ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 1

๑๒. อตตวคควณณนา ๑. โพธราชกมารวตถ. (๑๒๗) "อตตาน เจต อม ธมมเทสน สตถา เภสกฬาวเน วหรนโต โพธราชกมาร อารพภ กเถส. โส กร ปวตเล อ เห ปาสาเทห อสทสรป อากาเส อปปตมาน วย โกกนทนนาม ปาสาท กาเรตวา วฑฒก ปจฉ "ก ตยา อ ตถาป เอวรโป ปาสาโท กตปพโพ, อทาห ปมสปปเมว เต อทนต. "ปมสปปเมว เทวาต วตเต, โส จนเตส "สเจ อย อ สสาป เอวรป ปาสาท กรสสต, อย ปาสาโท อนจฉรโย ภวสสต; อม มยา มาเรต วา หตถปาเท วาสส ฉนทต อกขน วา อปปาเตต วฏฏต, เอว อ สส ปาสาท น กรสสตต. โส ตมตถ อตตโน ปยสหายกสส ส ชวกปตตสส มาณวกสส กเถส. โส จนเตส "นสสสย เอส วฑฒก นาเสสสต, อนคโฆ สปปโย, มย สนเต มา นสสต, ส มสส ทสสามต. โส ต อปสงกมตวา "ปาสาเท เต กมม นฏ ต โนต ปจฉตวา, "นฏ ตนต วตเต, "ราชกมาโร ต นาเสตกาโม, ตสมา อตตาน รกเขยยาสต อาห. วฑฒก "ภททกนเต สาม กต มม อาโรเจนเตน, อหเมตถ กตตพพ

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 2

ชานสสามต วตวา, "ก สมม อมหาก ปาสาเท เต กมม นฏ ตนต ราชกมาเรน ปฏโ, "น ตาว เทว นฏ ต, พห อวสฏนต อาห. "ก กมม นาม อวสฏนต. "ปจฉา เทว อาจกขสสาม, ทารน ตาว อาหราเปถาต. "ก ทารน นามาต. "นสสาราน สกขทารน เทวาต. โส อาหราเปตวา อทาส. อถ น อาห "เทว อโต ปฏาย มม สนตก นาคนตพพ, สขมกมม กโรนตสส ห อ เน สทธ สลลาเป สต๑ วกเขโป โหต, อาหารเวลาย ปน เม ภรยาว อาหาร อาหรสสตต. ราชกมาโร "สาธต ปฏสสณ. โสป เอกสม คพเภ นสทตวา ตาน ทารน ตจเฉตวา อตตโน ปตตทารสส อนโตนสทนโยคค ครฬสกณ กตวา อาหารเวลาย [ปน] ภรย อาห "เคเห วชชมานก สพพ วกกณตวา หร สวณณ คณหาหต. ราชกมาโรป วฑฒกสส อนกขมนตถาย เคห ปรกขปาเปตวา อารกข เปส. วฑฒกป สกณสส นฏ ตกาเล "อชช สพเพป ทารเก คเหตวา อาคจเฉยยาสต ภรย วตวา ภตตปาตราโส ปตตทาร สกณสส กจฉย นสทาเปตวา วาตปาเนน นกขมตวา ปลาย. โส เตส "เทว วฑฒก ปลายตต กนทนตานเยว คนตวา หมวนเต โอตรตวา เอก นคร มาเปตวา ตตถ กฏวาหนราชา นาม ชาโต. ราชกมาโรป "ปาสาทมห กรสสามต สตถาร นมนเตตวา ปาสาเท จตชชาตกคนเธห ปรภณฑ กตวา ปมอมมารโต ปฏาย ๑. ส. ย. กถาสลลปนตสส เม.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 3

เจลปฏก ปตถร. โส กร อปตตโก, ตสมา "สจาห ปตต วา ธตร วา ลจฉาม, สตถา อม อกกมสสตต จนเตตวา ปตถร. โส สตถร อาคเต สตถาร ป จปปตฏ เตน วนทตวา ปตต คเหตวา "ปวสถ ภนเตต อาห. สตถา น ปาวส. โส ทตยมป ตตยมป ยาจ. สตถา อปปวสตวาว อานนทตเถร โอโลเกส. เถโร โอโลกตส าเยว วตถาน อนกกมนภาว ตวา "สหร ราชกมาร ทสสาน, น ภควา เจลปฏก อกกมสสต, ปจฉม ชนต ตถาคโต โอโลเกตต ทสสาน สหราเปส. โส ทสสาน สหรตวา สตถาร อนโต ปเวเสตวา ยาคขชชเกน สนตปเปตวา เอกมนต นสนโน วนทตวา อาห "อห ภนเต ตมหาก อปฏาโก ตกขตต สรณ คโต: กจฉคโต จ กรมห เอกวาร สรณ คโต, ทตยมป ตรณทารกกาเล, ตตยมป ว ภาว ปตตกาเล; ตสส เม กสมา เจลปฏก น อกกมตถาต. "ก ปน ตว กมาร จนเตตวา เจลปฏก อตถรต. "สเจ ปตต วา ธตร วา ลจฉาม, สตถา เม เจลปฏก อกกมสสตต อท จนเตตวา ภนเตต. "เตนาห กมาร น อกกมนต. "ก ปนาห ภนเต ปตต วา ธตร วา เนว ลจฉามต. "อาม กมาราต. "กการณา ภนเตต. "ปรมตตภาเว ชายาย สทธ ปมาท อาปนนตตาต. "กสม กาเล ภนเตต. อถสส สตถา อตต อาหรตวา ทสเสส: "อตเต กร อเนกสตา มนสสา มหตยา นาวาย สมทท ปกขนทส. นาวา สมททมชเฌ ภชช. เทว ชายปตกา เอก ผลก คเหตวา อนตรทปก ปวสส. เสสา สพเพ ตตเถว มรส.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 4

ตสม โข ปน ทปเก มหาสกณสงโฆ วสต. เต อ ขาทตพพก อทสวา ฉาตชฌตตา สกณณฑกาน องคาเร ปจตวา ขาทส, เตส อปปโหนเตส, สกณจฉาเป คเหตวา ปจตวา ขาทส, เตส อปปโหนเตส, สกเณ คเหตวา ขาทส, เอว ปมวเยป มชฌมวเยป ปจฉมวเยป ขาทสเยว, เอกสมป วเย อปปมาท นาปชชส. เอโกป จ เนส อปปมาท นาปชช. สตถา อทนตสส ปพพกมม ทสเสตวา "สเจ ห ตว กมาร ตทา เอกสมป วเย ภรยาย สทธ อปปมาท อาปชชสส, เอกสมป วเย ปตโต วา ธตา วา อปปชเชยย; สเจ ปน โว เอโกป อปปมตโต อภวสส, ต ปฏจจ ปตโต วา ธตา วา อปปชชสส; กมาร อตตาน ห ปย ม มาเนน ตสป วเยส อปปมตเตน อตตา รกขตพโพ, เอว อสกโกนเตน เอกวเยป รกขตพโพเยวาต วตวา คาถมาห "อตตาน เจ ปย ช า รกเขยย น สรกขต ตณณม ตร ยาม ปฏชคเคยย ปณฑโตต. ตตถ "ยามนต: สตถา อตตโน ธมมสสรตาย เจว เทสนากสลตาย จ อธ ตณณ วยาน อ ตร วย ยามนต กตวา ทสเสต. ตสมา เอวเมตถ อตโถ เวทตพโพ "สเจ อตตาน ปย ชาเนยย, รกเขยย น สรกขต; ยถา โส สรกขโต โหต, เอวนต รกเขยย. ตตถ, สเจ คห สมาโน `อตตาน รกขสสามต อปร ปาสาทตเล สสวต คพภ ปวสตวา สมปนนรกโข หตวา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 5

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 6

๒. อปนนทสกยปตตวตถ. (๑๒๘) "อตตานเมว ปมนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อปนนท สกยปตต อารพภ กเถส. โส กร เถโร ธมมกถ กเถต เฉโก. ตสส อปปจฉตาทป- ปฏสยตต ธมมกถ สตวา พห ภกข ต จวเรห ปเชตวา ธตงคาน สมาทยส. เตห วสสฏปรกขาเร โสเอว คณห. โส เอกสม อนโตวสเส อปกกฏเ ชนปท อคมาส. อถ น เอกสม วหาเร ทหรสามเณรา ธมมกถกปเปเมน "ภนเต อธ วสส อเปถาต วทส. "อธ กตตก วสสาวาสก ลพภตต ปจฉตวา, เตห "เอเกโก สาฏโกต วตเต, ตตถ อปาหนา เปตวา อ วหาร อคมาส, ทตย วหาร คนตวา "อธ ก ลพภตต ปจฉตวา, "เทว สาฏกาต วตเต, กตตรยฏ เปส; ตตย วหาร คนตวา "อธ ก ลพภตต ปจฉตวา, "ตโย สาฏกาต วตเต, อทกตมพ เปส; จตตถ วหาร คนตวา "อธ ก ลพภตต ปจฉตวา, "จตตาโร สาฏกาต วตเต, "สาธ อธ วสสสามต ตตถ วสส อปคนตวา คหฏาน เจว ภกขน จ ธมมกถ กเถส. เต น พหห วตเถห เจว จวเรห จ ปเชสส. โส วตถวสโส อตเรสป วหาเรส สาสน เปเสตวา "มยา ปรกขารสส ปตตตา วสสาวาสก ลทธพพ, ต เม ปหณนตต สพพ อาหราเปตวา ยานก ปเรตวา ปายาส.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 7

อเถกสม วหาเร เทว ทหรภกข เทว สาฏเก เอก จ กมพล ลภตวา "ตยห สาฏกา โหนต, มยห กมพโลต ภาเชต อสกโกนตา มคคสมเป นสทตวา ววทนต. เต ต [เถร] อาคจฉนต ทสวา "ภนเต ตมเห โน ภาเชตวา เทถาต วทส. "ตมเหเยว ภาเชถาต. "น สกโกม ภนเต, ตมเห โน ภาเชตวา เทถาต. "มม วจเน สสถาต. "อาม สสามาต. "เตนห สาธต โส เตส เทว สาฏเก ทตวา "อย ธมมกถ กเถนตาน อมหาก ปารปน โหตต๑ มหคฆกมพล๒ อาทาย ปกกาม. ทหรภกข วปปฏสารโน หตวา สตถ สนตก คนตวา ตมตถ อาโรเจสส. สตถา "น ภกขเว อทาเนเวส ตมหาก สนตก คเหตวา ตมเห วปปฏสารโน กโรต, ปพเพป อกาสเยวาต วตวา อตต อาหร: "อตตสม ห "อนตรจาร จ คมภรจาร จาต เทว อททา มหนต โรหตมจฉ ลภตวา "มยห สส โหต, ตว นงคฏนต ววาทาปนนา ภาเชต อสกโกนตา เอก สคาล ทสวา อาหส "มาตล อม โน ภาเชตวา เทหต. "อห ร า วนจฉยฏาเน ปโต, ตตถ จร นสทตวา ชงฆวหารตถาย อาคโตมห, อทาน เม โอกาโส นตถต. "มาตล มา เอว กโรถ, ภาเชตวาเอว โน เทถาต. "มม วจเน สสถาต. "สสาม มาตลาต. "เตนห สาธต โส สส ฉนทตวา เอกมนเต อกาส, นงคฏ เอกมนเต; กตวา จ ปน "ตาตา เยน โว อนตเร จรต, โส ๑. ส. ย. ปารปณารโห' ต. ม. ปารปนารโห' ต. ๒. ม. มหคฆ กมพล.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 8

นงคฏ คณหาต; เยน คมภเร จรต, ตสส สส โหต; อย ปน มชฌโม ขณโฑ มม วนจฉยธมเม ตสส ภวสสตต เต ส าเปนโต "อนตรจารโน นงคฏ, สส คมภรจารโน, อถาย มชฌโม ขณโฑ ธมมฏสส ภวสสตต๑ อม คาถ วตวา มชฌมขณฑ อาทาย ปกกาม. เตป วปปฏสารโน ต โอโลเกตวา อฏส. สตถา อม อตต ทสเสตวา "เอวเมส อตเตป ตมเห วปปฏสารโน อกาสเยวาต เต ภกข ส าเปตวา อปนนท ครหนโต "ภกขเว ปร โอวทนเตน นาม ปมเมว อตตา ปฏรเป ปตฏาเปตพโพต วตวา อม คาถมาห "อตตานเมว ปม ปฏรเป นเวสเย, อถ มนสาเสยย, น กลสเสยย ปณฑโตต. ตตถ "ปฏรเป นเวสเยต: อนจฉวเก คเณ ปตฏาเปยย. อท วตต โหต "โย อปปจฉตาทคเณห วา อรยวสปปฏปทาทห วา ปร อนสาสตกาโม, โส อตตานเมว ปม ตสม คเณ ปตฏาเปยย; เอว ปตฏาเปตวา อถ เตห คเณห อนสาเสยย. อตตาน ห ตตถ อนเวเสตวา เกวล ปรเมว อนสาสมาโน ปรโต นนท ลภตวา กลสสต นาม. ตตถ อตตาน นเวเสตวา อนสาสมาโน ปรโต ปสส ลภต; ตสมา น กลสสต นาม. เอว กโรนโต ๑. ข. ชา. สตตก. ๒๗/๒๑๖ ตทฏกถา. ๕/๑๓๗.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 9

ปณฑโต น กลสเสยยาต. เทสนาวสาเน เต เทว ภกข โสตาปตตผเล ปตฏหส. มหาชนสสาป สาตถกา เทสนา อโหสต. อปนนทสกยปตตวตถ. ๓. ปธานกตสสตเถรวตถ. (๑๒๙) "อตตาน เจต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ปธานกตสสตเถร อารพภ กเถส. โส กร สตถ สนตเก กมมฏาน คเหตวา ป จสเต ภกข อาทาย อร เ วสส อปคนตวา "อาวโส ธรมานกพทธสส โว สนตเก กมมฏาน คหต, อปปมตตา สมณธมม กโรถาต โอวทตวา สย คนตวา นปชชตวา สปต. เต ภกข ปมยาเม จงกมตวา มชฌมยาเม วหาร ปวสนต. โส นททายตวา ปพทธกาเล เตส สนตก คนตวา "ก ตมเห `นปชชตวา นททายสสามาต อาคตา? สฆ นกขมตวา สมณธมม กโรถาต วตวา สย คนตวา ตเถว สปต. อตเร มชฌมยาเม พห จงกมตวา ปจฉมยาเม วหาร ปวสนต. โส ปนป ปพชฌตวา เตส สนตก คนตวา เต วหารา นหรตวา สย ปน คนตวา สปเตว. ตสม นจจกาล เอว กโรนเต, เต ภกข สชฌาย วา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 10

กมมฏาน วา มนสกาต นาสกขส. จตต อ ถตต อคมาส. เต "อมหาก อาจรโย อตวย อารทธวรโย, ปรคคณหสสาม นนต ปรคคณหนตา ตสส กรย ทสวา "นฏมหาวโส, อาจรโย โน ตจฉรว รวตต วทส. เตส อตวย กลมนตาน เอกภกขป วเสส นพพตเตต นาสกข. เต วตถวสสา สตถ สนตก คนตวา สตถารา กตปปฏสนถารา "ก ภกขเว อปปมตตา หตวา สมณธมม กรตถาต ปจฉตา ตมตถ อาโรเจสส. สตถา "น ภกขเว อทาเนว, ปพเพเปส ตมหาก อนตรายมกาสเยวาต วตวา เตห ยาจโต "อมาตาปตสวฑโฒ อนาจรยกเล วส นาย กาลมกาล วา อภชานาต กกกโฏต อม อกาลรวกกกฏชาตก๑ วตถาเรตวา "ภกขเว ปร โอวทนเตน นาม อตตา สทนโต กาตพโพ, เอว โอวทนโต ห สทนโต หตวา ทเมต นามาต วตวา อม คาถมาห "อตตาน เจ ตถา กยรา, ยถ มนสาสต, สทนโต วต ทเมถ, อตตา ห กร ทททโมต. ตสสตโถ "ยถา ภกข `ปมยามาทส จงกมตพพนตวตวา ปร โอวทต, สย จงกมนาทน อธฏหนโต อตตาน เจ ตถา กยรา, ยถ มนสาสต. เอว สนเต สทนโต วต ทเมถาต: เยน คเณน ปร อนสาสต เตน อตตนา สทนโต หตวา ทเมยย. ๑. ข. ชา. เอก. ๒๗/๓๘. ตทฏกถา. ๒/๓๐๒.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 11

อตตา ห กร ทททโมต; อย ห อตตา นาม ทททโม. ตสมา ยถา โส สทนโต โหต, ตถา ทเมตพโพต. เทสนาวสาเน ป จสตาป เต ภกข อรหตต ปาปณสต. ปธานกตสสตเถรวตถ. ๔. กมารกสสปตเถรมาตวตถ. (๑๓๐) "อตตา ห อตตโน นาโถต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต กมารกสสปตเถรสส มาตร อารพภ กเถส. สา กร ราชคหนคเร เสฏ ธตา ว ต ปตตกาลโต ปฏาย ปพพชช ยาจ, ปนปปน ยาจมานาป มาตาปตน สนตกา ปพพชช อลภตวา วยปปตตา ปตกล คนตวา ปตเทวตา หตวา อคาร อชฌาวส. อถสสา น จรสเสว กจฉสม คพโภ ปตฏห. สา ปนสส ปตฏ ตภาว อชานตวาว สามก อาราเธตวา ปพพชช ยาจ. อถ น โส มหนเตน สกกาเรน ภกขนอปสสย เนตวา อชานนโต เทวทตตปกขกาน ภกขนน สนตเก ปพพาเชส. อปเรน สมเยน ตสสา คพภนภาว ตวา ตาห "ก อทนต ปฏา๑ "นาห อยเย ชานาม `กเมต,' สล ปน เม อโรคเมวาต [อาห]. ภกขนโย ต เทวทตตสส สนตก เนตวา "อย ภกขน ๑. ส. ม. ย. วตตา.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 12

สทธาย ปพพชตา, อมสสา มย คพภสส ปตฏ ตกาล น ชานาม; กทาน กโรมาต ปจฉส. เทวทตโต "มา มยห โอวาทการกาน ภกขนน อยโส อปปชชตต เอตตกเมว จนเตตวา "อปปพพาเชถ นนต อาห. ต สตวา สา ทหรา "มา ม อยเย นาเสถ, นาห เทวทตต อททสส ปพพชตา, เอถ ม สตถ สนตก เชตวน เนถาต. ตา ต อาทาย เชตวน คนตวา สตถ อาโรเจสส. สตถา "ตสสา คหกาเล คพโภ ปตฏ โตต ชานนโตป ปรวาทโมจนตถ ราชาน ปเสนทโกสล มหาอนาถปณฑก จลลอนาถปณฑก วสาข อปาสก อ าน จ มหากลาน ปกโกสาเปตวา อปาลตเถร อาณาเปส "คจฉ, อมสสา ทหราย [ภกขนยา] จตปปรสมชเฌ กมม โสเธหต. เถโร ร โ ปรโต วสาข ปกโกสาเปตวา ต อธกรณ ปฏจฉาเปส. สา สาณปปาการ ปรกขปาเปตวา อนโตสาณย ตสสา หตถปาทนาภอทรปรโยสานาน โอโลเกตวา มาสทวเส มาเนตวา "คหภาเว๑ อมาย คพโภ ลทโธต ตวา เถรสส ตมตถ อาโรเจส. อถสสา เถโร ปรสมชเฌ ปรสทธภาว ปตฏาเปส. สา อปเรน สมเยน ปทมตตรพทธปาทมเล ปตฏ ตปปตถน๒ มหานภาว ปตต วชาย. อเถกทวส ราชา ภกขนอปสสยสมเป คจฉนโต ทารกสทท สตวา "ก อทนต ปจฉตวา, "เทว เอตสสา ภกขนยา ปตโต ชาโต, ตสเสส สทโทต วตเต, ต กมาร อตตโน ฆร เนตวา ๑. "คหกาเลต ภวตพพ. ๒. ส. ม. ย. ปตถตปตถน.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 13

ธาตน อทาส. นามคคหณทวเส จสส "กสสโปต นาม กตวา กมารปรหาเรน วฑฒตตตา "กมารกสสโปต ส ชานส. โส กฬามณฑเล ทารเก ปหรตวา, "นมมาตาปตเกนมหา ปหฏาต วตเต, ราชาน อปสงกมตวา "เทว ม `นมมาตาปตโกต วทนต, มาตร เม อาจกขถาต ปจฉตวา, ร า ธาตโย ทสเสตวา "อมา เต มาตโรต วตเต, "น เอตตกา มม มาตโร, เอกาย เม มาตรา ภวตพพ, ต เม อาจกขถาต อาห. ราชา "น สกกา อม ว เจตนต จนเตตวา "ตาต ตว มาตา ภกขน, ตว มยา ภกขนอปสสยา อานโตต. โส ตาวตเกเนว สมปปนนสเวโค หตวา "ตาต ปพพาเชถ มนต อาห. ราชา "สาธ ตาตาต ต มหนเตน สกกาเรน สตถ สนตเก ปพพาเชส. โส ลทธปสมปโท "กมารกสสปตเถโรต ป าย. โส สตถ สนตเก กมมฏาน คเหตวา อร ปวสตวา วายมตวา วเสส นพพตเตต อสกโกนโต "ปน กมมฏาน วเสเสตวา คเหสสามต สตถ สนตก อาคนตวา อนธวเน วหาส. อถ น กสสปพทธกาเล เอกโต สมณธมม กตวา อนาคามผล ปตวา พรหมโลเก นพพตตภกข พรหมโลกโต อาคนตวา ปณณรส ป เห ปจฉตวา "อเม ป เห เปตวา สตถาร อ โ พยากาต สมตโถ นตถ, คจฉ, สตถ สนตเก อเมส อตถ อคคณหาต อยโยเชส. โส ตถา กตวา ป หวสสชชนาวสาเน อรหตต ปาปณ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 14

ตสส ปน นกขนตทวสโต ปฏาย ทวาทส วสสาน มาต ภกขนยา อกขห อสสน ปวตตยส. สา ปตตวโยคทกขตา อสสตนเตเนว มเขน ภกขาย จรมานา อนตรวถย เถร ทสวาว "ปตต ปตตาต วรวนต ต คณหต อปธาวมานา ปวตตตวา ปต. สา ถเนห ขร ม จนเตห อฏหตวา อลลจวรา คนตวา เถร คณห. โส จนเตส "สจาย มม สนตกา มธรวจน ลภสสต, วนสสสสต; ถทธเมว กตวา อมาย สทธ สลลปสสามต. อถ น อาห "ก กโรนต วจรส? สเนหมตตป ฉนทต น สกโกสต. สา "อโห กกขฬา๑ เถรสส กถาต จนเตตวา "ก วเทส ตาตาต วตวา ปนป ตเถว วตตา จนเตส "อห อมสส การณา ทวาทส วสสาน อสสน นวาเรต๒ น สกโกม, อย ปน เม ถทธหทโย, ก เม อมนาต ปตตสเนห ฉนทตวา ตทวสเมว อรหตต ปาปณ. อปเรน สมเยน ธมมสภาย กถ สมฏาเปส "อาวโส เทวทตเตน เอว อปนสสยสมปนโน กมารกสสโป จ เถร จ นาสตา, สตถา ปน เตส ปตฏา ชาโต: อโห พทธา นาม โลกานกมปกาต. สตถา อาคนตวา "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต ปจฉตวา, "อมาย นามาต วตเต, "น ภกขเว อทาเนว อห อเมส ปจจโย จ ปตฏา จ ชาโต, ปพเพป เตส อห ปตฏา อโหสเยวาต วตวา ๑. ส. ย. `กกขฬาต นตถ. ๒. ส. ย. ธาเรตต. ม. สนธาเรตต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 15

"นโครธเมว เสเวยย น สาขมปสวเส; นโครธสม มต เสยโย, ย เจ สาขสม ชวตนต อม นโครธชาตก๑ วตถาเรน กเถตวา "ตทา สาขมโค เทวทตโต อโหส, ปรสาปสส เทวทตตปรสาว, วารปปตตา มคเธน เถร อโหส, ปตโต กมารกสสโป, คพภนมคยา ชวต ปรจจชตวา คโต นโครธมคราชา ปน อหเมวาต ชาตก สโมธาเนตวา ปตตสเนห ฉนทตวา เถรยา อตตนาว อตตโน ปตฏานกตภาว ปกาเสนโต "ภกขเว ยสมา ปรสส อตตน เตน สคคปรายเนน วา มคคปรายเนน วา ภวต น สกกา, ตสมา อตตาว อตตโน นาโถ, ก ปโร กรสสตต วตวา อม คาถมาห "อตตา ห อตตโน นาโถ, โก ห นาโถ ปโร สยา; อตตนา ห สทนเตน นาถ ลภต ทลลภนต. ตตถ "นาโถต: ปตฏา. อท วตต โหต "ยสมา อตตน เตน อตตนา สมปนเนน กสล กตวา สคค วา ปาปณต มคค วา ภาเวต ผล วา สจฉกาต สกกา, ตสมา ห อตตา ว อตตโน ปตฏา สยา. ปโร โก นาม กสส ปตฏา สยา? อตตนาเอว ห สทนเตน นพพเสวเนน อรหตตผลสงขาต ทลลภ นาถ ลภต. อรหตต ห สนธาย "นาถ ลภต ทลลภนต วตต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. กมารกสสปตเถรมาตวตถ. ๑. ข. ชา. เอก. ๒๗/๕. ตทฏกถา. ๑/๒๓๒.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 16

๕. มหากาลอปาสกวตถ. (๑๓๑) "อตตนา ห กต ปาปนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต เอก มหากาล นาม โสตาปนน อปาสก อารพภ กเถส. โส กร มาสสส อฏ ทวเส อโปสถโก หตวา วหาเร สพพรตต ธมมกถ สณาต. อถ รตต โจรา เอกสม เคเห สนธ ฉนทตวา ภณฑก คเหตวา โลหภาชนสทเทน ปพทเธห สามเกห อนพทธา คหตภณฑ ฉฑเฑตวา ปลายส. สามกาป เต อนพนธสเยว. เต ทสา ปกขนทส. เอโก ปน วหารมคค คเหตวา มหากาลสส สพพรตต ธมมกถ สตวา ปาโตว โปกขรณตเร มข โธวนตสส ปรโต ภณฑก ฉฑเฑตวา ปลาย. โจเร อนพนธตวา อาคตมนสสา ภณฑก ทสวา "ตว โน เคเห สนธ ฉนทตวา ภณฑก หรตวา ธมม สณนโต วย วจรสต ต คเหตวา โปเถตวา มาเรตวา ฉฑเฑตวา อคมส. อถ น ปาโต ว ปานยฆฏ อาทาย คตา ทหรสามเณรา ทสวา "วหาเร ธมมกถ สตวา วสตอปาสโก อยตต มรณ ลภตต คนตวา สตถ อาโรเจสส. สตถา "อาม ภกขเว อมสม อตตภาเว กาเลน อปปฏรป มรณ ลทธ, ปพเพ กตกมมสส ปน เตน ยตตเมว ลทธนต วตวา เตห ยาจโต ตสส ปพพกมม กเถส "อตเต กร พาราณสร โ วชเต เอกสส ปจจนตคามสส

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 17

อฏวมเข โจรา วหรนต.๑ ราชา อฏวมเข เอก ราชภฏ เปต.๒ โส ภต คเหตวา มนสเส โอรโต ปาร เนต, ปารโต โอร อาเนต. อเถโก มนสโส อภรป อตตโน ภรย จลลยานก อาโรเปตวา ต าน อคมาส. ราชภโฏ ต อตถ ทสวาว ส ชาตสเนโห, เตน "อฏว โน สาม อตกกาเมหต วตเตป, "อทาน วกาโล ชาโต, ปาโตว อตกกาเมสสามต อาห. "สกาโล สาม, อทาเนว โน เนหต. "นวตต โภ, อมหากเยว เคเห อาหาโร จ นวาโส จ ภวสสตต. โส เนว นวตตต อจฉ. อตโร ปรสาน ส ทตวา ยานก นวตตาเปตวา อนจฉนตสเสว ทวารโกฏเก นวาส ทตวา อาหาร ปฏยาทาเปส. ตสส ปน เคเห เอก มณรตน อตถ. โส ต ตสส ยานกนตเร ปกขปาเปตวา ปจจสกาเล โจราน ปวฏสทท กาเรส. อถสส ปรสา "มณรตน สาม โจเรห คหตนต อาโรเจสส. โส "คามทวาเรส อารกข เปตวา อนโตคามโต นกขมนเต วจนาถาต อาห. อตโรป ปาโตว ยานก โยเชตวา ปายาส. อถสส ยานก โสเธนตา อตตนา ปต มณรตน ทสวา สนตชเชตวา "ตว มณ คเหตวา ปลายสต โปเถตวา "คหโต โน สาม โจโรต คามโภชกสส ทสเสสส. โส "ภฏกสส วต เม เคเห นวาส ทตวา ภตต ทนน, มณ คเหตวา คโต, คณหถ น ปาปปรสนต ๑. ส. ย. อฏวมข โจรา ปหรนต. ม. อฏวมเข โจรา ปหรนต. ๒. ส. ม. ย. โปราณ. เปส.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 18

โปถาเปตวา มาเรตวา ฉฑฑาเปส. อทนตสส ปพพกมม. โส ตโต จโต อวจมห นพพตตตวา ตตถ ทฆรตต ปจตวา วปากาวเสเสน อตตภาวสเต ตเถว โปถโต มรณ ปาปณ. เอว สตถา มหากาลสส ปพพกมม ทสเสตวา "ภกขเว เอว อเม สตเต อตตนา กตปาปกมมเมว จตส อปาเยส อภมตถตต วตวา อม คาถมาห "อตตนา ห กต ปาป อตรช อตตสมภว อภมตถต ทมเมธ วชร วมหย มณนต. ตตถ "วชร วมหย มณนต: วชร ว อมหมย มณ. อท วตต โหต "ยถา ปาสาณมย ปาสาณสมภว วชร, ตเมว อมหมย มณ อตตโน อฏานฏานสงขาต ปาสาณมณ ขาทตวา ฉททาฉทท ขณฑาขณฑ กตวา อปรโภค กโรต; เอวเมว อตตนา กต อตตน ชาต อตตสมภว ปาป ทมเมธ นปป ปคคล จตส อปาเยส อภมตถต วทธเสตต. เทสนาวสาเน สมปตตภกข โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. มหากาลอปาสกวตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 19

"ยสส อจจนตทสสลยนต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต เทวทตต อารพภ กเถส. เอกสม ห ทวเส ภกข ธมมสภาย กถ สมฏาเปส "อาวโส เทวทตโต ทสสโล ปาปธมโม ทสสลยการเณเนว วฑฒตาย ตณหาย อชาตสตต สงคณหตวา มหนต ลาภสกการ นพพตเตตวา อชาตสตต ปต วเธ สมาทเปตวา เตน สทธ เอกโต หตวา นานปปกาเรน ตถาคตสส วธาย ปรสกกต. สตถา อาคนตวา "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต ปจฉตวา, "อมาย นามาต วตเต, "น ภกขเว อทาเนว, ปพเพป เทวทตโต นานปปกาเรเนว มยห วธาย ปรสกกต วตวา กรงคชาตกาทน กเถตวา "ภกขเว อจจนตทสสลปคคล นาม ทสสลยการณา อปปนนา ตณหา มาลวา วย สาล ปรโยนทธตวา สมภ ชมานา นรยาทส ปกขปตต วตวา อม คาถมาห "ยสส อจจนตทสสลย มาลวา สาลมโวตถต, กโรต โส ตถตตาน ยถา น อจฉต ทโสต. ตตถ "อจจนตทสสลยนต: เอกนตทสสลภาโว. คห วา ชาตโต ปฏาย ทส อกสลกมมปเถ กโรนโต, ปพพชโต วา อปสมปนนทวสโต ปฏาย ครกาปตต อาปชชมาโน อจจนตทสสโล นาม. อธ ปน โย ทวส ตส อตตภาเวส ทสสโล,

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 20

เอตสส คตยา อาคต ทสสลภาว สนธาเยต วตต. ทสสลภาโวต เจตถ ทสสลสส ฉ ทวาราน นสสาย อปปนนา ตณหา เวทตพพา. มาลวา สาลมโวตถตนต: ยสส ปคคลสส ตณหาสงขาต ทสสลย, ยถา นาม มาลวา สาล โอตถต๑ เทเว วสสนเต ปตเตห อทก ปฏจฉตวา สมภ ชนวเสน สพพตถกเมว ปรโยนทธต; เอว อตตภาว๒ โอตถต ปรโยนทธตวา ต. โส มาลวาย สมภ ชตวา ภมย ปาตยมาโน รกโข วย ตาย ทสสลยสงขาตาย ตณหาย สมภ ชตวา อปาเยส ปาตยมาโน, ยถา น อนตถกาโม ทโส อจฉต; ตถา อตตาน กโรต นามาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. เทวทตตวตถ. ๗. สงฆเภทปรสกกนวตถ. (๑๓๓) "สกรานต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต สงฆเภทปรสกกน อารพภ กเถส. เอกทวส ห เทวทตโต สงฆเภทาย ปรสกกนโต อายสมนต อานนท ปณฑาย จรนต ทสวา อตตโน อธปปาย อาโรเจส. ต สตวา เถโร สตถ สนตก คนตวา ภควนต เอตทโวจ "อธาห ภนเต ปพพณหสมย นวาเสตวา ปตตจวรมาทาย ราชคห ๑. ส. ม. ย. โอตรนต. ๒. ย. "อตตภาวนต นตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 21

ปณฑาย ปาวส; อททสา โข ม ภนเต เทวทตโต ราชคเห ปณฑาย จรนต, ทสวาน เยนาห เตนปสงกม, อปสงกมตวา ม เอตทโวจ `อชชตคเคทานาห อาวโส อานนท อ ตเรว ภควตา อ ตร ภกขสงเฆน๑ อโปสถ กรสสาม สงฆกมมาน จาต; อชช ภควา เทวทตโต สงฆ ภนทสสต, อโปสถ จ กรสสต สงฆกมมาน จาต. เอว วตเต สตถา "สกร สาธนา สาธ, สาธ ปาเปน ทกกร, ปาป ปาเปน สกร, ปาปมรเยห ทกกรนต อม อทาน๒ อทาเนตวา "อานนท อตตโน อหตกมม นาม สกร หตกมมเมว ทกกรนต วตวา อม คาถมาห "สกราน อสาธน อตตโน อหตาน จ, ย เว หต จ สาธ จ, ต เว ปรมทกกรนต. ตสสตโถ "ยาน กมมาน อสาธน สาวชชาน จ อปายสวตตนกาน กตตตาเยว อตตโน อหตาน จ โหนต, ตาน สกราน. ย ปน กตตตา อตตโน หต จ อนวชชตเถน สาธ จ สคตสวตตนก เจว นพพานสวตตนก จ กมม, ต ปาจนนนนาย คงคาย อพพตเตตวา ปจฉามขกรณ วย อตทกกรนต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. สงฆเภทปรสกกนวตถ. ๑. ส. ย. ภกขสงฆา. ๒. ข. อ. ๒๕/๑๖๗.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 22

๘. กาลตเถรวตถ. (๑๓๔) "โย สาสนนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต กาลตเถร อารพภ กเถส. สาวตถย กเรกา อตถ มาตฏาเน ตวา ต เถร อปฏหต. ตสสา ปฏวสสกเคเห มนสสา สตถ สนตเก ธมม สตวา เคห อาคนตวา "อโห พทธา นาม อจฉรยา, อโห ธมมเทสนา มธราต ปสสนต. สา [อตถ] เตส กถ สตวา "ภนเต อหป สตถ ธมมเทสน โสตกามาต ตสส อาโรเจส. โส "มา ตตถ คจฉต ต นวาเรส. สา ปนทวเสป ยาจมานา ยาวตตย เตน นวารยมานาป โสตกามาว อโหส. "กสมา ปน โส ต นวาเรสต. "เอว กรสส อโหส `สตถ สนตเก ธมม สตวา มย ภชชสสตต. สา เอกทวส ปาโตว ภตตปาตราสา อโปสถ สมาทยตวา "อมม สาธก อยย ปรวเสยยาสต ธตร อาณาเปตวา วหาร อคมาส. ธตาปสสา ต [ภกขข] อาคตกาเล สมมา ปรวสตวา "กห มหาอปาสกาต วตตา "ธมมสสวนาย วหาร คตาต อาห. โส ต สตวาว กจฉย อฏ เตน ฑาเหน สนตปปมาโน "อทาน สา มย ภนนาต เวเคน คนตวา สตถ สนตเก ธมม สณมาน ทสวา สตถาร อาห "ภนเต อย อตถ ทนธา สขม ธมมกถ น ชานาต, อมสสา ขนธาทปปฏสยตต สขม ธมมกถ อกเถตวา ทานกถ วา สลกถ วา กเถต วฏฏตต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 23

สตถา ตสส อชฌาสย วทตวา "ตว ทปป โ ปาปก ทฏ นสสาย พทธาน สาสน ปฏกโกสส, อตตฆาตาเยว วายมสต วตวา อม คาถมาห "โย สาสน อรหต อรยาน ธมมชวน ปฏกโกสต ทมเมโธ ทฏ นสสาย ปาปก, ผลาน กณฏกสเสว อตตฆ าย ผลลตต. ตสสตโถ "โย ทมเมโธ ปคคโล อตตโน สกการหานภเยน ปาปก ทฏ นสสาย `ธมม วา โสสสาม, ทาน วา ทสสามาต วทนเต ปฏกโกสนโต อรหต อรยาน ธมมชวน พทธาน สาสน ปฏกโกสต. ตสส ต ปฏกโกสน สา จ ปาปกา ทฏ เวฬสงขาตสส กณฏกสส ผลาน วย โหต, ตสมา ยถา กณฏโก ผลาน คณหนโต อตตฆ าย ผลลต อตตโน ฆาตตถเมว ผลลต; เอว โสป อตตโน ฆาตาย ผลลตต. วตตป เจต "ผล เว กทล หนต ผล เวฬฬ, ผล นฬ, สกกาโร กาปรส หนต, คพโภ อสสตร ยถาต. เทสนาวสาเน อปาสกา โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตปรสายป สาตถกา เทสนา อโหสต. กาลตเถรวตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 24

๙. จลลกาลอปาสกวตถ. (๑๓๕) "อตตนา ว กต ปาปนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต จลลกาลอปาสก อารพภ กเถส. เอกทวส ห มหากาลวตถสม วตตนเยเนว อมมงคโจรา สามเกห อนพทธา รตต วหาเร ธมมกถ สตวา ปาโตว วหารา นกขมตวา สาวตถ อาคจฉนตสส อปาสกสส ปรโต ภณฑก ฉฑเฑตวา ปลายส. มนสสา ต ทสวา "อย รตต โจรกมม กตวา ธมม สณนโต วย จรต, คณหถ นนต ต โปถยส. กมภทาสโย อทกตตถ คจฉมานา ต ทสวา "อเปถ สาม, นาย เอวรป กโรตต ต โมเจสส. โส วหาร คนตวา "ภนเต อหมห มนสเสห นาสโต, กมภทาสโย เม นสสาย ชวต ลทธนต ภกขน อาโรเจส. ภกข ตถาคตสส ตมตถ อาโรเจสส. สตถา เตส กถ สตวา "ภกขเว จลลกาลอปาสโก กมภทาสโย เจว นสสาย อตตโน จ อการกภาเวน ชวต ลภ; อเม ห นาม สตตา อตตนา ปาปกมม กตวา นรยาทส อตตนา ว กลสสนต, กสล กตวา ปน สคต เจว นพพาน จ คจฉนตา อตตนาว วสชฌนตต วตวา อม คาถมาห "อตตนา ว กต ปาป, อตตนา สงกลสสต; อตตนา อกต ปาป, อตตนา ว วสชฌต; สทธ อสทธ ปจจตต นา โ อ วโสธเยต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 25

ตสสตโถ "เยน อตตนา อกสลกมม กต โหต, โส จตส อปาเยส ทกข อนภวนโต อตตนาว สงกลสสต; เยน ปน อตตนา อกต ปาป, โส สคต เจว นพพาน จ คจฉนโต อตตนาว วสชฌต. กสลกมมสงขาตา สทธ อกสลกมมสงขาตา จ อสทธ ปจจตต การกสตตาน อตตนเยว วปจจต. อ โ ปคคโล อ ปคคล น วโสธเย เนว วโสเธต น กเลเสตต [วตต โหต.] เทสนาวสาเน จลลกาโล โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตปรสายป สาตถกา ธมมเทสนา อโหสต. จลลกาลอปาสกวตถ. ๑๐. อตตทตถตเถรวตถ. (๑๓๖) "อตตทตถ ปรตเถนาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อตตทตถตเถร อารพภ กเถส. สตถารา ห ปรนพพานกาเล "ภกขเว อห จาตมมาสจจเยน ปรนพพายสสามต วตเต, อปปนนสเวคา สตตสตา ปถชชนา ภกข สตถ สนตก อวชหตวาว "กนน โข อาวโส กรสสามาต มนตยมานา วจรนต. อตตทตถตเถโร ปน จนเตส "สตถา กร จาตมมาสจจเยน ปรนพพายสสต, อห จมห

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 26

อวตราโค, สตถร ธรมาเนเยว อรหตตตถาย วายมสสามต. โส ภกขน สนตก น คจฉต. อถ น ภกข "กสมา อาวโส ตว เนว อมหาก สนตก อาคจฉส, น ก จ มนเตสต วตวา สตถ สนตก เนตวา "อย ภนเต เอวนนาม กโรตต อาโรจยส. โส สตถาราป "กสมา เอว กโรสต วตโต๑ "ตมเห กร ภนเต จาตมมาสจจเยน ปรนพพายสสถ, อห ตมเหส ธรนเตสเยว อรหตตปปตตยา วายมามต. สตถา ตสส สาธการ ทตวา "ภกขเว ยสส มย สเนโห อตถ, เตน อตตทตถตเถเรน๒ วย ภวต วฏฏต; น ห คนธาทห ปเชนตา ม ปเชนต, ธมมานธมมปปฏปตตยา ปน ม ปเชนต; ตสมา อ เนป อตตทตถสทเสน ภวตพพนต วตวา อม คาถมาห "อตตทตถ ปรตเถน พหนาป น หาปเย, อตตทตถมภ าย สทตถปปสโต สยาต. ตสสตโถ "คหภโต ตาว กากณกมตตป อตตโน อตถ สหสสมตเตนาป ปรสส อตเถน น หาปเย. กากณกมตโตป หสส อตตทตโถว ขาทนย วา โภชนย วา นปผาเทต, น ปรตโถ. อท ปน เอว อกเถตวา กมมฏานสเสน กถต. ตสมา "อตตทตถ น หาเปมต ภกขนา สงฆสส อปปนน เจตยปปฏสงขรณาทกจจ วา อปชฌายาทวตต วา น หาเปตพพ, อภสมาจารกวตต ห ปเรนโตเยว อรยผลาทน สจฉกโรต. ตสมา ๑. ส. ม. ย. วตเต. ๒. "อตตทตเถนาต ยตตตร.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 27

อยป อตตทตโถว. โย ปน อจจารทธวปสสโก `อชช อชเชวาต ปฏเวธ ปตถยมาโน วจรต, เตน อปชฌายาทวตตานป หาเปตวา๑ อตตโน กจจเมว กาตพพ. เอวรป ห อตตทตถมภ าย `อย เม อตตโน อตโถต สลลกเขตวา [สทตถปปสโต สยาต:] ตสม สเก อตเถ อยยตตปปยตโต ภเวยยาต. เทสนาวสาเน โส เถโร อรหตเต ปตฏห. สมปตตภกขนป สาตถกา เทสนา อโหสต. อตตทตถตเถรวตถ. อตตวคควณณนา นฏ ตา. ทวาทสโม วคโค. ๑. ย. ภาเวตวา.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 28

๑๓. โลกวคควณณนา ๑. ทหรภกขวตถ. (๑๓๗) "หน ธมมนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อ ตร ทหรภกข อารพภ กเถส. อ ตโร กร เถโร ทหรภกขนา สทธ ปาโตว วสาขาย เคห อคมาส. วสาขาย เคเห ป จสตาน ภกขน ธวยาค นจจ ป ตตา โหต. เถโร ตตถ ยาค ปวตวา ทหร นสทาเปตวา สย อ เคห อคมาส. เตน จ สมเยน วสาขาย ปตตสส ธตา อยยกาย าเน ตวา ภกขน เวยยาวจจ กโรต. สา ตสส ทหรสส อทก ปรสสาเวนต จาฏย อตตโน มขนมตต ทสวา หส. ทหโรป ต โอโลเกตวา หส. สา ต หสมาน ทสวา "ฉนนสโส หสตต อาห. อถ น ทหโร "ตว ฉนนสสา, มาตาปตโรป เต ฉนนสสาต อกโกส. สา โรทมานา มหานเส อยยกาย สนตก คนตวา, "กมท อมมาต วตเต, ตมตถ อาโรเจส. สา ทหรสส สนตก อาคนตวา "ภนเต มา กชฌ, น เอต ฉนนเกสนขสส ฉนนนวาสนปารปนสส มชเฌ ฉนนกปาลมาทาย ภกขาย จรนตสส อยยสส อตครกนต อาห. ทหโร "อาม อปาสเก, ตว มม ฉนนเกสาทภาว ชานาส; อมสสา ม `ฉนนสโสต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 29

กตวา อกโกสต วฏฏสสตต. วสาขา เนว ทหร ส าเปต อสกข น ทารก. ตสม ขเณ เถโร อาคนตวา "กมท อปาสเกต ปจฉตวา ตมตถ สตวา ทหร โอวทนโต อาห "อเปห อาวโส, นาย ฉนนเกสนขวตถสส มชเฌ ฉนนกปาล อาทาย ภกขาย จรนตสส อกโกส, ตณห โหหต. "อาม ภนเต, ก ตมเห อตตโน อปฏายก อตชชตวา ม ตชชสสถ, ม `ฉนนสโสต อกโกสต วฏฏสสตต. ตสม ขเณ สตถา อาคนตวา "กมทนต ปจฉ. วสาขา อาทโต ปฏาย ต ปวตต อาโรเจส. สตถา ตสส ทหรสส โสตาปตตผลปนสสย ทสวา "มยา อม ทหร อนวตตต วฏฏตต จนเตตวา วสาข อาห "ก ปน วสาเข ตว ทารกาย ฉนนเกสาทมตตเกเนว มม สาวเก ฉนนสเส กตวา อกโกสต วฏฏตต. ทหโร ตาวเทว อฏาย อ ชล ปคคเหตวา "ภนเต เอต ป ห ตมเห สฏ ชานาถ, อมหาก อปชฌาโย จ มหาอปาสกา จ สฏ น ชานนตต อาห. สตถา ทหรสส อตตโน อนกลภาว ตวา "กามคณ อารพภ หสนภาโว นาม หโน ธมโม, หน จ นาม ธมม เสวต ปมาเทน จ สทธ สวสต น วฏฏตต วตวา อม คาถมาห "หน ธมม น เสเวยย, ปมาเทน น สวเส, มจฉาทฏ น เสเวยย, น สยา โลกวฑฒโนต. ตตถ "หน ธมมนต: ป จกามคณธมม. โส ห หเนน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 30

ชเนน๑ อนตมโส โอฏโคณาทหป ปฏเสวตพโพ, หเนส จ นรยาทส าเนส นพพตตาเปตต หโน นาม; ต น เสเวยย. ปมาเทนาต: สตโวสสคคลกขเณน ปมาเทนาป น สวเสยย. น เสเวยยาต: มจฉาทฏ น คณเหยย. โลกวฑฒโนต: โย ห เอว กโรต, โส โลกวฑฒโน นาม โหต; ตสมา เอว อกรเณน๒ สยา โลกวฑฒโนต.๓ เทสนาวสาเน ทหโร โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. ทหรภกขวตถ. ๒. สทโธทนวตถ. (๑๓๘) "อตตฏเ นปปมชเชยยาต อม ธมมเทสน สตถา นโครธาราเม วหรนโต ปตร อารพภ กเถส. เอกสม ห สมเย สตถา ปมคมเนน กปลวตถปร คนตวา ๑. ส. ย. โส ห หโน ธมโม. ๒. อโต ปร นกาโร นฏโ วย ขายต. ๓. เอว อมหาก มต: น สยา โลกวฑฒโนต: นรตถกเมว โลกวฑฒโน น ภเวยย. ยถา ตณ วฑฒมาน นรตถกเมว เขตต วฑเฒต ปเรต, เอว หโน ปคคโล อปปชชมาโน นรตถกเมว โลก วฑเฒต ปเรต. "โลกชฏโต โลกขานต อตโถต. ส. ม. ย. โปตถเกส ปน "อกรเณน น สยา โลกวฑฒโนต ขายต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 31

าตห กตปปจจคคมโน นโครธาราม คนตวา าตน มาน ภนทนตถาย อากาเส รตนจงกม มาเปตวา ตตถ จงกมนโต ธมม เทเสส. าตโย ปสนนจตตา สทโธทนมหาราช อาท กตวา วนทส. ตสม าตสมาคเม โปกขรวสส วสส. ต อารพภ มหาชเนน กถาย สมฏาปตาย "น ภกขเว อทาเนว, ปพเพป มยห าตสมาคเม โปกขรวสส วสสเยวาต วตวา เวสสนตรชาตก๑ กเถส. ธมมเทสน สตวา ปกกมนเตส าตส เอโกป สตถาร น นมนเตส. ราชาป "มยห ปตโต มม เคห อนาคนตวา กห คมสสตต อนมนเตตวาว อคมาส; คนตวา จ ปน เคเห วสตยา ภกขสหสสาน ยาคอาทน ปฏยาทาเปตวา อาสนาน ป าเปส. ปนทวเส สตถา นคร ปณฑาย ปวสนโต "ก น โข อตตพทธา ปต นคร ปตวา อชกเมว าตกล ปวสส อทาห ปฏปาฏยา ปณฑาย จรสต อาวชชนโต "ปฏปาฏยา จรสต ทสวา ปมเคหโต ปฏาย ปณฑาย จรนโต ปายาส. ราหลมาตา ปาสาทตเล นสนนาว ทสวา ต ปวตต ร โ อาโรเจส. ราชา สาฏก สณเปนโต เวเคน นกขมตวา สตถาร วนทตวา อาห "ปตต กสมา ม นาเสส? อตวย เม ปณฑาย จรนเตน ลชชา อปปาทตา, อยตต นาม เต กต, อมสมเยว นคเร สวณณสวกาทห จรตวา ปณฑาย จรต วฏฏต; ก ม ลชชาเปสต. "นาหนต มหาราช ลชชาเปม, ๑. ข. ชา. มหา. ๒๘/๓๖๕. ตทฏกถา. ๑๐/๓๑๕.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 32

อตตโน ปน กลวส อนวตตามต. "ก ปน ตาต ปณฑาย จรตวา ชวน มม วโสต. "เนโส มหาราช ตว วโส, มม ปเนโส วโส; อเนกาน ห พทธสหสสาน ปณฑาย จรตวาว ชวสต วตวา ธมม เทเสนโต อมา คาถา อภาส "อตตฏเ นปปมชเชยย, ธมม สจรต จเร, ธมมจาร สข เสต อสม โลเก ปรมห จ, ธมม จเร สจรต น ต ทจจรต จเร, ธมมจาร สข เสต อสม โลเก ปรมห จาต. ตตถ "อตตฏเต: อฏหตวา ปเรส ฆรทวาเร ตวา คเหตพพปณเฑ. นปปมชเชยยาต: ปณฑจารกวตต ห ปรหาเปตวา ปณตโภชนาน ปรเยสนโต อตตฏเ ปมชชต นาม, สปทาน ปณฑาย จรนโต ปน นปปมชชต นาม. เอว กโรนโต อตตฏเ นปปมชเชยย. ธมมนต: อเนสน ปหาย สปทาน จรนโต ตเมว ภกขาจรยธมม สจรต จเรยย. สข เสตต เทสนามตตเมต: "[๑] ภกขาจรยธมม จรนโต ธมมจาร อธ โลเก จ ปรโลเก จ จตหป อรยาปเถห สข วหรตต อตโถ. น ต ทจจรตนต: เวสยาทเภเท อโคจเร จรนโต ภกขาจรยธมม ทจจรต จรต นาม. เอว อจรตวา ต ธมม จเร สจรต, น ต ทจจรต จเร. เสส วตตตถเมว. ๑. ส. ม. ย. เอตถนตเร "เอวปเนตนต อตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 33

เทสนาวสาเน ราชา โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตานป สาตถกา เทสนา อโหสต. สทโธทนวตถ. ๓. วปสสกภกขวตถ. (๑๓๙) "ยถา พพพฬก ปสเสต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ป จสเต วปสสเก ภกข อารพภ กเถส. เต กร สตถ สนตเก กมมฏาน คเหตวา อร ปวสตวา วายมนตาป อปปตตวเสสา "วเสเสตวา กมมฏาน คเหสสามาต สตถ สนตก อาคจฉนตา อนตรามคเค มรจ ทสวา มรจกมมฏาน ภาเวนตาว อาคมส. เตส วหาร ปวฏกขเณเยว เทโว วสส. เต ตตถ ตตถ ปมเขส ตวา ธาราเวเคน อฏหตวา ภชชนเต พพพฬเก ทสวา "อยป อตตภาโว อปปชชตวา ภชชนตเถน พพพฬสทโสเยวาต อารมมณ คณหส. สตถา คนธกฏย นสนโนว เต ภกข โอโลเกตวา เตห สทธ กเถนโต วย โอภาส ผรตวา อม คาถมาห "ยถา พพพฬก ปสเส, ยถา ปสเส มรจก, เอว โลก อเวกขนต มจจราชา น ปสสตต. ตตถ "มรจกนต: มาย. มายา ห ทรโตว

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 34

เคหสณานาทวเสน อปฏ ตาป อปคจฉนตาน อคยหปคา รตตกตจฉกาว, ตสมา "ยถา อปปชชตวา ภชชนตเถน พพพฬก, รตตตจฉาทภาเวน มาย ปสเสยย, เอว ขนธาทโลก อเวกขนต มจจราชา น ปสสตต อตโถ. เทสนาวสาเน เต ภกข ตฏาเนเยว อรหตต ปาปณสต. วปสสกภกขวตถ. ๔. อภยราชกมารวตถ. (๑๔๐) "เอถ ปสสถม โลกนต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต อภยราชกมาร อารพภ กเถส. ตสส กร ปจจนต วปสเมตวา อาคตสส ปตา พมพสาโร ตสตวา เอก นจจคตกสล นาฏกตถ ทตวา สตตาห รชชมทาส. โส สตตาห เคหา พห อนกขนโตว รชชสร อนภวตวา อฏเม ทวเส นทตตถ คนตวา นหาตวา อยยาน ปวสตวา สนตตมหามตโต วย ตสสา อตถยา นจจคต ปสสนโต นสท. สาป ตขณเยว สนตตมหามตตสส นาฏกตถ วย สตถกวาตาน วเสน กาลมกาส. กมาโร ตสสา กาลกรยาย อปปนนโสโก "น เม อม โสก เปตวา สตถาร อ โ นพพาเปต สกขสสตต สตถาร อปสงกมตวา "ภนเต โสก เม นพพาเปถาต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 35

อาห. สตถา ต สมสสาเสตวา "ตยา ห กมาร อมสสา อตถยา เอวเมว มตกาเล โรทนเตน ปวตตตาน อสสน อนมตคเค สสาเร ปมาณ นตถต วตวา ตาย เทสนาย โสกสส ตนภาว ตวา "กมาร มา โสจ, พาลชนาน สสทนฏานเมตนต วตวา อม คาถมาห "เอถ ปสสถม โลก จตต ราชรถปม, ยตถ พาลา วสทนต, นตถ สงโค วชานตนต. ตตถ "เอถ ปสสถาต ราชกมารเมว สนธายาห. อม โลกนต: อม ขนธโลกาทสงขาต อตตภาว. จตตนต: สตตรตนาทวจตต ราชรถ วย วตถาลงการาทวจตต. ยตถ พาลาต: ยสม อตตภาเว พาลา เอว วสทนต. วชานตนต: วชานนตาน ปน ปณฑตาน เอตถ ราคสงคาทส เอโกป สงโค นตถต อตโถ. เทสนาวสาเน ราชกมาโร โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตานป สาตถกา ธมมเทสนา อโหสต. อภยราชกมารวตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 36

๕. สมมชชนตเถรวตถ. (๑๔๑) "โย จ ปพเพ ปมชชตวาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต สมมชชนตเถร อารพภ กเถส. โส กร "ปาโต วา สาย วาต เวล๑ ปมาณ อกตวา อภกขณ สมมชชนโต วจรต. โส เอกทวส สมมชชน คเหตวา ทวาฏาเน นสนนสส เรวตตเถรสส สนตก คนตวา "อย มหากสโต, ชนสส สทธาเทยย ภ ชตวา อาคนตวา นสทต; กนนาเมตสส สมมชชน คเหตวา เอก าน สมมชชต น วฏฏตต อาห. เถโร "โอวาทมสส ทสสามต จนเตตวา "เอหาวโสต อาห. "ก ภนเตต. "คจฉ, นหาตวา เอหต. โส ตถา อกาส. อถ น เถโร เอกมนต นสทาเปตวา โอวทนโต อาห "อาวโส ภกขนา นาม น สพพกาล สมมชชนเตน วจรต วฏฏต, ปาโตเอว ปน สมมชชตวา ปณฑาย จรตวา ปณฑปาตปปฏกกนเตน อาคนตวา รตตฏาเน วา ทวาฏาเน วา นสนเนน ทวตตสาการ สชฌายตวา อตตภาเว ขยวย ปฏเปตวา สายณเห อฏาย สมมชชต วฏฏต, นจจกาล อสมมชชตวา อตตโนป นาม โอกาโส กาตพโพต. โส เถรสส โอวาเท ตวา น จรสเสว อรหตต ปาปณ. ต ต าน อกกลาป อโหส. อถ น ภกข อาหส "อาวโส สมมชชนตเถร ต ต าน อกกลาป กสมา น สมมชชสต. "ภนเต มยา ปมาทกาเล เอว กต, อทานมห ๑. ส. ย. เวลาย.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 37

อปปมตโตต. ภกข "อย เถโร อ พยากโรตต สตถ อาโรเจสส. สตถา "อาม ภกขเว, มม ปตโต ปพเพ ปมาทกาเล สมมชชนโต วจร, อทาน ปน มคคผลสเขน วตนาเมนโต น สมมชชตต วตวา อม คาถมาห "โย จ ปพเพ ปมชชตวา ปจฉา โส นปปมชชต, โสม โลก ปภาเสต อพภา มตโตว จนทมาต. ตสสตโถ "โย ปคคโล ปพเพ วตตปปฏวตตกรเณน วา สชฌายาทห วา ปมชชตวา ปจฉา มคคผลสเขน วตนาเมนโต นปปมชชต, โส อพภาทห มตโต จนโท วย โอกาสโลก มคค าเณน อม ขนธาทโลก โอภาเสต เอกาโลก กโรตต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. สมมชชนตเถรวตถ. ๖. องคลมาลตเถรวตถ. (๑๔๒) "ยสส ปาป กต กมมนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต องคลมาลตเถร อารพภ กเถส. วตถ องคลมาลสตตวเสเนว๑ เวทตพพ. เถโร ปน สตถ สนตเก ปพพชตวา อรหตต ปาปณ. อถโข อายสมา องคลมาโล รโหคโต ปฏสลลโน วมตตสข ปฏสเวท, ตาย เวลาย อม อทาน อทาเนส ๑. ม. ม. ๑๓/๔๗๗. ป. ส. ๓/๓๐๔.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 38

"โย จ ปพเพ ปมชชตวา ปจฉา โส นปปมชชต, โสม โลก ปภาเสต อพภา มตโตว จนทมาต. [อาทนา นเยน] อทาน อทาเนตวา อนปาทเสสาย นพพานธาตยา ปรนพพาย. ภกข "กห น โข อาวโส เถโร อปปนโนต ธมมสภาย กถ สมฏาเปสส. สตถา อาคนตวา "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต ปจฉตวา, "ภนเต องคลมาลตเถรสส นพพตตฏานกถายาต วตเต, "ปรนพพโต ภกขเว มม ปตโตต, "ภนเต เอตตเก มนสเส มาเรตวา ปรนพพโตต, "อาม ภกขเว, โส ห ปพเพ เอก กลยาณมตต อลภตวา เอตตก ปาปมกาส, ปจฉา ปน กลยาณมตต ปจจย ลภตวา อปปมตโต อโหส; เตนสส ต ปาปกมม กสเลน ปหนนต วตวา อม คาถมาห "ยสส ปาป กต กมม กสเลน ปหยต, โสม โลก ปภาเสต อพภา มตโตว จนทมาต. ตตถ กสเลนาต อรหตตมคค สนธาย วตต. เสส อตตานตถเมว. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. องคลมาลตเถรวตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 39

๗. เปสการธตวตถ. (๑๔๓) "อนธภโต อย โลโกต อม ธมมเทสน สตถา อคคาฬเว เจตเย วหรนโต เอก เปสการธตร อารพภ กเถส. เอกทวส ห อาฬววาสโน สตถร อาฬว สมปตเต นมนเตตวา ทาน อทส. สตถา ภตตกจจาวสาเน อนโมทน กโรนโต "อทธว เม ชวต, ธว เม มรณ, อวสส มยา มรตพพ, มรณปรโยสาน เม ชวต, ชวต เม อนยต, มรณ นยตนต เอว มรณสสต ภาเวถ; เยส ห มรณ อภาวต,๑ เต ปจฉเม กาเล อาสวส ทสวา ภตปรโส วย สนตาส ปตตา เภรว รวนตา กาล กโรนต; เยส ปน มรณ ภาวต,๒) เต ทรโตว อาสวส ทสวา ทณฑเกน คเหตวา ฉฑเฑตวา ตปรโส วย ปจฉเม กาเล น สนตสนต; ตสมา มรณสสต ภาเวตพพาต อาห. ต ธมมเทสน สตวา อวเสสชนา สกจจปปสตาว อเหสส. เอกา ปน โสฬสวสสทเทสกา เปสการธตา "อโห พทธาน กถา นาม อจฉรยา, มยา มรณสสต ภาเวต วฏฏตต รตตนทว มรณสสตเมว ภาเวต. สตถาป ตโต นกขมตวา เชตวน อคมาส. สาป กมารกา ตณ วสสาน มรณสสต ภาเวตเยว. อเถกทวส สตถา ปจจสกาเล โลก โวโลเกนโต ต กมารก อตตโน าณชาลสส อนโต ปวฏ ทสวา "ก น โข ภวสสตต อปธาเรนโต "อมาย กมารกาย มม ธมมเทสน สตทวสโต ๑. ส. ม. ย. มรณสสต อภาวตา, ๒. ส. ม. ย. มรณสสต ภาวตา.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 40

ปฏาย ตณ วสสาน มรณสสต ภาวตา, อทานาห ตตถ คนตวา อม กมารก จตตาโร ป เห ปจฉตวา ตาย๑ วสสชเชนตยา จตส าเนส สาธการ ทตวา อม คาถ ภาสสสาม, สา คาถาวสาเน โสตาปตตผเล ปตฏหสสต, ต นสสาย มหาชนสสาป สาตถกา เทสนา ภวสสตต ตวา ป จสตภกขปรวาโร เชตวนา นกขมตวา อนปพเพน อคคาฬววหาร อคมาส. อาฬววาสโน "สตถา อาคโตต สตวา วหาร คนตวา นมนตยส. สาป กมารกา สตถ อาคมน สตวา "อาคโต กร มยห ปตา, โสป๒) อาจรโย ปณณจนทมโข มหาโคตมพทโธต ตฏมานสา "อโต เม ตณณ สวจฉราน มตถเก สวณณวณโณ สตถา ทฏปพโพ, อทานสส สวณณวณณ สรร ทฏ มธโรช จ โอวาทธมม๓ โสต ลภสสามต จนเตส. ปตา ปนสสา ตนตสาล คจฉนโต อาห "อมม ปรสนตโก เม สาฏโก อาโรปโต, ตสส วทตถมตต อนฏ ต; ต อชช นฏาเปสสาม, สฆ เม ตสร๔ วฏเฏตวา อาหเรยยาสต. สา จนเตส "อห สตถ ธมม โสตกามา, ปตา จ ม เอวมาห; ก น โข สตถ ธมม สณาม อทาห ปต ตสร วฏเฏตวา หรามต. อถสสา เอตทโหส "ปตา ม ตสเร อนาหรยมาเน โปเถยยป ปหเรยยป; ตสมา ตสร วฏเฏตวา ตสส ทตวา ปจฉา ธมม โสสสามต ปเก นสทตวา ตสร วฏเฏส. อาฬววาสโนป สตถาร ปรวสตวา ปตต ๑. ตสสาต ยตตตร. ๒. ส. ย. สาม. ๓. ส. ย. วรธมม. ๔. ม. วาสร.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 41

คเหตวา อนโมทนตถาย อฏส. สตถา "ยมห กลธตร นสสาย ตสโยชนมคค อาคโต, สา อชชาป โอกาส น ลภต, ตาย โอกาเส ลทเธ อนโมทน กรสสามต ตณหภโต นสท. เอว ตณหภต ปน สตถาร สเทวเก โลเก โกจ ก จ วตต น วสหต. สาป โข กมารกา ตสร วฏเฏตวา ปจฉย เปตวา ปต สนตก คจฉมานา ปรสปรยนต ปตวา สตถาร โอโลกยมานาว อคมาส. สตถาป คว อกขปตวา ต โอโลเกส. สาป โอโลกตากาเรเนว อ าส "สตถา เอวรปาย ปรสาย มชเฌ นสทตวา ม โอโลเกนโต มมาคมน ปจจาสสต, อตตโน สนตก อาคมนเมว ปจจาสสตต. สา ตสรปจฉ เปตวา สตถ สนตก อคมาส. "กสมา ปน ต สตถา โอโลเกสต. เอว กรสส อโหส "เอสา เอตโตว คจฉมานา ปถชชนกาลกรย กตวา อนยตคตกา ภวสสต, มม สนตก อาคนตวา คจฉมานา ปน โสตาปตตผล ปตวา นยตคตกา หตวา ตสตวมาเน นพพตตสสตต. ตสสา กร ตทวส มรณโต มตต นาม นตถ. สา โอโลกตส าเณเนว สตถาร อปสงกมตวา ฉพพณณรสน อนตร ปวสตวา วนทตวา เอกมนต อฏาส. ตถารปาย ปรสาย มชเฌ นสทตวา ตณหภต สตถาร วนทตวา ตกขเณเยว ต สตถา อาห "กมารเก กโต อาคจฉสต. "น ชานาม ภนเตต. "กตถ คมสสสต. "น ชานาม ภนเตต. "น ชานาสต. "ชานาม ภนเตต. "ชานาสต. "น ชานาม ภนเตต. อต ต สตถา จตตาโร ป เห ปจฉ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 42

มหาชโน อชฌาย "อมโภ ปสสถ, อย เปสการธตา สมมาสมพทเธน สทธ อจฉตจฉต กเถส; นน นาม อมาย `กโต อาคจฉสต วตเต `เปสการเคหโตต วตตพพ, `กห คจฉสต วตเต `เปสการสาลนต วตตพพ สยาต. สตถา มหาชน นสสทท กตวา "กมารเก ตว `กโต อาคจฉสต วตเต กสมา `น ชานามต วเทสต ปจฉ. "ภนเต ตมเห มม เปสการเคหโต อาคตภาว ชานาถ, `กโต อาคตาสต ปจฉนตา ปน `กโต อาคนตวา อธ นพพตตาสต ปจฉถ, อห ปน น ชานาม `กโต จ อาคนตวา อธ นพพตตมหต. อถสสา สตถา "สาธ สาธ กมารเก, มยา ปจฉตป โหเยว ตยา วสสชชโตต ปม สาธการ ทตวา อตตรป ปจฉ "กตถ คมสสสต ปฏา กสมา `น ชานามต วเทสต. "ภนเต ตมเห ม ตสรปจฉ คเหตวา เปสการสาล คจฉนต ชานาถ, `อโต ปน คนตวา กตถ นพพตตสสสต ปจฉถ, อห จ อโต จตา น ชานาม `กตถ คนตวา นพพตตสสามต.๑ อถสสา สตถา "มยา ปจฉตป โหเยว ตยา วสสชชโตต ทตย สาธการ ทตวา อตตรป ปจฉ "อถ กสมา `น ชานาสต ปฏา `ชานามต วเทสต. "ภนเต มม มรณภาวเมว ชานาม, ตสมา เอว วเทมต. อถสสา สตถา "มยา ปจฉตป โหเยว ตยา วสสชชโตต ตตย สาธการ ทตวา อตตรป ปจฉ "อถ กสมา `ชานาสต ปฏา `น ชานามต ๑. "อห จ น ชานาม `อโต จตา กตถ คนตวา นพพตตสสามต กเมน ภวตพพ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 43

วเทสต. "มม มรณภาวเมว ชานาม ภนเต, `รตตนทวปพพณหาทส ปน อสกกาเล นาม มรสสามต น ชานาม; ตสมา เอว วเทมต. อถสสา สตถา "มยา ปจฉตป โหเยว ตยา วสสชชโตต จตตถ สาธการ ทตวา ปรส อามนเตตวา "เอตตก นาม ตมเห อมาย กถต น ชานาถ, เกวล อชฌายเถว; เยส ห ป าจกข นตถ, เต อนธาเยว; เยส ป าจกข อตถ; เตเอว จกขมนโตต วตวา อม คาถมาห "อนธภโต อย โลโก, ตนเกตถ วปสสต, สกโณ ชาลมตโตว อปโป สคคาย คจฉตต. ตตถ "อย โลโกต: อย โลกยมหาชโน ป าจกขโน อภาเวน อนธภโต. ตนเกตถาต: ตนโก เอตถ น พห ชโน อนจจาทวเสน วปสสต. ชาลมตโตวาต; ยถา เฉเกน สากณเกน ชาเลน โอตถรตวา คยหมาเนส วฏฏเกส โกจเทว ชาลโต มจจต, เสสา อนโตชาลเมว ปวสนต; ตถา มารชาเลน โอตถเตส สตเตส พห อปายคามโน โหนต, อปโป โกจเทว [สตโต] สคคาย คจฉต สคต วา นพพาน วา ปาปณาตต อตโถ. เทสนาวสาเน สา กมารกา โสตาปตตผเล ปตฏห. มหาชนสสาป สาตถกา เทสนา อโหส. สาป ตสรปจฉ คเหตวา ปต สนตก อคมาส. โสป นสนนโกว นททาย. ตสสา อสลลกเขตวา ตสรปจฉ อปนาเมนตยา ตสรปจฉ เวมโกฏย ปฏห ตวา สทท กรมานา ปต. โส

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 44

ปพชฌตวา คหตนมตเตเนว เวมโกฏ๑ กฑฒ.๒ เวมโกฏ คนตวา ต กมารก อเร ปหร. สา ตตเถว กาล กตวา ตสตภวเน นพพตต. อถสสา ปตา ต โอโลเกนโต สกลสรเรน โลหตมกขเตนฏ ปตตวา มต อททส. อถสส มหาโสโก อปปชช. โส "น เม โสก อ โ นพพาเปต สกขสสตต โรทนโต สตถ สนตก คนตวา ตมตถ อาโรเจตวา "ภนเต โสก เม นพพาเปถาต อาห. สตถา ต สมสสาเสตวา "มา โสจ, อนมตคคสม ห สสาเร ตว เอวเมว ธต มรณกาเล ปคฆรตอสส จตนน มหาสมททาน อทกโต อธกตรนต วตวา อนมตคคสตต๓ กเถส. โส ตนภตโสโก สตถาร ปพพชช ยาจตวา ลทธปสมปโท น จรสเสว อรหตต ปาปณต. เปสการธตวตถ. ๘. ตสภกขวตถ. (๑๔๔) "หสา อาทจจปเถ ยนตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ตส ภกข อารพภ กเถส. เอกสม ห ทวเส ตสมตตา ทสาวาสกา ภกข สตถาร อปสงกมส. อานนทตเถโร สตถ วตตกรณเวลาย อาคนตวา ๑. ส. ตสร ย. เวม. ๒. ม. อากฑฒ. ๓. ส. ม. ย. อนมตคคกถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 45

เต ภกข ทสวา "สตถารา อเมห สทธ ปฏสนถาเร กเต วตต กรสสามต ทวารโกฏเก อฏาส. สตถาป เตห สทธ ปฏสนถาร กตวา เตส สาราณย ธมมกถ กเถส. ต สตวา เต สพเพป อรหตต ปตวา. อปปตตวา อากาเสน อคมส. อานนทตเถโร เตส จรายนเตส สตถาร อปสงกมตวา "ภนเต อธ ตสมตตา ภกข อาคตา, เต กหนต ปจฉ. "คตา อานนทาต. "กตเรน มคเคน ภนเตต. "อากาเสนานนทาต. "ก ปน เต ภนเต ขณาสวาต. "อาม อานนท, มม สนตเก ธมม สตวา อรหตต ปตตาต. ตสม ปน ขเณ หสา อากาเสน คมส. สตถา "ยสส โข อานนท จตตาโร อทธปาทา สภาวตา, โส หสา๑ วย อากาเสน คจฉตต วตวา อม คาถมาห "หสา อาทจจปเถ ยนต, อากาเส ยนต อทธยา, นยยนต ธรา โลกมหา เชตวา มาร สวาหนนต. ตสสตโถ "อเม หสา อาทจจปเถ อากาเส คจฉนต. เยส ปน อทธปาทา สภาวตา, เตป อากาเส ยนต อทธยา. ธราป ปณฑตา สวาหน มาร เชตวา อมมหา วฏฏโลกา นยยนต นสสรนต นพพาน ปาปณนตต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ตสภกขวตถ. ๑. ย. หโส.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 46

๙. จ จมาณวกาวตถ. (๑๔๕) "เอกธมมมตตสสาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต จ จมาณวก อารพภ กเถส. ปมโพธย ห ทสพลสส ปถภเตส สาวเกส อปรมาเณส เทวมนสเสส อรยภม โอกกนเตส สตถ ปตถเตส คณสมทเยส มหาลาภสกกาโร อทปาท. ตตถยา สรยคคมเน ขชโชปนกสทสา อเหส หตลาภสกการา. เต อนตรวถย ตวา "ก สมโณ โคตโมว พทโธ, มยป พทธา; กนตสเสว ทนน มหปผล, อมหากป ทนน มหปผลเมว; อมหากป เทถ กโรถาต เอว มนสเส ว าเปนตาป ลาภสกการ อลภตวา รโห สนนปตตวา "เกน น โข อปาเยน สมณสส โคตมสส มนสสาน อนตเร อวณณ อปปาเทตวา ลาภสกการ นาเสยยามาต จนตยส. ตทา สาวตถย จ จมาณวกา นาเมกา ปรพพาชกา อตตมรปธรา โสภคคปปตตา เทวจฉรา วย, อสสา สรรโต รสโย นจฉรนต. อเถโก ขรมนต เอวมาห "จ จมาณวก ปฏจจ สมณสส โคตมสส อวณณ อปปาเทตวา ลาภสกการ นาเสยยามาต. เต "อตเถโส อปาโยต สมปฏจฉส. อถ สา ตตถยาราม คนตวา วนทตวา อฏาส. ตตถยา ตาย สทธ น กเถสส. สา "โก น โข เม โทโสต ยาวตตยป "วนทาม อยยาต วตวา "อยยา โก น โข เม โทโส, ก มยา สทธ น กเถถาต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 47

อาห. "ภคน สมณ โคตม อมเห วเหเนต หตลาภสกกาเร กตวา วจรนต น ชานาสต. "น ชานาม อยยา, ก ปเนตถ มยา กตตพพนต. "สเจ ตว ภคน อมหาก สขมจฉส, อตตาน ปฏจจ สมณสส โคตมสส อวณณ อปปาเทตวา ลาภสกการ นาเสหต. สา "สาธ อยยา, มยหเมเวโส ภาโร, มา จนตยตถาต วตวา ปกกมตวา อตถมายาย กสลตาย ตโต ปฏาย สาวตถวาสน ธมมกถ สตวา เชตวนา นกขมนสมเย อนทโคปกวณณ ปฏ ปารปตวา คนธมาลาทหตถา เชตวนาภมข๑ คจฉนต, "อมาย เวลาย กห คจฉสต วตเต, "ก ตมหาก มม คมนฏาเนนาต วตวา เชตวนสมเป ตตถยาราเม วสตวา ปาโตว "ภควนต วนทสสามาต นครา นกขมนเต อปาสกชเน เชตวเน วตถา วย หตวา นคร ปวสนต, "กห วตถาสต วตเต, "ก ตมหาก มม วตถฏาเนนาต วตวา เอกมาสทวมาสจจเยน ปจฉยมานา "เชตวเน สมเณน โคตเมน สทธ เอกคนธกฏยา วตถมหต ปถชชนาน "สจจ นโข เอต โนต กงข อปปาเทตวา เตมาสจาตมมาสจจเยน ปโลตกาห อทร เวเตวา คพภนวณณ ทสเสตวาh "สมณ โคตม ปฏจจ คพโภ อปปนโนต อนธพาเล คาหาเปตวา อฏนวมาสจจเยน อทเร ทารมณฑลก พนธตวา อปร ปฏ ปารปตวา หตถปาทปฏ โย โคหนเกน โกฏฏาเปตวา อสสเท ทสเสตวา กลนตนทรยา หตวา สายณหสมเย ตถาคเต ๑. เชตวนาภมขนต ยตตตร.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 48

อลงกตธมมาสเน นสทตวา ธมม เทเสนเต ธมมสภ คนตวา ตถาคตสส ปรโต ตวา "มหาสมณ มหาชนสส ตาว ธมม เทเสส, มธโร เต สทโท, สมผสต เต ทนตาวรณ, อห ปน ต ปฏจจ คพภ ลภตวา ปรปณณคพภา ชาตา, เนว เม ปสตฆร ชานาส, น สปปเตลาทน, สย อกโรนโต อปฏากานป อ ตร โกสลราชาน วา อนาถปณฑก วา วสาข วา มหาอปาสก "อมสสา จ จมาณวกาย กตตพพยตตก กโรหต น วเทส; อภรมตเมว ชานาส, คพภปรหาร น ชานาสต คถปณฑ คเหตวา จนทมณฑล ทเสต วายมนต วย ปรสมชเฌ ตถาคต อกโกส. ตถาคโต ธมมกถ เปตวา สโห วย อภนทนโต "ภคน ตยา กถตสส ตถภาว วา วตถภาว วา อหเมว ตว จ ชานามาต อาห. "อาม มหาสมณ ตยา จ มยา จ าตภาเวเนต ชาตนต. ตสม ขเณ สกกสส อาสน อณหาการ ทสเสส. โส อาวชชมาโน "จ จมาณวกา ตถาคต อภเตน อกโกสตต ตวา "อท วตถ โสเธสสามต จตห เทวปตเตห สทธ อาคม. เทวปตตา มสกโปตกา หตวา ทารมณฑลกสส พนธนรชชเก เอกปปหาเรเนว ฉนทส. ปารตปฏ วาโต อกขป. ทารมณฑล ปตมาน ตสสา ปาทปฏ ย ปต. อโภ อคคปาทา ภชชส. มนสสาป "กาลกณณ สมมาสมพทธ อกโกสต สเส เขฬ ปาเตตวา เลฑฑทณฑหตถา เชตวนา นหรส. อถสสา ตถาคตสส จกขปถ อตกกนตกาเล มหาปว ภชชตวา ววรมทาส. อวจโต อคคชาลา อฏห. สา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 49

กลทตตย กมพล ปารปมานา วย คนตวา อวจมห นพพตต. อ ตตถยาน ลาภสกกาโร ปรหาย. ทสพลสส ภยโยโส มตตาย วฑฒ. ปนทวเส ธมมสภาย กถ สมฏาเปส "อาวโส จ จมาณวกา เอว อฬารคณ อคคทกขเณยย สมมาสมพทธ อภเตน อกโกสตวา มหาวนาส ปตตาต. สตถา อาคนตวา "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต ปจฉตวา, "อมาย นามาต วตเต, "น ภกขเว อทาเนว, ปพเพเปสา ม อภเตน อกโกสตวา วนาส ปตตาเยวาต วตวา "นาทฏา๑ ปรโต โทส อณณถลาน สพพโส อสสโร ปณเย ทณฑ สาม อปปฏเวกขยาต อม ทวาทสนปาเต มหาปทมชาตก๒ วตถาเรตวา กเถส "ตทา กเรสา มหาปทมกมารสส โพธสตตสส มาต สปตต ร โ อคคมเหส หตวา มหาสตต อสทธมเมน นมนเตตวา ตสส มน อลภตวา อตตนาว อตตน วปปการ กตวา คลานาลย ทสเสตวา "ตว ปตโต ม อนจฉนต อม วปปการ ปาเปสต ร โ อาโรเจส. ราชา กทโธ มหาสตต โจรปปปาเต ขป. อถ น ปพพตกจฉย อธวตถา เทวตา ปฏคคเหตวา นาคราชสส ผณคพเภ เปส. นาคราชา ต นาคภวน เนตวา อปฑฒรชเชน สมมาเนส. โส ตตถ สวจฉร วสตวา ๑. นาทสวาต ภวตพพ. น อทสวาต ปทจเฉโท. นกาโร ปณเยต ปเทน สมพนธตพโพ. ๒. ข. ชา. ๒๗/๓๓๘. ตทฏกถา. ๖/๑๓๐.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 50

ปพพชตกาโม หมวนตปปเทส อาคนตวา ปพพชตวา ฌานาภ าโย นพพตเตส. อถ น เอโก วนจรโก ทสวา ร โ อาโรเจส. ราชา ตสส สนตก คนตวา กตปปฏสนถาโร สพพ ต ปวตต ตวา มหาสตต รชเชน นมนเตตวา เตน "มยห รชเชน กจจ นตถ, ตว ปน ทส ราชธมเม อโกเปตวา อคตคมน ปหาย ธมเมน รชช กาเรหต โอวทโต อฏายาสนา โรทตวา นคร คจฉนโต อนตรามคเค อมจเจ ปจฉ "อห ก นสสาย เอว อาจารสมปนเนน ปตเตน วโยค ปตโตต. "อคคมเหส เทวาต. ราชา ต อทธปาท คเหตวา โจรปปปาเต ขปาเปตวา นคร ปวสตวา ธมเมน รชช กาเรส. ตทา มหาปทมกมาโร มหาสตโต อโหส, มาต สปตต จ จมาณวกาต. สตถา อมมตถ ปกาเสตวา "ภกขเว เอกธมม ห สจจวจน ปหาย มสาวาเท ปตฏ ตาน วสสฏปรโลกาน อกตตพพ ปาปกมม นาม นตถต วตวา อม คาถมาห "เอกธมมมตตสส มสาวาทสส ชนตโน วตณณปรโลกสส นตถ ปาป อการยนต. ตตถ "เอกธมมนต: สจจ. มสาวาทสสาต: ยสส ทสส วจเนส เอกป สจจ นตถ, เอวรปสส มสาวาทโน. วตณณ- ปรโลกสสาต: วสสฏปรโลกสส. เอวรโป ห "มนสสสมปตต เทวสมปตต อวสาเน นพพานสมปตตนต อมา ตสโส สมปตตโย

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 51

น ปสสต. นตถ ปาปนต: ตสส เอวรปสส อท นาม ปาป อกตตพพนต นตถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. จ จมาณวกาวตถ. ๑๐. อสทสทานวตถ. (๑๔๖) "น เว กทรยา เทวโลก วชนตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อสทสทาน อารพภ กเถส. เอกสม ห สมเย สตถา จารก จรตวา ป จสตภกขปรวาโร เชตวน ปาวส. ราชา วหาร คนตวา สตถาร นมนเตตวา ปนทวเส อาคนตกทาน สชเชตวา "ทาน เม ปสสนตต นาคเร ปกโกส. นาครา อาคนตวา ร โ ทาน ทสวา ปนทวเส สตถาร นมนเตตวา ทาน สชเชตวา "อมหาก ทาน เทโว ปสสตต ร โ ปหณส. ราชา คนตวา เตส ทาน ทสวา "อเมห มม ทานโต อตตรตร กต, ปน ทาน กรสสามต ปนทวเสป ทาน สชเชส. นาคราป ต ทสวา ปนทวเส สชชยสต. เอว เนว ราชา นาคเร ปราเชต สกโกต, น นาครา ราชาน. อถ ฉฏเ วาเร นาครา สตคณ สหสสคณ วฑเฒตวา, ยถา น สกกา โหต "อท นาม อเมส ทาเน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 52

นตถต วตตต, เอว ทาน สชชยส. ราชา ต ทสวา "สจาห อเมส ทานโต อตตรตร กาต น สกขสสาม, ก เม ชวเตนาต อปาย จนเตนโต นปชช. อถ น มลลกา เทว อปสงกมตวา "กสมา มหาราช เอว นปนโนส, เกน เต อนทรยาน กลนตาน วยาต ปจฉ. ราชา อาห "นทาน ตว เทว ชานาสต. "น ชานาม เทวาต. โส ตสสา ตมตถ อาโรเจส. อถ น มลลกา อาห "เทว มา จนตย, กห ตยา ปวสสโร ราชา นาคเรห ปราชยมาโน ทฏปพโพ วา สตปพโพ วา, อหนเต ทาน สวทหสสามต. อตสส สา อสทสทาน สวทหตกามตาย เอว วตวา "มหาราช สาลกลยาณปทเรห ป จนน ภกขสตาน อนโตอาวฏเฏ นสทนมณฑป กาเรห, เสสา พหอาวฏเฏ นสทสสนต; ป จ เสตจฉตตสตาน กาเรห, ตาน คเหตวา ป จสตา หตถ ป จนน ภกขสตาน มตถเก ธารยมานา สสนต, อฏ วา ทส วา รตตสวณณนาวาโย กาเรห, ตา มณฑปมชเฌ ภวสสนต, ทวนน ทวนน ภกขน อนตเร เอเกกา ขตตยธตา นสทตวา คนเธ ปสสสต, เอเกกา ขตตยธตา วชน อาทาย เทว เทว ภกข วชยมานา สสต, เสสา ขตตยธตโร ปฏปฏเ๑ คนเธ อาหรตวา สวณณนาวาส ปกขปสสนต, ตาส เอกจจา ขตตยธตโร นลปปลกลาเป คเหตวา สวณณนาวาส ปกขตตคนเธ อาโลเฬตวา วาส คาหาเปสสนต; นาคราน ห เนว ๑. ส. ย. ปเส ปเส. ม. ปเส ปเส.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 53

ขตตยธตโร อตถ, น เสตจฉตตาน, น หตถโน, อเมห การเณห นาครา ปราชสสนต; เอว กาเรห๑ มหาราชาต. ราชา "สาธ เทว, กลยาณนเต กถตนต ตาย กถตนยาเมเนว สพพ กาเรส. เอกสส ปน ภกขโน เอโก หตถ นปปโหต. อถ ราชา มลลก อาห "ภทเท เอกสส ภกขโน เอโก หตถ นปปโหต, ก กรสสามาต. "ก เทว ป จหตถสตาน นตถต. "อตถ เทว, อวเสสา ปน ทฏหตถโน, เต ภกข ทสวาว เวรมภวาตา วย จณฑา โหนตต. "เทว อห เอกสส ทฏหตถโปตกสส ฉตต คเหตวา ตฏนฏาน ชานามต. "กตถ น เปสสามาต. "อยยสส องคลมาลสส สนตเกต. ราชา ตถา กาเรส. หตถโปตโก วาลธ อนตรสตถมห ปกขปตวา อโภ กณเณ ปาเตตวา อกขน นมมเลตวา อฏาส. มหาชโน "เอวรปสส นาม จณฑหตถโน อยมากาโร, [อายสมา] องคลมาลตเถโร กโรตต เถรสส เสตจฉตตหตถเมว๒ โอโลเกส. ราชา ปณตาหาเรน๓ พทธปปมข ภกขสงฆ ปรวสตวา สตถาร วนทตวา "ภนเต ย อมสม ทานคเค กปปยภณฑ วา อกปปยภณฑ วา สพพนต ตมหากเมว เทมต อาห. ตสม โข ปน ทาเน เอกทวเสเนว ปรจจตต จททสโกฏธน โหต. สตถ ปน "เสตจฉตต นสทนปลลงโก อาธารโก ปาทปโกต จตตาร อนคฆาเนว. ปน เอวรป กตวา พทธาน ทาน นาม ทาต สมตโถ นาโหส; เตเนว ต "อสทสทานนต ๑. ส. ม. ย. กโรห. ๒. ส. ม. ย. "อายสมา....เสตจฉตตาต นตถ. ๓. ส. ม. ย. "ปณตาหาเรนาต นตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 54

ป าย. ต กร สพพพทธาน เอกวาร โหตเยว. สตถ จ๑ สพเพส จ อตถเยว สวทหต. ร โ ปน "กาโฬ จ ชณโห จาต เทว อมจจา อเหสส. เตส กาโฬ จนเตส "อโห ราชกลสส ปรหาน, เอกทวเสเนว จททสโกฏธน ขย๒ คจฉต, อเม อม ทาน ภ ชตวา คนตวา นปนนา นททายสสนต; อโห นฏ ราชกลนต. ชณโห ปน จนเตส "อโห ร โ ทาน, น ห สกกา ราชภาเว อฏ เตน เอวรป ทาน ทาตต, สพพสตตาน ปตต อเทนโต นาม นตถ; อห ปน อท ทาน อนโมทามต. สตถ ภตตกจจาวสาเน ราชา อนโมทนตถาย ปตต คณห. สตถา จนเตส "ร า มโหฆ ปวตเตนเตน วย มหาทาน ทนน: อสกข น โข มหาชโน จตต ปสาเทต อทาห โนต. โส เตส อมจจาน จตตวาร ตวา "สเจ ร โ ทานสส อนจฉวก อนโมทน กรสสาม; กาฬสส สตตธา มทธา ผลสสต, ชณโห โสตาปตตผเล ปตฏหสสตต ตวา กาเฬ อนกมป ปฏจจ เอวรป ทาน ทตวา ตสส ร โ จตปปทก คาถเมว วตวา อฏายาสนา วหาร คโต. ภกข องคลมาลตเถร ปจฉส "ก น โข อาวโส ทฏหตถ ฉตต ธาเรตวา ต ทสวา ภายสต. "น ภายาม อาวโสต. เต สตถาร อปสงกมตวา อาหส "องคลมาโล ภนเต อ พยากโรตต. สตถา "น ภกขเว องคลมาโล ภายต, ขณาสวอสภาน ห อนตเร เชฏกอสภสทสา ๑. ส. ม. ย. "สตถ จาต นตถ. ๒. ส. ย. จย.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 55

มม ปตตสทสา ภกข น ภายนตต วตวา พราหมณวคเค คาถมาห "อสภ ปวร วร มเหส วชตาวน อเนช นหาตก พทธ ตมห พรม พราหมณนต. ราชาป โทมนสสปปตโต "เอวรปาย ปรสาย มชเฌ ทาน ทตวา ตสส มยห อนจฉวก อนโมทน อกตวา คาถเมว วตวา สตถา อฏายาสนา คโต, มยา สตถ อนจฉวก ทาน อกตวา อนนจฉวก กต ภวสสต, กปปยภณฑ อทตวา อกปปยภณฑเมว ทนน ภวสสต, สตถารา เม กปเตน ภวตพพ, ยสส กสสจ นาม ทานานรป อนโมทน กาต วฏฏตต วหาร คนตวา สตถาร วนทตวา เอตทโวจ "กนน โข เม ภนเต ทาตพพยตตก ทาน น ทนน อทาห ทานานรป กปปยภณฑ อทตวา อกปปยภณฑเมว ทนนนต. "กเมต มหาราชาต. "น เม ตมเหห ทานานจฉวกา อนโมทนา กตาต. "มหาราช อนจฉวกเมว เต ทาน ทนน, เอต ห อสทสทาน นาม, เอกสส พทธสส เอกวารเมว สกกา ทาตต, ปน เอวรป นาม ทาน ททททนต. "อถ กสมา เม ภนเต ทานานรป อนโมทน น กรตถาต. "ปรสาย อสทธตตา มหาราชาต. "โก น โข ภนเต ปรสาย โทโสต. อถสส สตถา ทวนนป อมจจาน จตตวาร อาโรเจตวา กาเฬ อนกมป ปฏจจ อนโมทนาย อกตภาว อาจกข. ราชา "สจจ กร เต กาฬ เอว จนตตนต ปจฉตวา, "สจจนต วตเต, "ตว สนตก อคคเหตวา มม ปตตทาเรห สทธ มย อตตโน สนตก เทนเต ตยหป กา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 56

หาน?๑ ย เต มยา ทนน, ต ทนนเมว โหต; รฏโต ปน เม นกขมาต ต รฏา นหรตวา ชณห ปกโกสาเปตวา "สจจ กร เต เอว จนตตนต ปจฉตวา, "สจจนต วตเต, "สาธ มาตล, ปสนโนสม, ตว มม รชช คเหตวา มยา ทนนนยาเมเนว สตต ทวสาน ทาน เทหต ตสส สตตาห รชช นยยาเทตวา สตถาร อาห "ปสสถ ภนเต พาลสส การณ, มยา เอว ทนเน ทาเน ปหาร อทาสต. สตถา "อาม มหาราช, พาลา นาม ปรสส ทาน อนภนนทตวา ทคคตปรายนา โหนต, ธรา ปน ปเรสป ทาน อนโมทตวา สคคปรายนา เอว โหนตต วตวา อม คาถมาห "น เว กทรยา เทวโลก วชนต, พาลา หเว นปปสสนต ทาน, ธโร จ ทาน อนโมทมาโน เตเนว โส โหต สข ปรตถาต. ตตถ "กทรยาต: ถทธมจฉรโน. พาลาต: อธโลกปรโลกตถ อชานนกา. ธโรต: ปณฑโต. สข ปรตถาต: เตเนว โส ทานานโมทนป เน ปรโลเก ทพพสมปตต อนภวมาโน สข โหตต. เทสนาวสาเน ชณโห โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตต- ปรสายป สาตถกา เทสนา อโหส. ชณโห โสตาปนโน หตวา สตตาห ร โ ทนนนยาเมเนว ทาน อทาสต. อสทสทานวตถ. ๑. ส. ม. ย. ปฬา.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 57

๑๑. อนาถปณฑกปตตกาลวตถ. (๑๔๗) "ปพยา เอกรชเชนาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต กาล นาม อนาถปณฑกสส ปตต อารพภ กเถส. โส กร ตถาวธสส สทธาสมปนนสส เสฏ โน ปตโต หตวา เนว สตถ สนตก คนตต, น เคห อาคตกาเล ทฏ, น ธมม โสตต, น สงฆสส เวยยาวจจ กาต อจฉต; ปตรา "มา เอว ตาต กรต วตโตป ตสส วจน น สณาต. อถสส ปตา จนเตส "อย เอวรป ทฏ คเหตวา วจรนโต อวจปรายโน ภวสสต; น โข ปน เม ต ปฏรป, ย มย ปสสนเต มม ปตโต นรย คจเฉยย; อมสม โข ปน โลเก ธนทาเนน อนภชฌนกสตโต นาม นตถ, ธเนน น ภนทสสามต. อถ น อาห "ตาต อโปสถโก หตวา วหาร คนตวา ธมม สตวา เอห, กหาปณสต เต ทสสามต. "ทสสถ ตาตาต. "ทสสาม ปตตาต. โส ยาวตตย ปฏ คเหตวา อโปสถโก หตวา วหาร อคมาส. ธมมสสวเนน ปนสส กจจ นตถ; ยถาผาสกฏาเน สยตวา ปาโตว เคห อคมาส. อถสส ปตา "ปตโต เม อโปสถโก อโหส, สฆมสส ยาคอาทน อาหรถาต วตวา ทาเปส. โส "กหาปณ อคคเหตวา น ภ ชสสามต อาหาร ปฏกขป. อถสส ปตา ปฬ อสหนโต กหาปณภณฑก ทาเปส.๑ ๑. อทาสต ภวตพพ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 58

โส ต หตเถน คเหตวาว อาหาร ปรภ ช. อถ น ปนทวเส เสฏ "ตาต กหาปณสหสส เต ทสสาม; สตถ ปรโต ตวา เอกเมว ธมมปท อคคณหตวา อาคจเฉยยาสต เปเสส. โส วหาร คนตวา สตถ ปรโต ตวา เอกเมว ธมมปท อคคณหตวา ปลายตกาโม อโหส. อถสส สตถา อสลลกขณาการ อกาส. โส ต ปท อสลลกเขตวา "อปรปท อคคณหสสามต ตวา อสโสสเยว. "อคคณหสสามต สณนตาว กร สกกจจ สณนต นาม. เอว จ นาม สณนตาน ธมโม โสตาปตตมคคาทโย เทต. โสป "อคคณหสสามต สณาต. สตถาปสส อสลลกขณาการ กโรต. โส "อปรปท อคคณหสสามต ตวา สณนโตว โสตาปตตผเล ปตฏาต. โส ปนทวเส พทธปปมเขน ภกขสงเฆน สทธเยว สาวตถ ปาวส. มหาเสฏ ต ทสวาว "อชช เม ปตตสส อากาโร รจจตต จนเตส. ตสสป เอตทโหส "อโห วต เม ปตา อชช สตถ สนตเก กหาปเณ น ทเทยย, กหาปณการณา มยห อโปสถกภาว ปฏจฉาเทยยาต. สตถา ปนสส หโย กหาปณการณา อโปสถกภาว อ าส. มหาเสฏ ฎ พทธปปมขสส ภกขสงฆสส ยาค ทาเปตวา๑ ปตตสสป ทาเปส.๒ โส นสทตวา ตณหภโตว ยาค ปว ขาทนย ขาท ภตต ภ ช. มหาเสฏ สตถ ภตตกจจาวสาเน ปตตสส ปรโต สหสสภณฑก ปาเปตวา "ตาต อห `สหสส เต ทสสามต ๑. ทตวา. ๒. อทาสต ยตตตร.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 59

วตวา อโปสถ สมาทเปตวา วหาร ปหณ,๑ อทนเต สหสสนต. โส สตถ ปรโต กหาปเณ ทยมาเน ทสวา ลชชนโต "อล เม กหาปเณหต วตวา "คณห ตาตาต วจจมาโนป น คณห. อถสส ปตา สตถาร วนทตวา "ภนเต อชช เม ปตตสส อากาโร รจจตต วตวา, "ก มหาเสฏ ต วตเต, "มยา เอส ปรมทวเส `กหาปณสต เต ทสสามต วตวา วหาร เปสโต ปนทวเส กหาปเณ อคคเหตวา ภ ชต น อจฉ; อชช ปน ทยมาเนป กหาปเณ น อจฉตต อาห. สตถา "อาม มหาเสฏ , อชช ตว ปตตสส จกกวตตสมปตตโตป เทวโลกพรหมโลก- สมปตตหป โสตาปตตผลเมว วรนต วตวา อม คาถมาห "ปพยา เอกรชเชน สคคสส คมเนน วา สพพโลกาธปจเจน โสตาปตตผล วรนต. ตตถ "ปพยา เอกรชเชนาต: จกกวตตรชเชน. สคคสส คมเนน วาต: ฉพพสตวธสส สคคสส อธคมเนน. สพพโลกาธ- ปจเจนาต: เอตสม เอตตเก โลเก นาคสปณณเวมานกเปเตห สทธ สพพสม โลเก อาธปจเจน. โสตาปตตผล วรนต: ยสมา เอตตเก าเน รชช กาเรตวาป นรยาทห อมตโตว โหต, โสตาปนโน ปน ปหตาปายทวาโร หตวา สพพทพพโลป อฏเม ภเว น นพพตตต; ๑. กตถจ โปตถเก "ตาต มยา ตว `สหสส ทสสามต วตวา อโปสถ สมาทาเปตวา วหาร ปหโตต เอว กมมวาจก วากย กต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 60

ตสมา โสตาปตตผลเมว วร อตตมนต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. อนาถปณฑกปตตกาลวตถ. โลกวคควณณนา นฏ ตา. เตรสโม วคโค.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 61

๑๔. พทธวคควณณนา ๑. มารธตาวตถ. (๑๔๘) "ยสส ชตนต อม ธมมเทสน สตถา โพธมณเฑ วหรนโต มารธตโร อารพภ กเถส. เทสน ปน สาวตถย สมฏาเปตวา ปน กรรฏเ มาคนทย- พราหมณสส กเถส. กรรฏเ กร มาคนทยพราหมณสส ธตา มาคนทยาเยว นาม อโหส อตตมรปธรา. ต ปฏยมานา อเนกพราหมณมหาสาลา เจว ขตตยมหาสาลา จ "ธตร โน เทตต มาคนทยสส ปหณส. โสป "น ตมเห มยห ธต อนจฉวกาต สพเพ ปฏกขปเยว. อเถกทวส สตถา ปจจสสมเย โลก โวโลเกนโต อตตโน าณชาลสส อนโต ปวฏ มาคนทย- พราหมณ ทสวา "ก น โข ภวสสตต อปธาเรนโต พราหมณสส จ พราหมณยา จ ตณณ มคคผลาน อปนสสย อททส. พราหมโณป พหคาเม นพทธ อคค ปรจรต. สตถา ปาโตว ปตตจวรมาทาย ต าน อคมาส. พราหมโณ สตถ รปสร โอโลเกนโต "อมสม โลเก อมนา สทโส ปรโส นาม นตถ, อย มยห ธต อนจฉวโก, อมสส ธตร ทสสามต จนเตตวา สตถาร อาห "สมณ มม เอกา ธตา อตถ, อห ตสสา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 62

อนจฉวก ปรส อปสสนโต ต น กสสจ อทาส, ตว ปนสสา อนจฉวโก, อห เต ธตร ปาทปรจารก กตวา ทาตกาโม; ยาว น อาเนม, ตาว อเธว ตฏาหต. สตถา ตสส กถ สตวา เนว อภนนท น ปฏกโกส. พราหมโณป เคห คนตวา พราหมณ อาห "โภต อชช เม ธต อนจฉวโก ปรโส ทฏโ, ตสส น ทสสามาต ธตร อลงการาเปตวา อาทาย พราหมณยา สทธ ต าน อคมาส. มหาชโนป กตหลชาโต นกขม. สตถา พราหมเณน วตตฏาเน อฏตวา ตตถ ปทเจตย ทสเสตวา อ สม าเน อฏาส. พทธาน กร ปทเจตย "อท อสโก นาม ปสสตต อธฏหตวา อกกนตฏาเนเยว ป ายต. เสสฏาเน ต ปสสนโต นาม นตถ. พราหมโณ อตตนา สทธ คจฉมานาย พราหมณยา "กห โสต ปฏโ "อมสม าเน ตฏาหต ต อวจนต โอโลเกนโต ปทวล ช ทสวา "อทมสส ปทนต ทสเสส. สา ลกขณมนตกสลตาย "น อท พราหมณ กามโภคโน ปทนต วตวา, พราหมเณน "โภต ตว อทกจาฏมห สสสมาร ปสสส, มยา โส [สมโณ] `ธตร เต ทสสามต วตโต, เตนาป เม อธวาสตนต วตเต, "พราหมณ ก จาป ตว เอว วเทส, อท ปน นกกเลสสเสว ปทนต วตวา อม คาถมาห "รตตสส ห อกกฏก ปท ภเว, ทฏสส โหต สหสานปฬต,

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 63

มฬหสส โหต อวกฑฒต ปท, ววฏจฉทสส อทมทส ปทนต. อถ น พราหมโณ "โภต มา วรว, ตณหภตา เอหต คจฉนโต สตถาร ทสวา "อย โส ปรโสต ตสสา ทสเสตวา สตถาร อปสงกมตวา "สมณ ธตร [๑] ทสสามต อาห. สตถา "น เม ตว ธตาย๒ อตโถต อวตวา "พราหมณ เอก เต การณ กเถสสาม, สณสสสต วตวา, "กเถห [โภ] สมณ, สณสสามต วตเต, อภนกขมนโต ปฏาย อตต อาหรตวา ทสเสส: ตตราย สงเขปกถา: "มหาสตโต รชชสร ปหาย กณก อภรยห ฉนนสหาโย อภนกขมนโต นครทวาเร เตน มาเรน "สทธตถ นวตตสส, อโต เต สตตเม ทวเส จกกรตน ปาตภวสสตต วตเต, "อหเปต มาร ชานาม, น ปน เม เตน อตโถต อาห. "อถ กมตถาย นกขมสต. "สพพ ต าณตถายาต. "เตนห สเจ อชชโต ปฏาย กามวตกกาทน เอกป วตกก วตกเกสสส, ชานสสาม เต กตตพพนต [อาห]. โส ตโต ปฏาย โอตาราเปกโข สตต วสสาน มหาสตต อนพนธ. สตถาป ฉพพสสาน ทกกรการก จรตวา ปจจตต ปรสการ นสสาย โพธมเล สพพ ต าณ ปฏวชฌตวา วมตตสข ปฏสเวทยมาโน ป จเม สตตาเห อชปาลนโครธมเล นสท. ตสม สมเย มาโร "อห ๑. ส. ม. ย. เอตถนตเร "เตต อตถ. ๒. ธตราต ยตตตร.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 64

เอตตก กาล อนพนธตวา โอตาราเปกโขป อมสส ก จ ขลต นาททส, อตกกนโตทาน เอส มม วสยนต โทมนสสปปตโต มหามคเค นสท. อถสส "ตณหา อรต ราคาต อมา ตสโส ธตโร "ปตา โน น ป ายต, กห นโข เอตรหต โอโลกยมานา ต ตถา นสนน ทสวา อปสงกมตวา "กสมา ตาต ทกข ทมมโนสต ปจฉส. โส ตาส ตมตถ อาโรเจส. อถ น ตา อาหส "ตาต มา จนตยตถ, มย ต อตตโน วเส กตวา อาเนสสามาต. "น สกกา อมมา เอส เกนจ วเส กาตนต. "ตาต มย อตถโย นาม อทาเนว น ราคปาสาทห พนธตวา อาเนสสาม, ตมเห มา จนตยตถาต สตถาร อปสงกมตวา "ปาเท เต สมณ ปรจาเรมาต อาหส. สตถา เนว ตาส วจน มนสากาส, น อกขน อมมเลตวา โอโลเกส. ปน มารธตโร "อจจาวโจ โข ปรสาน อธปปาโย, เกส จ กมารกาส เปม โหต, เกส จ ปมวเย ตาส, เกส จ มชฌมวเย ตาส, เกส จ ปจฉมวเย ตาส; นานปปกาเรห ต ปโลภสสามาต เอเกกา กมารกาวณณาทวเสน สต สต อตตภาเว อภนมมนตวา กมารกาโย อวชาตา สกวชาตา ทวชาตา มชฌมตถโย มหลลกตถโย จ หตวา ฉกขตต ภควนต อปสงกมตวา "ปาเท เต สมณ ปรจาเรมาต อาหส. ตป ภควา น มนสากาส, ยถา ต อนตตเร อปธสงขเย อธมตโตต. อถ สตถา เอตตเกนาป ตา อนคจฉนตโย

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 65

"อเปถ, ก ทสวา เอว วายมถ? เอวรป นาม อวตราคาน ปรโต กาต วฏฏต, ตถาคตสส ปน ราคาทโย ปหนา, เกน ม การเณน อตตโน วเส เนสสถาต วตวา อมา คาถา อภาส "ยสส ชต นาวชยต, ชตมสส โนยาต โกจ โลเก, ต พทธมนนตโคจร อปท เกน ปเทน เนสสถ? ยสส ชาลน วสตตกา ตณหา นตถ กห จ เนตเว, ต พทธมนนตโคจร อปท เกน ปเทน เนสสถาต. ตตถ "ยสส ชต นาวชยตต: ยสส สมมาสมพทธสส เตน เตน มคเคน ชต ราคาทกกเลสชาต ปน อสมทาจรณโต นาวชยต ทชชต นาม น โหต. โนยาตต: น อยยาต, ยสส ชต กเลสชาต ราคาทส โกจ เอกกกเลโสป โลเก ปจฉโต นวตต นาม น โหต, นานพนธตต อตโถ. อนนตโคจรนต: อนนตารมมณสส สพพ ต าณสส วเสน อปรยนตโคจร. เกน ปเทนาต: ยสส ราคปทาทส เอกปทป นตถ, ต ตมเห เกน ปเทน เนสสถ:๑ พทธสส ปน เอกปทป นตถ, ต อปท พทธ ตมเห เกน ปเทน เนสสถ? ๑. ส. ย. ยสส ห ราคปทาทส เอกปทมป อตถ, ต ตมเห เตน ปเทน เนสสถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 66

ทตยคาถาย ตณหา นาเมสา สสพพตปรสพพตปรโยนทธตเถน ชาลมสสา อตถตป ชาลการกาตป ชาลปมาตป ชาลน, รปาทส อารมมเณส วสตตตาย วสาหารตาย วสปปผตาย วสผลตาย วสปรโภคตาย วสตตกา; สา เอวรปา ตณหา ยสส กห จ ภเว เนต นตถ, ต ตมเห อปท พทธ เกน ปเทน เนสสถาต อตโถ. เทสนาวสาเน พหน เทวตาน ธมมาภสมโย อโหส. มารธตโรป ตตเถว อนตรธายส. สตถา อม ธมมเทสน อาหรตวา "มาคนทย อห ปพเพ อมา ตสโส มารธตโร อททส เสมหาทห อปลพทเธน สวณณกขนธสทเสน อตตภาเวน สมนนาคตา, ตทาป เม เมถนสม ฉนโท นาโหส, ตว ปน ธต สรร ทวตตสาการกณปปรปร พห จตโต วย อสจฆโฏ, สเจป มม ปาโท อสจมกขโต ภเวยย, อย จ อมมารฏาเน ตฏเยย; ตถาปสสา สรร อห ปาท๑ น ผเสยยนต วตวา อม คาถมาห "ทสวาน ตณห อรต จ ราค นาโหส ฉนโท อป เมถนสม, กเมวท มตตกรสปณณ, ปาทาป น สมผสต น อจเฉต. เทสนาวสาเน อโภป ชายปตกา อนาคามผเล ปตฏหสต. มารธตาวตถ. ๑. ย. ปาเทน.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 67

๒. ยมกปปาฏหารยวตถ. (๑๔๙) "เย ฌานปปสตา ธราต อม ธมมเทสน สตถา สงกสสนครทวาเร พห เทวมนสเส อารพภ กเถส. เทสนา ปน ราชคเห สมฏ ตา. เอกสม ห สมเย ราชคหเสฏ ปรสสยโมจนตถ เจว ปมาเทน ขลตาน อาภรณาทน รกขณตถ จ ชาลกรณฑก ปรกขปาเปตวา คงคาย อทกกฬ กฬ. อเถโก รตตจนทนรกโข คงคาย อปรตเร ชาโต คงโคทเกน โธตมโล ปตตวา ตตถ ตตถ ปาสาเณส สมภ ชมาโน วปปกร. ตโต เอกา ฆฏปปมาณา ฆฏกา ปาสาเณห ฆสยมานา อทกอมห โปถยมานา มฏา หตวา อนปพเพน วยหมานา เสวาลปรโยนทธา อาคนตวา ตสส ชาเล ลคค. เสฏ "กเมตนต วตวา "รกขฆฏกาต สตวา ต อาหราเปตวา "กนนาเมตนต อปธารณตถ วาสกณเณน ตจฉาเปส. ตาวเทว อลตตกวณณ รตตจนทน ป าย. เสฏ ปน เนว สมมาทฏ , น มจฉาทฏ , มชฌตตธาตโก; โส จนเตส "มยห เคเห รตตจนทน พห, กนน โข อมนา กโรมต. อถสส เอตทโหส "อมสม โลเก `มย อรหนโตต วตตาโร พห, อห เอก อรหนตป น ชานาม; เคเห ภม โยเชตวา ปตต ลขาเปตวา สกกาย เปตวา เวฬปรมปราย สฏ หตถมตเต อากาเส โอลมพาเปตวา `สเจ อรหา อตถ, อากาเสนาคนตวา อม คณหาตต วกขาม; โย ต คเหสสต, ต สปตตทาโร สรณ

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 68

คมสสามต. โส จนตตนยาเมเนว ปตต ลขาเปตวา เวฬปรมปราย อสสาเปตวา "โย อมสม โลเก อรหา, โส อากาเสนาคนตวา อม ปตต คณหาตต อาห. ฉ สตถาโร "อมหาก เอส อนจฉวโก, อมหากเมว น เทหต วทส. โส "อากาเสนาคนตวา คณหาถาต อาห. ฉฏเ ทวเส นคคณโ นาฏปตโต อนเตวาสเก เปเสส "คจฉถ, เสฏ เอว วเทถ `อมหาก อาจรยสส อนจฉวโก, มา อปปมตตกสส การณา อากาเสน อาคมน กร, เทห กเรต ปตตนต. เต คนตวา เสฏ ตถา วทส. เสฏ "อากาเสนาคนตวา คณหต สมตโถว คณหาตต อาห. นาฏปตโต สย คนตกาโม หตวา อนเตวาสกาน ส มทาส "อห เอก หตถ จ ปาท จ อกขปตวา อปปตตกาโม วย ภวสสาม, ตมเห ม `อาจรย ก กโรถ? ทารมยปตตสส การณา ปฏจฉนน อรหตต มหาชนสส มา ทสสยตถาต วตวา ม หตเถส จ ปาเทส จ คเหตวา อากฑฒนตา ภมย ปาเตยยาถาต. โส ตตถ คนตวา เสฏ อาห "มหาเสฏ มยห อย ปตโต อนจฉวโก, อ เส นานจฉวโก, มา เต อปปมตตกสส การณา มม อากาเส อปปตน รจจต, เทห เม ปตตนต. "ภนเต อากาเสน อปปตตวาว คณหาถาต. ตโต นาฏปตโต "เตนห อเปถ อเปถาต อนเตวาสเก อปเนตวา "อากาเส อปปตสสามต เอก หตถ จ ปาท จ อกขป. อถ น อนเตวาสกา "อาจรย กนนาเมต กโรถ? ฉวสส ทารมยปตตสส

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 69

การณา ปฏจฉนนคคเณน มหาชนสส ทสสเตน โก อตโถต ต หตถปาเทส คเหตวา อากฑฒตวา ภมย ปาเตสส. โส เสฏ อาห "มหาเสฏ อเม เม อปปตต น เทนต, เทห เม ปตตนต. "อปปตตวาว คณหาถ ภนเตต. เอว ตตถยา ฉ ทวสาน วายมตวาป ต ปตต น ลภสเยว. สตตเม ทวเส อายสมโต จ มหาโมคคลลานสส อายสมโต จ ปณโฑลภารทวาชสส "ราชคเห ปณฑาย จรสสามาต คนตวา เอกสม ปฏ ปาสาเณ ตวา จวร ปารปนกาเล ธตตกา กถ สมฏาเปส "อมโภ ปพเพ ฉ สตถาโร `โลเก มย อรหนตมหาต วทส. ราชคหเสฏ โน ปน ปตต อสสาเปตวา `สเจ อรหา อตถ, อากาเสนาคนตวา คณหาตต วทนตสส อชช สตตโม ทวโส, เอโกป `อห อรหาต อากาเส อปปตนโต นาม นตถ; อชช โน โลเก อรหนตาน นตถภาโว าโตต. ต กถ สตวา อายสมา มหาโมคคลลาโน อายสมนต ปณโฑลภารทวาช อาห "สตนเต อาวโส ภารทวาช อเมส วจน, อเม พทธสาสน ปรคคณหนตา วย วทนต; ตว จ มหทธโก มหานภาโว, คจเฉต ปตต อากาเสนาคนตวา คณหาหต. "อาวโส โมคคลลาน ตว อทธมนตาน อคโค, ตว เอต คณหาห; ตย ปน อคคณหนเต อห คณหสสามต. "คณหาวโสต เอว วตเต อายสมา ปณโฑลภารทวาโช อภ าปาทก จตตถชฌาน สมาปชชตวา วฏาย ตคาวต ปฏ ปาสาณ ปาทนเตน ปรจฉนทนโต ตลปจ

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 70

วย อากาเส อฏาเปตวา ราชคหนครสส อปร สตตกขตต อนปรยาย. โส ตคาวตปปมาณสส นครสส ปธาน วย ป าย. นครวาสโน "ปาสาโณ โน อวตถรตวา คณหาตต ภตา สปปาทน มตถเก กตวา ตตถ ตตถ นลยส. สตตเม วาเร เถโร ปฏ ปาสาณ ภนทตวา อตตาน ทสเสส. มหาชโน เถร ทสวา "ภนเต ปณโฑลภารทวาช ตว ปาสาณ ทฬห กตวา คณห, มา โน สพเพ นาสยต. เถโร ปาสาณ ปาทนเตน ขปตวา วสสชเชส. โส คนตวา ยถาาเนเยว ปตฏาส. เถโร เสฏ สส เคหมตถเก อฏาส. ต ทสวา เสฏ อเรน นปปชชตวา, "โอตรถ สามต วตวา อากาสโต โอตณณ เถร นสทาเปตวา. ปตต โอตาราเปตวา จตมมธรปณณ กตวา เถรสส อทาส. เถโร ปตต คเหตวา วหาราภมโข ปายาส. อถสส เย อร เ คตา วา คามคตา วา ปาฏหารย น ปสสส, เต สนนปตตวา "ภนเต อมหากป ปาฏหารย ทสเสหต เถร อนพนธส. โส เตส เตส ปาฏหารย ทสเสนโต วหาร อคมาส. สตถา ต อนพนธตวา อนนทนตสส มหาชนสส สทท สตวา "อานนท กสเสโส สทโทต ปจฉตวา "ภนเต ปณโฑลภารทวาเชน อากาเส อปปตตวา จนทนปตโต คหโต, ตสส สนตเก เอโส สทโทต สตวา ปณโฑลภารทวาช ปกโกสาเปตวา "สจจ กร ตยา เอว กตนต ปจฉตวา "สจจ ภนเตต วตเต, "กสมา เต ภารทวาช เอว กตนต เถร วครหตวา ต ปตต ขณฑาขณฑ เภทาเปตวา ภกขน อ ชนปสนตถาย ทาเปตวา ปาฏหารยสส

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 71

อกรณตถาย สาวกาน สกขาปท ป เปส. ตตถยาป "สมโณ กร โคตโม ต ปตต เภทาเปตวา ปาฏหารยสส อกรณตถาย สาวกาน สกขาปท ป เปสต สตวา "สมณสส โคตมสส สาวกา ป ตต สกขาปท ชวตเหตป นาตกกมนต, สมโณป โคตโม ต รกขสสเตว, อทาน อมเหห โอกาโส ลทโธต นครวถส อาโรเจนตา วจรส, "มย อตตโน คณ รกขนตา ปพเพ ทารมยปตตสส การณา อตตโน คณ มหาชนสส น ทสสยมหา, สมณสส โคตมสส สาวกา ปตตสส การณา อตตโน คณ มหาชนสส ทสเสสส, สมโณ โคตโม อตตโน ปณฑตตาย ต ปตต เภทาเปตวา สาวกาน สกขาปท ป เปส, อทาน มย เตเนว สทธ ปาฏหารย กรสสามาต วทส. ราชา พมพสาโร ต กถ สตวา สตถ สนตก คนตวา "ตมเหห กร ภนเต ปาฏหารยสส อกรณตถาย สาวกาน สกขาปท ป ตตนต. "อาม มหาราชาต. "อทาน ตตถยา `ตมเหห สทธ ปาฏหารย กรสสามาต วทนต, กนทาน กรสสถาต. "เตส กโรนเตส กรสสาม มหาราชาต. "นน ตมเหห สกขาปท ป ตตนต. "นาห มหาราช อตตโน สกขาปท ป เปส, ตเมว สาวกาน ป ตตนต. "ตมเห เปตวา อ ตถ สกขาปท ป ตต นาม โหต ภนเตต. "เตนห มหาราช ตเมเวตถ ปฏปจฉสสาม, อตถ ปน เต มหาราช วชเต อยยานนต. "อตถ ภนเตต. "สเจ เต มหาราช อยยาเน มหาชโน อมพาทน ขาเทยย, กมสส กตตพพนต. "ทณโฑ ภนเตต. "ตว ปน ขาทต ลภสต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 72

"อาม ภนเต, มยห ทณโฑ นตถ, อห อตตโน สนตก ขาทต ลภามต. "มหาราช ยถา ตว ตโยชนสตเก รชเช อาณา ปวตตต, อตตโน อยยาเน อมพาทน ขาทนตสส ทณโฑ นตถ, อ เส ปน อตถ; เอว มมป จกกวาฬโกฏสตสหสเส อาณา ปวตตต, อตตโน สกขาปทปป ตตยา อตกกโม นาม นตถ, อ เส ปน อตถ; กรสสามห ปาฏหารยนต. ตตถยา ต กถ สตวา "อทานมห นฏา, สมเณน กร โคตเมน สาวกาน เว สกขาปท ป ตต, น อตตโน; สยเมว กร ปาฏหารย กตตกาโม; กนน โข กโรมาต มนตยส. ราชา สตถาร ปจฉ "ภนเต กทา ปาฏหารย กรสสถาต. "อโต จาตมมาสจจเยน อาสาฬหปณณมาย มหาราชาต. "กตถ กรสสถ ภนเตต. "สาวตถ นสสาย มหาราชาต. "กสมา ปน สตถา เอว ทรฏาน อปทสตต. "ยสมา ต สพพพทธาน มหาปาฏหารยกรณฏาน; อปจ มหาชนสส สนนปาตตถายป ทรฏานเมว อปทสตต. ตตถยา ต กถ สตวา "อโต กร จตนน มาสาน อจจเยน สมโณ โคตโม สาวตถย ปาฏหารย กรสสต, อทาน ต อม จตวาว อนพนธสสาม, มหาชโน อมเห ทสวา `กมทนต ปจฉสสต, อถสส วกขาม `มย `สมเณน โคตเมน สทธ ปาฏหารย กรสสามาต วทมหา, โส ปลายต, มยมสส ปลายต อทตวา อนพนธามาต. สตถา ราชคเห ปณฑาย จรตวา นกขม. ตตถยาปสส ปจฉโตว นกขมตวา ภตตกจจฏาเน วสนต. วสตฏาเน ปนทวเส

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 73

ปาตราส กโรนต. เต มนสเสห "กมทนต ปจฉตา เหฏา วตตนเยเนว อาโรเจนต. มหาชโนป "ปาฏหารย ปสสสสามาต อนพนธ. สตถา อนปพเพน สาวตถ ปาปณ. ตตถยาป เตน สทธเยว คนตวา อปฏาเก สมาทเปตวา สตสหสส ลภตวา ขทรตถมเภห มณฑป กาเรตวา นลปปเลห ฉาทาเปตวา "อธ ปาฏหารย กรสสามาต นสทส. อถ ราชา ปเสนทโกสโล สตถาร อปสงกมตวา "ภนเต ตตถเยห มณฑโป การโต, อหป ตมหาก มณฑป กาเรมต. "อล มหาราช, อตถ มยห มณฑปการโกต. "ภนเต ม เปตวา โก อ โ กาต สกขสสตต. "สกโก เทวราชาต. "กห ปน ภนเต ปาฏหารย กรสสถาต. "คณฑามพรกขมเล มหาราชาต. ตตถยา "อมพรกขมเล กร ปาฏหารย กรสสตต สตวา อตตโน อปฏากาน อาโรเจตวา โยชนพภนตเร าเน อนตมโส ตทหชาตป อมพโปตก อปปาฏาเปตวา อร เ ขปาเปสส. สตถา อาสาฬหปณณมทวเส อนโตนคร ปาวส. ร โ อยยานปาโล คณโฑ นาม เอก ปงคลกปลลเกห กตปตตปฏสส อนตเร มหนต อมพปกก ทสวา ตสส คนธรสโลเภน สมปตนเต วายเส ปลาเปตวา ร โ อตถาย อาทาย คจฉนโต อนตรามคเค สตถาร ทสวา จนเตส "ราชา อม อมพ ขาทตวา มยห อฏ วา โสฬส วา กหาปเณ ทเทยย, ต เม เอกสม อตตภาเว ชวตวตตยา นาล; สเจ ปนาห สตถ อม ทสสาม,

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 74

อปรยนต เม กาล หตาวห ภวสสตต. โส ต อมพ สตถ อปนาเมส. สตถา อานนทตเถร โอโลเกส. อถสส เถโร จาตมมหาราชทตตย ปตต นหรตวา หตเถ เปส. สตถา ปตต อปนาเมตวา อมพ ปฏคคเหตวา ตตเถว นสทนาการ ทสเสส. เถโร จวร ป เปตวา อทาส. อถสส ตสม นสนนสส เถโร ปานย ปรสสาเวตวา ต อมพปกก มททตวา ปานก กตวา อทาส. สตถา อมพปานก ปวตวา คณฑ อาห "อม อมพฏ อเธว ปส วยหตวา โรเปหต. โส ตถา อกาส. สตถา ตสส อปร หตถ โธว. หตเถ โธตมตเตเยว นงคลสสมตตกขนโธ หตวา อนปพเพน ปณณาสหตโถ อมพรกโข อฏห. จตส ทสาส เอเกกา อทธ เอกาต ป จ มหาสาขา ปณณาสปณณาสหตถาว อเหสส. โส ตาวเทว ปปผผลสมปนโน หตวา เอกสม าเน ปรปกกอมพปณฑธโร อโหส. ปจฉโต อาคจฉนตา ภกข อมพปกกาน ขาทนตาเยว อาคมส. ราชา "เอวรโป กร อมพรกโข อฏ โตต สตวา "มา น โกจ ฉนทต อารกข เปส. โส ปน คณเฑน โรปตตตา "คณฑามพรกโขเตวว ป าย. ธตตกาป อมพปกกาน ขาทตวา "อเร ทฏตตถยา `สมโณ โคตโม คณฑามพรกขมเล ปาฏหารย กรสสตต ตมเหห โยชนพภนตเร ตทหชาตาป อมพโปตกา อปปาฏาปตา, คณฑามโพ นาม อยนต วตวา เต อจฉฏอมพฏ ห ปหรส. สกโก วาตวลาหกเทวปตต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 75

อาณาเปส "ตตถยาน มณฑป วาเตห อปปาเฏตวา อกการภมย ขปาเปหต. โส ตถา อกาส. สรยเทวปตต อาณาเปส "สรยมณฑล นคคณหนโต ตาเปหต. โสป ตถา อกาส. ปน วาตวลาหก อาณาเปส "วาตมณฑล อฏาเปนโต ยาหต. โส ตถา กโรนโต ตตถยาน ปคฆรตเสทสรเร รชวฏฏโย โอกร. เต ตามพวมมกสทสา อเหสส. วสสวลาหกป อาณาเปส "มหนตาน มหนตาน พนทน ปาเตหต. โส ตถา อกาส. อถ เนส กาโย กพรคาวสทโส อโหส. เต นคคณา หตวา สมมขสมมขฏาเนเยว ปลายส. เอว ปลายนเตส ปรณกสสปสส อปฏาโก เอโก กสสโก "อทาน เม อยยาน ปาฏหารยกรณเวลา, ต ปาฏหารย ปสสสสามต โคเณ วสสชเชตวา ปาโตว อาภต ยาคกฏ เจว โยตต จ คเหตวา อาคจฉนโต ปรณ ตถา ปลายนต ทสวา "ภนเต อห `อยยาน ปาฏหารย ปสสสสามต อาคจฉาม, ตมเห กห คจฉถาต, "กนเต ปาฏหารเยน, อม เม กฏ จ โยตต จ เทหต. โส เตน ทนน กฏ จ โยตต จ อาทาย นทตร คนตวา กฏ โยตเตน อตตโน ควาย พนธตวา รหเท ปตตวา อทกพพพฬเก อฏาเปนโต กาล กตวา อวจมห นพพตต. สตถา๑ อากาเส รตนจงกม มาเปส. ตสส เอกา โกฏ ปาจนจกกวาฬมขวฏฏย อโหส, เอกา ปจฉมจกกวาฬมขวฏฏย. สตถา สนนปตตาย ฉตตสโยชนาย ปรสาย วฑฒมานกจฉายาย "อทาน ปาฏหารยกรณเวลาต ๑. ส. สกโก.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 76

คนธกฏโต นกขมตวา ปมเข อฏาส. อถ น ฆรณ นาม นนทมาตา เอกา อนาคามอปาสกา อปสงกมตวา "ภนเต มาทสาย ธตร วชชมานาย ตมหาก กลมนกจจ นตถ, อห ปาฏหารย กรสสามต อาห. "กถ กรสสส ฆรณต. "ภนเต เอกสม จกกวาฬคพเภ มหาปว อทก กตวา อทกสกณกา วย นมชชตวา ปาจนจกกวาฬมขวฏฏย อตตาน ทสเสสสาม, ตถา ปจฉมอตตรทกขณจกกวาฬมขวฏฏย, ตถา มชเฌ; อถ มหาชนา ม ทสวา, `กา เอสาต วตเต, วกขนต `ฆรณ นาเมสา, อย ตาว เอกสสา อตถยา อานภาโว, พทธาน อานภาโว ปน กทโส ภวสสตต; เอว ตตถยา ตมเห อทสวาว ปลายสสนตต. อถ น สตถา "ชานาม เต ฆรณ เอวรป ปาฏหารย กาต สมตถภาว, น ปนาย ตวตถาย พทโธ มาลาปโฏต วตวา ปฏกขป. สา "น เม สตถา อนชานาต, อทธา มยา อตตรตร ปาฏหารย กาต สมตโถ อ โ อตถต เอกมนต อฏาส. สตถาป "เอวเมว เตส คโณ ปากโฏ ภวสสตต "เอว ฉตตสโยชนาย ปรสาย มชเฌ สหนาท นทสสนตต ม มาโน อปเรป ปจฉ "ตมเห กถ ปาฏหารย กรสสถาต. เต "เอว จ เอว จ กรสสาม ภนเตต สตถ ปรโต ตาว สหนาท นทส. เตส กร จลลอนาถปณฑโก "มาทเส อนาคามอปาสเก ปตเต วชชมาเน สตถ กลมนกจจ นตถต จนเตตวา "อห ภนเต ปาฏหารย

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 77

กรสสามต วตวา "กถ กรสสสต ปฏโ อาห "อห ภนเต ทวาทสโยชนก พรหมตตภาว นมมนตวา อมสสา ปรสาย มชเฌ มหาเมฆคชชตสทเสน สทเทน พรหมอปโปน นาม อปโปเสสาม, มหาชนา `กสทโท นาเมโสต ปจฉตวา `จลลอนาถปณฑกสส กร พรหมอปโปนสทโท นามาต วกขนต, ตตถยา `คหปตกสส ตาว เอโส อานภาโว, พทธานภาโว กทโส ภวสสตต ตมเห อทสวาว ปลายสสนตต. สตถา "ชานาม เต อานภาวนต ตสสาป ตเถว วตวา ปาฏหารยกรณ นานชาน. อเถกา ปฏสมภทปปตตา สตตวสสกา วรสามเณร (๑) นาม สตถาร วนทตวา "อห ภนเต ปาฏหารย กรสสามต อาห. "กถ กรสสส วเรต. "ภนเต สเนร จ จกกวาฬปพพต จ หมวนต จ อาหรตวา อมสม าเน ปฏปาฏยา เปตวา อห หสสกณ วย ตโต ตโต นกขมตวา อสชชมานา คมสสาม, มหาชโน ม ทสวา `กา เอสาต ปจฉตวา `วรสามเณรต วกขต, ตตถยา `สตตวสสกาย ตาย สามเณรยา อยมานภาโว, พทธานภาโว กทโส ภวสสตต ตมเห อทสวาว ปลายสสนตต. อโต ปร เอวรปาน วจนาน วตตานสาเรเนว เวทตพพาน. ตสสาป ภควา "ชานาม เต อานภาวนต วตวา ปาฏหารยกรณ นานชาน. อเถโก ปฏสมภทปปตโต ขณาสโว จนทสามเณโร นาม ชาตยา สตตวสโส สตถาร อปสงกมตวา วนทตวา "อห ๑. ม. ย. จรสามเณร.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 78

ภนเต ปาฏหารย กรสสามต วตวา "กถ กรสสสต ปฏโ อาห "อห ภนเต ชมพทปสส ธชภต มหาชมพรกข ขนเธ คเหตวา จาเลตวา มหาชมพผลาน อาหรตวา อม ปรส ขาทาเปสสาม, ปารจฉตตกกสมาน จ อาหรตวา ตมเห วนทสสามต. สตถา "ชานาม เต อานภาวนต วตวา ตสสาป ปาฏหารยกรณ ปฏกขป. อถ อปปลวณณา เถร สตถาร วนทตวา "อห ภนเต ปาฏหารย กรสสามต วตวา "กถ กรสสสต ปฏา อาห "อห ภนเต สมนตา ทวาทสโยชน ปรส ทสเสตวา อาวฏฏโต ฉตตสโยชนาย ปรสาย ปรวโต จกกวตตราชา หตวา อาคนตวา ตมเห วนทสสามต. สตถา "ชานาม เต อานภาวนต วตวา ตสสาป ปาฏหารยกรณ ปฏกขป. อถ มหาโมคคลลานตเถโร ภควนต วนทตวา "อห ภนเต ปาฏหารย กรสสามต วตวา "กถ กรสสสต ปฏโ อาห "อห ภนเต สเนรปพพตราช ทนตนตเร เปตวา สาสปวช วย น ขาทสสามต. "อ ก กรสสสต. "อม มหาปว กฏสารก วย สเวลลตวา องคลนตเร นกขปสสามต. "อ ก กรสสสต. "มหาปว กลาลจกก วย ปรวตเตตวา มหาชน ปโวช ขาทาเปสสามต. "อ ก กรสสสต. "วามหตเถ ปว กตวา อเม สตเต ทกขณหตเถน อ สม ทเป เปสสามต. "อ ก กรสสสต. "สเนร ฉตตทณฑ กตวา มหาปว อกขปตวา ตสสปร เปตวา ฉตตหตโถ ภกข วย เอกหตเถนาทาย อากาเส จงกมสสามต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 79

สตถา "ชานาม เต อานภาวนต ตสสาป ปาฏหารยกรณ นานชาน. โส "ชานาต ม เ สตถา มยา อตตรตร ปาฏหารย กาต สมตถนต เอกมนต อฏาส. อถ น สตถา "นาย โมคคลลาน ตวตถาย พทโธ มาลาปโฏ, อห ห อสมธโร, มม ธร อ โ วหต สมตโถ นาม นตถ; อนจฉรย เจต, ย อทาน มม ธร วหต สมตโถ น ภเวยย; อเหตกตรจฉานโยนย นพพตตกาเลป มม ธร อ โ วหต สมตโถ นาโหสเยวาต วตวา "กทา ปน ภนเตต เถเรน ปฏโ อตต อาหรตวา "ยโต ยโต คร ธร ยโต คมภรวตตน, ตทาสส กณห ย ชนต, สวาสส ต วหเต ธรนต อท กณหอสภชาตก๑ วตถาเรตวา ปน ตเทว วตถ วเสเสตวา ทสเสนโต "มนาปเมว ภาเสยย, นามนาป กทาจน; มนาป ภาสมานสส ครภาร อทพพห, ธน จ น อลาเภส เตน จตตมโน อหต อท นนทวสาลชาตก๒ วตถาเรตวา กเถส. กเถตวา จ ปน สตถา ต รตนจงกม อภรห. ปรโต ทวาทสโยชนกา ปรสา อโหส, ตถา ปจฉโต จ อตตรโต จ ทกขณโต จ, อชก ปน จตพพสตโยชนกา.๓ ๑. ข. ชา. ๒๗/๑๐. ตทฏกถา. ๑/๒๙๓. ๒. ข. ชา. ๒๗/๑๐. ตทฏกถา. ๑/๒๘๙. ๓. ปราณโปตถเก จตวสตโยชนกาต ทสสต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 80

ปรสาย มชเฌ ภควา ยมกปปาฏหารย อกาส. ต ปาลโต ตาว เอว เวทตพพ. "กตม ตถาคตสส ยมกปปาฏหารเย าณ? อธ ตถาคโต ยมกปปาฏหารย กโรต อสาธารณ สาวเกห; อปรมกายโต อคคกขนโธ ปวตตต, เหฏ มกายโต อทกธารา ปวตตต; เหฏ มกายโต อคคกขนโธ ปวตตต, อปรมกายโต อทกธารา ปวตตต; ปรตถมกายโต, ปจฉมกายโต; ปจฉมกายโต, ปรตถมกายโต; ทกขณกขโต, วามกขโต; วามกขโต, ทกขณกขโต; ทกขณกณณโสตโต วามกณณโสตโต; วามกณณโสตโต, ทกขณกณณโสตโต; ทกขณนาสกโสตโต, วามนาสกโสตโต; วามนาสกโสตโต, ทกขณนาสกโสตโต; ทกขณอสกฏโต, วามอสกฏโต; วามอสกฏโต, ทกขณอสกฏโต; ทกขณหตถโต, วามหตถโต; วามหตถโต, ทกขณหตถโต; ทกขณปสสโต, วามปสสโต; วามปสสโต, ทกขณปสสโต; ทกขณปาทโต, วามปาทโต; วามปาทโต, ทกขณปาทโต; องคลห, องคลนตรกาห; องคลนตรกาห, องคลห; เอเกกโลมกปโต อคคกขนโธ ปวตตต, เอเกกโลมโต อทกธารา ปวตตต; เอเกกโลมโต อคคกขนโธ ปวตตต, เอเกกโลมกปโต อทกธารา ปวตตต; ฉนน วณณาน นลาน ปตกาน โลหตกาน โอทาตาน ม เชฏาน ปภสสราน; ภควา จงกมต, นมมโต ตฏต วา นสทต วา เสยย วา กปเปต; ฯเปฯ นมมโต เสยย กปเปต, ภควา จงกมต วา ตฏต วา นสทต วา,

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 81

อท ตถาคตสส ยมกปปาฏหารเย าณนต.๑ อท ปน ปาฏหารย สตถา ตสม จงกเม จงกมตวา อกาส. "ตสส เตโชกสณสมาปตตวเสน อปรมกายโต อคคกขนโธ ปวตตต, อาโปกสณสมาปตตวเสน เหฏ มกายโต อทกธารา๔ ปวตตต; ปน อทกธาราย ปวตตฏานโต อคคกขนโธ ปวตตต, อคคกขนธสส จ ปวตตฏานโต อทกธารา ปวตตตต ตมตถ ทสเสต "เหฏ มกายโต อปรมกายโตต วตต. เอส นโย สพพปเทส. อคคกขนโธ ปเนตถ อทกธาราย อสมมสโส อโหส, ตถา อทกธารา อคคกขนเธน. อภยป กร เจต ยาว พรหมโลกา อคคนตวา จกกวาฬมขวฏฏย ปวตตต. "ฉนน วณณานนต วตตตตา ปนสส ฉพพณณรสโย กเฏห อาส จมาน วลนสวณณ วย ยนตนาฬกโต นกขนตา สวณณรสธารา วย จ เอกจกกวาฬคพภโต อคคนตวา พรหมโลก อาหจจ ปฏนวตตตวา จกกวาฬมขวฏฏเมว คณหส. เอก จกกวาฬคพภ วงกโคปานสวนทธ วย โพธฆร อโหส เอกาโลก. ต ทวส สตถา จงกมตวา ปาฏหารย กโรนโต อนตรนตรา มหาชนสส ธมมกถ กเถส, กเถนโต จ ชน นรสสาส อกตวา อสสาสตร๒ เทต. ตสม ขเณ มหาชโน สาธการ ปวตเตส. ตสส สาธการปปวตตนกาเล สตถา ตาวมหตยา ปรสาย จตต โอโลเกนโต เอเกกสส โสฬสนน อาการาน วเสน จตตวาร ๑. ข. ปฏ. ๓๑/๑๘๓. ๒. ตรปปจจโย วเสสนปเทน ย ชตพโพ, อธ ปน นามปเทน, "อตว อสสาสนต ยตตตร. ม. อสสาสวาร.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 82

อ าส. เอว ลหกปรวตต พทธาน จตต. โย โย ยสม ธมเม ยสม จ ปาฏหารเย ปสนโน, ตสส ตสส อชฌาสยวเสน ธมม จ กเถส ปาฏหารย จ อกาส. เอว ธมเม เทสยมาเน ปาฏหารเย จ กรยมาเน มหาชนสส ธมมาภสมโย อโหส. สตถา ปน ตสม สมาคเม อตตโน มน คเหตวา อ ป ห ปจฉต สมตถ อทสวา นมมตพทธ มาเปส. เตน ปจฉต ป ห สตถา วสสชเชส. สตถารา ปจฉต โส วสสชเชส. ภควโต จงกมนกาเล นมมโต านาทส อ ตร กปเปส. นมมตสส จงกมนกาเล ภควา านาทส อ ตร กปเปส. ตมตถ ทสเสต "นมมโต จงกมต วาตอาท วตต. เอว กโรนตสส สตถ ปาฏหารย ทสวา ธมมกถ จ สตวา ตสม สมาคเม วสตยา ปาณโกฏน ธมมาภสมโย อโหส. สตถา ปาฏหารย กโรนโต ว "กตถ น โข อตตพทธา อม ปาฏเหร กตวา วสส อเปนตต อาวชชตวา "ตาวตสภวเน วสส อปคนตวา มาต อภธมมปฏก เทเสนตต ทสวา ทกขณปาท อกขปตวา ยคนธรมตถเก เปตวา อตร ปาท อกขปตวา สเนรมตถเก เปส. เอว อฏสฏ โยชนสตสหสสฏาเน ตโย ปทวารา อเหสส. เทว ปาทจฉททาน ปกตปาทวตหรณสทสนกเขปาน อเหสส. "สตถา ปาท ปสาเรตวา อกกมต น สลลกเขตพพ. ตสส ห ปาท อกขปนกาเลเยว เต ปพพตา ปาทมล อาคนตวา สมปฏจฉส, สตถารา อกกนตกาเล อฏาย ยถาาเน อฏส. สกโก สตถาร ทสวา จนเตส "ปณฑกมพลสลาย มชเฌ สตถา อม

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 83

วสสาวาส อเปสสต, พหน วต เทวตาน อปกาโร ภวสสต, สตถร ปเนตถ วสส อปคเต อ า เทวตา หตถป เปต น สกขสสนต; อย โข ปน ปณฑกมพลสลา ทฆโต สฏ โยชนา ตรยโต ป าสโยชนา ปถลโต ปณณรสโยชนา สตถร นสนเนป ตจฉา วย ภวสสตต. สตถา ตสส อชฌาสย วทตวา อตตโน สงฆาฏ สลาตล ปฏจฉาทยมาน ขป. สกโก จนเตส "จวร ตาว ปฏจฉาทยมาน ขป, สย ปน ปรตตเก าเน นสทสสตต. สตถา ตสสชฌาสย วทตวา นจปก มหาปสกลโก วย ปณฑกมพลสล อนโตจวรโภเคเยว กตวา นสท. มหาชโนป ตขณ เว สตถาร โอโลเกนโต นาททส. จนทสส อฏงคมตกาโล วย อโหส, สรยสส อฏงคมตกาโล วย จ อโหส. มหาชโน "คโต น จตตกฏ วา เกลาส วา ยคนธร, น โน ทกเขม สมพทธ โลกเชฏ นราสภนต อม คาถ วทนโต ปรเทว. อปเร "สตถา นาม วเวกรโต, โส `เอวรปาย เม ปรสาย เอวรป ปาฏเหร กตนต ลชชาย อ รฏ วา ชนปท วา คโต ภวสสต; นทาน ต ทกขสสามาต ปรเทวนตา อม คาถมาหส "ปวเวกรโต ธโร นม โลก ปเนหต, น โน ทกเขม สมพทธ โลกเชฏ นราสภนต. เต มหาโมคคลลาน ปจฉส "กห ภนเต สตถาต. โส สย ชานนโตป "ปเรสป คโณ ปากโฏ โหตต อชฌาสเยน "อนรทธ ปจฉถาต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 84

อาห. เต เถร ตถา ปจฉส "กห ภนเต สตถาต. "ตาวตสภวเน ปณฑกมพลสลาย วสส อปคนตวา มาต อภธมมปฏก เทสต คโตต. "กทา อาคมสสต ภนเตต. "ตโย มาเส อภธมมปฏก เทเสตวา มหาปวารณาทวเสต. เต "สตถาร อทสวา น คมสสามาต ตตเถว ขนธาวาร กตวา วสส. อากาสเมว กร เนส ฉทน อโหส, ตาวมหตยา ปรสาย สรรนสสนโท นาม น ป าย. ปว ววร อทาส. สพพตถ ปรสทธเมว ภมตล อโหส. สตถา ปมเมว มหาโมคคลลาน อโวจ "โมคคลลาน ตว เอตสสา ปรสาย ธมม เทเสยยาส, จลลอนาถปณฑโก อาหาร ทสสตต. ตสมา ต เตมาส จลลอนาถปณฑโกว ตสสา ปรสาย สายปาต สพพกาเล ยาคภตตขาทนยตมพลคนธมาลาปลนธนาน อทาส. มหาโมคคลลาโน ธมม เทเสส ปาฏหารย ทฏ อาคตาคเตห ปฏเ ป เห วสสชเชส. สตถารป มาต อภธมมเทสนตถ ปณฑกมพลสลาย วสส อปคต ทสสหสสจกกวาฬเทวตา ปรวารยส. เตน วตต "ตาวตเส ยทา พทโธ สลาย ปณฑกมพเล ปารจฉตตกมลมห วหาส ปรสตตโม, ทสส โลกธาตส สนนปตตวาน เทวตา ปยรปาสนต สมพทธ วสนต นคมทธน, น โกจ เทโว วณเณน สมพทธสส วโรจต, สพเพ เทเว อตกกมม สมพทโธ ว วโรจตต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 85

เอว สพพเทวตา อตตโน สรรปปภาย อภภวตวา นสนนสส ปนสส มาตา ตสตวมานโต อาคนตวา ทกขณปสเส นสท. อนทโกป เทวปตโต อาคนตวา ทกขณปสเสเยว นสท. องกโร วามปสเส. โส มเหสกขาส เทวตาส สนนปตตาส อปคนตวา ทวาทสโยชนเก าเน โอกาส ลภ. อนทโก ตตเถว นสท. สตถา เต อโภป โอโลเกตวา อตตโน สาสเน ทกขเณยยปคคลาน ทนนทานสส มหปผลภาว าเปตกาโม เอวมาห "องกร ตยา ทฆมนตเร ทสวสสสหสสปรมาณกาเล ทวาทสโยชนก อทธนปนต กตวา มหาทาน ทนน, ตวทาน มม สมาคม อาคนตวา สพพทเร ทวาทสโยชนเก าเน โอกาส ลภ; ก นโข เอตถ การณนต. วตตป เจต "โอโลเกตวาน สมพทโธ องกร จาป อนทก ทกขเณยย ปภาเวนโต อท วจนมพรว `มหาทาน ตยา ทนน องกร ทฆมนตเร, อตทเร นสนโนส อาคจฉ๑ มม สนตกนต. โส สทโท ปวตล ปาปณ. สพพาป น สา ปรสา อสโสส. เอว วตเต โจทโต ภาวตตเตน องกโร เอตมพรว `ก มยห เตน ทาเนน ทกขเณยเยน ส ต, อย โส อนทโก ยกโข ทชชา ทาน ปรตตก อตโรจต อมเหห๒ จนโท ตารคเณ ยถาต. ๑. ส. ม. ย. อาคจฉ. ๒. อมเหป (?)

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 86

ตตถ "ทชชาต; ทตวา.๑ เอว วตเต สตถา อนทก อาห "อนทก ตว มม ทกขณปสเส นสนโน, กสมา อนปคนตวาว นสทสต. โส "อห ภนเต สกเขตเต ปรตตกวช วปนกสสโก วย ทกขเณยยสมปท อลตถนต ทกขเณยย ปภาเวนโต อาห "อชชงคเล ยถา เขตเต พช พหหป โรปต น ผล วปล โหต นป โตเสต กสสก, ตเถว ทาน พหก ทสสเลส ปตฏ ต น ผล วปล โหต นป โตเสต ทายก; ยถาป ภททเก เขตเต พช อปปมป โรปต สมมา ธาร ปเวจฉนต๒ ผล โตเสต กสสก. ตเถว สลวนเตส คณวนเตส ตาทส อปปเกป กเต กาเร ผล โตเสต ทายกนต. "ก ปเนตสส ปพพกมมนต. โส กร อนรทธตเถรสส อนโตคาม ปณฑาย ปวฏสส อตตโน อาภต กฏจฉภกข ทาเปส, ตทสส ป องกเรน ทสวสสสหสสาน ทวาทสโยชนก อทธนปนต กตวา ทนนทานโต มหปผลตร ชาต, ตสมา เอวมาห. เอว วตเต สตถา "องกร ทาน นาม วเจยย ทาต วฏฏต, เอว ต สกเขตเต สวตตพช วย มหปผล โหต; ตว ปน น ตถา อกาส, เตน เต ทาน น มหปผล ชาตนต อมมตถ ๑. ส. อทตถ. ย. ทตถ. ๒. ส. ม. ย. ปเวจฉนเต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 87

วภาเวนโต "วเจยย ทาน ทาตพพ, ยตถ ทนน มหปผล; วเจยย ทาน สคตปปสตถ, เย ทกขเณยยา อธ ชวโลเก, เอเตส ทนนาน มหปผลาน พชาน วตตาน ยถา สเขตเตต วตวา อตตรป ธมม เทเสนโต อมา คาถา อภาส "ตณโทสาน เขตตาน ราคโทสา อย ปชา, ตสมา ห วตราเคส ทนน โหต มหปผล. ตณโทสาน เขตตาน โทสโทสา อย ปชา, ตสมา ห วตโทเสส ทนน โหต มหปผล. ตณโทสาน เขตตาน โมหโทสา อย ปชา, ตสมา ห วตโมเหส ทนน โหต มหปผล. ตณโทสาน เขตตาน อจฉาโทสา อย ปชา, ตสมา ห วคตจเฉส ทนน โหต มหปผลนต. เทสนาวสาเน องกโร จ อนทโก จ โสตาปตตผเล ปตฏหส. [มหาชนสสาป สาตถกา ธมมเทสนา อโหส]. อถ สตถา เทวปรสาย มชเฌ นสนโน มาตร อารพภ "กสลา ธมมา, อกสลา ธมมา, อพยากตา ธมมาต อภธมมปฏก ปฏเปส. เอว ตโย มาเส นรนตร อภธมมปฏก กเถส. กเถนโต จ ปน ภกขาจารเวลาย "ยาว มมาคมนา เอตตก นาม ธมม

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 88

เทเสตต นมมตพทธ มาเปตวา หมวนต คนตวา นาคลตา- ทนตกฏ ขาทตวา อโนตตตทเห มข โธวตวา อตตรกรโต ปณฑปาต อาหรตวา มหาวสาลมาลเก นสนโน ภตตกจจ อกาส. สารปตตตเถโร ตตถ คนตวา สตถ วตต กโรต. สตถา กตภตตกจโจ "สารปตต อชช มยา เอตตโก นาม ธมโม ภาสโต, ตว อตตโน นสสตกาน [ป จสตาน ภกขน] วาเจหต เถรสส กเถส. ยมกปปาฏหเร กร ปสทตวา ป จสตา กลปตตา เถรสส สนตเก ปพพชส. เต สนธาย สตถา เอวมาห. วตวา จ ปน เทวโลก คนตวา นมมตพทเธน เทสตฏานโต ปฏาย สย ธมม กเถส. เถโรป คนตวา เตส ภกขน ธมม เทเสส. เต สตถร เทวโลเก วหรนเตเยว สตตปปกรณกา อเหสส. เต กร กสสปพทธกาเล ขททกวคคลโย หตวา เอกสม ปพภาเร โอลมพนตา ทวนน เถราน จงกมตวา อภธมม สชฌายนตาน สเร นมตต คเหตวา อสโสสส. เต "อเม ขนธา นาม, อมา ธาตโย นามาต อชานตวา สเร นมตตคคหณมตเตเนว ตโต จตา เทวโลเก นพพตตา เอก พทธนตร ทพพสมปตต อนภวตวา ตโต จวตวา สาวตถย กลฆเรส นพพตตา ยมกปปาฏหเร อปปนนปปสาทา เถรสส สนตเก ปพพชตวา สพพปปม สตตปปกรณกา อเหสส. สตถาป เตเนว นหาเรน เตมาส อภธมม เทเสส. เทสนาวสาเน อสตโกฏสหสสาน เทวตาน ธมมาภสมโย อโหส. มหามายาป โสตาปตตผเล ปตฏห.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 89

สาป โข ฉตตสโยชนปรมณฑลา ปรสา "อทาน อโต สตตเม ทวเส มหาปวารณา ภวสสตต มหาโมคคลลานตเถร อปสงกมตวา อาห "ภนเต สตถ โอโรหณทวส าต วฏฏต, น ห มย สตถาร อทสวา คมสสามาต. อายสมา มหาโมคคลลาโน ต กถ สตวา "สาธต ตตเถว ปวย นมคโค "สเนรปาท คนตวา ม อภรหนต ปรสา ปสสตต อธฏาย มณรตเน อาวต ปณฑกมพลสตต วย ป ายมานรโปว สเนรมชเฌน อภรห. มนสสาป น "เอกโยชน อภรฬโห ทวโยชน อภรฬโหต โอโลกยส. เถโรป สตถ ปาเท สเสน อกขปนโต วย อภรหตวา วนทตวา เอวมาห "ภนเต ปรสา ตมเห ทสวาว คนตกามา, กทา โอโรหสสถาต. "กห ปน เต โมคคลลาน เชฏภาตโก สารปตโตต. "ภนเต สงกสสนคเร วสส อปคโตต.ษ "โมคคลลาน อห อโต สตตเม ทวเส มหาปวารณาย สงกสส- นครทวาเร โอตรสสาม, ม ทฏ กามา ตตถ คจฉนต; สาวตถโต จ สงกสสนคร ตสโยชนาน,๑ เอตตเก มคเค กสสจ ปาเถยยกจจ นตถ, `อโปสถกา หตวา ธรวหาร ธมมสสวนตถาย คจฉนตา วย คจเฉยยาถาต เตส อาโรเจยยาสต. เถโร "สาธ ภนเตต วตวา ตถา อาโรเจส. สตถา วตถวสโส ปวาเรตวา สกกสส อาโรเจส "มหาราช มนสสปถ คมสสามต. สกโก "โสวณณมย มณมย รชตมยนต ตณ โสปาณาน มาเปส. เตส ๑. ตสโยชน. (?)

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 90

ปาทา สงกสสนครทวาเร ปตฏหส, สสาน สเนรมทธน. เตส ทกขณปสเส สวณณโสปาณ เทวาน อโหส, วามปสเส รชตโสปาณ มหาพรหมาน, มชเฌ มณโสปาณ ตถาคตสส. สตถา สเนรมทธน ตวา เทโวโรหเณ ยมกปปาฏหารย กตวา อทธ โอโลเกส, ยาว พรหมโลกา เอกงคณาน อเหสส; อโธ โอโลเกส, ยาว อวจโต เอกงคณ อโหส; ทสาวทสา โอโลเกส, อเนกาน จกกวาฬสตสหสสาน เอกงคณาน อเหสส; เทวา มนสเส ปสสส. มนสสาป เทเว ปสสส. สพเพ สมมขาว ปสสส. ภควา ฉพพณณรสโย วสสชเชส. ต ทวส พทธสร โอโลเกตวา ฉตตสโยชนปรมณฑลาย ปรสาย เอโกป พทธภาว อปปฏเนโต นาม นาโหส. สวณณโสปาเณน เทวา โอตรส, รชตโสปาเณน มหาพรหมาโน; มณโสปาเณน สมมาสมพทโธ โอตร. ป จสโข คนธพพเทวปตโต เพฬวปณฑวณ อาทาย ทกขณปสเส ตวา สตถ คนธพพปช กโรนโต โอตร. มาตลสงคาหโก วามปสเส ตวา ทพพคนธมาลาปปผ คเหตวา นมสสมาโน ปช กตวา โอตร. มหาพรหมา ฉตต ธาเรส, สยาโม วาลวชน. สตถา อมนา ปรวาเรน สทธ โอตรตวา สงกสสนครทวาเร ปตฏห. สารปตตตเถโรป อาคนตวา สตถาร วนทตวา, ยสมา เตน ตถารปาย พทธสรยา โอตรนโต สตถา อโต ปพเพ น ทฏปพโพ, ตสมา "น เม ทฏโ อโต ปพเพ น สโต อท กสสจ เอว วคคคโท๑ สตถา ตสตา คณมาคโตต ๑. ส. ม. ย. วคควโท.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 91

อาทห อตตโน ตฏ ปกาเสตวา "อชช ภนเต สพเพป เทวมนสสา ตมหาก ปหยนต ปฏเนตต อาห. อถ น สตถา "สารปตต เอวรเปห คเณห สมนนาคตา พทธา นาม เทวมนสสาน ปยา โหนตเยวาต วตวา ธมม เทเสนโต อม คาถมาห "เย ฌานปปสตา ธรา เนกขมมปสเม รตา, เทวาป เตส ปหยนต สมพทธาน สตมตนต. ตตถ "เย ฌานปปสตาต; "ลกขณปนชฌาน อารมมณป- นชฌานนต อเมส ทวส ฌาเนส อาวชชนสมาปชชนอธฏาน- วฏานปปจจเวกขเณห ยตตปปยตตา. เนกขมมปสเม รตาต; เอตถ ปพพชชา `เนกขมมนต น คเหตพพา, กเลสวปสมน- นพพานรต ปน สนธาเยต วตต. เทวาปต: เทวาป มนสสาป เตส ปหยนต ปฏเนต. สตมตนต: เอวรปคณาน เตส สตยา สมนนาคตาน สมพทธาน "อโห วต มยป พทธา ภเวยยามาต พทธภาว อจฉมานา ปหยนตต อตโถ. เทสนาวสาเน ตสมตตาน ปาณโกฏน ธมมาภสมโย อโหส. เถรสส สทธวหารกา ป จสตา ภกข อรหตเต ปตฏหส. สพพพทธาน กร อวชหตเมว ยมกปปาฏหารย กตวา เทวโลเก วสส วสตวา สงกสสนครทวาเร โอตรณ. ตตถ ปน ทกขณปาทสส ปตฏ ตฏาน อจลเจตยฏาน นาม โหต. สตถา ตตถ โต ปถชชนาทน วสเยส ป เห ปจฉ. ปถชชนา อตตโนว วสเย ป ห วสสชเชตวา โสตาปนนสส วสเย

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 92

ป ห วสสชเชต นาสกขส. ตถา สกทาคามอาทน วสเย โสตาปนนาทโย. มหาโมคคลลานสส วสเย เสสมหาสาวกา. สารปตตตเถรสส วสเย มหาโมคคลลาโน. พทธวสเย สารปตตตเถโรป วสสชเชต นาสกขเยว. โส ปาจนทส อาท กตวา สพพทสา โอโลเกส. สพพตถ เอกงคณเมว อโหส. อฏส ทสาส เทวมนสสา อทธ ยาว พรหมโลกา เหฏา จ ภมมฏกา ยกขนาคสปณณา อ ชล ปคคเหตวา "ภนเต อธ เอตสส ป หสส วสสชเชนโต๑ นาม นตถ, เอตเถว อปธาเรถาต อาหส. สตถา "สารปตโต กลมต, ก จาป ห เอส `เย จ สงขาตธมมา เส เย จ เสขา ปถ อธ เตส เม นปโก อรย ปฏโ ปพรห มารสาต อม พทธวสเย ปฏป ห สตวา `สตถา ม เสขาเสขาน อาคมนปปฏปท ปจฉตต ป เห นกกงโข, `ขนธาทส ปน กตเรน น โข มเขน อม ปฏปท กเถนโต อห สตถ อชฌาสย คณหต สกขสสามต มม อชฌาสย กงขต; โส มยา นเย อทนเน กเถต น สกขสสต, นยมสส ทสสามต นย ทสเสนโต "ภตมท สารปตต สมนปสสาหต อาห. เอว กรสส อโหส "สารปตโต มม อชฌาสย คเหตวา กเถนโต ขนธวเสน กเถสสตต. เถรสส สห นยทาเนน โส ป โห นยสเตน นยสหสเสน อปฏาส. โส สตถารา ทนนนเย ตวา ต ป ห ๑. วสสชชนโกต ภวตพพ. .ว. ส. ม. ย. วสสชเชตา.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 93

กเถส. เปตวา กร สมมาสมพทธ อ โ สารปตตตเถรสส ป ปาปณต สมตโถ นาม นตถ. เตเนว กร เถโร สตถ ปรโต ตวา สหนาท นท "อห ภนเต สกลกปปป เทเว วสสนเต `เอตตกาน พนทน มหาสมทเท ปตตาน, เอตตกาน ภมย, เอตตกาน ปพพเตต คเณตวา ลกข อาโรเปต สมตโถต. สตถาป น "ชานาม เต สารปตต คเณต สมตถภาวนต อาห. ตสส อายสมโต ป าย อปมา นาม นตถ. เตเนวมาห "คงคาย วาลกา ขเย อทก ขเย มหณณเว มหยา มตตกา ขเย ลกเขน๑ มม พทธยาต. อท วตต โหต "สเจ ห ภนเต พทธสมปนน โลกนาถ มยา เอกสม ป เห วสสชชเต เอก วา วาลก เอก วา อทกพนท เอก วา ปสขณฑ ปกขปตวา ป หาน สเต วา สหสเส วา สตสหสเส วา วสสชชเต๒ คงคาย วาลกาทส เอเกก เอกมนเต ขเปยย, ขปปตร คงคาทส วาลกาทโย ปรกขย คจเฉยยย; น เตวว มม ป หาน วสสชชน ขยตต. เอว มหาป โป ภกข พทธวสเย ปฏป หสส อนต วา โกฏ วา อทสวา สตถารา ทนนนเย ตวาว ป ห วสสชเชส. ต สตวา ภกข กถ สมฏาเปส "ย ป ห ปฏโ สพโพป ชโน กเถต นาสกข, ต ธมมเสนาปต สารปตตตเถโร เอกโกว กเถสต. สตถา ต กถ สตวา "น อทาเนว สารปตโต, ๑. น ขเยตป ปาโ. ๒. ส. ย. วสสชเชนโต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 94

ย ป ห มหาชโน วสสชเชต นาสกข, ต วสสชเชส; ปพเพป เตน วสสชชโตเยวาต วตวา อตต อาหรตวา "ปโรสหสสป สมาคตาน กนเทยย เต วสสสต อป า, เอโกว เสยโย ปรโส สป โ, โย ภาสตสส วชานาต อตถนต อม ชาตก๑ วตถาเรน กเถสต. ยมกปปาฏหารยวตถ. ๓. เอรกปตตนาคราชวตถ. (๑๕๐) "กจโฉ มนสสปปฏลาโภต อม ธมมเทสน สตถา พาราณส อปนสสาย สตตสรสรกขมเล วหรนโต เอรกปตต นาคราช อารพภ กเถส. โส กร ปพเพ กสสปพทธสาสเน ทหรภกข หตวา คงคาย นาว อภรยห คจฉนโต เอกสม เอรกคมเพ เอรกปตต คเหตวา นาวาย เวคสา คจฉมานายป น ม จ. เอรกปตต ฉชชตวา คต. โส "อปปมตตก เอตนต อาปตต อเทเสตวา วสตวสสสหสสาน อร เ สมณธมม กตวาป มรณกาเล เอรกปตเตน ควาย คหโต ๑. ข. ชา. เอก. ๒๗/๓๒. ตทฏกถา. ๒/๒๕๔.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 95

วย อาปตต เทเสตกาโมป อ ภกข อปสสนโต "อปรสทธ เม สลนต อปปนนวปปฏสาโร ตโต จวตวา เอกโทณกนาวปปมาโณ นาคราชา หตวา นพพตต. "เอรกปตโตเตววสส นาม อโหส. โส นพพตตกขเณเยว อตตภาว โอโลเกตวา "เอตตก นาม กาล สมณธมม กตวา อเหตกโยนย มณฑกภกขฏาเน นพพตโตมหต วปปฏสาร อโหส. โส อปรภาเค เอก ธตร ลภตวา มชเฌ คงคาย อทกปฏเ มหนต ผณ อกขปตวา ธตร ตสม เปตวา นจจาเปตวา คายาเปส. เอว กรสส อโหส "อทธา อห อมนา อปาเยน พทเธ อปปนเน ตสส อปปนนภาว สณสสาม;๑ โย เม คตสส ปฏคต อาหรต, ตสส มหนเตน นาควภเวน สทธ ธตร ทสสามต, อนวฑฒมาส อโปสถทวเส ต ธตร ผเณ เปส. สา ตตถ ตา นจจนต "กส อธปต ราชา กส ราชา รชสสโร, กถส วรโช โหต, กถ `พาโลต วจจตต อม คต คายต. สกลชมพทปวาสโน "นาคมาณวก คณหสสามาต อาคนตวา อตตโน อตตโน ป าพเลน ปฏคต กตวา คายนต. สา ต ปฏกขปต. ตสสา อนวฑฒมาส ผเณ ตวา เอว คายนตยาว เอก พทธนตร วตวตต. อถ สตถา โลเก อปปชชตวา เอกทวส ปจจสกาเล โลก โวโลเกนโต เอรกปตต อาท กตวา อตตรมาณวนนาม อตตโน าณชาลสส อนโต ปวฏ ทสวา "กนน ๑. ส. ม. "สณสสามต"อต ทสสต. ย. "ชานสสามต"อต ทสสต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 96

โข ภวสสตต อาวชชนโต "อชช เอรกปตตสส ธตร ผเณ กตวา นจจาปนทวโส, อย อตตรมาณโว มยา ทนน ปฏคต คณหนโต โสตาปนโน หตวา ต อาทาย นาคราชสส สนตก คมสสต, โส ต สตวา `พทโธ อปปนโนต ตวา มม สนตก อาคมสสต, อห ตสม อาคเต มหาสมาคเม คาถ กเถสสาม, คาถาวสาเน จตราสตยาฮ ปาณสหสสาน ธมมาภสมโย ภวสสตต อททส. โส ตตถ คนตวา, พาราณสโต อวทเร สตต สรสรกขา อตถ, เตส เอกสส มเล นสท. ชมพทปวาสโน คตปปฏคต อาทาย สนนปตส. สตถา อวทเร คจฉนต อตตรมาณว ทสวา "อตตราต อาห. "ก ภนเตต. "อโต ตาว เอหต. อถ น อาคนตวา วนทตวา นสนน อาห "กห คจฉสต. "เอรกปตตสส ธต คายนฏานนต. "ชานาส ปน คตปปฏคตนต. "ชานาม ภนเตต. "วเทห ตาว นนต. อถ น อตตโน ชานนนยาเมเนว วทนต "น อตตร เอต ปฏคต, อห เต ปฏคต ทสสาม, ต อาทาย คมสสสต. "สาธ ภนเตต. อถ น สตถา "อตตร ตว นาคมาณวกาย คตกาเล "ฉทวาราธปต ราชา รชมาโน๑ รชสสโร๒ ๓ อรช วรโช โหต๔ รช `พาโลต วจจตต อม ปฏคต คาเยยยาสต อาห. นาคมาณวกาย ห คตสส อตโถ: กส อธปต ราชาต: กส อธปต ราชา นาม โหต. กส ราชา รชสสโรต: กถ ๑. ส. ม. ย. รชชมาโน. ๒. ส. ม. ย. รชชสสโร. ๓. ส. ม. ย. อรชช. ๔. ส. ม. ย. รชช.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 97

ปน ราชา รชสสโร นาม โหต. กถ สต: กถ น โข โส ราชา วรโช นาม โหตต. ปฏคตสส ปนตโถ: ฉทวาราธปต ราชาต: โย ฉนน ทวาราน อธปต เอกทวาเรป รปาทห อนภภโต, อย ราชา นาม. รชมาโน รชสสโรต: โย ปน เตส อารมมเณส รชต, โส รชมาโน รชสสโร นาม. อรชนต: อรชมาโน ปน วรโช นาม โหต. รชนต รชมาโน `พาโลต วจจต. เอวมสส สตถา ปฏคต ทตวา "อตตร ตยา อมสม คเต คายเต อมสส เต คตสส อม ปฏคต คายสสต `เกนสส วยหต พาโล, กถ นทต ปณฑโต, โยคกเขม กถ โหต, ต เม อกขาห ปจฉโตต, อถสสา ตว อม ปฏคต คาเยยยาส `โอเฆน วยหต พาโล, โยคา นทต ปณฑโต, สพพโยควสยตโต `โยคกเขมต วจจตต อาห. ตสสตโถ "กาโมฆาทนา จตพพเธน โอเฆน พาโล วยหต, ต โอฆ ปณฑโต สมมปปธานสงขาเตน โยเคน นทต. โส สพเพห กามโยคาทห วสยตโต โยคกเขม นาม วจจตต. อตตโร อม ปฏคต คณหนโตว โสตาปตตผเล ปตฏห. โส โสตาปนโน หตวา ต คาถ อาทาย คนตวา "อมโภ มยา คตปปฏคต อาหฏ, โอกาส เม เทถาต วตวา นรนตร ตสส มหาชนสส มชเฌ ชนนนาว อกกมนโต อคมาส. นาคมาณวกา ปต ผเณ ตวา นจจมานา "ก ส อธปต ราชาต คต คาย.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 98

อตตโร "ฉทวาราธปต ราชาต ปฏคต คาย. ปน นาคมาณวกา "เกนสส วยหต พาโลต ตสส ปฏคต คาย. อถสสา ปฏคต คายนโต อตตโร "โอเฆน วยหต พาโลต อม คาถมาห. นาคราชา ต สตวาว พทธสส อปปนนภาว ตวา "มยา เอก พทธนตร เอวรป ปทนนาม น สตปพพ, อปปนโน วต โภ โลเก พทโธต ตฏมานโส นงคฏเน อทก ปหร. มหาวจโย อฏหส. อโภ ตราน ภชชส. อโต จโต จ อสภมตเต าเน มนสสา อทเก นมชชส. โส เอตตก มหาชน ผเณ เปตวา อกขปตวา ถเล ปตฏเปส. โส อตตร อปสงกมตวา "กห สาม สตถาต ปจฉ. "เอกสม รกขมเล นสนโน มหาราชาต. โส "เอห สาม คจฉามาต อตตเรน สทธ อคมาส. มหาชโนป เตน สทธเยว คโต. นาคราชา คนตวา ฉพพณณาน รสมน อนตร ปวสตวา สตถาร วนทตวา โรทมาโน อฏาส. อถ น สตถา อาห "กมท มหาราชาต. "อห ภนเต ตมหาทสสส พทธสส สาวโก หตวา วสตวสสสหสสาน สมณธมม อกาส, โสป ม สมณธมโม นตถาเรต นาสกข, อปปมตตก เอรกปตตจฉนทนมตต นสสาย อเหตกปปฏสนธ คเหตวา อเรน๑ ปรสกกนฏาเน นพพตโตมห, เอก พทธนตร เนว มนสสตต ลภาม, น สทธมมสสวน, น ตมหาทสสส พทธสส ทสสนนต. สตถา ตสส กถ สตวา "มหาราช มนสสตต นาม ทลลภเมว, ตถา สทธมมสสวน, ตถา พทธปปาโท; อท ห ๑. ส. ย. อทเรน.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 99

กจเฉน กสเรน ลพภตต วตวา ธมม เทเสนโต อม คาถมาห "กจโฉ มนสสปปฏลาโภ, กจฉ มจจานชวต, กจฉ สทธมมสสวน, กจโฉ พทธานมปปาโทต. ตสสตโถ "มหนเตน ห วายาเมน มหนเตน กสเลน ลทธตตา มนสสปปฏลาโภ นาม กจโฉ ทลลโภ, นรนตร กสกมมาทน กตวา ชวตวตต ฆฏนโตป๑ ปรตตตายป มจจาน ชวตป กจฉ, อเนเกสป กปเปส ธมมเทสกสส ปคคลสส ทลลภตาย สทธมมสสวนป กจฉ, มหนเตน ปน วายาเมน อภนหารสส สมชฌนโต สมทธาภนหารสส จ อเนเกหป กปปโกฏสหสเสห ทลลภปปาทโต พทธาน อปปาโทป กจโฉเยว อตวย ทลลโภต. เทสนาวสาเน จตราสตยา ปาณสหสสาน ธมมาภสมโย อโหส. นาคราชาป ตทวส โสตาปตตผล ลเภยย, ตรจฉานคตตตา ปน นาลตถ. โส, เยส ปฏสนธคคหณตจชหนวสสฏนทโทกกมนส- ชาตยาเมถนเสวนจตสงขาเตส ป จส าเนส นาคา นาคสรรเมว คเหตวา กลมนต, เตส อกลมนภาว ปตวา มาณวรเปเนว วจรต ลภตต. เอรกปตตนาคราชวตถ. ๑. ย. ฆเฏนโตป.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 100

๔. อานนทตเถรสสป หวตถ. (๑๕๑) "สพพปาปสส อกรณนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อานนทตเถรสส ป ห อารพภ กเถส. เถโร กร ทวาฏาเน นสนโน จนเตส "สตถารา สตตนน พทธาน `มาตาปตโร อายปรจเฉโท โพธ สาวกสนนปาโต อคคสาวกา อปฏาโกต สพพ กถต, อโปสโถ ปน อกถโต; กนน โข เตสป อยเมว อโปสโถ อ โต. โส สตถาร อปสงกมตวา ตมตถ ปจฉ. ยสมา ปน เตส พทธาน กาลเภโทว อโหส, น คาถาเภโท; วปสส สมมาสมพทโธ ห สตตเม สตตเม สวจฉเร อโปสถ อกาส, เอกทวส ทนโนวาโทเยว หสส สตตนน สวจฉราน อล อโหส; สข จ เวสสภ จ ฉฏเ ฉฏเ สวจฉเร อโปสถ กรส, กกสนโธ จ โกนาคมโน จ สวจฉเร สวจฉเร, กสสปทสพโล ฉฏเ ฉฏเ มาเส อโปสถ อกาส, เอกทวส ทนโนวาโทเยว หสส ฉนน มาสาน อล อโหส; ตสมา สตถา เตส อม กาลเภท อาโรเจตวา "โอวาทคาถา ปน เนส อมาเยวาต วตวา สพเพส เอกเมว อโปสถ อาวกโรนโต อมา คาถา อภาส "สพพปาปสส อกรณ กสลสสปสมปทา สจตตปรโยทปน เอต พทธานสาสน.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 101

ขนต ปรม ตโป ตตกขา, นพพาน ปรม วทนต พทธา, น ห ปพพชโต ปรปฆาต, สมโณ โหต ปร วเหยนโต. อนปวาโท อนปฆาโต ปาฏโมกเข จ สวโร มตต ตา จ ภตตสม ปนต จ สยนาสน อธจตเต จ อาโยโค เอต พทธานสาสนนต. ตตถ "สพพปาปสสาต: สพพสส อกสลธมมสส. อปสมปทาต: นกขมนโต ปฏาย ยาว อรหตตมคคา กสลสส อปปาทน เจว อปปาทตสส จ ภาวนา. สจตตปรโยทปนนต: ป จห นวรเณห อตตโน จตตสส โวทาปน. เอต พทธานสาสนนต: สพพพทธาน อย อนสฏ . ขนตต: ยา เอสา ตตกขาสงขาตา ขนต นาม, อท อมสม สาสเน ปรม อตตม ตโป. นพพาน ปรม วทนต พทธาต: "พทธา จ ปจเจกพทธา จ อนพทธา จาต อเม ตโย พทธา นพพาน "อตตมนต วทนต. น ห ปพพชโตต: ปาณอาทห ปร อปหนนโต วเหเนโต ปรปฆาต ปพพชโต นาม น โหต. สมโณต: วตตนเยเนว ปร วเหยนโต สมโณป น โหตเยว. อนปวาโทต: อนปวาทน เจว อนปวาทาปน จ. อนปฆาโตต: อนปฆาตน เจว อนปฆาตาปน จ. ปาฏโมกเขต:

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 102

เชฏกสเล. สวโรต: ปทหน. มตต ตาต: มตต ภาโว ปมาณชานน. ปนตนต: ววตต. อธจตเตต: อฏสมาปตตสงขาเต อธกจตเต. อาโยโคต: ปโยคกรณ. เอตนต: เอต สพเพส พทธาน สาสน. เอตถ ห อนปวาเทน วาจสก สล กถต, อนปฆาเตน กายก สล. ปาฏโมกเข จ สวโรต อมนา ปาฏโมกขสล เจว อนทรยสวร จ, มตต ตาย อาชวปารสทธ เจว ปจจยสนนสสตสล จ, ปนตเสนาสเนน สปปายเสนาสน, อธจตเตน อฏ สมาปตตโย. เอว อมาย คาถาย ตสโสป สกขา กถตาเยว โหนตต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. อานนทตเถรสสป หวตถ. ๕. อนภรตภกขวตถ. (๑๕๒) "น กหาปณวสเสนาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต เอก อนภรตภกข อารพภ กเถส. โส กร สาสเน ปพพชตวา ลทธปสมปโท "อสกฏานนนาม คนตวา อทเทส คณหาหต อปชฌาเยน เปสโต ตตถ อคมาส. อถสส ปต โรโค อปปชช. โส ปตต ทฏ กาโม หตวา ต ปกโกสต สมตถ ก จ อลภตวา ปตตโสเกน วลปนโตเยว

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 103

อาสนนมรโณ หตวา "อท เม ปตตสส ปตตจวรมล กเรยยาสต กหาปณสต กนฏสส หตเถ ทตวา กาลมกาส. โส ทหรสสาคต- กาเล ปาทมเล นปตตวา ปรวตเตนโต โรทตวา "ภนเต ปตา โว วลปนโตว กาลกโต, มยห ปน เตน กหาปณสต หตเถ ปต, เตน ก กโรมต อาห. ทหโร "น เม กหาปเณห อตโถต ปฏกขปตวา อปรภาเค จนเตส "ก เม ปรกเลส ปณฑาย จรตวา ชวเตน, สกกา ต กหาปณสต นสสาย ชวตต, วพภมสสามต. โส อนภรตยา ปฬโต วสสฏสชฌายกมมฏาโน ปณฑโรค วย อโหส. อถ น ทหรสามเณรา "กมทนต ปจฉตวา, "อกกณ โตมหต วตเต, อาจรยปชฌายาน อาจกขส. อถ น เต สตถ สนตก เนตวา สตถ ทสเสสส. สตถา "สจจ กร ตว ภกข อกกณ โตต ปจฉตวา, "อาม ภนเตต วตเต, "กสมา เอวมกาส, อตถ ปน เต โกจ ชวตปปจจโยต อาห. "อาม ภนเตต. "กนเต อตถต. "กหาปณสต ภนเตต. "เตนห กตป ตาว สกขรา อาหร, คเณตวา ชานสสส๑ `สกกา วา ตตตเกน ชวตต, โน วาต. โส สกขรา อาหร. อถ น สตถา อาห "ปรโภคตถาย ตาว ปณณาส เปห, ทวนน โคณาน อตถาย จตวสต, เอตตกนนาม วชตถาย, ยคนงคลตถาย, กททาลตถาย, วาสผรสอตถายาต. เอว คณยมาเน ต กหาปณสต นปปโหต. อถ น สตถา "ภกข ตว กหาปณา อปปกา, กถ เอเต ๑. ส. ม. ย. ชานสสาม.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 104

นสสาย ตณห ปเรสสส; อตเต กร ปณฑตา จกกวตตรชช กาเรตวา อปโป ตมตเตน ทวาทสโยชนฏาเน กฏปปมาเณน สตตรตนวสส วสสาเปต สมตถา, ยาว ฉตตส สกกา จวนต, เอตตก กาล เทวรชช กาเรตวาป มรณกาเล ตณห อปเรตวาว กาลมกสต วตวา เตน ยาจโต อตต อาหรตวา มนธาตราชชาตก๑ วตถาเรตวา "ยาวตา จนทมสรยา [ปรหรนต] ทสา ภนต วโรจนา, สพเพว ทาสา มนธาต เย ปาณา ปวนสสตาต๒ อมสสา คาถาย อนนตรา อมา เทว คาถา อภาส "น กหาปณวสเสน ตตต กาเมส วชชต, อปปสสาทา ทกขา กามา อต ว าย ปณฑโต อป ทพเพส กาเมส รต โส นาธคจฉต, ต หกขยรโต โหต สมมาสมพทธสาวโกต. ตตถ "กหาปณวสเสนาต: ย โส อปโปเตวา สตตรตนวสส วสสาเปส, ต อธ "กหาปณวสสนต วตต, เตนาป ห วตถกามกกเลสกาเมส ตตต นาม นตถ; เอว ทปปรา เอสา ตณหา. อปปสสาทาต: สปนกปมาทตาย ปรตตสขา. ทกขาต; ทกขกขนธาทส๓ อาคตทกขวเสน พหทกขาว. อต ว ายาต: เอวเมเต กาเม ชานตวา. อป ทพเพสต; สเจ ห เทวาน ๑. ข. ชา. ตก. ๒๗/๑๐๒. ตทฏกถา. ๔/๔๗. ๒. ม. ปวสสตา. ๓. ม. ม. มหาทกขกขนธสตต ๑๒/๑๖๖. จฬทกขกขนธสตต. ๑๒/๑๗๙.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 105

อปกปปนกกาเมห นมนเตยย. อายสมา สมทธ วย, เอวป เตส กาเมส รต น วนทตเยว. ตณหกขยรโตต: อรหตเต เจว นพพาเน จ อภรโต โหต: ต ปฏยมาโน วหรต. สมมาสมพทธสาวโกต: สมมาสมพทเธน เทสตสส ธมมสส สวนนเต ชาโต โยคาวจโร ภกขต. เทสนาวสาเน โส ภกข โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตปรสายป สาตถกา เทสนา อโหสต. อนภรตภกขวตถ. ๖. อคคทตตปโรหตวตถ. (๑๕๓) "พห เว สรณ ยนตต: อม ธมมเทสน สตถา [เชตวเน วหรนโต] วาลกราสมห นสนโน อคคทตตนนาม โกสลร โ ปโรหต อารพภ กเถส. โส กร มหาโกสลสส ปโรหโต อโหส. อถ น ปตร กาลกเต ราชา ปเสนทโกสโล "อย ปต เม ปโรหโตต คารเวน ตสมเยว าเน เปตวา ตสส อตตโน อปฏาน อาคตกาเล ปจจคคมน กโรต, "อาจรย อธ นสทถาต สมานาสน ทาเปส. โส จนเตส "อย ราชา อตวย มย คารว กโรต, น โข ปน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 106

ราชน นจจกาลเมว สกกา จตต คเหตต; ราชา ปน ยวา ทหโร, สมานวเยเนว ห สทธ รชช นาม สข โหต: อห จมห มหลลโก, ปพพชต เม ยตตนต. โส ราชาน ปพพชช อนชานาเปตวา นคเร เภร จาราเปตวา สตตาเหน สพพ อตตโน ธน ทานมเข วสสชเชตวา พาหรกปปพพชช ปพพช. ต นสสาย ทส ปรสสหสสาน อนปปพพชส. โส เตห สทธ องคมคธาน จ กรรฏสส จ อนตราวาส กปเปตวา อม โอวาท เทต "ตาตา ยสส โว กามวตกกาทโย อปปชชนต, โส นทโต เอเกก วาลกาปฏ อทธรตวา อมสม าเน โอกรตต. เต "สาธต ปฏสสณตวา กามวตกกาทน อปปนนกาเล ตถา กรส. อปเรน สมเยน มหาวาลกราส อโหส. ต อหจฉตโต นาม นาคราชา ปรคคเหส. องคมคธวาสโน เจว กรรฏวาสโน จ มาเส มาเส เตส มหนต สกการ อภหรตวา ทาน เทนต. อถ เนส อคคทตโต อม โอวาท อทาส "ปพพต สรณ ยาถ, วน สรณ ยาถ, อาราม สรณ ยาถ, รกข สรณ ยาถ; เอว สพพทกขโต มจจสสถาต อตตโน อนเตวาสเกป อมนาว โอวาเทน โอวท. โพธสตโตป มหาภนกขมน นกขมนโต๑ สมมาสมโพธ ปตวา ตสม สมเย สาวตถ นสสาย เชตวเน วหรนโต ปจจสกาเล โลก โวโลเกนโต อคคทตตพราหมณ สทธ อนเตวาสเกห อตตโน าณชาลสส อนโต ปวฏ ทสวา "สพเพปเม อรหตตสส ๑. ส. ย. กตาภนกขมโณ. ม. กตาภนกขมโน.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 107

อปนสสยสมปนนาต ตวา สายณหสมเย มหาโมคคลลานตเถร อาห "โมคคลลาน ก น ปสสส อคคทตตพราหมณ มหาชน อตตเถน ปกขนทาเปนต? คจฉ, เตส โอวาท เทหต. "ภนเต พห เอเต เอกสส มยห อวสยหา, สเจ ตมเหป อาคมสสถ,๑ วสยหา ภวสสนตต. "โมคคลลาน อหป อาคมสสาม,๒ ตว ปรโต ยาหต. เถโร คจฉนโตว จนเตส "เอเต พลวนโต เจว พห จ, สเจ สพเพส สมาคมฏาเน ก จ กเถสสาม; สพเพป วคควคเคน อฏเหยยนต อตตโน อานภาเวน ถลผสตก เทว วฏาเปส. เต ถลผสตเกส ปตนเตส อฏายฏาย อตตโน อตตโน ปณณสาล ปวสส. เถโร อคคทตตสส ปณณสาลทวาเร ตวา "อคคทตตาต อาห. โส เถรสส สทท สตวา "อมสม โลเก ม นาเมน อาลปต สมตโถ นาม นตถ, โก น โข ม นาเมน อาลปตต มานตถทธตาย "โก เอโสต อาห. "อห พราหมณาต. "ก วเทสต. "อชช เม เอกรตต อธ วสนฏาน อาจกขาต. "อธ วสนฏาน นตถ, เอกสส เอกาว ปณณสาลาต. "อคคทตต มนสสา นาม มนสสาน, คาโว คนน, ปพพชตา ปพพชตาน สนตก คจฉนต, มา เอว กร, เทห เม วสนฏานนต. "ก ปน ตว ปพพชโตต. "อาม ปพพชโตมหต. "สเจ ปพพชโต, กห เต ขารภณฑ ปพพชตปรกขาโรต. "อตถ เม ปรกขาโร, `วส ปน น คเหตวา ๑. คมสสถ? ๒. คมสสาม? . ว.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 108

วจรต ทกขนต อพภนตเรเนว น คเหตวา วจราม พราหมณาต. โส "ต คเหตวา๑ วจรสสสต เถรสส กชฌ. อถ น โส อาห "[อเปห] อคคทตต มา กชฌ, วสนฏาน เม อาจกขาต. "นตถ เอตถ วสนฏานนต. "เอตสม ปน วาลกราสมห โก วสตต. "เอโก นาคราชาต. "เอต เม เทหต. "น สกกา ทาตต, ภารย เอตสส กมมนต. "โหต, เทห เมต. "เตนห ตวเมว ชานาหต. เถโร วาลกราสอภมโข ปายาส. นาคราชา ต อาคจฉนต ทสวา "อย สมโณ อโต อาคจฉต, น ชานาต ม เ มม อตถภาว; ธมายตวา น มาเรสสามต ธมาย. เถโร "อย นาคราชา `อหเมว ธมายต สกโกม, อ เ น สกโกนตต ม เ สลลกเขตต สยป ธมาย. ทวนนมป สรรโต อคคตา ธมา ยาว พรหมโลกา อฏหส. อโภป ธมา เถร อพาธยตวา นาคราชานเมว พาเธนต. นาคราชา ธมเวค สหต อสกโกนโต ปชชล. เถโรป เตโชธาต สมาปชชตวา เตน สทธเยว ปชชล. อคคชาลา ยาว พรหมโลกา อฏหส. อโภป อคคชาลา เถร อพาธยตวา นาคราชานเมว พาธยส. อถสส สกลสรร อกกาห ปทตต วย อโหส. อสคโณ โอโลเกตวา จนเตส "นาคราชา สมณ ฌาเปต, ภททโก วต สมโณ อมหาก วจน อสสณตวา นฏโต, เถโร นาคราชาน ทเมตวา นพพเสวน กตวา วาลกราสมห นสท. นาคราชา วาลกราส ๑. อคคเหตวา (?) ส. ต น คเหตวา วจรสสสต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 109

โภเคห ปรกขปตวา กฏาคารกจฉปปมาณ ผณ มาเปตวา เถรสส อปร ธาเรส. อสคโณ ปาโตว "สมณสส มตภาว วา อมตภาว วา ชานสสามาต เถรสส สนตก คนตวา ต วาลกราสมตถเก นสนน ทสวา อ ชล ปคคยห อภตถวนโต อาห "สมณ กจจ นาคราเชน น พาธโตต. "ก น ปสสถ มม อปร ผณ ธาเรตวา ตนต. เต "อจฉรย วต โภ, สมณสส อานภาโว เอวรโป นาม, อเนน นาคราชา ทมโตต เถร ปรวาเรตวา อฏส. ตสม ขเณ สตถา อาคโต. เถโร. สตถาร ทสวา อฏาย วนท. อถ น อสโย อาหส "อย ตยาป มหนตตโรต. "เอส ภควา สตถา, อห อมสส สาวโกต. สตถา วาลกราสมตถเก นสท. อสคโณ "อย ตาว สาวกสส อานภาโว, อมสส ปน อานภาโว กทโส ภวสสตต อ ชล ปคคยห สตถาร อภตถว. สตถา อคคทตต อามนเตตวา อาห "อคคทตต ตว ตว สาวกาน จ อปฏากาน จ โอวาท ททมาโน `กนต วตวา เทสต. "เอต ปพพต สรณ คจฉถ, วน, อาราม, รกข สรณ คจฉถ; เอตาน ห สรณ คโต สพพทกขา ปมจจตต เอว เตส โอวาท ทมมต. สตถา "น โข อคคทตต เอตาน สรณ คโต ทกขา ปมจจต, พทธ ธมม สงฆ ปน สรณ คนตวา สกลวฏฏทกขา ปมจจตต วตวา อมา คาถา อภาส "พห เว สรณ ยนต ปพพตาน วนาน จ อารามรกขเจตยาน มนสสา ภยตชชตา;

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 110

เนต โข สรณ เขม, เนต สรณมตตม, เนต สรณมาคมม สพพทกขา ปมจจต. โย จ พทธ จ ธมม จ สงฆ จ สรณ คโต จตตาร อรยสจจาน สมมปป าย ปสสต ทกข ทกขสมปปาท ทกขสส จ อตกกม อรย จฏงคก มคค ทกขปสมคามน เอต โข สรณ เขม, เอต สรณมตตม, เอต สรณมาคมม, สพพทกขา ปมจจตต. ตตถ "พหนต: พห. ปพพตานต: "ตตถ ตตถ อสคล- เวปลลเวภาราทเก ปพพเต เจว มหาวนโคสงคสาลวนาทน วนาน จ เวฬวนชวกมพวนาทโย อาราเม จ อเทนเจตยโคตมเจตยาทน รกขเจตยาน จ เต เต มนสสา เตน เตน ภเยน ตชชตา ภยโต มจจตกามา ปตตลาภาทน วา ปฏยมานา สรณ ยนตต อตโถ. เนต สรณนต: เอต ปน สพพป สรณ เนว เขม น อตตม, น จ เอต ปฏจจ ชาตอาทธมเมส สตเตส เอโกป ชาตอาทโต สพพทกขา ปมจจตต อตโถ. โย จาต: อท อกเขม อนตตม สรณ ทสเสตวา เขม อตตม สรณ ทสสนตถ อารทธ. ตสสตโถ "โย จ คหฏโ วา ปพพชโต วา `อตป โส ภควา อรห สมมาสมพทโธตอาทก พทธธมมสงฆานสสตกมมฏาน นสสาย เสฏวเสน พทธ จ ธมม จ สงฆ จ สรณ คโต, ตสสาป ต สรณคมน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 111

อ ตตถยวนทนาทห กปปต จลต, ตสส ปน อจลภาว ทสเสต มคเคน อาคตสรณเมว ปกาเสนโต `จตตาร อรยสจจาน สมมปป าย ปสสตต อาห. โย ห เอเตส สจจาน ทสสนวเสน เอตาน สรณ คโต, ตสส เอต สรณ เขม จ อตตม จ, โส จ ปคคโล เอต สรณ ปฏจจ สกลสมาป วฏฏทกขา ปมจจต; ตสมา "เอต โข สรณ เขมนตอาท วตตนต. เทสนาวสาเน สพเพป เต อสโย สห ปฏสมภทาห อรหตต ปตวา สตถาร วนทตวา ปพพชช ยาจส. สตถา จวรพภนตรโต หตถ ปสาเรตวา "เอถ ภกขโว, จรถ พรหมจรยนต อาห. ตขณ เว อฏปรกขารธรา วสสสตกตเถรา วย อเหสส. โส จ สพเพสป องคมคธกรรฏวาสน สกการ อาทาย อาคมนทวโส อโหส. เต สกการ อาทาย อาคตา สพเพป เต อสโย ปพพชเต ทสวา "กนน โข อมหาก อคคทตตพราหมโณ มหา อทาห สมโณ โคตโมต จนเตตวา "สมณสส โคตมสส อาคตตตา อคคทตโตว มหาต อม ส. สตถา เตส อชฌาสย โอโลเกตวา "อคคทตต ปรสาย กงข ฉนทาต อาห. โส "อหป เอตตกเมว ปจจาสสามต อทธพเลน สตตกขตต เวหาส อพภคคนตวา ปนปปน โอรยห สตถาร วนทตวา "สตถา เม ภนเต ภควา, สาวโกหมสมต วตวา สาวกตต ปกาเสสต. อคคทตตปโรหตวตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 112

๗. อานนทตเถรสสป หวตถ. (๑๕๔) "ทลลโภ ปรสาช โต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อานนทตเถรสส ป ห อารพภ กเถส. เถโร ห เอกทวส ทวาฏาเน นสนโน จนเตส "หตถาชานโย ฉททนตกเล วา อโปสถกเล วา อปปชชต, อสสาชานโย สนธวกเล วา วลาหกอสสราชกเล วา, โคอาชานโย ทกขณาปเถตอาทน วทนเตน สตถารา หตถอาชานยาทน อปปตตฏานาน กถตาน, ปรสาชานโย ปน กห น โข อปปชชตต. โส สตถาร อปสงกมตวา วนทตวา เอตมตถ ปจฉ. สตถา "อานนท ปรสาชานโย นาม น สพพตถ อปปชชต, อชกโต ปน ตโยชนสตายาเม อาวฏฏโต นวโยชนสตปปมาเณ มชฌมเทสฏาเน อปปชชต; อปปชชนโต จ น ยสม วา ตสม วา กเล อปปชชต, ขตตยมหาสาลพราหมณ- มหาสาลกลาน อ ตรสมเยว อปปชชตต วตวา อม คาถมาห "ทลลโภ ปรสาช โ, น โส สพพตถ ชายต. ยตถ โส ชายต ธโร, ต กล สขเมธตต. ตตถ "ทลลโภต: ปรสาช โ ห ทลลโภ, น ห หตถาชานยาทโย วย สลโภ, โส สพพตถ ปจจนตเทเส วา นจกเล วา น ชายต, มชฌมเทเสเยว ปน มหาชนสส อภวาทนาทสกการกรณฏาเน ขตตยพราหมณกลาน อ ตรสม กเล ชายต, เอว ชายมาโน จ ยตถ โส ชายต ธโร

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 113

อตตมปป โ สมมาสมพทโธ, ต กล สขเมธต สขปปตตเมว โหตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต อานนทตเถรสสป หวตถ. ๘. สมพหลภกขวตถ. (๑๕๕) "สโข พทธานมปปาโทต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต สมพหลาน ภกขน กถ อารพภ กเถส. เอกทวส ห ป จสตา ภกข อปฏานสาลาย นสนนา "อาวโส ก น โข อมสม โลเก สขนต กถ สมฏาเปสส. ตตถ เกจ "รชชสขสทส สขนนาม นตถต อาหส. เกจ "กามสขสทส... เกจ "สาลมสโภชนสขสทส สขนนาม นตถต อาหส. สตถา เตส นสนนฏาน อาคนตวา "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต ปจฉตวา, "อมาย นามาต วตเต, "ภกขเว ก กเถถ, อท ห สพพป สข วฏฏทกข- ปรยาปนนเมว, อมสม ปน โลเก `พทธปปาโท ธมมสสวน สงฆสามคค สมโมทมานภาโวต อทเมว สขนต วตวา อม คาถมาห "สโข พทธานมปปาโท, สขา สทธมมเทสนา, สขา สงฆสส สามคค, สมคคาน ตโป สโขต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 114

ตตถ "พทธานมปปาโทต: ยสมา พทธา อปปชชมานา มหาชน ราคกนตาราทห ตาเรนต; ตสมา พทธาน อปปาโท สโข. ยสมา สทธมมเทสน อาคมม ชาตอาทธมมา สตตา ชาตอาทห มจจนต; ตสมา สทธมมเทสนา สขา. สามคคต สมจตตตา. สาป สขา เอว. สมคคาน ปน เอกจตตาน ยสมา พทธวจน วา อคคณหต ธตงคาน วา ปรหรต สมณธมม วา กาต สข; ตสมา "สมคคาน ตโป สโขต วตต. เตเนวาห๑ "ยาวกว จ ภกขเว ภกข สมคคา สนนปตสสนต, สมคคา วฏหสสนต, สมคคา สงฆกรณยาน กรสสนต; วฑฒเยว ภกขเว ภกขน ปาฏกงขา, โน ปรหานต. เทสนาวสาเน พห ภกข อรหตเต ปตฏหส. มหาชนสสาป สาตถกา เทสนา อโหสต. สมพหลภกขวตถ. ๑. อง. สตตก. ๒๓/๒๒.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 115

๙. กสสปทสพลสสสวณณเจตยวตถ. (๑๕๖) "ปชารเหต อม ธมมเทสน สตถา จารก จรมาโน กสสปทสพลสส สวณณเจตย อารพภ กเถส. ตถาคโต [๑] สาวตถโต นกขมตวา อนปพเพน พาราณส คจฉนโต อนตรามคเค โตเทยยคามสส สมเป มหาภกขสงฆปรวาโร อ ตร เทวฏาน สมปาปณ. ตตร นสนโน สคโต ธมมภณฑาคารก เปเสตวา อวทเร กสกมม กโรนต พราหมณ ปกโกสาเปส. โส พราหมโณ อาคนตวา ตถาคต อนภวนทตวา ตเมว เทวฏาน วนทตวา อฏาส. สคโตป "อม ปเทส กนต ม ส พราหมณาต อาห. "อมหาก ปเวณยา อาคตเจตยฏานนต วนทาม โภ โคตมาต. "อม าน วนทนเตน ตยา สาธ กต พราหมณาต สคโต ต สมปหเสส. ต สตวา ภกข "เกน น โข การเณน ภควา เอว สมปหเสสต สสย ส ชเนสส. ตโต ตถาคโต เตส สสยมปเนต มชฌมนกาเย ฆฏการสตตนต๒ วตวา อทธานภาเวน กสสปทสพลสส โยชนพเพธ กนกเจตย อปร จ กนกเจตย อากาเส นมมนตวา มหาชน ทสเสตวา "พราหมณ เอววธาน ปชารหาน ปชา ยตตตราวาต วตวา มหาปรนพพานสตเต๓ ทสสตนเยเนว พทธาทเก จตตาโร ปชารเห ปกาเสตวา สรรเจตย อททสสเจตย ปรโภคเจตยนต ตณ เจตยาน ๑. เอตถนตเร หสทโท โยเชตพโพ. ๒. ม. ม. ๑๓/๓๗๔. ๓. ม. มหา. ๑๐/๘๕.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 116

วเสสโต ปรทเปตวา อมา คาถา อภาส "ปชารเห ปชยโต พทเธ ยทจ สาวเก ปป จสมตกกนเต ตณณโสกปรททเว เต ตาทเส ปชยโต นพพเต อกโตภเย น สกกา ป สงขาต อเมตตมป เกนจต. ตตถ ปชต อรหา ปชารหา. ปชต ยตตาต อตโถ. ปชารเห ปชยโตต [๑] อภวาทนาทห จ จตห [๒] ปจจเยห ปเชนตสส. ปชารเห ทสเสต พทเธตอาทนา. พทเธต สมมาสมพทเธ. ยทต ยทวา. อถวาต อตโถ. ตตถ ปจเจก- พทเธต กถต โหต. สาวเก จ. ปป จสมตกกนเตต สมตกกนตตณหาทฏ มานปป เจ. ตณณโสกปรททเวต อตกกนต- โสกปรททเว. อเม เทว อตกกนเตต อตโถ. เอเตห ปชารหตต ทสสต. เตต พทธาทโย.๓ ตาทเสต วตตคหณวเสน [๔]. นพพเตต ราคาทนพพตยา [๕]. นตถ กโตจ ภวโต วา อารมมณโต วา เอเตส ภยนต อกโตภยา. เต อกโตภเย. น สกกา ป สงขาตนต ป คเณต น สกกา กถนต เจ. อเมตตมป เกนจต อม เอตตก อม เอตตกนต เกนจต. อปสทโท อธ สมพนธตพโพ. เกนจ ปคคเลน มาเนน วา. ๑. เอตถนตเร เตต ปท โยเชตพพ. ๒. เอตถนตเร จสทโท โยเชตพโพ. ๓. ส. พทธาทน. ๔. เอตถนตเร ตาทคณยตเตต ปท โยเชตพพ. ยถาวตตคณวเสน ตาทคณยตเตต วจน ยตตตร. ๕. เอตถนตเร นพพเตต ปท โยเชตพพ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 117

ตตถ ปคคเลนาต เตน พรหมาทนา. มาเนนาต ตวเธน มาเนน ตรเณน ธารเณน ปรเณน วา. ตรณ นาม อท เอตตกนต นยโต ตรณ. ธารณนต๑ ตลาย ธารณ. ปรณ นาม อฑฒปปสตปตถนาฬกาทวเสน ปรณ. เกนจ ปคคเลน อเมห ตห มาเนห พทธาทเก ปชยโต ป วปากวเสน คเณต น สกกา ปรยนตรหตโตต. ทวส าเนส ปชยโต ก ทาน ปม ธรมาเน พทธาท ปชยโต น สกกา ป สงขาตต. ปน เต ตาทเส กเลสปรนพพานนมตเตน ขนธปรนพพาเนน นพพเตป ปชยโต น สกกา สงขาตนต เภทา ยชชนต. เตน ห วมานวตถมห๒ ตฏนเต นพพเต จาป สเม จตเต๓ สม ผล เจโตปสาทเหตมห๔ สตตา คจฉนต สคคตนต (วตต). เทสนาวสาเน โส พราหมโณ โสตาปนโน อโหสต. โยชนก กนกเจตย สตตาหมากาเสว อฏาส. มหนเตน๕ สมาคโม จาโหส. สตตาห เจตย นานปปกาเรน ปเชสส. ตโต ภนนลทธกาน ลทธเภโท ชาโต. พทธานภาเวน ต เจตย สกฏานเมว คต. ตตเถว ตขเณ มหนต ปาสาณเจตย อโหส. ตสม สมาคเม จตราสตยา ปาณสหสสาน ธมมาภสมโย อโหสต. ๑. ธารณ นาม. ๒. ข. วมาน. ๒๖/๘๒. ๓. ส. สม จตต. ๔. ข. วมาน. เจโต- ปณธเหต ห. ๕. มหนโตต ปท ภเวยย.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 118

กสสปทสพลสส สวณณเจตยวตถ.๑ พทธวคควณณนา นฏ ตา. จททสโม วคโค. ๑. ส. ม. ย. โปตถเกส อท วตถ อตถ, สยามโปตถเก ปน นตถ. "ปชารเห ปชยโตต อมาป คาถาโย สตตนตปฏเก ขททกนกาเย ธมมปเท พทธวคคสส ปรโยสาเน ทสสนเตว. ตสมา อมสม ๒๕๐๕ พทธสเก ปน มททนกาเล สพพปารปรยา อท วตถ อธาเนตวา มททต.

๑๕. สขวคควณณนา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 119

๑. าตกานกลหวปสมนวตถ. (๑๕๗) "สสข วตาต อม ธมมเทสน สตถา สกเกส วหรนโต กลหวปสมนตถ าตเก อารพภ กเถส. สากยา จ โกลยา จ กร กปลวตถนครสส จ โกลยนครสส จ อนตเร โรหณ นาม นท เอเกเนว อาวรเณน พนธาเปตวา สสสาน กาเรนต. อถ เชฏมลมาเส สสเสส มลายนเตส อภยนครวาสกานป กมมกรา สนนปตส. ตตถ โกลยนครวาสโน อาหส "อท อทก อภโต หรยมาน เนว ตมหาก ปโหสสต, น อมหาก; อมหาก ปน สสส เอกอทเกเนว นปผชชสสต, อท อทก อมหาก เทถาต. อตเรป เอวมาหส "ตมเหส โกฏเ ปเรตวา เตส มย รตตสวณณ นลมณกาฬมณกหาปเณ จ คเหตวา ปจฉปปสพพกาทหตถา น สกขสสาม ตมหาก ฆรทวาเร วจรตต, อมหากป สสส เอกอทเกเนว นปผชชสสต, อท อทก อมหาก เทถาต. "น มย ทสสามาต. "มยป น ทสสามาต. เอว กถ วฑเฒตวา เอโก อฏาย เอกสส ปหาร อทาส, โสป อ สสาปต เอว อ ม ปหรตวา ราชกลาน ชาต ฆฏเฏตวา กลห วฑฒยส. โกลยกมมกรา วทนต "ตมเห

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 120

กปลวตถวาสโน ทารเก คเหตวา คจฉถ,๑ เย โสณสคาลาทโย วย อตตโน ภคนห สทธ สวาส วสส; เอเตส หตถโน จ อสสา จ ผลกาวธาน จ อมหาก ก กรสสนตต. สากยกมมกราป วทนต "ตมเหทาน กฏ โน ทารเก คเหตวา คจฉถ,๒ เย อนาถา นคคตกา ตรจฉานา วย โกลรกเข วสส; เอเตส หตถโน จ อสสา จ ผลกาวธาน จ อมหาก ก กรสสนตต. เต คนตวา ตสม กมเม นยตตาน อมจจาน กเถสส. อมจจา ราชกลาน กเถสส. ตโต สากยา "ภคนห สทธ สวาส วสตกาน ถาม จ พล จ ทสเสสสามาต ยทธสชชา นกขมส. โกลยาป "โกลรกขวาสน ถาม จ พล จ ทสเสสสามาต ยทธสชชา นกขมส. สตถาป ปจจสสมเย โลก โวโลเกนโต าตเก ทสวา "มย อคจฉนเต อเม นสสสสนต, มยา คนต วฏฏตต จนเตตวา เอกโกว อากาเสน คนตวา โรหณยา นทยา มชเฌ อากาเส ปลลงเกน นสท. าตกา สตถาร ทสวา อาวธาน ฉฑเฑตวา วนทส. อถ เน สตถา อาห "ก กลโห นาเมโส มหาราชาต. "น ชานาม ภนเตต. "โกทาน ชานสสตต. เต "อปราชา ชานสสต, เสนาปต ชานสสตต อมนา อปาเยน ยาว ทาสกมมกเร๓ ปจฉตวา "ภนเต อทกกลโหต อาหส. "อทก ก อคฆต มหาราชาต. "อปปคฆ ภนเตต. "ขตตยา ก อคฆนต มหาราชาต. "ขตตยา นาม อนคฆา ภนเตต. "ยตต ๑-๒. อาคจฉถ. (?) ๓. ทาสกมมกเรห (?)

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 121

ปน ตมหาก อปปมตตก อทก นสสาย อนคเฆ ขตตเย นาเสตนต. เต ตณห อเหสส. อถ เต สตถา อามนเตตวา "กสมา มหาราช เอวรป กโรถ, มย อสนเต อชช โลหตนท ปวตตสสต, อยตต โว กต: ตมเห ป จห เวเรห สเวรา วหรถ, อห อเวโร วหราม; ตมเห กเลสาตรา หตวา วหรถ, อห อนาตโร วหราม; ตมเห กามคณปรเยสเน อสสกา หตวา วหรถ, อห อนสสโก วหรามต วตวา อมา คาถา อภาส "สสข วต ชวาม เวรเนส อเวรโน, เวรเนส มนสเสส วหราม อเวรโน. สสข วต ชวาม อาตเรส อนาตรา, อาตเรส มนสเสส วหราม อนาตรา. สสข วต ชวาม อสสเกส อนสสกา, อสสเกส มนสเสส วหราม อนสสกาต. ตตถ "สสขนต: สฏ สข. อท วตต โหต "เย คหโน สนธจเฉทาทวเสน, ปพพชตา วา ปน เวชชกมมาทวเสน, ชวตวตต อปปาเทตวา `สเขน ชวามาต วทนต: เตห มยเมว สสข วต ชวาม, เย มย ป จห เวเรห เวรเนส มนสเสส อเวรโน, กเลสาตเรส [มนสเสส] นกกเลสตาย อนาตรา, ป จกามคณปรเยสเน อสสเกส [มนสเสส] ตาย ปรเยสนาย

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 122

อภาเวน อนสสกาต. เสส อตตานตถเมว. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. าตกาน กลหวปสมนวตถ. ๒. มารวตถ. (๑๕๘) "สสข วตาต อม ธมมเทสน สตถา ป จสาลาย พราหมณคาเม วหรนโต มาร อารพภ กเถส. เอกทวส ห สตถา ป จสตาน กมารกาน โสตาปตต- มคคสส อปนสสย ทสวา ต คาม อปนสสาย วหาส. ตาป กมารกาโย เอกสม นกขตตทวเส นท คนตวา นหายตวา อลงกตปปฏยตตา คามาภมขโย๑ ปายส. สตถาป ต คาม ปวสตวา ปณฑาย จร. มาโร สกลคามวาสน สรเร อธมจจตวา,h ยถา สตถา กฏจฉภกขามตตป น ลภต, เอว กตวา ยถาโธเตน ปตเตน นกขมนต สตถาร คามทวาเร ตวา อาห "อป สมณ ปณฑ อลภตถาต. "ก ปน ตว ปาปม ตถา อกาส, ยถา อห ปณฑ น ลเภยยนต. "เตนห ภนเต ปน ปวสถาต. เอว กรสส อโหส "สเจ ปน ปวสต, สพเพส สรเร อธมจจตวา อมสส ปรโต ปาณ ปหรตวา หสนเกฬ กรสสามต. ตสม ขเณ ตา กมารกาโย คามทวาร ปตวา สตถาร ทสวา วนทตวา ๑. คามาภมขนโยตป ปาโ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 123

เอกมนต อฏส. มาโรป สตถาร อาห "อป ภนเต ปณฑ อลภมานา ชฆจฉาทกเขน ปฬตตถาต. สตถา "อชช มย ปาปม ก จ อลภตวาป อาภสสรเทวโลเก พรหมาโน วย ปตสเขเนว วตนาเมสสามาต วตวา อม คาถมาห "สสข วต ชวาม, เยสนโน นตถ ก จน, ปตภกขา ภวสสาม เทวา อาภสสรา ยถาต. ตตถ "เยสนโนต: เยส อมหาก ปลพทธนตเถน ราคาทส ก จเนส เอกป ก จน นตถ. ปตภกขาต: ยถา อาภสสรา เทวา ปตภกขา หตวา๑ วตนาเมนต, เอว มยป ภวสสามาต อตโถ. เทสนาวสาเน ป จสตาป ตา กมารกาโย โสตาปตตผเล ปตฏหสต. มารวตถ. ๑. อโต ปร ส. ย. โปตถเกส ปตสเขเนวาต ปท ทสสต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 124

๓. โกสลร โปราชยวตถ. (๑๕๙) "ชย เวรนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต โกสลร โ ปราชย อารพภ กเถส. โส กร กาสกคาม นสสาย ภาคเนยเยน อชาตสตตนา สทธ ยชฌนโต เตน ตโย วาเร ปราชโต ตตเย วาเร จนเตส "อห ขรมข ทารก ปราเชต นาสกข, ก เม ชวเตนาต. โส อาหารปจเฉท กตวา ม จเก นปชช. อถสส สา ปวตต สกลนคร ปตถร. ภกข ตถาคตสส อาโรเจส "ภนเต ราชา กร กาสกคามก นสสาย ตโย วาเร ปราชโต, โส อทาน ปราชตวา อาคโต `ขรมข ทารก ปราเชต นาสกข, ก เม ชวเตนาต อาหารปจเฉท กตวา ม จเก นปนโนต. สตถา เตส กถ สตวา "ภกขเว ชนนโตป เวร ปสวต, ปราชโต ปน ทกข เสตเยวาต วตวา อม คาถมาห "ชย เวร ปสวต, ทกข เสต ปราชโต, อปสนโต สข เสต หตวา ชยปราชยนต. ตตถ "ชยนต: ปร ชนนโต เวร ปฏลภต. ปราชโตต: ปเรน ปราชโต "กทา น โข ปจจามตตสส ปฏ ทฏ สกขสสามต ทกข เสต สพพรยาปเถส ทกขเมว วหรตต อตโถ. อปสนโตต: อพภนตเร อปสนตราคาทกกเลโส ขณาสโว

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 125

ชย จ ปราชย จ หตวา สข เสต สพพรยาปเถส สขเมว วหรตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. โกสลร โ ปราชยวตถ. ๔. อ ตรกลทารกาวตถ. (๑๖๐) "นตถ ราคสโม อคคต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อ ตร กมารก อารพภ กเถส. ตสสา กร มาตาปตโร อาวาห กตวา มงคลทวเส สตถาร นมนตยส. สตถา ภกขสงฆปรวโต ตตถ คนตวา นสท. สาป โข วธกา ภกขสงฆสส อทกปรสสาวนาทน กโรนต อปราปร ส จรต. สามโกปสสา ต โอโลเกนโต อฏาส. ตสส ราควเสน โอโลเกนตสส อนโต กเลโส สมทาจรต. โส อ าณาภภโต เนว พทธ อปฏห, น อสตมหาเถเร; "หตถ ปสาเรตวา ต [วธก] คณหสสามต ปน จตต อกาส. สตถา ตสส อชฌาสย โอโลเกตวา, ยถา ต [อตถ] น ปสสต, เอว อกาส. โส ต อทสวา สตถาร โอโลเกตวา อฏาส. สตถา ตสส โอโลเกตวา ตกาเล "กมารก น ห ราคคคนา สทโส อคค นาม โทสกลนา สทโส กล นาม ขนธปรหรณทกเขน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 126

สทส ทกข นาม อตถ, นพพานสขสทส สขป นตถเยวาต วตวา อม คาถมาห "นตถ ราคสโม อคค, นตถ โทสสโม กล, นตถ ขนธสมา ทกขา, นตถ สนตปร สขนต. ตตถ "นตถ ราคสโมต: ธม วา ชาล วา องคาร วา อทสเสตวา อนโตเยว ฌาเปตวา ภสมมฏ กาต สมตโถ ราเคน สโม อ โ อคค นาม นตถ. กลต. โทเสน สโม อปราโธป นตถ. ขนธสมาต: ขนเธห สมา. ยถา ปรหรยมานา ขนธา ทกขา, เอว อ โ ทกโข๑ นาม นตถ. สนตปร สขนต: นพพานโต อตตร อ สขป นตถ. อ ห สข สขเมว, นพพาน ปน ปรมสขนต อตโถ. เทสนาวสาเน กมารกา จ กมารโก จ โสตาปตตผเล ปตฏหส. ตสม ขเณ ภควา เตส อ ม ทสสนาการ อกาสต. อ ตรกลทารกาวตถ. ๑. ส. ม. ย. อ ทกข.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 127

๕. อ ตรอปาสกวตถ. (๑๖๑) "ชฆจฉาต อม ธมมเทสน สตถา อาฬวย วหรนโต เอก อปาสก อารพภ กเถส. เอกสม ห ทวเส สตถา เชตวเน คนธกฏย นสนโนว ปจจสกาเล โลก โวโลเกนโต อาฬวย เอก ทคคตมนสส ทสวา ตสส อปนสสยสมปตต ตวา ป จสตภกขปรวาโร อาฬว อคมาส. อาฬววาสโน สตถาร นมนเตสส. โสป ทคคตมนสโส "สตถา อาคโตต สตวา "สตถ สนตเก ธมม โสสสามต มน อกาส. ตทวสเมว จสส เอโก โคโณ ปลาย. โส "ก น โข โคณ ปรเยสสสาม อทาห ธมม สณามต จนเตตวา "โคณ ปรเยสตวา โคคณ ปเวเสตวา ปจฉา ธมม โสสสามต ปาโตว เคหา นกขม. อาฬววาสโนป พทธปปมข ภกขสงฆ นสทาเปตวา ปรวสตวา อนโมทนตถาย ปตต คณหส. สตถา "ย นสสาย อห ตสโยชนมคค อาคโต, โส โคณ ปรเยสต อร ปวฏโ; ตสม อาคเตเยว ธมม เทเสสสามต ตณห อโหส. โสป มนสโส ทวา โคณ ทสวา โคคเณ ปกขปตวา "สเจป อ นตถ, สตถ วนทนมตตป กรสสามต ชฆจฉาย ปฬโตป เคห คมนาย มน อกตวา เวเคน สตถ สนตก อาคนตวา สตถาร วนทตวา เอกมนต อฏาส. สตถา ตสส ตกาเล ทานเวยยาวฏก อาห "อตถ ก จ ภกขสงฆสส

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 128

อตรตตนต. "ภนเต สพพ อตถต. "เตนห อม ปรวสาต. โส สตถารา วตตฏาเนเยว น นสทาเปตวา ยาคขาทนยโภชนเยห สกกจจ ปรวส. โส ภตตภตโต มข วกขาเลส. เปตวา กร อม าน ตส ปฏเกส อ ตถ ตถาคตสส ภตตวจารณ นาม นตถ: ตสส ปสสทธทรถสส จตต เอกคค อโหส. อถสส สตถา อนปพพกถ กเถตวา สจจาน ปกาเสส. โส เทสนาวสาเน โสตาปตตผเล ปตฏห. สตถาป อนโมทน กตวา อฏายาสนา ปกกาม. มหาชโน สตถาร อนคนตวา นวตต. ภกข สตถารา สทธ คจฉนตาเยว อชฌายส "ปสสถาวโส สตถ กมม, อ เส ทวเสส เอวรป นตถ, อชช ปเนก มนสส นสสาย ยาคอาทน วจาเรตวา ทาเปสต. สตถา นวตตตวา ตโกว "ก ภกขเว กเถถาต ปจฉตวา ตมตถ สตวา "อาม ภกขเว, `อห ตสโยชนกนตาร อาคจฉนโต ตสส อปาสกสส อปนสสย ทสวา อาคโต, โส อตวย ชฆจฉโต, ปาโตว อฏาย๑ โคณ ปรเยสนโต อร เ วจร, ชฆจฉาทกเขน ธมเม เทสยมาเนป ปฏวชฌต น สกขสสตต จนเตตวา เอว อกาส; ภกขเว ชฆจฉาโรคสทโส ห โรโค นาม นตถต วตวา อม คาถมาห "ชฆจฉา ปรมา โรคา, สงขารา ปรมา ทกขา, เอต ตวา ยถาภต นพพาน ปรม สขนต. ๑. ส. ม. ย. ปฏาย.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 129

ตตถ "ชฆจฉา ปรมา โรคาต: ยสมา อ โ โรโค สก ตกจฉโต วนสสต วา ตทงควเสน วา ปหยต, ชฆจฉา ปน นจจกาล ตกจฉตพพาเยวาต เสสโรคาน อย ปรมา นาม. สงขาราต: ป จกขนธา. เอต ตวาต: "ชฆจฉาย สโม โรโค นตถ, ขนธปรหรณสม ทกข นาม นตถต เอตมตถ ยถาภต ตวา ปณฑโต นพพาน สจฉกโรต. นพพาน ปรม สขนต: ต ห สพพสขาน ปรม อตตม สขนต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. อ ตรอปาสกวตถ. ๖. ปเสนทโกสลวตถ. (๑๖๒) "อาโรคยปรมา ลาภาต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต ราชาน ปเสนทโกสล อารพภ กเถส. เอกสม ห สมเย ราชา ตณฑลโทณสส โอทน ตทปเยน๑ สปพย ชเนน ภ ชต. โส เอกทวส ภตตปาตราโส ภตตสมมท อวโนเทตวา ว สตถ สนตก คนตวา กลนตรโป อโต จโต จ สมปรวตตนโต นททาย อภภยยมาโนป อชก นปชชต อสกโกนโต เอกมนต นสท. อถ น สตถา อาห "ก มหาราช ๑. ส. ตทนจฉวเกน.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 130

อวสสมตวา ว อาคโตสต. "อาม ภนเต, ภตตกาลโต ปฏาย เม มหาทกข โหตต. อถ น สตถา "มหาราช อตพหโภชน เอว ทกข โหตต วตวา "มทธ ยทา โหต มหคฆโส จ นททายตา สมปรวตตสาย, มหาวราโหว นวาปปฏโ ปนปปน คพภมเปต มนโทต อมาย คาถาย โอวทตวา "มหาราช โภชน นาม มตตาย ภ ชต วฏฏต, มตตโภชโน ห สข โหตต อตตร โอวทนโต อม คาถมาห "มนชสส สทา สตมโต มตต ชานโต ลทธโภชเน ตนกสส ภวนต เวทนา สณก ชรต อาย ปาลยนต. ราชา คาถ อคคณหต นาสกข, สมเป ต ปน ภาคเนยย สทสสน นาม "อม คาถ อคคณห ตาตาต อาห. โส ต คาถ อคคณหตวา "ก กโรม ภนเตต สตถาร ปจฉ. อถ น สตถา อาห "ร โ ภ ชนตสส โอสานปณฑกาเล อม คาถ วเทยยาส, ราชา อตถ สลลกเขตวา ต ปณฑ ฉฑเฑสสต, ตสม ปณเฑ สตถคณนาย ร โ ภตตปจนกาเล ตตตเก

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 131

ตณฑเล หราเปยยาสต.๑ โส "สาธ ภนเตต สายป ปาโตป ร โ ภ ชนตสส โอสานปณฑกาเล ต คาถ อทาหรตวา เตน ฉฑฑตปณเฑ สตถคณนาย ตณฑเล หาเรส. ราชาปสส คาถ สตวา สหสส สหสส ทาเปส. โส อปเรน สมเยน นาฬโกทนปรมตาย สณหตวา สขปปตโต ตนสรโร อโหส. อเถกทวส สตถ สนตก คนตวา สตถาร วนทตวา อาห "ภนเต อทาน เม สข ชาต, มคป อสสป อนพนธตวา คณหนสมตโถ ชาโตมห, ปพเพ เม ภาคเนยเยน สทธ ยทธเมว โหต; อทาน เม วชรกมาร นาม ธตร ภาคเนยยสส ทตวา โส คาโม ตสสาเยว นหานมลก กตวา ทนโน, เตน สทธ วคคโห วปสนโต, อมนาป เม การเณน สขเมว ชาต, กสราชสนตก มณรตนป โน เคเห ปรมทวเส นฏ: ตป อทาน หตถปถ อาคต, อมนาป เม การเณน สขเมว ชาต, ตมหาก สาวเกห สทธ วสสาส อจฉนเตน าตธตาป โว เคเห กตา, อมนาป เม การเณน สขเมว ชาตนต. สตถา "อาโรคยา นาม มหาราช ปรมา ลาภา, ยถาลทเธน สนตฏ ภาวสทสป ธน, วสสาสสทโส จ าต นาม, นพพานสทส ปรม สข นาม นตถต วตวา อม คาถมาห "อาโรคยปรมา ลาภา สนตฏ ปรม ธน วสสาสปรมา าต นพพาน ปรม๒ สขนต. ๑. ส. ม. ย. หเรยยาส. ๒. ส. ม. นพพานปรม.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 132

ตตถ อาโรคยปรมาต: อาโรคภาวปรมา, โรคโน ห วชชมานาป ลาภา อลาภาเยว, ตสมา อโรคสส สพพลาภา อาคตา ว โหนต; เตน วตต "อาโรคยปรมา ลาภาต. สนตฏ ปรม ธนนต: คหโน วา ปพพชตสส วา ย อตตนา ลทธ อตตโน สนตก เตเนว ตสสนภาโว สนตฏ นาม, โส เสสธเนห ปรม ธน. วสสาสปรมา าตต: มาตา วา โหต ปตา วา, เยน สทธ วสสาโส นตถ, โส อ าตโก ว; เยน ปน สทธ วสสาโส อตถ, โส อสมพทโธป ปรโม อตตโม าต; เตน วตต "วสสาสปรมา าตต. นพพานสทส ปน สข นาม นตถ, เตนาห "นพพาน ปรม สขนต. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ปเสนทโกสลวตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 133

๗. ตสสตเถรวตถ. (๑๖๓) "ปวเวกรสนต อม ธมมเทสน สตถา เวสาลย วหรนโต อ ตร ภกข๑ อารพภ กเถส. สตถารา ห "ภกขเว อห อโต จตห มาเสห ปรนพพายสสามต วตเต, สตถ สนตเก สตต ภกขสตาน สนตาส อาปชชส. ขณาสวาน ธมมสเวโค อปปชช. ปถชชนา อสสน สนธาเรต นาสกขส. ภกข วคควคคา หตวา "ก น โข กรสสามาต มนเตตวา วจรนต. อเถโก ตสสตเถโร นาม ภกข "สตถา กร จาตมมาสจจเยน ปรนพพายสสต, อห จมห อวตราโค, สตถร ธรมาเนเยว มยา อรหตต คณหต วฏฏตต จตส อรยาปเถส เอกโก ว วหาส. ภกขน สนตเก คมน วา เยนเกนจ สทธ กถาสลลาโป วา นตถ. อถ น ภกข อาหส "อาวโส ตสส กสมา เอว กโรสต. โส เตส กถ น สณาต. เต ต ปวตต สตถ อาโรเจตวา "ภนเต ตมเหส ตสสตเถรสส สเนโห นตถต อาหส. สตถา ต ปกโกสาเปตวา "กสมา ตสส เอว อกาสต ปจฉตวา, เตน อตตโน อธปปาเย อาโรจเต, `สาธ ตสสาต สาธการ ทตวา "ภกขเว มย สเนหา๒ ตสสสทสา ว โหนต; คนธมาลาทห ปช กโรนตาป เนว ม ปเชนต, ธมมานธมม ปฏปชชมานาเยว ปน ม ปเชนตต วตวา อม คาถมาห ๑. ตสสตเถรนต ยตตตร. ๒. สสเนหาต ยตตตร.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 134

"ปวเวกรส ปตวา รส อปสมสส จ นททโร โหต นปปาโป ธมมปตรส ปวนต. ตตถ "ปวเวกรสนต: ปวเวกโต อปปนน รส, เอกภาวสขนต อตโถ. ปตวาต: ทกขปร าทน กโรนโต อารมมณโต สจฉกรยาวเสน ปวตวา. รส อปสมสส จาต: กเลสปสมสส นพพานสส จ รส ปวตวา. นททโร โหตต: เตน อภยรสปาเนน ขณาสโว ภกข อพภนตเร ราคทรถาทน อภาเวน นททโร เจว นปปาโป จ โหต. รส ปวนต: นววธโลกตตรธมมวเสน อปปนน ปตรส ปวนโตป นททโร เจว นปปาโป จ โหตต อตโถ. เทสนาวสาเน ตสสตเถโร อรหตต ปาปณ. มหาชนสสาป สาตถกา เทสนา อโหสต. ตสสตเถรวตถ. ๘. สกกวตถ. (๑๖๔) "สาห ทสสนนต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวคามเก วหรนโต สกก อารพภ กเถส. ตถาคตสส ห อายสงขาเร วสสฏเ โลหตปปกขนทกาพาธสส อปปนนภาว ตวา สกโก เทวราชา "มยา สตถ สนตก คนตวา คลานปฏาน กาต วฏฏตต จนเตตวา ตคาวตปปมาณ

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 135

อตตภาว วชหตวา สตถาร อปสงกมตวา วนทตวา หตเถห ปาเท ปรมชช. อถ น สตถา อาห "โก เอโสต. "อห ภนเต สกโกต. "กสมา อาคโตสต. "ตมเห คลาเน อปฏหต ภนเตต. "สกก เทวาน มนสสคนโธ โยชนสตโต ปฏาย คเล พทธกณป วย โหต, คจฉ ตว, อตถ เม คลานปฏาโก ภกขต. "ภนเต อหป จตราสตโยชนสหสสมตถเก โต ตมหาก สลคนธ ฆายตวา อาคโต, อหเมว อปฏหสสามต สตถ สรรวล ชนภาชน อ สส หตเถนาป ผสต อทตวา สเสเยว เปตวา นหรนโต มขสงโกจนมตตป น อกาส, คนธภาชน ปรหรนโต วย อโหส, เอว สตถาร ปฏชคคตวา สตถ ผาสกกาเลเยว อคมาส. ภกข กถ สมฏาเปส "อโห สตถร สกกสส สเนโห, เอวรป นาม ทพพสมปตต ปหาย มขสงโกจนมตตป อกตวา คนธภาชน นหรนโต วย สตถ สรรวล ชนภาชน สเสน นหรนโต อปฏาน- มกาสต. สตถา เตส กถ สตวา "ก วเทถ ภกขเวต ปจฉตวา, "อท นาม ภนเตต วตเต, "อนจฉรย ภกขเว เอต, ย สกโก เทวราชา มย สเนห กโรต; อย ห สกโก เทวราชา ม นสสาย ชรสกกภาว วชหตวา ธมมเทสน สตวา โสตาปนโน หตวา ตรณสกกภาว ปตโต; อห หสส มรณภยตชชตสส ป จสขคนธพพเทวปตต ปรโต กตวา อาคตกาเล อนทสาลคหาย เทวปรสาย มชเฌ นสนนสส

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 136

"ปจฉ วาสว ม ป ห, ยงก จ มนสจฉส, ตสส ตสเสว ป หสส อห อนต กโรม เตต๑ วตวา ตสส กงข วโนเทนโต ธมม เทเสส, เทสนาวสาเน จททสนน ปาณโกฏน ธมมาภสมโย อโหส, สกโกป ยถานสนโนว โสตาปตตผล ปตวา ตรณสกโก ชาโต; เอวมสสาห พหปกาโร, ตสส มย สเนโห นาม อนจฉรโย; ภกขเว อรยาน ห ทสสนปป สข, เตห สทธ เอกฏาเน สนนวาโสป สโข, พาเลห ปน สพพเมต ทกขนต วตวา อมา คาถา อภาส "สาห ทสสนมรยาน สนนวาโส สทา สโข, อทสสเนน พาลาน นจจเมว สข สยา, พาลสงคตจาร ห ทฆมทธาน โสจต, ทกโข พาเลห สวาโส อมตเตเนว สพพทา. ธโร จ สขสวาโส าตนว สมาคโม, [ตสมา ห] ธร จ ป จ พหสสต จ โธรยหสล วตวนตมรย ต ตาทส สปปรส สเมธ ภเชถ นกขตตปถว จนทมาต. ตตถ "สาหต: สาธ สนทร ภททก. สนนวาโสต: น เกวล เตส ทสสนเมว, เตห ปน สทธ เอกฏาเน นสทนาทภาโวป เตส ๑. ท. มหา. ๑๐/๓๑๐.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 137

วตตปปฏวตต กาต ลภนภาโวป สาธเยว. พาลสงคตจาร หต: โย ห พาเลน สหจาร. ทฆมทธานนต: โส พาลสหาเยน "เอห, สนธจเฉทาทน กโรมาต วจจมาโน เตน สทธ เอกจฉนโท หตวา ตาน กโรนโต หตถจเฉทาทน ปตวา ทฆมทธาน โสจต. สพพทาต: ยถา อสหตเถน วา อมตเตน อาสวสาทห วา สทธ เอกโต วาโส นาม นจจ ทกโข, ตเถว พาเลห สทธนต อตโถ. ธโร จ สขสวาโสต: เอตถ สโข สวาโส เอเตนาต สขสวาโส, ปณฑเตน สทธ เอกฏาเน วาโส สโขต อตโถ. กถ? าตนว สมาคโมต: ยถา ปยาตน สมาคโม สโข; เอว สโข. ตสมาต: ยสมา พาเลน สทธ สวาโส ทกโข, ปณฑเตน สทธ สโข; ตสมา ห ธตสมปนน ธร จ โลกยโลกตตรปป าสมปนน ป จ อาคมาธคม- สมปนน พหสสต จ อรหตตปาปนสงขาตาย ธรวหนสลตาย โธรยห- สล สลวเตน เจว ธตงควเตน จ วตวนต กเลเสห อารกตาย อรย ต ตถารป สปปรส โสภนป , ยถา นมมล นกขตตปถสงขาต อากาส จนทมา ภชต; เอว ภเชถ ปยรปาเสถาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. สกกวตถ. สขวคควณณนา นฏ ตา. ปณณรสโม วคโค.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 138

๑๖. ปยวคควณณนา ๑. ตโยปพพชตวตถ. (๑๖๕) "อโยเค ย ชมตตานนต อม ธมมเทสน. สตถา เชตวเน วหรนโต ตโย ปพพชเต อารพภ กเถส. สาวตถย กร เอกสม กเล มาตาปตน เอกปตตโกว อโหส ปโย มนาโป. โส เอกทวส เคเห นมนตตาน ภกขน อนโมทน กโรนตาน ธมมกถ สตวา ปพพชตกาโม หตวา มาตาปตโร ปพพชช ยาจ. เต นานชานส. อถสส เอตทโหส "อห มาตาปตน อปสสนตานเยว พห คนตวา ปพพชสสามต. อถสส ปตา พห นกขมนโต "อม รกเขยยาสต มาตร ปฏจฉาเปส, มาตา พห นกขมนต ปตร ปฏจฉาเปส. อถสเสกทวส ปตร พห คเต มาตา "ปตต รกขสสามต เอก ทวารพาห นสสาย เอก ปาเทห อปปเฬตวา ฉมาย นสนนา สตต กนตต. โส "อม ว เจตวา คมสสามต จนเตตวา "อมม โถก ตาว อเปห, สรรวล ช กรสสามต วตวา ตาย ปาเท สมม ชเต, นกขมตวา เวเคน วหาร คนตวา ภกข อปสงกมตวา "ปพพาเชถ ม ภนเตต ยาจตวา เตส สนตเก ปพพช. อถสส ปตา อาคนตวา มาตร ปจฉ "กห เม ปตโตต. "สาม อทาน อมสม ปเทเส

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 139

อโหสต. โส "กห น โข เม ปตโตต โอโลเกนโต ต อทสวา "วหาร คโต ภวสสตต วหาร คนตวา ปตต ปพพชต ทสวา กนทตวา โรทตวา "ตาต ก ม นาเสสต วตวา "มม ปตเต ปพพชเต อห อทาน เคเห ก กรสสามต สยป ภกขน สนตเก ปพพช. อถสส มาตา "ก น โข เม ปตโต จ ปต จ จรายนต, กจจ วหาร คนตวา ปพพชตาต เต โอโลเกนต วหาร คนตวา อโภป ปพพชเต ทสวา "อเมส ปพพชตกาเล มม เคเหน โก อตโถต สยป ภกขนปสสย คนตวา ปพพช. เต ปพพชตวาป วนา ภวต น สกโกนต, วหาเรป ภกขนปสสเยป เอกโต ว นสทตวา สลลปนตา ทวส วตนาเมนต. เตน ภกขป ภกขนโยป อพพาฬหา โหนต. อเถกทวส ภกข เนส กรย สตถ อาโรเจสส. สตถา เต ปกโกสาเปตวา "สจจ กร ตมเห เอว กโรถาต ปจฉตวา, "สจจนต วตเต, "กสมา เอว กโรถ? น ห เอส ปพพชตาน โยโคต. "ภนเต วนา ภวต น สกโกมาต. "ปพพชตกาลโต ปฏาย เอว กรณ นาม น ยตต, ปยาน ห อทสสน อปปยาน จ ทสสน ทกขเมว; ตสมา สตเตส เจว สงขาเรส จ ก จ ปย วา อปปย วา กาต น วฏฏตต วตวา อมา คาถา อภาส "อโยเค ย ชมตตาน โยคสม จ อโยชย อตถ หตวา ปยคคาห ปเหตตตานโยคน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 140

มา ปเยห สมาค ฉ อปปเยห กทาจน, ปยาน อทสสน ทกข อปปยาน จ ทสสน; ตสมา ปย น กยราถ, ปยาปาโย ห ปาปโก, คนถา เตส น วชชนต, เยส นตถ ปยาปยนต. ตตถ "อโยเคต: อย ชตพเพ อโยนโสมนสกาเร. เวสยาโคจราทเภทสส ห ฉพพธสส อโคจรสส เสวน อธ อโยนโสมนสกาโร นาม, ตสม อโยนโสมนสกาเร อตตาน ย ชนโตต อตโถ. โยคสมนต: ตพพปรเต จ โยนโสมนสกาเร อย ชนโต. อตถ หตวาต: ปพพชตกาลโต ปฏาย อธสลาทสกขาตตย อตโถ นาม, ต อตถ หตวา. ปยคคาหต: ป จกามคณสงขาต ปยเมว คณหนโต. ปเหตตตานโยคนนต: ตาย ปฏปตตยา สาสนโต จโต คหภาว ปตวา ปจฉา, เย อตตานโยค อนย ชนตา สลาทน สมปาเทตวา เทวมนสสาน สนตกา สกการ ลภนต, เตส ปเหต "อโห วตาหป เอวรโป อสสนต อจฉตต อตโถ. มา ปเยหต: ปเยห สตเตห วา สงขาเรห วา กทาจน เอกกขณป น สมาคจเฉยย, ตถา อปปเยห. กการณา? ปยาน ห วโยควเสน อทสสน อปปยาน จ อปสงกมนวเสน ทสสน ทกข. ตสมาต: ยสมา อท อภยป ทกข, ตสมา ก จ สตต วา สงขาร วา ปย นาม น กเรยย. ปยาปาโยต: ปเยห อปาโย วโยโค. ปาปโกต: ลามโก. คนถา เตส น วชชนตต: เยส ปย นตถ, เตส อภชฌา กายคนโถ ปหยต; เยส อปปย นตถ,

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 141

เตส พยาปาโท กายคนโถ ปหยต; เตส ปน ทวส ปหเนส เสสคนถาป ปหนา นาม โหนต; ตสมา ปย วา อปปย วา น กาตพพนต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณส. เต ปน ตโย ชนา "มย วนา ภวต น สกโกมาต วพภมตวา เคหเมว อคมสต. ตโยปพพชตวตถ. ๒. อ ตรกฏมพกวตถ. (๑๖๖) "ปยโต ชายเตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อ ตร กฏมพก อารพภ กเถส. โส ห อตตโน ปตเต กาลกเต ปตตโสกาภภโต อาฬาหน คนตวา โรทต. ปตตโสก สนธาเรต น สกโกต. สตถา ปจจสกาเล โลก โวโลเกนโต ตสส โสตาปตตมคคสส อปนสสย ทสวา ปณฑปาตปปฏกกนโต เอก ปจฉาสมณ คเหตวา ตสส เคหทวาร อคมาส. โส สตถ อาคตภาว สตวา "มยา สทธ ปฏสนถาร กาตกาโม ภวสสตต สตถาร เคห ปเวเสตวา เคหมชเฌ อาสน ป เปตวา สตถร นสนเน อาคนตวา วนทตวา เอกมนต นสท. อถ น สตถา "ก น โข อปาสก ทกขโตสต ปจฉตวา,

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 142

เตน ปตตวโยคทกเข อาโรจเต "อปาสก มา จนตย, อท มรณ นาม น เอกสม าเน, น จ เอกสเสว โหต; ยาวตา ปน ภวปปวตต๑ นาม อตถ, สพพสตตาน มรณ โหตเยว; เอกสงขาโรป นจโจ นาม นตถ; ตสมา `มรณธมม มต, ภชชนธมม ภนนนต โยนโส ปจจเวกขตพพ, น โสจตพพ; โปราณกปณฑตา ห ปยปตตสส มตกาเล `มรณธมม มต, ภชชนธมม ภนนนต โสก อกตวา มรณสสตเมว ภาวยสต วตวา "ภนเต เก ปณฑตา เอว อกส; กทา จ อกส; อาจกขถ เมต ยาจโต ตสสตถสส ปกาสนตถ อตต อาหรตวาh "อรโคว ตจ ชณณ หตวา คจฉต สนตนน, เอว สรเร นพโภเค เปเต กาลกเต สต, ฑยหมาโน น ชานาต าตน ปรเทวต, ตสมา เอต น โสจาม, คโต โส ตสส ยา คตต อม ป จกนปาเต อรคชาตก๒ วตถาเรตวา "เอว ปพเพ ปณฑตา ปยปตเต กาลกเต, ยถา เอตรห ตว กมมนเต วสสชเชตวา นราหาโร โรทนโต วจรส, ตถา อวจรตวา มรณสสตภาวนาวเสน โสก อกตวา อาหาร ปรภ ชส กมมนต จ อธฏหส; ตสมา `ปยปตโต เม กาลกโตต มา จนตย, อปปชชมาโน ห โสโก วา ภย วา ปยเมว นสสาย อปปชชตต วตวา อม คาถมาห ๑. ส. ม. ย. ภวปปตต. ๒. ข. ชา. ป จ. ๒๗/๑๖๗. ตทฏกถา. ๔/๔๓๐.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 143

"ปยโต ชายเต โสโก, ปยโต ชายเต ภย, ปยโต วปปมตตสส นตถ โสโก, กโต ภยนต. ตตถ "ปยโตต: วฏฏมลโก ห โสโก วา ภย วา อปปชชมาน ปยเมว สตต วา สงขาร วา นสสาย อปปชชต, ตโต ปน วปปมตตสส อภยเปต นตถต อตโถ. เทสนาวสาเน กฏมพโก โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตาน สาตถกา เทสนา อโหสต. อ ตรกฏมพกวตถ. ๓. วสาขาอปาสกาวตถ. (๑๖๗) "เปมโต ชายเตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต วสาข อปาสก อารพภ กเถส. สา กร ปตตสส ธตร สทตต นาม กมารก อตตโน าเน เปตวา เคเห ภกขสงฆสส เวยยาวจจ กาเรส. สา อปเรน สมเยน กาลมกาส. สา ตสสา สรรนกเขป กาเรตวา โสก สนธาเรต อสกโกนต ทกขน ทมมนา๑ สตถ สนตก คนตวา วนทตวา เอกมนต นสท. อถ น สตถา "ก น โข ตว วสาเข ทกขน ทมมนา อสสมขา โรทมานา นสนนาสต ๑. อโต ปร สหลโปตถเก `อสสมขา รทมานาต ทสสต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 144

อาห. สา ตมตถ อาโรเจตวา "ปยา เม ภนเต สา กมารกา วตตสมปนนา, อทาน ตถารป น ปสสามต อาห. "กตตกา ปน วสาเข สาวตถย มนสสาต. "ภนเต ตมเหหเยว เม กถต `สาวตถย สตต ชนโกฏโยต. "สเจ ปนาย เอตตโก ชโน ตว นตตาย๑ สทโส ภเวยย, อจเฉยยาส นนต. "อาม ภนเตต. "กต ปน ชนา สาวตถย เทวสก กาล กโรนตต. "พห ภนเตต. "นน เอว สนเต ตว โสจนกาโล น ภเวยย, รตตนทว โรทนตเยว วจเรยยาสต. "โหต ภนเต, าต มยาต. อถ น สตถา "เตนห มา โสจ, โสโก วา ภย วา เปมโต ชายตต วตวา อม คาถมาห "เปมโต ชายเต โสโก, เปมโต ชายเต ภย; เปมโต วปปมตตสส นตถ โสโก, กโต ภยนต. ตตถ "เปมโตต: ปตตธตาทส กต เปมเมว นสสายาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. วสาขาอปาสกาวตถ. ๑. ส. ย. ทตตาย.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 145

๔. ลจฉววตถ. (๑๖๘) "รตยา ชายเตต อม ธมมเทสน สตถา เวสาล นสสาย กฏาคารสาลาย วหรนโต ลจฉว อารพภ กเถส. เต กร เอกสม ฉณทวเส อ ม อสทเสห อลงกาเรห อลงกตา อยยานคมนตถาย นครา นกขมส. สตถา ปณฑาย ปวสนโต เต ทสวา ภกข อามนเตส "ปสสถ ภกขเว ลจฉวโน, เยห เทวา ตาวตสา น ทฏปพพา, เต อเม โอโลเกนตต วตวา นคร ปาวส. เตป อยยาน คจฉนตา เอก นครโสภน อตถ อาทาย คนตวา ต นสสาย อสสาภภตา อ ม ปหรตวา โลหต นท วย ปวตตยส. อถ เน ม เจห อาทาย อกขปตวา อาคมส. สตถาป กตภตตกจโจ นครา นกขม. ภกข ลจฉวโน ตถา นยมาเน ทสวา สตถาร อาหส "ภนเต ลจฉวราชาโน ปาโตว อลงกตปปฏยตตา เทวา วย นครา นกขมตวา อทาน เอก อตถ นสสาย อม พยสน ปตตาต. สตถา "ภกขเว โสโก วา ภย วา อปปชชมาน รต นสสาย อปปชชตเยวาต วตวา อม คาถมาห "รตยา ชายเต โสโก, รตยา ชายเต ภย; รตยา วปปมตตสส นตถ โสโก, กโต ภยนต. ตตถ "รตยาต: ป จกามคณรตโต, ต นสสายาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ลจฉววตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 146

๕. อนตถคนธกมารวตถ. (๑๖๙) "กามโต ชายเตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อนตถคนธกมาร อารพภ กเถส. โส กร พรหมโลกา จตสตโต สาวตถย มหาโภคกเล นพพตโต ชาตทวสโต ปฏาย อตถสมป อปคนต น อจฉต, อตถยา คยหมาโน โรทต, วตถจมพตเกน๑ น คเหตวา ถ ปาเยต. โส วยปปตโต มาตาปตห "ตาต อาวาหนเต กรสสามาต วตเต, "น เม อตถยา อตโถต ปฏกขปตวา ปนปปน ยาจยมาโน ป จสเต สวณณกาเร ปกโกสาเปตวา รตตสวณณสส นกขสหสส ทาเปตวา อตวย ปาสาทก ฆนโกฏฏม อตถรป กาเรตวา, ปน มาตาปตห "ตาต ตย อาวาห อกโรนเต กลวโส นปปตฏหสสต, กมารกนเต อาเนสสามาต วตเต, "เตนห สเจ เม เอวรป กมารก อาเนสสถ, กรสสาม โว วจนนต ต สวณณรปก ทสเสส. อถสส มาตาปตโร อภ าเต พราหมเณ ปกโกสาเปตวา "อมหาก ปตโต มหาป โ, อวสส อมนา สทธ กตป า กมารกา ภวสสต; คจฉถ, อม สวณณรปก คเหตวา เอวรป กมารก อาหรถาต ปหณส. เต "สาธต จารก จรนตา มททรฏเ สาคลนคร คตา. ตสม จ นคเร เอกา โสฬสวสสทเทสกา อภรปา กมารกา อโหส. ต มาตาปตโร สตตภมกสส ปาสาทสส อปรมตเล ๑. ส. ม. ย. วตถจมพฏเกน.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 147

วาเสสส. เตป โข พราหมณา "สเจ อธ เอวรปา กมารกา ภวสสต, อม ทสวา `อย อสกกลสส ธตา วย อภรปาต วกขนตต ต สวณณรปก ตตถมคเค เปตวา เอกมนต นสทส. อถสสา กมารกาย ธาต ต กมารก นหาเปตวา สยป นหายตกามา หตวา ตตถ๑ อาคตา ต รปก ทสวา "ธตา เมต ส าย "อโห ทพพนตาส, อทาเนวาห ต นหาเปตวา นกขนตา, ตว มยา ปเรตร อธาคตาสต หตเถน ปหรตวา ถทธภาว เจว นพพการ จ ตวา "อย มม ธตาต ส อกาส, กนนาเมตนต อาห. อถ น เต พราหมณา "เอวรปา เต อมม ธตาต ปจฉส. "อย มม ธต สนตเก ก อคฆตต. "เตนห เต ธตร อมหาก ทสเสหต. สา เตห สทธ เคห คนตวา สามกาน อาโรเจส. เต พราหมเณห สทธ กตปปฏสมโมทนา ธตร โอตาเรตวา เหฏาปาสาเท สวณณรปกสส สนตเก เปสส. สวณณรปก นปปภ อโหส. พราหมณา ต เตส ทตวา กมารก ปฏจฉาเปตวา คนตวา อนตถคนธกมารสส มาตาปตน อาโรจยส. เต ตฏมานสา "คจฉถ, ต สฆ อาเนถาต มหนเตน สกกาเรน ปหณส. กมาโรป ต ปวตต สตวา "กา จนรปกโตป กร อภรปตรา ทารกา อตถต สวนวเสน สเนห อปปาเทตวา "สฆ อาเนถาต อาห. สาป โข ยาน อาโรเปตวา อานยมานา อตสขมาลตาย ยานานฆาเตน สมปปาทตวาตโรคา อนตรามคเคเยว ๑. ส. ย. ตตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 148

กาลมกาส. กมาโรป "อาคตาต นรนตร ปจฉต. ตสส อตสเนเหน ปจฉนตสส สหสาว อนาโรเจตวา กตปาห วกเขป กตวา ตมตถ อาโรจยส. โส "ตถารปาย นาม อตถยา สทธ สมาคม นาลตถนต อปปนนโทมนสโส ปพพเตน วย โสกทกเขน อชโฌตถโฏ อโหส. สตถา ตสส อปนสสย ทสวา ปณฑาย จรนโต ต เคหทวาร อคมาส. อถสส มาตาปตโร สตถาร อนโตเคห ปเวเสตวา สกกจจ ปรวสส. สตถา ภตตกจจาวสาเน "กห อนตถคนธกมาโรต ปจฉ. "เอส ภนเต อาหารปจเฉท กตวา อนโตคพเภ นปนโนต. "ปกโกสถ นนต. โส อาคนตวา สตถาร วนทตวา เอกมนต นสทตวา, สตถารา "ก น โข เต กมาร พลวโสโก อปปนโนต วตเต, "อาม ภนเต, `เอวรปา นาม อตถ อนตรามคเค กาลกตาต สตวา พลวโสโก เม อปปนโน, ภตตป เม นจฉาเทตต อาห. อถ น สตถา อาห "ชานาส ปน ตว กมาร `กนเต นสสาย โสโก อปปนโนต. "น ชานาม ภนเตต. "กาม นสสาย เต กมาร พลวโสโก อปปนโน, โสโก วา ห ภย วา กาม นสสาย อปปชชตต วตวา อม คาถมาห "กามโต ชายเต โสโก, กามโต ชายเต ภย; กามโต วปปมตตสส นตถ โสโก, กโต ภยนต. ตตถ "กามโตต: วตถกามกกเลสกามโต, ทพพธเปต กาม นสสาย ชายตต อตโถ. เทสนาวสาเน อนตถคนธกมาโร โสตาปตตผเล ปตฏหต. อนตถคนธกมารวตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 149

๖. อ ตรพราหมณวตถ. (๑๗๐) "ตณหาย ชายเตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อ ตร พราหมณ อารพภ กเถส. โส กร มจฉาทฏ โก เอกทวส นทตร คนตวา เขตต โสเธต. สตถา ตสส อปนสสยสมปตต ทสวา ตสส สนตก อคมาส. โส สตถาร ทสวาป สามจกมม อกตวาว ตณห อโหส. อถ น สตถา ปเรตร อาลปตวา "พราหมณ ก กโรสต อาห. "เขตต โภ โคตม โสเธมต. สตถา เอตตกเมว วตวา คโต, ปนทวเสป ตสส เขตต กสต อาคตสส สนตก คนตวา "พราหมณ ก กโรสต ปจฉตวา "เขตต กสาม โภ โคตมาต สตวา ปกกาม, ปนทวสาทสป ตเถว คนตวา ปจฉตวา "โภ โคตม เขตต วปาม นทเธม รกขามต สตวา ปกกาม. อถ น เอกทวส พราหมโณ อาห "โภ โคตม ตว เขตต โสธนทวสโต ปฏาย อาคโต, สเจ เม สสส สมปชชสสต, ตยหป สวภาค กรสสาม, ตยห อทตวา สย น ขาทสสาม; อโตทาน ปฏาย ตว มม สหาโยต. อถสส อปเรน สมเยน สสส สมปชช. ตสส "สมปนน เม สสส, เสวทาน ลายาเปสสามต ลายนตถ กตสพพกจจสส รตต มหาเมโฆ วสสตวา สพพ สสส หร. เขตต ตจเฉตวา ปตสทส อโหส. สตถา ปน ปมทวสเยว "ต สสส น สมปชชสสตต อ าส.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 150

พราหมโณ ปาโตว "เขตต โอโลเกสสามต คโต ตจฉ เขตต ทสวา อปปนนพลวโสโก จนเตส "สมโณ โคตโม มม เขตต โสธนกาลโต ปฏาย อาคโต, อหป ต `อมสม สสเส นปผนเน ตยหป สวภาค กรสสาม, ตยห อทตวา สย น ขาทสสาม, อโตทาน ตว มม สหาโยต อวจ, โสป เม มโนรโถ มตถก น ปาปณต. โส อาหารปจเฉท กตวา ม จเก นปชช. อถสส สตถา เคหทวาร อคมาส. โส สตถ อาคมน สตวา "สหาย เม อาเนตวา อธ นสทาเปถาต อาห. ปรชโน ตถา อกาส. สตถา นสทตวา "กห พราหมโณต ปจฉตวา, "คพเภ นปนโนต วตเต, "ปกโกสถ นนต ปกโกสาเปตวา, อาคนตวา เอกมนต นสนน อาห "ก พราหมณาต. "โภ โคตม ตมเห มม เขตต โสธนทวสโต ปฏาย อาคตา, อหป `สสเส นปผนเน ตมหากป สวภาค กรสสามต อวจ, โส เม มโนรโถ น นปผนโน, เตน เม โสโก อปปนโน, ภตตป เม นจฉาเทตต. อถ น สตถา "ชานาส ปน พราหมณ `กนเต นสสาย โสโก อปปนโนต ปจฉตวา, "น ชานาม โภ โคตม, ตว ปน ชานาสต วตเต, "อาม พราหมณ, อปปชชมาโน ห โสโก วา ภย วา ตณห นสสาย อปปชชตต วตวา อม คาถมาห "ตณหาย ชายเต โสโก, ตณหาย ชายเต ภย; ตณหาย วปปมตตสส นตถ โสโก, กโต ภยนต.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 151

ตตถ "ตณหายาต: ฉทวารกตณหาย, เอต ตณห นสสาย อปปชชตต อตโถ. เทสนาวสาเน พราหมโณ โสตาปตตผเล ปตฏหต. อ ตรพราหมณวตถ. ๗. ป จสตทารกวตถ. (๑๗๑) "สลทสสนสมปนนนต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต อนตรามคเค ป จสเต ทารเก อารพภ กเถส. เอกทวส ห สตถา อสตมหาเถเรห สทธ ป จสตภกข- ปรวาโร ราชคห ปณฑาย ปวสนโต เอกสม ฉณทวเส ป จสเต ทารเก ปวปจฉโย อกขปาเปตวา๑ นครา นกขมม อยยาน คจฉนเต อททส. เตป สตถาร วนทตวา ปกกมส. เอก ภกขขป "ปว คณหถาต น วทส. สตถา เตส คตกาเล ภกข อาห "ขาทสสถ ภกขเว ปเวต. "กห ภนเต ปวาต. "ก น ปสสถ ทารเก ปวปจฉโย อกขปาเปตวา๒ อตกกนเตต. "ภนเต เอวรปา นาม ทารกา กสสจ ปว น เทนตต. "ภกขเว ก จาป เอเต ม วา ตมเห วา ปเวห น นมนตยส, ปวสามโก ปน ภกข ปจฉโต อาคจฉต, ปเว ขาทตวาว คนต วฏฏตต. พทธาน ห เอกปคคเลป อสสา วา ปโทโส วา นตถ; ตสมา อม ๑-๒. "อกขปตวาต ปเทน ภวตพพ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 152

วตวา ภกขสงฆ อาทาย เอกสม รกขมเล ฉายาย นสท. ทารกา มหากสสปตเถร ปจฉโต อาคจฉนต ทสวา อปปนนสเนหา ปตเวเคน ปรปณณสรรา หตวา ปจฉโย โอตาเรตวา เถร ป จปปตฏ เตน วนทตวา ปเว ปจฉห สทธเยว อกขปตวา "คณหถ ภนเตต เถร วทส. อถ เน เถโร อาห "เอส สตถา ภกขสงฆ คเหตวา รกขมเล นสนโน, ตมเห เทยยธมม อาทาย คนตวา ภกขสงฆสส สวภาค กโรถาต. เต "สาธ ภนเตต นวตตตวา เถเรน สทธเยว คนตวา ปเว ทตวา โอโลกยมานา เอกมนเต ตวา ปรโภคาวสาเน อทก อทส. ภกข อชฌายส "ทารเกห มโขโลกเนน ภกขา ทนนา, สมมาสมพทธ วา มหาเถเร วา ปเวห อปจฉตวา มหากสสปตเถร ทสวา ปเว ปจฉห สทธเยว อาทาย อาคมสต. สตถา เตส กถ สตวา "ภกขเว มม ปตเตน มหากสสเปน สทโส ภกข เทวมนสสาน ปโย โหต, ตสส จตปปจจยปช กโรนตเยวาต วตวา อม คาถมาห "สลทสสนสมปนน ธมมฏ สจจวาทน อตตโน กมมกพพาน ต ชโน กรเต ปยนต. ตตถ สลทสสนสมปนนนต: จตปปารสทธสเลน เจว มคคผลสมปยตเตน จ สมมาทสสเนน สมปนน. ธมมฏนต: นววเธ โลกตตรธมเม ต, สจฉกตโลกตตรธมมนต อตโถ. สจจวาทนนต: จตนน สจจาน โสฬสหากาเรห สจฉกตตตา สจจ าเณน สจจวาทน. อตตโน กมมกพพานนต: อตตโน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 153

กมม นาม ตสโส สกขา, ตา ปรยมานนต อตโถ. ต ชโนต: ต ปคคล โลกยมหาชโน ปย กโรต ทฏ กาโม วนทตกาโม จตปปจจเยน ปเชตกาโม โหตเยวาต อตโถ. เทสนาวสาเน สพเพป เต ทารกา โสตาปตตผเล ปตฏหสต. ป จสตทารกวตถ. ๘. อนาคามตเถรวตถ. (๑๗๒) "ฉนทชาโตต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต เอก อนาคามตเถร อารพภ กเถส. เอกทวส ห ต เถร สทธวหารกา ปจฉส "อตถ ปน โว ภนเต วเสสาธคโมต. เถโร "อนาคามผล นาม คหฏาป ปาปณนต, อรหตต ปตตกาเลเยว เตห สทธ กเถสสามต หรายมาโน ก จ อกเถตวาว กาลกโต สทธาวาสเทวโลเก นพพตต. อถสส สทธวหารกา โรทตวา ปรเทวตวา สตถ สนตก คนตวา สตถาร วนทตวา โรทนตาว เอกมนต นสทส. อถ เน สตถา "ก ภกขเว โรทถาต อาห. "อปชฌาโย โน ภนเต กาลกโตต. "โหต ภกขเว, มา จนตยตถ, ธวธมโม นาเมโสต. "อาม ภนเต, มยป ชานาม; อปจ มย อปชฌาย วเสสาธคม อปจฉมหา, โส ก จ อกเถตวาว กาลกโต,

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 154

เตนมห ทกขตาต. สตถา "ภกขเว มา จนตยตถ, อปชฌาเยน โว อนาคามผล ปตต, โส `คหเปต ปาปณนต, อรหตต ปตวาว เนส กเถสสามต หรายนโต ตมหาก ก จ อกเถตวาว กาล กตวา สทธาวาเสส นพพตโต; อสสาสถ ภกขเว, อปชฌาโย โว กาเมส อปปฏพทธจตต ปตโต อทธโสโตต วตวา อม คาถมาห "ฉนทชาโต อนกขาเต มนสา จ ผโฏ สยา กาเมส อปปฏพทธจตโต `อทธโสโตต วจจตต. ตตถ "ฉนทชาโตต: กตตกมยตาฉนทวเสน ชาตฉนโท อสสาหปปตโต. อนกขาเตต: นพพาเน. ต ห "อสเกน กต วา นลาทส เอวรป วาต อวตตพพตาย อนกขาต นาม. มนสา จ ผโฏ สยาต: เหฏ เมห ตห มคคผลจตเตห ผโฏ๑ ปรโต ภเวยย. อปปฏพทธจตโตต: อนาคามมคควเสน กาเมส จ อปปฏพทธจตโต. อทธโสโตต: เอวรโป ภกข อวเหส นพพตตตวา ตโต ปฏาย ปฏสนธวเสน อกนฏ คจฉนโต `อทธโสโตต วจจต, ตาทโส โว อปชฌาโยต อตโถ. เทสนาวสาเน เต ภกข อรหตตผเล ปตฏหส. มหาชนสสาป สาตถกา เทสนา อโหสต. อนาคามตเถร วตถ. ๑. ส. ผฏโ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 155

๙. นนทยวตถ. (๑๗๓) "จรปปวาสนต อม ธมมเทสน สตถา อสปตเน วหรนโต นนทย อารพภ กเถส. พาราณสย กร สทธาสมปนนสส กลสส นนทโย นาม ปตโต อโหส. โส มาตาปตน อนรโป สทธาสมปนโน สงฆปฏาโก ว อโหส. อถสส มาตาปตโร วยปปตตกาเล สมมขเคหโต มาตลธตร เรวต นาม อาเนตกามา อเหสส. สา ปน อสสทธา อทานสลา, นนทโย ต น อจฉ. อถสส มาตา เรวต อาห "อมม ตว อมสม เคเห ภกขสงฆสส นสชชนฏาน อปลมปตวา อาสนาน ป าเปห, อาธารเก เปห, ภกขน อาคตกาเล ปตเต คเหตวา นสทาเปตวา ธมมกรเกน๑ ปานย ปรสสาเวตวา ภตตกาเล ปตเต โธว; เอว เม ปตตสส อาราธกา ภวสสตต. สา ตถา อกาส. อถ น "โอวาทกขมา ชาตาต ปตตสส อาโรเจตวา, เตน "สาธต สมปฏจฉเต, ทวส เปตวา อาวาห กรส. อถ น นนทโย อาห "สเจ ภกขสงฆ จ มาตาปตโร จ เม อปฏหสสส, เอว อมสม เคเห วตถ ลภสสส, อปปมตตา โหหต. สา "สาธต ปฏสสณตวา กตปาห สทธา วย หตวา อปฏหนต เทว ปตเต วชาย. นนทยสสป มาตาปตโร กาลมกส. เคเห สพพสสรย ตสสาเยว อโหส. นนทโยป มาตาปตน ๑. ธมกรเกนาตป ปาโ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 156

กาลกรยโต ปฏาย มหาทานปต หตวา ภกขสงฆสส ทาน ปฏเปส, กปณทธกาทนป เคหทวาเร ปากวตต ปฏเปส. โส อปรภาเค สตถ ธมมเทสน สตวา อาวาสทาเน อานสส สลลกเขตวา อสปตเน มหาวหาเร จตห คพเภห ปฏมณฑต จตสสาล กาเรตวา ม จปาทน อตถราเปตวา ต อาวาส นยยาเทนโต พทธปปมขสส ภกขสงฆสส ทาน ทตวา ตถาคตสส ทกขโณทก อทาส. สตถ ทกขโณทกปปตฏาเนน สทธเยว ตาวตสเทวโลเก สพพทสาส ทวาทสโยชนโก อทธ โยชนสตพเพโธ สตตรตนมโย นารคณสมปนโน ทพพปปาสาโท อคคจฉ. อเถกทวส มหาโมคคลลานตเถโร เทวจารก คนตวา ตสส ปาสาทสส อวทเร โต อตตโน สนตก อาคเต เทวปตเต ปจฉ "กสเสโส อจฉราคณปรปณโณ ทพพปปาสาโท นพพตโตต. อถสส เต เทวปตตา วมานสามก อาจกขนตา อาหส "ภนเต เยน นนทเยน นาม คหปตปตเตน อสปตเน สตถ วหาโร กาเรตวา ทนโน, ตสสตถาย เอต วมาน นพพตตนต. อจฉราสงโฆป น ทสวา ปาสาทโต โอตรตวา อาห "ภนเต มย `นนทยสส ปรจารกา ภวสสามาต อธ นพพตตา, ต ปน อปสสนตา อตวย อกกณ ตมห; มตตกปาต ภนทตวา สวณณปาต คหณสทส ห มนสสสมปตต หตวา ทพพสมปตต คหณ, อธาคมนตถาย น วเทยยาถาต. เถโร ตโต อาคนตวา สตถาร อปสงกมตวา ปจฉ "นพพตตต น โข ภนเต มนสสโลเก ตาน เว

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 157

กตกลยาณาน ทพพสมปตตต. "โมคคลลาน นน เต เทวโลเก นนทยสส นพพตตา ทพพสมปตต สาม ทฏา, กสมา ม ปจฉสต. "เอว ภนเต นพพตตตต. อถ น สตถา "โมคคลลาน ก นาเมต กเถส; ยถา ห จรปปวตถ ปตต วา ภาตร วา ปวาสโต อาคจฉนต คามทวาเร โต โกจเทว ทสวา เวเคน เคห อาคนตวา `อสโก นาม อาคโตต อาโรเจยย, อถสส าตกา หฏปปหฏา เวเคน นกขมตวา `อาคโตส ตาต, อาคโตส ตาตาต ต อภนนเทยยย; เอวเมว อธ กตกลยาณ อตถ วา ปรส วา อม โลก หตวา ปรโลก คต ทสวธ ทพพปณณาการ อาทาย `อห ปรโต, อห ปรโตต ปจจคคนตวา เทวตา อภนนทนตต วตวา อมา คาถา อภาส "จรปปวาส ปรส ทรโต โสตถมาคต าต มตตา สหชชา จ อภนนทนต อาคต, ตเถว กตป ป อสมา โลกา ปร คต ป าน ปฏคคณหนต; ปย าตว อาคตนต. ตตถ "จรปปวาสนต: จรปปวตถ. ทรโต โสตถมาคตนต: วณชช วา ราชโปรส วา กตวา ลทธลาภ นปผนนสมปตต อนปททเวน ทรฏานโต อาคต. าต มตตา สหชชา จาต: กลสมพนธวเสน าต จ สนทฏาทภาเวน มตตา จ สหทยภาเวน สหชชา จ. อภนนทนต อาคตนต: น ทสวา "สวาคตนต วจนมตเตน วา อ ชลกรณมตเตน วา, เคห สมปตต ปน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 158

นานปปการปณณาการาภหรณวเสน อภนนทนต. ตเถวาต: เตเนว การเณน กตป ป ปคคล อมมหา โลกา ปรโลก คต "ทพพ อายย, วณณ สข ยส อธปเตยย; ทพพ รป สทท คนธ รส โผฏพพนต อม ทสวธ ปณณาการ อาทาย มาตาปตฏาเน ตาน ป าน อภนนทนตาน ปฏคคณหนต. ปย าตวาต: อธ โลเก ปย าตก อาคต เสสาตกา วยาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. นนทยวตถ. ปยวคควณณนานฏ ตา. โสฬสโม วคโค.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 159

๑๗. โกธวคควณณนา ๑. โรหณขตตยก าวตถ. (๑๗๔) "โกธ ชเหต อม ธมมเทสน สตถา นโครธาราเม วหรนโต โรหณ ขตตยก อารพภ กเถส. เอกสม กร สมเย อายสมา อนรทโธ ป จสเตห ภกขห สทธ กปลวตถ อคมาส. อถสส าตกา "เถโร อาคโตต สตวา เถรสส สนตก อคมส เปตวา โรหณ นาม เถรสส ภคน. เถโร าตเก ปจฉ "กห โรหณต. "เคเห ภนเตต. "กสมา นาคตาต. "สรเร เม ฉวโรโค อปปนโนต ลชชาย นาคตา ภนเตต. เถโร "ปกโกสถ นนต ปกโกสาเปตวา ปฏก จก ปฏม จตวา อาคต เอวมาห "โรหณ กสมา นาคตาสต. "สรเร เม ภนเต ฉวโรโค อปปนโน; ตสมา ลชชาย นาคตมหต. "ก ปน เต ป กาตต. น วฏฏตต. "ก กโรม ภนเตต. "อาสนสาล กาเรหต. "ก คเหตวาต. "กนเต ปสาธนภณฑก นตถต. "อตถ ภนเตต. "กมลนต. "ทสสหสสมล ภวสสตต. "เตนห ต วสสชเชตวา อาสนสาล กาเรหต. "โก เม ภนเต กาเรสสตต. เถโร สมเป เต าตเก โอโลเกตวา "ตมหาก ภาโร โหตต อาห. "ตมเห ปน ภนเต ก กรสสถาต. "อหป

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 160

อเธว ภวสสาม, เตนห เอตสสา ทพพสมภาเร อาหรถาต. เต "สาธ ภนเตต อาหรส. เถโร อาสนสาล สวทหนโต โรหณ อาห "ทวภมก อาสนสาล กาเรตวา อปร ปทราน ทนนกาลโต ปฏาย เหฏา นพทธ สมมชชตวา อาสนาน ป าเปห, นพทธ ปานยฆเฏ อปฏาเปหต. สา "สาธ ภนเตต ปสาธนภณฑก วสสชเชตวา ทวภมก อาสนสาล กาเรตวา อปร ปทราน ทนนกาลโต ปฏาย เหฏา นพทธ สมมชชนาทน อกาส. นพทธ ภกข นสทนต. อถสสา อาสนสาล สมมชชนตยาว ฉวโรโค มลาย. สา อาสนสาลาย นฏ ตาย พทธปปมข ภกขสงฆ นมนเตตวา อาสนสาล ปเรตวา นสนนสส พทธปปมขสส ภกขสงฆสส ปณต ขาทนย โภชนย อทาส. สตถา กตภตตกจโจ "กสเสต ทานนต ปจฉ. "ภคนยา เม ภนเต โรหณยาต. "สา ปน กหนต. "เคเห ภนเตต. "ปกโกสถ นนต. สา อาคนต น อจฉ. อถ น สตถา อนจฉมานป ปกโกสาเปสเยว, อาคนตวา จ ปน วนทตวา นสนน อาห "โรหณ กสมา นาคมต. "สรเร เม ภนเต ฉวโรโค อตถ, เตน ลชชมานา นาคตมหต. "ชานาส ปน `ก เต นสสาย เอส อปปนโนต. "น ชานาม ภนเตต. "ตว โกธ นสสาย อปปนโน เอโสต. "ก ปน เม ภนเต กตนต. [เตนห สณาหต.] อถสสา สตถา อตต อาหร: อตเต พาราณสร โ อคคมเหส เอกสสา ร โ นาฏกตถยา อาฆาต พนธตวา "ทกขมสสา อปปาเทสสามต จนเตตวา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 161

มหากจฉผลาน อาหราเปตวา ต นาฏกตถ อตตโน สนตก ปกโกสาเปตวา, ยถา สา น ชานาต, เอวมสสา สยเน จ ปารปเน จ ปจจตถรณาทน จ อนตเรส กจฉจณณาน ปาเปส, เกฬ กรมานา วย อสสา สรเรป โอกร. ตขณ เว ตสสา สรร อปปกกปปกก คณฑาคณฑชาต อโหส. สา กณฑวนต คนตวา สยเน นปชช. ตตราปสสา กจฉจณเณห ขาทยมานาย ขรตรา เวทนา อปปชช. ตทา อคคมเหส โรหณ อโหส. สตถา อม อตต อาหรตวา "โรหณ ตทา ตยา เจต กมม กต, อปปมตตโกป ห โกโธ วา อสสา วา กาต น ยตตรปาเยวาต วตวา อม คาถมาห "โกธ ชเห, วปปชเหยย มาน, สโยชน สพพมตกกเมยย, ต นามรปสมมสชชมาน, อก จน นานตปนต ทกขาต. ตตถ "โกธนต: สพพาการป โกธ นววธป มาน ชเหยย. สโยชนนต: กามราคสโยชนาทก ทสวธป สพพ สโยชน อตกกเมยย. อสชชมานนต: อลคคมาน. โย ห "มม รป, มม เวทนาตอาทนา นเยน นามรป คณหาต, ตสม จ ภชชมาเน โสจต วห ต; อย นามรปสม สชชต นาม; เอว อคคณหนโต ปน น สชชต นาม; ต ปคคล เอว อสชชมาน ราคาทน อภาเวน อก จน ทกขา นาม นานปตนตต อตโถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 162

เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณส. โรหณป โสตาปตตผเล ปตฏห. ตขณเยวสสา สรร สวณณวณณ อโหส. สา ตโต จตา ตาวตสภวเน จตนน เทวปตตาน สมนตเร นพพตตตวา ปาสาทกา รปโสภคคปปตตา อโหส. จตตาโรป เทวปตตา ต ทสวา อปปนนสเนหา หตวา "มม สมาย อนโต นพพตตา, มม สมาย อนโต นพพตตาต ววทนตา สกกสส เทวร โ สนตก คนตวา "เทว อม โน นสสาย อฏโฏ อปปนโน, ต วนจฉนถาต๑ อาหส. สกโกป ต โอโลเกตวาว อปปนนสเนโห หตวา เอวมาห "อมาย โว ทฏกาลโต ปฏาย กถ จตตาน อปปนนานต; อเถโก อาห "มม ตาว อปปนน จตต สงคามเภร วย สนนสทต นาสกขต. ทตโย "มม จตต ปพพตนท วย สฆ ปวตตตเยวาต. ตตโย "มม อมสสา ทฏกาลโต ปฏาย กกกฏกสส วย อกขน นกขมสต. จตตโถ "มม จตต เจตเย อสสาปตทธโช วย นจจล าต นาสกขต. อถ เน สกโก อาห "ตาตา ตมหาก ตาว จตตาน ปสยหรปาน;๒ อห ปน อม ลภนโต ชวสสาม, อลภนตสส เม มรณ ภวสสตต. เทวปตตา "มหาราช ตมหาก มรเณน อตโถ นตถต ต สกกสส วสสชเชตวา ปกกมส. สา สกกสส ปยา อโหส มนาปา. "อสกกฬ นาม คจฉามาต วตเต, สกโก ตสสา วจน ปฏกขปต นาสกขเยวาต. โรหณขตตยก าวตถ. ๑. ส. ย. ปจฉนทถาต. ม. วนจฉถาต. ๒. ส. ย. ฑยหมานาน.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 163

๒. อ ตรภกขวตถ. (๑๗๕) "โย เว อปปตต โกธนต อม ธมมเทสน สตถา อคคาฬเว เจตเย วหรนโต อ ตร ภกข อารพภ กเถส. สตถารา ห ภกขสงฆสส เสนาสเน อน าเต ราชคหเสฏ อาทห เสนาสเนส การยมาเนส เอโก อาฬวโก ภกข อตตโน เสนาสน กโรนโต เอก มนาป รกข ทสวา ฉนทต อารภ. ตตถ ปน นพพตตา เอกา ตรณปตตา เทวตา ปตต องเกนาทาย ตา ยาจ "มา เม สาม วมาน ฉนท, น สกขสสาม ปตตก อาทาย อนาวาสา วจรตนต. โส "อห อ ตถ อทส รกข น ลภสสามต ตสสา วจน อนาทย. สา "อม ตาว ทารก โอโลเกตวา โอรมสสตต ปตต รกขสาขาย เปส. โสป ภกข อกขตตผรส สนธาเรต อสกโกนโต ทารกสส พาห ฉนท. เทวตา อปปนนพลวโกธา "ปหรตวา น มาเรสสามต อโภ หตเถ อกขปตวา เอวนตาว จนเตส "อย ภกข สลวา, สจาห อม มาเรสสาม, นรยคามน ภวสสาม: เสสเทวตาป อตตโน รกข ฉนทนเต ภกข ทสวา `อสกเทวตาย เอวนนาม มารโต ภกขต มป ปมาณ กตวา ภกข มาเรสสนตต; อย จ สสสามโก [ภกข], สามกสเสว น กเถสสามต อกขตเต หตเถ อปเนตวา โรทมานา สตถ สนตก คนตวา วนทตวา เอกมนต อฏาส. อถ น สตถา "ก เทวเตต อาห. สา "ภนเต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 164

ตมหากเมว สาวเกน อท นาม กต, อหป ต มาเรตกามา หตวา อท นาม จนเตตวา อมาเรตวาว อธาคตาต สพพนต ปวตต วตถารโต อาโรเจส. สตถา ต สตวา "สาธ สาธ เทวเต, สาธ เต กต เอว อปปนน โกธ ภนต รถ วย นคคยหมานายาต วตวา อม คาถมาห "โย เว อปปตต โกธ รถ ภนตว ธารเย, ตมห สารถ พรม, รสมคคาโห อตโร ชโนต. ตตถ "อปปตตนต: อปปนน. รถ ภนต วาต: ยถา นาม เฉโก สารถ อตเวเคน ธาวนต รถ นคคณหตวา ยถจฉก เปส; เอว โย ปคคโล อปปนน โกธ ธารเย นคคณหต สกโกต. ตมหนต: ต อห สารถ พรม. อตโร ชโนต: อตโร ปน ราชอปราชาทน รถสารถ ชโน รสมคคาโห นาม โหต น อตตมสารถต. เทสนาวสาเน เทวตา โสตาปตตผเล ปตฏห, สมปตตปรสายป สาตถกา เทสนา อโหสต. เทวตา ปน โสตาปนนา หตวาป โรทมานา อฏาส. อถ น สตถา "ก เทวเตต ปจฉตวา, "ภนเต วมาน เม นฏ, อทาน ก กรสสามต วตเต "อล เทวเต, มา จนตย, อหนเต วมาน ทสสามต เชตวเน คนธกฏสมเป ปรมทวเส จตเทวต เอก รกข อปทสนโต "อสกสม โอกาเส อสโก รกโข ววตโต, ตตถ อปคจฉาต อาห. สา ตตถ อปค ฉ. ตโต ปฏาย

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 165

"พทธทตตย อมสสา วมานนต มเหสกขา เทวตาป อาคนตวา ต จาเลต นาสกขส: สตถา ต อตถปปตต กตวา ภกขน ภตคามสกขาปท ป เปสต. อ ตรภกขวตถ. ๓. อตตราอปาสกาวตถ. (๑๗๖) "อกโกเธน ชเน โกธนต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต อตตราย เคเห กตภตตกจโจ อตตร อปาสก อารพภ กเถส. ตตราย อนปพพกถา: ราชคเห กร สมนเสฏ นสสาย ปณโณ นาม ทลทโท ภต กตวา ชวต. "ตสส ภรยา จ อตตรา นาม จ ธตาต เทวเยว เคเห มานสกา. อเถกทวส "สตตาห นกขตต กฬตพพนต ราชคเห โฆสน กรส. ต สตวา สมนเสฏ ปาโตว อาคต ปณณ อามนเตตวา "ตาต อมหาก ปรชโน นกขตต กฬตกาโม, ตว ก นกขตต กฬสสส อทาห ภต กรสสสต อาห. "สาม นกขตตกฬนนนาม สธนาน โหต, มม ปน เคเห สวาตนาย ยาคตณฑลป นตถ, ก เม นกขตเตน, โคเณ ลภนโต กสต คมสสามต. "เตนห โคเณ คณหสสต. โส พลวโคเณ จ นงคล จ คเหตวา "ภทเท นาครา นกขตต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 166

กฬนต, อห ทลททตาย ภต กาต คมสสาม, มยหป ตาว อชช ทวคณ นวาป ปจตวา ภตต อาหเรยยาสต ภรย วตวา เขตต อคมาส. ตทา สารปตตตเถโร สตตาห นโรธสมาปนโน ตทวส วฏาย "กสส น โข อชช มยา สงคห กาต วฏฏตต โอโลเกนโต ปณณ อตตโน าณชาลสส อนโต ปวฏ ทสวา "สทโธ น โข เอส, สกขสสต วา เม สงคห กาตนต โอโลเกนโต ตสส สทธภาว จ สงคห กาต สมตถภาว จ ตปปจจยา จสส มหาสมปตตปปฏลาภ ตวา ปตตจวรมาทาย ตสส กสนฏาน คนตวา อาวาฏตเร เอก คมพ โอโลเกนโต อฏาส. ปณโณ เถร ทสวา กส เปตวา ป จปปตฏ เตน เถร วนทตวา "ทนตกฏเน อตโถ ภวสสตต ทนตกฏ กปปย กตวา อทาส. อถสส เถโร ปตต จ ปรสสาวน จ นหรตวา อทาส. โส "ปานเยน อตโถ ภวสสตต ต อาทาย ปานย ปรสสาเวตวา อทาส. เถโร จนเตส "อย ปเรส ปจฉมเคเห วสต, สจสส เคหทวาร คมสสาม, อมสส ภรยา ม ทฏ น ลภสสต; ยาวสส ภตต อาทาย มคค ปฏปชชต, ตาว อเธว ภวสสามต. โส ตตเถว โถก วตนาเมตวา ตสสา มคคารฬหภาว ตวา อนโตนคราภมโข ปายาส. สา อนตรามคเค เถร ทสวา จนเตส "อปเปกทาห เทยยธมเม สต อยย น ปสสาม, อปเปกทา เม อยย ปสสนตยา เทยยธมโม น โหต, อชช ปน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 167

อยโย จ ทฏโ, เทยยธมโม จาย๑ อตถ, กรสสต น โข เม สงคหนต. สา ภตตภาชน โอตาเรตวา เถร ป จปปตฏ เตน วนทตวา "ภนเต `อท ลข วา ปณต วาต อจนเตตวา ทาสสส โว สงคห กโรถาต อาห. เถโร ปตต อปนาเมตวา ตาย เอเกน หตเถน ภาชน ธาเรตวา เอเกน หตเถน ภตต ททมานาย อปฑฒภตเต ทนเน "อลนต หตเถน ปตต ปทห. สา "ภนเต เอโกว ปฏวโส น สกกา ทวธา กาตต, ตมหาก ทาสสส อธโลกสงคห อกตวา ปรโลกสงคห กโรถ, นรวเสสเมว ทาตกามามหต วตวา สพพ เถรสส ปตเต ปตฏเปตวา๒ "ตมเหห ทฏธมมสเสว ภาคน อสสนต ปตถน อกาส. เถโร "เอว โหตต วตวา ตโกว อนโมทน กตวา เอกสม อทกผาสกฏาเน นสทตวา ภตตกจจ อกาส. สาป นวตตตวา ตณฑเล ปรเยสตวา ภตต ปจ. ปณโณป อฑฒกรสมตต าน กสตวา ชฆจฉ สหต อสกโกนโต โคเณ วสสชเชตวา เอก รกขจฉาย ปวสตวา มคค โอโลเกนโต นสท. อถสส ภรยา ภตต อาทาย คจฉมานา ต ทสวาว "เอส ชฆจฉาย ปฬโต ม โอโลเกนโต นสนโน: สเจ ม `อตวย เต จรายตนต ตชเชตวา ปโตทยฏ ยา ปหรสสต, มยา กตกมม นรตถก ภวสสต, ปฏกจเจวสส อาโรเจสสามต จนเตตวา เอวมาห "สาม อชเชกทวส จตต ปสาเทห, มา มยา กตกมม นรตถก อกาส; อห ห ปาโตว เต ภตต ๑. จ. (?). ๒. ส. ปตฏาเปตวา.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 168

อาหรนต อนตรามคเค ธมมเสนาปต ทสวา ตว ภตต ตสส ทตวา ปน คนตวา ภตต ปจตวา อาคตา, ปสาเทห สาม จตตนต. โส "ก วเทส ภทเทต ปจฉตวา ปน ตมตถ สตวา "ภทเท สาธ วต เต กต มม ภตต อยยสส ททมานาย, มยาปสส อชช ปาโตว ทนตกฏ จ มโขทก จ ทนนนต ปสนนมานโส ต วจน อภนนทตวา อสสเร ลทธภตตตาย กลนตกาโย ตสสา องเก สส กตวา นทท โอกกม. อถสส ปาโตว กสตฏาน ปสจณณ อปาทาย สพพ รตตสวณณ กณการปปผราส วย โสภมาน อฏาส. โส ปพทโธ โอโลเกตวา ภรยมาห "ภทเท เอต กสตฏาน สพพ มม สวณณ หตวา ป ายต, กนน โข เม อตอสสเร ลทธภตตตาย อกขน ภมนตต. [สาป] "มยหป เอวเมว ป ายตต. โส อฏาย ตตถ คนตวา เอก ปณฑ คเหตวา นงคลสเส ปหรตวา สวณณภาว ตวา "อโห อยยสส ธมมเสนาปตสส ทนนทาเนน อชเชว วปาโก ทสสโต, น โข ปน สกกา เอตตก ธน ปฏจฉาเทตวา ปรภ ชตนต ภรยาย อาภต ภตตปาต สวณณสส ปเรตวา ราชกล คนตวา ร า กโตกาโส ปวสตวา ราชาน อภวาเทตวา, "ก ตาตาต วตเต, "เทว อชช มยา กสตฏาน สพพ สวณณภรตเมว หตวา ต, สวณณ อาหราเปต วฏฏตต. "โกส ตวนต. "ปณโณ นามาหนต. "ก ปน เต อชช กตนต. "ธมมเสนาปตสส เม อชช ปาโตว ทนตกฏ จ มโขทก จ

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 169

ทนน, ภรยายป เม มยห อาหรณภตต ตสเสว ทนนนต. ต สตวา ราชา "อชเชว กร โภ ธมมเสนาปตสส ทนนทาเนน วปาโก ทสสโตต วตวา "ตาต ก กโรมต ปจฉ. "พหน สกฏสหสสาน ปหณตวา สวณณ อาหราเปถาต. ราชา สกฏาน ปหณ. ราชปรเสส "ร โ สนตกนต คณหนเตส คหตคคหต มตตกาว โหต. เต คนตวา ร โ อาโรเจตวา "ตมเหห `กนต วตวา คหตนต ปฏา "ตมหาก สนตกนต อาหส. "น มยห [ตาตา] สนตก, คจฉถ, `ปณณสส สนตกนต วตวา คณหถาต. เต ตถา กรส. คหตคคหต สวณณเมว อโหส. ต สพพ อาหรตวา ราชงคเณ ราส อกส. อสตหตถพเพโธ ราส อโหส. ราชา นาคเร สนนปาเตตวา "อมสม นคเร อตถ กสสจ เอตตก สวณณนต. "นตถ เทวาต. "ก ปนสส ทาต วฏฏตต. "เสฏ จฉตต เทวาต. ราชา "พหธนเสฏ นาม โหตต มหนเตน โภเคน สทธ ตสส เสฏ จฉตต อทาส. อถ น โส อาห "มย เทว เอตตก กาล ปรกเล วสมหา, วสนฏาน โน เทถาต. "เตนห ปสส, ทกขณโต เอส คมโพ ป ายต, เอต หราเปตวา เคห กาเรหต ปราณเสฏ สส เคหฏาน อาจกข. โส ตสม าเน กตปาเหเนว เคห กาเรตวา เคหปปเวสนมงคล จ ฉตตมงคล จ เอกโตว กโรนโต สตตาห พทธปปมขสส ภกขสงฆสส ทาน อทาส. อถสส สตถา ทานานโมทน กโรนโต อนปพพกถ กเถส. ธมมกถาวสาเน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 170

"ปณณเสฏ จ ภรยา จสส ธตา จ อตตราต ตโยป ชนา โสตาปนนา อเหสส. อปรภาเค ราชคหเสฏ ปณณเสฏ โน ธตร อตตโน ปตตสส วาเรส. โส "นาห ทสสามต วตวา, "มา เอว กโรต, เอตตก กาล อมเห นสสาย วสนเตเนว เต สมปตต ลทธา, เทต เม ปตตสส ธตรนต วตเต, "โส มจฉาทฏ โก,๘ มม ธตา ตห รตเนห วนา วตตต น สกโกต, เนวสส ธตร ทสสามต อาห. อถ น พห เสฏ คหปตกาทโย กลปตตา "มา เตน สทธ วสสาส ภนท, เทหสส ธตรนต ยาจส. โส เตส วจน สมปฏจฉตวา อาสาฬหปณณมาย ธตร อทาส. สา ปตกล คตกาลโต ปฏาย ภกข วา ภกขน วา อปสงกมต ทาน วา ทาต ธมม วา โสต นาลตถ. เอว อฑฒตเยส มาเสส วตวตเตส สา สนตเก ต ปรจารก ปจฉ "อทาน กตตก อนโตวสส อวสฏนต. "อฑฒมาโส อยเยต. สา ปต สาสน ปหณ "กสมา ม เอวรเป พนธนาคาเร ปกขปส? วร ม ลกขณาหต กตวา ปเรส ทาส สาเวตต, น เอวรปสส มจฉาทฏ กกลสส ทาต [วร], อาคตกาลโต ปฏาย ภกขทสสนาทส เอกป ป กาต น ลภามต. อถสสา ปตา "ทกขตา วต เม ธตาต อนตตมนต ปเวเทตวา ป จทส กหาปณสหสสาน เปเสส "อมสม นคเร สรมา นาม คณกา อตถ, `เทวสก สหสส คณหาต อเมห กหาปเณห ต อาเนตวา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 171

สามกสส ปทปรจารก กตวา สย ป าน กโรตต. สา สรม ปกโกสาเปตวา "สหายเก อเม กหาปเณ คเหตวา อม อฑฒมาส ตว สหายก ปรจราหต อาห. สา "สาธต สมปฏจฉ. สา ต อาทาย สามกสส สนตก คนตวา, เตน สรม ทสวา "กมทนต วตเต, "สาม อม อฑฒมาส มม สหายกา ตมเห ปรจรต, อห ปน อม อฑฒมาส ทาน เจว ทาตกามา ธมม จ โสตกามาต อาห. โส ต อภรป [อตถ] ทสวา อปปนนสเนโห "สาธต สมปฏจฉ. อตตราป โข พทธปปมข ภกขสงฆ นมนเตตวา "ภนเต อม อฑฒมาส อ ตถ อคนตวา อเธว ภกขา คเหตพพาต สตถ ปฏ คเหตวา "อโตทาน ปฏาย ยาว มหาปวารณา, ตาว สตถาร อปฏาต ธมม จ โสต ลภสสามต ตฏมานสา "เอว ยาค ปจถ, เอว ปเว ปจถาต มหานเส สพพกจจาน สวทหนต วจรต. อถสสา สามโก "เสว ปวารณา ภวสสตต มหานสาภมโข วาตปาเน ตวา "กนน โข กโรนต สา อนธพาลา วจรตต โอโลเกนโต ต เสฏ ธตร เสทกลนน ฉารกาย โอกณณ องคารมสมกขต ตถา สวทหตวา วจรมาน ทสวา "อโห อนธพาลา เอวรเป าเน อม สรสมปตต นานโภต, `มณฑกสมเณ อปฏหสสามต ตฏจตตา วจรตต หสตวา อปค ฉ. ตสม อปคเต ตสส สนตเก ตา สรมา "กนน โข โอโลเกตวา เอส หสต เตเนว วาตปาเนน โอโลเกนต อตตร ทสวา "อม โอโลเกตวา อมนา หสต,

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 172

อทธา อมสส เอตาย สทธ สนถโว อตถต จนเตส. สา กร อฑฒมาส ตสม เคเห พาหรกอตถ หตวา วสมานาป ต สมปตต อนภวมานา อตตโน พาหรกอตถภาว อชานตวา "อห ฆรสามนต ส มกาส. สา อตตราย อาฆาต พนธตวา "ทกขมสสา อปปาเทสสามต ปาสาทา โอรยห มหานส ปวสตวา ปวปจนฏาเน ปกกฏ ต สปป กฏจฉนา อาทาย อตตราภมข๑ ปายาส. อตตรา ต อาคจฉนต ทสวา "มม สหายกาย มยห มหาอปกาโร กโต; จกกวาฬ อตสมพาธ, พรหมโลโก อตนโจ, มม ปน สหายกาย คโณว มหนโต; อห ห เอต นสสาย ทาน จ ทาต ธมม จ โสต ลภ; สเจ มม เอตสสา อปร โกโธ อตถ, อท สปป ม ฑหต; สเจ นตถ, มา ฑหตต ต เมตตาย ผร. ตาย ตสสา มตถเก อาสตต ปกกฏ ตสปป สตทก วย อโหส. อถ น "อท สตล ภวสสตต ปน กฏจฉฉ ปเรตวา อาทาย อาคจฉนต อตตราย ทาสโย ทสวา "อเปห ทพพนเต, น ตว อมหาก อยยาย อปร ปกกฏ ต สปป อาส จต อนจฉวกาต สนตชเชนตโย อโต จโต จ อฏาย หตเถห จ ปาเทห จ โปเถตวา ภมย ปาเตสส. อตตรา ตา วาเรต นาสกข, อถสสา อปร ตา สพพา ทาสโย ปฏพาหตวา "กสส เต เอวรป ภารย กมม กตนต สรม โอวทตวา อณโหทเกน นหาเปตวา สตปากเตเลน อพภ ช. ตสม ขเณ ๑. "อตตราภมขนต ยตตตร . ว.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 173

สา อตตโน พาหรตถภาว ตวา จนเตส "มยา ภารย กมม กต สามกสส หสตมตตการณา อมสสา อปร ปกกฏ ต สปป อาส จนตยา, อย `คณหถ นนต ทาสโย น อาณาเปตวา ม วเหนกาเลป สพพา ทาสโย ปฏพาหตวา มยห กตตพพเมว อกาส; สจาห อม น ขมาเปสสาม, มทธา เม สตตธา ผเลยยาต ตสสา ปาทมเล นปชชตวา "อยเย ชมาห เมต อาห. "อห สปตกา ธตา ปตร ขมนเต ขมสสามต. "โหต อยเย, ปตรป เต ปณณเสฏ ขมาเปสสามต. "ปณโณ มม วฏเฏ ชนกปตา, ววฏเฏ ชนกปตร ขมนเต ปนาห ขมสสามต. "โก ปน เต ววฏเฏ ชนกปตาต. "สมมาสมพทโธต. "มยห เตน สทธ วสสาโส นตถต. "อห กรสสาม,๑ สตถา เสว ภกขสงฆ อาทาย อธาคมสสต; ตว ยถาลทธ สกการ คเหตวา อเธว อาคนตวา ต ขมาเปหต. สา "สาธ อยเยต อฏาย อตตโน เคห คนตวา ป จสตา ปรวารตถโย อาณาเปตวา นานาวธาน ขาทนยาน เจว สเปยยาน จ สมปาเทตวา ปนทวเส ต สกการ อาทาย อตตราย เคห อาคนตวา พทธปปมขสส ภกขสงฆสส ปตเต ปตฏาเปต อวสหนต อฏาส. ต สพพ คเหตวา อตตรา สวทห. สรมา ภตตกจจาวสาเน สทธ ปรวาเรน สตถ ปาทมเล นปชช. อถ น สตถา ปจฉ "โก เต อปราโธต. "ภนเต มยา หโย อทนนาม กต, อถ เม สหายกา ม วเหยมานา ทาสโย นวาเรตวา มยห อปการเมว อกาส, ๑. อโต ปร "ยถาต ปเทน ภวตพพ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 174

สาห อมสสา คณ ชานตวา อม ขมาเปส, อถ ม เอสา `ตมเหส ขมนเตส ขมสสามต อาหาต. "เอว กร อตตเรต. "อาม ภนเต, หโย สเส เม สหายกาย ปกกฏ ตสปป อาสตตนต. "อถ ตยา ก จนตตนต. "จกกวาฬ อตสมพาธ, พรหมโลโก อตนโจ, มม สหายกาย คโณว มหนโต; อห ห เอต นสสาย ทาน จ ทาต ธมม จ โสต อลตถ; สเจ เม อมสสา อปร โกโธ อตถ, อท ม ฑหต, โน เจ, มา ฑหตต เอว จนเตตวา อม เมตตาย ผร ภนเตต. สตถา "สาธ สาธ อตตเร, เอว โกธ ชนต วฏฏต; โกโธ ห นาม อกโกเธน, อกโกสกปรภาสโก อนกโกสเนน อปรภาสเนน, ถทธมจฉร อตตโน สนตกสส ทาเนน ชนตพโพ, มสาวาท สจจวจเนน ชนตพโพต วตวา อม คาถมาห "อกโกเธน ชเน โกธ, อสาธ สาธนา ชเน, ชเน กทรย ทาเนน, สจเจนาลกวาทนนต. ตตถ "อกโกเธนาต: โกธโน ห ปคคโล อกโกเธน หตวา ชนตพโพ. อสาธ อภททโก ภททเกน หตวา, กทรโย ถทธมจฉร อตตโน สนตกสส จาคจตเตน, อลกวาท สจจวจเนน ชนตพโพ; ตสมา เอวมาห "อกโกเธน ชเน โกธ ฯเปฯ สจเจนาลกวาทนนต. เทสนาวสาเน สรมา สทธ ป จสตาห อตถห โสตาปตตผเล ปตฏหต. อตตราอปาสกาวตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 175

๔. โมคคลลานตเถรป หวตถ. (๑๗๗) "สจจ ภเณต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต มหาโมคคลลานตเถรสส ป ห อารพภ กเถส. เอกสม ห สมเย เถโร เทวจารก คนตวา มเหสกขาย เทวธตาย วมานทวาเร ตวา ต อตตโน สนตก อาคนตวา วนทตวา ต เอวมาห "เทวธเต มหต เต สมปตต, ก กมม กตวา ลทธาต. "มา ม ภนเต ปจฉถาต. เทวธตา กร อตตโน ปรตตกมเมน ลชชมานา เอว วทต. สา ปน เถเรน "กเถหเยวาต วจจมานา อาห "ภนเต มยา เนว ทาน ทนน, น ปชา กตา, น ธมโม สโต; เกวล สจจมตต รกขตนต. เถโร อ านป วมานทวาราน คนตวา อาคตาคตา อปราป เทวธตโร ปจฉ. ตาสป ตเถว นคหตวา เถร ปฏพาหต อสกโกนตส เอกา ตาว อาห "ภนเต มยา ทานาทส กต นาม นตถ, อห ปน กสสปพทธกาเล ปรสส ทาส อโหส. ตสสา เม สามโก อตวย จณโฑ ผรโส คหตคคหเตเนว กฏเน วา กลงคเรน วา สส ภนทต, สาห อปปนเน โกเป `เอส ตว สามโก ลกขณาหต วา ต กาต นาสาทน วา เต ฉนทต อสสโร, มา กชฌต อตตานเมว ปรภาสตวา โกป นาม นากาส; เตน เม อย สมปตต ลทธาต. อปรา อาห "อห ภนเต อจฉกเขตต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 176

รกขมานา เอกสส ภกขโน เอก อจฉยฏ อทาส; อปรา `เอก ตมพรสก อทาส; อปรา `เอก เอลาฬก อทาส; อปรา `เอก ผารสก อทาส; อปรา `เอก มลกมฏ อทาส; อปรา `เอก นมพมฏ อทาสนต อาทนา นเยน อตตนา อตตนา กต ปรตตก ทาน อาโรเจตวา "อมนา การเณน อมเหห อย สมปตต ลทธาต อาหส. เถโร ตาห กตกมม สตวา สคคโต โอตรตวา สตถาร อปสงกมตวา ปจฉ "สกกา น โข ภนเต สจจกถนมตเตน โกปนพพาปนมตเตน อตปรตตเกน ตมพรสกาท- ทานมตเตน ทพพสมปตต ลทธนต. "กสมา ม โมคคลลาน ปจฉส? นน เต เทวธตาห อยมตโถ กถโตต. "อาม ภนเต, ลพภต ม เ เอตตเกน ทพพสมปตตต. อถ น สตถา "โมคคลลาน สจจมตต กเถตวาป โกปมตต ชหตวาป ปรตตก ทาน ทตวาป เทวโลก คจฉตเยวาต วตวา อม คาถมาห "สจจ ภเณ, น กชเฌยย, ทชชา อปปป ยาจโต, เอเตห ตห าเนห คจเฉ เทวาน สนตเกต. ตตถ "สจจ ภเณต: สจจ ทเปยย โวหเรยย, สจเจ ปตฏเหยยาต อตโถ. น กชเฌยยาต: ปรสส น กชเฌยย. ยาจโตต: ยาจกา นาม สลวนโต ปพพชตา. เต ห ก จาป "เทถาต อยาจตวาว ฆรทวาเร ตฏนต, อตถโต ปน ยาจนตเยว นาม; เอว สลวนเตห ยาจโต อปปสมป เทยยธมเม วชชมาเน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 177

อปปมตตกมป ทเทยย. เอเตห ตหต: เอเตส เอเกนาป การเณน เทวโลก คจเฉยยาต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. โมคคลลานตเถรป หวตถ. ๕. ภกขหปฏป หวตถ. (๑๗๘) "อหสกา เยต อม ธมมเทสน สตถา สาเกต นสสาย อ ชนวเน วหรนโต ภกขห ปฏป ห อารพภ กเถส. ภควโต กร ภกขสงฆปรวตสส สาเกต ปณฑาย ปวสนกาเล เอโก สาเกตวาส มหลลกพราหมโณ นครโต นกขมนโต อนตรทวาเร ทสพล ทสวา ปาเทส นปตตวา โคปผเกส ทฬห คเหตวา "ตาต นน นาม ปตเตห ชณณกาเล มาตาปตโร ปฏชคคตพพา; กสมา เอตตก กาล อมหาก อตตาน น ทสเสส? มยา ตาว ทฏโส, มาตรป ปสสต เอหต สตถาร คเหตวา อตตโน เคห อคมาส. สตถา ตตถ คนตวา ป ตเต อาสเน นสท สทธ ภกขสงเฆน. พราหมณป อาคนตวา สตถ ปาเทส นปตตวา "ตาต เอตตก กาล กห คโตส? นน นาม มาตาปตโร มหลลกกาเล อปฏาตพพาต วตวา ปตตธตโร "เอถ, ภาตร วนทถาต วนทาเปส. เต อโภป ตฏมานสา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 178

พทธปปมข ภกขสงฆ ปรวสตวา "ภนเต อเธว นพทธ ภกข คณหถาต วตวา, "พทธา นาม เอกฏาเนเยว นพทธ ภกข น คณหนตต วตเต, "เตนห ภนเต เย โว นมนเตต อาคจฉนต,ร เต อมหาก สนตเก ปหเณยยาถาต อาหส. สตถา ตโต ปฏาย นมนเตต อาคเต "คนตวา พราหมณสส อาโรเจถาต เปเสส. เต คนตวา "มย สวาตนาย สตถาร นมนเตมาต พราหมณ วทนต. พราหมโณ ปนทวเส อตตโน เคหโต ภตตภาชนสเปยย- ภาชนาน อาทาย สตถ นสทนฏาน คจฉต. อ ตถ ปน นมนตเน อสต สตถา พราหมณสเสว เคเห ภตตกจจ กโรต. เต อโภป อตตโน เทยยธมม นจจกาล ตถาคตสส เทนตา ธมมกถ สณนตา อนาคามผล ปาปณส. ภกข ธมมสภาย กถ สมฏาเปส "อาวโส อสโก นาม พราหมโณ `ตถาคตสส สทโธทโน ปตา, มหามายา มาตาต ชานาต, ชานนโตว สทธ พราหมณยา ตถาคต `อมหาก ปตโตต วทต, สตถาป ตเถว อธวาเสส; กนนโข การณนต. สตถา เตส กถ สตวา "ภกขเว อโภป เต อตตโน ปตตเมว `ปตโตต วทนตต วตวา อตต อาหร๑ "ภกขเว อย พราหมโณ อตเต นรนตร ป จ ชาตสตาน มยห ปตา อโหส, ป จ ชาตสตาน จลลปตา, ป จ ชาตสตาน มหาปตา; สาป พราหมณ นรนตรเมว ป จ ชาตสตาน มยห มาตา อโหส, ป จ ๑. อาหรตวาต ปพพกาลกรยาปเทน ภวตพพ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 179

ชาตสตาน จลลมาตา, ป จ ชาตสตาน มหามาตา; เอวาห ทยฑฒชาตสหสส พราหมณสส หตเถ สวฑโฒ, ทยฑฒชาตสหสส พราหมณยา หตเถ สวฑโฒต ตณ ชาตสหสสาน เตส ปตตภาว ทสเสตวา อมา คาถา อภาส "ยสม มโน นวสต, จตต จาป ปสทต, อทฏปพพเก โปเส กาม ตสมป วสสเส. ปพเพว สนนวาเสน ปจจปปนนหเตน วา เอวนต ชายเต เปม อปปลว ยโถทเกต. สตถา เตมาสเมว ต กล นสสาย วหาส. เต อโภป อรหตต สจฉกตวา ปรนพพายส. อถ เนส มหาสกการ กตวา อโภป เอกกฏาคารเมว อาโรเปตวา นหรส. สตถาป ป จสต- ภกขปรวาโร เตห สทธเยว อาฬาหน อคมาส. "พทธาน กร มาตาปตโร กาลกตาต มหาชโน นกขม. สตถา อาฬาหนสมเป เอก สาล ปวสตวา อฏาส. มนสสา สตถาร วนทตวา เอกมนเต ตวา "ภนเต `มาตาปตโร โว กาลกตาต มา จนตยตถาต สตถารา สทธ ปฏสนถาร กโรนต. สตถา เต "มา เอว อวจตถาต อปปฏกขปตวาว ปรสาย อชฌาสย โอโลเกตวา ตขณานรป ธมม เทเสนโต "อปป วต ชวต อท, โอร วสสสตาป มยต, โย เจป อตจจ ชวต, อถโข โส ชรสาป มยตต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 180

อท ชราสตต๑ กเถส. เทสนาวสาเน จตราสตยา ปาณสหสสาน ธมมาภสมโย อโหส. ภกข พราหมณสส จ พราหมณยา จ ปรนพพตภาว อชานนตา "ภนเต เตส โก อภสมปราโยต ปจฉส. สตถา "ภกขเว เอวรปาน อเสขมนน อภสมปราโย นาม นตถ, เอวรปา ห อจจต อมต มหานพพานเมว ปาปณนตต วตวา อม คาถมาห "อหสกา เย มนโย นจจ กาเยน สวตา, เต ยนต อจจต าน, ยตถ คนตวา น โสจเรต. ตตถ "มนโยต: โมเนยยปปฏปทาย มคคผลปปตตา อเสขมนโย. กาเยนาต: เทสนามตตเมเวต. ตหป ทวาเรห สวตาต อตโถ. อจจตนต: สสสต. านนต: อกปปฏาน ธวฏาน. ยตถาต: ยสม คนตวา น โสจนต น วห นต, ต นพพานฏาน คจฉนตต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ภกขหปฏป หวตถ. ๑. ข. ส. ๒๕/๔๒.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 181

๖. ปณณทาสวตถ. (๑๗๙) "สทา ชาครมานานนต อม ธมมเทสน สตถา คชฌกเฏ ปพพเต วหรนโต ปณณ นาม ราชคหเสฏ โน ทาส อารพภ กเถส. ตสสา กร เอกทวส โกฏฏนตถาย พห วห อทาส. สา รตต ปทป ชาเลตวา วห โกฏเฏนต วสสมนตถาย เสทตนเตน คตเตน พห วาเต อฏาส. ตสม สมเย ทพโพ มลลปตโต ภกขน เสนาสนปป าปโก โหต. โส ธมม สตวา อตตโน อตตโน เสนาสน คจฉนตาน ภกขน องคล ชาเลตวา ปรโต ปรโต มคคเทสนตถาย คจฉนเต ภกข นมมน. ปณณา เตนาโลเกน ปพพเต วจรนเต ภกข ทสวา "อห ตาว อตตโน ทกเขน อปททตา อมายป เวลาย ๑ นทท น อเปม, ภทนตา กการณา น นททายนตต จนเตตวา "อทธา เอตถ กสสจ ภกขโน อผาสก วา ภวสสต, ทฆชาตเกน วา อปททโว ภวสสตต ส กตวา ปาโตว กณฑก อาทาย อทเกน เตเมตวา หตถตเล ปว กตวา องคาเรส ปจตวา อจฉงเค กตวา "ตตถมคเค ขาทสสามต ฆฏ อาทาย ตตถาภมข๒ ปายาส. สตถาป คาม ปวสต ตเมว มคค ปฏปชช. สา สตถาร ทสวา [จนเตส] "อ เส ทวเสส สตถร ทฏเป ๑. อมสสป เวลายนต ยตตปเทน ภวตพพ. ๒. ตตถาภมขนต ภวตพพ . ว.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 182

มม เทยยธมโม น โหต, เทยยธมเม สต สตถาร น ปสสาม; อทาน ปน เม เทยยธมโม จ อตถ, สตถา จ สมมขภโต; สเจ `ลข วา ปณต วาต อจนเตตวา คณเหยย, ทเทยยาห อม ปวนต จนเตตวา ฆฏ เอกมนเต นกขปตวา สตถาร วนทตวา "ภนเต อม ลข ทาน ปฏคคณหนตา มม สงคห กโรถาต อาห. สตถา อานนทตเถร โอโลเกตวา เตน นหรตวา ทนน มหาราชทตตย ปตต อปนาเมตวา ปว คณห. ปณณาป ต สตถ ปตเต ปตฏเปตวา ป จปปตฏ เตน วนทตวา "ภนเต ตมเหห ทฏธมโมเยว เม สมชฌตต อาห. สตถา "เอว โหตต ตโกว อนโมทน อกาส. ปณณาป จนเตส "ก จาป เม สตถา สงคห กโรนโต ปว คณห, น ปน ต ขาทสสต; อทธา ปรโต กากสส วา สนขสส วา ทตวาห ร โ วา มหามตตสส วา เคห คนตวา ปณตโภชน ภ ชสสตต. สตถาป "กนน โข เอสา จนเตสต ตสสา จตตวาร ตวา อานนทตเถร โอโลเกตวา นสทนาการ ทสเสส. เถโร จวร ป าเปตวา อทาส. สตถา พหนคเรเยว นสทตวา ภตตกจจมกาส. เทวตา สกลจกกวาฬคพเภ เทวมนสสาน อปกปปนก โอช มธปฏล วย ปเฬตวา ตตถ ปกขปส. ปณณา จ โอโลเกนต อฏาส. ภตตกจจาวสาเน เถโร อทก อทาส. สตถา กตภตตกจโจ ปณณ อามนเตตวา "กสมา ตว ปณเณ มม สาวเก ปรภวต อาห. "น ปรภวาม ภนเตต. "อถ ตยา มม สาวเก โอโลเกตวา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 183

ก กถตนต. "อห ตาว อมนา ทกขปททเวน นทท น อเปม, ภทนตา กมตถ นทท น อเปนต, อทธา กสสจ อผาสก วา ภวสสต, ทฆชาตเกน วา อปททโว ภวสสตต เอตตก ภนเต มยา จนตตนต. สตถา ตสสา วจน สตวา "ปณเณ ตว ตาว อตตโน ทกขปททเวน น นททายส, มม ปน สาวกา สทา ชาครย อนยตตตาย น นททายนตต วตวา อม คาถมาห "สทา ชาครมานาน อโหรตตานสกขน นพพาน อธมตตาน อฏ คจฉนต อาสวาต. ตตถ "อโหรตตานสกขนนต: ทวา จ รตต จ ตสโส สกขา สกขมานาน. นพพาน อธมตตานนต: นพพานชฌาสยาน. อฏ คจฉนตต: เอวรปาน สพเพป อาสวา อฏ วนาส นตถภาว คจฉนตต อตโถ. เทสนาวสาเน ยถา ตาว ปณณา โสตาปตตผเล ปตฏห. สมปตตปรสายป สาตถกา เทสนา อโหส. สตถา กณฑกองคารปเวน ภตตกจจ กตวา วหาร อคมาส. ภกข ธมมสภาย กถ สมฏาเปส "ทกกร อาวโส สมมาสมพทเธน กต ปณณาย ทนเนน กณฑกองคารปเวน ภตตกจจ กโรนเตนาต. สตถา อาคนตวา "กาย นตถ ภกขเว เอตรห กถาย สนนสนนาต ปจฉตวา, "อมาย นามาต วตเต, "น ภกขเว อทาเนว, ปพเพป มยา อมาย ทนน กณฑก ปรภตตเมวาต วตวา อตต อาหรตวา

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 184

"ภตวา ตณปรฆาส ภตวา อาจามกณฑก เอตนเต โภชน อาส กสมาทาน น ภ ชส? ยตถ โปส น ชานนต ชาตยา วนเยน วา, พห๑ ตตถ มหาพรหเม อป อาจามกณฑก, ตว จ โข ม ปชานาส `ยทสาย หยตตโม' ชานนโต ชานมาคมม น เต ภกขาม กณฑกนต๕ อม กณฑกสนธวโปตกชาตก๒ วตถาเรตวา กเถสต. ปณณทาสวตถ. ๗. อตลอปาสกวตถ. (๑๘๐) "โปราณเมตนต อม ธมมเทสน สตถา เชตวเน วหรนโต อตลนนาม อปาสก อารพภ กเถส. โส ห สาวตถวาส อปาสโก ป จสตอปาสกปรวาโร เอกทวส เต อปาสเก อาทาย ธมมสสวนตถาย วหาร คนตวา เรวตตเถรสส สนตเก ธมม โสตกาโม หตวา เรวตตเถร วนทตวา นสท. โส ปนายสมา ปฏสลลานาราโม สโห วย เอกจโร; ตสมา เตน สทธ น ก จ กเถส. โส "อย เถโร น ก จ กเถสต กทโธ อฏาย สารปตตตเถรสส สนตก คนตวา ๑. ปาลย ปหนต ทสสต. ๒. ข. ชา. ๒๗/๑๐๐ ตทฏกถา. ๔/๒๓.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 185

เอกมนต โต, เถเรน "เกนตเถน อาคตตถาต วตเต, "ภนเต อห อเม อปาสเก อาทาย ธมมสสวนตถาย เรวตตเถร อปสงกม, ตสส เม เถโร น ก จ กเถส, โสห ตสส กชฌตวา อธาคโต; ธมม เม กเถถาต อาห. อถ เถโร "เตนห อปาสกา นสทถาต พหก กตวา อภธมมกถ กเถส. อปาสโก "อภธมมกถา นาม อตสณหา อตสขมา, เถโร พห อภธมมเมว กเถส, อมหาก อมนา โก อตโถต กชฌตวา ปรส อาทาย อานนทตเถรสส สนตก อคมาส; เถเรนาป "ก อปาสกาต วตเต, "ภนเต มย ธมมสสวนตถาย เรวตตเถร อปสงกมมหา, ตสส สนตเก อลลาปสลลาปมตตป อลภตวา กทธา สารปตตตเถรสส สนตก อาคมมหา,๑ โสป โน อตสณห พห อภธมมเมว กเถส, `อมนา อมหาก โก อตโถต เอตสสาป กชฌตวา อธาคตมห; กเถห โน ภนเต ธมมกถนต. "เตนห นสทตวา สณาถาต. เถโร เตส สว เยย กตวา อปปกเมว ธมม กเถส. เต เถรสสาป กชฌตวา สตถ สนตก คนตวา วนทตวา เอกมนต นสทส. อถ เน สตถา อาห "กสมา อปาสกา อาคตตถาต. "ธมมสสวนตถาย ภนเตต. "สโต ปน โว ธมโมต. "ภนเต มย อาทโต เรวตตเถร อปสงกมมหา, โส อมเหห สทธ น ก จ กเถส, ตสส กชฌตวา สารปตตตเถร อปสงกมมหา, เตน โน พห อภธมโม กถโต, ต อสลลกเขตวา กชฌตวา อานนทตเถร ๑. ส. ม. ย. อคมมหา.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 186

อปสงกมมหา, เตน โน อปปมตตโกว ธมโม กถโต, ตสสาป กชฌตวา อธาคตมหาต. สตถา ตสส กถ สตวา "อตล โปราณโต ปฏาย อาจณณเมเวต, ตณหภตมป พหกถป มนทกถป ครหนตเยว, เอกนต ครหตพโพเยว ห ปสสตพโพเยว วา นตถ; ราชาโนป เอกจเจ นนทนต เอกจเจ ปสสนต, มหาปวมป, จนทมสรเยป, อากาสาทโยป, จตปปรสมชเฌ นสทตวา ธมม กเถนต สมมาสมพทธป เอกจเจ นนทนต เอกจเจ ปสสนต; อนธพาลาน ห นนทา วา ปสสา วา อปปมาณ; ปณฑเตน ปน เมธาวนา นนทโต นนทโต นาม, ปสสโต ปสสโต นาม โหตต วตวา อมา คาถา อภาส "โปราณเมต อตล, เนต อชชตนามว, นนทนต ตณหมาสน, นนทนต พหภาณน, มตภาณป นนทนต นตถ โลเก อนนทโต, น จาห น จ ภวสสต น เจตรห วชชต เอกนต นนทโต โปโส เอกนต วา ปสสโต; ย เจ ว ปสสนต อนวจจ สเว สเว อจฉททวตต เมธาว ป าสลสมาหต, นกข ชมโพนทสเสว โก ต นนทตมรหต, เทวาป น ปสสนต, พรหมนาป ปสสโตต. ตตถ "โปราณเมตนต: ปราณก เอต. อตลาต ต อปาสก อาลปต. เนต อชชตนามวาต: อท นนทน วา ปสสน วา อชชตน

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 187

อธนา อปปนน วย น โหต. ตณหมาสนมป ห "ก เอโส มโค วย พธโร วย ก จ อชานนโต วย ตณห หตวา นสนโนต นนทนต, พหภาณนป "ก เอส วาตาหตตาลปณณ วย กฏกฏายต, อมสส กถาย ปรยนโตเยว นตถต นนทนต, มตภาณนป "ก เอส สวณณหร วย อตตโน วจน ม มาโน เอก วา เทว วา วตวา ตณห โหตต นนทนต: เอว สพพถาป อมสม โลเก อนนทโต นาม นตถต อตโถ. น จาหต; อตเตป นาโหส, อนาคเตป น ภวสสต. ย เจ ว ต: พาลาน นนทา วา ปสสา วา อปปมาณ, ย ปน ปณฑตา ทวเส ทวเส อนวจจ นนทาการณ วา ปสสาการณ วา ชานตวา [ปสสนต] อจฉททาย วา สกขาย อจฉททาย วา ชวตวตตยา สมนนาคตตตา อจฉททวตต ธมโมชปป าย สมนนาคตตตา เมธาว โลกยโลกตตรปป าย เจว จตปปารสทธสเลน จ สมนนาคตตตา ป าสลสมาหต ปสสนต, ต สวณณโทสวรหต ฆฏฏนมชชนกขม ชมพนทนกข วย โก นนทตมรหตต อตโถ. เทวาปต: เทวาป ปณฑตมนสสาป ต ภกข อฏาย โถเมนต ปสสนต. พรหมนาปต: น เกวล เทวมนสสา, ทสสหสสจกกวาเฬ มหาพรหเมหป เอส ปสสโตเยวาต อตโถ. เทสนาวสาเน ป จสตาป เต อปาสกา โสตาปตตผเล ปตฏหสต. อตลอปาสกวตถ.

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 188

๘. ฉพพคคยภกขวตถ. (๑๘๑) "กายปปโกปนต อม ธมมเทสน สตถา เวฬวเน วหรนโต ฉพพคคเย ภกข อารพภ กเถส. เอกทวส ห สตถา เตส อโภห หตเถห ยฏ โย คเหตวา กฏปาทก อารยห ปฏ ปาสาเณ จงกมนตาน "ขฏขฏาต สทท สตวา "อานนท กสทโท นาเมโสต ปจฉตวา "ฉพพคคยาน กฏปาทก อารยห จงกมนตาน ขฏขฏสทโทต สตวา สกขาปท ป าเปตวา "ภกขนา นาม กายาทน รกขต วฏฏตต วตวา ธมม เทเสนโต อมา คาถา อภาส "กายปปโกป รกเขยย, กาเยน สวโต สยา, กายทจจรต หตวา กาเยน สจรต จเร; วจปโกป รกเขยย, วาจาย สวโต สยา, วจทจจรต หตวา วาจาย สจรต จเร; มโนปโกป รกเขยย, มนสา สวโต สยา, มโนทจจรต หตวา มนสา สจรต จเร; กาเยน สวตา ธรา, อโถ วาจาย สวตา, มนสา สวตา ธรา, เต เว สปรสวตาต. ตตถ "กายปปโกปนต: ตวธ กายทจจรต รกเขยย. กาเยน สวโตต: กายทวาเร ทจจรตปปเวสน นวาเรตวา สวโต ปหตทวาโร สยา; ยสมา ปน กายทจจรต หตวา กายสจรต จรนโต อภยเปต

ประโยค๓ - ธมมปทฏฐกถา (ฉฏโฐ ภาโค) - หนาท 189

กโรต; ตสมา "กายทจจรต หตวา กาเยน สจรต จเรต วตต. อนนตรคาถาสป เอเสว นโย. กาเยน สวตา ธราต: เย ปณฑตา ปาณาตปาตาทน อกโรนตา กาเยน สวตา นาม, มสาวาทาทน อกโรนตา วาจาย สวตา นาม, อภชฌาทน อสมฏาเปนตา มนสา สวตา นาม; เต อธ โลกสม สปรสวตา สรกขตา สโคปตา สปหตทวาราต อตโถ. เทสนาวสาเน พห โสตาปตตผลาทน ปาปณสต. ฉพพคคยภกขวตถ. โกธวคควณณนา นฏ ตา. สตตรสโม วคโค