رێزان عەزیز پشتیوان، نهێنییەکانی مێژوونووس، )حزبی هیوا( ئاشکرا دەکات

سوپای عێراق.....لە فەرمانڕەوایی شا فەیسەڵەوە تا نوری

مالیکی

169

باڵوکراوه یه کی ئازاده، یه کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده ری ده کات. سێشه ممه 2012/12/25

گروپی ک��ە دەب��ێ مانگ ی��ەک ب��ە نزیک کەمئەندامانی کوردستان لە سلێمانی مانیان گرتووە و ئێستا هاتووتە بەردەم ئەنجوومەنی موچەی زی��ادک��ردن��ی داوای وەزی�����ران. کەمئەندامان دەکەن کە ئێستاکە ١٥٠ ٩ەزار دینارە، هەروەها داوا دەکەن یاسای ئیمتیازاتی دابڕێنراوەکانیش ن��اوچ��ە کەمئەندامان ئەندامانی کەم گروپی وتەبێژی بگرێتەوە. محەمەد«بەهەفتەنامەی کوردستان«ئاری بگرین مان ئەوەی »پێش ڕاگەیاند پرسی داواکاریەکانمان کرد داوام��ان جار چەندین شێوەیەک بەهیچ ب��ەاڵم بکەن، جێبەجێ هەربۆیە نەکرا جێبەجێ داواکاریەکانمان لەڕۆژی ٢٠تشرینی دووەم مانمان لەخواردن و خواردنەوە گرت، بڕیاریشمانداوە نەیشکێنین

تاکو داواکانمان جێبەجێ دەکرێت«.

گروپی کەمئەندامان: بەڵێنی جێبەجێکردنی داواکانمان بەنوسراوی فەرمی دەوێت

بەپێی ئامارێک هەولێر ریزبەندی یەكەمە لەسەر پێچیی كامێرا

هەفتەنامەی دەست كە فەرمییەی ئامارە ئەو بەپێی پرس كەوتووە، لەم ساڵدا هەتا ٢٠١٢/١١/١، نزیكەی بە دوو سەد و پەنجا هەزار حاڵەتی سەرپێچی كردنی كامێرا دەكەوێت. هەولێر پارێزگای بەر زۆرترینیان كە هەبووە،

بەبەراورد بە ساڵی رابردوو رێژەكە زیادی كردووە.و ج���ادە ه��ەرێ��م حكومەتی دەب���ێ ساڵێك چ��ەن��د كردووە، كۆنترۆڵ چاودێری كامێرای بە رێگاوبانەكانی و هاتووچۆ رووداوەك��ان��ی كەمكردنەوەی بەمەبەستی كەمكردنەوەی خێرایی شۆفیرەكان و پابەند بوون بە یاسا

و رێنماییەكانی هاتووچۆوە.

هێشتا لە ناوخۆماندا هەندێک دەڵێن پێشمەرگە ملیشیایە

ل2

ل4

ل9 ل10

ل6و7

www.lawanikurdistan.com ژماره 169 22012/12/25

عێراق نوێنەرانی ئەنجومەنی ئەندامێکی ڕابردوو لەماوەی میلیشیایەو پێشمەرگە کەوا ڕایگەیاند گۆڕان لەفڕاکسیۆنی کردنی بۆ هەرێم سەرۆکایەتی بڕیارەکەی ل��ەوەش جگە دەرەوەی کوردستانییەکانی ناوچە بە جێناکۆکەکان ناوچە هەرێمی کوردستان بە نایاسایی وەسف کرد، ئەم لێدوانانەش کاردانەوەی بەدوای خۆیدا هێنا و لەمڕووە شارەزایەکی یاسایی ناوی گۆڕینی بۆ هەریم سەرۆکی »بڕیارەکەی ڕایدەگەیەنێت بەدەر نییە«. عێراق دەستووری سەرپێچی ناوچانە ئەو کوردستان هەرێمی پێشمەرگەی حکومەتی وەزارەتی لەوەش هێزی بۆ جێگرەوەیەکی کەسێک هەر کە ڕوو ئەوەدەخاتە لەکاتێکدایە بیخاتە ڕوو. ئەم کاردانەوانە با پێشمەرگە هەیە بزووتنەوەی گۆڕان ڕایدەگەیەنێت »ئێمە دژی هێزی پێشمەرگە لە گوزارشت لەتیفیش شێخ حاکم لێدوانانەی ئەو و نین

بزووتنەوەی گۆڕان ناکات«.لێدوانەکانی لەمەڕ محەمەد( )دان��ا یاساناس پ��ارێ��زەرو ڕاگەیاند »لەڕووی پرسی بەهەفتەنامەی لەتیف، حاکم شێخ ئەوا دەکرێت، پێشمەرگە هێزی باسی کاتێک ئەکادیمیەوە پێشمەرگەی بۆیە هاتووە، عێراقدا لەدەستووری پێشمەرگە لەڕووی بەاڵم ناسێندراوە، سنوور بەپاسەوانی کوردستان هێزی کاریگەری بیەوێت ئ��ەو کە حیزبەوە ب��ەرژەوەن��دی کەم کوردستان و عێراق سیاسی لەگۆڕەپانی پێشمەرگە بەکار پێشمەرگەیان یەکێتی و پارتی دەڵێت ئەوا بکاتەوە،

هێناوە بۆ بەرژەوەندی خۆیان وەکو میلیشیا«.دانا محەمەد گووتیشی »لەئێستادا لەناوچە کوردستانیەکانی پێشمەرگەی هێزێکی کوردستان، هەرێمی ئیدارەی دەرەوەی یەکگرتوو هەیەو لەلێدوانەکان و کەناڵەکانی ڕاگەیەندندا ئەوە

نابیسترێت کە بووترێت هێزی فاڵن و میلیشیایە«.یاساناسەکە ئەوەشی خستەڕوو کە بڕیارەکەی سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان بۆ کردنی ناوچە جێناکۆکەکان بە ناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان پێشتر ناوچانەمان ئەو هەرێم وەکو ٢٠٠٥ کراوە،لەساڵی بۆ کاری ناوبردووە بەناوچە جێناکۆکەکان و مادەی سەدوچل یەکێک لەو میکانیزمانە بووە بۆ گەڕاندنەوەی ئەو ناوچانە،بۆیە بڕیارەکە عێراق دەستوری چونکە نییە، عێراق دەستووری سەرپێچی جێبەجێ ساڵێکدا لەماوەی سەدوچل مادەی دەبێت دەڵێت بکرێت، بەاڵم حەوت ساڵ تێپەڕیوەو مادەکە جێنەجێ نەکراوە.دیموکراتی پارتی سەرکردایەتی ئەنجومەنی ئەندامی

کوردستان )ئەحمەد کانی( سەبارەت بە لێدوانەکانی پەرلەمانتارەکەی گۆڕان، بەهەفتەنامەی پرسی گووت »بەپێی دەستوری عێراق ئەو ناوچانەی کوردستانین و تائێستا نەگەڕێندراوەتەوە سەر هەرێم پێی دەڵێن ناوچە جێناکۆکەکان، بەاڵم لەم دواییانەدا بڕیارەکەی بۆیە تێکەاڵوەکان، شوێنە دەڵێن پێی لەبەغداد سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەبارەی ناوچە کوردستانیەکانی لەجێگەی خۆیەتی و وەاڵمێکی دەرەوەی هەرێمی کوردستان لەئێستادا زاراوەی���ەی ئ��ەو بۆ نیشتیمانییە و نەتەوەیی

حکومەتەکەی مالکی بەکاری دەهێنێت«.بنەمای لەسەر عێراق گووتیشی »حکومەتی کانی ئەحمەد و یەکەم سوودمەندی و ب��ووە دروس��ت عێراق دەستووری کۆتاییش حکومەتی ناوەندی عێراقە، ئینجا هەرێمی کوردستان، ئەگەر ئەوان لەدەستور البدەن وپابەند بن پێوەی یاساغ نییە، بەاڵم ناوچە کوردستانیەکان کەناوچەی کوردستانین و بەزۆر ئیدارەی دەرەوەی ناوچەکانی بگوترێت پێیان و دابڕێنراون

هەرێم، بۆ دەرەوەی دەستوورە؟.سەبارەت بەلێدواکانی حاکم شێخ لەتیف لەسەر پێشمەرگە

جیاوازی بەبێ حیزبەکان هەموو »بارەگای ڕایگەیاند کانی پێشمەرگە پاسەوانی دەکات و بەرگری لە گیانیان دەکەن وبۆ بۆیە بوون، دروست کورد نەتەوەیی و نیشتیمانی ئامانجی ناوی میلیشیایە،چونکە بڵێت پێشمەرگە بە کورد گوناهە پێشمەرگە لەئێمەو هەموو کەسێک گەورەترە،ئەوانەی ئەمنیەتی لەسەروەری پارێزگاری و دەپارێزن شارەکان و ناوچەکان یاسا دەکان لەهەرێمی کوردستان ئەوانە بە گوزارشتە گەورەکە

پێشمەرگەن«.کە خستەڕوو ئەوەشی پارتی سەرکردایەتی ئەندامەکەی پێشمەرگە لەدەستوری عێراقدا هاتووەو پێشمەرگە بەڕووخسار ئەوانەی نییە خۆش »پێشم لەجەوهەردایە،دەشڵێت نییەو هەڵەی بکەونە کوردستان لەهەرێمی کاردەکەن لەسیاسەت

واوە کە بڵێن پێشمەرگە میلیشیایە«.بەرێوبەری حیکمەت هەڵگورد عەقید خۆشیەوە الی بۆ پێشمەرگە وەزارەت��ی لە راگەیاندن و رۆشنبیری گشتی کوردستان پێشمەرگەی »هێزی دەڵێت پرس هەفتەنامەی قوربانیدانە، و تێکۆشان و خەبات پڕ مێژوویەکی خاوەنی ئایندەشی و دەپارێزرێت و بەرهەم هاتۆتە ئێستا ئەوەشی پێدێتە بەرهەم، من نازانم جگە لەهێزی پێشمەرگە کێی دیکە هەبێت؟ بۆیە ئەگەر جێگرەوەیەکی دیکەمان هەیە جگە لەهێزی پێشمەرگە بۆ پاراستنی ئاسایشی نەتەوەییمان کێ الیەتی با

ڕابگەیەنێت«.بەرێوبەرەکە ڕوونیشکردەوە »ئێمە ناڵێین هێزی پێشمەرگە هەندێک و وپێداویستی چەک ل��ەڕووی نییە وکورتی کەم ووردەکاری دیکە، بەاڵم ئایا لەکوردستان تاکو ئێستا پێشمەرگە وەکو پایەکی سەرەکی نەتەوەییمان و ئەو کیانەی کەهەمانە چی دیکەمان هەیە جێگرەوەی بێت؟ بۆیە ئێمە لەگەڵ ئەوەین ئەگەر جێگرەوەی باشتر بۆ هەرشتێک ئێمە ئامادەین قبوڵی باسی نییەو دەستووریش کاتێک جێگرەوەیەک بەاڵم بکەین، کردوەو مێژووی پێشمەرگەش موقەدەسە لەناو میللەتی ئێمە، و مێژوو لەسەر قسە بدەین بەخۆمان ڕێگە دەبێت بۆچی دەستور و ئایندە و پارێزەری ئاسایشی ئەم میللەتە بکەین«.

لە »کەسێک کرد بۆئەوەش ئاماژەی حیکمەت هەڵگورد بێت لەوەشارەزاتر دەبێت بێت عێراقدا پەرلەمانتاری ئاستی کە تەواوی گرێ و ڕووداوەکانی ناوچەکە بخوێنێتەوە، ئەوکات هەندێک لێدوان و قسە بکات لەسەر عەمودێکی سەرەکی واڵتی ئێمەکەپێشمەرگەیەو دەبێت ئە پرسیارە لەحاکم بکرێت کە ئایا

ئەو جێگرەوەی چییە بۆ پێشمەرگە با نمایشی بکات«.ب��زووت��ن��ەوەی دیپلۆماسییەکانی پێوەندییە بەرپرسی شێخ حاکم وتەکانی لەمەڕ ڕەحیم« تۆفیق گۆڕان«حەمە لەتیف، بەهەفتەنامەی پرسی ڕاگەیاند »ئێمە ڕەخنەمان هەیە بۆیەش نین، پێشمەرگە دژی بەاڵم هەرێم، لەسەرۆکایەتی

نازانین چی ووتوەو نەشم بیستووە«.شێخ حاکم لێدوانەکانی ڕەتیکردەوە ڕەحیم حەمەتۆفیق لەتیف پەرلەمانتاری عێراق گوزارشت لەڕای بزووتنەوەی گۆڕان خۆی لەبۆچوونی گوزارشت »لێدوانەکانی ڕایگەیاند و بکات

دەکات«.

هێشتا لە ناوخۆماندا هەندێک دەڵێن پێشمەرگە ملیشیایە

پرس: زیرەک عەبدولڕەحمان، سلێمانی

دانا محەمەد:لەئێستادا لەناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی هەرێم، هێزێکی یەکگرتووی پێشمەرگە هەیە و لە ڕاگەیاندنەکاندا

ناوترێت هێزی فاڵن و میلیشیا

حەمەتۆفیق ڕەحیم: لێدوانەکانی حاکم شێخ لەتیف گوزارشت

لە بزووتنەوەی گۆڕان ناکات

هەڵگورد حیکمەت: کەسێک لە ئاستی پەرلەمانتاری عێراقدا بێت دەبێ لەوە شارەزاتر بێت کە تەواوی گرێ و ڕووداوەکانی

ناوچەکە بخوێنێتەوە

www.lawanikurdistan.com2012/12/25 169 3ژماره

پرس: هەولێر

ماوەی ٩ساڵە کێشە هەڵواسراوەکانی نێوان هەرێم و بەغدا، وەکخۆی ماوەتەوە و رۆژ بە رۆژ حکومەتی ناوەندی کێشە بۆ هەرێم دەنێتەوە و هەوڵدەدات لە ماف و دەستکەوتەکانی دوایین بکات. سنووردار دەسەاڵتەکانی و بکاتەوە هەرێم پرسیش مەلەسەی دروستکردنی فەرماندەیی ئۆپراسیۆنەکانی دیجلەیە، کەلەالیەن نوری مالیکی سەرۆکوەزیرانی عێراقەوە دانیشتنی و ه���ەواڵ چەندین وێ���رای ل��ێ��دراوە، ب��ڕی��اری شاندی کردنی سەردانیکی و دووال هەر سەربازی لیژنەی فەرمانەدییە ئەو هێشتا بەاڵم بەغدا، بۆ هەرێم سیاسییی هەڵنەوەشاوەتەوە و لەدەوربەری شاری کەرکوک جێگیر کراون و هێزی پێشمەرگەش لە ئامادە باشیدایە و لە دەوروبەری سنوورەکانی کەرکوک جێگیر کراون. بەهۆی تاکڕەوی نوری مالیکی بەرەو دیکتاتۆربوونی، زۆرجاران هەست بەمەترسیی هەڵگیرسانی شەڕی نێوان کورد و عەرەب دەکرد و دەستێک هەیە بۆ ئەگەری هەڵگیرسانی شەڕی نەتەوەیی نێوان کورد هەر رووبەرووبونەوەی »بۆ دەپرسین لێرەدا ع��ەرەب. و ئەگەرێکی نەخوازراو، پێویستە سەرکردایەتی کورد چی بکات نێوان کێشەکانی بەسەر زاڵبوون بۆ بێت بەرنامەی چی و

هەرێم وبەغدا؟«. زانستە مامۆستای باسیرە، س��االر دک��ت��ۆر س��ەرەت��ا سیاسییەکان لە زانکۆی سلێمان، وەها وەاڵمی پرسیارەکەی هێرشی نەخوازراو ئەگەرێکی لە »مەبەست دایەوە پرسی تری هەر حکومەتێکی یان مالیکییە سوپای حکومەتەکەی هاوشێوە لە عێراق بۆ سەر کورد. کورد هەمیشە جەستەیەکی رژێمە بۆ عێراقدا، دەوڵەتی لەنێو بووە نەخوازراو غەریبی عێراقی بە هەست کوردیش شێوە. هەمان بە عەرەبیەکان بوونی خۆی ناکات لەنێو ئەم دەوڵەتە دەستکردەداو ئەمەش کێشەی « وت ئەوەشی باسیرە دکتۆر نەبووە«. بێهۆ بە دیموکراسی رژێمێکی هیچ لەوەدایە عێراق سەرەکی خۆیەوە نەبینیوە کەبتوانێت ئەم »جەستە غەریبە« بکاتە مابێتەوە بۆ کورد رێگایەکیش تەنیا هاواڵتی خاوەن ماف.

رێگای بەرگری کردن بووە لەخۆی«.سەبارەت بەوەی کورد چی بکات و بەرنامەی چی بێت بۆ زاڵبوون بەسەر کێشەکانی نێوان هەرێم و بەغدا، مامۆستاکەی زانکۆ دەڵێت »من لێرەدا دوو شت لە یەکتر جودا ئەکەمەوە، دەسەاڵتدارانی یەکالیەنەکانی بەرژەوەندییە لە بریتین کە خواستەکانی هەروەها و کوردستان بەشەی لەم ک��ورد جەماوەر لە الکەی ترەوە. هەتا ئێستە دەسەاڵتی سیاسیی

بەرژەوەندی سەرو خستۆتە خۆی بەرژەوەندی کە کورد، خەڵکی لە بووە بریتی یەکەمیش قوربانیی نەتەوەییەوە. رەش و رووتی واڵت و بەهەدەردانی قوت و سامانیان، ئیتر بۆ هەر مەبەستێک بوبێت. بەاڵم ئایا بەشێکی ئەم ئەگەرە

نەخوازراوە، سیاسیەکەی سیستەمە لە بەشێکە کورد ئەو، بەبڕوای عێراق، چونکە ئەو گوتی »بەشێکی دەسەاڵتداران لە بەغدا لە نێو پەرلەمان و حکومەت و سوپادا کوردن و سەر بە دوو چیە ئەمانە مەهامی ئایا کوردستانن. هەرێمی حیزبەکەی لەوێ؟ کە بتوانن ببنە بەرنامەی بەرگریکردن لە واڵتەکەیان«. دەشڵێت »ئەم دەسەاڵتە باشترە پشت بەستن بە گەلەکی

بکاتە بەرنامە، لەبری پەنا بردنە بەر ئەم و ئەو«.دکتۆر ساالر باسیرە لەکۆتایی قسەکانیدا جەخت لەوەش بدرێت ئەنجام چەکداریش بەرگرییەکی هەر کە دەکاتەوە پێناوی لە ک��ورد دوژمنانی بە بەرامبەر کوردستان لە بەرژەوەندییە گشتییەکانی گەل و نیشتمان بێت، شەرعییەتی کوردی دەبێت سیاسی »مێژووی دەشڵێت هەیە. تەواوی فێری ئەوە کردبێت کار لەسەر دروستبوونی دەوڵەتی کوردی بکات، بەاڵم نا بۆ دەوڵەتی ستەمکار، بەڵکو بۆ دەوڵەتێکی

فیدرالی و دیموکراسی«.هەر سەبارەت بەم بابەتە، دکتۆر ساقی بارزانی نووسەر ئێراق لە کەهەنووکە ئەوەی پێیوایە سیاسی، چاودێری و ڕوو دەدات جێی ڕامانە و زۆر مەترسیدارە لە سەر پرۆسەی دەڵێت بۆیە ژیان. پیکەوە و الیەنیی فرە و دیموکراسیی دیاردە ئەم هەمبەر لە کورد سەرکردایەتیی »بڕیارەکانی وەکو کە ک��ورد، داهاتووی بۆ گرنگن زۆر چاوەڕیکراوانە قەیرانەکاندا بەناو ئەتنیکی و سیاسیی کەمایەتییەکی کورد سیاسیی »سەرکردایەتی گوتیشی دەخولێتەوە«. چەندین و مێژوویی بەرپرسێتیی هەرێم حکومەتی و ئەنجومەنی چێکردنی وەک شانە، لەسەر گرنگییان ئەرکی سەرجەم لە تیکەڵ ستراتیژی و نەتەوەیی سەرکردایەتی بۆ ئۆپۆزیسیونیشەوە. بە کوردستان سیاسییەکانی الیەنە بە پەیوەست چارەنووسسازەکانی کێشە سەر لە بڕیاردان

گەلی کورد«.هەروەها داواش دەکات سەرکردایەتی کورد بەرنامەدارێژی بکات بۆ سازدانی پەیڕەو و پرۆگرامێکی ستراتیژیی نەتەوەیی و چاالک کردنی سەرجە م کاناڵە سیاسیی و میدیایییەکان بەرەو ئەو ئاراستەیە و یەکخستنەوەی ماڵی کوردیی و ووتاری لیدوانەکانی تایبەت بە ڕاگەیاندنەکان، و میدیا و کوردی

سەرکردەکان بۆ میدیای ناوخۆ و بیانی.لە پێشمەرگە هێزی »ڕێکخستنەوەی کە گوت ئەوەشی بەچەکی چەککردنیان پڕ و نیشتمانی چوارچێوەیەکی ناو سەردەمییانە و هیشتنەوەیان لەسەر سنوورەکانی کوردستان وەکو دیفاکتۆ و باشکردنی باری گوزەرانی پیشمەرگەکان«.

پێویستە کە دەکاتەوە ل��ەوە جەخت رۆژنامەنووسێک کوردستانی نیشتیمانی پرۆژەیەکی کوردستان هەرێمی و هەرێم نێوان کێشەکانی لەگەڵ مامەڵەکردن بۆ هەبێت بەغدا لەالیەک و هەرێمی کوردستان و واڵتانی هەرێمایەتی

لەالیەکی ترەوە.دام��ەزراوەی لە رۆژنامەنووس غەفور، خەڵەف بەبڕوای بەهێزی پێگەیەکی لەئێستادا کوردستان هەرێمی خەندان، هەیە، بەاڵم ئەو گوتی »کۆڵەکەکانی ئەم پێگەیە زۆر پتەو نییە و پێویستی بەگرتنەبەری سیاسەتێکی نیشتمانی هەیە بۆ ئەوەی بەئاسانی مل بۆ فشارە ناوخۆیی و نێودەوڵەتی و

هەرێمایەتییەکان نەدات.«و عێراق بە بەرامبەر کوردستان هەرێمی ئ��ەوەی بۆ ناوچەکە بە بەهێزی بمێنێتەوە، رۆژنامەنووسەکە بەپێویستی دەزانێت، نێو ماڵی کورد یەکبخرێتەوە و پرۆسەی چاکسازی و بنبڕکردنی دیاردەی گەندەڵی تەفعیل بکرێت و پەیڕەوی و داهات خەرجکردنی و لەدابەشکردن بکرێت شافافیەت

بودجەی هەرێمدا.خەڵەف غەفوری رۆژنامەنووس، جەخت لەسەر بوونی هێزی پێشمەرگەی نیشتمانی دوور لە ئینتیمای حزبی دەکاتەوە. نەوت بەوەبەرهێنانی »ب��رەودان گوت ئەوەشی هەروەها نیشتمانی و شەفاف، کەداهاتەکەی بەشێوەی سیاسەتێکی بۆ چەندە، بڕەکەیشی و دەچێت ک��وێ بۆ ئاشکرابێت ئ��ەوەی بۆ ئ��اب��ووری ژێرخانی و سەرخان ئامادەکردنی

لەکاتی گونجاودا بڕیاری ه��ەرێ��م��ی ک��وردس��ت��ان س��ەرب��ەخ��ۆی��ی خ���ۆی ب��ەئ��اراس��ت��ەی

بدا«.ق��س��ەک��ان��ی��دا ل����ەک����ۆت����ای����ی دەڵ������ێ������ت رۆژن��ام��ەن��ووس��ەک��ە و »ه���ەم���وو ئ��ەم��ان��ە نابن بەقسە س��ەرۆک��ی خاکیانە پێویستە هەرێم ن��ی��ش��ت��ی��م��ان��ی، ب��ی��ان��ک��ات��ە پ���رۆژەی بە خ��ۆی بەهاوبەشی هەڵبەتە بەڵکو ن��ا، تەنیا الیەنە و هێز کوردستانییەکان«.هەموو

بۆ رووبەروو بوونەوەی هەر ئەگەرێکی نەخوازراو، پێویستە کورد چی بکات

www.lawanikurdistan.com ژماره 169 42012/12/25

*لە کۆنفرانسی زمان ناسنامەی نەتەوەیە، کە خوا نەیبڕێ بە چوار الیەن، وەزارەتی خوێندنی بااڵ، وەزارەتی رۆشنبیری و الوان، سەندیکای رۆژنانەمووسان، وەزارەتی پەروەدە رێکیان خستبوو، هەر لە پڕۆگرامی کۆنفرانسدا ٣٠ هەڵەی زمانەوانی

هەبوو.)ئەک ماڵێ بەقور نەگیرێ میرزا(

*تا مام جەالل ساغ بوو هەرچی هەبوو و نەبوو سەرزەنشت و ئیدانە و تەنانەت هەندێک جار جنێویشان پێدەدا، بەاڵم ئێستا کە نەخۆشە شین و شەپۆڕی بۆ دەگێڕن و قژی بۆ دەڕننەوە.

)هیچیان لە دڵەوە نین(و م��ۆرس��ی ب��ێ��ن��ەوب��ەردەی و میسر مەسەلەی *ل��ەس��ەر سپێدە، و کوردستان گەلی تەلەڤزیۆنی موعارەزەکانی و دەس��ەاڵت و ئۆپۆزیسیۆن کەناڵی بوونەتە هەریەکەیان

جارجاریش خۆبەخۆ شەڕە دنوکێک دەکەن.)شەڕ لە بادینان تۆز لە دەرکێ ئەوان(

* نوکتەیەکی شێخ بارام هەیە دەڵێ، تەاڵقم کەوتبێ ئەگەر کورد بێنی و بیخەیە ناو سندووقی شوشەی ساردی ئینجاش

یەک ریز نابن و هەر پەرتەوازە و لێکترازاو دەبن.)ئەشهەدو، ئۆباڵ بەگەردنم(

*ئەو رۆژەی هەواڵی گیرانی خۆر و نزیکبوونەوەی ٢١ی مانگ زۆربەی خەڵکی تەنگەتاو کردبوو، تەنانەت دەیانگوت هەندێک بە جۆرێک ترسابوون داوای گەردن ئازدایان لە یەکتری دەکرد.

)مادام هێندە دەترسێن، بۆچی وا بە ویژدانن(نووسیبووی هەواڵێکدا لە ک��وردی ئاسمانی *کەناڵێکی بەرز ن��ەوت بەرهەمهێنانی بڕی عێراق نەوتی »وەزارەت���ی دەکاتەوە بۆ ٣ ملیۆن و ٢٠٠ هەزار بەرمیلی رۆژانە لە رۆژێکدا«)دیارە جۆری نەوتەکە رۆژانەیە، ئەگەرنا هەواڵەکە کێشەی

نییە(

بێ رووتووش

پ: حزبی هیوا لە خانەقین کەی هاتە دامەزراندن؟و: لە رۆژی ١٩٣٩/٢/٧ یەکەم شانەی حزبی هیوا، بەسەرپەرشتی مامۆستا رەفیق حیلمی لە خانەقین دامەزرا، کە پێک هاتبوون لە عەزیز قوتابخانەی لە بەگ. برایم و حاجی مەال سەید حەکیم و پشتیوان لەو سەردەمە یەکەم کۆبوونەوەی خۆیان سازدا، چونکە )رەحاملە( رەفیق مامۆستا بوو. قوتابخانەیە ئەو بەرێوبەری پشتیوان عەزیز حیلمیش سەرپەرشتیاری پەروەردە بوو لە پەروەردەی پارێزگای دیالە.کەی بۆ حیلمی، رەفیق بۆ پشتیوان عەزیز ئاشنایەتی پ:

دەگەڕێتەوە؟لەگەڵ مامۆستا عەزیز پشتیوان لە ١٩٣٥/٧/١ یەکەم جار بۆ و: لە کرد حیلمییان رەفیق سەردانی مەریوانی بەهجەت تاهیر دکتور سلیمانی. لەوێ رەفیق حیلمی بە عەزیز پشتیوان دەڵێ: زۆر جار ناوی تۆم بیستووە، لە بەرنامەم هەبووە کە رۆژێک چاووم پێتبکەوێ. لەو

رۆژەوە ئاشنای یەکتر بوون.ئیدی ئەوە هۆکارێکی گرنگ بوو بۆ باڵوکردنەوەی بیری کوردایەتی لە خانەقین ، لە هەمان کاتیشدا شێخ فەتاح وتاربێژی مزگەوتی شێخ فەتاح لە خانەقین،کەدەبێتە خاڵی رەفیق حیلمی، بەو هۆیەوە چەند

جارێ سەردانی خانەقینی کردووە.پ: دەکرێ باسی هەندێک لەو چاالکیانەمان بۆ بکەی؟

و: حزبی هیوا چاالکی زۆری ئەنجامدا لەم دەڤەرە، بەاڵم گرنگترینیان و ئێران بۆ تایبەتی بە واڵت، دەرەوەی بۆ گروپێک چەند ناردنی هەروەها کوردایەتی. بیری باڵوکردنەوەی مەبەستی بە ئەمریکا،

تریش، وشارۆچکەکانی وشار خانەقین لە دامەزراند لیژنەیەکیان بەهەمان مەبەست بۆ گەیاندنی پەیامی حزبی هیوا.

کاتی لە هیوا حزبی ئەندامانی دەکرێت لەوە باس جار زۆر پ: بوون بە ئەندام سوێندێکی تایبەتیان هەبووە، ئێوە لەم بارەیەوە چی

دەڵێن؟و: گرنگترین بەڵگەکانی حزبی هیوا و چاالکییەکانی کە دەستووسی عەزیز پشتیوانە الی من پارێزراوە، باسی شێوەی سوێند وتنەوەی بە ئەندام بوون لە حزبی هیوای تیایە. لە سەر مێزێکی بچکۆلە قورئانێک وخەنجەرێک کوردستان وئ��ااڵی کوردستان خاکی لە مشتێک و ودەزوویەک دانراوە، بەمشێوە سوێندیان خواردووە کەدەستی لە سەر قورئانەکە بووە، ئەو جار دەڵێ: سوێند دەخۆم بە قورئانی پیرۆز و هەتاکو کورد دروشمی بە کوردستان، ئااڵی و کوردستان بە خاکی هیچ وکوردستان، کورد بۆ نمونەیەکی جوان بە ببم ژیاندا لە ماوم کاتێک خیانەتە میللەتەکەم نەکەم. ئەو جار بەو دەزووە پەنجەی خۆی کون دەکات و بە خوێنی دەستی مۆرێک دەکات. زۆربەی ئەندامانی حزبی هیوا الیان نەدا لە رێبازی کوردایەتی، بە هۆی ئەو سوێندەوە. کتێبێکم بە دەستەوەیە لە ژێر ناوی چاالکی ودامەزراندنی حزبی هیوا

لە خانەقین، بەم زووانە باڵوی دەکەمەوە.پ: دەکرێ باسی کۆنگرەی کەالری حزبی هیوامان بۆ بکەی؟

و: دوا کۆنگرەی حزبی هیوا لە کەالر لە )١-٣ /١٩٤٤/٧ ( بوو، کە بە پیالنێکی داگیرکەری ئەو سەردەمە حزبی هیوا لەوێ کۆتایی پێهات.

چونکە ناکۆکییەکان پەرەی سەند.

لەوەتەی عێراق کراوەتە دەوڵەت، گەورەترین خەمی دەسەاڵتدارانی چوونکە ناڕەزایەتییەک، جۆرە هەر کردنی کپ لە بووە بریتی بێ دەسەاڵتدارییەکی زەمینەی واڵتە ئەو مووزاییکی پێکهاتەی یەکەمی هۆکاری جیاوازی زۆربوونی نەڕەخساوە، تێدا کێشەی درووستبوونی ئەو ڕایە الی دەسەاڵتدارانی عێراق بووە کە باشترین لە بریتییە پێکهاتەکەی مووزاییکی بەستنی پێکەوە بۆ ڕێگە زیاتر فشاری هەمشیە بەاڵم هێز، ڕێگەی بە پێکەوەبەستنێک

پەرتەوازەیی زیاتری بەدوادا هاتووە.هۆکاری بە کورد کە سوورە ئەوە لەسەر عەرەبی ڕاگەیاندنی دەکەن قسەیە ئەو کاتێک ئەوان بناسێنێ، عێراق ناسەقامگیریی کە شیعەی دەسەاڵتداری ئێستای عێراق تا ڕووخانی رژێمی عێراق ئەگەر و بوون دیکتاتۆر سەددامی رژێمەکەی نەیاری کورد وەک ناسەقامگیریی هۆکاری بە خۆسەپێن ڕژێمێکی بەرهەڵستکاریی خەباتی لەپای دەبێ عێراق ئیستای دەسەاڵتدارانی ئەوا بناسرێت خۆیان پێش دەسەاڵتدارانی لە لێبوردن داوای خۆیان ڕاب��ردووی

بکەن.لە مێژووی مرۆڤایەتیدا کەم نین ئەو قوربانییانەی دوای ڕزگاری کورد خراپتر، جێگرەوەیەکی بوونەتە خۆیان زاڵمێک، لەدەست

ناحەقی نییە ترسی لە دووبارە بونەوەی زوڵم و ستەم هەبێت، ئەو بەرامبەر کوردستان کراون هاوتای کەمە، چ گرەنتییەک زوڵمانەی خۆمان وەک ئێمە و گۆڕابێت نەیارانمان دێرینی سرووشتی هەیە قبووڵ بکەن؟ بەداخەوە تەنانەت لە عێراقی نوێدا گەلی کوردستان هەستی بە دڵنیاییەکی تەواو نەکردووە و وێڕای چەسپاندنی مافی دیاریکردنی چارەنووسی خۆی لە دیباجەی دەستووری نوێدا کەچی

هێشتا ئەوە لە ناخی هاوبەشەکانماندا نەچەسپاوە.ئارامیدا دەژین، بەاڵم هەمیشە بە وریاییەوە لە کوردستانییەکان ئاواتی و مافەکانمان تەواوی دەگەینە ڕۆژەی ئەو تا و دەڕوان��ن

لەمێژینەمان دێتەدی پێویستە بەهێز و خۆڕاگر بین.ئاوەدانیی و دەپارێزرێت هەیە کوردستان لە ئارامییەی ئەو بەردەوام دەبێت، دەبێ ناسنامەی خۆمان بپارێزین و بڕوای تەواومان بە هێز و توانای خۆمان هەبێت، پێکەوە ژیان و تەبایی زیاتر بکەین

و ئازادییەکەمان بپارێزین. ئەگەر دەترسن، تواناکانمان و یەکڕیزی لە کوردستان نەیارانی پێشکەوتنی و ئاوەدانیی ئەگەر و ئێمەیە بەهێزی خاڵی ئەوە ئەگەر نەیارانمانە، و دۆست بایەخی جێی کوردستان بەرچاوی ئەوەیش دەبێ شانازییە، ئاسایشی سەقامگیرمان جێی و ئارامیی دەدرێت، تێکدانیان هەوڵی و نیشانەن ئەوانە هەموو کە بزانین

بەهیچ نابێ و هاوکارییە و پێکەوەبوون سەرکەوتنیشمان کلیلی ڕاگەیاندن پێویستە ڕوانگەیەوە لەو بدەین. لەدەستی نرخێک زۆر هەڵەیەک هەرجۆرە چونکە ببینێت، ت��ەواوی بە خۆی ڕۆڵی گران لەسەری دەکەوێت، نابێ راگەیاندن گەشبینیی بێ بنەما یان ترسی بێ هۆ باڵو بکاتەوە، ئەگەر ڕاگەیاندن لە بەرژەوەندیی بااڵی گەلی کوردستان دوور بکەوێتەوە و بێ ئاگا بکەوێتە ژێر کاریگەریی هەندێ بەرژەوەندیی الوەکییەوە لەچوارچێوەی یەکڕیزی دەردەچێت

و دەبێتە مەترسی بۆسەر خاک و گەلەکەی. ئەگەر ڕاگەیاندن بە نەزانی خۆی بکاتە بڵندگۆی نەیارانی کوردستان ببێتە هۆی شڵەژانی ئەوان بەتاڵی هەڕەشەی باڵوکردنەوەی بە و ڕەوشی ناوخۆ هەڵەیەکی کوشندە دەکات، ئەگەر ڕاگەیاندن متمانەی بە ڕۆڵی گەورەی خۆی نەبێت ئەوا دەبێ ئەوە الی چەسپابێت کە پێویستە بڕوای بە بەهێزی و گەورەیی گەلەکەی هەبێت و نەبێتە گەل پێگەی سەیرکردنی بچووک و بەکەمزانین خۆ بۆ هۆکارێک واڵتەکەی، ڕاگەیاندن دەبێ زۆر وریا بێت و نەکەوێتە ئەو تەڵەیەوە کە نەیاران بە پشتبەستن بە ئازادیی کاری رۆژنامەنوسی ناویانەتەوە پێگەی و بوون بە سووکایەتیی خۆمان دەستی بە دەیانەوێ و خۆمان بکەین، بەپێچەوانەی ئەوەوە ڕاگەیاندن وەک دەسکی دارینی

تەور دەبێتە بەاڵ بۆگیانی ئازادییەکەی کوردستان. )خەندان(

رێزان عەزیز پشتیوان، مێژوو نووس نهێنییەکانی )حزبی هیوا( ئاشکرا دەکات

حزبی هیوا لە ساڵی ١٩٣٨ لە سەردەستی مامۆستا )رەفیق حیلمی( هاتۆتە دامەزراندن، لەوە بەدواوە حزبی هیوا لە زۆربەی ناوچەکانی کوردستان بنکە و بارەگای خۆی کردۆتەوە بۆ باڵوکردنەوەی بیروباوەری کوردایەتی، فراوان بنکەیەکی جەماوەری لە شاری )خانەقین(یش وبەهێزی هەبووە.بۆیە بە پێویستمان زانی ئەم دیمانەیە

لەگەڵ ڕێزان عەزیز پشتیوان سازبدەین.دیمانە: پرس

بەختیار شاخی

ئێستا بۆ میدیا سەنگی مەحەکەوان

شتیز پ

ەزیع

گرنگترین چاالکی ناردنی چەند گروپێک بۆ دەرەوەی واڵت، بە تایبەتی

بۆ ئێران و ئەمریکا، بە مەبەستی باڵوکردنەوەی بیری کوردایەتی بوو

www.lawanikurdistan.com2012/12/25 169 5ژماره

پرس: ئێستا پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغداد چۆن دەبینن؟

ئەوەندە تەنها نیە، باش پەیوەندیمان ئێستا هەتا فازڵ: کۆماری س��ەرۆک داوای لەسەر بارزانی س��ەرۆک کە نەبێت عێراق هەڵمەتی راگەیاندنی راگرتووە، پەیوەندیمان باش نییە و مەترسی هەر هەیە لە پالن و بەرنامە دارێژراوی مالکی و

دەستەی مالکی بۆ کورد و کوردستان.

پرس: پەیوەندی کورد لەگەڵ الیەنە سیاسیەکانی تری عێراق چۆنە؟

فازڵ: باشە، جەنابی سەرۆک لەڕێگەی ئەو برایانەی کە لە بەغدادن، یان لەرێگەی پەیوەندی تەلەفۆنی یان ئەو پەیوەندیە کۆنەی کە هەمانە، پێشتر چۆن بووە ئێستاش هەروایە، بگرە هەڵوێستی هەندێ ئەوەی لەبەر بووە، باشتر ماوەیەدا لەم شۆڤێنی و دیکتاتۆریەتی مالکی کارێکی وایکردووە کە ئەوانیش وەک ئێمە ناڕازی بن، تەنانەت لەناو خودی حزبەکەی خۆیدا هەندێ سەرکردە ناڕازین لە هەڵوێست و ئەدای مالکی، کە دەبێتەهۆی عێراقیش عێراقە، شێواندنی مەبەستی شێواندنی دروست بوونی کێشە و گیرو گرفت بۆ هەموو الیەنە عێراقیەکان بەگشتی و کورد بەتایبەتی، لەبەر ئەوە ئەو الیەنانەش دژی

هەڵوێستەکانی مالکین.

پرس: پاش دەرکردنی بڕیاری سەرۆکی هەرێم بە ناوهێنانی نووسراوە لە هەرێم دەرەوەی کوردستانییەکانی ناوچە سۆزی راکێشانی کە وایە پێی پەرلەمانتارێک فەرمییەکاندا،

خەڵکە، رای تۆ چییە لەو بارەیەوە؟فازڵ: ئەو قسانەی کە جەنابی سەرۆک ئەیانکات هەموویان بەداخەوە قانونییە. و راستی ئەوە دەستور، بۆ ئەگەڕێنەوە بۆ ئەو برادەرە حەز ئەکەین هەموو کەس رابردووی بزانێت کە لەکاتی رژێمدا چی بوو، ئەتوانرێت بەخۆی بوترێت، کاتی رژێم لەمافی داکۆکیان بارزانی و جەنابی سەرۆک ئەو خەڵکە کە لەڕێگەی ئەکەین حەز بوون، شاخ لە و ئەکرد کورد گەلی ڕۆژنامەکەی ئێوەوە پێی بڵێین لەکوێ بووی؟ وا ئێستا خۆی بە دەستور. خاوەنی و کوردی قەزیەی خاوەنی بە کردووە

دەستوریە، هەمووی سەرۆک جەنابی قسەکانی پێچەوانەوە ئەدات، بێبنەما تەسریحی جار زۆر برادەرە ئەو ئەوە لەبەر وەک نییە کوردیدا قەزیەی لەگەڵ تائێستاش کە بەداخەوە

چۆن لە پێش راپەڕین لەگەڵ قەزیەی کوردا نەبووە.ئەوانەی کە رەخنە لە سەرۆک کۆمار و سەرۆکی هەرێم ئەگرن خزمەتی کورد و کوردایەتی ناکەن، چونکە ئەمڕۆ رۆژی تەبایی خەڵکە ئەو بەربەرەکانێی بۆ یەکگرتنە رۆژی و برایەتی و شۆڤێنیە و دیکتاتۆریەی وەک مالکی کە ئەیەوێت ماف و حەقی کۆنەکەی دیکتاتۆریە سەر بگەڕێتەوە خۆی و نەدرێت کورد سەدام و میللەتی کوردیش بگەڕێنێتەوە بۆ ئەو دۆخەی جاران، بەاڵم ئەوانە خەیاڵیان خاوە، ئەوانەشی تەئیدی مالکی ئەکەن خەیاڵیان خاوە قەت قەت جارێکی تر ئەوە دروست نابێتەوە.

پرس: پەیوەندیەکانی نێوان )ی، ن، ک( و )پ ، د ، ک( پاش ئەو روداوانەی ئەم دواییە چۆنە و لە چ ئاستێکدایە؟

فازڵ: زۆر باشە، چونکە بمانەوێت و نەمانەوێت ئێمە هاوبەشین لە حکومەت و دەسەاڵتدا، لەبەر ئەوە ئێمە عیالقاتمان باشە، ئەکەین دۆستایەتیە و چ��اک عیالقاتە ئ��ەو سەیری ئێمە کەلەنێوان جەنابی مام جەالل و جەنابی سەرۆک بارزانی دایە کە چۆن رێکن، هەروەها هەردوو مەکتەبی سیاسیش ناوبەناو کۆبونەوەی خۆیان ئەکەن، خەڵکیش قسە ئەکات لەمالو ئەوال، هەندێ بێت، سارد پەیوەندیمان کە ناگەیەنێت ئەوە ئەمە ساردی ئەگەر هەبێت لە خوارەوەیە، خوارەوەش ئەگەڕێتەوە بۆ کەسەکان ، بەنمونە من خۆم پەیوەندیم زۆر بەهێزە، بەاڵم

یەکێکی تر وانیە و حەزی لەو پەیوەندیە نییە.

نێوانتان ستراتیژی نامەی رێکەوتن باسی بار جارو پرس: چییە تۆ رای بکرێت، بۆ پێداچوونەوەی ئەبێت کە ئەکرێت

لەسەری؟باشە، زۆر ستراتیژی رێکەتننامەی بۆ پێداچونەوە فازڵ: هەیە، گلەیی یەکێتیش و هەیە گلەییمان ئێمەش چونکە یەکێتیش و ئێمە هەڤااڵنی و دۆستان و خەڵکان هەروەها تری خاڵێکی چەند هەیە ئەوە بە پێویستی هەیە، گلەییان و زروف ئەو بەپێی الببەین، خاڵێکی چەند یان تێبکەین

کاتانەی کە هەیە.

چۆنە؟ گ��ۆڕان بزوتنەوەی لەگەڵ پەیوەندیتان پ��رس: الیەنە هاوبەشی لیستی بوونی دروست پاش لە بەتایبەت

کوردستانیەکان؟باشە، چونکە بزوتنەوەی گۆڕان لەگەڵ فازڵ: پەیوەندیمان ئێمە وەک کەس پەیوەندیمان هەیە، وەک ئێعتراف کردنیش و بارزانی نێچیرڤان کاک و بارزانی لە جەنابی سەرۆک هەر مەکتەبی سیاسی ئیمانمان بە ئەنجامی هەڵبژاردنەکە هەیە کە ئەوان خاوەندی ٢٥ کورسی پەرلەمانی کوردستانن، مانای وایە ئەبێت موشتەرەک بێت لە واڵتدا کە موشتەرەکیش بوو تۆش پێویستت بە پەیوەندی هەیە لەگەڵیدا، ئێستا پەیوەندیەکانمان دواییانە ئەم کۆبونەوانەی لەو و جێگەی خۆشحاڵییە، باشە نوێنەریان بەشداری ئەکەن لە کۆبونەوکانی جەنابی سەرۆک، هەروەها لە نیەتەکەدا هاوبەشین بەرامبەر ئەم بارودۆخەی کە ڕووی داوە لەنێوان کورد و مالکیدا. مادام موئامەرەکە لەسەر بکات، ئامادە بۆ کوردێک خۆی هەموو دەبێت بۆیە کوردە، ئەمەش جێگەی دڵخۆشیە کە برایانی گۆڕان هەستیان بە ئەو

مەترسیە کردووە، بۆیە هاتونەتە پێشەوە.

پەیوەندیمان لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان باشە، جەنابی سەرۆک ئیمانی بە ئەنجامی هەڵبژاردنەکە هەیە کە ئەوان خاوەنی ٢٥ کورسی پەرلەمانی کوردستانن

فازڵ رەئوف، بەرپرسی لقی 21ی پارتی دیموکراتی کوردستان:

فازڵ رەئوف، بەرپرسی لقی ٢١ی پارتی دیموکراتی کوردستان، باس لە گۆڕانکارییەکانی ئەم دواییەی هەرێمی کوردستان و پەیوەندیی نێوان ناوەند و هەرێم دەکات. لە بەشێکی دیمانەکەیدا دەڵێت »پەیوەندیمان نێچیرڤان کاک و جەنابی سەرۆک و باشە گۆڕان بزووتنەوەی لەگەڵ دانیان بە ئەنجامی هەڵبژاردنەکاندا ناوە کە گۆڕان ٢٥ کورسی بەدەست

هێناوە«. دیمانە: سەرکۆ بەخیتار، سلێمانی

بەداخەوە بۆ ئەو برادەرە حەز ئەکەین هەموو کەس رابردووی بزانێت کە لەکاتی

رژێمدا چی بوو، ئەتوانرێت بەخۆی بوترێت، کاتی رژێم کە ئەو خەڵکە و جەنابی سەرۆک بارزانی داکۆکیان لەمافی گەلی کورد ئەکرد و لە شاخ بوون، حەز ئەکەین لەڕێگەی

ڕۆژنامەکەی ئێوەوە پێی بڵێین لەکوێ بووی؟

www.lawanikurdistan.com ژماره 169 62012/12/25

ئامارە فەرمییەی كە دەست هەفتەنامەی پرس ئەو بەپێی كەوتووە، لەم ساڵدا هەتا ٢٠١٢/١١/١، نزیكەی بە دوو سەد كامێرا هەبووە، كە پەنجا هەزار حاڵەتی سەرپێچی كردنی و زۆرترینیان بەر پارێزگای هەولێر دەكەوێت. بەبەراورد بە ساڵی

رابردوو رێژەكە زیادی كردووە.چەند ساڵێك دەبێ حكومەتی هەرێم جادە و رێگاوبانەكانی بە كامێرای چاودێری كۆنترۆڵ كردووە، بەمەبەستی كەمكردنەوەی رووداوەكانی هاتووچۆ و كەمكردنەوەی خێرایی شۆفیرەكان و پابەند بوون بە یاسا و رێنماییەكانی هاتووچۆوە، بەس وەك سەرپێچیكردنی دەكەوێت بەدیار وەدەستهاتووەكە لەئامارە تۆمار كامێراكان لە وەك هاتووچۆ یاساكانی لە شۆفیرەكان كۆی ،٢٠١١ ئاماری بەگوێرەی ك��ردووە. زیادی زۆر ك��راوە، سەرپێچییەكانی كامێرا )١٣6،٨٥٢( سەد و سی و شەش هەزار

و هەشتسەد و پەنجا و دوو حاڵەت بووە، بەاڵم ئەمساڵەكە هەتا ٢٠١٢/١١/١ رێژەكە بەرزبۆتەوە بۆ )٢٤٣١٧6( دوو سەد و چل و سێ هەزار و سەد و هەفتا و شەش حاڵەت. كە لە هەر دوو ساڵەكەدا زۆرترین حاڵەتی سەرپێچیكردن لە پارێزگای هەولێر

بووە، بە جۆرێك كە لە ساڵی ٢٠١١ بەرێژەی لە ٧٣%ی حاڵەتی سەرپێچییەكان لەپارێزگای هەولێر بووە. بەاڵم لەمساڵدا بە ماوەی ١١ مانگ رێژەی سەرپێچییەكان ئاستی لەسەر حاڵەت %٤٢ بۆ دابەزیوە هەولێر پارێزگای لە هەرێم. بەاڵم لە پارێزگای سلێمانی لەمساڵدا بەراورد بە پارساڵ

رێژەی سەرپێچیكردن ١٠ هێندە زیادی كردووە.بێت كە دەست هەفتەنامەی پرس ئەو خشتەیە بەگوێرەی پارێزگای بۆ ٢٠١١ لەساڵی سەرپێچییەكان كۆی كەوتووە، )٩٣٥٧( سلێمانی پارێزگای و حاڵەت )١٢٠٨٥٤( هەولێر

ئیدارەی و حاڵەت )٣٠٧6١( ده��ۆك پارێزگای و حاڵەت گەرمیان )١6٢٩( حاڵەت و ئیدارەی سۆران )١٢٥١( حاڵەتی حاڵەت )١6٣٨٥٢( گشتی كۆی كە هەبووە، سەرپێچیكردن

دەكات.هەتا رێگاوبانەكان كامێرەكانی كە سەرپێچیانەی ئەو یاسا پابەندی شۆفێرەكان و كردووە تۆماریان ٢٠١٢ /١١/١بوونە، تیژڕەو بەتایبەتی و نەبووە هاتووچۆ رێنماییەكانی و بەجۆرە بووە، پارێزگای هەولێر )١٠٣٥٣٧( حاڵەت و پارێزگای سلێمانی )٨٨٩٩٥( حاڵەت و پارێزگای دهۆك )٤٧٠٢٥( حاڵەت و ئیدارەی گەرمیان )٣٠١٩( حاڵەت و ئیدارەی سۆران )6٠٠( )٢٤٣١٧6( كامێرا سەرپێچییەكانی كۆی كە بووە، حاڵەت حاڵەت دەكات، كەواتە لە 6٧% حاڵەتی سەرپێچیكردنی كامێرا

لە هەرێمی كوردستان زیادی كردووە.

شۆفیری گشتیی مۆڵەتی بە حەز زێتر هەولێر ئافرەتانی دەكەن و ئافرەتانی سلێمانیش لەچاو پارێزگاكانی تری هەرێم

زۆرترین مۆڵەتی تایبەتیان وەرگرتووە.كە )٢٠١٢ و ٢٠١١ و ٢٠١٠( ساڵ سێ ئاماری بەگوێرەی هەر بە ماوەیەدا لەم كەوتووە، پرس هەفتەنامەی دەس��ت پارێزگاكەی هەرێم )سلێمانی و هەولێر و دهۆك( و هەر سێ

جۆرەكەیەوە دوو بەهەر سۆران(، و )گەرمیان ئیدارەی دوو نەوەد و و شەست هەزار یەك و و شەست )١6١6٩٠( سەد ئافرەت مۆڵەتی شۆفیریان وەرگرتووە، كە تەنیا )٥6١( مۆڵەتی گشتیی تێدایە، كە رێژەی لە ژێر سفرەیەوە، لەو رێژەیە )٣٢٣( مۆڵەتیان لەپارێزگای هەولێر بووە، واتە زۆرترین مۆڵەتی گشتیی مۆڵەتی دەرهێنانی زۆرترین بەاڵم بووە. هەولێر پارێزگای لە

شۆفیری بەتایبەت، مۆڵەتی تایبەت لە پارێزگای سلێمانی بووە. لە شاری سلێمانی ئافرەتیان لە كۆی گشتیی )٩٧٤٥٠( واتە

بووە، كەرێژەكەی لە6٠% دەكات لەسەر ئاستی هەرێم.روون بۆ ئەوەمان ساڵەكە سێ هەر ئامارەكانی بەگوێرەی و دەرهێنانی بۆ شۆفیری كردن ئافرەتان دەبێتەوە، كەحەزی

مۆڵەت ساڵ بە ساڵ لە زیاد بووندایە.

سەرپێچی كامێرا لە ساڵی ) ٢٠١١(كۆی گشتیدەرەوەی شارناوشار

١١١٧٢6٩١٢٨١٢٠٨٥٤هەولێر6٣١٤٣٠٤٣٩٣٥٧سلێمانی

٢٠٨١٤٩٩٤٧٣٠٧6١دهۆك١١٣١٥١6١6٢٩گەرمیان٨6٥٣٨6١٢٥١سۆران

١٣٩٨٣٢٢٤٠٢٠١6٣٨٥٢كۆی گشتی

پێدانی مۆڵەتی ئافرەت لە گشت هاتووچۆكانی هەرێملە ١/١/ ٢٠١٠ تاكو ٢٠١٠/١٢/١بە گوێرەی ئەم خشتەی خوارەوەیە

كۆیگەرمیانسۆراندهۆكسلێمانیهەولێر٤٤١٣٢٩١6٩گشتی

١١٥٢٧٢٠٨١١6٢٣١٩٧٠٣١٠٥٤٤تایبەتی١١٩6٧٢٢١١١6٤٣٢٨٧٠٤١٠6١٣كۆ

پێدانی مۆڵەتی ئافرەت لە گشت هاتووچۆكانی هەرێمبە گوێرەی ئەم خشتەی خوارەوەیە تاكو/٢٠١٢/٩/٢٧

كۆیگەرمیانسۆراندهۆكسلێمانیهەولێر١٥١٧6٣٠٥٥٣٣١٥گشتی

١٩٧١6٤٨٨٩٠٨٤٧٠١٥٧٩١٥٩٢٨٠٢٤٧تایبەتی١٩٨6٧٤٨٩66٨٥٠٠١6٣٤١٥٩٥٨٠٥6٢كۆ

سەرپێچی كامێرا لە ساڵی ) ٢٠١٢( کۆی گشتی

١٠٣٥٣٧هەولێر٨٨٩٩٥سلێمانی

٤٧٠٢٥دهۆک٣٠١٩گەرمیان6٠٠سۆران

٢٤٣١٧6کۆی گشتی

پێدانی مۆڵەتی ئافرەت لە گشت هاتووچۆكانی هەرێمبە گوێرەی ئەم خشتەی خوارەوەیە تاكو/٢٠١١/١٢/١

كۆیگەرمیانسۆراندهۆكسلێمانیهەولێر١٢٨٣٠٣١٣٣١٧٧گشتی

٢٥١6٨٤١٣٥٢١١6١١٠٠٩١6٤٨٧٠٣٣٨تایبەتی٢٥٢٩6٤١٣٨٢١١6٤١٠٢٢١6٥١٧٠٥١٥كۆ

هەولێر ریزبەندی یەكەمە لەسەر پێچیی كامێرالە 67% حاڵەتی سەرپێچیكردنی كامێرا زیادی كردووە

60% دەرهێنانی مۆڵەتی شۆفێری، ئافرەتانی سلێمانینئافرەتانی هەولێر زێتر حەز بە مۆڵەتی گشتیی دەكەن

پرس: هەولێر

پرس: هەولێر

www.lawanikurdistan.com2012/12/25 169 7ژماره

بەگوێرەی ئامارێك كە دەست هەفتەنامەی پرس كەوتووە، رێژەی رووداوەكانی هاتووچۆ لە زیاد بووندایە و زۆرترین مردن

بەر سلێمانی و زۆرترین روودا بەر هەولێر كەوتووە.هەفتەنامەی دەست كە فەرمییەی ئامارە ئەو بەگوێرەی پرس كەوتووە، لە ٢٠٠٩/١/١ هەتا ٢٠١٢/١١/١ واتە لە ماوەی ٤٧ مانگدا، )١٢،١٥٤( دوانزە هەزار و سەد و پەنجا و چوار كارەساتی ئۆتۆمبێل روویداوە، كە تێیدا )٢٢٣٧٥( بیست و دوو هەزار و سێسەد و هەفتا و پێنج كەس بریندار بوون و

)٢٣٤٤( دوو هەزار و سێسەد و چل و چوار كەس مردوون. بەپێی خشتەی ئامارەكە بێت زۆرترین مردن بەر سلێمانی و

زۆرترین روودا بەر هەولێر كەوتووە. )٣٧٣٠( كە روونكراوەتەوە ئ��ەوەش ئامارەكەدا لە هەر )٣٨٣٠( و سلێمانی پارێزگای لە ئۆتۆمبێل كارەساتی واتە روویانداوە، هەولێر پارێزگای لە ئۆتۆمبێل كارەساتی بەگوێرەی هەر بەاڵم ب��ووە، هەولێر لە كارەسات زۆرترین بووە پارێزگای سلێمانی لە مردن زۆرترین حاڵەتی ئامارەكە

كە )٩٨٩( كەس بووە، بەاڵم لە هەولێر لە ماوەی ئەو چوار ساڵەدا )٧6١( حاڵەتی مردن هەبووە.

هەروەها زۆرترین حاڵەتی بریندار بوونیش بەهۆی كارەساتی ئۆتۆمبێلەوە لەپارێزگای سلێمانی بووە كە دەكاتە )١٣،٢٤٤( لە بریندار بوون، كە لەسەر ئاستی هەرێم رێژەكەی حاڵەتی و دهۆك و هەولێر پارێزگای دوو هەر واتە دەكات. ٥٩%ی ئیدارەی گەرمیان و سۆرانەوە، رێژەی بریندار بوونە لە ٤١%

دەكات.

كارەساتی هاتووچۆی گشت پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان لە ١/١/ ٢٠٠٩ تاكو ٢٠٠٩/١٢/٣١ بە گوێرەی ئەم خشتەی خوارەوەیە

ژماری كارەساتبریندارمردوو١٨١6٩٤6٣٢هەولێر

٢٥6٢٩٧١6٩٠سلێمانی ٩٠١٤٧٣٧٨٠دهۆك

٣١٢٤٩٢٢٠گەرمیان6٥١٤٢سۆران

٥6٤٥٤٣٨٢٣6٤كۆی گشتی

كارەساتی هاتووچۆی گشت پارێزگاكانی هەرێمی كوردستانلە ١/١/ ٢٠١١ تاكو ٢٠١١/١٢/٣١بە گوێرەی ئەم خشتەی خوارەوەیە

ژمارەی كارەساتبریندارمردوو١٩٣٧٨٢١٢٢٢هەولێر

٢٧٨٣٥٤٧١١٢٩سلێمانی ٨٣6٩١٧٠٧دهۆك

٥٥٤٤٢٥٤٧ گەرمیان٢٢٢٨٠١٧٠ سۆران

٣٧٧٥ 6٣١٥٧٤٢ كۆی گشتی

كارەساتی هاتووچۆی گشت پارێزگاكانی هەرێمی كوردستانلە ١/١/ ٢٠١٠ تاكو ٢٠١٠/١٢/٣٠بە گوێرەی ئەم خشتەی خوارەوەیە

ژمارەی رووداوبریندارمردوو١٩٠١١٠٢٩٨٠هەولێر

٢٥٨٣6٣٢٨٥٤سلیمانی ٧٥٤6٣٢ ٨٨دهۆك

٣6٣٥٩٢٨٥گەرمیان١٢١٢٤٩٤سۆران

٥٨٤٥٩٧١٢٨٤٥كۆی گشتی

كارەساتی هاتووچۆی گشت پارێزگاكانی هەرێمی كوردستانلە ١/١/ ٢٠١٢ تاكو ٢٠١٢/١١/١بە گوێرەی ئەم خشتەی خوارەوەیە

ژمارەی كارەساتبریندارمردوو١٩٧٩٣١٩٩6هەولێر

١٩٧٣٠٩٤١٠٥٧سلێمانی ١٠٩6٠٠٥٤٥دهۆك

٤٥٤١٣٤٩٢گەرمیان١٩١٨6٨٠سۆران

٥6٧٥٢٢٤٣١٧٠كۆی گشتی

لەماوەی چوار ساڵدا، ٢344 كەس بە رووداوی ئۆتۆمبێل مردوونزۆرترین رێژەی برینداربوون و مردن لە سلێمانییە

پرس: هەولێر

www.lawanikurdistan.com ژماره 169 82012/12/25

پارێزگای بە خانەقین سەر قەزای ئیدارییەوە لەرووی پ: و خزمەتگوزاری توانیوێتی چەند تا پارێزگایە دیالەیە،ئەم

بودجە بۆ ئەم شارە دابین بکات؟و: ڕاستە تاوەکو ئێستا خانەقین سەر بە پارێزگای دیالەیە، بەاڵم ڕەوشی ئەمنی دیالە زۆر خراپ بوو لە ساڵی ٢٠٠٣ تاوەکو ڕوخێنرابوو، نیمچە نەبوو، حکومەت دیالە لە ،٢٠٠٧ ساڵی بۆیە لەو سەردەمە ئەوەندە سوودمەند نەبووین لەو بودجەیەی توانیمان ٢٠٠٧ ساڵی دوای لە بەاڵم دیالە، بۆ دانرابوو کە پرۆژە بدەینە پارێزگا، ئەویش بە هۆی هەندێک بارودۆخ بەرەو باش دەرۆیشت. بەس نەمانتوانی سوود لەو پرۆژانە وەربگرین دیالە لە گەندەڵی ئ��ەوەی هۆی بە کرد، پێشکەشمان کە بەرێژەیەکی دیار بوو و فەراغێکی ئەمنی بەر چاو هەبوو، بۆیە

بە نیوە چڵی پرۆژەکان جێبەجێ دەکران.توانیوێتی تا چەند ئایا حکومەتی هەرێمی کوردستان پ:

دەستی خزمەتگوزاری بگەێینێتە ناوچەکە؟ و: حکومەتی هەرێمی کوردستان قسوری نەکردووە و دەستی هاوکاری و خزمەتگوزاری بۆ ئێمە درێژ کردووە، بەاڵم بەداخەوە بە گوێرەی پێویست نەبووە. ئەوەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە بۆشاییەکان پڕ نەکراونەتەوە، چونکە بەبەرنامەیەکی چل ساڵە حکومەتی بەعس ژێر خانی ئەمشارەی بە تەواوەتی داتەپاندبوو و لە توانای حکومەتی هەرێم نییە کەم وکوڕییەکان داپۆشی. کۆمپانیای کە کردووە داوامان جارا چەندین ئەوە سەرەڕای بەداخەوە بەاڵم بکاتەوە، ئاوەدانی و خانەقین بێتە تایبەت بۆ هەرێم بودجەی لە دەبێ چۆن گوایە لێدەکرێ رێگری بەس دیالەیە، بە سەر خانەقین و بکرێت دابین خانەقین نییە، وا سەیر بکرێ کە خانەقین شارێکی کوردستانی نابێ بەڵکو واجبی ئەخالقی حکومەتی هەرێم ئەوەیە کە هاوکاری و یارمەتی ئەم شارە بکات، چونکە بودجەی هەرێم بودجەی هەموو کوردە و تەنیا تایبەت نییە بە ناوچەکانی سلێمانی و هەولێر و دهۆک، بۆیە دەبێ حکومەتی هەرێم بودجەی زیاتر

بۆ ئەم ناوچانە دابین بکات.حکومەتی سەرۆکی بارزانی، نێچیرڤان سەردانەکەی پ: هەریم بۆ خانەقین، چۆن دەنرخێنی وئەو خزمەتگوزاریانە چی

بوون کە بەرێزیان رەزامەندی لەسەردا بۆ خانەقین؟و: لە رووی ئەمنی ومەعنەوییەوە پاڵپشتیک بوو بۆ ئیدارە

وجەماوەری خانەقین، پێشتریش بەرێز دکتۆر بەرهەم سەردانی خانەقینی کرد و لەم کابینەیەشدا خۆشبەختانە کاک نێچیرڤان لێی زۆرمان بەڵێنی ئێمە کرد. خانەقینی سەردانی بارزانی وەرگرت وئەو پڕۆژانەی کە پێشکەش جەنابیمان کرد هەمووی پرۆژەی گشتی بوون. وەک کێشەی ئاو و تەندروستی وگەڕەکی چارەسەرکردنی و رێگاکان کردنی وبەدووساید پیشەسازی بۆ ئامێرێک چەند دابینکردنی و خانەقین ناو ک��وردەرەی کە خوێندکارانەی ئەو کێشەی لەگەڵ خانەقین، شارەوانی کوردستان پەیمانگاکانی و کۆلیژ لە دەخوێنن، کوردی بە وەربگیرێن، هەروەها بیمەی بێکاری و هاوسەرگیری ئیدارەی ئێمە داوای هەمووی ئەمانە هتد بگرێتەوە،.... گەرمیانیش کراوە تەرخان کە دۆالرەی ملیۆن سەد دوو لەو کە بوون، لە الیەن ئەنجومەنی وەزیران بۆ گەرمیان و داوای ئەوەشمان باوە مەحموود بازگەی تاوەکو کردووە کەدەروازەی خانەقین ف��راوان دڵێکی ب��ە زۆر بەرێزیشیان بکرێت، ساید دوو

داواکارییەکانمانی قبوڵ کرد.ولە ناوچەکە هاتۆتە دیجلە ئۆپراسیۆنی لەئێستادا پ: باشیدایە، لەئامادە پێشمەرگە زۆری هێزیکی بەرامبەریشدا ئەگەر دەبێ چی هەڵوێستان خانەقین ئیدارەی وەکو ئێوە

هاتوو ئەو هێزە بەنیاز بوو بێتە ناو خانەقین؟ئەمنی دۆخی توانیومانە خانەقین ئیدارەی لە ئێمە و: ئەو هەوڵە دراوە، )عەلی بکەین وپێشوەخت باشتر شارەکە ویستی خۆی کاتی عێراق سوپای قیادەی بە غ��ەی��دان( شار وئەنجومەنی جەماوەر پاڵپشتی بە ناوچەکە،بەس بێتە وەزیری ناوچەکە، بێنە نەمانهێشت و کردەوە رەت ئەوەمان بەرگری عێراقیش لەو کاتە سەردانی خانەقینی کرد، ئەوەمان پێراگەیاند کە ئێمە ئەم کارە رەت دەکەینەوە وقابیلی قبوڵ نییە، بۆیە ئێمەهێزی دیجلە رەت دەکەینەوە ورازی نین و لە کاتی خۆیشی رازی نەبوین بەو هێزە کە ئێستا لە ناوچەکانی

جەلەوال وسەعدییە جێگیر کراون.پ: بەنداوی ئەڵوەن لە تەواو بووندایە، بەس دەنگۆی ئەوە هەیە کە گەندەڵی لەو پرۆژەیە بەدی دەکرێ، دەنگوی ئەوەش

هەبوو کە بروخێت، وەاڵمتان چییە؟الیەن لە ئەڵوەن بەنداوی پڕۆژەی نییە. شێوەیە بەو و: وەزارەتی ئاودێریی عێراقەوە جێ بە جێ دەکرێ، ئێمە ناتوانین

بڵێین گەندەڵی تیایە، ئەگەر زانیاریمان دەستکەوێ لە سەری بێدەنگ نابین ودەیدەینە دادگا. لەوانەیە کەمتەرخەمی هەبێ بوایە، ت��ەواو سێ مانگی لە ئەبوایە چونکە کاتەکەی، لە ئاویان پێشوەخت کردبوو وشکەساڵیان حیسابی ئەوە دوای و رەی فەرمانگەی و ئیدارە هاوکاری بە بۆیە گلدابۆوە. بەئەزموونی بەڕێوەبەری رەی خانەقین توانیمان دوو فەتحەی بۆ بکرێتەوە وبەماوەیەکی کورت چارەسەری بکەین ومەترسی لە سەر نەمێنێ، ئەویش بە هۆی ئەوەی بارانێکی زۆر باری و الفاو هات و لەئاست ئەوە نەبوو بەنداوەکە قبوڵی ئەو هەموو ئاوە بکات. بەاڵم ئێستا هەموو الیەک دڵنیا دەکەینەوە کە ئەو مەترسیانە نەماوون لە سەر بەنداوەکە. مەسەلەکەش گەندەڵی

نییە، بەڵکو مەسەلەی کات بوو.فەرمانگەکانی لە هەندێک کەلە دەکرێت لەوە باسی پ:

خانەقین گەندەڵی هەیە. چیتان کردووە لەمبارەیەوە؟و: میدیا و رۆژنامەنووسان بە گشتیی قسە دەکەن، لە کوێ شک بە گەندەڵی ئەبەن، با پێمانی بدەن تاوەکو چارەسەری ئەو هاوبەشی ئێمەش ئەوا نەکرا، چارەسەر ئەگەر بکەین،

گەندەڵییەین.

چەندین جارا داوامان کردووە کە کۆمپانیای تایبەت بێتە خانەقین و

ئاوەدانی بکاتەوە، بەاڵم بەداخەوە رێگری لێدەکرێ گوایە چۆن دەبێ لە بودجەی هەرێم بۆ خانەقین دابین بکرێت و

خانەقین سەر بە دیالەیە

بە هۆی ئەوەی گەندەڵی لە دیالە بەرێژەیەکی دیار بوو و فەراغێکی ئەمنی بەر چاو هەبوو، بۆیە بە نیوە چڵی پرۆژەکان جێبەجێ دەکران

محەمەد مەال حەسەن، قایمقامی قەزای خانەقین:

وخنجیالنانەی کۆن شارە لەو یەکێکە خانەقین شاری بۆیە ک��وردن، دانیشتوانەکەی زۆرب��ەی کە کوردستان هەمیشە ع��ێ��راق یەکەکانی دوای ل��ە ی��ەک حکومەتە نەیانهێشتووە گەشە بستێنێ و زۆربەی دانیشتوانەکەی بە هۆی کوردبوونەوە راگوێزراوون بۆ شارەکانی تری عێراق. دەرەوەی لە کوردستانی شارێکی وەکو خانەقین ئێستا لە دیالەیە پارێزگای بە سنوری هەرێمی کوردستانەوسەر رووی ئیدارییەوە.بۆ زیاتر ئاشنا بوون بە رەوشی ئێستای مەال )محەمەد لەگەڵ دیمانەیەمان ئەم خانەقین، شاری

حەسەن( قایممقامی خانەقین سازدا.دیمانە: سەربەست برزۆ

پرۆفایلمحەمەد مەال حەسەن، لە دایکبووی شاری خانەقینە ساڵی ١٩٥٧. قایمقامی خانەقین،خێزاندارە بە لە ٢٠٠٣/١٢/٢٥ هەڵبژێردراوە وسێ منداڵی هەیە )هیلین ,نیڤار ,رێوان(،دەرچووی پەیمانگای

مامۆستایانی هەولێرە لەساڵی ١٩٧6.

www.lawanikurdistan.com2012/12/25 169 9ژماره

بەشی یەکەم:

شاراوە نییە لەهیچ یەکێک ئەگەر بۆ یەک رۆژیش لەعێراقدا ژیابێت، سوپا رۆڵێکی بنەڕەتیی وسەرەکیی بینیوە لەنەخشاندنی وێنەی سیاسیی زیاتر لەماوەی دەسەاڵت. پایەکانی وسەقامگیرکردنی وفەرمانڕەوایی لەهەشتا ساڵدا سوپا میکانیزمێکی هەرە کاریگەری دەستی فەرمانڕەوایان بووە لەعێراقدا بۆ سەرکوت ودامرکاندنەوەی هەموو دەنگێکی ناڕازی یان بەقەبارەی سیاسیی، دەسەاڵتی ودەستاودەستکردنی گۆڕان خوازیاری میکانیزمێکی قەدەغەکراوەکان بەرهەڵستکارو هێزە بۆ سوپا ئەوەش ئێجگار هەستەوەر بووە، بەتایبەت بۆ بەکارهێنانی لەکودەتای سەربازییدا، لێرە وهەر بەعێراق نییە تایبەت تەنیا سەربازیی کودەتای ئەگەرچی رووینەداوە، بەاڵم دەبێت بڕوایەکی کۆنکرێتی بەو بهێنین کودەتا تەنێ رێگاکانی هەموو روودەدات، سەرزەمینانەدا جوگرافیاو جێگەو لەو ئاشتیی ودیموکراتی تیایاندا کڵۆمدراون بەمەبەستی ئاڵوگۆڕی دەسەاڵتی شوێنانە لەو تەنێ سەربازییەکان کودەتا بەکورتییەکەی سیاسیی. روودەدەن حوکمێکی زۆرەملێ ودیکتاتۆرانەیان تێدا هەیە، ئەگەرنا لەهەر جێگەیەک دیموکراسی هەبێت، ئامڕازو رێوشوێنی ئاشتیخوازانەش هەن بۆ دەستاودەستکردنی دەسەاڵت. هەشتا ساڵ لەعێراقدا سوپا تەنیا رۆڵێکی واڵتیشی ناوخۆی هاوواڵتیانی تەنانەت بەرژەوەندیی ودژی ترسناک گێڕاوە، چوونکە ئەو سوپایە هەموو جەنگێکی دۆڕاند بوو جگە لەجەنگی سەرکوتکردنی هەر »نا«یەکی ناوخۆیی، جگە لەگۆڕی بەکۆمەڵ وکوشتنی هاوواڵتیانی بێتاوانی ناوخۆ لەهەموو پێکهاتە جیاوازەکان شتێکی تۆمار نەکردووە بەسەروەریی یان بەشانازیی بۆ بنووسرێتەوە لەدیرۆکی تایبەتیی خۆیدا. ئەگەرچی سوپای عێراق لەسەرەتاوە بۆ داکۆکیی لەبەرژەوەندییە عێراقییەکان گشتیی قازانجی س��وودو وپاراستنی نیشتمانییەکان عێراق بااڵی بەرژەوەندیی بێگومان بەاڵم ژیان، شانۆی سەر هێنرایە بۆ کورد بەکارەسات بەهەموو شێوەیەک بوو، ئەمەش لەیەکپارچەییدا تەواو دەبوو، بینیشمان هەروا بوو بەکارەساتی گەورە بۆ کورد لەباشووری کوردستان تەواوبوو. جیا لەمەش سروشتی کۆمەڵگەی عێراقیی وهاتنە سەر شانۆی سیاسیی چەند گروهێکی دیکتاتۆر وتاکڕەهەند هەر زۆر زوو ئەو خەونەی بەگۆڕ سپارد کەخوازیار بوو سوپای عێراق ببێتە سوپایەکی بەهێز، داکۆکیی لەقازانجی سەرجەم عێراقییەکان بکات، بەپێچەوانەوە ملیۆنەها بەداخەوە مرۆڤەکانەوە، بچێتە خزمەتی ئەوەی سوپا لەبری عێراقیی بەرێگەی جۆراوجۆر بوونە قوربانیی خەونی دزێوی سوپایەکی بەهێز، بەتایبەت لەرۆژانی رەشی حکومڕانیی دیکتاتۆری مەزن »سەددام

حسێن«دا.

مێژووی عێراق یان مێژووی جیاوازیی ویەکترسڕینەوەدەناسرێتەوە بەعێراق ئێستا جێگەیەی ئەو مێژووەوە لەبەرەبەیانی خاکەکەی بەپیتیی بەهۆی ئەمەش بووە، ئاوەدانیی »میسۆپۆتامیا« ناکۆکیی ئەو مێژووەدا لەگەڵ ئاوەوە. هەر ژێدەرێکی زۆری وهەبوونی جوگرافیایە. ئەم لەدیرۆکی ب��ووە دانەبڕاو بەشێکی ئ��اژاوە وش��ەڕو پێش ساڵی لەهەزاران بەر دێرینی مێژووی الپەڕەکانی بەهەڵدانەوەی زایین، ئەو راستییە بەئاشکرا دەبینین: ناوچەکە بەشێوەیەکی گشتیی وکێشمەکێش لەئاژاوە وپڕ نائارام ناوچەی بەتایبەتیی ومیسۆپۆتامیا وئاسوریی وحیسیی ئاکادیی تادەگاتە لەسۆمەرییەکانەوە هەر بووە، ئەمڕۆ سەرزەمینەی ئەو فارسەکان، ودەسەاڵتی وکلدانیی وبابلی شەڕو توندوتیژو ملمالنێی سەختترین گۆڕەپانی عێراق، پێیدەوترێت کوشتاری بێ بەزەییانە بووە. لەمێژووی دواتریشدا ولەسەردەمی فتوحاتی ئیسالمییەوە تادەگاتە دوا رۆژەکانی خەالفەتی عەبباسیی وهەرەسهێنانیان لەسەردەستی مەغۆلەکان، ئەوە نەک پشوویەک بەدیناکەین، بەڵکو ئەوەی زیاتر لەهەر شتێکی دیکە لەم ماوە مێژووییەدا دەیبینین خوێن وئازارە، یان توندوتیژ نموونەیەکی سەقەفی یوسفی کوڕی حەججاجی ئەگەر سەددامێکی سەروەختی خۆی بووبێت، ئەوە ئەو هەموو شەڕو کوشتارەی کەمتر شتێکی روویدا وعەبباسییەکاندا ئەمەویی موسڵمانە لەنێوخۆی نییە لەوەی لەمێژووی نوێدا هەستی پێدەکەین ودەیزانین. جا لەکارەساتە چوونکە بگەڕێ، لەخەالفەت هەڵگەڕاوەکان بزووتنەوە خوێناوییەکانی بەسەرۆکایەتی مەغۆلەکانەوە لەالیەن لەخوێندا دیجلە سوورکردنی لەبیری هەیە مێژوو تا گەورەیە ئەوەندە رووداوێکی خوێناویی هۆالکۆ

ناچێتەوە. ئەگەر چاوێکیش بەقۆناغەکانی دواتر ودیرۆکی عوسمانییەکان نابینین ماوەیەک دیسان ئەوە بگێڕین ئینگلیزەکاندا داگیرکاریی هەتا پشوویەکی تێدابێت لەخوێنڕشتن وکاولکاریی ویەکترسڕینەوە. بێگومانیش داگیرکاریی نوێی ئینگلیزەکان لەسەرەتای سەدەی بیستەمدا بێ شەڕو خوێنڕێژیی وکاولکاریی نەبوو. هەروەک چۆن کەچکردنی ملی کورد بۆ وشەڕ کاولکاریی وسەرئێشەو ژان بێ عەرەبیی عێراقێکی هەڵبژاردنی رەهاو راستییەکی وردبینەوە، کارەساتانە ئەم لەهەموو ئەگەر نەبوو. روون هەیە، ئەوەی ئەم مێژووەی وەها پڕکردووە لەخوێن، تەنیا وتەنیا هەیە عێراق لەوەتی بڵێین نییە ناماقووڵ بۆیەکا بووە، لەشکر هێزو ئەوەندەی عێراق« پێدەوترێ ئێستا جوگرافیایە لەو »مەبەستمان لەشکرو خاوەن لەشکران رۆڵیان تێدا گێڕاوە هیچ شتێکی تر تاهەنووکەش نەیتوانیوە نیوەی ئەوە، رۆڵ ئەدا بکات. لەقۆناغی نوێدا وەختێک لەژێر وسوپایەکی دروستدەکرێت عێراق دەوڵەتی ئینگلیز سایەی حکومەتی قانوونی بۆ دادەمەزرێنێت ئیدی بەرە بەرە سوپا رێگەی زیاتری پێدەدرێت دەور لەهاوکێشە سیاسییەکاندا ببینێت، تادواجار بارودۆخەکە بەجێگەیەک گەیشت سوپا لەعێراقدا کارەساتێکی گەورەی مرۆیی نایەوە، کارەساتێک

لەدوای هۆلۆکۆستەوە لەوێنەی نییە لەتەواوی سەدەی بیستەمدا.

مێژووی سوپای عێراقئیمپریالیزمی ه��ەردوو کەتێیدا جیهانیی جەنگی یەکەم بڕانەوەی فەڕەنسیی – بەریتانیی سەرکەوتن، جیهانی خستە بەردەم چەرخێکی تازەوە، کاریگەرییەکانی ئەو جەنگە بوونە هۆی سەرلەنوێ داڕشتنەوەی نەخۆشەکە« »پیاوە عوسمانلی ئیمپراتۆریای جیهان، نەخشەی ناوچانەی ئەو هەموو ببوو، والواز تەواو شەکەت لەئەنجامی شەڕەوە شکستەی ئەم ئێستا. تورکیای دەرەوەی کەوتبوونە لەدەستدابوون ئیمپریالیزمی ه��ەردوو دەست دایە زێڕینی هەلێکی عوسمانلییەکان ناوەڕاست رۆژهەاڵتی سیاسیی نەخشەی بەئاسانیی جەنگ، براوەی بەپێی بەرژەوەندییەکانی خۆیان دابڕێژنەوە. لەم نێوەندەدا حکومەتی ئینگلتەرە لەسەر جەستەی هەر سێ ویالیەتی بەسرە، کوفە، موسڵ بەنێوی دابمەزرێنێت نوێ دەوڵەتێکی توانی بوو« »پێشتر شارەزوو راستتر یان موسڵ ویالیەتی لەسەرەتاوە هەر ئەگەرچی »عێراق«. بڵێین باشووری کوردستان کێشەو بیروڕای جیاوازی لەسەر بوو لەوەی نوێوە؟، بەاڵم سەرەنجام دوا بەتورکیای یاخود بلکێنرێت بەعێراقەوە بڕیاری بەریتانیا ئەوەبوو بخرێتە سەر عێراق بەتایبەت بەهۆی دۆزینەوەی نەوت، هاوکات بۆ زیاترکردنی رێژەی سووننە مەزهەب لەعێراقی تازە دروستکردو عەرەبییان عێراقی بەریتانییەکان سەرەنجام دروستبوودا. پادشایەکیان لەدەرەوەی عێراق هێنا بۆی، دەستووری تازەی عێراقیش بەهەموو جۆرێک عێراقی وەک واڵتێک یان بەشێک لەنیشتمانی عەرەب دەکرد. دیکە گەلێکی نەتەوەو هەر لەهەبوونی ونکۆڵیی دەناساند ن��ووس��راوە »عێراق ساڵی ١٩٢٥دا دەس��ت��ووری دووەم��ی ل��ەم��اددەی دەوڵەتێکی سەربەخۆی ئازادە، بەهیچ جۆرێک خاکەکەی پەرت پەرت ناکرێت ودەست لەهیچ بەشێکی هەڵناگیرێ، حکومەتەکەشی حکومەتێکی پاشایەتی نیابییە«، بەاڵم لەراستیدا حوکمی راستەقینە لەژێر چنگی لەژێر هەر عێراق دواتر، زۆر ماوەیەکی هەتا بوو، چونکە بەریتانیادا خوازیاربوون بەریتانییەکان مایەوە. ئینگلیزییدا ئینتیدابی سایەی پارێزراو تێیدا بەرژەوەندییەکانیان هەموو بێت یەکەیەک عێراق لەپەیکەری داکۆکییکردن بۆ دەیخواست پادشایی دەسەاڵتی بێت،

دەسەاڵتەکەی هەموو رێگەکانی خۆی بەکاربهێنێت، لەم چوارچێوەیەدا بۆ دروستکردنی دامەزراوەکانی حکومەتێکی فەرمیی هەنگاوی پێکهێنانی لەپێشتریشدا ئیدارەی سوپا بووە پێویستییەکی پلە یەک. ئەگەرچی عێراق لەجێگەکانی نافەرمییان جیاجیای هێزی چەندین ئینگلتەرە دروستکردبوو، بەاڵم ئەوە وەاڵمی پێویستییەکانی نەدەدایەوە، بەتایبەت لەو سەروەختەدا عێراق دەوڵەتێکی تازە دامەزراو بوو. بەریتانییەکان لەساڵی ١٩١٥ بەدواوە هەوڵەکانیان خستەگەڕ بۆ پێکهێنانی ئەو هێزە نافەرمییانە. لەو نێوەندەدا »هێزی لیڤی« دروستکرا، ئەگەرچی سەرەتا گەیشتە ژم��ارەی دواتر بەاڵم دروستکرا، پیاو لە٤٠ تەنیا هێزە ئەم »6١٩٩« پیاو، ئەمە لەمانگی مایسی ساڵی ١٩٢٢. ئامانجی ئەم سوپایە دژایەتیکردنی یەکەم بەپلەی پێکهاتبوو، لەئاسوورییەکان کەزۆرینەی کوردو دەسەاڵتی شێخ مەحموودی مەلیکی کوردستان بوو، ئەگەرچی بەاڵم .»١« بەکاریبهێنێت تردا پێناوی لەزۆر خوازیاربوو بەریتانیا هەوڵەکانی دامەزراندنی سوپایەکی فەرمیی مەشقپێکراو، تاوەکوو ببێتە سوپای دەوڵەت، بۆ کۆتاییەکانی ساڵی ١٩٢٠و سەرەتای ساڵی ١٩٢١

دەگەڕێتەوە. عێراقییەکان ئەفسەرە هەنگاوی مێژووییەکان سەرچاوە بەپێی کەبەشێکی بەرچاویان کورد بوون، لەسەر دەستپێشخەریی بەریتانییەکان رووباری رۆخی لەسەر ١-١٩٢١-6 )رۆژی سەرەنجام ئەوەبوو بووە. دیجلە لەشاری بەغداد، کۆمەڵێک ئەفسەری عێراقیی، کەشارەزای تەواوی سوپا بوون ولەالیەن عوسمانلی و بەریتانییەکانەوە مەشقیان پێکرابوو، بەچاودێریی بەریتانیاو لەماڵی عەبدولقادر ئەلخەزەیری کۆبوونەوەو بڕیاری بوون کەس دوانزە ئەفسەرانە ئەو دا. عێراقیان سوپای دامەزراندنی ئایدی مێجەر کەبەئامادەبوونی بوون کورد بەشێکیان ولەنێوانیشیاندا راوێژکاری بەریتانیی لەوەزارەتی بەرگریی عێراق ورائیدی سوارە »محێدین عومەر« یەکەمین کۆبوونەوەی سوپا ئەنجامدرا. لەئەفسەرە کوردەکانیش هەریەکە لە«بەکر سدقی، تۆفیق وەهبی، جەمال بابان، جەالل بابان، بوون(. کۆبوونەوەکە ئامادەی تر« کەسێکی وچەند نوری بەهادین »٢«. هەندێک سەرچاوەی مێژوویی ناوی ئەو دوانزە ئەفسەرەی سوپای »عەقید لەهەریەک بوون کەبریتی تۆمارکردووە دروستکرد، عێراقیان خواجە، یاسین عەبدولڕەزاق موقەدەم ئەحمەد، کوڕی عەبدولحەمیدی موقەدەم شاکیر عەبدلوەهاب شێخلی، رائید سەعید حەقی عومەر، رائید عەسکەری، شەوقی سدقی بەکر رائید سوهرەوەردی، سەلیم محێدین نەقیب محەمەد، حیلمی رائید بەگ، مەعروف وەهبی تۆفیق رائید موحسین عکوش، نەقیب حەسەن تەحسین مستەفا عەسکەری، نەقیب سەروەختەدا لەو هەر حەنزەڵ«.* یوسف نەقیب پاچەچی، یوسف فۆرمۆڵەکراو سوپایی کاروباری رێکخستنی بۆ یاسا پڕۆژە یەکەمین ناوی »باڵوکراوەی سوپای عێراقی ساڵی ١٩٢١« بوو، لەسەرەتاوە لێی نووسرابوو ئەم پڕۆژە یاسایە »سێر پریسی کۆکس«ی جەنەراڵ ونوێنەری مەندوبی سامی لەعێراق دوای رەزامەندیی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق دەریکردووەو ئەم باڵوکراوەیەش لەرۆژی یانزەی کانوونی دووەمی ١٩٢١ لەسەر هەموو تاکێک لەسەربازەکانی سوپای عێراق لەهەموو ناوچەیەکی یەکەم ساڵیش هەمان تەمووزی ٢٨ لە جێبەجێکراوە. پیادەو عێراق هاوکات دام��ەزرا.** کازم« »موسا بەناوی عێراقی سوپای فەوجی لەسەر راسپاردەی بەریتانییەکان وپشتگیریی ئەفسەرانی سوپای ئینگلیز »جەعفەر عەسکەری« کرایە یەکەمین وەزیری بەرگریی عێراق کەئەویش

پەیوەندیی کرد بەدۆستە نێزیکەکانییەوە تا هاوکاریی بکەن. ***

سوپای عێراق.....لە فەرمانڕەوایی شا

فەیسەڵەوە تا نوری مالیکیستیڤان شەمزینانی

www.lawanikurdistan.com ژماره 169 102012/12/25

کوردستان کەمئەندامانی گروپی کە دەبێ مانگ یەک بە نزیک ئەنجوومەنی بەردەم هاتووتە ئێستا و گرتووە مانیان سلێمانی لە وەزیران. داوای زیادکردنی موچەی کەمئەندامان دەکەن کە ئێستاکە ١٥٠ ٩ەزار دینارە، هەروەها داوا دەکەن یاسای ئیمتیازاتی کەمئەندامان ئەندامانی کەم گروپی وتەبێژی بگرێتەوە. دابڕێنراوەکانیش ناوچە »پێش ڕاگەیاند پرسی محەمەد«بەهەفتەنامەی کوردستان«ئاری ئەوەی مان بگرین چەندین جار داوامان کرد داواکاریەکانمان جێبەجێ بکەن، بەاڵم بەهیچ شێوەیەک داواکاریەکانمان جێبەجێ نەکرا هەربۆیە گرت، خواردنەوە و لەخواردن مانمان دووەم ٢٠تشرینی ل��ەڕۆژی

بڕیاریشمانداوە نەیشکێنین تاکو داواکانمان جێبەجێ دەکرێت«.ئاری محەمەد گووتیشی »داواکاریەکانی ئێمە بریتیە لەزیادکردنی مووچەی ئەو کەمئەندامانەی فەرمانبەری حکومەت نین لە سەدو پەنجا حکومەتن فەرمانبەری ئەوانەشی هەزار، سەد شەش بۆ ه��ەزارەوە دووەمیشیمان داواکاری هەزار، سەد پێنج بکرێتە هەزارەوە لەسەد بریتییە لەوەی کەمئەندامانی ناوچە دابڕێنراوەکانی هەرێمی کوردستان هەرێمی کەمئەندامانی بە دەدرێ��ت مووچەی لەو بن سوودمەند

کوردستان«.کەمئەندامان لەپێناو ئەوان کە دەکات لەوە باس ووتەبێژەکە ئەوەیان کردووە بۆئەوەی ژیان و گوزەرانیان باشتر بێت لەئێستاکە. مانیان کەسێک و الیەن هیچ فشاری لەژێر رەتیشیدەکاتەوە ئەو

گرتبێت.ووتەبێژی گروپی کەمئەندامانی کوردستان سوورە لەسەر بەردەوامی مانگرتن هەتا جێبەجێکردنی داواکانیان، دەنا وەکخۆی دەڵێت »ئەگەر تا چەند ڕۆژی داهاتوو وەاڵمیان نەداینەوە، ئەوا هەڵوێستی دیکەمان

دەبێت«. بەاڵم ناوبراو هەڵوێستی داهاتوویان ئاشکرا نەکرد.حکومەتی وەزیرانی ئەنجومەنی سکرتێری ڕاب��ردوودا لەماوەی ڕاگەیاندن پێی کردو کەمئەندامەکانی سەردانی کوردستان هەرێمی ڕەتیان کەمئەندامان بەاڵم دەکرێت، جێبەجێ لەداواکانتان بەشێک فەرمی بەنووسراوی کرد داوایان و بشکێنن مانگرتنەکەیان کردەوە جێبەجێ لەسەر بهێنرێت بۆ هەرێمیان حکومەتی بوونی ڕەزامەند

کردنی داواکانیان.کوردستان ئەندامانی کەم یەکێتی سلێمانی مەڵبەندی سەرۆکی »عومەر کەریم« بەهەفتەنامەی پرسی ڕاگەیاند »ئەو کەمئەندامانەی لەبەردەم نوسینگەی سلێمانی پەرلەمانی کوردستان مانیان گرتووە، تەنها و ناکەن کوردستان کەمئەندامانی سەرجەم لەڕای گوزارشت

گوزارشت لەخۆیان دەکەن«.داوایانەی ئەو ڕەوایە، ئەوان »داواکانی گووتیشی کەریم عومەر پێکەوە رێکخراو لە٢٥ کەزێتر داواکارییەیە پانزە ئەو لەکۆی ئەوان بکەن، جێبەجێی تاکو ک��ردووە پەرلەمان و حکومەت پێشکەشی چەند کردنی جێبەجێ لەسەر ڕەزام��ەن��دی هەرێمیش حکومەتی

داواکاریەک داوە«.ئەندامی لیژنەی کاروباری کۆمەاڵیەتی و منداڵ و خێزان لەپەرلەمانی کوردستان »ژیان عومەر شەریف« لەمبارەوە بە پرسی گووت »ئێمە سەردانی ئەو مانگرتوانەمان کرد و داوامان لێکردن کە مانگرتنەکەیان بشکێنن و لەبەرامبەریشدا نوێنەری گروپی کەمئەندامان و سەرجەم کەمئەندامانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ هەریەک لە وەزیری کاروباری کۆمەاڵیەتی و تەندروستی و دارایی کۆببنەوەو سەرجەم داواکاریەکانیان

بخەنە ڕوو، بەاڵم ئەوان ڕەتیان کردەوە مانگرتنەکەیان بشکێنن«.ژیان عومەر گووتیشی »کەمئەندامە مانگرتووەکان گووتیان ئێمە بڕیاری فەرمیمان دەوێت و دەمانەوێت بەنووسراوی فەرمی داواکانمان ئەمەش کۆدەبینەوە. وەزیرەکاندا لەگەڵ ئەوکات بکرێت، جێبەجێ لەنزیکەوە کەمئەنداماندا بە بەڵێنی کەلیژنەکەمان لەکاتێکدایە کەمئەندامان نوێنەری و وەزیرەکان سێ کۆبونەوەکەی چاودێری

بکات، بەاڵم ئەوان قبوڵیان نەکرد«.لیژنەکەیان کە دووپاتیکردەوە کوردستان پەرلەمانی ئەندامەکەی چارەسەر بۆ بن هاوکاریان دەیانەوێت و کەمئەنداماندایە لەخەمی

کردنی کێشەکان و جێبەجێ کردنی داواکانیان.کۆمەاڵیەتی گەشەپێدانی و چاودێری بەڕێوەبەری خۆشیەوە الی

سلێمانی »محەمەد حەمە ساڵح« ڕاگەیاند »ئێمە پێمان وایە هەموو داواکاریەک بەشێک لە حەقیقەتی تێدایە«.

ژیان بارو ئەوەداین لەگەڵ بەهەموو شێوەیەک گووتیشی »ئێمە و گوزەرانی کەمئەندامان لەهەرێمی کوردستان باشتر ببێت، ئەمەش کاریان دیکەوە لەڕێگەی بەڵکو مووچەوە، لەڕێگەی بەتەنها نەک بۆ پێداویستیەکانیان جیهان کەمئەندامانی هاوشێوەی و بکرێت بۆ

فەراهەم بکرێت«.بەڕێوەبەری چاودێری و گەشەپێدانی کۆمەاڵیەتی سلێمانی ئاماژەی دەکەن، داوای مانگرتووەکان کەمئەندامە ئەوەی کرد، بۆئەوەش پێویست بەوە دەکات یاسای ماف و ئیمتیازاتی کەمئەندامان لەهەرێمی کوردستان هەمواربکرێتەوەو ئەو داواکاریانەیان جێگیر بکرێت، ئەوکات

داواکانیان جێبەجێ دەبێت.

پرس: زیرەک عەبدولڕەحمان، سلێمانی

گروپی کەمئەندامان: بەڵێنی جێبەجێکردنی داواکانمان بەنوسراوی فەرمی دەوێت

یەکێتی کەم ئەندامانی سلێمانی:ئەو کەم ئەندامانە تەمسیلی هەموو کەم

ئەندامان ناکەن

لیژنەی کاروباری کۆمەاڵیەتی پەرلەمان:پێشنیارمان کرد لەگەڵ سێ وەزیری

پەیوەندیدار کۆببینەوە بەاڵم ڕەتیان کردەوە

www.lawanikurdistan.com2012/12/25 169 11ژماره

پاشانیش دەستیپێکردەوە، زەوی لەسەری ژیان لەوەتەی بیرکردنەوەی مرۆڤ و پەرەسەندنی زانستی گەردون و ئاسمان مرۆڤێک هەموو مێشکی لە پرسیارە ئەو ب��ەردەوام ناسی، گینگڵ دەخوا، ئایا ئاسایشی ژیان لەسەر زەوی ناکەوێتە بەر مەترسی تەنەکانی دیکەی گەردون، ئایا ئەو رەوتەی خولگەی بە هەروا تاکەی دەکات دیاری خۆر و مانگ و ئەستێرەکان ئاسایی خۆیان دەمێننەوە، ئەدی رۆژگارێک نایێتە پێش ئەویش سەرئەنجام و تێکبدات خۆی ئاسایی بەرنامەی یا و رێڕەو ئەدی تێکبدەن، جیهان ئاسیی ژیانی سلبیەکانی، کاریگەریە کۆتایی جیهان کەی دێت؟؟ چەند رۆژی رابردووش ئەو هەواڵە بێ بنەماو بەهەڵە وەرگێڕدراوەی گوایە رۆژانی ٢١-٢٢ ی ئەم مانگە رۆژدەگیرێت سەرقاڵی و ترس و بیم و شڵەژانێکی زۆری

خستبۆە ناو ژیانی خەڵکەوە.دڵی کتوپڕ و لەناکاو روداوی لە مرۆڤ هەمیشە ئاشکرایە کە هەوااڵنەی ئەو ب��ەردەوام بۆیە دەترسێ، دەک��او خورپە شتی تازە سەربارەت بە ژیانی ئاسایی دەگەێنن سەرنج و تێ بۆدەکرێ، زۆری بەدواداچونی و دورستدەکەن زۆر بینیەکی هەڵبەت کەس ناتوانێ گومان لەوەش بکات کە هیچ قسەیەک بێ بنەماو لەختوخۆڕایی سەرچاوە ناگرێ، بەاڵم پرسیارە گرنگەکە ئەوەیە ئێمە چۆن هەروا بە ئاسانی باوەڕدەکەین و دەکەوینە ژێرکاریگەری هەر باسێک کە فرێدەدرێتە ناومان، چونکە ناکرێت هەر رۆژێک لەالیەکەوە هەواڵێک باڵوکرێتەوە یەکسەر ئێمەش بۆ منداڵەکانمانی بگێڕینەوە و ئەوانیش بەهۆی بچوکی تەمەنیان باوەڕبکەن، شەو خەونی ناخۆش ببین و بکەونە گریان و شەرم

و لە دەرسەکانیان بەهۆیەوە دوابکەون.جارێ ئەوە هیچ کە هەرچی باوەڕی بە ئاینی پیرۆزی ئیسالم و فەرمودەکانی پتەو بێت و کەمێک شارەزایی لە حیکمەتەکانی ئەو ئاینە قوڵ وفراوانە هەبێ، دەزانێ کە کۆتایی جیهان نهێنیەکە خوای بەخشندە بۆ پێغەمبەری ئیسالم محمد )درودی خوای لەسەربێ( کە نزیکترین و ئازیزترین بونەوەری سەر زەوی بووە لەالی نەدرکاندوە، ئەی چۆن بۆ ئێمەی ئاشکرادەکات، دواتریش

یەکێک لە خاڵە سیحراوی و پڕ لە ماناکانی ئاشکرانەکردنی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە گەر مرۆڤ بزانێ کەی دنیا خرا دەبێ ئەوسا حسابێکی خۆی دەکات و تا ئەو رۆژەی خرا دەبێ بێ دڵی خۆی ناکات پاشان دەگەڕێتەوە و خوا پەرستی دەکات، هەر وەکچۆن لە شاراوەبوونی رۆژ و کاتی مردنیش بۆ هەر مرۆڤێک کۆمەڵێک پەند و وانەی زێرێن و حیکمەت و گەورەییەکی زۆر هەیە، کە

بەس خوای بەخشندە و میرەبان عالمە ئەو نهێنیە چییە.س���ڵ���ک���ردن���ەوەو کەواتە ئێمە کاتێک دەستبەجێ و بێ پێ متمانەیان و دەزانین بەگرنگ هەوااڵنە ئەو وردبوونەوە کورتیەکی و کوردی بە و دەدات ناوشیارمان مانای دەکەن، ئاسانکاریەکی هەموو تەکنەلۆژیا کە ئەمرۆ نەخوێندەوارین، خستۆتە بەردەستی مرۆڤ و هەر یەکێکمان دەتوانین زانیاری پێویست چ ئیتر دۆزی��ن��ەوە، بی بوێت شتێکمان چ لەسەر دەکات تەمبەڵبین و تاقەتی ئەوەشمان نەبێت بەدوای راستی و دروستی شتەکان بچین بەس چاوەڕێی ئەوە بکەین دەبێ کەی بکاتە کەسێک نێک تەلەفزیۆن یا بگیرێ رۆژ یا خرابێ دنیا میوانی بەرنامەو دڵنەوایمان بکات، ئەمەش لەکاتێکدایە ئیدیعای نەتەوەکەمان و گەل و خۆمان رۆشنبیریەتی و پێشکەوتن دەکەین، گەر شتێکی وا لەناو واڵتێک باوەڕبکرێ کە دواکەوتون و هیچ هۆکارێکی پێشکەوتویان نییە، یا لەجەنگەڵ و دارستان بژین، نەک سەیارە و خانوی ئاخر مۆدێلیان هەبێ کێشە نییە،

بەاڵم الی ئێمە ئەوە روبدات کارەساتە، شەرمە ئابڕوو تکانە.لە راستیدا گرفتەکە ئەوە نەبوو کە بەس خەڵکی ئاسایی و ئاست نزمی خوێندن ترس و دڵەڕاوکێیان گرتبوو، بەڵکو هەبوو ئەوکی مۆتەکە کەچی بوو رۆژنامەنووس یا زانکۆ مامۆستای گرتبوو، رەنگی هەڵبزڕکابوو، ئەوەش خەمەکەی زۆر لە قەبارەی خۆی زیاتر گەورەترکرد، چونکە تۆ کە منداڵێکت هیچ نازانێ و دەتەوێ فێرەخوێندن و نوسینی بکەی دەینێریتە الی ئەوان بەڵکو شتێکی فێربکەن، ئەدی گەرە ئەوان خۆیان هیچ نەزانن چی وردەدات ئەوە لە کارەسات خراترە، ئەو رۆژە مامۆستایەکی ئاینی کە هاوکات مامۆستای کۆلێژیشە لە وتاری هەینی گوتی،

لێم دەپرسن مامۆستا ئێم ئێسم بۆ هاتووە، بە سەدان ئێس راستە دەڵێن کە فاڵن رۆژە خۆر بۆماوەی دوو رۆژ دەگیرێت و

پاشانیش دنیا خرادەبێ. ئەو روداوەش هەمان حاڵەتی دابەزینی دەفەری ئاسمانییە بۆ سەر زەویمان بیردەخاتەوە، کە چەندین ساڵە باسدەکرێت لە فاڵن واڵت دەفرێکی قەبارە ئەوەندە دابەزیوە و خەڵکی ئاسایی بە چاوی خۆیان دیویانە، راگەیاندەکانی جیهانیش بە رۆژنامە و گۆڤار و تەلەفزیۆت و رادیۆوە هەواڵەکە پەخشدەکەن، کەچی دواتر هەر خۆیان کەسانی شارەزا و پسپۆری بوارەکە دەهێنن و قسەکانی خۆیان و ئەو سەرچاوانەی هەواڵەکانیشیان لێ هێناوە بەدرۆدەخەنەوە، بۆیە ناکرێت مرۆڤ هێندە سادە و ساکاربێ بە هەموو دەنگێک بکەوێتە تەنگەتاوی و خۆی و عەقڵی لەیاد بکات و جڵەوی کەسیەتی بدۆڕێنێ و تەسلیمی الیەنێک بێ کە یاری بە ئیرادەی دەکەن و بۆخۆیانی سەرقاڵ دەکەن بەشتی

ناراست.لە ئێمە سەمەرەیە، و راکێش سەرنج زۆر ئەوەی ئێستا لەناو دیکە ساڵێکی واتا دەچین، ٢٠١٣ بەرەوە ٢٠١٢ ساڵی ئەو جیهانە پڕ لە جوڵە و کار و بەرهەم و دەسکەوتە ئێمەش واتا هەنگاودەنێین، بەرهەم و بیرۆکە خاوەن گەالنی لەگەڵ پێش ئەوانیش نە ئەو ساڵە جێدێڵێن، ئەوان لەدوای نەئێمە ئێمە دەچنە ئەو ساڵەوە، کەواتا بۆچی هێندە لە دواوەی ئەوان بین و گەر پێوانەی گەشەی عەقڵی خۆمان لەگەڵیاندا بکەین بە سەد ساڵ لە دواوەین، دیارە ئەوەش پرس و بابەتێکی گەورە و گرنگە و پێویستی بە سەدان لێکۆڵینەوە و لێوردبوونەوە و تێکۆشان هەیە تا بە ئەنجامە راستقینەکەی دەگەین کە ئەویش

دەشێ شتێکمان لە راستی بداتێ.یا با پەلە نەکەین لە ئایندەیەکی نزیکدا ئەو هەموو قوتابیە زانست بە کوردستان زەبەندانەی و زۆر زانکۆ لەو دەرچوانە دەخوێنن تێیدا بوارەی خۆیان لەو کارەمەییان و ماریفەت و ژێرکاریگەی بکەوینە دەسڕنەوە ئەوە و بۆدەکەن شتێکمان

خورافیات و شتی پوچ.

راستکردنەوە: لە ژمارەی رابردوودا لەم الپەڕەیە، دیمانەیەکی کاروان جەمال، جێگری بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان باڵو کرایەوە، بەاڵم لە ولیدەکەیدا بە هەڵە ناوی عەبدوڵاڵی حاجی مەحمود نووسراوە. داوای لێبوردن دەکەین. )پرس(

ئا/پرس

کۆتایی جیهان و سەرەتای ئێمە

خاوەنی ئیمتیاز:ئومێد خۆشناوسەرنووسەر:

ئاڤان حه مه ساڵح0750-446 1301

جێگری سه رنووسه ر: شاخه وان عومه ر سلێمان0750-448 0225

به ڕێوه به ری نووسین: فەرەیدون بێوار0750-414 1910

f_bewar@yahoo.com

ناونیشان: هەولێر- بارەگای مه کته بی سکرتارییه تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه نجومه نی وه زیران

یان له رێگه ی ئه م ئیمه یله وه بابه ته کانتان بنێرن:shaxawanjournalist@yahoo.com

زۆر لە واڵتانی جیهانی سێیەم و والتانی عەرەبی لەوەتەی هاوچەرخ دەولەتی بنیادنانی لە خۆدزینەوەن لەهەولی هەن دیمۆکراسی سیستەمی و بوون هاواڵتی مافی لەسەربنەمای ڕاستەقینە. لەماوەی ٩٠ ساڵی ڕابردوو کە والتانی عەرەبی ئەم شێوە دەولەتیانەی ئێستایان بەخۆیانەوە بینیوە پێشکەوتنێکی هەوڵی لە ئەوەندی چونکە نەبینیووە. بەخۆیانەوە ئەوتۆیان بنیادنانی هەولی لە ئ��ەوەن��دە دەوڵ��ەت��ن ئایدیاکردنی بە بڕۆن پێش بەرەو ،تاکو نینە هاوچەرخ دەوڵەتی بنەماکانی و خۆشگوزەرانی چوارچێوەی ناو بخەنە دانیشتوانەکەیان و شارستانیەتی سەردەمەوە. جاران ئەوەندی لە بەنەتەوە کردنی دەوڵەت بوون. ئەوەندە لە بە شارستانیکردن و پێشکەوتن و جەمال ,نمووونەی نەبوون والتەکانیان کردنی دیمۆکراتی بە عبدالناسر بۆ میسر و قەزافی بۆ لیبیا و سەدام حسێن بۆ عێراق و حافز ئەسەد بۆ سوریا. ئەمانە هەموویان شکستیان خوارد لە بنیادنانی دەولەتی ئایدیا نەتەوی شمولی سەردەستە ,چونکە حیسابی نەتەوە و کەمایەتی و ئایدیای تری جیاواز لە ئایدیای نەتەوەییان نەدەکرد. لە ئیستادا لەگەل هاتنی باهۆزی گۆڕانی بەهاری عەرەبی زۆر لە ڕژێمە تەقلیدیەکان ڕوخان و ئیسالمیەکان لە ڕێگای سندوقی دەنگدانەوە هاتنە دەسەالت ،ئەوانیش بەهەمان شێوەی دەسەالتدارانی پێشوو بەدەرکەوت هەموو دروشمەکانیان لە ئەوان چونکە بوو. والتەکانیان خەڵکی خەڵەتاندنی بۆ ئێستادا زۆر بە پەلە پڕوزێ کەوتوونەتە ئەوەی هەرچی زووە بە ئیسالمیکردنی کۆمەڵگا. بێگومان ئیسالمی توندڕەوی ئایدیا حزبی کە خۆیان دەیانەوێ. لە عێراق والت ڕۆژ بەڕۆژ بە مەزهەبی دەکرێ. بۆیە لە هەموو ئەو والتە عەرەبی و ئیسالمیانەی کە بیرکردنەوە و هەوڵدان بۆ بە ئایدیاکردنی دەوڵەت لە ئارادایە هیچ جۆرە پێشکەوتن و گۆڕانێکی کاریگەر نەهاتۆتە گۆڕێ بۆ ئەوەی میللەتانی ئەم والتانە بە ئارامی و دوور لە چەسپاندنی ئایدیایەکی شمولی بەزۆر بژین. کەچی زۆر والت دوور کەوتۆتەوە لەم بۆچوونە پێشکەوتنی وەدەست هێناوە. نموونەی هیندستان و مالیزیا. بۆیە ناڕەزایی و قەیرانەکان لە والتانی عەرەبی هەرگیز هاوالتی مافی بنەمای لەسەر دەوڵ��ەت ،تاکو نایەت کۆتایی بۆ دادپەروەری کۆمەالیەتی و بوون و سیستەمی دیمۆکراسی جۆرە هیچ هی سەردەم جیهانی دانەمەزرێ. تاکەکان هەموو ئایدیا و فکرێکی سەرتاپاگیر نییە. ئازادی و دەستەبەری دادی کۆمەالیەتی بنەمای سەرەکی بنیادنانی کۆمەڵگای بەختەوەر و مرۆڤی پێویستیەکانی و کێشە زۆری هەروەها پێشکەوتوون. سەردەم و هۆشیاری مرۆڤەکان و زوو گەیشتن بە سەرچاوەکانی لە ڕۆشنبیریەکان و جیاواز کەلتورە بوونی تێکەڵ و زانیاری زیاتر سەردەم مرۆڤی وایکردوە ئەڵیکترۆنیەکان تۆڕە ڕێگای تاکگەرایانە بیربکاتەوە. داب و نەریتە باوەکان کاڵ بوونەتەوە هەستە نەتەوەیی و دەمارگرژیە ئاینی و مەزهەبیەکان کە گروپە سیاسیە توندڕەوەکان دەیانەوێ لە ڕێگایەوە کۆمەڵگاکانیان پێ ڕام بکەن ئەوەندە کاریگەری و باویان نەماوە. بۆیە ڕاستیەک دەیانەوێ سیاسیانەی سەرکردە و والت ئەو پێش هاتۆتە واز پێویستە میللەتەکانیان بۆ بەر بگرنە تەندروست ڕێگای لە بە ئایدیاکردنی دەوڵەت بهێنن. بەلکو والت لەسەر بنەمای دیمۆکراسی و ئازادی و خۆشگوزەرانی و مافی تاک بنیادبنێن.

ئەگەرنا هەرگیز قەیرانەکانە تەواو نابن

سەردەمی بەئایدیاکردنی دەوڵەت بەسەرچوو

شنۆ محەمەد، شاعیر:

لە سلێمانی لەشاری ١٩٨٠ لەساڵی محەمەد، شنۆ دایکبووە، لەتەمەنی دوو ساڵییەوە بەخێزانییەوە چوونەتە لەتەمەنی بووە، گەورە سنە و مەریوان لەشاری ئێران، لەساڵی ک��ردووە. نووسین بە دەستی ساڵییەوە دوان��زە ک��ردووە، چاپ )جێژوان( ناوی بە شیعری کتێبی ٢٠١٠حەوت تەمەن کچی )جێژوان(ی و کردووە هاوسەرگیری

سااڵنەی بەرهەمی خێزاندارێتی.

فێستیڤاڵی هەڵبەستی الوان، کە لەسەر رات چییە پ: ماوەی ٣ رۆژ لە هەولێر بۆ الوانی شاعیری هەر چوارپارچەی

کوردستان بەردەوام بوو؟الوازب��وو، زۆر زۆر شیعر کرد هەستم من ئ��ەوەی و: بەتایبەتی کە کوڕەکان شیعریان دەخوێندەوە لە حاڵەتێکی هەستی دەک��رد، خەڵک لەگەڵ شەڕیان و بێتاقەت زۆر لەوە زۆر الوان شیعرەکانی پێمخۆشبوو نەبوو. ناسکیان گەورەتر و جوانتر بێت، ئەو حاڵەتە دەڕەندەیی و توڕەییەی

تیانەبووایە باشتر بوو. شیعری ناسک و جوانی تیانەبوو.پ: الوازی شیعرەکان لە چیدا بوو؟

و: هەموو الساییکردنەوە بوون و لە یەک ئاست لەیەک بواردابوون، هەروەها لەرووی تەکنیکیشەوە الواز بوو.

پ: پێتوایە یاخی بوون لە شیعری گەنجەکانا هەیە؟و: سەد لە سەد وایە، چونکە ئەوان لە ژیانێکی ناهەمواردا

دەژین و بێزارن لەکۆمەڵگەکەی خۆیان.پ: ئایا شیعر تەنیا هەستناسکییە یان بەشێکی بریتییە

لە عەقاڵنی بوون و مەعریفە؟و: شیعر یانی هەستناسکی، ئەگەر ئەو کەسە مرۆڤێکی زۆر دڕندە بێ ناتوانێ ببێت بە شاعیرێکی هەست ناسک.

دەبێ بڕوای جوانت هەبێت و وشەی ناسک بەکاربەریت.کە دەگیرێت گەنجەکان شیعری لە ئەوە رەخنەی پ: وتار و جوان قسەی لە و داماڵڕاون تەکنیک و لەفۆڕم

دەچن؟و ج��وان قسەی لە شیعرەکان لە هەندێک بەڵێ و:

وتاردەچوون، شیعر دەبێ تەکنیکی جیاوازی هەبێت.

مێینەبوونی هەستی کچەکانا شیعری لە تاچەند پ: ئەوانت بە دی کرد؟

و: شیعر الی ئافرەت وەکو پیاو نووسراوە، واتە شیعرێکی ژنانە نەبووە، ژنێک نەبووە هەستی ژنانەی خۆی بەشیعر بنووسێتەوە، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ کۆمەڵگە، بۆ نەبوونی جورئەت الی ژنان، ئەگەر جورئەت هەبێ گوێ بە کۆمەڵگە

نادەیت.لەبارەی محەمەد لەشیعرەکانا شنۆ ئەوەی کەواتە، پ:

پیاوەوە دەوترێ، ئەوە جورئەت بوونی شنۆیە؟ناترسم و و: بەڵێ، من لە وشە و دارشتنی شیعرەکان جورئەت بە خۆم دەدەم کە بەوجۆرە بنووسم کە دەمەوێ.

گەشە بەو ستایلی خۆم دەدەم و رووتتری دەکەمەوە.پ: ئەوە خەیاڵدانی شنۆیە کە شیعرەکانی بەو ئاراستەیە کە هەیە شتە بەو ب��ڕوای شنۆ واقیعدا لە یان دەب��ات،

دەیڵێت؟و: باوەڕم بەو شتە هەیە.

و کۆمەاڵیەتی کێشەی تاچەند باوەڕبوونەت، ئەم پ: خێزانی بۆ دروست کردووی؟

پشتی کەس زۆر ک��ردووم، دروست بۆ زۆر کێشەی و: نووسینە، جۆرە لەو نەهێنا وازم هەر من بەاڵم تێکردم، چونکە پیاو چەندێ هەستی هەیە و حەز بە خۆشی دەکات، ژنیش هەمان هەستی هەیە و پێیخۆشە، بەاڵم پێویستە ئەو

هەستە بگەیەنرێت بە پیاوەکە.پ: کرۆکی شیعرەکانی تۆ زێتر باس لە چی دەکات؟

دەکەم، سێکس لە باس زێتر شیعرەکانما لە من و: ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی کە من بڕوام بەوە هەیە، کە ژن وەک پیاو حەزی بە سێکسە، وەکو پیاو هەست و دڵی هەیە. لە وتنی ئەم شتانە شەرم ناکەم و پەشیمانیش نیم لەوەی کە لە شیعرەکانما باسی سێکسی و جەستەی پیاوم جوانە، وەسفی جوانە، وشەیەکی پیاو چونکە ک��ردووە.

هەزار جۆر وەسفی هەیە الی من.پ: پیاو الی تۆ چی دەگەیەنێت؟

سەرتاپای ئازیزە، شیعرەکانم قەد بە من الی پیاو و: پیاو جوانە، پیاو زۆر گوناحە، مرۆڤێکی دڵسۆزە، دڵێکی

فراوانیی بێ کینەی هەیە.

دیمانە: پرس، سلێمانی

لە وتنی ئەم شتانە شەرم

ناکەم و پەشیمانیش

نیم کە شیعرەکانم باسی سێکس و جەستەی

پیاویان کردووە

ەنەس

حەال

ن مدما

شا