ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 1

วสทธมคโค นาม ปกรณวเสโส ตตโย ภาโค --------- ขนธนทเทโส อทาน ยสมา เอว อภ าวเสน อธคตานสสาย ถรตราย สมาธภาวนาย สมนนาคเตน ภกขนา สเล ปตฏาย นโร สป โ จตต ป จ ภาวยนต เอตถ จตตสเสน นททฏโ สมาธ สพพากาเรน ภาวโต โหต ตทนนตรา ปน ป า ภาเวตพพา สา จ อตสงเขปเทสตตตา ว าตมป ตาว น สกรา ปเคว ภาเวต ตสมา ตสสา วตถาร ภาวนานย จ ทสเสต อท ป หากมม โหต กา ป า เกนฏเน ป า กานสสา ลกขณรสปจจปฏานปทฏานาน กตวธา ป า กถ ภาเวตพพา ป าภาวนาย โก อานสโสต ฯ ตตรท วสชชน ฯ กา ป าต ป า พหวธา นานปปการา ต สพพ วภาวยต อารพภมาน วสชชน อธปเปต เจว อตถ น สาเธยย อตตร จ วกเขปาย สวตเตยย ตสมา อธ อธปเปตเมว สนธาย วทาม กสลจตตสมปยตต วปสสนาาณ ป า ฯ เกนฏเน ป าต ปชานนฏเน ป า ฯ กมท ปชานน นาม ฯ ส ชานนวชานนาการวสฏ นานปปการโต ชานน ฯ ส าว าณป าน ห สมาเนป ชานนภาเว ส า นล

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 2

วสทธมคเค ปตกนต อารมมณส ชานนมตตเมว โหต อนจจ ทกข อนตตาต ลกขณปฏเวธ ปาเปต น สกโกต ว าณ นล ปตกนต อารมมณ จ ชานาต ลกขณปฏเวธ จ ปาเปต อสสกกตวา ปน มคคปาตภาว ปาเปต น สกโกต ป า ปน วตตนยวเสน อารมมณ จ ชานาต ลกขณปฏเวธ จ ปาเปต อสสกกตวา มคค- ปาตภาว จ ปาเปต ฯ ยถา ห เหร กผลเก ปต กหาปณราส เอโก อชาตพทธทารโก เอโก คามกปรโส เอโก เหร โกต ตส ชเนส ปสสมาเนส อชาตพทธทารโก กหาปณาน จตตวจตต- ทฆรสสจตรสสปรมณฑลภาวมตตเมว ชานาต อท มนสสาน อปโภคปรโภค รตนสมมตนต น ชานาต คามกปรโส จตตวจตตา- ทภาว จ ชานาต อท มนสสาน อปโภคปรโภค รตนสมมตนต จ อย เฉโก อย กโฏ อย อฑฒสาโรต อม ปน วภาค น ชานาต เหร โก สพเพป เต ปกาเร ชานาต ชานนโต จ กหาปณ โอโลเกตวาป ชานาต อาโกฏตสส สทท สตวาป คนธ ฆายตวาป รส สายตวาป หตเถน ธารยตวาป อสกสม นาม คาเม วา นคเม วา นคเร วา ปพพเต วา นทตเร วา กโตตป อสกาจรเยน กโตตป ชานาต เอว สมปทมท เวทตพพ ฯ ส า ห อชาตพทธโน ทารกสส กหาปณทสสน วย โหต นลาทวเสน อารมมณสส อปฏานาการมตตคคหณโต ฯ ว าณ คามกสส ปรสสส กหาปณทสสนมว โหต นลาทวเสนารมมณา- การคคหณโต อทธมป จ ลกขณปฏเวธ สมปาปนโต ฯ ป า

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 3

ขนธนทเทโส เหร กสส กหาปณทสสนมว โหต นลาทวเสน อารมมณาการ คเหตวา ลกขณปฏเวธ จ ปาเปตวา ตโต อทธมป มคคปาตภาว ปาปนโต ฯ ตสมา ยเทต ส ชานนวชานนาการวสฏ นานปปการโต ชานน อท ปชานนนต เวทตพพ ฯ อท สนธาย ห เอต วตต ปชานนฏเน ป าต ฯ สา ปเนสา ยตถ ส าว าณาน น ตตถ เอกเสน โหต ยทา ปน โหต ตทา อวนพภตตา เตห ธมเมห อย ส า อท ว าณ อย ป าต วนพภชชตวา อลพภเนยย- นานตตา สขมา ทททสา ฯ เตนาห อายสมา นาคเสโน ทกกร มหาราช ภควตา กตนต ฯ ก ปน ภนเต นาคเสน ภควตา ทกกร กตนต ฯ ทกกร มหาราช ภควตา กต ย อเมส อรปน จตตเจตสกาน ธมมาน เอการมมเณ วตตมานาน ววฏาน อกขาต อย ผสโส อย เวทนา อย ส า อย เจตนา อท จตตนต ฯ กานสสา ลกขณรสปจจปฏานปทฏานานต เอตถ ปน ฯ ธมมสภาวปฏเวธลกขณา ป า ธมมาน สภาวปฏจฉาทก- โมหนธการวทธสนรสา อสมโมหปจจปฏานา ฯ สมาหโต ยถาภต ชานาต ปสสตต๑ วจนโต ปน สมาธ ตสสา ปทฏาน ฯ กตวธา ป าต ธมมสภาวปฏเวธลกขเณน ตาว เอกวธา โลกยโลกตตรวเสน ทวธา ตถา สาสวานาสวาทวเสน นามรป- ววฏาปนวเสน โสมนสสอเปกขาสหคตวเสน ทสสนภาวนาภม- ๑. อง. ทสก. ๒๔/๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 4

วสทธมคเค วเสน จ ตวธา จนตาสตภาวนามยวเสน ตถา ปรตตมหคคต- อปปมาณารมมณวเสน อายาปายอปายโกสลลวเสน อชฌตตา- ภนเวสาทวเสน จ จตวธา จตส สจเจส าณวเสน จ จตปฏ- สมภทาวเสน จาต ฯ ตตถ เอกวธโกฏาโส อตตานตโถเยว ฯ ทวธโกฏาเส ฯ โลกยมคคสมปยตตา โลกยา โลกตตร- มคคสมปยตตา โลกตตราต เอว โลกยโลกตตรวเสน ทวธา ฯ ทตยทเก ฯ อาสวาน อารมมณภตา สาสวา เตส อนารมมณา อนาสวา ฯ อตถโต ปเนสา โลกยโลกตตราว โหต ฯ อาสว- สมปยตตา สาสวา อาสววปปยตตา อนาสวาตอาทสป เอเสว นโย ฯ เอว สาสวานาสวาทวเสน ทวธา ฯ ตตยทเก ฯ ยา วปสสน อารภตกามสส จตนน อรปกขนธาน ววฏาปเน ป า อย นามววฏาปนป า ยา รปกขนธสส ววฏาปเน ป า อย รปววฏาปนป าต เอว นามรปววฏาปน วเสน ทวธา ฯ จตตถทเก ฯ ทวส กามาวจรกสลจตเตส โสฬสส จ ป จกนเยน จตกกชฌานเกส มคคจตเตส ป า โสมนสสสหคตา ทวส กามาวจรกสลจตเตส จตส จ ป จมชฌานเกส มคคจตเตส ป า อเปกขาสหคตาต เอว โสมนสสอเปกขาสหคตวเสน ทวธา ฯ ป จมทเก ฯ ปมมคคป า ทสสนภม อวเสสมคคตตยป า ภาวนาภมต เอว ทสสนภาวนาภมวเสน ทวธา ฯ ตเกส ปมตตเก ฯ ปรโต อสสตวา ปฏลทธป า อตตโน จนตาวเสน นปผนนตตา จนตามยา ปรโต สตวา ปฏลทธป า

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 5

ขนธนทเทโส สตวเสน นปผนนตตา สตมยา ยถา ตถา วา ภาวนาวเสน นปผนนา อปปนาปปตตา ป า ภาวนามยา ฯ วตต เหต ตตถ กตมา จนตามยา ป า โยควหเตส วา กมมายตเนส โยควหเตส วา สปปายตเนส โยควหเตส วา วชชาฏาเนส กมมสสกต วา สจจานโลมก วา รป อนจจนต วา เวทนา ส า สงขารา ว าณ อนจจนต วา ย เอวรป อนโลมก ขนต ทฏ รจ มต เปกข ธมมนชฌานกขนต ปรโต อสสตวา ปฏลภต อย วจจต จนตามยา ป า ฯเปฯ สตวา ปฏลภต อย วจจต สตมยา ป า สพพาป สมาปนนสส ป า ภาวนามยา ป าต๑ ฯ เอว จนตาสตภาวนามยวเสน ตวธา ฯ ทตยตตเก ฯ กามาวจเร ธมเม อารพภ ปวตตา ป า ปรตตารมมณา รปาวจรารปาวจเร อารพภ ปวตตา มหคคตารมมณา สา โลกยวปสสนา นพพาน อารพภ ปวตตา อปปมาณารมมณา สา โลกตตรวปสสนาต เอว ปรตตมหคคตาปปมาณารมมณวเสน ตวธา ฯ ตตยตตเก ฯ อาโย นาม วฑฒ ฯ สา ทวธา อนตถหานโต อตถปปตตโต จ ฯ ตตถ โกสลล อายโกสลล ฯ ยถาห ฯ ตตถ กตม อายโกสลล อเม เม ธมเม มนสกโรโต อนปปนนา เจว อกสลา ธมมา น อปปชชนต อปปนนา จ อกสลา ธมมา ปหยนต อเม วา ปน เม ธมเม มนสกโรโต อนปปนนา เจว กสลา ธมมา อปปชชนต อปปนนา จ กสลา ๑. อภ. ว. ๓๕/๔๓๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 6

วสทธมคเค ธมมา ภยโยภาวาย เวปลลาย ภาวนาย ปารปรยา สวตตนตต ยา ตตถ ป า ปชานนา ฯเปฯ อโมโห ธมมวจโย สมมาทฏ อท วจจต อายโกสลลนต๑ ฯ อปาโยต ปน อวฑฒ ฯ สาป ทวธา อตถหานโต อนตถปปตตโต จ ฯ ตตถ โกสลล อปายโกสลล ฯ ยถาห ฯ ตตถ กตม อปายโกสลล อเม เม ธมเม มนสกโรโต อนปปนนา เจว กสลา ธมมา น อปปชชนตตอาท๒ ฯ สพพตถ ปน เตส เตส ธมมาน อปาเยส นปผตตการเณส ตขณปปวตต านปปตตก โกสลล อปายโกสลล นาม ฯ ยถาห ฯ สพพาป ตตรปายา ป า อปายโกสลลนต๒ ฯ เอว อายาปายอปายโกสลล- วเสน ตวธา ฯฯ จตตถตตเก ฯ อตตโน ขนเธ คเหตวา อารทธา วปสสนาป า อชฌตตาภนเวสา ปรสส ขนเธ พาหร วา อนนทรยพทธรป คเหตวา อารทธา พหทธาภนเวสา อภย คเหตวา อารทธา อชฌตตพหทธาภนเวสาต เอว อชฌตตาภนเวสาทวเสน ตวธา ฯ จตกเกส ปมจตกเก ฯ ทกขสจจ อารพภ ปวตต าณ ทกเข าณ ทกขสมทย อารพภ ปวตต าณ ทกขสมทเย าณ ทกขนโรธ อารพภ ปวตต าณ ทกขนโรเธ าณ ทกขนโรธคามนปฏปท อารพภ ปวตต าณ ทกขนโรธคามนยา ปฏปทาย าณนต เอว จตส สจเจส าณวเสน จตพพธา ฯ ๑. อภ. ว. ๓๕/๔๓๙ ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๔๔๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 7

ขนธนทเทโส ทตยจตกเก ฯ จตสโส ปฏสมภทา นาม อตถาทส ปเภทคตาน จตตาร าณาน ฯ วตต เหต อตเถ าณ อตถปฏสมภทา ธมเม าณ ธมมปฏสมภทา อตถธมมนรตตาภลาเป าณ นรตตปฏสมภทา าเณส าณ ปฏภาณปฏสมภทาต๑ ฯ ตตถ อตโถต สงเขปโต เหตผลสเสต อธวจน ฯ เหตผล ห ยสมา เหตอนสาเรน อรยต อธคมยต สมปาปณยต ตสมา อตโถต วจจต ฯ ปเภทโต ปน ยงก จ ปจจยสมภต นพพาน ภาสตตโถ วปาโก กรยาต อเม ป จ ธมมา อตโถต เวทตพพา ฯ ต อตถ ปจจเวกขนตสส ตสม อตเถ ปเภทคต าณ อตถปฏ- สมภทา ฯ ธมโมตป สงเขปโต ปจจยสเสต อธวจน ฯ ปจจโย ห ยสมา ต ต ทหต ปวตเตต วา สมปาปณต วา เทต ตสมา ธมโมต วจจต ฯ ปเภทโต ปน โยโกจ ผลนพพตตโก เหต อรยมคโค ภาสต กสล อกสลนต อเม ป จ ธมมา ธมโมต เวทตพพา ฯ ต ธมม ปจจเวกขนตสส ตสม ธมเม ปเภทคต าณ ธมมปฏสมภทา ฯ อยเมว ห อตโถ อภธมเม ทกเข าณ อตถปฏสมภทา ทกขสมทเย าณ ธมมปฏสมภทา ทกขนโรเธ าณ อตถปฏสมภทา ทกขนโรธคามนปฏปทาย าณ ธมมปฏสมภทา เหตมห าณ ธมมปฏสมภทา เหตผเล าณ อตถปฏสมภทา เย ธมมา ชาตา ภตา ส ชาตา นพพตตา อภนพพตตา ปาตภตา อเมส ธมเมส าณ อตถปฏสมภทา ๑. อภ. ว. ๓๕/๓๙๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 8

วสทธมคเค ยมหา ธมมา เต ธมมา ชาตา ภตา ส ชาตา นพพตตา อภนพพตตา ปาตภตา เตส ธมเมส าณ ธมมปฏสมภทา ชรามรเณ าณ อตถปฏสมภทา ชรามรณสมทเย าณ ธมมปฏสมภทา ฯเปฯ สงขารนโรเธ าณ อตถปฏสมภทา สงขารนโรธคามนยา ปฏปทาย าณ ธมมปฏสมภทา อธ ภกข ธมม ชานาต สตต เคยย ฯเปฯ เวทลล อย วจจต ธมมปฏสมภทา โส ตสส ตสเสว ภาสตสส อตถ ชานาต อย อมสส ภาสตสส อตโถ อย อมสส ภาสตสส อตโถต อย วจจต อตถปฏสมภทา กตเม ธมมา กสลา ยสม สมเย กามาวจร กสล จตต อปปนน โหต ฯเปฯ อเม ธมมา กสลา อเมส ธมเมส าณ ธมมปฏสมภทา เตส วปาเก าณ อตถปฏสมภทาตอาทนา๑ นเยน วภชตวา ทสสโต ฯ อตถธมมนรตตาภลาเป าณนต ตสม อตเถ จ ธมเม จ ยา สภาวนรตต อพยาภจารโวหาโร ตทภลาเป ตสส ภาสเน อทรเณ ต ภาสต ลปต อทรต สตวาว อย สภาวนรตต อย น สภาวนรตตต เอว ตสสา ธมมนรตตส ตาย สภาวนรตตยา มาคธกาย สพพสตตาน มลภาสาย ปเภทคต าณ นรตตปฏสมภทา ฯ นรตตปฏสมภทปปตโต ห ผสโส เวทนาต เอวมาทวจน สตวาว อย สภาวนรตตต ชานาต ผสสา เวทโนต เอวมาทก ปน อย น สภาวนรตตต ฯ าเณส าณนต สพพตถ าณ- มารมมณ กตวา ปจจเวกขนตสส าณารมมณ าณ ยถาวตเตส ๑. อภ. ว. ๓๕/๔๐๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 9

ขนธนทเทโส วา เตส าเณส สโคจรกจจาทวเสน วตถารโต าณ ปฏภาณ- ปฏสมภทาต อตโถ ฯ จตสโสป เจตา ปฏสมภทา ทวส ปเภท คจฉนต เสขภมย จ อเสขภมย จ ฯ ตตถ อคคสาวกาน มหาสาวกาน จ อเสขภมย ปเภท คตา อานนทตเถรจตตคหปตธมมกอปาสก- อปาลคหปตขชชตตราอปาสกาทน เสขภมย ฯ เอว ทวส ภมส ปเภท คจฉนตโยป เจตา อธคเมน ปรยตตยา สวเนน ปรปจฉาย ปพพโยเคน จาต อเมห ป จ- หากาเรห วสทา โหนต ฯ ตตถ อธคโม นาม อรหตตปปตต ฯ ปรยตต นาม พทธวจนสส ปรยาปณน ฯ สวน นาม สกกจจ อฏ กตวา สทธมมสสวน ฯ ปรปจฉา นาม ปาลอฏกถาทส คณ ปทอตถปทวนจฉยกถา ฯ ปพพโยโค นาม ปพพพทธาน สาสเน คตปจจาคตกภาเวน ยาว อนโลมโคตรภสมป ตาว วปสสนานโยโค ฯ อปเร อาห ปพพโยโค พาหสจจ เทสภาสา จ อาคโม ปรปจฉา อธคโม ครสนนสสโย ตถา มตตสมปตต เจวาต ปฏสมภทปจจยาต ฯ ตตถ ปพพโยโค วตตนโยว ฯ พาหสจจ นาม เตส เตส สตเถส จ สปปายตเนส จ กสลตา ฯ เทสภาสา นาม เอกสต- โวหารกสลตา วเสเสน ปน มาคธเก โกสลล ฯ อาคโม นาม อนตมโส โอปมมวคคมตตสสาป พทธวจนสส ปรยาปณน ฯ ปรปจฉา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 10

วสทธมคเค นาม เอกคาถายป อตถวนจฉยปจฉน ฯ อธคโม นาม โสตา- ปนนตา วา ฯเปฯ อรหตต วา ฯ ครสนนสสโย นาม สตปฏภาณ- พหลาน ครน สนตเก วาโส ฯ มตตสมปตต นาม ตถารปนเยว มตตาน ปฏลาโภต ฯ ตตถ พทธา จ ปจเจกพทธา จ ปพพโยค - เจว อธคม จ นสสาย ปฏสมภทา ปาปณนต ฯ สาวกา สพพานป เอตาน การณาน ฯ ปฏสมภทปปตตยา จ ปาฏเยกโก กมมฏาน- ภาวนานโยโค นาม นตถ ฯ เสขาน ปน เสขผลวโมกขนตกา อเสขาน อเสขผลวโมกขนตกาว ปฏสมภทปปตต โหต ฯ ตถาคตาน ห ทสพลาน วย อรยาน อรยผเลเนว ปฏสมภทา อชฌนตต ฯ อมา ปฏสมภทา สนธาย วตต จตปฏสมภทาวเสน จตพพธาต ฯ กถ ภาเวตพพาต เอตถ ปน ฯ ยสมา อมาย ป าย ขนธายตนธาตอนทรยสจจปฏจจสมปปาทาทเภทา ธมมา ภม สลวสทธ เจว จตตวสทธ จาต อเม เทว วสทธโย มล ทฏ วสทธ กงขาวตรณวสทธ มคคามคคาณทสสนวสทธ ปฏปทาาณทสสนวสทธ าณทสสนวสทธต อมา ป จ วสทธโย สรร ตสมา เตส ภมภเตส ธมเมส อคคหปรปจฉาวเสน าณปรจย กตวา มลภตา เทว วสทธโย สมปาเทตวา สรรภตา ป จ วสทธโย สมปาเทนเตน ภาเวตพพา ฯ อยเมตถ สงเขโป ฯ อย ปน วตถาโร ฯ ย ตาว วตต ขนธายตนธาตอนทรยสจจปฏจจสมปปาทาท- เภทา ธมมา ภมต เอตถ ฯ ขนธาต ป จกขนธา รปกขนโธ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 11

ขนธนทเทโส เวทนากขนโธ ส ากขนโธ สงขารกขนโธ ว าณกขนโธต ฯ ตตถ ยงก จ สตาทห รปปนลกขณ ธมมชาต สพพนต เอกโต กตวา รปกขนโธต เวทตพพ ฯ ตเทต รปปนลกขเณน เอกวธมป ภโตปาทายเภทโต ทพพธ ฯ ตตถ ภตรป จตพพธ ปวธาต อาโปธาต เตโชธาต วาโยธาตต ฯ ตาส ลกขณรสปจจปฏานาน จตธาตววฏาเน วตตาน ฯ ปทฏานโต ปน ตา สพพาป อวเสสธาตตตย- ปทฏานา ฯ อปาทายรป จตวสตวธ จกข โสต ฆาน ชวหา กาโย รป สทโท คนโธ รโส อตถนทรย ปรสนทรย ชวตนทรย หทยวตถ กายว ตต วจว ตต อากาสธาต รปสส ลหตา รปสส มทตา รปสส กมม ตา รปสส อปจโย รปสส สนตต รปสส ชรตา รปสส อนจจตา กวฬงกาโร อาหาโรต ฯ ตตถ รปาภฆาตารหภตปปสาทลกขณ ทฏ กามตานทาน- กมมสมฏานภตปปสาทลกขณ วา จกข รเปส อาว ฉนรสจกข- ว าณสส อาธารภาวปจจปฏาน ทฏ กามตานทานกมมชภต- ปทฏาน ฯ สททาภฆาตารหภตปปสาทลกขณ โสตกามตานทาน กมมสมฏานภตปปสาทลกขณ วา โสต สทเทส อาว ฉนรส โสตว าณสส อาธารภาวปจจปฏาน โสตกามตานทานกมมช- ภตปทฏาน ฯ คนธาภฆาตารหภตปปสาทลกขณ ฆายตกามตา- นทาน กมมสมฏานภตปปสาทลกขณ วา ฆาน คนเธส อาว ฉน รส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 12

วสทธมคเค ฆานว าณสส อาธารภาวปจจปฏาน ฆายตกามตานทานกมมช- ภต- ปทฏาน ฯ รสาภฆาตารหภตปปสาทลกขณา สายตกามตา- นทานกมมสมฏานภตปปสาทลกขณา วา ชวหา รเสส อาว ฉน- รสา ชวหาว าณสส อาธารภาวปจจปฏานา สายตกามตานทาน- กมมชภตปทฏานา ฯ โผฏพพาภฆาตารหภตปปสาทลกขโณ ผสต- กามตานทานกมมสมฏานภตปปสาทลกขโณ วา กาโย โผฏพเพส อาว ฉนรโส กายว าณสส อาธารภาวปจจปฏาโน ผสต- กามตานทานกมมชภตปทฏาโน ฯ เกจ ปน เตชาธกาน ภตาน ปสาโท จกข วายปว- อาปาธกาน ภตาน ปสาโท โสตฆานชวหา กาโย สพเพสนต วทนต ฯ อปเร เตชาธกาน ปสาโท จกข ววรวายอาป- ปวาธกาน โสตฆานชวหากายาต วทนต ฯ เต วตตพพา สตต อาหรถาต ฯ อทธา สตตเมว น ทกขสสนต ฯ เกจ ปเนตถ เตชาทน คเณห รปาทห อนคคยหภาวโตต การณ วทนต ฯ เต วตตพพา โก ปเนวมาห รปาทโย เตชาทน คณาต อวนพโภค- วตตส ห ภเตส อย อมสส คโณ อย อมสส คโณต น ลพภา วตตนต ฯ อถาป วเทยย ยถา เตส เตส สมภาเรส ตสส ตสส ภตสส อธกตาย ปวอาทน สนธารณาทน กจจาน อจฉถ เอว เตชาทอธเกส สมภาเรส รปาทน อธกภาวทสสนโต อจฉตพพเมต รปาทโย เตส คณาต ฯ เต วตตพพา อจเฉยยาม ยท อาปาธกสส อาสวสส คนธโต ปวอธเก กปปาเส คนโธ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 13

ขนธนทเทโส อธกตโร สยา เตชาธกสส จ อณโหทกสส วณณโตป สตทกสส วณโณ ปรหาเยถ ยสมา ปเนต อภยมป นตถ ตสมา ปหาเย- เถตเมเตส นสสยภตาน วเสสกปปน ยถา อวเสเสป เอกกลาเป ภตาน รปรสาทโยอ ม วสทสา โหนต เอว จกขปปสาทาทโย อวชชมาเนป อ สม วเสสการเณต คเหตพพเมต ฯ ก ปน ต ย อ ม สส อสาธารณ ฯ กมมเมว จ เนส วเสสการณ ตสมา กมมวเสสโต เอเตส วเสโส น ภต- วเสสโต ฯ ภตวเสเส ห สต ปสาโทว น อปปชชต ฯ สมาน ห ปสาโท น วสมานนต โปราณา ฯ เอว กมมวเสสโต วเสส- วนเตส จ เอเตส จกขโสตาน อปปตตวสยคคาหกาน อตตโน นสสย อนลลนนสสเยเอว วสเย ว าณเหตตตา ฯ ฆานชวหากายา สมปตตวสยคคาหกา นสสยวเสน เจว สย จ อตตโน นสสย อลลเนเยว วสเย ว าณเหตตตา ฯ จกข เจตถ ยเทต โลเก นลปขมสมากณณ กณหสกกมณฑล- วจตต นลปปลทลสนนภ จกขนต วจจต ตสส สสมภารจกขโน เสตมณฑลปรกขตตสส กณหมณฑลสส มชเฌ อภมเข ตาน สรรสณานปปตตเทเส สตตส ปจปฏเลส อาสตตเตล ปจปฏลาน วย สตต อกขปฏลาน พยาเปตวา ธารณนหาปนมณฑนวชน- กจจาห จตห ธาตห ขตตยกมาโร วย สนธารณาพนธนปรปาจน- สมทรณกจจาห จตห ธาตห กตปการ อตจตตาหาเรห อปตถมภย- มาน อายนา อนปาลยมาน วณณคนธรสาทห ปรวต ปมาณโต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 14

วสทธมคเค โอกาสรมตต จกขว าณาทน ยถารห วตถทวารภาว สาธยมาน ตฏต ฯ วตตมป เจต ธมมเสนาปตนา เยน จกขปปสาเทน รปาน มนปสสต ปรตต สขม เอต อกาสรสมปมนต ฯ สสมภารโสตวลสส ปน อนโต ตนตมพโลมาจเต องคลเวธก- สณาเน ปเทเส โสต วตตปปการาห ธาตห กตปการ อตจตตาหาเรห อปตถมภยมาน อายนา อนปาลยมาน วณณาทห ปรวต โสต- ว าณาทน ยถารห วตถทวารภาว สาธยมาน ตฏต ฯ สสมภาร- ฆานวลสส อนโต อชปทสณาเน ปเทเส ฆาน ยถาวตตปปการ- อปการปตถมภนานปาลนปรวาร ฆานว าณาทน ยถารห วตถ- ทวารภาว สาธยมาน ตฏต ฯ สสมภารชวหามชฌสส อปร อปปล- ทลคคสณาเน ปเทเส ชวหา ยถาวตตปปการอปการปตถมภนาน- ปาลนปรวารา ชวหาว าณาทน ยถารห วตถทวารภาว สาธย มานา ตฏต ฯ ยาวตา ปน อมสม กาเย อปาทนนรป นาม อตถ ฯ สพพตถ กาโย กปปาสปฏเล เสนโห วย วตตปปการอปการปต- ถมภนา- นปาลนปรวาโรว หตวา กายว าณาทน ยถารห วตถ- ทวารภาว สาธยมาโน ตฏต ฯ วมมกอทกากาสคามสวฏ กา๑ สงขาตสโคจรนนนา วย จ อหสสสมารปกขกกกรสคาลา รปาท- สโคจรนนนาว เอเต จกขาทโยต ทฏพพา ฯ ตโต ปเรส ปน รปาทส ฯ จกขปฏหนนลกขณ รป จกข- ว าณสส วสยภาว รส ตสเสว โคจรปจจปฏาน จตมหาภต- ๑. สวถกา... อตป ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 15

ขนธนทเทโส ปทฏาน ฯ ยถา เจต ตถา สพพานป อปาทายรปาน ฯ ยตถ ปน วเสโส อตถ ตตถ วกขาม ฯ ตยท นล ปตกนตอาทวเสน อเนกวธ ฯ โสตปฏหนนลกขโณ สทโท โสตว าณสส วสย- ภาวรโส ตสเสว โคจรปจจปฏาโน เภรสทโท มทงคสทโทต- อาทนา นเยน อเนกวโธ ฯ ฆานปฏหนนลกขโณ คนโธ ฆาน- ว าณสส วสยภาวรโส ตสเสว โคจรปจจปฏาโน มลคนโธ สารคนโธตอาทนา นเยน อเนกวโธ ฯ ชวหาปฏหนนลกขโณ รโส ชวหาว าณสส วสยภาวรโส ตสเสว โคจรปจจปฏาโน มลรโส ขนธรโสตอาทนา นเยน อเนกวโธ ฯ อตถภาวลกขณ อตถนทรย อตถต ปกาสน รส อตถลงค- นมตตกตตากปปาน กรณภาวปจจปฏาน ฯ ปรสภาวลกขณ ปรสนทรย ปรโสต ปกาสนรส ปรสลงคนมตตกตตากปปาน กรณ- ภาวปจจปฏาน ฯ ตทภยมป กายปปสาโท วย สกลสรร พยาปกเมว น จ กายปปสาเทน โตกาเส ตนต วา อฏ โตกาเส ตนต วา วตตพพต อาปชชต รปรสาทโย วย อ ม สงกโร นตถ ฯ สหชรปานปาลนลกขณ ชวตนทรย เตส ปวตตนรส เตสเยว- ปน ปจจปฏาน ยาปยตพพภตปทฏาน ฯ สนเตป จ อนปาลน- ลกขณาทมห วธาเน อตถกขเณเยว ต สหชรปาน อนปาเลต อทก วย อปปลาทน ยถาสก ปจจยปปนเนป จ ธมเม ปาเลต ธาต วย กมาร สย ปวตตตธมมสมพนเธเนว จ ปวตตต นยามโก วย น ภงคโต อทธ ปวตตต อตตโน จ ปวตตยตพพาน จ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 16

วสทธมคเค อภาวา น ภงคกขเณ เปต สย ภชชมานตตา ขยมาโน วย วฏฏเสนโห ทปสข น จ อนปาลนปวตตนปนานภาววรหต ยถาวตตกขเณ ตสส ตสส สาธนโตต ทฏพพ ฯ มโนธาตมโนว าณธาตน นสสยลกขณ หทยวตถ ตาสเยว ธาตน อาธารณรส อพพาหนปจจปฏาน ฯ หทยสส อนโต กาย- คตาสตกถาย วตตปปการ โลหต นสสาย สนธารณาทกจเจห ภเตห กตปการ อตจตตาหาเรห อปตถมภยมาน อายนา อนปาลย- มาน มโนธาตมโนว าณธาตน เจว ตสมปยตตธมมาน จ วตถภาว สาธยมาน ตฏต ฯ อตกกมาทปปวตตกจตตสมฏานวาโยธาตยา สหชรปกายต- ถมภนสนธารณจลนสส ปจจโย อาการวกาโร กายว ตต อธปปายปปกาสนรสา กายวปผนทนเหตภาวปจจปฏานา จตต- สมฏานวาโยธาตปทฏานา ฯ สา ปเนสา กายวปผนทเนน อธปปาย- ว าปนเหตตตา สย จ เตน กายวปผนทนสงขาเตน กาเยน ว เยยตตา กายว ตตต วจจต ฯ ตาย จ ปน จลเตห จตตช- รเปห อภสมพนธาน อตชาทนมป จลนโต อภกกมปฏกกมาทโย ปวตตนตต เวทตพพา ฯ วจเภทปปวตตกจตตสมฏานปวธาตยา อปาทนนฆฏฏนสส ปจจโย อาการวกาโร วจว ตต อธปปายป- ปกาสนรสา วจโฆสสส เหตภาวปจจปฏานา จตตสมฏานปว- ธาตปทฏานา ฯ สา ปเนสา วจโฆเสน อธปปายว าปนเหตตตา สย จ ตาย วจโฆสสงขาตาย วาจาย ว เยยตตา วจว ตตต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 17

ขนธนทเทโส วจจต ฯ ยถา ห อร เ อสสาเปตวา พทธโคสสาทอทกนมตต ทสวา อทกเมตถ อตถต ว ายต เอว กายวปผนทน เจว วจโฆส จ คเหตวา กายวจว ตตโยป ว ายนต ฯ รปปรจเฉทลกขณา อากาสธาต รปปรยนตปปกาสนรสา รปมรยาทปจจปฏานา อสมผฏภาวฉททววรภาวปจจปฏานา วา ปรจฉนนรปปทฏานา ยาย ปรจฉนเนส รเปส อทมโต อทธมโธ ตรยนต จ โหต ฯ อทนธตาลกขณา รปสส ลหตา รปาน ครภาววโนทนรสา ลหปรวตตตาปจจปฏานา ลหรปปทฏานา ฯ อถทธตาลกขณา รปสส มทตา รปาน ถทธภาววโนทนรสา สพพกรยาส อวโรธตา- ปจจปฏานา มทรปปทฏานา ฯ สรรกรยานกลกมม ภาว- ลกขณา รปสส กมม ตา อกมม ตาวโนทนรสา อทพพล- ภาวปจจปฏานา กมม รปปทฏานา ฯ เอตา ปน ตสโส น อ ม วชหนต ฯ เอว สนเตป โย อโรคโน วย รปาน ลหภาโว อทนธตาลหปรวตตปปกาโร รปทนธตตกรธาตกโขภ- ปฏปกขปจจยสมฏาโน โส รปวกาโร รปสส ลหตา โย ปน สปรมททตจมมสเสว รปาน มทภาโว สพพกรยาวเสเสส วสวตตนภาวมททวปปกาโร รปตถทธตตกรธาตกโขภปฏปกขปจจย- สมฏาโน โส รปวกาโร รปสส มทตา โย ปน สธนตสวณณสเสว รปาน กมม ภาโว สรรกรยานกลภาวปปกาโร สรรกรยาน อนนกลกรธาตกโขภปฏปกขปจจยสมฏาโน โส รปวกาโร รปสส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 18

วสทธมคเค กมม ตาต เอวเมตาส วเสโส เวทตพโพ ฯ อาจยลกขโณ รปสส อปจโย ปพพนตโต รปาน อมมชชาปน- รโส นยยาตนปจจปฏาโน ปรปณณภาวปจจปฏาโน วา อปจตรปปทฏาโน ฯ ปวตตลกขณา รปสส สนตต อนปป- พนธนรสา อนปปจเฉทปจจปฏานา อนปปพนธนกรปปทฏานา ฯ อภยมเปต ชาตรปสเสวาธวจน ฯ อาการนานตตโต ปน เวเนยย- วเสน จ อปจโย สนตตต อทเทสเทสนา กตา ฯ ยสมา ปเนตถ อตถโต นานตต นตถ ตสมา อเมส ปทาน นทเทเส โย อายตนาน อาจโย โส รปสส อปจโย โย รปสส อปจโย สา รปสส สนตตต๑ วตต ฯ อฏกถายมป อาจโย นาม นพพตต อปจโย นาม วฑฒ สนตต นาม ปวตตต วตวา นทตเร ขตกปสม ห อทกคคมนกาโล วย อาจโย นพพตต ปรปณณกาโล วย อปจโย วฑฒ อชโฌตถรตวา คมนกาโล วย สนตต ปวตตต อปมา กตา ฯ อปมาวสาเน จ เอว ก กถต โหต ฯ อายตเนน อาจโย กถโต อาจเยน อายตน กถตนต วตต ฯ ตสมา ยา รปาน ปมาภนพพตต สา อาจโย ยา เตส อปร อ เส นพพตตมานาน นพพตต สา วฑฒอากาเรน อปฏานโต อปจโย ยา เตสมป อปร ปนปปน อ เส นพพตตมานาน นพพตต สา อนปปพนธากาเรน อปฏานโต สนตตต จ ปวจจตต เวทตพพา ฯ รปปรปากลกขณา รปสส ชรตา ๑. อภ. ส. ๓๔/๒๒๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 19

ขนธนทเทโส อปนยนรสา สภาวานปคเมป นวภาวาปคมปจจปฏานา วหปราณ- ภาโว วย ปรปจจมานรปปทฏานา ขณฑจจาทภาเวน ทนตาทส วการทสสตา๑ อท ปากฏชร สนธาย วตต ฯ อรปธมมาน ปน ปฏจฉนนชรา นาม โหต ตสสา เอส วกาโร นตถ ยา จ ปวอทกปพพตจนทมสรยาทส อวจชรา นาม ฯ ปรเภทลกขณา รปสส อนจจตา สสทนรสา ขยวยปจจปฏานา ปรภชชมานรป- ปทฏานา ฯ โอชาลกขโณ กวฬงกาโร อาหาโร รปาหรณรโส อปตถมภน- ปจจปฏาโน กพฬ กตวา อาหรตพพวตถปทฏาโน ฯ ยาย โอชาย สตตา ยาเปนต ตสสา เอต อธวจนนต ฯ อมาน ตาว ปาลย อาคตรปาเนว ฯ อฏกถาย ปน พลรป สมภวรป ชาตรป โรครปนต๒ เอกจจาน มเตน มทธรปนต เอว อ านป รปาน อาหรตวา อทธา มนส สมพทโธ นตถ นวรณา ตวาตอาทน๓ วตวา มทธรป ตาว นตถเยวาต ปฏกขตต ฯ อตเรส โรครป ชรตาอนจจตาคหเณน คหตเมว ชาตรป อปจยสนตตคคหเณน สมภวรป อาโปธาตคคหเณน พลรป วาโยธาตคคหเณน คหตเมว ฯ ตสมา เตส เอกมป วส นตถต สนนฏาน คต ฯ อต อท จตวสตวธ อปาทายรป ปพเพ วตตจตพพธภตรป จาต อฏวสตวธ รป โหต อนนมนธก ฯ ๑. ม. ย. วการทสสนโต ฯ ๒. ม. อตสทโท นตถ ฯ ๓. ข. ส. ๒๕/๔๓๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 20

วสทธมคเค ต สพพมป นเหต อเหตก เหตวปปยตต สปปจจย โลกย สาสวเมวาตอาทนา นเยน เอกวธ อชฌตตก พาหร โอฬารก สขม ทเร สนตเก นปผนน อนปผนน ปสาทรป นปสาทรป อนทรย อนนทรย อปาทนน อนปาทนนนตอาทวเสน ทวธ ฯ ตตถ จกขาท ป จวธ อตตภาว อธกจจ ปวตตตตา อชฌตตก เสส ตโต พาหรตตา พาหร ฯ จกขาทน นว อาโปธาตวชชตา ตสโส ธาตโย จาต ทวาทสวธ ฆฏฏนวเสน คเหตพพโต โอฬารก เสส ตโต วปรตตตา สขม ฯ ย สขม ตเทว ทปปฏวชฌ- สภาวตตา ทเร อตร สปฏวชฌสภาวตตา สนตเก ฯ จตสโส ธาตโย จกขาทน เตรส กพฬงการาหาโร จาต อฏารสวธ รป ปรจเฉทวการลกขณภาว อตกกมตวา สภาเวเนว ปรคคเหตพพโต นปผนน เสส ตพพปรตตาย อนปผนน ฯ จกขาท ป จวธ รปาทน คหณปจจยภาเวน อาทาสตล วย วปปสนนตตา ปสาทรป อตร ตโต วปรตตตา นปสาทรป ฯ ปสาทรปเมว อตถนทรยาทต- ตเยน สทธ อธปตยฏเน อนทรย เสส ตโต วปรตตตา อนนทรย ฯ ย กมมชนต ปรโต วกขาม ต กมเมน อปาทนนตตา อปาทนน เสส ตโต วปรตตตา อนปาทนน ฯ ปน สพพเมว รป สนทสสนกมมชาทน ตกาน วเสน ตวธ โหต ฯ ตตถ โอฬารเก รป สนทสสนสปปฏฆ เสส อนทสสนสปปฏฆ สพพมป สขม อนทสสนอปปฏฆ ฯ เอว ตาว สนทสสนตตกวเสน ตวธ ฯ กมมชาทตตกวเสน ปน ฯ กมมโต ชาต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 21

ขนธนทเทโส กมมช ตท ปจจยชาต อกมมช น กโตจ ชาต เนว กมมช นากมมช ฯ จตตโต ชาต จตตช ตท ปจจยชาต อจตตช น กโตจ ชาต จตตช นาจตตช ฯ อาหารโต ชาต อาหารช ตท ปจจยชาต อนาหารช น กโตจ ชาต เนว อาหารช น อนาหารช ฯ อตโต ชาต อตช ตท - ปจจยชาต อนตช น กโตจ ชาต เนว อตช น อนตชนต ฯ เอว กมมชาตตตกวเสน ตวธ ฯ ปน ทฏาทรปรปาทวตถาทจตกกวเสน จตพพธ ฯ ตตถ รปายตน ทฏ นาม ทสสนวสยตตา สททายตน สต นาม สวนวสยตตา คนธรสโผฏพพตตย มต นาม สมปตตคคาหก- อนทรยวสยตตา เสส ว าต นาม ว าณสเสว วสยตตาต เอว ตาว ทฏาทจตกกวเสน จตพพธ ฯ นปผนนรป ปเนตถ รปรป นาม อากาสธาต ปรจเฉทรป นาม กายว ตตอาท กมม ตาปรยนต วการรป นาม ชาตชราภงค ลกขณรป นามาต เอว รปรปาทจตกกวเสน จตพพธ ฯ ย ปเนตถ หทยรป นาม ต วตถ น ทวาร ว ตตทวย ทวาร น วตถ ปสาทรป วตถ เจว ทวาร จ เสส เนว วตถ น ทวารนต เอว วตถาทจตกกวเสน จตพพธ ฯ ปน เอกช ทวช ตช จตช น กโตจ ชาตนต อเมส วเสน ป จวธ ฯ ตตถ กมมชเมว จตตชเมว จ เอกช นาม ฯ เตส สทธ หทยวตถนา อนทรยรป กมมชเมว ฯ ว ตตทวย จตตชเมว ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 22

วสทธมคเค ย ปน จตตโต จ อตโต จ ชาต ต ทวช นาม ต สททายตนเมว ฯ ย อตจตตาหาเรห ชาต ต ตช นาม ต ปน ลหตาทตตยเมว ฯ ย จตหป กมมาทห ชาต ต จตช นาม ต ลกขณรปวชชมวเสส โหต ฯ ลกขณรป ปน น กโตจ ชาต ฯ กสมา ฯ น ห อปปาทสส อปปาโท อตถ อปปนนสส จ ปรปากเภทมตต อตรทวย ฯ ยมป รปายตน สททายตน คนธายตน รสายตน โผฏพพายตน อากาสธาต อาโปธาต รปสส ลหตา รปสส มทตา รปสส กมม ตา รปสส อปจโย รปสส สนตต กวฬงกาโร อาหาโร อเม ธมมา จตตสมฏานาตอาทส ชาตยา กโตจ ชาตตต อน าต ต รปชนกปจจยาน กจจานภาวลกขเณ ทฏตตาต เวทตพพ ฯ อท ตาว รปกขนเธ วตถารกถามข ฯ อตเรส ปน ฯ ยงก จ เวทยตลกขณ สพพนต เอกโต กตวา เวทนากขนโธ ฯ ยงก จ ส ชานนลกขณ สพพนต เอกโต กตวา ส ากขนโธ ฯ ยงก จ อภสงขรณลกขณ สพพนต เอกโต กตวา สงขารกขนโธ ฯ ยงก จ วชานนลกขณ สพพนต เอกโต กตวา ว าณกขนโธ เวทตพโพ ฯ ตตถ ยสมา ว าณกขนเธ ว าเต อตเร สว เยยา โหนต ตสมา ว าณกขนธมาท กตวา วณณน กรสสาม ฯ ยงก จ วชานนลกขณ สพพนต เอกโต กตวา ว าณก- ขนโธ เวทตพโพต ห วตต ฯ ก จ วชานนลกขณ ว าณ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 23

ขนธนทเทโส ยถาห ฯ วชานาต วชานาตต โข อาวโส ตสมา ว าณนต วจจตต๑ ฯ ว าณ จตต มโนต อตถโต เอก ฯ ตเทต วชานนลกขเณน สภาวโต เอกวธมป ชาตวเสน ตวธ กสล อกสล อพยากต จ ฯ ตตถ กสล ภมเภทโต จตพพธ กามาวจร รปาวจร อรปาวจร โลกตตร จ ฯ ตตถ กามาวจร โสมนสสเปกขาาณสงขาร- เภทโต อฏวธ ฯ เสยยถท ฯ โสมนสสสหคต าณสมปยตต อสงขาร สสงขาร จ ตถา าณวปปยตต อเปกขาสหคต าณสมปยตต อสงขาร สสงขาร จ ตถา าณวปปยตต ฯ ยทา ห เทยยธมมปฏคคาหกาทสมปตต อ วา โสมนสสเหต อาคมม หฏปหฏโ อตถ ทนนนตอาทนยปปวตต สมมาทฏ ปรกขตวา อสสทนโต อนสสาหโต ปเรห ทานาทน ป าน กโรต ตทาสส จตต โสมนสสสหคต าณสมปยตต อสงขาร โหต ฯ ยทา ปน วตตนเยน หฏตฏโ สมมาทฏ ปรกขตวาป อมตตจาคตาทวเสน สสทมาโน วา ปเรห วา อสสาหโต กโรต ตทาสส ตเทว จตต สสงขาร โหต ฯ อมสม ห อตเถ สงขาโรต เอต อตตโน วา ปเรส วา วเสน ปวตตสส ปพพโยคสสาธ- วจน ฯ ยทา ปน าตชนสส ปฏปตตทสสเนน ชาตปรจยา พาลทารกา ภกข ทสวา โสมนสสชาตา สหสา ก จเทว หตถคต ททนต วา วนทนต วา ตทา เตส ตตย จตต อปปชชต ฯ ๑. ม. ม. ๑๒/๕๓๗ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 24

วสทธมคเค ยทา ปน เทถ วนทถาต าตห อสสาหตา เอว ปฏปชชนต ตทา จตตถ จตต อปปชชต ฯ ยทา ปน เทยยธมมปฏคคาหกาทน อสมปตต อ เส วา โสมนสสเหตน อภาว อาคมม จตสป วกปเปส โสมนสสรหตา โหนต ตทา เสสาน จตตาร อเปกขา- สหคตาน อปปชชนตต ฯ เอว โสมนสสเปกขาาณสงขารเภทโต อฏวธ กามาวจรกสล เวทตพพ ฯ รปาวจร ปน ฌานงคโยค- เภทโต ป จวธ โหต ฯ เสยยถท ฯ วตกกวจารปตสขสมาธ- ยตต ปม อตกกนตวตกก ทตย ตโต อตกกนตวจาร ตตย ตโต วรตตปตก จตตถ อตถงคตสข อเปกขาสมาธ- ยตต ป จมนต ฯ อรปาวจร จตนน อารปปาน โยควเสน จตพพธ ฯ วตตปปกาเรน ห อากาสาน จายตนชฌาเนน สมปยตต ปม ว าณ จายตนาทห ทตยตตยจตตถาน ฯ โลกตตร จตมคคสมปโยคโต จตพพธนต ฯ เอว ตาว กสลว าณเมว เอกวสตวธ โหต ฯ อกสล ปน ภมโต เอกวธ กามาวจรเมว ฯ มลโต ตวธ โลภมล โทสมล โมหมล จ ฯ ตตถ โลภมล โสมนสสเปกขา- ทฏ คตสงขารเภทโต อฏวธ ฯ เสยยถท ฯ โสมนสสสหคต ทฏ คตสมปยตต อสงขาร สสงขาร จ ตถา ทฏ คตวปปยตต อเปกขาสหคต ทฏ คตสมปยตต อสงขาร สสงขาร จ ตถา ทฏ คตวปปยตต ฯ ยทา ห นตถ กาเมส อาทนโวตอาทนา นเยน มจฉาทฏ ปรกขตวา หฏตฏโ กาเม วา ปรภ ชต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 25

ขนธนทเทโส ทฏมงคลาทน วา สารโต ปจเจต สภาวตกเขเนว อนสสาหเตน จตเตน ตทา ปม อกสลจตต อปปชชต ฯ ยทา มนเทน สมสสาหเตน จตเตน ตทา ทตย ฯ ยทา มจฉาทฏ อปรกขตวา เกวล หฏตฏโ เมถน วา เสวต ปรสมปตต วา อภชฌายต ปรภณฑ วา หรต สภาวตกเขเนว อนสสาหเตน จตเตน ตทา ตตย ฯ ยทา มนเทน สมสสาหเตน จตเตน ตทา จตตถ ฯ ยทา ปน กามาน วา อสมปตต อาคมม อ เส วา โสมนสสเหตน อภาเวน จตสป วกปเปส โสมนสสรหตา โหนต ตทา เสสาน จตตาร อเปกขาสหคตาน อปปชชนตต ฯ เอว โสมนสสเปกขา- ทฏ คตสงขารเภทโต อฏวธ โลภมล เวทตพพ ฯ โทสมล ปน โทมนสสสหคต ปฏฆสมปยตต อสงขาร สสงขารนต ทวธเมว โหต ฯ ตสส ปาณาตปาตาทส ตกขมนทปปวตตกาเล อปปตต เวทตพพา ฯ โมหมล อเปกขาสหคต วจกจฉาสมปยตต อทธจจ- สมปยตต จาต ทวธ ฯ ตสส อสนนฏานวกเขปกาเล ปวตต เวทตพพาต ฯ เอว อกสลว าณ ทวาทสวธ โหต ฯ อพยากต ชาตเภทโต ทวธ วปาก กรย จ ฯ ตตถ วปาก ภมโต จตพพธ กามาวจร รปาวจร อรปาวจร โลกตตร จ ฯ ตตถ กามาวจร ทวธ กสลวปาก อกสลวปาก จ ฯ กสลวปากมป ทวธ อเหตก สเหตก จ ฯ ตตถ อโลภาทวปากเหตวรหต อเหตก ฯ ต จกขว าณ โสตฆานชวหากายว าณ สมปฏจฉนกจจา มโนธาต สนตรณาท-

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 26

วสทธมคเค กจจา เทว มโนว าณธาตโย จาต อฏวธ ฯ ตตถ จกขสนนสสต รปวชานนลกขณ จกขว าณ รปมตตารมมณรส รปาภมขภาว ปจจปฏาน รปารมมณาย กรยมโนธาตยา อปคมปทฏาน ฯ โสตาท- สนนสสตสททาทวชานนลกขณาน โสตฆานชวหากายว าณาน สททาทมตตารมมณรสาน สททาทอภมขภาวปจจปฏานาน สททาท- อารมมณาน กรยมโนธาตน อปคมปทฏานาน ฯ จกขว าณาทน อนนตร รปาทวชานนลกขณา มโนธาต รปาทสมปฏจฉน รสา ตถาภาวปจจปฏานา จกขว าณาทอปคมปทฏานา ฯ อเหตก- วปากานนตร ฉฬารมมณวชานนลกขณา ทวธาป สนตรณาทกจจา มโนว าณธาต สนตรณาทรสา ตถาภาวปจจปฏานา หทย- วตถปทฏานา ฯ โสมนสสเปกขาโยคโต ปน ทวป จฏานเภทโต จ ตสสา เภโท ฯ เอตาส ห เอกา เอกนตมฏารมมเณ ปวตตสภาวโต โสมนสสสมปยตตา หตวา สนตรณตทารมมณวเสน ป จทวาเร เจว ชวนาวสาเน จ ปวตตนโต ทวฏานา โหต เอกา อฏมชฌตตารมมเณ ปวตตสภาวโต อเปกขาสมปยตตา หตวา สนตรณตทารมมณปฏสนธภวงคจตวเสน ปวตตนโต ป จฏานา โหต ฯ อฏวธมป เจต อเหตกวปากว าณ นยตานยตา- รมมณตตา ทวธ อเปกขาสขโสมนสสเภทโต ตวธ ฯ ว าณ- ป จก เหตถ นยตารมมณ ยถากกม รปาทสเยว ปวตตโต เสส อนยตารมมณ ฯ ตตถ ห มโนธาต ป จสป รปาทส ปวตตต มโนว าณธาตทวย ฉสต ฯ กายว าณ ปเนตถ สขยตต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 27

ขนธนทเทโส ทวฏานา มโนว าณธาต โสมนสสยตตา ฯ เสส อเปกขา- ยตตนต ฯ เอว ตาว กสลวปาเก อเหตก อฏวธ เวทตพพ ฯ อโลภาทวปากเหตสมปยตต ปน สเหตก ฯ ต กามาวจรกสล วย โสมนสสาทเภทโต อฏวธ ฯ ยถา ปน กสล ทานาทวเสน ฉส อารมมเณส ปวตตต น อท ตถา ฯ อท ห ปฏสนธภวงค- จตตทารมมณวเสน ปรตตธมมปรยาปนเนสเยว ฉส อารมมเณส ปวตตต ฯ สสงขาราสงขารภาโว ปเนตถ อาคมนาทวเสน เวทตพโพ ฯ สมปยตตธมมาน จ วเสเส อสตป อาทาสตลาทส มขนมตต วย นรสสาห วปาก มข วย สอสสาห กสลนต เวทตพพ ฯ เกวล ห อกสลวปาก อเหตกเมว ฯ ต จกขว าณ โสตฆานชวหากายว าณ สมปฏจฉนกจจา มโนธาต สนตรณาท- กจจา ป จฏานา มโนว าณธาตต สตตวธ ฯ ต ลกขณาทโต กสลาเหตวปาเก วตตนเยเนว เวทตพพ ฯ เกวล ห กสลวปากาน อฏอฏมชฌตตารมมณาน ฯ อมาน อนฏอนฏมชฌตตา- รมมณาน ฯ ตาน จ อเปกขาสขโสมนสสเภทโต ตวธาน ฯ อมาน ทกขอเปกขาวเสน ทวธาน ฯ เอตถ ห กายว าณ ทกขสหคตเมว เสสาน อเปกขาสหคตาน ฯ สา จ เตส อเปกขา หนา ทกข วย นาตตขณา ฯ อตเรส อเปกขา ปณตา สข วย นาตตขณา ฯ อต อเมส สตตนน อกสลวปากาน ปรมาน จ โสฬสนน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 28

วสทธมคเค กสลวปากาน วเสน กามาวจรวปากว าณ เตวสตวธ ฯ รปาวจร ปน กสล วย ป จวธ ฯ กสล ปน สมาปตตวเสน ชวนวถย ปวตตต ฯ อท อปปตตย ปฏสนธภวงคจตวเสน ฯ ยถา จ รปาวจร เอว อรปาวจรมป กสล วย จตพพธ ฯ ปวตตเภโทปสส รปาวจเร วตตนโยเอว ฯ โลกตตรวปาก จตมคคยตตจตตผลตตา จตพพธ ฯ ต มคควถวเสน เจว ผลสมาปตตวเสน จ ทวธา ปวตตตต ฯ เอว สพพมป จตส ภมส ฉตตสวธ วปากว าณ โหต ฯ กรย ปน ภมเภทโต ตวธ กามาวจร รปาวจร อรปา- วจร จ ฯ ตตถ กามาวจร ทวธ อเหตก สเหตก จ ฯ ตตถ อโลภาทกรยเหตวรหต อเหตก ฯ ต มโนธาตมโนวาณธาต- เภทโต ทวธ ฯ ตตถ จกขว าณาทปเรจรรปาทวชานนลกขณา มโนธาต อาวชชนรสา รปาทอภมขภาวปจจปฏานา ภวงควจเฉท- ปทฏานา ฯ สา อเปกขายตตาว โหต ฯ มโนว าณธาต ปน ทวธา สาธารณา อสาธารณา จ ฯ ตตถ สาธารณา อเปกขาสหคตาเหตก- กรยา ฉฬารมมณวชานนลกขณา กจจวเสน ป จทวารมโนทวาเรส โวฏวนาวชชนรสา ตถาภาวปจจปฏานา อเหตกวปากมโนว าณ- ธาตภงคาน อ ตราปคมปทฏานา อสาธารณา โสมนสส- สหคตาเหตกกรยา ฉฬารมมณวชานนลกขณา กจจวเสน อรหต อนฬาเรส วตถส หสตปปาทนรสา ตถาภาวปจจปฏานา เอกนตโต หทยวตถปทฏานาต ฯ อต กามาวจรกรย อเหตก ตวธ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 29

ขนธนทเทโส สเหตก ปน โสมนสสาทเภทโต กสล วย อฏวธ ฯ เกวล ห กสล เสขปถชชนาน อปปชชต อท อรหตเยวาต อยเมตถ วเสโส ฯ เอว ตาว กามาวจร เอกาทสวธ ฯ รปาวจร ปน อรปาวจร จ กสล วย ป จวธ จตพพธ จ โหต ฯ อรหต อปปตตวเสเนว จสส กสลโต วเสโส เวทตพโพต ฯ เอว สพพมป ตส ภมส วสตวธ กรยว าณ โหต ฯ อต เอกวสตกสลาน ทวาทสากสลาน ฉตตสวปากาน วสต- กรยานต สพพานป เอกนนวตว าณาน โหนต ยาน ปฏสนธ- ภวงคาวชชนทสสน- สวนฆายนสายนผสนสมปฏจฉนสนตรณโวฏวน- ชวนตทารมมณจตวเสน จททสห อากาเรห ปวตตนต ฯ กถ ฯ ยทา ห อฏนน กามาวจรกสลาน อานภาเวน เทวมนสเสส สตตา นพพตตนต ตทา เนส มรณกาเล ปจจปฏ ต กมมกมมนมตตคตนมตตาน อ ตร อารมมณ กตวา อฏ สเหตกกามาวจรวปากาน มนสเสส ปณฑกาทภาว อาปชชมานาน ทพพลทวเหตกกสลวปากอเปกขาสหคตาเหตกวปากมโนว าณธาต จาต ปฏสนธวเสน นว วปากจตตาน ปวตตนต ฯ ยทา รปาวจรารปาวจรกสลานภาเวน รปารปภเวส นพพตตนต ตทา เนส มรณกาเล ปจจปฏ ต กมมนมตตเมว๑ อารมมณ กตวา นว รปารปาวจรวปากาน ปฏสนธวเสน ปวตตนต ฯ ยทา ปน อกสลานภาเวน อปาเย นพพตตนต ตทา เนส มรณกาเล ปจจปฏ ต ๑. ม. กมมกมมนมตตเมว ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 30

วสทธมคเค กมมกมมนมตตคตนมตตาน อ ตร อารมมณ กตวา เอกา อกสลวปากาเหตมโนว าณธาต ปฏสนธวเสน ปวตตตต ฯ เอว ตาเวตถ เอกนวสตยา วปากว าณาน ปฏสนธวเสน ปวตต เวทตพพา ฯ ปฏสนธว าเณ ปน นรทเธ ต ต ปฏสนธว าณมน- พนธมาน ตสส ตสเสว กมมสส วปากภต ตสม เวารมมเณ ตาทสเมว ภวงคว าณ นาม ปวตตต ฯ ปนป ตาทส ปนป ตาทสนต เอว อสต สนตานวนวตตเก อ สม จตตปปาเท นทโสต วย สปน อปสสโต นทโทกกมนกาลาทส อปรมาณ- สงขยมป ปวตตตเยวาต ฯ เอว เตส เว ว าณาน ภวงควเสนาป ปวตต เวทตพพา ฯ เอว ปวตเต ปน ภวงคสนตาเน ยทา สตตาน อนทรยาน อารมมณคคหณกขมาน โหนต ตทา จกขสสาปาถคเต รเป รป ปฏจจ จกขปปสาทสส ฆฏฏนา โหต ฯ ตโต ฆฏฏนานภาเวน ภวงคจลน โหต ฯ อถ นรทเธ ภวงเค ตเทว รป อารมมณ กตวา ภวงค วจฉนทมานา วย อาวชชนกจจ สาธยมานา กรยมโนธาต อปปชชต ฯ โสตทวาราทสป เอเสว นโย ฯ มโนทวาเร ปน ฉพพเธป อารมมเณ อาปาถคเต ภวงคจลนานนตร ภวงค วจฉนทมานา วย อาวชชนกจจ สาธยมานา อเหตกกรยมโน- ว าณธาต อปปชชต อเปกขาสหคตาต ฯ เอว ทวนน กรยว าณาน อาวชชนวเสน ปวตต เวทตพพา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 31

ขนธนทเทโส อาวชชนานนตร ปน จกขทวาเร ตาว ทสสนกจจ สาธยมาน จกขปปสาทวตถก จกขว าณ โสตทวาราทส สวนาทกจจ สาธยมานาน โสตฆานชวหากายว าณาน ปวตตนต ฯ ตาน อฏอฏมชฌตเตส วสเยส กสลวปากาน อนฏานฏมชฌตเตส วสเยส อกสลวปากานต ฯ เอว ทสนน วปากว าณาน ทสสนสวนฆายนสายนผสนวเสน ปวตต เวทตพพา ฯ จกขว าณธาตยา อปปชชตวา นรทธสมนนตรา อปปชชต จตต มโน มานส ฯเปฯ ตชชา มโนธาตตอาทวจนโต๑ ปน จกขว าณาทน อนนตรา เตส เว วสย สมปฏจฉมานา กสลวปากานนตร กสลวปากา อกสลวปากานนตร อกสลวปากา มโนธาต อปปชชต ฯ เอว ทวนน วปากว าณาน สมปฏจฉน- วเสน ปวตต เวทตพพา ฯ มโนธาตยาป อปปชชตวา นรทธสมนนตร อปปชชต จตต มโน มานส ฯเปฯ ตชชา มโนว าณธาตต๒ วจนโต ปน มโนธาตยา สมปฏจฉตเมว วสย สนตรยมานา อกสลวปากมโน- ธาตยา อนนตรา อกสลวปากา กสลวปากาย อนนตรา กสลวปากา๓ อฏารมมเณ โสมนสสสหคตา อฏมชฌตเต อเปกขาสหคตา อปปชชต วปากาเหตกมโนว าณธาตต ฯ เอว ตณณ วปาก- ว าณาน สนตรณวเสน ปวตต เวทตพพา ฯ สนตรณานนตร ปน ตเมว วสย ววฏาปยมานา อปปชชต ๑. อภ. ว. ๓๕/๑๑๐ ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๑๑๑ ฯ ๓. อย ปาโ อ ตถ น ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 32

วสทธมคเค กรยาเหตกมโนว าณธาต อเปกขาสหคตาต ฯ เอว เอกสเสว กรยมโนว าณสส โวฏวนวเสน ปวตต เวทตพพา ฯ โวฏวนานนตร ปน สเจ มหนต โหต รปาทอารมมณ อถ ยถาววฏาปเต วสเย อฏนน วา กามาวจรกสลาน ทวาทสนน วา อกสลาน นวนน วา อวเสสกามาวจรกรยาน อ ตรวเสน ฉ สตต วา ชวนาน ชวนต ฯ เอส ตาว ป จทวาเร นโย ฯ มโนทวาเร ปน มโนทวาราวชชนานนตร ตานเยว ฯ โคตรภโต อทธ รปาวจรโต ป จ กสลาน ป จ กรยาน อรปาวจรโต จตตาร กสลาน จตตาร กรยาน โลกตตรโต จตตาร มคคจตตาน จตตาร ผลจตตานต อเมส ย ย ลทธปจจย โหต ต ต ชวตต ฯ เอว ป จป าสาย กสลากสลกรย- วปากว าณาน ชวนวเสน ปวตต เวทตพพา ฯ ชวนาวสาเน ปน สเจ ป จทวาเร อตมหนต มโนทวาเร จ วภตมารมมณ โหต อถ กามาวจรสตตาน กามาวจรชวนาวสาเน อฏารมมณาทน ปรมกมมชวนจตตาทน จ วเสน โย โย ปจจโย ลทโธ โหต ตสส ตสส วเสน อฏส สเหตกกามาวจรวปาเกส ตส วปากาเหตมโนว าณธาตส จ อ ตร ปฏโสตคต นาว อนพนธมาน ก จอนตร๑ อทกมว ภวงคสสารมมณโต อ สม อารมมเณ ชวต ชวนมนพนธนต ทวกขตต สก วา วปากว าณ อปปชชต ฯ ตเทต ชวนาวสาเน ภวงคสส ๑. ก จขณนตรนต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 33

ขนธนทเทโส อารมมเณ ปวตตนารห สมาน ตสส ชวนสส อารมมณ อารมมณ กตวา ปวตตตตา ตทารมมณนต วจจต ฯ เอว เอกาทสนน วปากว าณาน ตทารมมณวเสน ปวตต เวทตพพา ฯ ตทารมมณาวสาเน ปน ปน ภวงคเมว ปวตตต ภวงเค วจฉนเน ปน อาวชชนาทนต เอว ลทธปจจย จตตสนตาน ภวงคานนตร อาวชชน อาวชชนานนตร ทสสนาทนต จตตนยม- วเสเนว ปนปปน ตาว ปวตตต ยาว เอกสม ภเว ภวงคสส ปรกขโย ฯ เอกสม ห ภเว ย สพพปจฉม ภวงคจตต ต ตโต ภวโต จวนตตา จตต วจจต ฯ ตสมา ตมป เอกนวสต- วธเมว โหต ฯ เอว เอกนวสตยา วปากว าณาน จตวเสน ปวตต เวทตพพา ฯ จตโต ปน ปน ปฏสนธ ปฏสนธโต ปน ภวงคนต เอว ภวคต ตนวาเสส สสรมานาน สตตาน อวจฉนน จตตสนตาน ปวตตตเยว ฯ โย ปเนตถ อรหตต ปาปณาต ตสส จต- จตเต นรทเธ นรทธเมว โหตต ฯ อท ว าณกขนเธ วตถาร- กถามข ฯ อทาน ย วตต ยงก จ เวทยตลกขณ สพพนต เอกโต กตวา เวทนากขนโธ เวทตพโพต เอตถาป ฯ เวทยตลกขณ นาม เวทนาว ฯ ยถาห ฯ เวทยต เวทยตต โข อาวโส ตสมา เวทนาต วจจตต๑ ฯ สา ปน เวทยตลกขเณน สภาวโต เอกวธาป ชาต- ๑. ม. ม. ๑๒/๕๓๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 34

วสทธมคเค วเสน ตวธา โหต กสลา อกสลา อพยากตา จ ฯ ตตถ กามาวจร โสมนสสเปกขาาณสงขารเภทโต อฏวธนตอาทนา นเยน วตเตน กสลว าเณน สมปยตตา กสลา อกสเลน สมปยตตา อกสลา อพยากเตน สมปยตตา อพยากตาต เวทตพพา ฯ สา สภาวเภทโต ป จวธา โหต สข ทกข โสมนสส โทมนสส อเปกขาต ฯ ตตถ กสลวปาเกน กายว าเณน สมปยตต สข อกสลวปาเกน ทกข กามาวจรโต จตห กสเลห จตห สเหต- กวปาเกห เอเกน อเหตกวปาเกน จตห สเหตกกรเยห เอเกน อเหตกกรเยน จตห อกสเลห รปาวจรโต เปตวา ป จมชฌาน- ว าณ จตห กสเลห จตห วปาเกห จตห กรเยห โลกตตร ปน ยสมา อชฌานก นาม นตถ ตสมา อฏ โลกตตราน ป จนน ฌานาน วเสน จตตาลส โหนต เตส เปตวา อฏ ป จมชฌานกาน เสเสห ทวตตสาย กสลวปาเกหต เอว โสมนสส ทวาสฏ ยา ว าเณห สมปยตต โทมนสส ทวห อกสเลห อเปกขา อวเสสป จป าสาย ว าเณห สมปยตตา ฯ ตตถ อฏโผฏพพานภวนลกขณ สข สมปยตตาน อปพรหนรส กายก- อสสาทปจจปฏาน กายนทรยปทฏาน ฯ อนฏโผฏพพานภวน- ลกขณ ทกข สมปยตตาน มลาปนรส กายกาพาธปจจปฏาน กายนทรยปทฏาน ฯ อฏารมมณานภวนลกขณ โสมนสส ยถา ตถา วา อฏาการสมโภครส เจตสกอสสาทปจจปฏาน ปสสทธ- ปทฏาน ฯ อนฏารมมณานภวนลกขณ โทมนสส ยถา ตถา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 35

ขนธนทเทโส วา อนฏาการสมโภครส เจตสกาพาธปจจปฏาน เอกนเตเนว หทยวตถปทฏาน ฯ มชฌตตเวทยตลกขณา อเปกขา สมปยตตาน นาตอปพรหนมลาปนรสา สนตภาวปจจปฏานา นปปตกจตต- ปทฏานาต ฯ อท เวทนากขนเธ วตถารกถามข ฯ อทาน ย วตต ยงก จ ส ชานนลกขณ สพพนต เอกโต กตวา ส ากขนโธ เวทตพโพต เอตถาป ฯ ส ชานนลกขณ นาม ส าว ฯ ยถาห ฯ ส ชานาต ส ชานาตต โข อาวโส ตสมา ส าต วจจตต๑ ฯ สา ปเนสา ส ชานนลกขเณน สภาวโต เอกวธาป ชาตวเสน ตวธา โหต กสลา อกสลา อพยากตา จ ฯ ตตถ กสลว าณสมปยตตา กสลา อกสล- สมปยตตา อกสลา อพยากตสมปยตตา อพยากตา ฯ น ห ต ว าณ อตถ ย ส าย วปปยตต ตสมา ยตตโก ว าณสส เภโท ตตตโก ส ายาต ฯ สา ปเนสา เอว ว าเณน สมปปเภทาป ลกขณาทโต สพพาว ส ชานนลกขณา ตเทเวตนต- ปนส ชานนปจจยนมตตกรณรสา ทารอาทส ตจฉกาทโย วย ยถาคหตนมตตวเสน อภนเวสกรณปจจปปฏานา หตถทสสกอนธา วย ยถาอปฏ ตวสยปทฏานา ตณปรสเกส มคโปตกาน ปรสาต อปปนนส า วยาต ฯ อท ส ากขนเธ วตถารกถามข ฯ ย ปน วตต ยงก จ อภสงขรณลกขณ สพพนต เอกโต กตวา สงขารกขนโธ เวทตพโพต เอตถ ฯ อภสงขรณลกขณ ๑. ม. ม. ๑๒/๕๓๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 36

วสทธมคเค นาม ราสกรณลกขณ ฯ ก ปน ตนต ฯ สงขาราเยว ฯ ยถาห ฯ สงขตมภสงขโรนตต โข ภกขเว ตสมา สงขาราต วจจนตต๑ ฯ เต อภสงขรณลกขณา อายหนรสา วปผารปจจปฏานา เสสกขนธตตย- ปทฏานา ฯ เอว ลกขณาทโต เอกวธาป ชาตวเสน ตวธา กสลา อกสลา อพยากตาต ฯ เตส กสลว าณสมปยตตา กสลา อกสล- สมปยตตา อกสลา อพยากตสมปยตตา อพยากตา ฯ ตตถ กามาวจรปมกสลว าณสมปยตตา ตาว นยตา สรเปน อาคตา สตตวสต เยวาปนกา จตตาโร อนยตา ป จาต ฉตตส ฯ ตตถ ผสโส เจตนา วตกโก วจาโร ปต วรย ชวต สมาธ สทธา สต หร โอตตปป อโลโภ อโทโส อโมโห กาย- ปสสทธ จตตปสสทธ กายลหตา จตตลหตา กายมทตา จตตมทตา กายกมม ตา จตตกมม ตา กายปาค ตา จตตปาค ตา กายชกตา จตตชกตาต อเม สรเปน อาคตา สตตวสต ฯ ฉนโท อธโมกโข มนสกาโร ตตรมชฌตตตาต อเม เยวาปนกา จตตาโร ฯ กรณา มทตา กายทจจรตวรต วจทจจรตวรต มจฉาชววรตต อเม อนยตา ป จ ฯ เอเต ห กทาจ อปปชชนต อปปชชมานาป จ น เอกโต อปปชชนต ฯ ตตถ ผสตต ผสโส ฯ สวาย ผสนลกขโณ สงฆฏฏนรโส สนนปาตปจจปฏาโน อาปาถคตวสยปทฏาโน ฯ อย ห อรป- ธมโมป สมาโน อารมมเณ ผสนากาเรเนว ปวตตต เอกเทเสน ๑. ส. ขนธวาร. ๑๗/๑๐๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 37

ขนธนทเทโส จ อนลลยมาโนป รป วย จกข สทโท วย จ โสต จตตมา- รมมณ จ สงฆฏเฏต ฯ ตกสนนปาตสงขาตสส อตตโน การณสส วเสน ปเวทตตตา สนนปาตปจจปฏาโน ฯ ตชชาสมนนาหาเรน เจว อนทรเยน จ ปรกขเต วสเย อนนตราเยเนว อปปชชนโต อาปาถคตวสยปทฏาโนต วจจต ฯ เวทนาธฏานภาวโต ปน นจจมมคาว วย ทฏพโพ ฯ เจตยตต เจตนา อภสนทหตต อตโถ ฯ สา เจตนาภาวลกขณา อายหนรสา สวทหนปจจปฏานา สกจจปรกจจสาธกา เชฏสสสมหาวฑฒกอาทโย วย ฯ อจจายก- กมมานสสรณาทส จ ปนาย สมปยตตาน อสสาหนภาเวน ปวตตมานา ปากฏา โหต ฯ วตกกวจารปตส ย วตตพพ สยา ต สพพ ปวกสณนทเทเส ปมชฌานวณณนาย วตตเมว ฯ วรภาโว วรย ฯ ต อสสาหลกขณ สหชาตาน อปตถมภนรส อสสทนภาว- ปจจปฏาน สวคโค โยนโส ปทหตต๑ วจนโต สเวคปทฏาน วรยารมภวตถปทฏาน วา สมมา อารทธ สพพสมปตตน มล โหตต ทฏพพ ฯ ชวนต เตน สย วา ชวต ชวนมตตเมว วา ตนต ชวต ฯ ลกขณาทน ปนสส รปชวเต วตตนเยเนว เวทตพพาน ฯ ต ห รปธมมาน ชวต อทมรปธมมานนต อทเมเวตถ นานากรณ ฯ อารมมเณ จตต สม อาธยต สมมา วา อาธยต สมาธานมตตเมว วา เอต จตตสสาต สมาธ ฯ โส อวสารลกขโณ อวกเขปลกขโณ วา สหชาตาน สมปณฑนรโส ๑. อง. จตกก. ๒๑/๑๕๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 38

วสทธมคเค นหานยจณณาน อทก วย อปสมปจจปฏาโน วเสสโต สขปทฏาโน นวาเต ทปจจน ต วย เจตโส ตต ทฏพโพ ฯ สททหนต เอตาย สย วา สททหต สททหนมตตเมว วา เอสาต สทธา ฯ สา สททหนลกขณา โอกปปนลกขณา วา ปสาทนรสา อทกปปสาทกมณ วย ปกขนทนรสา วา โอฆตตรเณ๑ วย อกาลสสย- ปจจปฏานา อธมตตปจจปฏานา วา สทเธยยวตถปทฏานา สทธมมสวนาทโสตาปตตยงคปทฏานา วา หตถวตตพชาน วย๒ ทฏพพา ฯ สรนต เอตาย สย วา สรต สรณมตตเมว วา เอสาต สต ฯ สา อปลาปนลกขณา อสมโมสรสา อารกข- ปจจปฏานา วสยาภมขภาวปจจปฏานา วา ถรส าปทฏานา กายาทสตปฏานปทฏานา วา อารมมเณ ทฬหปตตตตา ปน เอสกา วย จกขทวาราทรกขณโต โทวารโก วย จ ทฏพพา ฯ กายทจจรตาทห หรยตต หร ฯ ลชชาเยต อธวจน ฯ เตหเยว โอตตปปตต โอตตปป ฯ ปาปโต อพเพคสเสต อธวจน ฯ ตตถ ปาปโต ชคจฉนลกขณา หร อตตาสลกขณ โอตตปป ฯ ลชชากาเรน ปาปาน อกรณรสา หร อตตาสากาเรน โอตตปป ฯ วตตปปกาเรเนว จ ปาปโต สงโกจนปจจปฏานา เอตา อตต- คารวปรคารวปทฏานา ฯ อตตาน ห ครร กตวา หรยา ปาป ชหาต กลวธ วย ปร ครร กตวา โอตตปเปน ปาป ชหาต ๑. ย. โอฆตตรโณ ฯ ๒. กสลธมมาน อาทาเน หตถ วย สพพสมปตตสมปทาเน วตต วย อมตกสผลผลเน พช วย ทฏพพาต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 39

ขนธนทเทโส เวสยา วย ฯ อเม จ ปน เทว ธมมา โลกปาลกาต ทฏพพา ฯ น ลพภนต เตน สย วา น ลพภต อลพภนมตตเมว วา ตนต อโลโภ ฯ อโทสาโมเหสป เอเสว นโย ฯ เตส อโลโภ อารมมเณ จตตสส อเคธลกขโณ อลคคภาวลกขโณ วา กมลทเล ชลวนท วย อปรคคหรโส มตตภกข วย อนลลนภาวปจจปฏาโน อสจมห ปตตปรโส วย ฯ อโทโส อจณฑกกลกขโณ อวโรธ- ลกขโณ วา อนกลมตโต วย อาฆาตวนยรโส ปรฬาหวนยรโส วา จนทน วย โสมภาวปจจปฏาโน ปณณจนโท วย ฯ อโมโห ยถาสภาวปฏเวธลกขโณ อกขลตปฏเวธลกขโณ วา กสลสสาส- ขตตอสปฏเวโธ วย วสโยภาสนรโส ปทโป วย อสมโมหปจจ ปฏาโน อร คตสเทสโก วย ฯ ตโยป เจเต สพพกสลาน มลภตาต ทฏพพา ฯ กายสส ปสสมภน กายปสสทธ ฯ จตตสส ปสสมภน จตตปสสทธ ฯ กาโยต เจตถ เวทนาทโย ตโย ขนธา ฯ อโภป ปเนตา เอกโต กตวา กายจตตทรถวปสมลกขณา กาย- จตตปสสทธโย กายจตตทรถนมมททนรสา กายจตตาน อปรปผนทน- สตภาวปจจปฏานา กายจตตปทฏานา กายจตตาน อวปสม- กรอทธจจาทกเลสปฏปกขภตาต ทฏพพา ฯ กายลหภาโว กาย- ลหตา ฯ จตตลหภาโว จตตลหตา ฯ ตา กายจตตครภาววปสม- ลกขณา กายจตตครภาวนมมททน รสา กายจตตาน อทนธตาปจจ- ปฏานา กายจตตปทฏานา กายจตตาน ครภาวกรถนมทธาท- กเลสปฏปกขภตาต ทฏพพา ฯ กายมทภาโว กายมทตา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 40

วสทธมคเค จตตมทภาโว จตตมทตา ฯ ตา กายจตตตถมภวปสมลกขณา กายจตตถทธภาวนมมททนรสา อปปฏฆาตปจจปฏานา กายจตต- ปทฏานา กายจตตาน ถทธภาวกรทฏ มานาทกเลสปฏปกขภตาต ทฏพพา ฯ กายกมม ภาโว กายกมม ตา ฯ จตตกมม - ภาโว จตตกมม ตา ฯ ตา กายจตตกมม ภาววปสมลกขณา กายจตตกมม ภาวนมมททน รสา กายจตตาน อารมมณกรณ- สมปตตปจจปฏานา กายจตตปทฏานา กายจตตาน อกมม - ภาวกราวเสสนวรณาทปฏปกขภตา ปสาทนยวตถส ปสาทาวหา หตกรยาส วนโยคกขมภาวาวหา สวณณวสทธ วยาต ทฏพพา ฯ กายสส ปาค ภาโว กายปาค ตา ฯ จตตสส ปาค ภาโว จตตปาค ตา ฯ ตา กายจตตาน อเคล ภาวลกขณา กายจตต- เคล นมมททนรสา นราทนวปจจปฏานา กายจตตปทฏานา กายจตตาน เคล กรอสสทธยาทปฏปกขภตาต ทฏพพา ฯ กายสส อชกภาโว กายชกตา ฯ จตตสส อชกภาโว จตตชกตา ฯ ตา กายจตตอาชชวลกขณา กายจตตกฏลภาวนมมททนรสา อชมหตาปจจปฏานา กายจตตปทฏานา กายจตตาน กฏล- ภาวกรมายาสาเถยยาทปฏปกขภตาต ทฏพพา ฯ ฉนโทต กตตกมยตาเยต อธวจน ตสมา โส กตตกมยตา- ลกขโณ ฉนโท อารมมณปรเยสนรโส อารมมเณน อตถกตา- ปจจปฏาโน ฯ ตเทวสส ปทฏาน ฯ อารมมณคคหเณ จาย เจตโส หตถปปสารณ วย ทฏพโพ ฯ อธมจจน อธโมกโข ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 41

ขนธนทเทโส โส สนนฏานลกขโณ อสสปปนรโส นจฉยปจจปฏาโน สนนฏ- เยยธมมปทฏาโน อารมมเณ นจจลภาเวน อนทขโล วย ทฏพโพ ฯ กรยา กาโร มนมห กาโร มนสกาโร ฯ ปรมมนโต วสทส มน กโรตตป มนสกาโร ฯ สวาย อารมมณ- ปฏปาทโก วถปฏปาทโก ชวนปฏปาทโกต ตปปกาโร ฯ ตตถ อารมมณปฏปาทโก มนมห กาโรต มนสกาโร ฯ โส สารณลกขโณ สมปยตตาน อารมมเณ สโยชน รโส อารมมณาภมขภาวปจจปฏ- าโน อารมมณปทฏาโน สงขารกขนธปรยาปนโน อารมมณปฏ- ปาทกตเตน สมปยตตาน สารถ วย ทฏพโพ ฯ วถปฏปาทโกต ปน ป จทวาราวชชนสเสต อธวจน ฯ ชวนปฏปาทโกต มโนทวารา- วชชนสเสต อธวจน ฯ น เต อธ อธปเปตา ฯ เตส ธมเมส มชฌตตตา ตตรมชฌตตตา ฯ สา จตตเจตสกาน สมวาหตลกขณา โอนาธกตานวารณรสา ปกขปาตปจเฉทนรสา วา มชฌตตภาว- ปจจปฏานา จตตเจตสกาน อชฌเปกขณภาเวน สมปปวตตาน อาชานยาน อชฌเปกขกสารถ วย ทฏพพา ฯ กรณา มทตา จ พรหมวหารนทเทเส วตตนเยเนว เวทตพพา ฯ เกวล ห ตา อปปนาปปตตา รปาวจรา อมา กามาวจราต อยเมว วเสโส ฯ เกจ ปน เมตตเปกขาโยป อนยเตส อจฉนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ อตถโต ห อโทโสเยว เมตตา ฯ ตตร- มชฌตตเปกขาเยว อเปกขาต ฯ กายทจจรตโต วรต กายทจจรต- วรต ฯ เอส นโย เสสาสป ฯ ลกขณาทโต ปเนตา ตสโสป

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 42

วสทธมคเค กายทจจรตาทวตถน อวตกกมลกขณา อมททนลกขณาต วตต โหต ฯ กายทจจรตาทวตถโต สงโกจนรสา อกรยปจจปฏานา สทธาหโรตตปปอปปจฉตาทคณปทฏานา ปาปกรยโตป จตตสส วมขภาวภตาต ทฏพพา ฯ อต อเม ฉตตส สงขารา ปเมน กามาวจรกสลว าเณน สมปโยค คจฉนตต เวทตพพา ฯ ยถา จ ปเมน เอว ทตเยนาป ฯ สสงขารภาวมตตเมว ห เอตถ วเสโส ฯ ตตเยน ปน เปตวา อโมห อวเสสา เวทตพพา ฯ ตถา จตตเถน ฯ สสงขารภาว- มตตเมเวตถ วเสโส ฯ ปเม วตเตส ปน เปตวา ปต อวเสสา ป จเมน สมปโยค คจฉนต ฯ ยถา จ ป จเมน เอว ฉฏเนาป ฯ สสงขารภาวมตตเมว ห เอตถ วเสโส ฯ สตตเมน ปน เปตวา อโมห อวเสสา เวทตพพา ฯ ตถา อฏเมน ฯ สสงขารภาว- มตตเมเวตถ วเสโส ฯ ปเม วตเตส ปน เปตวา วรตตตย เสสา รปาวจรกสเลส ปเมน สมปโยค คจฉนต ฯ ทตเยน ตโต วตกกวชชา ฯ ตตเยน ตโต วจารวชชา ฯ จตตเถน ตโต ปตวชชา ฯ ป จเมน ตโต อนยเตส กรณามทตาวชชา ฯ เตเยว จตส อารปปกสเลส ฯ อรปาวจรภาโวเยว ห เอตถ วเสโส ฯ โลกตตเรส ปมชฌานเก ตาว มคคว าเณน ปมรปาวจรว าเณ วตตนเยน ทตยชฌานกาทเภเท ทตยรปา- วจรว าณาทส วตตนเยเนว เวทตพพา ฯ กรณามทตาน ปน อภาโว นยตวรตตา โลกตตรตา จาต อยเมตถ วเสโส ฯ เอว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 43

ขนธนทเทโส ตาว กสลาเยว สงขารา เวทตพพา ฯ อกสเลส โลภมเล ปมากสลสมปยตตา ตาว นยตา สรเปนาคตา เตรส เยวาปนกา จตตาโรต สตตรส ฯ ตตถ ผสโส เจตนา วตกโก วจาโร ปต วรย ชวต สมาธ อหรก อโนตตปป โลโภ โมโห มจฉาทฏ ต อเม สรเปนาคตา เตรส ฯ ฉนโท อธโมกโข อทธจจ มนสกาโรต อเม เยวาปนกา จตตาโร ฯ ตตถ น หรยตต อหรโก ฯ อหรกสส ภาโว อหรก ฯ น โอตตปป๑ อโนตตปป ฯ เตส อหรก กายทจจรตาทห อชคจฉน- ลกขณ อลชชาลกขณ วา อโนตตปป เตเหว อสารชช ลกขณ อนตตาสลกขณ วา ฯ อยเมตถ สงเขโป ฯ วตถาโร ปน หรโอตตปปาน วตตปฏปกขวเสเนว เวทตพโพ ฯ ลพภนต เตน สย วา ลพภต ลพภนมตตเมว วา ตนต โลโภ ฯ มยหนต เตน สย วา มยหต มยหนมตตเมว วา ตนต โมโห ฯ เตส โลโภ อารมมณคคหณลกขโณ มกกฏาเลโป วย อภสงครโส ตตตกปาเล ขตตมสเปส วย อปรจจาคปจจปฏาโน เตล ชนราโค วย สโยชนย- ธมเมส อสสาททสสนปทฏาโน ตณหานทภาเวน วฑฒมาโน สฆโสตา นท วย มหาสมทท อปายเมว คเหตวา คจฉตต ทฏพโพ ฯ โมโห จตตสส อนธภาวลกขโณ อ าณลกขโณ วา อสมปฏเวธรโส อารมมณสภาวจฉาทนรโส วา อสมมาปฏ- ปตตปจจปฏาโน อนธการปจจปฏาโน วา อโยนโสมนสการ- ๑. น โอตตปปตต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 44

วสทธมคเค ปทฏาโน สพพากสลาน มลนต ทฏพโพ ฯ มจฉา ปสสนต ตาย สย วา มจฉา ปสสต มจฉาทสสนมตต วา เอสาต มจฉาทฏ ฯ สา อโยนโส อภนเวสลกขณา ปรามาสรสา มจฉาภนเวสปจจปฏานา อรยาน อทสสนกามตาทปทฏานา ปรม วชชนต ทฏพพา ฯ อทธตภาโว อทธจจ ฯ ต อวปสมลกขณ วาตาภฆาตจลชล วย อนวฏาน รส วาตาภฆาตจลธชปฏากา วย ภนตตตปจจปฏาน ปาสาณาภฆาตสมทธตภสม วย เจตโส อวปสมอโยนโสมนสการปทฏาน จตตวกเขโปต ทฏพพ ฯ เสสา กสเล วตตนเยเนว เวทตพพา ฯ อกสลภาโวเยว ห อกสลภาเวน จ ลามกตต เอเตส เตห วเสโส ฯ อต อเม สตตรส สงขารา ปเมน อกสลว าเณน สมปโยค คจฉนตต เวทตพพา ฯ ยถา จ ปเมน เอว ทตเยนาป ฯ สสงขารตา ปเนตถ ถนมทธสส จ อนยตตา วเสโส ฯ ตตถ ถนตา ถน มชฌนตา๑ มทธ อนสสาหสหนนตา อาสตตวฆาโต จาต อตโถ ฯ ถน จ มทธ จ ถนมทธ ฯ ตตถ ถน อนสสาหลกขณ วรยาวโนทนรส สสทนปจจปฏาน มทธ อกมม ตาลกขณ โอทหน๒ รส ลนตาปจจปฏาน ปจลายกานททาปจจปฏาน วา ฯ อภยมป อรตวชมภกาทส อโยนโสมนสการปทฏาน ฯ ตตเยน ปเม วตเตส เปตวา มจฉาทฏ อวเสสา เวทตพพา ฯ มาโน ปเนตถ อนยโต โหต อย วเสโส ฯ โส อณณตลกขโณ สมปคคหรโส เกตกมยตาปจจปฏาโน ทฏ วปปยตตโลภปทฏาโน ๑. มทธนตาตป ทสสต ฯ ฏกายมป อทโสว ทสสต ฯ ๒. โอนหนรสนตป ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 45

ขนธนทเทโส อมมาโท วย ทฏพโพ ฯ จตตเถน ทตเย วตเตส เปตวา มจฉาทฏ อวเสสา เวทตพพา ฯ เอตถาป จ มาโน อนยเตส โหตเยว ฯ ปเม วตเตส ปน เปตวา ปต อวเสสา ป จเมน สมปโยค คจฉนต ฯ ยถา จ ป จเมน เอว ฉฏเนาป ฯ สสงขารตา ปเนตถ ถนมทธสส จ อนยตภาโว วเสโส ฯ สตตเมน ป จเม วตเตส เปตวา ทฏ อวเสสา เวทตพพา ฯ มาโน ปเนตถ อนยโต โหต ฯ อฏเมน ฉฏเ วตเตส เปตวา ทฏ อวเสสา เวทตพพา ฯ เอตถาป จ มาโน อนยเตส โหตเยวาต ฯ โทสมเลส ปน ทวส ปมสมปยตตา ตาว นยตา สรเปน อาคตา เอกาทส เยวาปนกา จตตาโร อนยตา ตโยต อฏารส ตตถ ผสโส เจตนา วตกโก วจาโร วรย ชวต สมาธ อหรก อโนตตปป โทโส โมโหต อเม สรเปน อาคตา เอกาทส ฯ ฉนโท อธโมกโข อทธจจ มนสกาโรต อเม เยวาปนกา จตตาโร ฯ อสสา มจฉรย กกกจจนต อเม อนยตา ตโย ฯ ตตถ ทสสนต เตน สย วา ทสสต ทสสนมตตเมว วา ตนต โทโส ฯ โส จณฑกกลกขโณ ปหฏาสวโส วย วสปปนรโส วสนปาโต วย อตตโน นสสยทหนรโส วา ทาวคค วย ทสสนปจจปฏาโน ลทโธกาโส วย สปตโต อาฆาตวตถปทฏาโน วสสสฏปตมตต วย ทฏพโพ ฯ อสสายนา อสสา ฯ สา ปรสมปตตน อสสยนลกขณา ตตเถว อนภรตรสา ตโต วมขภาว- ปจจปฏานา ปรสมปตตปทฏานา สโยชนนต ทฏพพา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 46

วสทธมคเค มจฉรภาโว มจฉรย ฯ ต ลทธาน วา ลภตพพาน วา อตตโน สมปตตน นคหณลกขณ ตาส เว ปเรห สาธารณภาวอกขมนรส สงโกจนปจจปฏาน กฏก จกตาปจจปฏาน วา อตตสมปตต- ปทฏาน เจตโส วรปภาโวต ทฏพพ ฯ กจฉต กต กกต ตสส ภาโว กกกจจ๑ ฯ ต ปจฉานตาปลกขณ กตากตานโสจนรส วปปฏสารปจจปฏาน กตากตปทฏาน ทาสพยมว ทฏพพ ฯ เสสา วตตปปการาเยวาต ฯ อต อเม อฏารส สงขารา ปเมน โทสมเลน สมปโยค คจฉนตต เวทตพพา ฯ ยถา จ ปเมน เอว ทตเยนาป ฯ สสงขารตา ปน อนยเตส จ ถนมทธสมภโว วเสโส ฯ โมหมเลส ทวส วจกจฉาสมปยตเตน ตาว ผสโส เจตนา วตกโก วจาโร วรย ชวต จตตฏ ต อหรก อโนตตปป โมโห วจกจฉาต สรเปน อาคตา เอกาทส อทธจจ มนสกาโรต เยวาปนกา เทว จาต เตรส ฯ ตตถ จตตฏ ตต ปวตตฏ ตมตโต ทพพโล สมาธ ฯ วคตา จกจฉาต วจกจฉา ฯ สา สสยลกขณา กมปนรสา อนจฉยปจจปฏานา อเนกสคคาหปจจปฏานา วา วจกจฉาย อโยนโสมนสการปทฏานา ปฏปตตอนตรายกราต ทฏพพา ฯ เสสา วตตปปการาเยว ฯ อทธจจสมปยตเตน วจกจฉาสมปยตเต วตเตส เปตวา ๑. กตากต ทจจรต สจรต จ กกต ต อารพภ วปปฏสารวเสน ปวตต จตตนต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 47

ขนธนทเทโส วจกจฉ เสสา ทวาทส ฯ วจกจฉาย อภาเวน ปเนตถ อธโมกโข อปปชชต ฯ เตน สทธ เตรเสว ฯ อธโมกขสภาวโต๑ จ พลวตโร สมาธ โหต ฯ ย เจตถ อทธจจ ต สรเปเนว อาคต อธโมกข- มนสการา เยวาปนกวเสนาต ฯ เอว อกสลสงขารา เวทตพพา ฯ อพยากเตส วปากาพยากตา ตาว อเหตกสเหตกเภทโต ทวธา ฯ เตส อเหตกวปากว าณสมปยตตา อเหตกา ฯ ตตถ กสลากสลวปากจกขว าณสมปยตตา ตาว ผสโส เจตนา ชวต จตตฏ ตต สรเปนาคตา จตตาโร เยวาปนโก มนสกาโร- เยวาต ป จ ฯ โสตฆานชวหากายว าณสมปยตตาป เอเตเยว ฯ อภยวปากมโนธาตยา เอเต เจว วตกกวจาราธโมกขา จาต อฏ ฯ ตถา ตวธายป อเหตกมโนว าณธาตยา ฯ ยา ปเนตถ โสมนสสสหคตา ตาย สทธ ปต อธกา โหตต เวทตพพา ฯ สเหตกวปากว าณสมปยตตา ปน สเหตกา ฯ เตส อฏกามา- วจรวปากสมปยตตา ตาว อฏห กามาวจรกสเลห สมปยตต- สงขารสทสาเยว ฯ ยา ปน อนยเตส กรณามทตา ตา สตตารมมณตตา วปาเกส น สนต ฯ เอกนตปรตตารมมณา ห กามาวจรวปากา ฯ น เกวล จ กรณามทตา ฯ วรตโยป วปาเกส น สนต ฯ ป จ สกขาปทา กสลาเยวาต ห วตต ฯ รปาวจรารปาวจรโลกตตรวปากว าณสมปยตตา ปน เตส กสลว าณสมปยตตสงขาเรห สทสาเอว ฯ กรยาพยากตาป อเหตกสเหตกเภทโต ทวธา ฯ เตส อเหตก- ๑. อธโมกขสมภาวโตตป ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 48

วสทธมคเค กรยว าณสมปยตตา อเหตกา ฯ เต กสลวปากมโนธาตอเหตก- มโนว าณธาตทวยยตเตห สมานา ฯ มโนว าณธาตทวเยน ปน วรย อธก วรยสภาวโต๑ จ พลปปตโต สมาธ โหต ฯ อยเมตถ วเสโส ฯ สเหตกกรยว าณสมปยตตา ปน สเหตกา ฯ เตส อฏกามาวจรกรยว าณสมปยตตา ตาว เปตวา วรตโย อฏห กามาวจรกสเลห สมปยตตสงขารสทสา ฯ รปาวจรารปา- วจรกรยสมปยตตา ปน สพพากาเรนป เตส กสลว าณ สมป ยตตสทสาเยวาต ฯ เอว อพยากตาป สงขารา เวทตพพา ฯ อท สงขารกขนเธ วตถารกถามข ฯ อท ตาว อภธมเม ปทภาชนยนเยน ขนเธส วตถารกถามข ฯ ภควตา ปน ยงก จ รป อตตานาคตปจจปปนน อชฌตต วา พหทธา วา โอฬารก วา สขม วา หน วา ปณต วา ย ทเร สนตเก วา ตเทกชฌ อภส หตวา อภสงขปตวา อย วจจต รปกขนโธ ยากาจ เวทนา ยา กาจ ส า เยเกจ สงขารา ยงก จ ว าณ อตตานาคตปจจปปนน อชฌตต วา ฯเปฯ อภสงขปตวา อย วจจต ว าณกขนโธต๒ เอว ขนธา วตถารตา ฯ ตตถ ยงก จต อนวเสสปรยาทาน ฯ รปนต อตปปสงคนยมน ฯ เอว ปททวเยนาป รปสส อนวเสสปรคคโห กโต โหต ฯ อถสส อตตาทนา วภาค อารภต ฯ ต จ ก จ อตต ก จ อนาคตาทเภทนต ฯ เอเสว นโย เวทนาทส ฯ ๑. วรยสมภาวโตตป ทสสต ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 49

ขนธนทเทโส ตตถ รป ตาว อทธา สนตต สมย ขณวเสน จตธา อตต นาม โหต ฯ ตถา อนาคตปจจปปนน ฯ ตตถ อทธาวเสน ตาว เอกสส เอกสม ภเว ปฏสนธโต ปพเพ อตต จตโต อทธ อนาคต อภนนมนตเร ปจจปปนน ฯ สนตตวเสน สภาคเอกอตสมฏาน เอกาหาร สมฏาน จ ปพพาปรยวเสน ปวตตมานมป ปจจปปนน ตโต ปพเพ วสภาคอตอาหารสมฏาน อตต ปจฉา อนาคต ฯ จตตชมป เอกวถเอกชวนเอกสมาปตตสมฏาน ปจจปปนน ตโต ปพเพ อตต ปจฉา อนาคต ฯ กมมสมฏานสส ปาฏเยกก สนตตวเสน อตตาทเภโท นตถ ฯ เตส เว ปน อตอาหารจตตสมฏานาน อปตถมภกวเสน ตสส อตตาทภาโว เวทตพโพ ฯ สมยวเสน เอกมหตตปพพณหสายณหรตตทวาทส สมเยส สนตานวเสน ปวตตมาน ตตสมย๑ ปจจปปนน นาม ตโต ปพเพ อตต ปจฉา อนาคต ฯ ขณวเสน อปปาทาทขณตตยปรยาปนน ปจจปปนน ตโต ปพเพ อนาคต ปจฉา อตต ฯ อปจ อตกกนตเหตปจจยกจจมตต นฏ ตเหตกจจมนฏ ตปจจยกจจ ปจจปปนน อภยกจจมสมปตต อนาคต ฯ สกจจกขเณ วา ปจจปปนน ตโต ปพเพ อนาคต ปจฉา อตต ฯ ๑. เอกมทตตาทโก โส โส สมโย เอตสสาต ตตสมย รปนต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 50

วสทธมคเค เอตถ จ ขณาทกถาว นปปรยายา เสสา สปปรยายา ฯ อชฌตตพหทธาเภโท วตตนโยเอว ฯ อปจ อธ นยกชฌตตมป อชฌตต ปรปคคลกมป จ พหทธาต เวทตพพ ฯ โอฬารกสขมเภโท วตตนโยว ฯ หน ปณตเภโท ทวโธ ปรยายโต นปปรยายโต จ ฯ ตตถ อกนฏาน รปโต สทสสน รป หน ฯ ตเทว สทสสาน รปโต ปณต ฯ เอว ยาว นรกสตตาน รป ตาว ปรยายโต หนปณตตา เวทตพพา ฯ นปปรยายโต ปน ยตถ อกสลวปาก อปปชชต ต หน ฯ ยตถ กสลวปาก ต ปณต ฯ ทเร สนตเกต อทมป วตตนยเมว ฯ อปจ โอกาสโตเปตถ อปาทายปาทาย ทรสนตกตา เวทตพพา ฯ ตเทกชฌ อภส หตวา อภสงขปตวาต ต อตตาทห ปเทห วส วส นททฏ รป สพพ รปปนลกขณสงขาเต เอกวธภาเว ป าย ราส กตวา รปกขนโธต วจจตต อยเมตถ อตโถ ฯ เอเตน สพพมป รป รปปนลกขเณ ราสภาวปคมเนน รปกขนโธต ทสสต โหต ฯ น ห รปโต อ โ รปกขนโธ นาม อตถ ฯ ยถา จ รป เอว เวทนาทโยป เวทยตลกขณาทส ราสภาวปคมเนน ฯ น ห เวทนาทห อ เ เวทนากขนธาทโย นาม อตถ ฯ อตตาทวภาเค ปเนตถ สนตตวเสน ขณาทวเสน จ เวทนาย อตตานาคตปจจปปนนภาโว เวทตพโพ ฯ ตตถ สนตต- วเสน เอกวถเอกชวนเอกสมาปตตปรยาปนนา เอกวธวสยสมา- โยคปปวตตา จ ปจจปปนนา ตโต ปพเพ อตตา ปจฉา อนาคตา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 51

ขนธนทเทโส ขณาทวเสน ขณตตยปรยาปนนา ปพพนตาปรนตมชฌตต คตา สกจจ จ กรมานา เวทนา ปจจปปนนา ตโต ปพเพ อตตา ปจฉา อนาคตา ฯ อชฌตตพหทธาเภโท นยกชฌตตวเสน เวทตพโพ ฯ โอฬารกสขมเภโท อกสลา เวทนา โอฬารกา กสลาพยากตา เวทนา สขมาตอาทนา๑ นเยน วภงเค วตเตน ชาต สภาว- ปคคลโลกยโลกตตรวเสน เวทตพโพ ฯ ชาตวเสน ตาว อกสลา เวทนา สาวชชกรยเหตโต กเลสสนตาปภาวโต จ อวปสนตวตตต กสลเวทนาย โอฬารกา สพยาปารโต สอสสาหโต สวปากโต กเลสสนตาปภาวโต สพยา- ปชฌโต สาวชชโต จ วปากาพยากตาย โอฬารกา สวปากโต กเลสสนตาปภาวโต สพยาปชฌโต สาวชชโต จ กรยาพยากตาย โอฬารกา ฯ กสลาพยากตา ปน วตตวปรยายโต อกสลาย สขมา ฯ เทวป กสลากสลเวทนา สพยาปารโต สอสสาหโต สวปากโต จ ยถาโยค ทวธายป อพยากตาย โอฬารกา ฯ วตตวปรยาเยน ทวธาป อพยากตา ตาห สขมา ฯ เอว ตาว ชาตวเสน โอฬารกสขมตา เวทตพพา ฯ สภาววเสน ปน ทกขา เวทนา นรสสาทโต สวปผารโต อพเพชนยโต อภภวนโต จ อตราห ทวห โอฬารกา ฯ อตรา ปน เทว สาตโต สนตโต ปณตโต มนาปโต มชฌตตโต จ ยถาโยค ทกขาย สขมา ฯ อโภ ปน สขทกขา สวปผารโต ๑. อภ. ว. ๓๕/๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 52

วสทธมคเค โขภกรณโต ปากฏโต จ อทกขมสขาย โอฬารกา ฯ สา วตตวปรยาเยน ตทภยโต สขมา ฯ เอว สภาววเสน โอฬารก- สขมตา เวทตพพา ฯ ปคคลวเสน ปน อสมาปนนสส เวทนา นานารมมเณ วกขตตภาวโต สมาปนนสส เวทนาย โอฬารกา วปรยาเยน อตรา สขมา ฯ เอว ปคคลวเสน โอฬารกสขมตา เวทตพพา ฯ โลกยโลกตตรวเสน ปน สาสวา เวทนา โลกยา ฯ สา อาสวปปตตเหตโต โอฆนยโต โยคนยโต คณนยโต๑ นวรณยโต อปาทานยโต สงกเลสกโต ปถชชนโต๒ สาธารณโต จ อนาสวาย โอฬารกา ฯ สา วปรยาเยน สาสวาย สขมา ฯ เอว โลกยโลกตตรวเสน โอฬารกสขมตา เวทตพพา ฯ ตตถ ชาตอาทวเสน สมเภโท ปรหรตพโพ ฯ อกสลวปากกาย- ว าณสมปยตตา ห เวทนา ชาตวเสน อพยากตตตา สขมาป สมานา สภาวาทวเสน โอฬารกา โหต ฯ วตต เหต อพยากตา เวทนา สขมา ทกขา เวทนา โอฬารกา อสมาปนนสส เวทนา โอฬารกา สมาปนนสส เวทนา สขมา สาสวา เวทนา โอฬารกา อนาสวา เวทนา สขมาต๓ ฯ ยถา จ ทกขา เวทนา เอว สขาทโยป ชาตวเสน โอฬารกา สภาวาทวเสน สขมา โหนต ฯ ตสมา ยถา ชาตอาทวเสน สมเภโท น โหต ตถา เวทนาน โอฬารก- สขมตา เวทตพพา ฯ เสยยถท ฯ อพยากตา ชาตวเสน ๑. คนถนยโตตป ฯ ๒. ม. ปถชชนสาธารณโต ฯ ๓. อภ. ว. ๓๕/๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 53

ขนธนทเทโส กสลากสลาห สขมา ฯ น ตตถ กตมา อพยากตา กทกขา กสขา กสมาปนนสส กอสมาปนนสส กสาสวา กอนาสวาต เอว สภาวาท- เภโท ปรามสตพโพ ฯ เอว๑ นโย สพพตถ ฯ อปจ ต ต วา ปน เวทน อปาทายปาทาย เวทนา โอฬารกสขมา ทฏพพาต๒ วจนโต อกสลาทสป โลภสหคตาย โทสสหคตา เวทนา อคค วย อตตโน นสสยทหนโต โอฬารกา โลภสหคตา สขมา ฯ โทสสหคตาป นยตา โอฬารกา อนยตา สขมา นยตาป กปปฏ กา โอฬารกา อตราป สขมา ฯ กปปฏ ตกาสป อสงขารกา โอฬารกา อตรา สขมา ฯ โลภสหคตา ปน ทฏ สมปยตตา โอฬารกา อตรา สขมา ฯ สาป นยตา กปปฏ ตกา อสงขารกา โอฬารกา อตรา สขมา ฯ อวเสเสน จ อกสลา พหวปากา โอฬารกา อปปวปากา สขมา ฯ กสลา ปน อปปวปากา โอฬารกา พหวปากา สขมา ฯ อปจ กามาวจรกสลา โอฬารกา รปาวจรา สขมา ตโต อรปาวจรา ตโต โลกตตรา ฯ กามาวจราป ทานมยา โอฬารกา สลมยา สขมา ตโต ภาวนามยา ฯ ภาวนามยาป ทเหตกา โอฬารกา ตเหตกา สขมา ฯ ตเหตกาป สสงขารกา โอฬารกา อสงขารกา สขมา ฯ รปาวจรา จ ปมชฌานกา โอฬารกา ฯเปฯ ป จมชฌานกา สขมาว ฯ อรปาวจรา จ อากาสาน จายตนสมปยตตา โอฬารกา ฯเปฯ เนวส านาส ายตนสมปยตตา สขมาว ฯ โลกตตรา จ ๑. เอส ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 54

วสทธมคเค โสตาปตตมคคสมปยตตา โอฬารกา ฯเปฯ อรหตตมคคสมปยตตา สขมาว ฯ เอส นโย ตตภมวปากกรยเวทนาส จ ทกขาท- อสมาปนนาทสาสวาทวเสน วตตเวทนาส จ ฯ โอกาสวเสน จาป นรเย ทกขา โอฬารกา ตรจฉานโยนย สขมา ฯเปฯ ปรนมมต- วสวตตส สขมาว ฯ ยถา จ ทกขา เอว สขาป สพพตถ ยถานรป โยเชตพพา ฯ วตถวเสน จาป หนวตถกา ยากาจ เวทนา โอฬารกา ปณตวตถกา สขมา ฯ หนปณตเภเท ยา โอฬารกา สา หนา ยา จ สขมา สา ปณตาต ทฏพพา ฯ ทเรปท ปน อกสลา เวทนา กสลาพยากตาห เวทนาห ทเร๑ สนตเกปท อกสลา เวทนา อกสลาย เวทนาย สนตเกต๒ อาทนา นเยน วภงเค วภตต ตสมา อกสลา เวทนา วสภาคโต อสสฏโต อสรกขโต จ กสลาพยากตาห ทเร ตถา กสลาพยากตา อกสลาย เอส นโย สพพวาเรส อกสลา ปน เวทนา สภาคโต จ สรกขโต จ อกสลาย สนตเกต ฯ อท เวทนากขนธสส อตตาทวภาเค วตถารกถามข ฯ ตตเวทนาสมปยตตาน ปน ส าทนมป เอต เอวเมว เวทตพพ ฯ เอว วทตวา จ ปน เอเตเสวว ขนเธส าณเภทตถ กมโต จ วเสสโต อนนาธกโต เจว อปมาโต ตเถว จ ทฏพพโต ทวธา เอว ปสสนตสสตถสทธโต วนจฉยนโย สมมา ว าตพโพ วภาวนา ฯ ๑. อภ. ว. ๓๕/๕ ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 55

ขนธนทเทโส ตตถ กมโตต อธ อปปตตกกโม ปหานกกโม ปฏปตตกกโม ภมกกโม เทสนากกโมต พหวโธ กโม ฯ ตตถ ปม กลล โหต กลลา โหต อพพทนต๑ เอวมาท อปปตตกกโม ฯ ทสสเนน ปหาตพพา ธมมา ภาวนาย ปหาตพพา ธมมาต๒ เอวมาท ปหานกกโม ฯ สลวสทธ จตตวสทธต๓ เอวมาท ปฏปตตกกโม ฯ กามาวจรา รปาวจราต๔ เอวมาท ภมกกโม ฯ จตตาโร สตปฏานา จตตาโร สมมปปธานาต๕ วา ทานกถ สลกถนต๖ วา เอวมาท เทสนากกโม ฯ เตส อธ อปปตตกกโม ตาว น ยชชต กลลาทน วย ขนธาน ปพพาจรย ววฏาเนน อนปปตตโต น ปหานกกโม กสลาพยากตาน อปหาตพพโต น ปฏปตตกกโม อกสลาน อปปฏปชชนยโต น ภมกกโม เวทนาทน จตภมปร- ยาปนนตตา เทสนากกโม ปน ยชชต ฯ อเภเทน ห ป จส ขนเธส อตตคคาหปตต เวเนยยชน สมหฆนวนพโภคทสสเนน อตตคคาหโต โมเจตกาโม ภควา หตกาโม ตสส ชนสส สขคคหณตถ จกขอาทนมป วสยภต โอฬารก ปม รปกขนธ เทเสส ตโต อฏานฏรปสเวทนก เวทน ย เวทยต ต ส ชานาตต เอว เวทนาวสยสส อาการคคาหก ส ส าวเสน อภสงขารเก สงขาเร เตส เวทนาทน นสสย อธปตภต จ เตส ว าณนต ฯ เอว ตาว กมโต วนจฉยนโย ว าตพโพ ฯ ๑. ส. ส. ๑๕/๓๐๓ ฯ ๒. อภ. ส. ๓๔/๑ ฯ ๓. ท. ปาฏ. ๑๑/๓๒๙ ฯ ๔. อภ. ส. ๓๔/๗ ๕. ข. มหา. ๒๙/๒๘๑ ฯ ๖. อง. อฏก. ๒๓/๑๙๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 56

วสทธมคเค วเสสโตต ขนธาน จ อปาทานกขนธาน จ วเสสโต ฯ โก ปน เตส วเสโส ฯ เอตถ ขนธา ตาว อวเสสโต วตตา ฯ อปาทานกขนธา สาสวอปาทานยภาเวน วเสเสตวา ฯ ยถาห ฯ ป เจว โว ภกขเว ขนเธ เทเสสสาม ป จปาทานกขนเธ ต สณาถ กตเม จ ภกขเว ป จกขนธา ยงก จ ภกขเว รป อตตานาคตปจจปปนน ฯเปฯ สนตเก วา อย วจจต ภกขเว รปกขนโธ ยากาจ เวทนา ฯเปฯ ยงก จ ว าณ ฯเปฯ สนตเก วา อย วจจต ภกขเว ว าณกขนโธ อเม วจจนต ภกขเว ป จกขนธา กตเม จ ภกขเว ป จปาทานกขนธา ยงก จ ภกขเว รป ฯเปฯ สนตเก วา สาสว อปาทานย อย วจจต ภกขเว รปปาทานกขนโธ ยากาจ เวทนา ฯเปฯ ยงก จ ว าณ ฯเปฯ สนตเก วา สาสว อปาทานย อย วจจต ภกขเว ว าณปาทานกขนโธ อเม วจจนต ภกขเว ป จ- ปาทานกขนธาต๑ ฯ เอตถ จ ยถา เวทนาทโย อนาสวาป อตถ สาสวาป น เอว รป ฯ ยสมา ปนสส ราสฏเน ขนธภาโว ยชชต ตสมา ขนเธส วตต ฯ ยสมา ราสฏเน จ สาสวฏเน จ อปาทานกขนธภาโว ยชชต ตสมา อปาทานกขนเธส วตต ฯ เวทนาทโย ปน อนาสวาว ขนเธส วตตา สาสวา อปาทานกขนเธส ฯ อปาทานกขนธาต จ เอตถ อปาทานโคจรา ขนธา อปาทาน- กขนธาต เอวมตโถ ทฏพโพ ฯ อธ ปน สพเพเปเต เอกชฌ กตวา ๑. ส. ขนธวาร. ๑๗/๕๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 57

ขนธนทเทโส ขนธาต อธปเปตา ฯ อนนาธกโตต ฯ กสมา ปน ภควตา ป เจว ขนธา วตตา อนนา อนธกาต ฯ สพพสงขตสภาเคกสงคหโต อตตตตนยคคาห- วตถสส เอตปรมโต อ เส จ ตทวโรธโต ฯ อเนกปปเภเทส ห สงขตธมเมส สภาควเสน สงคยหมาเนส รป รปสภาเคกสงคห- วเสน เอโก ขนโธ โหต เวทนา เวทนาสภาเคกสงคหวเสน เอโก ขนโธ โหต เอส นโย ส าทส ตสมา สพพสงขตสภาเคก- สงคหโต ป เจว วตตา ฯ เอตปรม เจต อตตตตนยคคาหวตถ ยทท รปาทโย ป จ ฯ วตต เหต รเป โข ภกขเว สต รป อปาทาย รป อภนวสส เอว ทฏ อปปชชต เอต มม เอโสหมสม เอโส เม อตตาต เวทนาย ส าย สงขาเรส ว าเณ สต ว าณ อปาทาย ว าณ อภนวสส เอว ทฏ อปปชชต เอต มม เอโสหมสม เอโส เม อตตาต๑ ฯ ตสมา อตตตตนยคคาหวตถสส เอตปรมโตป ป เจว วตตา ฯ เยป จ เ สลาทโย ป จ ธมมกขนธา วตตา เตป สงขารก- ขนธปรยาปนนตตา เอตเถว อวโรธ คจฉนต ฯ ตสมา อ เส ตทวโรธโตป ป เจว วตตาต ฯ เอว อนนาธกโต วนจฉยนโย ว าตพโพ ฯ อปมาโตต เอตถ ห คลานสาลปโม รปปาทานกขนโธ คลานปมสส ว าณปาทานกขนธสส วตถทวารารมมณวเสน ๑. ส. ขนธวาร. ๑๗/๒๕๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 58

วสทธมคเค นวาสนฏานโต ฯ เคล ปโม เวทนปาทานกขนโธ อาพาธกตตา ฯ เคล สมฏานปโม ส ปาทานกขนโธ กามส าทวเสน ราคาท- ส ตตเวทนาสมภวา ฯ อสปปายเสวนปโม สงขารปาทานกขนโธ เวทนาเคล สส นทานตตา ฯ เวทน เวทนตตาย อภสงขโรนตต๑ ห วตต ฯ ตถา อกสลสส กมมสส กตตตา อปจตตตา วปาก กายว าณ อปปนน โหต ทกขสหคตนต๒ ฯ คลานปโม ว าณปาทานกขนโธ เวทนาเคล เน อปรมตตตตา ฯ อปจ จารกการณอปราธการณการกอปราธกปมา เอเต ภาชนโภชน- พย ชนปรเวสกภ ชนกปมา จาต ฯ เอว อปมาโต วนจฉยนโย ว าตพโพ ฯ ทฏพพโต ทวธาต ฯ สงเขปโต วตถารโต จาต เอว ทวธา ทฏพพโต เจตถ วนจฉยนโย ว าตพโพ ฯ สงเขปโต ห ป จ- ปาทานกขนธา อาสวสปเม วตตนเยน อกขตตาสกปจจตถกโต ภารสตตวเสน ภารโต ขชชนยปรยายวเสน ขาทกโต ยมก- สตตวเสน อนจจทกขานตตสงขตวธกโต ทฏพพา ฯ วตถารโต ปเนตถ เผณปณโฑ วย รป ทฏพพ ปรมททนาสหนโต อทกปพพฬ วย เวทนา มหตตรมมณยโต มรจกา วย ส า วปปลมพนโต กทลกขนโธ วย สงขารา อสารกโต มายา วย ว าณ ว จกโต ฯ วเสสโต จ สฬารมป อชฌตตกรป อสภนต ทฏพพ เวทนา ตห ทกขตาห อวนมตตโต ทกขาต ๑. ส. ขนธวาร. ๑๗/๑๐๖ ฯ ๒. อภ. ส. ๓๔/๑๗๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 59

ขนธนทเทโส ส า สงขารา อวเธยยโต อนตตาต ว าณ อทยพพยธมมโต อนจจนต ทฏพพ ฯ เอว ปสสนตสสตถสทธโตต ฯ เอว จ สงเขปวตถารวเสน ทวธา ปสสโต ยา อตถสทธ โหต ตโตป วนจฉยนโย ว าตพโพ ฯ เสยยถท ฯ สงเขปโต ตาว ป จปาทานกขนเธ อกขตตาสกปจจต- ถกาทภาเวน ปสสนโต ขนเธห น วห ต วตถารโต ปน รปาทน เผณปณฑาทสทสภาเวน ปสสนโต น อสาเรส สารทสส โหต วเสสโต จ อชฌตตกรป อสภโต ปสสนโต กวฬงการาหาร ปรชานาต อสเภ สภนต วปลลาส ปชหต กาโมฆ อตตรต กามโยเคน วสยชชต กามาสเวน อนาสโว โหต อภชฌากายคนถ ภนทต กามปาทาน น อปาทยต เวทน ทกขโต ปสสนโต ผสสาหาร ปรชานาต ทกเข สขนต วปลลาส ปชหต ภโวฆ อตตรต ภวโยเคน วสยชชต ภวาสเวน อนาสโว โหต พยาปาท- กายคนถ ภนทต สลพพตปาทาน น อปาทยต ส สงขาเร จ อนตตโต ปสสนโต มโนส เจตนาหาร ปรชานาต อนตตน อตตาต วปลลาส ปชหต ทฏโฆ อตตรต ทฏ โยเคน วสยชชต ทฏาสเวน อนาสโว โหต อท สจจาภนเวสกายคนถ ภนทต อตตวาทปาทาน น อปาทยต ว าณ อนจจโต ปสสนโต ว าณาหาร ปรชานาต อนจเจ นจจนต วปลลาส ปชหต อวชโชฆ อตตรต อวชชาโยเคน วสยชชต อวชชาสเวน อนาสโว โหต สลพพตปรามาสกายคนถ ภนทต ทฏ ปาทาน น อปาทยต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 60

วสทธมคเค เอว มหานสส วธกาทวเสน ทสสน ยสมา ตสมา ขนเธ ธโร วธกาทวเสน ปสเสยยาต ฯ อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนาธกาเร ขนธนทเทโส นาม จททสโม ปรจเฉโท ฯ อายตนธาตนทเทโส อายตนานต ทวาทสายตนาน จกขวายตน รปายตน โสตายตน สททายตน ฆานายตน คนธายตน ชวหายตน รสายตน กายายตน โผฏพพายตน มนายตน ธมมายตนนต ฯ ตตถ อตถลกขณตาวตวก- กม สงเขป วตถารา ตถา ทฏพพโต เจว ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ตตถ วเสสโต ตาว จกขตต จกข รป อสสาเทต วภาเวต จาต อตโถ ฯ รปยตต รป วณณวการ อาปชชมาน หทยคตภาว ปกาเสตต อตโถ ฯ สณาตต โสต ฯ สปปตต สทโท อทาหรยตต อตโถ ฯ ฆายตต ฆาน ฯ คนธยตต คนโธ อตตโน วตถ สจยตต อตโถ ฯ ชวตมวหยตต ชวหา ฯ รสนต ต สตตาต รโส อสสาเทนตต อตโถ ฯ กจฉตาน สาสวธมมาน อาโยต กาโย ฯ อาโยต อปปตตเทโส ฯ ผสยตต โผฏพพ ฯ มนาตต มโน ฯ อตตโน ลกขณ ธารยนตต ธมมา ฯ อวเสสโต ปน อายตนโต อายาน ตนนโต อายตสส จ นยนโต อายตนนต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 61

อายตน ธาต นทเทโส เวทตพพ ฯ จกขรปาทส ห ตตทวารารมมณา จตตเจตสกา ธมมา เสน เสน อนภวนาทนา กจเจน อายตนต อฏหนต ฆฏนต วายมนตต วตต โหต ฯ เต จ ปน อายภเต ธมเม เอตาน ตนนต วตถาเรนตต วตต โหต ฯ อท จ อนมตคเค สสาเร ปวตต อตว อายต สสารทกข ยาว น นวตตต ตาว นยนเตว ปวตตยนตต วตต โหต ฯ อต สพเพปเม ธมมา อายตนโต อายาน ตนนโต อายตสส จ นยนโต อายตน อายตนนต วจจนต ฯ อปจ นวาสนฏานฏเน อากรฏเน สโมสรณฏานฏเน ส ชาต- เทสฏเน การณฏเน จ อายตน เวทตพพ ฯ ตถาห โลเก อสสรายตน วาสเทวายตนนตอาทส นวาสนฏาน อายตนนต วจจต ฯ สวณณายตน รตนายตนนตอาทส อากโร ฯ สาสเน ปน มโนรเม อายตเน เสวนต น วหงคมาต๑ อาทส สโมสรณฏาน ฯ ทกขณาปโถ คนน อายตนนตอาทส ส ชาตเทโส ฯ ตตร ตเตรว สกขภพพต ปาปณาต สต สต อายตเนต๒อาทส การณ ฯ จกขอาทส จาป เต เต จตตเจตสกา ธมมา นวสนต ตทายตตวตตตายาต จกขาทโย เนส นวาสนฏาน ฯ จกขาทส จ เต อากณณา ตนนสสตตตา ตทารมมณตตา จาต จกขาทโย จ เนส อากโรต ฯ จกขาทโย จ เนส สโมสรณฏาน ตตถ ตตถ วตถทวารารมมณวเสน สโมสรณโต ฯ จกขาทโย จ เนส ส ชาต- เทโส ตนนสสยารมมณภาเวน ตตเถว อปปตตโต ฯ จกขาทโย ๑. อง. ป จก. ๒๒/๔๖ ฯ ๒. อง. ตก. ๒๐/๓๓๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 62

วสทธมคเค จ เนส การณ เตส อภาเว อภาวโตต ฯ อต นวาสนฏานฏเน อากรฏเน สโมสรณฏานฏเน ส ชาตเทสฏเน การณฏเน จาต อเมหป การเณห เอเต ธมมา อายตน อายตนนต วจจนต ฯ ตสมา ยถาวตเตนตเถน จกข จ ต อายตน จาต จกขายตน ฯเปฯ ธมมา จ เต อายตน จาต ธมมายตนนต เอว ตาเวตถ อตถโต ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ลกขณาต จกขาทน ลกขณโต เจตถ ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ตาน จ ปน เตส ลกขณาน ขนธนทเทเส วตตนเยเนว เวทตพพาน ฯ ตาวตวโตต ตาวภาวโต ฯ อท วตต โหต จกขาทโยป ห ธมมาเอว เอว สต ธมมายตนมจเจว อวตวา กสมา ทวาทสา- ยตนาน วตตานต เจ ฯ ฉว าณกายปปตตทวารารมมณ- ววฏานโต อธ ฉนน ว าณกายาน ทวารภาเวน อารมมณภาเวน จ ววฏานโต อยเมว เตส เภโท โหตต ทวาทส วตตาน ฯ จกขว าณวถปรยาปนนสส ห ว าณกายสส จกขายตนเมว อปปตตทวาร รปายตนเมว จารมมณ ฯ ตถา อตราน อตเรส ฯ ฉฏสส ปน ภวงคมนสงขาโต มนายตเนกเทโสว อปปตตทวาร อสาธารณ จ ธมมายตน อารมมณนต ฯ อต ฉนน ว าณ- กายาน อปปตตทวารารมมณววฏานโต ทวาทส วตตานต เอวเมตถ ตาวตวโต ว าตพโพ วนจฉโย ฯ กมโตต อธาป ปพเพ วตเตส อปปตตกกมาทส เทสนากกโมว ยชชต ฯ อชฌตตเกส ห อายตเนส สนทสสนสปปฏฆวสยตตา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 63

อายตน ธาต นทเทโส จกขายตน ปากฏนต ปม เทสต ฯ ตโต อนทสสนสปปฏฆ- วสยาน โสตายตนาทน ฯ อถวา ฯ ทสสนานตตรยสวนานตตรย- เหตภาเวน พหปการตตา อชฌตตเกส จกขายตนโสตายตนาน ปม เทสตาน ฯ ตโต ฆานายตนาทน ตณ ฯ ป จนนมป โคจรวสยตตา อนเต มนายตน ฯ จกขายตนาทน ปน โคจรตตา ตสส ตสส อนนตราน พาหเรส รปายตนาทน ฯ อปจ ว าณปปตตการณ- ววฏานโตป อยเมเตส กโม เวทตพโพ ฯ วตต เหต ภควตา จกข จ ปฏจจ รเป จ อปปชชต จกขว าณ ฯเปฯ มน จ ปฏจจ ธมเม จ อปปชชต มโนว าณนต๑ ฯ เอว กมโต เจตถ ว าตพโพ วนจฉโย ฯ สงเขปวตถาราต ฯ สงเขปโต ห มนายตนสส เจว ธมมา- ยตเนกเทสสส จ นาเมน ตทวเสสาน จ อายตนาน รเปน สงคหตตตา ทวาทสาป อายตนาน นามรปมตตเมว โหนต ฯ วตถารโต ปน อชฌตตเกส ตาว จกขายตน ชาตวเสน จกขปปสาทมตตเมว ปจจยคตนกายปคคลเภทโต ปน อนนตปปเภท ฯ ตถา โสตาย- ตนาทน จตตาร ฯ มนายตน กสลากสลวปากกรยว าณเภเทน เอกนนวตปปเภท เอกวสตตรสตปปเภท จ วตถปฏปทาทเภทโต ปน อนนตปปเภท ฯ รปสททคนธรสายตาน วสภาคปจจยาทเภทโต อนนตปปเภทาน ฯ โผฏพพายตน ปวธาตเตโชธาตวาโยธาต- วเสน ตปปเภท ปจจยาทเภทโต อเนกปปเภท ฯ ธมมายตน ๑. ม. ม. ๑๒/๔๗๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 64

วสทธมคเค เวทนาส าสงขารกขนธสขมรปนพพานาน สภาวนานตตเภทโต อเนกปปเภทนต ฯ เอว สงเขปวตถารา ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ทฏพพโตต เอตถ ปน ฯ สพพาเนว สงขตาน อายตนาน อนาคมนโต อนคมนโต จ ทฏพพาน ฯ น ห ตาน ปพเพ อทยา กโตจ อาคจฉนต นป อทธ วยา กห จ คจฉนต อถโข ปพเพ อทยา อปปฏลทธสภาวาน อทธ วยา ปรภนนสภาวาน ปพพนตาปรนตเวมชเฌ ปจจยายตตวตตตาย อวสาน ปวตตนต ตสมา อนาคมนโต อนคมนโต จ ทฏพพาน ฯ ตถา นรหกโต อพยาปารโต จ ฯ น ห จกขรปาทน เอว โหต อโห วต อมหาก สามคคย ว าณ นาม อปปชเชยยาต ฯ น จ ตาน ว าณปปาทนตถ ทวารภาเวน วตถภาเวน อารมมณภาเวน วา อหนต น พยาปารมาปชชนต ฯ อถโข ธมมตาเวสา ย จกข- รปาทสามคคย จกขว าณาทน สมภวนตต ฯ ตสมา นรหกโต อพยาปารโต จ ทฏพพาน ฯ อปจ อชฌตตกาน ส าคาโม วย ทฏพพาน ธวสภสขตตภาววรหตตตา ฯ พาหราน คามฆาตกโจรา วย อชฌตตกาน อภฆาตกตตา ฯ วตต เหต จกข ภกขเว ห ต มนาปามนาเปห รเปหต๑ ฯ วตถาโร ฯ อปจ อชฌตตกาน ฉปปาณกา วย๒ ทฏพพาน ฯ พาหราน เตส โคจรา วยาต ฯ เอวเมตถ ทฏพพโต ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ๑. ส. สฬา. ๑๘/๒๑๙ ฯ ปาลยมปน มนาปามนาเปส รเปสต ทสสต ฯ ๒. อหสสสมารปกขกกกรสงคาลมกกฏา ฉปปาณกา วสมพลากาสคามสสานวนาน เตส โคจราต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 65

อายตน ธาต นทเทโส อท ตาว อายตนาน วตถารกถามข ฯ ตทนนตรา ปน ธาตโยต อฏารส ธาตโย จกขธาต รปธาต จกขว าณธาต โสตธาต สททธาต โสตว าณธาต ฆานธาต คนธธาต ฆานว าณธาต ชวหาธาต รสธาต ชวหาว าณธาต กายธาต โผฏพพธาต กายว าณธาต มโนธาต ธมมธาต มโนว าณธาตต ฯ ตตถ อตถโต ลกขณาทห กม ตาวตต สงขโต ปจจยา อถ ทฏพพา เวทตพโพ วนจฉโย ฯ ตตถ อตถโตต ฯ จกขตต จกข รปยตต รป จกขสส ว าณ จกขว าณนต เอวมาทนา ตาว นเยน จกขาทน วเสสตถโต เวทตพโพ วนจฉโย ฯ อวเสเสน ปน วทหต ธยเต วธาน วธยเต เอตาย เอตถ วา ธยตต ธาต ฯ โลกยา ห ธาตโย การณภาเวน ววฏ ตา หตวา สวณณรชตาทธาตโย วย สวณณรชตาท อเนกปปการ สสารทกข วทหนต ภารหาเรห จ ภาโร วย สตเตห ธยนเต ธารยนตต อตโถ ฯ ทกขวธานมตต- เมว เจตา อวสวตตนโต ฯ เอตาห จ การณภตาห สสารทกข สตเตห อนวธยต ฯ ตถาวหต จ ต เอตาเสวว ธยต ปยตต อตโถ ฯ อต จกขาทส เอเกโก ธมโม ยถาสมภว วทหต วธยเตตอาทนา อตถวเสน ธาตต วจจต ฯ อปจ ยถา ตตถยาน อตตา นาม สภาวโต นตถ น เอวเมตา เอตา ปน อตตโน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 66

วสทธมคเค สภาว ธาเรนตต ธาตโย ฯ ยถา จ โลเก วจตตา หรตาลมโน- สลาทโย เสลาวยวา ธาตโยต วจจนต เอวเมตาป ธาตโย วย ธาตโย วจตตา เหตา าณเยยาวยวาต ฯ ยถา วา สรรสงขาตสส สมทายสส อวยวภเตส รสโสณตาทส อ ม วสภาคลกขณ- ปรจฉนเนส ธาตสม า เอวเมเตสป ป จกขนธสงขาตสส อตตภาวสส อวยเวส ธาตสม า เวทตพพา อ ม - วสภาคลกขณปรจฉนนา เหเต จกขาทโยต ฯ อปจ ธาตต นชชวมตตสเสเวต อธวจน ฯ ตถาห ภควา ฉธาตโร อย ภกข ปรโสต๑ อาทส ชวส าสมหนนตถ ธาตเทสน อกาสต ฯ ตสมา ยถาวตเตนฏเน จกข จ ต ธาต จ จกขธาต ฯเปฯ มโนว าณ จ ต ธาต จ มโนว าณธาตต ฯ เอว ตาเวตถ อตถโต เวทตพโพ วนจฉโย ฯ ลกขณาทโตต ฯ จกขาทน ลกขณาทโต เจตถ เวทตพโพ วนจฉโย ฯ ตาน จ ปน เตส ลกขณาทน ขนธนทเทเส วตต- นเยเนว เวทตพพาน ฯ กมโตต ฯ อธาป ปพเพ วตเตส อปปตตกกมาทส เทสนากกโมว ยชชต ฯ โส จ ปนาย เหตผลานปพพววฏาน- วเสน วตโต ฯ จกขธาต รปธาตต อท ห ทวย เหต ฯ จกขว าณธาตต ผล ฯ เอว สพพตถ ฯ ตาวตวโตต ตาวภาวโต ฯ อท วตต โหต เตส เตส ๑. ม. อ. ๑๔/๔๓๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 67

อายตน ธาตนทเทโส ห สตตาภธมมปปเทเสส อาภาธาต สภธาต อากาสาน จายตน- ธาต ว าณ จายตนธาต อาก จ ายตนธาต เนวส า- นาส ายตนธาต ส าเวทยตนโรธธาต กามธาต พยาปาทธาต วหสาธาต เนกขมมธาต อพยาปาทธาต อวหสาธาต สขธาต ทกขธาต โสมนสสธาต โทมนสสธาต อเปกขาธาต อวชชาธาต อารมภธาต นกกมธาต ปรกกมธาต หนธาต มชฌมธาต ปณต- ธาต ปวธาต อาโปธาต เตโชธาต วาโยธาต อากาสธาต ว าณธาต สงขตธาต อสงขตธาต อเนกธาตนานาธาต- โลโกต เอวมาทโย อ าป ธาตโย ทสสนต เอว สต สพพาส วเสน ปรจเฉท อกตวา กสมา อฏารสาต อยเมว ปรจเฉโท กโตต เจ ฯ สภาวโต วชชมานาน สพพธาตน ตทนโตคธตตา ฯ รปธาตเยว ห อาภาธาต สภธาต ปน รปาทปฏพทธา ฯ กสมา ฯ สภนมตตตตา ฯ สภนมตต ห สภภาต ต จ รปาทวนมตต น วชชต ฯ กสลวปาการมมณา วา รปาทโยเอว สภธาตต รปาท- มตตเมว สา ฯ อากาสาน จายตนธาตอาทส จตต มโนว าณ- ธาต ฯ เสสา ธมมา ธมมธาต ฯ ส าเวทยตนโรธธาต ปน สภาวโต นตถ ฯ ธาตทวยนโรธมตตเมว ห สา ฯ กามธาต ธมมธาตมตต วา โหต ฯ ยถาห ฯ ตตถ กตมา กามธาต กามปฏสยตโต ตกโก วตกโก ฯเปฯ มจฉาสงกปโปต๑ ฯ อฏารสาป วา ธาตโย ฯ ยถาห ฯ เหฏโต อวจนรย ปรยนต ๑. อภ. ว. ๓๕/๑๐๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 68

วสทธมคเค กรตวา อปรโต ปรนมมตวสวตตเทเว อนโต กรตวา ย เอตสม อนตเร เอตถาวจรา เอตถ ปรยาปนนา ขนธธาตอายตนา รปา เวทนา ส า สงขารา ว าณ อย วจจต กามธาตต๑ ฯ เนกขมมธาต ธมมธาตเอว ฯ สพเพป กสลา ธมมา เนกขมม- ธาตต๒ วจนโต มโนว าณธาตป โหตเยว ฯ พยาปาทวหสาอพยา- ปาท อวหสา สข ทกข โสมนสสโทมนสสเปกขาอวชชาอารมภ นกกม- ปรกกมธาตโย ธมมธาตเยว ฯ หนมชฌมปณตธาตโย อฏาร- สธาตมตตเมว ฯ หนา ห จกขาทโย หนธาต มชฌมปณตา มชฌมา เจว ปณตา จ ฯ นปปรยาเยน ปน อกสลา ธมมธาตมโนว าณ- ธาตโย หนธาต ฯ โลกยา กสลาพยากตา อโภป จกขธาตอาทโย จ มชฌมธาต ฯ โลกตตรา ปน ธมมธาต มโนว าณธาตโย ปณต- ธาต ฯ ปวเตโชวาโยธาตโย โผฏพพธาตเยว ฯ อาโปธาต อากาสธาต จ ธมมธาตเยว ฯ ว าณธาต จกขว าณาทสตต- ว าณธาตสงเขโปเยว ฯ สตตรส ธาตโย ธมมธาตเอกเทโส จ สงขตธาต ฯ อสงขตา ปน ธาต ธมมธาตเอกเทโสว ฯ อเนกธาต- นานาธาตโลโก ปน อฏารสธาตปปเภทมตตเมวาต ฯ อต สภาวโต วชชมานาน สพพธาตน ตทนโตคธตตา อฏารเสว วตตาต ฯ อปจ วชานนสภาเว ว าเณ ชวส น ส าสมหนนตถมป อฏารเสว วตตา ฯ สนต ห สตตา วชานนสภาเว ว าเณ ชวส โน เตส เอว จกขโสตฆานชวหากายมโนธาตมโน- ๑. อภ. ว. ๓๕/๑๐๖ ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๑๐๗ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 69

อายตน ธาตนทเทโส ว าณธาตเภเทน ตสส อเนกต จกขรปาทปจจยายตตวตตตาย อนจจต จ ปกาเสตวา ทฆรตตานสยต ชวส สมหนตกาเมน ภควตา อฏารส ธาตโย ปกาสตา ฯ ก จ ภ โย ฯ ตถา เวเนยยชฌาสยวเสน จ เย จ อมาย อนตสงเขปวตถาราย เทสนาย เวเนยยสตตา ตทชฌาสยวเสน จ อฏารเสว ปกาสตา ฯ สงเขปวตถารนเยน ตถา ตถา ห ธมม ปกาสยต เอส ยถา ยถาสส สทธมมเตชวหต วลย ขเณน เวเนยยสตตหทเยส ตโม ปยาตต ฯ เอวเมตถ ตาวตวโต เวทตพโพ วนจฉโย ฯ สงขโตต ฯ จกขธาต ตาว ชาตโต เอโก ธมโมเตวว สงข คจฉต จกขปปสาโทต ฯ ตถา โสตฆานชวหากายรปสททคนธ- รสธาตโย โสตปปสาทาทวเสน ฯ โผฏพพธาต ปน ปวเตโช- วาโยวเสน ตโย ธมมาต สงข คจฉต ฯ จกขว าณธาต กสลา- กสลวปากวเสน เทว ธมมาต สงข คจฉต ฯ ตถา โสตฆานชวหา- กายว าณธาตโย ฯ มโนธาต ปน ป จทวาราวชชนกสลากสล- วปากสมปฏจฉนนวเสน ตโย ธมมาต สงข คจฉต ฯ ธมมธาต ตณณ อรปกขนธาน โสฬสนน สขมรปาน อสงขตาย จ ธาตยา วเสน วสต ธมมาต สงข คจฉต ฯ มโนว าณธาต เสสกสลา- กสลาพยากตว าณวเสน ฉสตตต ธมมาต สงข คจฉตต ฯ เอวเมตถ สงขโตป เวทตพโพ วนจฉโย ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 70

วสทธมคเค ปจจยาต เอตถ ฯ จกขธาต ตาว จกขว าณธาตยา วปป- ยตตปเรชาตอตถอวคตนสสยนทรยปจจยาน วเสน ฉห ปจจเยห ปจจโย โหต รปธาต ปเรชาตอตถอวคตารมมณปจจยาน วเสน จตห ปจจเยห ปจจโย โหต ฯ เอว โสตว าณธาตอาทน โสตธาตสททธาตอาทโย ฯ ป จนนมป ปน เนส อาวชชน- มโนธาต สมนนตรอนนตรนตถวคตานนตรปนสสยวเสน ป จห ปจจเยห ปจจโย โหต ฯ ตา จ ป จป สมปฏจฉนนมโนธาตยา ฯ ตถา สมปฏจฉนนมโนธาต สนตรณมโนว าณธาตยา ฯ สา จ โวฏวนมโนว าณธาต ฯ โวฏวนมโนว าณธาต จ ชวนมโนว าณธาตยา ฯ ชวนมโนว าณธาต ปน อนนตราย อนนตราย ชวนมโนว าณธาตยา เตห เจว ป จห อาเสวน- ปจจเยน จาต ฉห ปจจเยห ปจจโย โหต ฯ เอส ตาว ป จทวาเร นโย ฯ มโนทวาเร ปน ภวงคมโนว าณธาต อาวชชนมโน- ว าณธาตยา อาวชชนมโนว าณธาต จ ชวนมโนว าณ- ธาตยา ปรเมเหว ป จห ปจจเยห ปจจโย โหต ฯ ธมมธาต ปน สตตนนมป ว าณธาตน สหชาตอ ม นสสยสมปยตต- อตถ อวคตาทห พหธา ปจจโย โหต ฯ จกขธาตอาทโย ปน เอกจจา จ ธมมธาต เอกจจาย มโนว าณธาตยา อารมมณ- ปจจยาทหป ปจจยา โหนต ฯ จกขว าณธาตอาทน จ น เกวล จกขรปาทโย ปจจยา โหนต ฯ อถโข อาโลกาทโยป ฯ เตนาห ปพพาจรยา จกขรปาโลกมนสกาเร ปฏจจ อปปชชต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 71

อายตน ธาตนทเทโส จกขว าณ โสตสททววรมนสกาเร ปฏจจ อปปชชต โสต- ว าณ ฆานคนธวายมนสกาเร ปฏจจ อปปชชต ฆานว าณ ชวหารสอาปมนสกาเร ปฏจจ อปปชชต ชวหาว าณ กาย- โผฏพพปวมนสกาเร ปฏจจ อปปชชต กายว าณ ภวงคมน- ธมมมนสกาเร ปฏจจ อปปชชต มโนว าณนต ฯ อยเมตถ สงเขโป ฯ วตถารโต ปน ปจจยปปเภโท ปฏจจสมปปาทนทเทเส อาวภวสสตต ฯ เอวเมตถ ปจจยโตป เวทตพโพ วนจฉโย ฯ ทฏพพาต ทฏพพโต เจตถ วนจฉโย เวทตพโพต อตโถ ฯ สพพาเอว ห สงขตธาตโย ปพพนตาปรนตววตตโต ธวสภสขตต- ภาวส โต ปจจยายตตวตตโต จ ทฏพพา ฯ วเสสโต ปเนตถ เภรตล วย จกขธาต ทฏพพา ทณโฑ วย รปธาต สทโท วย จกขว าณธาต ฯ ตถา อาทาสตล วย จกขธาต มข วย รปธาต มขนมตต วย จกขว าณธาต ฯ อถวา ฯ อจฉตลา วย จกขธาต ยนตจกกยฏ วย รปธาต อจฉรส- เตลาน วย จกขว าณธาต ฯ ตถา อธราร๑ ณ วย จกขธาต อตตรารณ วย รปธาต อคค วย จกขว าณธาต ฯ เอส นโย โสตธาตอาทส ฯ มโนธาต ปน ยถาสมภวโต จกขว าณ- ธาตอาทน ปเรจรานจรา วย ทฏพพา ฯ ธมมธาตยา เวทนาก- ขนโธ สลลมว สลมว จ ทฏพโพ ฯ ส าสงขารกขนธา เวทนา- สลลสลโยคา อาตรา วย ปถชชนาน วา ส า อาสาทกขชนนโต ๑. ม. อธารณ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 72

วสทธมคเค รตตมฏ วย อยถาภจจนมตตคคาหกโต วนมโค วย สงขารา ปฏสนธย ปกขปนโต องคารกาสย ขปนปรสา วย ชาตทกขาน- พนธนโต ราชปรสานพนธโจรา วย สพพานตถาวหนสส ขนธ- สนตานสส เหตโต วสรกขพชาน วย ฯ รป นานาวธปททวนมตตโต ขรจกก วย ทฏพพ ฯ อสงขตา ปน ธาต อมตโต สนตโต เขมโต จ ทฏพพา ฯ กสมา ฯ สพพานตถปฏปกขภตตตา ฯ มโนว าณ- ธาต อารมมเณส ววฏานาภาวโต อร เ มกกโฏ วย ทททมนโต อสสขลงโก วย ยตถกามนปาตโต เวหาสกขตตทณโฑ วย โลภโทสาทนานปปการกเลสเวสโยคโต รงคนโฏ วย ทฏพพาต ฯ อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนาธกาเรอายตนธาตนทเทโสนามปณณรสโมปรจเฉโท ฯ อนทรยสจจนทเทโส ธาตน อนนตร อททฏาน ปน อนทรยานต พาวสตนทรยาน จกขนทรย โสตนทรย ฆานนทรย ชวหนทรย กายนทรย มนนทรย อตถนทรย ปรสนทรย ชวตนทรย สขนทรย ทกขนทรย โสมนสสนทรย โทมนสสนทรย อเปกขนทรย สทธนทรย วรยนทรย สตนทรย สมาธนทรย ป นทรย อน ต สสามตนทรย อ นทรย อ าตาวนทรยนต ฯ ตตถ อตถโต ลกขณาทห กมโต จ วชานยา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 73

อนทรย สจจนทเทโส เภทาเภทา ตถา กจจา ภมโต จ วนจฉย ฯ ตตถ จกขาทน ตาว จกขตต จกขตอาทนา นเยน อตโถ ปกาสโต ฯ ปจฉเมส ปน ตส ปม ปพพภาเค อน าต อมตปท จตสจจธมม วา ชานสสามต เอว ปฏปนนสส อปปชชนโต อนทรยฏสมภวโต จ อน ต สสามตนทรยนต วตต ทตย อาชานนโต อนทรยฏสมภวโต จ อ นทรย ตตย อ า- ตาวโน จตส สจเจส นฏ ตาณกจจสส ขณาสวสส อปปชชนโต อนทรยฏสมภวโต จ อ าตาวนทรย ฯ โก ปน เนส อนทรยฏโ นามาต ฯ อนทลงคฏโ อนทรยฏโ อนทเทสตฏโ อนทรยฏโ อนททฏฏโ อนทรยฏโ อนทสฏฏโ๑ อนทรยฏโ อนท- ชฏฏโ๒ อนทรยฏโ ฯ โส สพโพป อธ ยถาโยค ยชชต ฯ ภควา ห สมมาสมพทโธ ปรมสสรยภาวโต อนโท ฯ กสลา- กสล จ กมม กมเมส กสสจ อสสรยาภาวโต ฯ เตเนตถ กมมส ชานตาน ตาว อนทรยาน กสลากสล กมม อลลงเคนต เตน จ สฏานต อนทลงคฏเน จ อนทสฏฏเน จ อนทรยาน ฯ สพพาเนว ปเนตาน ภควตา ยถาภตโต ปกาสตาน จ อภสมพทธาน จาต อนทเทสตฏเน อนททฏฏเน จ อนทรยาน ฯ เตเนว จ ภควตา มนนเทน กานจ โคจราเสวนาย กานจ ภาวนาเสวนาย เสวตานต อนทชฏฏเนาป อนทรยาน ฯ อปจ อาธปจจสงขาเตน อสสรยฏเนาป เอตาน อนทรยาน ฯ จกขว าณาทปปวตตย ห จกขาทน สทธมาธปจจ ตสม ตกเข ตกขตตา มนเท จ ๑-๒. สฏ สชชต อปปาทต ชฏ เสวตนต ฏกานโย ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 74

วสทธมคเค มนทตตาต ฯ อย ตาเวตถ อตถโต วนจฉโย ฯ ลกขณาทหต ลกขณรสปจจปฏานปทฏาเนหป จกขาทน วนจฉย วชานยาต อตโถ ฯ ตาน จ เนส ลกขณาทน ขนธนทเทเส วตตาเนว ฯ ป นทรยาทน ห จตตาร อตถโต อโมโหเยว ฯ เสสาน ตตถ สรเปเนวาคตานต ฯ กมโตต อยมป เทสนากกโมว ฯ ตตถ อชฌตตธมม ปร าย อรยภมปฏลาโภ โหตต อตตภาวปรยาปนนาน จกขนทรยาทน ปม เทสตาน โส ปน อตตภาโว ย ธมม อปาทาย อตถต วา ปรโสต วา สงข คจฉต อย โสต นทสสนตถ ตโต อตถนทรย ปรสนทรย จ โส ทวโธป ชวตนทรยปฏพทธวตตต าปนตถ ตโต ชวตนทรย ยาว ตสส ปวตต ตาว เอเตส เวทยตาน อนวตต ย จ ก จ เวทยต สพพนต ทกขนต าปนตถ ตโต สขนทรยาทน ตนนโรธตถ ปน เอเต ธมมา ภาเวตพพาต ปฏปตตทสสนตถ ตโต สทธาทน อมาย ปฏปตตยา เอส ธมโม ปม อตตน ปาตภวตต ปฏปตตยา อโมฆภาวทสสนตถ ตโต อน ต สสามตนทรย ตสเสว ผลตตา ตโต อนนตร ภาเวตพพตตา จ ตโต อ นทรย ตโต ปร ภาวนาย อมสส อธคโม อธคเต จ ปนมสม นตถ ก จ อตตร กรณ๑ ยนต าปนตถ อนเต ปรมสสาสภต อ าตาวนทรย เทสตนต ฯ อยเมตถ กโม ฯ เภทาเภทาต ชวตนทรยสเสว เจตถ เภโท ฯ ต ห รป- ชวตนทรย อรปชวตนทรยนต ทวธ โหต ฯ เสสาน อเภโทเอวาต ฯ ๑. อตตรกรณยนตป ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 75

อนทรย สจจนทเทโส เอวเมตถ เภทาเภทโต วนจฉย วชานยา ฯ กจจาต ฯ กมนทรยาน กจจนต เจ ฯ จกขนทรยสส ตาว จกขายตน จกขว าณธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน อนทรยปจจเยน ปจจโยต๑ วจนโต ย ต อนทรยปจจยภาเวน สาเธตพพ อตตโน ตกขมนทาทภาเวน จ๒ จกขว าณาทธมมาน ตกขมนทาทสงขาตอตตาการานวตตาปน อท กจจ เอว โสต- ฆานชวหากายาน มนนทรยสส ปน สหชาตธมมาน อตตโน วสวตตาปน ชวตนทรยสส สหชาตธมมานปาลน อตถนทรย- ปรสนทรยาน อตถปรสลงคนมตตกตตากปปาการานวธาน สข- ทกขโสมนสสโทมนสสนทรยาน สหชาตธมเม อภภวตวา ยถาสก โอฬารกาการานปาปน อเปกขนทรยสส สนตปณตมชฌตตาการาน- ปาปน สทธาทน ปฏปกขาภภวน สมปยตตธมมาน จ ปสนนา- การาทภาวสมปาปน อน ต สสามตนทรยสส สโยชนตตยป- ปหาน เจว สมปยตตาน จ ตปปหานาภมขภาวกรณ อ น- ทรยสส กามราคพยาปาทาทน ตนกรณปปหานาน เจว สหชาตาน จ อตตโน วสานวตตาปน อ าตาวนทรยสส สพพกจเจส อสสกกปปหาน จ อมตาภมขภาวปจจยตา จ สมปยตตานนต ฯ เอวเมตถ กจจโต วนจฉย วชานยา ฯ ภมโตต ฯ จกขโสตฆานชวหากายอตถปรสสขทกข- โทมนสสนทรยาน เจตถ กามาวจราเนว มนนทรยชวตนทรย- ๑. อภ. ป. ๔๐/๑๐ ฯ ๒. จสทโท อ ตถ น ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 76

วสทธมคเค อเปกขนทรยาน สทธาวรยสตสมาธป นทรยาน จ จตภม- ปรยาปนนาน โสมนสสนทรย กามาวจรรปาวจรโลกตตรวเสน ภมตตยปรยาปนน อวสาเน ตณ โลกตตราเนวาต ฯ เอวเมตถ ภมโตป วนจฉย วชานยา ฯ เอว ห วชานนโต สเวคพหโล ภกข โต อนทรยสวเร อนทรยาน ปร าย ทกขสสนต กรสสตต ฯ อท อนทรยาน วตถารกถามข ฯ๕ ตทนนตราน ปน สจจานต จตตาร อรยสจจาน ทกข อรยสจจ ทกขสมทโย อรยสจจ ทกขนโรโธ อรยสจจ ทกข- นโรธคามนปฏปทา อรยสจจนต ฯ ตตถ วภาคโต นพพจน- ลกขณาทปปเภทโต อตถตถทธารโต เจว อนนาธกโต ตถา กมโต ชาตอาทน นจฉยา าณกจจโต อนโตคตาน ปเภทา อปมาโต จตกกโต ส เตกวธาทห สภาควสภาคโต วนจฉโย เวทตพโพ ว นา สาสนกกเม ฯ ตตถ วภาคโตต ฯ ทกขาทน ห จตตาโร จตตาโร อตถา วภตตา ตถา อวตถา อน ถา เย ทกขาทน อภสเมนเตห อภสเมตพพา ฯ ยถาห ฯ ทกขสส ปฬนฏโ สงขตฏโ สนตาปฏโ วปรณามฏโอเม จตตาโร ทกขสส ทกขฏา ตถา อวตถา อน ถา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 77

อนทรย สจจนทเทโส สมทยสส อายหนฏโ นทานฏโ สสโยคฏโ ปลโพธฏโ นโรธสส นสสรณฏโ วเวกฏโ อสงขตฏโ อมตฏโ มคคสส นยยานฏโ เหตวฏโ ทสสนฏโ อธปเตยยฏโ อเม จตตาโร มคคสส มคคฏา ตถา อวตถา อน ถาต๑ ฯ ตถา ทกขสส ปฬนฏโ สงขตฏโ สนตาปฏโ วปรณามฏโ อภสมยฏโต เอวมาท ฯ อต เอว วภตตาน จตนน จตนน อตถาน วเสน ทกขาทน เวทตพพานต ฯ อย ตาเวตถ วภาคโต วนจฉโย ฯ นพพจนลกขณาทปปเภทโตต เอตถ ปน ฯ นพพจนโต ตาว อธ ทอต อย สทโท กจฉเต ทสสต ฯ กจฉต ห ปตต ทปปตโตต วทนต ฯ ขสทโท ปน ตจเฉ ฯ ตจฉ ห อากาส ขนต วจจต ฯ อท จ ปมสจจ กจฉต อเนกอปททวาทฏานโต ตจฉ พาลชนปรกปปตธวสภสขตตภาววรหตโต ตสมา กจฉตตตา ตจฉตตา จ ทกขนต วจจต ฯ สอต จ อย สทโท สมาคโม สเมตนตอาทส สโยค ทเปต ฯ ออต อย อปปนน อทตนต- อาทส อปปตต ฯ อยสทโท การณ ทเปต ฯ อท จาป ทตยสจจ อวเสสปจจยสมาโยเค สต ทกขสสปปตตการณ ฯ อต ทกขสส สโยเค อปปตตการณตตา ทกขสมทยนต วจจต ฯ ตตยสจจ ปน ยสมา นสทโท อภาว โรธสทโท จ จารก ทเปต ตสมา อภาโว เอตถ สสารจารกสงขาตสส ทกขโรธสส สพพคตส ตตา สมธคเต วา ตสม สสารจารกสงขาตสส ทกขโรธสส อภาโว โหต ๑. ข. ป. ๓๑/๔๔๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 78

วสทธมคเค ตปปฏปกขตตาตป ทกขนโรธนต วจจต ฯ ทกขสส วา อนปปาท- นโรธปจจยตตา ทกขนโรธนต ฯ จตตถสจจ ปน ยสมา เอต ทกขนโรธ คจฉต อารมมณวเสน ตทภมขภตตตา ปฏปทา จ โหต ทกขนโรธปปตตยา ตสมา ทกขนโรธคามนปฏปทาต วจจต ฯ ยสมา ปเนตาน พทธาทโย อรยา ปฏวชฌนต ตสมา อรยสจจานต วจจนต ฯ ยถาห ฯ จตตารมาน ภกขเว อรยสจจาน กตมาน ฯเปฯ อมาน โข ภกขเว จตตาร อรยสจจาน อรยา อมาน ปฏวชฌนต ตสมา อรยสจจานต วจจนตต ฯ อปจ อรยสส สจจานตป อรยสจจาน ฯ ยถาห ฯ สเทวเก โลเก ฯเปฯ มนสสาย ตถาคโต อรโย ตสมา อรยสจจานต วจจนตต๑ ฯ อถวา เอเตส อภสมพทธตตา อรยภาวสทธโตป อรยสจจาน ฯ ยถาห ฯ อเมส โข ภกขเว จตนน อรยสจจาน ยถาภต อภสมพทธตตา ตถาคโต อรห สมมาสมพทโธ อรโยต วจจตต๒ ฯ อปจ โข ปน อรยาน สจจานตป อรยสจจาน ฯ อรยานต ตถาน อวตถาน อวสวาทกานต อตโถ ฯ ยถาห ฯ อมาน โข ภกขเว จตตาร อรยสจจาน ตถาน อวตถาน อน ถาน ตสมา อรยสจจานต วจจนตต๓ ฯ เอวเมตถ นพพจนโต วนจฉโต เวทตพโพ ฯ กถ ลกขณาทปปเภทโย ฯ เอตถ ห พาธนลกขณ ทกขสจจ สนตาปนรส ปวตตปจจปฏาน ปภวลกขณ สมทยสจจ อนปจเฉทกรณรส ปลโพธปจจปฏาน สนตลกขณ นโรธสจจ ๑. ส. มหาวาร. ๑๙/๕๔๕ ฯ ๒. ส. มหาวาร. ๑๙/๕๔๓ ฯ ๓. ส. มหาวาร. ๑๙/๕๔๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 79

อนทรย สจจนทเทโส อจจตรส อนมตตปจจปฏาน นยยานลกขณ มคคสจจ กเลสป- ปหานกรณรส วฏานปจจปฏาน ฯ อปจ ปวตตปวตตน นวตต- นวตตนลกขณาน ปฏปาฏยา ฯ ตถา สงขต ตณหา อสงขต ทสสน- ลกขณาน จาต ฯ เอวเมตถ ลกขณาทปปเภทโต วนจฉโย เวทตพโพ ฯ อตถตถทธารโต เจวาต เอตถ ปน ฯ อตถโต ตาว ฯ โก สจจฏโต เจ ฯ โย ป าจกขนา อปปรกขมานาน มายาว วปรโต มรจว วสวาทโก ตตถยาน อตตาว อนปลพภสภาโว จ น โหต อถโข พาธนปปภวสนตนยยานปปกาเรน ตจฉาวปรตภต- ภาเวน อรยาณสส โคจโร โหตเยว เอส อคคลกขณ วย โลกปกต วย จ ตจฉาวปรตภตภาโว สจจฏโต เวทตพโพ ฯ ยถาห ฯ อท ทกขนต ภกขเว ตถเมต อวตถเมต อน ถเมตนต๑ ฯ วตถาโร ฯ อปจ นาพาธก ยโต ทกข ทกขา อ น พาธก พาธกตตนยาเมน ตโต สจจมท มต ฯ ต วนา นา โต ทกข น โหต น จ ตนตโต ทกขเหตนยาเมน อต สจจ วสตตกา ฯ นา า นพพานโต สนต สนต น จ น ต ยโต สนตภาวนยาเมน ตโต สจจมท มต ฯ มคคา อ น นยยาน อนยยาโน น จาป โส ๑. ส. มหาวาร. ๑๙/๕๓๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 80

วสทธมคเค ตจฉนยยานภาวตตา อต โส สจจสมมโต ฯ อต ตจฉาวปลลาส- ภตภาว จตสวป ทกขาทส วเสเสน สจจฏ อาห ปณฑตาต ฯ เอวมตถโต วนจฉโย เวทตพโพ ฯ กถ อตถทธารโต ฯ อธ อย สจจสทโท อเนเกส อตเถส ทสสต ฯ เสยยถท ฯ สจจ ภเณ น กชเฌยยาต๑ อาทส วาจาสจเจ ฯ สจเจ ตา สมณพราหมณา วาตอาทส วรตสจเจ ฯ กสมา น สจจาน วทนต นานา ปวาทยาเส กสลาวทานาต-๒ อาทส ทฏ สจเจ ฯ เอก ห สจจ น ทตยนต๓ อาทส ปรมตถสจเจ นพพาเน เจว มคเค จ ฯ จตนน สจจาน กต กสลาต๔ อาทส อรยสจเจ ฯ สวายมธาป อรยสจเจ วตตตต ฯ เอวเมตถ อตถทธารโตป วนจฉโย เวทตพโพ ฯ อนนาธกโตต ฯ กสมา ปน จตตาเรว อรยสจจาน วตตาน อนนาน อนธกานต เจ ฯ อ สสาสมภวโต อ ตรสส จ อนปเนยยภาวโต ฯ น ห เอเตห อ อธก วา เอเตส วา เอกมป อปเนตพพ สมโภต ฯ ยถาห ฯ อธ ภกขเว อาคจเฉยย สมโณ วา พราหมโณ วา เนต ทกข อรยสจจ อ ทกข อรยสจจ อหเมต ทกข อรยสจจ เปตวา อ ทกข อรยสจจ ป าเปสสามต เนต าน วชชตตอาท ฯ ยถาห ฯ โย ห ๑. ข. ธ. ๒๕/๔๕ ฯ ๒. ข. ส. ๒๕/๕๐๗ ข. มหา. ๒๙/๓๕๓ ฯ ๓. ข. ส. ๒๕/๕๐๖ ข. มหา. ๒๙/๓๕๒ ฯ ๔. ข. ป. ๔๕๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 81

อนทรย สจจนทเทโส โกจ ภกขเว สมโณ วา พราหมโณ วา เอว วเทยย เนต ทกข ปม อรยสจจ ย สมเณน โคตเมน เทสต อหเมต ทกข ปม อรยสจจ ปจจกขาย อ ทกข ปม อรยสจจ ป าเปสสามต เนต าน วชชตต๑ อาท ฯ อปจ ปวตตมาจกขนโต ภควา สเหตก อาจกข นวตต จ สอปาย ฯ อต ปวตต นวตตต- ทภยเหตน เอตปรมโต จตตาเรว วตตาน ฯ ตถา ปร เยย- ปหาตพพสจฉกาตพพภาเวตพพาน ตณหาวตถตณหาตณหานโรธ- ตณหานโรธปายาน อาลยอาลยารามตา อาลยสมคฆาตอาลยสมค- ฆาตกปายาน จ วเสนาป จตตาเรว วตตานต ฯ เอวเมตถ อนนาธกโต วนจฉโย เวทตพโพ ฯ กมโตต อยมป เทสนากกโมว ฯ เอตถ จ โอฬารกตตา สพพสตตสาธารณตตา จ สว เยยนต ทกขสจจ ปม วตต ฯ ตสเสว เหตทสสนตถ ตทนนตร สมทยสจจ ฯ เหตนโรธา ผลนโรโธต าปนตถ ตโต นโรธสจจ ฯ ตทาธคมปายทสสนตถ อนเต มคคสจจ ฯ ภวสขสสาทคธตาน วา สตตาน สเวค- ชนนตถ ปม ทกขมาห ฯ ต เนว อกต อาคจฉต น อสสรนมมานาทโต โหต อโต ปน โหตต าปนตถ ตทนนตร สมทย ฯ ตโต สเหตเกน ทกเขน อภภตตตา สวคคมานสาน ทกขนสสรณคเวสน นสสรณทสสเนน อสสาสชนนตถ นโรธ ฯ ตโต นโรธาธคมตถ นโรธสมปาปก มคคนต ฯ เอวเมตถ ๑. ส. มหาวาร. ๑๙/๕๓๘ ฯ ตตถ ปน โย ห โกจ ภกขต ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 82

วสทธมคเค กมโต วนจฉโย เวทตพโพ ฯ ชาตอาทน นจฉยาต ฯ เย เต อรยสจจาน นททสนเตน ภควตา ชาตป ทกขา ชราป ทกขา มรณมป ทกข โสก- ปรเทวทกขโทมนสสปายาสาป ทกขา อปปเยห สมปโยโค ทกโข ปเยห วปปโยโค ทกโข ยมปจฉ น ลภต ตมป ทกข สงขตเตน ป จปาทานกขนธาป ทกขาต๑ ทกขนทเทเส ทวาทส ธมมา ยาย ตณหา โปโนพภวกา นนทราคสหคตา ตตร ตตราภนนทน เสยยถท กามตณหา ภวตณหา วภวตณหาต๒ สมทยนทเทเส ตวธา ตณหา โย ตสสาเยว ตณหาย อเสสวราคนโรโธ จาโค ปฏนสสคโค มตต อนาลโยต๓ เอว นโรธนทเทเส อตถโต เอกเมว นพพาน กตม ทกขนโรธคามนปฏปทา อรยสจจ อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค เสยยถท สมมาทฏ ฯเปฯ สมมาสมาธต๔ เอว มคคนทเทเส อฏ ธมมาต อต๕ จตนน สจจาน นทเทเส ชาตอาทโย ธมมา วตตา เตส ชาตอาทน นจฉยาต เอตถ วนจฉโย เวทตพโพ ฯ เสยยถท ฯ อย ห ชาตสทโท อเนกตโถ ฯ ตถาเหส เอกมป ชาต เทวป ชาตโยต๖ เอตถ ภเว อาคโต ฯ อตถ วสาเข นคคณา นาม สมณชาตต๗ เอตถ นกาเย ฯ ชาต ทวห ขนเธห สงคหตาต๘ เอตถ สงขตลกขเณ ฯ ย มาต กจฉสม ปม ๑. ท. มหา. ๑๐/๓๔๐ ฯ ๒. ท. มหา. ๑๐/๓๔๓ ฯ ๓. ท. มหา. ๑๐/๓๔๕ ฯ ๔. อภ. ว. ๓๕/๑๓๖ ฯ ๕. อตสทโท อตเรโก วย ทสสต ฯ ๖. ท. ส. ๙/๑๗ ฯ ๗. อง. ตก. ๒๐/๒๖๔ ฯ ๘. อภ. ธา. ๓๖/๑๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 83

อนทรย สจจนทเทโส จตต อปปนน ปม ว าณ ปาตภต ตทปาทาย สาวสส ชาตต๑ เอตถ ปฏสนธย ฯ สมปต ชาโต อานนท โพธสตโตต๒ เอตถ ปสตย ฯ อกขตโต อนปกกฏโ ชาตวาเทนาต๓ เอตถ กเล ฯ ยโตห ภคน อรยาย ชาตยา ชาโตต๔ เอตถ อรยสเล ฯ สวายมธ คพภเสยยกาน ปฏสนธโต ปฏาย ยาว มาต กจฉมหา นกขมน ตาว ปวตเตส ขนเธส อตเรส ปฏสนธกขนเธเสววาต ทฏพโพ ฯ อยมป จ ปรยายกถาว ฯ นปปรยายโต ปน ตตถ ตตถ นพพตตมานาน สตตาน เย เย ขนธา ปาตภวนต เตส เตส ปมปาตภาโว ชาต นาม ฯ สา ปเนสา ตตถ ตตถ ภเว ปมาภนพพตตลกขณา นยยาตน รสา อตตภวโต อธ อมมชชนปจจปฏานา ทกขวจตตตาปจจปฏานา วา ฯ กสมา ปเนสา ทกขาต เจ ฯ อเนเกส ทกขาน วตถ- ภาวโต ฯ อเนกาน ห ทกขาน เสยยถท ทกขทกข วปรณามทกข สงขารทกข ปฏจฉนนทกข อปปฏจฉนนทกข ปรยายทกข นปปรยายทกขนต ฯ ตตถ กายกเจตสกา ทกขเวทนา สภาวโต จ นามโต จ ทกขตตา ทกขทกขนต วจจต ฯ สข- เวทนาวปรณาเมน ทกขปปตตเหตโต วปรณามทกข ฯ อเปกขา- เวทนา เจว อวเสสา จ เตภมกา สงขารา อทยพพยปฏปฬตตตา สงขารทกข ฯ กณณสลทนตสลราคชปรฬาหโทสชปรฬาหาท- กายกเจตสโก อาพาโธ ปจฉตวา ชานตพพโต อปกกมสส จ ๑. ว.มหาวคค.๔/๑๘๗ ฯ ๒. ม.อ.๑๔/๒๕๓ ฯ ๓. ม.ม.๑๓/๕๙๔ ฯ ๔. ม.ม.๑๓/๔๘๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 84

วสทธมคเค อปากฏภาวโต ปฏจฉนนทกข ฯ ทวตตสกมมกรณาทสมฏาโน อาพาโธ อปจฉตวา ชานตพพโต อปกกมสส จ ปากฏภาวโต อปปฏจฉนนทกข ฯ เปตวา ทกขทกข เสส ทกขสจจวภงเค อาคต ชาตอาท สพพมป ตสส ตสส ทกขสส วตถภาวโต ปรยายทกข ฯ ทกขทกข ปน นปปรยายทกขนต วจจต ฯ ตตราย ชาต ยนต พาลปณฑตสตตาทส ภควตาป อปมา- วเสน ปกาสต อาปายก ทกข ย จ สคตยมป มนสสโลเก คพโภกกนตมลกาทเภท ทกข อปปชชต ตสส วตถภาวโต ทกขา ฯ ตตรท คพโภกกนตมลกาทเภท ทกข ฯ อย ห สตโต มาต กจฉมห นพพตตมาโน น อปปลปทมปณฑรกาทส นพพตตต อถโข เหฏา อามาสยสส อปร ปกกาสยสส อทรปฏลปฏ กณฏ- กาน เวมชเฌ ปรมสมพาเธ ตพพนธกาเร นานากณปคนธปรภาวต- ปรมทคคนธปวนวจรเต อธมตตเชคจเฉ กจฉปปเทเส ปตมจฉ- ปตกมมาสจนทนกาทส กม วย นพพตตต ฯ โส ตตถ นพพตโต ทสมาเส มาตกจฉสมภเวน อสมานา๑ ปฏปาก วย ปจจมาโน ปฏปณฑ วย เสทยมาโน สมม ชนปสารณาทรหโต อธมตต ทกขมนโภตต ฯ อท ตาว คพโภกกนตมลก ทกข ฯ อย ปน โส มาต สหสา อปกขลนคมนนสทนวฏาน- ปรวตตนาทส สราธตตหตถคโต เอฬกโปตโก วย อหตณฑก- หตถคโต สปปโปตโก วย จ อากฑฒนปรกฑฒนโอธนน- นทธนนาทนา อปกกเมน อธมตตทกขมนภวต ฯ ย จ มาต ๑. อสมนาตป ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 85

อนทรย สจจนทเทโส สตทกปานกาเล สตนรกปปนโน วย อณหยาคภตตาทอชโฌหรณ- กาเล องคารวฏ สมปรกณโณ วย โลณมพลาทอชโฌหรณกาเล ขาราวตจฉกาทกมมกรณ๑ ปปตโต วย ตพพ ทกขมนโภต อท คพภปรหรณมลก ทกข ฯ ย ปนสส มฬหคพภาย มาตยา มตตามจจสหชชาทหป อทสสนารเห ทกขปปตตฏาเน เฉทนผาลนาทห ทกข อปปชชต อท คพภวปตตมลก ทกข ฯ ย วชายมานาย มาตยา กมมเชห วาเตห ปรวตเตตวา นรกปปาต วย อตภยานก โยนมคค ปฏปาฏยมานสส ปรมสมพาเธน โยนมเขน ตาฬจฉคคเฬน มหาหตถโน วย นกกฑฒยมานสส นรกสตตสส วย จ สงฆาตปพพเตห วจณณยมานสส ทกข อปปชชต อท วชายนมลก ทกข ฯ ย ปน ชาตสส ตรณวณสทสสขมาลสรรสส หตถคคหณ- นหาปน โธวนโจฬปรมชชนาทกาเล สจมข ขรธาราห วชฌนผาลน- สทส ทกขมปปชชต อท มาตกจฉโต พหนกขมนมลก ทกข ฯ ย ตโต ปร ปวตตย อตตนาว อตตาน วเธนตสส อเจลก- วตตาทวเสน อาตาปนปรตาปนานโยคมนยตตสส โกธวเสน อภ ชนตสส อพพนธนตสส จ ทกข โหต อท อตตปกกมลก ทกข ฯ ย ปน ปรโต วธพนธนาทน อนภวนตสส อปปชชต อท ปรปกกมมลก ทกขนต ฯ ๑. สรร วาสยาทห ตจเฉตวา ขาราวเสจนกรณ ขาราวตจฉกกมมนต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 86

วสทธมคเค อต อมสส สพพสสาป ทกขสส อย ชาต วตถเมว โหต ฯ เตเนต วจจต ชาเยถ โน เจ นรเกส สตโต ตตถคคทาหาทกมปปสยห ลเภถ ทกข น กห ปตฏ อจจาห ทกขาต มนธ ชาต ทกขนตรจเฉส กสาปโตท- ทณฑาภฆาตาทภว อเนก ยนต กถ ตตถ ภเวยย ชาต วนา ตห ชาต ตโตป ทกขา เปเตส ทกขมปน ขปปปาสา- วาตาตปาทปปภว วจตต ยสมา อชาตสส น ตตถ อตถ ตสมาป ทกข มน ชาตมาห ตพพนธกาเร จ อสยหสเต โลกนตเร ย อสเรส ทกข น ต ภเว ตตถ น จสส ชาต ยโต อย ชาต ตโตป ทกขา ย จาป คถนรเก วย มาตคพเภ สตโต วส จรมโต พห นกขม จ ปปโปต ทกขมตโฆรมทมป นตถ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 87

อนทรย สจจนทเทโส ชาต วนา อตป ชาต อย ห ทกขา ก ภาสเตน พหนา นน ย กห จ อตถธ ก จทป ทกขมท กทาจ เนวตถ ชาตวรเห ยทโต มเหส ทกขาต สพพปม อมมาห ชาตนต ฯ อย ตาว ชาตย วนจฉโย ฯ ชราป ทกขาต เอตถ ฯ ทวธา ชรา สงขตลกขณ จ ขณฑจจาทสมมโต สนตตย เอกภวปรยาปนนกขนธปราณภาโว จ สา อธ อธปเปตา ฯ สา ปเนสา ชรา ขนธปรปาก ลกขณา มรณ- ปนยนรสา โยพพนวนาส ปจจปฏานา ทกขา สงขารทกขภาวโต เจว ทกขวตถโต จ ฯ ย หท องคปจจงคสถลภาวอนทรยวการ- วรปตาโยพพนวนาสวรยาปสาทสตมตวปปวาสปรปรภวาทอเนกปจจย๑ กายกเจตสก ทกขมปปชชต ชรา ตสส วตถ ฯ เตเนต วจจต องคาน สถลภาวา อนทรยาน วการโต โยพพนสส วนาเสน พลสส อปฆาตโต วปปวาสา สตาทน ปตตทาเรห อตตโน อปสสาทนยโต เจว ภยโย พาลตตปตตยา ปปโปต ทกข ย มจโจ กายก มานส ตถา สพพเมต ชราเหต ยสมา ตสมา ชรา ทกขาต ฯ อย ชราย วนจฉโย ฯ ๑. ม. พลปฆาต... ฯ ส. วรยาวสาท... ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 88

วสทธมคเค มรณมป ทกขนต เอตถาป ฯ ทวธ มรณ สงขตลกขณ จ ย สนธาย วตต ชรามรณ ทวห ขนเธห สงคหตนต๑ เอกภว- ปรยาปนนชวตนทรยปปพนธวจเฉโท จ ย สนธาย วตต นจจ มรณโต ภยนต๒ ฯ ต อธ อธปเปต ฯ ชาตปจจยา มรณ อปกกม- มรณ สรสมรณ อายกขยมรณ ป กขยมรณนตป ตสเสว นาม ฯ ตยท จตลกขณ วโยครส คตวปปวาสปจจปฏาน ทกขสส ปน วตถภาวโต ทกขนต เวทตพพ ฯ เตเนต วจจต ปาปสส ปาปกมมาท- นมตตมนปสสโต ภททสสาปสหนตสส วโยค ปยวตถก มยมานสส๓ ย ทกข มานส อวเสสโต สพเพส จาป ย สนธ- พนธนจเฉทนาทก วตชชมานมมมาน โหต ทกข สรรช อสยหมปปฏการ ทกขสเสตสสท ยโต มรณ วตถ เตนท ทกขมจเจว ภาสตนต ฯ อย มรเณ วนจฉโย ฯ โสกาทส โสโก นาม าตพยสนาทห ผฏสส จตต- สนตาโป ฯ โส ก จาป อตถโต โทมนสสเมว โหต เอว สนเตป อนโตนชฌานลกขโณ เจตโส ปรชฌาปนรโส อนโสจนปจจปฏ- าโน ทกโข ปน ทกขทกขโต ทกขวตถโต จ ฯ เตเนต วจจต ๑. อภ. ธา. ๓๖/๑๔ ฯ ๒. ข. ส. ๒๕/๔๔๘ ฯ ๓. ปยมานสสาตป ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 89

อนทรย สจจนทเทโส สตตาน หทย โสโก วสสลลว ตชชต อคคตตโตว นาราโจ ภส จ ทหเต ปน สมาวหต จ พยาธ- ชรามรณเภทน ทกขมป ววธ ยสมา ตสมา ทกโขต วจจตต ฯ อย โสเก วนจฉโย ฯ ปรเทโว นาม าตพยสนาทห ผฏสส วจปลาโป ฯ โส ลาลปปน ลกขโณ คณโทสกตตนรโส สมภมปจจปฏาโน ทกโข ปน สงขารทกขภาวโต ทกขวตถโต จ ฯ เตเนต วจจต ย โสกสลลวหโต ปรเทวมาโน กณโฏตาลตลโสสชมปปสยห ภยโยธมตตมธคจฉตเยว ทกข ทกโขต เตน ภควา ปรเทวมาหาต ฯ อย ปรเทเว วนจฉโย ฯ ทกข นาม กายก ทกข ฯ ต กายปฬนลกขณ ทปป าน โทมนสสกรณรส กายกาพาธปจจปฏาน ทกขมปน ทกขทกขโต มานสทกขาวหนโต จ ฯ เตเนต วจจต ปเฬต กายกมท ทกข จ มานส ภยโย ชนยต ยสมา ตสมา ทกขนต วเสสโต วตตนต ฯ อย ทกเข วนจฉโย ฯ โทมนสส นาม มานส ทกข ฯ ต จตตปฬนลกขณ มโนวฆาตรส มานสพยาธปจจปฏาน ทกขมปน ทกขทกขโต กายกทกขาวหนโต จ ฯ เจโตทกขสมปปตา ห เกเส วกรย กนทนต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 90

วสทธมคเค อราน ปฏปสนต อาวฏฏนต ววฏฏนต อทธปาท ปปตนต สตถ อาหรนต วส ขาทนต รชชยา อพพนธนต อคค ปวสนตต นานปปการ ทกขมนภวนต ฯ เตเนต วจจต ปเฬต ยโต จตต กายสส จ ปฬน สมาวหต ทกขนต โทมนสส วโทมนสสา ตโต อาหต ฯ อย โทมนสเส วนจฉโย ฯ อปายาโส นาม าตพยสนาทห ผฏสส อธมตตเจโต- ทกขปปภาวโต โทโสเยว ฯ สงขารกขนธปรยาปนโน เอโก ธมโมต เอเก ฯ โส จตตปรทหนลกขโณ นตถนนรโส วสาทปจจปฏาโน ทกโข ปน สงขารทกขภาวโต จตตปรทหนโต กายวสาทนโต จ ฯ เตเนต วจจต จตตสส จ ปรทหนา กายสส วสาทนา จ อธมตต ย ทกขมปายาโส ชเนต ทกโข ตโต วตโตต ฯ อย อปายาเส วนจฉโย ฯ เอตถ จ มนทคคนา อนโตภาชเน ปาโก วย โสโก ตกขคคนา ปจจมานสส ภาชนโต พหนกขมน วย ปรเทโว พหนกขนตาวเสสสส นกขมตมป อปปโหนตสส อนโตภาชเนเยว ยาว ปรกขยา ปาโก วย อปายาโส ทฏพโพ ฯ อปปยสมปโยโค นาม อมนาเปห สตตสงขาเรห สโมธาน ฯ โส อนฏสโมธานลกขโณ จตตวฆาตกรณรโส อนตถภาวปจจ- ปฏาโน ทกโข ปน ทกขวตถโต ฯ เตเนต วจจต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 91

อนทรย สจจนทเทโส ทสวาน อปปเย ทกข ปม โหต เจตส ตทปกกมสมภต- มถ กาเย ยโต อธ9 ตโต ทกขทวยสสาป วตถโต โส มเหสนา ทกโข วตโตต ว เยโย อปปเยห สมาคโมต ฯ อย อปปยสมปโยเค วนจฉโย ฯ ปยวปปโยโค นาม มนาเปห สตตสงขาเรห วนาภาโว ฯ โส อฏวตถวโยคลกขโณ โสกปปาทนรโส พยสนปจจปฏาโน ทกโข ปน โสกทกขสส วตถโต ฯ เตเนต วจจต าตธนาทวโยคา โสกสรสมปปตา วตชชนต พาลา ยโต ตโตย ทกโขต มโต ปยวปปโยโคต๑ ฯ อย ปยวปปโยเค วนจฉโย ฯ ยมปจฉ น ลภตต เอตถ ฯ อโห วต มย น ชาตธมมา อสสามาต๒ อาทส อลพภเนยยวตถส อจฉาว ยมปจฉ น ลภต ตมป ทกขนต วตตา ฯ สา อลพภเนยยวตถอจฉนลกขณา ตปปรเยสนรสา เตส อปปตตปจจปฏานา ทกขา ปน ทกข- วตถโต ฯ เตเนต วจจต ต ต ปฏยมานาน ตสส ตสส อลาภโต ย วฆาตมย ทกข สตตาน อธ ชายต อลพภเนยยวตถน ปฏนา ตสส การณ ยสมา ตสมา ชโน ทกข อจฉตาลาภมพรวต ฯ ๑. ย. วย วปปโยโคต ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๑๓๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 92

วสทธมคเค อย อจฉตาลาเภ วนจฉโย ฯ สงขตเตน ป จปาทานกขนธา ทกขาต เอตถ ปน ฯ ชาตปปภตก ทกข ย วตตมธ ตาทนา อวตต ย จ ต สพพ วนา เอเต น วชชต ยสมา ตสมา อปาทานก- ขนธา สงเขปโต อเม ทกขาต วตตา ทกขนต- เทสเกน มเหสนา ฯ ตถาห อนทนมว๑ ปาวโก ลกขมว ปหรณาน โครป วย ฑสมกสาทโย เขตตมว ลายกา คาม วย คามฆาตกา อปาทานก- ขนธป จกเมว ชาตอาทโย นานปปกาเรห วพาเธนตา ตณลตาทน วย ภมย ปปผผลปลลวาน วย รกเขส อปาทานกขนเธสเยว นพพตตนต ฯ อปาทานกขนธาน จ อาททกข ชาต มชเฌทกข ชรา ปรโยสานทกข มรณ ฯ มรณนตกทกขาภฆาเตน ปรทยหน- ทกข โสโก ฯ ตทสหนโต ลาลปปนทกข ปรเทโว ฯ ตโต ธาตกโขภสงขาตอนฏโผฏพพสมาโยคโต กายสส อาพาธนทกข ทกข ฯ เตน พาธยมานาน ปถชชนาน ตตถ ปฏฆปปตตโต เจโต- พาธนทกข โทมนสส ฯ โสกาทวฑฒยา ชนตวสาทาน อนตถนนทกข อปายาโส ฯ มโนรถวฆาตปปตตาน อจฉาวฆาตทกข อจฉตาลาโภต เอว นานปปการโต อปปรกขยมานา อปาทานกขนธาว ทกขาต ฯ ยเทต เอกเมก ทสเสตวา วจจมาน อเนเกหป กปเปห น สกกา อเสสโต วตต ตสมา ต สพพมป ทกข เอกชลพนทมห สกลสมททชลรส วย เยสเกสจ ป จส อปาทานกขนเธส ๑. อนธนมว ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 93

อนทรย สจจนทเทโส สงขปตวา ทสเสต สงขตเตน ป จปาทานกขนธา ทกขาต ภควา อโวจาต ฯ อย อปาทานกขนเธส วนจฉโย ฯ อย ตาว ทกขนทเทเส นโย ฯ สมทยนทเทเส ปน ฯ ยาย ตณหาต ยา อย ตณหา ฯ โปโนพภวกาต ปนพภวกรณ ปนพภโว ฯ ปนพภโว สลเมตสสาต โปโนพภวกา ฯ นนทราเคน สหคตาต นนทราคสหคตา ฯ นนทราเคน สทธ อตถโต เอกตตเมว คตาต วตต โหต ฯ ตตร ตตราภนนทนต ยตร ยตร อตตภาโว นพพตตต ตตร ตตราภนนทน ฯ เสยยถทนต นปาโต ฯ ตสส สา กตราต เจต อยมตโถ ฯ กามตณหา ภวตณหา วภวตณหาต อเม ธมมา ปฏจจสมปปาทนทเทเส อาวภวสสนต ฯ อธ ปนาย ตวธาป ทกขสจจสส นพพตตกฏเน เอกตต อปเนตวา ทกขสมทย อรยสจจนต วตตาต เวทตพพา ฯ ทกขนโรธนทเทเส ฯ โย ตสสาเยว ตณหายาตอาทนา๑ นเยน สมทยนโรโธ วตโต ฯ โส กสมา อต เจ ฯ สมทย- นโรเธน ทกขนโรโธ สมทยนโรเธน ห ทกข นรชฌต น อ ถา ฯ เตนาห ยถาป มเล อนปททเว ทฬเห ฉนโนป รกโข ปนเรว รหต เอวมป ตณหานสเย อนหเต นพพตตต ทกขมท ปนปปนนต๒ ฯ ๑. อภ. ว. ๓๕/๑๓๓ ฯ ๒. ข. ธ. ๒๕/๖๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 94

วสทธมคเค อต ยสมา สมทยนโรเธเนว ทกข นรชฌต ตสมา ภควา ทกขนโรธ เทเสนโต สมทยนโนเธเนว เทเสต ฯ สหสมานวตตโน ห ตถาคตา ฯ เต ทกข นโรเธนตา ทกขนโรธ จ เทเสนตา เหตมห ปฏปชชนต น ผเล ฯ สวานวตตโน ปน ตตถยา ฯ เต ทกข นโรเธนตา ทกขนโรธ จ เทเสนตา อตตกลมถานโยคเทสนาทห ผเล ปฏปชชนต น เหตมหต ฯ เอว ตาว ทกขนโรธสส สมทย- นโรธวเสน เทสนาย ปโยชน เวทตพพ ฯ อย ปนตโถ ฯ ตสสาเยว ตณหายาต ตสสา โปโนพภวกาต วตวา กามตณหาทวเสน วภตตตณหาย ฯ วราโคต วจจต มคโค ฯ วราคา วมจจตต๑ ห วตต ฯ วราเคน นโรโธ วราคนโรโธ ฯ อนสยสมคฆาตโต อเสโส วราคนโรโธ อเสสวราคนโรโธ ฯ อถวา วราโคต ปหาน วจจต ฯ ตสมา อเสโส วราโค อเสโส นโรโธต เอวมเปตถ โยชนา ทฏพพา ฯ อตถโต ปน สพพาเนว เอตาน นพพานสส เววจนาน ฯ ปรมตถโต ห ทกขนโรธ อรยสจจนต นพพาน วจจต ฯ ยสมา ปน ต อาคมม ตณหา วรชชต เจว นรชฌต จ ตสมา วราโคต จ นโรโธต จ วจจต ฯ ยสมา จ ตเทว อาคมม ตสสา จาคาทโย โหนต กามคณาลเยส เจตถ เอโกป อาลโย นตถ ตสมา จาโค ปฏนสสคโค มตต อนาลโยต วจจต ฯ ตยท สนตลกขณ อจจตรส อสสาสกรณรส วา อนมตตปจจ- ๑. ส. สฬา. ๑๘/๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 95

อนทรย สจจนทเทโส ปฏาน นปปป จปจจปฏาน วา ฯ นตเถว นพพาน สสวสาณ วย อนปลพภนยโต อต เจ ฯ น อปาเยน อปลพภนยโต ฯ อปลพภต ห ต ตทนรปปฏปตตสงขาเตน อปาเยน เจโตปรยาเณน ปเรส โลกตตรจตต วย ฯ ตสมา อนปลพภนยโต นตถต น วตตพพ ฯ น ห ย พาลปถชชนา น อปลภนต ต นตถต วตตพพ ฯ อปจ นพพาน นตถต น วตตพพ ฯ กสมา ฯ ปฏปตตยา ว ฌาภาวาปชชนโต ฯ อสต ห นพพาเน สมมาทฏ - ปเรชวาย สลาทกขนธตตยสงคหาย สมมาปฏปตตยา ว ฌภาโว อาปชชต ฯ น จาย ว ฌา นพพานปาปนโตต ฯ น ปฏปตตยา ว ฌาภาวาปตต อภาวปาปกตตา อต เจ ฯ น อตตานาคตาภาเวป นพพานปปตตยา อภาวโต ฯ วตตมานานมป อภาโว นพพานนต เจ ฯ น เตส อภาวา สมภวโต อภาเว จ อวตตมานภาวา- ปชชนโต วตตมานกขนธนสสตมคคกขเณ จ โสปาทเสสนพพานธาต- ปตตยา อภาวโทสโต ฯ ตทา กเลสาน อวตตมานตตา น โทโส อต เจ ฯ น อรยมคคสส นรตถกภาวาปชชนโต ฯ เอว ห สต อรยมคคกขณโต ปพเพป กเลสา น สนตต อรยมคคสส นรตถกภาโว อาปชชต ตสมา อการณเมต ฯ โย โข อาวโส ราคกขโยตอาท-๑ วจนโต ขโย นพพานนต เจ ฯ น อรหตตสสาป ขยมตตาปชชนโต ฯ ตมป ห โย โข อาวโส ราคกขโยตอาทนา นเยน นททฏ ฯ ก จ ภยโย ฯ นพพานสส อตตรกาลาทปปตตโทสโต ฯ เอว ห ๑. ส. สฬา. ๑๘/๓๑๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 96

วสทธมคเค สต นพพาน อตตรกาล สงขตลกขณ สมมาวายามนรเปกขาธคมนย- ภาว จ อาปชชต ฯ สงขตลกขณตตาเยว จ สงขตปรยาปนน สงขตปรยาปนนตตา ราคาทห อคคห อาทตต อาทตตตตา ทกข จาตป อาปชชต ฯ ยสมา ขยา ปฏาย น ภยโย ปวตต นาม โหต ตสส นพพานภาวโต น โทโส อต เจ ฯ น ตาทสสส ขยสส อภาวโต ภาเวป จสส วตตปปการโทสานตวตตนโต อรยมคคสส จ นพพานภาวาปชชนโต ฯ อรยมคโค ห โทเส ขเณต ตสมา ขโยต วจจต ตโต จ ปฏาย น ภยโย โทสาน ปวตตต ฯ อนปปตตนโรธสงขาตสส ปน ขยสส ปรยาเยน อปนสสยตตา ฯ ยสส อปนสสโย โหต ตทปจาเรน ขโยต วตต ฯ สรเปเนว กสมา น วตตนต เจ ฯ อตสขมตตา ฯ อตสขมตา จสส ภควโต อปโปสสกกภาวาวหนโต อรเยน จกขนา ปสสตพพโต จ สทธาต ฯ ตยท มคคสมงคนา ปตตพพโต อสาธารณ ปรมาย โกฏยา อภาวโต อปปภว ฯ มคคภาเว ภาวโต น อปปภวนต เจ ฯ น มคเคน อนปปาทนยโต ฯ ปตตพพเมว เหต มคเคน น อปปาเทตพพ ตสมา อปปภวเมว ฯ อปปภวตตา อชรามรณ ฯ ปภวชรามรณาน อภาวโต นจจ ฯ นพพานสเสว อณอาทนมป นจจภาวาปตตต เจ ฯ น เหตโน อภาวา ฯ นพพานสส นจจตตา เต นจจา อต เจ ฯ น เหตลกขณสส อนปปตตโต ฯ นจจา อปปาทาทน อภาวโต นพพาน วยาต เจ ฯ น อณอาทน อสทธตตา ฯ ยถาวตตยตตสภาวโต ปน อทเมว นจจ รปสภาวา-

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 97

อนทรย สจจนทเทโส ตกกมโต อรป [๑] อสถลปรกกมสทเธน าณวเสเสน อธคมนยโต สพพ วจนโต จ ปรมตเถน [๒] นาวชชมาน ฯ วตต เหต อตถ ภกขเว อชาต อภต อกต อสงขตนต๓ ฯ อท ทกขนโรธ- นทเทเส วนจฉยกถามข ฯ ทกขนโรธคามนปฏปทานทเทเส วตตา ปน อฏ ธมมา กาม ขนธนทเทเสป อตถโต ปกาสตาเยว ฯ อธ ปน เนส เอกกขเณ ปวตตมานาน วเสสาวโพธนตถ วทาม ฯ สงเขปโต ห จตสจจปฏเวธาย ปฏปนนสส โยคโน นพพานารมมณ อวชชานสยสมคฆาตก ป าจกข สมมาทฏ ฯ สา สมมาทสสนลกขณา ตถปปกาสนรสา๔ อวชชนธการวทธสน- ปจจปฏานา ฯ ตถา สมปนนทฏ โน ตสมปยตต มจฉาสงกปป- นคฆาตก เจตโส นพพานปทาภนโรปน สมมาสงกปโป ฯ โส สมมาจตตาภนโรปนลกขโณ อปปนารโส มจฉาสงกปป- ปปหานปจจปฏาโน ฯ ตถา ปสสโต วตกกยโต จ ตสมปยตตาว วจทจจรตสมคฆาตกา มจฉาวาจาย วรต สมมาวาจา นาม ฯ ๑. ม. พทธาทน นฏาย วเสสาภาวโต เอกาว นฏา ฯ เยน ภาวนาย ปตต ตสส กเลสวปสม อปาทเสส จ อปาทาย ป าปนยตตา สห อปาทเสเสน ป าปยตต สอปาทเสส ฯ โย จสส สมทยปปหาเนน อปาหตายตกมมผลสส จรมจตตโต จ อทธ ปวตตกขนธาน อนปปาทนโต อปปนนาน จ อนตรธานโต อปาทเสสาภาโว ต อปาทาย ป าปนยโต นตถ เอตถ อปาทเสโสต อนปาทเสส ฯ ๒. ม. สภาวโต นพพาน ฯ ๓. ข. อต. ๒๕/๒๐๗ ฯ ๔. ม. ธาตปปกาสนรสา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 98

วสทธมคเค สา ปรคคหลกขณา วรมณรสา มจฉาวาจปปหานปจจปฏานา ฯ ตถา วรมโต ตสมปยตตาว มจฉากมมนตสมจเฉทกา ปาณาตปา- ตาทวรต สมมากมมนโต นาม ฯ โส สมฏาปนลกขโณ วรมณ- รโส มจฉากมมนตปปหานปจจปฏาโน ฯ ยา ปนสส เตส สมมา- วาจากมมนตาน วสทธภตา ตสมปยตตาว กหนาทอปจเฉทกา มจฉาชวา วรต สา สมมาอาชโว นาม ฯ โส โวทานลกขโณ ายาชวปปวตตรโส มจฉาชวปปหานปจจปฏาโน ฯ อถสส โย ตสสา สมมาวาจากมมนตาชวสงขาตาย สลภมย ปตฏ ตสส ตทนรโป ตสมปยตโตว โกสชชสมจเฉทโก วรยารมโภ เอส สมมาวายาโม นาม ฯ โส ปคคหลกขโณ อนปปนนอกสลานป- ปาทนาทรโส มจฉาวายามปปหานปจจปฏาโน ฯ ตสเสว วายมโต ตสมปยตโตว มจฉาสตวนทธนโน เจตโส อสมโมโส สมมาสต นาม ฯ สา อปฏานลกขณา อสมมสสนรสา มจฉาสตปปหาน- ปจจปฏานา ฯ เอว อนตตราย สตยา สรกขยมานจตตสส ตสมป- ยตตาว มจฉาสมาธวทธสกา จตเตกคคตา สมมาสมาธ นาม ฯ โส อวกเขปลกขโณ สมาธานรโส มจฉาสมาธปปหาน ปจจ- ปฏาโนต ฯ อย ทกขนโรธคามนปฏปทานทเทเส นโย ฯ เอวเมตถ- ชาตอาทน8 วนจฉโย เวทตพโพ ฯ าณกจจโตต สจจาณสส กจจโตป วนจฉโย เวทตพโพ ฯ ทวธ ห สจจาณ อนโพธาณ ปฏเวธาณ จ ฯ ตตถ อนโพธาณ โลกย อนสสวาทวเสน นโรเธ มคเค จ ปวตตต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 99

อนทรย สจจนทเทโส ปฏเวธาณ โลกตตร นโรธมารมมณ กตวา กจจโต จตตารป สจจาน ปฏวชฌต ฯ ยถาห ฯ โย ภกขเว ทกข ปสสต ทกข- สมทยมป โส ปสสต ทกขนโรธมป ปสสต ทกขนโรธคามน- ปฏปทมป ปสสตต๑ ฯ สพพ วตตพพ ฯ ต ปนสส กจจ าณ- ทสสนวสทธย อาวภวสสต ฯ ย ปเนต โลกย ตตถ ทกขาณ ปรยฏานาภภววเสน ปวตตมาน สกกายทฏ นวตเตต ฯ สมทย- าณ อจเฉททฏ ฯ นโรธาณ สสสตทฏ ฯ มคคาณ อกรยทฏ ฯ ทกขาณ วา ธวสภสขตตภาวรหเตส ขนเธส ธวสภสขตตภาวส าสงขาตผเล วปปฏปตต ฯ สมทยาณ อสสรปธานกาลสภาวาทห โลโก ปวตตตต อการเณ การณาภ- มานปปวตต เหตมห วปปฏปตต ฯ นโรธาณ อรปโลกโลก- ถปกาทส อปปวตตคคาหภต นโรเธ วปปฏปตต ฯ มคคาณ กาม สขลลกอตตกลมถานโยคปปเภเท อวสทธมคเค วสทธมคคคคาห- วเสน ปวตต อปาเย วปปฏปตต นวตเตต ฯ เตเนต วจจต โลเก โลกปปภเว โลกตถงคเม สเว จ ตทปาเย สมมยหต ตาว นโร น วชานาต ยาว สจจานต ฯ เอวเมตถ าณกจจโตป วนจฉโย เวทตพโพ ฯ อนโตคตาน ปเภทาต ฯ ทกขสจจสม ห เปตวา ตณห เจว อนาสวธมเม จ เสสา สพพธมมา อนโตคตา ฯ สมทยสจเจ ฉตตส ตณหาวจรตาน ฯ นโรธสจจมสมมสส ฯ มคคสจเจ สมมาทฏ - ๑. ส. มหาวาร. ๑๙/๕๔๗ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 100

วสทธมคเค มเขน วมสทธปาทป นทรยป าพลธมมวจยสมโพชฌงคาน สมมาสงกปปาปเทเสน ตโย เนกขมมวตกกาทโย สมมาวาจา- ปเทเสน จตตาร วจสจรตาน สมมากมมนตาปเทเสน ตณ กายสจรตาน สมมาชวมเขน อปปจฉตา สนตฏ ตา จ สพเพ- ส เว วา เอเตส สมมาวาจากมมนตาชวาน อรยกนตสลตตา อรยกนตสลสส จ สทธาหตเถน ปฏคคเหตพพตตา เตส อตถตาย อตถภาวโต สทธนทรยสทธาพลฉนททธปาทา สมมาวายามา- ปเทเสน จตพพธสมมปปธานวรยทธปาทวรยนทรยวรยพลวรย- สมโพชฌงคาน สมมาสตอปเทเสน จตพพธสตปฏานสตนทรย- สตพลสตสมโพชฌงคาน สมมาสมาธอปเทเสน สวตกกสวจาราทโย ตโย สมาธ จตตสมาธสมาธนทรยสมาธพลปตปสสทธสมาธ- อเปกขาสมโพชฌงคาน อนโตคตานต ฯ เอวเมตถ อนโตคตาน ปเภทาป วนจฉโย เวทตพโพ ฯ อปมาโตต ฯ ภาโร วย ห ทกขสจจ ทฏพพ ฯ ภาราทานมว สมทยสจจ ฯ ภารนกเขปนมว นโรธสจจ ฯ ภารนกเขปนปาโย วย มคคสจจ ฯ โรโค วย จ ทกขสจจ ฯ โรคนทานมว สมทยสจจ ฯ โรควปสโม วย นโรธสจจ ฯ เภสชชมว มคคสจจ ฯ ทพภกขมว วา ทกขสจจ ฯ ทพพฏ วย สมทย- สจจ ฯ สภกขมว นโรธสจจ ฯ สวฏ วย มคคสจจ ฯ อปจ เวรเวรมลเวรสมคฆาตเวรสมคฆาตปาเยห วสรกขรกขมลมลปจเฉท- ตทปจเฉทนปาเยห ภยภยมลนพภยตทธคมปาเยห โอรมตร-

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 101

อนทรย สจจนทเทโส มโหฆปารมตรตสมปาปกวายาเมห ปโยเชตวาเปตาน อปมาโต เวทตพพานต ฯ เอวเมตถ อปมาโต วนจฉโย เวทตพโพ ฯ จตกกโตต ฯ อตถ เจตถ ทกข น อรยสจจ ฯ อตถ อรยสจจ น ทกข ฯ อตถ ทกข เจว อรยสจจ จ ฯ อตถ เนว ทกข น อรยสจจ ฯ เอส นโย สมทยาทส ฯ ตตถ มคค- สมปยตตา ธมมา สาม ผลาน จ ยทนจจ ต ทกขนต๑ วจนโต สงขารทกขตาย ทกข น อรยสจจ ฯ นโรโธ อรยสจจ น ทกข ฯ อตร ปน อรยสจจทวย สยา ทกข อนจจโต น ปน ยสส ปร าย ภควต พรหมจรย วสสต ตถตเตน ฯ สพพากาเรน ปน อปาทานกขนธป จก ทกข เจว อรยสจจ จ อ ตร ตณหาย ฯ มคคสมปยตตา ธมมา สาม ผลาน จ ยสส ปร ตถ ภควต พรหมจรย วสสต ตถตเตน เนว ทกข น อรยสจจ ฯ เอว สมทยาทสป ยถาโยค โยเชตวา จตกกโตเปตถ วนจฉโย เวทตพโพ ฯ ส เตกวธาทหต เอตถ ฯ ส โต ตาว ฯ ปรมตเถน ห สพพาเนว สจจาน เวทกการกนพพตคมกาภาวโต ส านต เวทตพพาน ฯ เตเนต วจจต ฯ ทกขเมว ห น โกจ ทกขโต การโก น กรยาว วชชต อตถ นพพต น นพพโต ปมา มคคมตถ คมโก น วชชตต ฯ ๑. ส. ขนธวาร. ๑๗/๒๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 102

วสทธมคเค อถวา ธวสภสขตตส ปรมทวยมตตส มมตปท ธวสขอตต วรหโต มคโค อต ส ตตา เตส นโรธส าน วา ตณ นโรโธ จ เสสตตยส โ ฯ ผลส โ วา เอตถ เหต สมทเย ทกขสสาภาวโต มคเค จ นโรธสส ฯ น ผเลน สคพโภ ปกตวาทน ปกต วย ฯ เหตส จ ผล ทกขสมทยาน นโรธมคคาน จ อสมวายา ฯ น เหตสมเวต เหตผล สมวายวาทน ทวอณกาท วย ฯ เตเนต วจจต ตยมธ นโรธส ตเยน เตนาป นพพต ส า ส โ ผเลน เหต ผลมป ต เหตนา ส นต ฯ เอว ตาว ส โต วนจฉโย เวทตพโพ ฯ เอกวธาทหต ฯ สพพเมว เจตถ ทกข เอกวธ ปวตต- ภาวโต ฯ ทวธ นามรปโต ฯ ตวธ กามรปารปปปตตภวเภทโต ฯ จตพพธ จตอาหารเภทโต ฯ ป จวธ ป จปาทานกขนธเภทโต ฯ สมทโยป เอกวโธ ปวตตกภาวโต ฯ ทวโธ ทฏ สมปยตตา- สมปยตตโต ฯ ตวโธ กามภววภวตณหาเภทโต ฯ จตพพโธ จตมคคปปเหยยโต ฯ ป จวโธ รปาภนนทนาทเภทโต ฯ ฉพพโธ ฉตณหากายเภทโต ฯ นโรโธป เอกวโธ อสงขตธาตภาวโต ฯ ปรยาเยน ปน ทวโธ สอปาทเสสอนปาทเสสเภทโต ฯ ตวโธ ภวตตยวปสมโต ฯ จตพพโธ จตมคคาธคมนยโต ฯ ป จวโธ ป จาภนนทนาวปสมโต ฯ ฉพพโธ ฉตณหากายเภทโต ฯ มคโคป

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 103

อนทรย สจจนทเทโส เอกวโธ ภาเวตพพโต ฯ ทวโธ สมถวปสสนาเภทโต ทสสนภาวนา- เภทโต วา ฯ ตวโธ ขนธตตยเภทโต ฯ อย ห สปปเทสตตา นคร วย รชเชน นปปเทเสห ตห ขนเธห สงคหโต ฯ ยถาห ฯ น โข อาวโส วสาข อรเยน อฏงคเกน มคเคน ตโย ขนธา สงคหตา ตห จ โข อาวโส วสาข ขนเธห อรโย อฏงคโก มคโค สงคหโต ยา จ อาวโส วสาข สมมาวาจา โย จ สมมา- กมมนโต โย จ สมมาอาชโว อเม ธมมา สลกขนเธ สงคหตา โย จ สมมาวายาโม ยา จ สมมาสต โย จ สมมาสมาธ อเม ธมมา สมาธกขนเธ สงคหตา ยา จ สมมาทฏ โย จ สมมา- สงกปโป อเม ธมมา ป ากขนเธ สงคหตาต๑ ฯ เอตถ ห สมมาวาจาทโย ตโย สลเมว ตสมา เต สชาตโต สลกขนเธน สงคหตา ฯ ก จาป ห ปาลย สลกขนเธต ภมเมน นทเทโส กโต อตโถ ปน กรณวเสเนว เวทตพโพ ฯ สมมาวายามาทส ปน ตส สมาธ อตตโน ธมมตาย อารมมเณ เอกคคภาเวน อปเปต น สกโกต วรเย ปน ปคคหกจจ สาเธนเต สตยา จ อปลาปนกจจ สาเธนตยา ลทธปกาโร หตวา สกโกต ฯ ตตราย อปมา ฯ ยถา ห นกขตต กฬสสามาต อยยาน ปวฏเส ตส สหาเยส เอโก สปปผต จมปกรกข ทสวา หตถ อกขปตวา คเหตมป น สกกเณยย อถสส ทตโย โอนมตวา ปฏ ทเทยย โส ตสส ปฏ ย ตวาป กมปมาโน คเหต น สกกเณยย ๑. ม. ม. ๑๒/๕๔๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 104

วสทธมคเค อถสส อตโร อสกฏ อปนาเมยย โส เอกสส ปฏ ย ตวา เอกสส อสกฏ โอลพภ ยถารจ ปปผาน โอจนตวา ปลนธตวา นกขตต กเฬยย เอว สมปทมท ทฏพพ ฯ เอกโต อยยาน ปวฏา ตโย สหายา วย ห เอกโต ชาตา สมมาวายามาทโย ตโย ธมมา ฯ สปปผตจมปโก วย อารมมณ ฯ หตถ อกขปตวาป คเหต อสกโกนโต วย อตตโน ธมมตาย อารมมเณ เอกคคภาเวน อปเปต อสกโกนโต สมาธ ฯ ปฏ ทตวา โอนตสหาโย วย วายาโม ฯ อสกฏ ทตวา ตสหาโย วย สต ฯ ยถา เตส เอกสส ปฏ ย ตวา เอกสส อสกฏ โอลพภ อตโร ยถารจ ปปผ คเหต สกโกต เอวเมว วรเย ปคคหกจจ สาเธนเต สตยา จ อปลาปนกจจ สาเธนตยา ลทธปกาโร สมาธ สกโกต อารมมเณ เอกคคภาเวน อปเปต ฯ ตสมา สมาธเยเวตถ สชาตโต สมาธกขนเธน สงคหโต ฯ วายามสตโย ปน กรยโต สงคหตา โหนต ฯ สมมาทฏ สมมาสงกปเปสป ป า อตตโน ธมมตาย อนจจ ทกข อนตตาต อารมมณ นจเฉต น สกโกต วตกเก ปน อาโกเฏตวา อาโกเฏตวา เทนเต สกโกต ฯ กถ ฯ ยถา ห เหร โก กหาปณ หตเถ เปตวา สพพภาเคส โอโลเกตกาโม สมาโนป น จกขตเลเนว ปวตเตต สกโกต องคลปพเพห ปน ปรวตเตตวา ปรวตเตตวา อโตจโตจ โอโลเกต สกโกต เอวเมว น ป า อตตโน ธมมตาย อนจจาทวเสน อารมมณ นจเฉต สกโกต อภนโรปนลกขเณน ปน อาหนนปรโยหนนรเสน วตกเกน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 105

อนทรย สจจนทเทโส อาโกเฏนเตน วย ปรวตเตนเตน วย จ อาทายาทาย ทนนเมว นจเฉต สกโกต ฯ ตสมา อธาป สมมาทฏ เยว สชาตโต ป ากขนเธน สงคหตา ฯ สมมาสงกปโป ปน กรยวเสน สงคหโต โหต ฯ อต อเมห ตห ขนเธห มคโค สงคห คจฉต ฯ เตน วตต ตวโธ ขนธตตยเภทโตต ฯ จตพพโธ โสตาปตตมคคาทวเสน ฯ อปจ สพพาเนว สจจาน เอกวธาน อวตถตตา อภ เยยตตา วา ฯ ทวธาน โลกยโลกตตรโต สงขตาสงขตโต วา ฯ ตวธาน ทสสนภาวนาห ปหาตพพโต อปปหาตพพโต จ ฯ จตพพธาน ปร เยยาทเภทโตต ฯ เอวเมตถ เอกวธาหห วนจฉโย เวทตพโพ ฯ สภาควสภาคโตต ฯ สพพาเนว สจจาน อ ม สภาคาน อวตถโต อตตส โต ทกกรปฏเวธโต จ ฯ ยถาห ฯ ต ก ม ส อานนท กตม นโข ทกกรตร วา ทรภสมภวตร วา โย วา ทรโตว สขเมน ตาฬจฉคคเฬน อสน อตปาเตยย โปงขานโปงข อวราธต โย วา สตตธา๑ ภนนสส วาลสส โกฏยา โกฏ ปฏวชเฌยยาต เอตเทว ภนเต ทกกรตร เจว ทรภ- สมภวตร จ โย สตตธา ภนนสส วาลสส โกฏยา โกฏ ปฏวชเฌยยาต ตโต โข เต อานนท ทปปฏวชฌตร ปฏวชฌนต เย อท ทกขนต ยถาภต ปฏวชฌนต ฯเปฯ อย ทกขนโรธคามน ปฏปทาต ยถาภต ปฏวชฌนตต๒ ฯ วสภาคาน สลกขณววฏานโต ฯ ๑. ม. สตธา ฯ ๒. ส. มหาวาร. ๑๙/๕๖๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 106

วสทธมคเค ปรมาน จ เทว สภาคาน ทรวคคาหฏเน คมภรตตา โลกยตตา สาสวตตา จ ฯ วสภาคาน ผลเหตเภทโต ปร เยยปปหาตพพโต จ ฯ ปจฉมานป เทว สภาคาน คมภรตเตน ทรวคคาหตตา โลกตตรตตา อนาสวตตา จ ฯ วสภาคาน วสยวสยเภทโต สจฉกาตพพภาเวตพพโต จ ฯ ปมตตยาน จาป สภาคาน ผลาปเทสโต ฯ วสภาคาน สงขตาสงขตโต ฯ ทตยจตตถาน จาป สภาคาน เหตอปเทสโต ฯ วสภาคาน เอกนตกสลากสลโต ฯ ปมจตตถาน จาป สภาคาน สงขตโต ฯ วสภาคาน โลกย- โลกตตรโต ฯ ทตยตตยาน จาป สภาคาน เนวเสกขานาเสกข- ภาวโต ฯ วสภาคาน สารมมณานารมมณโต ฯ อต เอว ปกาเรห นเยห จ วจกขโณ วช า อรยสจจาน สภาควสภาคตนต ฯ อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนาธกาเร อนทรยสจจนทเทโส นาม โสฬสโม ปรจเฉโท ฯ ป าภมนทเทโส อทาน ขนธายตนธาตอนทรยสจจปฏจจสมปปาทาทเภทา ธมมา ภมต เอว วตเตส อมสสา ป าย ภมภเตส ธมเมส ยสมา ปฏจจสมปปาโท เจว อาทสทเทน สงคหตา ปฏจจสมปปนนา ธมมา จ อวเสสา โหนต ตสมา เตส สวณณนากกโม อนปปตโต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 107

ปาภมนทเทโส ตตถ อวชชาทโย ตาว ธมมา ปฏจจสมปปาโทต เวทตพพา ฯ วตต เหต ภควตา กตโม จ ภกขเว ปฏจจสมปปาโท อวชชา- ปจจยา ภกขเว สงขารา สงขารปจจยา ว าณ ว าณ- ปจจยา นามรป นามรปปจจยา สฬายตน สฬายตนปจจยา ผสโส ผสสปจจยา เวทนา เวทนาปจจยา ตณหา ตณหา- ปจจยา อปาทาน อปาทานปจจยา ภโว ภวปจจยา ชาต ชาตปจจยา ชรามรณ๑ โสกปรเทวทกขโทมนสสปายาสา สมภวนต เอวเมตสส เกวลสส ทกขกขนธสส สมทโย โหต อย วจจต ภกขเว ปฏจจสมปปาโทต๒ ฯ ชรามรณาทโย ปน ปฏจจสมปปนนา ธมมาต เวทตพพา ฯ วตต เหต ภควตา กตเม จ ภกขเว ปฏจจสมปปนนา ธมมา ชรามรณ ภกขเว อนจจ สงขต ปฏจจสมปปนน ขยธมม วยธมม วราคธมม นโรธธมม ชาต ภกขเว ฯเปฯ ภโว อปาทาน ตณหา เวทนา ผสโส สฬายตน นามรป ว าณ สงขารา อวชชา ภกขเว อนจจา สงขตา ปฏจจสมปปนนา ขยธมมา วยธมมา วราคธมมา นโรธธมมา อเม วจจนต ภกขเว ปฏจจสมปปนนา ธมมาต๓ ฯ อย ปเนตถ สงเขโป ฯ ปฏจจสมปปาโทต ปจจยธมมา เวทตพพา ฯ ปฏจจสมปปนนา ธมมาต เตห เตห ปจจเยห นพพตตธมมา ฯ กถมท ชานตพพนต เจ ฯ ภควโต วจเนน ฯ ภควตา ห ปฏจจสมปปาทปฏจจสมปปนนธมมเทสนาสตเต กตโม จ ๑. ม. ชรามรณ- ฯ ๒. ส. นทาน. ๑๖/๑ ฯ ๓. ส. นทาน. ๑๖/๓๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 108

วสทธมคเค ภกขเว ปฏจจสมปปาโท ชาตปจจยา ภกขเว ชรามรณ อปปาทา วา ตถาคตาน อนปปาทา วา ตถาคตาน ตาว สา ธาต ธมมฏ ตตา ธมมนยามตา อทปปจจยตา ต ตถาคโต อภสมพชฌต อภสเมต อภสมพชฌตวา อภสเมตวา อาจกขต เทเสต ป เปต ปฏเปต ววรต วภชต อตตานกโรต ปสสถาต จาห ชาตปจจยา ภกขเว ชรามรณ ภวปจจยา ภกขเว ชาต ฯเปฯ อวชชาปจจยา ภกขเว สงขารา อปปาทา วา ตถาคตาน ฯเปฯ วภชต อตตานกโรต ปสสถาต จาห อวชชาปจจยา ภกขเว สงขารา อตโข ภกขเว ยา ตตร ตถตา อวตถตา อน ถตา อทปปจจยตา อย วจจต ภกขเว ปฏจจสมปปาโทต๑ ฯ เอว ปฏจจสมปปาท เทเสนเตน ตถตาทห เววจเนห ปจจย- ธมมาว ปฏจจสมปปาโทต วตตา ฯ ตสมา ชรามรณาทน ธมมาน ปจจยลกขโณ ปฏจจสมปปาโท ทกขานพนธนรโส กมมคคปจจปฏาโนต เวทตพโพ ฯ โส ปนาย เตห เตห ปจจเยห อนนาธเกเหว ตสส ตสส ธมมสส สมภวโต ตถตาต สามคค อปคเตส ปจจเยส มหตตมป ตโต นพพตตาน ธมมาน อสมภวาภาวโต อวตถตาต อ ธมมปจจเยห อ ธมมา- นปปตตโต อน ถตาต ยถาวตตาน เอเตส ชรามรณาทน ปจจยโต วา ปจจยสมหโต วา อทปปจจยตาต วตโต ฯ ตตราย วจนฏโ ฯ อเมส ปจจยา อทปปจจยา ฯ อทปปจจยาเอว ๑. ส. นทาน. ๑๖/๓๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 109

ปาภมนทเทโส อทปปจจยตา ฯ อทปปจจยาน วา สมโห อทปปจจยตา ฯ ลกขณ ปเนตถ สททสตถโต ปรเยสตพพ ฯ เกจ ปน ปฏจจ สมมา จ ตตถยปรกปปตปกตปรสาท- การณนรเปกโข อปปาโท ปฏจจสมปปาโทต เอว อปปาทมตต ปฏจจสมปปาโทต วทนต ฯ ต น ยชชต ฯ กสมา ฯ สตตาภาวโต สตตวโรธโต คมภรนยาสมภวโต สททเภทโต จ ฯ อปปาทนมตต ปฏจจสมปปาโทต ห สตต นตถ ฯ ต ปฏจจสมปปาโทต จ วทนตสส ปเทสวหารสตตวโรโธ อาปชชต ฯ กถ ฯ ภควโต ห อถโข ภควา รตตยา ปม ยาม ปฏจจสมปปาท อนโลมปฏโลม มนสากาสตอาทวจนโต๑ ปฏจจสมปปาทมนสกาโร ปมาภสมพทธวหาโร ฯ ปเทสวหาโร จ ตสเสกเทสวหาโร ฯ ยถาห ฯ เยน สวาห ภกขเว วหาเรน ปมาภสมพทโธ วหราม ตสส ปเทเสน วหาสนต๒ ฯ ตตร จ ปจจยาการทสสเนน วหาส น อปปาทมตตทสสเนนาต ฯ ยถาห ฯ โส เอว ปชานาม มจฉาทฏ ปจจยาป เวทยต สมมาทฏ ปจจยาป เวทยต มจฉา- สงกปปปจจยาป เวทยตนต๒ ฯ สพพวตถาเรตพพ ฯ เอว อปปาทมตต ปฏจจสมปปาโทต วทนตสส ปเทสวหารสตตวโรโธ อาปชชต ฯ ตถา กจจานสตตวโรโธ ฯ กจจานสตเตป ห โลกสมทย จ โข กจจาน ยถาภต สมมปป าย ปสสโต ยา โลเก นตถตา สา น โหตต๓ ฯ อนโลมปฏจจสมปปาโท โลกปจจยโต โลกสมทโยต ๑. ว. มหาวคค.๔/๑ ฯ ๒. ส. มหาวาร. ๑๙/๑๖ ฯ ๓. ส. นทาน. ๑๖/๒๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 110

วสทธมคเค อจเฉททฏ สมคฆาตตถ ปกาสโต น อปปาทมตต ฯ น ห อปปาท- มตตทสสเนน อจเฉททฏ ยา สมคฆาโต โหต ปจจยานปรม- ทสสเนน ปน โหต ปจจยานปรเม ผลานปรมโตต ฯ เอว อปปาทมตต ปฏจจสมปปาโทต วทนตสส กจจานสตตวโรโธป อาปชชต ฯ คมภรนยาสมภวโตต ฯ วตต โข ปเนต ภควตา คมภโร จาย อานนท ปฏจจสมปปาโท คมภราวภาโส จาต๑ ฯ คมภรตต จ นาม จตพพธ ฯ ต ปรโต วณณยสสาม ฯ ต อปปาทมตเต นตถ ฯ จตพพธนยปฏมณฑต เจต ปฏจจสมปปาท วณณยนต ฯ ตมป นยจตกก อปปาทมตเต นตถ ฯ อต คมภรนยาสมภวโตป น อปปาทมตต ปฏจจสมปปาโท ฯ สททเภทโตต ฯ ปฏจจสทโท จ ปนาย สมาเน กตตร ปพพกาเล ปยชชมาโน อตถสทธกโร โหต ฯ เสยยถท ฯ จกข จ ปฏจจ รเป จ อปปชชต จกขว ณาณนต๒ ฯ อธ ปน ภาวสาธเนน อปปาทสทเทน สทธ ปยชชมาโน สมานสส กตต อภาวโต สททเภท คจฉต น จ ก จ อตถ สาเธตต สททเภทโตป น อปปาทมตต ปฏจจ- สมปปาโทต ฯ ตตถ สยา โหตสทเทน สทธ โยชยสสาม ปฏจจสมปปาโท โหตต ฯ ต น ยตต ฯ กสมา ฯ โยคาภาวโต เจว อปปาทสส จ อปปาทปปตตโทสโต ฯ ปฏจจสมปปาท โว ภกขเว เทสสสาม กตโม จ ภกขเว ปฏจจสมปปาโท ฯเปฯ อย วจจต ภกขเว ปฏจจสมปปาโทต๓ อเมส ห ปเทส เอเกนป ๑. ท. มหา. ๑๐/๖๕ ฯ ๒. ส. นทาน. ๑๖/๘๗ ฯ ๓. ส. นทาน. ๑๖/๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 111

ปาภมนทเทโส สทธ โหตสทโท โยค น คจฉต น จ อปปาโท โหต ฯ สเจ เหยย๑ อปปาทสสาป อปปาโท ปาปเณยยาต ฯ เยป ม นต อทปปจจยาน ภาโว อทปปจจยตา ภาโว จ นาม โย อากาโร อวชชาทน สงขาราทปาตภาเว เหต โส ตสม จ สงขารวกาเร ปฏจจสมปปาทสม าต เตส ต น ยชชต ฯ กสมา ฯ อวชชาทน เหตวจนโต ฯ ภควตา ห ตสมาตห อานนท เอเสว เหต เอต นทาน เอส สมทโย เอส ปจจโย ชรามรณสส ยทท ชาต ฯเปฯ สงขาราน ยทท อวชชาต๒ เอว อวชชาทโยว เหตต วตตา ฯ น เตส วกาโร ฯ ตสมา ปฏจจสมปปาโทต ปจจยธมมา เวทตพพาต ฯ อต ยนต วตต ต สมมา วตตนต เวทตพพ ฯ ยา ปเนตถ ปฏจจสมปปาโทต อมาย พย ชนจฉายาย อปปาโทเยวาย วตโตต ส า อปปชชต สา อมสส ปทสส เอวมตถ คเหตวา วปสเมตพพา ฯ ภควตา ห เทวธา ตโต ปวตเต ธมมสมเห ยโต อท วจน ตปปจจโย ตโตย ผโลปจาเรน อต วตโต ฯ โย ห อย ปจจยตาย ปวตโต ธมมสมโห ตตถ ปฏจจสมปปาโทต อท วจน เทวธา อจฉนต ฯ โส ห ยสมา ปฏยมาโน หตาย สขาย จ สวตตต ตสมา ปจเจตมรหนต น ปณฑตาต ปฏจโจ อปปชชมาโน จ สห สมมา จ อปปชชต น เอเกกโต นาป อเหตโตต สมปปาโทต ฯ เอว ปฏจโจ จ โส ๑. ภเวยยาตป ทสสต ฯ ๒. ท. มหา. ๑๐/๖๗ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 112

วสทธมคเค สมปปาโท จาต ปฏจจสมปปาโท ฯ อปจ สห อปปชชตต สมปปาโท ฯ ปจจยสามคค ปน ปฏจจ น ปจจกขายาต ฯ เอวมป ปฏจจ จ โส สมปปาโท จาต ปฏจจสมปปาโท ฯ ตสส จาย เหตสมโห ปจจโยต ตปปจจโย ฯ ตปปจจยตตา อยมป ยถา โลเก เสมหสส ปจจโย คโฬ เสมโห คโฬต วจจต ยถา จ สาสเน สขปจจโย พทธาน อปปาโท สโข พทธาน อปปาโทต วจจต ตถา ปฏจจสมปปาโท อจเจว ผลโวหาเรน วตโตต เวทตพโพ ฯ อถวา ปฏมขมโตต วตโต เหตสมโห อย ปฏจโจต สหเต อปปาเทต จ อต วตโต โส สมปปาโท ฯ โย ห เอส สงขาราทน ปาตภาวาย อวชชาทเอเกกเหตสเสน นททฏโ เหตสมโห โส สาธารณผลนปผาทกฏเน อเวกลลฏเน จ สามคคองคาน อ ม เน ปฏมข อโต คโตต กตวา ปฏจโจต วจจต ฯ สวาย สหเตเยว อ ม อวนพโภควตตธมเม อปปาเทตต สมปปาโทตป วตโต ฯ เอวมป ปฏจโจ จ โส สมปปาโท จาต ปฏจจสมปปาโท ฯ อปโร นโย ฯ ปจจยตา อ โ ปฏจจ ยสมา สม สห จ ธมเม อยมปปาเทต ตโตป เอวมธ ภาสตา มนนา ฯ อวชชาทสเสน นททฏปจจเยส ห เย ปจจยา สงขาราทก ธมม อปปาเทนต น เต อ ม อปฏจจ อ ม เวกลเล สต อปปาเทต สมตถาต ฯ ตสมา ปฏจจ สม สห จ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 113

ปาภมนทเทโส น เอเกกเทส นาป ปพพาปรภาเวน อย ปจจยตา ธมเม อปปาเทตต อตถานสารโวหารกสเลน มนนา เอวมธ ภาสตา ปฏจจสมปปาโทเตวว ภาสตาตยตโถ ฯ เอว ภาสมาเนน จ ปรเมน สสสตาทน อภาโว ปจฉเมน จ ปเทน อจเฉทาทวฆาโต ทวเยน ปรทปโต าโย ฯ ปรเมนาต ปจจยสามคคปรทปเกน ปฏจจปเทน ปวตตธมมาน ปจจยสามคคย อายตตวตตตตา สสสตาเหตวสมเหตวสวตตวาทป- ปเภทาน สสสตาทน อภาโว ปรทปโต โหต ฯ ก ห สสสตาทน อเหตอาทวเสน วา ปวตตาน ปจจยสามคคยาต ฯ ปจฉเมน จ ปเทนาต ธมมาน อปปาทปรทปเกน สมปปาทปเทน ปจจยสามคคย ธมมาน อปปตตโต วหตา อจเฉทนตถกอกรยวาทาต อจเฉทาท- วฆาโต ปรทปโต โหต ฯ ปรมปรมปจจยวเสน ห ปนปปน อปปชชมาเนส ธมเมส กโต อจเฉทนตถกากรยวาทา จาต ฯ ทวเยนาต สกเลน ปฏจจสมปปาทวจเนน ฯ ตสสา ตสสา ปจจย- สามคคยา สนตต อวจฉนทตวา เตส เตส ธมมาน สมภวโต มชฌมาปฏปทา ฯ โส กโรต โส ปฏสเวเทต อ โ กโรต อ โ ปฏสเวเทตต วาทปปหาน ชนปทนรตตยา อนภนเวโส สม าย อนตธาวนนต อย าโย ปรทปโต โหตต ฯ อย ตาว ปฏจจสมปปาโทต วจนมตตสสตโถ ฯ ยา ปนาย ภควตา ปฏจจสมปปาท เทเสนเตน อวชชาปจจยา สงขาราตอาทนา นเยน นกขตตา ตนต ตสสา อตถสวณณน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 114

วสทธมคเค กโรนเตน วภชชวาทมณฑล โอตรตวา อาจรเย อนพภาจกขนเต สกสมย อโวกกมนเตน ปรสมย อนารหนเตน สตต อปปฏพาหนเตน วนย อนโลเมนเตน มหาปเทเส โอโลเกนเตน ธมม ทเปนเตน อตถ สงคาเหนเตน๑ ตเมวตถ ปนราวตเตตวา อปเรหป ปรยาเยห๒ นททสนเตน จ ยสมา อตถสวณณนา กาตพพา โหต ปกตยาป จ ทกกราว ปฏจจสมปปาทสส อตถสวณณนา ยถาห โปราณา สจจ สตโต ปฏสนธ ปจจยาการเมว จฌ ทททสา จตโร ธมมา เทเสต จ สทกกราต ตสมา อ ตร อาคมาธคมปปตเตห น สกรา ปฏจจ- สมปปาทสส อตถสวณณนาต ปรตลยตวา วตตกาโม อห อชช ปจจยาการวณณน ปตฏ นาธคจฉาม อชโฌคาฬโหว สาคร สาสน ปนท นานา- เทสนานยมณฑต ปพพาจรยมคโค จ อพโพจฉนโน ปวตตต ยสมา ตสมา ตทภย สนนสสายตถวณณน อารภสสาม เอตสส ต สณาถ สมาหตา ฯ วตต เหต ปพพาจรเยห โยโกจม อฏ กตวา สเณยย ลเภถ ปพพาปรย วเสส ลทธาน ปพพาปรย วเสส ๑. สงคาหนเตนาตป ทสสต ฯ ๒. ม. ปรยายนตเรห ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 115

ปาภมนทเทโส อทสสน มจจราชสส คจเฉต ฯ อต อวชชาปจจยา สงขาราตอาทส ห อาทโตเยว ตาว เทสนาเภทโต อตถ- ลกขเณกวธาทโต องคาน จ ววฏานา ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ตตถ เทสนาเภทโตต ฯ ภควโต ห วลลหารกาน จตนน ปรสาน วลลคคหณ วย อาทโต วา มชฌโต วา ปฏาย ยาว ปรโยสาน ตถา ปรโยสานโต วา มชฌโต วา ปฏาย ยาว อาทต จตพพธา ปฏจจสมปปาทเทสนา ฯ ยถา ห วลลหารเกส จตส ปรเสส เอโก วลลยา มลเมว ปม ปสสต โส ต มเล เฉตวา สพพ อากฑฒตวา อาทาย กมเม อปเนต เอว ภควา อต โข ภกขเว อวชชาปจจยา สงขารา ฯเปฯ ชาตปจจยา ชรา- มรณนต๑ อาทโต ปฏาย ยาว ปรโยสานาป ปฏจจสมปปาท เทเสต ฯ ยถา ปน เตส ปรเสส เอโก วลลยา มชฌ ปม ปสสต โส มชเฌ ฉนทตวา อปรภาค เว อากฑฒตวา อาทาย กมเม อปเนต เอว ภควา ตสม ต เวทน อภนนทโต อภวทโต อชโฌสาย ตฏโต อปปชชต นนท ยา เวทนาส นนท ตทปาทาน ตสสปาทานปจจยา ภโว ภวปจจยา ชาตต๒ มชฌโต ปฏาย ยาว ปรโยสานาป เทเสต ฯ ยถา จ เตส ปรเสส เอโก วลลยา อคค ปม ปสสต โส อคเค คเหตวา อคคานสาเรเนว ยาว มลา สพพ อาทาย กมเม อปเนต เอว ภควา ชาตปจจยา ๑. ม. ม. ๑๒/๔๘๐ ฯ ๒. ม. ม. ๑๒/๔๘๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 116

วสทธมคเค ชรามรณนต อต โข ปเนต วตต ชาตปจจยา นโข ภกขเว ชรามรณ โน วา กถ วา เอตถ โหตต ชาตปจจยา ภนเต ชรามรณ เอว โน เอตถ โหต ชาตปจจยา ชรามรณนต ภวปจจยา ชาต ฯเปฯ อวชชาปจจยา สงขาราต อต โข ปเนต วตต อวชชาปจจยา นโข ภกขเว สงขารา โน วา กถ วา เอตถ โหตต๑ ปรโยสานโต ปฏาย ยาว อาทโตป ปฏจจสมปปาท เทเสต ฯ ยถา ปเนเตส ปรเสส เอโก วลลยา มชฌเมว ปม ปสสต โส มชเฌ ฉนทตวา เหฏา โอตรนโต ยาว มลา อาทาย กมเม อปเนต เอว ภควา อเม จ ภกขเว จตตาโร อาหารา กนนทานา กสมทยา ก ชาตกา กมปภวา อเม จตตาโร อาหารา ตณหานทานา ตณหาสมทยา ตณหาชาตกา ตณหาปภวา ตณหา กนนทานา เวทนา ผสโส สฬายตน นามรป ว าณ สงขารา กนนทานา สงขารา อวชชนทานา ฯเปฯ อวชชาปภวาต๒ มชฌโต ปฏาย ยาว อาทโต เทเสต ฯ กสมา ปเนว เทเสตต ฯ ปฏจจสมปปาทสส สมนตภททกตตา สย จ เทสนาวลาสปปตตตตา ฯ สมนตภททโก ห ปฏจจสมปปาโท ฯ ตโต ตโต ายปฏเวธาย สวตตตเยว ฯ เทสนาวลาสปปตโต จ ภควา จตเวสารชชปฏสมภทาโยเคน จตพพธคมภรภาวปปตตยา จ ฯ โส เทสนาวลาสปปตตตตา นานานเยเหว ธมม เทเสต ฯ วเสสโต ปนสส ยา อาทโต ปฏาย อนโลมเทสนา สา ปวตตการณ- ๑. ม. ม. ๑๒/๔๘๐ ฯ ๒. ส. นทาน. ๑๖/๑๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 117

ปาภมนทเทโส วภาคสมมฬห เวเนยยชน สมนปสสโต ยถาสเกห การเณห ปวตตสนทสสนตถ อปปตตกกมสนทสสนตถ จ ปวตตาต ว าตพพา ฯ ยา ปรโยสานโต ปฏาย ปฏโลมเทสนา สา กจฉ วตาย โลโก อาปนโน ชายต จ ชยยต จ มยยต จาตอาทนา๑ นเยน กจฉาปนน โลกมนวโลกยโต ปพพภาคปฏเวธานสาเรน ตสส ตสส ชรามรณาทกสส ทกขสส อตตนา อธคตการณสนทสสนตถ ฯ ยา มชฌโต ปฏาย ยาว อาท ปวตตา สา อาหารนทาน- ววฏาปนานสาเรน ยาว อตต อทธาน อตหรตวา ปน อตตทธโต ปภต เหตผลปฏปาฏสนทสสนตถ ฯ ยา ปน มชฌโต ปฏาย ยาว ปรโยสานา ปวตตา สา ปจจปปนเน อทธาเน อนาคตทธเหต- สมฏานโต ปภต อนาคตทธสนทสสนตถ ฯ ตาส ยา ปวตตการณ- สมมฬหสส เวเนยยชนสส ยถาสเกห การเณห ปวตตสนทสสนตถ อปปตตกกมสนทสสนตถ จ อาทโต ปฏาย อนโลมเทสนา วตตา สา อธ นกขตตาต เวทตพพา ฯ กสมา ปเนตถ อวชชา อาทโต วตตา ก ปกตวาทน ปกต วย อวชชาป อการณ มลการณ โลกสสาต ฯ น อการณ ฯ อาสวสมทยา อวชชาสมทโยต๒ ห อวชชาย การณ วตต ฯ อตถ ปน ปรยาโย เยน มลการณ สยา ฯ โก ปเนโสต ฯ วฏฏกถาย สสภาโว ฯ ภควา ห วฏฏกถ กเถนโต เทว ธมเม สส กตวา กเถต อวชช วา ฯ ยถาห ฯ ปรมา ภกขเว ๑. ส. นทาน. ๑๖/๖ ฯ ๒. ม. ม. ๑๒/๑๐๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 118

วสทธมคเค โกฏ น ป ายต อวชชาย อโต ปพเพ อวชชา นาโหส อถ ปจฉา สมภวต เอว เจต ภกขเว วจจต อถ จปน ป ายต อทปปจจยา อวชชาต๑ ฯ ภวตณห วา ฯ ยถาห ฯ ปรมา ภกขเว โกฏ น ป ายต ภวตณหาย อโต ปพเพ ภวตณหา นาโหส อถ ปจฉา สมภวต เอว เจต ภกขเว วจจต อถ จ ปน ป ายต อทปปจจยา ภวตณหาต๒ ฯ กสมา ปน ภควา วฏฏกถ กเถนโต อเม เทว ธมเม สส กตวา กเถตต ฯ สคตทคคตคามโน กมมสส วเสสเหตภตตตา ฯ ทคคตคามโน ห กมมสส วเสสเหต อวชชา ฯ กสมา ฯ ยสมา อวชชาภภโต ปถชชโน อคคสนตาปลคฬาภฆาตปรสสมาภภตา วชฌคาว ตาย ปรสสมาตรตาย นรสสาทมป อตตโน อนตถาวหมป อณโหทกปาน วย กเลสสนตาปโต นรสสาทมป ทคคตนปาตนโต จ อตตโน อนตถาวหมป ปาณาตปาตาท อเนกปปการ ทคคตคามกมม อารภต ฯ สคตคามโน ปน กมมสส วเสสเหต ภวตณหา ฯ กสมา ฯ ยสมา ภวตณหาภภโต ปถชชโน สา วตตปปการา คาว สตทกตณหาย สอสสาท อตตโน ปรสสมวโนทน จ สตทกปาน วย กเลสสนตาปวรหโต สอสสาท สคตสมปาปเนน อตตโน ทคคต- ทกขปรสสมวโนทน จ ปาณาตปาตาเวรมณอาท อเนกปปการ สคตคามกมม อารภต ฯ เอเตส ปน วฏฏกถาย สสภเตส ธมเมส กตถจ ภควา เอกธมมมลก เทสน เทเสต ฯ เ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 119

ปาภมนทเทโส อต โข ภกขเว อวชชปนสา สงขารา สงขารปนส ว าณนต๑- อาท ฯ ตถา อปาทานเยส ภกขเว ธมเมส อสสาทานปสสโน วหรโต ตณหา ปวฑฒต ตณหาปจจยา อปาทานนตอาท๒ ฯ กตถจ อภยมลกมป ฯ เสยยถท ฯ อวชชานวรณสส ภกขเว พาลสส ตณหาย สมปยตตสส เอวมย กาโย สมทาคโต อต อย เจว กาโย พหทธา จ นามรป อตเถต ทวย ทวย ปฏจจ ผสโส ฉเฬวายตนาน เยห ผฏโ พาโล สขทกข ปฏสเวเทตต- อาท๓ ฯ ตาส เทสนาส อวชชาปจจยา สงขาราต อย อเธว อวชชาวเสน เอกธมมมลกา เทสนาต เวทตพพา ฯ เอว ตาเวตถ เทสนาเภทโต ว าตพโพ วนจฉโย ฯ อตถโตต อวชชาทน ปทาน อตถโต ฯ เสยยถท ฯ ปเรต อยตตฏเน กายทจจรตาท อวนทย นาม ฯ อลทธพพนต อตโถ ฯ ต อวนทย วนทตต อวชชา ฯ ตพพปรตโต กายสจรตาท วนทย นาม ต วนทย น วนทตต อวชชา ฯ ขนธาน ราสฏ อายตนาน อายตนฏ ธาตน ส ฏ อนทรยาน อธปตยฏ สจจาน ตถฏ อวทต กโรตต อวชชา ฯ ทกขาทน ปฬนาทวเสน วตต จตพพธ อตถ อวทต กโรตต อวชชา ฯ อนตวรหเต สสาเร สพพโยนคตภวว าณฏ ตสตตาวาเสส สตเต ชวาเปตต อวชชา ฯ ปรมตถโต อวชชมาเนส อตถปรสาทส ชวต วชชมาเนสป ขนธาทส น ชวตต อวชชา ฯ อปจ จกขว าณาทน ๑. ส. นทาน. ๑๖/๓๗ ฯ ๒. ส. นทาน. ๑๖/๑๐๒ ฯ ๓. ส. นทาน. ๑๖/๒๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 120

วสทธมคเค วตถารมมณาน ปฏจจสมปปาทปฏจจสมปปนนาน จ ธมมาน ฉาทนโตป อวชชา ฯ ย ปฏจจ ผลเมต โส ปจจโย ฯ ปฏจจาต น วนา อปจจกขตวาต อตโถ ฯ เอตต อปปชชต เจว ปวตตต จาต อตโถ ฯ อปจ อปการกฏโ ปจจยฏโ ฯ อวชชา จ สา ปจจโย จาต อวชชาปจจโย ฯ ตสมา อวชชาปจจยา ฯ สงขตมภสงขโรนตต สงขารา ฯ อปจ อวชชาปจจยา สงขารา สงขารสทเทน อาคตสงขารา จาต ทวธา สงขารา ฯ ตตถ ป าป าเน ชาภสงขารา ตโย กายวจจตตสงขารา ตโยต อเม ฉ อวชชาปจจยา สงขารา ฯ เต สพเพป โลกยกสลากสลเจตนา- มตตเมว โหนต ฯ สงขตสงขาโร อภสงขตสงขาโร อภสงขรณก- สงขาโร ปโยคาภสงขาโรต อเม ปน จตตาโร สงขารสทเทน อาคตสงขารา ฯ ตตถ อนจจา วต สงขาราตอาทส๑ วตตา สพเพป สปปจจยธมมา สงขตสงขารา นาม ฯ กมมนพพตตา เตภมกา รปารปธมมา อภสงขตสงขาราต อฏกถาส วตตา ฯ เตป อนจจา วต สงขาราต เอตเถว สงคห คจฉนต ฯ วส ปน เนส อาคตฏาน น ป ายต ฯ เตภมกกสลากสลเจตนา ปน อภสงขรณกสงขาโรต วจจต ฯ ตสส อวชชาคโต อย ภกขเว ปรสปคคโล ป เจว สงขาร อภสงขโรตตอาทส๒อาคตฏาน ป ายต ฯ กายก เจตสก ปน วรย ปโยคาภสงขาโรต วจจต ฯ โส ยาวตกา อภสงขารสส คต ตาวตก คนตวา อกขาหต ม เ อฏาสต- ๑. ท. มหา. ๑๐/๑๘๑ ฯ ๒. ส. นทาน. ๑๖/๙๙ ฯ ๓. อง. ตก. ๒๐/๑๔๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 121

ปาภมนทเทโส อาทส อาคโต ฯ น เกวล จ เอเตเยว อ เป ส าเวทยต- นโรธ สมาปชชนตสส โข อาวโส วสาข ภกขโน ปม นรชฌต วจสงขาโร ตโต กายสงขาโร ตโต จตตสงขาโรตอาทนา๑ นเยน สงขารสทเทน อาคตา อเนกสงขารา ฯ เตส นตถ โส สงขาโร โย สงขตสงขาเร สงคห น คจเฉยย ฯ อโต ปร สงขารปจจยา ว าณนตอาทส วตต วตตนเยเนว เวทตพพ ฯ อวตเต ปน ฯ วชานาตต ว าณ ฯ นมตต นาม ฯ รปปตต รป ฯ อาเย ตนต อายต จ นยตต อายตน ฯ ผสตต ผสโส ฯ เวทยตต เวทนา ฯ ปรตสสตต ตณหา ฯ อปาทยตต อปาทาน ฯ ภวต ภาวยต วาต ภโว ฯ ชนน ชาต ฯ ชรณ ชรา ฯ มรนต เอเตนาต มรณ ฯ โสจน โสโก ฯ ปรเทวน ปรเทโว ฯ ทกขยตต ทกข ฯ อปปาทฏ ตวเสน วา ทวธา ขณตตป ทกข ฯ ทมมนสส ภาโว โทมนสส ฯ ภโส อายาโส อปายาโส ฯ สมภวนตต อภนพพตตนต ฯ น เกวล จ โสกาทเหว อถโข สพพปเทห สมภวนตสททสส โยชนา กาตพพา ฯ อตรถา ห อวชชาปจจยา สงขาราต วตเต ก กโรนตต น ป าเยยย ฯ สมภวนตต ปน โยชนาย สต อวชชา จ สา ปจจโย จาต อวชชาปจจโย ตสมา อวชชาปจจยา สงขารา สมภวนตต ปจจย- ปจจยปปนนววฏาน กต โหต ฯ เอส นโย สพพตถ ฯ เอวนต นททฏนยนทสสน ฯ เตน อวชชาทเหว การเณห น อสสร- ๑. ม. ๑๒/๕๕๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 122

วสทธมคเค นมมานาทหต ทสเสต ฯ เอตสสาต ยถาวตตสส ฯ เกวลสสาต อสมมสสสส สกลสส วา ฯ ทกขกขนธสสาต ทกขสมหสส๑ น สตตสส น สขสภาทน ฯ สมทโยต นพพตต ฯ โหตต สมภวต ฯ เอวเมตถ อตถโต ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ลกขณาทโตต อวชชาทน ลกขณาทโต ฯ เสยยถท ฯ อ าณ- ลกขณา อวชชา สมโมหนรสา ฉาทนปจจปฏานา อาสวปทฏานา ฯ อภสงขรณลกขณา สงขารา อายหนรสา เจตนาปจจปฏานา อวชชาปทฏานา ฯ วชานนลกขณ ว าณ ปพพงคมรส ปฏสนธ- ปจจปฏาน สงขารปทฏาน วตถารมมณปทฏาน วา ฯ นมน- ลกขณ นาม สมปโยครส อวนพโภคปจจปฏาน ว าณปทฏาน ฯ รปปนลกขณ รป วกรณรส อพยากตปจจปฏาน ว าณ- ปทฏาน ฯ อายตนลกขณ สฬายตน ทสสนาทรส วตถทวารภาว- ปจจปฏาน นามรปปทฏาน ฯ ผสนลกขโณ ผสโส สงฆฏฏนรโส สงคตปจจปฏาโน สฬายตนปทฏาโน ฯ อนภวนลกขณา เวทนา วสยรสสมโภครสา สขทกขปจจปฏานา ผสสปทฏานา ฯ เหต- ลกขณา ตณหา อภนนทนรสา อตตตภาวปจจปฏานา เวทนา ปทฏานา ฯ คหณลกขณ อปาทาน อม จนรสตณหาทฬหตตทฏ - ปจจปฏาน ตณหาปทฏาน ฯ กมมกมมผลลกขโณ ภโว ภาวาน- ภวนรโส๒ กสลากสลาพยากตปจจปฏาโน อปาทานปทฏาโน ฯ ชาตอาทน ลกขณาทน สจจนทเทเส วตตนเยเนว เวทตพพานต ฯ ๑. ม. ทกขสมทยสส ฯ ๒. ม. ภาวนภวนรโส ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 123

ปาภมนทเทโส เอวเมตถ ลกขณาทโตป ว าตพโพ วนจฉโย ฯ เอกวธาทโตต เอตถ ฯ อวชชา อ าณาทสสนโมหาทภาวโต เอกวธา อปปฏปตตมจฉาปฏปตตโต ทวธา ตถา สสงขารา- สงขารโต เวทนาตตยสมปโยคโต ตวธา จตสจจาปฏเวธโต จตพพธา คตป จกาทนวจฉาทนโต ป จวธา ทวารารมมณโต ปน สพเพส อรปธมเมส ฉพพธตา เวทตพพา ฯ สงขารา สาสววปากธมมธมมาทภาวโต เอกวธา กสลากสลโต ทวธา ตถา ปรตตมหคคตหนมชฌมมจฉตตสมมตตนยตานยตโต ตวธา ป าภสงขาราทภาวโต จตพพธา จตโยนสวตตนโต ป จวธา ป จคตคามโต ฯ ว าณ โลกยวปากาทภาวโต เอกวธ สเหต- กาเหตกาทโต ทวธ ภวตตยปรยาปนนโต เวทนาตตยสมปโยคโต อเหตกทเหตกตเหตกโต จ ตวธ โยนคตวเสน จตพพธ ป จ- วธ จ ฯ นามรป ว าณสนนสสยโต กมมปจจยโต จ เอกวธ สารมมณานารมมณโต ทวธ อตตาทโต ตวธ โยนคตวเสน จตพพธ ป จวธ จ ฯ สฬายตน ส ชาตสโมสรณฏานโต เอกวธ ภตปปสาทว าณาทโต ทวธ สมปตตาสมปตตโนภยโคจรโต๑ ตวธ โยนคตปรยาปนนโต จตพพธ ป จวธ จาต อมนา นเยน ผสสาทนมป เอกวธาทภาโว เวทตพโพต ฯ เอวเมตถ เอกวธาทโตป ว าตพโพ วนจฉโย ฯ องคาน จ ววฏานาต โสกาทโย เจตถ ภวจกกสส อวจเฉท- ๑. โนภยโคจรนต มนายตนมาหาต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 124

วสทธมคเค ทสสนตถ วตตา ฯ ชรามรณพภาหตสส ห พาลสส เต สมภวนต ฯ ยถาห ฯ อสสตวา ภกขเว ปถชชโน กายกาย ทกขาย เวทนาย ผฏโ สมาโน โสจต กลมต ปรเทวต อรตตาฬ กนทต สมโมหมาปชชตต๑ ฯ ยาว จ เตส ปวตต ตาว อวชชายาต ปนป อวชชาปจจยา สงขาราต สมพนธเมว โหต ภวจกก ฯ ตสมา เตสมป ชรามรเณเนว เอกสงเขป กตวา ทวาทเสว ปฏจจ- สมปปาทงคานต เวทตพพา ฯ เอวเมตถ องคาน ววฏานโตป ว าตพโพ วนจฉโย ฯ อย ตาเวตถ สงเขปกถา ฯ อย ปน วตถารนโย ฯ อวชชาต สตตนตปรยาเยน ทกขาทส จตส าเนส อ าณ ฯ อภธมมปรยาเยน ปพพนตาทห สทธ อฏส ฯ วตต เหต ตตถ กตมา อวชชา ทกเข อ าณ ฯเปฯ ทกขนโรธคามนยา ปฏปทาย อ าณ ปพพนเต อ าณ อปรนเต อ าณ ปพพนตาปรนเต อ าณ อทปปจจยตาปฏจจสมปปนเนส ธมเมส อ าณนต ฯ ตตถ ก จาป เปตวา โลกตตร สจจทวย เสสฏาเนส อารมมณ- วเสนาป อวชชา อปปชชต เอว สนเตป ปฏจฉาทนวเสเนว อธ อธปเปตา ฯ สา ห อปปนนา ทกขสจจ ปฏจฉาเทตวา ตฏต ยถาวสรสลกขณ๒ ปฏวชฌต น เทต ตถา สมทย นโรธ มคค ปพพนตสงขาต อตต ขนธป จก อปรนตสงขาต อนาคต ขนธ- ๑. ส. สฬา. ๑๘/๒๕๗ ฯ ๒. รสตพโพ ปฏวชฌตพโพ รโส ฯ อตตโน รโส สรโส ฯ ยาถาโว ยถาภโต ยาถาวสรโสต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 125

ปาภมนทเทโส ป จก ปพพนตาปรนตสงขาต ตทภย อทปปจจยตาปฏจจสมป- ปนนธมมสงขาต อทปปจจยต เจว ปฏจจสมปปนนธมเม จ ปฏจฉาเทตวา ตฏต ฯ อย อวชชา อเม สงขาราต เอว ยาถา วสรสลกขณเมตถ ปฏวชฌต น เทต ตสมา ทกเข อ าณ ฯเปฯ อทปปจจยตาปฏจจสมปปนเนส ธมเมส อ าณนต วจจต ฯ สงขาราต ป าทโย ตโย กายสงขาราทโย ตโยต เอว ปพเพ สงเขปโต วตตา ฉ ฯ วตถารโต ปเนตถ ป าภสงขาโร ทานสลาทวเสน ปวตตา อฏ กามาวจรกสลเจตนา ภาวนาวเสเนว ปวตตา ป จ รปาวจรกสลเจตนา จาต เตรส เจตนา โหนต อป าภสงขาโร ปาณาตปาตาทวเสน ปวตตา ทวาทส อกสล- เจตนา อเน ชาภสงขาโร ภาวนาวเสเนว ปวตตา จตสโส อรปา- วจรกสลเจตนาต ตโยป สงขารา เอกนตตสเจตนา โหนต ฯ อตเรส ปน ตส กายส เจตนา กายสงขาโร วจส เจตนา วจสงขาโร มโนส เจตนา จตตสงขาโร ฯ อย ตโก กมมายหนกขเณ ป าภสงขาราทน ทวารโต ปวตตทสสนตถ วตโต ฯ กายว ตต สมฏาเปตวา ห กายทวารโต ปวตตา อฏ กามาวจรกสลเจตนา ทวาทส อกสลเจตนาต สมวสต เจตนา กายสงขาโร นาม ฯ ตาเอว วจว ตต สมฏาเปตวา วจทวารโต ปวตตา วจสงขาโร นาม ฯ อภ าเจตนา ปเนตถ ปรโต ว าณสส ปจจโย น โหตต น คหตา ฯ ยถา จ อภ าเจตนา เอว อทธจจเจตนาป น โหต ตสมา สาป ว าณสส ปจจยภาเว อปเนตพพา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 126

วสทธมคเค อวชชาปจจยา ปน สพพาเปตา โหนต ฯ อโภป ว ตตโย อสมฏาเปตวา มโนทวาเร อปปนนา ปน สพพาป เอกนตตสต เจตนา จตตสงขาโรต ฯ อต อย ตโก ปรมตตกเมว ปวสตต อตถโต ป าภสงขาราทนเยว วเสน อวชชาย ปจจยภาโว เวทตพโพ ฯ ตตถ สยา กถ ปเนต ชานตพพ อเม สงขารา อวชชาปจจยา โหนตต ฯ อวชชาภาเว ภาวโต๑ ฯ ยสส ห ทกขาทส อวชชาสงขาต อ าณ อปปหน โหต โส ทกเข ตาว ปพพนตาทส จ อ าเณน สสารทกข สขส าย คเหตวา ตสเสว เหตภเต ตวเธป สงขาเร อารภต ฯ สมทเย อ าเณน ทกขเหตภเตป ตณหาปรกขาเร สงขาเร สขเหตโต ม มาโน อารภต ฯ นโรเธ ปน มคเค จ อ าเณน ทกขสส อนโรธ- ภเตป คตวเสเส ทกขนโรธส หตวา ทกขนโรธสส จ อมคค- ภเตสป ย ามรตปาทส๒ นโรธมคคส หตวา ทกขนโรธปฏย- มาโน ย ามรตปาทมเขน ตวเธป สงขาเร อารภต ฯ อปจ โส ตาย จตส สจเจส อปปหนาวชชตาย วเสสโต ชาตชราโรคมรณาท อเนกาทนวโวกณณมป ป ผลสงขาต ทกข ทกขโต อชานนโต ๑. อวชชาภาเว ภาวโตต อวชชาย อตถภาเว สงขาราน ภาวโตต ฏกา ฯ ๒. อเนกสตปสพทธภสโน วาชเปยยาทโก ย โ ฯ อมรณตถาต คหตา ทกกรกรยา อมรตโป ฯ อมโร วา เทโว วา ภเวยย เทว ตโร วาต ปวตตตา วตจรยา อมรตโป ฯ ทกขตตา วา มโร มารโก ตโป อมรตโป ฯ ทฏเ อทฏสทโท วย มเร อมรสทโท ทฏพโพต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 127

ปาภมนทเทโส ตสส อธคมาย กายวจจตตสงขารเภท ป าภสงขาร อารภต เทวจฉรกามโก วย มรปปปาต ฯ สขสมมตสสาป จ เอตสส ป ผลสส อนเต มหาปรฬาหชนก วปรณามทกขต อปปสสาทต จ อปสสนโตป ตปปจจย วตตปปการเมว ป าภสงขาร อารภต สลโภ วย ทปสขาภปาต มธพนทคทโธ วย จ มธลตตสตถ- ธาราเลหน ฯ กามปเสวนาทส จ สวปาเกส อาทนว อปสสนโต สขส าย เจว กเลสาภภตตาย จ ทวารตตยปปวตตมป อป าภสงขาร อารภต พาโล วย คถกฬน มรตกาโม วย จ วสขาทน ฯ อารปปวปาเกส จาป สงขารวปรณามทกขต อนวพชฌมาโน สสสตาทวปลลาเสน จตตสงขารภต อเน ชาภสงขาร อารภต ทสามฬโห วย ปสาจนคราภมขมคคคมน ฯ เอว ยสมา อวชชาภาวโตว สงขารภาโว น อภาวโต ตสมา ชานตพพเมต อเม สงขารา อวชชาปจจยา โหนตต ฯ วตตมป เจต อวทวา ภกขเว อวชชาคโต ป าภสงขารมป อภสงขโรต อป าภสงขารมป อภสงขโรต อเน ขาภสงขารมป อภสงขโรต ยโต จ ภกขเว ภกขโน อวชชา ปหนา วชชา อปปนนา โส อวชชาวราคา วชชปปาทา เนว ป าภสงขาร อภสงขโรตต๑ ฯ เอตถ๒ คณหาม ตาว เอต อวชชา สงขาราน ปจจโยต อท ปน วตตพพ กตเมส สงขาราน กถ ปจจโย โหตต ฯ ตตรท วจจต ฯ ภควตา ห เหตปจจโย อารมมณปจจโย อธปตปจจโย ๑. ส. นทาน. ๑๖/๙๙ ฯ ๒. ย. เอตถาหาต ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 128

วสทธมคเค อนนตรปจจโย สมนนตรปจจโย สหชาตปจจโย อ ม ปจจโย นสสยปจจโย อปนสสยปจจโย ปเรชาตปจจโย ปจฉาชาตปจจโย อาเสวนปจจโย กมมปจจโย วปากปจจโย อาหารปจจโย อนทรย- ปจจโย ฌานปจจโย มคคปจจโย สมปยตตปจจโย วปปยตต- ปจจโย อตถปจจโย นตถปจจโย วคตปจจโย อวคตปจจโยต๑

จตวสต ปจจยา วตตา ฯ ตตถ เหต จ โส ปจจโย จาต เหตปจจโย เหต หตวา ปจจโย เหตภาเวน ปจจโยต วตต โหต ฯ อารมมณปจจยา- ทสป เอเสว นโย ฯ ตตถ เหตต วจนาวยวการณมลานเมต อธวจน ฯ ปฏ า เหตตอาทส ห โลเก วจนาวยโว เหตต วจจต ฯ สาสเน ปน เย ธมมา เหตปปภวาตอาทส๒ การณ ฯ ตโย กสลเหต ตโย อกสลเหตตอาทส๓ มล เหตต วจจต ฯ ต อธ อธปเปต ฯ ปจจโยต เอตถ ปน อย วจนฏโ ฯ ปฏจจ เอตสมา เอตต ปจจโย อปจจกขาย น วตตตต อตโถ ฯ โย ห ธมม ย ธมโม ปฏจจ อปจจกขาย ตฏต วา อปปชชต วา โส ตสส ปจจโยต วตต โหต ฯ ลกขณโต ปน อปการ- ลกขโณ ปจจโย ฯ โย ห ธมโม ยสส ธมมสส ตยา วา อปปตตยา วา อปการโก โหต โส ตสส ปจจโยต วจจต ฯ ปจจโย เหต การณ นทาน สมภโว ปภโวตอาท อตถโต เอก พย ชนโต นาน ฯ อต มลฏเน เหต อปการฏเน ๑. อภ. ป. ๔๐/๑ ฯ ๒. ว. มหาวคค. ๔/๗๔ ฯ ๓. อภ. ส. ๓๔/๒๓๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 129

ปาภมนทเทโส ปจจโยต สงเขปโต มลฏเน อปการโก ธมโม เหตปจจโย ฯ โส สาลอาทน สาลพชาทน วย มณปปภาทน วย จ มณวณณาทโย กสลาทน กสลาทภาวสาธโกต อาจรยาน อธปปาโย ฯ เอว สนเต ปน ตสมฏานรเปส เหตปจจยตา น สมปชชต น ห โส เตส กสลาทภาว สาเธต น จ ปจจโย น โหต ฯ วตต เหต เหต เหตสมปยตตกาน ธมมาน ตสมฏานาน จ รปาน เหตปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ อเหตกจตตาน จ วนา เอเตน อพยากตภาโว สทโธ ฯ สเหตกานมป จ โยนโสมนสการาทปฏพทโธ กสลาทภาโว น สมปยตตเหตปฏพทโธ ฯ ยท จ สมปยตตเหตส สภาวโตว กสลาทภาโว สยา สมปยตเตส เหตปฏพทโธ อโลโภ กสโล วา สยา อพยากโต วา ฯ ยสมา ปน อภยถาป โหต ตสมา ยถา สมปยตเตส เอว เหตสป กสลาทตา ปรเยสตพพา ฯ กสลาทภาวสาธนวเสน ปน เหตน มลฏ อคคเหตวา สปตฏ ตภาวสาธนวเสน คยหมาเน น ก จ วรชฌต ฯ ลทธเหตปจจยา ห ธมมา วรฬหมลา วย ปาทปา ถรา โหนต สปตฏ ตา ฯ อเหตกา ตลพชกาทเสวาลา วย น สปตฏ ตา ฯ อต มลฏเนปการโกต สปตฏ ตภาวสาธเนน อปการโก ธมโม เหตปจจโยต เวทตพโพ ฯ ตโต ปเรส อารมมณภาเวน อปการโก ธมโม อารมมณ- ปจจโย ฯ โส รปายตน จกขว าณธาตยาต๑ อารภตวาป ๑. อภ. ป. ๔๐/๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 130

วสทธมคเค ย ย ธมม อารพภ เย เย ธมมา อปปชชนต จตตเจตสกา ธมมา เต เต ธมมา เตส เตส ธมมาน อารมมณปจจเยน ปจจโยต๑

โอสาปตตตา น โกจ ธมโม น โหต ฯ ยถา ห ทพพโล ปรโส ทณฑ วา รชชช วา อาลมพตวาว อฏหต เจว ตฏต จ เอว จตตเจตสกา ธมมา รปาทอารมมณ อารพเภว อปปชชนต เจว ตฏนต จ ฯ ตสมา สพเพป จตตเจตสกาน อารมมณภตา ธมมา อารมมณปจจโยต เวทตพพา ฯ เชฏกฏเน อปการโก ธมโม อธปตปจจโย ฯ โส สหชาตารมมณวเสน ทพพโธ ฯ ตตถ ฉนทาธปต ฉนทสมปยตตกาน ธมมาน ตสมฏานานจ รปาน อธปตปจจเยน ปจจโยตอาทวจนโต๑ ฉนทวรยจตตวมสาสงขาตา จตตาโร ธมมา สหชาตาธปตปจจโยต เวทตพพา ฯ โน จ โข เอกโต ฯ ยทา ห ฉนท ธร ฉนท เชฏก กตวา จตต ปวตตต ตทา ฉนโทว อธปต น อตเร ฯ เอส นโย เสสส ฯ ย ปน ธมม ครร กตวา อรปธมมา ปวตตนต โส เนส อารมมณาธปต ฯ เตน วตต ย ย ธมม ครร กตวา เย เย ธมมา อปปชชนต จตตเจตสกา ธมมา เต เต ธมมา เตส เตส ธมมาน อธปตปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ อนนตรภาเวน อปการโก ธมโม อนนตรปจจโย ฯ สมนนตร- ภาเวน อปการโก ธมโม สมนนตรปจจโย ฯ อท จ ปจจยทวย พหธา ปป จยนต ฯ อย ปเนตถ สาโร ฯ โย ห เอส ๑. อภ. ป. ๔๐/๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 131

ปาภมนทเทโส จกขว าณานนตรา มโนธาต มโนธาตอนนตรา มโนว าณ- ธาตตอาทจตตนยโม โส ยสมา ปรมปรมจตตวเสเนว อชฌต น อ า ตสมา อตตโน อตตโน อนนตร อนรปสส จตตปปาทสส อปปาทนสมตโถ ธมโม อนนตรปจจโย ฯ เตเนวาห อนนตร- ปจจโยต จกขว าณธาต ตสมปยตตกา จ ธมมา มโนธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน อนนตรปจจเยน ปจจโยตอาท๑ ฯ โย อนนตรปจจโย เสวว สมนนตรปจจโย ฯ พย ชนมตตเมว เหตถ นาน อปจยสนตตส วย อธวจนนรตตทกาทส วย จ ฯ อตถโต ปน นาน นตถ ฯ ยมป อตถานนตรตาย อนนตรปจจโย กาลานนตรตาย สมนนตรปจจโยต อาจรยาน มต ต นโรธา วฏหนตสส เนวส านาส ายตนกสล ผลสมาปตตยา สมนนตร- ปจจเยน ปจจโยตอาทห วรชฌต ฯ ยมป ตตถ วทนต ธมมาน สมฏาปนสมตถตา น ปรหายต ภาวนาพเลน ปน วารตตตา ธมมา สมนนตรา นปปชชนตต ตมป กาลานนตรตาย อภาวเมว สาเธต ภาวนาพเลน ห ตตถ กาลานนตรตา นตถต มยมป เอตเทว วทาม ฯ ยสมา จ กาลานนตรตา นตถ ตสมา สมนนตร- ปจจยตา น ยชชต ฯ กาลานนตรตาย ห เตส สมนนตรปจจโย โหตต โว๒ ลทธ ฯ ตสมา อภนเวส อกตวา พย ชน- มตตโตเวตถ นานากรณ ปจเจตพพ น อตถโต ฯ กถ ฯ นตถ เอเตส อนตรนต ห อนนตรา สณานาภาวโต สฏ ๑. อภ. ป. ๔๐/๓ ฯ ๒. อย ปาโ อ ตถ น ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 132

วสทธมคเค อนนตราต สมนนตรา ฯ อปปชชมาโนว สห อปปาทนภาเวน อปการโก ธมโม สหชาตปจจโย ปกาสสส ปทโป วย ฯ โส อรปกขนธาทวเสน ฉพพโธ โหต ฯ ยถาห ฯ จตตาโร ขนธา อรปโน อ ม สหชาต- ปจจเยน ปจจโย จตตาโร มหาภตา อ ม โอกกนตกขเณ นามรป อ ม จตตเจตสกา ธมมา จตตสมฏานาน รปาน มหาภตา อปาทายรปาน รปโน ธมมา อรปน ธมมาน ก จกาเล สหชาตปจจเยน ปจจโย ก จกาเล น สหชาตปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ อท หทยวตถเมว สนธาย วตต ฯ อ ม อปปาทนปตถมภนภาเวน อปการโก ธมโม อ ม ปจจโย อ ม ปตถมภก ตทณฑก วย ฯ โส อรปกขนธาทวเสน ตวโธ โหต ฯ ยถาห ฯ จตตาโร ขนธา อรปโน อ ม ปจจเยน ปจจโย จตตาโร มหาภตา ฯเปฯ โอกกนตกขเณ นามรป อ ม ปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ อธฏานากาเรน นสสยากาเรน จ อปการโก ธมโม นสสย- ปจจโย ตรจตตกมมาทน ปวปฏาทโย วย ฯ โส จตตาโร ขนธา อรปโน อ ม นสสยปจจเยน ปจจโยต๑ เอว สหชาเต วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ ฉฏโ ปเนตถ โกฏาโส จกขายตน จกขว าณธาตยา ฯเปฯ โสตฆานชวหากายายตน กายว าณ- ธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน นสสยปจจเยน ปจจโย ย ๑. อภ. ป. ๔๐/๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 133

ปาภมนทเทโส รป นสสาย มโนธาต จ มโนว าณธาต จ ปวตตนต ต รป มโนธาตยา จ มโนว าณธาตยา จ ต สมปยตตกาน จ ธมมาน นสสยปจจเยน ปจจโยต๑ เอว วภตโต ฯ อปนสสยปจจโยต เอตถ ปน อย ตาว วจนฏโ ฯ ตทธนวตตตาย อตตโน ผเลน นสสโต น ปฏกขตโตต นสสโย ฯ ยถา ปน ภโส อายาโส อปายาโส เอว ภโส นสสโย อปนสสโย ฯ พลวการณสเสต อธวจน ฯ ตสมา พลวการณภาเวน อปการโก ธมโม อปนสสยปจจโยต เวทตพโพ ฯ โส อารมมณปนสสโย อนนตรปนสสโย ปกตปนสสโยต ตวโธ โหต ฯ ตตถ ทาน ทตวา สล สมาทยตวา อโปสถกมม กตวา ต ครร กตวา ปจจเวกขต ปพเพ สจณณาน ครร กตวา ปจจเวกขต ฌานา วฏหตวา ฌาน ครร กตวา ปจจเวกขต เสกขา โคตรภ คร กตวา ปจจเวกขนต โวทาน ครร กตวา ปจจเวกขนต เสกขา มคคา วฏหตวา มคค ครร กตวา ปจจเวกขนตต๒ เอวมาทนา นเยน อารมมณปนสสโย ตาว อารมมณาธปตนา สทธ นานตต อกตวาว วภตโต ฯ ตตถ ย อารมมณ ครร กตวา จตตเจตสกา อปปชชนต ต นยมโต เตส อารมมเณส พลวารมมณ โหต ฯ อต ครกาตพพมตตฏเน อารมมณาธปต พลวการณฏเน อารมมณป- นสสโยต เอวเมเตส นานตต เวทตพพ ฯ อนนตรปนสสโยป ปรมา ปรมา กสลา ขนธา ปจฉมาน ปจฉมาน กสลาน ขนธาน ๑. อภ. ป. ๔๐/๖ ฯ ๒. อภ. ป. ๔๐/๑๗๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 134

วสทธมคเค อปนสสยปจจเยน ปจจโยตอาทนา๑ นเยน อนนตรปจจเยน สทธ นานตต อกตวาว วภตโต ฯ มาตกานกเขเป ปน เตส จกขว าณธาต ตสมปยตตกา จ ธมมา มโนธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน อนนตรปจจเยน ปจจโยตอาทนา๒ นเยน อนนตรสส ปรมา ปรมา กสลา ธมมา ปจฉมาน ปจฉมาน กสลาน ธมมาน อปนสสยปจจเยน ปจจโยตอาทนา๓ นเยน อปนสสยสส อาคตตตา นกเขเป วเสโส อตถ ฯ โสป อตถโต เอกภาวเมว คจฉต ฯ เอว สนเตป อตตโน อตตโน อนนตรานรปสส จตตปปาทสส ปวตตน- สมตถตาย อนนตรตา ปรมจตตสส ปจฉมจตตปปาทเน พลวตาย อนนตรปนสสยตา เวทตพพา ฯ ยถา ห เหตปจจยาทส ก จ ธมม วนาป จตต อปปชชต น เอว อนนตรจตต วนา จตตสส อปปตต นาม อตถ ตสมา พลวปจจโย โหต ฯ อต อตตโน อตตโน อนนตรานรปจตตปปาทวเสน อนนตรปจจโย พลวการณ- วเสน อนนตรปนสสโยต เอวเมเตส นานตต เวทตพพ ฯ ปกตปนสสโย ปน ปกโต อปนสสโย ปกตปนสสโย ฯ ปกโต นาม อตตโน สนตาเน นปผาทโต วา สทธาสลาท อปเสวโต วา อตโภชนาท ฯ ปกตยาเอว วา อปนสสโย ปกตปนสโย ฯ อารมมณานนตเรห อสมมสโสต อตโถ ฯ ตสส ปกตปนสสโย สทธ อปนสสาย ทาน เทต สล สมาทยต อโปสถกมม กโรต ฌาน อปปาเทต วปสสน ๑. อภ. ป. ๔๐/๑๗๓ ฯ ๒. อภ. ป. ๔๐/๓ ฯ ๓. อภ. ป. ๔๐/๗ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 135

ปาภมนทเทโส อปปาเทต มคค อปปาเทต อภ อปปาเทต สมาปตต อปปาเทต สล สต จาค ป อปนสสาย ทาน เทต ฯเปฯ สมาปตต อปปาเทต สทธา สล สต จาโค ป า สทธาย สลสส สตสส จาคสส ป าย อปนสสยปจจเยน ปจจโยต๑- อาทนา นเยน อเนกปปการโต ปเภโท เวทตพโพ ฯ อต อเม สทธาทโย ปกตา เจว พลวการณฏเน อปนสสยา จาต ปกตปนสสโยต ฯ ปมตร อปปชชตวา วตตมานภาเวน อปาการโก ธมโม ปเรชาตปจจโย ฯ โส ป จทวาเร วตถารมมณหทยวตถวเสน เอกาทสวโธ โหต ฯ ยถาห ฯ จกขายตน จกขว าณธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน ปเรชาตปจจเยน ปจจโย โสต- ฆานชวหากายายตน รปายตน สททคนธรสโผฏพพายตน กายว าณธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน ปเรชาตปจจเยน ปจจโย รปสททคนธรสโผฏพพายตน มโนธาตยา ย รป นสสาย มโนธาต จ มโนว าณธาต จ ปวตตนต ต รป มโนธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน ปเรชาตปจจเยน ปจจโย มโนว าณธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน ก จกาเล ปเรชาตปจจเยน ปจจโย ก จกาเล น ปเรชาตปจจเยน ปจจโยต๒ ฯ ปเรชาตาน รปธมมาน อปตถมภกตเตน อปการโก อรปธมโม ปจฉาชาตปจจโย คชฌโปตกสรราน อาหาราสา เจตนา วย ฯ ๑. อภ. ป. ๔๐/๑๗๓ ฯ ๒. อภ. ป. ๔๐/๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 136

วสทธมคเค เตน วตต ปจฉาชาตา จตตเจตสกา ธมมา ปเรชาตสส อมสส กายสส ปจฉาชาตปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ อาเสวนฏเน อนนตราน ปคณพลวภาวาย อปการโก ธมโม อาเสวนปจจโย คณาทส๒ ปรมปรมาภโยโค วย ฯ โส กสลา- กสลกรยชวนวเสน ตวโธ โหต ฯ ยถาห ฯ ปรมา ปรมา กสลา ธมมา ปจฉมาน ปจฉมาน กสลาน ธมมาน อาเสวนปจจเยน ปจจโย ปรมา ปรมา อกสลา ฯเปฯ กรยาพยากตา ธมมา ปจฉมาน ปจฉมาน กรยาพยากตาน ธมมาน อาเสวนปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ จตตปปโยคสงขาเตน กรยภาเวน อปการโก ธมโม กมม- ปจจโย ฯ โส นานกขณกาย เจว กสลากสลเจตนาย สหชาตาย จ สพพายป เจตนาย วเสน ทวโธ โหต ฯ ยถาห ฯ กสลากสล กมม วปากาน ขนธาน กฏตตา จ รปาน กมมปจจเยน ปจจโย สหชาตา๓ เจตนาสมปยตตกาน ธมมาน ตสมฏานาน จ รปาน กมมปจจเยน ปจจโยต๔ ฯ นรสสาหสนตภาเวน นรสสาหสนตภาวาย อปการโก วปาก- ธมโม วปากปจจโย ฯ โส ปวตเต ตสมฏานาน ปฏสนธย กฏตตา จ รปาน สพพตถ จ สมปยตตธมมาน ปจจโย โหต ฯ ยถาห ฯ วปากาพยากโต เอโก ขนโธ ตณณนน ขนธาน จตตสมฏานาน จ รปาน วปากปจจเยน ปจจโย ฯเปฯ ปฏสนธกขเณ วปากา- ๑. อภ. ป. ๔๐/๙ ฯ ๒. คนถาทส ฯ ๓. ปาลย สหชาตาต ปาโ นตถ ฯ ๔. อภ. ป. ๔๐/๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 137

ปาภมนทเทโส พยากโต เอโก ขนโธ ตณณนน ขนธาน กฏตตา จ รปาน ตโย ขนธา เอกสส ขนธสส เทว ขนธา ทวนน ขนธาน กฏตตา จ รปาน วปากปจจเยน ปจจโย ขนธา วตถสส วปากปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ รปารปาน อปตถมภกฏเน อปการกา จตตาโร อาหารา อาหารปจจโย ฯ ยถาห ฯ กพฬงกาโร อาหาโร อมสส กายสส อาหารปจจเยน ปจจโย อรปโน อาหารา สมปยตตกาน ธมมาน ตสมฏานาน จ รปาน อาหารปจจเยน ปจจโยต๒ ฯ ป หาวาเร ปน ปฏสนธกขเณ วปากาพยากตา อาหารา ตสมปยตตกาน ขนธาน กฏตตา จ รปาน อาหารปจจเยน ปจจโยตป๓ วตต ฯ อธปตยฏเน อปการกา อตถนทรยปรสนทรยวชชา วสตนทรยา อนทรยปจจโย ฯ ตตถ จ จกขนทรยาทโย ป จ๔ อรปธมมานเยว เสสา รปารปาน ปจจโย โหนต ฯ ยถาห ฯ จกขนทรย จกขว าณธาตยา ฯเปฯ โสตฆานชวหากายนทรย กายว าณธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน อนทรยปจจเยน ปจจโย รปชวตนทรย กฏตตารปาน อนทรยปจจเยน ปจจโย อรปโน อนทรยา สมปยตตกาน ธมมาน ตสมฏานาน จ รปาน อนทรยปจจเยน ปจจโยต๒ ฯ ป หาวาเร ปน ปฏสนธกขเณ วปากาพยากตา อนทรยา สมปยตตกาน ขนธาน กฏตตา จ รปาน อนทรยปจจเยน ปจจโยตป๕ วตต ฯณ ๑. อภ. ป. ๔๐/๑๘๗ ฯ ๒. อภ. ป. ๔๐/๙ ฯ ๓. อภ. ป. ๔๐/๑๘๙ ฯ ๔. อย ปาโ อ ตถ น ทสสต ฯ ๕. อภ. ป. ๔๐/๑๙๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 138

วสทธมคเค อปนชฌานฏเน อปการกาน เปตวา ทวป จว าเณ สขทกขเวทนาทวย สพพานป กสลาทเภทาน สตต ฌานงคาน ฌานปจจโย ฯ ยถาห ฯ ฌานงคาน ฌานสมปยตตกาน ธมมาน ตสมฏานาน จ รปาน ฌานปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ ป หาวาเร ปน ปฏสนธกขเณ วปากาพยากตาน ฌานงคาน สมปยตตกาน ขนธาน กฏตตา จ รปาน ฌานปจจเยน ปจจโยตป๒ วตต ฯ ยโต ตโต วา นยยานฏเน อปการกาน กสลาทเภทาน ทวาทส มคคงคาน มคคปจจโย ฯ ยถาห ฯ มคคงคาน มคค- สมปยตตกาน ธมมาน ตสมฏานาน จ รปาน มคคปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ ป หาวาเร ปน ปฏสนธกขเณ วปากาพยากตาน มคคงคาน สมปยตตกาน ขนธาน กฏตตา จ รปาน มคคปจจเยน ปจจโยตป๓ วตต ฯ เอเต ปน เทวป ฌานมคคปจจยา ทวป จ- ว าณาเหตกจตเตส น ลพภนตต เวทตพพา ฯ เอกวตถกเอการมมณเอกปปาเทกนโรธสงขาเตน สมปยตต- ภาเวน อปการกา อรปธมมา สมปยตตปจจโย ฯ ยถาห ฯ จตตาโร ขนธา อรปโน อ ม สมปยตตปจจเยน ปจจโยต๔ ฯ เอกวตถกาทภาวานปคเมน อปการกา รปโน ธมมา อรปน ธมมาน อรปโนป รปน วปปยตตปจจโย ฯ โส สหชาตปจฉาชาต- ปเรชาตวเสน ตวโธ โหต ฯ วตต เหต สหชาตา กสลา ๑. อภ. ป.๔๐/๑๐ ฯ ๒. อภ. ป. ๔๐/๑๙๑ ฯ ๓. อภ. ป. ๔๐/๑๙๓ ฯ ๔. อภ ป. ๔๐/๑๐ ฯ.

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 139

ปาภมนทเทโส ขนธา จตตสมฏานาน รปาน วปปยตตปจจเยน ปจจโย ปจฉา- ชาตา กสลา ขนธา ปเรชาตสส อมสส กายสส วปปยตตปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ อพยากตปทสส ปน สหชาตวภงเค ปฏสนธกขเณ วปากาพยากตา ขนธา กฏตตารปาน วปปยตตปจจเยน ปจจโย ขนธา วตถสส วตถ ขนธาน วปปยตตปจจเยน ปจจโยตป๑ วตต ฯ ปเรชาต ปน จกขนทรยาทวตถวเสเนว เวทตพพ ฯ ยถาห ฯ ปเรชาต จกขายตน จกขว าณสส ฯเปฯ กายายตน กาย- ว าณสส วปปยตตปจจเยน ปจจโย วตถ วปากาพยากตาน กรยาพยากตาน ขนธาน ฯเปฯ วตถ กสลาน ขนธาน ฯเปฯ วตถ อกสลาน ขนธาน วปปยตตปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ ปจจปปนนลกขเณน อตถภาเวน ตาทสสเสว ธมมสส อปตถมภกตเตน อปการโก ธมโม อตถปจจโย ฯ ตสส อรปก- ขนธมหาภตนามรปจตตเจตสกมหาภตอายตนวตถวเสน สตตธา มาตกา นกขตตา ฯ ยถาห ฯ จตตาโร ขนธา อรปโน อ ม อตถปจจเยน ปจจโย จตตาโร มหาภตา โอกกนตกขเณ นามรป อ ม จตตเจตสกา ธมมา จตตสมฏานาน รปาน มหาภตา อปาทายรปาน จกขายตน จกขว าณธาตยา ฯเปฯ กายายตน ฯเปฯ รปายตน ฯเปฯ โผฏพพายตน กายว าณ- ธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน อตถปจจเยน ปจจโย รปายตน ฯเปฯ โผฏพพายตน มโนธาตยา ตสมปยตตกาน จ ธมมาน ย ๑. อภ. ป. ๔๐/๑๙๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 140

วสทธมคเค รป นสสาย มโนธาต จ มโนว าณธาต จ ปวตตนต ต รป มโนธาตยา จ มโนว าณธาตยา จ ตสมปยตตกาน จ ธมมาน อตถปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ ป หาวาเร ปน สหชาต ปเรชาต ปจฉาชาต อาหาร อนทรยนตป๒ นกขปตวา สหชาเต ตาว เอโก ขนโธ ตณณนน ขนธาน ตสมฏานาน จ รปาน อตถปจจเยน ปจจโยตอาทนา๓ นเยน นทเทโส กโต ฯ ปเรชาเต ปเรชาตาน จกขาทน วเสน นทเทโส กโต ฯ ปจฉาชาเต ปเรชาตสส อมสส กายสส ปจฉาชาตาน จตตเจตสกาน ปจจยวเสน นทเทโส กโต ฯ อาหารนทรเยส กพฬงกาโร อาหาโร อมสส กายสส อตถปจจเยน ปจจโย รปชวตนทรย กฏตตารปาน อตถปจจเยน ปจจโยต เอว นทเทโส กโตต ฯ อตตโน อนนตรา อปปชชมานาน อรปธมมาน ปวตตโอกาส- ทาเนน อปการกา สมนนตรนรทธา อรปธมมา นตถปจจโย ฯ ยถาห ฯ สมนนตรนรทธา จตตเจตสกา ธมมา ปจจปปนนาน จตตเจตสกาน ธมมาน นตถปจจเยน ปจจโยต๔ ฯ เตเอว วคตภาเวน อปการกตตา วคตปจจโย ฯ ยถาห ฯ สมนนตรวคตา จตตเจตสกา ธมมา ปจจปปนนาน จตตเจตสกาน ธมมาน วคตปจจเยน ปจจโยต๔ ฯ อตถปจจยธมมาเอว จ อวคตภาเวน อปการกตตา อวคต- ๑. อภ. ป. ๔๐/๑๐ ฯ ๒. อภ. ป. ๔๐/๑๙๖ ฯ ๓. อภ. ป. ๔๐/๑๙๕ ฯ ๔. อภ. ป. ๔๐/๑๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 141

ปาภมนทเทโส ปจจโยต เวทตพพา ฯ เทสนาวลาเสน ปน ตถาวเนตพพเวเนยย- วเสน วา อย ทโก วตโต อเหตกทก วตวาป เหตวปปยตตทโก วยาต ฯ เอวมเมส จตวสตยา ปจจเยส อย อวชชา ปจจโย โหต ป าน ทวธาเนกธา ปน ปเรส ปจฉมาน สา เอกธา ปจจโย มตาต ฯ ตตถ ป าน ทวธาต อารมมณปจจเยน จ อปนสสย- ปจจเยน จาต เทวธา ปจจโย โหต ฯ สา ห อวชช ขยโต วยโต สมมสนกาเล กามาวจราน ป าภสงขาราน อารมมณปจจเยน ปจจโย โหต อภ าจตเตน สโมหจตตชานนกาเล รปาวจราน ฯ อวชชาสมตกกมตถาย ปน ทานาทน เจว กามาวจรป กรยาวตถน ปเรนตสส รปาวจรชฌานาน จ อปปาเทนตสส ทวนนมป เตส อปนสสยปจจเยน ปจจโย โหต ฯ ตถา อวชชาสมมฬหตตา กามภว- รปภวสมปตตโย ปฏเตวา ตาเนว ป าน กโรนตสส ฯ อเนกธา ปน ปเรสนต อป าภสงขาราน อเนกธา ปจจโย โหต ฯ กถ ฯ เอสา ห อวชช อารพภ ราคาทน อปปชชนกาเล อารมมณ- ปจจเยน ครร กตวา อสสาทนกาเล อารมมณาธปตอารมมณป- นสสเยห อวชชาสมมฬหสส อนาทนวทสสาวโน ปาณาตปาตาทน กโรนตสส อปนสสยปจจเยน ทตยชวนาทน อนนตรสมนน- ตรานนตรปนสสยาเสวนนตถวคตปจจเยห ยงก จ อกสล กโรนตสส เหตสหชาตอ ม นสสยสมปยตตอตถอวคตปจจเยหต อเนกธา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 142

วสทธมคเค ปจจโย โหต ฯ ปจฉมาน สา เอกธา ปจจโย มตาต อเน ชา- ภสงขาราน อปนสสยปจจเยเนว เอกธา ปจจโย มตา ฯ โส ปนสสา อปนสสยภาโว ป าภสงขาเร วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ เอตถาห กมปนายเมกาว อวชชา สงขาราน ปจจโย อทาห อ เป ปจจยา สนตต ฯ กมปเนตถ ยท ตาว เอกาว เอกการณวาโท อาปชชต อถ อ เป สนต อวชชาปจจยา สงขาราต เอกการณนทเทโส นปปชชตต ฯ น นปปชชต ฯ กสมา ฯ ยสมา เอก น เอกโต อธ นาเนกมเนกโตป โน เอก ผลมตถ อตถ ปน เอกเหตผลทปเน อตโถ ฯ เอกโต ห การณโต น อธ ก จ เอก ผลมตถ น อเนก นาป อเนเกห การเณห เอก ฯ อเนเกห ปน การเณห อเนกเมว โหต ฯ ตถาห อเนเกห อตปวพชสลลสงขาเตห การเณห อเนกเมว รปคนธรสาทองกรสงขาต ผลมปปชชมาน ทสสต ฯ ย ปเนต อวชชาปจจยา สงขารา สงขารปจจยา ว าณนต เอเกกเหต- ผลทปน กต ตตถ อตโถ อตถ ปโยชน วชชต ฯ ภควา ห กตถจ ปธานตตา กตถจ ปากฏตตา กตถจ อสาธารณตตา เทสนาวลาสสส จ เวเนยยาน จ อนรปโต เอกเมว เหต วา ผล วา ทเปต ฯ ผสสปจจยา เวทนาต๑ ห ปธานตตา เอกเมว เหต ผล จาห ฯ ๑. ส. นทาน. ๑๖/๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 143

ปาภมนทเทโส ผสโส ห เวทนาย ปธานเหต ยถาผสส เวทนาววฏานโต ฯ เวทนา จ ผสสสส ปธานผล ยถาเวทน ผสสววฏานโต ฯ เสมหสมฏานา อาพาธาต๑ ปากฏตตา เอก เหตมาห ฯ ปากโฏ ห เอตถ เสมโห น กมมาทโย ฯ เยเกจ ภกขเว อกสลา ธมมา สพเพ เต อโยนโส- มนสการมลกาต อสาธารณตตา เอก เหตมาห ฯ อสาธารโณ ห อโยนโสมนสกาโร อกสลาน สาธารณาน วตถารมมณาทนต ฯ ตสมา อยมธ อวชชา วชชมาเนสป อ เส วตถารมมณสหชาต- ธมมาทส สงขารการเณส อสสาทานปสสโน ตณหา ปวฑฒตต๒ จ อวชชาสมทยา อาสวสมทโยต๓ จ วจนโต อ เสมป ตณหาทน สงขารเหตน สงขารเหตต ปธานตตา อวทวา ภกขเว อวชชาคโต ป าภสงขารมป อภสงขโรตต ปากฏตตา อสาธาร- ณตตา จ สงขาราน เหตภาเวน ทปตาต เวทตพพา ฯ เอเตเนว จ เอเกกเหตผลทปนปรหารวจเนน สพพตถ เอเกกเหตผลทปเน ปโยชน เวทตพพนต ฯ เอตถาห เอว สนเตป เอกนตานฏผลาย สาวชชาย อวชชาย กถ ป าเน ชาภสงขารปจจยตต ยชชต น ห นมพพชโต อจฉ อปปชชตต ฯ กถ น ยชชสสต โลกสม ห วรทโธ จาวรทโธ จ สทสาสทโส ตถา ธมมาน ปจจโย สทโธ วปากาเอว เต จ น ฯ ธมมาน ห านสภาวกจจาทวรทโธ จาวรทโธ จ ปจจโย โลเก ๑. อง. ทสก. ๒๔/๑๑๗ ฯ ๒. ส. นทาน. ๑๖/๑๐๒ ฯ ๓. ม. ม. ๑๒/๑๐๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 144

วสทธมคเค สทโธ ฯ ปรมจตต ห อปรจตตสส านวรทโธ ปจจโย ปรมสปปาทสกขา จ ปจฉา ปวตตมานาน สปปาทกรยาน ฯ กมม รปสส สภาววรทโธ ปจจโย ขราทน จ ทธอาทน ฯ อาโลโก จกขว าณสส กจจวรทโธ คฬาทโย จ อาสวาทน ฯ จกข- รปาทโย ปน จกขว าณาทน านาวรทธา ปจจยา ปรม- ชวนาทโย ปจฉมชวนาทน สภาวาวรทธา กจจาวรทธา จ ฯ ยถา จ วรทธาวรทธา ปจจยา สทธา เอว สทสาสทสาป ฯ สทสเมว ห อตอาหารสงขาต รป รปสส ปจจโย โหต สาลพชาทน จ สาลผลาทน ฯ อสทสมป รปมรปสส อรป จ รปสส ปจจโย โหต โคโลมาวโลมวสาณทธตลปฏาทน จ ทพพาภตนกาทน๑ ฯ เยส จ ธมมาน เต วรทธาวรทธสทสาสทสา ปจจยา น เต ธมมา เตส ธมมาน วปากาเอว ฯ อต อย อวชชาวปากวเสน เอกนตานฏผลา สภาววเสน จ สาวชชาป สมานา สพเพสมป เอเตส ป าภสงขาราทน ยถานรป านกจจสภาววรทธาวรทธ- ปจจยวเสน สทสาสทสปจจยวเสน จ ปจจโย โหตต เวทตพพา ฯ โส จสสา ปจจยภาโว ยสส ห ทกขาทส อวชชาสงขาต อ าณ อปปหน โหต โส ทกเข ตาว ปพพนตาทส จ อ าเณน สสารทกข สขส าย คเหตวา ตสส เหตภเต ตวเธป ๑. โคโลมาวโลมาน ทพพาย ฯ อวต จ รตตา เอฬกา เวทตพพา ฯ วสาณ สรสส ฯ ทธตลปฏคฬาน ภตนกสส ฯ เสวาล ตณฑเลยยกสส ขรวฬวา อสสตรสสาต เอวมาท อาทสทเทน สงคหโตต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 145

ปาภมนทเทโส สงขาเร อารภตตอาทนา นเยน วตโตเยว ฯ อปจ อย อ โป ปรยาโย จตปปาเต สสาเร สงขาราน จ ลกขเณ โย ปฏจจสมปปนน- ธมเมส จ วมยหต อภสงขโรต โส เอเต สงขาเร ตวเธ ยโต อวชชา ปจจโย เตส ตวธานมย ตโตต ฯ กถ ปน โย เอเตส วมยหต โส ตวเธเปเต สงขาเร กโรตต เจ ฯ จตยา ตาว วมฬโห สพพตถ ขนธาน เภโท มรณนต จต อคคณหนโต สตโต มรต สตตสส เทหนตรสงกมนนตอาทน วกปเปต ฯ อปปาเต วมฬโห สพพตถ ขนธาน ปาตภาโว ชาตต อปปาต อคคณหนโต สตโต อปปชชต สตตสส นวสรรปาตภาโวต- อาทน วกปเปต ฯ สสาเร วมฬโห โย เอส ขนธาน จ ปฏปาฏ ธาต อายตนาน จ อพโพจฉนน วตตมานา สสาโรต ปวจจตต ฯ เอว วณณโต สสาโร ต เอว อคคณหนโต อย สตโต อสมา โลกา ปร โลก คจฉต ปรสมา โลกา อม โลกมาคจฉตตอาทน วกปเปต ฯ สงขาราน ลกขเณ วมฬโห สงขาราน สภาวลกขณ สาม ลกขณ จ อคคณหนโต สงขาเร อตตโต อตตนยโต ธวโต สภโต สขโต จ วกปเปต ฯ ปฏจจสมปปนนธมเมส วมฬโห อวชชาทห สงขาราทน ปวตต อคคณหนโต อตตา ชานาต วา น ชานาต วา โสเอว กโรต จ กาเรต จ โสเอว ปฏสนธย

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 146

วสทธมคเค อปปชชต ตสส อณอสสราทโย กลลาทภาเวน สรร สณเปนตา อนทรยาน สมปาเทนต โส อนทรยสมปนโน ผสต เวทยต ตณหยต อปาทยต ฆฏยต โส ปน ภวนตเร ภวตต วา สพเพ สตตา นยตสงคตภาวปรณตาต วา วกปเปต ฯ โส อวชชาย อนธกโต เอว วกปเปนโต ยถา นาม อนโธ ปวย วจรนโต มคคมป อมคคมป ถลมป นนนมป สมมป วสมมป ปฏปชชต เอว ป มป อป มป อเน ชมป สงขาร อภสงขโรตต ฯ เตเนต วจจต ยถาป นาม ชจจนโธ นโร อปรณายโก เอกทา ยาต มคเคน อมมคเคนาป เอกทา สสาเร สสร พาโล ตถา อปรณายโก กโรต เอกทา ป อป มป เอกทา ยถา จ ตวา โส ธมม สจจาน อภสเมสสต ตทา อวชชปสมา อปสนโต จรสสตต ฯ อย อวชชาปจจยา สงขาราต ปทสม วตถารกถามข ฯ สงขารปจจยา ว าณปเท ฯ ว าณนต จกขว าณาท ฉพพธ ฯ ตตถ จกขว าณ กสลวปาก อกสลวปากนต ทวธ โหต ฯ ตถา โสตฆานชวหากายว าณาน ฯ มโนว าณ กสลากสลวปากา เทว มโนธาตโย ตสโส อเหตกมโนว าณ- ธาตโย อฏ สเหตกาน กามาวจรวปากจตตาน ป จ รปา- วจราน จตตาร อรปาวจรานต พาวสตวธ โหต ฯ อต อเมห

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 147

ปาภมนทเทโส ฉห ว าเณห สพพานป พตตส โลกยวปากว าณาน สงคหตาน โหนต ฯ โลกตตราน ปน วฏฏกถาย น ยชชนตต น คหตาน ฯ ตตถ สยา กถ ปเนต ชานตพพ อท วตตปปการ ว าณ สงขารปจจยา โหตต ฯ อปจตกมมาภาเว วปากาภาวโต ฯ วปาก เหต วปาก จ น อปจตกมมาภาเว อปปชชต ยท อปปชเชยย สพเพส สพพวปากาน อปปชเชยย น จ อปปชชนตต ชานตพพเมต สงขารปจจยา อท ว าณ โหตต ฯ กตรสงขารปจจยา กตร ว าณนต เจ ฯ กามาวจร- ป าภสงขารปจจยา ตาว กสลวปากาน ป จ จกขว าณาทน มโนว าเณ เอกา มโนธาต เทว มโนว าณธาตโย อฏ กามาวจรวปากานต โสฬส ฯ ยถาห ฯ กามาวจรสส กสลสส กมมสส กตตตา อปจตตตา วปาก จกขว าณ อปปนน โหต โสตฆานชวหากายว าณ วปากา มโนธาต อปปนนา โหต โสมนสสสหคตา มโนว าณธาต อปปนนา โหต อเปกขาสหคตา มโนว าณธาต อปปนนา โหต โสมนสสสหคตา าณสมปยตตา โสมนสสสหคตา าณสมปยตตา สสงขาเรน โสมนสสสหคตา าณวปปยตตา โสมนสสหสคตา าณวปปยตตา สสงขาเรน อเปกขาสหคตา าณสมปยตตา อเปกขาสหคตา าณสมปยตตา สสงขาเรน อเปกขาสหคตา าณวปปยตตา อเปกขาสหคตา าณวปปยตตา สสงขาเรนาต๑ ฯ รปาวจรป าภสงขารปจจยา ปน ๑. อภ. ส. ๑๔/๑๒๘. ๑๔๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 148

วสทธมคเค ป จ รปาวจรวปากาน ฯ ยถาห ฯ ตสเสว รปาวจรสส กสลสส กมมสส กตตตา อปจตตตา วปาก ววจเจว กาเมห ฯเปฯ ปม ฌาน ฯเปฯ ป จม ฌาน อปสมปชช วหรตต๑ ฯ เอว ป าภสงขารปจจยา เอกวสตวธ ว าณ โหต ฯ อป าภ- สงขารปจจยา ปน อกสลวปากาน ป จ จกขว าณาทน เอกา มโนธาต เอกา มโนว าณธาตต เอว สตตวธ ว าณ โหต ฯ ยถาห ฯ อกสลสส กมมสส กตตตา อปจตตตา วปาก จกขว าณ อปปนน โหต โสตฆานชวหากายว าณ วปาก มโนธาต วปากมโนว าณธาต อปปนนา โหตต๒ ฯ อเน ชาภ- สงขารปจจยา ปน จตตาร อรปวปากานต เอว จตพพธ ว าณ โหต ฯ ยถาห ฯ ตสเสว อรปาวจรสส กสลสส กมมสส กตตตา อปจตตตา วปาก สพพโส รปส าน สมตกกมา อากาสาน จา- ยตนส าสหคต ว าณ ว าณ จายตนอาก จ ายตน- เนวส านาส ายตนส าสหคต สขสส จ ทกขสส จ ปหานา จตตถ ฌาน อปสมปชช วหรตต๓ ฯ เอว ยสงขารปจจยา ย ว าณ โหต ต ตวา อทานสส เอว ปวตต เวทตพพา ฯ สพพเมว ห อท ปวตตปฏสนธวเสน เทวธา ปวตตต ฯ ตตถ เทว ป จว าณาน เทว มโนธาตโย โสมนสสสหคตา อเหตกมโนว าณธาตต อมาน เตรส ป จโวการภเว ปวตตยเยว ปวตตนต ฯ เสสาน เอกนวสต ตส ภเวส ยถานรป ปวตตยมป ๑. อภ. ส. ๓๔/๑๔๔ ฯ ๒. อภ. ส. ๓๔/๑๗๓ ฯ ๓. อภ. ส. ๓๔/๑๔๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 149

ปาภมนทเทโส ปฏสนธยมป ปวตตนต ฯ กถ ฯ กสลวปากาน ตาว จกข- ว าณาทน ป จ กสลวปาเกน อกสลวปาเกน วา นพพตตสส ยถากกม ปรปากมปคตนทรยสส จกขาทน อาปาถคต อฏ วา อฏมชฌตต วา รปาทมารมมณ อารพภ จกขาทปสาท นสสาย ทสสนสวนฆายนสายนผสนกจจ สาธยมานาน ปวตตนต ฯ ตถา อกสลวปากาน ป จ ฯ เกวล ห เตส อนฏ อนฏมชฌตต วา อารมมณ โหต ฯ อยเมว วเสโส ฯ ทสาป เจตาน นยต- ทวารารมมณวตถฏานาน นยตกจจาเนว จ ภวนต ฯ ตโต กสลวปากาน จกขว าณาทนอนนตรา กสลวปากา มโนธาต เตสเยว อารมมณ อารพภ หทยวตถ นสสาย สมปฏจฉนกจจ สาธยมานา ปวตตต ฯ ตถา อกสลวปากาน อนนตรา อกสลวปากา ฯ อท จ ปน ทวย อนยตทวารารมมณ นยตวตถฏาน นยตกจจ จ โหต ฯ โสมนสสสหคตา ปน อเหตกมโนว าณธาต กสลวปากมโนธาตยา อนนตรา ตสสาเยว อารมมณ อารพภ หทยวตถ นสสาย สนตรณกจจ สาธยมานา ฉส ทวาเรส พลวารมมเณ กามาวจรสตตาน เยภยเยน โลภสมปยตตชวนาวสาเน ภวงควถ ปจฉนทตวา ชวเนน คหตารมมเณ ตทารมมณวเสน จ สก วา ทวกขตต วา ปวตตตต มชฌมฏ- กถาย วตต ฯ อภธมมฏกถาย ปน ตทารมมเณ เทว จตตวารา อาคตา ฯ อท ปน จตต ตทารมมณนต จ ปฏ ภวงคนต จาต เทว นามาน ลภต ฯ อนยตทวารารมมณ นยตวตถก อนยตฏาน- กจจ จ โหตต ฯ เอว ตาว เตรส ป จโวการภเว ปวตตยเยว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 150

วสทธมคเค ปวตตนตต เวทตพพาน ฯ เสเสส เอกนวสตยา น ก จ อตตโน อนรปาย ปฏสนธยา น ปวตตต ฯ ปวตตย ปน กสลากสลวปากา ตาว เทว อเหตกมโนว าณธาตโย ป จทวาเร กสลากสล- วปากมโนธาตน อนนตรา สนตรณกจจ ฉส ทวาเรส ปพเพ วตตนเยเนว ตทารมมณกจจ อตตนา ทนนปฏสนธโต อทธ อสต ภวงคปจเฉทเก จตตปปาเท ภวงคกจจ อนเต จตกจจ จาต จตตาร กจจาน สาธยมานา นยตวตถกา อนยตทวารารมมณฏ- านกจจา หตวา ปวตตนต ฯ อฏ กามาวจรสเหตกจตตาน วตตนเยเนว ฉส ทวาเรส ตทารมมณกจจ อตตนา ทนนปฏสนธโต อทธ อสต ภวงคปจเฉทเก จตตปปาเท ภวงคกจจ อนเต จตกจจ จาต ตณ กจจาน สาธยมานาน นยตวตถกาน อนยต- ทวารารมมณฏานกจจาน หตวา ปวตตนต ฯ ป จ รปาวจราน จตตาร จ อารปปาน อตตนา ทนนปฏสนธโต อทธ อสต ภวงคปจเฉทเก จตตปปาเท ภวงคกจจ อนเต จตกจจ จาต กจจทวย สาธยมานาน ปวตตนต ฯ เตส รปาวจราน นยตวตถทวารารมมณาน อนยตฏานกจจาน อตราน นยตวตถกาน นยตารมมณาน อนยตฏานกจจาน หตวา ปวตตนตต ฯ เอว ตาว พตตสวธมป ว าณ ปวตตย สงขารปจจยา ปวตตต ฯ ตตรสส เต เต สงขารา กมมปจจเยน จ อปนสสยปจจเยน จ ปจจยา โหนต ฯ ย ปน วตต เสเสส เอกนวสตยา น ก จ อตตโน อนรปาย ปฏสนธยา น ปวตตตต ต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 151

ปาภมนทเทโส อตสงขตตตตา ทพพชาน เตนสส วตถารนยทสสนตถ วจจต กต ปฏสนธโย กต ปฏสนธจตตาน เกน กตถ ปฏสนธ โหต ก ปฏสนธยา อารมมณนต ฯ อส ปฏสนธยา สทธ วสต ปฏสนธโย วตตปปการาเนว เอกนวสต ปฏสนธจตตาน ตตถ อกสลวปากาย อเหตกมโนว าณธาตยา อปาเยส ปฏสนธ โหต กสลวปากาย มนสสโลเก ชจจนธชาตพธรชาตอมมตตกชาตเอฬมค- นปปสกาทน อฏห สเหตกกามาวจรวปาเกห กามาวจรเทเวส เจว มนสเสส จ ป วนตาน ปฏสนธ โหต ป จห รปาวจรวปาเกห รปพรหมโลเก จตห อรปาวจรวปาเกห อรปโลเกต เยน จ ยตถ ปฏสนธ โหต สาเอว ตสส อนรปา ปฏสนธ นาม ฯ สงเขปโต ปน ปฏสนธยา ตณ อารมมณาน โหนต อตต ปจจปปนน นวตตพพ จ อส ปฏสนธ อนารมมณาต ฯ ตตถ ว าณ จายตนเนวส านาส ายตนปฏสนธน อตตเมว อารมมณ ทสนน กามาวจราน อตต วา ปจจปปนน วา เสสาน นวตตพพเมว ฯ เอว ตส อารมมเณส ปวตตมานา ปน ปฏสนธ ยสมา อตตารมมณสส วา นวตตพพารมมณสส วา จตจตตสส อนนตรเมว ปวตตต ปจจปปนนารมมณ ปน จตจตต นาม นตถ ตสมา ทวส อารมมเณส อ ตรารมมณาย จตยา อนนตรา ตส อารมมเณส อ ตรารมมณาย ปฏสนธยา สคตทคคตวเสน ปวตตนากาโร เวทตพโพ ฯ เสยยถท ฯ กามาวจรสคตย ตาว ตสส ปาปกมมโน ปคคลสส ตานสส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 152

วสทธมคเค ตสม สมเย โอลมพนตตอาทวจนโต๑ มรณม เจ นปนนสส ยถปจต ปาปกมม วา กมมนมตต วา มโนทวาเร อาปาถ อาคจฉต ฯ ต อารพภ อปปนนาย ตทารมมณปรโยสานาย ชวนวถยา อนนตร ภวงควสย อารมมณ กตวา จตจตต อปปชชต ฯ ตสม นรทเธ ตเทว อาปาถคต กมม วา กมมนมตต วา อารพภ อนปจฉนนกเลสพลวนมต ทคคตปรยาปนน ปฏสนธจตต อปปชชต ฯ อย อตตารมมณาย จตยา อนนตรา อตตารมมณา ปฏสนธ ฯ อปรสส มรณสมเย วตตปปการกมมวเสน นรกาทส อคคชาลวณณาทก ทคคตนมตต มโนทวาเร อาปาถ อาคจฉต ตสส๒ ทวกขตต ภวงเค อปปชชตวา นรทเธ ต อารมมณ อารพภ เอก อาวชชน มรณสสาสนนภาเวน มนทภตเวคตตา ป จ ชวนาน เทว ตทารมมณานต ตณ วถจตตาน อปปชชนต ตโต ภวงควสยมารมมณ กตวา เอก จตจตต ฯ เอตตาวตา เอกาทส จตตกขณา อตตา โหนต ฯ อถสส อวเสสป จจตตกขณายเก ตสมเยว อารมมเณ ปฏสนธจตต อปปชชต ฯ อย อตตารมมณาย จตยา อนนตรา ปจจปปนนารมมณา ปฏสนธ ฯ อปรสส มรณสมเย ป จนน ทวาราน อ ตรสม ราคาท- เหตภต หนมารมมณ อาปาถ อาคจฉต ฯ ตสส ยถากกเมน อปปนนโวฏวนาวสาเน มรณสสาสนนภาเวน มนทภตเวคตตา ป จ ชวนาน เทว ตทารมมณาน จ อปปชชนต ตโต ภวงค- ๑. ม. อ. ๑๔/๓๑๓ ฯ ๒. ม. ตสมา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 153

ปาภมนทเทโส วสยมารมมณ กตวา เอก จตจตต ฯ เอตตาวตา จ เทว ภวงคาน อาวชชน ทสสน สมปฏจฉนน สนตรณ โวฏวน ป จ ชวนาน เทว ตทารมมณาน เอก จตจตตนตฒ ป จทส จตตกขณา อตตา โหนต ฯ อถโข อวเสสเอกจตตกขณายเก ตสมเยว อารมมเณ ปฏสนธจตตมปปชชต ฯ อยมป อตตารมมณาย จตยา อนนตรา ปจจปปนนารมมณา ปฏสนธ ฯ เอส ตาว อตตารมมณาย สคตจตยา อนนตรา อตต- ปจจปปนนารมมณาย ทคคตปฏสนธยา ปวตตนากาโร ฯ ทคคตย ตสส ปน อปจตานวชชกมมสส วตตนเยเนว ต อนวชชกมม วา กมมนมตต วา มโนทวาเร อาปาถ อาคจฉตต กณหปกเข สกกปกข เปตวา สพพ ปรมนเยเนว เวทตพพ ฯ อย อตตารมมณาย ทคคตจตยา อนนตรา อตตปจจปปนนารมมณาย สคตปฏสนธยา ปวตตนากาโร ฯ สคตย ตสส ปน อปจตานวชชกมมสส ตานสส ตสม สมเย โอลมพนตตอาทวจนโต๑ มรณม เจ นปนนสส ยถปจต อนวชชกมม วา กมมนมตต วา มโนทวาเร อาปาถ อาคจฉต ต จ โข อปจตกามาวจรานวชชกมมสเสว ฯ อปจตมหคคตกมมสส ปน กมมนมตตเมว อาปาถ อาคจฉต ต อารพภ อปปนนาย ตทารมมณปรโยสานาย สทธาย วา ชวนวถยา อนนตร ภวงควสย อารมมณ กตวา จตจตตมปปชชต ฯ ตสม นรทเธ ตเทว ๑. ม. อ. ๑๔/๓๒๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 154

วสทธมคเค อาปาถคต กมม วา กมมนมตต วา อารพภ อนปจฉนนกเลส- พลวนมต สคตปรยาปนน ปฏสนธจตตมปปชชต ฯ อย อตตา- รมมณาย จตยา อนนตรา อตตารมมณา วา นวตตพพารมมณา วา ปฏสนธ ฯ อปรสส มรณสมเย กามาวจรานวชชกมมวเสน มนสสโลเก มาตกจฉวณณสงขาต วา เทวโลเก อยยานวมานกปปรกขาท- วณณสงขาต วา สคตนมตต มโนทวาเร อาปาถ อาคจฉต ฯ ตสส ทคคตนมตเต ทสสตานกกเมเนว จตจตตานนตร ปฏสนธ- จตต อปปชชต ฯ อย อตตารมมณาย จตยา อนนตรา ปจจปปนนารมมณา ปฏสนธ ฯ อปรสส มรณสมเย าตกา อย ตาต ตวตถาย พทธปชา กรยต จตต ปสาเทหต วตวา ปปผทามธชปฏากาทวเสน รปา- รมมณ วา ธมมสสวนตรยปชาทวเสน สททารมมณ วา ธปวาส- คนธาทวเสน คนธารมมณ วา อท ตาต สายสส ตวตถาย ทาตพพ เทยยธมมนต วตวา มธผาณตาทวเสน รสารมมณ วา อท ตาต ผสสส ตวตถาย ทาตพพ เทยยธมมนต วตวา จนปฏ โสมารปฏาทวเสน โผฏพพารมมณ วา ป จทวาเร อปสหรนต ฯ ตสส ตสม อาปาถคเต รปาทอารมมเณ ยถากกเมน อปปนน- โวฏวนาวสาเน มรณสสาสนนภาเวน มนทภตเวคตตา ป จ ชวนาน เทว ตทารมมณาน จ อปปชชนต ตโต ภวงควสย อารมมณ กตวา เอก จตจตต ตทวสาเน ตสมเยว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 155

ปาภมนทเทโส เอกจตตกขณฏ ตเก อารมมเณ ปฏสนธจตต อปปชชต ฯ อยมป อตตารมมณาย จตยา อนนตรา ปจจปปนนารมมณา ปฏสนธ ฯ อปรสส ปน ปวกสณชฌานาทวเสน ปฏลทธมหคคตสส สคตย ตสส มรณสมเย กามาวจรกสลกมมกมมนมตตคตนมตตาน วา อ ตร ปวกสณาทนมตต วา มหคคตจตต วา มโนทวาเร อาปาถ อาคจฉต จกขโสตาน วา อ ตรสม กสลปปตตเหตภต ปณตมารมมณ อาปาถ อาคจฉต ฯ ตสส ยถากกเมน อปปนน- โวฏวนาวสาเน มรณสสาสนนภาเวน มนทภตเวคตตตา ป จ ชวนาน อปปชชนต ฯ มหคคตคตกาน ปน ตทารมมณ นตถ ตสมา ชวนา- นนตรเยว ภวงควสย อารมมณ กตวา เอก จตจตต อปปชชต ฯ ตสสาวสาเน กามาวจรมหคคตสคตน อ ตรสคตปรยาปนน ยถปฏ เตส อารมมเณส อ ตรารมมณ ปฏสนธจตต อปปชชต ฯ อย นวตตพพารมมณาย สคตจตยา อนนตรา อตตปจจปปนน- นวตตพพารมมณาน อ ตรารมมณา ปฏสนธ ฯ เอเตนานสาเรน อารปปจตยาป อนนตรา ปฏสนธ เวทตพพา ฯ อย อตตนวตตพพารมมณาย สคตจตยา อนนตรา อตต- นวตตพพปจจปปนนารมมณาย ปฏสนธยา ปวตตนากาโร ฯ ทคคตย ตสส ปน ปาปกมมโน วตตนเยเนว ต กมม กมมนมตต คตนมตต วา มโนทวาเร ป จทวาเร วา ปน อกสลปปตตเหตภต อารมมณ อาปาถ อาคจฉต ฯ อถสส ยถากกเมน จตจตตาวสาเน ทคคตปรยาปนน เตส อารมมเณส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 156

วสทธมคเค อ ตรารมมณ ปฏสนธจตต อปปชชต ฯ อย อตตารมมณาย ทคคตจตยา อนนตรา อตตปจจปปนนารมมณาย ปฏสนธยา ปวตตนากาโรต ฯ เอตตาวตา เอกนวสตวธสสาป ว าณสส ปฏสนธวเสน ปวตต ทปตา โหต ฯ ตยท สพพมป เอว ปวตตมาน สนธมห เทวธา กมเมน วตตต มสสาทห จ เภเทห เภทสส ทวธาทโก ฯ อท ห เอกนวสตวธมป วปากว าณ ปฏสนธมห ปวตตมาน เทวธา กมเมน วตตต ฯ ยถาสก ห เอตสส ชนกกมม นานาขณกกมมปจจเยน เจว อปนสสยปจจเยน จ ปจจโย โหต ฯ วตต เหต กสลากสลกมม วปากสส อปนสสยปจจเยน ปจจโยต๑ ฯ เอว ปวตตมานสส ปนสส มสสาทห เภเทห ทวธาทโกป เภโท เวทตพโพ ฯ เสยยถท ฯ อท ห ปฏสนธวเสน เอกธา ปวตตมานมป รเปน สห มสสามสสเภทโต ทวธ กามรปารปภว- เภทโต ตวธ อณฑชชลาพชสเสทชโอปปาตกโยนวเสน จตพพธ คตวเสน ป จวธ ว าณฏ ตวเสน สตตวธ สตตาวาสวเสน อฏวธ โหต ฯ ตตถ มสส ทวธา ภาวเภทา สภาว ตตถ จ ทวธา เทว วา ตโย วา ทสกา โอมโต อาทนา สห ฯ ๑. อภ. ป. ๔๐/๔๖๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 157

ปาภมนทเทโส มสส ทวธา ภาวเภทาต ย เหตเมตถ อ ตร อรปภวา รปมสส ปฏสนธว าณ อปปชชต ต รปภเว อตถนทรย- ปรสนทรยสงขาเตน ภาเวน วนา อปปตตโต กามภเว อ ตร ชาตปณฑกปฏสนธยา ภาเวน สห อปปตตโต สภาว อภาวนต ทวธ โหต ฯ สภาว ตตถ จ ทวธาต ตตถาป จ ย สภาว ต อตถปรสภาวาน อ ตเรน สห อปปตตโต ทวธเมว โหต ฯ เทว วา ตโย วา ทสกา โอมโต อาทนา สหาต ย เหตเมตถ มสส อมสสนต ทวเย อาทภต รปมสส ปฏสนธว าณ เตน สห วตถกายทสกวเสน เทว วา วตถกายภาวทสกวเสน ตโย วา ทสกา โอมโต อปปชชนต นตถ อโต ปร รปปรหานต ฯ ตมปเนต เอว โอมกปรมาณ อปปชชมาน อณฑช- ลาพชนามกาส ทวส โยนส ชาตอณณาย เอเกน อสนา อทธฏสปปมณฑปปมาณ กลลนต ลทธสงข หตวา อปปชชต ฯ ตตถ โยนน คตวเสน สมภวเภโท เวทตพโพ ฯ เอตาส ห นรเย ภมมวชเชส เทเวส จ น โยนโย ตสโส ปรมกา โหนต จตสโสป คตตตเย ฯ ตตถ เทเวส จาต จสทเทน ยถา นรเย จ ภมมวชเขส จ เทเวส เอว นชฌามตณหกเปเตส จ ปรมกา ตสโส โยนโย น สนตต เวทตพพา ฯ โอปปาตกาเอว ห เต โหนต ฯ เสเส ปน ตรจฉานปตตวสยมนสสสงขาเต คตตตเย ปพเพ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 158

วสทธมคเค วชชตภมมเทเวส จ จตสโสป โยนโย โหนต ฯ ตตถ ตส นว เจว รปส สตตต อกกสโตถ รปาน สเสทปปาตโยนส อถ วา อวกสโต ตส ฯ รปพรหเมส ตาว โอปปาตกโยนเกส จกขโสตวตถทสกาน ชวตนวกสส จาต จตตน กลาปาน วเสน ตส จ นว จ ปฏสนธว าเณน สห รปาน อปปชชนต ฯ รปพรหเม ปน เปตวา อ เส สเสทชโอปปาตเกส อกกสโต จกขโสตฆาน- วหากายวตถภาวทสกาน วเสน สตตต ตาน จ นจจ เทเวส ฯ ตตถ วณโณ คนโธ รโส โอชา จตสโส จาป ธาตโย จกขปปสาโท ชวตนต อย ทสรปปรมาโณ รปป โช จกขทสโก นาม ฯ เอว เสสา เวทตพพา ฯ อวกสโต ปน ขจจนธ- พธรอฆานกนปปสกสส ชวหากายวตถทสกาน วเสน ตส รปาน อปปชชนต ฯ อกกสาวกสาน ปน อนตเร อนรปโต วกปโป เวทตพโพ ฯ เอว วทตวา ปน ขนธารมมณคตเหต- เวทนาปตวตกกวจาเรห เภทาเภทวเสโส จตสนธน ปร เยโย ฯ ยา เหสา มสสามสสโต ทวธา ปฏสนธ ยา จสสา อตตานนตรา จต ตาส อเมห ขนธาทห เภทาเภทวเสโส าตพโพต อตโถ ฯ กถ ฯ กทาจ ห จตกขนธาย อารปปจตยา อนนตรา จตกขนธาว อารมมณโตป อภนนา ปฏสนธ โหต กทาจ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 159

ปาภมนทเทโส อมหคคตพหทธารมมณาย มหคคตอชฌตตารมมณา ฯ อย ตาว อรปภมสเยว นโย ฯ กทาจ ปน จตกขนธาย อารปปจตยา อนนตรา ป จกขนธา กามาวจรปฏสนธ กทาจ ป จกขนธาย กามาวจรจตยา วา รปาวจรจตยา วา อนนตรา จตกขนธา อารปปปฏสนธ ฯ เอว อตตารมมณจตยา ปจจปปนนารมมณา ปฏสนธ ฯ เอกจจสคตจตยา เอกจจทคคตปฏสนธ อเหตกจตยา สเหตกปฏสนธ ทเหตกจตยา ตเหตกปฏสนธ อเปกขาสหคตจตยา โสมนสสสหคตปฏสนธ อปปตกจตยา สปปตกปฏสนธ อวตกกจตยา สวตกกปฏสนธ อวจารจตยา สวจารปฏสนธ อวตกกาวจารจตยา สวตกกสวจาร- ปฏสนธต ตสส ตสส วปรตโต จ ยถาโยค โยเชตพพ ฯ ลทธปจจยมต ธมมมตตเมต ภวนตรมเปต นาสส ตโต สงกนต น ตโต เหต วนา โหต ฯ อต เหต ลทธปจจย รปารปธมมมตต อปปชชมาน ภวนตร อเปตต วจจต น สตโต น ชโว ตสส จ นาป อตตภวโต อธ สงกนต อตถ นาป ตโต เหต วนา อธ ปาตภาโว ฯ ตยท ปากเฏน มนสสจตปฏสนธกกเมน ปกาสยสสาม ฯ อตตภวสม ห สรเสน อปกกเมน วา สมาสนนมรณสส อสยหาน สพพงคปจจงคสนธพนธนจเฉทกาน มารณนตกเวทนา- สตถาน สนนปาต อสหนตสส อาตเป ปกขตตหรตตาลปณณมว กเมน อปสสสมาเน สรเร นรทเธส จกขาทส อนทรเยส หทย- วตถมตเต ปตฏ เตส กายนทรยมนนทรยชวตนทรเยส ตขณา-

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 160

วสทธมคเค วเสสหทยวตถสนนสสต ว าณ ครกสมาเสวตาสนนปพพกตาน อ ตร ลทธาวเสสปจจยสงขารสงขาต กมม ตทปฏาปต วา กมมนมตตคตนมตตสงขาต วสยมารพภ ปวตตต ตเทว ปวตตมาน ตณหาวชชาน อปปหนตตา อวชชาปฏจฉาทตาทนเว ตสม วสเย ตณหา นเมต สหชาตสงขารา ขปนต ต สนตตวเสน ตณหาย นมยมาน สงขาเรห ขปยมาน โอรมตรรกขวนพนธ- รชชมาลมพตวา มาตกาตกกมโก วย ปรม จ นสสย ชหต อปร จ กมมสมฏาปต นสสย อสสาทยมาน วา อนสสาทยมาน วา อารมมณาทหเยว ปจจเยห ปวตตตต ฯ เอตถ จ ปรม จวนโต จต ปจฉม ภวนตราทปฏสนธานโต ปฏสนธต วจจต ฯ ตเทต นาป ปรมภวา อธาคต นาป ตโต กมมสงขารนตวสยาทเหต๑ วนา ปาตภตนต เวทตพพ ฯ สย นทสสนาเนตถ ปฏโฆสาทกา อถ สนตานพนธโต นตถ เอกตา นาป นานตา ฯ เอตถ เจตสส ว าณสส ปรมภวโต อธ อนาคมเน อตต- ภวปรยาปนนเหตห จ อปปาเท ปฏโฆสปทปมททาปฏพมพปปการา ธมมา นทสสนาน สย ฯ ยถา ห ปฏโฆสปทปมททาฉายา สททาทเหตกา โหนต อ ตร อคนตวา โหนต เอวเมว อท จตต ฯ เอตถ จ สนตานพนธโต นตถ เอกตา นาป นานตา ๑. กมมนต ปฏสนธชนก กมม ฯ สงขาราต จตอาสนนชวนว าณสหคตา ขปนกสงขารา ฯ นตต นมนวเสน ปวตตา ตณหา ฯ วสโย กมมาทต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 161

ปาภมนทเทโส ยท ห สนตานพนเธ สต เอกนตเมกตา ภเวยย น ขรโต ทธ สมภต สยา อถาป เอกนตนานตา ภเวยย น ขรสสาธโน ทธ สยา ฯ เอส นโย สพพเหตเหตสมปปนเนส ฯ เอว จ สต สพพโลกโวหารโลโป สยา โส จ อนฏโ ตสมา เอตถ น เอกนตเมกตา วา นานตา วา อปคนตพพาต ฯ เอตถาห นน เอว อสงกนตปาตภาเว สต เย อมสม มนสสตตภาเว ขนธา เตส นรทธตตา ผลปจจยสส จ กมมสส ตตถ อคมนโต อ สส อ โต จ ต ผล สยา อปภ ชเก จ อสต กสส ต ผล สยา ตสมา น สนทรมท วธานนต ฯ ตตรท วจจต สนตาเน ย ผล เอต นา สส น จ อ โต พชาน อภสงขาโร เอตสสตถสส สาธโก ฯ เอกสนตานสม ห ผลมปปชชมาน ตตถ เอกนตเอกตต- นานตตาน ปฏสทธตตา อ สสาต วา อ โตต วา น โหต ฯ เอตสส จ วจนตถสส พชาน อภสงขาโร สาธโก ฯ อมพพชาทน ห อภสงขาเรส กเตส ตสส พชสส สนตาเน ลทธปจจยา กาลนตเร ผลวเสโส อปปชชมาโน น อ พชาน นาป อ าภสงขารปจจยา อปปชชต น จ ตาน พชาน อภสงขารา [๑] ผลฏาน ปาปณนต เอว สมปทมท เวทตพพ ฯ วชชาสปโปสถาทห จาป พาลสรเร อปยตเตห กาลนตเร วฑฒ- สรราทส ผลเทห อยมตโถ เวทตพโพ ฯ ๑. เอตถนตเร วาสทโท ปกขตโตว ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 162

วสทธมคเค ยมป วตต อปภ ชเก จ อสต กสส ต ผล สยาต ตตถ ฯ ผลสสปปตตยา เอว สทธา ภ ชก สมมต ผลปปาเทน รกขสส ยถา ผลตสมมต ฯ ยถา ห รกขสงขาตาน ธมมาน เอกเทสภตสส รกขผลสส อปปตตยาเอว รกโข ผลตต วา ผลโตต วา วจจต ตถา เทวมนสสสงขาตาน ขนธาน เอกเทสภตสส อปโภคสงขาตสส สขทกขผลสส อปปาเทเนว เทโว วา มนสโส วา อปภ ชตต วา สขโต ทกขโตต วา วจจต ตสมา น เอตถ อ เน อปภ ชเกน นาม โกจ อตโถ อตถต ฯ โยป วเทยย เอว สนเตป เอเต สงขารา วชชมานา วา ผลสส ปจจยา สย อวชชมานา วา ยท จ วชชมานา ปวตตกขเณเยว เนส วปาเกน ภวตพพ อถาป อวชชมานา ปวตตโต ปพเพ ปจฉา จ นจจ ผลาวหา สยนต โส เอว วตตพโพ กตตตา ปจจยา เอเต น จ นจจ ผลาวหา ปาฏโภคาทก ตตถ เวทตพพ นทสสน ฯ กตตตาเยว ห สงขารา อตตโน ผลสส ปจจยา โหนต น วชชมานตตา อวชชมานตตา วา ฯ ยถาห ฯ กามาวจรสส กสลสส กมมสส กตตตา อปจตตตา วปาก จกขว าณ อปปนน โหตตอาท๑ ฯ ยถารหสส จ อตตโน ผลสส ปจจยา หตวา ๑. อภ. ส. ๓๔/๑๒๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 163

ปาภมนทเทโส น ปน ผลาวหา โหนต วปกกวปากตตา ฯ เอตสส จตถสส วภาวเน อท ปาฏโภคาทก นทสสน เวทตพพ ฯ ยถา ห โลเก โย กสสจ อตถสส นยยาตนตถ ปาฏโภโค โหต ภณฑ วา กณาต อณ วา คณหาต ตสส ตกรยา กรณมตตเมว ตทตถ- นยยาตนาทมห ปจจโย โหต น กรยาย วชชมานตตมวชช- มานตต วา น จ ตทตถนยยาตนาทโต ปรมป ธารโกว โหต กสมา นยยาตนาทน กตตตา เอว กตตตาว สงขาราป อตตโน ผลสส ปจจยา โหนต น จ ยถารห ผลทานโต ปรมป ผลาวหา โหนตต ฯ เอตตาวตา มสสามสสวเสน เทวธาป ปวตตมานสส ปฏสนธ- ว าณสส สงขารปจจยา ปวตต ทปตา โหต ฯ อทาน สพเพเสวเวเตส พตตสวปากว าเณส สมโมห- วฆาตตถ ปฏสนธปปวตตน วเสเนเต ภวาทส วชานตพพา สงขารา ยถา เยส จ ปจจยา ฯ ตตถ ตโย ภวา จตสโส โยนโย ป จ คตโย สตต ว าณฏ ตโย นว สตตาวาสาต เอเต ภวาทโย นาม เอเตส ภวาทส ปฏสนธย ปวตเต เจเต เยส วปากว าณาน ปจจยา ยถา จ ปจจยา โหนต ตถา วชานตพพาต อตโถ ฯ ตตถ ป าภสงขาเร ตาว กามาวจรอฏเจตนาเภโท ป าภสงขาโร อวเสเสน กามภเว สคตย นวนน วปากว าณาน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 164

วสทธมคเค ปฏสนธย นานาขณกกมมปจจเยน เจว อปนสสยปจจเยน จาต เทวธา ปจจโย ฯ รปาวจรป จกสลเจตนาเภโท ป าภสงขาโร รปภเวป ปฏสนธยเอว ป จนน ฯ วตตปปเภทกามาวจโร ปน กามภเว สคตย อเปกขาสหคตาเหตมโนว าณธาตวชชาน สตตนน ปรตตวปากว าณาน วตตนเยเนว เทวธา ปจจโย ปวตเต โน ปฏสนธย ฯ เสวว รปภเว ป จนน วปากว าณาน ตเถว ปจจโย ปวตเต โน ปฏสนธย ฯ กามภเว ปน ทคคตย อฏนนมป ปรตตวปากว าณาน ตเถว ปจจโย ปวตเต โน ปฏสนธย ฯ ตตถ นรเย มหาโมคคลลานตเถรสส นรกจารกาทส อฏารมมณสมาโยเค โส ปจจโย โหต ฯ ตรจฉาเนส ปน เปตมหทธเกส จ อฏารมมณ ลพภตเยว ฯ เสวว กามภเว สคตย โสฬสนนมป กสลวปากว าณาน ตเถว ปจจโย ปวตเต จ ปฏสนธย จ ฯ อวเสเสน ปน ป าภสงขาโร รปภเว ทสนน วปากว าณาน ตเถว ปจจโย ปวตเต จ ปฏสนธย จ ฯ ทวาทสากสลเจตนาเภโท อป าภสงขาโร กามภเว ทคคตย เอกสส ว าณสส ตเถว ปจจโย ปฏสนธย โน ปวตเต ฉนน ปวตเต โน ปฏสนธย สตตนนมป อกสลวปากว าณาน ปวตเต จ ปฏสนธย จ ฯ กามภเว ปน สคตย เตสเยว สตตนนมป ตเถว ปจจโย ปวตเต โน ปฏสนธย ฯ รปภเว จตนน วปากว าณาน ตเถว ปจจโย ปวตเต โน ปฏสนธย ฯ โส จ โข กามาวจเร อนฏรปทสสนสททสวนวเสน ฯ พรหมโลเก

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 165

ปาภมนทเทโส ปน อนฏรปาทโย นาม นตถ ตถา กามาวจรเทวโลเกป ฯ อเน ชาภสงขาโร ปน อรปภเว จตนน วปากว าณาน ตเถว ปจจโย ปวตเต จ ปฏสนธย จ ฯ เอว ตาว ภเวส ปฏสนธปปวตตน วเสน เอเต สงขารา เยส ปจจยา ยถา จ ปจจยา โหนต ตถา ชานตพพา ฯ เอเตเนว นเยน โยนอาทสป เวทตพพา ฯ ตตรท อาทโต ปฏาย มขมตตปปกาสน ฯ อเมส ห สงขาเรส ยสมา ป าภสงขาโร ตาว ทวส ภเวส ปฏสนธ ทตวา สพพมตตโน วปาก ชเนต ตถา อณฑชาทส จตส โยนส เทวมนสสสงขาตาส ทวส คตส นานตตกาย- นานตตส นานตตกายเอกตตส เอกตตกายนานตตส เอกตต- กายเอกตตส สงขาตาส จตส ว าณฏ ตส อส สตตาวาเส ปเนส รปมตตเมวาภสงขโรตต จตสเยว สตตาวาเสส จ ปฏสนธ ทตวา สพพมตตโน วปาก ชเนต ตสมา เอส เอเตส ทวส ภเวส จตส โยนส ทวส คตส จตส ว าณฏ ตส จตส สตตาวาเสส จ เอกวสตยา วปากว าณาน วตตนเยเนว ปจจโย โหต ยถาสมภว ปฏสนธย ปวตเต จ ฯ อป าภสงขาโร ปน ยสมา เอกสมเยว กามภเว จตส โยนส อวเสสาส ตส คตส นานตตกายเอกตตส สงขาตาย เอกสสา ว าณฏ ตยา ตาทเสเยว จ เอกสม สตตาวาเส ปฏสนธวเสน วปจจต ตสมา เอส เอกสม ภเว จตส โยนส ตส คตส เอกสสา ว าณฏ ตยา เอกมห จ สตตาวาเส สตตนน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 166

วสทธมคเค วปากว าณาน วตตนเยเนว ปจจโย ปฏสนธย ปวตเต จ ฯ อเน ชาภสงขาโร ปน ยสมา เอกสมเยว อรปภเว เอกสสา โอปปาตกโยนยา เอกสสา เทวคตยา อากาสาน จายตนาทกาส ตส ว าณฏ ตส อากาสาน จายตนาทเกส จตส สตตาวาเสส ปฏสนธวเสน วปจจต ตสมา เอส เอกสม ภเว เอกสสา โยนยา เอกสสา คตยา ตส ว าณฏ ตส จตส สตตาวาเสส จตนน ว าณาน วตตนเยเนว ปจจโย โหต ปฏสนธย ปวตเต จาต ฯ เอว ปฏสนธปปวตตน วเสเนเต ภวาทส วชานตพพา สงขารา ยถา เยส จ ปจจยาต ฯ อย สงขารปจจยา ว าณนต ปทสม วตถารกถา ฯ ว าณปจจยา นามรปปเท วภาคา นามรปาน ภวาทส ปวตตโต สงคหา ปจจยนยา ว าตพโพ วนจฉโย ฯ วภาคา นามรปานนต เอตถ ห ฯ นามนต อารมมณาภมข นมนโต เวทนาทโย ตโย ขนธา ฯ รปนต จตตาร มหาภตาน จตนน จ มหาภตาน อปาทายรป ฯ เตส วภาโค ขนธนทเทเส วตโตเยวาต ฯ เอว ตาเวตถ วภาคา นามรปาน ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ภวาทส ปวตตโตต เอตถ จ ฯ นาม เอก สตตาวาส เปตวา สพพภวโยนคตว าณฏ ตเสสสตตาวาเสส ปวตตต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 167

ปาภมนทเทโส รป ทวส ภเวส จตส โยนส ป จส คตส ปรมาส จตส ว าณฏ ตส ป จส สตตาวาเสส ปวตตต ฯ เอว ปวตตมาเน เจตสม นามรเป ยสมา อภาวกคพภเสยยกาน อณฑชาน จ ปฏสนธกขเณ วตถกายทสกวเสน รปโต เทว สนตตสสาน๑ ตโย จ อรปโน ขนธา ปาตภวนต ตสมา เตส วตถาเรน รปรปโต วสต ธมมา ตโย จ อรปโน ขนธาต เอเต เตวสต ธมมา ว าณ- ปจจยา นามรปนต เวทตพพา ฯ อคคหตคคหเณน ปน เอกสนตต- สสโต นว รปธมเม อปเนตวา จททส ฯ สภาวกาน ภาวทสก ปกขปตวา เตตตส ฯ เตสมป อคคหตคคหเณน สนตตสสทวยโต อฏารส รปธมเม อปเนตวา ปณณรส ฯ ยสมา ปน โอปปาตกสตเตส พรหมกายกาทน ปฏสนธกขเณ จกขโสตวตถทสกาน ชวตนทรย- นวกสส จ วเสน รปโต จตตาร สนตตสสาน ตโย จ อรปโน ขนธา ปาตภวนต ตสมา เตส วตถาเรน รปรปโต เอกนจตตาลส ธมมา ตโย จ อรปโน ขนธาต เอเต พาจตตาลส ธมมา ว าณ- ปจจยา นามรปนต เวทตพพา ฯ อคคหตคคหเณน ปน สนตต- สสตตยโต สตตวสต ธมเม อปเนตวา ปณณรส ฯ กามภเว ปน ยสมา เสสโอปปาตกาน สเสทชาน วา สภาวกปรปณณายตนาน ปฏสนธกขเณ รปโต สตต สนตตสสาน ตโย จ อรปโน ขนธา ปาตภวนต ตสมา เตส วตถาเรน รปารปโต สตตต ธมมา ตโย จ อรปโน ขนธา เอเต เตสตตต ธมมา ว าณปจจยา ๑. สนตตสสานต กลาปลนตานมลานต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 168

วสทธมคเค นามรปนต เวทตพพา ฯ อคคหตคคหเณน ปน รปสนตตสสจฉกกโต จตป าส ธมเม อปเนตวา เอกนวสต ฯ เอส อกกสโต ฯ อวกเสน ปน ตตรปสนตตสสวกลาน ตสส ตสส วเสน หาเปตวา หาเปตวา สงเขปโต วตถารโต จ ปฏสนธย ว าณปจจยา นามรปสงขา เวทตพพา ฯ อรปน ปน ตโยว อรปโน ขนธา อส น รปโต ชวตนทรยนวกเมวาต ฯ เอส ตาว ปฏสนธย นโย ฯ ปวตเต ปน สพพตถ รปปปวตตเทเส ปฏสนธจตตสส ตกขเณ ปฏสนธจตเตน สห ปวตตอตโต อตสมฏาน สทธฏก ปาตภวต ฯ ปฏสนธจตต ปน รป น สมฏาเปต ฯ ต ห ยถา ปปาเต ปตตปรโส ปรสส ปจจโย โหต น สกโกต เอว วตถ- ทพพลตาย ทพพลตตา รป สมฏาเปต น สกโกต ฯ ปฏสนธ- จตตโต ปน อทธ ปมภวงคโต ปภต จตตสมฏาน สทธฏก ฯ สททปาตภาวกาเล ปฏสนธกขณโตว อทธ ปวตตอตโต เจว จตตโต จ สททนวก ฯ เย ปน กพฬงการาหารปชวโน คพภ- เสยยกสตตา เตส ย จสส ภ ชต มาตา อนน ปาน จ โภชน เตน โส ตตถ ยาเปต มาตกจฉคโต ตโรต๑ วจนโต มาตรา อชโฌหรตาหาเรนานคเต สรเร โอปปาตกาน สพพ- ปม อตตโน มขคต เขฬ อชโฌหรณกาเล อาหารสมฏาน สทธฏกนต ฯ อท อาหารสมฏานสส สทธฏกสส อตจตตสมฏานาน จ ๑. ส. สคาถ. ๑๕/๓๐๓ ฯ ปาลยมปน มาตกจฉคโต นโรต ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 169

ปาภมนทเทโส อกกสโต ทวนน นวกาน วเสน ฉพพสตวธ ปพเพ เกกจตตกขเณ ตกขตต อปปชชมาน วตต กมมสมฏาน จ สตตตวธนต ฉนนวต- วธ รป ตโย จ อรปโน ขนธาต สมาสโต นวนวต ธมมา ฯ ยสมา วา สทโท อนยโต กทาจเทว ปาตภาวโต ตสมา ทวธมป ต อปเนตวา อเม สตตนวต ธมมา ยถาสมภาว สพพสตตาน ว าณปจจยา นามรปนต เวทตพพา ฯ เตส ห สตตานมป ปมตตานมป ขาทนตานมป ปวนตานมป ทวา จ รตต จ เอเต ว าณปจจยา ปวตตนต ฯ ต จ เนส ว าณปจจยภาว ปรโต วณณยสสาม ฯ ยมปเนตเมตถ กมมชรป ต ภวโยนคต ต- สตตาวาเสส สพพปม ปตฏหนตมป ตสมฏานกรเปน อนปต- ถทธ น สกโกต สณาต นาป ตสมฏานก เตน อนปตถทธ ฯ อถโข วาตพภาหตาป จตททสววฏาปตา นฬกลาปโน วย อมมเวคพภาหตาป มหาสมทเท กตถจ ลทธปตฏา ภนนวหนกา วย จ อ ม ปตถทธาเนเวตาน อปตมานาน สณหตวา เอกมป วสส เทวป วสสาน ฯเปฯ วสสสตมป ยาว เตส สตตาน อายกขโย วา ป กขโย วา ตาว ปวตตนตต ฯ เอว ภวาทส ปวตตโต เจตถ ว าตพโพ วนจฉโย ฯ สงคหาต เอตถ จ ฯ ย อรเป ปวตตปฏสนธส ป จโวการ- ภเว จ ปวตตย ว าณปจจยา นามเมว ย จ อส เส สพพตถ ป จโวการภเว จ ปวตตย ว าณปจจยา รปเมว ย จ ป จโวการภเว สพพตถ ว าณปจจยา นามรป ต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 170

วสทธมคเค สพพ นาม จ รป จ นามรป จ นามรปนต เอว เอกเทสสรเปก- เสสนเยน สงคเหตวา ว าณปจจยา นามรปนต เวทตพพ ฯ อส เส ว าณาภาวา อยตตนต เจ ฯ นายตต ฯ อท ห นามรปสส ย เหต ว าณ ต ทวธา มต วปากมวปาก จ ยตตเมว ยโต อท ฯ ย ห นามรปสส เหต ว าณ ต วปากาวปากเภทโต เทวธา มต ฯ อท จ อส สตเตส กมมสมฏานตตา ป จโวการภเว ปวตตอภสงขารว าณปจจยา รป ตถา ป จโวกาเร ปวตตย กสลาทจตตกขเณ กมมสมฏานนต ยตตเมว อท ฯ เอว สงคหโต เจตถ ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ปจจยนยาต เอตถ ห นามสส ปากว าณ นวธา โหต ปจจโย วตถรปสส นวธา เสสรปสส อฏธา อภสงขารว าณ โหต รปสส เอกธา ตท ปน ว าณ ตสส ตสส ยถารห ฯ ย เหต ปฏสนธย ปวตตย วา วปากสงขาต นาม ตสส รปมสสสส วา อมสสสส วา ปฏสนธก วา อ วา วปาก- ว าณ สหชาตอ ม นสสยสมปยตตวปากอาหารอนทรย- อตถอวคตปจจเยห นวธา ปจจโย โหต วตถรปสส ปฏสนธย สหชาตอ ม นสสยวปากอาหารอนทรยวปปยตตอตถอวคต- ปจจเยห นวธา ปจจโย โหต เปตวา ปน วตถรป เสสรปสส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 171

ปาภมนทเทโส อเมส นวส อ ม ปจจย อปเนตวา เสเสห อฏห ปจจเยห ปจจโย โหต ฯ อภสงขารว าณ ปน อส สตต- รปสส วา ป จโวการภเว วา กมมชรปสส สตตนตกปรยายโต อปนสสยวเสน เอกธาว ปจจโย โหต ฯ อวเสส ปมภวงคโต ปภต สพพมป ว าณ ตสส ตสส นามรปสส ยถารห ปจจโย โหตต เวทตพพ ฯ วตถารโต ปน ตสส ปจจยนเย ทสสยมาเน สพพาป ปฏานกถา วตถาเรตพพา โหตต น น อารภาม ฯ ตตถ สยา กถ ปเนต ชานตพพ ปฏสนธนามรป ว าณปจจยา โหตต ฯ สตตโต ยตตโต จ ฯ สตเต ห จตตานปรวตตโน ธมมาตอาทนา๑ นเยน พหธา เวทนาทน ว าณปจจยตา สทธา ฯ ยตตโต ปน จตตเชน ห รเปน อธ ทฏเน สชฌต อทฏสสาป รปสส ว าณ ปจจโย อต ฯ จตเต ห ปสนเน อปปสนเน วา ตทนรปาน รปาน อปปชชมานาน ทฏาน ทฏเน จ อทฏสสานมาน โหตต อมนา อธ ทฏเน จตตชรเปน อทฏสสาป ปฏสนธรปสส ว าณ ปจจโย โหตต ชานตพพเมต ฯ กมมสมฏานสสาป ห ตสส จตตสมฏานสเสว ว าณปจจยตา ปฏาเน อาคตาต ฯ เอว ปจจยนยโต เจตถ ว าตพโพ วนจฉโยต ฯ อย ว าณปจจยา นามรปนต ปทสม วตถารกถา ฯ ๑. อภ. ส. ๓๔/๓๖๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 172

วสทธมคเค นามรปปจจยา สฬายตน ปเท นาม ขนธตตย รป ภตวตถาทก มต กเตกเสส ต ตสส ตาทสสเสว ปจจโย ฯ ย เหต สฬายตนสส ปจจยภต นามรป ตตถ ฯ นามนต เวทนา- ทกขนธตตย ฯ รป ปน สสนตตปรยาปนน นยมโต จตตาร ภตาน ฉ วตถน ชวตนทรยนต เอว ภตวตถาทก มตนต เวทตพพ ฯ ต ปน นาม จ รป จ นามรป จ นามรปนต เอว กเตกเสส ฉฏายตน จ สฬายตน จ สฬายตนนต เอว กเตกเสสสเสว สฬายตนสส ปจจโยต เวทตพพ ฯ กสมา ฯ ยสมา อารปเป นามเมว ปจจโย ต จ ฉฏายตนสเสว น อ สส ฯ นามปจจยา ฉฏายตนนต๑ ห วภงเค วตต ฯ ตตถ สยา กถ ปเนต ชานตพพ นามรป สฬายตนสส ปจจโย ฯ นามรปภาเว ภาวโต ฯ ตสส ตสส ห นามสส รปสส จ ภาเว ต ต อายตน โหต น อ ถา ฯ สา ปนสส ตพภาวภาวตา ปจจยนยสมเยว อาวภวสสต ฯ ตสมา ปฏสนธยา ปวตเต วา โหต ย ยสส ปจจโย ยถา จ ปจจโย โหต ตถา เนยย๒ วภาวนา ฯ ตตราย อตถทปนา นามเมว ห อารปเป ปฏสนธปปวตตส ปจจโย สตตธา ฉธา โหต ต อวกสโต ฯ ๑. อภ. ว. ๓๕/๒๑๐ ฯ ๒. เนยยนต เยยนต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 173

ปาภมนทเทโส กถ ฯ ปฏสนธย ตาว อวกสโต สหชาตอ ม นสสย- สมปยตต- วปากอตถอวคตปจจเยห สตตธา นาม ฉฏายตนสส ปจจโย โหต ฯ ก จ ปเนตถ เหตปจจเยน ก จ อาหารปจจเยนาต เอว อ ถาป ปจจโย โหต ฯ ตสส วเสน อกกสาวกโส เวทตพโพ ฯ ปวตเตป วปาก วตตานเยเนว ปจจโย โหต ฯ อตร ปน อวกสโต วตตปปกาเรส ปจจเยส วปากปจจยวชเชห ฉห ปจจเยห ปจจโย โหต ฯ ก จ ปเนตถ เหตปจจเยน ก จ อาหารปจจเยนาต เอว อ ถาป ปจจโย โหต ฯ ตสส วเสน อกกสาวกโส เวทตพโพ ฯ อ สมมป ภเว นาม ตเถว ปฏสนธย ฉฏสส อตเรสนต ฉหากาเรห ปจจโย ฯ อารปปโต ห อ สมมป ป จโวการภเว ต วปากนาม หทยวตถโน สหาย หตวา ฉฏสส มนายตนสส ยถา อารปเป วตต ตเถว อวกสโต สตตธา ปจจโย โหต ฯ อตเรส ปน ต ป จนน จกขายตนาทน จตมหาภตสหาย หตวา สหชาตนสสย- วปากวปปยตตอตถอวคตวเสน ฉหากาเรห ปจจโย โหต ฯ ก จ ปเนตถ เหตปจจเยน ก จ อาหารปจจเยนาต เอว อ ถาป ปจจโย โหต ฯ ตสส วเสน อกกสาวกโส เวทตพโพ ฯ ปวตเตป ตถา โหต ปาก ปากสส ปจจโย อปาก อวปากสส ฉธา ฉฏสส ปจจโย ฯ ปวตเตป ห ป จโวการภเว ยถา ปฏสนธย ตเถว วปากนามท

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 174

วสทธมคเค วปากสส ฉฏายตนสส อวกสโต สตตธา ปจจโย โหต ฯ อวปาก ปน อวปากสส ฉฏสส อวกสโตว ตโต วปากปจจย อปเนตวา ฉธา ปจจโย โหต ฯ วตตนเยเนว ปเนตถ อกกสาวกโส เวทตพโพ ฯ ตตเถว เสสป จนน วปาก ปจจโย ภเว จตธา อวปากมป เอวเมว ปกาสต ฯ ตตเถว ห ปวตเต เสสาน จกขายตนาทน ป จนน จกขปปสาทาท วตถกมป อตรมป วปากนาม ปจฉาชาตวปปยตตอตถอวคต- ปจจเยห จตธา ปจจโย โหต ฯ ยถา จ วปาก อวปากมป- เอวเมว ปกาสต ตสมา กสลาทเภทมป เตส จตธา ปจจโย โหตต เวทตพพ ฯ เอว ตาว นามเมว ปฏสนธย ปวตเต วา ยสส ยสสายตนสส ปจจโย โหต ยถา จ ปจจโย โหต ตถา เวทตพพ ฯ รป ปเนตถ อารปป- ภเว ภวต ปจจโย น เอกายตนสสาป ป จกขนธภเว ปน ฯ รปโต สนธย วตถ ฉธา ฉฏสส ปจจโย ภตาน จตธา โหนต ป จนน อวเสสโต ฯ รปโต ห ปฏสนธย วตถรป ฉฏสส มนายตนสส สหชาต- อ ม นสสยวปปยตตอตถอวคตปจจเยห ฉธา ปจจโย โหต ฯ จตตาร ปน ภตาน อวเสสโต ปฏสนธย ปวตเต จ ย ย อายตน อปปชชต ตสส ตสส วเสน ป จนนมป จกขายตนาทน สหชาตนสสยอตถอวคตปจจเยห จตธา ปจจยา โหนต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 175

ปาภมนทเทโส ตธา ชวตเมเตส อาหาโร จ ปวตตย ตาเนว ฉธา ฉฏสส วตถ ตสเสว ป จธา ฯ เอเตส ปน จกขาทน ป จนน ปฏสนธย ปวตเต จ อตถ- อวคตอนทรยวเสน รปชวต ตธา ปจจโย โหต ฯ (อาหาโร จาต) อาหาโร จ อตถอวคตาหารวเสน ตธา ปจจโย โหต ฯ โส จ โข เย จ สตตา อาหารปชวโน เตส อาหารานคเต กาเย ปวตตยเยว โน ปฏสนธย ฯ ตาน ปน ป จ จกขายตนาทน ฉฏสส จกขโสตฆานชวหากายว าณสงขาตสส มนายตนสส นสสยปเรชาตอนทรยวปปยตตอตถอวคตวเสน ฉห อากาเรห ปจจยา โหนต ปวตเต โน ปฏสนธย ฯ เปตวา ปน ป จ ว าณาน ตสเสว อวเสสมนายตนสส วตถรป นสสยปเรชาต- วปปยตต- อตถอวคตวเสน ป จธา ปจจโย โหต ปวตเตเยว โน ปฏสนธย ฯ เอว รปเมว ปฏสนธย ปวตเต วา ยสส ยสสายตนสส ปจจโย โหต ยถา จ ปจจโย โหต ตถา เวทตพพ ฯ นามรป ปนภย โหต ย ยสส ปจจโย ยถา จ ตมป สพพตถ ว าตพพ วภาวนา ฯ เสยยถท ฯ ปฏสนธย ตาว ป จโวการภเว ขนธตตยวตถรป- สงขาตบ นามรป ฉฏายตนสส สหชาตอ ม นสสยวปาก- สมปยตต- วปปยตตอตถอวคตปจจยาทห ปจจโย โหตต อทเมตถ มขมตต วตตนยานสาเรน ปน สกกา สพพ โยเชตนต น เอตถ วตถาโร ทสสโตต ฯ อย นามรปปจจยา สฬายตนนต ปทสม วตถารกถา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 176

วสทธมคเค สฬายตนปจจยา ผสสปเท สเฬว ผสสา สงเขปา จกขสมผสสอาทโย ว าณมว พตตส วตถาเรน ภวนต เต ฯ สงเขเปน ห สฬายตนปจจยา ผสโสต จกขสมผสโส โสตสมผสโส ฆานสมผสโส ชวหาสมผสโส กายสมผสโส มโน- สมผสโสต อเม จกขสมผสสาทโย ฉเอว ผสสา ภวนต ฯ วตถาเรน ปน จกขสมผสสาทโย ป จ กสลวปากา ป จ อกสลวปากาต ทส เสสพาวสตโลกยวปากว าณสมปยตตา จ พาวสตต เอว สพเพป สงขารปจจยา วตตว าณมว พตตส โหนต ฯ ย ปเนตสส พตตสวธสสาป ผสสสส ปจจโย สฬายตน ตตถ ฉฏเน สห อชฌตต จกขาท พาหเรหป สฬายตนมจฉนต ฉห สทธ วจกขณา ฯ ตตถ เย ตาว อปาทนนกปปวตตกถา อยนต สกสนตต- ปรยาปนนเมว ปจจย ปจจยปปนน จ ทเปนต เต ฉฏายตน- ปจจยา ผสโสต๑ ปาลอนสารโต อารปเป ฉฏายตน จ อ ตถ สพพสงคหโต สฬายตน จ ผสสสส ปจจโยต เอกเทสสรเปกเสส กตวา ฉฏเน สห อชฌตต จกขาท สฬายตนนต อจฉนต ฯ ต ห ฉฏายตน จ สฬายตน จ สฬายตนนเตวว สงข คจฉต ฯ เย ปน ปจจยปปนนเมว เอกสนตตปรยาปนน ทเปนต ปจจย ปน ภนนสนตานมป เต ย ย อายตน ผสสสส ปจจโย โหต ต สพพมป ๑. อภ. ว. ๓๕/๒๑๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 177

ปาภมนทเทโส ทเปนตา พาหรมป ปรคคเหตวา ตเทว ฉฏเน สห อชฌตต พาหเรหป รปายตนาทห สทธ สฬายตนนต อจฉนต ฯ ตมป ห ฉฏายตน จ สฬายตน จ สฬายตนนต เอเตส เอกเสเส กเต สฬายตนนเตวว สงข คจฉต ฯ เอตถาห น สพพายตเนห เอโก ผสโส สมโภต นาป เอกมหา อายตนา สพเพ ผสสา อย จ สฬายตนปจจยา ผสโสต เอโกว วตโต โส กสมาต ฯ ตตรท วสชชน สจจเมต สพเพห เอโก เอกมหา วา สพเพ น สมโภนต สมโภต ปน อเนเกห เอโก ยถา จกขสมผสโส จกขายตนา รปายตนา จกขว าณสงขาตา มนายตนา อวเสส- สมปยตตธมมายตนา จาต เอว สพพตถ ยถานรป โยเชตพพ ฯ ตสมาเอว ห เอโก ปเนกายตนป- ปภโว อต ทปโต ผสโสย เอกวจน- นทเทเสนธ ตาทนา ฯ เอกวจนนทเทเสนาต สฬายตนปจจยา ผสโสต อมนา เอกวจนนทเทเสน อเนเกห อายตเนห เอโก ผสโส โหตต ตาทนา ทปโตต อตโถ ฯ อายตเนส ปน ฉธา ป จ ตโต เอก นวธา พาหราน ฉ ยถาสมภวเมตสส ปจจยตเต วภาวเย ฯ ตตราย วภาวนา ฯ จกขายตนาทน ตาว ป จ จกขสมผสสาท- เภทโต ป จวธสส ผสสสส นสสยปเรชาตนทรยวปปยตต อตถ- อวคตวเสน ฉธา ปจจยา โหนต ฯ ตโต ปร เอก วปากมนายตน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 178

วสทธมคเค อเนกเภทสส วปากมโนสมผสสสส สหชาตอ ม นสสยวปาก- อาหาร อนทรยสมปยตตอตถอวคตวเสน นวธา ปจจโย โหต ฯ พาหเรส ปน รปายตน จกขสมผสสสส อารมมณปเรชาตอตถอวคต- วเสน จตธา ปจจโย โหต ตถา สททายตนาทน โสตสมผสสาทน มโนสมผสสสส ปน ตาน จ ธมมารมมณ จ ตถา จ อารมมณ- ปจจยมตเตเนว จาต เอว พาหราน ฉ ยถาสมภวเมตสส ปจจยตเต วภาวเยต ฯ อย สฬายตนปจจยา ผสโสต ปทสม วตถารกถา ฯ ผสสปจจยา เวทนาปเท ทวารโต เวทนา วตตา จกขสมผสสชาทกา สเฬว ตา ปเภเทน เอกนนวต มตา ฯ เอตสส ห ปทสส วภงเค จกขสมผสสชา เวทนา โสต- ฆานชวหากายมโนสมผสสชา เวทนาต เอว ทวารโต สเฬว เวทนา วตตา ฯ ตา ปน ปเภเทน เอกนนวตยา จตเตห สมปยตตตตา เอกนนวต มตา ฯ เวทนาส ปเนตาส อธ พตตส เวทนา วปากจตตยตตาว๑ อธปเปตาต ภาสตา ฯ อฏธา ตตถ ป จนน ป จทวารมห ปจจโย เสสาน เอกธา ผสโส มโนทวาเรป โส ตถา ฯ ตตถ ห ป จทวาเร จกขปปสาทาทวตถกาน ป จนน เวทนาน จกขสมผสสาทโก ผสโส สหชาตอ ม นสสยวปากอาหาร- ๑. ม. วปากสมปยตตาว ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 179

ปาภมนทเทโส สมปยตตอตถอวคตวเสน อฏธา ปจจโย โหต ฯ เสสาน ปน เอเกกสม ทวาเร สมปฏจฉนสนตรณตทารมมณวเสน ปวตตาน กามาวจรวปากเวทนาน โส จกขสมผสสาทโก ผสโส อปนสสยวเสน เอกธาว ปจจโย โหต ฯ มโนทวาเรป โส ตถาต มโนทวาเรป ห ตทารมมณวเสน ปวตตาน กามาวจรวปากเวทนาน โส สหชาตมโนสมผสสสงขาโต ผสโส ตเถว อฏธา ปจจโย โหต ปฏสนธภวงคจตวเสน จ ปวตตาน เตภมกวปากเวทนานมป ฯ ยา ปเนตา มโนทวาเร ตทารมมณวเสน ปวตตา กามาวจรเวทนา ตาส มโนทวาราวชชนสมปยตโต มโนสมผสโส อปนสสยวเสน เอกธาว ปจจโย โหตต ฯ อย ผสสปจจยา เวทนาต ปทสม วตถารกถา ฯ เวทนาปจจยา ตณหาปเท รปตณหาทเภเทน ฉ ตณหา อธ ทปตา เอเกกา ตวธา ตตถ ปวตตาการโต มตา ฯ อมสม ห ปเท เสฏ ปตโต พราหมณปตโตต ปตโต นามวเสน ปตโต วย รปตณหาสททคนธรสโผฏพพธมมตณหาต อารมมณโต นามวเสน วภงเค ฉ ตณหา ทปตา ฯ ตาส ปน ตณหาส เอเกกา ตณหา ปวตตอาการโต กามตณหา ภวตณหา วภวตณหาต เอว ตวธา มตา ฯ รปตณหาเยว ห ยทา จกขสสาปาถมาคต รปารมมณ กามสสาทวเสน อสสาทยมานา ปวตตต ตทา กามตณหา นาม โหต ยทา ตเทวารมมณ ธว สสสตนต ปวตตาย สสสตทฏ ยา สทธ ปวตตต ตทา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 180

วสทธมคเค ภวตณหา นาม โหต ฯ สสสตทฏ สหคโต ห ราโค ภวตณหาต วจจต ฯ ยทา ปน ตเทวารมมณ อจฉชชต วนสสตต ปวตตาย อจเฉททฏ ยา สทธ ปวตตต ตทา วภวตณหา นาม โหต ฯ อจเฉททฏ สหคโต ห ราโค วภวตณหาต วจจต ฯ เอส นโย สททตณหาทสปต ฯ เอตา อฏารส ตณหา โหนต ฯ ตา อชฌตตรปาทส อฏารส พหทธา อฏารสาต ฉตตส ฯ อต อตตา ฉตตส อนาคตา ฉตตส ปจจปปนนา ฉตตสาต อฏสตตณหา โหนต ฯ ตา ปน สงขปปมานา รปาทอารมมณวเสน ฉ กาม- ตณหาทวเสน วา ตสโสว ตณหา โหนตต เวทตพพา ฯ ยสมา ปนเม สตตา ปตต อสสาเทตวา ปตเต มมตเตน ธาตยา วย รปาทอารมมณวเสน อปปชชมาน เวทน อสสาเทตวา เวทนาย มมตเตน รปาทอารมมณทายกาน จตตการคนธพพคนธกสท- ตนตวาย รสายนวธายกเวชชาทน มหาสกการ กโรนต ตสมา สพพาเปสา เวทนาปจจยา ตณหา โหตต เวทตพพา ฯ ยสมา เจตถ อธปเปตา วปากสขเวทพา เอกาว เอกธาเวสา ตสมา ตณหาย ปจจโย ฯ เอกธาต อปนสสยปจจเยเนว ปจจโย โหต ฯ ยสมา วา ทกข สข ปฏยต สข ภยโยป อจฉต อเปกขา ปน สนตตตา สขมจเจว ภาสตา ตณหาย ปจจยา ตสมา โหนต ตสโสป เวทนา เวทนาปจจยา ตณหา อต วตตา มเหสนา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 181

ปาภมนทเทโส เวทนาปจจยา จาป ยสมา นานสย วนา โหต ตสมา น สา โหต พราหมณสส วสมโตต ฯ อย เวทนาปจจยา ตณหาต ปทสม วตถารกถา ฯ ตณหาปจจยา อปาทานปเท อปาทานาน จตตาร ตาน อตถวภาคโต ธมมสงเขปวตถารา กมโต จ วภาวเย ฯ ตตราย วภาวนา ฯ กามปาทาน ทฏ ปาทาน สลพพตปาทาน อตตวาทปาทานนต อมาน ตาเวตถ จตตาร อปาทานาน ฯ เตส อยมตถวภาโค ฯ วตถสงขาต กาม อปาทยตต กามปาทาน ฯ กาโม จ โส อปาทาน จาตป กามปาทาน ฯ อปาทานนต ทฬหคคหณ ฯ ทฬหฏโ ห เอตถ อปสทโท อปายาสอปกฏาทส๑ วย ฯ ตถา ทฏ จ สา อปาทาน จาต ทฏ ปาทาน ฯ ทฏ อปาทยตต วา ทฏ ปาทาน ฯ สสสโต อตตา จ โลโก จาต- อาทส ห ปรมทฏ อตตรทฏ อปาทยต ฯ ตถา สลพพต อปาทยตต สลพพตปาทาน ฯ สลพพต จ ต อปาทาน จาตป สลพพตปาทาน ฯ โคสลโควตาทน ห เอว สทธต อภนเวสโต สยเมว อปาทานาน ฯ ตถา วทนต เอเตนาต วาโท อปาทยนต เอเตนาป อปาทาน ก วทนต อปาทยนต วา อตตาน อตตโน วาทปาทาน อตตวาทปาทาน ฯ อตตวาทมตตเมว วา อตตาต อปาทยนต เอเตนาต อตตวาทปาทาน ฯ อย ตาว เตส อตถวภาโค ฯ ๑....อปกฏ...อต ภเวยย ฏกาย ภส กฏ อปกฏนต ทสสมานตตา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 182

วสทธมคเค ธมมสงเขปวตถาเร ปน ฯ กามปาทาน ตาว ตตถ กตม กามปาทาน โย กาเมส กามจฉนโท กามราโค กามนนท กาม- ตณหา กามเสนโห กามปรฬาโห กามมจฉา กามชโฌสาน อท วจจต กามปาทานนต๑ อาคตตตา สงเขปโต ตณหาทฬหตต วจจต ฯ ตณหาทฬหตต นาม ปรมตณหา อปนสสยปจจเยน ทฬหสมภตา อตตรตณหาว ฯ เกจ ปนาห อปปตต วสยปฏนา ตณหา อนธกาเร โจรสส หตถปปสารณ วย สมปตตวสยคคหณ อปาทาน ตสเสว ภณฑคคหณ วย อปปจฉตาสนตฏ ตาปฏปกขา จ เต ธมมา ตถา ปรเยสนารกขทกขมลาต ฯ เสสปาทานตตย ปน สงเขปโต ทฏ มตตเมว ฯ วตถารโต ปน ปพเพ รปาทส วตต- อฏสตปปเภทายป ตณหาย ทฬหภาโว กามปาทาน ทสวตถกา มจฉาทฏ ทฏ ปาทาน ฯ ยถาห ฯ ตตถ กตม ทฏ ปาทาน นตถ ทนน นตถ ยฏ ฯเปฯ สจฉกตวา ปเวเทนตต ยา เอวรปา ทฏ ฯเปฯ วปรเยสคคาโห อท วจจต ทฏ ปาทานนต ฯ สลพพเตห สทธต ปรามสน ปน สลพพตปาทาน ฯ ยถาห ฯ ตตถ กตม สลพพตปาทาน สเลน สทธ วเตน สทธ สลพพเตน สทธต ยา เอวรปา ทฏ ฯเปฯ วปรเยสคคาโห อท วจจต สลพพตปาทานนต๒ ฯ วสตวตถกา สกกายทฏ อตตวาทปาทาน ฯ ยถาห ฯ ตตถ กตม อตตวาทปาทาน อธ อสสตวา ปถชชโน ฯเปฯ สปปรสธมเม อวนโต รป อตตโต สมนปสสต ฯเปฯ ๑. อภ. ส. ๓๔/๓๐๖ ฯ ๒. อภ. ส. ๓๔/๓๐๗ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 183

ปาภมนทเทโส วปรเยสคคาโห อท วจจต อตตวาทปาทานนต๑ ฯ อยเมตถ ธมมสงเขปวตถาโร ฯ กมโตต เอตถ ปน ฯ ตวโธ กโม อปปตตกกโม ปหานกกโม เทสนากกโม จ ฯ ตตถ อนมตคเค สสาเร อมสส ปม อปปตตต อภาวโต กเลสาน นปปรยาเยน อปปตตกกโม น วจจต ฯ ปรยาเยน ปน เยภยเยน เอกสม ภเว อตตคคาหปพพงคโม สสสตจเฉทาภนเวโส ตโต สสสโต อย อตตาต คณหโต อตตวสทธตถ สลพพตปาทาน อจฉชชตต คณหโต ปรโลกนรเปกขสส กามปาทานนต เอว ปม อตตวาทปาทาน ตโต ทฏ สลพพตกามปาทานานต อยเมเตส เอกสม ภเว อปปตตกกโม ฯ ทฏ ปาทานาทน เจตถ ปม ปหยนต โสตาปตตมคค- วชฌตตา กามปาทาน ปจฉา อรหตตมคควชฌตตาต อยเมเตส ปหานกกโม ฯ มหาวสยตตา ปน ปากฏตตา จ เอเตส กามปาทาน ปม เทสต ฯ มหาวสย ห ต อฏจตตสมปโยคา อปปวสยาน อตราน จตจตตสมปโยคา ฯ เยภยเยน จ อาลยรามตาย ปชาย ปากฏ กามปาทาน น อตราน ฯ กามปาทานวา กามาน สมธคมตถ โกตหลมงคลาทพหโล โหต น สสสตทฏ ต ตทนนตร ทฏ ปาทาน ฯ ต ภชชมาน สลพพตอตตวาทปาทานวเสน ทวธ ๑. อภ. ส. ๓๔/๓๐๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 184

วสทธมคเค โหต ฯ ตสม ทวเย โคกรย วา กกกรกรย วา ทสวาป เวทตพพโต โอฬารกนต สลพพตปาทาน ปม เทสต สขมตตา อนเต อตตวาทปาทานนต ฯ อยเมเตส เทสนากกโม ฯ ตณหา จ ปรมสเสตถ เอกธา โหต ปจจโย สตตธา อฏธา วาป โหต เสสตตยสส สา ฯ เอตถ จ เอว เทสเต อปาทานจตกเก ปรมสส กามปาทานสส กามตณหา อปนสสยวเสน เอกธาว ปจจโย โหต ตณหาภนนทเตส วสเยส อปปตตโต ฯ เสสตตยสส ปน สหชาตอ ม นสสย- สมปยตต- อตถอวคตเหตวเสน สตตธา วา อปนสสเยน สห อฏธาวาป๚ ปจจโย โหต ฯ ยทา ปน สา อปนสสยวเสน ปจจโย โหต ตทา อสหชาตาว โหตต ฯ อย ตณหาปจจยา อปาทานนต ปทสม วตถารกถา ฯ อปาทานปจจยา ภวปเท อตถโต ธมมโต เจว สาตถโต เภทสงคหา อย ยสส ปจจโย เจว ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ตตถ ภวตต ภโว ฯ โส กมมภโว อปปตตภโว จาต ทวโธ โหต ฯ ยถาห ฯ ภโว ทวเธน อตถ กมมภโว อตถ อปปตตภโวต๑ ฯ ตตถ กมมเมว ภโว กมมภโว ฯ ตถา อปปตตเยว ภโว อปปตตภโว ฯ เอตถ จ อปปตต ภวตต ภโว กมม ปน ยถา สขการณตตา สโข พทธานมปปาโทต๒ วตโต ๑. อภ. ว. ๓๕/๑๘๓ ฯ ๒. ข. ธ. ๒๕/๔๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 185

ปาภมนทเทโส เอว ภวการณตตา ผลโวหาเรน ภโวต เวทตพพนต ฯ เอว ตาเวตถ อตถโต ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ธมมโต ปน ฯ กมมภโว ตาว สงเขปโต เจตนา เจว เจตนาสมปยตตา จ อภชฌาทโย กมมสงขาตา ธมมา ฯ ยถาห ฯ ตตถ กตโม กมมภโว ป าภสงขาโร อป าภสงขาโร อเน ชาภสงขาโร ปรตตภมโก วา มหาภมโก วา อย วจจต กมมภโว สพพมป ภวคามกมม กมมภโวต๑ ฯ เอตถ ห ป าภสงขาโรต เตรส เจตนา อป าภสงขาโรต ทวาทส อเน ชาภสงขาโรต จตสโส เจตนา ฯ เอว ปรตตภมโก วา มหาภมโก วาต เอเตน ตาสเยว เจตนาน มนทพหวปากตา วตตา ฯ สพพมป ภวคามกมมนต อมนา ปน เจตนาสมปยตตา อภชฌาทโย วตตา ฯ อปปตตภโว ปน สงเขปโต กมมาภนพพตตา ขนธา ปเภทโต นววโธ โหต ฯ ยถาห ฯ ตตถ กตโม อปปตตภโว กามภโว รปภโว อรปภโว ส าภโว อส าภโว เนวส า- นาส าภโว เอกโวการภโว จตโวการภโว ป จโวการภโว อย วจจต อปปตตภโวต๑ ฯ ตตถ กามสงขาโต ภโว กามภโว ฯ เอส นโย รปารปภเวส ฯ ส าวต ภโว ส า วา เอตถ ภเว อตถต ส าภโว ฯ วปรยาเยน อส าภโว ฯ โอฬารก- ส าย อภาวา สขมาย จ ภาวา เนวส านาส า อสม ภเวต เนวส านาส าภโว ฯ เอเกน รปกขนเธน โวกณโณ ๑. อภ. ว. ๓๕/๑๘๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 186

วสทธมคเค ภโว เอกโวการภโว เอโก วา โวกาโร อสส ภวสสาต เอกโวการ- ภโว ฯ เอส นโย จตโวการป จโวการภเวส ฯ ตตถ กามภโว ป จ อปาทนนกขนธา ฯ ตถา รปภโว ฯ อรปภโว จตตาโร ฯ ส าภโว ป จ๑ ฯ อส าภโว เอโก อปาทนนกขนโธ ฯ เนวส านาส าภโว จตตาโร ฯ เอกโวการภวาทโย เอก- จตป จกขนธา อปาทนนกขนเธหต ฯ เอวเมตถ ธมมโตป ว าตพโพ วนจฉโย ฯ สาตถโตต ฯ ยถา จ ภวนทเทเส ตเถว กาม สงขาร- นทเทเสป ป าภสงขาราทโยว วตตา เอว สนเตป ปรมา อตต- กมมวเสน อธ ปฏสนธยา ปจจยตตา วตตา อเม ปจจปปนน- กมมวเสน อายต ปฏสนธยา ปจจยตตาต ปน วจน สาตถกเมว ฯ ปพเพ วา ตตถ กตโม ป าภสงขาโร กสลา เจตนา กามา- วจราต๒ เอวมาทนา นเยน เจตนาว สงขาราต วตตา อธ ปน สพพมป ภวคามกมมนต๓ วจนโต เจตนาสมปยตตาป ฯ ปพเพ จ ว าณปจจยเมว กมม สงขาราต วตต อทาน อส า- ภวนพพตตกมป ฯ ก วา พหนา ฯ อวชชาปจจยา สงขาราต เอตถ ป าภสงขาราทโยว กสลากสลา ธมมา วตตา ฯ อปาทาน- ปจจยา ภโวต อธ ปน อปปตตภวสสาป สงคหตตตา กสลา- กสลาพยากตา ธมมา วตตา ฯ ตสมา สพพถาป สาตถกเมวท ปน วจนนต ฯ เอวเมตถ สาตถโตป ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ๑. ม. จต ป จ ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๑๘๑ ฯ ๓. อภ. ว. ๓๕/๑๘๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 187

ปาภมนทเทโส เภทสงคหาต อปาทานปจจยา ภวสส เภทโต เจว สงคหโต จ ฯ ย ห กามปาทานปจจยา กามภวนพพตตก กมม กรยต โส กมมภโว ตทภนพพตตา ขนธา อปปตตภโว ฯ เอส นโย รปารปภเวส ฯ เอว กามปาทานปจจยา เทว กามภวา ตทนโต- คธา จ ส าภวป จโวการภวา เทว รปภวา ตทนโตคธา จ ส าภวอส าภวเอกโวการภวป จโวการภวา เทว อรปภวา ตทนโตคธา จ ส าภวเนวส านาส าภวจตโวการภวาต สทธ อนโตคเธห ฉ ภวา ฯ ยถา จ กามปาทานปจจยา สทธ อนโตคเธห ฉ ภวา ตถา เสสปาทานปจจยาปต ฯ เอว อปาทาน- ปจจยา เภทโต สทธ อนโตคเธห จตวสต ภวา ฯ สงคหโต ปน กามภว อปปตตภว จ เอกโต กตวา กามปาทานปจจยา สทธ อนโตคเธห เอโก กามภโว ตถา รปา- รปภวาต ตโย ภวา ตถา เสสปาทานปจจยาปต ฯ เอว อปาทาน- ปจจยา สงคหโต สทธ อนโตคเธห ทวาทส ภวา ฯ อปจ อวเสเสน อปาทานปจจยา กามภวปค กมม กมมภโว ตทภนพพตตา ขนธา อปปตตภโว ฯ เอส นโย รปารปภเวส ฯ เอว อปาทานปจจยา สทธ อนโตคเธห เทว กามภวา เทว รปภวา เทว อรปภวาต อปเรน ปรยาเยน สงคหโต ฉ ภวา ฯ กามภวอปปตตภวเภท วา อนปคมม สทธ อนโตคเธห กามภวาทวเสน ตโย ภวา โหนต ฯ กามภวาทเภท จาป อนปคมม กมมภวอปปตตภวว-

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 188

วสทธมคเค เสน เทว ภวา โหนต ฯ กมมปปตตเภท จาป อนปคมม อปาทานปจจยา ภโวต ภววเสน เอโกว ภโว โหตต ฯ เอวเมตถ อปาทานปจจยสส ภวสส เภทสงคหาป ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ย ยสส ปจจโย จาต ย เจตถ อปาทาน ยสส ปจจโย โหต ตโตป ว าตพโพ วนจฉโยต อตโถ ฯ ก ปเนตถ กสส ปจจโย โหต ฯ ยงก จ ยสส กสสจ ปจจโย โหตเยว ฯ อมมตตโก วย ห ปถชชโน ฯ โส อท ยตตมท อยตตนต อวจาเรตวา ยสส กสสจ อปาทานสส วเสน ยงก จ ภว ปฏเตวา ยงก จ กมม กโรตเยว ฯ ตสมา ยเทกจเจ สลพพตปาทาเนน รปารปภวา น โหนตต วทนต ต น คเหตพพ ฯ สพเพน ปน สพโพ โหตต คเหตพพ ฯ เสยยถท ฯ อเธกจโจ อนสสววเสน วา ทฏานสาเรน วา กามา นาเมเต มนสสโลเก เจว ขตตยมหาสาลกลาทส ฉกามาวจรเทวโลเก จ สมทธาต จนเตตวา เตส อธคมตถ อสทธมมสสวนาทห ว จโต อมนา กมเมน กามา สมปชชนตต ม มาโน กามปาทาน- วเสน กายทจจรตาทนป กโรต ฯ โส ทจจรตปารปรยา อปาเย อปปชชต ฯ สนทฏ เก วา ปน กาเม ปฏยมาโน ปฏลทเธ วา โคปยมาโน กามปาทานวเสน กายทจจรตาทน กโรต ฯ โส ทจจรตปารปรยา อปาเย อปปชชต ฯ ตตรสส อปปตตเหตภต กมม กมมภโว ฯ กมมาภนพพตตา ขนธา อปปตตภโว ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 189

ปาภมนทเทโส ส าภวป จโวการภวา ปน ตทนโตคธาเอว ฯ อปโร ปน สทธมมสสวนาทห อปพรหตาโณ อมนา กมเมน กามา สมปชชนตต ม มาโน กามปาทานวเสน กาย- สจรตาทน กโรต ฯ โส สจรตปารปรยา เทเวส วา มนสเสส วา อปปชชต ฯ ตตรสส อปปตตเหตภต กมม กมมภโว ฯ กมมาภนพพตตา ขนธา อปปตตภโว ฯ ส าภวป จโวการภวา ปน ตทนโตคธาเอว ฯ อต กามปาทาน สปปเภทสส สานโตคธสส กามภวสส ปจจโย โหต ฯ อปโร รปารปภเวส ตโต สมทธตรา กามาต สตวา วา ปรกปเปตวา วา กามปาทานวเสเนว รปารปสมาปตตโย นพพตเตตวา สมาปตตพเลน รปารปพรหมโลเก อปปชชต ฯ ตตรสส อปปตต- เหตภต กมม กมมภโว ฯ กมมาภนพพตตา ขนธา อปปตตภโว ฯ ส าอส าเนวส านาส าเอกจตป จโวการภวา ปน ตทนโตคธาเอว ฯ อต กามปาทาน สปปเภทาน สานโตคธาน รปารปภวานมป ปจจโย โหต ฯ อปโร อย อตตา นาม กามาวจรสมปตตภเว วา รปารปภวาน วา อ ตรสม อจฉนเน สอจฉนโน โหตต อจเฉททฏ อปาทาย ตทปค กมม กโรต ฯ ตสส ต กมม กมมภโว ฯ กมมาภนพพตตา ขนธา อปปตตภโว ฯ ส าภวาทโย ปน ตทนโตคธาเอว ฯ อต ทฏ ปาทาน สปปเภทาน สานโตคธาน ตณณมป กามรปารป-

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 190

วสทธมคเค ภวาน ปจจโย โหต ฯ อปโร อย อตตา นาม กามาวจรสมปตตภเว วา รปา- รปภวาน วา อ ตรสม สข โหต วคตปรฬาโหต อตต- วาทปาทาเนน ตทปค กมม กโรต ฯ ตสส ต กมม กมมภโว ฯ ตทภนพพตตา ขนธา อปปตตภโว ฯ ส าภวาทโย ปน ตทนโตคธาเอว ฯ อต อตตวาทปาทาน สปปเภทาน สานโตคธาน ตณณ ภวาน ปจจโย โหต ฯ อปโร อท สลพพต นาม กามาวจรสมปตตภเว วา รปารปภวาน วา อ ตรสม ปรปเรนตสส สข ปารปร คจฉตต สลพพตปาทานวเสน ตทปค กมม กโรต ฯ ตสส ต กมม กมมภโว ฯ ตทภนพพตตา ขนธา อปปตตภโว ฯ ส าภวาทโย ปน ตทนโตคธาเอว ฯ อต สลพพตปาทานมป สปปเภทาน สานโตคธาน ตณณ ภวาน ปจจโย โหตต ฯ เอวเมตถ ย ยสส ปจจโย โหต ตโตป ว าตพโพ วนจฉโย ฯ ก ปเนตถ กสส ภวสส กถ ปจจโย โหตต เจ ฯ รปารปภวาน อปนสสยปจจโย อปาทาน สหชาตาทหป ต กามภวสสาต ว เยย ฯ รปารปภวาน ห กามภวปรยาปนนสส จ กมมภเว กสล- กมมสเสว อปปตตภวสส เจต จตพพธมป อปาทาน อปนสสยปจจเยน เอกธาว ปจจโย โหต ฯ กามภเว อตตนา สมปยตตอกสลกมม- ภวสส สหชาตอ ม นสสยสมปยตตอตถอวคตเหตปจจยป- ปเภเทห

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 191

ปาภมนทเทโส สหชาตาทห ปจจโย โหต วปปยตตสส ปน อปนสสย- ปจจเยเนวาต ฯ อย อปาทานปจจยา ภโวต ปทสม วตถารกถา ฯ ภวปจจยา ชาตตอาทส ชาตอาทน วนจฉโย สจจนทเทเส วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ ภโวต ปเนตถ กมมภโวว อธปเปโต ฯ โส ห ชาตยา ปจจโย น อปปตตภโว ฯ โส จ ปน กมม- ปจจยอปนสสยปจจยวเสน เทวธาว ปจจโย โหตต ฯ ตตถ สยา กถ ปเนต ชานตพพ ภโว ชาตยา ปจจโยต เจ ฯ พาหรปจจยสมตเตปหนปณตตาทวเสสทสสนโต ฯ พาหราน ห ชนก- ชนนสกกโสณตาหาราทน ปจจยาน สมตเตป สตตาน ยมกานมป สต หนปณตตาทวเสโส ทสสต ฯ โส จ น อเหตโก สพพทา จ สพเพส จ อภาวโต น กมมภวโต อ เหตโก ตทภนพพตตก- สตตาน อชฌตตสนตาเน อ สส การณสส อภาวโตต กมม- ภวเหตโกว ฯ กมม ห สตตาน หนปณตตาทวเสสสส เหต ฯ เตนาห ภควา กมม สตเต วภชต ยทท หนปปณตตายาต๑ ฯ ตสมา ชานตพพเมต ภโว ชาตยา ปจจโยต ฯ ยสมา จ อสต ชาตยา ชรามรณ นาม โสกาทโย วา ธมมา น โหนต ชาตยา ปน สต ชรามรณ เจว ชรามรณ- สงขาตทกขธมมผฏสส จ พาลสส ชรามรณาภสมพนธา วา เตน เตน ทกขธมเมน ผฏสส อนภสมพนธา วา โสกาทโย จ ธมมา โหนต ตสมา อยมป ชาต ชรามรณสส เจว โสกาทน จ ๑. ม. อ. ๔๑/๓๘๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 192

วสทธมคเค ปจจโย โหตต เวทตพพา ฯ สา ปน อปนสสยโกฏยา เอกธาว ปจจโย โหตต ฯ อย ภวปจจยา ชาตตอาทส วตถารกถา ฯ ยสมา ปเนตถ โสกาทโย อวสาเน วตตา ตสมา ยา สา อวชชาปจจยา สงขาราต เอวเมตสส ภวจกกสส อาทมห วตตา สา โสกาทห อวชชา สทธา ภวจกกมวทตาทมท การกเวทกรหต ทวาทสวธส ตาส สตต สมต ปวตตตต เวทตพพ ฯ กถ ปเนตถ โสกาทห อวชชา สทธา กถมท ภวจกก อวทตาท กถ การกเวทกรหต กถ ทวาทสวธส ตาส นต เจ ฯ เอตถ ห โสกทกขโทมนสสปายาสา อวชชาย อวโยคโน ปรเทโว จ นาม มฬหสสาต เตส ตาว สทเธส สทธาว โหต อวชชา ฯ อปจ อาสวสมทยา อวชชาสมทโยต๑ วตต ฯ อาสวสมทยา เจเต โสกาทโย โหนต ฯ กถ ฯ วตถกามวโยเค ตาว โสโก กามาสวสมทโย โหต ฯ ยถาห ฯ ตสส เจ กามยานสส ฉนทชาตสส ชนตโน เต กามา ปรหายนต สลลวทโธว รปปตต๒ ฯ ยถา จาห ฯ กามโต ชายต โสโกต๓ ฯ สพเพป เจเต ทฏาสว- สมทยา โหนต ฯ ยถาห ฯ ตสส อห รป มม รปนต ปรยฏายโน รปวปรณาม ถาภาวา อปปชชนต โสกปรเทว- ทกขโทมนสสปายาสาต๔ ฯ ยถา จ ทฏาสวสมทยา เอว ๑. ม. ม. ๑๒/๑๐๐ ฯ ๒. ข. ส. ๒๕/๔๘๔ ฯ ๓. ข. ธ. ๒๕/๔๓ ฯ ๔. ส. ขนธวาร. ๑๗/๔ ฯ ปาลยมปน ปรยฏฏายโนต ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 193

ปาภมนทเทโส ภวาสวสมทยาป ฯ ยถาห ฯ เยป เต เทวา ทฆายกา วณณวนโต สขพหลา อจเจส วมาเนส จร ทฆมทธาน ตฏนต เตป ตถาคตสส ธมมเทสน สตวา ภย สนตาส สเวคมาปชชนตต๑ ฯ ป จ ปพพนมตตาน ทสวา มรณภเยน สนตชชตาน เทวาน วย ยถา จ ภวาสวสมทยา เอว อวชชาสวสมทยาป ฯ ยถาห ฯ สโข โส ภกขเว พาโล ทฏเว ธมเม ตวธ ทกข โทมนสส ปฏสเวเทตต๒ ฯ อต ยสมา อาสวสมทยา เอเต ธมมา โหนต ตสมา เอเต สชฌมานา อวชชาย เหตภเต อาสเว สาเธนต อาสเวส จ สทเธส ปจจยภาเว ภาวโต อวชชาป สทธาว โหตต ฯ เอว ตาเวตถ โสกาทห อวชชาสทธา โหตต เวทตพพา ฯ ยสมา ปน เอว ปจจยภาเว ภาวโต อวชชาย สทธาย ปน อวชชาปจจยา สงขารา สงขารปจจยา ว าณนต เอว เหตผล- ปรมปราย ปรโยสาน นตถ ตสมา ต เหตผลสมพนธวเสน ปวตต ทวาทสงค ภวจกก อวทตาทต สทธ โหต ฯ เอว สต อวชชาปจจยา สงขาราต อท อาทมตตกถน วรชฌตต เจ ฯ นยท อาทมตตกถน ฯ ปธานธมมกถน๓ ปเนต ฯ ตณณนน ห วฏฏาน อวชชา ปธานา ฯ อวชชาคคหเณน ห อวเสสกเลสวฏฏ จ กมมาทน จ พาล ปลโพเธนต สปปสรคคหเณน เสสสปปสรร วย พาห ฯ อวชชาสมจเฉเท ปน กเต เตห วโมกโข โหต สปปสรจเฉเท กเต ปลโพธตพาหาวโมกโข วย ฯ ยถาห ฯ อวชชาย ๑. ส. ขนธวาร. ๑๗/๑๐๔ ฯ ๒. ม. อ. ๑๔/๓๑๑ ฯ ๓. ม. ปฏานธมมกถน ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 194

วสทธมคเค เตวว อเสสวราคนโรธา สงขารนโรโธตอาท๑ ฯ อต ย คณหโต พนโธ ม จโต จ วโมกโข โหต ตสส ปธานธมมสส กถนมท น อาทมตตกถนนต ฯ เอวมท ภวจกก อวทตาทต เวทตพพ ฯ ตยท ยสมา อวชชาทห การเณห สงขาราทน ปวตต ตสมา ตโต อ เน พรหมา มหาพรหมา เสฏโ สชชตาต เอว ปรกปปเตน พรหมาทนา วา สสารสส การเกน โส โข ปน เม อย อตตา วโท เวเทยโยต๒ เอว ปรกปปเตน อตตนา วา สขทกขาน เวทเกน รหต ฯ อต การกเวทกรหตนต เวทตพพ ฯ ยสมา ปเนตถ อวชชา อทยพพยธมมกตตา ธวภาเวน สงกลฏตตา สงกเลสกตตา จ สภภาเวน อทยพพยปฏปฬตตตา สขภาเวน ปจจยายตตวตตตตา วสวตตนภเตน อตตภาเวน จ ส า ตถา สงขาราทนป องคาน ยสมา วา อวชชา น อตตา น อตตโน น อตตน น อตตวต ตถา สงขาราทนป องคาน ตสมา ทวาทสวธส ตาส เมต ภวจกกนต เวทตพพ ฯ เอว จ วทตวา ปน ตสสาวชชาตณหา มลมตตาทโย ตโย กาลา เทว อฏ เทวเอว จ สรปโต เตส องคาน ฯ ตสส โข ปเนตสส ภวจกกสส อวชชา ตณหา จาต เทว ๑. ส. นทาน. ๑๖/๒ ฯ ๒. ม. ม. ๑๒/๑๔ ฯ วโท เวเทยโยตอาทโย ปน สสสตทฏ ยาเอว อภนเวสาการา ฯ ตตถ วทตต วโท วจกมมสส การโกต วตต โหต ฯ เวทยตต เวเทยโย ชานาต อนภวต จาต วตต โหตต มลปณณาสเก สพพาสวสตตวณณนา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 195

ปาภมนทเทโส ธมมา มลนต เวทตพพา ฯ ตเทต ปพพนตาหรณโต อวชชามล เวทนาวสาน อปรนตสนธานโต ตณหามล ชรามรณาวสานนต ทวธ โหต ฯ ตตถ ปรม ทฏ จรตวเสน วตต ปจฉม ตณหา- จรตวเสน ฯ ทฏ จรตาน ห อวชชา ตณหาจรตาน จ ตณหา สสารนายกา ฯ อจเฉททฏ สมคฆาตาย วา ปม ผลปปตตยา เหตน อนปจเฉทปปกาสนโต สสสตทฏ สมคฆาตาย ทตย อปปนนาน ชรามรณปปกาสนโต คพภเสยยกวเสน วา ปรม อนปพพปปวตต- ทปนโต โอปปาตกวเสน ปจฉม สหปปตตทปนโต ฯ อตตปจจปปนนานาคตา จสส ตโย กาลา ฯ เตส ปาลย สรปโต อาคตวเสน อวชชา สงขารา จาต เทว องคาน อตตกาลาน ว าณาทน ภวาวสานาน อฏ ปจจปปนนกาลาน ชาต เจว ชรามรณ จ เทว อนาคตกาลานต เวทตพพาน ฯ ปน เหตผลเหตปพพกตสนธ จตเภทสงคห เจต วสตอาการาร ตวฏฏมนวฏ ต ภมต อตป เวทตพพ ฯ ตตถ สงขาราน จ ปฏสนธว าณสส จ อนตรา เอโก เหตผลสนธ นาม เวทนาย จ ตณหาย จ อนตรา เอโก ผลเหตสนธ นาม ภวสส จ ชาตยา จ อนตรา เอโก เหตผลสนธต เอวมท เหตผลเหตปพพกตสนธต เวทตพพ ฯ สนธน อาทปรโยสานววฏ ตา ปนสส จตตาโร สงคหา โหนต ฯ เสยยถท ฯ อวชชาสงขารา เอโก สงคโห

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 196

วสทธมคเค ว าณนามรปสฬายตนผสสเวทนา ทตโย ตณหปาทานภวา ตตโย ชาตชรามรณ จตตโถต เอวมท จตเภทสงคหนต เวทตพพ ฯ อตเต เหตโว ป จ อทาน ผลป จก อทาน เหตโว ป จ อายต ผลป จกนต เอเตห ปน วสตยา อาการสงขาเตห อเรห วสตอาการารนต เวทตพพ ฯ ตตถ อตเต เหตโว ป จาต อวชชา สงขารา จาต อเม ตาว เทว วตตาเอว ฯ ยสมา ปน อวทวา ปรตสสต ปรตสสโต อปาทยต ตสสปาทานปจจยา ภโว ตสมา ตณหปาทานภวาป สงคหตา โหนต ฯ เตนาห ปรมกมมภวสม โมโห อวชชา อายหนา สงขารา นกนต ตณหา อปคมน อปาทาน เจตนา ภโว อต อเม ป จ ธมมา ปรมกมมภวสม อธ ปฏสนธยา ปจจยาต๑ ฯ ตตถ ปรมกมมภวสมนต ปรเม กมมภเว อตตชาตย� กมมภเว กรยมาเนต อตโถ ฯ โมโห อวชชาต โย ตทา ทกขาทส โมโห เยน มฬโห กมม กโรต สา อวชชา ฯ อายหนา สงขาราต ต กมม กโรโต ยา ปรมเจตนาโย ยถา ทาน ทสสามต จตต อปปาเทตวา มาสมป สวจฉรมป ทานปกรณาน สชเชนตสส อปปนนา ปรมเจตนาโย ฯ ปฏคคาหกาน ปน หตเถ ทกขณ ปตฏาปยโต เจตนา ภโวต วจจต ฯ เอกาวชชเนส วา ฉส ชวเนส เจตนา อายหนา สงขารา นาม สตตมา เจตนา ภโว ๑. ข. ป. ๓๑/๗๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 197

ปาภมนทเทโส ยากาจ วา ปน เจตนา ภโว สมปยตตา อายหนา สงขารา นาม ฯ นกนต ตณหาต ยา กมม กโรนตสส ตสส ผเล อปปตตภเว นกามนา ปฏนา สา ตณหา นาม ฯ อปคมน อปาทานนต ย กมมภวสส ปจจยภต อท กตวา อสกสม นาม าเน กาเม เสวสสาม อจฉชชสสามตอาทนา นเยน ปวตต อปคมน คหณ ปรามสน อท อปาทาน นาม ฯ เจตนา ภโวต อายหนาวสาเน วตตเจตนา ภโวต ฯ เอวมตโถ เวทตพโพ ฯ อทาน ผลป จกนต ว าณาท เวทนาวสาน ปาลย อาคตเมว ฯ ยถาห ฯ อธ ปฏสนธ ว าณ โอกกนต นามรป ปสาโท อายตน ผฏโ ผสโส เวทยต เวทนา อต อเม ป จ ธมมา อธปปตตภวสม ปเร กตสส กมมสส ปจจยาต๑ ฯ ตตถ ปฏสนธ ว าณนต ย ภวนตรปฏสนธานวเสน อปปนนตตา ปฏสนธต วจจต ต ว าณ ฯ โอกกนต นามรปนต ยา คพเภ รปารปธมมาน โอกกนต อาคนตวา ปวสน วย อท นามรป ฯ ปสาโท อายตนนต อท จกขาทป จายตนวเสน วตต ฯ ผฏโ ผสโสต โย อารมมณ ผฏโ ผสนโต อปปนโน อย ผสโส ฯ เวทยต เวทนาต ย ปฏสนธว าเณน วา สฬายตน- ปจจเยน วา ผสเสน สห อปปนน วปากเวทยต สา เวทนาต ฯ เอวมตโถ เวทตพโพ ฯ อทาน เหตโว ป จาต ตณหาทโย ฯ ปาลย อาคตา ๑. ข. ป. ๓๑/๗๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 198

วสทธมคเค ตณหปาทานภวา ฯ ภเว ปน คหเต ตสส ปพพภาคา ตสมปยตตา วา สงขารา คหตาว โหนต ฯ ตณหปาทานคคหเณน จ ตสมปยตตา ยาย วา มฬโห กมม กโรต สา อวชชา คหตาว โหตต เอว ป จ ฯ เตนาห อธ ปรปกกตตา อายตนาน โมโห อวชชา อายหนา สงขารา นกนต ตณหา อปคมน อปาทาน เจตนา ภโว อต อเม ป จ ธมมา อธ กมมภวสม อายต ปฏสนธยา ปจจยาต๑ ฯ ตตถ อธ ปรปกกตตา อายตนานนต ปรปกกายตนสส กมมกรณกาเล สมโมโห ทสสโต ฯ เสส อตตานตถเมว ฯ อายต ผลป จกนต ว าณาทน ป จ ฯ ตาน ชาตคคหเณน วตตาน ฯ ชรามรณ ปน เตสเยว ชรามรณ ฯ เตนาห อายต ปฏสนธ ว าณ โอกกนต นามรป ปสาโท อายตน ผฏโ ผสโส เวทยต เวทนา อต อเม ป จ ธมมา อายต อปปตต- ภวสม อธ กตสส กมมสส ปจจยาต๑ ฯ เอวมท วสตอาการาร โหต ฯ ตวฏฏมนวฏ ต ภมตต เอตถ ปน ฯ สงขารภวา กมมวฏฏ อวชชาตณหปาทานาน กเลสวฏฏ ว าณนามรปสฬายตนผสส- เวทนา วปากวฏฏนต อเมห ตห วฏเฏห ตวฏฏมท ภวจกก ยาว กเลสวฏฏ น อปจฉชชต ตาว อนปจฉนนปจจยตตา อนวฏ ต ปนปปน ปรวตตนโต ภมตเยวาต เวทตพพ ฯ ตยทเมว ภมมาน ๑. ข. ป. ๓๑/๗๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 199

ปาภมนทเทโส สจจปปภวโต กจจา วารณา อปมาห จ คมภรนยเภทา จ ว าตพพ ยถารห ฯ ตตถ ยสมา กสลากสลกมม อวเสเสน สมทยสจจนต สจจวภงเค วตต ตสมา อวชชาปจจยา สงขาราต อวชชาย สงขารา ทตยสจจปปภว ทตยสจจ สงขาเรห ว าณ ทตยสจจปปภว ปมสจจ ว าณาทห นามรปาทน วปากเวทนา- ปรโยสานาน ปมสจจปปภว ปมสจจ เวทนาย ตณหา ปม- สจจปปภว ทตยสจจ ตณหาย อปาทาน ทตยสจจปปภว ทตย- สจจ อปาทานโต ภโว ทตยสจจปปภว ปมทตยสจจทวย ภวโต ชาต ทตยสจจปปภว ปมสจจ ชาตยา ชรามรณ ปมสจจปปภว ปมสจจนต เอว ตาวท สจจปปภวโต ว าตพพ ยถารห ฯ ยสมา ปเนตถ อวชชา วตถส จ สตเต สมโมเหต ปจจโย จ โหต สงขาราน ปาตภาวาย ตถา สงขารา สงขต จ อภสงขโรนต ปจจยา จ โหนต ว าณสส ว าณมป วตถ จ ปฏชานาต ปจจโย จ โหต นามรปสส นามรปมป อ ม จ อปตถมเภต ปจจโย จ โหต สฬายตนสส สฬายตนมป สวสเย จ ปวตตต ปจจโย จ โหต ผสสสส ผสโสป อารมมณ จ ผสต ปจจโย จ โหต เวทนาย เวทนาป อารมมณรส จ อนภวต ปจจโย จ โหต ตณหาย ตณหาป รชชนเย จ ธมเม รชชต ปจจโย จ โหต อปาทานสส อปาทานมป อปาทานเย จ ธมเม อปาทยต ปจจโย จ โหต ภวสส ภโวป นานาคตส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 200

วสทธมคเค จ วกขปต ปจจโย จ โหต ชาตยา ชาตป ขนเธ จ ชเนต เตส อภนพพตตภาเวน ปวตตตตา ปจจโย จ โหต ชรามรณสส ชรามรณมป ขนธาน ปากเภทภาว จ อธตฏต ปจจโย จ โหต ภวนตรปาตภาวาย โสกาทน อธฏานตตา ตสมา สพพปเทส เทวธา ปวตตกจจโตป อท ว าตพพ ยถารห ฯ ยสมา เจตถ อวชชาปจจยา สงขาราต อท การกทสสน- นวารณ สงขารปจจยา ว าณนต อตตสงกนตทสสนนวารณ ว าณปจจยา นามรปนต อตตาต ปรกปปตวตถเภททสสนโต ฆนส านวารณ นามรปปจจยา สฬายตนนตอาท อตตา ปสสต ฯเปฯ วชานาต ผสต เวทยต ตณหยต อปาทยต ภวต ชายต ชยยต มยยตต เอวมาททสสนนวารณ ตสมา มจฉาทสสนนวารณโตเปต ภวจกก ว าตพพ ยถารห ฯ ยสมา ปเนตถ สลกขณสาม ลกขณวเสน ธมมาน อทสสนโต อนโธ วย อวชชา อนธสส อปกขลน วย อวชชา- ปจจยา สงขารา อปกขลตสส ปตน วย สงขารปจจยา ว าณ ปตตสส คณฑปาตภาโว วย ว าณปจจยา นามรป คณฑ- เภทปฬกา วย นามรปปจจยา สฬายตน คณฑปฬกาฆฏฏน วย สฬายตนปจจยา ผสโส ฆฏฏนทกข วย ผสสปจจยา เวทนา ทกขสส ปฏการาภลาโส วย เวทนาปจจยา ตณหา ปฏการาภ ลาเสน อสปปายคคหณ วย ตณหาปจจยา อปาทาน อปาทนน- อสปปายาเลปน วย อปาทานปจจยา ภโว อสปปายาเลปเนน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 201

ปาภมนทเทโส คณฑวการปาตภาโว วย ภวปจจยา ชาต คณฑวการโต คณฑ- เภโท วย ชาตปจจยา ชรามรณ ยสมา วา ปเนตถ อวชชา- อปปฏปตตมจฉาปฏปตตภาเวน สตเต อภภวต ปฏล วย อกขน ตทภภโต จ พาโล โปนพภวเกห สงขาเรห อตตาน เวเต โกสการกม วย โกสปปเทเสห สงขารปรคคหต ว าณ คตส ปตฏ ลภต ปรณายกปรคคหโต วย ราชกมาโร รชเช อปปตต- นมตตปรกปปนโต ว าณ ปฏสนธย อเนกปปการ นามรป อภนพพตเตต มายากาโร วย มาย นามรเป ปตฏ ต สฬายตน วฑฒ วรฬห เวปลล ปาปณาต สภมย ปตฏ โต วนปปคมโพ วย อายตนฆฏฏนโต ผสโส ชายต อรณสหตาภมตถนโต อคค วย ผสเสน ผฏสส เวทนา ปาตภวต อคคนา ผฏสส ทาโห วย เวทยมานสส ตณหา ปวฑฒต โลณทก ปวโต ปปาสา วย ตสโต ภเวส อภลาส กโรต ปปาสโต วย ปานเย ตทสสปาทาน อปาทาเนน ภว อปาทยต อามสโลเภน มจโฉ พลส วย ภเว สต ชาต โหต พเช สต องกโร วย ชาตสส อวสส ชรามรณ อปปนนสส รกขสส ปตน วย ตสมา เอว อปมาหเปต ภวจกก ว าตพพ ยถารห ฯ ยสมา จ ภควตา อตถโตป ธมมโตป เทสนโตป ปฏเวธโตป คมภรภาว สนธาย คมภโร จาย อานนท ปฏจจสมปปาโท คมภราวภาโส จาต๑ วตต ตสมา คมภรเภทโตเปต ภวจกก ๑. ส. นทาน. ๑๖/๑๑๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 202

วสทธมคเค ว าตพพ ยถารห ฯ ตตถ ยสมา น ชาตโต ชรามรณ น โหต น จ ชาต วนา อ โต โหต อตถ จ ชาตโต สมทาคจฉตต เอว ชาตปจจย- สมทาคตฏสส ทรวโพธนยโต ชรามรณสส ชาตปจจยสมภต- สมทาคตฏโ คมภโร ตถา ชาตยา ภวปจจยา ฯเปฯ สงขาราน อวชชาปจจยสมภตสมทาคตฏโ คมภโร ตสมา อท ภวจกก อตถคมภรนต อย ตาเวตถ อตถคมภรตา ฯ เหตผล ห อตโถต วจจต ฯ ยถาห ฯ เหตผเล าณ อตถปฏสมภทาต๑ ฯ ยสมา ปน เยนากาเรน ยทวฏา จ อวชชา เตส เตส สงขาราน ปจจโย โหต ตสส ทรวโพธนยโต อวชชาย สงขาราน ปจจยฏโ คมภโร ตถา สงขาราน ฯเปฯ ชาตยา ชรามรณสส ปจจยฏโ คมภโร ตสมา อท ภวจกก ธมมคมภรนต อยเมตถ ธมมคมภรตา ฯ เหตโน ห ธมโมต นาม ฯ ยถาห ฯ เหตมห าณ ธมมปฏสมภทาต๑ ฯ ยสมา จสส เตน เตน การเณน ตถา ตถา ปวตเตตพพตตา เทสนาป คมภรา น ตตถ สพพ ตาณโต อ าณ ปตฏ ลภต ตถาเหต กตถจ สตเต อนโลมโต กตถจ ปฏโลมโต กตถจ อนโลมปฏโลมโต กตถจ เวมชฌโต ปฏาย อนโลมโต วา ปฏโลมโต วา กตถจ ตสนธ จตสงเขป กตถจ ทวสนธ ตสงเขป กตถจ เอกสนธ ทวสงเขป เทสต ตสมา อท ภวจกก เทสนาคมภรนต อย เทสนาคมภรตา ฯ ยสมา ๑. อภ. ว. ๓๕/๓๙๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 203

ปาภมนทเทโส ปเนตถ โย โส อวชชาทน สภาโว เยน จ ปฏวทเธน อวชชาทโย สมมา สลกขณโต ปฏวทธา โหนต โส ทปปรโยคาหตตา คมภโร ตสมา อท ภวจกก ปฏเวธคมภร ฯ ตถาเหตถ ยสมา อวชชาย อ าณาทสสนสจจาสมปฏเวธฏโ คมภโร สงขาราน อภสงข- รณายหน สราควราคฏโ ว าณสส ส ตอพยาปารอสงกนต- ปฏสนธ ปาตภาวฏโ นามรปสส เอกปปาทวนพโภคาวนพโภค- นมนรปปนฏโ สฬายตนสส อธปตโลกทวารเขตตวสยภาวฏโ ผสสสส ผสนสงฆฏฏนสงคตสนนปาตฏโ เวทนาย อารมมณ- รสานภวน- สขทกขมชฌตตภาวนชชวเวทยตฏโ ตณหาย อภนนท- อชโฌสานสรตา- ลตานทตณหาสมทททปปรณฏโ อปาทานสส อาทานคคหณาภนเวสปรามาสทรตกกมฏโ ภวสส อายหนาภ- สงขรณโยนคต ตนวาเสส ขปนฏโ ชาตยา ชาตส ชาต- โอกกนตนพพตตปาตภาวฏโ ชรามรณสสขยวยเภทวปรณามฏโ คมภโรต อยเมตถ ปฏเวธคมภรตา ฯ ยสมา ปเนตถ เอกตตนโย นานตตนโย อพยาปารนโย เอวธมมตานโยต จตตาโร อตถนยา โหนต ตสมา นยเภทโตเปต ภวจกก ว าตพพ ยถารห ฯ ตตถ อวชชาปจจยา สงขารา สงขารปจจยา ว าณนต เอว พชสส องกราทภาเวน รกขภาวปปตต วย สนตานานปจเฉโท เอกตตนโย นาม ฯ ย สมมา ปสสนโต เหตผลสมพนเธน ปวตต- มานสส สนตานสส อนปจเฉทาวโพธโต อจเฉททฏ ปชหต มจฉา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 204

วสทธมคเค ปสสนโต เหตผลสมพนเธน ปวตตมานสส สนตานานปจเฉทสส เอกตตคคหณโต สสสตทฏ อปาทยต ฯ อวชชาทน ปน ยถาสก ลกขณววฏาน นานตตนโย นาม ฯ ย สมมา ปสสนโต นวนวาน อปปาททสสนโต สสสตทฏ ปชหต มจฉา ปสสนโต เอกสนตานปตตสส ภนนสนตานสเสว นานตตคคหณโต อจเฉททฏ อปาทยต ฯ อวชชาย สงขารา มยา อปปาเทตพพา สงขาราน วา ว าณ อมเหหต เอวมาทพยาปาราภาโว อพยาปารนโย นาม ฯ ย สมมา ปสสนโต การกสส อภาวาวโพธโต อตตทฏ ปชหต มจฉา ปสสนโต โย อสตป พยาปาเร อวชชาทน สภาวนยมสทโธ เหตภาโว ตสส อคคหณโต อกรยทฏ อปาทยต ฯ อวชชาทห ปน การเณห สงขาราทนเยว สมภโว ขราทห ทธอาทน วย น อ เสนต อย เอวธมมตานโย นาม ฯ ย สมมา ปสสนโต ปจจยานรปโต ผลาวโพธา อเหตกทฏ จ อกรยทฏ จ ปชหต มจฉา ปสสนโต ปจจยานรป ผลปปวตต อคคเหตวา ยโตกโตจ ยสสกสสจ อสมภวคคหณโต อเหตก- ทฏ เจว นยตวาท จ อปาทยตต ฯ เอวมท ภวจกก สจจปปภวโต กจจา วารณา อปมาห จ คมภรนยเภทา จ ว าตพพ ยถารห ฯ อท ห คมภรโต อคาธ นานานยคคหณโต ทรภยาน าณา- สนา สมาธปวรสลาย สนสเตน ภวจกกมปทาเลตวา อสนวจกกมว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 205

ทฏ วสทธนทเทโส นจจนมมถน สสารภยมตโต น โกจ สปนนตเรปยตถ ฯ วตตมป เจต ภควตา คมภโร จาย อานนท ปฏจจสมปปาโท คมภราว- ภาโส จ เอตสส จานนท ธมมสส อ าณา อนนโพธา เอวมย ปชา ตนตากลกชาตา คณคณ กชาตา ม ชปพพชภตา อปาย ทคคต วนปาต สสาร นาตวตตตต๑ ฯ ตสมา อตตโน วา ปเรส วา หตาย จ สขาย จ ปฏปนโน อวเสสกจจาน ปหาย คมภเร ปจจยาการป- ปเภเท อธ ปณฑโต ยถาคาธ ลเภเถว- มนย เช สทา สโตต ฯ อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนาธกาเร ป าภมนทเทโส นาม สตตรสโม ปรจเฉโท ฯ ทฏ วสทธนทเทโส อทาน ยา อเมส ภมภเตส ธมเมส อคคหปรปจฉาวเสน าณปรจย กตวา สลวสทธ เจว จตตวสทธ จาต เทว มลภตา วสทธโย สมปาเทตพพาต วตตา ตตถ สลวสทธ นาม สปรสทธ ปาฏโมกขสวราท จตพพธ สล ฯ ต จ สลนทเทเส วตถารตเมว ฯ จตตวสทธ นาม สอปจารา อฏ สมาปตตโย ฯ ตาป จตตสเสน วตตสมาธนทเทเส สพพากาเรน วตถารตาเอว ตสมา ตา ตตถ วตถารตนเยเนว เวทตพพา ฯ ย ปน วตต ทฏ วสทธ ๑. ท. มหา. ๑๐/๖๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 206

วสทธมคเค กงขาวตรณวสทธ มคคามคคาณทสสนวสทธ ปฏปทาาณ- ทสสนวสทธ าณทสสนวสทธต อมา ป จ วสทธโย สรรนต ตตถ นามรปาน ยาถาวทสสน ทฏ วสทธ นาม ฯ ต สมปาเทตกาเมน สมถยานเกน ตาว เปตวา เนวส า- นาส ายตน อวเสสรปารปาวจรชฌานาน อ ตรโต วฏาย วตกกาทน ฌานงคาน ตสมปยตตา จ ธมมา ลกขณรสาทวเสน ปรคคเหตพพา ฯ ปรคคเหตวา สพพมเปต อารมมณาภมขนมนโต นมนฏเน นามนต ววฏเปตพพ ฯ ตโต ยถา นาม ปรโส อนโตเคเห สปป ทสวา ต อนพนธมาโน ตสส อาสย ปสสต เอวเมว อยมป โยคาวจโร ต นาม อปปรกขนโต อท นาม ก นสสาย ปวตตตต ปรเยสมาโน ตสส นสสย หทยรป ปสสต ฯ ตโต หทยรปสส นสสยภตาน ภตนสสตาน จ เสสปาทายรปานต รป ปรคคณหต ฯ โส สพพมเปต รปปนโต รปนต ววฏเปต ฯ ตโต นมนลกขณ นาม รปปนลกขณ รปนต สงเขปโต นามรป ววฏเปต ฯ สทธวปสสนายานโก ปน อยเมว วา สมถยานโก จตธาต- ววฏาเน วตตาน เตส เตส ธาตปรคคหมขาน อ ตรมขวเสน สงเขปโต วา วตถารโต วา จตสโส ธาตโย ปรคคณหต ฯ อถสส ยาถาวสรสลกขณโต อาวภตาส ธาตส กมมสมฏานมห ตาว เกเส จตสโส ธาตโย วณโณ คนโธ รโส โอชา ชวต กายปปสาโทต เอว กายทสกวเสน ทส รปาน ตตเถว ภาวสส อตถตาย ภาวทสกวเสน ทส ตตเถว อาหารสมฏาน โอชฏมก

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 207

ทฏ วสทธนทเทโส อตสมฏาน จตตสมฏานนต อปรานป จตวสตต เอว จตสมฏาเนส จตวสตโกฏาเสส จตจตตาลส จตจตตาลส รปาน เสโท อสส เขโฬ สงฆาณกาต อเมส ปน จตส อตจตตสมฏาเนส ทวนน โอชฏมกาน วเสน โสฬส โสฬส รปาน อทรย กรส ปพโพ มตตนต อเมส จตส อตสมฏาเนส อตสมฏานสเสว โอชฏมกสส วเสน อฏ อฏ รปาน ปากฏาน โหนตต ฯ เอส ตาว ทวตตสากาเร นโย ฯ เย ปน อมสม ทวตตสากาเร อาวภเต อปรา ทส อาการา อาวภวนต ตตถ อสตาทปรปาจเก ตาว กมมเช เตโชโกฏาสมห โอชฏมก เจว ชวต จาต นว รปาน ตถา จตตเช อสสาส- ปสสาสโกฏาสมห โอชฏมก เจว สทโท จาต นว เสเสส จตสมฏาเนส อฏส ชวตนวก เจว ตณ จ โอชฏมกานต เตตตส เตตตส รปาน ปากฏาน โหนต ฯ ตสเสว วตถารโต ทวาจตตาลสาการวเสน อเมส ภตปาทายรเปส ปากเฏส ชาเตส วตถทวารวเสน ป จ จกขทสกาทโย หทยวตถทสก จาต อปรานป สฏ รปาน ปากฏาน โหนต ฯ โส สพพานป ตาน รปปนลกขเณน เอกโต กตวา เอต รปนต ปสสต ฯ ตสเสว ปรคคหตรปสส ทวารวเสน อรปธมมา ปากฏา โหนต ฯ เสยยถท ฯ เทว ป จว าณาน ตสโส มโนธาตโย อฏสฏ มโนว าณธาตโยต เอกาสต โลกย- จตตาน ฯ อวเสเสน จ เตห จตเตห สหชาตา ผสโส เวทนา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 208

วสทธมคเค ส า เจตนา ชวต จตตฏ ต มนสกาโรต อเม สตต เจตสกาต ฯ โลกตตรจตตาน ปน เนว สทธวปสสกสส น สมถยานกสส ปรคคห คจฉนต อนธคตตตาต ฯ โส สพเพป เต อรปธมเม นมนลกขเณน เอกโต กตวาว เอต นามนต ปสสต ฯ เอวเมโก จตธาตววฏานมเขน วตถารโต นามรป ววฏเปต ฯ อปโร อฏารสธาตวเสน ฯ กถ ฯ อธ ภกข อตถ อมสม อตตภาเว จกขธาต ฯเปฯ มโนว าณธาตต ธาตโย อาวชชตวา ย โลโก เสตกณหอตกณหมณฑลวจตต อายตวตถต อกขกปเก นหารสตตเกน อาพนธ มสปณฑ จกขต ส ชานาต ต อคคเหตวา ขนธนทเทเส อปาทายรเปส วตตปปการ จกขปปสาท จกขธาตต ววฏเปต ฯ ยาน ปนสส นสสยภตา จตสโส ธาตโย ปรวารกาน จตตาร วณณคนธรสโอชารปาน อนปาลก ชวตนทรยนต นว สหชาตรปาน ตตเถว ตาน กายทสกภาวทสกวเสน วสต กมมชรปาน อาหารสมฏานาทน ตณณ โอชฏมกาน วเสน จตวสต อนปาทนนรปานต เอว เสสาน เตปณณาส รปาน โหนต น ตาน จกขธาตต ววฏเปต ฯ เอส นโย โสตธาตอาทสป ฯ กายธาตย ปน อวเสสาน เตจตตาลส รปาน โหนต ฯ เกจ ปน อตจตตสมฏานาน สทเทน สห นว นว กตวา ป จจตตาลสาต วทนต ฯ อต อเม ป จ ปสาทา เตส จ วสยา รปสททคนธรสโผฏพพา ป จาต ทส รปาน ทส ธาตโย โหนต ฯ อวเสสรปาน ธมมธาตโยว โหนต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 209

ทฏ วสทธนทเทโส จกข ปน นสสาย รป อารพภ ปวตต จตต จกขว าณธาต นามาต เอว เทว ป จว าณาน ป จ ว าณธาตโย โหนต ฯ ตณ มโนธาตจตตาน เอกา มโนธาต ฯ อฏสฏ มโนว าณ- ธาตจตตาน มโนว าณธาตต ฯ สพพานป เอกาสต โลกย- จตตาน สตต ว าณธาตโย ตสมปยตตา ผสสาทโย ธมมธาตต ฯ เอวเมตถ อฑเฒกาทส ธาตโย รป อฑฒฏมา ธาตโย นามนต ฯ เอวเมโก อฏารสธาตวเสน นามรป ววฏเปต ฯ อปโร ทวาทสายตนวเสน ฯ กถ ฯ จกขธาตย วตตนเยเนว เปตวา เตปณณาส รปาน จกขปปสาทมตต จกขายตนนต ววฏเปต ตตถ วตตนเยเนว จ โสตฆานชวหากายธาตโย โสต- ฆานชวหากายายตนานต เตส วสยภเต ป จ ธมเม รปสทท- คนธรสโผฏพพายตนานต โลกยสตตว าณธาตโย มนายตนนต ตสมปยตเต๑ ผสสาทโย เสสรป จ ธมมายตนนต ฯ เอวเมตถ อฑเฒกาทสอายตนาน รป ทยฑฒอายตนาน นามนต ฯ เอวเมโก ทวาทสายตนวเสน นามรป ววฏเปต ฯ อปโร ตโต สงขตตตร ขนธวเสน ววฏเปต ฯ กถ ฯ อธ ภกข อมสม สรเร จตสมฏานา จตสโส ธาตโย ตนนสสโต วณโณ คนโธ รโส โอชา จกขปปสาทาทโย ป จ ปสาทา วตถ- รป ภาโว ชวตนทรย ทวสมฏาโน สทโทต อมาน สตตรส รปาน สมมสนปคาน นปผนนาน รปรปาน กายว ตต วจว ตต ๑. ม. ตสมปยตตา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 210

วสทธมคเค อากาสธาต รปสส ลหตา มทตา กมม ตา อปจโย สนตต ชรตา อนจจตาต อมาน ปน ทส รปาน น สมมสนปคาน อาการ- วการ อนตรปรจเฉทมตตกาน น นปผนนาน น รปรปาน อปจ โข รปาน อาการวการอนตรปรจเฉทมตตโต รปนต สงข คตาน อต สพพานเปตาน สตตวสต รปาน รปกขนโธ เอกาสตยา โลกยจตเตห สทธ อปปนนา เวทนา เวทนากขนโธ ตสมปยตตา ส า ส ากขนโธ สงขารา สงขารกขนโธ ว าณ ว าณกขนโธต อต รปกขนโธ รป จตตาโร อรปโน ขนธา นามนต ฯ เอวเมโก ป จกขนธวเสน นามรป ววฏเปต ฯ อปโร ยงก จ รป สพพ รป จตตาร จ มหาภตาน จตนน จ| มหาภตาน อปาทายรปนต เอว สงขตเตเนว อมสม อตตภาเว รป ปรคคเหตวา ตถา มนายตน เจว ธมมายตเนก- เทส จ นามนต ปรคคเหตวา อต อท จ นาม อท จ รป อท วจจต นามรปนต สงเขปโต นามรป ววฏเปต ฯ สเจ ปนสส เตน เตน มเขน รป ปรคคเหตวา อรป ปรคคณหโต สขมตตา อรป น อปฏาต เตน ธรนกเขป อกตวา รปเมว ปนปปน สมมสตพพ มนสกาตพพ ปรคคเหตพพ ววฏ- เปตพพ ฯ ยถา ยถา หสส รป สวกขาลต โหต นชชฏ สปรสทธ ตถา ตถา ตทารมมณา อรปธมมา สยเมว ปากฏา โหนต ฯ ยถา ห จกขมโต ปรสสส อปรสทเธ อาทาเส มขนมตต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 211

ทฏ วสทธนทเทโส โอโลเกนตสส นมตต น ป ายต โส นมตต น ป ายตต น อาทาส ฉฑเฑต อถโข น ปนปปน ปรมชชต ตสส วสทเธ อาทาเส นมตต สยเมว ปากฏ โหต ยถา จ เตลตถโก ตลปฏ โทณย อากรตวา อทเกน ปรปโผสตวา เอกวาร เทววาร ปฬนมตเตน เตเล อนกขมนเต น ตลปฏ ฉฑเฑต อถโข น ปนปปน อณโหทเกน ปรปโผสตวา มทเทตวา ปเฬต ตสเสว กโรโต วปปสนนมป ตลเตล นกขมต ยถา วา ปน อทก ปสาเทตกาโม กตกฏ คเหตวา อนโตฆเฏ หตถ โอตาเรตวา เอกเทว วาเร ฆสนมตเตน อทเก อวปปสทนเต น กตกฏ ฉฑเฑต อถโข น ปนปปน ฆสต ตสเสว กโรนตสส กลลกททม สนนสทต อทก อจฉ โหต วปปสนน เอวเมว เตน ภกขนา ธรนกเขป อกตวา รปเมว ปนปปน สมมสตพพ มนสกาตพพ ปรคคเหตพพ ววฏเปตพพ ยถา ยถา หสส รป สวกขาลต โหต นชชฏ สปรสทธ ตถา ตถา ตปปจจนกา กเลสา สนนสทนต กททมปร อทก วย จตต ปสนน โหต ตทารมมณา อรปธมมา สยเมว ปากฏา โหนต ฯ เอว อ าหป อจฉโจรโคณทธมจฉาทห อปมาห อยมตโถ ปกาเสตพโพ ฯ เอว สวสทธรปปรคคหสส ปนสส อรปธมมา ตห อากาเรห อปฏหนต ผสสวเสน วา เวทนาวเสน วา ว าณวเสน วา ฯ กถ ฯ เอกสส ตาว ปวธาต กกขฬลกขณาตอาทนา นเยน ธาตโย ปรคคณหนตสส ปมาภนปาโต ผสโส ตสมปยตตา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 212

วสทธมคเค เวทนา เวทนากขนโธ ส า ส ากขนโธ สทธ ผสเสน เจตนา สงขารกขนโธ จตต ว าณกขนโธต อปฏาต ฯ ตถา เกเส ปวธาต กกขฬลกขณา ฯเปฯ อสสาสปสสาเส ปวธาต กกขฬลกขณาต ปมาภนปาโต ผสโส ตสมปยตตา เวทนา เวทนากขนโธ ฯเปฯ จตต ว าณกขนโธต อปฏาต ฯ เอว อรปธมมา ผสสวเสน อปฏหนต ฯ เอกสส ปวธาต กกขฬลกขณาต ตสส รสานภวนก- เวทนา เวทนากขนโธ ตสมปยตตา ส า ส ากขนโธ ตสมป- ยตโต ผสโส จ เจตนา จ สงขารกขนโธ ตสมปยตต จตต ว าณกขนโธต อปฏาต ฯ ตถา เกเส ปวธาต กกขฬลกขณา ฯเปฯ อสสาสปสสาเส ปวธาต กกขฬลกขณาต ตสส รสานภวนก- เวทนา เวทนากขนโธ ฯเปฯ ตสมปยตต จตต ว าณกขนโธต อปฏาต ฯ เอว เวทนาวเสน อรปธมมา อปฏหนต ฯ อปรสส ปวธาต กกขฬลกขณาต อารมมณปฏวชานน ว าณ ว าณกขนโธ ตสมปยตตา เวทนา เวทนากขนโธ ส า ส ากขนโธ ผสโส จ เจตนา จ สงขารกขนโธต อปฏาต ฯ ตถา เกเส ปวธาต กกขฬลกขณา ฯเปฯ อสสาสปสสาเส ปวธาต กกขฬลกขณาต อารมมณปฏวชานน ว าณ ว าณกขนโธ ตสมปยตตา เวทนา เวทนากขนโธ ส า ส ากขนโธ ผสโส จ เจตนา จ สงขารกขนโธต อปฏาต ฯ เอว ว าณวเสน อรปธมมา อปฏหนต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 213

ทฏ วสทธนทเทโส เอเตเนว อปาเยน กมมสมฏาเน เกเส ปวธาต กกขฬ- ลกขณาตอาทนา นเยน พาจตตาลสาย ธาตโกฏาเสส จตนน จตนน ธาตน วเสน เสเสส จ จกขธาตอาทส รปปรคคหมเขส สพพ นยเภท อนคนตวา โยชนา กาตพพา ฯ ยสมา จ เอว สวสทธรปปรคคหสเสว ตสส อรปธมมา ตหากาเรห ปากฏา โหนต ตสมา สวสทธรปปรคคเหเนว อรป- ปรคคหาย โยโค กาตพโพ น อตเรน ฯ สเจ ห เอกสม วา รปธมเม อปฏ เต ทวส วา รป ปหาย อรปปรคคห อารภต กมมฏานโตป ปรหายต ปวกสณภาวนาย วตตปปการา ปพพเตยยา คาว วย ฯ สวสทธรปปรคคหวเสน ปน อรปปรคคหาย โยค กโรโต กมมฏาน วฑฒ วรฬห เวปลล ปาปณาต ฯ โส เอว ผสสาทน วเสน อปฏ เต จตตาโร อรปโน ขนเธ นามนต เตส อารมมณภตาน จตตาร มหาภตาน จตนน จ มหาภตาน อปาทายรป รปนต ววฏเปต ฯ อต อฏารสธาตโย ทวาทสายตนาน ป จกขนเธต สพเพป เตภมเก ธมเม ขคเคน สมคค ววรมาโน วย ยมกตาลกนท ผาลยมาโน วย จ นาม จ รป จาต เทวธา ววฏเปต นามรปมตตโต อทธ อ โ สตโต วา ปคคโล วา เทโว วา พรหมา วา นตถต นฏ คจฉต ฯ โส เอว ยาถาวสรสโต นามรป ววฏเปตวา สฏ ตร สตโต ปคคโลต อมสสา โลกสม าย ปหานตถาย สตตสมโมหส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 214

วสทธมคเค สมตกกมตถาย อสมโมหภมย จตต ปนตถาย สมพหลสตตนต- วเสน นามรปมตตเมวท น สตโต น ปคคโล อตถต เอตมตถ สสนเทตวา ววฏเปต ฯ วตต เหต ยถา ห องคสมภารา โหต สทโท รโถ อต เอว ขนเธส สนเตส โหต สตโตต สมมตต๑ ฯ อปรมป วตต เสยยถาป อาวโส กฏ จ ปฏจจ วลล จ ปฏจจ มตตก จ ปฏจจ ตณ จ ปฏจจ อากาโส ปรวารโต อคารนเตวว สงข คจฉต เอวเมว โข อาวโส อฏ จ ปฏจจ นหาร จ ปฏจจ มส จ ปฏจจ จมม จ ปฏจจ อากาโส ปรวารโต รปนเตวว สงข คจฉตต๒ ฯ อปรมป วตต ทกขเมว ห สมโภต ทกข ตฏต เวต จ นา ตร ทกขา สมโภต นา ตร ทกขา นรชฌตต๓ ฯ เอว อเนกสเตห สตตนเตห นามรปเมว ทปต น สตโต น ปคคโล ฯ ตสมา ยถา อกขจกกป ชรอสาทส องคสมภาเรส เอเกนากาเรน สณ เตส รโถต โวหารมตต โหต ปรมตถโต เอเกกสม องเค อปปรกขยมาเน รโถ นาม นตถ ยถา จ กฏาทส เคหสมภาเรส เอเกนากาเรน อากาส ปรวาเรตวา เตส เคหนต โวหารมตต โหต ปรมตถโต เคห นาม นตถ ยถา จ องคลองคฏาทส เอเกนากาเรน เตส มฏ ต โวหารมตต โหต โทณตนตอาทส วณาต หตถอสสาทส เสนาต ปาการเคห- ๑. ส. ส. ๑๕/๑๙๘ ฯ ๒. ม. ม. ๑๒/๓๕๘ ฯ ๓. ส. ส. ๑๕/๑๙๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 215

ทฏ วสทธนทเทโส โคปราทส นครนต ขนธ สาขา ปลาสาทส เอเกนากาเรน เตส รกโขต โวหารมตต โหต ปรมตถโต เอเกกสม อวยเว อปปรกขยมาเน รกโข นาม นตถ เอวเมว ป จสอปาทานกขนเธส สต สตโต ปคคโลต โวหารมตต โหต ปรมตถโต เอเกกสม ธมเม อปปรกขยมาเน อสมต วา อหนต วา คาหสส วตถภโต สตโต นาม นตถ ปรมตถโต ปน นามรปมตตเมว อตถต ฯ เอว ปสสโต หสส ทสสน ยถาภตทสสน นาม โหต ฯ โย ปเนต ยถาภตทสสน ปหาย สตโต อตถต คณหาต โส ตสส วนาส อนชาเนยย อวนาส วา อวนาส อนชานนโต สสสเต ปตต วนาส อนชานนโต อจเฉเท ปตต ฯ กสมา ฯ ขรนวยสส ทธโน วย ตทนวยสส อ สส อภาวโต ฯ โส สสสโต สตโตต คณหนโต โอลยต นาม อจฉชชตต คณหนโต อตธาวต นาม ฯ เตนาห ภควา ทวห ภกขเว ทฏ คเตห ปรยฏ ตา เทวมนสสา โอลยนต เอเก อตธาวนต เอเก จกขมนโต จ ปสสนต กถ จ ภกขเว โอลยนต เอเก ภวารามา ภกขเว เทวมนสสา ภวรตา ภวสมมทตา เตส ภวนโรธาย ธมเม เทสย- มาเน จตต น ปกขนทต นปปสทต น สนตฏต นาธมจจต เอว โข ภกขเว โอลยนต เอเก กถ จ ภกขเว อตธาวนต เอเก ภเวเนว โข ปเนเก อฏฏยมานา หรายมานา ชคจฉมานา วภว อภนนทนต ยโต กร โภ อย อตตา กายสส เภทา ปรมมรณา อจฉชชต วนสสต น โหต ปรมมรณา เอต สนต เอต ปณต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 216

วสทธมคเค เอต ยาถาวนต เอว โข ภกขเว อตธาวนต เอเก กถ จ ภกขเว จกขมนโต จ ปสสนต อธ ภกขเว ภกข ภต ภตโต ปสสต ภต ภตโต ทสวา ภตสส นพพทาย วราคาย นโรธาย ปฏปนโน โหต เอว โข ภกขเว จกขมนโต จ ปสสนตต๑ ฯ ตสมา ยถา ทารยนต ส นชชว นรหก อถ จ ปน ทารรชชก- สมาโยควเสน คจฉตป ตฏตป สอหก สพยาปาร วย ขายต เอวมท นามรปมป ส นชชว นรหก อถ จ ปน อ ม สมาโยควเสน คจฉตป ตฏตป สอหก สพยาปาร วย ขายตต ทฏพพ ฯ เตนาห โปราณา นาม จ รป จ อธตถ สจจโต น เหตถ สตโต มนโชว วชชต ส อท ยนตมวาภสงขต ทกขสส ป โช ตณกฏสาทโสต ฯ น เกวล เจต ทารยนตปมาย อ าหป นฬกลาปอาทห อปมาห วภาเวตพพ ฯ ยถา ห ทวส นฬกลาปส อ ม นสสาย ปตาส เอกา เอกสสา อปตถมโภ โหต เอกสสา ปตมานาย อตราป ปตต เอวเมว ป จโวการภเว นามรป อ ม นสสาย ปวตตต เอก เอกสส อปตถมโภ โหต มรณวเสน เอกสม ปตมาเน อตรมป ปตต ฯ เตนาห โปราณา ยมก นามรป จ อโภ อ โ นสสตา ๑. ข. อต. ๒๕/๒๖๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 217

ทฏ วสทธนทเทโส เอกสม ภชชมานสม อโภ ภชชนต ปจจยาต ฯ ยถา จ ทณฑาภหต เภร นสสาย สทเท ปวตตมาเน อ า เภร อ โ สทโท เภรสททา อสมมสสา เภร สทเทน ส า สทโท เภรยา ส โ เอวเมว วตถทวารารมมณสงขาต รป นสสาย นาเม ปวตตมาเน อ รป อ นาม นามรปา อสมมสสา นาม รเปน ส รป นาเมน ส ฯ อปจ โข เภร ปฏจจ สทโท วย รป ปฏจจ นาม ปวตตต ฯ เตนาห โปราณา น จกขโต ชายเร ผสสป จมา น รปโต โน จ อภนนมนตรา เหต ปฏจจ ปภวนต สงขตา ยถาป สทโท ปหฏาย เภรยา น โสตโต ชายเร ผสสป จมา น สททโต โน จ อภนนมนตรา ฯเปฯ น ฆานโต ชายเร ผสสป จมา น คนธโต โน จ อภนนมนตรา ฯเปฯ น ชวหโต ชายเร ผสสป จมา น รสโต โน จ อภนนมนตรา ฯเปฯ น กายโต ชายเร ผสสป จมา น ผสสโต โน จ อภนนมนตรา ฯเปฯ น วตถรปา ปภวนต สงขตา น จาป ธมมายตเนห นคคตา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 218

วสทธมคเค เหต ปฏจจ ปภวนต สงขตา ยถาป สทโท ปหฏาย เภรยาต ฯ อปเจตถ นาม นตเตช น สเกน เตเชน ปวตตต สกโกต น ขาทต น ปวต น พยาหรต น อรยาปถ กปเปต รปมป นตเตช น สเกน เตเชน ปวตตต สกโกต น ห ตสส ขาทตกามตา นป ปวตกามตา น พยาหรตกามตา น อรยาปถ กปเปตกามตา อถโข นาม นสสาย รป ปวตตต รป นสสาย นาม ปวตตต ฯ นามสส ปน ขาทตกามตาย ปวตกามตาย พยาหรตกามตาย อรยาปถ กปเปตกามตาย สต รป ขาทต ปวต พยาหรต อรยาปถ กปเปต ฯ อมสส ปนตถสส วภาวนตถาย อม อปม อทาหรนต ฯ ยถา จ ขจจนโธ จ ปสปป จ ทสา ปกกมตกามา อสส ชจจนโธ ปสปป เอวมาห อห โข ภเณ สกโกม ปาเทห ปาทกรณย กาต นตถ จ เม จกขน เยห สมวสม ปสเสยยนต ปสปปป ขจจนธ เอวมาห อห โข ภเณ สกโกม จกขนา จกขกรณย กาต นตถ จ เม ปาทาน เยห อภกกเมยย วา ปฏกกเมยย วาต โส๑ ตฏหฏโ ชจจนโธ ปสปป อสกฏ อาโรเปส ปสปป ชจจนธสส อสกเฏ นสทตวา เอวมาห วาม ม จ ทกขณ คณห ทกขณ ม จ วาม คณหาต ตตถ ชจจนโธป นตเตโช ทพพโล น สเกน เตเชน น สเกน พเลน คจฉต ๑. เต ตฏหฏาต ภวตพพ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 219

ทฏ วสทธนทเทโส ปสปปป นตเตโช ทพพโล น สเกน เตเชน น สเกน พเลน คจฉต น จ เตส อ ม นสสาย คมน นปปวตตต เอวเมว นามมป นตเตช น สเกน เตเชน อปปชชต น ตาส ตาส กรยาส ปวตตต รปมป นตเตช น สเกน เตเชน อปปชชต น ตาส ตาส กรยาส ปวตตต น จ เนส อ ม นสสาย อปปตต วา ปวตต วา น โหต ฯ เตเนต วจจต น สเกน พเลน ชายเร โนป สเกน พเลน ตฏเร ปรธมมวสานวตตโน ชายเร สงขตา อตตทพพลา ปรปจจยโต จ ชายเร ปรอารมมณโต สมฏ ตา อารมมณปจจเยห จ ปรธมเมห จเม ปภาวตา ยถาป นาว นสสาย มนสสา ยนต อณณเว เอวเมว รป นสสาย นามกาโย ปวตตต ยถา มนสเส นสสาย นาวา คจฉต อณณเว เอวเมว นาม นสสาย รปกาโย ปวตตต อโภ นสสาย คจฉนต มนสสา นาวา จ อณณเว เอว นาม จ รป จ อโภ อ โ นสสตาต ฯ เอว นานานเยห นามรป ววฏาปยโต สตตส อภภวตวา อสมโมหภมย ต นามรปานยาถาวทสสน ทฏ วสทธตเวทตพพ ฯ นามรปววฏานนตป สงขารปรจเฉโทตป เอตสเสว อธวจน ฯ อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนาธกาเร ทฏ วสทธนทเทโส นาม อฏารสโม ปรจเฉโท ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 220

วสทธมคเค กงขาวตรณวสทธนทเทโส เอตสเสว ปน นามรปสส ปจจยปรคคหเณน ตส อทธาส กงข วตรตวา ต าณ กงขาวตรณวสทธ นาม ฯ ต สมปาเทตกาโม ภกข ยถา นาม กสโล ภสกโก โรค ทสวา ตสส สมฏาน ปรเยสต ยถา วา ปน อนกมปโก ปรโส มนท กมาร ทหร อตตานเลยยก รถกาย นปนน ทสวา กสส นโข อย ปตตโกต ตสส มาตาปตโร อาวชชต เอวเมว ตสส นามรปสส เหตปจจยปรเยสน อาวชชต ฯ โส อาทโตว อต ปฏส จกขต น ตาวท นามรป อเหตก สพพตถ สพพทา สพเพส จ เอกสทสภาวาปตตโต น อสสราท- เหตก นามรปโต อทธ อสสราทน อภาวโต เยป นามรปมตตเมว อสสราทโยต วทนต เตส อสสราทสงขาตสส นามรปสส อเหตก- ภาวาปตตโต ตสมา ภวตพพมสส เหตปจจเยห เก นโข เตต ฯ โส เอว นามรปสส เหตปจจเย อาวชชตวา อมสส ตาว รปกายสส เอว เหตปจจเย ปรคคณหาต อย กาโย นพพตตมาโน เนว อปปลปทมปณฑรกโสคนธกาทน อพภนตเร นพพตตต น มณมตตาหาราทน อถโข อามาสยปกกาสยาน อนตเร อทรปฏล ปจฉโต ปฏ กณฏก ปรโต กตวา อนต อนตคณปรวารโต สยมป ทคคนธเชคจฉปฏกโล ทคคนธเชคจฉปฏกเล ปรมสมพาเธ โอกาเส ปตมจฉปตกมมาสโอฬคลล จนทนกาทส กม วย นพพตตต ตสเสว นพพตตมานสส อวชชา ตณหา อปาทาน กมมนต อเม

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 221

กงขาวตรณวสทธนทเทโส จตตาโร ธมมา นพพตตกตตา เหต อาหาโร อปตถมภกตตา ปจจโยต ป จ ธมมา เหตปจจยา โหนต เตสป อวชชาทโย ตโย อมสส กายสส มาตา วย ทารกสส อปนสสยา โหนต กมม ปตา วย ปตตสส ชนก อาหาโร ธาต วย ทารกสส สนธารโกต ฯ เอว รปกายสส ปจจยปรคคห กตวา ปน จกข จ ปฏจจ รเป จ อปปชชต จกขว าณนตอาทนา๑ นเยน นามกายสส ปจจยปรคคห กโรต ฯ โส เอว ปจจยโต นามรปสส ปวตต ทสวา ยถา อท เอตรห เอว อตเตป อทธาเน ปจจยโต ปวตตตถ อนาคเตป ปจจยโต ปวตตสสตต สมนปสสต ฯ ตสเสว สมนปสสโต ยา สา ปพพนต อารพภ อโหส นโข อห อตตมทธาน น นโข อโหส อตตมทธาน กนนโข อโหส อตตมทธาน กถ นโข อโหส อตตมทธาน ก หตวา ก อโหส นโข อห อตตมทธานนต๒ ป จวธา วจกจฉา วตตา ยาป อปรนต อารพภ ภวสสาม นโข อห อนาคตมทธาน น นโข ภวสสาม อนาคตมทธาน กนนโข ภวสสาม อนาคตมทธาน กถ นโข ภวสสาม อนาคตมทธาน ก หตวา ก ภวสสาม นโข อห อนาคตมทธานนต ป จวธา วจกจฉา วตตา ยาป ปจจปนน อารพภ เอตรห วา ปน ปจจปปนน อทธาน อารพภ อชฌตต กถงกถ โหต อห นโขสม๓ โน นโขสม กนนโขสม ๑. ส. สฬา. ๑๘/๓๙ ฯ ๒. ม. ม. ๑๒/๑๔ ฯ ๓. ม. นโขสม ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 222

วสทธมคเค กถ นโขสม อย นโข สตโต กโต อาคโต โส กห คาม ภวสสตต ฉพพธา วจกจฉา วตตา สา สพพาป ปหยต ฯ อปโร สาธารณาสาธารณวเสน ทวธ นามสส ปจจย ปสสต กมมาทวเสน จตพพธ รปสส ฯ ทวโธ ห นามสส ปจจโย สาธารโณ อสาธารโณ จ ฯ ตตถ จกขาทน ฉ ทวาราน รปาทน ฉ อารมมณาน นามสส สาธารโณ ปจจโย กสลาทเภทโต สพพปปการสสาป ตโต ปวตตโต มนสการาทโก อสาธารโณ ฯ โยนโสมนสการสทธมมสสวนาทโก ห กสลสเสว โหต วปรโต อกสลสส กมมาทโก วปากสส ภวงคาทโก กรยสสาต ฯ รปสส ปน กมม จตต อต อาหาโรต อย กมมาทโก จตพพโธ ปจจโย ฯ ตตถ กมม อตตเมว กมมสมฏานสส รปสส ปจจโย โหต ฯ จตต จตตสมฏานสส อปปชชมาน ฯ อตอาหารา อตอาหาร- สมฏานสส ตกขเณ ปจจยา โหนตต ฯ เอวเมโก นามรปสส ปจจยปรคคห กโรต ฯ โส เอว ปจจยโต นามรปสส ปวตต ทสวา ยถา อท เอตรห เอว อตเตป อทธาเน ปจจยโต ปวตตตถ อนาคเตป ปจจยโต ปวตตสสตต สมนปสสต ฯ ตสเสว สมนปสสโต วตตนเยเนว ตสป อทธาเนส วจกจฉา ปหยต ฯ อปโรเตสเยว นามรปสงขาตาน สงขาราน ชราปตตชณณาน จ ภงค ทสวา อท สงขาราน ชรามรณ นาม ชาตยา สต โหต ชาต ภเว สต ภโว อปาทาเน สต อปาทาน ตณหาย สต ตณหา เวทนาย สต เวทนา ผสเส สต ผสโส สฬายตเน สต สฬายตน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 223

กงขาวตรณวสทธนทเทโส นามรเป สต นามรป ว าเณ สต ว าณ สงขาเรส สต สงขารา อวชชาย สตต เอว ปฏโลมปฏจจสมปปาทวเสน นาม- รปสส ปจจยปรคคห กโรต ฯ อถสส วตตนเยเนว วจกจฉา ปหยต ฯ อปโร อต โข อวชชาปจจยา สงขาราต ปพเพ วตถาเรตวา ทสสตานโลมปฏจจสมปปาทวเสเนว นามรปสส ปจจยปรคคห กโรต ฯ อถสส วตตนเยเนว กงขา ปหยต ฯ อปโร ปรมกมมภวสม โมโห อวชชา อายหนา สงขารา นกนตตณหา อปคมน อปาทาน เจตนา ภโวต อเม ป จ ธมมา ปรมกมมภวสม อธ ปฏสนธยา ปจจยา อธ ปฏสนธ ว าณ โอกกนต นามรป ปสาโท อายตน ผฏโ ผสโส เวทยต เวทนาต อเม ป จ ธมมา อธปปตตภวสม ปเรกตสส กมมสส ปจจยา อธ ปรปกกตตา อายตนาน โมโห อวชชา ฯเปฯ เจตนา ภโวต อเม ป จ ธมมา อธ กมมภวสม อายต ปฏสนธยา ปจจยาต เอว กมมวฏฏวปากวฏฏวเสน นามรปสส ปจจยปรคคห กโรต ฯ ตตถ จตพพธ กมม ทฏธมมเวทนย อปปชชเวทนย อปราปรยเวทนย อโหสกมมนต ฯ เตส เอกชวนวถย สตตส จตเตส กสลา วา อกสลา วา ปมชวนเจตนา ทฏธมมเวทนยกมม นาม ฯ ต อมสมเยว อตตภาเว วปาก เทต ฯ ตถา อสกโกนต ปน อโหสกมม นาม ฯ นาโหส กมมวปาโก น ภวสสต กมมวปาโก นตถ กมมวปาโกต๑ อมสส ตกสส วเสน อโหสกมม นาม โหต ฯ ๑. ข. ป. ๓๑/๔๑๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 224

วสทธมคเค อตถสาธกา ปน สตตมชวนเจตนา อปปชชเวทนยกมม นาม ฯ ต อนนตเร อตตภาเว วปาก เทต ฯ ตถา อสกโกนต วตตนเยเนว อโหสกมม นาม โหต ฯ อภนน อนตเร ป จ ชวนเจตนา อปรา- ปรยเวทนยกมม นาม ฯ ต อนาคเต ยทา โอกาส ลภต ตทา วปาก เทต ฯ สต สงขารปปวตตยา อโหสกมม นาม น โหต ฯ อปรมป จตพพธ กมม ย ครก ย พหล ยทาสนน กฏตตาวาปนกมมนต ฯ ตตถ กสล วา โหต อกสล วา ครกาครเกส ย ครก มาตฆาตาทก กมม วา มหคคตกมม วา ตเทว ปม วปจจต ฯ ตถา พหลาพหเลสป ย พหล โหต สสลย วา ทสสลย วา ตเทว ปม วปจจต ฯ ยทาสนน นาม มรณกาเล อนสสรตกมม ฯ ย ห อาสนนมรโณ อนสสรต สกโกต เตเนว อปปชชต ฯ เอเตห ปน ตห มตต ปนปปน ลทธาเสวน กฏตตาวาปนกมม นาม โหต ฯ เตส อภาเว ต ปฏสนธ อากฑฒต ฯ อปรมป จตพพธ กมม ชนก อปตถมภก อปปฬก อปฆาตกนต ฯ ตตถ ชนก นาม กสลมป โหต อกสลมป ฯ ต ปฏสนธยมป ปวตเตป กามรปารปวปากกขนเธ ชเนต ฯ อปตถมภก ปน วปาก ชเนต น สกโกต อ เน กมเมน ทนนาย ปฏสนธยา ชนเต วปาเก อปปชชนกสขทกข อปตถมเภต อทธาน ปวตเตต ฯ อปปฬก อ เน กมเมน ทนนาย ปฏสนธยา ชนเต วปาเก อปปชชนกสขทกข ปเฬต พาธต อทธาน ปวตตต น เทต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 225

กงขาวตรณวสทธนทเทโส อปฆาตก ปน สย กสลมป อกสลมป สมาน อ ทพพล กมม ฆาเตตวา ตสส วปาก ปฏพาหตวา อตตโน วปากสส โอกาส กโรต ฯ เอว ปน กมเมน กเต โอกาเส ต วปาก อปปนน นาม วจจต ฯ อต อเมส ทวาทสนน กมมาน กมมนตร เจว วปากนตร จ พทธาน กมมวปากาณสเสว ยาถาวสรสโต ปากฏ โหต อสาธารณ สาวเกห ฯ วปสสเกน ปน กมมนตร จ วปากนตร จ เอกเทสโต ชานตพพ ฯ ตสมา อย มขมตตทสสเนน กมมวเสโส ปกาสโตต ฯ อต อม ทวาทสวธ กมม กมมวฏเฏ ปกขปตวา เอวเมโก กมมวฏฏวปากวฏฏวเสน นามรปสส ปจจยปรคคห กโรต ฯ โส เอว กมมวฏฏวปากวฏฏวเสน ปจจยโต นามรปสส ปวตต ทสวา ยถา อท เอตรห เอว อตเตป อทธาเน กมมวฏฏวปากวฏฏวเสน ปจจยโต ปวตตตถ อนาคเตป กมมวฏฏวปากวฏฏวเสเนว ปจจยโต ปวตตสสต อต กมม เจว กมมวปาโก จ กมมวฏฏ จ วปากวฏฏ จ กมมปปวตต จ วปากปปวตต จ กมมสนตต จ วปากสนตต จ กรยา จ กรยาผล จ กมมวปากา๑ วตตนต วปาโก กมมสมภโว กมมา ปนพภโว โหต เอว โลโก ปวตตตต สมนปสสต ฯ ตสเสว สมนปสสโต ยา สา ปพพนตาทโย อารพภ ๑. ม. ย. กมมา วปากา ฯ ฏกายมป กมมาต กมมโตต วตต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 226

วสทธมคเค อโหส น โข อหนตอาทนา๑ นเยน วตตา โสฬสวธา วจกจฉา สา สพพา ปหยต ฯ สพพภวโยนคต ตนวาเสส เหตผล สมพนธวเสน ปวตตมาน นามรปมตตเมว ขายต ฯ โส เนว การณโต อทธ การก ปสสต น วปากปปวตตโต อทธ วปากปฏสเวทก การเณ ปน สต การโกต วปากปปวตตยา สต ปฏสเวทโกต สม ามตเตน ปณฑตา โวหรนตจเจวสส สมมปป าย สทฏ โหต ฯ เตนาห โปราณา กมมสส การโก นตถ วปากสส จ เวทโก สทธธมมา ปวตตนต เอเวต สมมทสสน เอว กมเม วปาเก จ วตตมาเน สเหตเก พชรกขาทกานว ปพพา โกฏ น นายต อนาคเตป สสาเร อปปวตต น ทสสต เอตมตถ อน าย ตตถยา อสยวส สตตส คเหตวาน สสสตจเฉททสสโน ทวาสฏ ทฏ คณหนต อ ม วโรธตา ทฏ พนธนพนธา เต ตณหาโสเตน วยหเร ตณหาโสเตน วยหนตา น เต ทกขา ปมจจเร เอวเมต อภ าย ภกข พทธสส สาวโก คมภร นปณ ส ปจจย ปฏวชฌต กมม นตถ วปากมห ปาโก กมเม น วชชต อ ม อโภ ส า น จ กมม วนา ผล ๑. ม. ม. ๑๒/๑๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 227

กงขาวตรณวสทธนทเทโส ยถา น สรเย อคค น มณมห น โคมเย น เตส พห โส อตถ สมภาเรห จ ชายต ตถา น อนโต กมมสส วปาโก อปลพภต พหทธาป น กมมสส น กมม ตตถ วชชต ผเลน ส ต กมม ผล กมเม น วชชต กมม จ โข อปาทาย ตโต นพพตตต ผล น เหตถ เทโว พรหมา วา สสารสสตถ การโก สทธธมมา ปวตตนต เหตสมภารปจจยาต ฯ ตสเสว กมมวฏฏวปากวฏฏวเสน นามรปสส ปจจยปรคคห กตวา ตส อทธาส ปหนวจกจฉสส สพเพ อตตานาคตปจจปปนนา ธมมา จตปฏสนธวเสน วทตา โหนต ฯ สาสส โหต าตปร า ฯ โส เอว ปชานาต เย อตเต กมมปจจยา นพพตตา ขนธา เต ตตเถว นรทธา อตตกมมปจจยา ปน อมสม ภเว อ เ ขนธา นพพตตา อตตภวโต อม ภว อาคโต เอกธมโมป นตถ อมสมมป ภเว กมมปจจเยน นพพตตา ขนธา นรชฌสสนต ปนพภเว อ เ นพพตตสสนต อมมหา ภวา ปนพภว เอกธมโมป น คมสสต อปจ โข ยถา น อาจรยมขโต สชฌาโย อนเตวาสกสส มข ปวสต น จ ตปปจจยา ตสส มเข สชฌาโย น วตตต น ทเตน มนโตทก ปต โรคโน อทร ปวสต น จ ตสส ตปปจจยา โรโค น วปสมมต น มเข มณฑนวธาน อาทาสตลาทส มขนมตต คจฉต น จ ตตถ ตปปจจยา มณฑนวธาน น ป ายต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 228

วสทธมคเค น เอกสสา วฏฏยา ทปสขา อ วฏฏ สงกมต น จ ตตถ ตปปจจยา ทปสขา น นพพตตต เอวเมว น อตตภวโต อม ภว อโต วา ปนพภว โกจ ธมโม สงกมต น จ อตตภเว ขนธายตนธาตปจจยา อธ อธ วา ขนธายตนธาตปจจยา ปนพภเว ขนธายตนธาตโย น นพพตตนตต ฯ ยเถว จกขว าณ มโนธาตอนนตร น เจว อาคต นาป น นพพตต อนนตร ตเถว ปฏสนธมห วตตเต จตตสนตต ปรม ภชชต จตต ปจฉม ชายต ตโต เตส อนตรกา นตถ วจ เตส น วชชต น จโต คจฉต ก จ ปฏสนธ จ ชายตต ฯ เอว จตปฏสนธวเสน วทตสพพธมมสส สพพากาเรน นามรปสส ปจจยปรคคหาณ ถามคต โหต ฯ โสฬสวธา กงขา สฏ ตร ปหยต ฯ น เกวล จ สาเอว สตถร กงขตต-๑ อาทนยปปวตตา อฏวธาป กงขา ปหยตเยว ฯ ทวาสฏ ทฏ คตาน วกขมภนต ฯ เอว นานานเยห นามรปสส ปจจยปรคคหเณน ตส อทธาส กงข วตรตวา ต าณ กงขาวตรณวสทธต เวทตพพ ฯ ธมมฏ ตาณนตป ยถาภตาณนตป สมมาทสสนนตป เอตสเสว เววจน ฯ วตต เหต อวชชาปจจยา๒ สงขารา ปจจย- ๑. อภ. ว. ๓๕/๔๙๓ ฯ ๒. ปาลยมปน อวชชา ปจจโยต ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 229

กงขาวตรณวสทธนทเทโส สมปปนนา อโภเปเต ธมมา ปจจยสมปปนนาต ปจจยปรคคเห ป า ธมมฏ ตาณนต๑ อนจจโต มนสกโรนโต กตเม ธมเม ยถาภต ชานาต ปสสต กถ สมมาทสสน โหต กถ ตทนวเยน สพเพ สงขารา อนจจโต สทฏา โหนต กตถ กงขา ปหยต ทกขโต อนตตโต มนสกโรนโต กตเม ธมเม ยถาภต ชานาต ปสสต ฯเปฯ กตถ กงขา ปหยตต อนจจโต มนสกโรนโต นมตต ยถาภต ชานาต ปสสต เตน วจจต สมมาทสสน เอว ตทนวเยน สพเพ สงขารา อนจจโต สทฏา โหนต เอตถ กงขา ปหยต ทกขโต มนสกโรนโต ปวตต ยถาภต ชานาต ปสสต อนตตโต มนสกโรนโต นมตต จ ปวตต จ ยถาภต ชานาต ปสสต เตน วจจต สมมาทสสน เอว ตทนวเยน สพเพ ธมมา อนตตโต สทฏา โหนต เอตถ กงขา ปหยต ย จ ยถาภตาณ ย จ สมมาทสสน ยา จ กงขาวตรณา อเม ธมมา นานตถา นานาพย ชนา อทาห เอกตถา พย ชนเมว นานนต ย จ ยถาภตาณ ย จ สมมาทสสน ยา จ กงขาวตรณา อเม ธมมา เอกตถา พย ชนเมว นานนต๒ ฯ อมนา ปน าเณน สมนนาคโต วปสสโก พทธสาสเน ลทธสสาโส ลทธปตฏโ นยตคตโก จฬโสตาปนโน นาม โหต ฯ ตสมา ภกข สทา สโต นามรปสส สพพโส ปจจเย ปรคคณเหยย กงขาวตรณตถโกต ฯ ๑. ข. ป. ๓๑/๗๒ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๓๙๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 230

วสทธมคเค อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนาธกาเร กงขาวตรณวสทธนทเทโส นาม เอกนวสตโม ปรจเฉโท ฯ มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส อย มคโค อย น มคโคต เอว มคค จ อมคค จ ตวา ต าณ ปน มคคามคคาณทสสนวสทธ นาม ฯ ต สมปาเทตกาเมน กลาปสมมสนสงขาตาย นยวปสสนาย ตาว โยโค กรณโย ฯ กสมา ฯ อารทธวปสสกสส โอภาสาท- สมภเว มคคามคคาณทสสนสมภวโต ฯ อารทธวปสสกสส ห โอภาสาทส สมภเตส มคคามคคาณ โหต ฯ วปสสนาย จ กลาปสมมสน อาท ฯ ตสมา เอต กงขาวตรณานนตร อททฏ ฯ อปจ ยสมา ตรณปร าย วตตมานาย มคคามคคาณ อปปชชต ตรณปร า จ าตปร านนตรา ตสมาป ต มคคามคคาณ- ทสสนวสทธ สมปาเทตกาเมน กลาปสมมสเน ตาว โยโค กาตพโพ ฯ ตตราย วนจฉโย ฯ ตสโส ห โลกยปร า าตปร า ตรณปร า ปหานปร า จ ยา สนธาย วตต อภ า- ป า าตฏเน าณ ปร าป า ตรณฏเน าณ ปหานป า ปรจจาคฏเน าณนต๑ ฯ ตตถ รปปนลกขณ รป เวทยตลกขณา เวทนาต เอว เตส เตส ธมมาน ปจจตตลกขณ- สลลกขณวเสน ปวตตา ป า าตปร า นาม ฯ รป อนจจ ๑. ข. ป. ๓๑/๑๒๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 231

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส เวทนา อนจจาตอาทนา ปน นเยน เตสเยว ธมมาน สาม - ลกขณ อาโรเปตวา ปวตตา ลกขณารมมณยวปสสนา๑ ป า ตรณปร า นาม ฯ เตสเยว ปน ธมเมส นจจส าทปชหนวเสน ปวตตา ลกขณารมมณยวปสสนาว๑ ปหานปร า นาม ฯ ตตถ สงขารปรจเฉทโต ปฏาย ยาว ปจจยปรคคหา าตปร าย ภม ฯ เอตสม ห อนตเร ธมมาน ปจจตตลกขณ- ปฏเวธสเสว อาธปจจ โหต ฯ กลาปสมมสนโต ปน ปฏาย ยาว อทยพพยานปสสนา ตรณปร าย ภม ฯ เอตสม ห อนตเร สาม ลกขณปฏเวธสเสว อาธปจจ โหต ฯ ภงคานปสสน อาท กตวา อปร ปหานปร าย ภม ฯ ตโต ปฏาย ห อนจจโต อนปสสนโต นจจส ปชหต ทกขโต อนปสสนโต สขส อนตตโต อนปสสนโต อตตส นพพนทนโต นนท วรชชนโต ราค นโรเธนโต สมทย ปฏนสสชชนโต อาทาน ปชหตต เอว นจจส าทปปหานสาธกาน สตตนน อนปสสนาน อาธปจจ ฯ อต อมาส ตส ปร าส สงขารปรจเฉทสส เจว ปจจยปรคคหสส จ สาธตตตา อมนา โยคนา าตปร าว อธคตา โหต อตรา จ อธคนตพพา ฯ เตน วตต ยสมา ตรณปร าย วตตมานาย มคคามคคาณ อปปชชต ตรณปร า จ าตปร านนตรา ตสมาป ต มคคามคคาณทสสนวสทธ สมปาเทตกาเมน กลาปสมมสเน ตาว โยโค กาตพโพต ฯ ตตราย ปาล กถ อตตานาคตปจจปปนนาน ธมมาน ๑. ลกขณารมมณกวปสสนาตป ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 232

วสทธมคเค สงขปตวา ววฏาเน ป า สมมสเน าณ ยงก จ รป อตตานาคตปจจปปนน อชฌตต วา ฯเปฯ ย ทเร สนตเก วา สพพ รป อนจจโต ววฏเปต เอก สมมสน ทกขโต ววฏเปต เอก สมมสน อนตตโต ววฏเปต เอก สมมสน ยากาจ เวทนา ฯเปฯ ยงก จ ว าณ ฯเปฯ อนตตโต ววฏเปต เอก สมมสน จกข ฯเปฯ ชรามรณ อตตานาคตปจจปปนน อนจจโต ววฏเปต เอก สมมสน ทกขโต ฯเปฯ อนตตโต ววฏเปต เอก สมมสน รป อตตานาคตปจจปปนน อนจจ ขยฏเน ทกข ภยฏเน อนตตา อสารกฏเนาต สงขปตวา ววฏาเน ป า สมมสเน าณ เวทนา ฯเปฯ ว าณ จกข ฯเปฯ ชรามรณ ฯเปฯ สมมสเน าณ รป อตตานาคตปจจปปนน อนจจ สงขต ปฏจจ- สมปปนน ขยธมม วยธมม วราคธมม นโรธธมมนต สงขปตวา ววฏาเน ป า สมมสเน าณ เวทนา ฯเปฯ ว าณ จกข ฯเปฯ ชรามรณ อตตานาคตปจจปปนน อนจจ ฯเปฯ นโรธธมมนต สงขปตวา ววฏาเน ป า สมมสเน าณ ชาตปจจยา ชรามรณ อสต ชาตยา นตถ ชรามรณนต สงขปตวา ววฏาเน ป า สมมสเน าณ อตตมป อทธาน อนาคตมป อทธาน ชาตปจจยา ชรามรณ อสต ชาตยา นตถ ชรามรณนต สงขปตวา ววฏาเน ป า สมมสเน าณ ภวปจจยา ชาต ฯเปฯ อวชชาปจจยา สงขารา อสต อวชชาย นตถ สงขาราต สงขปตวา ววฏาเน ป า สมมสเน าณ อตตมป อทธาน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 233

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส อนาคตมป อทธาน อวชชาปจจยา สงขารา อสต อวชชาย นตถ สงขาราต สงขปตวา ววฏาเน ป า สมมสเน าณ ต าตฏเน าณ ปชานนฏเน ป า เตน วจจต อตตานาคต- ปจจปปนนาน ธมมาน สงขปตวา ววฏาเน ป า สมมสเน าณนต๑ ฯ เอตถ จ จกข ฯเปฯ ชรามรณนต อมนา เปยยาเลน ทวารารมมเณห สทธ ทวารปปวตตา ธมมา ป จกขนธา ฉ ทวาราน ฉ อารมมณาน ฉ ว าณาน ฉ ผสสา ฉ เวทนา ฉ ส า ฉ เจตนา ฉ ตณหา ฉ วตกกา ฉ วจารา ฉ ธาตโย ทส กสณาน ทวตตส โกฏาสา ทวาทสายตนาน อฏารส ธาตโย พาวสตนทรยาน ตสโส ธาตโย ตโย ภวา อปเรป ตโย ภวา อปเรป ตโย ภวา จตตาร ฌานาน จตสโส อปปม าโย จตสโส สมาปตตโย ทวาทส ปฏจจสมปปาทงคานต อเม ธมมราสโย สงขตตาต เวทตพพา ฯ วตต เหต อภ เยยนทเทเส สพพ ภกขเว อภ เยย ก จ ภกขเว สพพ อภ เยย จกข ภกขเว อภ เยย รปา อภ เยยา จกขว าณ อภ เยย จกขสมผสโส อภ เยโย ยมปท จกขสมผสสปจจยา อปปชชต เวทยต สข วา ทกข วา อทกขมสข วา ตมป อภ เยย โสต ฯเปฯ ยมปท มโนสมผสส- ปจจยา อปปชชต เวทยต สข วา ทกข วา อทกขมสข วา ๑. ข. ป. ๓๑/๗๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 234

วสทธมคเค ตมป อภ เยย รป ฯเปฯ ว าณ จกข มโน รปา ธมมา จกขว าณ มโนว าณ จกขสมผสโส มโนสมผสโส จกขสมผสสชา เวทนา มโนสมผสสชา เวทนา รปส า ธมมส า รปส เจตนา ธมมส เจตนา รปตณหา ธมมตณหา รปวตกโก ธมมวตกโก รปวจาโร ธมมวจาโร ปวธาต ว าณธาต ปวกสณ ว าณกสณ เกสา ฯเปฯ มตถลงค จกขายตน ธมมายตน จกขธาต จกขว าณธาต มโนธาต มโนว าณธาต จกขนทรย อ าตาวนทรย กามธาต รปธาต อรปธาต กามภโว รปภโว อรปภโว ส าภโว อส ภโว เนวส านาส าภโว เอกโวการภโว จตโวการภโว ป จ- โวการภโว ปมชฌาน ฯเปฯ จตตถชฌาน เมตตา เจโตวมตต ฯเปฯ อเปกขา เจโตวมตต อากาสาน จายตนสมาปตต ฯเปฯ เนวส านาส ายตนสมาปตต อวชชา อภ เยยา ฯเปฯ ชรามรณ อภ เยยนต๑ ฯ ต ตตถ เอว วตถาเรตวา วตตตตา อธ สพพเปยยาเลน สงขตต ฯ เอว สงขตเต ปเนตถ เย โลกตตรธมมา อาคตา เต อสมมสนปคตตา อมสม อธกาเร น คเหตพพา ฯ เยป จ สมมสนปคา เตส เย ยสส ปากฏา โหนต สเขน ปรคคห คจฉนต เตส เตน สมมสน อารภตพพ ฯ ตตราย ขนธวเสน อารพภ วธานโยชนา ยงก จ รป ฯเปฯ สพพ รป อนจจโต ววฏเปต เอก สมมสน ทกขโต อนตตโต ๑. ข. ป. ๓๑/๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 235

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส ววฏเปต เอก สมมสนนต๑ ฯ เอตตาวตา อย ภกข ยงก จ รปนต เอว อนยมนททฏ สพพมป รป อตตตเกน เจว จตห จ อชฌตตาททเกหต เอกาทสห โอกาเสห ปรจฉนทตวา สพพ รป อนจจโต ววฏเปต อนจจนต สมมสต ฯ กถ ฯ ปรโต วตตนเยเนว ฯ วตต เหต รป อตตานาคตปจจปปนน อนจจ ขยฏเนาต๒ ฯ ตสมา เอส ย อตต รป ต ยสมา อตเตเยว ขณ นยม ภว สมปตตนต อนจจ ขยฏเน ย อนาคต อนนตรภเว นพพตตสสต ตมป ตตเถว ขยสสต น ตโต ปร ภว คมสสตต อนจจ ขยฏเน ย ปจจปปนน รป ตมป อเธว ขยต น อโต คจฉตต อนจจ ขยฏเน ย อชฌตต ตมป อชฌตตเมว ขยต น พหทธาภาว คจฉตต อนจจ ขยฏเน ย พหทธา ฯเปฯ โอฬารก สขม หน ปณต ทเร สนตเก ตมป ตตเถว ขยต น ทรภาว คจฉตต อนจจ ขยฏเนาต สมมสต ฯ อท สพพมป อนจจ ขยฏเนาต เอตสส วเสน เอก สมมสน เภทโต ปน เอกาทสวธ โหต ฯ สพพเมว เจต ทกข ภยฏเน ฯ ภยฏเนาต สปปฏภยตาย ฯ ย ห อนจจ ต ภยาวห โหต สโหปมสตเต๓

เทวาน วย ฯ อต อทมป ทกข ภยฏเนาต เอตสส วเสน เอก สมมสน เภทโต ปน เอกาทสวธ โหต ฯ ยถา จ ทกข เอว สพพมป ต อนตตา อสารกฏเน ฯ อสารกฏเนาต อตตา นวาส การโก เวทโก สยวสต เอว ปรกปปตสส อตตสารสส อภาเวน ฯ ๑. ข. ป. ๓๑/๗๖ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๗๗ ฯ ๓. ส. ขนธ. ๑๗/๑๐๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 236

วสทธมคเค ย ห อนจจ ต ทกข อตตโนป อนจจต วา อทยพพยปฏปฬน วา วาเรต น สกโกต กโต ตสส การกาทภาโว ฯ เตนาห รป จ หท ภกขเว อตตา อภวสส นยท รป อาพาธาย สวตเตยยาตอาท๑ ฯ อต อทมป อนตตา อสารกฏเนาต เอตสส วเสน เอก สมมสน เภทโต ปน เอกาทสวธ โหต ฯ เอส นโย เวทนาทส ฯ ย ปน อนจจ ต ยสมา นยมโต สงขตาทเภท โหต เตนสส ปรยายทสสนตถ นานากาเรห วา มนสการปปวตตทสสนตถ รป อตตานาคตปจจปปนน อนจจ สงขต ปฏจจสมปปนน ขยธมม วยธมม วราคธมม นโรธธมมนต๒ ปน ปาล วตตา ฯ เอส นโย - เวทนาทสต ฯ โส ตสเสว ป จส ขนเธส อนจจทกขอนตตา- สมมสนสส ถรภาวตถาย ย ต ภควตา กตเมห จตตาลสาย อากาเรห อนโลมก ขนต ปฏลภต กตเมห จตตาลสาย อากาเรห สมมตตนยาม โอกกมตต เอตสส วภงเค ป จกขนเธ อนจจโต ทกขโต โรคโต คณฑโต สลลโต อฆโต อาพาธโต ปรโต ปโลกโต อตโต อปททวโต ภยโต อปสคคโต จลโต ปภงคโต อทธวโต อตาณโต อเลณโต อสรณโต รตตโต ตจฉโต ส โต อนตตโต อาทนวโต วปรณามธมมโต อสารกโต อฆมลโต วธกโต วภวโต สาสวโต สงขตโต มารามสโต ชาตธมมโต ชราธมมโต พยาธธมมโต มรณธมมโต โสกธมมโต ปรเทวธมมโต อปายาสธมมโต สงกเลสกธมมโตต ๑. ส. ขนธวาร. ๑๗/๘๒ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๗๗ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 237

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส จตตาลสาย อากาเรห ป จกขนเธ อนจจโต ปสสนโต อนโลมก ขนต ปฏลภต ป จนน ขนธาน นโรโธ นจจ นพพานนต ปสสนโต สมมตตานยาม โอกกมตตอาทนา๑ นเยน อนโลมาณ วภชนเตน ปเภทโต อนจจาทสมมสน วตต ตสสาป วเสน อเม ป จกขนเธ สมมสต ฯ กถ ฯ โส ห เอเกก ขนธ อนจจนตกตาย อาทอนต- วนตตาย จ อนจจโต อปปาทวยปฏปฬนตาย ทกขวตถตาย จ ทกขโต ปจจยยาปนยตาย โรคมลตาย จ โรคโต ทกขตาสล- โยคตาย กเลสาสจปคฆรณตาย อปปาทชราภงเคห อทธมาตก- ปรปกกปภนนตาย จ คณฑโต ปฬาชนกตาย อนโตตทนตาย ทนนหรณยตาย จ สลลโต วครหณยตาย อวฑฒอาวหนตาย อฆวตถตาย จ อฆโต อเสรภาวชนกตาย อาพาธปทฏานตาย จ อาพาธโต อวสตาย อวเธยยตาย จ ปรโต พยาธชรามรเณห ปลชชนตาย ปโลกโต อเนกพยสนาวหนตาย อตโต อวทตานเยว วปลาน อนตถาน อาวหนโต สพพปททววตถตาย จ อปททวโต สพพภยาน อากรตาย ทกขวปสมสงขาตสส ปรมสสาสสส ปฏปกข- ภตตาย จ ภยโต อเนเกห อนตเถห อนพนธตาย โทสป- สฏตาย อปสคโค วย อนธวาสนารหตาย จ อปสคคโต พยาธ- ชรามรเณห เจว ลาภาลาภาทห จ โลกธมเมห จลตตาย จลโต อปกกเมน เจว สรเสน จ ปภงคปคมนสลตาย ปภงคโต สพพา- วตถานปาตตาย ถรภาวสส จ อภาวตาย อทธวโต อตายนตาย ๑. ข. ป. ๓๑/๖๒๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 238

วสทธมคเค เจว อลพภเนยยกเขมตาย จ อตาณโต อลลยต อนรหตาย อลล- นานมป จ เลณกจจาการตาย อเลณโต นสสตาน ภยสารณตตา- ภาเวน อสรณโต ยถาปรกปปเตห ธวสภสขตตภาเวห รตตตาย รตตโต รตตตตาเยว ตจฉโต อปปกตตา วา ฯ อปปกมป ห โลเก ตจฉนต วจจต ฯ สามนวาสการกเวทกาธฏายกวรหตตาย ส โต สย จ อสสามกภาวาทตาย อนตตโต ปวตตทกขตาย ทกขสส จ อาทนวตาย อาทนวโต ฯ อถวา อาทน วาต คจฉต ปวตตต อาทนโว ฯ กปณมนสสสรสต อธวจน ฯ ขนธาป จ กปณาเยวาต อาทนวสทสตาย อาทนวโต ชราย เจว มรเณน จาต เทวธา ปรณามปกตตาย วปรณามธมมโต ทพพลตาย เผคค วย สขภ ชนยตาย จ อสารกโต อฆเหตตาย อฆมลโต มตตมขสปตโต วย วสสาสฆาตตาย วธกโต วคตภวตาย วภว- สมภตตาย จ วภวโต อาสวปทฏานตาย สาสวโต เหตปจจเยห อภสงขตตาย สงขตโต มจจมารกเลสมาราน อามสภตตาย มารามสโต ชาตชราพยาธมรณปกตตาย ชาตชราพยาธมรณ- ธมมโต โสกปรเทวอปายาสเหตตาย โสกปรเทวอปายาสธมมโต ตณหาทฏ ทจจรตสงกเลสาน วสยธมมตาย สงกเลสกธมมโตต เอว ปเภทโต วตตสส อนจจาทสมมสนสส วเสน สมมสต ฯ เอตถ ห อนจจโต ปโลกโต จลโต ปภงคโต อทธวโต วปรณามธมมโต อสารกโต วภวโต สงขตโต มรณธมมโตต เอเกกสม ขนเธ ทส ทส กตวา ป าส อนจจานปสสนาน ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 239

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส ปรโต รตตโต ตจฉโต ส โต อนตตโตต เอเกกสม ขนเธ ป จ ป จ กตวา ป จวสต อนตตานปสสนาน ฯ เสสาน ทกขโต โรคโตตอาทน เอเกกสม ขนเธ ป จวสต ป จวสต กตวา ปจวสตสต ทกขานปสสนานต ฯ อจจสส อมนา ทวสต- เภเทน อนจจาทสมมสเนน ป จกขนเธ สมมสโต ต นยวปสสนา- สงขาต อนจจทกขานตตสมมสน ถร โหต ฯ อท ตาเวตถ ปาลนยานสาเรน สมมสนารมภวธาน ฯ ยสส ปน เอว นยวปสสนาย โยค กโรโตป นยวปสสนา น สมปชชต เตน นวหากาเรห อนทรยาน ตกขาน ภวนต อปปนนปปนนาน สงขาราน ขยเมว ปสสต ตตถ จ สกกจจ- กรยาย สมปาเทต สาตจจกรยาย สมปาเทต สปปายกรยาย สมปาเทต สมาธสส จ นมตตคคาเหน โพชฌงคาน จ อนป- ปวตตนตาย กาเย จ ชวเต จ อนเปกขต อปฏาเปต ตตถ จ อภภยย เนกขมเมน อนตรา จ อพโพสาเนนาต๑ เอว วตตาน นวนน อาการาน วเสน อนทรยาน ตกขาน กตวา ปวกสณ- นทเทเส วตตนเยน สตต อสปปายาน วชเชตวา สตต สปปายาน เสวมาเนน กาเลน รป สมมสตพพ กาเลน อรป ฯ รป สมมสนเตน รปสส นพพตต ปสสตพพา ฯ เสยยถท ฯ อท รป นาม กมมาทวเสน จตห การเณห นพพตตต ฯ ตตถ สพเพส สตตาน รป นพพตตมาน ปม กมมโต นพพตตต ฯ ปฏสนธกขเณเยว ห คพภเสยยกาน ตาว ตสนตตวเสน ๑. อพโยสาเนนาตป ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 240

วสทธมคเค วตถกายภาวทสกสงขาตาน ตส รปาน นพพตตนต ฯ ตาน จ โข ปฏสนธจตตสส อปปาทกขเณเยว ฯ ยถา จ อปปาทกขเณเยว ตถา ตกขเณป ภงคกขเณป ฯ ตตถ รป ทนธนโรธ ครปรวตต จตต ขปปนโรธ ลหปรวตต ฯ เตนาห นาห ภกขเว อ เอก ธมมมป สมนปสสาม ย เอว ลหปรวตต ยถยท ภกขเว จตตนต๑ ฯ รเป ธรนเตเยว ห โสฬสวาเร ภวงคจตต อปปชชตวา นรชฌต ฯ จตตสส อปปาทกขโณป ตกขโณป ภงคกขโณป เอกสทสา ฯ รปสส ปน อปปาทภงคกขณาเยว ลหกา เตห สทสา ฯ ตกขโณ ปน มหา ยาว โสฬส จตตาน อปปชชตวา นรชฌนต ตาว วตตต ฯ ปฏสนธจตตสส อปปาทกขเณ อปปนน านปปตต ปเรชาต วตถ นสสาย ทตยภวงค อปปชชต ฯ เตน สทธ อปปนน านปปตต ปเรชาต วตถ นสสาย ตตยภวงค อปปชชต ฯ อมนา นเยน ยาวตายก จตตปปวตต เวทตพพา ฯ อาสนนมรณสส ปน เอกเมว านปปตต ปเรชาต วตถ นสสาย โสฬส จตตาน อปปชชนต ฯ ปฏสนธจตตสส อปปาทกขเณ อปปนน รป ปฏสนธจตตโต อทธ โสฬสเมน จตเตน สทธ นรชฌต ฯ านกขเณ อปปนน สตตรสมสส อปปาทกขเณน สทธ นรชฌต ฯ ภงคกขเณ อปปนน สตตรสมสส านกขณ ปตวา นรชฌต ฯ ยาว ปวตต นาม อตถ เอวเมว ปวตตต ฯ โอปปาตกานมป สตต สนตตวเสน สตตต รปาน เอวเมว ๑. อง. เอก. ๒๐/๑๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 241

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส ปวตตนต ฯ ตตถ กมม กมมสมฏาน กมมปจจย กมมปจจยจตต- สมฏาน กมมปจจยอาหารสมฏาน กมมปจจยอตสมฏานนต เอส วภาโค เวทตพโพ ฯ ตตถ กมม นาม กสลากสลเจตนา ฯ กมมสมฏาน นาม วปากกขนธา จ จกขทสกาทสมสตตตรป จ ฯ กมมปจจย นาม ตเทว ฯ กมม ห กมมสมฏานสส อปตถมภกปจจโยป โหต ฯ กมมปจจยจตตสมฏาน นาม วปากจตตสมฏานรป ฯ กมม- ปจจยอาหารสมฏาน นาม กมมสมฏานรเปส านปปตตา โอชา อ โอชฏมก สมฏาเปต ตตราป โอชา านปปตตา อ นต เอว จตสโส วา ป จ วา ปวตตโย ฆเฏต ฯ กมมปจจยอตสมฏาน นาม กมมชเตโชธาต านปปตตา อตสมฏาน โอชฏมก สมฏาเปต ตตราป อต อ โอชฏมกนต เอว จตสโส วา ป จ วา ปวตตโย ฆเฏต ฯ เอว ตาว กมมชรปสส นพพตต ปสสตพพา ฯ จตตเชสป จตต จตตสมฏาน จตตปจจย จตตปจจย- อาหารสมฏาน จตตปจจยอตสมฏานนต เอส วภาโค เวทตพโพ ฯ ตตถ จตต นาม เอกนนวต จตตาน ฯ เตส ทวตตส จตตาน ฉพพเส- กนวสต โสฬส รปรยาปถว ตต- ชนกาชนกา มตา ฯ กามาวจรโต ห อฏ กสลาน ทวาทส อกสลาน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 242

วสทธมคเค มโนธาตวชชา ทส กรยา กสลกรยโต เทว อภ าจตตานต ทวตตส จตตาน รป อรยาปถ ว ตต จ ชนยนต ฯ วปากวชชาน เสสทสรปาวจราน อฏ อรปาวจราน อฏป โลกตตรานต ฉพพสต จตตาน รป อรยาปถ จ ชนยนต น ว ตต ฯ กามาวจเร ทส ภวงคจตตาน รปาวจเร ป จ ตสโส มโนธาตโย เอกา วปากาเหตกมโนว าณธาต โสมนสสสหคตาต เอกนวสต จตตาน รปเมว ชนยนต น อรยาปถ น ว ตต ฯ เทว ป จว าณาน สพพสตตาน ปฏสนธจตต ขณาสวาน จตจตต จตตาร อารปปวปากานต โสฬส จตตาน เนว รป ชนยนต น อรยาปถ น ว ตต ฯ ยาน เจตถ รป ชนยนต ตาน นตถ ตกขเณ ภงคกขเณ วา ฯ ตทา ห จตต ทพพล โหต อปปาทกขเณ ปน พลว ตสมา ต ตทา ปเรชาต วตถ นสสาย รป สมฏาเปต ฯ จตตสมฏาน นาม ตโย อรปโน ขนธา สททนวก กายว ตต วจว ตต อากาสธาต ลหตา มทตา กมม ตา อปจโย สนตตต สตตรสวธรป จ ฯ จตตปจจย นาม ปจฉาชาตา จตตเจตสกา ธมมา ปเรชาตสส อมสส กายสสาต๑ เอว วตต จตสมฏานรป ฯ จตตปจจยอาหารสมฏาน นาม จตตสมฏาน- รเปส านปปตตา โอชา อ โอชฏมก สมฏาเปต เอว เทว ตสโส ปวตตโย ฆเฏต ฯ จตตปจจยอตสมฏาน นาม จตตสมฏาโน อต านปปตโต อ โอชฏมก สมฏาเปต ๑. อภ. ป. ๔๐/๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 243

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส เอว เทว ตสโส ปวตตโย ฆเฏต ฯ เอว จตตชรปสส นพพตต ปสสตพพา ฯ อาหารเชสป อาหาโร อาหารสมฏาน อาหารปจจย อาหารปจจยอาหารสมฏาน อาหารปจจยอตสมฏานนต เอส วภาโค เวทตพโพ ฯ ตตถ อาหาโร นาม กพฬงกาโร อาหาโร ฯ อาหารสมฏ- าน นาม อปาทนน กมมชรป ปจจย ลภตวา ตตถ ปตฏาย านปปตตาย โอขาย สมฏาปต โอชฏมก อากาสธาต ลหตา มทตา กมม ตา อปจโย สนตตต จททสวธ รป ฯ อาหารปจจย นาม กพฬงกาโร อาหาโร อมสส กายสส อาหารปจจเยน ปจจโยต๑ เอว วตต จตสมฏานรป ฯ อาหารปจจยอาหารสมฏาน นาม อาหารสมฏานรเปส านปปตตา โอชา อ โอชฏมก สมฏาเปต ตตราป โอชา อ นต เอว ทส ทวาทสวาเร ปวตต ฆเฏต ฯ เอกทวส ปรภตตาหาโร สตตาหมป อปตถมเภต ฯ ทพพา ปน โอชา เอกมาส เทวมาสมป อปตถมเภต มาตรา ปรภตตาหาโรป ทารกสส สรร ผรตวา รป สมฏาเปต ฯ สรเร มกขตาหาโรป รป สมฏาเปต ฯ กมมชาหาโร อปาทนนกาหาโร นาม ฯ โสป านปปตโต รป สมฏาเปต ตตราป โอชา อ สมฏาเปตต เอว จตสโส วา ป จ วา ปวตตโย ฆเฏต ฯ อาหารปจจยอตสมฏาน นาม อาหารสมฏานา เตโชธาต ๑. อภ. ป. ๔๐/๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 244

วสทธมคเค านปปตตา อตสมฏาน โอชฏมก สมฏาเปต ฯ ตตราย อาหาโร อาหารสมฏาน ชนโก หตวา ปจจโย โหต เสสาน นสสยาหาร- อตถ อวคตวเสนาต ฯ เอว อาหารชรปสส นพพตต ปสสตพพา ฯ อตเชสป อต อตสมฏาน อตปจจย อตปจจยอตสมฏาน อตปจจยอาหารสมฏานนต เอส วภาโค เวทตพโพ ฯ ตตถ อต นาม จตสมฏานา เตโชธาต ฯ อณหอต สตอตต เอว ปเนส ทพพโธ โหต ฯ อตสมฏาน นาม จตสมฏาโน อต อปาทนนก ปจจย ลภตวา านปปตโต สรเร รป สมฏาเปต ฯ ต สททนวก อากาสธาต ลหตา มทตา กมม ตา อปจโย สนตตต ปณณรสวธ โหต ฯ อตปจจย นาม อต จตสมฏานกรปาน ปวตตยา จ วนาสสส จ ปจจโย โหต ฯ อตปจจยอตสมฏาน นาม อตสมฏานา เตโชธาต านปปตตา อ โอชฏมก สมฏาเปต ตตราป อต อ นต เอว ทฆมป อทธาน อนปาทนนปกเข ตวาป อตสมฏาน ปวตตตเยว ฯ อตปจจย- อาหารสมฏาน นาม อตสมฏานา านปปตตา โอชา อ โอชฏมก สมฏาเปต ตตราป โอชา อ นต เอว ทส ทวาทส- วาเร ปวตตโย ฆเฏต ฯ ตตราย อต อตสมฏานาน ชนโก หตวา ปจจโย โหต เสสาน นสสย อตถ อวคต วเสนาต ฯ เอว อตชรปสส นพพตต ปสสตพพา ฯ เอว ห รปสส นพพตต ปสสนโต กาเลน รป สมมสต นาม ฯ ยถา จ รป สมมสนเตน รปสส เอว อรป สมมสนเตนาป

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 245

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส อรปสส นพพตต ปสสตพพา ฯ สา จ โข เอกาสตโลกย- จตตปปาท วเสเนว ฯ เสยยถท ฯ อท ห อรป นาม ปรมภเว อายหต กมม วเสน ปฏสนธย ตาว เอกนวสตจตตปปาทปปเภท นพพตตต ฯ นพพตตนากาโร ปนสส ปฏจจสมปปาทนทเทเส วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ ตเทว ปฏสนธจตตสส อนนตรจตตโต ปฏาย ภวงควเสน อายหปรโยสาเน จตวเสน ฯ ย ตตถ กามาวจร ต ฉส ทวาเรส พลวารมมเณ ตทารมมณวเสน ฯ ปวตเต ปน อสมภนนตตา จกขสส อาปาถคตตตา รปาน อาโลกสนนสสต มนสการเหตก จกขว าณ นพพตตต สทธ สมปยตตธมเมห ฯ จกขปปสาทสส ห ตกขเณ ตปปตตเมว รป จกข ฆฏเฏต ฯ ตสม ฆฏฏเต ทวกขตต ภวงค อปปชชตวา นรชฌต ฯ ตโต ตสมเยว อารมมเณ กรยมโนธาต อาวชชนกจจ สาธยมานา อปปชชต ฯ ตทนนตร ตเทว รป สมปสสมาน กสลวปาก วา อกสลวปาก วา จกขว าณ ฯ ตโต ตเทว รป สมปฏจฉมานา วปากมโนธาต ฯ ตโต ตเทว รป สนตรยมานา วปากาเหตก- มโนว าณธาต ฯ ตโต ตเทว รป ววฏาปยมานา กรยาเหตก- มโนว าณธาต อเปกขาสหคตา ฯ ตโต ปร กามาวจรกสลา- กสลกรยจตเตส เอก วา อเปกขาสหคตาเหตกจตต ป จ สตต วา ชวนาน ฯ ตโต กามาวจรจตตาน เอกาทสส ตทารมมณจตเตส ชวนานรป ยงก จ ตทารมมณนต ฯ เอส นโย เสสทวาเรสป ฯ มโนทวาเร ปน มหคคตจตตานป อปปชชนตต ฯ เอว ฉส ทวาเรส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 246

วสทธมคเค อรปสส นพพตต ปสสตพพา ฯ เอว ห อรปสส นพพตต ปสสนโต กาเลน อรป สมมสต นาม ฯ เอว กาเลน รป กาเลน อรป สมมสตวาป ตลกขณ อาโรเปตวา อนกกเมน ปฏปชชมาโน เอโก ป าภาวน สมปาเทต ฯ อปโร รปสตตก อรปสตตกวเสน ตลกขณ อโรเปตวา สงขาเร สมมสต ฯ ตตถ อาทานนกเขปนโต วโยวฑฒตถคมโต อาหารมยโต อตมยโต กมมชโต จตตสมฏานโต ธมมตารปโตต อเมห อากาเรห อาโรเปตวา สมมสนโต รปสตตกวเสน อาโรเปตวา สมมสต นาม ฯ เตนาห โปราณา อาทานนกเขปนโต วโยวฑฒตถคามโต อาหารโต จ อตโต กมมโต จาป จตตโต ธมมตารปโต สตต วตถาเรน วปสสตต ฯ ตตถ อาทานนต ปฏสนธ ฯ นกเขปนนต จต ฯ อต โยคาวจโร อเมห อาทานนกเขเปห เอก วสสสต ปรจฉนทตวา สงขาเรส ตลกขณ อาโรเปต ฯ กถ ฯ เอตถนตเร สพเพ สงขารา อนจจา ฯ กสมา ฯ อปปาทวยปปวตตโต วปรณามโต ตาวกาลกโต นจจ- ปฏกเขปโต จ ฯ ยสมา ปน อปปนนา สงขารา ต ปาปณนต ตย ชราย กลมนต ชร ปตวา อวสส ภชชนต ตสมา อภณห- สมปตปฬนโต ทกขโต๑ ทกขมโต ทกขวตถโต สขปฏเขปโต จ ทกขา ฯ ยสมา จ อปปนนา สงขารา ต มา ปาปณนต ๑. ส. ม. นตถ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 247

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส านปปตตา มา ชรนต ชรปปตตา มา ภชชนตต อเมส ตส าเนส กสสจ วสวตตภาโว นตถ ส ตา เตเนว วสวตตนากาเรน ตสมา ส โต อสสามกโต อวสวตตโต อตตปฏกเขปโต จ อนตตาต ฯ เอว อาทานนกเขปนวเสน วสสสตปรจฉนเน รเป ตลกขณ อาโรเปตวา ตโต ปร วโยวฑฒตถคมโต อาโรเปต ฯ ตตถ วโยวฑฒตถคโม นาม วยวเสน วฑฒสส วฑฒตสส รปสส อตถงคโม ฯ ตสส วเสน ตลกขณ อาโรเปตต อตโถ ฯ กถ ฯ โส ตเมว วสสสต ปมวเยน มชฌมวเยน ปจฉมวเยนาต ตห วเยห ปรจฉนทต ฯ ตตถ อาทโต เตตตส วสสาน ปมวโย นาม ตโต จตตตส มชฌมวโย นาม ตโต เตตตส ปจฉมวโย นามาต ฯ อต อเมห ตห วเยห ปรจฉนทตวา ปมวเยน ปวตตรป มชฌมวย อปปตวา ตตเถว นรชฌต ตสมา ต อนจจ ยทนจจ ต ทกข ย ทกข ตทนตตา มชฌมวเย ปวตตรปมป ปจฉมวย อปปตวา ตตเถว นรชฌต ตสมา ตมป อนจจ ทกขมนตตา ปจฉมวเย เตตตส วสสาน ปวตตรปมป มรณโต ปร คมนสมตถ นาม นตถ ตสมา ตมป อนจจ ทกขมนตตาต ตลกขณ อาโรเปต ฯ เอว ปมวยาทวเสน วโยวฑฒตถคมโต ตลกขณ อาโรเปตวา ปน มนททสก ขฑฑาทสก วณณทสก พลทสก ป าทสก หานทสก ปพภารทสก วงกทสก โมมหทสก สยนทสกนต อเมส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 248

วสทธมคเค ทสนน ทสกาน วเสน วโยวฑฒตถคมโต ตลกขณ อาโรเปต ฯ ตตถ ทสเกส ตาว วสสสตชวโน ปคคลสส ปมาน ทส วสสาน มนททสก นาม ฯ ตทา ห โส มนโท โหต จปโล กมารโก ฯ ตโต ปราน ทส ขฑฑาทสก นาม ฯ ตทา ห โส ขฑฑารตพหโล โหต ฯ ตโต ปราน ทส วณณทสก นาม ฯ ตทา หสส วณณายตน เวปลล ปาปณาต ฯ ตโต ปราน ทส พลทสก นาม ฯ ตทา หสส พล จ ถาโม จ เวปลล ปาปณาต ฯ ตโต ปราน ทส ป าทสก นาม ฯ ตทา หสส ป า สปตฏ ตา โหต ฯ ปกตยา กร ทปป สสาป ตสม กาเล อปปมตตกาป ป า อปปชชตเยว ฯ ตโต ปราน ทส หานทสก นาม ฯ ตทา หสส ขฑฑารต วณณ พล ป า ปรหายนต ฯ ตโต ปราน ทส ปพภารทสก นาม ฯ ตทา หสส อตตภาโว ปรโต ปพภาโร โหต ฯ ตโต ปราน ทส วงกทสก นาม ฯ ตทา หสส อตตภาโว นงคลโกฏ วย วงโก โหต ฯ ตโต ปราน ทส โมมหทสก นาม ฯ ตทา ห โส โมมโห โหต กต กต ปมมสสต ฯ ตโต ปราน ทส สยนทสก นาม ฯ วสสสตโก ห สยนพหโลว โหต ฯ ตตราย โยค เอเตส ทสกาน วเสน วโยวฑฒตถคมโต ตลกขณ อาโรเปต อต ปฏส จกขต ปมทสเก ปวตตรป ทตย- ทสก อปปตวา ตตเถว นรชฌต ตสมา ต อนจจ ทกขมนตตา ทตย ทสเก ฯเปฯ นวม ทสเก ปวตตรป ทสม ทสก อปปตวา ตตเถว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 249

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส นรชฌต ทสม ทสเก ปวตตรป ปนพภว อปปตวา อเธว นรชฌต ตสมา ตมป อนจจ ทกขมนตตาต ตลกขณ อาโรเปต ฯ เอว ทส ทสก วเสน วโยวฑฒตถคมโต ตลกขณ อาโรเปตวา ปน ตเทว วสสสต ป จป จวสสวเสน วสต โกฏาเส กตวา วโยวฑฒตถคมโต ตลกขณ อาโรเปต ฯ กถ ฯ โส ห อต ปฏส จกขต ปเม วสสป จเก ปวตตรป ทตย วสสป จก อปปตวา ตตเถว นรชฌต ตสมา ต อนจจ ทกขมนตตา ทตเย วสสป จเก ปวตตรป ตตย ฯเปฯ เอกนวสตเม วสสป จเก ปวตตรป วสตม วสสป จก อปปตวา ตตเถว นรชฌต วสตเม วสสป จเก ปวตตรป มรณโต ปร คมนสมตถ นาม นตถ ตสมา ตมป อนจจ ทกขมนตตาต ฯ เอว วสตโกฏาสวเสน วโยวฑฒตถคมโต ตลกขณ อาโรเปตวา ปน ป จวสต โกฏาเส กตวา จตนน จตนน วสสาน วเสน อาโรเปต ฯ ตถา๑ เตตตส โกฏาเส กตวา ตณณ ตณณ วสสาน วเสน ป าส โกฏาเส กตวา ทวนน ทวนน วสสาน วเสน สต โกฏาเส กตวา เอเกกวสสวเสน ฯ ตโต เอเกก วสส ตโย โกฏาเส กตวา วสสานเหมนตคมเหส ตส อตส เอเกก อต วเสน ตสม วโยวฑฒตถคมรเป ตลกขณ อาโรเปต ฯ กถ ฯ วสสาเน จตมาส ปวตตรป เหมนต อปปตวา ตตเถว นรทธ เหมนเต ปวตตรป คมห อปปตวา ตตเถว นรทธ คมเห ๑. ม. ตโต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 250

วสทธมคเค ปวตตรป ปน วสสาน อปปตวา ตตเถว นรทธ ตสมา ต อนจจ ทกขมนตตาต ฯ เอว อาโรเปตวา ปน เอก วสส ฉ โกฏาเส กตวา วสสาเน เทวมาส ปวตตรป สรท อปปตวา ตตเถว นรทธ สรเท ปวตตรป เหมนต เหมนเต ปวตตรป สสร สสเร ปวตตรป วสสนต วสสนเต ปวตตรป คมห คมเห ปวตตรป ปน วสสาน อปปตวา ตตเถว นรทธ ตสมา อนจจ ทกขมนตตาต เอว ตสม วโยวฑฒตถคมรเป ตลกขณ อาโรเปต ฯ เอว อาโรเปตวา ตโต กาฬชณหวเสน กาเฬ ปวตตรป ชณห อปปตวา ชณเห ปวตตรป กาฬ อปปตวา ตตเถว นรทธ ตสมา อนจจ ทกขมนตตาต ตลกขณ อาโรเปต ฯ ตโต รตตนทววเสน รตต ปวตตรป ทวส อปปตวา ตตเถว นรทธ ทวส ปวตตรปมป รตต อปปตวา ตตเถว นรทธ ตสมา อนจจ ทกขมนตตาต ตลกขณ อาโรเปต ฯ ตโต ตเทว รตตนทว ปพพณหาทวเสน ฉ โกฏาเส กตวา ปพพณเห ปวตตรป มชฌณห อปปตวา มชฌณเห ปวตตรป สายณห สายณเห ปวตตรป ปมยาม ปมยาเม ปวตตรป มชฌมยาม มชฌมยาเม ปวตตรป ปจฉมยาม อปปตวา ตตเถว นรทธ ปจฉมยาเม ปวตตรป ปน ปพพณห อปปตวา ตตเถว นรทธ ตสมา อนจจ ทกขมนตตาต ตลกขณ อาโรเปต ฯ เอว อาโรเปตวา ปน ตสมเยว รเป อภกกมปฏกกมอาโลกน-

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 251

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส วโลกนสมม ชนปสารณวเสน อภกกเม ปวตตรป ปฏกกม อปปตวา ตตเถว นรชฌต ปฏกกเม ปวตตรป อาโลกน อาโลกเน ปวตตรป วโลกน วโลกเน ปวตตรป สมม ชน สมม ชเน ปวตตรป ปสารณ อปปตวา ตตเถว นรชฌต ตสมา อนจจ ทกข- มนตตาต ตลกขณ อาโรเปต ฯ ตโต เอกปทวาร อทธรณอตหรณ- วตหรณโวสสชชนสนนกเขปนสนนรมภนวเสน ฉ โกฏาเส กโรต ฯ ตตถ อทธรณ นาม ปาทสส ภมโต อกขปน ฯ อตหรณ นาม ปรโต หรณ ฯ วตหรณ นาม ขาณ กณฏกทฆชาตอาทส ก จเทว ทสวา อโต จโต จ ปาทส จารณ ฯ โวสสชชน นาม ปาทสส เหฏา โอโรปน ฯ สนนกเขปน นาม ปวตเล ปน ฯ สนนรมภน นาม ปน ปาททธรณกาเล ปาทสส ปวยา สทธ อภนปปฬน ฯ ตตถ อทธรเณ ปวธาต อาโปธาตต เทว ธาตโย โอมตตา โหนต มนทา อตรา เทว อธมตตา โหนต พลวตโย ฯ ตถา อตหรณวตหรเณส ฯ โวสสชชเน เตโชธาต วาโยธาตต เทว ธาตโย โอมตตา โหนต มนทา อตรา เทว อธมตตา โหนต พลวตโย ฯ ตถา สนนกเขปน สนนรมภเนส ฯ เอว ฉ โกฏาเส กตวา เตส วเสน ตสม วโยวฑฒตถคมรเป ตลกขณ อาโรเปต ฯ กถ ฯ โส อต ปฏส จกขต ยา จ อทธรเณ ปวตตา ธาตโย ยาน จ ตทปาทายรปาน สพเพ เต ธมมา อตหรณ อปปตวา เอตเถว นรชฌนต ตสมา อนจจา ทกขา อนตตา ตถา อตหรเณ ปวตตา วตหรณ วตหรเณ ปวตตา โวสสชชน โวสสชชเน ปวตตา สนนกเขปน สนนกเขปเน ปวตตา สนนรมภน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 252

วสทธมคเค อปปตวา เอตเถว นรชฌนต อต ตตถ ตตถ อปปนนา อตร อตร โกฏาส อปปตวา ตตถ ตตเถว ปพพปพพ สนธสนธ โอธโอธ หตวา ตตตกปาเล ปกขตตตลา วย ตฏตฏายนตา สงขารา ภชชนต ตสมา อนจจา อนจจตตา๑ ทกขา ทกขตตา๑ อนตตาต ฯ ตสเสว ปพพปพพคเต สงขาเร วปสสโต รปสมมสน สขม โหต ฯ สขมตเต จ ปนสส อท โอปมม ฯ เอโก กร ทาร- ตณกกาทส กตปรจโย อทฏปพพปทโป ปจจนตวาสโก นครมาคมม อนตราปเณ ชลมาน ปทป ทสวา เอก ปรส ปจฉ อมโภ กนนาเมต เอว มนาปนต ฯ ตเมน โส อาห กเมตถ มนาป ปทโป นาเมส เตลกขเยน วฏฏกขเยน จ คตมคโคปสส น ป ายสสตต ฯ ตม โ เอวมาห อท โอฬารก อมสสา ห วฏฏยา อนปพเพน ทยหมานาย ตตยภาเค ตตยภาเค ชาลา อตรตร ปเทส อปปตวาว นรชฌสสตต ฯ ตม โ เอวมาห อทมป โอฬารก อมสสา ห องคลงคลนตเร อฑฒงคลฑฒงคลนตเร ตนตมห ตนตมห อสมห อสมห ชาลา อตรตร อส อปปตวาว นรชฌสสต อส ปน ม จตวา น สกกา ชาล ป าเปตนต ฯ ตตถ เตลกขเยน วฏฏกขเยน จ ปทปสส คตมคโคป น ป ายสสตต ปรสสส าณ วย โยคโน อาทานนกเขปนโต วสสสเตน ปรจฉนนรเป ตลกขณาโรปน วฏฏยา ตตยภาเค ตตย- ภาเค ชาลา อตรตร ปเทส อปปตวาว นรชฌสสตต ปรสสส าณ ๑. ม. นตถ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 253

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส วย โยคโน วสสสตสส ตตยตตยโกฏาสปรจฉนเน วโยวฑฒตถคม- รเป ตลกขณาโรปน องคลงคลนตเร ชาลา อตรตร อปปตวาว นรชฌสสตต ปรสสส าณ วย โยคโน ทสวสสป จวสส จตวสสตวสสทววสสเอกวสสปรจฉนเน รเป ตลกขณาโรปน อฑฒงคลฑฒงคลนตเร ชาลา อตรตร อปปตวาว นรชฌสสตต ปรสสส าณ วย โยคโน เอเกกอตวเสน เอก วสส ตธา ฉธา จ วภชตวา จตมาสทวมาสปรจฉนเน รเป ตลกขณาโรปน ตนตมห ตนตมห ชาลา อตรตร อปปตวาว นรชฌสสตต ปรสสส าณ วย โยคโน กาฬชณหวเสน รตตนทว วเสน จ เอก รตตนทว ฉ โกฏาเส กตวา ปพพณหาทวเสน จ ปรจฉนเน รเป ตลกขณาโรปน อสมห อสมห ชาลา อตรตร อปปตวาว นรชฌสสตต ปรสสส าณ วย โยคโน อภกกมาทวเสน เจว อทธรณาทส จ เอเกกโกฏาสวเสน ปรจฉนเน รเป ตลกขณาโรปนนต ฯ โส เอว นานากาเรห วโยวฑฒตถคมรเป ตลกขณ อาโรเปตวา ปน ตเทว รป วสงขรตวา อาหารมยาทวเสน จตตาโร โกฏาเส กตวา เอเกกโกฏาเส ตลกขณ อาโรเปต ฯ ตตรสส อาหารมยรป ฉาตสหตวเสน ปากฏ โหต ฯ ฉาตกาเล สมฏ ตรป ห ชตต๑ โหต กลนต ฌามขาณโก วย องคารปจฉย นลนกาโก วย จ ทพพณณ ทสสณ ต ฯ สหตกาเล สมฏ ต ธาต ปณต มท สนทธ ผสสวนต โหต ฯ โส ต ปรคคเหตวา ฉาตกาเล ปวตตรป สหตกาล อปปตวา เอตเถว นรชฌต สหตกาเล ๑. ฌตตนตป ทสสต ฉาตชฌตโตตอาทส วย ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 254

วสทธมคเค สมฏ ตมป ฉาตกาล อปปตวา เอตเถว นรชฌต ตสมา ตมป อนจจ ทกขมนตตาต เอว ตตถ ตลกขณ อาโรเปต ฯ อตมย สตณหวเสน ปากฏ โหต ฯ อณหกาเล สมฏ ตรป ห ชตต โหต กลนต ทพพณณ ฯ สตอตนา สมฏ ตรป ธาต ปณต สนทธ โหต ฯ โส ต ปรคคเหตวา อณหกาเล ปวตตรป สตกาล อปปตวา เอตเถว นรชฌต สตกาเล ปวตตรป อณหกาล อปปตวา เอตเถว นรชฌต ตสมา ต อนจจ ทกขมนตตาต เอว ตตถ ตลกขณ อาโรเปต ฯ กมมช อายตนทวารวเสน ปากฏ โหต ฯ จกขทวารสม ห จกขกายภาวทสกวเสน ตส กมมชรปาน อปตถมภกาน ปน เตส อตจตตาหารสมฏานาน จตวสตต จตปณณาส โหนต ฯ ตถา โสต ฆาน ชวหาทวาเรส ฯ กายทวาเร กายภาวทสกวเสน เจว อตสมฏานาทวเสน จ จตจตตาลส ฯ มโนทวาเร หทยวตถกาย- ภาวทสกวเสน เจว อตสมฏานาทวเสน จ จตปณณาสเมว ฯ โส สพพมป ต รป ปรคคเหตวา จกขทวาเร ปวตตรป โสตทวาร อปปตวา เอตเถว นรชฌต โสตทวาเร ปวตตรป ฆานทวาร ฆานทวาเร ปวตตรป ชวหาทวาร ชวหาทวาเร ปวตตรป กายทวาร กายทวาเร ปวตตรป มโนทวาร อปปตวา เอตเถว นรชฌต ตสมา ต อนจจ ทกขมนตตาต เอว ตตถ ตลกขณ อาโรเปต ฯ จตตสมฏาน รป โสมนสสตโทมนสสสตวเสน ปากฏ โหต ฯ โสมนสสตกาเล อปปนน ห รป สนทธ มท ปณต ผสสวนต โหต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 255

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส โทมนสสตกาเล อปปนน ชตต กลนต ทพพณณ โหต ฯ โส ต ปรคคเหตวา โสมนสสตกาเล ปวตตรป โทมนสสตกาล อปปตวา เอตเถว นรชฌต โทมนสสตกาเล ปวตตรป โสมนสสตกาล อปปตวา เอตเถว นรชฌต ตสมา ตมป อนจจ ทกขมนตตาต เอว ตตถ ตลกขณ อาโรเปต ฯ ตสเสว จตตสมฏาน รป ปรคคเหตวา ตตถ ตลกขณ อาโรปยโต อยมตโถ ปากโฏ โหต ชวต อตตภาโว จ สขทกขา จ เกวลา เอกจตตสมายตตา ลหโส วตตเต ขโณ จลลาสตสหสสาน กปป ตฏนต เย มร น เตวว เตป ตฏนต ทวห จตเตห สโมหตา เย นรทธา มรนตสส ตฏมานสส วา อธ สพเพว สทสา ขนธา คตา อปปฏสนธกา อนนตรา จ เย ภคคา เย จ ภคคา อนาคเต ตทนตรา นรทธาน เวสม นตถ ลกขเณ อนพพตเตน น ชาโต ปจจปปนเนน ชวต จตตภงคา มโต โลโก ป ตต ปรมตถยา อนธานคตา ภคคา ป โช นตถ อนาคเต นพพตตา เยป ตฏนต อารคเค สาสปปมา นพพตตาน จ ธมมาน ภงโค เนส ปรกขโต ปโลกธมมา ตฏนต โปราเณห อมสสตา อทสสนโต อายนต ภคคา คจฉนตยทสสน วชชปปาโทว อากาเส อปปชชนต วยนต จาต๑ ฯ ๑. ข. มหา. ๒๙/๔๘,๑๔๑.

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 256

วสทธมคเค เอว อาหารมยาทส ตลกขณ อาโรเปตวา ปน ธมมตารเป ตลกขณ อาโรเปต ฯ ธมมตารป นาม พหทธา อนนทรยพทธ อย- โลหตปสสสวณณรชตมตตามณเวฬรยสงขสลาปวาฬโลหตงค- มสารคลล- ภมปาสาณปพพตตณรกขลตาทเภท ววฏฏกปปโต ปฏาย อปปชชนกรป ฯ ตทสส อโสกงกราทวเสน ปากฏ โหต ฯ อโสกงกร ห อาทโตว ตนรตต โหต ตโต ทวหตตหจจเยน ฆนรตต ปน ทวหตตหจจเยน มนทรตต ตโต ตรณปลลววณณ ตโต ปรณตปลลววณณ ตโต หรตปณณวณณ ตโต นล- ปณณวณณ ตโต นลปณณวณณกาลโต ปฏาย สภาครปสนตต อนปปพนธาปยมาน สวจฉรมตเตน ปณฑปลาส หตวา วณฏโต ฉชชตวา ปตต ฯ โส ต ปรคคเหตวา ตนรตตกาเล ปวตตรป ฆนรตตกาล อปปตวาว นรชฌต ฆนรตตกาเลปวตตรปมนทรตตกาล มนทรตตกาเล ปวตตรป ตรณปลลววณณกาล ตรณปลลววณณ- กาเล ปวตต ปรณตปลลววณณกาล ปรณตปลลววณณกาเล ปวตต หรตปณณวณณกาล หรตปณณวณณกาเล ปวตต นลปณณวณณกาล นลปณณวณณกาเล ปวตต ปณฑปลาสกาล ปณฑปลาสกาเล ปวตต วณฏโต ฉชชตวา ปตนกาล อปปตวาว นรชฌต ตสมา ต อนจจ ทกขมนตตาต เอว ตตถ ตลกขณ อาโรเปตวา อมนา นเยน สพพมป ธมมตารป สมมสต ฯ เอว ตาว รปสตตกวเสน ตลกขณ อาโรเปตวา สงขาเร สมมสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 257

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส ย ปน วตต อรปสตตกวเสนาต ตตถ อย มาตกา กลาปโต ยมกโต ขณกโต ปฏปาฏโต ทฏ อคฆาฏนโต มานสมคฆาฏนโต นกนตปรยาทานโตต ฯ ตตถ กลาปโตต ฯ ผสสป จมกา ธมมา ฯ กถ กลาปโต สมมสตต ฯ อธ ภกข อต ปฏส จกขต เย อเม เกสา อนจจา ทกขา อนตตาต สมมสเน อปปนนา ผสสป จมกา ธมมา เย จ โลมา ฯเปฯ มตถลงค อนจจ ทกขมนตตาต สมมสเน อปปนนา ผสสป จมกา ธมมา สพเพ เต อตรตร อปปตวา ปพพปพพ โอธโอธ หตวา ตตตกปาเล ปกขตตตลา วย ตฏตฏายนตา วนฏา ตสมา อนจจา ทกขา อนตตาต ฯ อย ตาว วสทธกถาย นโย ฯ อรยวสกถาย ปน เหฏา รปสตตเก สตตส าเนส รป อนจจ ทกขมนตตาต ปวตตจตต อปเรน จตเตน อนจจ ทกขมนตตาต สมมสนโต กลาปโต สมมสตต วตต ฯ ต ยตตตร ฯ ตสมา เสสานป เตเนว นเยน วภชสสาม ฯ ยมกโตต ฯ อธ ภกข อาทานนกเขปรป อนจจ ทกขม- นตตาต สมมสตวา ตมป จตต อปเรน จตเตน อนจจ ทกขม- นตตาต สมมสต ฯ วโยวฑฒตถคมรป อาหารมย อตมย กมมช จตตสมฏาน ธมมตารป อนจจ ทกขมนตตาต สมมสตวา ตมป จตต อปเรน จตเตน อนจจ ทกขมนตตาต สมมสต ฯ เอว ยมกโต สมมสต นาม ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 258

วสทธมคเค ขณกโตต ฯ อธ ภกข อาทานนกเขปรป อนจจ ทกขม- นตตาต สมมสตวา ต ปมจตต ทตยจตเตน ทตย ตตเยน ตตย จตตเถน จตตถ ป จเมน เอตมป อนจจ ทกขม- นตตาต สมมสต ฯ วโยวฑฒตถคมรป อาหารมย อตมย กมมช จตตสมฏาน ธมมตารป อนจจ ทกขมนตตาต สมมสตวา ต ปมจตต ทตยจตเตน ทตย ตตเยน ตตย จตตเถน จตตถ ป จเมน เอตมป อนจจ ทกขมนตตาต สมมสต ฯ เอว รปปรคคหกจตตโต๑ ปฏาย จตตาร จตตาร จตตาน สมมสนโต ขณกโต สมมสต นาม ฯ ปฏปาฏโตต ฯ อาทานนกเขปรป อนจจ ทกขมนตตาต สมมสตวา ต ปมจตต ทตยจตเตน ทตย ตตเยน ตตย จตตเถน ฯเปฯ ทสม เอกาทสเมน เอตมป อนจจ ทกขมนตตาต สมมสต ฯ วโยวฑฒตถคมรป อาหารมย อตมย กมมช จตต- สมฏาน ธมมตารป อนจจ ทกขมนตตาต สมมสตวา ต ปมจตต ทตยจตเตน ทตย ตตเยน ฯเปฯ ทสม เอกาทสเมน เอตมป อนจจ ทกขมนตตาต ฯ เอว วปสสนาปฏปาฏยา สกลมป ทวสภาค สมมสต วฏเฏยย ฯ ยาว ทสมจตตสมมสนา ปน รปกมมฏานมป อรปกมมฏานมป ปคณ โหต ฯ ตสมา ทสเมเยว เปตพพนต วตต ฯ เอว สมมสนโต ปฏปาฏโต สมมสต นาม ฯ ทฏ อคฆาฏนโต มานสมคฆาฏนโต นกนตปรยาทานโตต อเมส ๑. ม. รปปรคคหโต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 259

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส ตส วส สมมสนนโย นาม นตถ ฯ ยมปเนต เหฏา รป อธ จ อรป ปรคคหต ต ปสสนโต รปารปโต อทธ อ สตต นาม น ปสสต ฯ สตตสส อทสสนโต ปฏาย สตตส า อคฆาฏตา โหต ฯ สตตส อคฆาฏตจตเตน สงขาเร ปรคคณหโต ทฏ นปปชชต ฯ ทฏ ยา อนปปชชมานาย ทฏ อคฆาฏตา นาม โหต ฯ ทฏ อคฆาฏตจตเตน สงขาเร ปรคคณหโต มาโน นปปชชต ฯ มาเน อนปปชชนเต มาโน สมคฆาฏโต นาม โหต ฯ มานสมคฆาฏตจตเตน สงขาเร ปรคคณหโต ตณหา นปปชชต ฯ ตณหาย อนปปชชนตยา นกนต ปรยาทณณา นาม โหตต ฯ อท ตาว วสทธกถาย วตต ฯ อรยวสกถาย ปน ทฏ อคฆาฏนโต มานสมคฆาฏนโต นกนตปรยาทานโตต มาตก เปตวา อย นโย ทสสโต อห วปสสาม มม วปสสนาต คณหโต ห ทฏ - อคฆาฏน นาม น โหต สงขาราว สงขาเร วปสสนต สมมสนต ววฏเปนต ปรคคณหนต ปรจฉนทนตต คณหโต ปน ทฏ - อคฆาฏน นาม โหต สฏ วปสสาม มนาป วปสสามต คณหโต มานสมคฆาโฏ นาม น โหต สงขาราว สงขาเร วปสสนต สมมสนต ววฏเปนต ปรคคณหนต ปรจฉนทนตต คณหโต ปน มานสมคฆาโฏ นาม โหต วปสสต สกโกมต วปสสน อสสาเทนตสส นกนตปรยาทาน นาม น โหต สงขาราว สงขาเร วปสสนต สมมสนต ววฏเปนต ปรคคณหนต ปรจฉนทนตต คณหโต ปน นกนตปรยาทาน นาม โหต สเจ สงขารา อตตา ภเวยย

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 260

วสทธมคเค อตตาต คเหต วฏเฏยย อนตตาว ปน อตตาต คหตา ตสมา เต อวสวตตนฏเน อนตตา หตวา อภาวฏเน อนจจา อปปาท- วยปฏปฬนฏเน ทกขาต ปสสโต ทฏ อคฆาฏน นาม โหต สเจ สงขารา นจจา ภเวยย นจจาต คเหต วฏเฏยย อนจจาว ปน นจจาต คหตา ตสมา เต หตวา อภาวฏเน อนจจา อปปาท- วยปฏปฬนฏเน ทกขา อวสวตตนฏเน อนตตาต ปสสโต มานสมคฆาโฏ นาม โหต สเจ สงขารา สขา ภเวยย สขาต คเหต วฏเฏยย ทกขาว ปน สขาต คหตา ตสมา เต อปปาทวยปฏปฬนฏเน ทกขา หตวา อภาวฏเน อนจจา อวสวตตนฏเน อนตตาต ปสสโต นกนตปรยาทาน นาม โหต เอว สงขาเร อนตตโต ปสสนตสส ทฏ อคฆาฏน นาม โหต อนจจโต ปสสนตสส มานสมคฆาฏน นาม โหต ทกขโต ปสสนตสส นกนตปรยาทาน นาม โหต อต อย วปสสนา อตตโน อตตโน าเนเยว ตฏตต ฯ เอว อรปสตตกวเสน ตลกขณ อาโรเปตวา สงขาเร สมมสต ฯ เอตตาวตา ปนสส รปกมมฏานมป อรปกมมฏานมป ปคณ โหต ฯ โส เอว ปคณรปารปกมมฏาโน ยา อปรภงคานปสสนโต ปฏาย ปหานปร าวเสน สพพาการโต ปตตพพา อฏารส มหาวปสสนา ตาส อเธว ตาว เอกเทส ปฏวชฌนโต ตปปฏ- ปกขธมเม ปชหต ฯ อฏารส มหาวปสสนา นาม อนจจาน- ปสสนาทกา ป า ฯ ยาส อนจจานปสสน ภาเวนโต นจจส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 261

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส ปชหต ทกขานปสสน ภาเวนโต สขส ปชหต อนตตานปสสน ภาเวนโต อตตส ปชหต นพพทานปสสน ภาเวนโต นนท ปชหต วราคานปสสน ภาเวนโต ราค ปชหต นโรธานปสสน ภาเวนโต สมทย ปชหต ปฏนสสคคานปสสน ภาเวนโต อาทาน ปชหต ขยานปสสน ภาเวนโต ฆนส ปชหต วยานปสสน ภาเวนโต อายหน ปชหต วปรณามานปสสน ภาเวนโต ธวส ปชหต อนมตตานปสสน ภาเวนโต นมตต ปชหต อปปณหตาน- ปสสน ภาเวนโต ปณธ ปชหต ส ตานปสสน ภาเวนโต อภนเวส ปชหต อธปป าธมมวปสสน ภาเวนโต สาราทานาภ- นเวส ปชหต ยถาภตาณทสสน ภาเวนโต สมโมหาภนเวส ปชหต อาทนวานปสสน ภาเวนโต อาลยาภนเวส ปชหต ปฏสงขานปสสน ภาเวนโต อปปฏสงข ปชหต ววฏฏานปสสน ภาเวนโต สโยคาภ- นเวส ปชหต ตาส ยสมา อมนา อนจจาทลกขณตตยวเสน สงขารา ทฏา ตสมา อนจจาทกขาอนตตานปสสนา ปฏวทธา โหนต ฯ ยสมา จ ยา จ อนจจานปสสนา ยา จ อนมตตาน- ปสสนา อเม ธมมา เอกตถา พย ชนเมว นาน ตถา ยา จ ทกขานปสสนา ยา จ อปปณหตานปสสนา อเม ธมมา เอกตถา พย ชนเมว นาน ยา จ อนตตานปสสนา ยา จ ส ตานปสสนา อเม ธมมา เอกตถา พย ชนเมว นานนต วตต ตสมา ตาป ปฏวทธา โหนต ฯ อธป าธมมวปสสนา ปน สพพาป วปสสนา ยถาภตาณทสสน กงขาวตรณวสทธยาเอว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 262

วสทธมคเค สงคหต อต อทมป ทวย ปฏวทธเมว โหต ฯ เสเสส วปสสนา- าเณส ก จ ปฏวทธ ก จ อปปฏวทธ เตส วภาค ปรโต อาวกรสสาม ฯ ยเทว ห ปฏวทธ ต สนธาย อท วตต เอว ปคณรปารปกมมฏาโน ยา จ อปรภงคานปสสนา ตโต ปฏาย ปหานปร าวเสน สพพาการโต ปตตพพา อฏารส มหาวปสสนา ตาส อเธว ตาว เอกเทส ปฏวชฌนโต ตปปฏปกขธมเม ปชหตต ฯ โส เอว อนจจานปสสนาทปฏปกขาน นจจส าทน ปหาเนน วสทธาโณ สมมสนาณสส ปาร คนตวา ย ต สมมสน- าณานนตร ปจจปปนนาน ธมมาน วปรณามานปสสเน ป า อทยพพยานปสสเน าณนต๑ อทยพพยานปสสน วตต ตสส อธคมาย โยค อารภต อารภมาโน จ สงเขปโต ตาว อารภต ฯ ตตราย ปาล กถ ปจจปปนนาน ธมมาน วปรณามานปสสเน ป า อทยพพยานปสสเน าณ ชาต รป ปจจปปนน ตสส นพพตตลกขณ อทโย วปรณามลกขณ วโย อนปสสนา าณ ชาตา เวทนา ส า สงขารา ว าณ ชาต จกข ฯเปฯ ชาโต ภโว ปจจปปนโน ตสส นพพตตลกขณ อทโย วปรณาม- ลกขณ วโย อนปสสนา าณนต๒ ฯ โส อมนา ปาลนเยน ชาตสส นามรปสส นพพตตลกขณ ชาต อปปาท อภนวาการ อทโยต วปรณามลกขณ ขย ภงค วโยต สมนปสสต ฯ โส เอว ปชานาต อมสส นามรปสส อปปตตโต ปพเพ ๑. ข. ป. ๓๑/๑ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๗๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 263

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส อนปปนนสส ราส วา นจโย วา นตถ อปปชชมานสสาป ราสโต วา นจยโต วา อาคมน นาม นตถ นรชฌมานสสาป ทสาวทสาคมน นาม นตถ นรทธสสาป เอกสม าเน ราสโต นจยโต นธานโต อวฏาน นาม นตถ ยถา ปน วณาย วาทยมานาย อปปนนสส สททสส เนว อปปตตโต ปพเพ สนนจโย อตถ น อปปชชมาโน สนนจยโต อาคโต น นรชฌมานสส ทสาวทสาคมน อตถ น นรทโธ กตถจ สนนจโต ตฏต อถโข วณ จ อปวณ จ๑ ปรสสส จ ตชช วายาม ปฏจจ อหตวา สมโภต หตวา ปฏเวต เอว สพเพป รปารปโน ธมมา อหตวา สมโภนต หตวา ปฏเวนตต ฯ เอว สงเขปโต อทยพพยมนสการ กตวา ปน ยาน เอตสเสว อทยพพยาณสส วภงเค อวชชาสมทยา รปสมทโยต ปจจยสมทยฏเน รปกขนธสส อทย ปสสต ตณหาสมทยา กมมสมทยา อาหารสมทยา รปสมทโยต ปจจยสมทยฏเน รปกขนธสส อทย ปสสต นพพตตลกขณ ปสสนโตป รปกขนธสส อทย ปสสต รปกขนธสส อทย ปสสนโต อมาน ป จ ลกขณาน ปสสต อวชชานโรธา รปนโรโธต ปจจยนโรธฏเน รปกขนธสส วย ปสสต ตณหานโรธา กมมนโรธา อาหาร- นโรธา รปนโรโธต ปจจยนโรธฏเน รปกขนธสส วย ปสสต วปรณามลกขณ ปสสนโตป รปกขนธสส วย ปสสต รปกขนธสส ๑. อปวเณต เอเตนาต อปวณ วณาวาทนนต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 264

วสทธมคเค วย ปสสนโต อมาน ป จ ลกขณาน ปสสต ตถา อวชชา- สมทยา เวทนาสมทโยต ปจจยสมทยฏเน เวทนากขนธสส อทย ปสสต ตณหาสมทยา กมมสมทยา ผสสสมทยา เวทนาสมทโยต ปจจยสมทยฏเน เวทนากขนธสส อทย ปสสต นพพตตลกขณ ปสสนโตป เวทนากขนธสส อทย ปสสต เวทนากขนธสส อทย ปสสนโต อมาน ป จ ลกขณาน ปสสต อวชชานโรธา ตณหา- นโรธา กมมนโรธา ผสสนโรธา เวทนานโรโธต ปจจยนโรธฏเน เวทนากขนธสส วย ปสสต วปรณามลกขณ ปสสนโตป เวทนาก- ขนธสส วย ปสสต เวทนากขนธสส วย ปสสนโต อมาน ป จ ลกขณาน ปสสต เวทนากขนธสส วย จ ส าสงขาร- ว าณกขนธาน อย ปน วเสโส ว าณกขนธสส ผสสฏาเน นามรปสมทยา นามรปนโรธาต๑ เอว เอเกกสส ขนธสส อทยพพย- ทสสเนน ทส ทส กตวา ป าส ลกขณาน วตตา เตส วเสน เอวมป รปสส อทโย เอวมป รปสส วโย เอวมป รป อเทต เอวมป รป ปฏเวตต ปจจยโต เจว ขณโต จ วตถาเรน มนสการ กโรต ฯ ตสเสว มนสกโรโต อต กรเม ธมมา อหตวา สมโภนต หตวา ปฏเวนตต าณ วสทตร โหต ฯ ตสเสว ปจจยโต เจว ขณโต จ เทวธา อทยพพย ปสสโต สจจปฏจจสมปปาทนยลกขณเภทา ปากฏา โหนต ฯ ย ห โส อวชชาทสมทยา ขนธาน สมทย อวชชาทนโรธา จ ขนธาน นโรธ ปสสต อทมสส ปจจยโต อทยพพยทสสน ฯ ย ปน นพพตต- ๑. ข. ป. ๓๑/๗๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 265

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส ลกขณวปรณามลกขณาน ปสสนโต ขนธาน อทยพพย ปสสต อทมสส ขณโต อทยพพยทสสน ฯ อปปตตกขเณเยว ห นพพตต- ลกขณ ภงคกขเณ จ วปรณามลกขณ ฯ อจจสเสว ปจจยโต เจว ขณโต จ เทวธา อทยพพย ปสสโต ปจจยโต อทยทสสเนน สมทยสจจ ปากฏ โหต ชนกาวโพธโต ขณโต อทยทสสเนน ทกขสจจ ปากฏ โหต ชาตทกขาวโพธโต ปจจยโต วยทสสเนน นโรธสจจ ปากฏ โหต ปจจยานปปาเทน ปจจยวต อนปปาทาวโพธโต ขณโต วยทสสเนน ทกขสจจเมว ปากฏ โหต มรณทกขาวโพธโต ฯ ย จสส อทยพพยทสสน มคโควาย โลกโกต มคคสจจ ปากฏ โหต ตตร สมโมหวฆาตโต ฯ ปจจยโต จสส อทยทสสเนน อนโลโม ปฏจจสมปปาโท ปากโฏ โหต อมสม สต อท โหตต อวโพธโต ฯ ปจจยโต วยทสสเนน ปฏโลโม ปฏจจ- สมปปาโท ปากโฏ โหต อมสส นโรธา อท นรชฌตต อวโพธโต ฯ ขณโต ปน อทยพพยทสสเนน ปฏจจสมปปนนา ธมมา ปากฏา โหนต สงขตลกขณาวโพธโต ฯ อทยพพยวนโต ห สงขตา เต จ ปฏจจสมปปนนาต ฯ ปจจยโต จสส อทยทสสเนน เอกตตนโย ปากโฏ โหต เหตผลสมพนเธน สนตานสส อนปปจเฉทาวโพธโต ฯ อถ สฏ ตร อจเฉททฏ ปชหต ฯ ขณโต อทยทสสเนน นานตตนโย ปากโฏ โหต นวนวาน อปปาทาวโพธโต ฯ อถ สฏ ตร สสสตทฏ ปชหต ฯ ปจจยโต จสส อทยพพยทสสเนน อพยาปารนโย ปากโฏ โหต ธมมาน อวสวตตภาวาวโพธโต ฯ อถ สฏ ตร

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 266

วสทธมคเค อตตทฏ ปชหต ฯ ปจจยโต ปน อทยทสสเนน เอวธมมตานโย ปากโฏ โหต ปจจยานรเปน ผลสส อปปาทาวโพธโต ฯ อถ สฏ ตร อกรยทฏ ปชหต ฯ ปจจยโต จสส อทยทสสเนน อนตตลกขณ ปากฏ โหต ธมมาน นรหกตตปจจยปฏพนธ- วตตตาวโพธโต ฯ ขณโต อทยพพยทสสเนน อนจจลกขณ ปากฏ โหต หตวา อภาวาวโพธโต ปพพนตาปรนตวเวกาวโพธโต จ ฯ ทกขลกขณมป ปากฏ โหต อทยพพเยห ปฏปฬนาวโพธโต ฯ สภาว- ลกขณมป ปากฏ โหต อทยพพยปรจฉนนาวโพธโต ฯ สภาวลกขเณ สงขตลกขณสส ตาวกาลกตตมป ปากฏ โหต อทยลกขเณ วยสส วยลกขเณ จ อทยสส อภาวาวโพธโตต ฯ ตสเสว ปากฏภต- สจจปฏจจสมปปาทนยลกขณเภทสส เอว กร นามเม ธมมา อนปปนนปพพา อปปชชนต อปปนนา นรชฌนตต นจจนวาว หตวา สงขารา อปฏหนต ฯ น เกวล จ นจจนวา สรยคคมเน อสสาวพนท วย อทกปพพโฬ วย อทเก ทณฑราช วย อารคเค สาสโป วย วชชปปาโท วย จ ปรตตฏายโน มายามรจสปนนต- อลาตจกก- คนธพพนครเผณกทลอาทโย๑ วย อสารา นสสารา จาตป อปฏหนต ฯ เอตตาวตาเนน วยธมมเมว อปปชชต อปปนน จ วย อเปตต อมนา อากาเรน สมป าส ลกขณาน ปฏวชฌตวา ต ๑. ตตถ มนโตสถภาวตา อนทชาลาทกา มายา ฯ มคตณหกา มรจ ฯ สปนเมว สปนนต ฯ มณฑลากาเรน อาวชฌยมาน อลาตเมว อลาตจกก ฯ คนธพพเทวปตตาน กฬนจฉาวเสน นคร วย อากาเส อปฏานมตต คนธพพนครนต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 267

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส อทยพพยานปสสน นาม ปม ตรณวปสสนาาณ อธคต โหต ยสสาธคมา อารทธวปสสโกต สงข คจฉต ฯ อถสส อมาย ตรณวปสสนาย อารทธวปสสกสส ทส วปสสนปกเลสา อปปชชนต ฯ วปสสนปกเลสา ห ปฏเวธปปตตสส อรยสาวกสส เจว วปปฏปนนกสส จ นกขตตกมมฏานสส กสตปคคลสส นปปชชนต สมมาปฏปนนกสส ปน ยตตปยตตสส อารทธวปสสกสส กลปตตสส อปปชชนตเยว ฯ กตเม ปน เต ทส อปกเลสาต ฯ โอภาโส าณ ปต ปสสทธ สข อธโมกโข ปคคาโห๑ อปฏาน อเปกขา นกนตต ฯ วตต เหต กถ ธมมทธจจ- วคคหตมานส โหต อนจจโต มนสกโรโต โอภาโส อปปชชต โอภาโส ธมโมต โอภาส อาวชชต ตโต วกเขโป อทธจจ เตน อทธจเจน วคคหตมานโส อนจจโต อปฏาน ยถาภต นปปชานาต ทกขโต อนตตโต อปฏาน ยถาภต นปปชานาต ตถา อนจจโต มนสกโรโต าณ อปปชชต ปต ปสสทธ สข อธโมกโข ปคคาโห อปฏาน อเปกขา นกนต อปปชชต นกนต ธมโมต นกนต อาวชชต ตโต วกเขโป อทธจจ เตน อทธจเจน วคคหตมานโส อนจจโต อปฏาน ยถาภต นปปชานาต ทกขโต อนตตโต อปฏาน ยถาภต นปปชานาตต๒ ฯ ตตถ โอภาโสต วปสสโนภาโส ฯ ตสม อปปนเน โยคาวจโร น วต เม อโต ปพเพ เอวรโป โอภาโส อปปนนปพโพ อทธา ๑. ม. ปคคโห ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๔๔๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 268

วสทธมคเค มคคปปตโตสม ผลปปตโตสมต อมคคเมว มคโคต อผลเมว จ ผลนต คณหาต ฯ ตสส อมคค มคโคต อผล ผลนต คณหโต วปสสนาวถ อกกนตา นาม โหต ฯ โส อตตโน มลกมมฏาน วสชเชตวา โอภาสเมว อสสาเทนโต นสทต ฯ โส โข ปนาย โอภาโส กสสจ ภกขโน ปลลงกฏานมตตเมว โอภาเสนโต อปปชชต กสสจ อนโตคพภ กสสจ พหคพภมป กสสจ สกลวหาร คาวต อฑฒโยชน โยชน ทวโยชน ตโยชน ฯเปฯ กสสจ ปวตลโต ยาว อกนฏพรหมโลกา เอกาโลก กรมาโน ฯ ภควโต ปน ทสสหสส- โลกธาต โอภาเสนโต อทปาท ฯ เอว เวมตตตาย๑ จสส อท วตถ ฯ จตตลปพพเต กร ทวกฑฑเคหสส อนโต เทว เถรา นสทส ฯ ตทวส จ กาฬปกขโปสโถ โหต ฯ เมฆปฏลจฉนนา ทสา รตตภาเค จตรงคสมนนาคต ตม ปวตตต ฯ อเถโก เถโร อาห ภนเต มยห อทาน เจตยงคณมห สหาสเน ป จวณณาน กสมาน ป ายนตต ฯ ตมตโร อาห อนจฉรย อาวโส กเถส มยห ปเนตรห มหาสมททมห โยชนฏาเน มจฉกจฉปา ป ายนตต ฯ อย ปน วปสสนปกเลโส เยภยเยน สมถวปสสนาลาภโน อปปชชต ฯ โส สมาปตตวกขมภตาน กเลสาน อสมทาจารโต อรหา อหนต จตต อปปาเทต อจจงกวาลกวาส๒ มหานาคตเถโร วย หงกนกวาส มหาทตตตเถโร วย จตตลปพพเต นงกเปณณกปธานฆรวาส๓ ๑. เวมตตายาต อปปวปลตาวเสน วสทสตายาต ฏกา ฯ ๒. ม. อจจวาฬงก... ฯ ๓. นงการวณณก... ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 269

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส จฬสมนตเถโร วย จ ฯ ตตรท เอกวตถปรทปน ฯ ตลงครวาส๑ ธมม- ทนนตเถโร กร นาม เอโก ปภนนปฏสมภโท มหาขณาสโว มหโต ภกขสงฆสส โอวาททายโก อโหส ฯ โส เอกทวส อตตโน ทวาสเน นสทตวา กนนโข อมหาก อาจรยสส อจจงกวาลกวาสมหานาคต- เถรสส สมณภาวกจจ มตถก ปตต โนต อาวชเชนโต ปถชชน- ภาวเมวสส ทสวา มย อคจฉนเต ปถชชนกาลกรยเมว กรสสตต จ ตวา อทธยา เวหาส อปปตตวา ทวาสเน นสนนสส เถรสส สมเป โอโรหตวา วนทตวา วตต ทสเสตวา เอกมนต นสท ฯ ก อาวโส ธมมทนน อกาเล อาคโตสต จ วตโต ป ห ภนเต ปจฉต อาคโตมหต อาห ฯ ตโต ปจฉาวโส ชานมานา กถยสสามาต วตเต ป หสหสส ปจฉ ฯ เถโร ปจฉตปจฉต อสชชมาโนว กเถส ฯ ตโต อตตกข โว ภนเต าณ กทา ตมเหห อย ธมโม อธคโตต วตเต อโต สฏ วสสกาเล อาวโสต อาห ฯ สมาธ ห ภนเต วล เชถาต ฯ นยท อาวโส ภารยนต ฯ เตนห ภนเต เอก หตถ มาเปถาต ฯ เถโร สพพเสต หตถ มาเปส ฯ อทาน ภนเต ยถา อย หตถ อ จตกณโณ๒ ปสารตนงคฏโ โสณฑ มเข ปกขปตวา เภรว โก จนาท กโรนโต ตมหาก อภมโข อาคจฉต ตถา น กโรถาต ฯ เถโร ตถา กตวา เวเคน อาคจนโต หตถสส เภรว อาการ ทสวา อฏาย ปลายต อารทโธ ฯ ตเมน ขณาสวตเถโร หตถ ปสาเรตวา จวรกณเณ คเหตวา ภนเต ๑. ม. วาฬงก... ฯ ๒. อ จตกณโณต นจจลฏปตกณณปโฏต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 270

วสทธมคเค ขณาสวสส สารชช นาม โหตต อาห ฯ โส ตมห กาเล อตตโน ปถชชนภาว ตวา อวสสโย เม อาวโส ธมมทนน โหหต วตวา ปาทมเล อกกฏก นสท ฯ ภนเต ตมหาก อวสสโย ภวสสามจเจวาห อาคโต มา จนตยตถาต กมมฏาน กเถส ฯ เถโร กมมฏาน คเหตวา จงกม อารยห ตตเย ปทวาเร อคคผล อรหตต ปาปณ ฯ เถโร กร โทสจรโต อโหส ฯ เอวรปา ภกข โอภาเส กมปนต ฯ าณนต วปสสนาาณ ฯ ตสส กร รปารปธมเม ตลยนตสส ตรยนตสส วสฏอนทวชรมว อวหตเวค ตขณ สรมตวสท าณ อปปชชต ฯ ปตต วปสสนาปต ฯ ตสส กร ตสม สมเย ขททกาปต ขณกาปต โอกกนตกาปต อพเพงคาปต ผรณาปตต อย ป จวธา ปต สกลสรร ปรยมานา อปปชชต ฯ ปสสทธต วปสสนาปสสทธ ฯ ตสส กร ตสม สมเย รตตฏาเน วา ทวาฏาเน วา นสนนสส กายจตตาน เนว ทรโถ น คารว น กกขลตา น อกมม ตา น เคล น วงกตา โหต ฯ อถโข ปนสส กายจตตาน ปสสทธาน ลหน มทน กมม าน สวสทาน อชกานเยว โหนต ฯ โส อเมห ปสสทธาทห อนคคหตกายจตโต ตสม สมเย อมานส นาม รต อนภวต ย สนธาย วตต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 271

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส ส าคาร ปวฏสส สนตจตตสส ภกขโน อมานส รต โหต สมมา ธมม วปสสโต ยโต ยโต สมมสต ขนธาน อทยพพย ลภต ปตปาโมชช อมต ต วชานตนต๑ ฯ เอวมสส อม อมานส รต สาธยมานา ลหตาทสมปยตตา ปสสทธ อปปชชต ฯ สขนต วปสสนาสข ฯ ตสส กร ตสม สมเย สกลสรเร อภสนทยมาน อตปณต สขมปปชชต ฯ อธโมกโขต สทธา ฯ วปสสนาสมปยตตาเยว หสส จตต- จตสกาน อตสยปปสาทภตา พลวต สทธา อปปชชต ฯ ปคคาโหต วรย ฯ วปสสนาสมปยตตเมว หสส อสถลมนจจารทธ สปคคหต วรย อปปชชต ฯ อปฏานนต สต ฯ วปสสนาสมปยตตาเยว หสส สปฏ ตา สปตฏ ตา นขาตา อจลา ปพพตราชสทสา สต อปปชชต ฯ โส ย ย าน อาวชชต สมนนาหรต มนสกโรต ปจจเวกขต ต ต านมสส โอกกนทตวา๒ ปกขนทตวา ทพพจกขโน ปรโลโก วย สตยา อปฏาต ฯ อเปกขาต วปสสนเปกขา เจว อาวชชนเปกขา จ ฯ ตสม หสส สมเย สพพสงขาเรส มชฌตตภตา วปสสนเปกขาป พลวต อปปชชต มโนทวาเร อาวชชนเปกขาป ฯ สา หสส ต ต าน อาวชชนตสส วสฏอนทวชรมว ปตตปเฏ ปกขตตตตตนาราโจ วย ๑. ข. ธ. ๒๕/๖๖ ฯ ๒. โอกขนทตวาตป ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 272

วสทธมคเค สรา ตขณา หตวา วหต ฯ นกนตต วปสสนานกนต ฯ เอว โอภาสาทปฏมณฑตาย หสส วปสสนาย อาลย กรมานา สขมา สนตาการา นกนต อปปชชต ยา กเลโสต ปรคคเหตมป น สกกา โหต ฯ ยถา จ โอภาเส เอว เอเตสป อ ตรสม อปปนเน โยคาวจโร น วต เม อโต ปพเพ เอวรป าณ อปปนนปพพ เอวรปา ปต ปสสทธ สข อธโมกโข ปคคาโห อปฏาน อเปกขา นกนต อปปนนปพพา อทธา มคคปปตโตสม ผลปปตโตสมต อมคคเมว มคโคต อผลเมว ผลนต คณหาต ฯ ตสส อมคค มคโคต อผล ผลนต คณหโต วปสสนาวถ อกกนตา นาม โหต ฯ โส อตตโน มลกมมฏาน วสชเชตวา นกนตเมว อสสาเทนโต นสทตต ฯ เอตถ จ โอภาสาทโย อปกเลสวตถตาย อปกเลสาต วตตา น อกสลตตา ฯ นกนต ปน อปกเลโส เจว อปกเลสวตถ จ ฯ วตถวเสเนว เจเต ทส คาหวเสน ปน สมตส โหนต ฯ กถ ฯ มม โอภาโส อปปนโนต คณหโต ห ทฏ คคาโห โหต มนาโป วต โอภาโส อปปนโนต คณหโต มานคคาโห โอภาส อสสาทยโต ตณหาคาโห อต โอภาเส ทฏ มานตณหาวเสน ตโย คาหา ตถา เสเสสปต เอว คาหวเสน สมตส อปกเลสา โหนต ฯ เตส วเสน อกสโล อพยตโต โยคาวจโร โอภาสาทส กมปต วกขปต ฯ โอภาสาทส เอเกก เอต มม เอโสหมสม เอโส เม อตตาต สมนปสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 273

มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส เตนาห โปราณา โอภาเส เจว าเณ จ ปตยา จ วกมปต ปสสทธยา สเข เจว เยห จตต ปเวธต อธโมกเข จ ปคคาเห อปฏาเน จ กมปต อเปกขาวชชนาย จ อเปกขาย นกนตยาต๑ ฯ กสโล ปน ปณฑโต พยตโต พทธสมปนโน โยคาวจโร โอภาสาทส อปปนเนส อย โข เม โอภาโส อปปนโน โส โข ปนาย อนจโจ สงขโต ปฏจจสมปปนโน ขยธมโม วยธมโม วราคธมโม นโรธธมโมต อต วา ต ป าย ปรจฉนทต อปปรกขต อถ วา ปนสส เอว โหต สเจ โอภาโส อตตา ภเวยย อตตาต คเหต วฏเฏยย อนตตาว ปนาย อตตาต คหโต ตสมา โส อวสวตตนฏเน อนตตา หตวาอภาวฏเน อนจโจ อปปาทวยปฏปฬนฏเน ทกโขต ฯ สพพ อรปสตตเก วตตนเยน วตถาเรตพพ ฯ ยถา จ โอภาเส เอว เสเสสป ฯ โส เอว อปปรกขตวา โอภาส เนต มม เนโสหมสม น เมโส อตตาต สมนปสสต าณ ฯเปฯ นกนต เนต มม เนโสหมสม น เมโส อตตาต สมนปสสต ฯ เอว สมนปสสนโต โอภาสาทส น กมปต น เวธต ฯ เตนาห โปราณา อมาน ทส านาน ป า ยสส ปรจตา ธมมทธจจกสโล โหต น จ วกเขป คจฉตต ฯ ๑. ข. ป. ๓๑/๔๔๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 274

วสทธมคเค โส เอว วกเขป อคจฉนโต ต สมตสวธ อปกเลสชฏ วชเฏตวา โอภาสาทโย ธมมา น มคโค อปกเลสวมตต ปน วถปฏปนน วปสสนาาณ มคโคต มคค จ อมคค จ ววฏเปต ฯ ตสเสว อย มคโค อย น มคโคต มคค จ อมคค จ ตวา ต าณ มคคามคคาณทสสนวสทธต เวทตพพ ฯ เอตตาวตา จ ปน เตน ตณณ สจจาน ววฏาน กต โหต ฯ กถ ฯ ทฏ วสทธย ตาว นามรปสส ววฏาปเนน ทกขสจจสส ววฏาน กต กงขาวตรณวสทธย ปจจยปรคคหเณน สมทย- จจสส ววฏาน อมสส มคคามคคาณทสสนวสทธย สมมา มคคสส อวธารเณน มคคสจจสส ววฏาน กตนต เอว โลกเยเนว ตาว าเณน ตณณ สจจาน ววฏาน กต โหต ฯ อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนาธ- าเร มคคามคคาณทสสนวสทธนทเทโส นาม วสตโม ปรจเฉโท ฯ ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส อฏนน ปน าณาน วเสน สขาปปตตา วปสสนา นวม จ สจจานโลมกาณนต อย ปฏปทาาณทสสนวสทธ นาม ฯ อฏนนนต เจตถ อปกเลสวมตต วถปฏปนน วปสสนาสงขาต อทยพพยานปสสนาาณ ภงคานปสสนาาณ ภยตปฏานาณ อาทนวานปสสนาาณ นพพทานปสสนาาณ ม จตกมยตาาณ ปฏสงขานปสสนาาณ สงขารเปกขาาณนต อมาน อฏ าณาน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 275

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส เวทตพพาน ฯ นวม สจจานโลมกาณนต อนโลมสเสต อธวจน ฯ ตสมา ต สมปาเทตกาเมน อปกเลสวมตต อทยพพยาณ อาท กตวา เอเตส าเณส โยโค กรณโย ฯ ปน อทยพพยาเณ โยโค กมตถโยต เจ ฯ ลกขณ- ลลกขณตโถ ฯ อทยพพยาณ ห เหฏา ทสห อปกเลเสห อปกลฏ หตวา ยาถาวสรสโต ตลกขณ สลลกเขต นาสกข อปกเลสวมตต ปน สกโกต ตสมา ลกขณสลลกขณตถเมตถ ปน โยโค กรณโย ฯ ลกขณาน ปน กสส อมนสการา เกน ปฏจฉนนตตา น อปฏหนต ฯ อนจจลกขณ ตาว อทยพพยาน อมนสการา สนตตยา ปฏจฉนนตตา น อปฏาต ทกขลกขณ อภณหสมปตปฬนสส อมนสการา อรยาปเถห ปฏจฉนนตตา น อปฏาต อนตตลกขณ นานาธาตวนพโภคสส อมนสการา ฆเนน ปฏจฉนนตตา น อปฏาต ฯ อทยพพย ปน ปรคคเหตวา สนตตยา วโกปตาย อนจจลกขณ ยาถาวสรสโต อปฏาต อภณหสมปตปฬน มนสกรตวา อรยาปเถ อคฆาฏเต ทกขลกขณ ยาถาวสรสโต อปฏาต นานาธาตโย วนพภชชตวา ฆนวนพโภเค กเต อนตตลกขณ ยาถาวสรสโต อปฏาต ฯ เอตถ จ อนจจ อนจจลกขณ ทกข ทกขลกขณ อนตตา อนตตลกขณนต อย วภาโค เวทตพโพ ฯ ตตถ อนจจนต ขนธ- จก ฯ กสมา ฯ อปปาทวย ถตตภาวา หตวา อภาวโต วา ฯ อปปาทวย ถตต อนจจลกขณ หตวาอภาวสงขาโต วา อาการ-

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 276

วสทธมคเค วกาโร ฯ ยทนจจ ต ทกขนต๑ วจนโต ปน ตเทว ขนธป จก ทกข ฯ กสมา ฯ อภณหปฏปฬนา ฯ อภณหปฏปฬนากาโร ทกขลกขณ ฯ ย ทกข ตทนตตาต๑ ปน วจนโต ตเทว ขนธป จก อนตตา ฯ กสมา ฯ อวสวตตนโต ฯ อวสวตตนากาโร อนตต- ลกขณ ฯ ตยท สพพมป อย โยคาวจโร อปกเลสวนมตเตน วถปฏ- ปนนวปสสนาสงขาเตน อทยพพยานปสสนาาเณน ยาถาวสรสโต สลลกเขต ฯ ตสเสว สลลกเขตวา ปนปปน อนจจ ทกขมนตตาต รปารปธมเม ตลยโต ตรยโต ต าณ ตกข หตวา วหต สงขารา ลห อปฏหนต ฯ าเณ ตกเข วหนเต สงขาเรส ลห อปฏหนเตส อปปาท วา ต วา ปวตต วา นมตต วา น สมปาปณาต ฯ ขยวยเภทนโรเธเยว สต สนตฏต ฯ ตสส เอว อปปชชตวา เอว นาม สงขารคต นรชฌตต ปสสโต เอตสม (๒) าเน ภงคานปสสน นาม วปสสนาาณ อปปชชต ย สนธาย วตต กถ อารมมณปฏสงขา ภงคานปสสเน ป า วปสสเน าณ รปารมมณตา จตต อปปชชตวา ภชชต ต อารมมณ ปฏสงขา ตสส จตตสส ภงค อนปสสต อนปสสตต กถ อนปสสต อนจจโต อนปสสต โน นจจโต ทกขโต อนปสสต โน สขโต อนตตโต อนปสสต โน อตตโต นพพนทต โน นนทต วรชชต โน รชชต นโรเธต โน สมเทต ปฏนสสชชต โน อาทยต อนจจโต อนปสสนโต นจจส ปชหต ๑. ส. สฬา. ๑๘/๑ ฯ ๒. ม. เอกสม ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 277

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส ทกขโต อนปสสนโต สขส อนตตโต อนปสสนโต อตต- ส นพพนทนโต นนท วรชชนโต ราค นโรเธนโต สมทย ปฏนสสชชนโต อาทาน ปชหต เวทนารมมณตา ส ารมมณตา สงขารารมมณตา ว าณารมมณตา จกขารมมณตา ฯเปฯ ชรา- มรณารมมณตา จตต อปปชชตวา ภชชต ฯเปฯ ปฏนสสชชนโต อาทาน ปชหต วตถสงกมนา เจว ส าย๑ จ ววฏฏนา อาวชชนาพล เจว ปฏสงขา วปสสนา อารมมณานวเยเนว อโภ เอกววฏนา นโรเธ อธมตตตา วยลกขณวปสสนา อารมมณ จ ปฏสงขา ภงค จ อนปสสต ส โต จ อปฏาน อธป า วปสสนา กสโล ตส อนปสสนาส จตสโส จ วปสสนาส ตโย อปฏาเน กสลตา นานาทฏ ส น กมปตต ต าตฏเน าณ ปชานนฏเน ป า เตน วจจต อารมมณปฏสงขา ภงคานปสสเน ป า วปสสเน าณนต๒ ฯ ตตถ อารมมณปฏสงขาต ยงก จ อารมมณ ปฏสงขาย ชานตวา ขยโต วยโต ทสวาต อตโถ ฯ ภงคานปสสเน ป าต ตสส อารมมณ ขยโต วยโต ปฏสงขาย อปปนนสส าณสส ภงค อนปสสเน ยา ป า อท วปสสเน าณนต วตต ต ๑. ม. ป าย ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๘๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 278

วสทธมคเค กถ โหตต อยนตาว กเถตกมยตาปจฉาย อตโถ ฯ ตโต ยถา ต โหต ต ทสเสต รปารมมณตาตอาท วตต ฯ ตตถ รปา- รมมณตา จตต อปปชชตวา ภชชตต รปารมมณ จตต อปปชชตวา ภชชต ฯ อถวา ฯ รปารมมณภาเว จตต อปปชชตวา ภชชตต อตโถ ฯ ต อารมมณ ปฏสงขาต ต รปารมมณ ปฏสงขาย ชานตวา ขยโต วยโต ทสวาต อตโถ ฯ ตสส จตตสส ภงค อนปสสตต เยน จตเตน ต รปารมมณ ขยโต วยโต ทฏ ตส จตตสส อปเรน จตเตน ภงค อนปสสตต อตโถ ฯ เตนาห โปราณา าต จ าณ จ อโภป วปสสตต ฯ เอตถ จ อนปสสตต อนอนปสสต อเนเกห อากาเรห ปนปปน ปสสตต อตโถ ฯ เตนาห อนปสสตต กถ อนปสสต อนจจโต อนปสสตตอาท ฯ ตตถ ยสมา ภงโค นาม อนจจตาย ปรมา โกฏ ตสมา โส ภงคานปสสโก โยคาวจโร สพพ สงขารคต อนจจโต อนปสสต โน นจจโต ตโต อนจจสส ทกขตตา ทกขสส จ อนตตตตา ตเทว ทกขโต อนปสสต โน สขโต อนตตโต อนปสสต โน อตตโต ฯ ยสมา ปน ย อนจจ ทกขมนตตา น ต อภนนทตพพ ย จ น อภนนทตพพ น ตตถ รชชตพพ ตสมา เอตสม ภงคานปสสนานสาเรน อนจจ ทกขมนตตาต ทฏเ สงขารคเต นพพนทต โน นนทต วรชชต โน รชชต ฯ โส เอว อรชชนโต โลกเกเนว ตาว าเณน ราค นโรเธต โน สมเทต สมทย น กโรตต อตโถ ฯ อถวา โส เอว วรตโต ยถา ทฏ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 279

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส สงขารคต ตถา อทฏมป อนวยาณวเสน นโรเธต โน สมเทต นโรธโตว มนสกโรต นโรธเมวสส ปสสต โน สมทยนต อตโถ ฯ โส เอว ปฏปนโน ปฏนสสชชต โน อาทยต ฯ ก วตต โหต ฯ อยมป อนจจาทอนปสสนา ตทงควเสน สทธ ขนธาภสงขาเรห กเลสาน ปรจจชนโต สงขตโทสทสสเนน จ ตพพปรเต นพพาเน ตนนนนตาย ปกขนทนโต ปรจจาคปฏนสสคโค เจว ปกขนทนปฏ- นสสคโค จาต วจจต ตสมา ตาย สมนนาคโต ภกข ยถาวตเตน นเยน กเลเส จ ปรจจชต นพพาเน จ ปกขนทต นาป นพพตตน- วเสน กเลเส อาทยต น อโทสทสสตาวเสน สงขตารมมณ เตน วจจต ปฏนสสชชต โน อาทยตต ฯ อทานสส เตห าเณห เสสธมมาน๑ ปหาน โหต ต ทสเสต อนจจโต อนปสสนโต นจจส ปชหตตอาท วตต ฯ ตตถ นนทนต สปปตก ตณห ฯ เสส วตตนยเมว ฯ คาถาส ปน ฯ วตถสงกมนาต รปสส ภงค ทสวา ปน เยน จตเตน ภงโค ทฏโ ตสสาป ภงคทสสนวเสน ปรมวตถโต อ วตถสงกมนา ฯ ส าย จ ววฏฏนาต อทย ปหาย วเย สนตฏนา ฯ อาวชชนาพล เจวาต รปสส ภงค ทสวา ปน ภงคารมมณสส จตตสส ภงคทสสนตถ อนนตรเมว อาวชชน- สมตถตา ฯ ปฏสงขา วปสสนาต เอสา อารมมณปฏสงขา ภงคานปสสนา นาม ฯ อารมมณานวเยเนว อโภ เอกววฏนาต ๑. ม. เยส ธมมาน ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 280

วสทธมคเค ปจจกขโต ทฏสส อารมมณสส อนวเยน อนกกมเนน ยถา อท ตถา อตเตป สงขารคต ภชช อนาคเตป ภชชสสตต เอว อภนน เอกสภาเวเนว ววฏาปนนต อตโถ ฯ วตตมป เจต โปราเณห สวชชมานมห วสทธทสสโน ตทนวย เนต อตตนาคเต สพเพป สงขารคตา ปโลกโน อสสาวพนท สรเยว อคคเตต ฯ นโรเธ อธมตตตาต เอว อภนน ภงควเสน เอกววฏาน กตวา ตสมเยว ภงคสงขาเต นโรเธ อธมตตตา ตคครตา ตนนนนตา ตปโปณตา ตปปพภารตาต อตโถ ฯ วยลกขณวปสสนาต เอสา วยลกขณวปสสนา นามาต วตต โหต ฯ อารมมณ จ ปฏสงขาต ปรม จ รปาทอารมมณ ชานตวา ฯ ภงค จ อนปสสตต ตสสา- รมมณสส ภงค ทสวา ตทารมมณสส จตตสส ภงคมนปสสต ฯ ส โต จ อปฏานนต ตสเสว ภงคมนปสสโต สงขาราว ภชชนต เตส เภโท มรณ น อ โ โกจ อตถต ส โต อปฏาน อชฌต ฯ เตนาห โปราณา ขนธา นรชฌนต น จตถ อ โ ขนธาน เภโท มรณนต วจจต เตส ขย ปสสต อปปมตโต มณว วชฌ วชเรน โยนโสต ฯ อธป า วปสสนาต ยา จ อารมมณปฏสงขา ยา จ ภงคาน-

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 281

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส ปสสนา ย จ ส โต อปฏาน อย อธป า วปสสนา นามาต วตต โหต ฯ กสโล ตส อนปสสนาสต อนจจานปสสนาทส ตส เฉโก ภกข ฯ จตสโส จ วปสสนาสต นพพทาทส จตส จ วปสสนาส ฯ ตโย อปฏาเน กสลตาต ขยโต วยโต ส โตต อมสม จ ตวเธ อปฏาเน กสลตาย ฯ นานาทฏ ส น กมปตต สสสตทฏ อาทส นานปปการาส ทฏ ส น เวธต ฯ โส เอว อเวธมาโน อนรทธเมว นรชฌต อภนนเมว ภชชตต ปวตตมนสกาโร ทพพลภาชนสส วย ภชชมานสส สขม- รชสเสว วปปกรยมานสส ตลาน วย ภชชยมานาน สพพสงขาราน อปปาท ตปวตตนมตต วสชเชตวา เภทเมว ปสสต ฯ โส ยถา นาม จกขมา ปรโส โปกขรณตเร วา นทตเร วา โต ถลผสตเก เทเว วสสนเต อทกปฏเ มหนตาน มหนตาน อทกปพพฬกาน อปปชชตวา อปปชชตวา สฆ สฆ ภชชมานาน ปสเสยย เอวเมว สพเพ สงขารา ภชชนต ภชชนตต ปสสต ฯ เอวรป ห โยคาวจร สนธาย วตต ภควตา ยถา ปพพฬก ปสเส ยถา ปสเส มรจก เอว โลก อเวกขนต มจจราชา น ปสสตต๑ ฯ ตสเสว สพเพ สงขารา ภชชนต ภชชนตต อภณห ปสสนโต อฏานสสปรวาร ภงคานปสสนาาณ พลปปตต โหต ฯ ตตรเม อฏานสสา ภวทฏ ปปหาน ชวตนกนตปรจจาโค สทา ยตต- ๑. ข. ธ. ๒๕/๓๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 282

วสทธมคเค ปยตตตา วสทธาชวตา อสสกกปปหาน วคตภยตา ขนตโสรจจ- ปฏลาโภ อรตรตสหนตาต ฯ เตนาห โปราณา อมาน อฏคคณมตตมาน ทสวา ตห สมมสต ปนปปน อาทตตเจลสสรสปโม มน ภงคานปสส อมตสส ปตตยาต ฯ ภงคานปสสนาาณ นฏ ต ฯ ตสเสว สพพสงขาราน ขยวยเภทนโรธารมมณ ภงคานปสสน อาเสวนตสส ภาเวนตสส พหลกโรนตสส สพพภวโยนคต ต- สตตาวาเสส สเภทกา สงขารา สเขน ชวตกามสส ภรกปรสสส สห พยคฆ ทป อจฉ ตรจฉ ยกข รกขส จณฑโคณ จณฑกกกร ปภนน- มทจณฑหตถ โฆรอาสวส อสนวจกก สสาน รณภม ชลตองคารกาส- อาทโย วย มหาภย หตวา อปฏหนต ฯ ตสส อตตา สงขารา นรทธา ปจจปปนนา นรชฌนต อนาคเต นพพตตนกสงขาราป เอวเมว นรชฌสสนตต ปสสโต เอตสม าเน ภยตปฏานาณ นาม อปปชชต ฯ ตตราย อปมา ฯ เอกสสา กร อตถยา ตโย ปตตา ราชา- ปราธกา ฯ เตส ราชา สสจเฉท อาณาเปส ฯ สา ปตเตห สทธ อาฆาตน อคมาส ฯ อถสสา เชฏปตตสส สส ฉนทตวา มชฌมสส ฉนทต อารภส ฯ สา เชฏสส สส ฉนน มชฌมสส จ ฉชชมาน ทสวา กนฏมห อาลย วสชช อยมป เอเตสเยว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 283

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส สทโส ภวสสตต ฯ ตตถ ตสสา อตถยา เชฏปตตสส ฉนนสส- ทสสน วย โยคโน อตตสงขาราน นโรธทสสน มชฌมสส ฉชช- มานสสทสสน วย ปจจปปนนาน นโรธทสสน อยมป เอเตสเยว สทโส ภวสสตต กนฏปตตมห อาลยวสชชน วย อนาคเตป นพพตตนกสงขารา ภชชสสนตต อนาคตาน นโรธทสสน ฯ ตสเสว ปสสโต เอตสม าเน อปปชชต ภยตปฏานาณ ฯ อปราป อปมา ฯ เอกา กร ปตปชา อตถ ทส ทารเก วชาย ฯ เตส นว มตา เอโก หตถคโต มรต ฯ อปโร กจฉย ฯ สา นว ทารเก มเต ทสม จ มยยมาน ทสวา กจฉคเต อาลย วสชช อยมป เอเตสเยว สทโส ภวสสตต ฯ ตตถ ตสสา อตถยา นวนน ทารกาน มรณานสสรณ วย โยคโน อตตสงขาราน นโรธ- ทสสน หตถคตสส มยยมานภาวทสสน วย โยคโน ปจจปปนนาน นโรธทสสน กจฉคเต อาลยวสชชน วย อนาคตาน นโรธทสสน ฯ ตสเสว ปสสโต เอตสม ขเณ อปปชชต ภยตปฏานาณ ฯ ภยตปฏานาณ ปน ภายต น ภายตต ฯ น ภายต ฯ ต ห อตตา สงขารา นรทธา ปจจปปนนา นรชฌนต อนาคตา นรชฌสสนตต ตรณมตตเมว โหต ตสมา ยถา นาม จกขมา ปรโส นครทวาเร ตสโส องคารกาสโย โอโลกยมาโน สย น ภายต เกวล หสส เย เย เอตถ นปตสสนต สพเพ อนปปก ทกขมนภวสสนตต ตรณมตตเมว โหต ยถา วา ปน จกขมา ปรโส ขทรสล อโยสล สวณณสลนต ปฏปาฏยา ปต สลตตย

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 284

วสทธมคเค โอโลกยมาโน สย น ภายต เกวล หสส เย เย อเมส สเลส นปตสสนต สพเพ อนปปก ทกขมนภวสสนตต ตรณมตตเมว โหต เอวเมว ภยตปฏานาณ สย น ภายต เกวล หสส องคารกาสตตยสทเสส สลตตยสทเสส จ ตส ภเวส อตตา สงขารา นรทธา ปจจปปนนา นรชฌนต อนาคตา นรชฌสสนตต ตรณมตตเมว โหต ฯ ยสมา ปนสส เกวล สพพภวโยน คต- ตนวาสคตา สงขารา พยสนาปนนา สปปฏภยา หตวา ภยโต อปฏหนต ตสมา ภยตปฏานนต วจจต ฯ เอว ภยโต อปฏาเน ปนสส อย ปาล อนจจโต มนสกโรโต ก ภยโต อปฏาต ทกขโต อนตตโต มนสกโรโต ก ภยโต อปฏาตต อนจจโต มนสกโรโต นมตต ภยโต อปฏาต ทกขโต มนสกโรโต ปวตต ภยโต อปฏาต อนตตโต มนสกโรโต นมตต จ ปวตต จ ภยโต อปฏาตต๑ ฯ ตตถ นมตตนต สงขารนมตต ฯ อตตานาคตปจจปปนนาน สงขารานเมเวต อธวจน ฯ อนจจโต มนสกโรนโต ห สงขาราน มรณเมว ปสสต เตนสส นมตต ภยโต อปฏาต ฯ ปวตตนต รปารปภวปปวตต ฯ ทกขโต มนสกโรนโต ห สขสมมตายป ปวตตยา อภณหปฏปฬนภาวเมว ปสสต เตนสส ปวตต ภยโต อปฏาต ฯ อนตตโต มนสกโรนโต ปน อภยมเปต ส คาม วย มรจคนธพพนคราทน วย จ รตต ตจฉ ส อสสามก อปรณายก ๑. ข. ป. ๓๑/๓๖๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 285

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส ปสสต เตนสส นมตต จ ปวตต จ อภย ภยโต อปฏาตต ฯ ภยตปฏานาณ นฏ ต ฯ ตสส ต ภยตปฏานาณ อาเสวนตสส ภาเวนตสส พหลกโรนตสส สพพภวโยนคต ตสตตาวาเสสเนว ตาณ น เลณ น คต น ปฏสรณ ป ายต สพพภวโยนคต ตนวาสคเตส สงขาเรส เอกสงขาเรป ปฏนา วา ปรามาโส วา น โหต ฯ ตโย ภวา วตจจตงคารปณณองคารกาสโย๑ วย จตตาโร มหา- ภตา โฆรวสาสวสา วย ป จกขนธา อกขตตาสกวธกา วย ฉ อชฌตตกายตนาน ส คาโม วย ฉ พาหรายตนาน คามฆาตโจรา วย สตต ว าณฏ ตโย นว จ สตตาวาสา เอกาทสห อคคห อาทตตา สมปชชลตา สโชตภตา วย จ สพเพ สงขารา คณฑภตา วย โรคภตา สลลภตา อฆภตา อาพาธภตา วย จ นรสสาทา นรสา มหาอาทนวราสภตา หตวา อปฏหนต ฯ กถ ฯ สเขน ชวตกามสส ภรกปรสสส รมณยาการสณ ตมป สวาฬกมว วนคคหณ สสททลา๒ วย คหา สคาหรกขส วย อทก สมสสตขคคา วย ปจจตถกา สวส วย โภชน สโจโร วย มคโค อาทตตมว อคาร อยยตตเสนา วย รณภม ฯ ยถา ห โส ปรโส เอตาน สวาฬกวนคคหนาทน อาคมม ภโต สวคโค โลมหฏชาโต สมนตโต อาทนวเมว ปสสต เอวเมวาย โยคาวจโร ภงคานปสสนาวเสน สพพสงขาเรส ภยโต อปฏ เตส ๑. ย. วตจจกงคาร... ฯ ๒. สสททลาต สพยคฆาต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 286

วสทธมคเค สมนตโต นรส นรสสาท อาทนวเมว ปสสต ฯ ตสเสว ปสสโต อาทนวาณ นาม อปปนน โหต ย สนธาย อท วตต กถ ปฏาเน ป า อาทนเว าณ อปปาโท ภยนต ภยต- ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณ ปวตต ภยนต นมตต ภยนต อายหนา ภยนต ปฏสนธ ภยนต คต ภยนต นพพตต ภยนต อปปตต ภยนต ชาต ภยนต ชรา ภยนต พยาธ ภยนต มรณ ภยนต โสโก ภยนต ปรเทโว ภยนต อปายาโส ภยนต ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณ อนปปาโท เขมนต สนตปเท าณ อปปวตต ฯเปฯ อนปายาโส เขมนต สนตปเท าณ อปปาโท ภย อนปปาโท เขมนต สนตปเท าณ ปวตต ฯเปฯ อปายาโส ภย อนปายาโส เขมนต สนตปเท าณ อปปาโท ทกขนต ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณ ปวตต ฯเปฯ อปายาโส ทกขนต ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณ อนปปาโท สขนต สนตปเท าณ อปปวตต ฯเปฯ อนปายาโส สขนต สนตปเท าณ อปปาโท ทกข อนปปาโท สขนต สนตปเท าณ ปวตต ฯเปฯ อปายาโส ทกข อนปายาโส สขนต สนตปเท าณ อปปาโท สามสนต ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณ ปวตต ฯเปฯ อปายาโส สามสนต ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณ อนปปาโท นรามสนต สนตปเท าณ อปปวตต ฯเปฯ อนปายาโส นรามสนต สนตปเท าณ อปปาโท สามส อนปปาโท นรามสนต สนตปเท าณ ปวตต ฯเปฯ อปายาโส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 287

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส สามส อนปายาโส นรามสนต สนตปเท าณ อปปาโท สงขาราต ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณ ปวตต ฯเปฯ อปายาโส สงขาราต ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณ อนปปาโท นพพานนต สนตปเท าณ อปปวตต ฯเปฯ อนปายาโส นพพานนต สนตปเท าณ อปปาโท สงขารา อนปปาโท นพพานนต สนตปเท าณ ปวตต ฯเปฯ อปายาโส สงขารา อนปายาโส นพพานนต สนตปเท าณ อปปาท จ ปวตต จ นมตต ทกขนต ปสสต อายหน ปฏสนธ าณ อาทนเว อท อนปปาท อปปวตต อนมตต สขนต จ อนายหน อปปฏสนธ าณ สนตปเท อท อท อาทนเว าณ ป จฏาเนส ชายต ป จฏาเน สนตปเท ทส าเณ ปชานาต ทวนน าณาน กสลตา นานาทฏ ส น กมปตต ต าตฏเน าณ ปชานนฏเน ป า เตน วจจต ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณนต๑ ฯ ตตถ อปปาโทต ปรมกมมปจจยา อธ อปปตต ฯ ปวตตนต ตถา อปปนนสส ปวตต ฯ นมตตนต สพพมป สงขารนมตต ฯ อายหนาต อายต ปฏสนธเหตภต กมม ฯ ปฏสนธต อายต อปปตต ฯ คตต ยาย คตยา สา ปฏสนธ โหต ฯ นพพตตต ๑. ข. ป. ๓๑/๘๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 288

วสทธมคเค ขนธาน นพพตตน ฯ อปปตตต สมาปนนสส วา อปปนนสส วาต เอว วตตา วปากปปวตต ฯ ชาตต ชราทน ปจจยภตา ภวปจจยา ชาต ฯ ชรามรณาทโย ปากฏาเอว ฯ เอตถ จ อปปาทาทโย ป เจว อาทนวาณสส วตถวเสน วตตา เสสา เตส เววจนวเสน ฯ นพพตต ชาตต อท ห ทวย อปปาทสส เจว ปฏสนธยา จ เววจน คต อปปตตต อท ทวย ปวตตสส ชราทโย นมตตสสาต ฯ เตนาห อปปาท จ ปวตต จ นมตต ทกขนต ปสสต อายหน ปฏสนธ าณ อาทนเว อทนต จ อท อาทนเว าณ ป จฏาเนส ชายตต จ ฯ อนปปาโท เขมนต สนตปเท าณนตอาท ปน อาทนว- าณสส ปฏปกขาณ ทสสนตถ วตต ฯ ภยตปฏาเนน วา อาทนว ทสวา อพพคคหทยาน อภยมป อตถ เขม นราทนวนต อสสาส- ชนนตถมป เอต วตต ฯ ยสมา วา ปนสส อปปาทาทโย ภยโต สปตฏ ตา โหนต ตสส ตปปฏปกขนนน จตต โหต ตสมา ภยตปฏานวเสน สทธสส อาทนวาณสส อานสสทสสนตถ เจต วตตนต เวทตพพ ฯ เอตถ จ ย ภย ต ยสมา นยมโต ทกข ย จ ทกข ต วฏฏามสโลกามสกเลสามเสห อวปปมตตตตา สามสเมว ย จ สามส ต สงขารมตตเมว ตสมา อปปาโท ทกขนต ภยตปฏาเน ป า อาทนเว าณนตอาท วตต ฯ เอว สนเตป ภยากาเรน ทกขากาเรน สามสากาเรนาต เอว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 289

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส อาการนานตตโต ปวตตวเสเนตถ นานตต เวทตพพ ฯ ทส าเณ ปชานาตต อาทนวาณ ปชานนโต อปปาทาทวตถกาน ป จ อนปปาทาทวตถกาน ป จาต ทส าณาน ปชานาต ปฏวชฌต สจฉกโรต ฯ ทวนน าณาน กสลตาต อาทนวาณสส เจว สนตปทาณสส จาต อเมส ทวนน กสลตาย ฯ นานาทฏ ส น กมปตต ปรมทฏธมมนพพานาทวเสน ปวตตาส ทฏ ส น เวธต ฯ เสสเมตถ อตตานตถเมวาต ฯ อาทนวานปสสนาาณ นฏ ต ฯ โส เอว สพพสงขาเร อาทนวโต ปสสนโต สพพภวโยน- คต ว าณฏ ตสตตาวาสคเต สเภทเก สงขารคเต นพพนทต อกกณต นาภรมต ฯ เสยยถาป นาม จตตกฏปพพตปาทาภรโต สวณณราชหโส อสจมห จณฑาลคามทวาเร อาวาเฏ นาภรมต สตตส มหาสเรสเยว อภรมต เอวเมว อยมป โยคราชหโส สปรทฏาทนเว สเภทเก สงขารคเต นาภรมต ภาวนารามตาย ปน ภาวนารตยา สมนนาคตตตา สตตส อนปสสนาสเยว รมต ฯ ยถา จ สวณณป ชเรป ปกขตโต สโห มคราชา นาภรมต ตโยชนสหสสวตถเต ปน หมวนเตเยว รมต เอวมย โยคสโห ตวเธ สคตภเวป นาภรมต ตส ปน อนปสสนาสเยว รมต ฯ ยถา จ สพพเสโต สตตปปตฏโ๑ อทธมา เวหาสงคโม ฉททนโต นาคราชา นครมชเฌ นาภรมต หมวต ฉททนตทหคหเนเยว อภรมต เอวมย โยควรวารโณ สพพสมมป สงขารคเต นาภรมต ๑.หตถปาทวาลวตถโกเสห ภมผสเนห สตตห ปตฏ โตต สตตปปตฏโต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 290

วสทธมคเค อนปปาโท เขมนตอาทนา นเยน ทฏเ สนตปเทเยว อภรมต ตนนนนตปโปณตปปพภารมานโส โหตต ฯ นพพทานปสสนาาณ นฏ ต ฯ ต ปเนต ปรเมน าณทวเยน อตถโต เอก ฯ เตนาห โปราณา ภยตปฏาน เอกเมว ตณ นามาน ลภต สพพสงขาเร ภยโต อททสาต ภยตปฏาน นาม ชาต เตสเยว สงขาเรส อาทนว อปปาเทตต อาทนวานปสสนา นาม ชาต เตสเยว สงขาเรส นพพนทมาน อปปนนนต นพพทานปสสนา นาม ชาตนต ฯ ปาลยมป วตต ยา จ ภยตปฏาเน ป า ย จ อาทนเว าณ ยา จ นพพทา อเม ธมมา เอกตถา พย ชนเมว นานนต๑ ฯ อมนา ปน นพพทาาเณน อมสส กลปตตสส นพพนทนตสส อกกณนตสส อนภรมนตสส สพพภวโยนคต- ว าณฏ ตสตตาวาสคเตส สเภทเกส สงขาเรส เอกสงขาเรป จตต น สชชต น ลคคต น พชฌต สพพสมา สงขารคตา ม จตกาม นสสรตกาม โหต ฯ ยถา ก ฯ ยถา นาม ชาลพภนตรคโต มจโฉ สปปมขคโต มณฑโก ป ชรปกขตโต วนกกกโฏ ทฬหปาสวสคโต มโค อหตณฑกหตถคโต สปโป มหาปงกปก- ขนโต๒ ก ชโร สปณณมขคโต นาคราชา ราหมขปปวฏโ จนโท สปตตปรวารโต ปรโสต เอวมาทโย ตโต ตโต ม จตกามา นสสรตกามาว โหนต เอว ตสส โยคโน จตต สพพสมา ๑. ข. ป. ๓๑/๓๙๖ ฯ ๒. มหาปงกปกขนโน ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 291

ปฏปทาญาณทสสนวสทธนทเทโส สงขารคตา ม จตกาม นสสรตกาม โหต ฯ อถสส เอว สพพสงขาเรส วคตาลยสส สพพสมา สงขารคตา ม จตกามสส อปปชชต ม จตกมยตาาณนต ฯ ม จตกมยตาาณ นฏ ต ฯ โส เอว สพพภวโยนคต ตนวาสคเตห สเภทเกห สงขาเรห ม จตกาโม สพพสมา สงขารคตา ม จต ปน เตเอว สงขาเร ปฏสงขานปสสนาาเณน ตลกขณ อาโรเปตวา ปรคคณหต ฯ โส สพพสงขาเร อนจจนตกโต ตาวกาลกโต อปปาทวยปรจฉนนโต ปโลกโต ขณกโต๑ จลโต ปภงคโต อทธวโต วปรณามธมมโต อสารกโต วภวโต สงขตโต มรณธมมโตตอาทห การเณห อนจจาต ปสสต อภณหปฏปฬนโต ทกขมโต ทกขวตถโต โรคโต คณฑโต สลลโต อฆโต อาพาธโต อตโต อปททวโต ภยโต อปสคคโต อตาณโต อเลณโต อสรณโต อาทนวโต อฆมลโต วธกโต สาสวโต มารามสโต ชาตธมมโต ชราธมมโต พยาธธมมโต มรณธมมโต๑ โสกธมมโต ปรเทวธมมโต อปายาสธมมโต สงกเลสกธมมโตต- อาทห การเณห ทกขาต ปสสต อช โต ทคคนธโต เชคจฉโต ปฏกลโต อมณฑนหตโต วรปโต วภจฉโตตอาทห๒ การเณห ทกขลกขณสส ปรวารภตโต อสภโต ปสสต ปรโต รตตโต ตจฉโต ส โต อสสามกโต อนสสรโต อวสวตตโตตอาทห การเณห อนตตโต ปสสต ฯ เอว ห ปสสตาเนน ตลกขณ อาโรเปตวา ๑. ม. นตถ ฯ ๒. ม. วคจฉโต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 292

วสทธมคเค สงขารา ปรคคหตา นาม โหนต ฯ กสมา ปนายเมเต เอว ปรคคณหตต ฯ ม จนสสอปายสมปาทนตถ ฯ ตตราย อปมา ฯ เอโก กร ปรโส มจเฉ คณหสสามต มจฉขปป คเหตวา อทเก โอสาเปส ฯ โส ขปปมเขน หตถ โอตาเรตวา อนโตอทเก สปป ควาย คเหตวา มจโฉ เม คหโตต อตตมโน อโหส ฯ โส มหา วต มยา มจโฉ ลทโธต อกขปตวา ปสสนโต โสวตถกตตยทสสเนน สปโปต ส ชานตวา ภโต อาทนว ทสวา คหเณ นพพณโณ ม จตกาโม หตวา ม จนสส อปาย กโรนโต อคคนงคฏโต ปฏาย หตถ นพเพเธตวา๑ พาห อกขปตวา อปรสเส เทว ตโย วาเร อาวชฌตวา สปป ทพพล กตวา คจฉ ทฏสปปาต นสสชชตวา เวเคน ตฬากปาฬ อารยห มหนตสส วต โภ สปปสส มขโต มตโตมหต อาคตมคค โอโลกยมาโน อฏาส ฯ ตตถ ตสส ปรสสส มจโฉต สปป ควาย คเหตวา ตฏกาโล วย อมสสาป โยคโน อาทโตว อตตภาว ปฏลภตวา ตฏกาโล ฯ ตสส ขปปมขโต สส นหรตวา โสวตถกตตยทสสน วย อมสส ฆนวนพโภค กตวา สงขาเรส ตลกขณทสสน ฯ ตสส ภตกาโล วย อมสส ภยตปฏานาณ ฯ ตโต อาทนวทสสน วย อาทนวานปสสนาาณ ฯ คหเณ นพพนทน วย นพพทานปสสนา- าณ ฯ สปป ม จตกมยตา วย ม จตกมยตาาณ ฯ ม จนสส อปายกรณ วย ปฏสงขานปสสนาาเณน สงขาเรส ตลกขณาโรปน ฯ ยถา ห โส ปรโส สปป อาวชฌตวา ทพพล ๑. นพเพเตวา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 293

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส กตวา นวตตตวา ฑสต อสมตถภาว ปาเปตวา สมตต ม จต เอวมย โยคาวจโร ตลกขณาโรปเนน สงขาเร อาวชฌตวา ทพพเล กตวา ปน นจจสขสภอตตากาเรน อปฏาต อสมตถต ปาเปตวา สมตต ม จต ฯ เตน วตต ม จนสส อปายสมปาทนตถ เอว ปรคคณหตต ฯ เอตตาวตาสส อปปนน โหต ปฏสงขาาณ ย สนธาย วตต อนจจโต มนสกโรโต ก ปฏสงขา าณ อปปชชต ทกขโต อนตตโต มนสกโรโต ก ปฏสงขา าณ อปปชชต อนจจโต มนสกโรโต นมตต ปฏสงขา าณ อปปชชต ทกขโต มนสกโรโต ปวตต ปฏสงขา าณ อปปชชต อนตตโต มนสกโรโต นมตต จ ปวตต จ ปฏสงขา าณ อปปชชตต๑ ฯ เอตถ จ นมตต ปฏสงขาต สงขารนมตต อทธว ตาว- กาลกนต อนจจลกขณวเสน ชานตวา ฯ กาม จ ปน ปม ชานตวา ปจฉา าณ อปปชชต โวหารวเสน ปน มน จ ปฏจจ ธมเม จ อปปชชต มโนว าณนตอาทน๒ วย เอว วจจต ฯ เอกตตนเยน วา ปรม จ ปจฉม จ เอก กตวา เอว วตตนต เวทตพพ ฯ อมนา นเยน อตรสมมป ปททวเย อตโถ เวทตพโพต ฯ ปฏสงขานปสสนาาณ นฏ ต ฯ โส เอว ปฏสงขานปสสนาาเณน สพเพ สงขารา ส าต ปรคคเหตวา ปน ส มท อตเตน วา อตตนเยน วาต๓ ทวโกฏก ส ต ปรคคณหต ฯ โส เอว เนว อตตาน น ปร ๑. ข. ป. ๓๑/๓๙๖ ฯ ๒. ส. สฬา. ๑๘/๔๐ ฯ ๓. ข. ป. ๓๑/๓๕๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 294

วสทธมคเค ก จ อตตโน ปรกขารภาเว ต ทสวา ปน นาห กวจน๑

กสสจ ก จนตสม น จ มม กวจน๑ กสม จ ก จนตตถต ยา เอตถ จตโกฏกา ส ตา กถตา ต ปรคคณหต ฯ กถ ฯ อย ห นาห กวจนต กวจ อตตาน น ปสสต ฯ กสสจ ก จนตสมนต อตตโน อตตาน กสสจ ปรสส ก จนภาเว อปเนตพพ น ปสสต ภาตกฏาเน ภาตร สหายฏาเน วา สหาย ปรกขารฏาเน วา ปรกขาร ม ตวา อปเนตพพ น ปสสตต อตโถ ฯ น จ มม กวจนต เอตถ มมสทท ตาว เปตวา น จ กวจนต ปรสส จ อตตาน กวจ น ปสสตต อยมตโถ ฯ อทาน มมสทท อาหรตวา มม กสม จ ก จนตตถต โส ปรสส อตตา มม กสม จ ก จนภาเว อตถต น ปสสต อตตโน ภาตกฏาเน ภาตร สหายฏาเน วา สหาย ปรกขารฏาเน วา ปรกขารนต กสม จ าเน ปรสส อตตาน อมนา ก จนภาเวน อปเนตพพ น ปสสตต อตโถ ฯ เอวมย ยสมา เนว กตถจ อตตาน ปสสต น ต ปรสส ก จนภาเว อปเนตพพ ปสสต น ปรสส อตตาน ปสสต น ปรสส อตตาน อตตโน ก จนภาเว อปเนตพพ ปสสต ตสมาเนน จตโกฏกา ส ตา ปรคคหตา โหตต ฯ เอว จตโกฏก ส ต ปรคคเหตวา ปน ฉหากาเรห ส ต ปรคคณหต ฯ กถ ฯ จกข ส อตเตน วา อตตนเยน วา นจเจน วา ธเวน วา สสสเตน วา อวปรณามธมเมน วา ฯเปฯ มโน ส โ รปา ส า ฯเปฯ ธมมา ส า จกขว าณ ๑. กวจนตป ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 295

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส ฯเปฯ มโนว าณ จกขสมผสโสต เอว ยาว ชรามรณานโย เนตพโพ ฯ เอว ฉหากาเรห ส ต ปรคคเหตวา ปน อฏหากาเรห ปรคคณหต ฯ เสยยถท ฯ รป อสาร นสสาร สาราปคต นจจสาร- สาเรน วา ธวสารสาเรน วา สขสารสาเรน วา อตตสารสาเรน วา นจเจน วา ธเวน วา สสสเตน วา อวปรณามธมเมน วา เวทนา ส า สงขารา ว าณ จกข ชรามรณ อสาร นสสาร สาราปคต นจจสารสาเรน วา ธวสารสาเรน วา สขสารสาเรน วา อตตสารสาเรน วา นจเจน วา ธเวน วา สสสเตน วา อวปรณามธมเมน วา ยถา นโฬ อสาโร นสสาโร สาราปคโต ยถา เอรณโฑ ยถา อทมพโร ยถา เสตวจโฉ ยถา ปาลภททโก ยถา เผณปณโฑ ยถา อทกปพพฬ ยถา มรจ ยถา กทลกขนโธ ยถา มายา อสารา นสสารา สาราปคตา เอวเมว รป ฯเปฯ ชรามรณ อสาร นสสาร สาราปคต นจจสารสาเรน วา ฯเปฯ อวปรณามธมเมน วาต ฯ โส เอว อฏหากาเรห ส ต ปรคคเหตวา ปน ทสหากาเรห ปรคคณหต ฯ กถ ฯ รป รตตโต ปสสต ตจฉโต ส โต อนตตโต อนสสรยโต อกามการยโต อลพภนยโต อวสวตตกโต ปรโต ววตตโต ปสสต เวทน ฯเปฯ ว าณ รตตโต ปสสต ฯเปฯ ววตตโต ปสสตต ฯ เอว ทสหากาเรห ส ต ปรคคเหตวา ปน ทวาทสหากาเรห

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 296

วสทธมคเค ปรคคณหต ฯ เสยยถท ฯ รป น สตโต น ชโว น นโร น มาณโว น อตถ น ปรโส น อตตา น อตตนย นาห น มม น อ สส น กสสจ เวทนา ฯเปฯ ว าณ ฯเปฯ น กสสจต ฯ เอว ทวาทสหากาเรห ส ต ปรคคเหตวา ปน ตรณ- ปร าวเสน ทวาจตตาลสาย อากาเรห ส ต ปรคคณหต รป อนจจโต ทกขโต โรคโต คณฑโต สลลโต อฆโต อาพาธโต ปรโต ปโลกโต อตโต อปททวโต ภยโต อปสคคโต จลโต ปภงคโต อทธวโต อตาณโต อเลณโต อสรณโต อสรณภตโต รตตโต ตจฉโต ส โต อนตตโต อนสสาทโต อาทนวโต วปรณามธมมโต อสารกโต อฆมลโต วธกโต วภวโต สาสวโต สงขตโต มารามสโต ชาตธมมโต ชราธมมโต พยาธธมมโต มรณธมมโต โสกปรเทวทกขโทมนสสปายาสธมมโต สมทยโต อตถงคมโต นสสรณโต ปสสต เวทน ฯเปฯ ว าณ อนจจโต ฯเปฯ นสสรณโต ปสสต ฯ วตตมป เจต รป อนจจโต ฯเปฯ นสสรณโต ปสสนโต ส โต โลก อเวกขต เวทน ฯเปฯ ว าณ อนจจโต ฯเปฯ นสสรณโต ปสสนโต ส โต โลก อเวกขต ส โต โลก อเวกขสส โมฆราช สทา สโต อตตานทฏ โอหจจ๑ เอว มจจตโร สยา เอว โลก อเวกขนต มจจราชา น ปสสตต๒ ฯ ๑. อหจจ. ๒. ข. จ. ๓๐/๒๔๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 297

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส เอว ส โต ทสวา ตลกขณ อาโรเปตวา สงขาเร ปรคคณหนโต ภย จ นนท จ วปปหาย สงขาเรส อทาสโน๑ โหต มชฌตโต อหนต วา มมนต วา น คณหาต วสฏภรโย วย ปรโส ฯ ยถา นาม ปรสสส ภรยา ภเวยย อฏา กนตา มนาปา โส ตาย วนา มหตตมป อธวาเสต น สกกเณยย อตวย น มมาเยยย โส ต อตถ อ เน ปรเสน สทธ ต วา นสนน วา (นปนน วา) กเถนต วา หสนต วา ทสวา กปโต อสส อนตตมโน อธมตต โทมนสส ปฏสเวเทยย โส อปเรน สมเยน ตสสา อตถยา โทส ทสวา ม จตกาโม หตวา ต วสชเชยย น น มมาต คณเหยย ตโต ปฏาย ต เยนเกนจ สทธ ยงก จ กรมาน ทสวาป เนว กปเปยย น โทมนสส อาปชเชยย อ ทตถ อทาสโน ภเวยย มชฌตโต เอวเมวาย สพพสงขาเรห ม จตกาโม หตวา ปฏสงขานปสสนาย สงขาเร ปรคคณหนโต อห มมาต คเหตพพต อทสวา ภย จ นนท จ วปปหาย สพพสงขาเรส อทาสโน โหต มชฌตโต ฯ ตสส เอว ชานโต เอว ปสสโต ตส ภเวส จตส โยนส ป จส คตส สตตส ว าณฏ ตส นวส สตตาวาเสส จตต ปฏลยต ปฏกฏต ปฏวฏฏต น สมปสารยต อเปกขา วา ปาฏกลยตา วา สณาต ฯ เสยยถาป นาม ปทมปลาเส อสกโปเณ อทกผสตาน ปฏลยนต ปฏกฏนต ปฏวฏฏนต น สมปสารยนต เอวเมว ฯ เสยยถาป นาม กกกฏปตต วา นหารทททล วา อคคมห ปกขตต ปฏลยต ๑. อทาสโนตป ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 298

วสทธมคเค ปฏกฏต ปฏวฏฏต น สมปสารยต เอวเมว ตสส ตส ภเวส จตต ฯเปฯ อเปกขา วา ปฏกลยตา วา สณาต ฯ อจจสส สงขารเปกขาาณ นาม อปปนน โหต ฯ ต ปเนต สเจ สนตปท นพพาน สนตโต ปสสต สพพ สงขารปปวตต วสชเชตวา นพพานเมว ปกขนทต โน เจ นพพาน สนตโต ปสสต ปนปปน สงขารารมมณเมว หตวา ปวตตต สามททกาน กาโก๑ วย ฯ สามททกา กร วาณชกา นาว อาโรหนตา ทสากาก นาม คณหนต ฯ เต ยทา นาวา วาตกขตตา วเทส ปกขนทต ตร น ป ายต ตทา ทสากาก วสชเชนต ฯ โส กปกยฏ โต อากาส ลงฆตวา สพพา ทสา จ วทสา จ อนคนตวา สเจ ตร ปสสต ตทภมโขว คจฉต โน เจ ปสสต ปนปปน อาคนตวา กปกยฏ เยว อลลยต เอวเมว สเจ สงขารเปกขาาณ สนตปท นพพาน สนตโต ปสสต สพพ สงขารปปวตต วสชเชตวา นพพานเมว ปกขนทต โน เจ ปสสต ปนปปน สงขารารมมณเมว หตวา ปวตตต ฯ ตยท สปปคเค ปฏ วฏฏยมาน วย นพพฏฏต- กปปาส วหตมาน๒ วย นานปปการโต สงขาเร ปรคคเหตวา ภย จ นนท จ ปหาย สงขารวจนเน มชฌตต หตวา ตวธานปสสนาวเสน ตฏต ฯ เอว ตฏมาน ตวธวโมกขมขภาว อาปชชตวา สตต- อรยปคคลวภาคาย ปจจโย โหต ฯ ตตรท ตวธานปสสนาวเสน ปวตตนโต ตณณ อนทรยาน ๑. ม. ทสากาโก ฯ ๒. ฏกาปาโป อทโส ฯ วหฏมานนตป ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 299

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส อธปเตยยวเสน ตวธวโมกขมขภาว อาปชชต นาม ฯ ตสโส ห อนปสสนา ตณ วโมกขมขานต วจจนต ฯ ยถาห ฯ ตณ โข ปนมาน วโมกขมขาน โลกนยยานาย สวตตนต สพพสงขาเร ปรจเฉทปรวฏมโต สมนปสสนตาย อนมตตาย จ ธาตยา จตต- สมปกขนทนตาย สพพสงขาเรส มโนสมตเตชนตาย อปปณหตาย จ ธาตยา จตตสมปกขนทนตาย สพพธมเม ปรโต สมนปสสนตาย ส ตาย จ ธาตยา จตตสมปกขนทนตาย อมาน ตณ วโมกขมขาน โลกนยยานาย สวตตนตต๑ ฯ ตตถ ปรจเฉทปรวฏมโตต อทยพพยวเสน ปรจเฉทโต เจว ปรวฏมโต จ ฯ อนจจานปสสน ห อทยโต ปพเพ สงขารา นตถต ปรจฉนทตวา เตสคต สมเนวสมาน วยโต ปร น คจฉนตเอตเถว อนตรธายนตต ปรวฏมโต สมนปสสต ฯ มโนสมตเตชนตายาต จตตสเวชนตาย ฯ ทกขานปสสเนน ห สงขาเรส จตต สเวเชต ฯ ปรโต สมนปสสนตายาต นาห น มมาต เอว อนตตโต สมนปสสนตาย ฯ อต อมาน ตณ ปทาน อนจจานปสสนาทน วเสน วตตานต เวทตพพาน ฯ เตเนว ตทนนตเร ป หวสชชเน วตต อนจจโต มนสกโรโต ขยโต สงขารา อปฏหนต ทกขโต มนสกโรโต ภยโต สงขารา อปฏหนต อนตตโต มนสกโรโต ส โต สงขารา อปฏหนตต๑ ฯ กตเม ปน เต วโมกขา เยส อมาน อนปสสนาน มขานต ฯ อนมตโต อปปณหโต ส โตต ๑. ข. ป. ๓๑/๓๗๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 300

วสทธมคเค เอเต ตโย ฯ วตต เหต อนจจโต มนสกโรนโต อธโมกขพหโล อนมตตวโมกข ปฏลภต ทกขโต มนสกโรนโต ปสสทธพหโล อปปณหตวโมกข ปฏลภต อนตตโต มนสกโรนโต เวทพหโล ส ตวโมกข ปฏลภตต๑ ฯ เอตถ จ อนมตโต วโมกโขต อนมตตากาเรน นพพาน อารมมณ กตวา ปวตโต อรยมคโค ฯ โส ห อนมตตาย ธาตยา อปปนนตตา อนมตโต กเลเสห จ วมตตตตา วโมกโข ฯ เอเตเนว นเยน อปปณหตากาเรน นพพาน อารมมณ กตวา ปวตโต อปปณหโต ส ตากาเรน นพพาน อารมมณ กตวา ปวตโต ส โตต เวทตพโพ ฯ ย ปน อภธมเม ยสม สมเย โลกตตร ฌาน ภาเวต นยยานก อปจยคาม ทฏ คตาน ปหานาย ปมาย ภมยา ปตตยา ววจเจว กาเมห ปม ฌาน อปสมปชช วหรต อปปณหต ส ตนต๒ เอว วโมกขทวยเมว วตต ต นปปรยายโต วปสสนาคมน สนธาย ฯ วปสสนาาณ ห ก จาป ปฏสมภทามคเค อนจจานปสสน าณ นจจโต อภนเวส ม จตต ส โต วโมกโข ทกขานปสสน าณ สขโต อภนเวส อนตตานปสสน าณ อตตโต อภนเวส ม จตต ส โต วโมกโขต๓ เอว อภนเวสม จนวเสน ส โต วโมกโขต จ อนจจานปสสน าณ นจจโต นมตต ม จตต อนมตโต วโมกโข ทกขานปสสน าณ สขโต นมตต อนตตานปสสน าณ อตตโต นมตต ม จตต อนมตโต วโมกโขต๔ เอว ๑. ข.ป. ๓๑/๓๘๘ ฯ ๒. อภ.ส. ๓๔/๑๐๕ ฯ ๓. ข.ป. ๓๑/๔๐๐ ฯ ๔. ข.ป. ๓๑/๔๐๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 301

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส นมตตม จนวเสน อนมตโต วโมกโขต จ อนจจานปสสน าณ นจจโต ปณธ ม จตต อปปณหโต วโมกโข ทกขาน- ปสสน าณ สขโต ปณธ อนตตานปสสน าณ อตตโต ปณธ ม จตต อปปณหโต วโมกโขต๑ เอว ปณธม จนวเสน อปปณหโต วโมกโขต จ วตต ตถาป ต สงขารนมตตสส อวชหนโต น นปปรยาเยน อนมตต นปปรยาเยน ปน ส ต เจว อปปณหต จ ฯ ตสส จ อาคมนวเสน อรยมคคกขเณ วโมกโข อทธโฏ ฯ ตสมา อปปณหต ส ตนต วโมกขทวยเมว วตตนต เวทตพพ ฯ อย ตาเวตถ วโมกขกถา ฯ ย ปน วตต สตตอรยปคคลวภาคาย ปจจโย โหตต ตตถ ฯ สทธานสาร สทธาวมตโต กายสกข อภโตภาควมตโต ธมมานสาร ทฏ ปปตโต๒ ป าวมตโตต อเม ตาว สตต อรยปคคลา ฯ เตส วภาคาย อท สงขารเปกขาาณ ปจจโย โหต ฯ โย ห อนจจโต มนสกโรนโต อธโมกขพหโล สทธนทรย ปฏลภต โส โสตาปตต- มคคกขเณ สทธานสาร โหต ฯ เสเสส สตตส าเนส สทธา- วมตโต ฯ โย ปน ทกขโต มนสกโรนโต ปสสทธพหโล สมาธนทรย ปฏลภต โส สพพตถ กายสกข นาม โหต ฯ อรปชฌาน ปน ปตวา อคคผลปปตโต อภโตภาควมตโต นาม โหต ฯ โย ปน อนตตโต มนสกโรนโต เวทพหโล ป นทรย ปฏลภต โส โสตาปตตมคคกขเณ ธมมานสาร โหต ฯ ฉส าเนส ๑. ข. ป. ๓๑/๔๐๓ฯ ๒. ส. ม. ทฏปปตโต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 302

วสทธมคเค ทฏ ปปตโต ฯ อคคผเล ป าวมตโตต ฯ วตต เหต อนจจโต มนสกโรโต สทธนทรย อธมตต โหต สทธนทรยสส อธมตตตตา โสตาปตตมคค ปฏลภต เตน วจจต สทธานสารต๑ ฯ ตถา อนจจโต มนสกโรโต สทธนทรย อธมตต โหต สทธนทรยสส อธมตตตตา โสตาปตตผล สจฉกต โหต เตน วจจต สทธา- วมตโตตอาท๑ ฯ อปรมป วตต สททหนโต วมตโตต สทธา- วมตโต ผฏนต สจฉกโตต กายสกข ทฏนต ปตโตต ทฏ ปปตโต สททหนโต วมจจตต สทธาวมตโต ฌานผสส ปม ผสต ปจฉา นโรธ นพพาน สจฉกโรตต กายสกข ทกขา สงขารา สโข นโรโธต าณ โหต าต ทฏ วทต สจฉกต ผสต ป ายาต ทฏ ปปตโตต๒ ฯ อตเรส ปน จตส สทธ อนสรต สทธาย วา อนสรต คจฉตต สทธานสาร ตถา ป าสงขาต ธมม อนสรต ธมเมน วา อนสรตต ธมมานสาร อรปชฌาเนน เจว อรยมคเคน จาต อภโตภาเคน วมตโตต อภโตภาควมตโต ปชานนโต วมตโตต ป าวมตโตต เอว วจนฏโ เวทตพโพต ฯ สงขารเปกขาาณ ฯ ต ปเนต ปรเมน าณทวเยน อตถโต เอก ฯ เตนาห โปราณา อท สงขารเปกขาาณ เอกเมว ตณ นามาน ลภต เหฏา ม จตกมยตาาณ นาม ชาต มชเฌ ปฏสงขานปสสนาาณ นาม อนเต จ สขาปปตต สงขารเปกขาาณ นาม ฯ ปาลยมป ๑. ข. ป. ๓๑/๓๘๐ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๓๗๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 303

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส วตต กถ ม จตกมยตาปฏสงขาสนตฏนา ป า สงขาร- เปกขาส าณ อปปาท ม จตกมยตาปฏสงขาสนตฏนา ป า สงขารเปกขาส าณ ปวตต นมตต ฯเปฯ อปายาส ม จต- กมยตาปฏสงขาสนตฏนา ป า สงขารเปกขาส าณ อปปาโท ทกขนต ฯเปฯ ภยนต สามสนต ฯเปฯ อปปาโท สงขาราต ฯเปฯ อปายาโส สงขาราต ม จตกมยตาปฏสงขาสนตฏนา ป า สงขารเปกขาส าณนต๑ ฯ ตตถ ม จตกมยตา จ สา ปฏสงขา จ สนตฏนา จาต ม จตกมยตาปฏสงขาสนตฏนา ฯ อต ปพพภาเค นพพทาาเณน นพพณณสส อปปาทาทน ปรจจชตกามตา ม จต- กามตา ฯ ม จนสส อปายกรณตถ มชเฌ ปฏสงขาน ปฏสงขา ฯ ม จตวา อวสาเน อชฌเปกขน สนตฏนา ย สนธาย อปปาโท สงขารา เต สงขาเร อชฌเปกขตต สงขารเปกขาตอาท๒ วตต ฯ เอว เอกเมวท าณ ฯ อปจ อมายป ปาลยา อท เอกเมวาต เวทตพพ ฯ วตต เหต ยา จ ม จตกมยตา ยา จ ปฏสงขานปสสนา ยา จ สงขารเปกขา อเม ธมมา เอกตถา พย ชนเมว นานนต๓ ฯ เอว อธคตสงขารเปกขสส ปน อมสส กลปตตสส วปสสนา สขาปปตตา วฏานคามน โหต ฯ สขาปปตตวปสสนาต วา วฏานคามนต วา สงขารเปกขาทาณตตยสเสว เอต นาม ฯ สา ห สข อตตมภาว ปตตตตา สขาปปตตา วฏาน คจฉตต ๑. ข. ป. ๓๑/๘๗ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๘๘ ฯ ๓. ข. ป. ๓๑/๓๙๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 304

วสทธมคเค วฏานคามน ฯ วฏาน วจจต พหทธา นมตตภตโต อภนวฏ- วตถโต เจว อชฌตตปปวตตโต จ วฏหนโต มคโค ต คจฉตต วฏานคามน มคเคน สทธ ฆฏยตต อตโถ ฯ ตตราย อภนเวสวฏานาน อาวภาวตถาย มาตกา อชฌตต อภนวสตวา อชฌตตา วฏาต อชฌตต อภนวสตวา พหทธา วฏาต พหทธา อภนวสตวา พหทธา วฏาต พหทธา อภนวสตวา อชฌตตา วฏาต รเป อภนวสตวา รปา วฏาต รเป อภนวสตวา อรปา วฏาต อรเป อภนวสตวา อรปา วฏาต อรเป อวนวสตวา รปา วฏาต เอกปปหาเรน ป จห ขนเธห วฏาต อนจจโต อภนวสตวา อนจจโต วฏาต อนจจโต อภนวสตวา ทกขโต อนตตโต วฏาต ทกขโต อภนวสตวา ทกขโต อนจจโต อนตตโต วฏาต อนตตโต อภนวสตวา อนตตโต อนจจโต ทกขโต วฏาต ฯ กถ ฯ อเธกจโจ อาทโตว อชฌตตสงขาเรส อภนวสต อภนวสตวา เต ปสสต ฯ ยสมา ปน น สทธอชฌตตทสสนมตเตเนว มคควฏาน โหต พหทธาป ทฏพพเมว ตสมา ปรสส ขนเธป อนปาทนนกสงขาเรป อนจจ ทกขมนตตาต ปสสต ฯ โส กาเลน อชฌตต สมมสต กาเลน พหทธา ฯ ตสเสว สมมสโต อชฌตต สมมสนกาเล วปสสนา มคเคน สทธ ฆฏยต ฯ อย อชฌตต อภนวสตวา อชฌตตา วฏาต นาม ฯ สเจ ปนสส พหทธา สมมสน กาเล วปสสนา มคเคน สทธ ฆฏยต ฯ อย อชฌตต อภนวสตวา พหทธา วฏาต นาม ฯ เอส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 305

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส นโย พหทธา อภนวสตวา พหทธา จ อชฌตตา จ วฏาเนป ฯ อปโร อาทโตว รเป อภนวสต อภนวสตวา ภตรป จ อปาทายรป จ ราส กตวา ปสสต ฯ ยสมา ปน น สทธรป- ทสสนมตเตเนว วฏาน โหต อรปมป ทฏพพเมว ตสมา ต รปมารมมณ กตวา อปปนน เวทน ส สงขาเร ว าณ จ อท อรปนต อรป ปสสต ฯ โส กาเลน รป สมมสต กาเลน อรป ฯ ตสเสว สมมสโต รปสมมสนกาเล วปสสนา มคเคน สทธ ฆฏยต ฯ อย รเป อภนวสตวา รปา วฏาต นาม ฯ สเจ ปนสส อรปสมมสนกาเล วปสสนา มคเคน สทธ ฆฏยต อย รเป อภนวสตวา อรปา วฏาต นาม ฯ เอส นโย อรเป อภนวสตวา อรปา จ รปา จ วฏาเนป ฯ ยงก จ สมทยธมม สพพนต นโรธธมมนต๑ เอว อภนวสตวา เอวเมว วฏานกาเล ปน เอกปปหาเรน ป จห ขนเธห วฏาต นาม ฯ เอโก อาทโตว อนจจโต สงขาเร สมมสต ฯ ยสมา ปน น อนจจโต สมมสนมตเตเนว วฏาน โหต ทกขโตป อนตตโตป สมมสตพพเมว ตสมา ทกขโตป อนตตโตป สมมสต ฯ ตสเสว ปฏปนนสส อนจจโต สมมสนกาเล วฏาน โหต ฯ อย อนจจโต อภนวสตวา อนจจโต วฏาต นาม ฯ สเจ ปนสส ทกขโต อนตตโต สมมสนกาเล วฏาน โหต อย อนจจโต อภนวสตวา ทกขโต อนตตโต วฏาต นาม ฯ เอส นโย ทกขโต อนตตโต ๑. ว. มหาวคค ๔/๒๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 306

วสทธมคเค อภนวสตวา เสสวฏาเนสป ฯ เอตถ จ โยป อนจจโต อภนวฏโ โยป ทกขโต โยป อนตตโต วฏานกาเล จ อนจจโต วฏาน โหต ตโยป ชนา อธโมกขพหลา โหนต สทธนทรย ปฏลภนต อนมตตวโมกเขน วมจจนต ปมมคคกขเณ สทธานสารโน โหนต สตตส าเนส สทธาวมตตา สเจ ปน ทกขโต วฏาน โหต ตโยป ชนา ปสสทธพหลา โหนต สมาธนทรย ปฏลภนต อปปณหตวโมกเขน วมจจนต สพพตถ กายสกขโน โหนต ยสส ปเนตถ อรปชฌาน ปาทก โส อคคผเล อภโตภาควมตโต โหต อถ เนส อนตตโต วฏาน โหต ตโยป ชนา เวทพหลา โหนต ป นทรย ปฏลภนต ส ตวโมกเขน วมจจนต ปม- มคคกขเณ ธมมานสารโน โหนต ฉส าเนส ทฏ ปปตตา อคคผเล ป าวมตตาต ฯ อทาน สทธ ปรมปจฉมาเณห อมสสา วฏานคามนยา วปสสนาย อาวภาวตถ ทวาทส อปมา เวทตพพา ฯ ตาส อท อททาน วคคล กณหสปโป จ ฆร โค ยกข ทารโก ขทท ปปาส สตณห อนธการ วเสน จาต ฯ อมา จ อปมา ภยตปฏานโต ปภต ยตถกตถจ าเณ ตวา อาหรต วฏเฏยย ฯ อมสม ปน าเน อาหรยมานาส ภยตปฏานโต ยาว ผลาณา สพพ ปากฏ โหต ฯ ตสมา อเธว อาหรตพพาต วตตา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 307

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส วคคลต ฯ เอกา กร วคคล เอตถ ปปผ วา ผล วา ลภสสามต ป จสาเข มธกรกเข นลยตวา เอก สาข ปรมสตวา๑ น ตตถ ก จ ปปผ วา ผล วา คยหปค อททส ฯ ยถา จ เอก เอว ทตย ตตย จตตถ ป จมมป สาข ปรมสตวา นาททส ฯ สา อผโล วตาย รกโข นตเถตถ ก จ คยหปคนต ตสม รกเข อาลย วสชเชตวา อชกาย สาขาย อารยห วฏปนตเรน สส นหรตวา อทธ อลโลเกตวา อากาเส อปปตตวา อ สม ผลรกเข นลย ฯ ตตถ วคคล วย โยคาวจโร ทฏพโพ ฯ ป จสาโข มธกรกโข วย ป จปาทานกขนธา ฯ ตตถ วคคลยา นลยน วย โยคโน ขนธป จเก อภนเวโส ฯ ตสสา เอเกก สาข ปรมสตวา ก จ คยหปค อทสวา อวเสสสาขาปรมสน วย โยคโน รปกขนธ สมมสตวา ตตถ ก จ คยหปค อทสวา อวเสสกขนธ- สมมสน ฯ ตสสา อผโล วตาย รกโขต รกเข อาลยวสชชน วย โยคโน ป จสป ขนเธส อนจจลกขณาททสสนวเสน นพพณณสส ม จตกมยตาทาณตตย ฯ ตสสา อชกาย สาขาย อปร อาโรหน วย โยคโน อนโลม ฯ สส นหรตวา อทธ อลโลกน วย โคตรภาณ ฯ อากาเส อปปตน วย มคคาณ ฯ อ สม ผลรกเข นลยน วย ผลาณ ฯ กณหสปปปมา ปฏสงขาาเณ วตตาว ฯ อปมาสสนทเน ปเนตถ สปปวสชชน วย โคตรภาณ ม จตวา อาคตมคค ๑. ปรามสตวา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 308

วสทธมคเค โอโลเกนตสส าน วย มคคาณ คนตวา อภยฏาเน าน วย ผลาณนต อย วเสโส ฯ ฆรนต ฯ ฆรสามเก กร สาย ภ ชตวา สยน อารยห นทท โอกกนเต ฆร อาทตต ฯ โส ปพชฌตวา อคค ทสวา ภโต สาธ วตสส สเจ อทยหมาโน นกขเมยยนต โอโลกยมาโน มคค ทสวา นกขมตวา เวเคน เขมฏาน คนตวา โต ฯ ตตถ ฆรสามกสส ภ ชตวา สยน อารยห นทโทกกมน วย พาล- ปถชชนสส ขนธป จเก อห มมาต คหณ ฯ ปพชฌตวา อคค ทสวา ภตกาโล วย สมมาปฏปท ปฏปชชตวา ตลกขณ ทสวา ภยตปฏานาณ ฯ นกขมนมคค โอโลกน วย ม จตกมยตาาณ ฯ มคคทสสน วย อนโลม ฯ นกขมน วย โคตรภาณ ฯ เวเคน คมน วย มคคาณ ฯ เขมฏาเน าน วย ผลาณ ฯ โคต ฯ เอกสส กร กสกสส รตตภาเค นทท โอกกนตสส วช ภนทตวา โคณา ปลาตา ฯ โส ปจจสสมเย ตตถ คนตวา โอโลเกนโต เตส ปลาตภาว ตวา อนปท คนตวา ร โ โคเณ อททส ฯ เต มยห โคณาต สลลกเขตวา อาหรนโต ปภาตกาเล นยเม มยห โคณา ราชโคณาต ส ชานตวา ยาว ม โจโร อยนต คเหตวา ราชปรสา น อนยพยสน ปาเปนต ตาวเทว ปลายสสามต ภโต โคเณ ปหาย เวเคน ปลายตวา นพภยฏาเน อฏาส ฯ ตตถ มยห โคณาต ราชโคณาน คหณ วย พาล- ปถชชนสส อห มมาต ขนธาน คหณ ฯ ปภาเต ราชโคณาต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 309

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส ส ชานน วย โยคโน ตลกขณวเสน ขนธาน อนจจา ทกขา อนตตาต ส ชานน ฯ ภตกาโล วย ภยตปฏานาณ ฯ วสชเชตวา คนตกามตา วย ม จตกมยตา ฯ วสชชน วย โคตรภ ฯ ปลายน วย มคโค ฯ ปลายตวา อภยเทเส าน วย ผล ฯ ยกขต ฯ เอโก กร ปรโส ยกขนยา สทธ สวาส กปเปส ฯ สา รตตภาเค สตโต อยนต มนตวา อามกสสาน คนตวา มนสสมส ขาทต ฯ โส กห เอสา คจฉตต อนพนธตวา มนสสมส ขาทมาน ทสวา ตสสา อมนสสภาว ตวา ยาว ม น ขาทต ตาว ปลายสสามต ภโต เวเคน ปลายตวา เขมฏาเน อฏาส ฯ ตตถ ยกขนยา สทธ สวาโส วย ขนธาน อห มมาต คหณ ฯ สสาเน มนสสมส ขาทมาน ทสวา ยกขน อยนต ชานน วย ขนธาน ตลกขณ ทสวา อนจจาทภาวชานน ฯ ภตกาโล วย ภยตปฏาน ฯ ปลายตกามตา วย ม จตกมยตา ฯ สสานวชหน วย โคตรภ ฯ เวเคน ปลายน วย มคโค ฯ อภยเทเส าน วย ผล ฯ ทารโกต ฯ เอกา กร ปตตคทธน อตถ ฯ สา อปรปาสาเท นสนนาว อนตรวถย ทารกสทท สตวา ปตโต นโข เม เกนจ วเห ยตต เวคสา คนตวา อตตโน ปตโตต ส าย ปรปตต อคคเหส ฯ สา ปรปตโต อยนต ส ชานตวา โอตตปปมานา อโต จโต จ โอโลเกตวา มา เหว ม โกจ ทารกโจร อยนต วเทยยาต ทารก ตตเถว โอโรเปตวา ปน เวคสา ปาสาท อารยห นสท ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 310

วสทธมคเค ตตถ อตตโน ปตตส าย ปรปตตสส คหณ วย อห มมาต ป จกขนธคคหณ ฯ ปรปตโต อยนต ส ชานน วย ตลกขณวเสน นาห น มมาต ส ชานน ฯ โอตตปปน วย ภยตปฏาน ฯ อโต จโต จ โอโลกน วย ม จตกมยตาาณ ฯ ตตเถว ทารกสส โอโรปน วย อนโลม ฯ โอโรเปตวา อนตรวถย ตกาโล วย โคตรภ ฯ ปาสาทาโรหน วย มคโค ฯ อารยห นสทน วย ผล ฯ ขทท ปปาส สตณห อนธการ วเสน จาต อมา ปน ฉ อปมา วฏานคามนยา วปสสนาย ตสส โลกตตรธมมา- ภมขนนนโปณปพภารภาวทสสนตถ วตตา ฯ ยถา ห ขททาย อภภโต สชฆจฉโต ปรโส สาธรส โภชน ปฏเต เอวเมวาย สสารวฏฏชฆจฉาย ผฏโ โยคาวจโร อมตรส กายคตาสตโภชน ปฏเต ฯ ยถา จ ปปาสโต ปรโส ปรสสสมานกณมโข อเนกงคสมภาร ปานก ปฏเต เอวเมวาย สสารวฏฏปปาสาย ผฏโ โยคาวจโร อรย อฏงคกมคคปานก ปฏเต ฯ ยถา ปน สตสมผฏโ ปรโส อณห ปฏเต เอวเมวาย สสารวฏเฏ ตณหาสเนหสเตน ผฏโ โยคาวจโร กเลสสนตาปก มคคเตช ปฏเต ฯ ยถา จ อณหสมผฏโ ปรโส สต ปฏเต เอวเมวาย สสารวฏเฏ เอกาทสคคสนตาปสนตตโต โยคาวจโร เอกาทสคค- วปสม นพพาน ปฏเต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 311

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส ยถา ปน อนธการปเรโต ปรโส อาโลก ปฏเต เอวเมวาย อวชชนธกาเรน โอนทธปรโยนทโธ โยคาวจโร าณาโลก มคคภาวน ปฏเต ฯ ยถา จ วสสมผฏโ ปรโส วสนฆาตน เภสชช ปฏเต เอวเมวาย กเลสวสสมผฏโ โยคาวจโร กเลสวสนมมถน อมโตสถ นพพาน ปฏเต ฯ เตน วตต ตสเสว ชานโต เอว ปสสโต ตส ภเวส ฯ ป ฯ นวส สตตาวาเสส จตต ปฏลยต ปฏกฏต ปฏวฏฏต น สมปสารยต อเปกขา วา ปาฏกลยตา วา สณาต เสยยถาป นาม ปทมปลาเส อสกโปเณต ฯ สพพ ปพเพ วตตนเยเนว เวทตพพ ฯ เอตตาวตา จ ปเนส ปฏลนจโร นาม โหต ย สนธาย วตต ปฏลนจรสส ภกขโน ภชมานสส ววตตมาสน สามคคยมาห ตสส ต โย อตตาน ภวเน น ทสสเยต๑ ฯ เอวมท สงขารเปกขาาณ โยคโน ปฏลนจรภาว นยเมตวา อตตร อรยมคคสสาป โพชฌงคมคคงคฌานงคปฏปทาวโมกขวเสส นยเมต ฯ เกจ ห เถรา โพชฌงคมคคงคฌานงคาน วเสส ปาทกชฌาน นยเมตต วทนต ฯ เกจ วปสสนาย อารมมณภตา ขนธา นยเมนตต วทนต ฯ เกจ ปคคลชฌาสโย นยเมตต วทนต ฯ ๑. ข. ส. ๒๕/๔๙๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 312

วสทธมคเค เตสมป วาเทส อย ปพพภาควฏานคามนวปสสนาวนยเมตเยวาต เวทตพพา ฯ ตตราย อนปพพกถา ฯ วปสสนานยเมน ห สกขวปสสกสส อปปนนมคโคป สมาปตต- ลาภโน ฌาน ปาทก อกตวา อปปนนมคโคป ปมชฌาน ปาทก กตวา ปกณณกสงขาเร สมมสตวา อปปาทตมคโคป ปมชฌานกาว โหนต ฯ สพเพส สตต โพชฌงคาน อฏ มคคงคาน ป จ ฌานงคาน โหนต ฯ เตสมป ห ปพพภาควปสสนา โสมนสสสหคตาป อเปกขา- สหคตาป หตวา วฏานกาเล สงขารเปกขาภาว ปตวา โสมนสส- สหคตา โหต ฯ ป จกนเย ทตยตตยจตตถชฌานาน ปาทกาน กตวา อปปาทตมคเคส ยถากกเมเนว ฌาน จตรงคก ตวงคก ทวงคก จ โหต ฯ สพเพส ปน สตต มคคงคาน โหนต ฯ จตตเถ ฉ โพชฌงคาน ฯ อย วเสโส ปาทกชฌานนยเมน เจว วปสสนานยเมน จ โหต ฯ เตสมป ห ปพพภาควปสสนา โสมนสสสหคตาป อเปกขาสหคตาป โหต ฯ วฏานคามน โสมนสสสหคตาว ฯ ป จมชฌาน ปาทก กตวา นพพตตตมคเค ปน อเปกขาจตเตกคคตาวเสน เทว ฌานงคาน โพชฌงคมคคงคาน ฉ สตต เจว ฯ อยมป วเสโส อภยนยมวเสน โหต ฯ อมสม ห นเย ปพพภาควปสสนา โสมนสสสหคตา วา อเปกขาสหคตา วา โหต ฯ วฏานคามน อเปกขาสหคตาว ฯ อรปชฌานาน ปาทกาน กตวา อปปาทตมคเคป เอเสว นโย ฯ เอว ปาทกชฌานโต วฏาย เยเกจ สงขาเร สมมสตวา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 313

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส นพพตตตมคคสส อาสนนปปเทเส วฏ ตสมาปตต อตตโน สทสภาว กโรต ภมวณโณ วย โคธาวณณสส ฯ ทตยตเถรวาเท ปน ยโต ยโต สมาปตตโต วฏาย เย เย สมาปตตธมเม สมมสตวา มคโค นพพตตโต โหต ตตสมาปตตสทโสว โหต ฯ สมมสต- สมาปตตสทโสตยตโถ ฯ สเจ ปน กามาวจรธมเม สมมสต ปมชฌานโกว โหต ฯ ตตราป จ อย วปสสนานยโม วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ ตตยตเถรวาเท ปน อตตโน อตตโน อชฌาสยานรเปน ย ย ฌาน ปาทก กตวา เย เย ฌานธมเม สมมสตวา มคโค นพพตตโต ตตฌานสทโสว โหต ฯ ปาทกชฌาน ปน สมมสตชฌาน วา วนา อชฌาสยมตเตเนว ต น อชฌต ฯ สวายมตโถ นนทโกวาทกสตเตน ทเปตพโพ ฯ วตตมป เจต เสยยถาป ภกขเว ตทหโปสเถ ปณณรเส น โหต พหชนสส กงขา วา วมต วา อโน นโข จนโท ปณโณต อถโข ปณโณ จนโทเตวว โหต เอวเมว โข ภกขเว ตา ภกขนโย นนทกสส ธมมเทสนาย อตตมนา เจว ปรปณณสงกปปา จ ตาส ภกขเว ป จนน ภกขนสตาน ยา ปจฉมกา ภกขน สา โสตาปนนา อวนปาตธมมา นยตา สมโพธปรายนาต๑ ฯ ตาส ห ยสสา ภกขนยา โสตาปตตผลสส อปนสสโย สา โสตาปตตผเลเนว ปรปณณสงกปปา อโหส ยสสา สกทาคาม... ฯเปฯ อนาคาม... อรหตตสส อปนสสโย สา อรหตเตเนว เอวเมว อตตโน อตตโน ๑. ม. อ. ๑๔/๕๐๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 314

วสทธมคเค อชฌาสยานรเปน ย ย ฌาน ปาทก กตวา ฯเปฯ วนา อชฌาสยมตเตเนว ต น อชฌตต ฯ เอตถาป จ วปสสนานยโม วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ เอว ตาว สงขารเปกขา โพชฌงคมคคงคฌานงคาน นยเมตต เวทตพพา ฯ สเจ ปนาย อาทโต กเลเส วกขมภยมานา ทกเขน สปปโยเคน สสงขาเรน วกขมเภต อสกข ทกขาปฏปทา นาม โหต ฯ วปรยาเยน สขาปฏปทา ฯ กเลเส ปน วกขมเภตวา วปสสนาปรวาส มคคปาตภาว สณก กรมานา ทนธาภ า นาม โหต ฯ วปรยาเยน ขปปาภ า ฯ อต อย สงขารเปกขา อาคมนยฏาเน ตวา อตตโน อตตโน มคคสส นาม เทต ฯ เตน มคโค จตตาร นามาน ลภต ฯ สา ปนาย ปฏปทา กสสจ ภกขโน นานา โหต กสสจ จตสป มคเคส เอกาว ฯ พทธาน ปน จตตาโรป มคคา สขาปฏปทา ขปปาภ าว อเหส ฯ ตถา ธมมเสนาปตสส ฯ มหาโมคคลลานตเถรสส ปน ปมมคโค สขาปฏปโท ขปปาภ โ อโหส อปร ตโย ทกขาปฏปทา ทนธาภ า ฯ ยถา จ ปฏปทา เอว อธปตโยป กสสจ ภกขโน จตส มคเคส นานา โหนต กสสจ จตสป เอโกว ฯ เอว สงขารเปกขา ปฏปทาวเสส นยเมต ฯ ยถา ปน วโมกขวเสส นยเมต ต ปพเพ วตตเมว ฯ อปจ มคโค นาม ป จห การเณห นาม ลภต สรเสน วา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 315

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส ปจจนเกน วา สคเณน วา อารมมเณน วา อาคมเนน วา ฯ สเจ ห สงขารเปกขา อนจจโต สงขาเร สมมสตวา วฏาต อนมตตวโมกเขน วมจจต ฯ สเจ ทกขโต สมมสตวา วฏาต อปปณหตวโมกเขน วมจจต ฯ สเจ อนตตโต สมมสตวา วฏาต ส ตวโมกเขน วมจจต ฯ อท สรสโต นาม นาม ฯ ยสมา ปเนส อนจจานปสสนาย สงขาราน ฆนวนพโภค กตวา นจจนมตตธวนมตตสสสตนมตตาน ปชหนโต อาคโต ตสมา อนมตโต ฯ ทกขานปสสนาย ปน สขส ปหาย ปณธ ปฏน สกขาเปตวา อาคตตตา อปปณหโต ฯ อนตตานปสสนาย อตตสตตปคคลส ปหาย สงขาราน ส โต ทฏตตา ส โตต ฯ อท ปจจนกโต นาม นาม ฯ ราคาทห ปเนส ส ตตา ส โต ฯ รปนมตตาทน ราคนมตตาทนเยว วา อภาเวน อนมตโต ฯ ราคปณธอาทน อภาวโต อปปณหโตต ฯ อทมสส สคณโต นาม ฯ สวาย ส ต อนมตต อปปณหต จ นพพาน อารมมณ กโรตตป ส โต อนมตโต อปปณหโตต วจจต ฯ อทมสส อารมมณโต นาม ฯ อาคมน ปน ทวธ วปสสนาคมน มคคาคมน จ ฯ ตตถ มคเค วปสสนาคมน ลพภต ผเล มคคาคมน ฯ อนตตานปสสนา ห ส ตา นาม ฯ ส ตวปสสนาย มคโค ส โต ฯ อนจจานปสสนา อนมตตา นาม ฯ อนมตตวปสสนาย มคโค

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 316

วสทธมคเค อนมตโต ฯ อท ปน นาม น อภธมมปรยาเยน ลพภต สตตนต- ปรยาเยเนว ลพภต ฯ ตตร ห โคตรภาณ อนมตต นพพาน อารมมณ กตวา อนมตตนามก หตวา สย อาคมนยฏาเน ตวา มคคสส นาม เทตต วทนต ฯ เตน มคโค อนมตโตต วตโต ฯ มคคาคมเนน ปน ผล อนมตตนต ยชชตเยว ฯ ทกขานปสสนา สงขาเรส ปณธ สกขาเปตวา อาคตตตา อปปณหตา นาม ฯ อปปณหตวปสสนาย มคโค อปปณหโต ฯ อปปณหตมคคสส ผล อปปณหต ฯ เอว วปสสนา อตตโน นาม มคคสส เทต มคโค ผลสสาต ฯ อท อาคมนโต นาม ฯ เอวมย สงขารเปกขา วโมกขวเสส นยเมตต ฯ สงขารเปกขาาณ นฏ ต ฯ ตสส ต สงขารเปกขาาณ อาเสวนตสส ภาเวนตสส พหล- กโรนตสส อธโมกขสทธา พลวตรา นพพตตต วรย สปคคหต โหต สต สปตฏ ตา จตต สสมาหต ตกขตรา สงขารเปกขา อปปชชต ฯ ตสส อทาน มคโค อปปชชสสตต สงขารเปกขา สงขาเร อนจจาต วา ทกขาต วา อนตตาต วา สมมสตวา ภวงค โอตรต ฯ ภวงคานนตร สงขารเปกขาย กตนเยเนว สงขาเร อนจจาต วา ทกขาต วา อนตตาต วา อารมมณ กรมาน อปปชชต มโนทวารา วชชน ฯ ตโต ภวงค อาวฏเฏตวา อปปนนสส ตสส กรยจตตสสา- นนตร อวจก สนตตมนปปพนธมาน ตเถว สงขาเร อารมมณ กตวา อปปชชต ปม ชวนจตต ย ปรกมมนต วจจต ฯ ตทนนตร ตเถว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 317

ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส สงขาเร อารมมณ กตวา อปปชชต ทตย ชวนจตต ย อปจารนต วจจต ฯ ตทนนตรมป ตเถว สงขาเร อารมมณ กตวา อปปชชต ตตย ชวนจตต ย อนโลมนต วจจต ฯ อท เนส ปาฏเยกก นาม ฯ อวเสเสน ปน ตวธมเปต อาเสวนนตป ปรกมมนตป อปจารนตป อนโลมนตป วตต วฏฏต ฯ กสสานโลม ฯ ปรมภาคปจฉมภาคาน ฯ ต ห ปรมาน อฏนน วปสสนาาณาน ตถกจจตาย จ อนโลเมต อปร จ สตตตสาย โพธปกขยธมมาน ฯ ต ห อนจจลกขณาทวเสน สงขาเร อารพภ ปวตตตตา อทยพพยวนตานเยว วต ธมมาน อทยพพยาณ อปปาทวเย อททสาต จ ภงควนตานเยว วต ภงคานปสสน ภงคมททสาต จ สภยเยว วต ภยตปฏานสส ภยโต อปฏ ตนต จ สาทนเวเยว วต อาทนวานปสสน อาทนวมททสาต จ นพพนทตพเพเยว วต นพพทาาณ นพพณณนต จ ม จตพพมหเยว วต ม จตกมยตาาณ ม จตกาม ชาตนต จ ปฏสงขาตพพเยว วต ปฏสงขาาเณน ปฏสงขาตนต จ อเปกขตพพเยว วต สงขารเปกขาย อเปกขตนต จ อตถโต วทมาน วย อเมส จ อฏนน าณาน ตถกจจตาย อนโลเมต อปร จ สตตตสาย โพธปกขยธมมาน ตาย ปฏปตตยา ปตตพพตตา ฯ ยถา ห ธมมโก ราชา วนจฉยฏาเน นสนโน อฏนน โวหารกมหามตตาน วนจฉย สตวา อคตคมน ปหาย มชฌตโต หตวา เอว โหตต อนโมทมาโน เตส จ วนจฉยสส อนโลเมต โปราณสส จ ราชธมมสส เอว สมปทมท เวทตพพ ฯ ราชา วย

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 318

วสทธมคเค ห อนโลมาณ ฯ อฏ โวหารกมหามตตา วย อฏ าณาน ฯ โปราโณ ราชธมโม วย สตตตส โพธปกขยา ฯ ตตถ ยถา ราชา เอว โหตต วทมาโน โวหารกาน จว นจฉยสส ราชธมมสส จ อนโลเมต เอวมท อนจจาทวเสน สงขาเร อารพภ อปปชชมาน อฏนน จ าณาน ตถกจจตาย อนโลเมต อปร จ สตตตสาย โพธปกขยธมมาน ฯ เตเนว สจจานโลมกาณนต วจจตต ฯ อนโลมาณ นฏ ต ฯ อท จ ปน อนโลมาณ สงขารารมมณาย วฏานคามนยา วปสสนาย ปรโยสาน โหต ฯ สพเพน สพพ ปน โคตรภาณ วฏานคามนยา วปสสนาย ปรโยสาน ฯ อทาน ตสสาเยว วฏาน- คามนยา วปสสนาย อสมโมหตถ อย สตตสสนทนา เวทตพพา ฯ เสยยถท ฯ อย ห วฏานคามน วปสสนา สฬายตนวภงคสตเต อตมมยต ภกขเว นสสาย อตมมยต อาคมม ยาย อเปกขา เอกตตา เอกตตสตา ต ปชหถ ต สมตกกมถาต๑ เอว อตมมยตาต วตตา อลคททปมสตเต นพพนท วรชชต วราคา วมจจตต๒ เอว นพพทาต วตตา สสมสตเต ปพเพ โข สสม ธมมฏ ตาณ ปจฉา นพพาเน าณนต๓ เอว ธมมฏ ตาณนต วตตา โปฏปาทสตเต ส า โข โปฏปาท ปม อปปชชต ปจฉา ณาณนต๔ เอว ส คคนต วตตา ทสตตรสตเต ปฏปทาาณทสสนวสทธ ปารสทธปธานยงคนต๕ เอว ปารสทธ- ๑. ม. อ. ๑๔/๔๐๗ ฯ ๒. ม. ม. ๑๒/๒๗๖ ฯ ๓. ส. นทาน. ๑๖/๑๕๑ ฯ ๔. ท. ส. ๙/๒๓๐ ฯ ๕. ท. ปาฏ. ๑๑/๓๒๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 319

าณทสสนวสทธนทเทโส ปธานยงคนต วตตา ปฏสมภทามคเค ยา จ ม จตกมยตา ยา จ ปฏสงขานปสสนา ยา จ สงขารเปกขา อเม ธมมา เอกตถา พย ชนเมว นานนต๑ เอว ตห นาเมห วตตา ปฏาเน อนโลม โคตรภสส อนโลม โวทานสสาต๒ เอว ตห นาเมห๓ วตตา รถวนตสตเต ก ปนาวโส ปฏปทาาณทสสนวสทธตถ ภควต พรหมจรย วสสตต๔ เอว ปฏปทาาณทสสนวสทธต วตตา ฯ อตเนเกห นาเมห กตตตา ยา มเหสนา วฏานคามน สนตา ปรสทธา วปสสนา วฏาตกาโม สสาร- ทกขปงกา มหพภยา กเรยย สตต ตตถ โยค ปณฑตชาตโกต ฯ อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนาธกาเร ปฏปทาาณทสสนวสทธนทเทโส นาม เอกวสตโม ปรจเฉโท ฯ าณทสสนวสทธนทเทโส อโต ปร โคตรภาณ โหต ฯ ต มคคสส อาวชชนฏ- านยตตา เนว ปฏปทาาณทสสนวสทธ น าณทสสนวสทธ ภชต อนตรา อพโพหารกเมว โหต วปสสนาโสเต ปตตตตา ปน วปสสนาต สงข คจฉต ฯ โสตาปตตมคโค สกทาคามมคโค อนาคามมคโค อรหตตมคโคต อเมส ปน จตส มคเคส าณ ๑. ข. ป. ๓๑/๓๙๗ ฯ ๒. อภ. ป. ๔๐/๑๗๓ ฯ ๓. อนโลมโคตรภโวทาน- สงขาเตห ตห นาเมหต ฏกา ฯ ๔. ม. ม. ๑๒/๒๙๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 320

วสทธมคเค าณทสสนวสทธ นาม ฯ ตตถ ปมมคคาณ ตาว สมปาเทตกาเมน อ ก จ กาตพพ นาม นตถ ฯ ย ห อเนน กาตพพ สยา ต อนโลมาวสาน วปสสน อปปาเทนเตน กตเมว ฯ เอว อปปนนอนโลมาณสส ปนสส เตห ตหป อนโลมาเณห อตตโน พลานรเปน ถลถเล สจจปฏจฉาทเก ตมมห อนตรธาปเต สพพสงขารคเต จตต น ปกขนทต น สนตฏต นาธมจจต น สชชต น ลคคต น พชฌต ปทมปลาสโต อทก วย ปฏลยต ปฏกฏต ปฏวฏฏต ฯ สพพ นมตตารมมณมป สพพ ปวตตารมมณมป ปลโพธโต อปฏาต ฯ อถสส สพพสม นมตตปวตตารมมเณ ปลโพธโต อปฏ เต อนโลมาณสส อาเสวนนเต อนมตต อปปวตต วสงขาร นโรธนพพานอารมมณกรมาน ปถชชนโคตต ปถชชนสงข ปถชชนภม อตกกมมาน อรยโคตต อรยสงข อรยภม โอกกม- มาน นพพานารมมเณ ปมาวชชนปมาโภคปมสมนนาหารภต มคคสส อนนตรสมนนตราเสวนอปนสสยนตถวคตวเสน ฉห อากาเรห ปจจยภาว สาธยมาน สขาปปตต วปสสนาย มทธภต อปนราวตตก อปปชชต โคตรภาณ ย สนธาย วตต กถ พหทธาวฏานววฏฏเน ป า โคตรภาณ อปปาท อภ- ภยยตต โคตรภ ปวตต ฯเปฯ อปายาส อภภยยตต โคตรภ พหทธา สงขารนมตต อภภยยตต โคตรภ อนปปาท ปกขนทตต โคตรภ อปปวตต ฯเปฯ อนปายาส นโรธ นพพาน ปกขนทตต

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 321

าณทสสนวสทธนทเทโส โคตรภ อปปาท อภภยยตวา อนปปาท ปกขนทตต โคตรภต๑ ฯ สพพ วตถาเรตพพ ฯ ตตราย เอกาวชชเนน เอกวถย ปวตตมานานมป อนโลม- โคตรภน นานารมมเณ ปวตตนาการทปกา อปมา ฯ ยถา ห มหามาตก ลงฆตวา ปรตเร ปตฏาตกาโม ปรโส เวเคน ธาวตวา มาตกาย โอรมตเร รกขสาขาย พนธตวา โอลมพต รชชช วา ยฏ วา คเหตวา อลลงฆตวา ปรตรนนนโปณปพภารกาโย หตวา ปรตรสส อปรภาค ปตโต ต ม จตวา เวธมาโน ปรตเร ปตตวา สณก ปตฏาต เอวเมวาย โยคาวจโรป ภวโยนคต ต- นวาสาน ปรตรภเต นพพาเน ปตฏาตกาโม อทยพพยานปสสนาทนา เวเคน ธาวตวา อตตภาวรกขสาขาย พนธตวา โอลมพต รปรชช วา เวทนาทส อ ตรทณฑ วา อนจจนต วา ทกขนต วา อนตตาต วา อนโลมาวชชเนน คเหตวา ต อม จมาโนว ปเมน อนโลมจตเตน อลลงฆตวา ทตเยน ปรตรนนนโปณปพภารกาโย วย นพพานนนนโปณปพภารมานโส หตวา ตตเยน ปรตรสส อปรภาค ปตโต วย อทาน ปตตพพสส นพพานสส อาสนโน หตวา ตสส จตตสส นโรเธน ต สงขารารมมณ ม จตวา โคตรภจตเตน วสงขาเร ปรตรภเต นพพาเน ปตต เอการมมเณ ปน อลทธาเสวนตาย เวธมาโน โส ปรโส วย น ตาว สปตฏ โต โหต ตโต มคคาเณน ปตฏาตต ฯ ๑. ข. ป. ๓๑/๙๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 322

วสทธมคเค ตตถ อนโลม สจจปฏจฉาทก กเลสตม วโนเทต สกโกต น นพพานมารมมณ กาต ฯ โคตรภ นพพานเมว อารมมณ กาต สกโกต น สจจปฏจฉาทก ตม วโนเทต ฯ ตตราย อปมา ฯ เอโก กร จกขมา ปรโส นกขตตโยค ชานสสามต รตตภาเค นกขมตวา จนท ปสสต อทธ อลโลเกส ฯ ตสส พลาหเกห ปฏจฉนนตตา จนโท น ป ายตถ ฯ อเถโก วาโต อฏหตวา ถลถเล พลาหเก วทธเสส ฯ อปโร มชฌเม ฯ อปโร สขเมป ฯ ตโต โส ปรโส วคตพลาหเก นเภ จนท ทสวา นกขตตโยค อ าส ฯ ตตถ ตโย พลาหกา วย สจจปฏจฉาทกถลมชฌม- สขม กเลสนธการ ฯ ตโย วาตา วย ตณ อนโลมจตตาน ฯ จกขมา ปรโส วย โตตรภาณ ฯ จนโท วย นพพาน ฯ เอเกกสส วาตสส ยถากกเมน พลาหกตตยวทธสน วย เอเกกสส อนโลมจตตสส สจจปฏจฉาทกตมวโนทน ฯ วคตพลาหเก นเภ ตสส ปรสสส วสทธจนททสสน วย วคเต สจจปฏจฉาทเก ตเม โคตรภาณสส วสทธนพพานทสสน ฯ ยเถว ห ตโย วาตา จนทปฏจฉาทเก พลาหเกเยว วทธเสต สกโกนต น จนท ทฏ เอวมนโลมาน สจจปฏจฉาทก ตมเยว วโนเทต สกโกนต น นพพาน ทฏ ฯ ยถา โส ปรโส จนทเมว ทฏ สกโกต น พลาหเก วทธเสต เอว โคตรภาณ นพพานเมว ทฏ สกโกต น กเลสตม วโนเทต ฯ เตเนว เจต มคคสส อาวชชนนต วจจต ฯ ต ห อนาวชชนมป สมาน อาวชชนฏาเน ตวา เอว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 323

าณทสสนวสทธนทเทโส นพพตตาหต มคคสส ส ทตวา วย นรชฌต ฯ มคโคป เตน ทนนส อม จตวาว อวจสนตตวเสน ต าณ อนพทธ- มาโน๑ อนพพทธปพพ อปปทาลตปพพ โลภกขนธ โทสก- ขนธ โมหกขนธ นพพชฌมาโนว ปทาลยมาโนว นพพตตต ฯ ตตราย อปมา ฯ เอโก กร อสสาโส อฏอสภมตเต ปเทเส ผลกสต ปาเปตวา วตเถน มข เวเตวา สร สนนยหตวา จกกยนเต อฏาส ฯ อ โ ปรโส จกกยนต อาวชฌตวา ยทา อสสาสสส ผลก อภมข โหต ตทา ตตถ ทณฑเกน ส เทต ฯ อสสาโส ทณฑกส อม จตวาว สร ขปตวา ผลกสต นพพชฌต ฯ ตตถ ทณฑกส า วย โคตรภาณ ฯ อสสาโส วย มคค- าณ ฯ อสสาสสส ทณฑกส อม จตวาว ผลกสตนพพชฌน วย มคคาณสส โคตรภาเณน ทนนส อม จตวาว นพพาน อารมมณ กตวา อนพพทธปพพาน อปปทาลตปพพาน โลภโทส- โมหกขนธาน นพพชฌนปทาลน ฯ น เกวล เจส มคโค โลภกขนธาทน นพพชฌนเมว กโรต ฯ อปจ โข อนมตคคสสารวฏฏทกขสมทท โสเสต สพพอปาย- ทวาราน ปทหต สตตนน อรยธนาน สมมขภาว กโรต อฏงคก มจฉามคค ปชหต สพพเวรภยาน วปสเมต สมมาสมพทธสส โอรสปตตภาว อปเนต อ เส จ อเนกสตาน อานสสาน ปฏลาภาย สวตตตต ฯ เอว อเนกานสสทายเกน โสตาปตตมคเคน ๑. ม. อนพนธมาโน ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 324

วสทธมคเค สมปยตต าณ โสตาปตตมคเค าณนต ฯ ปมาณ นฏ ต ฯย อมสส ปน าณสส อนนตร ตสเสว วปากภตาน เทว ตณ วา ผลจตตาน อปปชชนต ฯ อนนตรวปากตตาเยว ห โลกตตร- กสลาน สมาธมานนตรก มาหต๑ จ ทนธ อานนตรก ปาปณาต อาสวาน ขยายาต๒ จ อาท วตต ฯ เกจ ปน เอก เทว ตณ จตตาร วา ผลจตตานต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ อนโลมสส ห อาเสวนนเต โคตรภาณ อปปชชต ตสมา สพพนตเมน ปรจเฉเทน ทวห อนโลมจตเตห ภวตพพ ฯ น ห เอก อาเสวน- ปจจย ลภต สตตจตตปรมา จ เอกาวชชนวถ ตสมา ยสส เทว อนโลมาน ตสส ตตย โคตรภ จตตถ มคคจตต ตณ ผลจตตาน โหนต ยสส ตณ อนโลมาน ตสส จตตถ โคตรภ ป จม มคคจตต เทว ผลจตตาน โหนต ฯ เตน วตต เทว ตณ วา ผลจตตาน อปปชชนตต ฯ เกจ ปน ยสส จตตาร อนโลมาน ตสส ป จม โคตรภ ฉฏ มคคจตต เอก ผลจตตนต วทนต ฯ ต ปน ยสมา จตตถ ป จม วา อปเปต น ตโต ปร อาสนน- ภวงคตตาต ปฏกขตต ตสมา น สารโต ปจเจตพพ ฯ เอตตาวตา ปเนส โสตาปนโน นาม ทตโย อรยปคคโล โหต ฯ ภสปปมตโตป หตวา สตตกขตต เทเวส จ มนสเสส จ สนธาวตวา สสรตวา ทกขสสนตกรณสมตโถ โหต ฯ ผลปร- ๑. ข. ข. ๒๕/๖ ฯ ๒. อง. จตกก. ๒๑/๒๐๐ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 325

าณทสสนวสทธนทเทโส โยสาเน ปนสส จตต ภวงค โอตรต ฯ ตโต ภวงค อปจฉนทตวา มคคปจจเวกขณตถาย อปปชชต มโนทวาราวชชน ตสม นรทเธ ปฏปาฏยา สตต มคคปจจเวกขณชวนานต ฯ ปน ภวงค โอตรตวา เตเนว นเยน ผลาทน ปจจเวกขณตถาย อาวชชนาทน อปปชชนต เยส อปปตตยา เอส มคค ปจจเวกขต ฯ ผล ปจจเวกขต ปหนกเลเส ปจจเวกขต ฯ อวสฏกเลเส ปจจเวกขต ฯ นพพาน ปจจเวกขต ฯ โส ห อมนา วตาห มคเคน อาคโตต มคค ปจจเวกขต ตโต อย เม อานสโส ลทโธต ผล ปจจเวกขต ตโต อเม นาม เม กเลสา ปหนาต ปหนกเลเส ปจจเวกขต ตโต อเม นาม เม กเลสา อวสฏาต อปรมคคตตยวชเฌ กเลเส ปจจเวกขต อวสาเน จ อย เม ธมโม อารมมณโต ปฏวทโธต อมต นพพาน ปจจเวกขต ฯ อต โสตาปนนสส อรยสาวกสส ป จ ปจจเวกขณาน โหนต ฯ ยถา จ โสตาปนนสส เอว สกทาคามอนาคามนมป ฯ อรหโต ปน อวสฏกเลสปจจเวกขณ นาม นตถต ฯ เอว สพพานป เอกนวสต ปจจเวกขณาน นาม ฯ อกกฏปรจเฉโทเยว เจโส ฯ ปหนาวสฏกเลสปจจเวกขณ ห เสกขานมป โหต วา น วา ฯ ตสส ห ปจจเวกขณสส อภาเวเนว มหานาโม ภควนต ปจฉ โกส นาม เม ธมโม อชฌตต อปปหโน เยน เม เอกทา โลภธมมาป จตต ปรยาทาย ตฏนตต๑ ฯ สพพ วตถารโต เวทตพพ ฯ ๑. ม. ม. ๑๒/๑๗๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 326

วสทธมคเค เอว ปจจเวกขตวา ปน โส โสตาปนโน อรยสาวโก ตสม- เยว อาสเน นสนโน อปเรน วา สมเยน กามราคพยาปาทาน ตนภาวาย ทตยาย ภมยา ปตตยา โยค กโรต ฯ โส อนทรย- พลโพชฌงคาน สโมธาเนตวา ตเทว รปเวทนาส าสงขาร- ว าณเภท สงขารคต อนจจ ทกขมนตตาต าเณน ปรมททต ปรวตเตต วปสสนาวถ โอคาหต ฯ ตสเสว ปฏปนนสส วตตนเยเนว สงขารเปกขาวสาเน เอกาวชชเนน อนโลมโคตรภาเณส อปปนเนส โคตรภอนนตร สกทาคามมคโค อปปชชต ฯ เตน สมปยตต าณ สกทาคามมคเค าณนต ฯ ทตยาณ นฏ ต ฯ อมสสาป าณสส อนนตร วตตนเยเนว ผลจตตาน เวทตพพาน ฯ เอตตาวตา เจส สกทาคาม นาม จตตโถ อรยปคคโล โหต สกเทว อม โลก อาคนตวา ทกขสสนตกรณสมตโถ ฯ ตโต ปร ปจจเวกขณ วตตนยเมว ฯ เอว ปจจเวกขตวา จ โส สกทาคาม อรยสาวโก ตสมเยว อาสเน นสนโน อปเรน วา สมเยน กามราคพยาปาทาน อนวเสสปปหานาย ตตยาย ภมยา ปตตยา โยค กโรต ฯ โส อนทรยพลโพชฌงคาน สโมธาเนตวา ตเทว สงขารคต อนจจ ทกขมนตตาต าเณน ปรมททต ปรวตเตต วปสสนาวถ โอคาหต ฯ ตสเสว ปฏปนนสส วตตนเยเนว สงขารเปกขาวสาเน เอกาวชชเนน อนโลมโคตรภาเณส อปปนเนส โคตรภอนนตร อนาคามมคโค อปปชชต ฯ เตน สมปยตต าณ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 327

าณทสสนวสทธนทเทโส อนาคามมคเค าณนต ฯ ตตย าณ นฏ ต ฯ อมสสาป าณสส อนนตร วตตนเยเนว ผลจตตาน เวทตพพาน ฯ เอตตาวตา เจส อนาคาม นาม ฉฏโ อรยปคคโล โหต โอปปาตโก ตตถ ปรนพพาย อนาวตตธมโม ปฏสนธวเสน น๑ อม โลก ปน อาคนตวา๑ ฯ ตโต ปร ปจจเวกขณ วตตนยเมว ฯ เอว ปจจเวกขตวา จ โส อนาคาม อรยสาวโก ตสมเยว อาสเน นสนโน อปเรน วา สมเยน รปราคอรปราคมานอทธจจอวชชาน อนวเสสปปหานาย จตตถาย ภมยา ปตตยา โยค กโรต ฯ โส อนทรยพลโพชฌงคาน สโมธาเนตวา ตเทว สงขารคต อนจจ ทกขมนตตาต าเณน ปรมททต ปรวตเตต วปสสนาวถ โอคาหต ฯ ตสเสว ปฏปนนสส วตตนเยเนว สงขารเปกขาวสาเน เอกาวชชเนน อนโลมโคตรภาเณส อปปนเนส โคตรภอนนตร อรหตตมคโค อปปชชต ฯ เตน สมปยตต าณ อรหตตมคเค าณนต ฯ จตตถาณ นฏ ต ฯ อมสสาป าณสส อนนตร วตตนเยเนว ผลจตตาน เวทตพพาน ฯ เอตตาวตา เจส อรหา นาม อฏโม อรยปคคโล โหต มหาขณาสโว อนตมเทหธาร โอหตภาโร อนปปตตสทตโถ ปรกขณภวสโยชโน สมมท า วมตโต สเทวกสส โลกสส อคค- ทกขเณยโยต ฯ อต ย วตต โสตาปตตมคโค สกทาคามมคโค อนาคามมคโค อรหตตมคโคต อเมส ปน จตส มคเคส าณ ๑. อม โลก ปนานาคนตาตป ทสสต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 328

วสทธมคเค าณทสสนวสทธ นามาต ต อมาน อมนา อนกกเมน ปตตพพาน จตตาร าณาน สนธาย วตต ฯ อทาน อมสสาเยว จตาณาย าณทสสนวสทธยา อานภาววชานนตถ ปรปณณโพธปกขยภาโว วฏาน พลสมาโยโค เย เยน ปหาตพพา ธมมา เตส ปหาน จ กจจาน ปร าทน ยาน วตตาน อภสมยกาเล ตาน จ ยถาสภาเวน ชานตพพาน สพพานต ฯ ตตถ ปรปณณโพธปกขยภาโวต โพธปกขยาน ปรปณณ- ภาโว ฯ จตตาโร สตปฏานา จตตาโร สมมปปธานา จตตาโร อทธปาทา ป จนทรยาน ป จ พลาน สตต โพชฌงคา อรโย อฏงคโก มคโคต ห อเม สตตตตส ธมมา พชฌนฏเน โพโธต ลทธนามสส อรยมคคสส ปกเข ภวตตา โพธปกขยา นาม ฯ ปกเข ภวตตาต อปการภาเว ตตตา ฯ เตส อารมมเณส โอกกนทตวา ปกขนทตวา อปฏานโต ปฏาน ฯ สตเยว ปฏาน สตปฏาน ฯ กายเวทนาจตตธมเมส ปนสสา อสภทกขอนจจานตตาการคคหณวเสน สภสขนจจอตต- ส า- ปหานกจจสาธนวเสน จ ปวตตโต จตธา เภโท โหต ตสมา จตตาโร สตปฏานาต วจจต ฯ ปทหนต เอเตนาต ปธาน ฯ โสภณ ปธาน สมมปปธาน ฯ สมมา วา ปทหนต เอเตนาต สมมปปธาน ฯ โสภณ วา ต กเลสวรปตตวรหโต ปธาน จ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 329

าณทสสนวสทธนทเทโส หตสขนปผาทกฏเน เสฏภาวาวหนโต ปธานภาวกรณโต จาต สมมปปธาน ฯ วรยสเสต อธวจน ฯ ตยท อปปนนานปปนนาน อกสลาน ปหานานปปตตกจจ อนปปนนปปนนาน จ กสลาน อปปตต ตกจจ สาธยตต จตพพธ โหต ตสมา จตตาโร สมมป- ปธานาต วจจต ฯ ปพเพ วตเตน อชฌนฏเน อทธ ฯ ตสสา สมปยตตาย ปพพงคมฏเน ผลภตาย ปพพภาคกรณฏเน จ อทธยา ปาโทต อทธปาโท ฯ โส ฉนทาทวเสน จตพพโธ โหต ตสมา จตตาโร อทธปาทาต วจจต ฯ ยถาห ฯ จตตาโร อทธปาทา ฉนททธปาโท วรยทธปาโท จตตทธปาโท วมสทธปาโทต๑ ฯ อเม โลกตตราว ฯ โลกยา ปน ฉนท จ ภกข อธปต กรตวา ลภต สมาธ ลภต จตตสเสกคคต อย วจจต ฉนทสมาธตอาทวจนโต๒ ฉนทาทอธปตวเสน ปฏลทธธมมาป โหนต ฯ อสสทธยโกสชช- ปมาทวกเขปสมโมหาน อภภวนโต อภภวนสงขาเตน อธปตยฏเน อนทรย อสสทธยาทห จ อนภภวนยโต อกมปยฏเน พล ฯ ตทภยมป สทธาทวเสน ป จวธ โหต ตสมา ป จนทรยาน ป จ พลานต วจจต ฯ พชฌนกสตตสส ปน องคภาเวน สตอาทโย สตต โพชฌงคา ฯ นยยานกฏเน จ สมมาทฏ อาทโย อฏ มคคงคา โหนต ฯ เตน วตต สตต โพชฌงคา อรโย อฏงคโก โลกย- มคโคต ฯ อต อเม สตตตตส โพธปกขยธมมา ปพพภาเค ๑. อภ. ว. ๓๕/๓๐๑ ฯ ๒. อภ. ว. ๓๕/๒๙๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 330

วสทธมคเค วปสสนาย ปวตตมานาย จททสวเธน กาย ปรคคณหโต จ กายานปสสนาสตปฏาน นววเธน เวทน ปรคคณหโต จ เวทนาน- ปสสนาสตปฏาน โสฬสวเธน จตต ปรคคณหโต จ จตตาน- ปสสนาสตปฏาน ป จวเธน ธมเมน ปรคคณหโต จ ธมมาน- ปสสนาสตปฏาน อมสม อตตภาเว อนปปนนปพพ ปรสส อปปนน อกสล ทสวา ยถา ปฏปนนสเสต อปปนน น ตถา ปฏปชชสสาม เอว เม เอต นปปชชสสตต ตสส อนปปาทาย วายมนกาเล ปม สมมปปธาน อตตโน สมทาจารปปตต อกสล ทสวา ตสส ปหานาย วายมนกาเล ทตย อมสม อตตภาเว อนปปนนปพพ ฌาน วา วปสสน วา อปปาเทต วายมนตสส ตตย อปปนน ยถา น ปรหายต เอว ปนปปน อปปาเทนตสส จตตถ สมมปปธาน ฉนททธปาทาทส ต ต ธร กตวา กสลป- ปาทนกาเล ฉนททธปาทาทโย มจฉาวาจาทห วรมณกาเล สมมา- วาจาทโยต เอว นานาจตเตส ลพภนต อเมส ปน จตนน าณาน อปปตตกาเล เอกจตเต ลพภนต ฯ ผลกขเณ เปตวา จตตาโร สมมปปธาเน อวเสสา เตตตส ลพภนต ฯ เอว เอกจตเต ลพภมาเนส เจเตส เอกาว นพพานารมมณา สต กายาทส สภส าทปหานกจจสาธนวเสน จตตาโร สตปฏานาต วจจต ฯ เอกเมว วรย อนปปนนาน อนปปาทาทกจจสาธนวเสน จตตาโร สมมปปธานาต วจจต ฯ เสเสสป หาปนวฑฒน นตถ ฯ อปจ เตส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 331

าณทสสนวสทธนทเทโส นว เอกวธา เอโก เทวธาถ จตป จธา อฏธา นวธา เจว อต ฉธา ภวนต เต ฯ นว เอกวธาต ฉนโท จตต ปต ปสสทธ อเปกขา สงกปโป วาจา กมมนโต อาชโวต อเม นว ฉนททธปาทาทวเสน เอกวธาว โหนต น อ โกฏาส ภชนต ฯ เอโก เทวธาต สทธา อนทรยพลวเสน เทวธา ตา ฯ อถ จตป จธาต อถ โ เอโก จตธา อ โ ป จธา โตต อตโถ ฯ ตตถ สมาธ เอโก อนทรยพลโพชฌงคมคคงควเสน จตธา โต ป า เตส จตนน อทธปาทโกฏาสสส จ วเสน ป จธา ฯ อฏธา นวธา เจวาต อปโร เอโก อฏธา เอโก นวธา โตต อตโถ ฯ จตสตปฏานอนทรยพลโพชฌงคมคคงควเสน สต อฏธา ตา ฯ จตสมมปปธานอทธปาทอนทรยพลโพชฌงคมคคงควเสน วรย นวธาต ฯ เอว จททเสว อสมภนนา โหนต เต โพธปกขยา โกฏาสโต สตตวธา สตตตส ปเภทโต สกจจนปผาทนโต สรเปน จ วตตโต สพเพว อรยมคคสส สมภเว สมภวนต เตต ฯ เอว ตาเวตถ ปรปณณโพธปกขยภาโว ชานตพโพ ฯ วฏานพลสมาโยโคต วฏาน เจว พลสมาโยโค จ ฯ โลกย- วปสสนา ห นมตตารมมณตตา เจว ปวตตการณสส จ สมทยสส

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 332

วสทธมคเค อสมจฉนทนโต เนว นมตตา น ปวตตา วฏาต ฯ โคตรภาณ สมทยสส อสมจฉนทนโต ปวตตา น วฏาต นพพานารมมณโต ปน นมตตา วฏาตต เอกโตวฏาน โหต ฯ เตนาห พหทธา- วฏานววฏฏเน ป า โคตรภาณนต๑ ฯ ตถา อปปาทา ววฏฏตวา อนปปาท ปกขนทตต โคตรภ ปวตตา ววฏฏตวาต๒ ฯ สพพ เวทตพพ ฯ อมาน ปน จตตารป าณาน อนมตตา- รมมณตตา นมตตโต วฏหนต สมทยสส สมจฉนทนโต ปวตตา วฏหนตต ทภโตวฏานาน โหนต ฯ เตน วตต กถ ทภโต วฏานววฏฏเน ป า มคเค าณ โสตาปตต- มคคกขเณ ทสสนฏเน สมมาทฏ มจฉาทฏ ยา วฏาต ตทนวตตกกเลเสห จ ขนเธห จ วฏาต พหทธา จ สพพ- นมตเตห วฏาต เตน วจจต ทภโตวฏานววฏฏเน ป า มคเค าณนต อภนโรปนฏเน สมมาสงกปโป มจฉาสงกปปา ปรคคหฏเน สมมาวาจา มจฉาวาจาย สมฏานฏเน สมมา- กมมนโต โวทานฏเน สมมาอาชโว ปคคหฏเน สมมาวายาโม อปฏานฏเน สมมาสต อวกเขปนฏเน สมมาสมาธ มจฉา- สมาธโต วฏาต ตทนวตตกกเลเสห จ ขนเธห จ วฏาต พหทธา จ สพพนมตเตห วฏาต เตน วจจต ทภโต วฏานววฏฏเน ป า มคเค าณนต สกทาคามมคคกขเณ ทสสนฏเน สมมาทฏ - อวกเขปนฏเน สมมาสมาธ โอฬารกา กามราคสโยชนา ปฏฆ- ๑. ข. ป. ๓๑/๙๕ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๙๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 333

าณทสสนวสทธนทเทโส สโยชนา โอฬารกา กามราคานสยา ปฏฆานสยา วฏาต อนาคาม- มคคกขเณ ทสสนฏเน สมมาทฏ อวกเขปนฏเน สมมา- สมาธ อณสหคตา กามราคสโยชนา ปฏฆสโยชนา อณสหคตา กามราคานสยา ปฏฆานสยา วฏาต ฯเปฯ อรหตตมคคกขเณ ทสสนฏเน สมมาทฏ อวกเขปนฏเน สมมาสมาธ รปราคา อรปราคา มานา อทธจจา อวชชาย มานานสยา ภวราคานสยา อวชชานสยา วฏาต ตทนวตตกกเลเสห จ ขนเธห จ วฏาต พหทธา จ สพพนมตเตห วฏาต เตน วจจต ทภโตวฏาน- ววฏฏเน ป า มคเค าณนต๑ ฯ โลกยาน จ อฏนน สมาปตตน ภาวนากาเล สมถพล อธก โหต ฯ อนจจานปสสนาทน ภาวนากาเล วปสสนาพล ฯ อรย- มคคกขเณ ปน ยคนทธา เต ธมมา วตตนต อ ม อนต- วตตนฏเน ฯ ตสมา อเมส จตสป าเณส อภยพลสมาโยโค โหต ฯ ยถาห ฯ อทธจจสหคตกเลเสห จ ขนเธห จ วฏหโต จตตสส เอกคคตา อวกเขโป สมาธ นโรธโคจโร อวชชาสหคตกเลเสห จ ขนเธห จ วฏหโต อนปสสนฏเน วปสสนา นโรธโคจรา อต วฏานฏเน สมถวปสสนา เอกรสา โหนต ยคนทธา โหนต อ ม นาตวตตนตต เตน วจจต วฏานฏเน สมถวปสสน ยคนทธ ภาเวตต๒ ฯ เอวเมตถ วฏานพลสมาโยโค เวทตพโพ ฯ เย เยน ปหาตพพา ธมมา เตส ปหาน จาต อเมส จ ปน ๑. ข. ป. ๓๑/๙๙ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๔๔๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 334

วสทธมคเค จตส าเณส เย ธมมา เยน าเณน ปหาตพพา เตส ปหาน จ ชานตพพ ฯ เอตาน ห ยถาโยค สโยชนกเลสมจฉตตโลกธมม- มจฉรย วปลลาสคณ๑ อคต อาสว โอฆ โยค นวรณ ปรามาส อปาทาน- อนสยมลอกสลกมมปถจตตปปาทสงขาตาน ธมมาน ปหานกราน ฯ ตตถ สโยชนานต ขนเธห ขนธาน ผเลน กมมสส ทกเขน วา สตตาน สโยชกตตา รปราคาทโย ทส ธมมา วจจนต ฯ ยาว ห เต ตาว เอเตส อนปรโมต ฯ ตตราป รปราโค อรปราโค มาโน อทธจจ อวชชาต อเม ป จ อทธ นพพตตนกขนธาท- สโยชกตตา อทธมภาคยสโยชนาน นาม ฯ สกกายทฏ วจกจฉา สลพพตปรามาโส กามราโค ปฏโฆต อเม ป จ อโธ นพพตตนก- ขนธาทสโยชกตตา อโธภาคยสโยชนาน นาม ฯ กเลสาต สย สงกลฏตตา สมปยตตธมมาน จ สงกเลสกตตา โลโภ โทโส โมโห มาโน ทฏ วจกจฉา ถน อทธจจ อหรก อโนตตปปนต อเม ทส ธมมา ฯ มจฉตตาต มจฉาปวตตนโต มจฉาทฏ มจฉาสงกปโป มจฉาวาจา มจฉากมมนโต มจฉาอาชโว มจฉาวายาโม มจฉาสต มจฉาสมาธต อเม อฏ ธมมา มจฉาวมตตมจฉาาเณห วา สทธ ทส ฯ โลกธมมาต โลกปปวตตยา สต อนปรมธมมกตตา ลาโภ อลาโภ ยโส อยโส สข ทกข นนทา ปสสาต อเม อฏ ฯ อธ ปน การโณปจาเรน ลาภาทวตถกสส อนนยสส ๑. ---กนถ---อตป ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 335

าณทสสนวสทธนทเทโส อลาภาทวตถกสส ปฏฆสส เจต โลกธมมคคหเณน คหณ กตนต เวทตพพ ฯ มจฉรยานต อาวาสมจฉรย กลมจฉรย ลาภมจฉรย ธมมมจฉรย วณณมจฉรยนต อมาน อาวาสาทส อ เส สาธารณภาว อสหนากาเรน ปวตตาน ป จ มจฉรยาน ฯ วปลลาสาต อนจจทกขอนตตอสเภสเยว วตถส นจจ สข อตตา สภนต เอว ปวตตา ส าวปลลาโส จตตวปลลาโส ทฏ วปลลาโสต อเม ตโย ฯ คณาต๑ นามกายสส เจว รปกายสส จ คณนโต๒ อภชฌาทโย จตตาโร ฯ ตถา ห เต อภชฌา กายคณโ พยาปาโท กายคณโ สลพพตปรามาโส กายคณโ อทสจจาภนเวโส กายคณโ อจเจว๓ วตตา ฯ อคตต ฉนทโทสโมหภเยห อกตตพพกรณสส กตตพพา- กรณสส จ อธวจน ฯ ต ห อรเยห อคนตพพตตา อคตต วจจต ฯ อาสวาต อารมมณวเสน อา โคตรภโต โอกาสวเสน อา ภวคคโต จ สวนา ฯ อสวเตห วา ทวาเรห ฆฏจฉทเทห อทก วย สวนโต นจจปคฆรณฏเน สสารทกขสส วา สวนโต กามราคภวราคมจฉาทฏ อวชชานเมต อธวจน ฯ ภวสาคเร อากฑฒนฏเน ทรตตรณฏเน จ โอฆาตป อารมมณวโยคสส เจว ทกขวโยคสส จ อปปทานโต โยคาตป เตสเยว อธวจน ฯ นวรณานต จตตสส อาวรณนวรณปฏจฉาทนฏเน ๑. คนถาตป ทสสต ฯ เอวมปรป ฯ ๒. คนถนโตตป ฯ ๓. อภ. ว. ๓๕/๕๐๕ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 336

วสทธมคเค กามจฉนทาทโย ป จ ฯ ปรามาโสต ตสส ตสส ธมมสส สภาว อตกกมม ปรโต อภตสภาว อามสนากาเรน ปวตตนโต มจฉาทฏ ยา เอต อธวจน ฯ อปาทานานต สพพากาเรน ปฏจจสมปปาทนทเทเส วตตาน กามปาทานาทน จตตาร ฯ อนสยาต ถามคตฏเน กามราคานสโย ปฏฆมานทฏ - วจกจฉาภวราคอวชชานสโยต เอว วตตา กามราคาทโย สตต ฯ เต ห ถามคตตตา ปนปปน กามราคาทน อปปตตเหตภาเวน อนเสนตเยวาต อนสยา ฯ มลาต เตล ชนกลล วย สย จ อสทธตตา อ เส จ อสทธภาวกรณโต โลภโทสโมหา ตโย ฯ อกสลกมมปถาต อกสลกมมภาเวน เจว ทคคตน จ ปถภาเวน ปาณาตปาโต อทนนาทาน กาเมสมจฉาจาโร มสาวาโท ปสณวาจา ผรสวาจา สมผปปลาโป อภชฌา พยาปาโท มจฉา- ทฏ ต อเม ทส ฯ อกสลจตตปปาทาต โลภมลา อฏ โทสมลา เทว โมหมลา เทวต อเม ทวาทส ฯ อต เอเตส สโยชนาทน ธมมาน เอตาน ยถาโยค ปหาน- กราน ฯ กถ ฯ สโยชเนส ตาว สกกายทฏ วจกจฉาสลพพต- ปรามาโส อปายคมนยา จ กามราคปฏฆาต เอเต ป จ ธมมา ปมาณ วชฌา เสสา กามราคปฏฆา โอฬารกา ทตยาณวชฌา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 337

าณทสสนวสทธนทเทโส สขมา ตตยาณวชฌา รปราคาทโย ป จป จตตถาณ- วชฌาเอว ฯ ปรโตป จ ยตถ เอวสทเทน นยม น กรสสาม ตตถ ย ย อปราณวชโฌต วกขาม โส โส ปรมาเณห หตาปาย- คมนยาทภาโวว หตวา อปราณวชโฌ โหตต เวทตพโพ ฯ กเลเสส ทฏ วจกจฉา ปมาณวชฌา โทโส ตตยาณวชโฌ โลภโมหมาน ถนอทธจจอหรก อโนตตปปาน จตตถาณวชฌาน ฯ มจฉตเตส มจฉาทฏ มสาวาโท มจฉากมมนโต มจฉาอาชโวต อเม ปมาณวชฌา มจฉาสงกปโป ปสณวาจา ผรสวาจาต อเม ตตยาณวชฌา ฯ เจตนาเยว เจตถ วาจาต เวทตพพา ฯ สมผปปลาปมจฉาวายามสตสมาธวมตตาณาน จตตถาณ- วชฌาน ฯ โลกธมเมส ปฏโฆ ตตยาณวชโฌ อนนโย จตตถ- าณวชโฌ ฯ ยเส จ ปสสาย จ อนนโย จตตถาณวชโฌต เอเก ฯ มจฉรยาน ปมาณวชฌาเนว ฯ วปลลาเสส อนจเจ นจจ อนตตน อตตาต จ ส าจตตทฏ วปลลาสา ทกเข สข อสเภ สภนต ทฏ วปลลาโส จาต อเม ปมาณวชฌา อสเภ สภนต ส าจตตวปลลาสา ตตยาณวชฌา ทกเข สขนต ส าจตตวปลลาสา จตตถาณวชฌา ฯ คณเส สลพพต- ปรามาสอทสจจาภนเวสกายคณา ปมาณวชฌา พยาปาทกาย- คณโ ตตยาณวชโฌ อตโร จตตถาณวชโฌ ฯ อคต ปม- าณวชฌาว ฯ อาสเวส ทฏาสโว ปมาณวชโฌ กามาสโว ตตยาณวชโฌ อตเร เทว จตตถาณวชฌา ฯ โอฆโยเคสป

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 338

วสทธมคเค เอเสว นโย ฯ นวรเณส วจกจฉานวรณ ปมาณวชฌ กามจฉนโท พยาปาโท กกกจจนต ตณ ตตยาณวชฌาน ถนมทธอทธจจาน จตตถาณวชฌาน ฯ ปรามาโส ปมาณ- วชโฌว ฯ อปาทาเนส สพเพสมป โลกยธมมาน วตถกามวเสน กามาต อาคตตตา รปารปราโคป กามปาทาเน ปตตต ตสมา ต จตตถาณวชฌ เสสาน ปมาณวชฌาน ฯ อนสเยส ทฏ - วจกจฉานสยา ปมาณวชฌาว กามราคปฏฆานสยา ตตยาณ- วชฌา มานภวราคาวชชานสยา จตตถาณวชฌา ฯ มเลส โทสมล ตตยาณวชฌ อตราน จตตถาณวชฌาน ฯ อกสล- กมมปเถส ปาณาตปาโต อทนนาทาน กาเมสมจฉาจาโร มสาวาโทมจฉาทฏ ต อเม ปมาณวชฌา ปสณวาจา ผรสวาจา พยาปาโทต ตโย ตตยาณวชฌา สมผปปลาปาภชฌา จตตถ- าณวชฌา ฯ อกสลจตตปปาเทส จตตาโร ทฏ สมปยตตา วจกจฉาสมปยตโต จาต ป จ ปมาณวชฌาว เทว ปฏฆสมปยตตา ตตยาณวชฌา เสสา จตตถาณวชฌาต ฯ ย จ เยน วชฌ ต เตน ปหาตพพ นาม ฯ เตน วตต อต เอเตส สโยชนาทน ธมมาน เอตาน ยถาโยค ปหานกรานต ฯ ก ปเนตาน เอเต ธมเม อตตานาคเต ปชหนต อทาห ปจจปปนเนต ฯ ก ปเนตถ ยท ตาว อตตานาคเต อผโล วายาโม อาปชชต กสมา ปหาตพพาน นตถตาย อถ ปจจปปนเน ตถาป อผโล วายาเมน สทธ ปหาตพพาน อตถตาย สงกเลสกา จ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 339

าณทสสนวสทธนทเทโส มคคภาวนา อาปชชต วปปยตตตา วา กเลสาน น จ ปจจปปนน- กเลโส จตตวปปยตโต นาม อตถต ฯ นาย อาเวณกา โจทนา ฯ ปาลยเยว ห สวาย กเลเส ปชหต อตเต กเลเส ปชหต อนาคเต กเลเส ปชหต ปจจปปนเน กเลเส ปชหตต๑ วตวา ปน ห จ อตเต กเลเส ปชหต เตนห ขณ เขเปต นรทธ นโรเธต วคต วคเมต อตถงคต อตถงคเมต อตต ย นตถ ต ปชหตต จ วตวา น อตเต กเลเส ปชหตต๑ ปฏกขตต ฯ ตถา ห จ อนาคเต กเลเส ปชหต เตนห อชาต ปชหต อนพพตต ปชหต อนปปนน ปชหต อปาตภต ปชหต อนาคต ย นตถ ต ปชหตต จ วตวา น อนาคเต กเลเส ปชหตต๑ ปฏกขตต ฯ ตถา ห จ ปจจปปนเน กเลเส ปชหต เตนห รตโต ราค ปชหต ทฏโ โทส มฬโห โมห วนพนโธ มาน ปรามฏโ ทฏ วกเขปคโต อทธจจ อนฏงคโต วจกจฉ ถามคโต อนสย ปชหต กณหสกกา ธมมา ยคนทธา วตตนต สงกเลสกา มคคภาวนา โหตต๑ จ วตวา น อตเต กเลเส ปชหต น อนาคเต กเลเส ปชหต น ปจจปปนเน กเลเส ปชหตต๒ สพพ ปฏกขปตวา เตนห นตถ มคคภาวนา นตถ ผลสจฉกรยา นตถ กเลสปปหาน นตถ ธมมาภสมโยต ป หปรโยสาเน น ห อตถ มคคภาวนา ฯเปฯ อตถ ธมมาภสมโยต ปฏชานตวา ยถา กถ วยาต วตเต อท วตต เสยยถาป ตรโณ รกโข ๑. ข. ป. ๓๑/๖๐๕ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๖๐๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 340

วสทธมคเค อชาตผโล ตเมน ปรโส มเล ฉนเทยย เย ตสส รกขสส อชาตผลา เต อชาตาเยว น ชายนต อนพพตตาเยว น นพพตตนต อนปปนนาเยว น อปปชชนต อปาตภตาเยว น ปาตภวนต เอวเมว อปปาโท เหต อปปาโท ปจจโย กเลสาน นพพตตยา อปปาเท อาทนว ทสวา อนปปาเท จตต ปกขนทต อนปปาเท จตตสส ปกขนทตตา เย อปปาทปจจยา กเลสา นพพตเตยย เต อชาตาเยว น ชายนต ฯเปฯ อปาตภตาเยว น ปาตภวนต เอว เหตนโรธา ทกขนโรโธ ปวตต เหต นมตต เหต อายหนา เหต ฯเปฯ อนายหเน จตตสส ปกขนทตตา เย อายหนปจจยา กเลสา นพพตเตยย เต อชาตา ฯเปฯ อปาตภตาเยว น ปาต- ภวนต เอว เหตนโรธา ทกขนโรโธ เอว อตถ มคคภาวนา อตถ ผลสจฉกรยา อตถ กเลสปปหาน อตถ ธมมาภสมโยต๑ ฯ เอเตน ก ทปต โหต ฯ ภมลทธาน กเลสาน ปหาน ทปต โหต ฯ ภมลทธา ปน ก อตตานาคตา อทาห ปจจปปนนาต ฯ ภมลทธปปนนาเยว นาม เต ฯ อปปนน ห วตตมานภตาปคโตกาส- กตภมลทธวเสน อเนกปปเภท ฯ ตตถ สพพมป อปปาท ชรา- ภงคสมงคสงขาต วตตมานปปนน นาม ฯ อารมมณรสมนภวตวา นรทธ อนภตาปคตสงขาต กสลากสล อปปาทาทตตยมนปปตวา นรทธ ภตาปคตสงขาต เสส สงขต จ ภตาปคตปปนน นาม ฯ ยานสส ตาน ปพเพ กตาน กมมานต เอวมาทนา นเยน ๑. ข. ป. ๓๑/๖๐๖ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 341

าณทสสนวสทธนทเทโส วตต กมม อตตมป สมาน อ วปาก ปฏพาหตวา อตตโน วปากสโสกาส กตวา ตตตา ตถา กโตกาส จ วปาก อนปปนนมป สมาน เอว กเต โอกาเส เอกนเตน อปปชชนโต โอกาสกตปปนน นาม ฯ ตาส ตาส ภมส อสมหต อกสล ภมลทธปปนน นาม ฯ เอตถ จ ภมยา ภมลทธสส จ นานตต เวทตพพ ฯ ภมต ห วปสสนาย อารมมณภตา เตภมกา ป จกขนธา ฯ ภมลทธ นาม เตส ขนเธส อปปตตรห๑ กเลสชาต ฯ เตน ห สา ภม ลทธา นาม โหตต ตสมา ภมลทธนต วจจต ฯ สา จ โข น อารมมณวเสน ฯ อารมมณวเสน ห สพเพป อตตานาคเต ปร าเตป จ ขณาสวาน ขนเธ อารพภ กเลสา อปปชชนต มหากจจานอปปลวณณาทน ขนเธ อารพภ โสเรยย- เสฏ นนทมาณวกาทน วย ฯ ยท จ ต ภมลทธ นาม สยา ตสส อปปเหยยโต น โกจ ภวมล ปชเหยย ฯ วตถวเสน ปน ภมลทธ เวทตพพ ฯ ยตถ ยตถ ห วปสสนาย อปร าตา ขนธา อปปชชนต ตตถ ตตถ อปปาทโต ปภต เตส วฏฏมล กเลสชาต อนเสต ต อปปหนฏเน ภมลทธนต เวทตพพ ฯ ตตถ จ ยสส เยส ขนเธส อปปหนฏเน อนสยตา กเลสา ตสส เตเอว ขนธา เตส กเลสาน วตถ น อ เส สนตกา ขนธา ฯ อตตกขนเธส จ อปปหนานสยตาน กเลสาน อตตกขนธาเอว วตถ น อตเร ฯ เอส นโย อนาคตาทส ฯ ตถา กามาวจรกขนเธส อปปหนานสยตาน กเลสาน กามาวจรกขนธาว วตถ น อตเร ฯ ๑. ย. อปปตตารห ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 342

วสทธมคเค เอส นโย รปารปาวจเรส ฯ โสตาปนนาทส ปน ยสส ยสส อรย- ปคคลสส ขนเธส ต ต วฏฏมล กเลสชาต เตน เตน มคเคน ปหน ตสส ตสส เต เต ขนธา ปหนาน เตส เตส วฏฏมล- กเลสาน อวตถโต ภมต สงข น ลภนต ฯ ปถชชนสส สพพโส วฏฏมลกเลสาน อปปหนตตา ยงก จ กรยมาน กมม กสล อกสล วา โหต ฯ อจจสส กมมกเลสปจจยา วฏฏ วฏฏต ฯ ตสเสต วฏฏมล รปกขนเธเยว น เวทนากขนธาทส ฯเปฯ ว าณก- ขนเธเยว วา น รปกขนธาทสต น วตตพพ ฯ กสมา ฯ อวเสเสน ป จสป ขนเธส อนสยตตตา ฯ กถ ฯ ปวรสาท วย รกเข ฯ ยถา ห มหารกเข ปวตล อธฏาย ปวรส จ อาโปรส จ นสสาย ตปปจจยา มลขนธสาขปสาขปลลวปลาสปปผผเลห วฑฒตวา นภ ปเรตวา ยาว กปปาวสานา พชปรมปราย รกขปปเวณ สนตานยมาเน๑ เต ต ปวรสาท มเลเยว น ขนธาทส ฯเปฯ ผเลเยว วา น มลาทสต น วตตพพ ฯ กสมา ฯ อวเสเสน สพเพส มลาทส อนคตตตาต ฯ ยถา ปน ตสเสว รกขสส ปปผผลาทส นพพณโณ โกจ ปรโส จตส ทสาส มณฑกกณฏก๒ นาม วสกณฏก อาโกเฏยย อถ โส รกโข เตน วสสมผสเสน ผฏโ ปวรสอาโปรสาน ปรยาทณณตตา อปปสวนธมมต อาคมม ปน สนตาน นพพตเตต น สกกเณยย เอวเมว ขนธปปวตตย นพพณโณ กลปตโต ตสส ปรสสส จตส ทสาส รกเข วสโยชน ๑. ม. สนธายมาเน ฯ ๒. มณฑกณฏโกต เอโก มจฉกณฏโกต วทนตต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 343

าณทสสนวสทธนทเทโส วย อตตโน สนตาเน จตมคคภาวน อารภต อถสส โส ขนธสนตาโน เตน จตมคควสสมผสเสน ผฏโ สพพโส วฏฏมล- กเลสาน ปรยาทณณตตา กรยภาวมตต๑ อปคตกายกมมาทสพพ- กมมปปเภโท หตวา อายต ปนพภวานภนพพตตนธมมต อาคมม ภวนตรสนตาน นพพตเตต น สกโกต เกวล จรมว าณ- นโรเธน นรนธโน วย ชาตเวโท อนปาทาโน ปรนพพายต ฯ เอว ภมยา ภมลทธสส จ นานตต เวทตพพ ฯ อปจ อปรมป สมทาจารอารมมณาธคคหตอวกขมภต อสมหตวเสน จตพพธมปปนน ฯ ตตถ วตตมานปปนนเมว สมทาจารปปนน ฯ จกขาทน ปน อาปาถคเต อารมมเณ ปพพภาเค อนปปชชมานมปกเลสชาตอารมมณสสอธคคหตตตาเอว อปรภาเคเอกนเตนอปปตตโต อารมมณาธคคหตปปนนนต วจจต กลยาณคาเม ปณฑาย จรโต มหาตสสตเถรสส วสภาครปทสสเนน อปปนนกเลสชาต วย ฯ สมถวปสสนาน อ ตรวเสน อวกขมภต กเลสชาต จตตสนตตมนารฬหมป อปปตตนวารกสส เหตโน อภาวา อวกขมภตปปนน นาม ฯ สมถวปสสนาวเสน ปน วกขมภตมป อรยมคเคน อสมหตตตา อปปตตธมมต อนตตตาย อสมหตปปนนนต วจจต อากาเสน คจฉนตสส อฏสมาปตตลาภโน เถรสส กสมต- รกเข อปวเน ปปผาน อจจนนตสส มธเรน สเรน คายโต มาตคามสส คตสวเนน อปปนนกเลสชาต วย ฯ ตวธมป เจต อารมมณาธค- ๑. ส. กรยภาวมตตอปคต... ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 344

วสทธมคเค คหตอวกขมภตอสมหตปปนน ภมลทเธเนว สงคห คจฉตต เวทตพพ ฯ อจเจตสม วตตปปเภเท อปปนเน ยเทต วตตมาน- ภตาปคโตกาสกตสมทาจารสงขาต จตพพธ อปปนน ต อมคค- วชฌตตา เกนจป าเณน ปหาตพพ น โหต ฯ ยมปเนต ภมลทธารมมณาธคคหตอวกขมภตอสมหตสงขาต อปปนน ตสส ต ต อปปนนภาว วนาสยมาน ยสมา ต ต โลกยโลกตตราณ อปปชชต ตสมา ต สพพมป ปหาตพพ โหตต ฯ เอวเมตถ เย เยน ปหาตพพา ธมมา เตส ปหาน จ ชานตพพ ฯ กจจาน ปร าทน ยาน วตตาน อภสมยกาเล ตาน จ ยถาสภาเวน ชานตพพาน สพพานต สจจาภสมยกาลสม ห เอเตส จตส าเณส เอเกกสม เอกก- ขเณน๑ ปร า ปหาน สจฉกรยา ภาวนาต เอตาน ปร าทน จตตาร จตตาร กจจาน วตตาน ตาน ยถาสภาเวน ชานตพพาน ฯ วตต เหต โปราเณห ยถา ปทโป อปพพ อจรม เอกกขเณน จตตาร กจจาน กโรต วฏฏ ฌาเปต อนธการวธมต อาโลก ปรวทเสต สเนห ปรยาทยต เอวเมว มคคาณ อปพพ อจรม เอกกขเณน จตตาร สจจาน อภสเมต ทกข ปร าภ- สมเยน อภสเมต สมทย ปหานาภสมเยน อภสเมต มคค ภาวนาภสมเยน อภสเมต นโรธ สจฉกรยาภสมเยน อภสเมต ก วตต โหต นโรธ อารมมณ กรตวา จตตารป สจจาน ๑. ม. เอกกขเณ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 345

าณทสสนวสทธนทเทโส ปาปณาต ปสสต ปฏวชฌตต ฯ วตตมป เจต โย ภกขเว ทกข ปสสต ทกขสมทยมป โส ปสสต ทกขนโรธมป ปสสต ทกขนโรธคามนปฏปทมป ปสสตต๑ ฯ สพพ เวทตพพ ฯ อปรมป วตต มคคสมงคสส าณ ทกเขเปต าณ ทกขสมทเยเปต าณ ทกขนโรเธเปต าณ ทกขนโรธคามนยา ปฏปทายเปต าณนต๒ ฯ ตตถ ยถา ปทโป วฏฏ ฌาเปต เอว มคคาณ ทกข ปรชานาต ยถา อนธการ วธมต เอว สมทย ปชหต ยถา อาโลก ปรวทเสต เอว สหชาตาทปจจยตาย สมมาสงกปปาท- ธมมสงขาต มคค ภาเวต ยถา สเนห ปรยาทยต เอว กเลสปรยาทาน นโรธ สจฉกโรตต เอว อปมาสสนทน เวทตพพ ฯ อปโร นโย ฯ ยถา สรโย อทยนโต อปพพ อจรม สห ปาตภาวา จตตาร กจจาน กโรต รปคตานโอภาเสต อนธการ วธมต อาโลกทสเสต สตปฏปปสสมเภต เอวเมวมคคาณ ฯเปฯ นโรธ สจฉรยาภสมเยน อภสเมต ฯ อธาป ยถา สรโย รปคตาน โอภาเสต เอว มคคาณ ทกข ปรชานาต ยถา อนธการ วธมต เอว สมทย ปชหต ยถา อาโลก ทสเสต เอว สหชาตาท- ปจจยตาย มคค ภาเวต ยถา สต ปฏปปสสมเภต เอว กเลสปฏปปสสทธ นโรธ สจฉกโรตต เอว อปมาสสนทน เวทตพพ ฯ อปโร นโย ฯ ยถา นาวา อปพพ อจรม เอกกขเณน จตตาร กจจาน กโรต โอรม ตร ปชหต โสต ฉนทต ภณฑ ๑. ส. มหาวาร. ๑๙/๕๔๗ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๑๗๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 346

วสทธมคเค วหต ปารม ตร อปเปต เอวเมว มคคาณ ฯเปฯ นโรธ สจฉกรยาภสมเยน อภสเมต ฯ เอตถาป ยถา นาวา โอรม ตร ปชหต เอว มคคาณ ทกข ปรชานาต ยถา โสต ฉนทต เอว สมทย ปชหต ยถา ภณฑ วหต เอว สหชาตาทปจจยตาย มคค ภาเวต ยถา ปารม ตร อปเปต เอว ปารมตรภต นโรธ สจฉกโรตต เอว อปมาสสนทน เวทตพพ ฯ เอว สจจาภสมยกาลสม เอกกขเณน จตนน กจจาน วเสน ปวตตาณสส จสส โสฬสห อากาเรห ตถฏเน จตตารว สจจาน เอกปฏเวธาน โหนต ฯ ยถาห ฯ กถ ตถฏเน จตตาร สจจาน เอกปฏเวธาน โสฬสห อากาเรห ตถฏเน จตตาร สจจาน เอกปฏเวธาน ทกขสส ปฬนฏโ สงขตฏโ สนตาปฏโ วปรณามฏโ ตถฏโ สมทยสส อายหนฏโ นทานฏโ สโยคฏโ ปลโพธฏโ ตถฏโ นโรธสส นสสรณฏโ วเวกฏโ อสงขตฏโ อมตฏโ ตถฏโ มคคสส นยยานฏโ เหตวฏโ ทสสนฏโ อธปเตยยฏโ ตถฏโ อเมห โสฬสห อากาเรห ตถฏเน จตตาร สจจาน เอกสงคหตาน ย เอกสงคหต ต เอกตต ย เอกตต ต เอเกน าเณน ปฏวชฌตต จตตาร สจจาน เอกปฏเวธานต๑ ฯ ตตถ สยา ยทา ทกขาทน อ เป โรคคณฑาทโย อตถา อตถ อถ กสมา จตตาโรเยว วตตาต ฯ เอตถ วทาม อ สจจ- ๑. ข. ป. ๓๑/๔๕๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 347

าณทสสนวสทธนทเทโส ทสสนวเสน อาวภาวโต ฯ ตตถ กตม ทกเข าณ ทกข อารพภ ยา อปปชชต ป า ปชานนาตอาทนา๑ ห นเยน เอเกก- สจจารมมณวเสนาป สจจาณ วตต โย ภกขเว ทกข ปสสต ทกขสมทยมป โส ปสสตตอาทนา๒ นเยน เอก สจจมารมมณ กตวา เสเสสป กจจนปผตตวเสนาป วตต ฯ ตตถ ยทา เอเกก สจจมารมมณ กโรต ตทา สมทยทสสเนน ตาว สภาวโต ปฬน- ลกขณสสาป ทกขสส ยสมา ต อายหนลกขเณน สมทเยน อายหต สงขต ราสกต ตสมาสส โส สงขตฏโ อาวภวต ฯ ยสมา ปน มคโค กเลสสนตาปหโร สสตโล ตสมาสส มคคทสสเนน สนตาปฏโ อาวภวต อายสมโต นนทสส อจฉราทสสเนน สนทรยา อนภรป- ภาโว วย ฯ อวปรณามธมมสส ปน นโรธสส ทสสเนนสส วปรณามฏโ อวภวตต วตตพพเมเวตถ นตถ ฯ ตถา สภาวโต อายหนลกขณสสาป สมทยสส ทกขทสสเนน นทานฏโ อาวภวต อสปปายโภชนโต อปปนนพยาธทสสเนน โภชนสส พยาธนทานภาโว วย วสโยคภตสส นโรธสส ทสสเนน สโยคฏโ นยยานภตสส จ มคคสส ทสสเนน ปลโพธฏโต ฯ ตถา นสสรณลกขณสสาป นโรธสส อวเวกภตสส สมทยสส ทสสเนน วเวกฏโ อาวภวต ฯ มคคทสสเนน อสงขตฏโ ฯ อมนา ห อนมตคเค สสาเร มคโค น ทฏปพโพ โสป จ สปปจจยตตา สงขโตเยวาต อปปจจยธมมสส อสงขตภาโว อตวย ปากโฏ โหต ฯ ๑. ข. ป. ๓๑/๑๗๔ ฯ ๒. ส. มหาวาร. ๑๙/๕๗๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 348

วสทธมคเค ทกขทสสเนน ปนสส อมตฏโ อาวภวต ฯ ทกข ห วส อมต นพพานนต ฯ ตถา นยยานลกขณสสาป มคคสส สมทยทสสเนน นาย เหต นพพานสส ปตตยา อย เหตต เหตวฏโ อาวภวต ฯ นโรธทสสเนน ทสสนฏโ ปรมสขมาน รปาน ปสสโต วปปสนน วต เม จกขนต จกขสส วปปสนนภาโว วย ฯ ทกขทสสเนน อธปเตยยฏโ อเนกโรคาตรกปณชนทสสเนน อสสรชนสส โอฬารภาโว วยาต ฯ เอวเมตถ สลกขณวเสน เอเกกสส อ สจจทสสนวเสน จ อตเรส ตณณ ตณณ อาวภาวโต เอเกกสส จตตาโร จตตาโร อตถา วตตา ฯ มคคกขเณ ปน สพเพเปเต อตถา เอเกเนว ทกขาทส จตกจเจน าเณน ปฏเวธ คจฉนตต ฯ เย ปน นานาภสมยมจฉนต เตส อตตร อภธมเม กถาวตถสม วตตเมว ฯ อทาน ยาน ตาน ปร าทน จตตาร กจจาน วตตาน เตส ตวธา โหต ปร า ตถา ปหานมป สจฉกรยาป เทว ภาวนา อภมตา วนจฉโย ตตถ าตพโพ ฯ ตวธา โหต ปร าต าตปร า ตรณปร า ปหาน- ปร าต เอว ปร า ตวธา โหต ฯ ตตถ อภ าป า าตฏเน าณนต๑ เอว อททสตวา เย เย ธมมา อภ าตา โหนต เต เต ธมมา าตา โหนตต๑ เอว สงเขปโต สพพ ๑. ข. ป. ๓๑/๑๒๗ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 349

าณทสสนวสทธนทเทโส ภกขเว อภ เยย ก จ ภกขเว สพพ อภ เยย จกข ภกขเว อภ เยยนตอาทนา๑ นเยน วตถารโต วตตา าตปร า นาม ฯ ตสสา สปปจจยนามรปาภชานน อาเวณกาภม ฯ ปร าป า ตรณฏเน าณนต๒ เอว อททสตวา ปน เย เย ธมมา ปร าตา โหนต เต เต ธมมา ตรตา โหนตต๒ เอว สงเขปโต สพพ ภกขเว ปร เยย ก จ ภกขเว สพพ ปร เยย จกข ภกขเว ปร เยยนตอาทนา๓ นเยน วตถารโต วตตา ตรณปร า นาม ฯ ตสสา กลาปสมมสนโต ปฏาย อนจจ ทกขมนตตาต ตรณวเสน ปวตตมานาย ยาว อนโลมา อาเวณกาภม ฯ ปหานป า ปรจจาคฏเน าณนต๔ เอว ปน อททสตวา เย เย ธมมา ปหนา โหนต เต เต ธมมา ปรจจตตา โหนตต๔ เอว วตถารโต วตตา อนจจานปสสนาย นจจส ปชหตตอาทนยปปวตตา ปหานปร า ฯ ตสสา ภงคานปสสนโต ปฏาย ยาว มคคาณา ภม ฯ อย อธ อธปเปตา ฯ ยสมา วา าตตรณปร าโยป ตทตถาเยว ยสมา จ เย ธมเม ปชหต เต นยมโต าตา เจว ตรตา จ โหนต ตสมา ปร าตตยมป อมนา ปรยาเยน มคคาณสส กจจนต เวทตพพ ฯ ตถา ปหานมปต ปหานมป ห วกขมภนปปหาน ตทงคปปหาน สมจเฉทปปหานนต ปร า วย ตวธเมว โหต ฯ ตตถ ย สเสวาเล อทเก ปกขตเตน ฆเฏน เสวาลสส วย ๑. ข.ป. ๓๑/๖ฯ ๒.ข.ป. ๓๑/๑๒๘ฯ ๓. ข.ป. ๓๑/๓๓ฯ ๔. ข.ป. ๓๑/๑๒๘ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 350

วสทธมคเค เตน เตน โลกยสมาธนา นวรณาทน ปจจนกธมมาน วกขมภนมท วกขมภนปปหาน นาม ฯ ปาลย ปน วกขมภนปปหาน จ นวรณาน ปมชฌาน ภาวยโตต๑ นวรณานเยว วกขมภน วตต ฯ ต ปากฏตตา วตตนต เวทตพพ ฯ นวรณาน ห ฌานสส ปพพภาเคป ปจฉาภาเคป น สหสา จตต อชโฌตถรนต วตกกาทโย อปปตกขเณเยว ตสมา นวรณาน วกขมภน ปากฏ ฯ ยมปน รตตภาเค สมชชลเตน ปทเปน อนธการสส วย เตน เตน วปสสนาย อวยวภเตน าณงเคน ปฏปกขวเสเนว ตสส ตสส ปหาตพพธมมสส ปหานมท ตทงคปปหาน นาม ฯ เสยยถท ฯ นามรปปรจเฉเทน ตาว สกกายทฏ ยา ปจจยปรคคเหน อเหตวสมเหตทฏ ยา เจว กงขามลสสจ กลาปสมมสเนน อห มมาตสมหคาหสส มคคามคคววฏาเนน อมคเค มคคส าย อทยทสสเนน อจเฉททฏ ยา วยทสสเนน สสสตทฏ ยา ภยตปฏาเนน สภเย อภยส าย อาทนวทสสเนน อสสาทส าย นพพทานปสสเนน อภรตส าย ม จตกมยตาย อม จตกาม- ภาวสส ปฏสงขาาเณน อปปฏสงขานสส อเปกขาย อนเปกขนสส อนโลเมน สจจปฏโลมคาหสส ปหาน ฯ ย วา ปน อฏารสส มหาวปสสนาส อนจจานปสสนาย นจจส าย ทกขานปสสนาย สขส าย อนตตานปสสนาย อตตส าย นพพทานปสสนาย นนทยา วราคานปสสนาย ราคสส นโรธานปสสนาย สมทยสส ๑. ข. ป. ๓๑/๓๙ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 351

าณทสสนวสทธนทเทโส ปฏนสสคคานปสสนาย อาทานสส ขยานปสสนาย ฆนส าย วยานปสสนาย อายหนสส วปรณามานปสสนาย ธวส าย อนมตตานปสสนาย นมตตสส อปปณหตานปสสนาย ปณธยา ส ตานปสสนาย อภนเวสสส อธป าธมมวปสสนาย สารา- ทานาภนเวสสส ยถาภตาณทสสเนน สมโมหาภนเวสสส อาทนวา- นปสสนาย อาลยาภนเวสสส ปฏสงขานปสสนาย อปปฏสงขาย ววฏฏานปสสนาย สโยคาภนเวสสส ปหาน อทมป ตทงคป- ปหานเมว ฯ ตตถ ยถา อนจจานปสสนาทห สตตห นจจส าทน ปหาน โหต ต ภงคานปสสเน วตตเมว ฯ ขยานปสสนาต ปน ฆนวนพโภค กตวา อนจจ ขยฏเนาต เอว ขย ปสสโต าณ เตน ฆนส าย ปหาน โหต ฯ วยานปสสนาต อารมมณานวเยน อโภ เอกววฏานา นโรเธ อธมตตตา วยลกขณวปสสนาต๑ ฯ เอว วตตา ปจจเวกขโต เจว อนวยโต จ สงขาราน ภงค ทสวา ตสมเยว ภงคสงขาเต นโรเธ อธมตตตา ตาย อายหนสส ปหาน โหต ฯ เยส ห อตถาย อายเหยย เต เอว วยธมมาต วปสสโต อายหเน จตต น นมต ฯ วปรณามานปสสนาต รป- สตตกาทวเสน ต ต ปรจเฉท อตกกมม อ ถา ปวตตทสสน อปปนนสส วา ชราย เจว มรเณน จ ทวหากาเรห วปรณาม- ทสสน ตาย ธวส าย ปหาน โหต ฯ อนมตตานปสสนาต ๑. ข. ป. ๓๑/๘๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 352

วสทธมคเค อนจจานปสสนาว ตาย นจจนมตตสส ปหาน โหต ฯ อปปณ- หตานปสสนาต ทกขานปสสนาว ตาย สขปณธ สขปฏนา ปหาน โหต ฯ ส ตานปสสนาต อนตตานปสสนาว ตาย อตถ อตตาต อภนเวสปปหาน โหต ฯ อธป าธมมวปสสนาต อารมมณ จ ปฏสงขา ภงค จ อนปสสต ส โต จ อปฏาน อธป า วปสสนาต๑ เอว วตตา รปาทอารมมณ ชานตวา ตสส จ อารมมณสส ตทารมมณสส จ จตตสส ภงค ทสวา สงขาราว ภชชนต สงขาราน มรณ น อ โ โกจ อตถต ภงควเสน ส ต คเหตวา ปวตตา วปสสนา ฯ สา อธป า จ ธมเมส จ วปสสนาต กตวา อธป าธมมวปสสนาต วจจต ฯ ตาย นจจสาราภาวสส จ อตตสาราภาวสส จ สฏ ทฏตตา สาราทานาภนเวสสส ปหาน โหต ฯ ยถาภตาณทสสนนต สปปจจยนามรปสส ปรคคโห เตน อโหส นโข อห อตตมทธานนตอาทวเสน๒ เจว อสสรโต โลโก สมโภตตอาทวเสน จ ปวตตสส สมโมหาภ- นเวสสส ปหาน โหต ฯ อาทนวานปสสนาต ภยตปฏานวเสน อปปนน สพพภวาทส อาทนวทสสนาณ เตน ก จ อลลยตพพ น ทสสตต อาลยาภนเวสสส ปหาน โหต ฯ ปฏสงขานปสสนาต ม จนสส อปายกรณ ปฏสงขาาณ เตน อปปฏสงขาย ปหาน โหต ฯ ววฏฏานปสสนาต สงขารเปกขา เจว อนโลม จ ฯ ๑. ข. ป. ๓๑/๘๔ ฯ ๒. ม. ม. ๑๒/๑๔ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 353

าณทสสนวสทธนทเทโส ตทา หสส จตต อสกโปเณ ปทมปลาเส อทกวนท วย สพพสมา สงขารคตา ปฏลยต ปฏกฏต ปฏวฏฏตต วตต ฯ ตสมา ตาย สโยคาภนเวสสส ปหาน โหต ฯ กามสโยคาทกสส กเลสาภนเวสสส กเลสปปวตตยา ปหาน โหตต อตโถ ฯ เอว วตถารโต ตทงคปปหาน เวทตพพ ฯ ปาลยมปน ตทงคปปหาน จ ทฏ คตาน นพเพธภาคย สมาธ ภาวยโตต๑ สงเขเปเนว วตต ฯ ยมปน๒ อสนวจกกาภหตสส รกขสส วย อรยมคคาเณน สโยชนาทน ธมมาน ยถา น ปน ปวตตนต เอว ปหานมท สมจเฉทปปหาน นาม ย สนธาย วตต สมจเฉทปปหาน จ โลกตตร ขยคามมคค ภาวยโตต๑ ฯ อต อเมส ตส ปหาเนส สมจเฉทปปหานเมว อธ อธปเปต ฯ ยสมา จสส โยคโน ปพพภาเค วกขมภนตทงคปปหานานป ตทตถาเนว ตสมา ปหานตตยมป อมนา ปรยาเยน มคคาณสส กจจนต เวทตพพ ฯ ปฏราชาน วธตวา รชช ปตเตน ห ยมป ตโต ปพเพ กต สพพ อท จท จ ร า กตนตเยว วจจต ฯ สจฉกรยาปต โลกยสจฉกรยา โลกตตรสจฉกรยาต เทวธา ภนนาป โลกตตราย ทสสนภาวนาวเสน เภทโต ตวธาว โหต ฯ ตตถ ปมสส ฌานสส ลาภมห วสมห ปม ฌาน สจฉกต มยาตอาทนา๓ นเยน อาคตา ปมชฌานาทน ผสสนา โลกยสจฉ- กรยา นาม ฯ ผสสนาต อธคนตวา อท มยา อธคตนต ปจจกขโต ๑. ข. ป. ๓๑/๓๙ ฯ ๒. อสนมณฑลนต ฏกา ฯ ๓. ว. มหาวภงค. ๑/๑๗๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 354

วสทธมคเค าณผสเสน ผสนา ฯ อมเมว ห อตถ สนธาย สจฉกรยา ป าผสสนฏเน าณนต๑ อททสตวา เย เย ธมมา สจฉกตา โหนต เต เต ธมมา ผสตา โหนตต๑ สจฉกรยาย นทเทโส วตโต ฯ อปจ อตตสนตาเน อนปปาเทตวาป เย ธมมา เกวล อปรปจจเยน าเณน าตา เต สจฉกตาว โหนต ฯ เตเนว ห สพพ ภกขเว สจฉกาตพพ ก จ ภกขเว สพพ สจฉกาตพพ จกข ภกขเว สจฉกาตพพนตอาท๒ วตต ฯ อปรมป วตต รป ปสสนโต สจฉกโรต เวทน ฯเปฯ ว าณ ปสสนโต สจฉกโรต จกข ชรามรณ อมโตคธ นพพาน ปสสนโต สจฉกโรตต เย เย ธมมา สจฉกตา โหนต เต เต ธมมา ผสตา โหนตต๓ ฯ ปม- มคคกขเณ ปน นพพานทสสน ทสสนสจฉกรยา เสสมคคกขเณส ภาวนาสจฉกรยาต ฯ สา ทวธาป อธ อธปเปตา ฯ ตสมา ทสสนภาวนาวเสน นพพานสส สจฉกรยา อมสส าณสส กจจนต เวทตพพ ฯ เทว ภาวนา อภมตาต ภาวนา ปน โลกยภาวนา โลกตตร- ภาวนาต เทวเยว อภมตา ฯ ตตถ โลกยาน สลสมาธป าน อปปาทน ตาห จ สนตานวาสน โลกยภาวนา โลกตตราน อปปาทน ตาห จ สนตานวาสน โลกตตรภาวนา ฯ ตาส อธ โลกตตรา อธปเปตา ฯ โลกตตราน ห สลาทน จตพพธมเปต าณ อปปาเทส เตส สหชาตปจจยาทตาย เตห จ สนตาน วาเสตต ๑. ข. ป. ๓๑/๑๗๘ ฯ ๒. ข. ป. ๓๑/๕๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 355

ปาภาวนานสสนทเทโส โลกตตรภาวนาวสส กจจนต ฯ เอว กจจาน ปร าทน ยาน วตตาน อภสมยกาเล ตาน จ ยถาสภาเวน ชานตพพาน สพพานต ฯ เอตตาวตา จ สเล ปตฏาย นโร สป โ จตต ป จ ภาวยนต เอว สรเปเนว อาคตาย๑ ป าภาวนาย วธานทสสนตถ ย วตต มลภตา เทว วสทธโย สมปาเทตวา สรรภตา ป จ วสทธโย สมปาเทนเตน ภาเวตพพาต ต วตถารต โหต ฯ กถ ภาเวตพพาต อย จ ป โห วสชชโตต ฯ อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนาธกาเร าณทสสนวสทธนทเทโส นาม พาวสตโม ปรจเฉโท ฯ ป าภาวนานสสนทเทโส ยมปน วตต ป าภาวนาย โก อานสโสต ตตถ วทาม ฯ อย ห ป าภาวนา นาม อเนกสตานสสา ฯ ตสสา ทเฆนาป อทธนา น สกร วตถารโต อานสส ปกาเสต ฯ สงเขปโต ปนสสา นานากเลสวทธสน อรยผลรสานภวน นโรธสมาปตตสมาปชชน- สมตถตา อาหเนยยภาวาทสทธต อย อานสโส เวทตพโพ ฯ ตตถ ย นามรปปรจเฉทโต ปฏาย สกกายทฏาทน วเสน นานากเลสวทธสน วตต อย โลกกาย ป าภาวนาย อานสโส ฯ ๑. ม. อาภตาย ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 356

วสทธมคเค ย อรยมคคกขเณ สโยชนาทน วเสน นานากเลสวทธสน วตต อย โลกตตราย ป าภาวนาย อานสโสต เวทตพโพ ฯ ภมเวคานปตตา๑ อสนว สลจจเย วายเวคสมฏ โต อร มว ปาวโก อนธการ วย รว สเตชชชลมณฑโล๒ ทฆรตตานปตต สพพานตถวธายก กเลสชาล ป า ห วทธสยต ภาวตา สนทฏ กมโต ช า อานสสมม อธ ฯ อรยผลรสานภวนนต น เกวล จ กเลสวทธสนเยว อรยผลรสานภวนมป ป าภาวนาย อานสโส ฯ อรยผลนต ห โสตาปตตผลาท สาม ผล วจจต ฯ ตสส ทวหากาเรห รสานภวน โหต มคควถย จ ผลสมาปตตวเสน จ ปวตตย ฯ ตตรสส มคควถย ปวตต ทสสตาเยว ฯ อปจ เย สโยชนปปหานมตตเมว ผล นาม น โกจ อ โ ธมโม อตถต วทนต เตส อนนยตถ อท สตตมป ทสเสตพพ กถ ปโยคปฏปปสสทธป า ผเล าณ โสตาปตตมคคกขเณ ทสสนฏเน สมมาทฏ มจฉาทฏ ยา วฏาต ตทนวตตกกเลเสห จ ขนเธห จ วฏาต พหทธา จ สพพนมตเตห วฏาต ตปโยคปฏปปสสทธตตา อปปชชต สมมาทฏ มคคสเสต ผลนต๓ ฯ วตถาเรตพพ ฯ จตตาโร อรยมคคา จตตาร จ ๑. สกล โลก ภนทนเตน วย ภเมน ภยานเกน เวเคน สหสา ปตตาต ฏกา ฯ ๒. สรทกาลสมทเธน อตตโน เตชสา สมชชลทททกขมณฑโลต ฏกา ฯ ๓. ข. ป. ๓๑/๑๐๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 357

ปาภาวนานสสนทเทโส สาม ผลาน อเม ธมมา อปปมาณารมมณา๑ มหคคโต ธมโม อปปมาณสส ธมมสส อนนตรปจจเยน ปจจโยต๒ เอวมาทนป เจตถ สาธกาน ฯ ผลสมาปตตย ปวตตทสสนตถ ปนสส อท ป หากมม กา ผลสมาปตต เก ต สมาปชชนต เก น สมาปชชนต กสมา สมาปชชนต กถ จสสา สมาปชชน โหต กถ าน กถ วฏาน ก ผลสส อนนตร กสส จ ผล อนนตรนต ฯ ตตถ กา ผลสมาปตตต ยา อรยผลสส นโรเธ อปปนา ฯ เก ต สมาปชชนต เก น สมาปชชนตต สพเพป ปถชชนา น สมาปชชนต ฯ กสมา ฯ อนธคตตตา ฯ อรยา ปน สพเพป สมาปชชนต ฯ กสมา ฯ อธคตตตา ฯ อปรมา ปน เหฏ ม น สมาปชชนต ปคคลนตรภาวปคมเนน ปฏปปสสทธตตา ฯ เหฏ มา จ อปรม อนธคตตตา ฯ อตตโน อตตโนเยว ปน ผล สมาปชชนตต อทเมตถ สนนฏาน ฯ เกจ ปน โสตาปนนสกทาคามโนป น สมาปชชนต อปรมา เทวเยว สมาปชชนตต วทนต ฯ อท จ เนส การณ เอเต ห สมาธสม ปรปรการโน ฯ ต ปถชชนสสาป อตตนา ปฏลทธโลกยสมาธสมาปชชนโต อการณ- เมว ฯ ก เจตถ การณาการณจนตาย ฯ นน ปาลยเยว วตต กตเม ทส โคตรภธมมา วปสสนาวเสน อปปชชนต โสตา- ปตตมคคปฏลาภตถาย อปปาท ปวตต ฯเปฯ อปายาส พหทธา ๑. อภ. ส. ๓๔/๓๔๖ ฯ ๒. อภ. ปฏาน. ๔๑/๔๓๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 358

วสทธมคเค สงขารนมตต อภภยยตต โคตรภ โสตาปตตผลสมาปตตตถาย สกทาคามมคค ฯเปฯ อรหตตผลสมาปตตตถาย ส ตวหาร- สมาปตตตถาย อนมตตวหารสมาปตตตถาย อปปาท ฯเปฯ พหทธา สงขารนมตต อภภยยตต โคตรภต๓ ตสมา สพเพป อรยา อตตโน อตตโน ผล สมาปชชนตต นฏเมตถ คนตพพ ฯ กสมา สมาปชชนตต ทฏธมมสขวหารตถ ฯ ยถา ห ราชา รชชสข เทวตา ทพพสขมนภวนต เอว อรยา อรย โลกตตรสขมนภวสสามาต อทธานปรจเฉท กตวา อจฉตจฉตกขเณ ผลสมาปตต สมาปชชนต ฯ กถ จสสา สมาปชชน โหต กถ าน กถ วฏานนต ฯ ทวห ตาว อากาเรห อสสา สมาปชชน โหต นพพานโต อ สส อารมมณสส อมนสการา นพพานสส จ มนสการา ฯ ยถาห ฯ เทว โข อาวโส ปจจยา อนมตตาย เจโตวมตตยา สมาปตตยา สพพนมตตาน จ อมนสกาโร อนมตตาย จ ธาตยา มนสกาโรต๒ ฯ อย ปเนตถ สมาปชชนกกโม๓ ฯ ผลสมาปตตตถเกน ห อรยสาวเกน รโหคเตน ปฏสลลเนน อทยพพยาทวเสน สงขารา วปสสตพพา ฯ ตสส ปวตตานปพพวปสสนสส สงขารารมมณโคตรภาณานนตร ผลสมาปตตวเสน นโรเธ จตต อปเปต ฯ ผลสมาปตตนนนตาย เจตถ เสขสสาป ผลเมว อปปชชต น มคโค ฯ เย ปน วทนต โสตาปนโน ผลสมาปตต สมาปชชสสามต วปสสน ปฏเปตวา ๑. ข. ป. ๓๑/๙๘ ฯ ๒. ม. ม. ๑๒/๕๔๓ ฯ ๓. ม. ลมาปชชนกขโม ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 359

ปาภาวนานสสนทเทโส สกทาคาม โหต สกทาคาม จ อนาคามต เต วตตพพา เอว สต อนาคาม อรหา ภวสสต อรหา ปจเจกพทโธ ปจเจก- พทโธ จ พทโธต ฯ ตสมา น ก จ เอต ปาลวเสเนว จ ปฏกขตตนตป น คเหตพพ ฯ อทเมว ปน คเหตพพ เสขสสาป ผลเมว อปปชชต น มคโค ฯ ผล จสส สเจ อเนน ปมชฌานโก มคโค อธคโต โหต ปมชฌานกเมว อปปชชต สเจ ทตยาทส อ ตรชฌานโก ทตยาทส อ ตรชฌานกเมวาต ฯ เอว ตาวสสา สมาปชชน โหต ฯ ตโย โข อาวโส ปจจยา อนมตตาย เจโตวมตตยา ตยา สพพนมตตาน จ อมนสกาโร อนมตตาย จ ธาตยา มนสกาโร ปพเพ จ อภสงขาโรต๑ วจนโต ปนสสา ตหากาเรห าน โหต ฯ ตตถ ปพเพ จ อภสงขาโรต สมาปตตโต ปพเพ กาลปรจเฉโท ฯ อสกสม นาม กาเล วฏหสสามต ปรจฉนนตตา หสส ยาว โส กาโล นาคจฉต ตาว าน โหต เอวมสสา าน โหตต ฯ เทว โข อาวโส ปจจยา อนมตตาย เจโตวมตตยา วฏานาย สพพนมตตาน จ มนสกาโร อนมตตาย จ ธาตยา อมนสกาโรต๓ วจนโต ปนสสา ทวหากาเรห วฏาน โหต ฯ ตตถ สพพ- นมตตานนต รปนมตตเวทนาส าสงขารว าณนมตตาน ฯ กาม จ น สพพาเนเวตาน เอกโต มนสกโรต สพพสงคาหกวเสน ปเนต วตต ฯ ตสมา ย ภวงคสส อารมมณ โหต ต มนสกโรโต ๑. ม. ม. ๑๒/๕๔๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 360

วสทธมคเค ผลสมาปตตโต วฏาน โหตต ฯ เอวมสสา วฏาน เวทตพพ ฯ ก ผลสส อนนตร กสส จ ผล อนนตรนต ฯ ผลสส ตาว ผลเมว วา อนนตร โหต ภวงค วา ฯ ผล ปน อตถ มคคานนตร อตถ ผลานนตร อตถ โคตรภอนนตร อตถ เนวส านาส า- ยตนานนตร ฯ ตตถ มคควถย มคคานนตร ปรมสส ปรมสส ปจฉม ปจฉม ผลานนตร ผลสมาปตตส ปรม ปรม โคตรภ- อนนตร ฯ โคตรภต เจตถ อนโลม เวทตพพ ฯ วตต เหต ปฏาเน อรหโต อนโลม ผลสมาปตตยา อนนตรปจจเยน ปจจโย๑ เสขาน อนโลม ผลสมาปตตยา อนนตรปจจเยน ปจจโยต๒ ฯ เยน ผเลน นโรธา วฏาน โหต ต เนวส านาส ายตนา- นนตรนต ฯ ตตถ เปตวา มคควถย อปปนน ผล อวเสส สพพ ผลสมาปตตวเสน ปวตต นาม ฯ เอวเมต มคควถย ผลสมาปตตย วา อปปชชนวเสน ปฏปปสสทธทรถ อมตารมมณ สภ วนตโลกามส สนต สาม ผลมตตม โอชวนเตน สจนา สเขน อภสนทต เยน สาตาตสาเตน อมเตน มธ วย ต สขนตสส อรยสส รสภตมนตตร ผลสส ป ภาเวตวา ยสมา วนทต ปณฑโต ตสมา อรยผลสเสต รสานภวน อธ ๑. อภ. ป. ๔๐/๑๖๓ ฯ ๒. อภ. ป. ๔๐/๑๖๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 361

ปาภาวนานสสนทเทโส วปสสนาภาวนาย อานสโสต วจจต ฯ นโรธสมาปตตสมาปชชนสมตถตาต น เกวล จ อรยผล- รสานภวนเยว อยมปน นโรธสมาปตตยา สมาปชชนสมตถตาป อมสสา ป าภาวนาย อานสโสต เวทตพพา ฯ ตตรท นโรธสมาปตตยา วภาวนตถ ป หากมม กา นโรธสมาปตต เก ต สมาปชชนต เก น สมาปชชนต กตถ สมาปชชนต กสมา สมาปชชนต กถ จสสา สมาปชชน โหต กถ าน กถ วฏาน วฏ ตสส กนนนน จตต โหต มตสส จ สมาปนนสส จ โก วเสโส นโรธสมาปตต ก สงขตา อสงขตา โลกยา โลกตตรา นปผนนา อนปผนนาต ฯ ตตถ กา นโรธสมาปตตต ยา อนปพพนโรธวเสน จตตเจตสกาน ธมมาน อปปวตต ฯ เก ต สมาปชชนต เก น สมาปชชนตต ฯ สพเพป ปถชชนา โสตาปนนสกทาคามโน สกขวปสสกา จ อนาคามอรหนโต น สมาปชชนต ฯ อฏสมาปตตลาภโน ปน อนาคามโน จ ขณาสวา จ สมาปชชนต ฯ ทวห พเลห สมนนาคตตตา ตโย จ สงขาราน ปฏปปสสทธยา โสฬสห าณจรยาห นวห สมาธจรยาห วสภาวตา- ป า นโรธสมาปตตยา าณนต๑ ห วตต ฯ อย จ สมปทา เปตวา อฏสมาปตตลาภโน อนาคามขณาสเว อ เส นตถ ฯ ตสมา เตเยว สมาปชชนต น อ เ ฯ กตมาน ปเนตถ เทว ๑. ข. ป. ๓๑/๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 362

วสทธมคเค พลาน ฯเปฯ กตมา วสภาวตาต ฯ น เอตถ ก จ อมเหห วตตพพ อตถ สพพมท เอตสส อทเทสสส นทเทเส วตตเมว ฯ ยถาห ฯ ทวห พเลหต เทว พลาน สมถพล วปสสนาพล กตม สมถพล เนกขมมวเสน จตตสเสกคคตา อวกเขโป สมถพล อพยาปาทวเสน อาโลกส าวเสน อวกเขปวเสน ฯเปฯ ปฏนสสคคานปสสอสสาสวเสน ปฏนสสคคานปสสปสสาสวเสน จตตสเสกคคตา อวกเขโป สมถพล ฯ สมถพลนต เกนตเถน สมถพล ปมชฌาเนน นวรเณ น กมปตต สมถพล ทตยชฌาเนน วตกก- วจาเร ฯเปฯ เนวส านาส ายตนสมาปตตยา อาก จ ายตน- ส าย น กมปตต สมถพล อทธจเจ จ อทธจจสหคตกเลเส จ ขนเธ จ น กมปต น จลต น เวธตต สมถพล อท สมถพล ฯ กตม วปสสนาพล อนจจานปสสนา วปสสนาพล ทกขานปสสนา อนตตานปสสนา นพพทานปสสนา วราคานปสสนา นโรธานปสสนา ปฏนสสคคานปสสนา วปสสนาพล รเป อนจจานปสสนา รเป ปฏนสสคคานปสสนา วปสสนาพล เวทนาย ส าย สงขาเรส ว าเณ ฯเปฯ จกขสม ชรามรเณ อนจจานปสสนา ชรามรเณ ปฏนสสคคานปสสนา วปสสนาพล ฯ วปสสนาพลนต เกนตเถน วปสสนาพล อนจจานปสสนาย นจจส าย น กมปตต วปสสนา- พล ทกขานปสสนาย สขส าย น กมปตต อนตตานปสสนาย อตตส าย น กมปตต นพพทานปสสนาย นนทยา น กมปตต วราคานปสสนาย ราเค น กมปตต นโรธานปสสนาย สมทเย

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 363

ปาภาวนานสสนทเทโส น กมปตต ปฏนสสคคานปสสนาย อาทาเน น กมปตต วปสสนาพล อวชชาย จ อวชชาสหคตกเลเส จ ขนเธ จ น กมปต น จลต น เวธตต วปสสนาพล อท วปสสนาพล ฯ ตโย จ สงขาราน ปฏปปสสทธยาต กตเมส ตณณนน สงขาราน ปฏปปสสทธยา ทตยชฌาน สมาปนนสส วตกกวจารา วจสงขารา ปฏปปสสทธา โหนต จตตถชฌาน สมาปนนสส อสสาสปสสาสา กายสงขารา ปฏปปสสทธา โหนต ส าเวทยต- นโรธ สมาปนนสส ส า จ เวทนา จ จตตสงขารา ปฏปปสสทธา โหนต อเมส ตณณนน สงขาราน ปฏปปสสทธยา ฯ โสฬสห าณจรยาหต กตมาห โสฬสห าณจรยาห อนจจานปสสนา าณจรยา ทกขา ... อนตตา ... นพพทา ... วราคา นโรธา ... ปฏนสสคคา ... ววฏฏานปสสนา าณจรยา โสตาปตตมคโค าณจรยา โสตาปตตผลสมาปตต าณจรยา สกทาคามมคโค ฯเปฯ อรหตตผลสมาปตต าณจรยา อมาห โสฬสห าณจรยาห ฯ นวห สมาธจรยาหต กตมาห นวห สมาธจรยาห ปมชฌาน สมาธจรยา ทตยชฌาน ฯเปฯ เนวส านาส ายตนสมาปตต สมาธจรยา ปมชฌานปฏลาภตถาย วตกโก จ วจาโร จ ปต จ สข จ จตเตกคคตา จ ฯเปฯ เนวส านาส ายตน- สมาปตตปฏลาภตถาย วตกโก จ วจาโร จ ปต จ สข จ จตเตกคคตา จ อมาห นวห สมาธจรยาห ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 364

วสทธมคเค วสต ป จ วสโย อาวชชนวส สมาปชชนวส อธฏานวส วฏานวส ปจจเวกขณวส ฯ ปมชฌาน ยตถจฉก ยทจฉก ยาว- ตจฉก อาวชชต อาวชชนาย ทนธายตตต นตถต อาวชชนวส ปมชฌาน ยตถจฉก ยทจฉก ยาวตจฉก สมาปชชต สมาปชชนาย ทนธายตตต นตถต สมาปชชนวส อธฏาต อธฏาเน วฏาต วฏาเน ปจจเวกขต ปจจเวกขณาย ทนธายตตต นตถต ปจจเวกขณวส ทตย ฯเปฯ เนวส านาส ายตนสมาปตต ยตถจฉก ยทจฉก ยาวตจฉก อาวชชต ฯเปฯ ปจจเวกขต ปจจเวกขณาย ทนธายตตต นตถต ปจจเวกขณวส อมา ป จ วสโยต๑ ฯ เอตถ ห โสฬสห าณจรยาหต อกกฏนทเทโส เอส ฯ อนาคามโน ปน จททสห าณจรยาห โหต ฯ ยท เอว สกทาคามโน ทวาทสห โสตาปนนสส จ ทสห ก น โหตต ฯ น โหต สมาธปารปนถกสส ป จกามคณกราคสส อปปหนตตา ฯ เตส ห โส อปปหโน ตสมา สมถพล น ปรปณณ โหต ตสม อปรปณเณ ทวห พเลห สมาปชชตพพ นโรธสมาปตต พลเวกลเลน สมาปชชต น สกโกนต ฯ อนาคามสส ปน โส ปหโน ตสมา เอส ปรปณณพโล โหต ปรปณณพลตตา สกโกต ฯ เตนาห ภควา นโรธา วฏหนตสส เนวส านา- ส ายตนกสล ผลสมาปตตยา อนนตรปจจเยน ปจจโยต๒ ฯ อท ๑. ข. ป. ๓๑/๑๔๓ ฯ ๒. อภ. ป. ๔๐/๑๖๓ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 365

ปาภาวนานสสนทเทโส ห ปฏาเน มหาปกรเณ อนาคามโนว นโรธา วฏาน สนธาย วตตนต ฯ กตถ สมาปชชนตต ฯ ป จโวการภเว ฯ กสมา ฯ อนปพพสมาปตตสภาวโต ฯ จตโวการภเว ปน ปมชฌานาทน อปปตต นตถ ตสมา น สกกา ตตถ สมาปชชตนต ฯ เกจ ปน วตถสส อภาวาต วทนต ฯ กสมา สมาปชชนตต ฯ สงขาราน ปวตตเภเท อกกณ ตวา ทฏเว ธมเม อจตตกา หตวา นโรธ นพพาน ปตวา สข วหรสสามาต สมาปชชนต ฯ กถ จสสา สมาปชชน โหตต ฯ สมถวปสสนาน วเสน อสสกกตวา กตปพพกจจสส เนวส านาส ายตน นโรธยโต ฯ เอวมสสา สมาปชชน โหต ฯ โย ห สมถวเสเนว อสสกกต โส เนวส านาส า- ยตนสมาปตต ปตวา ตฏต โย ปน วปสสนาวเสเนว อสสกกต โส ผลสมาปตต ปตวา ตฏต โย ปน อภยวเสเนว อสสกกตวา ปพพกจจ กตวา เนวส านาส ายตน นโรเธต โส ต สมาปชชตต อยเมตถ สงเขโป ฯ อยมปน วตถาโร ฯ อธ ภกข นโรธ สมาปชชตกาโม กตภตตกจโจ สโธตหตถปาโท ปววตเต โอกาเส สป ตตมห อาสเน นสทต ปลลงก อาภชตวา อชช กาย ปณธาย ปรมข สต อปฏเปตวา โส ปม ฌาน สมาปชชตวา วฏาย ตตถ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 366

วสทธมคเค สงขาเร อนจจโต ทกขโต อนตตโต วปสสต ฯ วปสสนา ปเนสา ตวธา โหต สงขารปรคคณหณกวปสสนา ผลสมาปตตวปสสนา นโรธสมาปตตวปสสนาต ฯ ตตถ สงขาร- ปรคคณหณกวปสสนา มนทา วา โหต ตกขา วา มคคสส ปทฏาน โหตเยว ฯ ผลสมาปตตวปสสนา ตกขาว วฏฏต มคคภาวนาสทสา ฯ นโรธสมาปตตวปสสนา ปน นาตมนทา นาตตกขา วฏฏต ฯ ตสมา เอส นาตมนทาย นาตตกขาย วปสสนาย เต สงขาเร วปสสต ฯ ตโต ทตยชฌาน สมาปชชตวา วฏาย ตตถ สงขาเร ตเถว วปสสต ฯ ตโต ตตยชฌาน ฯเปฯ ตโต ว าณ จายตน สมาปชชตวา วฏาย ตตถ สงขาเร ตเถว วปสสต ฯ อถ อาก จ ายตน สมาปชชตวา วฏาย จตพพธ ปพพกจจ กโรต นานาพทธอวโกปน สงฆปฏมานน สตถ ปกโกสน อทธานปรจเฉทนต ฯ ตตถ นานาพทธอวโกปนนต ย อมนา ภกขนา สทธ เอกาพทธ น โหต นานาพทธ หตวา ต ปตตจวร วา ม จป วา นวาสนเคห วา อ วา ปน ก จ ปรกขารชาต ต ยถา น วกปปต อคคอทกวาตโจรอนทราทน วเสน น วนสสต เอว อธฏาตพพ ฯ ตตรท อธฏานวธาน อท จทจ อมสม สตตาหพภนตเร มา อคคนา ฌายต มา อทเกน วยหต มา วาเตน วทธสต มา โจเรห หรยต มา อนทราทห ขชชตต ฯ เอต อธฏ เต ต สตตาห ตสส น โกจ ปรสสโย โหต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 367

ปาภาวนานสสนทเทโส อนธฏหโต ปน อคคอาทห วนสสต มหานาคตเถรสส วย ฯ เถโร กร มาตอปาสกาย คาม ปณฑาย ปาวส ฯ อปาสกา ยาค ทตวา อาสนสาลาย นสทาเปส ฯ เถโร นโรธ สมาปชชตวา นสท ฯ ตสม นสนเน อาสนสาลา อคคนา คหตา ฯ เสสภกข อตตโน อตตโน นสนนาสน คเหตวา ปลายส ฯ คามวาสกา สนนปตตวา เถร ทสวา อลสสมโณ อลสสมโณต อาหส ฯ อคค ตณ- เวฬกฏาน ฌาเปตวา เถร ปรกขปตวา อฏาส ฯ มนสสา ฆเฏห อทก อาหรตวา นพพาเปตวา ฉารก อปเนตวา ปรภณฑ กตวา ปปผาน วกรตวา นมสสมานา อฏส ฯ เถโร ปรจฉนนกาลวเสน วฏาย เต ทสวา ปากโฏมห ชาโตต เวหาส อปปตตวา ปยงคทป อคมาส ฯ อท นานาพทธอวโกปน นาม ฯ ยมปน เอกาพทธ โหต นวาสนปาวรณ วา นสนนาสน วา ตตถ วส อธฏานกจจ นตถ ฯ สมาปตตวเสเนว น รกขต อายสมโต ส ชวสส วย ฯ วตตมป เจต อายสมโต ส ชวสส สมาธวปผารา อทธ อายสมโต สารปตตสส สมาธวปผารา อทธต๑ ฯ สงฆปฏมานนนต สงฆสส ปฏมานน อทกขณ ฯ ยาว เอโก ภกข นาคจฉต ตาว สงฆกมมสส อกรณนต อตโถ ฯ เอตถ จ ปฏมานน เอตสส น ปพพกจจ ฯ ปฏมานนาวชชน ปน ปพพกจจ ฯ ตสมา เอว อาวชชตพพ สเจ มย สตตาห นโรธ สมาปชชตวา นสนเน สงโฆ ตตกมมาทส ก จเทว กมม กตตกาโม โหต ๑. ข. ป. ๓๑/๕๙๘ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 368

วสทธมคเค ยาว ม โกจ ภกข อาคนตวา น ปกโกสต ตาวเทว วฏ- หสสามต ฯ เอว กตวา สมาปนโน ห ตสม สมเย โส วฏาตเยว ฯ โย ปน เอว น กโรต สงโฆ จ สนนปตตวา ต อปสสนโต อสโก ภกข กหนต นโรธ สมาปนโนต วตเต สงโฆ ก จ ภกข เปเสต คจฉ น สงฆสส วจเนน ปกโกสาหต ฯ อถสส เตน ภกขขา สวนปจาเร ตวา สงโฆ ต อาวโส ปฏมาเนตต วตตมตเตว วฏาน โหต ฯ เอว ครกา ห สงฆสส อาณา นาม ฯ ตสมา ต อาวชชตวา ยถา สยเมว วฏาต เอว สมาปชชตพพ ฯ สตถ ปกโกสนนต อธาป สตถ ปกโกสนาวชชนเมว อมสส กจจ ฯ ตสมา ตมป เอว อาวชชตพพ สเจ มย สตตาห นโรธ สมาปชชตวา นสนเน สตถา โอตณเณ วตถสม สกขาปท วา ป เปต ตถารปาย วา อตถปปตตยา ธมม เทเสต ยาว ม โกจ อาคนตวา น ปกโกสต ตาวเทว วฏหสสามต ฯ เอว กตวา นสนโน ห ตสม สมเย โส วฏาตเยว ฯ โย ปน เอว น กโรต สตถา จ สงเฆ สนนปตเต ต อปสสนโต อสโก ภกข กหนต นโรธ สมาปนโนต วตเต ก จ ภกข เปเสต คจฉ น มม วจเนน ปกโกสาต ฯ อถสส เตน ภกขนา สวนปจาเร ตวา สตถา อายสมนต อามนเตตต วตตมตเตว วฏาน โหต ฯ เอว ครก ห สตถ ปกโกสน ฯ ตสมา ต อาวชชตวา ยถา สยเมว วฏาต เอว สมาปชชตพพ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 369

ปาภาวนานสสนทเทโส อทธานปรจเฉโทต ชวตทธานสส ปรจเฉโท ฯ อมนา ห ภกขนา อทธานปรจเฉเท สกสเลน ภวตพพ ฯ อตตโน อายสงขารา สตตาห ปวตตสสนต น ปวตตสสนตต อาวชชตวาว สมาปชชตพพ ฯ สเจ ห สตตาหพภนตเร นรชฌนเก อายสงขาเร อนาวชชตวาว สมาปชชต นาสส นโรธสมาปตต มรณ ปฏพาหต สกโกต ฯ อนโตนโรเธ มรณสส นตถตาย อนตราว สมาปตตโต วฏาต ฯ ตสมา เอต อาวชชตวาว สมาปชชตพพ ฯ อวเสส ห อนาวชชตมป วฏฏต อทมปน อาวชชตพพเมวาต วตต ฯ โส เอว อาก จ ายตน สมาปชชตวา วฏาย อม ปพพกจจ กตวา เนวส านาส ายตน สมาปชชต ฯ อเถก วา เทว วา จตตวาเร อตกกมตวา อจตตโก โหต นโรธ ผสต ฯ กสมา ปนสส ทวนน จตตาน อปร จตตาน นปปวตตนตต ฯ นโรธสส ปโยคตตา ฯ อท ห อมสส ภกขโน เทว สมถวปสสนาธมเม ยคนทเธ กตวา อฏสมาปตตอาโรหน อนปพพนโรธสส ปโยโค น เนวส านาส ายตนสมาปตตยาต นโรธสส ปโยคตตา ทวนน จตตาน อปร นปปวตตนต ฯ โย ปน ภกข อาก จ า- ยตนโต วฏาย อท ปพพกจจ อกตวา เนวส านาส ายตน สมาปชชต โส ปรโต อจตตโก ภวต น สกโกต ฯ ปฏนวตตตวา ปน อาก จ ายตเนเยว ปตฏาต ฯ มคค อคตปพพปรสปมา เจตถ วตตพพา ฯ เอโก กร ปรโส เอก มคค อคตปพโพ อนตรา อทกกนทร วา คมภร อทกจกขลล อตกกมตวา

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 370

วสทธมคเค ปต จณฑาตปสนตตต ปาสาณ วา กนทร วา อาคมม ต นวาสนปาวรณ อสณเปตวาว กนทร โอรฬโห ปรกขารเตมนภเยน ปนเทว ตเร ปตฏาต ปาสาณ อกกมตวาป สนตตตปาโท ปนเทว โอรภาเค ปตฏาต ฯ ตตถ ยถา ห โส ปรโส อสณปตนวาสนปาวรณตตา กนทร โอตณณมตโตว ตตตปาสาณ อกกนตมตโตเอว จ ปฏนวตตตวา โอรภาเคว ปตฏาต เอว โยคาวจโรป ปพพกจจสส อกตตตา เนวส านาส ายตน สมาปนนมตโตว ปฏนวตตตวา อาก จ ายตเน ปตฏาต ฯ ยถา ปน ปพเพป ต มคค คตปพพปรโส ต าน อาคมม เอก สาฏก ทฬห นวาเสตวา อปร หตเถน คเหตวา กนทร โอตรตวา ตตตปาสาณ วา อกกนตมตตเมว กรตวา ปรโต คจฉต เอวเมว กตปพพกจโจ ภกข เนวส านาส ายตน สมาปชชตวาว ปรโต อจตตโก โหต นโรธ ผสตวา วหรต ฯ กถ านนต เอว สมาปนนาย ปนสสา กาลปรจเฉทวเสน เจว อนตรา อายกขยสงฆปฏมานนสตถปกโกสนาภาเวน จ าน โหต ฯ กถ วฏานนต อนาคามสส อนาคามผลปปตตยา อรหโต อรหตตผลปปตตยาต เอว เทวธา วฏาน โหต ฯ วฏ ตสส กนนนน จตต โหตต นพพานนนน ฯ วตต เหต ส าเวทยตนโรธสมาปตตยา วฏ ตสส โข อาวโส วสาข ภกขโน วเวกนนน จตต โหต วเวกโปณ วเวกปพภารนต๑ ฯ ๑. ม. ม. ๑๒/๕๕๒ ฯฎ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 371

ปาภาวนานสสนทเทโส มตสส จ สมาปนนสส จ โก วเสโสต อยมป อตโถ สตเต วตโตเยว ฯ ยถาห ฯ ยวาย อาวโส มโต กาลกโต ตสส กายสงขารานรทธา ปฏปปสสทธา วจสงขารา ฯเปฯ จตตสงขารา นรทธา ปฏปปสสทธา อาย ปรกขโณ อสมาวปสนตา อนทรยาน ปรภนนาน ยวาย ภกข ส าเวทยตนโรธ สมาปนโน ตสสป กายสงขารา นรทธา ปฏปปสสทธา วจสงขารา ฯเปฯ จตตสงขารา นรทธา ปฏปปสสทธา อาย อปรกขโณ อสมา อวปสนตา อนทรยาน อปรภนนานต๑ ฯ นโรธสมาปตต สงขตา อสงขตาตอาทปจฉาย ปน สงขตาตป อสงขตาตป โลกยาตป โลกตตราตป น วตตพพา ฯ กสมา ฯ สภาวโต นตถตาย ฯ ยสมา ปน สา สมาปชชนตสส วเสน สมาปนนา นาม โหต ตสมา นปผนนาต วตต วฏฏต โน อนปผนนา ฯ อต สนต สมาปตต อม อรยเสวต ทฏเว ธมเม นพพาน- มต สงข อปาคต ภาเวตวา อรยป สมาปชชนต ปณฑตา ยสมา ตสมา อมสสาป สมาปตตสมตถตา อรยมคเคส ป าย อานสโสต วจจตต ฯ อาหเนยยภาวาทสทธต น เกวล จ นโรธสมาปตตยา สมาปชชนสมตถตาว อยมปน อาหเนยยภาวาทสทธป อมสสา โลกตตรป าภาวนาย อานสโสต เวทตพพา ฯ อวเสเสน ห ๑. ม. ม. ๑๒/๕๔๒ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 372

วสทธมคเค จตพพธายป เอตสสา ภาวตตตา ภาวตป โ ปคคโล สเทวกสส โลกสส อาหเนยโย โหต ปาหเนยโย ทกขเณยโย อ ชลกรณโย อนตตร ป กเขตต โลกสส ฯ วเสสโต ปเนตถ ปมมคคป ตาว ภาเวตวา มนทาย วปสสนาย อาคโต มทนทรโยป สตตกขตต- ปรโม นาม โหต สตต สคตภเว สสรตวา ทกขสสนต กโรต ฯ มชฌมาย วปสสนาย อาคโต มชฌมนทรโย โกลงโกโล นาม โหต เทว วา ตณ วา กลาน สนธาวตวา สสรตวา ทกขสสนต กโรต ฯ ตกขาย วปสสนาย อาคโต ตกขนทรโย เอกพช นาม โหต เอวเยว มานสก ภว นพพตเตตวา ทกขสสนต กโรต ฯ ทตยมคคป ภาเวตวา สกทาคาม นาม โหต สกเทว อม โลก อาคนตวา ทกขสสนต กโรต ฯ ตตยมคคป ภาเวตวา อนาคาม นาม โหต ฯ โส อนทรยเวมตตตาวเสน อนตราปรนพพาย อปหจจ- ปรนพพาย อสงขารปรนพพาย สสงขารปรนพพาย อทธโสโตอกนฏ- คามต ป จธา อธ วหาย นฏโ โหต๑ ฯ ตตถ อนตราปรนพพายต ยตถกตถจ สทธาวาสภเว อปปชชตวา อายเวมชฌ อปปตวาว ปรนพพายต ฯ อปหจจปรนพพายต อายเวมชฌ อตกกมตวา ปรนพพายต ฯ อสงขารปรนพพายต อสงขาเรน อปปโยเคน อปรมคค นพพตเตต ฯ สสงขารปรนพพายต สสงขาเรน สปปโยเคน อปรมคค นพพตเตต ฯ อทธโสโตอกนฏคามต ยตถปปนโน ตโต ๑. ป จธา อธ วหาย นฏโ โหตต โส อนาคาม อนตราปรนพพายอาทภาเวน ป จปปกาเรน อม โลก ปชหตวา ปรนพพายนโก โหตต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 373

ปกรณาวสานคาถา อทธ ยาว อกนฏภวา อารยห ตตถ ปรนพพายต ฯ จตตถมคค- ป ภาเวตวา โกจ สทธาวมตโต โหต โกจ ป าวมตโต โกจ อภโตภาควมตโต โกจ เตวชโช โกจ ฉฬภ โ โกจ ปฏสมภทปปเภทปปตโต มหาขณาสโว ย สนธาย วตต มคคกขเณ ปเนส ต ชฏ วชเฏต นาม ผลกขเณ วชฏตชโฏ สเทวกสส โลกสส อคคทกขเณยโย โหตต ฯ เอว อเนกานสสา อรยป าย ภาวนา ยสมา ตสมา กเรยยาถ รต ตตถ วจกขโณ ฯ เอตตาวตา จ สเล ปตฏาย นโร สป โ จตต ป จ ภาวย อาตาป นปโก ภกข โส อม วชฏเย ชฏนต อมสสา คาถาย สลสมาธป ามเขน เทสเต วสทธมคเค สานสสา ป าภาวนา ปรทปตา โหตต ฯ อต สาธชนปามชชตถาย กเต วสทธมคเค ป าภาวนานสสนทเทโส นาม เตวสตโม ปรจเฉโท ฯ เอตตาวตา จ สเล ปตฏาย นโร สป โ จตต ป จ ภาวย อาตาป นปโก ภกข โส อม วชฏเย ชฏนต อม คาถ นกขปตวา ยทโวจมหา อมสสาทาน คาถาย กถตาย มเหสนา วณณยนโต ยถาภต อตถ สลาทเภทน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 374

วสทธมคเค สทลลภ ลภตวาน ปพพชช ชนสาสเน สลาทสงคห เขม อชช มคค วสทธยา ยถาภต อชานนตา สทธกามาป เย อธ วสทธ นาธคจฉนต วายมนตาป โยคโน เตส ปามชชกรณ สวสทธวนจฉย มหาวหารวาสน เทสนานยนสสต วสทธมคค ภาสสส ตมเม สกกจจ ภาสโต วสทธกามา สพเพป นสามยถ สาธโวต สวาย ภาสโต โหต ฯ ตตถ จ เตส สลาทเภทาน อตถาน โย วนจฉโย ป จนนมป นกายาน วตโต อฏกถานเย สมาหรตวา ต สพพ เยภยเยน ส นจฉโย๑ สพพสงกรโทเสห มตโต ยสมา ปกาสโต ตสมา วสทธกาเมห สทธป เห โยคภ วสทธมคเค เอตสม กรณโยว อาทโรต ฯ วภชชวาทเสฏาน เถรยาน ยสสสน มหาวหารวาสน วสชสส วภาวโน ภทนตสงฆปาลสส สจสลเลขวตตโน วนยาจารยตตสส ยตตสส ปฏปตตย ขนตโสรจจเมตตาท- คณภสตเจตโส ๑. โส นจฉโยต ฏกา ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 375

ปกรณาวสานคาถา อชเฌสน คเหตวาว กโรนเตน อม มยา สทธมมฏ ตกาเมน โย ปตโต ป ส จโย ตสส เตเชน สพเพป สขเมเธนต ปาณโน วสทธมคโค เอโสว อนตราย วนา อธ นฏ โต อฏป าส- ภาณวาราย ปาลยา ยถา ตเถว โลกสส สพเพ กลยาณนสสตา อนนตรายา อชฌนต สฆ สฆ มโนรถาต ฯ วสทธมคคปปกรณ นฏ ต ปรมวสทธสทธาพทธวรยปฏมณฑเตน สลาจารชชวมทท- วาทคณสมทย- สมทเตน สกสมยสมยนตรคหนชโฌคาหณสมตเถน ป าเวยยตตยสมนนาคเตน ตปฏกปรยตตปปเภเท สาฏกเถ สตถ สาสเน อปปฏหตาณปปภาเวน มหาเวยยากรเณน กรณสมปตตชนตสขวนคคตมธโรทารวจนลาวณณยตเตน ยตตมตต- วาทนา วาทวเรน มหากวนา ปภนนปฏสมภทาปรวาเร ฉฬ- ภ าทเภทคณปฏมณฑเต อตตรมนสสธมเม อปปฏหตพทธน เถรวสปปทปาน เถราน มหาวหารวาสน วสาลงการภเตน วปลวสทธพทธนา พทธโฆโสต ครห คหตนามเธยเยน เถเรน มรณฑเขฏก๑ วตตพเพน กโต วสทธมคโค นาม ตาว ตฏต โลกสม โลกนตถรเณสน ทสเสนโต กลปตตาน นย สลาทสทธยา ๑. ม. มทนตเขทก... ฯ ส. โมรณฑเจฏก... ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 376

วสทธมคเค ยาว พทโธต นามมป สทธจตตสส ตาทโน โลกสม โลกเชฏสส ปวตตต มเหสโนต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 377

พทธโฆสปปวตตกถา พทธโฆสปปวตตกถา พทธสส ภควโต ปรนพพานโต นวนน วสสสตานมปร ฉป าสาย สวจฉเรส อตกกนเตส มหานาโม นาม ราชา ลงกาทเป รชช กาเรส ฯ ตสม กร สมเย ชมพทเป มชฌมเทเส โพธมณฑสมเป เอกสม พราหมณกเล นพพตโต เอโก พราหมณ- มาณโว อโหส๑ ฯ โส สพพสปเปส วสารโท ตส เวเทส ปารคโต ชมพทเป คามนคมชนปทราชธานโย วจรตวา ยตถ ยตถ ปณฑตา สมณพราหมณา วสนต ตตถ ตตถ คนตวา สากจฉ กโรต ฯ เตน ปฏป ห อ เ กเถต น สกโกนต ฯ โส ปน อ เห ปฏป ห วสชเชส ฯ เอว โส สกลชมพทปมป ปรคคณหตวา เอก วหาร ปาปณ ฯ ตสม ปน วหาเร อเนกสตภกข วสนต ฯ เตส ภกขน สงฆตเถโร อายสมา เรวโต๒ มหาขณาสโว อโหส ปตตปฏสมภโท ปรปปวาทมททโน ฯ อถโข พราหมณมาณโว รตต ปาต ชลมนต สมปณณปทปรมณฑล ปรวตเตต ฯ อถโข เถโร พราหมณสส สชฌายนตสส สทท สตวา อย พราหมโณ มหาป โ ๑. ตสส ปตา เกส นาม ร โ ปโรหโต อโหส ตสส มาตา เกสน นาม กจฉโต นกขมนกาเล หสส ทาสกมมกราทโย พราหมณปรสา โฆสรว อ ม อททรย ตสมา โฆโสต นาม กรสต วสมาลนย อยมตโถ ฯ โส กร โฆสคาเม นพพตโต อมนาป การเณน โฆโส นาม ฯ ๒. ธมมโฆโสตป ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 378

พทธโฆสปปวตตกถา ต ทเมต วฏฏตต ตวา ต อามนเตตวา เอวมาห พราหมณ โก นโข คทรภรว วรวตต ฯ โภ ปพพชต คทรภาน รว ก ชานาสต ฯ อาม ชานามต ฯ โส ปน ตส เวเทส อตหาส- ป จเมส ยาน คณ ฏานาน เตส นย เนว อตตนา ปสสต นาปสส อาจรโย อททส ฯ เตส โส เถร ปจฉ ฯ เถโร ห ปกตยาป ตณณ เวทาน ปารค หตวา อทาน ปน ปฏสมภทปปตโต อโหส เตนสส นตถ เตส ป หาน วสชชเน ภาโรต ตาวเทว เต ป เห วสชเชตวา พราหมณ อาห โก พราหมณ อห ตยา พห ปจฉโต อทาน ต เอกป ห ปจฉาม พยากรสสส เม ป หนต ฯ อาม โภ ปพพชต ปจฉาต ฯ เถโร จตตยมเก อม ป ห ปจฉ ยสส จตต อปปชชต น นรชฌต ตสส จตต นรชฌสสต น อปปชชสสต ยสส วา ปน จตต นรชฌสสต น อปปชชสสต ตสส จตต อปปชชต น นรชฌตต๑ ฯ พราหมณ- มาณโว อทธ วา อโธ วา ธาเรต อสกโกนโต ก นาม โภ ปพพชต อทนต อาห ฯ พทธมนโต นามาย พราหมณาต ฯ สกกา ปนม โภ มยหมป ทาตนต ฯ สกกา พราหมณ อมเหห คหตปพพชช คณหนตสส ทาตนต ฯ ตโต พราหมณมาณโว มนตตถาย ปพพชช ยาจ ฯ เถโร ต ปพพาเชตวา อปสมปาเทตวา เตปฏก พทธวจน อคคณหาเปส ฯ โส พทธโฆโสต โลเก ปากโฏ อโหส ฯ ๑. อภ. ย. ๓๙/๑ ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 379

พทธโฆสปปวตตกถา โส ตตถ วสนโต วหาเร าโณทย นาม ปกรณ กตวา อภธมมสงคณยา อฏกถ จ อฏสาลน นาม ปรตตฏกถ จ กาตมารภนโต อโหส ฯ อถโข เถโร ต ทสวา เอวมาห อธาวโส พทธโฆส ชมพทเป ปฏกตตยปาลมตตเมว อตถ ตสส อฏกถา จ เถรวาโท จ น วชชนต สหลฏกถา ปน สงคตตตย- มารฬหา สารปตตาทห กตา มหนเทน กถามคค โอโลเกตวา สหลภาสาย กตา สหลทเป ปวตตต ตวมป ตตถ คนตวา สพพ อปปรกขตวา มาคธาย นรตตยา ปรวตเตห สา อฏกถา สพพโลกหตาวหา ภวสสตต ฯ เอว วตเต อายสมา พทธโฆโส ปตโสมนสสปปตโต หตวา อปชฌาย จ ภกขสงฆ จ วนทตวา อาปจฉตวา อนคมเนน ปฏฏน สมปาปณตวา นาว อภรยหตวา มหาสมททมชเฌ พทธทตตตเถร ปฏปถ อาคจฉนต ทสวา คถาสลลาป กตวา ตโต ปร คนตวา ลงกาปฏฏน ปาปณ ฯ ตทา มหานาโม นาม ราชา ลงกาทเป รชช ปตโต ฯ อถโข อายสมา พทธโฆโส อนราธปเร มหาวหาเร ภกขสงฆ ปสสตวา มหาปธานฆเร สงฆปาลตเถรสส๑ สนตก คนตวา สพพ สหลฏกถ เถรวาท จ สตวา อย ธมมสามสส พทธสส อธปปาโยต นจฉย กตวา ตสม วหาเร สงฆสนนปาต คนตวา เอวมาห สาธ ภนเต มม ปฏกฏกถ กาต โปตถเก เทถาต ฯ อถโข ภกขสงโฆ ตสส สมตถภาว วมสต คาถาทวย ๑. อย ตทา อนราธปเร สงฆราชา อโหส ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 380

พทธโฆสปปวตตกถา ทตวา เอวมาห เอตถ ตว สามตถย ทสเสห ตว สมตถภาว ทสวา สพเพป โปตถเก เทมาต ฯ อถโข อายสมา พทธโฆโส ปฏกตตยปาล จ ตสส อฏกถ จ ทสวา วสทธมคค นาม ปกรณ สงคเหตวา อกาส ฯ ตทา เทวตา ตสส เนป มหาชเน ปกาเสต ต โปตถก อนตรธาเปส ฯ โสป อ อกาส ฯ ตมป เทวตา อนตรธาเปส ฯ โสป ตกขตต อกาสเยว ฯ ตสม ขเณ เทวตา เทว โปตถเก ตสส อทาส ฯ ตทา ตโย โปตถกา อเหส ฯ อถโข อายสมา พทธโฆโส ตโย โปตถเก คเหตวา ภกขสงฆสส นยยาเทส ฯ ตทา ภกขสงโฆ ตโย โปตถเก เอกโต วาเจส ฯ คณโต วา อกขรโต วา ปทโต วา พย ชโต วา อตถโต วา ปพพาปรวเสน วา เถรวาทาทห วา ปาลห วา เตส โปตถเกส อ ถตต นาโหส ฯ เอว นฏาปเตส กรายสมตา พทธโฆเสน ตส โปตถเกส เทวตา สาธการ อกส ฯ เตน โข ปน สมเยน มหาวหาเร อเนกภกขสหสสาน สนนปตตวา ต มหพภต ทสวา ตฏหฏา สาธการ ทตวา อย นสสสย เมตเตยโย โพธสตโต อาคโตต อคโฆเสส ฯ ตโต มหาราชา ต สตวา มหตยา ราชปรสาย ปรวโต นครา นกขมตวา มหาวหาร คนตวา สงฆ วนทตวา อายสมนต พทธโฆส วนทตวา นมนเตส สาธ ภนเต ยาว ธมมปรโยสานา มม เคเห ภกข คณหถาต ฯ โส ตณหภาเวน อธวาเสส ฯ อถโข ภกขสงโฆ ปฏกตตยปาลโปตถเก สทธ สหลฏกถาโปตถเกห

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 381

พทธโฆสปปวตตกถา อทาส ฯ อถโข อายสมา พทธโฆโส สพเพ โปตถเก คเหตวา มหาวหารสส ทกขณภาเค ปธานฆเร นาม เอกสม ปาสาเท วสนโต สพพ สหลฏกถ ปรวตเตตวา มลภาสาย มาคธกาย นรตตยา ปฏกตตยสส อฏกถ อกาสเยว ฯ สหลฏกถา ห ตวธา โหต มหาอฏกถา จ ปจจรยฏกถา จ กรนทฏกถา จาต ฯ มหาอฏกถา นาม มหาสงคตมารฬหา มหามหนเทน เนตวา สหลภาสาย กตา อฏกถา ฯ ปจจรยฏกถา นาม ปจจรย นาม สหลภาสาย อฬมป อตถ ตสม สนนสทตวา กตา อฏกถา ฯ กรนทฏกถา นาม กรนทเวฬวหาโร อตถ ตสม สนนสทตวา กถา อฏกถา ฯ ปพเพ เถรกาจรยาทห ปาลนย คเหตวา กโต เถรวาโท นาม ฯ อายสมา ห พทธโฆโส ตาว กรนทฏกถ สหลภาสโต ปรวตเตตวา มลภาสาย มาคธกาย นรตตยา สมนตปาสาทกา นาม วนยปฏกฏกถา อกาส ฯ ตทนนตร สตตนตปฏเก มหาอฏกถ สหลภาสโต ปรวตเตตวา สมงคลวลาสน นาม ทฆนกายฏกถ เปส ตถา ปป จสทน นาม มชฌมฏกถ จ สารตถปปกาสน นาม สยตตนกายฏกถ จ มโนรถปรณ นาม องคตตรนกายฏ- กถ จ ฯ ตทนนตร อภธมมปฏเก ปจจรยฏกถ สหลภาสโต ปรวตเตตวา มลภาสาย มาคธกาย นรตตยา อฏสาลน นาม ธมมสงคณอฏกถ เปส ตถา สมโมหวโนทน วภงคปปกรณฏ- กถ จ ปรมตถทปน นาม ป จปปกรณฏกถ จ ฯ อจเจว

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 382

พทธโฆสปปวตตกถา อายสมา พทธโฆโส สพพมป สหลฏกถ มลภาสาย มาคธกาย นรตตยา ปฏกตตยสส อฏกถ อกาสเยว ฯ สาป อฏกถา สพพเทสนตรวาสน หตาวหา อโหส ฯ ปฏกตตยฏกถาย ปรวตตนาวสาเน ปวกมโป อโหส ฯ เอว กรยมานา ปฏกฏกถา เอกสวจฉเรเนว นฏ ตา ฯ อถโข อายสมา พทธโฆโส กตกจโจ หตวา มหาโพธ วนทต- กาโม ภกชสงฆ วนทตวา อาปจฉตวา ชมพทปเมว ปจจาคมต ฯ อาห เจตถ สงคหคาถา สมพทธปรนพพานา นววสสสเตส จ ฉป าสาตกกนเตส มหานาโม นราธโป ธมเมน ทสวเธน ลงการชชมการย ฯ โพธมณฑสมปมห ชาโต พราหมณมาณโว วชชาสปปกลาเวท ตส เวเทส ปารค สมมา ว าตสมโย สพพวาทวสารโท วาทตถ ชมพทปมห อาหณฑนโต ปวาทโก วหารเมก อาคมม รตต ปาต ชลมต ปรวตเตต สมปณณ- ปท สปรมณฑล ฯ ตตเถโก เรวโต นาม มหาเถโร วชานย มหาป โ อย สตโต ทเมต วฏฏตต โส โก น คทรภราเวน วรวนโตต อพรว ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 383

พทธโฆสปปวตตกถา คทรภาน รเว อตถ ก ชานาสต อาห ต อห ชาเนต วตโต โส โอตาเรส สกมมต ฯ ปฏ ปฏ วยากาส วรทธมป จ ทสสย เตนห ตว สก วาท- โมตาเรหต โจทโต ปาลมหาภธมมสส อตถมสส น โสธตา อาห กสเส มนโตต พทธมนโตต โส พรว เทหต วตโต โน เวส- ธารโน ทมม ต อต ฯ โจทโต ปพพเหตห มนตตถาย ส ปพพช อปสมปาทยตวา โส อคคณห ปฏกตตย เอกายโน อย มคโค๑ อต ปจฉา ตมคคห อคคว ปากโฏ อาส จนโทว สรโยว โส พทธสส วย คมภร โย สตตาน วยากร๒ พทธโฆโสต โส โหต พทโธ วย มหตเล ฯ ตตถ าโณทย นาม กตวา ปกรณ ตทา ธมมสงคณยากาส กจฉ โส อฏสาลน ปรตตฏกถ เจว กาตมารภ พทธมา ฯ ต ทสวา เรวโต เถโร อท วจนมพรว ปาลมตตมธานต นตถ อฏกถา อธ ตถาจรยวาทา จ ภนนรปา น วชชเร ๑. มหาวเส อท ปาททวย ทสสต ฯ ๒. มหาวเส ปน พทธสส วย คมภร- โฆสตตา น วยากรร พทธโฆโสต ห พทโธ วย มหตเลต เอว วตต ฯ

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 384

พทธโฆสปปวตตกถา สหลฏกถา สทธา มหนเทน มตมตา สงคตตตยมารฬห สมมาสมพทธเทสต สารปตตาทคต จ กถามคค สเมกขย กตา สหลภาสาย สหเลส ปวตตต ต ตตถ คนตวา สตวา ตว มาคธาย นรตตยา ปรวตเตห สา โหต สพพโลกหตาวหา ฯ เอว วตเต ปสนโน โส นกขมตวา ตโต อม ทปมาคา อมสเสว ร โ กาเล มหามต มหาวหาร สมปตโต วหาร สพพสาธน มหาปธานฆร คนตวา สงฆปาลสส สนตกา สหลฏกถ สตวา เถรวาท จ สพพโส ธมมสามสส เอโสว อธปปาโยต นจฉย ตตถ สงฆ สมาเนตวา กาตมฏกถ มม โปตถเก เทถ สพเพต อาห วมสต สต สงโฆ คาถาทวย ตสสา- ทาส สามตถย ตว เอตถ ทสเสห ต ทสวา สพเพ เทมาต โปตถเก ฯ ปฏกตตยเมตเถว สทธมฏกถาย โส วสทธมคค นามากา สงคเหตวา สมาสโต ตโต สงฆ สมเหตวา สมพทธมตโกวท มหาโพธสมปมห โส ต วาเจตมารภ ฯ เทวตา ตสส เนป ปกาเสต มหาชเน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 385

พทธโฆสปปวตตกถา ฉาเทส โปตถก โสป ทวตตกขตตมป ต อกา ฯ วาเจต ตตเย วาเร โปตถเก สมทาหเฏ โปตถกทวยม มป สณเปส ตห มร ฯ วาจยส ตทา ภกข โปตถกตตยเมกโต คณโต อตถโต จาป ปพพาปรวเสน วา เถรวาเทห ปาลห ปเทห พย ชเนห จ อ ถตตมห เนว โปตถเกสป ตสป ฯ อถ อคโฆสย สงโฆ ตฏหฏโ วเสสโก นสสสยย เมตเตยโย อต วตวา ปนปปน สทธมฏกถายาทา โปตถเก ปฏกตตเย ฯ คณากเร วสนโต โส วหาเร ทรสงกเร ปรวตเตส สพพาป สหลฏกถา ตทา สพเพส มลภาสาย มาคธาย นรตตยา ฯ สตตาน สพพภาสาน สา อโหส หตาวหา เถรยาจรยา สพเพ ปาล วย ตมคคห ฯ อถ กตตพพกจเจส คเตส ปรนฏ ต วนทต โส มหาโพธ ชมพทปมปาคม ฯ ภตวา ทวาทสวสสาน มหานาโม มหามห กตวา ป าน จตราน ยถากมมมปาคม ฯ ปฏกฏกถ กตวา กตวา โลกหต พห โส ยาวตายก ตวา เถโรป ตสต คโตต ฯ สนถฏาย เขมจารนา ธมมตลเกน

ประโยค๘ - วสทธมคคสส นาม ปกรณวเสสสว (ตตโย ภาโค) - หนาท 386

พทธโฆสปปวตตกถา พทธโฆสปปวตตย มยา สทธมมสงคเห มหาวเส ปราเณ จ วตตนเยน สนถฏา วเสส าตกาเมน ตตถ ตตถ ยถารห พทธโฆสนทาเนป วสมาลนยมป วา าโณทเย วเสเสป ว าตพพาว ว นา เอตตาวตา จ อมเหห ลทโธ ป มหณณโว สพเพ เทวานโมทนต สพพสมปตตสทธยา สล รกขนต สทธาย จตต ภาเวนต ปาณโน ป จ นปปมชชนต มคโค เหส วสทธยา ทกขปปตตา จ นททกขา ภยปปตตา จ นพภยา โสกปปตตา จ นสโสกา สทธ ปปโปนต สาธโวต ฯ