ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 1

สารตถทปน นาม วนยฏกา สมนตปาสาทกาวณณนา ตตโย ภาโค ------------------- เตรสกกณฑวณณนา [๑] อทาน ปาราชกสวณณนาสมนนตรา ยา เตรสกาท- สวณณนา สมารทธา ตสสาป อนากลา อสนเทหา ปรปณณวนจฉยา อตถพย ชนสมปนนา โหต สารตถทปน ฯ [๒] เตรสกสสาต เตรส สกขาปทาน ปรมาณาน อสส กณฑสสาต เตรสก ฯ ตสส เตรสกสส กณฑสสาต อตโถ ฯ [๓] อนภรโตต อ ตถ คหภาว ปฏยมาโน วจจต อธ ปน กามราควเสน อกกณ ตตาย วกขตตจตตตาย สมนนาคโต อธปเปโตต อาห วกขตตจตโตตอาท ฯ [๔] ส เจตนกาต เอตถ สสทโท วชชมานตถตาย สาตถโกต ทสเสนโต อาห สวชชต เจตนา อสสาต ฯ ตตถ เจตนาต วตกกมวสปปวตตา ปพพภาคเจตนา ฯ อสสาต สกก- [ ม. ป. ๒๑๗-๒๐ สมนตปาสาทกาย ทตโย ภาโค องเก ๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 2

วสฏ ยา ฯ อมสม วกปเป อกสททสส วส อตโถ นตถต อาห สเจตนาว ส เจตนกาต ฯ อทาน สสททสส อตถ อนเปกขตวา อกสทโทว อตถอตถ ปกาเสตต ทสเสนโต ส เจตนา วา อสสา อตถต ส เจตนกาต ทตยวกปปมาห ฯ สวชชต เจตนา อสสาต ปทภาชเน วตตพเพ พย ชเน อาทร อกตวา ชานนโตตอาท วตต ฯ อปกกมามต ชานนโตต โมจนตถ อปกกมามต ชานนโต ฯ [๕] อาสยเภทโตต จตตาทอาสยเภทโต ฯ พทธปจเจก- พทธานมป ห ร โป จกกวตตสส ปตตเสมหปพพ- โลหตาสเยส จตส อ ตโร อาสโย โหตเยว ฯ มนทป าน ปน จตตาโรป อาสยา โหนต ฯ ธาตนานตตโตต ปวธาตอาทน จตนน ธาตน จกขาทน วา อฏารสนน ธาตน รสโสณตาทน วา ธาตน นานตตโต ฯ วตถสสนต วตถปฏสส อพภนตเร มตถกปสส ฯ ราค ฯ เป ฯ อสกโกนโตต ราคปรยฏาน สนธาย วตต ฯ ราชา ปน สมภวสส สกลกาโย านนต สตปพพตตา วมสนตถ เอวมกาสต วทนต ฯ ทกโสตนต มตตมคค ฯ องค- ชาตปปเทสนต วตต โหต ฯ ทกโสโตโรหณโต ปฏาย ปน อปาทนนโต วนมตตตาย สมภเว อตสมฏานเมว รป อวสสสต เสส ตสมฏาน นตถต เวทตพพ ฯ อาโปธาตยา สนตานวเสน [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๓-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 3

ปวตตมานาย อวตถาย วเสโส สมภโว ฯ โส จตสสมฏานโก อฏกถาย จตสสมฏานเกส สมภวสส วตตตตา ฯ โส ปน โสฬสวสสกาเล อปปชชต ฯ ตสส ราควเสน านา จาวน โหตต วทนต ฯ ตสมา ย วตต กถาวตถอฏกถาย สกก- วสฏ นาม ราคสมฏานา โหตต ต สมภวสส านา จาวน สนธาย วตตนต เวทตพพ ฯ น ปน สมภโว จตตสมฏาโน- เยวาต ทเปต เตเนว ตตถ วสฏ คคหณ กต ฯ ขณาสวาน ปน พรหมาน จ สมภโว นตถต อาจรยธมมปาลตเถเรน วตต ฯ ตสมา ย วตต กถาวตถอฏกถาย ตาส เทวตาน สกกวสฏ นาม นตถต ตมป านา จาวน สนธาย วตตนต คเหตพพ ฯ น ปน เทวตาน สพพโส สมภวสส อภาว สนธาย ฯ ฉนนมป กามาวจรเทวตาน กามา ปากตกาเยว ฯ มนสสา วย ห เต ทวยทวยสมาปตตวเสเนว เมถน ปฏเสวนต ฯ เกวล ปน นสสนทาภาโว เตส วตตพโพ ฯ ตงขณกปรฬาหวปสมาวห สมผสสสขเมว ห เตส กามกจจ ฯ เกจ ปน จาตมมหาราชก- ตาวตสานเยว ทวยทวยสมาปตตยา กามกจจ อชฌต ยามาน อ ม อาลงคนมตเตน ตสตาน หตถามสนมตเตน นมมานรตน หสตมตเตน ปรนมมตวสวตตน โอโลกตมตเตน กามกจจ อชฌตต วทนต ฯ ต อฏกถาย ปฏกขตต ตาทสสส [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 4

กาเมส วรชชนสส เตส อภาวโต กามาน จ อตตรตตร ปณตตรปณตตมภาวโต ฯ ตเถวาต โมจนสสาเทน นมตเต อปกกมโตตอาท อตทสสต ฯ วสฏ ต านา จาวนา วจจตต วตตตตา ทกโสต โอตณณมตเตต กสมา วตตนต อาห ทก- โสโตโรหณ เจตถาตอาท ฯ เอตถาต ตสป วาเทส ฯ อธ- วาเสตวาต นมตเต อปกกมตวา ปน วปปฏสาเร อปปนเน อธวาเสตวา ฯ อนตรา นวาเรตนต านโต จต ต ทกโสต โอตรต อทตวา อนตรา นวาเรต ฯ เตนาห านา จต ห อวสส ทกโสต โอตรตต ฯ านา จาวนมตเตเนวาต ทกโสต อโนตณเณปต อธปปาโย ฯ เอตถ จ สกโล กาโย านนต วาเท านา จาวน วทนเตน สกลสรรโต จตสสาป ทกโสโต- โรหณโต ปพเพ อปปมตตกสส อนตรายสส สมภวโต วตต ฯ สกลสรเร วา ตสม ตสม ปเทเส ตสส านจต สนธาย านา จาวนมตเตเนวาต วตต ฯ นมตเต อปกกมนตสเสวาต โมจนสสาเทน อปกกมนตสส ฯ หตถปรกมมาทส สตป โมจนสสาเท นมตเต อปกกมาภาวโต นตถ อาปตตต อาห หตถปรกมม ฯ เป ฯ อนาปตตต ฯ อย สพพาจรยสาธารโณ วนจฉโยต ทกโสโตโรหณ เจตถาตอาทนา วตโต ตณณมป อาจรยาน สาธารโณ วนจฉโย ฯ [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 5

[๖] โขภกรณปจจโย นาม วสภาคเภสชชเสนาสนาหาราท- ปจจโย ฯ อตถกามตาย วา อนตถกามตาย วาต ปสนนา อตถกามตาย กทธา อนตถกามตาย ฯ อตถาย วา อนตถาย วาต สภาวโต ภวตพพาย อตถาย วา อนตถาย วา ฯ อป- สหรนตต อตตโน เทวานภาเวน อปเนนต ฯ โพธสตตมาตา วย ปตตปฏลาภนมตตนต ตทา กร ปเร ปณณมาย สตตม- ทวสโต ปฏาย วคตสราปาน มาลาคนธาทวภตสมปนน นกขตต- กฬ อนภวมานา โพธสตตมาตา สตตเม ทวเส ปาโตว อฏาย คนโธทเกน นหายตวา สพพาลงการวภสตา วรโภชน ภ ชตวา อโปสถงคาน อธฏาย สรคพภ ปวสตวา สรสยเน นปนนา นทท โอกกมมานา อท สปน อททส จตตาโร กร น มหาราชาโน สยเนเนว สทธ อกขปตวา อโนตตตทห เนตวา นหาเปตวา ทพพวตถ นวาเสตวา ทพพคนเธห วลมเปตวา ทพพ- ปปผาน ปลนธตวา ตโต อวทเร รชตปพพโต ตสส อนโต กนกวมาน อตถ ตสม ปาจนโต สส กตวา นปชชาเปสส อถ โพธสตโต เสตวรวารโณ หตวา ตโต อวทเร เอโก สวณณปพพโต ตตถ จรตวา ตโต โอรยห รชตปพพต อภรหตวา กนกวมาน ปวสตวา มาตร ปทกขณ กตวา ทกขณ- ปสส ผาเลตวา กจฉปวฏสทโส อโหส ฯ อม สปน สนธาย [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 6

เอต วตต โพธสตตมาตา วย ปตตปฏลาภนมตตนต ฯ ป จ มหาสปเนต มหนเตห ปรเสห ปสสตพพโต มหนตาน จ อตถาน นมตตภาวโต มหาสปเน ฯ เต ปน ป จ มหาสปเน เนว โลกยมหาชโน ปสสต น มหาราชาโน น จกกวตตราชาโน น อคคสาวกา น ปจเจกพทธา น สมมาสมพทธา ฯ เอโก สพพ โพธสตโตเยว ปสสต ฯ เตน วตต โพธสตโต วย ป จ มหาสปเนต ฯ อมหาก ปน โพธสตโต กทา เต สปเน ปสสต ฯ เสวว พทโธ ภวสสามต จาตททสย ปกขสส รตตวภายนกาเล ปสส ฯ กาลวเสน ห ทวา ทฏโ สปโน น สเมต ฯ ตถา ปมยาเม มชฌมยาเม ปจฉมยาเม จ ฯ พลวปจจเส ปน๑ อสตปตขายตสายเต สมมาปรณามงคเต กายสม โอชาย ปตฏ ตาย อรเณ อคคจฉมาเน ทฏสปโน สเมต ฯ อฏนมตต สปน ปสสนโต อฏ ปฏลภต ฯ อนฏนมตต ปสสนโต อนฏ ฯ ตสมา โพธสตโตป สปน ปสสนโต รตต- วภายนกาเล ปสส ฯ [๗] เก ปน เต ป จ มหาสปนาต ฯ ตถาคตสส อรหโต สมมาสมพทธสส ปพเพว สมโพธา อนภสมพทธสส โพธ- ๑. ม. ตถา ปมยาเม มชฌมยาเม จ ฯ ปจฉมยาเม พลวปจจเส ปน ฯ

[ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 7

สตตสเสว สโต ป จ มหาสปนา ปาตรเหส ฯ อย มหาปว มหาสยน อโหส ฯ หมวา ปพพตราชา พพโพหน อโหส ฯ ปรตถเม สมทเท วามหตโถ โอหโต อโหส ฯ ปจฉเม สมทเท ทกขณหตโถ โอหโต อโหส ฯ ทกขณสมทเท อโภ ปาทา โอหตา อเหส ฯ อย ปโม มหาสปโน ปาตรโหส ฯ ปน จปร ทพพตณสงขาตา ตรยา นาม๑ ตณชาต นงคลมตเตน รตตทณเฑน นาภโต อคคนตวา ปสสนตสเสวสส วทตถมตต รตนมตต พยามมตต ยฏ มตต คาวตมตต อฑฒโยชนมตต โยชนมตตนต เอว อคคนตวา อคคนตวา อเนกโยชนสหสส นภ อาหจจ ตา อโหส ฯ อย ทตโย มหาสปโน ปาตรโหส ฯ ปน จปร เสตา กมโย กณหสสา ปาเทห อสสกกตวา ยาว ชาณมณฑล ปฏจฉาเทส ฯ อย ตตโย มหาสปโน ปาตรโหส ฯ ปน จปร จตตาโร สกณา นานาวณณา จตห ทสาห อาคนตวา ปาทมเล นปตตวา สพพเสตา สมปชชส ฯ อย จตตโถ มหา- สปโน ปาตรโหส ฯ ปน จปร โพธสตโต มหโต มฬห- ปพพตสส อปรปร จงกมต อลมปมาโน มเฬหน ฯ อย ป จโม มหาสปโน ปาตรโหส ฯ อเม ป จ มหาสปนา ฯ ตตถ ปโม อนตตราย สมมาสมโพธยา ปพพนมตต ฯ ทตโย ๑. ม. ตรยา นามาต อท นตถ ฯ

[ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 8

อรยสส อฏงคกสส มคคสส เทวมนสเสส สปปกาสตภาวสส ปพพนมตต ฯ ตตโย พหนน โอทาตวสนาน คหน ภควนต อปสงกมตวา สรณคมนสส ปพพนมตต ฯ จตตโถ ขตตยาทน จตนน วณณาน ตถาคตปปเวทเต ธมมวนเย อคารสมา อนคารย ปพพชตวา อนตตรวมตตสจฉกรยาย ปพพนมตต ฯ ป จโม จตนน ปจจยาน ลาภตาย เตส จ อนปลตตภาวสส ปพพนมตต ฯ อปจ ย โส จกกวาฬมหาปว สรสยนภต อททส ต พทธภาวสส ปพพนมตต ฯ ย หมวนตปพพตราชาน พพโพหน อททส ต สพพ ตาณพพโพหนสส ปพพนมตต ฯ ย จตตาโร หตถปาเท สมททสส อปรปรภาเคน คนตวา จกก- วาฬมตถเก เต อททส ต ธมมจกกสส อปปฏวตตยภาเว ปพพนมตต ฯ ย อตตาน อตตานก นปนน อททส ต ตส ภเวส อวกชชาน สตตาน อตตานมขภาวสส ปพพนมตต ฯ ย อกขน อมมเลตวา ปสสนโต วย อโหส ต ทพพจกข- ปฏลาภสส ปพพนมตต ฯ ย ยาว ภวคคา เอกาโลก อโหส ต อนาวรณาณสส๑ ปพพนมตต ฯ เสส วตตนยเมว ฯ อต ตตวเสสาธคมนมตตภเต ป จ มหาสปเน ปสส ฯ เตน วตต โพธสตโต วย ป จ มหาสปเนต ฯ ๑ ม. ปฏลาภายาต อตถ ฯ

[ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 9

[๘] โกสลราชา วย โสฬส สปเนต อสภา รกขา คาวโย ควา จ อสโส กโส สคาล จ กมโภ โปกขรณ จ อปากจนทน ลาวน สทนต สลา ปลวนต มณฑกโย กณหสปเป คลนต กาก สวณณา๑ ปรวารยนต ตสาวกา เอฬกาน ภยา หต อเม โสฬส สปเน ปสสนโต โกสลราชา วย ฯ เอกทวส กร โกสลมหาราชา รตต นททปคโต ปจฉมยาเม โสฬส มหาสปเน ปสส ฯ ตตถ จตตาโร อ ชนวณณา กาฬอสภา ยชฌสสามาต จตห ทสาห ราชงคณ อาคนตวา อสภยทธ ปสสสสามาต มหาชเน สนนปตเต ยชฌนาการ ทสเสตวา นทตวา คชชตวา อยชฌตวาว ปฏกกนตา อม ปม สปน อททส ฯ ขททกา รกขา เจว คจฉา จ ปว ภนทตวา วทตถมตตมป รตน- มตตมป อนคคนตวาว ปปผนต เจว ผลนต จ อม ทตย อททส ฯ คาวโย ตทหชาตาน วจฉาน ขร ปวนตโย อททส อย ตตโย สปโน ฯ ธรวาเห อาโรหปรณาหสมปนเน มหา- ๑. ม. สปณณา ฯ

[ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 10

โคเณ ยคปรมปราย อโยเชตวา ตรเณ โคทมเม ธเร โยเชนเต อททส เต ธร วหต อสกโกนตา ฉฑเฑตวา อฏส สกฏาน นปปวตตส อย จตตโถ สปโน ฯ เอก อภโตมข อสส อททส ตสส อโภส ปสเสส ยวสส เทนต โส ทวหป มเขห ขาทต อย ป จโม สปโน ฯ มหาชโน สตสหสสค- ฆนก สวณณปาต สมมชชตวา๑ อธ ปสสาว กโรหต เอกสส ชรสคาลสส อปนาเมส ต ตตถ ปสสาว กโรนต อททส อย ฉฏโ สปโน ฯ เอโก ปรโส รชช วฏเฏตวา ปาทมเล นกขปต เตน นสนนปสส เหฏา สยตา ฉาตสคาล ตสส อชานนตสเสว ต ขาทต อม สตตม สปน อททส ฯ ราช- ทวาเร พหห ตจฉกมเภห ปรวาเรตวา ปต เอก มหนต ปรตกมภ อททส ฯ จตตาโรป ปน วณณา จตห ทสาห จตห อนทสาห จ ฆเฏห อทก อาหรตวา ปรตกมภเมว ปเรนต ปรตปรตอทก อตตรตวา ปลายต เตป ปนปปน ตตเถว อทก อาส จนต ตจฉกมเภ โอโลเกนโตป นตถ อย อฏโม สปโน ฯ เอก ป จปทมส ฉนน คมภร สพพโตตตถ โปกขรณ อททส สมนตโต ทปทจตปปทา โอตรตวา ตตถ ปานย ปวนต ตสสา มชเฌ คมภรฏาเน อทก อาวล ๑. ม. ปมชชตวา ฯ

[ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 11

ตรปปเทเส ทปทจตปปทาน อกกมนฏาเน อจฉ วปปสนน- มนาวล อย นวโม สปโน ฯ เอกสสาเยว จ กมภยา ปจจมาน โอทน อปาก อททส ฯ อปากนต วจาเรตวา วภชตวา ปต วย ตหากาเรห ปจจมาน เอกสม ปสเส อตกลนโน โหต เอกสม อตตณฑโล เอกสม สปกโกต อย ทสโม สปโน ฯ สตสหสสคฆนก จนทนสาร ปตตกเกน วกกณนเต อททส อย เอกาทสโม สปโน ฯ ตจฉลาวน อทเก สทนตาน อททส อย ทวาทสโม สปโน ฯ มหนตมหนตา กฏาคารป- ปมาณา ฆนสลา นาวา วย อทเก ปลวมานา อททส อย เตรสโม สปโน ฯ ขททกมธกปปผปปมาณา มณฑกโย มหนเต กณหสปเป เวเคน อนพนธตวา อปปลนาเฬ วย ฉนทตวา ฉนทตวา มส ขาทตวา คลนตโย อททส อย จททสโม สปโน ฯ ทสห อสทธมเมห สมนนาคต คามโคจร กาก กา จน- วณณวณณตาย สวณณาต ลทธนาเม สวณณราชหเส ปร- วาเรนเต อททส อย ปณณรสโม สปโน ฯ ปพเพ ทปโน เอฬเก ขาทนต เต ปน เอฬเก ทปโน อนพนธตวา มรมราต ขาทนเต อททส อถ เ ตสาวกา เอฬเก ทรโตว ทสวา ตสตา ตาสปปตตา หตวา เอฬกาน ภยา ปลายตวา คมพ- คหนาน ปวสตวา นลยส อย โสฬสโม สปโน ฯ [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 12

สารตถทปน นาม วนยฎกา หนาท 12 [๙] ตตถ อธมมกาน ราชน อธมมกาน จ มนสสาน กาเล โลเก วปรวตตมาเน กสเล โอสนเน อกสเล อสสนเน โลกสส ปรหนกาเล เทโว น สมมา วสสสสต เมฆปาทา ฉชชสสนต สสสาน มลายสสนต ทพภกข ภวสสต วสสต- กามา วย จตห ทสาห เมฆา อฏหตวา อตถกาห อาตเป ปตถฏาน วหอาทน เตมนภเยน อนโต ปเวสตกาเล ปรเสส กททาลปฏเก อาทาย อาทาย อาฬพนธนตถาย นกขมนเตส วสสนาการ ทสเสตวา คชชตวา วชชลตา นจฉาเรตวา อสภา วย อยชฌตวา อวสสตวาว ปลายสสนต ฯ อย ปมสส วปาโก ฯ โลกสส ปรหนกาเล มนสสาน ปรตตายกกาเล สตตา ตพพราคา ภวสสนต สมปตตวยาว กมารโย ปรสนตร คนตวา อตนโย เจว คพภนโย จ หตวา ปตตธตาห วฑฒสสนต ขททกรกขาน ปปผ วย ห ตาส อตนภาโว ผล วย จ ปตตธตโร ภวสสนต ฯ อย ทตยสส วปาโก ฯ มนสสาน เชฏาปจายกกมมสส นฏกาเล สตตา มาตาปตส วา สสส- สสสเรส วา ลชช อนปฏเปตวา สยเมว กฏมพ สวทหนตาว ฆาสจฉาทนมตตมป มหลลกาน ทาตกามา ทสสนต อทาตกามา น ทสสนต มหลลกา อนาถา หตวา อสยวส ทารเก อาราเธตวา ชวสสนต ตทหชาตาน วจฉกาน ขร ปวนตโย มหา- [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 13

คาวโย วย ฯ อย ตตยสส วปาโก ฯ อธมมกราชน กาเล อธมมกราชาโน ปณฑตาน ปเวณกสลาน กมมนตถรณสมตถาน มหามตตาน ยส น ทสสนต ธมมสภาย วนจฉยฏาเนป ปณฑเต โวหารกสเล มหลลเก อมจเจ น เปสสนต ตพพปรตาน ปน ตรณตรณาน ยส ทสสนต ตถารเปเอว จ วนจฉยฏาเน เปสสนต ฯ เต ราชกมมาน เจว ยตตายตต จ อชานนตา เนว ต ยส อกขปต สกขสสนต น ราชกมมาน นตถรต ฯ เต อสกโกนตา กมมธร ฉฑเฑสสนต ฯ มหลลกาป ปณฑตา อมจจา ยส อลภนตา กจจาน นตถรต สมตถาป ก อมหาก เอเตห มย พาหรกา ชาตา อพภนตรกา ตรณทารกา ชานสสนตต อปปนนาน กมมาน น กรสสนต ฯ เอว สพพถาป เตส ราชน หานเยว ภวสสต ฯ ธร วหต อสมตถาน วจฉ- ทมมาน ธเร โยชตกาโล วย ธรวาหาน จ มหาโคณาน ยค- ปรมปราย อโยชตกาโล วย ภวสสต ฯ อย จตตถสส วปาโก ฯ อธมมกราชกาเลเยว อธมมกพาลราชาโน อธมมเก โลลมนสเส วนจฉเย เปสสนต ฯ เต ปาปป เส อนาทรา พาลา สภาย นสทตวา วนจฉย เทนตา อภนนป อตถปจจตถกาน หตถโต ล จ คเหตวา ขาทสสนต อสโส วย ทวห มเขห ยวสส ขาทต ฯ อย ป จมสส วปาโก ฯ อธมมกาเยว วชาต- [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 14

ราชาโน ชาตสมปนนาน กลปตตาน อาสงกาย ยส น ทสสนต อกลเน วฑเฒสสนต ฯ เอว มหากลาน ทคคตาน ภวสสนต ลามกกลาน อสสราน ฯ เต จ กลนา ปรสา ชวต อสกโกนตา อเม นสสาย ชวสสามาต อกลนาน ธตโร ทสสนต ฯ อต ตาส กลธตาน อกลเนห สทธ สวาโส ชรสคาลสส สวณณ- ปาตย ปสสาวกรณสทโส ภวสสต ฯ อย ฉฏสส วปาโก ฯ คจฉนเต คจฉนเต กาเล อตถโย ปรสโลลา สราโลลา อลงการโลลา วสขาโลลา อามสโลลา ภวสสนต ทสสลา ทรา- จารา ตา สามเกห กสโครกขาทน กมมาน กตวา กจเฉน กสเรน สมภต ธน๑ ชาเรห สทธ สร ปวนตา มาลาคนธวเลปน ธารยมานา อนโตเคเห อจจายกมป กจจ อโนโลเกตวา เคห- ปรกเขปสส อปรภาเคนป ฉททฏาเนหป ชาเร อปธารยมานา เสว วเปตพพยตตก วชมป โกฏเฏตวา ยาคภตตขชชกาน สชเชตวา ขาทมานา วลมปสสนต เหฏาปกนปนนา ฉาตก- สคาล วย วฏเฏตวา วฏเฏตวา ปาทมเล นกขตตรชช ฯ อย สตตมสส วปาโก ฯ คจฉนเต คจฉนเต กาเล โลโก ปร- หายสสต รฏ นโรช ภวสสต ราชาโน ทคคตา กปณา ภวสสนต โย อสสโร ภวสสต ตสส ภณฑาคาเร สตสหสส- ๑. เอโก ปพพกาลกรยาสทโท นฏโ ภวสสต ฯ

[ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 15

มตตา กหาปณา ภวสสนต ฯ เต เอว ทคคตา สพเพ ชานปเท อตตโนว กมม กาเรสสนต ฯ อปททตา มนสสา สเก กมมนเต ฉฑเฑตวา ราชนเยว อตถาย ปพพณณาปรณณาน วปนตา รกขนตา ลายนตา มททนตา ปเวเสนตา อจฉกเขตตาน กโรนตา ยนตาน วาเหนตา ผาณตาทน ปจนตา ปปผาราเม ผลาราเม จ กโรนตา ตตถ ตตถ นปผนนาน ปพพณณาทน อาหรตวา ร โ โกฏาคารเมว ปเรสสนต อตตโน เคเหส ตจฉโกฏเ โอโลเกนตาป น ภวสสนต ฯ ตจฉตจฉกมเภ อโนโลเกตวา ปรตกมภปรณสทสเมว ภวสสต ฯ อย อฏมสส วปาโก ฯ คจฉนเต คจฉนเต กาเล ราชาโน อธมมกา ภวสสนต ฉนทาทวเสน อคต คจฉนตา รชช กาเรสสนต ธมเมน วนจฉย นาม น ทสสนต ล จจตตกา ภวสสนต ธนโลลา ฯ รฏ- วาสเกส เตส ขนตเมตตานททย นาม น ภวสสต ฯ กกขฬา ผรสา อจฉยนเต อจฉคณฑกา วย มนสเส ปเฬนตา นานป- ปการ พล อปปาเทตวา ธน คณหสสนต ฯ มนสสา พลปฬตา ก จ ทาตต อสกโกนตา คามนคมาทโย ฉฑเฑตวา ปจจนต คนตวา วาส กปเปสสนต ฯ มชฌมชนปโท ส โ ภวสสต ปจจนโต ฆนวาโส เสยยถาป โปกขรณยา มชเฌ อทก อาวล ปรยนเต วปปสนน ฯ อย นวมสส วปาโก ฯ คจฉนเต คจฉนเต [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 16

กาเล ราชาโน อธมมกา ภวสสนต ฯ เตส อธมมเกส ราช- ยตตาป พราหมณคหปตกาป เนคมชานปทาปต สมณพราหมเณ อปาทาย สพเพ มนสสา อธมมกา ภวสสนต ฯ ตโต เตส อารกขเทวตา พลปฏคคาหกเทวตา รกขเทวตา อากาสฏก- เทวตาต เอว เทวตาป อธมมกา ภวสสนต ฯ อธมมกราชน รชเช วาตา วสมา ขรา วายสสนต ฯ เต อากาสฏกวมานาน กมเปสสนต ฯ เตส กมปเตส เทวตา กปตา เทว วสสต น ทสสนต ฯ วสสมาโนป สกลรฏเ เอกปปหาเรเนว น วสสสสต ฯ วสสมาโนป สพพตถ กสกมมสส วา วปปกมมสส วา อปกาโร หตวา น วสสสสต ฯ ยถา จ รฏเ เอว ชนปเทป คาเมป เอกตฬากสสเรป เอกปปหาเรเนว น วสสสสต ฯ ตฬากสส อปรภาเค วสสนโต เหฏาภาเค น วสสสสต เหฏา วสสนโต อปร น วสสสสต ฯ เอกสม ภาเค สสส อตวสเสน นสสสสต ฯ เอกสม อวสสนโต มลายสสต ฯ เอกสม สมมา วสสมาโน สมปาเทสสต ฯ เอว เอกสส ร โ รชเช วตต- สสสา ตปปการา ภวสสนต เอกกมภยา โอทโน วย ฯ อย ทสมสส วปาโก ฯ คจฉนเตเยว กาเล สาสเน ปรหายนเต ปจจยโลลา อลชชกา พห ภกข ภวสสนต ฯ เต ภควตา ปจจยโลลปป นมมเถตวา กถตธมมเทสน จวราทจตปปจจยเหต [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 17

ปเรส เทเสสสนต ปจจเยห มจจตวา นตถรณปกเข๑ ตา นพพานาภมข กตวา เทเสตต น สกขสสนต ฯ เกวล ปท- พย ชนสมปตต เจว มธรสทท จ สตวา มหคฆาน จวราทน ทสสนต อจเจว เทเสสสนต ฯ อปเร อนตรวถจตกก ราช- ทวาราทส นสทตวา กหาปณฑฒกหาปณปาทมาสกรปาทนป นสสาย เทเสสสนต ฯ อต ภควตา นพพานคฆนก กตวา เทสต ธมม จตปปจจยตถาย เจว กหาปณฑฒกหาปณาท- อตถาย จ วกกณตวา เทเสนตา สตสหสสคฆนก จนทนสาร ปตตกเกน วกกณนตา วย ภวสสนต ฯ อย เอกาทสมสส วปาโก ฯ อธมมกราชกาเล โลเก วปรวตตนเตเยว ราชาโน ชาตสมปนนาน กลปตตาน ยส น ทสสนต อกลนาน เว ทสสนต ฯ เต อสสรา ภวสสนต อตรา๒ ทลททา ฯ ราช- สมมเขป ราชทวาเรป อมจจสมมเขป วนจฉยฏาเนป ตจฉลาว- สทสาน อกลนานเยว กถา โอสทตวา ตา วย นจจลา สป- ปตฏ ตา ภวสสต สงฆสนนปาเตป สงฆกมมคณกมมฏาเนส เจว ปตตจวรปรเวณาทวนจฉยฏาเนส จ ทสสลาน ปาป- ปคคลานเยว กถา นยยานกา ภวสสต น ลชชภกขนนต เอว สพพถาป ตจฉลาวน นสทนกาโล วย ภวสสต ฯ อย ๑. ม. มจฉตวา นรตถกปกข ฯ ๒. อตเร ฯ

[ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 18

ทวาทสมสส วปาโก ฯ ตาทเสเยว กาเล อธมมกราชาโน อกลนาน ยส ทสสนต ฯ เต อสสรา ภวสสนต กลนา ทคคตา ฯ เตส น เกจ คารว กรสสนต อตเรสเยว กรสสนต ฯ ราช- สมมเข วา อมจจสมมเข วา วนจฉยฏาเน วา วนจฉยกสลาน ฆนสลาสทสาน กลปตตาน กถา น โอคาหตวา ปตฏหสสต ฯ เตส กเถนเตส ก อเม กเถนตต อตเร ปรหาสเมว กรสสนต ฯ ภกขสนนปาเตป วตตปปกาเรส าเนส เนว เปสเล ภกข ครกาตพเพ ม สสนต ฯ นาป เนส กถา ปรโยคาหตวา ปตฏหสสต สลาน ปลวนกาโล วย ภวสสต ฯ อย เตรสมสส วปาโก ฯ โลเก ปรหายนเตเยว มนสสา ตพพราคาทชาตกา กเลสานวตตกา หตวา ตรณตรณาน อตตโน ภรยาน วเส วตตสสนต ฯ เคเห ทาสกมมกราทโยป โคมหสาทโยป หร - สวณณมป สพพ ตาสเยว อายตต ภวสสต ฯ อสกหร - สวณณ วา ปรจเฉทาทชาต วา กหนต วตเต ยตถ วา ตตถ วา โหต ก ตยหมนา พยาปาเรน ตว มยห ฆเร สนต วา อสนต วา ชานตกาโม ชาโตต วตวา นานปปกาเรห อกโกสตวา มขสตตห โกฏเฏตวา ทาสเจฏก วย วเส กตวา อตตโน อสสรย ปวตเตสสนต ฯ เอว มธกปปผปปมาณ- มณฑกโปตกาน อาสวเส กณหสปเป คลนกาโล วย ภวสสต ฯ [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 19

อย จททสมสส วปาโก ฯ ทพพลราชกาเล ปน ราชาโน หตถ- สปปาทส อกสลา ยทเธส อวสารทา ภวสสนต ฯ เต อตตโน ราชาธปจจ อาสงกมานา สมานชาตกาน กลปตตาน อสสรย อทตวา อตตโน ปาทมลกนหาปกกปปกาทน ทสสนต ฯ ชาต- โคตตสมปนนา กลปตตา ราชกเล ปตฏ อลภมานา ชวต กปเปตต อสมตถา หตวา อสสรยฏาเน ชาตโคตตหเน อกลเน อปฏหนตา วจรสสนต ฯ สวณณราชหเสห กากสส ปรวารต- กาโล วย ภวสสต ฯ อย ปณณรสมสส วปาโก ฯ อธมมก- ราชกาเลเยว จ อกลนาว ราชวลลภา อสสรา ภวสสนต ฯ กลนา อปป าตา ทคคตา ฯ เต ราชวลลภา ราชาน อตตโน กถ คาหาเปตวา วนจฉยฏานาทส พลวนโต หตวา ทพพลาน ปเวณอาคตาน เขตตวตถาทน อมหาก สนตกาน เอตานต อภ- ย ชตวา เต น ตมหาก อมหากนต อาคนตวา วนจฉยฏานาทส ววทนเต เวตตลตาทห ปหราเปตวา ควาย คเหตวา อป- กฑฒาเปตวา อตตโน ปมาณ น ชานาถ อมเหห สทธ ววทถ อทาน โว ร โ กเถตวา หตถปาทจเฉทาทน กาเรสสามาต สนตชเชสสนต ฯ เต เตส ภเยน อตตโน สนตกาน เชตต- วตถน ตมหากเยว ตาน คณหถาต นยยาเทตวา อตตโน เคหาน ปวสตวา ภตา นปชชสสนต ฯ ปาปภกขป เปสเล ภกข ยถา- [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 20

รจ วเหเสสนต ฯ เปสลา ภกข ปฏสรณ อลภมานา อร ปวสตวา คหนฏาเนส นลยสสนต ฯ เอว หนชจเจห เจว ปาปภกขห จ อปททตาน ชาตมนตกลปตตาน เจว เปสล- ภกขน จ เอฬกาน ภเยน ตสาวกาน ปลายนกาโล วย ภวสสต ฯ อย โสฬสมสส วปาโก ฯ เอว ตสส ตสส อนตถสส ปพพ- นมตตภเต โสฬส มหาสปเน ปสส ฯ เตน วตต โกสลราชา วย โสฬส สปเนต ฯ เอตถ จ ปพพนมตตโต อตตโน อตถา- นตถนมตต สปน ปสสนโต อตตโน กมมานภาเวน ปสสต โกสลราชา วย โลกสส อตถานตถนมตต สปน ปสสนโต ปน สพพสตตสาธารณกมมานภาเวน ปสสตต เวทตพพ ฯ [๑๐] กทธา ห เทวตาต นาคมหาวหาเร มหาเถรสส กทธา เทวตา วย ฯ โรหเณ กร นาคมหาวหาเร มหาเถโร ภกข- สงฆ อนปโลเกตวาว เอก นาครกข ฉนทาเปส ฯ รกเข อธ- วตถา เทวตา เถรสส กทธา ปมเมว น สจจสปเนน ปโลเภตวา ปจฉา อโต เต สตตมทวสมตถเก อปฏาโก ราชา มรสสตต สปเน อาโรเจส ฯ เถโร ต กถ อาหรตวา ราโชโรธาน อาจกข ฯ ตา เอกปปหาเรเนว มหาวรว วรวส ฯ ราชา ก เอตนต ปจฉ ฯ ตา เอว เถเรน วตตนต อาโรจยส ฯ ราชา ทวเส คณาเปตวา สตตาเห วตวตเต เถรสส หตถ- [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 21

ปาเท ฉนทาเปส ฯ [๑๑] เอกนตสจจเมว โหตต ผลสส สจจภาวโต วตต ฯ ทสสน ปน วปลลตถเมว ฯ เตเนว ปหนวปลลาสา ปพพ- นมตตภตมป สปน น ปสสนต ฯ ทวห ตห วา การเณห กทาจ สปน ปสสนตต อาห สสคคเภทโตต ฯ อเสกขา น ปสสนต ปหนวปลลาสตตาต วจนโต จตนนมป การณาน วปลลาสาเยว มลการณนต ทฏพพ ฯ ตนต สปนกาเล ปวตต ภวงคจตต ฯ รปนมตตาทอารมมณนต กมมนมตตคตนมตตโต อ รปนมตตาทอารมมณ น โหต ฯ อทสานต ปจจกขโต อนภตปพพปรกปปตรปาทอารมมณาน เจว ราคาทสมปยตตาน จ ฯ สพโพหารกจตเตนาต ปกตจตเตน ฯ ทวห องเคห มตโตต กสลากสลสงขาเตห ทวห องเคห มตโต ฯ อาวชชน- ตทารมมณกขเณต อท ยาว ตทาลมพณปปตต ตาว ปวตตจตตวาร สนธาย วตต ฯ สปเนเนว ทฏ วย เม สต วย เมต กถนกาเล ปน อพยากโตเยว อาวชชนมตตสเสว อป- ปชชนโตต วทนต ฯ เอว วทนเตห ป จทวาเร ทตยโมฆ- วาเร วย มโนทวาเรป อาวชชน ทวตตกขตต อปปชชตวา ชวนฏาเน ตวา ภวงค โอตรตต อธปเปตนต ทฏพพ เอก- จตตกขณกสส อาวชชนสส อปปตตย ทฏ วย เม สต วย [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 22

เมต กปปนาย อสมภวโต ฯ เอตถ จ สปนนเตป ตทารมมณ- วจนโต ปจจปปนนวเสน วา อตตวเสน วา สภาวธมมาป สปนนเต อารมมณ โหนตต วทนต ฯ ยทป สปนนเต วภต หตวา อปฏ เต รปาทวตถมห ตทารมมณ วตต ตถาป สปนนเต อปฏ ตสส นมตตสส ปรกปปวเสน คเหตพพตาย ทพพลภาวโต ทพพลวตถกตตาต วตตนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน กรชกายสส นรสสาหสนตภาวปปตตโต ตน- นสสต หทยวตถ น สปปสนน โหต ตโต ตนนสสตาป จตตปปวตต น สปปสนนา อสปปสนนวฏฏนสสตทปปปภา วย ตสมา ทพพลวตถกตตาต เอตถ ทพพลหทยวตถกตตาต อตถ วทนต ฯ วมสตวา ยตตตร คเหตพพ ฯ สปนนตเจตนาต มโนทวารกชวนวเสน ปวตตา สปนเจตนา ฯ สปน ห ปสสนโต มโนทวารเกเนว ชวเนน ปสสต น ป จทวารเกน ฯ ปฏ- พชฌนโต จ มโนทวารเกเนว ปฏพชฌต น ป จทวารเกน ฯ นททายนตสส ห มหาวฏฏ ชาเลตวา ทเป จกขสมป อปนเต ปม จกขทวารก อาวชชน ภวงค น อาวชเชต๑ ฯ มโน- ทวารกเมว อาวชเชต ฯ อถ ชวน ชวตวา ภวงค โอตรต ฯ ทตยวาเร จกขทวารก อาวชชน ภวงค อาวชเชต ฯ ตโต ๑. ม. อาวฏเฏต ฯ ตถา อายต ฯ

[ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 23

จกขว าณาทน ชวนปรโยสานาน ปวตตนต ฯ ตทนนตร ภวงค ปวตตต ฯ ตตยวาเร มโนทวารกาวชชเนน ภวงเค อาวชชเต มโนทวารกชวน ชวต ฯ เตน จตเตน ก อย อมสม าเน อาโลโกต ชานาต ฯ ตถา นททายนตสส กณณสมเป ตรเยส ปคคหเตส ฆานสมเป สคนเธส วา ทคคนเธส วา ปปเผส อปนเตส มเข สปปมห วา ผาณเต วา ปกขตเต ปฏ ย ปาณนา ปหาเร ทนเน ปม โสตทวารกาทน อาวชชนาน ภวงค น อาวชเชนต ฯ มโนทวารกเมว อาวชเชต ฯ อถ ชวน ชวตวา ภวงค โอตรต ฯ ทตยวาเร โสตทวารกาทน อาวชชนาน ภวงค อาวชเชนต ฯ ตโต โสตฆานชวหากาย- ว าณาทน ชวนปรโยสานาน ปวตตนต ฯ ตทนนตร ภวงค ปวตตต ฯ ตตยวาเร มโนทวารกาวชชเนน ภวงเค อาวชชเต มโนทวารกชวน ชวต ฯ เตน จตเตน ตวา ก อย อมสม าเน สทโท สงขสทโท เภรสทโทต วา ก อย อมสม าเน คนโธ มลคนโธ สารคนโธต วา ก อท มยห มเข ปกขตต สปป ผาณตนต วา เกนมห ปฏ ย ปหโฏ อตถทโธ เม ปหาโรต วา วตตา โหต ฯ เอว มโนทวารกชวเนเนว ปฏ- พชฌต น ป จทวารเกน ฯ สปนมป เตเนว ปสสต น ป จทวารเกน ฯ [ ม. ป. ๒๒๐ ส. ท. ๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 24

[๑๒] อสสาต อสส อาปตตนกายสส ฯ นน จ อยตโตย นทเทโส สงโฆ อาทมห เจว เสเส จ อจฉตพโพ อสสาต น ห อาปตตนกายสส อาทมห เจว เสเส จ สงโฆ อจฉโต ก จรห วฏานสสาต อม โจทน มนส นธาย ยถา น วรชฌต ตถา อธปปาย ววรนโต ก วตต โหตต อาทมาห ฯ อาปตตโต วฏานสส อาทมห เจว เสเส จ อจฉโต สงโฆ อาปตตยา อจฉโต นาม โหตต อยเมตถ อธปปาโย ฯ อาปตตวฏานนต อาปตตโต วฏาน ฯ อนาปตตกภาวปคมนนต อตโถ ฯ วจนการณนต สงฆาทเสโสต เอว วจเน การณ ฯ สมทาเย รโฬห นกายสทโท ตเทกเทเส ปวตตมาโนป ตายเอว รฬหยา ปวตตตต อาห รฬหสทเทนาต ฯ อถวา ก จ นมตต คเหตวา สตป อ สม ตนนมตตยตเต กสม จเทว วสเย สมมตยา จรกาลตาวเสน นมตตวรเหป ปวตตต๑ รฬห นาม ยถา มหย เสตต มหโส คจฉตต โคต เอว นกายสททสสาป รฬหภาโว เวทตพโพ ฯ เอกสมป วสฏเ สตป สม า วย สมทาเย ปวตตโวหาโร อวยเวป ปวตตตต อาห อวยเว สมห- โวหาเรน วาต ฯ [๑๓] นวมสส อธปปายสสาต วมสาธปปายสส ฯ โลมา ๑. ม. ปวตตนรโฬห ฯ

[ ม. ป. ๒๒๐-๑ ส. ท. ๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 25

เอเตส สนตต โลมสา ฯ พหโลมาต วตต โหต ฯ อโรโค ภวสสามต ราคปรฬาหวปสมโต นโรโค ภวสสาม ฯ โมจเนน จาต โมจนตถาย อปกกมกรเณน ฯ อปกกมกรณ เหตถ โมจนนต อธปเปต โมเจต เอเตนาต กตวา ฯ พช ภวสสตต โจฬคคหณาทก สนธาย วตต ฯ [๑๔] เทว อาปตตสหสสานต ขณฑจกกาทเภท อนามสตวา วตต ฯ อจฉนเตน ปน ขณฑจกกาทเภเทนาป อาปตตคณนา กาตพพา ฯ มสสกจกกนต อภโตวฑฒก สนธาย วตต ฯ เอตถ จ นล จ ปตก จาตอาทนา เอกกขเณ อเนกวณณาน โมจนาธปปายวจน ยถาธปปาเยน โมจน ภวต วา มา วา อมนาป อธปปาเยน อปกกมตวา โมเจนตสส อาปตต โหตต ทสสนตถ ฯ น ห เอกสม ขเณ นลาทน สพเพสมป มตต สมภวต ฯ อ วเทตต อตตโน โทส อช วตต อสกโกนโต ปน ปฏโ อ ภณต ฯ โมจนสสาโทต โมจนสส ปพพ- ภาเค ปวตตอสสาโท ฯ เตเนว โมเจตต อสสาโท โมจนสสาโทต วตต ฯ เคหสตเปมนต เอตถ เคหสทเทน เคเห ตา มาต- ภคนอาทโย อชฌตตกาตกา คหตา ฯ เตส มาตเปมาทวเสน อปปนโน สเนโห เคหสตเปม ฯ อ ตถ ปน เคหสตเปมนต ป จกามคณกราโค วจจต ฯ สมปยตตอสสาทสเสนาต ราค- [ ม. ป. ๒๒๑-๓๗ ส. ท. ๙-๑๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 26

สมปยตตสขเวทนามเขน ฯ เอเกน ปเทนาต เคหสตเปมปเทน ฯ ตเถวาต โมจนสสาทเจตนายเอว ฯ ปพพภาเค โมจนสสาทวเสน กตปปโยค อวชหตวาว สยตตตา สเจ ปน ฯ เป ฯ สงฆา- ทเสโสต วตต ฯ ปน สทธจตเต อปปนเน ตสส ปโยคสส ปฏปปสสทธตตา สทธจตโต ฯ เป ฯ อนาปตตต วตต ฯ ชคคนตถายาต โธวนตถาย ฯ อโนกาสนต องคชาตปปเทส ฯ [๑๕] เคหสตกามวตกกนต ป จกามคณสนนสสต กาม- วตกก ฯ วตถ ทฬห คเหตวาต องคชาตสส อคเค ปสสาว- นคคมนฏาเน จมม ทฬห คเหตวา ฯ นมตเต อปกกมาภาวโต โมจนาธปปายสสาป อโมจนาธปปายสสาป มตเต อนาปตตต วตต ฯ เอห เม ตว สามเณราต อาณตตยา อ เน กโตป ปโยโค อตตนาว กโต นาม โหตต กตวา อาปตต วตตา ฯ ยท ปน อนาณตโต สยเมว กโรต องคปารปรยา อภาวโต อนาปตตต วทนต ฯ สตตสามเณรวตถสม ฯ อสจมห มตเตป องคชาตสส คหณปจจยา ทกกฏ วตต น ปน มตตปจจยา ฯ กายตถมภนวตถสม ฯ จลนวเสน ยถา องคชาเตป อปกกโม สมภวต ตถาป วชมภตตตา อาปตต วตตา ฯ ปจฉโต วาต วจนโต อโภส ปสเสส กฏย อรปปเทโสป คหโตเยวาต ทฏพพ ฯ ตสมา อโภสป ปสเสส ตวา อมสม โอกาเส [ ม. ป. ๒๓๘-๔๓ ส. ท. ๑๔-๑๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 27

นมตตนต อปนชฌายนตสส อาปตตเยว ฯ องคชาตนต วจนโต นมตตนต ปสสาวมคโคว วตโต ฯ อมมลนนมมลนวเสน น กาตพโพต อมมลนนมมลนปปโยควเสน อาปตตเภโท น กาตพโพต อตโถ ฯ อเนกกขตตมป อมมเลตวา นมมเลตวา อปนชฌายนตสส เอกเมว ทกกฏนต วตต โหต ฯ อกขน อวปผนเทตวา อภมข สมปตตสส มาตคามสส นมตโตโลกเนป อาปตตเยวาต ทฏพพ ฯ ทารธตลกเลปจตตาน องคชาตป- นชฌาเนป ทกกฏนต วทนต ฯ ปปผาวลต กฬาวเสสสสาธวจน ฯ ต กฬนตา นทอาทส ฉนนตฏ อทเกน จกขลล กตวา ตตถ อโภ ปาเท ปสาเรตวา นสนนา ปปตนต ฯ ปปผาวฬยนตป ปาโ ฯ ปเวเสนตสสาต ทวกมมกตตา วาลก องคชาตนต อภยตถาป อปโยควจน กต ฯ วาลกนต วาลกายาต วา อตโถ ฯ เจตนา อปกกโม มจจนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน เวทตพพาน ฯ ปมสงฆาทเสสวณณนา นฏ ตา ฯ [๑๖] ทตเย ฯ เยส ววเฏส อนธกาโร โหต ตาน ววรนโตต พราหมณยา สทธ กายสสคค สมาปชชตกาโม เอวมกาส ฯ เตน กตสสาป วปปการสส อตตน กตตตา อตตโน วปป- การนต วตต ฯ อฬารตตตาต อฬารจตตตา ฯ ปณตาธ- [ ม. ป. ๒๔๓-๙ ส. ท. ๒๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 28

มตตตาต วตต โหต ฯ [๑๗] โอตณโณต อท กมมสาธน กตตสาธน วา โหตต ตทภยวเสน อตถ ทสเสนโต ยกขาทห วย สตตาตอาทมาห ฯ อสมเวกขตวาต ยถาสภาว อนปปรกขตวา ฯ ยถา เต รตชนกา รปาทโย วสยา อนจจทกขาสภานตตากาเรน อวตถตา ตถา อปสสตวาต วตต โหต ฯ ส มเวลนต สลมรยาท ฯ อาจาโรต อาจรณ หตถคคหณาทกรยา ฯ อสสาต กายสสคค สมาปชเชยยาต ปทสส ฯ [๑๘] เอเตส ปทาน วเสนาต อามสนาทปทาน วเสน ฯ อโตจโต จ ฯ เป ฯ ส โจเปตต อตตโน หตถ วา กาย วา ตรย อโตจโต จ ส จาเรต ฯ กายโต อโมเจตวา วาต วจนโต มตถกโต ปฏาย หตถ โอสาเรนตสส กายโต อโมเจตวา นวตถสาฏกปร โอมสนตสส ถลลจจย สาฏกโต โอตาเรตวา ชงฆโต ปฏาย กาย โอมสนตสส ปน สงฆา- ทเสโสต วทนต ฯ ทวาทสสป อามสนาทปปโยเคส เอเกกสม ปโยเค กายโต อโมจเต เอเกกาว อาปตต โหตต อาห มลค- คหณเมว ปมาณนต ฯ อท จ เอเกน หตเถน กาย คเหตวา อตเรน หตเถน กายปรามสน สนธาย วตต ฯ เอเกน ปน หตเถน กายปฏพทธ คเหตวา อตเรน ตตถ ตตถ กาย ปรามสโต [ ม. ป. ๒๔๙-๕๐ ส. ท. ๒๑-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 29

ปโยคคณนาย อาปตต ฯ [๑๙] อย ปน สงฆาทเสโส น เกวล วตถวเสเนว อปจ โข ส าวเสนปต อาห อตถยา อตถส สส สงฆาทเสโสต ฯ ปาลย ตรจฉานคโต จ โหตต เอตถ ตรจฉานคตตถยา ตรจฉานคตปรสสส จ คหณ เวทตพพ ฯ สมสาราโคต กายสสคค- ราเคน เอกสทสราโค ฯ ปรมนเยเนวาต รชชวตถาทห ปรก- ขปตวา คหเณ วตตนเยน ฯ ปน ปรมนเยเนวาต สมสาราโค วตโต ฯ อนนตรนเยเนวาต กายปฏพทเธน กายปฏพทธ อามสน- นเยน ฯ เวณคคหเณน โลมานมป สงคหตตตา โลมาน ผสเนป สงฆาทเสโส วตโต ฯ อทาน วตตเมวตถ ปกาเสตกาโม อปาทนนเกน หตอาทมาห ฯ ยถานททฏนทเทเสต ยถาวตตกาย- สสคคนทเทเส ฯ เตนาต เตน ยถาวตตการเณน ฯ ส าย วราคตมหต ส าย วรทธาย ฯ ลงคพยตตเยน วราคตมหต วตต ฯ อม นาม วตถนต อมสม สกขาปเท อาคต สนธาย วทต ฯ อ ป ยงก จ วตถ สนธาย วทตตป เกจ ฯ สารตตนต กายสสคคราเคน สารตต ฯ วรตตนต กายสสคค- ราครหต ฯ มาตภคนอาท สนธาย วทต ฯ วรตต คณหสสามต วรตต คณห ทกกฏนต มาตเปมาทวเสน คหเณ ทกกฏ วตต ฯ อมาย ปาลยา สเมตต สมพนโธ ฯ กถ สเมตต เจ ฯ ยท [ ม. ป. ๒๕๐-๖๔ ส. ท. ๒๖-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 30

ห อตถยา กายปฏพทธ คณหสสามต จตเต อปปนเน อตถ- ส า วราคตา ภเวยย กายปฏพทธคคหเณ ถลลจจย วทนเตน ภควตา อตถ จ โหต อตถส จาต น วตตพพ สยา วตต จ ตสมา อตถยา กายปฏพทธ คณหสสามต กาย คณหนตสส อตถส า วราคตา นาม น โหตต กาย- ปฏพทธ คณหสสามต กาย คณหนโต ยถาวตถกเมว อาปชชตต มหาสมตเถเรน วตตวาโท อมาย ปาลยา สเมต ฯ โย ปเนตถ สตป อตถส าย กายปฏพทธ คณหนตสส คหณสมเย กาย- ปฏพทธ คณหสสามต ส เปตวา อตถ คณหามต ส าย อภาวโต วตถส าน ภนนตตา อยตตนต วเทยย โส ปจฉตพโพ ก กายปฏพทธ วตถาท คณหนโต อตถยา ราเคน คณหาต อทาห วตถาทส ราเคนาต ยท วตถาทส ราเคน คณหาตต วเทยย อตถยา กายปฏพทธ อหตวา อ ตถ ต วตถาท คณหนตสสาป ถลลจจย สยา ตสมา อตถ อตถส า สารตตภาโว คหณ จาต องคปารปรสมภวโต มหาสมตเถรวาโท ยตตตโร ฯ อฏกถาวนจฉเยห จ สเมตต เอตถาป อยมธปปาโย ยท ส าวราเคน วราคต นาม สยา สมพหลา อตถโย พาหาห ปรกขปตวา คณหามต เอวส สส มชฌคตตถโย กายปฏพทเธน คณหสสามต เอว- [ ม. ป. ๒๖๔ ส. ท. ๒๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 31

รปาย ส าย อภาวโต มชเฌคตาน วเสน ถลลจจย น สยา เอว สนเตป อฏกถาย ถลลจจยสส วตตตตา ส าวราเคน วราคต นาม น โหตต อยมตโถ สทโธเยวาต ฯ นเลน ทว เยย- สภาวโต กาฬตถ วตตา ฯ เสวนาธปปาโยต ผสสสขเสวนา- ธปปาโย ฯ อตถยา กาเยน ภกขสส กายปฏพทธามสนวาเรป ผสส ปฏวชานาตต อท อตตโน กายปฏพทธามสเนป กายสสคเคป กายสมพนธสมภวโต วตต ฯ เอตถาต นสสคคเยน นสสคคย- วาเร ฯ โมกขาธปปาโยต เอตถ ปม กายสสคคราเค สตป ปจฉา โมกขาธปปายสส อนาปตต ฯ ปทภาชนยวณณนา นฏ ตา ฯ [๒๐] ปารปนถกาต วลมปนกา ฯ อนตรายกาต วตต โหต ฯ นทโสเตน วยหมาน มาตรนต อกกฏปรจเฉททสสนตถ วตต ฯ อ าสป ปน อตถส การ าธปปาเยน มาตร วตตนเยน ปฏปชชนตสส เนวตถ โทโสต วทนต ฯ มาตรนต วตตตตา อ าส น วฏฏตต วทนตาป นตถ ฯ ตณณฑปกนต หร- เวราทมเลห กตจมภฏก ฯ ตาลปณณมททกนต ตาลปณเณห กตองคลมททก ฯ ปรวตเตตวาต อตตโน นวาสนปารปนภาวโต อปเนตวา ฯ จวรตถาย ปรณาเมตวาต วตต โหต ฯ จวรตถาย ปาทมเล เปต วฏฏตต อท นทสสนมตต ฯ ปจจต- [ ม. ป. ๒๖๔-๕ ส. ท. ๓๐-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 32

ถรณวตานาทอตถมป วฏฏตเยว ฯ ปชาทอตถ ตาวกาลกมป คเหต วฏฏต ฯ อตถสณาเนน กตนต เอตถ เหฏ มปรจเฉทโต ปาราชกวตถภตตรจฉานคตตถนมป อนามาสภาวโต ตาทส อตถ- สณาเนน กต ตรจฉานคตรปมป อนามาสนต ทฏพพ ฯ ภกขนห ปฏมารป อามสต วฏฏตต วทนต อาจรยา ฯ อตถ- รปาน ทสเสตวา กต วตถ จ ปจจตถรณ จ ภตต จ อตถ- รป อนามสตวา คณหตต วฏฏต ฯ ภนทตวาต เอตถ หตเถน อคคเหตวาว เกนจเทว ทณฑาทนา ภนทตพพ ฯ เอตถ จ อนามาสมป หตเถน อปรามสตวา ทณฑาทนา เกนจ ภนทต วฏฏตต อธ วตตตตา ปสกล คณหนเตน มาตคามสรเรป สตถาทห วณ กตวา คเหตพพนต วตตตตา จ คหตมณฑก สปปน ทณฑาทห นปปเฬตวา มณฑก วสสชชาเปตต วฏฏต ฯ [๒๑] มคค อธฏายาต มคเค คจฉามต เอว มคคส หตวาต อตโถ ฯ กฬนเตนาต อท คหสนตก สนธาย วตต ฯ ภกขสนตก ปน เยนเกนจ อธปปาเยน อนามสตพพเมว ทรป- จณณภาวโต ฯ ตาลปนสาทนต เจตถ อาทสทเทน นาฬเกร- ลพช ตปส อลาพ กมภณฑ ปสส เอลาฬกผลาน สงคโห ทฏพโพ ฯ ยถาวตตผลานเยว เจตถ กฬาธปปาเยน อามสต น วฏฏตต วตตตตา ปาสาณสกขราทน กฬาธปปาเยนป อามสต น วฏฏต ฯ [ ม. ป. ๒๖๕ ส. ท. ๓๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 33

[๒๒] มตตาต หตถกมภชาทกา อฏวธา มตตา ฯ ตถาห หตถกมภ วราหทาฒ ภชงคสส วลาหก เวฬ มจฉสโร สงโข สปปต อฏ มตตาโยนโย ฯ ตตถ หตถกมภชา ปตวณณา ปภาวหนา ฯ วราหทาฒชา วราหทาฒวณณาว ฯ ภชงคสสชา นลาทวณณา สวสทธา วฏฏลา ฯ วลาหกชา ปภาสรา ทพพ- ภาครปา รตตภาเค อนธการ วธมนตโย ตฏนต เทวปโภคา- เอว จ โหนต ฯ เวฬชา กรกปลสมานวณณา๑ น อาภาสรา ฯ เต จ เวฬ อมนสสโคจเรเอว ปเทเส ชายนต ฯ มจฉสรชา ปาฏนปฏ สมานวณณา๒ วฏฏลา ลฆฏา จ โหนต ปภาวหนา ฯ เต จ มจฉา สมททมชเฌเอว ชายนต ฯ สงขชา สงข- อทรจฉววณณา โกลผลปปมาณาป โหนต ปภาวหนาว ฯ สปปชา ปภาวเสสยตตา โหนต นานาสณานา ฯ เอว ชาตโต อฏวธาส มตตาส ยา มจฉสงขสปปชา ตา สามททกา ฯ ภชงคชาป กาจ สามททกา โหนต อตรา อสามททกา ฯ ยสมา พหล สามททกาว มตตา โลเก ทสสนต ตตถาป สปปชาว อตรา กทาจ กาจ ตสมา สมโมหวโนทนย มตตาต สามททกา มตตาต วตต ฯ มณต เปตวา เวฬรยา- ทเก เสโส โชตรสาทเภโท สพโพป มณ ฯ เวฬรโยต วส- ๑. ม. กรกผลสมานวณณา ฯ ๒. ม. ปา นปฏ สมานวณณา ฯ

[ ม. ป. ๒๖๕ ส. ท. ๓๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 34

วณณมณ ฯ สงโขต สามททกสงโข ฯ สลาต กาฬสลา ปณฑ- สลาเสตสลาทเภทา สพพาป สลา ฯ รชตนต กหาปณาทก วตตาวเสส รตนสมมต ฯ ชาตรปนต สวณณ ฯ โลหตโกต รตตมณ ฯ มสารคลลนต กพรมณ ฯ ภณฑมลตถายาต ปตต- จวราทภณฑมลตถาย ฯ กฏโรคสสาต นทสสนมตต ฯ ตาย วปสเมตพพสส ยสสกสสจ โรคสสตถายป วฏฏตเยว ฯ เภสชชตถ จ อวทธาเยว มตตา วฏฏตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ อากรมตโตต อากรโต มตตมตโต ฯ ภณฑมลตถ สมปฏจฉต วฏฏตต อมนาว อามสตมป วฏฏตต ทสเสต ฯ ปจตวา กโตต กาจกาเรห ปจตวา กโต ฯ โธตวทโธ จ รตนมสโส จาต อลงการตถ กา จนลตาท ทสเสตวา กโต รตนขจโต โธต- วทโธ อนามาโส ฯ โธตวทโธ จ รตนมสโส จาต วส วา สมพนธตพพ ฯ ปานยสงโขต อมนาว สงเขน กตปานยภาชน ปธานาทสมณปรกขาโรป อามสต วฏฏตต สทธ ฯ เสสนต รตนมสส เปตวา อวเสส ฯ มคควณณเยว รตนสมมสส กโรนต น อ นต อาห มคควณณาวาต ฯ รตนมสสาว น วฏฏตต วตต โหต ฯ เสสาต รตนสมมสส เปตวา อวเสสา มคควณณาทสลา ฯ พชโต ปฏายาต ธาตปาสาณโต ปฏาย ฯ สวณณเจตยนต ธาตกรณฑก ฯ ปฏกขปต [ ม. ป. ๒๖๕ ส. ท. ๓๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 35

ธาตฏปนตถาย คณหถาต อวตวา ตมมาก คณหถาต เปสตตตา ปฏกขป ฯ สวณณพพพฬกนต สวณณตารก ฯ เกฬายตนต อโตจโต จ ส จาเรนเตห อามสต วฏฏตต มหาอฏกถาย วตต ฯ กจวรเมว หรต วฏฏตต โคปกา วา ภกข โหนต อ เ วา ฯ หตเถนาป ป ฉตวา กจวร อปเนต วฏฏต ฯ มล มชชตมป วฏฏตเยว ฯ อารกฏโลหนต กตตมโลห ฯ ตณ ห กตตมโลหาน กสโลห วฏฏโลห อารกฏนต ฯ ตตถ ตปตมเพ มสเสตวา กต กสโลห ฯ สสตมเพ มสเสตวา กต วฏฏโลห ฯ รสกตมเพ๑ มสเสตวา กต อารกฏ ฯ เตเนว ตกรเณน นพพตตตตา กตตมโลหนต วจจต ฯ ชาตรป- คตกเมวาต วตตตตา อารกฏ สวณณสทสเมว อามสต น วฏฏต อ ปน วฏฏตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน อารกฏ อนามสตพพโต ชาตรปคตกเมวาต วตต ตสมา อภยมป ชาตรป วย อามสต น วฏฏตต วทนต ฯ ปม วตโตเยว จ อตโถ คณ ปทกาเรห อธปเปโต ฯ ปฏชคคต วฏฏตต เสนาสนปฏพทธตตา วตต ฯ [๒๓] สามกาน เปเสตพพนต สามกาน สาสน เปเสตพพ ฯ ภนทตวาต หตเถน อคคเหตวา อ เน เยนเกนจ ภนทตวา ฯ ๑. ม. ปกตรสตมเพ ฯ

[ ม. ป. ๒๖๕ ส. ท. ๓๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 36

เภรสงฆาโฏต สงฆฏตจมมเภร ฯ วณาสงฆาโฏต สงฆฏต- จมมวณา ฯ จมมวนทธาน เภรวณานเมต อธวจน ฯ ตจฉ- โปกขรนต อวนทธจมม เภรโปกขร วณาโปกขร จ ฯ อาโรปต- จมมนต เภรอาทน วนทธนตถาย มขวฏฏย อาโรปตจมม ตโต อทธรตวา วส ปตจมม จ ฯ โอนหต วาต เภร- โปกขราทน จมม อาโรเปตวา วนทธต ฯ โอนหาเปตนต ตเถว อ เห วนทธาเปต ฯ [๒๔] ปาราชกปปโหนกกาเลต อกถตกาเล ฯ สงกมาท- ภมคตกตตา น กายปฏพทธฏานยนต ทกกฏ วตต ฯ เอก- ปทกสงกโมต ขททกเสต ฯ สกฏมคคสงกโมต สกฏมคคภโต มหาเสต ฯ านา จาเลตนต รชช านา จาเลต ฯ ปฏจฉาเทตพพาต อปเนตพพา ฯ มนสสตถ อตถส ตา กายสสคคราโค เตน ราเคน วายาโม หตถคคาหาทสมาปชชนนต อมาเนตถ ป จ องคาน ฯ ทตยสงฆาทเสสวณณนา นฏ ตา ฯ [๒๕] ตตเย ฯ อตตรปทโลเปน ฉนนโอตตปปา ฉนนกาต วตตาต อาห ฉนนกาต ฉนนโอตตปปาต ฯ ยถา ยวา ยวตนต เอเตน โอภาสเน นราสงกภาว ทสเสต ฯ เมถนปส หตาหต อท ทฏ ลลวาจาย สขาปปตตลกขณทสสน ฯ อตถลกขเณนาต [ ม. ป. ๒๖๕-๗๑ ส. ท. ๓๗-๔๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 37

วตตมตถ วเสเสต สภลกขเณนาต วตต ฯ น ตาว สส เอตต อตถลกขเณน สมนนาคตาสต อาทนา วณณภณน สงฆาทเสสาปตตชนก หตวา มตถก น ปาปณาต ฯ วณณ- ภณน ห เยนากาเรน ภณนตสส สงฆาทเสโส โหต เตนากาเรน ภณนตสส สขาปปตต นาม โหต ฯ อตถลกขเณน สมนนาคตาสต อาทก ปน ทฏ ลลวาจสสาทราควเสน ภณนตสส ทกกฏนต คณ ปเทส วตต ฯ เอกาทสห ปเทห อฆฏเต สส น เอตต อนมตตาสต อาทห เอกาทสห ปเทห อฆฏเต อวณณ- ภณน สส น เอต ฯ อวณณภณน นาม น โหตต วตต โหต ฯ ฆฏเตปต เอกาทสห ปเทห อวณณภณเน ฆฏเตป ฯ อเมห ตห ฆฏตเยว สงฆาทเสโสต สขรณต อาทห ตหเยว ปเทห อวณณภณเน ฆฏเตเยว สงฆาทเสโส ปสสาวมคคสส นยตวจนตตา อจโจฬารกตตา จ ฯ อนมตตาสต อาทห ปน อฏห ปเทห ฆฏเต เกวล อวณณภณนเมว สมปชชต น สงฆาทเสโส ตสมา ตาน ถลลจจยวตถนต เกจ ฯ อกโกสนมตตตตา ทกกฏวตถนต อปเร ฯ ปรพพาชกาวตถสม วย ถลลจจยเมเวตถ ยตตตร ทสสต ฯ ก จยปนาฬยมตตนต ก จกาฉททมตต ฯ ครกาปตตนต ภกขนยา กายสสคเค ปาราชกาปตต สนธาย วทต ฯ หสนโต หสนโตต สภาวทสสนตถ [ ม. ป. ๒๗๑-๒ ส. ท. ๔๐-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 38

วตต ฯ อหสนโตป วาจสสาทราเคน ปนปปน วทต อาปตตเยว ฯ [๒๖] กายจตตโตต หตถมทธาย โอภาสนตสส กายจตตโต สมฏาต ฯ ตสมา ทกกฏนต อปปฏวชานนเหต ทกกฏ ฯ ปฏวชานนตยา ปน อกเขตตปทตตา ถลลจจเยน ภวตพพ ฯ เตเนว ปรพพาชกาวตถสม ปฏวชานนตยา ถลลจจย วกขต ฯ อสทธมม สนธายาหาต วาปตนต อมสส พชนกเขปวจนตตา วตต ฯ สสรตต วหต ปวตตต ฯ อถวา สสรตต สสรยต ฯ มนสสตถ อตถส ตา ทฏ ลลวาจสสาทราโค เตน ราเคน โอภาสน ตงขณวชานนนต อมาเนตถ ป จ องคาน ฯ ตตยสงฆาทเสสวณณนา นฏ ตา ฯ [๒๗] จตตเถ ฯ จวรนต นวาสนาท ยงก จ จวร ฯ ปณฑปาตนต โยโกจ อาหาโร ฯ โส ห ปณโฑเลยน ภกขโน ปตเต ปตนโต ตตถ ตตถ ลทธภกขาปณฑาน ปาโต สนนปาโตต วา ปณฑปาโตต วจจต ฯ เสนาสนนต สยน จ อาสน จ ฯ ยตถ ห วหาราทเก เสต นปชชต อาสต นสทต ต เสนาสน ฯ ปฏเอต เอตสมาต ปจจโยต อาห ปฏกรณฏเน ปจจโยต ฯ โรคสส ปฏอยนฏเน วา ปจจโย ปจจนก- คมนฏเนาต อตโถ ฯ วปสมนฏเนาต วตต โหต ฯ ธาตก- โขภลกขณสส ห ตเหตกทกขเวทนาลกขณสส วา โรคสส [ ม. ป. ๒๗๒-๘๒ ส. ท. ๔๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 39

ปฏปกขภาโว ปฏอยนฏโ ฯ ยสสกสสจต สปปอาทส ยสส กสสจ ฯ สปปายสสาต หตสส ฯ วการวปสเมนาต อธปปาโย ฯ ภสกกสส กมม เตน วธาตพพโต ฯ เตนาห เตน อน าตตตาต ฯ นครปรกขาเรหต นคร ปรวาเรตวา รกขณเกห ฯ อาวาฏเคหปรกเขโป ปรกขา อททาโป ปากาโร เอสกา ปลโฆ ปาการมตถกมณฑลนต สตตนครปรกขาราต วทนต ฯ เสต- ปรกขาโรต สวสทธสลาลงกาโร ฯ อรยมคโค ห อธ รโถต อธปเปโต ฯ ตสส จ สมมาวาจาทโย อลงการฏเน ปรก- ขาโรต วตตา ฯ จกกวรโยต วรยจกโก ฯ ชวตปรกขาราต ชวตสส ปวตตการณา ฯ สมทาเนตพพาต สมมา อทธ อทธ อาเนตพพา ปรเยสตพพา ฯ ปรวาโรป โหตต อนตรายาน ปรโต วารณโต ฯ เตนาห ชวต ฯ เป ฯ รกขณโตต ฯ ตตถ อนตรนต ววร ฯ โอกาโสต อตโถ ฯ รกขณโตต เวรกาน อนตร อทตวา อตตโน สามกาน ปรวาเรตวา ตเสวกา วย รกขณโต ฯ อสสาต ชวตสส ฯ การณภาวโตต จรปปวตตยา การณภาวโต ฯ รสายนภต ห เภสชช สจรมป กาล ชวต ปวตเตตเยว ฯ [๒๘] อปจาเรต ยตถ โต ว าเปต สกโกต ตาทเส ฯ กาโม เจว เหต จ ปารจรยา จ อตโถ เสส พย ชนนต [ ม. ป. ๒๘๒-๔ ส. ท. ๔๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 40

อาทส ปาลย อตตกามนต ปท อทธรตวา อตตโน กาม อตตโน เหตต อตตโน อธปปาย อตตโน ปารจรยนต จตตาโร อตถา ปทภาชเน วตตา ฯ เตส ปเม อตถวกปเป กาโม จ เหต จ ปารจรยา จ อตโถ เสส อธปปายปทเมก พย ชน ปม- วคคเห ตทตถสส อสมภวโต นรตถกตตา ทตเย ปน อตถ- วกปเป อธปปาโย จ ปารจรยา จ อตโถ กาโม จ เหต จาต เสส ปททวย พย ชน เตส ตตถ อตถาภาวโตต เอว จตตาร ปทาน ทวนน วคคหาน วเสน โยชตานต เกจ วทนต ฯ คณ ปเทป จ อยเมวตโถ วตโต ฯ จลลมชฌมมหาคณ ปเทส ปน ปเม อตถวกปเป กาโม จ เหต จ ปารจรยา จ อธปปายตโถ เสส เมถนธมมสงขาเตน กาเมนาต อาทวคคห- วากย อกขรววรณตตโต พย ชนมตต ทตเย อตถวกปเป อธปปาโย จ ปารจรยา จ อธปปายตโถ เสส อตตนา กามตา อจฉตาต อาทวคคหวากย อกขรววรณมตตโต พย ชน- มตตนต เอวมตโถ วตโต ฯ พย ชเน อาทร อกตวาต วจนโต อยเมวตโถ อธ ยตตตโรต ว ายต ฯ พย ชเน อาทร อกตวาต ห อมนา อฏกถาย วตตวคคหวเสน พย ชเน อาทร อกตวาต อยมตโถ ทปโต ฯ อทาน ยถาวตตเมวตถ ปท- ภาชเนน สสนเทตวา ทสเสต อตตโน กาม อตตโน เหต [ ม. ป. ๒๘๔ ส. ท. ๔๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 41

อตตโน ปารจรยนต ห วตเต ชานสสนต ปณฑตาต อาท อารทธ ฯ อท วตต โหต อตตโน เหตนต วตเต อตตโน อตถายาต อยมตโถ ว ายต อตตโน กาม อตตโน ปาร- จรยนต วตเต กาเมน ปารจรยาต อยมตโถ ว ายต ตสมา อตตโน กาม อตตโน เหต อตตโน ปารจรยนต อเมห ตห ปเทห อตตโน อตถาย กาเมน ปารจรยา อตตกามปารจรยาต อยมตถวกปโป วตโตต ว ชานสสนต อตตโน อธปปายนต วตเต ปน อธปปายสททสส กามตสทเทน สมานตถภาวโต อตตโน ปารจรยนต อมสส จ อภยวคคหสาม โต อตตโน อจฉตกามตฏเน อตตกามปารจรยาต อยมตถวกปโป ทวห ปเทห ทสสโตต ว ชานสสนตต ฯ เอตทคคนต เอสา อคคา ฯ ทฏ ลลวาจสกขาปเท ก จาป เมถนยาจน อาคต ตตถาป ต ทฏ ลลวาจสสาทราควเสน วตต อธ ปน อตตโน เมถนสสาทราควเสนาต อย วเสโส ฯ วนตวตถส เตนห ภคน อคคทาน เทหต อท อตตโน อตถาย วตตนต เวทตพพ ฯ มนสสตถ อตถส ตา อตตกามปารจรยาย ราโค เตน ราเคน วณณภณน ตงขณวชานนนต อมาเนตถ ป จ องคาน ฯ อตตกามสกขาปท จตตถ ฯ [๒๙] ป จเม ฯ ปณฑตสส ภาโว ปณฑจจ ฯ [ ม. ป. ๒๘๔-๙๑ ส. ท. ๔๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 42

าณสเสต อธวจน ฯ คตมนตาต าณคตยา สมนนาคตา ฯ ปณฑตาต อมนา ภาวาเณน สมนนาคตตา วตตา ฯ พยตตาต อมนา อตถกตตพเพส วสารทป าย ฯ เตนาห อปาย วสารทาต ฯ เมธาวนต านปปตตป าสงขาตาย ตสม ตสม อตถกจเจ อปฏ เต านโส ตงขเณเอว อปปชชนป าย สมนนาคตา ฯ เตนาห ทฏทฏ กโรตต ฯ เฉกาต ยาคภตต- สมปาทนาทส นปณา ฯ อฏานวรยสมปนนาต กายเกน วรเยน สมนนาคตา ฯ ยถา อ า กสตา นสนนฏาเน นสนนาว โหนต ตฏาเน ตาว เอว อหตวา วปผารเกน จตเตน สพพกจจ นปผาเทตต วตต โหต ฯ กมารกายาต นมตตตเถ ภมม เหตมห วา กรณวจน ฯ เตนาห กมารกาย การณาต ฯ อาวหน อาวาโห ฯ ปรคคหภาเวน ทารกาย คณหาปน ฯ ตถา ทาปน ววาโห ฯ เตนาห ทารกสสาต อาท ฯ ภตตปาจน สนธาย รนธาปน วตต ฯ ยสส กสสจ ปาจน สนธาย ปจาปน วตต ฯ ทฏ กล คตา ทคคตาต อมมตถ ทสเสนโต ยตถ วา คตาต อาทมาห ฯ มายโยต วจนวปลลาเสน วตตนต อาห มา อยเยต ฯ อาหรณ อาหาโร ฯ น อปาหฏนต น ทนน ฯ กโย คหณ วกกโย ทาน ฯ ตทภย สงคเหตวา โวหาโรต วตต ฯ มณฑตปปสาธโตต เอตถ [ ม. ป. ๒๙๑-๕ ส. ท. ๔๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 43

พาหรปกรเณน อลงกรณ มณฑน อชฌตตกาน เกสาทนเยว สณปน ปสาธน ฯ อพภต กาต น วฏฏตต อมนา ทกกฏ โหตต ทเปต ฯ ปราชเตน ทาตพพนต วตตตตา อเทนโต ธรนกเขเปน กาเรตพโพ ฯ อจรกาเล อธกาโร เอตสส อตถต อจรกาลาธการก ส จรตต ฯ อจรกาลาจารกนต วา ปาโ ฯ อจรกาเล อาจาโร อชฌาจาโร เอตสสาต อจรกาลาจารก ฯ [๓๐] ก จาป เอหภกขปสมปนนา เจว สรณคมนปสมปนนา จ ส จรตตาทปณณตตวชช อาปตต อาปชชนต เตส ปน อสพพกาลกตตา เต วชเชตวา สพพกาลานรป ตนต เปนโต ภควา อธาป ตตจตตเถเนว กมเมน อปสมปนน ภกข ทสเสต ตตร ยวาย ภกข ฯเปฯ อย อมสม อตเถ อธปเปโต ภกขต ปทภาชน อาห น ปน เนส ส จรตตาทอาปชชเน อภพพ- ภาวโต ฯ ขณาสวาป ห อปปสสตา ก จาป โลกวชช นาปชชนต ปณณตตย ปน อโกวทตตา วหารการ กฏการ สหาคาร สหเสยยนต เอวรปา กายทวาเร อาปตตโย อาปชชนต ส จรตต ปทโสธมม อตตรฉปป จวาจ ภตาโรจนนต เอวรปา วจทวาเร อาปตตโย อาปชชนต อปนกขตตสาทยน- วเสน มโนทวาเร รปยปฏคคหณาปตต อาปชชนต ฯ ส จรณ ส จาโร ฯ โส เอตสส อตถต ส จร ฯ ตสส ภาโว [ ม. ป. ๒๙๕-๖ ส. ท. ๔๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 44

ส จรตต ฯ เตนาห ส จรณภาวนต ฯ อตถปรสาน อนตเร ส จรณภาวนต อตโถ ฯ ชายตตเน ชารตตเนต จ นมตตตเถ ภมม ฯ ชายภาวตถ ชารภาวตถนต วตต โหต ฯ ชายภาเวต ภรยาภาวาย ฯ ชารภาเวต สามกภาวาย ฯ ก จาป อมสส ปทภาชเน ชาร ภวสสสต อตถลงควเสน ปทภาชน วตต ฯ ชารตตเนต ปน นทเทสสส อภยลงคสาธารณตตา ปรสลงค- วเสนาป โยเชตวา อตถ ทสเสนโต อตถยา มต ปรสสส อาโรเจนโต ชารตตเน อาโรเจตต อาห ฯ เอตถ ห ชาโร ภวสสสต อตถยา มต ปรสสส อาโรเจนโต ชารตตเน อาโรเจต นาม ฯ ปาลย ปน อตถลงควเสเนว โยชนา กตา ตทนสาเรน ปรสลงควเสนาป สกกา โยเชตนต ฯ อทาน ปาลย วตตนเยนาป อตถ ทสเสนโต อปจาต อาทมาห ฯ ปต ภวสสสต วตตเมวตถ สามโก ภวสสสต ปรยายวจเนน วเสเสตวา ทสเสต ฯ อท จ ชารตตเนต นทเทสสส อภยลงคสาธารณตตา วตต ฯ มหตตกา ภวสสสต อสสามก สนธาย วตต ฯ ชาร ภวสสสต สสสามก สนธาย ฯ อนตมโส ตงขณกายปต อท นทสสนมตตนต อาห เอเตเนว อปาเยนาตอาท ฯ [๓๑] เสรวหารนต สจฉนทจาร ฯ อตตโน วสนต อตตโน อาณ ฯ โคตตนต โคตมโคตตาทก โคตต ฯ ธมโมต [ ม. ป. ๒๙๖-๙ ส. ท. ๔๘-๕๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 45

ปณฑรงคปรพพาชกาทน เตส เตส วา กลาน ธมโม ฯ โคตตวนเตส โคตตสทโท ธมมจารส จ ธมมสทโท วตตตต อาห สโคตเตหต อาท ฯ ตตถ สโคตเตหต สมานโคตเตห เอกวสชาเตหต อตโถ ฯ สหธมมเกหต เอกสส สตถ สาสเน สหจรตพพธมเมห สมานกลธมเมห วา ฯ เตเนวาห เอก สตถารนต อาท ฯ ตตถ เอก สตถาร อททสส ปพพชเตหต อมนา ปณฑรงคปรพพาชกาทโย วตตา ฯ เอกคณปรยาปนเนหต มาลา- การาทเอกคณปรยาปนเนห ฯ สสสามกา สารกขา ฯ ยสสา คมเน ร า ทณโฑ ปโต สา สปรทณฑา ฯ ปจฉมาน ทวนนนต สารกขสปรทณฑาน ฯ มจฉาจาโร โหตต ตาส สสสามกภาวโต ฯ น อตราสนต อตราส มาตรกขตาทน อฏนน ปรสนตรคมเน นตถ มจฉาจาโร ตาส อสสามกภาวโต ฯ ยา ห สามกสส สนตก ผสส เถเนตวา ปเรส อภรต อปปาเทนต ตาส มจฉาจาโร ฯ น จ มาตาทโย ตาส ผสเส อสสรา ฯ มาตาทโย ห น อตตโน ผสสานภวนตถ ตา รกขนต เถวล อนาจาร นเสเธนตา ปรสนตรคมน ตาส วาเรนต ฯ ปรสสส ปน เอตาส อฏสป โหตเยว มจฉาจาโร มาตาทห ยถา ปรเสน สทธ สวาส น กปเปนต ตถา รกขตตตา ปเรส รกขต- โคปต ผสส เถเนตวา ผฏภาวโต ฯ ธเนน กตาต ภรยาภาวตถ [ ม. ป. ๒๙๙ ส. ท. ๕๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 46

ธเนน กตา ฯ เตนาห ยสมา ปนาต อาท ฯ โภเคนาต โภค- เหต ฯ โภคตถ ห วสนต โภควาสนต วจจต ฯ ลภตวาต โย น วาเสต ตสส หตถโต ลภตวา ฯ อทกปตต อามสตวา คหตา โอทปตตกน ฯ เตนาห อภนนนต อาท ฯ ธเชน อาหฏาต เอตถ ธชโยคโต เสนาว ธชสทเทน วตตา ฯ อสสตทธชาย เสนาย อาหฏาต วตต โหต ฯ เตนาห อสสตทธชายาต อาท ฯ [๓๒] พหทธา วมฏ นาม โหตต อ ตถ อาโรจต นาม โหต ฯ ต กรย สมปาเทสสตต ตสสา อาโรเจตวา ต กจจ สมปาเทต วา มา วา ตกรยาสมปาทเน โยคยต สนธาย วตต ฯ ทารก ทารก จ อชานาเปตวา เตส มาตปต- อาทห มาตาปตอาทนเยว สนตก สาสเน เปสเตป หรณวมสน- ปจจาหรณสงขาตาย ตวงคสมปตตยา สงฆาทเสโส โหต- เยวาต ทฏพพ ฯ ย อททสส สาสน เปสต ตเยว สนธาย ตสสา มาตอาทน อาโรจเจ วตถโน เอกตตา มาตอาทโยป เขตตเมวาต เขตตเมว โอตณณภาว ทสเสตต พทธ ปจจกขามต อาท อทาหฏ ฯ อมนา สเมตต เอตถายมธปปาโย ยถา สย อนาโรเจตวา อ เน อนเตวาสอาทนา อาโรจาเปนตสส วสงเกโต นตถ เอว ตสสา สย อนาโรเจตวา อาโรจนตถ มาตอาทน วทนตสสาป นตถ วสงเกโตต ฯ ฆร นยตต ฆรณ ฯ [ ม. ป. ๓๐๐-๒๑ ส. ท. ๕๐-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 47

มลฏาน จ วเสนาต เอตถ ปรสสส มาตอาทโย สาสนเปสเน มลภตตตา มลฏาต วตตา ฯ มาตรกขตาย มาตา ภกข ปหณตต เอตถ อตตโน วา ธต สนตก อตถนนามสส ภรยา โหตต ภกข ปหณต ปรสสส วา ตสส าตกาน วา สนตก มม ธตา อตถนนามสส ภรยา โหตต ปหณตต คเหตพพ ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ ปพเพ วตตนยตตาต ปมสงฆาทเสเส วตตนยตตา ฯ เอโตว ปกกมตต ปน อาคนตวา อาณาปกสส อนาโรเจตวา ตโตเยว ปกกมต ฯ อ เน กรณเยนาต คมน- เหตวสทธทสสนตถ วตต ฯ เตเนว ปน กรณเยน คนตวาป ก จ อนาโรเจนโต น วมสต นาม ฯ อนภนนทตวาต อท ตถา ปฏปชชมาน สนธาย วตต ฯ สตป อภนนทเน สาสน อนาโรเจนโต ปน น วมสต นาม ฯ ตตยปเท วตตนเยนาต โส ตสสา วนน อนภนนทตวาต อาทนา วตตนเยน ฯ วตถ- คณนายาต สมพหลาน อตถปรสาน สมภาเว สต ทวนน ทวนน อตถปรสวตถน คณนาย ฯ สเจ ปน เอกโต อธกา โหนต อธกาน คณนาย อาปตตเภโท เวทตพโพ ฯ ปาลย จตตถวาเร อสตป คจฉนโต น สมปาเทต อาคจฉนโต วสวาเทต อนาปตตต อท อตถโต อาปนนเมวาต กตวา วตต จตตเถ อนาปตตต ฯ การกานนต วฑฒกอาทน ฯ ตจฉกอโยการตนตวาย- [ ม. ป. ๓๒๑-๓ ส. ท. ๕๓-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 48

รชกนหาปตกา ป จ การโว การกาต วจจนต ฯ เอวรเปน ฯ เป ฯ อนาปตตต ตาทส คหเวยยาวจจมป น โหตต กตวา วตต ฯ [๓๓] กายโต สมฏาตต ปณณตต วา อลวจนยภาว วา อชานนตสส กายโต สมฏาต ฯ วาจโต สมฏาตต เอตถาป เอเสว นโย ฯ ฯ กายวาจโต สมฏาตต ปณณตต ชานตวา อลวจนยภาว อชานนตสสาป กายวาจโต สมฏาตต เวทตพพ ฯ อลวจนยา โหนตต เทสจารตตวเสน ปณณทานาทนา ปรจจตตา โหนต ฯ ปณณตต ปน ชานตวาต เอตถ อลวจนยภาว ชานตวาต วตตพพ ฯ น ห ปณณตต ชานตวาป นาลวจนยาต ม - มานสส สจตตเกห สมฏาเนห อาปตต สมฏาตต วตตต ยชชต วตกกมเจตนาย อสมภวโต ฯ เตเนว มาตกฏกถาย ตทภย ปน ชานตวา เอเตห ตห นเยห สมาปชชนตสส ตาเนว ตณ ตทภยชานนจตเตน สจตตกาน โหนตต วตต ฯ ตสมา ปณณตต- ชานนจตเตนาต เอตถาป ตทภยชานน วตตพพ ฯ ภกข อชานาเปตวา อตตโน อธปปาย ปณเณ ลขตวา ทนน หรนตสสาป อาปตต โหต อมสส สกขาปทสส อจตตกตตาต น คเหตพพ ฯ ปาลย ปน อาโรเจตต วตตตตา อฏกถาย จ ตตถ ตตถ อาโรจนสเสว ทสสตตตา กาเยน วา วาจาย วา อาโรเจนตสเสว [ ม. ป. ๓๒๓-๔ ส. ท. ๕๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 49

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 50

อาปตต โหตต คเหตพพ ฯ [๓๔] ทฏ ลลาทสปต อาทสทเทน ส จรตตมป สงคณหาต ฯ เอตถ ปน ก จาป อตถ นาม มนสสตถ น ยกข น เปต น ตรจฉานคตา ปรโส นาม มนสสปรโส น ยกโขต อาท น วตต ฯ ตถาป มนสสชาตกาว อตถปรสา อธาธปเปตา ฯ ตสมา เยส ส จรตต สมาปชชต เตส มนสสชาตกตา น นาลวจนยตา ปฏคคณหนวมสนปจจาหรณานต อมาเนตถ ป จ องคาน ฯ ส จรตตสกขาปท ป จม ฯ [๓๕] ฉฏเ ฯ เอตตเกนาต เอตตเกน ทารอาทนา ฯ อป- ปรจฉนนปปมาณาโยต อปปรจฉนนทารอาทปปมาณาโย ฯ มลช- เฉชชาย ปรส ยาจต น วฏฏตต ปรสนตกภาวโต โมเจตวา อตตโนเยว สนตก กตวา ยาจต น วฏฏต ฯ เอว มลจเฉชชาย อ าตกอปปวารตฏานโต ยาจนตสส อ าตกว ตตยา ทกกฏ ฯ ทาส อตตโน อตถาย สาทยนตสสาป ทกกฏเมว ทาสทาสปฏคคหณา ปฏวรโต โหตต วจนโต ฯ าตกปวารตฏ- านโต ปน ทาส มลจเฉชชาย ยาจนตสส สาทยนวเสเนว ทกกฏ ฯ สกกมม น ยาจตพพาต ปาณาตปาตสกขาปทรกขณตถ- วตต ฯ อนยาเมตวาป น ยาจตพพาต มนสสาน อ ถา [ ม. ป. ๓๒๔-๕ ส. ท. ๕๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 51

อตตรภงคาธการตตา อชโฌหรณย สนธาย วตต ฯ พาหรปรโภเคส ปน อลชชหป หตถกมม กาเรต วฏฏต ฯ โคณ ปน ฯ เป ฯ อาหราเปต น วฏฏตต อตตโน อตถาย มลจเฉชชวเสน อาหราเปต น วฏฏต ฯ อาหราเปนตสส ทกกฏนต อ าตก- ว ตตยา ทกกฏ ฯ อตตโน อตถาย สาทยเนป ทกกฏเมว หตถควาสสวฬวปฏคคหณา ปฏวรโต โหตต วตตตตา ฯ เตเนวาห าตกปวารตฏานโตป มลจเฉชชาย ยาจต น วฏฏตต ฯ รกขตวาต ยถา โจรา น หรนต เอว รกขตวา ฯ ชคคตวาต ตณทานาทห ชคคตวา ฯ น สมปฏจฉตพพนต อตตโน อตถาย โคณ สาทยนสส ปฏกขตตตตา วตต ฯ สกฏ เทถาต ฯ เป ฯ น วฏฏตต มลจเฉชชวเสน สกฏ เทถาต วตตมป น วฏฏต ฯ ตาวกาลก วฏฏตต ตาวกาลก กตวา ยาจตต สพพตถ วฏฏต ฯ วลลอาทส จ ปรปรคคหเตส เอเสว นโยต โยเชตพพ ฯ คร- ภณฑปปโหนเกสเยว จ วลลอาทสต เอตถ อาทสทเทน เวฬ- ม ชปพพชตณมตตกาน สงคโห ทฏพโพ ฯ ยมปน วตถ- วเสน อปป หตวา อคฆวเสน มหนต หรตาล หงคลกาท ต ครภณฑ อปปโหนตมป ยาจต น วฏฏตต วทนต ฯ สาต ว ตต ปรามสต ฯ สา จ อธ ปรกถาทนา เยนเกนจ อธปปายว าปน ว ตตต คเหตพพา ฯ เตนาห สพเพน [ ม. ป. ๓๒๕ ส. ท. ๖๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 52

สพพนต ฯ สพพปปกาเรนาต อตโถ ฯ เตน ปรกถาทวเสนาป ว าปน น วฏฏตต ทเปต ฯ ปรกโถภาสนมตตกมมมป ห จวรปณฑปาเตส ทวส ปจจเยส น วฏฏต ฯ อทาน เสนาสน- ปจจเย อธปเปตว ตต ปรกถาทห วเสเสตวา ทสเสนโต อาหร เทหต ว ตตมตตเมว น วฏฏตต อาห ฯ ปรกโถภาส- นมตตกมมาน วฏฏนตต เอตถ ปรกถา นาม ปรยาเยน กถน ภกขสงฆสส เสนาสน สมพาธนต อาทวจน ฯ โอภาโส นาม อชกเมว อกเถตวา ยถา อธปปาโย วภโต โหต เอว โอภาสนา อปาสกา ตมเห กห วสถาต ปาสาเท ภนเตต ภกขน ปน อปาสกา ปาสาโท น วฏฏตต อาทวจน ฯ นมตต- กมม นาม ปจจเย อททสส ยถา อธปปาโย ว ายต เอว นมตตกมม เสนาสนตถ ภมปรกมมาทน กโรนตสส ก ภนเต กรยต โก การาเปตต คหต วตเต น โกจต อาท- วจน ฯ อทาน คลานปจจเย ว ตตอาทก สพพมป วฏฏตต ทสเสนโต อาห คลานปจจเย ปนาต อาท ฯ ตถา อปปนน ปน เภสชช โรเค วปสนเต ปรภ ชต วฏฏต น วฏฏตต ฯ ตตถ วนยธรา ภควตา โรคสเสน ปรโภคสส ทวาร ทนน ตสมา อโรคกาเลป ปรภ ชต วฏฏต อาปตต น โหตต วทนต ฯ สตตนตกา ปน ก จาป อาปตต น โหต อาชว [ ม. ป. ๓๒๕-๗ ส. ท. ๖๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 53

ปน โกเปต ตสมา สลเลขปฏปตตย ตสส น วฏฏต สลเลข โกเปตต วทนต ฯ [๓๖] อกกมนตต อปคจฉนต ฯ มณ กณเ อสสาต มณกณโ ฯ มณนา อปลกขโต วา กณโ อสสาต มณ- กณโต มชฌปทโลป สมาโส ทฏพโพ ฯ เทววณณนต เทวตตภาว ฯ ปสนนาการนต ปสนเนห กาตพพกจจ ฯ กาย- เวยยาวจจสงขาต อปฏานนต วตต โหต ฯ มณยาจนาย ตสส อนาคมเนน อตตโน วฑฒ โหตต วตต มณนา เม อตโถต ฯ มนตปทนหาเรน วา ตถา วตตนต ทฏพพ ฯ วตต- มานสมเปต วตตมานสส สมเป อตเต ฯ เอว วตตต ลพภตต อาคโตสต วตตพเพ วตตมานสส สมปตตา อาคจฉสต เอว วตตมานโวหาเรน วตตต ลพภต ฯ ลกขณ ปเนตถ สทท- สตถานสารโต เวทตพพ ฯ โสเอว นโยต อาคโตมหต วตตพเพ อาคจฉามต อยมป วตตมานสมเป วตตมานโวหาโรต ทสเสต ฯ [๓๗] ยสมา ปน น สกกา เกวล ยาจนาย ก จ กาต ตสมา สย ยาจตเกห อปกรเณหต อธปปายตโถ วตโต ฯ อทธมข ลตตา อลลตตา ฯ อโธมข ลตตา อวลตตา ฯ ยสมา ปน อทธมข ลมปนตา เยภยเยน อนโต ลมปนต อโธมข ลมปนตา จ พห ตสมา วตต อลลตตาต อนโต- [ ม. ป. ๓๒๘-๓๔ ส. ท. ๖๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 54

ลตตา อวลตตาต พหลตตาต ฯ ตตถ อลลตตา นาม เปตวา ตลาปฏ สงฆาฏวาตปานธมจฉททาทเภท อเลโปกาส อวเสเส เลโปกาเส กฑเฑห สทธ ฆเฏตวา ฉทนสส อนโต สธาย วา มตตกาย วา ลตตา ฯ อวลตตา นาม วตตนเยเนว ฉทนสส พห ลตตา ฯ อลลตตาวลตตา นาม ตเถว ฉทนสส อนโต จ พห จ ลตตา ฯ พย ชน สเมตต การยมาเนนาต เหตกตต- วเสน อททฏปทสส การาเปนเตนาต เหตกตตวเสเนว นทเทสสส กตตตา พย ชน สเมต ฯ ยท เอว กโรนโต วา การาเปนโต วาต กสมา ตสส ปทภาชน วตตนต อาห ยสมา ปนาต อาท ฯ อตตนา วปปกต ปเรห ปรโยสาเปตต อาทวจนโต กโรนเตนาป อธ วตตนเยเนว ปฏปชชตพพนต วตต ฯ ตตถ อธ วตตนเยเนวาต อมสม สกขาปเท วตตนเยเนว ฯ อโภ- เปเตต การกการาปกา ฯ การยมาเนนาต อมนาว ปเทน สงค- หตาต กถ สงคหตา ฯ น ห การยมาโน กโรนโต นาม โหต ฯ เอว ปเนตถ อธปปาโย เวทตพโพ ยสมา กโรนเตนป การย- มาเนนป อธ วตตนเยเนว ปฏปชชตพพ ตสมา การยมาเนน เอว ปฏปชชตพพนต วตเต ปเคว กโรนเตนาต อท อตถโต อาคตเมวาต การยมาเนนาต ภควตา วตต ตโต การยมาเนนาต วตเต สามตถยโต ลพภมาโนป อตโถ เตเนว สงคหโต [ ม. ป. ๓๓๔ ส. ท. ๖๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 55

นาม โหตต ฯ พย ชน วโลมต ภเวยยาต ยสมา การยมาเนนาต อมสส กโรนเตนาต อท ปรยายวจนน โหต ตสมา กโรนเตน วา การาเปนเตน วาต ปทตถวเสน นทเทเส กเต พย ชน วรทธ ภเวยยาต อธปปาโย ฯ อตถมตตเมวาต ปทตถโต สามตถยโต จ ลพภมาน อตถมตตเมว ฯ [๓๘] อทเทโสต อททสตพโพ ฯ อพโพหารกนต อปป- มาณ ฯ อายามโต จ วตถารโต จาต อวตวา วกปปตถสส วาสททสส วตตตตา เอกโตภาเคน วฑฒเตป อาปตตเยวาต ทสเสนโต โย ปนาต อาทมาห ฯ ตหตถาต วฑฒกหตเถน ตหตถา ฯ ปมาณยตโต ม โจต ปกตวทตถยา นววทตถป- ปมาโณ ม โจ ฯ ปมาณกา กาเรตพพาต อกกฏปปมาณ สนธาย วตตตตา อกกฏปปมาณยตตาว กฏ อเทสตวตถกา น วฏฏต ปมาณโต ปน โอนตรา อเทสตวตถกาป วฏฏตต กสสจ สนเทโห สยาต ตนนวตตนตถ ปมาณโต โอนตรมปต อาท วตต ฯ ตตถ ปมาณโต โอนตรนต ปาลย วตตปปมาณโต โอนตร ฯ ปจฉเมน ปมาเณน จตหตถโต โอนตรา กฏ นาม น โหตต จตหตถโต ปฏาย กฏลกขณปปตต กฏ ทสเสต จตหตถป จหตถมปต วตต ฯ กลลเลโปต เกนจ สเลเสน กตเลโป ตมพมตตกาทกลลเลโป วา ฯ อเลโปเยวาต [ ม. ป. ๓๓๔ ส. ท. ๖๖-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 56

อพโพหารโกเยวาต อธปปาโย ฯ ปฏ สงฆาโฏ ทวารพาหา ฯ โอโลเกตวาปต อปโลเกตวาป ฯ อปโลกนกมมวเสนาป กาตต วฏฏตต อธปปาโย ฯ ยถา สหาทน โคจราย ปกกมนตาน นพทธคมน- มคโค น วฏฏต เอว หตถนมป นพทธคมนมคโค น วฏฏต ฯ เอเตสนต สหาทน ฯ จารภมต โคจรภม ฯ น คหตาต น วารตาต อธปปาโย ฯ อาโรคยตถายาต นรปททวตถาย ฯ เสสานต ปพพณณนสสตาทน ฯ ปพพณณนสสตนต เอตถ ปพพณณวรหนฏาน ปพพณณสทเทน คหต ฯ เตนาห สตตนน ธ าน ฯ เป ฯ ตนต ฯ อภหนนต เอตถาต อพภาฆาต ฯ เวร- ฆรนต วตตเมวตถ วภาเวตต โจราน มรณตถาย กตนต วตต ฯ ธมมคณฑกาต หตถปาทาทจฉนทนคณฑกา ฯ อาวชฌต น สกกา โหตต ฉนนตฏาทสมภวโต น สกกา โหต อาวชฌต ฯ ปาจรนต กฏวตถสามนตา จนตพพอธฏาน ฯ ก จาป อธ ปพพปปโยคสหปปโยคาน อทนนาทาเน วย วเสโส นตถ ตถาป เตส วภาเคน ทสสน ภนทตวา ปน กาตพพาต เอตถ กฏยา เภทนปรจเฉททสสนตถ กต ฯ ตทตถายาต ตจฉนตถาย ฯ เอว กตนต อเทสตวตถก ปมาณาตกกนต วา กต ฯ ทารนา กต กฑฑ เอตถาต ทารกฑฑกา กฏ ฯ สลากฑฑกนต อาทสป เอเสว นโย ฯ ปณณสาลนต พห ปณเณห ฉาเทตพพ [ ม. ป. ๓๓๔-๘ ส. ท. ๖๘-๗๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 57

อลลตตาวลตต กฏเมว วทต ฯ เตเนวาห สภตตจฉทน ลมปสสามต ฯ อนโตเลเปเนว นฏาเปตกาม สนธาย อนโตเลเป วาต อาท วตต ฯ พห เลเป วาต เอตถาป เอเสว นโย ฯ ตสม ทวารพนเธ วา วาตปาเน วา ปเตต โยเชตพพ ฯ ตสโสกาสนต ตสส ทวารพนธสส วา วาตปานสส วา โอกาส ฯ ปน วฑเฒตวา วาต ปพเพ ปโตกาส ขททก เจ เภทเนน ปน วฑเฒตวา ฯ เลโป น ฆฏยตต ปพเพ ทนนเลโป ทวาร- พนเธน วา วาตปาเนน วา สทธ น ฆฏยต ฯ เอกาพทธ หตวา น ตฏตต วตต โหต ฯ ตนต ทวารพนธ วา วาต- ปาน วา ฯ ปมเมว สงฆาทเสโสต เลปกจจสส นฏ ตตตา ทวารพนธวาตปานาน ปนโต ปพเพเยว สงฆาทเสโส ฯ อฏงคลมตเตน อปปตตจฉทน กตวาต เอตถ เอว เม อาปตต น สยาต ภตตย วา ฉทเน วา เอกงคลมตตมป โอกาส เลเปน อฆเฏตวา เปต วฏฏตต วทนต ฯ มตตกากฑฑเมว มตตกาเลปสงข คจฉตต อาห สเจ มตตกาย กฑฑ กโรต ฉทนเลเปน สทธ ฆฏเน อาปตตต ฯ อภนน อนาปตตต ปรมสส เลปสส อฆฏตตตา ทตยสส อตตทเทสกตตาสมภวโต อภนน อนาปตต ฯ ตสมา วนาป วตตสเสน เตน อนาณตโต ตสส กโรมต กโรต อภนน อนาปตตเยว ฯ สเจ เตน [ ม. ป. ๓๓๘ ส. ท. ๗๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 58

อาณตโต กโรต มลฏสเสว อาปตต ฯ [๓๙] ฉตตสจตกกาน นาม ภกข กฏ กโรตต อาทมห ปมวาเร อเทสตวตถกจตกก เทสตวตถกจตกก ปมาณาตก- กนตจตกก ปมาณกจตกก อเทสตวตถกปปมาณาตกกนตจตกก เทสตวตถกปปมาณกจตกกนต ฉ จตกกาน เอว สมาทสต- วาราทสป ป จสต ฉตตส ฯ อาปตตเภททสสนตถ วตตานต สารมเภ เจ ภกข วตถสม อปรกกมเนต อวเสเสน มาตกาย วตตตตา สารมภอปรกกมเนสป สงฆาทเสโสว สยาต มจฉา- คาหนวตตนตถ สารมเภ อปรกกมเน จ ทกกฏ อเทสตวตถกตาย ปมาณาตกกนตตาย จ สงฆาทเสโสต เอว อาปตตเภท- ทสสนตถ วตตาน ฯ ทวห สงฆาทเสเสหต วตตพเพ วภตต- พยตตเยน จ วจนพยตตเยน จ ทวนน สงฆาทเสเสนาต วตตนต อาห ทวห สงฆาทเสเสห ฯ เป ฯ อตโถ เวทตพโพต ฯ อ สส วา ทาตพพาต วตตตตา วปปกต กฏ ลภตวา อตตโน อตถาย กโรนตสสป อาทโต ปฏาย อกตตตา อนาปตตเยวาต วทนต ฯ อปจนตพพาต วทธเสตพพา ฯ ภมสม กตวาต กฏวตถสม กตวา ฯ [๔๐] นเหตถ เลโป ฆฏยตต ฉทนเลปสส อภาวโต วตต ฯ วสเยว อน าตตตา ปน สเจป เลณสส อนโต อปรภาเค [ ม. ป. ๓๓๘-๕๒ ส. ท. ๗๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 59

จตตกมมาทกรณตถ เลป เทนต วฏฏตเยว ฯ เลปทานวเสน อกตา อฏกาทคหา คหา นามาต คณ ปเทส วตต ฯ ตเณห วา ปณเณห วา ฉาทตกฏกาว วตตาต กกกฏจฉกเคห วฏฏตต วตวา ฉทน ทณฑเกหต อาทนา ปน ต ทสเสนเตห ตณ- ปณณจฉทนา กฏกาว วตตา ฯ ฉทน ทณฑเกห ชาลพนธ กตวาต ฉทน ทฆโต ตรยโต จ ปตทณฑเกห ชาล วย พนธตวา ฯ โอกปเปตวาต ตณาท วทธเสตวา ฯ ภตตเลเปน สทธ เลเป ฆฏเตต เอตถ อลลตตาวลตตาภาวสส ฉทน สนธาย วตตตตา สเจป ภตตเลเปน อนตถโก โหต ฉทนเลเป สมนตโต ภตตยา อปปมตตเกนาป ฆฏเต ภตตเลเปน วนาป อาปตตเยวาต วทนต ฯ อปจกาโมจนตถเมว เหฏา ปาสาณ- กฑฑ กตวา ต อลมปตวา อปร ลมปต เลโป น ฆฏยต นาม อนาปตตเยวาต อมนา อฏกถาวจเนน ต น สเมต ฯ ตตถ เกจ วทนต ภตตอลมปตกามตาย อภาวโต ฉทนเลเป ปาสาณกฑเฑน สทธ ฆฏเตป ตตถ อนาปตต วตตาต ฯ ตมป น ยตต ฯ อปจกาโมจนตถเมวาต ห วตตตตา ปาสาณกฑเฑ ปน ลมปตกามตาย อภาโวเยว ว ายต ฯ เตเนว ต อลมปตวาต วตต ฯ ตสมา อลลตตาทภาโว ฯ เป ฯ ฉทนเมว สนธาย วตโตต อท สตป ภตตเลเป ฉทนเลเปน วนา อาปตต [ ม. ป. ๓๕๒ ส. ท. ๗๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 60

น โหตต ฉทนเลปสส ปธานภาวทสสนตถ วตต น ปน ภตตเลเปน วนาป อาปตต โหตต ทสสนตถนต วทนต ฯ อทเมเวตถ ยตตตรนต อมหาก ขนต ฯ เอตถาต ตณกฏกาย ฯ เอตถ จ ตณกฏกายเอว สพพถา อนาปตตภาวทสสน ปรวาร- ปาล อาเนตวา ตณกฏกาย สารมภาทปจจยาป อนาปตตภาโว สเขน สกกา สาเธตนต กต ฯ ตณกฏกาย จ สพพถา อนาปตตภาเว สาธเต เตเนว นเยน เลณคหาทสป สารมภาท- ปจจยาป อนาปตตภาโว สกกา ว าตนต ฯ เตเนว ยมปนาต อาท วตต ฯ ตถาห ตณกฏกาย สารมภาทปจจยาป อนาปตตภาเว สาธเต เตเนว นเยน อ สสตถาย กโรนตสสาป สารมภาทปจจยาป อนาปตตภาโว อตถโต ทสสโตเยว โหต ฯ เอว จ สต ภกข สมาทสตวา ปกกมต กฏ เม กโรถาต สมาทสต จ เทสตวตถกา จ โหต อนารมภา จ สปรกกมนา จาต ตสส กฏ กโรนต อเทสตวตถก สารมภ อปรกกมน อาปตต การกาน ตณณ ทกกฏานนต ปาลย อ สสตถาย กโรนตสสาป สารมภาทปจจยาป ทกกฏ กสมา วตตนต อท โจทน มนส นธาย ยมปน ฯ เป ฯ อกรณปจจยา วตตนต อท วตต ฯ อย เหตถ อธปปาโย อ สสตถาย กโรนตสสาป สารมภาทปจจยาป อนาปตตเยว อาปตต การกาน ตณณ [ ม. ป. ๓๕๒ ส. ท. ๗๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 61

ทกกฏานนต อทมปน อ สสตถาย กโรนตสส น สารมภาท- ปจจยา อาปตตทสสนตถ วตต ก จรห ยถา สมาธฏาย อกรณปจจยา อาปตตทสสนตถนต ฯ ยสมา พหส โปตถเกส สตโสธตสมมเต จ ปราณโปตถเก อยเมว ปากกโม ทสสต ตสมา ยถาทฏปาานกกเมเนเวตถ อตโถ ปกาสโต ฯ กตถจ โปตถเก ปน กฏลกขณปตตมป กฏ ฯ เป ฯ อนาปตตต อมสสา- นนตร ยมปนาต อาทปา ลขนต ฯ เอว จ สต ตตถ อธปปาโย ปากโฏเยว ฯ อนาปตตต วตวาต อโปสถาคาร จ ภวสสต อห จ วสสสามต อาทส วาสาคารตถายเอว อนยมตตตา อนาปตตต วตวา ฯ [๔๑] ปมาณาตกกนตกฏกรณลกขณา กรยาเยว อเทสต- วตถมลกายป อาปตตยา องค โหต จ ปมาณาตกกนต- มลกายป ฯ ตทภย เอกโต กตวา กรยากรยโตต วตต ฯ วตถ อเทสาเปตวา ปมาณยตต กฏ กโรนตสสาป วตถ อเทสาเปตวา อกรยาย กฏกรณกรยาย จ สมฏานโต กรยากรยโตว สมฏาตตเวทตพพ ฯ อจตตกนต ปณณตตอชานนจตเตน อจตตก ฯ อลลตตาทน อ ตรตา เหฏ มปปมาณสมภโว อเทสตวตถตา ปมาณาตกกนตตา อตตทเทสกตา วาสาคารตา เลปฆฏนาต [ ม. ป. ๓๕๒ ส. ท. ๗๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 62

อมาเนตถ ฉ วา สตต วา องคาน ฯ กฏการสกขาปท ฉฏ ฯ [๔๒] สตตเม ฯ เอวนนามเก นคเรต โกสมพนามเก ฯ ตสส กร นครสส อารามโปกขรณอาทส เตส เตส าเนส โกสมพรกขาว อสสนนา อเหสส ฯ ตสมา โกสมพต สงข อคมาส ฯ กสมพสส นาม อสโน อสสมโต อวทเร มาปตตตาต เอเก ฯ อท วตต โหต กสมพสส อสโน นวาสภม โกสมพ ตสส จ อวทรภวตตา นคร โกสมพต สงข คตนต ฯ โฆสตนามเกน กร เสฏ นา โส การโตต เอตถ โก โฆสต- เสฏ กถ จาเนน โส อาราโม การโตต ฯ ปพเพ กร อททลรฏ นาม อโหส ฯ ตโต โกตหลโก นาม ทลทโท ฉาตกภเยน สปตตทาโร สภกข รฏ คจฉนโต ปตต วหต อสกโกนโต ฉฑเฑตวา อคมาส ฯ มาตา นวตตตวา ต คเหตวา คตา ฯ เต เอก โคปาลกคาม ปวสส ฯ โคปาลกาน จ ตทา พหปายาโส ปฏยตโต โหต ฯ ตโต ปายาส ลภตวา ภ ชส ฯ อถ โส ปรโส พหตร ปายาส ภตโต ชราเปตต อสกโกนโต รตตภาเค กาล กตวา ตตเถว สนขยา กจฉสม ปฏสนธ คเหตวา กกกโร ชาโต ฯ โส โคปาลกสส ปโย อโหส ฯ โคปาลโก จ ปจเจกพทธ อปฏาต ฯ ปจเจกพทโธป ภตต- [ ม. ป. ๓๕๓ ส. ท. ๗๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 63

กจจกาเล กกกรสส เอก ปณฑ เทต ฯ โส ปจเจกพทเธ สเนห อปปาเทตวา โคปาลเกน สทธ ปณณสาลมป คจฉต ฯ โคปาลเก อสนนหเต ภตตเวลาย สยเมว คนตวา กาลาโรจนตถ ปณณสาลทวาเร ภสสต ฯ อนตรามคเคป จณฑมเค ทสวา ภสตวา ปลาเปต ฯ โส ปจเจกพทเธ มทเกน จตเตน กาล กตวา เทวโลเก นพพตต ฯ ตตรสส โฆสกเทวปตโตเตวว นาม อโหส ฯ โส เทวโลกโต จวตวา โกสมพย เอกสม กลฆเร นพพตต ฯ ต อปตตโก กร เสฏ ตสส มาตาปตน ธน ทตวา ปตต กตวา อคคเหส ฯ อถ โส อตตโน ปตเต ชาเต สตตกขตต ฆาตาเปต อปกกมต ฯ โส ป วนตตาย สตตสป าเนส มรณ อปปตวา อวสาเน เอกาย เสฏ ธตาย เวยยตตเยน ลทธชวโก อปรภาเค ปต อจจเยน เสฏ ฏาน ปตวา โฆสตเสฏ นาม ชาโต ฯ อ เป โกสมพย กกกฏ- เสฏ ปาวารยเสฏ ต เทว เสฏ โน อตถ อมนา สทธ ตโย อเหสส ฯ เตน จ สมเยน เตส สหายกาน เสฏ น กลปกา ป จสตา อสโย ปพพตปาเท วสส ฯ เต กาเลน กาล โลณมพล- เสวนตถ มนสสปถ อาคจฉนต ฯ อเถกสม วาเร คมหสมเย มนสสปถ อาคจฉนตา นรทก มหากนตาร อตกกมตวา กนตาร- ปรโยสาเน มหนต นโครธรกข ทสวา จนเตสส ยาทโส อย [ ม. ป. ๓๕๓ ส. ท. ๗๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 64

รกโข อทธา เอตถ มเหสกขาย เทวตาย ภวตพพ สาธ วตสส สเจ โน ปานย วา ปรโภชนย วา ทเทยยาต ฯ เทวตา อสน อชฌาสย วทตวา อเมส สงคห กรสสามต อตตโน อานภาเวน วฏปนตรโต นงคลสสมตต อทกธาร ปวตเตส ฯ อสคโณ รชตกขนธสทส อทกวฏฏ ทสวา อตตโน ภาชเนห อทก คเหตวา ปรโภค กตวา จนเตส เทวตาย อมหาก ปรโภคอทก ทนน อท ปน อคามก มหาอร สาธ วตสส สเจ โน อาหารมป ทเทยยาต ฯ เทวตา อสน อป- กปปนวเสน ทพพาน ยาคขชชกาทน ทตวา สนตปเปส ฯ อสโย จนตยส เทวตาย อมหาก ปรโภคอทกมป โภชนมป สพพ ทนน สาธ วตสส สเจ โน อตตาน ทสเสยยาต ฯ เทวตา เตส อชฌาสย วทตวา อปฑฒกาย ทสเสส ฯ เทวเต มหต เต สมปตต ก กมม กตวา อม สมปตต อธคตาสต ฯ นาตมหนต ปรตตกกมม กตวาต ฯ อปฑฒอโปสถกมม นสสาย ห เทวตาย สา สมปตต ลทธา ฯ อนาถปณฑกสส กร เคเห อย เทวปตโต กมมกโร อโหส ฯ เสฏ สส ห เคเห อโปสถ- ทวเส อนตมโส ทาสกมมกเร อปาทาย สพโพ ชโน อโปสถโก โหต ฯ เอกทวส อย กมมกโร เอกโกว ปาโต อฏาย กมมนต คโต ฯ มหาเสฏ นวาปลภมานมนสเส สลลกเขนโต [ ม. ป. ๓๕๓ ส. ท. ๗๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 65

เอตสเสเวกสส อร คตภาว ตวา อสส สายมาสตถาย นวาป อทาส ฯ ภตตการทาส เอกสเสว ภตต ปจตวา อร โต อาคตสส ภตต วฑเฒตวา อทาส ฯ กมมกโร จนตย อ เส ทวเสส อมสม กาเล เคห เอกสทท อโหส อชช อตวย สนนสนน กนนโข เอตนต ฯ ตสส สา อาจกข อชช อมสม เคเห สพเพ มนสสา อโปสถกา มหาเสฏ ตเยหเวกสส นวาป อทาสต ฯ เอว อมมาต ฯ อาม สามต ฯ อมสม กาเล อโปสถ สมาทนนสส อโปสถกมม โหต น โหตต มหา- เสฏ ปจฉ อมมาต ฯ ตาย คนตวา ปจฉโต มหาเสฏ อาห สกลอโปสถกมม น โหต อปฑฒโปสถกมม ปน โหต อโปสถโก โหตต ฯ กมมกโร ภตต อภ ชตวา มข วกขาเลตวา อโปสถโก หตวา วสนฏาน คนตวา นปชช ฯ ตสส อาหารปรกขณกายสส รตต วาโต กปปโต ฯ โส ปจจสสมเย กาล กตวา อปฑฒโปสถกมมนสสนเทน มหาวฏฏน อฏวทวาเร นโครธรกเข เทวปตโต หตวา นพพตต ฯ โส ต ปวตต อสน อาโรเจส ฯ อสโย ปจฉส ตเมหห มย พทโธ ธมโม สงโฆต อสสตปพพ สาวตา อปปนโน นโข โลเก พทโธต ฯ อาม ภนเต อปปนโนต ฯ อทาน กห วสตต ฯ สาวตถย นสสาย เชตวเน ภนเตต ฯ อสโย ตฏถ ตเมห มย สตถาร [ ม. ป. ๓๕๓ ส. ท. ๗๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 66

ปสสสสามาต หฏตฏา นกขมตวา อนปพเพน โกสมพนคร ปาปณส ฯ มหาเสฏ โน อสโย อาคตาต ปจจคคมน กตวา เสว อมหาก ภกข คณหถ ภนเตต นมนเตตวา ปนทวเส อสคณสส มหาทาน อทส ฯ อสโย ภตวาว คจฉามาต อาปจฉส ฯ ภนเต ตเมห อ สม กาเล เอกมป มาส เทวป ตโยป จตตาโรป มาเส วสตวา คจฉถ อมสม ปน วาเร หยโย อาคนตวา อชเชว คจฉามาต วทถ ก อทนต ฯ อาม คหปตโย พทโธ โลเก อปปนโน น โข ปน สกกา ชวตนตราโย ชานตต เตน มย ตรตา คจฉามาต ฯ เตนห ภนเต มยมป อาคจฉาม อเมหห สทธเยว คจฉถาต ฯ ตเมห อาคารยา นาม มหาชฏตา ตฏถ ตเมห มย ปเรตร คมสสามาต นกขมตวา เอกฏาเน เทว ทวสาน อวสตวา ตรตคมเนน สาวตถ ปตวา เชตวนวหาเร สตถ สนตกเมว อคมส ฯ ตตถ มธร ธมมกถ สตวา สพเพว ปพพชตวา อรหตต ปาปณส ฯ เตป ตโย เสฏ โน ป จห ป จห สกฏสเตห สปปมธผาณตาทน เจว ปฏฏณณทกลาทน จ อาทาย โกสมพโต นกขมตวา อนปพเพน สาวตถ ปตวา เชตวนสามนเต ขนธาวาร พนธตวา สตถ สนตก คนตวา วนทตวา ปฏสนถาร กตวา เอกมนต นสทส ฯ สตถา ตณณมป สหายกาน มธร ธมมกถ [ ม. ป. ๓๕๓ ส. ท. ๗๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 67

กเถส ฯ เต พลวโสมนสสชาตา สตถาร นมนเตตวา ปนทวเส มหาทาน อทส ฯ ปน นมนเตตวา ปนทวเสต เอว อฑฒมาส ทาน ทตวา ภนเต อมหาก ชนปท อาคมนาย ปฏ เทถาต ปาทมเล นปชชส ฯ ภควา ส าคาเร โข คหปตโย ตถาคตา อภรมนตต อาห ฯ เอตตาวตา ปฏ า ทนนา นาม โหต ฯ คหปตโย สลลกเขตวา ทนนา โน ภควตา ปฏ าต ทสพล วนทตวา นกขมตวา อนตรามคเค โยชเน โยชเน วหาร กตวา อนปพเพน โกสมพ ปตวา โลเก พทโธ อปปนโนต กถยส ฯ เตป ตโย ชนา อตตโน อตตโน อาราเม มหนต ธนปรจจาค กตวา ภควโต วหาเร การาปยส ฯ ตตถ กกกฏเสฏ นา การโต กกกฏาราโม นาม อโหส ฯ ปาวารกเสฏ นา อมพวเน การโต ปาวารกมพวน นาม ฯ โฆสเตน การโต โฆสตาราโม นาม อโหส ฯ ต สนธาย วตต โฆสตนามเกน กร เสฏ นา โส การโตต ฯ [๔๓] โย อภนกขมนกาเล สทธ นกขนโต ยสส จ สตถารา ปรนพพานกาเล พรหมทณโฑ อาณตโต ต สนธายาห โพธสตตกาเล อปฏากฉนนสสาต ฯ อมนา จ โย มชฌม- นกาเย ฉนโนวาทสตเต คลาโน หตวา ธมมเสนาปตนา โอวทย- มาโนป มรณนตกเวทน อธวาเสตต อสกโกนโต ตเณหน สตเถน [ ม. ป. ๓๕๓ ส. ท. ๖๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 68

กณนาฬ ฉนทตวา มรณภเย อปปนเน คตนมตเต จ อปฏ เต อตตโน ปถชชนภาว ตวา สวคโค วปสสน ปฏเปตวา สงขาเร ปรคคณหนโต อรหตต ปตวา สมสส หตวา ปรนพพาย อย โส น โหตต ทสเสต ฯ [๔๔] ปชาวจนปปโยเค กตตร สามวจนสสาป อจฉตตตา อาห คามสส วา ปชตนต ฯ ลกขณ ปเนตถ สททสตถานสารโต เวทตพพ ฯ เอโก โกฏาโสต เอโก ภาโค ฯ กรยโต สมฏานา- ภาโวต เกวล กรยามตตโต สมฏานภาว ปฏกขปต ฯ วตถโน ปน อเทสนาย กฏกรณกรยาย จ สมฏานโต กรยากรยโต สมฏาตต เวทตพพ ฯ อมสม สกขาปเท ภกข วา อนภ- เนยยาต เอตถ วาสทโท อย วา โส มหานาโคต- อาทส วย อวธารณตโถต ทฏพโพ ฯ วหารกรณสกขาปท สตตม ฯ [๔๕] อฏเม ฯ ปากาเรน ปรกขตตนต สมพนโธ ฯ โคปรฏฏาลกยตตนต ทวารปาสาเทน จ ตตถ ตตถ ปาการ- มตถเก ปตฏาปตอฏฏาลเกห จ ยตต ฯ เวฬห ปรกขตตตตา อพภนตเร ปปผปคผลปครกขส ฉนนตตา จ นโลภาส ฯ ฉาย- ทกสมปตตยา ภมภาคสมปตตยา จ มโนรม ฯ กาฬกเวเสนาต กลนทกรเปน ฯ นวาปนต โภชน ฯ ตนต อยยาน ฯ ทพโพต [ ม. ป. ๓๕๓-๖๓ ส. ท. ๗๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 69

ตสส เถรสส นามนต ทพพตถมเภ ปตตตตา ทพโพต ตสส เถรสส นาม อโหส ฯ กสสปทสพลสส สาสโนสสกกนกาเล กร สตต ภกข เอกจตตา หตวา อ เ สาสเน อคารว กโรนเต ทสวา อธ ก กโรม เอกมนเต สมณธมม กตวา ทกขสสนต กรสสามาต นสเสณ พนธตวา อจจ ปพพตสขร อภรหตวา อตตโน จตตพล ชานนตา นสเสณ ปาเตนต ชวเต สาลยา โอตรนต มา ปจฉานตปปโน อหวตถาต วตวา สพเพ เอกจตตา หตวา นสเสณ ปาเตตวา อปปมตตา โหถ อาวโสต อ ม โอวทตวา จตตรจเยส าเนส นสทตวา สมณธมม กาตต อารภส ฯ ตตเรโก เถโร ป จเม ทวเส อรหตต ปตวา มม กจจ นปผนน อห อมสม าเน ก กรสสามต อทธยา อตตรกรโต ปณฑปาต อาหรตวา อาวโส อม ปณฑปาต ปรภ ชถ ภกขาจารกจจ มมายตต โหต ตเมห อตตโน กมม กโรถาต อาห ฯ กนน มย อาวโส ต นสเสณ ปาเตนตา เอว อวจมหา โย ปม ธมม สจฉ- กโรต โส ภกข อาหรต เตนาภต เสสา ปรภ ชตวา สมณธมม กรสสนตต ฯ นตถ อาวโสต ฯ ตเมห อตตโน ปพพเหตนาว ลภตถ มยมป สกโกนตา วฏฏสสนต กรสสาม คจฉถ ตเมหต ฯ เถโร เต ส าเปต อสกโกนโต ผาสกฏ- [ ม. ป. ๓๖๓ ส. ท. ๗๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 70

าเน ปณฑปาต ปรภ ชตวา คโต ฯ อปโรป เถโร สตตเม ทวเส อนาคามผล ปตวา ตโต จโต สทธาวาสพรหมโลเก นพพตโต ฯ อตเร เถรา เอก พทธนตร เทวมนสเสส สสรตวา เตส เตส กเลส นพพตตา ฯ เอโก คนธารรฏเ ตกกสลนคเร นพพตโต ฯ เอโก ราชคเห นพพตโต ฯ เอโก ปจจนตมรฏเ ปรพพาชกาย กจฉมห นพพตโต ฯ เอโก พาหยรฏเ กฏมพย- เคเห นพพตโต ฯ อย ปน ทพพตเถโร มลลรฏเ อนปยนคเร เอกสส มลลร โ เคเห ปฏสนธ คณห ฯ ตสส มาตา อปวช า กาลมกาส ฯ มตสรร สสาน เนตวา ทารจตก อาโรเปตวา อคค อทส ฯ อคคเวคสนตตต อทรปฏล เทวธา อโหส ฯ ทารโก อตตโน ป ผเลน อปปตตวา เอกสม ทพพตถมเภ นปต ฯ ต ทารก คเหตวา อยยกาย อทส ฯ สา ตสส นาม คณหนต ทพพตถมเภ ปตตวา ลทธชวตตตา ทพโพต ตสส นาม อกาส ฯ เตน วตต ทพโพต ตสส เถรสส นามนต ฯ ตสส สตตวสสกกาเล สตถา ภกขสงฆปรวโต มลลรฏเ จารก จรมาโน อนปยนคม ปตวา อนปยมพวเน วหรต ฯ ทพพกมาโร สตถาร ทสวา สห ทสสเนเนว ปสทตวา ปพพชตกาโม หตวา อห ทสพลสส สนตเก ปพพชสสามต อยยก อาปจฉ ฯ สา สาธ ตาตาต ทพพกมาร อาทาย สตถ [ ม. ป. ๓๖๓ ส. ท. ๗๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 71

สนตก คนตวา ภนเต อม กมาร ปพพาเชถาต อาห ฯ สตถา อ ตรสส ภกขโน ส อทาส ภกข อม ทารก ปพพาเชหต ฯ โส เถโร สตถ วจน สตวา ทพพ กมาร ปพพาเชนโต ตจป จกกมมฏาน อาจกข ฯ ปพพเหตสมปนโน กตาภนหาโร ปมเกสวฏฏโวโรปนกขเณเยว โสตาปตตผเล ปตฏห ฯ ทตยาย เกสวฏฏยา โอโรปยมานาย สกทาคามผเล ตตยาย อนาคาม- ผเล ฯ สพพเกสาน ปน โอโรปน จ อรหตตผลสจฉกรยา จ อปจฉา อปเร อโหส ฯ ต สนธาย วตต เถโร กร สตต- วสโสว สเวค ลภตวา ปพพชนโต ขรคเคเยว อรหตต ปาปณต เวทตพโพต ฯ สาวเกน ปตตพพนต ยถปนสสย เตน เตน สาวเกน ปตตพพ ฯ ตสโส วชชาตอาท ยถาสมภววเสน วตต ฯ คณชาตนต ยงก จ สาวเกน ปตตพพนต นปปสกลงค- สมพนธทสสนตถ วตต ฯ จตส สจเจส จตห มคเคห โสฬส- วธสส กจจสส กตตตาต ทกขสมทยนโรธมคคสงขาเตส จตส สจเจส ทกขปร า สมทยปปหาน นโรธสจฉกรยา มคค- ภาวนาต เอเกกสส มคคสส จตนน จตนน กจจาน วเสน โสฬสวธสส กจจสส กตตตา ฯ [๔๖] ตโต ตโต ปฏกกมตวาต ตโต ตโต กจจโต อารมมณโต จ ปฏนวตตตวา ฯ สลาปฏฏเกต ปาสาณผลเก ฯ [ ม. ป. ๓๖๓ ส. ท. ๗๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 72

เตรสาปต ภตตทเทสก เสนาสนคคาหาปก ภณฑาคารก จวรปฏค- คาหก จวรภาชก ยาคภาชก ผลภาชก ขชชภาชก อปปมตตกวสสชชก- สาฏยคคาหาปก ปตตคคาหาปก อารามกเปส กสามเณรเปสกสมมตน วเสน เตรสาป สมมตโย ทาตต วฏฏนต ฯ อปสสต เอตถ สต นปาตมตต ฯ อปสทโท อฏานปปยตโต วกาเลต อมสส อนนตร ทฏพโพ ฯ วกาเลป อาคจฉนตต อตโถ ฯ ชานนตาต ทรภาว ชานนตา ฯ เอว สพพปเทสต เอตถ กตก- สณานาทน นานปปการตตา ตสม ตสม วหาเร กตกวตตาทน วส วส กถาเปตต เวทตพพ ฯ สพพวหาเรส จ คมนมคเค สมปปมาเณ กตวา อธฏาตต วทนต ฯ อย ห นมมตาน ธมมตาต อนยาเมตวา นมมตาน อย เอกสม ภาสมานสมนต อาทธมมตา ฯ ตถาห เย วณณ วย สรราวย ปรกขาร กรยา- วเสสาทห นยม อกตวา นมมตา โหนต เต อนยาเมตวา นมมตตตา อทธมตา สทสาว โหนต ฯ านนสสชชาทส ภาสตตณหภาวาทส วา ยย อทธมา กโรต ตตเทว กโรนต ฯ สเจ ปน นานปปกาเร กาตกาโม โหต เกจ ปมวเย เกจ มชฌมวเย เกจ ปจฉมวเย ตถา ทฆเกเส อปฑฒมณเฑ มณเฑ มสสกเกเส อปฑฒรตตจวเร ปณฑกจวเร ปทภาณธมมกถา- สรภ ป หปจฉน ป หวสชชน รชน ปจน จวรสพพน โธวนาทน [ ม. ป. ๓๖๔-๖ ส. ท. ๘๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 73

กโรนเต อปเรป วา นานปปการเก กาตกาโม โหต ฯ เตน ปาทกชฌานโต วฏาย เอตตกา ภกข ปมวยา โหนตตอาทนา นเยน ปรกมม กตวา ปน สมาปชชตวา วฏาย อธฏ เต อธฏานจตเตน สทธ อจฉตจฉตปปการาเยว โหนต ฯ อวตถก วจน น โหตต นมมตาน อย ม โจตอาทวจน อวตถก น โหต สพพตถ ม จปาทน สมภวโต ฯ [๔๗] เอกจารกภตตนต อตมนาปตตา วสส ตกาย ปาเปตพพ- ภตต ฯ ตทธตโวหาเรนาต จตตาร ปรมาณมสส จตกกนต เอว ตทธตโวหาเรน ฯ โอทนสส ปจฉาย สาธกตมตตา อาห กรณตเถเยว กรณวจนนต ฯ โอทเนน กรณภเตน ปจฉนตต วตต โหต ฯ เย ปน โอทเนน กรณกเตน ปจฉนต เตส ปจฉนาการทสสนตถ ก ภนเต โอทน เทมาต ปจฉนตต วตต ฯ ภโวต ภวตพโพ ฯ อสมนนาหรตวาต อาโภค อกตวา ฯ รตต สมมนตยมานาต ก จ กาล สปตวา วฏาย สมนตยมานา ฯ รตตย ห ปมยามมชฌมยาเมส สปตวา ปพทธาน อชชตน- กาเลป อนชชตนาภมาโน โหต ตสมา เต หยโยต อาหส ฯ เย ปน รตตย กมมปปสตา ชาครยมนยตตา โหนต เตส อชชตนา- ภมาโนเยว ตสมา เต อชช อจเจว โวหรนต น หยโยต ฯ ปธปายนตาต ปนปปน อปปชชนโกธวเสน ปธปายนตา ฯ [ ม. ป. ๓๖๖-๗๐ ส. ท. ๘๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 74

[๔๘] ทพพ ทพพาต ทตโย ทพพสทโท ปณฑตาธวจโนต อาห ทพพา ปณฑตาต ฯ เอว น นพเพเนตต สมพนโธ ฯ นพเพเนตต อตตาน โทสโต โมเจนต ฯ วฏานลกขณ ม มานาต วฏานลกขณนต ม มานา ฯ น ฆฏตต เถรสส สสลปฏ าย ตสสา ทสสลปฏ าวจน น ฆฏตต อธป- ปาโย ฯ เอตถ ย วตตพพ ต ปรโต อาวภวสสต ฯ นาเสถาต เสตก ทตวา คหภาว ปาเปถาต อตโถ ฯ ลงคนาสนา เหตถ อธปเปตา ฯ อมเมว จ ทสเสต ตสโส นาสนาตอาท วตต ฯ เอกกมมาทสวาสสส อกรณ สวาสนาสนา ฯ ทณฑ- กมมนาสนา นาม วาลกาทน โอกรตวา ยาว ขมาเปต ตาว ทณฑกมมวเสน นกกฑฒน ฯ จร ปเร วนสสาต นกกฑฒนา- การทสสน ฯ ตตถ จราต คจฉ ฯ อเปหต วตต โหต ฯ ปเรต ปร อมามก อมหาก อนชฌตตกภตาต อตโถ ฯ ปเรต ห ปรสทเทน สมานตถ สมโพธนวจน ฯ อถวา ปเรต ปรโตต อมนา สมานตถ นปาตปท ฯ ตสมา จร ปเรต ปรโต คจฉ มา อธ ตฏาต อตโถ ฯ วนสสาต อทสสน คจฉ ฯ ยสมา เต ภกข อตตาน อปปกาเสตวา ตา ตสมา อนย ชถาต อมสส คเวสถ ชานาถาต อตโถ วตโต ฯ การโก โหตต อยเยนมห ทสตาต ปฏ าตตตา ตาย ปฏ าย ยท นาสตา [ ม. ป. ๓๗๑ ส. ท. ๘๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 75

เถโร การโก โหต สโทโสต อตโถ ฯ อการโก โหตต ตาย กตปฏ อนเปกขตวา ยท ภควตา ปกตทสสลภาว- เยว สนธาย สา นาสตา เถโร อการโก โหตต อธปปาโย ฯ สกาย ปฏ าย นาเสถาต วตเต อยเยนมห ทสตาต ตาย กตปฏ าย ภตตา อาปชชตต อาห ภนเต ตมหาก วาเท เถโร การโก โหต สโทโสต ฯ ภกขน อนทธเสต ทกกฏนต อมนา มหาอฏกถาวาโท ทสสโต ฯ มสาวาเท ปาจตตยนต วตตนต ภกขน อนทธเสนตสส มสาวาเท ปาจตตยนต วตต ฯ ตตราต เตส ทกกฏปาจตตเยส ฯ อโต ปฏาย ตสมา ปาจตตยเมว ยชชตต วจนปรยนต ทวสป อฏกถาส อธปปายวภาวน ฯ ตตถ ปรมนเยต ภกขน อนทธเสต ทกกฏนต วตตมหาอฏ- กถานเย ฯ ทกกฏเมว ยชชตต กสมา วตตนต เจ ฯ ตตถ การณ ทสเสนโต ยถาตอาทมาห ฯ ภกขโน ภกขสม สงฆาท- เสโสต ภกขข อมลเกน อนตมวตถนา อนทธเสนตสส ภกขโน สงฆาทเสโสต อตโถ ฯ ปจฉมนเยปต ภกขน อนทธเสนตสส มสาวาเท ปาจตตยนต วตต ฯ กรนทนเยป มสาวาทตตา ปาจตตยเมว ยชชตต วสวาทปเรกขารตาย ปาจตตยเมว ยชชตต อธปปาโย ฯ ยท เอว ภกขข อมลเกน อนตมวตถนา อนทธเสนตสส อกโกสนตสส จ มสาวาทตตา ปาจตตเยเนว [ ม. ป. ๓๗๑-๒ ส. ท. ๘๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 76

ภวตพพนต เจ ฯ ตตถ สตป มสาวาเท วจนปปมาณโต สงฆาทเสสโอมสวาท ปาจตตเยเหว ภวตพพ น สมปชานมสา- วาทปาจตตเยนาต ทสเสต วจนปปมาณโตตอาทมาห ฯ ตตถ วจนปปมาณโตต ภควตา วตตปาลวจนปปมาณโต ฯ อทาน ต วจน ทสเสตต อนทธสนาธปปาเยนาตอาท วตต ฯ ภกขสส ปน ภกขนยา ทกกฏนต วจน นตถต ภกขนยา อนทธสเน ภกขโน ทกกฏนต วจน นตถ ตถา ปาลย อนาคตตตา ฯ สมปชานมสาวาเท ปาจตตยนต วจนมตถต สาม โต วตต สมปชานมสาวาทสกขาปท ทสเสต ฯ อทาน ทวสป อฏกถาวาเทส อธปปาย วภาเวตวา เตส ปจฉมวาเท โทส ทสเสตวา ปรมวาท ปตฏาเปตกาโม อาจรโย ตตร ปนาตอาทมาห ฯ ตตราต ปาจตตยเมว ยชชตต วตตวาเท ฯ อนทธสนาธปปาเย อสต ปาจตตยนต อมนา สมปชานมสาวาเท ปาจตตยสส โอกาส ทสเสต ฯ วส ปาจตตย วตตนต สมปชานมสาวาเท ปาจตตยโต วสส อ เมว ปาจตตย วตต ฯ เอเตห นาสน นตถต สาม โต วตต ฯ อมสสา ปน ทกกเฏน นาสน นตถต อธปปาโย ฯ ยท เอว กสมา น ภควา นาเสตต อาห ยสมา ปนาตอาท ฯ [๔๙] ทสโตต ทฏสททสส กมมสาธนตต ทสเสต ฯ ทสยต ปร วนาเสตต ทสโก ฯ อมนา ทสยตต โทโสต โทส- [ ม. ป. ๓๗๒ ส. ท. ๘๗-๘๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 77

สททสส กตตสาธนตา วตตา ฯ ปกตภาว ชหาปโตต ทสสททสส วกตตย ป ตตตา วตต ฯ ปกตยา โสมมภาว ชหาปโตต อตโถ ฯ วการมาปาทโตต วตต โหต ฯ อาการ- นานตเตนาต ทสตาการสส ทสกาการสส จ นานตเตน ฯ อนภรทโธต อตฏโ ฯ โย ปน อตฏโ โส สขโต นาม น โหตต อาห น สขโตต ฯ อาราธโต ราชาตอาทส ปสาทโตต อตถสมภวโต น วา ปสาทโตต วตต ฯ ขลสทโท ถทธภาววจโน กจวรปรยาโย จ โหตต อาห จตตตถทธภาวจตตกจวรสงขาต ปฏฆขลนต ฯ ขลยต เตน จตต ถทธภาวมาปชชตต ห ขล จตตสส ถทธภาโว ฯ โส จ อตถโต ปฏโฆเยว ฯ จตตสส ถทธภาวลกขโณ ห ปฏโฆ ฯ ตสม จ อปปนเน จตต อกลาปชาต าน วย อมน โหต ตสมา กจวรสทสตตาป ปฏโฆว ขลนต วตโต ฯ เตนาห ปฏฆขลนต ฯ จตตสส ถทธภาวตตา กจวรสทสตตา จ ปฏโฆเยว ขลนต ปฏฆขล ฯ นปปตอโตต ปตสขาทห น อภคโต น อนคโต ฯ น อเปโตต อตโถ ฯ โย จ ปตสขาทห อนปคโต โส เตห วชชโต นาม โหตต อาห ปตสขาทห วชชโตต ฯ โย จ เตห วชชโต น โส เตน อภสโฏ นาม โหตต อาห น อภสโฏต ฯ ปตสขาทห น ปตถโฏต อตโถ ฯ เยนาต เยน [ ม. ป. ๓๗๒-๓ ส. ท. ๘๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 78

โกเปน ฯ ทฏโต มาตกาย อาคตปท ทสเสต ฯ กปโตต ปทภาชเน อาคตปท ฯ อตถโต เอกตเตป อภนน ปทาน วเสน อภยมปต วตต ฯ เอว เตน จ โกเปน เตน จ โทเสนาต อเมส ปทาน วเสน ทวหต วตต ฯ อตถโต ปน โทโสเยว โส จ สงขารกขนธปรยาปนโนต อาห อเมห ทวห สงขารกขนธเมว ทสเสตต ฯ อนตตมนตาอนภรทธวจเนห โทมนสสเวทนาว วตตาต อาห อเมห ทวห เวทนากขนธ ทสเสตต ฯ ยท ปน โจทเกน อทฏ อสต อปรสงกต วา โหต ตทา อมลก นาม โหตต อาห ตมปนสส ฯ เป ฯ โจทกวเสน อธปเปตนต ฯ ยท จทตกวเสน อธปเปต สยา อมลก นาม อนชฌาปนนนต ปทภาชน วเทยยาต อธปปาโย ฯ ย ปาราชกนต ภกขโน อนรเปส เอกนวสตยา ปาราชเกส อ ตร ฯ ปทภาชเน ปน ปาลย อาคตาเนว คเหตวา จตนน อ ตเรนาต วตต ฯ เอตนต จทตกสส อาปนนานาปนนตต ฯ อธาต อมสม สกขาปเท ฯ ตเถวาต ปสาทโสเตน ทพพโสเตน วาต อมมตถ อตทสสต ฯ สตวาว ชานตพพโต สตฏาเนเยว ตฏตต วตต ฯ ปรสงกน ปรสงกต ฯ ทฏานคต ปรสงกต ทฏปรสงกต ฯ เอว เสเสสป ฯ อเมสนต กตตอตเถ สามวจน ฯ อเมหต อตโถ ฯ กรสสนต วาต เอตถ วภตตวปรณาม กตวา อเมต [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๘๙-๙๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 79

[๕๐] สมพหลา สมพหเล สมพหเลห วตถห โจเทนตต เอตถ สมพหเลต พหตตนทเทเส การณ น ทสสต ฯ วตถ- โจทกานเยว ห เอกาเนกวเสน อท จตกกมาคต น จทตกสสาป เอกาเนกวเสน ฯ ตถาห เอกสเสว จทตกสส วเสน เอกวตถ- เอกโจทก เอกวตถนานาโจทก นานาวตถเอกโจทก นานา วตถนานา- โจทกปปเภท อท จตกกมาคต เตเนว จตตถโจทน ทสเสนเตนาป อมสสา โจทนาย นานาวตถน นานาโจทกาต วตต น ปน นานาจทตกาต ตสมา สมพหเลต พหตตนทเทเส การณ น ทสสต ฯ อกวา ปม ตสป โจทนาส เอกตเตน จทตก นททสตวาป อธ พหตเตน นทเทโส นเกวล เอกสมเยว จทตเก โจทนา สมภวต อถโข สมพหเลสปต อมมตถ ทสเสต กโต ฯ โจเทต ปน โก ลภต โก น ลภตต- อาท อนทธสนาธปปาย วนาป โจทนาลกขณ ทสเสต วตต ฯ สลสมปนโนต อท ทสสลสส วจน อปปมาณนต อธปปาเยน วตต ฯ ภกขนน ปน ภกข โจเทตต อนสสรตตา ภกขนเมวาต วตต ฯ สตป ภกขนน ภกข อนสสรภาเว ตาห กตโจทนาป โจทนารหตตา โจทนาเยวาต อธปปาเยน ป จป สหธมมกา ลภนตต วตต ฯ ภกขสส สตวา โจเทตตอาทนา โจทโก เยส สตวา โจเทต เตสมป วจน ปมาณเมวาต สมปฏจฉตตตา [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๙๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 80

[๕๐] สมพหลา สมพหเล สมพหเลห วตถห โจเทนตต เอตถ สมพหเลต พหตตนทเทเส การณ น ทสสต ฯ วตถ- โจทกานเยว ห เอกาเนกวเสน อท จตกกมาคต น จทตกสสาป เอกาเนกวเสน ฯ ตถาห เอกสเสว จทตกสส วเสน เอกวตถ- เอกโจทก เอกวตถนานาโจทก นานาวตถเอกโจทก นานา วตถนานา- โจทกปปเภท อท จตกกมาคต เตเนว จตตถโจทน ทสเสนเตนาป อมสสา โจทนาย นานาวตถน นานาโจทกาต วตต น ปน นานาจทตกาต ตสมา สมพหเลต พหตตนทเทเส การณ น ทสสต ฯ อกวา ปม ตสป โจทนาส เอกตเตน จทตก นททสตวาป อธ พหตเตน นทเทโส นเกวล เอกสมเยว จทตเก โจทนา สมภวต อถโข สมพหเลสปต อมมตถ ทสเสต กโต ฯ โจเทต ปน โก ลภต โก น ลภตต- อาท อนทธสนาธปปาย วนาป โจทนาลกขณ ทสเสต วตต ฯ สลสมปนโนต อท ทสสลสส วจน อปปมาณนต อธปปาเยน วตต ฯ ภกขนน ปน ภกข โจเทตต อนสสรตตา ภกขนเมวาต วตต ฯ สตป ภกขนน ภกข อนสสรภาเว ตาห กตโจทนาป โจทนารหตตา โจทนาเยวาต อธปปาเยน ป จป สหธมมกา ลภนตต วตต ฯ ภกขสส สตวา โจเทตตอาทนา โจทโก เยส สตวา โจเทต เตสมป วจน ปมาณเมวาต สมปฏจฉตตตา [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๙๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 81

เตส โจทนาป รหเตวาต ทสเสต เถโร สตต นทสเสส ฯ ทต วา ปณณ วา สาสน วา เปเสตวาต ตวเยว คนตวา โจเทหต ทต วา เปเสตวา โย ต โจเทต สกโกต ตสส มขสาสน วา ปณณ วา เปเสตวา ฯ สส น เอตต สงฆาทเสโส น โหตต อธปปาโย ฯ ก จาป ปาลย โจเทต วา โจทาเปต วาต สาม โต วตตตตา ทตสาสนาทห โจทาเปนตสสาป อาปตตเยวาต ป ายต ฯ สส น เอตต อทมปน อฏกถาจรยปปมาเณน คเหตพพ ฯ สมเยนาต ปกตยา สทท สตวา อตถวชานนสมเยน ฯ [๕๑] ครกาน ทวนนนต ปาราชกสงฆาทเสสาน ฯ อวเสสาน วเสนาต ป จลหกาปตตน วเสน ฯ นตถ ทนนนตอาท ทส- วตถกา มจฉาทฏ ฯ อนตวา โลโก อนนตวา โลโกตอาท- นยปปวตตา ทฏ สสสตจเฉทสงขาต อนต คณหาตต อนตค- คาหกา ทฏ ฯ อาชวเหต ป ตตาน ฉนน สกขาปทาน วเสนาต อาชวเหต อาชวการณา ปาปจโฉ อจฉาปกโต อสนต อภต อตตรมนสสธมม อลลปต อาปตต ปาราชกสส อาชว- เหต อาชวการณา ส จรตต สมาปชชต อาปตต สงฆาทเสสสส อาชวเหต อาชวการณา โย เต วหาเร วสต โส ภกข อรหาต ภณต ปฏวชานนตสส อาปตต ถลลจจยสส [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๙๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 82

อาชวเหต อาชวการณา ภกข ปณตโภชนาน อคลาโน อตตโน อตถาย ว าเปตวา ภ ชต อาปตต ปาจตตยสส อาชวเหต อาชวการณา ภกขน ปณตโภชนาน อคลานา อตตโน อตถาย ว าเปตวา ภ ชต อาปตต ปาฏเทสนยสส อาชวเหต อาชวการณา ภกข สป วา โอทน วา อคลาโน อตตโน อตถาย ว าเปตวา ภ ชต อาปตต ทกกฏสส อาชว- วปตตปจจยา อมา ฉ อาปตตโย อาปชชตต เอว ปรวาร- ปาลย ทสสตาน ฉนน สกขาปทาน วเสน ฯ ทฏ วปตตอาชว- วปตตห โจเทนโตป ตมมลกาย อาปตตยาเอว โจเทต ฯ กสมา ม น วนทสต ปจฉเต อสสมโณส อสกยปตตโยสต อวนทน- การณสส วตตตตา อนตมวตถ อชฌาปนโน น วนทตพโพต วทนต ฯ โจเทตกามตายเอว อวนทตวา อตตนา วตตพพสส วตตมตถ เปตวา อวนทยภาเว ต การณ น โหตต จฬ- คณ ปเท มชฌมคณ ปเท จ วตต ฯ อนตมวตถ อชฌา- ปนนสส อวนทนเยส อวตตตตา เตน สทธ สยนตสส สห- เสยยาปตตยา อภาวโต ตสส จ ปฏคคหณสส รหณโต ตเทว ยตตตรนต ว ายต ฯ ก จาป ยาว โส ภกขภาว ปฏ- ชานาต ตาว วนทตพโพ ยทา ปน อสสมโณมหต ปฏชานาต ตทา น วนทตพโพต อยเมตถ วเสโส เวทตพโพ ฯ อนตม- [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๙๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 83

วตถ อชฌาปนนสส ห ภกขภาว ปฏชานนตสเสว ภกขภาโว น ตโต ปร ฯ ภกขภาว อปปฏชานนโต ห อนปสมปนนปกข ภชต ฯ ยสมา อามส เทนโต อตตโน อจฉตฏาเนเยว เทต ตสมา ปฏปาฏยา นสนนาน ยาคภตตาทน เทนเตน เอกสส โจเทตกามตาย อทนเนป โจทนา นาม น โหตต อาห น ตาวตา โจทนา โหตต ฯ ตสานต ตส เอเตสมตถต ตสาน ฯ ตสวนตานต อตโถ ฯ ตสาธกานต วตต โหต ฯ คณวจนตตา ตทธตโลป กตวา ตสานต วตต ฯ อถวา ตส โจทนา อธกา เอเตสต ตสาน ฯ ตทสม อธกมต ฑการปจจเย สต รปมท ทฏพพ ฯ นวตานต เอตถาป เอเสว นโย ฯ [๕๒] อพพาหกาย ต อธกรณ วนจฉนตพพนต อพพาหกาย สมมเตห ต อธกรณ วนจฉนตพพ ฯ อลชชสสนนาย ห ปรสาย ทสหงเคห สมนนาคโต ภกข อพพาหกาย สมมนนตพโพ ฯ สลวา โหต ปาฏโมกขสวรสวโต วหรต อาจารโคจรสมปนโนต- อาทนา สมถกขนธเก วตตทสงคสมปตตยา สมนนาคตา เทว ตโย ภกข อจจนตวา ตตเถว วตตาย ตตทตยกมมวาจาย สมมนนตพพา ฯ เอว สมมเตห ปน เตห ภกขห วส วา นสทตวา ตสสาเยว วา ปรสาย อ เห น ก จ กเถตพพนต สาเวตวา ต อธกรณ วนจฉนตพพ ฯ ตมหาก ตมหากนต [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๙๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 84

จทตกโจทเก สนธาย วตต ฯ กมหต กสม วตถสม ฯ กมหนมป น ชานาสต กมหนนต วจนมป น ชานาส ฯ นาสส อนโยโค ทาตพโพต นาสส ปจฉาปฏปจฉา ทาตพพา ฯ ทมมงกน ปคคลาน นคคหายาตอาทวจนโต อลชชนคคหตถาย ฯ เป ฯ ป ตตนต วตต ฯ เอหตต อาคมสสต ฯ ทฏสนตาเนนาต ทฏสมพนเธน ฯ ทฏนยาเมนาต วตต โหต ฯ ววาทวตถ- สงขาเต อตเถ ปจจตถกา อตถปจจตถกา ฯ ส ทตวาต เตส กถ ปจฉนทตวา อตตโน วจน สาเวตต ส กตวา ฯ อสทธส าย อปปนนตตา อนนจฉวโกต อาห ฯ เอกสมโภค- ปรโภคาต อท อตตโน สนตกา เตส โมจนตถ วตต น ปน เตส อ ม สมโภเค โยชนตถ ฯ วนจฉโย น กาตพโพต อมหาก วจเน อฏาตพพสภาวา เอเต อลชชโนต ชานนเตน วนจฉโย น กาตพโพ ฯ วรทธ โหตต อตตนา กตโทส- ปฏจฉาทนตถ ก จ มสาวาท กตวา วรทธ โหต ฯ ปฏ น เทตต สเจ มยา กตโทส วกขาม มยห อนวตตกา ภชชสสนตต กต มยาต ปฏ น เทต ฯ สทโธ โหตต เตส วจเนน สทโธ นาม โหต ฯ เตส วจเนน เอกเทววารมสส วนจฉโย ทาตพโพต อธปปาโย ฯ าเน น ตฏตต ลชชฏ- าเน น ตฏต ฯ วนจฉโย น ทาตพโพต อลชชภาวมาปนนตตา [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๙๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 85

น ทาตพโพ ฯ [๕๓] อมลกมป มล คเหตวา วทนตต อาห เทว มลานต ฯ กาเลน วกขามตอาทส เอโก เอก โอกาส กาเรตวา โจเทนโต กาเลน วทต นาม ฯ สงฆมชเฌ คณมชเฌ สลากคค ยาคอคค- วตกกมาฬก ภกขาจารมคค อาสนสาลาทส อปฏาเกห ปรวารตก- ขเณ วา โจเทนโต อกาเลน วทต นาม ฯ ตจเฉน วทนโต ภเตน วทต นาม ฯ อมโภ มหลลก ปรสาวจร ปสกลก ธมม- กถก ปฏรป ตว อทนต วทนโต ผรเสน วทต นาม ฯ การณ- นสสต ปน กตวา ภนเต มหลลกาตถ ปรสาวจรา ปสกลกา ธมมกถกาตถ ปฏรป ตมหาก อทนต วทนโต สณเหน วทต นาม ฯ การณนสสต กตวา วทนโต อตถส หเตน วทต นาม ฯ เมตตจตโต วกขาม โน โทสนตโรต เมตตจตต อปฏเปตวา วกขาม น ทฏจตโต หตวา ฯ ปณณรสส ธมเมสต ปรสทธกายสมาจารตา ปรสทธวจสมาจารตา สพรห- มจารส เมตตจตตตา พหสสตตา อภนน ปาฏโมกขาน วตถาเรน สวาคตสวภตตสปปวตตสวนจฉตตา กาเลน วกขามตอาทนา วตตป จธมมา การ ตา หเตสตา อนกมปตา อาปตต- วฏานตา วนยปเรกขารตาต อเมส ปณณรสส ธมเมส ฯ ตตถ การ ตาต การณกภาโว ฯ อมนา กรณา จ กรณา- [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๙๙-๑๐๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 86

ปพพภาโค จ ทสสโต ฯ หเตสตาต หตคเวสนตา ฯ อนกมปตาต เตน หเตน สโยชนา ฯ ทวหป เมตตา จ เมตตาปพพภาโค จ ทสสโต ฯ อาปตตวฏานตาต อาปตตโต วฏาเปตวา สทธนเต ปตฏาปนา ฯ วตถถ โจเทตวา สาเรตวา ปฏ อาโรเปตวา ยถาปฏ าย กมมกรณ วนยปเรกขารตา นาม ฯ สจเจ จ อกปเป จาต วจสจเจ จ อกปปตาย จ ฯ จทตเกน ห สจจ จ วตตพพ โกโป จ น กาตพโพ เนว อตตนา๑ กชฌตพพ น ปโร ฆฏเฏตพโพต อตโถ ฯ ภมมปปตตยาต ภมมวจเน สมปตเต ฯ ภมมตเถ อท อปโยควจนนต วตต โหต ฯ [๕๔] อธกรยนต เอตถาต อธกรณาน ฯ เก อธกรยนต ฯ สมถา ฯ กถ อธกรยนต ฯ สมถวเสน ฯ อธกรณ สเมนต วปสเมนตต ห สมถา ฯ อถวา สมนตถาย ปวตตมาเนห สมเถห อธกาตพพานต อธกรณาน ฯ ยถา ห สมนวเสน สมถาน ววาทาทส อธกตตภาโว เอว ววาทาทน เตห อธกตตพพตตาป ฯ เตนาห สมเถห อธกรณยตาต ฯ อมนา อธกรณสททสส กมมสาธนตา วตตา ฯ คาหนต อสก โจเทสสามต มนสา โจทนาย คหณ ฯ เจตนนต โจเทสสามต อปปนนเจตน ฯ อกขนตนต จทตเกน อปปนนอกขนต ฯ โวหารนต โจทนาวสป- ๑. ม. อตตาน ฯ

[ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๑๐๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 87

ปวตตวจน ฯ ปณณตตนต โจทนาวสปปวตตนามปณณตต ฯ อตตาทาน คเหตวาต โจทน มนสา คเหตวา ฯ ต อธกรณนต ต คาหลกขณ อธกรณ ฯ ตสมา ปณณตต อธกรณนต อฏกถาส กตสนนฏาน ทสเสตวา อทาน ตมป น ยตตนต ทสเสตต ต ปเนตนตอาทมาห ฯ เตต อฏกถาจรยา ฯ ปาราชกธมโมต ปาราชกาปตต ฯ อจจนตอกสลตตาต โลกวชช- ภาวโต ปาราชกาปตตยา เอกนตอกสลตตา ฯ ยาย ปณณตตยาต นามปณณตต สนธาย วทต ฯ อภลาเปนาต ตสเสว เววจน ฯ ป ตโตต โวหารวเสน กถโต ฯ อธกรเณ ปวตตตตา จ อธกรณนต ม จฏเส ม จโวหาโร วย ฯ ยสมา อมลเกน โจเทนโต จทตเก ปคคเล ต อธกรณ นตถต สลลกเขต ตสมา ตสส วจน อภเธยยส นต อาห สภาวโต นตถต ฯ ต จ โข อเธวาต ต จ ยถาวตตปรยาเยน ปณณตตยา อธกรณภาโว อเธว อมสมเยว สกขาปเท ฯ มาตาป ปตเตน ววทตต อาทนยปปวตตสส ววาทสส อธกรณภาโว น สมภวต สมเถห อนธกรณยตตาต อาห อเธกจโจ ววาโทต ฯ อฏารส เภทกรวตถนต ลกขณวจนเมต ยถาต ยทป พยาธ เม คาเหยย๑ ทาตพพมทโมสธนต ฯ ตสมา เตส อ ตร ตร ๑. ม. ยถา ยท เม พยาธตา ทเหยย อจเจว ทสสต ฯ

[ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๑๐๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 88

นสสาย อปปนโน ววาโท อฏารส เภทกรวตถน นสสาย อปปนโนต วจจต ฯ อนวาโทต อปวทนา เจว โจทนา จ ฯ ตตถ อปวทนา นาม อกโกโส ฯ ป จป อาปตตกขนธาต มาตกาย อาคตา ป จ อาปตตกขนธา ฯ สตตาต เตเยว ป จ วภงเค อาคตา ถลลจจยทพภาสตาปตตโย เทวต สตต ฯ กจจยตาต กตตพพตา ฯ กรณยตาต ตสเสว เววจน ฯ อภเยนาป อปโลกนาทสงฆกมมเยว ทสเสต ฯ เตนาห อปโลกน- กมมนต อาท ฯ อาปตตาธกรณ เปตวา เสสาธกรเณห โจทนา- เยว นตถต อาห อมสม ปนตเถ ฯ เป ฯ อาปตตาธกรณเมว อธปเปตนต ฯ สปทานกกมนทเทสสสาต ปทาน อนกกเมน นทเทโส ปทานกกมนทเทโส ฯ ปทภาชนสเสต อธวจน ฯ เตน สห วตตมาน สปทานกกมนทเทส สกขาปท ฯ ตสส ปทานก- กมนทเทสสหตสส สกขาปทสสาต อตโถ ฯ ปทภาชนสหตสสาต วตต โหต ฯ [๕๕] อสสาต กตตอตเถ สามวจน ฯ อเนนาต อตโถ ฯ เตนาห เอเตน โจทเกนาต อาท ฯ อธาคเตสต อมสม สกขาปเท อาคเตส ฯ อ ตร อาคเตสต อโต อ ตร โอมสวาทาทส- กขาปทปาลย อาคเตส ฯ ทสสโลต นสสโล สลวรหโต ฯ ปาปธมโมต ทสสลตตาเอว หนชฌาสยตาย ลามกสภาโว ฯ [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๑๐๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 89

อสจสงกสสรสมาจาโรต อปรสทธกายกมมาทตาย อสจ หตวา สงกาย สรตพพสมาจาโร ฯ ทสสโล ห ก จเทว อสารปป ทสวา อท อสเกน กต ภวสสตต ปเรส อาสงกนโย โหต ฯ เกนจเทว วา กรณเยน มนตยนเต ภกข ทสวา กจจ นโข อเม มยา กตกมม ชานตวา มนเตนตต อตตโนเยว สงกาย สรตพพสมาจาโร ฯ ปฏจฉนนกมมนโตต ลชชตพพตาย ปฏจ- ฉาเทตพพกมมนโต ฯ อสสมโณต น สมโณ ฯ สลากค- คหณาทส อหมป สมโณต มจฉาปฏ าย สมณปฏ โ ฯ อเสฏจารตาย อพรหมจาร ฯ อโปสถาทส อหมป พรหม- จารต มจฉาปฏ าย พรหมจารปฏ โ ฯ ปตนา กมเมน สลวปตตยา อนโต อนปวฏตตา อนโตปต ฯ ฉทวาเรห ราคาท- กเลสานวสสเนน ตนตตตา อวสสโต ฯ ส ชาตราคาทกจวรตตา สลวนเตห ฉฑเฑตพพตตา จ กสมพชาโต ฯ อธ ปาลยนต อมสม สกขาปเท ปาลย ฯ เชฏพพตโกต กลเทววตตนยตโต ฯ กลเทว กร สรเทวยา เชฏา ฯ ตสมา ตสสา วตตธโร เชฏพ- พตโกต วจจต ฯ ตมปน วตต สมาทยตวา ปเรนโต สกล- สรเร มส มกเขตวา กากปตตาน มฏ ย กตวา กลเทว ผลเก ลขาเปตวา ต กาชโกฏย พนธตวา โถเมนโต วจรต ฯ ยทคเคนาต ยตตเกน ฯ ตทคเคนาต ตตตเกน ฯ โน กปเปตต- [ ม. ป. ๓๗๓ ส. ท. ๑๐๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 90

อาท เวมตกภาวทปนตถเมว วตตนต มหาปทมตเถรสส อธป- ปาโย ฯ ทตยตเถโร ปน โน กปเปต น สรต ปมฏโต เอเตห เวมตกภาวตถาย อทปนโต อ โ เวมตกภาโว อ าน โนกปปนาทนต จตนนมป วภาเคน อตถ ทสเสต ฯ ตสมา ตสส วาโท ยตตตโรต ปจฉา วตโต ฯ ทสสเน เวมตโก โหตต ปคคเล าเตป ตสส กรยาย สมมา อทฏภาวโต จรกาลาตกกมโต วา ต กรย กโรนโต เอส มยา ทฏโ วา น วาต ทสสเน เวมตโก โหต ฯ ปคคเล เวมตโก โหตต เตน กตกมเม าเตป ต กมม กโรนตสส สมมา อทฏ- ภาวโต กาลนตรภาวโต วา ตสส กมมสส การโก อย วา โนต ปคคเล เวมตโก โหต ฯ ตชชนยกมมาท สตตวธมป กมม กรสสามาต อาปตตยา โจเทนตสส อธปปาโย กมมา- ธปปาโย ฯ อาปตตโต วฏาเปสสามต อธปปาโย วฏานา- ธปปาโย ฯ อนทธเสนตสสาต อมนา จาวนาธปปาย ทสเสต ฯ อกโกสาธปปาเยน วทนตสส ปาจตตยนต อกโกสาธปปาเยน สตตหป อาปตตกขนเธห สมมขา วทนตสส ปาจตตย ฯ ทกกฏนต อกโกสาธปปาเยน วทนตสส ทกกฏ ฯ เอว สวฑฒา ห ตสส ภควโต ปรสา ยทท อ ม วจเนน อ ม - วฏาปเนนาต วจนโต กรนทฏกถานย ปตฏเปนโต กรนทย [ ม. ป. ๓๗๓-๘๐ ส. ท. ๑๐๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 91

ปนาต อาทมาห ฯ สพพตเถวาต สพพอฏกถาส ฯ ยกาเร สมปตเต เรกาโร อตกกนโต นาม โหตต อาห เรกาเร อน- ตกกนเตต ฯ อโปสถสส ตตกมมภาวโต ตตยา สมตตาย อโปสโถ กโต นาม โหตต อาห ยกาเร สมปตเต น ลพภตต ฯ อท จ อท จาต ปาณาตปาต อทนนาทานนตอาท ฯ อสโก จ อสโก จ อสสมโณ อนปาสโกต อกโกสาธปปาเยน ปรมมขา วทนตสส ทกกฏ ฯ สมมขา วทนตสส ปน ปาจตตยเมว ฯ ยถา อสรย ปสสต ก าต เอตถ สรย น ปสสต ก าต อยมตโถ ลพภต เอว อโนกาส การาเปตวาต เอตถาป โอกาส อการาเปตวาต อยมตโถ ลพภตต อาห ย ปนาต- อาท ฯ ย โจเทต ตสส อปสมปนโนต สงขยปคมน ตสม สทธส ตา เยน ปาราชเกน โจเทต ตสส ทฏาทวเสน อมลกตา จาวนาธปปาเยน สมมขา โจทนา ตสส ตงขณ- วชานนนต อมาเนตถ ป จ องคาน ฯ ทฏโทสสกขาปท อฏม ฯ [๕๖] นวเม ฯ ทสวาต อชกาย วปปฏปชชนต ฉกลก ทสวา ฯ เมตตย ภกขนนต ตสสา ภกขนยา กาล คเหตวา ภตปพพโวหาเรน โวหรนต ฯ เวฬวเนเยวาต เถรสส ภกขาจาร- เวล อคคเหตวา เตห วตตภตตทเทสเวลเยว สนธาย วตต ฯ [ ม. ป. ๓๘๐-๓ ส. ท. ๑๐๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 92

กจจ โนต กจจ น ฯ เอตมตถ อาโรเจสนต อ ภาคยสส อธกรณสส ก จ เทส เลสมตต อปาทาย ปาราชเกน ธมเมน อนทธสตภาว อาโรเจส ฯ อ ภาคสสาต อ โกฏาสสส ฯ เถรสส มนสสชาตภกขภาวโต อ สส ตรจฉานชาตฉกลกภาว- สงขาตสส โกฏาสสสาต วตต โหต ฯ อทนต สาม โต นปปสกนทเทเสน ฉกลก นททสต ฯ อท ฉกลกชาตนต อตโถ ฯ อย ฉกลโกต วตต โหต ฯ อธกรณสททาเปกโข วา นปสก- นทเทโส ฯ อท ฉกลกสงขาต อธกรณนต วตต โหต ฯ อ ภาโคต ยถาวตตตรจฉานชาตฉกลกภาวสงขาโต อ ภาโค อ โกฏาโสต อตโถ ฯ อสสาต ฉกลกสส ฯ อ ภาค- สมพนธ อ ภาคยนต ปมวคคหสส อตโถ ฯ อ ภาค- วนต อ ภาคยนต ทตยวคคหสส ฯ ทวหป วคคเหห อ - ภาคยนต ฉกลโกว วตโต ฯ ตรจฉานชาต ฉกลกภาว จ เปตวา ปรมตถโต วสส ฉกลเก อสตป ปฏมาย สรรนต- อาทส วย อเภเทป เภทกปปนาย ปวตตโลกโวหารวเสน อ - ภาคสส อท อ ภาโค วา อสส อตถต วตต ฯ อทาน ทวหป วคคเหห วตตมตถ วตถาเรตวา ทสเสนโต โย ห โสตอาทมาห ฯ โสต โส ฉกลโก ฯ ตสส โหตต อมนา สมพนโธ ฯ ตโตต ตโต มนสสชาตโต ภกขภาวโต จ ฯ [ ม. ป. ๓๘๓ ส. ท. ๑๐๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 93

โส วา อ ภาโคต ยถาวตตตรจฉานชาตฉกลกภาวสงขาโต อ ภาโค ฯ อสสาต ฉกลกสส ฯ โส ฉกลโก อ ภาคย- สงข ลภตต โยเชตพพ ฯ อธกรณนต อาธาโร วตถอธฏานนต เหฏา สงเขปโต วตตมตถ สรปโต ทสเสตต ยสมา จาต- อาทมาห ฯ เตสนต เมตตยภมมชกาน ฯ อมนต ฉกลก ฯ นามกรณส ายาต นามกรณสงขาตาย ส าย ฯ โส ฉกลโก อธกรณนต เวทตพโพต โยเชตพพ ฯ ต ห สนธายาต อวสส ตมเหห เลโส โอฑฑโต ก วทถ ก ปสสตถาต อนยตเตห เตห ภกขห ฉกลกสส วปปฏปตต ทสวา ทพพสส นาม ตสส กรมหาต วตตตตา ตสส นามกรณส าย อธฏานภต ต ฉกลก สนธาย ฯ เต ภกขต เต อนย ชกา ภกข ฯ อาปตตเลสมป ปคคลสมเยว อาโรเปตวา วตตตตา ปคคลาน- เยว เลสาต วตต ฯ [๕๗] ปทภาชเน ปน ฯเปฯ เวทตพพนต อมนา นาม- กรณส าย อาธารภตสส ฉกลกสงขาตสส อธกรณสส อวจเน การณ วตต ฯ อ ภาคยสส อธกรณสสาต เอตถ ปาล- อาคตอธกรณสททปฏรปก อ อธกรณสทท ปาลอาคตตท - สาธารณตาย อภยปทตถ อทธรตวา อธกรณ นาม จตตาร อธกรณานต วตต ฯ อตถทธารวเสน ห อตถ ทสเสนเตน [ ม. ป. ๓๘๓-๔ ส. ท. ๑๐๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 94

ปาลย อาคตสททปฏรปโก อ โ สทโท อภยปทตโถ อทธรตพโพ ฯ น จ อ อทธรตวา อ สส อตโถ วตตพโพ ฯ ตสมา ปาลอาคตอธกรณสททปฏรปโก อ โเยว อภยปทตถ- สาธารโณ อธกรณสทโท อทธโฏต ทฏพพ ฯ เตเนวาห อธ- กรณนต วจนสาม โต อตถทธารวเสน ปวตตาน จตตาร อธกรณานต ฯ ยา จ สา อวสาเน ฯเปฯ โจทนา วตตาต ภกข สงฆาทเสส อชฌาปนโน ทฏโ โหต สงฆาทเสเส สงฆาทเสสทฏ โหต ต เจ ปาราชเกน โจเทตต อาทโจทน สนธาย วทต ฯ เมถนวตกกมาปตต เมถนวตกกมาปตตยา วตถโต สภาคา อตราส ปน อทนนาทานาทอาปตตน สมาเนป ปาราชกาปตตภาเว วตถโต วสภาคาต อาห สภาควสภาค- วตถโตต ฯ สภาวสรกขาสรกขโตต สภาเวน สทสาสทสภาวโต ฯ ปมปาราชก ห ปมปาราชกาปตตยา เมถนราเคน สภาวโต สทส โทสสมปยตตมนสสวคคเหน อสทส ฯ นน จ อาปตตาธ- กรณ อาปตตาธกรณสส สยา ตพภาคย สยา อ ภาคยนต วตตตตา อทเทสานกกเมน ตพภาคยตต อนททสตวา อ - ภาคยตาว ปม กสมา นททฏาต อาห อาทโต ปฏายาต- อาท ฯ วตตนเยเนวาต สภาควสภาควตถโตตอาทนา วตต- นเยน ฯ สงฆกมมาน นสสาย อปปนนนต วตตตตา สงฆ- [ ม. ป. ๓๘๔-๖ ส. ท. ๑๐๙-๑๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 95

กมมโต กจจาธกรณ วส วย ทสสตต อาห ก ปนาตอาท ฯ กจจเมว กจจาธกรณนต วตตตตา สงฆกมมานเมเวต อธ- วจนนต วตต ฯ ยท เอว สงฆกมมาน นสสาย อปปนนนต กสมา วตตนต อาห เอว สนเตปตอาท ฯ ตสส ตสส สงฆกมมสส ภควตา วตต อตกตตพพตาลกขณเยว ตโต สงฆ- กมมสส นปปชชนโต ผลปจาเรน สงฆกมมนต วตตพพต อรหตต อาห ย กมมลกขณ มนสกโรต ต นสสาย อปปชชนโตต ฯ ปรวาสาทสงฆกมม นสสาย มานตตาทน อปปชชนโต อกเขปนย- กมมสมาสมมตกมมาทน นสสาย โอสารณสมาสมหนนาทกมมาน อปปชชนโต จ ปรม ปรม สงฆกมมนตอาท วตต ฯ สวตถก กตวาต ปคคลาธฏาน กตวา ฯ ทฆาทโนต ทฆรสสกาฬ- โอทาตาทโน ฯ ทฏาทโนต ทฏสตาทโน ฯ โลหปตตสทโสต อโยปตตสทโส ฯ องคาน ปมทฏโทเสน วตตสทสาน ฯ อธ ปน ก จ เทส เลสมตต อปาทยนา อธกา ฯ ทตยทฏโทสสกขาปท นวม ฯ [๕๘] ทสเม ฯ เย ทพพลา โหนต อปปตถามา น สกโกนต อาร กาทน เสวนตา ทกขสสนต กาต เต สนธายาห พหน กลปตตาน มคคนตรายาย สวตตนตต ฯ อธวาสนกขนตสมปนโนต ขโม โหต สตสสาตอาทนา วตตสตณหาทสหนลกขณาย ขนตยา [ ม.ป. ๓๘๖-๙๖ ส.ท. ๑๑๐-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 96

สมนนาคโต ฯ พย ชน ปทเมว ปรม อสสาต ปทปรโม ฯ ยสส ห ปคคลสส พหมป สณโต พหมป ภณโต พหมป ธารยโต พหมป วาจยโต น ตาย ชาตยา ธมมาภสมโย โหต อย ปทปรโมต วจจต ฯ อภสมภณตวาต นปผาเทตวา ฯ นาภสมภณาตต น สมปาเทต ฯ อร วาส สมปาเทต น สกโกตต วตต โหต ฯ ธมมโต อเปต อทธมม ฯ อสพพ อสสาต เตส อนรปสส อชานนโต อสพพ ภเวยย ฯ น ภกขเว อเสนาสนเกน วสส อปคนตพพนต วจนโต จตตาโร ปน ฯ เป ฯ ปฏกขตตเมวาต วตต ฯ อทเมว วจน สนธาย ปาลยมป อฏ มาเส โข มยา เทวทตต รกขมลเสนาสน อน าตนต วตต ฯ [๕๙] ตห โกฏหต ตห อากาเรห ฯ ตห การเณหต อตโถ ฯ ตทภยวนมตตปรสงกตนต ทฏ สตนต อท อภย อนสสาย กนน โข อท ภกข อททสส วธตวา สมปาทตนต เกวลเมว ปรสงกต ฯ มจฉพนธน ชาล ฯ วาครา มคพนธน ฯ กปปตต ยท เตส วจเนน อาสงกา อปจฉนนา โหต วฏฏต ฯ ปวตตมสนต วกกายกมส ฯ มงคลาทนนตอาทสทเทน อาหนปาหนาทเก สงคณหาต ฯ ภกขนเยว อตถายาต เอตถ อฏานปปยตโต เอวสทโท ฯ ภกขน อตถาย อกตเมวาต สมพนธตพพ ฯ ตสมา [ ม. ป. ๓๙๖ ส. ท. ๑๑๔-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 97

ภกขน จ ทสสาม มงคลาทน จ อตถาย ภวสสตต มสเสตวา กตมป น วฏฏตต เวทตพพ ฯ เกจ ปน ภกขนเยวาต อวธารเณน ภกขน จ อ เส จ อตถาย กต วฏฏตต วทนต ฯ ต น สนทร ฯ ยตถ จ นพเพมตโก โหตต ภกขน อตถาย กเตป สพเพน สพพ ปรสงกตาภาวมาห ฯ ตเมวตถ อาวกาต สเจ ปนาตอาท วตต ฯ อตเรส วฏฏตต อชานนตาน วฏฏต ฯ ชานโตเอเวตถ อาปตต โหตต ฯ เตเยวาต เย อททสส กต เตเยว ฯ อททสส กตมสปรโภคโต อกปปยมสปรโภคสส วเสส ทสเสตต อกปปยมส ปนาตอาท วตต ฯ ปรมสม สจตตกา อาปตต อตรสม อจตตกา ฯ เตนาห อกปปยมส อชานตวา ภ ชนตสสาป อาปตตเยวาต ฯ ปรโภคกาเล ปจฉตวา ปรภ ชสสามต คเหตวา ปจฉตวาว ปรภ ชตพพนต วจนโต อกปปยมส อชานตวา คณหนตสส ปฏคคหเณ อนาปตต สทธา ฯ อชานตวา ปรภ ชนตสเสว ห อาปตต วตตา ฯ วตตนต วทนตต อมนา อาปตต นตถต ทสเสต ฯ [๖๐] สลเลขา วตต เอเตสนต สลเลขวตตโน ฯ พาหลโกต เอกสส ลการสส โลป กตวา วตต ฯ กปปนต อายกปป ฯ สงฆเภทโก ห เอก กปป อสตภาเค กตวา ตโต เอกภาคมตต กาล นรเย ตฏเยยาต อายกปป สนธาย กปป นรยมห [ ม. ป. ๓๙๖-๗ ส. ท. ๑๑๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 98

ปจจตต วตต ฯ กปปฏกถาย ปน สณหนเต กปเป กปปเวมชเฌ วา สงฆเภท กตวา กปปวนาเสเยว มจจต สเจป ห เสว กปโป วนสสสสต อชช สงฆเภท กโรต เสวว มจจต เอกทวสเมว นรเย ปจจตต วตต ฯ ตตถาป กปปวนาเสเยวาต อายกปปวนาเสเยวาต อตเถ สต นตถ วโรโธ ฯ สณหนเตต อทมป เสว วนสสสสตต วย อภตปรกปปนวเสน วตต ฯ เอกทวสเมว นรเย ปจจตต เอตถาป ตโต ปร กปปาภาเว อายกปปสสาป อภาวโตต อวโรธโต อตถโยชนา ทฏพพา ฯ พรหมป นต เสฏป ฯ กปป สคคมห โมทตต เอตถาป อายกปปเมว ฯ ลทธนานาสวาสเกนาต ภาวปปธาโนย นทเทโส ฯ ลทธนานาสวาสกภาเวนาต อตโถ ฯ กมมนานาสวาสเกนาต เอตถาป เอเสว นโย ฯ ตตถ ลทธนานาสวาสโก นาม อกขตตาน- วตตโก ฯ โส ห อตตโน ลทธยา นานาสวาสโก ชาโตต ลทธนานาสวาสโกต วจจต ฯ กมมนานาสวาสโก นาม อกเขปนย- กมมกโต ฯ โส ห อกเขปนยกมมวเสน นานาสวาสโก อโหสต กมมนานาสวาสโกต วจจต ฯ อ ถา นานาสวาสเกน สหตสส สมานสวาสกสสาป สงฆสส อสมานสวาสกตต อาปชเชยย ฯ วรหโตต วมตโต ฯ กายสามคคทาน เตส เตส สงฆกมเมส หตถปาสปคมนวเสน เวทตพพ ฯ เภทาย ปรกกเมยยาต วส [ ม. ป. ๓๙๗ ส. ท. ๑๑๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 99

วตตตตา เภทนสวตตนกสส อธกรณสส สมาทาย ปคคณหนโต ปพเพป ปกขปรเยสนาทวเสน สงฆเภทาย ปรกกมนตสส สมน- ภาสนกมม กาตพพนต เวทตพพ ฯ อมาน วตถนต อฏารส เภทกรวตถน ฯ กมเมนาต อปโลกนาทส จตส กมเมส อ ตเรน กมเมน ฯ อทเทเสนาต ป จส ปาฏโมกขทเทเสส อ ตเรน อทเทเสน ฯ โวหาเรนาต ตาห ตาห อปปตตห อธมม ธมโมตอาทนา อฏารสเภทกรวตถทปเกน โวหาเรน ฯ อนส- สาวนายาต นน ตมเห ชานาถ มยห อจจากลา ปพพชตภาว พหสสตภาว จ มาทโส นาม อทธมม อพพนย สตถสาสน คาเหยยาต จตตมป อปปาเทตต ตมหาก ยตต ก มยห อวจ นลปปลวน วย สตโล กมห อปายโต น ภายามตอาทนา นเยน กณณมเล วจเภท กตวา อนสสาวเนน ฯ สลากคคาเหนาต เอว อนสสาเวตวา เตส จตต อปตถมเภตวา อนวตตธมเม กตวา คณหถ อม สลากนต สลากคคาเหน ฯ ป จห การเณห สงฆเภโท โหตต เอตถ กมมเมว อทเทโส วา สงฆเภเท ปธานการณนต เวทตพพ ฯ โวหารานสสาวนสลากคคาหา ปน ปพพภาคา ฯ อฏารสวตถทปนวเสน ห โวหรนเตน ตตถ รจชนนตถ อนสสาเวตวา สลากาย คาหตายป อภนโนว โหต สงโฆ ฯ ยทา ปน เอว จตตาโร วา อตเรกา วา [ ม. ป. ๓๙๘ ส. ท. ๑๒๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 100

สลาก คเหตวา อเวณก กมม วา อทเทส วา กโรนต ตทา สงโฆ ภนโน นาม โหต ฯ อพภสสตนต อพภคคต ฯ อจเฉยยาต วหเรยย ฯ ปวตเตยยาต อตโถ ฯ ลชช รกขสสตต วจนโต อาปตตภเยน อาโรจน ลชชนเยว ภาโรต อาห ลชชห ภกขหต ฯ อลชชสสาป อนาโรจนตสส อาปตตเยว เย ปสสนต เย สณนตต วจนโต ฯ สมาคจฉตต เอกภวต ฯ เอกภาโว จ สมานลทธวเสน โหตต อาห เอกลทธโก โหตต ฯ สมปตตยาต สลาทสมปตตยา ฯ ปฏนสสชชนตสส อนาปตตภาวโต โสตถ- ภาโว ตสส ภกขโนต วตต ฯ อปปฏนสสชชโต ทกกฏนต วส วส วทนตาน คณนาย ทกกฏ ฯ ปโหนเตนาต คนตต สมตเถน อคลาเนน ฯ สงฆเภทสส ครกภาวโต อวสส กตตพพตา- ทสสนตถ ทเรป ภาโรเยวาต วตต ฯ อาปตต ปน อฑฒโยชนพ- ภนตเร คนตต สมตถสส อคลานสเสว เวทตพพา ฯ [๖๑] อสมนภาสนตสสาต กมมการเก กตตนทเทโสต อาห อสมนภาสยมานสสาต ฯ ตตยกมมวาจาย ปฏนสสชชนโต ตตยา ทกกฏ ทวห กมมวาจาห ถลลจจเยว อาปตตโย อาปชชต- เยวาต อาห ปฏนสสชชนตสส สงฆาทเสเสน อนาปตตต ฯ อสสาต เทวทตตสส ฯ กเตน ภวตพพนต สมนภาสนกมเมน กเตน ภวตพพ ฯ อตตโน รจมตเตเนว วเทยยาต อาทกมมกตตา [ ม. ป. ๓๙๘-๙ ส. ท. ๑๒๐-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 101

อปปฏนสสชชนตสสาป อนาปตตต อธปปาเยน วเทยย ฯ อปป ตเต สกขาปเท สมนภาสนกมมสเสว อภาวโต น ห ป ตตสกขาปท วตกกมนตสสาต วตต ฯ สกขาปท ป เปนเตเนว ห สมนภาสนกมม อน าต ฯ อททสส อน - าตโตต อนชานาม ภกขเว โรมฏกสส โรมฏนตอาท อททสส อน าต สนธาย วทต ฯ อนาปตตยนต อนาปตตวาเร ฯ อาปตต อาโรเปตพพาต อนสสชชนปจจยา อาปนนปาจตตยาปตต อกเขปนย- กมมกรณตถ อาโรเปตพพาต อตโถ ฯ อาปตตเยว น ชาตาต สงฆาทเสสาปตต น ชาตาเยวาต อตโถ ฯ สา ปเนสาต สา ปน เอสา อนาปตต ฯ [๖๒] ตวงคกนต กายวาจาจตตวเสน ตวงคก ฯ กายวาจา- จตตโต สมฏาตต วตต โหต ฯ น ปฏนสสชชามต ส าย อภาเวน มจจนโต ส าวโมกข ฯ สจตตกนต น ปฏนส- สชชามต ชานนจตเตน สจตตก ฯ เภทาย ปรกกมน ธมม- กมเมน สมนภาสน กมมวาจาปรโยสาน อปปฏนสสชชนนต อมาเนตถ จตตาร องคาน ฯ สงฆเภทสกขาปท ทสม ฯ [๖๓] เอกาทสเม ฯ ย วจน สมคเคป วคเค อวยวภเต กโรต ภนทต ต กลหการกวจน อธ วคคนต วจจตต อาห [ ม. ป. ๔๐๐ ส. ท. ๑๒๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 102

วคค อสามคคปกขยวจน วทนตต ฯ อสามคคปกเข ภวา อสามคคปกขยา กลหการกา ฯ เตส วจน อสามคคปกขย- วจน ฯ อสามคคปกเข วา ภว วจน อสามคคปกขยวจน ฯ ยสมา อพพาหกาทกมม พหนนมป กาต วฏฏต ตสมา น ห สงโฆ สงฆสส กมม กโรตต อท นคคหวเสน กตตพพกมม สนธาย วตตนต เวทตพพ ฯ องคาน ปเนตถ เภทาย ปรกกมน ปหาย อนวตตน ปกขปตวา เหฏา วตตสทสาเนว ฯ ทตยสงฆเภทสกขาปท เอกาทสม ฯ [๖๔] ทวาทสเม ฯ วมภนวจนนต ครหวจน ฯ อปสาเทต- กาโมต ขปตกาโม ตชเชตกาโม วา ฯ ฆฏเฏตกาโมต วตต โหต ฯ สฏสทโท ปตตสทเทน สมานตโถ วเสสนสส จ ปร- นปาต กตวา ตณกฏปณณสฏนต วจจตต อาห ตตถ ตตถ ปตตปตต ตณกฏปณณนต ฯ เกนาปต วาตสทเสน นทสทเสน จ เกนาป ฯ [๖๕] วตต อสกกเณยโยต กสม จ วจจมาเน อสหนโต โอวทต อสกกเณยโย ฯ ทกข วโจ เอตสม วปปฏกลคคาเห วปจจนกวาเท อนาทเร ปคคเลต ทพพโจ ฯ เตนาห ทกเขน กจเฉน โอวทตพโพตอาท ฯ ทพพจภาวกรณเยหต ทพพจ- ภาวการเกห ฯ กตตอตเถ อนยสทโท ทฏพโพ ฯ เตเนวาห [ ม. ป. ๔๐๑-๘ ส. ท. ๑๒๔-๖ ]วคค อสามคคปกขยวจน วทนตต ฯ อสามคคปกเข ภวา อสามคคปกขยา กลหการกา ฯ เตส วจน อสามคคปกขย- วจน ฯ อสามคคปกเข วา ภว วจน อสามคคปกขยวจน ฯ ยสมา อพพาหกาทกมม พหนนมป กาต วฏฏต ตสมา น ห สงโฆ สงฆสส กมม กโรตต อท นคคหวเสน กตตพพกมม

สนธาย วตตนต เวทตพพ ฯ องคาน ปเนตถ เภทาย ปรกกมน ปหาย อนวตตน ปกขปตวา เหฏา วตตสทสาเนว ฯ ทตยสงฆเภทสกขาปท เอกาทสม ฯ [๖๔] ทวาทสเม ฯ วมภนวจนนต ครหวจน ฯ อปสาเทต- กาโมต ขปตกาโม ตชเชตกาโม วา ฯ ฆฏเฏตกาโมต วตต โหต ฯ สฏสทโท ปตตสทเทน สมานตโถ วเสสนสส จ ปร- นปาต กตวา ตณกฏปณณสฏนต วจจตต อาห ตตถ ตตถ ปตตปตต ตณกฏปณณนต ฯ เกนาปต วาตสทเสน นทสทเสน จ เกนาป ฯ [๖๕] วตต อสกกเณยโยต กสม จ วจจมาเน อสหนโต โอวทต อสกกเณยโย ฯ ทกข วโจ เอตสม วปปฏกลคคาเห วปจจนกวาเท อนาทเร ปคคเลต ทพพโจ ฯ เตนาห ทกเขน กจเฉน โอวทตพโพตอาท ฯ ทพพจภาวกรณเยหต ทพพจ- ภาวการเกห ฯ กตตอตเถ อนยสทโท ทฏพโพ ฯ เตเนวาห [ ม. ป. ๔๐๑-๘ ส. ท. ๑๒๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 103

เย ธมมา ทพพจ ปคคล กโรนตตอาท ฯ ปาปกา อจฉา เอตสสาต ปาปจโฉ ฯ ตสส ภาโว ปาปจฉตา ฯ อสนตคณ- ปภาวนตา ปฏคคหเณ จ อมตต ตา ปาปจฉตาต เวทตพพา ฯ อตตกกสกา จ เต ปรวมภกา จาต อตตกกสก- ปรวมภกา ฯ เย อตตาน อกกสนต อกขปนต อจเจ าเน เปนต ปร จ วมเภนต ครหนต นนทนต นเจ าเน เปนต เตสเมต อธวจน ฯ เตส ภาโว อตตกกสกปรวมภกตา ฯ กชฌนสโล โกธโน ตสส ภาโว โกธนตา ฯ กชฌนลกขณสส โกธสเสต อธวจน ฯ ปพพกาเล โกโธ อปรกาเล อปนาโหต อาห โกธเหต อปนาหตาต ฯ ตตถ อปนหนสโล อปนาโห ฯ โส เอตสส อตถต อปนาห ตสส ภาโว อปนาหตา ฯ ปนปปน จตตปรโยนทธลกขณสส โกธสเสต อธวจน ฯ สก ห อปปนโน โกโธ โกโธเยว ตทตตร อปนาโห ฯ อภสงโคต ทมโมจนโย พลวอปนาโห ฯ โส อสส อตถต อภสงค ตสส ภาโว อภสงคตา ฯ ทมโมจนยสส พลวอปนาหสเสต อธวจน ฯ โจทก ปฏปผรณตาต โจทกสส ปฏวรทเธน ปจจนเกน หตวา อวฏ- าน ฯ โจทก อปสาทนตาต กนน โข ตยห พาลสส อพยตตสส ภณเตน ตวมป นาม ภณตพพ ม สสสต เอว โจทกสส ฆฏฏนา ฯ โจทกสส ปจจาโรปนตาต ตวมป โขส อตถนนาม [ ม. ป. ๔๐๘ ส. ท. ๑๒๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 104

อาปตต อาปนโน ต ตาว ปฏกโรหต เอว โจทกสส อปร ปฏอาโรปนตา ฯ อ เน ปฏจรณตาต อ เน การเณน วจเนน วา อ สส การณสส วจนสส วา ปฏจฉาทนวเสน จรณตา ฯ ปฏจฉาทนตโถเอว วา จรสทโท อเนกตถตตา ธาตนนต ปฏจฉาทนตาต อตโถ ฯ ตาย สมนนาคโต ห ปคคโล ย โจทเกน โทสวภาวนการณ วจน วา วตต ต ตโต อ เเนว โจทนาย อมลกภาวทปเนน การเณน ตทตถโพธเกน วจเนน วา ปฏจฉาเทต ฯ อาปตต อาปนโนสต วตเต โก อาปนโน ก อาปนโน กสม อาปนโน ก ภณถ ก ภณถาต วา วตวา เอวรป ก จ ตยา ทฏนต วตเต น สณามต โสต วา อปนาเมตวา วกเขป กโรนโตป อ เน ปฏจ- ฉาเทต ฯ อตถนนาม อาปตต อาปนโนสต ปฏเ ปาตลปตต คโตมหต วตวา ปน น ตว ปาตลปตตคมน ปจฉาม อาปตต ปจฉามาต วตเต ตโต ราชคห คโตมห ราชคห วา ยาห พราหมณคห วา อาปตต อาปนโนสต ตตถ เม สกรมส ลทธนตอาทน วตวา พหทธา กถาวกขปนมป อตถโต อ เ- น ปฏจรณเมวาต วส น คหต ฯ อปทาเนนาต อตตโน จรยาย ฯ อปทยนต ห โทสา เอเตน ทกขยนต ลยนต ฉชชนตต วา อปทาน สตตาน สมมา มจฉา วา ปวตตปปโยโค ฯ [ ม. ป. ๔๐๘ ส. ท. ๑๒๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 105

นสมปายนตาต อาวโส ตว กห วสต ก นสสาย วสสต วา ย ตว วเทส มยา เอส อาปตต อาปชชนโต ทฏโต ตว ตสม สมเย ก กโรส อย ก กโรต กตถ จ ตว อโหส กตถ อยนต วา อาทนา นเยน จรย ปฏเน สมปาเทตวา อกถน ฯ มกขปลาสตาต เอตถ ปรคณมกขนลกขโณ มกโข ฯ โส เอตสส อตถต มกข ฯ ตาทโส ปคคโล อาคารโย อนาคารโย วา สมาโน ปเรส สกตกรณ วนาเสต ฯ อาคารโยป ห เกนจ อนกมปเกน ทลทโท สมาโน อจเจ าเน ปโต อปเรน สมเยน ก ตยา มยห กตนต ตสส สกตกรณ วนาเสต ฯ อนาคารโยป สามเณรกาลโต ปภต อาจรเยน วา อปชฌาเยน วา จตห ปจจเยห อทเทสปรปจฉาทห จ อนคคเหตวา ธมม- กถานยปกรณโกสลลาทน สกขาปโต อปเรน สมเยน ราช- ราชมหามตตาทห สกกโต ครกโต อาจรยปชฌาเยส อจตตกโต จรมาโน อย อมเหห ทหรกาเลเอว อนคคหโต สวฑฒโต จ อถ จ ปนทาน นสสเนโห ชาโตต วจจมาโน ก มยห ตมเหห กตนต เตส สกตกรณ วนาเสต ฯ พหสสเตป ปคคเล อชโฌตถรตวา อทสสเสว พหสสตสส อนยตา คต ตว วา มม วา โก วเสโสตอาทนา นเยน อปปชชมาโน ยคคคาหลกขโณ ปลาโส ฯ โส ปรคเณห อตตโน คณาน สมกรณรโส ฯ [ ม. ป. ๔๐๘ ส. ท. ๑๒๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 106

ตถาเหส ปเรส คเณ ฑสตวา วย อตตโน คเณห สเม กโรตต ปลาโสต วจจต ฯ โส เอตสส อตถต ปลาส ฯ มกข จ ปลาส จ มกขปลาสโน ฯ เตส ภาโว มกขปลาสตา ฯ อตถโต ปน มกโข เจว ปลาโส จ ฯ อสสต ปรสมปตต น สหตต อสสก ฯ มจฉรายต อตตโน สมปตต นคหต ปเรส สาธารณ- ภาว น สหตต มจฉร ฯ มจเฉร วา เอตสส อตถต มจฉร ฯ สยต น สมมา ภาสตต สโ ฯ อตตโน อวชชมานคณป- ปกาสนลกขเณน สาเยเยน สมนนาคโต เกราฏยปคคโล ฯ โส จ อายนทมจโฉ วย โหต ฯ อายนทมจโฉ นาม กร มจฉาน นงคฏ ทสเสต สปปาน สส ตมเหห สทโส อหนต ชานาเปตต ฯ เอวเมว เกราฏโก ปคคโล ยย สตตนตก วา อาภธมมก วา อปสงกมต ตต เอว วทต อห ตมหาก อนเตวาส ตมเห มยห อนกมปกา นาห ตมเห ม จามต เอวเมเต สคารโว อย อมเหส สปปตสโสต ม สสนตต ฯ สาเยเยน ห สมนนาคตสส ปคคลสส อสนตคณสมภาวเนน จตตานรป- กรยาวหรโต เอวจตโต เอวกรโยต ทว เยยตตา กจฉ วา ปฏ วา ชานตต น สกกา ยโต โส วาเมน สกโร โหต ทกขเณน อชามโค สเรน เอลโก โหต วสาเณน ชรคคโวต [ ม. ป. ๔๐๘ ส. ท. ๑๒๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 107

เอว วตตยกขสกรสทโส โหต ฯ กตปาปปฏจฉาทนลกขณา มายา ฯ สา อสส อตถต มายาว ฯ ถมภสมงคตาย ถทโธ ฯ วาตภรตภสตสทส ถทธภาว ปคคหตสร อนวาตวตตการกโร ห ถมโภ เยน สมนนาคโต ปคคโล คลตนงคลสทโส วย อชคโร วาตภรตภสตา วย จ ถทโธ หตวา ครฏานเย ทสวา โอณมตมป น อจฉต ปรยนเตเนว จรต ฯ อพภณณตลกขโณ อตมาโน ฯ โส เอตสส อตถต อตมาน ฯ ส อตตโน ทฏ ปรามสต สภาว อตกกมตวา ปรโต อามสตต สนทฏ ปรามาส ฯ อาธาน คณหาตต อาธานคคาห ฯ อาธานนต ทฬห วจจต ฯ ทฬหคาหต อตโถ ฯ ยตต การณ ทสวาว ลทธ ปฏนสสชชตต ปฏนสสคค ฯ ทกเขน กจเฉน กสเรน พหมป การณ ทสเสตวา น สกกา ปฏนสสคค กาตนต ทปปฏนสสคคโย ฯ โย อตตโน ทฏ อทเมว สจจนต ทฬห คณหตวา อปพทธาทห การณ ทสเสตวา วจจมาโน น ปฏนสสชชต ตสเสต อธวจน ฯ ตาทโส ห ปคคโล ยยเทว ธมม วา อธมม วา สณาต ต สพพ เอว อมหาก อาจรเยห กถต เอว อมเหห สตนต กมโมว องคาน สเก กปาเล อนโตเยว สโมทหต ฯ ยถา ห กจฉโป อตตโน ปาทาทเก องเค เกนจ ฆฏฏเต สพพาน องคาน อตตโน กปาเลเยว สโมทหต น พห นหรต เอว- [ ม. ป. ๔๐๘ ส. ท. ๑๒๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 108

มยมป น สนทโร ตว คาโห ฉฑเฑห นนต วตโต ต น วสสชเชต อนโตเยว อตตโน หทเยเอว เปตวา วจรต ฯ ยถา กมภลา คหต น วสสชเชนต เอว กมภลคคาห คณหาต น วสสชเชต ฯ มกขปลาสตาทยคลตตเยน ทสสเต มกข- ปลาสาทโย ฉ ธมเม วส วส คเหตวา เอกนวสต ธมมาต วตต ฯ อนมานสตตฏกถาย ปน มกขปลาสาทโยป ยคลยคล- วเสน เอก กตวา โสฬส ธมมาต วตต ฯ ปกาเรห อาวหน ปทกขณ ฯ ตโต ปทกขณโต คหณสโล ปทกขณคคาห ฯ น ปทกขณคคาห อปปทกขณคคาห ฯ โย วจจมาโน ตมเห ม กสมา วทถ อห อตตโน กปปยากปปย สาวชชานวชช อตถานตถ ชานามต วทต ฯ อย อนสาสน ปทกขณโต น คณหาต วามโตว คณหาต ตสมา อปปทกขณคคาหต วจจต ฯ เตนาห ยถานสฏนตอาท ฯ อทเทเสต ปาฏโมกขทเทเส ฯ อถ สพพาเนว สกขาปทาน กถ ปาฏโมกขทเทสปรยาปนนานต อาห ยสส สยา อาปตต โส อาวกเรยยาต เอว สงคหตตตาต ฯ ยสส สยา อาปตตต ห อมนา สพพาป อาปตตโย นทานทเทเส สงคหตาเยว โหนต ฯ ป จห สหธมมเกห สกข- ตพพตตาต ลพภมานวเสน วตต ฯ สหธมมเกน สหการเณนาตป อตโถ ทฏพโพ ฯ วจนายาต นสสกเก สมปทานวจนนต อาห [ ม. ป. ๔๐๘-๑๐ ส. ท. ๑๒๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 109

ตโต มม วจนโตต ฯ องคาน เจตถ ปมสงฆเภทสทสาน ฯ อยมปน วเสโส ฯ ยถา ตตถ เภทาย ปรกกมน เอว อธ อวจนยกรณตา ทฏพพา ฯ ทพพจสกขาปท ทวาทสม ฯ [๖๖] เตรสเม ฯ กฏาครต ตสส นคมสส นาม ฯ ต ห สนธาย ปรโต น อสสชปนพพสเกห ภกขห กฏาครสม วตถพพนต วตต ฯ เตน ปน โยคโต โส ชนปโทป กฏาคร อจเจว สงข คโตต อาห เอวนนามเก ชนปเทต ฯ อาวาเส นยตตา อาวาสกา นพทธวาสโน ฯ เต อกต เสนาสน กโรนต ชณณ ปฏสงขโรนต กเต อสสรา โหนต ฯ เตนาห โส เยส อายตโต ฯ เป ฯ เต อาวาสกาต ฯ นวาโส นวาสมตต เอเตส อตถต เนวาสกาต อาห เย ปน เกวลนตอาท ฯ เตต อสสชปนพพสกา ฯ ฉ ชนาต ปณฑโก โลหตโก เมตตโย ภมมชโก อสสช ปนพพสโกต อเม ฉ ชนา ฯ สมมาต อาลปนวจนเมต ฯ อาย- มขภตาต อายสส มขภตา ฯ ธรฏาเนต สาวตถยา อวทเร าเน ฯ วสสาเน เหมนเต จาต ทวส อตส วสสนโต ทวห เมเฆหต วตต ฯ ทยฑฒภกขสหสสโต คณาจรยาน ฉนน ชนาน อธกตตา สมธกนต วตต ฯ สาธกนต อตโถ ฯ มกาโร ปท- สนธวเสน อาคโต ฯ อกตวตถนต อกตปพพ อภนว วตถ ฯ [ ม. ป. ๔๑๑ ส. ท. ๑๒๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 110

กณณการาทโย ปปผรกขา ฯ ชาตสมนาทโย ปปผคจฉา ฯ [๖๗] โกฏฏนนต สย ฉนทน ฯ โกฏฏาปนนต อม ฉนท ภนทาต อ เห เฉทาปน ฯ อาลยา พนธนนต ยถา คจฉมเล อทก สนตฏต ตถา สมนตโต พนธน ฯ อทกสสาต อกปปย- อทกสส ฯ กปปยอทกส จนนต อมนาว ส จาปนมป สงคหตนต ทฏพพ ฯ นน จ อทกสส เสจน เสจาปนนต อมนาว สาม โต กปปยากปปยอทกส จนาท สกกา สงคเหต ตสมา กปปยอทกส จนาท กสมา วส วตตนต ฯ อารามาทอตถ โรปเต อกปปยโวหาเรสป กปปยอทกส จนาท วฏฏตต วกข- มานตตา อธาป วภาค กตวา กปปยอทกส จนาท วส ทสสต ฯ หตถมขปาทโธวนนหาโนทกาส จนนต อมนาป ปการนตเรน กปปยอทกส จนเมว ทสเสต ฯ อกปปยโวหาโรต โกฏฏนขณนาท- วเสน สย กรณสสป กถ สงคโหต ฯ อกปปยนต โวหรยตต อกปปยโวหาโรต ฯ อกปปยภต กรณการาปนาท สพพเมว สงคหต น ปน อกปปยวจนมตตนต ทฏพพ ฯ กปปย- โวหาเรป เอเสว นโย ฯ สกขมาตกาย อชกรณนต อมนา ปราณปณณาทหรณมป สงคหตนต ทฏพพ ฯ กททาลาทน ภมย เปตวา านโต หตเถน คเหตวา านเมว ปากฏตรนต โอภาโสต วตต ฯ มหาปจจรยวาทมป ปตฏาเปตกาโม ปจฉา [ ม. ป. ๔๑๑ ส. ท. ๑๒๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 111

วทต วนตถายาต อท ฯ เกจ วตตถายาต ปนต ฯ เตส วตอตถายาต อตโถ ฯ อกปปยโวหาเรป เอกจจ วฏฏตต ทสเสตต นเกวล จ เสสนตอาทมาห ฯ ยงก จ มาตกนต สกขมาตก วา อสกขมาตก วา ฯ กปปยอทก ส จตนต อมนาว กปปยอทก อาส จถาต วตตมป วฏฏตต ทสเสต ฯ สย โรเปตมป วฏฏตต อมนา โรเปหต วตต วฏฏตตป สทธ ฯ อ ถา วา กโรนตสสาต วตถปชาทอตถ กโรนตสส ฯ กสมา น อนาปตตต วตถปชนตถาย คนถนาทส กสมา น อนาปตต ฯ อนาปตตเยวาต ปฏวจน ทตวา อทาน ตเมว อนาปตตภาว ทสเสตต ยถา หตอาท วตต ฯ ตตถาต อารามาทอตถาย รกขโรปเน ฯ ตถา วตถปชนตถายป อนาปตตเยวาต รตนตตย- ปชนตถายป กปปยโวหาเรน ปรยายาทห จ คนถาปเน อนา- ปตตเยวาต อตโถ ฯ ตถา วตถปชนตถายาต ห สาม โต วตเตป ยถา ห ตตถ กปปยโวหาเรน จ ปรยายาทห จาต วตตตตา กปปยโวหาราทห คนถาปเนเอว อนาปตต ว ายต น สย คนถเน ฯ เตเนว ปโร สย คนถนมป กสมา น วฏฏตต โจทนโต นน จาตอาทมาห ฯ ยถา อารามาทอตถ กปปยปวย สย โรเปตมป วฏฏต ตถา วตถปชตถาย สย คนถนมป กสมา น วฏฏตต โจทกสส อธปปาโย ฯ วตตนต- [ ม. ป. ๔๑๑ ส. ท. ๑๓๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 112

อาท อาจรยสส ปรหาโร ฯ อถ น ปน มหาอฏกถายนต กสมา วทต ฯ มหาปจจรอาทส วตตมป ห ปมาณเมวาต นาย วโรโธ มหาอฏกถาย อวตตมป ตตเถว วตเตน สสน- เทตวา ปมาณเมวาต ปตฏเปต วตตตตา ฯ ต กถนต ม เยยาสต สมพนโธ ฯ มหาอฏกถาย จ กปปยอทกาเสจน วตต ต กถนต เอตถายมธปปาโย ฯ ก จาป มหาอฏกถาย อารามาทอตถาย กปปยปวย สย โรปน น วตต กปปย- อทกสส ปน สย อาส จน วตตเมว ตสมา ยถา อารามาท- อตถาย กปปยอทก สย ส จตมป วฏฏต ตถา วตถปชตถาย สย คนถนมป กสมา น วฏฏตต ฯ ตมป น วรชฌตต ยเทต อารามาทอตถาย สย โรปนกปปยอทกาส จน วตต ตมป น วรชฌต ฯ กถ ต น วรชฌตต อาห ตตร หตอาท ฯ เอต วตตนต มาลาวจฉ โรเปนตป โรปาเปนตป ส จนตป ส จาเปนตปต เอต วตต ฯ อ ตร ปน ปรยาโย อตถต มาลาวจฉ โรเปนตป โรปาเปนตป ส จนตป ส จาเปนตปต กลสงคหตถาย โรปนส จน สนธาย วตตตตา ตโต อ ตร อารามาทอตถาย มาลาวจฉโรปเน ปรยาโย อตถ ฯ ตตถ ปรยาย อธ ปรยายาภาว ตวาต ตตถ มาลาวจฉ โรเปนตตอาทส มาลาวจฉนต วเสสวจนสพภาวโต ปรยาย อธ คนเถนตตอาทส [ ม. ป. ๔๑๑ ส. ท. ๑๓๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 113

ตถาวธวเสสวจนาภาวโต ปรยายาภาว จ ตวา ฯ นน จ ยถา คนเถนตต สาม โต วตตตตา ปรยาโย น ลพภตต ยสสกสสจ อตถาย สย คนถน น วฏฏต เอว คนถาเปนตตป สาม โตเยว วตตตตา ปรยาเยน คนถาปนมป น วฏฏตต อาปชชต ฯ เอว จ สต ปรโต เอว ชาน เอว กเต โสเภยย ยถา เอตาน ปปผาน น วกรยนต ตถา กโรหตอาทนา กปปยวจเนน การาเปต วฏฏตต อท วรชฌตต ฯ น วรชฌต ฯ ปรยาเยน ห การาปนคนถาปนเมว น โหต ตสมา ยถาวตตนเยน ปรยายโต การาปน วฏฏต ฯ สพพ วตตนเยน เวทตพพนต เหฏาวตตวนจฉยเมว สงเขปโต นคเมต ฯ หรณาทส กสมา อนาปตตต วตถปชนตถาย หรณาทส กสมา อนาปตต ฯ กลตถอาทน อตถาย หรณโตต กลตถอาทน หรณสส ตตถ วตตตตาต อธปปาโย ฯ เตเนวาห หรณาธกาเร หตอาท ฯ มาลนต ปปผทาม ฯ ม ชร วยาต กสมม ชร วย ฯ หารสทสนต มตตาหารสทส ฯ [๖๘] ปาจตตย เจว ทกกฏ จาต ปวขณนปจจยา ปาจตตย กลสงคหปจจยา ทกกฏ ฯ อกปปยโวหาเรนาต อท ขณ อท โรเปหตอาทอกปปยโวหาเรน ฯ ทกกฏเมวาต กลสงคหปจจยา ทกกฏ ฯ อภยตราต กปปยากปปยปวย ฯ [ ม. ป. ๔๑๑ ส. ท. ๑๓๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 114

สพพตถาต กลสงคห ผลปรโภค อารามาทอตถาย โรปเต ฯ ทกกฏมปต นเกวล ปาจตตยเมว ฯ กปปเยนาต กปปเยน อทเกน ฯ เตสเยว ทวนนนต กลทสนปรโภคาน ฯ ทกกฏนต กลสงคหตถาย สย ส จเน กปปยโวหาเรน วา อกปปยโวหาเรน วา ส จาปเน จ ทกกฏ ฯ ปรโภคตถาย ปน สย ส จเน อกปปยโวหาเรน ส จาปเน จ ทกกฏ ฯ อาปตตพหลตา เวทตพพาต เอตถ สย ส จเน ธาราปจเฉทคณนาย อาปตตคณนา เวทตพพา ฯ ส จาปเน ปน ปนปปน อาณาเปนตสส วาจาย วาจาย อาปตต ฯ สก อาณตตสส พหนน ส จเนป เอกาว ฯ ทกกฏปาจตตยานต กลสงคหปจจยา ทกกฏ ภตคามปาตพยตาย ปาจตตย ฯ อ ถาต วตถปชาทอตถาย โอจนเน ฯ สก อาณตโตต อกปปยโวหาเรน อาณตโต ฯ ปาจตตยเมวาต อกปปยวจเนน อาณตตตตา ปาจตตย ฯ กปปยวจเนน ปน วตถปชาทอตถาย โอจนาเปนตสส อนาปตตเยว ฯ [๖๙] คนถเนน นพพตต คนถม ฯ เอส นโย เสเสสป ฯ น วฏฏตต กลสงคหตถาย วตถปชาทอตถาย วา วตตนเยน กโรนตสส จ การาเปนตสส จ ทกกฏนต อตโถ ฯ ปรมนเนเนวาต ภกขสส วาตอาทนา วตตนเยน ฯ ธมมาสนวตาเน พทธกณฏเกส ปปผาน วชฌตวา เปนตต สมพนโธ ฯ อปรปร [ ม. ป. ๔๑๑ ส. ท. ๑๓๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 115

วชฌตวา ฉตตสทส กตวา อาวนโต ฉตตาตฉตต วยาต วตต ฯ กทลกขนธมหตอาทนา วตต สพพเมว สนธาย ต อตโอฬารก- เมวาต วตต ฯ สย กโรนตสส อกปปยวจเนน การาเปนตสส จ ทกกฏเมวาต อตโถ ฯ ปปผวชฌนตถนต วตตตตา ปปผาน วชฌตตเยว กณฏก พนธต น วฏฏต ฯ ปปผทามาทพนธนตถ ปน วฏฏต ฯ กณฏกมป พนธตต น วฏฏตต จ อท อฏกถาจรยปปมาเณน คเหตพพ ฯ ปเวเสต น วฏฏตต วตตตตา ปปผจฉทเท อปปเวเสตวา อปรปร เปต วฏฏต ฯ ชาลมย วตาน ชาลวตาน ฯ นาคทนตกมป สจฉททกเยว คเหตพพ ฯ ปปผปฏจฉก ทณฑาทห กตปปผาธาน ฯ ตมป สจฉททเมว อธ วตต ฯ อโสกปณฑยาต อโสกปปผม ชรกาย ฯ ธมมรชช นาม เจตย วา โพธ วา ปปผปเวสนตถ อาวชฌตวา พนธรชชต มหาคณ ปเท มชฌมคณ ปเท จ วตต ฯ ตสมา ตถาพทธาย รชชยา เจตยสส จ อนตเร ปปผาน ปเวเสตต วฏฏตต ว ายต ฯ คณ ปเท ปน ธมมรชชนต สถล วฏฏต รชช ต กตวา โพธ วา เจตย วา ปรกขปตวา ธมมาสเน วา ลมเพตวา ตตถ ปปผาน ปเวเสนตต วตต ฯ ตสมา สถลวฏฏยา รชชยา อนตเรป ปปผาน ปเวเสตต วฏฏตต ว ายต ฯ วมสตวา ยตตตร คเหตพพ ฯ อภยถาป ปเนตถ เนวตถ [ ม. ป. ๔๑๑ ส. ท. ๑๓๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 116

วโรโธต อมหาก ขนต ฯ มตถกทามนต ธมมาสนาทมตถเก ลมพกทาม ฯ ปปเผห เวเนตต ปปผทาเมน เวเนต ฯ เตสเยวาต อปปลาทนเยว ฯ วาเกน วา ทณฑเกน วาต วส อจฉนเนน ปปผสหเตเนว วาเกน วา ทณฑเกน วา ฯ ขนเธ ปตกาสาวสสาต ขนเธ ปตสงฆาฏ สนธาย วตต ฯ ต ห ตถา พนธตต สกกา ภเวยย ฯ อมนาว อ มป ตาทส กาสาว วา วตถ วา วตตนเยน พนธตวา ตตถ ปปผาน ปกขปต วฏฏตต สทธ ฯ อสภณฑก ปสพพเก ปกขตตสทสตตา เว ม น ชาต ฯ ตสมา สกลพนธสส อนตรนตรา ปกขปตมป วฏฏตต วทนต ฯ ปปผปเฏ จ ทฏพพนต ปปผปฏ กโรนตสส ทฆโต ปปผทามสส หรณปจจาหรณวเสน ปรณ สนธาย วตต ฯ ตรยโต หรณ ปน วายม นาม โหต น ปรม ฯ ปรม าน อตกกาเมตต เอตถ อผสาเปตวาป อตกกาเมนตสส อาปตตเยวาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ปรม าน อตกกาเมตต อวเสเสน วตตตตา ต ยตต ฯ เกจ ปน อ ม อผสาเปตวา อเนกกขตตมป ปรกขปต วฏฏตต วทนตต วตต ฯ ตตถ การณ น ทสสต ฯ พนธต วฏฏตต ปปผรหตาย สตตโกฏยา วา วากโกฏยา วา พนธตต วฏฏต ฯ เอกวาร หรตวา ปรกขปตวา วาต อท ปพเพ วตตเจตยาทปรกเขป [ ม. ป. ๔๑๑ ส. ท. ๑๓๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 117

ปปผปฏกรณ จ สนธาย วตต ฯ ตสมา เจตย วา โพธ วา ปรกขปนเตน เอกวาร ปรกขปตวา ปรม าน สมปตเต อ สส ทาตพพ ฯ เตนาป เอกวาร ปรกขปตวา ตเถว กาตพพ ฯ ปปผปฏ กโรนเตน จ เอกวาร หรตวา อ สส ทาตพพ ฯ เตนาป ตเถว กาตพพ ฯ สเจป เทวเยว ภกข อโภส ปสเสส ตวา ปรยาเยน หรนต วฏฏตเยวาต วทนต ฯ ปรตนต ทฆโต ปสารณวเสน ปรต ฯ วายต น ลพภตต ทฆโต ปสารเต ตรยโต หรณ วายน นาม โหตต เอกวารมป ปปผคณ ตรยโต หรต น วฏฏต ฯ ปปผาน เปนเตนาต อคนถตาน ปากตกปปผาน เปนเตน ฯ ปปผทาม ปน ปชตถาย ภมย เปนเตน ผสาเปตวา วา อผสาเปตวา วา ทคณ กตวา เปต น วฏฏตต วทนต ฯ ฆฏกทามโอลมพโกต อนเต ฆฏกาการยตโต ยมกทามโอลมพโก ฯ เอเกก ปน ทาม นกขนตสตตโกฏยาว พนธตวา โอลมเพตต วฏฏต ฯ ปปผทามทวย สงฆฏตกาเมนาป นกขนตสตตโกฏยาว สตตโกฏ สงฆฏต วฏฏต ฯ อฑฒจนทากาเรน มาลาคณปรกเขโปต อฑฒจนทากาเรนเ มาลาคณสส ปนปปน หรณปจจาหรณวเสน ปเรตวา ปรกขปน ฯ เตเนว ต ปรเม ปวฏ ฯ ตสมา เอกมป อฑฒจนทาการ ปนปปน หรณปจจาหรณวเสน ปรต น วฏฏต เอกวาร ปน [ ม. ป. ๔๑๑ ส. ท. ๑๓๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 118

อฑฒจนทากาเรน มาลาคณ หรต วฏฏตต วทนต ฯ ปปผทามกรณนต เอตถ สตตโกฏย คเหตวาป เอกโต กาต น วฏฏตต วทนต ฯ เคณฑขรปตตทามาน ปฏกขตตตตา เจลาทห กตทามมป น วฏฏต อกปปยานโลมตตาต วทนต ฯ [๗๐] ลาสยนาฏก นาเฏนตต วตวา ตเมว ปรยายนตเรน ทสเสตต เรวก เทนตต วตต ฯ อภนย ทสเสนตต อตโถ ฯ อตตโน อธปปาย ปกาเสตวา เอว นจจตพพนต ปม อฏหตวา นจจนาการ ทสเสนตต วตต โหต ฯ เกจ ปน มเข องคลโย ปกขปตวา สทท กโรนตา จกกมว อตตาน ภมยมานา เรวก เทนต นามาต วทนต ฯ เอเกกาย ปนตยา อฏ อฏ ปทาน อสสาต อฏปท ฯ อฏาปทนตป ปนต ฯ ทสปเทป เอเสว นโย ฯ ปทานต จ สารอาทน ปตฏานฏานาน ฯ ทสปท นาม ทวห ปนตห วสตยา ปเทห กฬนชต ฯ อากาเสเยว กฬนตต อย สาร อสกปท มยา นตา อย อสกปทนต เกวล มเขเนว วทนตา อากาเสเยว ชต กฬนต ฯ ชตขลเกต ชตมณฑเล๑ ฯ ปาสกกฬาย กฬนตต ปาสก วจจต ฉส ปสเสส เอเกก ยาว ฉกก ทสเสตวา กตกฬนก ฯ ต วฑเฒตวา ยถาลทธเอกกาทวเสน สารโย อปเนนตา อปเนนตา จ กฬนต ฯ ๑. สมนตปาสาทกาย ชตผลเกต ทสสต ฯ

[ ม. ป. ๔๑๑-๒ ส. ท. ๑๓๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 119

ฆเฏน กฬา ฆาฏกาต เอเก ฯ ม ชฏ ยา วาต ม ชฏ รกข- สาร คเหตวา ปกกกสาว สนธาย วทนต ฯ สลากหตถนต ตาลหราทน กลาปสเสต อธวจน ฯ พหส สลากาส วเสสรหต เอก สลาก คเหตวา ตาส ปกขปตวา ปน ตเยว อทธรนตา สลากหตเถน กฬนตต เกจ ฯ ปณเณน วสากาเรน กตา นาฬกา ปณณนาฬกา ฯ เตเนวาห ต ธมนตาต ฯ ปจฉนตสส มขาคต อกขร คเหตวา นฏมฏ ลาภาลาภาทชานนกฬา อกขรกาตป วทนต ฯ หตถสมนต นมตตตเถ ภมม ฯ หตถนมตตสปเปต อตโถ ฯ อสสสมนตอาทสป เอเสว นโย ฯ อสเสเฬนต อปโปเฏนตต ทวนน ปทาน อตโถ ปากโฏเยวาต น วตโต ฯ ตตถ อสเสเฬนตต มเขน อสเสฬนสทท ปม จนต ฯ มหนต กตวา อพยตตสทท ปวตเตนตต อตโถ ฯ อชาน ส เทนตา อชปาลกา วย มเขน วาต นจฉาเรนตา สขม อพยตตนาท ปวตเตนตตป วทนต ฯ อปโปเฏนตต ภชหตถสงฆฏฏนสทท ปวตเตนต วามหตถ อเร เปตวา ทกขเณน ปาณนา ตตถ ตาฬเนน สทท กโรนตต อตโถ ฯ มขเทณฑมนต มขเภรยา เอต อธวจน ฯ [๗๑] ปสาทาวเหนาต ปสาทชนเกน ฯ อภกกมน อภกกนตนต อาห คมเนนาต ฯ ปฏกกมน ปฏกกนต ฯ [ ม. ป. ๔๑๒-๓ ส. ท. ๑๓๖-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 120

นวตตเนนาต นวตตมตต ทสเสต ฯ นวตตตวา ปน คมน คมนเมว ฯ อภมข โลกต อาโลกตนต อาห ปรโต ทสสเนนาต ฯ อโตจโตจ ทสสเนนาต อนทสาเปกขน ทสเสต ฯ ยทสาภมโข คจฉต ตฏต นสทต วา ตทภมข เปกขน อาโลกต ตทนคตทสา- โลกน วโลกตนต ห วจจต ฯ อ านป เหฏา อปร ปจฉโต จ เปกขนวเสน โอโลกตอลโลกตาปโลกตาน นาม โหนต ฯ ตาน ปน น สมณสารปปานต อปปสาทาวหาน ฯ เตเนเวตถ อาโลกตวโลกตาเนว คหตาน ฯ เตสนต สมาเส คณภตานป ปพพาน ปรามสต ปพพสงโกจเนนาต ห วตตตตา ฯ ปพพาน ตตถ คณภตาน สงโกจนสส ปธานตตา ฯ สตสมปช เหต สาตถกตาทปรคคาหกาย สตยา ตถาปวตตสมปช เน จ ฯ สมนตโต ปกาเรห ปกฏ วา สวเสส ชานาตต สมปชาโน ฯ ตสส ภาโว สมปช ฯ ตถาปวตตาณสเสต อธวจน ฯ อภสงขตตตาต สมมาปวตตตตตา ฯ เหฏาขตตจกขต ขนธ อนาเมตวาว อโธขตตจกข ฯ ขนธ นาเมตวา ห เหฏาวโลกน น สมณสารปป ฯ โอกขตตจกขต จ อมนา ยคมตตทสสตา วตตา ฯ โพนโทต ลาโฬ มนทธาตโกต อตโถ๑ ฯ ภกฏ กตวาต ภมกเภท กตวา ฯ สาขลเลน ยตตาต ตตถ กตม สาขลย ๑. ม. โพนโทต ณโฏ มทธธาตโกต อตโถ ฯ

[ ม. ป. ๔๑๓ ส. ท. ๑๓๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 121

ยา สา วาจา เนลา กณณสขาตอาทนา นเยน วตตสาขลเลน สมนนาคตา ฯ มทวจนาต อตโถ ฯ เนลาต เอล วจจต โทโส ฯ นาสสา เอลนต เนลา ฯ นทโทสาต อตโถ ฯ กณณสขาต พย ชนมธรตาย กณณาน สขา สจนา วชฌน วย กณณสล น ชเนต ฯ ทานนพทธานต นพทธทานาน ฯ สทธสส ปสนนสสาต รตนตตยสทธาย สมนนาคตสส ตโตเยว ปสนนสส ฯ กมมผลสทธาย วา สมนนาคตตตา สทธสส รตนตตยปปสาทพหลตาย ปสนนสส ฯ [๗๒] สารปตตโมคคลลาเน อามนเตสต วตวา คจฉถ ตมเห สารปตตาต วจนโต สารปตตาต อท เอกเสสนเยน วตตนต อยมตโถ ปากโฏเยวาต น วตโต ฯ สารปตตาต ห อท เอกเสสนเยน วตต วรเปกเสสสสาป อจฉตตตา ฯ เตเนเวตถ พหวจนนทเทโส กโตต ฯ อาปตต โรเปตพพาต กลทสกกมเมน อาปนนาปตต โรเปตพพา ฯ ตสม วหาเรต พหคาเม วหาร สนธาย วตต ฯ อนโตคาเม วหาโร ปน ตสม คาเม น วสตพพนต อมนาว สงคหโต คามคคหเณเนว คหตตตา ฯ ตสม วหาเรต วจนโต ตสส คามสส สามนตา อ สม วหาเร วสต วฏฏต ฯ สามนตคาเม ปณฑาย น จรตพพนต ตสม วหาเร วาสสส ปฏกขตตตตา ยท ตตถ วสต เตน [ ม. ป. ๔๑๓-๙ ส. ท. ๑๓๘-๔๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 122

สามนตคาเมป ปณฑาย น จรตพพนต อธปปาโย ฯ ตสม คาเม ปณฑาย น จรตพพนต ยสม คาเม กลทสกกมม กต ตสม คาเมว น จรตพพ ฯ ยสม ห คาเม วา นคเม วา กลทสกกมม กต ยสม จ วหาเร วสต เนว ตสม คาเม วา นคเม วา จรต ลพภต น วหาเร วสต ฯ สามนตวหาเร วสนเตน ปน สามนตคาเม จรต วฏฏต ตตถ วาสสส อปปฏกขตตตตา ฯ [๗๓] อฏารส วตตานต น อปสมปาเทตพพ น นสสโย ทาตพโพ น สามเณโร อปฏาเปตพโพ น ภกขโนวาทกสมมต สาทตพพา สมมเตน ภกขนโย น โอวทตพพา ยาย อาปตตยา สงเฆน ปพพาชนยกมม กต โหต น สา อาปตต อาปชชตพพา อ า วา ตาทสกา ตโต วา ปาปฏตรา กมม น ครหตพพ กมมกา น ครหตพพา น ปกตตตสส ภกขโน อโปสโถ เปตพโพ น ปวารณา เปตพพา น สวจนย กาตพพ น อนวาโท เปตพโพ น โอกาโส กาเรตพโพ น โจเทตพโพ น สาเรตพโพ น ภกข ภกขห สมปโยเชตพพนต เอวมาคตาน อฏารส วตตาน ฯ [๗๔] อสสชปนพพสกปปธานา อสสชปนพพสกาต วตตา สหจร าเยน ฯ อนโลมปฏปท อปปฏปชชนตายาต ยถา- [ ม. ป. ๔๒๐ ส. ท. ๑๔๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 123

ป ตตสมมาวตตสงขาต อนโลมปฏปท อปปฏปชชนตาย ฯ เยน เยน วตเตน จณเณน สงโฆ อนโลมโต โหต ตสม ตสม อวตตนโตต วตต โหต ฯ น ปนนโลมา โหนตต ปตตโลมา น โหนต อนกลวตตโน น โหนตต อตโถ ฯ นตถรณมคค น ปฏปชชนตต อนโลมวตตสงขาต นตถรณปาย น ปฏปชชนต ฯ เยน วตเตน จณเณน สาปตตกภาวโต นตตณณา โหนต ตสม นตถรณกวตตสม น วตตนต อาปตตวฏานตถ ตรตตรตา ฉนทชาตา น โหนตต วตต โหต ฯ ทสห อกโกส- วตถหต ชาต นาม โคตต กมม สปป อาพาธ ลงค กเลส อาปตต- หนสงขาเตห ทสห อกโกสการเณห ฯ ฉนทคามตา ปาเปนตต- อาทส ยกาโร สย อภ าตอาทส วย ลตตนททฏโต อาห ฉนทคามตายป ปาเปนตตอาท ฯ เตสนต อสสชปนพพสกาน คณปาโมกขาน ฯ [๗๕] นคมสส อปากฏตตา ต ทสเสต ตตถาตอาทมาห ฯ ปรสนตก เทต ทกกฏเมวาต วสสาสคคาเหน ปรสนตก คเหตวา เทนต สนธาย วตต ฯ ต จโข วตถปชนตถายาต มาตา- ปตนมป เทนเตน วตถปชนตถายเอว ทาตพพนต ทสเสต ฯ มณฑนตถาย ปน สวลงคาทปชนตถายาต เอตตกเมว วตตตตา อม วกกณตวา ชวตมป กปเปสสนตต มาตอาทน ทาต วฏฏตต [ ม. ป. ๔๒๐ ส. ท. ๑๔๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 124

วทนต ฯ กสสจปต าตกสส อ าตกสส วา กสสจป ฯ าตสามเณเรเหวาต อนจฉวกตตา วตต ฯ สมปตตาน สามเณราน อปฑฒภาค ทาต วฏฏตต สงฆกสส ลาภสส อปจาร- สมคตาน สามเณรานมป สนตกตตา เตสมป อปฑฒภาโค ลพภเตวาต กตวา วตต ฯ จฬกนต อปฑฒภาคโตป อปฑฒ ฯ จตตถภาคสเสต อธวจน ฯ สามเณรา ฯ เป ฯ เปนตต อท วสสคเคน อภาชย สนธาย วตต ฯ ตตถ ตตถาต มคเค วา เจตยงคเณ วา ฯ ทาเปต น ลภนตต สามเณเรห ทาเปต อนจฉวกตตา วตต ฯ น ห ต ปปผทาน นาม สยา ฯ ยท ห ตถา อาคตาน เตส ทาน ปปผทาน ภเวยย สามเณเรหป ทาต น ลพเภยย ฯ สยเมวาต สามเณรา สยเมว ฯ ยาคภตตาทน อาทายาต อท ภกขน อตถาย ยาคภตตาทสมปาทน สนธาย วตตตตา น วฏฏตต อวเสเสน วตต ฯ วตตนเยเนวาต มาตาปตน ตาว หรตวาป หราเปตวาป ปกโกสตวาป ปกโกสาเปตวาป ทาต วฏฏต เสสาตกาน ปกโกสาเปตวาว มาตาปตน จ หราเปนเตน าตสามเณเรเหว หราเปตพพ อตเร ปน ยท สยเมว อจฉนต วฏฏตต อม ปปเผ วตตนย ผเลป อตทสสต ฯ ตสมา ผลมป มาตาปตน หรณหราปนาทนา ทาต วฏฏต ฯ เสสาตน ปกโกสาเปตวาว ฯ อทาน โย [ ม. ป. ๔๒๐ ส. ท. ๑๔๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 125

หรตวา วา หราเปตวา วา ฯเปฯ อสสรวตาย ททโต ถลลจจยนต อม ปปเผ วตตนย ผเลป สงขปตวา ทสเสนโต กล- สงคหตถาย ปนาตอาทมาห ฯ ขณปรพพยานนต อาคนตเก สนธาย วตต ฯ ผลปรจเฉเทน วาต เอตตกาน ผลาน ทาตพพานต เอว ผลปรจเฉเทน วา ฯ รกขปรจเฉเทน วาต อเมห รกเขห ทาตพพานต เอว รกขปรจเฉเทน วา ฯ ปรจฉนเนสป รกเขส อธ ผลาน สนทราน อโต คณหถาต วทนเตน กลสงคโห กโต นาม โหตต อาห เอว ปน น วตตพพนต ฯ รกขจฉลลต รกขตโจ ฯ เตส เตส คหน คามนตรเทสนตราทส สาสนปฏสาสนหรณ ชงฆเปสนก ฯ เตนาห คหน ทเตยยสาสน- หรณกมมนต ฯ ทตสส กมม ทเตยย ฯ ปม สาสน อคคเหตวาป ฯ เป ฯ ปเท ปเท ทกกฏนต อท ตสส สาสน อาโรเจสสามต อมนา อธปปาเยน คมน สนธาย วตต ฯ ตสส ปน สาสน ปฏกขปตวา สยเมว การ เ โต คนตวา อตตโน ปฏรป สาสน อาโรเจต อนาปตต ฯ ปพเพ วตตปปการนต มม วจเนน ภควโต ปาเท วนทถาตอาทนา วตตปปการ สกขาปเท ปม วตต ฯ [๗๖] ปกกมตายสมาต อท ปพพาชนยกมมวเสน วตต ฯ ปน ปกกมตายสมาต อท ปน ปพพาชนยกมมกตสส วตตวเสน [ ม. ป. ๔๒๐-๑ ส. ท. ๑๔๕-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 126

วตต ฯ ปมสงฆเภทสทสาเนวาต เอตถ องเคสป ยถา ตตถ ปรกกมน เอว อธ ฉนทาทห ปาปน ทฏพพ ฯ เสส ตาทสเมวาต ฯ กลทสกสกขาปท เตรสม ฯ [๗๗] ปม อาปตต อาปชชน เอเตสนต ปมาปตตกา ฯ ตตตกาน อหานต ปฏจฉาทตทวสโต ปฏาย ยาว อาโรจตทวโส ตาว ทวส ปกข มาส สวจฉรวเสน ยตตโก กาโล อตกกนโต ตตตก กาลนต อตโถ ฯ อกาเมน อวเสนาต เอตถ อปปฏกมมกตาย อาปตตยา สคคโมกขาวรณภาวโต อนจฉนเตนาป ปรวสตพพนต อธปปาโย ฯ อวหาตพโพต อพภานกมมวเสน ปกโกสตพโพ ฯ เต จ ภกข คารยหาต เอตถ เย โอนภาว ตวา อพเภนต เต ภกข จ ครหตพพา สาตสารา สโทสา ฯ ทกกฏ อาปชชนตต อยมตโถ ปากโฏเยวาต น วตโต ฯ สามจต วตต ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย เตรสกวณณนา นฏ ตา ฯ ----------- [ ม. ป. ๔๒๑-๖ ส. ท. ๑๔๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 127

อนยตกณฑวณณนา [๗๘] ปตตสทเทน สาม นทเทสโต เอกเสสนเยน วา ปตตป คหตาต อาห พห ธตโร จาต ฯ ทานปปทาเนสต ขททเกส เจว มหนเตส จ ทาเนส ฯ ฉณ นาม อตตโน อตตโน เคเห กตตพพมงคลนต อาห อาวาหววาหมงคลาทสต ฯ เอตถ อาทสทเทน ผคคณมาสาทส อตตรผคคณาทอภลกขต- ทวเสส สปรชนาน มนสสาน มงคลกรณมป สงคณหาต ฯ อนตรสสเวสต มหสสวสส อนตรนตรา ปวตตตอสสเวส ฯ อาสาฬหปวารณนกขตตาทสต เอตถ นกขตตสทโท ปจเจก โยเชตพโพ ฯ ตตถ อาสาฬหนกขตตนต วสสปคมนปชาทวส สนธาย วตต ฯ ปวารณนกขตตนต ปวารณปชาทวส สนธาย ฯ อาทสทเทน ยสม นกขตเต คามนคมวาสโน ตโย สตต วา ทวเส นกขตตโฆสน กตวา ยถาวภว อลงกตปฏยตตา โภเค ปรภ ชนตา นกขตตกฬ กฬนต ตมป สงคณหาต ฯ อเมป ทารกาต อตตโน อตตโน ทารเก สนธาย วทนต ฯ ตทนนตรนต ภกขน โภชนานนตร ฯ [๗๙] ต กมมนต ต อชฌาจารกมม ฯ ภกข นสนเนต เอตถ ภกขต ภมมตเถ ปจจตตวจน ฯ ภมมวจนสส วา โลป [ ม. ป. ๔๒๗-๓๐ ส. ท. ๑๔๙-๕๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 128

กตวา นทเทโสต อาห ภกขมห นสนเนต ฯ ปาลย โสตสส รโหต อท อตถทธารวเสน วตต ฯ ปฏจฉนเน อาสเนต วจนโต สกกา โหต เมถน ธมม ปฏเสวตนต จ วตตตตา จกขสส รโห อธาธปเปโตต ทสเสต ก จาปตอาท วตต ฯ ปรจเฉโท เวทตพโพต รโหนสชชาปตตยา ปรจเฉโท ววตถาน เวทตพพ ฯ อทาน จกขสส รเหเนว อาปตต ปรจฉนทตวา ทสเสนโต สเจ ปหตอาทมาห๑ ฯ ปหตกวาฏสสาต อมนา ปฏจฉนนภาวโต จกขสส รโหสพภาว ทสเสต ฯ อปหตกวาฏสสาต อมนา อปปฏจฉนนภาว ทสเสต ฯ อปปฏจฉนเน จ ทตยสกขาปเท อาคต- นเยน โสตสส รหวเสนาป ปรจเฉโท เวทตพโพต อาห อนโตทวาทสหตเถป โอกาเสต ฯ อนโตทวาทสหตเถต ห อท โสตสส รหาภาว สนธาย วตต ฯ ยทป จกขสเสว รหาภาว สนธาย วเทยย อนโตทวาทสหตเถต น วเทยย อปปฏจฉนเน ตโต ทรตเร นสนเนป จกขสส รหาสมภวโต ฯ ยสมา นสทตวา นททายนโต กปมทธปเรโต ก จ กาล จกขน อมมเลต ก จ กาล นมมเลต น จ มหานทท โอกกมต ตสมา นททายนโตป อนาปตต กโรตต วตต ฯ นปชชตวา นททายนโต ปน ตาทโส น โหตต อาห นปชชตวา นททายนโต น ๑ สมนตปาสาทกาย สเจ ปหตกวาฏสสาต ทสสต ฯ

[ ม. ป. ๔๓๐ ส. ท. ๑๕๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 129

กโรตต ฯ อนาปตต น กโรตต อตโถ ฯ ปฏลทธโสตาปตตผลาต อนตมปรจเฉทโต อรยสาวก ทสเสต ฯ ปฏวทธจตสสจจาต โสตาปตตมคเคน ปฏวทธจตสสจจา ฯ ตณณ ธมมาน อ ตเรน กาเรตพโพต นสชช ปฏชานมานสส ตณณ ธมมาน อ ตรสมาโยโค โหตเยวาต วตต ฯ ปาราชเกน ปน สงฆาทเสเสน จ ปาจตตเยน จ เตนากาเรน นสชช ปฏชานมาโนว กาเรตพโพ ฯ น อปปฏชานมาโนต อลชชป อปปฏชานมาโน อาปตตยา น กาเรตพโพต อวเสเสน วตต ฯ โส ห ยาว น ปฏชานาต ตาว เนว สทโธ น อสทโธต วา วตตพโพ วตตานสนธนา ปน กาเรตพโพ ฯ วตต เหต ปฏ า ลชชส กตา อลชชเสวต น วชชต พหมป อลชช ภาเสยย วตตานสนธเตน การเยต ฯ เยน วา สา สทเธยยวจสา อปาสกา วเทยย เตน โส ภกข กาเรตพโพต เอตถ ปฏชานมาโนต อวตเตป อธการตตา ปฏชานมาโนว เตน โส ภกข กาเรตพโพต วตต ฯ ตถารปาย อปาสกาย วจเน อ ถตตาภาวโต ทฏ นาม ตถาป โหต อ ถาป โหตต ทสสเน อ ถตตสมภว ทสเสต ฯ เอว มหทธกา นาม ฯ เป ฯ วทาเปถาต อท เอว มหทธกาป ตมเห เอวรเป อาสงกนเย าเน กสมา อนปปรกขตวา นสนนตถ [ ม. ป. ๔๓๐ ส. ท. ๑๕๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 130

ตมหาทเสห นาม อนตรฆเร นสทนเตห อปปรกขตวา ปฏรเป าเน นสทตพพนต เถร โอวทนโต อาห น ปน อสททหนโต ฯ เถโร อตตโน อนปปรกขตวา อนสนนภาว ทสเสนโต อนตร- ฆรสเสเวโส อาวโส โทโสต อาห ฯ เอวมกาสนต อตตโน นคหตพพมป คณ ปกาเสนโต เอววธ อทธปาฏหารย อกาส ฯ รกเขยยาส มนต มา ม อ เป เอว ชานนตต อตตโน คณ อชานาเปตกาโม วทต ฯ มาตคามสส เมถน ธมม ปฏเสวนโตต เอตถ มคเคต ปาเสโส ทฏพโพต อาห มาตคามสส มคเคต ฯ รโหนสชชสสาทสส อสตป เมถนราคภาเว ตปปฏพทธกเลสตตา วตต เมถนธมมสนนสสตกเลโส วจจตต ฯ เตเนว สนนสสตค- คหณ กต ฯ ต สนธาย อคเตป อสทธจตเตน คตตตา อสสาเท อปปนเน ปาจตตยนต วตต ฯ รหสสาโท อปปชชต อนาปตตต สทธจตเตน คนตวา นสนนตตา จตตปปาทมตเตเนตถ อาปตต น โหตต วตต ฯ อย ธมโม อนยโตต เอตถ ตณณ อาปตตน ย อาปตต วา วตถ วา ปฏชานาต ตสส วเสน กาเรตพพตาย อย อนยโตต อยมตโถ ปากโฏเยวาต น วตโต ฯ ย อาปตต ปฏชานาต ตสสา วเสเนตถ องคเภโท เวทตพโพ ฯ ปมานยตสกขาปท ฯ [๘๐] เอโกต วตตตตา นสชช กปเปต ปฏกขตตนต [ ม. ป. ๔๓๐-๔ ส. ท. ๑๕๒-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 131

อมนา สมพนโธ น ฆฏยตต อาห ย เอโก ฯ เป ฯ สมพนโธ เวทตพโพต ฯ เอต ปจจตตวจนนต เอโกต อท ปจจตตวจน ฯ พห ปรกขตตนต พห ปาการาทนา ปรกขตต ฯ ปรเวณงคณนต ปรเวณมาฬก สนธาย วตต ฯ อตถป ปรโสปต เอตถ ปเม กสมา อตถสตมป อนาปตต น กโรต อธ เอกาป กสมา อนาปตต กโรตต ฯ วจจเต ฯ ปมสกขาปท สกกา โหต เมถน ธมม ปฏเสวตนต วตตตตา เมถนธมมวเสน อาคต น จ เมถนสส มาตคาโม ทตโย โหต อตถโย ห อ ม สสา วชช ปฏจฉาเทนต ฯ เตเนว เวสาลย มหาวเน ทวาร ววรตวา นปนเน ภกขมห สมพหลา อตถโย ยาวทตถ กตวา ปกกมส ฯ ตสมา ตตถ อตถสตมป อนาปตต น กโรตต วตต ฯ อท ปน สกขาปท ทฏ ลลวาจาย วเสน อาคต อล จโข โหต มาตคาม ทฏ ลลาห วาจาห โอภาสตนต วตตตตา ฯ ทฏ ลลวาจ จ สตวา มาตคาโมป น ปฏจฉาเทต ฯ เตเนว ทฏ ลลวาจสกขาปเท ยา ตา อตถโย หรมนา ตา นกขมตวา ภกข อชฌาเปสส ฯ ตสมา อธ อตถป อนาปตต กโรตต วตต ฯ อธ อปปฏจฉนนตตา อตถป อนาปตต กโรต ตตถ ปฏจฉนนตตา อตถสตมป อนาปตต น กโรตต จ วทนต ฯ กายสสคควเสน อนนโธ วตโต ฯ ทฏ ลลวาจา- [ ม. ป. ๔๓๔-๕ ส. ท. ๑๕๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 132

วเสน อพธโร ฯ อนโตทวาทสหตเถ โอกาเสต โสตสส รหาภาโว วตโต ฯ เอเตน โสตสส รโห ทวาทสหตเถน ปรจฉนทตพโพต ทสเสต ฯ ตสมา ทวาทสหตถโต พห นสนโน อนาปตต น กโรต สตป จกขสส รหาภาเว โสตสส รหสพภาวโต ฯ อมสม ห สกขาปเท อปปฏจฉนนตตา โสตสส รโหเยว อธปเปโต ฯ ปาลย ปน จกขสส รโหต อตถทธารวเสน วตต ฯ เกนจ ปน เทวป รหา อธ อธปเปตาต วตต ฯ ต น คเหตพพ ฯ น ห อปปฏจฉนเน โอกาเส จกขสส รโห สมภวต ทวาทส- หตถโต พห ทสสนวสเย ทรตเร นสนนสสาป ทฏ สกกเณยย- ภาวโต ฯ นททายนโตปต อมนา นปชชตวา นททายนโตป คหโตเยวาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ นปชชตวา อนททา- ยนเตป สตป จกขสส รเห อพธรตตา โสตสส รโห นตถต คณ ปทการาน อธปปาโย ฯ ยถา ปน นปชชตวา นททายนโต อนโธ วย ก จ น ปสสตต จกขสส รโห ตถา พธโร วย ก จ สทท น สณาตต โสตสส รโห จ สมภวตต สกกา วตตต ฯ อฏกถาย จ โต วา นสนโน วาต เอตตกเมว วตต ฯ ปมสกขาปเท วย นปชชตวา นททายนโต จ อนาปตต น กโรตต อท ปน น วตต ฯ ตสมา วมสตวา ยถา น วรชฌต ตถา คเหตพพ ฯ โสตสส รหสเสว อธาธปเปตตตา [ ม. ป. ๔๓๖ ส. ท. ๑๕๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 133

พธโร ปน จกขมาปต วตต ฯ อนธสส อปปฏจฉนนมป ปฏจฉนนปกข ภชตต ปมสกขาปทสส วสยตตา วตต อนโธ วา อพธโรป น กโรตต ฯ ยเถว ห ตตถ อปหตกวาฏสส คพภสส อนโต สมเปป โต อนโธ อนาปตต น กโรต เอวมยมปต ทฏพพ ฯ อภยตถาปต ทวสป อนยเตส ฯ ยสมา ทวหป สกขาปเทห อทายตเถร อารพภ วส ป ตตา กาจ อาปตต นาม นตถ ตสมา ตสส ตสส สกขาปทสส อาทกมมเก สนธาย อาทกมมกาน อนาปตต วตตา ฯ อปนนทต- เถราทโย ห รโหนสชชาทน อาทกมมกา ฯ ภควตา ปน ปม ป ตตสกขาปทานเยว คเหตวา อปปนนวตถสม อนยตกกโม ทสสโต ฯ ยท อเมห สกขาปเทห วส ป ตตา อาปตต นาม นตถ อถ กสมา ภควตา อนยตทวย ป ตตนต ฯ เอวรปายป อปาสกาย วจจมาโน ปฏชานมาโนเยว อาปตตยา กาเรตพโพ น อปปฏชานมาโนต ทสเสนเตน ภควตา ยายกายจ อาปตตยา เยนเกนจ โจทเต ปฏ าตกรณเยว ทฬห กตวา วนยวนจฉยลกขณ ปต ฯ อถ ภกขนน อนยต กสมา น วตตนต ฯ อทเมว ลกขณ สพพตถ อนคตนต น วตต ฯ ทตยานยตสกขาปท ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย อนยตวณณนา นฏ ตา ฯ

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 134

ตสกกณฑวณณนา [๘๑] สมตาวนาต สมตปาเปน ฯ โคตมเก เจตเยต โคตม- ยกขสส เจตยฏาเน กตวหาโร วจจต ฯ ปรภ ชต อน าต โหตต ภควตา คหปตจวเร อน าเต พหน จวราน ลภตวา ภณฑก กตวา สเสป ขนเธป กฏยาป เปตวา อาคจฉนเต ภกข ทสวา จวเร สม พนธนเตน ตจวร ปรโภคตถาย อน าต น ปน อธฏานวเสน ฯ นหายนต เอตถาต นหาน นหานตตถ ฯ เอโก กร พราหมโณ จนเตส พทธรตนสส จ สงฆรตนสส จ ปชา ป ายต กถ นโข ธมมรตน ปชต นาม โหตต ฯ โส ภควนต อปสงกมตวา เอตมตถ ปจฉ ฯ ภควา อาห สเจป พราหมณ ธมมรตน ปเชตกาโม เอก พหสสต ปเชหต ฯ พหสสต ภนเต อาจกขถาต ฯ ภกขสงฆ ปจฉาต ฯ โส ภกข อปสงกมตวา พหสสต ภนเต อาจกขถาต อาห ฯ อานนทตเถโร พราหมณาต ฯ พราหมโณ เถร สหสสค- ฆนเกน จวเรน ปเชส ฯ เตน วตต ปฏลาภวเสน อปปนนนต ฯ อปปนนสทโท นปผนนปรยาโยป โหตต ต ปฏกขปนโต อาห โน นปผตตวเสนาต ฯ ปมเมว ห ต ตนตวายกมเมน นปผนน ฯ เถรสส สนตเก อปชฌ คาหาเปตวา สย อนสสาวนกมม กโรตต [ มหาวภงคสส ทตโย ภาโค องเก ๑-๒ ส. ท. ๑๕๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 135

เอตถ สารปตตตเถโรป ตเถว กโรตต ทฏพพ ฯ เอว เอกเมเกน อตตโน ปตตจวร ทตวา ปพพาเชตวา อปชฌ คณหาปตาน ป จ ป จ ภกขสตาน อเหสส ฯ อายสมนต อานนท อตวย มมายตต อานนทตเถโร ตาว มมายต อขณาสวภาวโต สารปตตตเถโร กถนต ฯ น อท มมายน เคหสตเปมวเสน อถโข คณสมภตตวเสนาต นาย โทโส ฯ นวม วา ทวส ทสม วาต ภมมตเถ อปโยควจน ฯ นวเม วา ทสเม วา ทวเสต อตโถ ฯ สเจ ภเวยยาต สเจ กสสจ เอว สยา ฯ วตตสทสเมวาต เอตถ วตตทวสเมวาตป ปนต ฯ ธาเรตนต เอตถ อาหาต ปาเสโส ทฏพโพ ฯ [๘๒] นฏ ตจวรสมนต ภมมวจนสส โลป กตวา นทเทโสต อาห นฏ เต จวรสมนต ฯ จวรสส กรณปลโพเธ อปจฉนเนต วตต โหต ฯ ปาสวฏฏคณ กวฏฏปรโยสาน ยงก จ กตตพพ ต กตวาต โยเชตพพ ฯ สจยา ปฏสามนนต อท สจกมมสส สมมาปรนฏ ตภาวทสสนตถ วตต ฯ สจกมมนฏานเมเวตถ ปมาณ ฯ เอเตสปต วนฏาท ปรามสต ฯ ก เน จ อพภตสมนต ย สงฆสส ก น อตถต ตสม ก เน จ อพภเตต อตโถ ฯ ทตยสส ปลโพธสส อภาว ทสเสตต อาวาสปลโพธสส อภาว ทสเสต ฯ เอตถ จ นฏ ตจวรสม อพภตสม ก เนต [ ม. ท. ๒-๓ ส. ท. ๑๕๖-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 136

อเมห ทวห ปเทห ทวนน ปลโพธาน อภาวทสสเนน อตถต- ก นสส ป จมาสพภนตเร ยาว จวรปลโพโธ อาวาสปลโพโธ จ น อปจฉชชต ตาว อนธฏ ต อวกปปต อตเรกจวร ทสาหโต ปรมป เปต วฏฏตต ทเปต ฯ อตถตก นสส ห ยาว ก นสส อพภารา อนามนตจาโร อสมาทานจาโร ยาวทตถจวร คณโภชน โย จ ตตถ จวรปปาโทต อเม ป จา- นสสา ลพภนต ฯ ปกกมน อนโต อสสาต ปกกมนนตกา ฯ เอว เสสาป เวทตพพา ฯ วตถาโร ปเนตถ อาคตฏาเนเยว อาวภวสสต ฯ โขมนต โขมสตเตห วายต โขมปฏจวร ฯ ตถา เสสาน ฯ สาณนต สาณวากสตเตห กตจวร ฯ ภงคนต โขมสตตาทน สพพาน เอกจจาน วา มสเสตวา กตจวร ฯ ภงคมป วากมยเมวาต เกจ ฯ ทกกล ปฏฏณณ โสมารปฏ จนปฏ อทธช เทวทนนนต อมาน ปน ฉ จวราน เอเตสเยว อนโลมานต วส น วตตาน ฯ ทกกล ห สาณสส อนโลม วากมยตตา ฯ ปฏฏณณเทเส ส ชาตวตถ ปฏฏณณ ฯ ปฏฏณณ โกเสยยวเสโสต ห อภธานโกเส วตต ฯ โสมารเทเส จนเทเส จ ชาตวตถาน โสมารจนปฏาน ฯ ปฏฏณณาทน ตณ โกเสยยสส อนโลมาน ปาณเกห กตสตตมยตตา ฯ อทธช เอหภกขน ป ทธยา นพพตตจวร ฯ ต โขมาทน อ ตร [ ม. ท. ๓ ส. ท. ๑๕๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 137

โหตต เตสเอว อนโลม ฯ เทวตาห ทนน จวร เทวทนน ฯ ต กปปรกเข นพพตต ชาลนยา เทวก าย อนรทธตเถรสส ทนนวตถสทส ฯ ตมป โขมาทนเยว อนโลม โหต เตส อ ตร- ภาวโต ฯ มชฌมสส ปรสสส วทตถ สนธาย เทว วทตถโยต- อาท วตต ฯ อมนา ทฆโต วฑฒกหตถปปมาณ วตถารโต ตโต อปฑฒปปมาณ วกปปนปคนต ทสเสต ฯ ตถาห สคต- วทตถ นาม อทาน มชฌมสส ปรสสส ตสโส วทตถโย วฑฒก- หตเถน ทยฑโฒ หตโถ โหตต กฏการสกขาปทฏกถาย วตต ฯ ตสมา สคตงคเลน ทวาทสงคล วฑฒกหตเถน ทยฑโฒ หตโถต สทธ ฯ เอว จ กตวา สคตงคเลน อฏงคล วฑฒกหตถป- ปมาณนต อท อาคตเมวาต ฯ ต อตกกามยโตต เอตถ ตนต จวร กาล วา ปรามสต ฯ ตสส โย อรโณต ตสส จวรป- ปาททวสสส โย อตกกนโต อรโณ ฯ จวรปปาททวเสน สทธนต จวรปปาททวสสส อตกกนตอรเณน สทธนต อตโถ ฯ ทวสสทเทน ห ตตทวสนสสโต อรโณ วตโต ฯ พนธตวาต รชชอาทห พนธตวา ฯ เวเตวาต วตถาทห เวเตวา ฯ [๘๓] วจนโยต สงฆ อเปกขตวา วตต ฯ อ ถาป วตตพพนต เอตถ ยายกายจ ภาสาย ปทปฏปาฏยา อวตวาป อตถมตเต วตเต วฏฏตต วทนต ฯ เตนาต อาปตต [ ม. ท. ๓ ส. ท. ๑๕๙-๖๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 138

ปฏคคณหนเตน ฯ ปฏคคาหเกน ปสสสต วตเต เทสเกน วตตพพวจน ทสเสต อาม ปสสามต ฯ ปน ปฏคคาหเกน วตตพพวจนมาห อายต สวเรยยาสต ฯ เอว วตเต ปน เทสเกน วตตพพวจน สาธ สฏ สวรสสามต ฯ อมนา อตตโน อายต สวเร ปตฏ ตภาว ทสเสต ฯ ทวส ปน สมพหลาส วาต ทวส สมพหลาส วา อาปตตส ฯ ปรมนเยเนว วจนเภโท เวทตพโพต ตตย อาปตต สรต ววรตต เอตถ เทว อาปตตโยต วา สมพหลา อาปตตโยต วา วตตพพนต อธปปาโย ฯ จวรทาเนปต นสสฏจวรสส ทาเนป ฯ วตถวเสนาต จวรคณนาย ฯ คณสส วตตา ปาลเยเวตถ ปาลต ทวสป อมาห อายสมนตาน นสสชชามต วจเน วเสสาภาวโต วตต ฯ เอว ฯ เป ฯ วตต วฏฏตต วตวา ตตถ การณมาห อโต ครกตรานต อาท ฯ ตตถ อโตต อโต นสสฏจวรทานโต ฯ ตตกมมโต ตตทตยกมม ครกตรนต อาห อโต ครกตรานต ฯ อมาห จวรนต เอตถ อม จวรนตป ปนต ฯ [๘๔] น อธ ส า รกขตต อท เวมตก อนตกกนต- ส จ สนธาย วตต ฯ โยป เอวส ตสสาปต นเกวล อตกกนเต อตกกนตส สส อถโข เวมตกสส อนตกกนต- ส สสปต อตโถ ฯ น อธ ส า รกขตต อาทนา [ ม. ท. ๔-๕ ส. ท. ๑๖๐-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 139

วตตมตถ เสสตตเกป อตทสสต ฯ เอส นโย สพพตถาต เอส นโย อวนฏาทสปต อ เส จวเรส อปจกาทห ขายเตส มยหมป จวร ขายตนต เอวส โหตต อาทนา โยเชตพพนต ทสเสต ฯ อตถโต อวลตตสส วเสสมาห ปสยหาวหารวเสนาต ฯ เถยยาวหารวเสน คหต ห นฏนต อธปเปต ฯ ปสยหาวหาร- วเสน คหต วลตตนต ฯ อนาปตต อ เน กต ปฏลภตวา ปรภ ชตต อท นสทนสนถต สนธาย วตต ฯ ย เยน ห ปราณสนถตสส สามนตา สคตวทตถ อนาทยตวา อ นว นสทนสนถต กต ตสส ต นสสคคย โหต ตสมา อนาปตต อ เน กต ปฏลภตวา ปรภ ชตต อท ปรสส นสสคคย อปรสส ปรภ ชตต วฏฏตต อมมตถ สาเธต ฯ ปรโภค สนธาย วตตนต อนตกกนเต อตกกนตส สส เวมตกสส จ ปรภ ชนตสเสว ทกกฏ ฯ น ปน อปรภ ชตวา เปนตสสาต อธปปาโย ฯ [๘๕] ตจวร อธฏาตนต นาม วตวา อธฏาต ฯ น วกปเปตนต นาม วตวา น วกปเปต ฯ เอส นโย สพพตถ ฯ ตสมา ตจวราทน อธฏหนเตน อม สงฆาฏ อธฏามต อาทนา นาม วตวา อธฏาตพพ ฯ วกปเปนเตน ปน อม สงฆาฏนต อาทนา ตสส ตสส จวรสส นาม อคคเหตวาว อม จวร [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๖๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 140

ตยห วกปเปมต วกปเปตพพ ฯ ตจวร วา โหต อ วา ยท ตต นาม คเหตวา วกปเปต อวกปปต โหต อตเรก- จวรฏาเนเยว ตฏต ฯ ตโต ปร วกปเปตนต จตมมาสโต ปร วกปเปตวา ปรภ ชต อน าตนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน ตโต ปร วกปเปตวา ยาว อาคามสวจฉเร วสสาน จาตมมาส ตาว เปต อน าตนตป วทนต ฯ ตโต ปร วกปเปต อนชานามต เอตตาวตา วสสกสาฏก กณฑปฏจฉาท จ ตต นาม คเหตวา วกปเปต อน าตนต เอวมตโถนคเหตพโพตโตปรวสสกสาฏกาทนามสเสว อภาวโต ฯ ตสมา ตโต ปร วกปเปนเตนาป นาม คเหตวา น วกปเปตพพ อภนนมป ตโต ปร วกปเปตวา ปรโภคสส อน าตตตา ฯ ตถา วกปปต อ นาเมน อธฏหตวา ปรภ ชตพพนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ [๘๖] ปจจทธรามต เปม ฯ ปรจจชามต วา อตโถ ฯ อม สงฆาฏ อธฏามต เอตถ อม จวร สงฆาฏ อธฏามต เอวมป วตตต วฏฏตต คณ ปเทส วตต ฯ ตมป อม จวร ปรกขารโจล อธฏามต อมนา สเมต ฯ กายวการ กโรนเตนาต หตเถน จวร ปรามสนเตน วา จาเลนเตน วา ฯ ทวธนต สมมขปรมมขเภเทน ทวธ ฯ หตถปาเสต อท ทวาทสหตถ [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๖๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 141

สนธาย วตต ฯ ตสมา ทวาทสหตถพภนตเร ต อมนต วตวา อธฏาตพพ ตโต ปร เอตนต วตวา อธฏาตพพนต เกจ วทนต ฯ คณ ปเทส ปเนตถ น ก จ วตต ฯ ปาลย อฏกถาย จ สพพตถ หตถปาโสต อฑฒเตยยหตโถ วจจต ฯ ตสมา อธ วเสสกปปนาย การณ คเวสตพพ ฯ สามนตวหาโร นาม ยตถ ตทเหว คนตวา นวตตต สกกา ฯ สามนตวหาเรต จ อท เทสนาสสมตต ฯ ตสมา ปตฏาน สลลกเขตวา ทเร ตมป อธฏาตพพนต วทนต ฯ ปตฏาน สลลกเขตวาต จ อท ปตฏานสลลกขณ อนจฉวกนต กตวา วตต ฯ จวรสลลกขณเมเวตถ ปมาณ ฯ อธฏหตวา ปตวตเถหต ปรกขารโจลนาเมน อธฏหตวา ปตวตเถห ฯ อธฏานโต ปพเพ สงฆาฏอาทโวหารสส อภาวโต อม ปจจทธรามต ปรกขาร- โจลสส วสส ปจจทธรวธ ทสเสต ฯ ปรกขารโจลนาเมน ปน อธฏ ตตตา อม ปรกขารโจล ปจจทธรามต วตเตป เนวตถ โทโสต ว ายต ฯ ปจจทธรตวา ปน อธฏาตพพานต อท จ สงฆาฏอาทจวรนาเมน อธฏหตวา ปรภ ชตกาม สนธาย วตต ฯ ปรกขารโจลนาเมเนว อธฏหตวา ปรภ ชนตสส ปน ปพเพ กตอธฏานเมว อธฏาน ฯ อธฏานกจจ นตถต อมนา จ กปปพนททานกจจมป นตถต ทสเสต ฯ มฏ ป จกาทตจวรป- [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๖๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 142

ปมาณยตต สนธาย ตจวร ปนาต อาท วตต ฯ ปรกขารโจล อธฏาตนต ปรกขารโจล กตวา อธฏาต ฯ พทธสมาย อวปปวาสสมาสมมตสพภาวโต จวรวปปวาเสป เนวตถ โทโสต น ตตถ ทปปรหารตาต อาห อพทธสมาย ทปปรหารนต ฯ อนตรตตปปมาณาต สคตวทตถยา ทฆโส ฉ วทตถโย ตรย อฑฒเตยยวทตถ จ อนตกกนตปปมาณาต อตโถ ฯ นน จ วสสกสาฏกา วสสานาตกกเมน กณฑปฏจฉาท อาพาธวปสเมน อธฏาน วชหต เตเนว มาตกฏกถาย วสสกสาฏกา วสสาน- มาสาตกกเมนาป กณฑปฏจฉาท อาพาธวปสเมนาป อธฏาน วชหตต วตต ตสมา ตโต ปร ปจจทธรตวา วกปเปตพพาต กสมา วตต สต ห อธฏาเน ปจจทธาโร ยตโตต ฯ เอตถ ตาว ตสป คณ ปเทส อท วตต ปจจทธรตวาต อท ปจจทธรณ สนธาย น วตต ปจจทธรตวาต ปน วสสกสาฏกภาวโต อปเนตวาต เอวมตโถ คเหตพโพ ตสมา เหมนตสส ปมทวสโต ปฏาย อนโตทสาเห วสสกสาฏกา วสสกสาฏกภาวโต อปเนตวา วกปเปตพพาต อมมตถ ทสเสต ตโต ปร ปจจทธรตวา วกปเปตพพาต วตต ฯ เกจ ปน ยถา ก นมาสพ- ภนตเร อปปนน จวร ก นมาสาตกกเม นสสคคย โหต เอวมย วสสกสาฏกาป วสสานมาสาตกกเม นสสคคยา โหต ตสมา [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๖๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 143

กตตกปณณมทวเส ปจจทธรตวา ตโต ปร เหมนตสส ปมทวเส วกปเปตพพาต เอวมตโถ คเหตพโพ ปจจทธรตวา ตโต ปร วกปเปตพพาต ปทโยชนา เวทตพพาต จ วทนต ฯ ต น ยตต ฯ ก นมาเส อปปนน ห จวร อตเรกจวรฏาเน ตตตา อวสานทวเส อนธฏ ต ก นมาสาตกกเม นสสคคย โหต ฯ อย ปน วสสกสาฏกา อธฏหตวา ปตตตา น เตน สทสาต วสสานาตกกเม กถ นสสคคยา โหต อนธฏ ต- อวกปปตเมว ห ตตกาลาตกกเม นสสคคย โหต ตสมา เหมนเตป วสสกสาฏกา ทสาห ปรหาร ลภตเยว ฯ เอว กณฑปฏจฉาทป อาพาธวปสเมน อธฏาน วชหต ตโต ปร ทสาห ปรหาร ลภต ทสาห ปน อนตกกมตวา วกปเปตพพาต ฯ เกจ ปน อธฏานเภทลกขเณน อวตตตตา วสสกสาฏกา วสสาน- มาสาตกกเมป กณฑปฏจฉาท อาพาเธ วปสนเตป อธฏาน น วชหต ตสมา ตโต ปร ปจจทธรตวา วกปเปตพพาต อท วตตนต วทนต ฯ ต มาตกฏกถาย น สเมต สมนตปาสาทกาย ปน สเมต ฯ ตถาห วสสกสาฏกา วสสานมาสา ตกกเมนาป กณฑปฏจฉาท อาพาธวปสเมนาป อธฏาน วชหตต อท สมนตปาสาทกาย นตถ ฯ ปรวารฏกถาย จ อตถาปตต เหมนเต อาปชชต โน คมเหต เอตถ อท วตต กตตก- [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๖๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 144

ปณณมาสยา ปจฉเม ปาฏปททวเส วกปเปตวา ปต วสสกสาฏก นวาเสนโต เหมนเต อาปชชต ฯ กรนทย ปน กตตก- ปณณมทวเส อปจจทธรตวา เหมนเต อาปชชตต วตต ฯ ตมป สวตต ฯ จาตมมาส อธฏาตต ตโต ปร วกปเปตนต ห วตตนต ฯ ตตถ มหาอฏกถาย นวาสนปจจยา ทกกฏ วตต ฯ กรนทฏกถาย ปน อปจจทธารปจจยา ฯ ตสมา กรนทย วตตนเยนาป วสสกสาฏกา วสสานมาสาตกกเมป อธฏาน น วชหตต ป ายต ฯ กรนทย ห วสสาน จาตมมาส อธฏาตต ตโต ปร วกปเปตนต วจนโต ยท กตตกปณณมาย น ปจจทธเรยย อวชหตาธฏานา วสสกสาฏกา เหมนต สมปตตา วกปปนกเขตเต อธฏานสพภาวโต ทกกฏ ชเนต ตสมา กตตกปณณมายเอว ปจจทธรตวา เหมนเต วกปเป- ตพพาต อมนา อธปปาเยน กตตกปณณมทวเส อปจจทธรตวา เหมนเต อาปชชตต วตต ฯ ตสมา วมสตวา ยตตตร คเหตพพ ฯ นหานตถาย อน าตตตา วณณเภทมตตรตตาป เจสา วฏฏตต วตต ฯ เทว ปน น วฏฏนตต ทวนน อธฏานาภาวโต วตต ฯ สเจ วสสาเน อปรา วสสกสาฏกา อปปนนา โหต ปรม วสสกสาฏก ปจจทธรตวา วกปเปตวาว อธฏาตพพาต วทนต ฯ ปมาณยตตนต ทฆโส สคตวทตถยา [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๖๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 145

เทว วทตถโย วตถารโต ทยฑฒา ทสา วทตถต อมนา ปมาเณน ยตต ฯ ปมาณกาต สคตวทตถยา ทฆโส จตสโส วทตถโย ตรย เทว วทตถโยต เอว วตตปปมาณยตตา ฯ ปจจทธรตวา วกปเปตพพาต เอตถ ย วตตพพ ต เหฏา วตตเมว ฯ สก อธฏ ต อธฏ ตเมว โหต น ปน ปจจทธรยต กาลปรจเฉทาภาวโตต วทนต ฯ อปเร ปน เอกวจเนนป วฏฏตต ทสสนตถ สก อธฏ ต อธฏ ตเมวาต วตตนต วทนต ฯ อภยถาป อสส วจนสส อธ วจเน อปพพ ปโยชน น ทสสต ฯ เตเนว มาตกฏกถาย อมสม าเน สก อธฏ ต อธฏ ตเมว โหตต อท ปท น วตต ฯ อตตโน สนตกภาวโต โมเจตวา ปต สนธาย มหาปจจรย อนาปตต วตตาต วทนต ฯ อมนา เภสชช เจตาเปสสามต อท มาตยา ทสสามต เปนเตน อธฏาตพพ ฯ อท เภสชชสส อท มาตยาต วภชตวา สสนตก- ภาวโต โมจเต อธฏานกจจ นตถต อธปปาโย ฯ เสนาสน- ปรกขารตถาย ทนนปจจตถรเณต เอตถ อนวาเสตวา อปารปตวา จ เกวล ม จปเสเยว อตถรตวา ปรภ ชยมาน ปจจตถรณ อตตโน สนตกมป อนธฏาตต วฏฏตต วทนต ฯ เหฏา ปน ปจจตถรณมป อธฏาตพพเมวาต อวเสเสน วตตตตา อตตโน สนตก อธฏาตพพเมวาต อมหาก ขนต ฯ วมสตวา [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๖๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 146

คเหตพพ ฯ [๘๗] หนายาวตตเนนาต สกข อปจจกขาย คหภาวปคมเนนาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ต ยตต อ สส ทาเน วย จวเร นราลยภาเวเนว ปรจจตตตตา ฯ เกจ ปน หนาย- าวตตเนนาต ภกขนยา คหภาวปคมเนนาต เอวมตถ คเหตวา ภกข ปน วพภมนโตป ยาว สกข น ปจจกขาต ตาว ภกขเยวาต อธฏาน น วชหตต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ภกขนยา หนายาวตตเนนาต วเสเสตวา อวตตตตา ฯ ภกขนยาว คหภาวปคมเน อธฏานวชหน วส วตตพพ นตถ ตสสา วพภมเนเนว อสสมณภาวโต ฯ สกขาปจจกขาเนนาต ปน อท สเจ ภกขลงเค โตว สกข ปจจกขาต ตสส กายลคคมป จวร อธฏาน วชหตต ทสสนตถ วตต ฯ กนฏงคลนขวเสนาต เหฏ มปรจเฉท ทสเสต ฯ ปมาณจวรสสาต ปจฉมปปมาณ สนธาย วตต ฯ เทว จวราน ปารปนตสสาต อนตรฆรป- ปเวสนตถาย สปปฏจฉนนสกขาปเท วตตนเยน สงฆาฏ อตตรา- สงค จ เอกโต กตวา ปารปนตสส ฯ สงฆรตฏาเนต ทวสป อนเตส สงฆรตฏาเน ฯ เอส นโยต อมนา ปมาณยตเตส ยตถกตถจ ฉทท อธฏาน วชหต มหนเตส ตโต ปเรน ฉทท อธฏาน น วชหตต อยมตโถ ทสสโต ฯ สพเพสต ตจวราท- [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๖๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 147

เภเทส สพพจวเรส ฯ อ ปจฉมปปมาณ นาม นตถต สตเต อาคต นตถต อธปปาโย ฯ อทาน ตเมว วภาเวต ย หตอาท วตต ฯ ต อตกกามยโต เฉทนก ปาจตตยนต วตตตตา อาห ตโต อตตร ปฏสทธตตาต ฯ ต น สเมตต ปรกขารโจลสส วกปปนปคปจฉม ปจฉมปปมาณนต คเหตวา อตเรส จ ตจวราทน มฏ ป จกาทเภท ปจฉมปปมาณ สนธาย เอส นโยต อาทวจน น สเมต ตาทสสส ปจฉมปปมาณสส สตเต อภาวโตต อธปปาโย ฯ อนธกฏกถาย วตตวจน น สเมตต อมนาว ปฏกเขเปน วกปปนปคปจฉมสส อนโต ยตถกตถจ ฉทท อธฏาน วชหตต อยมป นโย ปฏกขตโตเยวาต ทฏพพ ฯ ตจวร ห เปตวา เสสจวเรส ฉทเทน อธฏาน- วชหน นาม นตถ ฯ ตสมา อธฏหตวา ปเตส เสสจวเรส วกปปนปคปจฉม อปปโหนต กตวา ขณฑาขณฑก ฉนเนสป อธฏานวชหน นตถ ฯ สเจ ปน อธฏานโต ปพเพเยว ตาทส โหต อจวรตตา อธฏานกจจ นตถ ฯ ขททก จวรนต มฏ ป จกาทเภทปปมาณโต อนนเมว ขททกจวร ฯ มหนต วา ขททก กโรตต เอตถ ตณณ จวราน จตส ปสเสส ยสม ปเทเส ฉทท อธฏาน น วชหต ตสม ปเทเส สมนตโต ฉนทตวา ขททก กโรนตสส อธฏาน น วชหตต อธปปาโย ฯ [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๖๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 148

[๘๘] สมมขา วกปปนา ปรมมขา วกปปนาต เอตถ สมมเขน วกปปนา ปรมมเขน วกปปนาต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ สนนหตาสนนหตภาวนต อาสนนทรภาว ฯ อาสนนทรภาโว จ อธฏาเน วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ ปรโภคาทโยป วฏฏนตต เอตถ อธฏานสสาป อนโตคธตตา สเจ สงฆาฏอาทนาเมน อธฏหตวา ปรภ ชตกาโม โหต อธฏาน กาตพพ โน เจ น กาตพพ วกปปนเมว ปมาณ ตสมา อตเรกจวร นาม น โหต ฯ มตโตต ทฬหมตโต ฯ สนทฏโต ทฏมตโต นาตทฬหมตโต ฯ วกปปตวกปปนา นาเมสา วฏฏตตฑ อธฏ ต- อธฏาน วยาต อธปปาโย ฯ อวเสเสน วตตวจนนต จวราท อธฏเต วสสกสาฏก กณฑปฏจฉาท จ วกปเปตต อวตวา สพพจวราน อวเสเสน วกปเปตต วตตวจน ฯ ตจวรสงเขเปนาต ตจวรนหาเรน ฯ สงฆาฏอาทอธฏานวเสนาต วตต โหต ฯ [๘๙] ตยห เทมตอาทส ตสม กาเล น คณหตกาโมป สเจ น ปฏกขปต ปน คณหตกามตาย สต คเหต วฏฏตต วทนต ฯ อตถนนามสสาต ปรมมเข ต สนธาย วทต ฯ ตยห คณหาหต วตเต มยห คณหามต วทต สทนน สคหต - จาต เอตถ ยถา ปรโต ตว สนตก กโรหต วตเต ทททนนมป สาธ ภนเต มยห คณหามต วจเนน สคหต โหตต วตต [ ม. ท. ๕ ส. ท. ๑๗๐-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 149

เอวมธาป ตยห คณหาหต วตเต สทนนตตา มยห คณหามต อวตเตป สทนนเมวาต วทนต ฯ คณหาหต จ อาณตตยา คหณสส ตปปฏพทธตากรณวเสน ปวตตตตา ตทา คณหามต จตเต อนปปาทเต ปจฉา คเหตต น ลภตต วทนต ฯ ต น ยชชตต วนยกมมกรณวเสน คเหตวา ทนนตตา วตต ฯ สเจ ปน ปโร สจจโตเยว วสสาส คณหาต ปน เกนจ การเณน เตน ทนน ตสส น วฏฏตต นตถ ฯ นสสคคย ปน จวร ชานตวา วา อชานตวา วา คณหนต มา คณหาหต นวารณ วตต๑ ฯ กายวาจาห กตตพพอธฏานวกปปนาน อกตตตา โหตต อาห กายวาจโต สมฏาตต ฯ จวรสส อตตโน สนตกตา ชาตปปมาณยตตตา ฉนนปลโพธภาโว อตเรกจวรตา ทสาหาตกกโมต อมาเนตถ ป จ องคาน ฯ ปมก นสกขาปท ฯ [๙๐] ทตเย ฯ อถานนทตเถโร กถ โอกาส ปฏลภต ก กโรนโต จ อาหณฑตต อาห เถโร กราตอาท ฯ อวปปวาเสต นมตตตเถ ภมม ฯ อวปปวาสตถนต อตโถ ฯ วปปวาสปจจยา ยา อาปตต ตทภาวตถนต วตต โหต ฯ [๙๑] เอว ฉนนปลโพโธต เอว อเมห จวรนฏานก นพ ๑ ม. นวารณตถ วตต ฯ

[ ม. ท. ๕-๙ ส. ท. ๑๗๓-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 150

ภาเรห ฉนนปลโพโธ ฯ อธฏ เตสต ตจวราธฏานนเยน อธฏ เตส ฯ ตจวเรน วปปวฏโ โหตต รกโข ฉนโน ปโฏ ทฑโฒตอาทส วย อวยเวป สมทายโวหาโร ลพภตต วตต ฯ [๙๒] ปรกขาย วา ปรกขตโตต อมนาว สมนตา นท- ตฬากาทอทเกน ปรกขตโตป ปรกขตโตเยวาต ทสเสต ฯ เอตตาวตาต ปรกขตโตต อมนา วจเนน ฯ อากาเส อรณ อฏาเปตต ฆรสส อปร อากาเส อฑฒเตยยรตนปปมาณ อตกกมตวา อรณ อฏาเปต ฯ ฆร นเวสนทโทสตาทลกขณเมว น ปน ปาฏเยกก ฆร นาม อตถต อาห เอตถ จาตอาท ฯ ปาลย วตตนเยน สภาเยต อวตวา สภายนต ปจจตตวจน สภายสททสส นปสกลงคตาวภาวนตถ วตต ฯ สภาสทท- ปรยาโย สภายสทโท นปสกลงคยตโต อธ วตโตต อมมตถ ทสเสนโต ลงคพยตตเยน สภา วตตาต อาห ฯ จวรหตถปาเส วสตพพ นตถต จวรหตถปาเสเยว วสตพพนต นตถ ฯ ย ตสสา ฯ เป ฯ น วชหตพพนต เอตถ ตสสา วถยา สมมขฏ- าเน สภายทวาราน คหเณเนว ตตถ สพพานป เคหาน สา จ อนตรวถ คหตาเยว โหตต ฯ อตหรตวา ฆเร นกขปตต ต วถ ม จตวา เต อ สม ฆเร นกขปต ฯ ปรโต วา ปจฉโต วา หตถปาเสต ฆรสส หตถปาส สนธาย วทต ฯ [ ม. ท. ๙-๑๑ ส. ท. ๑๗๕-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 151

เอตถ หตถปาโส นาม สตถสส หตถปาโสต เวทตพพ ฯ เอกกลสส เขตเตต อปรกขตต สนธาย วทต ฯ ยสมา นานากลสส ปรกขตเต เขตเต จวร นกขปตวา เขตตทวารมเล วา ตสส หตถปาเส วา วฏพพนต วตต ตสมา ทวารมลโต อ ตถ อนโตเขตเตป วสนเตน จวร หตถปาเส กตวาเยว วสตพพ ฯ วหาโร นาม สปรกขตโต วา อปรกขตโต วา สกโล อาวาโสต วทนต ฯ ยสม วหาเรต เอตถ ปน เอก เคหเมว วตต ฯ เอกกลนานากลสนตกตา ปเนตถ การาปกาน วเสน เวทตพพา ฯ ฉายาย ผฏโกาสสส อนโตเยวาต ยทา มหาวถย อชกเมว คจฉนต สรยมณฑล มชฌนตก ปาปณาต ตทา ย โอกาส ฉายา ผรต ต สนธาย วตต ฯ อคมนปเถต ย ตทเหว คนตวา ปน อาคนตต น สกกา โหต ตาทส สนธาย วตต ฯ [๙๓] นท โอตรตต หตถปาส ม จตวา โอตรต ฯ น อาปชชตต ปรโภคปจจยา ทกกฏ นาปชชต ฯ เตนาห โส หตอาท ฯ อปรโภคารหตตาต อมนาว นสสคคยจวร อนสสชชตวา ปรภ ชนตสส ทกกฏ อจตตกนต สทธ ฯ เอก ปารปตวา เอก อสกเฏ เปตวา คนตพพนต อท พหนน ส จารฏาเน เอว อกตวา คมน น สารปปนต กตวา วตต ฯ [ ม. ท. ๑๓-๕ ส. ท. ๑๗๙-๘๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 152

เอตถ หตถปาโส นาม สตถสส หตถปาโสต เวทตพพ ฯ เอกกลสส เขตเตต อปรกขตต สนธาย วทต ฯ ยสมา นานากลสส ปรกขตเต เขตเต จวร นกขปตวา เขตตทวารมเล วา ตสส หตถปาเส วา วฏพพนต วตต ตสมา ทวารมลโต อ ตถ อนโตเขตเตป วสนเตน จวร หตถปาเส กตวาเยว วสตพพ ฯ วหาโร นาม สปรกขตโต วา อปรกขตโต วา สกโล อาวาโสต วทนต ฯ ยสม วหาเรต เอตถ ปน เอก เคหเมว วตต ฯ เอกกลนานากลสนตกตา ปเนตถ การาปกาน วเสน เวทตพพา ฯ ฉายาย ผฏโกาสสส อนโตเยวาต ยทา มหาวถย อชกเมว คจฉนต สรยมณฑล มชฌนตก ปาปณาต ตทา ย โอกาส ฉายา ผรต ต สนธาย วตต ฯ อคมนปเถต ย ตทเหว คนตวา ปน อาคนตต น สกกา โหต ตาทส สนธาย วตต ฯ [๙๓] นท โอตรตต หตถปาส ม จตวา โอตรต ฯ น อาปชชตต ปรโภคปจจยา ทกกฏ นาปชชต ฯ เตนาห โส หตอาท ฯ อปรโภคารหตตาต อมนาว นสสคคยจวร อนสสชชตวา ปรภ ชนตสส ทกกฏ อจตตกนต สทธ ฯ เอก ปารปตวา เอก อสกเฏ เปตวา คนตพพนต อท พหนน ส จารฏาเน เอว อกตวา คมน น สารปปนต กตวา วตต ฯ [ ม. ท. ๑๓-๕ ส. ท. ๑๗๙-๘๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 153

พหคาเม เปตวา ฯ เป ฯ วนยกมม กาตพพนต วตตตตา อธฏาเน วย ปรมมขา ตมป นสสคคย จวร นสสชชต นสสฏจวร จ ทาตต วฏฏตต เวทตพพ ฯ คมเน สอสสาหตตา นสสโย ปน น ปฏปปสสมภตต วตต ฯ มหตต สยตวา ฯ เป ฯ นสสโย จ ปฏปปสสมภตต เอตถ อสสาเห อปรจจตเตป คมนสส อปจฉนนตตา ปน อฏาย สอสสาห คจฉนตานมป อนตรา อรเณ อฏ เต นสสโย ปฏปปสสมภตเยวาต วทนต ฯ ปรโต มหตต ตวาต เอตถาป เอเสว นโย ฯ อ ม สส วจน อคคเหตวา คตาต เอตถ สเจ เอว คจฉนตา ปรารณา อ ม ปสสสสามาต อสสาห วนาว คตา โหนต อรณคคมเน นสสยปฏปปสสทธ น วตตพพา ปมตรเยว ปฏปปส- สมภนโต ฯ อถ ปรารณา ปสสสสามาต สอสสาหาว คจฉนต นสสยปฏปปสสทธเยว น วตตพพา ฯ เอว จ สต สห อรณสส อคคมนา นสสโย ปฏปปสสมภตต กสมา วตต ฯ วจจเต ฯ สอสสาหตตา ปมตร ปฏปปสสทธ น วตตา ฯ สตป จ สอสสาหภาเว เอกโต คมนสส อปจฉนนตตา มหตต ตวาต เอตถ วย สห อรณคคมนา ปฏปปสสทธเยว วตตา ฯ อนโตสมาย คามนต อวปปวาสสมาสมมตยา ปจฉา ปตฏาปตคาม สนธาย วทต คาม อนโต กตวา อวปปวาสสมาสมมตยา [ ม. ท. ๑๕-๖ ส. ท. ๑๘๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 154

อภาวโต ฯ เนว จวราน นสสคคยาน โหนตต อวปปวาสสมา- ภาวโต วตต ฯ น นสสโย ปฏปปสสมภตต สอสสาหภาวโต ฯ อนตรามคเคเยว จ เนส อรณ อคคจฉตต ธมม สตวา อาคจฉนตาน อรณ อคคจฉต ฯ อสตยาป คจฉตต อสตยา อตตโน จวร อปจจทธรตวา เถรสส จ จวร อปจจทธราเปตวา คจฉต ฯ เอว คเต ตสม ปจฉา เถเรน สรตวา ปฏปชชตพพ- วธ ทสเสต อตตโน จวร ปจจทธรตวา ทหรสส จวร วสสาเสน คเหตวา เปตพพนต ฯ คนตวา วตตพพนต อาคตกจจ นฏเปตวา วหาร คเตน ปฏปชชตพพวธ ทสเสต ฯ อธฏ ตจวรตา อนตถตก นตา อลทธสมมตตา รตตวปปวาโสต อมาเนตถ จตตาร องคาน ฯ ทตยก นสกขาปท ฯ [๙๔] ตตเย ฯ ปาลย จวรปจจาสาย นกขปตนต เอตถ จวรปจจาสาย สตยา นกขปตนต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ ภณฑกาพทธาน ภณฑกพทธานตป ปนต ฯ ภณฑก กตวา พทธานต อตโถ ฯ นฏ ตจวรสม ภกขนาต เอตถ ปรมสกขา- ปเท วย สามวเสเนว กรณวจนสส อตโถ เวทตพโพ ฯ อนตถเต ก เน จวรมาเส ภกขโน อปปนน จวร อนธฏ ต อวกปปต ตสม มาเส เปต วฏฏตต อาห เอก ปจฉมกตตกมาส [ ม. ท. ๑๖-๙ ส. ท. ๑๘๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 155

เปตวาต ฯ เกจ ปน กาเลป อาทสส ทนน เอต อกาลจวรนต วจนโต อนตถเต ก เน ปจฉมกตตกมาสสงขาเต จวรมาเส อปปนนจวรสสาป ปจจาสาจวเร อสต ทสาหปรหาโรเยว ตโต ปร เปต น วฏฏตต วทนต ฯ ต อฏกถาย น สเมต ฯ ตถาห อจเจกจวรสกขาปทฏกถาย ปวารณมาสสส ชณหปกข- ป จมย อปปนนสส อจเจกจวรสส อนตถเต ก เน เอกาทส- ทวสาธโก มาโส อตถเต ก เน เอกาทสทวสาธกา ป จ มาสา ปรหาโรต วตต ฯ ตเมว จ ปรหาร สนธาย ฉฏ โต ปฏาย ปน อปปนน อนจเจกจวรมป ปจจทธรตวา ปต ตจวรมป เอต ปรหาร ลภตเยวาต วตต ฯ ตสมา จวรมาเส ทสาหโต ปร อนธฏ ต อวกปปตมป เปต วฏฏต ฯ ยท เอว กาเลป อาทสส ทนน เอต อกาลจวรนต อท กสมา วตตนต เจ ฯ อกาลจวรสาม โต อตถทธารวเสน วตต ปมานยเต โสตสส รโห วย ฯ เอกาทสมาเส สตตมาเส จ อปปนน ห จวร วฏวสเสห เสเสห จ สมมขภเตห ภาเชตต ลพภตต อกาลจวร นาม ชาต ฯ กาเล ปน สงฆสส อท อกาลจวร ทมมต อนททสตวา สงฆสส ทมมต ทนน วฏวสเสหเยว ภาเชตพพ น อ เหต กาลจวรนต วจจต ฯ อาทสส ทนน ปน สมมขภเตห สพเพหเยว ภาเชตพพนต อกาลจวร ตสมา กาเลป อาทสส [ ม. ท. ๑๙ ส. ท. ๑๘๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 156

ทนนสส วฏวสเสห เสเสห จ สมปตเตห ภาชนยตตา อกาล- จวรสาม โต กาเลป อาทสส ทนน เอต อกาลจวรนต อตถทธารวเสน วตต ฯ ยท เอว เอกปคคลสส วา อท ตยห ทมมต ทนนนต กสมา วตต ฯ น ห ปคคลสส อาทสส ทนน เกนจ ภาชนย โหตต ฯ นาย วโรโธ อาทสส วจนสาม โต ลพภมานมตถ ทสเสต ตถา วตตตตา ฯ เอว ปน อวตวาต ตโต เจ อตตรนต อมสส มาสปรมโต อตตรนต ปทภาชน อวตวา ฯ ตาว อปปนน ปจจาสาจวรนต ปจจตตวจน อตตโน คตก กโรตต กรณกรยาย กตตภาวโต ฯ อนตรา อปปนน ห ปจจาสาจวร มาสปรม มลจวร เปตต อทตวา อตตโน ทสาห- ปรมตายเอว ปรจฉนทตต อตตโน คตก กโรต ฯ ตโต อทธ มลจวรนต เอตถ ปน มลจวรนต ปจจตตวจน ฯ วสตมทวสโต อทธ ห อปปนน ปจจาสาจวร ทสาหปรม คนตต อทตวา มลจวร อตตนา สทธ กรณสมพนธตามตเตน สกกาลวเสน ปรจฉนทตต อตตโน คตก กโรต ฯ ปจจาสาจวร ปน ลภตวา วส เปนตสส ทสาห อนตกกนเต นตถ ตปปจจยา อาปตต ฯ ปาลย ทสาหา กาเรตพพนต เอตถ ทสาหาต กรณตเถ นสสกกวจน ฯ ทสาเหนาต อตโถ ฯ ป จหปปนเนตอาท รสส กตวาป ปนต ฯ เอกวเส อปปนเน ฯ เป ฯ นวาหา กาเรตพพนตอาท ปจจาสา- [ ม. ท. ๑๙-๒๑ ส. ท. ๑๘๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 157

จวรสส อปปนนทวส เปตวา วตต ฯ อ ปจจาสาจวร ฯ เป ฯ กาเรตพพนต อท สตยาเอว ปจจาสาย วตตนต เวทตพพ ฯ สเจ ปน อโต ปฏาย จวร น ลภสสามต ปจจาสาย อปจฉนนาย มลจวร ทสาห เจ สมปตต ตทเหว อธฏาตพพ ฯ ปจจาสา- จวรมป ปรกขารโจล อธฏาตพพนต ปมตร อปปนน วสภาค ปจจาสาจวร สนธาย วทต ฯ อ ม นต อ อ ฯ อยเมว วา ปาโ ฯ องค ปเนตถ ปมก เน วตตสทสเมว ฯ เกวล ห ตตถ ทสาหาตกกโม อธ มาสาตกกโมต อย วเสโส ฯ ตตยก นสกขาปท ฯ [๙๕] จตตเถ ฯ ภตตวสสคคนต ปาลปทสส ภตตกจจนต อตโถ เวทตพโพ ฯ ภตตสวธานนตป เกจ ฯ ตตถ นาม๔ ตวนต อมสสาป โส นาม ตวนต อตโถ เวทตพโพ ฯ ตาย นาม ตวนต เกจ ฯ [๙๖] ปตา จ มาตา จ ปตโร ฯ ปตน ปตโร ปตามหา ฯ เตส ยโค ปตามหยโค ฯ ตสมา ยาว สตตมา ปตามหยคา ปตามหทวนทาต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ เอว ห ปตามหคคหเณเนว มาตามโหป คหโตต ฯ ยาว สตตมา ปตามห- ยคาต วจนโต เหฏา จ อทธ จ อฏมยโค าต นาม น โหต ฯ เทสนามขเมเวตนต ปตามหยคาต ปตามหคคหณ [ ม. ท. ๒๑-๕ ส. ท. ๑๘๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 158

เทสนามข ปตามหมาตามหอาทนมป อธปเปตตตา ฯ ปต มาตา ปตามห มาต ปตา มาตามโห มาต มาตา มาตามห ฯ เอตถ ก จาป ป จสตสากยาทน วเสน ภกขภาเว ตวา ปรวตตลงคาย ภกขนยา จ วเสน เอกโต อปสมปนนา ภกขน ลพภต ตถาป ปกตนยาเมเนว ทสเสต ภกขน นาม อภโตสงเฆ อปสมปนนาต วตต ฯ กปป กตวาต วจนโต ทนนกปปเมว ปาจตตย ชเนตต วทนต ฯ ปราณจวร นาม สก นวตถมป สก ปารตมปต อท นทสสนมตตนต อาห อนตมโส ปรโภคสเสนาตอาท ฯ กาเยน ผสตวา ปรโภโคเยว ปรโภโค นามาต กรนทย อธปปาโย ฯ [๙๗] กายวการ กตวาต อท ยาว โอรโต เปตต ปท ตาว สพพปเทส สมพนธตพพ ฯ ยถา สา โธวาเปตกาโม อยนต ชานาต เอว กายวการ กตวาต อตโถ ฯ กายวการ กตวาต วจนโต กายวาจาห ก จ วการ อกตวา หตเถน หตเถ เทนตสสาป อนาปตต ฯ อนโตทวาทสหตเถ โอกาเสต อท วเสสน ยถาสมภว โยเชตพพ ฯ ตถาห หตเถน หตเถ เทนตสส ปาทมเล จ เปตวา เทนตสส อนโตทวาทสหตเถ โอกาเสต อท วตตพพนต นตถ อ ถา อสมภวโต ฯ สต ห สมภเว พยภจาเร จ วเสสน สาตถก โหต ฯ อปร ขปตตอาทน [ ม. ท. ๒๕ ส. ท. ๑๘๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 159

ปน สนธาย อท วเสสน วตต ฯ ตสมา อนโตทวาทสหตเถ โอกาเส ตวา อปร ขปนตสส อ สส หตเถ เปเสนตสส๑

จ อาปตต ฯ อปจาร ปน ม จตวา กายวาจาห วการ กตวา อาณาเปนตสสาป อนาปตต ฯ อปจาเรต อนโตทวาทส- หตถเมว โอกาส วทต ฯ อปจาร ม จตวาต ทวาทสหตถ- ปจาร ม จตวา ฯ เอเกน วตถนาต ปม กตวา นฏาปต สนธาย วตต ฯ รชเน อนาปตตต รชน ปจจาสสนตสสาป โธวตวา อาเนหต วตตตตา อนาปตต อนาณตตยา กตตตา ฯ อวตตา โธวตต อมนาว อวตตา รชต อวตตา อาโกเฏตต อทมป วตตเมว โหตต อาห อวตตา โธวตต อมนา ลกขเณน อนาปตตต ฯ สมพหลา อาปตตโย อาปชชตต ปาจตตเยน สทธ เทว ทกกฏาน อาปชชต ฯ ยถาวตถกนต นสสคคยเมวาต อตโถ ฯ ป จ สตาน ปรมาณเมตาสนต ป จสตา ฯ จวร โธวาต ฯ เป ฯ อาณาเปนตสสาต เอตถ ตาย โธวน ปจจาส- สนตสสาป อนาปตต ฯ ปราณจวรตา อปจาเร ตวา อ าตกาย ภกขนยา อาณาปน ตสสา โธวนาทน จาต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ ปราณจวรสกขาปท จตตถ ฯ ๑ ม. เทนตสส ฯ

[ ม. ท. ๒๖-๗ ส. ท. ๑๘๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 160

[๙๘] ป จเม ฯ อปป ตเต สกขาปเทต คณมหา โอหยนสกขาปเท อปป ตเต ฯ วหารวารนต วหารปฏชคคน- วาร ฯ โกฏาสสมปตตต สกลองคปจจงคสมปตต ฯ สพพปรยนตนต ฉฏสส อ จวรสส อภาวา ป จนน จวราน เอกเมก สพเพส ปรยนตนต สพพปรยนต ฯ อนตรวาสกาทส ห ป จส เอกเมก อ สส ฉฏสส อภาวา ป จนน อนตเมว โหต ฯ อถวา ป จส จวเรส เอกเมก อตตโน อ สส ทตยสส อภาวา อนตเมว โหตต สพพเมว ปรยนตนต สพพปรยนต ฯ สพพโส วา ปรยนตนต สพพปรยนต ฯ เตนาห อ ฯ เป ฯ นตถต ฯ ยถา ตสส มโนรโถ น ปรตต สรรปารปร ปสสสสามต ตสส อปปนโน มโนรโถ น ปรต ฯ เอว หตถตเลเยว ทสเสตวาต สรร อทสเสตวาว ทาตพพ จวร หตถตเล หนทาต ทสเสตวา ฯ วหตถตายาต วคตหตถ- ตาย ฯ อคหณตาย อปจจยตาย อปปฏสรณตายาต วตต โหต ฯ สมภตนนตตาต ปฬตตตา ฯ ปรวตเตตพพ ปรวฏฏ ฯ ปรวฏฏเมว ปารวฏฏก ฯ ปรวตเตตวา ทยยมานนต อตโถ ฯ อปจาเรต ทวาทสหตถปจาร สนธาย วทต ฯ อปจาร วา ม จตวา ขปนตต ทวาทสหตถ ม จตวา โอรโต เปนต ฯ [ ม. ท. ๒๘-๓๒ ส. ท. ๑๘๙-๙๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 161

อ ตร ปารวฏฏกาต ย อนตมโส หรตกขณฑมป ทตวา วา ทสสามต อาโภค กตวา วา ปารวฏฏก คณหาต ต เปตวา ฯ ต อจตตกภาเวน น สเมตต ยถา อ าตกาย าตกส สส เวมตกสส จ คณหโต อจตตกตตา อาปตต เอวมธาป ภกขนยา สนตก อทนต อชานตวา คณหโตป อาปตตเยวาต อธปปาโย ฯ วสสาวาสก เทตต ปคคลก กตวา เทต ฯ ปสกล อตตโน อตถาย ปตภาว ชานตวา คณหนเตนาป อ สส สนตก คหต นาม น โหตต อาห สเจ ปน สงการกฏาทสตอาท ฯ อสสามก ห ปสกลนต วจจต ฯ ปสกล อธฏหตวาต อสสามก อทนต ส อปปาเทตวา ฯ เอว ปน ปสกลส อนปปาเทตวา คณหต น วฏฏต ฯ [๙๙] อ าตกาย อ าตกส ต ตกปาจตตยนต เอตถ อตสทโท อาทอตโถ ฯ ตณ ปรมาณมสส ตก ฯ ตก จ ต ปาจตตย จาต ตกปาจตตย ฯ ตณ ปาจตตยานต อตโถ ฯ ปตตตถวกาท ยงก จต อนธฏานปค สนธาย วทต ฯ จวร นาม ฉนน จวราน อ ตร จวร วกปปนปค ปจฉมนต ห วตตตตา อธฏานปค ยงก จ น วฏฏต ฯ เตเนวาห วกปป- นปคปจฉมจวรปปมาณนตอาท ฯ ยสมา ภสจฉว มหนตาป เสนาสนสงคหตตตา จวรสงข น คจฉตต เนว อธฏานปคา [ ม. ท. ๓๒ ส. ท. ๑๙๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 162

น วกปปนปคา จ ฯ ตสมา อนธฏานปคสาม โต วตต สเจป ม จปปมาณา ภสจฉว โหต วฏฏตเยวาต ฯ โก ปน วาโท ปตตตถวกาทสต มหตยาป ตาว ภสจฉวยา อนธฏาน- ปคตตา อนาปตต ตโต ขททกตเรส อนธฏานปเคส ปตตต- ถวกาทส กเมว วตตพพนต อธปปาโย ฯ ปฏคคหณ กรยา อปรวตตน อกรยา ฯ วกปปนปคจวรตา ปารวฏฏกาภาโว อ าตกาย หตถโต คหณนต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ จวรปฏคคหณสกขาปท ป จม ฯ [๑๐๐] ฉฏเ ฯ ปฏกฏโต นหโน ฯ ลามโกต อตโถ ฯ โลลชาตโกต โลลสภาโว ฯ ปฏเยว ปฏโ ฯ เตนาห เฉโกต- อาท ฯ กสม วยาต เอตถ กสม วยาต นปาตปเทน สมานตถ กส วยาต นปาตปทนต อาห กส วยาต ฯ ก วยาต อตโถ ฯ ทกข วยาต อธปปาโย ฯ เตนาห กเลโส วยาตอาท ฯ ธมมวเสน อปจารวเสน นมนตนา ธมมนมนตนาต ปาลปทสส อตโถ เวทตพโพ ฯ สเจ ปน วเทยยาถ ภนเต เยนตโถต อท สจจเมว วตต สยา ปวารโตเยว โหต ฯ ยสมา ปน ปวาเรตวาป อทาตกาโม อปปวารตฏาเนเยว ตฏต ตสมา ภควา ปวารตาปวารตภาว อวจาเรตวา าตโก เต อปนนท อ าตโกต าตกาาตกภาวเยว วจาเรส ฯ มสสต วลมปส ฯ [ ม. ท. ๓๒-๖ ส. ท. ๑๙๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 163

[๑๐๑] อนปพพกถาต อนปพเพน วนจฉยกถา ฯ เสส- ปรกขาราน สทธวหารเกห คหตตตา นวาสนปารปนมตตเมว อวสฏนต อาห นวาสนปารปนมตตเยว หรตวาต ฯ สทธ- วหารกาน ตาว อาคมนสส วา อนาคมนสส วา อชานนตาย วตต เถเรห เนว ตาว ฯ เป ฯ ภ ชตพพนต ฯ ปเรสมป อตถาย ลภนตต อตตโน จวร ททมานา สย สาขาภงเคน ปฏจฉาเทตวา เทนต เตส อตถายป ภ ชตต ลภนต ฯ ตเณน วา ปณเณน วา ปฏจฉาเทตวา อาคนตพพนต วจนโต อทเสส ภตคามปาตพยตาป อน าตาเยว โหตต อาห เนว ภตคาม- ปาตพยตาย ปาจตตย โหตต ฯ น เตส ธารเณ ทกกฏนต เตส ตตถยทธชาน ธารเณป ทกกฏ นตถ ฯ ยาน จ เตส วตถาน เทนตต สมพนโธ ฯ เถราน สยเมว ทนนตตา วตต อจฉนนจวรฏาเน ตตตาต ฯ ยท ลทธ คณหาตญ ตตถยปกกนตโก นาม โหต ตสมา วตต ลทธ อคคเหตวาต ฯ โน เจ โหต สงฆสส วหารจวร วา ฯ เป ฯ อาปตต ทกกฏสสาต อมนา อนตรามคเค ปวฏวหารโต นกขมตวา อ ตถ อตตนา อภรจตฏาน คจฉนตสส ทกกฏ วตต ฯ อมนาว ย อาวาส ปม อปคจฉตต วตต อนตรามคเค ตวหารมป สเจ นคโค หตวา อาคจฉต ทกกฏเมวาต เวทตพพ ฯ ยท เอว ตตถ กสมา [ ม. ท. ๓๒ ส. ท. ๑๙๒-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 164

น วตตนต เจ ฯ อโนกาสตตา ฯ ตตถ ห อนชานาม ภกขเว อจฉนนจวรสส วา ฯ เป ฯ จวร ว าเปตนต อมนา สมพนเธน สงฆกมป จวร นวาเสต ปารปต จ อนชานนโต ย อาวาส ปม ฯ เป ฯ คเหตวา ปารปตนต อาห ฯ ตสมา ตตถ อโน- กาสตตา ทกกฏ น วตต ฯ วหารจวรนต เสนาสนจวร ฯ วลมกาหต ปฏปโลตกาห ฯ ตสส อปรต ภมตถรณสส อปร ฯ วเทสคเตนาต อ จวร อลภตวา วเทสคเตน ฯ เอกสม ฯเปฯ เปตพพนต เอตถ เลเสน คเหตวา อคตตตา เปนเตน จ สงฆกปรโภควเสน ปตตตา อ สม เสนาสเน นยมตมป อ ตถ เปต วฏฏตต วทนต ฯ ปรโภเคเนวาต อ จวร อลภตวา ปรภ ชเนน ฯ ปรโภคชณณนต ยถา เตน จวเรน สรร ปฏจฉาเทต น สกกา เอว ชณณ ฯ กปปยโวหาเรเนวาต กยวกกยาปตตโต โมจนตถ วตต ฯ ว าเปนตสสาต อมสเสว อตถ วภาเวต เจตาเปนตสส ปรวตตาเปนตสสาต ฯ อตตโน ธเนน ห ว าปน นาม ปรวตตนเมวาต อธปปาโย ฯ สงฆวเสน ปวารตาน ว าปเน วตต ทสเสต ปมาณเมว วฏฏตต ฯ สงฆวเสน ห ปวารเต สพเพส สาธารณตตา อธก ว าเปต น วฏฏต ฯ ยย ปวาเรตต ยย จวราท ทสสามต ปวาเรต ฯ ว าปนกจจ นตถต วนาว ว ตตยา ทยยมานตตา [ ม. ท. ๓๗-๙ ส. ท. ๑๙๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 165

ว าเปตวา ก กรสสตต อธปปาโย ฯ อ สสตถายาต เอตถาป าตกาน ปวารตานนต อท อนวตตตเยวาต อาห อตตโน าตกปวารเตตอาท ฯ วกปปนปคจวรตา สมยาภาโว อ าตก- ว ตต ตาย จ ปฏลาโภต อมาเนตถ จตตาร องคาน ฯ อ าตกว ตตสกขาปท ฉฏ ฯ [๑๐๒] สตตเม ฯ ปาลย ปคคาหกสาลนต ทสสวาณชกาน อาปณ ฯ ปคคหกสาลนตป ปนต ฯ อภต อปสคโคต ตสส อตถวเสสาภาว ทสเสต ฯ เตนาห หรตนต อตโถต ฯ วรสททสส อจฉาย วตตมานตตา อาห อจฉาเปยยาต ฯ ทฏ เขมโตต เอตถ คาถาพนธวเสน อนนาสกโลโป ทฏพโพ ฯ สอนตรนต อนตรวาสกสหต ฯ อตตรนต อตตราสงค ฯ อสส จวรสสาต สาทตพพจวรสส ฯ อจฉนนสพพจวเรเนาต อจฉนนาน สพพาน ตณ จวราน อสสาต อจฉนนสพพจวโร เตนาต อตโถ ฯ ยสส ห อจฉนนสมเย ตณ จวราน สนนหตาน โหนต ตาน สพพาน อจฉนนานต โส อจฉนนสพพจวโรต วจจต ฯ เตเนว อจฉนนสพพจวเรน ตจวรเกนาต วตต ฯ ตจวรเกนาต ห อจฉนนสมเย ตจวรสส สนนหตภาว สนธาย วตต น ปน วนยเตจวรกภาว ธตงคเตจวรกภาว วา สนธาย ฯ เอว ปฏปชชตพพนต สนตรตตรปรมนเตน ภกขนา ตโต จวร [ ม. ท. ๓๙-๔๑ ส. ท. ๑๙๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 166

สาทตพพนต วตตวธนา ปฏปชชตพพ ฯ อ เนาต อจฉนน- อสพพจวเรน ฯ ยสส ตส จวเรส เอก วา เทว วา จวราน อจฉนนาน โหนต เตนาต อตโถ ฯ อ ถาปต สนตรตตร- ปรมนต วตตวธานโต อ ถาป ฯ ยสส ห ตส เทว จวราน อจฉนนาน โหนต เอก สาทตพพ เอกสม อจฉนเน น สาทตพพนต น ตสส สนตรตตรปรมสาทยน สมภวต อยเมว จ อตโถ ปทภาชเนน วภาวโต เตนาห ต วภาค ทสเสตนต ฯ เกจ ปน ตจวรเกนาต วตตตตา ตจวร ปรกขารโจลวเสน อธฏหตวา ปรภ ชโต ตสม นฏเ พหนป คเหตต ลพภตต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ ปทภาชนสส ห อธปปาย ทสเสนเตน ยสมา ปน อจฉนนสพพจวเรน ฯ เป ฯ ต วภาค ทสเสตนต วตต ฯ ปทภาชเน จ น ตาทโส อตโถ อปลพภต ฯ ตสมา ต น คเหตพพเมว ฯ ยมป มาตกฏกถาย วตต ยสส อธฏ ตจวรสส ตณ นฏานต ตตถาป อธฏ ตคคหณ สรปกถนมตตนต คเหตพพ ฯ น ปน ตจวราธฏาเนน อธฏ ต- จวรสเสวาต เอวมตโถ คเหตพโพ ปาลย อฏกถาย จ ตถา อตถสส อสมภวโต ฯ น ห ตจวราธฏาเนน อธฏ ตจวรสเสว อท สกขาปท ป ตตนต สกกา ว าต ฯ ปรมสกขาปเท ห อจฉนนจวรสส อ าตกว ตตยา อน าตตตา ปมาณ [ ม. ท. ๔๑ ส. ท. ๑๙๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 167

อชานตวา ว าปนวตถสม ปมาณโต สาทยน อนชานนเตน ภควตา อท สกขาปท ป ตต ตสมา ปรกขารโจลกสส พหมป สาทต วฏฏตต อยมตโถ เนว ปาลยา สเมต น จ ภควโต อธปปาย อนโลเมต ฯ ยสส ตณ นฏาน เตน เทว สาทตพพานต เอตถ ยสส ตจวรโต อธกมป จวร อ ตถ ต อตถ ตทา ตสส จวรสส อลพภนยภาวโต เตนาป สาทต วฏฏตต เวทตพพ ฯ ปกตยาว สนตรตตเรน จรตต สาสงก- สกขาปทวเสน วา อวปปวาสสมมตวเสน วา ตตยสส อลาเภน วา จรต ฯ เทว นฏานต อธการตตา วตต เทว สาทตพพานต ฯ เอก สาทยนเตเนว สโม ภวสสตต ตณณ จวราน ทวส นฏเส เอก สาทยนเตน สโม ภวสสต อภนนมป สนตรตตร- ปรมตาย อวฏานโต ฯ ยสส ปน เอกเยว โหตต อ เน เกนจ การเณน วนฏ เสสจวร สนธาย วตต ฯ เสสก ตยเหว โหตต เทนตต วตตตตา ปมาณยตต คณหสสาม เสสก อาหรสสามต วตวา คเหตวา คมนสมเยป เสสกมป ตมหากเยว โหตต วทนต ลทธกปปยเมว ฯ ปวารตานนต อจฉนนกาลโต ปพเพเยว ปวารตาน ฯ ปาลยา น สเมตต สนตรตตรปรมโต อตตร สาทยเน อนาปตตทสสนตถ อนาปตต าตกาน ปวารตานนต วตตตตา น สเมต ฯ สนตรตตรปรม สาทยนตสส [ ม. ท. ๔๑-๓ ส. ท. ๑๙๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 168

ห อาปตตปปสงโคเยว นตถ ฯ สต จ สกขาปเทน อาปตตป- ปสงเค อนาปตต ยตตา ทสเสตนต อธปปาโย ฯ เกจ ปน ปมาณเมว วฏฏตต อท สลเลขทสสนตถ วตตนต วทนต ฯ ยสมา ปนท ฯ เป ฯ น วตตนต เอตถาย อธปปาโย ฯ อ ส- สตถายาต วจจมาเน อ เส อตถาย ปมาณ อตกกมตวาป คณหตต วฏฏตต อาปชชต ฯ ต จ อ สสตถาย ว าปน- วตถสม ป ตตตตา วตถนา สสนทยมาน น สเมต ฯ น ห ย วตถ นสสาย สกขาปท ป ตต ตสมเยว อนาปตตวจน ยตตนต ฯ คณ ปเทส ปน ตสป อมสส สกขาปทสส อตตโน สาทยนปฏพทธตาวเสน ปวตตตตา อ สสตถายาต วตตต โอกาโสเยว นตถ ตสมา น วตตนต กถต ฯ อธ อ สสตถายาต อวตตตตา อ เส อตถาย าตกปวารเตส อธก ว าเปนตสส อาปตตต เจ ฯ น ตตถ ปรมสกขาปเทเนว อนาปตตสทธโต ฯ ตตตตรตา อจฉนนาทการณตา อ าตกว ตต ตาย จ ปฏลาโภต อมาเนตถ จตตาร องคาน ฯ ตตตตรสกขาปท สตตม ฯ [๑๐๓] อฏเม ฯ อปเมยยาต ปาเป โสเยวตโถ ฯ อยยาต ปน พหวจเนน อามนตน กต ฯ อปทสสาต อตถน- นามสส ภกขโน ทสสามต เอว อปทสตวา ฯ ปจจย กตวาต [ ม. ท. ๔๓-๖ ส. ท. ๑๙๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 169

การณ กตวา ฯ อททสสาต เอตถ โย กตตาต อททสสาต อมนา วตตอททสนกรยาย โย กตตา ฯ จวร เจตาเปนต ปรวตเตนต เอเตนาต จวรเจตาปน ฯ นการาคม กตวา จวรเจตาปนนนต วตต ฯ จวรเจตาปนนตป ปนต ฯ ปจรโวหาร- วเสนาต เยภยยโวหารวเสน ฯ เยภยเยน ห ฆรสามก ทฏ กามา ตสส ฆร คจฉนตต ตเถว พหลโวหาโร ฯ พย ชนมตตเมวาต อตโถ เนตพโพ นตถต อธปปาโย ฯ สมเกป ปน อนาปตตต ยทคฆนก โส ทาตกาโม โหต ตทคฆนเก อนาปตต มล วฑเฒตวา อธกวธาน อนาปนนตตา ฯ เอตถ จ ทาตกาโมมหต อตตโน สนตเก อวตเตป ทาตกามต สตวา ยทคฆนก โส ทาตกาโม โหต ตทคฆนก อาหราเปต วฏฏต ฯ อคฆวฑฒนก หท สกขาปทนต เอตถ อคฆวฑฒน เอตสส อตถต อคฆวฑฒนก ฯ อคฆวฑฒน สนธาย อท สกขาปท ป ตตนต อธปปาโย ฯ จวร เทหต สงฆาฏอาทส ยงก จ จวร สนธาย วทต ฯ จวเร ภยโยกมยตา อ าตกว ตต ตาย จ ปฏลาโภต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ ปมอปกขฏสกขาปท อฏม ฯ [๑๐๔] ทตยอปกขเฏ วตตพพ นตถ ฯ [๑๐๕] ราชสกขาปเท ปน ฯ อชชณโหต ปาเ อชชณโหตป [ ม. ท. ๔๖-๕๕ ส. ท. ๑๙๙-๒๐๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 170

ปนต ฯ โภโคต ภ ชตพโพ ฯ ย วตต มาตกฏกถาย อมนา จวรเจตาปนเนน จวร เจตาเปตวา อตถนนาม ภกข จวเรน อจฉาเทหต อท อาคมนสทธ ทสเสตต วตต ฯ สเจ ห อท อตถนนามสส ภกขโน เทหต เปเสยย ฯ อาคมนสส อสทธตตา อกปปยวตถ อารพภ ภกขนา กปปยการโกป นททสตพโพ น ภ วยยาต ฯ ตตถ อาคมนสส สทธยา วา อสทธยา วา วเสสปปโยชน น ทสสต ฯ สตป ห อาคมนสส อสทธภาเว ทโต อตตโน กสลตาย กปปยโวหาเรน วทต กปปยการโก น นททสตพโพต อท นตถ ฯ น จ ทเตน กปปยโวหารวเสน วตเต ทายเกน อท กถ เปสตนต อทส วจารณา อปลพภต ฯ อวจาเรตวาว ต น สกกา ชานต ฯ ยท ปน อาคมนสส อสทธตตา กปปยการโก นททสตพโพ น ภเวยย ฯ จวราท- อตถาย ทตสส หตเถ อกปปยวตถมห เปสเต สพพตถ ทายเกน กถ เปสตนต อาปจฉตวาว กปปยการโก นททสตพโพ ภเวยย ฯ ตสมา อสตป อาคมนสทธย สเจ โส ทโต อตตโน กสลตาย กปปยโวหารวเสน วทต ทตสเสว วจน คเหตพพ ฯ ยท ห อาคมนสทธเยเวตถ ปมาณ มลสามเกน กปปยโวหารวเสน เปสตสส ทตสส อกปปยโวหารวเสน วทโตป กปปยการโก นททสตพโพ ภเวยย ฯ ตสมา สพพตถ ทตวจนเมว ปมาณนต [ ม. ท. ๕๗ ส. ท. ๒๐๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 171

คเหตพพ ฯ อมนา จวรเจตาปนเนนาตอาทนา ปน อมมตถ ทสเสต กปปยวเสน อาภตมป จวรมล อทเสน ทตวจเนน อกปปย โหต ตสมา ต ปฏกขปตพพนต ฯ เตเนวาห เตน ภกขนา โส ทโต เอวมสส วจนโยตอาท ฯ สวณณ รชต กหาปโณ มาสโกต อมาน ห จตตาร นสสคคยวตถน มตตา มณ เวฬรโย สงโข สลา ปวาฬ โลหตงโค มสารคลล สตต ธ าน ทาส ทาส เขตต วตถ ปปผาราม ผลารามาทโยต อมาน ทกกฏวตถน จ อตตโน วา เจตยสงฆคณปคคลาน วา อตถาย สมปฏจฉต น วฏฏนต ฯ ตสมา ต สาทต น วฏฏตต ทสสนตถ น โข มย อาวโส จวรเจตาปนน ปฏคคณหามาต วตต ฯ จวร จ โข มย ปฏคคณหามาต อท ปน อตตาน อททสส อาภตตตา วตต วฏฏต ฯ ตสมา วตต กาเลน กปปยนต ยตตปปตตกาเลน ฯ ยทา โน อตโถ โหต ตทา กปปยจวร ปฏคคณหามาต อตโถ ฯ เวยยาวจจกโรต กจจกโร กปปย- การโกต อตโถ๑ ฯ เวยยาวจจกโร นททสตพโพต อท อตถ ปนายสมโต โกจ เวยยาวจจกโรต กปปยวจเนน วตตตตา อน าต ฯ สเจ ปน ทโต โก อม คณหตต วา กสส เทมต วา วทต น นททสตพโพ ฯ อารามโก วา อปาสโก ๑ อธ อตสทโท อจฉตพโพ ฯ

[ ม. ท. ๕๗-๙ ส. ท. ๒๐๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 172

วาต อท สารปปตาย วตต ฯ เปตวา ปน ป จ สหธมมเก โยโกจ กปปยการโก วฏฏต ฯ เอโส โข อาวโส ภกขน เวยยาวจจกโรต อท ภกขสส กปปยวจนทสสนตถ วตต ฯ เอวเมว ห วตตพพ ฯ เอตสส เทหตอาท น วตตพพ ฯ โส วา เจตาเปสสต วาต เอตถ เอโก วาสทโท ปทปรโณ ฯ ส ตโต โส มยาตอาท ปน ทเตน เอว อาโรจเตเยว ต โจเทต วฏฏต โน ตสส หตเถ ทตวา คตมตตการเณนาต ทสสนตถ วตต ฯ เอตาน ห วจนาน ฯ เป ฯ น วตตพโพต เอตถ เอว วทนโต ปฏกขตตสส กตตตา วตตเภเท ทกกฏ อาปชชต ฯ โจทนา ปน โหตเยวาต มหาคณ ปเท มชฌม- คณ ปเท จ วตต ฯ อททฏโจทนาปรจเฉท ทสเสตวาต ทตยมป วตตพโพตอาทนา ทสเสตวา ฯ ปจฉยมาโนต เอตถ ปจฉย- มาเนนาต อตโถ คเหตพโพต อาห กรณตเถ ปจจตตวจนนต ฯ อาคตการณ ภ ชตต อาคตการณ วนาเสต ฯ เอตถ เกจ วทนต อาคตการณ นาม จวรคคหณ ต ภ ชตต วตตตตา ปน ต จวร เยนเกนจ อากาเรน คเหต น วฏฏตต ฯ เกจ ปน อาคตการณ นาม กายวาจาห โจทนา ต ภ ชตต วตตตตา ปน ตเยว เยนเกนจ อากาเรน โจเทต น ลพภต สเจ สยเมว เทต มลสามโก วา ทาเปต คเหต วฏฏตต [ ม. ท. ๕๙-๖๐ ส. ท. ๒๐๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 173

วทนต ฯ อปเร ปน อาคตการณ นาม าน ต ภ ชตต วตตตตา ยถา อตโถ เม อาวโส จวเรนาต เอกาย โจทนาย เทว านาน ภ ชต เอวมธาป สเจ อาสเน นสทต เอกาย นสชชาย เทว านาน ภ ชต อามส เจ ปฏคคณหาต เอเกน ปฏคคหเณน เทว านาน ภ ชต ธมม เจ ภาสต ธมมเทสนสกขาปเท วตตปรจเฉทาย เอกาย วาจาย เทว านาน ภ ชตต วทนต ฯ อเมส ปน สพเพสมป วาท อยตตนต ปฏกขปตวา ตสป คณ ปเทส อท วตต อาคตการณ นาม านเมว ตสมา น กตตพพนต วารตสส ปน กตตตา นสชชาทส กเตส ฉส าเนส เอก าน ภ ชตต ฯ ตตร ตตร าเน ตฏตต อท โจทกสส ตฏานโต อปกกมม ตตร ตตร อททสส านเยว สนธาย วตต ฯ สาม วา คนตพพ ทโต วา ปาเหตพโพต อท สภาวโต โจเทต อนจฉนเตนาป กาตพพเมวาต วทนต ฯ [๑๐๖] มข ววรตวา สยเมว กปปยการกตต อปคโตต มขเววฏกกปปยการโก ฯ อวจาเรตกามตายาต อมสม ปกเข นตถมหาก กปปยการโกต อท ตาทส กโรนโต กปปยการโก นตถต อมนา อธปปาเยน วตต ฯ เมณฑกสกขาปเท วตต- นเยเนว ปฏปชชตพพนต วตวา อทาน ต เมณฑกสกขาปท [ ม. ท. ๖๐ ส. ท. ๒๐๓-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 174

ทสเสนโต วตต เหตนตอาทมาห ฯ อทเมว ห สนต ภกขเว มนสสา สทธา ปสนนาตอาทวจน เภสชชกขนธเก เมณฑก- วตถมห วตตตตา เมณฑกสกขาปทนต วตต ฯ ตตถ ห เมณฑเกน นาม เสฏ นา สนต ห ภนเต มคคา กนตารา อปโปทกา อปปภกขา น สกรา อปาเถยเยน คนต สาธ ภนเต ภควา ภกขน ปาเถยย อนชานาตต ยาจเตน ภควตา อนชานาม ภกขเว ปาเถยย ปรเยสต ตณฑเล ตณฑลตถเกน มคเค มคคตถเกน มาเส มาสตถเกน โลเณ โลณตถเกน คเฬ คฬตถเกน เตล เตลตถเกน สปป สปปตถเกนาต วตวา อท วตต สนต ภกขเว มนสสา สทธา ปสนนาท เต กปปยการกาน หตเถ หร อปนกขปนต อมนา ย อยยสส กปปย ต เทถาต อนชานาม ภกขเว ย ตโต กปปย ต สาทต น เตววาห ภกขเว เกนจ ปรยาเยน ชาตรปรชต สาทตพพ ปรเยสตพพนต วทามต ฯ หร อปนกขปนตต เอตถาป ภกขสส อาโรจน อตถเยวาต คเหตพพ ฯ อ ถา อนททฏกปปยการกปกข ภชตต น โจเทตพโพ สยา ฯ ยท มล สนธาย โจเทต ต สาทตเมว สยาต อาห มล อสาทยนเตนาต ฯ อ าตกอปป- วารเตส วย ปฏปชชตพพนต อท อตตนา โจทน าน จ [ ม. ท. ๖๐ ส. ท. ๒๐๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 175

น กาตพพนต ทสสนตถ วตต ฯ อ ปน กปปยการก เปเสตวา โลกจารตตวเสน อนย ชตวาป กปปยวตถ อาหราเปต วฏฏต อตตาน อททสส นกขตตสส อตตโน สนตกตตาต เกจ วทนต ฯ ต อฏกถาย อ าตกอปปวารเตส วย ปฏปชชตพพ สเจ สยเมว จวร อาเนตวา ททนต คเหตพพ โน เจ น ก จ วตตพพนต ทฬห กตวา วตตตตา น คเหตพพนต อมหาก ขนต ฯ น ห อ าตกอปปวารต สย อว าเปตวา อ เน ว าเปต วฏฏต น จ ยตถ อ เปเสตวา อาหราเปต วฏฏต ตตถ สย คนตวา อาหราเปต น วฏฏตต สกกา วตต ฯ ยท เจตถ อ เน อาหราเปต วฏฏต อ าตกอปปวารเตส วย ปฏปชชตพพนตอาทวจนเมว นรตถก สยา ฯ ทเตนาต อมสส พยภจาร ทสเสต ฯ สย อาหรตวาปต ททนเตสต อมนา สมพนโธ ฯ ปณฑปาตาทน อตถายาต อมนา ปน จวรเจตาปนนนต อมสส พยภจาร ทสเสต ฯ เอเสว นโยต วตตตตา ปณฑปาตาทน อตถาย ทนเนป านโจทนาท สพพ เหฏา วตตนเยเนว กาตพพ ฯ ปฏคคหเณป ปรโภเคป อาปตตต ปฏคคหเณ ปาจตตย ปรโภเค ทกกฏ ฯ เสวว สาปตตโกต ทกกฏาปตต สนธาย วทต ฯ อท จ อฏกถา- ปมาเณเนว คเหตพพ ฯ ปรสส นทโทสภาวทสสนตถ เสวว [ ม. ท. ๖๐ ส. ท. ๒๐๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 176

สาปตตโก สโทโสต วตต โหตตป วทนต ฯ โจเทตต วตตตตา ปน อาปตตยา โจเทตต กตวา เสวว สาปตตโกต อท ทกกฏเยว สนธาย วตต ยตตนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ปฏคคหเณป ปรโภเคป อาปตตเยวาต ทกกฏเมว สนธาย วตต ฯ ตฬากสสาป เขตตสงคหตตตา ตสส ปฏคคหเณป อาปตต วตตา ฯ จตตาโร ปจจเย ปรภ ชถาต เทตต เอตถ ฯ ภกขสงโฆ จตตาโร ปจจเย ปรภ ชต ตฬาก ทมมต วา จตปปจจยปรโภคตถ ตฬาก ทมมต วา วทต ฯ วฏฏตเยว ฯ อโต ตฬากโต อปปนเน จตตาโร ปจจเย ทมมต วตเต ปน วตตพพเมว นตถ ฯ อมหาก เอก กปปยการก เปถาต วตเตต อท อทสเยว สนธาย วตต ฯ กปปยกกเมน สมปฏจฉเตส เขตตตฬากาทส ปน อวตเตป กปปยการก เปต ลพภตเยว ฯ ยสมา ปรสนตก นาเสตต ภกขน น วฏฏต ตสมา น สสสกาเลต วตต ฯ ชนปทสส สามโกต อมนาว โย ต ชนปท วจาเรต เตนาป อจฉนทตวา ทนน วฏฏตเยวาต วทนต ฯ อทกวาหกนต อทกมาตก ฯ กปปยโวหาเรปต เอตถ วธาน วกขามาต ปาเสโส ฯ อทกวเสนาต อทกปรโภคตถ ฯ สทธจตตานนต เกวล อทกปรโภคตถเมวาต อธปปาโย ฯ อลชชนา การาปเต วตตพพเมว นตถต อาห ลชชภกขนาต ฯ [ ม. ท. ๖๐ ส. ท. ๒๐๘-๑๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 177

ปกตภาโค นาม อมสม รฏเ จตอมพณมตต ฯ อกฏปพพ๑

นวสสส นาม ฯ อปรจฉนนภาเคต เอตตเก ภมภาเค เอตตโก ภาโค ทาตพโพต เอว อปรจฉนนภาเค ฯ รชชยา วา ทณเฑน วาต เอตถ ปาเทหป มนต น วฏฏตต วทนต ฯ ขเล วา ตวา รกขตต เอตถ จ ปน เถเนตวา คณหนเต ทสวา มา คณหถาต นวาเรนโต รกขต นาม ฯ สเจ ปน อวจาเรตวา เกวล ตณหภโตว รกขนตถาย โอโลเกนโต ตฏต วฏฏต ฯ สเจป ตสม ตณหภเต โจรกาย หรนต มย ภกขสงฆสส อาโรเจสสามาต เอว วตตต วฏฏตต วทนต ฯ นหราเปต ปฏสาเมตต เอตถาป สเจ ปรยาเยน วทต วฏฏตต วทนต ฯ อปพพสส อนปปาทตตตา อ เส วฏฏตต อาห ตสเสว ต อกปปยนต ฯ นน จ ทพพจารตมตเตน ตสเสว ต อกปปย น สพเพส รปยสโวหาเร จตตถปตโต วย ฯ วตต ห ตตถ โย ปน รปย อสมปฏจฉตวา เถรสส ปตต กณตวา เทหต ปหตกปปยการเกน สทธ กมมารกล คนตวา ปตต ทสวา อเม กหาปเณ คเหตวา อม เทหต กหาปเณ ทาเปตวา คหโต อย ปตโต เอตสเสว ภกขโน น วฏฏต ทพพจารตตตา อ เส ปน วฏฏต มลสส อสมปฏจฉตตตาต ฯ ตสมา ยนเต ๑ ม. อกฏปปผ ฯ

[ ม. ท. ๖๐ ส. ท. ๒๑๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 178

อาหรนต สพเพส อกปปย ฯ กสมา กหาปณาน วจารตตตาต อท กสมา วตตนต ฯ เอตถ เกจ วทนต กหาปเณ สาทยตวา วจารต สนธาย เอว วตตนต ฯ สงฆกตตา จ นสสชชตต น สกกา ตสมา สพเพส น กปปตต เตส อธปปาโย ฯ เกจ ปน อสาทยตวาป กหาปณาน วจารตตตา รปยสโวหาโร กโต โหต สงฆกตตา จ นสสชชต น สกกา ตสมา สพเพส น กปปตต วทนต ฯ คณ ปเทส ปน ตสป อท วตต จตตถปตโต คหสนตกานเยว กหาปณาน วจารตตตา อ เส กปปต อธ ปน สงฆกาน วจารตตตา สพเพส น กปปตต ฯ สพเพสมป วาโท เตน เตน ปรยาเยน ยชชตเยว ฯ จตสสาลทวาเรต โภชนสาล สนธาย วตต ฯ ปรยาเยน กถตตตาต คณหาต อวตวา สมา คตาต ปรยาเยน กถตตตา ฯ ปกตภมกรณตถ เหฏา คหต ปสนต อาท วตต ฯ ทาส ทมมต เอตถ มนสส ทมมต วตเต วฏฏตต วทนต ฯ กกกฏสกรา ฯเปฯ วฏฏตต เอตถ กกกฏสกเรส ทยยมาเนส อเมห อมหาก อตโถ นตถ สข ชวนต อร เ วสชเชถาต วตต วฏฏต ฯ เขตตวตถปฏคคหณา ปฏวรโต โหตต อาทวจนโต เขตตาทน ปฏคคหเณ อย สพโพป วนจฉโย วตโต ฯ กปปยการกสส ภกขนา นททฏภาโว ทเตน [ ม. ท. ๖๐-๑ ส. ท. ๒๑๒-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 179

อปปตตา ตตตตรวายาโม เตน วายาเมน ปฏลาโภต อมาเนตถ จตตาร องคาน ฯ ราชสกขาปท ทสม ฯ จวรวคโค ปโม ฯ [๑๐๗] ปาลย โกสยการเกต เอตถ ฯ โกส กโรนตต โกสการกาต ลทธโวหาราน ปาณกาน โกสโต นพพตต โกสย ฯ ต กโรนตต โกสยการกา ตนตวายา ฯ สหนน สงฆาโต วนาโสต อตโถ ฯ โกสยมสสกนต โกสยตนตนา มสส ฯ อวายมนต วตตตตา วายตวา เจ กโรนต อนาปตต ฯ อนาปตต วตาน วาต อาทนา วตานาทน อตถาย กรเณป เตนากาเรน ปรโภเคป อนาปตต วตตา ฯ เอวมป มสเสตวา กตเมว โหตต อมนา วาเตน อาหรตวา ปาตเตป อจตตกตตา อาปตตเยวาต ทสเสต ฯ โกสยมสสกตา อตตโน อตถาย สนถตสส กรณการาปน ปฏลาโภ จาต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ โกสยสกขาปท ปม ฯ [๑๐๘] สทธกาฬกสกขาปท อตตานตถเมว ฯ [๑๐๙] เทวภาคสกขาปเท ปน ฯ เทว ภาคาต อกกฏ- ปรจเฉโท กาฬกาน อธกคคหณสส ปฏกเขปวเสน สกขาปทสส ป ตตตตา ฯ ตตย โอทาตาน จตตถ โคจรยานนต อย [ ม. ท. ๖๓-๙ ส. ท. ๒๑๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 180

เหฏ มปรจเฉโท เตส อธกคคหเณ ปฏกเขปาภาวโต ฯ ตสมา กาฬกาน ภาคทวยโต อธก น วฏฏต โอนก วฏฏต ฯ เสสานมปน วตตปปมาณโต อธกมป วฏฏต ฯ กาฬกานเยว จ อธกคคหณสส ปฏกขตตตตา กาฬกาน อปฑฒ โอทาตาน วา โคจรยาน วา อปฑฒ คเหตวาป กาตต วฏฏตต วทนต ฯ อนาปตต พหตร โอทาตาน พหตร โคจรยาน อาทยตวา กโรต สทธ โอทาตาน สทธ โคจรยาน อาทยตวา กโรตต อมนา ต สเมต ฯ กาฬเก โอทาเต จ เปตวา เสสา โคจรเยสเยว สงคห คจฉนตต วทนต ฯ เทว โกฏาสา กาฬกานนต เอตถ ปน เอกสสาป กาฬกโลมสส อตเรกภาเว นสสคคย โหตต มาตกฏกถาย วตต ฯ ต ธารยตวา เทว ตลา อาทาตพพาต วจนโต ตลาธารณาย น สเมต ฯ น ห โลเม คเณตวา ตลาธารณา กรยต อถ คเณตวาว ธารยตพพ สยา กนตลาธารณาย ตสมา เอวเมตถ อธปปาโย ยตโต สยา อจตตกตตา สกขาปทสส ปพเพ ตลาย ธารยตวา เตส โลเมส ปเตส เอกมป โลม ตตถ ปเตยย นสสคคยนต ฯ อ ถา ทพพ เยยภาวโต เทว ตลา นาทาตพพา โอนกตราว อาทาตพพา สย ฯ เทวภาคสกขาปท ตตย ฯ [ ม. ท. ๖๙-๗๐ ส. ท. ๒๑๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 181

[๑๑๐] ฉพพสสสกขาปเท ปน ฯ เยส โน สนถเต ทารกา โอหทนตป อมมหนตป เยส โน สนถตา อนทเรหป ขชชนตต เอว ปาลปทาน สมพนโธ เวทตพโพ ฯ หท กรโสสสคเค มห เสจเนต สททนย สนธายาห วจจมป ปสสาวมป กโรนตต ฯ ปวารณอโปสถปาฏปททวเสส สนถต กรตวา ปน ฉฏเ วสเส ปรปณเณ ปวารณอโปสถปาฏปททวเสส กโรนโต ฉพพสสาน กโรตต วจจต ฯ ทตยาทโต ปฏาย กโรนโต ปน อตเรกฉพพสสาน กโรต นาม ฯ ฉพพสสสกขาปท จตตถ ฯ [๑๑๑] นสทนสนถตสกขาปเท ปน ฯ ป ายสสตต สเจ สา กตกา มนาปา ภวสสต มนาปตาย ภกขสงโฆ สนทสสสสต สเจ อมนาปา อมนาปตาย สนทสสสสตต อธปปาโย ฯ อาร กงคาทน ตณ ปาลย ปธานงควเสน วตตาน เสสานป เต สมาทยสเยวาต เวทตพพ ฯ เตเนวาห สนถเต จตตถจวรส ตายาต ฯ อชฌตวาต วสสชเชตวา ฯ นสทน- สนถตตตา นวาสนปารปนกจจ นตถต อาห สก นสนน เจว นปนน จาต ฯ วทตถมตตนต สคตวทตถ สนธาย วทต ฯ อท จ เหฏ มปรจเฉททสสนตถ วตต ฯ วตานาทนเยว อตถาย กรเณ อนาปตตวจนโต สเจ นปชชนตถาย กโรนต อาปตตเยวาต [ ม. ท. ๗๑-๘๑ ส. ท. ๒๑๗-๒๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 182

ตสป คณ ปเทส วตต ฯ อกปปยตตา ปน ปรภ ชต น วฏฏตต วตต ฯ อท จ นสทนสนถต นาม นสทนจวรเมว นา นต วทนต ฯ นสทนสกขาปเทป นสทน นาม สทส วจจตต จ อฏกถาย จสส สนถตสทส สนถรตวา เอกสม อนเต สคตวทตถยา วทตถมตเต ปเทเส ทวส าเนส ผาเลตวา ตสโส ทสา กรยนต ตาห ทสาห สทส นาม วจจตต วจนโต อธาป นสทน นาม สทส วจจตต จ สนถเต จตตถจวร- ส ตายาต จ วจนโต ต ยตต วย ทสสต ฯ เกจ ปน นสทนสนถต เอฬกโลมาน สนถรตวา สนถต วย กโรนต ต อวายม อนธฏานปค นสทนจวร ปน ฉนน จวราน อ ตเรน กต อธฏานปค ต กโรนตา จ นนตกาน สนถรตวา กตสนถตสทส๑ กโรนตต วทนต ฯ วมสตวา ยตตตร คเหตพพ ฯ นสทนสนถตสกขาปท ป จม ฯ [๑๑๒] เอฬกโลมสกขาปเท ฯ อาสมภต เอตถ อาสมหสตป ปนต ฯ กลนตาต อมนา กลนตตาย เต โอนมตวา ปาเตตต น สกโกนตต ทสเสต ฯ อทธานมคคปฏปนนสสาต อท วตถมตตทปนวเสน ปาลย วตต ฯ ยตถกตถจ ปน ธมเมน ลภตวา คณหต วฏฏตเยว ฯ ตโยชนปรมนต จ คหตฏานโต ๑ ม. สนถตสทส ฯ

[ ม. ท. ๘๑-๓ ส. ท. ๒๒๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 183

ตโยชนปปมาณ เทสนต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ สหตถาต กรณตเถ นสสกกวจนนต อาห สหต ถนาต ฯ อสนเต หารเกต ปาลย ภกขโน อนรปตาทสสนตถ วตต น ปน หารเก วชชมาเน ตโยชนพภนตเร สหตถา หรนตสส อาปตตทสสนตถ ฯ ตโยชนโต พห พหตโยชนนต อาห ตโยชนโต พห ปาเตตต ฯ เตน หรเตป อาปตตเยวาต สอสสาหตตา อนาณตตยา หตตตา จ ฯ สตป ห สอสสาหภาเว อาณตตยา เจ หรต อนาปตต อ หราเปตต วจนโต ฯ อ โ หรสสตต อธปปายาภาวโต สทธจตเตน ปตนต วตต ฯ สอสสาหตตาต ตโยชนาตกกมเน สอสสาหตตา ฯ อท จ อ โ หรสสตต อสทธจตเตน ปต สนธาย วตต ฯ อจตตกตตาต อท ปน สทธจตเตน ปต สนธาย ฯ อนาปตตปาลยา น สเมตต ตโยชน หรตต อาทปาลยา วเสสโต อ หราเปตต ปาลยา จ น สเมต ฯ สเจ สามก ชานาเปตวา เปต อาณตตยา หราเปต นามาต อาห สามกสส อชานนตสเสวาต ฯ อคจฉนเตปต คมน อปจฉนทตวา ปตยาเนป ฯ เหฏา วา คจฉนโตต ภมย คจฉนโต ฯ อ หราเปตต วจนโตต เอตถ อ คคหเณน สาม โต ตรจฉานคตาป สงคหตาต อาห อ หราเปตต วจนโต อนาปตตต ฯ สงกฆาเฏ อาปตต โหตต อ หราเปนตสส [ ม. ท. ๘๓ ส. ท. ๒๒๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 184

อาปตต ฯ ตตถ อนาปตตต อ าวหตสส เถยยจตตาภาวโต อนาปตต ฯ ต หรนตสสาต ปน ตโยชน หรนตสสาต มหาคณ ปเท วตต ฯ ตมปน มาตกฏกถาย องเคส ปมปฏ- ลาโภต อมนา วจเนน น สเมต ฯ ปมปฏลาโภต ห อท ทตยปฏลาโภ อาปตตยา องค น โหตต ทเปต ฯ ตสมา ปาลย อฏกถาย จ วเสสาภาวโต อจฉนน ปฏลภตวา หรนตสส ปน ตโยชนาตกกเมป อนาปตต วตตาต อมหาก ขนต ฯ อ ถา อจฉนน ปฏลภตวา ปน ตโยชน หรตต วเทยย ฯ วมสตวา ยตตตร คเหตพพ ฯ อนาปตต กตภณเฑต เอตถ กมพลโกชวาทกตภณเฑป ฯ ปกตจวเร ลคคโลมาน อาปตต ชเนนตเยวาต วทนต ฯ ตนกปตตตถวกนตเร อฆฏฏนตถ ปกขปนต ฯ ปกขตตนต กณณจฉทเท ปกขตต ฯ นธานมข นามาต อมนา กตภณเฑ สงข น คจฉตต ทสเสต ฯ เอฬกโลมาน อกตภณฑตา ปมปฏลาโภ อตตนา อาทาย วา อ สส อชานนตสส ยาเน ปกขปตวา วา ตโยชนาตกกมน อาหรณ- ปจจาหรณ อวาสาธปปายตาต อมาเนตถ ป จ องคาน ฯ เอฬกโลมสกขาปท ฉฏ ฯ [๑๑๓] เอฬกโลมโธวาปนสกขาปท อตตานตถเมว ฯ [๑๑๔] รปยสกขาปเท ปน ฯ สตถวณโณต สตถนา [ ม. ท. ๘๔-๙๐ ส. ท. ๒๒๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 185

สมานวณโณ ฯ สตถโน วณโณ สตถวณโณ ฯ สตถวณโณ วย วณโณ อสสาต สตถวณโณต มชฌปทโลป สมาโส ทฏพโพ ฯ ปากตโก นาม เอตรห ปกตกหาปโณ ฯ รกขผลพชมโยต ตนตณกาทรกขาน ผลพเชน กโต ฯ อจเจต สพพมปต ยถาวตตเภท สพพมป จตพพธ นสสคคยวตถ โหตต สมพนโธ ฯ ชาตรปมาสโกต สวณณกหาปโณ ฯ คณเหยยาต อตตโน อตถาย ทยยมาน วา กตถจ ต วา นปปรคคห ทสวา สย คณเหยย ฯ อท อยยสส โหตต เอว สมมขา วา อสกสม นาม าเน มม หร สวณณ อตถ ต ตยห โหตต เอว ปรมมขา ต วา เกวล วาจาย วา หตถมทธาย วา ตยหนต วตวา ปรจจตตสส กายวาจาห อปปฏกขปตวา จตเตน สาทยน อปนกขตตสาทยน นาม ฯ สาทยตต วตตเมวตถ วภาเวต คณหตกาโม โหตต ฯ อท คตตฏานนต อาจกขตพพนต ปจจยปรโภคเยว สนธาย อาจกขตพพ ฯ อธ นกขปาหต วตเต อคคณหาเปยย วาต วตตลกขเณน นสสคคย โหตต อาห อธ นกขปาหต น วตตพพนต ฯ ปรโต อท คณหาต จ น วตตพพนต เอตถาป เอเสว นโย ฯ กปปย จ อกปปย จ นสสาย ต โหตต ยสมา ตโต อปปนนปจจยปรโภโค กปปต ตสมา กปปย นสสาย ต ยสมา ปน ทพพจารณาย ตโต [ ม. ท. ๙๐-๑ ส. ท. ๒๒๓-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 186

อปปนนปจจยปรโภโคป น กปปต ตสมา อกปปย นสสาย ตนต เวทตพพ ฯ [๑๑๕] น เตน ก จ กปปยภณฑ เจตาปตนต เอตถ เจตาปต จ นตถ ปรโภคปาโย ตสมา เอว วตต ฯ อกปปย ห นสสคคยวตถถ อคคณหตวา ต อนสสชชตวาว เจตาปต กปปยภณฑ สงฆสส นสสฏมป สพเพส น กปปต ฯ เกจ ปน ยสมา นสสคคยวตถถ ปฏคคเหตวาป เจตาปต กปปย- ภณฑ สงฆสส นสสชชามต นสสฏ วนาว อปาย ปรภ ชต วฏฏต ตสมา น เตน ก จ กปปยภณฑ เจตาปตนต วตตนต วทนต ฯ อารามกาน วา ปตตภาคนต อท คหน หตถคโตป โสเยว ภาโคต กตวา วตต ฯ สเจ ปน เตน อ ปรวตเตตวา อารามกา เทนต ปรภ ชตต วฏฏตต มชฌมคณ - ปเท จฬคณ ปเท จ วตต ฯ ตโต หรตวาต อ เส ปตต- ภาคโต หรตวา ฯ กสณปรกมมนต อาโลกกสณปรกมม ฯ ม จปาทน วาต เอตถ ตโต คหตม จปาทน ปรวตเตตวา อ เจ คหต วฏฏตต วทนต ฯ ฉายาปต โภชนสาลาทน ฉายาป ฯ ปรจเฉทาตกกนตาต เคหปรจเฉท อตกกนตา ฯ ฉายาย คตคตฏาน เคห นาม น โหตต อธปปาโย ฯ มคเคน- ปต เอตถ สเจ อ โ มคโค นตถ มคค อธฏหตวา [ ม. ท. ๙๑ ส. ท. ๒๒๕-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 187

คนตต วฏฏตต วทนต ฯ กตายาต เตน วตถนา กตาย ฯ อปนกเขป เปตวา สงโฆ ปจจเย ปรภ ชตต สเจ อปาสโก อตพห เอต หร อท ภนเต อชเชว น วนาเสตพพนต วตวา สย อปนกเขป เปต อ เน วา ปาเปต เอต อปนกเขป เปตวา ตโต อทย ปรภ ชนโต สงโฆ ปจจเย ปรภ ชต เตน วตถนา คหตตตา อกปปยนต วตต ฯ ปตโตกาส อสมนนาหรนเตน ปาเตตพพนต อท นรเปกขภาวทสสนปรนต เวทตพพ ฯ ตสมา ปตตฏาเน าเตป ตสส คถ ฉฑเฑนตสส วย นรเปกขภาโวเยเวตถ ปมาณนต เวทตพพ ฯ อสนตสมภาวนายาต อตตน อวชชมานอตตรมนสสธมมาโรจน สนธาย วตต ฯ [๑๑๖] เถยยปรโภโค นาม อนรหสสปรโภโค ฯ ภควตา ห อตตโน สาสเน สลวโต ปจจยา อน าตา น ทสสลสส ทายกานมป สลวโตเอว ปรจจาโค น ทสสลสส อตตโน การาน มหปผลภาวสส ปจจาสสนโต ฯ อต สตถารา อนน - าตตตา ทายเกห จ อปรจจตตตตา ทสสลสส ปรโภโค เถยยปรโภโค ฯ อณวเสน ปรโภโค อณปรโภโค ฯ ปฏค- คาหกโต ทกขณาวสทธยา อภาวโต อณ คเหตวา ปรโภโค วยาต อตโถ ฯ ตสมาต สลวโตต อาทนา วตตเมวตถ การณ- [ ม. ท. ๙๑-๒ ส. ท. ๒๒๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 188

ภาเวน ปจจามสต ฯ จวร ปรโภเค ปรโภเคต กายโต โมเจตวา โมเจตวา ปรโภเค ฯ ปเรภตต ฯ เป ฯ ปจฉมยาเมส ปจจเวกขตพพนต สมพนโธ ฯ ตถา อสกโกนเตน ยถาวตตกาล- วเสสวเสน เอกสม ทวเส จตกขตต ตกขตต ทวกขตต สกเยว วา ปจจเวกขตพพ ฯ สจสส อปจจเวกขโตว อรโณ อคคจฉต อณปรโภคฏาเน ตฏตต เอตถ ห โย ย มยา จวร ปรภตต ต ยาวเทว สตสส ปฏฆาตาย ฯ เป ฯ หรโกปนปฏจฉาทนตถ โย มยา ปณฑปาโต ปรภตโต โส เนว ทวายาต อาทนา สเจ อตตปรโภคปจจเวกขณ น กเรยย อณปรโภคฏาเน ตฏตต วทนต ฯ วมสตพพ ฯ เสนาสนป ปรโภเค ปรโภเคต ปเวเส ปเวเส ฯ เอว ปน อสกโกนเตน ปเรภตตาทส ปจจเวกขตพพ ฯ ต เหฏาวตตนเยเนว สกกา ว าตนต อธ วสส น วตต ฯ สตปจจยตาต สตยา ปจจยภาโว ฯ ปฏคคหณสส ปรโภคสส จ ปจจเวกขณสตยา ปจจยภาโว ยชชต ฯ ปจจเวกขตวาว ปฏคคเหตพพ ปรภ ชตพพ จาต อตโถ ฯ เตเนวาห สต กตวาต อาท ฯ เอว สนเตปต ยทป ทวสป าเนส ปจจเวกขณา ยตตา เอว สนเตป ฯ อปเร ปนาห สตปจจย- ตาต สต เภสชชปรโภคสส ปจจยภาเว ปจจเยต อตโถ ฯ เอว สนเตปต ปจจเย สตปต ฯ ต เตส มตมตต ฯ ตถาห [ ม. ท. ๙๒ ส. ท. ๒๒๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 189

ปจจยสนนสสตสล ปจจเวกขณาย วสชฌต น ปจจยสพภาว- มตเตน ฯ นน จ ปรโภเค กโรนตสส อนาปตตต อมนา ปาฏโมกขสวรสล วตต ตสมา ปจจยสนนสสตสลสส ปาฏโมกข- สวรสลสส จ โก วเสโสต ฯ วจจเต ฯ ปรเมส ตาว ตส ปจจเยส วเสโส ปากโฏเยว ฯ คลานปจจเย ปน ยถา วต กตวา รกขมเล โคปเต ตสส ผลานป รกขตานเยว โหนต เอวเมว ปจจเวกขณาย ปจจยสนนสสตสเล รกขเต ตปปฏพทธ ปาฏ- โมกขสวรสลมป นปผนน นาม โหต ฯ คลานปจจย อปจจเวกขตวา ปรภ ชนตสส จ สล ภชชมาน ปาฏโมกขสวรสลเมว ภชชต ฯ ปจจยสนนสสตสลมปน ปจฉาภตตปรมยามาทส ยาว อรณคคมนา อปจจเวกขนตสเสว ภชชต ฯ ปเรภตต ห อปจจ- เวกขตวาป คลานปจจย ปรภ ชนตสส อนาปตต ฯ อทเมเตส นานากรณ ฯ เอว ปจจยสนนสสตสลสส วสทธ ทสเสตวา เตเนว ปสงเคน สพพาป วสทธโย ทสเสต จตพพธา ห สทธต อาทมาห ฯ ตตถ สชฌต เอตายาต สทธ ฯ ยถาธมม เทสนาว สทธ เทสนาสทธ ฯ วฏานสสาป เจตถ เทสนายเอว สงคโห ทฏพโพ ฯ ฉนนมลาปตตน ปน อภกขตาปฏ าว เทสนา ฯ อธฏานวสฏโ สวโรว สทธ สวรสทธ ฯ ธมเมน สเมน ปจจยาน ปรเยฏ เอว สทธ ปรเยฏ สทธ ฯ จตส ปจจเยส วตตวธนา [ ม. ท. ๙๒ ส. ท. ๒๒๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 190

ปจจเวกขณาว สทธ ปจจเวกขณสทธ ฯ เอส ตาว สทธส สมาสนโย ฯ สทธมนเตส สเลส เทสนา สทธ เอตสสาต เทสนาสทธ ฯ เสเสสป เอเสว นโย ฯ น ปเนว กรสสามต เอตถ เอวนต สวรเภท สนธายาห ฯ ปหายาต วชเชตวา ฯ อกตวาต อตโถ ฯ ทาตพพฏเน ทาย ฯ ต อาทยนตต ทายาทา ฯ อนน าเตส สพเพน สพพ ปรโภคาภาวโต อน าเตสเยว จ ปรโภคสพภาวโต ภกขห ปรภ ชตพพปจจยา ภควโต สนตกา ฯ ธมมทายาทสตต เจตถ สาธกนต ธมมทายาทา เม ภกขเว ภวถ มา อามสทายาทา อตถ เม ตมเหส อนกมปา กนต เม สาวกา ธมมทายาทา ภเวยย โน อามสทายาทาต เอว ปวตต ธมมทายาทสตต จ เอตถ เอตสม อตเถ สาธก ฯ อวตราคาน ตณหาน ทาสตาย๑ ปจจยปรโภเค สามภาโว นตถ ฯ ตทภาเวน วตราคาน ตตถ สามภาโว ยถารจปรโภคสพภาวโต ฯ ตถาห เต ปฏกลมป อปปฏกลากาเรน อปปฏกลมป ปฏกลา- กาเรน ตทภยมป วชเชตวา อชฌเปกขนากาเรน ปจจเย ปรภ ชนต ทายกาน จ มโนรถ ปรปเรนต ฯ เตนาห เต ห ตณหาทาสพย อตตตตา สามโน หตวา ปรภ ชนตต ฯ โย ปนาย สลวโต ปจจเวกขตปรโภโค โส อณปรโภคสส ๑ ม. ตณหาปรวสตาย ฯ

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 191

ปจจเวกขณาว สทธ ปจจเวกขณสทธ ฯ เอส ตาว สทธส สมาสนโย ฯ สทธมนเตส สเลส เทสนา สทธ เอตสสาต เทสนาสทธ ฯ เสเสสป เอเสว นโย ฯ น ปเนว กรสสามต เอตถ เอวนต สวรเภท สนธายาห ฯ ปหายาต วชเชตวา ฯ อกตวาต อตโถ ฯ ทาตพพฏเน ทาย ฯ ต อาทยนตต ทายาทา ฯ อนน าเตส สพเพน สพพ ปรโภคาภาวโต อน าเตสเยว จ ปรโภคสพภาวโต ภกขห ปรภ ชตพพปจจยา ภควโต สนตกา ฯ ธมมทายาทสตต เจตถ สาธกนต ธมมทายาทา เม ภกขเว ภวถ มา อามสทายาทา อตถ เม ตมเหส อนกมปา กนต เม สาวกา ธมมทายาทา ภเวยย โน อามสทายาทาต เอว ปวตต ธมมทายาทสตต จ เอตถ เอตสม อตเถ สาธก ฯ อวตราคาน ตณหาน ทาสตาย๑ ปจจยปรโภเค สามภาโว นตถ ฯ ตทภาเวน วตราคาน ตตถ สามภาโว ยถารจปรโภคสพภาวโต ฯ ตถาห เต ปฏกลมป อปปฏกลากาเรน อปปฏกลมป ปฏกลา- กาเรน ตทภยมป วชเชตวา อชฌเปกขนากาเรน ปจจเย ปรภ ชนต ทายกาน จ มโนรถ ปรปเรนต ฯ เตนาห เต ห ตณหาทาสพย อตตตตา สามโน หตวา ปรภ ชนตต ฯ โย ปนาย สลวโต ปจจเวกขตปรโภโค โส อณปรโภคสส ๑ ม. ตณหาปรวสตาย ฯ

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 192

สทธวหารกาทโย ฯ โสป นวาเรตพโพต โย ปสสต เตน นวาเรตพโพ ฯ ยสมา อลชชปรโภโค นาม ลชชโน วจจต ตสมา อาปตต นาม นตถต อภนนมป อลชชภาวโต อลชชปรโภโคต อท นามมตตเมว น ลพภตต วตต โหต ฯ อาปตต ปน อตถเยวาต วทนตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ อธมมโยต อเนสนาทห อปปนโน ฯ ธมมโยต ภกขาจรยาทห อปปนโน ฯ สงฆสเสว เทตต ภตต อคคเหตวา อตตโน ลทธสลากเยว เทต ฯ [๑๑๘] สเจ ปน ลชช อลชช ปคคณหาต ฯ เป ฯ อนตรธาเปตต เอตถ เกวล ปคคณหตกามตาย เอว กาต น วฏฏต ฯ ธมมสส ปน สาสนสส โสตน จ อนคคหตถาย วฏฏตต เวทตพพ ฯ ปรมนเยน โส อาปตตยา กาเรตพโพต วตตตตา อมสส อาปตตเยวาต วทนต ฯ อทเทสคคหณาทนา ธมมสส ปรโภโค ธมมปรโภโค ฯ ธมมานคคเหน คณหนตสส อาปตตยา อภาเวป เถโร ตสส อลชชภาวเยว สนธาย ปาโป กรายนต อาทมาห ฯ ตสส ปน สนตเกต มหารกขตตเถรสส สนตเก ฯ [๑๑๙] ราโชโรธาทโยต อาท อท คณหสสามต เจตนา- มตตสพภาวโต วตต ฯ อสตยา ทนนนต เอตถ อสตยา ทนน นาม อปรจจตต โหต ฯ ตสมา ทสนเต พนธกหาปณาท อสตยา ทนน ภกขนา จ วตถส าย ปฏคคหต ตโต เนว รปย ทนน [ ม. ท. ๙๒ ส. ท. ๒๓๐-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 193

นาป ปฏคคหต โหตต เอตถ อาปตตเทสนกจจ นตถ ฯ ต ปน ทายกานเมว ปฏทาตพพ ฯ เตน อกปปยวตถนา เต เจ ทายกา สปปอาทน กณตวา สงฆสส ตสส จ ภกขโน เทนต สพเพส กปปต ทายกานเยว สนตกตตา ฯ อฏกถาย ปน ป กาเมห ปรจจชตวา ทนนเมว สนธาย ป กามา ฯ เป ฯ รปเย อรปยส รปย ปฏคคณหาตต เวทตพโพต วตต ฯ ตสมา ปรจจชตวา ทนน วตถส าย คณหโตป นสสคคยเมว ฯ เตน เต ทายกา โน เจ อาคนตวา คณหนต ทายเก ปจฉตวา อตตโน อตถาย เจ ปรจจตต สงเฆ นสสชชตวา อาปตต เทเสตพพา ฯ ตว โจลก ปสสาหต อมนา คหน สนตเกป อท คณหถาตอาท อกปปยโวหาเรน วธาน ภกขโน น กปปตต ทเปต ฯ เอกปรจเฉทานต กรยากรยภาวโต เอกปรจเฉทาน ฯ ชาตรปรชตภาโว อตตทเทสกตา คหณาทส อ ตรภาโวต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ รปยสกขาปท อฏม ฯ [๑๒๐] รปยสโวหารสกขาปเท ฯ ชาตรปาท จตพพธมป นสสคคยวตถ อธ รปยคคหเณเนว คหตนต อาห ชาตรปรชต- ปรวตตนนต ฯ ปฏคคหตปรวตตเนต สาทตรปยสส ปรวตตเน [ ม. ท. ๙๒-๔ ส. ท. ๒๓๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 194

อสาทยตวา วา กปปเยน กมเมน๑ ปฏคคหตรปยปรวตตเน ฯ คการสส กการ กตวา สสปกนต ลขต ฯ ปทภาชเน ฆนกตนต ปณฑกต ฯ สตถวณโณตอาทส สตถวณโณ จ กหาปโณ จ ฯเปฯ เย จ โวหาร คจฉนตต เอว สพพตถ สมจจโย เวทตพโพ ฯ รปเย รปยส ต สกสนตก วทต ฯ รปย เจตาเปตต ปรสนตก ฯ นสสคคยวตถนา ทกกฏวตถ วา กปปยวตถ วา เจตาเปนตสสาป เอเสว นโยต อท กสมา วตต ฯ น ห รปเย รปยส อรปย เจตาเปต นสสคคย ปาจตตยนต อาทตตโก ปาลย วตโตต อาห โย หตอาท ฯ ตสสานโลมตตาต เอตถายมธปปาโย รปยสโวหาโร นาม นเกวล รปเยน รปยปรวตตนเมว อถโข อรปเย รปยส รปย เจตาเปตต วตตตตา อรปเยน รปยเจตาปนมป รปยสโวหาโร นาม โหตต ฯ เอกสม ปกเขป รปเย สต รปยสโวหาโรเยว โหตต อยมตโถ อวตโตป ว ายตต อรปย นาม ทกกฏวตถกปปยวตถน ฯ เอกนเตน รปยปกเขต เอเกน อนเตน รปยปกเขต อตโถ คเหตพโพ ฯ เอกโต รปยปกเขต วา ปาโ เวทตพโพ ฯ เอกรปยปกเขตป ปนต ฯ ตตถาป เอกโต รปยปกเขต อยเมวตโถ คเหตพโพ ฯ กปปยวตถนา ๑. ม คาเหน ฯ

[ ม. ท. ๙๔-๗ ส. ท. ๒๓๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 195

กปปยวตถโน กยวกกเยป ตาว นสสคคย โหต ทกกฏวตถนา ทกกฏวตถโน กยวกกเย กสมา น โหตต อนธกฏกถายมธป- ปาโย ฯ อท สกขาปท ฯ เป ฯ อรปเยน จ รปยเจตาปน สนธาย วตตนต สมพนโธ ฯ อธาต อมสม รปยสโวหารสกขาปเท ฯ ตตถาต กยวกกยสกขาปเท ฯ เตเนวาต กปปยวตถนาเยว ฯ [๑๒๑] ปน กปปยภาว เนต อสกกเณยยตตา มหาอกปปโย นามาต วตต ฯ น สกกา เกนจ อปาเยน กปปโย กาตนต อท ป จนนเยว สหธมมกาน อนตเร ปรวตตน สนธาย วตต ฯ คหห ปน คเหตวา อตตโน สนตก กตวา ทนน สพเพส กปปตต วทนต ฯ น สกกา เกนจ อปาเยน กปปโย กาตนต ปน อมนาว ปฏคคหตรปย อนสสชชตวาว เตน เจตาปต กปปย- ภณฑมป สงฆสส นสสฏ ปรภ ชต น วฏฏตต สทธ ฯ เย ปน ปฏคคหตรปย อนสสชชตวาป เตน ปรวตตต กปปย- ภณฑ สงฆสส นสสฏ ปรภ ชต วฏฏตต วทนต ฯ เตส น สกกา เกนจ อปาเยน กปปโย กาตนต อท น ยชชต ฯ เต ปเนตถ เอว วทนต ยสมา นสสชชตพพวตถถ อนสสชชตวาว อปรปร อ อ เยว กต ตสมา ปรจเฉทาภาวโต อธ นสสชชต อวตวา น สกกา เกนจ อปาเยน กปปโย กาตนต วตต ปรจเฉทาภาวโตเยว มเล มลสามกาน ปตเต จ [ ม. ท. ๙๗ ส. ท. ๒๓๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 196

ปตตสามกาน ทนเน กปปโย โหตต จ น วตตนต ฯ ยท ปฏคคหตรปย อนสสชชตวา เจตาปต กปปยภณฑ สงฆสส นสสฏ วฏฏต ฯ เอว สนเต อธาป อวสานวตถ คเหตวา สงฆสส นสสฏ กสมา น วฏฏตต ฯ โย ปน รปย อคคณหตวา ฯ เป ฯ ปตเต จ ปตตสามกาน ทนเน กปปโย โหตต อมนาป ปฏคคหตรปย อนสสชชตวา เจตาปต กปปยภณฑมป สงฆสส นสสฏ ปรภ ชต น วฏฏตต สทธ ฯ ยท ต นสสฏ ปรภ ชต วฏเฏยย มเล มลสามกาน ปตเต จ ปตตสามกาน ทนเน กปปโย โหตต น วเทยย ฯ อปเร ปเนตถ เอว วทนต ยท สงฆสส นสสฏ โหต รปยปฏคคาหกสส น วฏฏต ตสมา ตสสาป ยถา วฏฏต ตถา ทสสนตถ มเล มลสามกานนต- อาท วตตนต ฯ ทตยปตตสทโสเยวาต อมนา ป จนนมป สหธมมกาน น กปปตต ทสเสต ฯ ตตถ การณมาห มลสส สมปฏจฉตตตาต ฯ อถ มลสส สมปฏจฉตตตา รปยปฏค- คาหกสส ตาว อกปปโย โหต เสสาน ปน กสมา น กปปตต ม มาโน ปจฉต กสมา เสสาน น กปปตต ฯ การณมาห มลสส อนสสฏตตาต ฯ ปตตสส กปปยวตถภาเวป สมปฏจฉต- มลสส นสสชชตพพสส อนสสฏตตา เตน คหตปตโต เสสานมป น กปปต ฯ ยท ห เตน สมปฏจฉตมล สงฆมชเฌ [ ม. ท. ๙๗ ส. ท. ๒๓๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 197

นสสฏ สยา เตน กปปเยน กมเมน อารามกาทห คเหตวา ทนนปตโต รปยปฏคคาหก เปตวา เสสาน วฏฏต ฯ อปเร ปน มล สมปฏจฉตวา คหตปตโตป ยท สงฆสส นสสฏโ เสสาน กปปตต วทนต ฯ เอว สนเตป มลสส อนสสฏตตาต น วตตพพ สงฆสส อนสสฏตตาต เอวเมว วตตพพ ฯ ทพพจารตตตาต อมนา รปยสโวหาโร อเนน กโตต ทสเสต ฯ อ เส ปน วฏฏตต ยสมาเนน รปยสโวหารมตตเมว กต น มล สมปฏจฉต ตสมา วนยกมมวเสน สงฆสส นสสฏ- กาลโต ปฏาย อ เส วฏฏต ฯ อมสมเยว จ อตเถ ปมาณ ทสเสนโต มหาสมตเถรสส กราตอาทมาห ฯ อปเร ปน ทพพจารตตตาต อมนา เกวล คหสนตกภาเวน เต ทพพจารตมตต วตต น รปยสโวหาราปชชน ตสมา รปยสโวหาราภาวโต โส ปตโต นสสชชต น สกกาต ตสส น กปปต อนสสฏโป อ เส กปปต อนสสฏสเสว จ อ เส กปปยภาว- ทสสนตถ มหาสมตเถรสส กราตอาทวตถน อทาหฏาน สงฆสส นสสชชต อท จ อ เส กปปยตตา เกวล สงฆสส ปรจจตต- ภาว สนธาย วตต น ปน วนยกมมวเสน สงฆสส นสสฏ- ภาว อมสส จ อตถสส สปปสส ปเรตวาต อท วจน สาธกนต วทนต ฯ รปยปฏคคหณรปยสโวหาเรส เยน เอเกกเมว [ ม. ท. ๙๗ ส. ท. ๒๓๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 198

กต เตน ตตถ ตตถ วตตนเยเนว นสสชชตพพ ฯ เยน ปน ปฏคคหตรปเยเนว สโวหาโร กโต เตน กถ นสสชชตพพนต ฯ นยท ทกกร ฯ อห ภนเต นานปปการก รปยสโวหาร สมาปชชนต เอวเมว นสสชชตพพ ฯ [๑๒๒] อมสม สกขาปเทป อรปเย รปยส อาปตต ทกกฏสสาต อาทตตกสส อวสานปเท อนาปตตยา วตตตตา กปปยวตถวเสน อท ตก วตตนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน อรปยคคหเณน กปปยวตถทกกฏวตถน สงคโหต ปรม- ปททวย กปปยวตถทกกฏวตถวเสน วตต อวสานปทเมว กปปย- วตถวเสน วตตนต วทนต ฯ ต น ยชชต อนาปตตมสสเก อวสานตตเก ส านานตต เปตวา วตถนานตตสส อภาวโต ฯ ทกกฏวตถนา ปน ทกกฏวตถโน เจตาปน เนว อธ น ตตถ ปาลย วตตนต วจนเมตถ สาธก ฯ ย อตตโน ธเนน ปรวตเตต ตสส วา ธนสส วา รปยภาโว เจว ปรวตตน จาต อมาเนตถ เทว องคาน ฯ รปยสโวหารสกขาปท นวม ฯ [๑๒๓] กยวกกยสกขาปเท ฯ ปาลย ชานาหต เอตถ อปธาเรหต อตโถ ฯ สฏ อปธาเรตวา คณห อท น มนาปนต ปน ทาต น สกขสสสต อธปปาโย ฯ กยนต ปรภณฑสส [ ม. ท. ๙๗-๙ ส. ท. ๒๓๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 199

คหณ ฯ วกกยนต อตตโน ภณฑสส ทาน ฯ เตนาห อมนา อม เทหตอาท ฯ ยสมา กยต นาม ปรสส หตถโต คหต วจจต วกกต จ ปรสส หตเถ ทนน ตสมา กยต จ โหต ปรภณฑ อตตโน หตถคต กโรนเตน วกกต จ อตตโน ภณฑ ปรหตถคต กโรนเตนาต วตต ฯ ยท เอว ปาลย ยโต กยต จ โหต วกกต จาต วตวา อตตโน ภณฑ ปรหตถคต ปรภณฑ อตตโน หตถคตนต กสมา วตตนต อาห อมนา อมนต อาทวจนานรปโต ปนาตอาท ฯ อมนาต ห สกสนตก วตต ฯ ตทนรปโต ปาลย ปม อตตโน ภณฑ ทสสต น กยวกกยปทานรปโต ฯ ต ห วปรตโต ปรสนตกคคหณ ปเรกขตวา ต ฯ [๑๒๔] กาม เสสาตเกป อม เทหต วทโต ว ตต น โหต สทธาเทยยวนปาตนสสาป ปน อภาว ทสเสตกาโม มาตร ปน ปตร วาต อาห ฯ ว ตต น โหตต อท วส ว าปน สนธาย วตต ฯ อ ก จ อวตวา เอว วทนโต อ าตก ว าเปต นามาต อาห อ าตก อม เทหต วทโต ว ตตต ฯ อ ก จ อวตวา อม คณหาหต ทนน อ าตกสส ทนน นาม โหตต วตต สทธาเทยย- วนปาตนนต ฯ ตสโส อาปตตโยต อ าตกว ตต-

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 200

สทธาเทยยวนปาตน กยวกกยาปตตสงขาตา ตสโส อาปตตโย ฯ อท นาม กโรหต วทต วฏฏตต เอตถ ภตโตส อทาน กสมา น กโรสต วตตมป วฏฏต ฯ นสสคคย ปาจตตยนต ก จาป สตเยว นสสคคยวตถมห ปาจตตย วตต อสตป ปน ตสม ปาจตตยนต อท อฏกถาปมาเณน คเหตพพนต ทสเสต ก จา- ปตอาท วตต ฯ ปรภตเตต สปปอาท สนธาย วตต ฯ ย อตตโน ธเนน ปรวตเตต เยน จ ปรวตเตต เตส กปปยวตถตา อสหธมมกตา กยวกกยาปชชน จาต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ กยวกกยสกขาปท ทสม ฯ นฏ โต จ ทตโย วคโค ฯ [๑๒๕] ปตตวคคสส ปเม ฯ ภณฑนต วกเกตพพภณฑ ฯ ยสมา วณณสทโท สณาน ชาต รปายตน การณ ปมาณ คณ- ปสสาส ทสสต ฯ มหนต สปปราชวณณ อภนมมนตวาตอาทส ห สณาน วจจต ฯ พราหมโณว เสฏโ วณโณ หโน อ โ วณโณตอาทส ชาต ฯ ปรมาย วณณโปกขรตาย สมนนาคโตต อาทส รปายตน ฯ น หราม น ภ ชาม อารา สงฆาม วารช อถ เกน น วณเณน คนธตเถโนต วจจตต- อาทส การณ ฯ ตโย ปตตสส วณณาตอาทส ปมาณ ฯ [ ม. ท. ๑๐๐-๓ ส. ท. ๒๓๘-๔๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 201

กทา สพยฬหา ปน เต คหปต อเม สมณสส โคตมสส วณณาตอาทส คโณ ฯ วณณารหสส วณณ ภาสตตอาทส ปสสา ฯ ตสมา วตต ตโย ปตตสส วณณาต ตณ ปตตสส ปมาณานต ฯ อฑฒเตรสปลา โหตต เอตถ มาสาน อฑฒเตรสปลาน คณหาตต วทนต ฯ มคธนาฬ นาม ฉ ปสตา นาฬต เกจ ฯ อฏ ปสตาต อปเร ฯ ตตถ ปรมาน มเตน ตปสตาย นาฬยา เทว นาฬโย เอกา มคธนาฬ โหต ฯ ปจฉมาน มเตน จตปปสตาย นาฬยา เทว นาฬโย เอกา มคธนาฬ ฯ อาจรยธมมปาลตเถเรน ปน ปกตยา จตมมฏ ก กฑว จตกกฑว นาฬก ตาย นาฬยา โสฬส นาฬโย โทณ ต ปน มคธนาฬยา ทวาทส นาฬโย โหนตต วตต ฯ ตสมา เตน นเยน มคธนาฬ นาม ป จ กฑวาน เอก จ มฏ เอกาย มฏ ยา ตตย จ ภาค คณหาตต เวทตพพ ฯ สพพสมภาร- สงขโตต ชรกาทสพพสมภาเรห สงขโต ฯ อาโลปสส อาโลปสส อนรปนต เอตถ พย ชนสส มตตา นาม โอทนจตตถภาโคต พรหมายสตตสส อฏกถาย วตตตตา อาโลปสส จตตถภาคป- ปมาณ พย ชน อาโลปสส อนรปนต คเหตพพ ฯ อธ ปน สปสเสว โอทนจตตถภาคปปมาณตต ทสเสตวา เอกสส ลกขเณ ทสสเต อตรสสป ทสสตเมว โหตต พย ชนสส ตถา วเสเสตวา [ ม. ท. ๑๐๓-๔ ส. ท. ๒๔๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 202

ปมาณ น ทสสต ฯ มคธนาฬยา อปฑฒปปมาโณ อธ ปตโถต อาห ปตโถทนนต มคธนาฬยา อปฑฒนาฬโกทนนต ฯ อมนา จ ปตถทวย มคธนาฬต ทสสต โหต ฯ ปตโถ จ จตปปโล กฑโว จตกกฑโว ปตโถต อมนา โลกยโวหาเรน เวทตพโพ ฯ ภาชนปรโภเคนาต อทกาหรณาทนา ภาชนปรโภเคน ฯ โธเตต ปรโภคาวสานทสสนตถ วตต น ปน โธเตเยว ทกกฏ อาปชชต ตโต ปเรตร ปรโภคกาเลเยว อาปชชนโต ฯ [๑๒๖] ป จห ทวหต อท เอตตาวตา กาฬวณณตา สมปชชตต ทสสนตถ วตต ฯ ยท ปน เอเกนาป ปาเกน กาฬวณโณ โหต อธฏานปโคเยวาต วทนต ฯ หตถานาคตสสาป อธฏาตพพภาวทสสนตถ ยท หตอาท วตต ฯ อมนา จ ทเร ตมป อธฏาตต วกปเปต จ ลพภต ฯ ปตฏาน- สลลกขณ จ นปปมาณนต เวทตพพ ฯ สตวา วาต ปตตการเกน เปสตภกขนา อนาณตโต เกวล ตสส กเถนตสส วจนมตต สตวา ฯ นปปมาณนต เตน อเปสตตตา ฯ สามนต- วหาเรต อท อปจารมตต ฯ ตโต ทเร ตมป อธฏาต วฏฏตเยว ฯ ปตฏาน สลลกเขตวาต อทมป อปจารมตต ฯ ปตตสลลกขณเมเวตถ ปมาณ ฯ ปตเต วา ฉทท โหตต มขวฏฏโต เหฏา ทวงคลมตโตกาสโต ปฏาย ปตถกตถจ [ ม. ท. ๑๐๔-๖ ส. ท. ๒๔๑-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 203

ฉทท โหต ฯ เสสเมตถ ปมก เน วตตนยเมว ฯ ปตตสกขาปท ปม ฯ [๑๒๗] ทตยสกขาปเท ฯ หตเถส ปณฑาย จรตต ปาลปทสส หตเถส ลภตพพปณฑตถาย จรตต อตโถ เวทตพโพ ฯ ตสส โส อปตโตต วจนโต โส ปตโต อธฏานมป วชหต อปตตตตา ฯ อปตตภาวโตเยว ห ป จพนธน ปตต เจตาเปตต ปาลย น วตตนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน อปตโตต อท อ ปตต ว าเปต วฏฏตต ทสสนตถ วตต โส ปน ปตโต อธฏาน น วชหตต วทนต ฯ ต ยตต วย ทสสต ยสส ป จ เอกาเยว วา ทสงคลา โส พนโธป อพนโธป อปตโตเยวาต วกขมานตตา ฯ น ห มขวฏฏยา ป จส าเนส ทวงคลมตตาห ราชห อธฏาน วชหตต สกกา วตต ฯ เอกาย ปน ราชยา ทสงคลาย สเจ ตตถ วตตปปมาโณ ฉทโท ป ายต ฯ ฉทเทเนว อธฏานวชหน สยาต ยตต วตต ฯ พนธโนกาเส สต อสต วา พนธนวรหโต ปตโต อพนธโนต วตโต ฯ พนธโนกาสวรหโตเยว ปน อพนธโน- กาโสต วตโต ฯ ตปสตตเกน วา พนธตวาต เอตถ พนธตพโพต ปาโ คเหตพโพ ฯ ปราณโปตถเกป ห อยเมว ปาโ ทสสต ฯ สทเธห ฯ เป ฯ น วฏฏตต อท อณหโภชเน [ ม. ท. ๑๐๗-๑๐ ส. ท. ๒๔๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 204

ปกขตเต วลยมานตตา วตต ฯ ผาณต ฌาเปตวา ปาสาณ- จณเณน พนธตต วฏฏตต ปาสาณจณเณน สทธ ผาณต ปจตวา ตถาปกเกน ปาสาณจณเณน พนธต วฏฏต ฯ อนกมปาย อคคณหนตสส ทกกฏนต วตตตตา ยสส โส ปตโต น รจจต ตสสาป อคคณหนตสส อนาปตต ฯ เตเนว มาตกฏกถาย วตต สเจ เถรสส โส ปตโต น รจจต อปปจฉตาย วา น คณหาต วฏฏตต ฯ ปตตปรยนโตต ปรยนตปตโต ฯ อวสานปตโตต อตโถ ฯ สงฆมชเฌ ปตต คาหาเปนเตน อลชช อคคาหาเปต วฏฏตต วทนต ฯ อนชานาม ภกขเว อาธารกนต วตตตตา ปาทส ยตถกตถจ อาธาร เปตวา ตตถ ปตต เปต วฏฏต อาธารฏปโนกาสสส อนยมตตตาต วทนต ฯ อโภเคนาต อยตตปรโภเคน ฯ [๑๒๘] ปาลย อพนธเนน ปตเตน อพนธน ปตต เอกพนธน ปตต ทวพนธน ปตต ตพนธน จตพพนธน อพนธโนกาส เอกทวตจตพพนธโนกาส ปตต เจตาเปตต เอว เอเกเกน ปตเตน ทสธา ทสวธปตตเจตาปนวเสน เอก นสสคคย- ปาจตตยสต วตต ฯ อมสม สกขาปเท ปมาณยตต อคคหต- กาฬวณณมป ปตต ว าเปนตสส อาปตตเยวาต ทฏพพ ฯ อธฏานปคปตตสส อนป จพนธนตา อตตทเทสกตา [ ม.ท. ๑๑๐-๖ ส. ท. ๒๔๘-๕๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 205

อกตว ตต ตาย จ ปฏลาโภต อมาเนตถ จตตาร องคาน ฯ อนป จพนธนสกขาปท ทตย ฯ [๑๒๙] ตตยสกขาปเท ฯ เยส มส กปปตต อท นสสคคย- วตถทสสนตถ วตต ฯ น ปน เยส มส น กปปต เตส สปปอาท น กปปตต ทสสนตถ ฯ มนสสขราทนป ห โน น กปปนต ฯ กโต สสสส สปปต เจต อาห เยส ห ขร อตถ สปปป เตส อตถเยวาต ฯ อท จ เยภยเยน วตตนต วทนต ฯ อคคหตก กตวา นกขตตนต อปปฏคคหต สยเมว คเหตวา นกขตต ฯ สย กต นรามสเมว วฏฏตต ตทห ปเรภตตเมว สนธาย วตต ฯ อถ สย กต นรามส ภ ชนตสส กสมา สามปาโก น โหตต อาห นวนต ตาเปนตสส ห สามปาโก น โหตต ฯ สวตถกปฏคคหตสส วตถคตกตตา อาห สวตถกสส ปฏคคหตตตาต ฯ ปจฉาภตต ปฏคคหเตหต ปจฉาภตต ปฏคคหตขรทธห ฯ ปเรภตตป จ อคคหตเกห กต อพภ ชนาทส อปเนตพพนต สมพนโธ ฯ อภเยสมปต ปจฉาภตต ปฏคคหตขรทธห จ ปเรภตต อคคหตเกห จ กตาน ฯ เอเสว นโยต นสสคคย น โหตต อตโถ ฯ อกปปยมสสปปมหต อกปปยมสสตตาน สปปมห ฯ การณปฏรปก วตวาต สชาตยาน สปปภาวโตต การณปฏรปก วตวา ฯ สปปนเยเนว เวทตพพนต [ ม. ท. ๑๑๗-๒๒ ส. ท. ๒๕๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 206

นรามสเมว สตตาน วฏฏตต อตโถ ฯ เอตถาต นวนเต ฯ โธต วฏฏสสตต อโธต เจ สวตถกปฏคคหต โหต ตสมา โธต ปฏคคเหตวา สตตาห นกขปตต วฏฏตต เถราน อธปปาโย ฯ ตกกโต อทธฏมตตเมว ขาทสต เอตถ ตกกโต อทธฏมตต อโธตมป ปฏคคเหตวา ปรภ ชนตา โธวตวา ปจตวา วา ปรภ ชสต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ เถรสส ห ทธคฬกาทสหตมป ปฏคคหต ปจฉา โธวตวา ปจตวา วา ปรภ ชนตสส สวตถกปฏคคหเณ โทโส นตถต อธปปาโย ฯ เตเนว เถรสส อธปปาย ทสเสนเตน ตสมา นวนต ปรภ ชนเตน ฯ เป ฯ อยเมตถ อธปปาโยต วตต ฯ เกจ ปน ตกกโต อทธฏมตตเมว ขาทสต วจนสส อธปปาย อชานนตา ตกกโต อทธฏมตต อโธตมป ทธคฬกาทสหต วกาเลป ปรภ ชต วฏฏตต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ น ห ทธคฬกาทอามเสน สสฏรส นวนต ปรภ ชต วฏฏตต สกกา วตต ฯ นวนต ปรภ ชนเตนาต อโธวตวา ปฏคคหต นวนต ปรภ ชนเตน ฯ ทธเอว ทธคต ยถา คถคต มตตคตนต ฯ ขย คมสสตต วจนโต ขรมป ปกขปตวา ปกกสปปอาท จ วกาเล กปปตต เวทตพพ ฯ กกกจจายนต กกกจจกาต อมนา อตตโนป ตตถ กกกจจสพภาว ทเปต ฯ เตเนว มาตกฏกถาย นพพฏฏต- [ ม. ท. ๑๒๒ ส. ท. ๒๕๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 207

สปป วา นวนต วา ปจตต วฏฏตต วตต ฯ ตาน ปฏคคเหตวาต ตาน ขรทธน ปฏคคเหตวา ฯ ปฏคคเหตวา ปตเภสชเชหต ปฏคคเหตวา ปตยาวชวกเภสชเชห ฯ วตตนเยน ยถา ตณฑลาทน น ปจจนต ตถา ลชชเยว สมปาเทตวา เทตต ลชชสามเณรคคหณ ฯ อปจ อลชชนา อชโฌหรตพพ ยงก จ อภสงขราเปตต น วฏฏต ตสมาป เอวมาห ฯ ตเล ปฏคคเหตวา กตเตลนต อตตนา ภชชนาทน อกตวา คหตเตล ฯ เตเนว สามสมป วฏฏตต วตต ฯ นพพฏฏตตตาต ยาวกาลก- วตถโต วเวจตตตา ฯ อภยมปต อตตนา จ ปเรน จ กต ฯ ยาว อรณสส อคคมนา ตฏต นสสคคยนต สตตมทวเส กตเตล สเจ ยาว อรณคคมนา ตฏต นสสคคย ฯ อจฉวสนต ทกกฏวตถโน วสาย อน าตตตา ตสทสาน ทกกฏวตถนเยว อกปปยมสสตตาน วสา อน าตา น ถลลจจยวตถน มนสสาน วสาต อาห เปตวา มนสสวสนต ฯ สสคคนต ปรสสาวต ฯ กาเล ปฏคคหต วกาเล อนปสมปนเนนาป นปปกก สสคค จ ปรภ ชนตสส เทวป ทกกฏาน โหนตเยวาต วทนต ฯ ยสมา ขรทธอาทน ปกขปตวา เตล ปจนต ตสมา กสฏ น วฏฏต เตลเมว วฏฏต ฯ เตน วตต ปกกเตลกสเฏ วย กกกจจายตต ฯ สเจ วสาย สทธ ปกกตตา น วฏฏต อท [ ม. ท. ๑๒๒ ส. ท. ๒๕๓-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 208

กสมา วฏฏตต ปจฉนตา ภนเตตอาทมาหส ฯ เอต วฏฏตต นน เอต ทธคฬกาทห ปกก นวนต วฏฏตต อตโถ ฯ มธกรห นาม มธมกขกาหต อย ขททกมกขกาน ภมรมกขกาน จ สาม นทเทโสต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน ทณฑเกส มธกร มธมกขกา นามาต วตวา ตาห มธกรอาทห ตห มกขกาห กต มธ นามาต วทนต ฯ ภมรมกขกาหต มหาภมรมกขกาห ฯ สเลสสทสนต ฆนปกก วตต ฯ อตรนต ตนกมธ ฯ มธปฏลนต มธรหต เกวล มธปฏล ฯ สเจ มธสหต ปฏล ปฏคคเหตวา นกขปนต ปฏลสส ภาชนฏานยตตา มธโน วเสน สตตาหาตกกเม นสสคคย โหตต วทนต ฯ มธมกขต ปน มธคตกเมวาต อมนา ต สเมต ฯ ผาณต นาม อจฉมหา นพพตตนต ปาลย อวเสเสน วตตตตา อฏกถาย จ อจฉรส อปาทาย ฯ เป ฯ อวตถกา อจฉวกต ผาณตนต เวทตพพาต วจนโต อจฉรโสป นกกสโฏ สตตาหกาลโกต เวทตพโพ ฯ เกนจ ปน มธมห จตตาโร กาลกา ยถาสมภว โยเชตพพา อจฉมห จาต วตวา สมกขกณฑเสฬก ยาวกาลก อนลก๑ อทกสมภนน ยามกาลก อสมภนน สตตาหกาลก มธสฏ ปรสทธ ยาวชวก ตถา อจฉ วา รโส วา สกสโฏ ๑. ม. อเนฬก ฯ

[ ม. ท. ๑๒๒ ส. ท. ๒๕๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 209

ยาวกาลโก นกกสโฏ อทกสมภนโน ยามกาลโก อสมภนโน สตตาหกาลโก สทธกสฏ ยาวชวกนต จ วตวา อตตรมป พหธา ปป จต ฯ ตตถ อทกสมภนน มธ วา อจฉรโส วา อทกสมภนโน ยามกาลโกต อท เนว ปาลย น อฏกถาย ทสสต ฯ ยาวกาลก สมาน ครตรมป มททกชาตรส อตตนา สสฏ ลหก ยามกาลกภาว อปเนนต อทก ลหตร สตตาหกาลก อตตนา สสฏ ครตร ยามกาลกภาว อปเนตต เอตถ การณโสเยว ปจฉตพโพ ฯ สพพตถ ปาลย อฏกถาย จ อทกสมเภเทน ครตรสสาป ลหภาโวปคมนเยว ทสสต ฯ ปาลยมป ห อนชานาม ภกขเว คลานสส คฬ อคลานสส คโฬทกนต วทนเตน อคลาเนน ปรภ ชต อยตโตป คโฬ อทกสมภนโน อคลานสสาป วฏฏตต อน าโต ฯ ยมป จ อจฉ เจ ยาวกาลโก อจฉรโส เจ ยามกาลโก ผาณต เจ สตตาห- กาลก ตโจ เจ ยาวชวโกต อฏกถาวจน ทสเสตวา อจฉรโส อทกสมภนโน ยามกาลโกต อ เน เกนจ วตต ฯ ตมป ตถาวธสส อฏกถาวจนสส อมสสา สมนตปาสาทกาย วนยฏ- กถาย อภาวโต น สารโต ปจเจตพพ ฯ ตโตเยว จ อจฉรโส อทเกน สมภนโนป อสมภนโนป สตตาหกาลโกเยวาต เกจ อาจรยา วทนต ฯ เภสชชกขนธเก จ อนชานาม ภกขเว [ ม. ท. ๑๒๒ ส. ท. ๒๕๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 210

อจฉรสนต เอตถ ตสป คณ ปเทส อวเสเสน วตต อจฉรโส สตตาหกาลโกต ฯ สย กต นรามสเมว วฏฏตต เอตถ อปรสสาวต ปฏคคหตมป กรณสมเย ปรสสาเวตวา กสฏ อปเนตวาว อตตนา กตนต คเหตพพ ฯ ฌามอจฉผาณตนต อคคนา ทฑเฒ อจฉกเขตเต ฌามอจฉนา กตผาณต ฯ โกฏฏตอจฉ- ผาณตนต ขททานขททก ฉนทตวา โกฏเฏตวา นปปเฬตวา ปกก เยภยเยน สกสฏผาณต ฯ ตาทสสส จ กสฏสส อพโพ- หารกตตา ต ยตตนต วตต ฯ สโตทเกน กตนต มธกปปผาน สโตทเก ปกขปตวา อมททตวาว๑ ปปผรเส อทกคเต สต ต อทก คเหตวา ปจตวา กตผาณต ฯ ขร ปกขปตวา กต มธกผาณต ยาวกาลกนต เอตถ ขร ปกขปตวา ปกกเตล กสมา วกาเล วฏฏตต เจ ฯ เตเล ปกขตตขร เตลเมว โหต อ ปน ขร ปกขปตวา กต ขรภาว คณหาตต อทเมตถ การณ ฯ ยท เอว ขณฑสกกรมป ขร ปกขปตวา กโรนต ต กสมา วฏฏตต อาห ขณฑสกกร ปนาตอาท ฯ ตตถ ขรชลลกนต ขรเผณ ฯ [๑๓๐] เภสชโชททสส ทสเสนเตน สตตวธ ห โอททสส นามาตอาทนา อตรานป อตถทธารวเสน วตตาน ฯ วกฏานต ๑. ม. มททตวา ฯ

[ ม. ท. ๑๒๒ ส. ท. ๒๕๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 211

อปกตโภชนตตา วกฏาน ฯ วรปานต อตโถ ฯ ทกกฏวตถนมป อกปปยมสาน วสาย อน าตตตา วโสททสสนต วตต ฯ โอฬารกานมป อาหารตถ ผรต สมตถาน สปปอาทน เภสชชนาเมน อน าตตตา เภสชโชททสสนต วตต ฯ ปจฉาภตตโต ปฏาย สต ปจจเยต วตตตตา ปฏคคหตเภสชชาน ทตยทวสโต ปฏาย ปเรภตตมป สต ปจจเย ปรภ ชตพพาน น อาหารตถ เภสชชตถาย ปฏคคหตตตาต วทนต ฯ [๑๓๑] ทวารวาตปานกวาเฏสต มหาทวารสส วาตปานาน จ กวาฏผลเกส ฯ กสาเว ปกขตตาน ตาน อตตโน สภาว ปรจจชนต ตสมา มกเขตพพานต วตต ฯ ฆณปาณกาทปรหารตถ มกเขตพพานต อตโถ ฯ อธฏเตต อทาน มยห อชโฌหรณย น ภวสสต พาหรปรโภคตถาย ภวสสตต จตต อปปาเทตต อตโถ ฯ เตเนวาห สปป จ เตล จ วส จ มทธนเตล วา อพภ ชนเตล วาตอาท ฯ เอว อธฏ ต จ ปฏคคหณ วชหตต วทนต ฯ สเจ ทวนน สนตก เอเกน ปฏคคหต อวภตต โหต ปรภ ชต ปน น วฏฏตต เอตถ มชเฌ ปาโ ปรหโนว ฯ เอวมปเนตถ ปาโ เวทตพโพ สเจ ทวนน สนตก เอเกน ปฏคคหต อวภตต โหต สตตาหาตกกเม ทวนนป อนาปตต ปรภ ชตมปน น วฏฏตต ฯ อ ถา ปน สททปปโยโคป [ ม. ท. ๑๒๒-๓ ส. ท. ๒๖๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 212

น สงคจฉต ฯ คณ ปเทส จ อยเมว ปาโ ทสสโต ฯ ตตถ ทวนนมป อนาปตตต ยถา อ สส สนตก เอเกน ปฏคคหต สตตาหาตกกเมป นสสคคย น โหต ปรสนตกภาวโต เอวมทมป อวภตตตตา อภยสาธารณมป วนพโภคาภาวโต นสสคคย น โหตต อธปปาโย ฯ ปรภ ชต ปน น วฏฏตต ภกขนา ปฏคคหตตตา สตตาหาตกกเม ยสสกสสจ ภกขโน ปรภ ชต น วฏฏต ปฏคคหตสปปอาทน ปรโภคสส สตตาเหเนว ปรจฉนนตตา ฯ ตาน ปฏคคเหตวา สตตาหปรม สนนธการก ปรภ ชตพพานต ห วตต ฯ คณ ปเทส ปน ตสป อธ ปาสส ปรหนภาว อสลลกเขตวา ปรภ ชต ปน น วฏฏตต อท อนโตสตตาเห ปรโภค สนธาย วตตนต ส าย วสสาสค- คาหาภาวโต ปรภ ชต น วฏฏตต เอวมตโถ วตโต ฯ โส น คเหตพโพ ฯ อาวโส อม เตล สตตาห ปตต ปรภ ช น ตวนต อมนา เยน ปฏคคหต เตน อนโตสตตาเหเยว ปรสส วสชชตภาว ทสเสต ฯ กสส อาปตตต ปมนตาว อภนน สาธารณตตา อนาปตต วตตา ฯ อทาน ปน เอเกน อตรสส วสสฏภาวโต อภยสาธารณตา นตถต วภตตสทส หตวา ต ตสมา เอตถ ปฏคคหตสส สตตาหาตกกเม เอกสส อาปตตยา ภวตพพนต ม มาโน ก ปฏคคหณปจจยา ปฏคคาหกสส [ ม. ท. ๑๒๓ ส. ท. ๒๖๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 213

อาปตต อทาห ยสส สนตก ชาต ตสสาต ปจฉต ฯ นสสฏ- ภาวโตเยว จ อธ อวภตตภาวโตต การณ อวตวา เยน ปฏคคหต เตน วสชชตตตาต วตต ฯ อท จ วสสฏภาวโต อภยสาธารณต ปหาย เอกสส สนตก โหนตมป เยน ปฏคคหต ตโต อ สส สนตก ชาต ตสมา ปรสนตกปฏคคหเณ วย ปฏคคาหกสส ปฏคคหณปจจยา นตถ อาปตตต ทสสนตถ วตต ฯ น ปน เยน ปฏคคหต เตน วสชชตตตาต วจนโต อวสชชเตป สต อวภตเตป สตตาหาตกกเม อาปตตต ทสสนตถ อวสชชเต อวภตตภาวโตเยว อนาปตตยา สทธตตา ฯ สเจ ปน อตโร เยน ปฏคคหต ตสเสว อนโตสตตาเห อตตโน ภาคมป วสชเชต สตตาหาตกกเม สยา อาปตต เยน ปฏคคหต ตสเสว สนตกภาวมาปนนตตา ฯ อตรสส อปปฏค- คหตตตาต อมนา ตสส สนตกภาเวป อ เน ปฏคคหต- สกสนตเก วย เตน อปปฏคคหตภาวโต อนาปตตต ทเปต ฯ อท ปน อธปปาย อชานตวา อโต อ ถา คณ ปทการาทห ปป จต ฯ น ต สารโต ปจเจตพพ ฯ อปรโภค โหตต กสสจ อมน สส ปตตตตา อปรโภคารห โหต ฯ เยน จตเตนาต เยน ปรจจชตกามตาจตเตน ฯ อนโตสตตาเหต อธการตตา อนโตสตตาเห อนเปกโข ทตวา ปฏลภตวา [ ม. ท. ๑๒๓-๔ ส. ท. ๒๖๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 214

ปรภ ชตต อม สมพนธ สนธาย มหาสมตเถเรน เอว อนโต- สตตาเห ทตวาตอาท วตต ฯ มหาปทมตเถโร ปน ยท เอว วสชเชตต อมนาว ต สทธ สตตาหาตกกนต ปน นสสฏ ปฏลภตวา ปรภ ชต น วฏฏต ตสมา ตสส ปรโภคมข- ทสสนมทนต อาห นยท ยาจตพพนตอาท ฯ อ เน ภกขนาต เอตถ สทธจตเตน ทนนตตา สยมป อาหราเปตวา ปรภ ชต วฏฏตเยว ฯ สปปอาทน ปฏคคหตภาโว อตตโน สนตกตา สตตาหาตกกโมต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ เภสชขสกขาปท ตตย ฯ [๑๓๒] จตตเถ ฯ สพพนรชนกปปปรโยสาเนน นฏาเปตวาต สจกมมนฏาเนน สกมป วณณเภทมตตรชเนน กปปพนทกรเณน จ นฏาเปตวา ฯ สมเยต วสสานสมเย ฯ กจฉสมโยต อนโตสมโย ฯ อยเมโก อฑฒมาโส ปรเยสนกเขตต เจว กรณกเขตต จ เอตสม ห อนตเร วสสกสาฏก อลทธ ปรเยสต ลทธ กาต จ วฏฏต นวาเสต อธฏาต จ น วฏฏตต โปตถเกส ปาโ ทสสต ฯ โส อปาโ ฯ เอว ปเนตถ ปาเน ภวตพพ อยเมโก อฑฒมาโส ปรเยสนกเขตต เอตสม ห อนตเร วสสกสาฏก อลทธ ปรเยสต วฏฏต ลทธ กาต นวาเสต อธฏาต จ น วฏฏตต ฯ น ห คมหาน ปจฉมมาสสส [ ม. ท. ๑๒๔-๖ ส. ท. ๒๖๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 215

ปโม อฑฒมาโส กรณกเขตต โหต ฯ อฑฒมาโส เสโส คมหานนต กตวา นวาเสตพพนต วจนโต ปน คมหาน ปจฉมมาสสส ปจฉโม อฑฒมาโส กรณกเขตต เจว นวาสนก- เขตต จ โหต ฯ เตเนว มาตกฏกถาย คมหาน ปจฉโม มาโส ปรเยสนกเขตต ปจฉโม อฑฒมาโส กรณกเขตต นวาสนกเขตตมปต วตต ฯ ตสมา ปาลยา มาตกฏกถาย จ อวโรธ อจฉนเตน วตตนเยเนว ปาโ คเหตพโพ ฯ ว ตต กตวา นปผาเทนตสส อ าตกว ตตสกขาปเทน อนาปตตต วทนเตน ปฏ สมยตตา อมนา สกขาปเทน อาปตต ทปตา โหต ฯ น ห าตกปวารตฏานโต ปฏ สมเย สตปปาท- กรณมตเตนาป สมภวนต อาปตต ตโต ครกตราย ว ตตยา น โหตต สกกา วตต ฯ เตเนว ภทนตพทธทตตาจรเยน วตต กตวา ปน สตปปาท วสสกสาฏจวร นปผาเทนตสส ภกขสส สมเย ปฏ สมมเต โหต นสสคคยาปตต าตกาาตกาทโน เตสเยว จ ว ตต กตวา นปผาทเน ตถาต ฯ เกนสส โหต อาปตตต อสส มาตร จวร ยาจนตสส เกน สกขาปเทน อาปตตต ปจฉต ฯ ปรณต ว าเปนตสส [ ม. ท. ๑๒๖ ส. ท. ๒๖๒-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 216

ปรณามนสกขาปเทน อาปตตต โจทนาภาว ทสเสต โน จ สงเฆ ปรณตนต ฯ อถ อ าตกว ตตสกขาปเทนาต เจ ฯ เอตมป นตถต อาห อนาปตต จ าตเกต ฯ าตเก ว า- เปนตสสาต ปาเสโส ฯ อมมตถ สนธายาต ปฏ สมเย วสสก- สาฏกตถ าตกปวารตฏาเน สตปปาทกรเณน อาปตต อ าตก- ว ตตสกขาปเทน อนาปตต จ สนธาย ฯ อ าตก- อปปวารตฏานโต ฯ เป ฯ ทกกฏนต อท วสสกสาฏก อทนน- ปพเพ สนธาย วตต ฯ เตเนเวตถ วตตเภเท ทกกฏ วตต ฯ ทนนปพเพส ปน วตตเภโท นตถ ฯ เตเนวาห เย มนสสา ฯ เป ฯ วตตเภโท นตถต ฯ อทนต ยถาวตต นสสคคย ปาจตตย ฯ ว ตต กตวา นปผาเทนตสสาต อ าตก- อปปวารตฏานโต ว ตต กตวา นปผาเทนตสส ฯ ปกตยา วสสกสาฏกทายกา นาม สงฆวเสน วา ปคคลวเสน วา อปวาเรตวา อนสวจฉร วสสกสาฏกาน ทายกา ฯ อ าตก- ว ตตสกขาปเทน อนาปตตต เอตถ อมนาป สกขาปเทน อนาปตตต เวทตพพ ฯ กจฉสมเย ห อตตโน าตกปวารตฏานโต เทถ เม วสสกสาฏกนตอาทนา ว าเปนตสสาป อนาปตต ฯ เตเนวาห น วตตพพา เทถ เมต อท ห ปรเยสนกาเล อ าตกอปปวารเตเยว สนธาย วตตนต ฯ มาตกฏกถายมป [ ม. ท. ๑๒๖ ส. ท. ๒๖๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 217

วตต อตตโน าตกปวารตฏานโต ปน เทถ เม วสสก- สาฏกจวรนตอาทกาย ว ตตยาป ปรเยสตพพนต ฯ อากาสโต ปตตอทเกเนวาต วจนโต ฉทนโกฏยา ปตตอทเกน นหายนตสส อนาปตตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ฉ มาเส ปรหาร ลภตต เอเตน อนโตวสเสป ยาว วสสานสส ปจฉมทวสา อกตา ปรหาร ลภตต ทปต โหต ฯ ยสมา มลจวร กโรนเตน เหมนตสส ปจฉมโปสถทวเสเยว กาตพพ ตสมา คมหานโต เอกนตสทวเส ปรหาร ลภต ฯ เอว สนเตป อปปก โอนมธก วา คณนปค น โหตต กตวา ตโต ปรมป ฯ เป ฯ เอกมาสนต วตต ฯ เอกาหทวหาทวเสน ฯเปฯ ลทธา เจว นฏ ตา จาต อมนา เอกาหานาคตาย วสสปนายกาย ลทธา เจว นฏ ตา จ ทวหานาคตาย ฯ เป ฯ ทสาหานาคตาย วสสปนายกาย ลทธา เจว นฏ ตา จ อนโตวสเส วา ลทธา เจว นฏ ตา จาต อยมตโถ ทสสโต ฯ ตตถ อาสาฬหมาสสส ชณหปกขสส ปณณมย ลทธา เจว นฏ ตา จ วสสกสาฏกา เอกาหานาคตาย วสสปนายกาย ลทธา เจว นฏ ตา จาต วจจต ฯ เอเตเนว นเยน ชณหปกขสส ฉฏ ย ลทธา เจว นฏ ตา จ ทสาหานาคตาย วสสปนายกาย ลทธา เจว นฏ ตา จาต วจจต ฯ ยาว ปมกตตกเตมาส ปณณม ตาว อนโต- [ ม. ท. ๑๒๖-๘ ส. ท. ๒๖๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 218

เตมาเส ลทธา เจว นฏ ตา จ อนโตวสเส ลทธา เจว นฏ ตา จาต วจจต ฯ ปมกตตกเตมาสปณณมโต ปร ห ลทธา เจว นฏ ตา จ ยาว จวรกาโล นาตกกมต ตาว อนธฏหตวาป เปต วฏฏตต น ตตราย วจารณา สมภวต ฯ ตสมเยว อนโตทสาเห อธฏาตพพาต อวเสเสน วตเตป วสสานโต ปพเพ เอกาหทวหาทวเสน อนาคตาย วสสปนายกาย ลทธา เตห ทวเสห สทธ ทสาห อนตกกาเมนเตน วสสปนายกทวสโต ปฏาย อธฏานกเขตต สมปตตาเยว อธฏาตพพา น ตโต ปพเพ อธฏานสส อกเขตตตตา ฯ อนโตวสเส ปน ลทธา ตสมเยว อนโตวสเส ลทธทวสโต ปฏาย ทสาห อนตกกาเมตวา อธฏาตพพา ฯ นน จ วสสานโต ปพเพ อนธฏหตวา ทสาห อตกกาเมต วฏฏตเยว ตสมา อธฏานสส อกเขตตภเตป ทวเส คเหตวา อนโตทสาเห อธฏาตพพนต กสมา วตต ฯ ยถา อนโตวสเส ลทธาป ยาว น นฏาต ตาว อนธฏ- หตวา ทสาห อตกกาเมต วฏฏตต อกตาย อนธฏานกเขตต- สทสาป อตกกนตทวสา ทสาห อตกกาเมตวา นฏ ตาย คณนปคา โหนตต นฏ ตทวเสเยว อธฏาตพพา เอวมธาป วสสานโต ปพเพ อนธฏานกเขตตภตาป ทวสา ลทธทวสโต ปฏาย คณนปคา โหนตต ทสสนตถ วตต ฯ ยท เอว ตสมเยว [ ม. ท. ๑๒๘ ส. ท. ๒๖๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 219

อนโตทสาเหต อวเสเสน วตตตตา ทสาหานาคตาย วสสปนายกาย ฉฏ ย ลทธา ปณณมย อธฏาตพพาต อาปชชตต ฯ นาปชชต จาตมมาส อธฏาตนต วจเนเนว ปฏกขตตตตา ฯ เอว สนเต ทสาหานาคตายาต อมนา ก ปโยชนนต เจ ฯ วสสานโต ปพเพเยว ทสาเห อตกกนเต วสสปนายกทวเส นฏ ตา ตทเหว อธฏาตพพาต ทสสนตถ วตตนต อทเมตถ ปโยชน ฯ เตเนวาห ทสาหาตกกเม นฏ ตา ตทเหว อธฏาตพพาต ฯ ทสาเห อปปโหนเต จวรกาล นาตกกาเมตพพาต เตมาสพภนตเร ทสาเห อปปโหนเต ลทธา เจว นฏ ตา จ จวรกาล นาตก- กาเมตพพาต อตโถ ฯ อท วตต โหต ปมกตตกเตมาส- ปณณมโต ปพเพ สตตมโต ปฏาย ลทธา เจว นฏ ตา จ วสสกสาฏกา ทสาเห อนตกกนเตเยว จวรกาล โอตณณตตา ตตถ อนธฏหตวาป เปต วฏฏตต ฯ อมนา จ อม ทเปต อกตา เจ วสสกสาฏกา วสสาน จาตมมาส อกตตตาเยว ปรหาร ลภต กตาย ปน ทสาหปรมสกขาปท อวโกเปตวา ปรหาโร วตตพโพต ฯ ยทา วา ตทา วา อธฏาต วฏฏตต จาตมมาสพภนตเร ทสาเห อตกกนเตป นตถ โทโสต อธปปาโย ฯ กทา อธฏาตพพา ฯเปฯ ยท นปปโหต ยาว กตตกปณณมา ปรหาร ลภตต อมนาป กรนทวจเนน อกตาย [ ม. ท. ๑๒๘ ส. ท. ๒๖๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 220

วสสกสาฏกาย จาตมมาส ปรหาโร กตาย ทสาหเมว ปรหาโรต อยมตโถ ทปโตเยวาต อาห อปจาตอาท ฯ ปาลย อจฉนนจวรสส นฏจวรสสาตอาทนา นสสคคเยน อนาปตต วตตา อทาห นคคสส นหายโต ทกกเฏน อนาปตต วตตาต ฯJ กเมตถ ปจฉตพพ ฯ สพพสกขาปเทส ห ยตถ ยตถ มลสกขาปเทน อาปตตปปสงโค ตตถ ตตถ อนาปตตทสสนตถ อนาปตตวาโร อารภยตต ฯ อธาป นสสคคเยน อนาปตตทสสนตถนต ยตต วตตต ฯ น ห มลาปตตยา อนาปตต อทสเสตวา อนตรา วตตายเอว อาปตตยา อนาปตตทสสนตถ อนาปตตวาโร อารภยตต ฯ เตเนว ตสป คณ ปเทส อท วตต อจฉนนจวรสส วา นฏจวรสส วาต เอตถ อจฉนนเสสจวรสส นฏเสสจวรสส อสมเย นวาเสนตสส จ ปรเยสนตสส จ อนาปตต ฯ อาปทาสต เอตถ อนวตถ โจรา หรนตต อสมเย นวาเสนตสส อนาปตตต ฯ มาตกฏกถายมป วตต อจฉนนจวรสส วา นฏจวรสส วา อนวตถ โจรา หรนตต เอว อาปทาส วา นวาสยโต อมมตตกาทน จ อนาปตตต ฯ อฏกถายมปน นคคสส นหายโต ทกกเฏเนว อนาปตต สนธาย อจฉนนจวรสสาต เอต วสสกสาฏกเมว สนธาย วตต ฯ เตส ห นคคาน กาโย วสสาปเน อนาปตต ฯ เอตถ จ มหคฆ วสสกสาฏก [ ม. ท. ๑๒๘ ส. ท. ๒๖๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 221

นวาเสตวา นหายนตสส โจรปททโว อาปทา นามาต ย วตต ตตถ การณ ปรเยสตพพ ฯ อถ อภเยนาป อนาปตตทสสนตถ อจฉนนจวรสสาตอาท อารฬหนต๑ เอวมธปปาโย สยา ฯ เอวมป อจฉนนจวรสสาต เอต วสสกสาฏกเมว สนธาย วตตนต- อาทนา วเสเสตวา น วตตพพ ฯ เอว ห วตตพพ สยา อจฉนนเสสจวรสส นฏเสสจวรสส วา อสมเย นวาเสนตสส ปรเยสนตสส จ นสสคคเยน อนาปตต อจฉนนวสสกสาฏกสส นฏวสสกสาฏกสส วา นคคสส นหายโต ทกกเฏน อนาปตต อาปทาส อนวตถ โจรา หรนตต อสมเย นวาสยโต นสสคคเยน อนาปตต มหคฆ วสสกสาฏก นวาเสตวา นหายนตสส โจรา หรนตต นคคสส นหายโต ทกกเฏน อนาปตตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ องเคส ปน วสสกสาฏกาย อตตทเทสกตา อสมเย ปรเยสนตา ตาย จ ปฏลาโภต อมาน ตาว ปรเยสนาปตตยา ตณ องคาน ฯ สจวรตา อาปทาภาโว วสสกสาฏกาย สกภาโว อสมเย นวาสนนต อมาน นวาสนาปตตยา จตตาร องคาน ฯ วสสกสาฏกสกขาปท จตตถ ฯ [๑๓๓] ป จเม ฯ ยมป ตยาหนต เอตถ ยนต การณวจน ฯ ตสมา เอวเมตถ สมพนโธ เวทตพโพ มยา สทธ ๑. ม. อารทธนต ฯ

[ ม. ท. ๑๒๘-๙ ส. ท. ๒๖๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 222

ชนปทจารก ปกกมสสตต ย การณ นสสาย อห เต อาวโส จวร อทาส ต น กโรสต กปโต อนตตมโน อจฉนทต ฯ ยนต วา จวร ปรามสต ฯ ตตถ มยา สทธ ชนปทจารก ปกกมสสตต ยมป เต อห จวร อทาส ต จวร คณหสสามต กปโต อนตตมโน อจฉนทต สมพนธตพพ ฯ อาณตโต พหน คณหาต เอก ปาจตตยนต จวร คณหาต อาณตตยา เอกจวรวสยตตา เอกเมว ปาจตตย ฯ วาจาย วาจาย ทกกฏนต เอตถ อจฉนเนส วตถคณนาย ปาจตตยาน ฯ เอกวาจาย สมพหลา อาปตตโยต อท อจฉนเนส วตถคณนาย อาปชชตพพ ปาจตตยาปตต สนธาย วตต ฯ อาณตตยา อาปชชตพพ ปน ทกกฏ เอกเมว ฯ เอวนต อมนา วตถคณนาย ทกกฏานต อท ปรามสต ฯ เอเสว นโยต สถล คาฬห จ ปกขตตาส อาปตตยา พหตต เอกตต จ อตทสสต ฯ อาวโส มยนต- อาทส คณหตกามตาย เอว วตเตป เตเนว ทนนตตา อนาปตต ฯ อมหาก สนตเก อปชฌ คณหสสตต อท สามเณรสสาป ทาน ทเปต ตสมา ก จาป ปาลย ภกขสส สาม จวร ทตวาต วตต ตถาป อนปสมปนนกาเล ทตวาป อปสมปนนกาเล อจฉนทนตสส ปาจตตยเมวาต เวทตพพ ฯ อจฉนทนสมเย อปสมปนนภาโวเยว เหตถ ปมาณ ฯ เทตต ตฏโ วา กปโต วา [ ม. ท. ๑๒๙-๓๑ ส. ท. ๒๖๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 223

เทต ฯ รนธถาต นวาเรถ ฯ เอว ปน ทาต น วฏฏตต เอตถ เอว ทนน น ตาว ตสส สนตกนต อนธฏหตวาว ปรภ ช- ตพพนต เวทตพพ ฯ อาหราเปต ปน วฏฏตต เอว ทนน ภตสทสตตา อาหราเปตต วฏฏต ฯ จชตวา ทนนนต วตตนเยน อทตวา อนเปกเขน หตวา ตสเสว ทนน ฯ ภณฑคเฆน กาเรตพโพต สกส าย วนา คณหนโต ภณฑ อคฆาเปตวา อาปตตยา กาเรตพโพ ฯ วกปปนปคปจฉมจวรตา สาม ทนนตา สกส ตา อปสมปนนตา โกธวเสน อจฉนทน วา อจฉนทาปน วาต อมาเนตถ ป จ องคาน ฯ จวรอจฉนทนสกขาปท ป จม ฯ [๑๓๔] ฉฏเ ฯ ปาลย จวรการสมเยต อมนา วสส วฏภกขน จวรกมมสมยตตา จวรมาโส วตโต ฯ อ โป ปน จวรกมมกาโล จวรการสมโยต วตต วฏฏต ฯ ป จหป มสเสตวาต โขมาทห ป จห มสเสตวา ฯ วตวตฏาน ยตถ สหรตวา เปนต ตสส ตรต อธวจน ฯ สตต ปเวเสตวา เยน อาโกเฏนตา ฆนภาว สมปาเทนต ต เวมนต วจจต ฯ ย ยนต ย ย ปโยค ฯ ตนตน อตตโน สนตกตตา วตวตฏาน ปฏลทธเมว โหตต อาห ทฆโต ฯ เป ฯ วเต นสสคคย ปาจตตยนต ฯ ปาลยมป ห อมนาว อธปปาเยน ปฏลาเภน นสสคคยนต [ ม. ท. ๑๓๑-๓ ส. ท. ๒๖๘-๗๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 224

วตต ฯ ตสมา ยาว จวร วฑฒต ตาว อมนา ปมาเณน อาปตตโย วฑฒนต ฯ เสโส กปปโยต เอตถ หตถกมมยาจน- วเสน ฯ ปพเพ วตตนเยน นสสคคยนต ทฆโต วทตถมตเต ตรย หตถมตเต จ วเต นสสคคย ฯ เตเนวาต อกปปย- ตนตวาเยน ฯ ตเถว ทกกฏนต ปรจเฉเท ปรจเฉเท ทกกฏ ฯ เกทารพนธาทหต อาทสทเทน อจฉมณฑลพนธาท คหต ฯ ตนเต วต เว อธฏาตพพนต เอตถ ปจฉา วตฏาน อธฏ ตคตกเมว โหต ปน อธฏานกจจ นตถ ฯ สเจ ปน ปรจเฉท ทสเสตวา อนตรนตรา อวต โหต ปน อธฏาตพพนต วทนต ฯ เอเสว นโยต วกปปนปคปปมาณมตเต วเต ตนเต วต เว อธฏาตพพนต อตโถ ฯ จวรตถาย ว าปตสตต อตตทเทสกตา อกปปยตนตวาเยน วายาปนนต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ [๑๓๕] มาตกฏกถาย ปน วายาเปยยาต เอตถ จวร เม อาวโส วายถาต อกปปยว ตตยา วายาเปยยาต อตถ วตวา องเคสป อกปปยตนตวาเยน อกปปยว ตตยา วายาปนนต วเสเสตวา วตต ฯ ตถาวธ ปน วเสสวจน เนว ปาลย น อฏกถาย อปลพภต ฯ ปาลย ห าตกาน ปวารตานนต เอตตกเมว อนาปตตวาเร วตต ฯ อฏกถาย จ สตตตนต- วายานเยว กปปยากปปยภาเวน พหธา นโย ทสสโต น กปปยา- [ ม. ท. ๑๓๓-๔ ส. ท. ๒๗๐-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 225

กปปยว ตตวเสนาป ฯ อกปปยว ตตยา วายาเปยยาต จ วเสเสตวา วทนเตน อย นาม กปปยว ตตต วส น ทสสต ฯ ตสมา วมสตวา คเหตพพ ฯ สตตว ตตสกขาปท ฉฏ ฯ [๑๓๖] สตตเม ฯ ก จมตต อนปปทชเชยยามาต อท ตสส กตตพพาการมตตทสสน ฯ ทาน ปเนตถ องค น โหต สตตวฑฒนวเสเนว อาปชชตพพตตา ฯ เตเนว ปทภาชเนป ตสส วจเนน อายต วา วตถต วา อปปต วา กโรต ปโยเค ทกกฏ ปฏลาเภน นสสคคยนต สตตวฑฒนาการเมว ทสเสตวา อาปตต วตตา ฯ มาตกฏกถายมป วตต น ภกขโน ปณฑปาตทานมตเตน ต นสสคคย โหต สเจ ปน เต ตสส วจเนน จวรสามกาน หตถโต สตต คเหตวา อสกมป อายต วา วตถต วา อปปต วา กโรนต อถ เตส ปโยเค ภกขโน ทกกฏ ปฏลาเภน นสสคคย โหตต ฯ อายตาทส สตตส อากาเรส อาทมห ตโย อากาเร สตตวฑฒเนน วนา น สกกา กาตนต อาห สตตวฑฒนอาการเมว ทสเสตต ฯ สวตาทโย ห อากาเร วนาป สตตวฑฒเนน สกกา กาต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อ าตกอปปวารตาน ตนตวาเย อปสงกมตวา วกปปมาปชชนตา จวรสส อตตทเทสกตา ตสส วจเนน สตตวฑฒน จวรปฏลาโภต [ ม. ท. ๑๓๕-๔๐ ส. ท. ๒๗๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 226

อมาเนตถ จตตาร องคาน ฯ เปสการสกขาปท สตตม ฯ [๑๓๗] อฏเม ฯ อสมโมหตถนต ทสาหานาคตปเท อสมโมหตถ ฯ ปมปทสสาต ทสาหานาคตปทสส ฯ ตาน ทวสานต เตส ทวเสส ฯ อปปชเชยยาต สงฆโต วา คณโต วา อชก อตตโนเยว วา อปปชเชยย ฯ ป จมโตต เอตถ วสส วสนตสส สงฆสส ป จมโต ปพเพ อปปนนมป อจเจกจวร ป จมย วภชตวา คหต อจเจกจวรปรหารเมว ลภต ฯ อชก อตตโนเยว อปปนน เจ ป จมย อปปนนเมว อจเจกจวรปรหาร ลภต น ตโต ปพเพต ทฏพพ ฯ สทธามตตกนต ธมมสสวนาทห ตงขณปปนน สทธามตตก ฯ อาโรจตจวรนต อาโรเจตวา ทนนจวร ฯ ฉฏ ย อปปนนจวรสส เอกาทสโม อรโณ จวรกาเล อฏาตต อาห ฉฏ โต ปฏายาตอาท ฯ ตจวรมปต ปธานจวรทสสนมเขน สพพมป อตเรกจวร วตต ฯ อถ จวรมาเสป อตเรกจวร นกขปตต วฏฏตต อท กโต ลทธนต เจ ฯ วส อนน าเตป อมสม สกขาปเท จวรกาลสมโย นาม อนตถเต ก เน วสสานสส ปจฉโม มาโส อตถเต ก เน ป จ มาสาต วทนเตน ตตยก นสกขาปเท อกาลจวร นาม อนตถเต ก เน เอกาทสมาเส อปปนน อตถเต ก เน สตตมาเส อปปนนนต [ ม. ท. ๑๔๑-๓ ส. ท. ๒๗๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 227

วทนเตน จ อน าตเมว โหตต วทนต ฯ อฏกถาวจนป- ปมาเณน คเหตพพนต จ เกจ ฯ อทาน ปมก นาทสกขาปเทห ตสส ตสส จวรสส ลพภมานปรหาร อเธว อปสหรตวา ทสเสนโต อต อตเรกจวรสส ทสาห ปรหาโรตอาทมาห ฯ อนตถเต ก เน เอกาทสทวสาธโก มาโส อตถเต ก เน เอกาทสทวสาธกา ป จ มาสาต อยเมว ปาโ คเหตพโพ ฯ เกจ ปเนตถ กาม เจส ทสาหปรม อตเรกจวร ธาเรตพพนต อมนาว สทโธ อตถปปตตวเสน ปน อปพพ วย อตถ ทสเสตวา สกขาปท ปตนต ปา วตวา ทสทวสาธโก มาโส ทสทวสาธกา ป จ มาสาต ปาเน ภวตพพนต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ตสส ปมาทปาตตา ฯ น ห ทสาเหน อสมปตตาย กตตกเตมาส- ปณณมาย จวรกาลโต ปพเพ ทส ทวสา อธกา โหนต เอว ห สต นวาหานาคต กตตกเตมาสปณณมนต วตตพพ ฯ มาตกฏ- กถายมป ปวารณมาสสส ชณหปกขป จมโต ปฏาย อปปนนสส จวรสส นธานกาโล ทสสโต โหตต วตวา กาม เจส ทสาหปรม อตเรกจวร ธาเรตพพนต อมนาว สทโธ อตถปปตตวเสน ปน อปพพ วย อตถ ทสเสตวา สกขาปท ปตนต ปาโ ทสสโต ฯ โสป ปมาทปาโเยว ฯ ชณหปกขป จมโต ปฏายาต จ วตตตตา ตตเถว ปพพาปรวโรโธป สยา ฯ [ ม. ท. ๑๔๓ ส. ท. ๑๗๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 228

ฉฏ โต ปฏายาต ห วตตพพ ฯ เอว ห สต ทสาหปรม- สกขาปเทเนว สทธนต สกกา วตต ฯ อมเมว จ ปมาทปา คเหตวา ภทนตพทธทตตาจรเยน ตสสจจายกวตถสส ก เน ต อนตถเต ปรหาเรกมาโสว ทสาหปรโม มโต อตถเต ก เน ตสส ป จ มาสา ปกาสตา ปรหาโร มนนเทน ทสาหปรมา ปนาต วตต ฯ [๑๓๘] อจเจกจวรกาเล อปปนนตตา อจเจกจวรสทเสต วตต ฯ ป จมย อปปนน อนจเจกจวร ทสาห อตกกามยโต จวรกาลโต ปพเพเยว อาปตต โหต น จวรกาลาตกกเม ตสมา จวรกาลาตกกเม ปน อาปชชตพพาย อาปตตยา อภาว สนธาย อนจเจกจวเร อนจเจกจวรส อนาปตตต วตตนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ วกปปปนคปจฉมปปมาณสส อจเจก- จวรสส อตตโน สนตกตา ทสาหานาคตาย กตตกเตมาส- ปณณมาย อปปนนภาโว อนธฏ ตอวกปปตตา จวรกาลา- ตกกโมต อมาเนตถ จตตาร องคาน ฯ อจเจกจวรสกขาปท อฏม ฯ [๑๓๙] นวเม ฯ อนตรฆเรต อนตเร อนตเร ฆราน เอตถ [ ม. ท. ๑๔๔ ส. ท. ๒๗๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 229

เอตสสาต วา อนตรฆรนต ลทธโวหาเร โคจรคาเม ฯ เตนาห อนโตคาเมต ฯ ปาลย วปปวสนตต อท ยสม วหาเร วสนตา อนตรฆเร จวร นกขปส ตโต อ ตถ วสนเต สนธาย วตต ฯ ตสม ห วหาเร อนตรฆเร จวร นกขปตวา วสต อน าตตตา ตตถ วาโส วปปวาโส นาม น โหต ฯ ทพพลโจลา ทจโจลา วรปโจลา วา ฯ ทจโจลตตาเอว ลขจวรา ฯ ปม ฌาน อปสมปชช วหรตต อมสส วภงเค อปสมปชชาต อทธรตพเพ อปสมปชชนต อทธรตวา โย ปมสส ฌานสส ลาโภ ปฏลาโภตอาท วตต ต สนธายาห อปสมปชชนต- อาทส วยาต ฯ อาทสทเทน อนาปจฉ วา ปกกเมยยาตอาทน สงคโห ทฏพโพ ฯ อปคนตวาต อปสททสส อตถมาห ฯ วสตวาต อกขณฑ วสตวา ฯ เยน ยสส ห สมพนโธ ทรฏป จ ตสส ตนต วจนโต อมสส ฯ เป ฯ อมนา สมพนโธต วตต ฯ ตตถ อมสสาต อปวสสนต ปทสส ฯ นกขเปยยาต เปยย ฯ เอตตาวตา จ ปรมกาย อปคนตวา อกขณฑ กตวา วฏวสเสน อาร เกส เสนาสเนส วหรนเตน สกล กตตกมาส ตจวเรน วปปวสตต อน าต โหต ฯ อนตถตก นสส ห จวรมาเส วปปวาโส น วฏฏต อตถตก นานเยว อสมาทานจารสส อน าตตตา ฯ เกจ ปน อนตถตก นาน จวรมาเสป อสมาทาน- [ ม. ท. ๑๔๕-๖ ส. ท. ๑๗๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 230

จาโร ลพภตต วตวา พหธา ปป เจนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ พย ชนวจารณนต อปวสส อปวสตวาตอาท วจารณ ฯ ตสสาปต วฏวสสานนต วภงคปทสส ฯ วฏวสสานนต จ นทธารเณ สามวจน ฯ เตนาห เอวรปาน ภกขน อพภนตเรต ฯ เสนาสเนสต เอตถ ตถารเปสต สมพนธตพพ ฯ ปรกเขปา- รหฏานโตต เอตถ ปรกเขปารหฏาน นาม เทว เลฑฑปาตาต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ อปรกขตตสส ปน คามสส ปรยนเต ตฆรปจารโต ปฏาย เอโก เลฑฑปาโต ปรกเขปารหฏานนต อทเมตถ สนนฏาน ฯ เตเนว วสทธมคเคป วตต อปรกขตตสส ปมเลฑฑปาตโต ปฏายาต ฯ สพพปมนต คามาภมขทสาภาคโต สพพปม ฯ ต ปรจเฉท กตวาต ต ปมเสนาสนาท ปรจเฉท กตวา ฯ อท จ วนยธราน มเตน วตต ฯ มชฌมภาณกาน มเตน ปน เสนาสนาทน อปจาเร ตสส เอก เลฑฑปาต ม จตวา มนตพพนต ฯ เตเนว มชฌมฏกถาย วหารสสาป คามสเสว อปจาร นหรตวา อภนน เลฑฑปาตาน อนตรา มนตพพนต วตต ฯ ป จธน- สตกนต อาโรปเตน อาจรยธนนา ป จธนสตปปมาณ ฯ ตโต ตโต มคค ปทหตต ตตถ ตตถ ขททกมคค ปทหต ฯ ธตงคโจโรต อมนา อมสสาป สกขาปทสส องคสมปตตยา อภาว [ ม. ท. ๑๔๖ ส. ท. ๒๗๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 231

ทเปต ฯ สาสงกานต สมมตานต โจราน นวฏโกาสาททสสเนน สาสงกานต สมมตาน ฯ สนนหตพลวภยานต โจเรห มนสสาน หตวลตตาโกฏตภาวทสสนโต สนนหตพลวภยานต อตโถ ฯ สเจ ปจฉมกายาตอาทนา วตตเมวตถ พยตเรกมเขน วภาเวต ฯ ยตร ห ปณฑายาตอาทนา วตตปปมาณเมว วเสเสตวา ทสเสต ฯ สาสงกสปปฏภยเมวาต เอตถ สาสงก วา สปปฏภย วา สาสงกสปปฏภย วา โหต วฏฏตเยว ฯ ปาลย สยา จ ตสส ภกขโน โกจเทว ปจจโย เตน จวเรน วปปวาสาย ฉารตตปรมนเตน ภกขนา เตน จวเรน วปปวสตพพนต อมนา อนตรฆเร จวร นกขปตวา ตสม วหาเร วสนตสส อ ตถ คมนกจเจ สต วหารโต พห ฉารตต วปปวาโส อน าโต ฯ วสนฏานโต ห อ ตถ ฉารตต วปปวาโส วตโต น ตสมเยว วหาเร วสนตสส ฯ เตเนว ปน คามสม โอกกมตวาต เอตถ สเจ โคจรคามโต ปรตถมาย ทสาย เสนาสน อย จ ปจฉมทส คโต โหตตอาท วตต ฯ ตโตเยว จ มาตกฏ- กถายมป ตโต เจ อตตร วปปวเสยยาต เอตถ ฉารตตโต อตตร ตสม เสนาสเน สตตม อรณ น อฏาเปยยาต อตโถ วตโต ฯ ภทนตพทธทตตาจรเยน ปน ปากฏตร กตวา อยเมวตโถ วตโต ฯ วตต ห เตน [ ม. ท. ๑๔๖-๘ ส. ท. ๒๗๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 232

ย คาม โคจร กตวา ภกข อาร เก วเส ตสม คาเม เปตต ต มาสเมกนต วฏฏต อ ตเถว วสนตสส ฉารตตปรม มต อยมสส อธปปาโย ปฏจฉนโน ปกาสโตต ฯ [๑๔๐] โกสมพย อ ตโร ภกข คลาโน โหตต อาคตตตา โกสมพกสมมต อน าตาต วตต ฯ โกสมพกสส ภกขโน สมมต โกสมพกสมมต ฯ เสนาสน อาคนตวาต วสตวหารเยว สนธาย วตตตตา ตสม คามปจาเรป อ สม วหาเร อรณ อฏาเปตต น วฏฏต ฯ วสตวาต อรณ อฏาเปตวา ฯ คตฏานสส อตทรตตา เอว อสกโกนเตนาต วตต ฯ ตตเรวาต ตสมเยว คตฏาเน ฯ สาสงกสกขาปท นวม ฯ [๑๔๑] ทสเม ฯ อททสส ปตภาเคต อตตโน ฆเรป อททสตวา วส ปตโกฏาเส ฯ เอก มยห เอก อมสส เทหต เอว เอกวาจาย อาปชชตพพตตา อาปชเชยย เอกโตต วตต ฯ ตมหาก สปปอาทน อาภฏานต ตมหาก อตถาย อาภฏาน สปปอาทน ฯ ปรณตภาว ชานตวาป วตตวธนา ว าเปนเตน เตส สนตกเมว ว าปต นาม โหตต อาห มยหป เทถาต วทต วฏฏตต ฯ ปปผป อาโรเปต น วฏฏตต อท ปรณต [ ม. ท. ๑๔๘-๕๑ ส. ท. ๒๗๙-๘๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 233

สนธาย วตต ฯ สเจ ปน เอกสม เจตเย ปชต ปปผ คเหตวา อ สม เจตเย ปเชต วฏฏต๑ ฯ ต ทสวาต เสสก คเหตวา ต ทสวา ฯ อมสส สนขสส มา เทห เอตสส เทหต อท ปรณตเยว ฯ ตรจฉานคตสส ปรจจชตวา ทนเน ปน ต ปลาเปตวา อ ภ ชาเปต วฏฏต๒ ฯ กตถ เทมาตอาทนา เอเกนากาเรน ปาลย อนาปตต ทสสตา ฯ เอว ปน อปจฉเตป อปรณต อทนต ชานนเตน อตตโน รจยา ยตถ อจฉต ตตถ ทาเปตต วฏฏตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ยตถ อจฉถ ตตถ เทถาต เอตถาป ตมหาก รจยาต วตตตตา ยตถ อจฉต ตตถ ทาเปต ลพภต ฯ ปาลย อาคตนเยนาต ยตถ ตมหาก เทยยธมโมตอาทนา นเยน ฯ สงเฆ ปรณตภาโว ต ตวา อตตโน ปรณามน ปฏลาโภต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ ปรณตสกขาปท ทสม ฯ ปตตวคโค ตตโย ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย ตสกวณณนา นฏ ตา ฯ -------------- ๑-๒ น วฏฏตต อมหาก ขนต ฯ

[ ม. ท. ๑๕๑-๒ ส. ท. ๒๘๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 234

ขททกกณฑวณณนา [๑๔๒] มสาวาทวคคสส ปมสกขาปเท ฯ ขททกานนต เอตถ ขททกสทโท พหสททปรยาโย ฯ พหภาวโต อมาน ขททกาน นาม ชาตานต วทนต ฯ ตตถาต เตส นวส วคเคส เตส วา ขททเกส ฯ การเณน การณนตรปฏจฉาทนเมว วภาเวต รป อนจจนตอาทมาห ฯ รป อนจจนต ปฏชานตวา ตตถ การณ วทนโต ชานตพพโตต อาห ฯ ยท เอว นพพานสสาป อนจจตา อาปชชตต ปเรน วตโต ต การณ ปฏจฉาเทต ปน ชาตธมมโตต อ การณ วทต ฯ สมปชาน มสา ภาสตต วตตพเพ สมปชานมสา ภาสตต อนนาสกโลเปน นทเทโสต อาห ชานนโต๑ มสา ภาสตต ฯ ชานตวา ชานนตสส จ มสา ภณเนต ปพพภาเคป ชานตวา วจนกขเณป ชานนตสส มสา ภณเน ฯ ภณน จ นาม อธ อภตสส วา ภตต ภตสส วา อภตต กตวา กาเยน วา วาจาย วา ว าปนปปโยโค ฯ สมปชานมสาวาเทต จ นมตตตเถ ภมมวจน ฯ ตสมา โย สมปชานมสา วทต ตสส ตนนมตต ตเหต ตปปจจยา ปาจตตย โหตต เอวเมตถ อ เส จ อทเสส อตโถ เวทตพโพ ฯ วส ๑ สมนตปาสาทกาย สมชานนโตต ทสสต ฯ

[ ม. ท. ๑๕๓-๔ ส. ท. ๒๘๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 235

วาเทนต เอเตนาต วสวาทน ว จนาธปปายวสปปวตต จตต ฯ เตนาห วสวาทนจตต ปรโต กตวา วทนตสสาต ฯ วทต เอตายาต วาจา วจนสมฏาปกา เจตนา ฯ เตนาห มจฉาวาจา ฯ เป ฯ เจตนาต ฯ ปเภทคตา วาจาต อเนกเภทภนนา ฯ เอว ปมปเทน สทธเจตนา ฯ เป ฯ กถตาต เวทตพพาต อมนา อม ทเปต สทธเจตนา วา สทธสทโท วา สทธว ตต วา มสาวาโท นาม น โหต ว ตตยา สทเทน จ สหตา ตสมฏาปกา เจตนา มสาวาโทต ฯ จกขวเสน อคคหตา- รมมณนต จกขสนนสสเตน ว าเณน อคคหตมารมมณ ฯ ฆานาทน ตณณ อนทรยาน สมปตตวสยคคาหกตตา วตต ตห อนทรเยห เอกาพทธ วย กตวาต ฯ ธนนา วชฌตตอาทส วย จกขนา ทฏนต อย โวหาโร โลเก ปากโฏต อาห โอฬารเกเนว นเยนาต ฯ อวมสตวาต อนปปรกขตวา ฯ อนปธาเรตวาต อวนจฉนตวา ฯ ชฬตตาต อาณตาย ฯ ทารสกฏ โยเชตวา คโตต ทารสกฏ โยเชตวา ตตถ นสทตวา คโตต อธปปาโย ฯ คโต ภวสสตต ตเถว สนนฏาน กตวา วตตตตา มสาวาโท ชาโต ฯ เกจ ปน เกล กรมาโนต วตตตตา เอว วทนโต ทพภาสต อาปชชตต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ ชาตอาทหเยว ห ทสห อกโกสวตถห ทวกมยตาย วทนตสส [ ม. ท. ๑๕๔-๖๐ ส. ท. ๒๘๓-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 236

ทพภาสต วตต ฯ วตต เจต หนกกฏเห อกกฏ หน วา ชาตอาทห อช อ าปเทเสน วเท ทพภาสต ทวาต ฯ จตเตน โถกตรภาวเยว อคคเหตวา พหภาวเยว คเหตวา วตตตตา คาโม เอกเตโลตอาทนาป มสาวาโท ชาโต ฯ หเรสนต อปเนสส ฯ วสวาทนปเรกขารตา วสวาทนจตเตน ยมตถ วตตกาโม ตสส ปคคลว าปนปปโยโค จาต อมาเนตถ เทว องคาน ฯ [๑๔๓] อตตรมนสสธมมาโรจนตถ มสา ภณนตสส ปาราชก ฯ อมลเกน ปาราชเกน อนทธสนตถ สงฆาทเสโส ฯ สงฆาทเสเสน อนทธสนตถ ปาจตตย ฯ อาจารวปตตยา ทกกฏ ฯ โย เต วหาเร วสตตอาทปรยาเยน อตตรมนสสธมมาโรจนตถ ปฏวชานนตสส มสา ภณเต ถลลจจย ฯ อปปฏวชานนตสส ทกกฏ ฯ เกวล มสา ภณนตสส อธ ปาจตตย วตต ฯ มสาวาทสกขาปท ปม ฯ [๑๔๔] ทตเย ฯ กณณกฏกตาย อมนาป วทนตา กณเณส วชฌนกา วย โหนตต อาห โอมสนตต โอวชฌนตต ฯ ปทธเสนตต อภภวนต ฯ โพธสตโต เตน สมเยน โหตต เตน สมเยน โพธสตโต นนทวสาโล นาม อโหสต อตโถ ฯ อตตตเถ วตตมานวจน ฯ กรยากาลวจนจฉาย วา วตตมานป [ ม. ท. ๑๖๐-๓ ส. ท. ๒๘๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 237

ปโยโค สททนตรสนนธาเนน ภตตาปคโม สยาต ฯ ปจเจสต อมนาป อทนต อ าส ฯ เหฏา รกเข ทตวาต อปตถมภนทณฑเก ทตวา ฯ ปพเพ ปตฏ ตารปปเทส ปน อเร ปตเตต ปพเพ อชก เหฏามขฏ ตอรสส เนมปปเทส ปน ตสมเยว อเร ปรวตตตวา เหฏามขภาเวน สมปตเต ฯ ปม ภมย ปตฏ ตเนมปปเทเส ปรวตตตวา ปน ภมย ปตฏ เตต วตต โหต ฯ สถลกรณนต สถลกรยา ฯ ปพเพต อตถปปตตย ฯ [๑๔๕] ตจฉกกมมนต วฑฒกกมม ฯ โกฏกกมมนต วา ปาสาณโกฏกกมม ฯ หตถมทธาคณนาต องคลสงโกเจเนว คณนา ฯ ปารสกมลกขกาทโย วย นวนตวเสน คณนา อจฉททก- คณนา ฯ อาทสทเทน สกลน ปฏปปาทน โวกลน๑ ภาคหาราทวเสน ปวตตา ปณฑคณนา คหตา ฯ ยสส สา ปคณา โหต โส รกขมป ทสวา เอตตกาน เอตถ ปณณานต ชานาต ฯ ยภ เมถเนต วจนโต ยการภกาเร เอกโต โยชเต อสทธมมวจน โหต ฯ อาปตตยา กาเรตพโพต ปาจตตเยเนว กาเรตพโพ อปสคคาทมตตวสฏาน อตจณฑาลาทปทาน ปาลย อาคเตสเยว สงคหตตตา ฯ โจโรสตอาทน ปน เกนจ ปรยาเยน ๑ ม โวลลน ฯ มงคลตถทปนย โวตถน อต ทสสต ฯ

[ ม. ท. ๑๖๓-๘๑ ส. ท. ๒๘๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 238

ปาลย อนาคตตตา ทกกฏ วตต ฯ หสาธปปายตาต ปรมปทสส อตถววรณ ฯ ปาลย อวตเตป ชาตอาทห อกโกสวตถห ปรมมขา อกโกสนตสส วตถน อน ภาวโต ยถา ทกกฏ ตถา ทวกมยตาย ปรมมขา วทนตสสาป ทพภาสตเมวาต อาจรยา วทนต ฯ [๑๔๖] สพพสตตาต เอตถ วจนตถวชานนปกตกา ตรจฉาน- คตาป คเหตพพา ฯ อนสาสนปเรกขารตาย ตวา วทนตสส จตตสส ลหปรวตตภาวโต อนตรา โกเป อปปนเนป อนาปตต ฯ ย อกโกสต ตสส อปสมปนนตา อน าปเทเสน ชาตอาทห อกโกสน ม อกโกสตต ชานนา อตถปเรกขารตาทน อภาโวต อมาเนตถ จตตาร องคาน ฯ โอมสวาทสกขาปท ทตย ฯ [๑๔๗] ตตเย ฯ ภณฑน ชาต เอเตสนต ภณฑนชาตา ฯ สมมนตนนต รโห สสนทน ฯ หตถปรามาสาทวเสน มตถก ปตโต กลโห ชาโต เอเตสนต กลหชาตา ฯ อนาปตตคามก วรทธวาทภต ววาท อาปนนาต ววาทาปนนา ฯ วคคหสวตตนกา กถา วคคาหกกถา ฯ ปสตต ปสณา วาจา ฯ สมคเค สตเต อวยวภเต วคเค ภนเน กโรตต อตโถ ฯ ปสณาเอว เปส ฯ ตาย วา วาจาย สมนนาคโต ปสโณ ฯ ตสส กมม เปส ฯ [ ม. ท. ๑๘๑-๔ ส. ท. ๒๘๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 239

ปยภาวสส ส กรณวาจนต อมนา ปน ปยส กรณโต ปสณาต นรตตนเยน อตถ วทต ฯ อธาป ทสห อากาเรห เปส อปสหรตต วจนโต ทสวธอกโกสวตถวเสเนว เปส อปสหรนตสส ปาจตตย ฯ ปาลมตตกาน โจโรตอาทน วเสน ปน ทกกฏเมวาต เวทตพพ ฯ อนกโกสวตถภต ปน เปส กรณ ตสส กรย กรณ วา ปยกมยตาย อปสหรนตสส ก จาป อมนา สกขาปเทน อาปตต น ทสสต ตถาป ทกกเฏเนตถ ภวตพพนต วทนต ฯ ชาตอาทห อน าปเทเสน อกโกสนตสส ภกขโน สตวา ภกขสส อปสหรณ ปยกมยตาเภทาธปปาเยส อ ตรตา ตสส วชานนาต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ เปส สกขาปท ตตย ฯ [๑๔๘] จตตเถ ฯ เอกโตต อนปสมปนเนน สทธ ฯ ปรมพย ชเนน สทส ปจฉาพย ชนนต รป อนจจนต เอตถ อนจจสทเทน สทส เวทนา อนจจาต เอตถ อนจจสทท วทต ฯ อกขรสมโหต อวภตตโก อกขรสมโห ฯ อกขรานพย ชนสมโห ปทนต วภตตอนตปทมาห ฯ วภตตอนตเมว ปท คเหตวา ปม ปท ปทเมว ทตย อนปทนต วตต ฯ เอก ปทนต คาถาปาท สนธาย วทต ฯ ปทคณนายาต คาถาปาทคณนาย ฯ อปาปณตวาต สทธ อกเถตวา ฯ รนต โอปาเตตต เอตถ [ ม. ท. ๑๘๔-๙๒ ส. ท. ๒๘๘-๙๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 240

อนนาสโก อาคมวเสน วตโต ฯ สโยคปพพสส จ รสสต กตนต เวทตพพ ฯ เตนาห รการมตตเมวาต ฯ เอตถ จ รป อนจจนต ภณ สามเณราต วจจมาโน สเจ รการ อวตวา รอต รสส กตวา วทต อ ภณต นาม โหต ตสมา อนาปตต ฯ เอว จ กตวา เวทนา อนจจาต เอตถาป อนจจสททมตเตเนว อาปตต โหตต เวทตพพ ฯ เอส นโยต เอกเมวกขร วตวา าน ฯ มโนปพพงคมา ธมมาต วจจมาโน ห มการมตตเมว วตวา ตฏต ฯ เอว เม สตนตอาทสตต ภณาปยมาโน เอการ วตวา ตฏต เจ อนวกขเรน ปาจตตย ฯ อปรปณณ ปท วตวา เต อนพย ชเนน ฯ ปเทน๑ เอก ปม ปท วรชฌต ทตเยน อนปเทน ปาจตตย ฯ อนงคณสตต สมมาทฏ สตต มหาเวทลล จ ธมมเสนาปตนา ภาสต ฯ อนมานสตต มหาโมคคลลานตเถเรน ฯ จลลเวทลลสตต ธมมทนนาย เถรยา ภาสต ฯ ปจเจกพทธภาสตป พทธภาสเตเยว สงคห คจฉต ฯ อฏกถานสสโตต ปพเพ มคธภาสาย วตต ธมมสงคหารฬห อฏกถ สนธาย วทต ฯ อทานป ยถา ห ทปโก นาม นลยตวา คณหต มเคต เอวมาทก สงคหารฬห อฏกถาวจน คเหตพพนต วทนต ฯ ปาลนสสโตต มกกฏ วชชปตตา จาต เอวมาทนา ๑ ม. ปเทส ฯ

[ ม. ท. ๑๙๒ ส. ท. ๒๙๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 241

ปาลยเมว อาคโต ฯ ววฏฏปนสสตนต นพพานปนสสต ฯ ววฏฏป- นสสต ปน สาม โต คเหตพพนต อาห ก จาปตอาท ฯ เถรสสาต นาคเสนตเถรสส ฯ มคคกถาทน ปกรณาน ฯ อกขเรน วาเจต อกขรกขเร อาปตต ปาจตตยสสาต วตตพเพ อกขราย วาเจต อกขรกขราย อาปตต ปาจตตยสสาต ปาลย วตต ฯ อนปสมปนเนน สทธ คณหนตสส อนาปตตต อนปสมปนเนน สห นสทตวา อทเทส คณหนตสส อนาปตต วตตา ฯ ทหรภกข นสนโน ฯเปฯ ภณโต อนาปตตต เอตถ ทวสป เตส นสนเนส วา อปสมปนนสส ภณามต ภณนตสส อนาปตตเยว ฯ อปจาร ม จตวาต ปรสปรยนตโต ทวาทสหตถ ม จตวา ฯ นสนเน วาเจมต ภณนตสสาป อปจาร ม จตวา นสนนตตา อนาปตต ฯ สเจ ปน ทเร นสนนมป วาเจมต วสส สลลกเขตวา ภณต อาปตตเยว ฯ เอโก ปาโท นาคจฉตต ปพเพ ปคโณเยว ปจฉา อสรนตสส น อาคจฉต ต เอว ภณาหต เอกโต ภณนตสส อนาปตต ฯ โอปาเตตต สทธ กเถต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อนปสมปนนตา วตตลกขณธมม ปทโส วาจนตา เอกโต ภณน จาต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ ปทโสธมมสกขาปท จตตถ ฯ [๑๔๙] ป จเม ฯ วกชชมานาต นตถนนตา ฯ กากจฉมานาต [ ม. ท. ๑๙๒ ส. ท. ๒๙๑-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 242

โรทนตา ฯ ตตรทนต วตถ นทสสน วา ฯ เตน๑ น โข ปาตตนต ปจฉาวเสน กถตตตา นตถ มสาวาโท ฯ เกจ ปน สนเทหวเสน วจน มสา นาม น โหต ตสมา เอว วตตนต วทนต ฯ สนตก อคนตวาต ย เอเตส น กปปต ต เตสมป น กปปตต อธปปาเยน อคนตวา ฯ ทรตตตรตตนต เอตถ วจนสลฏตามตเตน ทรตตคคหณ กตนต เวทตพพ ฯ ตรตต ห สหวาเส ลพภมาเน ทรตเต วตตพพเมว นตถต ทรตตคคหณ วส น ปโยเชต ฯ เตเนวาห อตตร ทรตต- ตรตตนต ภควา สามเณราน สงคหกรณตถาย ตรตต ปรหาร อทาสต ฯ นรนตรตรตตทสสนตถ วา ทรตตคคหณ กต ฯ เกวล ห ตรตตนต วตเต อ ตถ วาเสน อนตรตมป ตรตต คณเหยย ทรตตวสฏมปน ตรตต วจจมาน เตน อนนตรตเมว- ตรตต ทเปต ฯ [๑๕๐] สยน เสยยา สยนต เอตถาตป เสยยาต อาห กายปปสารณสงขาตนตอาท ฯ ตสมาต ยสมา อภยมป ปรค- คหต ตสมา ฯ ป จห ฉทเนหต อฏก สลา สธา ตณ ปณณ- สงขาเตห ป จห ฉทเนห ฯ วาจคคตวเสนาต ปคณวเสน ฯ ทยฑฒหตถพเพโธ วฑฒกหตเถน คเหตพโพ ฯ เอกปจาโรต ๑ ม. เกน ฯ

[ ม. ท. ๑๙๔-๖ ส. ท. ๒๙๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 243

วล ชนทวารสส เอกตต สนธาย วตต ฯ สตคพภ วา จตสสาล เอกปจาร โหตต สมพนโธ ฯ อปรมตเลน สทธ อสมพทธภตตกสสาต อท ตลาย อพภนตเร สยตวา ปน เตเนว สสเรน นกขมตวา ภตตอนตเรน เหฏ มตล ปวสต โยคเคป อปรมตเลน อสมพทธภตตเก เสนาสเน อนาปตตยา วตตาย ตถา ปวสต อสกกเณยเย สมพทธภตตเก วตตพพเมว นตถต ทสสนตถ วตต ฯ น ปน สมพทธภตตเก อาปตตต ทสสนตถ ฯ เหฏาปาสาเท สยตภกขสส อนาปตตต อทมป ตาทเส เสนาสเน เหฏ มตเล สยตสเสว อาปตตปปสงคาสงกา สยาต ต นวารณตถ วตต ฯ น ปน อปรมตเล สยตสส อาปตตต ทสสนตถ ฯ นานปจาเรต ยตถ พห นสเสณ กตวา อปรมตล อาโรหนต ตาทส สนธาย วตต ฯ อปรมตเลป อากาสงคเณ นปชชนตสส อาปตตยา อภาวโต ฉทนพภนตเรต วตต ฯ สภาสงเขเปนาต สภากาเรน ฯ อฑฒกฑฑเก เสนาสเนต เอตถ อฑฒกฑฑก นาม ยตถ เอก ปสส ม จตวา ตส ปสเสส ภตตโย พทธา โหนต ยตถ วา เอกสม ปสเส ภตต อฏาเปตวา อโภส ปสเสส อปฑฒ อปฑฒ กตวา ภตตโย อฏาเปนต ตาทส เสนาสนนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ คณ ปเท ปน อฑฒกฑฑเกต ฉทน อฑเฒน อสมปตต- [ ม. ท. ๑๙๖ ส. ท. ๒๙๕-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 244

กฑฑเกต วตต ฯ ตมป โน น ยตต ฯ วาฬสงฆาโฏ นาม ถมภาน อปร วาฬรเปห กตสงฆาโฏ วจจตต วทนต ฯ ปรกเขปสส พห คเตต เอตถ ยสม ปสเส ปรกเขโป นตถ ตตถาป ปรกเขปารหปปเทสโต พห คเต อนาปตตเยวาต ทฏพพ ฯ อปรจฉนนคพภปจาเรต เอตถ มชเฌ ววฏงคณวนตาส มหาจตสสาลาส๑ ยถา อากาสงคณ อโนตรตวา ปมเขเนว คนตวา สพพคพเภ ปวสต น สกกา โหต เอว เอเกกคพภสส ทวส ปสเสส กฑฑ นหรตวา กต ปรจฉนนคพภปจาร นาม ฯ อท ปน ตาทส น โหตต อปรจฉนนคพภปจาเรต วจจต ฯ สพพคพเภ ปวสนตต คพภปจารสส อปรจฉนนตตา อากาสงคณ อโนตรตวาป ปมเขเนว คนตวา ต ต คพภ ปวสนต ฯ อถ กโต ตสส ปรกเขโปเยว สพพปรจฉนนตตาต วตตนต อาห คพภปรกเขโปเยว หสส ปรกเขโปต ฯ อท จ สมนตาคพภ- ภตตโย สนธาย วตต ฯ จตสสาลวเสน สนนวฏเป เสนาสเน คพภปปมข วสส อปรกขตตมป สมนตา ตคพภภตตน วเสน ปรกขตต นาม โหต ฯ นน จ อปรกขตเต ปมเข อนาปตตต อฏกถาย๒ อวเสเสน วตต ตสมา จตสสาลวเสน สนนวฏเป เสนาสเน วส อปรกขตเต ปมเข อนาปตตเยวาต โย วเทยย ๑ ม. ปมขมหาจตสสาลาส ฯ ๒ ม. อนธกฏกถาย ฯ

[ ม. ท. ๑๙๖ ส. ท. ๒๙๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 245

ตสส วาทปรโมจนตถ อท วตต ย ปน ฯ เป ฯ ปาเฏกก- สนนเวสา เอกจฉทนา คพภปาลโย สนธาย วตตนต ฯ อท วตต โหต อปรกขตเต ปมเข อนาปตตต ย วตต ต น จตสสาลวเสน สนนวฏา คพภปาลโย สนธาย วตต ก จาป๑

วส สนนวฏ เอกเมว คพภปาล สนธาย ตาทสาย ห คพภปาลยา อปรกขตเต ปมเข อนาปตต น จตสสาลวเสน สนนวฏายาต ฯ เอกาย จ คพภปาลยา ตสส ตสส คพภสส อปจาร ปรจฉนทตวา อนตมโส อโภส ปสเสส ขททกภตตน อฏาปนมตเตนาป ปมข ปรกขตต นาม โหต ฯ จตสสาล- ตสาลวเสน สนนวฏาส ปน คพภปาลส อโภส ปสเสส คพภภตตน วเสนาป ปมข ปรกขตต นาม โหต ฯ ตสมา ย อมนา ลกขเณน ปรกขตต ปมข ตตถ อาปตต อตรตถ อนาปตตต อทเมตถ สนนฏาน ฯ อทาน อปรกขตเต ปมเข อนาปตตต วตวา ตสเสว วจนสส อธปปาย ปกาเสนเตน ย วตต ภมย วนา ชคตยา ปมข สนธาย กถตนต ตสส อยตตตาวภาวนตถ ย จ ตตถาตอาท อารทธ ฯ ภมย วนา ชคตยา ปมข สนธาย กถตนต ห อมสส วจนสส อยมธปปาโย อปรกขตเต ปมเข อนาปตตต ย วตต ต วนา ๑ ม. ก จรห ฯ

[ ม. ท. ๑๙๖ ส. ท. ๒๙๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 246

วตถ ภมย กตเคหสส ปมข สนธาย กถต สเจ ปน อจจวตถก ปมข โหต ปรกขตตสงขย น คจฉตต ฯ เตเนวาห ทสหตถพเพธาป ห ชคต ปรกเขปสงขย น คจฉตต ฯ เหฏาป อทเมว มนส นธาย วตต อจจวตถก เจป โหต ปมเข สยโต คพเภ สยตาน อาปตต น กโรตต ฯ ตตถาต อนธกฏ- กถาย ฯ ชคตยา ปมาณ วตวาต สเจ ชคตยา โอตรตวา ภมย สยโต ชคตยา อปร สยต น ปสสตต เอว ชคตยา อพเพเธน ปมาณ วตวา ฯ เอกสาลาทส อชกเมว ทฆ กตวา สนนเวสโต ปาสาโท เอกสาลสนนเวโส ฯ ทวสาลสนนเวสาทโยป วตตานสารโต เวทตพพา ฯ สาลปปเภททปนเมว เจตถ เหฏา- วตตโต วเสโส ฯ มชเฌ ปาการ กโรนตต เอตถ ปรกเขปสส เหฏ มปรจเฉเทน ทยฑฒหตถพเพธตตา ทยฑฒหตถพเพธ เจป มชเฌ ปาการ กโรนต นานปจารเมว โหตต เวทตพพ ฯ น ห ฉทเทน เคห เอกปจาร นาม โหตต เอตถ สเจ อพเพเธน ทยฑฒหตถพภนตเร มนสสส จารปปโหนก ฉทท โหต ตป ทวารเมวาต เอกปจาร โหต ฯ [๑๕๑] ก ปรกเขโป วทธสโตต ปมขสส ปรกเขป สนธาย วทต ฯ สพพตถ ป จนนเยว ฉทนาน อาคตตตา วทต ป จนน อ ตเรน ฉทเนน ฉนนาต ฯ ปาลย เสยยา นาม สพพจฉนนา [ ม. ท. ๑๙๖ ส. ท. ๒๙๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 247

สพพปรจฉนนา เยภยเยนจฉนนา เยภยเยน ปรจฉนนาต วทนเตน เยภยเยนจฉนนเยภยเยนปรจฉนนเสนาสน ปาจตตยสส อวสาน วย กตวา ทสสต ฯ อปฑฒจฉนเน อปฑฒปรจฉนเน อาปตต ทกกฏสสาต วทนเตน จ อปฑฒจฉนนอปฑฒปรจฉนนเสนาสน ทกกฏสส อาท กตวา ทสสต ฯ อภนนมนตรา เกน ภวตพพ ปาจตตเยน อทาห ทกกเฏนาต ฯ โลกวชชสกขาปทสเสว อนวเสส กตวา ป าปนโต อมสส จ ปณณตตวชชตตา เยภยเยนจฉนนเยภยเยนปรจฉนนสส อปฑฒจฉนนอปฑฒปรจฉนนสส จ อนตรา ปาจตตย อนวารตเมว ตสมา วนยวนจฉเย จ ครเกเยว าตพพตตา อฏกถายมป ปาจตตยเมว ทสสต ฯ สตต ปาจตตยานต ปาลย วตตปาจตตย สาม โต เอกตเตน คเหตวา วตต วส ปน คยหมาเน สพพจฉนเน สพพปรจฉนเน ปาจตตย เยภยเยนจฉนเน เยภยเยน ปรจฉนเน ปาจตตยนต อฏเว ปาจตตยาน โหนต ฯ เปนมพมณฑปวณณ โหตต สหลทเป กร อจจวตถโก สพพจฉนโน สพพปรจฉนโน เอวนามโก สนนปาตมณฑโป อตถ ต สนธาเยต วตต ฯ ยท ชคต ปรกเขปสงข คจฉต อจจวตถกตตา มณฑปสส สพพอปรจฉนนตา น ยชชตต อาห อมนาเปต เวทตพพนตอาท ฯ จฬกจฉนนาทน เจตถ เอว เวทตพพาน ฯ ยสส จตส ภาเคส [ ม. ท. ๑๙๖ ส. ท. ๓๐๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 248

เอโก ฉนโน เสสา อจฉนนา อท จฬกจฉนน ฯ ยสส ตส ภาเคส เทว ฉนนา เอโก อจฉนโน อท เยภยเยนจ- ฉนน ฯ ยสส ทวส ภาเคส เอโก ฉนโน เอโก อจฉนโน อท อปฑฒจฉนน นาม เสนาสน ฯ จฬกปรจฉนนาทนป อมนาว นเยน เวทตพพาน ฯ เสส อตตานเมว ฯ ปาจตตยวตถกเสนาสน ตตถ อนปสมปนเนน สห นปชชน จตตถทวเส สรยตถงคมนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ สหเสยยสกขาปท ป จม ฯ [๑๕๒] ฉฏเ ฯ ปมสกขาปเท ภกขข เปตวา อวเสโส อนปสมปนโน นามาต วตตตตา มาตคาโมป อนปสมปนนค- คหเณน คหโตเยวาต จตตถทวเส มาตคาเมน สทธ สยนตสส ทวหป สกขาปเทห เทว ปาจตตยาน โหนตต วทนต ฯ คณ ปเทส ปน ตสป อมสม สกขาปเท มาตคามสส วส วจจมานตตา ปมสกขาปเท ภกข เปตวา อวเสโส อนปสมปนโน นามาต ปรสสเสว คหณ อนจฉวกนต วตต ฯ ตเทว จ ยตตตร ฯ ย จ อธ ปมทวเสปต ปสทเทน จตตถทวเสปต วตต โหตต การณ วทนต ตมป อการณ ปสทโท สมปณฑนตโถเยวาต นยมาภาวโต อวธารณตถสส จ สมภวโต ฯ สมภาวเน วา ปสทโท ทฏพโพ เตน อธ ปมทวเสป ตาว [ ม. ท. ๑๙๖-๒๐๒ ส. ท. ๓๐๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 249

อาปตต ทตยาททวเส กเมว วตตพพนต อมมตถ ทเปต ฯ สมปณฑนตเถป ปสทเท คยหมาเน อมนาว สกขาปเทน อาปชชตพพาปตตยา อ สมป ทวเส อาปชชน ทเปต น ปม- สกขาปเทน อาปชชตพพาปตตยาต อการณเมว ตนต ทฏพพ ฯ มตตถ ปาราชกวตถภตาป อนปาทนนปกเข ตตตา สหเสยยา- ปตต น ชเนตต วทนต ฯ อตถงคเต สรเย มาตคาเม นปนเน ภกข นปชชตต วจนโต ทวา สยนตสส สหเสยยาปตต น โหตเยวาต ทฏพพ ฯ ปาจตตยวตถกเสนาสน ตตถ มาตคาเมน สห นปชชน สรยตถงคมนนต อมาเนตถ ตณ องคาน ฯ ทตยสหเสยยสกขาปท ฉฏ ฯ [๑๕๓] สตตเม ฯ ฆร นยตต ฆรณ ฆรนายกา ฯ เตนาห ฆรสามนต ฯ สณหาต สณสา ฯ น ยกเขนาตอาทน อ ตราต อมนา สมพนโธ ฯ ปรสวคคห คเหตวา เตน ยกเขน วา เปเตน วา ตรจฉาเนน วา สทธ ตายป เทเสต น วฏฏต ฯ อกขราย เทเสตต เอตถ ฉปป จวาจโต อตตร อท ปท ภาสสสามต เอกป อกขร วตวา ตฏต อาปตตเยวาต วทนต ฯ เอโก คาถาปาโทต อท คาถาพนธเมว สนธาย วตต ฯ อ ตถ ปน วภตตอนตปทเมว คเหตพพนต วทนต ฯ อฏกถ ธมมปทชาตกาทวตถ วาต อมนาป โปราณก สงคต อารฬหเมว [ ม. ท. ๒๐๒-๖ ส. ท. ๓๐๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 250

อฏกถาท วตตนต วทนต ฯ อฏกถาทปา เปตวา ทมลาท- ภาสนตเรน ยถารจ กเถต วฏฏต ฯ ปทโสธมเม วตตปปเภโทต อมนา อ ตถ อนาปตตต ทเปต ฯ อฏหตวา ปน นสทตวาต อรยาปถปรวตตนทสสเนน นานาอรยาปเถป อนาปตต ทเปต ฯ สพพ เจป ทฆนกาย กเถตต ยาว น นฏาต ตาว ปนทวเสป กเถต ฯ ทตยสส ว ปรสสส อคคหณ อกรยา ฯ มาตคาเมน สทธ ตสส จ ว ปรสสส อปจาโร อนยเตส วตตนเยเนว คเหตพโพ ฯ เสส อตตานเมว ฯ วตตลกขณสส ธมมสส ฉนน วาจาน อปร เทสนา วตตลกขโณ มาตคาโม อรยาปถ- ปรวตตนาภาโว ว ปรสาภาโว อป หวสชชนาต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ ธมมเทสนสกขาปท สตตม ฯ [๑๕๔] อฏเม ฯ อนตราต ปรนพพานสมยโต อ สม กาเล ฯ อตกฑฒยมาเนนาต วทถ ภนเต ก ตเมหห อธคตนต เอว นพพนธยมาเนน ฯ อนตกฑฒยมาเนนาป ปจฉเต วา อปจฉเต วา ตถารเป การเณ สต อาโรเจต วฏฏตเยว ฯ เตเนว อ ตเรน ทหรภกขนา อปวทโต อ ตโร เถโร อาวโส อปรมคคตถาย วายาม มา อกาส ขณาสโว ตยา อปวทโตต อาห ฯ เถเรน จ อตถ เต อาวโส อมสม สาสเน [ ม. ท. ๒๐๖-๒๔ ส. ท. ๓๐๒-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 251

ปตฏาต ปฏโ ทหรภกข อาม ภนเต โสตาปนโน อหนต อโวจ ฯ การโก อยนต ตวาป ปฏปตตยา อโมฆภาวทสสเนน สมตเตชนาย สมปหสนาย จ อรยา อตตาน ปกาเสนตเยว ฯ สตปรยตตสลคณนต สตคณ ปรยตตคณ สลคณ จ ฯ อมมตตกสส อธ อวจเน การณ วทนเตน ขตตจตตเวทนาฏฏานมป อวจเน การณ วตตเมวาต ทฏพพ ฯ อตสทเทน วา อาทอตเถน ขตตจตตเวทนาฏเฏ สงคณหาต ฯ เตเนว วทต จตตกเขปสส วา อภาวาต ฯ ทฏ สมปนนานนต มคคผลทฏ ยา สมนนาคตาน ฯ อรยานเมว ห อมมตตกาทภาโว นตถ ฯ ฌานลาภโน ปน ตสม สต ฌานา ปรหายนต ฯ ตสมา เตส อภตาโรจนปจจยา อนาปตต วตตพพา น ภตาโรจนปจจยา ฯ เตเนวาห ภตาโรจนปจจยา อนาปตต น วตตพพาต ฯ [๑๕๕] ปพเพ อวตเตหต จตตถปาราชเก อวตเตห ฯ อท จ สกขาปท ปณณตตอชานนวเสน อจตตกสมฏาน โหต ฯ อรยา เจตถ ปณณตต ชานนตา วตกกม น กโรนต ฯ ปถชชนา ปน ปณณตต ชานตวาป วตกกม กโรนต ฯ เต จ สตถโน อาณาวตกกมเจตนาย พลวอกสลภาวโต ฌานา ปรหายนตต ทฏพพ ฯ อกกฏปรจเฉเทน อรยปคคเลเอว สนธาย กสลา- พยากตจตเตห ทวจตตนต วตต ฯ ปณณตต อชานนตา ปน [ ม. ท. ๒๒๔ ส. ท. ๓๐๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 252

ฌานลาภ ปถชชนา วตถมห โลภวเสน อกสลจตเตนาป น อาโรเจนตต นตถ ฯ อธ จ ทกขเวทนาย อภาวโต ทวเวทนนต อมสส อนรป กตวา ทวจตตนต อท วตตนต เอว วา เอตถ อธปปาโย คเหตพโพ ฯ เสส อตตานเมว ฯ อตตรมนสส ธมมสส ภตตา อนปสมปนนสส อาโรจน ตงขณวชานนา อน าปเทโสต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ ภตาโรจนสกขาปท อฏม ฯ [๑๕๖] นวเม ฯ ทฏ ลลสทททสสนตถนต ทฏ ลลสททสส อตถทสสนตถ ฯ อตเถ ห ทสสเต สทโทป อย เอเตส อตเถส วตตตต ทสสโตเยว โหต ฯ ย ย ทฏ ลลสทเทน อภธยต ต สพพ ทสเสต ปาราชกาน วตตานต อย เหตถ อธปปาโย ฯ ตตราย วจารณาต ตตร ปาลย อย วจารณา ปาลตตร- อฏกถาส วา อย วจารณา ฯ ตตถ ภเวยยาต ตตถ กสสจ วมต เอว ภเวยย ฯ อนปสมปนนสส ทฏ ลลาโรจเน วย ทกกเฏน ภวตพพนต อาห ทกกฏ อาปชชตต ฯ อกโกสนโตป ทกกฏ อาปชเชยยาต โอมสวาเทน ทกกฏ อาปชเชยย ฯ อธปปาย อชานนเตหป อฏกถาจรยาน วจเนเยว าตพพนต ทปนตถ อฏกถาจรยาว เอตถ ปมาณนต วตต ฯ ปนป อฏกถาวจน- เมว อปปตตโต ทฬห กตวา ปตฏเปนโต อมนาป เจตนต- [ ม. ท. ๒๒๔-๖ ส. ท. ๒๐๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 253

อาทมาห ฯ อ ตร ภกขสมมตยาต วตตตตา สมมต อตถต คเหตพพาต อาห อธ วตตตตาเยวาตอาท ฯ อาทโต ป จ สกขาปทานต ปาณาตปาตาทน ป จ สกขาปทาน ฯ เสสานต วกาลโภชนาทน ป จาต วทนต ฯ เกจ ปน อาทโต ป จ สกขาปทานต สกกวสฏ อาทน ป จาต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ ปาณาตปาตาทน ห ทเสว สกขาปทาน สามเณราน ป ตตาน ฯ วตต เหต อถโข สามเณราน เอตทโหส กต น โข อมหาก สกขาปทาน กตถ จ อเมหห สกขตพพนต ภควโต เอตมตถ อาโรเจส อนชานาม ภกขเว สามเณราน ทส สกขาปทาน เตส จ สามเณเรห สกขต ปาณาตปาตา เวรมณ อทนนาทานา เวรมณตอาท ฯ เตส ป ตเตสเยว สกขาปเทส ทฏ ลลาทฏ ลลวจารณา กาตพพา น จ สกกวสฏ อาทน วส เตส ป ตตาน อตถต ฯ อถ ภกขโน ทฏ ลลสงขาตาน สกกวสฏ อาทน อนปสมปนนสส ก นาม โหนตต อาห สกกวสฏ ฯ เป ฯ อชฌาจาโร นามาต วตตนต ฯ อมนาป เจต สทธ อนปสมปนนสส สกกวสฏ อาท ทฏ ลล นาม น โหตต ฯ อชฌาจาโร นามาต ห วทนโต อนปสมปนนสส สกกวสฏ อาท เกวล อชฌาจาโร นาม โหต น ปน ทฏ ลโล นาม อชฌาจาโรต ทเปต ฯ อชฌาจาโร นามาต จ อฏกถาย [ ม. ท. ๒๒๖-๗ ส. ท. ๓๐๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 254

วตตตตา อกตตพพรปตตา จ อนปสมปนนสส สกกวสฏ อาทน ทณฑกมมวตถปกข ภชนต ตาน จ อ สส อนปสมปนนสส อวณณกามตาย อาโรเจนโต ภกข ทกกฏ อาปชชตต วทนต ฯ อธ ปน อนปสมปนนคคหเณน สามเณร สามเณร สกขมานาน คหณ เวทตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อนตมวตถ อนชฌาปนนสส ภกขโน สวตถโก สงฆาทเสโส อนปสมปนนสส อาโรจน ภกขสมมตยา อภาโวต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ทฏ ลลาโรจนสกขาปท นวม ฯ [๑๕๗] ทสเม ฯ เอกนทรยนต กายนทรย อตถต ม มานา วทนต ฯ มฏ ปปมาณาต มฏ นา สงคเหตพพปปมาณา ฯ เอตถ ก จาป เยภยเยน ปสส อปปปส จ ปว วตวา อปฑฒ- ปสกา ปว น วตตา ฯ ตถาป ปณณตตวชชสกขาปเทส สาวเสสป ตตยาป สมภวโต อปฑฒปสกายป ปวยา ปาจตตยเมวาต คเหตพพ ฯ เกจ ปน สพพจฉนนาทส อปฑเฒ ทกกฏสส วตตตตา อธาป ทกกฏ ยตตนต วทนต ฯ ต น ยตต ปาจตตยวตถก จ อนาปตตวตถก จ ทวธ ปว เปตวา อ สสา ทกกฏวตถกาย ตตยาย ปวยา อภาวโต ฯ เทวเยว ห ปวโย วตตา ชาตา จ ปว อชาตา จ ปวต ฯ ตสมา ทวส อ ตราย ปวยา ภวตพพ ฯ วนยวนจฉเย จ สมปตเต [ ม. ท. ๒๒๙-๓๐ ส. ท. ๓๐๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 255

ครเกเยว าตพพตตา น สกกา เอตถ อนาปตตยา ภวต ฯ สพพจฉนนาทส ปน อปฑเฒ ทกกฏ ยตต ตตถ ตาทสสส ทกกฏวตถโน สพภาวา ฯ [๑๕๘] โปกขรณ ขณาต วทต วฏฏตต อมสม โอกาเสต อนยเมตวา วตตตตา วฏฏต ฯ อม วลล ขณาต วตเตป ปวขณน สนธาย ปวตตโวหารตตา อมนาว สกขาปเทน อาปตต น ภตคามปาตพยตาย ฯ กเฏหต ฆเฏห ฯ ตนกกททโมต อทกมสสกกททโม ฯ โส จ อทกคตกตตา อปเนตต วฏฏต ฯ โอมกจาตมมาสนต โอนจตมมาส ฯ โอวฏนต เทเวน โอวฏ ฯ อกตปพภาเรต อวล ชนฏานทสสนตถ วตต ฯ ตาทเส ห วมมกสส สมภโวต ฯ มสกกกร นาม มสกาห ขณตวา พหกตปสราส ฯ เอเสว นโยต โอมกจาตมมาส โอวฏโเยว วฏฏตต อตโถ ฯ เอกทวสมป น วฏฏตต โอวฏเอกทวสา- ตกกนโตป วโกเปต น วฏฏต ฯ เหฏาภมสมพทเธป จ โคกณฏเก ภมโต ฉนทตวา อคคตตตา๑ อจจคคตมตถกโต ฉนทตวา คเหต วฏฏตต วทนต ฯ สกฏาเน อตฏมาน กตวา ปาเทห มททตวา อาโลพตกททมมป คเหต วฏฏต ฯ ตโตต ตโต ปราณเสนาสนโต ฯ อฏก คณหามตอาท สทธจตต ๑ ม. อทธ ตตตา ฯ

[ ม . ท. ๒๓๐ ส. ท. ๒๐๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 256

สนธาย วตต ฯ อทเกนาต อชก อากาสโตเยว ปตนกทเกน ฯ สเจ ปน อ ตถ ปหรตวา ปตเตน อทเกน เตมต โหต วฏฏตต วทนต ฯ อจจาเลตวาต อกขปตวา ฯ เตน อปเทเสนาต เตน เลเสน ฯ [๑๕๙] อวสยตตา อนาปตตต เอตถ สเจป นพพาเปต สกกา โหต ปม สทธจตเตน ทนนตตา ทหตต สลลกเขตวาป ตฏต อนาปตต ฯ โอวฏ ฉนนนต ปม โอวฏ ปจฉา ฉนน ฯ เสส อตตานเมว ฯ ชาตปว ปวส ตา ขณนขณาปนาน อ ตรนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ปวขณนสกขาปท ทสม ฯ มสาวาทวคโค ปโม ฯ [๑๖๐] เสนาสนวคคสส๑ ปเม ฯ นคคเหต อสกโกนโตต สนธาเรตต อสกโกนโต ฯ อมนา ปน วจเนน ทารกสส ตตถ อปนตภาโว เตน จ ทฏภาโว วตโตเยวาต ทฏพพ ฯ เตน ห ภกขนา ต รกข ฉนทต อารทเธ ตตถ นพพตตา เอกา ตรณปตตา เทวตา ปตต องเกนาทาย ตา ยาจ มา เม สาม วมาน ฉนท น สกขสสาม ปตตก อาทาย อนาวาสา วจรตนต ฯ โส อห อ ตถ อทส รกข น ลภสสามต ตสสา ๑ ภตคามวคคสส ฯ

[ ม. ท. ๒๓๐-๒ ส. ท. ๓๑๐-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 257

วจน นาทย ฯ สา อมป ตาว ทารก โอโลเกตวา โอรมสสตต ปตต รกขสาขาย เปส ฯ โส ภกข อกขตตผรส สนธาเรต อสกโกนโต ทารกสส พาห ฉนท ฯ เอว จ สยโต วมาเน สยโต นาม โหตต กตวา วตต รกขฏกทพพวมาเน นปนนสสาต ฯ รกขฏกทพพวมาเนต จ สาขฏกวมาน สนธาย วตต ฯ รกขสส อปร นพพตต ห วมาน รกขปฏพทธตตา รกขฏกวมานนต วจจต ฯ สาขฏกวมาน ปน สพพสาขา- สนนสสต หตวา ตฏต ฯ ตตถ ย รกขฏกวมาน โหต ต ยาว รกขสส มลมตตมป ตฏต ตาว น นสสต ฯ สาขฏก- วมาน ปน สาขาส ภชชมานาส ตตถ ตตเถว ภชชตวา สพพสาขาส ภนนาส สพพ ภชชต ฯ อทมป จ วมาน สาขฏก ฯ ตสมา รกเข ฉนเน ต วมาน สพพโส วนฏ ฯ เตเนว สา เทวตา ภควโต สนตกา ลทเธ อ สม วมาเน วส ฯ พาห ถนมเลเยว ฉนทต อเสน สทธ พาห ฉนท ฯ อมนา รกขเทวตาน คตตาน ฉชชนต น จาตมมหาราชกาทน วย อจเฉชชานต ทฏพพ ฯ รกขธมเมต รกขปกตย ฯ รกขสภาเวต อตโถ ฯ รกขาน วย เฉทนาทส อกปปน ห รกขธมโม นาม ฯ [๑๖๑] อปปตตนต อปปนน ฯ ภนตนต ธาวนต ฯ ธารเยต นคคณเหยย ฯ อท วตต โหต ยถา นาม เฉโก สารถ [ ม. ท. ๒๓๒ ส. ท. ๓๑๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 258

อตเวเคน ธาวนต รถ นคคณหตวา ยถจฉก เปเสต เอว โย ปคคโล อปปนน โกธ ธารเย นคคณหตต สกโกต ตมห สารถ พรม อตโร ปน ราชอปราชาทน รถสารถ ชโน รสมคคาโห นาม โหต น อตตมสารถต ฯ ทตยคาถาย ปน อยมตโถ ฯ โยต โย ยาทโส ขตตยกลา วา ปพพชโต พราหมณกลา วา ปทพชโต นโว วา มชฌโม วา เถโร วา ฯ อปปตตนต อทธมทธ ปตต คต ปวตตนต อตโถ ฯ อปปนนนต วตต โหต ฯ โกธนต อนตถ เม อจรต อาฆาโต ชายตต อาทนา นเยน สตเต วตตาน นวนน อตถ เม น จรตต อาทน จ ตปปฏปกขโต สทธาน นวนนเมวาต อฏารสนน ขาณกณฏกาทนา อฏาเนน สทธ เอกนวสตยา อาฆาตวตถน อ ตราฆาตวตถสมภว อาฆาต ฯ วสฏนต วตถต ฯ สปปวสนต สปปสส วส ฯ อวาต โอปมมวจน ฯ อการโลป กตวา ว อจเจว วตต ฯ โอสเธหต อคเทห ฯ อท วตต โหต ยถา วสตกจฉโก เวชโช สปเปน ทฏโ สพพกาย ผรตวา ต วสฏ สปปวส มลกขนธตจปตตปปผาทน อ ตเรห นานาเภสชเชห ปโยเชตวา กเตห วา โอสเธห ขปปเมว วเนยย เอวเมว โย ยถาวตเตน อาฆาตวตถนา อปปตต จตตสนตาน พยาเปตวา ต โกธ วนยนปาเยส ตทงควนยาทส เยนเกนจ อปาเยน วเนต [ ม. ท. ๒๓๒ ส. ท. ๓๑๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 259

นาธวาเสต ปชหต วโนเทต พยนตกโรต โส ภกข ชหาต โอรปาร โส เอว โกธ วเนนโต ภกข ยสมา โกโธ ตตยมคเคน สพพโส ปหยต ตสมา โอรปารส ตาน ป โจรมภาคยส โชนาน ชหาตต ฯ อวเสเสน ห ปารนต ตรสส นาม ตสมา โอราน จ ตาน สสารสาครสส ปารภตาน จาต กตวา โอรปารนต วจจต ฯ อถวา โย อปปตต วเนต โกธ วสฏ สปปวสว โอสเธห โส ตตยมคเคน สพพโส โกธ วเนตวา อนาคามผเล โต ภกข ชหาต โอรปาร ฯ ตตถ โอรนต สกตตภาโว ฯ ปารนต ปรตตภาโว ฯ โอร วา ฉ อชฌตตกาน อายตนาน ฯ ปาร ฉ พาหรายตนาน ฯ ตถา โอร มนสสโลโก ปาร เทวโลโก ฯ โอร กามธาต ปาร รปารปธาต ฯ โอร กามรปภโว ปาร อรปภโว ฯ โอร อตตภาโว ปาร อตตภาวสขมกรณาน ฯ เอวเมตสม โอรปาเร จตตถมคเคน ฉนทราค ปชหนโต ชหาต โอรปารนต วจจต ฯ เอตถ จ ก จาป อนาคามโน กามราคสส ปหนตตา อธตตภาวาทส ฉนทราโคเอว นตถ อปจ โข ปนสส วณณปปกาสนตถ สพพเมต โอรปารเภท สงคเหตวา ตตถ ฉนทราคปปหาเนน ชหาต โอรปารนต วตต ฯ อทาน ตสสตถสส วภาวนตถาย อปม อาห อรโค ชณณมว ตจ ปราณนต ฯ ตตถ [ ม. ท. ๒๓๒ ส. ท. ๓๑๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 260

อเรน คจฉตต อรโค ฯ สปปสเสต อธวจน ฯ โส ทวโธ กามรป จ อกามรป จ ฯ กามรปป ทวโธ ชลโช จ ถลโช จ ฯ ชลโช ชเลเอว กามรป ลภต น ถเล สงขปาลชาตเก สงขปาลนาคราชา วย ฯ ถลโช ถเลเอว น ชเล ฯ โส ชชชรภาเวน ชณณ จรกาลตาย ปราณ จาต สงขคต ตจ ชหนโต จตพพเธน ชหต สชาตย โต ชคจฉนโต นสสาย ถาเมนาต ฯ สชาต นาม สปปชาต ทฆตตภาโว ฯ อรคา ห ป จส าเนส สชาต นาตวตตนต อปปตตย จตย วสสฏนทโทกกมเน สชาตยา เมถนปฏเสวเน ชณณตจาปนยเน จาต ฯ ตสมา ยทา ตจ ชหต ตทา สชาตยเยว ตวา ชหต ฯ สชาตย โตป จ ชคจฉนโต ชหต ฯ ชคจฉนโต นาม ยทา อปฑฒฏาเน มตโต โหต อปฑฒฏาเน อมตโต โอลมพต ตทา น อฏฏยนโต ชหต ฯ เอว ชคจฉนโตป จ ทณฑนตร วา มลนตร วา ปาสาณนตร วา นสสาย ชหต ฯ นสสยนโตป จ ถาม ชเนตวา อสสาห กรตวา วรเยน วงก นงคฏ กตวา ปสสสนโตว ผณ กรตวา ชหต ฯ เอว ชหตวา เยน กาม ปกกมต ฯ เอวเมว อยมป ภกข โอรปาร ชหตกาโม จตพพเธน ชหต สชาตย โต ชคจฉนโต นสสาย ถาเมนาต ฯ สชาต นาม ภกขโน อรยาย ชาตยา ชาโตต วจนโต สล ฯ เตเนวาห สเล ปตฏาย [ ม. ท. ๒๓๒ ส. ท. ๓๑๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 261

นโร สป โต ฯ เอวเมตสส สชาตย โต ภกข ต สกตตภาวาทเภท โอรปาร ชณณปราณตจมว ต ทกข ชเนนต ตตถ ตตถ อาทนวทสสเนน ชคจฉนโต กลยาณมตเต นสสาย อธมตต- สมมาวายามสงขาต ถาม ชเนตวา ทวส จงกเมน นสชชาย อาวรณเยห ธมเมห จตต ปรโสเธตต วตตนเยน รตตนทว ฉทธา วภชตวา ฆเฏนโต วายมนโต อรโค วย วงก นงคฏ ปลลงก อาภชตวา อรโค วย ปสสสนโต อยมป อสถลปรกกมตาย วายมนโต อรโคว ผณ กรตวา อยมป าณวปผาร ชเนตวา อรโคว ตจ โอรปาร ชหต ชหตวา จ อรโค วย โอหตตโจ เยน กาม อยมป โอหตภาโร อนปาทเสสนพพาน- ธาตทส ปกกมตต ฯ [๑๖๒] ภวนตต อมนา วรฬหมเล นลภาว อาปชชตวา วฑฒมานเก ตรณคจเฉ ทสเสต ฯ อหวนตต๑ อมนา ปน วฑฒตวา เต มหนเต รกขคจฉาทเก ทสเสต ฯ ภวนตต อมสส ววรณ ชายนต วฑฒนตต ฯ อหวนตต อมสส ชาตา วฑฒตาต ฯ ราสต สทธฏกธมมสมโห ฯ ภตานนต ตถาลทธสม าน อฏธมมาน ฯ ภตาน คาโมต วตเตป อวยววนมตตสส สมทายสส อภาวโต ภตส ตา เตเยว ตณรกขลตาทโย ๑ สมนตปาสาทกาย อาหวนตต ทสสต ฯ

[ ม. ท. ๒๓๒-๓ ส. ท. ๓๑๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 262

คยหนต ฯ ภมย ปตฏหตวา หรตภาวมาปนนา รกขคจฉาทโย เทวตาห ปรคคยหนต ตสมา ภตาน นวาสนฏานตาย ภตาน คาโม ภตคาโมต วทนต ฯ รกขาทนนต อาทสทเทน โอสธคจฉลตาทโย เวทตพพา ฯ นน จ รกขาทโย จตตรหตตาย น ชวา จตตรหตตา จ ปรปผนทาภาวโต ฉนเนป รหนโต วสทสชาตกภาวโต จตโยนอปรยาปนนโต จ เวทตพพา วฑฒ ปน ปวาฬสลาสวณณานมป วชชตต น เตส ชวภาเว การณ วสยคคหณ จ เนส ปรกปปนามตต สปน วย ว าณาทน๑ ตถา โทหฬาทโย ตตถ กสมา ภตคามสส เฉทนาทปจจยา ปาจตตย วตตนต ฯ สมณสารปปโต ตนนวาสสตตานรกขนโต จ ฯ เตเนวาห ชวส โน ห โมฆปรสมนสสา รกขสมนต อาท ฯ [๑๖๓] มเล ชายนตต อาทส อตโถ อปร อตตนา วจจมานปปกาเรน สหลฏกถาย วตโตต อาห เอว สนเตป ฯ เป ฯ น สเมนตต ฯ วชาตสทโท อธ วสททโลป กตวา นททฏโต อาห ชาตานต ฯ วชาตสทโท จ วชาตา อตถต อาทส วย ปสตวจโมต อาห ปสตานต ฯ ปสต จ นาเมตถ นพพตต- ปณณมลตาต อาห นพพตตปณณมลานต ฯ อมนา อม ทเปต ๑ ม. จ จาทน ฯ จ จาต เอกา รกขชาต อมพลรสา ฯ

[ ม. ท. ๒๓๓ ส. ท. ๒๑๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 263

นพพตตปณณมลาน พชาน ภตคามสงขเมว คจฉนต เตส จ วตตมาโน พชชาตสทโท รฬหวเสน รกขาทสป วตตตต ฯ ปรมสม อตถวกปเป ปน พเชห ชาตาน รกขลตาทนเยว ภตคามตา วตตา ฯ ตาน ทสเสนโตต ตาน พชาน ทสเสนโต ฯ มลพชนต อาทส ฯ มลเมว พช มลพช ฯ เสเสสป เอเสว นโย ฯ ผลพชนต ปพพพช ฯ ปจจยนตรสมวาเย สทสผลปปตตยา วเสสการณภาวโต วรหนสมตเถ สารผเล นรฬโห พชสทโท ตทตถสสทธยา มลาทสป เกสจ ปวตตตต มลาทโต นวตตนตถ เอเกน พชสทเทน วเสเสตวา วตต พชพชนต รปรป ทกขทกขนต จ ยถา ฯ พชโต นพพตเตน พช ทสสตนต การโยปจาเรน การณ ทสสตนต ทเปต ฯ [๑๖๔] พเช พชส ต เอตถ การณปจาเรน การย วตตนต ทสเสนโต ตตถ ยถาต อาทมาห ฯ ภตคามปรโมจน กตวาต ภตคามโต โมเจตวา วโยเชตวาต อตโถ ฯ ย พช ภตคาโม นาม โหตต พชาน จ ตาน ชาตาน จาต วตตมตถ สนธาย วทต ฯ ตตถ ย พชนต ย นพพตตปณณมลพช ฯ ตสม พเชต ตสม ภตคามส เต พเช ฯ เอตถ จ พชชาตสททสส วย รฬหวเสน รกขาทส พชสททสสาป ปวตต เวทตพพา ฯ ยถารตนต ยถาปาล ฯ ยตถกตถจต มเล อคเค มชเฌ วา ฯ [ ม. ท. ๒๓๓-๔ ส. ท. ๒๑๖-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 264

ส จจจ อกขปต น วฏฏตต เอตถ สเจป สรเร ลคคภาว ชานนโตว อทกโต อฏหต ต อทธรสสามต ส าย อภาวโต วฏฏต ฯ อปปาฏตานต อทธฏาน ฯ พชคาเม สงคห คจฉนตต ภตคามโต ปรโมจตตตา วตต ฯ อนนตกคคหเณน สาสปมตตกา คหตา ฯ นาม เหต ตสสา เสวาลชาตยา ฯ มลปณณาน อสมปณณตตา อสมปณณภตคาโม นามาต วตต ฯ อภตคามมลตตาต เอตถ ภตคาโม มล การณ เอตสสาต ภตคามมโล ฯ ภตคามสส วา มล การณนต ภตคามมล ฯ พชคาโม ห นาม ภตคามโต สมภวต ภตคามสส จ การณ โหต อย ปน ตาทโส น โหตต อภตคามมลตตาต วตต ฯ ตตรฏกตตา วตต โส พชคาเมน สงคหโตต ฯ อท จ อภตคามมลตตาต เอตถ ปม วตตอตถสมภวโต วตต ฯ ก จาป ห ตาลนาฬเกราทน ขาณ อทธ อวฑฒนโต ภตคามสส การณ น โหต ตถาป ภตคามสมปคตนพพตตปณณมลพชโต สมภตตตา ภตคามโต อปปนโน นาม โหตต พชคาเมน สงคห คจฉต ฯ องกเร หรเตต วตวา ตเมว วภาเวต นลปณณวณเณ๑ ชาเตต ฯ นลปณณสส วณณสทเส วณเณ ชาเตต อตโถ ฯ นลวณเณ ชาเตต วา ปาโ คเหตพโพ ฯ อมลกภตคาเม สงคห คจฉตต ๑ สมนตปาสาทสาย นลวณณปณเณต ทสสต ฯ

[ ม. ท. ๒๓๔ ส. ท. ๓๑๘-๒๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 265

นาฬเกรสส อาเวณก กตวา วทต ฯ ปานยฆฏาทน พห เสวาโล อทเก อฏ ตตตา พชคามานโลมตตา จ ทกกฏวตถต วทนต ฯ กณณกตป อพโพหารกเมวาต นลวณณป อพโพหารกเมว ฯ เสเลยยก นาม สลาย สมภตา เอกา สคนธชาต ฯ รกขตจ วโกเปตต วตตตตา รกเข ชาต ยงก จ ฉตตก รกขตจ อวโกเปตวา มตถกโต ฉนทตวา คเหต วฏฏตต วทนต ฯ รกขโต ม จตวา ตฏตต เอตถ ยทป ก จมตต รกเข อลลนา หตวา ตฏต รกขโต คยหมานา ปน รกขจฉว น วโกเปต วฏฏตต วทนต ฯ อลลรกขโต น วฏฏตต เอตถาป รกขตจ อวโกเปตวา มตถกโต ฉนทตวา๑ คเหต วฏฏตต เวทตพพ ฯ หตถกกกจเจนาต หตถาน อส ตภาเวน ฯ หตถจาปลเลนาต วตต โหต ฯ ปานย น วาเสตพพนต อท อตตโน อตถาย นามต สนธาย วตต ฯ เกวล อนปสมปนนสส อตถาย นามเต ปน ปจฉา ตโต ลภตวา น วาเสตพพนต นตถ ฯ เยส รกขาน สาขา รหตต วตตตตา เยส สาขา น รหต ตตถ กปปยกรณกจจ นตถต วทนต ฯ [๑๖๕] ป จห สมณกปเปหต ป จห สมณโวหาเรห ฯ ก จาป ห พชาน อคคนา ผฏมตเตน นขาทห วลขนมตเตน ๑ ม. ตจเฉตวา ฯ [ ม. ท. ๒๓๔ ส. ท. ๓๒๐-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 266

จ อวรฬหธมมตา น โหต ตถาป เอว กเตเยว สมณาน กปปตต อคคปรชตาทโย สมณโวหารา นาม ชาตา ตสมา เตห สมณโวหาเรห การณภเตห ผล ปรภ ชตต อนชานามต อธปปาโย ฯ อพชนพพฏฏพชานป สมณาน กปปนตต ป ตตปณณตตภาวโต สมณโวหาราอจเจว สงข คตาน ฯ อถวา อคคปรชตาทน ป จนน กปปยภาวโตเยว ป จห สมณกปปย- ภาวสงขาเตห การเณห ผล ปรภ ชต อนชานามต เอวเมตถ อธปปาโย เวทตพโพ ฯ อคคปรชตนต อาทส ปรจตนตป ปนต ฯ อพช นาม ตรณมพผลาท ฯ นพพฏฏพช นาม อมพปนสาท ย พช นพพฏเฏตวา วส กตวา ปรภ ชต สกกา โหต ฯ กปปยนต วตวาว กาตพพนต โย กปปย กโรต เตน กตตพพปปการสเสว วตตตตา ภกขนา อวตเตป กาตต วฏฏตต น คเหตพพ ฯ ปน กปปย กาเรตพพนต การาปนสส ปมเมว อธกตตตา๑ ภกขนา กปปย กโรหต วตเตเยว อนปสมปนเนน กปปยนต วตวา อคคปรจตาท กาตพพนต คเหตพพ ฯ กปปยนต วจน ปน ยายกายจ ภาสาย วตต วฏฏตต วทนต ฯ ตปปยนต วตวาว กาตพพนต วจนโต ปม กปปยนต วตวา ปจฉา อคคอาทนา ผสนาท กาตพพนต ๑ ม. กถตตตา ฯ

[ ม. ท. ๒๓๔ ส. ท. ๓๒๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 267

เวทตพพ ฯ ปม อคค นกขปตวา นขาทนา วา วชฌตวา ต อนทธรตวาว กปปยนต วตต วฏฏตตป วทนต ฯ เอกสม พเช วาต อาทส เอกเยว กาเรมต อธปปาเย สตป เอกาพทธตตา สพพ กตเมว โหตต วทนต ฯ ทาร วชฌตต เอตถ ชานตวาป วชฌต วา วชฌาเปต วา วฏฏตเยวาต วทนต ฯ ภตตสตเถ วชฌตต เอตถาป เอเสว นโย ฯ ต วชฌต น วฏฏตต รชชอาทน ภาชนคตกตตาต วทนต ฯ มรจปกกาทห มสเสตวาต เอตถ ภตตสตถสมพนธวเสน เอกาพทธตา เวทตพพา น ผลานเยว อ ม สมพนธวเสน ฯ ภนทาเปตวา กปปย การาเปตพพนต พชโต มตตสส กฏาหสส ภาชนคต- กตตา วตต ฯ [๑๖๖] นกขาเมตนต ต ภกข นกขาเมต ฯ สเจ เอตสส อนโลมนต เสนาสนรกขณตถาย อน าตมป ปฏคคทานาท อตตนาป กาต วฏฏตต เอตตเกเนว อทมป เอตสส อนโลมนต เอว อธปปาโย สยา ฯ ปฏคคทาน ปรตตกรณ จ อตตโน ปรสส วา เสนาสนรกขณตถาย วฏฏตเยว ตสมา สเจ ตสส สตตสส เอต อนโลม สยา อตตโน น วฏฏต อ สส วฏฏตต อย วเสโส กโต ลพภตต อาห อตตโน น วฏฏต ฯเปฯ น สกกา ลทธนต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ภตคาโม [ ม. ท. ๒๓๔ ส. ท. ๓๒๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 268

ภตคามส ตา วโกปน วา วโกปาปน วาต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ภตคามสกขาปท ปม ฯ [๑๖๗] ทตเย ฯ อ วจนนต ย โจทเกน จทตกสส โทสวภาวนวจน วตต ต ตโต อ เเนว วจเนน ปฏจรต ฯ อถวา อ เน ปฏจรตต อ เน การเณน อ การณ ปฏจรตต เอวเมตถ อตโถ เวทตพโพ ฯ ย โจทเกน จทตกสส โทสวภาวนการณ วตต ต ตโต อ เน โจทนาย อมลกภาวทปเกน การเณน ปฏจรตต วตต โหต ฯ ปฏจรตต ปฏจฉาทนวเสน จรต ปวตตตต อตโถ ฯ ปฏจฉาทนตโถเอว วา จรตสทโท อเนกตถตตา ธาตน ฯ เตนาห ปฏจฉาเทตต ฯ โก อาปนโนต อาทนา ปาลย โจทน อวสชเชตวา วกเขปาปชชนวเสน อ เน ปฏจรณ ทสสต ฯ อปรมป ปน โจทน วสชเชตวา พหทธากถาอปนามวเสน ปวตต ปาลมตตก อ เน ปฏจรณ เวทตพพ ฯ อตถนนาม อาปตต อาปนโนสต ปฏโ ปาตลปตต คโตมหต วตวา ปน น ตว ปาตลปตตคมน ปจฉาม อาปตต ปจฉามาต วตเต ตโต ราชคห คโตมหต ราชคห วา ยาห พราหมณคห วา อาปตต อาปนโนสต ตตถ เมสกรมส ลทธนต อาทน วตวา [ ม. ท. ๒๓๕ ส. ท. ๓๒๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 269

กถ พหทธา วกขปนโตป ห อ เน ปฏจรตจเจว สงข คจฉต ฯ ยเทต อ เน ปฏจรณวเสน ปวตตวจน ตเทว ปจฉตมตถ เปตวา อ วทตต อ วาทกนต อาห อ เน ปฏจรณสเสต นามนต ฯ ตณหภตสเสต นามนต ตณหภาวสเสต นาม ฯ อยเมว วา ปาโ ฯ อ วาทก อาโรเปตต อ วาทกกมม อาโรเปต อ วาทกตต วา ฯ อทาน กรยมาเนน กมเมน อาโรเปตต อตโถ ฯ วเหสก อาโรเปตต เอตถาป วเหสกกมม วเหสกภาว วา อาโรเปตต เอวมตโถ ทฏพโพ ฯ อนาโรปเต อ วาทเก วตตทกกฏ ปาลย อาคตอ เน ปฏจรณวเสน ยชชต ฯ อฏกถาย อาคเตน ปน ปาลมตตกอ เน ปฏจรณวเสน อนาโรปเต อ วาทเก มสาวาเทน ปาจตตย อาโรปเต อมนาว ปาจตตยนต เวทตพพ ฯ เกจ ปน อาโรปเต อ วาทเก มสาวาเทน อมนา จ ปาจตตยทวย โหตต วทนต ฯ ต วมสตวา คเหตพพ ฯ ยา สา อาทกมมกสส อนาปตต วตตา สาป ปาลย อาคตอ เน ปฏจรณวเสน วตตาต ทฏพพา อมนา สกขาปเทน อนาปตตทสสนตถ วา ฯ เสส อตตานเมว ฯ ธมมกมเมน อาโรปตตา อาปตตยา วา วตถนา วา อนย ชยมานตา ฉาเทต- กามตาย อ เน ปฏจรณ วา ตณหภาโว วาต อมาน [ ม. ท. ๒๓๕-๙ ส. ท. ๓๒๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 270

ปเนตถ ตณ องคาน ฯ อ วาทกสกขาปท ทตย ฯ [๑๖๘] ตตเย ฯ ธาตปาเ เฌสทโท จนตายป โตต อาห ลามกโต วา จนตาเปนตต อาท ฯ อยเมว จ อเนกตถตตา ธาตน โอโลกนตโถป โหตต ทฏพพ ฯ อกขราย วาเจตต อาทส วย ฉนทายาต ลงควปลลาสวเสน วตตนต อาห ฉนเทนาต ฯ เยน วจเนนาต เยน ฉนทาย อตถนนาโม อตถนนาม๑ กโรตต อาทวจเนน ฯ เยน จ ขยยนตต เยน ฉนทาย อตถนนาโมต อาทวจเนน ตตถ ตตถ ภกขน สวนปจาเร ตวา อวณณ ปกาเสนต ฯ อ อนปสมปนน อชฌาเปตต อ เน อนปสมปนเนน อชฌาเปต ฯ ตสส วา ต สนตเก ขยยตต ตสส อนปสมปนนสส สนตเก ต สงเฆน สมมต อปสมปนน ขยยต อวณณ วทนโต ปกาเสต ฯ อนปสมปนน สงเฆน สมมตนต เอตถ สมมตปพโพ สมมโตต วตโต ฯ เตณาห ก จาปต อาท ฯ ยสมา อชฌาปน ขยยน จ มสาวาท- วเสเนว ปวตต ตสมา อาทกมมกสส อนาปตตต ปาจตตยฏาเน ทกกฏฏาเน จ อมนาว อนาปตตทสสนตถ วตตนต คเหตพพ ฯ เอว จ กตวา อชฌาเปนตสส ขยยนตสส จ ๑ ม. อท นาม ฯ

[ ม. ท. ๒๔๐-๒ ส. ท. ๓๒๘-๓๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 271

เอกกขเณ เทว เทว อาปตตโย โหนตต อาปนน ฯ อถวา อทส สกขาปท มสาวาทโต ปม ป ตตนต คเหตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ธมมกมเมน สมมตตา อปสมปนนตา อคตคมนาภาโว ตสส อวณณกามตา ยสส สนตเก วทต ตสส อปสมปนนตา อชฌาปน วา ขยยน วาต อมาน ปเนตถ ฉ องคาน ฯ อชฌาปนสกขาปท ตตย ฯ [๑๖๙] จตตเถ ฯ หมวสเสนาต หมเมว วตต ฯ อปป ตเตต อปปตเต ฯ อปปสทเธต อตโถ ฯ มณฑเป วา รกขมเล วาต วจนโต ววฏงคเณป นกขปตต วฏฏตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ โคจรปปสตาต โคจรฏาน ปฏปนนา ฯ อฏ มาเสต อมนา วสสาน จาตมมาส สเจป เทโว น วสสต ปฏกขตตเมวาต อาห อฏ มาเสต วจนโต ฯเปฯ นกขปต น วฏฏตเยวาต ฯ ตตถ จตตาโร มาเสต วสสานสส จตตาโร มาเส ฯ อวสสกสงเกเตต อมนา อน าเตป อฏ มาเส ยตถ เหมนเต เทโว วสสต ตตถ อปเรป จตตาโร มาสา ปฏกขตตาต อาห อวสสกสงเกเตต วจนโตต อาท ฯ อมนา อม ทเปต ยสม เทเส เหมนเต เทโว วสสต ตตถ อฏ มาเส ปฏกขปตวา จตตาโร มาสา อน าตา ยตถ ปน [ ม. ท. ๒๔๒-๔ ส. ท. ๓๓๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 272

วสสาเนเยว วสสต ตตถ จตตาโร มาเส ปฏกขปตวา อฏ มาสา อน าตาต ฯ อมนาว นเยน มชฌมเทเส ยตถ เหมนเต หมวสส วสสต ตตถาป อฏเว มาสา ปฏกขตตาต เวทตพพา ตสมา วสสานกาเล ปกตอชโฌกาเส โอวสสกมณฑเป รกขมเล จ สนถรตต น วฏฏต เหมนตกาเล ปกตอชโฌกาเส โอวสสก- มณฑปาทสป วฏฏต ต จ โข ยตถ หมวสเสน เสนาสน น เตมต คมหกาเลป ปกตอชโฌกาสาทส วฏฏตเยว ต จ โข อกาลเมฆาทสสเน กากาทน นพทธวาสรกขมเล ปน กทาจป น วฏฏตต เอวเมตถ วนจฉโย เวทตพโพ ฯ อม จ ปน อตถวเสส คเหตวา ภควตา ปมเมว สกขาปท ป ตตนต วสส อนปป ตต น วตตา ฯ เตเนว มาตกฏกถาย วตต อต ยตถ ยทา จ สนถรตต น วฏฏต ต สพพมธ อชโฌกาสสงขเมว คตนต ฯ อถวา อวเสเสน อชโฌกาเส สนถรน- สนถราปนาน ปฏกขปตวา อทเส กาเล อทเส จ ปเทเส เปถาต อนชานนมตเตเนว อลนต สกขาปเท วสส อนปป ตต น อทธฏาต เวทตพพา ฯ ปรวาเร ปน อมสเสว สกขาปทสส อนรปวเสน ป ตตตตา เอกา อนปป ตตต วตต ฯ นววายโม สงฆ น นสสตต อาห นววายโม วาต ฯ โอนทธโกต จมเมน โอนทโธ ฯ อกกฏอพโภกาสโกต อท ตสส ปรวตกกทสสน- [ ม. ท. ๒๔๔ ส. ท. ๓๓๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 273

มตต ฯ อกกฏอพโภกาสกสส ปน จวรกฏ น วฏฏตต นตถ ฯ กายานคตกตตาต ภกขโน ตตเถว สนนหตภาว สนธาย วตต ฯ๘ อมนาว ตสมเยว กาเล อนาปตต วตตา ฯ จวรกฏโต นกขมตวา ปน อ ตถ คจฉนตสส ปณฑาย ปวสนตสสป อาปตตเยว ฯ ยสมา ปน ทายเกห ทานกาเลเยว สหสสคฆนกมป กมพล ปาทป ฉน กตวา ปรภ ชถาต ทนน ตเถว ปรภ ชต วฏฏต ตสมา อท ม จปาทเสนาสน อพโภกาเสป ยถาสข ปรภ ชถาต ทายเกห ทนน เจ สพพสมป กาเล อพโภกาเสป นกขปตต วฏฏตต วทนต ฯ เปเสตวา คนตพพนต เอตถ โย ภกข อม าน อาคนตวา วสต ตสส เทถาต วตวา เปเสตพพ ฯ วลาหกาน อนฏ ตภาว สลลกเขตวาต อมนาว คมหาเนป เมเฆ อฏ เต ม จปาท ยงก จ เสนาสน อชโฌกาเส นกขปตต น วฏฏตต ทปตนต เวทตพพ ฯ ปาทฏานาภมขาต นสทนตาน ปาทปตนฏานาภมขนต เกจ ฯ สมมชชนตสส ปาทฏานาภมขนต อปเร ฯ พห วาลกาย อคมนนมตต ปาทฏานาภมขา วาลกา หรตพพาต วตตนต เอเก ฯ กจวร หตเถห คเหตวา พห ฉฑเฑตพพนต อมนา กจวร ฉฑเฑสสามต วาลกา น ฉฑเฑตพพาต ทเปต ฯ อนโต สเวเตวา พทธนต เอรกปตตาทห เวณ กตวา ตาย เวณยา อโภส ปสเสส [ ม. ท. ๒๔๔ ส. ท. ๓๓๑-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 274

วตถตฏาเน พห เวเตวา ตโต ปฏาย ยาว มชฌฏาน ตาว อนโต อากฑฒนวเสน เวเตวา เวเตวา มชเฌ สงขปตวา ตรย ตตถ ตตถ พนธตวา กต ฯ [๑๗๐] กปป ลภตวาต คจฉาต วตตวจเนน กปป ลภตวา ฯ เถรสส ห อาณตตยา คจฉนตสส อนาปตต ฯ ปรมนเยเนวาต นสทตวา สย คจฉนโตตอาทนา ปพเพ วตตนเยเนว ฯ อ ตถ คจฉตต ต มคค อตกกมตวา อ ตถ คจฉต ฯ เลฑฑ- ปาตปจารโต พห ตตตา ปาททธาเรน กาเรตพโพต วตต ฯ อ ตถ คจฉนตสส ปมปาททธาเร ทกกฏ ทตยปาททธาเร ปาจตตยนต อตโถ ฯ ปากตก อกตวาต อปปฏสาเมตวา ฯ อนตรสนนปาเตต อนตรนตรา สนนปาเต ฯ อาวาสกานเยว ปลโพโธต เอตถ อาคนตเกห อาคนตวา ก จ อวตวา ตตถ นสนเนป อาวาสกานเยว ปลโพโธต อธปปาโย ฯ มหาปจจร- วาเท ปน อ เส อาคนตวา นสนเนสต อท อมหากนต วตวา วา อวตวา วา นสนเนสต อธปปาโย ฯ มหาอฏกถาวาเท อาปตตต ปาจตตยเมว วตต ฯ มหาปจจรย ปน สนถรณ- สนถราปเน สต ปาจตตเยน ภวตพพนต อนาณตตยา ป ตตตตา ทกกฏ วตต ฯ อท อสสารกสส อท ธมมกถกสสาต วส ป ตตตตา อนาณตตยา ป ตเตป ปาจตตเยเนว [ ม. ท. ๒๔๔-๕ ส. ท. ๓๓๓-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 275

ภวตพพนต อธปปาเยน ตสม อาคนตวา นสนเน ตสส ปลโพโธต วตต ฯ เกจ ปน วทนต อนาณตตยา ป ตเตป ธมมกถกสส อนฏาปนยตตา ปาจตตเยน ภวตพพ อาคนตกสส ปน ปจฉา อาคเตห วฑฒตเรห อฏาเปตพพตตา ทกกฏ วตตนต ฯ [๑๗๑] ภมย อตถรตพพาต วลมกาย สต ตสสา อปร อสต สทธภมย อตถรตพพา ฯ สหจมมาทน ปรหรเณเยว ปฏกเขโป เวทตพโพต อมนา น ภกขเว มหาจมมาน ธาเรตพพาน สหจมม พยคฆจมม ทปจมม โย ธาเรยย อาปตต ทกกฏสสาต เอว วตตาย ขนธกปาลยา อธปปาย วภาเวต ฯ อท วตต โหต อนโตป ม เจ ป ตตาน โหนต พหป ม เจ ป ตตาน โหนตต อมสม วตถสม สกขาปทสส ป ตตตตา ม จปเส อตถรตวา ปรโภโคเยว ปฏกขตโต ภมมตถรณวเสน ปรโภโค ปน อปปฏกขตโตต ฯ ยท เอว ปรหรเณเยว ปฏกเขโปต อท กสมา วตตนต ฯ ยถา อนชานาม ภกขเว สพพ ปาสาทปรโภคนต วจนโต ปคคลเกป เสนาสเน เสนาสนปรโภควเสน นยมต สวณณฆฏาทก ปรภ ชต วฏฏมานป เกวล อตตโน สนตก กตวา ปรภ ชตต น วฏฏต เอวมท ภมมตถรณวเสน ปรภ ชยมานมป อตตโน สนตก [ ม. ท. ๒๔๕ ส. ท. ๓๓๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 276

กตวา ตต วหาร หรตวา ปรภ ชต น วฏฏตต ทสสนตถ ปรหรเณเยว ปฏกเขโป เวทตพโพต วตต ฯ ทารมย ปนต ผลกมยเมว ป วตต ฯ ปาทกลกนต อโธตปาทฏปนก ฯ อชโฌกาเส รชน ปจตวา ฯ เป ฯ ปฏสาเมตพพนต เอตถ เทเว อสต รชนกมเม นฏ เต ปฏสาเมตพพ ฯ ภกข วา สามเณโร วา อารามโก วา ลชช โหตต วตตตตา อลชช อาปจฉตวา คนตต น วฏฏตต วทนต ฯ โอตาเปนโต คจฉตต เอตถ ก จาป เอตตก ทร คนตพพนต ปรจเฉโท นตถ ตถาป เลฑฑปาต อตกกมม นาตทร คนตพพนต วทนต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ม จาทน สงฆกตา วตตลกขเณ เทเส สนถรณ วา สนถราปน วา อปลพทธตา อาปทาย อภาโว เลฑฑ- ปาตาตกกโมต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ มาตกฏกถาย ปน อนาปจฉ วา คจเฉยยาต เอตถ โย ภกข วา สามเณโร วา อารามโก วา ลชช โหต อตตโน ปลโพธ วย ม ต ตถารป อนาปจฉตวา ต เสนาสน ตสส อนยยาเทตวา นรเปกโข ถามมชฌมสส ปรสสส เลฑฑปาต อตกกเมยย เอเกน ปาเทน เลฑฑปาตาตกกเม ทกกฏ ทตเยน ปาจตตยนต วตวา องเคสป นรเปกขตาย สทธ ฉ องคาน วตตาน ฯ ปาลยมปน อฏกถาย จ นรเปกโข คจฉตต อย วเสโส น ทสสต ฯ [ ม. ท. ๒๔๕-๖ ส. ท. ๓๖๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 277

โอตาเปนโต คจฉตต จ โอตาปนวสเยเอว สาเปกขคมเน อนาปตต วตตา ฯ ยท อ ถาป สาเปกขคมเน อนาปตต สยา อนาปตต สาเปกโข คจฉตต อวเสเสน วตตพพ ภเวยย ตสมา วมสตวา ยตตตร คเหตพพนต ฯ ปมเสนาสนสกขาปท จตตถ ฯ [๑๗๒] ทตยเสนาสนสกขาปเท ฯ เอตตกเมว วตตนต อฏกถาส วตต ฯ อท จ อฏกถาส ตถาวตตภาวทสสนตถ วตต ฯ อ มป ตาทส ม จปเส อตถรตพพ ปจจตถรณเมวาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ มาตกฏกถาย ปน ปจจตถรณ นาม ปาวาโร โกชโวต เอตตกเมวาต นยเมตวา วตต ฯ ตสมา คณ ปเทส วตต อมนา น สเมต วมสตวา คเหตพพ ฯ เสนาสนโตต สพพปจฉมเสนาสนโต ฯ โยโกจต ตสส าตโก วา อ าตโก วา โยโกจ ฯ ปรเวณนต เอเกกสส วหารสส ปรกเขปพภนตร ฯ กรนทฏกถาย วตตเมวตถ สวเสส กตวา ทสเสต ก จาป วตโตตอาท อารทธ ฯ อปรจฉนเน มณฑเปต วส โยเชตพพ ฯ เตเนว มาตกฏกถาย อปรจฉนนมณฑเป วา ปรจฉนเน วา พหนน สนนปาตภเตต วตต ฯ โภชนสาลายป อย วเสโส ลพภตเยว ฯ วตตพพ นตถต วเสเสตวา ก จ วตตพพ นตถ ฯ ปลชชตต วนสสต ฯ นสเสยยาต โจราทห [ ม. ท. ๒๔๖-๙ ส. ท. ๓๓๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 278

วนสเสยย ฯ เยน ม จ วา ป วา วนนต ต ม จปกวาน ฯ สลจจยเลณนต สลจจเย เลณ ฯ ปพพตคหาต อตโถ ฯ เสนาสน อปจกาห ขายตนต อมสม วตถสม ป ตตตตา วตถอนรปวเสน อฏกถาย อปจกาสงกาย อภาเว อนาปตต วตตา ฯ วตตกขนธเก คมกวตต ป เปนเตน เสนาสน อาปจฉตพพนต วตตตตา เกวล อต กตตพพตามตตทสสนตถ อาปจฉน ปน วตตนต วตต น ปน วตตเภเท ทกกฏนต ทสสนตถ ฯ เตเนว ขนธกฏกถาย เสนาสน อาปจฉตพพนต เอตถ ย ปาสาณปฏ ย วา ปาสาณตถมเภส วา กตเสนาสน ยตถ อปจกา นาโรหนต ต อนาปจฉนตสสาป อนาปตตต วกขต ฯ ตสมา ย วตต คณ ปเท ตาทเส เสนาสเน อนาปจฉา คจฉนตสส ปาจตตย นตถ คมกวตตวเสน ปน อนาปจฉา คจฉโต วตตเภโท โหต ตสมา ทกกฏ อาปชชตต ฯ ต น คเหตพพ ฯ ปจฉมสส อาโภเคน มตต นตถต ตสส ปจฉโต คจฉนตสส อ สส อภาวโต วตต ฯ เอก วา เปเสตวา อาปจฉตพพนต เอตถ คมนจตตสส อปปนนฏานโต อนาปจฉตวา คจฉโต ทตยปาททธาเร ปาจตตย ฯ ก จาป ม จ วา ป วา อชโฌกาเส นกขปตวา คจฉนตสส อธ วส อาปตต น วตตา ฯ ตถาป อกาเล อชโฌกาเส [ ม. ท. ๒๔๙ ส. ท. ๓๓๙-๔๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 279

ม จปาน ป เปตวา คจฉนตสส เลฑฑปาตาตกกเม ปรมสกขา- ปเทน ปาจตตย ปรกเขปาตกกเม อมนา ทกกฏนต เวทตพพ ฯ มณฑเป วา รกขมเล วาต ห อมนา อชโฌกาโสป สงคหโตเยวาต ตตถาป ทกกฏ อธ วตตเมวาต ทฏพพ ฯ เสยยมปน อชโฌกาเส สนถรตวา คจฉนตสส อภเยนป ทกกฏเมว ฯ สงฆเก วหาเร สงฆกเยว เสยย สนถรตวา ปกกมนตสส ปาจตตย วตตนต อโภส เอเกกสม สงฆเก ทกกฏนต วทนต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ วตตลกขณเสยยา ตสสา สงฆกตา วตตลกขเณ วหาเร สนถรณ วา สนถราปน วา อปลพทธตา อาปทาย อภาโว อนเปกขสส ทสา ปกกมน อปจารสมาตกกโมต อมาน ปเนตถ สตต องคาน ฯ ทตยเสนาสนสกขาปท ป จม ฯ [๑๗๓] ฉฏเ ฯ อนปวสตวาต สมป ปวสตวา ฯ พหปการต คณวสฏต จ สลลกเขนโตต ภณฑาคารกสส พหปการต ธมมกถกาทน คณวสฏต จ สลลกเขนโต ฯ สมนตา ทยฑโฒ หตโถต มชเฌ ป ตตม จป สนธาย วตต ฯ อปจาร เปตวาต วตตลกขณ อปจาร เปตวา ฯ เอกวหาเรต เอกสม เสนาสเน ฯ เอกปรเวเณต ตสส วหารสส ปรกเขปพ- ภนตเร ฯ คลาโน ปวสตตอาทส อนาปตตการณสมภาวโต [ ม. ท. ๒๔๙-๕๒ ส. ท. ๓๔๑-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 280

คลานาทตาย ปวสสสามต อปจาร ปวสนตสส สตป สมพาเธต- กามตาย อนาปตต วตตาเยวาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เอว จ สต อคลานาทภาโวป วส องเคส วตตพโพ สยา ฯ มาตกฏกถาย ปน สงฆกวหารตา อนฏาปนยภาวชานน สมพาเธตกามตา อปจาเร นสทน วา นปชชน วาต อมาน ปเนตถ จตตาร องคานต เอตตกเมว วตต ฯ ตสมา วมสตพพ ฯ อนปขชชสกขาปท ฉฏ ฯ [๑๗๔] สตตเม ฯ โกฏกานต ทวารโกฏกาน ฯ นกขมาต วจน สตวาป อตตโน รจยา นกขมต อนาปตตต วทนต ฯ อลชช นกกฑฒตตอาทส ปม อลชชาทภาเวน นกกฑฒสสามต จนเตตวา นกกฑฒนตสส จตตสส ลหปรวตตตาย โกเป อปปนเนป อนาปตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ สงฆกวหาโร อปสมปนนสส ภณฑนการกภาวาทวนมตตตา โกเปน นกกฑฒน วา นกกฑฒาปน วาต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ นกกฑฒนสกขาปท สตตม ฯ [๑๗๕] อฏเม ฯ อปรมตเล ปทราน อสนถรตตตา อปรอจฉนนตลายาต วตต ฯ ปพเพ วตตนเยเนวาต อนปขชช- สกขาปเท วตตนเยเนว ฯ เสส สว เยยเมว ฯ สงฆโก วหาโร อสสฆฏฏา เวหาสกฏ เหฏา สปรโภคตา อปฏาณทนเน [ ม. ท. ๒๕๒-๙ ส. ท. ๓๔๓-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 281

อาหจจปาทเก นสทน วา นปชชน วาต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ เวหาสกฏสกขาปท อฏม ฯ [๑๗๖] นวเม ฯ มหลลโก นาม วหาโร สสสามโกต วตตตตา ส าจกาย กฏยา อนาปตต ฯ อฑฒเตยยหตถปต อกกฏปรจเฉเทน วตตวจน ปาลยา สเมตต อาห ต สวตตนต ฯ ปาลย อฏกถาย จ อกกฏปรจเฉเทน อฑฒเตยยหตถป- ปมาณสส โอกาสสส ทสสตตตา กวาฏ อฑฒเตยยหตถวตถารโต โอนก วา โหต อธก วา อฑฒเตยยหตถปปมาณเยว โอกาโสต วทนต ฯ ยสส เวมชเฌต ยสส วหารสส เวมชเฌ ฯ สา อปรปรอปจาราป โหตต ววรยมาน กวาฏ ย ภตต อาหนต สา สมนตา กวาฏวตถารปปมาณอปจารรหตาป โหตต อตโถ ฯ อาโลก สนเธต ปเธตต อาโลกสนธ ฯ ปนปปน ฉาทาเปส ปนปปน ลมปาเปสต อมสม วตถสม อปปนนโทเสน สกขาปทสส ป ตตตตา เลป อนชานนเตน จ ทวารพนธสส สมนตา อฑฒเตยยหตถปปมาเณเยว ปเทเส ปนปปน เลปสส อน าตตตา ตโต อ ตถ ปนปปน ลมเปนตสส วา ลมปาเปนตสส วา ภตตย มตตกาย กตตพพกจจ นฏาเปตวา ปน จตตถเลเป ทนเน ปาจตตเยน ภวตพพนต วทนต ฯ [ ม. ท. ๒๖๐-๑ ส. ท. ๓๔๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 282

คณ ปเทส ปน ตสป ปนปปน เลปทานสส วตตปปมาณโต อ ตถ ปฏกขตตมตต เปตวา ปาจตตยสส อวตตตตา ทกกฏ อนรปนต วตต ฯ อธฏาตพพนต สวธาตพพ ฯ อปปหรเตต เอตถ อปปสทโท อปปจโฉตอาทส วย อภาวตโถต อาห อหรเตต ฯ ปตโนกาโสต ปตโนกาสตตา ตตร ตสส ภกขโน อปร ปเตยยาต อธปปาโย ฯ สเจ หรเต โต อธฏเต อาปตต ทกกฏสสาต วจเนน อมมตถ ทเปต สเจ วหารสส สมนตา วตตปปมาเณ ปรจเฉเท ปพพณณาทน น สนต ตตถ วหาโร กาเรตพโพ ยตถ ปน สนต ตตถ การาเปนตสส ทกกฏนต ฯ เอเกก มคค อชกเมว อปฏเปตวา ฉาทน มคเคน ฉาทน นาม โหตต ทสเสตต มคเคน ฉาเทนตสสาต วตต ฯ อมนา ปน นเยน สพพสม วหาเร เอกวาร ฉาทเต ต ฉทน เอก มคคนต คเหตวา เทว มคเคตอาท วตต ฯ ปรยาเยน ฉาทเนป อมนาว นเยน โยเชตพพนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ต ปนปปน ฉาทาเปสต อมาย ปาลยา สพพมป เจต ฉทน ฉทนปร เวทตพพนต อมนา อฏกถาวจเนน จ สเมต ฯ ตสมา เทว มคเค อธฏหตวา ตตยาย มคค อาณาเปตวา ปกกมตพพนต เอตถ เทว ฉทนาน อธฏหตวา ตตย ฉทน เอว ฉาเทหต อาณาเปตวา ปกกมตพพนต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ [ ม. ท. ๒๖๑ ส. ท. ๓๔๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 283

เกจ ปน ปม ตาว เอกวาร อปรเสส ฉาเทตวา ปน ฉทนทณฑเก พนธตวา ทตยวาร ตเถว ฉาเทตพพ ตตยวาร- จตตถวาเร สมปตเต เทว มคเค อธฏหตวา อาณาเปตวา ปกกมตพพนต วทนต ฯ อปเร ปน ปมวาเรเยว ตโยป มคเค อธฏาตต วฏฏต จตตถโต ปฏาย อาปตต ปาจตตยนต วทนต ฯ ตทภยมป ปาลยา อฏกถาย จ น สเมต ฯ ตตยาย มคคนต เอตถ ตตยายาต อปโยคตเถ สมปทานวจน ฯ ตตย มคคนต อตโถ ฯ ตณณ มคคานนต มคควเสน ฉาทตาน ตณณ ฉทนาน ฯ ตณณ ปรยายานนต เอตถาป เอเสว นโย ฯ จตตเถ มคเค วา ปรยาเย วาต จ ตถา ฉาเทนตาน จตตถฉทนเมว วตต ฯ เสส อตตานเมว ฯ มหลลกวหารตา อตตโน วาสาคารตา อตตรอธฏานนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ มหลลกวหารสกขาปท นวม ฯ [๑๗๗] ทสเม ฯ อมสส สกขาปทสส ส เจยย วา ส จาเปยย วาต พาหรปรโภควเสน ปม ป ตตตตา สปปาณก อทก ปรภ เชยยาต สกขาปท อตตโน นหานปานาทปรโภค- วเสน ป ตตนต เวทตพพ ฯ ตสม วา ปม ป ตเตป อตตโน ปรโภควเสเนว ป ตตตตา ปน อม สกขาปท พาหรปรโภควเสเนว ป ตตนต คเหตพพ ฯ สปปาณกส สส [ ม. ท. ๒๖๑-๔ ส. ท. ๓๔๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 284

ปรโภเคน ปาณกา มรสสนตต ปพพภาเค ชานนตสสป ส จนส จาปน ปทเป นปตตวา ปฏงคาทปาณกา มรสสนตต ชานนตสส ปทปชชลน วย วนาป วธกเจตนาย โหตต อาห ปณณตตวชชนต ฯ เสส อตตานตถเมว ฯ อทกสส สปปาณกตา ส จเนน ปาณกา มรสสนตต ชานน ตาทสเมว อทก วนา วธกเจตนาย เกนจเทว กรณเยน ตณาทน ส จนนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ สปปาณกสกขาปท ทสม ฯ เสนาสนวคโค ทตโย ฯ ภตคามวคโคตป อมสเสว นาม ฯ [๑๗๘] ภกขนวคคสส ปมสกขาปเท ฯ กถานสาเรนาต โส เถโร กสโล กสมาจาโร กตรกลา ปพพชโตตอาทนา ปจฉนตาน ปจฉากถานสาเรน ฯ กเถต วฏฏนตต นรามเสเนว จตเตน กเถต วฏฏนต ฯ อนยยานกตตา สคคโมกขมคคาน ตรจฉานภตา กถา ตรจฉานกถาต อาห สคคมคคคมเนปต- อาท ฯ อปสทเทน ปเคว โมกขมคคคมเนต ทเปต ฯ ตรจฉาน- ภตนต ตโรกรณภต ฯ พาธกนต วตต โหต ฯ ลทธาเสวนา ห ตรจฉานกถา สคคโมกขาน พาธกาว โหต ฯ สมทโธต ปรปณโณ ฯ สหตตโถต ยตตตโถ ฯ อตถคมภรตาทโยคโต [ ม. ท. ๒๖๔-๙ ส. ท. ๒๕๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 285

คมภโร ฯ พหรโสต อตถรสาทพหรโส ฯ ลกขณปฏเวธสยตโตต อนจจาทลกขณปฏเวธสส อาวหนโต ลกขณปฏเวธสยตโต ฯ ปรโตต ปรตถ ฯ อตตรนต อตโถ ฯ กโรนโตวาต ปรพาหเร กโรนโตเยว ฯ [๑๗๙] ปาฏโมกโขต จารตตวารตตปปเภท สกขาปทสล ฯ ต ห โย น ปาต รกขต ต โมกเขต โมเจต อาปายกาทห ทกเขห ตสมา ปาฏโมกขนต วจจต ฯ สวรณ สวโร กายวจทวาราน ปทหน ฯ เยน ห เต สวตา ปหตา โหนต โส สวโร ฯ กายกวาจสกสส อวตกกมสเสต นาม ฯ ปาฏโมกข- สวรสวโตต ปาฏโมกขสวเรน ปหตกายวจทวาโร ฯ ตถาภโต จ ยสมา เตน สมงค นาม โหต ตสมา วตต สมนนาคโตต ฯ วตตตต อตตภาว ปวตเตต ฯ วหรตต ห อมนา ปาฏโมกข- สวรสเล ตสส ภกขโน อรยาปถวหาโร ทสสโต ฯ สงเขปโต วตตมตถ วตถารโต ปาลยา วภาเวต วตต เหตนตอาท อารทธ ฯ ตตถ วภงเคต ฌานวภงเค ฯ สล ปตฏาตอาทน ปาฏโมกขสเสว เววจนาน ฯ ตตถ สลนต กาม เจต สห กมมวาจาปรโยสาเนน อชฌนกสส ปาฏโมกขสเสว เววจน ฯ เอว สนเตป ธมมโต เอต สล นาม ปาณาตปาตาทห วา วรมนตสส วตตปฏปตต วา ปเรนตสส เจตนาทโย ธมมา [ ม. ท. ๒๖๘-๙ ส. ท. ๒๕๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 286

เวทตพพา ฯ ยสมา ปน ปาฏโมกขสเลน ภกข สาสเน ปตฏาต นาม ตสมา ต ปตฏาต วตต ฯ ปตฏหต วา เอตถ ภกข กสลา ธมมาเอว วา เอตถ ปตฏหนตต ปตฏา ฯ อยมตโถ สเล ปตฏาย นโร สป โต จ ปตฏา มหาราช สล สพเพส กสลาน ธมมานนต จ สเล ปตฏ ตสส โข มหาราช สพเพ กสลา ธมมา น ปรหายนตต จ อาทสตตวเสน เวทตพโพ ฯ ตเทต ปพพปปตตอตเถน อาท ฯ วตตป เจต ตสมาตห ตว อตตย อาทเมว วโสเธห กสเลส ธมเมส โก จาท กสลาน ธมมาน สล จ สวสทธ ทฏ จ อชกาต ฯ ยถา ห นครวฑฒก นคร มาเปตกาโม ปม นครฏาน โสเธต ตโต อปรภาเค วถจตกกสงฆาฏกาทปรจเฉเทน วภชตวา นคร มาเปต เอวเมว โยคาวจโร อาทมห สล โสเธต ตโต อปรภาเค สมาธวปสสนามคคผลนพพานาน สจฉกโรต ฯ ยถา วา ปน รชโก ปม ตห ขาเรห วตถ โธวตวา ปรสทเธ วตเถ ยทจฉก รงคชาต อปเนต ยถา วา ปน เฉโก จตตกาโร รป ลขตกาโม อาทโต ภตตปรกมม กโรต ตโต อปรภาเค รป สมฏาเปต เอวเมว โยคาวจโร อาทโตว สล วโสเธตวา อปรภาเค สมถวปสสนาทโย ธมเม สจฉกโรต ตสมา สล อาทต วตต ฯ ตเทต จรณสรกขตาย จรณ ฯ [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 287

จรณาต ปาทา วจจนต ฯ ยถา ห ฉนนจรณสส ปรสสส ทส คมนาภสงขาโร น ชายต ปรปณณปาทสเสว ชายต เอวเมว ยสส สล ภนน โหต ขณฑ อปรปณณ ตสส นพพานคมนาย าณคมน น สมปชชต ฯ ยสส ปน ต อภนน โหต อขณฑ ปรปณณ ตสส นพพานคมนาย าณคมน สมปชชต ตสมา สล จรณนต วตต ฯ ตเทว ส มนวเสน ส โม สวรณวเสน สวโรต อภเยนาป สลส โม เจว สลสวโร จ กถโต ฯ วจนตโถ ปเนตถ ส เมต วตกกมวปผนทน ปคคล วา ส เมต วตกกมวเสน ตสส วปผนทตต น เทตต ส โม ฯ วตกกมสส ปเวสนทวาร สวรต ปทหตต สวโร ฯ มขนต อตตม มขภต วา ฯ ยถา ห สตตาน จตพพโธ อาหาโร มเขน ปวสตวา องคมงคาน ผรต เอว โยคโนป จตพภมกกสล สลมเขน ปวสตวา อตถสทธ สมปาเทต ฯ เตน วตต มขนต ฯ ปมเข สาธต ปมข ฯ ปพพงคม เสฏ ปธานนต อตโถ ฯ กสลาน ธมมาน สมาปตตยาต จตพภมกกสลาน ปฏลาภตถาย ปมข ปพพงคม เสฏ ปธานนต เวทตพพ ฯ กายโก อวตกกโมต ตวธ กายสจรต ฯ วาจสโกต จตพพธ วจสจรต ฯ กายกวาจสโกต ตทภย ฯ อมนา อาชวฏมกสล ปรยาทาย ทสเสต ฯ สวโตต ปหโต ฯ [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 288

สวตนทรโย ปหตนทรโยต อตโถ ฯ ยถา ห สวตทวารเคห สวตเคห ปหตเคหนต วจจต เอวมธ สวตนทรโย สวโตต วตโต ฯ ปาฏโมกขสวเรนาต ปาฏโมกขสงขาเตน สวเรน ฯ อเปโตตอาทน สพพาน อ ม เววจนาน ฯ อรยตตอาทห สตตหป ปเทห ปาฏโมกขสวรสเล ตสส ภกขโน อรยาปถ- วหาโร กถโต ฯ ตตถ อรยตต จตนน อรยาปถาน อ ตร- สมงคภาวโต อรยต ฯ เตห อรยาปถจตกเกห กายสกฏวตตเนน วตตต ฯ เอก อรยาปถทกข อปเรน อรยาปเถน ฉนทตวา จรฏ ตภาเวน สรรรกขนโต ปาเลต ฯ เอกสม อรยาปเถ อสณหตวา สพพรยาปเถ วตตนโต ยเปต ฯ เตน เตน อรยาปเถน ตถา ตถา กายสส ยาปนโต ยาเปต ฯ จรกาลวตตาปนโต จรต ฯ อรยาปเถน อรยาปถ วจฉนทตวา ชวตหรณโต วหรต ฯ [๑๘๐] มจฉาชวปฏเสธเกนาต อเธกจโจ เวฬทาเนน วา ปตตทาเนน วา ปปผผลสนานทนตกฏทาเนน วา ปาฏกมยตาย วา มคคสปยตาย วา ปารภฏยตาย วา ชงฆเปสนเกน วา อ ตร ตเรน พทธปฏกฏเน มจฉาชเวน ชวต กปเปต อย วจจต อนาจาโรต เอว วตตอนาจารสงขาตมจฉาชวปฏ- ปกเขน ฯ น เวฬทานาทนา อาจาเรนาต อเธกจโจ น เวฬทาเนน [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 289

น ปตตปปผผลสนานทนตกฏทาเนน น ปาฏกมยตาย น มคค- สปยตาย น ปารภฏยตาย น ชงฆเปสนเกน น อ ตร ตเรน พทธปฏกฏเน มจฉาชเวน ชวต กปเปต อย วจจต อาจาโรต เอว วตตนเวฬทานาทนา อาจาเรน ฯ เวทยาทอโคจร ปหายาต อเธกจโจ เวสยโคจโร วา โหต วธวถลลกมารกปณฑกภกขน- ปานาคารโคจโร วา โหต สสฏโ วหรต ราชห ราชมหามตเตห ตตถเยห ตตถยสาวเกห อนนโลมเกน สสคเคน ยาน วา ปน ตาน กลาน อสสทธาน อปปสนนาน อโนปานภตาน อกโกสก- ปรภาสกาน อนตถกามาน อหตกามาน อผาสกามาน อโยคกเขม- กามาน ภกขน ภกขนน อปาสกาน อปาสกาน ตถารปาน กลาน เสวต ภชต ปยรปาสต อย วจจต อโคจโรต เอวมาคต เวสยาทอโคจร ปหาย ฯ สทธาสมปนนกลาทนาต เอตถ อาทสทเทน อปนสสยโคจราท สงคณหาต ฯ ตวโธ ห โคจโร อปนสสยโคจโร อารกขโคจโร อปนพนธโคจโรต ฯ กตโม อป- นสสยโคจโร ฯ ทสกถาวตถคณสมนนาคโต กลยาณมตโต ย นสสาย อสสต สณาต สต ปรโยทเปต กงข วตรต ทฏ อช กโรต จตต ปสาเทต ยสส วา ปน อนสกขมาโน สทธาย วฑฒต สเลน สเตน จาเคน ป าย วฑฒต อย อปนสสยโคจโร ฯ กตโม อารกขโคจโร ฯ อธ ภกข [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 290

อนตรฆร ปวฏโ วถ ปฏปนโน โอกขตตจกข ยคมตตทสสาว สวโต คจฉต น หตถ โอโลเกนโต น อสส น รถ น ปตต น อตถ น ปรส โอโลเกนโต นอทธ โอโลเกนโต น อโธ โอโลเกนโต น ทสาวทสป เปกขมาโน คจฉต อย อารกขโคจโร ฯ กตโม อปนพนธโคจโร ฯ จตตาโร สตปฏานา ยตถ จตต อปนพนธต ฯ วตต เหต ภควตา โก จ ภกขเว ภกขโน โคจโร สโก เปตตโก วสโย ยทท จตตาโร สตปฏานาต อย อปนพนธโคจโร ฯ อต อย ตวโธป โคจโร อธ อาทสทเทน สงคหโตต ทฏพโพ ฯ [๑๘๑] อปปมตตเกส วชเชสต อส จจจ อาปนนเสขย- อกสลจตตปปาทาทเภเทส วชเชส ฯ ภยโต ทสสนสโลต ปรมาณมตต วชช อฏสฏ โยชนสตสหสสพเพธสเนรปพพตสทส กตวา ทสสนสภาโว ฯ สพพลหก วา ทพภาสตมตต ปาราชกสทส กตวา ทสสนสภาโว ฯ สมมา อาทายาต สมมเทว สกกจจ สพพโสว อาทยตวา ฯ [๑๘๒] วฏฏทกขนสสรณตถเกห โสตพพโต สต ปรยตต- ธมโม ฯ ต ธาเรตต สตธโร สตสส อาธารภโต ฯ ยสส ห อโต คหต อโต ปลายต ฉททฆเฏ อทก วย น ตฏต ปรสมชเฌ เอก สตต วา ชาตก วา กเถตต วา วาเจต วา [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 291

น สกโกต อย น สตธโร นาม ฯ ยสส ปน อคคหต พทธวจน อคคหตกาลสทสเมว โหต ทสป วสตป วสสาน สชฌาย อกโรนตสส น นสสต อย สตธโร นาม ฯ เตเนวาห ยทสส ตนต อาท ฯ เอกปทมป เอกกขรมป อวนฏ หตวา สนนจยตต สนนจโย สต สนนจโย เอตสมนต สตสนนจโยต อาห สต สนนจตมสมนต สตสนนจโยต ฯ ยสส ห สต หทยม ชสาย สนนจต สลาย เลขา วย สวณณฆเฏ ปกขตตา สหวสา วย จ สาธ ตฏต อย สตสนนจโย นาม ฯ เตนาห เอเตน ฯเปฯ อวนาส ทสเสตต ฯ ธตาต ปคณา วาจคคตา ฯ เอกสส ห อคคหตพทธวจน ปคณ นจจกาลก น โหต อสก- สตต วา ชาตก วา กเถหต วตเต สชฌายตวา อ เห สสนทตวา ปรปจฉาวเสน อตถ โอคาหตวา ชานสสามต วทต ฯ เอกสส ปคณ ปพนธวจเฉทาภาวโต คงคาโสตสทส ภวงคโสต- สทส จ อกตตม สขปปวตต โหต อสกสตต วา ชาตก วา กเถหต วตเต อทธรตวา ตเมว กเถต ฯ ต สนธาย วตต ธตาต ฯ วาจาย ปคณกตาต สตตทสก วคคทสก ปณณาสทสก- วเสน วาจาย สชฌายตา ฯ ทส สตตาน คตาน ทส วคคาน คตานตอาทนา สลลกเขตวา วาจาย สชฌายตาต อตโถ ฯ สตเตกเทสสส ห สตตมตตสส จ วจสา ปรจโย อธ [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๒-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 292

นาธปเปโต ฯ อถโข วคคาทวเสเนว ฯ มนสานเปกขตาต มนสา อนเปกขตา ฯ ภาคโส นชฌายตา จนตตาต อตโถ ฯ อาวชชนตสสาต วาจาย สชฌายต พทธวจน มนสา จนเตนตสส ฯ สฏ ปฏวทธาต นชชฏ นคคมพ กตวา สฏ ยาถาวโต ปฏวทธา ฯ [๑๘๓] เทว มาตกาต ภกขมาตกา ภกขนมาตกา จ ฯ วาจคคตาต ปรมสเสว เววจน ฯ ตสโส อนโมทนาต สงฆภตเต ทานานสสปฏสยตตอนโมทนา วหาราทมงคเล มงคลสตตาทอน- โมทนา มตกภตตาทอวมงคเล ตโรกฑฑาทอนโมทนาต อมา ตสโส อนโมทนา ฯ กมมากมมวนจฉโยต ปรวาราวสาเน กมม- คเค วตตวนจฉโย ฯ วปสสนาวเสน อคคณหนเตน จตทธาต- วฏานมเขน อคคเหตพพนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ จตส ทสาส อปปฏหตตตา จตสโส ทสา เอตสสาต จตททโส ฯ จตททโสเยว จาตททโส ฯ จตสโส วา ทสา อรหต จตส วา ทสาส สาธต จาตททโส ฯ อภวนเยต สกเล วนยปฏเก ฯ วเนตนต สกขาเปตต ฯ เทว วภงคา ปคณา วาจคคตา กาตพพาต อท ปรปจฉาวเสน อคคหณมป สนธาย วตตนต วทนต ฯ เอกสส ปมฏ อตรสส ปคณ โหตต อาห ตห ชเนห สทธ ปรวตตนกขมา กาตพพาต ฯ อภธมเมต นามรปปรจเฉเท ฯ [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 293

เหฏ มา วา ตโย วคคาต มหาวคคโต เหฏา สคาถกวคโค นทานวคโค ขนธกวคโคต อเม ตโย วคคา ฯ ธมมปทมป สห วตถนา อคคเหตต วฏฏตต มหาปจจรย วตตตตา ชาตกภาณเกน สาฏกถ ชาตก อคคเหตวาป ธมมปทมป สห วตถนา อคคเหตพพเมว ฯ [๑๘๔] กลยาณา สนทรา ปรมณฑลปทพย ชนา วาจา อสสาต กลยาณวาโจ ฯ เตนาห สถลธนตาทน ฯเปฯ วาจาย สมนนาคโตต ฯ ตตถ ปรมณฑลปทพย ชนายาต านกรณ- สมปตตยา สกขาสมปตตยา จ กตถจป อนนตาย ปรมณฑลปทาน พย ชนาน อกขราน เอตสสาต ปรมณฑลปทพย ชนา ฯ ปทเมว วา อตถสส พย ชนโต ปทพย ชน ฯ ต อกขรปารปร กตวา สถลธนตาท ทสวธ พย ชนวฑฒ อปรหาเปตวา วตต ปรมณฑล นาม โหต ฯ อกขรปารปรยา ห ปทพย ชนสส ปรมณฑลตา ฯ เตน วตต สถลธนตาทน ยถาวธานวจเนนาต ฯ ปรมณฑล ปทพย ชน เอตสสาต ปรมณฑลปทพย ชนา ฯ อถวา ปชชต ายต อตโถ เอเตนาต ปท นามาท ฯ ยถาธปเปตมตถ พย เชตต พย ชน วากย ฯ เตส ปรปณณตาย ปรมณฑลปทพย ชนา ฯ อปจ โย ภกข ปรสต ธมม เทเสนโต สตต วา ชาตก วา นกขปตวา อ อปารมภกร สตต [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 294

อาหรต ตสส อปม กเถต ตทตถ โอตาเรต เอว อท คเหตวา เอตถ ขปนโต เอกปสเสเนว ปรหรนโต กาล ตวา วฏหต ฯ นกขตตสตต ปน นกขตตมตตเมว โหต ฯ ตสส กถา อปรมณฑลา นาม โหต อตถสส อปรปณณภาวโต ฯ โย ปน สตต วา ชาตก วา นกขปตวา พห เอกปทมป อคนตวา ยถานกขตตสส สตตสส อตถสวณณนาวเสเนว สตตนตรมป อาเนนโต ปาลยา อนสนธ จ ปพพาปร จ อเปกขนโต อาจรเยห ทนนนเย ตวา ตลกาย ปรจฉนทนโต วย ตต อตถ ปถววฏ ต๑ กตวา ทสเสนโต คมภรมาตกาย อทก เปเสนโต วย คมภรมตถ คเมนโต วตตตาทคตยา๒ ปเท ปท โกฏเฏนโต สนธวาชานโย วย เอกเยว ปท อเนเกห ปรยาเยห ปนปปน สวณเณนโต คจฉต ฯ ตสส กถา ปรมณฑลา นาม โหต ธมมโต อตถโต อนสนธโต ปพพาปรโต อาจรยคคหโตต สพพโส ปรปณณภาวโต ฯ เอวรปป กถ สนธาย ปรมณฑลปทพย ชนายาต วตต ฯ คณปรปณณภาเวน ปเร ภวาต โปร ฯ ตสส ภกขโน เตน วา ภาสตพพอตถสส คณปรปณณภาเวน ปเร ปณณภาเว ภวาต อตโถ ฯ ปเร วา ภวตตา โปรยา นาครกตถยา สขมาลกขเณน๓ สทสาต โปร ฯ ปเร สวฑฒนาร วย ๑ ม. สววฏ ต ฯ ๒ ม. วคคหารคตยา ฯ ๓ ม. สขมาลตตเนน ฯ

[ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 295

สกมาราต อตโถ ฯ ปรสส เอสาตป โปร ฯ ปรสส เอสาต นครวาสน กถาต อตโถ ฯ นครวาสโน ห ยตตกถา โหนต ปตมตต ปตาต ภาตมตต ภาตาต วทนต ฯ เอวรป ห กถา พหโน ชนสส กนตา โหต มนาปา ฯ ตาย โปรยา ฯ วสสฏายาต ปตตเสมหาทห อปลพทธาย สนทฏวลมพตาทโทส- วรหตาย ฯ อถวา นาตสฆ นาตสณก นรนตร เอกรส จ กตวา ปรสาย อชฌาสยานรป ธมม กเถนตสส วาจา วสสฏา นาม ฯ โย ห ภกข ธมม กเถนโต สตต วา ชาตก วา อารภตวา อารทธกาลโต ปฏาย ตรตตรโต อรณ มทเทนโต วย อณหขาทนย ขาทนโต วย ปาลยา อนสนธปพพาปเรส คหต คหตเมว อคคหต อคคหตเมว กตวา ปราณปณณนตเรส ปรปตมานโคธ อฏาเปนโต วย ตตถ ตตถ ปหรนโต โอสาเปตวา อฏาย คจฉต ฯ ปราณปณณนตเรส ห ปรปาตยมานา โคธา กทาจ ทสสต กทาจ น ทสสต เอวเมกจจสส อตถวณณนา กตถจ ทสสต กตถจ น ทสสต ฯ โยป ธมม กเถนโต กาเลน สฆ กาเลน สณก กาเลน มนท กาเลน มหาสทท กาเลน ขททกสทท กโรต ยถา นชฌามตณหกเปตสส มขโต นจฉรณกอคค กาเลน ชลต กาเลน นพพายต เอว เปตธมมกถโก นาม โหต ฯ ปรสาย อฏาตกามาย ปน อารภต ฯ โยป [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 296

กเถนโต ตตถ ตตถ วตถายต อปปฏภาณตาย สชชต เกนจ โรเคน นตถนนโต วย กนทนโต วย กเถต ฯ อเมส สพเพสมป กถา วสสฏา นาม น โหต สเขน อปปวตตภาวโต ฯ โย ปน สตต อาหรตวา อาจรเยห ทนนนเย โต อาจรยคคห อม จนโต ยถา จ อาจรยา ตต สตต สวณเณส เตเนว นเยน สวณเณนโต นาตสฆ นาตสณกนต อาทนา วตตนเยน กถาปพนธ อวจฉนน กตวา นทโสต วย ปวตเตต อากาสคงคโต ภสสมานอทก วย นรนตรกถ ปวตเตต ตสส กถา วสสฏา นาม โหต ฯ ต สนธาย วตต วสสฏายาต ฯ อเนลคลายาต เอลคลวรหตาย ฯ กสสจ ห กเถนตสส เอล คลต ลาลา ปคฆรต เขฬผสตาน วา นกขมนต ตสส วาจา เอลคลา นาม โหต ฯ ตพพปรตายาต อตโถ ฯ อตถสส ว าปนยาต อาทมชฌปรโยสาน ปากฏ กตวา ภาสตตถสส ว าปนสมตถาย อตถ าปเน สาธนาย ฯ วาจาว กรณนต วากกรณ อทาหารโฆโส ฯ กลยาณ มธร วากกรณ อสสาต กลยาณวากกรโณ ฯ เตเนวาห มธรสสโรต ฯ หเฬตต อวชานาต มาตคาโมต สมพนโธ ฯ [๑๘๕] มน อปายต วฑเฒตต มนาโป ฯ เตนาห มนวฑฒนโกต ฯ วฏฏภเยน ตชเชตวาต โยพพนมทาทมตตา [ ม. ท. ๒๖๙ ส. ท. ๓๕๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 297

ภกข นโย สสารภเยน ตาเสตวา ฯ คหกาเลต อตตโน คหกาเล ฯ ภกขนยา เมถเนน ภกขนทสโก โหตต ภกขนยา กายสสคคเมว วทต ฯ สกขมานาสามเณรส ปน เมถเนนาป ภกขนทสโก น โหตต อาห สกขมานาสามเณรส เมถนธมมนต จ กาสายวตถ- วสนายาต วจนโต ทสสลาสป ภกขนสกขมานาสามเณรส ครธมม อชฌาปนนปพโพ ปฏกขตโตเยวาต ทฏพพ ฯ ตสสา ภกขนยา อภาเวป ยา ยา ตสสา วจน อสโสส ตา ตา ตเถว ม นตต อาห มาตคาโม หต อาท ฯ [๑๘๖] อทาน อฏ องคาน สโมธาเนตวา ทสเสต เอตถ จาต อาท อารทธ ฯ อเมห ปน อฏหงเคห อสมนนาคต ตตจตตเถน กมเมน สมมนเนนโต ทกกฏ อาปชชต ฯ ภกข ปน สมมโตเยว โหต ฯ ครเกหต ครกาตพเพห ฯ เอกโต อปสมปนนายาต อปโยคตเถ ภมมวจน ฯ โอวทตต วา อมสส วทตต อตเถ สต สมปทานวจนมป ยชชต ฯ ภกขน สนตเก อปสมปนนา นาม ปรวตตลงคา วา ป จสตสากยานโย วา ฯ อาสน ป เปตวาต เอตถ สเจ ภม มนาปา โหต อาสน อป เปตมป วฏฏตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ มาตคามคคหเณน ภกขนป สงคหตาต อาห ธมมเทสนาปตตโมจนตถนต ฯ สมมตสส ภกขโน สนตก ปาฏปเท โอวาทตถาย สพพาห [ ม. ท. ๒๖๙-๗๐ ส. ท. ๓๕๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 298

ภกขนห อาคนตพพโต สมคคตถ ภคนโยต อมนา สพพาส อาคมน ปจฉตต อาห สพพา อาคตตถาต ฯ คลานาส อนาคตาสป คลานาน อนาคมนสส อน าตตตา อาคนต สมตถาห จ สพพาห อาคตตตา สมคคมหยยาต วตต วฏฏต ฯ อนโตคาเม วาต อาทส ยตถ ป จ องคาน ภมย ปตฏาเปตวา วนทตต น สกกา โหต ตตถ ตายเอว กาย ปรโต นาเมตวา วนทาม อยยาต อ ชล ปคคยห คนตมป วฏฏต ฯ อนตรฆรนต กตถจ นครทวารสส พห อนทขลโต ปฏาย อนโตคาโม วจจต ฯ กตถจ ฆรมมารโต ปฏาย อนโตเคห ฯ อธ ปน อนโตคาเม วาต วส วตตตตา อนตรฆเร วาต อนโตเคห สนธาย วตตนต ทฏพพ ฯ ยตถกตถจต อนโตคามาทส ยตถกตถจ ฯ วฏฏตต วสถ อยเย มย ภกข อาเนสสามาต วตตวจน สททหนตห วสต วฏฏต ฯ น นมนตตา หตวา คนตกามาต มนสเสห นมนตตา หตวา คนตกามา น โหนตต อตโถ ฯ ตตเถว วสส อปคนตกามา โหนตต อธปปาโย ฯ ยโตต ภกขนอปสสยโต ฯ ยาจตวาต ตมเหห อานตโอวาเทเนว มยมป วสสสามาต ยาจตวา ฯ ตตถาต ตสม ภกขนอปสสเย ฯ อาคตาน สนตเก โอวาเทน วสตพพนต ปจฉมกาย วสส วสตพพ ฯ อภกขกาวาเส วสนตยา อาปตตต โจทนามเขน [ ม. ท. ๒๗๐ ส. ท. ๓๕๗-๖๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 299

สาม โต อาปตตปปสงค วทต ฯ น ปน ตสสา อาปตต ฯ วสสจเฉท กตวา คจฉนตยาป อาปตตต วสสานปคมนมล อาปตต วทต ฯ อตราย อาปตตยา อนาปตตการณสพภาวโต สา รกขตพพาต วตต ฯ สา วสสานปคมนมลา อาปตต รกขตพพาต อตโถ ฯ อภกขเกป อาวาเส อทสาส อาปทาส วสส อปคนตพพนต อธปปาโย ฯ เตนาห อาปทาส ห ฯเปฯ อนาปตต วตตาต ฯ อตราย ปน อาปตตยา อนาปตตการเณ อสต ปจฉมกายป วสส น อปคนตพพ ฯ สนเตส ห ภกขส วสส อนปคจฉนตยา อาปตต ฯ ตตถ คนตวา ปวาเรตพพนต เอตถ อปวาเรนตน อาปตตสพภาวโต สเจ ทเรป ภกขน วสนฏาน โหต สกกา จ โหต นวมย คนตวา ปวาเรต ตตถ คนตวา ปวาเรตพพ ฯ สเจ ปน นวมย นกขมตวาป สมปาปณต น สกกา โหต อคจฉนตน อนาปตต ฯ อโปสถสส ปจฉน อโปสถปจฉา ฯ สาเยว กปจจย รสสตต จ กตวา อโปสถปจฉกนต วตตาต อาห อโปสถปจฉนนต ฯ อโปสโถ ปจฉตพโพต กทา อยย อโปสโถต ปจฉตพโพ ฯ ภกขนาป เสว ภคน อโปสโถต วตตพพ ฯ ภกข กทาจ เกนจ การเณน ปณณรสก วา จาตททสอโปสถ จาตททสก วา ปณณรสอโปสถ กโรนต ฯ ยสม จ ทวเส ภกขห อโปสโถ กโต ตสมเยว [ ม. ท. ๒๗๐ ส. ท. ๓๖๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 300

ภกขนหป อโปสโถ กาตพโพเยวาต อธปปาเยน ปกขสส เตรสยเยว คนตวาต อาท วตต ฯ เอว ปจฉเตน ภกขนา สเจ จาตททสย อโปสถ กโรนต จาตททสโก ภคนต วตตพพ ฯ สเจ ปณณรสย กโรนต ปณณรสโก ภคนต อาจกขตพพ ฯ โอวาทตถายาต โอวาทยาจนตถาย ฯ ปาฏปททวสโต ปน ปฏาย ธมมสสวนตถายาต คนตพพนต ปาฏปททวเส โอวาทคคหณตถาย ทตยทวสโต ปฏาย อนตรนตรา ธมมสสวนตถาย คนตพพ ฯ โอวาทคคหณมป ห ธมมสสวนเมวาต อเภเทน วตต ฯ นรนตร วหาร อปสงกมสต เยภยเยน อปสงกมน สนธาย วตต ฯ วตต เหตนต อาทนา ยถานสฏ ปฏปชชสสามาต สพพาสเยว ภกขนน อปสงกมนทปนตถ ปาล นทสสตา ฯ โอวาท คจฉตต โอวาท ยาจตต คจฉต ฯ เทว ตสโสต ทวห ตห ฯ กรณตเถ เจต ปจจตตวจน ฯ ปาสาทเกนาต ปสาทชนเกน นทโทเสน กายกมมาทนา ฯ สมปาเทตต ตวธ สกข สมปาเทต ฯ สเจ ปาฏโมกขทเทสกเยว ทสวา ตาห ภกขนห โอวาโท ยาจโต ภเวยย เตน ก กาตพพนต ฯ อโปสถคเค สนนปตเต ภกขสงเฆ ปพพกจจวเสน อตถ กาจ ภกขนโย โอวาท ยาจมานาต ปจฉยมาเน เอว วเทหต โอวาทปฏคคาหเกน วตตพพวจน อ เน ภกขนา กถาเปตวา ปาฏโมกขทเทสเกน วตตพพวจน อตตนา [ ม. ท. ๒๗๐ ส. ท. ๓๖๐-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 301

วตวา ปน สยเมว คนตวา ภกขนน อาโรเจตพพ ฯ อ เน วา ภกขนา ตสม ทวเส ปาฏโมกข อททสาเปตพพ ฯ เอต วตตนต ตาหต เอต พหวจน วตต ฯ เอกา ภกขน วาต อท พหห ภกขนอปสสเยห เอกายเอว ภกขนยา สาสนปฏคคหณ สนธาย วตต น ปน ทตยกาย อภาว สนธาย ฯ พหห ภกขนอปสสเยหต อนตรามคเค วา ตสมเยว วา คาเม พหห ภกขนอปสสเยห ฯ ภกขนสงโฆ จ อยย ภกขนโย จ ภกขน จาต อมนา นานาอปสสเยห สาสน คเหตวา อาคตภกขนยา วตตพพวจน ทสเสต ฯ อท จ เอเกน ปกาเรน มขมตตนทสสนตถ วตต ฯ ตสม ตสม ปน ภกขนปสสเย ภกขนน ปมาณ สลลกเขตวา ตทนรเปน นเยน วตตพพ ฯ ภกขสงฆสส อยยาน อยยสสาต อท สงขปตวา วตต ฯ ปาฏโมกขทเทสเกนาปต อท สงฆโปสถวเสเนว ทสสต ฯ ยตถ ปน ตณณ ทวนน วา วสนฏาเน ปาฏโมกขทเทโส นตถ ตตถาป ตตฏปนเกน อตเรน วา ภกขนา อมนาว นเยน วตตพพ ฯ เอกปคคเลนาป อโปสถทวเส โอวาทยาจน สมปฏจฉตวา ปาฏปเท อาคตาน ภกขนน นตถ โกจต อาท วตตพพเมว ฯ สเจ สยเมว สมมโต อหนต วตตพพ ฯ อม วธ อชานนโต อธ พาโลต อธปเปโต ฯ [ ม. ท. ๒๗๐-๑ ส. ท. ๓๖๓-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 302

[๑๘๗] อธมมกมเม อธมมกมมส วคค ภกขนสงฆ วคคส โอวทต อาปตต ปาจตตยสสาต อาทส วชชมาเนสป วคคาทภาวนมตเตส ทกกเฏส อธมมกมมมลก ปาจตตยเมว ปาลย สพพตถ วตตนต อาห อธมมกมเม ทวนน นวกาน วเสน อฏารส ปาจตตยานต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อสมมตตา ภกขนยา ปรปณณอปสมปนนตา โอวาทวเสน อฏครธมมภณนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ โอวาทสกขาปท ปม ฯ [๑๘๘] ทตเย ฯ กสลาน ธมมาน สาตจจกรยายาต ปพพภาคปฏปตตวเสน วตต ฯ มนาตต ชานาต ฯ เตน าเณนาต เตน อรหตตผลป าสงขาเตน าเณน ฯ ปเถสต อปาย- มคเคส ฯ อรหโต ปรนฏ ตสกขตตา อาห อท จ ฯ เป ฯ วตตนต ฯ อถวา อปปมชชโต สกขโตต อเมส ปทาน เหตอตถตา ทฏพพา ฯ ตสมา อปปมชชนเหต สกขนเหต จ อธเจตโสต อตโถ ฯ โสกาต จตตสนตาปา ฯ เอตถ จ อธเจตโสต อมนา อธจตตสกขา ฯ อปปมชชโตต อมนา อธสลสกขา ฯ มนโน โมนปเถส สกขโตต เอเตห อธป าสกขา ฯ มนโนต วา เอเตน อธป าสกขา ฯ โมนปเถส สกขโตต เอเตน ตาส โลกตตรสกขาน ปพพภาคปฏปทา ฯ [ ม. ท. ๒๗๑-๔ ส. ท. ๓๖๙-๗๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 303

โสกา น ภวนตต อาทห สกขาปารปรยา อานสสา ปกาสตาต เวทตพพ ฯ โกกนทนต ปทมวเสสน ยถา โกกาสยนต ฯ ต กร พหปตต ปณณสมปนน อตวย สคนธ จ โหต ฯ โกกนท นาม เสตปทมนตป วทนต ฯ ปาโตต ปเคว ฯ อย เหตถ อตโถ ยถา โกกนทสงขาต ปทม ปาโต สรยคคมนเวลาย ผลล วกสต อวคตคนธ สยา วโรจมาน เอว สรคนเธน จ คณคนเธน จ สคนธ สรทกาเล อนตลกเข อาทจจมว อตตโน เตชสา ตปนต องเคห นจฉรณกชตตาย องครส สมมาสมพทธ ปสสาต ฯ อภพโพต ปฏปตตสารมท สาสน ปฏปตต จ ปรยตตมลกา ตว จ ปรยตต อคคเหต อสมตโถ ตสมา อภพโพต อธปปาโย ฯ สทท ปโลตกขณฑนต อทธยา อภสงขต ปรสทธ โจลขณฑ ฯ ตทา กร ภควา น สชฌาย กาตต อสกโกนโต มม สาสเน อภพโพ นาม โหต มา โสจ ภกขต ต พาหาย คเหตวา วหาร ปวสตวา อทธยา ปโลตกขณฑ อภนมมตวา หนท ภกข อม ปรมชชนโต รโชหรณ รโชหรณนต ปนปปน สชฌาย กโรหต วตวา อทาส ตตถ ปพเพ กตาธการตตา ฯ โส กร ปพเพ ราชา หตวา นคร ปทกขณ กโรนโต นลาฏโต เสเท ม จนเต ปรสทเธน สาฏเกน นลาฏ ป ฉ ฯ สาฏโก กลฏโ อโหส ฯ โส อม สรร นสสาย เอวรโป [ ม. ท. ๒๗๔-๕ ส. ท. ๓๗๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 304

ปรสทธสาฏโก ปกต ชหตวา กลฏโ ชาโต อนจจา วต สงขาราต อนจจส ปฏลภ ฯ เตน การเณนสส รโชหรณเมว ปจจโย ชาโต ฯ รโชหรตต รโชหรณ ฯ สเวค ปฏลภตวาต อสภส อนจจส จ อปฏเปนโต สเวค ปฏลภตวา ฯ โสป ห โยนโส อมมชชนโต ปรสทธ วตถ นตเถตถ โทโส อตต- ภาวสส ปนาย โทโสต อสภส อนจจส จ ปฏลภตวา นามรปปรคคหาทนา ป จส ขนเธส าณ โอตาเรตวา กลาป- สมมสนาทกกเมน วปสสน วฑเฒตวา อทยพพยาณาทปฏ- ปาฏยา วปสสน อนโลมโคตรภสมป ปาเปส ฯ ต สนธาย วตต วปสสน อารภต ฯ โอภาสคาถ อภาสต โอภาสวสชชน- ปพพกภาสตคาถา โอภาสคาถา ฯ ต อภาสต อตโถ ฯ เอตถ จ อธเจตโสต อม โอภาสคาถ อภาสต อเธว วตต ฯ วสทธ- มคเค ปน ธมมปทฏกถาย เถรคาถาสวณณนาย จ ราโค รโช น จ ปน เรณ วจจต ราคสเสต อธวจน รโชต เอต รช วปปชหตว ปณฑตา วหรนต เต วคตรชสส สาสเน ฯ โทโส ฯ เป ฯ โมโห รโช น จ ปน เรณ วจจต [ ม. ท. ๒๗๕ ส. ท. ๓๗๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 305

โมหสเสต อธวจน รโชต เอต รช วปปชหตว ปณฑตา วหรนต เต วคตโมหสส สาสเนต อมา ตสโส โอภาสคาถา อภาสต วตต ฯ อธเจตโสต จ อย จฬปนถกตเถรสส อทานคาถาต อมสสาเยว ปาลยา อาคต ฯ เถรคาถาย ปน จฬปนถกตเถรสส อทานคาถาส อย อนารฬหา ฯ เอกทานยตเถรสส ปน อย อทานคาถาต ตตถ วตต ฯ เอว สนเตป อมสสา ปาลยา อฏกถาย จ เอวมาคตตตา จฬปนถกต- เถรสสาป อย อทานคาถา โอภาสคาถาวเสน จ ภควตา ภาสตาต คเหตพพ ฯ อรหตต ปาปณต อภ าปฏสมภทาปรวาร อรหตต ปาปณ ฯ อภพโพ ตวนตอาทวจนโต อนกมปาวเสน สทธวหารกาท สงฆกา วหารา นกกฑฒาเปนตสส อนาปตต วย ทสสต ฯ อภพโพ ห เถโร ส จจจ ต กาต ฯ นกกฑฒนสกขาปเท วา อปป ตเต เถเรน เอว กตนต คเหตพพ ฯ [๑๘๙] โอวทนตสส ปาจตตยนต อตถงคเต สรเย ครธมเมห วา อ เน วา ธมเมน โอวทนตสส สมมตสสาป ปาจตตย ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อตถงคตสรยตา ปรปณณอปสมปนนตา โอวทนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ อตถงคตสกขาปท ทตย ฯ [ ม. ท. ๒๗๕-๖ ส. ท. ๓๗๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 306

[๑๙๐] ตตย อตตานตถเมว ฯ อปสสยปคมน ปรปณณอป- สมปนนตา สมยาภาโว ครธมเมห โอวทนนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ ภกขนปสสยสกขาปท ตตย ฯ [๑๙๑] จตตเถ ฯ อปสมปนน ฯ เป ฯ ภกขโนวาทกนต อเมส มงกกตตกาโมต อมนา สมพนโธ ฯ อวณณ กตตกาโม อยส กตตกาโมต อเมส ปน วเสน อปสมปนนนตอาทส อปสมปนนสสาต วภตตปรณาโม กาตพโพต อมมตถ สนธาย อชฌาปนเก วตตนเยเนวตโถ เวทตพโพต วตต ฯ จวรเหต โอวทตตอาทนา ภณนตสส เอเกกสม วจเน นฏ เต ปาจตตย เวทตพพ ฯ อปสมปนน สงเฆน อสมมตนต ปาลวจนโต สมมเตน วา สงเฆน วา ภาร กตวา ปโตต อฏกถาวจนโต จ อฏห องเคห สมนนาคโต สมมเตน วา วปปวสตกาเมน ยาวาห อาคมสสาม ตาว เต ภาโร โหตต ยาจตวา ปโต ตสสาภาเว สงเฆน วา ตเถว ภาร กตวา ปโต อฏห ครธมเมห อ เน วา ธมเมน โอวทต ลภตต เวทตพพ ฯ ตสมา โย ปน ภกข อสมมโต ภกขนโย โอวเทยย ปาจตตยนต อท ปเคว ภาร กตวา อฏปต สนธาย วตตนต คเหตพพ ฯ อนาปตต ปกตยา จวรเหต ฯ เป ฯ โอวทนต ภณตต เอตถ [ ม. ท. ๒๘๑-๓ ส. ท. ๓๗๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 307

อามสเหต โอวทนต อามสเหต โอวทตต ส าย เอว ภณนตสส อนาปตต ฯ น อามสเหต โอวทตต ส โน ปน ทกกฏ ฯ น อามสเหต โอวทนต ปน อามสเหต โอวทตต ส าย ภณนตสสาป อนาปตต สจตตกตตา สกขาปทสส ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อปสมปนนตา ธมเมน ลทธสมมตตา อนามสนตรตา อวณณกามตาย เอว ภณนนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ อามสสกขาปท จตตถ ฯ [๑๙๒] ป จม อตตานตถเมว ฯ [๑๙๓] ฉฏเ ฯ สเจ สา ภกขน ต จวร อาทโตว ปารเปยย อ า ภกขนโย ทสวา อชฌาเปยยย ตโต มหาชโน ปสสตต น ลภตต ม มาโน ยถาสหฏ หรตวา นกขปตวาต- อาทมาห ฯ นหรตต สก นหรต ฯ เยป เตส นสสตกาต สมพนโธ ฯ ก นวตตนต สพรหมจารน กาตต วฏฏตต อต- กตตพพตาวเสน สจกมมกรณ ฯ อาจรยปชฌายาน ทกกฏนต อกปปยสมาทานวเสน ทกกฏ ฯ ว เจตวาต ตว าตกายาต อวตวา เอกสสา ภกขนยาต เอตตกเมว วตวา ฯ เอกสสา ภกขนยาต สตวา เต อ าตกส โน อเหสนต๑ อาห ๑ ม. ภเวยยนต ฯ

[ ม. ท. ๒๘๗-๘ ส. ท. ๓๗๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 308

อกปปเย นโยชตตตาต ฯ อทนเต มาต จวรนตอาทน อวตวาป อท จวร สพเพหต สทธจตเตน สพพาเปนตสสาป อนาปตต ฯ อปาหนตถวกาทตอาทสทเทน ย จวร นวาเสต วา ปารปต วา น สกกา โหต ตป สงคณหาต ฯ เสสเมตถ อตตาน- เมว ฯ อ าตกาย ภกขนยา สนตกตา นวาสนปารปนปคตา วตตนเยน สพพน วา สพพาปน วาต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ จวรสพพนสกขาปท ฉฏ ฯ [๑๙๔] สตตเม ฯ ปจฉา คจฉนตน โจรา อจฉนทสต เอตถ ปตตจวรนต ปาเสโสต อาห ปจฉา คจฉนตน ปตต- จวรนต ฯ ตา ภกขนโยต ตา ปจฉา คจฉนตโย ภกขนโย ฯ ปจฉา คจฉนตนนต จ วภตตวปรณาเมเนตถ สมพนโธ เวท- ตพโพ ฯ ปาลย คจฉาม ภคน คจฉาม อยยาต ภกขปพพก สวธาน วตต ฯ คจฉาม อยย คจฉาม ภคนต ภกขนปพพก ฯ เอกทธานมคคนต เอก อทธานสงขาต มคค เอกโต วา อทธานมคค ฯ หยโยต สเว ฯ ปเรต ตตยทวเส ฯ ทวธา วตตปปกาโรต ปทคมนวเสน ปกขคมนวเสน วาต ทวธา วตตป- ปเภโท ฯ จตนน มคคาน สมพนธฏาน จตกก ฯ ตณณ มคคาน สมพนธฏาน สงฆาฏก ฯ คามนตเร คามนตเรต เอตถ [ ม. ท. ๒๘๙-๙๑ ส. ท. ๓๗๕-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 309

อ โ คาโม คามนตรนต อาห นกขมเน อนาปตต ฯ เป ฯ ภกขโน ปาจตตยนต ฯ สวธายาต ปาลย อวเสเสน วตตตตา เนว ปาลยา สเมตต วตต ฯ เอตถนตเร สวทหเตป ภกขโน ทกกฏนต วตตตตา น เสสอฏกถาย สเมตต วตต ฯ อฑฒ- โยชน อตกกมนตสสาต อสต คาเม อฑฒโยชน อตกกมนตสส ฯ ยตถ ห อฑฒโยชนพภนตเร อ โ คาโม น โหต ต อธ อคามก อร นต อธปเปต ฯ อฑฒโยชนพภนตเร ปน คาเม สต คามนตรคณนายเอว อาปตต ฯ รฏเภเทต รฏวโลเป ฯ จกกสมารฬหาต อรยาปถจกก สกฏจกก วา สมารฬหา ฯ เสส อตตานเมว ฯ ทวนนป สวทหตวา มคคปฏปตต อวสงเกต สมยาภาโว อนาปทา คามนตโรกกมน วา อฑฒโยชนาตกกโม วาต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ เอกโต อปสมปนนาทห สทธ คจฉนตสส ปน มาตคามสกขาปเทน อาปตต ฯ สวทหนสกขาปท สตตม ฯ [๑๙๕] อฏเม ฯ โลกสสาทมตตสนถววเสน กฬาปเรกขารา สวทหตวาต อย วเสโส เอวมเม ฯ เป ฯ ภกขนห สทธ นาวาย กฬนตต อมนา อทธคามน วา อโธคามน วาต อมนา จ สทโธ ฯ นทยา กโต คามนตรนต อาห ยสสา นทยาตอาท ฯ [ ม. ท. ๒๙๒-๕ ส. ท. ๓๗๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 310

ตสสา สคามกตรปสเสน ฯ เป ฯ อฑฒโยชนคณนายาต เอเกก- ปสเสเนว คมน สนธาย วตตตตา ตาทสกาย นทยา มชเฌน คจฉนตสส คามนตรคณนาย อฑฒโยชนคณนาย จ อาปตตต วทนต ฯ สพพอฏกถาสตอาทนา อตตนา วตตเมวตถ สมตเถต ฯ กฬาปเรกขารตาย ภกขนยา สทธ สวธาย นาว อภรหนตสส นทยาเยว ปาจตตยสส วตตตตา วาปสมททาทส กฬาปเรกขารตาย ทกกฏเมว น ปาจตตยนต วทนต ฯ โลกส- สาทมตตสนถววเสน กฬาปเรกขารา สวทหตวาต วจนโต เกจ อม สกขาปท อกสลจตต โลกวชชนต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ กฬาปเรกขารตาย ห อภรหตวาป คามนตโรกกมเน อฑฒโยชนา- ตกกเม วา กสลาพยากตจตตสมงคป หตวา อาปตต อาปชชต ฯ ยท ห โส สเวค ปฏลภตวา อรหตต วา สจฉกเรยย นทท วา โอกกเมยย กมมฏาน วา มนสกโรนโต คจเฉยย กโต ตสส อกสลจตตสมงคตา เยนท สกขาปท อกสลจตต โลกวชชนต วจจต ตสมา ปณณตตวชช ตจตตนต สทธ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ นาวาภรหนสกขาปท อฏม ฯ [๑๙๖] นวเม ฯ ปฏยาทตนต ภกขน อตถาย สมปาทต ฯ าตกา วา โหนต ปวารตา วาต เอตถ สเจป ภกขโน [ ม. ท. ๒๙๕-๗ ส. ท. ๓๗๙-๘๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 311

อ าตกา อปปวารตา จ สย ภกขนยา าตกา ปวารตา เจ วฏฏต ฯ ปาปภกขน ปกขปจเฉทาย อท ป ตต ตสมา ป จโภชเนเยว อาปตต วตตา ฯ ป จ โภชนาน เปตวา สพพตถ อนาปตตต อท ปน อมนา สกขาปเทน อนาปตตทสสนตถ วตต ฯ ว ตตยา อปปนน ปรภ ชนตสส ห อ ตถ วตตนเยน ทกกฏ ฯ เสส อตตานเมว ฯ ภกขนยา ปรปาจตตา ปรปาจตภาวชานน คหสมารมภาภาโว โอทนาทน อ ตรตา ตสส อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ ปรปาจนสกขาปท นวม ฯ [๑๙๗] ทสเม ฯ อปนนทสส จตตถสกขาปเทนาต อป- ปฏจฉนเน มาตคาเมน สทธ รโหนสชชสกขาปท สนธาย วตต ฯ ก จาป ต อเจลกวคเค ป จมสกขาปท โหต อปนนทตเถร อารพภ ป ตเตส ปน จตตถภาวโต อปนนทสส จตตถสกขา- ปเทนาต วตต ฯ จตตถสกขาปทวตถโต อมสส สกขาปทสส วตถโน ปม อปปนนตตา อท สกขาปท ปม ป ตต ฯ อมนาว สกขาปเทน เกวล ภกขนยาเอว รโหนสชชาย อาปตตยา ป ตตตตา๑ อปร มาตคาเมน สทธ รโหนสชชาย อาปตต ๑ ม. อาปตต ป ตตา ฯ

[ ม. ท. ๒๙๘-๓๐๓ ส. ท. ๓๘๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 312

วส ป ตตาต ทฏพพ ฯ รโหนสชชสกขาปท ทสม ฯ ภกขนวคโค ตตโย ฯ [๑๙๘] โภชนวคคสส ปมสกขาปเท ฯ อฑฒโยชน วา โยชน วา คนต สกโกตต เอตถ ยตตก คนต สกโกนตสสาป ตาวตก คนตวา อลทธภกขสส อโต ภ ชต วฏฏต ฯ อเมส- เยวาต อเมส ปาสณฑานเยว ฯ เอตตกานนต อมสม ปาสณเฑ เอตตกาน ฯ เอกทวส ภ ชตพพนต เอกทวส สกเยว ภ ชตพพ ฯ เอกทวส ภ ชตพพนต วจนโต ปน เอกสม ทวเส ปนปปน ภ ชต วฏฏตต น คเหตพพ ฯ ปน อาทโต ปฏาย ภ ชต น วฏฏตต อมนา ปม ภตตฏาเนส ปน เอกสมมป าเน ภ ชต น วฏฏตต ทสเสต ฯ คจฉนโต วา อาคจฉนโต วาต อท อฑฒโยชนวเสน คเหตพพนต วทนต ฯ อนตรามคเค คตฏาเนต เอกสเสว สนตก สนธาย วตต ฯ อาคจฉนเตป เอเสว นโยต สงเขเปน วตตเมวตถ วภาเวนโต คนตวา ปจจา- คจฉนโต หตอาทมาห ฯ อาปตตฏาเนเยว ปน ภ ชนตสส อนาปตต วตตพพาต คมเน อาคมเน จ ปม โภชน อวตวา อนตรามคเค เอกทวส คตฏาเน จ เอกทวสนต ปนปปน โภชนเมว ทสสต ฯ คมนทวเส ปน อาคมนทวเส จ คมสสาม [ ม. ท. ๓๐๕-๗ ส. ท. ๓๘๑-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 313

อาคมสสามต ภ ชต วฏฏตเยว ฯ สทธจตเตน ปนปปน ส จรนตสสาป ปนปปน โภชเน อนาปตต ฯ อ สสตถาย อททสตวา ป ตต ภกขโน คเหตเมว น วฏฏตต อาห ภกขนเยว อตถายาต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อาวสถ- ปณฑตา อคลานตา อนวสตวา โภชนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ อาวสถปณฑสกขาปท ปม ฯ [๑๙๙] ทตเย ฯ อภมาเรต อภคนตวา ภควโต มารณตถาย นโยชเต ธนทธเร ฯ คฬหปฏจฉนโนต อปากโฏ ฯ ปวชฌต วสชเชส ฯ นน ราชานมป มาราเปสต วจนโต อท สกขาปท อชาตสตตโน กาเล ป ตตนต สทธ ฯ เอว จ สต ปรโต อนปป ตตย เตน โข ปน สมเยน ร โ มาคธสส เสนยสส พมพสารสส าตสาโลหโต อาชวเกส ปพพชโต โหต อถโข โส อาชวโก เยน ราชา มาคโธ เสนโย พมพสาโร เตนปสงกม อปสงกมตวา ราชาน มาคธ เสนย พมพสาร เอตทโวจ ฯ เป ฯ กกกจจายนตา นาธวาเสนตต อท กสมา วตตนต ฯ โส กร อาชวโก ต ทาน เทนโต พมพสารกาลโต ปฏาย อทาส ปจฉา อชาตสตตกาเล สกขาปทปป ตตโต ปฏาย ภกข กกกจจายนตา ต ทาน น ปฏคคณหส ตสมา [ ม. ท. ๓๐๗-๑๓ ส. ท. ๓๘๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 314

อาทโต ปฏาย ต วตถ ทสสตนต ทเปตพพ๑ ฯ อถโข โส อาชวโก ภกขน สนตเก ทต ปาเหสต อท จ ตโต ปภต โส อาชวโก อนตรนตรา ภกข นมนเตตวา ทาน เทนโต อชาตสตตกาเล สกขาปเท ป ตเต ยทา ภกขน สนตเก ทต ปาเหส ต สนธาย วตต ฯ อ ม วสฏตตา วสทส รชช วรชช ฯ วรชชโต อาคตา ตตถ วา ชาตา ภวาต วา เวรชชา ฯ เตเอว เวรชชกา ฯ เต ปน ยสมา โคตต- จรณาทวภาเคน นานปปการา ตสมา วตต นานาเวรชชเกต ฯ อฏกถายมปน นานาวเธห อ รชเชห อาคเตต รชชานเยว วเสน นานปปการตา วตตา ฯ [๒๐๐] อมสส สกขาปทสส ว ตต กตวา ภ ชนวตถสม ป ตตตตา ว ตตโต คณโภชน วตถวเสเนว ปากฏนต ต อวตวา คณโภชน นาม ยตถ ฯ เป ฯ นมนตตา ภ ชนตต นมนตนวเสเนว ปทภาชเน คณโภชน วตต ฯ ก จ ปน สกขาปท วตถอนนรปมป สยาต ปทภาชเน วตตนเยน นนนตนวเสเนว คณโภชน โหตต เกส จ อาสงกา ภเวยยาต ตนวตตนตถ ต ปเนต คณโภชน ทวห อากาเรห ปสวตต วตต ฯ ป จนน โภชนาน นาม คเหตวาต เอตถ โภชน คณหถาต วตเตป ๑. ม. เวทตพพ ฯ

[ ม. ท. ๓๑๓-๔ ส. ท. ๓๘๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 315

คณโภชน โหตเยวาต วทนต ฯ เหฏา อทธานคมนวตถสม นาวาภรหนวตถสม จ อเธว ภนเต ภ ชถาต วตเต ยสมา กกกจจายนตา น ปฏคคณหส ตสมา ภ ชถาต วตเตป คณโภชน น โหตเยวาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ป จนน โภชนาน นาม คเหตวา นมนเตตต วตตตตา ปน โอทน ภ ชถาต วา ภตต ภ ชถาต วา โภชนาน นาม คเหตวาว วตเต คณโภชน โหต น อ ถา ฯ อเธว ภนเต ภ ชถาต เอตถาป โอทนนต วา ภตตนต วา วตวาว เต เอว นมนเตสนต คเหตพพ ฯ คณวเสน วา นมนตตตตา เต ภกข อปกต ตาย กกกจจายนตา น ปฏคคณหสต อย อมหาก ขนต ฯ วมสตวา ยตตตร คเหตพพ ฯ เอกโต คณหนตต เอตถ อ ม สส ทวาทสหตถ อม จตวา ตา เอกโต คณหนต นามาต คเหตพพ ฯ อมหาก จตนนป ภตต เทหต วา ว าเปยยนต วจนโต เหฏา ตว เอกสส ภกขโน ภตต เทห ตว ทวนนนต เอว ว าเปตวาต วจนโต จ อตตโน อตถาย อ เสมป ว ตต สาทยนตสส คณโภชน โหตเยวาต ทฏพพ ฯ เอว ว ตตโต ปสวตต เอตถ ว ตตยา สต คณหนตสส เอกโต หตวา คหเณ อมนา สกขาปเทน อาปตต วสส คหเณ ปณต- โภชนสโปทนว ตตห อาปตต เวทตพพา ฯ [ ม. ท. ๓๑๔ ส. ท. ๓๘๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 316

[๒๐๑] วจาเรตต ป จขณฑาทวเสน สวทหต ฯ ฆฏเฏตต อนวาต ฉนทตวา หตเถน ทณฑเกน วา ฆฏเฏต ฯ สตต กโรตต สตต วฏเฏต ฯ วเลตต ทณฑเกน วา หตเถน วา อาวฏเฏต ฯ อภนวสเสว จวรสส กรณ อธ จวรกมม นาม ปราณจวเร สจกมม จวรกมม นาม น โหตต วทนต ฯ จตตเถ อาคเต น ยาเปนตต วจนโต สเจ อ โ โกจ อาคจฉนโต นตถ จตตาโรเยว จ ตตถ นสนนา ยาเปตต น สกโกนต น วฏฏตต วทนต ฯ คณโภชนาปตตชนกนมนตนภาวโต อกปปย- นมนตนนต วตต ฯ [๒๐๒] สมปเวเสตวาต นสทาเปตวา ฯ คโณ ภชชตต คโณ อาปตต น อาปชชตต อธปปาโย ฯ ยตถ จตตาโร ภกข ฯ เป ฯ ภ ชนตต อมาย ปาลยา สสนทนโต อตเรส ปน คณปรโก โหตต วตต ฯ อวเสเสนาต คลาโน วา จวรการโก วาต อวเสเสตวา สพพสาธารณวจเนน ฯ ตสมาต อวเสสตตตา ฯ ภตวา คเตสต เอตถ อคเตสป โภชนกจเจ นฏ เต คณหตต วฏฏต ฯ ตาน จ เตห เอกโต น คหตานต เยห โภชเนห วสงเกโต นตถ ตาน โภชนาน เตห ภกขห เอกโต น คหตาน เอเกน ปจฉา คหตตตา ฯ มหาเถเรต ภกข สนธาย วตต ฯ ทตสส ปน ปฏปถ อาคนตวา ภตต คณหถาต วจนภเยน [ ม. ท. ๓๑๔ ส. ท. ๓๘๖-๙๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 317

คามทวาเร อฏตวาวาต วตต ฯ ตตถ ตตถ คนตวาต อนตร- วถอาทส ตตถ ตตถ ตาน สนตก คนตวา ฯ ภกขน อตถาย ฆรทวาเร เปตวา ทยยมาเนป เอเสว นโย ฯ นวตตถาต วตตปเท นวตตต วฏฏตต นวตตถาต วจฉนทตวา ปจฉา ภตต คณหถาต วตตตตา วฏฏต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ คณโภชนตา สมยาภาโว อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ คณโภชนสกขาปท ทตย ฯ [๒๐๓] ตตเย ฯ กลปฏปาฏยา อพโพจฉนน กตวา นรนตร ทยยมานตตา ภตตปฏปาฏ อฏ ตา โหตต ปาลย วตต ฯ อนตรา อฏตวา นรนตร ปวตตาต วตต โหต ฯ อปจาร- วเสนาต โวหารวเสน ฯ น ห โส พทรมตตเมว เทต อปจารวเสน ปน เอว วทต ฯ พทรจณณ สกกราทห โยชต พทรสาฬวนต วจจต ฯ วกปปนาวเสเนว ต ภตต อสนต นาม โหตต อนปป ตตวเสน วกปปน อฏเปตวา ยถาป ตต สกขาปทเมว ปต ฯ ปรวาเร ปน วกปปนาย อนชานนมป อนปป ตตสมานนต กตวา จตสโส อนปป ตตโยต วตต ฯ มหาปจจรยาทส วตตนย ปจฉา วทนโต ปาลยา สสนทนโต- ปรมมขา วกปปนเมว ปตฏเปต ฯ เกจ ปน ตทา อตตโน [ ม. ท. ๓๑๔-๒๐ ส. ท. ๓๙๐-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 318

สนตเก เปตวา ภควนต อ สส อภาวโต เถโร สมมขา วกปปน นากาส ภควตา จ วส สมมขา วกปปนา น วตตา ตถาป สมมขา วกปปนาป วฏฏตต วทนต ฯ เตเนว มาตกฏ- กถายมป โย ภกข ป จส สหธมมเกส อ ตรสส มยห ภตตปจจาส ตยห ทมมต วา วกปเปมต วา เอว สมมขา วา อตถนนามสส ทมมต วา วกปเปมต วา เอว ปรมมขา วา ปมนมนตน อวกปเปตวา ปจฉา นมนตตกเล ลทธภกขโต เอกสตถมป อชโฌหรต ปาจตตยนต วตต ฯ ป จห โภชเนห นมนตตสส เยน เยน ปม นมนตโต ตสส ตสส โภชนโต อปปฏปาฏยา อวกปเปตวา วา ปรสส ปรสส โภชน ปรมปร- โภชนนต อาห สเจ ปน มลนมนตน เหฏา โหต ปจฉม ปจฉม อปร ต อปรโต ปฏาย ภ ชนตสส อาปตตต ฯ หตถ อนโต ปเวเสตวา สพพเหฏ ม คณหนตสส มชเฌ ตมป อนโต หตถคต โหตต อาห หตถ ปน ฯ เป ฯ ยถา ตถา วา ภ ชนตสส อนาปตตต ฯ ขรสส รสสส จ ภตเตน อมสส หตวา อปร ตตตา ขร วา รส วา ปวโต อนาปตตต วตต ฯ มหาอปาสโกต เคหสามโก ฯ มหาอฏกถาย อาปตตต วจเนน กรนทย วฏฏตต วจน วรทธ วย ทสสต ฯ ทวนนมป อธปปาโย มหาปจจรย วภาวโตต มหาคณ ปเทส วตต ฯ สพเพ [ ม. ท. ๓๒๐ ส. ท. ๓๙๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 319

นมนเตนตต อกปปยนมนตเนน นมนเตนต ฯ ปรมปรโภชน นาม ป จนน โภชนาน อ ตเรน โภชเนน นมนตโต ต เปตวา อ ป จนน โภชนาน อ ตร โภชน ภ ชต เอต ปรมปรโภชน นามาต วตตตตา สตป ภกขาจรยาย ปม ลทธภาเว ปณฑาย จรตวา ลทธภตต ภ ชต อาปตตต วตต ฯ อวกปปนวเสน วจกมมนต วตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ปรมปรโภชนตา สมยาภาโว อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ปรมปรโภชนสกขาปท ตตย ฯ [๒๐๔] จตตเถ ฯ กาณาย มาตาต กาณาต ลทธนามาย ทารกาย มาตา ฯ กสมา ปเนสา กาณา นาม ชาตาต อาห สา กรสสาตอาท ฯ อมสสา ทหรกาเล มาตาปตโร สเนห- วเสน อมม กาเณ อมม กาเณต โวหรส ฯ สา ตทปาทาย กาณา นาม ชาตา ฯ ตสสา จ มาตา กาณมาตาต ปากฏา อโหสต เอวเมตถ การณ วทนต ฯ ปฏยาโลกนต ปจฉม ทส ฯ ปจจาทจจนต วตต โหต ฯ ปวคณนาย ปาจตตยนต มขวฏฏยา เหฏ มเลขโต อปร ตปวคณนาย ปาจตตย ฯ ทวตตปตตปรา ปฏคคเหตพพาต ห วจนโต มขวฏฏยา เหฏ ม- เลข อนตกกนเต เทว วา ตโย วา ปตตปเร คเหตต วฏฏต ฯ [ ม. ท. ๓๒๐-๕ ส. ท. ๓๙๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 320

อฏกถาส ปน ฯ เป ฯ วตตนต อท อฏกถาส ตถา อาคต- ภาวมตตทปนตถ วตต น ปน ตสส วาทสส ปตฏาปนตถ ฯ อฏกถาส วตต ห ปาลยา น สเมต ฯ ตทตตรคคหเณ อนาปตตทสสนตถ ห าตกาน ปวารตานนต วตต ฯ อ ถา อนาปตต ทวตตปตตปเร ปฏคคณหาตต อมนาว ปมาณยตตค- คหเณ อนาปตตสทธโต าตกาน ปวารตานนต วส น วตตพพ ฯ ยท เอว ต ปาลยา น สเมตต กสมา น วตตนต ฯ เหฏา ตทตตรสกขาปเท วตตนเยเนว สกกา ว าตนต น วตต ฯ วตต ห ตตถ อฏกถาส ปน าตกปวารตฏาเน ปกตยาว พหหป วฏฏต อจฉนนการณา ปมาณเมว วฏฏตต วตต ต ปาลยา น สเมตต ฯ อปาเถยยาทอตถาย ปฏยาทตนต ส าย คณหนตสสาป อาปตตเยว อจตตกตตา สกขาปทสส ฯ อตตโน- เยว คหณตถ อมสส หตเถ เทหต วจเนนาป อาปชชนโต วจกมมนต วตต ฯ เสส อตตานเมว ฯ วตตลกขณปวมนถตา อเสสกตา อปปฏปปสสทธคมนตา น าตกาทตา อตเรกปฏค- คหณนต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ กาณมาตาสกขาปท จตตถ ฯ [๒๐๕] ป จเม ฯ ภตตาวต ภตตาวโน ภตตวนโต ฯ กตภตตกจจาต วตต โหต ฯ ปวารตาต เอตถ จตส ปวารณาส [ ม. ท. ๓๒๕-๗ ส. ท. ๓๙๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 321

ยาวทตถปวารณา ปฏกเขปปวารณา จ ลพภตต อาห พราหมเณน ฯ เป ฯ ปฏกเขปปวารณาย ปวารตาต ฯ [๒๐๖] จตพพธา ห ปวารณา วสส วฏปวารณา ปจจย- ปวารณา ปฏกเขปปวารณา ยาวทตถปวารณาต ฯ ตตถ อนชานาม ภกขเว วสส วฏาน ภกขน ตห าเนห ปวาเรตนต อย วสส วฏปวารณา ฯ ปกาเรห ทฏาทห วาเรต สงฆาทเก ภชาเปต ภตเต กโรต เอตายาต ปวารณา ฯ อาปตตวโสธนาย อตตโวสสคโค โอกาสทาน ฯ สา ปน ยสมา เยภยเยน วสส วฏเห กาตพพา วตตา ตสมา วสส วฏปวารณาต วจจต ฯ อจฉามห ภนเต สงฆ จาตมมาส เภสชเชน ปวาเรตนต จ อ ตร ปนปวารณาย อ ตร นจจปวารณายาต จ อย ปจจยปวารณา ปวาเรต ปจจเย อจฉาเปต เอตายาต กตวา ฯ จวราทห อปนมนตนาเยต อธวจน ฯ ปวารโต นาม อสน ป ายต โภชน ป ายต หตถปาเส โต อภหรต ปฏกเขโป ป ายต เอโส ปวารโต นามาต อย ปฏกเขป- ปวารณา ฯ วปปกตโภชนตาทป จงคสหโต โภชนปฏกเขโปเยว เหตถ ปการยตตา วารณาต ปวารณา ฯ ปณเตน ขาทนเยน โภชนเยน สหตถา สนตปเปส สมปวาเรสต อย ยาวทตถ- ปวารณา ฯ ยาวทตถ โภชนสส ปวารณา ยาวทตถปวารณา ฯ [ ม. ท. ๓๒๗ ส. ท. ๓๙๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 322

[๒๐๗] ตการ อวตวา ฯ เป ฯ วตต วฏฏตต อท วตตพพา- การทสสนตถ วตต ฯ ตกาเร ปน วตเตป อกต นาม น โหตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ปวารโตต ปฏกเขปโต ฯ โย ห ภ ชนโต ปรเวสเกน อปนต โภชน อนจฉนโต ปฏกขปต ฯ โส เตน ปวารโต ปฏกเขปโต นาม โหต ฯ พย ชน ปน อนาทยตวา อตถมตตเมว ทสเสต กตปวารโณ กตปฏกเขโปต วตต ฯ ยสมา อสนนต อมนาว ปเทน ภตตาวต อมสส อตโถ วตโต ตสมา น ตสส ก จ ปโยชน วส อปลพภต ยท ห อปลพเภยย ปวารณา ฉฬงคสมนนาคตา อาปชเชยยาต มนสกตวา ป จงคสมนนาคตตตเยว ทสเสต วตตป เจตนต- อาทนา ปาล อาหรต ฯ เกจ ปน หตถปาเส โต อภหรตต เอกเมว องค กตวา จตรงคสมนนาคตา ปวารณาตป วทนต ฯ [๒๐๘] อมพลปายาสาทสต อาทสทเทน ขรปายาสาท สงคณหาต ฯ ตตถ อมพลปายาสคคหเณน ตกกาทอมพลสยตตา ฆนยาค วตตา ฯ ขรปายาสคคหเณน ขรสยตตา ยาค สงคยหต ฯ ปวารณ น ชเนตต อนตรตตโภชนาปตตนพพนธน ปฏกเขป น สาเธต ฯ กโตป ปฏกเขโป อนตรตตโภชนาปตตนพพนธโน น โหตต อกตฏาเนเยว ตฏตต อาห ปวารณ น ชเนตต ฯ ยาคสททสส ปวารณาชนกยาคยาป สาธารณตตา ยาค คณหถาต [ ม. ท. ๓๒๘-๙ ส. ท. ๒๙๗-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 323

วตเตป ปวารณา โหตต ปวารณ ชเนตเยวาต วตตนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ต ปรโต ตตเถว ภตตมสสก ยาค อาหรตวาต เอตถ วตตการเณน น สเมต ฯ วตต ห ตตถ เหฏา อยาคเก นมนตเน อทกก ชกขราทห สทธ มททต ภตตเมว สนธาย ยาค คณหถาต วตตตตา ปวารณา โหต ฯ ภตตมสสก ยาค อาหรตวาต เอตถ ปน วส ยาคยา วชชมานตตา ปวารณา น โหต ฯ ตสมา ตตถ วตตนเยเนว ขราทห สมมททต ภตตเมว สนธาย ยาค คณหถาต วตตตตา ยาคยา จ ตตถ อภาวโต ปวารณา โหตต เอวเมตถ การณ วตตพพ ฯ เอว ห สต ปรโต เยนาปจฉโต ตสส อตถตายาต อฏกถาย วตตการเณนป สสนทต ฯ อ ถา คณ ปเทสเยว ปพพาปรวโรโธ อาปชชต อฏกถาย จ น สเมต ฯ สเจ ฯ เป ฯ ป ายตต อมนา วตตปปมาณสส มจฉมสขณฑสส นหารโน วา สพภาวมตต ทสเสต ฯ ตาหต ปถกาห ฯ สาล- วหยเวห กตสตตต เยภยเยน วตต ฯ สตต ธ าน ปน ภชชตวา กโตป สตตเยว ฯ เตเนวาห กงควรก ฯ เป ฯ สตต- สงคหเมว คจฉตต ฯ สตตโมทโกต สตตโย ปณเฑตวา กโต อปกโก สตตคโฬ ฯ ป จนน โภชนาน อ ตรวเสน วปปกตโภชนภาวสส อปจฉนนตตา มเข สาสปมตตมป ฯ เป ฯ [ ม. ท. ๓๒๙ ส. ท. ๓๙๙-๔๐๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 324

น ปวาเรตต วตต ฯ อกปปยมส ปฏกขปต น ปวารตต วจนโต สเจ สงฆก ลาภ อตตโน อปาปณนต ชานตวา วา อชานตวา วา ปฏกขปต น ปวาเรต ปฏกขปตพพสเสว ปฏกขตตตตา ฯ อลชชสนตก ปฏกขปนโตป น ปวาเรต ฯ อวตถตายาต อนตรตตาปตตสาธกาย ปวารณาย อวตถภาวโต ฯ เอเตน ปฏกขปตพพสเสว ปฏกขตตภาว ทเปต ฯ ย ห ปฏกขปตพพ โหต ตสส ปฏกเขโป อาปตตยา องค น โหตต ปวารณาย อวตถต วจจต ฯ [๒๐๙] อปนาเมตต อมนา กายาภหาร ทสเสต ฯ หตถ- ปาสโต พห ตสส สตป ทาตกามาภหาเร ปฏกขปนตสส ทรภาเวเนว ปวารณาย อภาวโต เถรสสาป ทรภาวมตต คเหตวา ปวารณาย อภาว ทสเสนโต เถรสส ทรภาวโตต อาห ฯ น ปน เถรสส อภหารสมภวโต ฯ สเจป คเหตวา คโต หตถปาเส โต โหต ก จ ปน อวตวา อาธารฏาเน ตตตา อภหาโร นาม น โหตต ทตสส จ อนภหรณโตต วตต ฯ คเหตวา คเตน ภตต คณหถาต วตเต อภหาโร นาม โหตต สเจ ปน คเหตวา อาคโต ภกข ฯ เป ฯ ปวารณา โหตต วตตนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน ปตต ก จ อปนาเมตวา อม ภตต คณหถาต วตต คเหตพพนต วทนต ฯ ต ยตต วย [ ม. ท. ๓๒๙ ส. ท. ๔๐๒-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 325

ทสสต วาจาภหารสส อธ อนธปเปตตตา ฯ ปรเวสนายาต ภตตคเค ฯ อภหฏาว โหตต ปรเวสเกเนว อภหฏา โหต ฯ ตโต ทาตกามตาย คณหนต ปฏกขปนตสส ปวารณา โหตต เอตถ อคคณหนตมป ปฏกขปโต ปวารณา โหตเยว ฯ กสมา ฯ ทาตกามตาย อภหฏตตา ฯ ตสมา สา อภหฏาว โหตต ห วตต ฯ เตเนว ตสป คณ ปเทส ทาตกามาภหาเร สต เกวล ทสสามต คหณเมว อภหาโร นาม โหต๑ ทสสามต คณหนเตป อคคณหนเตป ทาตกามตาย อภหาโรว อภหาโร นาม โหต ตสมา คหณสมเย วา อคคหณสมเย วา ต ต ปฏกขปโต ปวารณา โหตต วตต ฯ อทาน อสต ตสส ทาตกามา- ภหาเร คหณสมเยป ปฏกขปโต ปวารณา น โหตต ทสเสต สเจ ปนาตอาท วตต ฯ [๒๑๐] รส คณหถาต อปวารณาชนกสส นาม คเหตวา วตตตตา ต สตวา ปฏกขปโต ปวารณา นตถต วตต ฯ มจฉรส มสรสนต เอตถ ปน นเกวล มจฉสส รส มจฉ- รสมจเจว ว ายต อถโข มจโฉ จ มจฉรส จ มจฉรสนต เอว ปวารณาชนกสาธารณนามวเสนป ว ายมานตตา ต ปฏก- ขปโต ปวารณาว โหต ฯ ปรโต มจฉสปนต เอตถาป เอเสว ๑. ม. น โหต ฯ วมสตวา คเหตพพ ฯ

[ ม. ท. ๓๒๙ ส. ท. ๔๐๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 326

นโย ฯ อท คณหถาต วตเตปต เอตถ เอว อวตวาป ปวารณา- ปโหนก ยงก จ อภหฏ ปฏกขปโต ปวารณา โหตเยวาต ทฏพพ ฯ กรมพโกต มสสกาธวจนเมต ฯ ย ห อ เน เน มสเสตวา กโรนต โส กรมพโกต วจจต ฯ โส สเจป มเสน มสเสตวา กโตว โหต กรมพก คณหถาต อปปวารณารหสส นาเมน วตตตตา ปฏกขปโต ปวารณา น โหต ฯ มสกรมพก คณหถาต วตเต ปน มสมสสก คณหถาต วตต โหต ฯ ตสมา ปวารณาว โหต ฯ อททสส กตนต ม มาโนต เอตถ วตถโน กปปยตตา อกปปยส าย ปฏกขปโตป อจตตกตตา อมสส สกขาปทสส ปวารณา โหตต วทนต ฯ เหฏา อยาคเก นมนตเน อทกก ชกขราทห สทธ มททต ภตตเมว สนธาย ยาคค คณหถาต วตตตตา ปวารณา โหต ฯ ภตตมสสก ยาค อาหรตวาต เอตถ ปน วส ยาคยา วชชมานตตา ปวารณา น โหตต วทนต ฯ อยเมตถ อธปปาโยต เยนาปจฉโตตอาทนา วตตเมวตถ สนธาย วทต ฯ การณ ปเนตถ ทททสนต เอตถ เอเก ตาว วทนต ยสมา ยาคมสสก นาม ภตตเมว น โหต ขราทกมป โหตเยว ตสมา กรมพเก วย ปวารณาย น ภวตพพ เอว จ สต ยาค พหตรา วา โหต สมสมา วา น ปวาเรต ยาค มนทา ภตต พหตร ปวาเรตต [ ม. ท. ๓๒๙ ส. ท. ๔๐๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 327

เอตถ การณ ทททสนต ฯ เกจ ปน วทนต ยาคมสสก นาม ภตต ตสมา ต ปฏกขปโต ปวารณายเอว ภวตพพ เอว จ สต อธ ปวารณา โหต น โหตต เอตถ การณ ทททสนต ฯ ยถา เจตถ การณ ทททส เอว ปรโต มสสก คณหถาต เอตถาป การณ ทททสเมวาต เวทตพพ ฯ น ห ปวารณา- ปโหนกสส อปปพหภาโว ปวารณาย ภาวาภาวนมตต ก จรห ปวารณาชนกาชนกสส นามคคหณเมเวตถ ปมาณ ตสมา อท จ กรมพเกน น สมาเนตพพนตอาทนา ยมป การณ วตต ตมป ปพเพ วตเตน สสนทยมาน น สเมต ฯ ยท ห มสสกนต ภตตมสสเกเยว รฬห สยา เอว สต ยถา ภตต- มสสก คณหถาต วตเต ภตต พหตร วา สม วา อปปตร วา โหต ปวาเรตเยว เอว มสสก คณหถาต วตเตป อปปตเรป ภตเต ปวารณาย ภวตพพ มสสกนต ภตตมสสเกเยว รฬหตตา ฯ ตถาห มสสกนต ภตตมสสเกเยว รฬหโวหารตตา อท ปน ภตตมสสกเมวาต วตตนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ อถ เจต มสสกนต ภตตมสสเก รฬห น โหต มสสกภตต ปน สนธาย มสสก คณหถาต วตตนต ฯ เอวป ยถา อยาคเก นมนตเน ขราทห สมมททต ภตตเมว สนธาย ยาค คณหถาต วตเต ปวารณา โหต ฯ เอวมธาป มสสกภตตเมว สนธาย [ ม. ท. ๓๒๙ ส. ท. ๔๐๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 328

มสสก คณหถาต วตเต ภตต อปป วา โหต พหก วา ปวารณาเอว สยา ตสมา มสสกนต ภตตมสสเก รฬห วา โหต สนธาย ภาสต วา อภยถา ปน ปพเพนาปร น สเมตต ฯ กเมตถ การณจนตาย อทเสส ปน าเนส อฏกถาปมาเณเนว คนตพพนต อย อมหาก ขนต ฯ วส กตวา เทตต ภตตสส อปร ต รสาท วส คเหตวา เทตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกนจ ปน ยถา ภตตสฏ น ปตต ตถา คาฬห หตเถน ปเฬตวา ปรสาเวตวา เทตต วตต ฯ ตตถาป การณ น ทสสต ฯ ยถา ห ภตตมสสก ยาค อาหรตวา ยาคค คณหถาต วตวา ยาคมสสก ภตตป เทนต ปฏกขปโต ปวารณา น โหต ฯ เอวมธาป พหขรรสาทส ภตเตส ขร คณหถาตอาทน วตวา ขราทน วา เทต ขราทมสสกภตต วา อภยถาป ปวารณาย น ภวตพพ ตสมา วส กตวา เทตต เตนากาเรน เทนต สนธาย วตต ฯ น ปน ภตตมสสก กตวา ทยยมาน ปฏกขปโต ปวารณา โหตต ทสสนตถนต คเหตพพ ฯ ยท ปน ภตตมสสก กตวา ทยยมาเน ปวารณา โหตต อธปปาเยน อฏกถาย วส กตวา เทตต วตต ฯ เอว สต อฏกถาเยเวตถ ปมาณนต คเหตพพ ฯ น ปน การณนตร คเวสตพพ ฯ สเจ อกกฏก นสนโน ปาเท อม จตวาป ภมย นสทต อรยาปถ วโกเปนโต นาม โหตต [ ม. ท. ๓๒๙ ส. ท. ๔๐๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 329

อกกฏกาสน อวโกเปตวาว สเขน นสทต ตสส ปน เหฏา ฯ เป ฯ นสทนก ทาตพพนต วตต ฯ อาสน อจาเลตวาต ปเ ผฏโ- กาสโต อานสทมส อโมเจตวา อนฏหตวาต วตต โหต ฯ อทนนาทาเน วย านา จาวน น คเหตพพนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ [๒๑๑] อกปปยกตนต เอตถ อกปปยกตสเสว อนตรต- ตภาวโต กปปย อการาเปตวา ตสม ปตเต ปกขตต มลผลาท- เยว อตรตต น โหต ฯ เสส ปน ปตตปรยาปนน อตรตตเมว โหต ปรภ ชต วฏฏต ฯ ต ปน มลผลาท ปรภ ชตกาเมน ตโต นหรตวา กปปย การาเปตวา อ สม ภาชเน เปตวา อตรตต การาเปตวา ภ ชตพพ ฯ โส ปน กาต น ลภตต ตสมเยว ภาชเน กรยมาน ปมกเตน สทธ กต โหตต ปน โสเยว กาต น ลภต อ โ ลภต ฯ อ สม ปน ภาชเน เตน วา อ เน วา กาต วฏฏต ฯ เตนาห เยน อกต เตน กาตพพ ย จ อกต ต กาตพพนต ฯ เตนาปต เอตถ ปสทโท นเกวล อ เน วาต อมมตถ ทเปต ฯ เอว กตนต อ สม ภาชเน กต ฯ เปเสตวาต อนปสมปนนสส หตเถ เปเสตวา ฯ อมสส วนยกมมภาวโต อนปสมปนนสส หตเถ ต น กาเรตพพนต วตต ฯ สเจ ปน อามสสสฏานต เอตถ [ ม. ท. ๓๒๙ ส. ท. ๔๐๘-๑๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 330

สเจ มขคเตนาป อนตรตเตน อามเสน สสฏาน โหนต ปาจตตยเมวาต เวทตพพ ฯ ตสมา ปวารเตน โภชน อตรตต การาเปตวา ภ ชนเตนาป ยถา อกเตน มสส น โหต เอว มข จ หตถ จ สทธ กตวา ภ ชตพพ ฯ ก จาป อปปวารตสส ปเรภตต ยามกาลกาทน อาหารตถาย ปรภ ชโตป อนาปตต ฯ ปวารตสส ปน ปวารณามลก ทกกฏ โหตเยวาต ยามกาลก ฯเปฯ อชโฌหาเร อชโฌหาเร อาปตต ทกกฏสสาต ปาลย วตต ฯ กาเยน จ ภ ชนโต วาจาย อาณาเปตวา อตรตต อการาปนโต จ อาปชชตต กายวาจโตต วตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ปวารตภาโว อามสสส อนตรตตตา กาเล อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ปมปวารณาสกขาปท ป จม ฯ [๒๑๒] ฉฏเ ฯ สาธารณเมวาต หนท ภกข ขาท วาต- อาทนา วตตปวารณาย สาธารณ ฯ ภตตสม ปาจตตยนต มาตกาย วตตตตา โภชนปรโยสาเน อาปตต น อชโฌหาเร อชโฌหาเร ฯ อภหฏ ปวาเรต อาปตต ปาจตตยสสาต อท จ โภชนปรโยสานเยว สนธาย วตตนต เวทตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ปวารตตา ปวารตส ตา อาสาทนาเปกขตา อนตรตเตน อภหฏ ปวารณา โภชนปรโยสานนต อมาน ปเนตถ

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 331

ป จ องคาน ฯ ทตยปวารณาสกขาปท ฉฏ ฯ [๒๑๓] สตตเม ฯ อคคสมชโชต อตตม นจจ ฯ ต กร ปพพตมตถเก ตวา เอก เทวต อททสส กโรนต ฯ นฏาน นาฏกาน นฏนาฏกาน สตาหรณาทน ฯ อปป ตเต สกขาปเทต อนวสตวสสสกขาปเท อปป ตเต ฯ อทสต วหาร เนตวา ขาทสสถาต อทส ฯ [๒๑๔] มลกมลาทน อปเทสโตเยว เวทตพพาน ฯ น ห ตาน ปรยายนตเรน วจจมานานป สกกา ว าต ฯ ปรยายนตเรป ห วจจมาเน ต ต นาม อชานนตาน สมโมโหเยว สยา ตสมา ตตถ น ก จ วกขาม ฯ ขาทนยตถนต ขาทนเยน กตตพพกจจ ฯ เนว ผรนตต น นปผาเทนต ฯ เตส เตส ชนปเทสต เอตถ เอกสม ชนปเท อาหารกจจ สาเธนต เสสชนปเทสป น กปปตต วทนต ฯ รกขวลลอาทนนต เหฏา วตตเมว สมปณเฑตวา วตต ฯ อนโตปวคโตต สาลกลยาณก- ขนธ สนธาย วตต ฯ สพพกปปยานต มลขนธตจปตตาทวเสน สพพโส กปปยาน ฯ เตสมป นามวเสน น สกกา ปรยนต ทสเสตนต สมพนโธ ฯ อจฉวาทน อปรปกกาเนว ผลาน ยาว- ชวกานต ทสเสต อปรปกกานต วตต ฯ หรตกาทน อฏ นต [ ม. ท. ๓๓๕-๖ ส. ท. ๔๑๒-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 332

เอตถ ม ช ปฏจฉาเทตวา ตกปาลาน ยาวชวกานต อาจรยา ฯ ม ชมป ยาวชวกนต เอเก ฯ หงคต หงครกขโต ปคฆรต- นยยาโส ฯ หงคชตอาทโยป หงควกตโยเอว ฯ ตตถ หงคชต นาม หงครกขสส ทณฑปตตาน ปจตวา กตนยยาโส ฯ หงค- สปาฏก นาม หงคปตตาน ปจตวา กตนยยาโส ฯ อ เน มสเสตวา กโตตป วทนต ฯ ตกกนต อคคโกฏยา นกขนต- สเลโส ฯ ตกกปตตนต ปตตโต นกขนตสเลโส ฯ ตกก- ปณณนต ปลาเส ภชชตวา กตสเลโส ฯ ทณฑโต นกขนต- สเลโสตป วทนต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ วกาลตา ยาว- กาลกตา อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ วกาลโภชนสกขาปท สตตม ฯ [๒๑๕] อฏเม ฯ ตาทสนต อสปพย ชน ฯ ยงก จ ยาวกาลก วา ยามกาลก วาต เอตถ ยามกาลกนต อมนา นเกวล ยาวกาลเกเอว สนนธปจจยา ปาจตตย อถโข ยาม- กาลเกปต ทสเสต ฯ นน จ ยามกาลก เนว ขาทนเยส อนโตคธ น โภชนเยส เตเนว ปทภาชนเย ขาทนย นาม ป จ โภชนาน ยามกาลก สตตาหกาลก ยาวชวก เปตวา อวเสส ขาทนย นาม โภชนย นาม ป จ โภชนานต วตต โย ปน ภกข สนนธการก ขาทนย วา โภชนย วา ขาเทยย วา ภ เชยย วา [ ม. ท. ๓๓๖-๘ ส. ท. ๔๑๘-๒๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 333

ปาจตตยนต จ วตต ตสมา ยามกาลเก ปาจตตเยน ภวตพพนต กถ ว ายตต ฯ วจจเต ฯ ปทภาชเน ขาทนยสททสส อตถทสสนตถ ยามกาลก เปตวาต วตต น ปน สนนธปจจยา อนาปตตทสสนตถ ฯ ขาทตพพ ห ยงก จ ขาทนยนต อธปเปต น จ ยามกาลเกส ก จ ขาทตพพ อตถ ปาตพยภาวโต ตสมา ก จาป ยามกาลก ขาทนย- โภชนเยห น สงคหต ตถาป อนาปตต ทสเสนเตน อนาปตต ยามกาลก ยาเม นทหตวา ภ ชตต วจนโต ยามาตกกเม สนนธปจจยา ปาจตตเยน ภวตพพนต ว ายต ฯ ยามกาลเกน ภกขเว สตตาหกาลก ยาวชวก ตทหปฏคคหต ยาเม กปปต ยามาตกกนเต น กปปตต อมนาป จายมตโถ สทโธ ฯ เตเนว จ ภควโต อธปปาย ห อฏกถาจรเยห ยามกาลเก ปาจตตย- เมว วตต ฯ ปฏคคหเณต คหณเมว สนธาย วตต ฯ ปฏค- คหตเมว ห ต สนนหต ปน ปฏคคหณกจจ นตถ ฯ เตเนว อชโฌหรตกามตาย คณหนตสส ปฏคคหเณต วตต ฯ มาตกฏ- กถาย ปน อชโฌหรสสามต คณหนตสส คหเณ อจเจว วตต ฯ ยนต ย ปตต ฯ สนทสสตต ยาคยา อปร สนทสสต ฯ เตลวณเณ ปตเต สตป นเสนหภาเว องคลยา ฆสนตสส วณณวเสเนว เลขา ป ายต ตสมา ตตถ อนาปตตต [ ม. ท. ๓๓๘ ส. ท. ๔๒๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 334

ทสสนตถ สา อพโพหารกาต วตต ฯ สย ปฏคคเหตวา อปรจจตตเมว ห ทตยทวเส น วฏฏตต เอตถ ปฏคคหเณ อนเปกขวสชชเนน อนปสมปนนสส นรเปกขทาเนน วา วชหต- ปฏคคหณ ปรจจตตเมว โหต อปรจจตตนต อมนา อภยถาป อวชหตปฏคคหณเมว วตต ตสมา ย ปรสส ปรจจชตวา อทนนมป สเจ ปฏคคหเณ นรเปกขวสชชเนน วชหตปฏคคหณ โหต ตมป ทตยทวเส วฏฏตต เวทตพพ ฯ ยท เอว ปตโต ททโธโต โหตตอาทส กสมา อาปตต วตตาต ฯ ปฏคคหณ อวสชเชตวาว สย วา อ เน วา ตจฉ กตวา น สมมา โธวตวา นฏาปเต ปตเต ลคคมป อวชหตปฏคคหณเมว โหตต ตตถ อาปตต วตตาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เกจ ปน สามเณราน ปรจจชนตต อมสม อธกาเร ตวา อปรจจตตเมวาต วตตตตา อนปสมปนนสส ปรจจตตเมว วฏฏต อปรจจตต น วฏฏตต อาปนน ตสมา นราลยภาเวน ปฏค- คหเณ วชหเตป อนปสมปนนสส อปรจจตต น วฏฏตต วทนต ฯ ต ยตต วย น ทสสต ฯ ยทคเคน ห ปฏคคหณ วชหต ตทคเคน สนนธมป น กโรต วชหตปฏคคหณสส อปปฏคคหตสทสตตา ปฏคคเหตวา นทหเตเยว จ สนนธ- ปจจยา อาปตต วตตา ปฏคคเหตวา เอกรตต วตนามตสเสต [ ม. ท. ๓๓๘ ส. ท. ๔๒๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 335

อธวจนนต ห วตต ฯ ปาลย สตตาหกาลก ยาวชวก อาหารต- ถาย ปฏคคณหาต อาปตต ทกกฏสสาตอาทนา สนนหเตส สตตาหกาลกยาวชวเกส ปเรภตตมป อาหารตถาย อชโฌหรเณป ทกกฏสส วตตตตา ยามกาลเกป อาหารตถาย อชโฌหาเร อชโฌหาเร วส ทกกเฏนาป ภวตพพนต อาห อาหารตถาย อชโฌหรโต ทกกเฏน สทธ ปาจตตยนต ฯ ปกตอามเสต โอทนาทกปปยามเส ฯ ยามกาลก สต ปจจเย สามเสน มเขน อชโฌหรโต เทวต หยโย ปฏคคหตยามกาลก อชช ปเรภตต สามเสน มเขน ภ ชโต สนนหตยามกาลกปจจยา เอก ปาจตตย สนนหเตน สสฏอามสปจจยา เอกนต เทว ปาจตตยาน ฯ วกปปทวเยปต สามเสน นรามเสนาต วตตวธานทวเย ฯ ทกกฏ วฑฒตต อาหารตถาย อชโฌหรณปจจยา ทกกฏ วฑฒต ฯ ถลลจจย จ ทกกฏ จ วฑฒตต มนสสมเส ถลลจจย เสส- อกปปยมเสส ทกกฏ วฑฒต ฯ ปฏคคหณปจจยา ตาว ทกกฏนต เอตถ สนนหตตตา ปเรภตตมป ทกกฏเมว ฯ สต ปจจเย ปน สนนหตมป สตตาหกาลกยาวชวก เภสชชตถาย คณหนตสส ปรภ ชนตสส จ อนาปตตเยว ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ยาวกาลกยามกาลกตา สนนธภาโว ตสส อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ สนนธการสกขาปท อฏม ฯ [ ม. ท. ๓๓๘-๙ ส. ท. ๔๒๑-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 336

[๒๑๖] นวเม ฯ ปณตสสฏาน โภชนาน ปณตโภชนาน ฯ ยถา ห อาช ยตโต รโถ อาช รโถต วจจต เอวมธาป ปณตสสฏาน สตตธ นพพตตาน โภชนาน ปณตโภชนานต วตตาน ฯ เยห ปน ปณเตห สสฏาน ตาน ปณตโภชนานต วจจนต ฯ เตส ปเภททสสนตถ เสยยถท สปป นวนตนตอาท ปาลย วตต ฯ เยส มส กปปตต อท จ ปาจตตยวตถปรจ- เฉททสสนตถ วตต น ปน กปปยวตถปรจเฉททสสนตถ ฯ น ห อกปปยมสสตตาน สปปอาทน น กปปนต ฯ เอก ห มนสสวสาเตล เปตวา สพเพส ขรสปปนวนตวสาเตเลส อกปปย นาม นตถ ฯ สปปภตตนต เอตถ ก จาป สปปสสฏ ภตต สปปภตต สปป จ ภตต จ สปปภตตนตป ว ายต ฯ อฏกถาส ปน สาลภตต วย สปปภตต นาม นตถต การณ วตวา ทกกฏสเสว ทฬหตร กตวา วตตตตา น สกกา อ วตตต ฯ อฏกถาจรยาเอว ห อทเสส าเนส ปมาณ ฯ มลนต กปปยภณฑ สนธาย วตต ฯ อนาปตตต วสงเกตตตา สพพาห- เยว อาปตตห อนาปตต ฯ เกจ ปน ปาจตตเยเนว อนาปตต วตตา สโปทนว ตตทกกฏ ปน โหตเยวาต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ กปปยสปปนา อกปปยสปปนาต จ อท กปปยากปปยมสาน วเสน วตต ฯ ตสมา กปปยมสสปปนา [ ม. ท. ๓๔๐-๑ ส. ท. ๔๒๒-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 337

อกปปยมสสปปนาต เอวเมตถ อตโถ คเหตพโพ ฯ นานา- วตถกานต สปปนวนตาทน วเสน วตต ฯ มหานามสกขาปเทน กาเรตพโพต เอตถ อคลาเนน ภกขนา จาตมมาสปจจยปวารณา สาทตพพา อ ตร ปนปวารณาย อ ตร นจจปวารณาย ตโต เจ อตตร สาทเยยย ปาจตตยนต อท มหานามสกขาปท นาม ฯ อมนา จ สกขาปเทน สงฆวเสน คลานปจจยปวารณาย ปวารตฏาเน สเจ ตตถ รตตห วา เภสชเชห วา ปรจเฉโท กโต โหต เอตตกาเยว รตตโย เอตตกาน วา เภสชชาน ว า- เปตพพานต ฯ อถ ตโต รตตปรยนตโต วา เภสชชปรยนตโต วา อตตร น เภสชชกรณเยน วา เภสชช อ เภสชชกรณเยน วา อ เภสชช ว าเปนตสส ปาจตตย วตต ฯ ตสมา อคลาโน คลานส หตวา ป จ เภสชชาน ว าเปนโต น เภสชชกรณเยน เภสชช ว าเปนโต นาม โหตต มหา- นามสกขาปเทน กาเรตพโพต วตต ฯ เอตาน ปาฏเทสนยวตถนต ปาลย อาคตสปปอาทน สนธาย วตต ฯ ปาลย อนาคตาน ปน อกปปยสปปอาทน ภกขนนมป ทกกฏวตถนต เวทตพพ ฯ สโปทนว ตตยนต ภกขน ปาจตตยวตถน ภกขนน ปาฏเทสนย- วตถน จ เปตวา อวเสสว ตต สนธาย วตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ปณตโภชนตา อคลานตา อกตว ตตยา ปฏ- [ ม. ท. ๓๔๑-๓ ส. ท. ๔๒๔-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 338

ลาโภ อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ ปณตโภชนสกขาปท นวม ฯ [๒๑๗] ทสเม ฯ อยยโวสาฏตกานต ปตปณฑสเสต อธ- วจน ฯ อมมาเรต สสาเน กตเคหสส อตตโน เคหสส วา อมมาเร ฯ ฆนพทโธต ฆนมเสน สมพทโธ ฯ ก นสหตสรโรต วตต โหต ฯ มขทวารนต คลนาฬก ฯ อาหารนต อชโฌ- หรตพพ ยงก จ ยาวกาลกาท ฯ อาหเรยยาต มขทวาร ปเวเสยย ฯ มเขน วา ปวฏ โหต นาสกาย วา คเลน อชโฌหรณยตตา สพพมป ต มขทวาร ปเวสตเมว โหต ฯ ยสมา ปน เต ภกข อนาหาเรป อทเก อาหารส าย ทนต- โปเณ จ มขทวาร อาหฏ อทนต ส าย กกกจจายส ตสมา วตต เต ภกข อทนน ฯ เป ฯ สมมา อตถ อสลลกเขตวา กกกจจายสต ฯ อทก ห ยถาสข ปาต ทนตกฏ จ ทนตโปณปรโภเคน ปรภ ชต วฏฏต ฯ ตสส ปน รส คลต น วฏฏต ฯ สเจป ทนตกฏรโส อชานนตสส อนโต ปวสต ปาจตตยเมว ฯ อนชโฌหรนเตน ปน ทนตกฏ วา โหต อ วา ยงก จ มเข ปกขปต วฏฏต ฯ อกลลโกต คลาโน ฯ สหตถา ปรภ ชต อสกโกนโต มเขน ปฏค- คณหาต ฯ อจจารณมตตนต อกขปนมตต ฯ เอกเทเสนาปต [ ม. ท. ๓๔๔-๕ ส. ท. ๔๒๕-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 339

องคลยาป ผฏมตเตน ฯ ต เจ ปฏคคณหาต สพพ ปฏค- คหตเมวาต เวณโกฏยา พนธตวา ปตตตา สเจป ภมย ตเมว ฆฏทายเกน หตถปาเส ตวา ฆฏ ทสสามต ทนน เวณโกฏค- คหณวเสน ปฏคคณหาต อภยโกฏพทธ สพพ ปฏคคหตเมว โหต ฯ ภกขสส อตถาย อปเฬตวา ปกตยา ปฬยมาน อจฉรส สนธาย คณหถาต วตตตตา อภหาโร น ป ายตต วตต ฯ หตถปาเส ตสส ปน ภกขสส อตถาย ปฬยมาน อจฉโต ปคฆรนต รส คณหต วฏฏต ฯ โทณกาย สย ปคฆรนต อจฉรส มชเฌ อาวรตวา อาวรตวา วสชชตมป คณหต วฏฏต ฯ กตถจ กตถจ อฏกถาส ฯ อสหารเมต ถาม- มชฌเมน ปรเสน อสหารเย ฯ ตนตณกาทปณเณสต วจนโต สาขาส ปฏคคหณ รหตต ทฏพพ ฯ ป ฉตวา ปฏคคเหตวาต เอตถ ป ฉเต ปฏคคหณกจจ นตถ ตสมา ป ฉตวา คเหตวาต เอวมตโถ คเหตพโพต วทนต ฯ ป ฉตวา ปฏคคเหตวาต เอตถ ป ฉเต ปฏคคหณกจจ นตถ ตสมา ป ฉตวา คเหตวาต เอวมตโถ คเหตพโพต วทนต ฯ ป ฉตวา ปฏค- คเหตวา วาต เอวเมตถ อตโถ เวทตพโพ ฯ ปตเต ปตตรชน- จณณ ห อพภนตรปรโภคตถาย อปรหฏภาวโต ปฏคคเหตวา ปรภ ชต วฏฏต ฯ ปพพาโภคสส อนรปวเสน อนปสมปนนสส [ ม. ท. ๓๔๕ ส. ท. ๔๒๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 340

ทตวา ฯ เป ฯ วฏฏตต วตต ฯ ยสมา ปน ต อ สส ทสสามต จตตปปาทมตเตน ปรสนตก นาม น โหต ตสมา ตสส อทตวาป ปฏคคเหตวา ปรภ ชตต วฏฏต ฯ ภกขสส เทตต อ สส ภกขสส เทต ฯ ก ชกนต ขรรสาท ยงก จ ทรว สนธาย วตต ฯ หตถโต โมเจตวา ปน คณหาต อคคหตก โหตต อาห หตถโต อโมเจนเตเนวาต ฯ อาลเลนตานนต อาโลเลนตาน ฯ อยเมว วา ปาโ ฯ อาหรตวา ภมย ปตตตา อภหาโร นตถต อาห ปตโต ปฏคคเหตพโพต ฯ ปมตร อฬงกโต เถวา ปตเต ปตนตต เอตถ ยถา ปมตร ปตตเถเว โทโส นตถ ตถา อากรตวา อปเนนตาน ปจฉา ปตตเถเวป อภหฏตตา เนวตถ โทโสต วทนต ฯ จรเกนาต ขททกภาชเนน ฯ มขวฏฏยาป คเหต วฏฏตต มขวฏฏ อกขปตวา หตเถ ผสาปเต คณหตต วฏฏต ฯ เกจต อภยครวาสโน ฯ เอส นโยต กาย- ปฏพทธมป กายปฏพทธเมวาต อย นโย ฯ ตถา จ ตตถ กายปฏพทเธ ตปปฏพทเธ จ ถลลจจยเมว วตต ฯ เตนาต ยสส ภกขโน สนตก คต เตน ฯ ตสมาต ยสมา มลฏสเสว ปรโภโค อน าโต ตสมา ฯ ตทวส หตเถน คเหตวา ทตย- ทวเส ปฏคคเหตวา ปรภ ชนตสส อคคหตปฏคคหตก โหตต อาห อนามสตวาต ฯ อปปฏคคหตตตา สนนธปจจยา อนา- [ ม. ท. ๓๔๕ ส. ท. ๔๒๙-๓๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 341

ปตตต วตต ฯ อปปฏคคเหตวา ปรภ ชนตสส อทนนมข- ทวาราปตต โหตต อาห ปฏคคเหตวา ปน ปรภ ชตพพนต ฯ ตทวส ฯ เป ฯ น ตโต ปรนต วจนโต ตทวส หตเถน คเหตวา วา อคคเหตวา วา ปต ทตยทวเส อปปฏคคเหตวา ปร- ภ ชนตสส อทนนมขทวาราปตต โหต ฯ หตเถน คเหตวา ปต ทตยทวเส ปฏคคเหตวา ปรภ ชนตสส ปน อคคหต- ปฏคคหตก โหต ฯ อปปฏคคหตเมว ห ต หตเถน คเหตวา ปต ฯ สาม คเหตวา ปรภ ชตนต ห วจนโต อปปฏค- คหตสเสว ตสม ทวเส ปรโภโค อน าโต ฯ ตสมา ย วตต คณ ปเท ย ทยยมาน ปตตต เอตถ ยถา คณโภชนาทส คลานาทน กกกจจายนตาน คณโภชน อน าต เอว อธาป ภควตา ปฏคคหตเมว กกกจจวโนทนตถ อน าตนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ ย ทยยมาน ปตตต อวเสเสน วตตตตา จตสป กาลเกส อย นโย เวทตพโพ ฯ สตถเกนาต ปฏคคหต- สตถเกน ฯ กสมา ปเนตถ อคคหตปจจยา สนนธปจจยา วา โทโส น สยาต อาห น ห ต ปรโภคตถาย ปรหรนตต ฯ อมนาว พาหรปรโภคตถ สาม คเหตวา อนปสมปนเนน ทนน วา คเหตวา ปรหรต วฏฏตต ทเปต ฯ ตสมา ปตตสมมก- ขนาทอตถ สาม คเหตวา ปรหฏเตลาท สเจ ปรภ ชตกาโม [ ม. ท. ๓๔๕ ส. ท. ๔๓๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 342

โหต ปฏคคเหตวา ปรภ ชนตสส อนาปตต ฯ อพภนตรปร- โภคตถ ปน สาม คหต ปฏคคเหตวา ปรภ ชนตสส อคคหต- ปฏคคหตก โหต อปปฏคคเหตวา ปรภ ชนตสส อทนนมข- ทวาราปตต โหต ฯ อพภนตรปรโภคตถเมว อนปสมปนเนน ทนน คเหตวา ปรหรนตสส สงคโลณกปโป วย สนนธปจจยา อาปตต โหต ฯ เกจ ปน ถามมชฌมสส ปรสสส อจจารณ- มตต โหตตอาทนา วตตป จงคสมปตตยา ปฏคคหณสส รหณโต พาหรปรโภคตถมป สเจ อนปสมปนเนน ทนน คณหาต ปฏคคหตเมวาต วทนต ฯ เอว สต อธ พาหรปรโภคตถ อนป- สมปนเนน ทนน คเหตวา ปรหรนตสส สนนธปจจยา อาปตต วตตพพา สยา ฯ น ห ต ปรโภคตถาย ปรหรนตต น วตตพพ ฯ ตสมา พาหรปรโภคตถ คหต ปฏคคหต นาม น โหตต เวท- ตพพ ฯ ยท เอว ป จส ปฏคคหณงเคส ปรโภคตถายาต วเสสน วตตพพนต ฯ น วตตพพ ฯ ปฏคคหณ ห ปรโภคตถ- เมว โหตต ปรโภคตถายาต วส อวตวา ต เจ ภกข กาเยน วา กายปฏฬทเธน วา ปฏคคณหาตต เอตตกเมว วตต ฯ อปเร ปน สตป ปฏคคหเณ น ห ต ปรโภคตถาย ปรหรนตต อธ อปรโภคตถาย ปรหรเณ อนาปตต วตตาต วทนต ฯ อทกขลมสลาน ขยนตต เอตถ อทกขลมสลาน ขเยน ปสต- [ ม. ท. ๓๔๕ ส. ท. ๔๓๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 343

โกฏฏตเภสชเชส สเจ อาคนตกวณโณ ป ายต น วฏฏต ฯ สทธ อทก โหตต รกขสาขาทห คลตวา ปตนกอทก สนธาย วตต ฯ ปตโต วาสส ปฏคคเหตพโพต เอตถาป ปตตคต ฉปตวา เทนตสส หตถลคเคน อามเสน โทสาภาวตถ ปตต- ปฏคคหณนต อพภนตรปรโภคตถเมว ปฏคคหณ เวทตพพ ฯ ย สามเณรสส ปตเต ปตต ฯ เป ฯ ปฏคคหณ น วชหตต เอตถ ปนปปน คณหนตสส อตตโน ปตเต ปกขตตปกขตตเมว อตตโน สนตกนต สนนฏานกรณโต หตถคต ปฏคคหณ น วชหต ฯ ปรจฉนทตวา ทนนมปน คณหนตสส คหณสมเยว อตตโน สนตกนต สนนฏานสส กตตตา หตถคต ปฏคคหณ วชหต ฯ เกส จ อตถาย ภตต ปกขปตต เอตถ อนปสม- ปนนสส อตถาย ปกขปนเตป อาคนตวา คณหสสตต สยเมว ปกขปตวา ปนโต ปฏคคหณ น วชหต ฯ อนปสมปนนสส หตเถ ปกขตต ปน อนปสมปนเนน ปต นาม โหตต ปฏค- คหณ วชหต ปรจจตตภาวโต ฯ เตน วตต สามเณร ฯ เป ฯ ปรจจตตตตาต ฯ ปฏคคหณปค ภาร นาม ถามมชฌมสส ปรสสส อกเขปารห ฯ ก จาป อวสชเชตวา อ เน หตเถน ปทหนตสส โทโส นตถ ตถาป น ปทหตพพนต อฏกถา- ปมาเณเนว คเหตพพ ฯ [ ม. ท. ๓๔๕ ส. ท. ๔๓๓-๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 344

[๒๑๘] มจฉกวารณตถนต เอตถ สเจป สาขาย ลคครช ปตเต ปตต สเขน ปรภ ชต สกกาต สาขาย ปฏคคหตตตา อพภนตรปรโภคตถเมวธ ปฏคคหณนต มลปฏคคหณเมว วฏฏตต วตต ฯ อปเร ปน มจฉกวารณตถนต วจนมตต คเหตวา พาหรปรโภคตถ คหตนต วทนต ฯ ตสมมป อสตต ปาฏยา วา กณฑเก วา อสต ฯ อนปสมปนน คาหาเปตวาต ตเยว อชโฌหรณยภณฑ อนปสมปนเนน คาหาเปตวา ฯ เถรสส ปตต ทตยตเถรสสาต เถรสส ปตต อตตโน คเหตวา ทตยตเถรสส เทต ฯ ตยห ยาค มยห เทหต เอตถ เอว วตวา สามเณรสส ปตต คเหตวา อตตโน ปตต ตสส เทต ฯ เอตถ ปนาต ปณฑโต สามเณโรตอาทปตตปรวตตนกถาย ฯ การณ อป- ปรกขตพพนต ยถา มาตอาทน เตลาทน หรนโต ตถารเป กจเจ อนปสมปนเนน อปรวตเตตวาว ปรภ ชต ลภต เอวมธ ปตตปรวตตน อกตวา ปรภ ชต น ลภตต เอตถ การณ วมสตพพนต อตโถ ฯ เกจ ปเนตถ สามเณเรห คหตตณฑเลส ปรกขเณส อวสส อมหาก สามเณรา สงคห กโรนตต วตกกป- ปตต สมภวต ตสมา ต ปรวตเตตวาว ปรภ ชตพพ มาตา- ปตน อตถาย ปน ฉายตถาย วา คหเณ ปรโภคาสา นตถ ตสมา ต วฏฏตต การณ วทนต ฯ เตเนว อาจรยพทธทตตต- [ ม. ท. ๓๔๕ ส. ท. ๔๓๖-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 345

เถเรนาป วตต มาตาปตนมตถาย เตลาทรหโตป จ สาข ฉายาทอตถาย อมสส น วเสสตา ตสมา หสส วเสสสส จนเตตพพนต การณ ตสส สาลยภาวนต วเสส ตกกยามหนต ฯ อทเมเวตถ ยตตตร ฯ อวสส ตถาวธวตกกปปตตสมภวโต น สกกา เอตถ วตกก โสเธตนต มาตาทน อตถาย หรเณ ปน นาวสส ตถาวธวตกกปปตตต สกกา วตกก โสเธต ฯ ยตถ ห วตกก โสเธต สกกา ตตถ เนวตถ โทโส ฯ เตเนว วกขต สเจ ปน สกโกต วตกก โสเธต ตโต ลทธ ขาทตป วฏฏตต ฯ นจจาเลต น สกโกตต นจจาเลตวา สกขรา อปเนต น สกโกต ฯ อาธารเก ปตโต ปโต โหตต ปฏคคเหตพพ ปตต สนธาย วตต ฯ จาเลตต วนา การณ จาเลต ฯ สตป การเณ ภกขน ปรโภคารห จาเลต น วฏฏต ฯ ก จาป อนชานาม ภกขเว อมนสสกาพาเธ อามกมส อามกโลหตนต ตาทเส อาพาเธ อตตโน อตถาย อามกมสปฏคคหณ อน าต อามกมสปฏคคหณา ปฏวรโต โหตต จ สาม โต ปฏกขตต ตถาป อตตโน อ สส วา ภกขโน อตถาย อคคหตตตา สหวฆาสาท ฯ เป ฯ วฏฏตต วตต ฯ สกโกต วตกก โสเธตนต [ ม. ท. ๓๔๕ ส. ท. ๔๓๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 346

มยหป เทตต วตกกสส อนปปนนภาว สลลกเขต สกโกต ฯ สามเณรสส ทสสามต สทธจตเตน มยา คหตนต วา สลลกเขต สกโกต ฯ สเจ ปน มเลป ปฏคคหต โหตต เอตถ คเหตวา คเต มยหป ทเทยยนต ส าย สเจ ปฏคคหต โหตต วทนต ฯ โกฏาเส กโรตต ภกข สามเณรา จ อตตโน อตตโน อภรจต โกฏาส คณหนตต สพเพส สมเก โกฏาเส กโรต ฯ คหตา- วเสสนต สามเณเรห คหตคหตโกฏาสโต อวเสส ฯ คณหตวาต มยห อท คณหสสามต คเหตวา ฯ อธ คหตาวเสส นาม เตน คณหตวา ปน ปต ฯ ปฏคคเหตวาต ตทห ปฏคคเหตวา ฯ เตเนว ยาวกาลเกน ยาวชวกสสคคโทโส นตถต วตต ฯ สเจ ปน ปรมทวเส ปฏคคเหตวา ปตา โหต สามเสน มเขน ตสสา วฏฏยา ธม ปวต น วฏฏต ฯ สมทโททเกนาต อป- ปฏคคหตสมทโททเกน ฯ ยสมา กตกฏ อทก ปสาเทตวา วส ตฏต ตสมา อพโพหารกนต วตต ฯ ลคคตต มเข หตเถ จ อทเก สกเข เสตวณณ ทสเสนต ลคคต ฯ ปานย คเหตวาต อตตโนเยว อตถาย คเหตวา ฯ สเจ ปน ปตาวเสส ตตเถว อากรสสามต คณหาต ปน ปฏคคหณกจจ นตถ ฯ วกขม- เภตวาต วยหตวา ฯ อปเนตวาต อตโถ ฯ มหาภเตสต สรร- นสสเตส มหาภเตส ฯ ปตตต วจฉนทตวา ปตต ฯ วจฉนทตวา [ ม. ท. ๓๔๕ ส. ท. ๔๓๙-๔๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 347

ปตตเมว ห ปฏคคเหตพพ น อตร ฯ อลลทารร รกขโต ฉนทตวาป กาต วฏฏตต เอตถ มตตกตถาย ปว ขณตป วฏฏตต เวทตพพ ฯ สปปทฏกขเณเยว วฏฏตต อสต กปปย- การเก สาม คเหตวา ปรภ ชต วฏฏต ฯ อ ทา ปฏค- คาหาเปตวา ปรภ ชตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อปปฏค- คหตตา อนน าตตา ธมาทอพโพหารกาภาโว อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ ทนตโปณสกขาปท ทสม ฯ โภชนวคโค จตตโถ ฯ [๒๑๙] อเจลกวคคสส ปมสกขาปเท ฯ เตสนต ตตถยาน ฯ ตตถาต ภาชเน ฯ อโตต ปตตโต ฯ สเจ ตตถโย วทตต ปมเมว ม สนธาย อภหรตวา ปต มยห สนตก โหตต อทาน อมสม ภาชเน อากรถาต วทต วฏฏต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อ ตตถยตา อนน าตอชโฌหรณยตา อชโฌ- หรณตถาย สหตถา อนกขตตภาชเน ทานนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ อเจลกสกขาปท ปม ฯ [๒๒๐] ทตย อตตานตถเมว ฯ อนาจาร อาจรตกามตา ตทตถเมว อปสมปนนสส อยโยชนา เอว อยโยเชนตสส อป- [ ม. ท. ๓๔๖-๕๒ ส. ท. ๔๔๒-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 348

จาราตกกโมต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ อยโยชนสกขาปท ทตย ฯ [๒๒๑] ตตเย ฯ ปฏ สงฆาโฏต ทวารพาหาเยต อธวจน ฯ ขททก นาม สยนฆร วตถารโต ป จหตถปปมาณ โหต ตสส จ มชฌมฏาน ปฏ สงฆาฏโต อฑฒเตยยหตถปปมาณเมว โหต ตสมา ตาทเส สยนฆเร ปฏ สงฆาฏโต หตถปาส วชหตวา นสนโน ปฏ วส อตกกมตวา นสนโน นาม โหต ฯ เอว นสนโน จ มชฌ อตกกมตวา นสนโน นาม โหตต อาห อมนา มชฌาตกกม ทสเสตต ฯ ยถา วา ตถา วา กตสสาต ปฏ วส อาโรเปตวา วา อนาโรเปตวา วา กตสส ฯ สจตตกนต อนปวสตวา นสทนจตเตน สจตตก ฯ เสสเมตถ อตตาน- เมว ฯ ปรยฏ ตราคชายปปตกาน สนนหตตา สยนฆรตา ทตยสส ภกขโน อภาโว อนปขชช นสทนนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ สโภชนสกขาปท ตตย ฯ [๒๒๒] จตตถป จเมส นตถ ก จ วตตพพ ฯ [๒๒๓] ฉฏเ ฯ ปกตวจเนนาต เอตถ ย ทวาทสหตถพ- ภนตเร เตน โสต สกกา ภเวยย ต ปกตวจน นาม ฯ อาปจฉตพโพต อห อตถนนามสส ฆร คจฉามต วา จารตต [ ม. ท. ๓๕๓-๖๗ ส.ท. ๔๔๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 349

อาปชชามต วา อทเสน วจเนน อาปจฉตพโพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ป จนน โภชนาน อ ตเรน นมนตนสาทยน สนต ภกข อนาปจฉนา ภตตยฆรโต อ ฆรปปเวสน มชฌนตกานตกกโม สมยสส วา อาปทาน วา อภาโวต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ จารตตสกขาปท ฉฏ ฯ [๒๒๔] สตตเม ฯ มหานาโมต อนรทธตเถรสส ภาตา ภควโตป จฬปต ปตโต ฯ สทโธทโน สกโกทโน สกโกทโน๑

โธโตทโน อมโตทโนต อเม ห ป จ ชนา ภาตโร ฯ อมตา นาม เทว เตส ภคน ฯ ตสสตเถโร๒ ตสสา ปตโต ฯ ตถาคโต จ นนทตเถโร จ สทโธทนสส ปตตา ฯ มหานาโม จ อน- รทธตเถโร จ สกโกทนสส ฯ อานนทตเถโร อมโตทนสส ฯ โส ภควโต กนฏโ ฯ มหานาโม มหลลกตโร สกทาคาม อรยสาวโก ฯ เตน วตต มหานาโม นาม ฯเปฯ อรยสาวโกต ฯ [๒๒๕] ปาลย อชชโณหต อชช เอกทวสนต อตโถ ฯ อชช โนต วา อตโถ คเหตพโพ ฯ โน อมหาก ฯ กาล๓

๑. อท นาม วปลลาโส ภเวยย ฯ อธ จ อปปฏปาฏยา ลขตา ป จ ภาตโร ฯ ๒ เทวทตตตเถโรต ป าโต ฯ ๓ ปาลย กาเลต ทสสต ฯ

[ ม. ท. ๓๖๘-๗๐ ส. ท. ๔๔๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 350

หรสสถาต เสว หรสสถ ฯ ตโต เจ อตตร สาทเยยยาต สเจ ตตถ รตตห วา เภสชเชห วา ปรจเฉโท กโต โหต เอตตกา- เยว รตตโย เอตตกาน วา เภสชชาน ว าเปตพพานต ตโต รตตปรยนตโต วา เภสชชปรยนตโต วา อตตร ว าเปนโต สาทเทยย ฯ อเมห ตยา เภสชเชห ปวารตมหา อมหาก จ อมนา จ อมนา จ เภสชเชน อตโถต อาจกขตวา ว าเปตป คลาโนว ลภต ฯ ยสมา สงฆปวารณายเมวาย วธ ตสมา เย อตตโน ปคคลกาย ปวารณาย ปวารตาต วตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ สงฆปวารณา ตโต เภสชชว ตต อคลานตา ปรยนตาตกกโมต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ มหานามสกขาปท สตตม ฯ [๒๒๖] อฏม อตตานตถเมว ฯ อยยตตา เสนา ทสสนตถาย คมน อน าโตกาสโต อ ตร ทสสน ตถารปปจจยสส อาปทาย วา อภาโวต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ อยยตตเสนสกขาปท อฏม ฯ [๒๒๗] นวมสกขาปทมป อตตานเมว ฯ ตรตตาตกกโม เสนาย สรยสส อตถงคโม คลานตาทน อภาโวต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ เสนาวาสสกขาปท นวม ฯ [ ม. ท. ๓๗๐-๘ ส. ท. ๔๔๗-๘]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 351

[๒๒๘] ทสเม ฯ กต เต ลกขาน ลทธานต ตว สรป- ปหารสส ลกขภตา กตตกา ชนา ตยา ลทธาต อตโถ ฯ กตตกา ตยา วทธาต วตต โหต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อยโยธกาท- ทสสนตถาย คมน อน าโตกาสโต อ ตร ทสสน ตถารป- ปจจยสส อาปทาย วา อภาโวต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ อยโยธกสกขาปท ทสม ฯ อเจลกวคโค ป จโม ฯ [๒๒๙] สราปานวคคสส ปมสกขาปเท ฯ วตยาต คาม- ปรกเขปวตยา ฯ ปาลย ปฏสราทส ปฏ ภาชเน ปกขปตวา ตชช อทก ทตวา มททตวา กตา ปฏสรา ฯ เอว ปเว โอทเน จ ภาชเน ปกขปตวา ตชช อทก ทตวา มททตวา กตา ปวสรา โอทนสราต จ วจจต ฯ กณณาต ปน ตสสา สราย พช วจจต ฯ เย สราโมทกาตป วจจนต เต ปกขปตวา กตา กณณปกขตตา ฯ หรตกสาสปาทนานาสมภาเรห สโยชตา สมภารสยตตา ฯ มธกตาลนาฬเกราทปปผรโส จรปรวาสโต ปปผาสโว ฯ ปนสาทผลรโส ผลาสโว ฯ มททการโส มธวาสโว ฯ อจฉรโส คฬาสโว ฯ หรตกามลกกฏกภณฑาทนานาสมภาราน รโส จรปรวาสโต สมภารสยตโต ฯ พชโต ปฏายาต สมภาเร [ ม. ท. ๓๗๙-๘๕ ส. ท. ๔๔๙-๕๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 352

ปฏยาเทตวา ปาฏย ปกขตตกาลโต ปฏาย ตาลนาฬเกราทน ปปผรสสส๑ คฬตอภนวกาลโตเยว จ ปฏาย ฯ โลณโสจรก สตต จ อเนเกห เภสชเชห อภสงขโต อมชชภโต อาสว- วเสโส ฯ วาสคคาหาปนตถนต สคนธภาวคคาหาปนตถ ฯ อจตตก โลกวชชนต เอตถ ย วตตพพ ต ปมปาราชกวณณนาย วตต- นเยเนว เวทตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ มชชภาโว ตสส ปาน จาต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ สราปานสกขาปท ปม ฯ [๒๓๐] ทตเย ฯ ภกขนป อนปสมปนนฏาเน ตาต เอตถ ภกขป ภกขนยา อนปสมปนนฏาเน ตาต เวทตพพา ฯ เสส- เมตถ อตตานเมว ฯ หสสาธปปายตา อปสมปนนสส กาเยน กายามสนนต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ องคลปโฏทกสกขาปท ทตย ฯ [๒๓๑] ตตย อตตานตถเมว ฯ อปรโคปผกตา หสสา- ธปปาเยน กฬนนต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ หสสธมมสกขาปท ตตย ฯ [๒๓๒] จตตเถ ฯ คารโยห อาจรยคคโห น คเหตพโพต ยสมา อจฉรโส สตตาหกาลโก ตสส กสโฏ ยาวชวโก ๑. ม. คหต ฯ

[ ม. ท. ๓๘๕-๙๒ ส. ท. ๔๕๐-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 353

ทวนนเยว สมวาโย อจฉยฏ ตสมา วกาเล อจฉยฏ ขาทต วฏฏต คฬหรตก วยาตเอวมาทโก คารยหาจรยวาโท น คเหตพโพ ฯ โลกวชเช อาจรยคคโห น วฏฏตต โลกวชชสกขาปเท อาปตตฏาเน โย อาจรยวาโท โส น คเหตพโพ ฯ โลกวชช อตกกมตวา อท อมหาก อาจรยคคโหต วทนตสส อคคโห น วฏฏตต อธปปาโย ฯ สตตานโลม นาม อฏกถา ฯ ปเวณยา อาคเต สโมธาน คจฉตต ปเวณยา อาคโต อาจรยคคโหว คเหตพโพต เอว วตเต มหาอฏกถาวาเทเยว สงคห คจฉตต อธปปาโย ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อปสมปนนสส ป ตเตน วจน อนาทรยกรณนต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ อนาทรยสกขาปท จตตถ ฯ [๒๓๓] ป จม อตตานเมว ฯ อปสมปนนตา ตสส ทสสนสวนวสเย ภสาเปตกามตาย วายมนนต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ ภสาปนสกขาปท ป จม ฯ [๒๓๔] ฉฏเ ฯ ภคคา นาม ชนปทโน ราชกมารา ฯ เตส นวาโส เอโกป ชนปโท รฬหสทเทน ภคคาต วจจต ฯ เตน วตต ภคคาต ชนปทสส นามนต ฯ สสมารคเรต เอวนนามเก นคเร ฯ ตสส กร นครสส มาปนตถ วตถวชชาจรเยน [ ม. ท. ๓๙๒-๕ ส. ท. ๔๕๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 354

นครฏานสส ปรคคณหนทวเส อวทเร สสมาโร สททมกาส คร นจฉาเรส ฯ อถ อนนตราเยน นคเร มาปเต ตเมว สสมาร- ครณ สภนมตต กตวา สสมารครเตววสส นาม อกส ฯ เกจ ปน สสมารสณานตตา สสมาโร นาม เอโก คร โส ตสส นครสส สมเป ตสมา ต สสมารคร เอตสส อตถต สสมาร- ครต วจจตต วทนต ฯ ตถา วา โหต อ ถา วา นามเมต ตสส นครสสาต อาห สสมารครนต นครสส นามนต ฯ เภสกลาต ฆมมณฑนามโก คจฉวเสโส ฯ เกจ เสตรกโขตป วทนต ฯ เตส พหลตาย ปน ต วน เภสกลาวนนเตวว ป ายตถ ฯ เภสคลาวเนตป ปาโ ฯ เภโส นาม เอโก ยกโข อยตตการ ตสส ตโต คลตฏานตาย ต วน เภสคลาวน นาม ชาตนต ห เกจ ฯ โชตกรเณต อคคกรเณ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อคลานตา อน าตการณาภาโว วสพเพตกามตา สมาทหนนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ โชตสกขาปท ฉฏ ฯ [๒๓๕] สตตมสกขาปทสส ปาลย อสมภนเนนาต อมกขเตน ฯ อนฏเนาต อตโถ ฯ โอเรนฑฒมาส นหาเยยยาต นหาตทวสโต ปฏาย อฑฒมาเส อปรปณเณ นหาเยยย ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ มชฌมเทโส โอนกฑฒมาเส นหาน [ ม. ท. ๓๙๕-๔๐๓ ส. ท. ๔๕๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 355

สมยาน วา นทปารคมนสส วา อาปทาน วา อภาโวต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ นหานสกขาปท สตตม ฯ [๒๓๖] อฏเม ฯ จมมการนล นาม ปกตนลนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ คณ ปเท ปน จมมการา อทเก ตปมล อยคถ จ ปกขปตวา จมม กาฬ กโรนต ต จมมการนลนต� วตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ วตตปปการสส จวรสส อกตกปปตา อนฏจวราทตา นวาสน วา ปารปน วาต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ทพพณณกรณสกขาปท อฏม ฯ [๒๓๗] นวเม ฯ อปจจทธารกนต มยห สนตก ปรภ ช วา วสชเชห วาตอาทนา อกตปจจทธาร ฯ เยน วนยกมม กตนต เยน สทธ วนยกมม กต ฯ ตสกวณณนายนต นสสคคย- วณณนาย ฯ ปรโภเคน กายกมม อปจจทธาราปเนน วจกมม ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ สาม วกปปตสส อปจจทธาโร วกปปนปคจวรตา ปรโภโคต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ วกปปนสกขาปท นวม ฯ [๒๓๘] ทสม อตตานตถเมว ฯ อปสมปนนสส สนตกาน ปตตาทน อปนธาน วเหเสตกามตา วา หสาธปปายตา วาต [ ม. ท. ๔๐๔-๑๑ ส. ท. ๔๕๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 356

อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ จวราปนธานสกขาปท ทสม ฯ สราปานวคโค ฉฏโ ฯ [๒๓๙] สปปาณกวคคสส ปมสกขาปเท ฯ อส สร อสสต ขปตต อสสาโส ธนสปปกสโลต อาห ธนคคหาจรโยต ฯ ปฏสตตวธมนตถ ธน คณหนตต ธนคคหา ฯ เตส อาจรโย ธนคคหาจรโย ฯ อปปมตเตน วตต กาตพพนต ยถา เต ปาณา น มรนต เอว สปฏ ตสสตนา เสนาสเน วตต กาตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ องคานป มนสสวคคเห วตตนเยน เวทตพพานต ฯ ส จจจสกขาปท ปม ฯ [๒๔๐] ทตเย ฯ อทกสณานกปปเทเสต ยตถ ภมภาเค อทก นกขตต๑ สนตฏต น สหสา ปรกขย คจฉต ตาทเส ปเทเส ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ องคาน ส จนสกขาปเท วตตนยาเนว ฯ สปปาณกสกขาปท ทตย ฯ [๒๔๑] ตตเย ฯ ยถาปตฏ ตภาเวน ปตฏาต น เทนตต เตส ปวตตอาการทสสนตถ วตต ฯ ย ปน ธมเมน อธกรณ ๑. ม. อทกนมตต ฯ

[ ม. ท. ๔๑๒-๗ ส. ท. ๔๕๖-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 357

นหต ต สนหตเมว ฯ สเจ วปปกเต กมเม ปฏกโกสต ต ส าเปตวาว กาตพพ ฯ อตรถา กมม จ กปปต การกาน จ อาปตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ยถาธมมนหตภาโว ชานนา อกโกฏนาต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ อกโกฏนสกขาปท ตตย ฯ [๒๔๒] จตตเถ ฯ ตสเสวาต โย อาปนโน ตสเสว ฯ อาโรเจตต ปฏจฉาทนตถเมว มา กสสจ อาโรเจสต วทต ฯ วตถปคคโลต อาปนนปคคโล ฯ เยนสส อาโรจตนต เยน ทตเยน อสส ตตยสส อาโรจต ฯ โกฏ ฉนนา โหตต ยสมา ปฏจฉาทนปจจยา อาปตต อาปชชตวาว ทตเยน ตตยสส อาโรจต ตสมา ตปปจจยา ปน เตน อาปชชตพพาปตตยา อภาวโต อาปตตยา โกฏ ฉนนา นาม โหต ฯ อนปสมปนนสส สกกวสฏ จ กายสสคโค จาต อย ทฏ ลลอชฌาจาโร นามาต อท ทฏ ลลาโรจนสกขาปทฏกถาย น สเมต ฯ วตต ห ตตถ อนปสมปนนสส ทฏ ลล วา อทฏ ลล วา อชฌาจารนต เอตถ อาทโต ป จ สกขาปทาน ทฏ ลโล นาม อชฌาจาโร เสสาน อทฏ ลโล สกกวสฏ กายสสคคทฏ ลลอตตกามา ปนสส อชฌาจาโร นามาต ฯ อาโรจเน อนปสมปนนสส ทฏ ลล อ ถา อธปเปต ปฏจฉาทเน อ ถาต เอตถาป วเสสการณ [ ม. ท. ๔๑๗-๒๐ ส. ท. ๔๕๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 358

น ทสสต ฯ ตสมา อฏกถาย ปพเพนาปร น สเมต ฯ อวโรธ อจฉนเตน ปน วมสตพพเมตถ การณ ฯ เสสเมตถ อตตาน- เมว ฯ อปสมปนนสส ทฏ ลลาปตตชานน ปฏจฉาเทตกามตาย นาโรเจสสามต ธรนกเขโปต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ ทฏ ลลสกขาปท จตตถ ฯ [๒๔๓] ป จเม ฯ รปสตตนต เหร กาน สตต ฯ ทรตตานนต อกโกสวเสน ทรตตาน ฯ ทรตตตตาเยว ทราคตาน ฯ วจนปถานนต เอตถ วจนเมว ตทตถ าตกามาน าเปตกามาน จ ปโถต วจนปโถ ฯ ทกขมานนต ทกเขน ขมตพพาน ฯ คพเภ สยตกาเลน สทธ วสตม วสส อสสาต คพภวโส ฯ หาปนวฑฒนนต คพภมาเสส อธเกส อตตรหาปน โอเนส วฑฒนนต เวทตพพ ฯ เอกนวสตวสสนต ทวาทสมาเส มาตกจฉสม วสตวา มหาปวารณาย ชาตกาลโต ปฏาย เอกนวสตวสส ฯ ปาฏปททวเสต ปจฉมกาย วสสปคมนทวเส ฯ ตสรตตนทโว มาโสต วจนโต จตตาโร มาสา ปรหายนตต วตต ฯ วสส อกกฑเฒนตต วสส อทธ กฑเฒนต ฯ ตตเย สวจฉเร เอกมาส อธกมาสวเสน ปรจจชนตา วสส อทธ กฑเฒนตต อตโถ ฯ ตสมา ตตโย สวจฉโร เตรสมาสโก โหต ฯ สวจฉรสส ปน ทวาทสมาสกตตา อฏารสส วสเสส อธกมาเส วส คเหตวา [ ม. ทง ๔๒๑-๔ ส. ท. ๔๖๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 359

ฉ มาสา วฑฒนตต วตต ฯ ตโตต ฉมมาสโต ฯ นกกงขา หตวาต อธกมาเสห สทธ ปรปณณวสตวสสตตา นพเพมตกา หตวา ฯ ย ปน วตต ตสป คณ ปเทส อฏารสนนเยว วสสาน อธกมาเส คเหตวา คณตตตา เสสวสสทวยสสาป อธกทวสาน โหนเตว ตาน อธกทวสาน สนธาย นกกงขา หตวาต วตตนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ น ห ทวส วสเสส อธกทวสาน นาม วส อปลพภนต ตตเย วสเส วสสกกฑฒนวเสน อธกมาเส ปรจจตเตเยว อตเรกมาสสมภวโต ฯ ตสมา ทวส วสเสส อตเรกทวสาน นาม วส น สมภวนต ฯ นน จ เต เทว มาเส คเหตวา วสต วสสาน ปรปณณาน โหนตต กสมา วตต เอกนวสตวสสมห๑ ปน อปรสม วสเส ปกขตเต วสต วสสาน ปรปณณาน โหนตต อาห เอตถ ปน ฯ เป ฯ วตตนต ฯ อเนกต- ถตตา นปาตาน ปนสทโท หสททตเถ ฯ เอตถ หต วตต โหต ฯ อท ห วตตสเสวตถสส สมตถนวเสน วตต ฯ อมนาว อม ทเปต ย วตต เอกนวสตวสส สามเณร นกขมนยปณณมาส อตกกมม ปาฏปททวเส อปสมปาเทนตต ตตถ คพภมาเสป คเหตวา ทวห มาเสห อปรปณณวสตวสส สนธาย เอกนวสต- วสสนต วตต ตสมา อธกมาเสส ทวส คหเตส วสต วสสาน ๑. ม. เอกนวสตวสส ห ฯ

[ ม. ท. ๔๒๔ ส. ท. ๔๖๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 360

ปรปณณาน นาม โหนตต ฯ ตสมาต ยสมา คพภมาสาป คณนปคา โหนต ตสมา ฯ เอกวสตวสโส โหตต ชาตทวสโต ปฏาย วสตวสโส สมาโน คพภมาเสห สทธ เอกวสตวสโส โหต ฯ อ อปสมปาเทตต อปชฌาโย หตวา กมมวาจา- จรโย วา หตวา อปสมปาเทต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ โอนวสตวสสตา โอนกส ตา อปสมปาทนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ โอนวสตวสสสกขาปท ป จม ฯ [๒๔๔] ฉฏสกขาปท อตตานตถเมว ฯ เถยยสตถภาโว ชานน สวธาน อวสงเกเตน คมนนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ เถยยสตถสกขาปท ฉฏ ฯ [๒๔๕] สตตเม นตถ ก จ วตตพพ ฯ [๒๔๖] อฏเม ฯ พาธยสต หนส ฯ ตตสมปตตยา วพนธน- วเสน สตตสนตานสส อนตเร เวมชเฌ เอต อาคจฉตต อนตราโย ทฏธมมกาทอนตโถ ฯ อนตกกมนฏเน ตสม อนตราเย นยตตา อนตราย วา ผล อรหนต อนตรายสส วา กรณสลาต อนตรายกา ฯ เตนาห อนตราย กโรนตต อนตรายกาต ฯ อานนตรยธมมาต อนนตรกสภาวา เจตนาธมมา ฯ ตตราย [ ม. ท. ๔๒๔-๓๑ ส. ท. ๔๖๑-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 361

วจนตโถ ฯ จตอนนตร ผล อนนตร นาม ฯ ตสม อนนตเร นยตตา ตนพพตตเน อนนตรกรณสลา อนนตรปปโยชนาต วา อานนตรกา ฯ เตเอว อานนตรยาต วตตา ฯ กมมานเอว อนตรายกาต กมมนตรายกา ฯ โมกขสเสว อนตราย กโรต น สคคสสาต มจฉาจารลกขณาภาวโต วตต ฯ น ห ภกขนยา ธมมรกขตภาโว อตถ ฯ ปากตกภกขนวเสน เจต วตต ฯ อรยาย ปน ปวตต อปายสวตตนยเมว ฯ นนทมาณวโก เจตถ นทสสน ฯ อภนน สมานจฉนทตาวเสน วา น สคคนตรายกตา ฯ โมกขนตรายกตา ปน โมกขตถาย ปฏปตตยา วทธสนโต ฯ อภภวตวา ปน ปวตตย สคคนตรายกตาป น สกกา นวาเรตนต วทนต ฯ อเหตกทฏ อกรยทฏ นตถกทฏ โย จ นยตภาว ปตตา นยตมจฉาทฏ ธมมา ฯ ปฏสนธธมมาต ปฏสนธจตตปปาทมาห ฯ ปณฑกาทคคหณ เจตถ นทสสนมตต สพพายป อเหตกปฏ- สนธยา วปากนตรายกภาวโต ฯ ยาห อรเย อปวทต ตา เจตนา อรยปวาทา ฯ ตโต ปรนต ขมาปนโต อปร ฯ ย ปเนตถ วตตพพ ต ทพพจกขกถาย วตตเมว ฯ ส จจจ อาปนนา อาปตตโยต ส จจจ วตกกนตา สตต อาปตตก- ขนธา ฯ ส จจจ วตกกนต ห อนตมโส ทกกฏทพภาสตมป สคคมคคผลาน อนตราย กโรต ฯ ยาว ภกขภาว วา [ ม. ท. ๔๓๑ ส. ท. ๔๖๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 362

ปฏชานาต ปาราชก อาปนโน น วฏาต วา เสสครกาปตต อาปนโน น เทเสต วา ลหกาปตต อาปนโน ฯ อย ภกขต อรฏโ ภกข ฯ รเสน รส สสนทตวาต อนวชเชน ปจจยปรภ ชนรเสน สาวชชป จกามคณปรโภครส สมาเนตวา ฯ โยนโส ปจจเวกขเณ นตถ เอตถ ฉนทราโคต นจฉนทราโค ปจจยปรโภโค ฯ อปเนนโต วยาต พนธน อปเนนโต วย ฯ ฆเฏนโต วยาตป ปาโ ฯ อปสหรนโต วยาต สทสต อปสหรนโต วย เอกนตสาวชเช อนวชชภาวปกเขปนโต ฯ ปาปกนต ลามกฏเน ทคคตสมปาปนฏเน จ ปาปก ฯ มหาสมทท พนธนเตน วยาต เสตกรณวเสน มหาสาคร พนธนเตน วย ฯ สพพ ต าเณน สทธ ปฏวรชฌนโตต สพพ ต าเณน สาวชชนต ทฏ อนวชชนต คหเณน เตน สห ปฏวรชฌนโต ฯ อาณาจกเกต ปมปาราชกสกขาปทสงขาเต อพรหมจรย ปหายาต อาทเทสนาสงขาเต จ อาณาจกเก ฯ อฏ กงกล นาม อรฏ วา ปฏ กณฏก วา สสฏ วา ฯ ต ห นมมสตตา กงกลนต วจจต ฯ วคตมสาย ห อฏ สงขลกาย เอกฏ มห วา กงกลสทโท นรโฬห ฯ อนทหนฏเนาต อนปายปฏปตตยา สมปต อายต จ อนทหนฏเน ฯ มหาภตาปนฏเน อนวฏ ต- สภาวตาย ฯ อตตรปจจปฏานฏเน มหตตกรณยตาย ฯ ตาว- [ ม. ท. ๔๓๑-๓ ส. ท. ๔๖๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 363

กาลกฏเน ปเรห อภภวนยตาย ฯ สพพงคปจจงคปลภ ชนฏเน เภทนาทกรณภาเวน ฯ อคฆาตสทสตาย อธกฏฏนฏเน ฯ อวเณ วณ อปปาเทตวา อนโต อนปวสนสภาวตาย วนวชฌนฏเน ฯ ทฏธมมกสมปรายกอนตถนมตตตาย สาสงกสปปฏภยฏเน ฯ ปาลย ถามสา ปรามาสาตอาทส เอวมตโถ เวทตพโพ ฯ ถามสาต ทฏ ถาเมน ฯ ตสสา ทฏ ยา ถามคตภาเวนาต อตโถ ฯ ปรามาสาต ทฏ ปรามาเสน ฯ ทฏ สงขาตปรามสเนนาต อตโถ ฯ ทฏ เยว ห ธมมสภาว อตกกมตวา ปรโต อามสเนน ปรามาโส ฯ อภนวสสาต ตณหาภนเวสปพพงคเมน ทฏาภนเวเสน อทเมตถ สจจนต อภนวสตวา ฯ โวหรตต กเถต ทเปต วา ฯ ยโต จ โข เต ภกขต ยทา เต ภกข ฯ เอว พยา โข อห ภนเต ภควตาต อท เอส อตตโน ลทธ นคหตกามตาย นตถต วตตกาโมป ภควโต อานภาเวน สมปฏจฉต ฯ พทธาน กร สมมขา เทว กถา กเถต สมตโถ นาม นตถ ฯ กสส โข นาม ตว โมฆปรสาต ตว โมฆปรส กสส ขตตยสส วา พราหมณสส วา เวสสสส วา สททสส วา คหฏสส วา ปพพชตสส วา เทวสส วา มนสสสส วา มยา เอว ธมม เทสต อาชานาส ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ธมมกมมตา สมนภาสนา อปปฏนสสชชนนต อมาน ปเนตถ ตณ [ ม. ท. ๔๓๓-๗ ส. ท. ๔๖๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 364

องคาน ฯ อรฏสกขาปท อฏม ฯ [๒๔๗] นวเม ฯ ปโยคคณนายาต ทานคหณปปโยคคณนาย ฯ สวาเส กมมปรโยสานวเสน สหเสยยาย เอกสม นปนเน อตรสส นปชชนปปโยควเสน อาปตตปรจเฉโท เวทตพโพ ฯ เอตถ จ ปทภาชเน เอกจฉนเนต อวเสเสน วตตตตา นานปจาเรป เอกจ- ฉนเน นปชชนตสส อาปตต ฯ เตเนว มาตกฏกถาย วตต สห วา เสยย กปเปยยาต นานปจาเรป เอกจฉนเน นปชเชยยาต ฯ ปณณตต อชานนเตน อรหตาป กรยาพยากตจตเตน อาปชชตพพตตา ตจตตนต วตต ฯ ย ปน เกนจ วตต ตจตตนต เอตถ วปากาพยากตจตเตน สหเสยย กปเปยยาต เอวมตโถ ทฏพโพ อ ถา สจตตกตตา สกขาปทสส กรยาพยากต สนธาย น ยชชตต ฯ ต น คเหตพพ ฯ น ห สจตตกสกขาปทวตกกโม อรหโต น สมภวต ฯ เตเนว ปวขณนาทส สจตตกสกขาปเทส ตจตตเมว วตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อกฏานธมมตา ชานนา สมโภคาทกรณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ อกขตตสมโภคสกขาปท นวม ฯ [๒๔๘] ทสเม ฯ ปเรต นปาตปท สมโพธเน วตตมาน [ ม. ท. ๔๓๘-๔๐ ส. ท. ๓๖๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 365

ปรสทเทน สมานตถ วทตต อาห ปร อมามกาต ฯ อมหาก อนชฌตตกภตาต อตโถ ฯ ปเรต วา ปรโตต อมนา สมานตถ นปาตปท ฯ ตสมา จร ปเรต ปรโต คจฉ มา อธ ตฏาต เอวมเปตถ อตโถ เวทตพโพ ฯ เสสเมตถ ปรมสกขาปททวเย วตตนยเมว ฯ กณกสกขาปท ทสม ฯ สปปาณกวคโค สตตโม ฯ [๒๔๙] สหธมมกวคคสส ปมสกขาปเท ฯ วาจาย วาจาย อาปตตต อนาทรยภยา เลเสน เอว วทนตสส อาปตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อปสมปนนสส ป ตเตน วจน อสกขตกามตาย เอว วจนนต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ สหธมมกสกขาปท ปม ฯ [๒๕๐] ทตเย ฯ วนยสส ปรยาปณน วนยปรยตตต อาห วนย ปรยาปณนตานนตอาท ฯ สคตโตต กรณฑเก ปกขตต- มณกขนโธ วย ยถา น นสสต วปตต น ปาปณาต เอว สฏ โคปโต ฯ สรกขโตต ตสเสว ปรยายวจน ฯ ยถา วา กเลสโจเรห อวลมปนโย โหต เอว สพพทา สปฏ ตสสตตาย สฏ รกขโต ฯ กกกจจปกตานนต กปปยากปปย นสสาย อปปนนกกกจเจน อภภตาน ฯ สารชชน สารโท พยาโมห- [ ม. ท. ๔๔๑-๕๒ ส. ท. ๔๖๕-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 366

ภย ฯ วคโต สารโท เอตสสาต วสารโท ฯ สหธมเมนาต สการเณน วจเนน ฯ สนคคหต นคคณหาตต ยถา น ปน สส อกขปนต อถโข อปปฏภาณา มงกภตาเยว โหนต เอว สฏ นคคณหาต ฯ อลชชตาต ยการโลเปน นทเทโส ฯ อลชชตายาต วตต โหต ฯ อาณตาตอาทสป เอเสว นโย ฯ มนโท โมมโหต อาณภาเวน มนโท อวสารทาย๑ โมมโห ฯ มหามโฬหต อตโถ ฯ อตตปจจตถกาต อตตโน ปจจตถกา ฯ วชชปตตกา ทสวตถทปกา ฯ ปรปหารอาณกงขปรวตรณาท- วาทาต เอตถ เย อรหตต ปฏชานนตาน อปปตเต ปตตส น อธมานกาน กหกาน วา อรหตต ปฏชานนตาน สกกวสฏ ทสวา มารกายกา เทวตา อรหโต อสจ อปสหรนตต ม นต เสยยถาป ปพพเสลยา อปรเสลยา จ เต ปรปหารวาทา ฯ เยส ปน อรหโต อตถปรสาทน นามโคตตาทส าณปปวตตยา อภาเวน อตถ อรหโต อาณ ตตเถว สนนฏานาภาเวน อตถ อรหโต กงขา ยสมา จสส ตาน วตถน ปเร วตรนต ปกาเสนต อาจกขนต ตสมา อตถ อรหโต ปรวตรณาต อมา ตสโส ลทธโย เสยยถาป เอตรห ปพพเสลยาน เต อาณกงขปรวตรณวาทา ฯ นคคโห ปน เนส กถาวตถปกรเณ ๑. ม. อวสยโต ฯ

[ ม. ท. ๔๕๒ ส. ท. ๔๖๗-๗๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 367

วตตนเยเนว เวทตพโพ ฯ จตตาโร มคคา จตตาร ผลาน จาต อกกฏนทเทสวเสน วตต ฯ จตสโส ปฏสมภทา ตสโส วชชา ฉ อภ าต อยมป อธคมสทธมโมเยว ฯ จกาโร วา อวตตสมปณฑนตโถ ทฏพโพ ฯ เกจ เถราต ธมมกถกา ฯ อาหสต ปสกลกตเถรา เอวมาหส ฯ [๒๕๑] กทา ปนาย กถา อทปาทต ฯ อย เหตถ อนปพพกถา ฯ อมสม กร ทเป จณฑาลตสสมหาภเย สกโก เทวราชา มหาอฬมป มาเปตวา ภกขน อาโรจาเปส มหนต ภย ภวสสต น สมมา เทโว วสสสสต ภกข ปจจเยห กลมนตา ปรยตต สณาเรต น สกขสสนต ปรตร คนตวา อยเยห ชวต รกขต วฏฏต อม มหาอฬมป อารยห คจฉถ ภนเต เยส เอตถ นสชชฏาน นปปโหต เต กฏขณเฑป อร เปตวา คจฉนต สพเพส ภย น ภวสสตต ฯ ตทา สมททตร ปตวา สฏ ภกข กตก กตวา อมหาก เอตถ คมนกจจ นตถ มย อเธว หตวา เตปฏก รกขสสามาต ตโต นวตตตวา ทกขณมลยชนปท คนตวา กนทมลปณเณห ชวต กปเปนตา วสส ฯ กาเย วหนเต นสทตวา สชฌาย กโรนต อวหนเต วาลก อสสาเปตวา ปรวาเรตวา สสาน เอกฏาเน กตวา ปรยตต สมมสนต ฯ อมนา นยาเมน ทวาทส สวจฉราน [ ม. ท. ๔๕๒ ส. ท. ๔๗๐-๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 368

สาฏกถ เตปฏก ปรปณณ กตวา ธารยส ฯ ภเย วปสนเต สตตสตา ภกข อตตโน คตฏาเน สาฏกเถ เตปฏเก เอกกขรมป เอกพย ชนมป อวนาเสตวา อมเมว ทปมาคมม กลลคามชนปเท มณฑลารามวหาเร ปวสส ฯ เถราน อาคตปปวตต สตวา อมสม ทเป โอหนา สฏ ภกข เถเร ปสสสสามาต คนตวา เถเรห สทธ เตปฏก โสเธนตา เอกกขรมป เอกพย ชนมป อสเมนต นาม น ปสสส ฯ ตสม าเน เถราน อย กถา อทปาท ปรยตต น โข สาสนสส มล อทาห ปฏปตตต ฯ ปสกลกตเถรา ปฏปตต มลนต อาหส ฯ ธมมกถกา ปรยตตต ฯ อถ เน เถรา ตมหาก ทวนนป ชนาน วจนมตเตเนว น สกกา ว าต ชนภาสต สตต อาหรถาต อาหส ฯ สตต อาหรต น ภาโรต อเม เจ สภทท ภกข สมมา วหเรยย อส โ โลโก อรหนเตห อสสาต ปฏปตตมลก มหาราช สตถสาสน ปฏปตตสารก มหาราช สตถสาสน ปฏปตตย ธรนต๑ ตฏตต สตต อาหรส ฯ อม สตต สตวา ธมมกถกา อตตโน วาทฏปนตถาย อม สตต อาหรส ยาว ตฏนต สตตนตา วนโย ยาว ทปปต ตาว ทกขนต อาโลก สรเย อพภฏ เต ยถา ๑. ม. ปฏปตต ตฏนต ฯ

[ ม. ท. ๔๕๒ ส. ท. ๔๗๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 369

สตตนเตส อสนเตส ปมฏเ วนยมห จ ตโม ภวสสต โลเก สรเย อตถงคเต ยถา สตตนเต รกขเต สนเต ปฏปตต โหต รกขตา ปฏปตตย โต ธโร โยคกเขมา น ธสตต ฯ อมสม สตเต อาหเฏ ปสกลกตเถรา ตณห อเหส ฯ ธมมกถกต- เถรานเยว วจน ปรโต อโหส ฯ ยถา ห ควสตสส คว- สหสสสส วา อนตเร ปเวณปาลกาย เธนยา อสต วโส สา ปเวณ น ฆฏยต เอวเมว อารทธวปสสกาน ภกขน สเตป สหสเสป สวชชมาเน ปรยตตยา อสต อรยมคคปฏเวโธ นาม น โหต ฯ ยถา จ นธกมภยา ชานนตถาย ปาสาณปฏเ อกขเรส อปนพนเธส ยาว อกขราน ธรนต ตาว นธกมภ นฏา นาม น โหต เอวเมว ปรยตตยา ธรมานาย สาสน อนตรหต นาม น โหตต ฯ [๒๕๒] ตสสาเธยโยต ตสสายตโต ฯ โส ปนาต โส ปน ปาฏโมกโข ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ครหตกามตา อป- สมปนนสส สนตเก สกขาปทววณณน จาต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ วเลขนสกขาปท ทตย ฯ [๒๕๓] ตตย อตตานเมว ฯ โมหาโรปน โมเหตกามตา [ ม. ท. ๔๕๒-๔ ส. ท. ๔๗๑-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 370

วตตนเยน สตภาโว โมหนนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ โมหนสกขาปท ตตย ฯ [๒๕๔] จตตเถ ฯ รตตจตโตต กายสสคคราเคน รตต- จตโต ฯ สเจ ปน เมถนราเคน รตโต ปหาร เทต ทกกฏเมว ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ กปตตา นโมกขาธปปายตา อปสม- ปนนสส ปหารทานนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ปหารสกขาปท จตตถ ฯ [๒๕๕] ป จเม ฯ นปปหรตกามตาย ทนนตตา ทกกฏนต เอตถ ปหรตกามตาย ปหเฏ ปรมสกขาปเทน ปาจตตย อจ- จาเรตกามตาย เกวล อคครณมตเต กเต อมนา ปาจตตย ฯ อมนา ปน วรชฌตวา ปหาโร ทนโน ตสมา ทกกฏ ฯ กมท ทกกฏ ปหารปจจยา อทาห อคครณปจจยาต ฯ ตตถ เกจ ตาว วทนต ปหารปจจยาเอว ทกกฏ อคครณปจจยา ปาจตตยนต สทกกฏ ปาจตตย ยชชต ฯ ปรม ห อคครณ ปจฉา ปหาโร น จ ปจฉา ปหาร นสสาย ปรม อคครณ อนาปตตวตถก ภวตมรหตต ฯ มย ปเนตถ เอว ตกกยาม อคครณสส อตตโน สภาเวเนว อสณ ตตตา ตปปจจยา ปาจตตเยน น ภวตพพ อสทธจตเตน กตปปโยคตตา ปน น สกกา เอตถ อนาปตตยา ภวตนต ทกกฏ วตต นปปหรตกามตาย [ ม. ท. ๔๕๙-๖๑ ส. ท. ๔๗๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 371

ทนนตตาต อมนา จ ปหารปจจยา ปรมสกขาปเทน ปาจตตยา- สมภเว การณ วตต น ปน ปหารปจจยา ทกกฏสมภเว น ห อปปหรตกามตาย ปหาเร ทนเน ปรมสกขาปเทน ปหาร- ปจจยา ปาจตตเยน ทกกเฏน วา ภวต ยตตนต ฯ ตรจฉานา- ทน อสจกรณาทน๑ ทสวา กชฌตวาป อคครนตสส โมกขา- ธปปาโยเอวาต วทนต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ กปตตา นโมกขาธปปายตา อปสมปนนสส ตลสตตอคครณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ตลสตตกสกขาปท ป จม ฯ [๒๕๖] ฉฏ อตตานตถเมว ฯ อปสมปนนตา สงฆาทเสสสส อมลกตา อนทธสนา ตงขณวชานนาต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ อมลกสกขาปท ฉฏ ฯ [๒๕๗] สตตมมป อตตานตถเมว ฯ อปสมปนนตา อผาส- กามตา กกกจจปปาทนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ส จจจสกขาปท สตตม ฯ [๒๕๘] อฏเม ฯ สตสมปนต สททสมป ฯ สยยตต ห สต ฯ สททสเสต อธวจน ฯ ตสส สมป อปสสต ฯ สทท- ๑. ม. อสจกรณาท ฯ

[ ม. ท. ๔๖๒-๗ ส. ท. ๔๗๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 372

สมปนต วตต โหต ฯ คณ ปเทส จ สยยตต สตต สทโทว วตโต ฯ ยตถ ปน เตน สกกา โหต สทท โสตต ตตถ ตฏนโต สททสมเป โต นาม โหตต อาห ยตถ ตวาต- อาท ฯ เกจ ปน สณาต เอตถาต สต ยตถ โต สณาต ตสส านสเสต นาม ตสส สมป อปสสตต วทนต ฯ เอว ปน คยหมาเน ยสม าเน โต สณาต ตสส อาสนเน อ สม ปเทเส ตฏตต อาปชชต ฯ อฏกถาย จ ปน อปสสตสททสเสว อตถ ทสเสตต ยตถ ตวา สกกา โหต เตส วจน โสตนต วตต ฯ น สตสททสส ฯ ตสมา ปพพนโย เจตถ ปสตถตโร ฯ อถวา อเปจจ สยยต เอตถาต อปสสต าน ฯ ย าน อปคเตน สกกา โหต กเถนตาน สทท โสต ตตถาต เอวมตโถ คเหตพโพ ฯ มนเตนตนต ภมมตเถ อป- โยควจนนต อาห มนตยมาเนต ฯ เอกปรจเฉทานต สยา กรยา สยา อกรยาต อมนา นเยน เอกปรจเฉทาน ฯ อมาน ห ตณ สกขาปทาน กทาจ กรยโต สมฏหนต กทาจ อกรยโต น เอกกขเณเยว กรยากรยโต สมฏหนต ฯ เสสเมตถ อตตาน- เมว ฯ อปสมปนนตา โจทนาธปปาโย สวนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ อปสสตสกขาปท อฏม ฯ [ ม. ท. ๔๖๗-๙ ส. ท. ๔๗๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 373

[๒๕๙] นวม อตตานตถเมว ฯ ธมมกมมตา ธมมกมมนต ส า ฉนท ทตวา ขยนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ กมมปฏพาหนสกขาปท นวม ฯ [๒๖๐] ทสมป อตตานตถเมว ฯ วนจฉยกถาย วตตมานตา ธมมกมมตา ธมมกมมส ตา สมานสมาย ตตา สมาน- สวาสกตา โกเปตกามตาย หตถปาสวชหนนต อมาน ปเนตถ ฉ องคาน ฯ ฉนทอทตวาคมนสกขาปท ทสม ฯ [๒๖๑] เอกาทสมป จ อตตานตถเมว ฯ อปสมปนนตา ธมเมน ลทธสมมตตา สงเฆน สทธ วกปปนปคจวรทาน ปจฉา ขยตกามตาย ขยนาต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ ทพพสกขาปท เอกาทสม ฯ [๒๖๒] ทวาทสเม นตถ ก จ วตตพพ ฯ สหธมมกวคโค อฏโม ฯ [๒๖๓] ราชวคคสส ปมสกขาปเท ฯ อฏกถาย สพพ อตตานตถเมว ฯ ปาลยมปน อยมนตตานปทตโถ ฯ กต วา กรสสนต วาต เมถนวตกกมน กต วา กรสสนต วา ฯ อเมสนต ปท วภตตวปรณาม กตวา อภยตถ โยเชตพพ อเมห กต อเม กรสสนตต ฯ [ ม. ท. ๔๗๐-๘๔ ส. ท. ๔๗๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 374

[๒๖๔] รตนนต มณรตนาทส ยงก จ ฯ อภโตต ทวห ปกเขห ฯ อภโต สชาโตต เอตตเก วตเต เยหเกหจ ทวห ภาเคห สชาตตา ว าเยยย ฯ สชาตสทโท จ สชาโต จาร- ทสสโนตอาทส อาโรหสมปตตปรยาโยต ชาตวเสเนว สชาตต วภาเวตต มาตโต จ ปตโต จาต วตต ฯ อโนรสปตตวเสนป โลเก มาตปตสม า ทสสต ฯ อธ ปน สา โอรสปตตวเสเนว อจฉตาต ทสเสต สสทธคหณโกต วตต ฯ คพภ คณหาต ธาเรตต คหณ คพภาสยส โต มาตกจฉปปเทโส ฯ สสทธา คหณ อสสาต สสทธคหณโก ฯ สสทธา ตสส มาตกจฉต วตต โหต ฯ สมเวปากนยา คหณยาต เอตถ ปน ยถาภตตสส อาหารสส วปาจนวเสน คณหนโต อฉฑฑนโต กมมชเตโชธาต คหณต วจจต ฯ ยาว สตตมา ปตามหยคาต เอตถ ปต ปตา ปตามโห ฯ ปตามหสส ยค ปตามหยค ฯ ยคนต อายปปมาณ วจจต ฯ อภลาปมตตเมว เจต ฯ อตถโต ปน ปตามโหเยว ปตามหยค ฯ ปตา จ มาตา จ ปตโร ฯ ปตนน ปตโร ปตามหา ฯ เตส ยโค ปตามหยโค ฯ ตสมา ยาว สตตมา ปตามหยคา ปตามหทวนทวาต เอวเมตถ อตโถ ทฏพโพ ฯ เอว ห ปตามหคคหเณเนว มาตามโหป คหโต โหต ฯ ยค- สทโท เจตถ เอกเสสนเยน ทฏพโพ ยโค จ ยโค จ ยโคต ฯ [ ม. ท. ๔๙๖ ส. ท. ๔๘๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 375

เอว ห ตตถ ทวนทว คหตเมว โหต ตสมา ตโต อทธ สพเพป ปพพปรสา ปตามหยคคคหเณเนว คหตา ฯ เอว ยาว สตตโม ปตามหยโค ตาว สสทธคหณโก ฯ อกขตโตต อปเนถ เอต ก อมนาต เอว อกขตโต อนวกขตโต ฯ อนปกฏโต น อปกฏโ น อกโกส วา นนท วา ปตต- ปพโพ ฯ เกน การเณนาต อาห ชาตวาเทนาต ฯ เอตถ จ อภโต ฯ เป ฯ ปตามหยคาต เอเตน ตสส โยนโทสาภาโว ทสสโต สสทธคหณกภาวกตตนโต ฯ อกขตโตต อมนา กรยาปราธา- ภาโว ฯ กรยาปราเธน ห สตตา เขป ปาปณนต ฯ อนป- กฏโต อมนา อยตตสสคคาภาโว ฯ อยตต สสคค ห ปฏจจ สตตา อกโกส ลภนต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ขตตยตา อภสตตตา อภนนมป สยนฆรโต อนกขนตตา อปปฏสวทตตา อนทขลาตกกโมต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ อนเตปรสกขาปท ปม ฯ [๒๖๕] ทตเย ฯ มหาลต นามาต ปตกล คจฉนตยา กร ตสสา ปตา มหาลตาปลนธน นาม การาเปส ฯ ตสม ปลนธเน จตสโส วชรนาฬโย ตตถ ตตถ อปเปตพพฏาเน อปปนวเสน วนโยค อคมส ฯ มตตาน เอกาทส นาฬโย ปวาฬสส ทวาวสต นาฬโย มณน เตตตส นาฬโย อต เอเตห จ อ เห จ [ ม. ท. ๔๘๖-๙ ส. ท. ๔๘๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 376

เวฬรยโลหตงคมสารคลลาทห สตตวณเณห จ รตเนห นฏาน อคมาส ฯ ต สเส ปฏมกก ยาว ปาทปฏ ยา ภสสต ฯ ป จนน หตถน พล ธารยมานาว อตถ น ธาเรตต สกโกต ฯ ต สนธาเยต วตต ฯ [๒๖๖] อาวสถสส ปน สปปปาโต วา มสลปาโต วา อป- จาโร นามาต โยเชตพพ ฯ อาวสโถต เจตถ อนโตอาราเม วา โหต อ ตถ วา อตตโน วสนฏาน วจจต ฯ ฉนเทนป ภเยน- ปต วฑฒกอาทส ฉนเทน ราชวลลเภส ภเยน ฯ ตเมว ภกข อาสงกนตต วสสรตวา คมนกาเล อตตโน ปจฉโต อ สส อภาวา อาสงกนต ฯ ปฏรป นาม รตนสมมเต ปสกลคคหณ วา รตเน นรสสกกคมน วา ฯ ยท ห ต รตนสมมต อามาส จ นตถ เอตสส สามต ปสกล คเหสสต ฯ อนามาส เจ ฉนน- ปลโพโธ๑ นรเปกโข คมสสต ฯ สมาทเปตวาต อ สมาทเปตวา ฯ อททสส อรยา ตฏนต เอสา อรยาน ยาจนาต วตตนเยน ยาจตวาต อตโถ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อน- น าตการณ ปรสนตกตา วสสาสคคาหปสกลส าน อภาโว อคคหณ วา อคคหาปน วาต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ รตนสกขาปท ทตย ฯ ๑. ม. นตถ เอตสส สามต ปสกลฉนนปลโพโธ ฯ

[ ม. ท. ๔๘๙-๙๒ ส. ท. ๔๘๐-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 377

[๒๖๗] ตตเย ฯ อรยมคคสสาต เอตถ สคคมคโคป สง- คเหตพโพ ฯ อนยยานกตตา สคคโมกขมคคาน ตรจฉานภตา ห กถา ตรจฉานกถา ฯ ตรจฉานภตนต ตโรกรณภต วพนธ- ภต ฯ ราชปฏสยตต กถนต ราชาน อารพภ มหาสมมโต มนธาตา ธมมาโสโก เอวมหานภาโวตอาทนา นเยน ปวตตกถ ฯ เอตถ จ อสโก ราชา อภรโป ทสสนโยตอาทนา นเยน เคหสต- กถาว ตรจฉานกถา โหต ฯ โสป นาม เอวมหานภาโว ขย คโตต เอว ปวตตา ปน อนจจตาปฏสยตตา กมมฏานภาเว ตฏต ฯ โจเรสป มลเทโว เอวมหานภาโว เมฆมาโล เอว- มหานภาโวต เตส กมม ปฏจจ อโห สราต เคหสตกถาว ตรจฉานกถา ฯ ยทเธป ภารตยทธาทส อสเกน อสโก เอว มารโต เอว วทโธต กามสสาทวเสเนว กถา ตรจฉานกถา ฯ เตป นาม ขย คตาต เอว ปวตตา ปน สพพตถ กมมฏานเมว โหต ฯ อปจ อนนาทส เอว วณณวนต คนธวนต รสวนต ผสสสมปนน ขาทมห ภ ชมห ปวมห ปรภ ชมหาต กามส- สาทวเสน กเถตต น วฏฏต ฯ สาตถก ปน กตวา ปพเพ เอว วณณาทสมปนน อนน ปาน วตถ สยน มาล คนธ สลวนตาน อทมห เจตเย ปช อกรมหาต กเถตต วฏฏต ฯ าตกถาทสป อมหาก าตกา สรา สมตถาต วา ปพเพ มย เอว วจตเรห [ ม. ท. ๔๙๓ ส. ท. ๔๘๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 378

ยาเนห วจรมหาต วา อสสาทวเสน วตตต น วฏฏต ฯ สาตถก ปน กตวา เตป โน าตกา ขย คตาต วา ปพเพ มย เอวรปา อปาหนา สงฆสส อทมหาต วา กเถตพพ ฯ คามกถาป สนวฏ- ทนนวฏ สภกข ทพภกขาทวเสน วา อสกคามวาสโน สรา สมตถาต วา เอว อสสาทวเสน น วฏฏต ฯ สาตถก ปน กตวา สทธา ปสนนาต วา ขยวย คตาต วา วตต วฏฏต ฯ นคม- นครชนปทกถาสป เอเสว นโย ฯ อตถกถาป วณณสณานาทน ปฏจจ อสสาทวเสน น วฏฏต ฯ สทธา ปสนนา ขย คตาต เอว วฏฏต ฯ สรกถาป นนทมตโต นาม โยโธ สโร อโหสต อสสาทวเสน น วฏฏต ฯ สทโธ อโหส ขย คโตต เอวเมว วฏฏต ฯ วสขากถาป อสกา วสขา สนวฏา ทนนวฏา สรา สมตถาต อสสาทวเสเนว น วฏฏต ฯ สทธา ปสนนา ขย คตา อจเจว วฏฏต ฯ กมภฏานกถาต กฏฏานกถา อทกตตถกถา วจจต ฯ กมภทาสกถา วา ฯ สาป ปาสาทกา นจจตต คายตต เฉกาต อสสาทวเสน น วฏฏต ฯ สทธา ปสนนาต- อาทนา นเยเนว วฏฏต ฯ ปพพเปตกถาต อตตาตกถา ฯ ตตถ วตตมานาตกถาสทโสว วนจฉโย ฯ นานตตกถาต ปรม- ปจฉมกถาวมตตา อวเสสา นานาสภาวา นรตถกกถา ฯ โลกก- ขายกาต อย โลโก เกน นมมโต อสเกน ปชาปตนา พรหมนา [ ม. ท. ๔๙๓ ส. ท. ๔๘๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 379

อสสเรน วา นมมโต กาโก เสโต อฏ น เสตตตา พกา รตตา โลหตสส รตตตตาต เอวมาทกา โลกายตวตณฑสลลาป- กถา ฯ อปปตต ตสหาราทวเสน โลก อกขายตต โลกก- ขายกา ฯ สมททกขายกา นาม กสมา สมทโท สาคโร สาครสส ร โ ปตเตห ขตตตา สาคโร ขโต อมเหหต หตถมทธาย นเวทตตตา สมทโทต เอวมาทกา นรตถกา สมททกขายกกถา ฯ อต ภโว อต อภโวต ย วา ต วา นรตถกการณ วตวา ปวตตตกถา อตภวาภวกถา ฯ เอตถ จ ภโวต สสสต ฯ อภโวต อจเฉท ฯ ภโวต วฑฒ ฯ อภโวต หาน ฯ ภโวต กามสข ฯ อภโวต อตตกลมโถ๑ ฯ อต อมาย ฉพพธาย อตภวาภวกถาย สทธ ทวตตส ตรจฉานกถา นาม โหนต ฯ อถวา ปาลย สรปโต อนาคตาป อร ปพพตนททปกถา อตสทเทน สง- คเหตวา ฉตตส ตรจฉานกถาต วจจต ฯ อต วาต ห เอตถ อตสทโท ปการตเถ วาสทโท วกปปตเถ ฯ อท วตต โหต เอวปการ อโต อ วา ตาทส นรตถกกถ กเถนตต ฯ อาทอตเถ วา อตสทโท อต วา อต เอวรปา นจจคตวาทตวสก- ทสสนา ปฏวรโตตอาทส วย ฯ เอวมาท อ มป ตาทส กถ กเถนตต อตโถ ฯ ๑. ม. อตตกลมถานโยโค ฯ

[ ม. ท. ๔๙๓ ส. ท. ๔๘๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 380

[๒๖๘] อปรกขตตสส คามสส อปจาโร อทนนาทาเน วตต- นเยเนว เวทตพโพต อมนา ทตยเลฑฑปาโต อธ อปจาโรต ทสเสต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ สนต ภกขข อนาปจฉนา อน าตการณาภาโว วกาเล คามปปเวสนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ วกาลคามปปเวสนสกขาปท ตตย ฯ [๒๖๙] จตตเถ ฯ ต ตสส อตถต ปม ภนทตวา ปจฉา เทเสตพพตตา ต เภทนก ตสส ปาจตตยสส อตถต เภทนก ปาจตตย ฯ อตถอตเถ อการปจจโย ทฏพโพ ฯ วาสชเฏต วาสทณฑเก ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ สจฆรตา อฏ มยาทตา อตตโน อตถาย กรณ วา การาเปตวา วา ปฏลาโภต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ สจฆรสกขาปท จตตถ ฯ [๒๗๐] ป จเม ฯ เฉทนก วตตนยเมวาต เฉทนเมว เฉทนก ต ตสส อตถต เฉทนกนต อมมตถ อตทสสต ฯ เสสเมตถาป อตตานเมว ฯ ปมาณาตกกนตม จปตา อตตโน อตถาย กรณ วา การาเปตวา วา ปฏลาโภต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ เฉทนกสกขาปท ป จม ฯ [๒๗๑] ฉฏเ ฯ ตล ปกขปตวาต เหฏา วลมก ปตถรตวา [ ม. ท. ๔๙๔-๕๐๒ ส. ท. ๔๘๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 381

ตสส อปร ตล ปกขปตวาต อตโถ ฯ โปฏกตลนต เอรก- ตลาท ยงก จ ตณชาตน ตล ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ตโลนทธม จปตา อตตโน อตถาย กรณ วา การาเปตวา วา ปฏลาโภต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ อตตนา การาปตสส ห ปฏลาภมตเตเนว ปาจตตย ฯ เตเนว ปทภาชเน ปฏ- ลาเภน อททาเลตวา ปาจตตย เทเสตพพนต วตต ฯ เกนจ ปน ปฏลาเภน อททาเลตวา ปาจตตย เทเสตพพนต เอตถ ก จาป ปฏลาภมตเตเนว ปาจตตย วย ทสสต ปรโภเคเยว อาปตต ทฏพพา อ เน กต ปฏลภตวา ปรภ ชต อาปตต ทกกฏสสาต วจน เอตถ สาธกนต วตต ฯ ต ตสส มตมตต ฯ น ห อ เน กต ปฏลภตวา ปรภ ชต อาปตต ทกกฏสสาต อท อตตนา การาปต สนธาย วตต ฯ กรณการาปนปจจยาว อมนา สกขาปเทน ปาจตตย วตต น ปรโภคปจจยา ฯ น ภกขเว ตโลนทธ ม จ วา ป วา ปรภ ชตพพ โย ปร- ภ เชยย อาปตต ทกกฏสสาต ห ขนธเก วตตตตา อตตนา วา กต โหต อ เน วา ปรภ ชนตสส ปรโภคปจจยา ทกกฏเมว น ปาจตตย ฯ ตโลนทธสกขาปท ฉฏ ฯ [๒๗๒] สตตเม ฯ ย วตตพพ ต นสทนสนถตสกขาปเท [ ม. ท. ๕๐๓ ส. ท. ๔๘๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 382

วตตเมว ฯ นสทนสส ปมาณาตกกนตตา อตตโน อตถาย กรณ วา การาเปตวา วา ปฏลาโภต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ นสทนสกขาปท สตตม ฯ [๒๗๓] อฏมนวมทสเมส นตถ วตตพพ ฯ องคานป สตตเม วตตนเยเนว เวทตพพาน ฯ ราชวคโค นวโม ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย ขททกวณณนา สมตตา ฯ ----------- [ ม. ท. ๕๐๔-๑๓ ส. ท. ๔๘๕-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 383

ปาฏเทสนยกณฑวณณนา [๒๗๔] ปาฏเทสนเยส ปเม ฯ คารยห อาวโสตอาท ปฏเทเสตพพาการทสสนนต วจนโต ปาลย อาคตนเยเนว อาปตต เทเสตพพา ฯ อสปปายนต สคคโมกขาน อหต อนนกล ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ปรปณณปสมปนนตา อาตกตา อนตรฆเร ตาย หตถโต สหตถา ปฏคคหณ ยาวกาลกตา อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ ปมปาฏเทสนย ฯ [๒๗๕] ทตยตตยจตตเถส นตถ วตตพพ ฯ องเคส ปน ทตเย ปรปณณปสมปนนตา ป จโภชนตา อนตรฆเร ตาย อน าตปปการโต อ ถา โวสาสนา อนวารณา อชโฌ- หาโรต อมาน ป จ องคาน ฯ ตตเย เสขสมมตตา ปพเพ อนมนตตตา อคลานตา ฆรปจาโรกกมน เปตวา นจจ- ภตตาทน อ อามส คเหตวา ภ ชนนต อมาน ป จ องคาน ฯ จตตเถ ยถาวตตอาร กเสนาสนตา ยาวกาลกสส อตตถชาต- กตา อคลานตา อคลานาวเสสกตา อปปฏสวทตตา อชฌา- ราเม ปฏคคหณ อชโฌหรณนต อมาน สตต องคาน ฯ ปาฏเทสนยวณณนา นฏ ตา ฯ [ ม. ท. ๕๑๔-๓๐ ส. ท. ๔๘๗-๙๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 384

เสขยกณฑวณณนา [๒๗๖] เสขเยส ฯ สกขตสกเขนาต จตห มคเคห ตสโส สกขา สกขตวา เตน ฯ สพพโส ปรนฏ ตกจเจนาต วตต โหต ฯ ตาทนาต อฏห โลกธมเมห อกมปยฏเน ตาทนา ฯ สกขา กรณยาต เอว นวาเสสสามต อาราเมป อนตรฆเรป สพพตถ สกขา กตตพพา ฯ เอตถ จ ยสมา วตตกขนธเก วตตวตตานป สกขตพพตตา เสขยาเนว โหนต ตสมา ปาราชกาทส วย ปรจเฉโท น กโต ฯ จารตตนยทสสนตถ จ โย ปน ภกข โอลมเพนโต นวาเสยย ทกกฏนต เอว อาปตต- นาเมน อวตวา สกขา กรณยาต เอว สพพสกขาปเทส ปาล อาโรปตา ฯ ปทภาชเน ปน อาปตต ทกกฏสสาต วตตตตา สพพตถ อนาทรยกรเณ ทกกฏ เวทตพพ ฯ วตตนต มหา- อฏกถาย วตต ฯ ยสมา อฏงคลมตต โอตาเรตวา นวตถเมว นสนนสส จตรงคลมตต โหต ตสมา อโภเปเต อฏกถาวาทา เอกปรจเฉทา ฯ เต สพเพต นวาสนโทสา ฯ ต ปนาต ต อนาทรย ฯ ก จาป กรนทวาท ปจฉา วทนเตน ปรมณฑล นวาเสตต อชานนตสส อนาปตตต อยมตโถ ปตฏาปโต ตถาป นวาสนวตต สาธก อคคเหตพพเมว ฯ ส จจจ อนคคณหนตสส [ ม. ท. ๕๓๑-๒ ส. ท. ๔๙๒-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 385

ห อนาทรย สยา ฯ เตเนว มาตกฏกถาย วตต อชานนตสสาต ปรมณฑล นวาเสตต อชานนตสส อนาปตต อปจ นวาสนวตต อคคเหตพพนต ฯ สจตตกนต วตถวชานนจตเตน ปณณตต- วชานนจตเตน จ สจตตก อนาทรย ปฏจจาต วตตตตา ฯ ปาณาตปาตาท วย นวาสนโทโส โลกครหโต น โหตต ปณณตต- ชชนต ปสสเทวตเถโร อาห ฯ อปตสสตเถโร ปน ยสมา อนาทรยวเสเนว อาปชชตพพตตา เกวล อกสลเมว ต จ ปกตยา วชช ส จจจ วตกกมน จ โทมนสสตสเสว โหต ตสมา โลกวชช อกสลจตต ทกขเวทนนต อาห ฯ อนาทรย อนาปตตการณาภาโว อปรมณฑลนวาสนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ยถา เจตถ เอว สพพตถ ปรมาน เทว ตตถ ตตถ วตตปฏปกขกรณ จาต ตณเยว โหนต ฯ ปมสกขาปท ฯ [๒๗๗] ทตยาทส อเนกปปการ คหปารตนต เสตปฏปารต ปรพพาชกปารต เอกสาฏกปารตนตอาท อเนกปปเภท คหปารต ฯ ตสสตโถ ขนธเกเยว อาวภวสสต ฯ วหาเรปต พทธปฏานาทกาล สนธาย วตต ฯ สปฏจฉนโนต วตตตตา สสสมปารโต สพพถา ปฏจฉนนตตา สปฏจฉนโน นาม โหตต ยสส สยา ต สนธายาห น สสส ปารเตนาตอาท ฯ [ ม. ท. ๕๓๒-๓ ส. ท. ๔๙๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 386

เอกสม ปน าเน ตวาต เอตถ คจฉนโตป ปรสสยาภาว โอโลเกต ลภตเยว ตถา คาเมส ปชนต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ ปโม วคโค ฯ [๒๗๘] ทตยวคเค ฯ หสนยสม วตถสมนต หาสชนเก การเณ ฯ [๒๗๙] ตตยวคเค ฯ ปตเต ส า ปตตส า ฯ สา อสส อตถต ปตตส ฯ อตตโน ภาชเน อปนพนธส หตวาต อตโถ ฯ พย ชน ปน อนาทยตวา อตถมตตเมว ทสเสต ปตเต ส กตวาต วตต ฯ โอโลณต เอกา พย ชนวกต ฯ โยโกจ สทโธ ก ชกตกกาทรโสต เกจ ฯ สากสเปยยคคหเณน ยากาจ สเปยยสาเกห กตา พย ชนวกต วตตา ฯ มสรสาทนต อาทสทเทน อวเสสา สพพาป พย ชน- วกต สงคหตาต ทฏพพ ฯ เตเนว มาตกฏกถาย วตต เปตวา ปน สป อวเสสา สพพาป สเปยยพย ชนวกต รสรโส นาม โหตต ฯ สมปณณนต อธฏานปคสส ปตตสส อนโต- มขวฏฏเลข อนตกกาเมตวา รจต ฯ สมภรตนต ตสเสว เววจน ฯ ผลาผลาทต อาทสทเทน โอทนาทมป สงคณหาต ฯ เหฏา โอโรหตต สมนตา โอกาสสพภาวโต จาลยมาน เหฏา [ ม. ท. ๕๓๔-๔๔ ส. ท. ๔๙๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 387

ภสสต ฯ มตถเก ถปกต ปวเมว วฏสกสทสตตา ปววฏสกนต วตต ฯ ปปผวฏสกาทสป เอเสว นโย ฯ ยสมา สมตตตโก ปณฑปาโต ปฏคคเหตพโพต วจน ปณฑปาโต สมปณโณ ปฏคคเหตพโพต ทเปต ตสมา อตตโน หตถคเต ปตเต ปณฑปาโต ทยยมาโน ถปกโตป โหต วฏฏตต ทเปต ฯ ถปกต ปณฑปาต ปฏคคณหาต อาปตต ทกฏสสาต ห วจน ปม ถปกต ปณฑปาต ปจฉา ปฏคคณหโต อาปตตต ทเปต ฯ ปตเต ปฏคคณหโต จ ถปกต โหต วฏฏต อถปกตสส ปฏคคหตตตา ปโยโค ปน นตถ อ ตร ปพพเทสาต เกนจ วตต ฯ ต น สารโต ปจเจตพพ ฯ น ห ถปกต ปณฑปาต ปฏคคณหาตต วจน ปม ถปกตสเสว ปจฉา ปฏคคณหน ทเปต ฯ น ห หตถคเตป ปตเต ทยยมาน ถปกต คณหนโต ถปกต ปณฑปาต ปฏคคณหนโต นาม น โหต ฯ น จ เตน สมตตตโก ปณฑปาโต ปฏคคหโตต สกกา ว าตต ฯ ถปกตนต จ ภาวนปปสกนทเทเส คยหมาเน อยมตโถ สฏ ตร ปากโฏเยวาต ฯ ตตโย วคโค ฯ [๒๘๐] จตตถวคเค ฯ สปทานนต เอตถ ทาน วจจต อวขณฑน ฯ อเปต ทานโต อปทาน ฯ อนวขณฑนนต อตโถ ฯ [ ม. ท. ๕๔๔-๕ ส. ท. ๔๙๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 388

สห อปทาเนน สปทาน อวขณฑนวรหต ฯ อนปฏปาฏยาต วตต โหต ฯ เตนาห ตตถ ตตถ โอธ อกตวา อนปฏปาฏยาต ฯ ยสม สมเย ปาโณ น หนตพโพต ราชาโน เภร จาราเปนต อย มาฆาตสมโย นาม ฯ อธ อนาปตตย คลาโน น อาคโต ตสมา คลานสสาป อาปตต ฯ สโปทนว ตตสกขาปเท อส จจจ อสตยาต เอตถ มเข ปกขปตวา ปน วปปฏสาร หตวา ฉฑเฑนตสส อรจยา ปวสนเต อส จจจาต วจจต ว ตตมป อว ตตมป เอกสม าเน ต สหสา คเหตวา ภ ชนเต อสตยาต วจจตต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ อชฌาเน ส า อชฌานส า ฯ สา อสส อตถต อชฌานส ฯ มยรณฑ อตมหนตนต วจนโต มยรณฑปปมาโณป กพโล น วฏฏต ฯ เกจ ปน มยรณฑโต มหนโต น วฏฏตต วทนต ฯ ต น คเหตพพ ฯ นาตมหนตนต จ อตมหนตสเสว ปฏกขตตตตา ขททเก อาปตต น ทสสต ฯ มยรณฑ อตมหนต กกกฏณฑ อตขททก เตส เวมชฌปปมาโณต อมนา ปน สารปปวเสน ขททกมป ปฏกขปตวา ปรจเฉโท น ทสสโตต เวทตพพ ฯ จตตโถ วคโค ฯ [๒๘๑] ป จมวคเค ฯ สพพ หตถนต เอตถ หตถสทโท ตเทกเทสองคลส ทฏพโพ หตถมทธาตอาทส วย สมทาเย [ ม. ท. ๕๔๕-๕๐ ส. ท. ๔๙๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 389

ปวตตโวหารสส จ อวยเวป วตตนโต เอกงคลมป มเข ปกขปต น วฏฏต ฯ [๒๘๒] ฉฏวคเค ฯ สตกโตต สตฏโฏ ฯ สตปฬโตต วตต โหต ฯ สลกพทโธต ปรหาสวจนเมต ฯ สลก ห ก จ ทสวา พทโธ อยนต โวหรนต ฯ [๒๘๓] วลวจฉตตนต เวณวลเวห กตจฉตต ฯ ตตถ ชาตกทณฑเกน กตนต ตาลปณณ สห ทณฑเกน ฉนทตวา ตเมว ฉตตทณฑ กโรนต โคปาลกาทโย วย ฯ ต สนธาเยต วตต ฯ ฉตตปาทกาย วา ต โหตต เอตถ ฉตตปาทกา วจจต ฉตตา- ธาโร ฯ ยสม ฉตต อปตมาน กตวา เปนต ตาทสกาย ฉตตปาทกาย ต ฉตตนต อชฌาหรตพพ ฯ ฉตต ปาทกาย ตนตป ปนต ฯ ตตถาป อยเมวตโถ ฯ จาโปต มชเฌ วงกา กาจทณฑสทสา ธนวกต ฯ โกทณโฑต วฏฏลทณฑา ธนวกต ฯ ปฏมกกนต ปเวสต ลคคต ฯ [๒๘๔] สตตมวคเค ฯ ปฏจฉนโน หตวาต โส กร รตตภาเค อยยาน คนตวา อมพ อภรหตวา สาขาย สาข อมพ โอโลเกนโต วจร ฯ ตสส ตถา กโรนตสเสว รตต วภาย ฯ โส จนเตส สเจ อทาน โอตรตวา คมสสาม ทสวา ม โจโรต คเหสสนต รตตภาเค คมสสามต ฯ อเถก วฏป [ ม. ท. ๕๕๐-๖๕ ส. ท. ๔๙๘-๕๐๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 390

อภรหตวา นลโน อจฉ ฯ ต สนธาเยต วตต ฯ โส รกขโต โอตรนโต เอก โอลมพนสาข คเหตวา เตส อภนนป อนตเร ปตฏาส ฯ ต สนธาเยต วตต เตส ทวนนป อนตรา รกขโต ปตโตต ฯ ปาลยา อตถ น ชานนตต อตตโน คณสส อตถ น ชานนต ฯ ชาตกปาลย ปน อย คาถา สพพมท จ มรกต อโภ ธมม น ปสสเร อโภ ปกตยา จตา โย จาย สชฌาปยต โย จาธมเมน ธยตต เอวมาคตา ฯ ตสสายมตโถ สพพมท จ มรกตนต ย อมเหห ตห ชเนห กต สพพมท กจจ ลามก นมมรยาท อธมมก ฯ เอว อตตโน โจรภาว เตส จ มนเตส อคารว ครหตวา ปน อตเร เทวเยว ครหนโต อโภ ธมม น ปสสเรตอาทมาห ฯ ตตถ อโภต อเม เทวป ชนา ครการารห โปราณกธมม น ปสสนต ตโตว ธมมปกตโต จตา ฯ ธมโม ห ปมปปตต- วเสน ปกต นาม ฯ วตตป เจต ธมโม หเว ปาตรโหส ปพเพ ปจฉา อธมโม อทปาท โลเกต ฯ โย จายนต โย จ อย นเจ นสทตวา มนเต สชฌาเปต โย [ ม. ท. ๕๖๕ ส. ท. ๕๐๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 391

จ อจเจ นสทตวา อธยตต ฯ สาลนนต อย คาถาป สาลน โอทน ภ เช สจ มสปเสจน ตสมา เอต น เสวาม ธมม อสห เสวตนต เอว ชาตเก อาคตา ฯ ตตถ สจนต ปณฑร ปรสทธ ฯ มสปเสจนนต นานปปการาย มสวกตยา สตต ภ เช ภ ชามต อตโถ ฯ เสส ปากฏเมว ฯ ธรตถต ธ อตถ ฯ นนทา ภวตต อตโถ ฯ ครหาม ต มยนต วตต โหต ฯ ลทธลาโภต ธนลาภ ยสลาภ จ สนธาย วทต ฯ วนปาตนเหตนาต วนปาตนสส เหตภาเวน ฯ วตต นาม โหตต ยถาวตโต ทพพโธป ลาโภ อปายสวตตนกตาย สมปราเย วนปาตนเหตภาเวน ปวตตนโต สมปต อธมมจรเณน ปวตตนโต จ วตต นาม โหตต อตโถ ฯ เอวรปา ยา วตตต เอวรปา ธนลาภยสลาภสงขาตา ยา วตต ฯ อธมมจรเณน วาต วาสทโท สมปณฑนตโถ ฯ ตวนต อปโยคตเถ ปจจตตวจน ฯ ต อจเจว ปาโ ฯ อสมาต ปาสาณาธวจนเมต ฯ สตตมวคโค ฯ [๒๘๕] เสส อตตานตถเมว ฯ เสขยวณณนา นฏ ตา ฯ [ ม. ท. ๕๖๕-๗๐ ส. ท. ๕๐๓-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 392

[๒๘๖] อธกรณสมเถส ย วตตพพ ต อฏกถาย อาคตฏาเนเยว ทสสยสสาม ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย ภกขวภงควณณนา นฏ ตา ฯ -------------- [ ม. ท. ๕๗๑ ส. ท. ๕๐๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 393

ภกขนวภงเค ปาราชกกณฑวณณนา [๒๘๗] ภกขนวภงเค ฯ โยต โย ภกขนน วภงโค ฯ มคารนตตาต มชฌปทโลเปเนต วตตนต อาห มคารมาตาย ปน นตตา โหตต ฯ มคารมาตาต วสาขาเยต อธวจน ฯ นวกมมาธฏายกนต นวกมมสวธายก ฯ พย ชนาน ปฏวชฌตพโพ อากาโร นาตคมภโร ยถาสต ธารณเมว ตตถ กรณยนต สตยา พยาปาโร อธโก ป า ตตถ คณภตาต วตต สต- ปพพงคมาย ป ายาต ฯ สต ปพพงคมา เอตสสาต สต- ปพพงคมา ฯ ปพพงคมตา เจตถ ปธานภาโว มโนปพพงคมาต- อาทส วย ฯ อตถคคหเณ ปน ป าย พยาปาโร อธโก ปฏวชฌตพพสส อตถสส อตคมภรตตาต อาห ป าปพพงคมาย สตยาต ฯ อาลสยวรหตาต โกสชชรหตา ฯ ยถา อ า กสตา นสนนฏาเน นสนนาว โหนต ตฏาเน ตาว เอว อหตวา วปผารเกน จตเตน สพพ กจจ นปผาเทต ฯ [๒๘๘] สพพา ภกขนโย สตถ ลทธปสมปทา สงฆโต ลทธปสมปทาต ทพพธา ฯ ครธมมปฏคคหเณน ห ลทธป- สมปทา มหาปชาปตโคตม สตถ สนตกาว ลทธปสมปทตตา [ ภกขนวภงโค องเก ๑-๖ ส. ท. ๕๐๗-๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 394

สตถ ลทธปสมปทา นาม ฯ เสสา สพพาป สงฆโต ลทธป- สมปทา ฯ ตาป เอกโต อปสมปนนา อภโต อปสมปนนาต ทวธา ฯ ตตถ ยา ตา มหาปชาปตโคตมยา สทธ นกขนตา ป จสตา สากยานโย ตา เอกโต อปสมปนนา ภกขสงฆโต- เอว ลทธปสมปทตตา ฯ อตรา อภโต อปสมปนนา อภโตสงเฆ อปสมปนนตตา ฯ เอหภกขนภาเวน อปสมปนนา ปน ภกขนโย น สนต ตาส ตถา อปสมปทาย อภาวโต ฯ ยท เอว เอห- ภกขนต อธ กสมา วตตนต ฯ เทสนาย โสตปตตภาวโต ฯ อย ห โสตปตตตา นาม กตถจ ลพภมานสสป อคคหเณน โหต ยถา อภธมเม มโนธาตนทเทเส ลพภมานป ฌานงค ป จว าณโสตปตตตาย น อทธฏ ฯ กตถจ เทสนาย อสมภวโต ยถา ตตเถว วตถนทเทเส หทยวตถ ฯ กตถจ อลพภมานสสป คหณวเสน ยถา ตกปปนทเทเส ฯ ยถาห กตโม จ ปคคโล ตกปป อย จ ปคคโล โสตาปตตผลสจฉกรยาย ปฏปนโน โหต กปปสส จ อฑฑยหนเวลา อสส เนว ตาว กปโป อฑฑยเหยย ยาวาย ปคคโล น โสตาปตตผล สจฉ- กเรยยาต ฯ เอวมธาป อลพภมานคคหณวเสน เวทตพพ ฯ ปรกปปวจน เหต ฯ สเจ ภควา ภกขนภาวโยคย ก จ มาตคาม เอห ภกขนต วเทยย เอวมป ภกขนภาโว สยาต ฯ กสมา [ภ. ว. ๖ ส. ท. ๕๐๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 395

ปน ภควา เอว น กเถสต ฯ ตถา กตาธการาน อภาวโต ฯ เย ปน อนาสนนาสนนหตภาวโตต การณ วตวา ภกขเอว ห สตถ อาสนนจารโน สทา สนนหตา จ โหนต ตสมา เตเอว เอหภกขโวต วตตพพต อรหนต น ภกขนโยต วทนต ฯ ต เตส มตมตต สตถอาสนนทรภาวสส ภพพาภพพภาวาสทธตตา ฯ วตต เหต ภควตา สงฆาฏกณเณ เจป เม ภกขเว ภกข คเหตวา ปฏ โต ปฏ โต อนพนโธ อสส ปเท ปท นกขปนโต โส จ โหต อภชฌาล กาเมส ตพพสาราโค พยาปนนจตโต ปทฏมนสงกปโป มฏสสต อสมปชาโน อสมาหโต วพภนต- จตโต ปากฏนทรโย อถโข โส อารกาว มยห อห จ ตสส ต กสส เหต ธมม ห โส ภกขเว ภกข น ปสสต ธมม อปสสนโต ม น ปสสต โยชนสเต เจป เม ภกขเว ภกข วหเรยย โส จ โหต อนภชฌาล กาเมส น ตพพสาราโค อพยาปนนจตโต อปปทฏมนสงกปโป อปฏ ตสสต สมปชาโน สมาหโต เอกคคจตโต สวตนทรโย อถโข โส สนตเกว มยห อห จ ตสส ต กสส เหต ธมม ห โส ภกขเว ภกข ปสสต ธมม ปสสนโต ม ปสสตต ฯ ตสมา อการณ เทสโต สตถ อาสนนานาสนนตา ฯ อกตาธการตาย ปน ภกขนน เอหภกขนอปสมปทาย อโยคยตา เวทตพพา ฯ ยท เอว ยนต [ ภ. ว. ๖ ส. ท. ๕๐๘ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 396

เถรคาถาส ภททาย กณฑลเกสาย วตต นหจจ ชาณณ วนทตวา สมมขา อ ชล อก เอห ภทเทต ม อวจ สา เม อาสปสมปทาต ฯ ตถา อปทาเนป อายาจ โส ตทา อาห เอห ภทเทต นายโก ตทาห อปสมปนนา ปรตต โตยมททสนต ต กถนต ฯ นยท เอหภกขนภาเวน อปสมปท สนธาย วตต อปสมปทาย ปน เหตภาวโต ยา สตถ อาณตต สา เม อาสปสมปทาต วตตา ฯ ตถาห วตต อฏกถาย เอห ภทเท ภกขนปสสย คนตวา ภกขนน สนตเก ปพพชช อปสมปชชสสต๑

ม อวจ อาณาเปส สา สตถ อาณา มยห อปสมปทาย การณตตา อปสมปทา อโหสต ฯ อปทานคาถายป เอวเมว อตโถ คเหตพโพ ฯ ตสมา ภกขนน เอหภกขนอปสมปทา นตถ- เยวาต นฏเมตถ คนตพพ ฯ ยถา เจต โสตปตตวเสน เอห ภกขนต ภกขนต วตต เอว ตห สรณคมเนห อปสมปนนาต ภกขนต อทป โสตปตตวเสเนว วตตนต ทฏพพ สรณคมนป- สมปทายป ภกขนน อสมภวโต ฯ [๒๘๙] ภกขวภงเค กายสสคค สาทเยยยาต อวตวา ๑. ม. ปพพชสสต ฯ

[ ภ. ว. ๖ ส. ท. ๕๐๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 397

สมาปชเชยยาต วตตตตา ภกข อาปตตยา น กาเรตพโพต วตต ฯ ตพพหลนเยนาต กรยาสมฏานสเสว พหลภาวโต ฯ ทสสต ห ตพพหลนเยน ตพโพหาโร ยถา พราหมณคาโมต ฯ พราหมณคาเมป ห อนตมโส รชกาทน อ กลาน สนต ฯ สาต กรยาสมฏานตา ฯ ตเถวาต กายสสคคราเคน อวสสโตเยวาต อตโถ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ปมปาราชกสกขาปท ฯ [๒๙๐] ทตเย ฯ กสส ปน ตว อยเย ชาน ปาราชก ธมม อชฌาปนนนต วจนโต อททฏา โข อยยาโย อฏ ปาราชกา ธมมาตอาทวจนโต จ ภกขนวภงค ปตวา สาธารณสกขาปทาน ภกขน อปปนนวตถสมเยว ยา ปน ภกขน ฉนทโส เมถน ธมม ปฏเสเวยย อนตมโส ตรจฉานคเตป ปาราชกา โหต อสวาสาตอาทนา นเยน สวเสสมป อวเสสมป มาตก เปตวา อนกกเมน ปทภาชน อาปตตเภท ตกจเฉท อนาปตตวาร จ อนวเสส วตวา วตถาเรส ฯ สงคตการเกห ปน อสาธารณ- ป ตตโยเยว อธ วตถารตาต เวทตพพา ฯ อถ อปรเมส ทวส อปป ตเตส อฏนน ปาราชกาน อ ตรนต อท วจน น ยชชตต อาห อท จ ปาราชก ปจฉา ป ตตนต- อาท ฯ ยท เอว อมสม โอกาเส กสมา ปตนต อาห ปรเมน [ ภ. ว. ๖-๑๓ ส. ท. ๕๐๙-๑๑ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 398

ปน สทธ ยคลกตตาต อาท ฯ ปรเมน สทธ เอกสมพนธภาวโต อธ วตตนต อธปปาโย ฯ อฏนน ปาราชกาน อ ตรนต วจนโต จ วชชปฏจฉาทก ยา ปฏจฉาเทต สาป วชช- ปฏจฉาทกาเยวาต ทฏพพ ฯ ก จาป วชชปฏจฉาทน เปมวเสน โหต ตถาป สกขาปทวตกกมจตต โทมนสสตเมว โหตต กตวา ทกข- เวทนนต วตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ ทตยปาราชก ฯ [๒๙๑] ตตย อตตานตถเมว ฯ [๒๙๒] จตตเถ ฯ โลกสสาทมตตสนถววเสนาต โลกสสาท- สงขาตสส มตตสนถวสส วเสน ฯ วตตเมวตถ ปรยายนตเรน วภาเวต กายสสคคราเคนาต วตต ฯ ตสสตถโย เม เมถนนต น เสเวต ยา ตสโส อตถโย วตตา ตาสป ยนต เมถน นาม ต น เสวต ฯ ตโย ปรเสต ตโย ปรเสป อปคนตวา เมถน น เสวต ฯ ตโย จ อนรยปณฑเกต อภโตพย ชนสงขาเต ตโย อนรเย ตโย จ ปณฑเกต อเมป ฉ ชเน อปคนตวา เมถน น เสวต ฯ น จาจเร เมถน พย ชนสมนต อนโลม- ปาราชกวเสนาป อตตโน นมตเต เมถน นาจรต ฯ เฉชช สยา เมถนธมมปจจยาต สยา เมถนธมมปจจยา ปาราชกนต อย ป โห อฏวตถกว สนธาย วตโต ฯ ตสสา ห เมถนธมมสส ปพพภาค [ ภ. ว. ๑๓-๒๐ ส. ท. ๕๑๑-๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 399

กายสสคค อาปชชต วายมนตยา เมถนธมมปจจยา เฉชช โหต ฯ เฉโทเยว เฉชช ฯ เมถนธมมสส ปพพภาคตตาต อมนา เมถนธมมสส ปพพภาคภโต กายสสคโคเยว ตตถ เมถนธมมสทเทน วตโต น ทวยทวยสมาปตต ฯ วณโณ อวณโณต ทวห ปเทห สกกวสฏ วตตา ฯ วนมนปปทานนต ส จรตต ฯ สพพปเทสต สงฆาฏกณณคคหณ สาทเยยยาตอาทส ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ กายสสคคราโค สอสสาหตา อฏมสส วตถสส ปรณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ จตตถปาราชก ฯ ภกขนวภงเค ปาราชกกณฑวณณนา นฏ ตา ฯ ------------ [ ภ. ว. ๒๐-๒ ส. ท. ๕๑๓-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 400

สตตรสกกณฑวณณนา [๒๙๓] สงฆาทเสสกณฑสส ปมสกขาปเท ฯ ทวส ชเนสต อฏฏการเกส ทวส ชเนส ฯ โยโกจต เตสเยว ทวส โยโกจ อ โ วา เตห อาณตโต ฯ ทตยสส อาโรเจตต เอตถาป ทวส ชเนส ยสสกสสจ ทตยสส กถ โยโกจ อาโรเจตต เอวมตโถ คเหตพโพต อาห ทตยสส อาโรเจตต เอตถาป เอเสว นโยต ฯ คตคตนต จรกาลปปวตต ฯ อาปตตต อาปชชน ฯ สห วตถชฌาจาราต วตถวตกกเมน สห ฯ สหโยเค กรณวจนปปสงเค อท นสสกกวจน ฯ ยนต ย ธมม ฯ นสสารยตต อาปนน ภกขน สงฆมหา นสสาเรต เหตมห จาย กตตโวหาโร ฯ นสสารณเหตภโต ห ธมโม นสสารณโยต วตโต ฯ ควาเยว โหต น ปาราชก อนาณตตยา คหตตตา ฯ ยถา ทาสทาสวาปอาทน สมปฏจฉต น วฏฏต เอว เตส อตถาย อฏฏกรณป น วฏฏตต อาห อย อกปปยอฏโฏ นาม น วฏฏตต ฯ เอตถ จ สเจ อธกรณฏาน คนตวา อมหาก เอโส ทาโส ทาส วาป เขตต อาราโม อารามวตถ คาโม อชา กกกโฏตอาทนา โวหรต อกปปย ฯ อย อมหาก อารามโก อย วาป อตถนนาเมน สงฆสส ภณฑโธวนตถาย ทนนา อโต เขตตโต อารามโต [ ภ. ว. ๒๓-๖ ส. ท. ๕๑๕-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 401

อปปชชนกจตปปจจยา อโต คาวโต มหสโต อชาโต อปปชชนกโครสา อตถนนาเมน สงฆสส ทนนาต ปจฉเต วา อปจฉเต วา วตต วฏฏตต วทนต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อนากฑฒตาย อฏฏกรณ ปรโยสานนต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ ปมสกขาปท ฯ [๒๙๔] ทตเย ฯ มลลคณภททปตตคณาทกนตอาทส มลลคโณ นาม นารายนภตตโก ตตถ ตตถ ปานยฏปนโปกขรณ- ขณนาทป กมมการโก คโณ ฯ ภททปตตคโณ นาม กมาร- ภตตกคโณ ฯ ธมมคโณต สาสนภตตโก อเนกปปการป กมม- การกคโณ วจจต ฯ คนธกเสนต อเนกปปการสคนธวกตการโก คโณ ฯ ทสสกเสนต เปสการกคโณ ฯ กปปคตกนต กปปยภาว คต ฯ วฏาเปนตยาต อปสมปาเทนตยา ฯ โจร วตตนเยน อนาปจฉา ปพพาเชนตยา ทกกฏนต วทนต ฯ ปณณตต อชานนตา อรยาป วฏาเปนตต วา กมมวาจาปรโยสาเน อาปตตก- ขเณ วปากาพยากตสมงคตาวเสน วา ตจตตนต วตตนต เวทตพพ ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ โจรตา โจรส า อ ตร อน าตการณา วฏาปนนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ทตยสกขาปท ฯ [๒๙๕] ตตเย ฯ ปรกเขป อตกกาเมนตยาต สกคามโต [ ภ. ว. ๒๖-๓๔ ส. ท. ๕๑๙-๒๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 402

อ สส คามสส ปรกเขป ปม ปาท อตกกาเมนตยา ฯ คามนตร คจเฉยยาต ห วจนโต อ สส คามสส ปรกเขป อตกกาเมนตยาเอว อาปตต น สกคามสส ฯ อ โ ห คาโม คามนตร ฯ อปรกขตตสส คามสส อปจารนต เอตถ อปจารสทเทน ฆรปจารโต ปมเลฑฑปาตสงขาต ปรกเขปา- รหฏาน คหต น ตโต ทตยเลฑฑปาตสงขาโต อปจาโรต อาห ปรกเขปารหฏานนต ฯ เตเนว ปาลย อปจาร อตก- กาเมนตยาต วตต ฯ อ ถา ยถา วกาลคามปปเวสนสกขาปเท ปรกขตตสส คามสส ปรกเขป อตกกมนตสส อปรกขตตสส คามสส อปจาร โอกกมนตสสาต วตต เอวมธาป ปรกขตตสส คามสส ปรกเขป อตกกาเมนตยา อปรกขตตสส คามสส อปจาร โอกกมนตยาต วเทยย ฯ สงเขปโต วตตมตถ วภชตวา ทสเสนโต อปเจตถาตอาทมาห ฯ [๒๙๖] วหารสส จตคคามสาธารณตตาต อมนา วหารโต เอก คาม คนตต วฏฏตต เอตถ การณมาห ฯ วหารสส จตคคามสาธารณตตาเยว ห จตส คาเมส ยงก จ เอก คาม คนต วฏฏตต ทเปต ฯ ยตถาต ยสส นทย ฯ ปม ปาท อตตาเรนตยา อาปตต ถลลจจยสส ทตย ปาท อตตาเรนตยา อาปตต สงฆาทเสสสสาต วจนโต นท โอตรตวา ปทสา [ ภ. ว. ๓๔ ส. ท. ๕๒๐-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 403

อตตรนตยาเอว อาปตตต อาห เสตนา คจฉต อนาปตตตอาท ฯ ปรตรเมว อกกมนตยา อนาปตตต นท อโนตรตวา ยานนาวาทส อ ตเรน คนตวา ปรตรเมว อกกมนตยา อนาปตต ฯ อภยตเรส วจรนต วฏฏตต อท อสตป นทปารคมเน อปร วกขมานสส วนจฉยสส ผลมตตทสสนตถ วตตนต เวทตพพ ฯ โอรมตรเมว อาคจฉต อาปตตต ปรตร คนตกามตาย โอตณณตตา วตต ฯ ตเมว ตรนต โอรมตร ฯ อนาปตตต ปรตร คนตกามตาย อภาวโต อนาปตต ฯ ตาทเส อร เต พห อนทขลา สพพเมต อร นต เอว วตตลกขเณ อร เ ฯ อถ ตาทสสเสว อร สส คหตภาโว กถ ว ายตต อาห เตน วตตนต- อาท ฯ อมนา ห อฏกถาวจเนน อทเสป คามสมเป ทสสนปจาเร วชหเต สตป สวนปจาเร อาปตต โหตต ว ายต ฯ มคค- มฬหา อจจาสทท กโรนตต อาห มคคมฬหสทเทน วยาต ฯ สททายนตยาต สทท กโรนตยา ฯ ปรมาโยต ปเรตร คจฉนตโย ฯ อ มคค คณหาตต มคคมฬหตตา น โอหาตต ตสมา ทวนนมป อนาปตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อนนตราเย เอกภาโว คามนตรคมนาทส อ ตรตาปชชน อาปทาย อภาโวต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ตตยสกขาปท ฯ [ ภ. ว. ๓๔-๕ ส. ท. ๕๒๒-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 404

[๒๙๗] จตตเถ ฯ การกคณสสาต อกเขปนยกมมการกคณสส ฯ เตจตตาฬสปปเภท วตต ขนธเก อาวภวสสต ฯ เนตถารวตเตต นตถรณเหตมห วตเต ฯ เสส อตตานเมว ฯ ธมเมน กมเมน อกขตตตา อ ตร อน าตการณา โอสารณนต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ จตตถสกขาปท ฯ [๒๙๘] ป จเม ฯ เอต น วตตนต ภกขนยา อวสสตภาโว ทฏพโพต เอต นยมน น วตต ฯ ตนต ต นยเมตวา อวจน ฯ ปาลยา สเมตต เอกโต อวสสเตต อวเสเสตวา วตตปาลยา อนวสสโตต ชานนต ปฏคคณหาตต อมาย จ ปาลยา สเมต ฯ ยท ห ปคคลสส อวสสตภาโว นปปมาณ ก อนวสสโตต ชานนตต อมนา วจเนน ฯ อนาปตต อโภ อนวสสตา โหนต อนวสสตา ปฏคคณหาตต เอตตกเมว วตตพพ สยา ฯ อโภ อนวสสตา โหนต อวนสสโตต ชานนต ปฏคคณหาตต อมสส จ อนาปตตวารสส อยมตโถ ฯ อโภ เจ อนวสสตา สพพถาป อนาปตต ฯ อถ ภกขน อนวสสตา สมานา อวสสตมป อนวสสโตต ส าย ตสส หตถโต ปฏคคณหาต เอวมป อนาปตต ฯ อถ สย อนวสสตาป อ อนวสสต วา อวสสต วา อวสสโตต ชานาต ทกกฏเมว ฯ วตต เหต อนนตร- [ ภ. ว. ๓๕-๔๐ ส. ท. ๕๒๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 405

สกขาปเท กสส ตว อยเย น ปฏคคณหาสต อวสสโต อยเยต ตว ปน อยเย อวสสตาต นาห อยเย อวสสตาต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อทกทนตโปณโต อ อชโฌหรณย อภโต อวสสตตา สหตถา คหณ อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ ป จมสกขาปท ฯ [๒๙๙] ฉฏเ ฯ ปรวารคาถาย อยมตโถ ฯ น เทต น ปฏคคณหาตต น อยโยชกา เทต นาป อยโยชตา ตสสา หตถโต คณหาต ฯ ปฏคคโห เตน น วชชตต เตเนว การเณน อยโยชกาย หตถโต อยโยชตาย ปฏคคโห น วชชต ฯ อาปชชต ครกนต เอว สนเตป อวสสตสส หตถโต ปณฑคคหเณ อยโยเชนต สงฆาทเสสาปตต อาปชชต ฯ ต จ ปรโภค- ปจจยาต ต จ ปน อาปตต อาปชชมานา ตสสา อยโยชตาย ปรโภคปจจยา อาปชชต ฯ ตสสา ห โภชนปรโยสาเน อยโยชกาย สงฆาทเสโส โหต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ มนสส- ปรสตา อ ตร อน าตการณา ขาทนย โภชนย คเหตวา ภ ชาต อยโยชนา เตน วจเนน คเหตวา อตรสสา โภชนปรโยสานนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ฉฏสกขาปท ฯ [ ภ. ว. ๔๐-๔ ส. ท. ๕๒๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 406

[๓๐๐] สตตเม ฯ กนนมาว สมณโยต กนน อมา เอว สมณโย ฯ ตาสาหนต ตาส อห ฯ เสส อตตานเมว ฯ สตตมสกขาปท ฯ [๓๐๑] อฏม อตตานตถเมว ฯ [๓๐๒] นวเม ฯ วชชปฏจฉาทกาต ขททานขททกสส วชชสส ปฏจฉาทกา ฯ สมนภาสนกมมกาเล เจตถ เทว ตสโส เอกโต สมนภาสตพพา ฯ นวมสกขาปท ฯ [๓๐๓] ทสม อตตานตถเมว ฯ ภกขนวภงเค สงฆาทเสสวณณนา นฏ ตา ฯ ---------------- [ ภ. ว. ๔๔-๖๓ ส. ท. ๕๒๕-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 407

ภกขนวภงเค ตสกกณฑวณณนา [๓๐๔] นสสคคเยส ปม อตตานตถเมว ฯ [๓๐๕] ทตเย ฯ อยยาย ทมมต เอว ปฏลทธนต นสสฏปฏลทธ ฯ เตเนว มาตกฏกถายมป นสสฏ ปฏลภตวาป ยถาทาเนเยว อปเนตพพนต วตต ฯ ยถาทาเนเยว อปเนตพพนต ยถา ทายเกน ทนน ตถา อปเนตพพ ฯ อกาลจวรปกเขเยว เปตพพนต วตต โหต ฯ เอตถ จ ภาชาปตาย ลทธจวรเมว นสสคคย โหต ต วนยกมม กตวา อตตนา น ลพภต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อกาลจวรตา ตถาส ตา กาลจวรนต อธฏาย เลเสน ภาชาปน ปฏลาโภต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ [๓๐๖] ตตเย ฯ เมตนต เม เอต ฯ สกส าย คหตตตา ปาจตตย ทกกฏ จ วตต ฯ อตรถา ภณฑคเฆน กาเรตพพ ฯ อปสมปนนตา ปรวตตตจวรสส วกปปนปคตา สกส าย อจฉนทน วา อจฉนทาปน วาต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ [๓๐๗] จตตเถ ฯ อาหฏสปป ทตวาต อตตโน ทตวา ฯ ยมก ปจตพพนต สปป จ เตล จ เอกโต กตวา ปจตพพ ฯ [ ภ. ว. ๖๘-๗๔ ส. ท. ๕๒๘-๙ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 408

เลเสน คเหตกามตา อ สส ว าปน ปฏลาโภต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ [๓๐๘] ป จเม ฯ สาต ถลลนนทา ฯ อยนต อย สกขมานา ฯ เจตาเปตวาต ชานาเปตวา อจเจว อตโถต อธ วตต ฯ มาตกฏกถายมปน อ เจตาเปตวาต อตตโน กปปยภณเฑน อท นาม อาหราต อ ปรวตตาเปตวาต วตต ฯ ตสมา เจตาเปตวาต อมสส ปรวตตาเปตวาตป อตโถ ทฏพโพ ฯ อ เจตาเปยยาต เอว เม อท ทตวา อ ป อาหรสสตต ม มานา น เม อมนา อตโถ อทนนาม เม อาหราต ตโต อ เจตาเปยย ฯ [๓๐๙] ฉฏเ ฯ ธมมกจจนต ป กมม ฯ ปาวารกสสาต ทสสวาณชกสส ฯ ยาย เจตาปต ตสสาเยว นสสคคย ปฏลาเภว๑ ฯ ตสมา ตาย ภกขนยา นสสฏ ปฏลภตวา ยถาทาเน อปเนตพพ น อตตนา คเหตพพ ฯ อ สสตถายาต จวราทส อ ตรสสตถาย ฯ อ ทเทสเกนาต ปรมสเสวตถทปน ฯ ปรกขาเรนาต กปปยภณเฑน ฯ [๓๑๐] สตตเม ฯ สย ยาจตเกนาต สย ยาจตเกนปต อตโถ วตโต ฯ เตเนว ปาลย เตน จ ปรกขาเรน สยมป ๑. ม. นสสฏปฏลาโภ จ ฯ

[ ภ. ว. ๗๕-๘๑ ส. ท. ๕๒๙-๓๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 409

ยาจตวาต วตต ฯ ตโตเยว มาตกฏกถาย ส าจเกนาต สย ยาจตเกนปต อตโถ วตโต ฯ [๓๑๑] อฏมนวมทสมาน อตตานตถาเนว ฯ [๓๑๒] เอกาทสเม ฯ ยสมา ปวารตฏาเน ว ตต นาม น ปฏเสเธตพพา ฯ ตสมา ภควา ธมมนมนตนวเสน ปวารตฏาเน วเทยยาส เยนตโถต วตตาย จตกกสปรม ว าเปตพพนต ปรจเฉท ทสเสสต เวทตพพ ฯ เตเนว มาตกฏกถาย เจตาเปตพพนต เปตวา สหธมมเก จ าตกปวารเต จ อ เน กสม จเทว คเณ ปรตฏเน วเทยยาส เยนตโถต วตตาย ว าเปตพพนต วตต ฯ [๓๑๓] ทวาทสม อตตานตถเมว ฯ ภกขนวภงเค นสสคคยวณณนา นฏ ตา ฯ ------------------ [ ภ. ว. ๘๑-๙๓ ส. ท. ๕๓๐-๒ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 410

ภกขนวภงเค ขททกกณฑวณณนา [๓๑๔] ปาจตตเยส ลสณวคคสส ปเม ฯ ชาต สรตต ชาตสสโร ฯ สภาเวเนวาต สปสมปากาท วนาว ฯ พทรสาลว นาม พทรผลาน สกขาเปตวา จณเณตวา กาตพพา ขาทนยวกต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อามกลสณ เจว อชโฌหรณ จาต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ [๓๑๕] ทตยตตยจตตถาน อตตานตถาเนว ฯ [๓๑๖] ป จเม ฯ ทวนน ปพพาน อปรต เอตถ ทวนน องคลน สหปเวสเน เอเกกาย องคลยา เอเกก ปพพ กตวา ทวนน ปพพาน อปร เอกงคลปเวสเน ทวนน ปพพาน อปร น วฏฏตต เวทตพพ ฯ มหาปจจรยป อยเมว นโย ทสสโต ฯ อทกสทธปจจเย ปน สตป ผสสสาทยเน ยถาวตตปรจเฉเท อนาปตต ฯ [๓๑๗] ฉฏเ ฯ อาสมภตวาต ปาเตตวา ฯ ทธมตถนต ทธมณฑ ทธมห ปสนโนทก ฯ ภ ชนตสส ภกขโน หตถปาเส าน ปานยสส วา วธปนสส วา คหณนต อมาน ปเนตถ เทว องคาน ฯ [๓๑๘] สตตเม ฯ ปฏคคณหาต อาปตต ทกกฏสสาต อท [ ภ. ว. ๙๔-๑๐๕ ส. ท. ๕๓๒-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 411

ปพพปปโยคทกกฏสส นทสสนมตตนต อาห น เกวล ปฏค- คหเณเยว โหตตอาท ฯ ปมาณนต ปาจตตยาปตตยา ปมาณ ฯ อเมหเยว ทวห ปาจตตย โหต นา เห ภชชนาทหต อตโถ ฯ วตตเมวตถ วตถารโต ทสเสตต ตสมาตอาทมาห ฯ ต ปพพาปร- วรทธนต ปนป วตตนต วตตวาท สนธายาห ฯ อ าย ว ตตยา ลทธมป ห อนาณตตยา ว ตตตตา อมสสา อว ตตยา ลทธปกข ภชต ฯ ตสมา เหฏา อว ตตยา ลทเธ กรณการาปเนส วเสส อวตวา อธ วเสสวจน ปพพาปรวรทธ ฯ ยท เจตถ กรเณ ปาจตตย การาปเนป ปาจตตเยเนว ภวตพพ ฯ อถ การาปเน ทกกฏ กรเณป ทกกเฏเนว ภวตพพ ฯ น ห กรเณ วา การาปเน วา วเสโส อตถ ฯ ตสมา อ าย ว ตตยา ลทธ สย ภชชนาทน กตวาป กาเรตวาป ภ ชนตยา ทกกฏเมวาต อทเมตถ สนนฏาน ฯ อวเสเสน วตตนต กรณการาปนาน สาม โต วตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ สตตนน ธ าน อ ตรสส ว าปน วา ว าปาปน วา ปฏลาโภ ภชชนาทน กตวา วา กาเรตวา วา อชโฌหรณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ [๓๑๙] อฏเม ฯ นพพฏโต ปตฏาปโต ฯ เกณต [ ภ. ว. ๑๐๕ ส. ท. ๕๓๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 412

ร โ ทาตพพอายสเสต อธวจน ฯ านนตรนต คามชนปทาท- านนตร ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ อจจาราทภาโว อนวโลกน วล ชนฏาน ตโรกฑฑปาการตา ฉฑฑน วา ฉฑฑาปน วาต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ [๓๒๐] นวเม ฯ สพเพสนต ภกขสส ภกขนยา จ ฯ อธ เขตตปาลกา อารามาทโคปกา จ สามกาเอว ฯ [๓๒๑] ทสเม ฯ เอกปปโยเคนาต เอกทสาวโลกนปปโยเคน ฯ เตสเยวาต เยส นจจ ปสสต เตส ฯ ก จาป สย นจจนาทส ปาจตตย ปาลย น วตต ตถาป อฏกถาปมาเณน คเหตพพนต ทสเสตต สพพอฏกถาส วตตนต อาห ฯ อาราเม ตวาต น เกวล ตวา ตโต คนตวาป สพพรยาปเถห ลภต ฯ อาราเม ตาต ปน อารามปรยาปนนภาวทสสนตถ วตต ฯ อตรถา นสนนาป น ลเภยยาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เสสเมตถ อตตานเมว ฯ นจจาทน อ ตรตา อ ตร อน าตการณา คมน ทสสน วา สวน วาต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ ลสณวคโค ปโม ฯ [๓๒๒] อนธการวคคสส ปเม ฯ ทาเน วา ปชาย วาต ทานนมตต วา ปชานมตต วา ฯ มนเตตต กเถต ฯ รตตนธ- การตา ปรสสส หตถปาเส าน วา สลลปน วา สหายา- [ ภ. ว. ๑๐๕-๑๒ ส. ท. ๕๓๗-๔๐ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 413

ภาโว รโหเปกขตาต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ [๓๒๓] ทตยตตยจตตถาน อตตานตถาเนว ฯ [๓๒๔] ป จเม ฯ อโนวสสก อตกกาเมนตยาต ฉนนสส อนโต นสทตวา ปกกมนต สนธาย วตต ฯ อปจาโร ทวาทส- หตโถต วทนต ฯ ปลลงกสส อโนกาเสต อรพทธาสนสส อโนกาเส อปปโหนเต ฯ ปเรภตตตา อนตรฆเร นสชชา อาสนสส ปลลงโกกาสตา อ ตร อน าตการณา อนาปจฉน วตต- ปรจเฉทาตกกโมต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ [๓๒๕] ฉฏสตตมาทน อตตานตถาเนว ฯ อนธการวคโค ทตโย ฯ [๓๒๖] นคควคคสส ปมทตยาน อตตานตถาเนว ฯ [๓๒๗] ตตเย ฯ วสพเพตวาต ทสสพพต ปน สพพนตถาย วสพเพตวา วชเฏตวา ฯ อ ตร จตหป จาหาต วสพพต- ทวสโต ป จ ทวเส อตกกาเมตวา ฯ นวาสนปารปนปคจวรตา อปสมปนนาย สนตกตา สพพนตถาย วสพพน วา วสพพาปน วา อ ตร อน าตการณา ป จาหาตกกโม ธรนกเขโปต อมาน ปเนตถ ป จ องคาน ฯ [๓๒๘] จตตเถ ฯ ป จนน จวรานนต ตจวร อทกสาฏกา สงกจจกาต อเมส ป จนน จวราน ฯ ป จนน จวราน [ ภ. ว. ๑๑๒-๓๖ ส. ท. ๕๔๐-๔ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 414

อ ตรตา ป จาหาตกกโม อน าตการณาภาโว อปรวตตนนต อมาน ปเนตถ จตตาร องคาน ฯ [๓๒๙] ป จม อตตานตถเมว ฯ [๓๓๐] ฉฏเ ฯ จวรลาภนต ลภตพพจวร ฯ วกปปนปค- ปจฉมตา สงฆสส ปรณตภาโว วนา อานสสทสสเนน อนตรายกรณนต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ [๓๓๑] สตตม อตตานตถเมว ฯ [๓๓๒] อฏเม ฯ กมภถน นาม กมภสทโท ฯ เตน จรนต กฬนต ต วา สปป เอเตสนต กมภถนกา ฯ เตนาห ฆฏเกน กฬนกาต ฯ ทฆนกายฏกถาย ปน กมภถน นาม จตรสสอมพณกตาฬนต วตต ฯ ตตถ จตรสสอมพณกตาฬ นาม รกขสาร ทนตาทส เยนเกนจ จตรสสอมพณ กตวา จตส ปสเสส จมเมน โอนทธตวา กตวาทตภณฑ ฯ พพพสกนตป ตสเสว เววจน ฯ ต วาเทนต ต วา สปป เอเตสนต กมภถนกา ฯ เตนาห พพพสกวาทกาตป วทนตต ฯ สมณจวรตา เปตวา สหธมมเก มาตาปตโร จ อ เส ทาน อตาวกาลกตาต อมาน ปเนตถ ตณ องคาน ฯ [๓๓๓] นวม อตตานตถเมว ฯ [๓๓๔] ทสเม ฯ ธมมก ก นทธารนต สพพาส ภกขนน [ ภ. ว. ๑๓๖-๔๖ ส. ท. ๕๔๔-๖ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 415

อกาลจวร ทาตกาเมน อปาสเกน ยตตโก อตถารมลโก อานสโส ตโต อธก วา สมก วา ทตวา ยาจเตน สมคเคน ภกขนสงเฆน ย ก น ตตทตเยน กมเมน อนตรา อทธรยต ตสส โส อทธาโร ธมมโกต วจจต เอวรป ก นทธารนต อตโถ ฯ เสส อตตานตถเมว ฯ นคควคโค ตตโย ฯ [๓๓๕] จตตถวคเค สพพ อตตานตถเมว ฯ [๓๓๖] จตตาคารวคคสส ปเม ฯ กฬาอปวนนต อนโตนคเร ต สนธาย วตต ฯ กฬยยานนต พหนคเร ต สนธาย ฯ ปาเฏกกา อาปตตโยต ควาย ปรวตตนปปโยคคณนาย อาปตตโย น อมมลนคณนาย ฯ อชฌาราเม ราชาคาราทน กโรนต ตาน ปสสนตยา อนาปตตต วจนโต อนโตอาราเม ตตถ ตตถ คนตวา นจจาทน ปสสต ลภตตป สทธ ฯ [๓๓๗] ทตยาทน อตตานตถาเนว ฯ [๓๓๘] นวเม ฯ หตถอาทส สปปสทโท ปจเจก โยเชตพโพ ฯ ตถา อถพพนาทส มนตสทโท ฯ ตตถ อถพพนมนโต นาม อถพพนเวทวหโต ปรปฆาตกโร มนโต ฯ ขลนมนโต นาม ทารสารขล มนเตตวา ปวย ปเวเสตวา มารณมนโต ฯ อคทปปโยโค วสโยชน ฯ นาคมณฑลนต สปปาน ปเวสนวารณตถ [ ภ. ว. ๑๔๖-๗๗ ส. ท. ๕๔๖-๕๓ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 416

มณฑลพทธมนโต ฯ [๓๓๙] ทสม อตตานเมว ฯ จตตาคารวคโค ป จโม ฯ [๓๔๐] อารามวคเค สพพ อตตานตถเมว ฯ [๓๔๑] คพภนวคเคป สพพ สว เยยเมว ฯ [๓๔๒] กมารภตวคคสส ปเม ฯ สพพปมา เทว มหาสกขมานาต คพภนวคเค สพพปม วตตา เทว สกขมานา ฯ สกขมานา อจเจว วตตพพาต สมมตกมมาทส เอว วตตพพา ฯ คหคตาต วา กมารภตาต วา น วตตพพาต สเจ วทนต กมม กปปตต อธปปาโย ฯ [๓๔๓] อโต ปร นวมปรโยสาน อตตานตถเมว ฯ [๓๔๔] ทสเม ฯ อปพพสมฏานสสนต ปมปาราชกสมฏ- านาทส เตรสส สมฏาเนส อนน าตสมฏาน สนธาย วตต ฯ ต ห อโต ปพเพ ตาทสสส สมฏานสสสส อนาคตตตา อปพพสมฏานสสนต วตต ฯ [๓๔๕] เอกาทสมาทน อตตานตถาเนว ฯ กมารภตวคโค อฏโม ฯ [๓๔๖] ฉตตวคคสส เอกาทสเม ฯ อปจาร สนธายาต สมนตา ทวาทสหตถปจาร สนธาย ฯ เสส สพพตถ อตตา- [ ภ. ว. ๒๑๙-๕๔ ส. ท. ๕๕๓-๖๕ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 417

นตถเมว ฯ ฉตตวคโค นวโม ฯ [๓๔๗] ครคคสมชชาทน อจตตกาน โลกวชชานต วตตตตา นจจนต วา วณณกนต วา อชานตวาว ปสสนตยา วา นหายนตยา วา อาปตตสมภวโต วตถอชานนจตเตน อจตตกาน นจจนต วา วณณกนต วา ชานตวา ปสสนตยา วา นหายนตยา วา อกสเลเนว อาปชชนโต โลกวชชานต เวทตพพาน ฯ โจรวฏาปนาทน โจรตอาทนา วตถ ชานตวา กรเณเอว อาปตต- สมภวโต สจตตกาน อปสมปทาทน เอกนตากสลจตเตเนว อกตตพพตตา ปณณตตวชชาน ฯ อธ สจตตกาจตตกตา ปณณตตชานนาชานนตาย อคคเหตวา วตถชานนาชานนตาย คเหตพพาต ตสป คณ ปเทส วตต ฯ เสสเมตถ อตตานตถเมว ฯ ภกขนวภงเค ขททกวณณนา นฏ ตา ฯ ------------ [ ส. ท. ๕๖๖-๗ ]

ประโยค๖ - สารตถทปน นาม วนยฎกา สมนตปาสาทกา วณณนา (ตตโย ภาโค) - หนาท 418

ภกขนวภงเค ปาฏเทสนยวณณนา [๓๔๘] ปาฏเทสนยา นาม เย อฏ ธมมา สงเขเปเนว สงคห อารฬหาต สมพนโธ ฯ ปาลมตตเกสต ปาลย อนาคเตส สปปอาทส ฯ ปาฏเทสนยวณณนา นฏ ตา ฯ [๓๔๙] เย ปน ป จสตตต เสขยา ธมมา อททฏา เย จ เตส อนนตรา สตตาธกรณวหยา ธมมา อททฏาต สมพนโธ ฯ ตตถ เตสนต เตส เสขยาน ฯ สตตาธกรณวหยาต สตตาธกรณสมถสงขาตา ฯ ต อตถวนจฉย ตาทสเยว ยสมา วท วทนตต อตโถ ฯ ยถา นฏ ตาต สมพนโธ ฯ สพพาสวาปห มคคนต สพพาสววฆาตก อรหตตมคค ฯ ปตวาต สสนตาเน อปปาเทตวา ฯ ปสสนต นพพตนต มคคาณโลจเนน นพพาน สจฉกโรนต ฯ ปปโปนตต วา ปาโ ฯ ตตถ นพพตนต ขนธปรนพพาน คเหตพพ ฯ อต สมนตปาสาทกาย วนยฏกถาย สารตถทปนย ภกขนวภงควณณนา นฏ ตา ฯ ---------- [ ส. ท. ๕๖๗-๘ ]