د.فازل عومەر: ئەم بێ هیڤیبووین ژ سۆزێن ب مە هاتینە

دان بۆ زێدەكرنا رێژەیا دامەزراندنێ

159

باڵوکراوه یه کی ئازاده، یه کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده ری ده کات. سێشه ممه 2012/7/17

ڤیزای توركیا لە سلێمانی، نرخەكەی هەشت هێندەی هەولێر

زیادی كردووە

بەپێی ئامارە فەرمییەكان، لەحەوت مانگی یەكەمی ئەمساڵ )493( هاواڵتی

گیانیان لەدەستداوە و )4983( كەسیش بریندار بوونە. هەروەها یەك

ملیۆن و سەد ترۆمبێل بە هەموو جۆرەكانییەوە لە هەرێمی كوردستان هەیە، بەجۆرێك نزیكەی )500،000(

پێنج سەد هەزاری بەر پارێزگای هەولێر و )350،000( سێ سەدو پەنجا هەزاری

بەر پارێزگای سلێمانی و نزیكەی )220،000( دوو سەد هەزار ترۆمبێل بەر پارێزگای دهۆك دەكەوێت. ئەمە وێرای ئەو ترۆمبێالنەی كە رۆژانە لە

پارێزگاكانی تری عێراقەوە دێنە هەرێم، هەروەها رۆژانە ترۆمبێلی نوێ لە

سنوورەكانەوە دێتە ناو هەرێم.

ل11

ل10 ل6

تیرۆری سپی، هەڕەشە لە دانیشتوانی كوردستان دەكاتلەحەوت مانگی یەكەمی ئەمساڵ )493( هاواڵتی گیانیان لەدەستداوە و

)4983( كەسیش بریندار بوونە

هۆكارەكانی زیادبونی دیاردەی خۆڵبارین لە كوردستانخۆڵبارین سوود بە ژینگەی عێراق دەگەیەنێت

سااڵنە بە تایبەت لە وەرزی هاویندا، زنجیرە شەپۆلێك لە خۆڵبارین شارەكانی عێراق و هەرێمی كوردستان دەگرێتەوە، ئەو دیاردەیەش لەو چەند ساڵەی رابردوو زیاتر گەشەی كردوە، گەرما پلەی بەرزبونەوەی و نەبارین ب��اران بەهۆی ئەویش كاریگەرییەكی ئەوەش بیابانەكان، رووی رووبەری زیادبونی بەرهەمی و هاواڵتیان تەندروستی و ژینگە بەسەر خراپی پرسدا راپۆرتەی لەو دروستكردووە، جوتیاران كشتوكاڵی هەوڵدەدەین بەشێوەیەكی زانستیانە لە رێگەی بۆچونی كەسانی

پسپۆر و شارەزا ئەو بابەتە تاوتوێ بكەین:.

سكرتێری ئەنجومەنی وەزیران: بە دەیان كەسم لە خەڵكی بەرز و وەزیر و وەكیل وەزیر و

ل2بەڕێوەبەری گشتی داوەتە دادگا

ل8

www.lawanikurdistan.org ژماره 159 22012/07/17

وەزیران، ئەنجومەنی یاسایی سكرتێری قەرەداغی، محمد پرۆژە لە باس پ��رس، هەفتەنامەی لەگەڵ دی��دارەی��دا لەو چاكسازییەكەی سەرۆكی هەرێم دەكات و ئاماژە بەوە دەكات كە لێژنە چاكسازییەكەی سەرۆكی هەرێم تائێستا بەردەوامە لە بۆ بااڵ بەرپرسی لەو چوارچێوەیەشەوە چەندین و كارەكانی لێپێچینەوە رەوانەی دادگا كراون. هەروەها دەربارەی سیمای ئیدارەیی دوو سیمای كەسێك »هەر دەڵێت ئیدارەیش دوو شوێنێك هیچ لە خۆشبەختانە بڵێت، پێمان بێت با بینی

سیمای دوو ئیدارەیی نەماوە«.

بە دەس��ت حەوتەم كابینەی لەوەتەی دەوترێت پ��رس: چاكسازییەكەی پ��رۆژە لە وازی هەرێم سەرۆكی كاربووە،

هێناوە، ئایا ئەو قسە تاچ رادەیەك راستە؟ محەمەد: نەخێر، بە هیچ شێوەیەك راست نیە، ئەو لێژنەیەی

كە ساڵی پار دروستبوو تائێستا بەردەوامە لە كارەكانی. پرس: ئەی بۆچی ماوەیەكە ئەو لێژنەیە دەنگوباسی نیە؟

محەمەد: دەتوانن لەو لێژنەیە بپرسن بزانن چیان كردووە و چی دەكەن، بێگومان ئەو لێژنەیە بە بەردەوامی كاری خۆی

دەكات. پرس: ئایا تائێستا لە رێگەی ئەو لێژنەیەوە هیچ بەرپرسێك

راپێچی دادگا كراوە؟ لە دادگ��ا بە داوە كەسم دەی��ان بە خ��ۆم من محەمەد: خەڵكی بەرز وەك وەزیر وەكیل وەزیر و بەرێوەبەری گشتی راگەیاندنەكان لە ئێمە كە ئەوەنیە مانای ئەوەش هتد.. و باسی لێوەبكەین و بڵێین فاڵنی كوڕی فاڵنمان داوە بە دادگا، چونكە شتی وا لە عورفی وەزیفیدانییە، بەاڵم لە كەسیش قبوڵ بكات و هەر كەسێكیش مخالەفەی كردبێت نەكراوە مخالەفە لێپێچینەوەی لەگەڵدا كراوە، دەیان كەس فەسڵ كراوە و لە

پۆستەكەی البراوە. بە دەس��ت حەوتەم كابینەی لەوەتەی دەوترێت پ��رس: كاربووە، مەسەلەی گەڕاندنەوەی موڵكی گشتی و زەوی و زار

راوەستاوە، ئایا راوەستاوە؟ دەست مانگە سێ خ��ۆی ح��ەوت��ەم كابینەی محەمەد: یەكێكە شەفافیەت و كار و چاكسازی دواتریش بەكاربووە، لە بەرنامەكانی كابینەی حەوتەم، كابینەی حەوتەم كۆمەڵێك

كاروبەرنامەی گرنگی هەیە جێبەجێیان دەكات. پرس: یەكێك لە كارەكانی كابینەی حەوتەم یەكگرتنەوەی وەزارەتی دارایی و ناوخۆ و پێشمەرگەبوو، بەاڵم بەشێك لە هەیكەلی بەشێوەی تەنها وەزارەتانە ئەو دەڵێن چاودێران

یەكیان گرتۆتەوە و تائێستاش سیمای دوو ئیدارەیی ماوە؟ محەمەد: هیچ وانیە، ئەوانەشی وا دەڵێن با بچنە وەزارەتێك ئێمە مابوو ئەگەر م��اوە؟ بزانن بەڕێوەبەرایەتیەك یاخود ئەوە نەمابوو ئەگەریش بەاڵم دەكەین، توند لێپێچینەوەی دەچێتە چوارچێوەی بێویژدانییەوە. نابێت تفەنگ بە تاریكیەوە بندرێت، هەروەها هەر كەسێك سیمای دوو ئیدارەیی بینی با بێت پێمان بڵێت، خۆشبەختانە لە هیچ شوێنیك سیمای دوو

ئیدارەیی نەماوە. پرس: لێرە و لەوێ باس لەوە دەكرێت، كە كابینەی حەوتەم لەالیەن ئۆپۆزیسیۆنەوە )گۆڕان، كۆمەڵ، یەكگرتوو( زەمانەتی راگەیاندنی پێدراوە، ئایا ئەو قسانە ئەسڵ و ئەساسی هەیە؟ لەالیەن رۆژنییە هەروەها وەهانیە، نەخێر، شتی محەمەد: ئۆپۆزیسیۆنەوە باسی كابینەی حەوتەم نەكرێت، هەورەها هیچ دەكات كارێك كاتێك مرۆڤ ناترسێت، شتانە لەو كەسێك

هەندێك كەس پێیان باشە پێیان تریش هەندێكی و گرنگە ئ���ەوەی خ��راپ��ە، ئەوەیە یاسا نەبەزێندرێت. زۆرترین بۆچی پرس: ج���ار ع��ی��م��اد ئ��ەح��م��ەد جێگری سەرۆك وەزیران، ل���ە راگ���ەی���ان���دن���ەك���ان دەوترێت دەردەك��ەوێ��ت، نێوان رێككەوتنی ئ��ەوە كە یەكێتیە و پ��ارت��ی ئەحمەد عیماد دەب��ێ��ت ب����ەردەوام ل��ەس��ەر خەت راگەیاندن شەڕی و بێت تاچ بۆچونە ئەم بكات،

رادەیەك راستە؟ محەمەد: نەخێر وانییە، جێگری جەنابی بێگومان س����ەرۆك����ی ح��ك��وم��ەت دەسەاڵتەكانی سەرجەم جیاتی ل��ە و پ��ێ��دراوە كاری حكومەت سەرۆكی

رۆژانە دەكات، ئێمە لە حكومەت سێ جۆر كارمان هەیە، شتی و رێككەوتن و چاوپێكەوتن و كۆبونەوە هەندێكی

هەندێكی گرنگە و كاریگەر رۆژان��ەی ك��اروب��اری تریش وەزارەت����ەك����ان����ە، وەك���و بە لێهاتووە پسپۆریەتی جۆرێك كە هەندێكی جەنابی ج��ێ��گ��رەك��ەی و س�����ەرۆك ب��ە ی���ەك���ەوە دەی���ك���ەن و ه��ەن��دێ��ك��ی ت��ری��ش ك��اك دەیكات تەنیا بە نێچیرڤان تەنیا بە عیمادیش كاك و كۆتاییدا لە بەاڵم دەیكات، لە و یەكترین ت��ەواوك��ەری ئاگاداری كارەكانیش هەموو كە ئەوەنیە وە یەكترین،

كارەكان دابەشكرابێت. كێشە ل��ە بۆچی پ��رس: هەرێم نێوان سیاسیەكانی هەرێم حكومەتی بەغدا، و سەرۆكی زیاتر نیە، رۆڵ��ی

هەرێم لە گفتوگۆدایە؟ دەستور بەپێی محەمەد: سەرۆكی ب��ارزان��ی س��ەرۆك ب��ڕی��اردەری��ش��ە و ه��ەرێ��م��ە هەرێمی چارەنوسی لەسەر كوردستان و خۆشی دەبێت

كارەكان لە رێگەی سەرۆكایەتی هەرێمەوە بێت و سەرۆكایەتی و هەماهەنگی و ئاگاداری بە ب��ەاڵم پێشەوە، بێتە هەرێم

تەواوكاری لەگەڵ سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیرانە. هەڵبژاردنی وادەی مانگ حكومەت بە مانگ بۆچی پرس:

ئەنجومەنی پارێزگاكان دوا دەخات؟

م��ح��ەم��ەد: ئ��ەگ��ەر بە بكەین سەیری ویژدانەوە ئ�����ەوە س��ێ��ی��ەم ج���ارە حكومەت دوادەخ���رێ���ت، هۆكارنییە، بەڵكو دووجار هەڵبژاردن بااڵی لێژنەی هەروەها كردووە، داوایان كێشەكانی جارێكیشیان ئێمە بووە، هۆكار بەغدا پێمان خۆشبوو لە مانگی نۆیی ساڵی پار هەڵبژاردن

بكرابایە. ئ��ەوەی دوای پ���رس: سەرۆكی بایز ئەرسەالن كوردستان، پەرلەمانی مستەفا م���ەال وێ��ن��ەی نێچیرڤان الب��رد، بارزانی سەرۆكی وەك بارزانیش سەرۆك وێنەی حكومەت لە تاڵەبانی و ب��ارزان��ی ژوورەك���ەی خ��ۆی الب��رد، دەوترێت ئەو حاڵەتە وەكو

كاردانەوە بووە؟ كاك وەاڵه��ی وەزی��ران��م ئەنجومەنی لە خۆم محەمەد: یەك دەستكاری نێچیرڤان وێ��ن��ەی ن����ەك����ردووە، ئ��ەو ق��س��ان��ەش ه��ی��چ ئ��ەس��ڵ و بە سەبارەت نیە، ئەساسی دەتوانن ئەرسەالنیش ك��اك زانیاری زیاتر لەو وەربگرن.

پرس: رێژەی دامەزراندن لە شارەكان چۆن دابەشكراوە؟

سلێمانی رێژەی محەمەد: و هەولێر ،%43 گەرمیان و ساڵی هەورەها ،%57 دهۆك ب��ووە، رێ��ژە هەمان پاریش لە ك���ەس 267 ه���ەروەه���ا ئەمری پ��ار ساڵی گەرمیان دامەزراندیان بۆ دەرچوو، بەاڵم وەزیفی پلەی نەبونی لەبەر بە نەكردبوو، موباشەڕەیان وەزی��ران ئەنجومەنی بڕیاری بەدەر دادەم��ەزرێ��ن ئەوساڵ

لەو پڕۆسەیە. الیەنی لە بەشێك پ��رس: ئۆپۆزیسیۆنی ساڵی پار باسی پڕۆسەیەیان ئەو شەفافی نا ئەوان ئەوساڵ ئایا دەك��رد، شەفافی لە بن دڵنیا چۆن

ئەو پڕۆسەیە؟ محەمەد: بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران، لێژنەیەك دروست دەكرێت نوێنەری هەر پێنج الیەنی تێدابێت، كاری لێژنەكەش

چاودێریكردنی پڕۆسەكەیە.

دیدار: توانا شێخانی

بە دەیان كەسم لە خەڵكی “بەرز و وەزیر و وەكیل وەزیر و

بەرێوەبەری گشتی داوە بە دادگا.. ئەوەش مانای ئەوەنیە كە لە

راگەیاندنەكان بڵێین فاڵنی كوڕی فاڵنمان داوە بە دادگا

لە لێژنەی دامەزراندن نوێنەری هەر پێنج الیەنی تێدایە بۆ ئەوەی چاودێری پڕۆسەكە بكەن

محەمەد قەرەداغی، سكرتێری ئەنجومەنی وەزیران بۆ پرس:

كاك نێچیرڤان لە ئەنجومەنی “وەزیران دەستكاری یەك وێنەی

سیمای دوو ئیدارەیی نەماوە“نەكردووە

www.lawanikurdistan.org2012/07/17 159 3ژماره

پ1/ بۆچی ئەگەر كۆمپانیاكانیش بیر لەوە ناكەنەوە كارگەی گەورەی بەرهەم هێنان بونیاد بنێن بۆ بە گەر خەستنی هێزی لەوە بیر كار وەزارەت��ی و كوردستان، حكومەت لە زۆر كاری

ناكاتەوە شتێكی وا بكات؟كارو وەزارەت��ی لەكوردستان كار هێزی بەگەڕخستنی و/بۆ ستراتیژی و گرنگ پ��رۆژەی چەندین كۆمەاڵیەتی كاروباری ب��واری خستۆتە ك���اران ب��ێ و بەگەنجان خزمەتكردن ب��ۆ جیاجیاكاندا لەبوارە پرۆژانە لەم كەهەریەك جێبەجێكردنەوە. رەخساندنی و كاری بێ دی��اردەی كەمكردنەوەی بۆ هۆكارن و تایبەت كەرتی پەرەپێدانی و تایبەت لەكەرتی كار هەلی هاندانی گەنجان بۆ ئەنجامدانی پرۆژە لەم كەرتەدا، یەكێك لەو گەنجانەی ئەو بەگەنجان بوو بچووك قەرزی پێدانی پرۆژانە پرۆژەیە بەو و ئەنجامبدەن پرۆژە تایبەت لەكەرتی دەیانەوێت پێدانی تریشەوە لەالیەكی بكەن، مسۆگەر ژیانیان بژێوی بیمەی بێ كاری بەدەرچووانی زانكۆ و پەیمانگا حكومیەكان و بەگەڕخستنەوەی بنكەكانی مەشق و راهێنانی پیشەیی لەهەرسێ لە تر بنكەی كردنەوەی بۆ كاركردن و كوردستان شارەكەی گەرمیان و سۆران و زاخۆ، هەنگاوی تری ئەم وەزارەتەن لەبواری بەگەرخستنی هێزی كار سەرەرای دۆزینەوەی هەلی كار لەڕێگەی بازرگانییەكان لەكۆمپانیاو شوێنە لەوەزارەت لێژنەكانی گەڕانی بۆ ئەو هاواڵتیانەی ناوی خۆیان لەبنكەكانمان تۆمار دەكەن و

داوای هەلی كار دەكەن.سیاسەتی دان��ان��ی وەزارەت ل��ەپ��رۆژەك��ان��ی ت��ر یەكێكی بەكارخستن بوو بۆ حكومەتی هەرێمی كوردستان. ئەم سیاسەتە لەالیەن وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەاڵیەتی داڕێژراوە و لەالیەن بوونی چونكە پەسەندكراوە، وەزیران ئەنجومەنی سەرۆكایەتی كوردستان هەرێمی بۆ قۆناغەدا لەم بەكارخستن سیاسەتی راستەوخۆی رەنگدانەوەی و كاریگەری نەیبووە، كەتائێستا هەلی دۆزینەوەی و كوردستان كاری ب��ازاڕی لەسەر دەبێت كارو كەمكردنەوەی بێ كاری لەكوردستان و پەرەپێدانی كەرتی

تایبەت بۆ رەخساندنی دەرفەتی زیاتری كاركردن.سۆپەر ن��ەك كوردستان، فرۆشگاكانی زۆرب��ەی لە پ2/ سعات 11 تا 10 كرێكار فرۆشگاكان بەڵكو ماركێتەكان، كاریپێدەكرێ، ئایا ئەوە غەدەرێك نییە لەو هێزە كارەی دەكرێ؟بەو سەبارەت تەواو زانیاری بەدەستهێنانی و/بەمەبەستی و تەمەن لەبارەی زەمان واتە دەكرێن دەستەبەر كرێكارانەی بەشداری مانگانەو راپۆرتی پزیشكی و رووداوەكانی پێكان لەكاتی خزمەتگوزاریانەی ئەو و كرێكاران خانەنشینكردنی و كاركردن لەچوارچێوەی ئەوەی بۆ دەكەین كار ئەكرێت. پێشكەشیان سیستمی داتا بەیس تەواوی زانیاری لەبارەی كرێكاران دەست بخەین، ئەوكات سەعاتی كاركردن و چۆنیەتی مامەڵەی خاوەن كار لەگەڵ كرێكار رێكدەخرێتەوە. هەروەها بۆ باشكردنی بژێوی ژیانی كرێكاران جەختمان كردۆتەوە لەسەر زیادكردنی موچەی خانەنشینی كرێكاران، هەروەها كاركردن بۆ بەگەرخستنی پارەی سندوقی زەمان بەمەبەستی ئەنجامدانی پرۆژەی گرنگ و ستراتیژی بۆ كرێكاران، هەروەها بۆ كۆنترۆڵكردن و ئاگاداربوونی راستەوخۆ لەژیانی كرێكاران داوای زیادكردنی لێژنەكانی پشكنینمان كردووە

بۆ گشت ئەو پرۆژانەی كەكرێكار كاری تیادا دەكات.هێزی هەموو ئەو بۆ سنورێك هەوڵنادرێ بۆچی /3 پ كرێكاری وەكو دابنرێ، كوردستان شارەكانی لە بیانی كارەی لە كاریان هەلی شوێنی ئەوان چونكە توركی، و بەنگالدیشی

كرێكاری خۆماڵی گرتووە؟كەلەالیەن حەوتەم كابینەی بۆ وەزارەت و/لەكارنامەی رێكخستنی بۆ كاردەكەین پەسەندكراوە وەزی��ران ئەنجومەنی

هێنانی كرێكاری بیانی بۆ هەرێمی كوردستان ئەویش بەگونجاندنی رێساو بڕیارەكان، ئەویش بەهەماهەنگی لەگەڵ وەزارەت و الیەنە بدرێ�ت كاركردن ئەولەویەتی شێوازەی بەو پەیوەندیدارەكان. خۆماڵی كرێكاری واتە لەپرۆژەكاندا. خۆماڵی بەكرێكارانی

ئەولەویاتی پێبدرێت لەپرۆژەكاندا.

پ 4/ ئایا تاچەند توانیوتانە زەمانی تەندروستی و كۆمەاڵیەتی بۆ كرێكارەكان مسۆگەر بكەن؟

و ك��ارك��ردن لەشوێنی كرێكاران هۆشیاركردنەوەی و/ب��ۆ گرنگی بۆیان، تەندروست ژینگەیەكی دابینكردنی و باشكردن كرێكاران پیشەیی سەالمەتی و بەتەندروستی داوە بەرچاومان لەشوێنی كاركردن، هەروەها بەشی سەالمەتی سەردانی سەرجەم پاراستنی بۆ كار دەكەن ئاگاداری خاوەن و پرۆژەكان دەكەن هەروەها كرێكاران. بۆ پیشەیی تەندروستی و سەالمەتی رووبەروبونەوەی و كاركردن لەكاتی هۆشیاری باڵوكردنەوەی كەبەهۆی نەخۆشیانەی لەو كرێكار پاراستنی كارو پێكانی

پیشەكەیەوە تووشی دەبن.

پ 5/ وەزارەتەكەتان زۆر هەوڵی دا بۆ ئەوەی بیمەی بێكاری بۆ كرێكاران دابین بكات، ئایا بوونی بیمەی بێكاری هەاڵوسان

دروستناكات؟و/لەپێناو كەمكردنەوەی دیاردەی بێ كاری و رەخساندنی هەلی زیاتری كاركردن بۆ بێ كاران. هەروەها ئامادەكردنی دەرچوانی زانكۆ و پەیمانگا حكومیەكان بۆ كاركردنیان لەبازاڕ. حكومەتی هەرێمی كوردستان لەڕێگای وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەاڵیەتی و زانكۆ دەرچووانی بۆ كاری بێ بیمەی پ��رۆژەی پار ساڵی پەیمانگاكانی حكومەت تاكو دەبنە خاوەن كار لە )كەرتی گشتی

یان كەرتی تایبەت( خستۆتە بواری جێبەجێكردنەوە.ئامانج لەم پرۆژەیە تەنها پێشكەشكردنی هاوكاریەكی مادی نیە بۆ گەنجێك كەتازە زانكۆ تەواو دەكات. بەڵكو ئامانجی سەرەكی پرۆژەكە هاندانی دەرچووانە تاكو دوای تەواوكردنی قۆناغەكانی بەدوای بەسەركەوتووی، چۆن پەیمانگا یاخود زانكۆ خوێندنی كارێكدا بگەڕێن و ببن بەخاوەنی پیشەیەك كەسوودی بۆ خۆی و دەوروبەرەكەی هەبێت. چونكە ئەم پرۆژەیە ئەوانە دەگرێتەوە كەلەكەرتی حكومی و تایبەتدا كاریان دەست نەكەوتووەو خاوەن هیچ پیشەیەكی تایبەت بەخۆیان نین و تا ئەو كاتەی ئیشێكیان پاراستنی ت��ۆڕی لەچوارچێوەی مانگانە دەك��ەوێ��ت، دەس��ت

كۆمەاڵیەتی بڕی 150000 سەدوپەنجا هەزار دیناریان پێدەدات. كاری بێ بیمەی لە بێت دەرچووەی سوودمەند ئەو مەرجە هاواڵتی و دانیشتووی هەرێمی كوردستان بێت و دەرچووی زانكۆ و پەیمانگاكانی سەر بەدەستەی خوێندنی تەكنیكی بێت لەهەرێمی كوردستان. هەروەها تەمەنیشی لە 36 ساڵ زیاتر نەبێت و هیچ كارێكی نەبێت لەكەرتی گشتی یان كەرتی تایبەت یاخود خاوەن كارێكی سەربەخۆ. هەروەها ئەم پرۆژەیە بۆ ئەمساڵیش بەردەوام

دەبێت و بەرنامەی جێبەجێكردنی بۆ دادەنرێت.

پ6/ هەوڵتان نەداوە بەرنامەیەك دابنێن بۆ سەردانی گەڕەكە كێشەكانی ئاگاداری زیكەوە لەن ئەوەی بۆ هەژارنشینەكان

هاوواڵتیانی هەژار بن؟راستەوخۆوە سەردانی لەڕێگە هەوڵمانداوە هەردەم و/ئێمە لەژیان و گوزەرانی هەژاران و نەدارانی هەرێمەكەمان ئاگاداربین بتوانین وەزارەتماندایە رێنمایی و دەسەاڵتی لەیاساو ئەوەی و بۆیان جێبەجێبكەین و هاوكاری تەواویان بكەین. بەتایبەت ئەو ئەوانەی نیە داهاتێكیان هیچ و پەككەوتەن پیرو خێزانانەی باوكیان و دایك ئەوانەی یاخود تەاڵقدراوون یاخود بێوەژنن تر خێزانی چەندان و بكاتن بەخێویان نیە كەس و نەماوە كەلەرێنماییەكاندا هاتووە موچەی چاودێری خێزان دەیانگرێتەوە و دەتوانن سوودمەند بن لەموچەیە كەبڕەكەی 150 هەزار دینارە سەردانی رابردوو رۆژی لەچەند بەبیرهێنانەوەش بۆ مانگانە. زۆر گوزەرانیان كەبارو كرد هەولێر لەشاری چەند خێزانێكمان خراپ بوو ئەوەی لەدەسەاڵتی وەزارەت بوو بۆ ئەم خێزانانە بۆمان جێبەجێكردن تەنانەت بەشێك لەو خێزانانە هیچ موچەیەكیشیان نەبوو وەك موچەی كەمئەندامی كە كەمئەندامیان هەبوو موچەی

چاودێری خێزان بۆ دایكی مناڵە بێ باوكەكان .

دیمانە : تریفە ئازاد

بۆ كۆنترۆڵكردن و ئاگاداربوونی “راستەوخۆ لەژیانی كرێكاران داوای زیادكردنی لێژنەكانی پشكنینمان كردووە بۆ گشت ئەو پرۆژانەی

كەكرێكار كاری تیادا دەكات

لە شوێنی كاركردن گرنگی بەرچاومان بە تەندروستی و سەالمەتی پیشەیی كرێكاران داوە

ئاسۆس نەجیب، وەزیری كارو كاروباری كۆمەاڵیەتی:

www.lawanikurdistan.org ژماره 159 42012/07/17

بۆ داچوون دوا بە پێویستدا كاتی لە فەرمیەكان كەسایەتیە بە بیانیەكانی هەرێم نیشتەجێی ئاوارە و پەنابەران كاروباری هەماهەنگی الیەنە پەیوەندارەكان، پاراستنی ئاسایشی خۆراك و تەندروستی لە هەرێمدا بە هەماهەنگی الیەنە پەیوەندارەكان پاراستنی ئاسایشی وزە و دەزگا ژیاریەكان، پاراستنی رێكخراوە نێو دەوڵەتیەكان و نێردەی دیپلۆماسی و كونسوڵخانەكان لە بارەگاكان و پێكهاتەكانی پێشمەرگە هەرێمدا مسۆگەر كردنی و ستراتیژی مەیدانی و هەواڵگری زان��ی��اری كۆكردنەوەی

هەڵسەنگاندنیان«.

راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایش لە مادەی )4(ی یاسای ئەنجومەندا هاتووە كەوا ئەنجومەن راوێژكارێكی دەبێت ئەویش لە الیەن سەرۆكی هەرێمەوە بە پلەی وەزیر دادەمەزرێت دەزگاكانی سەر بە ئەنجومەن بەرێوەدەبات بە دەبێت جێگرێكی ه��ەروەه��ا دەك���ات، سەرپەرشتیان و گوێرەی ئەو دەسەاڵتەی كە پێی دەدرێت یاریدەری دەبێت بە دادەندرێت بااڵ بە سەرۆكی پێی هەمان مادە سەرۆكی دەزگا خاوەنی دەسەاڵتی كارگێڕی و یاسایی و دارایی بە مەرسومێكی لە بارەی دەستنیشان كردنی سەرۆكایەتی هەرێم دادەمەزرێت هەرێمی ئاسایشی ئەنجومەنی راوێژكاری بۆ بارزانی مەسڕور ئەنجومەنی »راگەیاندنی دەڵ��ێ ن��ەژدەت دكتۆر كوردستان ئاسایشی هەرێم بە دەستنیشان كردنی بەرێز مەسڕور بارزانی بۆ راوێژكاری ئەم ئەنجومەنە بە هەنگاوێكی گرنگ دەژمێردرێت لە رۆشنایی ئەزموونی بەرێزیان لە بواری ئاسایشی نیشتیمانی بە ئەویش كرا گرنگ مەسەلەیەكی چارەسەری هەنگاوە بەم یەكگرتنەوەی دامەزراوەكانی ئاسایش لە هەرێمی كوردستان كە تایبەتمەندی و گرنگی خۆی هەیە، هەروەك سەرۆك بارزانی لە وتارە بە نرخەكەی ئاماژەی پێ كرد لەم بوارەدا، بەم شێوەیە ئەم دامەزراوانە لەسەر بنەمای پیشەیی و نیشتیمانی نەتەوەیی و فەلسەفەی قووڵی پەیوەندی لە نێوان ئەم دامەزراوانە و هاواڵتی

كار دەكەن«.

هەرێم ئاسایشی ئەنجوومەنی خەرجی بڕەگەیەكی *لە هاتوە، ئەوەندە دەفتەر دۆالرە بۆ خەرجی ئالیكی ئاژەڵ

)وەزارەتی كشتوكاڵە(.یەكەم لە ئیسالمی بزووتنەوەی گشتی *ئەمینداری لێدوان گوتی هەوڵ دەدەم مەال كرێكار بهێنمەوە كوردستان

چونكە هیچی لەسەر نییە)جا كێ دەڵێ شتی لەسەرە؟(

*لە هەواڵێكی كوردستان تی ڤی هاتووە، لە شارەدێی سولفەی لە سوودیان كەسە ئەوەندە رێژەی سەنگەسەر

ئەقار وەرگرتوە، ئەویش دەبێتە یەكەم گوند كە...)كوڕە هەمووی هەر یەكە دەی(

وتارێكی وەرزش��وان راهێنەرێكی سیڤیل گۆڤاری *لە نوسیوە كە زۆربەی فەرمانبەران كێشیان زۆرە بۆیە پێشنیار

دەكات، هەر فەرمانبەرێك 1000 مەتر بەپێ بڕوا.)بەرێوەبەرەكان خۆیان دژی دەوەستنەوە(

*ئەندامێكی پەرلەمانی كۆمەڵی ئیسالمی دەیگوت، چۆن دەبێ كوڕی سەرۆكی هەرێم ببێتە راوێژكاری ئەنجوومەنی

ئاسایشی هەرێم.)كاكە كە ئێوە دەسەاڵتان وەرگرت مەال كرێكار بێنن و

ئەو پۆستەی بدەنێ(

بێ رووتووش

ئامانجەكانی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستانراگەیاندنی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستانی خستنە دەزگای پاراستن، )ئاژانسی كارەكانی یاسایی چوارچێوەی زانیاری و دامەزراوەكانی ئاسایش( پەیوەستن بە ستراتیژیەتی ه��ەردوو یەكخستنەوەی و هەرێمەوە سیاسیەكانی بریارە ئاسایشی)هەولێر و سلێمانی( كردنی بە ئەنجومەنێكی نیشتیمانی بۆ پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی و بەرژەوەندیە بااڵكانی هەرێم لەم راپۆرتەدا هەفتەنامەی پرس تیشكدەخاتە سەر یاسایی بوون

ئامانج و ڕۆڵ و گرنگی ئەم ئەنجومەنە .

باكگڕواندی شۆرشگێریی دەزگا هەواڵگرییەكانلە بزاڤی رزگاریخوازی گەلی كورددا دامەزراوە هەواڵگرەكانیان رۆڵێكی گرنگ و بەرچاویان هەبووە لە درێژەدان بە شۆرش و پەیوەندییە دەرەكیەكان پاراستنی ئاسایش و بەرژەوەندییەكانی شۆرش، ئاژانسی پاراستن كە لە ناوەراستی شەستەكانی سەدەی رابردووەوە لە الیەن پارتی دیموكراتی كوردستانەوە دامەزراوە پێكهێندرا، شۆرش ئیستیخباراتی هەواڵگری دەزگایەكی وەك بزاڤی دەستكەوتەكانی پاراستنی لە هەبووە گرنگی رۆڵێكی دەزگایە دوو ئەم ئەگەرچی راپەڕین دوای كورد رزگاریخوازی بەاڵم دەكرد، یەكتر لەسەر كاریان ناوەخۆدا كاتی شەڕی لە سەروەری گەلێكیان تۆمار كرد ئاسایش و ئارامیان بۆ هاواڵتیان تیرۆریستیەكان كردە لە كوردستانیان هەرێمی كرد، فەراهەم كوردستان دەرگای ئاسایشەوە سەقامگیری بەهۆی پاراست كرایەوە بۆ وەبەرهێنەران و كرانەوەی سەرمایەگوزاریی، لە ماوەی رابردوودا تا ئێستا بە هۆی حزبی بوونی ئەم دەزگایانە رەخنەی دەزگایانە ئەم كاركردنی ئێستادا لە بەاڵم لێگیراوە، زۆری چوارچێوەیەكی فەرمی، یاسایی، نیشتیمانی وەرگرتووە بەرپرسە هەموو لە هەرێم بەرژەوەندیەكانی و ئاسایش پاراستنی لە ڕووێكەوە، بۆیە لە ئێستادا بێجگە لە شەرعیەتی شۆرشگێڕی و باكگڕواندی رزگاریخوازیی ئەم دوو دەزگایە شەرعیەتی یاساییان وەرگرتووە لە رێژ رۆشنایی یاسای ژمارە )4( ساڵی )2011( باڵوبوونەوەی لە رۆژنامەی فەرمی )وەقائعی كوردستان( ژمارە

)127( ی )5( ئایاری 2011 كاری پێدەكرێت.

هەرێمی ئاسایشەكانی دام����ەزراوە یاسایی باكگڕواندی كوردستان

ئاسایش دامەزراوەكانی كارەكانی بوونی یاسایی لەبارەی لە پسپۆر ئاكرەیی ن��ەژدەت دكتۆر كوردستاندا هەرێمی لە

ئاسایشی نەتەوەیی دەڵێ »لە دوای راپەڕین كاری جدی كراوە تازەكانی بنەما لەسەر ئاسایش دامەزراوەكانی پێكهێنانی بۆ سەرەتا ت��ازەوە، دیدی لە ئاسایش فەلسەفەی بە پەیوەست بەرێوەبەرایەتی گشتی ئاسایش سەر بە وەزارەتی ناوەخۆ بوو بە پێی یاسای ئەم وەزارەتە لە ساڵی )1992( لە دواییدا یاسای ژمارە )46(ی ساڵی )2004( دەستەی گشتی ئاسایشی هەرێمی كوردستان لە پارلەمانی كوردستان دەرچوو لە پاش ئەوە یاسای هەرێمی ئاسایشی ئەنجومەنی ی 2011( ساڵی )4(ی ژمارە كوردستان بە هەمان شێوە دەرچوو«. هەروەها دكتۆر نەژدەت دەوڵەتانی هەواڵگرییەكانی دەزگا یاسایی ئەزموونی لە باس جیهان دەكات و دەڵێ »ئەزموونی یاسایی دەوڵەتان ئاماژە بەوە

دەكەن كەوا پرنسیپە سەرەكیەكانی فەلسەفەی ئاسایشی هەر كیانێك سەرەتا لە دەستورەكان دەستنیشان دەكرێت، بۆ نمونە دەستوری ڕوسیای فیدڕاڵ)1993( دەستوری توركیا )1982( دەستوری ئێران لە هەندێ واڵتی تریش بە یاسا رێكدەخرێت، بۆ نمونە یاسای ئاسایشی نەتەوەیی ئەمەریكی )1947( یاسای )1971( و )1956( میسری یاساكانی )1952( ئیسرائیل یاساكانی عێراق )1959( و )1972( یاسای بەڕێوەبردنی كاتی

دەوڵەتی عێراق )2004( دەستوری عێراقی فیدڕاڵ )2005(.

ئامانجەكانی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان و ئاسایش نیشتیمانیەكانی دام����ەزراوە ئامانجەكانی هەواڵگرییەكانی دەوڵەتان بریتیە لە پاراستن ئاسایشی نەتەوەیی مادە نەهێشتنی و ژینگە و تەندروستی و خۆراك ئاسایشی ئەنجومەنە ئەم ئامانجەكانی بارەی لە هۆشبەرەكان...هتد. ئەم »ئامانجەكانی وتی نەتەوەیی ئاسایشی پسپۆرەكەی بە كراوە پێ ئاماژەی یاسایەكەی مادەی )3( لە ئەنجومەنە دانان و داڕشتنی بنەماكانی ئاسایشی هەرێم لە رێی مسۆگەر پرنسیپەكانی و بنەما پاراستنی ئارامی، و ئاسایش كردنی زانیاری شیكردنەوەی و كۆكردنەوە یاسایی، و دەستوری هەرێم ئاسایشی سەر بۆ هەرەشەیەك هەر هەڵسەنگاندنی و ئاڵوگۆڕكردنی زانیاری لە نێوان دەزگاكانی تایبەتمەند لە هەرێم بە هەرێم ئابوری ئاسایشی پاراستنی فیدڕاڵدا، حكومەتی و هەماهەنگی لەگەڵ الیەنی پەیوەندار، پاراستنی ئاسایشی خۆراك و تەندروستی لە هەرێمدا، پاراستنی ئاسایشی هەرێم لە بواری تاوانە مەترسیدارەكان و تاوانە بەرنامە بۆ داڕێژراوەكان و تاوانی كارگێڕی گەندەڵی دراو، كردنی ساختە هۆشبەرەكان مادەی دارایی، پاراستنی سیستەمی زانیاری بە رەنگاربوونەوەی كاری سیخوڕی بە گوێرەی ئەو یاسایانەی لە هەرێم كاریان پێدەكرێت، پاراستنی ئاسایشی فرۆكەخانە و دەروازە سنورییەكان، پاراستنی

راپۆرت: پرس

لە نێوان هەوڵی پارتی و یەکێتی بۆ بەیاساییکردنی گازندەی ئۆپۆزیسیۆن »ئەنجوومەن« راگەیەندرا

www.lawanikurdistan.org2012/07/17 159 5ژماره

دەبێتەوە، قەیرانی سیاسی توشی عێراق كە كاتانەی لەو و دەزان��رێ��ت هۆكار بە ئێران ئیسالمی كۆماری ب���ەردەوام بە ناڕاستەوخۆ شێوەیەكی بە كە تۆمەتباردەكرێت ب��ەوە كاروباری لە دەست خۆی بەرژەوەندییەكانی لەبەرچاوگرتنی ناوخۆی عێراق وەردەدات، بەپێی وتەی چاودێرانی سیاسیش زۆرجار ئێران فشار دەخاتە سەر بەشێك لە حزبە سیاسیەكان بۆ ئەوەی بەپێی بەرژەوەندی ئێران هەڵوێستی خۆی بنوێنێت، بە تایبەت دوای مەسەلەی متمانە سەندنەوە لە نوری مالیكی، بە ئێران بۆ سیاسیەكان حزبە هاتوچۆی زۆری بەهۆی و پێچەوانەشەوە بەرپرسانی ئێران بۆ عێراق دەستوەردانی ئێران

بەشێوەیەكی راستەوخۆ دەبیندرێت:. فاكتەری كۆمەڵێك باسی چاودێری سیاسی سامان ستار، بۆ ناچارن ئێران بەرپرسانی بەهۆیەوە كە دەك��ات گرنگ عێراق ناوخۆی ك��اروب��اری لە دەس��ت خۆیان ب��ەرژەوەن��دی

وەربدەن، ئەو دەڵێت » بەهۆی ئەوەی ئێران واڵتێكی شیعە مەزهەبە و ئەوەی ئێستا لە عێراقیش دەسەاڵتی بە دەستەوەیە شیعەیە، ئەو پەیوەندییە وایكردووە ئێران كاریگەرییەكی زۆری بەسەر پرۆسەی سیاسی عێراق هەبێت، خاڵێكی تریش ئەوەیە ئەو ملمالنێیە سیاسیەی كە لە نێوان ئێران و ئەمریكادا هەیە گۆڕەپانی عێراق بۆتە شوێنی یەكالیكردنەوەی ئەو ملمالنێیە، بە جۆرێك ئێران دەیەوێت لە عێراق هەیمەنەی خۆی نیشان بدات لێرەوە بە ئەمریكا بڵێت من دەسەاڵتدارم لە عێراق نەوەك پرۆسەی لە تەداخول جدی بە ئێران وایكردوە ئەوەش تۆ سیاسی عێراق بكات، بەو شێوەیە ئێران بەو جۆرەی كە خۆی دەیەوێت حكومەت لە عێراق بونیادبنێت و بوندیادیشی ناوە و

سەركەوتوش بووە«. بە هەمان شێوەی سامان، سەلیم كۆیی ئەندامی سەركردایەتی مەزهەبەوە شیعە بەهۆی ئێران پێیوایە ئیسالمی، كۆمەڵی فەزلێكیان بەسەر عێراقەوە هەیە بۆیە زۆرجار لە پەنای ئەوەیە دەستكاری كاروباری ناوخۆی عێراق دەكات و بەو ئاڕاستەیە

دەیبات كە بەالیەنی كەمەوە زەرەر و زیانی بۆخۆی نەبێت. كاردۆ محمد، سەرۆكی فراكسیۆنی كوردستانی لە پەرلەمانی لە هەبووە بەرژەوەندیان ئێران وایە بۆچونی كوردستان، شێوازی دەسەاڵتكردن لە عێراق، بۆیە پێیوایە ئێران و واڵتانی تریش بە ئاشكرا دەست لە كاروباری ناوخۆی عێراق وەردەدەن.

ئێران و مالیكی؟ مشتومڕی مالیكی، لە سەندنەوە متمانە مەسەلەی دەمێكە نێوان الیەنە سیاسیەكانی عێراقی گەرم كردووە، بەشێكیان كاری بۆ لێسەندنەوەی دەكەن و بەشێكیان كار بۆ مانەوەی دەكەن، لەسەرەتای ئەو مەسەلەیەش سەدرییەكان كە الیەنێكی گرنگی بسەندرێتەوە، مالیكی لە متمانە بون ئ��ەوەدا لەگەڵ عێراقن بەاڵم بەهۆی كاریگەری ئێرانەوە ئەوان بەرە بەرە هەڵوێستیان بەرامبەر مالیكی نەرمتر بوو تا گەیشتە ئەو رادەیەی ئامادەی گفتوگۆكردن بن لەگەڵی، هاوكات بزوتنەوەی گۆڕانیش كە هێزی یەكەمی ئۆپۆزیسیۆنە لە كوردستان، بێ دەنگی خۆی هەڵبژارد و لەگەڵ ئەوەدا نەبو كە متمانە لە مالیكی بسەندرێتەوە، هەر زوو ئاماژەیان بەوەكرد كە ئەوان لەو بارەیەوە هیچ یارییەكی سیاسی ناكەن، هەروەها هیچ ئەندامێك و هەڵسوڕاو و پەرلەمانتارێكیان

ئامادەنیە لەسەر ئەو بابەتە قسە بۆ راگەیاندنەكان بكات.

پەیوەندی حزبە كوردستانیەكان لەگەڵ ئێران؟ كۆماری و كوردستانیەكان پەیوەندی حزبە لە باس زۆرجار پەیوەندییە ئەو بەهۆی دەوترێت دەكرێت، ئێران ئیسالمی نادروستانەوە كوردستان رووبەڕووی پەرتەوازەی و بەرژەوەندی مستەفا نەوشیروان سەردانەكەی نمونەش بە بۆتەوە، واڵتان رێكخەری یەكەمی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ واڵتی ئێرانە، بە جۆرێك ناتوانێت ئێران فشاری ژێر لە گۆڕان كە دەكرێت ئەوە باسی لەسەر مەسەلەی متمانە سەندنەوە لە مالیكی هەڵوێستی هەبێت.دەست ئێران ئەگەر رۆنامەنوس عەبدواڵ، جەمال بڕوای بە لە كاروباری ناوخۆی عێراق وەرنەدات دەبێتە جێگای مەترسی بۆی، ئەو بزوتنەوەی گۆڕان بە نمونە دەهێنێتەوە و دەڵێت » ناتوانێت سیاسیەت بكات، ئێران لە بەرچاوگرتنی گۆڕان بەبێ ئەگەر سەیری بەشێك لە سەركردەكانی ئێستای گۆڕان بكەین ئەوانیش كاتی خۆی رۆڵیان هەبووە لە دروستكردنی پەیوەندی لەگەڵ ئێران و سەرۆكی ئێستا گۆڕان پەیوەندییەكی توندوتۆڵی

لەگەڵ ئێران هەبووە. جەمال زیاتر دەشڵێت »چەندە یەكێتی و پارتی سەربەخۆیانە كاری سیاسی خۆیان بكەن لە ناو هاوكێشە سیاسیەكان و لە هەندێك خاڵیشدا یەك نەگرنەوە، ئەوەندە ئێران هەوڵدەدات لە رێگەی ئۆپۆزیسیۆنەوە لە دژی یەكێتی و پارتی لەگەڵ هێزەكانی تر نزیك بێتەوە و ئەوەی پێیبكرێت بیكات لەو رێگەیەوە فشار

لەسەر یەكێتی و پارتی دروست بكات«.

بەاڵم كاردۆ محمد، دەڵێت »پێموانیە هیچ هێزێكی كوردستانی فشاری لەسەربێت لەالیەن ئێرانەوە، جا هەر حزبێك بێت«.

گۆڕان پەیوەندی زیاتر سیاسی، چاودێری ستاری سامان لە گ��ۆڕان كە ئاشكرایە « دەڵێت و رووندەكاتەوە ئێران و دەرەوە، هاتۆتە كوردستانەوە نیشتیمانی یەكێتی منداڵدانی كە دەریدەخات بكەین پارتە دوو ئەو مێژووی سەیری ئەگەر وە سەردانەكەی هەبووە بەسەریانەوە كاریگەری تاچەند ئێران نەوشیروان مستەفا بۆ ئێران دەتوانم بڵێم بۆ پشتڕاستكردنەوەی ئێران زۆری فشارێكی گۆڕان تەئكیدیش بە بۆچونانەیە ئەم

لەسەربووە«. ئەو چاودێرە سیاسیە زیاتر وتیشی »لەالیەكی تریشەوە ئێران زیاتریش كاریگەری بەسەر یەكێتیەوە هەیە، چونكە گۆڕان خۆی شێوەیەكی بە ئەگەر دەدات نیشان ئۆپۆزیسیۆنی حزبێكی بە راستەوخۆ ئەمرەكانی ئێران جێبەجێبكات ئەوان لەوانەیە لەالیەن

الیەنگرانیانەوە رووبەڕووی پرسیار ببنەوە«.

بزوتنەوەی گۆڕان و ئاشكرانەكردنی سەردانەكەیان بۆ ئێرانرێكخەری مستەفا ن��ەوش��ی��روان ئ��ەوەی دوای ه��ەروەه��ا بەسەردان ی��اوەری شاندی لەگەڵ گ��ۆڕان، بزوتنەوەی گشتی سەردانەكەیان لەبارەی وشەشیان یەك كوردستان گەڕایەوە كەس ئاشكرا بەشێوەیەكی نەكردووە، باس راگەیاندنەكان بۆ تەنها و نەكراوە چی لە باس و ك��راوە چی لە باس نازانێت

ئەوەیان وتوە كە لە نێوان هەردووال بیروڕا ئاڵوگۆڕكراوە.جەمال عەبدواڵ، لەوبارەیەوە دەڵێت »ئەوەش ناشەفافی گۆڕان گومانە ئەو خۆیدا لە خۆی ئەوەش هەروەها و دەسەلمێنێت دروست دەكات كە ئێران گۆڕان والێبكات نەچێتە ئەو هێلەی دژی مالیكی رۆژێك لە رۆژان دەنگ بۆ لێسەندنەوەی بدەن ئەو گومانە زۆر خەست و جدی بۆتەوە ئەوەش ئەوە دەسەلمێنێت كە ئەو بابەتە تەوەرێكی گرنگی سەردانەكەی نەوشیروان مستەفابووە«. دكتۆر بە پەیوەندی پرس زیاتر، زانیاری وەرگرتنی *بۆ چەند و محمد یوسف دكتۆر و تۆفیق حەمە و شاهۆ سەعید ئامادەنین بەاڵم كرد، گۆڕانەوە بزوتنەوەی تری هەڵسوڕاوێكی لەسەر ئەو بابەتە لێدوان بدەن، هاوكات پەیوەندیمان بە هەرێم بااڵی بەرپرسی چەندین و سەنگاوی محمود و ئاغا كەمال و بدەن لێدوان ئامادەنین بەشێكیان بەاڵم كرد، حزبە ئەو

بەشێكیشیان وەاڵمی پەیوەندییەكەیان نەدایەوە.

راپۆرت: پرس

ئێران بە تۆمەتی دەستوەردان لە كاروباری ناوخۆی عێراقەوە تۆمەتباردەكرێتعێراق لە ژێر فشاری ئێراندا، قەیران دروست دەكات

رۆژنامەنوسێك: گۆڕان بەبێ لە بەرچاوگرتنی ئێران ناتوانێت

سیاسیەت بكاتئەندامێكی سەركردایەتی كۆمەڵ: ئێران بەهۆی شیعەوە فەزلێكیان بەسەر عێراقەوە هەیە، بۆیە لە پەنای ئەوە دەست لە كاروباری

ناوخۆی عێراق وەردەدات سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان

لە پەرلەمانی كوردستان: هیچ هێزێكی كوردستانی فشاری ئێرانی

لەسەر نیە

www.lawanikurdistan.org ژماره 159 62012/07/17

ئەمساڵ یەكەمی مانگی لەحەوت فەرمییەكان، ئامارە بەپێی بریندار كەسیش و )4983( لەدەستداوە گیانیان هاواڵتی )493(بوونە. هەروەها یەك ملیۆن و سەد ترۆمبێل بە هەموو جۆرەكانییەوە لە هەرێمی كوردستان هەیە، بەجۆرێك نزیكەی )500،000( پێنج سەد هەزاری بەر پارێزگای هەولێر و )350،000( سێ سەدو پەنجا هەزاری بەر پارێزگای سلێمانی و نزیكەی )220،000( دوو سەد هەزار ترۆمبێل بەر پارێزگای دهۆك دەكەوێت. ئەمە وێرای ئەو ترۆمبێالنەی كە رۆژانە لە پارێزگاكانی تری عێراقەوە دێنە هەرێم، هەروەها رۆژانە ترۆمبێلی

نوێ لە سنوورەكانەوە دێتە ناو هەرێم.زۆری ترۆمبێل و كەمی و خراپی شەقام و جادەكان و شۆفێری لەهەرێم هاتووچۆ رووداوی ب��ەردەوام رۆژانە وایكردووە، نەشارەزا رووبدات و چەندین كارەساتی وەك مردن و برینداربوون و زیانی مادی

لێ بكەوێتەوە.بەپێی ئامارە نافەرمییەكان، سااڵنە نزیكەی هەزار كەس لە هەرێم بەهۆی رووداوی هاتوو چۆوە گیان لەدەست دەدات، واتە رۆژانە زێتر

لە 2 كەس.رۆژنامەنووسان و شارەزایانی بواری هاتووچۆ ئەمە بە »تیرۆری سپی« ناودەبەن و داوا دەكەن حكومەتی هەرێم هەڵوێستی جدی لەمەڕ ئەومەسەلەیە وەربگرێت و زێتر بایەخ بدات بە فراوانی و زۆری جادەكان و نەوعییەتی ترۆمبێل و شۆفێرەكان و هەمواركردنەوەی

یاساكانی هاتووچۆو سزاكان.

پارێزگای سلێمانی )120( هاواڵتی بوونەتە قوربانیی هاتوچۆ

سلێمانی، پارێزگای هاتوچۆی بەڕێوەبەرایەتی ئاماری بەپێی گیانیان هاواڵتی )120( ئەمساڵدا یەكەمی مانگی لەماوەی شەش

لەدەستداوە و هەزار و )886( هاواڵتیش بریندار بوونە.ئەوانەشی گیانیان لەدەستداوە )41( هاواڵتیان لەناوشاردا بوون و )79( هاواڵتیش لەدەرەوەی شار گیانیان لە دەستداوە، كە )53( لەشوێنی ڕاستەوخۆ یشیان )67( و نەخۆشخانە لەناو هاواڵتیان

ڕووداوەكاندا گیانیان لەدەستداوە.عەمید محەمەد، بەڕێوەبەری گشتی هاتوچۆی پارێزگای سلێمانی

هۆكاری رووداوەكان دەگەڕێنێتەوە بۆ تیژڕەویی وخێرایی شۆفێران.پارێزگای هاتوچۆی بەڕێوەبەرایەتی ئامارەكەی بەپێی هەر سلێمانی، لەشەش مانگی یەكەمی ئەمساڵ )22( هەزار و )383(

ئۆتۆمبێل تۆماركراوە.ساڵی مانگی شەش لەگەڵ ب��ەراورد بە ئامارەكە، بەگوێرەی

ڕابردوو، ئامارەكانی گیان لەدەستدان كەمی كردووە، بەجۆرێك لە ساڵی )2011( دا )125( هاواڵتی گیانیان لەدەستداوە، بەاڵم لەشەش

مانگی ڕابردووی ئەمساڵدا )120( هاواڵتی گیانیان لەدەستداوە.لەئامارەكەدا ئەوەش خراوەتە روو كە لەشەش مانگی یەكەمی ساڵی )2011(دا، )27( هەزار و )439( مۆڵەتی شۆفێریان بەهاواڵتیانداوە و لە ساڵی )2012(دا ڕێژەكە زیادی كردووە، لە ماوەی شەش مانگی هەر بەهاواڵتیان، مۆڵەتیانداوە و )386( هەزار )29( ڕاب��ردوودا، كامێراكانی لەڕێگەی ئەمساڵیشدا یەكەمی مانگی شەش لەماوەی چاودێرییەوە، لە ناوشاردا )23( هەزار و )246( سەرپێچی تۆماركراوە و لە دەرەوەی شاریش )22( هەزار و )67( سەرپێچی تۆماركراوە.

توانراویشە دەست بەسەر هەزار و )767( ئۆتۆمبێل و، )311( ئۆتۆمبێلی )262( پەردەپۆشكراوو، ئۆتۆمبێلی )977( و، ماتۆڕ جامتاریك دابگیرێت، جگە لەوانەش هەر لەوماوەیەدا )891( حاڵەتی شۆفێری كردنی بێمۆڵەت هەبووە و )298( جاریش بەگژداچوونەوە

بەرامبەر كارمەندانی هاتوچۆكراوە.

پارێزگای كەركوك20 هااڵوتی گیانیان لەدەستداوە

بەگوێرەی ئامارێكی بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی كەركوك، لە شەش پارێزگای لەسنوری هاتوچۆ ڕووداوی )337( ئەمساڵدا مانگی كەركوك ڕوویانداوە، كە بەهۆیانەوە )20( كەس گیانیان لەدەستداوە

و )90( كەسی تریش بریندار بوونە.موقەدەم )شوان ئیسماعیل( لێپرسراوی ڕاگەیاندن و ڕۆشنبیری ڕایگەیاند » كە شەش مانگی ساڵی ڕابردوو )389( ڕووداوی جۆرا و جۆری هاتوچۆ لە كەركوك ڕوویانداوە، كە بەهۆیانەوە )42( كەس

گیانیان لەدەستداوە و )206( كەسی دیكەش بریندار بوون«.ڕێگەی گشتی لەسەر ڕووداوەك��ان زۆرب��ەی ك��ردەوە، ڕوونیشی )كەركوك – بەغدا( بەهۆی خراپیی ڕێگەكەوە ڕوویانداوە، شۆفێرانیش

وەكو پێویست هاوكاریی هاتوچۆی كەركوك ناكەن.

قەزاكانی بتوێن و پشدەر16 كەس گیانی لەدەستداوە

هەروەها لەماوەی شەش مانگی ڕابردوودا، )203( ڕووداوی هاتوچۆ لەسنوری قەزاكانی بتوێن و پشدەر ڕوویانداوە، كە بەهۆیانەوە )207(

)16( و برینداربوون كەس )191( كە قوربانی، بوونەتە كەس كەسیش گیانیان لەدەستداوە.

ئیدارەی گەرمیان27 هاواڵتی بوونەتە قوربانی

بەڕێوەبەرایەتی لەسنوری ڕاب���ردوودا مانگی شەش لەماوەی هاتوچۆی گەرمیان، زیاتر لە )230( ڕووداوی هاتوچۆ ڕوویداوە، كە

بەهۆیانەوە )27( هاواڵتیی گیانیان لەدەستداوە. لەئامارەكەدا كە وێنەیەكی دەست پرس كەوتووە، لەماوەی شەش لەسنوری )2012-6-30 تا 2012-1-1( لە واتە ڕاب��ردوودا مانگی هاتوچۆ ڕووداوی )232( گەرمیان، هاتوچۆی بەڕێوەبەرایەتی ڕووداوی��ان )112( و شار لەناو ڕووداوی��ان )120( كە ڕووی��داوە،

لەدەرەوەی شار ڕوویانداوە.ڕووداوەكانی لەئەنجامی بەوەكراوە، ئاماژە لەئامارەكەدا هەر )12(یان كە لەداستداوە گیانیان كەس )27( مانگەدا، ئەوشەش و منداڵبوون دوویان و مێ لەڕەگەزی هەشتیان و نێر لەڕەگەزی

)216( كەسیش بریندار بوونە.لەئامارەكەی بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی گەرمیان دا ئەوەش خراوەتە سەرپێچی )857( و ه��ەزار )45( مانگەدا، لەوشەش هەر ڕوو، شۆفێران تۆماركراون و )660( كەسیش كە بەبێ مۆڵەت ئۆتۆمبێلیان لێخوڕیوە، بەپێی ماددەی )21( لە یاسای هاتوچۆ دراونەتە دادگا و لەبەشی مۆڵەتی شنۆ هەزار و )715( تاقیكردنەوەی پراكتیكی و چوار هەزار و )95( تاقیكردنەوەی تیۆری ئەنجامدراون و لەسەرجەم ئەو رێژەیەش چوار هەزار و )837( مۆڵەتی گشتیی و هەزار و )484(

مۆڵەتی تایبەت و )468( مۆڵەتی ماتۆڕسكیل دراوەتە هاواڵتییان.عەمید قادر سدیق، بەرێوەبەری راگەیاندنی بەڕێوەبەرایەتی گشتی هاتووچۆی هەرێمی كوردستان لە لێدوانێكیدا بۆ پرس رایگەیاند »لە ئێستا لەهەرێمی كوردستان بە ئیدارەی گەرمیانیشەوە، یەك ملیۆن و سەد هەزار ترۆمبێل هەیە، كە ئەمە رێژەیەكی زۆرە و لەئاست رێگا و بان و جادەكانی هەرێمدا نییە و دەبێتە هۆی زیاتر بوونی رووداوەكانی هاتووچۆ«. ئاشكراشی كرد »ئێمە داوامان لەسەرووی خۆمان كردووە نەهێنرێتە كوردستانەوە، چونكە ترۆمبێل لەهەزار زێتر كە سااڵنە

جادەكان توانای ئەو هەمووە ترۆمبێلەیان نییە«.ناوبراو ئاماژەی بە ئامارەكانی رووداوەكانی هاتووچۆی هەرێمكرد ووتی »لەحەوت مانگی یەكەمی ئەمساڵدا )493( هاواڵتی گیانیان

لەدەستداوە و )4983( كەسیش برینداربوونە«.عەمید قادر، باس لەهۆكارەكانی رووداوەكان دەكات و دەڵێت »سێ هۆكاری سەرەكی هەیە بۆ رووداوەكان، ئەوانیش هۆكاری مرۆیی و

خراپی رێگاوبان و نەبوونی مەرجەكانی توندوتۆڵی«.

ئا: پرس، سلێمانی

لەحەوت مانگی یەكەمی ئەمساڵ )493( هاواڵتی گیانیان لەدەستداوە

و )4983( كەسیش بریندار بوونە

سااڵنە نزیكەی هەزار كەس لە هەرێم بەهۆی رووداوی هاتوو چۆوە گیان لەدەست دەداتتیرۆری سپی، هەڕەشە لە دانیشتوانی كوردستان دەكات

www.lawanikurdistan.org2012/07/17 159 7ژماره

بۆ هەرێم، پشكنینی تەندروستی حكومەتی وەزارەتی ئەوەی دوای شیری دیاالك جۆری )1_2( 400 گرامیكرد، بڕیاریدا كڕین و فرۆشتنی لە بازاڕەكانی كوردستان قەدەغە بكرێت و هاواڵتیانیش بەهیچ شێوەیەك دەرخواردی منداڵەكانیان نەدەن، چونكە دوای ئەوەی لە تاقیگە پشكنینیان بۆی كردووە دەرنەچووە و پێكهاتەكانی ئەو جۆرە شیرە بەپێی ستاندراتی جیهانی نیە، لەو بەدواداچونەی پرسدا، دەركەوتووە تەنها یەك وەجبەی ئەو جۆرە شیرە كە مانگانە لەگەڵ بایەع بە مندااڵن دەدرێت خراپە و بازاڕەكان قەدەغەی كردووە، لە دەست بەجێش وەزارەتی تەندروستی دەكاتەوە پشتڕاست هەواڵەكە هەولێریش كۆنتڕۆڵی كوالێتی هاوكات دەڵێت« شیری دیاالك لە كوالێتی كۆنتڕۆڵی عێراقیشەوە دەرنەچووە، لە

ئێستاشدا تیمەكان خەریكی كۆكردنەوە و لە ناو بردنین:.

وەزارەت��ی لە چاودێری گشتی بەرێوەبەری عەلی جەمیل دكتۆر تەندروستی حكومەتی هەرێم، بۆ پرس دووپاتی كردەوە كە شیری دیاالك دوای ئەوەی لە كۆنتڕۆڵ پشكنینی بۆ كراوە دەرچووە كە هیچ كێشەیەكی نیە، بەاڵم تاقیگەی تەندروستی لە ئەنجامی پشكنینەكەی ئەوان دەڵێن

كێشەی تێدایە و دەرنەچووە.

كردەوە » روونی دكتۆر جەمیل تێكچونەكەشی هۆكاری دەربارەی و زۆرب��ووە گەرمیەكەی پلەی لێوەرگیراوە شیرەی ئەو كۆگایەی ئەو كاریگەری بەسەر شیرەكە دروستكردووە، هەروەها تەئكیدیشی كردەوە كە هەموو ئەو شیرانەی )دیاالك( ئێستا لە بازاڕدان خراپ نین، بەڵكو تیمەكانمان راسپاردووە وەجبەكەی ئەو تەنها یەك كۆگابووە هەروەها كۆگایە لە بازاڕەكانی كوردستان كۆبكەنەوە و بیگەڕێنەوە بۆ وەزارەتی

تەندروستی«.

كۆنتڕۆڵی و كوالێتی بەرێوەبەری عەبدوڕەحمان، موئەیەد دكتۆر خۆراك لە هەولێر، دەربارەی قەدەغەكردنی شیری دیاالك بۆ پرس وتی »وەجبەیەكی شیری دیاالك لە كوالێتی كۆنتڕۆڵی بەغداوە دەرنەچووە، كوالێتی هەروەها نەبووە، نێودەوڵەتیەكان ستانداردە بەپێی چونكە قەدەغەمان بۆیەش هەر باوەڕپێكراوە، ئێمە لەالی بەغدا كۆنتڕۆڵی

كردووە«.

زیانەكانی شیری دیاالك زۆرجار دەگوترێت پێشتریش شیری دیاالك جێگای مەترسی بووە، چونكە لێرە و لەوێ باس لەوەدەكرێت كە چەندین منداڵ بەهۆیەوە توشی نەخۆشی مێشك و ئێسك بوونە، دكتۆر جەمیل عەلی، رەتی دەكاتەوە كە پێشتر جێگای مەترسی بێت و هاواڵتیانیش دڵنیا دەكاتەوە كە بە هیچ شێوەیەك ئەو شیرە جێگای مەترسی نەبووە، بەڵكو ئەوە جۆرێكی تربووە كە زیانی هەبووە بۆ سەر تەندروستی منداڵ و بە زووترین كاتیش

كڕین و فرۆشتنی لە بازاڕەكان قەدەغەكراوە. دەرب��ارەی مندااڵن پسپۆری پزیشكی عومەر ئیسماعیل هاوكات تایبەتی بە دی��االك و گشتی بە بەسەرچوو ماوە شیری كاریگەری دەرچوو پشكنین بە ئەگەر شیرێك هەر ك��ردەوە » روونی پرس بۆ ماوە بەسەرچووە یاخود تێكچووە ئەوا منداڵ پێی تەسەموم دەكات و راستەوخۆ دەڕشێتەوە، كاریگەری بەسەر تەندروستی دەبێت وا دەكات و دەربكەوێت، ددانەكانی درەنگتر و بكات گەشە درەنگ منداڵە ئەو دكتۆر بێت، شیرێك هەر جا دەردەچێت هێز بێ و الواز منداڵێكی الیەنی »پێویستە وتی راشكاوانە دیاالك شیری دەربارەی ئیسماعیل پەیوەندیدار زیاتر چاودێری و بەدواداچون لەسەر شیرەكە بكات، چونكە راستەوخۆ لەالیەن بریكارەكانی خۆراكەوە بە هاواڵتیان دەدرێت و ئەو كەسانەشی دەرخواردی منداڵەكانیان دەدەن زیاتر لە چینی هەژارانن و پێویستە هەر لە كاتی دابەشكردنی ئەو شیرە بەسەر بریكارەكانی خۆراك الیەنی پەیوەندیدار كاری خۆی كردبێت ئینجا بەسەر بریكارەكانی دابەش

بكات«.

رزگار حوسێن رۆژنامەنوس لە بواری تەندروستی لە سۆران، ئاماژە بەوە دەكات پێویستە وەزارەتی تەندروستی بەرنامەیەكی تۆكمە و گرنگی هەبێت بۆ هێنانی شیری مندااڵن، چونكە منداڵ تا دەگاتە تەمەنێكی ماوە و و شیرەكەش خراپ ئەگەربێت دەخوات، تەنها شیر دیاریكراو بەسەرچوو بێت ئەوا راستەوخۆ كاریگەری بەسەر تەندروستی منداڵەكە دەبێت، رزگار زیاتر دەشڵێت »دەبێت وەزارەتی تەندروستی كۆنتڕۆڵی شیری دیاالك كە ئێستا لە بازاڕەكان دەفرۆشرێت بكات، بە جۆرێك ئەوەی ماوە بەسەرچوو و خراپە لە بازاڕەكان كۆبكرێتەوە و لە ناو ببردرێن، هەروەها رزگار رەخنە لە وەزارەتی تەندروستی دەگرێت و دەڵێت »بۆچی كاتێك كە شیری دیاالك لە سنورەكانەوە هاتە هەرێمی كوردستان لە ناو نەبرا یاخود بۆچی لێگەرا ئەو شیرە داخیلی ناوەوەی هەرێم ببێت، ئەگەر ئەو كارە بە ئەنقسەت بوبێت پێویستە تاوانباران سزابدرێن، چونكە هیچ مەعقول نیە ئەو شیرە پاش ئەوەی دەرخواردی مندااڵن بدرێت و بشڵێن

شیرەكە خراپە و داواكارین كەس بەكاری نەهێنێت؟ئەوەشی دووپاتكردەوە كە پێشتر شیری رۆژنامەنووسەكە هەروەها رۆژنامەنوس وەك خۆیشی تەنانەت نەبووە، كێشەیەكی هیچ دیاالك بەدواداچونی جدی بۆ كردووە و بۆی دەركەوتووە كە هیچ كێشەیەكی نیە، بەاڵم ئەوەی جێگای وردبونەوەیە ئەوەیە بەرپرسان رۆژ دوای رۆژ زۆر كەم ماوەیەكی بە بكەن كە داخیلی هەرێم هەوڵدەدەن خۆراكێك بەسەربچێت، هەروەها تاوەكو خۆراكەكە دەگاتە ناو هەرێم كەمتر لە چەند

هەفتەیەكی دەمێنێت بۆ ئەوەی بەسەربچێت«.

هەڵوێستی الیەنی پەیوەندیداردیاالكی شیری تەندروستی وەزارەت���ی ئ��ەوەی دوای راستەوخۆ قەدەغەكرد، سەرجەم الیەنەكانی ئاگاداركردەوە كە دەبێت بە زووترین كات ئەو جۆرە شیرە لە ناو ببردرێت و لێنەگەڕێن هیچ كەسێك بەكاریبهێنێت، هەروەها دكتۆر موئەیەد بەێوەبەری كوالێتی كۆنتڕۆڵ دەڵێت »بە زووترین بازاڕەكان لە ئەو جۆرە شیرە ئاگاداركردۆتەوە تیمەكانی خۆمان كات كۆبكەنەوە و رادەستی الیەنی پەیوەندیداری بكەن، هەر بۆیەش رزگار حوسێنی رۆژنامەنوس دەستخۆشی لە وەزارەتی تەندروستی دەكات و ئاماژە بەوە دەكات پێویستە وەزارەتی تەندروستی بە بەردەوام كاری لەو شێوەیە بكات و سنورەكانیش توندتر بكات بۆ ئەوەی كەمتر خۆراكی ماوە

بەسەرچوو و خراپ داخیلی هەرێمی كوردستان بێت«.

بەدواداچون: پرس

پزیشكێكی مندااڵن: شیری ماوە بەسەرچوو، وادەكات درەنگتر منداڵ گەشە بكات و درەنگتر ددانەكانی

دەركەوێ بەرێوەبەرێكی گشتی لە وەزارەتی تەندروستی: ئەو كۆگایەی ئەو

وەجبەیەی شیری دیاالكی لێوەرگیراوە پلەی گەرمیەكەی زۆربووە و بۆیە كاریگەری خستۆتە سەر شیرەكە و

تێكیداوە.بەڕێوەبەری كوالێتی و كۆنتڕۆڵی

جۆری لە هەولێر: تیمەكانمان ئاگادار كردۆتەوە كڕین و فرۆشتنی شیری دیاالك لە بازاڕەكانی كوردستان

قەدەغە بكەن و لێنەگەڕێن هاواڵتیان بەكاریبهێنن!

رۆژنامەنوسێكی بواری تەندروستی: هیچ مەعقول نیە ئەو شیرە پاش

ئەوەی دەرخواردی مندااڵن درا ئینجا بڵێن خراپە و بەكاریمەهێنن؟

وەزارەتی تەندروستی شیری دیاالكی جۆری )1_2( 400 گرامیلە بازاڕەكانی كوردستان قەدەغە کرد

www.lawanikurdistan.org ژماره 159 82012/07/17

لە شەپۆلێك زنجیرە هاویندا، وەرزی لە تایبەت بە سااڵنە ئەو دەگرێتەوە، كوردستان هەرێمی و عێراق شارەكانی خۆڵبارین دیاردەیەش لەو چەند ساڵەی رابردوو زیاتر گەشەی كردوە، ئەویش بەهۆی باران نەبارین و بەرزبونەوەی پلەی گەرما زیادبونی رووبەری و ژینگە بەسەر خراپی كاریگەرییەكی ئەوەش بیابانەكان، رووی تەندروستی هاواڵتیان و بەرهەمی كشتوكاڵی جوتیاران دروستكردووە، لەو راپۆرتەی پرسدا هەوڵدەدەین بەشێوەیەكی زانستیانە لە رێگەی

بۆچونی كەسانی پسپۆر و شارەزا ئەو بابەتە تاوتوێ بكەین:.

هۆكارەكانی خۆڵبارین هۆكاری خۆڵبارین زیاتر بۆ زۆری رووبەری بیابانەكان دەگەڕێتەوە، ئەو ناوچانەی كە بیابانیان زۆرە دیاردەی خۆڵبارینی زیاتر لێ روودەدات، لە عێراقیش لەو چەند ساڵەی رابردوودا بەهۆی بەرزبونەوەی پلەكانی گەرما و دواكەوتنی باران و ئەو پاڵە پەستۆیانەی كە لە خۆرهەاڵتی ناوەڕاستەوە روو لە عێراق دەكەن دیاردەی خۆڵبارین زیادی كردووە، كوردستانیش هەرێمی ماوە ماوە دیاردەیە ئەو هۆیەشەوە بەو دەگرێتەوە، بە تایبەت ناوچەكانی هەولێر و سلێمانی ئەویش بەهۆی نزیكیان لە ناوچەكانی باشور و ناوەڕاستی عێراق كە رێژەی سەوزایی كەمە، بۆیەش چاوەڕوان دەكرێت ساڵ بە ساڵ دیاردەی خۆڵبارین

روو لە زیادبون بكات. زانكۆی لە مامۆستا و ژینگە ب��وای پسپۆری عومەر، ساوین پرسی بە كوردستان لە خۆڵبارین هۆكاری لەبارەی سەالحەدین، وت »هەرێمی كوردستان بەهۆی نزیكیەوە لە ناوچەكانی موسڵ و خوارووی كەركوك كە رووبەری بیابان و وشكە ساڵیان لێ زۆرە، بۆیە لە كاتی هەڵكردنی رەشەبا خۆڵباران پەیدا دەبێت، لە ئەنجامیشدا خۆڵبارینەكە روو لەو شوێنانە دەكات كە لێوەی نزیكە بە تایبەت هەر

سێ شارەكەی هەرێم«. زۆر خەڵك دەپرسێت بۆچی چەند ساڵێك پێش ئێستا دیاردەی خۆڵبارین لە هەرێم نەبوو، بەاڵم ئێستا ساڵ بە ساڵ روو لە زیادبونە، لە وەاڵمدا مامۆستا ساوین دەڵێت »چەند ساڵێك پێش ئێستا رێژەی باران بارین و سەوزای زۆربوو بۆیەش ئەگەر خۆڵبارین هەبوایە تەنها لە هاوین بوو ئەویش بۆ ماوەیەكی كەم، بەاڵم ئێستا بە پێچەوانەوە بەسەر كاریگەری خراپی ئەوەش هەیە، زستانانیشدا خۆڵبارین لە

زیندەوەران و رووەكدا هەیە«. و كەشناسی بەڕێوەبەری حەسەن، دارا خۆشیەوە لەالیەن بومەلەرزەی سلێمانی، لەوبارەیەوە دەڵێت »نەبونی بارانی پێویست لە ناوچەكانی واڵتانی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست وایكردووە وشكە ساڵی دروست ببێت، و لە ئەنجامیشدا وادەكات ئەو خۆڵەی كە لە بیابانەكاندا هەیە بە بایەكی سادە بگوازرێتەوە و بەسەر ناوچەكان دابەش ببێت«.

دارا هۆشداری دەداتە حكومەت و دەڵێ » ئەگەر حكومەت بە هەرێم لە بیابان بە بون مەترسیەكانی نەگەڕێت دوای چارەسەردا

دروست دەبێت«.

زەرەر و زیانەكانی خۆڵبارین زیانەكانی خۆڵبارین زۆرن، سەڕەڕای ئەوەی دەبێتە هۆی پیسبونی ژینگە و زیانگەیاندن پێی، دەبێتە هۆی نەخۆشی رەبۆ، هاوكات بەپێی دەرئەنجامی چەند توێژینەوەیەكی زانستی خۆڵبارین، دەبێتە هۆی زیادبونی نەخۆشی دڵ و كاریگەریشی خراپی بەسەر ئەو كەسانەوە هەیە كە نەخۆشی دڵیان هەیە، هەروەها كاریگەرییەكی خراپیشی لە هۆی دەبێتە هەیە، جوتیارانەوە كشتوكاڵی بەروبومی بەسەر ناوبردنی ئەو شتاڵنەی كە لە سەرەتای گەشەدان،جگە لەوەش دەبێتە هۆكاری دەبێتە هاوكات )مێشهەنگوین(، هەنگ لەناوبردنی هۆی پیسبونی شیلەی گوڵەكان و بۆیە هەنگەكان ناتوانن شیلەی ئەو گوڵە خۆماڵی، هەنگوینی كەمبونی هۆی دەبێتە ئەنجامیشدا لە بخۆن، خۆڵبارین زیانی لە باس كشتوكاڵی ئەندازیاری ئەنوەر، حەمید دەكات بۆ كشتوكاڵ، ئەو دەڵێت »لەو چەند ساڵەی رابردوو بەهۆی خۆڵبارینەوە بەرهەمی جوتیاران بەرەو نەمان دەڕوات، چونكە ئەو دەكات وشكی بەرە بەرە و رادەگرێت رووەكەكان گەشەی خۆڵە بۆیە هتد...(، باینجان، تەماتە، رووەكەكانی )خەیار، تایبەتی بە ئێستا رێژەیەكی زۆر لە جوتیاران هەڵساون بە دروستكردنی خانوی

پالستیك بۆ ئەوەی خۆڵبارین كارنەكاتە سەر بەرهەمەكانیان«. هەروەها خۆڵبارین زیان بە تەندروستی مرۆڤ دەگەیەنێت هەروەك دكتۆر وەلی عەبدواڵ دەڵێت »بە دەرەجەیەك خۆڵبارین زیانی بۆ ئەو كەسانە هەیە كە نەخۆشی رەبۆیان هەیە و بەهۆیەوە توشی تەنگە بەسااڵچوان و مندااڵن بۆ زیانی زیاتر هەروەها دەبنەوە، نەفەسی هەیە، چونكە توانای بەرگرییان الوازە، وا دەكات بە خۆڵبارینێكی ئاسایی سەردانی نەخۆشخانە بكەن، جگە لەوەش كاریگەری بەسەر ئەو كەسانەوە هەیە كە نەخۆشی مەعیدە و دڵیان هەیە، هەروەها دكتۆر وەلی زیاتر وتیشی »تائێستا بەهۆیەوە خۆڵبارینەوە چەندین

هاواڵتی مردووە«.

سوودەكانی خۆڵبارینكاتیشدا هەمان لە بەاڵم زۆرت��رە، زیانەكانی ئەوەی س��ەڕەڕای خۆڵبارین سوودی بۆ كەش و هەوای عێراق هەیە، چونكە ژینگەی لە پڕیەتی تەقینەوە خۆكوژییەكانەوە زۆری و بەهۆی شەڕ عێراق ماددەكانی كیمیایی وەك باروت، خۆڵبارینیش لێرە هەڵدەستێت بە داپۆشینی ئەو ماددانە و لە ناویان دەبات، لەوبارەیەوە ساوین عومەر تەنها بۆ كەش و هەوای زانستیەوە خۆڵبارین لە رووی دەڵێت » رۆژانە كە تەقینەوانەیە ئەو بەهۆی ئەویش هەیە، سوودی عێراق روودەدەن، بە جۆرێك لەو كاتەی خۆڵ دەبارێت ماددە كیمیاییەكان

و ژەهراویەكان الواز دەبێت بە تایبەت لەسەر چینی ترۆبۆسفیر كە چینێكی گرنگی هەوایە، هەروەها خۆڵەكە تێكەڵی ماددە ژەهراوییەكە دەبێت و بزردەبێت، لە ئەنجامیشدا خۆڵبارین، ژینگە لەو جۆرە ماددانە

پاكدەكاتەوە كە دەبێتە هۆی توشبونی نەخۆشی درێژخایەن«.هاوكات بەرێوەبەری كەشناسی و بومەلەرزەی سلێمانی دەڵێت » بە هاتنی خۆڵبارین سروشت خۆی نوێدەكاتەوە و سوودی دەبێت بۆ

هەندێك دار و درەخت، بەاڵم بەگشتی زیانی زیاترە لە سوودی«.

چۆنیەتی چارەسەركردنیئەگەرچی خۆڵبارین دیاردەیەكی فیزیاویی سروشتیە، بەاڵم چەند هەڵبەتە رێژەی خۆڵبارینەكە، كەمكردنەوەی بۆ هەیە رێگەیەكیش ناتوانرێت بەهیچ شێوەیەك كاربكرێت بۆ نەهێشتنی، بەاڵم پسپۆڕان رێژەی زیادكردنی بە ژینگە هۆشداری دەدەن بواری و شارەزایانی ئەو هەروەها و بیابانن كە ناوچانەی لەو تایبەتی بە سەوزایی دارا حەسەن بارەیەوە لەم دەچن، بوون بیابان بەرەو ناوچانەشی دەڵێ » چارەسەری تەنها دروستكردنی سەوزاییە لەو ناوچانەی كە خۆڵبارینەكەی لێوەدێت، بۆ نمونە لە عێراق لە پارێزگای رومادی و ناوچەی سەرسار و موسڵ، خۆڵبارین زۆرە و لەو شوێنانەوە دەگاتە هەرێمی كوردستان ئەگەرنا هەرێم ناوچەی بیابانی نیە، كەمكردنەوەی دیاردەی خۆڵبارین بە دروستكردنی دارستانی دەستكرد و بوژاندنەوەی

كەرتی كشتوكاڵ و زیادبونی رووپۆشی سەوزایی دەبێت«. هەروەها ناوبراو لە كۆتایی قسەكانیشدا ئەویشی وت«داواكارم لە حكومەت ئامێری )ئێر كولەر( بكڕێت، بۆ ئەوەی بزانرێت تاچ رادەیەك

خۆڵبارینەكە گەردیلە و پیسی تێدایە«. هاوكات پسپۆڕەكەی بواری ژینگە پێشناز بۆ وەزارەتی كشتوكاڵ دەكات و دەڵێت »پێویستە وەزارەتی كشتوكاڵ و سەرچاوەكانی ئاو بە ئەركی خۆی هەڵسێت پالنی هەبێت بۆ زیادكردنی رێژەی سەوزای لە گوندەكان و ناوچە چۆڵەوانەكان، بۆ ئەوەی دیاردەی خۆڵبارین

كەم ببێتەوە«.

*پرس پەیوەندی بە حەسەن وەهاب، بەڕێوەبەری كەشناسی و نەبو ئامادە سەفەرەوە بیانوی بە بەاڵم كرد هەرێم، بومەلەرزەی

لەوبارەیەوە لێدوان بدات.

راپۆڕت: پرس

هۆكارەكانی زیادبونی دیاردەی خۆڵبارین لە كوردستانخۆڵبارین سوود بە ژینگەی عێراق دەگەیەنێت

بەڕێوەبەری كەشناسی و بومەلەرزەی سلێمانی: خۆڵبارین سروشت خۆی نوێدەكاتەوە و بەسوودە بۆ هەندێك دار و

درەخت، بەاڵم زیانەكانی زیاترە پزیشكێك: خۆڵبارین دەبێتە هۆی زیادبونی نەخۆشی رەبۆ و مەعیدە پسپۆڕێكی بواری ژینگە: خۆڵبارین،

ژینگە لە ماددە ژەهراوییەكان پاكدەكاتەوە

ئەندازیارێكی كشتوكاڵی: خۆڵبارین گەشەی رووەك الواز دەكات و

دەبێتە هۆی لە ناوبردنی

www.lawanikurdistan.org2012/07/17 159 9ژماره

بەپێی ئامارە نافەرمییەكان، زێترلە )6( هەزار رۆژنامەنووس ئەمە كوردستانن، رۆژنامەنووسانی سەندیكای ئەندامی ئەندامی هەن رۆژنامەنووسیش چەندین كە ئەوەی وێرای كوردستان رۆژنامەنووسانی زۆری رێژەیەكی سەندیكانین.

گەنجن و لەتەمەنی الوێتی دان.ناوەندەكانی و لەدەزگا ئایا دەپرسین: لێرەدا ئێمە رۆژنامەوانی بایەخ بەرۆژنامەنووسانی گەنج دراوە و دەرفەتیان بۆ رەخسێنراوە؟ ئایا تاچەند ئەزموونی رۆژنامەنووسی گەنج

پێگەیشتووە و ئەتەكێتی رۆژنامەنووسی رەچاو دەكەن؟ئەو كردنی تاوتوێ و سەرەوە پرسیارەكانی وەاڵمی بۆ لەسلێمانی گەنجمان رۆژنامەنووسێكی چەند رای پرسە،

وەرگرت.بەبڕوای رێبوار عەبدولڕەحمان، پێشكەشكاری بەرنامەی بە چەند ماوەی تی، ئار ئێن ئاسمانی »راشكاوی«لەكەناڵی بایەخێكی راگەیاندن دەزگاكانی كە هەستدەكرێت ساڵێكە

باش بەتوانا و لێهاتوویی گەنجەكان دەدەن.گەنجان رۆژنامەنووسیی لەئەزموونی ئەوگومانی بەاڵم لەڕاستیدا چونكە ئەزموون، بڵێم »ناتوانم دەڵێت و هەیە پێویستی لەراگەیاندنەكان كاركردنییەوە لەسەرەتای گەنج بەوەیە كە ئەزموون كۆبكاتەوە، هەڵبەت دەبێ ئاماژە بەوەش لە سوود دەتوانێت راگەیاندنەكاندا لەنێو گەنج كە بدەین بایەخ وەك بەاڵم وەربگرێت، پێشخۆی كەسانی ئەزموونی راگەیاندنەوە، دەزگاكانی لەالیەن لێوەرگرتن س��وود و لە گەنج زۆری رێژەیەكی دەبینین كە خۆشحاڵییە جێگەی جێدەستیان و داهێناندەكەن و كاردەكەن راگەیاندنەكاندا باس لێدەكات وام��ان »ئەمەش وت ئەوەشی دی���ارە«. راگەیاندندا، دەزگاكانی لە بكەین گەنج لەپڕۆفیشناڵبوونی رۆژنامەگەری لە كاری بەومانایەی وەكخۆی پڕۆفیشناڵبوون كە رۆژنامەگەری، لەسەر ئەركە كە ئەوەی وەك بڕوانین، ئەویش گەیاندنی هەواڵ و زانیارییە وەكئەوەی كەهەیە، نەك پێی بڕوامان ئێمە یان دەمانەوێت ئێمە كە ئەوەی وەك

هەیە«.ن��اوب��راو ل��ە ب���ارەی ئ��ەزم��وون و دەڵێت و دەدوێت خۆیەوە تواناكانی »ل��ەودەرف��ەت��ەی ب��ۆم رەخ��س��اوە بۆ بەاڵم رازی��م، تواناكانم دەرخستنی وایە قەناعەتم ئەزموون بە سەبارەت زۆرمان رەنگە تەوازوعەوە بەوپەڕی زیاتر ئەزموونێكی ئ��ەوەی بۆ مابێت كۆبكەینەوە، پێموایە ئێمە لەسەرەتای رێگەكەین، سەرەتای رێگەكە بەوپێیەی رووە ئێمە راگەیاندنی بەتازە ت��ازە دەنێت، هەنگاو وپڕۆفیشناڵبوون لەوگۆڕانكارییەی بەشێكین ئێمەش ئێستا لەڕاگەیاندندا هەیە و دەبێت پێ

بەپێی ئەو هەنگاو بنێین«.راشكاوانە ئەوەشی وت »من ناتوانم هەیە سەركەوتووم ئەزموونی بڵێم بەشدار ئەگەر راگ��ەی��ان��دن، لەكاری راگەیاندنێكی دروستكردنی لە نەبم لەكاریگەری دوور و پڕۆفیشناڵ شەخسی ب��ۆچ��وون��ی دوورل������ە و ئەمە زانیارییەكاندا، لەگواستنەوەی لەناو وردە وردە لەئێستادا قۆناغێكە ك��ردووە، چرۆی كوردیدا راگەیاندنی

بەاڵم پێویستی بە ئاودانە لەالیەن رۆژنامەنووسانی گەنجەوە لەپێناو پێگەیشتنیدا«.

»دەزگاكانی ڕاگەیاندن بە هەموو بوارەكانییەوە گرنگیێكی گرنگیپێدانەش ئ��ەو گەنجان، بەتواناكانی باشیانداوە دەگەڕێتەوە بۆ تواناو چاالكی گەنجان لە بوارەكەدا وتوانیویانە بخەن. وەگەڕ بوارەدا لەو توناكانیان و بسەلمێنن خۆیان لە ئێستاشدا دەبینرێت لە ڕاگەیاندنەكاندا گەنجان بەشێكی گرنگن لە بەرێوەبردنی دەزگاكانی راگەیاند«. ئەمە سەرەتای رۆژنامەی سەرنوسەری جێگری غوالمی، عومەر قسەكانی

رێبازی ئازادی، بوو. پێشیوایە دەرفەتیش بۆگەنجان ڕەخساوە كەببنە بەرپرس

لە راگەیاندنەكان.ل��ەب��ارەی ك��اری��ی رۆژن��ام��ەن��ووس��ی��ی خ��ۆی��ش��ەوە وتی ئەوەشی لەراگەیاندندا، رەخساوە بۆ دەرفەتم »وەكخۆشم لەتوانمدا هەبووبێت كارمكردووە بۆ بەرەوپێشچونی دەزگای راگەیاندنەكەم و هەوڵەكانیشم بەردەوامە بۆ بەرەوپێشچونی

تواناكانی خۆم لەبواری راگەیاندندا«.لە رووداو رۆژنامەی نووسینگەی لە بەشارەتی سامان سلێمانی، بەمجۆرە سەبارەت بە بابەتەكە رایخۆی خستەروو ئەو لێهاتووی تواناو بە پەیوەندی رۆژنامەنوسی »كاری رۆژنامەنوسەوە هەیە تاچەند دەتوانێت لەو دەزگایەی كاری و جوان لەبابەتی بەدەربخات خۆی تواناكانی تێدادەكات دەزگاكەی ئەمەیكرد، رۆژنامەنوس هەركاتێك وروژێنەر،

مەمنونی دەبن كاری بۆ بكات ».بەشارەتی ئەوەشی وت »لەبەرئەوەی كاری رۆژنامەنوسی هەیە، هاواڵتیانەوە وخەمەكانی بەبابەت پەیوەندی كارێكە لە بەربەستبن ناتوانن راگەیاندنەكان دەزگ��ا بەرپرسانی چونكە باشدەكەن، كاری ئەوگەنجانەی تواناكانی بەردەم هەڵدەسەنگێنن. ئەوكەسە بەهرەی و توانا خەڵك دواجار كاتێكیش رۆژنامەنوسێك بوو بەناو كەس ناتوانێت بەربەستی

بۆ درووستبكات«.بەبڕوای ژیان عەزیز رۆژنامەنوس و پەیامنێرلە رۆژنامەی

گەنج بەرۆژنامەنووسانی ت��ەواو بایەخی هێشتا هاواڵتی، نەدراوە. وەكخۆی وتی »لەكوردستان دەزگاكانی راگەیاندن بە نوسراو و بیسترا و وبینراو و ئەلیكترۆنی روو لەزیادبوونە، زیاتریان پێویستی راگەیاندنیش دەزگاكانی بەزیادبوونی ئەوە بەاڵم لەگەڵیاندا، كاركردن بۆ بەرۆژنامەنوسان دەبێ ئەوە ناگەیەنێ كە بایەخی تەواو دراوە بەتوانا و ئەزموونی رۆژنامەنوسەكان، چونكە تا ئێستاش زۆرجار لەسەر ئەساسی وەكو ئیشدەكەن، رۆژنامەنوسان تر بنەمای كۆمەڵێك

خزمایەتی وهاورێیەتی و واستەی حزبایەتی و هتد...«.رۆژنامەنوسیی كاریی دەرف��ەت��ی و ئ��ەزم��وون ل��ەب��ارەی خۆیەوە دەڵێت »من دەرفەتی زۆرم بۆ رەخساوە بۆ كاركردن و راگەیاندنم پیشەی بەحوكمی راگەیاندن، لەدەزگاكانی راگەیاندنم ئێستاش قوتابی راگەیاندن و تەواوكردنی بەشی لەزانكۆ، ناتوانم بڵێم رازینیم لەتوانای رۆژنامەنوسانمان، چونكە

رۆژ بە رۆژگەنجی زیاتر دێتە ناوكاری رۆژنامەنوسیەوە«.رادیۆی پەیامنێری سەروچاوەیی هۆشەنگ رۆژنامەنووس دەنگی گۆڕان لە سلێمانی، پێی وانییە دەزگاكانی راگەیاندن لەهەرێمی كوردستان بە ئۆپۆزسیۆن و دەستەاڵتیشەوە بتوانن لەرووی هەبێت گەنج پەروەردەكردنی لەسەر كاریگەریان بەئاقاری »هەریەكەیان وەكخۆیوتی چونكە راگەیاندنەوە. جار »زۆر وت ئەوەشی كاردەكات«. خۆی سیاسەتەكەی رۆژنامەوان حەزەكات پەلوپۆی خۆی دوور بهاوێژیت و ئاستی تواناكانی خۆی پەرەپێبدات وسنوری كاری رۆژنامەوانیەكەی كاری كە دامودەزگایەی لەو رەنگە بەاڵم بكات، فراوانتر رۆژنامەوان ك��ردووە ئەمەوای پێنادرێت. رێگای تیائەكات

نەتوانێت ببێتە رۆژنامەوانێكی ئەكتیڤو چاالكتر«.رۆژنامەنووسی ئەزموونی لە باس راشكاوانە سەروچاوەیی حەزم هەمیشە رۆژنامەوانێك وەك »من ودەڵێت خۆیدەكات لەكوێ هەواڵ هەبێت وناوەخۆ لەسەرئاستی جیهان بووە لەوە ئەوا من لەوێ بم، بەاڵم بەداخەوە زۆرجار پێم وتراوە تۆنابێت وایكردووە ئەمە بكەیت، راپ��ۆرت زیاتر خۆت لەسنورەكەی رۆژنامەنوس نەتوانێت زیاتر پەرە بەكاری راگەیاندنی خۆیبدات«.

ئا: پرس، سلێمانی

راگەیاندنكار و رۆژنامەنووسە الوەكان تواناکانی خۆیان هەڵدەسەنگێنن

www.lawanikurdistan.org ژماره 159 102012/07/17

چیا هەركی

پرۆسەی هاوسەرگیری یەكێكە لەو پرۆسەیەی كە بۆتە درێژە پێدەری ژیان و پرۆسەی دروست بوونی كومەڵگەی مرۆڤایەتی، پرۆسەی هاوسەرگیری گرنگ و بوون دروست هۆكاری مرۆڤدا ژیانی لە پرۆسەیە چارەنوسازترین و ترین

بەرەوامی ژیانە.لەم سەردەمدا پرۆسەی هاوسەرگیری لەنێو توێژی الواندا خۆی لەنێو كومەڵێك گیروگرفت و كێشە دەبینیێتەوە بەتایبەت لەنێو كومەڵگەی كوردیدا، بە بۆچوونی زۆرێك لە پسپۆران و شارەزایان و مامۆستایان هەبوونی ئەم ڕێژە زۆرەی تەالق بۆ ئەم كیێشەوگیرگرفتانە دەگەرێننەوە كە لەنێو كۆمەڵگەی كوردیدا دروست بووە.بێ گومان الوان كۆڵەگەی میللەتن ئایندەی میللەتن و داینەمۆی بەردەوامی ژیانن، بەاڵم ئەم داینەمۆیەش پێویستی بە هاوكارو كەرستەی تایبەت هەیە، ئەگەر الوان هاوكار و یارمەتی دەریان نەبێت ئەوانیش ناتوانن ببنە داینەمۆی

ژیانی كۆمەڵگەی مرۆڤایەتی .ئەم هۆكارانەی لەم رۆژگارەدا بۆتە كێشە و گیروگرفت لەبەردەم پڕۆسەی هاوسەرگیری لەنێو الوان و گەنجانمان دەگەرێنمەوە بۆ چەند گرفتێكی زۆر كە الوان و گەنجانمان تائێستا بەدەست ئەم كێشانە گیریان خواردووە ناتوانن وەك پێویست بچنە نێو پرۆسەی هاوسەرگیریەوە هۆكارەكانیش بریتین لە، نەبوونی

هاوكاری مادیی و مەعنەوی و فكریی نەبوونی شوێنی نیشتەجێ بوون كە ئەمە گرفتێكی تابڵێین زۆرە و زۆربەی الوان و گەنجانمان ئەم گرفتەیان هەیە، چاودێری نەكردنی الیەنی پەیوەندی دار لە گرانی بازار و بەتایبەت ئەم شت و مەكانەی پەیوەندیان هەیە، بە پرۆسەی هاوسەرگیری لە گرانی بازاڕی زێڕەوە تا دەگاتە ئارایشگاكان ؟هەروەها هەڵە تێگەیشتنی بازرگانان لە چەمكی بازاری ئازاد بۆتە و الوان توێژی لەنێو هاوسەرگیری پرۆسەی لەبەردەم گەورە زۆر كێشەیەكی

گەنجانمان.بۆ دەگەرێنمەوە زۆری بەشێكی من بۆچوونی بە تەالق رێژەی زۆربۆنی هۆكاری باری دارایی كە بەداخەوە پەیوەندیەكی راستەوخۆ كاریگەری هەیە لەسەر زۆربۆنی رێژەی تەاڵق، كێشییەكی هەمیشەی و بێ چارەسەر ماوەتەوە تا ئێستا، كە سی الو گەنج لە كۆمەڵگایەكەی ئێمەدا دەچێتە نێو پڕۆسەی هاوسەرگیریەوە راستەوخۆ دوای هاوسەرگیری دەكەوێتە كێشەی دارییەوە بەتایبەت لە نەبوونی لەسەر وپیاو ژن نێوان كێشەی بوونی دروست یان بوون نیشتەجێ شوێنی نەبوونی ئەم شتە وئەمە بۆ فاڵنە كەس ئەمەی هەیە من نیتم چەندین شتی تر؟الوان ڕاستەوخۆ دەبێت دروس��ت تێنەگەیشتن لێك خاڵێكی گومان بێ تووشی بێ متمانەی دەبن لە ژیانی هاوسەرگیری، چونكە الوان و گەنجانمان لەژێر فشارێكی زۆری داخوازیەكانی ئەم سەردەمەدا تووشی بێ متمانەی و بێ هیوابوو بونەكە ناتوانن بەشێكیش لەداخوازیەكان جێ بەجێ بكەن، بۆیە بریاری

جیابوونەوە و هەڵوەشاندنەوەی هاوسەرگیریەكە دەدەن لەبەر ئەوەی هیچ هاوكارو پاڵپشتێك نابینن تا دەستیان بگرن و لەم كێشەو گرفتانە رزگاریان بكەن.

بۆیە زۆر گرنگە حكومەتی هەرێم هاوكاری زۆری الوان بێت لەم پڕۆسەیەدا بەتایبەت لەرووی داریی )5( ملیۆنی سلفەی هاوسەرگیری ناتوانێت بەشێكیش لە

كێشەو گرفتەكان رایی بكات .دەخوازم حكومەتی هەرێم هاوكاری و پاڵپشتی توێژی الوان بێت لە پڕۆسەی هاوسەرگیری بەتایبەتی لە الیەنی دارایی كە بۆ الوان زۆر پێویستە لەزیادكردنی سلفەی هاوسەرگیری و درووست كردنی یەكەی نیشتەجێ بوون كە بە قیستی درێژ خایەن تا الوان و گەنجەكانمان لەكاتی چوونە نێو ژیانی هاوسەریەوە لێی سوود مەند بن، بێ گومان ئەمە پێویستی بە بەرنامە سازیەكی باشی هەیە لە دامەزراوەكانی و رێكخراو كردنی هەروەها چاالك وە هەرێم، الیەن حكومەتی بواریی كۆمەاڵیەتی وكێشەكانی هاوسەرگیری دابین كردنی بوودجەیەكی تایبەت بۆ ئەم دامەزراندنە، تا ئەوانیش بە پێی پێویست هاوكاری الوان بن لە كاتی دروست بوونی كێشەی هاوسەرگیری، چونكە باری داریی كاریگەری زۆری هەیە یارمەتی هەرێم حكومەتی هیوادارم گەنجان و الوان ئێسای لەسەركێشەكانی دەرو پاڵپشتی دارایی و فكری الوان بێت لەم پڕۆسەیەدا تاكو كۆمەڵگەیەكی تەندروست و پێشكەوتوو درووست بێت الوان گەنجانمان لە ژیانی هاوسەرگیری

دا خۆش گوزەران بن.

راگەهاند، پرس بۆ دهوكێ پارێزگەها ل دامەزراندنێ لیژنا سەرۆكێ بێ ئەگەرەكا هەژی رێژەیا دهۆكێ ژ دامەزراندنێ بۆ ئەڤ سالە ژی هاتە كێمكرن، و دیاركر لیژنا بلندا دامەزراندنێ ل هەرێمێ ب سەنتەرال كاردكەت و مایتێكرنێ د بچووكترین كارێ لیژنەیێن پارێزگەهاندا دكەت و گۆت: ژبەركو كەسێن بیروكرات لیژنا بلند برێڤەدبەن و ئاگەهی ژ میكانزما كارێ لیژنەیێن پارێزگەهان نینە، و هایداری شۆلێ پار نەبووینە، نەدوورە پڕۆسە تووشی

گرفتان ببیت.هەڤدەم دهوكێ، ل دامەزراندنێ لیژنەیا سەرۆكێ عومەر د.ف��ازل ل باس پرس، دگەل هەڤدیتنەكا د یە پارێزگەهێ ئەنجومەنێ سەرۆكێ گرفتێن دامەزراندنێ و ئاستەنگێن بۆ وان دهێنە دروستكرن ژالیێ لیژنا بلندا

دامەزراندنێڤە ل هەولێرێ دكەت.د. فازل عومەر دیاركر پارێزگەها دهۆكێ چەند سالن هاتیە زڕبەهركرن ژ بەهرا خۆ یا دروست ژ پلەیێن دامەزرادنێ و ئەم چاڤەڕێ بووین رێژەیا مە بهێتە زێدەكرن، نەخاسمە كەسێن ئێكەم ل پەڕلەمانی و ئەنجومەنێ وەزیران سۆز دابوو ئەوێ ڤی زڕبەهریێ لبەر چاڤ بگرن و چارە بكەن. لێ لژنا بلند ب بڕیارەكا ناگەه� ئەم ئاگەهداركرین كو جارەكا دی بەهرا دهۆكێ 1% بێ ئەگەرەكا رەوا یان هەژی كێمبوو!! ئەڤە بەروڤاژی وان سۆزێن هەر ئێك ژ رێزداران نێچیرڤان بارزانی سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ و ئەرسەالن پاییز سەرۆكێ پەرلەمانێ كوردستانێ ب جڤاتا پارێزگەهێ داین كو رێژەیا دامەزراندنێ بۆ دهوكێ ل بەرچاڤ بهێتە وەرگرتن و ل گۆرەی پێدڤیێ بهێتە

دابینكرن.ناڤبری گۆت: ئەم ب ڤی بریارێ بێ ئومێد بووین ژ وان سۆزان و تا نها ژی چ داخویانیێن فەرمی ژ الیەنێن سۆزداین لدور ڤێ بریارا لیژنێ نەهاتینە دان، ژ بلی گۆتنا هێژا رەشید خنسی كو ئەنجومەنێ وەزیران ئەڤ بڕیارە

دایه، نە لژنێ! چاوا بت، ئوم چاڤەرێ بووین ساالنە ئێك یان دو ژ سەدێ رێژەیا دهۆكێ زێدە ببت داكو كێماسیا میالكی پێ چارە ببت.

د ئەڤ سالە دا حوكمەتا هەرێما كوردستانێ 17 هزار پلەیێن دامەزراندنێ ل كوردستانێ راگەهاندن، 24.3% بەهرا دهوكێ هاتبوو دەست نیشانكرن، د بودجەیا تەمامكەرا ئیراقێ ژی دا 6800 پلە بۆ كوردستانێ هاتینە دیاركرن

لێ حوكمەتا هەرێمێ تا نها چ بریار ل سەر ڤان پلەیان نەدایە.رێژەیا كێمیا باندۆرا دور ل دهوكێ دامەزراندنێ لیژنەیا سەرۆكێ ڤێ ب بهێتەكرن ئیداری نەمەركەزیەتا ب كار ئەگەر گۆت: دامەزراندنێ شێوەیی ئەم دێ مفاداربین، ژبەركو پارێ هەردو پارێزگەهێن دی، دێ ژ بۆ مووچەخۆران هێتە مەزاختن ددەمەكیدا ئەم دكارین بۆ بیاڤێ وەبەرهێنان و پێشكەفتنێ تەرخانبكەین، لێ ئاریشە نها ئەوە كو كار ب نەمەركەزیەتێ ناهێتە كرن بەلكو بەروڤاژی سیاسەت و ئاراستەیێن حوكمەتێ، هێشتا خەونا سەنتەرااكرنا هەمی كارێن میری زالە و وا دیارە برادەر ل هەولێرێ نزانن دگەل هلبژارتنێن ئەنجومەنێن پارێزگەهان دامەزراندن دێ ئەركێ ئەنجومەنی بت و ئەوا پار و نهۆ دهێتەكرن دا بتە ئەزموون و سەربۆر بۆ ئەنجومەنان و

پارێزگەهان ئەڤ كارە ب دروستی و دادپەروەرانە ئەنجامدابانە. بال ئەم خەلەت تێك نەگەهین، دانانا لژنەیەكا بلند بۆ دامەزراندنێ تشتەكێ گەلەك باشە، لێ شۆل و ئەركێن لژنێ چنه؟ پرسیارە و ئاڕێشەیە. هەكەر لژنە سیاسەتا دامەزراندنێ داڕێژت و چاڤدێریێ لێ بكەت، كارەكێ پیرۆزە. لێ لژنە مایێ خوە د ئاوایێ دابەشكرنا فۆرمان دا بكەت!! پا لژنێن پارێزگەهان بۆ چنە؟ ئەڤە جارەكا دی سەنتەرالكرنا كارێ دامەزراندنێیه و نەدیتنا لژنێن پارێزگەهانە. ئەڤە ل شوونا لژنا بلند هاریكار و ئاسانكار بت، ئاستەنگ و ئاریشە بۆ لژنێن خوارتر دروستكرینە، بۆ نموونە هندەك ئەندام بێ تشتەكێ بەردەست هەبت رادگەهینن كو رێژەیەك بۆ دەڤەرێن دابڕی هەیە. ئەڤە وەكو راگەهاندن بۆ مە هەمیان خوەشە، لێ ئەڤە چەند راستە و چەند ئاڕێشە بۆ لژنێن پارێزگەهان ژێ چێ دبن، وا دیارە نە خەمە. ب دیتنا من، یان پێدڤی بوو لژنا بلند بەس بۆ پالن و سەرپەرشتیێ یان چاڤدێریێ بایە و لژنێن پارێزگەهان وەكو پار كارێ خوە كربایە و كێماسیێن پار چارەكربانە یان ژی

وەكو بەرێ دامەزراندن ڤەگەڕتە وەزارەتان و لژنەیێن پارێزگەهان زێدەنە. د سالێن 2009- 2010 كێمترین رێژەیا بودجەیا كوردستانێ بۆ دهوكێ دۆالرێن 156 دهۆكێ تاكەكێ هەر ئاماران گۆرەی ل تەرخانكرن، هاتیە ئەمریكی ژ بودجەیا وەبەرهێنانێ بەهرا وی بووینە دڤان دوو ساالن دا، لێ ل هەردو پارێزگەهێن دی 736 دوالر بەهرا هەر تاكەكی بووینە. ب ڤێ چەندێ 580 دوالر جوداهی دناڤبەرا هەر تاكەكێ دهۆكێ و تاكێن هەردو پارێزگەهێن

دی دا هەبوویە د پارڤەكرنا بودجەیا كوردستانێ دا. د.فازل عومەر بۆ پرس دیاركر، دەڤەرێن ڤەقەتیایی نها بارگرانیەكن بۆ پارێزگەها دهوكێ د پرسا دامەزراندنێ دا، ئەو دو جاران بەهرا خۆ وەردگرن جارەكێ ژ پارێزگەهێن خۆ، جارا دی ژ پارێزگەها دهوكێ، ناڤبری گۆت: هژمارا ئاكجیێن شەنگال و دەشتا مووسلێ كێمتر نینن ژ هەژمارا ئاكنجیێن پارێزگەها دهوكێ لەو پێدڤیە حوكمەتا هەرێمێ یان ئیدارەیێن سەربەخۆ مینا یا گەرمیان بۆ ڤان دەڤەران دروست بكەت، یان ژی وەزارەتەكا تایبەتا

خزمەتكاریێ هەبیت بۆ دەڤەرێن تازە ئازادكری داكو نەبنە بارگرانی ب سەر پارێزگەهێن هەرێمێ ڤە. گەلەك ژ بودجەیا پارێزگەهێ بۆ ڤان دەڤەران دچیت مووسڵ پارێزگەها دكەت، پارێزگەهێ كارێ سەر ل زێدە كاریگەریەكا و وەكو دامەزرینیت. نا خۆڤە پارێزگەها ب سەر پەیمانگەهێن دەرچوویێن

مەزانی مووسلێ رەتكریە دەرچویێن پەیمانگەها شێخان دابمەزرینیت.قەزایێن شەنگال، شێخان دو مەزنترین قەزایێن سەر ب پارێزگەها مووسلێ ڤەنە و پشتی ئازادیا ئیراقێ ل ساال 2003 ئەڤ دەڤەر ب دەڤەرێن كێشەدار كارێن بۆ دهوكێ پارێزگەها بودجەیا ژ بەشەك ساالنە ناڤكرن، هاتینە خزمەتگوزاریان ل ڤێ دەڤەرێ دهێتە تەرخانكرن، هەڤدەم حوكمەتا ناڤەندی

وەكو پێدڤی بودجەیێ بۆ ڤان دەڤەران تەرخان ناكەت. ژمارەیا خەلكێ دهۆكێ نها پترە ژ ملیونەك و 200 هزار كەسن و 24% ژ خەلكێ كوردستانێ پێك دئینن و دكەڤیتە سەر سنۆرێ تركیا و سووریایێ.

د سەرەدانا خۆدا بۆ پارێزگەها دهوكێ رێزدار نێچیرڤان بارزانی سەرۆكێ حوكمەتا هەرێما كوردستانێ پەسنا پارێزگەهێ كربوو كو رێك و پێكی د

كارێن وێ دا هەیە.

ناڤبری دیاردكەت: پار 54 هزار فۆرم هات بوونە پڕكرن و كۆمپیۆتەركرن و ئەڤە ببوونە داتا بەیسەكا باش بۆ حوكمەتا هەرێمێ و پرۆسێسا دامەزراندنێ، ژ دی جارەكا بێخیت پێش بۆری بلند ل شوونا سەربۆرا ساال لیژنا لێ سفرێ دەستپێكر و فۆرمەكا نوو چێكر! مە ل دهۆكێ كێمترین كێماسی ل ئەڤێ پرۆسێسێ هەبوون و مە دكاری پێكڤە خەلەتی یان كێماسیێن پار چارە بكەین، لێ ژ سفرێ دەست پێ بكەینەڤە، ئانكو جارەكا دی تووشی هەمان كێماسیان ببین و سالەكا دی چارە بكەین!! مللەتێن پێشكەڤتی ب سیستەمێ )لسەرێك ئاڤاكرنێ( كار دكەن، ئەڤ سیستەمە سال بۆ سالێ وان گەالن پێش دئێخت. ئەم هەرسال دێ ژ سفرێ دەست پێ كەین و هەتاهەتایێ

لدۆر خوە زڤڕین!!پلەیێن گۆت: و دیاركر پتر خوە نیگەرانیا دامەزراندنێ لژنا سەرۆكێ فەرمانبەریێ ل سەالل دهێنە دابەشكرن، و هەر وەزارەتەك و هەر رێڤەبەریەك لژنەیێن چاڤدێریا دامەزراندنێ پارێزگەهان، لژنەیێن پلەیێن خوە دزانت و لژنەیەكا وەكی ناڤكرن. هاتیە خەلەتی كو ب دامەزراندنێ یێن نە بوون ناڤین هاتە دامەزراندن و مایێ خوە د كارێن تەكنیكی ژی دكەت. ئەڤە هەم سەنتەرالكرنا دامەزراندنێیە هەم نەهێالنا رۆلێ لژنەیێن پارێزگەهانە. وەكی شۆل هۆسا بت، هەكەرچی درەنگه ئەز بێژم، بەس من پێ باشترە لژنا بلند دگەل رێڤەبەریان ل پارێزگەهان ب ئەڤی ئەركی راببن. لژنەیێن پارێزگەهان

ب ئەڤی شێوەیێ تازە، زێدەنه و بال نەمینن.

بیالل ئەحمەد- دهوك

بەهرا دهۆكێ هاتە كێمكرن

پرۆسەی هاوسەرگیری لەنێو توێژی الوان

د.فازل عومەر: ئەم بێ هیڤیبووین ژ سۆزێن ب مە هاتینە دان بۆ زێدەكرنا رێژەیا دامەزراندنێ

دەڤەرێن ڤەقەتیایی نها بارگرانیەكن بۆ پارێزگەها دهوكێ

د پرسا دامەزراندنێ دا

www.lawanikurdistan.org2012/07/17 159 11ژماره

توركیا یەكێك لەو واڵتانەیە كە ژمارەیەكی زۆر لە هاواڵتیانی هەرێمی كوردستان رووی تێدەكەن، چ بۆ مەبەستی گەشت و سەیران، یان بۆ چارەسەری پزیشكی بێت، بەتایبەتی لە وەرزی هاوینان و بازرگانی. مامەڵە كردن بۆ وەرگرتنی ڤیزای توركیا لە شاری هەولێر 20 هەزار دیناری دەوێ، بەاڵم نووسینگەكانی فرۆكەوانی و گەشت و گوزار لە شاری سلێمانی، بۆ هەر ڤیزەیەك زێتر لە 150 دۆالر وەردەگرن، روونیشی دەكەنەوە كە بەهۆی

وەرزی هاوین و رەمەزانەوە نرخەكەی گران بووە.ش��اری هاواڵتییەكی ك��ە گ���ورون س���ۆران رۆژن��ام��ەن��ووس سلێمانییەوە و بە نیازە گەشت بۆ توركیا بكات. ئاماژەی بەوەدا كە دووجار سەردانی هەولێری كردووە هەتا ڤیزەكەی وەرگرتووە. بۆیە لەمڕووەوە رەخنە دەگرێت و دەڵێت »لەهاوینان نرخی ڤیزە زۆر بەرز دەبێتەوە و وەرزەكە ئیستیغالل دەكرێت، بۆیە داواكارم سنوورێك بۆ نرخی ڤیزە لە كۆمپانیاكان دابنرێت و ئاسانكاری بۆ هاواڵتیانی ئەو شارانەش بكرێت كە قونسڵگەرییەی توركیای

تێدا نییە«.لە لەیەكێك كە كەریم ب��ارزان بەناوی تر هاواڵتییەكی نووسینگەكانی سلێمانی دانیشتبوو و خەریكی مامەڵە كردنی ڤیزەی توركیا بوو، باسی لەوە كرد كە 160 دۆالریان لێوەرگرتووە بۆ ڤیزەكەی هەتا پێدەچێ هەفتەی یەك وتووە پێشیان و زۆرە نرخە بەو ڤیزەكەی كڕینی هۆكاری ناوبراو دەردەچێت. روونكردەوە و تی »من ناتوانم بچم بۆ هەولێر یان موسڵ بۆ ڤیزە، چونكە دەبێ چەند رۆژێك چاوەڕێ بم یان دەبێ دوو جار هاتووچۆی بۆ بكەم، ئەوەش كات و پارەی زۆرتری دەوێ، بۆیە

بەناچاری رازی بوومە«.بەرپرسی نوسینگەی ساوێن بۆ گەشت و گوزار، ئاماژە بەوە

خواست رەمەزانان و هاوینان وەرزی لە كە دەكات لەسەر گەشت و ڤیزەی توركی زۆر دەبێت، بۆیە ئەو بازرگانی و ڤیزە وەرگرتنی رێكخەری كە كەسانەی

پێوە كردنن نرخەكەی زیاد دەكەن.ئەوەشی نووسینگەكە بەرپرسی خدر، كامەران بووە، دۆالر ڤیزە 50 نرخی پێشتر كە كرد ئاشكرا كەچی ئێستا بۆ سێ هێندە زیادی كردووە. ئەوەشی وت »ئێمە وەك نووسینگە 10 دۆالر قازانج وەردەگرین و قونسڵگەرییە ن��او كەسانی ت��ری باقییەكەی و

رێكخەرەكان وەریدەكرن«.یەكێك رۆژنامەنووس، عەبدولڕەحمانی زی��رەك سەردانی لەمەوبەر ماوەیەك كە هاواڵتیانەیە لەو توركیای كردووە. ناوبراو باس لە زەحمەتی چۆنییەتی »س��ەردان دەڵێت و دەك��ات ڤیزاكەی وەرگرتنی وەرگرتنی فڕۆكەوە لەڕێگەی توركیا واڵتی كردنی ڤیزای ناوێت لەهەرێمی كوردستان، بەاڵم بۆ ئەوانەی واڵتە ئەو ووشكانیەوە)ترۆمبێل(سەردانی لەڕێگەی وتیشی وەربگرن«. ڤیزا پێشتر پێویستە دەك��ەن بەڕێگای واڵتە ئەو بۆ گەشتەكانم لە یەكێك »من ووشكانی بوو لەڕاستیدا زۆر ماندووبووم تاكو ڤیزای ئەو واڵتەم وەرگرت، بەهۆی ئەوەی دەبێت بەرەبەیان بەرەو هەولێری پایتەخت بەڕێ بكەویت تاكو چانسی

وەرگرتنی ڤیزای توركیات هەبێت«.

نوسینگە هەندێك ب��ەوەش��دا ئ��ام��اژەی رۆژنامەنووسەكە كەس بەاڵم هەیە، ڤیزا وەرگرتنی بۆ كوردستان لەهەرێمی نازانێت ئەمانە لەسەر چ بنەمایەك كار دەكەن و كێ نرخی بۆ ڤیزا ڕابردوو نرخی وەرگرتنی لەماوەی بۆنموونە داناون؟ هەر لەئێستادا نرخی لەالیەن نوسینگەكانەوە 60 دۆالر بوو، بەاڵم

بەرز بۆتەوە بۆ نزیكەی 200 سەد دۆالر.بەرزبوونەوەی هۆكاری عەبدولڕەحمان، زی��رەك بەبڕوای دابینكردنی ڤیزا دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی ئێستا وەرزی گەشتەو ئەو بەمەبەستی گەشت كردن سەردانی قوتابیان و هاواڵتیان

واڵتە دەكەن.بەمەبەستی بەنیازە رۆژنامەنووس، شەمزینیی ستیفان وەكخۆی بەاڵم بكات، توركیا سەردانی پزیشكی چارەسەری روونیكردەوە وێرای ئەوەی نرخی ڤیزە لە سلێمانی لەسەرووی 150 دۆالرەوە بوو، لە هەمانكاتدا ماوەی وەرگرتنەوەی زێتر لە یەك هەفتە بوو. بۆیە ناوبراو ناچار بووە روو لە قونسڵگەرییەی

توركیا بكات لە هەولێر و چەند شەوێك لەو بمێنێتەوە.دەڵێت و دەگرێت رەخنە ل��ەورووەوە شەمزینی، ستیڤان »سەفەركردن بۆ توركیا ناڕەحەتیی و بارگرانیی زۆری هەیە، بۆ نموونە ئەگەر بتەوێت بە خۆت ڤیزای ئەو واڵتە وەربگریت دەبێت بە رۆژێك ئەگەر ئەمە بگریت، لە دەمژمێرێكی زووەوە سەرە بەرت بكەوێت، ئەمەش بۆ نەخۆش ئەستەمترە. من لەم چەند چارەسەری مەبەستی بە بكەم توركیا سەفەری ویستم رۆژە هاتە زۆرم ئاستەنگی دەژیم، سلێمانی لە چوونكە پزیشكی، رێگە، هەم ئەوەی نەخۆش بووم بەرگەی ئەو سەرە و رۆتیناتەم نەدەگرت، هەم هاتوچۆی زۆر كێشەیەكی تر بوو، هەتا ڤیزەكەم وەرگرت شەو لە هەولێر مامەوە، بۆیە بۆ هەندێك كەس ئەم

هاتوچۆیە بۆ خۆی مەسرەف و تێچوونێكی ترە«.

شەمزینی ئاماژە بە زۆری نرخی ڤیزا دەكات و دەڵێت »لە ئەو كە هەیە، گەشتوگوزار كۆمپانیای كۆمەڵێك سلێمانی دەكەن، دابین گەشتیارەكان بۆ ڤیزا خۆیشیان كۆمپانیایانە دروست گەشتیار بۆ زۆر كێشەی كۆمەڵێك ئەمانیش بەاڵم ڤیزاكەیە، وەرگرتنی نرخی گرانیی لەوانە یەكێك دەك��ەن، لە ب��ەاڵم دینارە، ه��ەزار 20 نرخەكەی كونسوڵخانە لە كە كۆمپانیاكان النیكەمی ئەو نرخە 150-220 دۆالرە لەم كاتەدا، یەكێكی تر لە كێشەكان ئەوەیە ماوەی وەاڵمی ڤیزاكە لە رێگەی كە من وەك كەسێكی بۆ ئەمەش زۆرە، كۆمپانیایانەوە ئەو پێویستیم بە چارەسەری پزیشكیی هەیە لە توركیا زۆرە و رەنگە هەموو ئەو بەرگەی ناتوانم لەوالشەوە بم، چاوەڕوانم نەتواتم رۆتینیاتەی كونسوڵخانە بگرم، ئەمەش كێشەیەكە و پێویستە

بێتە چارەسەركردن«.ناوی نەیویست كە توركیا قونسڵگەرییەی لە سەرچاوەك كۆمپانیاكان كرد ئاشكرا پرس بۆ ئ��ەوەی بكرێت، ئاشكرا ناو قونسڵگەرییە لەگەڵ كەسانێكی تەنسیقیان هەماهەنگی و دوو رێژەی بە و دەكەن ڤیزاكە زۆرتر پارەیەكی بە و هەیە

لەسەرێی قازانجەكە وەردەگرن.لە كۆمپانیاكان »زۆرب���ەی وت ئ��ەوەش��ی س��ەرچ��اوەك��ە بۆیە وەردەگرن، ڤیزایە ئەو لە موسڵ توركیا قونسڵگەرییەی حكومەتی توركیا بیری لەوە كردۆتەوە كە چیتر لە موسڵ ڤیزا

نەدات بە هاواڵتیان.سەرچاوەكەی پرس ئەوەشی روونكردەوە كە وەرگرتنی ڤیزا لە قونسڵگەرییەی هەولێر بەمجۆرەیە: رۆژێك دێیت ناوی خۆت تۆمار دەكەیت و نۆرەت بۆ دادەنێن. ئێستا بەهۆی قەڵەبالغیییەوە نۆرەكە نزیكەی هەفتەیەكی پێدەچێت. لە رۆژی دیاریكراودا دێیت

مامەڵە دەكەیت و رۆژی دواتر ڤیزەكە وەردەگریەوە.

خاوەنی ئیمتیاز:ئومێد خۆشناوسەرنووسەر:

ئاڤان حه مه ساڵح0750-446 1301

جێگری سه رنووسه ر: شاخه وان عومه ر سلێمان0750-448 0225

به ڕێوه به ری نووسین: فەرەیدون بێوار0750-414 1910

f_bewar@yahoo.com

ستافی پەیامنێران:توانا شێخانی

محەمەد عومەرشاخەوان شێخانینه خشه ساز: شێرکۆ

ناونیشان: هەولێر- بارەگای مه کته بی سکرتارییه تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه نجومه نی وه زیران

یان له رێگه ی ئه م ئیمه یله وه بابه ته کانتان بنێرن:shaxawanjournalist@yahoo.com

ئا: پرس، سلێمانی

ڤیزای توركیا لە سلێمانی، نرخەكەی هەشت هێندەی هەولێر زیادی كردووەكۆمپانیاكان هەماهەنگیان لەگەڵ کونسوولخانە هەیە و بە پارەیەكی زۆرتر ڤیزاكە دەكەن و بە

رێژەی دوو لەسەرسێی قازانجەكە وەردەگرن

بۆ قەرەداخی، لەیاد بە ناسراو قەرەداخی، عەتا پەرجەم سەر كوردستان رێگای رۆژنامەی لە 2004 ساڵی یەكەمجار بە حزبی شیوعی كاریكردووە. ئێستاش پەیامنێری رۆژنامەی رووداوە لە سلێمانی، هەروەها پەیامنێری رێكخراوی عەممارە پەلكە بەرنامەی پێشكەشكاری ئەوەشدا لەگەڵ بەسڕا، لە

زێرینەیە لە رادیۆی ئاشتی.

پ: چی وای لێكردی لەشانۆ دووركەویتەوە؟هەر لەگەڵ ئەگەر وئینجا كۆمەڵگا تێنەگەیشتنی و: دائەنا، منیش بكردایە، كۆمەڵێك مەرجی كارم مامۆستایەك ئەو مەرجانەم پێ قبوڵ نەئەكرا، بۆیە بیرم كردەوەو بڕیارم دا

كە دوركەوتنەوەم لە نواندن باشترە.پ: رۆڵی ڕێكخراوەكانی ئافرەتان چۆن هەڵ دەسەنگێنیت

لە پرسەكانی ئافرەتاندا؟و: الی من زۆر خراپن، زۆرینەیان بەناوڕێكخراون و هیچ ئیشێكیان دیارنییە، ئەگەربێت و بەدڵسۆزی كار بكەن، یاخود دروشمی حیزبەكەیان پێش ئیشەكەیان ڕۆڵیان بەتەواوی لەكۆمەڵگا بڕوایەدام لەو نەخەن،

دەبێت .: ئایا لەڕاگەیاندن ئیستغاللی ئافرەتان دەكرێت؟

و: من لەو بڕوایەدام ئەگەر بكرێت یان نا، ئەوەدەكەوێتەوە سەرئافرەتەكە،كە تاچەند لەهەموو شوێنێك خۆی دەپارێزێت.كردنی ئیستیغالل لەڕاگەیاندن ئێمە كێشەی رەنگە ئافرەتان نەبێت، بەاڵم ئافرەتان لەناوخۆیاندا غیرە دروست

دەكەن .پ: بۆچی پێت دەڵێن: ڕەنگی پیاوكوژت لێ نیشتووە؟»ڕوداو« ل��ەڕۆژن��ام��ەی من ئ��ەوەی بەحوكمی و: دەیكەم من دەك���وژرێ، كەسێك ه��ەر ك��اردەك��ەم، دەڵێت: پێم بەڕێوەبەرەكەم زووش زوو بەڕاپۆرت، و دەك��وژن تۆش ڕۆژێ��ك دەك��ەم سەیرت هەرچەند

دەتنێرنەوە بۆ چەمچەماڵ.)لەیاد بە هەندێكجار ڕۆژنامەكاندا لە بۆچی پ: قەرەداخی( و )پەرچەم( بابەتەكانت باڵودەكەیتەوە؟

كەس ب��ووم، و بەشخورا زۆر دەك��رد هەستم و: دواییەدا لەم بەتایبەتی پەرچەمم، من نەیاندەزانی وتم پێیان لەوێ بوو، ڕۆژنامەوانی شۆپێكی ۆورك زۆر بۆیە چاالكە، و زی��رەك زۆر و ڕوودا لە لەیاد بڕیارمدا بۆیە خەفەتم پێخوات، وتم خۆم پەرچەمم،

ئیتر وەك پەرچەم كارەكانم باڵو بكەمەوە .چاپ بە شیعرەكانت لێكراوە داوات دەوترێت پ:

بگەیەنێت، كەچی رەتت كردۆتەوە؟و: راستە، من رەتم كردۆتەوە، چونكە شیعرەكانم ئەوشیعرەی نامەوێ من تایبەتین. و زۆرج��وان دەست بە بەنامیلكە كرا كە نوسیوە بۆكەسێكم

یەكێكەوە بیبینم كرابێت بەلولەی گوڵە بەڕۆژە.پ: ئایا بەخۆشەویستی زەواجت كردووە؟

و: نەخێر پ: تاچەند بڕوات بەخۆشەویستی هەیە؟

و: تائەودەمەی ڕابردوو نامرێ. هەروەها من بڕوام بەعیشق هەیە نەك خۆشەویستی، الی من عشق واتە

نەگەیشتن.

پ: هەمیشە پێدەكەنی، واقعی ژیانت وایە یان بۆ كامێرایە؟واتە پێدەكەنم، هەمیشە من جوانە، زۆر پرسیارێكی و: سەیرم و لێمە كەڕقی ئەوەی ئەڵێم بەكاردێنم سیاسەتێك و دڵم خۆشە هەمیشە كەمن بابزانێ بتەقێ، بادڵی دەكات،

پێ دەكەنم.پ: لە گەڵ خواردن دروست كردن چۆنی؟

و: زۆرباشم.پ: دەڵێن زۆر حەزت بە دەرەوەیە؟

و: بەڵی راستە، زۆرحەزم بەدەرەوەیە، زۆركات »پشكۆ«ی لە بەردەوام تۆ مەكڕە، ماڵەوە قاتی دەڵێت: پێم هاوسەرم

دەرەوەیت.

هەمیشە پێدەكەنم، ئەوەی كەڕقی لێمە و سەیرم دەكات، بادڵی بتەقێ، بابزانێ كەمن هەمیشە دڵم خۆشە و پێ دەكەنم

ناوچەكە كێشەكانی گەرمی ئاستی بەرزبوونەوەی لەگەل بەویستی گەرمیەكە،جا شەپۆلی لە بەدەرنیە كوردستانیش بێت كێشەكان گەرمی شەپۆلی كاریگەری یان بێت خۆمان لەسەرمان. لەگەل گۆرانی بنەڕەتی نەخشەی سیاسی ناوچەكە و دابەش بوونی بەسەر چەندین جۆر بەرەو میحوەری گرنگ. گەلی كورد بەگشتی و هەرێمی كوردستانیش بەتایبەت كەوتۆتە بازنەی جموجۆلەكان. ئەم جارە بەهۆی بوونی قەوارەیەكی كوردی هەتا ڕادەیەكی زۆر وەك نموونەیەك لە مۆدیلی دەگمەنی بەرێوەبردنی دیموكراسی ناوچەكە. زۆر لە والتانی زلهێزی جیهان و واڵتانی ناوچەكە و هێزە جواڵوەكان ئاماژەی بۆدەكەن و حیسابی زۆر ئەجیندایەكی بۆخۆی كوردستانیش هەرێمی بۆدەكەن. شتی بابەتە سیاسیەكان. ئەوەی پێویستە جێگای بایەخی هەیە بۆ

سیاسەتی ستراتیژی هەرێم بێت دوو شتە. كێشەكانی سەرشەپۆلی كەشتی بكرێت هەتا یەكەمیان: دیموكراسی سیستەمی ئارامی دەریایەكی لەسەر ناوچەكە سیستەم واڵتی چەندین بەبوونی چونكە لەنگەربگرێت. نەتەوەی ڕەوای مافی بە زووتر هاونەتەوەكانمان دیموكراسی دۆزی لە تێگەیشتن هەروەها دەگەن. خۆیان نیشتمانی و كوردیش ئاسانتر دەبێت. چونكە هەڵس و كەوت و مامەلە كردن لەگەڵ واڵتێكی دیموكراسی ئاسانترە وەك لە واڵتێكی شمولی یەك ئایدۆلۆژی. لە كۆنیشەوە نەبوونی دیموكراسی لە واڵتانی گەورەكانی ئاستەنگە لە بووە یەكێك ناوەڕاست ڕۆژهەالتی ناوچەكە. ئەگەر كوردستان لە چوارچێوەی كیشوەرێكی سیستەم دیموكراسی بوایە بێگومان ئەم هەموو قوربانیەی نەدەویست بۆ

مافە سەرەتایەكانی نەتەوەكەی. تر. نەخشەیەكی ستراتیژی لەسەر كاركردن دووەمیان: هەیە. ناوەڕاست ڕۆژهەاڵتی لە ئەمڕۆ سیاسیەی نەخشە ئەم بۆیە بووە. ئیستعماری ڕۆژگارێكی زاڵمانەی نەخشەیەكی نادادپەروەرێكی یەكجار زۆری تێدایە. بۆیە دەبی سەركردایەتی سیاسی كورد هەمیشە بەالی دووبارە داڕشتنەوەی نەخشەیەكی ڕووبەر ناوەندیە والتە ئەم تاكو بۆناوچەكە. تازەبێت سیاسی نەخشە دابەشی سەر دووبارە ناوچەكە فراوانە هەمەچشنانەی ڕاستیەكەی خۆیان ببنەوە جا لەسەر لەسەر بنەمای نەتەوەیی بێت یان مەزهەبی و نیشتمانی،گرنگ ئەم نەخشەیەی كە هەیە دەیان بەدرێژایی كورد گەلی مەینەتیەكانی لە بەشێك بۆتە

ساڵ. بۆیە كورد دەبێ ساز و ئامادەی هەموو ئەگەرەكانی داهاتوو ڕووداوەكان نادیارەكانی و ئاماژەدیار هەموو چونكە بێت. ئەوەمان پێدەڵێن كەوا قەیرانێكی گەورەی سیاسی و سەربازی و كۆمەاڵیەتی ڕووی لەناوچەكە كردوە و لەنزیك و دەوروبەری بەر پڕیشكی و دەتەقێتەوە گەورە شێوەیەكی بە كوردستان هێزانە ئەو زۆری هەرە بەشی چونكە دەكەوێ. كوردستان و نیشتمانی مافی بوونی بە دژ دەولەت و ئۆپۆزیسۆن بە نەتەوەیی كوردن، بەاڵم گەر كورد بەهۆی بوونی پێگە سیاسی سیستەمی لەگەل ئەوتۆی كێشەیەكی هیچ كە ئابوریەكەی و نوێی جیهانی نیە. بەڵكو بە پێچەوانەوە زۆرجار واڵتە زڵهێزە پشتیوانی كەرەكانی دیموكراسی نمونەی هەرێم بە ئەزمونێكی سەركەوتوو دەزانن بۆناوچەكە، هەر ئەمەش وایكردوە زۆربەیان بۆیە بكەنەوە. هەولێر لە خۆیان كۆنسولی و نوێنەرایەتی باش دەستكەوتی دەتوانئ كورد قەیرانە هاتنی دەورانی لەم بەدەست بهێنێ و هەنگاوی گەورە بنئ بۆ دواڕۆژ بۆتەواوكردنی قۆناغی ڕزگاری نیشتمانی و بەوەدی هێنانی ئامانجێكی گەورەی نیشتمانی و نەتەوەیی. بەمەرجێك دەبئ ناومالی كوردی یەك لەسەر یەك نەتەوەیەكان نیشتمانی و ئامانجە بۆ بخرێتەوە و

ڕای گشتی ئاراستە بكرێت.

كورد و كێشەكانی ناوچەكە

پەرچەم عەتا، راگەیاندنكار:

ئاگادارییەک لە گرووپی پارێزەرانی الولە پێناو خزمەتكردنی كەسوكاری سەربەرزی شەهیدان و ئەنفالكراوەكان بە هاوبەشی لەگەڵ لقی هەولێری سەندیكای پارێزەرانی كوردستان، گرووپەكەمان بە پێویستی دەزانێ كاروباری كەسوكاری شەهیدان و ئەنفالكراوەكان لە دادگەكان و سەرجەم دامودەزگا

پەیوەندیدارەكان بێ بەرامبەر راپەڕێنێت و كێشەكانیان بۆ چارەسەر بكات.بۆ زانیاری زیاتر پەیوەندی بەم ژمارانەوە بكەن: 07504633998 - 07504868593

دیمانە: شۆخان الوان، سلێمانیەن

ەس ح

ەالن م

دماشا