณคมเนห อน าต ปพพชช อปสมปท จ น ชานาตต ฯ โน น ชานาต ฯ ยท เอว กถาห ภนเต ต พราหมณ ปพพาเชม อปสมปาเทมต กสมา อาหาต อม อนโยค สนธายาห ก จาป อายสมา สารปตโตตอาท ฯ ปรมณฑเลหต ปรปณเณห ฯ อ ถา วา วตตพพ อ ถา วทตต ภนเตต วตตพพ ภทนเตต๑ วทต ฯ [๙๗] สมนนตราต อนนตร ฯ ปณณตตวตกกม กโรตต สกขาปทวตกกม กโรต ฯ [๙๘] อตตภาวปรหรณตถ นสสยนตต นสสยา ปณฑยา- โลปโภชนาทกา จตตาโร ปจจยา ฯ ตตถ ปณฑยาโลปโภชนนต ชงฆปณฑยพเลน จรตวา อาโลปมตต ลทธโภชน ฯ อตเรกลาโภต ปณฑยาโลปโภชน นสสายาต เอว วตตภกขาหารลาภโต อธกลาโภ สงฆภตตาท ฯ ตตถ สกลสส สงฆสส ทาตพพภตต สงฆภตต ฯ กตปเย ภกข อททสตวา ทาตพพภตต อทเทส- ภตต ฯ นมนเตตวา ทาตพพภตต นมนตน ฯ สลาก คาเหตวา ๑. ม. พนเธต ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๐๓-๗ ส. ต. ๔๓-๔ ]


ทาตพพภตต สลากภตต ฯ เอกสม ปกเข เอกทวส ทาตพพ- ภตต ปกขก ฯ อโปสเถ ทาตพพภตต อโปสถก ฯ ปาฏปททวเส ทาตพพภตต ปาฏปทก ฯ วตถารกถา เนส เสนาสนก- ขนธกวณณนาย อาวภวสสต ฯ วหาโรต ปาการปรจฉนโน สกโล อาวาโส ฯ อฑฒโยโคต ทฆปาสาโท ฯ ครฬสณาน- ปาสาโทตป วทนต ฯ ปาสาโทต จตรสสปาสาโท ฯ หมมยนต มณฑจฉทนปาสาโท ฯ อปเร ปน ภณนต วหาโร นาม ทฆมขปาสาโท อฑฒโยโค เอกปสสจฉทนกเสนาสน ตสส กร เอกปสเส ภตต อจจตรา โหต อตรปสเส นจา เตน ต เอกปสสจฉทนก โหต ปาสาโท อายตจตรสสปาสาโท หมมย มณฑจฉทน จนทกงคณยตตนต ฯ คหาต ปพพตคหา ฯ ปตมตตนต ยงก จ มตต ฯ ยถา สวณณวณโณป กาโย ปตกาโยต วจจต เอว อภนวมป มตต ปตมตตเมว ฯ เสสเมตถ อตตานตถเมว ฯ [๙๙] อปเสนวตถมห ฯ อาจณณนต จารตต วตต อนธมมตา ฯ กจจ ภกข ขมนยนต ภกข กจจ ตยห อท จตจจกก นวทวาร สรรยนต ขมนย สกกา ขมต สหต ปรหรต น ก จ ทกข อปปาเทตต ฯ กจจ ยาปนยนต กจจ สพพกจเจส ยาเปต คเมต สกกา น ก จ อนตราย ทสเสตต ฯ ชานนตาป ตถาคตาตเอวมาท ย ปรโต [ ม. ว. ป. ๑๐๗-๘ ส. ต. ๔๔ ]


กตวสโสส ตว ภกขตอาทนา ปจฉ ตสส ปรหารทสสนตถ วตต ฯ ตตราย สงเขปตโถ ฯ ตถาคตา นาม ชานนตาป สเจ ตาทส ปจฉาการณ โหต ปจฉนต ฯ สเจ ปน ตาทส ปจฉาการณ นตถ ชานนตาป น ปจฉนต ฯ ยสมา ปน พทธาน อชานน นาม นตถ ตสมา อชานนตาปต น วตต ฯ กาล วทตวา ปจฉนตต สเจ ตสสา ปจฉาย โส กาโล โหต เอว ต กาล วทตวา ปจฉนต ฯ สเจ น โหต เอวมป กาล วทตวาว น ปจฉนต ฯ เอว ปจฉนตาป จ อตถส หต ตถาคตา ปจฉนต ย อตถนสสต การณนสสต ตเทว ปจฉนต โน อนตถส หต ฯ กสมา ฯ ยสมา อนตถส หเต เสตฆาโต ตถาคตาน ฯ เสต วจจต มคโค ฯ มคเคเนว ตาทสสส วจนสส ฆาโต สมจเฉโทต วตต โหต ฯ อทาน อตถส หตนต เอตถ ย อตถนสสต วจน ตถาคตา ปจฉนต ต ทสเสนโต ทวห อากาเรหตอาทมาห ฯ ตตถ อากาเรหต การเณห ฯ ธมม วา เทเสสสามาต อตถปปตตยตต สตต วา ปพพจรตการณยตต ชาตก วา กถยสสาม ฯ สาวกาน วา สกขาปท ป าเปสสามาต สาวกาน วา ตาย ปจฉาย วตกกม ปากฏ กตวา ครก วา ลหก วา สกขาปท ป า- เปสสาม อาณ เปสสาม ฯ อตลหนต อตสฆ ฯ [๑๐๐] อ ตตถยวตถมห ฯ อ ตตถยปพโพต ปพเพ [ ม. ว. ป. ๑๐๘-๙ ส. ต. ๔๔ ]


อ ตตถโย ภโตต อ ตตถยปพโพ ฯ เอตถ จ ตตถ ชานตพพ ตตถกโร ชานตพโพ ตตถยา ชานตพพา ตตถย- สาวกา ชานตพพา ฯ ตตถ ตตถ นาม ทวาสฏ ทฏ โย ฯ เอตถ ห สตตา ตรนต อปปลวนต อมมชชนมมชช กโรนต ตสมา ตตถนต วจจต ฯ ตาส ทฏ น อปปาเทตา ตตถกโร นาม ปรณกสสปาทโก ฯ ตสส ลทธ คเหตวา ปพพชตา ตตถยา นาม ฯ เต ห ตตเถ ชาตาต ตตถยา ฯ ยถาวตต วา ทฏ คตสงขาต ตตถ เอเตส อตถต ตตถกา ฯ ตตถกาเอว ตตถยา ฯ เตส ปจจยทายกา ตตถยสาวกาต เวทตพพา ฯ สหธมมก วจจมาโนต สหธมมเกน วจจมาโน ฯ กรณตเถ อปโยควจน ฯ ป จห สหธมมเกห สกขตพพตตา เตส วา สนตกตตา สหธมมกนต ลทธนาเมน พทธป ตเตน สกขาปเทน วจจมาโนต อตโถ ฯ ปสโรต ตสส นาม ฯ ปรพพาชโกต คหพนธน ปหาย ปพพชชปคโต ฯ ตเยว ตตถายตนนต เอตถ ทวาสฏ ทฏ สงขาต ตตถเมว อายตนนต ตตถายตน ฯ ตตถ วา เอเตส อตถต ตตถโน ตตถยา ฯ เตส อายตนนตป ตตถายตน ฯ อายตนนต จ อสสาน กมโพโช อายตน คนน ทกขณาปโถ อายตนนต เอตถ ส ชาตฏาน อายตน นาม ฯ มโนรเม อายตเน เสวนต น วหงคมา ฉาย ฉายตถโน ยนต ผลตถ ผลโภชโนต [ ม. ว. ป. ๑๐๙ ส. ต. ๔๔ ]


เอตถ สโมสรณฏาน ฯ ป จมาน ภกขเว วมตตายตนานต เอตถ การณ ฯ ต อธ สพพมป ลพภต ฯ สพเพป ห ทฏ คตกา ส ชายมานา อมาสเยว ทวาสฏ ยา ทฏ ส ส ชายนต ฯ สโมสรมานาป เอตาสเยว สโมสรนต สนนปตนต ฯ ทฏ คตกภาเว จ เนส อมาเยว ทวาสฏ ทฏ โย การณ ฯ ตสมา ยถาวตต ตตถเมว ส ชาตอาทนา อตเถน อายตนนต ตตถายตน ฯ เตเนวตเถน ตตถยาน อายตนนตป ตตถยายตน ฯ [๑๐๑] อายสมโต นสสาย วจฉามต เอตถ อายสมโตต อปโยคตเถ สามวจน ฯ อายสมนต นสสาย วสสสามต อตโถ ฯ พยตโต ฯเปฯ วตตลกขโณเยวาต ปรสปฏาปกพหสสต สนธาย วทต ฯ ป จห อปาล องเคหตอาทส ย วตตพพ ต ปรโต อาวภวสสต ฯ ย ปพเพ ลกขณ วตตนต สมพนโธ ฯ เตเนว ลกขเณน นสสยนเตวาสกสส อาปตต เวทตพพาต โปตถเกส ปาโ ทสสต ฯ น เตเนว ลกขเณน นสสยนเตวาสกสส อาปตต เวทตพพาต เอวมปเนตถ ปาโ เวทตพโพ ฯ สทธวหารกสส วตตลกขเณน นสสยนเตวาสกสส อาปตต น เวทตพพาต เอว ปเนตถ อตโถป เวทตพโพ ฯ อ ถา นสสยนเตวาสเกน ห ยาว อาจรย นสสาย วสต ตาว สพพ อาจรยวตต กาตพพนต อท วรชเฌยย ฯ อท ห วจน นสสยนเตวาสกสส อมตต- นสสยสเสว วตต อกโรนตสส อาปตตต ทเปต ฯ ตสมา [ ม. ว. ป. ๑๑๒-๓๐ ส. ต. ๔๕-๕ ]


สทธวหารกสส ยถาวตตวตต อกโรนตสส นสสยมตตกสส อมตต- กสสาป อาปตต ฯ นสสยนเตวาสกสส ปน อมตตนสสยสเสว วตต อกโรนตสส อาปตตต คเหตพพ ฯ เตเนว วสทธมคเคป าตปลโพธกถาย าตต วหาเร อาจรยปชฌายสทธวหารก- อนเตวาสกสมานปชฌายกสมานาจรยกา ฆเร มาตาปตาภคน- ภาตาตเอวมาทกา เต คลานา อมสส ปลโพธา โหนต ตสมา โส ปลโพโธป อปฏหตวา เตส ปากตกกรเณน อปจฉนทตพโพ ฯ ตตถ อปชฌาโย ตาว คลาโน สเจ ลห น วฏาต ยาวชว ปฏชคคตพโพ ตถา ปพพชชาจรโย อปสมปทาจรโย สทธวหารโก อปสมปาทตปพพาชตอนเตวาสก- สมานปชฌายกา จ ฯ นสสยาจรย อทเทสาจรย นสสยนเตวาสก- อทเทสนเตวาสกสมานาจรยกา ปน ยาว นสสยอทเทสา อนปจฉนนา ตาว ปฏชคคตพพาต วภาเคน วตต ฯ อย จ วภาโค เตเนว ลกขเณน นสสยนเตวาสกสส อาปตต เวทตพพาต เอว ปาเ สต น ยชเชยย ฯ อย ห ปาโ สทธวหารกสส วย นสสยนเตวาสกสสาป ยถาวตตวตต อกโรนตสส นสสยมตตกสส อมตตกสสาป อาปตตต อมมตถ ทเปต ฯ ตสมา วตตนเย- เนเวตถ ปาโ คเหตพโพ ฯ ปพพชชา อปสมปทา ธมมนเตวาสเกห ปน ฯ เป ฯ ตาว วตต กาตพพนต ปพพชชาจรย อปสมปทาจรย- ธมมาจรยาน เอเตห ยถาวตต วตต กาตพพ ฯ ตตถ เยน [ ม. ว. ป. ๑๓๐ ส. ต. ๔๕ ]


สกขาปทาน ทนนาน อย ปพพชชาจรโย ฯ เยน อปสมปท- กมมวาจา วตตา อย อปสมปทาจรโย ฯ โย อทเทส ปรปจฉ วา เทต อย ธมมาจรโยต เวทตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ [๑๐๒] นสสยปฏปปสสทธกถาย ฯ ทสงคโตต ปน อาคนต- กาโม อนาคนตกาโม วา หตวา วาสตถาย ยงก จ ทส คโต ฯ ภกขสภาคตนต เปสลภาว ฯ โอโลเกตวา อปปรก- ขตวา ฯ วพภนเต ฯเปฯ ตตถ คนตพพนต เอตถ สเจ เกนจ กรณเยน ตทเหว คนต อสกโกนโต กตปาเหน คมสสามต คมเน สอสสาโห โหต รกขตต วทนต ฯ มา อธ ปฏกกมต มา อธ ปวส ฯ ตตเรว วสตพพนต ตตเถว นสสย คเหตวา วสตพพ ฯ ตเยว วหาร ฯเปฯ วสต วฏฏตต เอตถ อปชฌาเยน จ ปรจจตตตตา อปชฌายสโมธานปรหาโร นตถ ตสมา อปชฌาเยน สโมธานคตสสาป อาจรยสนตเก คหตนสสโย น ปฏปปสสมภต ฯ อาจรยมหา นสสยปฏปปสสทธส อาจรโย ปกกนโต วา โหตต เอตถ ปกกนโตต ทส คโตตอาทนา อปชฌายสส ปกกมเน โย วนจฉโย วตโต โส ตตถ วตตนเยเนว อธาป สกกา ว าตนต ต อวตวา โกจ อาจรโย อาปจฉตวา ปกกมตตอาทนา อ โเยว นโย อารทโธ ฯ อย จ นโย อปชฌายปกกมเนป เวทตพโพเยว ฯ อทเสส ห [ ม. ว. ป. ๑๓๑ ส. ต. ๔๖-๘ ]


าเนส เอกตถ วตตลกขณ อ ตถาป ทฏพพ ฯ สเจ เทว เลฑฑปาเต อตกกมตวา นวตตต นสสโย ปฏปปสสทโธ โหตต เอตถ เอตตาวตา ทสาปกกนโต นาม โหตต อนเตวาสเก อนกขตตธเรป นสสโย ปฏปปสสมภต ฯ อาจรยปชฌายา เทว เลฑฑปาเต อตกกมม อ สม วหาเร วสนตต พหอปจาร- สมาย อนเตวาสกสทธวหารกาน วสนฏานโต เทว เลฑฑปาเต อตกกมม อ สม เสนาสเน วสนต ฯ อนโตอปจารสมายมปน เทว เลฑฑปาเต อตกกมตวาป วสโต นสสโย น ปฏปปสสมภต ฯ สเจป อาจรโย ม จตกาโมว หตวา นสสยปณามนาย ปณาเมตตอาท สพพ อปชฌายสส อาณตตยมป เวทตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ นสสยปฏปปสสทธกถา นฏ ตา ฯ [๑๐๓] ป จห ภกขเว องเคห สมนนาคเตนาตอาทส น สามเณโร อปฏาเปตพโพ อปชฌาเยน หตวา สามเณโร น คเหตพโพ ฯ อยมตโถ องคตตรนกายฏกถาย วตโตเยว ฯ อตตานเมว ปม ปฏรเป นเวสเย อถ มนสาเสยย น กลสเสยย ปณฑโตต๑

อมสส อนรปวเสน ปมนตาว อตตาน สมปตตย นโยเชต น อเสเขน สลกขนเธนาตอาท วตต ฯ น อาปตตองควเสน ฯ ๑. ข. ธ. ๒๕/๓๖ ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๓๑ ส. ต. ๔๘-๕๑ ]


ตตถ อเสเขน สลกขนเธนาต อเสขสส สลกขนโธ อเสโข สลกขนโธ นาม ฯ อเสขสส อยนต ห อเสโข สลกขนโธ ฯ เอว สพพตถ ฯ เอว จ กตวา วมตตาณทสสนสงขาตสส ปจจเวกขณาณสสาป อเสขตา อปปนนา ฯ อเสขสลนต จ น อคคผลสลเมว อธปเปต ฯ อถโข ยงก จ อเสขสนตาเน ปวตตสล โลกยโลกตตรมสสกสส สลสส อธาธปเปตตตา ฯ สมาธกขนธาทสป วมตตกขนธปรโยสาเนส อยเมว นโย ฯ ตสมา ยถา สลสมาธป ากขนธา มสสกา อธปเปตา เอว วมตตก- ขนโธปต ตทงควมตตอาทโยป เวทตพพา น ปฏปปสสทธ- วมตตเอว ฯ วมตตาณทสสนมปน โลกยเมว ฯ เตเนว สยตตนกายฏกถาย วตต ปรเมห จตห ปเทห โลกยโลกตตรา สลสมาธป าวมตตโย กถตา วมตตาณทสสน ปจจเวกขณ- าณ โหต ต โลกยเมวาต ฯ อสสทโธตอาทส ฯ ตส วตถส สทธา เอตสส นตถต อสสทโธ ฯ สกกปกเข สททหตต สทโธ ฯ สทธา วา เอตสส อตถตป สทโธ ฯ นตถ เอตสส หรต อหรโก ฯ อกสลสมาปตตยา อชคจฉมานสเสต อธวจน ฯ หร เอตสส อตถต หรมา ฯ น โอตตปปตต อโนตตาป ฯ อกสลสมาปตตยา น ภายตต วตต โหต ฯ ตพพปรโต โอตตาป ฯ กจฉต สทตต กสโต ฯ หนวรยสเสต อธวจน ฯ อารทธ วรย เอตสสาต อารทธวรโย ฯ สมมปปธานยตตสเสต [ ม. ว. ป. ๑๓๑-๓ ส. ต. ๕๑ ]


อธวจน ฯ มฏา สต เอตสสาต มฏสสต ฯ นฏสสตต วตต โหต ฯ อปฏ ตา สต เอตสสาต อปฏ ตสสต ฯ นจจ อารมมณาภมขปปวตตสสตสเสต อธวจน ฯ อธสเล สลวปนโน จ อชฌาจาเร อาจารวปนโน จ อาปชชตวา อวฏ โต ฯ สสสตจเฉทสงขาต อนต คณหาต คาหยตต วา อนตคคาหกา มจฉาทฏ ฯ ปรมาน เทว ปทานต น ปฏพโล โหต อนเตวาส วา สทธวหาร วา คลาน อปฏาต วา อปฏาเปต วา อนภรต วปกาเสต วา วปกาสาเปต วาต อมาน เทว ปทาน ฯ อภวสฏโ อตตโม สมาจาโรต อภสมาจาโร ฯ อภสมาจาโรว สกขตพพโต สกขาต อภสมาจารกา สกขา ฯ อภสมาจาร วา อารพภ ป ตตา สกขา อภสมาจารกา สกขา ฯ มคคพรหมจรยสส อาทภตาต อาทพรหมจรยกา ฯ อภโตวภงค- ปรยาปนนสกขาเยต อธวจน ฯ เตเนว อภโตวภงคปรยาปนน อาทพรหมจรยก ขนธกวตตปรยาปนน อภสมาจารกนต วสทธมคเค วตต ฯ ตสมา เสขปณณตตยนต เอตถ สกขตพพโต สพพาป อภโตวภงคปรยาปนนา ปณณตต เสขปณณตตต คเหตพพา ฯ เตเนว คณ ปเทป วตต เสขปณณตตยนต ปาราชกมาท กตวา สกขตพพสกขาปทป ตตยนต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ [๑๐๔] อ ตตถยวตถมห ฯ อาชวโก อเจลโกต ทพพโธ [ ม. ว. ป. ๑๓๓-๕ ส. ต. ๕๒ ]


นคคปรพพาชโกต อาห นคคปรพพาชกสเสว อาชวกสส วาต- อาท ฯ ตตถ อาชวโก อปร เอกเมว วตถ อปกจฉเก ปเวเสตวา ปรทหต เหฏา นคโค ฯ อเจลโก สพเพน สพพ นคโคเยว ฯ อามสก จกขสมปทาน นาม อปปมตตกสส เทยยธมมสส อนปปทาน ฯ รปปชวกาต อตตโน รปเยว นสสาย ชวนตโย ฯ เวสยโคจโร มตตสนถววเสน อปสงกมตพพฏาน อสสาต เวสยโคจโร ฯ เอส นโย สพพตถ ฯ โยพพนปปตตา วา โยพพนาตตา วาต อภเยนาป มหลลกาโย อนวฏกมารกาโย วทต ฯ ภกขนโย นาม อสสนนพรหมจรยา ตถา ภกขป ฯ เตส อ ม วสภาควตถภาวโต สนถววเสน อปสงกมเน กตปาเหเนว พรหมจรยนตราโย สยาต อาห ตาห สทธ ขปปเมว วสสาโส โหต ตโต สล ภชชตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ [๑๐๕] ป จาพาธวตถมห ฯ นขปฏ ปปมาณนต เอตถ กนฏงคลนขปฏ อธปเปตาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ต เจ นขปฏ ปปมาณป วฑฒนกปกเข ต โหต น ปพพาเชตพโพต อมนา สาม โต ลกขณ ทสสต ฯ ตสมา ยตถ กตถจ สรราวยเวส นขปฏ ปปมาณ วฑฒนกปกเข ต เจ น วฏฏตต สทธ ฯ เอว จ สต นขปฏ ปปมาณมป อวฑฒนกปกเข ต เจ สพพตถ วฏฏตต อาทนน๑ ฯ ต จ น สาม โต อธปเปตนต ๑. ม. อาปนน ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๔๓-๕๐ ส. ต. ๕๓-๖๐ ]


ปเทสวเสเสเยว นยเมตวา ทสเสนโต สเจ ปนาตอาทมาห ฯ สเจ ห อวเสเสน นขปฏ ปปมาณ อวฑฒนกปกเข ต วฏเฏยย นวาสนปารปเนห ปกตปฏจฉนเน าเนต ปเทสนยม น กเรยย ฯ ตสมา นวาสนปารปเนห ปกตปฏจฉนนฏานโต อ ตถ นขปฏ ปปมาณ อวฑฒนกปกเข ตมป น วฏฏตต สทธ ฯ นขปฏ ปปมาณโต ขททกตร ปน อวฑฒนกปกเข วฑฒนกปกเข วา ต โหต วฏฏต นขปฏ ปปมาณโต ขททกตรสส วฑฒนก- ปกเข อวฑฒนกปกเข วา ตสส มขาทสเยว ปฏกขตตตตา ฯ คณเฑป อมนาว นเยน วนจฉโย เวทตพโพ ฯ ตตถ ปน มขาทส โกลฏ มตตโต ขททกตโรป คณโฑ น วฏฏตต วส น ทสสโต ฯ มขาทเก อปปฏจฉนนฏาเน อวฑฒนกปกเข เตป น วฏฏตต เอตตกเมว ห ตตถ วตต ฯ ตถาป กฏเ วตตนเยน มขาทส โกลฏ ปปมาณโต ขททกตโรป คณโฑ น วฏฏตต ว ายต ฯ ตสมา อวฑฒนกปกเข เตปต เอตถ ปสทโท อวตตสมปณฑ- นตโถ ฯ เตน โกลฏ มตตโต ขททกตโรป น วฏฏตต อยมตโถ ทสสโตเยวาต อยมมหาก ขนต ฯ ปกตวณเณ ชาเตต โรคเหตกสส วการวณณสส อภาว สนธาย วตต ฯ โกลฏ - มตตโกต พทรฏ ปปมาโณ ฯ ส ฉว กาเรตวาต ส ชาตจฉว กาเรตวา ฯ สจฉว กาเรตวาตป ปาโ ฯ วชชมานจฉว กาเรตวาต อตโถ ฯ ปทมปณฑรกปตตวณณนต รตตปทม- [ ม. ว. ป. ๑๕๐ ส. ต. ๖๐ ]


เสตปทมปตตวณณ ฯ โสสพยาธต ขยโรโค ฯ [๑๐๖] ราชภฏาทวตถส ฯ อาหสต มนสสา วทส ฯ ตสมา ฯ เป ฯ เอวมาหาต ยสมา สย ธมมสาม ตสมา ภกขห อปพพาเชตพพมป โจร องคลมาล ปพพาเชตวา อายต อกรณตถาย ภกขน สกขาปท ป เปนโต น ภกขเว ธชพนโธ โจโร ปพพาเชตพโพ โย ปพพาเชยย อาปตต ทกกฏสสาต อาห ฯ อปรมนตต วรมนต นวตตนต ฯ ภนทตวาต อนทพนธน ภนทตวา ฯ ฉนทตวาต สงขลกพนธน ฉนทตวา ฯ ม จตวาต รชชพนธน ม จตวา ฯ ววรตวาต คามพนธนาทส คามทวาราทน ววรตวา ฯ อปสสมานาน วา ปลายตต ปรสคตตย ปรสาน อทสสมานาน๑ ปลายต ฯ อปฑฒปฑฒนต โถก โถก ฯ อภเสกาทส พนธนาคาราทน โสเธนต ต สนธายาห สพพสาธารเณน วา นเยนาต ฯ สเจ สยเมว ปณณ อาโรเปนต น วฏฏตต ตา ภชสสตถโย มยมป ทาสโย โหมาต สยเมว ทาสปณณ ลขาเปนต น วฏฏต ฯ ตกก สเส อาสตตกสทสาว โหนตต ยถา อทาเส กโรนตา ตกเกน สส โธวตวา อทาส กโรนต เอว อารามกวจเนน ทนนตตา อทาสาว เตต อธปปาโย ฯ ตกกาส จน ปน สหลทเป จารตตนต วทนต ฯ เนว ปพพาเชตพโพต วตตนต กปปยวจเนน ๑. ม. อปสสมานาน ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๕๐-๕ ส. ต. ๖๐-๗ ]


ทนเนป สงฆสส อารามกทาสตตา เอว วตต ฯ นสสามกทาโส นาม ยสส สามกา สปตตทาราทโย มตา โหนต น โกจ ตสส ปรคคาหโก โสป ปพพาเชต น วฏฏต ฯ ต ปน อตตนาป ภชสส กาต วฏฏต ฯ เย วา ปน ตสม รฏเ สามโน เตหป การาเปต วฏฏต ฯ เทว ทาสปตต ปพพาเชต วฏฏตต ตส คณ ปเทส วตต ฯ ทาสสส ปพพชตวา อตตโน สามเก ทสวา ปลายนตสส อาปตต นตถต วทนต ฯ เสส สพพตถ อตตานเมว ฯ [๑๐๗] นสสยมจจนกสส วตเตส ป จกฉกเกส ปน ฯ อภยาน โข ปน ฯ เป ฯ อนพย ชนโสต เอตถ สพโพป จาย ปเภโท มาตกฏกถาย าตาย าโต โหตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ อาปตต ชานาต อนาปตต ชานาตตอาทส จ ปาเ อวตตมาเนป อท นาม กตวา อท อาปชชตต ชานาต เจ วฏฏตต ตตเถว วตต ฯ ต จ โข ตโต ปพเพ ปาเ ปคเณ กเตต คเหตพพนต จ อาจรยปชฌายานป เอเสว นโยต จ เกจ วทนต๑ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ [๑๐๘] ราหลวตถมห ฯ ตตเถว วหรสต สพเพป เต อรหตต ปตตกาลโต ปฏาย อรยา นาม มชฌตตาว โหนตต ร โ ปหตสาสน ทสพลสส อนาโรเจตวาว ตตถ วหรส ฯ ๑. อท วากย มรมมโปตถเก น ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๕๖-๖๔ ส. ต. ๖๗-๗๑ ]


เอกทวเส ชาต กาฬทาย นาม อมจจนต อย กร ปทมตตร- พทธกาเล หสวตนคเร กลเคเห นพพตโต สตถ ธมมเทสน สณนโต สตถาร เอก ภกข กลปปสาทกาน อคคฏาเน เปนต ทสวา อธการกมม กตวา ต านนตร ปฏเส ฯ โส ยาวชว กสล กตวา เทวมนสเสส สสรนโต อมหาก โพธสตตสส มาต กจฉย ปฏสนธคคหณทวเส กปลวตถสมเยว อมจจเคเห ปฏสนธ คณห ฯ ชาตทวเส โพธสตเตน สทธเยว ชาโตต ตทวสเยว ทกลจมพเฏ นปชชาเปตวา โพธสตตสส อปฏานตถาย นยส ฯ โพธสตเตน ห สทธ โพธรกโข ราหลมาตา จตสโส นธกมภโย อาโรหนยหตถ กณโก ฉนโน กาฬทายต อเม สตต เอกทวเส ชาตตตา สหชาตา นาม อเหส ฯ อถสส นามคคหณทวเส สกลนครสส อทคคจตตทวเส ชาโตต อทายเตวว นาม อกส ฯ โถก กาฬธาตกตตา ปน กาฬทาย นาม ชาโต ฯ โส โพธสตเตน สทธ กมารกฬก กฬนโต วฑฒ อคมาส ฯ สฏ มตตาห คาถาหต องคารโนทาน ทมา ภทนเต ผเลสโน ฉทน วปปหาย เต อจจมนโตว ปภาสยนต สมโย มหาวร องครสาน [ ม. ว. ป. ๑๖๗ ส. ต. ๗๑-๒ ]


นาตสต นาตอณห นาตทพภกขฉาตก สททลา หรตา ภม เอส กาโล มหามนต- อาทกาห สฏ มตตาห คาถาห ฯ โปกขรวสสนต โปกขรปตต- วณณมทกนต คณ ปเทส วตต ฯ โปกขรปตตปปมาณมชเฌ อฏหตวา อนกกเมน สตปฏลสหสสปฏล หตวา วสสนกวสสนตป วทนต ฯ ตสม กร วสสนเต เตเมตกามาว เตเมนต น อตเร ฯ เอโกป ราชา วา ฯ เป ฯ คโต นตถต ธมมเทสน สตวา ปกกมนเตส าตส เอโกป ราชา วา ราชมหามตโต วา เสว อมหาก ภกข คณหถาต นมนเตตวา คโต นตถ ฯ ปตาปสส สทโธทนมหาราชา มยห ปตโต มม เคห อนาคนตวา กห คมสสตต อนมนเตตวาว อคมาส ฯ คนตวา ปน เคเห วสตยา ภกขสหสสาน ยาคอาทน ปฏยาทาเปตวา อาสนานฆ ป าเปส ฯ กลนคเรต าตกลสส นคเร ฯ อณหสโต ปฏายาต สสโต ปฏาย ฯ อณหสนต ห อณหสสทสตตา ภควโต ปรปณณนลาฏสส ปรปณณสสสส จ เอต อธวจน ฯ ภควโต ห ทกขณกณณจฬกโต ปฏาย มสปฏล อฏหตวา สกลนลาฏ ฉาทยมาน ปรยมาน คนตวา วามกณณจฬกาย ปตฏ ต สณหตมตาย สวณณวณณตาย ปภสสรตาย ปร ปณณตาย จ ร โ พนธอณหสปฏโฏ วย วโรจต ฯ ภควโต กร อม ลกขณ ทสวา ราชน อณหสปฏฏ อกส ฯ อ เ [ ม. ว. ป. ๑๖๗ ส. ต. ๗๒-๕ ]


ปน ชนา อปรปณณสสา โหนต เกจ กปปสสา๑ เกจ ผลสสา เกจ อฏ สสา เกจ ตมพสสา๒ เกจ ปพภารสสา ฯ ภควโต ปน อารคเคน วฏเฏตวา ปต วย สปรปณณ อทกพพพฬ- สทสมป โหต ฯ เตเนว อณหสเว ตสสสทสตตา อณหส วย สพพตถ ปรมณฑลสสตตา จ อณหสสโสต ภควา วจจต ฯ นรสหคาถาห นาม อฏห คาถาหต สนทธนลมทก จตเกโส สรยนมมลตลาภนลาโฏ ยตตตงคมทกายตนาโส รสชาลวตโต๓ นรสโหต เอวมาทกาห อฏห คาถาห ฯ คณ ปเทส ปน จกกวรงกตรตตสปาโท ลกขณมณฑตอายตปณห จามรฉตตวภสตปาโท เอส ห ตยห ปตา นรสโห สกยกมารวโร สขมาโล ลกขณจตตตปณณสรโร โลกหตาย คโต นรวโร เอส ห ตยห ปตา นรสโห ๑. ม. กปสสา ฯ ๒. ม. เอตถนตเร เกจ กมภสสาต อตถ ฯ ๓. ม. รสชาลวหโต ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๖๗ ส. ต. ๗๕ ]


ปณณสสกนโภ๑ มขวณโณ เทวนราน ปโย นรนาโค มตตคชนทวลาสตคาม เอส ห ตยห ปตา นรสโห ขตตยสมภวอคคกลโน เทวมนสสนมสสตปาโท สลสมาธปตฏ ตจตโต เอส ห ตยห ปตา นรสโห อายตยตตสสณ ตนาโส โคปมโข อภนลสเนตโต อนทธนอภนลภมโก เอส ห ตยห ปตา นรสโห วฏฏสวฏฏสสณ ตคโว สหหน มคราชสรโร กา จนสจฉวอตตมวณโณ เอส ห ตยห ปตา นรสโห สนทธสคมภรม ชสโฆโส หงคลพนธกรตตสชวโห วสตวสตเสตสทนโต ๑. ม. ปณณสสงขนโภ ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๖๗ ส. ต. ๗๕ ]


เอส ห ตยห ปตา นรสโห อ ชนวณณสนลสเกโส กา จนปฏฏวสทธนลาโฏ โอสธปณฑรสทธสอณโณ เอส ห ตยห ปตา นรสโห คจฉต นลปเถ๑ วย จนโท ตารคณปรเว ตรโป สาวกมชฌคโต สมณนโท เอส ห ตยห ปตา นรสโหต อมา นว คาถาโยป เอตถ ทสสตา ฯ ตา ปน อฏห คาถาหต วจเนน น สเมนต ฯ อณหสโต ปฏาย ยาว ปาทตลาต วตตานกกโมป ตตถ น ทสสต ฯ ภกขาย จรตต ภกขาจาโร ฯ อตตฏเต อตตฏ ตวา ปเรส ฆรทวาเร ตวา คเหตพพ- ปณเฑ ฯ นปปมชเชยยาต ปณฑจารกวตต หาเปตวา ปณต- โภชนาน ปรเยสนโต อตตฏเ ปมชชต นาม สปทาน ปณฑาย จรนโต ปน นปปมชชต นาม เอว กโรนโต อตตฏเ นปปมชเชยย ฯ ธมมนต อเนสน ปหาย สปทาน จนโต ตเมว ภกขาจรยธมม สจรต จเร ฯ สข เสตต เทสนามตตเมต ฯ เอว ปเนต ภกขาจรยธมม จรนโต ธมมจาร อธโลเก จ ๑. คจฉตนลปเถต ม เ ฯ คจฉต อนลปเถต เฉโท ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๖๗ ส. ต. ๗๕-๖ ]


ปรโลเก จ จตหป อรยาปเถห สข วหรตต อตโถ ฯ ทตยคาถาย ฯ น น ทจจรตนต เวสยาทเภเท อโคจเร จรนโต น ภกขาจรย- ธมม ทจจรต จรต นาม ฯ เอว อจรตวา ต ธมม จเร สจรต น น ทจจรต จเร ฯ เสสเมตถ วตตตถเมว ฯ อมมปน ทตยคาถ ปต นเวสน คนตวา อภาสต เวทตพพ ฯ เตเนว เถรคาถาสวณณนาย อาจรยธมมปาลตเถเรน วตต ทตยทวเส ปณฑาย ปวฏโ อตตฏเ นปปมชเชยยาต คาถาย ปตร โสตาปตตผเล ปตฏาเปตวา นเวสน คนตวา ธมม จเรต คาถาย มหาปชาปต โสตาปตตผเล ราชาน จ สกทาคามผเล ปตฏาเปสต ฯ ธมมปทฏกถายมป วตต ปนทวเส ปณฑาย ปวฏโ อตตฏเ นปปมชเชยยาต คาถาย ปตร โสตาปตตผเล ปตฏาเปตวา ธมม จเรต คาถาย มหาปชาปต โสตาปตตผเล ราชาน จ สกทาคามผเล ปตฏาเปสต ฯ ธมมปาลชาตก สตวา อนาคามผเล ปตฏาสต ปเนกทวส ราชนเวสเน กตปาตราโส เอกมนต นสนเนน ร า ภนเต ตมหาก ทกกรการกกาเล เอกา เทวตา ม อปสงกมตวา ปตโต เต กาลกโตต อาห อห ตสสา วจน อสททหนโต น มยห ปตโต โพธ อปปตวา กาล กโรตต ปฏกขปนต วตเต อทาน ก สททหสสถ ปพเพป อฏ กาน ทสเสตวา ปตโต เต มโตต วตเต น สททหตถาต อมสสา อตถปปตตยา มหาธมมปาลชาตก กเถส ต สตวา [ ม. ว. ป. ๑๖๗ ส. ต. ๗๖-๗ ]


ราชา อนาคามผเล ปตฏห ฯ เกสวสสชชนนต กลมรยาทวเสน เกโสโรปน ฯ ปฏฏพนโธต ยวราชปฏฏพนโธ ฯ อภนวฆรป- ปเวสนมโห ฆรมงคล ววาหกรณมโห อาวาหมงคล ฯ ฉตต- มงคลนต ยวราชฉตตมงคล ฯ ชนปทกลยาณต ชนปทมห กลยาณ อตตมา ฉสรรโทสรหตา ป จกลยาณสมนนาคตา ฯ สา ห ยสมา นาตทฆา นาตรสสา นาตกสา นาตถลา นาตกาฬ นาตโอทาตาต อตกกนตา มานสวณณ อปปตตา ทพพวณณ ตสมา ฉสรร- โทสรหตา ฯ ฉวกลยาณ มสกลยาณ นหารกลยาณ อฏ - กลยาณ วยกลยาณนต อเมห ปน ป จห กลยาเณห สมนนา- คตตตา ป จกลยาณสมนนาคตา นาม ฯ ตสสา ห อาคนตโก- ภาสกจจ นตถ ฯ อตตโน สรโรภาเสเนว ทวาทสหตถฏาเน อาโลก กโรต ฯ ปยงคสามา วา โหต สวณณสามา วา ฯ อยมสสา ฉวกลยาณตา ฯ จตตาโร ปนสสา หตถปาทา มข- ปรโยสาน จ ลาขารสปรกมมกต วย รตตปวาลรตตกมพลสทส โหต ฯ อยมสสา มสกลยาณตา ฯ วสต ปน นขปตตาน มสโต อมตตฏาเน ลาขารสปรตาน วย มตตฏาเน ขรธารา- สทสาน โหนต ฯ อยมสสา นหารกลยาณตา ฯ ทวตตส ทนตา สผสตา สโธตวชรปนต วย ขายนต ฯ อยมสสา อฏ - กลยาณตา ฯ วสตวสสสตกาป สมานา โสฬสวสสทเทสกา วย โหต นวลปลตา ฯ อยมสสา วยกลยาณตา ฯ อต อเมห [ ม. ว. ป. ๑๖๗ ส. ต. ๗๗ ]


ป จห กลยาเณห สมนนาคตตตา ชนปทกลยาณต วจจต ฯ ตวฏนต สฆ ฯ โสป ภควนต ปตต คณหถาต วตต อวสห- มาโน วหารเยว อคมาสต โส กร ตถาคเต คารเวน ปตต โว ภนเต คณหถาต วตต นาสกข ฯ เอว ปน จนเตส โสปาณสเส ปตต คณหสสตต ฯ สตถา ตสมมป าเน น คณห ฯ อตโร โสปาณปาทมเล คณหสสตต จนเตส ฯ สตถา ตตถาป น คณห ฯ อตโร ราชงคเณ คณหสสตต จนเตส ฯ สตถา ตตถาป น คณห ฯ กมาโร นวตตตกาโม อรจยา คจฉนโต สตถคารเวน ปตต คณหถาป วตตมป อสกโกนโต อธ คณหสสต เอตถ คณหสสตต จนเตนโต คจฉต ฯ ชนปทกลยาณยา จ วตตวจน ตสส หทเย ตรย ปตตวา วย ต ฯ นนทกมาร ห อภเสกมงคล น ตถา ปเฬส ยถา ชนปทกลยาณยา วตต- วจน ฯ เตนสส จตตสนตาโป พลวา อโหส ฯ อถ น อมสม าเน นวตเตสสต อมสม าเน นวตเตสสตต จนเตนตเมว สตถา วหาร เนตวา ปพพชสสส นนทาต อาห ฯ โส พทธ- คารเวน น ปพพชสสามต อวตวา อาม ปพพชสสามต อาห ฯ สตถา เตนห นนท ปพพาเชถาต วตวา ปพพาเชส ฯ เตน วตต ต อนจฉมานเยว ภควา ปพพาเชสต ฯ สตถา กปลปร คนตวา ตตยทวเส นนท ปพพาเชสต ธมมปทฏกถาย วตต ฯ องคตตรนกายฏกถาย ปน มหาสตโตป สพพ ต ปตวา [ ม. ว. ป. ๑๖๗ ส. ต. ๗๗ ]


ปวตตตปวรธมมจกโก โลกานคคห กโรนโต ราชคหโต กปลวตถ คนตวา ปมทสสเนเนว ปตร โสตาปตตผเล ปตฏาเปส ปนทวเส ปต นเวสน คนตวา ราหลมาตาย โอวาท กตวา เสสชนสสาป ธมม กเถส ปนทวเส นนทกมารสส อภเสก- เคหปปเวสนอาวาหมงคเลส วตตมาเนส ตสส นเวสน คนตวา กมาร ปตต คาหาเปตวา ปพพาเชต วหาราภมโข ปายาสต วตต ฯ อธ ปน ภควา กปลปร อาคนตวา ทตยทวเส นนท ปพพาเชสต วตต ฯ สพพมเปต อาจรเยน ตตภาณกาน ตถา ตถา อนสสววเสน ปรหรตวา อาคตภาวโต ตตถ ตตถ ตถา ตถา วตตนต นตเถตถ อาจรยวจเน ปพพาปรวโรโธ ฯ พรหม- รปวณณนต พรหมรปสมานรป ฯ ตยสสาต เต อสส ฯ วฏฏานคตนต วฏฏปรยาปนน ฯ สวฆาตนต ทกขสหตตตา สวฆาต ฯ สทกขนต อตโถ ฯ สตตวธ อรยธนนต สทธาธน สลธน หร โอตตปปย ธน สตธน จ จาโค จ ป า เว สตตม ธนนต เอว วตต สตตวธ อรยธน ฯ อ ฉาจรยายาต ภกขาจรยาย ฯ ปตตสเนโห อปปชชมาโน สกลสรร โขเภตวา อฏ ม ช อาหจจ ตฏตต อาห ปตตเปม ภนเต ฯ เป ฯ อฏ ม ช อาหจจ ตฏตต ฯ ปตตสเนโห ห พลวภาวโต สหชาตปตเวคสส สวปผารตาย ตสมฏานรปธมเมห ผรณวเสน สกลสรร อาโลเฬตวา [ ม. ว. ป. ๑๖๗ ส. ต. ๗๗ ]


อฏ ม ช อาหจจ ตฏต ฯ ยตร ห นามาต โย นาม ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ [๑๐๙] อนชานาม ภกขเว สามเณราน ทส สกขาปทานต- อาทส ฯ สกขตพพาน ปทาน สกขาปทาน ฯ สกขาโกฏาสาต อตโถ ฯ สกขาย วา ปทาน สกขาปทาน ฯ อธสลอธจตต- อธป าสกขาย อธคมปายาต อตโถ ฯ อตถโต ปน กามา- วจรกสลจตตสมปยตตา วรตโย ฯ ตสมปยตตธมมา ปเนตถ ตคคหเณเนว คเหตพพา ฯ สรเสเนว ปตนสภาวสส อนตราเอว อตว ปาตน อตปาโต ฯ สนก ปตต อทตวา สฆปาตนนต อตโถ ฯ อตกกมม วา สตถาทห อภภวตวา ปาตน อตปาโต ฯ ปาณสส อตปาโต ปาณาตปาโต ฯ ปาณวโธ ปาณฆาโตต วตต โหต ฯ ปาโณต เจตถ โวหารโต สตโต ปรมตถโต ชวตนทรย ฯ ตสม ปน ปาเณ ปาณส โน ชวตนทรย- ปจเฉทกอปกกมสมฏาปกา กายวจทวาราน อ ตรทวารป- ปวตตา วธกเจตนา ปาณาตปาโต ฯ ตโต ปาณาตปาตา ฯ เวรมณต เวรเหตตาย เวรส ต ปาณาตปาตาทปาปธมม มณต มย อธ ตาย กถมาคจฉสต ตชเชนต วย นหรตต เวรมณ ฯ วรมต เอตายาต วา วรมณต วตตพเพ นรตตนเยน เวรมณต วตต ฯ อตถโต ปน เวรมณต กามาวจรกสลจตตสมปยตตา วรต ฯ ยา สา ปาณาตปาตา วรมนตสส ยา ตสม สมเย [ ม. ว. ป. ๑๖๗-๗๐ ส. ต. ๗๘-๗๓ ]


ปาณาตปาตา อารต วรต ปฏวรต เวรมณ อกรยา อกรณ อนชฌาปตต เวลานตกกโม เสตฆาโตตเอวมาทนา นเยน วภงเค วตตา ฯ กาม เจสา เวรมณ นาม โลกตตราป อตถ ฯ อธ ปน สมาทานวสปปวตตา วรต อธปเปตาต โลกตตราย วรตยา สมาทานวเสน ปวตตยา อสมภวโต กามาวจรกสลจตตสมปยตตา วรตเยว คเหตพพา ฯ อทนนาทานาเวรมณตอาทส อทนนสส อาทาน อทนนาทาน ปรสส หรณ ฯ เถยย โจรกาต วตต โหต ฯ ตตถ อทนนนต ปรปรคคหต ฯ ยตถ ปโร ยถา- กามการต อาปชชนโต อทณฑารโห อนปวชโช จ โหต ตสม ปน ปรปรคคหเต ปรปรคคหตส โน ตทาทายกอปกกมสมฏ- าปกา เถยยเจตนา อทนนาทาน ฯ อพรหมจรย นาม อเสฏจรย ทวยทวยสมาปตต ฯ สา ห อปปสสาทา กามา พหทกขา พหปายาสา อาทนโว เอตถ ภยโยตอาทนา หฬตตตา อเสฏา อปปสตถา จรยาต วา อเสฏาน นหนาน อตถปรสาน จรยาต วา อเสฏจรย อเสฏจรยตตา อพรหมจรยนต วจจต ฯ อตถโต ปน อสทธมมเสวนาธปปาเยน กายทวารป- ปวตตา มคเคน มคคปฏปตตสมฏาปกา เจตนา อพรหมจรย ฯ มสาต อภต อตจฉ วตถ ฯ วาโทต ตสส ภตโต ตจฉโต ว าปน ฯ ลกขณโต ปน อตถ วตถ ตถโต ปร ว า- เปตกามสส ตถาว ตตสมฏาปกา เจตนา มสาวาโท มสา [ ม. ว. ป. ๑๗๐ ส. ต. ๘๓ ]


วทยต วจจต เอตายาต กตวา ฯ สราเมรยมชชปมาทฏานาต เอตถ ฯ สราต ปวสรา ปฏสรา โอทนสรา กณณปกขตตา สมภารสยตตาต ป จ สรา ฯ เมรยนต ปปผาสโว ผลาสโว มธวาสโว คฬาสโว สมภารสยตโตต ป จ อาสวา ฯ ตตถ ปว ภาชเน ปกขปตวา ตชช อทก ทตวา มททตวา กตา ปวสรา ฯ เอว เสสสราป ฯ กณณาต ปน ตสสา สราย พช วจจต ฯ เย สราโมทกาตป วจจนต เต ปกขปตวา กตา กณณปกขตตา ฯ หรตกสาสปาทนานาสมภาเรห สโยชตา สมภารสยตตา ฯ มธกตาลนาฬเกราทปปผรโส จรปรวาสโต ปปผาสโว ฯ ปนสาทผลรโส ผลาสโว ฯ มททการโส มธวา- สโว ฯ อจฉรโส คฬาสโว ฯ หรตกามลกกฏกภณฑาทนานา- สมภาราน รโส จรปรวาสโต สมภารสยตโต ฯ ต สพพมป มทกรณวเสน มชช ปวนต มทยตต กตวา ฯ ปมาทฏานนต ปมาทการณ ฯ ยาย เจตนาย ต มชช ปวนต ตสสา เอต อธวจน ฯ สราเมรยมชเช ปมาทฏาน สราเมรยมชชปมาทฏ- าน ฯ ตสมา สราเมรยมชชปมาทฏานา ฯ วกาลโภชนาต อรณคคมนโต ปฏาย ยาว มชฌนตกา อย พทธาทน อรยาน อาจณณสมาจณโณ โภชนสส กาโล นาม ฯ ตท โ วกาโล ฯ ภ ชตพพฏเน โภชน ยาคภตตาท สพพ ยาว- กาลกวตถ ฯ ยถา จ รตตปรโตต เอตถ รตตโภชน รตตต [ ม. ว. ป. ๑๗๐ ส. ต. ๘๓ ]


อตตรปทโลเปน วจจต เอวเมตถ โภชนชโฌหรณ โภชนนต ฯ วกาเล โภชน วกาลโภชน ฯ ตโต วกาลโภชนา ฯ วกาเล ยาวกาลกวตถสส อชโฌหรณาต อตโถ ฯ อถวา น เอตถ กมมสาธโน ภ ชตพพตถวาจโก โภชนสทโท อถโข ภาว- สาธโน อชโฌหรณตถวาจโก คเหตพโพ ฯ ตสมา วกาเล โภชน อชโฌหรณ วกาลโภชน ฯ กสส ปน อชโฌหรณนต ฯ ยามกาลกาทน อน าตตตา วกาลโภชนสททสส วา ยาว- กาลกชโฌหรเณ นรฬหตตา ยาวกาลกสสาต ว ายต ฯ อตถโต ปน กายทวารปปวตตา วกาเล ยาวกาลกชโฌหรณ- เจตนา วกาลโภชนนต เวทตพพา ฯ นจจคตวาทตวสกทสสนาต เอตถ สาสนสส อนนโลมตตา วสก ปฏาณภต ทสสนนต วสกทสสน ฯ นจจาทน ห ทสสน สจฉนทราคปปวตตโต สงเขปโต สพพปาปสส อกรณนตอาทนยปปวตต ภควโต สาสน น อนโลเมต ฯ นจจ จ คต จ วาทต จ วสกทสสน จ นจจคตวาทตวสกทสสน ฯ อตตนา ปโยชยมาน ปเรห ปโยชาปย- มาน เจตถ นจจ นจจภาวสาม โต ปาลย เอเกเนว นจจ- สทเทน คหต ฯ ตถา คตวาทตสทเทน คายนคายาปนวาทน- วาทาปนาน ฯ ตสมา อตตนา นจจนนจจาปนาทวเสน นจจา จ คตา จ วาทตา จ อนตมโส มยรนจจาทวเสนาป ปวตตาน นจจาทน วสกภตา ทสสนา จ เวรมณต เอวเมตถ อตโถ [ ม. ว. ป. ๑๗๐ ส. ต. ๘๓ ]


ทฏพโพ ฯ นจจาทน อตตนา ปโยเชต วา ปเรห ปโยชาเปต วา ปยตตาน ปสสต วา เนว ภกขน น ภกขนอาทน วฏฏต ฯ ทสสเนน เจตถ สวนมป สงคหต วรเปกเสสนเยน ฯ ยถาสก วสยสส อาโลจนสภาวตาย วา ป จนน ว าณาน สวน- กรยายป ทสสนสงเขปสมภวโต ทสสนา อจเจว วตต ฯ เตเนต วตต ป จห ว าเณห น ก จ ธมม ปฏวชานาต อ ตร อภนปาตมตตาต ฯ ทสสนกมยตาย อปสงกมตวา ปสสโตเอว เจตถ วตกกโม โหต ฯ ตนสนนสยโนกาเส ปน อาคต คจฉนตสส วา อาปาถคต ปสสโต สยา สงกเลโส น วตกกโม ฯ มาลาคนธวเลปนธารณมณฑนวภสนฏานาต เอตถ มาลาต ยง- ก จ ปปผ ฯ ก จาป ห มาลาสทโท โลเก พทธมาลา- วาจโก ฯ สาสเน ปน รฬหยา ปปเผสป วตตต ฯ ตสมา ยงก จ ปปผ พทธมพทธ วา ต สพพ มาลาต ทฏพพ ฯ คนธนต วาสจณณธปาทก วเลปนโต อ ยงก จ คนธชาต ฯ วเลปนนต วเลปนตถ ปสตวา ปฏยตต ยงก จ ฉวราคกรณ ฯ ปลนธน ธารณ ฯ อนฏานปรณ มณฑน ฯ คนธวเสน ฉวราค- วเสน จ สาทยน วภสน ฯ เตเนว ทฆนกายฏกถาย มชฌม- นกายฏกถาย จ ปลนธนโต ธาเรต นาม อนฏาน ปเรนโต มณเฑต นาม คนธวเสน จ ฉวราควเสน จ สาทยนโต วภเสต นามาต วตต ฯ ปรมตถโชตกาย ปน ขททกฏกถาย มาลาทส [ ม. ว. ป. ๑๗๐ ส. ต. ๘๓ ]


ธารณาทน ยถาสงข โยเชตพพานต เอตตกเมว วตต ฯ าน วจจต การณ ฯ ตสมา ยาย ทสสลยเจตนาย ตาน มาลา- ธารณาทน มหาชโน กโรต สา ธารณมณฑนวภสนฏาน ฯ อจจาสยนมหาสยนาต เอตถ ฯ อจจาต อจจสทเทน สมานตถ เอก สททนตร เสต เอตถาต สยน ฯ อจจาสยน จ มหาสยน จ อจจาสยนมหาสยน ฯ อจจาสยน วจจต ปมาณา- ตกกนต ม จาท ฯ มหาสยน อกปปยตถรเณห อตถต อาสนทาท ฯ อาสน เจตถ สยเนเนว สงคหตนต ทฏพพ ฯ ยสมา ปน อาธาเร ปฏกขตเต ตทาธารา กรยา ปฏกขตตาว โหต ตสมา อจจาสยนมหาสยนาอจเจว วตต ฯ อตถโต ปน ตทปโภคภตนสชชนนปชชเนห วรต ทสสตาต ทฏพพา ฯ อถวา อจจาสยนมหาสยนาต เอตสม อตเถ เอกเสสนเยน อย นทเทโส กโต ยถา นามรปปจจยา สฬายตนนต ฯ อาสนกรยา- ปพพกตตา สยนกรยาย สยนคคหเณเนว อาสนมป คหตนต เวทตพพ ฯ ชาตรปรชตปฏคคหณาต เอตถ ชาตรปนต สวณณ ฯ รชตนต กหาปโณ โลหมาสโก ชตมาสโก ทารมาสโกต เย โวหาร คจฉนต ฯ ตสส อภยสสาป ปฏคคหณ ชาตรปรชต- ปฏคคหณ ฯ ตวธ เจตถ ปฏคคหณ กาเยน วาจาย มนสาต ตตถ กาเยน ปฏคคหณ อคคหณ วาจาย ปฏคคหณ อคคหาปน มนสา ปฏคคหณ สาทยนนต ตวธมป ปฏคคหณ [ ม. ว. ป. ๑๗๐ ส. ต. ๘๓ ]


สาม นทเทเสน เอกเสสนเยน วา คเหตวา ปฏคคหณาต วตต ฯ ตสมา เนว อคคเหต น อคคหาเปต น อปนกขตต วา สาทยต วฏฏต ฯ อมาน ปน ทส สกขาปทาน คหฏานมป สาธารณาน ฯ วตต เหต วสทธมคเค อปาสกอปาสกาน นจจสลวเสน ป จ สกขาปทาน สต วา อสสาเห ทส อโปสถงควเสน อฏาต อท คหฏสลนต ฯ เอตถ ห ทสาต สามเณเรห รกขตพพสลมาห ฆฏการาทน วย ฯ ปรมตถโชตกาย ปน ขททกฏกถาย อาทโต เทว จตตถป จมาน จ อปาสกาน สามเณราน จ สาธารณาน นจจสลวเสน อโปสถวเสน ปน อปาสกาน สตตม อฏม เจก องค กตวา สพพปจฉมวชชาน สพพานป สามเณเรห สาธารณาน ปจฉมมปน สามเณรานเมว วเสสภตนต วตต ฯ ต สต วา อสสาเห ทสาต อมนา น สเมต ฯ [๑๑๐] นาสนาวตถต ลงคนาสนาย วตถ ฯ อธฏาน การณนต วตต โหต ฯ กนตต เกน นโข อปาเยน ฯ อตตโน ปรเวณนต อท ปคคลก สนธาย วตตนต คณ ปเทส วตต ฯ อยเมตถ คณ ปทการาน อธปปาโย วสสคเคน ปตตเสนาสนนต อมนา ตสส วสสคเคน ปตต สงฆกเสนาสน วตต อตตโน ปรเวณนต อมนาป ตสเสว ปคคลกเสนาสน วตตนต ฯ อย ปเนตถ อมหาก ขนต ยตถ วา วสตต อมนา สงฆก วา [ ม. ว. ป. ๑๗๐ ส. ต. ๘๓ ]


โหต ปคคลก วา ตสส นพทธวสนกเสนาสน วตต ยตถ วา ปฏกกมตต อมนา ปน ย อาจรยสส อปชฌายสส วา วสนฏาน อปฏานาทนมตต นพทธ ปวสต ต อาจรยปชฌายาน วสนฏาน วตต ฯ ตสมา ตทภย ทสเสต อภเยนาป อตตโน ปรเวณ จ วสสคเคน ปตตเสนาสน จ วตตนต อาห ฯ ตตถ อตตโน ปรเวณนต อมนา อาจรยปชฌายาน วสนฏาน ทสสต ฯ วสสคเคน ปตตเสนาสนนต อมนา ปน ตสส วสนฏาน ฯ ตทภยมป สงฆก วา โหต ปคคลก วา อาวรณ กาตพพ- เมวาต ฯ มขทวารกนต มขทวาเรน ภ ชตพพ ฯ ทณฑกมม กตวาต ทณฑกมม โยเชตวา ฯ ทณเฑนต วเนนต เอเตนาต ทณโฑ ฯ โสเยว กาตพพตตา กมมนต ทณฑกมม อาวรณาท ฯ ทณฑกมมมสส กโรถาต อสส ทณฑกมม โยเชถ อาณาเปถ ฯ ทณฑกมมนต วา นคคหกมม ฯ ตสมา นคคหมสส กโรถาต วตต โหต ฯ เอส นโย สพพตถ อทเสส าเนส ฯ เสนาสนค- คาโห จ ปฏปปสสมภตต อมนาว ฉนนวสโส จ โหตต ทเปต ฯ สเจ อากณณโทโสว โหต อายต สวเร น ตฏต นกกฑฒ- ตพโพต เอตถ สเจ ยาวตตย วจจมาโน น โอรมต สงฆ อปโลเกตวา นาเสตพโพ ฯ ปน ปพพชช ยาจนโตป อปโลเกตวา ปพพาเชตพโพต วทนต ฯ ปจฉมกาย วสสาวาสก ลจฉตต ปจฉมกาย ปน วสส อปคตตตา ลจฉต ฯ อปโลเกตวา ลาโภ [ ม. ว. ป. ๑๗๐-๑ ส. ต. ๘๓-๔ ]


ทาตพโพต ฉนนวสสตาย วตต ฯ อตราน ป จ สกขาปทานต วกาลโภชนาทน ป จ ฯ อจจย เทสาเปตพโพต อจจโย ม ภนเต อจจคมาตอาทนา นเยน เทสาเปตพโพ ฯ [๑๑๑] ปณฑกวตถมห ฯ โย กาฬปกเข กาฬปกเข อตถ โหต ชณหปกเข ปรโส อย ปกขปณฑโกต เกจ วทนต ฯ อฏกถายมปน กาฬปกเข กาฬปกเข ปณฑโก โหต ชณห- ปกเข ปนสส ปรฬาโห วปสมมตต อปณฑกปกเข ปรฬาห- วปสมสเสว วตตตตา ปณฑกปกเข อสสนนปรฬาหตตา ปณฑก- ภาวาปตตต ว ายต ฯ วมสตวา ยตตตร คเหตพพ๑ ฯ อตถภาโว ปมภาโว วา นตถ เอตสสาต อภาวโก ฯ ตสมเยวสส ปกเข ปพพชชา วารตาต เอตถ อปณฑกปกเข ปพพาเชตวา ปณฑกปกเข นาเสตพโพต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน อปณฑกปกเข ปพพชโต สเจ กเลสกขย ปาปณาต น นาเสตพโพต วทนต ฯ ต เตส มตมตต ปณฑกสส กเลสกขยา- สมภวโต ขณกเลสสส จ ปณฑกภาวานปปตตโต ฯ อเหตกปฏ- สนธกถาย ห อวเสเสน ปณฑกสส อเหตกปฏสนธตา วตตา ฯ อาสตตอสยยปกขปณฑกาน จ ปฏสนธโต ปฏาเยว ปณฑก- สภาโว น ปวตตยเยวาต วทนต ฯ เตเนว อเหตกปฏสนธ- นทเทเส ชจจนธชจจพธราทโย วย ปณฑโก ชาตสทเทน วเส- ๑. อท วากย มรมมโปตถเก เอว ทสสต ตสมา อทเมเวตถ สารโต ปจเจตพพ ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๗๒-๓ ส. ต. ๘๕-๘ ]


เสตวา น นททฏโ ฯ อธาป จตตถปาราชกสวณณนาย อภพพ- ปคคเล ทสเสนเตน ปณฑกตรจฉานคตอภโตพย ชนกา ตโย วตถวปนนา อเหตกปฏสนธกา เตส สคโค อวารโต มคโค ปน วารโตต อวเสเสน วตต ฯ [๑๑๒] เถยยสวาสกวตถมห ฯ โกล าต มาตวเส ปตวเส จ ชาตา มาตปตปปภต สพพาตโย ฯ เถยยาย สวาโส เอตสสาต เถยยสวาสโก ฯ โส จ น สวาสมตตสเสว เถนโก อธาธปเปโต อถโข ลงคสส ตทภยสส จ เถนโกปต อาห ตโย เถยยสวาสกาตอาท ฯ น ยถาวฑฒ วนทน สาทยตต ยถาวฑฒ ภกขน วา สามเณราน วา วนทน น สาทยต ฯ ยถาวฑฒ วนทน สาทยตต อตตนา มสาวาท กตวา ทสสต- วสสานรป ยถาวฑฒ วนทน สาทยต ฯ ภกขวสสคณนาทโกต อมนา น เอกกมมาทโกว อธ สวาโส นามาต ทสเสต ฯ ราช ฯเปฯ ภเยนาต เอตถ ภยสทโท ปจเจก โยเชตพโพ ราชภเยน ทพภกขภเยนาตอาทนา ฯ สวาส นาธวาเสต ยาว โส สทธมานโสต ราชภยาทห คหตลงคตาย โส สทธมานโส ยาว สวาส นาธวาเสตต อตโถ ฯ โย ห ราชภยาท วนา เกวล ภกข ว เจตวา เตห สทธ สวสตกามตาย ลงค คณหาต โส อสทธจตตตาย ลงคคคหเณเนว เถยยสวาสโก นาม โหต ฯ อย ปน ตาทเสน อสทธจตเตน ภกข ว เจตกามตาย อภาวโต [ ม. ว. ป. ๑๗๔-๕ ส. ต. ๘๘-๙ ]


ยาว สวาส นาธวาเสต ตาว เถยยสวาสโก นาม น โหต ฯ เตเนว ราชภยาทห คหตลงคาน คห ม สมโณต ชานนตต ว จนาจตเต สตป ภกขน ว เจตกามตาย อภาวา โทโส น ชาโตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน อวปสนตภยตา อธ สทธจตตตาต วทนต ฯ เอว จ สต โส วปสนตภโย ยาว สวาส นาธวาเสต ตาว เถยยสวาสโก น โหตต อยมตโถ ว ายต ฯ อมสม จ อตเถ ว ายมาเน อวปสนตภยสส สวาสสาทยเนป เถยยสวาสกตา น โหตต อาปชเชยย ฯ น จ อฏกถาย อวปสนตภยสส สวาสสาทยเนป อเถยยสวาสกตา ทสสตา ฯ สพพปาสณฑยภตตาน ภ ชนโตต จ อมนา อวป- สนตภเยนาป สวาส อสาทยนเตเนว วสตพพนต ทเปต ฯ เตเนว ตสป คณ ปเทส วตต ยสมา วหาร อาคนตวา สงฆก คณหนตสส สวาส ปรหรต ทกกร ตสมา สพพปาสณฑย- ภตตาน ภ ชนโตต อท วตตนต ฯ ตสมา ราชภยาทห คหต- ลงคตาเยเวตถ สทธจตตตาต คเหตพพ ฯ สพพปาสณฑย- ภตตานต สพพสามยกาน สาธารณ กตวา วถจตกกาทส เปตวา ทาตพพภตตาน ฯ กายปรหารยานต กาเยน ปรหรตพพาน ฯ อพภคคจฉนตต อภมข คจฉนต ฯ กามนตานฏาเนนาต กสโครกขาทกมมกรเณน ฯ ตเทว ปตตจวร อาทาย วหาร คจฉตต จวราน นวาสนปารปนวเสน อาทาย ปตต จ อสกเฏ ลคเคตวา [ ม. ว. ป. ๑๗๕ ส. ต. ๘๙-๙๐ ]


วหาร คจฉต ฯ นาป สย ชานาตต โย เอว ปพพชต โส เถยยสวาสโก นาม โหตต วา เอว กาต น ลภตต วา เอว ปพพชโต สมโณ น โหตต วา น ชานาต ฯ โย เอว ปพพชต โส เถยยสวาสโก นาม โหตต อท ปน นทสสนมตต ฯ อนปสมปนนกาเลเยวาต อมนา อปสมปนนกาเล สตวา สเจป นาโรเจต เถยยสวาสโก น โหตต ทเปต ฯ สกข อปปจจกขาย ฯเปฯ เถยยสวาสโก น โหตต อท ภกขห ทนนลงคสส อปรจจตตตตา น ลงคตเถนโก โหต ลงคานรปสส สวาสสส สาทตตตา นาป สวาสตเถนโก โหตต วตต ฯ เอโก ภกข กาสาเย สอสสาโหว โอทาต นวาเสตวาต เอตถาป อทเมว การณ ทฏพพ ฯ ปรโต สามเณโร สลงเค โตตอาทนา สามเณรสส วตตวธาเนสป อเถยยสวาสกปกเข อยเมว นโย ฯ ภกขนยาป เอเสว นโยต วตตเมวตถ สาป คหภาว ปฏย- มานาตอาทนา วภาเวต ฯ โยโกจ วฑฒปพพชโตต สามเณร สนธาย วตต ฯ มหาเปฬาทสต เอเตน คหสนตก ทสสต ฯ สย สามเณโรว สามเณรปฏปาฏยา ฯ เป ฯ เถยยสวาสโก น โหตต เอตถ ก จาป เถยยสวาสโก น โหต ปาราชกมปน อาปชชตเยว ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ เถยยสวาสกกถา นฏ ตา ฯ [๑๑๓] ตตถยปกกนตกกถาย ฯ เตส ลงเค อาทนนมตเต [ ม. ว. ป. ๑๗๕ ส. ต. ๙๐-๓ ]


ตตถยปกกนตโก โหตต ตตถโย ภวสสามต คตสส ลงคค- คหเณเนว เตส ลทธป คหตาเยว โหตต กตวา วตต ฯ เกนจ ปน เตส ลงเค อาทนนมตเต ลทธยา คหตายป อคคหตายป ตตถยปกกนตโก โหตต วตต ฯ ต น คเหตพพ ฯ น ห ตตถโย ภวสสามต คตสส ลงคสมปฏจฉนโต อ ลทธค- คหณ นาม อตถ ฯ ลงคสมปฏจฉเนเนว ห โส คหตลทธโก โหต ฯ เตเนว วมสนตถ กสจราทน ฯเปฯ ยาว น สมปฏจฉต ตาว ต ลทธ รกขต สมปฏจฉตมตเต ตตถยปกกนตโก โหตต วตต ฯ นคโคว อาชวกาน อปสสย คจฉต ปทวาเร ปทวาเร ทกกฏนต อาชวโก ภวสสนต อสทธจตเตน คมนปจจยา ทกกฏ วตต ฯ นคเคน หตวา คมนปจจยาป ทกกฏา น มจจตเยว ฯ กฏวสส คเณนโตต กฏวสส คเณตวา สวาส สาทยนโตต อธปปาโย ฯ ตตถยปกกนตกถา นฏ ตา ฯ [๑๑๔] ตรจฉานคตวตถ อตตานตถเมว ฯ [๑๑๕] มาตฆาตกาทวตถส ฯ อปวาหนนต อปคมน ฯ พหกรณนต๑ อตโถ ฯ ยถา สมานชาตยสส วโกปเน กมม ครตร น ตถา วชาตยสสาต อาห มนสสตถภตาต ฯ ปตต- สมพนเธน มาตปตสม า ทตตกตตมาทวเสนป ปตตโวหาโร ๑. ม. ปฏกรณนต ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๗๕ ส. ต. ๙๓-๕ ]


โลเก ทสสต โส จ โข ปรยายโตต นปปรยายโต สทธต ทสเสต ชนกา มาตาต วตต ฯ ยถา มนสสตตภาเว ตสเสว กสลธมมาน ตกขวสทสรภาวาปตต ยถา ต ตณณมป โพธสตตาน โพธตตยนปผตตย เอว มนสสตตภาเว ตสเสว อกสลธมมานมป ตกขวสทสรภาวาปตตต อาห สยมป มนสส- ชาตเกเนวาต ฯ จตอนนตร ผล อนนตร นาม ฯ ตสม อนนตเร นยตต ตนพพตตเนน อนนตรกรณสล อนนตรปปโยชน วา อานนตรย ฯ เตน อานนตรเยน มาตฆาตกมเมน ฯ ปตฆาตเกป เยน มนสสภโต ชนโก ปตา สยมป มนสสชาตเกเนว สตา ส จจจ ชวตา โวโรปโต อย อานนตรเยน ปตฆาตกมเมน ปตฆาตโกตอาทนา สพพ เวทตพพนต อาห ปตฆาตเกป เอเสว นโยต ฯ ปรวตตตลงคมป มาตร ปตร วา ชวตา โวโรเปนตสส อานนตรยกมม โหตเยว ฯ สตป ห ลงคปรวตเต โสเอว เอกกมมนพพตโต ภวงคปปพนโธ ชวตนทรยปปพนโธ จ น อ โต ฯ โย ปน สย มนสโส ตรจฉานภต มาตร วา ปตร วา สย วา ตรจฉานภโต มนสสภต ตรจฉานภโตเยว วา ตรจฉานภต ชวตา โวโรเปต ตสส กมม อานนตรย น โหต ภารย ปน โหต อานนตรย อาหจเจว ตฏต ฯ เอฬกจตกก สงคามจตกก โจรจตกก เจตถ กเถตพพ ฯ เอฬก มาเรมต อภสนธนาป ห เอฬกฏาเน ต มนสโส มนสสภต [ ม. ว. ป. ๑๗๗-๘ ส. ต. ๙๕-๗ ]


มาตร วา ปตร วา มาเรนโต อานนตรย ผสต มรณาธป- ปาเยเนว อานนตรยวตถโน วโกปตตตา ฯ เอฬกาภสนธนา ปน มาตาปตอภสนธนา วา เอฬก มาเรนโต อานนตรย น ผสต อนานนตรยวตถภาวโต ฯ มาตาปตอภสนธนา มาตาปตโร มาเรนโต ผสเตว ฯ เอส นโย อตรสมป จตกกทวเย ฯ ยถา จ มาตาปตส เอว อรหนเตป เอตาน จตกกาน เวทตพพาน ฯ สพพตถ ห ปรม อภสนธจตต อปปมาณ ฯ วธกจตต ปน ตทารมมณ ชวตนทรย จ อานนตรยานานนตรยภาเว ปมาณ ฯ กตานนตรยกมโม จ ตสส กมมสส วปาก ปฏพาหสสามต สกลจกกวาฬ มหาเจตยปปมาเณห กา จนถเปห ปเรตวาป สกลจกกวาฬ ปเรตวา นสนนสส ภกขสงฆสส มหาทาน ทตวาป พทธสส ภควโต สงฆาฏกณณ อม จนโต วจรตวาป กายสส เภทา นรยเมว อปปชชต ปพพชช จ น ลภต ฯ อจฉมานนต โอทาตวตถวสน อจฉมาน ฯ เตเนวาห คหภาเว สมปฏจฉตมตเต- เยวาต ฯ สงฆเภทกกถาย วตถาโร ปรโต อาวภวสสต ฯ จตนน กมมานนต อปโลกนาทน จตนน กมมาน ฯ ทฏจตเตนาต วตต- เมวตถ วภาเวต วธกจตเตนาต ฯ วธกเจตนาย ห ทสต จตต อธ ทฏจตต นาม ฯ โลหต อปปาเทตต เอตถ ตถาคตสส อเภชชกายตาย ปรปกกเมน จมมจเฉท กตวา โลหตปคฆรณ นาม นตถ ฯ สรรสส ปน อนโตเยว เอกสม าเน โลหต [ ม. ว. ป. ๑๗๘-๙ ส. ต. ๙๗-๘ ]


สโมสรต อาฆาเตน ปกปปมาน ส จต โหต ฯ เทวทตเตน ปวทธสลโต ภชชตวา คตา สกขลกาป ตถาคตสส ปาทนต ปหร ฯ ผรสนา ปหโฏ วย ปาโท อนโตโลหโตเยว อโหส ฯ ชวโก ปน ตถาคตสส รจยา สตถเกน จมม ฉนทตวา ตมหา านา ทฏโลหต นหรตวา ผาสกมกาส ฯ เตนสส ป - กมมเมว อโหส ฯ เตนาห ชวโก วยาตอาท ฯ อถ เย ปรนพพเต ตถาคเต เจตย ภนทนต โพธ ฉนทนต ธาตมห อปกกมนต เตส ก โหตต ฯ ภารย กมม โหต อานนตรย- สทส ฯ สธาตก ปน ถป วา ปฏม วา พาธมาน โพธสาข ฉนทต วฏฏต ฯ สเจป ตตถ นลนา สกณา เจตเย วจจ ปาเตนต ฯ ฉนทต วฏฏตเยว ฯ ปรโภคเจตยโต ห สรรเจตย ครตร ฯ เจตยวตถ ภนทตวา คจฉนต โพธมลป ฉนทตวา หรต วฏฏต ฯ ยา ปน โพธสาขา โพธฆร พาธต ต เคหรกขณตถ ฉนทต น ลภต ฯ โพธอตถ ห เคห น เคหตถาย โพธ๑ ฯ อาสนฆเรป เอเสว นโย ฯ ยสม ปน อาสนฆเร ธาต นหตา โหต ตสส รกขณตถาย โพธสาข ฉนทต วฏฏต ฯ โพธชคคนตถ โอโชหรณสาข วา ปตฏาน วา ฉนทต วฏฏตเยว ฯ สตถ รปกายปฏชคคเน วย ป มป โหต ฯ [๑๑๖] อภโต พย ชนมสส อตถต อภโตพย ชนโกต ๑. โพธต ม เ ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๗๙-๘๐ ส. ต. ๙๘-๙ ]


อมนา อสมานาธกรณวสโย พาหรตถสมาโสย ปรมปเท จ วภตต- อโลโปต ทสเสต ฯ พย ชนนต เจตถ อตถนมตต จ ปรส- นมตต จ อธปเปต ฯ อถ อภโตพย ชนกสส เอกเมว อนทรย อทาห เทวต ฯ เอกเมว ยสส อตถนทรย อปปชชต ตสส ปรสนทรย อปปชชตต โน ยสส วา ปน ปรสนทรย อปปชชต ตสส อตถนทรย อปปชชตต โนต เอกสม สนตาเน อนทรยทวยสส ปฏสทธตตา ฯ ต จ โข อตถอภโตพย ชนกสส อตถนทรย ปรสอภโตพย ชนกสส ปรสนทรย ฯ ยท เอว ทตยพย ชนกสส อภาโว อาปชชต อนทรย ห พย ชนการณ วตต ต จ ตสส นตถต ฯ วจจเต ฯ น ตสส อนทรย ทตยพย ชนการณ ฯ กสมา ฯ สทา อภาวโต ฯ อตถอภโต- พย ชนกสส ห ยทา อตถยา ราคจตต อปปชชต ตทา ปรส- พย ชน ปากฏ โหต อตถพย ชน ปฏจฉนน คฬหว โหต ฯ ตถา อตรสส อตร ฯ ยท จ เตส อนทรย ทตยพย ชนการณ ภเวยย สทาป พย ชนทวย ตฏเยย น ปน ตฏต ฯ ตสมา เวทตพพเมต น ตสส ต พย ชนการณ กมมสหาย ปน ราคจตตเมเวตถ การณนต ฯ ยสมา จสส เอกเมว อนทรย โหต ตสมา อตถอภโตพย ชนโก สยมป คพภ คณหาต ปรป คณหาเปต ฯ ปรสอภโตพย ชนโก ปร คพภ คณหาเปต สย ปน น คณหาต ฯ ยท ปฏสนธย ปรสลงค ยท ปฏสนธย [ ม. ว. ป. ๑๘๐ ส. ต. ๙๙ ]


อตถลงคนต จ ปฏสนธย ลงคสพภาโว กรนทย วตโต ฯ โส เจ อยตโต ฯ ปวตตยเยว ห อตถลงคาทน สมฏหนต น ปฏสนธย ฯ ปฏสนธย ปน อนทรยเมว สมฏาต น ลงคาทน น จ อนทรยเมว ลงคนต สกกา วตต อนทรยลงคาน ภนน- สภาวตตา ฯ วตต เหต อฏสาลนย อตถตต อตถภาโวต อภย เอกตถ อตถสภาโวต อตโถ อย กมมโช ปฏสนธ- สมฏ โต อตถลงคาท ปน อตถนทรย ปฏจจ ปวตเต สมฏ ต ยถา พเช สต พช ปฏจจ พชปจจยา รกโข วฑฒตวา สาขาวฏปสมปนโน อากาส ปเรตวา ตฏต เอวเมว อตถภาวสงขาเต อตถนทรเย สต อตถลงคาทน โหนต พช วย ห อตถนทรย พช ปฏจจ วฑฒตวา อากาส ปเรตวา ตรกโข วย อตถนทรย ปฏจจ อตถลงคาทน ปวตเต สมฏหนต ตตถ อตถนทรย น จกขว เยย มโนว เยยเมว อตถลงคาทน จกขว เยยานป มโนว เยยานปต ฯ เตเนวาห ตตถ วจารณกกโม วตถารโต อฏสาลนยา ธมมสงคหฏกถาย เวทตพโพต ฯ [๑๑๗] สกขาปท อปป ตต โหตต อเธว ป ตต- สกขาปท สนธาย วตต ฯ อปชฌ อคคาหาเปตวาต อปชฌาโย เม ภนเต โหหต เอว อปชฌ อคคาหาเปตวา ฯ กมมวาจาย ปน อปชฌากตตน กตเยวาต ทฏพพ ฯ อ ถา ปคคล [ ม. ว. ป. ๑๘๐ ส. ต. ๙๙-๑๐๐ ]


น ปรามสตต วตตกมมวปตตสมภวโต กมม กปเปยย ฯ เตเนว อปชฌาย อกตเตตวาต อวตวา อปชฌ อคคาหาเปตวา อจเจว วตต ฯ ยถา จ อปรปณณปตตจวรสส อปสมปาทน- กาเล กมมวาจาย ปรปณณสส ปตตจวรนต อสนต วตถ กตเตตวา กมมวาจาย กตายป อปสมปทา รหต เอว อย พทธรกขโต อายสมโต ธมมรกขตสส อปสมปทาเปกโขต อสนต ปคคล กตเตตวา เกวล สนตปทนหาเรน กมมวาจาย กตาย อปสมปทา รหตเยวาต ทฏพพ ฯ เตเนวาห กมม ปน น กปปตต ฯ น ภกขเว อนปชฌายโก อปสมปาเทตพโพ โย อปสมปาเทยย อาปตต ทกกฏสสาต เอตตกเมว วตวา โส จ ปคคโล อนปสมปนโนต อวตตตตา กมมวปตตลกขณสส จ อสมภวโต ต น คเหตพพนต วตต ฯ ป จวคคกรณ เจ ภกขเว กมม ปณฑกป จโม กมม กเรยย อกมม น จ กรณยนตอาทวจนโต ปณฑกาทนมป อภโตพย ชนกปรยนตาน คณปรกภาเวเยว กมม กปปต น อ ถาต อาห อภโต- พย ชนกปชฌายปรโยสาเนสป เอเสว นโยต ฯ อ เ วา ภกข ทาตกามา โหนตต สมพนโธ ฯ อนามฏปณฑปาตนต อคคหตอคค ปณฑปาต ฯ สามเณรภาคสมโก อามสภาโคต เอตถ ก จาป สามเณรานมป อามสภาคสส สมกเมว ทยย- มานตตา วส สามเณรภาโค นาม นตถ เหฏา คจฉนต ปน [ ม. ว. ป. ๑๘๐ ส. ต. ๑๑๐ ]


กจฉคตโต วาตอาท สนธาย วทต ฯ วาตณฑโกต อณฑเกส วฑฒโรเคน สมนนาคโต ฯ วกโฏต ตรยงคมนปาเทห สมนนาคโต ยสส จงกมโต ชาณกา พห นคจฉนต ฯ สณโฑต ปจฉโต ปรวตตปาเทห สมนนาคโต ยสส จงกมโต ชาณกา อนโต ปวสนต ฯ กทณฑปาทตาย การณ วภาเวต มชเฌ สงกฏตปาทตตาต ฯ อคเค สงกฏตปาทตตาต กณฑปาทตาย การณนทสสน ฯ กณฑปาทสเสว คมนสภาว วภาเวต ปฏ - ปาทคเคน จงกมนโตต ฯ มมมนนต ขลตวจน ฯ โย เอกเมว อกขร จตป จกขตต วทต ตสเสต อธวจน ฯ หตถจฉนนาทวตถกถา นฏ ตา ฯ [๑๑๙] นสสยปฏสยตตวตถส ฯ ภกขห สมาโน สลาทคณ- ภาโค อสสาต ภกขสภาโค ฯ ตสส ภาโว ภกขสภาคตา ฯ เทว ตณ ทวสาน วสตวา คนตกาเมน อนสสเตน วสตพพนต เอตถ ยาว ภกขสภาคต ชานามต อาโภค วนาป อนสสเตน วสต วฏฏตต อธปปาโย ฯ ภกขสภาคต ปน ชานนโต เสว คมสสาม ก เม นสสเยนาต อรณ อฏาเปต น ลภต ฯ ปรารณา อฏหตวาว คมสสามต อาโภเคน สยนตสส สเจ อรโณ อคคจฉต วฏฏต ฯ สตตาห วสสสามต อาลย กโรนเตน ปน นสสโย คเหตพโพต สตตาหมตต วสสสาม ก ภกขสภาคตาชานเนนาต ชานเน ธร นกขปตวา วสต น ลภต [ ม. ว. ป. ๑๘๓ ส. ต. ๑๐๓-๗ ]


ภกขสภาคต อปปรกขตวา นสสโย คเหตพโพต อตโถ ฯ อนตรามคเค วสสมนโต วา ฯเปฯ อนาปตตต อสต นสสย- ทายเก อนาปตต ฯ ตสส นสสายาต ปาลอนรปโต วตต ฯ ต นสสายาต อตโถ ฯ สเจ ปน อาสาฬหมาเส ฯเปฯ ตตถ คนตพพนต เอตถ สเจ โส วสสปนายกาย อาสนนาย คนตกาโม สณาต อสโก มหาเถโร อาคมสสตต ต เจ อาคเมต วฏฏต ฯ อาคเมนตสเสว เจ วสสปนายกทวโส โหต๑ คนตพพ ตตถ ยตถ นสสยทายก ลภต ฯ เกจ ปน สเจ โส คจฉนโต ชวตนตราย พรหมจรยนตราย วา ปสสต ตตเถว วสตพพนต วทนต ฯ [๑๒๐] อตถนนาโม อตถนนามสส อายสมโตต นาม- กตตนสส อนสสาวนาย อาคตตตา นาห อสสหาม เถรสส นาม คเหตนต วตต ฯ อายสมโต ปปผลสส อปสมปทา- เปกโขต เอว นาม คเหต น อสสหามต อตโถ ฯ โคตเตนป อนสสาเวตนต วจนโต เยน โวหาเรน โวหรนต เตน วฏฏตต สทธ ฯ โก นาม เต อปชฌาโยต ปฏเนป โคตตเมว นาม กตวา วตตพพนต สทธ โหต ฯ ตสมา จตพพเธส นาเมส เยน เกนจ นาเมน อนสสาวนา กาตพพาต วทนต ฯ เอกสส พหน นามาน โหนต ฯ ตตถ เอก นาม ตตยา เอก อนส- ๑. ม. เอตถนตเร โหตต อตถ ฯ

[ ม. ว. ป. ๑๘๖-๗ ส. ต. ๑๑๐-๑ ]


สาวนาย กาต น วฏฏต ฯ อตถโต พย ชนโต จ อภนนาห อนสสาวนาห ภวตพพนต ฯ ก จาป อตถนนาโม อตถน- นามสส อายสมโตต ปาลย อายสมโตต ปท ปจฉา วตต ฯ กมมวาจาปาลยมปน อย พทธรกขโต อายสมโต ธมม- รกขตสสาต ปม ลขตนต ฯ ต อปปฏปาฏยา วตตนต น ปจเจตพพ ฯ ปาลย ห อตถนนาโม อตถนนามสส อายสมโตต อตถมตต ทสสต ฯ ตสมา ปาลย อวตโตป อย พทธรกขโต อายสมโต ธมมรกขตสสาต กมมวาจาปาลย ปโยโค ทสสโต ฯ น เม ทฏโ อโต ปพเพ อจจายสมา สารปตโตต จ อายสมา สารปตโต อตถกสโลต จ ปม อายสมาต ปโยคสส ทสสนโตต วทนต ฯ กตถจ อายสมโต พทธรกขตตเถรสสาต วตวา กตถจ เกวล พทธรกขตสสาต สาเวต สาวน หาเปตต น วจจต นามสส อหาปตตตาต เอเก ฯ สเจ กตถจ อายสมโต พทธรกขตสสาต วตวา กตถจ พทธรกขตสสายสมโตต สาเวต ปาานรปตตา เขตตเมว โอตณณนตป เอเก ฯ พย ชนเภทป- ปสงคโต อนสสาวนาน ต น วฏฏตต วทนต ฯ สเจ ปน สพพฏาเนป เอเกเนว ปกาเรน วทต วฏฏต ฯ เอกา- นสสาวเนต เอตถ เอกโต อนสสาวน เอเตสนต เอกานสสาวนาต อสมานาธกรณวสโย พาหรตถสมาโสต ทฏพพ ฯ เตเนวาห เทว เอกโต อนสสาวเนต ฯ ตตถ เอกโตต เอกกขเณต [ ม. ว. ป. ๑๘๗ ส. ต. ๑๑๑ ]


อตโถ ฯ วภตตอโลเปน จาย นทเทโส ฯ ปรมนเยเนว เอกโต อนสสาวเน กาตนต เอเกน เอกสส อ เน อตรสสาตอาทนา ปพเพ วตตนเยน ทวห วา ตห วา อาจรเยห เอเกน วา เอกโต อนสสาวเนว กาต ฯ [๑๒๑] วชชาวชช อปนชฌายตต อปชฌาต อมนา อปชฌาย- สททสมานตโถ อปชฌาสทโทปต ทสเสต ฯ [๑๒๒] สมโภเคต ธมมสมโภเค อามสสมโภเค จ ฯ อนาปตต สมโภเค สวาเสต เอตถ จ อยมธปปาโย ยสมา อย โอสารณกมมสส กตตตา ปกตตตฏาเน โต ตสมา น อกขตตเกน สทธ สมโภคาทปจจยา ปาจตตย นาป อลชชนา สทธ ปรโภคปจจยา ทกกฏ อลชชลกขณานปปตตโต ฯ โย ห อจฉรสกสฏาน สตตาหกาลกยาวชวกตตา วฏฏต วกาเล อจฉ ขาทตนต ส อปปาเทตวา ต ขาทตวา ตปปจจยา ปาจตตย น ปสสต วฏฏตต ตถส ตาย โย วา ปน อาปตตมาปนน- ภาว ปฏชานตวาน ปฏกโรมต อภนวสต อย ส จจจ อาปตต อาปชชต อาปตต ปรคหต อคตคมน จ คจฉต เอทโส วจจต อลชชปคคโลต วตตลกขเณ อปตนโต อลชช นาม น โหต ฯ ตสมา ยถา ปพเพป ยาว อกเขปนยกมม น กต ตาว เตน สทธ สมโภเค สวาเส จ อนาปตต เอวมธาปต สพพถา อนาปตตฏาเนเยว [ ม. ว. ป. ๑๘๗-๙๖ ส. ต. ๑๑๑-๒ ]


อนาปตต วตตาต เวทตพพ ฯ น ห ภควา อลชชนา สทธ สมโภคปจจยา อาปตตสมภเว สต อนาปตต สมโภเค สวาเสต วทต ฯ ตโต ยเมตถ เกนจ อนาปตต สมโภเค สวาเสต อมนา ปาจตตเยน อนาปตต วตตา อลชชปรโภคปจจยา ทกกฏ ปน อาปชชตเยวาต วตวา พหธา ปป จต ฯ น ต สารโต ปจเจตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย มหาขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ---------------- [ ม. ว. ป. ๑๙๗-๒๐๐ ส. ต. ๑๑๓ ]


อโปสถกขนธกวณณนา [๑๒๓] อโปสถกขนธเก ฯ ตรนต ปลวนต เอตถ พาลาต ตตถ ฯ อโตต อมสม สาสเน ลทธโต ฯ ต กเถนตต อมสม นาม ทวเส มหตเต วา อท กตตพพนตอาทนา กเถนต ฯ [๑๒๔] สณาต เม ภนเตตอาทส ย วตตพพ ต มาตกฏ- กถาย วตถารโต อาคตเมวาต น อธ วตถารยสสาม อตถเกห ปน ตโตเยว คเหตพพ ฯ อาปชชตวา วา วฏ โตต เอตถ อาโรจตาป อาปตต อสนต นาม โหตต เวทตพพ ฯ เตเนว มาตกฏกถาย วตต ยสส ปน เอว อนาปนนา วา อาปตต อาปชชตวา จ ปน วฏ ตา วา เทสตา วา อาโรจตา วา อาปตต ตสส สา อาปตต อสนต นาม โหตต ฯ มสาวาโท นาม วจเภทปจจยา โหตต อาห น มสาวาทลกขเณนาต ฯ ภควโต ปน วจเนนาต สมปชานมสาวาโท ก โหต ทกกฏ โหตต อมนา วจเนน ฯ วจทวาเร อกรยสมฏานา อาปตต โหตต ฯ ยสมา ยสส ภกขโน อธมมกาย ปฏ าย ตณห- ภตสส นสนนสส มโนทวาเร อาปตต นาม นตถ ยสมา ปน อาวกาตพพ น อาวกาส เตนสส วจทวาเร อกรยสมฏานา อาปตต โหต ฯ วาจาต วาจาย ฯ ยการโลเปนาย นทเทโส ฯ เกนจ มนเชน วาจาย อนาลปนโตต โยเชตพพ ฯ คร โน จ ปเร ภเณยยาต อตเม โสสสนตต ปรปคคเล สนธาย สททมป [ ม. ว. ป. ๒๐๑-๔ ส. ต. ๑๑๔ ]


น นจฉาเรยย ฯ อาปชเชยย วาจสกนต วาจโต สมฏ ต อาปตต อาปชเชยย ฯ อนตรายกโรต วปปฏสารวตถตาย ปามชชาทสมภว นวาเรตวา ปมชฌานาทน อธคมาย อนตราย- กโร ฯ ตสส ภกขโน ผาส โหตต อวปปฏสารมลกาน ปามชชา- ทน วเสน ตสส ภกขโน สขา ปฏปทา สมปชชตต อตโถ ฯ [๑๒๕] อตโรปต๑ สทธปสปพพตาท สนธาย วทต ฯ หตถปปมาโณ นาม ปพพโต เหฏ มโกฏยา อฑฒฏมรตนพ- เพโธ ฯ ตสมาต ยสมา เอเกน น วฏฏต ตสมา ทวตตส- ปลคฬปณฑปปมาณตา ถลตาย คเหตพพา น ตลคณนาย ฯ อนโตสารมสสกานนต อนโตสารรกเขห มสสกาน ฯ สจทณฑกป- ปมาโณต สหลทเป เลขนทณฑปปมาโณต วทนต ฯ โส จ กนฏงคลปรมาโณต ทฏพพ ฯ เอตนต นวมลสาขานคคมน ฯ ปรภาเค กตเตต วฏฏตต พห นกขมตวา เตส อฏส มคเคส เอกสสา ทสาย เอก อปราย เอกนต เอว จตส าเนส กตเตต วฏฏต ฯ ยตถ กตถจ อตตรนตยา ภกขนยา อนตรวาสโก เตมยตต สกขากรณย อาคตลกขเณน ตมนฑล ปฏจฉาเทตวา อนตรวาสก อนกขปตวา ตตเถน วา อตตเถน วา อตตรนตยา ภกขนยา เอกทวงคลมตตมป อนตรวาสโก เตมยต ฯ ภกขนยาเยว คหณ เจตถ ภกขนวภงเค ภกขนยา วเสน นทลกขณสส ๑. อโต ปเรสต สมนตปปาสาทกาย ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๐๔-๙ ส. ต. ๑๑๔-๒๐ ]


ปาลย อาคตตตา เตเนว นเยน ทสสนตถ กต ฯ สม พนธนตาน นมตต โหตต อย วตตลกขณา นท สมทท วา ปวสต ตฬาก วา ปภวโต ปฏาย นมตต โหต ฯ อชโฌตถรตวา อาวรณ ปวตตตเยวาต อาวรณ อชโฌตถรตวา สนทตเยว ฯ อปปวตต- มานาต อสนทมานทกา ฯ อาวรณ ห ปตวา นทยา ยตตเก ปเทเส อทก อสนทมาน สนตฏต ตตถ นทนมตต กาต น วฏฏต ฯ อปร สนทมานฏาเนเยว วฏฏต ฯ อสนทมานฏ- าเน ปน อทกนมตต กาต วฏฏต ฯ ตเมว ห อทก อทก- นมตเต วฏฏต น สนทมาน ฯ เตเนวาห ปวตตนฏาเน นทนมตต อปปวตตนฏาเน อทกนมตต กาต วฏฏตต ฯ นท ภนทตวาต มาตกามขทวาเร นทกล ภนทตวา ฯ อกเขปมนต กปโต วย อกขปตวา คเหตพพ ฯ สงฆาฏกสณานาต ตโกณ- รจฉาสณานา ฯ มทงคสณานาต มทงคเภร วย มชเฌ วตถตา อโภส โกฏส สงกฏตา โหต ฯ อปจาร เปตวาต ปจฉา สม พนธนตาน สมาย โอกาส เปตวา ฯ อนโตนมตต- คเตห ปนาต เอกสส คามสส อปฑฒ อนโต กตตกามตาย สต สพเพส อาคมเน ปโยชน นตถต กตวา วตต ฯ อาคน- ตพพนต จ สามจวเสน วตต ฯ นาย นยโม อาคนตพพเมวาต ฯ เตเนวาห อาคมนมป อนาคมนมป วฏฏตต ฯ อพทธาย ห สมาย นานาคามกเขตตาน นานาสมสภาวตตา เตส อนาคมเนป วคคกมม [ ม. ว. ป. ๒๐๙ ส. ต. ๑๒๐-๒ ]


น โหต ฯ ตสมา อนาคมนมป วฏฏต ฯ พทธาย ปน สมาย เอกสมภาวโต ปน อ สม กมเม กรยมาเน อนโตสมคเตห อาคนตพพเมวาต อาห อวปปวาสสมาย ฯเปฯ อาคนตพพนต ฯ นมตตกตตนกาเล อโสธตายป สมาย เนวตถ โทโส นมตต- กตตนสส อปโลกนาทส อ ตราภาวโต ฯ ภณฑกมมาปจฉน สนธาย ปพพชชาคหณ ฯ สขกรณตถนต สพเพส สนนปาตน- ปรสสม ปหาย อปปตเรห สขกรณตถ ฯ เอกวสต ภกข คณหาตต วสตวคคกรณยปรมตตา สงฆกมมสส กมมารเหน สทธ เอกวสต ภกข คณหาต ฯ อท จ นสนนาน วเสน วตต ฯ เหฏ มนตโต ห ยตถ เอกวสต ภกข นสทต สกโกนต ตตตเก ปเทเส สม พนธต วฏฏต ฯ น สกขสสนตต อวปปวาส- สมาย พนธภาว อสลลกเขตวา สมานสวาสกเมว สมหนสสามาต วายมนตา น สกขสสนต ฯ พทธาย ห อวปปวาสสมาย ต อสมหนตวา สมานสวาสกสม สมหนสสามาต กตายป กมม- วาจาย อสมหตาว โหต สมา ฯ ปม ห อวปปวาส สมหนตวา ปจฉา สมา สมหนตพพา ฯ เอกรตนปปมาณา สว เยยตรา โหตต กตวา วตต เอกรตนปปมาณา วฏฏตต ฯ เอกงคล- มตตาป สมนตรกา วฏฏตเยว ฯ ตตตเกนาป ห สมา อสม- ภนนาว โหต ฯ อวเสสนมตตานต มหาสมาย พาหรปสเส นมตตาน ฯ ขณฑสมโต ปฏาย พนธน อาจณณ ฯ อาจณณ- [ ม. ว. ป. ๒๐๙ ส. ต. ๑๒๒-๔ ]


กรเณเนว จ สมโมโห น โหตต อาห ขณฑสมโตว ปฏาย พนธตพพาต ฯ กฏเคเหต กฏฆเร ฯ ภมฆเรต อตโถ ฯ อทกขลนต ขททกาวาฏ ฯ นมตต น กาตพพนต ต ราช วา อทกขล วา นมตต น กาตพพ ฯ เหฏา น โอตรตต ภตตโต โอร นมตตาน เปตวา กตตตตตา เหฏา อากาสปปเทส น โอตรต ฯ เหฏาป โอตรตต สเจ เหฏา อนโตภตตย เอกวสตยา ภกขน โอกาโส โหต โอตรต โอตรมานา จ น อปร สมปปมาเณน โอตรต สมนตา ภตตปปมาเณน โอตรต ฯ โอตรณาโนตรณ วตตนเยเนว เวทตพพนต สเจ เหฏา เอกวสตยา ภกขน โอกาโส โหต โอตรต โน เจ น โอตรตต อธปปาโย ฯ สพโพ ปาสาโท สมฏโ โหตต อปรมตเลน สทธ เอกาพทธภตตโก วา โหต มา วา สพโพป ปาสาโท สมฏโว โหต ฯ ตาลมลกปพพเตต ตาลมลสทเส ปพพเต ฯ โส จ เหฏา มหนโต หตวา อนปพเพน ตนโก โหตต ทฏพพ ฯ ปณวสณาโน มชเฌ ตนโก โหต มเล อคเค จ วตถโต ฯ เหฏา วา มชเฌ วาต มทงคสณานสส เหฏา ปณวสณานสส มชเฌ ฯ อากาสปพภารนต ภตตยา อปรกขตตปพภาร ฯ อนโต เลณ โหตต ปพพตสส อนโต เลณ โหต ฯ สมมาลเกต ขณฑสมมาลเก ฯ มหาสม โสเธตวา วา กมม กาตพพนต มหาสมคตา ภกข หตถปาส วา อาเน- [ ม. ว. ป. ๒๐๙ ส. ต. ๑๒๔-๗ ]


ตพพา สมโต วา พห กาตพพาต อธปปาโย ฯ คณ ปเทส ปน มหาสมคเตห ภกขห ต สาข วา ปาโรห วา อนามสตวา าตพพนต อธปปาโยต วตต ฯ ต น คเหตพพ ฯ ปรมนเยปต ขณฑสมาย อฏหตวา มหาสมาย โอนตรกเขป ฯ อกขปา- เปตวา กาต น วฏฏตต ขณฑสมาย อนโต ตตตา รกขสส ตตถ โต หตถปาสเยว อาเนตพโพต อกขปาเปตวา กาต น วฏฏต ฯ [๑๒๖] ปารยตต อชโฌตถรต ฯ ปาราต สมาเปกโข อตถ- ลงคนทเทโส ฯ อสสาต ภเวยย ฯ อธาธปเปตนาวาย ปมาณ ทสเสนโต อาห ยา สพพนตเมน ปรจเฉเทน ฯเปฯ ตโย ชเน วหตต ฯ อมนา จ วตตปปมาณโต ขททกา นาวา วชชมานาป อธ อสนตปกข ภชตต ทเปต ฯ อวสส ลพภเนยยา ปน ธวนาวาว โหตต สมพนโธ ฯ รกข ฉนทตวา กโตต ปาเสโส ฯ ปรตเร สมมขฏาเนต โอรมตเร สพพปรยนตนมตตสส สมมขฏ- าเน ฯ สพพนมตตาน อนโต เต ภกข หตถปาสคเต กตวาต เอตถ สเจ เอก คามกเขตต โหต อโภส ตเรส สพพ- นมตตาน อนโต เต ภกข หตถปาสคเต กตวา สมมนน- ตพพา ฯ นานาคามกเขตต เจ สมานสวาสกสมาพนธนกาเล อนาคนตมป วฏฏต ฯ อวปปวาสสมาสมมตยมปน อาคนตพพ- เมว ฯ ยสมา อโภส ตเรส นมตตกตตนมตเตน ทปโก สงคหโต [ ม. ว. ป. ๒๐๙-๑๑ ส. ต. ๑๒๗-๓๐ ]


นาม น โหต ตสมา ทปเกป นมตตาน วส กตเตตพพา- เนวาต อาห ทปกสส โอรมนเต จ ปารมนเต จ นมตต กตเตตพพนต ฯ ทปกสขรนต ทปกมตถก ฯ ปพพตสณานาต ทปกสส เอกโต อธกตรตตา วตต ฯ [๑๒๗] วตถวเสน วตตนต มย จมห อสมมตาย ภมยา นสนนา ปาฏโมกข อสสมหาต วตถมห ปาฏโมกขสวนสส อาคตตตา วตต ฯ อโปสถมข นาม อโปสถาคารสส สมมขฏ- าน ฯ ปาลย ปม นมตตา กตเตตพพาต เอตตกเมว วตวา สมาสมมตย วย ปพพตนมตต ปาสาณนมตตนตอาทนา วเสเสตวา นมตตาน อทสสตตตา ขททกาน วา ฯเปฯ ยาน กานจ นมตตานต วตต ฯ กตเตต วฏฏตต อมนา สมพนโธ ฯ [๑๒๘] อสสาต ภกขนสงฆสส ฯ เทวป สมาโยต ปม วตตา อวปปวาสสมา สมานสวาสกสมา จ ฯ น กมมวาจ วคค๑ กโรนตต กมมวาจ น ภนทนต ฯ กมม น โกเปนตต อธปปาโย ฯ เอตถาต เปตวา คาม จ คามปจาร จาต เอตถ ฯ คาม จ คามปจาร จ น โอตถรตต เปตวา คาม จ คามปจาร จาต วตตตตา ฯ สมาสงขเยว คจฉตต อวปปวาส- สมาสงข คจฉต ฯ เอกมป กล ปวฏ วาต อภนวกตเคเหส สพพปม เอกมป กล ปวฏ อตถ ฯ อาคต วาต โปราณก- ๑. อฏกถายมปน น กมมวาจาวคค กโรนตต ปาโ ทสสต ฯ โยชนายมป ตาทโสว ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๑๑-๖ ส. ต. ๑๓๑-๔ ]


คาเม อ เส เคหาน ฉฑเฑตวา คเตส เอกมป กล อาคต อตถ ฯ อวปปวาสสมา น สมหนตพพาต มหาสม สนธาย วทต ฯ นราสงกฏาเนส ตวาต เจตยงคณาทน ขณฑสมาย อโนภาสตตา วตต ฯ ขณฑสม ห พนธนตา ตาทส าน ปหาย อ สม ววตเต โอกาเส พนธนต ฯ อปเปวนาม สมหนต สกขสสนตต อวปปวาสสมเยว สมหนต สกขสสนต น ขณฑสม ฯ ปฏพนธต ปน น สกขสสนเตวาต ขณฑสมาย อาตตตา น สกขสสนต ฯ น สมหนตพพาต ขณฑสม อชานนเตห น สมหนตพพา ฯ อโปสถสส วส คหตตตา อวเสสกมมวเสน สมานสวาสตา เวทตพพา ฯ [๑๒๙] อปรจฉนนายาต ขณฑสมาวเสน๑ อกตปรจเฉทาย ฯ เยน เกนจ ขณตวา อกโตต อนตมโส ตรจฉาเนนป ขณตวา อกโต ฯ ตสส อนโต หตถปาส วชหตวา โต กมม โกเปตต อมนา ปรจเฉทโต พห ยตถ กตถจ โต กมม น โกเปตต ทเปต ฯ ย ปน วตต มาตกฏกถาย ปรจเฉทพภนตเร หตถปาส วชหตวา โตป ปรจเฉทโต พห อ ตตตกเยว ปรจเฉท อนตกกมตวา โตป กมม โกเปตต อท สพพอฏกถาส สนนฏานนต ฯ ตตถ อ ตตตกเยว ปรจเฉท อนตกกมตวา โตป กมม โกเปตต อท เนว ปาลย น อฏกถาย ๑. ม. พทธสมาวเสน ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๑๖-๘ ส. ต. ๑๓๕-๖ ]


อปลพภต ฯ ยทเปต ทวนน สงฆาน วส วส อโปสถาท- กมมกรณาธกาเร วตตตตา อทกกเขปโต พห อ อทกกเขป อนตกกมตวา อโปสถาทกรณตถ โต สงโฆ สมาสมเภท- สมภวโต กมม โกเปตต อมนา อธปปาเยน วตต สยา เอว สต ยชเชยย ฯ เตเนว มาตกฏกถาย ลนตถปปกาสนย วตต อ ตตตกเยว ปรจเฉทนต ทตย อทกกเขป อนตกกนโตป โกเปต กสมา อตตโน อทกกเขปสมาย อเมส๑ อทกกเขป- สมาย อชโฌตถฏตตา สมาสมเภโท โหต ตสมา โกเปตต ฯ อท สพพอฏกถาส สนนฏานนต จ อมนาว อธปปาเยน วตตนต คเหตพพ สพพาสป อฏกถาส สมาสมเภทสส อนจฉตตตา ฯ เตเนว ห อตตโน จ อ เส จ อทกกเขปปรจเฉทสส อนตรา อ โ อทกกเขโป สมนตรกตถาย เปตพโพต วตต ฯ อ เ ปเนตถ อ ถาป ปป เจนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ สพพตถ สงโฆ นสทตต หตถปาส อวชหตวา นสทต ฯ อทกกเขปสมา- กมม นตถต ยสมา สพโพป นทปเทโส ภกขห อชโฌตถโฏ ตสมา สมนตโต นทยา อภาวา อทกกเขเปน ปโยชน นตถ ฯ อทกกเขปปปมาณา สมนตรกา สว เยยตรา โหต สมา- สมเภทสงกา จ น สยาต สามจทสสนตถ อ โ อทกกเขโป สมนตรกตถาย เปตพโพต วตต ฯ ยตตเกน ปน สมาสมเภโท ๑. ม. ปเรส ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๑๙ ส. ต. ๑๓๗-๘ ]


น โหต ตตตก เปต วฏฏตเยว ฯ เตเนวาห โปราณา ยตตเกน สมาสงกโร น โหต ตตตกป เปต วฏฏตต ฯ โอนกมปน น วฏฏตต อทมป อทกกเขปสมาย ปรสวเสน วฑฒนโต สมาสมเภทสงกา สยาต ตนวารณตถเมว วตต ฯ คจฉนตยา ปน นาวาย กาต น วฏฏตต เอตถ อทกกเขป- มนตกกมตวา ปรวตตมานาย กาต วฏฏตต เวทตพพ ฯ สม วา โสเธตวาต เอตถ สมาโสธน นาม คามสมาทส ตาน หตถปาสานยน ฯ นท วนาเสตวา ตฬาก กโรนตต วตตเมวตถ วภาเวต เหฏา ปาล พทธาต ฯ เหฏา นท อาวรตวา ปาล พทธาต อตโถ ฯ ฉฑฑตโมทกนต ตฬากรกขณตถ เอกมนเตน ฉฑฑตมทก ฯ เทเว อวสสนเตต ทวฏ กาเล วสสาเนป เทเว อวสสนเต ฯ อพพตตตวาต๑ อตตรตวา ฯ คามสม๒ โอตถรตวา ปวตตตต วตตปปกาเร วสสกาเล จตตาโร มาเส อพโพจฉนนา ปวตตต ฯ วหารสมนต พทธสม สนธาย วทต ฯ อคมนปเถต ยตถ ตทเหว คนตวา ปจจาคนต น สกกา โหต ตาทเส ปเทเส ฯ อร สมาสงขเมว คจฉตต สตตพภนตรสม สนธาย วทต ฯ เตสนต มจฉพนธาน ฯ คมนปรยนตสส โอรโตต คมนปรยนตสส โอรมภาเค ทปก ปพพต จ สนธาย วตต น สมททปปเทส ฯ ๑. สมนตปปาสาทกาย อปปตตวาต ทสสต ฯ ๒. ตตเถว คามนคมสมนต ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๑๙ ส. ต. ๑๓๘-๔๐ ]


[๑๓๐] สสคควฏปาต๑ อมนา อ ม สส อาสนนต ทเปต ฯ พทธา โหตต ปจฉมทสาภาเค สม สนธาย วตต ฯ ตสสา ปเทสนต ยตถ ตวา ภกขห กมม กาต สกกา โหต ตาทส ปเทส ฯ ยตถ ปน เตห กมม กาต น สกกา โหต ตาทส ปเทส อนโต กรตวา พนธนตา สมาย สม สมภนทนต นาม ฯ ทวนน สมาน นมตต โหตต นมตตสส สมโต พาหรตตา สมาสมเภโท น โหตต วตต ฯ สมาสงกร กโรตต วฑฒตวา สมปปเทส ปวฏเ ทวนน สมาน คตฏานสส ทวเยยตตา วตต น ปน ตตถ กมม กาต น วฏฏตต ทสสนตถ ฯ น ห สมา ตตตเกน อสมา โหต ฯ เทว ปน สมา ปจฉา วฑฒเตน รกเขน อชโฌตถฏตตา เอกาพทธา โหนต ฯ ตสมา เอกตถ ตวา กมม กโรนเตห อตร โสเธตวา กาตพพ ฯ [๑๓๑] อธมเมน วคค อโปสถกมมนต เอตถ ยตถ จตตาโร วสนต ตตถ ปาฏโมกขทเทโส อน าโต ยตถ เทว วา ตโย วา วสนต ตตถ ปารสทธอโปสโถ อธ ปน ตถา อกตวา จตนน วสนฏาเน ปารสทธอโปสถสส กตตตา ตณณ วสนฏาเน จ ปาฏโมกขสส อททฏตตา อธมเมนาต วตต ฯ ยสมา สพเพว น สนนปตส ฉนทปารสทธ จ สงฆมชฌเยว อาคจฉต น คณมชฌ ตสมา วคคนต วตต ฯ เอวเมต ๑. ตตถป สสฏวฏปาต ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๒๐-๒๒๑ ส. ต. ๑๔๓-๔ ]


ธารยามต สตา โข ปนายสมนเตหต เอตถ เอวเมต ธารยามต วตวา อททฏ โข อายสมนโต นทาน สตา โข ปนายสมนเตห จตตาโร ปาราชกา ธมมาต วตตพพ ฯ เตเนว มาตกฏกถาย ตตถายสมนเต ปจฉาม กจจตถ ปรสทธา ทตยมป ปจฉาม ฯเปฯ ตสมา ตณห เอวเมต ธารยามต วตวา อททฏ โข อายสมนโต นทานนตอาทนา นเยน อวเสส สเตน สาวเต อททฏโ โหตต วตต ฯ สเตนาต สตปเทน ฯ ส จรภยนต วนจรกภย ฯ เตนาห อฏวมนสสภยนต ฯ อวเสส สเตน สาเวตพพนต วจนโต นทานทเทเส อนฏ เต สเตน สาเวตพพ นาม นตถต อาห ทตยาทส อทเทเสสต ฯ อททฏอทเทสาเปกข ห อวเสสคคหณ ฯ ตสมา นทาเน อททฏเ ปาราชกทเทสาทส ยสม วปปกเต อนตราโย อปปชชต เตน สทธ อวเวส สเตน สาเวตพพ ฯ [๑๓๒] ตหป วธหต โอสารณกถนสรภ เห ฯ เอตถ จ อตถ ภณตกามตาย สตตสส โอสรณา โอสารณ นาม ฯ ตสเสว อตถปปกาสนา กถน นาม ฯ สตตสส ตทตถสส วา สเรน ภณน สรภ นาม ฯ สชฌาย อธฏหตวาต สชฌาย กโรมต จตต อปปาเทตวา ฯ โอสาเรตวา ปน กเถนเตนาต ปม โอสาเรตวา ปจฉา อตถ กเถนเตน ฯ มนสสานมปน ภณาหต วตต วฏฏตต เอตถ อจจตเร นสนเนนป มนสสาน [ ม. ว. ป. ๒๒๒-๗ ส. ต. ๑๔๕-๗ ]


ภณาหต วเสเสตวาเยว วตต วฏฏต อวเสเสตวา ปน น วฏฏต ฯ สชฌาย กโรนเตนาต ยตถกตถจ นสทตวา สชฌาย กโรนเตน ฯ เถโรต โยโกจ อตตนา วฑฒตโร ฯ เอก อาปจฉตวาต เอก วฑฒตร อาปจฉตวา ฯ อปโร อาคจฉตต อปโร ตโตป วฑฒตโร อาคจฉต ฯ [๑๓๓] โจทนาวตถ๑ นาม เอก นคร ฯ สงเฆ อโปสถาท-๒

เภเทน นววธนต สงเฆ อโปสโถ คเณ อโปสโถ ปคคเล อโปสโถต เอว การกวเสน ตโย สตตทเทโส ปารสทธอโปสโถ อธฏานโปสโถต เอว กตตพพาการวเสน ตโย จาตททสโก ปณณรสโก สามคคอโปสโถต เอว ทวสวเสน ตโยต นววธ ฯ จตพพธ อโปสถกมมนต อธมเมน วคค อโปสถกมม อธมเมน สมคค อโปสถกมม ธมเมน วคค อโปสถกมม ธมเมน สมคค อโปสถกมมนต เอว จตพพธ อโปสถกมม ฯ ทพพธ ปาฏโมกขนต ภกขปาฏโมกข ภกขนปาฏโมกขนต ทพพธ ปาฏโมกข ฯ นววธ ปาฏโมกขทเทสนต ภกขน ป จ อทเทสา ภกขนน เปตวา อนยตทเทส อวเสสา จตตาโรต นววธ ปาฏโมกขทเทส ฯ สมนนาหรถาต สลลกเขถ ฯ ปรเยสตพพานต ภกขาจาเรน ปรเยสตพพาน ฯ อตวสเสเยวาต เหมนตคมเหสเยว ฯ ๑. อถโข ภควา ---เยน โจทนาวตถ เตน จารก ปกกามต วนยปาล ฯ ๒. อฏกถายมปน สงฆโปสถาทเภเทนาต ทสสต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๒๗-๓๖ ส. ต. ๑๔๗-๕๑ ]


[๑๓๔] เยนเกนจ องคปจจงเคน ว าเปตต มนสา จนเตตวา หตถปปโยคาทนา เยนเกนจ ว าเปต ฯ สงโฆ นปปโหตต ทวนน ทวนน อนตรา หตถปาส อวชหตวา ปฏปาฏยา าต นปปโหต ฯ อตรา ปน วลาลสงขลกปารสทธ นามาต เอตถ เกจ วทนต วลาลสงขลกา ควาย อาพทธาว โหต อนโตเคเหเอว สมปโยชนตตา ยถา สา น กตถจ คจฉต ตถา สาป น คจฉตต อธปปาโย ฯ อตรถา วเสสน นรตถก โหตต ฯ อปเร ปน ยถา พหห มนสเสห เอกสส วลาลสส อตตโน อตตโน สงขลกา ควาย อาพทธา วลาเล คจฉนเต คจฉนต อาพทธตตา น อ สม วลาเล คจฉนเต คจฉนต อนาพทธตตา เอวเมวสส ภกขสส พหห ภกขห สงขลกาสทสา ฉนทปารสทธ ทนนา สา ตสม ภกขสม คจฉนเต คจฉต ตสม สงขลกา วย อาพทธตตา น อ สม ภกขสม อนาพทธตตาต วทนต ฯ สพพมเปต น สารโต ปจเจตพพ ฯ อยมปเนตถ สาโร ยถา สงขลกาย จ ปม วลย ทตยเยว วลย ปาปณาต น ตตย เอวมยมป ปารสทธ ทายเกน ยสส ทนนา ตโต อ ตถ น คจฉตต ฯ สงขลกา- สทสตตา วลาลสงขลกาต วตตา ฯ วลาลสงขลกาคหณ เจตถ ยาสกาส จ สงขลกาน อปลกขณมตตนต ทฏพพ ฯ สนต สงฆสส กรณยานต วตตพเพ วจนวปลลาเสน กรณยนต วตต ฯ [ ม. ว. ป. ๒๓๖-๔๔ ส. ต. ๑๕๑-๒ ]


[๑๓๕] ตสส สมมตทานกจจ นตถต เอตถ สมมตทานกจจ นตถ หตถปาส อาเนตพโพเยวาต คณ ปเทส วตต ฯ [๑๓๖] สงฆสนนปาตโต ปม กาตพพ ปพพกรณนต วตต ฯ ปพพกรณโต ปจฉา กาตพพป อโปสถกมมโต ปม กตตพพตตา ปพพกจจนต วตต ฯ อภยมป เจต อโปสถกมมโต ปม กตตพพตตา กตถจ ปพพกจจมจเจว โวหรยต ก สงฆสส ปพพกจจนตอาทส วย ฯ อโปสโถต ตส อโปสถทวเสส อ ตรทวโส ฯ ตสม ห สต อท สงฆสส อโปสถกมม ปตตกลล นาม โหต นาสต ฯ ยถาห น จ ภกขเว อนโปสเถ อโปสโถ กาตพโพต ฯ ยาวตกา จ ภกข กมมปปตตาต ยตตกา ภกข ตสส อโปสถกมมสส ปตตา ยตตา อนรปา สพพนตเมน ปรจเฉเทน จตตาโร ภกข ปกตตตา เต จ โข หตถปาส อวชหตวา เอกสมาย ตา ฯ สภาคาปตตโย จ น วชชนตต เอตถ ย สพโพ สงโฆ วกาลโภชนาทนา สภาควตถนา ลหกาปตต อาปชชต เอวรปา วตถสภาคาต วจจนต ฯ เอตาส ห อวชชมานาส วสภาคาส วชชมานาสป ปตตกลล โหตเยว ฯ วชชนยา จ ปคคลา ตสม น โหนตต น ภกขเว สคหฏาย ปรสายาต วจนโต คหฏโ น ภกขเว ภกขนยา นสนนปรสาย ปาฏโมกข อททสตพพนต- อาทนา นเยน วตตา ภกขน สกขมานา สามเณโร สามเณร [ ม. ว. ป. ๒๔๔ ส. ต. ๑๕๒-๓ ]


สกขาปจจกขาตโก อนตมวตถอชฌาปนนโก อาปตตยา อทสสเน อกขตตโก อาปตตยา อปปฏกกมเม อกขตตโก ปาปกาย ทฏ ยา อปปฏนสสคเค อกขตตโก ปณฑโก เถยยสวาสโก ตตถย- ปกกนตโก ตรจฉานคโต มาตฆาตโก ปตฆาตโก อรหนตฆาตโก ภกขนทสโก สงฆเภทโก โลหตปปาทโก อภโตพย ชนโกต อเม วสต จาต เอกวสต ปคคลา วชชนยา นาม ฯ เต หตถปาสโต พหกรณวเสน วชเชตพพา ฯ เอเตส ห ตวเธ อกขตตเก สต อโปสถ กโรนโต สงโฆ ปาจตตย อาปชชต เสเสส ทกกฏ ฯ เอตถ จ ตรจฉานคโตต ยสส อปสมปทา ปฏกขตตา โสว อธปเปโต ฯ ตตถยา คหฏเเนว สงคหตา ฯ เอเตป ห วชชนยา ฯ เอว ปตตกลล อเมห จตห องเคห สงคหตนต เวทตพพ ฯ อชช เม อโปสโถ ปณณรโสตปต ปสทเทน ปาลย อาคตนเยเนว อชช เม อโปสโถตป วตต วฏฏตต ทเปต ฯ มาตกฏกถาย ปน อชช เม อโปสโถ จาตททโสต วา ปณณรโสต วา วตวา อธฏามต วตตพพนต วตต ฯ นน จ น ภกขเว สาปตตเกน อโปสโถ กาตพโพ โย กเรยย อาปตต ทกกฏสสาต เอว สาปตตกสส อโปสถกรเณ วส ป ตตา อาปตต น ทสสต ตสมา ภควตา ป ตต น สาปตตเกน อโปสโถ กาตพโพต อท กสมา วตตนต อาห ยสส สยา อาปตต ฯ เป ฯ ป ตต โหตต เวทตพพนต ฯ [ ม. ว. ป. ๒๔๕ ส. ต. ๑๕๓ ]


ก จาป วส ป ตตา อาปตต น ทสสต อถโข ยสส สยา อาปตต โส อาวกเรยยาตอาท วทนเตน อตถโต ป ตตา- เยวาต อธปปาโย ฯ ปารสทธทานป าปเนน จาต อมนาว สาปตตเกน ปารสทธป น ทาตพพาต ทปต โหต ฯ ห น สาปตตโก สมาโน ปารสทธ ทมม ปารสทธ เม หร ปารสทธ เม อาโรเจหต วตต ลภต ฯ ตสมา ปารสทธ เทนเตน ปม สนต อาปตต เทเสตพพา ฯ อห อาวโส อตถนนามาย อาปตตยา เวมตโก ยทา นพเพมตโก ภวสสาม ตทา ต อาปตต ปฏกรสสามต วตวา อโปสโถ กาตพโพ ปาฏโมกข โสตพพนต วจนโต ยาว นพเพมตโก น โหต ตาว สภาคาปตต ปฏคคเหต น ลภต ฯ อ เส จ กมมาน ปรสทโธ นาม โหต ปน นพเพมตโก หตวา เทเสตพพ น วาต เนว ปาลย น อฏกถาย อตถ ฯ เทสเต ปน โทโส นตถ ฯ อโต วฏหตวา ปฏกรสสามต เอตถาป เอเสว นโยต คณ ปเทส วตต ฯ ยถา จ สพโพ สงโฆ สภาคาปตต อาปชชตวา สณาต เม ภนเต สงโฆ ฯเปฯ ปฏกรสสตต ตต เปตวา อโปสถ กาต ลภต เอว ตห สณนต เม อายสมนตา อเม ภกข สภาค อาปตต อาปนนา ยทา อ ภกข สทธ อนาปตตก ปสสสสนต ตทา ตสส สนตเก ต อาปตต ปฏกรสสนตต คณตต เปตวา ทวห อ ม อาโรเจตวา อโปสถ [ ม. ว. ป. ๒๔๕-๖๒ ส. ต. ๑๕๓-๖ ]


กาต วฏฏต เอเกนป ปารสทธ ลภตวา ปฏกรสสามต อาโภค กตวา กาต วฏฏตต จ วทนต ฯ [๑๓๗] อาจารสณานนต อาจารสณ ต ฯ อากรยต ปกาสยต เอเตนาต อากาโร ฯ ลน คมยต โพเธตต ลงค ฯ นมยนต ปรจฉชช ายนต เอเตนาต นมตต ฯ อททสยนต อปทสสนต เอเตนาต อทเทโส ฯ อมหาก อทนต น าต อวทตนต อาตก ฯ ต จ อตถโต ปรสนตกเยวาต อาห อ เส สนตกนต ฯ [๑๓๘] นานาสวาสกภาวนต ลทธนานาสวาสกภาว ฯ ตสส อภภโว นาม เตส ลทธวสสชชาปนนต อาห ต ทฏ น นสสชชาเปนตต อตโถต ฯ อโปสถาธฏานตถ สมาป นทป น คนตพพาต ครก ปาฏโมกขทเทส วสสชเชตวา ลหกสส อกตตพพตตา วตต ฯ อร เกนาป ภกขนาต เอกจารเกน อร กภกขนา ฯ ยตถ วา สงฆปโหนกา ภกข น สนต ตาทเส อร เ วสนเตน ฯ ตตถ อโปสถ กตวาว คนตพพนต ตสส วสนฏาเน สงฆโปสถสส อปปวตตนโต วตต ฯ อโปสถน- ตราโยต อตตโน อโปสถนตราโย ฯ [๑๓๙] หตถปาสปคมนเมว ปมาณนต ภกขนอาทโย ตา วา โหนต นสนนา วา เตส หตถปาสปคมนเมว อาปตตยา ปมาณนต อธปปาโย ฯ ตสมา เอกสมายมป หตถปาส ชหาเปตวา อโปสถ กาต วฏฏต ฯ เสสเมตถ อตตานตถเมว ฯ อโปสถกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ [ ม. ว. ป. ๒๖๒-๗๐ ส. ต. ๑๕๖-๘ ]


วสสปนายกกขนธกวณณนา [๑๔๐] วสสปนายกกขนธเก ฯ อธสทโท นปาตมตโตต โอกาสาททปนสสาป อสมภวโต อตถนตรสส อโสธนโต๑ วตต ฯ อปรชช คตาย อสสาต อมนา อสมานาธกรณวสโย พาหรตถ- สมาโส อยนต ทสเสต ฯ อปรชชต อาสาฬหปณณมโต อปร ทน ปาฏปทนต อตโถ ฯ อสสาต อาสาฬหปณณมยา ฯ อนเปกขคมเนน วา อ ตถ อรณฏาปเนน วา อาปตต เวทตพพาต เอตถ อนเปกขคมเนน อปจาราตกกเม อาปตต เวทตพพา สาเปกขคมเนน อ ตถ อรณฏาปเนน อาปตต เวทตพพา ฯ [๑๔๑] ตณ ปรหนานต ภกขนน วจจกฏอาทน ปฏกขตตตตา ปรหนาน ฯ วาเรยยนต อาวาหววาหมงคล ฯ สตตนโตต อตตโน ปคณสตตนโต ฯ น ปลชชตต น วนสสต น อนตรธายต ฯ ภกขภตโกต ภกขนสสตโก ฯ โส ปน ยสมา ภกขห สทธ วสต ตสมา วตต ภกขห สทธ วสนกปรโสต ฯ สตตาหกรณเยน คนตวา พหทธา อรณฏาปน รตตจเฉโท ฯ อนมนตเตน คนต น วฏฏตต เอตถ อนมนตตตตา สตตาห- กจจ อธฏหตวา คจฉนตสสาป วสสจเฉโท เจว ทกกฏ จ ๑. ม. อโพธนโต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๗๑-๙๑ ส. ต. ๑๕๙-๖๑ ]


โหตต เวทตพพ ฯ ยถาวตต ห รตตเฉทการณ วนา ตโรวหาเร วสตวา อาคมสสามต คจฉโตป วสสจเฉท วทนต ฯ คนต วฏฏตต สตตาหกรณเยน คนต วฏฏต ฯ เอว คจฉนเตน จ อนโตอปจารสมาย เตเนว อนโตสตตาเห อาคมสสามต อาโภค กตวา คนตพพ ฯ สเจ อาโภค อกตวา อปจารสม อตกกมต ฉนนวสโสว โหตต วทนต ฯ ภณฑกนต จวร สนธาย วตต ฯ ปหณนตต จวรโธวนาทกมเมน ปหณนต ฯ สมปาปณต น สกโกต วฏฏตต เอตถ อชเชว อาคมสสามต สามนตวหาร คนตวา ปน อาคจฉนตสส อนตรามคเค สเจ อรณคคมน โหต วสสจเฉโทป น โหต รตตจเฉททกกฏ จ นตถต วทนต ฯ อาจรย ปสสสสามต ปน คนต ลภตต อคลานมป อาจรย อปชฌาย วา ปสสสสามต สตตาหกรณเยน คนต ลภต ฯ สเจ น อาจรโย อชช มา คจฉาต วทต วฏฏตต เอว สตตาหกรณเยน คต น อนโตสตตาเหเยว ปน อาคจฉนต สเจ อาจรโย อปชฌาโย วา อชช มา คจฉาต วทต วฏฏต ฯ สตตาหาตกกเมป อนาปตตต อธปปาโยต ฯ วสสจเฉโท ปน โหตเยวาต ทฏพพ สตตาหสส พหทธา วตนามตตตา ฯ สเจ ทร คโต โหต สตตาหวาเรน อรโณ อฏาเปตพโพต อมนา วสสจเฉทการเณ สต สตตาหกรณเยน คนตมป วฏฏตต ทเปต ฯ [ ม. ว. ป. ๑๙๑-๘ ส. ต. ๑๖๑-๒ ]


[๑๔๒] อธ วสส อเปมต ตกขตต วตตพพนต สตถสส อวหารตตา อมสม วหาเรต อวตวา อธ วสส อเปมต เอตตก- เมว วตตพพ ฯ สตเถ ปน วสส อปคนต น วฏฏตต กฏกาทน อภาเวน อธ วสส อเปมต วจเภท กตวา วสส อปคนต น วฏฏต อาลยกรณมตเตเนว วฏฏตต อธปปาโย ฯ วปปกรยตต วส วส คจฉต ฯ ตส าเนส นตถ วสสจเฉเท อาปตตต เตห สทธ คจฉนตสเสว นตถ อาปตต ฯ เตห วยชชตวา คมเน ปน อาปตตเยว ฯ ปวาเรต จ น ลภต ฯ [๑๔๓] เสยยถาป ปสาจลลกาต เอตถ ปสาจาเอว ปสาจลลกา ฯ ปสาจทารกาตป วทนต ฯ ปวสนทวาร โยเชตวาต สกวาฏพนธเมว โยเชตวา ฯ ป จนน ฉทนานนต ตณปณณ- อฏก สลา สธาสงขาตาน ป จนน ฉทนาน ฯ อท จ เยภยเยน วตตนต เวทตพพ รกขาทส ปทรจฉทนายป กฏกาย วสสปคมนสส วตตตตา ฯ น ภกขเว อเสนาสนเกน วสส อปคนตพพนต วจเภท กตวา วสสปคมน สนธาเยส ปฏกเขโป น อาลยกรณวเสน อปคมน สนธายาต วทนต ฯ ปาลย ปน อวเสเสน วตตตตา อฏกถาย จ ทตยปาราชกสวณณนาย วสส อปคจฉนเตน ห นาลกปฏปท ปฏปนเนนาป ป จนน ฉทนาน อ ตเรน ฉนเนเยว สทวารพนเธ เสนาสเน อปคน- ตพพ ตสมา วสสกาเล สเจ เสนาสน ลภต อจเจต กสล [ ม. ว. ป. ๒๙๘-๙ ส. ต. ๑๖๓-๔ ]


โน เจ ลภต หตถกมม ปรเยสตวาป กาตพพ หตถกมม อลภนเต สามมป กาตพพ นเตวว อเสนาสนเกน วสส อปคนตพพนต ทฬห กตวา วตตตตา อเสนาสนกสส นาวาท วนา เกวล อาลยมตเตน อปคนต น วฏฏตต๑ อมหาก ขนต ฯ นาวาสตถวเชสเยว ห อนชานาม ภกขเว นาวาย วสส อปคนตนตอาทนา สต อสต วา เสนาสเน วสสปคมนสส วส วส อน าตตตา น ภกขเว อเสนาสนเกน วสส อปคน- ตพพนต อย ปฏกเขโป ตตถ น ลพภตต อสต เสนาสเน อาลยวเสนป นาวาทส อปคมน วตต ฯ ฏงกตม โจ นาม ทเฆ ม จปาเท มชเฌ วชฌตวา อฏนโย ปเวเสตวา กโต ม โจ ฯ ตสส อท อปร อท เหฏาต นตถ ฯ ปรวตเตตวา อตถโตป ตาทโสว โหต ฯ ต สสาเน เทวฏาเน จ เปนต ฯ จตนน ปาสาณาน อปร ปาสาณ อตถรตวา กตเคหมป ฏงกตม โจต วจจต ฯ [๑๔๔] ตสสา ลกขณ มหาวภงเค วตตนต จตตถปาราชก- สวณณนาย โย อมมหา อาวาสา ปม ปกกมสสต ต อรหาต ชานสสามาต เอตถ ทสสต อธมมกกตกวตตลกขณ สนธาย วทต ฯ ปรโตป เสนาสนกขนธกสวณณนาย อธมมก กตกวตต อาวภวสสตเยว ฯ ๑. ม. นาวาท วนา อ ตถ อาลโย น วฏฏตต ฯ

[ ม. ว. ป. ๒๙๙ ส. ต. ๑๖๔-๕ ]


[๑๔๕] ยสมา นานาสมาย ทวส อาวาเสส วสส วสนตสส ทตเย วสสสามต จตเต อปปนเน ปมเสนาสนคคาโห ปฏปปสสมภต ปน ปเมเยว วสสสามต จตเต อปปนเน ทตโย ปฏปปสสมภต ฯ ตสมา ตสส ภกขเว ภกขโน ปรมกา จ น ป ายตต วตต ฯ ปฏสสวสส วสวาทนปจจยา โหนตมป ทกกฏ สตเยว ปฏสสเว โหตต อาห ตสส ตสส ปฏสสเว ทกกฏนต ฯ เตเนวาห ต จโข ฯเปฯ ปจฉา วสวาทน- ปจจยาต ฯ อกรณโยต สตตาหกรณเยน อกรณโย ฯ สกรณโยต สตตาหกรณเยเนว สกรณโย ฯ ยท เอว สตตาหกรณเยน อกรณโย สกรณโยต จ กสมา น วตตนต ฯ อกรณโยต วตเตป สตตาหกรณเยเนว สกรณยากรณยตา ว ายตต กตวา น วตต ฯ ยท เอว ปรโต สตตาหกรณเยน ปกกมตต วารทวเยป สกรณโย ปกกมตต เอตตกเมว กสมา น วตตนต ฯ วจจเต ฯ ตตถ สตตาหกรณเยนาต อวตวา สกรณโย ปกกมตต วตเต โส ต สตตาห พหทธา วตนาเมตต น สกกา วตตนต สตตาหกรณเยน ปกกมตต วตต ฯ เอว ห วตเต สตตาหสส อธกตตตา โส ต สตตาห พหทธา วตนาเมตต สกกา วตต ฯ เอตถ จ อาทมห จตตาโร วารา นรเปกขคมน สนธาย วตตา ฯ ตตถาป ปรมา เทว วารา วสส อนปคตสส วเสน วตตา ฯ ปจฉมา ปน เทว วารา [ ม. ว. ป. ๓๐๐-๒ ส. ต. ๑๖๕ ]


วสส อปคตสส วเสน ฯ ตโต ปร เทว วารา สาเปกขคมน สนธาย วตตา ฯ ตตถาป ปมวาโร สาเปกขสสาป สตตาหกรณเยน คนตวา ต สตตาห พหทธา วตนาเมนตสส วสสจเฉทภาว- ทสสนตถ วตโต ฯ อตโร วตตนเยเนว คนตวา อนโตสตตาเห นวตตนตสส วสสจเฉทาภาวทสสนตถ ฯ โส สตตาหานาคตาย ปวารณาย สกรณโย ปกกมตต อยมปน วาโร นวมโต ปฏาย คนตวา สตตาห พหทธา วตนาเมนตสสาป วสสจเฉทา- ภาวทสสนตถ วตโต ฯ เอตถ จ อกรณโย ปกกมตต ทตยวารสส อนาคตตตา นวมโต ปฏาย คจฉนเตนาป สตเยว กรณเย คนตพพ นาสตต ทฏพพ ฯ อเม จ สตต วารา พหทธา กตโปสถสส วเสน อาคตา ฯ อปเร สตต อนโตวหาร คนตวา กตโปสถสส วเสนาต เอว ปรมกาย วเสน จททส วารา วตตา ฯ ตโต ปร ปจฉมกาย วเสน เตเยว จททส วารา วตตาต เอวเมเตส นานากรณ เวทตพพ ฯ อเมห ปน สพพวาเรห วตตมตถ สมปณเฑตวา ทสเสต โส ตทเหว อกรณโยตอาทสตอาท อารทธ ฯ โก ปน วาโท ทวหตห วสตวา อนโตสตตาเห นวตตนตสสาต วสส อปคนตวา ทวหตห วสตวา สตตาหกรณเยน คนตวา อนโตสตตาเห นวตตนตสส โก ปน วาโท กถาเอว นตถต อธปปาโย ฯ อสตยา ปน วสส น อเปตต อมสม วหาเร อม เตมาส วสส อเปมต [ ม. ว. ป. ๓๐๓-๔ ส. ต. ๑๖๕ ]


วจเภท กตวา น อเปต ฯ โกมทยา จาตมมาสนยาต ปจฉมกตตกปณณมาย ฯ สา ห กมทาน อตถตาย โกมท จตนน วสสกาน มาสาน ปรโยสานตตา จาตมมาสนต วจจต ฯ ตทา ห กมทาน สปปผตาน โหนต ฯ ตสมา กมทาน สมโห กมทานเอว วา โกมทา เต เอตถ อตถต โกมทต วจจต ฯ กมทวตต วตต โหต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ วสสปนายกกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ----------------- [ ม. ว. ป. ๓๐๕-๘ ส. ต. ๑๕๖-๖ ]


ปวารณกขนธกวณณนา [๑๔๖] ปวารณกขนธเก ฯ อาทโต ลาโป อาลาโป ฯ วจนปฏวจนวเสน สม ลาโป สลลาโป ฯ ปณฑาย ปฏก- กเมยยาต คาเม ปณฑาย จรตวา ปจจาคจเฉยย ฯ อวกการ- ปาต โธวตวา อปฏเปยยาต อตเรกปณฑปาต อปเนตวา ปนตถาย เอก สมคคปาต โธวตวา เปยย ฯ สมคคปาต นาม สมคคปฏสทสา ปาต ฯ อปปหรเตต อปปรฬหหรเต ฯ ยสม าเน ปณฑปาตชโฌตถรเณน วนสสนธมมาน ตณาน นตถ ตสมนต อตโถ ฯ เตน นตตณ จ มหาตณคหน จ ยตถ สกเฏนป ฉฑฑเต ปณฑปาเต ตณาน น วนสสนต ต จ าน ปรคคหต โหต ฯ ภตคามสกขาปทสส ห อวโกปนตถเมต วตต ฯ อปปาณเกต นปปาณเก ฯ ปณฑปาตช- โฌตถรเณน มรตพพปาณกรหเต วา มหาอทกกขนเธ ฯ ปรตโตทเกเอว ห ภตตปกเขเปน อาลฬเต สขมปาณกา มรนต น มหาตฬากาทสต ฯ ปาณกานรกขนตถ ห เอต วตต ฯ โอปลาเปยยาต นมมชชาเปยย ฯ วจจฆฏนต อาจมนกมภ ฯ รตตนต รตตก ฯ ตจฉนต ตสเสว เววจน ฯ อวสยหนต อกขปต อสกกเณยย อตภารก ฯ หตถวกาเรนาต หตถส าย ฯ หตเถห อกขปน หตถวลงฆก ฯ เตนาห หตถกเขปเกนาต ฯ อถวา วลงเฆต เทสนตร ปาเปต เอเตนาต [ ม. ว. ป. ๓๐๙-๑๐ ส. ต. ๑๖๗ ]


วลงฆโก ฯ หตโถเอว วลงฆโก หตถวลงฆโก ฯ เตน หตถวลงฆเกน ฯ อ ม สสพพตหตเถนาต วตต โหต ฯ เทว ห ชนา หตเถน หตถ สสพเพตวา ทวส หตเถส เปตวา อฏเปนตา หตถวลงฆเกน อฏเปนต นาม ฯ ตตถยสมาทานนต ตตถเยห สมาทาตพพ ฯ [๑๔๗] เทวมา ภกขเว ปวารณา จาตททสกา จ ปณณรสกา จาต เอตถ ปรมวสส วฏาน ปพพกตตกปณณมา เตสเยว สเจ ภณฑนการเกห อปททตา ปวารณ ปจจกกฑเฒนต อถ กตตกมาสสส กาฬปกขจาตททโส วา ปจฉมกตตกปณณมา วา ปจฉมวสส วฏาน จ ปจฉมกตตกปณณมาเอวาต อเม ตโย ปวารณาทวสาต เวทตพพ ฯ อท จ ปกตจารตตวเสน วตต ฯ ตถารปปจจเย ปน สต ทวนน กตตกปณณมาน ปรเมส จาตท- ทเสสป ปวารณ กาต วฏฏต ฯ เตเนว มหาวหาเร ภกข จาตททสยา ปวาเรตวา ปณณรสยา กายสามคค เทนต เจตยครมห มหทสสนตถป อฏมยา คจฉนต ฯ ตมป จาตททสย ปวาเรตกามานเยว โหต ฯ [๑๔๘] สเจ ปน วฑฒตโร โหตต สเจ ปวารณทายโก ภกข วฑฒตโร โหต ฯ เตน จ ภกขนาต ปวารณทายเกน ภกขนา ฯ [๑๔๙] ปณณรสเกส ฯ ปวารตมตเตต ปวารตสมนนตร ฯ [ ม. ว. ป. ๓๑๐-๗ ส. ต. ๑๖๗-๙ ]


อวฏ ตาย ปรสายาต ปวาเรตวา ปจฉา อ ม กเถนตยา ฯ เอกจจาย วฏ ตายาต เอกจเจส ยถานสนเนส เอกจเจส สกสกฏ- าน คเตส ฯ ปน ปวาเรตพพนต ปนป สพเพห สมาคนตวา ปวาเรตพพ ฯ อาคจฉนต สมสมา เตส สนตเก ปวาเรตพพนต คเต อนาเนตวา นสนนานเยว สนตเก ปวาเรตพพ ฯ สพพาย วฏ ตาย ปรสาย อาคจฉนต สมสมา เตส สนตเก ปวาเรตพพนต ยท สพเพ วฏหตวา คตา สนนปาเตต จ น สกกา เอกจเจ สนนปาเตตวา ปวาเรต วฏฏต ฯ ตต เปตวา กตตพพสงฆ- กมมาภาวา วคค น โหต ฯ อโปสเถป เอเสว นโย ฯ นตถ ทนนนตอาทนยปปวตตา ทสวตถกา มจฉาทฏ ฯ โหต ตถาคโต ปรมมรณา น โหต ตถาคโต ปรมมรณาตอาทนา สสสตจเฉทสงขาต อนต คณหาตต อนตคคาหกา ฯ [๑๕๐] จตตเถ กเต เต สณนตต จตตเถ ปณณรสกโปสเถ กเต อมหาก ปวารณ เปสสนตต สณนต ฯ เอวมป เทว จาตททสกา โหนตต ตตเยน สทธ เทว จาตททสกา โหนต ฯ [๑๕๑] อย ปวารณสงคโห เอกสส ทนโนป สพเพส ทนโนว โหตต อาห เอกสสป วเสน ทาตพโพต ฯ อาคนตกา เตส เสนาสน คเหต น ลภนตต สเจป สฏ วสสา ภกข อาคจฉนต เตส เสนาสน คเหต น ลภนต ฯ ปวาเรตวา ปน อนตราป จารก ปกกมต ลภนตต ปวารณสงคเห กเต อนตรา [ ม. ว. ป. ๓๑๗-๕๙ ส. ต. ๑๖๙-๗๖ ]


ปกกมตกามา สงฆ สนนปาตาเปตวา ปวาเรต ลภนต ฯ เสสเมตถ ปาลโต อฏกถาโต จ สว เยยเมว ฯ ปวารณกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ------------------ [ ม. ว. ป. ๓๕๙-๖๒ ส. ต. ๑๗๖ ]


จมมกขนธกวณณนา [๑๕๒] จมมกขนธเก ฯ อณณปาวารกนต อณณมย ปาวารก ฯ วหารปปจฉายายนต วหารปจจนเต ฉายาย ฯ วหารสส วฑฒมานจฉายายนตป วทนต ฯ สตตตโถ ปน สตตวณณนา- โตเยว คเหตพโพต เอตถาย สตตวณณนา ฯ สตวเนต เอวน- นามเก วเน ฯ ตสม กร ปฏปาฏยา ป จ จงกมนสตาน มาปตาน ฯ เตส เถโร อตตโน สปปาย จงกมน คเหตวา สมณธมม กโรต ฯ ตสส อารทธวรยสส หตวา จงกมโต ปาทตลาน ภชชส ฯ ชาณห จงกมโต ชาณกานป หตถตลานป ภชชส ฉททาน อเหส ฯ เอว อารทธวรโย วหรนโต โอภาส- นมตตมตตกมป ทสเสต นาสกข ฯ ตสส วรเยน กลมตกายสส จงกมนโกฏย ปาสาณผลเก นสนนสส โย วตกโก อทปาท ต ทสเสต อถโข อายสมโตตอาท วตต ฯ ตตถ อารทธวรยาต ปรปณณปคคหตวรยา ฯ น อนปาทาย อาสเวห จตต วมจจตต สเจ อห อคฆฏต วา อสส วปจต วา เนยโย วา น เม จตต น วมจเจยย อทธา ปนสม ปทปรโม เยน เม จตต น วมจจตต สนนฏาน กตวา สวชชนต โข ปนาต- อาทนา จนเตส ฯ ตตถ โภคาต อปโยคตเถ ปจจตต ฯ ปาตรโหสต เถรสส จตตวาร ตวา อย โสโณ อชช สตวเน [ มหาวคคสส ทตโย ภาโค องเก ๑-๖ ส. ต. ๑๗๗-๘ ]


ปธานภมย นสนโน อม วตกก วตกเกต คนตวา สวตกก สโหฒ คณหตวา วโณปม กมมฏาน กเถสสามต สตวเน ปาตรโหส ฯ ป ตเต อาสเนต ปธานกภกข อตตโน วสนฏาเน โอวทต อาคตสส พทธสส ภควโต นสทนตถ ยถาลาเภน อาสน ป เปตวาว ปธาน กโรนต ฯ อ อลภมานา ปราณปณณานป สงฆรตวา๑ อปร สงฆาฏ ป เปนต ฯ เถโรป อาสน ป เปตวาว ปธาน อกาส ฯ ต สนธาย วตต ป ตเต อาสเนต ฯ ต ก ม สต สตถา อมสส ภกขโน อวเสสกมมฏาเนน อตโถ นตถ อย คนธพพสปเป เฉโก จณณวส อตตโน วสเย กถยมาน ขปปเมว สลลกขสสตต วโณปม กเถต ต ก ม สตอาทมาห ฯ วณาย ตนตสสเร กสลตา นาม วณาย วาทนกสลตา ฯ โส จ ตตถ กสโล ฯ มาตาปตโร หสส อมหาก ปตโต อ สปป สกขนโต กาเยน กลมสสต อท ปน อาสเน นสนเนเนว สกกา อคคณหตนต คนธพพสปปเมว อคคณหาเปส ฯ ตสส สตต สรา ตโย คามา มจฉนา เอกวสต านา เอกนป าส อจเจเต สรมณฑลนต- อาทก คนธพพสปป สพพเมว ปคณ อโหส ฯ อจจายกาต อตอายตา ขรมจฉนา ฯ สรวตต สรสมปนนา ฯ กมม าต ๑. สนถรตวาตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๖-๗ ส. ต. ๑๗๘ ]


กมมกขมา กมมโยคคา ฯ อตสถลาต มนทมจฉนา ฯ สเม คเณ ปตฏ ตาต มชฌเม สเร เปตวา มจฉตา ฯ อจจารทธนต อตคาฬห ฯ อทธจจาย สวตตตต อทธตภาวาย สวตตต ฯ อตลนนต อตสถล ฯ โกสชชายาต กสตภาวตถาย ฯ วรยสมถ๑

อธฏาหต วรยสมปยตต สมถ อธฏาห วรย สมเถน โยเชหต อตโถ ฯ อนทรยาน จ สมต ปฏวชฌาต สทธาทน อนทรยาน สมต สมภาว อธฏาห ฯ ตตถ สทธ ป าย ป จ สทธาย วรย สมาธนา สมาธ จ วรเยน โยชยตา อนทรยาน สมตา อธฏ ตา นาม โหต ฯ สต ปน สพพตถกา ฯ สา สทาป พลวตเยว วฏฏต ฯ ต จ ปน เนส โยชนาวธาน วสทธมคเค อาคตนเยน เวทตพพ ฯ ตตถ จ นมตต คณหาหต ตสม จ สมเถ๒ สต เยน อาทาเส มขพมเพเนว นมตเตน อปปชชตพพ ต สมถนมตต วปสสนานมตต มคคนมตต ผลนมตต จ คณห นพพตเตหต เอวมสส สตถา อรหตเต ปกขปตวา กมมฏาน กเถส ฯ ตตถ จ นมตต อคคเหสต สมถนมตต จ วปสสนานมตต จ อคคเหส ฯ เอโกต อสหาโย ฯ วปกฏโต วตถกาเมห จ กเลสกาเมห จ กาเยน เจว จตเตน จ วปกฏโ ฯ อปปมตโตต กมมฏาเน สต อวชหนโต ฯ อาตาปต กายกเจตสกวรยาตาเปน อาตาปวา ฯ อาตปปต ๑. ปาลย วรยสมตนต ทสสต ฯ ๒. สมภาเวตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๗-๘ ส. ต. ๑๗๘ ]


กเลเสต ห อาตาโป วรย ฯ ปหตตโตต กาเย จ ชวเต จ อนเปกขตาย เปสตตโต วสสฏอตตภาโว นพพาเน วา เปสต- จตโต ฯ นจรสเสวาต กมมฏานารมภโต นจเรเนว ฯ อ ตโรต เอโก ฯ อรหตนต ภควโต สาวกาน อรหนตาน อพภนตโร เอโก มหาสาวโก อโหสต อตโถ ฯ [๑๕๓] วสตวาต วฏพรหมจรยวาโส ฯ กตกรณโยต จตห มคเคห กตตพพ กตวา โต ฯ โอหตภาโรต ขนธภาร กเลสภาร อภสงขารภาร จ โอตาเรตวา โต ฯ อนปปตต- สทตโถต สทตโถ วจจต อรหตต ต ปตโตต อตโถ ฯ ปรกขณภวส โชโนต ขณภวพนธโน ฯ สมมท า วมตโตต สมมา เหตนา การเณน ชานตวา วมตโต ฯ ฉฏานานต ฉ การณาน ฯ อธมตโต โหตต ปฏวชฌตวา ปจจกข กตวา โต โหต ฯ เนกขมมาธมตโตตอาท สพพ อรหตตวเสเนว วตต ฯ อรหตต ห สพพกเลเสห นกขนตตตา เนกขมม ฯ เตเหว ปววตตตตา ปวเวโก ฯ พยาปชฌาภาวโต อพยาปชฌ ฯ อปาทานสส ขยนเต อปปนนตตา อปาทานกขโย ฯ ตณหาย ขยนเต อปปนนตตา ตณหกขโย ฯ สมโมหาภาวโต อสมโมโหต จ วจจต ฯ เกวล สทธามตตกนต ปฏเวธรหต เกวล ปฏเวธ- ป าย อสมมสส สทธามตตก ฯ ปฏจยนต ปนปปน กรเณน วฑฒ ฯ วตราคตตาต มคคปฏเวเธน ราคสส วหตตตาเยว๑

๑. วคตตตาเยวาตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๘-๙ ส. ต. ๑๗๘-๙ ]


เนกขมมสงขาต อรหตต ปฏวชฌตวา สจฉกตวา โต โหต ผลสมาปตตวหาเรน วหรต ฯ ตนนนนมานโสเยว โหตต อตโถ ฯ เสสปเทสป เอเสว นโย ฯ ลาภสกการสโลกนต จตปปจจย- ลาภ จ เตสเยว สกตภาว จ วณณภณน จ ฯ นกามยมาโนต อจฉมาโน ปฏยมาโน ฯ ปวเวกาธมตโตต ปวเวเก อธมตโต อหนต เอว อรหตต พยากโรตต อตโถ ฯ สลพพตปรามาสนต สล จ วต จ ปรามสตวา คหตคหณมตต ฯ สารโต ปจจา- คจฉนโตต สารภาเวน ชานนโต ฯ อพยาปชฌาธมตโตต อพยา- ปชฌ อรหตต พยากโรต ฯ อมนาว นเยน สพพวาเรส อตโถ ทฏพโพ ฯ อปเจตถ เนกขมมาธมตโตต อมสมเยว อรหตต กถต เสเสส ป จส นพพานนต เอเก วทนต ฯ อปเร อสมโมหาธมตโตต เอตเถว นพพาน กถต เสเสส อรหตตนต วทนต ฯ อย ปเนตถ สาโร สพเพเสวเวเตส อรหตตมป นพพานมป กถตเมวาต ฯ ภสาต พลวนโต ทพพรปสทสา ฯ เนวสส จตต ปรยาทยนตต เอตสส ขณาสวสส จตต คเหตวา าต น สกโกนต ฯ กเลสา ห อปปชชมานา จตต คณหนต นาม ฯ อมสสกตนต กเลสา ห อารมมเณน สทธ จตต มสส กโรนต เตส อภาวา อมสสกต ฯ ตนต ปตฏ ต ฯ อาเน ชป- ปตตนต อจลปปตต ฯ วย จสสานปสสตต ตสส เจส จตตสส อปปาทมป วยมป ปสสต ฯ ภสา วาตวฏ ต พลววาตกขนโธ ฯ [ ม. ว. ท. ๙-๑๐ ส. ต. ๑๗๙ ]


เนว น สงกมเปยยาต เอกภาเคน จาเลต น สกกเณยย ฯ น สมปกมเปยยาต ถณ วย สพพภาคโต กมเปต น สกก- เณยย ฯ น สมปเวเธยยาต เวเธตวา ปเวเธตวา ปาเตต น สกกเณยย๑ ฯ เนกขมม อธมตตสสาต อรหตต ปฏวชฌตวา ตสส ฯ เสสปเทสป อรหตตเมว กถต ฯ อปาทานกขยสส จาต อปโยคตเถ สามวจน ฯ อสมโมห จ เจตโสต จตตสส จ อสมโมห อธมตตสส ฯ ทสวา อายตนปปาทนต อายตนาน อปปาท จ วย จ ทสวา ฯ สมมา จตต วมจจตต สมมา เหตนา นเยน อมาย วปสสนาปฏปตตยา๒ ผลสมาปตตวเสน จตต วมจจต นพพานารมมเณ อธมจจต ฯ อถวา อมนา ขณาสวสส ปพพภาคปฏปทา กถตา ฯ ตสส ห อายตนปปาท ทสวา อมาย วปสสนาย อธคตสส อรยมคคสสานภาเวน สพพกเลเสห สมมา จตต วมจจต ฯ เอว ตสส สมมา วมตตสส ฯเปฯ น วชชต ฯ ตตถ สนตจตตสสาต นพพตจตตสส ฯ เสสเมตถ อตตานตถเมว ฯ [๑๕๔] อฬารตถกวณณาต อภนวารฏผลวณณนา ฯ อทเกน ตนตกากปตตวณณาตป วทนต ฯ [๑๕๕] อภชวนต เอเตนาต อภชวนก ฯ กนต ฯ สปป ฯ ๑. ม. น สมปเวเธยยาต เวเตวา ปจาเลต น สกกเณยย ฯ ๒. วปสสนาย ปฏปตตยาตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๑๐-๑ ส. ต. ๑๗๙-๘๐ ]


เตนาห เยน สปเปนาตอาท ฯ [๑๕๖] อณณาห กตปาทกาต อณณาโลมมยกมพเลห อณณาโลเมหเอว วา กตปาทกา ฯ [๑๕๗] น ภกขเว คาวน วสาเณส คเหตพพนตอาทส โมกขาธปปาเยน วสาณาทส คเหต วฏฏตต คณ ปเทส วตต ฯ อนชานาม ภกขเว ปรสยตต หตถวฏฏกนต เอตถ อนชานาม ภกขเว ปรสยตต อนชานาม ภกขเว หตถวฏฏกนต เอว ปจเจก วากยปรสมาปน อธปเปตนต อาห ปรสยตต อตถสารถ วา ฯเปฯ ปรสา วา วฏฏตเยวาต ฯ ปกสวกนต ปกยาน ฯ ปาฏงกนต อนโธลกาเยต อธวจน ฯ [๑๕๘] วาฬรปานต อาหรมาน วาฬรปาน ฯ อกปปยรปากโล อกปปยม โจ ปลลงโกต สารสมาเส วตต ฯ ทฆโลมโก มหาโกชโวต จตรงคลาธกโสโม กาฬโกชโว ฯ จตรงคลาธกาน กร ตสส โลมานต วจนโต จตรงคลโต เหฏา วฏฏตต วทนต ฯ วานจตรอณณามยตถรโกต ภตตจเฉทาทวเสน๑ วานวจตโร อณณามยตถรโก ฯ ฆนปปผโก อณณามยตถรโกต อณณามยโลหตตถรโก ฯ ปกตตลกาต รกขตลลตาตลโปฏก- ตลสงขาตาน ตณณ ตลาน อ ตรปณณา ตลกา ฯ อทธ- โลมต อภโตทส อณณามยตถรณ เอกนตโลมต เอกโตทส ๑. ภตตจเฉทาทวเสนาต ม เ ฯ

[ ม. ว. ท. ๑๒-๒๕ ส. ต. ๑๘๑-๓ ]


อณณามยตถรณนต ทฆนกายฏกถาย วตต ฯ สารสมาเส ปน อทธโลมต เอกโต อคคตปปผ เอกนตโลมต อภโต อคคต- ปปผนต วตต ฯ โกเสยยกฏสสมยนต โกเสยยกสฏมยนต อาจรย- ธมมปาลตเถเรน วตต ฯ สทธโกเสยยนต รตนปรสพพนรหต ฯ ทฆนกายฏกถาย ปเนตถ เปตวา ตลก สพพาเนว โคนกาทน รตนปฏสพพตาน วฏฏนตต วตต ฯ ตตถ เปตวา ตลกนต เอเตน รตนปฏสพพนรหตาป ตลกา น วฏฏตต ทเปต ฯ รตนปฏสพพตาน วฏฏนตต อมนา ปน ยาน รตนปฏสพพตาน ตาน ภมมตถรณวเสน ยถานรป ม จาทส จ อปเนต วฏฏตต ทปตนต เวทตพพ ฯ เอตถ จ วนยปรยาย ปตวา ครเก าตพพตตา อธ วตตนเยเนเวตถ วนจฉโย เวทตพโพ ฯ สตตนตกเทสนาย ปน คหฏานมป วเสน วตตตตา เตส สงคณหนตถ เปตวา ตลก ฯ เป ฯ วฏฏตต วตตนต อปเร ฯ อชนจมเมหต อชนมคจมเมห ฯ ตาน กร จมมาน สขมตราน ฯ ตสมา ทปฏฏตปฏฏาน กตวา สพพนต ฯ เตน วตต อชนป- ปเวณต ฯ อตตร อปรภาค ฉาเทตต อตตรจฉโท วตาน ฯ ต จ โลหตวตาน อธาธปเปตนต อาห อปรพนเธน รตต- วตาเนนาต ฯ รตตวตาเนส จ กาสาว วฏฏต กสมภาทรตตเมว น วฏฏตต คณ ปเทส วตต ฯ มหาอปธานนต ปมาณาตกกนต อปธาน ฯ เอตถ จ ก จาป ทฆนกายฏกถาย อโลหตกาน จ [ ม. ว. ท. ๒๕ ส. ต. ๑๘๓-๔ ]


เทว วฏฏนตเยว ตโต อตตร ลภตวา อ เส ทาตพพาน ทาต อสกโกนโต ม เจ ตรย อตถรตวา อปร ปจจตถรณ ทตวา นปชชตมป ลภตต อวเสเสน วตต ฯ เสนาสนกขนธก- สวณณนาย ปน อคลานสส สสปธาน จ ปาทปธาน จาต ทวยเมว วฏฏต คลานสส พมโพหนาน สนถรตวา อปร ปจจตถรณ ทตวา นปชชตมป วฏฏตต วตตตตา คลาโนเยว ม เจ ตรย อตถรตวา นปชชต ลภตต เวทตพพ ฯ อภนสสาย นสทตนต อปสสาย นสทต ฯ [๑๕๙] ปปาเต ปพพเตต เอตถ ปวตเต ปพพเตตป ปนต ฯ ปวตตนามเก ปพพเตต อตโถ ฯ โสโณ อปาสโกต- อาทส นาเมน โสโณ นาม ตห สรณคมเนห อปาสกตตปฏเว- ทเนน อปาสโก โกฏอคฆหกสส กณณปลนธนสส ธารเณน โกฏกณโณต จ วตตพเพ กฏกณโณต เอว อภ าโต น สกมารโสโณต อธปปาโย ฯ อย ห อายสมโต มหากจจานสส สนตเก ธมม สตวา สาสเน อภปปสนโน สรเณส จ สเลส จ ปตฏ โต ปาปเต ปพพเต ฉายทกสมปนเน าเน วหาร กาเรตวา เถร ตตถ วสาเปตวา จตห ปจจเยห อปฏาต ฯ เตน วตต อายสมโต มหากจจานสส อปฏาโก โหตต ฯ โส กาเลน กาล เถรสส อปฏาน คจฉต ฯ เถโร จสส ธมม เทเสต ฯ เตน สเวคพหโล ธมมจรยาย อสสาหชาโต [ ม. ว. ท. ๒๕-๙ ส. ต. ๑๘๔-๕ ]


วหรต ฯ โส เอกทา สตเถน สทธ วาณชชตถาย อชเชน คจฉนโต อนตรามคเค อฏวย สตเถ นวฏเ รตตย ชนสมพาธ- ภเยน เอกมนต อปกกมม นทท อปค ฉ ฯ สตโถ ปจจส- เวลาย อฏาย คโต ฯ น เอโกป โสณ ปโพเธส ฯ สพเพ วสสรตวา อคมส ฯ โส ปภาตาย รตตยา ปพชฌตวา อฏาย ก จ อปสสนโต สตเถน คตมคค คเหตวา สฆ สฆ คจฉนโต เอก วฏฏรกข อปค ฉ ฯ ตตถ อททส เอก มหากาย วรปทสสน วภจฉ ปรส อฏ โต มตตาน อตตโน มสาน สยเมว ขาทนต ทสวาน โกส ตวนต ปจฉ ฯ เปโตสม ภนเตต ฯ กสมา เอว กโรสต ฯ อตตโน ปพพกมเมนาต ฯ ก ปน ต กมมนต ฯ อห ปพเพ ภารกจฉนครวาส กฏวาณชโช หตวา ปเรส สนตก ว เจตวา ขาท สมเณ จ ภกขาย อปคเต ตมหาก มส ขาทถาต อกโกส เตน กมเมน เอตรห อม ทกข อนภวามต ฯ ต สตวา โสโณ อตวย สเวค ปฏลภ ฯ ตโต ปร คจฉนโต มขโต ปคฆรตกาฬโลหเต เทว เปตทารเก ปสสตวา ตเถว ปจฉ ฯ เตปสส อตตโน กมม กเถส ฯ เต กร ภารกจฉนคเร ทารกกาเล คนธวาณชชาย ชวต กปเปนตา อตตโน มาตร ขณาสเว นมนเตตวา โภเชนตยา เคห คนตวา อมหาก สนตก กสมา สมณาน เทส ตยา ทนนโภชน ภ ชนกสมณาน มขโต กาฬโลหต ปคฆรตต อกโกสส ฯ [ ม. ว. ท. ๒๙ ส. ต. ๑๘๕ ]


เต เตน กมมนา นรเย ปจตวา ตสส วปากาวเสเสน เปตโยนย นพพตตตวา ตทา อม ทกข อนภวนต ฯ ตมป สตวา โสโณ อตวย สเวคชาโต อโหส ฯ โส อชเชน คนตวา กรณย ตเรตวา กลฆร ปจจาคโต เถร อปสงกมตวา กตปฏสณาโร ตมตถ อาโรเจส ฯ เถโรปสส ปวตตนวตตส อาทนวานสเส วภาเวนโต ธมม เทเสส ฯ โส เถร วนทตวา เคห คโต สายมาส ภ ชตวา สยน อปคโต โถกเยว นททายตวา ปฏพชฌตวา สยนตเล นสชช ยถาสต ธมม ปจจเวกขต อารทโธ ฯ ตสส ต ธมม ปจจเวกขโต เต จ โข เปตตตภาเว อนสสรโต สสารทกข อตวย ภยานก หตวา อปฏาส ฯ ปพพชชาย จตต นม ฯ โส วภาตาย รตตยา สรรปฏชคคน กตวา เถร อปคนตวา อตตโน อชฌาสย อาโรเจตวา ปพพชช ยาจ ฯ เตน วตต อถโข โสโณ อปาสโก ฯเปฯ ปพพาเชต ม ภนเต อยโย มหากจจาโนต ฯ [๑๖๐] ตตถ ยถา ยถาตอาทน ปทาน อย สงเขปตโถ เยน เยน อากาเรน อยโย มหากจจาโน ธมม เทเสต อาจกขต ป เปต ปฏเปต ววรต วภชต อตตานกโรต ปกาเสต เตน เตน เม อปปรกขโต เอว โหต ยเทต สกขตตย- พรหมจรย เอกมป ทวส อขณฑ กตวา จรมกจตต ปาเป- ตพพตาย เอกนตปรปณณ เอกทวสมป กเลสมเลน อมลน [ ม. ว. ท. ๒๙ ส. ต. ๑๘๕ ]


กตวา จรมกจตต ปาเปตพพตาย เอกนตปรสทธ สงขลขต ลขตสงขสทส โธตสงขสปปฏภาค จรตพพ อท น สกร อคาร อชฌาวสตา อคารมชเฌ วสนเตน เอกนตปรปณณ ฯเปฯ จรตนต ฯ เอว อตตโน ปรวตกกต โสโณ อปาสโก เถรสส อาโรเจตวา ต ปฏปชชตกาโม อจฉามห ภนเตต- อาทมาห ฯ เถโร ปน น ตาวสส าณ ปรปากคตนต อปธาเรตวา าณปรปาก อาคมยมาโน ทกกร โขตอาทนา ปพพชชาฉนท นวาเรส ฯ ตตถ เอกเสยยนต อทตยเสยย ฯ เอตถ จ เสยยาสเสน เอโก ตฏต เอโก คจฉต เอโก นสทตตอาทนา นเยน วตต จตส อรยาปเถส กายวเวก ทเปต ฯ น เอกนา หตวา สยนมตต ฯ เอกภตตนต เอกภตตโก โหต รตตปรโต วรโต วกาลโภชนาต เอว วตต วกาลโภชนวรต สนธาย วทต ฯ พรหมจรยนต เมถนวรตพรหมจรย สกขตตยา- นโยคสงขาต สาสนพรหมจรย วา ฯ องฆาต โจทนตเถ นปาโต ฯ ตตเถวาต เคเหเยว ฯ พทธสาสน อนย ชาต นจจสล- อโปสถสลนยมาทเภท ป จงค อฏงค ทสงค จ สล ตทน- รป จ สมาธป าภาวน อนย ช ฯ เอต ห อปาสเกน ปพพภาเค อนย ชตพพ พทธสาสน นาม ฯ เตนาห กาลยตต เอกเสยย เอกภตต พรหมจรยนต ฯ ตตถ กาลยตตนต จาตททส ป จททส อฏม ปาฏหารยปกขสงขาเตน กาเลน ยตต [ ม. ว. ท. ๒๙ ส. ต. ๑๘๕ ]


ยถาวตตกาเล วา ตยห อนย ชนตสส ยตต ปฏรป สกกเณยย น สพพกาล สพพทาต อธปปาโย ฯ สพพเมต าณสส อปรปกกตตา ตสส กามาน ทปปหานตาย สมมาปฏปตตย โยคย การาเปต วทต น ปพพชชาฉนท นวาเรต ฯ ปพพชชาภ- สงขาโรต ปพพชต อารมโภ อสสาโห ฯ ปฏปปสสมภต อนทรยาน อปรปกกตตา สเวคสส จ นาตตกขภาวโต วปสม ฯ ก จาป ปฏปปสสมภ เถเรน วตตวธ ปน อนตฏนโต กาเลน กาล เถร อปสงกมตวา ปยรปาสนโต ธมม สณาต ฯ ตสส วตตนเยเนว ทตยมป ปพพชชาย จตต อปปชช ฯ เถรสส จ อาโรเจส ฯ ทตยมป เถโร ปฏกขป ฯ ตตยวาเร ปน าณสส ปรปกกภาว ตวา อทาน น ปพพาเชต กาโลต เถโร ปพพาเชส ฯ ปพพชต จ ต ตณ สวจฉราน อตกกมตวา คณ ปรเยสตวา อปสมปาเทส ฯ ต สนธาย วตต ทตยมป โข โสโณ ฯ เป ฯ อปสมปาเทสต ฯ [๑๖๑] ตตถ อปปภกขโกต กตปยภกขโก ฯ ตทา กร ภกข เยภยเยน มชฌมเทเสเยว วสส ฯ ตสมา ตตถ กตปยาเอว อเหส ฯ เต จ เอกสม คาเม เอโก เอกสม นคเม เทวต เอว วส วส วสส ฯ กจเฉนาต ทกเขน ฯ กสเรนาต อายาเสน ฯ ตโต ตโตต ตสมา ตสมา คามนคมาทโต ฯ เถเรน ห กตปเย ภกข อาเนตวา อ เส อานยมาเนส ปพเพ อานตา [ ม. ว. ท. ๒๙-๓๐ ส. ต. ๑๘๕ ]


เกนจเทว กรณเยน ปกกมส ฯ ก จ กาล อาคเมตวา ปน เตส อานยมาเนส อตเร ปกกมส ฯ เอว ปนปปน อานยเนน สนนปาโต จเรเนว อโหส ฯ เถโรป ตทา เอกวหาร อโหส ฯ เตน วตต ตณณ วสสาน ฯ เป ฯ สนนปาเตตวาต ฯ วสส วฏสสาต วสส อปคนตวา วสตวโต ฯ เอทโส จ เอทโส จาต เอวรโป จ เอวรโป จ ฯ เอวรปาย นาม รปกาย- สมปตตยา สมนนาคโต เอวรปาย ธมมกายสมปตตยา สมนนา- คโตต สโตเยว โส ภควา ฯ น จ มยา สมมขา ทฏโต เอเตน ปถชชนสทธายเอว อายสมา โสโณ ภควนต ทฏ กาโม อโหส อปรภาเค ปน สตถารา สทธ เอกคนธกฏย วสตวา ปจจสสมย อชฌฏโ โสฬสอฏกวคคยาน สตถ สมมขา อฏ กตวา มนสกตวา สพพ เจตสา สมนนาหรตวา อตถธมมปฏ- สเวท หตวา ภณนโต ธมมปส หตปาโมชชาทมเขน สมาหโต สรภ ปรโยสาเน วปสสน ปฏเปตวา สงขาเร สมมสนโต อนปพเพน อรหตต ปาปณ เอตทตถเมว หสส ภควตา อตตนา สทธ เอกคนธกฏวาโส อาณตโตต วทนต ฯ เกจ ปนาห น จ มยา สมมขา ทฏโต อท รปกายทสสนเมว สนธาย วตต ฯ อายสมา ห โสโณ ปพพชตวา เถรสส สนตเก กมมฏาน คเหตวา ฆเฏนโต วายมนโต อนปสมปนโนว โสตาปนโน หตวา อปสมปชชตวา อปาสกาป โสตาปนนา โหนต [ ม. ว. ท. ๓๐ ส. ต. ๑๘๕ ]


อหมป โสตาปนโน กเมตถ จตตนต อปรมคคตถาย วปสสน วฑเฒตวา อนโตวสเสเยว ฉฬภ โ หตวา วสทธปวารณาย ปวาเรส ฯ อรยสจจทสสเนน ภควโต ธมมกาโย ทฏโ นาม โหต ฯ วตต เหต โย โข วกกล ธมม ปสสต โส ม ปสสตต ฯ ตสมาสส ธมมกายทสสน ปเคว สทธ ปวาเรตวา ปน รปกาย ทฏ กาโม อโหสต ฯ [๑๖๒] ปาสาทกนตอาทน ปทาน อตโถ อฏกถายเมว วตโต ฯ ตตถ วสกายกวปผนทตานนต ปฏปกขภตาน ทฏ - จตตวปผนทตานนต อตโถ ฯ ปาสาทกนต วา ทวตตสมหาปรส- ลกขณอสตอนพย ชน พยามปปภา เกตมาลาลงกตาย สมนตป- ปาสาทกาย อตตโน สรรโสภาย สมปตตยา รปกายทสสนพยา- วฏชนสส สพพภาคโต ปสาทาวห ฯ ปสาทนยนต ทสพลจต- เวสารชช ฉอสาธารณาณ อฏารสอาเวณยพทธธมมปปภต อปร- มาณคณคณสมนนาคตาย ธมมกายสมปตตยา ปรกขกชนสส ปสาทนย ปสทตพพยตต ปาสาทก วา ฯ สนตนทรยนต จกขาท- ป จนทรยโลลตาวคเมน วปสนตป จนทรย ฯ สนตมานสนต ฉฏสส มนนทรยสส นพพเสวนภาวปคมเนน วปสนตมานส ฯ อตตมทมถสมถมนปปตตนต โลกตตรป าวมตตเจโตวมตต- สงขาต อตตม ทมถ สมถ จ อนปปตวา อธคนตวา ต ฯ ทนตนต สปรสทธกายสมาจารตาย หตถปาทกกกจจาภาวโต [ ม. ว. ท. ๓๑ ส. ต. ๑๘๕ ]


ทวาทอภาวโต จ กาเยน ทนต ฯ คตตนต สปรสทธวจสมา- จารตาย นรตถกวาจาภาวโต รวาทอภาวโต จ วาจาย คตต ฯ ยตนทรยนต สปรสทธมโนสมาจารตาย อรยทธโยเคน อพยาวฏ- อปปฏสงขเปกขาภาวโต๑ จ มนนทรยวเสน ยตนทรย ฯ นาคนต ฉนทาทวเสน อคมนโต ปหนาน ราคาทกเลสาน อปนาคมนโต อปจจาคมนโต กสสจป อาคสส สพพถาป อกรณโต ปนพภวสส จ อคมนโตต อเมห การเณห นาค ฯ เอตถ จ ปาสาทกนต อมนา รปกาเยน ภควโต ปมาณภตต ทเปต ฯ ปสาทนยนต อมนา ธมมกาเยน ฯ สนตนทรยนตอาทนา เสเสห ปมาณภตต ทเปต ฯ เตน จตปปมาณเก โลกสนนวาเส อนวเสสโต สตตาน ภควโต ปมาณภาโว ปกาสโตต เวทตพโพ ฯ [๑๖๓] เอกวหาเรต เอกคนธกฏย ฯ คนธกฏ ห อธ วหาโรต อธปเปตา ฯ วตถนต วสต ฯ อชโฌกาเส วตนาเมตวาต อชโฌกาเส นสชชาย วตนาเมตวา ฯ ยสมา จ ภควา อายสมโต โสณสส สมาปตตสมาปชชเนน ปฏสนถาร กโรนโต สาวก- สาธารณา สพพา สมาปตตโย อนโลมปฏโลม สมาปชชนโต พหเทว รตต อชโฌกาเส นสชชาย วตนาเมตวา ปาเท ปกขา- เลตวา วหาร ปาวส ตสมา อายสมาป โสโณ ภควโต อธปปาย ตวา ตทนรป สพพา ตา สมาปตตโย อนโลม- ๑. อปปฏสงขานเปกขาภาวโตตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๓๑ ส. ต. ๑๘๕ ]


ปฏโลม สมาปชชนโต พหเทว รตต อชโฌกาเส นสชชาย วตนาเมตวา ปาเท ปกขาเลตวา วหาร ปาวสต เกจ วทนต ฯ ปวสตวา จ ภควตา อน าโต จวร ตโรกรณย กตวาป ภควโต ปาทปสเส นสชชาย วตนาเมต ฯ อชเฌสต อาณาเปส ฯ ปฏภาต ต ภกข ธมโม ภาสตนต ภกข ตยห ธมโม ภาสต อปฏต าณมข อาคจฉต ฯ ยถาสต ยถาปรยตต ธมม ภณาหต อตโถ ฯ สพพาเนว อฏกวคคกานต อฏก- วคคภตาน กามสตตาทน โสฬส สตตาน ฯ สเรน อภาสต สตตสสารณสเรน อภาส ฯ สรภ วเสน กเถสต อตโถ ฯ สรภ ปรโยสาเนต อสสารณาวสาเน ฯ สคคหตานต สมมา อคคหตาน ฯ สมนสกตานต สฏ มนสกตาน ฯ เอกจโจ อคคหณกาเล สมมา อคคเหตวาป ปจฉา สชฌายาทวเสน มนสกรณกาเล พย ชนาน วา มจฉา วาเจต๑ ปทปจจาภฏ วา กโรต น เอวมย ฯ อมนา ปน สมมเทว ยถคคหต มนสกตาน ฯ เตน วตต สมนสกตานต สฏ มนสกตานต ฯ สปธารตานต อตถโตป สฏ อปธารตาน ฯ อตเถ ห สฏ อปธารเต สกกา ปาล สมมา อสสาเรต ฯ กลยาณยาส วาจาย สมนนาคโตต สถลธนตาทน ยถาวธาน วจเนน ปรมณฑลปท- พย ชนาย โปรยา วาจาย สมนนาคโต อโหส ฯ วสสฏายาต ๑. ม. โรเปต ฯ

[ ม. ว. ท. ๓๑-๓ ส. ต. ๑๕๘-๖ ]


วมตตาย ฯ เอเตนสส วมตตวาทต ทสเสต ฯ อเนลคลายาต เอล วจจต โทโส ฯ ต น ปคฆรตต อเนลคลา ฯ ตาย ฯ นทโทสายาต อตโถ ฯ อถวา อเนลคลายาต อเนลาย จ อคลาย จ ฯ นทโทสาย อคลตปทพย ชนาย อปรหนปท- พย ชนายาต อตโถ ฯ ตถาห น ภควา เอตทคค ภกขเว มม สาวกาน ภกขน กลยาณวากกรณาน ยทท โสโณ กฏกณโณต เอตทคเค เปส ฯ อตถสส ว าปนยาต ยถาธปเปต อตถ าเปต๑ สมตถาย ฯ กตวสโสต โส กร มชฌมวยสส ตตเย โกฏาเส โต อากปปสมปนโน จ๒ ปเรส จรตรปพพชโต วย ขายต ต สทธาย ภควา ปจฉต เกจ ฯ ต อการณ ฯ เอว สนต สมาธสข อนภวต ยตโต เอตตก กาล กสมา ปมาท อาปนโนสต ปน อนน ชต สตถา กตวสโสสต ต ปจฉ ฯ เตเนวาห กสส ปน ตว ภกข เอว จร อกาสต ฯ ตตถ กสสาต กการณา ฯ เอว จร อกาสต เอว จราย ฯ เกน การเณน เอว จรกาล ปพพชช อนปคนตวา อคารมชเฌ วสต อตโถ ฯ จร ทฏโ เมต จเรน จรกาเลน มยา ทฏโ ฯ กาเมสต วตถกาเมส กเลสกาเมส จ ฯ อาทนโวต โทโส ฯ อปจาต กาเมส อาทนเว เกนจ ปกาเรน ทฏเป น ตาวาห ฆราวาสโต นกขมต อสกข ฯ กสมา ฯ สมพาโธ ฆราวาโส ๑. ว าเปตนตป ทสสต ฯ ๒. อ ตถ วสทโท โหต ฯ

[ ม. ว. ท. ๓๓ ส. ต. ๑๘๖ ]


อจจาวเจห กจจกรณเยห สมปพยฬโห อาคารยภาโว ฯ เตเนวาห พหกจโจ พหกรณโยต ฯ เอตมตถ วทตวาต กาเมส ยถาภต อาทนวทสสโน จตต จรายตวาป ฆราวาเสน ปกขนทต อ - ทตถ ปทมปลาเส อทกวนท วย วนวฏเฏตเยวาต เอตมตถ สพพาการโต วทตวา ฯ อม อทานนต ปวตต นวตต จ สมมเทว ชานนโต ปวตตย ตนมตเต จ น กทาจป รมตต อทมตถทปก อม อทาน อทาเนส ฯ [๑๖๔] ตตถ ทสวา อาทนว โลเกต สพพสมป สงขารโลเก อนจโจ ทกโข วปรณามธมโมตอาทนา อาทนว โทส ป า- จกขนา ปสสตวา ฯ เอเตน วปสสนาจาโร กถโต ฯ ตวา ธมม นรปธนต สพพปธปฏนสสคคตตา นรปธ นพพานธมม ยถาภต ตวา นสสรณวเวกาสงขตามตสภาวโต มคคาเณน ปฏวชฌตวา ฯ ทสวา ตวาต อเมส ปทาน ฆต ปวตวา พล โหต สห ทสวา ภย โหต ป าย จสส ทสวา อาสวา ปรกขณา โหนตตอาทส วย เหตอตถตา ทฏพพา ฯ อรโย น รมต ปาเปต กเลเสห อารกตตา อรโย สปปรโส อณมตเตป ปาเป น รมต ฯ กสมา ฯ ปาเป น รมต สจต สวสทธกายสมา- จาราทตาย สจ สทธปคคโล ราชหโส วย อจจารฏาเน ปาเป สงกลฏธมเม น รมต นาภนนทต ฯ ปาโป น รมต สจนตป ปาโ ฯ ตสสตโถ ปาโป ปาปปคคโล สจ อนวชช โวทาน- [ ม. ว. ท. ๓๓-๔ ส. ต. ๑๘๖ ]


ธมม น รมต อ ทตถ คามสกราทโย วย อจจารฏาน อสจ สงกเลสธมมเยว รมตต ปฏปกขโต เทสน ปรวตเตต ฯ [๑๖๕] กาฬสโหต กาฬมขา วานรชาต ฯ เสสเมตถ ปาลโต อฏกถาโต จ สว เยยเมวาต ฯ จมมกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ----------------- [ ม. ว. ท. ๓๔-๗ ส. ต. ๑๘๖-๘ ]


เภสชชกขนธกวณณนา [๑๖๖] เภสชชกขนธเก ฯ นจฉาเทนตต รจ น อปปาเทนต ฯ สสสกาต สมทเท ภวา เอกา มจฉชาต ฯ กมภลาตป วทนต ฯ สสคคนต๑ ปรสสาวต ฯ เตลปรโภเคนาต สตตาหกาลกปรโภค สนธาย วตต ฯ ปฏเหต ปสเตห ฯ อพภท นาม โอสร- ปสมย ฯ ฉกณกนต๒ โคมย ฯ ปากตกจณณ นาม อปกก- กสาวจณณ ฯ เตน เปตวา คนธจณณ สพพ วฏฏตต วทนต ฯ สวณณเครโกต สวณณตตถาท ฯ อ ชนปปสนนต อ ชนตถาย อปปสตพพ ยงก จ จณณชาต ฯ สาม คเหตวาต เอตถ สปปทฏสส อตถาย อ เน ภกขนา คหตมป สาม คหตสงขเมว คจฉตต เวทตพพ ฯ ฆรทนนกาพาโธ นาม วสกรณตถาย ฆรณยา ทนนเภสชชสมฏ โต อาพาโธ ฯ เตนาห วสกรณปานกสมฏ ตโรโคต ฯ ฆรสทโท เจตถ อเภเทน ฆรณยา วตตมาโน อธปเปโต ฯ อกฏยเสนาต อนภสงขเตน มคคยเสน ฯ กฏากเฏนาต มคเค ปจตวา อจาเลตวาว ปรสสาวเตน มคคยเสนาต คณ ปเทส วตต ฯ [๑๖๗] คฬกรณนต คฬกรณฏาน ฯ อจฉสาลนต วตต โหต ฯ อวสสตถาต สาสงกา ฯ อปปมตตเกป ปวาเรนตต ๑. ปาลย สสฏนต ทสสต ฯ ๒. ปาลย ฉกนนต ฯ

[ ม. ว. ท. ๓๘-๕๘ ส. ต. ๑๘๘-๙๑ ]


อปปมตตเกป คหเต ปวาเรนต ฯ พหมห คหเต อ เส นปปโหตต ม มานา อปปมตตก คเหตวาป ปวาเรนตต อธป- ปาโย ฯ ปฏสงขาป ปฏกขปนตต ทวา โภชนตถาย ภวสสตต สลลกเขตวาป ปฏกขปนต ฯ สมพาเธ ทหนกมม ปฏกเขปาภาวา วฏฏต ฯ อภโต ปสนนาต อโภ ปสนนา ฯ มาฆาโตต มา ฆาเตถ ปาณโนต เอว มาฆาตโฆสนโฆสตทวโส ฯ [๑๖๘] มธโคฬกนต สกกราทห สยตตปว ฯ อาย เทตต อายทาน เทต ฯ วณณนต สรรวณณ ฯ สขนต กายกเจตสก- สข ฯ พลนต สรรถาม ฯ ปฏภาณนต ยตตมตตปฏภาณ๑ ฯ วาต อนโลเมตต วาต อนโลเมตวา หรต ฯ วตถ โสเธตต ธมนโย สทธ กโรต ฯ อามาวเสส ปาเจตต สเจ อามาวเสสก โหต ต ปาเจต ฯ อนปปเวจฉตต เทต ฯ วาต จ พยปเนตต สมพนธตพพ ฯ นน จ ปรมปรโภชเนน กาเรตพโพต กสมา วตต ฯ ปรมปรโภชน ห ป จนน โภชนาน อ ตเรน นมนตตสส ต เปตวา อ ป จนน โภชนาน อ ตร ภ ชนตสส โหต ฯ อเม จ ภกข โภชชยาค ปรภ ชส ป จส โภชเนส อ ตรนต อาห โภชชยาคยา ห ปวารณา โหตต ฯ ยสมา ป จนน โภชนาน อ ตร ปฏกขปนตสส วตตา ปวารณา โภชชยาค ปฏกขปนตสสาป โหตเยว ตสมา ๑. ยตตมตตปฏภาณนต ม เ ฯ

[ ม. ว. ท. ๖๑-๘๒ ส. ต. ๑๙๑-๔ ก. ]


โภชชยาคป โอทนคตกาเยวาต อธปปาโย ฯ สขโมช ปกขปสต ภควา ปรภ ชสสตต ม มานา ปกขปส ฯ [๑๖๙] ปาฏลคาโมต เอวนามโก มคธรฏเ เอโก คาโม ฯ ตสส กร คามสส มาปนทวเส คามงคณฏาเน เทว ตโย ปาฏลงกรา ปวโต อพภชชตวา นกขมส ฯ เตน ต ปาฏล- คาโมเตวว โวหรส ฯ ตทวสรต ต ปาฏลคาม อวสร อนปาปณ ฯ ปาฏลคามกาต ปาฏลคามวาสโน ฯ อปาสกาต เต กร ภควโต ปมทสสเนน เกจ สรเณส จ สเลส จ ปตฏ ตา ฯ เตน วตต อปาสกา เยน ภควา เตนปสงกมสต ฯ ปาฏลคาเม กร อชาตสตตโน ลจฉวราชน จ มนสสา กาเลน กาล คนตวา เคหสามเก เคหโต นหรตวา มาสมป อฑฒมาสมป วสนต ฯ เตน ปาฏลคามวาสโน มนสสา นจจปททตา เอเตส เจว๑ อาคตกาเล วสนฏาน ภวสสต เอกปสเส๑ อสสราน ภณฑปฏสามนฏาน เอกปสเส วสนฏาน เอกปสเส อาคนตกาน อทธกมนสสาน เอกปสเส ทลททาน กปณมนสสาน เอกปสเส คลานาน วสนฏาน ภวสสตต สพเพส อ ม อฆฏเฏตวา วสนป- ปโหนก นครมชเฌ มหต สาล กาเรส ฯ ตสมา นาม อาวสถา- คารนต ฯ อาคนตวา วสนต เอตถ อาคนตกาต อาวสโถ ฯ ตเทว อคาร อาวสถาคาร ฯ ตทวส จ ต นฏาน อคมาส ฯ ๑-๑. เอเตส เว---ภวสสตต เอกปสเสต ม เ ฯ

[ ม. ว. ท. ๘๒-๖ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


เต ตตถ คนตวา กฏกมมสธากมมจตตกมมาทวเสน สปร- นฏ ต สสชชต เทววมานสทส ทวารโกฏกโต ปฏาย โอโล- เกตวา อท อาวสถาคาร อตวย มโนรมม สสสรก เกน นโข ปม ปรภตต อมหาก ทฆรตต หตาย สขาย อสสาต จนเตส ฯ ตสมเยว จ ขเณ ภควา ต คาม อนปปตโตต อสโสส ฯ เตน เต อปปนนปตโสมนสสา อมเหห ภควา คนตวาป อาเนตพโพสยา โสสยเมวอมหากวสนฏาน สมปตโต อชช มย ภควนต อธ วสาเปตวา ปม ปรภ ชาเปสสาม ตถา ภกขสงฆ ภกขสงเฆ อาคเต เตปฏก พทธวจน อาคตเมว ภวสสต สตถาร มงคล วทาเปสสาม ธมม กถาเปสสาม อต ตห รตเนห ปรภตเต ปจฉา อมหาก ปเรส จ ปรโภโค ภวสสต เอว โน ทฆรตต หตาย สขาย ภวสสตต สนนฏาน กตวา เอตทตถเมว ภควนต อปสงกมส ฯ ตสมา เอวมาหส อธวาเสต โน ภนเต ภควา อาวสถาคารนต ฯ เตนปสงกมสต ก จาป ต ตทวสเมว ปรนฏ ตตตา เทววมาน วย สสชชต สปฏชคคต พทธารห ปน กตวา น ป ตต พทธา ห นาม อร ชฌาสยา อร ารามา อนโตคาเม วเสยย วา โน วา ตสมา ภควโต รจ ชานตวาว ป เปสสามาต จนเตตวา เต ภควนต อปสงกมส ฯ อทาน ภควโต รจ ชานตวา ตถา ป าเปตกามา เยนาวสถาคาร เตนปสงกมส ฯ [ ม. ว. ท. ๘๖-๗ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


สพพสนถร อาวสถาคาร สนถรตวาต เอตถ สนถรณ สนถร สพโพ สกโล สนถร เอตถาต สพพสนถร ฯ อถวา สนถรตนต สนถร สพพ สนถร สพพสนถร ฯ ต สพพสนถร ฯ ภาว- นปปสกนทเทโส จาย ฯ ยถา สพพเมว สนถต โหต เอว สนถรตวาต อตโถ ฯ สพพปม ตาว โคมย นาม สพพมงคเลส วฏฏตต สธาปรกมมกตมป ภม อลลโคมเยน โอป ฉาเปตวา ปรสกขภาว ตวา ยถา อกกนตฏาเน ปท ป ายต เอว จตชชาตคนเธห ลมเปตวา อปร นานาวณณกฏสารเก สนถรตวา เตส อปร มหาปฏ กโกชเว อาท กตวา หตถตถรกาทห นานา- วณเณห อตถรเกห สนถรตพพยตตก สพโพกาส สนถราเปส ฯ เตน วตต สพพสนถร อาวสถาคาร สนถรตวาต ฯ อาสนานต มชฌฏาเน ตาว มงคลตถมภ นสสาย มหารห พทธาสน ป เปตวา ตตถ ย ย มทก จ มโนรมม จ ปจจตถรณ ต ต ปจจตถรตวา อภโตโลหตก มน ทสสน อปธาน อปทหตวา อปร สวณณรชตตารกาวจตตวตาน พนธตวา คนธทามปปผทามปฏทามาทห๑ อลงกรตวา สมนตา ทวาทสหตเถ าเน ปปผชาล กาเรตวา ตสหตถมตต าน ปฏสาณยา ปรกขปาเปตวา ปจฉมภตต นสสาย ภกขสงฆสส ปลลงกป- อปสสยปมณฑปาทน๒ ป าเปตวา อปร เสตปจจตถรเณห ๑-ปตตทามาทหตป ทสสต ฯ ๒. ปลลงกอปสสยม จปาทนตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๘๗ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


ปจจตถราเปตวา สาลาย ปาจนปสส อตตโน นสชชาโยคค กาเรส ฯ ต สนธาย วตต อาสนาน ป าเปตวาต ฯ อทก- มณกนต มหากจฉก สเมขล อทกจาฏ ฯ เอว ภควา ภกขสงโฆ จ ยถารจยา หตถปาเท โธวสสนต มข วกขาเลสสนตต เตส เตส าเนส มณวณณสส อทกสส ปเรตวา วาสตถาย นานาปปผาน เจว อทกวาสจณณาน จ ปกขปตวา กทลปณเณห ปทหตวา ปตฏาเปส ฯ เตน วตต อทกมณก ปตฏาเปตวาต ฯ เตลปปทป อาโรเปตวาต รชตสวณณาทมยทณฑาส ทณฑทปกาส โยนกรปกาทน๑ หตเถป ปตสวณณรชตาทมยกปลลกาส จ เตลปปทเป ชลยตวา ฯ เยน ภควา เตนปสงกมสต เอตถ ปน เต ปาฏลคามยอปาสกา น เกวล อาวสถาคารเมว อถโข สกลสมมป คาเม วถโย สชชาเปตวา ธเช อสสาเปตวา เคหทวาเรส ปณณฆเฏ จ กทลอาทโย จ ปาเปตวา สกลคาม ทปมาลาทห วปปกณณตารก วย กตวา ขรปเก ทารเก ขร ปาเยถ ทหรกมาเร ลห ลห โภเชตวา สยาเปถ อจจาสทท มา กรตถ อชช เอกรตต สตถา อนโตคาเม วสสสต พทธา นาม อปปสททกามา โหนตต เภร จาราเปตวา สย ทณฑทปกา อาทาย เยน ภควา เตนปสงกมส ฯ อถโข ภควา นวาเสตวา ปตตจวรมาทาย สทธ ภกขสงเฆน เยน อาวสถาคาร ๑. โยธก...อตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๗๘ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


เตนปสงกมต ยสสทาน ภนเต ภควา กาล ม ตต เอว กร เตห กาเล อาโรจเต ภควา ลาขารเสน ตนตรตต- โกวฬารปปผวณณรตต ทปฏฏ กตตรยา ปทม กนเตนโต วย สวธาย ตมณฑล ปฏจฉาเทนโต นวาเสตวา สวณณปามงเคน ปทมกลาป ปรกขปนโต วย วชชลตาสสสรก กายพนธน พนธตวา รตตกมพเลน คชกมภ ปรโยนทธนโต วย รตน- สตพเพเธ สวณณคฆเก ปวาฬชาล ขปมาโน วย มหต สวณณ- เจตเย รตตกมพลก จก ปฏม จนโต วย คจฉนต ปณณจนท รตตวลาหเกน ปฏจฉาทยมาโน วย กา จนครมตถเกส ปกก- ลาขารส ปรส จนโต วย จตตกฏปพพตมตถก วชชลตาชาเลน ปรกขปนโต วย จ สจกกวาฬสเนรยคนธรมหาปว๑ จาเลตวา คหต นโครธผลสมานวณณ รตตวรปสกล ปารปตวา วนคหนโต เกสรสโห วย อทยปพพตกฏโต ปณณจนโท วย พาลสรโย วย จ อตตนา นสนนตรสณฑโต๒ นกขม ฯ อถสส กายโต เมฆมขโต วชชกลาปา วย รสมโย นกขมตวา สวณณรสธารา- ปรเสกป ชรปตตปปผผลสาขาวฏเป๓ วย สมนตโต รกเข กรส ฯ ตาวเทว จ อตตโน ปตตจวรมาทาย มหาภกขสงโฆ ภควนต ปรวาเรส ฯ เต จ น ปรวาเรตวา ตภกข เอวรปา อเหส ๑. สกลจกกวาฬ...อตป ทสสต ฯ ๒. อตตนา นสนนจารมณฑปโตตป ทสสต ฯ ๓. ม. สวณณรสธาราสทเส ฯ

[ ม. ว. ท. ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


อปปจฉา สนตฏา ปววตตา อสสฏา อารทธวรยา วตตาโร วจนกขมา โจทกา ปาปครหโน สลสมปนนา สมาธสมปนนา ป าสมปนนา วมตตสมปนนา วมตตาณทสสนสมปนนา ฯ เตห ปรวารโต ภควา รตตกมพลปรกขตโต วย สวณณกขนโธ รตตปทมสณฑมชฌคตา วย สวณณนาวา ปวาฬเวทกาปรกขตโต วย สวณณปาสาโท วโรจตถ ฯ มหากสสปปปมขา ปน มหาเถรา เมฆวณณ ปสกลจวร ปารปตวา มณจมมกา๑

วย มหานาคา ปรวารยส วนตราคา ภนนกเลสา วชฏตชฏา ฉนนพนธนา กเล วา คเณ วา อลคคา ฯ อต ภควา สย วตราโค วตราเคห วตโทโส วตโทเสห วตโมโห วตโมเหห นตตณโห นตตณเหห นกกเสโส นกกเลเสห สย พทโธ อนพทเธห ปรวารโต ปตตปรวารต วย เกสร เกสรปรวารตา วย กณณกา อฏนาคสหสสปรวารโต วย ฉททนโต นาคราชา นวต- หสสหสสปรวารโต วย ธตรฏโ หสราชา เสนางคปรวารโต วย จกกวตต มรคณปรวารโต วย สกโก เทวราชา พรหมคณ- ปรวารโต วย หารตมหาพรหมา ตาราคณปรวโต วย ปณณ- จนโท อสเมน พทธเวเสน อปรมาเณน พทธวลาเสน ปาฏลคาม- คามน มคค ปฏปชช ฯ อถสส ปรตถมกายโต สวณณวณณา ฆนพทธรสมโย อฏหตวา อสตหตถฏาน อคคเหส ฯ ปจฉม- ๑. มณวมมวมมตาตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๘๗ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


กายโต ทกขณปสสโต วามปสสโต สวณณวณณา ฆนพทธ- รสมโย อฏหตวา อสตหตถฏาน อคคเหส ฯ อปร เกสน- ตโต ปฏาย สพพเกสาวตเตห โมรคววณณา ฆนพทธรสมโย อฏหตวา คคณตเล อสตหตถฏาน อคคเหส ฯ เหฏา ปาทตเลห ปวาฬวณณา รสมโย อฏหตวา ฆนปวย อสต- หตถฏาน อคคเหส ฯ ทนตโต อกขน เสตฏานโต นขาน จ มสวนมตตฏานโต โอทาตา ฆนพทธรสมโย อฏหตวา อสต- หตถฏาน อคคเหส ฯ รตตปตวณณาน สมภนนฏานโต ม ชฏวณณา รสมโย อฏหตวา อสตหตถฏาน อคคเหส ฯ สพพตถกเมว ปภสสรา รสมโย อฏหส ฯ เอว สมนตา อสตหตถมตตฏาน ฉพพณณา พทธรสมโย วชโชตมานา วปผนทมานา วธาวมานา ก จนทณฑทปกาห นจฉรตวา อากาส ปกขนนา มหาทปชาลา วย จาตททปกมหาเมฆโต นกขนต- วชชลตา วย จ ทโสทส ปกขนทส ยาห สพเพ ทสาภาคา สวณณจมปกปปเผห วกรยมานา วย สวณณฆฏโต นกขนต- สวณณรสธาราห อาส จมานา วย ปสารตสวณณปฏฏปรกขตตา วย เวรมภวาตสมทธตกสกกณณการกกราตปปผจณณสโม- กณณา วย จนปฏจณณสมปรร ชตา วย จ วโรจส ฯ ภควโตป อสตอนพย ชนพยามปปภาปรกเขปสมชชล ทวตตส- มหาปรสลกขณปฏมณฑต สรร อพภมหกาทอปกกเลสวมตต [ ม. ว. ท. ๘๗ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


สมชชลตารกาปภาสต๑ วย คคณตล วกสต วย ปทมวน สพพ- ผาลผลโล วย โยชนสตโก ปารจฉตตโก ปฏปาฏยา ปตาน ทวตตสจนทาน ทวตตสสรยาน ทวตตสจกกวตตน ทวตตสเทว- ราชาน ทวตตสมหาพรหมาน สรยา สร อภภวมาน วย วโรจตถ- ยถาต ทสห ปารมห ทสห อปปารมห ทสห ปรมตถ- ปารมหต สมมเทว ปรปรตาห สมตสาย ปารมห อลงกต กปปสตสหสสาธกาน จตตาร อสงเขยยาน ทนเนน ทาเนน รกขเตน สเลน กเตน กลยาณกมเมน เอกสม อตตภาเว สโม- สรตวา วปาก ทาต โอกาส อลภมาเนน สมพาธปปตเตน วย นพพตตต นาวาสหสสสส ภณฑ เอกนาว อาโรปนกาโล วย สกฏสหสสสส ภณฑ เอกสกฏ อาโรปนกาโล วย ป จวสตยา คงคาน สมภชชมขทวาเร เอกโต ราสภตกาโล วย จ อโหส ฯ อมาย พทธรสยา โอภาสมานสสาป ภควโต ปรโต อเนกาน ทณฑทปกาสหสสาน อกขปส ฯ ตถา ปจฉมโต วามปสเส ทกขณปสเส ฯ ชาตกสมจมปกวนมาลการตตปปลนลปปลพกล- สนธวาราทปผาน เจว๒ นลปตาทวณณสคนธคนธจณณาน จ จาตททปกมหาเมฆวสสฏสลลวฏ โย วย วฏ โย วปปกรยส ฯ ป จงคกตรยนคโฆสา เจว พทธธมมสงฆคณปฏสยตตา ถตโฆสา จ สพพา ทสา ปรยมานา มขรา วย อกส ฯ เทวสปณณ- ๑. สมชชลนตตารกาวภาสตนตป ทสสตฯ ๒. สนทวาร...อตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๘๗ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


นาค ยกข คนธพพ มนสสาน อกขน อมตปาน วย ลภส ฯ อมสม ปน าเน ตวา ปทสหสเสห คมนวณณ วตต วฏฏต ฯ ตตรท มขมตต ฯ เอว สพพงคสมปนโน กมปยนโต วสนธร อเหยนโต ปาณาน ยาต โลกวนายโก ทกขณ ปม ปาท อทธรนโต นราสโภ คจฉนโต สรสมปนโน โสภเต ทปทตตโห คจฉโต พทธเสฏสส เหฏาปาทตล มท สม สมผสเต ภม รชสานปลมปต นนน าน อนนมต คจฉนเต โลกนายเก อนนต จ สม โหต ปว จ อเจตนา ปาสาณา สกขรา เจว กถลา ขาณกณฏกา สพเพ มคคา ววชชนต คจฉนเต โลกนายเก นาตทเร อทธรต นจจาสนเน จ นกขป อฆฏฏยนโต นยยาต อโภ ชาณ จ โคปผเก นาตสฆ ปกกมต สมปนนจรโณ มน น จาตสณก ยาต คจฉมาโน สมาหโต อทธ อโธ ตรย จ ทส จ วทส ตถา น เปกขมาโน โส ยาต ยคมตต ห เปกขต นาควกกนตจาโร โส คมเน โสภเต ชโน [ ม.ว. ท. ๘๗ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


จาร คจฉต โลกคโค หาสยนโต สเทวเก อสภราชาว โสภนโต จารจารว เกสร โตสยนโต พห สตเต คามเสฏ อปาคมต ฯ วณณนากาโล นาม กเรส ฯ เอววเธส กาเลส ภควโต สรรวณเณ วา คณวณเณ วา ธมมกถกสส ถาโมเยว ปมาณ ฯ วณเณต จณณยปเทห คาถาพนเธห วา ยตตก สกโกต ตตตก วตตพพ ฯ ทกกถตนต วา อตตเถน ปกขนโนต วา น วตตพโพ ฯ อปรมาณวณณา ห พทธา ภควนโต ฯ เตส พทธาป อนวเสสโต วณณ วตต อสมตถา ฯ สกลป ห กปป วทนตา ปรโยสาเปต น สกโกนต ปเคว อตรา ปชาต ฯ อมนา สรวลาเสน อลงกตปฏยตต ปาฏลคาม ปวสตวา ภควา ปสนนจตเตน ชเนน ปปผคนธธปวาสจณณาทห ปชยมาโน อาวสถาคาร ปาวส ฯ เตน วตต อถโข ภควา นวาเสตวา ปตตจวรมาทาย สทธ ภกขสงเฆน เยน อาวสถาคาร เตนป- สงกมต ฯ ปาเท ปกขาเลตวาต ยทป ภควโต ปาเท รโชชลล น อปลมปต เตส ปน อปาสกาน กสลาภวฑฒ อากงขนโต ปเรส ทฏานคต อาปชชนตถ ภควา ปาเท ปกขาเลส ฯ อปจ อปาทนนกสรร นาม สตกาตพพมป โหตต ตทตถมป ภควา นหานปาทโธวนาน กโรตเยว ฯ ภควนตเยว ปรกขตวาต ภควนต ปรโต กตวา ฯ ตตถ ภควา ภกขน เจว อปาสกาน จ มชเฌ [ ม. ว. ท. ๘๗ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


นสนโน คนโธทเกน นหาตวา ทกลจมพเฏน นโรทก กตวา ชาตหงคลเกน มชชตวา รตตกมพลปลเว เต ปเ ปตา รตตสวณณฆนปฏมา วย อตวย วโรจตถ ฯ อย ปเนตถ โปราณาน วณณภณนมคโค คนตวาน มณฑลมาฬ นาควกกนตจารโณ โอภาสยนโต โลกคโค นสท วรมาสเน ตห นสนโน นรทมมสารถ เทวาตเทโว สตป ลกขโณ พทธาสเน มชฌคโต วโรจต สวณณเนกข วย ปณฑกมพเล เนกข ชมโพนทสเสว นกขตต ปณฑกมพเล วโรจต วตมโล มณ เวโรจโน ยถา มหาสาโลว สมผลโล เมรราชาวลงกโต สวณณถปสงกาโส ปทโม โกกนโท ยถา ชลนโต ทปรกโขว ปพพตคเค ยถา สข เทวาน ปารฉตโตว สพพผลโล วโรจถาต๑ ฯ [๑๗๐] ปาฏลคามเก อปาสเก อามนเตสต ยสมา เตส อปาสเกส พห ชนา สเล ปตฏ ตา ตสมา ปม ตาว สลวปตตยา อาทนว ปกาเสตวา ปจฉา สลสมปทาย อานสส ทสเสต ป จเม คหปตโยตอาทนา ธมมเทสนตถ อามนเตส ฯ ๑. วโรจตตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๘๘ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


ตตถ ทสสโลต นสสโล ฯ อภาวตโถ ห เอตถ ทสสทโท ทปป โตอาทส วย ฯ สลวปนโนต วปนนสโล ภนนสวโร ฯ เอตถ จ ทสสโลต ปเทน ปคคลสส สลาภาโว วตโต ฯ โส ปนสส สลาภาโว ทวโธ อสมาทาเนน วา สมาทนนสส เภเทน วาต ฯ เตส ปรโม น ตถา สาวชโช ยถา ทตโยต สาวชชตร ยถาธปเปตาทนวนมตต สลาภาว ปคคลา- ธฏานาย เทสนาย ทสเสต สลวปนโนต วตต ฯ เตน ทสสโลต ปทสส อตถ ทสเสต ฯ ปมาทาธกรณนต ปมาทการณา ฯ อท จ สตต คหฏาน วเสน อาคต ปพพชตานมป ปน ลพภเตว ฯ คหฏโ ห เยน เยน สปปฏาเนน ชวต กปเปต ยท กสยา ยท วณชชาย ยท โครกเขน ฯ ปาณาตปาตาทวเสน ปมตโต ตต ยถากาล สมปาเทต น สกโกต ฯ อถสส กมม วนสสต ฯ มาฆาตกาเล ปาณาตปาต ปน อทนนาทานาทน จ กโรนโต ทณฑวเสน มหต โภคชาน นคจฉต ฯ ปพพชโต ทสสโล ปมาทการณา สลโต พทธวจนโต ฌานโต สตตอรย- ธนโต จ ชาน นคจฉต ฯ ปาปโก กตตสทโทต คหฏสส อสโก อสกกเล ชาโต ทสสโล ปาปธมโม ปรจจตตอธโลก- ปรโลโก สลากภตตมตตมป น เทตต จตปปรสมชเฌ ปาปโก กตตสทโท อพภคคจฉต ปพพชตสส อสโก นาม สตถ สาสเน ปพพชตวา นาสกข สลาน รกขต น พทธวจน คเหต [ ม. ว.ท. ๘๘ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


เวชชกมมาทห ชวต ฉห อคารเวห สมนนาคโตต เอว ปาปโก กตตสทโท อพภคคจฉต ฯ อวสารโทต คหฏโ ตาว อวสส พหนน สนนปาตฏาเน โกจ มม กมม ชานสสต อถ ม นคคณหสสนต วา ราชกลสส วา ทสสนตต สภโย อปสงกมต มงกภโต ปตตกขนโธ อโธมโข นสทต วสารโท หตวา กเถต น สกโกต ฯ ปพพชโตป พห ภกข สนนปตตา อวสส โกจ มม กมม ชานสสต อถ เม อโปสถมป ปวารณมป เปตวา สาม โต จาเวตวา นกกฑฒสสนตต สภโย อปสงกมต วสารโท หตวา กเถต น สกโกต ฯ เอกจโจ ปน ทสสโลป สมาโน ทปปโต วจรต โสป อชฌาสเยน มงก โหตเยว วปปฏสาร- ภาวโต ฯ สมมฬโห กาล กโรตต ทสสลสส ห มรณม เจ นปนนสส ทสสลยกมมาน สมาทาย วตตตฏานาน อาปาถ- มาคจฉนต โส อมมเลตวา อตตโน ปตตทาราททสสนวเสน อธโลก ปสสต นมมเลตวา คตนมตตปฏานวเสน ปรโลก ปสสต ตสส จตตาโร อปายา กมมานรป อปฏหนต สตตสเตน ปหรยมาโน วย อคคชาลาย อาลงคยมาโน วย จ โหต โส วาเรถ วาเรถาต ววรนโตว มรต ฯ เตน วตต สมมฬโห กาล กโรตต ฯ กายสส เภทาต อปาทนนกกขนธ- ปรจจาคา ฯ ปรมมรณาต ตทนนตร อภนพพตตกขนธคคหเณ ฯ อถวา กายสส เภทาต ชวตนทรยสส อปจเฉทา ฯ [ ม. ว. ท. ๘๘ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


ปรมมรณาต จตโต อทธ ฯ อปายนตอาท สพพ นรยเววจน ฯ นรโย ห สคคโมกขเหตภตา ป สงขาตา อยา อเปตตตา สขาน วา อายสส อาคมนสส อภาวา อปาโย ฯ ทกขสส คต ปฏสรณนต ทคคต ฯ โทสพหลตาย วา ทฏเน กมมนา- ภนพพตตา คตต ทคคต ฯ ววสา นปตนต เอตถ ทกกฏ- การโนต วนปาโต วนสสนตา วา เอตถ นปตนต สมภชช- มานงคปจจงคาต วนปาโต ฯ นตถ เอตถ อสสาทส โต อโยต นรโย ฯ อถวา อปายคคหเณน ตรจฉานโยน ทเปต ฯ ตรจฉานโยน ห อปาโย สคตโต อเปตตตา น ทคคต มเหสกขาน นาคราชาทน สมภวโต ฯ ทคคตคคหเณน เปตวสย ทเปต ฯ โส ห อปาโย เจว ทคคต จ สคตโต อปยาตตตา ทกขสส จ คตภตตตา ฯ น ต วนปาโต อสรสทส อวนปต- ตตตา ฯ เปตมหทธกาน วมานานป นพพตตนต ฯ วนปาตค- คหเณน อสรกาย ทเปต ฯ โส ห ยถาวตเตนตเถน อปาโย เจว ทคคต จ สพพสมปตตสมสสเยห วนปาตตตา๑ วนปาโตต จ วจจต ฯ นรยคคหเณน ปน อวจอาทก อเนกปปการ นรยเมว ทเปต ฯ อปปชชตต นพพตตต ฯ อานสสกถา วตตวปรยาเยน เวทตพพา ฯ อย ปน วเสโส ฯ สลวาต สมาทานวเสน สลวา ฯ สลสมปนโนต ปรสทธ ปรปณณ จ ๑. วนปตตตตาตป ทสสต ฯ

[ ม. ว.ท. ๘๘-๙ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


กตวา สลสส สมปาทเนน สลสมปนโน ฯ โภคกขนธนต โภคราส ฯ สคต สคค โลกนต เอตถ สคตคคหเณน มนสสคตป สงคยหต ฯ สคคคคหเณน เทวคตเอว ฯ ตตถ สนทรา คตต สคต ฯ รปาทห วสเยห สฏ อคโคต สคโค ฯ โส สพโพป ลชชนฏเน โลโกต ฯ [๑๗๑] ปาฏลคามเย อปาสเก พหเทว รตต ธมมยา กถายาต อ ายป ปาลมตตาย ธมมกถาย เจว อาวสถา- นโมทนากถาย จ ฯ ตถาห ภควา ยสมา อชาตสตตนา ตตถ ปาฏลปตตนคร มาเปนเตน อ าส คามนคมราชธานส เย สลาจารสมปนนา กฏมพกา เต อาเนตวา ธนธ าน ฆรวตถ- เขตตวตถาทน เจว ปรหาร จ ทาเปตวา นเวสยนต ตสมา ปาฏลคามยา อปาสกา อานสสทสสาวตาย วเสสโต สลครกาต๑

สพพคณาน จ สลสส อธฏานภาวโต เตส ปม สลานสเส ปกาเสตวา ตโต ปร อากาสคงค โอตาเรนโต วย ปโวช อากฑฒนโต วย มหาชมพมตถเก คเหตวา จาเลนโต วย โยชนปปมาณ มหามธ จกกยนเตน ปเฬตวา สมธร มธรส ปายมาโน วย จ ปาฏลคามกาน อปาสกาน หตสขาวห ปกณณกกถ กเถนโตป อาวาสทาน นาเมต คหปตโย มหนต ป ตมหาก อาวาโส มยา ปรภตโต ภกขสงเฆน ปรภตโต มยา ๑. อ ตถ อตสทโท นตถ ฯ

[ ม. ว.ท. ๘๙ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


จ ภกขสงเฆน จ ปรภตเต ธมมรตเนนป ปรภตโตเยว โหต เอว ตห รตเนห ปรภตเต อปปเมยโยว วปาโก อปจ อาวาสทานสม ทนเน สพพทาน ทนนเมว โหต ภมมฏก- ปณณสาลาย วา สาขามณฑปสส วา สงฆ อททสส กตสส อานสโส ปรจฉนทต น สกกา อาวาสทานานภาเวน ห ภเว นพพตตมานสสาป สมปฬตคพภวาโส นาม น โหต ทวาทส- หตโถ โอวรโก วยสส มาตกจฉ อสมพาโธว โหตต เอว นานานยวจตต พหธมมกถ กเถตวา สต อณห ปฏหนต ตโต วาฬมคาน จ สรสเป จ มกเส สสเร จาป วฏ โย ตโต วาตาตโป โฆโร ส ชาโต ปฏห ต เลณตถ จ สขตถ จ ฌายต จ วปสสต วหารทาน สงฆสส อคค พทเธน วณณต ตสมา ห ปณฑโต โปโส สมปสส อตถมตตโน วหาเร การเย รมเม วาสเยตถ พหสสเต เตส อนน จ ปาน จ วตถเสนาสนาน จ ทเทยย อชภเตส วปปสนเนน เจตสา เต ตสส ธมม เทเสนต สพพทกขา ปนทน ย โส ธมม อธ าย ปรนพพาต อนาสโวต เอว อยมป อาวาสทาเน อานสโส อยมป อาวาสทาเน อานสโสต [ ม. ว. ท. ๘๙ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


พหเทว รตต อตเรกทยฑฒยาม อาวาสทานานสส กเถส ฯ ตตถ อมา คาถา จ สงคห อารฬหา ปกณณกธมมเทสนา ปน สงคห นาโรหต ฯ สนทสเสตวาตอาทน วตตตถาเนว ฯ อภกกนตาต อภกกนตา เทว ยามา คตา ฯ ยสสทาน กาล ม ถาต ยสส คมนสส ตมเห กาล ม ถ ฯ คมนกาโล ตมหาก คจฉถาต วตต โหต ฯ กสมา ปน ภควา เต อยโยเชสต ฯ อนกมปาย ตยามรตต นสทตวา วตนาเมนตาน เตส สรเร อาพาโธ อปปชเชยย ภกขสงโฆป จ มหา ตสส สยนนสชชาน โอกาส ลทธ วฏฏต อต อภยานกมปาย อยโยเชส ฯ ส าคารนต ปาฏเยกก ส าคาร นาม ตตถ นตถ ฯ เต กร คหปตโย ตสเสว อาวสถาคารสส เอกปสเส ปฏสาณ ปรกขปาเปตวา กปปยม จ ป าเปตวา ตตถ กปปยปจจตถรณาน อตถรตวา อปร สวณณรชตตารกคนธมาลาท- ทามปฏมณฑต วตาน พนธตวา คนธเตลปปทป อาโรปยส อปเปวนาม สตถา ธมมาสนโต วฏาย โถก วสสเมตกาโม อธ นปชเชยย เอว โน อท อาวสถาคาร ภควตา จตห อรยาปเถห ปรภตต ทฆรตต หตาย สขาย ภวสสตต ฯ สตถาป ตเทว สนธาย ตตถ สงฆาฏ ป าเปตวา สหเสยย กปเปส ฯ ต สนธาย วตต ส าคาร ปาวสต ฯ ตตถ ปาทโธวนฏานโต ปฏาย ยาว ธมมาสนา อคมาส ฯ เอตตเก าเน คมน [ ม. ว. ท. ๘๙-๙๐ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


นปผนน ฯ ธมมาสน ปตวา โถก อฏาส ฯ อท ตตถ าน ฯ เทว ยาเม ธมมาสเน นสท ฯ เอตตเก าเน นสชชา นปผนนา ฯ อปาสเก อยโยเชตวา ธมมาสนโต โอรยห ยถาวตเต าเน สหเสยย กปเปส ฯ เอต าน ภควตา จตห อรยาปเถห ปรภตต อโหสต ฯ [๑๗๒] สนธวสสการาต สนโธ จ วสสกาโร จ เทว พราหมณา ฯ มคธมหามตตาต มคธร โ มหาอมจจา มคธรฏเ วา มหามตตา มหตยา อสสรยมตตาย สมนนาคตาต มคธมหามตตา ฯ ปาฏลคาเม นคร มาเปนตต ปาฏลคาม- สงขาเต ภมปปเทเส นคร มาเปนต ฯ ปพเพ ปาฏลคาโมต ลทธนาม าน อทาน นคร กตวา มาเปนตต อตโถ ฯ วชชน ปฏพาหายาต ลจฉวราชน อายมขปจฉนทนตถ ฯ วตถนต ฆรวตถน ฆรปตฏาปนฏานาน ฯ จตตาน นมนต นเวสนาน มาเปตนต ร โ ราชมหามตตาน จ นเวสนาน มาเปต วตถวชชาปากาน จตตาน นมนต ฯ เต กร อตตโน สปปานภาเวน เหฏาปวย ตสหตถมตเต าเน อธ นาคาน นวาสปรคคโห อธ ยกขาน อธ ภตาน นวาสปรคคโห อธ ปาสาโณ วา ขาณโก วา อตถต ชานนต ฯ เต ตทา สปป ชปปตวา ตาทส สารมภฏาน ปรหรตวา อนารมเภ าเน ตาห วตถปรคคาหกาห เทวตาห สทธ มนตยมานา วย ตตเคหาน มาเปนต ฯ อถวา [ ม. ว. ท. ๙๐ ส. ต. ๑๙๔ ก. ]


เนส สรเร เทวตา อธมจจตวา ตตถ ตตถ นเวสนาน มาเปต จตต นเมนต ฯ ตา จตส โกเณส ขาณเก โกฏเฏตวา วตถมห คหตมตเต ปฏวคจฉนต ฯ สทธกลาน สทธา เทวตา ตถา กโรนต อสสทธกลาน อสสทธา เทวตา จ ฯ กการณา ฯ สทธาน ห เอว โหต อธ มนสสา นเวสน มาเปนตา ปม ภกขสงฆ นสทาเปตวา มงคล วทาเปสสนต อถ มย สลวน- ตาน ทสสน ธมมกถ ป หาวสชชน อนโมทน จ โสต ลภสสาม มนสสา ทาน ทตวา อมหาก ปตต ทสสนตต ฯ อสสทธา เทวตาป อตตโน อจฉานรป เตส ปฏปตต ปสสต กถ จ โสต ลภสสามาต ตถา กโรนต ฯ ตาวตเสหต ยถา ห เอกสม กเล เอก ปณฑต มนสส เอกสม จ วหาเร เอก พหสสต ภกข อปาทาย อสกกเล มนสสา ปณฑตา อสกวหาเร ภกข พหสสตาต สทโท อพภคคจฉต เอวเมว สกก เทวราชาน วสสกมม จ เทวปตต อปาทาย ตาวตสา ปณฑตาต สทโท อพภคคโต ฯ เตนาห ตาวตเสหต ฯ เสยยถาปตอาทนา เทเวห ตาวตเสห สทธ มนเตตวา วย สนธวสสการา นคร มาเปนตต ทสเสต ฯ ยาวตา อรยาน อายตนนต ยตตก อรยมนสสาน โอสรณฏาน นาม อตถ ฯ ยาวตา วณชชปโถต ยตตก วาณชาน อาหฏภณฑสส ราสวเสเนว กยวกกยฏาน นาม วาณชาน วสนฏาน วา อตถ ฯ อท อคคนครนต เตส [ ม. ว. ท. ๙๐-๑ ส. ต. ๑๙๔ ก.-ข. ]


อรยายตนวณชชปถาน อท นคร อคค ภวสสต เชฏก ปาโมกข ฯ ปฏเภทนนต ภณฑปฏเภทนฏาน ฯ ภณฑคณ กาน โมจนฏ- านนต วตต โหต ฯ สกลชมพทเป อลทธภณฑมป ห อเธว ลภสสต อ ตถ วกกย อคจฉนตมป อเธว วกกย คจฉสสต ตสมา อเธว ปฏ ภนทสสตต อตโถ ฯ อายนต ยาน๑ จตส ทวาเรส จตตาร สภาย เอกนต เอว ทวเส ทวเส ป จสต- สหสสาน ตตถ อฏหสสนต ตานสส ภาวน อายาน ทสเสต๒ ฯ อคคโต วาตอาทส จการตเถ วาสทโท ฯ อคคนา จ อทเกน จ มถเภเทน จ นสสสสตต อตโถ ฯ ตสส ห เอโก โกฏาโส อคคนา นสสสสต นพพาเปตมป น น สกขสสนต ฯ เอก โกฏาส คงคา คเหตวา คมสสต ฯ เอโก อมนา อกถต อมสส อมนา อกถต อมสส วทนตาน ปสณวาจาน วเสน ภนนาน มนสสาน อ ม เภเทน วนสสสสต ฯ เอว วตวา ภควา ปจจสกาเล คงคาตร คนตวา กตมขโธวโน ภกขาจาร- กาล อาคมยมาโน นสท ฯ สนธวสสการาป อมหาก ราชา สมณสส โคตมสส อปฏาโก โส อมเห อปคเต ปจฉสสต สตถา กร ปาฏลคาม อคมาส ก ตสส สนตก อปสงกมตถ น อปสงกมตถาต อปสงกมมหาต จ วตเต นมนตยตถ น นมนตยตถาต ปจฉสสต น นมนตยมหาต จ วตเต ๑. อ ตถ ปน อายานมป หต ทสสต ฯ ๒. ตาน สภาวาน อายานต ทสเสตตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๙๑ ส. ต. ๑๙๔ ข. ]


อมหาก โทส อาโรเปตวา นคคณหสสต อท จาป มย อกตฏาเน นคร มาเปม สมณสส โข ปน โคตมสส คตคตฏาเน กาฬกณณสตตา ปฏกกมนต ต มย นครมงคล วาจาเปสสามาต จนเตตวา สตถาร อปสงกมตวา นมนตยส ฯ เตน วตต อถโข สนธวสสการาตอาท ฯ ปพพณหสมยนต ปพพณหกาเล ฯ นวาเสตวาต คามปปเวสนนหาเรน นวาสน นวาเสตวา กายพนธน พนธตวา ฯ ปตตจวรมาทายาต ปตต จ จวร จ อาทยตวา กายปฏพทธ กตวา จวร ปารปตวา ปตต หตเถน คเหตวาต อตโถ ฯ [๑๗๓] สลวนเตตถาต สลวนเต อตตโน วสนฏาเน ฯ ส เตต กายวาจาจตเตห ส เต ฯ ตาส ทกขณมาทเสต สงฆสส ทนเน จตตาโร ปจจเย ตาส ฆรเทวตาน อปทเสยย ปตต ทเทยย ฯ ปชตา ปชยนตต อเม มนสสา อมหาก าตกาป น โหนต ตถาป โน ปตต เทนต อารกข สสวหต กโรถาต สฏ อารกข กโรนต ฯ มานตา มานยนตต กาลานกาล พลกมมกรเณน มานตา เอเต มนสสา อมหาก าตกาป น โหนต ตถาป จตมมาสฉมมาสนตเร โน พลกมม กโรนตต มาเนนต อปปนนปรสสย หรนต ฯ ตโต นนต ตโต น ปณฑตชาตก มนสส ฯ โอรสนต อเร เปตวา สวฑฒต ฯ ยถา มาตา โอรส ปตต อนกมปต อปปนนปรสสย- [ ม. ว.ท. ๙๒ ส. ต. ๑๙๔ ข. ]


หรณตถเมวสส วายมต เอว อนกมปนตต อตโถ ฯ ภทราน ปสสตต สนทราน ปสสต ฯ [๑๗๔] อนโมทตวาต เตห ตทา ปสตป สส อนโมทนวเสน เตส ธมมกถ กตวา ฯ สนธวสสการาป ยา ตตถ เทวตา อาส ตาส ทกขณมาทเสต ภควโต วจน สตวา เทวตาน ปตต อทส ฯ ต โคตมทวาร นาม อโหสต ตสส นครสส เยน ทวาเรน ภควา นกขม ต โคตมทวาร นาม อโหส ฯ คงคาย ปน อตตรณตถ อโนตณณตตา โคตมตตถ นาม นาโหส ฯ ปราต ปณณา ฯ สมตตตกาต ตฏสม อทกสส ตตตา ภรตา ฯ กากเปยยาต ตเร ตกาเกห ปาต สกกเณยยอทกา ฯ ตหป ปเทห อภโต กลสม ปรปณณภาวเมว วทต ฯ อฬมปนต ปารคมนตถาย ลหเก ทารภณเฑ คเหตวา กวาฏผลเก วย อ ม สมพนเธ กาต อาณโย โกฏเฏตวา นาวาสงเขเปน กต ฯ กลลนต เวฬนฬาทเก สงฆรตวา วลลอาทห กลาปวเสน พนธตวา กต ฯ เอตมตถ วทตวาต เอต มหาชนสส คงคทก- มตตสสาป เกวล ตรต อสมตถต อตตโน ปน ภกขสงฆสส จ อตคมภรวตถต สสารมหณณว ตรตวา ตภาว จ สพพาการโต วทตวา ตทตถปรทปน อม อทาน อทาเนส ฯ อทานคาถาย อตโถ ปน อฏกถาย ทสสโตเยว ฯ ตตถ อทกฏานสเสต อธวจนนต ยถาวตตสส ยสสกสสจ อทกฏานสส เอต [ ม. ว.ท. ๙๒-๓ ส. ต. ๑๙๔ ข. ]


อณณวนต อธวจน ฯ น สมททสเสวาต อธปปาโย ฯ สรนต อธ นท อธปเปตา สรต สนทตต กตวา ฯ คมภร- วตถตนต อคาธฏเน คมภร สกลโลกตตยพยาปตาย วตถต ฯ วสสชชาต อสสชช อปปตวาเอว ปลลลาน เตส อตรณโต ฯ กลล ห ชโน ปพนธตต กลล พนธต อายาส อาปชชต ฯ วนาเอว กลเลนาต อทส อทก กลเลน อทเสน วนาเอว ฯ ตณณา เมธาวโน ชนาต อรยมคคาณสงขาตาย เมธาย สมนนาคตตตา เมธาวโน พทธา จ พทธสาวกา จ ตณณา ปรตเร ปตฏ ตา ฯ [๑๗๕] โกฏคาโมต มหาปนาทสส ร โ ปาสาทโกฏย กตคาโม ฯ ปตตสส ปาสาทสส ถปกาย ปตฏ ตฏาเน นวฏคาโมต อตโถ ฯ อรยสจจานนต เย ปฏวชฌนต เตส อรยภาวกราน สจจาน ฯ อนนโพธาต อพชฌเนน อชานเนน ฯ อปปฏเวธาต อปปฏวชฌเนน ฯ อนโพโธ เจตถ ปพพภาคย าณ ฯ ปฏเวโธ มคคาเณน อภสมโย ฯ ตตถ ยสมา อนโพธปพพโก ปฏเวโธ อนโพเธน วนา น โหต อนโพโธป เอกจโจ ปฏเวธสมพนโธ ตทภยาภาวเหตก จ วฏเฏ สสรณ ตสมา วตต อนนโพธา ฯ เป ฯ ตมหาก จาต ฯ ตตถ สนธาวตนต ปฏสนธคคหณวเสน ภวโต ภวนตรปคมเนน สนธาวต ฯ สสรตนต อปราปร จวนปปชชนวเสน สสรต ฯ มม เจว ตมหาก จาต [ ม. ว. ท. ๙๓-๔ ส. ต. ๑๙๔ ข. ]


มยา จ ตมเหห จ ฯ อถวา สนธาวต สสรตนต สนธาวน สสรณ มม เจว ตมหาก จ อโหสต เอวเมตถ อตโถ เวทตพโพ ฯ สสตนต สสรต ฯ ภวเนตต สมหตาต ทฆรชชยา พทธสกณ วย รชชหตโถ ปรโส เทสนตร ตณหารชชยา พทธสตตสนตาน อภสงขาโร ภวนตร เนต เอตายาต ภวเนตต ฯ สา ภวโต ภวนยนสมตถา ตณหารชช อรยมคคสตเถน สฏ หตา ฉนนา อปปวตตกตาต ภวเนตต สมหตา ฯ [๑๗๖] ยานสส ภมต ยตถ สกกา โหต ยาน อารยห ยาเนน คนต อย ยานสส ภม นาม ฯ ยานา ปจโจโรหตวาต วหารสส พห ทวารโกฏเก ยานโต โอโรหตวา ฯ นลาต อท สพพสงคาหกวจน ฯ นลวณณาตอาท ตสเสว วภาคทสสน ฯ ตตถ น เตส ปกตวณโณ นโล นลวเลปนวลตตคตตตตา ปเนต วตต ฯ นลวตถาต ปฏทกลโกเสยยาทนป เนส นลาเนว โหนต ฯ นลาลงการาต นลมณห อลงกาเรห นลปปเผห จ อลงกตา ฯ เต กร อลงการา สวณณวจตตาป อนทนลมณ- โอภาเสห เอกนลา วย ขายนต รถาป เนส นลมณขจตา นลวตถปรกขตตา นลธชา นลจมมจมมเกห นลาภรเณห อสเสห ยตตา ปโตทยฏ โยป นลาเยวาต อมนา นเยน สพพปเทส อตโถ เวทตพโพ ฯ ปฏวตเตสต ปหร ฯ กสส เช อมพปาลต เชต อาลปน ฯ โภต อมพปาล กการณาต วตต โหต ฯ [ ม. ว.ท. ๙๔-๖ ส. ต. ๑๙๔ ข.-ค. ]


สาหารนต เอตถ อาหรนต อมสมา ราชปรสา พลนต อาหาโร ตพภตชนปโท๑ เตน สหต สาหาร สชนปทนต อตโถ ฯ องคล อปโผเฏสนต องคล จาเลส ฯ อมพกายาต มาตคาเมน ฯ อปจารวจน เหต อตถส ยทท อมพกา มาตคาโม ชนกาต ฯ โอโลเกถาต ปสสถ ฯ อปโลเกถาต อปวตตตวา โอโลเกถ ฯ ปนปปน ปสสถาต อตโถ ฯ อปสหรถาต อปเนถ อม ลจฉว- ปรส ตมหาก จตเตน ตาวตสปรส อปสหรถ อปเนถ อลลยา- เปถ ฯ ยเถว ตาวตสา อภรปา ปาสาทกา นลาทนานาวณณา เอวมเม ลจฉวราชาโนป ตาวตเสห สมเก กตวา ปสสถาต อตโถ ฯ กสมา ปน ภควา อเนกสเตห สตเตห จกขาทน รปาทส นมตตคคาห ปฏเสเธตวา อธ มหนเตน อสสาเหน นมตตคคาเห นโยเชตต ฯ หตกามตาย เตส ภกขน ยถา อายสมโต นนทสส หตกามตาย สคคสมปตตทสสน ฯ ตตร กร เอกจเจ ภกข โอสสนนวรยา ฯ เต สมปตตยา ปโลเภนโต อปปมาเทน สมณธมม กโรนตาน เอวรปา อสสรยสมปตต สลภาต สมณธมเม อสสาหชนนตถ อาห ฯ อถวา นยท นมตตคคาเห นโยชน เกวลมปน ทพพสมปตตสทสา เอเตส ราชน อสสรยสมปตตต อนปพพกถาย สพพสมปตตกถน วย ทฏพพ ฯ อนจจลกขณวภาวนตถ จาป เอวมาห ฯ นจรสเสว ๑. ม. ตพภตตชนปโท ฯ

[ ม. ว. ท. ๙๖ ส. ต. ๑๙๔ ค. ]


ห สพเพปเม อชาตสตตสส วเสน วนาส ปาปณสสนต อถ เนส รชชสรสมปตต ทสวา ตภกข ตถารปายป นาม สร- สมปตตยา วนาโส ป ายสสตต อนจจลกขณ ภาเวตวา สห ปฏสมภทาห อรหตต ปาปณสสนตต อนจจลกขณวภาว- นตถ อาห ฯ อธวาเสตต อมพปาลยา นมนตตภาว ตวาป กสมา นมนเตนตต ฯ อสสททหนตาย จ วตตสเสน จ ฯ สา ห ธตตา อตถ อนมนเตตวาป นมนเตสนต วเทยยาต เตส อโหส ฯ ธมม สตวา คมนกาเล จ นมนเตตวา คมน นาม มนสสาน วตตเมว ฯ [๑๗๗] อภ าตาต าตา ป าตา ปากฏา ฯ สนถา- คาเรต มหาชนสส สนถมภนาคาเร วสสมนตถาย กเต อคาเร ฯ สา กร สนถาคารสาลา นครมชเฌ อโหส ฯ จตส ทวาเรส ตาน ป ายต ฯ จตห ทสาห อาคตมนสสา ปม ตตถ วสสมตวา ปจฉา อตตโน อตตโน ผาสกฏาน คจฉนต ฯ ราชกลาน รชชกจจสนถรณตถ กต อคารนตป วทนตเยว ฯ ตตถ ห นสทตวา ลจฉวราชาโน รชชกจจ สนถาเรนต กโรนต วจาเรนต ฯ สนนสนนาต เตส นสทนตถเยว ป ตเตส มหารห- ปจจตถรเณส สมสสตเสตจฉตเตส อาสเนส สนนสนนา ฯ อเนก- ปรยาเยน พทธสส วณณ ภาสนตต ราชกลกจจ เจว โลกตถ- กรย จ วจาเรตวา อเนเกห การเณห พทธสส วณณ ภาสนต [ ม. ว. ท. ๙๖-๘ ส. ต. ๑๙๔ ค. ]


กเถนต ทเปนต ฯ ปณฑตา ห เต ราชาโน สทธาสมปนนา โสตาปนนาป สกทาคามโนป อนาคามโนป อรยสาวกา ฯ เต สพเพป โลกยชฏ ภนทตวา พทธาทน ตณณ รตนาน วณณ ภาสนต ฯ ตตถ ตวโธ พทธวณโณ นาม จรยวณโณ สรร- วณโณ คณวณโณต ฯ ตตรเม ราชาโน จรยาย วณณ อารภส ทกกร วต กต สมมาสมพทเธน กปปสตสหสสา- ธกาน จตตาร อสงเขยยาน ทส ปารมโย ทส อปปารมโย ทส ปรมตถปารมโยต สมตสปารมโย ปเรนเตน าตตถจรย โลกตถจรย พทธตถจรย มตถก ปาเปตวา ป จ มหาปรจจาเค ปรจจชนเตนาต อฑฒจฉกเกห ชาตกสเตห พทธวณณ กเถนตา ตสตภวน ปาเปตวา ปยส ฯ ธมมสส วณณ ภาสนตา ปเนเต ภควตา ธมโม เทสโต นกายโต ป จ นกายา โหนต ปฏกโต ตณ ปฏกาน องคโต นว องคาน ขนธโต จตราสตธมมกขนธสหสสานต โกฏาสวเสน ธมมคณ กถยส ฯ สงฆสส วณณ ภาสนตา สตถ ธมมเทสน สตวา ปฏลทธสทธา กลปตตา โภคกขนธ เจว าตปรวฏฏ จ ปหาย เสตจฉตต อปรชช เสนาปต เสฏ ภณฑาคารกฏานนตราทน อคณย ตวา นกขมม สตถ สาสเน ปพพชนต เสตจฉตต ปหาย ปพพชตาน ภททยราชมหากปปนปกกสาตอาทราชปพพชตานเยว พทธกาเล อสตสหสสาน อเหส อเนกโกฏธน ปหาย ปพพ- [ ม. ว.ท. ๙๘ ส. ต. ๑๙๔ ค. ]


ชตาน ปน ยสกลปตต โสณเสฏ ปตต รฏปาลกลปตตาทน ปรจ- เฉโท นตถ เอวรปา จ เอวรปา จ กลปตตา สตถ สาสเน ปพพชนตต ปพพชชาสงเขปวเสน สงฆคณ กถยส ฯ สโห เสนาปตต เอวนนามโก เสนาย อธปต ฯ เวสาลย ห สตต- สหสสาน สตตสตาน สตต จ ราชาโน ฯ เต สพเพป สนน- ปตตวา สพเพส มน คเหตวา รฏ วจาเรต สมตถ เอก วจนถาต วจนนตา สหราชกมาร ทสวา อย สกขสสตต สนนฏ- าน กตวา ตสส รตตมณวณณกมพลปรโยนทธ เสนาปตจฉตต อทส ฯ ต สนธาย วตต สโห เสนาปตต ฯ นคณสาวโกต นคณสส นาฏปตตสส ปจจยทายโก อปฏาโก ฯ ชมพทป- ตลสม ห ตโย ชนา นคณาน อคคปฏากา นาฬนทาย อปาล คหปต กปลปเร วปโป สกโก เวสาลย อย สโห เสนาปตต ฯ นสนโน โหตต เสสราชน ปรสาย อคคนเตน อาสนาน ป า- ปยส สหสส ปน มชเฌ าเนต เอตสม ป ตเต มหารเห ราชาสเน นสนโน โหต ฯ นสสสยนต นพพจกจฉ อทธา เอกเสน ฯ น เหเต ยสส วา ตสส วา อปเปสกขสส เอว อเนกสเตห การเณห วณณ ภาสนต ฯ เยน นคณโ นาฏปตโต เตนปสงกมต นคณโ กร นาฏปตโต สจาย สโห กสสจเทว สมณสส โคตมสส วณณ กเถนตสส สตวา สมณ โคตม ทสสนาย อปสงกมสสต มยห ปรหาน ภวสสตต จนเตตวา [ ม. ว.ท. ๙๘ ส. ต. ๑๙๔ ค. ]


ปมตรเยว สห เสนาปต เอตทโวจ เสนาปต อมสม โลเก อห พทโธ อห พทโธต พห วจรนต สเจ ตว ก จ ทสสนาย อปสงกมตกาโม อโหส ม ปจเฉยยาส อห เต ยตตฏาน- เยว เปเสสสาม อยตตฏานโต นวาเรสสามต ฯ โส ต กถ อนสสรตวา สเจ ม เปเสสสต คมสสาม โน เจ น คมสสามต จนเตตวา เยน นคณโ นาฏปตโต เตนป- สงกม ฯ อถสส วจน สตวา นคณโ มหาปพพเตน วย พลวโสเกน โอตถโฏ ยตถทานสสาห คมน น อจฉาม ตตเถว คนตกาโม ชาโต หโตหมสมต อนตตมโน หตวา ปฏพาหน- ปายมสส กรสสามต จนเตตวา ก ปน ตวนตอาทมาห ฯ เอว วทนโต จรนต โคณ ตณเฑน๑ ปหรนโต วย ชลมาน ปทป นพพาเปนโต วย ภตตภรต ปตต นกกชชนโต วย จ สหสส อปปนน ปต วนาเสส ฯ คมยาภสงขาโรต หตถยานาทน โยชาปนคนธมาลาทคคหณวเสน ปวตโต ปโยโค ฯ โส ปฏป- ปสสมภต โส วปสนโต ฯ ทตยมป โขต ทตยวารมป ฯ อมสม จ วาเร พทธสส วณณ ภาสนตา ตสตภวนโต ปฏาย ยาว มหาโพธปลลงกา ทสพลสส เหฏา ปาทตเลห อปร เกสคเคห ปรจฉนทตวา ทวตตสมหาปรสลกขณ อสตอนพย ชน- พยามปปภาน วเสน สรรวณณ กถยส ฯ ธมมสส วณณ ๑. อ ตถป อทโสว ปาโ ทสสต ฯ วมสตพพ ฯ ทณเฑนาต ม เ ฯ

[ ม. ว.ท. ๙๘ ส. ต. ๑๙๔ ค. ]


ภาสนตา เอกปเทป เอกพย ชเนป อวกขลต นาม นตถต สกถตวเสเนว ธมมคณ กถยส ฯ สงฆสส วณณ ภาสนตา เอวรป ยสสรวภว ปหาย สตถ สาสเน ปพพชตา น โกสชช- ปกตกา โหนต เตรสส ปน ธตงคคเณส ปรปรการโน หตวา สตตส อนปสสนาส กมม กโรนต อฏตตสอารมมณวภตตโย วล เชนตต ปฏปทาวเสน สงฆคเณ กถยส ฯ ตตยวาเร ปน พทธสส วณณ ภาสมานา อตป โส ภควาต สตตนตปรยาเย- เนว พทธคเณ กถยส ฯ สวากขาโต ภควตา ธมโมตอาทนา สตตนตปรยาเยเนว ธมมคเณ สปฏปนโน ภควโต สาวก- สงโฆตอาทนา สตตนตปรยาเยเนว สงฆคเณ จ กถยส ฯ ตโต สโห จนเตส อเมส ลจฉวราชกลาน ตตยทวสโต ปฏาย พทธธมมสงฆคเณ กเถนตาน มข นปปโหต อทธา อโนมคณ- สมนนาคโต โส ภควา อมทาน อปปนน ปต อวชหตวาว อห อชช สมมาสมพทธ ปสสสสามต ฯ อถสส ก ห เม กรสสนต นคณาต วตกโก อทปาท ฯ ตตถ ก ห เม กรสสนตต ก นาม มยห นคณา กรสสนต ฯ อปโลกตา วา อนปโลกตา วาต อาปจฉตา วา อนาปจฉตา วา ฯ น ห เม เต อาปจฉตา ยานวาหนสมปตตอสสรยยสวเสส ทสสนต นาป อนาปจฉตา กรสสนต๑ อผล เอเตส อาปจฉนนต ๑. ม. มาเรสสนต ฯ

[ ม. ว. ท. ๙๘-๙ ส. ต. ๑๙๔ ค. ]


อธปปาโย ฯ ทวา ทวเสต๑ ทวสสส ทวา มชฌนตเก อตก- กนตมตเต ฯ เวสาลยา นยยาสต ยถา ห คมหกาเล เทเว วฏเ อทก สนทมาน นท โอตรตวา โถกเมว คนตวา ตฏต นปปวตตต เอว สหสส ปมทวเส ทสพล ปสสสสามต อปปนนาย ปตยา นคณเน ปฏพาหตกาโล ฯ ยถา จ ทตย- ทวเส เทเว วฏเ อทก สนทมาน นท โอตรตวา โถก คนตวา วาลกป ช ปหรตวา อปปวตต โหต เอว สหสส ทตยทวเส ทสพล ปสสสสามต อปปนนาย ปตยา นคณเน ปฏพาหต- กาโล ฯ ยถา ตตยทวเส เทเว วฏเ อทก สนทมาน นท โอตรตวา ปราณปณณ สกขทณฑก นฬกจวราทน ปรกฑฒนต วาลกป ช ภนทตวา สมททนนนเมว โหต เอว สโห ตตย- ทวเส ตณณ วตถน คณกถ สตวา อปปนเน ปตปามชเช อผลา นคณา นปผลา นคณา กมเม อเม กรสสนต คมสสามห สตถ สนตกนต คมน อภนหรตวา เวสาลยา นยยาส ฯ นยยนโต จ จรสสาห ทสพลสส สนตก คนตกาโม ชาโต น โข ปน เม ยตต อ าตกเวเสน คนตนต เยเกจ ทสพลสส สนตก คนตกามา สพเพ นกขมนตต โฆสน กาเรตวา ป จ รถสตาน โยชาเปตวา อตตมรเถ โต เตห เจว ป จห รถสเตห มหตยา จ ปรสาย ปรวโต คนธปปผ- ๑. ปาลย ทวา ทวสสาต ฯ

[ ม. ว.ท. ๙๙ ส. ต. ๑๙๔ ค. ]


จณณวาสาทน คาหาเปตวา นยยาส ฯ เยน ภควา เตนปสงกมต อาราม ปวสนโต ทรโตว อสตอนพย ชนาน พยามปปภา ทวตตสมหาปรสลกขณาน ฉพพณณา ฆนพทธรสมโย ทสวา เอวรป นาม ปรส เอว อาสนเน วสนต เอตตก กาล นาททส ว จโต วตมห อลาภา วต เมต จนเตตวา มหานธ ทสวา ทลททปรโส วย ส ชาตปตปาโมชโช เยน ภควา เตนปสงกม ฯ ธมมสส จ อนธมม พยากโรนตต โภตา โคตเมน วตตการณสส อนการณ กเถนต ฯ การณวจโน เหตถ ธมมสทโท เหตมห าณ ธมมปฏสมภทาตอาทส วย ฯ การณนต เจตถ ตถา ปวตตสส สททสส อตโถ อธปเปโต ตสส ปวตตเหต- ภาวโต ฯ อตถปปยตโต ห สททปปโยโค ฯ อนการณนต จ โส เอว ปเรห ตถา วจจมาโน ฯ สหธมมโก วาทาน- วาโทต ปเรห วตตการเณน สการโณ หตวา ตมหาก วาโท วา ตโต ปร ตสส อนวาโท วา โกจ อปปมตตโกป ว ห ครหตพพ าน การณ น อาคจฉต ฯ อท วตต โหต ก สพพากาเรนป ตว วาเท คารยห การณ นตถต ฯ อนพ- ภกขาตกามาต น อภเตน วตตกามา ฯ อตถ สห ปร- ยาโยตอาทน อตโถ เวร ชกณเฑ อาคตนเยเนว เวทตพโพ ฯ ปรเมน อสสาเสนาต จตมมคคจตปผลสงขาเตน อตตเมน อสสา- เสน ฯ อสสาสาย ธมม เทเสตต อสสาสนตถาย สนถมภนตถาย [ ม. ว. ท. ๙๙ ส. ต. ๑๙๔ ค. ]


ธมม เทเสต ฯ อต ภควา อฏหงเคห สหเสนาปตสส ธมม เทเสต ฯ [๑๗๘] อนวจจการนต อนวทตวา จนเตตวา ตลยตวา กาตพพ กโรหต วตต โหต ฯ สาธ โหตต สนทโร โหต ฯ ตมหาทสสม ห ม ทสวา ม สรณ คจฉนเต นคณ ทสวา นคณ สรณ คจฉนเต ก อย สโห ทฏทฏเมว สรณ คจฉตต ครหา อปปชชต ตสมา อนวจจกาโร ตมหาทสาน สาธต ทสเสต ฯ ปฏาก ปรหเรยยนต เต กร เอวรป สาวก ลภตวา อสโก นาม ราชา วา ราชมหามตโต วา เสฏ วา อมหาก สรณ คโต สาวโก ชาโตต ปฏาก อกขปตวา นคเร โฆเสนตา อาหณฑนต ฯ กสมา ฯ เอว โน มหนตภาโว อาวภวสสตต จ สเจ ปนสส กมห เอเต สรณ คโตต วปปฏ- สาโร อปปชเชยย ตมป โส เอเตส เม สรณ คตภาว พห ชานนต ทกข อทาน ปฏนวตตตนต วโนเทตวา น ปกกมส- สตต จ ฯ เตนาห ปฏาก ปรหเรยยนต ฯ โอปานภตนต ปฏยตตอทปาโน วย ต ฯ กลนต ตว นเวสน ฯ ทาตพพ ม เยยาสต ปพเพป ทสมป วสมป สฏ มป ชเน อาคเต ทสวา นตถต อวตวา เทส อทาน ม สรณ คตการณมตเต- เนว มา อเมส เทยยธมม อปจฉนทตถ สมปตตาน ห ทาตพพเมวาต โอวทต ฯ สตมเมต ภนเตต กโต สต นคณ- [ ม. ว. ท. ๑๐๐-๔ ส. ต. ๑๙๔ ค. ]


าน สนตกา ฯ เต กร กลฆเรส เอว ปกาเสนต มย ยสส กสสจ สมปตตสส ทาตพพนต วทาม สมโณ ปน โคตโม มยหเมว ทาน ทาตพพ ฯ เป ฯ น อ เส สาวกาน ทนน มหป- ผลนต เอว วทตต ฯ ต สนธาย อย สตมเมตนตอาทมาห ฯ ปวตตมสนต ปกตยา ปวตต กปปยมส ฯ มล คเหตวา อนตรา- ปเณ ปรเยสาหต อธปปาโย ฯ สมพหลา นคณาต ป จสต- มตตา นคณา ฯ ถล ปสนต ถล มหาสรร โคกณณมหสสกร- สงขาต ปส ฯ อททสส กตนต อตตาน อททสตวา กต มารตนต อตโถ ฯ ปฏจจกมมนต เอตถ กมมสทโท กมม- สาธโน อตตกาลโก จาต อาห อตตาน ปฏจจ กตนต ฯ นมตตกมมสเสต อธวจน ปฏจจ กมม ผสตตอาทส วย ฯ นมตตกมมสสาต นมตตภาเวน ลทธพพกมมสส ฯ กรณการาปน- วเสน ปฏจจ กมม เอตถ อตถต มส ปฏจจกมม ยถา พทธ เอตสส อตถต พทโธต ฯ อถวา ปฏจจ กมม ผสตต ปาเสโส ทฏพโพ ฯ สวาย เอต มส ปฏจจ ต ปาณวธก- กมม ผสตต อตโถ ฯ ต ห อกสล อปฑฒ ทายกสส อปฑฒ ปฏคคาหกสส โหตต เนส ลทธ ฯ อปกณณเกต กณณมเล ฯ อลนต ปฏกเขปวจน ฯ โหต ก อมนาต อตโถ ฯ น จ ปน เตต เอเต อายสมนตา ทฆรตต อวณณกามา หตวา อวณณ ภาสนตาป อพภาจกขนตา น ชรนต อพภกขานสส อนต น [ ม. ว. ท. ๑๐๕-๗ ส. ต. ๑๙๔ ค.-ฆ. ]


คจฉนตต อตโถ ฯ อถวา ลชชนตเถ อท ชรนตต ปท ทฏพพ ฯ น ลชชนตต อตโถ ฯ [๑๗๙] อภลาปมตตนต เทสนามตต ฯ อปวฏอามส- ขาทนตถายาต ตตถ ตตถ ฉฑฑตสส อามสสส ขาทนตถาย ฯ อนปเคเยวาต ปาโตเยว ฯ โอรวสททนต มหาสทท ฯ ต ปน อวตวาปต อนธกฏกถาย วตตนเยน อวตวาป ฯ ปสทเทน ตถา วจนมป อนชานาต ฯ อฏกถาส วตตนเยน วตเตต เสสอฏกถาส วตตนเยน กปปยกฏ กโรมาต วา กปปยกฏต วา วตเต ฯ สาธารณลกขณนต สพพอฏกถาน สาธารณ อสสาวนนตกากฏกรณลกขณ ฯ จยนต อธฏาน ฯ ยโต ปฏายาต ยโต อฏกโต สลาโต มตตกปณฑโต วา ปฏาย ฯ ปมฏกาทน เหฏา น วฏฏนตต ภตตยา ปมฏกาทน เหฏา ภมย ปตฏาปยมานา อฏกาทโย ภมคตกตตา กปปย- กฏ กโรมาต วตวา ปตฏาเปต น วฏฏนต ฯ ยท เอว ภมย นขณตวา ปตฏาปยมานา ถมภา กสมา ตถา วตวา ปตฏาเปต วฏฏนตต อาห ถมภา ปน ฯเปฯ วฏฏนตต ฯ สงฆสนตกเมวาต วาสตถาย กต สงฆกเสนาสน สนธาย วทต ฯ ภกขสนตกนต วาสตถายเอว กต ภกขสส ปคคลกเสนาสน ฯ มขสนนธต อมนา อนโตวตถทกกฏเมว ทปต ฯ [๑๘๐] เยน อาปณ ตทวสรตอาทส อาปณนต เอกสส [ ม. ว.ท. ๑๐๗-๑๐ ส. ต. ๑๙๔ ฆ.-ง. ]


นคมสเสต อธวจน ฯ ตสม กร นคเม วสตอาปณมขสหสสาน วภตตาน อเหส ฯ อต โส อาปณาน อสสนนตตา อาปณน- เตวว สงข คโต ฯ ตสส ปน นคมสส อวทเร นทตเร ฆนจฉาโย รมมณยภมภาโค มหาวนสณโฑ ตสม ภควา วหรต ฯ เกณโยต ตสส นาม ฯ ชฏโลต อาหรมชฏาธโร ตาปโส ฯ โส กร พราหมณมหาสาโล ธนรกขณตถาย ปน ตาปสปพพชช สมาทาย ร โ ปณณาการ ทตวา ภมภาค คเหตวา ตตถ อสสม กาเรตวา ป จห สกฏสเตห วณชช ปโยเชตวา กล- สหสสสส นสสโย หตวา วสต อสสเมป จสส เอโก ตาลรกโข ทวเส ทวเส เอก โสวณณมย ผล ม จตต วทนต ฯ โส ทวา กาสายาน ธาเรต ชฏา จ พนธต รตต กามสมปตต อนภวต ฯ ปวตตาโรต ปวตตยตาโร ฯ ปาวจนวเสน วตตาโรต อตโถ ฯ เยสนต เยส สนตก ฯ มนตปทนต สทเธ๑ พห กตวา รโห ภาสตพพฏเน มนตาเอว ตตอตถปฏปตตเหตตาย ปทนต มนตปท เวทเววจน ฯ คตนต อฏกาทห ทสห โปราณพราหม- เณห อทาตตานทาตตาทสรสมปตตวเสน สชฌายต ฯ ปวตตนต ปาวจนวเสน อ เส วตต วาจตนต อตโถ ฯ สมหตนต สม- ปพพฬห ราสกต ฯ อรพเพท ยชพเพทสามเวทาทวเสน ตตถาป ปจเจก มนตพราหมณาทวเสน อชฌายานวาจกาทวเสน จ ปณฑ ๑. ม. มนตสทเท ฯ

[ ม. ว. ท. ๑๑๑-๒๒ ส. ต. ๑๙๔ ง.-ช. ]


กตวา ปตนต อตโถ ฯ ตทนคายนตต เอตรห พราหมณา ต เตห ปพเพ คต อนคายนต อนสชฌายนต ฯ ตทนภาสนตต ต อนภาสนต ฯ อท ปรมสเสว เววจน ฯ ภาสตมนภาสนตต เตห ภาสต สชฌายต อนสชฌายนต ฯ วาจตมนวาเจนตต เตห อ เส วาจต อนวาเจนต ฯ เสยยถทนต เต กตเมต อตโถ ฯ อฏโกตอาทน เตส นามาน ฯ เต กร ทพพจกข- ปรภณเฑน ยถากมมปคาเณน สตตาน กมมสสกตาท ปพเพ- นวาสาเณน อตตกปเป พราหมณาน มนตชเฌนวธ จ โอโล- เกตวา ปรปฆาต อกตวา กสสปสมมาสมพทธสส ภควโต วฏฏ- สนนสสเตน วจเนน สห สสนเทตวา มนเต คนเถส ฯ อปราปรา ปน โอกกากราชกาลาทส อปปนนา พราหมณา ปาณาตปาตา- ทน ปกขปตวา ตโย เวเท ภนทตวา พทธวจเนน สทธ วรทเธ อกส ฯ รตตโภชน รตต ตโต อปรตาต รตตปรตา ฯ อตกกนเต มชฌนตเก ยาว สรยตถงคมนา โภชน วกาลโภชน นาม ฯ ตโต วรตตตา วรตา วกาลโภชนา ฯ ปฏยาทาเปตวาต สปปมธสกกราทห เจว มรเจห จ สสงขต ปาน ปฏยาทา- เปตวา ฯ มหา โข เกณย ภกขสงโฆต กสมา ภควา ปนปปน ปฏกขป ฯ ตตถยาน ปฏกเขปปสนนตาย ฯ ตตถยา ห อโห วตาย อปปจโฉ โย นมนตยมาโนป น สาทยตต อปนมนตย- มานสส ปฏกเขเป ปสทนตต เกจ ฯ อการณ เจต ฯ นตถ [ ม. ว.ท. ๑๒๒ ส. ต. ๑๙๔ ช. ]


พทธาน ปจจยเหต เอวรป โกห ฯ อย ปน อฑฒเตรสาน ภกขสตาน ทสวา เอตตกานเยว ภกข ปฏยาเทสสต เสวว จ เสโล พราหมโณ ตห ปรสสเตห สทธ ปพพชสสต อยตต โข ปน นวเก อ โต เปเสตวา อเมเหว สทธ คนต อเม วา อ โต เปเสตวา นวเกห สทธ คนต ยถาป สพเพว คเหตวา คมสสาม ภกขาหาโร นปปโหสสต ตโต ภกขส ปณฑาย จรนเตส มนสสา อชฌายสสนต จรสสป เกณโย สมณ โคตม นมนเตตวา ยาปนมตต ทาตตป น สกขต สยมป วปปฏสาร ภวสสต ปฏกเขเป ปน กเต สมโณ โคตโม ปนปปน ตว จ พราหมเณส อภปปสนโนต พราหมณาน นาม คณหาตต จนเตตวา พราหมเณป นมนเตตกาโม ภวสสต ตโต พราหมเณ ปาฏเยกก นมนเตสสต เต เตน นมนตตา ภกข หตวา ภ ชสสนต เอวมสส สทธา อนรกขตา ภวสสตต ปนปปน ปฏกขป ฯ ก จาป โภ โคตมาต อมนา อท ทเปต โภ โคตม ก ชาต ยท อห พราหมเณส อภปปสนโน อธ- วาเสต ภว โคตโม อย พราหมณานมป ทาต สกโกม ตมหากมปต ฯ เปตวา ธ ผลรสนต เอตถ ตณฑลโธวโน- ทกมป ธ รโสเยวาต วทนต ฯ อนชานาม ภกขเว อจฉรสนต เอตถ นกกสโฏ อจฉรโส สตตาหกาลโกต เวทตพพ ฯ [๑๘๑] อมาห คาถาหต อมาห เกณยสส จตตานกลาห [ ม. ว. ท. ๑๒๒-๓ ส. ต. ๑๙๔ ช. ]


คาถาห ฯ ตตถ อคคปรจรย วนา พราหมณาน ย าภาวโต อคคหตตมขา ย าต วตต ฯ อคคหตตเสฏา อคคชหนป- ปธานาต อตโถ ฯ พราหมณา ห อคคมขา๑ เทวาต อคคชหน- ปพพก ย วทหนต ฯ เวเท สชฌายนเตห ปม สชฌาย- ตพพโต สาวตต ฉนทโส มขนต วตตา ฯ สาวตต เวทสส ปพพงคมาต อตโถ ตปพพกตตา เวทฏปนสส๒ ฯ มนสสาน เสฏภาวโต ราชา มขนต วตโต ฯ โอคาหนตน นทน อาธาร- ภาวโต คนตพพฏานภาเวน ปฏสรณโต จ สาคโร มขนต วตโต ฯ จนทสมาโยเคน อชช กตตกา อชช โรหณต ส าย- นโต๓ นกขตตาน อภภวตวา อาโลกกรณโต นกขตเตห สวเสส- จารตรภาวโต๔ จ นกขตตาน มข จนโทต วตต ฯ ทปสขา อคคชาลา อสนวจกกนต เอวมาทน ตปนตาน วชชลตาน๕

อคคตตา อาทจโจ ตปต มขนต วตโต ฯ ทกขเณยยาน ปน อคคตตา วเสเสน ตสม สมเย พทธปปมข สงฆ สนธาย ป อากงขมานาน สงโฆเว ยชต มขนต วตต ฯ เตน สงโฆ ป สส อายมข อคคทกขเณยยภาเวนาต ทสเสต ฯ [๑๘๒] โรชวตถมห ฯ วหาโรต คนธกฏ สนธาย อาหส ฯ อตรมาโนต อตรนโต สณก ปทปปมาณฏาเน ปท นกขปนโต ๑.ม. อคค ฯ ๒. ม. เวทสวนสส ฯ ๓. ส าปนโตต ภเวยย ฯ ๔. ม. อตวเสส- โสมมภาวโต ฯ ๕. ม. ปชชลนตาน วชชลนตาน ฯ

[ ม. ว. ท. ๑๒๓-๔ ส. ต. ๑๙๔ ช-๑๙๕ ]


วตต กตวา สสมมฏ มตตาทลสนธวารสนถรสทส๑ วาลก อว- นาเสนโตต อตโถ ฯ อาลนทนต ปมข ฯ อกกาสตวาต อกกาสต- สทท กตวา ฯ อคคฬนต กวาฏ ฯ อาโกเฏหต อคคนเขน อสก ก จกฉททสมเป โกเฏหต วตต โหต ฯ ทวาร กร อตอปร อมนสสา อตเหฏา ตรจฉานชาตกา โกเฏนต ตถา อโกเฏตวา มชเฌ ฉททสมเป มนสสา โกเฏนต อท ทวาร- โกฏกวตตนต ทเปนตา วทนต ฯ ววร ภควา ทวารนต น ภควา อฏาย ทวาร ววร ฯ ววรยตต ปน หตถ ปสาเรส ฯ ตโต ภควา ตมเหห อเนกาส กปปโกฏส ทาน ททมาเนห น สหตถา ทวารววรณกมม กตนต สยเมว ทวาร ววฏ ฯ ต ปน ยสมา ภควโต มเนน ววฏ ฯ ตสมา ววร ภควา ทวารนต วตต ฯ [๑๘๓] อาตมาวตถมห ฯ อ ตโร วฑฒปพพชโตต สภทโท นาม อ ตโร ภกข วฑฒกาเล ปพพชตตตา วฑฒ- ปพพชโตต วตโต ฯ เทว ทารกาต สามเณรภมย ตา เทว ปตตา ฯ นาฬยาวาปเกนาต นาฬยา เจว ถวกาย จ ฯ สหรสต ยสมา มนสสา เต ทารเก ม ชภาณเน ปฏภาณวนเต ทสวา กาเรตกามาป อกาเรตกามาป กาเรนตเยว ฯ กตกาเล จ ก คณหสสถ ตาตาต ปจฉนต ฯ เต วทนต น อมหาก อ เน ๑....สนทวาร...อตปทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๑๒๔-๖ ส.ต. ๑๙๕ ]


เกนจ อตโถ ปตา ปน โน ภควโต อาคตกาเล ยาคทาน กาเรตกาโมต ฯ ต สตวา มนสสา อปรคเณตวาว ย เต สกโกนต หรต สพพ เทนต ฯ ยมป น สกโกนต มนสเสห เปเสนต ฯ ตสมา เต ทารกา พห โลณมป เตลมป สปปมป ตณฑลมป ขาทนยมป สหรส ฯ อาตมาย วหรตต อาตม นสสาย วหรต ฯ ภสาคารเกต ภสมเย อคารเก ฯ ตตถ กร มหนต ปลาลป ช อพภนตรโต ปลาล นกกฑฒตวา สาลาสทส ปพพชตาน วสนโยคคฏานสทส กต ฯ ตทา ภควา ตตถ วส ฯ อถ ภควต อาตม อาคนตวา ภสาคารก ปวฏเ สภทโท สายณหสมย คามทวาร คนตวา มนสเส อามนเตส อปาสกา นาห ตมหาก สนตกา อ ก จ ปจจาสสาม มยห ทารเกห อานตเตลาทนเยว สงฆสส ปโหนต หตถกมมมตต เม เทถาต ฯ ก ภนเต กโรมาต ฯ อท จท จ คณหถาต สพพปกรณาน คาเหตวา วหาเร อทธนาน กาเรตวา เอก กาฬก กาสาว นวาเสตวา ตาทสเมว ปารปตวา อท กโรถ อท กโรถาต สพพรตต วจาเรนโต สตสหสส วสสชเชตวา โภชชยาค จ มธโคฬก จ ปฏยาทาเปส ฯ โภชชยาค นาม ปม ภ ชตวา ปาตพพยาค ฯ ตตถ สปปมธผาณตมจฉมสปปผผลรสาท ยงก จ ขาทนย นาม สพพ ปวสต ฯ กฬตกามาน สสมกขนโยคคา โหต สคนธคนธา ฯ อถ ภควา กาลสเสว สรรปฏชคคน กตวา [ ม. ว. ท. ๑๒๖-๓๐ ส. ต. ๑๙๕-๖ ]


ภกขสงฆปรวโต ปณฑาย จรต อาตมาคามนคราภมโข ปายาส ฯ ตสส อาโรเจส ภควา ปณฑาย คาม ปวสต ตยา กสส ยาค ปฏยาทตาต ฯ โส ยถานวตถปารเตเหว เตห กาฬก- กาสาเวห เอเกน หตเถน ทพพ จ กฏจฉ จ คเหตวา พรหมา วย ทกขณชาณมณฑล ภมย ปตฏาเปตวา วนทตวา ปฏค- คณหาต เม ภนเต ภควา ยาคนต อาห ฯ เตน วตต อถโข โส วฑฒปพพชโต ตสสา รตตยา อจจเยน ปหต ยาค ปฏยาทาเปตวา ภควโต อปนาเมสต ฯ ชานนตาป ตถาคตา ปจฉนตตอาท วตตนยเมว ฯ กตายนต กโต อย ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ [๑๘๔] ทสภาค ทตวาต ทสมภาค ทตวา ฯ เตเนวาห ทส โกฏาเส กตวา เอโก โกฏาโส ภมสามกาน ทาตพโพต ฯ [๑๘๕] ปรมททนตาต อปปรกขนตา ฯ ปตตณณเทเส ส ชาตวตถ ปตตณณ โกเสยยวเสโสต ห อภธานโกเส วตต ฯ จนเทเส โสมารเทเส จ ส ชาตวตถาน จนโสมารปฏาน ฯ ปตตณณาทน ตณ โกเสยยสส อนโลมาน ปาณเกห กตสตต- มยตตา ฯ อทธมยก เอหภกขน ป ทธยา นพพตต จวร ฯ ต โขมาทน อ ตร โหตต เตสเยว อนโลม ฯ เทวตาห ทนน จวร เทวทตตย ฯ ต กปปรกเข นพพตต ชาลนยา เทวก าย อนรทธตเถรสส ทนนวตถสทส ฯ ตมป โขมาทนเยว [ ม. ว. ท. ๑๓๐ ส. ต. ๑๙๖ ]


อนโลม โหต เตส อ ตรภาวโต ฯ เทว ปฏา เทสนาเมเนว วตตาต เตส สรปทสสนปรเมต นา นวตตนปร ปตตณณ- ปฏสสาป เทสนาเมเนว วตตตตา ฯ ตมพาต ภาชนาน ฯ ผลตมโพต ลาวอาท ฯ อทกตมโพต อทกกขปนกกฏโก ฯ กล ชจฉตตนต เวณวลเวห วายตวา กตจฉตต ฯ สมภนน- รสนต สมมสสตรส ฯ ปานก ปฏคคหต โหตต อมพปานาท ปานก ปฏคคหต โหต ฯ ต วกาเลป กปปต อสมภนน- รสตตา ฯ เตน ตทหปฏคคหเตน สทธนต เตน สตตาหกาลเกน ตทหปฏคคหเตน สทธ ฯ เสสเมตถ สว เยยเมว ฯ เภสชชกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ------------ [ ม. ว. ท. ๑๓๒-๔ ส. ต. ๑๙๗-๘ ]


ก นกขนธกวณณนา [๑๘๖] ก นกขนธเก ฯ สสวเสนาต ปธานงควเสน ฯ ก นนต ป จานสเส อนโต กรณสมตถตาย ถรนต อตโถต คณ ปเทส วตต ฯ โส เนส ภวสสตต ยชชตต โส ตมหากนต อวตวา เนสนต วจน ยชชต ฯ เย อตถตก นาต นเกวล ตมหากเมว เย อ เ อตถตก นา เตสป ภวสสตต อตโถ ฯ อนามนเตตวา จรณนต จารตตสกขาปเท วตตนเยน อนาปจฉตวา กเลส จรณ ฯ มตกจวรนต มตสส สนตก จวร ฯ ตตรป- ปาเทน อาภตนต วหารสนตเกน เขตตวตถอาทนา อานต ฯ ปมปวารณาย ปวารตาต อท วสสจเฉท อกตวา วสส วฏ- ภาวสททสสนตถ วตต อนตราเยน อปปวารตานมป วฏวสสาน ก นตถารสมภวโต ฯ เตเนว อปปวารตา วาต อวตวา ฉนน- วสสา วา ปจฉมกาย อปคตา วา น ลภนตต เอตตกเมว วตต ฯ อ สม วหาเร วฏวสสาป น ลภนตต นานาสมาย อ สม วหาเร วฏวสสา อมสม วหาเร ก นตถาร น ลภนตต อตโถ ฯ ขลมกขตสาฏโกต อหตวตถ สนธาย วตต ฯ ทานกมมวาจาต ก นทสสทานกมมวาจา ฯ อกาต น ลภตต อมนา อนาทรเยน อกโรนตสส ทกกฏนต ทเปต ฯ กมมวาจา ปน เอกาเยว วฏฏตต ก นตถารสาฏกสส ทานกาเล วตตา [ ม. ว. ท. ๑๓๕-๖ ส. ต. ๑๙๙-๒๐๔ ]


เอกาเยว กมมวาจา วฏฏต ฯ ปน ตสส อ สม วตเถ ทยยมาเน กมมวาจาย ทาตพพกจจ นตถ อปโลกนเมว อลนต อธปปาโย ฯ มหาภมกนต มหาวสย ฯ จตวสตอาการวนตตาย มหาวตถารกนต วตต โหต ฯ ป จกนต ป จกขนธ ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ ปมจมลกาต ก นวตถโต อ า อตตโน ปกตจมลกา ฯ กจฉจมลก กตวา สพพตมตเตนาต ถรชณณาน จมลกาน เอกโต กตวา สพพนสเสต อธวจนนต คณ ปเทส วตต ฯ มหาปจจรย กรนทย จ วตตวจนนทสสน พย ชเนเอว เภโท อตเถ นตถต ทสสนตถ กตนต วทนต ฯ ปฏ อนวาตา- โรปนมตเตนาต ทฆโต อนวาตสส อาโรปนมตเตน ฯ กจฉ- อนวาตาโรปนมตเตนาต ปถลโต อนวาตสส อาโรปนมตเตน ฯ สารปป โหตต สมณสารปป โหต ฯ รตตนสสคคเยนาต รตต อตกกนเตน ฯ อยนตว อาสาวจเฉทโก ก นทธาโร ฯ อธ น วตโตต ปาลย มาตกาปทภาชเน สวนนตกานนตร น วตโต ฯ ตตถาต ตสม สมาตกกนตเก ก นทธาเร ฯ สมาตกกนตโก นาม จวรกาลสมาตกกนตโกต เกนจ วตต ฯ พหสมาย จวรกาลสมยสส อตกกนตตตา สมาตกกนตโกต อย อมหาก ขนต ฯ สหพภาเร โส กตจวโรต ปาโ ทสสต ฯ เอว จ สต จวรปลโพโธ ปม ฉชชตต ว ายต ฯ อธ ปน ปรวารปาลย จ เทว ปลโพธา อปพพ อจรม ฉชชนตต วจนโต ต น สเมต [ ม. ว. ท . ๑๓๖-๔๐ ส. ต. ๒๐๕-๙ ]


ตสมา วมสตพพเมตถ การณ ฯ สมาทายวาโร อาทายวารสทโส อปสคคมตตเมเวตถ วเสโสต คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน สพพ อตตโน ปรกขาร อนวเสเสตวา ปกกมนโต สมาทาย ปกกมตต วจจตต วทนต ฯ ปน สมาทายวาเรป เตเยว ทสสตาต สมพนโธ ฯ วปปกตจวเร ปกกมนนตกสส ก นทธารสส อสมภวโต ยถาสมภวนต วตต ฯ ปกกมนนตโก ห ก นทธาโร นฏ ตจวรสเสว วเสน วตโต ภกข อตถตก โน กตจวร อาทาย ปกกมตต วตตตตา ฯ ตสมา โส วปปกตจวโร น สมภวตต ฉเฬว อพภารา ตตถ ทสสตา ฯ [๑๘๗] ตตราย อาทโต ปฏาย วารวภาวนา ฯ อาทาย- วารา สตต ตถา สมาทายวาราต เทว สตตกวารา ฯ ตโต ปกกมนนตก วชเชตวา วปปกตจวรสส อาทายสมาทายวารวเสน เทว ฉกกวารา ฯ ตโต ปร นฏาน สนนฏาน นาสนนตกาน วเสน ตณ ตกาน ทสสตาน ฯ ตตถ ปมตตก อนโตสมาย ปจเจสส น ปจเจสสนต อม วธ อนามสตวา พหสมายเมว น ปจเจสสนต ปวตต ฯ ตสมา ปกกมนนตก สมาตกกนตก- สอพภารา ตตถ น ยชชนต ฯ ทตยตตก อนโตสมาย น ปจเจสสนต ปวตต ฯ ตตยตตก อนธฏ ตปเทน วเสเสตวา ปวตต อตถโต ปมตตเกน สเมต ฯ อนธฏ เตนาต จ ปจเจสส น ปจเจสสนต เอว อนธฏ เตน อนยมเตนาต อตโถ ฯ [ ม. ว. ท. ๑๔๐-๕๗ ส. ต. ๒๐๙-๑๐ ]


ตตยตตกานนตร จตตถตตก สมภวนต อนโตสมาย ปจเจสสนต วจนวเสเสน สมภวต ฯ ตถา ปโยชยมาน อตเรห สวนนตกาทห อวรทธ โหตต จตตถ ตก อหตวา ฉกก ชาตนต เวทตพพ ฯ เอว ตณ ตกาน เอก ฉกก จาต ปม ปนนรสก เวทตพพ ฯ ตโต อทเมว ปนนรสก อปสคควเสเสน ทตย สมาทายปนนรสก นาม กต ฯ ปน วปปกตจวร อาทายาต ตตย ปนนรสก สมาทายาต จตตถ ปนนรสก ทสสตนต เอว จตตาร ปนนรสกาน เวทตพพาน ฯ ตตถ ปมทตเยส ปนนรสเกส สพเพน สพพ อกตจวร อธปเปต อตเรส ทวส วปปกตนต เวทตพพ ฯ ตโต ปร จวราสาย ปกกมตตอาทนา นเยน นฏาน- สนนฏานนาสนอาสาวจเฉทกวเสน เอโก วาโรต อทเมก จตกก ชาต ฯ ตสมา ปพเพ วตตาน ตกาน อาสาวจเฉทกาน ตณ จ ตกานต เอต อาสาย ทวาทสกนต เวทตพพ ฯ ตทนนตเร อาสาย ทวาทสเก ก จาป ปม ทวาทสก ลพภต ฯ ตถาป ต นพพเสสนต ตเมก ทวาทสก อวตตสทธ กตวา วเสสโต ทสเสต อาทโต ปฏาย อนโตสมาย ปจเจสสนต วตต ฯ ต ทตยจตกเก โส พหสมคโต สณาตตอาทวจนสส ตตยจตกเก สวนนตกา- ทน จ โอกาสกรณตถนต เวทตพพ ฯ อทมปน ทวาทสก อนาสาย วเสนป ลพภมาน อมนา วตตสทธ กตวา น ทสสตนต เวทตพพ ฯ เอวเมตถ เทว ทวาทสกาน อทธรตพพาน ฯ กรณย- [ ม. ว. ท. ๑๕๗ ส. ต. ๒๑๐ ]


ทวาทสเกป ยถาทสสต อนาสาย ทวาทสก อวตตสทธ อาสาย ทวาทสก จาต เทว ทวาทสกาน อทธรตพพาน ฯ ยสมา๑

ทสงคมโก ปกกมตต วจเนเนว น ปจเจสสนต อท อวตต- สทธเมว ฯ ตสมา ต น วตต ฯ เอตตาวตาสส อาวาสปลโพธา- ภาโว ทสสโต ฯ จวรปฏวส อปวลายมาโนต อมนา จวร- ปลโพธสมงคตมสส ทสเสต ฯ ตตถ จวรปฏวสนต อตตโน ปตตพพจวรภาค ฯ อปวลายมาโนต อากงขมาโน ฯ ตสส จวรลาเภ สต วสส วฏาวาเส นฏานสนนฏานนาสนนตกาน วเสน เอก ตก เตสเยว วเสน อนตรามคเค เอก คตฏาเน เอกนต ตณณ ตกาน วเสน เอก นวก เวทตพพ ฯ ตโต ปร นฏาน สนนฏาน นาสนนตก สมาตกกนตก สอพภาราน วเสน ผาสวหารป จก วตต ฯ เสสเมตถ ปาลโต อฏกถาโต จ สว เยยเมว ฯ ก นกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ---------------- ๑. ม. เอตถนตเร ทสงคมกนวเกต ปาโ ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๑๕๗-๖๗ ส. ต. ๒๑๐ ]


จวรกขนธกวณณนา [๑๘๘] จวรกขนธเก ฯ กมมวปากนต กมมช โรค ฯ ส มสสาต อานสสสส ฯ อปโยคตเถ เจต สามวจน ฯ วจฉกสส ชาโตต ตสส กร มาตยา อตนสมเย สยนคตาย วจฉโก นาภปปเทส อารฬโห สา ตสส สมผสเสน คพภ คณห ฯ ต สนธาย วตต วจฉกสส ชาโตต ฯ อสสนนโทโสต ส จตปตตาทโทโส ฯ อตรตเรนาต อตเรน อตเรน ฯ อตรสทโทยมนยมวจโน ทวกขตต วจจมาโน ยงก จสทเทห สมานตโถ โหตต วตต อปปคเฆนป มหคเฆนป เยนเกนจต ฯ มหาปฏ ยโกชวนต หตถปฏ ส อตถรตพพตาย มหาปฏ ยนต ลทธสม จตรงคลปปผ โกชว ฯ [๑๘๙] อปจาเรต สสานสส อาสนเน ปเทเส ฯ ฉฑเฑตวา คตาต ก จ อวตวาเยว ฉฑเฑตวา คตา ฯ โสเอว สามต อกตาย กตกาย เยน คหต โสว สาม ฯ ธรวหารฏาเนต วหารทวารสส สมมขฏาเน ฯ วหารมชเฌเยว สมมนนตพพนต สพเพส ชานนตถาย วหารมชเฌเยว นสนเนห สมมนนตพพ ฯ ตลาภโตต ตลาสทโส ฯ วณณาวณณ กตวาต สพพโกฏาเส อคฆโต สมเก กตวา ฯ เตเนวาห สเม ปฏวเส เปตวาต ฯ อทนต สามเณราน อปฑฒปฏวสสส ทาน ฯ ผาตกมมนต [ ม. ว. ท. ๑๖๘-๙๙ ส. ต. ๒๑๑-๒๓


สมม ชนพนธนาทหตถกมม ฯ อกกฏ กโรนตต มหาสทท กโรนต ฯ สมปฏวโส ทาตพโพต กรสสามาต ยาจนตาน ปฏ ามตเตนาต สมโกฏาโส ทาตพโพ ฯ [๑๙๐] รชนกมภยา มชเฌ เปตวาต อนโตรชนกมภยา มชเฌ เปตวา ฯ เอว วฏฏาธารเก อนโตรชนกมภยา ปกขตเต มชเฌ อทก ตฏต วฏฏาธารกโต พห สมนตา อนโตกมภย รชนจฉลล ฯ รชน ปกขปตนต รชนจฉลล ปกขปต ฯ อทธสเต อรเฌต อคคเต อรณสเส ฯ นนทมขยาต ตฏ มขยา ฯ อจฉเปยยนต ปตฏเปยย ฯ คตวตถกานนต กาลาตตวตถาน ฯ อทธรตวา อลลยาปนขณฑนต ทพพลฏาน อปเนตวา อลลยา- ปนวตถขณฑ ฯ [๑๙๑] วสาขาวตถมห ฯ กลลกายาต อกลนตกายา ปตโสมนสเสห ผฏสรรา ฯ คตต าณคต าณาธคโม ฯ อภสมปราโยต าณาภสมปราโย าณสหโต เปจจภาโว ฯ ต ภควา พยากรสสตต โส ภกข โสตาปนโน สกทาคามตอาทนา ตสส ต าณคต ตโต ปร นยโต สมโพธปรายโน สกเทว อม โลก อาคนตวา ทกขสสนต กรสสตตอาทนา าณา- ภสมปราย จ อาวกรสสต ฯ โสวคคกนต สคคสวตตนก ฯ โสก นทต วโนเทตต โสกนท ฯ [๑๙๒] ทกข สปตต นานาวธ สปน ปสสนโต ทกข [ ม. ว. ท. ๑๙๙-๒๑๔ ส. ต. ๒๒๔-๙ ]


สปต ฯ ทกข ปฏพชฌตต ปฏพชฌนโตป อตตสตวา สโลมหโส ทกข ปฏพชฌต ฯ อฏปทกจฉนเทน ปตตมข สพพตนต อฏปทผลกากาเรน ปตตมเข ตตถ ตตถ คพภ ทสเสตวา สพพต ฯ อคคฬคตตเยว ปมาณนต อเมห จตห นกเขป- การเณห เปนเตนป อคคฬคตตวหาเรเยว เปต วฏฏตต อธปปาโย ฯ [๑๙๓] ป จ มาเสต อจจนตสโยเค อปโยควจน ฯ วฑฒ ปโยเชตวา ปตอปนกเขปโตต วสสาวาสกตถาย เวยยาวจจกเรห วฑฒ ปโยเชตวา ปตอปนกเขปโต ฯ ตตรปปาทโตต นาฬเกร- อารามาทตตรปปาทโต ฯ วสสาวาสกลาภวเสน วา มตกจวรวเสน วา ตตรปปาทวเสน วา อ เน วา เกนจ อากาเรน สงฆ อททสส อปปนนจวร สพพ ตสเสว อตถตก นสส ป จ มาเส อนตถตก นสส เอก จวรมาส ปาปณาตต อวเสสโต วตวาป ปน วสสาวาสกลาภวเสน อปปนเน ลพภมานวเสส ทสเสต ย ปน อทนตอาท อารทธ ฯ ตตร อธาต อภลาป- มตตเมต ฯ วสส วฏสงฆสส เทมาต วตเตป โสเยว นโย ฯ อนตถตก นสสาป ป จ มาเส ปาปณาตต วสสาวาสกลาภวเสน อปปนนตตา อนตถตก นสสาป วฏวสสสส ป จ มาเส ปาปณาต ฯ เกนจ ปน อธสทเทน นยมตตตาต การณ วตต ฯ ต อการณ ฯ ตถาห อธสทเทน อนยเมตวาป วสส วฏ- [ ม. ว. ท. ๒๑๔-๒๒ ส. ต. ๒๒๙-๓๑ ]


สงฆสส เทมาต วา วสสาวาสก เทมาต วา อนโตเหมนเต วสสาวาสกลาภวเสน ทนน จวร อนตถตก นสสาป วฏวสสสส ป จ มาเส ปาปณาต เตเนว ปรโต อฏส มาตกาส วสส วฏสงฆสส เทมต อมสส มาตกาปทสส วนจฉเย จวรมาสโต ปฏาย ยาว เหมนตสส ปจฉโม ทวโส ตาว วสสาวาสก เทมาต วตเต ก น อตถต วา โหต อนตถต วา อตตวสส วฏานเมว ปาปณาตต วตต ฯ ตโต ปรนต ป จมาสโต ปร ฯ คมหานสส ปมทวสโต ปฏายาต อตโถ ฯ กสมา ปฏ สมเย อปปนนตตาต อท อทาห อนาคตวสเสต อมสสา- นนตร ทฏพพ ฯ คมหานสส ปมทวสโต ปฏาย อปปนนเมว ห ปฏ สมเย อปปนนตตา ก อตตวสเส อท วสสาวาสกนต- อาทนา ปจฉตพพ ฯ เตเนว ปรโตป วกขต คมหาน ปม- ทวสโต ปฏาย วตเต ปน มาตกา อาโรเปตพพา อตตวสสา- วาสสส ป จ มาสา อตกกนตา อนาคโต จาตมมาสจจเยน ภวสสต กตรวสสาวาสสส เทสต ฯ สเจ อตตวสส วฏาน ทมมต วทต ฯ ต อนโต วสส วฏานเมว ปาปณาตต วตต ฯ โปตถเกส ปน อนตถตก นสสาป ป จ มาเส ปาปณาตต อมสสานนตร กสมา ปฏ สมเย อปปนนตตาต อทป ลขนต ต น ยชชต ฯ น ห ปฏ สมเย อปปนน สนธาย อนตถตก นสสาป ป จ มาเส ปาปณาตต วตต ฯ [ ม. ว. ท. ๒๒๒ ส. ต. ๒๓๑ ]


น จ ปฏ สมเย อปปนน วฏวสสสเสว ปาปณาต ฯ สมมข- ภตาน สพเพสเมว ห ต ปาปณาต ฯ เตเนว ปรโต วกขต อสกวหาเร วสส วฏสงฆสสาต วทต ตตร วสส วฏานเมว ยาว ก นสสพภารา ปาปณาต สเจ ปน คมหาน ปมทวสโต ปฏาย เอว วทต ตตร สมมขภตาน สพเพส ปาปณาต กสมา ปฏ สมเย อปปนนตตาต ฯ ตกา ปน น ตฏตต เอตถ อฏ ตาย ตกาย ปน อ สม จวเร อปปนเน สเจ เอโก ภกข อาคจฉต มชเฌ ฉนทตวา ทวหป คเหตพพ ฯ ตาย ปน ตกาย ปน อ สม จวเร อปปนเน สเจ นวกตโร อาคจฉต ตกา เหฏา คจฉต ฯ สเจ วฑฒตโร อาคจฉต ตกา อทธ อาโรหต ฯ อถ อ โ นตถ ปน อตตโน ปาเปตวา คเหตพพ ฯ ทคคหตาน โหนตต เอตถ สงฆกาเนว โหนตต อธปปาโย ฯ คหตเมว นามาต อมสส อท ปตตนต ก จาป น วทต เต ปน ภาคา อตถโต เตส ปตตาเยวาต อธปปาโย ฯ อโตวาต เถราน ทาตพพโตเยว ฯ สตตาหวาเรน อรณเมว อฏาเปตต เอต วจนมตตเมว เอกสมวหาเร สตตาหกจจาภาวโต ฯ อทนต เอกาธปปายทาน ฯ นานาลาเภหตอาทส นานา วส วส ลาโภ เอเตสต นานาลาภา เทว วหารา ฯ เตห นานาลาเภห ฯ นานา วส วส ปาการาทห ปรจฉนโน อปจาโร เอเตสนต นานปจารา ฯ [ ม. ว. ท. ๒๒๓-๕ ส. ต. ๒๓๑-๔ ]


เตห นานปจาเรห ฯ เอกสมวหาเรหต เอกสมาย ทวห วหาเรห ฯ [๑๙๔] ปลปนโนต นมคโค ฯ มกขโตต อตโถ ฯ อจจา- เรตวาต อกขปตวา ฯ สมานาจรยโกต เอตถ สเจป เอกสส อาจรยสส เอโก อนเตวาสโก โหต เอโก สทธวหารโก เอเตป อ ม สมานาจรยกาเอวาต วทนต ฯ เภสชช โยเชต อสมตโถ โหตต เวชเชน อท จท จ เภสชช คเหตวา อมนา โยเชตวา ทาตพพนต วตเต ตถา กาต อสมตโถต อตโถ ฯ นหาตนต นหรต ฯ ฉทเฑตนต อตโถ ฯ ภกขสส กาลกเตต เอตถ กาลกตสทโท ภาวสาธโนต อาห กาลกรยายาต ฯ ตตถ ตตถ สงฆสสาต ตสม ตสม วหาเร สงฆสส ฯ [๑๙๕] ยตถ ปน ทกขโณทก ปมาณนต ภกข ยสม รฏเ ทกขโณทกปฏคคหณมตเตนาป เทยยธมมสส สามโน โหนตต อธปปาโย ฯ ปรสมทเทต ชมพทเป ฯ [๑๙๖] มตกจวร อธฏาตต เอตถ มคค คจฉนโต ตสส กาลกรย สตวา อวหารฏาเน เจ ทวาทสรตนพภนตเร อ เส ภกขน อภาว ตวา อท จวร มยห ปาปณาตต อธฏาต ต สวาธฏ ต ฯ ปคคลาธฏานนเยน วตตนต สมาย ทานนต- อาทนา วตตพเพ สมาย เทตตอาท ปคคลาธฏานนเยน วตต ฯ ปรกเขปารหฏาเนน ปรจฉนนาต อมนา อปรกขตตสส วหารสส [ ม. ว. ท. ๒๒๖-๓๘ ส. ต. ๒๓๔-๘ ]


ธวสนนปาตฏานาทโต ปมเลฑฑปาตสส อนโต อปจารสมาต ทสเสต ฯ อทาน ทตยเลฑฑปาตสส อนโตป อปจารสมาเยวาต ทสเสต อปจาตอาท อารทธ ฯ ธวสนนปาตฏานมป ปรยนต- คตกเมว คเหตพพ ฯ ภกขนน อารามปปเวสนเสนาสนปจฉนาท ปรวาสมานตตาโรจนวสสจเฉทนสสยเสนาสนคคาหาท วธานนต อท สพพ อมสสาเยว อปจารสมาย วเสน เวทตพพ ฯ ลาภตถาย ปตสมา ลาภสมา ฯ สมานสวาสอวปปวาสสมาส ทนนสส อท นานตต อวปปวาสสมาย ทมมต ทนน คามฏาน น ปาปณาต ฯ กสมา ฯ เปตวา คาม จ คามปจาร จาต วตตตตา ฯ สมานสวาสกสมาย ทมมต ทนน ปน คาเม ตานมป ปาปณาตต ฯ พทธาธวฏโต พทเธน ภควตา อธวฏโ ฯ เอกสมนต เอกสม วหาเร ฯ ปากวตตนต ทานวตต ฯ วตตตต ปวตตต ฯ ปสกลกานมป วฏฏตต ตยห เทมาต อวตวา ภกขน เทม เถราน เทมาต วตตตตา ปสกลกาน วฏฏต ฯ วจารตเมวาต อปาหนตถวกาทนมตถาย วจารตเมว ฯ อปฑฒ ทาตพพนต ย อภโตสงฆสส ทนน ตโต อปฑฒ ภกขน อปฑฒ ภกขนน ทาตพพ ฯ สเจป เอโก ภกข โหต เอกา วา ภกขน อนตมโส อนปสมปนนสสาป อปฑฒเมว ทาตพพ ฯ ภกขสงฆสส จ ภกขนน จ ตยห จาต วตเต ปน ปคคโล วส น ลภตต อท อฏกถาปมาเณเนว คเหตพพ ฯ น เหตถ วเสสการณ [ ม. ว. ท. ๒๓๙-๔๐ ส. ต. ๒๓๙-๔๕ ]


อปลพภต ฯ ตถาห อภโตสงฆสส จ ตยห จ ทมมต วตเต สาม วเสสวจเนห สงคหตตตา ยถา ปคคโล วส ลภต เอวมธาป ภกขสงฆสส จ ตยห จาต สาม วเสสวจนสพภาวโต ภวตพพเมว วส ปคคลปฏวเสนาต ายต ฯ ตสมา อฏกถา- วจนเมเวตถ ปมาณ ฯ ปาปณนฏานโต เอกเมว ลภตต อตตโน วสสคเคนปตตพพฏานโต เอกเมว โกฏาส ลภต ฯ ตตถ การณมาห กสมา ภกขสงฆคคหเณน คหตตตาต ฯ ภกข- สงฆคคหเณเนว ปคคลสสาป คหตตตาต อธปปาโย ฯ ภกข- สงฆสส หราต วตเตป หรตพพนต อทส คหเวยยาวจจ น โหตต กตวา วตต ฯ ลกขณ วทนตต อท สนนฏาน- วจน ฯ อฏกถาส อนาคตตตา ปน เอว วตต ฯ พหอปจาร- สมาย ฯ เป ฯ สพเพส ปาปณาตต ยตถกตถจ วฏวสสาน สพเพส ปาปณาตต อธปปาโย ฯ เตเนว มาตกฏกถายมป สเจ ปน พหอปจารสมาย โต วสส วฏสงฆสสาต วทต ยตถกตถจ วฏวสสาน สพเพส สมปตตาน ปาปณาตต วตต ฯ คณ ปเทส ปน วสสาวาสสส อนนรเป ปเทเส ตวา วตตตตา วสส วฏาน อวฏาน จ สพเพส ปาปณาตต วตต ฯ ต น คเหตพพ ฯ น ห วสส วฏสงฆสส ทมมต วตเต อวฏ- วสสาน ปาปณาต ฯ เอว วทตต วสส วฏสงฆสส ทมมต วทต ฯ อทเทส คเหต อาคโตต ตสส สนตเก อทเทส [ ม. ว. ท. ๒๔๐ ส. ต. ๒๔๖-๙ ]


อคคหตปพพสสาป อทเทส คณหสสามต อาคตกาลโต ปฏาย อนเตวาสกภาวปคมนโต วตต ฯ เสสเมตถ สว เยยเมว ฯ จวรกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ----------------- [ ม. ว. ท. ๒๔๐-๓ ส. ต. ๒๕๐-๒ ]


จมเปยยกขนธกวณณนา [๑๙๗] จมเปยยกขนธเก ฯ จมปายนต เอวนามเก นคเร ฯ ตสส ห นครสส อารามโปกขรณอาทส เตส เตส าเนส จมปก- รกขาว อสสนนา อเหส ฯ ตสมา จมปาต สงข อคมาส ฯ คคคราย โปกขรณยา ตเรต ตสส จมปานครสส อวทเร คคคราย นาม ราชมเหสยา ขณตตตา คคคราต ลทธโวหารา โปกขรณ อตถ ตสสา ตเร สมนตโต นลาทป จวณณกสมปฏมณฑต มหนต จมปกวน ตสม ภควา กสมคนธสคนเธ จมปกวเน วหรต ฯ ต สนธาย คคคราย โปกขรณยา ตเรต วตต ฯ ตนตพทโธต ตนต วจจต พยาปาโร ฯ ตตถ พทโธ ปสโต อสสกก อาปนโนต อตโถ ฯ ตสม อาวาเส อกต เสนาสน กโรต ชณณ ปฏสงขโรต กเต อสสโร โหตต อธปปาโย ฯ เตเนวาห ตสม อาวาเส กตตพพตตา ตนตปฏพทโธต ฯ กตตพพกมเม อสสาหมาปนโนต อตโถ ฯ [๑๙๘] ปฏกโกสนเตสต นวาเรนเตส ฯ หาปน วา อ ถา กรณ วา นตถต ตตกมมสส เอกายเอว ตตยา กตตพพตตา ตโต หาปน น สมภวต ฯ อนสสาวนาย อภาวโต ปจฉา ตตฏ- ปนวเสน ทวห ตตห กรณวเสน จ อ ถา กรณ นตถ ฯ อกเขปนยกมมกโต กมมนานาสวาสโก อกขตตานวตตโก ลทธ- [ ม. ว. ท. ๒๔๔-๕๙ ส. ต. ๒๕๓-๔ ]


นานาสวาสโก ฯ อปปตโต นสสารณนต เอตถ นสสารณกมม นาม กลทสกานเยว อน าต ฯ อย จ พาโล โหต อพยตโตต- อาทนา นททฏโ กลทสโก น โหต ตสมา อปปตโตต วตโต ฯ ยท เอว กถ สนสสารโต โหตต ฯ พาลาพยตตตาท- ยตตสสาป กมมกขนธเก อากงขมาโน สงโฆ ปพพาชนยกมม กเรยยยาต วตตตตา ฯ เตเนวาห ต เจส ฯ เป ฯ ตสมา สนสสารโต โหตต ฯ ตตถ ตนต ปพพาชนยกมม ฯ เอโสต พาโลตอาทนา นททฏโ ฯ อาเวณเกน ลกขเณนาต ปพพา- ชนยกมมสส อาเวณกภเตน กลทสกภาวลกขเณน ฯ ต เจ สงโฆ นสสาเรต สนสสารโตต เอตถ อธปเปตสส ปพพาชนย- กมมสส วเสน อตถ ทสเสตวา อทาน ยท ต เจ สงโฆ นสสาเรตต ตชชนยาทกมมวเสน นสสารณา อธปเปตา ตทา นสสารณ สมปตโตเยว ตชชนยาทวเสน สนสสารโตต พยตเรก- มเขน อตถ ทสเสต ปน ต เจ สงโฆ นสสาเรตต อลลงเคตวา อตโถ กถโต ฯ นตถ เอตสส อปทาน อวขณฑน อาปตต- ปรยนโตต อนปทาโน ฯ เอเกนป องเคน นสสารณา อน าตาต กมมกขนธเก อน าตา ฯ เสสเมตถ ปาลโต อฏกถาโต จ สว เยยเมว ฯ จมเปยยกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ---------------- [ ม. ว. ท. ๒๖๓-๓๑๑ ส. ต. ๒๕๕-๖ ]


โกสมพกขนธกวณณนา [๑๙๙] โกสมพกขนธเก ฯ สเจ โหต เทเสสสามต สพพจ- ตาย สกขากามตาย จ อาปตต ปสส ฯ นตถ อาปตตต อนาปตตปกโขป เอตถ สมภวตต อธปปาเยนาห ฯ สา ปนา- ปตตเอว ฯ เตนาห โส ตสสา อาปตตยา อนาปตตทฏ อโหสต ฯ สมภมอตถวเสนาต ตรตตถวเสน ฯ อการเณน ตมเหห โส ภกข อกขตโตต วเทยยาต ยสมา ปพเพ วนยธรสส วจเนน สเจ อาปตต โหต เทเสสสามต อเนน ปฏ าต อทานป ตสเสว วจเนน อส จจจ อสตยา อตตตา นตเถตถ อาปตตต อนาปตตส ตสมา อการเณน ตมเหห โส ภกข อกขต- โตต อกเขปเก ภกข ยท วเทยยาต อธปปาโย ฯ อกขตตา- นวตตเก วา ตมเห อาปตต อาปนนาต วเทยยาต ยสมา วตถชานนจตเตนาย สจตตกา อาปตต อย จ อทกาวเสเส อทกาวเสสส ตสมา สาปตตกสเสว ตมเห ฉนทาคต คจฉถาต อธปปาเยน ตมเห อาปตต อาปนนาต อกขตตา- นวตตเก วเทยย ฯ กมม โกเปตต นานาสวาสกจตตโถ เจ ภกขเว กมม กเรยย อกมม น จ กรณยนตอาทวจนโต สเจ สงโฆ ต คณปรก กตวา กมม กเรยย อย ตตถ นสนโนป กมม โกเปตต อธปปาโย ฯ อปจาร ม จตวาต [ ม. ว. ท. ๓๑๒-๒๐ ส. ต. ๒๕๗-๘ ]


เอตถ อปจาโร นาม อ ม หตเถน ปาปณนฏาน ฯ [๒๐๐] ภณฑนชาตาตอาทส กลหสส ปพพภาโค ภณฑน นาม ฯ ต ชาต เอเตสนต ภณฑนชาตา ฯ หตถปรามาสาท- วเสน มตถก ปตโต กลโห ชาโต เอเตสนต กลหชาตา ฯ วรทธวาทภต วาท อาปนนาต ววาทาปนนา ฯ มขสตตหต วาจาสตตห ฯ วตทนตาต วชฌนตา ฯ ภควนต เอตทโวจาต อธ ภนเต โกสมพย ภกข ภณฑนชาตาตอาทวจน อโวจ ฯ ต จ โข เนว ปยกมยตาย น เภทาธปปาเยน ฯ อถโข อตถ- กามตาย หตกามตาย ฯ สามคคการโก กเรส ภกข ฯ ตสมาสส เอตทโหส ยถา อเม ภกข ววาท อารทธา น สกกา มยา นาป อ เน ภกขนา สมคเค กาต อปเปวนาม สเทวเก โลเก อคคปคคโล ภควา สย วา คนตวา อตตโน วา สนตก ปกโกสาเปตวา เอเตส ภกขน ขนตเมตตาปฏสยตต สาราณย ธมมเทสน กเถตวา สามคค กเรยยาต อตถกามตาย หตกามตาย คนตวา อโวจ ฯ ตสมา เอวมาหาต อตถกามตตา เอวมาห น ภควโต วจน อนาทยนโต ฯ เย ปน ตทา สตถ วจน น คณหส เต ก จ อวตวา ตณหภตา มงกภตา อฏส ฯ ตสมา อภเยสมป สตถร อคารวปฏปตต นาโหส ฯ [๒๐๑] อถโข ภควา ภกข อามนเตสตอาทส ภตปพพนต อท ภควา ปวคต นธ อทธรตวา ปรโต ราส กโรนโต วย [ ม. ว. ท. ๓๒๐-๒ ส. ต. ๒๕๙ ]


ภวปฏจฉนน ปราณวตถ ทสเสนโต อาห ฯ อฑโฒต อสสโร ฯ โยโกจ อตตโน สนตเกน วภเวน อฑโฒ โหต อย ปน นเกวล อฑโฒเยว มหทธโน มหตา อปรมาณสงเขน ธเนน สมนนาคโตต อาห มหทธโนต ฯ ภ ชตพพโต ปรภ ชตพพโต วเสสโต กามา โภคา นาม ฯ ตสมา ป จกามคณวเสน มหนตา อฬารา โภคา อสสาต มหาโภโค ฯ มหนต เสนาพล เจว ถามพล จ เอตสสาต มหพพโล ฯ มหนโต หตถอสสาทวาหโน เอตสสาต มหาวาหโน ฯ มหนต วชต รฏ เอตสสาต มหาวชโต ฯ ปรปณณโกสโกฏาคาโรต โกโส วจจต ภณฑาคารสารคพโภ ฯ โกฏ วจจต ธ สส อาฏปนฏ- าน ฯ โกฏภต อาคาร โกฏาคาร ฯ นทหตวา ปเตน ธเนน ปรปณณโกโส ธ าน จ ปรปณณโกฏาคาโรต อตโถ ฯ อถวา จตพพโธ โกโส หตถ อสสา รถา รฏนต๑ ฯ ยถา ห อสโน ตกขภาวปรปาลโก ปรจฉโท โกโสต วจจต เอว ร โ ตกขภาวปรปาลกตตา จตรงคน เสนา โกโสต วจจต ฯ ตวธ โกฏาคาร ธนโกฏาคาร ธ โกฏาคาร วตถโกฏา- คารนต ฯ ต สพพมป ปรปณณมสสาต ปรปณณโกสโกฏา- คาโร ฯ จตรงคน เสนนต หตถอสสรถปตตสงขาเตห จตห องเคห สมนนาคต เสน ฯ สนนยหตวาต จมมปฏม จนาทห๒ สนนาห ๑. ม. จตพพโธ โกโส หตถอสสรถปตตนนต ฯ ๒. วมมปฏม จนาทหต ภเวยย ฯ จมม ห ผลก โหต น สนนาโห ฯ

[ ม. ว. ท. ๓๒๒ ส. ต. ๒๕๙ ]


กาเรตวา ฯ อพภยยาสต อภอยยาส ฯ อภมโข หตวา นกขมต อตโถ ฯ เอกสงฆาตมปต เอกปปหารมป ฯ โธวนนต โธวนทก ฯ ปรเนตวาต นหรตวา ฯ อนตถโทต วตตพเพ ทการสส ตการ กตวา อนตถโตต วตตนต อาห อถวาตอาท ฯ [๒๐๒] วคคภาเวน วา ปถ นานา สทโท อสสาต ปถสทโท ฯ สมชโนต ภณฑเน สมชฌาสโย ชโน ฯ ตตถาต ตสม ชนกาเย ฯ อห พาโลต น ม ตถาต พาลลกขเณ โตป อห พาโลต น ม ฯ ภยโย จาต อตตโน พาลภาวสส อชานนโต ภยโย จ ฯ ภณฑนสส อปร โผโฏ วย สงฆเภทสส อตตโน การณภาวมป อปปชชมาน น ม ตถ นา าส ฯ กลหวเสน ปวตตวาจาเยว โคจรา เอเตสนต วาจาโคจรา ฯ มขายามนต ววทนวเสน มข อายาเมตวา ภาณโน ฯ ต น ชานนตต ต กลห น ชานนต ฯ กลห กโรนโต จ ต น ชานนโต นาม นตถ ฯ ยถา ปน น ชานนต ต ทสเสต อาห เอว สาทนโว อยนต ฯ อย กลโห นาม อตตโน ปเรส จ อตถหาปนโต อนตถปปาทนโต ทฏเว ธมเม สมปราเย จ สาทนโว สโทโสต อตโถ ฯ ต น ชานนตต ต กลห น ชานนต ฯ กถ น ชานนตต อาห เอว สาทนโว อยนต ฯ เอว สาทนโว อย กลโหต เอว ต กลห น ชานนตต อตโถ ฯ อกโกจฉ มนตอาทส ฯ อกโกจฉต อกโกส ฯ อวธต [ ม. ว. ท. ๓๒๒-๓๕ ส. ต. ๒๕๙-๖๐ ]


ปหร ฯ อชนต กฏสกข โอตารเณน วา วาทปฏวาเทน วา กรณตตรยกรเณน วา อเชส ฯ อหาสต มม สนตก ปตตาทส ก จเทว อวหร ฯ เย จ ตนต เยเกจ เทวา วา มนสสา วา คหฏา วา ปพพชตา วา ต อกโกจฉ มนตอาทวตถก โกธ สกฏธร วย นทธนา ปตมจฉาทน วย จ กสาทห ปนปปน เวเนตา อปนยหนต อปนาหวเสน อนพนธนต เตส สก อปปนน เวร น สมมต น วปสมมตต อตโถ ฯ เย ต น อปนยหนตต อสตอมนสการวเสน วา กมมปจจเวกขณวเสน วา เย ต อกโกสาทวตถก โกธ ตยาป โกจ นทโทโส ปรมภเว อกกฏโ ภวสสต ปหโฏ ภวสสต กฏสกข โอตาเรตวา ชโต ภวสสต กสสจ เต ปสยห ก จ อจฉนน ภวสสต ตสมา นทโทโส หตวาป อกโกสาทน ปาปณาสต เอว น อปนยหนต เตส ปมาเทน อปปนนมป เวร อมนา อนปนยหเนน นรนธโน วย ชาตเวโท อปสมมต ฯ น ห เวเรน เวรานต ยถา ห เขฬสงฆาณกาทอสจมกขต าน เตเหว อสจห โธวนโต สทธ นคคนธ กาต น สกโกต อถโข ต าน ภยโยโส มตตาย อสทธตร จ ทคคนธตร จ โหต เอวเมว อกโกสนต ปจจก- โกสนโต ปหรนต ปฏปหรนโต เวเรน เวร วปสเมต น สกโกต อถโข ภยโย เวรเมว กโรต ฯ อต เวราน นาม เวเรน กสม จป กาเล น สมมนต อถโข วฑฒนตเยว ฯ อเวเรน จ สมมนตต [ ม. ว. ท. ๓๓๕-๖ ส. ต. ๒๖๐ ]


ยถา ปน ตาน เขฬาทน อสจน วปปสนเนน อทเกน โธวยมานาน นสสนต ต าน สทธ โหต นคคนธ เอวเมว อเวเรน ขนตเมตโตทเกน โยนโสมนสกาเรน ปฏสงขาเนน ปจจเวกขเณน เวราน วปสมมนต ปฏปปสสมภนต อภาว คจฉนต ฯ เอส ธมโม สนนตโนต เอส อเวเรน เวรวปสมนสงขาโต โปราณโก ธมโม สพเพส พทธปจเจกพทธขณาสวาน คตมคโค ฯ น ชานนตต อนจจส น ปจจปฏาเปนตต อธปปาโย ฯ ตโต สมมนต เมธคาต ตโต ตสมา การณา เมธคา กลหา สมมนต วปสม คจฉนต ฯ กถ เต สมมนตต อาห เอว หตอาท ฯ ตตถ เอว ห เต ชานนตาต เต ปณฑตา มย มจจสมป คจฉามาต เอว ชานนตา ฯ โยนโสมนสการ อปปาเทตวา เมธคาน กลหาน วปสมาย ปฏปชชนต อถ เนส ตาย ปฏปตตยา เต เมธคา สมมนตต อธปปาโย ฯ เตสมป โหต สงคตต เย มาตาปตน อฏ น ฉนทนต ปาเณ หรนต ควาทน จ ปสยห คณหนต เอว รฏ วลมปมานาน เตสมป สงคต โหต กมงค ปน ตมหาก น สยาต อธปปาโย ฯ วณณาวณณทปนตถ วตตาต พาลสหายตาย อเม ภกข กลหปปสตา ปณฑตสหายาน ปน อท น สยาต ปณฑตสหายสส พาลสหายสส จ วณณาวณณ- ทปนตถ วตตา ฯ นปกนต เนปกกป าย สมนนาคต ฯ สาธวหารธรนต ภททกวหารปณฑต ฯ ปากฏปรสสเย ปฏจ- [ ม. ว. ท. ๓๓๖ ส. ต. ๒๖๐-๑ ]


ฉนนปรสสเย จ อภภวตวาต สหพยคฆาทโย ปากฏปรสสเย ราคภยโทสภยาทโย ปฏจฉนนปรสสเย จาต สพเพว ปรสสเย อภภวตวา ฯ เอกกา จรสต อท รชช นาม มหนต ปมาทฏ- าน ก อมหาก รชเชน การเตนาต รฏ ปหาย ตโตว มหาอร ปวสตวา ตาปสปพพชช ปพพชตวา จตส อรยา- ปเถส เอกกา จรสต อตโถ ฯ เอกสส จรต เสยโยต ปพพ- ชตสส ปพพชตกาลโต ปฏาย เอกภาวาภรตสล เอกกสเสว จรต เสยโยต อตโถ ฯ นตถ พาเล สหายตาต จลลสล มชฌมสล มหาสล ทส กถาวตถน เตรส ธตคณา วปสสนา- าณ จตตาโร มคคา จตตาร ผลาน ตสโส วชชา ฉ อภ า อมตมหานพพานนต อย สหายตา นาม ฯ สา พาล นสสาย อธคนต น สกกาต นตถ พาเล สหายตา ฯ มาตงโค อร เ มาตงคร เต สรโลเปน สนธ ฯ มาตงคร โตป ปาโ ฯ อร โก มาตงโค วยาต อตโถ ฯ มาตงคสทเทเนว หตถ- ภาวสส วตตตตา นาควจน ตสส มหนตาธวจนนต๑ อาห นาโคต มหนตาธวจนเมตนต ฯ มหนตปรยาโยป ห นาคสทโท โหต เอต นาคสส นาเคน อสาทนตสส หตถโนตอาทส๒ ฯ [๒๐๓] พาลกโลณการามคาโมต อปาลคหปตสส เอวนามโก โภคคาโม ฯ เตนปสงกมต ธมมเสนาปตมหาโมคคลลานตเถเรส ๑. ม. มหตตวภาวนตถนต ฯ ๒.ว. มหา. ๕/๓๔๒. ข. อ. ๒๕/๑๓๖.

[ ม. ว. ท. ๓๓๖ ส. ต. ๒๖๑ ]


วา อสตมหาสาวเกส วา อนตมโส ธมมภณฑาคารก อานนทต- เถรมป ก จ อนามนเตตวา สยเมว ปตตจวร อาทาย อนกนสสโฏ หตถ วย ยถนสสโฏ กาฬสโห วย วาตจฉนโน วลาหโก วย จ เอโกว อปสงกม ฯ กสมา อปสงกม ฯ คเณ กรสส อาทนว ทสวา เอกวหาร ภกข ปสสตกามตา อทปาท ฯ ตสมา สตาทปฬโต อณหาทน ปฏยมาโน วย อปสงกม ฯ อถวา ภควตา โส อาทนโว ปเคว ปร าโต ฯ น เตน สตถา นพพณโณ ฯ ตสม ปน อนโตวสเส เกจ พทธเวเนยยา นาเหส ฯ เตน อ ตถ คมน เตส ภกขน ทมนปาโยต ปารเลยยก อททสส คจฉนโต เอกวหาร อายสมนต ภค สมปหเสต ตตถ คโต ฯ เอว คเตว สตถร ป จสตา ภกข อายสมนต อานนท อาหส อาวโส อานนท สตถา เอกโกว คโต มย อนพนธสสามาต ฯ อาวโส ยทา ภควา สาม เสนาสน สสาเมตวา ปตตจวร อาทาย อนามนเตตวา อปฏาเก อนปโลเกตวา ภกขสงฆ อทตโย คจฉต ตทา เอกจาร จรต ภควโต อชฌาสโย สาวเกน นาม สตถ อชฌาสยานรป ปฏปชชตพพ ตสมา น อเมส ทวเสส ภควา อนคนตพโพต นวาเรส ฯ สยมป นานค ฉ ฯ ธมมยา กถายาต เอกภาเว อานสสปฏสยตตาย ธมมกถาย ฯ เยน ปาจนวสทาโยต ตตถ กสมา อปสงกม ฯ ยถา นาม ชฆจฉตสส โภชเน ปปาสตสส [ ม. ว. ท. ๓๓๗ ส. ต. ๒๖๑ ]


ปานเย สเตน ผฏสส อณเห อณเหน ผฏสส สเต ทกขตสส สเข อภรจ อปปชชต เอวเมว ภควโต โกสมพเก ภกข อ ม ววาทาปนเน อสมคควาส วสนเต ทสวา สมคควาส วสนเต อาวชเชนตสส อเม ตโย กลปตตา อาปาถ อาคมส ฯ อถ เน ปคคณหตกาโม อปสงกม ฯ เอวาย ปฏปตต อนกกเมน โกสมพกาน ภกขน วนยนปาโย โหตต ฯ วหรนตต สามคครส อนภวมานา วหรนต ฯ ทายปาโลต อร ปาโล ฯ โส อร ยถา อจฉตจฉตปปเทเสน มนสสา ปวสตวา ตตถ ปปผ วา ผล วา นยยาส วา ทพพสมภาร วา น หรนต เอว วตยา ปรกขตตสส ตสส อร สส โยชเต ทวาเร นสทตวา ต อร รกขต ปาเลต ฯ ตสมา ทายปาโลต วตโต ฯ อตตกามรปา วหรนตต อตตโน หตกามยมานสภาวา๑ หตวา วหรนต ฯ โย ห อมสม สาสเน ปพพชตวาป เวชชกมม ทตกมม ปหณคมนาทน วเสน เอกวสต- อเนสนาห ชวต กปเปต อย อนตตกามรโป นาม ฯ โย ปน อมสม สาสเน ปพพชตวา เอกวสตอเนสน ปหาย จต- ปารสทธสเล ปตฏาย พทธวจน อคคณหตวา สปปายธตงค อธฏาย อฏตตสาย อารมมเณส จตตรจย กมมฏาน คเหตวา คามนต ปหาย อร ปวสตวา สมาปตตโย นพพตเตตวา ๑. หต กามยมานสภาวาตป ทสสต ฯ

[ ม. ว. ท. ๓๓๗ ส. ต. ๒๖๑ ]


วปสสนาย กมม กรมาโน วจรต อย อตตกาโม นาม ฯ เตป ตโย กลปตตา เอวรปา อเหส ฯ เตน วตต อตตกามรปา วหรนตต ฯ มา เตส อผาสมกาสต เตส อผาสก มา อกาสต ภควนต วาเรส ฯ เอว กรสส อโหส อเม กลปตตา สมคคา วหรนต เอกจจสส จ คตฏาเน ภณฑนกลหววาทา วตตนต ตขณสงโค จณฑโคโณ วย โอวชฌนโต วจรต อเถกมคเคน ทวนน คมน น โหต กทาจ อยมป เอว กโรนโต อเมส กลปตตาน สมคควาส ภนเทยย ปาสาทโก จ ปเนส สวณณ- วณโณ รสคทโธ ม เ คตกาลโต ปฏาย ปณตทายกาน อตตโน อปฏากาน วณณกถนาทห อเมส กลปตตาน อปปมาทวหาร ภนเทยย วสนฏานาน จาป เอเตส กลปตตาน นพทธาน ปรจฉนนาน ตสโสว ปณณสาลา ตโย จงกมา ตณ ทวาฏานาน ตณ ม จปาน อยมปน สมโณ มหากาโย วฑฒตโร ม เ ภวสสต โส อกาเลน อเม กลปตเต เสนาสนา วฏาเปสสต เอว สพพถาป เอเตส อผาส ภวสส- ตต ฯ ต อนจฉนโต มา เตส อผาสมกาสต ภควนต วาเรส ฯ กมปเนส ชานนโต วาเรส อชานนโตต ฯ สมมาสมพทโธ ห นาม ยทา อเนกภกขสหสสปรวาโร พยามปปภาย อสตอนพย - ชเนห ทวตตสมหาปรสลกขณสรยา จ พทธานภาว ทสเสนโต วจรต ตทา โก เอโสต อปจฉตวาว ชานตพโพ โหต ฯ [ ม. ว. ท. ๓๓๘ ส. ต. ๒๖๑ ]


ตทา ปน ภควา มาส โกจ มม พทธานภาว อ าสต ตถารเปน อทธาภสงขาเรน สพพป ต พทธานภาว จวรคพเภน วย ปฏจฉาเทตวา วาลหกคพเภน ปฏจฉนโน จนโท วย สยเมว ปตตจวรมาทาย อ าตกเวเสน อคมาส ฯ อต ต อชานนโตว ทายปาโล นวาเรส ฯ เอตทโวจาต เถโร กร มา สมณาต ทายปาลสส กถ สตวา จนเตส มย ตโย ชนา อธ วหราม อ โ ปพพชโต นาม นตถ อย จ ทายปาโล ปพพชเตน วย สทธ กเถต โก น โข ภวสสตต ทวาฏานโต อฏาย ทวาเร ตวา มคค โอโลเกนโต ภควนต อททส ฯ ภควาป เถรสส สห ทสสเนเนว สรโรภาส ม จ ฯ อสตอนพย ชน- วราชตา พยามปปภา ปสารตสวณณปโฏ วย วโรจตถ ฯ เถโร อย ทายปาโล ผณกตอาสวส ควาย คเหต หตถ ปสาเรนโต วย โลเก อคคปคคเลน สทธ กเถนโตว น ชานาต อ ตรภกขนา วย สทธ กเถตต นวาเรนโต เอต มา อาวโส ทายปาลาตอาทวจน อโวจ ฯ เตนปสงกมต กสมา ภควโต ปจจคคมน อกตวาว อปสงกม ฯ เอว กรสส อโหส มย ตโย ชนา สมคควาส วสาม สจาห เอกโกว ปจจคคมน กรสสาม สมคควาโส นาม น ภวสสต ปยมตเต คเหตวาว ปจจคคมน กรสสาม ยถา จ ภควา มยห ปโย เอว สหายานมป เม ปโยต เตห สทธ ปจจคคมน กาตกาโม สย [ ม. ว. ท. ๓๓๘ ส. ต. ๒๖๑ ]


อกตวา อปสงกม ฯ เกจ ปน เตส เถราน ปณณสาลทวาเร จงกมนโกฏยา ภควโต อาคมนมคโค โหต ตสมา เถโร เตส ส ททมาโนว คโตต วทนต ฯ อภกกมถาต อโต อาคจฉถ ฯ ปาเท ปกขาเลสต วกสตปทมสนนเภห ชาลหตเถห มณวณณ อทก คเหตวา สวณณวณเณส ปฏ ปาเทส อทก อาส จตวา ปาเทน ปาท ฆสนโต ปกขาเลส ฯ พทธาน กาเย รโชชลล นาม น อปลมปต กสมา ปกขาเลสต ฯ ตสส สรรสส อตคคหณตถ เตส จ จตตสมปหสนตถ อมเหห อภหเฏน อทเกน ภควา ปาเท ปกขาเลส ปรโภค อกาสต เตส ภกขน พลวโสมนสสวเสน จตต ปณต๑ โหต ตสมา ปกขาเลส ฯ อายสมนต อนรทธ ภควา เอตทโวจาต โส กร เตส วฑฒตโร ตสส สงคเห กเต เสสาน กโตว โหตต เถร เว เอต กจจ โว อนรทธาตอาทวจน อโวจ ฯ อนรทธาต วา เอกเสสนเยน วตต วรเปกเสสสสาป อจฉตพพตตา ฯ เอว จ กตวา พหวจนนทเทโสป สมตถโต โหต ฯ กจจต ปจฉนตเถ นปาโต ฯ โวต สามวจน ฯ อท วตต โหต กจจ อนรทธา ตมหาก ขมนย อรยาปโถ โว ขมต กจจ ยาปนย กจจ โว ชวต ยาเปต ฆฏยต กจจ ปณฑเกน น กลมถ กจจ ตมหาก สลภปณฑ สมปตเต โว ทสวา มนสสา อฬงกยาค วา ๑. ม. ปณต ฯ

[ ม. ว. ท. ๓๓๘ ส. ต. ๒๖๑ ]


กฏจฉภกข วา ทาตพพ ม นตต ภกขาจารวตต ปจฉต ฯ กสมา ฯ ยสมา ปจจเยน อกลมนเตน สกกา สมณธมโม กาต ฯ วตตเมว วา เอต ปพพชตาน ฯ อถ เตน ปฏวจเน ทนเน อนรทธา ตมเห ราชปพพชตา มหาป า มนสสา ตมหาก อร เ วสนตาน อทตวา กสส อ สส ทาตพพ ม สสนต ตมเห ปน เอต ภ ชตวา ก น โข มคโปตกา วย อ ม ฆเฏนตา วหรถ อทาห สามคคภาโว โว อตถต สามคครส ปจฉนโต กจจ ปน โว อนรทธา สมคคาต- อาทมาห ฯ ตตถ ขโรทกภตาต ยถา ขร จ อทก จ อ ม สสนทต วส น โหต เอกตต วย อเปต กจจ เอว สามคควเสน เอกตตปคตจตตปปาทา วย วหรถาต ปจฉต ฯ ปยจกขหต เมตตจตต ปจจปฏเปตวา โอโลกนโต ปยภาว- ทปกาน จกขน ปยจกขน นาม กจจ ตถารเปห จกขห อ ม ปสสนตา วหรถาต ปจฉต ฯ ตคฆาต เอกสตเถ นปาโต ฯ เอกเสน มย ภนเตต วตต โหต ฯ ยถากถ ปนาต เอตถ ยถาต นปาตมตต ฯ กถนต การณปจฉา ฯ กถ ปน ตมเห เอว วหรถ เกน การเณน วหรถ ต เม การณ พรหต วตต โหต ฯ เมตต กายกมมนต เมตตจตตวเสน ปวตต กายกมม ฯ อาว เจว รโห จาต สมมขา เจว ปรมมขา จ ฯ อตเรสป เอเสว นโย ฯ ตตถ สมมขา กายวจกมมาน สหวาเส [ ม. ว. ท. ๓๓๘ ส. ต. ๒๖๑ ]


ลพภนต ฯ อตราน วปปวาเส ฯ มโนกมม สพพตถ ลพภต ฯ ย ห สเหว วสนเตส เอเกน ม จป วา ทารภณฑ วา มตตกาภณฑ วา พห ทนนกขตต โหต ต ทสวา เกนท วล ชตนต อว อกตวา อตตนา ทนนกขตต วย คเหตวา ปฏสาเมนตสส ปฏชคคตพพยตตก วา ปน าน ชคคนตสส สมมขา เมตต กายกมม นาม โหต ฯ เอกสม ปกกนเต เตน ทนนกขตต เสนาสนปรกขาร ตเถว นกขปนตสส ปฏชคคตพพ- ยตต วา ปน าน ชคคนตสส ปรมมขา เมตต กายกมม นาม โหต ฯ สห วสนตสส ปน เถเรห สทธ มธร สมโมทนย- กถ ปฏสนถาร สาราณยกถ ธมมกถ สรภ สากจฉ ป หาปจฉน ป หาวสสชชนนต เอวมาทกรเณ สมมขา เมตต วจกมม นาม โหต ฯ เถเรส ปน ปกกนเตส มยห ปยสหาโย นนทยตเถโร กมลตเถโร เอว สลสมปนโน เอว อาจารสมปนโนต- อาทคณกถเน ปรมมขา เมตต วจกมม นาม โหต ฯ มยห ปยมตโต นนทยตเถโร กมลตเถโร อเวโร โหต อพยาปชโฌ โหต สขต เอว สมนนาหรโต ปน สมมขาป ปรมมขาป เมตต มโนกมม โหตเยว ฯ นานา ห โข โน ภนเต กายาต อย ห กาโย ปฏ วย มตตกา วย จ โอมททตวา เอกโต กาต น สกกา ฯ เอก จ ปน ม เ จตตนต จตต ปน โน อตตโน วย อ ม สส หตภาเวน อเภทภาเวน อวโรธภาเวน [ ม. ว. ท. ๓๓๘-๙ ส. ต. ๒๖๑ ]


สมคคภาเวน เอกเมวาต ทสเสต ฯ กถมปเนเต สก จตต นกขปตวา อตเรส จตตวเสน วตตสต ฯ เอกสส ปตเต มล อฏหต เอกสส จวร กลฏ โหต เอกสส ปรภณฑกมม โหต ฯ ตตถ ยสส ปตเต มล อฏ ต เตน มมาวโส ปตเต มล อฏ ต ปจต วฏฏตต วตเต อตโร มยห จวร กลฏ ต โธวตพพ มยห ปรภณฑ กาตพพนต อวตวา อร ปวสตวา ทารน อาหรตวา ภนทตวา ฉนทตวา ปตตกฏาเห พหลตน- มตตกาห เลป กตวา ปตต ปจตวา ตโต ปร จวร วา โธวต ปรภณฑ วา กโรต ฯ มมาวโส จวร กลฏ โธวต วฏฏตต มม ปณณสาลา อกลาปา ปรภณฑ กาต วฏฏตต ปมตร อาโรจเตป เอเสว นโย ฯ อทาน เตส อปปมาทลกขณ ปจฉนโต กจจ ปน โว อนรทธาตอาทมาห ฯ ตตถ โวต นปาตมตต ฯ ปจจตตวจน วา ฯ กจจ ตมเหต อตโถ ฯ๔ อมหากนต อมเหส ตส ชเนส ฯ ปณฑาย ปฏกกมตต คาเม ปณฑาย จรตวา ปจจาคจฉต ฯ อวกการปาตนต อตเรกปณฑปาต อปเนตวา ปนตถาย เอก สมคคปาต โธวตวา เปต ฯ โย ปจฉาต เต กร เถรา น เอกโตว ภกขาจาร ปวสนต ฯ ผลสมาปตตรตา เหเต ปาโตว สรรปฏชคคน กตวา วตตปฏปตต ปเรตวา เสนาสน ปวสตวา กาลปรจเฉท กตวา ผลสมาปตต อปเปตวา นสทนต ฯ เตส โย ปมตร นสนโน อตตโน กาลปรจเฉท- [ ม. ว. ป. ๓๓๙ ส. ต. ๒๖๑ ]


วเสน ปมตร อฏาต ฯ โส ปณฑาย จรตวา ปฏนวตโต ภตตกจจฏาน อาคนตวา ชานาต เทว ภกข ปจฉโต อห ปม อาคโตต ฯ อถ ปตต ปทหตวา อาสนป าปนาทน กตวา ยท ปตเต ปฏวสมตตเมว โหต นสทตวา ภ ชต ยท อตเรก โหต อวกการปาตย ปกขปตวา ปาต ปธาย ภ ชต ฯ กตภตตกจโจ ปตต โธวตวา นโรทก กตวา ถวกาย โอสาเปตวา ปตตจวร คเหตวา อตตโน วสนฏาน ปวสต ฯ ทตโยป อาคนตวาว ชานาต เอโก ปม อาคโต เอโก ปจฉโตต ฯ โส สเจ ปตเต ภตต ปมาณเมว โหต ภ ชต สเจ มนท อวกการปาตโต คเหตวา ภ ชต สเจ อตเรก โหต อวกการปาตย ปกขปตวา ปมาณเมว ภ ชตวา ปรมตเถโร วย วสนฏาน ปวสต ฯ ตตโยป อาคนตวาว ชานาต เทว ปม อาคตา อห ปจฉโมต ฯ โสป ทตยตเถโร วย ภ ชตวา กตภตตกจโจ ปตต โธวตวา นโรทก กตวา ถวกาย โอสาเปตวา อาสนาน อกขปตวา ปฏสาเมต ฯ ปานยฆเฏ วา ปรโภชนยฆเฏ วา อวเสสอทก ฉฑเฑตวา ฆเฏ นกกชชตวา อวกการปาตย สเจ อวเสสภตต โหต ต วตตนเยน หรตวา ปาต โธวตวา ปฏสาเมต ภตตคค สมมชชต ฯ โส กจวร ฉฑเฑตวา สมมชชน อกขปตวา อปจกาห มตตฏาเน เปตวา ปตตจวร อาทาย วสนฏาน ปวสต ฯ อท เถราน พหวหาเร [ ม. ว. ท. ๓๔๐ ส. ต. ๒๖๑ ]


อร เ ภตตกจจกรณฏาเน โภชนสาลาย วตต ฯ อท สนธาย โย ปจฉาตอาท วตต ฯ โย ปสสตตอาท ปน เนส อนโตวหาเร วตตนต เวทตพพ ฯ ตตถ วจจฆฏนต อาจมน- กมภ ฯ รตตนต รตตก ฯ ตจฉนต ตสเสว เววจน ฯ อวสยหนต อกขปต อสกกเณยย อตภารก ฯ หตถวกาเรนาต หตถส าย ฯ เต กร ปานยฆฏาทส ยงก จ ตจฉก คเหตวา โปกขรณ คนตวา อนโต จ พห จ โธวตวา อทก ปรสสาเวตวา ตเร เปตวา อ ภกข หตถวกาเรน อามนเตนต ฯ อททสส วา อโนททสส วา สทท น กโรนต ฯ กสมา อททสส น กโรนต ฯ ต ห ภกข สทโท พาเธยยาต ฯ กสมา อโนททสส น กโรนต ฯ อโนททสส สทเท ทนเน อห ปเร อห ปเรต เทวป นกขเมยย ตโต ทวห กตตพพกมเม ตตยสส กมมจ- เฉโท ภเวยย ฯ สยตปทสทโท ปน หตวา อปรสส ภกขโน ทวาฏานสนตก คนตวา เตน ทฏภาว ตวา หตถส กโรต ฯ ตาย ส าย อตโร อาคจฉต ฯ ตโต เทว ชนา หตเถน หตถ สสพพนตา ทวส หตเถส เปตวา อฏาเปนต ฯ ต สนธายาห หตถวกาเรน ทตยป อามนเตตวา หตถวลงฆเกน อปฏาเปมาต ฯ ป จาหก โข ปนาต จาตททเส ปณณรเส อฏมยนต อท ตาว ปกตธมมสสวนเมว ฯ ต อขณฑ กตวา ป จเม ป จเม ทวเส เทว เถรา นาตวกาเล นหายตวา [ ม. ว. ท. ๓๔๐ ส. ต. ๒๖๑ ]


อนรทธตเถรสส วสนฏาน คจฉนต ฯ ตตถ ตโยป นสทตวา ตณณ ปฏกาน อ ตรสม อ ม ป ห ปจฉนต อ ม วสสชเชนต ฯ เตส เอว กโรนตานเยว อรโณ อคคจฉต ฯ ต สนธาเยต วตต ฯ เอตตาวตา เถเรน ภควตา อปปมาทลกขณ ปจฉเตน ปมาทฏาเนสเยว อปปมาทลกขณ วสสชชต โหต ฯ อ เส ห ภกขน ภกขาจารปวสนกาโล นกขมนกาโล นวาสนปรวตตน จวรปารปน อนโตคาเม ปณฑาย จรณ ธมมกถน อนโมทน อนโตคามโต นกขมตวา ภตตกจจ- กรณ ปตตโธวน ปตตโอสาปน ปตตจวรปฏสามนนต ปป จ- กรณฏานาน เอตาน ฯ ตสมา เถโร อมหาก เอตตก าน ม จตวา วสสฏกถาปวตตเนน กมมฏาเน ปมชชนฏานาน ตตถาป มย ภนเต กมมฏานวรทธ น ปฏปชชามาต อ เส ปมาทฏาเนสเยว สกขาปปตต อตตโน อปปมาทลกขณ วสสชเชส ฯ อมนาว เอตาน านาน ม จตวา อ ตถ วหารสมาปตตน อวล ชนวเสน ปมาทกาโล นาม อมหาก นตถต ทเปต ฯ ธมมยา กถายาต สมคควาเส อานสสปฏสยตตาย ธมมกถาย ฯ อนปพเพน จารก จรมาโนต อนกกเมน คามนคมปฏปาฏยา จารก จรมาโน ฯ เยน ปารเลยยก ตทวสรต เอกโกว เยน ปารเลยยกคาโม ต อวสร ฯ ปารเลยยกคามวาสโนป ปจจคคนตวา ภควโต ทาน ทตวา ปารเลยยกคามสส [ ม. ว. ท. ๓๔๐ ส. ต. ๒๖๑ ]


อวทเร รกขตวนสณโฑ นาม อตถ ภควโต ปณณสาล กตวา เอตถ วสตต ยาจตวา วาสยส ฯ ภททสาโลต ปน ตตเถโก มนาโป ลฏ โก สาลรกโข ฯ ภควา ต คาม อปนสสาย วนสณเฑ ปณณสาลาย สมเป ตสม รกขมเล วหาส ฯ เตน วตต ปารเลยยเก วหรต รกขตวนสณเฑ ภททสาลมเลต ฯ [๒๐๔] อถโข ภควโต รโหคตสสาตอาท ภควโต วเวกสขปจจเวกขณทสสน ฯ อากณโณ น ผาส วหาสนต สมพาธปปตโต อากณโณ วหาส ฯ กมปน ภควโต สมพาโธ อตถ สสคโค วาต ฯ นตถ น ห โกจ ภควนต อนจฉาย อปสงกมต สกโกต ฯ ทราสทา ห พทธา ภควนโต สพพตถ จ อนปลตตา ฯ หเตสตาย ปน สตเตส อนกมป อปาทาย มตโต โมเจสสามต ปฏ านรป จตโรฆนตถรณตถ อฏนน ปรสาน อตตโน สนตก กาเลน กาล อปสงกมน อธวาเสต สย จ มหากรณาสมสสาหโต กาล หตวา ตตถ อปสงกมต อท สพพพทธาน อาจณณ ฯ นายมธ อากณณวหาโรต อธปเปโต ฯ อธ ปน เตห กลหการเกห โกสมพกภกขห สทธ เอกวหาเร วาส ตทา วเนตพพาภาวโต อากณณวหาร กตวา วตต อห โข ปพเพ อากณโณ น ผาส วหาสนต ฯ เตเนวาห เตห โกสมพเกห ภกขห ภณฑนการเกหตอาท ฯ ทหรโปตเกหต [ ม. ว. ท. ๓๔๐-๑ ส. ต. ๒๑๖ ]


ทหเรห หตถโปตเกห ฯ เย ภงกาตป วจจนต ฯ เตหต หตถ- อาทห ฯ กททโมทกานต กททมมสสาน อทกาน ฯ โอคาหาต เอตถ โอคาหนตป ปาล ฯ อสสาต หตถนาคสส ฯ อปน- ฆสนตโยต ฆฏเฏนตโย ฯ อปฆสยมาโนป อตตโน โอฬารภาเวน น กชฌต ฯ เตน ตา ฆเสนตเยว ฯ วปกฏโต วปกฏโ ทรภโต ฯ ยถาต หตถฆฏาย ฯ เยน ภควา เตนปสงกมต โส กร หตถนาโค ยถวาเส อกกณ โต ต วนสณฑ ปวฏโ ตตถ ภควนต ทสวา ฆฏสหสเสน นพพาปตสนตาโป วย นพพโต หตวา ปสนนจตโต ภควโต สนตเก อฏาส ฯ ตโต ปฏาย วตตสเส ตวา ภททสาลสส ปณณสาลาย จ สมนตโต อปปหรต กตวา สาขาภงเคน สมมชชต ภควโต มขโธวน เทต นหาโนทก อาหรต ทนตกฏ เทต อร โต มธราน ผลาผลาน อาหรตวา สตถ อปนาเมต ฯ สตถา ตาน ปรภ ชต ฯ เตน วตต โสณฑาย ภควโต ปานย ปรโภชนย อปฏาเปตต- อาท ฯ โส กร หตถนาโค โสณฑาย ทารน อาหรตวา อ ม ฆสตวา อคค อฏาเปตวา ทารน ชาลาเปตวา ตตถ ปาสาณขณฑาน ตาเปตวา ตาน ทณฑเกห วฏเฏตวา โสณฑย ขปตวา อทกสส ตตตภาว ตวา ภควโต สนตก อปคนตวา ตฏต ฯ ภควา หตถนาโค มม นหาน อจฉตต ตตถ คนตวา นหานกจจ กโรต ฯ ปานเยป เอเสว นโย ฯ [ ม. ว. ท. ๓๔๑ ส. ต. ๒๖๑ ]


ตสม ปน สตเล ชาเต อปสงกมต ฯ ต สนธาย วตต โสณฑาย ภควโต ปานย ปรโภชนย อปฏาเปตต ฯ อตตโน จ ปวเวก วทตวาต เกหจ อนากณณภาวลทธ กายวเวก ชานตวา ฯ อตเร ปน วเวกา ภควโต สพพกาล วชชนตเยว ฯ อม อทาน อทาเนสต อม อตตโน หตถนาคสส จ วเวกาภรตยา สมานช- ฌาสยภาวทปน อทาน อทาเนส ฯ คาถาย ปน เอวมตถ- โยชนา เวทตพพา ฯ เอต อสาทนตสส รถอสาสทสทนตสส หตถนาคสส จตต นาเคน พทธานาคสส จตเตน สเมต สสนทต ฯ กถ สเมตต เจ ฯ ยเทโก รมต วเน ยสมา พทธนาโค อห โข ปพเพ อากณโณ วหาสนต ปรม อากณณวหาร ชคจฉตวา วเวก อปพรหยมาโน อทาน ยถา เอโก อทตโย วเน อร เ รมต อภรมต เอว อยมป หตถนาโค ปพเพ อตตโน หตถอาทห อากณณวหาร ชคจฉตวา อทาน เอโก อสหาโย วเน เอกวหาร รมต อภนนทต ตสมาสส จตต นาเคน สเมต ตสส จตเตน สเมตต กตวา เอกภาวรตยา เอกสทส โหตต อตโถ ฯ [๒๐๕] โย ปฏพาเหยย อาปตต ทกกฏสสาต เอตถ โย เสนาสนารหสส เสนาสน ปฏพาหต ตสเสว อาปตต ฯ กลหการกาทน ปเนตถ โอกาโส นตถตอาทก สงฆสส กตก อาโรเปตวาน ป เปนตสส อห วฑโฒต ปสยห อตตนาว [ ม. ว. ท. ๓๔๑-๒ ส. ต. ๒๖๑-๒ ]


อตตโน ป เปตวา คณหนต ยตตยา คณหถาต วตวา วาเรนตสส จ นตถ อาปตต ภณฑนการก นกกทฒตตอาทวจนโต กลทสกสส ปพพาชนยกมมาน าย จ อธ กลหวปสมนตถ อาคตาน โกสมพกานมป ภกขน ยถาวฑฒนต อวตวา ววตเต อสต ววตต กตวาป ทาตพพนต วตตตตา ววตต กตวา เทนต ปฏพาหนตสเสว อาปตตต คณ ปเทส วตต ฯ น มลา มล คนตวาต มลโต มล อคนตวา ฯ อตถโต อปคตาต สามคคสงขาตอตถโต อเปตา ฯ เยน ต ปจจตถกา วเทยย ต น ห โหตต สมพนโธ ฯ อนปคตนต การณโต อนเปต ฯ สการณนต วตต โหต ฯ อสสยยายาต อมนาว โทสาคต- คมนสส สงคหตตตา อคตคมเนนาต อวเสสาคตคมน ทสสตนต เวทตพพ ฯ อฏห ทตงเคหต โสตา จ โหต สาเวตา จ อคคเหตา จ ธาเรตา จ ว าเปตา จ กสโล จ สหตาสหตทสสโน จ อกลหการโก จาต เอว วตเตห อฏห ทตงเคห ฯ เสสเมตถ ปาลโต อฏกถาโต จ สว เยยเมว ฯ โกสมพกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย มหาวคควณณนา นฏ ตา ฯ --------------- [ ม. ว. ท. ๓๔๙-๕๕ ส. ต. ๒๖๒-๕ ]


จลลวคควณณนา ------- จลลวคเค กมมกขนธกวณณนา [๒๐๖] จลลวคคสส ปเม กมมกขนธเก ตาว ฯ ยฏ ปเวสย กนเต ปเวสยาตอาทส วย สหจร าเยน ม จา อกกฏ กโรนตตอาทส วย นสสเตส นสสยโวหารวเสน วา ปณฑกโลหตกนสสตา ปณฑกโลหตกสทเทน วตตาต อาห เตส นสสตกาป ปณฑกโลหตกาเตวว ป ายนตต ฯ ปฏวทถาต ปฏวจน เทถ ฯ ตห องเคห สมนนาคตนต ปจเจก สมทเตห ตห วา องเคห สมนนาคต ฯ น ห ตณณเอว องคาน สโมธาเนน อธมมกมม โหต เอเกนป โหตเยว ฯ อปปฏ าย กต โหตต ลชช สนธาย วตตนต คณ ปเทส กถต ฯ นน จ อเทสนาคามนยา อาปตตยา กต โหตต อท ปรโต ตห ภกขเว องเคห สมนนาคตสส ภกขโน อากงขมาโน สงโฆ ตชชนยกมม กเรยย อธสเล สลวปนโน โหตต อมนา วรชฌต อเทสนา- คามน อาปนโน ห อธสเล สลวปนโนต วจจตต ฯ ตตถ เกจ วทนต ตชชนยกมมสส วเสเสน ภณฑนการกตต องคนต [ จลลวคคสส ปโม ภาโค องเก ๑-๗ ส. ต. ๒๖๗ ]


อฏกถาย วตต ต ปาลยา อาคตนทาเนน สเมต ตสมา สพพตตเกสป ภณฑน อาโรเปตวา ภณฑนปจจยา อาปนนา- ปตตวเสน อท กมม กาตพพ ตสมา อธสเล สลวปนโนต เอตถาป ปพพภาเค วา อปรภาเค วา โจทนาสารณาทกาเล ภณฑนปจจยา อาปนนาปตตวเสเนว กาตพพ นเกวล สงฆาทเสสปจจยา กาตพพนต ฯ อปเร ปน วทนต อเทสนาคามนยาต อท ปาราชกาปตตเยว สนธาย วตต น สงฆาทเสสป ย ปน อฏกถาย อเทสนาคามนยาต ปาราชกาปตตยา วา สงฆาทเสสา- ปตตยา วาต วตต ตตถ สงฆาทเสสาปตตยา วาต อตถท- ธารวเสน วตต อธสเล สลวปนโนต จ อท สงฆาทเสสเยว สนธาย วตต น ปาราชกป ตสมา ปาราชกาปตตปจจยา น ตชชนยกมม กาตพพ ปโยชนาภาวา สงฆาทเสสปจจยา กาตพพนต อยมตโถ สทโธ โหต ฯ สกกปกเข เทสนาคามนยา อาปตตยา กต โหตต อมนา วรชฌตต เจ ฯ น เอเกน ปรยาเยน สงฆาทเสสสสาป เทสนาคามนโวหารสมภวโตต ฯ ต ยตต วย ทสสต ฯ โลม ปาเตนตตอาท สมมาวตตนาย ปรยายวจน ฯ [๒๐๗] นยสสกมเม ฯ นสสาย เต วตถพพนต ครนสสย สนธาย วตต น อตรนต เกนจ ลขต ฯ คณ ปเท ปน นยสสกมม ยสมา พาลวเสน กรยต ตสมา นสสาย [ จ. ว. ป. ๗-๒๐ ส. ต. ๒๖๗-๙ ]


วตถพพนต นสสย คาหาเปตพโพต วตต ฯ วมสตวา ยตตตร คเหตพพ ฯ อปสสต เอตถ สอต นปาตมตต ฯ ภกข อป นจจพยาวฏา โหนตต วตต โหต ฯ [๒๐๘] ปพพาชนยกมเม ฯ เตนห ภกขเว สงโฆ ปพพาชนยกมม ปฏปปสสมเภตต อท เตส วพภมนเตสป ปกกมนเตสป สมมาวตตนเตเยว สนธาย วตต [๒๐๙] สธมมวตถสม ฯ มจฉกาสณเฑต เอวนามเก นคเร ฯ ตตถ กร จตโต คหปต ป จวคคยาน อพภนตร มหานามตเถร ปณฑาย จรมาน ทสวา ตสส อรยาปเถ ปสทตวา ปตต อาทาย เคห ปเวเสตวา โภเชตวา ภตตกจจาวสาเน ธมมกถ สณนโต โสตาปตตผล ปตวา อจลสทโธ หตวา อมพาฏกวน นาม อตตโน อยยาน สงฆาราม กาตกาโม ตสส หตเถ อทก ปาเตตวา นยยาเทส ฯ ตสม ขเณ ปตฏ ต พทธสาสนนต อทกปรยนต กตวา มหาปว กมป ฯ มหาเสฏ อยยาเน มหาวหาร กาเรส ฯ ตตถาย สธมโม ภกข อาวาสโก อโหส ฯ ต สนธาย วตต อายสมา สธมโม มจฉกาสณเฑ จตตสส คหปตโน อาวาสโก โหตตอาท ฯ ตตถ ธวภตตโกต นจจภตตโก ฯ อปเรน สมเยน จตตสส คณกถ สตวา ภกขสหสเสน สทธ เทว อคคสาวกา ตสส สงคห กตตกามา มจฉกาสณฑ อคมส ฯ ต สนธาย วตต เตน โข ปน สมเยน สมพหลา [ จ. ว. ป. ๒๐-๕๗ ส.ต. ๒๖๙-๗๐ ]


เถราตอาท ฯ จตโต คหปต เตส อาคมน สตวา อฑฒโยชนมตต ปจจคคนตวา เต อาทาย อตตโน วหาร ปเวเสตวา อาคนตกวตต กตวา ภนเต โถก ธมมกถ โสตกาโมมหต ธมมเสนาปต ยาจ ฯ อถ น เถโร อปาสก อทธาเนนมหา กลนตรปา อปจ โถก สณาหต ตสส ธมมกถ กเถส ฯ เตน วตต เอกมนต นสนน โข จตต คหปต อายสมา สารปตโต ธมมยา กถาย สนทสเสสตอาท ฯ โส เถรสส ธมมกถ สณนโตว อนาคามผล ปาปณ ฯ นาสกข จตต คหปต ขมาเปตนต โส ตตถ คนตวา คหปต มยหเมเวโส โทโส ขมาห เมต วตวาป นาห ขมามต เตน ปฏกขตโต มงกภโต ต ขมาเปต นาสกข ฯ ปนเทว สตถ สนตก ปจจาคมาส ฯ สตถา นาสส อปาสโก ขมสสตต ชานนโตป มานตถทโธ เอส ตสโยชน คนตวาว ปจจาคจฉตต ขมาปนปาย อนาจกขตวาว อยโยเชส ฯ อถสส ปน อาคตกาเล นหตมานสส อนทต ทตวา คจฉ อมนา สทธ คนตวา อปาสก ขมาเปหต วตวา สมเณน นาม มยห วหาโร มยห นวาสนฏาน มยห อปาสกา มยห อปาสกาโยต มาน วา อสสา วา กาต น วฏฏต เอว กโรนตสส ห อจฉา- มานาทโย กเลสา วฑฒนตต โอวทนโต อสนตมภาวมจเฉยย ปเรกขาร จ ภกขส อาวาเสส จ อสสรย ปชา ปรกเลส จ [ จ. ว. ป. ๕๗-๗๐ ส. ต. ๒๗๐-๑ ]


มเมว กต ม นต คหปพพชตา อโภ มเมวาตวสา อสส กจจากจเจส กสม จ อต พาลสส สงกปโป อจฉา มาโน จ วฑฒตต ธมมปเท อมา คาถา อภาส ฯ สธมมตเถโรป อม โอวาท สตวา สตถาร วนทตวา อฏายาสนา ปทกขณ กตวา เตน อนทเตน ภกขนา สทธ คนตวา อปาสกสส จกขปเถ อาปตต ปฏกรตวา อปาสก ขมาเปส ฯ โส อปาสเกน ขมามห ภนเต สเจ มยห โทโส อตถ ขมถ เมต ปฏขมาปโต สตถารา ทนนโอวาเท ตวา กตปาเหเนว สห ปฏสมภทาห อรหตต ปาปณ ฯ [๒๑๐] ตสสา อทสสเนเยว กมม กาตพพนต ตสสา อทสสเนเยว อกเขปนยกมม กาตพพ ฯ ตชชนยาทกมม ปน อาปตต อาโรเปตวา ตสสา อทสสเน อปปฏกกมเม วา ภณฑน- การกาทองเคห กาตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ กมมกขนธกวณณนา นฏ ตา --------- [ จ. ว. ป. ๗๑-๑๒๗ ส. ต. ๒๗๑-๒ ]


ปารวาสกกขนธกวณณนา [๒๑๑] ปารวาสกกขนธเก ฯ นวกตร ปารวาสกนต อตตโน นวกตร ปารวาสก ฯ ปารวาสกสส ห อตตโน นวกตร ปารวาสก เปตวา อ เ มลาย ปฏกสสนารหมานตตารหมานตตจารก- อพภานารหาป ปกตตตฏาเนเยว ตฏนต ฯ เตนาห อนตมโส มลาย ปฏกสสนารหาทนปต ฯ ปาเท ฆเสนต เอเตนาต ปาท- ฆสน สกขรกถลาท ฯ อนชานาม ภกขเว ตสโส ปาทฆสนโย สกขร กถล สมททเผณกนต ห วตต ฯ สทธวหารกานมป สาทยนตสสาต สทธวหารกานมป อภวาทนาท สาทยนตสส ฯ มา ม คามปปเวสน อาปจฉถาต วตเต อนาปจฉาป คาม ปวสต วฏฏต ฯ โย โย วฑโฒต ปารวาสเกส ภกขส โย โย วฑโฒ ฯ นวกตรสส สาทตนต ปารวาสกนวกตรสส อภวาทนาท สาทต ฯ ตตเถวาต สงฆนวกฏาเนเยว ฯ อตตโน ปาลยา ปวาเรตพพนต อตตโน วสสคเคน ปตตปาลยา ปวาเร- ตพพ น ปน สพเพส ปวารเตสต อตโถ ฯ ยท ปน น คณหต น วสสชเชตต ยท ปรมทวเส อตตโน น คณหต คเหตวา จ น วสสชเชต ฯ จตสสาลภตตนต โภชนสาลาย ปฏปาฏยา ทยยมานภตต ฯ หตถปาเส เตนาต ทายกสส หตถปาเส เตน ฯ อ โ สามเณโร น คเหตพโพต อปชฌาเยน หตวา อ โ สามเณโร น คเหตพโพ ฯ อปชฌ ทตวา คหต- [ จ. ว. ป. ๑๗๘-๙ ส. ต. ๒๗๓-๕ ]


สามเณราปต ปกตตตกาเล อปชฌ ทตวา คหตสามเณราป ฯ ลทธสมมตเกน อาณตโตป ครธมเมห อ เห วา โอวทต ลภตต อาห ปฏพลสส วา ภกขสส ภาโร กาตพโพต ฯ อาคตา ภกขนโย วตตพพาต สมพนโธ ฯ สวจนยนต สโทส ฯ เชฏกฏาน น กาตพพนต ปธานฏาน น กาตพพ ฯ กนตนต อาห ปาฏโมกขทเทสเกน วาตอาท ฯ รเชห หตา อปหตา ภม เอตสสาต รโชหตภม ฯ รโชกณณภมต อตโถ ฯ ปจจยนต วสสาวาสกลาภ สนธาย วตต ฯ เอกปสเส ตวาต ปาล วหาย ภกขน ปจฉโต ตวา ฯ เสนาสน น ลภตต เสยยา- ปรยนตภาคตาย วสสคเคน คณหต น ลภต ฯ อสสาต ภเวยย ฯ อาคนตเกน อาโรเจตพพ อาคนตกสส อาโรเจตพพนต อวเสเสน วตตตตา สเจ เทว ปารวาสกา คตฏาเน อ ม ปสสนต อโภหป อ ม สส อาโรเจตพพ ฯ ยถา พห ทสวา อาโรจตสส ภกขโน วหาร อาคเตน ปน อาโรจนกจจ นตถ เอว อ วหาร คเตนาป ตตถ ปพเพ อาโรจตสส ปน อาโรจนกจจ นตถต วทนต ฯ อวเสเสนาต ปารวาสกสส อกขตตกสส จ อวเสเสน ฯ โอพทธนต ปลพทธ ฯ สหวาโสต วตตปปกาเร ฉนเน ปกตตเตน ภกขนา สทธ สหสยนเมว อธปเปต น เสสอรยาปถกปปน ฯ เสสเมตถ สว เยยเมว ฯ ปารวาสกกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ [ จ. ว. ป. ๑๒๙-๕๗ ส. ต. ๒๗๖-๘๕ ]


สมจจยกขนธกวณณนา [๒๑๒] สมจจยกขนธเก ฯ วตตนเยน วตต สมาทาตพพนต ปารวาสกกขนธกวณณนาย วตตนเยน ทวห ปเทห เอเกน วา สมาทาตพพ ฯ เวทยามต จตเตน สมปฏจฉตวา สข อนภวาม ฯ น ตปปจจยา อห ทกขโตต อธปปาโย ฯ วตตนเยเนว สงฆ- มชเฌ นกขปตพพนต ปารวาสกกขนธเก วตตนเยน มานตต นกขปาม วตต นกขปามต อเมห ทวห เอเกน วา นกขป- ตพพ ฯ ตสส อาโรเจตวา นกขปตพพนต อนาโรจเนน วตต- เภททกกฏปรโมจนตถ วตต ฯ เทว เลฑฑปาเต อตกกมตวาต ภกขน สชฌายนสททสวนปจารวชหนตถ วตต ฯ มหามคคโต โอกกมมาต มคคปฏปนนภกขน อปจารวชหนตถ ฯ คมเพน วา วตยา วา ปฏจฉนนฏาเนต ทสสนปจารวชหนตถ ฯ อนกขตตวตเตน อนโตอปจารคตาน สพเพสป อาโรเจตพพตตา อย นกขตตวตตสส ปรหาโรต วตต ฯ ตตถ นกขตต- วตตสสาต วตต นกขปตวา ปรวสนตสสาต อตโถ ฯ อย ปเนตถ เถรสส อธปปาโย วตต นกขปตวา ปรวสนตสส อปจารคตาน สพเพส อาโรจนกจจ นตถ ทฏรปาน สตสททาน อาโรเจตพพ อทฏอสตานป อนโตทวาทสหตถคตาน อาโรเจตพพ อท วตต นกขปตวา ปรวสนตสส ลกขณนต ฯ [ จ. ว. ป. ๑๖๐-๒๑๘ ส. ต. ๒๘๗-๙ ]


สตเยว อนตราเย อนตรายกส ฉาเทต อจฉนนา โหต ฯ อนตรายกสส ปน อนตรายกส าย ฉาทยโต อจฉนนาวาตป ปาโ ฯ อเวรต หตกาโม ฯ อทธสเต อรเณต อฏ เต อรเณ ฯ สทธสส สนตเกต สภาคสงฆาทเสส อนาปนนสส สนตเก ฯ วตถนต อสจโมจนาทวตกกม ฯ สกกวสฏ ต วตถ เจว โคตต จาต สกกวสฏ ต อท อสจโมจนลกขณสส วตก- กมสส ปกาสนโต วตถ เจว โหต สชาตยสาธารณวชาตยวนวตต- สภาวาย สกกวสฏ ยาเอว ปกาสนโต โคตต จ โหตต อตโถ ฯ ต ตายตต ห โคตต ฯ สงฆาทเสโสต นาม เจว อาปตต จาต สงฆาทเสโสต เตน เตน วตกกเมน อาปนนสส อาปตต นกายสส นามปปกาสนโต นาม เจว โหต อาปตตสภาวตตา อาปตต จ ฯ ตทนรป กมมวาจ กตวา มานตต ทาตพพนต สณาต เม ภนเต สงโฆ อย อตถนนาโม ภกข เอก อาปตต อาปชช ส เจตนก สกกวสฏ เอกาหปฏจฉนน โส สงฆ เอกสสา อาปตตยา ส เจตนกาย สกกวสฏ ยา เอกาหปฏจฉนนาย เอกาหปรวาส ยาจ สงโฆ อตถนนามสส ภกขโน เอกสสา อาปตตยา ส เจตนกาย สกกวสฏ ยา เอกาหปฏจฉนนาย เอกาหปรวาส อทาส โส ปรวฏปรวาโส อย อตถนนาโม ภกข เอก อาปตต อาปชช ส เจตนก สกกวสฏ อปปฏจฉนน โส สงฆ ตาส อาปตตน ส เจตนกาน สกก- [ จ. ว. ป. ๒๑๘ ส. ต. ๒๙๐-๙ ]


วสฏ น ปฏจฉนนาย จ อปปฏจฉนนาย จ ฉารตต มานตต ยาจต ยท สงฆสส ปตตกลล สงโฆ อตถนนามสส ภกขโน ทวนน อาปตตน ส เจตนกาน สกกวสฏ น ปฏจฉนนาย จ อปปฏจฉนนาย จ ฉารตต มานตต ทเทยย เอสา ตต สณาต เม ภนเต สงโฆ ฯเปฯ โส ปรวฏปรวาโส อย อตถนนาโม ภกข เอก อาปตต อาปชช ส เจตนก สกก- วสฏ อปปฏจจนน โส สงฆ ตาส อาปตตน ฯ เป ฯ ยาจต สงโฆ อตถนนามสส ภกขโน ทวนน อาปตตน ส เจตนกาน สกกวสฏ น ปฏจฉนนาย จ อปปฏจฉนนาย จ ฉารตต มานตต เทต ยสสายสมโต ขมต อตถนนามสส ภกขโน ทวนน อาปตตน ส เจตนกาน สกกวสฏ น ปฏจฉนนาย จ อปปฏจ- ฉนนาย จ ฉารตต มานตตสส ทาน โส ตณหสส ยสส นกขมต โส ภาเสยย ทตยมป เอตมตถ วทาม ตตยมป เอตมตถ วทาม ทนน สงเฆน อตถนนามสส ภกขโน ทวนน อาปตตน ส เจตนกาน สกกวสฏ น ปฏจฉนนาย จ อปปฏจ- ฉนนาย จ ฉารตต มานตต ขมต สงฆสส ตสมา ตณห เอวเมต ธารยามต เอว กมมวาจ กตวา มานตต ทาตพพ ฯ จณณมานตตสส จ อมนาว นเยน กมมวาจ โยเชตวา อพภาน กาตพพ ฯ อ สมนต สทธนตปรวาสวเสน อาปตตวฏานโต อ สม ฯ ทสสต อาปตตโย รตตสต [ จ. ว. ป. ๒๑๘ ส. ต. ๒๙๙ ]


ฉาทยตวาต โยเชตพพ ฯ [๒๑๓] อตตโน สม โสเธตวา วหารสมายาต วหาเร พทธสมเมว สนธาย วตต ฯ วหารปจารโตป เทว เลฑฑปาตา อตกกมตพพาต ภกขวหาร สนธาย วทต คามปจาราตกกเมเนว ภกขนวหารปจาราตกกมสส สทธตตา ฯ วหารสส จาต ภกข- วหารสส ฯ คามสสาต น วตตนต คามสส อปจาร ม จต วฏฏตต น วตต ตสมา คามปจาเรป วฏฏตต อธปปาโย ฯ ตตเถว าน ปจจาสสนตต ภกขน าน ปจจาสสนต ฯ ปรวาส- วตตาทนนต ปรวาสนสสยปฏปปสสทธอาทน ฯ ยตตตร ทสสตต อมนา อนกขตตวตตภกขนา วย ภกขนยาป อนโตอปจารสม- คตานเยว อาโรเจตพพ น คาเม ตานป คนตวา อาโรเจ- ตพพนต ทเปต ฯ ตสม คาเมต ยสม คาเม ภกขนปสสโย โหต ตสม คาเม ฯ พหอปจารสมาย ตวาต อปจารสมโต พห ตวา ฯ สมมนนตวา ทาตพพาต เอตถ สมมนนตวา ทนนาย สหวาเสป รตตจเฉโท น โหต ฯ วส มานตต จรตพ- พนต มลาย ปฏกสสน อกตวา วส กมมวาจาย มานตต คเหตวา จรตพพ ฯ เอกาปตตมลกนต เอกา อาปตต เอกาห- ปฏจฉนนา เอกา อาปตต ทวหปฏจฉนนาตอาทนา วตตนย สนธาย วทต ฯ อาปตตวฑฒนกนต เอกา อาปตต เอกาห- ปฏจฉนนา เทว อาปตตโย ทวหปฏจฉนนาตอาทนา วตต [ จ. ว. ป. ๒๑๘ ส. ต. ๓๐๑-๑๑ ]


อาปตตวฑฒนนย สนธาย ฯ ถลลจจยาทห มสสกนต เอกวตถมห ปพพภาเค อาปนนถลลจจยทกกเฏห มสสก ฯ มกขธมโม นาม ฉาเทตกามตา ฯ สมพหลา สงฆาทเสสา อาปตตโย อาปชชต ปรมาณปตอาท ชาตวเสเนกวจน ภาวนปปสก- นทเทโส วา ฯ เสสเมตถ ปาลโต อฏกถาโต จ สว เยยเมว ฯ สมจจยกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ---------------- [ จ. ว. ป. ๒๑๙-๙๘ ส. ต. ๒๑๒-๓ ]


สมถกขนธกวณณนา [๒๑๔] สมถกขนธเก ฯ ส าเปตต เอตถ สสททปปโท าสทโท โตสนวสฏเ อวโพธเน วตตตต อาห ปรโตเสตวา ชานาเปตต ฯ เทสนามตตเมเวตนต ป จมานต เอต เทสนามตต ฯ สตเวปลลปปตตสส ขณาสวสส ทาตพโพ วนโย สตวนโย ฯ อมฬหสส ทาตพโพ วนโย อมฬหวนโย ฯ ปฏ าเตน กรณ ปฏ าตกรณ ฯ ตณวตถารกสทสตตาต ตสทสตาย ตพโพหาโรต ทสเสต ยถา เอส พรหมทตโตต ฯ [๒๑๕] ววาทาธกรณสส ก มลนตอาทส ววาทมลานต ววาทสส มลาน ฯ โกธโนต กชฌนลกขเณน โกเธน สมนนา- คโต ฯ อปนาหต เวรอปปฏนสสคคลกขเณน อปนาเหน สมนนา- คโต ฯ อคารโวต คารววรหโต ฯ อปปตสโสต อปปตสสโย อนจวตต ฯ เอตถ ปน โย ภกข สตถร ธรมาเน ตส กาเลส อปฏาน น ยาต สตถร อนปาหเน จงกมนเต สอปาหโน จงกมต นเจ จงกเม จงกมนเต อจเจ จงกเม จงกมต เหฏา วสนเต อปร วสต สตถ ทสสนฏาเน อโภ อเส ปารปต ฉตต ธาเรต อปาหน ธาเรต นหายต อจจาร วา ปสสาว วา กโรต ปรนพพเต วา ปน เจตย วนทต น คจฉต เจตยสส ป ายนฏาเน สตถ ทสสนฏาเน วตต [ จ. ว. ป. ๒๙๙-๓๓๖ ส. ต. ๓๑๔-๙ ]


สพพ กโรต อ เห จ ภกขห กสมา เอว กโรส น อท วฏฏต สมมาสมพทธสส นาม ลชชต วฏฏตต วตเต ตณห โหต ก พทโธ พทโธต วทสต ภณต๑ อย สตถร อคารโว นาม ฯ โย ปน ธมมสสวเน สงฆฏเ สกกจจ น คจฉต สกกจจ ธมม น สณาต นททายนโต วา สลลปนโต วา นสทต สกกจจ น คณหาต น วาเจต ก ธมเม อคารว กโรสต วตเต ตณห โหต ธมโม ธมโมต วรวส ก ธมโม นามาต วทต อย ธมเม อคารโว นาม ฯ โย ปน เถเรน ภกขนา อนชฌฏโ ธมม เทเสต อททสต ป ห กเถต วฑเฒ ภกข ฆฏเฏนโต คจฉต ตฏต นสทต ทสสปลลตถก วา หตถปลลตถก วา กโรต สงฆมชเฌ อโภ อเส ปารปต ฉตต อปาหน ธาเรต ภกขสงฆสส ลชชต วฏฏตต วตเตป ตณห โหต สงโฆ สงโฆต วรวส ก สงโฆ มคสงโฆ อชสงโฆตอาทน วทต อย สงเฆ อคารโว นาม ฯ เอกภกขสมป ห อคารเว กเต สงเฆ กโตเยว โหต ฯ ตสโส สกขา ปน อปจายมาโน๒ สกขาย น ปรปรการ นาม ฯ อหตาย ทกขาย เทวมนสสานนต เอกสม วหาเร ทวนน ภกขน อปปนนววาโท กถ เทวมนสสาน อหตาย ทกขาย สวตตต ฯ โกสมพกขนธเก วย ห ทวส ภกขส ววาท อาปนเนส ตสม ๑. ม. พทโธ พทโธต วทส ก พทโธ นามาต ภณต ฯ ๒. ม. อปรยมาโน ฯ

[ จ. ว. ป. ๓๓๗ ส. ต. ๓๑๙ ]


วหาเร เตส อนเตวาสกา ววทนต เตส โอวาท คณหนโต ภกขนสงโฆ ววทต ตโต เตส อปฏากา ววทนต ฯ อถ มนสสาน อารกขเทวตา เทว โกฏาสา โหนต ฯ ตตถ ธมม-ล วาทน อารกขเทวตา ธมมวาทนโย โหนต ฯ อธมมวาทน อธมม- วาทนโย โหนต ฯ ตโต อารกขเทวตาน มตตา ภมมเทวตา ภชชนต ฯ เอว ปรมปราย ยาว พรหมโลกา เปตวา อรย- สาวเก สพเพ เทวมนสสา เทว โกฏาสา โหนต ฯ ธมมวาทห ปน อธมมวาทโนว พหตรา โหนต ฯ ตโต ย พหเกห คหต ต คณหต ฯ ธมม วสสชเชตวา พหตรา อธมม คณหนต ฯ เต อธมม ปรกขตวา วหรนตา อปาเยส นพพตตนต ฯ เอว เอกสม วหาเร ทวนน ภกขน อปปนโน ววาโท พหนน อหตาย ทกขาย โหต ฯ อชฌตต วาต อตตน วา อตตโน ปรสาย วา ฯ พหทธา วาต ปรสม วา ปรสส ปรสาย วา ฯ อายต อนวสสวายาต อายต อนปปาทาย ฯ [๒๑๖] มกขต ปเรส คณมกขนลกขเณน มกเขน สมนนา- คโต ฯ ปลาสต ยคคคาหลกขเณน ปลาเสน สมนนาคโต ฯ อสสกต ปรสกการาทน อสสายนลกขณาย อสสาย สมนนาคโต ฯ มจฉรต อาวาสมจฉรยาทห สมนนาคโต ฯ สโต เกราฏโก ฯ มายาวต กตปาปปฏจฉาทโก ฯ ปาปจโฉต อสนตสมภาวนจฉโก ทสสโล ฯ มจฉาทฏ ต นตถกวาท อเหตกวาท อกรยวาท ฯ [ จ. ว. ป. ๓๓๗ ส. ต. ๓๑๙ ]


สนทฏ ปรามาสต สยนทฏเมว ปรามสต คณหาต ฯ อาทานค- คาหต ทฬหคคาห ฯ ทปปฏนสสคคต น สกกา โหต คหต นสสชชาเปต ฯ เอตถ จ โกธโน โหต อปนาหตอาทนา ปคคลาธฏานนเยน โกธปนาหาทโย อกสลธมมา ววาทมลานต ทสสตาน ฯ ตถา ลทธจตตา ววทนตตอาทนา โลภโทสโมหา อลทธจตตา ววทนตตอาทนา จ อโลภาทโย ววาทมลานต ทสสตาน ฯ [๒๑๗] ทพพณโณต ปสปสาจโก วย ฌามขาณวณโณ ฯ ทททสโกต วชาตมาตยาป อมนาปทสสโน ฯ โอโกฏมโกต ลกณฑโก ฯ กาโณต เอกกขกาโณ วา อภยกขกาโณ วา ฯ กณต เอกหตถกณ วา อภยหตถกณ วา ฯ ข โชต เอกปาทข โช วา อภยปาทข โช วา ฯ ปกขหโตต หตปกโข ปสปป ฯ [๒๑๘] ววาทาธกรณ กสล อกสล อพยากตนต ววาทา- ธกรณ ก กสล อกสล อทาห อพยากตนต ปจฉต ฯ ววาทา- ธกรณ สยา กสลนตอาท วสสชชน ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ ววทนต เอเตนาต ววาโทต อาห เยน ววทนต โส จตตปปาโท ววาโทต ฯ กถ ปน จตตปปาโท อธกรณ นามาต อาห สมเถห จ อธกรณยตาย อธกรณนต ฯ สมเถห สเมตพพตาย อธกรณนต อตโถ ฯ ววาทเหตภตสส ห จตตปปาทสส วปสเมน [ จ. ว. ป. ๓๓๗-๔๓ ส. ต. ๓๑๙ ]


ตปปภวสส สททสสป วปสโม โหตต จตตปปาทสส สมเถห อธกรณยตาย ปรยาโย สมภวต ฯ อาปตตาธกรณ สยา อกสล สยา อพยากตนต อย วกปโป ป ตตวชชเยว สนธาย วตโต น โลกชชนต ทสเสต สนธาย ภาสตวเสนาตอาทมาห ฯ กสมา ปเนตถ สนธาย ภาสตวเสน อตโถ เวทตพโพต อาห ยสม หตอาท ฯ ปวขณนาทเกต เอตถ อาทสทเทน ภตคาม- ปาตพยตาทป ตตวชช สกขาปท สงคณหาต ฯ โย วนเย อปกต ตาย วตตสเสน สมม ชนอาทนา ปวขณนาทน กโรต ตทา ตสสปปนนจตต สนธาย วตต กสลจตต องค โหตต ฯ องค โหตต จ วตตสเสน กโรนตสสาป อม ปว ขณามต- อาทนา วตกกมชานนวเสน ปวตตตตา ต กสลจตต อาปตตยา การณ โหตต อตโถ ฯ น ห วตกกม อชานนตสส ปว- ขณนาทส อาปตต สมภวต ฯ ตสม สตต ตสม กสลจตเต อาปตตภาเวน คหเต สตต อธปปาโย ฯ ตสมาต ยสมา ตสม กสลจตเต อาปตตภาเวน คหเต สต นตถ อาปตตาธกรณ กสลนต น สกกา วตต ตสมา ฯ นยท องคปโหนก จตต สนธาย วตตนต อาปตตาธกรณ สยา อกสล สยา อพยากต นตถ อาปตตาธกรณ กสลนต อท อาปตตสมฏาปกภาเวน องคปโหนก อาปตตยา การณภต จตต สนธาย วตต ฯ ก ปน สนธาย วตตนต อาห อท ปนาตอาท ฯ ภกขมห [ จ. ว. ป. ๓๔๓-๔ ส. ๖. ๓๑๙-๒๐ ]


กมมฏานคตจตเตน นปนเน นททายนเต วา มาตคาโม เจ เสยย กปเปต ตสม ขเณ เสยยากาเรน วตตมานรปเมว อาปตต น กสลาทวสปปวตต จตตนต อาห อส จจจ ฯ เป ฯ สหเสยยาทวเสน อาปชชนโต อพยากต โหตต ฯ ตสม ห ขเณ อฏาตพเพ ชาเต อนฏานโต ตทาการปปวตโต รปกขนโธว อาปตต ฯ อาปตต อาปชชนโต กสลจตโต วา อาปชชต อกสลาพยากตจตโต วาต วจนโต กสลป อาปตตา- ธกรณ สยาต เจ ฯ น โย ห อาปตต อาปชชตต วจจต โส ตส จตเตส อ ตรจตตสมงค หตวา อาปชชต นา ถาต ทสสนตถ กสลจตโต วาตอาท วตต ฯ อย เหตถ อตโถ ปวขณนาทส กสลจตตกขเณ วตกกมาทวเสน ปวตตรปสมภวโต กสลจตโต วา ตถา ปวตตรปสงขาต อพยากตาปตต อาปชชต ตถา อพยากตจตโต วา อพยากตรปสงขาต อพยากตาปตต อาปชชต ปาณาตปาตาทอกสลจตโต วา อกสลาปตต อาปชชต รป ปเนตถ อพโพหารก สปนนเตว ปาณาตปาตาท กโรนโต สหเสยยาทวเสน อาปชชตพพาปตต อาปชชนโต อกสลจตโต อพยากตาปตต อาปชชตต ฯ กสลจตต อาปชเชยยาต เอฬกโลม คเหตวา กมมฏานมนสกาเรน ตโยชน อตกกนตสส ป ตต อชานตวา ปทโส ธมม วาเจนตสส จ อาปชชตพพาปตตยา กสลจตต อาปชเชยย ฯ น จ ตตถ [ จ. ว. ป. ๓๔๕ ส. ต. ๓๒๐ ]


วชชมานป กสลจตต อาปตตยา องคนต ตสม วชชมานป กสลจตต อาปตตยา องค น โหต สย อาปตต น โหตต อตโถ ฯ จลตปวตตานนต จลตาน ปวตตาน จ ฯ จลโต กาโย ปวตตา วาจา ฯ อ ตรเมว องคนต กายวาจาน อ ตรเมว อาปตตต อตโถ ฯ ต จ รปกขนธปรยาปนนตตา อพยากตนต อมนา กาโย วาจา อพยากตมาปตตาธกรณ นา นต ทสเสต ฯ ยท เอว สาปตตกสส ภกขเว นรย วา วทาม ตรจฉานโยน วาต วจนโต อพยากตสสาป วปากธมมตา อาปชเชยยาต ฯ นาปชเชยย ฯ อส จจจ อาปนนา ห อาปตตโย ยาว โส น ชานาต ตาว อนนตรายกรา ชานตวา ฉาเทนโต ปน ฉาทนปจจยา อ ทกกฏสงขาต อกสลมา- ปตตาธกรณมาปชชต ต จ อกสลสภาวตตา สคคโมกขาน อนตรายกรนต สาปตตกสส อปายคามตา วตตา อพยากต ปน อาปตตาธกรณ อวปากธมมเมวาต นฏเมตถ คนตพพ ฯ เตเนว โปราณคณ ปเทสป ปถชชโน กลยาณปถชชโน เสโข อรหาต จตตาโร ปคคเล ทสเสตวา เตส อรหโต อาปตตา- ธกรณ อพยากตเมว ตถา เสขาน ตถา กลยาณปถชชนสส อส จจจ วตกกมกาเล อพยากตเมว อตรสส อกสลป โหต อพยากตป ยสมา จสส ส จจจ วตกกมกาเล อกสลเมว โหต ตสมา วตต นตถาปตตาธกรณ กสลนต สพพตถ [ จ. ว. ป. ๓๔๕ ส. ต. ๓๒๐ ]


เอว อพยากตนต วปากาภาวมตต สนธาย วตตนต ลขต ฯ ย จ อาปตตาธกรณ อกสล ตป เทสต วฏ ต วา อนนตราย- กร ฯ ยถา ห อรยปวาทกมม อกสลป สมาน อจจย ทสเสตวา ขมาปเนน ปโยคสมปตตปฏพาหตตตา อวปากธมมต อาปนน อโหสกมม โหต เอวมทป เทสต วฏ ต วา ปโยคสมปตต- ปฏพาหตตตา อวปากธมมตาย อโหสกมมภาเวน อนนตรายกร ชาต ฯ เตเนว สาปตตกสส ภกขเว นรย วา วทาม ตรจฉานโยน วาต สาปตตกสเสว อปายคามตา วตตา ฯ [๒๑๙] ววาทสงขาเต อตเถ ปจจตถกา อตถปจจตถกา ฯ สมมขาวนยสมนต สมมขาวนยภาเว ฯ อนตเรนาต การเณน ฯ อพพาหกาย ขยนเก ปาจตตยา น วตตา ตตถ ฉนททานสส นตถตาย ฯ ตสส โข ตนต เอตถ โข ตนต นปาตมตต ฯ กา จ ตตถ ตสสปาปยสกายาต โปตถเกส ลขนต ฯ กา จ ตสสปาเปยสกาต เอว ปเนตถ ปาโ เวทตพโพ ฯ กจจาธกรณ เอเกน สมเถน สมมตต เอตถ กจจเมว กจจาธกรณนต วจนโต อปโลกนกมมาทนเมต อธวจน ฯ ต ววาทาธกรณาทน วย สมเถห สเมตพพ น โหต ฯ กนต ฯ สมมขาวนเยน สมปชชต ตสมา สมมตต เอตถ สมปชชตต อตโถ คเหตพโพ ฯ เสสเมตถ สว เยยเมว ฯ สมถกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ --------------- [ จ. ว. ป. ๓๕๓-๗๔ ส. ต. ๓๒๑-๔ ]


ขททกวตถกขนธกวณณนา [๒๒๐] ขททกวตถกขนธเก ฯ อฏปทากาเรนาต อฏปท- ผลกากาเรน ฯ ชตผลกสทสนต วตต โหต ฯ มลลกมล- สณาเนนาต เขฬมลลกมลสณาเนน ฯ มตโตลมพกาทนนต อาทสทเทน กณฑลาท สงคณหาต ฯ ปลมพกสตตนต ย โ- ปจตากาเรน๑ โอลมพกสตต ฯ จกกเลนาต สเลเสน ฯ สาธคตนต อนจจตาทปฏสยตต คต ฯ จตรสเสน วตเตนาต ปรปณเณน อจจารณวตเตน ฯ ตรงควตตาทน อจจารณวธานาน ทฏป- ปโยคาน๒ ฯ พาหรโลมนต ภาวนปปสกนทเทโส ฯ ยถา ตสส อณณปาวรสส พหทธา โลมาน ทสสนต ตถา ธาเรนตสส ทกกฏนต วตต โหต ฯ [๒๒๑] อมาน จตตาร อหราชกลานต อท ทฏวเส สนธาย วตต ฯ เย ห เกจ ทฏวสา สพเพ เต อเมส จตนน อหราชกลาน อพภนตรคตาว โหนต ฯ อตตคตตยาต อตตโน คตตตถาย ฯ อตตรกขายาต อตตโน รกขณตถาย ฯ อตตปรตต กาตนต อตตโน ปรตตาณตถาย ฯ อตตปรตต นาม กาต อนชานามต อตโถ ฯ อทาน ยถา ต ปรตต กาตพพ ต ทสเสต เอว จ ปน ภกขเวตอาทมาห ฯ ตตถ วรปกเขหต ๑. ย โปวตากาเรนาต ม เ ฯ ๒. ม. นฏปปโยคาน ฯ

[ จลลวคคสส ทตโย ภาโค องเก ๑-๑๑ ส. ต. ๓๒๕-๙ ]


วรปกขนาคกเลห ฯ เสเสสป เอเสว นโย ฯ สหโยเค เจต กรณวจน ฯ เอเตห สห มยห มตตภาโวต วตต โหต ฯ อปาทเกหต อปาทกสตเตห ฯ เสเสสป เอเสว นโย ฯ สพเพ สตตาต อโต ปพเพ เอตตเกน าเนน โอทสสกเมตต กเถตวา อทาน อโนทสสกเมตต กเถต อทมารทธ ฯ ตตถ สตตา ปาณา ภตาต สพพาเนตาน ปคคลเววจนาเนว ฯ ภทราน ปสสนตต ภทราน อารมมณาน ปสสนต ฯ มา ก จ ปาปมาคมาต ก จ สตต ปาปก ลามก มา อาคจฉต ฯ อปปมาโณ พทโธต เอตถ พทโธต พทธคณา เวทตพพา ฯ เต ห อปปมาณา นาม ฯ เสสทวเยสป เอเสว นโย ฯ ปมาณวนตานต คณปปมาเณน ยตตาน ฯ อณณานาภต โลมสนาภโก มกกฏโก ฯ สรภต ฆรโคฬกา ฯ กตา เม รกขา กตา เม ปรตตาต มยา เอตตกสส ชนสส รกขา จ ปรตตาณ จ กต ฯ ปฏกกมนต ภตานต สพเพป เม กตปรตตาณา สตตา อปคจฉนต มา ม วเหยสต อตโถ ฯ โสหนต ยสส มม เอเตห สพเพหป เมตต โสห ภควโต นโม กโรม วปสสอาทน จ สตตนน สมมาสมพทธาน นโม กโรมต สมพนโธ ฯ [๒๒๒] อ มห เฉตพพมหต ราคานสย สนธาย วทต ฯ ตาทส วา ทกขนต มฏ อาทห ทกข อปปาเทนตสส ฯ [๒๒๓] ชาลาน ปรกขปาเปตวาต ปรสสยโมจนตถ เจว [ จ. ว. ท. ๑๑-๒ ส.ต. ๓๒๙ ]


ปมาเทน คฬตาน อาภรณาทน รกขณตถ จ ชาลาน กรณฑกากาเรน ปรกขปาเปตวา ฯ จนทนคณ อาคนตวา ชาเล ลคคต เอโก กร รตตจนทนรกโข คงคาย อปรตเร ชาโต คงโคทเกน โธตมโล ปตตวา ตตถ ตตถ ปาสาเณส สมภชชมาโน วปปกร ตโต เอกา ฆฏปปมาณา ฆฏกา ปาสาเณส ฆสยมานา อทกอมมห โปถยมานา จ มฏา หตวา อนปพเพน วยหมานา เสวาลปรโยนทธา อาคนตวา ตสม ชาเล ลคค ฯ ต สนธาเยต วตต ฯ เสขนต ลขตคหตจณณ ฯ วาหตวาต เวฬปรมปราย อทธ ปาเตตวา ฯ อฏาเปตวาต วตต โหต ฯ โอหรตต อทธยา โอตาเรตวา คณหต ฯ [๒๒๔] ปรณกสสปาทโย ฉ สตถาโร ฯ ตตถ ปรโณต ตสส สตถปฏ สส นาม ฯ กสสโปต โคตต ฯ โส กร อ ตรสส กลสส เอกนทาสสต ปรยมาโน ชาโต ฯ เตนสส ปรโณต นาม อกส ฯ มงคลทาสตตา จสส กต ทกกฏนต วตตา นตถ อกต วา น กตนต ฯ โส กมห เอตถ วสามต ปลาย ฯ อถสส โจรา วตถาน อจฉนทส ฯ โส ปณเณน วา ตเณน วา ปฏจฉาเทตตป อชานนโต ชาตรเปเนว เอก คาม ปาวส ฯ มนสสา ต ทสวา อย สมโณ อรหา อปปจโฉ นตถ อมนา สทโสต ปวภตตาทน คเหตวา อปสงกมนต ฯ โส มยห สาฏก อนวตถภาเวน อท อปปนนนต ตโต ปฏาย [ จ. ว. ท. ๑๒-๓ ส. ต. ๓๒๙ ]


สาฏก ลภตวาป น นวาเสต ฯ ตเทว ปพพชช อคคเหส ฯ ตสส สนตเก อ เป อ เปต ป จสตา มนสสา ปพพชชส ฯ เอวมย คณาจรโย หตวา สตถาต โลเก ปากโฏ อโหส ฯ มกขลต ตสส นาม ฯ โคสาลาย ชาตตตา โคสาโลต ทตย นาม ฯ ต กร สกททมาย ภมยา เตลฆฏ คเหตวา คจฉนต ตาต มา ขลต สามโก อาห ฯ โส ปมาเทน ขลตวา ปตตวา สามกสส ภเยน ปลายต อารทโธ ฯ สามโก อปธาวตวา ทสสกณเณ อคคเหส ฯ โส สาฏก ฉฑเฑตวา อเจลโก หตวา ปลาย ฯ เสส ปรณสทสเมว ฯ อชโตต ตสส นาม ฯ เกสกมพล ธาเรตต เกสกมพโล ฯ อต นามทวย สสนเทตวา อชโต เกสกมพโลต วจจต ฯ ตตถ เกสกมพโล นาม มนสสเกเสห กตกมพโล ฯ ตโต ปฏกฏตร วตถ นาม นตถ ฯ ยถาห ฯ เสยยถาป ภกขเว ยานกานจ ตนตาวตาน วตถาน เกสกมพโล เตส ปฏกฏโ อกขายต เกสกมพโล ภกขเว สตกาเล สโต อณหกาเล อณโห อปปคโฆ จ ทกขสมผสโส จ ทพพณโณ จ ทคคนโธ จาต ฯ ปกโธต ตสส นาม ฯ กจจายโนต โคตต ฯ อต นามโคตต สสนเทตวา ปกโธ กจจายโนต วจจต ฯ สตทกปฏกขตตโก เอส วจจ กตวาป อทกกจจ น กโรต อณโหทก วา ก ชย วา ลภตวา กโรต ฯ นท วา มคโคทก วา อตกกมม สล เม [ จ. ว. ท. ๑๓ ส. ต. ๓๒๙ ]


ภนนนต วาลก ถป กตวา สล อธฏาย คจฉต ฯ เอวรป- นสสรกลทธโก เอส ฯ ส ชโยต ตสส นาม ฯ เวลฏสส ปตโตต เวลฏปตโต ฯ อมหาก คณนกเลโส ปลพทธนกเลโส นตถ กเลสคณรหตา มยนต เอววาทตาย ลทธนามวเสน นคคณโ ฯ นาฏสส ปตโตต นาฏปตโต ฯ [๒๒๕] ปณโฑลภารทวาโชต ปณฑ อลมาโน ปรเยสมาโน ปพพชโตต ปณโฑโล ฯ โส กร ปรชณณโภโค พราหมโณ หตวา มหนต ภกขสงฆสส ลาภสกการ ทสวา ปณฑตถาย นกขมตวา ปพพชโต ฯ โส มหนต กปลลปตต ปตตนต คเหตวา จรต ฯ กปลลปร ยาค ปวต ภตต ภ ชต ปวขชชก จ ขาทต ฯ อถสส มหคฆสภาว สตถ อาโรจยส ฯ สตถา ตสส ปตตตถวก นานชาน ฯ เถโร เหฏาม เจ ปตต นกกชชตวา เปต ฯ โส เปนโตป ฆเสนโตว ปณาเมตวา เปต คณหนโตป ฆเสนโตว อากฑฒตวา คณหต ฯ ต คจฉนเต คจฉนเต กาเล ฆสเนน ปรกขณ นาฬโกทนมตตสเสว คณหนก ชาต ฯ ตโต สตถ อาโรเจส ฯ อถสส สตถา ปตตตถวก อนชาน ฯ เถโร อปเรน สมเยน อนทรยภาวน ภาเวนโต อคคผเล อรหตเต ปตฏาส ฯ อต โส ปพเพ สวเสส ปณฑตถาย อลตต ปณโฑโล โคตเตน ปน ภารทวาโชต อภย เอกโต กตวา ปณโฑลภารทวาโชต วจจต ฯ [ จ. ว. ท. ๑๓-๔ ส. ต. ๓๒๙ ]


[๒๒๖] อถ โข อายสมา ปณโฑลภารทวาโช ฯ เป ฯ เอตทโวจาต กสมา เต เอวมาหส ฯ โส กร เสฏ เนว สมมาทฏ น มจฉาทฏ มชฌตตธาตโก ฯ โส จนเตส มยห เคเห จนทน พห กนนโข อมนา กรสสามต ฯ อถสส เอตทโหส อมสม โลเก มย อรหนโต มย อรหนโตต วตตาโร พห อห เอก อรหนตป น ชานาม เคเห ภม โยเชตวา ปตต ลขาเปตวา สกกาย เปตวา เวฬปรมปราย สฏ หตถ- มตเต อากาเส โอลมพาเปตวา สเจ อรหา อตถ อากาเส- นาคนตวา คณหตต วกขาม โย ต คเหสสต ตสส สปตตทาโร สรณ คมสสามต ฯ โส จนตตนยาเมเนว ปตต ลขาเปตวา เวฬปรมปราย อสสาเปตวา โย อมสม โลเก อรหา โส อากาเสน อาคนตวา อม ปตต คณหตต อาห ฯ ฉ สตถาโร อมหาก เอส อนจฉวโก อมหากเมว น เทหต วทส ฯ โส อากาเสนาคนตวา คณหถาต อาห ฯ ฉฏเ ทวเส นคคณโ นาฏปตโต อนเตวาสเก เปเสส คจฉถ เสฏ เอว วเทถ อมหาก อาจรยสเสว อนจฉวโก มา อปปมตตกสส การณา อากาเสน อาจรยสส อาคมน กร เทห กเรต ปตตนต ฯ เต อาคนตวา เสฏ ตถา วทส ฯ เสฏ อากาเส- นาคนตวา คณหต สมตโถว คณหตต อาห ฯ นาฏปตโต สย คนตกาโม หตวา อนเตวาสกาน ส อทาส อห เอก [ จ. ว. ท. ๑๔ ส. ต. ๓๒๙ ]


หตถ จ ปาท จ อกขปตวา อปปตตกาโม วย ภวสสาม ตมเห ม อาจรย ก กโรถ ทารมยปตตสส การณา ปฏจฉนน อรหตต มหาชนสส มา ทสสยตถาต วตวา ม หตเถส จ ปาเทส จ คเหตวา อากฑฒนตา ภมย ปาเตย- ยาถาต ฯ โส ตตถ คนตวา เสฏ อาห มหาเสฏ อย ปตโต อ เส นานจฉวโก มา เต อปปมตตกสส การณา มม อากาเส อปปตน รจจ เทห เม ปตตนต ฯ ภนเต อากาเสน อปปตตวาว คณหถาต ฯ ตโต นาฏปตโต เตนห อเปถ อเปถาต อนเตวาสเก อปเนตวา อากาเส อปปตสสามต เอก หตถ จ ปาท จ อกขป ฯ อถ น อนเตวาสกา อาจรย กนนาเมต กโรถ ฉวสส ทารมยปตตสส การณา ปฏจฉนน- คเณน ตมเหห มหาชนสส ทสสเตน โก อตโถต ต หตถ- ปาเทส คเหตวา อากฑฒตวา ภมย ปาเตส ฯ โส เสฏ อาห มหาเสฏ อเม เม อปปตต น เทนต เทห เมต ปตตนต ฯ อปปตตวาว คณหถ ภนเตต ฯ เอว ตตถยา ฉ ทวสาน วายมตวาป ปตต น ลภสเยว ฯ อถ สตตเม ทวเส อายสมโต จ มหาโมคคลลานสส อายสมโต จ ปณโฑล- ภารทวาชสส ราชคเห ปณฑาย จรสสามาต คนตวา เอกสม ปฏ ปาสาเณ ตวา จวร ปารปนกาเล ธตตกา กถ สมฏา- เปส อมโภ ปพเพ ฉ สตถาโร มย อรหนตมหาต วจรส [ จ. ว. ท. ๑๔ ส. ต. ๓๒๙ ]


ราชคหเสฏ โน ปน อชช สตตโม ทวโส ปตต อสสาเปตวา ปยโต สเจ อรหา อตถ อากาเสนาคนตวา คณหตต วทนตสส เอโกป อห อรหาต อากาเส อปปตนโต นตถ อชช โน โลเก อรหนตาน นตถภาโว าโตต ฯ ต กถ สตวา อายสมา มหาโมคคลลาโน อายสมนต ปณโฑลภารทวาช อาห สตนเต อาวโส ภารทวาช อเมส วจน อเม พทธสาสน ปรคคณหนตา วย วทนต ตว จ มหทธโก มหานภาโว คจเฉต ปตต อากาเสนาคนตวา คณหาหต ฯ อาวโส โมคคลลาน ตว อทธมนตาน อคโคต ปากโฏ ตว เอต คณห ตย ปน อคคณหนเต อห คณหสสามต อาห ฯ อถายสมา มหาโมคคลลาโน คณหาวโสต อาห ฯ อต เต โลกสส อรหนเตห อส ภาวทสสนตถ เอวมาหส ฯ ตกขตต ราชคห อนปรยาสต ตกขตต ราชคห อนคนตวา ปรพภม ฯ สตตก- ขตตนตป วทนต ฯ เถโร กร อภ าปาทกชฌาน สมาปชชตวา อฏาย ตคาวต ปฏ ปาสาณ อนตนเตน ปรจฉนทนโต ตลปจ วย อากาเส อฏาเปตวา ราชคหนครสส อปร สตตก- ขตต อนปรยาย ฯ โส ตคาวตปปมาณสส นครสส อปธาน วย ป าย ฯ นครวาสโน ปาสาโณ โน อวตถรตวา คณหา- ตต ภตา สปปาทน มตถเก กตวา ตตถ ตตถ นลยส ฯ สตตเม วาเร เถโร ปฏ ปาสาณ ภนทตวา อตตาน ทสเสส ฯ [ จ. ว. ท. ๑๔ ส. ต. ๓๒๙ ]


มหาชโน เถร ทสวา ภนเต ปณโฑลภารทวาช ตว ปาสาณ คาฬห กตวา คณหมาโน สพเพ มา นาสยต ฯ เถโร ปาสาณ ปาทนเตน ขปตวา วสสชเชส ฯ โส คนตวา ยถาฏาเนเยว ปตฏาส ฯ เถโร เสฏ สส เคหมตถเก อฏาส ฯ ต ทสวา เสฏ อเรน นปชชตวา โอตร สามต วตวา อากาสโต โอตณณ โถร นสทาเปตวา ปตต คเหตวา จตมมธรปณณ กตวา เถรสส อทาส ฯ เถโร ปตต คเหตวา วหาราภมโข ปายาส ฯ อถสส เย อร คตา ปาฏหารย นาททสส เต สนนปตตวา ภนเต อมหากป ปาฏหารย ทสเสหต เถร อนพนธส ฯ โส เตส เตส ปาฏหารย ทสเสนโต วหาร อคมาส ฯ สตถา ต อนพนธตวา อนนทนตสส มหาชนสส สทท สตวา อานนท กสเสโส สทโทต ปจฉ ฯ เตน วตต อสโสส โข ภควา ฯ เป ฯ กนน โข โส อานนท อจจาสทโท มหาสทโทต ฯ [๒๒๗] วกพพนอทธยา ปาฏหารย ปฏกขตตนต เอตถ วกพพนอทธ นาเมสา ปกตวณณ วชหตวา กมารกวณณ วา ทสเสต นาควณณ วา ววธป เสนาพยห ทสเสตต เอวมาคตา ปกตวณณวชหนวการวเสน ปวตตา อทธ ฯ อธฏานอทธ ปน ปกตยา เอโก พหก อาวชชต สต วา สหสส วา สตสหสส วา อาวชชตวา าเณน อธฏาต พหโก โหมต เอว วภชตวา ทสสตา อธฏานวเสน นปผนนา อทธ ฯ [ จ. ว. ท. ๑๔-๕ ส. ต. ๓๒๙ ]


[๒๒๘] นาจฉปยนตต น ผสตาน โหนต ฯ รปกากณณา- นต อตถรปาทห อากณณาน ฯ ภมอาธารเกต วลยาธารเก ฯ ทารอาธารกทณฑาธารเกสต เอกทารนา กตอาธารเก พหห ทณเฑห กตอาธารเก จาต อตโถ ฯ ตห ทณเฑห กโต ปน น วฏฏต ฯ ภมย ปน นกกชชตวา เอกเมว เปตพพนต เอตถ เทว เปนเตน อปร ปตปตต เอเกน ปสเสน ภมย ผสาเปตวา เปต วฏฏตต วทนต ฯ อาลนทมฒกาทนนต ปมขมฒกาทน ฯ ปรวตตตวา ตตเถว ปตฏาตต เอตถ ปรวตตตวา ตตยวาเร ตตเถว มฒยา ปตฏาตต คณ ปเทส วตต ฯ ปรภณฑ นาม เคหสส พห กฑฑปาทสส ถรภาวตถ กตา ตนกมฒกา วจจต ฯ ตนกมฒกายาต ขททกมฒกาย ฯ มฒนเตป อาธารเก เปต วฏฏต ฯ อนชานาม ภกขเว อาธารกนต ห วจนโต มฒาทส ยตถกตถจ อาธารก เปตวา ตตถ ปตต เปต วฏฏต อาธารเก ปโนกาสสส อนยมตตตาต วทนต ฯ ปตตมาโฬ นาม วฏเฏตวา ปตตาน อคมนตถ วฏฏ วา จตรสส วา อฏกาทห ปรกขปตวา กโตต คณ ปเทส วตต ฯ ฆฏกนต อปร โยชต อคคฬ ฯ [๒๒๙] ตาวกาลก ปรภ ชต วฏฏตต สกเทว คเหตวา เตน อามส ปรภ ชตวา ฉฑเฑต วฏฏตต อธปปาโย ฯ ๑. อฏกถาปาโป อทโส ฯ...คณฑส...อตปาโ ปน ยตตตโร ฯ

[ จ. ว. ท. ๑๕-๙ ส. ต. ๓๒๙-๓๐ ]


ฆฏกฏาเหต ภาชนกปาเล ฯ อพภมเมต เอตถ ภวตต ภ วฑฒ ฯ น ภต อภ อวฑฒ ฯ ภยวเสน ปน สา อตถ อพภนต อาห ฯ วนาโส มยหนต อตโถ ฯ ฉวสสสส ปตตนต ฉวสสมย ปตต ฯ ปกตวการสมพนเธ เจต สามวจน ฯ อเภเทป วา เภทปจาเรนาย โวหาโร สลาปตตกสส สรรนตอาทส วย ฯ [๒๓๐] วมเมตวาต ขาทตวา ฯ เอก อทกคณฑส คเหตวาต วามหตเถเนว ปตต อกขปตวา มเขน คณฑส คเหตวา ฯ อจฉฏหตเถนาต สามเสน หตเถน ฯ เอตตาวตาต เอกคณฑ- สคคหณมตเตน ฯ ล จตวาต ตโต มส อทธรตวา ฯ เอเตส สพเพส ปณณตต ชานาต วา มา วา อาปตตเยว ฯ [๒๓๑] กณณจณเณนาต สรากณณจณเณน ฯ อนวาต ปรภณฑนต กล ชาทส กโรนตต คณ ปเทส วตต ฯ วทลกนต ทคณกรณสงขาตสส กรยาวเสสสส อธวจน ฯ กสส ทคณกรณ ฯ เยน กล ชาทนา มหนต ก น อตถต ตสส ฯ ต ห ทณฑก นปปมาเณน ปรยนเต สหรตวา ทคณ กาตพพ ฯ ปฏคคหนต องคลก จก ฯ ปาต นาม ปฏคคหสณาเนน กโต ภาชนวเสโส ฯ น สมมตต นปปโหต ฯ นจวตถก จนตนต พหกฑฑสส สมนตโต นจวตถก กตวา จนต ฯ [๒๓๒] อรหฏฆฏยนต นาม สกฏจกกสณาน อเร อเร ฆฏกาน พนธตวา เอเกน ทวห วา ปรพภมยมานยนต ฯ [ จ. ว. ท. ๑๙-๒๒ ส. ต. ๓๓๐-๒ ]


อาวทธปกขปาสกนต กณณกมณฑลสส สมนตา ปตปกข- ปาสก ฯ มณฑเลต กณณกมณฑเล ฯ ปกขปาสเก เปตวาต สมนตา ปกขปาสกผลกาน เปตวา ฯ [๒๓๓] นมตก สนถตสทสนต คณ ปเทส วตต ฯ จมมขณฑปรหาเรน ปรภ ชตพพนต อนธฏหตวา ปรภ ชตพพ ฯ เอตเถว ปวฏานต มโฬรกายเอว อนโตคธาน ฯ ปพเพ ปตตสงโคปนตถ อาธารโก อน าโต อทาน ภ ชนตถ ฯ [๒๓๔] นกกชชตพโพต เตน ทนนสส เทยยธมมสส อปปฏคคหณตถ ปตตนกกชชนกมมวาจาย นกกชชตพโพ น อโธมขฏปเนน ฯ เตเนวาห เอว จ ปน ภกขเว นกกชช- ตพโพตอาท ฯ อลาภายาต จตนน ปจจยาน อลาภตถาย ฯ อนตถายาต อปททวาย อวฑฒยา ฯ ปสาเทสสามาต อายาจส- สาม ฯ เอตทโวจาต อปปฏรป มยา กต ภควา ปน มหนเตป อคเณ อจนเตตวา มยห อจจย ปฏคคณหสสตต ม มาโน เอต อจจโย ม ภนเตตอาทวจน อโวจ ฯ ตตถ ายปฏปตต อตจจ เอต ปวตตตต อจจโย อปราโธ ฯ ม อจจคมาต ม อตกกมม อภภวตวา ปวตโต ฯ ปรเสน มททตวา อภภวตวา ปวตตโตป ห อปราโธ อตถโต ปรส อตจจ อภภวตวา ปวตโต นาม โหต ฯ ปฏคคณหตต ขมต ฯ อายต สวรายาต อนาคเต สวรณตถาย ปน เอวรปสส อปราธสส [ จ. ว. ท. ๒๓-๔๒ ส. ต. ๓๓๓-๗ ]


โทสสส ขลตสส อกรณตถาย ฯ ตคฆาต เอกเสน ฯ ยถาธมม กโรสต ยถา ธมโม โต ตเถว กโรส ฯ ขมาเปสต วตต โหต ฯ ตนเต มย ปฏคคณหามาต ต ตว อปราธ มย ขมาม ฯ วฑฒ เอสา อาวโส วฑฒ อรยสส วนเยต เอส อาวโส วฑฒ อรยสส วนเย พทธสส ภควโต สาสเน วฑฒ นาม ฯ กตมา ฯ อจจย อจจยโต ทสวา ยถาธมม ปฏกรตวา อายต สวราปชชนา ฯ เทสน ปน ปคคลาธฏาน กโรนโต โย อจจย อจจยโต ทสวา ยถาธมม ปฏกโรต อายต สวร อาปชชตต อาห ฯ [๒๓๕] โพธราชกมารวตถมห ฯ โกกนโทต โกกนท วจจต ปทม ฯ โส จ มงคลปาสาโท โอโลกนปทม ทสเสตวา กโต ตสมา โกกนโทต สงขย ลภต ฯ ยาว ปจฉมา โสปาณ- กเฬวราต เอตถ ปจฉม โสปาณกเฬวรนต ปมโสปาณผลก วตต ตสส สพพปจฉา ทสเสน สนถตตตา ฯ อปรมโสปาณ- ผลกโต ปฏาย ห โสปาณ สนถต ฯ อททสา โขต โอโลก- นตถเยว ทวารโกฏเก โต อททส ฯ ภควา ตณห อโหสต กสส น โข อตถาย ราชกมาเรน อย มหาสกกาโร กโตต อาวชชนโต ปตตปฏนาย กตภาว อ าส ฯ โส ห ราชปตโต อปตตโก ฯ สต จาเนน อโหส พทธาน กร อธการ กตวา มนสา อจฉต ลภนตต ฯ โส สจาห ปตต ลภสสาม [ จ. ว. ท. ๔๒-๖ ส. ต. ๓๓๗ ]


สมมาสมพทโธ อม เจลปฏก อกกมสสต โน เจ ลภสสาม น อกกมสสตต ปฏน กตวา สนถราเปส ฯ อถ ภควา นพพตตสสต นโข เอตสส ปตโตต อาวชชตวา น นพพตตส- สตต อททส ฯ ปพเพ กร โส เอกสม ทเป วสมาโน สมจฉนเทน สกณโปตเก ขาท สจสส มาตคาโม ป วา ภเวยย ปตต ลเภยย อโภห ปน สมานจฉนเทห หตวา ปาปกมม กต เตนสส ปตโต น นพพตตสสตต อ าส ฯ ทสเส ปน อกกนเต พทธาน อธการ กตวา ปฏ ต ลภนตต โลเก อนสสโว มยา จ มหา อธกาโร กโต น จ ปตต ลภาม ตจฉ อท วจนนต มจฉาคหณ คณเหยย ฯ ตตถยาป นตถ สมณาน อกตตพพ นาม เจลปฏก มททนตา อาหณฑนตต อชฌาเยยย ฯ เอตรห จ อกกมนเตส พห ภกข ปรจตตวทโน เต ภพยมตถ ชานตวา อกกมสสนต อภพย ชานตวา น อกก- มสสนต อนาคเต ปน อปนสสโย มนโท ภวสสต อนาคต น ชานสสนต เตส อกกนเตส สเจ ปฏ ต อชฌสสต อจเจต กสล โน เจ อชฌสสต ปพเพ ภกขสงฆสส อธการ กตวา อจฉตจฉต ลภนต อทาน น ลภนต เตเยว ม เ ภกข ปฏปตตปรกา อเหส อเม ปน ปฏปตต ปเรต น สกโกนตต มนสสาป วปปฏสารโน ภวสสนตต อเมห ตห การเณห ภควา อกกมต อนจฉนโต ตณห อโหส ฯ ปจฉม ชนต ตถาคโต [ จ. ว. ท. ๔๖-๙ ส. ต. ๓๓๗ ]


อนกมปตต อท ปน เถโร วตเตส เตส การเณส ตตยการณ สนธายาห ฯ มงคล อจฉนตต มงคลกา ฯ [๒๓๖] วชนนต จตรสสวชน ฯ ตาลวณฏนต ตาลปตตาทห กต มณฑลกวชน ฯ เอกปณณจฉตต นาม ตาลปตตนต คณ ปเทส วตต ฯ กมมสเตนาต เอตถ สตสทโท อเนก- ปรยาโย ฯ อเนเกน กมมนาต อตโถ ฯ มหตา อสสาเหนาต วตต โหต ฯ รจต๑ ขททกวจน ฯ [๒๓๗] อกายพนธเนน ส จจจ อส จจจ วา คามป- ปเวสเน อาปตต ฯ สรตฏานโต พนธตวา ปวสตพพ ฯ นวตตตพพ วาต คณ ปเทส วตต ฯ มรชวฏฏสณาน เวเตวา กตนต พห รชชเก เอกโต กตวา นานาวณเณห สตเตห เวเตวา มรชวฏฏสทส กต ฯ เตเนว ทตยปาราชกวณณนาย วตต พห รชชเก เอกโต กตวา เอเกน นรนตร เวเตวา กต พหรชชกนต น วตตพพ ต วฏฏตต ฯ ตตถ ย วตตพพ ต เหฏา วตตเมว ฯ มททกกายพนธน นาม จตรสส อกตวา สชชต ฯ ปามงคทสา จตรสสา ฯ มททก- สณาเนนาต วรกสสากาเรน ฯ ปาสนโตต ทสามล ฯ มณฑ- วฏฏต มลลกมมกราทโย ฯ ปมาณงคเลนาต วฑฒกองคล สนธาย วตต ฯ เสสเมตถ ปาลโต อฏกถาโต จ สว เยย- เมว ฯ ขททกวตถกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ๑. ม. รธต ฯ

[ จ. ว. ท. ๖๑-๗๘ ส. ต. ๓๓๙-๔๔ ]


เสนาสนกขนธกวณณนา [๒๓๘] เสนาสนกขนธเก ฯ เสนาสน อปป ตต โหตต วหารเสนาสน สนธาย วตต ฯ จตพพธ ห เสนาสน วหาร- เสนาสน ม จปเสนาสน สนถตเสนาสน โอกาสเสนาสนนต ฯ ตตถ ม โจป เสนาสน ปป ภสป พพโพหนป๑ วหาโรป อฑฒ- โยโคป ปาสาโทป หมมยป คหาป อฏโฏป มาโฬป เลณป๒ เวฬคมโพป รกขมลป มณฑโปป เสนาสน ฯ ยตถ วา ปน ภกข ปฏกกมนต สพพเมต เสนาสนนต วจนโต วหาโร อฑฒ- โยโค ปาสาโท หมมย คหาย อท วหารเสนาสน นาม ฯ ม โจ ป ภส พพโพหนนต อท ม จปเสนาสน นาม ฯ จลมกา๓ จมมขณโฑ ตณสนถาโร ปณณสนถาโรต อท สนถต- เสนาสน นาม ฯ ยตถ วา ปน ภกข ปฏกกมนตต อท โอกาส- เสนาสน นาม ฯ รกขมเลตอาทส รกขมล นาม ยงก จ สนทจฉาย ววตต รกขมล ฯ ปพพโต นาม เสโล ฯ ตตถ ห อทกโสณฑส อทกกจจ กตวา สตาย รกขจฉายาย นสนนา นานาทสาส ขายมานาส สเตน วาเตน วชยมานา สมณธมม กโรนต ฯ กนทเรต ก วจจต อทก ฯ เกน ทารโต อทเกน ๑. เยภยเยน พมโพหนนต วล ชยต ฯ ๒. ม. เอตถนตเร วนคมพมปต อตถ ฯ ๓. จลมกา จมลกาต เทว ปาา ทสสนต ฯ

[ จ. ว. ท. ๘๕ ส. ต. ๓๔๕ ]


ภนโน ปพพตปปเทโส กนทร ฯ ย นตมพนตป๑ นทก ชนตป วทนต ฯ ตตถ ห รชตปฏฏสทสา วาลกา โหต มตถเก มณวตาน วย วนคหน มณกขนธสทส อทก สนทต เอวรป กนทร โอรยห ปานย ปวตวา คตตาน สต กตวา วาลก อสสาเปตวา ปสกลจวร ป เปตวา ตตถ นสนนา เต ภกข สมณธมม กโรนต ฯ ครคหา นาม ทวนน ปพพตาน อนตรา เอกสมเยว วา อมงคสทส มหาววร ฯ วนปตถนต ทรานเมต เสนาสนาน อธวจนนตอาทวจนโต ยตถ น กสนต น วปนต ตาทส มนสสาน อปจารฏาน อตกกมตวา ต อร เสนาสน วนปตถนต วจจต ฯ อพโภกาโส นาม เกนจ อจฉนโน ปเทโส ฯ อากงขมานา ปเนตถ จวรกฏ กตวา วสนต ฯ ปลาลป เชต ปลาลราสมห ฯ มหาปลาลป ชโต ห ปลาล นกกฑฒตวา ปพภารเสณสทเส อาลเย กโรนต คจฉคมพาทนป อปร ปลาล อกขปตวา เหฏา นสนนา สมณธมม กโรนต ฯ ต สนธาเยต วตต ฯ ป จ เลณานต ป จ ลยนฏานาน ฯ นลยนต เอตถ ภกขต เลณาน ฯ วหาราทนเมต อธวจน ฯ สปณณวงกเคหนต ครฬปกขสณาเนน กตเคห ฯ [๒๓๙] อนโมทนคาถาส ฯ สตนต อชฌตตธาตกโขภวเสน วา พหทธาอตวปรณามวเสน วา อปปชชนกสต ฯ อณหนต ๑. ม. นทตมพนตป ฯ

[ จ. ว. ท. ๘๕-๗ ส. ต. ๓๔๕ ]


อคคสนตาป ฯ ตสส วนทาหาทส วา สมภโว ทฏพโพ ฯ ปฏหนตต ปฏพาธต ฯ ยถา ตทภยวเสน กายจตตาน พาธน น โหต เอว กโรต ฯ สตณหพภาหเต ห สรเร วกขตต- จตโต ภกข โยนโส ปทหต น สกโกต ฯ วาฬมคานต สหพยคฆาทวาฬมเค ฯ คตตเสนาสน ห ปวสตวา ทวาร ปธาย นสนนสส เต ปรสสยา น โหนต ฯ สรสเปต เยเกจ สรนเต คจฉนเต ทฆชาตเก ฯ มกเสต นทสสนมตตเมต ฯ ฑสาทนป เอเตเนว สงคโห ทฏพโพ ฯ สรเรต สสรกาลวเสน สตตาห- วททลกาทวเสน จ อปปนเน สสรสมผสเส ฯ วฏ โยต ยทา ตทา อปปนนา วสสวฏ โย ฯ วาตาตโป โฆโรต รกขคจฉาทน อมมลภ ชนาทวเสน ปวตตยา โฆโร สรชอรชาทเภโท วาโต เจว คมหปรฬาหสมเยส อปปตตยา โฆโร สรยาตโป จ ปฏห ต ปฏพาหยต ฯ เลณตถนต นานารมมณโต จตต นวตเตตวา ปฏสลลานารามตถ ฯ สขตถนต วตตปรสสยาภาเวน ผาสวหารตถ ฯ ฌายตนต อฏตตสาย อารมมเณส ยตถกตถจ จตต อปนชฌายต ฯ วปสสตนต อนจจาทโต สงขาเร สมมสต ฯ วหาเรต ปฏสสเย ฯ การเยต การาเปยย ฯ รมเมต มโนรมเม นวาสสเข ฯ วาสเยตถ พหสสเตต กาเรตวา จ ปน เอตถ วหาเรส พหสสเต สลวนเต กลยาณธมเม นวาเสยย ฯ เต นวาเสนโต ปน เตส พหสสตาน ยถา ปจจเยห กลมโถ [ จ. ว. ท. ๘๗-๘ ส. ต. ๓๔๕-๖ ]


น โหต เอว อนน จ ปาน จ วตถเสนาสนาน จ ทเทยย อชภเตส อชฌาสยสมปนเนส กมมผลาน รตนตตยคณาน จ สททหเนน วปปสนเนน เจตสา ฯ อทาน คหฏปพพชตาน อ ม ปการต ทสเสต เต ตสสาต คาถมาห ฯ ตตถ เตต เต พหสสตา ตสส อปาสกสส ธมม เทเสนต สกลวฏฏ- ทกขปนทน สทธมม เทเสนต ฯ ย โส ธมม อธ ายาต โส ปคคโล ย สทธมม อมสม สาสเน สมมาปฏปชชเนน ชานตวา อคคมคคาธคมเนน อนาสโว หตวา ปรนพพายต ฯ โส จ สพพทโท โหตต อาวาสทานสม ทนเน สพพ ทาน ทนนเมว โหตต กตวา วตต ฯ ตถาห เทว ตโย คาเม ปณฑาย จรตวา ก จ อลทธา อาคตสสาป ฉายทกสมปนน อาราม ปวสตวา นหายตวา ปฏสสเย มหตต นปชชตวา อฏาย นสนนสส กาเย พล อาหรตวา ปกขตต วย โหต ฯ พห วจรนตสส จ กาเย วณณธาต วาตาตเปห กลมต ปฏสสย ปวสตวา ทวาร ปธาย มหตต นปนนสส วสภาคสนตต วปสมมต สภาคสนตต ปตฏาต วณณธาต อาหรตวา ปกขตตา วย โหต ฯ พห วจรนตสส จ ปาเท กณฏโก วชฌต ขาณณ ปหรต สรสปาทปรสสยา เจว โจรภย จ อปปชชต ปฏสสย ปวสตวา ทวาร ปธาย นปนนสส สพเพ ปรสสยา น โหนต ฯ สชฌายนตสส ธมมปตสข กมมฏาน [ จ. ว. ท. ๘๘ ส. ต. ๓๔๖ ]


มนสกโรนตสส อปสมสข จ อปปชชต พหทธาวกเขปาภาวโต ฯ พห วจรนตสส จ เสทา ม จนต อกขน ผนทนต เสนาสน ปวสนกขเณ ม จปาน น ป ายนต มหตต นสนนสส ปน อกขปสาโท อาหรตวา ปกขตโต วย โหต ทวารวาต- ปานม จปาทนป ายนต ฯ เอตสม จ อาวาเส วสนต ทสวา มนสสา จตห ปจจเยห สกกจจ อปฏหนต ฯ เตน วตต โส จ สพพทโท โหต โย ททาต อปสสยนต ฯ [๒๔๐] อาว ฉนฉททนต ยตถ องคล ปเวเสตวา ทวาร อากฑฒนตา ทวารพาห ผสาเปนต ตสเสต อธวจน ฯ อาว - ฉนรชชนต กวาเฏเยว ฉทท กตวา ตตถ ปเวเสตวา เยน รชชเกน อากฑฒนตา ทวาร ผสาเปนต ต อาว ฉนรชชก ฯ เสนาสนปรโภเค อกปปยจมม นาม นตถต ทสสนตถ สเจป ทปนงคฏเน กตา โหต วฏฏตเยวาต วตต ฯ เจตยเวทกา- สทสนต วาตปานพาหาส เจตยเวทกาย วย ปฏฏกาทน ทสเสตวา กต ฯ ถมภกวาตปาน นาม ตรย ทารน อทตวา อชก เตหเอว เวณสลากาทห กต ฯ [๒๔๑] โปฏกตลนต เอรกตณตล ฯ โปฏกคหณ เจตถ ตณชาตน นทสสนมตตนต อาห เยส เกส จ ตณชาตนนต ฯ ป จวธ อณณาทตลป วฏฏตต เอตถาป พพโพหเนต อาเนตวา สมพนธตพพ ฯ ตลปรต ภส อปสสยต น วฏฏตต เกจ [ จ. ว. ท. ๘๘-๙ ส. ต. ๓๔๖ ]


วทนต ฯ วฏฏตต อปเร ฯ อปทหนตต เปนต ฯ สสป- ปมาณนต ยตถ คลวาตกโต ปฏาย สพพ สส อปทหนต ต สสปปมาณ ฯ ต จ อกกฏปรจเฉทโต ตรย มฏ รตน โหตต ทสเสต ยสส วตถารโต ตส โกเณสตอาทมาห ฯ มชฌฏาน มฏ รตน โหตต พพโพหนสส มชฌฏาน ตรยโต มฏ รตนปปมาณ โหตต ฯ มสรเกต จมมมยภสย ฯ ผสตาน ทาตนต ส าณกรณตถ พนทน ทาต ฯ น นพนธตต อนพนธนโย น อลลยตต อตโถ ฯ ปฏพาเหตวาต มฏ๑

กตวา ฯ [๒๔๒] รกข วชฌตวาต รกขทาร วชฌตวา ฯ ขาณเก อาโกฏเฏตวาต เทว เทว ขาณเก อาโกฏเฏตวา ฯ กต อสหารม ภตตปาทนต วตตนเยน ขาณเก อาโกฏเฏตวา กตเยว สนธาย วตต ฯ ภมย ปตฏเปตนต มเลน ภมย ปตฏาเปตวา ภตต- ปาทสส อปตถมภนวเสน อสสาเปตวา ขาณเกห ภตตปาท ฑสาเปตวา เปตนต อธปปาโย ฯ [๒๔๓] อภโต กฑฑ นหรตวา กตปปเทสสสาต ยถา อนโต ทวารสมเป นสนเนห อชก พห โอโลเกต น สกกา โหต เอว อโภห ปสเสห กฑฑ นหรตวา อภมเข ภตต อปฏเปตวา กตปปเทสสส ฯ สมนตา ปรยาคาโรต สมนตโต อาวทธปปมข ฯ ๑. ม. อฏฏ ฯ

[ จ. ว. ท. ๙๓-๗ ส. ต. ๓๔๗-๕๐ ]


อคฆาฏนกฏกนต ทณเฑห อกขปตวา ปนก ปทรกฏก ฯ [๒๔๔] อนาถปณฑกเสฏ วตถมห ฯ เกนจเทว กรณเยนาต วาณชกมม อธปเปต ฯ อนาถปณฑโก กร ราชคหเสฏ จ อ ม ภคนปตกา โหนต ฯ ยทา ราชคเห อฏานก- ภณฑก สมคฆ โหต ตทา ราชคหเสฏ ต คเหตวา สกฏ- สเตห สาวตถ คนตวา โยชนมตเต โต อตตโน อาคตภาว ชานาเปต ฯ อนาถปณฑโก ปจจคคนตวา ตสส มหาสกการ กตวา เอว ยาน อาโรเปตวา สาวตถ ปวสต ฯ โส สเจ ภณฑ ลหก วกกายต วกกณาต ฯ โน เจ ภคนฆเร เปตวา ปกกมต ฯ อนาถปณฑโกป ตเถว กโรต ฯ สวาย ตทาป เตเนว กรณเยน อคมาส ฯ ต สนธาเยต วตต ฯ ตทวส ปน ราชคหเสฏ โยชนมตเต เตน อนาถปณฑเกน อาคตภาวชานนตถ เปสต ปณณ น สณ ธมมสสวนตถาย วหาร อคมาส ฯ โส ธมมกถ สตวา สวาตนาย พทธปปมข ภกขสงฆ นมนเตตวา อตตโน ฆเร อทธนขณาปนทารผาลนาทน กาเรส ฯ อนาถปณฑโกป อทาน มยห ปจจคคมน กรสสต อทาน กรสสตต ฆรทวาเรป ปจจคคมน อลภตวา อนโตฆร ปวฏโ ปฏสณารป น พห อลตถ ฯ ก มหาเสฏ กสล ทารกรปาน นส มคเค กลนโตต เอตตโกว ปฏสณาโร อโหส ฯ เตน วตต อถโข อนาถปณฑกสส คหปตสส [ จ. ว. ท. ๙๘-๑๐๒ ส. ต. ๓๕๐-๑ ]


เอตทโหสตอาท ฯ พทโธต ตว คหปต วเทสต ตสส กร มขโต พทธสทท สตวา อนาถปณฑโก ป จวณณ ปต ปฏลภ ฯ สา ตสส สเส อฏหตวา ยาว ปาทปฏ ยา ปาทปฏ ยา อฏาย ยาว สสา คจฉต อภโต อฏาย มชเฌ โอสรต มชเฌ อฏาย อภโต คจฉต ฯ โส ปตยา นรนตร ผฏโ พทโธต ตว คหปต วเทสต เอว ตกขตต ปจฉ ฯ อกาโล โข คหปต อม กาล ต ภควนต ทสสนาย อปสงกมตนต พทธา นาม ทราสทา อาสวสสทสา โหนต สตถา จ สวถกาย สมเป วสต น สกกา ตตถ อมาย เวลาย อมนา คนตนต ม มาโน เอวมาห ฯ พทธคตาย สตยา นปชชต อ ก จ อจนเตตวา พทธคตายเอว สตยา นปชช ฯ ตทวส กรสส ภณฑสกเฏส วา อปฏาเกส วา จตตป น อปปชช ฯ สายมาสป น อกาส ฯ สตตภมก ปน ปาสาท อารยห สป ตตาลงกตวรสยเน พทโธ พทโธต สชฌาย กโรนโตว นปชชตวา นทท โอกกม ฯ ตกขตต อฏาส ปภาต ม - มาโนต ปมยาเม ตาว วตวตเต อฏาย พทธ อนสสร ฯ อถสส พลวปปสาโท อทปาท ปตอาโลโก อโหส ฯ สพพ ตม วคจฉ ทปสหสสชชลน วย จนทฏาน สรยฏาน วย จ ชาต ฯ โส ปมาท อาปนโนมห ว จโตมห สรโย อคคโตต อฏาย อากาสตเล ตวา จนท โอโลเกตวา เอโกว ยาโม [ จ. ว. ท. ๑๐๒-๔ ส. ต. ๓๕๑ ]


คโต อ เ เทว อตถต ปน ปวสตวา นปชช ฯ เอเตนปาเยน มชฌมยามาวสาเนป ปจฉมยามาวสาเนป ตกขตต อฏาส ฯ ปจฉมยามาวสาเน ปน พลวปจจเสเยว อฏาย อากาสตล อาคนตวา มหาทวาราภมโข อโหส ฯ สตตภมกทวาร สยเมว ววฏ อโหส ฯ ปาสาทา โอรยห อนตรวถ ปฏปชช ฯ อมนสสาต อธคตวเสสา เทวตา ฯ ตถาห ตา เสฏ สส ภาวนสมปตต ปจจกขโต สมปสสมานา อย มหาเสฏ พทธปฏาน คมสสามต นกขมนโต ปมทสสเนเนว โสตาปตตผเล ปตฏาย ตณณ รตนาน อคคปฏาโก หตวา อสทส สงฆาราม กตวา จาตทสสส อรยคณสส อนาวฏทวาโร ภวสสต อยตตมสส ทวาร ปทหตนต จนเตตวา ทวาร ววรส ฯ อนตรธายต ราชคห กร อากณณมนสส อนโตนคเร นว โกฏโย พหนคเร นวาต ต อปนสสาย อฏารส มนสสโกฏโย วสนต ฯ อเวลาย มตมนสเส พห นหรต อสกโกนตา อฏฏาลเก ตวา พหทวาเร ขปนต ฯ มหาเสฏ นครโต พห นกขนตมตโตว อลลสรร ปาเทน อกกม ฯ อปรป ปฏ ปาเทน ปหร ฯ มกขกา อปป- ตตวา ปรกรส ฯ ทคคนโธ นาสาปฏ อภหน ฯ พทธปปสาโท ตนตต คโต ฯ เตนสส อาโลโภ อนตรธาย อนธกาโร ปาตรโหส ปตเวคสส ตนภาเว ตสมฏ ตรปาน ปรทพพลภาวโต ฯ สททมนสสาเวสต เสฏ สส อสสาห ชเนสสามต สวณณกงกณก [ จ. ว. ท. ๑๐๔ ส. ต. ๓๕๑ ]


ฆฏเฏนโต วย มธรสสเรน สทท อนสสาเวส ฯ สต ก าฝ สหสสานต ปรมปทานป อมนาว สหสสปเทน สทธ สมพนธ- ตพพาน ฯ ยเถว ห สต ก า สหสสาน เอว สต สหสสาน หตถ สต สหสสาน อสสา สต สหสสาน รถาต อยเมตถ อตโถ ฯ อต เอเกก สตสหสเสน ทปต โหต ฯ ปทวต- หารสสาต ปท วตหรต เอตถาต ปทวตหาโร ฯ โส ทตวลมพต อกตวา สมคมเน ทวนน ปทาน อนตเร มฏ รตนมตต ฯ กล นาคฆนต โสฬสนต ต เอก ปทวตหาร โสฬสภาเค กตวา ตโต เอโก โกฏาโส ปน โสฬสธา ตโต เอโก โสฬสธาต เอว โสฬสวาเร โสฬสธา ภนนสส เอโก โกฏาโส โสฬส กลา นาม ฯ ต โสฬส กล เอตาน จตตาร สตสหสสาน น อคฆนต ฯ อท วตต โหต สต หตถสหสสาน สต อสสสหสสาน สต รถสหสสาน สต ก าสหสสาน ตา จ โข อามตตมณกณฑลา สกลชมพทปราชธตโร จาต อมสมา เอตตกา ลาภา วหาร คจฉนตสส ตสม โสฬสกลสงขาเต ปเทเส ลงฆนสาธนวเสน ปวตตเจตนาว อตตรตรา ฯ ปท วา วตหรต เอเตนาต ปทวตหาโร ตถา ปวตตา กสลเจตนา ตสสา ผล โสฬสธา กตวาต จ วทนต ฯ อท ปน วหารคมน กสส วเสน คหตนต ฯ วหาร คนตวา อนนตราเยน โสตา- ปตตผเล ปตฏหนตสส วเสน คหต ฯ คนธมาลาทห ปช [ จ. ว. ท. ๑๐๕ ส. ต. ๓๕๑ ]


กรสสาม เจตย วนทสสาม ธมม โสสสาม ทปปช กรสสาม สงฆ นมนเตตวา ทาน ทสสาม สกขาปเทส วา สรเณส วา ปตฏหสสามต คจฉโตป วเสน วฏฏตเยว ฯ อนธกาโร อนตร- ธายต โส กร จนเตส อห เอกโกต ส กโรม อมนสสา จ เม อนคามโน สหายา อตถ กสมา ภายามต สโร อโหส ฯ อถสส พลวา พทธปปสาโท อทปาท ฯ ตสมา อนธกาโร อนตรธาย ฯ เสสวาเรสป เอเสว นโย ฯ อาโลโก ปาตรโหสต ปรมพทเธส จรกาลปรจยสมภตสส พลวโต ปสาทสส วเสน อปปนนาย อฬาราย พทธารมมณาย ปตยา สมฏาปโต วปสสโนภาสสทโส สาตสโย จตตปจจยอตสมฏาโน อาโลโก ปาตรโหส ฯ เทวตาห ปกโตตป วทนต ฯ ปรโมเยเวตถ ยตตตโร ฯ เอห สทตตาต โส กร เสฏ คจฉมาโนว จนเตส อมสม โลเก พห ปรณกสสปาทโย ตตถยา มย พทธา มย พทธาต วทนต กถ น โข อห สตถ พทธภาว ชาเนยยนต ฯ อถสส เอตทโหส มยห คณวเสน อปปนน นาม มหาชโน ชานาต กลทตตย ปน เม นาม อ ตร มยา น โกจ ชานาต สเจ พทโธ ภวสสต กลทตตกนาเมน ม อาลปส- สตต ฯ สตถา ตสส จตต ตวา เอวมาห ฯ ปรนพพโตต กเลสปรนพพาเนน ปรนพพโต ฯ อาสตตโยต รปาทส อาสช- ชนฏเน อาสตตโย ตณหาโย ฯ สนตนต กเลสวปสม ฯ [ จ. ว. ท. ๑๐๕ ส. ต. ๓๕๑ ]


ปปปยยาต อคคมคเคน ปตวา ฯ เสสเมตถ ปาลอนสาเรเนว เวทตพพ ฯ ย เจตถ อนตตานตถ ต อฏกถาย วตตเมว ฯ เวยยเมว เวยยายกนต อาห เวยยายกนต วยกรณ วจจตต ฯ [๒๔๕] ทกขโณทกนต อคคโต อปนยมาน ทกขโณทก ฯ อถ โข ภควา ภกขน อามนเตสต เตห ภกขห อตตโน อตตโน รจวเสน อคคาสนาทรหาน กถตกาเล น ภกขเว มยห สาสเน อคคาสนาทน ปตวา ขตตยกลา ปพพชโต ปมาณ น พราหมณกลา น คหปตกลา ปพพชโต น วนยธโร น สตตนตโก น อาภธมมโก น ปมชฌานาทลาภโน น โสตาปนนาทโย ปมาณ อถ โข ภกขเว อมสม สาสเน ยถาวฑฒ อภวาทน ปจจฏาน อ ชลกมม สามจกมม กตตพพ อคคาสน อคโคทก อคค- ปณโฑ ลทธพโพ อทเมตถ ปมาณ ตสมา วฑฒตโร ภกข เอเตส อนจฉวโก อทาน โข ปน ภกขเว สารปตโต มยห อคคสาวโก อนธมมจกกปปวตตโก มมานนตรเสนาสน ลทธ อรหต โส อม รตต เสนาสน อลภนโต รกขมเล วตนาเมส ตมเห อทาเนว เอว อคารวา อปปตสสา คจฉนเต คจฉนเต กาเล กนต กตวา วหรสสถาต วตวา อถ เนส โอวาททานตถาย ปพเพ ภกขเว ตรจฉานคตาป น โข ปเนต อมหาก ปฏรป ย มย อ ม อคารวา อปปตสสา อสภาควตตโน วหเรยยาม อมเหส มหลลกตร ชานตวา ตสส อภวาทนาทน กรสสามาต [ จ. ว. ท. ๑๐๖-๑๖ ส. ต. ๓๕๑-๓ ]


สาธก วมสตวา อย มหลลโกต ตวา ตสส อภวาทนาทน กตวา เทวปถ ปรยมานา คตาต วตวา อตต อาหรตวา ทสเสต ภกข อามนเตส ฯ [๒๔๖] เย วฑฒมปจายนตต ชาตวฑโฒ วยวฑโฒ คณวฑโฒต ตโย วฑฒา ฯ เตส ชาตสมปนโน ชาตวฑโฒ นาม ฯ วเย โต วยวฑโฒ นาม ฯ คณสมปนโน คณวฑโฒ นาม ฯ เตส คณสมปนโน วยวฑโฒ อมสม าเน วฑโฒต อธปเปโต ฯ อปจายนตต เชฏาปจายกกมเมน ปเชนต ฯ ธมมสส โกวทาต เชฏาปจายนธมมสส โกวทา กสลา ฯ ทฏเว ธมเมต อมสมเยว อตตภาเว ฯ ปาสสาต ปสสารหา ฯ สมปราโย จ สคคตต สมปเรตพโพ อม โลก หตวา คนตพโพ ปรโลโกป เตส สคตเยว โหตต อตโถ ฯ อย ปเนตถ ปณฑตโถ ภกขเว ขตตยา วา โหนต พราหมณา วา เวสสา วา สททา วา คหฏา วา ปพพชตา วา ตรจฉานคตา วา เยเกจ สตตา เชฏาปจตกมเม เฉกา กสลา คณสมปนนาน วโยวฑฒาน อปจต กโรนต เต อมสม จ อตตภาเว เชฏาปจตการกาต ปสส วณณน โถมน ลภนต กายสส เภทา สคเค นพพต- ตนตต ฯ [๒๔๗] อททสส กตนต คหห สงฆ อททสส กต ฯ คหวกฏนต คหห กต ป ตต ฯ คหสนตกนต วตต โหต ฯ [ จ. ว. ท. ๑๒๖-๗ ส. ต. ๓๕๓ ]


อตสมป อคนตวาต ภกขน อาสนนตร าน อคนตวา ฯ [๒๔๘] ปจจเยเนว ห ต ปฏชคคน ลภสสตต ตสม เสนาสเน มหาเถรา ตสส ปจจยสส การณา อ ตถ อคนตวา วสนตาเยว น ปฏชคคสสนตต อตโถ ฯ อพภณฑกา ภวสสนตต อกขตตภณฑา ภวสสนต อตตโน อตตโน ปรกขาเร คเหตวา ตตถ ตตถ วจรสสนตต อตโถ ฯ ทฆสาลาต จงกมนสาลา ฯ มณฑลมาโฬต อปฏานสาลา ฯ อนทหตต ปเฬต ฯ ชมพทเป ปนาต อรยเทเส ภกข สนธาย วตต ฯ เต กร ตถา ป าเปนต ฯ น โคจรคาโม ฆฏเฏตพโพต วตตเมวตถ วภาเวต น ตตถ มนสสา วตตพพาตอาทนา ฯ วตกก ฉนทตวาต อมนา นหาเรน คจฉนต ม ทสวา นวาเรตวา ปจจเย ทสสนตต เอวรป วตกก อนปปาเทตวา ฯ เตส เจ เอโกต เตส มนสเสส เอโก ปณฑโต ปรโส ฯ ภณฑปฏจฉาทนนต ปฏจฉาทนกภณฑ สรรปฏจฉาทนจวรนต อตโถ ฯ ปฏชคคตพพานต สมมชชนาทห ปฏชคคตพพาน ฯ มณฑเวทกายาต๑ เจตยสส หมมยเวทกาย ฯ หมมยเวทกาต จ เจตยสส อปร จตรสสจโย วจจต ฯ ปฏก- กมมาต วหารโต อปสกกตวา ฯ อปนกเขปนต เขตต วา นาฬเกราทอาราม วา กหาปณาทน วา อารามกาทน นยยาเทตวา ๑. ปราณโปตถเก มทธเวทกายาต ทสสต ฯ สมนตปปาสาทกาย ขททเวทกายาต ฯ มรมมโปตถเก เอว ทสสต ฯ

[ จ. ว. ท. ๑๑๗-๒๘ ส. ต. ๓๕๓-๗ ]


อโต อปปนนา วฑฒ วสสาวาสกตถาย โหตต ทนน ฯ วตต กตวาต ตสม เสนาสเน กตตพพวตต กตวา ฯ ปคคลวเสเนว กาตพพนต ปรโต วกขมานนเยน ภกข จวเรน กลมนต เอตตก นาม ตณฑลภาค ภกขน จวร กาต รจจตตอาทนา ปคคล- ปรามาสวเสเนว กาตพพ ฯ สงโฆ จวเรน กลมตตอาทนา ปน สงฆปรามาสวเสน น กาตพพ ฯ จวรปจจยนต จวรสงขาต ปจจย ฯ วตตนต มหาอฏกถาย วตต ฯ กสมา เอว วตตนต อาห เอว ห นวโก วฑฒสส วฑโฒ จ นวกสส คาเหสสตต ฯ ยสมา อตตนาว อตตโน ปาเปต น สกกา ตสมา ทวส สมมเตส นวโก วฑฒสส วฑโฒ จ นวกสสาต อโภ อ ม คาเหสสนตต อธปปาโย ฯ สมมตเสนาสนคคาหาปกสส อาณตตยา อ เน คาหเตป คาโห รหตเยวาต เวทตพพ ฯ อฏป โสฬสป ชเน สมมนนต วฏฏตต ก วส วส สมมนนต วฏฏต อทาห เอกโตต ฯ เอกโตป วฏฏต ฯ นคคหกมมเมว ห สงโฆ สงฆสส น กโรต สมมตทาน ปน พหนนป เอกโต กาต วฏฏต ฯ เตเนว สตตสตกกขนธเก อพพาหกสมมตย อฏป ชนา เอกโต สมมตาต ฯ มคโคต มคเค กตทฆสาลา ฯ โปกขรณต นหายนตาน โปกขรณย กตสาลา ฯ รกขมลาทโย ฉนนา กวาฏพทธาว เสนาสน ฯ วชเฏตวาต วโยเชตวา ฯ วส วส กตวาต อตโถ ฯ อาวาเสสต เสนาสเนส ฯ ปกขปตวาต [ จ. ว. ท. ๑๒๘ ส. ต. ๓๕๘-๖๒ ]


เอตถ ปกขปน นาม เตส วสนตาน อโต อปปนนวสสาวาสกทาน ฯ ปวสตพพนต อ เห ภกขห ตสม มหาลาเภ ปรเวเณ วสตวา๑ ว ลาโภ คเหตพโพต อธปปาโย ฯ ปจจย วสสชเชตต จวรปจจย นาธวาเสต ฯ อยมปต เตน วสสฏปจจโยป ฯ อปนพนธตวา คาเหตพพนต อมสม รกเข วา มณฑเป วา วสตวา เจตเย วตต กตวา คณหถาต เอว อปนพนธตวา คาเหตพพ ฯ กตถ น โข วสสสาม ตตถ วสนตสส ผาส ภวสสต กตถ วา ปจจโย ภวสสตต เอว อปปนเนน วตกเกน จรตต วตกกจารโก ฯ อร วหาเรส ปรสสยวชานนตถ อจฉ- ตพพตตา ป จ ป จ อกกา โกฏเฏตพพาต วตต ฯ วตตนต กตกวตต ฯ ตวธมปต ปรยตตปฏปตตปฏเวธวเสน ตวธมป ฯ โสเธตวา ปพพาเชถาต ภพเพ อาจารกลปตเต อปปรกขตวา ปพพาเชถ ฯ ทสวตถกถา นาม อปปจฉกถา สนตฏ กถา ปวเวกกถา อสสคคกถา วรยารมภกถา สลกถา สมาธกถา ป ากถา วมตตกถา วมตตาณทสสนกถา ฯ วคคาห- สวตตนก วจน วคคาหก ฯ จตรารกข อหาเปนตาต พทธา- นสสต เมตตา จ อสภ มรณสสตต อม จตรารกข อปร- หาเปนตา ฯ ทนตกฏขาทนวตต อาจกขตพพนต เอตถ โย เทวสก สงฆมชเฌ โอสรต เตน สามเณราทห อาหรตวา ๑. ม. เอตถนตเร เจตยวตต กตวาต อตถ ฯ

[ จ. ว. ท. ๑๒๘ ส. ต. ๓๖๔-๖ ]


ภกขน ยถาสข ปรภ ชนตถาย ทนตกฏมาฬเก นกขตเตส ทนตกฏเส ทวเส ทวเส เอกเมว ทนตกฏ คเหตพพ ฯ โย ปน เทวสก น โอสรต ปธานฆเร วสตวา ธมมสสวเน วา อโปสถคเค วา ทสสต เตน ปมาณ สลลกเขตวา จตตาร ป จ ทนตกฏาน อตตโน วสนฏาเน เปตวา ขาทตพพาน ฯ เตส ขเณส สเจ ปนป ทนตกฏมาฬเก พหน โหนตเยว ฯ ปนป อาหรตวา ขาทตพพาน ฯ ยท ปน ปมาณ อสลลกเขตวา อาหรต ฯ เตส อขเณสเยว มาฬเก ขยต ฯ ตโต เกจ เถรา เยห คหตาน เต ปฏหรนตต วเทยย ฯ เกจ ขาทนต ปน สามเณรา อาหรสสนตต ฯ ตสมา ววาทปรหารตถ ปมาณ สลลกเขตพพ ฯ คหเณ ปน โทโส นตถ ฯ มคค คจฉนเตนป เอก วา เทว วา ถวกาย ปกขปตวา คนตพพนต ฯ ภกขา- จารวตต วตตกขนธเก ปณฑจารกวตเต อาวภวสสต ฯ ปตตฏ- าเนต วสสคเคน อาคนตกภกขโน ปตตฏาเน ฯ เตส ฉนน- วสสตตา สาทยนตาป ห เต เนว วสสาวาสกสส สามโนต วตต ฯ ปมเยว กตกาย กตตตา ขยนตาป จ อาวาสกา เนว อทาต ลภนตต วตต ฯ ภตนวฏนต ภต กตวา วย นวฏ ปรยฏ ฯ สงฆก ปน อปโลกนกมม กตวา คาหตนต ตตรปปาท สนธาย วตต ฯ ปจจยวเสน คาหตนต ทายกาน วสสาวาสกปจจยวเสน คาหต สนธาย วตต ฯ อธ ภกขเว [ จ. ว. ท. ๑๒๘ ส. ต. ๓๖๖-๙ ]


วสส วฏโ ภกข วพภมต สงฆสเสเวตนต วจนโต คตฏาเน ฯเปฯ สงฆก โหตต วตต ฯ มนสเสต ทายกมนสเส ฯ วรภาค สามเณรสสาต ปมภาคสส คาหตตตา วตต ฯ [๒๔๙] ย ตยา ตตถ เสนาสน คหต ฯเปฯ อธ มกก โหตต ย ตยา ตตถ คามกาวาเส ปจฉา เสนาสน คหต ต เต คณหนเตเนว อธ สาวตถย ปมคคหตเสนาสน มกก โหต ฯ อธทานาห ฯเปฯ ตตราป มกกนต อทานาห อาวโส อธ อมสม คามกาวาเส คหต เสนาสน ม จามต วทนเตน ตตราป คามกาวาเส คหต เสนาสน มกก ฯ [๒๕๐] ทฆาสน นาม ม จปวนมตต ยงก จ เอกโต สข นสทต ปโหต ฯ หตถมห นโข อสสาต หตถนโข ฯ ปาสาทสส นโข นาม เหฏ มปรจเฉโท โส จ หตถกมเภ ปตฏ โตต คณ ปเทส วตต ฯ คหวกฏนหาเรน ลพภนตต คหกตนหาเรน ปรภ ชต ลพภนต เตห อตถรตวา ทนนาเนว นสทต ลพภนต น สย อตถตาน อตถราปตาน วา ฯ [๒๕๑] อร ชโรต พหอทกคคณหนกา มหาจาฏ ฯ ชล คณหต อลนต อร ชโร ฯ วฏฏจาฏ วย หตวา โถก ทฆมโข มชเฌ ปรจเฉท ทสเสตวา กโตต คณ ปเทส วตต ฯ ป จ- นมมลโลจโนต มส ทพพ ธมม พท ธสมนต จกขวเสน ป จโลจโน ฯ ถาวเรน จ ถาวร ครภณเฑน จ ครภณฑนต เอตถ ป จส [ จ. ว. ท. ๑๒๘-๓๓ ส. ต. ๓๗๐-๔ ]


โกฏาเสส ปรมทวย ถาวร ปจฉมตตย ครภณฑนต เวท-ล ตพพ ฯ ชานาเปตวาต ภกขสงฆ ชานาเปตวา ฯ กปปยม จา สมปฏจฉตพพาต สงฆสส เทมาต ทนน สนธาย วตต ฯ สเจ ปน วหารสส เทมาต วทนต ฯ สวณณรชตมยาทอกปปยม เจป สมปฏจฉต วฏฏต ฯ นเกวล ฯเปฯ ปรวตเตต วฏฏตต อมนา อถาวเรน ถาวรมป อถาวรมป ปรวตเตต วฏฏตต ทสเสต ฯ ถาวเรน อถาวรเมว ห ปรวตเตต น วฏฏต ฯ อกปปย วา มหคฆกปปย วาต เอตถ อกปปย นาม สวณณมยม จาท อกปปยภสพพโพหนาน จ มหคฆกปปย นาม ทนตมยม จาท ปาวาราทกปปยอตถรณาทน จ ฯ ปารหารย น วฏฏตต อตตโน สนตก วย คเหตวา ปรหรต น วฏฏต ฯ คหวกฏนหาเรเนว ปรภ ชตพพนต อมนา สเจ อารามกาทโย ปฏสาเมตวา ปฏเทนต ปรภ ชต วฏฏตต ทสเสต ฯ ปณณสจ นาม เลขนต มหาคณ ปเทส วตต ฯ อฑฒพาหต กปปรโต ปฏาย ยาว อสกฏนต คณ ปเทส วตต ฯ อฑฒพาห นาม วทตถจตรง- คลนตป วทนต ฯ ตตถ ชาตกาต สงฆกภมย ชาตา ฯ อฏงคลสจทณฑมตโตต ทฆโต อฏงคลมตโต ปรณาหโต ปณณสจทณฑมตโต ฯ ม ชปพพชานเยว ปาลย วส อาคตตตา ม ช จ ปพพช จ เปตวาต วตต ฯ อฏงคลปปมาโณต ทฆโต อฏงคลปปมาโณ ฯ ฆฏฏนผลก นาม ยตถ เปตวา [ จ. ว. ท. ๑๓๓-๖ ส. ต. ๓๗๕-๘๐ ]


รชตจวร หตเถน ฆฏเฏนต ฯ ฆฏฏนมคคโร นาม อนวาตาท- ฆฏฏนตถ กโตต วทนต ฯ อมพณนต ผลเกห โปกขรณสทส กต ปานยภาชน ฯ รชนโทณต ยตถ ปกกรชน อากรตวา เปนต ฯ ภมมตถรณ กาต วฏฏตต อกปปยจมม สนธาย วตต ฯ ปจจตถรณคตกนต อมนา ม จปเป อตถรต วฏฏตต ทเปต ฯ ปาวาราทปจจตถรณป ครภณฑนต เอกา ฯ โนต อปเร ฯ วมสตวา คเหตพพ ฯ มฏ ปณณนต ตาลปณณ สนธาย วตต ฯ [๒๕๒] ก จเทว สมาทเปตวา กาเรสสตต สามโกเยว ก จ ภกข สมาทเปตวา กาเรสสต ฯ อตกาเล ปฏพาหต น ลภตต เหมนตคมเหส อ เ สมปตตภกข ปฏพาหต น ลภต ฯ ตภาคนต ตตยภาค ฯ สเจ สทธวหารกาทน ทาตกาโม โหตต สเจ โส สงฆสส ภณฑกฏปนฏาน วา นวกาน วา วสนฏาน ทาต น อจฉต อตตโน สทธวหารกานเยว ทาต- กาโม โหตต อตโถ ฯ เอต ห สทธวหารกาน ทาต ลภตต เอต ตตยภาค อปฑฒภาค วา ทาต ลภต ฯ อกตฏาเนต เสนาสนโต พห จยาทน อกตฏาเน ฯ พหกฑเฑต กฑฑโต พห ฯ [๒๕๓] จกกลกนต กมพลาทห เวเตวา จกกสณาเนน ปาทป ชนโยคค กต ฯ ปรภณฑกตา ภม นาม สณหมตตกาห [ จ. ว. ท. ๑๓๖-๔๔ ส. ต. ๓๘๐-๖ ]


กตา กาฬวณณาทภม ฯ เสนาสน ม จปาท ฯ ตเถว วล เชต วฏฏตต อ เห อาวาสกภกขห ปรภตตนหาเรน ปรภ ชต วฏฏต ฯ เนวาสกา ปกตยา อนตถตาย ภมยา เปนต เจ เตส อนาปตตเยวาต คณ ปเทส วตต ฯ ทวารปตอาทนา วตตทวารวาตปานาทโย อปรกมมกตาป น อปสสยตพพา ฯ โลเมสต โลเมส ผสนเตส ฯ [๒๕๔] อทเทสภตต นมนตนนต อม โวหาร ปตตานต เอตถ อตสทโท อาทอตโถ ฯ อทเทสภตต นมนตนนตอาท- โวหาร ปตตานต อยเมตถ อตโถ ฯ ตมป อนโต กตวาต อายต ภกขน กกกจจวโนทนตถาย ตมป สงฆภตต อนโต กตวา ฯ อตตโน วหารทวาเรต วหารสส ทวารโกฏกสมป สนธาย วตต ฯ โภชนสาลายาต ภตตทเทสฏานภตาย โภชน- สาลาย ฯ ทนน ปนาต วตวา ยถา โส ทายโก เทต ต วธ ทสเสต สงฆโต ภนเตตอาทมาห ฯ อนตรฆเรต อนโต- เคเห ฯ อนโต อปจารคตานนต เอตถ คามทวารวถจตกเกส ทวาทสหตถพภนตร อนโตอปจาโร นาม ฯ อนตรฆรสส อปจาเร ปน ลพภมาน วเสส ทสเสต ฆรปจาโร เอตถาตอาทมาห ฯ เอกวล ชนต เอเกน ทวาเรน วล ชตพพ ฯ นานานเวสเนสต นานากลสส นเวสเนส ฯ ลชช เปสโล อคตคมน วชเชตวา เมธาว จ อปปรกขตวา อททสตต อาห เปสโล ลชช เมธาว [ จ. ว. ท. ๑๔๔-๖ ส. ต. ๓๘๖-๙๑ ]


อจฉตพโพต ฯ นสนนสสาป นททายนตสสาปต อนาทเร สามวจน ฯ ตจวรปรวาร วาต เอตถ อทกมตตลาภ วย อ โป อทเทสภตต อลภตวา วตถาทมเนกปปการก ลภต เจ ตสเสว ตนต คณ ปเทส วตต ฯ อตตโน รจวเสน ยงก จ วตวา อาหรต วสสชชตตตา วสสฏทโต นาม ฯ ย อจฉตต อทเทส- ปตต เทถาตอาทน วทนโต ย อจฉต ฯ ปจฉาสภาเคนาต ปจฉาสทเสน ฯ เอกา กฏฏ ตกา นาม โหตต วตวา ตเมว ตก วภาเวนโต ร โ หตอาทมาห ฯ อ เห อทเทส- ภตเตห อมสเสตวา วสสเยว ตกาย คาเหตพพตตา เอกวารก- ภตตานต วตต ฯ เถยยาย หรนตต ปตตหารกา หรนต ฯ ควา โหตต อาณาปกสส ควา โหต ฯ มนสสาน วจน กาต วฏฏตต คจฉนตต มนสสาน วจน กาต วฏฏตต เตน ภกขนา วตตา คจฉนต ฯ อกตภาโค นามาต อาคนตกภาโค นาม ฯ สพโพ สงโฆ ปรภ ชตต วตเตต เอตถ ปมเมว สพพ สงฆก ปตต เทถาต วตวา ปจฉา สพโพ สงโฆ ปรภ ชตต อวตเตป ภาเชตวาว ปรภ ชตพพนต คณ ปเทส วตต ฯ [๒๕๕] เอตตเก ภกข สงฆโต อททสตวา เทถาตอาทน อวตวา เอตตกาน ภกขน ภตต คณหถาต วตวา ทนน สงฆก นมนตน นาม ฯ ปณฑปาตกานป วฏฏตต ภกขาปรยาเยน วตตตตา วฏฏต ฯ ปฏปาฏยาต ลทธปฏปาฏยา ฯ วจฉนทตวาต [ จ. ว. ท. ๑๔๖ ส. ต. ๓๙๑-๘ ]


ภตต คณหถาต ปท อวตวา ฯ เตเนวาห ภตตนต อวทนเต- นาต ฯ อาโลปสงเขเปนาต เอเกกปณฑวเสน ฯ อย จ นโย นมนตเนเยว น อทเทสภตเต ฯ ตตถ ห เอกสส ปโหนกป- ปมาณเยว ภาเชตพพ ตสมา อทเทสภตเต อาโลปฏ ตกา นาม นตถ ฯ อจฉตต ตฏต ฯ เอกวารนต ยาว ตสม อาวาเส วสนต ภกข สพเพ ลภนตต คณ ปเทส วตต ฯ อย ปเนตถ อธปปาโย เอกวารนต น เอกทวส สนธาย วตต ยตตกา ปน ภกข ตสม อาวาเส วสนต เต สพเพ เอกสม ทวเส คหตภกข อ ทา อคคเหตวา ยาว เอกวาร สพเพ ภกข โภชตา โหนต ตาว เย ชานนต เต คเหตวา คนตพพนต ฯ [๒๕๖] อปนพนธตวาต ลขตวา ฯ นคคเหน ทตวาต อนจฉนตป นคคเหน สมปฏจฉาเปตวา ฯ เอกพาหาวเสนาต เอกาย ฆรปาลยา วเสน ฯ อททสตวาต ตยห จ ตยห จ ปาปณาตต วตวา ฯ ทรตตา นคคเหตวาป วาเรน คาเหตพพ- คาโม วารคาโม ฯ วหารวาเร นยตตา วหารวารกา วาเรน วหารรกขณกา ฯ อ ถตตนต ปสาท ถตต ฯ ผาตกมม- เมว ภวนตต วหารรกขณตถาย สงเฆน ทาตพพา อตเรกลาภา โหนต ฯ สงฆนวเกน ลทธกาเลต ทวเส ทวเส เอเกกสส ปาปตาน เทว ตณ เอกวารกภตตาน เตเนว นยาเมน อตตโน [ จ. ว. ท. ๑๔๖ ส. ต. ๓๙๘-๔๐๔ ]


ปาปณฏาเน สงฆนวเกน ลทธกาเล ฯ ยสส กสสจ สมมข- ภตสส ปาเปตวาต เอตถ เยภยเยน เจ ภกข พหสมคตา โหนต สมมขภตสส ยสส กสสจ ปาเปตพพ สภาคตตา๑ เอเกน ลทธ สพเพส โหต ตสมป อสต อตตโน ปาเปตวา ทาตพพนต คณ ปเทส วตต ฯ รสสลากนต อจฉรสสลาก ฯ สงฆโต นรามสสลากาป วหาเร ปกกภตตป วฏฏตเยวาต สาธารณ กตวา วสทธมคเค วตตตตา เอว คาหเต สาทตพพ เอว น สาทตพพนต วเสเสตวา อวตตตตา จ เภสชชาทสลากาโย เจตถ ก จาป ปณฑปาตกานป วฏฏนต สลากวเสน คาหตตตา ปน น สาทตพพาต เอตถ อธปปาโย วมสตพโพ ฯ ยท ห เภสชชาทสลากา สลากวเสน คาหตา น สาทตพพา สยา สงฆโต นรามสสลากา วฏฏตเยวาต น วเทยย อตเรกลาโภ สงฆภตต อทเทสภตตนตอาทวจนโต จ อตเรกลาภ ปฏกขปามต สลากวเสน คาเหตพพ ภตตเมว ปฏกขตต น เภสชช ฯ สงฆภตตาทน ห จททสภตตานเยว เตน น สาทตพพานต วตตาน ขนธกภาณกาน วา มเตน อธ เอว วตตนต คเหตพพ ฯ อคคโต ทาตพพา ภกขา อคคภกขา ฯ ลทธา วา อลทธา วาต ลภตวา วา อลภตวา วา ฯ นพทธาย อคคภกขาย อปปมตตกายเอว สมภวโต ลภตวาป ปนทวเส ๑. ม. ปาเปตพพสภาวตตา ฯ

[ จ. ว. ท. ๑๔๖ ส. ต. ๔๐๔-๕ ]


คณหต วตต ฯ อคคภกขามตตนต ห เอตถ มตตสทโท พหภาว นวตเตต ฯ สลากภตต นาม วหาเรเยว อททสยต วหารเมว สนธาย ทยยมานตตาต อาห วหาเร อปาปต ปนาต- อาท ฯ ตตร อาสนสาลายาต ตสม คาเม อาสนสาลาย ฯ วหาร อาเนตวา คาเหตพพนต ตถา วตวา ตสม ทวเส ทนน- ภตต วหารเมว อาเนตวา ตกาย คาเหตพพ ฯ ตตถาต ตสม ทสาภาเค ฯ ต คเหตวาต ต วารคามสลาก อตตโน คเหตวา ฯ เตนาต โย อตตโน ปตต วารคามสลาก ทสงคมกสส อทาส เตน ฯ อนตกกนเตเยว ตสม ตสส สลากา คเหตพพาต ยสมา อปจารสมฏสเสว สลากา ปาปณาต ตสมา ตสม ทสงคมเก อปาจารสม อนตกกนเตเยว ตสส ทสงคมกสส ปตตสลากา อตตโน ปาเปตวา คเหตพพา ฯ อนาคตทวเสต เอตถ กถ เตส ภกขน อาคตานาคตภาโว ว ายตต เจ ฯ ยสมา ตโต ตโต อาคตา ภกข ตสม คาเม อาสนสาลาย สนนปตนต ตสมา เตส อาคตานาคตภาโว สกกา ว าต ฯ อมหาก โคจรคาเมต สลากภตตทายกาน คาเม ฯ ภ ชต อาคจฉนตต มหาเถโร เอกโกว วหาเร โอหโน อวสส สพเพ สลากา อตตโน ปาเปตวา โตต ม มานา อาคจฉนต ฯ [๒๕๗] อภลกขเตส จตส ปกขทวเสส ทาตพพภตต ปกขย ฯ อภลกขเตสต เอตถ อภต อปสคคมตต ฯ ลกขณเยส อจเจว [ จ. ว. ท. ๑๔๖ ส. ต. ๔๐๕-๘ ]


อตโถ ฯ อโปสถสมาทานธมมสสวนปชาสกการาทกรณตถ ลกเข- ตพเพส สลลกเขตพเพส อปลกเขตพเพสต วตต โหต ฯ เสว ปกโขต อชช ปกขย น คาเหตพพนต ปกขกสส อนยมตตา วตต ฯ เสว อมหาก ฆเร ลขภตต ภวสสตต โปตถเกส ลขนต ฯ ปกขภตต ภวสสตต ปาเน ภวตพพ ฯ อโปสเถ ทาตพพภตต อโปสถก ฯ นพทธาปตนต อสกวหารสสาต นยามต ฯ คาเหตวา ภ ชตพพนต ตสม เสนาสเน วสนเตห ตกาย คาเหตวา ภ ชตพพ ฯ ตณฑลาทน เปเสนต ฯ เป ฯ วฏฏตต อภหฏภกขตตา วฏฏต ฯ ตถา ปฏคคหตตตาต ภกขา- นาเมน ปฏคคหตตตา ฯ ปตต ถเกตวา ทนนนต คฬกภตต เทมาต ทนน ฯ คฬปณเฑ ฯ เป ฯ ทาตพโพต เอตถ คฬปณฑ ตาลปกกปปมาณนต เวทตพพ ฯ เสสเมตถ สว เยยเมวาต ฯ เสนาสนกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ------------- [ จ. ว. ท. ๑๔๖-๕๐ ส. ต. ๔๐๙-๑๗ ]


สงฆเภทกขนธกวณณนา [๒๕๘] สงฆเภทกขนธเก ฯ อนปยายนตอาทส อนปยา นามาต วตตพเพ อาการสส รสสตต อนนาสกสส จ อาคม กตวา อนปย นามาต วตต ฯ มลลานนต มลลราชน ฯ น เหฏา ปาสาทา โอโรหตต อปรปาสาทโต เหฏ มตล น โอโรหต ฯ เหฏาปาสาทนตป ปนต ฯ อนรทโธ วา ปพพ- เชยยาต โยเชตพพ ฯ ฆราวาสตถนต ฆราวาสสส อนจฉวก กมม ฯ อทก อตเนตพพนต อทก อาหรตพพ ฯ นนเนตพพนต อาภตมทก ปน นหรตพพ ฯ นฑฑาเปตพพนต๑ อนตรนตรา อฏ ตตณาน อทธรตวา อปเนตพพ ฯ ลวาเปตพพนต ปรปกก- กาเล ลวาเปตพพ ฯ อพพาหาเปตพพนต ขลมณฑล หาราเป- ตพพ ฯ อชช การาเปตพพนต ป ช การาเปตพพ ฯ ปลาลาน อทธราเปตพพานต ปลาลาน อปเนตพพาน ฯ ภสกา อทธราเป- ตพพาต คนน ขรคเคห ส ฉนนา ภสสงขาตา นาฬทณฑา อปเนตพพา ฯ โอผนาเปตพพนต วาตมเข โอผนาเปตวา ปลาล อปเนตพพ ฯ อตหราเปตพพนต อนโตโกฏาคาร อปเนตพพ ฯ น กมมาต น กมมาน ฯ ฆราวาสตเถนาต อปโยคตเถ กรณ- วจน ฯ อปชานาหต จ อปสคคมตโต อปสทโท ฯ เตนาห ๑. ปาลย เจว อฏกถาย จ นททาเปตพพนต ทสสต ฯ

[ จ. ว. ท. ๑๕๕-๗ ส. ต. ๔๑๘ ]


ฆราวาสตถ ชานาหต ฯ ชานาหต เจตถ ปฏปชชาต อตโถ เวทตพโพ ฯ อกามกาต อนจฉมานา ฯ ย น นวตโตต ยสมา น นวตโต ฯ [๒๕๙] ส าคารคโตต เปตวา คาม จ คามปจาร จ อวเสส อร นต วตต ฯ อร รกขมล จ เปตวา อ ปพพตกนทราท ปพพชตสารปป นวาสนฏาน ชนสมพาธา- ภาวโต อธ ส าคารนต อธปเปต ฯ อถวา ฌานกณฏกาน สททาน อภาวโต ววตต ยงก จ อคารมป ส าคารนต เวทตพพ ฯ ต ส าคาร อปคโต ฯ อภกขณนต พหล ฯ อทาน อทาเนตต โส ห อายสมา อร เ ทวาวหาร อปคโตป รตตวาสปคโตป เยภยเยน ผลสมาปตตสเขน นโรธสมาปตตสเขน จ วตนาเมต ตสมา ต สข สนธาย ปพเพ อตตนา อนภต สภย สปรฬาห รชชสข ชคจฉตวา อโห สข อโห สขนต โสมนสสสหตาณสมฏาน ปตสมคคาร สมคครต ฯ เต ภกข ภควนต เอตทโวจนต เต สมพหลา ภกข อลลมปนสภาว- สณ ตา ตสส อนคคณหนาธปปาเยน ภควนต เอตทโวจ น อชฌานวเสน ฯ นสสสยนต อสนเทเหน เอกนเตนาต อตโถ ฯ เต กร ภกข ปถชชนา ตสส อายสมโต วเวกสข สนธาย อทาน อชานนตา เอวมาหส ฯ สมนสสรนโตต อกกณนวเสน อนสสรนโต ฯ อ ตรนต นามโคตเตน อปากฏ เอก ภกข ฯ [ จ. ว. ท. ๑๕๗-๖๑ ส. ต. ๔๑๘ ]


อามนเตสต อาณาเปส เต ภกข ส าเปตกาโม ฯ เอวนต วจนสมปฏคคเห ฯ สาธต อตโถ ฯ เอวมภนเตต เอตถ ปน เอวสทโท ปฏ าย ฯ อภกขณ อโห สข อโห สขนต อทาเนตต ยถา เต ภกข วทนต ต เอว ตเถวาต อตตโน อทาน ปฏชานาต ฯ ก ปน ตว ภททยาต กสมา ภควา ปจฉต ก ตสส จตต น ชานาตต ฯ โน น ชานาต ฯ เตเนว ปน ตมตถ วทาเปตวา เต ภกข ส าเปต ปจฉต ฯ วตต เหต ชานนตาป ตถาคตาป ปจฉนต ชานนตาป น ปจฉนตต- อาท ฯ อตถวสนต การณ ฯ อนโต อนเตปเรต อตถาคารสส ส จรณฏานภเต ราชเคหสส อพภนตเร ยตถ ราชา นหาน- โภชนสยนาท กปเปต ฯ รกขา สสวหตาต อารกขาธกตปรเสห คตต สฏ สมนตโต วหตา ฯ พหอนเตปเรต อฏฏกรณฏ- านาทเก อนเตปรโต พหภเต เคเห ฯ เอว รกขโต โคปโต สนโตต เอว ราชเคห ราชธาน รชชเทเสส อนโต พห จ อเนเกส าเนส อเนกสเตห สสวหตรกขาวรณคตตยา มเมว นพภยตถ ผาสวหารตถ รกขโต โคปโต สมาโน ฯ ภโตตอาทน ปทาน อ ม เววจนาน ฯ อถวา ภโตต ปรราชห ภายมาโน ฯ อพพคโคต สกรฏเป ปกตกโขภโต อปปชชนกภยพเพเคน อพพคโค จลโต ฯ อสสงกต ร า นาม สพพกาล อวสสตเถน ภวตพพนต วจนโต สพพตถ อวสสาสนวเสน เตส เตส [ จ. ว. ท. ๑๖๒-๓ ส. ต. ๔๑๘ ]


กจจกรณยาน อจจยโต อปปชชนปรสงกาย จ อทธมทธ สงกมาโน ฯ อตราสต สนตกาวจเรหป อชานนตสเสว เม กทาจ อนตโถ ภาเวยยาต อปปนเนน สรรกมปมป อปปาทนสมตเถน ตาเสน อตราส ฯ อตรโสตตป ปนต ฯ วหรามต เอวภโต หตวา วหราม ฯ เอตรหต อทาน ปพพชตกาลโต ปฏาย ฯ เอโกต อสหาโย ฯ เตน วเวกฏกายต๑ ทสเสต ฯ อภโตต- อาทน ปทาน วตตวปรยาเยน อตโถ เวทตพโพ ฯ ภยาท- นมตตสส ปรคคหสส ตนมตตสส จ กเลสคหนสส อภาเวเนวสส อภตาทตาต เอเตน จตตวเวก ทสเสต ฯ อปโปสสกโกต สรร- คตตย นรสสกโก ฯ ปนนโลโมต โลมหสปปาทกสส ฉมภตตตสส อภาเวน อนคคตโลโม ฯ ปททวเยนาป เสรวหาร ทสเสต ฯ ปรทวตโตต ปเรห ทนเนน จวราทนา วตตมาโน ฯ เอเตน สพพโส สงคหาภาวทปนมเขน อนวเสสภยเหตวรห ทสเสต ฯ มคภเตน เจตสาต วสสตถวหารตาย มคสส วย ชาเตน จตเตน ฯ มโค ห อมนสสปเถ อร เ วสมาโน วสสตโถ ตฏต นสทต นปชชต เยนกาม จ ปกกมต อปปฏหตปปจาโร เอว อหมป วหรามต ทสเสต ฯ วตต เหต ปจเจกสมพทเธน มโค อร มห ยถา อพทโธ เยนจฉก คจฉต โคจราย ๑. วปกฏกายตนตป ทสสต ฯ

[ จ. ว. ท. ๑๖๓ ส. ต. ๔๑๘ ]


ว นโร เสรต เปกขมาโน เอโก จเร ขคควสาณกปโปต ฯ อท โข อห ภนเต อตถวสนต ภนเต ภควา ยทท มม เอตรห ปรม วเวกสข ผลสมาปตตสข อทเมว การณ สมปสสมาโน อโห สข อโห สขนต อทาเนม ฯ เอตมตถนต เอต ภททยต- เถรสส ปถชชนวสยาตต วเวกสขสงขาต อตถ สพพาการโต วทตวา ฯ อม อทานนต อม สเหตกภยโสกวคมานภาวทปก อทาน อทาเนส ฯ [๒๖๐] ยสสนตรโต น สนต โกปาต ยสส อรยปคคลสส อนตรโต อพภนตเร อตตโน จตเต จตตกาลสสยการณโต จตตปปโกปา ราคาทโย อาฆาตวตถอาทการณเภทโต อเนกเภทา โทสโกปาเอว วา น สนต มคเคน ปหนตตา น วชชนต ฯ อย ห อนตรสทโท ก จาป ม จ ตว จ กมนตรนตอาทส การเณ ทสสต ฯ อนตรฏเก หมปาตสมเยตอาทส เวมชเฌ ฯ อนตรา จ เชตวน อนตรา จ สาวตถนตอาทส ววเร ฯ ภยมนตรโต ชาตนตอาทส จตเต ฯ อธาป จตเตเอว ทฏพโพ ฯ เตเนวาห ยสส จตเต โกปา น สนตต ฯ อภวสททสส วภวสทเทน อตถทธาเร การณมาห วภโวต จ อภโวต จ อตถโต เอกนต ฯ อตสทโท ปการวจโนต อาห อต อเนกปปการา ภวาภวตาต ฯ วตวตโตต อตกกนโต ฯ เอตถ จ ยสสาต [ จ. ว. ท. ๑๖๓ ส. ต. ๔๑๘ ]


อท โย วตวตโตต วภตตวปรณามวเสน โยเชตพพ ฯ ต วคตภยนต ต เอวรป ยถาวตตคณสมนนาคต ขณาสว จตต- โกปาภาวโต อตภวาภวสมตกกมนโต จ ภยเหตวคเมน วคตภย ฯ วเวกสเขน มคคผลสเขน จ สข ฯ วคตภยตตาเอว อโสก ฯ เทวา นานภวนต ทสสนายาต อธคตมคเค เปตวา สพเพป อปปตตเทวา วายมนตาป จตตวารทสสนวเสน ทสสนาย ทฏ นานภวนต น อภสมภณนต น สกโกนต ปเคว มนสสา ฯ เสขาป ห ปถชชนา วย อรหโต จตตปปวตต น ชานนต ฯ ตสส ทสสน เทวานมป ทลลภนต เอตถาป จตตวารทสสนวเสน ตสส ทสสน เทวานมป ทลลภ อลพภนย เทเวหป ต ทสสน น สกกา ปาปณตนต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ อภาวตโถ ห เอตถ ทสสทโท ทปป โตอาทส วย ฯ [๒๖๑] ภตตาภหาโรต อภหรตพพภตต ฯ ตสส ปน ปมาณ ทสเสต ป จ จ ถาลปากสตานต วตต ฯ ตตถ เอโก ถาลปาโต ทสนน ปรสาน ภตต คณหาต ฯ ลาภสกการ- สโลเกนาต เอตถ ลาโภ นาม จตปปจจยลาโภ ฯ สกกาโรต เตสเยว สกตาน สสงขตาน ลาโภ ฯ สโลโกต วณณโฆโส ฯ มโนมย กายนต ฌานมเนน นพพตต พรหมกาย ฯ อปปนโนต อปคโต ฯ อตตภาวปฏลาโภต สรรปฏลาโภ ฯ เทว วา ตณ วา มาคธกาน คามกเขตตานต เอตถ มาคธก คามกเขตต [ จ. ว. ท. ๑๖๔-๗๒ ส. ต. ๔๑๙ ]


อตถ ขททก อตถ มชฌม อตถ มหนต ฯ ขททก คามกเขตต อโต จตตาลส อสภาน อโต จตตาลสาต คาวต โหต ฯ มชฌม อโต คาวต อโต คาวตนต อฑฒโยชน โหต ฯ มหนต อโต ทยฑฒคาวต อโต ทยฑฒคาวตนต ตคาวต โหต ฯ ต ขททเกน คามกเขตเตน ตณ ขททเกน จ มชฌเมน จ เทว คามกเขตตาน ตสส อตตภาโว ฯ ตคาวต หสส สรร ฯ ปรหรสสามต ชคคสสาม โคปยสสาม ฯ รกขสเสตนต รกขสส เอต ฯ สตถาโรต คณสตถาโร ฯ นาสสสสาต น เอตสส ภเวยย ฯ ตนต ต สตถาร ฯ เตนาต อมนาเปน ฯ สมทาจเรยยามาต กเถยยาม ฯ สมมนนตต อมหาก สมมาน กโรต ฯ เตนาห สมมาเนตต ฯ สมมนนตต วา ปเรห สมมานยตต อตโถ ฯ นาสาย ปตต ภนเทยยนต อจฉปตต วา มจฉปตต วา นาสาปเฏ ปกขเปยย ฯ ปราภวายาต อวฑฒยา วนาสาย ฯ อสสตรต วฬวาย กจฉสม คทรภสส ชาตา ฯ ต อสเสน สทธ สมปโยเชนต ฯ สา คพภ คณหตวา กาเล สมปตเต วชายต อสกโกนต ปาเทห ภม ปหรนต ตฏต ฯ อถสสา จตตาโร ปาเท จตส ขาณเกส พนธตวา กจฉ ผาเลตวา โปตก นหรนต ฯ สา ตตเถว มรต ฯ เตน วตต อตตวธาย คพภ คณหาตต ฯ [ จ. ว. ท. ๑๖๔-๗๒ ส. ต. ๔๑๙ ]


[๒๖๒] โปตถณยนต๑ ฉรก ย๒ ขรนตป วจจต ฯ มา ก ชร นาคมาสโทต โภ ก ชร พทธนาค วธกจตเตน มา อปคจฉ ฯ ทกขนต ทกขการณตตา ทกข ฯ กถ ต ทกขนต อาห น ห นาคหตสสาตอาท ฯ นาคหตสส สคตปฏกเขเปน พทธนาคสส ฆาโต ทคคต ทกขการณนต ทสเสต ฯ อโตต อโต ชาตโต ฯ ยโตต ยสมา ฯ อโต ปร ยโตต อโต คจฉนตสสาต วา อตโถ ฯ มโทต มานมโท ฯ ปมาโทต ปมตตภาโว ฯ ปฏกฏโตต สงกฏโต ฯ อลกขโกต นสสรโก ฯ ยตร ห นามาต โย นาม ฯ ตกโภชนนต ตห ภ ชตพพ- โภชน ฯ ตณณ เอกโต ปฏคคเหตวา ภ ชต ป าเปสสามต อตโถ ฯ โกกาลโกตอาทน จตนน เทวทตตปกขยาน คณปาโมกขาน นามาน ฯ อายกปปนต เอก มหากปป อสตภาค กตวา ตโต เอกภาคมตต กาล อนตรกปปส ต กาล ฯ [๒๖๓] อายสมนต อานนท เอตทโวจาต เทวทตโต สพพ สงฆเภทสส ปพพภาค นปผาเทตวา เอกเสเนว อชช อาเวณก อโปสถ สงฆกมม จ กรสสามต จนเตตวา เอต อชชตคเคต- อาทวจน อโวจ ฯ ตตถ อ เตรว ภควตาต วนาเอว ภควนต ฯ ต สตถาร อกตวาต อตโถ ฯ อ ตร ภกขสงฆา อโปสถ กรสสาม สงฆกมมาน จาต ภควโต โอวาทการก ภกขสงฆ ๑. ปาลย โปตถนกนต ทสสต ฯ ๒. ขรนต ม เ ฯ ขโร ห กกโจ โหต น สตถ ฯ

[ จ. ว. ท. ๑๗๒-๙๔ ส. ต. ๔๑๙-๒๐ ]


วนา ม อนวตตนเตห ภกขห สทธ อาเวณก อโปสถ สงฆ- กมมาน จ กรสสาม ฯ อชช ภนเต เทวทตโต สงฆ ภนทสสตต เภทการณาน สพเพส เทวทตเตน สชชตตตา เอกเสเนว เทวทตโต อชช สงฆ ภนทสสตต ม มาโน เอวมาห ฯ ภนทสสตต ทวธา กรสสต ฯ เอตมตถ วทตวาต เอต อวจมหานรยปปตตสวตตนย กปปฏ ตย อเตกจฉ เทวทตเตน นพพตตยมาน สงฆเภทกมม สพพาการโต วทตวา ฯ อม อทานนต กสลากสเลส ยถากกม สปปรสาสปปรสาน สกรา ปฏปตต น ปน เนส อกสลกสเลสต อทมตถวภาวน อม อทาน อทาเนส ฯ [๒๖๔] ตตถ สกร สาธนา สาธต อตตโน ปเรส จ หต สาเธตต สาธ สมมาปฏปนโน ฯ เตน สาธนา สารปตตาทนา สาวเกน ปจเจกสมพทเธน สมมาสมพทเธน อ เน วา โลกย- สาธนา สาธ สนทร ภททก อตตโน ปเรส จ หตสขาวห สกร สเขน กาต สกกา ฯ สาธ ปาเปน ทกกรนต ตเทว ปน วตตลกขณ สาธ ปาเปน เทวทตตาทนา ปาปปคคเลน ทกกร กาต น สกกา ฯ น โส ต กาต สกโกตต อตโถ ฯ ปาป ปาเปน สกรนต ปาป อสนทร อตตโน ปเรส จ อนตถาวห ปาเปน ยถาวตตปาปปคคเลน สกร สเขน กาต สกกเณยย ฯ ปาปมรเยห ทกกรนต อรเยห ปน พทธาทห ต ปาป ทกกร ทรภสมภว ฯ เสตฆาโตเยว ห เตส ตตถาต ทเปต ฯ [ จ. ว. ท. ๑๙๕ ส. ต. ๔๒๐ ]


[๒๖๕] อถโข อายสมา สารปตโต อาเทสนาปาฏหารยา- นสาสนยาตอาทส ปรสส จตต ตวา กถน อาเทสนาปาฏ- หารย ฯ สาวกาน จ พทธาน จ สตต ธมมเทสน อนสาสน- ปาฏหารย ฯ อทธวธ อทธปาฏหารย ฯ ตตถ อทธปาฏหารเยน สทธ อนสาสนปาฏหารย มหาโมคคลลานตเถรสส อาจณณ ฯ อาเทสนาปาฏหารเยน สทธ อนสาสนปาฏหารย ธมมเสนาปตสส ฯ เตน วตต อายสมา สารปตโต อาเทสนาปาฏหารยานสาสนยา ภกข ธมมยา กถาย โอวทตอาท ฯ ตทา ห ทวส อคค- สาวเกส ธมมเสนาปต เตส ภกขน จตตวาร ตวา ธมม เทเสส ฯ มหาโมคคลลานตเถโร วกพพน ทสเสตวา ธมม เทเสส ฯ ปาลย เจตถ ทวนนป เถราน เทสนาย ธมมจกข- ปฏลาโภว ทสสโต ฯ ทฆภาณกา ปน เอว วทนต ภควตา เปสเตส ทวส อคคสาวเกส ธมมเสนาปต เตส จตตวาร ตวา ธมม เทเสส เถรสส ธมมเทสน สตวา ป จสตาป ภกข โสตาปตตผเล ปตฏหส อถ เนส มหาโมคคลลานตเถโร วกพพน ทสเสตวา ธมม เทเสส ต สตวา สพเพ อรหตตผเล ปตฏหสต ฯ เทวทตต อฏาเปสต ชนนเกน หทยมชเฌ ปหรตวา อฏาเปส ฯ [๒๖๖] สรสต๑ สโร ฯ สวกขาลตนต สฏ วกขาลต ๑. ปาลยมปน สรสนต ทสสต ฯ

[ จ. ว. ท. ๑๙๕-๘ ส. ต. ๔๒๐ ]


สวโสธต กตวาต อตโถ ฯ สงขาทตวาต สฏ ขาทตวา ฯ มห วกพพโตต มห ทนเตห วลขนตสส ฯ นทส ภส ฆสานสสาต โยเชตพพ ฯ นทต เจตถ มหาสโร อธปเปโต ฯ ชคคโตต หตถยถ ปาเลนตสส ฯ ภงโกวาต หตถโปตโก วย ฯ มมานกพพนต ม อนกโรนโต ฯ [๒๖๗] ทเตยยนต ทตกมม ฯ คนตมรหตต ทเตยยสงขาต สาสน หรต ธาเรตวา หรต อรหต ฯ โสตาต ย อสส๑ สาสน เทนต ตสส โสตา ฯ สาเวตาต ต อคคณหตวา อท นาม ตมเหห วตตนต ปฏสาเวตา ฯ อคคเหตาต สอคคหต กตวา อคคเหตา ฯ ธาเรตาต สธารต กตวา ธาเรตา ฯ ว าตาต อตตนา ตสส อตถ ชานตา ฯ ว าเปตาต ปร วชานา- เปตา ฯ สหตาสหตสสาต อท สหต อท อสหตนต เอว สหตาสหตสส กสโล อปคตานปคเตส เฉโก สาสน อาโรเจนโต สหตาสหต สลลกเขตวา อาโรเจต ฯ น พยาธตต น เวธต น ฉมภต ฯ อคควาทนนต ผรสวจเนน สมนนาคต ฯ ปจฉโตต ปฏ ตถาย ปจฉโต ฯ [๒๖๘] อฏห ภกขเว อสทธมเมหตอาทส อสทธมเมหต อสต ธมเมห อสนเตห วา อโสภเณห วา ธมเมห ฯ อภภโตต อชโฌตถโฏ ฯ ปรยาทนนจตโตต เขปตจตโต ลาภาท- ๑. ม. อปรสส ฯ

[ จ. ว. ท. ๑๙๘-๒๐๑ ส. ต. ๔๒๐ ]


เหตเกน อจฉาจาเรน มานมทาทนา จ ขย ปาปตกสลจตโต ฯ อถวา ปรยาทนนจตโตต ปรโต อาทนนจตโต ฯ วตตปปกาเรน อกสลจตตโกฏาเสน ยถา กสลจตตสส อปปตตวาโร น โหต เอว สมนตโต คหตสนตาโนต อตโถ ฯ อปาเย นพพตตนารหตาย อาปายโก ฯ ตตถป อวจสงขาเต มหานรเย อปปชชตต เนรยโก ฯ เอก อนตรกปป ปรปณณเมว กตวา ตตถ ตฏตต กปปฏโ ฯ อเตกจโฉต พทเธหป อนวตตนยตตา อวจนพพตตยา ตกจฉาภาวโต อเตกจโฉ อตกจฉนโยต อตโถ ฯ ลาเภนาต ลาเภน เหตภเตน ฯ อถวา ลาภเหตเกน มานาทนา ฯ ลาภ ห นสสาย อเธกจเจ ปคคลา ปาปจฉา อจฉาปกตา อจฉาจาเร ตวา ลาภ นพพตเตสสามาต อเนกวหต อเนสน อปปฏรป อาปชชตวา อโต จตา อปาเยส นพพตตนต ฯ อปเร ยถา ตถา ลาภ ลภตวา ตนมตต มานาตมานมทมจฉรยาทวเสน ปมาท อาปชชตวา อโต จตา อปาเยส นพพตตนต ฯ อย จ ตาทโส ฯ เตน วตต ลาเภน ภกขเว อภภโต ปรยาทนนจตโต เทวทตโต อาปายโกตอาท ฯ อสกกาเรนาต หเฬตวา ปรภวตวา ปเรห อตตน ปวตตเตน อสกกาเรน อสกการเหตเกน วา มานาทนา ฯ อสนตคณ- สมภาวนาธปปาเยน ปวตตา ปาปา อจฉา เอตสสาต ปาปจโฉ ฯ ตสส ภาโว ปาปจฉตา ฯ ตาย ฯ อห พทโธ ภวสสาม [ จ. ว. ท. ๒๐๑-๒ ส. ต. ๔๒๐ ]


ภกขสงฆ ปรหรสสามต ห ตสส อจฉา อปปนนา ฯ โกกาลกาทโย ปาปา ลามกา มตตา เอตสสาต ปาปมตโต ฯ ตสส ภาโว ปาปมตตตา ฯ ตาย ฯ อภภยยาต อภภวตวา มททตวา ฯ ตห ภกขเว อสทธมเมหตอาท วตตนยเมว ฯ โอรมตตเกน วเสสาธคเมน อนตรา โวสาน อาปาทต เอตถ ปน อยมตโถ ฯ โอรมตตเกนาต อปปมตตเกน ฌานาภ ามตเตน ฯ วเสสา- ธคเมนาต อตตรมนสสธมมาธคเมน ฯ อนตราต เวมชเฌ ฯ โวสาน อาปาทต อกตกจโจว สมาโน กตกจโจมหต ม มาโน สมณธมมโต วราม๑ อาปชช ฯ อท วตต โหต ฌานา- ภ าห อตตรกรณเย อธคนตพเพ มคคผเล อนธคเต สตเยว ต อนธคนตวา สมณธมมโต วราม๒ อาปชชต ฯ อต ภควา อมนา สตเตน วเสสโต ปถชชนภาเว อาทนว ปกาเสส ฯ ภารโย ปถชชนภาโว ยตร ห นาม ฌานาภ าปรโยสานา สมปตตโย นพพตเตตวาป อเนกานตถาวห นานาวธทกขเหต- อสนตคณสมภาวน อสปปรสสสคค อาลสยานโยค จ อวชหนโต อวจสวตตนก กปปฏ ตย อเตกจฉ กพพส ปสวตต ฯ [๒๖๙] คาถาส ฯ มาต ปฏเสเธ นปาโต ฯ ชาตต เอกเสน ฯ โกจต สพพสงคาหกวจน ฯ โลกสมนต สตตโลเก ฯ อท วตต โหต อมสม สตตโลเก โกจ ปคคโล เอกเสน ๑-๒ ม. วคม ฯ

[ ม. ว. ท. ๒๐๒-๓ ส. ต. ๔๒๐ ]


ปมาทมนชณโณตป ปนต ฯ ตสสตโถ ปมาท วตตนเยน ปมชชนโต ปมาท นสสาย ภควตา สทธ ยคคคาหจตตปปาเทน สเหว ฌานาภ าห อนชณโณ ปรหโนต ฯ อวจนรย ปตโต จตทวาร ภยานกนต ชาลาน ตตถ อปปนนสตตาน วา นรนตรตาย อวจต ลทธนาม จตส ปสเสส จตมมหาทวารโยเคน จตทวาร อตภยานก มหานรย ปฏสนธคคหณวเสน ปตโต ฯ ตถาห วตต ฯ จตกกณโณ จตทวาโร วภตโต ภาคโส มโต อโยปาการปรยนโต อยสา ปฏกชชโต ตสส อโยมยา ภม ชลตา เตชสา ยตา สมนตา โยชนสต ผรตวา ตฏต สพพทาต ฯ อทฏสสาต อทฏจตตสส ฯ ทพเภต ทสเสยย ฯ ตเมว ปาป ผสตต ตเมว อทฏทพภ ปาปปคคล ปาป นหน ปาปผล ผสต ปาปณาต อตคจฉต ฯ เภสมาต วปลภาเวน คมภร- ภาเวน ภสาปโน ภสาเปนโต วย วปลคมภโรต อตโถ ฯ วาเทนาต โทเสน ฯ อปหสตต พาธต อาสาเทต ฯ วาโท ตมห น รหตต ตสม ตถาคเต ปเรน อาโรปยมาโน โทโส น รหต น ตฏต วสกมโภ วย สมททสส น ตสส วการ ชเนตต อตโถ ฯ เอว ฉห คาถาห ปาปจฉตาทสมนนาคตสส นรยปคภาวทสสเนน ทกขโต อปรมตต ทสเสตวา อทาน [ จ. ว. ท. ๒๐๔ ส. ต. ๔๒๑ ]


ตปปฏปกขธมมสมนนาคตสส ทกขกขย ทสเสนโต ตาทส มตตนต โอสานคาถมาห ฯ ตสสตโถ ยสส สมมาปฏปนนสส มคคานโค ปฏปตตมคค อนคโต สมมาปฏปนโน อปปจฉตาทคณสมนนาคเมน สกลสส วฏฏทกขสส ขย ปรโยสาน ปาปเณยย ตาทส พทธ พทธสาวก วา ปณฑโต สปป โ อตตโน มตต กพเพถ เตน เมตต กเรยย ต จ เสเวยย ตเมว ปยรปาเสยยาต ฯ [๒๗๐] ก ปเนต สตต เทวทตตสส นรยปปตตโต ปพเพ ภาสต อทาห ปจฉาต ฯ อตวตตกฏกถาย ตาว เทวทตเต อวจมหานรย ปวฏเ เทวทตตปกขยา อ ตตถยา สมเณน โคตเมน อภสตโต เทวทตโต ปว ปวฏโต อพภาจกขส ฯ ต สตวาน สาสเน อนภปปสนนา มนสสา สยา น โข เอตเทว ยถา อเม ภณนตต อาสงก อปปาเทส ฯ ต ปวตต ภกข ภควโต อาโรเจส ฯ อถ ภควา น ภกขเว ตถาคตา กสสจ อภสาป เทนต ตสมา น เทวทตโต มยา อภสตโต อตตโน กมเมเนว นรย ปวฏโต วตวา เตส มจฉาคาห ปฏเสเธนโต อมาย อตถปปตตยา อม สตตมภาสต วตต ฯ ตสมา ตสส นรยปปตตโต ปจฉาป ภควา อม สตตมภาสต เวทตพพ ฯ อธ ปน ตสส นรยปปตตโต ปมเมว อปปนเน วตถมห ภาสต ปาลอารฬหนต ทฏพพ ฯ เตเนว อวจนรย ปตโตต [ จ. ว. ท. ๒๐๔ ส. ต. ๔๒๑ ]


อทมปน อาสสาย อตตวจนนต วตต ฯ อาสสาต เจตถ อวสสภาวน อตถสทธ อธปเปตา ฯ อวสสภาวน ห อตถสทธมเปกขตวา อนาคตป ภต วย โวหรนต ฯ ต จ สททลกขณานสาเรน เวทตพพ ฯ [๒๗๑] อปาลป เห ย วตตพพ ต อฏกถาย ทสสตเมว ฯ ตตถ อนนยนโตต อนชานาเปนโต เภทสส อนรป วา โพเธนโต ฯ ยถา เภโท โหต เอว ภนทตพเพ ภกข ว าเปนโตต อตโถ ฯ เตนาห น ตมหากนตอาท ฯ อฏารสเภทกรวตถมห ฯ ทส อกสลกมมปถา สงกลฏธมมตาย โวทานธมมปฏปกขตตา อธมโมต ทสสตา ฯ ตถา อปทานาทโย ฯ โพธปกขยธมมาน เอกนตานวชชภาวโต นตถ อธมมภาโว ฯ ภควตา ปน เทสตากาเรน หาเปตวา วฑเฒตวา วา กถน ยถาธมม อกถนนต กตวา อธมมภาโวต ทสเสนโต อาห ตโย สตปฏานาตอาท ฯ นยยานกนต สปปาฏหร อปปฏหต หตวา ปวตตตต อตโถ ฯ ตเถวาต อมนา เอว อมหากนต- อาทนา วตตมตถ อากฑฒต ฯ กาตพพกมม ธมโม นามาต ยถาธมม กรณโต ธมโม นาม ฯ อตร วตตวปรยายโต อธมโม นาม ฯ ราควนโย ฯ เป ฯ อย วนโย นามาต ราคาทน วนยนโต สวรณโต ปชหนโต ปฏสงขานโต จ วนโย นาม ฯ วตตวปรยาเยน อตโร อวนโย ฯ วตถสมปตตอาทวเสเนว สพเพส [ จ. ว. ท. ๒๐๕-๗ ส. ต. ๔๒๑-๔ ]


วนยกมมาน อกปปตาต อาห วตถสมปตต ฯเปฯ อย วนโย นามาต ฯ ตปปฏปกขโต อวนโย เวทตพโพ ฯ เตนาห วตถวปตตตอาท ฯ ยาส อาปนนตตา ปพพชชา สาวเสสา ตา อาปตตโย สาวเสสา ฯ [๒๗๒] อาปายโกตอาทคาถาส ฯ สงฆสส เภทสงขาเต วคเค รโตต วคครโต ฯ อธมมยตาย อธมเม เภทกรวตถมห สงฆเภทสงขาเตเอว จ อธมเม โตต อธมมฏโ ฯ โยคกเขมา ปธสตต ห ตโต ปรหายต ฯ จตหป โยเคห อนปททตตตา โยคกเขม นาม อรหตต นพพาน จ ฯ ตโต ปนสส ธสเน วตตพพเมว นตถ ฯ ทฏ สลสาม โต สงฆตฏเน๑ สงฆ ตโตเอว เอกกมมาทวธานโยเคน สมคค สหต เภตวาน ปพเพ วตตลกขเณน สงฆเภเทน ภนทตวา ฯ กปปนต อนตรกปปสงขาต อายกปป ฯ นรยมหต อวจมหานรยมห ฯ [๒๗๓] สขา สงฆสส สามคคต สขสส ปจจยภาวโต สามคค สขาต วตตา ยถา สโข พทธาน อปปาโทต ฯ สมคคาน จนคคโหต สมคคาน สามคคอนโมทเนน อนคคณหน สามคคอนรป วา ฯ ยถา เต สามคค น วชหนต ตถา คหณ ปน อนพลปปทานนต อตโถ ฯ สมคค กตวานาต ภนน สงฆ สงฆราชปปตต วา สมคค สหต กตวา ฯ กปปนต ๑. สงฆาตฏเนาต ภเวยย ฯ

[ จ. ว. ท. ๒๐๘ ส. ต. ๔๒๕ ]


อายกปปเมว ฯ สคคมห โมทตต กามาวจรเทวโลเก อ เ เทเว ทสห าเนห อภภวตวา ทพพสข อนภวนโต อจฉตนปผตตยา โมทต ปโมทต ลฬต กฬต ฯ [๒๗๔] สยา น โข ภนเต สงฆเภทโกตอาท ปาลอนสาเรเนว เวทตพพ ฯ ป จห อปาล อากาเรห สงโฆ ภชชต กมเมน อทเทเสน โวหรนโต อนสสาวเนน สลากคคาเหนาต เอว ปรวาเร อาคตมป สงฆเภทลกขณ อธ วตเตน นนนานากรณนต ทสเสต ปรวาเร ปนาตอาทมาห ฯ เอตถ จ สมฏกสงเฆ อสนนปตเต วส ปรส คเหตวา กตโวหารานสสาวนสลากคคาหสส กมม วา กโรนตสส อทเทส วา อททสนตสส เภโท จ โหต อานนตรยกมม จ ฯ สมคคส าย ปน วฏฏตต ส าย วา กโรนตสส เภโทว โหต น อานนตรยกมม ฯ นวโต โอนก- ปรสาย กโรนตสส เนว สงฆเภโท น อานนตรย ฯ สพพนตเมน ห ปรจเฉเทน นวนน ชนาน โย สงฆ ภนทต ตสส อานนตรย- กมม โหต ฯ อนวตตกาน อธมมวาทน มหาสาวชชกมม ฯ ธมมวาทโน อนวชชา ฯ เสสเมตถ อตตานเมวาต ฯ สงฆเภทกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ------------- [ จ. ว. ท. ๒๐๙-๑๒ ส. ต. ๒๔๕ ]


วตตกขนธกวณณนา [๒๗๕] วตตกขนธเก ฯ อปรปฏ โตต ปฏ สงฆาฏสส อปรภาคโต ฯ ทวารพาหสส อปรเทสโตต อตโถ ฯ วสสชเช- ตพพนต สกขาปนตถ อาตเป วสสชชตพพ ฯ อภวาทาเปตพพนต ตสส วสเส ปจฉเต ยท ทหโร โหต สยเมว วนทสสต ฯ ตทา อมนาว วนทาปโต นาม โหต ฯ นลโลเกตพโพต โอโลเกตพโพ ฯ ยถาภาคนต ปพเพ ป ตต ปเทสภาค อนตกกมตวา ฯ สนตานกนต อณณานาภสตต ฯ อลโลกาต เคหสส อปรภาคโต ปฏาย ฯ ปม อปรภาโค สมมชชตพโพต วตต โหต ฯ มหาอาวาเสต มหาวหารสทเส มหาอาวาเส ฯ [๒๗๖] ป จเม นสนเนต อนโมทนตถาย นสนเน ฯ อปนสนนกถา นาม พหส สนนปตเตส ปรกถากถน ฯ มนสสาน ปรเวสนฏานนต ยตถ มนสสา สปตตทารา อาวสตวา เทนต ฯ หตถโธวนอทก สนธายาต ภตตาวสส โภชนาวสาเน หตถโธวน- อทก สนธาย ฯ เตเนวาห อนตรา ปปาสเตน ปน ฯ เป ฯ หตถา โธวตพพาต ฯ โปตถเกส ปน ปานย ปวตวา หตถา น โธวตพพาต ลขนต ฯ หตถา โธวตพพาต ปาเน ภวตพพนต อมหาก ขนต ฯ อ ถา น ตาว เถเรน อทกนต อท หตถ- โธวนอทก สนธาย วตตนต วตวา อนตรา ปปาสเตน ปนาต- [ จ. ว. ท. ๒๑๓-๒๘ ส. ต. ๔๒๖-๓๐ ]


อาทนา วตตวเสโส น อปลพภต ฯ อถ มต น ตาว อทก ปฏคคเหตพพนต อท ก ปานยปฏคคหณ สนธาย วตต อทาห หตถโธวนอทกคคหณ สนธายาต อาสงกานวตตนตถ อท หตถโธวนอทก สนธาย วตตนตอาท กถตนต ฯ ต จ น ตตถ อาสงกายเอว อสมภวโต ฯ น ห ภควา ยาว อ เ น ภตตาวโน โหนต ตาว ปานย น ปาตพพนต วกขตต สกกา ว าต ฯ ยท เจต ปานยปฏคคหณ สนธาย วตต น ตาว เถเรน อทก ปฏคคเหตพพนต อทกสททปปโยโค จ น กตตพโพ สยา ฯ อฏกถาย จ อท หตถโธวนอทก สนธาย วตตนต วตวา เตน นวตตตพพมตถ ทสเสนเตน อนตรา ปปาสเตน ปน คเล วลคคามเสน วา ปานย ปวตพพนต เอตตกเมว วตตพพ ปานย ปวตวา หตถา น โธวตพพาต เอวมปน น วตตพพนต ฯ ทเร นสนนา โหนตต ทวารสมเป นสนนา โหนต ฯ [๒๗๗] ปรามสตต คณหาต ฯ เปต วาต ตฏถ ภนเตต วทนต เปต นาม ฯ เกนชช ภนเต ยตตนต เกน นกขตเตน อชช จนโท ยตโตต เอว วทนเตน นกขตต ปจฉต โหต ฯ ปงคเณต อพโภกาเส ฯ น วฑฒ อนาปจฉาต เอตถ ตสส โอวรเก ตทปจาเร จ ปจฉตพพนต วทนต ฯ โภชนสาลาทสป เอวเมว ปฏปชชตพพนต โภชนสาลาทสป อทเทสทานาท อาปจฉตวาว กาตพพนต อตโถ ฯ [ จ. ว. ท. ๒๒๘-๓๙ ส. ต. ๔๓๐-๒ ]


[๒๗๘] อท อตววฏนต อท าน คมพาทห อปปฏจ- ฉนนตตา อตวย ปกาส ฯ นพทธคมนตถายาต อตตโน นพทธ- คมนตถาย ฯ ปคคลกฏาน วาต อตตโน วหาร สนธาย วตต ฯ เสสเมตถ สว เยยเมว ฯ [๒๗๙] อมสม วตตกขนธเก อาคตาน อาคนตกาวาสก- คมยานโมทน ภตตคค ปณฑจารการ ก เสนา สน ชนตาฆร วจจกฏ- อปชฌาจรย สทธวหารกนเตวาสกวตตาน จททส มหาวตตาน นาม ฯ อโต อ าน ปน กทาจ ตชชนยกมมกตาทกาเลเยว จรตพพาน อสตกขนธกวตตานต เวทตพพาน ฯ คณ ปเทส ปน อมานเยว จททส มหาวตตาน อคคหตคคหเณน คณยมานาน อสตกขนธกวตตานต วตต ฯ ต น คเหตพพ ฯ วตตกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ------- [ จ. ว. ท. ๒๓๙-๗๒ ส. ต. ๔๓๒-๓ ]


ปาฏโมกขฏปนกขนธกวณณนา [๒๘๐] ปาฏโมกขฏปนกขนธเก ฯ ตทหต ตสม อหน ตสม ทวเส ฯ อโปสเถต เอตถ อปวสนต เอตถาต อโปสโถ ฯ อปวสนตต สเลน วา อนสเนน วา อเปตา หตวา วสนตต อตโถ ฯ อย ห อโปสถสทโท อฏงคสมนนาคต อโปสถ อปวสามตอาทส สเล อาคโต ฯ อโปสโถ วา ปวารณา วาตอาทส ปาฏโมกขทเทสาทวนยกมเม ฯ โคปาลกโปสโถ นคคณ โปสโถตอาทส อปวาเส ฯ อโปสโถ นาม นาคราชาต- อาทส ป ตตย ฯ อชชโปสโถ ปณณรโสตอาทส ทวเส ฯ อธาป ทวเสเยว ทฏพโพ ฯ ตสมา ตทหโปสเถต ตสม อโปสถทวสภเต อหนต อตโถ ฯ นสนโน โหตต มหาภกข- สงฆปรวโต โอวาทปาฏโมกข อททสต อปาสกาย รตนปาสาเท นสนโน โหต ฯ นสชช ปน ภกขน จตตาน โอโลเกนโต เอก ทสสลปคคล ทสวา สจาห อมสม ปคคเล อธ นสนเนเยว ปาฏโมกข อททสสสาม สตตธาสส มทธา ผลสสตต ตสม อนกมปาย ตณหเยว อโหส ฯ อภกกนตาต อตกกนตา ปรกขณา ฯ อทธสเต อรเณต อคคเต อรณสเส ฯ นนทมขยาต ตฏ มขยา ฯ อทธสต อรณนต อรณคคมน ปตวาป ฯ อททสต ภนเต ภควา ภกขน ปาฏโมกขนต เถโร ภควนต ปาฏโมกขท- [ จ. ว. ท. ๒๘๓-๔ ส. ต. ๔๓๔ ]


เทส ยาจ ตสม กาเล น ภกขเว อนโปสเถ อโปสโถ กาตพโพต สกขาปทสส อปป ตตตตา ฯ อปรสทธา อานนท ปรสาต ตกขตต เถเรน ปาฏโมกขทเทสสส ยาจตตตา อนทเทสสส การณ กเถนโต อสกปคคโล อปรสทโธต อวตวา อปรสทธา อานนท ปรสาต อาห ฯ กสมา ปน ภควา ตยามรตต ตถา วตนาเมส ฯ ตโต ปฏาย โอวาทปาฏโมกข อนททสตกาโม ตสส วตถ ปากฏ กาต ฯ [๒๘๑] อททสาต กถ อททส ฯ อตตโน เจโตปรยาเณน ตาย ปรสต ภกขน จตตาน ปรชานนโต ตสส ปรสสส ทสสลยจตต ปสส ฯ ยสมา ปน จตเต ทฏเ ตสมงค ปคคโล ทฏโ นาม โหต ตสมา อททสา โข อายสมา มหาโมคคลลาโน ต ปคคล ทสสลนต วตต ฯ ยเถว ห อนาคเต สตตส ทวเสส ปวตต ปเรส จตต เจโตปรยาณลาภ ปชานาต เอว อตเตปต ฯ ทสสลนต นสสล ฯ สลวรหตนต อตโถ ฯ ปาปธมมนต ทสสลตตาเอว หนชฌาสยตาย ลามกสภาว ฯ อสจนต อปรสทเธห กายกมมาทห สมนนาคตตตา น สจ ฯ สงกสสรสมาจารนต ก จเทว อสารปป ทสวา อท อมนา กต ภวสสตต เอว ปเรส อาสงกนยตาย สงกาย สรตพพ- สมาจาร ฯ อถวา เกนจเทว กรณเยน มนตยนเต ภกข ทสวา กจจ นโข อเม มยา กตกมม ชานตวา มนเตนตต [ จ. ว. ท. ๒๘๔ ส. ต. ๔๓๔ ]


อตตโนเยว สงกาย สรตพพสมาจาร ฯ ลชชตพพตาย ปฏจ- ฉาเทตพพสส กรณโต ปฏจฉนน กมมนต เอตสสาต ปฏจฉนน- กมมนต ฯ กจฉตสมณเวสธารตาย น สมณนต อสสมณ ฯ สลากคคหณาทส กตตกา สมณาต คณนาย อหมป สมโณมหต มจฉาปฏ าย สมณปฏ ฯ อเสฏจารตาย อพรหมจาร ฯ อ เ พรหมจารโน สนวตเถ สปารเต กสมภกปฏธเร๑ คามนคมาทส ปณฑาย จรตวา ชวต กปเปนเต ทสวา อพรหมจาร สมาโน สยมป ตาทเสน อากาเรน ปฏปชชนโต อโปสถาทส จ สนทสสนโต อหมป พรหมจารต ปฏ เทนโต วย โหตต พรหมจารปฏ ฯ ปตนา กมเมน สลวปตตยา อนโต อนปวฏตตา อนโตปต ฯ ฉห ทวาเรห ราคาทกเลสาวสสเวน ตนตตตา อวสสต ฯ ส ชาตราคาทกจวรตตา สลวนเตห ฉฑเฑตพพตตา จ กสมพชาต ฯ มชเฌ ภกขสงฆสส นสนนนต สงฆปรยาปนโน วย ภกขสงฆสส อนโต นสนน ฯ ทฏโสต อย น ปกตตโตต ภควตา ทฏโ อส ฯ ยสมา จ เอว ทฏโ ตสมา นตถ เต ตว ภกขห สทธ เอกกมมาทสวาโส ยสมา ปน โส สวาโส ตว นตถ ตสมา อฏเห อาวโสต เอวเมตถ ปทโยชนา เวทตพพา ฯ ตตยมป โส ปคคโล ตณห อโหสต อเนกวาร วตวาป เถโร สยเมว นพพณโณ โอรมสสต ๑. อ ตถป อทโสว ทสสต ฯ กตถจ ปน สปตตธเรต ทสสต ฯ

[ จ. ว. ท. ๒๘๔ ส. ต. ๔๓๔ ]


อทาน อเมส ปฏปตต ชานสสามต วา อธปปาเยน ตณห อโหส ฯ พาหาย คเหตวาต ภควตา มยา จ ยาถาวโต ทฏโ ยาวตตย อฏเหต จ วตโต น อฏาต อทานสส นกกฑฑนกาโล มา สงฆสส อโปสถนตราโย อโหสต พาหาย อคคเหส ฯ พหทวารโกฏกา นกขาเมตวาต ทวารโกฏกา ทวารสาลโต นกขาเมตวา ฯ พหต ปน นกขามตฏานทสสน ฯ อถวา พหทวารโกฏกาต พหทวารโกฏกโตป นกขาเมตวา น อนโตทวารโกฏกโตเอว ฯ อภยถาป วหารโต พห กตวาต อตโถ ฯ สจฆฏก ทตวาต อคคฬสจ จ อปรฆฏก จ อาทหตวา ฯ สฏ กวาฏ ถเกตวาต อตโถ ฯ ยาว พาหาคหณาป นามาต๑ อปรสทธา อานนท ปรสาต วจน สตวาเอว ห เตน ปกกมตพพ สยา เอว อปกกมตวา ยาว พาหาคหณาป นาม โส โมฆปรโส อาคมสสต อจฉรยมทนต ทสเสต ฯ อท จ ครหณจฉรยเมวาต เวทตพพ ฯ [๒๘๒] อฏ เม ภกขเว มหาสมทเทต โก อนสนธ ฯ ยวาย อปรสทธาย ปรสาย ปาฏโมกขสส อนทเทโส โส อมสม ธมมวนเย อจฉรโย อพภโต ธมโมต ต อปเรห สตตห อจฉรยพภตธมเมห สทธ วภชตวา ทสเสตกาโม ปม ตาว เตส อปมาภาเวน มหาสมทเท อฏ อจฉรยพภตธมเม ทสเสนโต ๑. เอตถนตเร อมนาต ปท ภเวยย ฯ

[ จ. ว. ท. ๒๘๔-๕ ส. ต. ๔๓๔ ]


สตถา อฏ เม ภกขเว มหาสมทเทตอาทมาห ฯ อสราต เทวา วย น สรนต น อสนต น วโรจนตต อสรา ฯ สรา นาม เทวา ฯ เตส ปฏปกขาต วา อสรา เวปจตตปหาราทา- ทโย ฯ เตส ภวน สเนรสส เหฏาภาเค ฯ เต ตตถ ปวสนตา นกขมนตา สเนรปาเท มณฑปาทน นมมนตวา กฬนตาว อภรมนต ฯ สา ตตถ เตส อภรต อเม คเณ ทสวาต อาห เย ทสวา ทสวา อสรา มหาสมทเท อภรมนตต ฯ ตตถ อภรมนตต รต วนทนต ฯ อนกกณมานา วสนตต อตโถ ฯ อนปพพนนโนตอาทน สพพาน อนปฏปาฏยา นนนภาวสเสว เววจนาน ฯ น อายตเกเนว ปปาโตต น ฉนนตฏมหาโสพโภ วย อาทโตเอว ปปาโต ฯ โส ห ตรเทสโต ปฏาย เอกงคล- ทวงคล วทตถ รตน ยฏ อสภ อฑฒ คาวต คาวต อฑฒ โยชน โยชนาท- วเสน คมภโร หตวา คจฉนโต คจฉนโต สเนรปาทมเล จตราสต- โยชนสหสสคมภโร หตวา โตต ทสเสต ฯ ตธมโมต ตสภาโว อวฏ ตสภาโว ฯ กณเปนาต เยนเกนจ หตถอสสาท- กเฬวเรน ฯ ปวาเหตต หตเถน คเหตวา วย วจปปหาเรเนว ถเล ขปต ฯ คงคา ยมนาต อโนตตตทหสส ทกขณมขโต นกขนตนท ป จธารา หตวา ปวตตฏาเน คงคาตอาทนา ป จธา สงข คตา ฯ ตตถ นท นนนคาตอาทก โคตต ฯ คงคา ยมนาตอาทก นาม ฯ สวนตโยต ยากาจ สวมานา [ จ. ว. ท. ๒๘๕-๖ ส. ต. ๔๓๔ ]


สนทมานา คจฉนตโย มหานทโย วา กนนทโย วา ฯ อปเปนตต อลลยนต โอสรนต ฯ ธาราต วฏ ธารา ฯ ปณณตตนต ปรตต ปณณภาโว ฯ มหาสมททสส ห อย ธมมตา ฯ อมสม กาเล เทโว มนโท ชาโต ชาลกขปาทน อาทาย มจฉกจฉเป คณหสสามาต วา อมสม กาเล อตมหนตา๑ วฏ ลภสสาม น โข ปฏ ปหรณนต๒ วา น สกกา วตต ฯ ปมกปปกกาลโต ปฏาย ห ตร๓ ภสสตวา สเนรเมขล๓ อาหจจ อทก ต ตโต เอกงคลมตตมป อทก เนว เหฏา โอตรต น อทธ อตตรต ฯ เอกรโสต อสมภนนรโส ฯ มตตาต ขททก- มหนตวฏฏทฆาทเภทา อเนกวธา มตตา ฯ มณต รตตนลาทเภโท อเนกวโธ มณ ฯ เวฬรโยต วสวณณ สรสปปผวณณาท- สณานโต อเนกวโธ ฯ สงโขต ทกขณาวฏฏก ตมพกจฉก- ธมนสงขาทเภโท อเนกวโธ ฯ สลาต เสตกาฬมคควณณาทเภทา อเนกวธา ฯ ปวาฬนต ขททก มหนต มนทรตต ฆนรตตาทเภท อเนกวธ ฯ โลหตงก ปทมราคาทเภท อเนกวธ ฯ มสารคลล กพรมณ ฯ จตตผลกนตป วทนต ฯ มหต ภตานนต มหนตาน สตตาน ฯ ตม ตมงคโล๔ ตมตมงคโลต๔ ตสโส มจฉชาตโย ฯ ตม คลนสมตถา ตมงคลา ตม จ ตมงคล จ คลนสมตถา ๑. อตมหนตตป ทสสต ฯ ๒. ม. ปฏ ปสารณนต ฯ ๓-๓. ย วสสตวา สเนรเวลนตป ทสสต ฯ ๔-๔. อ ตถ...มงคลาต ทสสต ฯ

[ จ. ว. ท. ๒๘๖-๗ ส. ต. ๔๓๔ ]


ตมตมงคลาต วทนต ฯ นาคาต อมมปฏ วาสโนป วมานฏก- นาคาป ฯ [๒๘๓] เอวเมว โขต ก จาป สตถา อมสม ธมมวนเย โสฬสาป ทวตตสาป ตโต ภยโยป อจฉรยพภตธมเม วภชตวา ทสเสต สกโกต อปมาภาเวน ปน คหตาน อฏนน อนรปวเสน อฏเว เต อปเมตพพธมเม วภชตวา ทสเสนโต เอวเมว โข ภกขเว อมสม ธมมวนเย อฏ อจฉรยา อพภตธมมาต- อาทมาห ฯ [๒๘๔] ตตถ อนปพพสกขาย ตสโส สกขา คหตา ฯ อนปพพกรยาย เตรส ธตงคธมมา ฯ อนปพพปฏปทาย สตต อนปสสนา อฏารส มหาวปสสนา อฏตตสารมมณวภตตโย สตตตตสโพธปกขยธมมา จ คหตา ฯ น อายตเกเนว อ า- ปฏเวโธต มณฑกสส อปปตตวา คมน วย อาทโตว สลปรณาทน อกตวา อรหตตปฏเวโธ นาม นตถ ปฏปาฏยา ปน สลสมาธป าโย ปเรตวาว อรหตตปปตตต อตโถ ฯ มม สาวกาต โสตาปนนาทเก อรยปคคเล สนธาย วทต ฯ น สวสตต อโปสถกมมาทวเสน สวาส น กโรต ฯ อกขปตต อปเนต ฯ อารกาวาต ทเรเอว ฯ ตถาคตปปเวทเตต ตถาคเตน ภควตา เทสเต อกขาเต ปกาสเต ฯ น เตน นพพานธาตยา โอนตต วา ปณณตต วาต อสงเขยเยป มหากปเป พทเธส [ จ. ว. ท. ๒๘๗-๙ ส. ต. ๔๓๔ ]


อนปปชชนเตส เอกสตโตป ปรนพพายต น สกโกต ตทาป ตจฉา นพพานธาตต น สกกา วตต ฯ พทธกาเล ปน เอเกกสม สมาคเม อสงเขยยาป สตตา อมต อาราเธนต ตทาป น สกกา วตต ปรา นพพานธาตต ฯ วมตตรโสต กเลเสห วมจจนรโส ฯ สพพา ห สาสนสมปตต ยาวเทว อนปาทาย อาสเวห จตตสส วมตตต อตโถ ฯ รตนานต รตชนนฏเน รตนาน ฯ สตปฏานาทโย ห ภาวยมานา ปพพภาเคป อนปปก ปตปาโมชช นพพตเตนต ปเคว อปรภาเค ฯ วตต เหต ยโต ยโต สมมสต ขนธาน อทยพพย ลภต ปตปาโมชช อมต ต วชานตนต ฯ โลกยรตนนมตต ปน ปตปาโมชช น ตสส กลภาคมป อคฆต ฯ อปจ จตตกต มหคฆ จ อตล ทลลภทสสน อโนมสตตปรโภค รตนนต ปวจจตต ฯ ยท จ จตตกตาทภาเวน รตน นาม โหต สตปฏานาทนเยว ภโต๑ รตนภาโว ฯ โพธปกขยธมมาน ห โส อานภาโว ย สาวกา สาวกปารมาณ ปจเจกสมพทธา จ ปจเจกโพธาณ สมมาสมพทธา สมมาสมโพธ อธคจฉนต อาสนนการณตตา ฯ ปรมปรการณ ห ทานาทอปนสสโยต เอว รตชนนฏเน ๑. อ ตถ ภตโตต ทสสต ฯ

[ จ. ว. ท. ๒๘๙-๙๑ ส. ต. ๔๓๔ ]


จตตกตาทอฏเน จ รตนภาโว โพธปกขยธมมาน สาตสโย ฯ เตน วตต ตตรมาน รตนาน เสยยถท จตตาโร สตปฏานาตอาท ฯ [๒๘๕] อารมมเณ โอกกนทตวา๑ อปฏานฏเน อปฏาน ฯ สตเยว อปฏาน สตปฏาน ฯ อารมมณสส ปน กายาทวเสน จตพพธตตา วตต จตตาโร สตปฏานาต ฯ ตถาห กายเวทนา- จตต ธมเมส สภสขนจจอตตส าน ปหานโต อสภทกขานจจา- นตตภาวคคหณโต จ เนส กายานปสสนาทภาโว วภตโต ฯ สมมา ปทหนต เอเตน สย วา สมมา ปทหต ปสตถ สนทร วา ปทหนนต สมมปปธาน ฯ ปคคลสส วา สมมเทว ปธานภาวกรณโต สมมปปธาน ฯ วรยสเสต อธวจน ฯ ตมป อนปปนนปปนนาน อกสลาน อนปปาทนปหานวเสน อนปปนนป- ปนนาน กสลาน อปปาทนฏาปนวเสน จ จตกกจจสาธกตตา วตต จตตาโร สมมปปธานาต ฯ อชฌตต อทธ สมชฌต นปผชชตต อตโถ ฯ อชฌนต ตาย วา สตตา อทธา วฑฒา อกกสคตา โหนตต อทธ ฯ ปเมน อตเถน อทธเอว ปาโทต อทธปาโท ฯ อทธโกฏาโสต อตโถ ฯ ทตเยน อตเถน อทธยา ปาโท ปตฏา อธคมปาโยต อทธปาโท ฯ เตน ห อปรปร วเสสสงขาต อทธ ปชชนต ปาปณนต ฯ สวาย อทธปาโท ยสมา ฉนทาทเก จตตาโร อธปตธมเม ธเร เชฏเก กตวา ๑. โอกขนทตวาต ม เ ฯ

[ จ. ว. ท. ๒๙๑ ส. ต. ๔๓๔ ]


นพพตตยต ตสมา วตต จตตาโร อทธปาทาต ฯ ป จน- ทรยานต สทธาทน ป จ อนทรยาน ฯ ตตถ อสสทธย อภภวตวา อธโมกขลกขเณ อนทฏ กาเรตต สทธา อนทรย ฯ โกสชช อภภวตวา ปคคหลกขเณ ฯ ปมาท อภภวตวา อปฏานลกขเณ ฯ วกเขป อภภวตวา อวกเขปลกขเณ ฯ อาณ อภภวตวา ทสสนลกขเณ อนทฏ กาเรตต ป า อนทรย ฯ ตานเยว อสสทธยาทห อนภภวนยโต อกมปยฏเน สมปยตต- ธมเมส ถรภาเวน จ พลาน เวทตพพาน ฯ สตต โพชฌงคาต โพธยา โพธสส วา องคาต โพชฌงคา ฯ ยา ห เอสา ธมมสามคค ยาย โลกตตรมคคกขเณ อปปชชมานาย ลนทธจจ- ปตฏานายหน กาม สขตตกลมถานโยคอจเฉทสสสตาภนเวสาทน อเนเกส อปททวาน ปฏปกขภตาย สตธมมวจยวรยปตปสสทธ- สมาธอเปกขาสงขาตาย ธมมสามคคยา อรยสาวโก พชฌต กเลสนททาย อฏหต จตตาร อรยสจจาน ปฏวชฌต นพพาน- เมว วา สจฉกโรตต โพธต วจจต ฯ ตสสา ธมมสามคค- สงขาตาย โพธยา องคาตป โพชฌงคา ฌานงคมคคงคาทโย วย ฯ โยเปส วตตปปการาย ธมมสามคคยา พชฌตต กตวา อรยสาวโก โพธต วจจต ตสส โพธสส องคาตป โพชฌงคา เสนงครถงคาทโย วย ฯ เตนาห โปราณา พชฌนกสส ปคคลสส องคาต โพชฌงคาต ฯ โพธาย สวตตนตต โพชฌงคาตอาทนา [ จ. ว. ท. ๒๙๑ ส. ต. ๔๓๔ ]


นเยน โพชฌงคตโถ เวทตพโพ ฯ อรโย อฏงคโก มคโคต ตตมคควชฌกเลเสห อารกตตา อรยภาวกรตตา อรยผลปฏ- ลาภกตตา จ อรโย ฯ สมมาทฏ อาทน อฏ องคาน อสส อตถต อฏงคานเยว วา อฏงคโก ฯ มาเรนโต กเลเส คจฉต นพพานตถเกห วา มคคยต สย วา นพพาน มคคตต มคโคต เอวเมเตส สตปฏานาทน อตถวภาโค เวทตพโพ ฯ [๒๘๖] โสตาปนโนต มคคสงขาต โสต อาปชชตวา ปาปณตวา โต ฯ โสตาปตตผลฏโต อตโถ ฯ โสตาปตตผล- สจฉกรยาย ปฏปนโนต โสตาปตตผลสส อตตปจจกขกรณาย ปฏปชชมาโน ปมมคคฏโ โย อฏมโกตป วจจต ฯ สกทาคามต สกเทว อม โลก ปฏสนธคคหณวเสน อาคมนสโล ทตยผลฏโ ฯ อนาคามต ปฏสนธคคหณวเสน กามโลก อนาคมนสโล ตตยผลฏโ ฯ โย ปน สทธานสาร ธมมานสาร เอกพชตเอวมาทโก อรยปคคลวภาโค โส เอเตสเยว ปเภโทต ฯ เสส วตตนยเมว ฯ [๒๘๗] เอตมตถ วทตวาต เอต อตตโน ธมมวนเย มตกณปสทเสน ทสสลปคคเลน สทธ สวาสาภาวสงขาต อตถ วทตวา ฯ อม อทานนต อม อสวาสารหสวาสารหภาวาน การณ- ปรทปน อทาน อทาเนส ฯ [๒๘๘] ตตถ ฉนนมตวสสตต อาปตต อาปชชตวา ปฏจ- [ จ. ว.ท. ๒๙๑-๒ ส. ต. ๔๓๔ ]


ฉาเทนโต อ นว อาปตต อาปชชต ตโต อปรนต เอว อาปตตวสส กเลสวสส อตวย วสสต ฯ ววฏ นาตวสสตต อาปตต อาปนโน ต อปปฏจฉาเทตวา ววรนโต สพรหมจารน ปกาเสนโต ยถาธมม ยถาวนย ปฏกโรนโต เทเสนโต วฏหนโต อ นว อาปตต นาปชชต เตนสส ต ววฏ ปน อาปตตวสส กเลสวสส น วสสต ฯ ยสมา จ เอตเทว๑ ตสมา ฉนน ฉาทต อาปตต ววเรถ ฯ เอวนต นาตวสสตต เอว สนเต ต อาปตต อาปชชน ปคคลาน อตตภาว อตวชฌตวา กเลสวสสเนน น วสสต น เตเมต ฯ เอว โส กเลเสห อนวสสโต ปรสทธสโล สมาหโต หตวา วปสสน ปฏเปตวา สมมสนโต อนกกเมน นพพาน ปาปณาตต อธปปาโย ฯ [๒๘๙] อถ ภควา จนเตส อทาน ภกขสงเฆ อพพโท๒ ชาโต อปรสทธา ปคคลา อโปสถ อาคจฉนต น จ ตถาคโต อปรสทธาย ปรสาย อโปสถ อททสต อนททสนเต จ ภกขสงฆสส อโปสโถ ปจฉชชต ยนนนาห อโต ปฏาย ภกขนเยว ปาฏโมกขทเทส อนชาเนยยนต เอว ปน จนเตตวา ภกขนเยว ปาฏโมกขทเทส อนชาน ฯ เตน วตต อถ โข ภควา ฯเปฯ ปาฏโมกข อททเสยยาถาต ฯ ตตถ นทานาหนต น อทาน อห ฯ อโปสถ น กรสสาม ปาฏโมกข น อททสสสามต ๑. เอตเทวนตป ทสสต ฯ ๒. ม. อพภโต ฯ

[ จ. ว. ท. ๒๙๒ ส. ต. ๔๓๔ ]


ปจเจก นกาเรน สมพนโธ ฯ ทวธ ปาฏโมกข อาณาปาฏโมกข โอวาทปาฏโมกขนต ฯ เตส สณาต เม ภนเตตอาทก อาณา- ปาฏโมกข ฯ ต สาวกาว อททสนต น พทธา ย อนวฑฒ- มาส อททสยต ฯ ขนต ปรม ฯเปฯ สพพปาปสส อกรณ ฯเปฯ อนปวาโท อนปฆาโต ฯเปฯ เอต พทธาน สาสนนต อมา ปน ตสโส คาถา โอวาทปาฏโมกข นาม ฯ ต พทธาว อททสนต น สาวกา ฯ ฉนนมป วสสาน อจจเยน อททสนต ฯ ทฆายกพทธาน ห ธรมานกาเล อยเมว ปาฏโมกขทเทโส ฯ อปปายกพทธาน ปน ปมโพธยเยว ฯ ตโต ปร อตโร ฯ ต จ โข ภกขเอว อททสนต น พทธา ฯ ตสมา อมหากป ภควา วสตวสสมตต อม โอวาทปาฏโมกข อททสตวา อม อนตราย ทสวา ตโต ปร น อททส ฯ อฏานนต อการณ ฯ อนวกาโสต ตสเสว เววจน ฯ การณ ห ตฏต เอตถ ผล ตทายตตวตตตายาต านนต วจจต ฯ เอว อนวกาโสตป วจจต ฯ ยนต กรยาปรามสน ฯ น จ ภกขเว ปาฏโมกข โสตพพนตอาท ปทตถโต สว เยย ฯ วนจฉยโต ปเนตถ ย วตตพพ ต อฏกถาย วตตเมว ฯ ตตถ ปเร วา ปจฉา วาต ตตโต ปพเพ วา ปจฉา วา ฯ กต จ อกต จ อภย คเหตวาต ยสส เอกนเตน กตาป อตถ อกตาป อตถ ตสส ตทภย คเหตวา ฯ ปรสา วฏาตต ยสม วตถสม [ จ. ว. ท. ๒๙๒-๓ ส. ต. ๔๓๔ ]


ปาฏโมกข ปต ต วตถ อวนจฉนตวา เกนจ อนตราเยน วฏาต ฯ ปจจาทยตต ปน อาทยต ฯ อกต กมมนตอาทนา ปน อารภตต อตโถ ฯ [๒๙๐] ปร โจเทต อตตนา อาทาตพพ คเหตพพ อธกรณ อตตาทาน ฯ เตนาห สาสน โสเธตกาโมตอาท ฯ วสสารตโตต วสสกาโล ฯ ปฏมาสตนต ปรามสต ฯ ปลโพเธ ฉนทตวา ฯ เป ฯ อธคต เมตตจตตนต อมนา อปปนาปปตต เมตตา- ภาวน ทสเสต ฯ เตเนวาห วกขมภนวเสน วหตาฆาตนต ฯ โน โทสนตโรต เอตถ จตตปรยาโย อนตรสทโทต อาห น ทฏจตโต หตวาต ฯ กรณนต อปปนาปปตต กรณาชฌาน ฯ กรณาปพพภาคนต ปรกมมปจารวสปปวตต กรณ ฯ เมตต จ เมตตาปพพภาค จาต เอตถาป เอเสว นโย ฯ เสสเมตถ สว เยยเมวาต ฯ ปาฏโมกขฏปนกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ---------- [ จ. ว. ท. ๒๙๓-๓๑๖ ส. ต. ๔๓๔-๘ ]


ภกขนกขนธกวณณนา [๒๙๑] ภกขนกขนธเก ฯ สกเกส วหรตต ปมคมเนน คนตวา วหรต ฯ มหาปชาปต โคตมต เอตถ โคตมต โคตต ฯ นามกรณทวเส ปนสสา ลทธสกการา พราหมณา ลกขณสมปตต ทสวา สเจ อย ธตร ลภสสต จกกวตตร โ มเหส ภวสสต สเจ ปตต ลภสสต จกกวตตราชา ภวสสตต อภยถาป มหตเยวสสา ปชา ภวสสตต พยากรส ฯ ตสมา ปตตปชาย เจว ธตปชาย จ มหนตตตา มหาปชาปตต นาม กรส ฯ อธ ปน โคตเตน สทธ สสนเทตวา มหาปชาปต โคตมต วตต ฯ เยน ภควา เตนปสงกมต ภควา กปลปร คนตวา ปมเมว นนท ปพพาเชส ฯ สตตเม ทวเส ราหล- กมาร ฯ จมพตกลเห๑ ปน อภยนครวาสเกส ยทธตถาย นกข- มนเตส สตถา คนตวา เต ราชาโน ส าเปตวา อตตทณฑ- สตต กเถส ฯ ราชาโน ปสทตวา อฑฒเตยยสเต อฑฒเตยย- สเต ทารเก อทส ฯ ตาน ป จกมารสตาน สตถ สนตเก ปพพชส ฯ อถ เตส ปชาปตโย สาสน เปเสตวา อนภรต อปปาทยส ฯ สตถา เตส อนภรตยา อปปนนภาว ตวา เต ป จสเต ทหรภกข กณาลทห เนตวา อตตโน กณาล- กาเล นสนนปพเพ ปาสาณตเล นสทตวา กณาลชาตกกถาย ๑. อ ตถ ปน จพพฏกลเหต ทสสต ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๒๐ ส. ต. ๔๓๙ ]


เตส อนภรต วโนเทตวา สพเพป เต โสตาปตตผเล ปตฏา- เปส ปน มหาวน อาเนตวา อรหตตผเล ฯ เตส จตต- ชานนตถ ปนป ปชาปตโย สาสน ปหณส ฯ เต อภพพา มย ฆราวาสสสาต ปฏสาสน ปหณส ฯ ตา นทาน อมหาก ปรฆร คนต ยตต มหาปชาปตยา สนตก คนตวา ปพพชช อนชานาเปตวา ปพพชสสามาต ป จสตาป มหาปชาปต อป- สงกมตวา อยเย อมหาก ปพพชช อนชานาเปถาต อาหส ฯ มหาปชาปต ตา อตถโย คเหตวา เยน ภควา เตนปสงกม ฯ เสตจฉตตสส เหฏา ร โ ปรนพพตกาเล อปสงกมตป วทนตเยว ฯ ปกกามต ปน กปลปรเมว ปาวส ฯ [๒๙๒] ยถาภรนต วหรตวาต โพธเนยยสตตาน อปนสสย โอโลเกนโต ยถาชฌาสเยน วหรตวา ฯ จารก ปกกามต มหาชนสงคห กโรนโต อตตมาย พทธสรยา อโนปเมน พทธวลาเสน อตรตจารก ปกกาม ฯ สมพหลาห สากยานห สทธนต อนโตนเวสนสมเยว ทสพล อททสส ปพพชชาเวส คเหตวา ตาป ป จสตา สากยานโย ปพพชชาเวสเยว คาหาเปตวา สพพาหป ตาห สมพหลาห สากยานห สทธ ฯ ปกกามต คมน อภนหร ฯ คมนาภนหรณกาเล ปนสสา สกมารา ราชตถโย ปทสา คนต น สกขสสนตต สากยา โกลยราชาโน โสวณณสวกาโย อปฏาปยส ฯ ตา ปน ยาเน อารยห คจฉนตห สตถร [ จ. ว. ท. ๓๒๐-๑ ส. ต. ๔๓๙ ]


อคารโว กโต โหตต เอกปณณาสโยชนก มคค ปทสาว ปฏปชชส ฯ ราชาโนป ปรโต จ ปจฉโต จ อารกข สวทหาเปตวา ตณฑลสปปเตลาทน สกฏาน ปเรตวา คตคตฏาเน อาหาร ปฏยาเทถาต ปรเส เปสยส ฯ สเนห๑ ปาเทหต ตาส ห สขมาลตตา ปาเทส เอโก โผโฏ อฏเต เอโก ภชชต อโภ ปาทา กฏกฏ สมปรกณณา วย หตวา อทธมาตา เตน วตต สเนห ปาเทหต ฯ พหทวารโกฏเกต ทวารโกฏกสส พห ฯ กสมา ปเนว ตาต ฯ เอว กรสสา อโหส อห ตถาคเตน อนน าตา สยเมว ปพพชชาเวส อคคเหส เอว คหตภาโว จ ปน เม สกลชมพทเป ปากโฏ ชาโต สเจ สตถา ปพพชช อนชานสสต อจเจต กสล สเจ นานชานสสต มหต ครหา ภวสสตต วหาร ปวสต อสกโกนต โรทมานา อฏาส ฯ กนน ตว โคตมต กนน ราชกลาน วปตต อปปนนา เกน น ตว การเณน เอว ววณณภาว ปตตา สเนห ปาเทห ฯ เป ฯ ตาต ฯ [๒๙๓] อ เนป ปรยาเยนาต อ เนป การเณน ฯ อาปาทกาต สวฑฒกา ฯ ตมหาก หตถปาเทส หตถปาทกจจ อสาเธนเตส หตเถ จ ปาเท จ วฑเฒตวา ปฏชคคกาต อตโถ ฯ โปสกาต ทวสสส เทว ตโย วาเร นหาเปตวา ๑. สพพตถ สเนหต ปาโ ยตตตโรว ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๒๑-๓ ส. ต. ๔๓๙ ]


โยเชตวา ปาเยตวา ตมเห โปเสส ฯ ถ ปาเยสต นนท- กมาโร กร โพธสตตโต กตปาเหเนว ทหรตโร ฯ ตสม ชาเต มหาปชาปต อตตโน ปตต ธาตน ทตวา สย โพธสตตสส ธาตกจจ สาธยมานา อตตโน ถ ปาเยส ฯ ต สนธาย เถโร เอวมาห ฯ สาธ ภนเตต พหปการาตอาทห ตสสา คณ กเถตวา ปน ปพพชช ยาจนโต เอวมาห ฯ สตถาป อตถโย นาม ปรตตสตตา๑ เอกยาจตมตเตเยว ปพพชชาย อน าตาย น มม สาสน คร กตวา คณหสสนตต ตกขตต ปฏกขปตวา อทาน คร กตวา คาหาเปตกามตาย สเจ อานนท มหาปชาปต โคตม อฏ ครธมเม ปฏคคณหาต สาวสสา โหต อปสมปทาตอาทมาห ฯ [๒๙๔] ตตถ สาวสสาต สาเอว อสสา ปพพชชาป อปสมปทาป โหต ฯ ตทหปสมปนนสสาต ตทวสมป อปสมปนนสส ฯ อภวาทน ปจจฏาน อ ชลกมม สามจกมม กาตพพนต มานาตมาน อกตวา ป จปปตฏ เตน อภวาทน อาสนา วฏาย ปจจคคมนวเสน ปจจฏาน ทส นเข สโมธาเนตวา อ ชล- กมม อาสนป าปนวชนาทก อนจฉวกกมมสงขาต สามจ- กมม จ กตตพพ ฯ อภกขเก อาวาเสต ยตถ วสนตยา อนนตราเยน โอวาทตถาย อปสงกมนารเห าเน โอวาททายโก ๑. ม. ปรตตสทธา ฯ อ ตถ ปน ปรตตป าตป ทสสต ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๒๓ ส. ต. ๔๓๙ ]


อาจรโย นตถ อย อภกขโก อาวาโส นาม เอวรเป อาวาเส วสส น อปคนตพพ ฯ อนวฑฒมาสนต อนโปสถก ฯ โอวาท- ปสงกมนนต โอวาทตถาย อปสงกมน ฯ ทฏเนาต จกขนา ทฏเน ฯ สเตนาต โสเตน สเตน ฯ ปรสงกายาต ทฏสต- วเสน ปรสงกเตน ฯ ครธมมนต ครก สงฆาทเสสาปตต ฯ ปกขมานตตนต อนนาน ปณณรส ทวสาน มานตต ฯ ฉส ธมเมสต วกาลโภชนจฉฏเส สกขาปเทส ฯ สกขตสกขายาต เอกสกขมป อขณฑ กตวา ปรตสกขาย ฯ น อกโกสตพโพ น ปรภาสตพโพต ทสนน อกโกสวตถน อ ตเรน อกโกส- วตถนา น อกโกสตพโพ ภยปทสนาย๑ กายจ๓ ปรภาสาย๒ น ปรภาสตพโพ ฯ โอวโฏ ภกขนน ภกขส วจนปโถต โอวาทานสาสนธมมกถาสงขาโต วจนปโถ ภกขนน ภกขส วารโต ปหโต ฯ น ห ภกขนยา โกจ ภกข โอวทตพโพ วา อนสาสตพโพ วา ฯ ภนเต โปราณกตเถรา อท จท จ วตต ปรยสต เอว ปน ปเวณวเสน กเถต วฏฏต ฯ อโนวโฏ ภกขนนต ภกขน ปน ภกขนส วจนปโถ อนวารโต ยถารจยา โอวทนต อนสาสนต ธมมกถ กเถนตต อยเมตถ สงเขโป ฯ วตถารโต ปเนสา ครธมมกถา มหาวภงเค วตตนเยเนว เวทตพพา ฯ ๑. ม. ภสสปรมปราย ฯ ๒. ม. ภาสาย ฯ ทสสมานปาา ปน ยตตตรา โหนต ฯ ๓. ยายกายจต ภเวยย ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๒๓-๔ ส. ต. ๔๓๙ ]


[๒๙๕] อเม ปน อฏ ครธมเม สตถ สนตเก อคคเหตวา เถเรน อตตโน อาโรจยมาเน สตวา มหาปชาปตยา ตาวมหนต โทมนสส ขเณน ปฏปปสสมภ ฯ อโนตตตทหโต อาหเตน สตทกสส ฆฏสเตน มตถเก ปรสตตา วย วคตปรฬาหา อตต- มนา หตวา ครธมมปฏคคหเณน อปปนน ปตปาโมชช อาวกโรนต เสยยถาป ภนเตตอาทก อทาน อทาเนส ฯ [๒๙๖] ตตถ ทหโรต ตรโณ ฯ ยวาต โยพพ ภาเว โต ฯ มณฑนกชาตโกต อลงการกสภาโว ฯ ตตถ โกจ ตรโณป ยวา น โหต ยถา อตตรโณ ฯ โกจ ยวาป มณฑนกชาตโก น โหต ยถา อปสนตสภาโว อาลสยพยสนา- ทห วา อภภโต ฯ อธ ปน ทหโร เจว ยวา จ มณฑนก- ชาตโก จ อธปเปโต ฯ ตสมา เอวมาห ฯ อปปลาทน โลกสมมตตตา วตตาน ฯ อโต ปร ย วตตพพ ต อฏกถาย ทสสตเมว ฯ [๒๙๗] ตตถ มาตคามสส ปพพชตตตาต อท ป จวสสสตโต อทธ อฏตวา ป จสเยว วสสสเตส สทธมมฏ ตยา การณนทสสน ฯ ปฏสมภทปปเภทปปตตขณาสววเสเนว วตตนต เอตถ ปฏสมภทปปตตขณาสวคคหเณน ฌานานป คหตาเนว โหนต ฯ น ห นชฌานกาน สพพปปการา สมปตต อชฌตต คณ ปเทส วตต ฯ สกขวปสสกขณาสววเสน วสสสหสสนต- [ จ. ว. ท. ๓๒๔-๗ ส. ต. ๔๓๙ ]


อาทนา จ ย วตต ต ขนธกภาณกาน มเตน วตตนต เวทตพพ ฯ ทฆนกายฏกถาย ปน เอว วตต ปฏสมภทปปตเตห วสสสหสส อฏาส ฉฬภ เห วสสสหสส เตวชเชห วสสสหสส สกขวปสสเกห วสสสหสส ปาฏโมกเขน วสสสหสส อฏาสต ฯ องคตตรนกายฏกถายมป พทธาน ปรนพพานโต วสสสหสสเมว ปฏสมภทา นพพตเตต สกโกนต ตโต ปร ฉ อภ า ตโต ตาป นพพตเตต อสกโกนตา ตสโส วชชา นพพตเตนต คจฉนเต คจฉนเต กาเล ตาป นพพตเตต อสกโกนตา สกขวปสสกา โหนต เอเตเนว อปาเยน อนาคามโน สกทาคามโน โสตาปนนาต วตต ฯ สยตต- นกายฏกถาย ปน ปมโพธย ภกข ปฏสมภทปปตตา อเหส อถ กาเล คจฉนเต ปฏสมภทา ปาปณต น สกขส ฉฬภ า อเหส ตโต ฉฬภ า ปตต อสกโกนตา ตสโส วชชา ปาปณส อทาน กาเล คจฉนเต ตสโส วชชา ปาปณต อสกโกนตา อาสวกขยมตต ปาปณสสนต ตมป อสกโกนตา อนาคามผล ตมป อสกโกนตา สกทาคามผล ตมป อสกโกนตา โสตาปตตผล คจฉนเต กาเล โสตาปตตผลมป ปตต น สกขสสนตต วตต ฯ ยสมา เจต สพพ อ ม - ปฏวรทธ ตสมา เตส เตส ภาณกาน มตเมว อาจรเยน ตตถ ตตถ ทสสตนต คเหตพพ ฯ อ ถา ห อาจรยสเสว [ จ. ว. ท. ๓๒๗ ส. ต. ๔๔๐ ]


ปพพาปรวโรธปปสงโค สยาต ฯ ตานเยวาต ตานเยว ป จ วสสสหสสาน ฯ ปรยตตมลก สาสนนต อาห นห ปรยตตยา อสต ปฏเวโธ อตถตอาท ฯ ปรยตตยา ห อนตรหตาย ปฏปตต อนตรธายต ปฏปตตยา อนตรหตาย อธคโม อนตรธายต ฯ กการณา ฯ อย ห ปรยตต ปฏปตตยา ปจจโย โหต ปฏปตต อธคมสส ฯ อต ปฏปตตโตป ปรยตตเยว ปมาณ ฯ ตตถ ปฏเวโธ จ ปฏปตต จ โหตป น โหตป ฯ เอกสม ห กาเล ปฏเวธกรา ภกข พห โหนต ฯ น เอส ภกข ปถชชโนต องคล ปสาเรตวา ทสเสตพโพ โหต ฯ อมสมเยว ทเป เอกวาร ปถชชนภกข นาม นาโหส ฯ ปฏปตตปรกาป กทาจ พห โหนต กทาจ อปปา ฯ อต ปฏเวโธ จ ปฏปตต จ โหตป น โหตป ฯ สาสนฏ ตยา ปน ปรยตตเยว ปมาณ ฯ ปณฑโต ห เตปฏก สตวา เทวป ปเรต ฯ ยถา อมหาก โพธสตโต อาฬารสส สนตเก ป จาภ า สตต จ สมาปตตโย นพพตเตตวา เนวส านาส ายตน- สมาปตตยา ปรกมม ปจฉ ฯ โส น ชานามต อาห ฯ ตโต อททกสส สนตก คนตวา อธคตวเสส สสนทตวา เนวส า- นาส ายตนสส ปรกมม ปจฉ ฯ โส อาจกข ฯ ตสส วจนสมนตรเมว มหาสตโต ต สมปาเทส ฯ เอวเมว ป วา ภกข ปรยตต สตวา เทวป ปเรต ฯ ตสมา ปรยตตยา ตาย [ จ. ว. ท. ๓๒๗ ส. ต. ๔๔๐ ]


สาสน ต โหต ฯ ยถาป มหโต ตฬากสส ปาฬยา ถราย อทก น สสตต น วตตพพ อทเก สต ปทมาทน ปปผาน น ปปผสสนตต น วตตพพ ฯ เอวเมว มหาตฬากสส ถรปาฬสทเส เตปฏเก พทธวจเน สต มหาตฬาเก อทกสทสา ปฏปตตปรกา กลปตตา นตถต น วตตพพ เตส สต มหา- ตฬาเก ปทมาทน ปปผาน วย โสตาปนนาทโย อรยปคคลา นตถต น วตตพพ ฯ เอว เอกนตโต ปรยตตเยว ปมาณ ฯ ปรยตตยา อนตรหตายาต เอตถ ปรยตตต เตปฏก พทธวจน สาฏกถา ปาล ฯ ยาว สา ตฏต ตาว ปรยตต ปรปณณา นาม โหต ฯ คจฉนเต คจฉนเต กาเล กลยคราชาโน อธมมกา โหนต ฯ เตส อธมมเกส เตสมป อมจจาทโย อธมมกา โหนต ฯ ตโต รฏชนปทวาสโนต เอเตส อธมมกตาย น เทโว สมมา วสสต ฯ ตโต สสสาน น สมปชชนต ฯ เตส อสมปชชนเตส ปจจยทายกา ภกขสงฆสส ปจจเย ทาต น สกโกนต ฯ ภกข ปจจเยห กลมนตา อนเตวาสเก สงคเหต น สกโกนต ฯ คจฉนเต คจฉนเต กาเล ปรยตต ปรหายต ฯ อตถวเสน ธาเรต น สกโกนต ปาลวเสเนว ธาเรนต ฯ ตโต กาเล คจฉนเต ปาลมป สกล ธาเรต น สกโกนต ฯ ปม ห อภธมมปฏก ปรหายต ฯ ปรหายมาน มตถกโต ปฏาย ปรหายต ฯ ปมเมว ห มหาปกรณ ปรหายต ฯ ตสม [ จ. ว. ท. ๓๒๗ ส. ต. ๔๔๐ ]


ปรหเน ยมก กถาวตถ ปคคลป ตต ธาตกถา วภงโค ธมมสงคโหต เอว อภธมมปฏเก ปรหเน มตถกโต ปฏาย สตตนตปฏก ปรหายต ฯ ปม ห องคตตรนกาโย ปรหายต ฯ ตสมป ปม เอกาทสนปาโต ทสกนปาโต ฯเปฯ ตโต เอกนปาโตต เอว องคตตเร ปรหเน มตถกโต ปฏาย สยตต- นกาโย ปรหายต ฯ ปม ห มหาวคโค ปรหายต ตโต สฬายตนวคโค ขนธยวคโค นทานวคโค สคาถาวคโคต เอว สยตตนกาเย ปรหเน มตถกโต ปฏาย มชฌมนกาโย ปรหายต ฯ ปม ห อปรปณณาสโก ปรหายต ฯ ตโต มชฌมปณณาสโก ตโต มลปณณาสโกต เอว มชฌมนกาเย ปรหเน มตถกโต ปฏาย ทฆนกาโย ปรหายต ฯ ปม ห ปาฏยวคโค ปรหายต ตโต มหาวคโค ตโต สลกขนธวคโคต เอว ทฆนกาเย ปรหเน สตตนตปฏก ปรหน นาม โหต ฯ วนยปฏเกน สทธ ชาตกเมว ธาเรนต ฯ วนยปฏก ห ลชชโน ธาเรนต ฯ ลาภกามา ปน สตตนเต กถเตป สลลกเขนตา นตถต ชาตกเมว ธาเรนต ฯ คจฉนเต กาเล ชาตกป ธาเรต น สกโกนต ฯ อถ เนส ปม เวสสนตรชาตก ปรหายต ฯ ตโต ปฏโลมกกเมน ปณณกชาตก มหานารทกสสปนต ปรโยสาเน อปณณกชาตก ปรหายต ฯ วนยปฏกเมว ธาเรนต ฯ คจฉนเต กาเล ตมป มตถกโต ปฏาย ปรหายต ฯ ปม ห ปรวาโร [ จ. ว. ท. ๓๒๗ ส. ต. ๔๔๐ ]


ปรหายต ฯ ตโต ขนธโก ภกขนวภงโค มหาวภงโคต อนกกเมน อโปสถกขนธกมตตเมว ธาเรนต ฯ ตทาป ปรยตต อนนตรหตาว โหต ยาว ปน มนสเสส จตปปทกา คาถาป ปวตตต ตาว ปรยตต อนนตรหตาว โหต ฯ ยทา สทโธ ปสนโน ราชา หตถกขนเธ สวณณจงโกฏกมห สหสสตถวก ปาเปตวา พทเธห กถต จตปปทก คาถ ชานนโต อม สหสส คณหตต นคเร เภร จาราเปตวา คณหณก อลภตวา เอกวาร จราปเต นาม สณนตาป โหนต อสณนตาปต ยาวตตย จาราเปตวา คณหณก อลภตวา ราชปรสา สหสสตถวก ปน ราชกล ปเวเสนต ฯ ตทา ปรยตต อนตรหตา นาม โหต ฯ จร ปวตตสสตต ปร- ยตตยา อนตรหตายป ลงคมตต อทธาน ปวตตสสต ฯ กถ ฯ คจฉนเต คจฉนเต ห กาเล จวรคคหณ ปตตคคหณ สมม ชน- ปสารณ อาโลกตวโลกต น ปาสาทก โหต ฯ นคคณสมณา วย อลาพปตต ภกข ปตต อคคพาหาย ปรกขปตวา อาทาย วจรนต ฯ เอตตาวตาป ลงค อนนตรหตเมว โหต ฯ คจฉนเต ปน กาเล อคคพาหโต โอตาเรตวา หตเถน วา สกกาย วา โอลมพตวา วจรนต ฯ จวรป รชนสารปป อกตวา โอฏฏ ก- วณณ กตวา วจรนต ฯ คจฉนเต กาเล รชนป น โหต ฯ ทสจฉนทน โอวฏฏกวชฌน กปปมตต จ กตวา วล เชนต ฯ ปน โอวฏฏก วชฌตวา กปป น กโรนต ฯ ตโต อภยป [ จ. ว. ท. ๓๒๗ ส. ต. ๔๔๐ ]


อกตวา ทสา เฉตวา ปรพพาชกา วย วจรนต ฯ คจฉนเต กาเล โก อมนา อมหาก อตโถต ขททก กาสาวขณฑ หตเถ วา ควาย วา พนธนต เกเสส วา อลลยาเปนต ฯ ทารภรณ กโรนตา กสตวา วปตวา ชวต กปเปตวา วจรนต ฯ ตทา ทกขณ เทนโต ชโน สงฆ อททสส เอเตสป เทต ฯ อท สนธาย ภควตา วตต ภวสสนต โข ปนานนท อนาคตมทธาน โคตรภโน กาสาวกณา ทสสลา ปาปธมมา เตส ทสสเลส สงฆ อททสส ทาน ทสสนต ตทาปห อานนท สงฆคต ทกขณ อสงเขยย อปปเมยย วทามต๑ ฯ ตโต คจฉนเต กาเล นานาวธาน กมมาน กโรนตา ปป โจ เอส ก อมนา อมหากนต กาสาวขณฑ ฉนทตวา อร เ ขปนต ฯ เอตสม กาเล ลงค อนตรหต นาม โหต ฯ กสสปทสพลสส กร กาลโต ปฏาย โยนกาน เสตกาน ปารปตวา จรณ จารตต ชาต ฯ เอว ปรยตตยา อนตรหตาย ลงคมตต จร ปวตตสส- ตต เวทตพพ ฯ [๒๙๘] ยทคเคนาต ย ทวส อาท กตวา ฯ ตทาวาต ตสมเยว ทวเส ฯ อน ตตยาต อน าย ฯ เอกาห ภนเต อานนท ภควนต วร ยาจามต เอวเมว โข อห ภนเต อานนท อเม อฏ ครธมเม ปฏคคณหาม ยาวชว อนตกกมนเยต ๑. ม. อ. ๑๔/๔๖๐.

[ จ. ว. ท. ๓๒๗ ส. ต. ๔๔๐ ]


ปฏชานตวา อทาน กสมา วร ยาจตต เจ ฯ ปรปวาทววช- ชนตถ ฯเอว ห เกจ วเทยย มหาปชาปตยา ปม สมปฏจฉตตตา ภกขน ภกขนน จ ยถาวฑฒ อภวาทน นาโหส สา เจ วร ยาเจยย ภควา อนชาเนยยาต ฯ [๒๙๙] สราคายาต สราคภาวาย กามราคภวราคปรพรห- นาย ฯ สโยคายาต วฏเฏ สโยชนตถาย ฯ อาจยายาต วฏฏสส วฑฒนตถาย ฯ มหจฉตายาต มหจฉภาวาย ฯ อสนตฏ ตายาต อสนตฏ ภาวาย ฯ สงคณกายาต กเลสสงคณ คณสงคณ- วหาราย ฯ โกสชชายาต กสตภาวาย ฯ ทพภรตายาต ทปโปส- ตาย ฯ วราคายาต สกลวฏฏโต วรชชนตถาย ฯ วสโยคายาต กามภวาทห วสยชชนตถาย ฯ อปจยายาต สพพสสาป วฏฏสส อปจยตถาย ฯ นพพานายาต อตโถ ฯ อปปจฉตายาต ปจจยป ปจฉตาทวเสน สพพโส อจฉาปคมาย ฯ สนตฏ ตายาต ทวา- ทสวธสนตฏ ภาวาย ฯ ปวเวกายาต ปววตตภาวาย กายวเวกาท- ตทงควเวกาทวเวกสทธยา ฯ วรยารมภายาต กายกสส เจว เจตสกสส จ วรยสส ปคคณหณตถาย ฯ สภรตายาต สขโปสนตถาย ฯ เอว โย ปรยตตธมโม อคคหณ ธารณ ปรปจฉา- มนสการวเสน โยนโส ปฏปชชนตสส สราคาทภาวปรวชชนสส การณ หตวา วราคาทภาวาย สวตตต เอกสโต เอโส ธมโม เอโส วนโย สมมเทว อปายาทส อปตนวเสน ธารณโต กเลสาน [ จ. ว. ท. ๓๒๗-๓๑ ส. ต. ๔๔๐ ]


วนยนโต สตถ สมมาสมพทธสส โอวาทานสฏ ภาวโต เอต สตถสาสนนต ธาเรยยาส ชาเนยยาส อวพชเฌยยาสต อตโถ ฯ อมสม สตเต ปมวาเรน วฏฏ ทตยวาเรน ววฏฏ กถต ฯ [๓๐๐] วมาเนตวาต อปรชฌตวา ฯ กมมปปตตาโยปต กมมารหาป ฯ อาปตตคามนโยปต อาปตตอาปนนาโยป ฯ วตตนเยเนว กาเรตพพต อาปชชนตต ตถากรณสส ปฏกขตตตตา ทกกเฏน กาเรตพพ อาปชชนต ฯ [๓๐๑] เทว ตสโส ภกขนหต ทวห ตห ภกขนห ฯ น อาโรเจนตต ปาฏโมกขทเทสกสส น อาโรเจนต ฯ น ปจจาหรนตต ภกขนน น ปจจาหรนต ฯ วเสสกนต ปตตภงค๑ ฯ เตน จ ภกข นมนเตตพโพต สามจทสสนเมต ฯ น ปน อนมนตยา อาปตต ฯ [๓๐๒] ตโย นสสยาต เสนาสนนสสย อปเนตวา อปเร ตโย นสสยา ฯ รกขมลเสนาสน ห สา น ลภต ฯ อนวาท เปนตต อสสรย ปวตเตนต ฯ ภกขทเตน อปสมปาเทนตต ภกขเยว ทโต ภกขทโต เตน ภกขทเตน ภกขทต กตวา อปสมปาเทนตต อตโถ ฯ น สมมตต นปปโหต ฯ นวกมมนต นวกมม กตวา เอตตกาน วสสาน วสตต อปโลเกตวา สงฆกภมทาน ฯ สนนสนนคพภาต ปตฏ ตคพภา ฯ ปพพชชป น ๑. ม. วตตภงค ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๔๓-๗๓ ส. ต. ๔๔๒-๕ ]


ลภตต ตตถายตนสงกนตาย อภพพภาวปคมนโต น ลภต ฯ อท อททสส อน าต วฏฏตต เอกโต วา อภโต วา อวสสเว สตป อททสส อน าตตตา วฏฏต ฯ เสสเมตถ ปาลโต อฏกถาโต จ สว เยยเมวาต ฯ ภกขนกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ---------


ป จสตกกขนธกวณณนา [๓๐๓] ป จสตกกขนธเก ฯ ปาวาย กสนารนต ปาวานคเร ปณฑาย จรตวา กสนาร คมสสามต อทธานมคคปฏปนโน ฯ มนทารวปปผ คเหตวาต มหาปาฏปปมาณ ปปผ อาคนตก- ทณฑเก เปตวา ฉตต วย คเหตวา ฯ อททส โขต อาคจฉนต ทรโตว อททส ฯ ทสวา จ ปน ปจฉสสาม น ภควโต ปวตตนต จตต อปปาเทตวา สเจ โข ปน นสนนโกว ปจฉสสาม สตถร อคารโว กโต ภวสสตต อฏหตวา ตฏานโต อปกกมม ฉนทนโต นาคราชา มณจมม วย ทสพลทตตย เมฆวณณ ปสกลจวร ปารปตวา ทสนขสโมธาน- สมชชล อ ชล สรสม ปตฏาเปตวา สตถร กเตน คารเวน อาชวกสส อภมโข หตวา อปาวโส อมหาก สตถาร ชานาสต อาห ฯ ก ปน สตถ ปรนพพาน ชานนโต ปจฉ อชานนโตต ฯ อาวชชนปฏพทธ ขณาสวาน ชานน อนาวชชตตตา ปเนส อชานนโต ปจฉต เอเก ฯ เถโร สมาปตตพหโล รตตฏาน- ทวาฏาน เลณ มณฑปาทส นจจ สมาปตตผเลเนว ยาเปต ฯ กลสตกมป๑ คาม ปวสตวา ทวาเร สมาปชชตวา สมาปตตโต วฏ โตว ภกข คณหาต ฯ เถโร กร อมนา ปจฉเมน ๑. ม. กลสนตกมป ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๗๙ ส. ต. ๔๔๖ ]


อตตภาเวน มหาชนานคคห กรสสาม เย มยห ภกข วา เทนต คนธมาลาทห วา สกการ กโรนต เตส ต มหปผล โหตต เอว กโรต ฯ ตสมา สมาปตตพหลตาย น ชาน ฯ อต อชานนโตว ปจฉต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ น เหตถ อชานนการณ อตถ ฯ อภลกขต สตถ ปรนพพาน อโหส ทสสหสสโลกธาตกมปนาทห นมตเตห ฯ เถรสส ปน ปรสาย เกหจ ภกขห ภควา ทฏปพโพ เกหจ น ทฏปพโพ ฯ ตตถ เยห ทฏปพโพ เตป ปสสตกามาว ฯ เยหป อทฏปพโพ เตป ปสสตกามาว ฯ ตตถ เยห น ทฏปพโพ เต อตทสสน- กามตาย คนตวา กห ภควาต ปจฉนตา ปรนพพโตต สตวา สณาเรต๑ น สกขสสนต จวร ฉฑเฑตวา ปตต ฉฑเฑตวา เอกวตถา วา ทนนวตถา วา อราน ปฏปสนตา ปโรทสสนต ฯ ตตถ มนสสา มหากสสเปน สทธ อาคตปสกลกา สยมป อตถโย วย โรทนต เต ก อมเห สมสสาเสนต มยห โทส ทสสนต อท ปน ส มหาร อธ ยถา ตถา โรทนเตส โทโส นตถ ปรมตร สตวา นาม โสโกป ตนโก โหตต ภกขน สตปปาทลาภตถ ชานนโตว ปจฉ ฯ อชช สตตาหปรนพพโตต อชชทวสโต ปฏโลมโต สตตเม อหน ปรนพพโต ฯ ตโต เม อทนต ตโต สมณสส โคตมสส ปรนพพตฏานโต ฯ อวต- ๑. อ ตถป อทโสว ปาโ ทสสต ฯ สนธาเรตนต ม เ ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๗๙ ส. ต. ๔๔๖ ]


ราคาต ปถชชนา เจว โสตาปนนสกทาคามโน จ ฯ เตส ห โทมนสส อปปหน ฯ ตสมา เตป พาหา ปคคยห กนทนต อโภ หตเถ สเส เปตวา โรทนต ฯ ฉนนปาตว ปตนตต๑ ฉนนาน ปาโต วย ฉนนปาโต ต ฉนนปาต ฯ ภาวนปสก- นทเทโสย ฯ มชเฌ ฉนนา วย หตวา ยโต วา ตโต วา ปตนตต อตโถ ฯ อาวฏฏนตต อามขภาเวน๒ วฏฏนต ยตถ ปตตา ตโต กตปยรตนฏาน วฏฏนวเสเนว คนตวา ปน ยถาปตตเมว าน วฏฏนวเสน อาคจฉนต ฯ ววฏฏนตต ยตถ ปตตา ตโต วนวฏฏนต ฯ ปตตฏานโต ปรภาค วฏฏมานา คจฉนตต อตโถ ฯ อปจ ปรโต วฏฏน อาวฏฏน ฯ ปสสโต จ ปจฉโต จ วฏฏน ววฏฏน ฯ ตสมา เทว ปาเท ปสาเรตวา สก ปรโต สก ปจฉโต สก วามโต สก ทกขณโต สมปร- วฏฏมานาป อาวฏฏนต ววฏฏนตต วจจนต ฯ วตราคาต ปหนโทมนสสา อฏานฏเส นพพการตาย สลาถมภสทสา อนาคาม- ขณาสวา ฯ กาม ห โทมนสเส อสตป เอกจโจ ราโค โหตเยว ฯ ราเค ปน อสต โทมนสสสส อสมภโวเยว ตเทกฏ- ภาวโตต ราคปปหาเนน ปหนโทมนสสา วตตา น ขณาสวาเอว ฯ สพเพเหว ปเยหตอาทส ปยายตพพโต ปเยห มนวฑฒนโต มนาเปห มาตาปตาภาตาอาทเกห ฯ นานาภาโวต ชาตยา ๑. ปาลยมปน ฉนนปาทาว ปตนตต ทสสต ฯ ๒. ม. อภมขภาเวน ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๘๐ ส. ต. ๔๔๖ ]


นานาภาโว ฯ ชาตอนรปคมเนน๑ วสสภาโว อสมพนธภาโวต อตโถ ฯ วนาภาโวต มรเณน วนาภาโว ฯ จตยา เตน อตตภาเวน อปนปปวตตนโต วปปโยโคต อตโถ ฯ อ ถาภาโวต ภเวน อ ถาภาโว ฯ ภวนตรคคหเณน กามา- วจรสตโต รปาวจโร โหตตอาทนา ตตถาป มนสโส เทโว โหตตอาทนา จ ปรมาการโต อ าการตาต อตโถ ฯ ตนต ตสมา ฯ กเตตถ ลพภาต กโต กห กสม นาม าเน เอตถ เอตสม ขนธปปวตเต ยนต ชาต ฯเปฯ มา ปลชชต ลทธ สกกา น สกกาเอว ตาทสสส การณสส อภาวโต ฯ อท วตต โหต ยสมา สพเพเหว ปเยห มนาเปห นานา- ภาโว ตสมา ทส ปารมโย ปเรตวาป สมโพธ ปตวาป ธมมจกก ปวตเตตวาป ยมกปาฏหารย ทสเสตวาป เทโวโรหณ กตวาป ยนต ชาต ภต สงขต ปโลกธมม ต จ ตถาคตสสาป สรร มา ปลชชต เนต าน วชชต โรทนเตนป กนทนเตนป น สกกา ต การณ ลทธนต ฯ เตน โข ปน สมเยน อาวโส สภทโท นาม วฑฒปพพชโตตอาทส ย วตตพพ ต นทานวณณนาย วตตนยเมว ฯ [๓๐๔] สมหเนยยาต อากงขมาโน สมหนต ยท อจฉต สมหเนยยาต อตโถ ฯ กสมา ปน สมหนถาต เอกเสเนว อวตวา ๑. ม. ชาตอนตรปคมเนน ฯ

[ ม. ว. ท. ๓๘๕ ส. ต. ๔๔๖ ]


อากงขมาโน สมหเนยยาต วกปปวจเนเนว ภควา เปสต ฯ มหากสสปสส าณพลสส ทฏตตา ฯ ปสสต ห ภควา สมหนถาต วตเตป สงคตกาเล กสสโป น สมหนสสตต ตสมา วกปเปเนว เปส ฯ ยท อสมหนน ทฏ ตเทว จ อจฉต อถ กสมา ภควา อากงขมาโน สมหนตต อโวจาต ฯ ตถารปปคคลชฌาสยวเสน ฯ สนต ห เกจ ขททานขททกาน สกขาปทาน สมาทาย วตตต อนจฉนตา เตส ตถา อวจจมาเน ภควต วฆาโต อปปชเชยย ต เตส ภวสสต ทฆรตต อหตาย ทกขาย ตถา ปน วตเต เตส วฆาโต น อปปช- เชยย อมหากเมวาย โทโส ยโต อมเหสเยว เกจ สมหนน น อจฉนตต ฯ เกจ สกลสส ปน สาสนสส สงฆายตตภาว- กรณตถ ตถา วตตนต วทนต ฯ ย จ ก จ สตถารา สกขาปท ป ตต ต สมณา สกยปตตยา สรสา สมปฏจฉตวา ชวต วย รกขนต ฯ ตถาห เต ขททานขททกาน สกขาปทาน อากงขมาโน สงโฆ สมหนตต วตเตป น สมหนส ฯ อ ทตถ ปรโต วย ตสส อจจเยป รกขสเยวาต สตถสาสนสส สงฆสส จ มหนตภาวทสสนตถป ตถา วตตนต ทฏพพ ฯ ตถาห อายสมา อานนโท อ เป วา ภกข กตม ปน ภนเต ขททก กตม อนขททกนต น ปจฉส สมหนชฌาสยสเสว อภาวโต ฯ เตเนว เอกสกขาปทมป อปรจจชตวา สพเพส อนคคเหตพพ- [ จ. ว. ท. ๓๘๕-๖ ส. ต. ๔๔๖ ]


ภาวทสสนตถ จตตาร ปาราชกาน เปตวา อวเสสาน ขททา- นขททกานตอาทมาหส ฯ เอว ห วทนเตห ขททานขททกา อเม นามาต อวนจฉตตตา สพเพส อนคคเหตพพภาโว ทสสโต โหต ฯ [๓๐๕] อถโข อายสมา มหากสสโป สงฆ าเปสต เอตถ ปน เกจ วทนต ภนเต นาคเสน กตม ขททก กตม อนขททกนต มลนทร า ปจฉเต ทกกฏ มหาราช ขททก ทพภาสต อนขททกนต วตตตตา นาคเสนตเถโร ขททานขททก ชาน มหากสสปตเถโร ปน ต อชานนโต สณาต เม อาวโสต- อาทนา กมมวาจ สาเวสต ฯ น ต เอว คเหตพพ ฯ นาคเสนต- เถโร ห ปเรส วาทปโถปจเฉทนตถ สงคตกาเล ธมมสงคาหก- มหาเถเรห คหตโกฏาเสส อนตมโกฏาสเมว คเหตวา มลนท- ราชาน ส าเปส ฯ มหากสสปตเถโร ปน เอกสกขาปทมป อสมหนตกามตาย ตถา กมมวาจ สาเวส ฯ ตตถ คหคตานต คหปฏสยตตานต วทนต ฯ คหส คตาน เตห าตาน คหคตานต เอว ปเนตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ ธมกาโล กาโล เอตสสาต ธมกาลก จตกธมวปสมโต ปร อปปวตตนโต ฯ อปป ตตนตอาทส นว อธมมกกตกวตต วา สกขาปท วา พนธนตา อปป ตต ป เปนต นาม ปราณสนถตวตถสม สาวตถย ภกข วย ฯ อทธมม อพพนย สาสน ทเปนตา [ จ. ว. ท. ๓๘๖-๘ ส. ต. ๔๔๖ ]


ป ตต สมจฉนทนต นาม วสสสตปรนพพเต ภควต เวสาลกา วชชปตตกา วย ฯ ขททานขททกา ปน อาปตตโย ส จจจ วตกกมนตา ยถาป ตเตส สกขาปเทส สมาทาย น วตตนต นาม อสสชปนพพสกา วย ฯ นว ปน กตกวตต วา สกขาปท วา อพนธนตา ธมมโต วนยโต สาสน ทเปนตา ขททานขททกมป จ สกขาปท อสมหนนตา อปป ตต น ป เปนต ป ตต น สมจฉนทนต ยถาป ตเตส สกขา- ปเทส สมาทาย วตตนต นาม อายสมา อปเสโน วย อายสมา ยโส กากณฑปตโต วย ฯ [๓๐๖] ภควตา โอฬารเก นมตเต กรยมาเนต เวสาล นสสาย ปาวาเล เจตเย วหรนเตน ภควตา รมณยา อานนท เวสาล รมณย อเทนเจตย รมณย โคตมเจตย รมณย สตตมพ- เจตย รมณย พหปตตเจตย รมณย สารนทเจตย รมณย ปาวาลเจตย ยสสกสสจ อานนท จตตาโร อทธปาทา ภาวตา พหลกตา ยานกตา วตถกตา อนฏ ตา ปรจตา สสมารทธา โส อากงขมาโน กปป วา ตฏเยย กปปาวเสส วา ตถา- คตสส โข อานนท จตตาโร อทธปาทา ภาวตา พหลกตา ยานกตา วตถกตา อนฏ ตา ปรจตา สสมารทธา โส อากงขมาโน อานนท ตถาคโต กปป วา ตฏเยย กปปาวเสส [ จ. ว. ท. ๓๘๘-๙๓ ส. ต. ๔๔๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (จตตโถ ภาโค) - หนาท 454 ๑วาต เอว โอฬารเก นมตเต กรยมาเน ฯ มาเรน ปรยฏ ต- จตโตต มาเรน อชโฌตถฏจตโต ฯ มาโร ห ยสส สพเพน สพพ ทวาทส วปลลาสา อปปหนา ตสส จตต ปรยฏาต ฯ เถรสส จ จตตาโร วปลลาสา อปปหนา เตนสส มาโร จตต ปรยฏาส ฯ โส ปน จตตปรยฏาน กโรนโต ก กโรตต ฯ เภรว รปารมมณ วา ทสเสต สททารมมณ วา สาเวต ตโต สตตา น ทสวา วา สตวา วา สต วสสชเชตวา ววฏมขา โหนต เตส มเขน หตถ ปเวเสตวา หทย มททต ฯ ตโต วส าว หตวา ตฏนต ฯ เถรสส ปเนส มเขน หตถ ปเวเสต ก สกขสสต เภรวารมมณ ปน ทสเสส ฯ ต ทสวา เถโร นมตโตภาส น ปฏวชฌ ฯ [๓๐๗] อชชวนกายาต ปฏโสตคามนยา ฯ รโชหรณนต รโชป ฉน ฯ น กลว คเมนตต นรตถก วนาส น คเมนต ฯ กจฉโต ลโว กลโว ฯ อนยวนาโสต วตต โหต ฯ [๓๐๘] ธมมวนยสงคตยาต วตตพเพ สงคตยา วนยปปธานตตา วนยสงคตยาต วตต ฯ วนยปปธานา สงคต วนยสงคต ฯ เสสเมตถ สว เยยเมวาต ฯ ป จสตกกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ ---------- ๑. ท. มหาวคค. ๑๐/๑๒๐ ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๙๔ ส. ต. ๔๔๗ ]


สตตสตกกขนธกวณณนา [๓๐๙] สตตสตกกขนธเก ฯ นกขตตมณสวณณาต รปย- สกขาปเทเนว ปฏกขตตมณสวณณา ฯ ตตถ มณคคหเณน สพพ ทกกฏวตถ ฯ สวณณคคหเณน สพพ ปาจตตยวตถ คหต โหต ฯ ภกขคเคนาต ภกขคณนาย ฯ [๓๑๐] อปกกเลสาต วโรจต อทตวา อปกกลฏภาวกรเณน อปกกเลสา ฯ มหกาต หม ฯ ธโม จ รโช จ ธมรโช ฯ เอตถ ปรมา ตโย อสมปตตอปกกเลสา ฯ ราห ปน สมปตต- อปกกเลสวเสน กถโตต เวทตพโพ ฯ สมณพราหมณา น ตปนต น ภาสนต น วโรจนตต คณปตาเปน๑ น ตปนต คโณกาเสน น ภาสนต คณวโรจเนน น วโรจนต ฯ สราเมรย- ปานา อปปฏวรตาต ป จวธาย สราย จตพพธสส จ เมรยสส ปานโต อวรตา ฯ อวชชานวตาต อวชชาย นวารตา ปหตา ฯ ปยรปาภนนทโนต ปยรป สาตรป อภนนทมานา ตสสมานา ฯ สาทยนตต คณหนต ฯ อวททสต อนธพาลา ฯ สรชาต สกเลส- รชา ฯ มคาต มคสทสา ฯ ตสม ตสม วสเย ภเว วา เนตต เนตต ฯ ตณหาเยต อธวจน ฯ ตาย สห วตตนตต สเนตตกา ฯ [๓๑๑] ต ปรส เอตทโวจาต ตสส กร เอว อโหส กล- ๑. ม. คณปกาเสน ฯ

[ จ. ว. ท. ๓๘๖-๔๐๐ ส. ต. ๔๔๘ ]


ปตตา ปพพชนตา ปตตทาร เจว ชาตรปรชต จ ปหาเยว ปพพชนต น จ สกกา ย ปหาย ปพพชตา๑ ต เอเตห คเหตนต นยคคาเห ตวา เอต มา อยยาตอาทวจน อโวจ ฯ เอกเสเนตนต เอต ป จกามคณกปปน อสสมณธมโม อสกย- ปตตยธมโมต เอกเสน ธาเรยยาส ฯ ตณนต เสนาสนจฉทน ตณ ฯ ปรเยสตพพนต ตณจฉทเน วา อฏกจฉทเน วา เคเห ปลชชนเต เยห ต การต เตส สนตก คนตวา ตมเหห การต เสนาสน โอวสสต น สกกา ตตถ วสตนต อาจกข- ตพพ ฯ มนสสา สกโกนตา กรสสนต อสกโกนตา ตมเห วฑฒก คเหตวา การาเปถ มย เต ส าเปสสามาต วกขนต ฯ เอว วตเต กาเรตวา เตส อาจกขตพพ ฯ มนสสา วฑฒกน ทาตพพ ทสสนต ฯ สเจ อาวาสสามกา นตถ อ เสป ภกขาจารวตเตน อาโรเจตวา กาเรต วฏฏต ฯ อม สนธาย ปรเยสตพพนต วตต ฯ ทารนต เสนาสเน โคปานส- อาทส ปลชชมาเนส ตทตถาย ทาร ปรเยสตพพ ฯ สกฏนต คหวกฏ วา ตาวกาลก วา กตวา สกฏ ปรเยสตพพ ฯ น เกวล จ สกฏเมว อ ป วาสผรสกททาลาท อปกรณ เอว ปรเยสต วฏฏต ฯ ปรโสต หตถกมมวเสน ปรโส ปรเยสตพโพ ฯ ยงก จ ห ปรส หตถกมม อาวโส ทสสสต ๑. ม. น จ สกกา อปปหาย ปพพชต ฯ

[ จ. ว. ท. ๔๐๑-๒ ส. ต. ๔๘๘ ]


วตวา ทสสาม ภนเตต วตเต อท จท จ กโรหต ย อจฉต ต กาเรต วฏฏต ฯ น เตววาห เกนจ ปรยาเยนาต ชาตรปรชต ปนาห เกนจป การเณน ปรเยสตพพนต น วทาม ฯ ปาปก กตนต อสนทร กต ฯ [๓๑๒] อโหคงโคต ตสส ปพพตสส นาม ฯ ปฏกจเจว คจเฉยยนต ยตถ ต อธกรณ วปสเมต ภกข สนนปตนต ตตถ ปมเมว คจเฉยย ฯ สมภาเวสนต ปาปณส ฯ อโลณก ภวสสตต อโลณก ภตต วา พย ชน วา ภวสสต ฯ อสตาต สพพสมภารสชชตา ฯ อสตตาต วา ปาโ ฯ [๓๑๓] อชชวสต นาว อารยห ปฏโสเตน คจฉส ฯ ปาจนกาต ปาจนเทสวาสโน ฯ นน ตว อาวโส วฑโฒ วสตวสโสสต นน ตว อาวโส วสตวสโส น นสสยปฏพทโธ กสมา ต เถโร ปณาเมตต ทเปนต ฯ ครนสสย คณหามาต ก จาป มย มหลลกา เอต ปน เถร คร กตวา วสสสามาต อธปปาโย ฯ [๓๑๔] เมตตาย รปาวจรสมาธมตตภาวโต กลลกวหาเรนาต วตต ฯ ขททเกน วหาเรนาต อตโถ ฯ ขททกตา จสส อคมภร- ภาวโตต อาห อตตานวหาเรนาต ฯ ส ตาวหาเรนาต ส ตา- มเขน อธคต ผลสมาปตต สนธาย วตต ฯ [๓๑๕] สตตวภงเคต ปทภาชนเย ฯ เตน สทธนต ปเร ปฏคคหตโลเณน สทธ ฯ น ห เอตถ ยาวชวก ตทหปฏคคหตนต [ จ. ว. ท. ๔๐๒-๑๕ ส.ต. ๔๔๘ ]


กปปต สงคโลณกปโปต เอตถ วตตสงคโลณ สนธาย วตต ฯ ต ห ปเร ปฏคคเหตวา สงเคน ปรหฏ น ตทหปฏคคหต ฯ ยาวกาลกเมว ตทหปฏคคหตนต สงคโลเณน มสเสตวา ภ ชตพพ อโลณามส สนธาย วตต ฯ อโปสถสยตเตต อโปสถปฏสยตเต ฯ อโปสถกขนธเกต วตต โหต ฯ อตสรณ อตสาโร อตกกโม ฯ วนยสส อตสาโร วนยาตสาโร ฯ ต ปมาณ กโรนตสสาต ทสาย สทธ นสทเน ย ปมาณ วตต ทสาย วนา ต ปมาณ กโรนตสส ฯ เสสเมตถ สว เยยเมว ฯ สตตสตกกขนธกวณณนา นฏ ตา ฯ [๓๑๖] ทววคคสงคหาต จลลวคคมหาวคคสงขาเตห ทวห วคเคห สงคหตา ฯ ทวาวสตปปเภทกาต มหาวคเค ทส จลลวคเค ทวาทสาต เอว พาวสตปปเภทา ฯ สาสเนต สตถ สาสเน ฯ เย ขนธกา วตตาต โยเชตพพนต ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย จลลวคควณณนา นฏ ตา ฯ -------- [ จ. ว. ท. ๔๑๙-๒๒ ส. ต. ๔๔๘-๕๑ ]


ปรวารวณณนา -------- [๓๑๗] วสทธปรวารสสาต สพพโส ปรสทธขณาสวปร- วารสส ฯ ธมมกขนธกสรรสสาต สล สมาธ ป า วมตต วมตต- าณทสสนสงขาตธมมกขนธสรรสส สาสเนต สมพนโธ ฯ ตสสาต ปรวาโรต โย สงคห อารฬโห ตสส ฯ ปพพาคต นยนต ปพเพ อาคต วนจฉย ฯ มหาวภงเค โสฬสมหาวารวณณนา [๓๑๘] ปกตตถปฏนทเทโส ตสทโทต ตสส ภควตาตอาทห ปเทห สมานาธกรณภาเวน วตตตถสส ยาย วนยป ตตยา ภควา ปกโต อธกโต สปากโฏ จ ต วนยป ตต สทธ ยาจนาย อตถภาเวน ทสเสนโต โย โส ฯ เป ฯ วนยป ตต ป เปสต อาห ฯ ตตถ วนยป ตตนต วนยภต ป ตต ฯ ชานตา ปสสตาต อเมส ปทาน วนยสส อธกตตตา ตตถ วตตนเยน ตาว อตถ โยเชตวา อทาน สตตนตนเยน ทสเสนโต สตป าณทสสนสททาน ป าเววจนภาเว เตน เตน วเสเสน เตส [ ปรวาโร องเก ๑ ส. ต. ๔๕๓ ]


เตส วสยวเสสปปวตตทสสนตถ๑ วชชาตตยวเสน อภ านาวรณ- าณวเสน สพพ ตาณมสจกขวเสน ปฏเวธเทสนาาณวเสน จ อตถ โยเชตวา ทสเสนโต อปจาตอาทมาห ฯ ตตถ ปพเพ- นวาสาทหต ปพเพนวาสาสวกขยาเณห ฯ ปฏเวธป ายาต อรยมคคป าย ฯ เทสนาป าย ปสสตาต เทเสตพพธมมาน เทเสตพพปปการ โพธเนยยปคคลาน จ อาสยานสยจรตาธมตต- อาทเภท ธมม เทสนาป าย ยาถาวโต ปสสตา ฯ อรหตาต อรน อราน จ หตตตา ปจจยาทน จ อรหตตา อรหตา ฯ สมมาสมพทเธนาต สมมา สาม จ สจจาน พทธตตา สมมา- สมพทเธน ฯ อถวา อนตรายกธมเม ชานตา นยยานกธมเม ปสสตา กเลสารน หตตตา อรหตา สมมา สาม สพพธมมาน พทธตตา สมมาสมพทเธนาต เอว จตเวสารชชวเสน เจตถ โยชนา เวทตพพา ฯ อปจ านาฏานาทวภาค ชานตา ยถา- กมมปเค สตเต ปสสตา สวาสนอาสวาน ขณตตา อรหตา อภ เยยาทเภเท ธมเม อภ เยยยาทโต อวปรตาวโพธโต สมมาสมพทเธน ฯ อถวา ตส กาเลส อปปฏหตาณตาย ชานตา กายกมมาทวเสน ตณณป กมมาน าณานปรวตตโต สมมาการตาย ปสสตา ทวาทนป อภาวสาธกาย ปหานสมปทาย อรหตา ฉนทาทน อหานเหตภตาย อกขยปฏภาณสาธกาย สพพ - ๑. ม. เตส วสยวเสเส ปวตตทสสนตถ ฯ

[ ป. ว. ๑ ส. ต. ๔๕๓-๔ ]


ตาย สมมาสมพทเธนาต เอว ทสพลอฏารสาเวณกพทธธมม- วเสนป โยชนา กาตพพา ฯ [๓๑๙] ปจฉาวสสชชเนต ปจฉาย วสสชชเน ฯ เอตถาต เอตสม ปจฉาวสสชชเน ฯ มชฌมเทเสเยว ป ตตานต ตสมเยว เทเส ยถาวตตวตถวตกกเม อาปตตสมภวโต ฯ วนตกถาต วนตวตถกถา ฯ อยเมว วา ปาโ ฯ กาเยน ปน อาปตต อาปชชตต ปพพภาเค เสวนจตต องค กตวา กายทวารสงขาต ว ตต ชนยตวา ปวตตจตตปปาทสงขาต อาปตต อาปชชต ฯ ก จาป ห จตเตน สมฏาปตา ว ตต ตถาป จตเตน อธปเปตสส อตถสส กายว ตตยา สาธตตตา กายทวาเรน อาปตต อาปชชตต วจจต ฯ อมมตถ สนธายาต ห อาปนนาย อาปตตยา อนาปตตภาวาปาทนสส อสกกเณยยตาสงขาตมตถ สนธาย น ภณฑนาทวปสม ฯ โปราณเกห มหาเถเรหต สหลทปวาสห มหาเถเรห ฯ ปตาต โปตถกสงคหาโรหนกาเล ปตา ฯ จตตถสงคตสทสา ห โปตถกาโรหสงคต ฯ อภโตวภงเค ทวตตสวารา สว เยยาว ฯ [ ป. ว. ๑-๓ ส. ต. ๔๕๔-๘ ]


สมฏานสสวณณนา [๓๒๐] สมฏานกถาย ปน กรณาสตลภาเวน จนท- สทสตตา พทธจนเทต วตต ฯ กเลสตมรปปหานโต พทธาทจเจต วตต ฯ ปฏเก ตณ เทสยต ยสมา เต เทสยนต ตสมา องครโสป ปฏกาน ตณ เทสย ฯ ตาน กตมานต อาห สตตนตนตอาท ฯ มหาคณนต มหานสส ฯ เอว นยต สทธมโม วนโย ยท ตฏตต ยท วนยปรยตต อนนตรหตา ตฏต ปวตตต เอว สต ปฏปตตปฏเวธสทธมโม นยต ปวตตต ฯ วนยปรยตต ปน กถ ตฏตต อาห อภโต จาตอาท ฯ ปรวาเรน คนถตา ตฏตต โยเชตพพ ฯ ตสเสว ปรวารสสาต ตสมเยว ปรวาเร ฯ นยตกตนต กตนยต นยมตนต อตโถ ฯ อ เห สทธนต เสสสกขาปเทห สทธ ฯ อสมภนนสมฏานานต อสงกรสมฏานาน ฯ ตสมา สกเขต ยสมา วนเย สต สทธมโม ตฏต วนโย จ ปรวาเรน คนถโต ตฏต ปรวาเร จ สมฏานาทน ทสสนต ตสมา สกเขยย ปรวาร อคคณเหย- ยาต อตโถ ฯ อาทมห ตาว ปรมนเยต ฉนน อาปตตสมฏานาน กตห สมฏาเนห สมฏาตต เอเกน สมฏาเนน สมฏาต กายโต จ จตตโต จ สมฏาตตอาทนา ป ตตวาเร สก อาคตนย สนธาเยต วตต ฯ นานพนเธ ปวตตนนต ยา ปน [ ป. ว. ๒๒๔-๕ ส. ต. ๔๕๙ ]


ภกขน วฏาปต ปวตตน เทว วสสาน นานพนเธยยาต วตต- สกขาปท ฯ อกตนต อ เห อมสสกต ฯ นยตสมฏานนต วตต โหต ฯ กตปจฉาวารวณณนา [๓๒๑] เวร มณตต ราคาทเวร วนาเสต ฯ เอตายาต วรตยา ฯ นยยานนต มคค ฯ กายปาคพภยนต กายปาคพภยวเสน ปวตต กายทจจรต ฯ [๓๒๒] สาราณยาต สรตพพยตตา อนสสวารหา๑ อทธาเน อตกกนเตป น ปมสสตพพา ฯ เมชชต สนยหต เอตายาต เมตตา มตตภาโว ฯ เมตตา เอตสส อตถต เมตต กายกมม ฯ ต ปน ยสมา เมตตาสหคตจตตสมฏาน ตสมา วตต เมตต- จตเตน กต กายกมมนต ฯ อาวต ปกาส ฯ ปกาสภาโว เจตถ ย อททสส ต กายกมม กรยต ตสส สมมขภาวโตต อาห สมมขาต ฯ รโหต อปปกาส ฯ อปปกาสตา จ ย อททสส ต กายกมม กรยต ตสส อปจจกขภาวโตต อาห ปรมมขาต ฯ อภเยหปต นวเกห เถเรห จ ฯ ปย ปยายตพพ ๑. ม. อนสสรณารหา ฯ

[ ป. ว. ๒๒๕-๓๗ ส. ต. ๔๖๒-๗๖ ]


กโรตต ปยกรโณ ฯ คร ครฏานย กโรตต ครกรโณ ฯ สงคหายาต สงคหวตถวเสสภาวโต สพรหมจารน สงคหนตถาย ฯ อววาทายาต สงคหวตถภาวโตเอว น ววาทาย ฯ สต จ อววาทเหตภตสงคหกตเต เตส วเสน สพรหมจารน สมคคภาโว เภทาภาโว สทโธเยวาต อาห สมคคภาวายาตอาท ฯ ปคคยห วจนนต เกวล เทโวต อวตวา เทวตเถโรต คเณห ถรภาวโชตน ปคคณหตวา อจจ กตวา วจน ฯ มมตตโพธนวจน มมายน- วจน ฯ เอกนตตโรกขสส มโนกมมสส สมมขตา นาม ว ตต- สมฏาปนวเสเนว โหต ต จ โข โลเก กายกมมนต ปากฏ ป าต หตถวการาท อนามสตวาเยว ทสเสนโต นยนาน อมมเลตวาตอาทมาห ฯ กาม เจตถ เมตตาสเนหสนทธาน นยนาน อมมลนา ปสนเนน มเขน โอโลกน จ เมตต กาย- กมมเมว ฯ ยสส ปน จตตสส วเสน นยนาน เมตตาสเนห- สนทธตา มขสส จ ปสนนตา ต สนธาย วตต เมตต มโนกมม นามาต ฯ อมาน จ เมตตากายกมมาทน ปาลย ภกขน วเสน อาคตาน คหสป ลพภนตเยว ฯ ภกขน ห เมตตจตเตน อาจรยปชฌายวตตาท อภสมาจารกธมมปรณ เมตต กายกมม นาม ฯ สพพ จ อนวชชกายกมม อภสมาจารก- กมมนโตคธเมวาต เวทตพพ ฯ คหน เจตยวนทนตถาย โพธวนทนตถาย สงฆนมนตนตถาย คมน คาม วา ปณฑาย ปวฏเ [ จ. ว. ๒๓๗ ส. ต. ๔๗๖ ]


ภกข ทสวา ปจจคคมน ปตตปฏคคหณ อาสนป าปน อนคมนนตเอวมาทก เมตต กายกมม นาม ฯ ภกขน เมตตจตเตน อาจารป ตตสกขาปน กมมฏ านกถน ธมมเทสนา ปรปจฉนอตถ- กถนวเสน ปวตตยมาน เตปฏกป พทธวจน เมตต วจกมม นาม ฯ คหน เจตยวนทนาย คจฉาม โพธวนทนาย คจฉาม ธมมสสวน กาเรสสาม ทปมาลาปปผปช กรสสาม ตณ สจรตาน สมาทาย วตตสสาม สลากภตตาทน ทสสาม วสสาวาสก ทสสาม อชช สงฆสส จตตาโร ปจจเย ทสสาม สงฆ นมนเตตวา ขาทนยาทน สวทหถ อาสนาน ป าเปถ ปานย อปฏเปถ สงฆ ปจจคคนตวา อาเนถ ป ตตาสเน นสทาเปถ ฉนทชาตา อสสาหชาตา เวยยาวจจ กโรถาตอาทกถนกาเล เมตต วจกมม นาม ฯ ภกขน ปาโตว วฏาย สรรปฏชคคน เจตยงคณ- วตตาทน จ กตวา ววตตาสเน นสทตวา อมสม วหาเร ภกข สข โหนต อเวรา อพยาปชฌาต จนตน เมตต มโนกมม นาม ฯ คหน อยยา สข โหนต อเวรา อพยาปชฌาต จนตน เมตต มโนกมม นาม ฯ [๓๒๓] ลาภาต จวราทโย ลทธปจจยา ฯ ธมมกาต กหนาท- เภท มจฉาชว วชเชตวา ธมเมน สเมน ภกขาจารยวตเตน อปปนนา ฯ อนตมโส ปตตปรยาปนนมตตมปต ปจฉมโกฏยา ปตเต ปรยาปนน ปตตสส อนโตคธ ทวตตกฏจฉภกขามตตมป ฯ [ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๗ ]


เทยย ทกขเณยย จ อปปฏวภตต กตวา ภ ชตต อปปฏวภตต- โภค ฯ เอตถ ห เทว ปฏวภตตาน นาม อามสปฏวภตต ปคคลปฏวภตต จ ฯ ตตถ เอตตก ทสสาม เอตตก น ทสสามต เอว จตเตน วภชน อามสปฏวภตต นาม ฯ อสกสส ทสสาม อสกสส น ทสสามต เอว จตเตน วภชน ปน ปคคลปฏวภตต นาม ฯ ตทภยมป อกตวา โย อปปฏวภตต ภ ชต อย อปปฏวภตตโภค นาม ฯ เตนาห เนว อามส ปฏวภชตวา ภ ชตตอาท ฯ อทาตตปต ปสทเทน ทาตตป วฏฏตต ทสเสต ฯ ทาน ห นาม น กสสจ นวารต ฯ เตน ทสสลสสาป อตถกสส สต สมภเว ทาตพพ ฯ ต จ โข กรณายนวเสน น วตตปรณ- วเสน ฯ สาราณยธมมปรกสส อปปฏวภตตโภคตาย สพเพส ทาตพพเมวาต วตต ฯ คลานาทน ปน โอททสสก กตวา ทาน อปปฏวภาคปกขก อสกสส น ทสสามต ปฏกเขปสส อภาวโต ฯ พยตเรกปปธาโน ห ปฏวภาโค ฯ เตนาห คลานคลานปฏาก ฯ เป ฯ วเจยยทานป วฏฏตต ฯ สาธารณโภคต เอตถ สาธารณโภคโน อท ลกขณ ฯ ย ย ปณต ลภต ต ต เนว ลาเภน ลาภ นชคสามเขน คหน เทต อตตโน อาชวสทธ รกขมาโน น อตตนาว ปรภ ชต มยห อสาธารณโภคตา มา โหตต ต ปฏคคณหนโต จ สงเฆน สาธารณ โหตต คเหตวา คณฑ ปหรตวา ปรภ ชตพพ สงฆสนตก วย ปสสต ฯ [ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๗ ]


อมนา จ ตสส ลาภสส ตสป กาเลส สาธารณโต ปน ทสสต ฯ ต ปฏคคณหนโต จ สงเฆน สาธารณ โหตต ห อมนา ปฏคคหณกาโล ทสสโต ฯ คเหตวา ฯเปฯ ปสสตต อมนา ปฏคคหตกาโล ฯ ตทภย ปน ตาทเสน ปพพภาเคน วนา น โหตต อตถสทโธ ปรมกาโล ฯ ตยท ปฏคคหณโต ปพเพวสส โหต สงเฆน สาธารณ โหตต ปฏคคเหสสามต ปฏคคณหนตสส โหต สงเฆน สาธารณ โหตต ปฏคคณหามต ปฏคคเหตวา โหต สงเฆน สาธารณ โหตต ปฏคคหต มยาต เอว ตลกขณ- สมปนน กตวา ลทธลาภ โอสานลกขณ อวโกเปตวา ปรภ ชนโต สาธารณโภค อปปฏวภตตโภค จ โหต ฯ อม ปน สาราณยธมม โก ปเรต โก น ปเรต ฯ ทสสโล ตาว น ปเรต ฯ น ห ตสส สนตก สลวนโต คณหนต ฯ ปรสทธสโล ปน วตต อขณเฑนโต ปเรต ฯ ตตรท วตต ฯ โย โอทสสก กตวา มาต วา ปต วา อาจรยปชฌายาทน วา เทต โส ทาตพพ เทต ฯ สาราณยธมโม ปนสส น โหต ปลโพธชคคน นาม โหต ฯ สาราณยธมโม ห มตตปลโพธสเสว วฏฏต ฯ เตน ปน โอทสสก เทนเตนคลาน คลานปฏาก- อาคนตกคมกาน เจว นวปพพชตสส จ สงฆาฏปตตคคหณ อชานนตสส ทาตพพ ฯ เอเตส ทตวา อวเสส เถราสนโต ปฏาย โถก โถก อทตวา โย ยตตก คณหาต ตสส [ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๗ ]


ตตตก ทาตพพ ฯ อวสฏเ อสต ปน ปณฑาย จรตวา เถราสนโต ปฏาย ย ย ปณต ต ต ทตวา เสส ภ ชตพพ ฯ อย ปน สาราณยธมโม สาราณยธมมปรณวธมห สสกขตาย ปรสาย สปโร โหต ฯ สสกขตาย ห ปรสาย โย อ โต ลภต โส น คณหาต อ โต อลภนโตป ปมาณยตตเมว คณหาต น อตเรก ฯ อย จ ปน สาราณยธมโม เอว ปนปปน ปณฑาย จรตวา ลทธ ลทธ เทนตสสาป ทวาทสห วสเสห ปเรต น ตโต โอร ฯ สเจ ทวาทสเมป วสเส สาราณยธมมปรโก ปณฑปาตปร ปตต อาสนสาลาย เปตวา นหายต คจฉต ฯ สงฆตเถโร จ กสเสโส ปตโตต๑

สาราณยธมมปรกสสาต วตเต อาหรถ นนต สพพ ปณฑปาต วจาเรตวา ภ ชตวาว รตตปตต เปต ฯ อถ โส ภกข รตตปตต ทสวา มยห อเสเสตวาว ปรภ ชสต โทมนสส อปปาเทต ฯ สาราณยธมโม ภชชต ฯ ปน ทวาทสวสสาน ปเรตพโพ โหต ฯ ตตถยปรวาสสทโส เหส สก ขณเฑ ชาเต ปน ปเรตพโพว ฯ โย ปน ลาภา วต เม สลทธ วต เม ยสส เม ปตตคต อนาปจฉาว สพรหมจารโน ปรภ ชนตต โสมนสส ชเนต ตสส ปณโณ นาม โหต ฯ เอว ปรต- ๑. อโต ปร วตวาต ปท ภเวยย ฯ

[ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๗ ]


สาราณยธมมสส ปน เนว อสสา น มจฉรย โหต ฯ มนสสาน ปโย โหต สลภปจจโย ฯ ปตตคตมสส ทยยมานป น ขยต ฯ ภาชนยภณฑฏาเน อคคภณฑ ลภต ฯ ภเย วา ฉาตเก วา สมปตเต เทวตา อสสกก อาปชชนต ฯ ตตรมาน วตถน ฯ [๓๒๔] เลณครวาส ตสสตเถโร กร มหาขรคาม อปนสสาย วสต ฯ ป าสมตตา เถรา นาคทป เจตยวนทนตถาย คจฉนต ฯ ขรคาเม ปณฑาย จรตวา ก จ อลทธา นกขมส ฯ เถโร ปวสนโต เต ทสวา ปจฉ ลทธ ภนเตต ฯ จรมห อาวโสต ฯ โส อลทธภาว ตวา อาห ภนเต ยาวาห อาคจฉาม ตาว อเธว โหถาต ฯ มย อาวโส ป าส ชนา ปตตเตมนมตตป น ลภมหาต ฯ ภนเต เนวาสกา นาม ปฏพลา โหนต อลภนตาป ภกขาจารมคคสภาค ชานนตต ฯ เถรา อาคมส ฯ เถโร คาม ปาวส ฯ ธรเคเหเยว มหาอปาสกา ขรภตต สชเชตวา เถร โอโลกยมานา ตา เถรสส ทวาร สมปตตสเสว ปตต ปเรตวา อทาส ฯ โส ต อาทาย เถราน สนตก คนตวา คณหถ ภนเตต สงฆตเถร อาห ฯ เถโร อมเหห เอตตเกห ก จ น ลทธ อย สฆเมว คเหตวา อาคโต กนนโขต เสสาน มข โอโลเกส ฯ เถโร โอโลกนากาเรน ตวา ภนเต ธมเมน สเมน ลทโธ ปณฑปาโต นกกกกจจา คณหถาต อาทโต ปฏาย สพเพส ยาวทตถ ทตวา อตตนาป [ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๗ ]


ยาวทตถ ภ ช ฯ อถ น ภตตกจจาวสาเน เถรา ปจฉส กทา อาวโส โลกตตรธมม ปฏวชฌต ฯ นตถ เม ภนเต โลกตตร- ธมโมต ฯ ฌานลาภส อาวโสต ฯ เอตป ภนเต นตถต ฯ นน อาวโส ปาฏหารยนต ฯ สาราณยธมโม เม ภนเต ปรโต ตสส เม ปรตกาลโต ปฏาย สเจป ภกขสตสหสส โหต ปตตคต น ขยตต ฯ สาธ สาธ สปปรส อนจฉวกมท ตยหนต ฯ อท ตาว ปตตคต น ขยตต เอตถ วตถ ฯ [๓๒๕] อยเมว ปน เถโร เจตยปพพเต ครภณฑมหาปชาย ทานฏาน คนตวา อมสม ทาเน ก วรภณฑนต๑ เทว สาฏกา ภนเตต ฯ เอเต มยห ปาปณสสนตต ฯ ต สตวา อมจโจ ร โ อาโรเจส เอโก ทหโร เอว วทตต ฯ ทหรสส เอว จตต มหาเถราน ปน สขมสาฏกา วฏฏนตต วตวา มหาเถราน ทสสามต เปส ฯ ตสส ภกขสงเฆ ปฏปาฏยา เต เทนตสส มตถเก ปตาป เต สาฏกา หตถ นาโรหนต อ เว อาโรหนต ฯ ทหรสส ทานกาเล ปน หตถ อารฬหา ฯ โส ตสส หตเถ เปตวา อมจจมข โอโลเกตวา ทหร นสทาเปตวา ทาน ทตวา สงฆ วสสชเชตวา ทหรสส สนตเก นสทตวา ภนเต อม ธมม กทา ปฏวชฌตถาต อาห ฯ โส ปรยาเยนป อสนต อวทนโต นตถ มยห มหาราช โลกตตรธมโมต อาห ฯ นน ภนเต ปพเพว อวจตถาต ฯ อาม มหาราช สาราณย- ๑. เอตถนตเร ปจฉต กรยาปท ภเวยย ฯ

[ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๗ ]


ธมมปรโก อห ตสส เม ธมมสส ปรตกาลโต ปฏาย ภาชนยฏาเน อคค ภณฑ ปาปณาตต ฯ สาธ สาธ ภนเต อนจฉวกมท ตมหากนต วนทตวา ปกกาม ฯ อท ภาชนยฏาเน อคคภณฑ ปาปณาตต เอตถ วตถ ฯ [๓๒๖] จณฑาลตสสภเยน ปน ภาตรคามวาสโน นาคต- เถรยา อนาโรเจตวาว ปลายส ฯ เถร ปจจสสมเย อตวย อปปนคโฆโส คาโม อปธาเรถ ตาวาต ทหรภกขนโย อาห ฯ ตา คนตวา สพเพส คตภาว ตวา อาคมม เถรยา อาโรเจส ฯ สา สตวา มา ตมเห เตส คตภาว จนตยตถ อตตโน อทเทส- ปรปจฉาโยนโสมนสกาเรสเยว โยค กโรถาต วตวา ภกขาจาร- เวลาย ปารปตวา อตตทวาทสมา คามทวาเร นโครธรกขมเล อฏาส ฯ รกเข อธวตถา เทวตา ทวาทสนนป ภกขนน ปณฑปาต ทตวา อยเย อ ตถ มา คจฉถ นจจ อเธว เอถาต อาห ฯ เถรยา ปน กนฏภาตา นาคตเถโร นาม อตถ ฯ โส มหนต ภย น สกกา ยาเปต ปรตร คมสสามต อตตทวาทสโม อตตโน วสนฏานา นกขนโต เถร ทสวา คมสสามต ภาตรคาม อาคโต ฯ เถร เถรา อาคตาต สตวา เตส สนตก คนตวา ก อยยาต ปจฉ ฯ โส ต ปวตต อาจกข ฯ สา อชช เอกทวส วหาเร วสตวา เสว คมสสถาต อาห ฯ เถรา วหาร อคมส ฯ เถร ปนทวเส รกขมเล [ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๗ ]


ปณฑาย จรตวา เถร อปสงกมตวา อม ปณฑปาต ปรภ ชถาต อาห ฯ เถโร วฏฏสสต เถรต วตวา๑ ตณห อฏาส ฯ ธมมโก ตาต ปณฑปาโต กกกจจ อกตวา ภ ชถาต ฯ วฏฏสสต เถรต ฯ สา ปตต คเหตวา อากาเส ขป ฯ ปตโต อากาเส อฏาส ฯ เถโร สตตตาลมตเต ตป ภกขนภตตเมว เถรต วตวา ภย นาม สพพกาล น โหต ภเย วปสนเต อรยวส กถยมาโน โภ ปณฑปาตก ภกขนภตต ภ ชตวา วตนามยตถาต จตเตน อนวทยมาโน สนถมภต น สกขสสาม อปปมตตา โหถ เถรโยต มคค อารห ฯ รกขเทวตาป สเจ เถโร เถรยา หตถโต ปณฑปาต ปรภ ชสสต น น นวต- เตสสาม สเจ น ปรภ ชสสต นวตเตสสามต จนตยมานา ตวา เถรสส คมน ทสวา รกขา โอรยห ปตต ภนเต เทถาต ปตต คเหตวา เถร รกขมลเยว อาเนตวา ปณฑปาต ทตวา กตภตตกจจ ปฏ กาเรตวา ทวาทส ภกขนโย ทวาทส จ ภกข สตต วสสาน อปฏห ฯ อท เทวตา อสสกก อาปชชนตต เอตถ วตถ ฯ ตตร ห เถร สาราณยธมมปรกา อโหส ฯ [๓๒๗] นตถ เอเตส ขณฑนต อขณฑาน ฯ ต ปน เนส ขณฑ ทสเสต ยสสาตอาท วตต ฯ ตตถ อปสมปนนสลาน อทเทสกกเมน อาทอนตา เวทตพพา ฯ เตนาห สตตสตอาท ฯ ๑. อ ตถ ปน อวตวาต ทสสต ฯ

[ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๗ ]


อนปสมปนนสลาน ปน สมาทานกกเมนป อาทอนตา ลพภนต ฯ ปรยนเต ฉนนสาฏโก วยาต ตตรนเต๑ ทสนเต วา ฉนนวตถ วย ฯ วสทสทาหรณ เจต อขณฑานต อมสส อธกตตตา ฯ เอว เสสานป อทาหรณาน ฯ ขณฑนต ขณฑวนต ขณฑต วา ฯ ฉททนตอาทสป เอเสว นโย ฯ วสภาควณเณน คาว วยาต สมพนโธ ฯ วสภาควณเณน อปฑฒ ตตยภาค วา สมภนน- วณณ สพล ฯ วสภาควณเณเหว ปน พนทห อนตรนตรา วตมสส กมมาส ฯ อย อเมส วเสโส ฯ ภชสสภาวกรณโตต ตณหาทาสพยโต โมเจตวา ฯ ภชสสภาวกรณโต ฯ สลสส จ ตณหาทาสพยโต โมจน ววฏฏปนสสยภาวาปาทน ฯ เตนสส ววฏฏปนสสยตา ทสสตา ฯ ภชสสภาวกรณโตต จ อมนา ภชสสกราน ภชสสานต อตตรปทโลเปนาย นทเทโสต ทสเสต ฯ ยสมา จ ตสมงคปคคโล เสร สยวส ภชสโส นาม โหต ฯ ตสมาป ภชสสาน ฯ สปรสทธภาเวน ปาสสตตา ว - ปสตถาน ฯ อว น ปสสาย อปปมาณภาวโต ว คคหณ กต ฯ ตณหาทฏ ห อปรามฏตตาต อมนาห สเลน เทโว วา ภวสสาม เทว ตโร วาต ตณหาปรามาเสน อมนาห สเลน เทโว หตวา ตตถ นจโจ ธโว สสสโต ภวสสามต ทฏ - ปรามาเสน จ อปรามฏตตา ฯ อถวา อยนเต สเลส โทโสต ๑. ม. วตถนเต ฯ

[ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๗ ]


จตส วปตตส ย วา ต วา วปตต ทสเสตวา อท นาม ตว อาปนนปพโพต เกนจ ปรามฏ อนทธเสต อสกกเณยยตตา อปรามฏานต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ สล นาม อวปปฏสาราทปารปรจเยน๑ ยาวเทว สมาธสมปาทนตถนต อาห สมาธสวตตนกานต ฯ สมาธสวตตนปปโยชนาน สมาธสวตตนกาน ฯ สมานภาโว สาม ฯ ปรปณณจตปารสทธภาเวน มชเฌ ภนนสวณณสส วย เภทาภาวโต สเลน สาม สล- สาม ฯ ต คโต อปคโตต สลสาม คโต ฯ เตนาห สมานภาวปคตสโลต ฯ สลสมปตตยา สมานภาวอปคตสโล สภาควตตโกต อตโถ ฯ โสตาปนนาทน ห สล สมททนตเรป เทวโลเกป วสนตาน อ เสป โสตาปนนาทน สเลน สมานเมว โหต ฯ นตถ มคคสเล นานตต ฯ กาม ห ปถชชนานป จตปารสทธสเล นานตต น สยา ฯ ต ปน น เอกนตกนต อธ นาธปเปต ฯ มคคสล ปน เอกนตก นยตภาวโตต ตเมว สนธาย ยาน ตาน สลานตอาท วตต ฯ [๓๒๘] ยายนต ยา อย มยห เจว ตมหาก จ ปจจกข- ภตา ฯ ทฏ ต มคคสมมาทฏ ฯ นทโทสาต นทธตโทสา ฯ สมจฉนนราคาทปาปธมมาต อตโถ ฯ นยยาตต วฏฏทกขโต นสสรต นคจฉต ฯ สย นยยนตเยว ห ตสมงคปคคล วฏฏ- ๑. ม. อวปปฏสาราทปารมปรเยน ฯ

[ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๘ ]


ทกขโต นยยาเปตต วจจต ฯ ยา สตถ อนสฏ ต กโรตต ตกกโร ฯ ตสส ฯ ยถานสฏ ปฏปชชนกสสาต อตโถ ฯ ทฏ - สาม คโตต สจจสมปฏเวเธน สมานทฏ ภาว อปคโต ฯ ----------------- [ ป. ว. ๒๓๘ ส. ต. ๔๗๘ ]


วสตวารวณณนา [๓๒๙] ปเมน อาปตตสมฏาเนนาตอาท สพพ อทเทส- นทเทสาทวเสน ปวตตปาลอนสาเรเนว สกกา ว าต ฯ [๓๓๐] โลโภ ปพพงคโมตอาทส ปน โลภเหต ววทนโต โลโภ ปพพงคโมต วตต ฯ เอว เสเสสป ฯ านานต การณาน ฯ ตฏนต เอตถาต าน ฯ เก ตฏนต ฯ ววาทาธกรณาทโย ฯ วสนต เอตถาต วตถ ฯ ภวนต เอตถาต ภม ฯ กสลากสลา- พยากตจตตสมงคโน ววทนโต นว เหตต วตต ฯ ทวาทส มลานต โกธโน โหต อปนาหตอาทน ทวาทส มลาน ฯ อมานเยว ทวาทส กายวาจาห สทธ จททส มลานต วตตาน ฯ สตต อาปตตกขนธา านานต เอตถ อาปตต อาปชชตวา ปฏจฉาเทนตสส ยา อาปตต ตสสา ปพเพ อาปนนา อาปตตโย านานต เวทตพพ ฯ นตถ อาปตตาธกรณ กสลนต วจนโต อาปตตาธกรเณ อกสลาพยากตวเสน ฉ เหต วตตา ฯ กสลจตต ปน องค โหต น เหต ฯ จตตาร กมมาน านานต เอตถ เอว กตตพพนต อตกตตพพตาทสสนวเสน ปวตตา ปาล กมม นาม ฯ ยถา ตปาลวเสน กโรนตาน กรยา กจจาธกรณ นาม ฯ ตตตตทตยตตจตตถกมมาน ตตโต ชายนต อปโลกนกมม อปโลกนโตต อาห ตตโต วา อปโลกนโต [ ป. ว. ๒๖๒ ]


วาต ฯ กจจาธกรณ เอเกน สมเถน สมมต สมปชชตต อตโถ ฯ เตห สเมตพพตตา ววาทาธกรณสส สาธารณาต วตต ฯ ววาทาธกรณสส ตพภาคยาต ววาทาธกรณสส วปสมนโต ตปปกขกา ฯ เอก อธกรณ สพเพ สมถา เอกโต หตวา สเมต สกโกนต น สกโกนตต ปจฉนโต สมถา สมถสส สาธารณา สมถา สมถสส อสาธารณาต อาห ฯ เยภยยสกาย สมน สมมขาวนย วนา น โหตต อาห เยภยยสกา สมมขา- วนยสส สาธารณาต ฯ สตวนยาทห สมนสส เยภยยสกาย กจจ นตถต อาห สตวนยสส ฯเปฯ อสาธารณาต ฯ เอว เสเสสป ฯ ตพภาคยวาเรป เอเสว นโย ฯ [๓๓๑] สพเพสป สมถาน วนยปรยาโย ลพภตต วนโย สมมขาวนโยตอาท วนยวาโร อทธโฏ ฯ สยา น สมมขา- วนโยต เอตถ สมมขาวนย เปตวา สตวนยาทโย เสสสมถา อธปเปตา ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ สงฆสส สมมขา ปฏ าเต ต ปฏชานน สงฆสมมขตา นาม ฯ ตสส ปฏชานนจตต สนธาย สมมขาวนโย กสโลตอาท วตตนต วทนต ฯ นตถ สมมขา- วนโย อกสโลต ธมมวนยปคคลสมมขตาห ตวงคโก สมมขา- วนโย เอเตห วนา นตถ ฯ ตตถ กสลจตเตห กรณกาเล กสโล อรหนเตห กรณกาเล อพยากโต ฯ เอเตส สงฆ- สมมขตาทน อกสลปฏปกขตตา อกสลสส สมภโว นตถ ฯ [ ป. ว. ๒๖๒-๙ ]


ตสมา นตถ สมมขาวนโย อกสโลต วตต ฯ เยภยยสกา อธมมวาทห วปสมนกาเล ธมมวาทห วปสมนกาเล๑ ธมมวาทนป อธมมวาทมห สลากคคาหาปเก ชาเต อกสลา ฯ สตวนโย อนรหโต ส จจจ สตวนยทาเน อกสโล ฯ อมฬหวนโย อนม- มตตกสส ทาเน ฯ ปฏ าตกรณ มฬหสส อชานโต ปฏ าย กรเณ ฯ ตสสปาปยสกา สทธสส กรเณ ฯ ตณวตถารก มหากลเห ส จจจ กรเณ จ อกสล สพพตถ อรหโต วเสเนว อพยากตนต สพพเมต คณ ปเทส วตต ฯ [๓๓๒] ยตถ เยภยยสกา ลพภต ตตถ สมมขาวนโยฅ ลพภตตอาท ปจฉา ฯ ยสม สมเย สมมขาวนเยน จาต- อาท ตสสา วสสชชน ฯ ยสม สมเย สมมขาวนเยน จ เยภยยสกาย จ อธกรณ วปสมมต ตสม สมเย ยตถ เยภยยสกา ลพภต ตตถ สมมขาวนโย ลพภตต เอว สพพตถ สมพนโธ ฯ ยตถ ปฏ าตกรณ ลพภต ตตถ สมมขา- วนโย ลพภตต เอตถ เอก วา เทว วา พห วา ภกข อม นาม อาปตต อาปนโนสต ปจฉเต สต อามาต ปฏชานเน เทวป ปฏ าตกรณสมมขาวนยา ลพภนต ฯ ตตถ สงฆสมมขตา ธมมวนยปคคลสมมขตาต เอว วตตสมมขาวนเย สงฆสส ปรโต ปฏ าต เจ สงฆสมมขตา ฯ ตตเถว เทสต เจ ธมม- ๑. ม. ธมมวาทห วปสมนกาเลต อท ปททวย น ทสสต ฯ

[ ป. ว. ๓๖๙-๗๓ ]


วนยสมมขตาโยป ลทธา โหนต ฯ อถ ววทนตา อ ม ปฏชานนต เจ ปคคลสมมขตา ฯ ตสเสว สนตเก เทสต เจ ธมมวนยสมมขตาโยป ลทธา โหนต ฯ เอกสเสว วา เอกสส สนตเก อาปตตเทสนกาเล ปสสส ปสสามต วตเต ตตถ ธมม- วนยปคคลสมมขตาส โต สมมขาวนโย จ ปฏ าตกรณ จ ลทธ โหต ฯ อธกรณาน วปสโมว สมโถ นาม ตสมา อธกรเณน วนา สมถา นตถต อาห มาเหวนตสส วจนโย ฯเปฯ วนพภชตวา นานากรณ ป าเปตนต ฯ2 [๓๓๓] สมถา สมเถห สมมนตตอาท ปจฉา ฯ สยา สมถา สมเถห สมมนตตอาท วสสชชน ฯ ตตถ สมถา สมเถห สมมนตต เอตถ สมมนตต สมปชชนต ฯ อธกรณา ปน สมมนต วปสม คจฉนต ตสมา ฯ เยภยยสกา สมมขา- วนเยน สมมตต เอตถ สมมขาวนเยน สทธ เยภยยสกา สมปชชต น สตวนยาทห สทธ เตส ตสสา อนปการตตาต เอวมตโถ ทฏพโพ ฯ สมมขาวนโย ววาทาธกรเณน น สมมตต ปาโ ฯ สมมขาวนโย น เกนจ สมมตต ห อวสาเน วตตตตา สมมขาวนโย สย สมเถน วา อธกรเณน วา สเมตพโพ น โหต ฯ ววาทาธกรณ ฯ เป ฯ กจจาธกรเณน สมมตต เอตถ สณาต เม ภนเต ฯ เป ฯ ปม สลาก นกขปามต เอว ววาทาธกรณ กจจาธกรเณน สมมตต ทฏพพ ฯ [ ป. ว. ๒๗๓-๘๑ ]


[๓๓๔] ววาทาธกรณ น กตม อธกรณ สมฏาเปตต นาย ธมโมต วตตมตเตเนว ก จ อธกรณ น สมฏาเปตต อตโถ ฯ กตม อธกรณ ปรยาปนนนต กตมาธกรณปรยาปนน ฯ อยเมว วา ปาโ ฯ ววาทาธกรณ ววาทาธกรณ ภชตต ปมปปนนววาท ปจฉา อปปนโน ภชต ฯ ววาทาธกรณ เทว สมเถ ภชตต ม วปสเมต สมตถา ตมเหต วทนต วย ภชต ฯ ทวห สมเถห สงคหตนต มยนต วปสเมสสามาต วทนเตห วย ทวห สมเถห สงคหต ฯ [ ป. ว. ๒๘๑-๗ ]


ขนธกปจฉาวณณนา [๓๓๕] นทาเนน จ นทเทเสน จ สทธนต เอตถ นทาเนนาต สกขาปทป ตตเทสสงขาเตน นทาเนน ฯ นทเทเสนาต ปคคลาท- นทเทเสน ฯ อภเยนาป ตสส ตสส สกขาปทสส วตถ ทสสต ฯ ตสมา วตถนา สทธ ขนธก ปจฉสสามต อยเมตถ อตโถ ฯ ตตถาต ตสม อปสมปทกขนธเก ฯ อตตมาน ปทาน วตตานต น ภกขเว โอนวสตวสโส ปคคโล อปสมปาเทตพโพตอาทนา นเยน อตตมปทาน วตตาน ฯ จมมสยตเตต จมมกขนธเก ฯ เอกตตรกวณณนา [๓๓๖] มลวสทธยา อนตราปตตต อนตราปตต อาปชชตวา มลายปฏกสสน กตวา เตน อาปนนา ฯ อคฆวสทธยา อนตรา- ปตตต สมพหลา อาปตตโย อาปชชตวา ตาส สพพจรปฏจ- ฉนนวเสน อคฆสโมธาน คเหตวา วสนเตน อาปนนาปตตต คณ ปเทส วตต ฯ สอสสาเหเนว จตเตนาต ปนป อาปชชส- สามต สอสสาเหเนว จตเตน ฯ ภกขนน อฏวตถกาย วเสน เจต วตต ฯ เตเนวาห อฏเม วตถสม ภกขนยา ปาราชกเมว โหตต ฯ ธมมกสส ปฏสสวสส อสจจาปเนต วตตตตาอธมมก- [ ป. ว. ๒๘๙-๙๔ ส. ต. ๒๗๙-๘๒ ]


ปฏสสวสส วสวาเท ทกกฏ น โหต ฯ ตมเห วพภมถาต ห วตเต สทธจตโต สาธต ปฏสสณตวา สเจ น วพภมต อนา- ปตต ฯ เอว สพพตถ ฯ ป จทสส ธมเมสต กาเลน วกขาม โน อกาเลนาตอาทนา วตตป จทสธมเมส ฯ อาปตต อาปชชต ภพพตาย ภพพาปตตกา ฯ เอกกวณณนา นฏ ตา ฯ [๓๓๗] ทเกส ฯ นททหเนต อาตเป อตจร เปตวา นททหเน ฯ วตถสภาค เทเสนโต เทเสนโต อาปชชต ฯ อาปนน อาปตต น เทเสสสามต ธร นกขปนโต น เทเสนโต อาปชชต ฯ โรมชนปเท ชาต โรมก ฯ ปกขลลกนต ยวกขาร ฯ อน าตโลณตตา โลณานป ทเกส วตตาน ฯ ทก นฏ ต ฯ [๓๓๘] ตเกส ฯ วจสมปยตต กายกรย กตวาต กาเยน นปจจการ กตวา ฯ มขาลมพรกรณาทเภโทต มขเภรวาทนาทป- ปเภโท ยสส สกขาปทสส วตกกเม กายสมฏานา อาปตตโย ต กายทวาเร ป ตตสกขาปท ฯ อปฆาเตตต วนาเสต ฯ น อาทาตพพนต อมสมา วหารา ปรมป มา นกขม วนยธราน วา สนตก อาคจฉ วนจฉย ทาตนต วตเต ตสส วจน น คเหตพพนต อตโถ ฯ อกสลาน เจว มลาน จาต อโกสลล- สมภตฏเน เอกนตากสลภาวโต อกสลาน อตตนา สมปยตต- [ ป. ว. ๒๙๔-๓๑๑ ส. ต. ๔๘๒-๙๔ ]


ธมมาน สปปตฏ ตภาวสาธนโต มลาน น อกสลภาวสาธนโต ฯ น ห มลกโต อกสลาน อกสลภาโว กสลาทน วา กสลาท- ภาโว ฯ ตถา จ สต โมมหจตตทวเย โมหสส อกสลภาโว น สยา ฯ ทฏ จรตานต ปจจยโต สมปยตตธมมโต ปวตต- อาการโต จ น สฏ อสมมา ปวตตตาน ฯ วรปานต วภจฉาน สมปต อายต จ อนฏรปตตา ฯ สฏ จรตานตอาทส วตต- วปรยาเยน อตโถ เวทตพโพ ฯ เทวป เจเต ตกา ปณณตตยา วา กมมปเถห วา กเถตพพา ฯ ปณณตตยา ตาว กายทวาเร ป ตตสกขาปทสส วตกกโม กายทจจรต อวตกกโม กาย- สจรต วจทวาเร ป ตตสกขาปทสส วตกกโม วจทจจรต อวตกกโม วจสจรต อภยตถ ป ตตสส วตกกโม มโนทจจรต มโนทวาเร ป ตตสส สกขาปทสส อภาวโต ฯ ตยท ทวารทวเย กรยาสมฏานาย อาปตตยา วเสน เวทตพพ ฯ ยถาวตตาย อาปตตยา อวตกกโมว มโนสจรต ฯ อย ปณณตต- กถา ฯ ปาณาตปาตาทโย ปน ตสโส เจตนา กายทวาเรป วจทวาเรป อปปนนา กายทจจรต ทวารนตเร อปปนนสสาป กมมสส สนามาปรจจาคโต เยภยยวตตยา ตพพหลวตตยา จ ฯ เตนาห อฏกถาจรยา ทวาเร จรนต กมมาน น ทวารา ทวารจารโน ตสมา ทวาเรห กมมาน อ ม ววตถตาต ฯ [ ป. ว. ๓๑๓ ส. ต. ๔๙๕ ]


ตถา จตสโส มสาวาทาทเจตนา กายทวาเรป วจทวาเรป อป- ปนนา วจทจจรต ฯ อภชฌา พยาปาโท มจฉาทฏ ต ตโย มโนกมมภตาย เจตนาย สมปยตตธมมา มโนทจจรต ฯ กาย- วจกมมภตาย ปน เจตนาย สมปยตตา อภชฌาทโย ตตปกขกา วา โหนต อพโพหารกา วา ฯ ปาณาตปาตาทห วรมนตสส อปปนนา ตสโส เจตนาป วรตโยป กายสจรต กายกสส วตก- กมสส อกรณวเสน ปวตตนโต ฯ กาเยน ปน สกขาปทาน สมาทยเน สลสส กายสจรตภาเว วตตพพเมว นตถ ฯ มสา- วาทาทห วรมนตสส จตสโส เจตนาป วรตโยป วจสจรต วาจสกสส วตกกมสส อกรณวเสน ปวตตนโต ฯ อนภชฌา อพยาปาโท สมมาทฏ ต ตโย เจตนาสมปยตตธมมา มโนสจรตนต อย กมมปถกถา ฯ ตก นฏ ต ฯ [๓๓๙] จตกเกส ฯ อนรยโวหาราต อนรยาน ลามกาน โวหารา สโวหารา อภลาปวาจา ฯ อรยโวหาราต อรยาน สปปรสาน โวหารา ฯ ทฏวาทตาต ทฏ มยาต เอว วาทตา ฯ เอตถ จ ตตสมฏาปกเจตนาวเสน อตโถ เวทตพโพ ฯ ปม- กปปเกส ห ปม ปรสลงคเมว อปปชชตต อาห ปม อปปนนวเสนาต ฯ ปรม ปรสลงค ชหตต ยถาวตเตนตเถน ปพพงคมภาวโต ปรมสงขาต ปรสลงค ชหต ฯ สต ตส จ [ ป. ว. ๓๑๓-๖ ส. ต. ๔๙๕-๗ ]


สกขาปทานต ตสาธกาน สต สกขาปทาน ฯ ภกขสส จ ภกขนยา จ จตส ปาราชเกสต สาธารเณสเยว จตส ปารา- ชเกส ฯ ปมป โหต อตถ วตถนานตตตา โน อาปตตนานตต- ตาต อย ป โห ฯ อตถ อาปตตสภาคตา โน วตถสภาคตาต อย อธ ทตโย นาม ฯ อนาปตตวสสจเฉทสสาต นตถ เอตสม วสสจเฉเท อาปตตต อนาปตตวสสจเฉโท ตสส ฯ อนาปตต- กสส วสสจเฉทสสาต อตโถ ฯ มนตาภาสาต มตยา อปปรก- ขตวา ภาสนโต อสมผปปลาปวาจา อธ มนตาภาสาต วตตา ฯ นวมภกขนโต ปฏาย อปชฌายาต อภวาทนารหา โน ปจจฏ- านารหาต ยสมา อนชานาม ภกขเว ภตตคเค อฏนน ภกขนน ยถาวฑฒ อวเสสาน ยถาคตกนต วทนเตน ภควตา ภตตคเค อาทโต ปฏาย อฏนนเยว ภกขนน ยถาวฑฒ อน าต อวเสสาน อาคตปฏปาฏ ตสมา นวมภกขนโต ปฏาย สเจ อปชฌายาป ภกขน ปจฉา อาคจฉต น ปจจฏานารหา ฯ ยถานสนนาหเยว สส อกขปตวา อภวาเทตพพตตา อภวาทนา- รหา ฯ อาทโต นสนนาส ปน อฏส อพภนตรมา อ า วฑฒตรา อาคจฉต อตตโน นวก วฏาเปตวา นสทต ลภต ตสมา สา ตาห อฏห ภกขนห ปจจฏานารหา ฯ ยา ปน อฏหป นวกตรา สา สเจป สฏ วสสา โหต อาคต- ปฏปาฏยาว นสทต ลภต ฯ อธ น กปปนตต วทนโตปต [ ป. ว. ๓๑๖-๒๐ ส. ต. ๔๙๗-๕๐๐ ]


ปจจนตเมส ชนปเทส ตวา อธ น กปปนตต วทนโต วนยาต- สารทกกฏ อาปชชต ฯ กปปย ห น กปปตต วทนโต ป ตต สมจฉนทต นาม ฯ อธ กปปนตตอาทสป เอเสว นโย ฯ จตกก นฏ ต ฯ [๓๔๐] ป จเกส ฯ นมนตโต สภตโต สมาโน สนต ภกข อนาปจฉาต วจนโต อกปปยนมนตน สาทยนตสเสว อนามนตจาโร น วฏฏตต ปณฑปาตกสส กปปตต วตต ฯ คณโภชนาทสป เอเสว นโย ฯ อธฏหตวา โภชนนต คลานสมโยตอาทนา อาโภค กตวา โภชน ฯ อวกปปนาต มยห ภตตปจจาส อตถนนามสส ทมมต เอว อวกปปนา ฯ อยสโต วา ครหโต วาต เอตถ ปรมมขา อคณวจน อยโส สมมขา ครหา ฯ วยสตต พยสน หตสข ขปต วทธเสตต อตโถ ฯ าตน พยสน าตพยสน ฯ โจรโรคภยาทห าตวนาโสต อตโถ ฯ โภคาน พยสน โภคพยสน ฯ ราชโจราทวเสน โภควนาโสต อตโถ ฯ โรโคเอว พยสน โรคพยสน ฯ โรโค ห อาโรคย พยสต วนาเสตต พยสน ฯ สลสส พยสน สลพยสน ฯ ทสสลยสเสต นาม ฯ สมมาทฏ วนาสยมานา อปปนนา ทฏ เยว พยสน ทฏ พยสน ฯ าตสมปทาต าตน สมปทา ปารปร พหภาโว ฯ โภคสมปทายป เอเสว นโย ฯ อาโรคยสส สมปทา ปารปร อาโรคยสมปทา ทฆรตต อาโรคตา ฯ สล- [ ป. ว. ๓๒๐-๕ ส. ต. ๕๐๑-๔ ]


ทฏ สมปทาสป เอเสว นโย ฯ วตต ปรจฉนทต ตสม ทวเส กาตพพวตต นฏาเปส ฯ อฏ กปเป อนสสรตอาทนา ตสม ขเณ าณ นพพตเตตวา ปพเพนวาสาณ นพพตเตสนต ทเปต ฯ ตตยา กมมปปตโต หตวาต ตตยา ปตาย อนสสาวนกมมปปตโต หตวาต อตโถ ฯ มนทตตา โมมหตตาต เนว สมาทาน ชานาต น อานสส อตตโน ปน มนทตตา โมมหตตา อาเณเนว อาร โก โหต ฯ ปาปจโฉ อจฉา- ปกโตต อร เ เม วหรนตสส อย อาร โกต จตปปจจย- สกการ กรสสนต อย ภกข ลชช ปววตโตตอาทห จ คเณห สมภาเวสสนตต เอว ปาปกาย อจฉาย ตวา ตายเอว อจฉาย อภภโต หตวา อาร โก โหตต อตโถ ฯ เตนาห อร วาเสน ปจจยลาภ ปฏยมาโนต ฯ อมมาทวเสน อร ปวสตวา วหรนโต อมมาทา จตตกเขปา อาร โก นาม โหต ฯ วณณตนต อท อาร กงค นาม พทเธห พทธสาวเกห จ วณณต ปสตถนต อาร โก โหต ฯ ป จก นฏ ต ฯ [๓๔๑] ฉกเกส ฯ ฉพพสสปรมตา ธาเรตพพนต ปทภาชน ทสสต ฯ เสส อตตานเมว ฯ ฉกก นฏ ต ฯ [ ป. ว. ๓๒๕-๓๐ ส. ต. ๕๐๔-๑๑ ]


[๓๔๒] สตตเกส ฯ ฉกเก วตตานเยว สตตกวเสน โยเชตพพานต ฉกเก วตตจททสปรมาน ทวธา กตวา ทวนน สตตกาน วเสน โยเชตพพาน ฯ อาปตต ชานาตต อาปตตเยว อาปตตต ชานาต ฯ เสสปเทสป เอเสว นโย ฯ อาภเจตสกานนต เอตถ อภเจโตต ปากตกกามาวจรจตเตห สนทรตาย ปฏปกขโต วสทธตตา จ อภกกนต วสทธจตต วจจต ฯ อปจารชฌาน- จตตสเสต อธวจน ฯ อภเจตส ชาตาน อาภเจตสกาน อภเจโต สนนสสตานต วา อาภเจตสกาน ฯ ทฏธมมสขวหารานนต ทฏธมเม สขวหาราน ฯ ทฏธมโมต ปจจกโข อตตภาโว วจจต ฯ ตตถ สขวหารภตานนต อตโถ ฯ รปาวจรชฌานาน- เมต อธวจน ฯ ตาน ห อปเปตวา นสนนา ฌายโน อมสม - เจว อตตภาเว อสงกลฏ เนกขมมสข วนทนต ฯ ตสมา ทฏธมมสขวหารานต วจจนต ฯ นกามลาภต นกาเมน ลาภ อตตโน อจฉาวเสน ลาภ ฯ อจฉตจฉตกขเณ สมาปชชต สมตโถต วตต โหต ฯ อกจฉลาภต สเขเนว ปจจนกธมเม วกขมเภตวา สมาปชชต สมตโถต วตต โหต ฯ อกสรลาภต อกสราน ลาภ วปลาน ยถาปรจเฉเทเนว วฏาต สมตโถต วตต โหต ฯ เอกจโจ ห ลาภเยว โหต น ปน สกโกต อจฉตจฉตกขเณ สมาปชชต ฯ เอกจโจ สกโกต ตถา สมา- ปชชต ปารปนถเก ปน กจเฉน วกขมเภต ฯ เอกจโจ [ ป. ว. ๓๓๐-๔๓ ส. ต. ๕๑๑-๓ ]


ตถา จ สมาปชชต ปารปนถเก จ อกจเฉเนว วกขมเภต น สกโกต กาลมานนาฬกยนต วย ยถาปรจเฉเทเยว วฏาต ฯ อาสวาน ขยาต อรหตตมคเคน สพพกเลสาน ขยา ฯ อนาสวนต อาสววรหต ฯ เจโตวมตต ป าวมตตนต เอตถ เจโตวจเนน อรหตตผลสมปยตโต สมาธ ป าวจเนน ตสมปยตตา จ ป า วตตา ฯ ตตถ จ สมาธ ราคโต วมตตตตา เจโตวมตต ป า อวชชาย วมตตตตา ป าวมตตต เวทตพพา ฯ วตต เหต ภควตา โย หสส ภกขเว สมาธ ตทสส สมาธนทรย ยา หสส ภกขเว ป า ตทสส ป นทรย อต โข ภกขเว ราควราคา เจโตวมตต อวชชาวราคา ป าวมตตต ฯ อปเจตถ สมถผล เจโต- วมตต วปสสนาผล ป าวมตตต เวทตพพา ฯ ทฏเว ธมเมต อมสมเยว อตตภาเว ฯ สย อภ า สจฉกตวาต อตตโนเยว ป าย ปจจกข กตวา อปรปจจเยน ตวาต อตโถ ฯ สตมยาณาทนา วย ปรปจจยต นยคคาห จ ม จตวา ปรโต โฆสานคตภาวนาธคมภตาย อตตโนเยว ป าย ปจจกข กตวา น สยมภาณภตายาต อธปปาโย ฯ อปสมปชช วหรตต ปาปณตวา สมปาเทตวา วหรต ฯ สตตก นฏ ต ฯ [๓๔๓] อฏเกส ฯ อฏานสเส สมปสสมาเนนาต อธ ปน [ ป. ว. ๓๔๓ ส. ต. ๕๑๓ ]


ภกขเว ภกข อาปตต อาปนโน โหต โส ตสสา อาปตตยา อนาปตตทฏ โหต อ เ ภกข ตสสา อาปตตยา อาปตต- ทฏ โน โหนต เต เจ ภกขเว ภกข ต ภกข เอว ชานนต อย โข อายสมา พหสสโต อาคตาคโม ธมมธโร วนยธโร มาตกาธโร ปณฑโต วยตโต เมธาว ลชช กกกจจโก สกขา- กาโม สเจ มย อม ภกข อาปตตยา อทสสเน อกขปสสาม น มย อมนา ภกขนา สทธ อโปสถ กรสสาม วนา อมนา ภกขนา อโปสถ กรสสาม ภวสสต สงฆสส ตโตนทาน ภณฑน กลโห วคคโห ววาโท สงฆเภโท สงฆราช สงฆววตถาน สงฆนานากรณนต เภทครเกห ภกขเว ภกขห น โส ภกข อาปตตยา อทสสเน อกขปตพโพตอาทนา วตตอฏานสเส สมปสสมาเนน ฯ เตน ห สทธ อโปสถาทอกรณ อาทนโว เภทาย สวตตนโต กรณ อานสโส สามคคยา สวตตนโต ตสมา เอเต อฏานสเส สมปสสมาเนน น โส ภกข อกขป- ตพโพต อตโถ ฯ ทตยอฏเกป ฯ อฏานสเส สมปสสมาเนนาต อธ ปน ภกขเว ภกข อาปตต อาปนโน โหต โส ตสสา อาปตตยา อนาปตตทฏ โหต อ เ ภกข ตสสา อาปตตยา อาปตตทฏ โน โหนต โส เจ ภกขเว ภกข เต ภกข เอว ชานาต อเม โข อายสมนตา พหสสตา อาคตาคมา ธมมธรา วนยธรา มาตกาธรา ปณฑตา วยตตา เมธาวโน ลชชโน [ ป. ว. ๓๔๓-๕ ส. ต. ๕๑๔ ]


กกกจจกา สกขากามา นาล มม วา การณา อ เส วา การณา ฉนทา โทสา โมหา ภยา อคต คนต สเจ ม อเม ภกข อาปตตยา อทสสเน อกขปสสนต น มยา สทธ อโปสถ กรสสนต วนา มยา อโปสถ กรสสนต ภวสสต สงฆสส ตโตนทาน ภณฑน กลโห วคคโห ววาโท สงฆเภโท สงฆราช สงฆววตถาน สงฆนานากรณนต เภทครเกน ภกขเว ภกขนา ปเรสป สทธาย สา อาปตต เทเสตพพาตอาทนา วตเต อฏานสเส สมปสสมาเนนาต อตโถ ฯ ปาลย อาคเตห สตตหต ปพเพวสส โหต มสา ภณสสนต ภณนตสส โหต มสา ภณามต ภณตสส โหต มสา มยา ภณตนต วนธาย ทฏ วนธาย ขนต วนธาย รจ วนธาย ภาวนต เอวมาคเตห สตตห ฯ อพรหมจรยาต อเสฏจรยโต ฯ รตต น ภ เชยย วกาล- โภชนนต อโปสถ อปวฏโ รตตโภชน จ ทวา วกาลโภชน จ น ภ เชยย ฯ ม เจ ฉมายว สเยถ สนถเตต กปปยม เจ วา สธาทปรกมมกตาย ภมย วา ตณปณณปลาสาทน สนถรตวา กเต สนถเต วา สเยถาต อตโถ ฯ เอต ห อฏงคกมาห- โปสถนต เอต ปาณาตปาตาทน อสมาจรนเตน อปวฏ โปสถ อฏห องเคห สมนนาคตตตา อฏงคกนต วทนต ฯ อกปปยกต โหต อปปฏคคหตกนตอาทโย อฏ อนตรตตา นาม ฯ สปปอาท อฏเม อรณคคมเน นสสคคย โหต ฯ อฏกวเสน [ ป. ว. ๓๔๕ ส. ต. ๕๑๔-๕ ]


โยเชตวา เวทตพพานต ปรมาน อฏ เอก อฏก ตโต เอก อปเนตวา เสเสสป เอเกก ปกขปตวาตอาทนา นเยน อ านป อฏกาน กาตพพานต อตโถ ฯ อฏก นฏ ต ฯ [๓๔๔] นวเกส ฯ อาฆาตวตถนต อาฆาตการณาน ฯ อาฆาตปฏวนยาต อาฆาตสส ปฏวนยการณาน ฯ ต กเตตถ ลพภาต ต อนตถจรณ มา อโหสต เอตสม ปคคเล กโต ลพภา เกน การเณน สกกา ลทธ ฯ ปโร นาม ปรสส อตตโน จตตรจยา อนตถ กโรตต เอว จนเตตวา อาฆาต ปฏวโนเทต ฯ อถวา สจาห ปฏกโกป กเรยย ต โกป- กรณ เอตถ ปคคเล กโต ลพภา เกน การเณน ลทธพพ นรตถกภาวโตต อตโถ ฯ กมมสสกา ห สตตา เต กสส รจยา ทกขตา สขตา วา ภวนต ตสมา เกวล ตสม มยห กชฌนมตตเมวาต อธปปาโย ฯ อถวา ต โกปกรณ เอตถ ปคคเล กโต ลพภา ปรมตถโต กชฌตพพสส กชฌนกสส จ อภาวโต สงขารมตต เหต ยทท ขนธป จก ย สตโตต วจจต เต จ สงขารา อตตรกาลา ขณกา กสส โก กชฌตต อตโถ ฯ กโต ลาภาตป ปาโ ฯ สจาห เอตถ โกป กเรยย ตสม เม โกปกรเณ กโต ลาภา ลาภา นาม เก สย อ ตร อนตถปปตตโตต อตโถ ฯ อมสม จ [ ป. ว. ๓๔๕-๖ ส. ต. ๕๑๕-๖ ]


อตเถ ตนต นปาตมตตเมว โหต ฯ ตณห ปฏจจาต เทว ตณหา เอสนาตณหา จ เอสตตณหา จ ฯ ยาย ตณหาย อชปถสงกปถาทน ปฏปชชตวา โภเค เอสต คเวสต อย เอสนาตณหา นาม ฯ ยา เตส เอสเตส คเวสเตส ปฏลทเธส ตณหา อย เอสตตณหา นาม ฯ อธ เอสนาตณหา ทฏพพา ฯ ปรเยสนาต รปาทอารมมณปรเยสนา ฯ สา ห เอสนาตณหาย สต โหต ฯ ลาโภต รปาทอารมมณปฏลาโภ ฯ โส ห ปรเยสนาย สต โหต ฯ วนจฉโย ปน าณ ตณหา ทฏ วตกก- วเสน จตพพโธ ฯ ตตถ สขวนจฉย ช า สขวนจฉย ตวา อชฌตต สขมนย เชยยาต อย าณวนจฉโย ฯ วนจฉโยต เทว วนจฉยา ตณหาวนจฉโย ทฏ วนจฉโยต เอว อาคตาน อฏสตตณหาวปรตาน๑ ตณหาวนจฉโย ฯ ทวาสฏ ทฏ โย ทฏ วนจฉโย ฯ ฉนโท โข เทวานมนท วตกกนทาโนต อมสม ปน สตเต อธ วนจฉโยต วตโต วตกโกเยว อาคโต ฯ ลาภ ลภตวา ห อฏานฏ สนทราสนทร จ วตกเกน วนจฉนาต เอตตกมเม รปารมมณตถาย ภวสสต เอตตก สททารมมณต- ถาย เอตตก มยห ภวสสต เอตตก ปรสส เอตตก ปรภ ชสสาม เอตตก นทหสสามต ฯ เตน วตต ลาภ ปฏจจ วนจฉโยต ฯ ฉนทราโคต เอว อกสลวตกเกน วตกกเต ๑....ตณหาวจรตานต ภเวยย ฯ

[ ป. ว. ๓๔๖-๗ ส. ต. ๕๑๖ ]


วตถสม ทพพลราโค จ พลวราโค จ อปปชชต ฯ อชโฌ- สานนต อห มมนต พลวสนนฏาน ฯ ปรคคโหต ตณหาทฏ - วเสน ปรคคหกรณ ฯ มจฉรยนต ปเรห สาธารณภาวสส อสหนตา ฯ เตเนวสส โปราณา เอว วจนตถ วทนต อท อจฉรย มยเหว โหต มา อ สส อจฉรย โหตต ปวตตตตา มจฉรยนต วจจตต ฯ อารกขาต ทวารปทหนม ชสาโคปนาท- วเสน สฏ รกขณา ฯ อธกโรตต อธกรณ ฯ การณสเสต นาม ฯ อารกขาธกรณนต ภาวนปปสก ฯ อารกขเหตต อตโถ ฯ ทณฑาทานาทส ปรนเสธนตถ ทณฑสส อาทาน ทณฑาทาน ฯ เอกโตธาราทโน สตถสส อาทาน สตถาทาน ฯ กลโหต กาย- กลโหป วาจากลโหป ฯ ปรโม ปรโม วโรโธ วคคโห ฯ ปจฉโม ปจฉโม ววาโท ฯ ตว ตวนต อคารววเสน ตวนตวนต วจน ฯ อธฏ ตกาลโต ปฏาย น วกปเปตพพานตธ วกปเปนเตน อธฏานโต ปพเพ วา วกปเปตพพ วชหตาธฏาน วา ปจฉา วกปเปตพพ ฯ อวชหตาธฏาน ปน น วกปเปตพพนต อธปปาโย ฯ ทกกฏวเสน วตตานต วคค ภกขนสงฆ วคคส โอวทตตอาทนา นเยน ธมมกมเม เทว นวกาน ทกกฏวเสน วตตาน ฯ นวก นฏ ต ฯ [๓๔๕] ทสเกส ฯ นตถ ทนนนตอาทวเสน เวทตพพาต [ ป. ว. ๓๔๗ ส. ต. ๕๑๖ ]


นตถ ทนน นตถ ยฏ นตถ หต นตถ สกตทกกฏาน กมมาน ผลวปาโก นตถ อย โลโก นตถ ปรโลโก นตถ มาตา นตถ ปตา นตถ สตตา โอปปาตกา นตถ โลเก สมณพราหมณา สมคคตา สมมาปฏปนนา เย อม จ โลก ปร จ โลก สย อภ า สจฉกตวา ปเวเทนตต เอวมาคต สนธาย วตต ฯ สสสโต โลโกตอาทวเสนาต สสสโต โลโกต วา อสสสโต โลโกต วา อนตวา โลโกต วา อนนตวา โลโกต วา ต ชว ต สรรนต วา อ ชว อ สรรนต วา โหต ตถาคโต ปรมมรณาต วา น โหต ตถาคโต ปรมมรณาต วา โหต จ น จ โหต ตถาคโต ปรมมรณาต วา เนว โหต น น โหต ตถาคโต ปรมมรณาต วาต เอวมาคต สงคณหาต ฯ มจฉาทฏ อาทโย มจฉาวมตตปรโยสานาต มจฉา- ทฏ มจฉาสงกปโป มจฉาวาจา มจฉากมมนโต มจฉาอาชโว มจฉาวายาโม มจฉาสต มจฉาสมาธ มจฉาาณ มจฉาวมตตต เอวมาคต สนธาย วทต ฯ ตตถ มจฉาาณนต ปาปกรยาส อปายจนตนวเสน ปาป กตวา สกต มยาต ปจจเวกขณากาเรน จ อปปนโน โมโห ฯ มจฉาวมตตต อวมตตสเสว สโต วมตตส ตา ฯ สมถกขนธเก นททฏาต โอรมตตก อธกรณ โหต น จ คตคต น จ สรตสารตนตอาทนา นททฏา ฯ สมถกขนธเก วตเตห สมนนาคโต โหตต สมพนโธ ฯ มาต- [ ป. ว. ๓๔๗ ส. ต. ๕๑๖-๘ ]


รกขตาทโย ทส อตถโย ฯ ธนกกตาทโย ทส ภรยา ฯ ทสก นฏ ต ฯ [๓๔๖] เอกาทสเกส ฯ น โวทายนตต น ปกาสนต ฯ สยตตยานสทสาย กตายาต อจฉตจฉตกาเล สเขน ปวตเต- ตพพตตา ยตตยาน วย กตาย ฯ ยถา ปตฏา โหตต สมปตตน ยถา ปตฏา โหต ฯ อนอนปปวตตตายาต ภาวนา- พหลกาเรห อนอนปปวตตตาย ฯ สข สปตตอาทส ยถา เสสชนา สปรวตตมานา กากจฉมานา ทกข สปนต เอว อสปตวา สข สปต นทท โอกกมนโตป สมาปตต สมาปนโน วย โหต ฯ สข ปฏพชฌตต ยถา อ เ นตถนนตา วชมภนตา สปร- วตตนตา ทกข ปฏพชฌนต เอว อปปฏพชฌตวา วกสมานมว ปทม สข นพพการ ปฏพชฌต ฯ อนภตปพพวเสน เทวต- ปสหารวเสน จสส ภททกเมว สปน โหต น ปาปกนต อาห ปาปกเมว น ปสสตตอาท ฯ ธาตกโขภเหตกป จสส พหล ภททกเมว สยา เยภยเยน จตตชรปานคณตาย อตอาหารช- รปาน ฯ ตตถ ปาปกเมว น ปสสตต ยถา อ เ อตตาน โจเรห สมปรวารต วย พาเฬห อปททต วย ปปาเต ปปตนต วย จ ปสสนต เอว ปาปกเมว สปน น ปสสต ฯ ภทรก ปน วฑฒการณภต ปสสตต เจตย วนทนโต วย ปช กโรนโต วย ธมม สณนโต วย จ โหต ฯ มนสสาน ปโย โหตต [ ป. ว. ๓๔๗-๕๒ ส. ต. ๕๑๘-๒๐ ]


อเร อามตตมตตาหาโร วย สเส ปลนทมาลา๑ วย จ มนสสาน ปโย โหต มนาโป ฯ อมนสสาน ปโย โหตต ยเถว จ มนสสาน ปโย เอว อมนสสานป ปโย โหต วสาขตเถโร วย ฯ นาสส อคค วา วส วา สตถ วา กมตต เมตตาวหารสส กาเย อตตราย อปาสกาย วย อคค วา สยตตภาณกจฬสวตเถรสเสว วส วา สงกจจสามเณรสเสว สตถ วา น กมต น ปวสต นาสส กาย วโกเปตต วตต โหต ฯ [๓๔๗] เธนวตถถป เจตถ กถยนต ฯ เอกา กร เธน วจฉกสส ขรธาร ม จมานา อฏาส ฯ เอโก ลททโก ต วชฌสสามต หตเถน สมปรวตเตตวา ทฆทณฑก สตต ม จ ฯ สา ตสสา สรร อาหจจ ตาลปณณ วย ววตตมานา คตา เนว อปจารพเลน น อปปนาพเลน เกวล ปน วจฉเก พลวหตจตตตาย ฯ เอว มหานภาวา เมตตา ฯ [๓๔๘] ขปป สมาธยตต เกนจ ปรปนเถน ปรหนชฌานสส พยาปาทสส ทรสมสสารตภาวโต ขปปเมว สมาธยต ฯ มขวณโณ วปปสทตต พนธนา ปมตตตาลปกก วย จสส วปปสนนวณณ มข โหต ฯ อสมมฬโห กาล กโรตต เมตตาวหารโน สมโมหมรณ นาม นตถ อสมมฬโหว นทท โอกกมนโต วย กาล กโรต ฯ เอกาทสก นฏ ต ฯ ๑. ปลนธตมาลาตป ทสสต ฯ

[ ป. ว. ๓๕๓ ส. ต. ๕๒๐ ]


[๓๔๙] สงฆ ภนเต ปวาเรมตอาทปวารณกถา นามาต คณ ปเทส วตต ฯ [ ป. ว. ๓๕๓-๖ ส. ต. ๕๒๐-๒ ]


อตถวเสปกรณวณณนา [๓๕๐] ปมปาราชกวณณนายเมว วตตนต สงฆสฏ ตายาต- อาทน อตถวณณน สนธาย วตต ฯ ทสกขตต โยชนาย ปทสต วตตนต เอกมลกนเย ทสกขตต โยชนาย กตาย สงขลกนเย วตตปเทห สทธ ปทสต วตตนต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ อ ถา เอกมลเกเอว นเย น สกกา ปทสต ลทธ ฯ เอกมลกนเย ห ปรมปจฉมปทาน เอกโต กตวา เอเกกสม วาเร นว นว ปทาน วตตานต ทสกขตต โยชนาย นวต ปทานเยว ลพภนต ฯ ตสมา ตาน นวต ปทาน สงขลกนเย พทธจกกวเสน โยชเต ทส ปทาน ลพภนตต เตห สทธ ปทสตนต สกกา วตต ฯ อโต อ ถา ปน อโภสป นเยส วส วส อตถสต ธมมสต จ ยถา ลพภต ตถา ปมปาราชกสวณณนายเมว อมเหห ทสสต ฯ ต ตตถ วตตนเยเนว คเหตพพ ปรมปจฉม- ปทาน เอกตเตน คเหตวา ปทสตนต วตตตตา ฯ ตตถ ปจฉมสส ปจฉมสส ปทสส วเสน อตถสต ปรมสส ปรมสส วเสน ธมมสตนต วตต ฯ ตสม ปทสเต ย สงฆสฏ ตอาทนา วตตปรมปทาน วเสน ธมมสต ต สงฆผาสตอาทนา วตต- ปจฉมปทาน วเสน อตถสตนต อธปปาโย ฯ มหาวคควณณนา นฏ ตา ฯ [ ป. ว. ๓๕๗-๙ ส. ต. ๕๒๓-๔ ]


ปมคาถาสงคณกวณณนา [๓๕๑] อฑฒฑฒาน สตานต ตณ สตาน ป าส จ สกขาปทาน ฯ วคคหนต มนสสวคคห ฯ อตเรกนต ทสาหปรม อตเรกจวร ฯ กาฬกนต สทธกาฬกานนต วตตกาฬก ฯ ภตนต ภตาโรจน ฯ ปรมปราภตตนต ปรมปรโภชน ฯ ภกขนส จ อกโกโสต ยา ปน ภกขน ภกข อกโกเสยย วา ปรภาเสยย วาต วตตสกขาปท ฯ อนตรวาสกนต อ าตกาย ภกขนยา จวรปฏคคหณ ฯ รปยนต รปยสโวหาร ฯ สตตนต สาม สตต ว าเปตวา ตนตวาเยหต วตตสกขาปท ฯ อชฌาปนเกต อชฌาปนเก ขยยนเก ปาจตตย ฯ ปาจตปณฑนต ภกขนปร- ปาจต ฯ จวร ทตวาต สมคเคน สงเฆน จวร ทตวาต วตต- สกขาปท ฯ โวสาสนตต ภกข ปเนว กเลส นมนตตา ภ ชนต ตตร เจ สา ภกขนต วตตปาฏเทสนย ฯ ครคคนต ยา ปน ภกขน นจจ วา คต วาต วตตสกขาปท ฯ จรยาต อนโตวสส จารก จเรยยาต จ วสส วฏา จารก น ปกกเมยยาต จ วตตสกขาปททวย ฯ ฉนททาเนนาต ปารวาสเกน ฉนททาเนน ฯ ปาราชกาน จตตารต ภกขนน จตตาร ปาราชกาน ฯ กฏต กฏการสกขาปท ฯ โกสยาต โกสยมสสกสกขาปท ฯ เสยยาต อนปสมปนเนน สหเสยยสกขาปท ฯ ขณเนต ปวขณน ฯ [ ป. ว. ๓๖๐-๒ ส. ต. ๕๒๕ ]


คจฉ เทวเตต ภตคามสกขาปท ฯ ส จนตต สปปาณกอทก- ส จน ฯ มหาวหาโรต มหลลกวหาโร ฯ อ นต อ - วาทก ฯ ทวารนต ยาว ทวารโกสา ฯ สหธมโมต สหธมมก วจจมาโน ฯ ปโยปานนต สรสรการก ฯ เอฬกโลมานต เอฬก- โลมโธวาปน ฯ ปตโตต โอนป จพนธนปตโต ฯ โอวาโทต ภกขนปสสย อปสงกมตวา โอวาโท ฯ เภสชชนต ตทตตร- เภสชชว าปน ฯ สจต อฏ มยาทสจฆร ฯ อาร โกต ยาน โข ปน ตาน อาร กาน เสนาสนานตอาทนา วตต- ปาฏเทสนย ฯ โอวาโทต ยา ปน ภกขน โอวาทาย วา สวาสาย วา น คจเฉยยาต วตตสกขาปท ฯ ปาราชกาน จตตารตอาทนา ฉส นคเรส ป ตต เอกโต สมปณฑตวา สาวตถยา ป ตต วส คเณตวา สพพาเนว สกขาปทาน ทวห ราสห สงคณหาต ฯ เอกตตสครกา นาม อภโต อฏ ปาราชกา ภกขน เตรส ภกขนน ทส สงฆาทเสสา ฯ อฏเตถ อนวเสสาต เอเตส ยถาวตตครเกส สาธารณาสาธารณวเสน อฏ ปาราชกา อนวเสสา นาม ฯ [๓๕๒] โธวน จ ปฏคคโหต คาถา อฏกถาจรยาน ฯ ตตถ โธวน จ ปฏคคโหต อ าตกาย ภกขนยา จวรโธวาปน จวรปฏคคหณ จ ฯ โกเสยย ฯ เป ฯ เทว โลมาต เอฬกโลม- วคเค อาทโต สตต สกขาปทาน วตตาน ฯ วสสกาต วสสก- [ ป. ว. ๓๖๒-๖ ส. ต. ๕๒๕-๗ ]


สาฏกสกขาปท ฯ อาร เกน จาต สาสงกสกขาปท วตต ฯ ปณตนต ปณตโภชนว ตต ฯ โอนนต โอนวสตวสสสกขา- ปท ฯ นสทเน จ ยา สกขา วสสกา ยา จ สาฏกาต นสทนวสสกสาฏกาน ปมาณาตกกโม ฯ อาปตตกขนธา เจว อโปสถาทน จ ปาราชกา สงฆาทเสสาตอาทนา วภตตตตา วภตตโยต วตตา ฯ [๓๕๓] เตวส สงฆาทเสสาต ภกขนน อาคตาน ทส ภกขน เตรสาต เตวสต ฯ เทวจตตาฬส นสสคคยาตอาทสป เอเสว นโย ฯ ทวห ฯเปฯ กจจ เอเกน สมมตต ทวห ววาทาธกรณ จตห อนวาทาธกรณ ตห อาปตตาธกรณ เอเกน กจจาธกรณ สมมตต อตโถ ฯ นรงกโตต สงฆมหา อปสารโต ฯ [ ป. ว. ๓๖๖-๘ ส. ต. ๕๒๗-๓๐ ]


อธกรณเภทวณณนา [๓๕๔] ยสมา อธกรณ อกโกเฏนโต สมถปตตเมว อกโกเฏต ตสมา ววาทาธกรณ อกโกเฏนโต กต สมเถ อกโกเฏตตอาท วตต ฯ ปาลมตตกวนจฉเยเนวาต วนยลกขณ วนา เกวล ธมมเทสนามตตวเสเนวาต อตโถ ฯ เยนาป วนจฉเยนาต ปาลมตตกวนจฉยเมว สนธาย วตต ฯ ขนธกโต จ ปรวารโต จ สตเตนาต ขนธกปรวารโต อานตสตเตน ฯ นชฌา- เปนตต ส าเปนต ฯ กจจ นสสาย อปปชชนกกจจานนต ปพเพกตอกเขปนยาทกจจ นสสาย อปปชชนกกจจาน ฯ กทสาน ฯ ยาวตตย สมนภาสนาทน ฯ ต หต ต ววาทาธกรณ ฯ อธกรเณส เยน อธกรเณน สมมนต ต ทสเสต วตตนต ยทา อธกรเณห สมมนต ตทา กจจาธกรเณเนว สมมนต น อ เห อธกรเณหต ทสสนตถ วตตนต อธปปาโย ฯ [๓๕๕] สตตนน สมถาน กตเม ฉตตส สมฏานาต ปจฉตวาป กมมสส กรยา กรณนตอาทนา สมมขาวนยสส สมฏานาน อวภชตวาว สตวนยาทน ฉนนเยว ฉ สมฏานาน วภตตาน ต กสมาต อาห ก จาป สตตนน สมถานนต- อาท ฯ สตวนยาทน สงฆสมมขาทกจจยตา๑ นาม นตถต อาห กมมสงคหาภาเวนาต ฯ ๑. ม. สตวนยาทน วย สงฆสมมขตาทน กจจยตา ฯ

[ ป. ว. ๓๗๒-๙๐ ส. ต. ๕๓๔-๔๒ ]


ทตยคาถาสงคณกวณณนา [๓๕๖] มนตคคหณนต อ ม สสนทน ฯ อนสนธาน อนสนธตนต ภาวสาธโน อนสนธตสทโทต อาห อนสนธตนต กถานสนธต ฯ สงคามทวยวณณนา [๓๕๗] านนสชชวตตาทนสสตาต เอว าตพพ เอว นสทตพพนตเอวมาทกา ฯ ส าชนนตถนต จทตกโจทกาน ส ปปาทนตถ ฯ อนโยควตต กถาเปตวาต ก อนโยควตต ชานาสต ปจฉตวา เตเนว กถาเปตวา ฯ [๓๕๘] นลาทวณณาวณณวเสนาต นลาทวณณวเสน อาโรคยตถาทอวณณวเสน จ ฯ [ ป. ว. ๓๙๒-๔๒๕ ส. ต. ๕๔๓-๕๗ ]


ก นเภทวณณนา [๓๕๙] ปเรชาตปจจเย ปเนส อททฏธมเมส เอกธมมป น ลภตต เอส อทกาหรณาทปปโยโค อตตโน ปเรชาตปจจย- ภาเว ปพพกรณวเสน อททฏเส โธวนาทธมเมส เอกธมมป น ลภต อตตโน ปเรชาตสส ปพพกรณสงคหตสส ธมมสส นตถตาย ฯ รปาทส ธมเมสต วณณคนธาทสทธฏกธมเมส ฯ ปรมา เทวต อมสม อธกาเร ปม วตตา อนตรพภารสหพภารา น ปกกมนนตกาทโย เทว อทธารา ฯ อปาลป จกวณณนา [๓๖๐] โอมททการโกต โอมททตวา อภภวตวา การโก ฯ อปตถมโภ น ทาตพโพต สามคควนาสาย อนพล น ทาตพพ ฯ ทฏาวกมมป กตวาต น เมต ขมตต ทฏ อาวกตวาป ฯ กายปปโยเคน อาปชชตพพา กายปปโยคา วจปโยเคน อาปชช- ตพพา วจปโยคา ฯ นวส าเนสต โอสารณาทส นวส าเนส ฯ ทวส าเนสต ตตทตย ตตจตตถกมเมส ฯ ตสมาต ยสมา มหาอฏกถาย วตตนเยน อภโตวภงคา อสงคหตา ตสมา ย กรนทย วตต ต คเหตพพนต สมพนโธ ฯ จตห ป จหต วจนโต ทวห วา ตห วา เอกโต เทเสต วฏฏต ตโต ปร [ ป. ว. ๔๒๖-๕๙ ส. ต. ๕๕๘-๖๗ ]


น วฏฏต ฯ มาฬกสมายาต ขณฑสมาย ฯ อวปปวาสสมายาต มหาสมาย ฯ ปรยาเยน ชานนตสส วตตมสาวาโทต ยสส- กสสจ ชานนตสส ปรยาเยน วตตมสาวาโทต อตโถ ฯ อนโยโค น ทาตพโพต เตน วตต อนาทยตวา ตณหภวตพพนต อตโถ ฯ เอกนวสตเภทายาต มคคปจจเวกขณาทวเสน เอกน- วสตปปเภทาย ฯ ป จห การเณหต อท อตถนปผาทนกาน เตส ปพพภาคาน จ การณภาวสาม เน เอกชฌ คเหตวา วตต น ปน สพเพส ป จนน สมานโยคกเขมตตา ฯ อนสสาวเนนาต เภทสส อนรปสสาวเนน ฯ ยถา เภโท โหต เอว ภนทตพพาน ภกขน อตตโน วจนสส สาวเนน ว าปเนนาต อตโถ ฯ เตนาห นน ตมเหตอาท ฯ กณณมเล วจเภท กตวาต เอเตน ปากฏ กตวา เภทกรวตถทปน โวหรณ ตตถ อตตนา วนจฉตมตถ รหสสวเสน ว าปน อนสสาวนนต ทสเสต ฯ กมมเมว อทเทโส วา ปมาณนต เต ห สงฆเภท- สทธโต ปมาณ อตเร ปน เตส สมภารภตา ฯ เตนาห- โวหาราตอาท ฯ ตตถาต โวหรเณ ฯ อนตรา วตตการเณนาต ต ห วนทนตสส ม จปาทาทสป นลาฏ ปฏห เยยาต- อาทนา วตตการเณน ฯ [ ป. ว. ๔๖๐-๕๐๘ ส. ต. ๕๖๗-๗๔ ]


สมฏานวณณนา [๓๖๑] ปพเพ วตตเมวาต สหเสยยาทปณณตตวชช ฯ อตรนต สจตตก ฯ ภสาปนาทน กตวาต ภสาปนาทนา อาปตต อาปชชตวาต อธปปาโย ฯ ทตยคาถาสงคณกวณณนา [๓๖๒] วนเย ครกา วนยครกา ฯ ก จาป อท ทวส คาถาส อาคต อ เห ปน มสเสตวา วตตภาวโต นานากรณ ปจเจตพพ ฯ เทว สวาสกภมโยต เอตถ ภมต อวตถา ฯ องคหนตา การณเวกลลวเสนาป เวทตพพาต อาห อปเจตถาต- อาท ฯ เอส นโยต อปเจตถาตอาทนา วตตนโย ฯ วนปปต ฉนทนตสส ปาราชกนต อทนนาทาเน วนปปตกถาย อาคต ปรสนตก สนธาย วตต ฯ วสฏ ฉฑฑเนต สกกวสฏ ยา โมจเน ฯ ทกกฏา กตาต ทกกฏ วตต ฯ ปมสกขาปทมหเยวาต ภกขโน- วาทกวคคสส ปมสกขาปเทเยว ฯ อามกธ ว าเปตวา ภ ชนตยา ปพพปปโยเค ทกกฏ อชโฌหาเร ปาจตตย ฯ อพภณหสโลต อภนวสโล ฯ [ ป. ว. ๕๐๙-๒๐ ส. ต. ๕๗๕-๘๖ ]


เสทโมจนคาถาวณณนา [๓๖๓] เสทโมจนคาถาส ฯ ตหนต ตสม ปคคเล ฯ อกปปยสมโภโค นาม เมถนธมมาทต คณ ปเทส วตต ฯ เอสา ป หา กสเลห จนตตาต ลงควปลลาสวเสเนต วตต ฯ เอโส ป โห กสเลห จนตโตต อตโถ ฯ ทสาต อวนทเย ทส ฯ เอกาทสาต ปณฑกาทโย เอกาทส ฯ อพภกขเก น วทามต อมนา มเข เมถนธมมาภาว ทเปต ฯ อโธนาภ ววชชยาต อมนา วจจมคคปสสาวมคเคส ฯ คามนตรปรยาปนน นทปาร โอกนตภกขน สนธายาต เอตถ นท ภกขนยา คามปร- ยาปนนา ปรตร คามนตรปรยาปนน ตตถ ปรตเร ปมเลฑฑ- ปาตปปมาโณ คามปจาโร นทปรยนเตน ปรจฉนโน ตสมา ปรตเร รตนมตตมป อร นตถ ปรตร จ ตณาทห ปฏจฉนนตตา ทสสนปจารวรหต กโรต ตตถ อตตโน คาเม อาปตต นตถ ปรตเร ปน ปมเลฑฑปาตสงขาเต คามปจาเรเยว ปาท เปต อนตเร อภธมเม วตตนเยน อร - ภต สกคาม อตกกมต นาม ตสมา คณมหา โอหยนา นาม โหตต เวทตพพ ฯ ภกขน สนตเก เอกโต อปสมปนนา นาม มหาปชาปตปมขา ป จสตสากยานโย ฯ มหาปชาปตป ห อานนทตเถเรน ทนนโอวาทสส ปฏคคหตตตา ภกขน สนตเก [ ป. ว. ๕๒๘-๓๐ ส. ต. ๕๙๒-๓ ]


อปสมปนนา นาม ฯ สห ทสเสน เมถนวตกกมสส สกกเณยยตาย ทสสกฏอาทน สนธายาต วตต ฯ ลงคปรวตต สนธาย วตตาต ลงคปรวตเต สต ปฏคคหณสส วชหนโต สาม คเหตวา ภ ชต น วฏฏตต ลงคปรวตตน สนธาย วตตา ฯ สปปตฏ- ตนโครธสทสนต โยชนทวโยชนาทปรม มหานโครธ สนธาย วตต ฯ เสทโมจนคาถา นฏ ตา ฯ ป จวคควณณนา [๓๖๔] กมมวคเค ฯ อมมตตกสส ภกขโน อมมตตก- สมมต อมมตตเก น ยาจตวา คเต อสมมขาป ทาต วฏฏต ฯ ตตถ นสนเนป น กปปต นยมาภาวโต ฯ อสมมขา กเต ปน โทสาภาว ทสเสต อสมมขา กต สกต โหตต วตต ฯ ทเตน อปสมปทา ปน สมมขา กาต น สกกา กมมวาจานานตต- สพภาวโต ฯ ปตตนกกชชนาทโย หตถปาสโต อปนตมตเตป กาต วฏฏต ฯ สงฆสมมขตาตอาทส ยาวตกา ภกข กมมป- ปตตา เต อาคตา โหนต ฉนทารหาน ฉนโท อาหโฏ โหต สมมขภตา น ปฏกโกสนต อย สงฆสมมขตา ฯ เยน ธมเมน เยน วนเยน เยน สตถสาสเนน สงโฆ กมม กโรต [ ป. ว. ๕๓๐-๘ ส. ต. ๕๙๔-๖๐๑ ]


อย ธมมสมมขตา วนยสมมขตา ฯ ตตถ ธมโมต ภต วตถ ฯ วนโยต โจทนา เจว สารณา จ ฯ สตถสาสน นาม ตตสมปทา เจว อนสสาวนสมปทา จ ฯ ยสส สงโฆ กมม กโรต ตสส สมมขภาโว ปคคลสมมขตา ฯ กตตกมาสสส ปวารณมาสตตา เปตวา กตตกมาสนต วตต ฯ ปจจกกฑฒตวา ปตทวโส จาต กาฬปกเข จาตททส วา ปณณรส วา สนธาย วตต ฯ เทว จ ปณณมาสโยต ปมปจฉมวสสปคตาน วเสน วตต ฯ านกรณาน สถลาน กตวา อจจาเรตพพ อกขร สถล ฯ ตานเยว ธนตาน อสถลาน กตวา อจจาเรตพพ อกขร ธนต ฯ ทวมตตากาล ทฆ ฯ เอกมตตากาล รสส ฯ ทสธา พย ชนพทธยา ปเภโทต เอว สถลาทวเสน พย ชนพทธยา อกขรปปาทกจตตสส ทสปปกาเรน ปเภโท ฯ สพพาน ห อกขราน จตตสมฏานาน ยถาธปเปตตถพย ชนโต พย ชนาน จ ฯ สโยโค ปโร เอตสมาต สโยคปโร ฯ น สโยคปโร อสโยคปโร ฯ อายสมโต พทธรกขตเถรสส ยสส น ขมตต เอตถ ตการกการสหตาภาโว อสโยคปโร ฯ กรณานต กณาทน ฯ อนกขตตกา ปาราชก อนาปนนา จ ปกตตตาต อาห ปกตตตา อนกขตตาตอาท ฯ ตตถ อนสสารตาต ปรมปทสเสว เววจน ฯ ปรสทธสลาต ปาราชก อนาปนนา ฯ น เตส ฉนโท วา ปารสทธ วา เอตต ตส ทวส วา นสนเนส เอกสส [ ป. ว. ๕๓๘-๔๑ ส. ต. ๖๐๑-๘ ]


วา ทวนน วา ฉนทปารสทธ อาหฏาป อนาหฏาว โหตต อธปปาโย ฯ กายสมโภคสามคคต สหเสยยปฏคคหณาท ฯ โสรโตต สเภ รโต สฏ โอรโตต วา โสรโต ฯ นวาตวตตต นจวตต ฯ ปฏสงขาต ปฏสงขาย าเณน อปปรกขตวา ฯ ยนต อวนทยกมม อน าตนต สมพนโธ ฯ อมสส อปโลกนก- มมสส าน โหตต เอวป อปโลกนกมม ปวตตตต อตโถ ฯ กมมเมว ลกขณนต กมมลกขณ ฯ โอสารณ นสสารณ ภณฑ- กมมาทโย วย กมม จ หตวา อ จ นาม น ลภต ฯ กมมเมว หตวา อปลกขยตต กมมลกขณนต วจจต ฯ เอตป กมมลกขณเมวาต วตตกมมลกขณ ทสเสต อจฉนนจวร ชณณ- จวรนฏจวรานนตอาท วตต ฯ อณปลโพธปต อณเมว ปลโพโธ อณปลโพโธ ฯ ตป ทาต วฏฏต ฯ สเจ ตาทส ภกข อณายกา ปลพทธนต ตตรปปาทโตป ตสส อณ โสเธต วฏฏตต อธปปาโย ฯ ฉตต วา เวทก วาต เอตถ เวทกาต เจตยสส อปร จตรสสจโย วจจต ฯ ฉตตนต ตโต อทธ วลยาน ทสเสตวา กโต อคคจโย วจจต ฯ เจตยสส อปนกเขปโตต เจตเย นวกมมตถาย อปนกขตตโต เจตยสนตกโตต วตต โหต ฯ อ า กตกา กาตพพาต ปรมกตกาย อสงคหตตตา วตต ฯ เตหต เยส ปคคลกฏาเน ตฏนต เตห ฯ ทสภาคนต ทสมภาค ฯ ตตถาต ตสม วหาเร ฯ มเลต ปพเพ ฯ อโต [ ป. ว. ๕๔๑-๕ ส. ต. ๖๐๘-๑๔ ]


ปฏาย ภาเชตวา ขาทนตต วจเนเนว ยถาสข ปรโภโค ปฏกขตโต โหตต อาห ปรมกตกา ปฏปปสสมภตต ฯ อนวจรตวาต ปจฉโต ปจฉโต คนตวา ฯ อปจจาสสนเตนาต เตส สนตกา ปจจย อปจจาสสนเตน ฯ มลภาคนต วตตเมวตถ วภาเวต ทสภาคมตตนต ฯ อกตาวาส วา กตวาต ตโต อปปนนอาเยน กตวา ฯ ชคคตกาเล น วาเรตพพาต ชคคตาน ปปผผลภรต- กาเล น วาเรตพพา ฯ ชคคนกาเลต ชคคต อารทธกาเล ฯ ตตกมมานเภเทต ตตกมมสส านเภเท ฯ [๓๖๕] สตต อาปตตกขนธา ป ตต นามาต สมพนโธ ฯ กกสนธโกนาคมนกสสปาเอว สตต อาปตตกขนเธ ป าเปส ฯ วปสสอาทโย ปน โอวาทปาฏโมกข อททสส น สกขาปท ป าเปสนต อาห กกสนธ จ ฯ เป ฯ อนตรา เกนจ อปป ตเต สกขาปเทต ฯ เสสเมตถ สว เยยเมว ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย ปรวารฏกถาวณณนา สมตตา ฯ [๓๖๖] อวสานคาถาส ปน อยมตโถ ฯ วภตตเทสนนต อภโตวภงคขนธกปรวาเรห วภตตเทสน ฯ วนยปฏกนต โยเชตพพ ฯ ตสสาต ตสส วนยสส ฯ ตตรทนตอาท ปมปาราชกวณณนาย วตตนยเมว ฯ สตถ มหาโพธวภสโตต สตถนา ปรภตตมหาโพธวภสโต มณฑโต ฯ ตสส มหาวหารสส [ ป. ว. ๕๔๕-๙ ส. ต. ๖๑๔-๒๔ ]


ทกขณภาเค อตตม ย ปธานฆรนต สมพนโธ ฯ ตตถ ปธานฆรนต ตนนามก ปรเวณ ฯ สจจารตตสเลน ภกขสงเฆน เสวตนต อทป ปธานฆรวเสสน ฯ ตตถาต ตสม ปธานฆเร ฯ จารปาการส จตนต มนาเปน ปากาเรน ปรกขตต ฯ สตจฉายตรเปตนต ฆนนจตปตตส ฉนนสาขาปสาขตาย สตจฉาเยห รกเขห อเปต ฯ วกสต กมล กวลย ปณฑรก โสคนธกาท- ปปผส ฉนนมธรสตลทกปณณตาย สมปนนา สลลาสยา อสสาต สมปนนสลลาสโย ฯ อททสตวาต พทธสร นาม เถร นสสาย ฯ ตสส อชเฌสน นสสายาต วตต โหต ฯ อทธาต อตถวนจฉยาทห อทธา ผตา ปรปณณา ฯ สรนวาสสสาต สรยา นวาสฏานภตสส ฯ ชยสวจฉเรต ชยปปตตสวจฉเร ฯ อยนต เถร พทธสร อททสส ยา วนยสวณณนา อารทธา อย ฯ ธมมปสหตาต กสลสนนสสตา ฯ [๓๖๗] อทาน สเทวกสส โลกสส อจจนต สขาธคมาย อตตโน ป ปรณาเมนโต จรฏ ตตถ ธมมสสาตอาทมาห ฯ [๓๖๘] ตตถ สมาจตนต อปจต ฯ สพพสส อานภาเวนาต สพพสส ตสส ป สส เตเชน ฯ สพเพว ปาณโนต กามาวจราทเภทา สพเพ สตตา ฯ สทธมมรสเสวโนต ยถารห โพธยาธคมวเสน สทธมมรสเสวโน ภวนต ฯ เสสเมตถ สว เยยเมว ฯ นฏ โต ทตโย กณโฑ ฯ [ ส. ต. ๖๒๖-๗ ]


[๓๖๙] เอตตาวตา จ วนเย ปาฏวตถาย สาสนสส จ วฑฒยา วณณนา ยา สมารทธา วนยฏกถาย สา สารตถทปน นาม สพพโส ปรนฏ ตา ตสสหสสมตเตห คณเห ปรมาณโต ฯ อชเฌสโต นรนเทน โสห ปรกกมพาหนา สทธมมฏ ตกาเมน สาสนชโชตการนา ฯ เตเนว การเต รมเม ปาสาทสตมณฑเต นานาทมคณากณเณ ภาวนาภรตาลเย สตลทกสมปนเน วส เชตวเน อม อตถพย ชนสมปนน อกาส สวนจฉย ฯ ย สทธ อมนา ป ย จ ปสต มยา ฯ เอเตน ป กมเมน ทตเย อตตสมภเว ตาวตเส ปโมเทนโต สลาจารคเณ รโต อลคโค ป จกาเมส ปตวาน ปม ผล อนตเม อตตภาวมห เมตเตยย มนปงคว โลกคคปคคล นาถ สพพสตตหเต รต ทสวาน ตสส ธรสส สตวา สทธมมเทสน อธคนตวา ผล อคค ธมเมเนว อม ปช นรตา ป กมเมส โชเตนต ชนสาสน ฯ [ ส. ต. ๖๒๗ ]


อเม จ ปาณโน สพเพ สพพทา นรปททวา นจจ กลยาณสงกปปา ปปโปนต อมต ปทนต ฯ สารตถทปน นาม วนยฏกา สมตตา ฯ -----------------

บาลี 50 80

Documents