دابەشبوونی هەرەمی سیاسی بۆچوونی جیاوازی لێدەكەوێتەوە؟

هاوكێشە سیاسیەكان گۆڕانیان بەسەردا دێت

گۆنا سەعید:یەكگرتوو هێزێكی

دینییە، لە پیاوساالری و دواكەوتوویی و كەڵكی

لە پلە و پایەی خوارەوەی ژنان لە كۆمەڵگەدا

وەرگرتووە

164

باڵوکراوه یه کی ئازاده، یه کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده ری ده کات. سێشه ممه 2012/10/9

نیهاد لەتیف قۆجە، قایمقامی قەزای ناوەندی هەولێر، لە دیمانەیەكیدا لەگەڵ

پرس، هۆكاری دواكەوتنی پرۆژەی یەكەی نیشتەجێبوونی كۆرییەكان بۆ

هەندێك كێشەی هونەری دەگەڕێنێتەوە و دەشڵێت »ئەو پرۆژەیە دەتوانێت بەشێكی زۆری كێشەی نیشتەجێبون

چارەسەربكات بە تایبەتی بۆ كەسانی هەژار و كەم دەرامەت«. هەروەها

دەڵێت »ئەو كەلوپەالنەی كە دەستی بەسەردا دەگیرێت دووبارە پشكنینی بۆ دەكرێت، ئەگەر ماوە بەسەرچوو

بوو ئەوا دەسوتێندرێت و تاوانبارانیش راپێچی دادگا دەكرێن، چاوپۆشی لە

هیچ كەسێكیش ناكرێت«. ل10

نیهاد قۆجە قایمقامی قەزای ناوەندی هەولێر:ئەوەی دەڵێت، هەولێر بۆتە دوبەی یاخود دەبێتە دوبەی،

راست ناكات

سەعدی ئەحمەد پیرە: رێككەوتننامەی ستراتیژی زیاتر گەشەی پێدەدرێت و فراوانتر

دەكرێتسەعدی ئەحمەد پیرە، ئەندامی مەكتەبی سیاسی و بەرپرسی مەڵبەندی سێی هەولێری یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، رایدەگەیەنێت، كە كۆبونەوەكەی نێوان یەكێتی و گۆڕان كۆبونەوەی داهاتووشدا لە و نێوانیان پەیوەندی بونەوەی ئاسایی بۆ سەرەتایەكە پرس هەفتەنامەی لەگەڵ تایبەتییەی دی��دارە لەو پیرە هەروەها بەدواوەدێت. تری ئەو كە دەكات، ئاشكرای و دەكات ستراتیژی رێككەوتننامەی بە پێداچوونەوە باسی رێككەوتننامەیە زیاتر گەشەی پێدەدرێت و فراواندەكرێت. لە تەوەرێكی تریشدا لەبارەی گۆڕانكارییەكانی سوریاوە بە دووری نازانێت هەرێمێك لە سوریا دروستبێت لە ژێر ناوی

»هەرێمی كوردستان_سوریا«.

بەشێك لە حزبەكان، ترسیان لە ئاشتی و نزیكبوونەوەی

ل2الیەنەكان هەیە

ل3

ل4

ل6

www.lawanikurdistan.com ژماره 164 22012/10/09

بەشێك لە حزبەكان، لە رێككەوتن و دانیشتن و گفتوگۆی نموونە بۆ دەزانن، خۆیانی سەر بۆ مەترسی بە الیەنەكان كۆدەبنەوە یاخود رێكدەكەون عەلمانیەكان حزبە كاتێك حزبە ئیسالمیەكان بە مەترسی بۆ سەر خۆیانی دەزانن، بە پێچەوانەشەوە راستە، ئەوەش چەند فاكتەرێكی لە پاڵەوەیە، لەالیەن خۆیانەوە چاودێرانی سیاسی و رۆژنامەنوسان هۆكاری ئەو ترسە بۆ نەبوونی متمانە و رابردووی واقیعی كوردستان دەگەڕێننەوە و ئاماژە بەوە دەكەن، كە حزبەكان بە بەردەوام بەرامبەر یەكتر جەنگاون و ئەوەش ناشارنەوە كە رێككەوتن و دانیشتنی حزبێك لەسەر بەاڵنسی حزبێكی تربووە، ئەوەش لە مەترسی و دژایەتی بە دوو حزب كۆبونەوەی وایكردووە پارتی سەركردایەتی ئەنجومەنی ئەندامێكی بدرێت، قەڵەم رێككەوتنی و كۆبوونەوە لە ئۆپۆزسیۆن »ئەگەر دەڵێت و خۆیانە فەشەلی دەرئەنجامی ئ��ەوا بترسێت دەس��ەاڵت دەیانەوێت فەوزا دروستبكەن«. هەڵسوڕاوێكی حزبی گۆڕانیش راشكاوانە دەڵێت »ئەو حزبانەی هاوپەیمانی یەكترن ترسیان لە یەكتر هەیە، چ جای ئەو حزبانەی هاوپەیمانی یەكترنین«. سیاسەتكردنێكی پێیوایە رۆژنامەنوس، محەمەدی ئاریان ناتەندروست وایكردووە هەمیشە حزبەكان بەرامبەر یەكتر بە گومان بن، ئاریان زیاتر دەڵێت »لە بنەڕەتەوە نزیكبوونەوە بۆیە ترە، حزبەكەی بەاڵنسی لەسەر حزبێك رێككەوتنی و كردارەكانی سەیری گومانەوە چاوی بە حزبەكان هەمیشە

یەكتری دەكەن«. یەكتر، بەرامبەر دەروونیە گرێ ئەو هۆكاری دەرب��ارەی راستەوخۆ پەیوەندی هەیە رۆژنامەنوسە دەڵێت »ئەوە ئەو بە الیەنەكان لە نزیكبوونەوەی و رێككەوتن ناشەفافی بە وردەك��اری لە كەس شێوەیەك بەهیچ چونكە شاراوەیی،

كۆبونەوە و رێككەوتنی حزبەكان نازانێت«. ئیسالمی، كۆمەڵی سەركردایەتی ئەندامی كۆیی، سەلیم جەخت لەوە دەكاتەوە لە ئێستادا نزیكبوونەوە و كۆبوونەوەكان

زیاترە لە دژایەتی و هێرشكردنە سەر یەكتر. كۆیی زیاتر وتیشی »ئەوەش جۆرێكە لە شەڕی سیاسەت، چونكە حزبەكان بە مەبەستی سەركەوتوون لە هەڵبژاردنەكان

سیاسەت دەكەن«. دكتۆر محەمەد بازیانی، چاودێری سیاسی، ئەو جۆرە ترسە ناوبراو كە پێشتر بە شتێكی ئاسایی و سروشتی دادەنێت، هۆكاری بووە، ئیسالمی حزبێكی بااڵی بەرپرسێكی خۆی حزبەكان ملمالنێی بۆ دەگەڕێنێتەوە ترسە لەو بەشێك لە الیەنێك و حزب هەر راشیدەگەیەنێت یەكتر، بەرامبەر بە گەیاندنە زیان لەبەر تەنها بترسێت حزبێك رێككەوتنی بڵێین ئەوەی نابێتە ئەوەش حزبەكەی، ناوخۆی بارودۆخی زیاتر دەڵێت »زۆرجار بازیانی ئاشتی دەترسێت. دكتۆر لە دەبنەوە نزیك یەكتر لە ئاشتی ناوبردنی لە بۆ حزبەكان و رێككەوتن دەكەن، چونكە لەوانەیە لە بەشێكی ناوەڕۆكی رێككەوتنەكان ناكۆكی لە نێوانیان دروست بێت و لە ئەنجامدا یەكتر قبوڵ ناكەن و بەهۆیەوە گرژی و ئاڵۆزی لە نێوانیان

دروست دەبێت«.

محەمەد بازیانی ئەوەیشی نەشاردەوە، كە بەسەركردنەوە و سەردانی كردنی حزبەكان بۆتە حاڵەتێكی نا تەندروست، چونكە

حزبەكان لە یەكتر بە گومانن و لەگەڵ یەك راستگۆنین«. دكتۆر زانا رەئوف، هەڵسوڕاوی بزوتنەوەی گۆڕان، هۆكاری ئەو ترسە دەگەڕێنێتەوە بۆ بێ متمانەیی الیەنەكان بەرامبەر هاوپەیمانی كە حزبانەی »ئەو وتی پرس بۆ ئەو یەكتر، لە ترسیان هەمیشە و نییە یەكتر بە متمانەیان یەكترن، یەكترنین، هاوپەیمانی حزبانەی ئەو جای چ هەیە، یەكتر ئەوەش وایكردووە ترس و گومان لە رێككەوتن و كۆبونەوەكان

هەبێت«. زانا رەئوف ئەوەیشی وت »ئەو حاڵەتە بەڵگەیە كە حزبەكان لە كاتەی ئەو بەجۆرێك ئاشتی، نە دەوێ��ت شەڕییان نە یەكتر نزیك دەبنەوە بیر لە شەڕ دەكەنەوە و ئەو كاتەی لە هیچیان واتە دەكەنەوە، ئاشتی لە بیر دەبنەوە نزیك شەڕ

راستەقینە نین«. پارتی سەركردایەتی ئەنجومەنی ئەندامی عەونی، عەلی لە ئێستا كە لەوەدەكاتەوە جەخت كوردستان، دیموكراتی تێگەیشتن لێكتر و دانیشتن و گفتوگۆ زمانی دونیا هەموو زیاتر باوی چارەسەری كێشە و گرفتەكانە، عەونی زمانێكی دەسەاڵت یەكگرتنی لە ترسی ئۆپۆزسیۆن »ئەگەر دەڵێت بە دەیانەوێت خۆیانە، فەشەلی دەرئەنجامی ئەوا هەبێت حكومەت بۆ فەوزایەك و رۆژە هەر ئاڵۆزی دروستكردنی

دروست بكەن و بەو شێوەی دەیانەوێت بژین«. بەشێوەیەكی گشتی ئەو رووداوە سیاسیانەی كە لە ماوەی روویانداوە، سیاسیەكان الیەنە و حزب نێوان لە راب��ردوو نەبن یەكتر متمانەی جێگای بەردەوام حزبەكان وایكردووە و هەمیشە گومانیان لە یەكتر هەبووە، رەنگی ئەو گومانەش تاوەكو ئێستا تۆخە و بەردەوام لە رەنگدانەوەدایە، بەجۆرێك لە كوردستان هیچ حزبێك متمانەی بە رێككەوتن و پەیوەندی

تۆندوتۆڵ نییە. لەوبارەیەوە بارزان كەمال، مامۆستای كۆمەڵناسی، زیاتر روونی دەكاتەوە و ئاماژە بەوەدەكات كە ماوەیەكی زۆرە ئەو حزبانە ملمالنێیە ئەو دواجار توندان، ملمالنێیەكی لە یەكتر لەگەڵ رەنگدانەوەی هەبووە بەسەر بیروهزری پەیوەندییەكانی یەكتر، بۆیە هەموو ملمالنێیەك رەنگدانەوەی هەبووە بەسەر سیاسەتی حزبەكان بەرامبەر یەكتردا، هەروەها بارزان وتیشی »كاتێك ئەو حزبانە لەگەڵ یەكتر كۆدەبنەوە، بێگومان متمانەیان بە یەك نییە، ئەوەش وا دەكات پەیوەندییەكانیشیان لە ئاستی پێویستدا نەبێت، بۆیە بەردەوام بە چاوی گومانەوە لە یەكتر دەڕوانن، كاتێك بینیمان خودی نەوشیروان مستەفا سەردانی نیگەرانی حزبەكانەوە لە بەشێك لەالیەن كرد جەاللی مام لێكەوتەوە، بە پێچەوانەشەوە كاتێك گۆڕان سەردانی پارتیان كرد لەالیەن چەند حزبێكی ترەوە نیگەرانی لێكەوتەوە، بۆیە پێموایە لە كوردستان ئەگەر دوو حزب یەكتر بگرن، كاریگەری حزبەكان لە بەشێك بەمەش سێیەم، حزبی سەر بۆ هەیە

ترسی بااڵ دەستی حزبی بەرامبەرییان لەسەر دەنیشێت«.

بەشێك لە حزبەكان، ترسیان لە ئاشتی و رێككەوتن و نزیكبوونەوەی الیەنەكان هەیە

راپۆرت: پرس

ئەندامێكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی:ئەگەر ئۆپۆزسیۆن ترسی لە یەكگرتنی

دەسەاڵت هەبێت ئەوا دەرئەنجامی فەشەلی خۆیانە

چاودێرێكی سیاسی:زۆرجار حزبەكان بۆ لە ناوبردنی ئاشتی لە یەكتر نزیك دەبنەوە و رێككەوتوون

دەكەن

هەڵسوڕاوێكی حزبی گۆڕان:ئەو حزبانەی هاوپەیمانن ترس و گومانیان لە

یەكتر هەیە، چ جای ئەو حزبانەی هاوپەیمان نین

رۆژنامەنوسێك:لە بنەڕەتەوە نزیكبوونەوە و رێككەوتنی

حزبەكان، بەردەوام لەسەر بەاڵنسی حزبێكی تر بووە، بۆیە ئاساییە حزبێك لە حزبەكەی

تر بە گومان بێ

مامۆستایەكی كۆمەڵناسی:ئەو شەڕانەی حزبەكان بەرامبەر یەكتریان كردووە، وایكردووە هەمیشە جێگای مەترسی

یەكتربن و لێكتر بە گومان بن

ڕان گۆ

ەینەو

ووت بز

ی وپارت

ی شتن

دانیین

دوای

www.lawanikurdistan.com2012/10/09 164 3ژماره

دوای ئەو گرژی و ئاڵۆزییەی نێوان الیەنەكان، بە تایبەتی نێوان دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆن، لە ئێستادا هەر پێنچ الیەن خەریكی دروستكردنی سێ بەرەی جیاوازن، بەرەی یەكەم كە پێكهاتووە لە یەكێتی و گۆڕان، بەرەی دووەم نێوانیان لەسەر چەند خاڵێكی زۆر ئاستێكی تا كە ئیسالمیەكان، حزبە جگە مەسیحیەكانە، و توركمانی حزبە و پارتی سێیەم، بەرەی كۆكن، خەریكی ئیسالمیەكە حزبە هەردوو ئۆپۆزسیۆن لێكترازانی دوای لەوەش لە بەشێك هاوكات پارتی، لەگەڵ پتەون پەیوەندییەكی دروستكردنی ئەندامانی سەركردایەتی حزبەكان و چاودێرانی سیاسی و رۆژنامەنووسان، هۆكاری دروستبوونی ئەو سێ بەرەیە بۆ كاریگەری و بەژەوەندی واڵتانی دەوروبەر دەگەڕێننەوە و پێیانوایە ئەوان هۆكاربوونە بۆ دروستبوونی ئەو سێ بەرەیە، بەاڵم بەرپرسێكی بااڵی حزبی گۆڕان، رەتیدەكاتەوە كە ئەوان لەبەرەیەكدابن لەگەڵ یەكێتی، بەڵكو دەڵێت »لەگەڵ یەكێتی لەسەر پرسی بوترێت قاڵبەی ئەو بچێتە ناكرێت بۆیە كۆكین، دەستور گەڕاندنەوەی

لەبەرەیەكدان«. و رۆژنامەنووسان و چاودێران بەرەیە سێ ئەو دروستبوونی لەبارەی ئەندامانی بااڵی ئەو حزبانە بۆچونی جیاوازیان هەیە، لەبارەی دروستكردنی نیشتیمانی كوردستاندا، دكتۆر یوسف محەمەد، یەكێتی لەگەڵ بەرەیەك بەرپرسی ژووری توێژینەوەی ستراتیژی بزوتنەوەی گۆڕان، رەتی دەكاتەوە كە لەگەڵ یەكێتی لە بەرەیەكدابن، بەڵكو ئەو دەڵێت »ئێستا كۆبونەوەیەكی و چارەنوسسازەكان پرسە لەسەر تایبەت بە هەیە، بوونی نیشتیمانی لە دەس��ەاڵت الیەنێكی هیچ لەگەڵ پەرلەمان، بۆ دەستور گەڕانەوەی بەرەیەكدانین، چونكە تاكە خاڵ كە لەگەڵ یەكێتی كۆكین، گەڕاندنەوەی

پرۆژەی دەستورە بۆ پەرلەمان«. تایبەتی كۆمەڵ بە ئیسالمیەكانیش بەرەی حزبە دروستبوونی لەبارەی یەكگرتووی سیاسی مەكتەبی ئەندامی كاروانی، ئەبوبەكر یەكگرتوو، و ئیسالمی، پێیوایە، هێشتا زووە باسی ئەو بەرەبەندییە بكرێت، و بۆ ئەوەی دوای ئەنجامی چاوەڕێی پێویستە دەربكەوێت، بەرەیە ئەو تەواوەتی بە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بكەین، كاروانی زیاتر دەڵێت »پێموایە بەسەر نەخشە حزبییەكان گۆڕانكاریان تر ئەو هەڵبژاردنە جارێكی دوای گۆڕانكارییەكانیش دەرب��ارەی دادەڕژێرێتەوە«. تر جۆرێكی بە و دادێت كاروانی وتی »مەرج نیە مەسەلەی پێكهێنانی حكومەت و بەڕێوەبردنی واڵت لە چوارچێوەی یەكێتی و پارتیدا قەتیس بێت، دەكرێت شوناسی ئۆپۆزسیۆن

گۆڕانی بەسەردابێت«. ئەو ئەندامەی مەكتەبی سیاسی یەكگرتوو، دان بە دروستبوونی ئەو بەرانە دادەنێت، و زیاتر دەشڵێت »لە كوردستان سێ تەوژمی سەرەكی هەیە، ئەوانیش تەوژمی ناسیۆنالیزم كە پارتی نوێنەرایەتی دەكات، تەوژمی چەپی تەوژمی هەروەها دەكەن، نوێنەرایەتی گۆڕان و یەكێتی كە ناسیۆنالیزم ئیسالمی ناسیۆنالیزم كە حزبە ئیسالمەكان و بە تایبەتی یەكگرتوو و كۆمەڵ لە داهاتوودا لە تەوژمە سێ ئەو ئاساییە هەروەها دەكەن، نوێنەرایەتی چوارچێوەیەكی هاوبەشدا كۆببنەوە، ئەوەش ئەوە ناگەیەنێت كە ئەو سێ كۆبوونەوەیان دەكرێت بەاڵم دەكەن، هاوپەیمانی یەكتردا لەگەڵ تەوژمە

هەبێت«. وەكو حزبەكانی لەگەڵ پارتی بەرەی دروستبوونی دەربارەی هەروەها كوردستان دیموكراتی پارتی لە سەرچاوەیەك مەسیحیەكان، و توركمان

كە نەیویستووە ئاماژە بە ناوەكەی بكرێت، ئەوەی راگەیاندووە، كە ئەوان لەگەڵ هیچ بەرەیەكدانین و ئەو الیەنانەشی كە باسكراوە بەشێوەیەكی جیاواز درێژە بە كاری سیاسی خۆی دەدات، هاوكات دەوترێت ئەو دوو بەرەیەی كە دروستبووە بە تایبەتی بەرەكەی یەكێتی و گۆڕان، بۆ دژایەتیكردنی پارتییە، سەرچاوەكە وتویەتی »ئاساییە چەند حزبێك لەسەر چەند خاڵێك كۆكبن، زۆری و خەبات چونكە بكات، پارتی دژایەتی بتوانێت كەس پێموانییە

جەماوەری پارتی شاهێدی ئەوەدەدەن«. هاواڵتی، رۆژنامەی سەرنوسەری رەئوف كەمال ترەوە، روانگەیەكی لە داوای لەسەر الیەنەكان كە خستەڕوو ئەوەی پرس، بۆ لێدوانێكیدا لە ئەجێندایەكی دەرەكی دابەشبوونە، هەروەها ئەو دابەشبونە پێشتر هەستی ئەو رۆژنامەنوسە تێدایە، هەروەها پێكراوە و دەستی واڵتانی دەوروبەری بەاڵم یەكگرتن، ئاستی ناگاتە الیەنەكان »نزیكبوونەوەی وتیشی زیاتر ئەگەری هەیە بچێتە حاڵەتی دروستكردنی هاوپەیمانی، بە تایبەتی لە نێوان یەكێتی و گۆڕان بە تایبەت لە رووی دابەشكردنی سەرۆكایەتی و پۆستە ئیدارییەكان، چونكە ئەگەری زۆرە یەكێتی و گۆڕان رێكبكەون، بە جۆرێك لە كاتی هەڵبژاردنەكان، لە سلێمانی یەكێتی دەنگەكانی بدات بە گۆڕان، لە

بەرامبەریشدا لە هەولێر گۆڕان دەنگەكانی بدات بە یەكێتی«. سەبارەت بە دەستێوەردانی هەرێمایەتی، كەمال رەئوف، دەڵێت »راستە داخەوە بە بەاڵم هەیە، توركیا و ئێران كوردستان جەمسەری لە ئێستا دەیڵێم، ئەگەر یەكێتی و گۆڕان لەالیەن ئێرانەوە بۆ پارتی ئاڕاستە بكرێن، ئاڕاستە توركیاوە لەالیەن پارتی پێچەوانەشەوە بە نییە، باش شتێكی

بكرێت«. هەروەها بەرپرسەكەی بزوتنەوەی گۆڕانیش لەبارەی ئاڕاستەكردنی ئێران بۆ دروستكردنی بەرەیەك لەگەڵ یەكێتی، دەڵێت »هیچ رووداوێك نەهاتۆتە پیش بۆ ئەوەی بوترێت بەرە دروستبووە، هیچ الیەنێكی دەرەكیش دەستی

نەبووە لە ئەنجامدانی كۆبوونەكان«.

چ الیەنێك سوودمەند دەبێت؟ هەروەها لێرە پرسیارێك دێتە پێش، ئەویش ئەوەیە ئاخۆ لە دروستكردنی

سێ بەرەی جیاواز، چ الیەنێك قازانج دەكات؟ رەنگە، لە ئەنجامی دروستبوونی بەرەی نێوان یەكێتی و گۆڕان، یەكێتی تایبەتی بە هەڵبژاردنەكان كاتی لە چونكە بێت، یەكەم سوودمەندی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان و پەرلەمانی كوردستان، یەكێتی دەنگی پێویستی نییە بۆ بە دەستهێنانەوەی ئەو پۆستانەی كە لە ئێستادا هەیەتی، هەر بۆیەش پێویستی بە پشتگیری الیەنێك هەیە، ئەو الیەنەش پێشبینی دەكرێت حزبی گۆڕان بێت، لەالیەكی تریشەوە پارتی دیموكراتی كوردستان كە بە گەورەترین هێزی ناوچەكە دادەنرێت، بەپێی وتەی چاودێرانی سیاسی، ئەو حزبە لەگەڵ هەرالیەنێك بچێتە بەرەیەكەوە سوودی نییە، چونكە پارتی زۆرترین ئاستی جەماوەری هەیە، پێویستی بە هیچ الیەنێكی تر نییە بۆ

ئەوەی هاوپەیمانی بكات یاخود لەگەڵ حزبێك لە بەرەیەكدابن.جەوهەر سرێشمەیی، چاودێری سیاسی، دروستبوونی ئەو سێ بەرەیە بە مەترسیەكی گەورە لە قەڵەم دەدات و دەڵێت »دروستكردنی ئەو بەرەیە خزمەت بە واڵتانی دەوروبەر دەكات نەوەك هەرێم، چونكە ئەو واڵتانەی كە حزبە كوردییەكان ئاڕاستە دەكەن بەرەو گۆڕانكاری دەچن، بۆیە پێویستە

كورد لە ناوخۆ لە یەك بەرە زیاتری نەبێت«.

ئایا لە بەرژەوەندی حزبە ئیسالمیەكانە؟و كۆمەڵ تایبەتی بە ئیسالمیەكانن، حزبە دەمێنێتەوە ئەوەی لێرەدا یەكگرتوو، ئەو دوو حزبە ئیسالمییە، تەنها لەسەر گەڕاندنەوەی دەستور بۆ پەرلەمان لەگەڵ هەردوو حزبە عەلمانییەكە )یەكێتی و گۆڕان( كۆكن، دەربارەی هۆكارەكەشی كەمال رەئوف، بۆ پرس وتی »ئەوان دەیانەوێت دەستور بگەڕێندرێتەوە پەرلەمان و شەریعەتێكی ئیسالمی پێ ببەخشن، لەو

سەین و بەینەشدا سوودمەندترین حزب دەبن«. لەالیەكی تریشەوە جەوهەر سرێشمەیی، دەڵێت »هەرچەندە هەنگاوێكی باشە، بۆ یەكگرتنەوەی حزبە ئیسالمیەكان، بەاڵم لەوانەیە زیانی هەبێت هەم بۆ خۆیان و هەمیش بۆ حزبە عەلمانیەكان و هەمیش بۆ دۆزی كورد

بە گشتی«.

دابەشبوونی هەرەمی سیاسی بۆچوونی جیاوازی لێدەكەوێتەوە؟ هاوكێشە سیاسیەكان گۆڕانیان بەسەردا دێت

راپۆرت: پرس

چاودێرێكی سیاسی:دروستكردنی چەند بەرەیەك، لە

بەرژەوەندی واڵتانی دەوروبەرە، بۆیە زیان بە كورد دەگەیەنێت

سەرچاوەیەك لە پارتی:كەس ناتوانێت بەهۆی دروستكردنی بەرە،

دژایەتی پارتی بكات

رۆژنامەنوسێك: بەشێك لە حزبەكان، لەسەر داوای ئەجێندای

دەرەكی، چونەتە بەرەیەكەوە

بەرپرسێكی بااڵی گۆڕان:لەگەڵ هیچ الیەنێك لە بەرەیەكدا نین

ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی یەكگرتوو:لە كوردستان سێ بەرە هەیە، )پارتی(، )گۆڕان و یەكێتی(، )حزبە ئیسالمیەكان(

کانییە

یاسە س

یزبڵ ح

ەگەێم ل

هەری

رۆکسە

ی ەوە

وونکۆب

www.lawanikurdistan.com ژماره 164 42012/10/09

رێككەوتننامەی ستراتیژی زیاتر گەشەی پێدەدرێت و فراوانتر دەكرێت

بۆ نمونە پێشبینی ناكەیت هەرێمێك دروستبێت بە ناوی »هەرێمی كوردستان_سوریا«، وەكو هەرێمی كوردستان_عێراق؟

سەعدی: دوور نییە شتێكی وا رووبدات. سااڵنە هەرێم حكومەتی ەوە، 2003 عێراقی دوای لە پرس: وەفدی حزبی و حكومی رەوانەی بەغدا دەكات، بۆ یەكالكردنەوەی كێشەكانی نەوت و غاز و پێشمەرگە و ماددەی 140، بەاڵم تاوەكو

ئێستا ئەنجامی نەبووە، بۆ؟ سەعدی: باشترە بڵێیت، كارەكانی كورد بەو خێراییە ناڕوات كە

ئێمە چاوەڕێین، بەاڵم بڵێی هیچ نەكراوە، پێم دروست نییە. پرس: زۆرجار دەوترێت، ملمالنێی ناوخۆی حزبەكان لە هەرێم، لەسەر چارەسەركردنی نەبن وایكردووە سەرجەم الیەنەكان كۆك

كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا؟سەعدی: نەخێر، ئەوە تەنها قسەی رۆژنامەكانە، ئەوانەی ئەو قسەیە دەكەن بە دوای بەهانەدا دەگەڕێن، ئەو كێشانەی لەگەڵ

بەغدا هەمانە لە دەرەوەی دەسەاڵتی حزبەكانە.

*ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی لە بەرنامەیەكی تەلەفزیۆنی نەیكرد بە نامەردی و سوێندێكی پێدادا )باوكم بەشەرەفم كاك

نەوشیروان لە ژێر کاریگەری کەسدا نییە(.)لە هەرێمی سەوز تەاڵق سێ سێ فرێدەدرێ جا شەرەف

چییە؟(*دەڵێن لە سەتەالیتی.... لەكاتی نووسینی هەواڵەكانی ژێر نووسی شاشەكە بڕوای بەحەوت و فاریزە و نوقتە نییە، لە كوردستانی پەپولەكانی رۆشنبیری الپەری لە رۆژنامەی....

ماوەی مانگێكە گۆشەیان بە )طۆشە( نووسیوە.)بۆجنێو قسەناكەن، جا هەڵەی رێزمانی هەر چشش(

ببێتە ئەاڵهومە تاكو بەرپرسێك الی چوبۆە *كابرایەك بەبەالش مەترە )250( كە مەتروكەیەك تۆزە بۆی واسیتە بەناوی بكەن، كەچی دەڵێن ئەو شوێنەی ئەو ماڵی لێیە قتعەی

تەواو )100( مەترە.)باوكەڕۆ مەتروكە )250( بێ دەبێ قتعەی تەواوی چەندبێ(

بەرەنگاربوونەوەی تەندروستی لیژنەی راگەیاندنی *لە قورئان، خاتری بۆ ئەكەین، تكا هاتووە، كۆلێرا نەخۆشی

خواردنی بێ سەرپۆش دەرخواردی خەڵك مەدەن.)ئەو كوردە بەس فێرە كوتەك بووە(

ئاوازێکی بە ئیسالمی حیزبێکی ناوخۆیی *تەلەڤزیۆنێکی شادەوە رێکالمی بۆ قوتابخانەیەکی تایبەت دەکرد، هەر هەمان کەناڵ چەند ساتێک دوای ئەوە، گریان و کروزانەوەی مندااڵنی

بێ باوکی نمایش دەکرد و داوای کۆمەکی بۆ دەکردن.)ئەمەت لەچی و ئەوت لەچی؟(

بێ رووتووش

سەعدی ئەحمەد پیرە، ئەندامی مەكتەبی سیاسی و بەرپرسی كوردستان، نیشتیمانی یەكێتی هەولێری سێی مەڵبەندی رایدەگەیەنێت، كە كۆبونەوەكەی نێوان یەكێتی و گۆڕان سەرەتایەكە داهاتووشدا لە و نێوانیان پەیوەندی ب��ون��ەوەی ئاسایی بۆ كۆبونەوەی تری بەدواوەدێت. هەروەها پیرە لەو دیدارە تایبەتییەی لەگەڵ هەفتەنامەی پرس باسی پێداچوونەوە بە رێككەوتننامەی ستراتیژی دەكات و ئاشكرای دەكات، كە ئەو رێككەوتننامەیە زیاتر گەشەی پێدەدرێت و فراواندەكرێت. لە تەوەرێكی تریشدا لەبارەی نازانێت هەرێمێك لە سوریا گۆڕانكارییەكانی سوریاوە بە دووری

دروستبێت لە ژێر ناوی »هەرێمی كوردستان_سوریا«. پرس: بەالغی كۆتایی ئەنجومەنی سەركردایەتیان، هەندێك خاڵی

تێدابوو جێگای رەخنەی حزبەكان بوو، بەرێزتان چی دەڵێن؟سەعدی: رەخنەگرتن زۆر ئاساییە، بەاڵم بەگشی بەالغێكی زۆر

باشبوو.پرس: لە بەشێكی بەالغەكەدا باستان لە گەڕاندنەوەی دەستور

كردووە بۆ پەرلەمان، بۆچی؟سەعدی: دەستور بۆ رۆژێك و دوو رۆژ نییە، ئێمە كاتێك لەگەڵ سێ الیەنەكەی ئۆپۆزیسیۆن دانیشتین، قسەمان لەسەر ئەوەكرد كە ئەو یاسایانەی رەهەندی نیشتیمانیان هەیە دووبارە بگەڕێندرێتەوە پەرلەمان، ئەو بابەتەشمان لەگەڵ سەرۆكی هەرێم و سەرۆك كۆمار

باس كردووە.بە هەیە، پارتی لەگەڵ رێككەوتنتان ئێوە كاتێكدا لە پرس: تەنیا داوای هەموار كردنەوەی بكەن، كە كەمال كەركوكی سەرۆكی پارتی، فەرمی وتەبێژی ئیمینكی جەعفەر و پەرلەمان پێشووی

دەڵێن »یەكێتی لەو بابەتە پەلەی كرد«، ئێوە چی دەڵێن؟وەاڵمیشیان و نییە ئ��ەوان قسەی لەسەر قسەم سەعدی: نادەمەوە، لە قسەكانی دكتۆر كەمال رازی نیم، تائێستاش پارتی

بە فەرمی هیچ قسەیەكی نەكردووە. پرس: خوێندنەوەی بەرێزتان چیە بۆ كۆبونەوەكانی بەرێز مام

جەالل و نەوشیروان مستەفا؟سەعدی: ئەمرۆ هیچ هێزێك نییە لە كوردستان بە قەدەر یەكێتی زەرەرمەند بووبێت، گۆڕان لە بنەڕەتدا لە یەكێتی جیابۆوە و 25 كورسی پەرلەمانی هەیە، ئەگەر یەكێتی دەستپێشخەر نەبێت لە خاوبونەوەی باسی دەتوانین چۆن كێشەكان، چارەسەركردنی گرژییەكان بكەین، لە داهاتووشدا كۆبونەوەی تریشی بە دواوە دێت.

وەفدەكەی لە ئەوەیان رەخنەی چاودێران، لە بەشێك پرس: گۆڕان دەگرت كە تەنها سەركردە كۆنەكانی یەكێتی هاتبوون، بۆچی

یەكێك لە سەركردە گەنجەكان هاوشانی وەفدەكە نەبوون؟سەعدی: ئەوان بەهیچ شێوەیەك ئەو رەخنەیەیان نەبووە، بەاڵم ئێوەن وازناهێنن و رەخنەیان لێدەگرن، گۆڕانیش خۆی ئازادە كێ

هەڵدەبژێرێت و كێ هەڵنابژێرێت بۆ هاوشانی وەفدەكە.پرس: دەوترێت ئێوە و گۆڕان، بە نیازی دروستكردنی بەرەیەكی

نوێن، لە كاتی هەڵبژاردن؟سەعدی: كێ باسی ئەوە دەكات؟

پرس: لە دەرەوە وا باس دەكرێت؟ سەعدی: ئێمە و پارتی بە هیچ شێوەیەك باسمان لە شتی وەها نەكردووە لەگەڵ هیچ الیەنێك، ئەو دانیشتنەی یەكێتی و گۆڕان سوودگەیاندنە بۆ بەڵكو نییە، الیەنێك هیچ بە زیانگەیاندن بۆ رێككەوتنامەی بە پابەندین ئێمە دواتر الیەنەكان، بەسەرجەم

ستراتیژییەوە. پرس: لە ئێستادا پەیوەندیتان لەگەڵ پارتیدا چۆنە؟

سەعدی: زۆر باشە، ئەوەتا لە حكومەت و پەرلەمان بەیەكەوەین. دەوترێت ناخۆشە، پەیوەندیتان دەكرێت واباس بەاڵم پرس: سەرۆكی هەرێم بۆ ئەوەی پێشوازی لە مام جەالل نەكات سەردانی

دەرەوەی واڵتی كرد؟سەعدی: كێ وادەڵێت، ئەو قسەیە ئەساسی نییە و نە پارتی وتویەتی نە یەكێتی باسی كردووە، ئەو دوو بەرێزە سیاسەت بە رەد فیعل ناكەن، تەمەنیشیان لەو تەمەنە نییە كاری وەها بكەن، سەرەتا مام جەالل بەرنامەی وانەبووە كە رۆژی 17ی مانگ دەگەڕێتەوە، ئامادەبێت، بچێت دەبوایە لیبڕاڵ كۆنگرەی لە كاك مەسعودیش هەروەها كاتێك مام جەالل بۆ چارەسەركردن لە ئەڵمانیا بوو لەگەڵ

كاك مەسعود بە بەردەوام پەیوەندییان هەبووە. پرس: لە دواین كۆبونەوەی سەركردایەتی یەكێتیدا، بە فەرمی بە ئایا دەكەن، ستراتیژی رێككەوتنامەی بە پێداچونەوە داوای

كوێی رێككەوتنامەی ستراتیژیدا دەچنەوە؟رێككەوتنامەكە راگەیەندراوە، فەرمی بەشێوەیەكی سەعدی: زیاتر گەشەی پێدەدرێت، ئەگەر خاڵێكی كەم بێت بۆی زیادبكرێت. زەرەرم��ەن��دی الیەنتان ك��ام ب��ەرێ��زت��ان، بەبۆچونی پ��رس:

رێككەوتنامەی ستراتیژییە؟سەعدی: بە دڵنیاییەوە نەیارەكانی كورد زەرەرمەندن، بە تایبەت

ئەو واڵتانەی دوژمنی كوردن. پرس: پێتوایە گۆڕانكارییەكانی سوریا، لە بەرژەوەندی كوردابێت،

دیمانە: توانا شێخانی

هیچ هێزێك نییە لە كوردستان بە قەدەر یەكێتی زەرەرمەند بووبێت

لە قسەكانی دكتۆر كەمال رازی نیم

لە داهاتوودا كۆبونەوەی ترمان دەبێت لەگەڵ گۆڕان

سەعدی ئەحمەد پیرە، بەرپرسی مەڵبەندی سێی هەولێری یەكێتی بۆ پرس:

www.lawanikurdistan.com2012/10/09 164 5ژماره

دەبینی، چۆن كوردی میدیای رەوشی گشتی بە لەئێستادا پ: بەتایبەتی لە رووی پیشەیی و پرۆفیشناڵ بوونییەوە؟

و: ڕەوشی میدیا لەكوردستان بەرەو هەڵكشان و هەاڵوسان چووە، بە حوكمی زۆری ڕێژەی میدیا جۆر بە جۆرەكان، بەاڵم ئەوەی جێگای داخە لەڕوی پیشەیی و پرۆفیشناڵییەوە زۆركاڵ و الوازە، فاكتەرەكانی الواز بوونی پڕۆفیشناڵیش وەك زاڵ بوونی ئایدۆلۆژیا و نەبوونی كەشێكی گونجاو و نەبوونی مادەی دیاری كراو و سنوردانان بۆ ئیش كردنی دەزگاو ڕاگەیاندكارەكان، لەو هۆكارانەن كەپرۆفیشناڵی كاڵ دەبینرێ، هەروەها نەبوونی خولی رۆژنامەوانی و تێنەگەیشتن لەیاساو ئیتیكی

ڕۆژنامەوانیش كاریگەری زۆری هەیە كە ئێمە لێی بێ بەشین.

پ: زۆر جار میدیای كوردی پۆلێن دەكرێ بەسەر بەرەی »میدیای حزبی دەسەاڵتدار« و »بەرەی میدیای ئەهلی و سەربەخۆ«، تۆ تاچەند

لەگەڵ ئەم پۆلێن كردنەدایت؟ئەویش ئامانجێكن، و پەیامێك خ��اوەن میدیاكان سەرجەم و: زیاترن، ئامانجەكان لەكوردستان هۆشیارییە. و زانیاری گەیاندنی چونكە بانگراوندی میدیاكان ڕوونە، بۆیە پۆلێن كردن و جیاكرنەوە لە میدیای كوردییدا نادروستە، میدیای سەربەخۆمان نییە، سەرجەمیان

حیزبین یان سێبەرن.

فول و ناپڕۆفیشناڵ بە پارتی و یەكێتی میدیای جاران زۆر پ: حزبی و وەسفی و پیاهەڵدان وەسف دەكرێن، پێیانوایە تەنیا خزمەتی ئامانجەكانی حزب دەكەن، تۆیش كە لە رادیۆیەكی حزبیت، رات لەم

بارەوە چییە؟زیاترین پارتی و یەكێتی میدیای دەڵێم من پێچەوانەوە، بە و: پرۆفیشناڵن، چونكە ئەیەوێ كادیرانیان كەسانی پسپۆر و ئەكادیمی بن، بۆیە بەڕێژەیەكی زۆر لە خولەكانی دەرەوەی واڵت بەشداریان پێ

ئەكەن.ئەو دوو هێزە سیاسییەی تۆ باسی ئەكەیت، پێویستی بە پیاهەڵدان خاوەنی كە ئەیسەلمێنێ، مێژوو چونكە نییە، پرۆگرامی ناسینی و بوون دروست ساڵە )40( لە زیاتر یەكەیان هەر خوێنن. ڕووبارێك و هاواڵتیان بۆخزمەتی هەوڵەكانیان هەنوكەدا لە داوە، هەوڵیان و یاخود ڕوو دەخەنە خزمەتانە ئەو ڕاگەیاندنەكانیانەوە لە جەماوەرە كێشە و سكااڵكان كۆ دەكەنەوە. ڕادیۆی مەڵبەندی سلێمانیش تەنها لە 6/1 یادی دامەزراندنی یەكێتی بۆ یەكێتی ئیشی كردووە، دەنا سەرجەم كارەكانمان بۆ جەماوەرە بێ جیاوازی و زۆر بە بەڵگەشەوە قسە ئەكەم.

پ: ئێستا هەستدەكرێ كە میدیای خوێنراو وەك جاران خوێنەری ئایا میدیای بیستراویش نەماوە، بەهۆی پێشكەوتنی تەكنەلۆجیاوە،

تووشی قەیرانی گوێكر بووە؟و: ڕاستە بە شێوەیەكی زۆر خێرا تەكنەلۆژیا لە كوردستان گەشەی هەیە، پێشكەوتووەی ئامێرە ئەو ماڵێك هەموو باڵبۆوە. و كرد تۆڕە و ئینتەرنێت لە زیاتر كردۆتەوە، كەم خوێنەری ڕێژەی بۆیە كۆمەاڵیەتییەكان سەرقاڵی خوێندنەوەن، بەاڵم میدیای بیستراو )ڕادیۆ( ڕۆژ بە ڕۆژ بیستەری زۆر دەبێت، لەبەر ئەوەی كولفەی كەم تێئەچێت و ڕێژەیەكی زۆری هاواڵتی شۆفێرن یاخود ژنان زۆرتر لە ماڵەوەن، بۆیە باشترین هاوڕێ و وەسیلەیە بۆ ئاوەدانی و هۆشیاری و دەستكەوتنی زانیاری و بابەتی تەرفیهی و كۆمەاڵیەتی. بیریشمان نەچێت پێكهاتەی ئەم كۆمەڵگایە زۆرترینیان ژنە، كەواتە هەرگیز گوێگری ڕادیۆ لە قەیرانا

نابێت.

كوردی میدیای كە پێدەكرێ هەستی مەترسییە ئەو ئێستا پ: بەشداری دەكات لە تێكدانی ئاشتەوایی كۆمەاڵیەتی دا، رای تۆ لەو

بارەوە چییە؟و: بەڵێ ڕاستە، هەر چەندە میدیا پیشەی گەیاندنی ڕاستیەكانە وەك خۆی، بەاڵم چونكە ئاستی هۆشیاری تاكەكان هێند بەرز نییە، بۆتە هۆكاری شێواندی ئاشتەوایی. ئێمەی كورد لە ئەزموونی باش و ڕوداوی چاك وانە وەرناگرین و فێر نابین و چاویان لێ ناكەین، بەاڵم لە ڕوداوی كوشتن و لێدان و مردن و خۆسوتاندا ئیستیعابەیەكی باشمان هەیە، ئەوەش كێشە كۆمەاڵیەتییەكان زیاد ئەكات و ئاشتیمان كەم دەكاتەوە، بۆیە گواستنەوەی زۆر كێشە و رووداو لە میدیاكان هۆكارن، میدیاكانیش بۆ سەرنج ڕاكێشانی بیستەر و بینەر و خۆێنەر زۆرترین پەنا بۆ كێشە

نامۆكان ئەبات.

پ: ئایا زانكۆ و پەیمانگەكان توانیویانە، سەرچاوەی بەرهەمهێنەری رۆژنامەنووسی پرۆفیشناڵ بن؟

و: هەرگیز نەخێر. زانكۆ و پەیمانگاكان سەرچاوەی دروست بوونی كەسانی ڕاگەیاندكار و ڕۆژنامەنوسن، بەاڵم بە پرۆفیشناڵی نا. دروست و كردن متابەعە و خۆیندنەوە پڕۆفیشناڵ ڕۆژنامەنووسی بوونی ڕۆشنبیر كردن و مسداقیەت ئەولەویەتی بێت، پێی دەوترێت ئەكادیمی

و پرۆفیشناڵ، بۆیە زانكۆ و پەیمانگا لەو بواردە بێخەمن.

میدیای یەكێتی و پارتی زیاترین پرۆفیشناڵن

میدیای سەربەخۆمان نییە، سەرجەمیان حیزبین یان سێبەرنعەبدول نەجمەدین، جێگری بەرپرسی رادیۆی مەڵبەندی یەكی سلێمانی )ی.ن.ك(:

دیمانە: شااڵو حەبیبە، سلێمانی

گەنج و پرسەكانی ئەو توێژە یەكێك لە وەرەقە بەهێزەكانی و بزوتنەوەكە ڕاگەیاندنی لەسەرەتای بوو،كە گ��ۆڕان حزبی دەكرد. بۆ بانگەشەی هەڵبژاردنەكانی 25/ی7 پاش بەتایبەت قەناعەت بوو دەكرد،خەریك باسە بەو موزایەدەیان هێندەی و فەرموون ڕاستە كە بكەن بەخۆشیان بەڵكو الوان بە نەك

ئیهتیماماتیان بۆ گەنج لەسەرووی حزبەكانیترە!وەلێ ڕۆژ لەدوای ڕۆژ ماهیەتی كردار و گوفتاریان دەردەكەون و هەر ڕۆژێ دژی مەبادئێكی خۆیان دەوەستنەوە، هەر چەندە هەردەم من پێم وابوو ئەو بزوتنەوەیە ناتوانێ بە یەك زەڕەش ڕحمیدا وەرگرتوەولە فرچكی لەهەناویدا كە دەرچێ ڕیتمە لەو لەدایك بوە ئیتر هاتن وهێندە الف و گەزافیان لێداوشتیان پێمان فرۆشت خەریك بوو نرخیان گران دەكرد، بەاڵم دەرچوو ئەوان كڕیاری گەنجن نەك فرۆشیاری خۆشگوزەرانی گەنج، دەركەوت شلەژانی و پەرلەمان وەشانی بگڵ بۆ بەس گەنجیان ئ��ەوان پۆلیسێكی وەشەڕهێنانی و خۆپیشاندان توندوتیژی و شەقام گەنج و خۆپیشاندەرێكی گەنج گەڕەكە ماهیەتی خۆیان نیشاندا كەكردنە واجیهەی الوانیان لە هەندێ باس و خواس تەنهاو تەنها شاردنەوەی دەم و چاوە ناشیرینەكانی ئەوان مرۆڤانە كە بەرانبەر

بەگەل سواون.لەماوەی چەند ڕۆژی ڕابردووكۆبونەوەودانیشتنیان لەگەڵ ئاغای قاسم سلێمانی سوپای قودسی ئێران وسەركردایەتی یەكێتی و پارتی،ئەوەی دەرخست كە هەندێ لە دەمووچاوە تازەكانی حزبی بازنەی ل��ەدەرەوەی الوەكانیان واتە نین بەدەست بڕیار گۆڕان

بڕیارن!لە كۆبوونەوەیاندا لەگەڵ سەركردایەتی یەكێتی دیمەنەكان وای نیشاندەداكە باڵی ڕیفۆڕم لە نێو یەكێتی جیا نەبۆتەوە و كۆبونەوەی كۆبونەوەیاندا لە خۆیەتی یەكێتی سیاسی مەكتەبی ئاسایی لەگەڵ مەكتەبی سیاسی پارتی،دیمەنەكان هەستت دەكرد پێش كۆبوونەوەیاندا لە یەكێتیە و پارتی ستراتیژی ڕێكەوتنامەی لەگەڵ ئاغای سلێمانی كە دیمەنەكانی نادیارن،هەست دەكەیت و دەپرسیت، تۆبڵێ چەندان كۆبونەوەی وا ژێرا و ژێریان لەگەڵ هێزە عێراقیەكان و واڵتانی ئیقلیمی و دەزگا هەوڵگریەكان هەبێت

و كردبێت!؟بوون،هەڵبەت غیاب گەنجەكانیان باسانەدا ئەو لەهەموو لەمەشدا واتە دیدگای نوێ غیاب بوەو تەنها بیری كۆن زاڵ بوەو

زاڵدەبێت.گەرمەو باسە ئەو الوان نێو خوارەوەولە لەئاستی هەرچەند دەستیان وەرقەی دیماگۆجیەت وسیاسەتی پێدەكرێت هەستی كەشفە!بەاڵم چاوەڕوانیش دەكێت لەسەر ئاستی سەرەوەشداو لە نێو هەڵسوڕاوانیشیاندا كاردانەوەی هەبێت،خۆ ئەگەر نەیبێت ئەوا بێشك ئەوا هەڵسوڕاوە الوەكانیشیان ڕاستیان نەفەرموو،ئەوانیش

مەرامیان پۆست و پایەیەو بەس.و گروپ هەر گوفتاری كردارو گرنگە زۆر دەڵێم لەدوماهیدا

پارتێك یەكبێت و دروشم بازی باڵبەسەر حەقیقەت نەكێشێت.باسەگرنگەكانی لە ئایندە چیتر ڕۆژانی لە ئیتر چاوەڕوانین وەرقەی دەستیان كەشف بێت و وەك خۆیان ووتەنی شەفافانە خەت و ختوتەكان و بانگەشەكانیان وەك خۆی نەك وەك ئەوان

دەیان گووت دەركەوێتواتە چاوەڕوانین وێنە ڕاستیەكان خۆیان نمایشكەن نەك ئەو

وێنانەی ئەوان لە زهن و زاكیرەمانیان كێشابوو.

بزووتنەوەی گۆڕان لەگەڵ گەنجان ڕاست دەرنەچوو

ئومێد خۆشناو

www.lawanikurdistan.com ژماره 164 62012/10/09

و ئافرەت رۆڵی لە باس سەعید، گۆنا دیمانەیەدا، لەم تردا لەتەوەرێكی هەروەها دەكات. سێكسی ئازادی پرسی بكوژانی كردنی دادگایی مەسەلەی سەر دەخاتە تیشك

شەهیدانی حزبی كۆمۆنیست.

پ: لەم ماوەیەدا كۆنگرەتان بەست، ئەوەی جێی سەرنج كەمترین یەكگرتوو، و پارتی وەك حزبەكانی چاو لە بوو سیاسی مەكتەبی و سەركردایەتی بۆ دەرچ��ووە ئافرەت حزبەكەتان، ئەمە لە كاتێكدایە كە ئێوە باس لە یەكسانی ژن

و پیاو دەكەن. بۆ ئەنجامی كۆنگرە وا كەوتەوە؟حیزبی سەركردایەتی نێو لە ژن��ان ژم��ارەی كەمی و: كە ئ��ەوەی چ��او لە كوردستاندا كرێكاری كۆمۆنیستی پراكتیكی و بەرنامە لە كە سیاسییە حیزبی پێشڕەوترین خۆیدا بەرگری لە یەكسانی ژنان وپیاوان دەكات، بە دروست جێگەی پرسیار كردنە و هەر بۆیەش لە ئێستادا مەیدانێكی بیر كردنەوە و كاری چڕ وپڕە بۆ كۆمۆنیستەكان. جدی و هۆكارەكانی خۆمەوە شەخی ڕوانگەی لە دەدەم هەوڵ من

باس بكەم.پێویستە لە پێشدا بگەڕێمەوە سەر سەرەتای دەركەوتنی 1٩٩1 ساڵی راپەڕینی دوای لە كۆمۆنیستی بزوتنەوەی حیزبی بوونی دروست دواتر و شوراكاندا سەردەمی لە و كۆمۆنیستی كڕیكاری لە ساڵی 1٩٩3 دا تا ساڵی 2000، ئەم و تێكردبوو ڕوویان ژنان ئەوەندە و حیزبەكەی بزوتنەوەیە لە ڕیزەكانیدا چاالك بوون و لە سەركردایەتیدا هەبوون كە كە هەندێك جار بە حیزبی ژنان ناویان دەبردین، هەروەها لە بزوتنەوەی كردنی نوێنەرایەتی و هەڵبرین دەنگ مەسەلەی ساڵی تا بووە سیاسی هێزی پێشڕەوترین یەكسانیخوازیدا

.2000نێو لە ژن��ان ژم���ارەی كەمی هۆكارەكانی لە یەكێك جار چەندین حیزبە ئەم كە ئەوەیە حیزبدا سەركردایەتی لەسەردەستی بوو پاشەكشە و سەربازی هێرشی دووچاری هەردوو حیزبی دەسەاڵتدار یەكیتی وپارتی و هەندێك جار هێزە ئیسالمییەكان، ئەم هێرشانە كاریگەری نێگەتیڤی دانا لەسەر

ڕەوتی چوونە پێشی حیزب لە هەموو مەیدانەكاندا و لەوانەش مەیدانی كاركردن لە نێو ژنان. دواترین و كاریگەر ترینی ئەم هێرشانە هێرشەكانی یەكێتی نیشتمانی بوو لە 2000/07/14 چەند كۆمۆنیست حیزبی هێرشە لێدانە ئەم دوای لە دا، ساڵێكی برد تا توانی لەسەر ساحەی سیاسی و كۆمەاڵیەتی كوردستان سەر دەربێنێتەوە و بكەوێتەوە كار، تا ئێستاش هێشتا خەریكی هەستانەوەین، لەم هێرشە كە زۆر توندڕەو باری لە لەوەیە كە لەسەرمان، مەبەست بوو و هەمەالیەنە سیاسی و كۆمەاڵیەتی و ئەمنی و داراییەوە كاریگەری درێژ ماوەی دانا لەسەرمان، وەك هێزێكی سیاسی و كۆمەاڵیەتی

چاالكیەكانی لە نێو كۆمەڵگەدا بردینە دواوە.هۆی دووەم ئەوەیە كە حیزبی ئێمە حیزبی چینی كرێكارە و دەبێت لە نێو ژنانی كرێكار و زەحمەتكێشدا چاالك و كارا بێت و بەرگری لە ماف و كێشەكانی ئەوان بكات تا بتوانێت لە نێو ژناندا شەعبیەت پەیدا بكات و ڕایانكێشێتە نێو ڕیزەكانی لەم سەركاركردن نەچۆتەوە حیزبە ئەم ئێستا تا خۆی، مەیدانە و زیاتر چاالكیەكانی یان بەرگریەكانی لە مەسەلەی ژنان لە چوارچێوەی بەرگرییە لە مافی یەكسانی ژن و پیاو لە یاساكاندا و لە وەستانەوە بە دژی توند وتیژی و كوشتنی ژنان، ئەمەش وەك ووتم كافی نییە و دەبێت ژنانی كرێكار لەگەڵ حیزبدا پەیوەندیەیان ئەو و زەحمەتكێش كار بێ و بۆ دروست بێت كە ئەم حیزبە بەرگری لە ژیان و مافەكانی

ئەوان دەكات.هۆیەكی تر ئەوەیە كە حیزبی كۆمۆنیستی كرێكاری تاكە لە دەسەاڵتی لە كوردستان كە بودجە حیزبی سیاسیە كە شەریك نایەوێت كە ئەوەی دەلیلی بە وەرناگرێت هەرێم كە كوردستان سامانی و س��ەروەت تااڵنكارییەی لەو بێت هەمان لە دەچێت، بەڕێوە دەسەاڵتە ئەم دەستی لەسەر پوولی و پارە و ناوچە دەوڵەتانی پشتیوانی ئێمە كاتدا ڕژاوی تەحالوفمان نێە لەگەڵ واڵتانی وەك ئێران و سعودیە تا بیبەخشینەوە بەسەر خەڵكدا و بەوەش ئەندامی پێ زیاد بكەین و بەو دەلیلەش ناتوانین موچە و ئیمتیازات بدەین بە

ژنان بۆ بە ئەندام بوون لە نێو حیزبدا. ئ��ەوەی ه��ۆی بە كۆمەاڵیەتیشدا و سیاسی ژیانی لە

بزوتنەوەی گۆڕان، لە نێوان نزیكی لە دەسەاڵت و دووریی لە حزبە ئیسالمییەكان

دوو و جیاواز حزبی دوو وەكو ساڵ، سێ دوای بۆیەكەمجار سەركردە، نەوشیروان مستەفا، رێكخەری بزوتنەوەی گۆڕان، سەردانی شاندێكی دواتریش كۆبۆوە، یەكێتی لەگەڵ و كرد جەاللی مام بزوتنەوەی گۆڕان لەگەڵ مەكتەبی سیاسی بۆ یەكەمجار كۆبوونەوە، بارزانی مەسعود لەگەڵ مستەفا نەوشیروان پێشتر چەندە هەر سەرۆكی هەرێم و نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەت كۆبوونەوەی و یەكێتی لەگەڵ گ��ۆڕان كۆبوونەوەكەی ئەمجارە بەس ك��ردووە. پارتی لێكدانەوەی جوودای بۆ كراوە، لە الیەكی تریشەوە دوو حزبە ئیسالمییە ئۆپۆزسیۆنەكە كەوتنە دژایەتی و رەخنە گرتن لە گۆڕان

و جۆریی كۆبوونەوەكان.لێرەدا دەپرسین: تاچەند ئەمجۆرە كۆبوونەوە و دیالۆگانە پێویستن ئیسالمییە حزبە دوو بۆچی هەرێمەكەدان؟ و كورد قازانجی لە و

ئۆپۆزسیۆنەكە دژایەتی وەها دیالۆگێك دەكەن؟بەرنامەی پێشكەشكاری حوسێن، بەهێز رۆژنامەنووس سەرەتا بە سەبارەت كوردستان، گەلی ئاسمانی لەكەناڵی گەرماوگەرم،

كۆبوونەوانە ئەمجۆرە نابێت كە پێموایە »من وتی كۆبوونەكان، بەناوازە تەماشابكرێت، چونكە لەژیانی سیاسیدا ئەمجۆرە لێكترازان كۆبوونەوەی دواتریش و هەبوون پێكدادانە سیاسیانە و ناكۆكی و هاوبەش و پێكهێنانی بەرە و هەندێك جاریش یەكگرتنەوەی بەدوای

خۆیدا هێناوە«.دەڵێت و دەزانێت پێویست بە كۆبوونەوەكان پێشكەشكارەكە نزیكبوونەوە لەیەكتر بە پێویستی تر لەهەركاتێكی ئەمڕۆ »كورد هەیە لەنێوان الیەنە سیاسییەكانیدا، هیچ ڕێگرییەك نییە لەوەی ئەم حیزب و الیەنانە بەیەكەوە گفتوگۆ بكەن و دابنیشن، ئەوەندەی خاڵی هاوبەشی نیشتیمانی و نەتەوەیی لەنێوانیادا هەیە و كۆیان دەكاتەوە، نیو هێندە خاڵی ناكۆكی لەنێوانیاندا نییە، ئەوەی كەهەیە جوزئیاتە، ئەگینا هەر هەموویان لەسەر ئاستی گوتاری نەتەوەیی و نیشتیمانی و بەرژەوەندییەبااڵكانی خەڵك و نیشتیمان یەكن و هاوڕان، كەواتە

باشتریشە كە پەلەبكر ێت لەمجۆرە كۆبوونەوانە«.ناوبراو دیالۆگی نێوان الیەنەكان بە تەنازول نازانێت و روونیدەكاتەوە»گۆڕانیش هێزێكی گەورەیە لە كوردستان پێویستە نزیكبكرێتەوە

نەك دوورە پەرێزبكرێن و گۆشەگیر بكرێن، كورد بۆ یەكڕیزی خۆی و باشن زۆر كۆبوونەوانە ئەم بۆیە نییە، تەنازول بكات هەرچی ئەسڵەن باشتریشە كە بەرفراوانتر بكرێن و هێز و الیەنەكانی تریش ئەم بۆ كوردی یەكگرتووی پڕۆژەی كە ئەوەیە گرنگ بگرێتەوە،

قۆناخە و داهاتوو تەبەنی بكەن و لەسەریی ڕێك بكەون«.سەبارەت بە رەخنە و دژایەتی دوو حزبە ئیسالمییە ئۆپۆزسیۆنەكە، ئیسالمییەكانی الیەنە لێدێت »سەیرم دەڵێت حوسێن بەهێز ئۆپۆزسیۆن دژی ئەمجۆرە كۆبوونەوانەی گۆڕان و یەكێتی و پارتین، لەگەڵ سەرجەم الیەنەكانی بكەن ئەوان پێویستە كێبەركێ چونكە تر بۆ گفتوگۆ و نزیكبوونەوە لەیەكتر، نەك بەمجۆرە ڕەخنەبگرن«.

بەبڕوای بیستون نوری، سەرنووسەری گۆڤاری سڤیل، كۆبوونەوە لەیەكتر بۆ سەردەمیانەیە رێگایەكی راستەوخۆ دایەلۆگی و كۆبوونەوەكانی پێودانگەوە لەو كێشەكان، چارەسەری و گەیشتن »هاوكات دەڵێت وەكخۆی باشە. هەنگاوێكی گۆڕان بزووتنەوەی گۆڕانێكیشە لەسیاسەتی گۆڕاندا بەئاراستەی ئیجابی، چونكە یەكێك لەهەڵەكانی بزووتنەوەی گۆڕان ئەوەبوو، زۆر پۆپۆلیستانە رەفتاری

راپۆرت: پرس، سلێمانی

دیمانە: پرس

من نازانم ئەگەر هەموو ئەندامانی یەكگرتوو ژنیش بن، بەو بیرورایەی كە بۆ پێگە و رێگەی كۆمەاڵیەتی و حقوقی ژنان پێیەتی چی دەگەیەنێت؟گۆنا سەعید، ئەندامی سەركردایەتی حزبی كۆمۆنیستی كرێكاری كوردستان:

یەكگرتوو هێزێكی دینییە، لە پیاوساالری و دواكەوتوویی و پلە و پایەی لە

خوارەوەی ژنان لە كۆمەڵگەدا كەڵكی وەرگرتووە و هێزی تێدا دەگرێت

www.lawanikurdistan.com2012/10/09 164 7ژماره

من نازانم ئەگەر هەموو ئەندامانی یەكگرتوو ژنیش بن، بەو بیرورایەی كە بۆ پێگە و رێگەی كۆمەاڵیەتی و حقوقی ژنان پێیەتی چی دەگەیەنێت؟گۆنا سەعید، ئەندامی سەركردایەتی حزبی كۆمۆنیستی كرێكاری كوردستان:

ناو بێنە دەترسن ژنان لەسەرە هەمەالیەنەیان ستەمیكی حیزبێكی كۆمۆنیستییەوە، چونكە پێیان دەوترێت ئەمە بە ئەم كە نەبوونە قەومی مانای بە و بوونە دین بێ مانای لە راگیراوە پیرۆز جۆرێك قەومی و دیینی چەمكەی دوو حیزبیكی نێو بێنە دەترسن ژنان سیاسیدا، رەهەندی نێو كۆمۆنیستی، چونكە حیزبی كۆمۆنیست باس لە ئازادییەكانی ئینسان و ڕێز وحورمەت بۆ ئینسان دەكات، پێش لە دیین و

لەكولتوور و نەتەوە و خیڵ.ژنان بە شێوەیەكی ترسناك خراونەتە ژیر باری لێپرسراوەتی لە هەڵگرتنی ناوبانگ و شەرەف و ویستی خێزان، هەر بۆیە نێو حیزبێكی كۆمۆنیستی بكەنە روو بۆیان كە نیە ئاسان كە وەك ووتم لە جیاتی پلە و پایە و موچە و ئیمتیازات، پەیامی یەكسانی بوون و پاراستنی ئازادی و ڕێز وحورمەتی

ئینسانیانی پێ یە.ژنان یەكگرتودا و پارتی نێو ڕیزەكانی لە كە ئ��ەوەی زیاترن هەر پەیوەندی هەیە بەو هۆكارانەی لەسەرەوە باسم بێت، زۆر ژمارەیان هەرچەند پارتیدا نێو لە ژنان كردن، ئەوە پەیوەندی بە نوێنەرایەتی كردنیان بۆ مەسەلەی ژنانەوە بۆ دەبن تر رایەڵ گوێ پیاوەكان لە زۆر ژنانە ئەو نییە، بێت، ژنیش دژی هەرچەندە حیزبەكەیان سیاسەتەكانی پارتی موچە و پارەی لە الیە و ژنانیش پێویستان بە دابین كردنی ژیانیانە. بە نسبەت یەككگرتووی ئیسالمی من نازانم بیرورایەی بەو بن ژنیش یەكگرتو ئەندامانی هەموو ئەگەر كە بۆ جێگە و رێگەی كۆمەاڵیەتی و حقوقی ژنان پێیەتی چی یاساكاندا لە ژنان یەكسانكردنی بۆ دەگەیەنێت؟ چی دەكەن؟، لە سەپاندنی حوكمی شەریعەتدا چۆن نوێنەرایەتی بە نییە پەیوەندیان ژنان لە ژمارەیە ئەم دەك��ەن؟، ژنان مەسەلەی ژنانەوە، بەڵكو ئەمانە ژنانێكن كە لە ژێر چەتری ئیمانداری بە دیین كۆیالیەتیان بۆ خۆیان و ژنانی كۆمەڵگە پەرلەماندا نێو لە و ودەزگاكانیان دام لە و كردووە قبوڵ و فرەژنی بابەتی لە ژنەكانی دژە یاسا بۆ دەدەن دەنگ یاسای شەریعەتی ئیسالمی، لە ئەنجامیشدا بوونەتە بەشێك لە لەشكری ئیسالمی سیاسی كە بەدوای بە ئیسالمیكردنی كۆمەڵگەوەن، كە پەیامی بااڵ پۆشی و راگرتنی ژنان لە نێو

ژنان بۆ دووی��ان پلە رێگەی و جێگا و دیین پێناسەكانی پێیە لە كۆمەڵگەدا، بۆیە من ئەمە بە دەستكەوت نازانم بۆ ژنان، بەڵكو تەنها هۆی ئەم ژمارە زۆرە ئەوەیە كە یەكگرتوو هێزێكی دینییە، لە پیاوساالری و دواكەوتوویی و پلە و پایەی لە خوارەوەی ژنان لە كۆمەڵگەدا كەڵكی وەرگرتووە و هێزی

تێدا دەگرێت.

پ: ئێوە وەك مەنهەجی حزب، بڕواتان بە ئازادی سێكسی »جنسی« هەیە، ئایا پێتوایە كۆمەڵگەی كوردی گەیشتۆتە

ئەو ئاستەی كە قبوڵی بكات یان كردبێت؟و: ئێمە تاكە حیزبێكین كە بە ڕاشكاوانە مەسەلەی سێكس بە كارێكی شەخسی هەر كەسێك دادەنێین و بڕوامان وایە كە هیچ كەسێك لەسەر كار وكردەی سێكسی نابێت تاوانبار بكرێت یان بێ حورمەتی پێ بكرێت یان لێپرسینەوەی لەگەڵ بكرێت بە مەرجێك كە تەمەنی لە سەروو 16 ساڵەوە بێت دابێت، ئەنجام ئ��ارەزووی خۆی بە كارە سێكسیەی ئەو و فرۆشتن و كڕین نە و هاتبێت بەكار تێدا زۆری نە واتە ئەمەمان ساڵە دەمێك ئێمە فشاردا. لەژێر یان پارە بە هەموو وەك حیزب و ڕاگەیاندووە بەرنامەیی وەك خاڵێكی ئینسانێك جێگای ڕێز و بەرگری لێ كردنی ئێمەیە. ئەوەی كە كۆمەڵگەی كوردی گەشتۆتە ئەوەی ئەمە قبوڵ بكات، من پێم وایە كۆمەڵگەی كوردی دەمێكە گەشتۆتە ئەوەی ماف قبوڵ ئازادی سیكسیشەوە بە كەسییەكان تاكە ئازادییە و بكات لە تاكەكانی، ئەوەی كە ئەمەی پێ قبوڵ نەكراوە و لەبەردەمی كردن دروست رێگری بۆ دەكات كارێك هەموو و بەها خێڵەكی و میلیشیایی بە دەسەاڵتی برەودانە ئەوە دیینی یەكان كە سیستەمی دەسەاڵت لە هەرێمی كوردستان كردنەوەی زیندوو خەریكی برەودانە ئەم پێویستییەتی، ژن بە ئازادیخواز خەڵكانی كە ترادسیۆنەكانە دواكەوتریین و دەناڵێنن بەدەستیەوە نوێ نەوەی تایبەت بە وپیاوەوە

هەموو رۆژە ناڕەزایەتی لە بەرامبەر دەردەبڕن. و دیینی بەردەوام چاودێری ئەم دەسەاڵتە ئەوەی لەبەر كەلتووری و یاسایی داناوە بەسەر ژیانی تاكە كەسییەوە لە كوردستان خەڵك ناتوانێت ئازادی سێكسی پیادە بكات، بەاڵم

لە سەركوتكراوترین كۆمەڵگەشدا دەزانێت كە هەموو كەس بەسەر سانسۆر كە كوردستان وەك كۆمەڵگەیەكی لە یان ئازادی تاكە كەسەوە زۆرە، ئینسانەكان بە دزییەوە و لەپشتی چاوەكانی كۆمەڵگەوە لەسەریان ئازادی خۆیان پیادە دەكەن و هەندێك جار ئەم ئازادیە لە بارودۆخیكی وەك كوردستاندا تاكەكان ژیانی بۆ ناخۆش و غەمگین كارەساتی دەتوانێت بەرهەم بێنێت لە بابەتی كوشتن بە بەهانەی شەرەف و تۆڵە سەندنەوە و بە زۆر جیا كردنەوەی كەسانێك كە یەكتریان

خۆش دەوێت.

پ: ئێوە وەك حزب ماوەیەك سەرقاڵی بەڵگە كۆكردنەوە بوون بۆ بە دادگایی گەیاندنی نەوشیروان مستەفا و هەندێك مەسەلەی لەسەر یەكێتی، و گ��ۆڕان ئێستای سەركردەی ئایا مەسەلەی بە دادگایی كوشتنی 5 هەڤاڵی كۆمۆنیست، كردن و كۆكردنەوەی بەڵگە و سكااڵكە بە كوێ گەیشتووە؟

دوایین حیزب تری ڕاگەیاندنەكانی و سایت لەسەر و: كورتی بە كراوەتەوە. باڵو كردنە دادگایی ئەم هەواڵەكانی دادگا نێو ئاسایی كەیسێكی كەیسە ئەم كە دەڵیم لێرەدا »ئەوراقونا و شایەت هێنانی بە تا كوردستان لە نییە كەیسێكی كەیسە ئەم بێتەوە. یەكالیی ئەوراقوكم« و سەركردایەتی نێو كەسانی تاوانباركراوەكانی و سیاسیە دوو هێزی سیاسی گەورەن كە گۆڕان و یەكێتی نیشتمانیە، هێزە نێوان پەیوەندی و هاوسەنگی لە گۆڕانكاریەك هەر سیاسیەكان بە تایبەت ئەو دوو هێزە دەتوانێت ئەو كەیسە لە دادگا یان زۆر زوو یەكالیی بكاتەوە یان بۆ چەند ساڵێك بیباتە دواوە و بێ دەنگی لێ بكات. لەبەر ئەوەی كە سەربەخۆیی دادگا لە كوردستان مانایەكی نیە و ئەمە راستیەكە كە هەموو كەس دەیزانێت، بۆیە ئومێدێكی گەورە نیە كە تاوانباران سزا بدرێن. ئەمە وەك كەیسی گیان بەختكردوانی 17 ی شوبات و سەردەشت عوسمان وایە، لە الیەك هەموو كۆمەڵگە دەزانێت تاوانبارانی ئەم كوشتارانە كێن، بەاڵم سیستەمی سیاسی و شێوەی دەسەاڵتی قەزایی ڕێگە نادات بەوەی كە یاسا دەوری

خۆی ببینێت و تاوانباران بگەیەنێت بە سزای خۆیان.

هەستی مرۆڤ دەبوو، خەڵك هەڵچوونی شەپۆڵی سواری دەكردو دەكرد، گۆڕان لەالیەن پۆپۆڵەوە ئاراست دەكرێ، نەك گۆڕان وەك عەقاڵنی بەشێوەیەكی پۆپۆل جەماوەری، سیاسی بزووتنەوەیەكی بخاتە سەر رێڕەوێكی دروست كە سەرەنجام بزووتنەوەی جەماوەری بەشێوەیەك ئامانجەكانی، داواكارییەكانی، كە فشارێك، ببێتە هەموو چونكە حوكمڕانی، شێوازی پێشكەوتنی هۆی ببێتە بێت بگەیەنێ، وەدیهاتنیان سود نییە مەرج داواكارییەكانی شەقام جار توڕە خەڵكانێكی داواكانی بەگوێرەی سیاسەتت ئەگەر بۆنموونە ئاراستە بكەیت، ئەوا دەبێت شۆرش بۆ رووخانی حكومەت بكەیت، كە بێگومان هیچ بەرژەوەندییەكی هەرێم لەم جۆرە خەباتەدا نییە«.دەڵێت و كۆبوونەكان دەڕوانێتە ئیجابییەوە بە سەرنوسەرەكە »بەڕای من گۆڕان بەم كۆبوونەوانەی خۆی لەم سیاسەتە نادروستە هەوادارانی، رەخنەی ژێر كەوتە ئەوەش لەبەر هەر كرد، رزگار چونكە ئەو بەدرێژایی 3 ساڵی رابردوو بەشێوەیەكی دیكە رەفتاری

كردووە«.لەبارەی رەخنە و دژایەتییەكانی كۆمەڵ و یەكگرتووی ئیسالمی، لە كۆبوونەكانی گۆڕان لەگەڵ یەكێتی و پارتی، بیستون نوری وەهای دەرەنجامی هەر كۆبوونەوانە، لەو ئیسالمییەكانیش »رەخنەی وت بەشداری الیەنێك هەر پێشتر گۆڕان خۆیەتی، گۆڕان سیاسەتی كۆبوونەوەیەكی سەرۆكایەتی كردبێت، بەپاشكۆی لەقەڵەم داوە، یان

كۆبوونەوەیەكی دوو قۆڵییان لەگەڵ هەر یەك لەالیەنەكانی دەسەاڵت كردبێت، وایان داناوە، كە ئەوە تەسلیم بوونە، بۆیە بەشێكی زۆری ال هەموو و نین رەوا سیاسەتانە لەو هیچ بەاڵم پەرچەكردارە، پێویستە پەنا بۆ دایەلۆگ و لێكتر گەیشتن بەرن، واقیعی كوردستان لەبەرژەوەندی بیر هەمووان دەخوازێ ناوچەكە گۆڕانكارییەكانی و

هەرێمە بچكۆڵەكە بكەنەوە«.و یەكێتی لەگەڵ گۆڕان بزوتنەوەی دیالۆگی و لێكنزیكبوونەوە هەنگاوێكی خەندان، لەدەزگای غەفور، خەڵەف دیدی بە پارتی، بێ بەهۆی سیاسییەی چەقبەستووییە ئەو شكاندنی بۆ ئیجابییە بوو. بوو دروس��ت ئۆپۆزسیۆنەوە غ��روروی و دەس��ەاڵت موباالتی وەك ئەو دەڵێت »لەدنیای سیاسەتدا شتێك نییە بەناوی بایكۆتی ئەوەیە مانای رێك بینرا دیاردەیە ئەو شوێنێك لەهەر گفتوگۆ، پرۆسەی سیاسی تەندورست نییە و ئایندەیەكی باشی نابێت. لەهەر ئەویش كە هەیە بەدیلی یەك تەنیا گفتوگۆ پرۆسەیەكدا و كایە بەهۆی ناكات هەزم كودەتا كوردستان ئێستای دۆخی كودەتایە، چەندین هۆكاری ناوخۆیی و بابەتییەوە، بۆیە گفتوگۆ پێویستە بۆ و گۆڕان بزووتنەوەی هەنگاوەی ئەو و كێشەكان چارەسەركردنی

پێشوازی یەكێتی و پارتی كارێكی باشە«.كۆمەڵ و یەكگرتوو كە هاوپەیمانی گۆڕانن لە بەرەی ئۆپۆزسیۆن، لە گۆڕان دەگرن و پێیانوایە نەدەبا بێ بەشداری و پرسی رەخنە

ئەوان كۆبێتەوە و رێككەوتن لەسەر پرسەكان بكات. غەڵەف غەفور، بااڵكانی بەرپرسە لە من »ئەوەی لێكدەداتەوە بابەتەكە بەمجۆرە بنەمایەكی وەكو دەبوو كە ئەوەیە بیستووە ئیسالمییەكانم حزبە پارتی و یەكێتی لەگەڵ خۆیان كۆبوونەوەی لە ئەوانیان ئەخالقی ئاگاداربكردایەتەوە نەك پرسیان پێ بكردایەن بۆ رەزامەندبوونیان. كە هەیە ئۆپۆزسیۆنبوونیانەوە بەهاوپەیمانێتی پەیوەندی ئەمە

لەراستیدا كارێكی باش نییە«.راشكاوانە ئەوەیشی وت »هێزی سەرەكی ئۆپۆزسیۆن بزووتنەوەی گۆڕانە، بۆیە گۆڕان دەتوانێ بەهەڵوێستەكانی هەم دۆخەكە ئاڵۆز و هەمیش ئاراستەی كێشەكان بەرەو چارەسەر ببات، لەهەرحاڵدا حزبە ئیسالمییەكان تووشی بێهیوایی دەبن، ئەگەر چاوەڕێی ئەوە لە گۆران

بكەن بۆچوونەكانیان زۆر بەهەند وەربگرێت«.باوەڕناكەم گۆڕان بكەوێتە ژێر كاریگەری بۆچوونی ئیسالمییەكانەوە ئاستی لەسەر هەیە سیاسییانەوە بەسەنگی پەیوەندی ئەوەیش و

هەرێمی كوردستان و عیراق و ناوچەكەیش.ئەوە بۆ تەنیا »گۆڕان راشیدەگەیەنێت قسەكانیدا، لەكۆتایی زیاتر خۆی سەنگی هەیە ئیسالمییەكان حزبە لەگەڵ هاوپەیمانی قورس بكات لەبەرانبەر یەكێتی و پارتی، بەپێچەوانەوە بزووتنەوەی هەرێمی ئایندەی بۆ سەر بەمەترسی جدددی ئیسالمییەكان گۆڕان

كوردستان ئەزانێت«.

www.lawanikurdistan.com ژماره 164 82012/10/09

رائید پ��رس، هەفتەنامەی دیمانەیەكی لە چاالكییە ب��ەرێ��وەب��ەری ش��ێ��رزاد، س���ەروەت لە باس هەولێر، شاری پۆلیسی مەدەنییەكانی پرس بۆ ئ��ەوەش دەك��ات. ئەركەكانییان و كار ئاشكرا دەكات كە لە خۆپیشاندانەكەی 8ی ئایاردا لەسەر دەشڵێت ب��ووە. بریندار پۆلیسیان 18تاوانبار 481 كۆی لە هەرێم سەرۆكی فرمانی

تەنیا 80 تاوانبار دەستگیر نەكراوە.

كارتان و ئەرك مەدەنییەكان پۆلیسی چاالكییە وەكو پ: چییە؟

و: هەر خۆپیشاندانێك لە هەولێر و دەوروبەری بكرێت دەبێت لەو شوێنە ئامادە بین، پۆلسی ئێمە مەشق و راهێنانیان زۆر لەسەر ئەو كارە كردووە، كە چۆن تەعامول لەگەڵ خەڵكانی بێ بڕوات رێكوپێكی بە بتوانین چۆن بكەن، خۆپیشاندەر ئەوەی خوانەخواستە بابەتەكە تەشەنە بكات و بگاتە حاڵەتی

توندوتیژی.دەگاتە پۆلیس كاتێك ئەوەیە خەڵكەكە لە داواكاریمان دەگ��ات، مۆدێرن شێوەیەكی بە خۆپیشاندانەكە، شوێنی سەردەمی ئەوە نەماوە پۆلیس بە چەكەوە بێت، بەڵكو پوزەك بەشی سێ خۆی، كردنی بەرگری بۆ پێیە درعی و دار و بەس دەدەن، خەڵك لە هاتوونە كە تێدەگات وا خەڵكەكە وانییە، ئەوانە هاتوونە بۆ ئەوەی بتوانن شوێنەكە و خەڵكەش بپارێزن، لەبەر ئەوەی یەك لە ئەركەكانی پۆلیس ئەوەیە خەڵك بپارێزێت، داوا لە خۆپیشاندەران دەكەین هەمیشە پابەندبن بە

رێنماییەكانی پۆلیس، و خۆیان لە یاسا بە گەورەتر نەزانن.لەسەر كە عەمەلیات، ژووری وەكو هەیە ترمان ئەركی بڕیاری جەنابی سەرۆكی هەرێم داندراوە، سەبارەت بە فەرمانی دەستگیركردنەكان، هەتا ئێستا جێبەجێ نەكراوە، ئێمە وەكو عەمەلیاتی ژووری لێپرسراوی بووینە بەشە ئەو بەرێوەبەری هەولێر، توانیومانە لە كۆی 481 تاوانبار لە هەولێر كە پێشتر 80 تەنیا بكەین، دەستگیر كەسیان 401 نەكراوە، دەستگیر چاودێرییان دڵنیاییەوە بە كەسەش 80 ئەو م��اوە، كەس دەكەین، بەاڵم لە دەرەوەی هەرێمن، بۆیە تا ئێستا نەدراونە

دەست دادگا.

پ: ئەو 481 كەسە بە چ مادەیەك تاوانبار كراون؟داوا هەولێرەوە دادگای الیەن لە جۆراوجۆر مادەی بە و:

كراون.

پ: پێداویست و كەل و پەلی ئێوە چییە و چۆن باڵوە بە

خۆپیشاندەران دەكەن؟و: ئێمە لە دوو بەش پێكدێین، ئەو بەشەی ئێمە قونبەلەی دەنگی و قونبەلەی غازی و دووكوڵمان هەیە، ئۆتۆمبێلی ئاوڕێژ هەتا خوا بۆ سوپاس بەاڵم هەیە، پالستیكمان گوللەی و ئێستاكە پێویستمان بەوەی نەبووە، بەشێوەیەكی ئەوا بەكاری

بهێنین.بەشی دووەمی هێزەكە هێزێكی چەكدارە، ئەو هێزە لە بەغدا هەموو ئاستی لەسەر دەرچ��وو یەكەمیش ك��ردووە، مەشقی عێراق، هەر رووبەڕووبونەوەیەك هەبێت لەگەڵ تاوانباران ئەوا

ئەو هێزە چارەسەری دەكات.

پ: لە زۆرێك لە خۆپیشاندانەكان لە نێوان خۆپیشاندەران و پۆلیس توندوتیژی دروست دەبێت، هۆكاری ئەم توندوتیژییە

چییە؟و: زۆرجاران ئەو خەڵكانەی دێن لەوانەیە پاڵپشتێكی حزبیان لە پشت بێت یان پاڵپشتێكی تەخریبیان لە پشت بێت، پۆلیس زۆرجاران بەڵكو ناكات، كەس لە تەعدا شێوەیەك هیچ بە قسەمان ئێمە بەاڵم لێكراوە، تەعدامان هەبووە، بریندارمان بە خەڵكەكە ئەوەی لەبەر نەبووە، فیعلمان رەد نەكردووە، دێت خۆپیشاندانەكە كە كاتێك دەزانین. خۆمان خەڵكانی فەرمانگەكەی و یانە نەبێت، وەاڵمیان شوێنە ئەو لەوانەیە بسوتێنێت، بە دڵنیاییەوە پۆلیس ئەوەی قبوڵ ناكات، لەبەر ئەوە توندوتیژی ڕوو دەدات، ئێمە هەوڵدەدەین كۆنتڕۆڵی بكەین

و لێنەگەڕێین ئاستەكە لە بن كۆنتڕۆڵی پۆلیس بێتە دەرێ.

دژ پێشێلكاری خۆپیشاندانەكان نێو لە زۆرج���ار پ: بەرامبەر ئێوە تەعامولی دەك��رێ��ت، رۆژن��ام��ەن��ووس��ان بە

رۆژنامەنووسان چۆنە؟كەناڵی ئۆپۆزسیۆنن، ئایا دەبن ئامادە كەنااڵنەی ئەو و: فەرمین، ئێمە بە یەك چاو تەماشای هەموو الیەنەكان دەكەین، هاوكاری هەموو الیەنەكان دەكەین، بەاڵم بە داخەوە هەندێك لە

رۆژنامەنووسان خۆیان دەكەنە بەشێك لە كێشەكان، ئەوەش داواكاری بەخۆی خەڵكەكە ئەوەی جیاتی لە ناكرێت، قبوڵ پێشكەش بكات، خۆی دێت داواكاری دەكات، دەڵێ بۆ ئەوەتان بۆ خەڵك جێبەجێ نەكردووە، نازانێت كە پۆلیس تەنیا هێزێكی جێبەجێكارە، بریاری داواكارییەكانی خۆپیشاندەران لە دەست پۆلیس نییە، پۆلیس تەنیا پاسەوانە بۆ ئەوان ئەو شوێنەی

خۆپیشاندانی لێدەكرێت.رۆژنامەنووس كە ك��ردووە ئەوەمان تێبینی زۆرج��ار ئێمە ئیستغاللی ئەوە دەكەن و لە قاڵبی رۆژنامەنووسی خۆی دێتە دەستگیری پۆلیس كاتێك دەكات، پۆلیس لە تەعدا دەرێ، دەكات بۆ ئەوەی هەواڵێك باڵوبێتەوە كە فاڵن رۆژنامەنووس خۆی بۆ ناوبانگێك وەك��و ك���ردووە، دەستگیری پۆلیس پێچەوانەوە بە كەمە، ژمارەیان ئەوانەش دەك��ات، تۆماری لەناو خۆپیشاندانەكان ئەو رۆژنامەنووسانەی كە ئێمە رۆژانە تەعامولیان لەگەڵ دەكەین زۆر رێكوپێكن و زۆر دلسۆزن، بە

ئەركی خۆمانی دەزانین ئەوان بپارێزین.زۆرجار ئەگەر ئێمە نەبواینە تەعدایان لێدەكرا، بەاڵم ئێمە فەرمیان باجێكی كە لێدەكەین داوایان پاراستووە، ئەوانمان ئەوەی بۆ بكات، كەناڵەكەیان و لەخۆیان تەعیبر هەبێت،

جیاوازیان بكەینەوە لەگەڵ خەڵكانی تر.

ئایاری 8ی خۆپیشاندانەی لەگەڵ مامەڵەتان چۆن پ: هەولێر كرد؟

چواریان هەبووە، بریندارمان 18 خۆپیشاندانەكە لە و: برینەكەیان سەخت بوو، بە چەقۆ و كەتەر لە پۆلیس بدرێت ئەوە قبوڵ نییە، بەراستی تەعداش بوو لە هەیبەتی حكومەت. ئێمە ناجاربووین بە شێوەیەكی یاسایی پاش وەرگرتنی فرمانی لە تەعدایان كە بكەین دەستنیشان لەوانە هەندێك دادوەر پۆلیس كردووە، هەمووی بە بەڵگەوە فەرمانی دەستگیركردنیان بۆ دەرچوو، توانیمان دەستگیریان بكەین و بیاندەینە دادگا.

دیمانە: محەمەد عومەر

تێبینیمان كردووە كە رۆژنامەنووس کاتێک دەستگیر دەکرێت لە قاڵبی رۆژنامەنووسی خۆی دێتە دەرێ، تەعدا لە پۆلیس دەكات

رائید سەروەت شێرزاد، بەرێوەبەری چاالكییە مەدەنییەكانی پۆلیسی شاری هەولێر:

کانییە

دەن مە

ییەاالک

ی چیس

پۆل

www.lawanikurdistan.com2012/10/09 164 9ژماره

زۆرن ئەو بابەتانەی كەرۆژانە لەالپەرەی رۆژنامە و گۆڤارەكان باڵودەكرێنەوە و بەردیدی خوێنەر و بینەر دەكەون، بەاڵم ئەوەی لێرە گرنگە و پرسیار دەكرێ: ئایا چەند رەچاوی باری ئەمنی نهێنییەكان. لە پارێزبوونە ئەمانەت و كردووە واڵتیان قەومی و ئ��ازادی بەناوی كەسێك بۆ پێدراوە رێگە تاچەند یاخود رۆژنامەگەرییەوە ئەمنی قەومی بخاتەژێر مەترسی و نهێنییەكانی سومعەی سەر بۆ بن مەترسی كە بكات، ئاشكرا واڵتەكەی

واڵتەكەی.د.حەبیب كەركوكی مامۆستای راگەیاندن زانكۆی سەالحەدین، سەبارەت بەم بابەتە پێی وایە »هەر شتێك ئەگەر جێی باس ئەبێ سوورە، هێڵی بێت تێدا نەتەوەیی زەرەری بەاڵم بێت، رۆژنامەنووس باڵوی نەكاتەوە«. ئەو نموونە دەهێنێتەوە و دەڵێ »رۆژنامەنووسە ئەمریكییەكان كە لە باڵیۆزخانەی كەنەدا خۆیان شاردبۆوە ساڵی 1٩7٩، تا رەوانەی ئەمریكا كران بە شێوەیەكی نهێنی، هاوڕێیەكانیان لە ئەمریكا كە ئەشیانزانی لە كوێ خۆیان بەر زەرەری��ان ئەوەی بۆ نەكردەوە باڵویان بەاڵم شاردۆتەوە، ئەزانێ وا رۆژنامەنووس هەندێ ئێمە واڵتێ لە بەاڵم نەكەوێ. كەسێك هەموو پێش و باڵوكردنەوەیە شایەنی شتێك هەموو ئاسایشی بە ئەبەخشێ گەورە زەرەری دواتر دەكاتەوە، باڵوی

نەتەوەیی«.باسی كە ئاسمانیانەی كەنالە »ئەو وت ئەوەشی

دیموكراتی پارتی )س��ەرۆك��ی ك��رد ئ��ەوەی��ان حیزبی كۆنگرەی لە ب��ەش��داری كوردستان

گ��ەش��ەپ��ێ��دان و چ��اك��س��ازی ئ��ەك��ات( بۆ ك���ردەوە ب��اڵو پەیامێكیان

كە كوردستان دوژمنانی نێوان لە هەیە ناكۆكی سەرەكی حیزبی ه��ەردوو

ئ��ەوە یەكێتی، و پ��ارت��ی بە زەرەرە گەورەترین

ئاسایشی نەتەوەیی«.س����ەب����ارەت ب��ەم سدیقی ش��وان بابەتە، رۆژن��ام��ەن��ووس دەڵ��ێ »ئ��ەم��ن��ی ق���ەوم���ی و

هەرێمایەتی بەرەژەوەندی گرنگی دەرەوە و ناوخۆ و لە

یەكێك ه��ەی��ە، خ���ۆی ل�����ەو ئ��ەه��م��ی��ەت��ی سیستماتیكی دەسەاڵتی كە ل��ەس��ەر كایانەش

بنیات دەنرێ یەك الكردنەوەی ئەمنی قەومی و پێكهێنانی لۆبی هەرێمایەتیە لەناو خۆ و دەرەوە. ئەوەی لە كوردستان دەگوزەرێ تەنیا پێناسەیەكی كالسیكی و كۆنە كە دەكرێت بۆ ئەمنی قەومی و پاراستنی بەهاكان، ناوهێنانی ئەو بەهایانەش زیاتر لە چوار حزبە الی بەتایبەتی كۆبوونەتەوە، حزبدا سیاسەتی چێوەی

نەتەوەیی و ئیسالمییەكان«.ئەوەشی وت »لە بەندی دووەم، لە ماددەی دووەمی یاسایی ژمارە )35(ی ساڵی )2007( كاری رۆژنامەگەری لە كوردستان، جیاوازەكانەوە سەرچاوە لە هەیە بۆی )رۆژنامەنووس هاتووە بۆ هاواڵتیان هەبێ و پەیوەندییان بایەخی زانیارییەك كە هەر یاسا(. بەپێی بێنێ وەدەس��ت بێ گشتیەوە بەرژەوەندیی بە بۆ هۆكارەكەی ئەمەش نەكراوە، جێبەجێ %45ی لە ئەویش بە سیاسەتی تەحەكوم كوردستان حزب لە دەگەرێتەوە، ئەوە رۆڵێكیان پەرلەمان و حكومەت دەكات، هەرێمایەتی دەرەوەی

نییە«. پێشیوایە كاری بازرگانی و هاوردەكردن و هەناردەكردنی كااڵو شت و مەك و دەرمان لە دەست تاقم و گرپ و چەند كەسێكدان، ناشەفافیەك هەیە لە ئاشكراكردنی سەروت و سامان، سیستمی

بانكی نییە، هەروەها خەڵكانێك لە شەو رۆژێكدا دەوڵەمەند دەبن ئەمنی بە پەیوەندی پرسانە ئەم هەموو دەبنە سەرمایەدار، و

قەومییەوە هەیە، بەاڵم لە كوردستان ئەمانە رێك نەخراون.بەبڕوای محەمەد عەبدواڵی راگەیاندنكار، نموونەی دەوڵەتێكی دیموكرات لە ئازادی رادەربڕین و رۆژنامەوانیدا خۆی دەبینێتەوە، بەاڵم خۆ ناكرێ ئازادییەكی رەهابێ بەو شێوەیەی رۆژنامەنووسان ئازادییە ئەم سنووری دەبێت بەڵكو بكەن، باسی دەیانەوێ نەبەزێنن و رەچاوی سەروەرییەكانی گەل و ئاسایشی نەتەوەیی واڵت بكەن. وەكخۆی دەڵێ »جێگەی داخە هەندێ لە دەزگا راگەیاندنەكانی ئەم هەرێمە رەچاوی ناكەن. دەكرێ لە سێ ئاستەوە تەماشای بەرپرسیاریەتی ئەوانیش: بكەین، راگەیاندن بەرامبەر بەرپرسیارێتی

س�����ەرج�����ەم�����ی كۆمەڵگەی كۆمەڵگە، ب��ەرام��ب��ەر

ناوخۆ، بەرامبەر بە خۆی«. پەیامێك »ه��ەر وت ئەوەشی ك��ەالری كە ئاراستەی لە خزمەتی بەرژەوەندی گشتی پەیامەكەیدا لە مەرامەكانی بەدڵنیایەوە نەبێ، لە گۆڕانكاری هۆكاری نابێتە و ناگرێ خۆی جێگەی كۆمەڵگادا«. ناوبراو جەخت دەكاتەوە »نابێت راگەیاندن قەیران

دروست بكات و زیان بە ئاسایشی نەتەوەیی بگەیەنێت«.كوردستان راگەیاندنكارانی ك��ەالری، محەمەد بەبۆچوونی كورد نەتەوەیی ئاسایشی سنوورەكانی نەیانتوانیوە هەندێجار بخوێننەوەو، جاروبار ئەوەندە لە ئاراستەی واقیعی الیانداوە كە كوردستان. نەیارانی دەستی چیلەی دەستە بوونەتە تەنانەت هەندێ لەوان پرسە نەتەوەییەكان لە بەرچاو ناگرن و باكیان بە

ئاسایشی نەتەوەیی نییە، بۆیە لە پەیامەكانیان ورد نین. میدیا وەك ئامڕازێك بۆ تێكدانی ئاسایشی نەتەوەیی و لێكترازان رۆژنامەنووسان لە »هەندێ دەڵێت و دەبینێت مەترسی بە

بەكار كەسی تاكە تۆڵەسەندنەوەی بۆ راگەیاندن ئامرازەكانی الی بۆ دیكە ئەوانی سەرەنجی دەیانەوێ هەشیانە و دەهێنن خۆیان رابكێشن و پەنا بۆ شێوازێك لە لێدوان و نووسین دەبەن كە دەگاتە جنێو فرۆشی و قسەی سووك و تۆمەت هەڵبەستنی ناڕەوا، بێ ئەوەی ئاگایان لێ بێت ناشارەزایانە كەوتوونەتە خانەی بەئاگایانە هەن هەروەها نەتەوەیی. ئاسایشی لەگەڵ دژبەرێتی ئەم ئامرازانە بەكار دێنن و هەندێجار دوور نییە لە الیەن نەیارانی گەلەكەمانەوە هاوكاری مادی بكرێن، رەنگە ئەمە ببێتە درزێك بۆ هاتنی دوژمن بەشێوەیەكی نهێنی بۆ نێو زمانی راگەیاندنمان و بە جۆرێكی جیاواز هەوڵی لەبەر یەكترازاندنی ریزی كورد لە ئاستی

سەركردایەتییەوە تا ناخی كۆمەڵگای كوردی بدات«.بە راگەیاندنكارانمان بكەین ئەوە بۆ كار داوك��ارە ك��ەالری بۆئەوەی بێنن، بەكار راگەیاندن ئامرازەكانی بەرپرسیارێتییەوە لە هێڵەكانی سنووری ئاسایشی نەتەوەییدا بمێننەوەو دەرنەچن.

بەم م��اف��پ��ەروەر، و ن��اس یاسا سدیق دەشتی دەدوێ بابەتە بەم سەبارەت شێوەیە »رۆژنامەنوسان ئەركێكی پرمەترسی كارەكی وكارەكەیان ئەنجامدەدەن زۆرپیرۆزە، بۆیە دەبێت بەشێوەیەكی و ب��دات ئەنجامی بێگەرد و پ��اك بێ و نادروست زانیاری لە دووربێت بەڵگە، لەهەمان كاتیشدا پابەندبێت كاری واڵت��ەی ئەو یاساكانی بە یاسای بەتایبەتی ت��ێ��دەك��ات لە كە رۆژن��ام��ەگ��ەری بەیاسای كوردستان ژمارە 35 ساڵی 2007 هەروەها ن��اوزەدك��راوە، س���ەرج���ەم ی��اس��اك��ان��ی

نزیك تا دوور كە ڕەوشی ت��ری لەسەر كاردانەوەیان ژیانی رۆژنامەنووس دەبێت چ راستەوخۆ یان ناراستەوخۆ«.

مرۆڤ، مافی گ��ەردوون��ی جارنامەی لە روونیشیدەكاتەوە كردووە، ڕادەربڕین ئازادی لە باسی دا 1٩ ژمارە ماددەی لە دەبێ كە دەكات، رۆژنامەنووسیش ئازادی لە باس بەومانایەی شێواندنی یاخود لەكەداركردن هۆی نەبێتە و سنورداربێت سروشتی تاكەكانی تر، هەروەها دەوڵەتیش بەهەمان شێوە، بۆیە لەكاتی ئاشكراكردنی زانیارییەكان دەبێ رۆژنامەنووس پابەند بێت بەپاراستنی ژیانی كەسەكان و ئاسایشی نەتەوەیی و واڵتەكەی.

ناوبراو زێتر لەرووی یاساییەوە ئاماژە بە بابەتەكە دەكات و دەڵێت »لە یاسای ژمارە 3 بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر لە ساڵی 2006 لە ماددەی 4 لە بڕگەی چوارەم باسی لێوە كراوە، كاتێك هەواڵێك نوسراو و بیستراو بینراو، راگەیاندنی دەزگاكانی لە باڵودەكرێتەوە و ببێتە هۆكاری شێواندن و تۆقاندنی هاوواڵتیان یاخود ببێتە هۆی ئەنجامدانی تاوانی تیرۆری، ئەوا سزای )15( هەواڵەكە باڵوكەرەوەی كەسی بەسەر دەچەسپێندرێت ساڵە توند، بەسزای سزادەدەرێت و دەكرێت تاوانبار دەزگاكەشی و ساڵی 111ی ژمارە عێراقی سزادانی لەیاسای شێوە بەهەمان سزای لە باسی 84 تا 81 بڕگەكانی لە 3 بەندی لە 1٩6٩تاوانەكانی باڵوكردنەوە كردووە، بەهەمان شێوە لەیاسای ژمارە 35 ساڵی 2007 لە ماددەی ٩ بڕگەی یەكەم داهاتووە: نابێت هیچ بابەتێك و زانیارییەك باڵو بكرێتەوە ئەگەر هاتوو مەترسی هەبوو دادگای رەزامەندی هاتوو ئەگەر و لێكۆڵینەوە رێرەوی لەسەر دەزگاكەی و رۆژنامەنووس ئەوە پێچەوانەوە بە نەبێت، لەسەر

سزادەدرێن بە پێی بنەماكانی یاسا«.مایەی ببێتە باڵوبكرێتەوە زانیارییەك هیچ دەشڵێت »نابێت هەرێمایەتی پەیوەندی تێكدانی و قەومی ئەمنی لەسەر ترس یاخود تێكدان و لەكەداركردنی هەرتاكێك لەرووی كۆمەاڵیەتی و سیاسی و یاساییەوە، ئەمە بە پێی )میساقی شەرەفی( ساڵی

1٩5٩ی فدراسیۆنی نێودەوڵەتی و بنەماكانی مافی مرۆڤ«.

راپۆرت: بەهرە سدیق

تاچەند میدیا بۆی هەیە باس لە ئەمنی قەومی بكات و نهێنیەكان ئاشكرا بكات؟

»رۆژنامەنووسە ئەمریكییەكان كە لە باڵیۆزخانەی كەنەدا خۆیان شاردبۆوە ساڵی 1979، تا رەوانەی ئەمریكا كران بە شێوەیەكی نهێنی، هاوڕێیەكانیان لە ئەمریكا كە دەشیانزانی لە كوێ خۆیان شاردۆتەوە، بەاڵم باڵویان نەكردەوە بۆ

ئەوەی زەرەریان بەر نەكەوێ«.

www.lawanikurdistan.com ژماره 164 102012/10/09

ئەو پێدەكەم، دەست لێژنەكەتانەوە كاروباری لە سەرەتا پرس: كەلوپەالنەی كە لێژنەكەتان دەستی بەسەردا دەگرێت، چی لێدێت؟

لەالیەن دەگیرێت، بەسەردا دەستی كەلوپەالنە ئەو كاتێك نیهاد: ماوەیان ئەوانەی دەكرێت، بۆ پشكنینی تەندروستیەوە لێژنەیەكی حاڵەتێكدا لە هەروەها دەبەن، ناوی لە و دەیسوتێنن بەسەرچووە ئەگەر دوای پشكنین دەركەوت بەشێك لە كەلوپەلەكان ماوەیان ماوە بۆ بەسەرچوون، بۆ بەرژەوەندی گشتی بەكاردەهێندرێت و دابەشی سەر

نەخۆشخانەكان دەكرێت.

پرس: ئەی خاوەنی كەلوپەلەكان، بۆچی راپێچی دادگا ناكرێن؟نیهاد: خاوەنەكانیشیان راپێچی دادگا دەكرێن و دادگا سزایان دەدات،

ئێمە بەهیچ شێوەیەك مافی ئەوەمان نییە بڕیاری لەسەر بدەین.

بەسەرچوو، م��اوە كەلوپەلی س��اڵ چەندین بازرگانێك پ��رس: دەرخواردی خەڵك بدات، گوناح نییە سزاكەی تەنها ماددی بێت؟

نیهاد: دووپاتی دەكەمەوە، سزادانی بازرگانەكان كاری ئێمە نییە، دەست و پشكنین تەنها ئێمە ئەركی دەدات، بڕیار دادگ��ا بەڵكو

بەسەرداگرتنی كەلوپەلەكانە.

ئەو كاروباری لە دەست هەن، بەرپرسن هەندێك دەوترێت پرس: لێژنەیە وەردەدەن، بۆ ئەوەی چاوپۆشی لە هەندێك سەرپێچی بكەن،

ئایا ئەو قسانە ئەسڵ و ئەساسی هەیە؟كەسێكیش هیچ وانییە، شتی شێوەیەك هیچ بە نەخێر نیهاد: تەداخولی كاری ئێمەی نەكردووە، ئەگەر كەسێكیش تەداخولی بكردایە

نەمان دەتوانی ئەو هەموو كارە بكەین.

پرس: بۆچی تائێستا گوێبیستی ئەوە نەبووینە، بەهۆی كەلوپەلی ماوە بەسەرچوو یاخود گرانی نرخ، شوێنێك بە یەكجاری دابخرێت؟

نیهاد: زۆر كار كراوە، بەاڵم مافی ئەوەمان نییە بە یەكجاری شوێنك دابخەین، هەروەها ئەو لێژنەیە دووجار ئینزار دەداتە دوكانەكە، جاری

سێیەم راپێچی دادگا دەكرێت.

پرس: هەندێك كەلوپەل كە لە بازگاكان و سنورەكان داخیلی هەولێر دەبێت، ماوە بەسەرچووە یاخود فرۆشتنی قەدەغەیە، بۆچی لێدەگەڕێن

ئەو جۆرە كەلوپەالنە داخیلی هەولێر ببێت؟ نیهاد: كێ وادەڵێ؟

پرس: زانیاریمان هەیە و خەڵكیش وا باس دەكات؟ نیهاد: ئێمە ئیعتیماد ناكەینە قسەی سەر شەقام، هەر كەسێكیش هاواڵتیانەوە لەالیەن زۆرجار قسەبكات، بەڵگەوە بە با دەڵێت، وا ئاگادار دەكرێینەوە بۆ ئەوەی بچین شوێنێك پشكنین، دەبینین هیچ ناێیت، كەسە بەو كەیفی ئەوەی لەبەر تەنانەت نییە، سەرپێچیەكی

بۆیە ئێمەی ئاگادار كردۆتەوە.

پرس: ماوەیەك لە سنوری پارێزگای هەولێر پرۆژەی نیشتەجێبوون یەكەی پرۆژەی راگەیاندنی گوێبستی رۆژانە بۆچی بەاڵم راگیراوە،

نیشتەجێبوونی نوێ دەبین؟ یاخود هەولێر پارێزگای لە دەتوانن نییە، من كاری ئەوە نیهاد:

شارەوانی بپرسن.

پرس: هەست ناكەن، هەولێر بۆتە دوو پارچە، پارچەیەكیان دوبەیە، و نشینەكان هەژار گەڕەكی واتە ئەفغانستانە، تریش پارچەیەكەی

دەوڵەمەند نشینەكان؟ نیهاد: پارچە ئەفغانستانەكەی كوێیە؟

پرس: بۆ نموونە باداوە، تەعجیل، تەیراوە، سەیداوە، گەڕەكەكانی كوردستان و نیشتمان و...؟

ئەو باستكرد، گەڕەكانەی ئەو كۆنە، شارێكی هەولێر نیهاد: خەڵكن، موڵكی %٩8 لە و هەولێرن گەڕەكی كۆنترین گەڕەكانەش خانوەكانیان ئ��ەوەی بۆ بكات خەڵك لە زۆری ناتوانێت حكومەت شارەكان كاتێك هاوكات هەروایە، واڵتێكیش هەموو لە بروخێنێت،

گەورە دەبن، بێگومان شتی تازە دروست دەكرێت.

پرس: بەاڵم بۆچی دەوترێت لە هەولێر شارە دەوڵەمەند نشینەكان زیاترن؟

دوبەی، دەبێتە یاخود دوبەی بۆتە هەولێر دەڵێت، ئەوەی نیهاد: راست ناكات، دوبەی 20 ساڵە دروستبووە، بەاڵم هەولێر زیاتر لە حەوت كلتورییەكەی بەشە لە پارێزگاری هەروەها دروستبووە، ساڵە هەزار

دەكرێت و لەالیەكی تریشەوە پەرە بە مۆدێرنكردنیشی دەدرێت.

پرس: ئایا تەنها سنوری پارێزگای هەولێر، چەند ساڵی پێویستە بۆ چارەسەركردنی قەیرانی یەكەی نیشتەجێبوون؟

نیشتەجێبون یەكەی كێشەی نەیتوانیوە واڵتێك هیچ نیهاد: كێشەی بەردەوام ئەڵمانیا وەكو زەخمی واڵتێكی لە چارەسەربكات،

دانیشتوانی خەڵك رێژەی ئەوەی لەبەر هەیە، نیشتەجێبوون یەكەی چارەسەر نیشتەجێبوون یەكەی كێشەی دەڕوات، زۆرب��وون ب��ەرەو

ناكرێت، بگرە رۆژ دوای رۆژ ئەو كێشەیە زیاتر دەبێت.

پرس: كاتێك پرۆژەیەكی نیشتەجێبوون رادەگەیەندرێت، راستەوخۆ دەكرێت قۆرخ بازرگانەكانەوە و بەرپرس لەالیەن چونكە نامێنێت، بە گرانتر لە 50 خانوو دەكڕن، دواتر وەك دەستی دوو زیاتر یەكی

دەیفرۆشێتەوە، بۆ ئەمەیان چی دەڵێیت؟نیهاد: مادام سیستەمەكە بازاڕی ئازادە كێشە نییە، چونكە لە هەموو واڵتان شتی وەها هەیە، بەاڵم بۆ چارەسەكردنی ئەو كێشەیە پێویستە

سەرمایەدار و حكومەت پەیوەندییان هەبێ و چارەسەری بكەن.

پرس: پرۆژەی یەكەی نیشتەجێبوونی كۆرییەكان چی بەسەرهات، بە دەست تر هەفتەیەكی كە راتانگەیاند ئێستا پێش مانگێك چەند

ناونوسین دەكرێت، بەاڵم وا نەبوو؟ هونەر كێشەی هەندێك بەاڵم دەكەن، لەسەر كاری ئێستا نیهاد: زۆری بەشێكی دەتوانن پرۆژانەش ئەو دواكەوتووە، بۆیە هەبووە،

كێشەی نیشتەجێبوون چارەسەربكەن.

پرس: پێتوایە یەكەكانی ئەو پرۆژەیە بە كەسانی هەژار و موستەحەق بدرێت؟

نیهاد: بەڵێ بە دڵنیاییەوە، چونكە رێنماییەكانی ئەوەندە مەرجەی تێدایە دڵنیام بەر خەڵكی هەژار و كەم دەرامەت دەكەوێت.

پرس: لە ئێستادا ژمارەیەكی زۆر ماڵە عەرەب خانوویان لە شاری ئەوان چونكە هاواڵتیانە، نیگەرانی مایەی ئەوەش كڕیوە، هەولێر

هۆكارن بۆ گرانبوونی نرخی خانو و زەوی؟ نیهاد: هەتا لەگەڵ عێراق ژیان بەسەرببەین، بەپێی دەستوریش هەر هاواڵتیەكی عێراقی مافی خۆیەتی هەر كوێیەكی بیەوێت لێی نیشتەجێ بێت بە كوردستانیشەوە، بە هەمان شێوەیە خەڵكی هەولێر دەتوانن تریشەوە لەالیەكی نیشتەجێبن، تر شارێكی یاخود بەغدا لە بچن هەولێر بۆتە سەنتەری گەشتیاری و چارەسەری پزیشكی، ئەگەر ئەو ئەوان هەروەها دەكوژێت، خۆی بازاڕی هەولێر نەیەن عەرەبانە برا نەبونەتە هۆكاری بەرزبوونەوەی نرخی خانو و زەوی، چونكە لە هەموو

دونیا خانو و زەوی لە پایتەخت گرانترە وەك لە شارەكانی تر.

سزادانی بازرگانەكان كاری ئێمە نییە، بەڵكو دادگا سزایان دەدات

كێشەی یەكەی نیشتەجێبوون چارەسەر ناكرێت، بگرە رۆژ دوای رۆژ ئەو

كێشەیە زیاتر دەبێت

ئەوەی دەڵێت، هەولێر بۆتە دوبەی یاخود دەبێتە دوبەی، راست ناكاتنیهاد قۆجە قایمقامی قەزای ناوەندی هەولێر بۆ پرس:

دیمانە: توانا شێخانی

دواكەوتنی پرۆژە نیشتەجێبوونی كۆرییەكان تەنها كێشەیەكی هونەرییە،

ئەویش لە چارەسەربوندایە

نیهاد لەتیف قۆجە، قایمقامی قەزای ناوەندی هەولێر، لە دیمانەیەكیدا یەكەی پ��رۆژەی دواكەوتنی هۆكاری پ��رس، هەفتەنامەی لەگەڵ نیشتەجێبوونی كۆرییەكان بۆ هەندێك كێشەی هونەری دەگەڕێنێتەوە و دەشڵێت »ئەو پرۆژەیە دەتوانێت بەشێكی زۆری كێشەی نیشتەجێبون دەرام��ەت«. كەم و ه��ەژار كەسانی بۆ تایبەتی بە چارەسەربكات لەالیەن كە تەندروستیەی لێژنە ئەو دەرب��ارەی تردا تەوەرێكی لە قایمقامیەتەوە سەرپەرشتی دەكرێت، ناوبراو دەڵێت »ئەو كەلوپەالنەی ئەگەر دەكرێت، بۆ پشكنینی دووبارە دەگیرێت بەسەردا دەستی كە ماوە بەسەرچوو بوو ئەوا دەسوتێندرێت و تاوانبارانیش راپێچی دادگا

دەكرێن، چاوپۆشی لە هیچ كەسێكیش ناكرێت«.

www.lawanikurdistan.com2012/10/09 164 11ژماره

تائێستا مەدەنی كۆمەڵی رێكخراوەكانی لیژنەی وەك بۆچی پ: نەتانتوانیوە بودجەی رێكخراوەكان رێكبخەن، چونكە دەوترێ جیاوازی

و ناعەدالەتی زۆری تێدایە؟كۆمەڵی لیژنەی لە ئێمە بەڕێزتان زانیاری و ڕوونكردنەوە بۆ و: عەدالەت بە و یەكخستن بۆ داوە باشمان زۆر هەنگاوی مەدەنی و پڕۆژە و كار پێی بە تاوەكو ڕێكخراوەكان، میزانیەی دابەشكردنی توانای ڕێكخراوەكان بێت، نەك بە هەڕەمەكی دابەشكردن و بەفیرۆدانی لیژنەكەمان كە ڕێكخراوەكان كاری یاسای دەركردنی بۆیە میزانیە، پێی هەستا و دواتریش پەرلەمانی كوردستان پەسەندی كرد، باشترین ڕێكخراوەكان لەمەودوا تا كێشەیە، ئەم چارەسەری بۆ بوو هەنگاو وەربگرن. میزانییە دەكەن پێشكەشی پڕۆژانەی ئەو و كار پێی بە بەمەش ڕێكخراوەكان ئەكتیڤ تر دەبن و پێشبڕكێ دەكەن بۆ پڕۆژەی باشتر،بەاڵم ئەوەی كێشەیە لێرەدا تاوەكو ئێستا ئەم یاسایە نەچۆتە بواری جێبەجێكردنەوە، بۆ دامەزراندنی فەرمانگەی كاری ڕێكخراوەكان لە ئەنجومەنی وەزیران. ئێمە لە ڕێگەی لیژنەكەمان و هەم لە ڕێگەی سەرۆكایەتی پەرلەمانەوە جەختمان كردۆتەوە لە حكومەت كە هەرچی زووترە هەیكەلی ئەم فەرمانگەیە دابمەزرێنن، تاوەكو یاساكەش بچێتە

بواری جێبەجێكردنەوە.پ: تێبینی ئەوە لەسەر رێكخراوەكان هەیە گوایە پاشكۆی حزبن و زۆر و بۆرن، بەرای تۆ تاچەند ئەم رێكخراوە ئەكتیڤ و كاریگەر بوونە

لەسەر كۆمەڵگە؟و: ڕێكخراوەكان تا ڕادەیەك بۆ مومارەسە كردنی پڕۆسەی دیموكراتی دەاللەتی ڕێكخراوانەش ئەم جۆری جۆراو و، كردووە باشیان كاری هەبوونی دیموكراتییە لە هەرێمی كوردستان. بوونی ئەم رێكخراوانە ئەوە دەر دەخات كە ئیرادەیەك هەیە بۆ كاری ڕێكخراوەیی. لە دوای سالی 2003 و هاتنی رێكخراوە نێودەوڵەتیەكان بۆ كوردستان و دروستكردنی وایكردووە نێودەوڵەتییانە رێكخراوە بەو رێكخراوەكانمان پەیوەندی ڕێكخراوەكان بە پێی تواناو پسپۆری كار بكەن. لەگەل هەموو ئەمانەشدا ناتوانین هەموو ڕێكخراوەكان وەك و یەك هەڵبسەنگێنین، ئێمە لە خولی سێیەمی پەرلەمانی كوردستان هەستمان بە بۆشایی نەبوونی یاسایەك

بۆ ڕێكخستنی كاری ڕێكخراوەكان كردووە، بۆیە لیژنەیەكی هەمیشەیی لە پەرلەمانی كوردستان دامەزرا بە ناوی«لیژنەی كۆمەڵی مەدەنی«یەوە، ڕێكخراوی یاسای دەرچواندنی بۆ نا هەنگاوی دواتر لیژنەیەش ئەم جێگای یاسایانەی لەو یەكێكە یاسایەش ئەم كە مەدەنی، كۆمەڵی شانازی پەرلەمانی كوردستانە، بە هەڵسەنگاندنی زۆربەی ئەو ڕێكخراوە

بیانییانەی كە سەردانی كوردستانیان كردووە.پ: دەوترێت پەرلەمان لە ژێر هەیمەنەی حزبدایە و پەرلەمانتاران بە

تەوجیهاتی مەكتەبی سیاسی حزبەكان كار ئەكەن، وەاڵمی تۆ چییە؟و: ئەگەر وا بێت شتێكی ئاساییە، چونكە بە پێی لیست و دەنگی حزبەكان هاتووینەتە پەرلەمانی كوردستان. لە وواڵتانیشدا وا باوە هەر حزبێك بەرنامەی خۆی كە لە كاتی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكان بانگەشەی پەرلەمانتارەكانەوە ڕێگەی لە بەرنامەیەی ئەم دوات��ر ك��ردووە، بۆ جێبەجێدەكات بۆ خزمەتی خەڵك، هەروەها لە ڕێگەی ئەو حكومەتەی كە پێكیدەهێنی. هەرچەندە ئێمە وەكو پەرلەمانتارانی پارتی بە ڕاشكاوی دەڵێم كە ئازادین لە بیروڕا و كاركردنمان وەكو كاری پەرلەمانی، بەاڵم هەندێ یاسا هەیە كە ڕەهەندی سیاسیان هەیە، زۆر ئاساییە كە بۆ بە تر هەیە كە پەیوەندیان یاسای چوونی حزب وەربگیرێت. هەندی ژیانی خەڵكەوە هەیە، لێرەدا پەرلەمانتار وەكو نوێنەری خەڵك ئازادە لە دەربڕینی بیر و بۆچوونی خۆی بە بێ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ ڕای سیاسی، بۆ نمونە لە دەركردنی هەندێ یاسا هەبووە لە ناو لیژنەكەمان كە هەموو ئەندامان هاوڕا بوون لەسەری، سەرە ڕای ئەوەی كە هەرئەندامە و سەر

بە لیستێكی جیا بووە.گەڕانەوەی بە ناڕازین پەرلەمانتارەكانی و پارتی تەنها بۆچی پ: دەستور بۆ پەرلەمان، كەچی یەكێتی و ئۆپۆزسێون رازین بە گەرانەوەی

دەستور؟هەرێمی دەستووری پ��ڕۆژەی نەگەڕانەوەی یاخود گەڕانەوە و: هێزە تەوافوقی هەبوونی و سازدان بە هەیە پەیوەندی كوردستان، سیاسیەكان لە هەرێمی كوردستان، لە دەرەوەی پەرلەماندا لە ڕێگەی پرسە ئەم بۆیە بكرێت، ڕێككەوتنە ئەم حزبەكانەوە سەركردایەتی

جارێكی تر لەناو پەرلەمان یەكال ناكرێتەوە.

دەستوور دەرچوونی پارتی، پەرلەمانتارێكی وەكو من بڕوای بە هەموو قۆناغە یاساییەكانی خۆی بڕیوە، تەنها قۆناغی ڕاپرسی ماوە. لە خولی دووەمی پەرلەمانی كوردستاندا بە زۆرینە دەنگیان بە بەڵێ داوە بۆ دەستوور بە هەموو الیەنە سیاسیەكانەوە، كە ئێستا بەشێكیان قۆناغی بچێتە دەستوور دەبێت وایە پێم بۆیە ئۆپۆزسیۆن، بوونەتە پێویستە و كوردستانە خەڵكی ئیرادەی دەستوور چونكە ڕاپرسی.

خەڵكی كوردستان بڕیاری لێبدات.زۆر پارەیەكی بە خولەكەی بوونی ت��ەواو دوای پەرلەمانتار پ: خانەنشین ئەكرێت، لەكاتێكدا پەرلەمانتار نوێنەری خەڵكە و كارمەندی كردنی خانەنشین هەڵوەشانەوەی لەگەڵ تاچەند نییە، حكومەت

پەرلەمانتار دای؟ و: مەسەلەی خانەنشینی شتێك نییە كە نەگۆردرێت، بۆیە دەكرێت یاسایەك دابنرێت و بۆ خولی داهاتوو گۆڕانكاری تێدا بكرێت. مەسەلەی

خانەنشینی لە زۆر وواڵتی دیكە هەیە.پ: چەندین ساڵە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان دوا دەخرێت،

بەاڵم پەرلەمانی كوردستان بێ هەڵوێستە، بۆچی؟ و: پەرلەمانی كوردستان بێ هەڵوێست نەبووە، بەڵكو بە دواداچوونی خۆیدا كاتی لە و پارێزگاكان هەڵبژاردنی ئەنجامدانی بۆ ك��ردووە بانگهێشتی كۆمسیۆنی بااڵی هەڵبژاردنەكانی كرد بۆ ئامادەبوونیان لە لیژنە پەیوەندیدارەكانی پەرلەمان، ئەو كات كۆمسیۆن رایگەیاند كە لەبەر هەندێك هۆكاری فەننی ناتوانن هەڵبژاردن لە كاتی خۆی ئەنجام بدەن. هەروەها ماوەی كاری كۆمسیۆن كۆتای پێهاتبوو، بۆ چارەسەری ئەمەش ماوەیەكی تریان بۆ درێژكراوە، بەاڵم كۆمسیۆنی نۆی بەالی كەم 3 تا 4 مانگی دەوێت تا شارەزایی كارەكانی دەبێت و ئامادەكاری پێویست لەگەڵ كات هەموو پارتی نوێنەرانی وەك ئێمەش ڕای دەدا. ئەنجام ئەنجامدانی هەڵبژاردن بووین وەهیچ كات الریمان نەبووە لە هەڵبژاردن.

ئامادەی خۆی كۆمسیۆن دەبێ بۆیە كۆمسیۆنە، كاری هەڵبژاردن هەڵبژاردن، بۆ بكات دیاری ڕۆژێك كاتە حكومەتیش ئەو دەرببڕیت، پارێزگاكان هەڵبژاردنی یاسای لە ماوە تەعدیالت هەندێك هەرچەندە

بكرێت، كە ئەمەش كاری پەرلەمانی كوردستانە ئەنجامی بدات.

خاوەنی ئیمتیاز:ئومێد خۆشناوسەرنووسەر:

ئاڤان حه مه ساڵح0750-446 1301

جێگری سه رنووسه ر: شاخه وان عومه ر سلێمان0750-448 0225

به ڕێوه به ری نووسین: فەرەیدون بێوار0750-414 1910

f_bewar@yahoo.com

ستافی پەیامنێران:توانا شێخانیشااڵو حەبیبە

زیرەک عەبدولڕەحماننه خشه ساز: شێرکۆ

ناونیشان: هەولێر- بارەگای مه کته بی سکرتارییه تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه نجومه نی وه زیران

یان له رێگه ی ئه م ئیمه یله وه بابه ته کانتان بنێرن:shaxawanjournalist@yahoo.com

زۆرینەی پەرلەمانتاران دەنگیان بە بەڵێ بە دەستوور داوە، بۆیە پێم وایە دەبێت دەستوور بچێتە قۆناغی ڕاپرسی

ئاواز عەبدولواحید خدر، ئەندامی پەرلەمانی كوردستان:دیمانە: تریفە ئازاد

لەم دیمانە تایبەتەدا لەگەڵ هەفتەنامەی پرس، خاتوو ئاواز لیستی لە كوردستان پەرلەمانی ئەندامی خدر، عەبدولواحید كوردستانی، ئەندامی لیژنەكانی ناوخۆ و كۆمەڵی مەدەنی، ئاماژە بە رۆڵی رێكخراوەكان و پەرلەمان دەدات. هەروەها سەبارەت بە پرسی گەڕانەوەی دەستوور و هەیمەنەی حزب بەسەر پەرلەماندا،

رای تایبەتی خۆی هەیە.

لە ئیمارات بیمەی تەندروستی هەیە بۆ هەر تاكێكی كۆمەڵگا كە لەدایك دەبێ، كەگەیشتە قۆناغی گەنجی، حكومەت خانوو یان زەوی پێدەبەخشێ

سەیرترین دیاردە لەو هەرێمەی ئێمە كە لە بواری سیاسەت دەبینرێت، دروستكردنی تەنگەژەیە، تۆ ئەگەر تێبینی بكەیت، كە دەكرێت، دروست تەنگەژەیەك جارێك چەند لەساڵێكدا دڵەراوكێی گەورە لە نێو خەڵكدا دروست دەكات، كە دیقەتی ئەو بنەرەتدا لە تەنگەژەیە ئەو دەدەیت، وردەكاریەكەشی دەزگاكانی و سیاسییەكان زاری لەسەر كە نییە، وجودەی ئەو بۆیە هەركاتێك دەزانیت لێوە دەكرێت، باسی راگەیاندن هەرایە ئیعالمییە نامێنێت و واڵت ئاوەدان و شامی شەریفە، هیچ

كێشەیەك لە ئارادانییە.ئەوانەی چ بەدەستەوەیە، دەسەاڵتیان حزبانەی ئەو چ خۆیان بە ئۆپۆزسیۆن دەزانن درێغیان لە دروستكرنی ئەو جۆرە بۆ پەنا دەسەاڵتدار، حزبەكانی زۆرجار نەكردووە، تەنگەژانە ئەو جۆرە تەكنیكە دەبن، هەندێك جار لە ناو ئەو تەنگەژانە دا مرۆڤ كە گوێیان لێدەگرێت وا هەست دەكات، هەموو كورد لە لێواری مەرگە، یان كورد هەموو دونیای دوژمنە و هەتیوی گەردوونە، ئاخر بنەرەتی كێشەكە وەها نییە و مەسەلەكە بەو

قەبارەیە نییە.ئەو الیەنانەی كە خۆشیان بە ئۆپۆزسیۆن دەزانن لەو تەمەنە كورتەی خۆیان زۆرجار بێ بوونی ئەرزیەتێكی گونجاو سیناریۆیان دروستكردووە، هێندەش بە جددی لە رووی راگەیاندنەوە كاری كردووە، كە مرۆڤ گوێیان لێ رادەگرێ وای بەخەیاڵ دادێت، بەدیلی لە یان و دەروخێت نابات حكومەت چەند چركەیەك پێموایە دەگرن، یەكتر بەرۆكی شەڕ بۆ هێزەكان ئەوەش دروستكردنی ئەو جۆرە كەشانە دوو شتیان لێدەخوێنرێتەوە، زۆر كە خەڵكەیە ئەو دەروونی باری ئیستغاللكردنی یەكەم مەینەتی لە شەڕەكانی دەرەوە و ناوەوە بینیوە، ئەگەر ئەمەش وا نەبێت، ئەوا خوێندنەوەی دووەم ئەوەیە كە سیاسەتی ناوخۆ و دەرەوە لە سەر ئەساسێكی پتەو دانەمەزراوە، بۆ نموونە« كەتۆ لە چوارچێوەی دەستوور لەگەڵ بەغدا رێكەوتنی بۆچی تا ئێستا كۆمەڵێك كێشەت ماوە، بۆ دەبێت ساڵی چەند جارێك بڵێیت من لەگەڵ بەغدا لەتەنگەژەم« ئەم قسەیەم بۆ دەسەاڵتە، یان »تۆ كە بەشداریت لە هەڵبژاردن كردووە و رێژەیەكی زۆرت سیناریۆ بە دەستدەكەی دواتر ساڵێك بۆ هێناوە، لەدەنگ دروستكردن« ئەم قسەیەم بۆ ئەوانەیە كە دەڵێن ئۆپۆزسیۆنین.ئێستا هەر لەو چوارچێوەیەدا كێشەیەكی تر هەیە، ئەویش پەیوەندییەكانی گۆڕانە، كاتێك گۆڕان لەگەڵ پارتی دادەنیشێت، گۆڕان لەگەڵ یەكێتی كاتێكیش نیگەرانە، یەكێتی دەڵێن دادەنیشێت دەڵێن پارتی نیگەرانە، من پێموایە ئەو نیگەرانییە لەوە نییە كە الیەنێكی نوێ دەیەوێت پەیوەندی دروست بكات، بەڵكو زیاتر هۆی ئەوەیە كە لە كوردستان السەنگیەكی سیاسی دروست یەكێتی دواییەكەی لە یەك شكستە چەند هۆی بە بووە، ئێستایش كە گۆران دروست بووە، نیگەرانییەكە لەوەدایە هاوكێشەی هێزەكان چۆن دەبێت، رەنگە گۆڕان لەو نیگەرانییە كە باس دەكرێت سوودمەند یەكەم بێت، بەدووریش نازانرێت باسی گەورەكردنی پشت لە راگەیاندنەوە رێگای لە خۆی

نیگەرانییەكان بێت و ئەمەش وەك فشارێك بەكاربهێنێت.

نیگەرانییەكانییەكێتی و پارتی و

گۆڕان

شیالن خانەقا، نوێنەری حكومەتی هەرێم بۆ كاروباری بازرگانی لە ئیمارات:

لەو یەكێكە ئیمارات، لە بازرگانی كاروباری بۆ هەرێم حكومەتی نوێنەری خانەقا، عەبدولقادر عەبدولسەمەد شیالن ئافرەتانەی كە لەگەڵ هەموو ناخۆشیەكانی ژیان و كێشەكانی كۆمەڵگا ژیاوە و توانوێتی سەركەوتن بەدەست بێنێت و

خزمەتی كورد بكات.

شیالن خانەقا كێیە؟لە كوڕێكە، و كچ دایكی و ساڵی )1٩6٩(ە بووی دایك لە لە كەركووكە، خەڵكی و بووە لەدایك ك��وردپ��ەروەر خێزانێكی خێزانەكەیدا كچی بچووكی مالەوەیە و پێنج خوشكی هەیە و برای نییە، دەرچووی كۆلیژی ئاداب بەشی زمانی فەرەنسییە، لە ساڵی

1٩٩3 لە بەغداد خوێندنی تەواو كردووە.پ: ژیانی منداڵیت چۆن بووە؟

و: لە خێزانێك لە دایك بووم كە چەندین ناخۆشیمان بەدەست رژێمی بەعسەوە بینیوە، دوای ئەوەی لە كەركوك راگوستریان بۆ سلێمانی، لەوێ باوكم تووشی نەخۆشی بوو، توانای مادیمان نەبوو بووم ساڵی )7( تەمەنی لە نەخۆشیەكەی، چارەسەركردنی بۆ خۆم هاوكاری خۆم تەنیا من كێشانەوە ئەم بەهۆی مرد، باوكم كردووە، بەهۆی ئەوەی خوشكەكانم چووبوونە رێگای خۆیان، لەگەڵ ئەوەش هەر لە منداڵییەوە منداڵێكی بەجووڵە بووم، خەونی ئەوەم هەبوو بەردەوام كار بكەم و سەركەوتوو بم. ئێستاش كە ئافرەتێكی ئیشكەرم لێ دەرچووە، دەتوانم خزمەتی الیەنێكی كۆمەڵگا بكەم،

سوپاسی ئەو رۆژە قورسانە دەكەم.بۆ هەوڵدان رووی لە دەبینیت چۆن ئێستا گەنجەكانی پ: خەونەكانیان، بە بەراورد لەگەڵ گەنجاكانی پێشوو كە لە ژێر دەستی

رژێمی بەعس بوون؟و: بەردەوام ووتەیەك ئارستەی گەنجان دەكەم كە بەعەربیەكەی زیاتر تۆ لە ساڵێك بێت گەورەتر لەتۆ رۆژێك »ئەوەی دەڵێت بگرن گەورەكان لە گوێ ئێستا جیلی باشترە بۆیە دەزانێت«، بینوومانە ئێمە ئەوەی چونكە بووین، دروست چۆن كە بزانن و

سود توانیمان ئێمە ب��ەاڵم نەتاندیوە، ل�������ەو ئێوە ئێوەش بۆیە وەربگرین، تاڵە راب���ردووە

هەوڵدەن ئەم سەردەمە پڕ لەزانیارییە لە دەست خۆتانی مەدەن و فریای

پێشكەوتنەكان بكەون.تۆ ئ��ەوەی بەحوكمی پ: نیشتەجێی، ئ��ی��م��ارات ل��ە لە هەیە باشت زانیارییەكی گەنجەكانی ژیانی ب��ارەی ئ�����ەوێ، ئ��ای��ا م����اف و ئیمتیازەكانی هەر گەنجێك

لەو واڵتە چییە؟

و: جیاوازی لە نێوان ئەو دوو كۆمەڵگایە هەیە، ئەوان هەر 30 ئەوێ گەنجەكانی ئەوەش لەگەڵ بوون، دروست دەبێت ساڵێك و كاركردن هەوڵی ئەگەر بیردەكەنەوە خۆشدەوێ، واڵتەكەیان بیمەی لەوێ دوادەك��ەوێ. وەاڵتەكەیان نەدەن زانیاری فێربوونی دەبێ، لەدایك كە كۆمەڵگا تاكێكی هەر بۆ هەیە تەندروستی كەگەیشتە قۆناغی گەنجی، حكومەت خانوو یان زەوی پێدەبەخشێ تا كار دەدۆزنەوە، سیستەمی بانكیان زۆر بەهێزە بۆ پێدانی قەرز بەبێ خستنەسەری زیادە بە گەنجەكان، كەچی حكومەتی ئێمەش بەگەنجەكان زەواج سلفەی و عەقارات سلفەی پێكردووە دەستی

بدات، بەاڵم ئەوان لەو روانگەوە زۆر پێشكەوتووترن.پ: هۆكاری ئەوە چییە زۆرێك لە گەنجی ئێمە هەوڵدەدات مووچە

خۆری حكومەت بێت؟و: بەهۆی ئەوەیە كە تاوەكو ئەمرۆ ئێمە كارمان لەسەر دروست بوونی تاك نەكردووە، پێوستە هەموو خێزانێك كاتی منداڵەكەی دەگاتە ئەو تەمەنەی هەست بەبوونی خۆی دەكات لەناو كۆمەڵگا، بیخاتە سەر كار كردن، ئەگەر پێوستی بە پارەش نەبێت، بۆ نموونە من ئێستا كچەكەم دەخوێنی و هاوینانیش كار دەكات، ئەم كاركردنە وا لەگەنج دەكات پشت بەخۆی ببستێت و پێوستی بە دایك و باوك

یان حكومەتەكەی نەبێت بۆ ئەوەی بەخێوی بكات.پ: كچەكانی الی خۆمان چۆن دەبینیت لە هەوڵدان بۆ سەركەوتن

و گەیشتن بە خەونەكانیان؟و: لە كۆمەڵگای رۆژهەاڵتی ناوەڕاست خەونی دووەمی كچەكان ئەمەش خەونێكی بكەن، تەواوكردنی خوێندن شوو دوای ئەوەیە جوان و راستە، هەموو كچێك حەقی خۆیەتی هەستی دایكایەتی هەبێت، بەاڵم هەموو كات نابێت ژیانی هاوسەرگیری ببێتە ئامانجی

ژیان، بۆیە پێوستە خەونی كچانی كورد زۆر لەوە گەورەتر بێت.لەگەڵ ئەوەش لە ئێستایە كچانی سەركەوتوو لەبواری جیاجیا دەبینم. )قاسم ئەمین( یەكێكە لە ناودارانی كورد كە بە رەچەڵك خەڵكی شارەزوورە، لە ساڵی هەشتاكان لە میسر بووە، دەڵێت »ئەو ئافرەتە الدێی كە لە گووندەكان دەژیت و خوێندەواری عاقڵترە و زیرەكتر زۆر دەك��ات، جوتیاری كاری و نییە لە ئافرەتی چینی بۆرجوازییەكانی ئێمە كە خوێندەوارن خوێندن بوونی تەواو دوای كەچی بوون، فێر زمان و

وەستاون و هیچ بەرهمێكیان نییە.پ: بابەتی باسكردنی توندوتیژی دژ بەژنان لە شوێنی نیشتەجی بوونی تۆ كە دەكاتە ئیمارات، بەهەمان جۆرە

كە لە كوردستان هەیە؟و: بێگومان لەوەیش توندوتیژی هەیە، بەاڵم وەكو كوردستان نییە، بەراستی من سەرم لەوە سورماوە لە كوردستان ئەو بابەتە زیاد لەپێوست گەورە تێكراوە، موبالەغەی زۆر چونكە ك��راوە، لە دەستێكی ئەمە گوتوومە زۆرج��ار من پشتەوەیە، خەڵكێكی زۆر و راگەیاندنێكی گەورەكردنی سەرقاڵی واڵتە لەم باش

ئەو بابەتەن.

دیمانە: سانە سلێمان

لیلخە

ەڵ ەیس

ف