نەسرواڵ نەجمەدین سورچی: ویستمان لە کابینەی شەشەم بەشدار بین، بەاڵم بەشداریان

پێنەکردین

عەلی عەونی:عێراق بەرەو هەڵوەشان

دەچێت و لەمەودوا واڵتێک نابێ بەو پانتاییەی کە

ئێستا هەیەتی

170

باڵوکراوه یه کی ئازاده، یه کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده ری ده کات. سێشه ممه 2013/1/8

س���ەن���ت���ەری م���ی���ت���رۆ، راپ���ۆرت���ی رۆژنامەنوسان دژی پیشێلکارییەکانی کە ب����اوک����ردەوە، ٢٠١٢ ل��ەس��اڵ��ی ب��ەرام��ب��ەر ١٣٢ ١٩٠پ��ێ��ش��ێ��ل��ک��اری��ی پارساڵ بە بەراورد کراوە، رۆژنامەنوس لە ٥٢% پێشێلکارییەکان کەمی کردووە. سەندیکای سلێمانی لقی سکرتێری رۆژنامەنووسانیش، راپۆرتەکەی سەنتەری و دەک��ات وەس��ف نازانستی بە میترۆ ئاماژەی بەوەدا کە بەشێک لەو حاڵەتانە پێشێلکاری نین و رێژەکە لەوە کەمترە. مامۆستایەکی زانکۆش ئاماژە بەوەدەکات نیشانەی و دڵخۆشکەرن ئامارەکان کە ئەوەیە کە رەوشی رۆژنامەنووسی لەهەرێم بەئاراستەیەکی راستدا هەنگاو دەنێت و

خەریکە رێکەی خۆی وەردەگرێت.

رەوشی رۆژنامەنووسی بەرەو باشتر چووە و پێشێلکارییەکان کەمیان کردووە

مووچەی رێزلێنان + الوی ساڵ + سندووقی کۆمەکی داهێنەرانسێ پڕۆژە بە کەمترین پێشوازییەوە

هەرێم حکومەتی الوانی و رۆشنبیری وەزارەت��ی کە پرۆژانەی کارو ئەو ئەنجامی دەدات، بە تایبەتی موچەی رێزلێنانی هونەرمەندان و ڤیستیڤاڵی الوی نوسەران نیگەرانی و رەخنە بەردەوام داهێنەران، کۆمەکی هاوکاری و ساڵ و ناعەدالەتی بەهۆی ئەویش لێکەوتۆتەوە، هونەرمەندانی و رۆشنبیران و دواین هەڵسەنگاندن، لێژنەکانی ئەندامانی ئەزموونی کەمی و بەرنامەیی بێ وایکر کە »داهێنەر«بوو، ناو بە کەسی ٦٩٠ هاوکاری کۆمەکی کاریشیان بەشێک لە نوسەران و رۆشنبیران داوای دەست لە کارکێشانەوەی خودی وەزیر و سەروەت بەفیرۆدانی بە دەکەن تۆمەتبار رۆشنبیری وەزارەت��ی و، بکەن سامانی گشتی، نوسەرێکی دیاری شاری سلێمانی ئەوەدەخاتەڕوو، کە ناساندنی چەمکی بە کردنە سوکایەتی ئەوە داهێنەر، بە کەس سەد حەوت نزیکەی

داهێنەر و، مایەی پێکەنینیشە«.

یەکێتی دوای تاڵەبانی، داهاتوویەکی ناڕوون و پڕ کێشە

ل2

ل3

ل5 ل4

ل6

www.lawanikurdistan.com ژماره 170 22013/1/8

و تێکدەچێت کۆمار سەرۆک تەندروستی ،٢٠١٢/١٢/١٧ رۆژی رەوانەی نەخۆشخانە دەکرێ، بەهۆی مەترسیداربوونی نەخۆشییەکەی دواتر رەوانەی ئەڵمانیا کرا و ئێستا لەژێر چاودێری ورددایە، هەرچەندە دەماغ جەڵدەی بە ئاماژە بەاڵم چییە، نەخۆشییەکەی نەزانراوە دەکرێت، یەکێتی دوای تاڵەبانی ئەو هاوکێشە ئاڵۆزەیە کەتاکو ئێستا خودی ئەندامانی ناوی یەکێتی و دەرەوەو واڵتانی ئەقلیمی نەیتوانیوە شیکاری بۆ بکەن، بەشێک لەچاودێرانی سیاسی و ڕۆژنامەنووسانیش پێیانوایە یەکێتی دوای تاڵەبانی ئەو یەکێتیە نابێت کە ئێستا سەنگ بەبڕوای چونکە دەرەوە، و کوردستان لەهەرێمی هەیە پێگەی و ئەوان ملمالنێ ناوخۆکانی ناو یەکێتی سەلمێنەری ئەو پێشبینیەیە کە دەڵێت یەکێتی دوای تاڵەبانی یەکێتیەکی دابەش بوو دەبێت لەنێوان سیاسیە حیزبە ئەو مانەوەی نەبێت هیچ یاخود گۆڕاندا و پارتی

دەبێت بەشێوەیەکی بچووکتر لە ئێستا.

کێ برا گەورەیە؟هەر دوای تێکچوونی باری تەندروستی تاڵەبانی، مەکتەبی سیاسی وەکخۆی کەپۆستەکان رایگەیاند بەیانێکدا لە و کۆبۆوە خێرا دەمێننەوە و درێژەپێدەری رێباز و رێنماییەکانی مام جەالل دەبن. بەاڵم دوو رۆژ دواتر لەکۆبوونەوی خۆیدا، ئەنجومەنی ناوەندی یەکێتی کۆسرەت رەسولی وەک )براگەورە( دەست نیشان کرد بۆ بەڕێوەبردنی کاروبارەکانی یەکێتی تا گەڕانەوەی مام جەالل. ئەمە لەکاتێکدایە کە زانیاریەکان ئەوە دەردەخەن بەشێک لەئەندامانی مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی لەگەڵ ئەوەنین کە سەرجەم دەسەاڵتەکانی تاڵەبانی ئیبراهیم، هێرۆ دەوترێ هاوکات بێت. ڕەسوڵدا کۆسرەت لەدەست

خێزانی مام جەالل بەم بڕیارە نیگەران بووە.

جێگرەوەی مام جەالل کێ دەبێت؟پۆستی سکرتێری گشتیی هەیە، گرنگی پۆستی دوو مام جەالل یەکێتی و پۆستی سەرۆک کۆماری عێراق. ئێستا بەرپرسە بااڵکانی پۆستانە. ئەو وەرگرتنی بۆ کێبڕکێدان و ملمالنێ لە یەکێتی ناو هەندێک پێیانوایە رەنگە هەتا کۆنگرەی چوارەمی یەکێتی کۆسرەت رەسول هەر براگەورەبێت و دکتۆر بەرهەم ساڵیش بکرێتە سەرۆک پێیوایەد.بەرهەم ئیسالمیش کۆمەڵی ئەمیری باپیر عەلی کۆمار. مەکتەبی ئەندامی موفتی، عەدنان بەاڵم پۆستە. ئەو بۆ گونجاوە سیاسی یەکێتی، ئەوەی خستۆتەروو، کە رەنگە دەستەی بەڕێوەبردن مەکتەبی سیاسی و کارگێڕی و دەستەی لە جێگرەکان دابمەزرێت پێکبێت بۆ بەڕێوەبردنی یەکێتی هەتا کۆنگرەی چوارەم دەبەسترێت.رۆڵی بنەماڵەی تاڵەبانی، لەیەکالیی کردنەوەی جێگرەوەی تاڵەبانی، پێیانوایە، بۆیە چاودێران هەر یەکالکەرەوەیە، و رۆڵێکی سەرەکی لەیەکالیی دەگێڕن گرنگ و سەرەکی رۆڵی تاڵەبانی بنەماڵەی کە کردنەوەی جێگرەوەی تاڵەبانی، لەبەرئەوەی دارایی گشتی و دەزگای ناو گرنگی و دەزگای حەساس کە تیرۆر، دژە دەزگای و زانیاری یەکێتین، بەدەست کەسە نزیکەکانی بنەماڵەی تاڵەبانییەوەیە، بۆیە بەبێ رەزامەندی ئەوان هیچ کەس ناتوانێ ببێتە سکرتێری داهاتووی

یەکێتی.بەغدا لە بیەوێ یەکێتی ئەگەر پێیوایە وەل��ی، کەریم رێبوار

جێگرەوەیەک بۆ تاڵەبانی دابنێ و شەڕی ئەو کورسییە بکات، دەبێ پێش هەموو کەس قەناعەت بە پارتی بکات، ئەگەر بیەوێ کەسێک دەبێ ئەوا بکەن، یەکێتی سەرکردایەتی کە دابنێ کەسانێک یان لەگەڵ کاریان دەتوانێ پارتی کە بن کەسانێک یان کەس ئەوانە

بکات.لەغیابی حیزبە، ئ��ەو ناوخۆی پ��ەی��ڕەوی بەپێی چەندە ه��ەر لەئێستاشدا رادەپەڕێنن، ئیش وکارەکانی جێگرەکانی تاڵەبانیدا، هەریەکە لەکۆسرەت رەسوڵ، جێگری یەکەم و بەرهەم ساڵح جێگری کارەکانی سکرتێر رەسوڵ کۆسرەت بەوپێیەش تاڵەبانین، دووەمی لەکارەکتەر و قابیلیەتەی ئەو بەرزنجی ئازاد بەبڕوای رادەپەڕێنێت. هەبووە، ئەودا سیاسی لەڕەفتاری و جەالل مام دیپلۆماسییەتەی ملمالنێیانە ئەو هەموو بتوانن کە قابیلیەتەن ئەو خاوەنی کەمیان کۆبکەنەوە کە ناوی یەکێتیە. هەر لەمبارەوە، ئیبراهیم جەالل، کادیری دێرینی یەکێتی، دەڵێت »لەناو یەکێتیدا تەکەتول و باڵباڵێنی زۆر یەکێتی )کۆسرەت باڵەکەی هەر سێ بۆ ئاماژەیەک وەک ماوە«. بەرپرسی ئیبراهیم(. بەاڵم مەال بەختیار، بەرهەم و هێرۆ و دکتۆر جەالل مام جەنابی پێیوایە سیاسی، مەکتەبی کارگێری دەستەی کوردستان، نیشتمانی یەکێتی لەناو ناتوانێ کەس کەسایەتییەکە لەوەبکاتەوە جێگەی بیر جێگەی بگرێتەوە. دەشڵێت »نابێ کەس رابەرێکی و مێژوویی کەسایەتییەکی وەک بگرێتەوە، جەالل مام

نەتەوەیی«.

ئایا گۆڕان و یەکێتی دەبنەوە بەیەک؟تاکەکەس بتوانێت ئیدامە بەیەکێتی بدات و شایستە بێت بۆ ئەو پۆستە نەوشیران مستەفایە، چونکە پێشتر جێگری سکرتێری گشتی رەنگە جەالل، مام دوای کە پێیانوایە سیاسی چاودێرانی بووە. سەرکردەکانی زۆری بەشێکی یان یەکبگرنەوە، گۆڕان و یەکێتی یەکێتی بچنە ناو گۆڕان، چونکە هیچ کام لە باڵەکان بە رابەرایەتی و سکرتێری باڵەکەی تر رازی نییە و نابێت. بەرپرسێکی یەکێتیش ڕایدەگەیەنێت هیچ ئاماژەیەک نییە بۆ گەڕاندنەوەی نەوشیران مستەفا

چونکە پێش ڕۆیشتنی ئەو لەشوێنی مام جەالل بوو.لەچەند کۆبوونەوەیەکی جیاجیادا لەگەڵ هەڵسوراوانی بزووتنەوەی جارێکی تاڵەبانی جەختیکردووەتەوە مستەفا نەوشیروان گۆران، بەهۆی عێراق سیاسی گۆرەپانی نێو بۆ بگەرێتەوە ناتوانێت تر

ناجێگیری باری تەندروستیەوە.کۆتایی کردووە لەوە باسی گۆران، بزووتنەوەی رێکخەری گشتی نێوخۆییەکانی هاوکێشە لە زۆرێک تاڵەبانی سیاسی ژیانی هاتنی گۆرانکاری سیاسیەکان هێزە نێوان پەیوەندی و دەگۆرێت هەرێم

گەورەی بەسەردا دێت.»کۆتایی ئەوەشکردووەتەوە لەسەر جەختی مستەفا نەوشیروان لەسەر دەبێت گەورەشی کاریگەری تاڵەبانی سیاسی ژیانی هاتنی پەیوەندیەکانی نێوان هەرێم و ناوەند و کۆی گشتی گۆرەپانی سیاسی

عێراق«.جەماوەری و لەسەرکردە بەشێک رەنگە کە پێیانوایە هەندێک دەستەی بەرپرسی بەاڵم گۆڕانەوە، بزوتنەوەی ناو بچنە یەکێتی کارگێری، ئەو ئەگەرە بە دوور دەزانێت و رەتیدەکاتەوە، مەال بەخیتار ناو بچێتە هەبێ خەڵک رەنگە جەاللیش مام دوای »لە دەشڵێت

گۆڕان و بە پێچەوانەش بێتە ناو یەکێتی، بەاڵم وەکو سەرکردە نا«.عەدنان موفتی، ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی دان بەوەدا دەنێت نەوشیروان کاک و کۆسرەت کاک لەنێوان تەلەفۆنی کەپەیوەندی چی پەیوەندییە ئەو ناوەڕۆکی نازانین »بەاڵم دەشڵێت هەبووە، وردی بە گۆڕان بزوتنەوەی کە ئەوەیە نیشانەی ئەمەش بووە«.

چاودێری بارودۆخی ئێستای یەکێتی دەکات.لە ئەگەر یەکێتی رۆژنامەنووس، کەریمی رێبوار بەبڕوای بەاڵم پارچە پارچە ئیتر ببێتەوە، نزیک گۆڕان لە زیاتر لەوە داهاتوودا دەبێ و هەڵدەوەشێتەوە. گوتیشی »بە دووری نازانم )گۆڕان( کار لەسەر ئەو الیەنە بکات، چونکە هەڵوەشانەوەی یەکێتی یەکسانە بە

بااڵدەستیی تەواوی )گۆڕان( لە ناوچەی سەوز«.

پەیوەندی پارتی و یەکێتی دوای تاڵەبانیمەسعود لەگەڵ یەکێتییە گشتی سکرتێری کە تاڵەبانی جەالل ئەنجامدانی لە هەبوو یەکەمیان ڕۆڵێکی پارتی سەرۆکی بارزانی ڕێکەوتنی ستراتیژی نێوانیان و تاکو ئێستاش هەردووال بەشێوەکی فەرمی جەخت لەپابەند بوون بەو ڕێکەوتنە دەکەنەوە، لەسەردانەکەی شاندەکەی پارتی بۆ مەکتەبی سیاسی یەکێتی بە سەرپەرشتی مەسعود رێکەوتننامەکە بە پابەندبوون لەسەر جەخت دیسانەوە بارزانی، لەسەرکردەکانی هەندێک کە هەیە ئەوەش ئەگەری بەاڵم کرایەوە، یەکێتی چیتر بەو رێکەوتنە رازی نەبن و هەڵیوەشێننەوە، بۆیە لێرەدا ئەگەری ئەوەیە کە هەندێک لە سەرکردە و جەماوەری یەکێتی بچنە ناو پارتییەوە. بەاڵم مەال بەخیتار رایدەگەیەنێت کەیەکێتی لە دوای مام جەالل-ەوە بیر لەوە ناکاتەوە لەگەڵ پارتی یەکبگرێتەوە. ئەوەی دەگوترێ بەشێکی زۆر لە یەکێتی دەچێتە ناو پارتی بەڕاستی ئەوە لەناو دروستکردن رارایی بۆ سایکۆلۆژی پڕوپاگەندەیەکی لە جگە

یەکێتی و جەماوەرەکەی هیچی دیکە نییە.

دوای تاڵەبانی، یەکێتی چۆن دەبێ؟هەمان یەکێتی تاڵەبانی دوای کە دەکەن، بەوە ئاماژە هەمووان یەکێتی ئێستا نابێت و ئەگەریش ئینشیقاق روونەدات، ئەوا بەهۆی تەقینەوەدا لەلێواری و الواز حزبێکی باڵەکانییەوە ملمالنێی بەو دان یەکێتی، سەرکردایەتی ئەندامی عەبدواڵ، ئارێز دەبێت. راستییەدا دەنێت و دەڵێت »راستە لەغیابی مام جەالل گرفتمان بۆ دروستدەبێت، بەاڵم هەموو هەڤااڵن بڕیارمانداوە یەکێتی وەک خۆی

بمێنێتەوەو پەیوەستدەبین بەبڕیار و راسپاردەکانیەوە«.مەال بەختیاریش، بەرپرسی دەستەی کارگێری مەکتەبی سیاسی، باوەڕی وایە لە دوای جەنابی مام جەالل، قۆناخی دوای مام جەالل جەالل مام دوای قۆناخی یەکێتی. بە سەبارەت دەستپێدەکات لەگەڵ بگونجێ کە بگۆڕێت، بەجۆرێک دەبێ یەکێتی پێکهاتەی پێکهاتەی ئایندەش. گۆڕانکارییەکانی و جەالل مام دوای قۆناخی ریشەیی گۆڕانکاری دەبێ یەکێتی سەرپەرشتیکردنی و یەکێتی بگونجێ. جەالل، مام دوای قۆناغی لەگەڵ ئەوەی بۆ بکرێ، تێدا وەک دەتوانێ یەکێتی هەتا دەخایێنێ زۆر »پرۆسەیەکە دەشڵێت ئایندەدا، ئاڵوگۆڕەکانی لەگەڵ خۆی گ��ەورە و زیندوو هێزێکی سیاسی، چاودێری عەلی ئاسۆ بەبڕوای دەگونجێنێتەوە«.بەاڵم، یەکێتی لەغیابی تاڵەبانیدا سەرگەردان دەبێت، چونکە بۆچونی هاوتا نیەو کاریزما بوونی تاڵەبانی تاکە کۆڵەکەو گرێی بووە کە توانیوتی

هەموویان کۆبکاتەوە. دان یەکێتی، بازیانی کۆمیتەی بەرپرسی جێگری جومعە، رێباز بوون، قەلەقی تووشی یەکێتی کادیرانی کەهەموو دەنێت بەوەدا

چونکە نازانین ئایندەی یەکێتی بەرەو کوێ دەروات.لەو و دام��ەزراوە ١٩٧٥/٦/١ لە کوردستان، نیشتیمانی یەکێتی کاتەوە جەالل تاڵەبانی سکرتێری حزبەکەیە و هەتا ئێستا ٣ کۆنگرەی

بەستووە ووابڕیارە لە ناوەڕاستی ئەمساڵ کۆنگرە ببەستێتەوە.لێدوانەکان لە رۆژنامە و سایتەکان وەرگیراون.

یەکێتی دوای تاڵەبانی، داهاتوویەکی ناڕوون و

پڕ کێشە

راپۆرتی شیکاری: پرس

www.lawanikurdistan.com2013/1/8 170 3ژماره

پرس: دەنگۆی ئەوە هەیە کە بەنیازن لەگەڵ الیەنێک یەکبگرن؟سورچی: بەڵێ وایە، پرۆسەی یەکگرتنمان لەگەڵ )بزاڤی ژینگەو یەکسانی( کە دێنە ناو حزبی ئێمە، لەم چەند رۆژەی داهاتوودا

رادەگەیەنین. پ���رس: ئ��ێ��وە ت��ام��اوەی��ەک ب��ێ��دەن��گ��ب��وون، ک��ەچ��ی دوات��ر

ئۆپۆزسیۆنبوونتان هەڵبژارد، هۆکاری چی بوو؟سورچی: مێژووی ئۆپۆزسیۆن بونی ئێمە کۆنە، بەم دواییەش پرسیان دام��ەزرا، بەرهەم د. بەسەرۆکایەتی نوێ کە حکومەتی پێکردین و داوایان لێکردین بەشداری بکەین لە حکومەت، ئێمەش پێنەکردین. بەشدارییان دواتر بەاڵم دانەوە، باشە بە وەاڵممان نەبویت حکومەتدا لە و بویت پەڕلەمان لە کە بەتەبیعەتیش ئۆپۆزسیۆنیت. ئێستا لەگەڵ الیەنەکانی ئۆپۆزسیۆن هەماهەنگیمان نین، لەناویدا ئێمە کە هەیە میکانیزمێکیان ئەوان بەاڵم هەیە، کەواتە بەشدارینەکردنمان لە حکومەت یەکێکە لەو هۆکارانەی کە

ئێمە ئۆپۆزسیۆن بین.هۆکاری تریش ئەوەیە کە ئێمە وەک پێویست لە دەسەاڵت رازی

نین و لە نزیکیشەوە پێمان ووتون. پرس: پاش جیا بونەوە و دروست کردنی حزبی سیاسی نوێ،

ئایا بودجەتان هەیە لە حکومەت؟سورچی: ئەو برادەرانەی کە جیا بوونەوە لە ٣/٢٨ / ٢٠٠٩، لە رۆژی ٣/٣٠ بە تەواوی بودجەکە درا بەئەوان، بەبێ ئەوەی مراعاتی ئێمە بکرێت. تاماوەی ١٦ مانگ بودجەمان نەبوو، پاشان بەبڕیاری بەڕێز سەرۆکی هەرێم لە کۆی ٤٠٠ ملیۆن تەنها ١٢٠ ملیۆن ئەدرێت کردوین، بۆ دروست زۆر گەورەی ئەمەش کێشەی کە ئێمە، بە چونکە کاتێک بودجە دێت خەڵکی دڵی خۆش دەبێت، بەاڵم ئێمە دڵمان تەنگ دەبێت، لەبەر ئەوەی نازانین چۆن دابەشی بکەین، هەوڵی زۆریشمان داوە بۆ چارەسەرکردنی، بەاڵم تا ئێستا وەک

خۆی ماوەتەوە.

پرس: پەیوەندیتان لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن چۆنە؟ بەتایبەت لەگەڵ الیەنە ئیسالمییەکان؟

لەگەڵ هێزە باشە، لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن سورچی: پەیوەندیمان ئیسالمیەکانیش ئێمە جیاین و ئەوانیش جیان، بەاڵم هەندێ شت کۆماندەکاتەوە، وەک داواکردنی کارەبا یان رێگاوبان یان ژێرخانی ئابوری واڵت، ئەوان خاوەن فەلسەفەی تایبەتی خۆیانن و ئێمەش لەشتە هاوبەشەکان کە خەڵک ئێمە خاوەن فەلسەفەی خۆمان، داوای ئەکات هاوبەشین، هەروەها لەساڵی ٢٠٠٩ لە هەڵبژاردنەکان

یەک لیست بووین و توشی هیچ گرفتێکیش نەبووین، چونکە لە پرۆسەی سیاسی هەندێ خاڵ هەیە هاوبەشە و هەندێکیش جیاوازە، لەوانەیە خاڵە هاوبەشەکان زۆرتربێت لە خاڵە جیاوازەکان. هەتا ئێستاش پەیوەندیمان باشە و هاتووچۆمان هەیە، بەاڵم هاوپەیمانی قورسمان نییە، تەنها ئەوەندەیە کەلەناو پەرلەمان یەک دەنگین، بۆنمونە ئەوان شتێک پێشکەش بکەن ئێمە بزانین باشە پشتگیریان

ئەکەین. پرس: پەیوەندیتان لەگەڵ )ی، ن، ک( و )پ، د، ک( چۆنە؟

سورچی: باشە، کە ئەڵێم باشە، ئەوەیە کەهەر یەکێکمان لەماڵی غەدریان پارتی و یەکێتی چونکە نییە، باشی ئەوە خۆمانین، لەناوماندا، ئینشقاق بونی دروس��ت هۆکاری بوونە لێکردوین، خۆشیان ئێعترافیان پێکردووە، نەک تەنها بە قسەی ئێمە بێت. جەنابی مام جەالل خۆی بە ئێمەی وت: ئێوە هاوپەیمانیتان لەگەڵ ئیسالمییەکان کرد، ئێمەش لەبەرامبەردا وەهامان کرد. هەروەها بۆ بودجەش هەتا ئێستاش غەدرمان لێدەکەن، کۆنە بەعسییەک لە و شۆڕشگێر حزبێکی ئێمە بەاڵم تێروتەسەلە، لەکوردستان ساڵی ١٩٧٦وە لە شاخ بووین، نان نەبێت بیخۆین، بەراستی ئەمە عەدالەتی تێدا نییە. گلەیی لە مالیکی ئەکەین، کەچی دەسەاڵتیش

لەکوردستان هەروا دەکات.الیەنە لەگەڵ هەرێم س��ەرۆک��ی ک��ۆب��ون��ەوەی دوای��ی��ەی ل��ەم سیاسیەکان بۆ مەسەلە چارەنوسازەکان بە ئێمە نەوتراوە و بانگ نەکراوین، بەڕاستی المان سەیرە! ئەگەر پێیانوابێت قورساییمان نییە، من پێم وایە لە ڕۆژێکی وا تەنگانەدا یەک نەفەر قورسایی خۆی هەیە. گلەییمان زۆر لەم مەوزوعانە هەیە، هیوادارین لەگەڵ یەکێتی و پارتی پەیوەندیمان باش بێت و ئەگەر لە هەرشوێنێک

گرفت هەبێت، باپێکەوە چارەسەری بکەین.پرس: دروست کردنی لیستێکی کوردی بۆ ناوچە کوردستانییەکانی بۆ کوردستانەوە سیاسیەکانی الیەنە لەالیەن هەرێم دەرەوەی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق، چۆنە هەڵدەسەنگێنی؟حزبە تەنیا بەڵکو نییە، حزبەکان س��ەرج��ەم س��ورچ��ی: لە ئ��ەوەی لەبەر باشە، پێمان زۆر زۆر ئێمە سەرەکییەکانن. هەڵبژاردنی رابردوی عێراق نزیکەی حەوسەد هەزار دەنگمان فەوتا، ئەو نەبووین پێکەوە کە ئەوەی لەبەر دەکرد، کورسی دوو کە زەرەرەمان کرد، بەاڵم ئێستا دروست کردنی ئەو لیستە، بۆچونێکی ناوچەیە لەم ئۆپۆزسیۆن تەواوە کە الیەنەکانی دەسەاڵت و زۆر بەیەک لیست بن، بۆ ئەوەی بتوانین کورسی باش بهێنین. ئەگەر ئێمە بۆ وایە کە زۆرترین کورسی کورد پێکەوە بێت، قەناعەتم

دەبێت.چ رۆژئ��اوا کوردەکانی ل��ەڕوی سنورەکان داخستنی پ��رس:

کاریگەریەکی لەسەر برایەتی پارچەکانی کوردستان دەبێت؟سورچی: خۆمان ئەزانین وەزعی هەرچوار پارچەی کوردستان کوردستان لەباشوری هەمیشە نەچێت بیرمان ئێستا، لە چۆنە شۆڕش بەهێزتر بووە لەچاو پارچەکانی تریدا، بەاڵم هەر کاتێک کە شکستی هێنابێت کوردەکانی پارچەکانی تر بەهانامانەوە هاتوون، ئێستا ئەرکێکی زۆر قورسە لەسەرمان، نابێ ڕێگایان لێبگرین. خۆی ئەو رێگا گرتنەش هۆکاری خۆی هەیە، بەاڵم ئەبێت ئەم پەیوەندیە نەپچڕێت و هیوادارین ئەم رێگایە نەگیرێت و هاتوچۆکردن بەردەوام بێت، کە بتوانین کۆمەک و هاوکاری بۆ کوردستانی رۆژئاوا بنێرین. پرس: ئایندەی )ی، ن، ک( چی بەسەردێت پاش ئەوەی جەنابی مام جەالل باری تەندروستی تەواو نییە، لێکدانەوەی ئێوە چییە

لەو بارەیەوە؟سورچی: ئێرانیەکان بە مام جەالل ئەڵێن )کۆکەرەوەی دژەکان( واتە دژەکان بەیەکەوە کۆ دەکاتەوە. بەراستی دەوری مام جەالل چ لەسەر ئاستی یەکێتی، وێڕای جیاوازی بیروڕا لەنێوان خۆیاندا کەچی هەمویانی کۆ کردۆتەوە، یان لەسەر ئاستی کوردستان و عێراق کە بە موبادەراتی مام جەالل کێشەکان چارەسەر ئەبوون.

هەروەک دیارە لەم ماوەیەدا کە لێرە نییە جێ دەستی دیارە. بەدڵنیایەوە غیابی مام جەالل کاریگەری نەک لەسەر یەکێتی بەڵکو لەسەر کوردستان و عێراق و ناوچەکەش هەیە، بەاڵم لەسەر ئێستا چونکە بکات، بۆ خوێندنەوەی ناتوانێت کەس یەکێتی بتوانن باوەڕەدام لەو بەردەوامدان، کۆبونەوەی لە ک( ن، )ی، تارادەیەک خۆیان کۆبکەنەوە. لەوانەیە وەک پێشتر بەهێز نەبێت،

بەاڵم یەکێتی حزبێکە ئەساسییەو هەردەمێنێت.

ویستمان لە کابینەی شەشەم بەشدار بین، بەاڵم بەشداریان پێنەکردیننەسرواڵ نەجمەدین سورچی، بەرپرسی مەکتەبی سیاسی حزبی ئایندەی کوردستان:

ئایندەی مەکتەبی سیاسی حیزبی بەرپرسی نەجمەددین، نەسروڵا کوردستان، دەڵێ ئێمە پێشتر ویسمان لە کابینەی شەشەم بەشدار بین، بەاڵم بەشداریان پێنەکردین، لەبارەی هەڵوێستیان بەرامبەر حکوومەت ئاماژە دەکات ئەوان کە لە پەرلەمان نوێنەریان هەبێ و لە حکوومەت

بەشدار نەبن، بە شێوازێکی سروشتی دەبنە ئۆپۆزیسیۆن.

دیمانە: سەرکۆ بەختیار، سلێمانی

کاتێک بودجە دێت خەڵکی دڵی خۆش دەبێت، بەاڵم ئێمە دڵمان تەنگ دەبێت

بەعسییەک لەکوردستان تێروتەسەل، بەاڵم ئێمە نان نیە بیخۆین

www.lawanikurdistan.com ژماره 170 42013/1/8

*دەرهێنەرێک کە پرۆژەی پێشکەش بە وەزارەتی رۆشنبیری کردبوو، ناوی لە لیستی داهێنەران هاتبۆوە دەیگوت »ناوی ئەمینداری سندوق بگۆڕن بەڕاستی ناوێکە سەردەمی بەعسمان بیر دەخاتەوە«، کەچی بەخۆشی کە قسەی دەکرد لە چوار

وشە سێیانی عەرەبی یا ئینگلیزی بوون.)واقیعەن قەولەکەی متەکاملە(

*دەڵێن لە ئەمریکا هونەرمەندێک سااڵنە بڕی یەک ملیۆن دەک��ات، خ��ەرج بێسەرپەرشت مندااڵنی خانەی بۆ دۆالر کەچی هونەرمەندانی ئێمە نەک نابەخشن، بەڵکو بەردەوام ئەنجوومەنی وەزیران قاپی بەردەم لە دەسەسڕی سواڵیان

راخستوە.)لال یا محسنین لال(

*کەناڵێکی سەتەالیت لە هەواڵەکانیدا باوی کردەوە کە داهێنەرانی پڕۆژەی رەخنەبارانی نووسەران و رۆشنبیران وەزارەتی رۆشنبیری دەکەن و کەمپینیان پێکهێناوە، کەچی

لە راپۆرتە ڤیدیۆییەکە تەنها پەیامنێرەکان قسەیان دەکرد.)بیانگوتبا کەمپینی زانایانیش چ باس نەبوو(

دواین لە کە یەکگرتوو گشتی ئەمینداری *پاڵێوراێکی کۆنگرەیان دەرنەچوون لە بەرنامەیەکی تەلەڤزیۆنی دەیگوت الیەنە ئۆپۆزیسیۆنەکان لە نزیکبوونەوە و خۆبردنە پێشیان

بۆ پارتی و یەکێتی کێبڕکێ دەکەن.)جەنابی گەر دەرچوبا ئەو قسەیەی نەدەکرد(.

هاتووە گۆڕان بزووتنەوەی ئابووری ژووری راپۆرتی *لە و ئاسایش سێ سەد ئەنجوومەنی بودجەی رابردوو ساڵی سی و پێنج ملیار دینار بووە، بەاڵم ئەمساڵ ٢٨ ئەوەندە زیادی کردووە، کە بڕکەی بۆتە سێ سەد و پەنجا ملیار، بەو حسابەی ئەوان دەبێ پارەکە نۆ ترلیۆن و سێ سەد و هەشتا

ملیار بکات.)هیچیان زیاد بەسەرەوە نەناوە تەنیا ٩ ترلیۆن(

بێ رووتووش

رۆژنامەنوسان دژی پیشێلکارییەکانی راپۆرتی میترۆ، سەنتەری ١٣٢ بەرامبەر ١٩٠پێشێلکاریی کە ب��اوک��ردەوە، ٢٠١٢ لەساڵی پێشێلکارییەکان %٥٢ لە پارساڵ بە بەراورد کراوە، رۆژنامەنوس کەمی کردووە. سکرتێری لقی سلێمانی سەندیکای رۆژنامەنووسانیش، راپۆرتەکەی سەنتەری میترۆ بە نازانستی وەسف دەکات و ئاماژەی لەوە رێژەکە و نین پێشێلکاری حاڵەتانە لەو بەشێک کە بەوەدا ئامارەکان کە بەوەدەکات ئاماژە زانکۆش مامۆستایەکی کەمترە. دڵخۆشکەرن و نیشانەی ئەوەیە کە رەوشی رۆژنامەنووسی لەهەرێم خۆی رێکەی خەریکە و دەنێت هەنگاو راستدا بەئاراستەیەکی

وەردەگرێت.سەنتەری میترۆ بۆداکۆکیکردن لە مافی رۆژنامەنوسان، راپۆرتی و باوکردەوە ٢٠١٢ لەساڵی رۆژنامەنوسان دژی پیشێلکارییەکانی

ساڵی ٢٠١٢ی بە ساڵی١٩٠پێشێلکاریی کە ناونا، رۆژنامەنوسی( لەکاری )رێگری بووە کردن رێگری زێتریان و کراوە رۆژنامەنوس ١٣٢ بەرامبەر میترۆ، سەنتەری راپۆرتەکەی بەگوێرەی رۆژنامەنووسی. لەکاریی لەچاو پارساڵ پێشێلکارییەکان لە ٥٢% کەمیان کردووە، بەجۆرێک لە ساڵی ٢٠١١دا ٣٥٩ پێشێلکاریی بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان تۆمار

کرابوو، بەاڵم ئەمساڵ رێژەکە کەمی کردووە بۆ ١٩٠ حاڵەت. )٥٠( ٢٠١٢دا ساڵی لە راپ��ۆرت��ەک��ە، روون��ک��ردن��ەوەی بەپێی هەڕەشەی رۆژنامەنوسیش )٥( و، دەستگیرکراون رۆژنامەنوس ٦٧ و، دراوە رۆژنامەنووس لە٢١ هەروەها لێکراوە، کوشتنیان لە دەکاتە کە هەبووە رۆژنامەنوسان لەکاری رێگریکردن حاڵەتی

٣٥%ی پێشێلکارییەکان.سوکایەتی و ١٢حاڵەتی کە روونکراوەتەوە ئەوە لەراپۆرتەکەشدا قسە پێوتنی ناشیرین بەرۆژنامەنوسان هەبووە، هەروەها ٣٤ حاڵەتی یەک لەگەڵ رۆژنامەوانی و کەرەستەی شکاندن ودەستبەسەرداگرتنی

حاڵەتی هێرشی چەکداری تۆمارکراوە«.سەندیکای سلێمانی لقی سکرتێری ئ��ەن��وەر، ک���اروان ب��ەاڵم پرس هەفتەنامەی بۆ لەلێدوانێکدا کوردستان رۆژنامەنوسانی راپۆرتەکەی سەنتەری میترۆ بە »نازانستی« وەسف دەکات و دەڵێت کراون، تۆمار بنەمایەک چ لەسەر پێشێلکارییانە ئەو نازانم »من لەخۆیەوە هەر ناکرێ سەلمنێراو، بەڵگەی هەبوونی بەبێ هەروەها لقی بۆیە سکرتێری بکرێ«. هەژمار پێشێلکاری بە هەموو شتێک کە رایدەگەیەنێت و رەتدەکاتەوە زانیارییانە و ئامار ئەو سلێمانی میترۆ، راپۆرتەکەی سەنتەری و لەوە کەمترە زۆر پێشێلکارییەکان »ئەگەر گوتی ئەو نەبەستووە. بەڵگە بە پشتی و نییە زانستی رۆژنامەنووسان هەڕەشەی لێکرابێت یان لێیدرابێ، ئەوا دەبێ بێت داوا

تۆمار بکات و بەڵگەی پێویست بخاتەروو، ئەوکات دوای سەلماندنی رۆژنامەنووسان نەک بکرێت، هەژمار بەپێشێلکاری دەکرێ ئینجا لەسەرکارێکی نارۆژنامەنووسی گیرابێ و لەسەر پیشەی رۆژنامەنووسی

هەژمار بکرێت«.سکرتێرەکە وتیشی »تێناگەم ئەو هەموو پێشێلکارییە لەسەر چ بنەمایەک تۆمارکراوە، ئێمە لە لقی سلێمانی سەندیکای رۆژنامەنووسان لەشەش مانگی کۆتایی ٢٠١٢ هیچ پێشێلکارییەکمان تۆمار نەکردووە، بەرامبەر پێشێلکاریم بڵێ نەهاتووە رۆژنامەنووسێک هیچ چونکە

کراوە«.لەهەڕەشەی باس لەراپۆرتەکەدا کە دەکاتەوە روونیشی ناوبراو تەلەفون و رێگری کردن لە چوونە ژوورەوەی رۆژنامەنووسان دەکات لەکاتی کۆبوونەوەکەی نێوان مام جەالل و نەوشیروان مستیەفا، ئەو

گوتی »ئەمانە ناچنە قاڵبی پێشێلکارییەوە«.ئاشکراشی رۆژنامەنووسان، سەندیکای سلێمانی لقی سکرتێری دەکات کە هەفتەی داهاتوو راپۆرتی شەش مانگی دووەمی ٢٠١٢ی هەر سێ بە پێشێلکارییەکان و رۆژنامەنووسان رەوشی بە تایبەت زمانی ئینگلیزی عەرەبی و کوردی باودەکرێتەوە. ئاشکراشی دەکات کە لەچاو پارساڵ، پێشێلکاری بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان زۆر کەمی

کردووە و رەوشی رۆژنامەنووسی لە هەرێم باشتر بووە.بە داتاکان زانکۆ مامۆستایەکی بابەتە، بەم سەبارەت هەر دڵخۆشکەر ناو دەبات و گەشبینە بە داهاتووی رەوشی رۆژنامەنووسی بەشی مامۆستای نەقشبەندی، هەردەوان لەکوردستان. هەرێمی لە لەلێدوانێکیدا زانکۆی سەالحەدین، ئەدەبیاتی لە کۆلێژی راگەیاندن نازانم لەسەر چی بنەمایەک ئەو بۆ هەفتەنامەی پرس گوتی »من داتا و پێشێلکارییانە تۆمار کراون، بەاڵم رێژەی داتاکان دڵخۆشکەرن چووە بەرەوباشتر رۆژنامەنووسی رەوشی کە ئەوەیە نیشانەی و هەیە«. رۆژنامەنووسیی کاریی بۆ زێتر بایەخی و تێگەیشتن و وردتر رۆژنامەنووسانیش خودی کە ئەوەیە »دیویکێتری گوتیشی پیشەی و رووداوەک���ان خ��ودی لەگەڵ مامەڵە پرۆفیشنااڵنەتر و

رۆژنامەنووسی دەکەن«.پێناسەیەکی کەدەبێ ئەوەشی خستەروو نەقشبەندی، هەردەوان یەکگرتوو بۆ خودی رۆژنامەنووس و پیشەی رۆژنامەنووسی هەبێ، بۆ ئەوەی بزانرێ رۆژنامەنووس کێیە و کێ پێشێلکاری بەرامبەر کراوە.

مامۆستاکەی بەشی راگەیاندن، بەپێویستی دەزانێ کە سەرلەنوێ زۆری و بکرێتەوە پێناسە رۆژنامەنووسی پیشەی و رۆژنامەنووس ئ��ەوەی بۆ ب��درێ، بێژنگ لە لەهەرێم رۆژنامەنووسان ب��ۆری و رۆژنامەنووسی راسەقینە بزانرێت کێیە و جۆریی پێشێلکارییەکان و

الیەنی پێشێلکاریش بزانرێت کێیە.

رەوشی رۆژنامەنووسی بەرەو باشتر چووە و پێشێلکارییەکان کەمیان کردووە

راپۆرت: پرس، سلێمانی

سەنتەری میترۆ: پێشێلکاریی بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان

کەمی کردووە

سەندیکای رۆژنامەنووسان: هەفتەی داهاتوو راپۆرتی خۆمان باڵودەکەینەوە و رێژەکە لەوە کەمترە

مامۆستایەکی زانکۆ: ئامارەکان دڵخۆشکەرن و رەوشی رۆژنامەنووسیی بەرەو باشتر چووە

www.lawanikurdistan.com2013/1/8 170 5ژماره

پرس: خوێندنەوەی ئێوە بۆ قەبارەی ئێستای قەیرانەکان عێراق چییە؟

ئەوا دانرا، لە خانوودا بە خواری عەونی: ئەگەر خشتی یەکەم دیوارەکە هەتاسەر هەر بە خواری دەڕوا، عێراقیش لەبنەڕەتدا هەر عێراق حەیاتیدا لە دایکبووە، لە بەسقەتی و دان��راوە خواری بە دەوڵەت نەبووە، بەڵکو بەرژەوەندی براوەکانی شەڕی جیهانی یەکەم وایکرد ئەم ناوچەیە دیزاین بکرێتەوە و عێراقی لێپێکبێت. بەداخەوە، کە نەبووە، فروان ئەوەندە بایی مێشیکان عێراق دەسەاڵتدارانی هەر بکەن. ئایین فرە و نەتەوە فرە واڵتێکی لەگەڵ س��ەرەدەری کەسێک کە هاتووە ویستوویەتی بەکەڵەگایی خۆی بەسەر وەزعەکەدا

بسەپێنێت.تەنانەت سەدام حوسێن دەسەاڵتی حزبی و عەشیرەتێکیش نەبوو، بەڵکو دەسەاڵتی بنەماڵەیەک بوو لە عۆجە. ئێستاش مالیکی تەنانەت دەکاتەوە خۆی بەرەبەرە بەڵکو نییە، دەعوەش حزبی نوێنەری

سەدامەکەی جاران و نەیتوانیوە ببێتە نوێنەری شیعەش.حکومەتەکەی بە دژ بوون دورس��ت کە خۆپیشاندانانەی ئەم مالیکی، نیشانەی ئەوەن کە عێراق بەرەو هەڵوەشان دەچێت. واتە لەمەودوا عێراق واڵتێک نابێ بەو پانتاییەی کە ئێستا هەیەتی. بۆیە پێشبینی دەکەم لەم چوار پێنج ساڵەدا عێراق سەر لەنوێ دیزاین

دەکرێتەوە.پارتی سیاسی و سەرکردەی سیاسی ئەو هەمووە لەناو پرس: چۆن مالیکی عێراق، سیاسیی پرۆسەی و حکومەت لە بەشدار

دەتوانێ ببێتە تاکڕەو و مەترسی دیکتاتۆربوونی لێبکرێ؟عەونی: مالیکی سەربەخۆ نییە و بیرۆکەی واڵتێکی هەرێمی بەڕێوە دەبات، لەبەر ئەوەی ملمالنێیەکی زۆر گەورەی هەرێمی لەسەر عێراق هەروەها عێراقدا. لە گرنگە کارەکتەرێکی ئێران دەچێت. بەڕێوە بکاتەوە، راب��ردووی قەرەبووی کە وادەخ��وازێ شیعەش فیکرەش نەیتوانی ئەمریکاش بەداخەوە هاتەپێشەوە، نییەتە بەو مالیکی ئەوەی کە بە خوێن کردیان ئیدارەی بکەن و لەسەر سینەیەکی زێڕین

پێشکەشی کۆماری ئیسالمی ئێرانی کرد.پرس: بۆچی ئەمریکا عێراقی رادەستی مالیکی کرد ولێی بێدەنگە؟ئەمریکا یان هەڵخەڵەتێنێ، ئەمریکا توانی مالیکی عەونی: رەوشەکەیان زۆر سادە دەدی. بۆیە ئێستا سیاسەتی ئێران لەعێراق

زاڵە وەک لە سیاسەتی ئەمریکی.

مالیکی تاکڕەوی و مالیکی حکومەتەکەی لە باس کە پرس: دەکرێ، ئەوە پرسیارە دێتە پێشێ: خۆ حکومەتی بەغدا تەنیا بریتی بەڵکو سووننە و کوردیش کارەکتەری لە حزبەکەی مالیکی، نییە سەرەکی پێکهاتەو پێکهێنەری حکومەتەکەن، بەتایبەتی سوپاالر و

چەندین وەزیری کوردی تێدایە، رۆڵی ئەمان چی بووە؟عەونی: لەوەتەی سوپاساالر لەوێیە، بێ هیوایە لەوەی کە وەک ئەوەی لەجیاتی بااڵکان ببینێت، ئەفسەرە سوپاساالر رۆڵی خۆی ئیلتیزامیان بە سوپاساالرەوە هەبێ، ئیلتیزامیان بە مالیکییەوە هەیە. چەندینجار ویستوویەتی کە واز بێنێت، بەاڵم وتوومانە حزورمان هەبێ باشترە لەوەی کە هەر نەبێت. دەبێ ئەوەش بزانین کە سوپاالریش بەدەست گەمەیە وەزیرەکەشی وەردەگ��رێ، وەزیرەکەی لە فرمان

مالکییەوە.ئەم ملمالنێ و بەرگرییەشی کەدەکرێت لە وجودی وەزیرەکانەوەیە، نییە. بەاڵم ئەو کێشەیەی کە هەیە، بەاڵم هێزمان وەک پێویست کێشەی نێوان عێراق و کوردستانە، ئەوە بەتەنیا کێشەی وەزیرێک نییە. ئێمە بەشێکی سادە نین لە دەوڵەتێکی سادە، بەڵکو لەبنەڕەتدا کێشەی نێوان دوو واڵت و دوو نەتەوەیە. بۆیە کێشەکان دێنە هەرێمی

کوردستان.پرس: لەدوای ٢٠٠٣ەوە کورد زێتر پشتیوانی شیعەی کردووە، وەک لە سووننە، کەچی شیعەش هیچی بۆ کورد نەکرد، چۆن بوو کورد

ئەو سیاسەتەی گرتەبەر؟عەونی: ئێمە ناوەڕاستی دارێکمان گرتووە هەر دوو سەری پیسە. ئێمە ٨٠ ساڵ دەسەاڵتی سووننەمان تاقیکردەوە، مەعقول نەبوو دوای ٢٠٠٣یش دیسانەوە بگەڕێینەوە بۆ ئەو فکرەیەی کە ٨٠ ساڵە تاقی دەکەینەوە. لەبەرامبەردا هێزی شیعە هەبوو، ئێمە رێکەوتنمان لەگەڵ کردن بۆ ئەوەی ئەو مەوزوعانە دووبارە نەبنەوە، چونکە ئەوان مەزوڵم بوون، بۆیە دەبوو ئەوانیش تاقی بکەینەوە، بەس بەداخەوە ئەوان پابەندی بەڵێنەکانیان نەبوون. چونکە لەراستیدا نەشیعە و نەسووننە ب��ەردەوام ٢٠٠٣ی��ش��ەوە ل��ەداوی نییە. ک��ورد قەزیەی بە بڕەویان حکوومەتی هەرێم ناڕازی بووە لە حکومەتی ناوەندی و داوای لێکردووە کە دەستوور جێبەجێ بکات و پێیوەی پابەند بێ، بەتایبەتی ئەو مادانەی کە پەیوەندن بە کوردەوە. بەاڵم ئێمە داخەکەمان لەوێیە، مادام ئاگرەکە لە ماڵی من نییە، با ماڵی دراوسێ بسوتێ، دەنا ئێمە مستەحەقی ئەوەبووین خۆپیشاندان دژی مالیکی بکەین، هەر چەندە

پێشتریش کردوومانە، بەس الیەنەکانی تر هاوکارنەبوون.

پرس: عەالوی داوای هەڵوەشانەوەی حکومەتەکەی مالیکی دەکات و پێشنیاری حکومەتی کارڕایی دەکات، رای تۆ لەو بارەوە چییە؟

عەونی: من تەسەور دەکەم عێراق لەسەر لێواری هەڵوەشانەوەیە، بەتایبەتی حکومەتەکەی مالیکی ئێستا وەختێتی کە هەڵبوەشێتەوە. یان ئەوەتا ئێمە سوود لەو دەرفەتە وەربگرین و هەندێک لە داواکانی لەوە خۆمانی پێ جێبەجێبکەین، هەر چەندە من پێموایە مالیکی پیاوی چونکە رابگرێت، بەرەیەک بۆخۆی کە لەوەی ئەحمەقترە

خوڵقێنەری قەیرانە.پرس: بۆ دەرچوون لەم قەیرانە، پێویستە کورد چی بکات؟

عەونی: باشتیرین شت ئەوەیە کورد ئێعالنی دەوڵەتی کوردستانی بکات، چونکە هیچ رێگایەکی تر نییە.

پرس: ئایا ئێستا دەرفەتەکە گونجاوە؟عەونی: هیچ وەختێک وەکو ئێستا لەبار نەبووە.

پرس: ئایا ئامادەسازیی ناوخۆیی بۆ کراوە؟عەونی: من تەسەوەر دەکەم لەسەر ئاستی جەماوەری و نەتەوەیی پەیوەندیی ئاستیی لەسەر هەروەها هەیە. باش وشیارییەکی نێودەوڵەتیش، تەسەوەر دەکەم کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی تارادەیەک

تەفاهومی وەزعی ئێمە دەکات.دەسەاڵتی لەژێر کوردستان خاکی زێتری %٤٠ لە بەس پرس: حکومەتی ناوەندیدا، ئەمانە چۆن دەخرێنە سەر دەوڵەتی کوردستان؟

عەونی: من پێموایە ئێمە هێشتا لەگەڵ عێراق شەڕێکمان ماوە.سەر ناگەڕێنەوە ناوچەدابڕاوەکان شەڕ بەبێ کەواتە پ��رس:

کوردستان؟نازانم قەبارەی شەڕەکە چەندە و عەونی: بە دڵنیاییەوە، بەس چۆنە، چونکە ئەوان ئامادەنین بەبێ شەڕ حاجی ئۆمەرانیش بدەن لەئێران تورکیا دەترسێین ئەوە ترسەمان بە کورد. ئەوەندەی کە

لەناوخۆ نییە.پرس: پێشبینی دەکەی کەی دەوڵەتی کوردستانی ئێعالن بکرێ؟دەوڵەتی ساڵەدا پێنج چ��وار لەم دەک��ەم پێشبینی عەونی:

کوردستانی ئێعالن بکرێ.

پێشبینی دەکەم لەم چوار پێنج ساڵەدا دەوڵەتی کوردستانی ئێعالن بکرێ

عێراق بەرەو هەڵوەشان دەچێتو لەمەودوا واڵتێک نابێ بەو پانتاییەی کە ئێستا هەیەتی

عەلی عەونی، ئەندامی ئەنجوومەنی سەرکردایەتی )پ.د.ک(:

کوردستان، دیموکراتی پارتی ئەندامی سەرکردایەتی عەونی، عەلی باس لە تەنگژەکانی ئێستای گۆڕەپانی سیاسیی عێراق دەکات، ئاماژە بەوە دەکات کە حکوومەتی فیدڕاڵی ئامادە نابێت بەبێ شەڕ، حاجی ئۆمەرانیش بە کورد بکات، هاوکات دەڵێ، عێراق بەرەو هەڵوەشانەوە

دەچێت و لەمەودوا واڵتێک بەو پانتاییەی ئێستا هەیە، بوونی نابێت.

دیمانە: پرس

www.lawanikurdistan.com ژماره 170 62013/1/8

الوانی و رۆشنبیری وەزارەت���ی کە پ��رۆژان��ەی ک��ارو ئەو موچەی تایبەتی بە دەدات، ئەنجامی هەرێم حکومەتی هاوکاری و ساڵ الوی ڤیستیڤاڵی و هونەرمەندان رێزلێنانی نوسەران نیگەرانی و رەخنە ب��ەردەوام داهێنەران، کۆمەکی بەهۆی ئەویش لێکەوتۆتەوە، هونەرمەندانی و رۆشنبیران و ئەندامانی ئەزموونی کەمی و بەرنامەیی بێ و ناعەدالەتی هاوکاری کۆمەکی کاریشیان دواین هەڵسەنگاندن، لێژنەکانی لە بەشێک وایکر کە »داهێنەر«بوو، ناو بە کەسی ٦٩٠کارکێشانەوەی لە دەس��ت داوای رۆشنبیران و ن��وس��ەران خودی وەزیر بکەن و، وەزارەتی رۆشنبیری تۆمەتبار دەکەن بە بەفیرۆدانی سەروەت و سامانی گشتی، نوسەرێکی دیاری شاری سلێمانی ئەوەدەخاتەڕوو، کە ناساندنی نزیکەی حەوت چەمکی بە کردنە سوکایەتی ئەوە داهێنەر، بە کەس سەد

داهێنەر و، مایەی پێکەنینیشە«.

نەبوونی پالن و بەرنامەلەو پرۆژانەی کە وەزارەتی رۆشنبیری ئەنجامی دەدات، بە تایبەتی پرۆژەکانی ) ڤیستیڤاڵی الوی ساڵ، موچەی رێزلێنانی داهێنەران( کۆمەکی رۆشنبیران، و نوسەران و هونەرمەندان رۆشنبیران و نوسەران توندی رەخنەی ڕووبەڕووی بەردەوام بۆتەوە، چونکە بە وتەی خۆیان کارەکان جۆرێک بێ بەرنامەیی و زۆری و بۆری پێوە دیارە. هەروەها کەسانی شیاو ڕاناسپێرن و خەاڵت شایەنی کە کەسانەی ئەو دەستنیشانکردنی بۆ

رێزلێنانن. عەتا قەرەداغی، نوسەری دیاری شاری سلێمانی، بە توندی رەخنە لە وەزارەتی رۆشنبیری دەگرێت و ئاماژە بەوەدەکات، توندی بە دروستبونییەوە لەسەرەتای هەر وەزارەت��ە ئەو زۆریشی بەشێکی و بۆتەوە رۆشنبیران رەخنەی ڕووبەڕووی دەڵێت زیاتر ئەو خۆیدان. شوێنی لە گازندەکان و گلەیی رووی لە تایبەتی بە کاربکەن پالن بە تۆزێک »پێویستە رێزلێنان و سەفەرکردن و کتێب چاپکردن، تاوەکو ئێستا هەستم نەکردووە کە ئەو وەزارەتە پەیوەندی بە منەوە هەیە«. ئەو نوسەرە ئاماژەشیدا، کە لە کۆی ئەو چاالکیەکانی کە وەزارەت سااڵنە ئەنجامی دەدات پێموانیە بە پالن و بەرنامەبێت، چونکە

کارەکان شکستیان پێوەدیارە«. مامەیارە ئەحمەد، رۆژنامەنوسی شاری هەولێر، نایشارێتەوە کە ئەو کارانەی وەزارەتی ناوبراو دەیکات هیچی بەپێی پالن و بەرنامە نییە، بەڵکو کارەکان لەسەر ئەساسی برادەرایەتی و حزبایەتی بووە، بۆیە دەبینین سەرجەم کارەکانیان تێبینی پ��رۆژەی بە نمونە مامەیارە ل��ەس��ەرە. زۆری ڕەخنەی و ئەو دەهێنێتەوە داهێنان کۆمەکی و ساڵ الوی ڤیستیڤاڵی دەڵێ »هەیە تەمەنی زێتر لە چل ساڵە دەستنیشانیان کردووە بە ناو هەیە کەس یاخود ساڵ، الوی وەرگرتنی خەاڵتی بۆ داهێنەر تۆمارکراوە، ئەو کەسانەی تێدایە کە خۆیان داهێناوە لەبەرامبەر کەسێکدا کە ناویان لە لیستی داهێنەران تۆماربکات، بۆیە ئەگەر کاروپرۆژەکانیان بەشێوەیەکی بەرنامە داڕێژراوبێت

ئەو ئەنجامەی ئێستای نابێت«. وەزارەت��ی لە دی��وان گشتی بەڕێوەبەری ف��ەرەج، ئاریان کە دەک��ات��ەوە رەت��ی پێچەوانەوە بە الوان، و رۆشنبیری بەڵکو نەبێت، داڕێژراو بەرنامەیەکی بەپێی کاروپڕۆژەکانیان دروست و ڕاست بەرنامەیەکی بەپێی »کارەکان دەڵێت ئەو دەڕوات بەڕێوە، هیچ کارێکیش بەبێ کەموکوڕی نابێت، ئەگەر هەوڵبدەین هەموومان با هەبوبێت، کەموکوڕییەکیش هەر هەروەها نەهێڵین«. کەموکوڕییانە ئەو داهاتوودا سااڵنی لە ناشی شارێتەوە کە هەڵسەنگاندنی دەقی ئەدەبی یاخود بواری

هونەری لە سەرانسەری دونیا جۆرێک لە کێشەی تێدایە، بۆ بەاڵم کردووە، داهێنانی نوسەرێک وایە پێی کەسێک نمونە بەشێکی تر بە پێچەوانەوە پێیانوایە هیچی نەکردووە، ئەمەش

ناڕەزایی لێدەکەوێتەوە، واتە بەدڵی هەموومان نابێت«. دکتۆر ئەحمەد وەرتی، جێگری سەرۆکی لێژنەی رۆشنبیری بۆ لێدوانێکیدا لە لەوبارەیەوە کوردستان، پەرلەمانی لە ناڕەزایی کە ئەوبابەتانەی لەسەر »چەندنجارێک وتی پرس رۆشنبیری وەزیری لەگەڵ خودی کۆبونەوەمان لێدەکەوێتەوە ئەوانیش باسکردووە، بۆ رۆشنبیرانمان ڕەخنەکانی کردووە، غەدریان ئەوا سفربکرێت زەڕبی کارەکانیان ئەگەر پێیانوایە لێدەکرێت، لەمەودواش بە جدی بە دواداچون بۆ ئەو مەسەالنە

دەکەین کە ناڕەزای لێدەکەوێتەوە«.

ئینتیمای و ڕەچاوکردنی واسیتە و ناعەدالەتی زاڵبوونی حزبایەتی

چاودێری کە رۆشنبیرانەی و نوسەر لەو زۆر بەشێکی کارەکانی وەزارەتی رۆشنبیری دەکەن، نایشارنەوە کە بەشێک لەو کەسانەی کە سااڵنە رێزلێنان لێدەگیرێت و خەاڵت دەکرێن، یاخود وەکو داهێنەران دەستنیشان دەکرێن، بەشێکی زۆریان شایەنی ئەوەنین کە رێزیان لێ بگیرێت و پارەیان پێ بدرێت، هەروەها ناشی شارنەوە کە بەشێکی زۆری لە ڕێگەی واسیتە عەتا حزبایەتیە. ئینتیمای ڕەچاوکردنی و واسیتەکاری و لەوبارەیەوە دەڵێت »گومانم هەیە دەستی حزبی قەرەداغی، دەستنیشانکردنی ڕووی لە تایبەتی بە بێت، پاڵەوە لە کەسەکانەوە، چونکە من ماوەیەکی زۆرە نوسەرم ناوی کەسی تاوەکو کە دەکەوێت بەرگوێ داهێنەراندا لیستی لە وەهام ئێستا یەک بەرهەمیم نە خوێندۆتەوە و ناشی ناسم، ئەگەر بە واسیتە و بە برادەرایەتی نەبێت زۆرکەس هەن شایەنی ئەوەنین کۆمەک بکرێن و ڕێزیان لێبگیرێت«. بەبڕوای قەرەداغی ئەو وەزارەتە یەکێکە لە شکستترین وەزارەتەکانی حکومەتی هەرێم

و پێویستە دابخرێت. وەزارەت��ی دیوانی گشتی ب��ەڕێ��وەب��ەری ف��ەرەج، ئاریان لە شێوەیەک بەهیچ کە لەوەدەکاتەوە تەئیکد رۆشنبیری، هیچ لە حزبایەتی و دۆستایەتی و خزمایەتی چوارچێوەی رەچاوی »ئەگەر دەڵێت ئەو نەکردووە، کاریان پرۆژەیەکدا ئەوە بکەین کێ هاوڕێمان و کێ هاوڕێمان نیە، ئەوا پرۆژەکانمان فەشل دێنێت، چونکە لە کۆمەڵگایەک دەژین هەموومان یەکتری

دەناسین«.

ئەندامانی لێژنەکان کێنلەبارەی ئەندامانی لێژنەکانی هەڵسەنگاندن، ئاریان فەرەج دەڵێت »ئەو ئەندامانەی کە بەرهەمەکان هەڵدەسەنگێن کەسانی کاری زانستیانە شێوەیەکی بە زیرەکن، و شارەزا و پسپۆر ئۆپۆزسیۆنی الیەنی هەندێک مەخابن بەاڵم کردووە، خۆیان دەیانەوێت مەسەلەکە بە ئاڕاستیەکی سیاسیدا بەرن و چەند تۆمەتێک بۆ لیژنەکان دروست دەکەن، کە لە بنەڕەتدا ڕاست

نیە«. لێژنەی هەڵسەنگاندنی ئەندامانی باسی ئەحمەد، مامەیارە لێژنە ئەو هاوکاری دەکات و خۆزگە دەخوازێت کە کۆمەکی سەقەتە نەبوایە ئەو دەڵێت »کەسێک خۆی شای داهێنەران لە بەاڵم بکات، نیشان داهێنەر دەست دەتوانێت ئینجا بێت

کوردستان وانیە«.

لەالیەن داه��ێ��ن��ەران، کۆمەکی ه��اوک��اری رەت��ک��ردن��ەوەی نوسەران و رۆشنبیرانەوە

ناوی بە کەس ٦٩٠ ن��اوی ڕاگەیاندنی دوای ڕاستەوخۆ بڕی نوسەران و هونەرمەندان لە بەشێک داهێنان، سندوقی دەبەخشی، پێیانی وەزارەت کە ڕەتکردەوە هاوکارییان ئەو و نیە داهێنان ئەوان کارەکانی کە راشیدەگەیەنن، هەروەها کاروپڕۆژەکانیدا بە دەکەن رۆشنبیری وەزارەت��ی لە داواش پرۆژانەی لەو بوو یەکێک پرۆژەیەش ئەو هاوکات بچێتەوە. کە زۆرترین رەخنەی لێگیرا و زۆرترین قسەوباسی لەسەرکرا، سەروەت بەفیرۆدانی بۆ ڕێگایەکە ئەمە پێیانوابوو هەندێک پرۆژەیە ئەو پێیانوابوو تریش هەندێکی و گشتی سامانی و

سەرکەوتووە.عەتا قەرەداغی، تێبینی لەسەر ژمارەی کەسەکان هەیە و نزیکەی دانیشتوانەوە دیارکراوەی ژمارە بەو دەڵێ »ناکرێت حەوسەد کەس بە داهێنەر بناسێنیت، بەڕاستی ئەوە مایەی پێکەنینە و، سوکایەتی کردنە بە چەمکی داهێنان«. هەروەها بەرهەمەکانیان کە تێدایە کەسی هەندێک »ن��اوی وتیشی ناوە حەوسەد ئەو کۆی لە پێموایە نیە، هیچ و کرچوکاڵە کەمتر لە سەدیان شیاوی ئەوەبوون ئەو هاوکارییە وەربگرن«. سەبارە بە دەستنیشانکردنی ئەو حەوت سەد ناوە، ئاریان ئەندامانی ژم��ارەی کاتێکدا لە کە روونیکردەوە، ف��ەرەج، سەندیکاکانی هونەرمەندان و رۆژنامەنوسان و نوسەران زیاتر لە ٣٠هەزار ئەندام بێت و، ژمارەی ئەو کەسانەی کە فۆڕمی سندوقی کۆمەکی داهێنیان پڕکردۆتەوە دوو هەزار کەس بێت،

پێموانیە هەڵبژاردنی حەوت سەد کەسیش زۆربێت. ئەوپارەیە بەخشینی پێیوایە وەرت��ی، ئەحمەد دکتۆر بەهەدەردانی سامانی گشتیە، چونکە بە وتەی ناوبراو هەندێک کۆمەک ئەوەنین شیاوی دەکەون بەرچاو لیستەکەدا لە ناو یاساوە رێگەی لە کارانە ئەو لەمەودوا دەبێت بۆیە بکرێن، چارەسەربکرێت، چونکە بڕی ئەو پارەیەی کە بۆی تەرخانکراوە

یەکجار زۆرە.

مووچەی رێزلێنان + الوی ساڵ + سندووقی کۆمەکی داهێنەرانسێ پڕۆژە بە کەمترین پێشوازییەوە

بەدواداچون: توانا شێخانی

بەڕێوەبەری گشتی دیوان: کاتێک ئەندامانی سەندیکاکانی هونەرمەندان

و رۆژنامەنوسان و نوسەران زیاتر لە 3٠ هەزار کەس بێت، دەستنیشانکردنی شەش

سەد و نەوەد داهێنەر کەمە

رۆژنامەنوسێک:کەسێک خۆی شای داهێنەران بێت، ئینجا

دەتوانێت داهێنەر دەست نیشان بکات

نووسەرێک:کارەکانی وەزارەتی رۆشنبیری شکستی پێوە

دیارە

www.lawanikurdistan.com2013/1/8 170 7ژماره

هاوبەشە لیستە ل��ەو ب��ەش��دارن ح��زب چەند پ���رس: کوردستانییە و بۆ چەند پارێزگایە؟

بەیان نوری: هەشت حزب بەشدارن، لیستە هاوبەشەکە بۆ پارێزگاکانی موسڵ، دیالە، سەالحەدین ، بەغدایە.

ریزبەندی و دەبێت کاندیدی چەند و حزب هەر پرس: نیمچە لیستی کە تایبەتی بە دەب��ێ، چۆن کاندیدەکان

کراوەیە، خەڵک دەنگ بە شەخس دەدات نەک حزب؟ چەند خۆیدایە دەس��ت لە حزبێک ه��ەر ن��وری: بەیان کاندید دیاری دەکات، لە شوێنی وا هەیە حزبێک کاندیدێکی هەیە، ئەوانی تر دوو سێ و زیاتریان هەیە. بۆ ریزبەندی وا ریکەوتین کە بە تیرو پشک بێت، لە موسڵدا بەم شێوەیە یەکگرتوو پاڵێوراوی زە حمەتکێشان( شیوعی، )١-یەکێتی، و... شیوعی پارتی، )شۆسیالیست، دیالە لە ٨ە، ژمارە )١-گۆران، سەالحەدین لە ە( ژمارە٥ یەکگرتوو پاڵێوراوی

٢یەکێتی، ٣-یەکگرتوو(.کاندیدەکانی سەرجەم کەرکوک لە هاتوو ئەگەر پرس: کاندیدەکانی سەرجەم موسڵیش لە دەرچ���وون یەکێتی پارتی دەرچوون ئێوە )حزبەکان( چۆن تەعامول لەگەڵ ئەو

ئەگەرانەدا دەکەن؟ بەیان نوری: جەماوەر دەنگ بە کێ بدات ئێمە پێی رازین، زانیاریتان بۆ نەکرێت، تیا گزیکارییەکی هیچ مەرجەی بەو

جارێک هەڵبژاردن لە کەرکوک ناکرێت.پرس: لیستە هاوبەشەکە تەنیا بۆ هەڵبژاردنی پارێزگاکانە

یاخود بۆ هەڵبژاردنی پارلەمانیشە؟بەیان نوری: لەم قۆناغەدا بۆ ئەو ٤ پارێزگایەیە، بڕیاری رادەی سەر وەستاوەتە پەرلەمان بۆ دابەزین چۆنیەتی

سەرکەوتنی ئەم ئەزمونە و بەرژەوەندییە نەتەوەییەکە.پرس: موسڵ و کەرکوک، تورکمان و مەسیحی و عەرەبی تورکمانی و مەسیحییە کوردستانییەکان بۆچی حزبە لێیە،

بەشدار نین لەو لیستە؟بەیان نوری: ئەوان لیستی تایبەتی خۆیان هەیە بە تایبەت

مسیحییەکان، کێبرکێ بۆ کورسی کۆتا دەکەن.بارەی لە چییە ڕاتان ئیسالمی یەکگرتووی وەکو پرس:

دواکەوتنی هەڵبژاردنی پارێزگاکانی هەرێم؟ هەموو بەرچاوی بۆ دەزانین عەیبداری بە نوری: بەیان جیهان و پرۆسەی دیموکراسی کە لە سەرەتای ئازاد کردنی عێراقەوە دەوترا دەبێت حکومەتی مەرکەزی سوود لە ئەزمونی هەرێمی کوردستان وەربگرن، بەاڵم ئەوان لە ٢٠٠٣وە تا ئەمرۆ هیچ هەڵبژاردنێکیان لە ٣ مانگ زیاتر دوا نەخستووە. ئەوان هەڵبژاردنی خولی سێهەم دەکەن و ئێمە لە خولی یەکەمدا

ماوینەتەوە.پارلەمانی خولەی ئەم ماوەی ئەمساڵ، ٢٥\٧ی پرس: نە گۆڕاوە یاساکەی نە ئێستا تا دەبێت، تەواو کوردستان ئامادەکاری کراوە، هەڵوێستی ئێوە چی دەبێت لە ئەگەری

دواخستنی هەڵبژاردنی پارلەمانی کوردستان؟ بەیان نوری: هەڵوێستی ئێمە ئاشکرایە، هەر سێ الیەنی ئۆپۆزسیون یاداشتمان داوە بە پەرلەمان و داوامان کردووە، ئەزموونی تا بکرێت، هەڵبژاردنە ئەم خۆیدا کاتی لە کە

نادیموکراسی زیاتر لەسەر هەرێم تۆمار نەکرێت.پرس: وەکو یەکگرتووی ئیسالمی ئامادەکاریتان کردووە

بۆ هەڵبژاردنی پارلەمانی کوردستان؟ بەیان نوری: تا ئەمڕۆ، نەخێر.

پرس: باس لە دروست کردنی لیستی ئیسالمی دەکرێت جەنابتان ڕای بزوتنەوە( کۆمەڵ، )یەکگرتوو، الیەن لە

چییەلەسەری؟ بەیان نوری: هەر بابەتێک بە پێی بارودۆخی ئەو رۆژەی هەڵبژاردنی تیا ئەنجام دەدرێت قسەی تیا دەکرێت. هەموو

ئەگەرەکانیش لەبەر دەمدا وااڵیە.سەرۆکایەتی بۆ یەکگرتوو پاڵێوراوی دەوترێت پرس: هەرێم مامۆستا سەالحەدین محەمەدە، ئەمە تاچەند راستە؟

بەیان نوری: تا ئێستا دوا بڕیار نەدراوە. پرس: یەک دەنگی کورد بۆ ئەم قۆناغەی ئێستا تا چەند

گرنگە؟نەبوونی دروس��ت هۆکارەکانی لە یەکێک ن��وری: بەیان یەکەمەوە، جیهانی جەنگی دوای لە ک��وردی دەوڵ��ەت��ی دەوڵەتە کرد وای کاتەدا لەو ب��ووە، ک��ورد یەکنەبوونی

و زمان لە جیا عەشیرەتی کۆمەڵێک وەک هاوپەیمانەکان کەلتور و بیرورا سەیرمان بکەن، بۆ ئەو راستکردنەوەیە ئەگەر لە ناوخۆی هەرێمدا لە کێبرکێی شەرعیانەی یەکتردا بین با

لە دەرەوە دژ بە یەک کار نەکەین.

یەکێک لە هۆکارەکانی دروستنەبوونی دەوڵەتی کوردی دوای جەنگی جیهانی

یەکەم، یەکنەبوونی کورد بوو کە وای کرد دەوڵەتە هاوپەیمانەکان وەک کۆمەڵێک

عەشیرەتی جیا سەیرمان بکەن

لە هەڵبژاردندا جەماوەر دەنگ بە کێ بدەن، ئێمە پێی رازی دەبین

بەیان نووری:

مەکتەبی ئەندامی ن��وری، بەیان دیمانەدا لەم سیاسی و بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەکگرتووی ریزبەندی و لەپێکهاتە باس کوردستان، ئیسالمی هەرێم کوردستانییەکانی حزبە هاوبەشی لیستی دەکات بۆ بەشداری کرن لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق. هەروەها ئاماژە بە دواخستنی و هەرێم پارێزگاکانی ئەنجوومەنی هەڵبژاردنی »هێشتا دەشڵێت دەکات. کوردستان پارلەمانی بریاری ئەوە نەدراوە کە کاندیدیان بۆ هەڵبژاردنی

سەرۆکایەتی هەرێم هەبێت«. دیمانە: پرس

پرۆفایل: *بەیان نوری تۆفیق

*لە دایک بووی ١٩٦٠/١١/١ شاری سلێمانی.*دەرچوی کۆلێژی ئەندازیاری سەالحەددین ١٩٨٢-١٩٨٣

*ئەندامی پێشووی پەرلەمانی عێراق )٢٠٠٤(*یەکێک بووە لە دەستەی دامەزرێنەرانی یەکگرتوی ئیسالمی

کوردستان )١٩٩٤(وپێنجەم چ��وارەم کۆنگرەی سیاسی مەکتەبی *ئەندامی دەزگای بەرپرسی ئێستادا لە هاوکات ب��ووە، شەشەم و

هەڵبژاردنی یەکگرتووی ئیسالمییە.

www.lawanikurdistan.com ژماره 170 82013/1/8

ئا/پرس

کاتەوەی لەو االخالق( ومساوئ والشقاق النفاق اهل )یا حەجاجی کوڕی یوسفی سەقەفی لە وتارێکدا بەم جۆرە وەسفی سۆمەریەکان سەردەمی لە پێشوتریش کرد، عیراقیەکانی باسی مێژوو سەرچاوەکانی وەکو بابلییەکان و ئەکەدی و دەکەن، ئەم واڵتە شانوێ ملمالنێ و پێکداهەڵپژان و یەکتری سڕینەوە بووە، دیارە تۆمارەکانی مێژووی سەرجەم گەالن و نەتەوەکانی دنیاش پڕاو پڕن لەو دۆخە نائارام و شڵەژاوانە، بەاڵم ئەوەی عیراق جیاوازیەکەی لەوەدایە ئێستا بەشی هەرە بونەتە ئاشوب، و شەڕ و وێرانکاری سەرزەمینەکانی زۆری واڵتیش بااڵدەستەو تێدا بەرقەراریان و سەقامگیر دەڤەری نەمابێ فەرهەنگیان لە ئ��ەوەی و ک��ردوە زیاتری گەشەی رووبەرووبوونەوەی بێ مانا و دور لە سیاسیەتی حەکیمانەیە،

کەچی عیراق هەر لەسەر هەمان ئاوازی جاران درێژە بە ژیانی سیاسی و ئیداری و فەرهەنگی خۆی دەدات دەوڵەتدارانیش و سیاسەتکار و کاربەدەستان و

هەموو مەبدەئ و بەهایەکی جوانی ژیانیان کردۆتە قوربانی بەرژەوەندی کەسی و تایبەتی.

رۆژگار تاقە واڵتەکە مێژووی بەدرێژایی رەنگە ئاریشە و کێشە بەبێ و کردبێ گ��وزەری چەرخێک یا

راشدی رۆیشتبێ، سەردەمی خولەفاکانی کاتی ماوەیەکی و عەباسیەکان بوبێ، هەرچەندە ئەو وەختەش سنورەکانی

پەالمارەکانی و هێرش رەحمەتی بەر کەوتبوونە واڵت یۆنانی کۆن، و تەتەر و ئیمپراتۆریەکانی وەک مەغۆل

ئەندازەیە بەو واڵت خۆی لەناو هەستدەکرا بەاڵم ناجێگیری لەحوکم و دەسەاڵت نەبووبێ، ئەوەش

ساتی ل��ە کاتەکەیە نزیکی بەحوکمی باوبوونەوەی ئاینی پیرۆزی ئیسالم

بەگشتی خەڵک بیروباوەڕی و کە ئیسالمی، بەئەمارەتی ش��ەری��ع��ەت��ەوە روی ل��ە بە بەیعەتدان و رێزگرتن ئیسالمی فەرمانڕەوایی

وەکو واجبە.ل��ە پ���اش ئ��ەوان��دا رێ��ک��ت��ر ل��ەچ��ەرخ��ی عوسمانی خەالفەتی

دی����س����ان����ەوە ئەو خەڵکی واڵتە ئۆخەیان ن����ەک����ردو و ل����ەخ����ۆی����ان

راوەدون���ان و داگ��ی��رک��اری و سوتان دانیشتوانی لەبەر ئارامی کوشتوبڕ و

ئەو جەنگە بەتایبەتیش واڵتەکە هەڵگرت، و عوسمانلی خەالفەتی نێوان لە بەردەوامانەی

ئیمپراتۆری ئەو سای ئێران شا ئیسماعیلی سەفەوی رویانداوە، ئەو بارودۆخە سەخت و دژوار و پڕ لە کێشەیەش وایکردووە واڵتە بکەوێتە تەنگژە و گرفتاری بارێکی سیاسی متربەکراو بە ملمالنێی نادروست و تەسفیەکردنی یەکتری بە بڕوبیانوی نا بەجێ، کە تەنها مەبەست لێی وەرگرتنی جڵەوی دەسەاڵت و

قۆرغکردنی کێکی شیرنی فەرمان ڕەوایەتی بووە.و لە جەنگی جیهانی پاش شکستی خەالفەتی عوسمانلی هاتنی سوپای بەریتانیا بۆ بەسرە و بەغدا، قۆناغێکی دیکەی ئاڵۆزی و پشێویەکان دەستیپێکردەوە و شانۆیەک یا فلمێکی دیکەی سینەمایی لەسەر روداوە تژی لە سەرئێشەکانی واڵت بەریتانیای دەرهێنەرەکەی جارەیان ئەو کە بەرهەمهات، و واڵت ئەوسای دەسترۆشتوانی ئەکتەرەکانیش عوزمابوو، نغرۆی واڵت وەختەش ئەو حکومەتەکەبوون، کاربەدەستی

ناکۆکی و بەاڵ و کارەساتی نەخوازراو بۆە، بەتایبەتی شۆڕشی عەرەبەکان لە دژی داگیرکاری ئنگلیز لەالیەک و بزووتنەوەی مەحمودی شێخ سەرکردایەتی بە کوردیش خوازی رزگاری حەفیدیش لە هەرێمی کوردستان، هاوکات شێخ عەبدوسەالمی بارزانیش لە سەردەمی عوسمانیەکان سەرکردایەتی بزووتنەوەی

قات رزگاری خوازی کوردی کرد، بۆیە واڵت روی ب��ەرەو و ق����ڕی ن���ەب���وون���ی و و

چەرمەسەری ب��������رد، خ���ەڵ���ک هیالکی شەڕ و شەکەت

و ماڵوێرانی برسیەتی بوو.و مەلەکیەت روخانی پاش لە بوونی عیراق بە واڵتێکی کۆماری هاتنە سەر دەسەاڵتی عەبدولکەریم قاسم، ئومێدێک بۆ عیراقیەکان هاتەبەر کە واڵت دەحەسێتەوە و کۆتایی بەو هەلومەرجە ناخۆشە دێ کە یەخەی خەڵکەکەی گرتووە، لەگەڵ گەڕانەوەی مەالمستەفای بارزانی لە روسیا تاڕادەیەک هێمنی و سەقامگیری باڵکێشی گۆڕەپانی سیاسی عیراق بوو، تا ئەو ساتەی شۆێڤێنیەکانی چواردەوری قاسم و دارودەستەکانی ئاگری سەرلەنوێ و برد بەالرێدا حکومەتیان فاشی بەعسی شەڕێکی دیکەی مەرگەساتاویان بەرپاکرد، کە زیاتر هەرێمی کوردستان پڕشکی ئاگرەکەی بەرکەوت و زەرەر مەندی گشتی خەڵکی هەموو عێراق بوون و بەتایبەتیش کورد زیانی گەورەی گیانی و ماڵی بەرکەوت و هەاڵتن و سوتان و دەربەدەرکردنی

گوند و ئاواییەکانی کوردستانی گرتەوە.بەسەر سەربازیان کودەتای بەعسیەکان ئەوکاتەی تا شوعیەکانداکرد هەل رەخسا بۆ شۆڤێنیەکان تاکو زیاتر واڵت لە مەرامی خۆیان و بەرن ئاژاوەگێڕی و هەرا ئاقاری بەرەو

واقیع، بکەنە لە خەونەوە دیفاع بێ رشتنی خوێنی خەڵکی بۆیە سیما و روخساری جوگرافیای واڵتیان بە سەربازیکرد و ئەحکامی عورفیان راگەیاند و کەوتنەوە کوشت و بڕ، لە سەر ئاستی ئیقلیمش دەسوەردانێکی ئاشکرا بەدیدەکرا و دەوڵەتانی هاوسێ هەریەکە و بۆ بەدیهێنانی ئەجێندای سیاسی و ئابووری هەندێک و دەدا ئاڵۆزەکەیان رەوشە بەردەوامی هانی خۆی جاریش واڵتان دەستخستنەناوی راستەوخۆی وەزعەکەیاندەکرد و نەوت و بەنزینیان بە ئاگرەکەدا دەکرد، تا وایلێهات کارەساتی چەکی بەکارهێنانی کاربگاتە و بکەوێتەوە مرۆیی گەورەیی خەڵکی دژی سەدام ئەوەی وەک نێودەوڵەتی قەدەغەکراوی

سڤیلی هەڵبجە کردی.و هاتەپێشەوە ن��وێ قۆناغێکی کە ٢٠٠٣ پ��اش لە حکومەتێکی نوێی دیموکراتی فیدراڵ دامەزرا و کورد رۆڵێکی بااڵی هەبوو لە دروستکردنەوەی بناغەکانی ئەو واڵتە نوێیە، چاوی هەموو چاودێران و شرۆڤەکارن و خەڵکی عیراقیش بونیادنانی بیناکردنەوە و ئیدی کاتی بەگشتی ئەوەبوو، و خزمەتگوزاری پێشکەشکردنی و ئ��اب��ووری ب��واری دابینکردنی هەلی کار و پێشخستنی هەمووسێکتەرەکانی ئەوانە هەموو پێچەوانەی کەچی ب��وون، ژیانیان مەزهەبن، شیعە کە واڵت دەس��ەاڵت��داران��ی پێداویستیانەی هەموو لەو پشتیان و دەستیانکرد ژیانی خەڵکرد ب���ە ک��ڕی��ن��ی چ��ەک ت���ەق���ەم���ەن���ی و م���ۆرک���ردن���ی و گەورەیی گرێبەستی بۆ ئاسمانی چەکی ب��ەه��ێ��زک��ردن��ی ت��وان��ا واڵت، سەربازیەکانی ئەمەش لە کاتێکدا دایە کە گەالنی ئەو واڵتە کوشتەی نەبوونی و سوتەمەنی کەمی و بێکاری

ئەمنیەت و خۆشگوزەرانین.بگەڕێین ئارامیدا و ئاسایش بەدوای بمانەوێ بۆیە گەر چەمکەی دوو ئەو دۆزینەوەی مەبەستمان واڵتەشی ئەو و مان ساتێکیش جۆرێک بەهیچ بێت، عیراق تێیدا بن ژیان بدات جوگرافیاکە سەقامگیری لەسەر شاهێدی دەستناکەوێ و بەڵکو ئەوەی هەیە تێکچون و لە بارچون و نا هاوسەنگی عیراقیش وایلێدێت تاکو دەڵێ پێمان ئەوەش هاوکێشەکانە، وەکو واڵتانی دیکە ببێتە سەرزەمینێکی لەبار بۆژیان و ئاسودە بیرکردنەوەی و فکری ژێرخانی پێویستە بەختەوەری بۆ ئێستای میللەتەکەی لە رەگوڕیشەوە دەرکێشرێت و سەرلەنوێ تۆوی عەقڵێکی کراوە و شەفاف و مەدەنی بڕوێنرێت کە بشێ

لە داهاتوودا ببێتە هەوێنی خۆشگوزەرانی.

تا ئەوکاتەی بەعسیەکان کودەتای سەربازیان بەسەر شیوعیەکاندا کرد

هەل رەخسا بۆ شۆڤێنیەکان تاکو رشتنی خوێنی خەڵکی بێ دیفاع لە خەونەوە

بکەنە واقیع

عێراق... واڵتی کێشە و گرفتاری

www.lawanikurdistan.com2013/1/8 170 9ژماره

بەشی دووەم:دروست لەگەڵ هاتنە سەرکاری بەعسییەکان لەرێگەی کودەتای ئیدی لەم رێکەوتە بەدواوە سوپای عێراقی بەفەرمیی دادەمەزرێت، بەتالیۆنێک پێکدەهێنرێت بەناوی تیپی هاشمی کەتیپێکی سوارە بوو. بەاڵم وردە وردە بەپێی تێپەڕینی کات ولەسەر داخوازیی بەریتانیا سوپای عێراقیی گەشەی جەنگییەکانەوە. وئامێرە چەک لەرووی هەم ژمارەو لەرووی هەم کرد ئەگەرچی حکومەتی عێراقی ناچارکرابوو تەنێ لەحکومەتی ئینگلتەرە چەک وچۆڵ بکڕێت، بەاڵم بەبەراوورد بەکات وژمارەو توانای سەربازیی سوپای

عێراق، سوپاکە لەچەکی کەم نەبوو. نووسەری ناسراو »پیتەر سالگت« لەبارەی ئەو گەشەکردنەی سوپای کانوونی لەشەشی عێراق سوپای دامەزراندنی دەنووسێت: عێراقییەوە دووەمی ١٩٢١ بەرە بەرە لەژێر رکێفی ئینتیدابدا قەبارەکەی گەورەبوو، لە٣٥٠٠ سەربازەوە بۆ ١٢ هەزار سەرباز، بەاڵم دیسان دامەزراندنی ئەو دەیانویست مەلیک بەریتانیاو شێوەیەی بەو پەروەردەکردنی سوپایەو هەژموونێک بوو بۆ دەسەاڵتی ئەوکاتە.. بەریتانیاش بەشێوەی کرداریی سوپای هاوکاریی ناخۆشییەکدا بۆنەو لەهەموو دەبردو بەڕێوە عێراقی عێراقی دەکرد لەسەرکوتکردن وراوەدونانی شۆڕشگێڕانی عێراقیدا. »٣«. بەپێی هەندێک سەرچاوەی مێژوویی، سوپای عێراق لەساڵی ١٩٣٣ لە١٢ بۆ بەرزدەبێتەوە لەساڵی ١٩٣٥ ژمارەیە ئەم پێکهاتبوو، هەزار سەرباز ١٩٥٨ گەالوێژی چواردەی شۆڕشی لەکاتی تائەوەی سەرباز، ١٥هەزار لەالیەن »ئەفسەرانی ئازادیخواز«ەوە، ژمارەی سەربازانی خۆی لەنزیکەی »٢٠« هەزار سەرباز داوە. بەگوێرەی زانیاریی لیوا »مەنسوور حەفید«یش گەشەکردنی ژمارەو توانایی سەربازیی سوپای عێراق بەپێی چەند قۆناغێک بووە. ناوبراو لەالی خۆیەوە بەمجۆرە گەشەکردنی سوپای عێراق ریزبەند

دەکات:گشتیی تەجنیدی فەرمانگەی یەکەم ١٩٢١دا ساڵی لەحوزەیرانی -

سوپای عێراق، خۆبەخش دامەزرا.ناوی دامەزرانیدا« »لەسەرەتای عێراقیی سوپای فەوجی یەکەم -

لێنرابوو فەوجی »موسای ئەلکازم«.- ٢٨ی ئازاری ١٩٢٨ حەڤدە قوتابی عێراقیی بۆ فێربوونی لێخوڕینی

فڕۆکەی جەنگیی لەبەریتانیا وەرگیران. - ٢٢ نیسانی ١٩٣١ یەکەمین وەجبەی فڕۆکەوانانی عێراقیی لەکولێژی

کرانویل لەئینگلتەرە دەرچوون.- لە٢٣ تشرینی یەکەمی ساڵی ١٩٣٧ دامەزراندنی یەکەم مەفرەزەی

تانگی سووکی عێراقیی.- ساڵی ١٩٣٧ دامەزراندنی یەکەمین یەکەی هێزی دەریایی عێراقیی.

کولێژی یەکەمین کردنەوەی ١٩٣٨ ساڵی یەکەمی تشرینی یەکی -ئەرکان لەشاری بەغداد. »٤«.

جیا عێراقی سوپای گەشەکردنی لەهۆکارەکانی یەکێکیش رەنگبێ خزمەتی بەسەپاندنی پابەندبێ ناوخۆیی، سەرکوتی ش��ۆڕو لەشەڕو پێڕۆ زۆرملێیی یاسای کەسێکیش یەکەمین زۆرەملێیی. سەربازیی کردبێت، ژەنەراڵ »جەعفەر عەسکەری« بەرەگەز کورد بوو، چوون ئەو یەکەم کەسێک بوو لەجیاتی تەڕبووش سیدارەی خستە سەری. جەعفەر بەرگریی شالیاری عێراقیدا، حکومەتی کابینەی کەلەیەکەم عەسکەریی بوو، ئەو یەکێک بوو لەکۆنە ئەفسەرەکانی سوپای عوسمانلیی، عەسکەری یەکەم کەسیش بوو داوای لەکۆنە ئەفسەرەکانی سوپای عوسمانلیی کرد یارمەتی بدەن لەدامەزراندنی هێزی ئەرتەشی عێراقیدا. بۆ ئەو مەبەستە لەرۆژی بیست ودووی تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٢٣ پێشنیارێکی پێشکەش بەرگرییکردن دەڵێ: کەلەوێدا سوپا دامەزرێنەری بەئەنجوومەنی کرد لەعێراق ئەرکێکی نیشتمانییە. ئەم دەربڕینە هاوواتای سەربازیی زۆرەملێی دەگرێتەوە. عەسکەری لەیادداشتنامەکەدا نوسیبووی »سوپا لەنێو گەالندا میللەت سەربەخۆیی هەروەها سەربەخۆییە، کۆڵەکەی ژیانەو رەمزی نایەتەدی«. بێگانە سوپای وئاواتی بەپاڵپشت کەرامەتی وپاراستنی بەاڵم حکومەتی پادشایی ئەوکاتی عێراق بەهۆی پاشکۆیی بۆ سیاسەتی تاوەکوو دواجار ئەو حکومەتە ئینگلتەرە ئەم خواستەی پشتگوێخست. کەئەمەش بکرێت، جێبەجێ یاساکە بڕیاریدا ١٢-٦-١٩٣٥ ل��ەرۆژی خۆیدا بەدوای جەماوەریی توندیی وناڕەزایی خۆپیشاندان زنجیرەیەک هێنا لەسەرجەم ناوچە جیاجیاکانی عێراقدا. دەستووری عێراق یەکێک لەو دەستوورانە گرنگیی بەرچاوی داوە بەسوپا، ئەمەش وێنەدانەوەی خواستی بایەخدار پیرۆزو بووە کەخوازیاربوون سوپا وەک شتێکی دەسەاڵتداران بڕوانن. بۆی بەگرنگییەوە رابهێنرێت ئەوە لەسەر بکرێت وخەڵک سەیر )دەستووری کاتیی ١٩٥٨ کە لە٢٧-٧-١٩٥٨ نوسراوە، لەماددەی ١٧دا

سوپا بەموڵکی گەل دادەنێ وئەرکی پاراستنی سەروەریی واڵت وسەالمەتی زەوییەکانی پێ دەسپێردرێ. لەدوای کودەتای ١٩٦٣و لەدەستووری کاتیدا کە لە٢٩ نیسانی ١٩٦٤دا نوسراوە، بایەخی زیاتر بەپێگەو ئەرکەکانی سوپا ولەمیانەی حکومڕانیی سیستمی چوارەمی لەبابی سێیەم خاڵی دراوەو

شەش ماددەدا »٧٧- ٨٢« بۆ ئەم مەبەستە تەرخانکراوە(. »٥«. لەسەردەمی پاشایەتیدا ئەگەرچی چەند کودەتایەکی سەربازیی روویاندا، بەاڵم گەشەکردنی ژمارەی سەربازان وتوانای سەربازیی سوپای فەرمیی شۆڕشی لەدوای بەاڵم بوو. سروشتیی وتاراددەیەک لەسەرخۆ عێراق، چواردەی گەالوێژی ١٩٥٨ەوە، بەرە بەرە هەم سوپا بایەخی زیاتری پێدراو هەم گەشەیەکی نائاسایی بەخۆوە بینی، ئەمەش بەهۆی ئەوەی رەوشی سیاسیی عێراق تەواو ئاڵۆزیی بەخۆوە گرت، لەالیەک چەندین رەوتی وەک ناسیۆنالیستە توندڕەوەکانی عەرەب لەهەوڵی کودەتادا بوون، لەالکەی تر دیموکراتی بەرێبەرایەتی »پارتی کورد بەوالوە شۆڕشی لەساڵی ١٩٦١ کوردستان« تاویسەند. ئەم دوو هۆکارە بوونە هۆکاری زیاتر بایەخدان بەیەکە سەربازییەکان لەالیەن حکومەتی »عەبدولکەریم قاسم«ەوە. لێرە بەدواوە حکومەتی عێراقی جیا لەوەی چەند هێزێکی تری نافەرمیی دروستدەکات لەوێنەی جاشە کوردەکان، لەهەوڵیشدایە توانا سەربازییەکانی زۆرتر پەرە پێبدات وئاستی سوپای عێراق بەرزبکاتەوە بۆ ئاستی سوپا ناودارەکانی جیهان. لەم پێناوەدا حکومەتی عێراق هەوڵدەدات کۆنتاکت لەگەڵ چەندین دەوڵەت ببەستێت بۆ بەدەستهێنانی چەک وتەقەمەنی سەردەم بەمەبەستی بەهێزکردنی سوپاکەی بۆ بەرپەرچدانەوەی هەر پیالنێکی ناوخۆیی لەالیەن ئەیلوول شۆڕشی دامرکاندنەوەی بۆ هەم ناسیۆنالیستەکانەوە، عەرەبە کەرۆژ لەدوای رۆژ زیاتر کڵپەی دەسەندو بەهێز دەبوو، بەاڵم )سەختترین سەردەمی سوپای عێراق ئەوکاتە بوو بەعسییەکان دەسەاڵتیان بەدەستەوە ٤٤ کرایە عێراق سوپای سەددام، سەرکاری هاتنە دوای چونکە بووە، فیرقەو لەساڵی ١٩٩٠یشدا ئەو ژمارەیە بۆ ٦٣ فیرقە بەرزبووەوە(. »٦«.بەعسییەکان بەسوپا، درا زیاتر بایەخی ،»١٩٦٨« سەربازییەوە جوولەکەیان لەناوبردنی گەورەو عەرەبیی نیشتمانێکی خەونی چوونکە ئیسرائیل – عەرەب لەجەنگی بەدۆڕاویی سوپاکەیان هاوکات هەبوو، بەهێزکردنی لەرێی عێراق بووە نرخێک بەهەر دەیانویست گەڕابووەوە، سوپاکەیەوە وەها لێبکەن دەسەاڵتی بەسەر تەواوی ناوچەکەدا بشکێت، کورد ن��ەژادی ک��وردو بزووتنەوەی ل��ەرەگ��ەوە خوازیاربوون ه��ەروەک دەربکێشن. بەعسییەکان چەندان بۆندیان لەگەڵ سۆڤێتی سووردا واژۆ کرد بۆ کڕینی نوێترین چەک وناپاڵم وباڵەفڕی سیخۆی رووسیی، بەاڵم واقیعی عێراق زۆر لەوە سەختتر ببوو بەم چەکانە کۆنترۆڵ بکرێت یان بتوانرێت بەو چەکانە شۆڕشی کڵپەسەندووی کوردەکان بەهاوکاریی ئێران وئیسرائیل لەدەیەی هەر عێراق دەوڵەتی سەرانی بۆیە دابمرکێنرێتەوە. وئەمەریکا کۆکوژو چەکی لەبەدەستهێنانی بیریان راب��ردووە سەدەی شەستەکانی کیمیایی دەکردەوە. »دەبلیو سیت کاروس« پێیوایە »عێراق بەرنامەی لەپێش زۆر ١٩٦٠و دەیەی لەساڵەکانی کیمیایی چەکی بەرهەمهێنانی ئەمانە لەهەموو جیا دەستپێکردبوو«. دەسەاڵت بگاتە سەددام لەوەی قۆناغی بااڵبوونی زیاترو گەیشتنە لوتکەی سوپای عێراقی هاوکاتە لەگەڵ هاتنە سەرکاری سەددام حسێن »١٩٧٩«، چوونکە سەددام خولیایەکی لەراددەبەدەر وزیاتری لەهەر سەرۆکێکی عێراقیی هەبوو بۆ بەهێزکردنی سوپا هەم لەرووی چەندایەتییەوە، هەم لەرووی چۆنایەتییەوە. ئەوەبوو سوپای عێراق پێشکەوتنی زۆری بەخۆوە بینی، تەنانەت لەساڵی ١٩٩٠دا لەوەی بێجگە ئەمە بووە، سەرباز ملیۆن لەیەک زیاتر خاوەنی عێراق خودانی تازەترین تەکنۆلۆژیی چەک وچۆڵ بووە. »ریچارد بێننێت« لەو رووەوە دەڵێت )لەشکری عێراقیی لەساڵی ١٩٩٠دا یەکێک بوو لەلەشکرە گەورەکانی جیهان، بەاڵم لەکۆتایی یەکەمین جەنگی کەنداودا بەرەڵاییەکی لەشکرەکەدا سەربازییەکانی یەکە پاشماوەکانی بەسەر باڵی ت��ەواو زەبریان دوژمنەکانیانەوە لەالیەن الیەکەوە لەهەموو لێهات وایان کێشا، لەسنوورێکدا سوپاکەی نەبوو رازی بەوە بەعس لێدەکەوت(. حکومەتی کەپشت سوپایەک بکاتە سوپاکەی دەیویست بەڵکو بکات، قەتیس ببەستێت بەتەکنۆلۆژیترین چەکی سەردەم، بەتایبەتیی چەکی کۆمەڵکوژ. سەرانی بەعس بەرێبەریی »سەددام حسێن«، هەموو تواناو وزەی خۆیان ئەم وئەتۆمی. کیمیایی خاوەنی چەکی بکەنە واڵتەکەیان تا بەکارهێنا هەوڵە لەدەیەی حەفتاکانی سەدەی رابردوودا زۆرتر برەوی سەند. بۆ ئەو مەبەستە وەزارەتی بەرگریی و وەزارەتی پیشەسازیی سەربازیی لەچەندان کۆمپانیای وچەندین دەوڵەتان لەگەڵ کۆنتاکتیان رێگەی جۆربەجۆرەوە جیاجیا گرێدا تاکو ئەو خەونە بهێننەدی. بەاڵم ئیسرائیل کەزیاد لەهەمووان بەمەترسیی عێراقێکی خاوەن چەکی ئەتۆمی دەکرد، زۆر زوو، هەستی

ئەتۆمی کورەی بنکەکانی هەواییەوە لێدانی لەرێگەی ١٩٨١ لەساڵی عێراقی کاول وتێکوپێکدا، ئەمەش وەهای لە«مەناحیم بێگن«ی سەرۆکی ئەوکاتی ئیسرائیل کرد بەخۆشحاڵییەوە بڵێت وەک خۆی ئامانجەکەمان پێکاو خەونی لەناوبردنی ئیسرائیلمان پووچەڵ کردەوە. لەگەڵ ئەمانەشدا حکومەتی سەددام هەر بەردەوام لەسەر سەرەڕۆییەکانی تا دواجار توانی عێراق بکاتە خاوەنی چەکی کیمیایی. )رژێمی عێراق توانی لەچەندەها تەکنیکی بەکادرە مەشق ناوکییدا تەکنۆلۆژیای هەمەجۆری ب��واری زاناکان گەیشتە راددەیەی کەژمارەی ئەو تا بکا وئەندازەییەکانی خۆی وتەکنیککاران گەیشتە ٥-٧ هەزار کەس، ئەندازیاران ژمارەی زاناو ٥٠٠جگە لە٢٠ هەزار کارکەری تری ئەم بوارە. سەرباری ئەمەش بودجەیەکی کەرتەدا خەرجکرا, لەم کە دۆالر ملیارد کەگەیشتە ١٢ تەرخانکرا زۆر جگە لەوە، رژێم چەند دەزگایەکیشی دروستکرد پەیوەندییان بەبەرنامە لەوانە پڕۆژە، دەزگاو ٢٨ گەیشتە کەژمارەیان هەبوو، ناوکییەکەیەوە یۆرانیۆم وپیتاندنی نەخشەسازیی لێکۆڵینەوەو بۆ مەڵبەندێک چەند وچەند ناوەندێکیش بۆ ئەلکترۆنکاریی وتاقیکردنەوە(. »٧«. ئەوەی زیاتر عێراقی هاندەدا بۆ ئەوەی لەزووترین کاتدا تەکنۆلۆژیی سەردەمی چەک بەدەستبهێنێت بەتایبەت چەکی ناوکیی دوژمنایەتی بوو لەگەڵ ئیسرائیل لەالیەک وشەڕی دەستەویەخەی لەگەڵ ئێران وبزووتنەوەی رزگاریخوازی کوردستان لەالیەکەی تر بوو. رژێمی بەعس لەدەیەی هەشتاکاندا زۆرترین وتەقەمەنی وکڕینی چەک بەرهەمهێنان بۆ واڵتەکەی لەداهاتی بودجەی نیشان وپسپۆران سەرسوڕمانی خۆیان لەتوێژەران هەندێک تەرخانکرد. دیاریکراوەی بڕە لەو زۆرتر عێراق هەشتاکان بەدرێژایی لەوەی دەدەن کردبوو، تەرخانی وخزمەتگوزاریی تەندروستی کەرتەکانی سەرجەم بۆ بودجەی بۆ کەرتی سەربازیی وپەرەپێدانی یەکە سەربازییەکانی تەرخان

کردبوو.فراوانبوون دەرب��ارەی Judit Miller, Laurie Mylroieلەسەروەختی جەنگی پارە بۆ سوپا وخەرجکردنی ژمارەیەکی خەیاڵیی ئێران – عێراقدا دەنووسن »لەم سااڵنەدا بارودۆخی ئابووری ئەم واڵتە زۆر خراپ ببوو، سەددام هەموو پاشەکەوتە داراییەکانی خۆی بۆ کڕینی چەک وتەقەمەنی سەرفکردبوو. لەدوو ساڵی سەرەتای جەنگ، عێراق ١٠ ملیارد دۆالری یارمەتی دارایی لەواڵتانی عەرەبیی وەرگرت کەهەمووی بۆ کڕینی چەک تەرخانکرا«. »٨«. هەر لەمبارە، ئەنیستیتۆی نێودەوڵەتیی بەبەهای ١٩٨٤ لەساڵی عێراق ک��ردووە: ب��ەراووردی ستۆکهۆڵم ئاشتی نزیکەی ١٤ ملیارد دۆالر چەکی کڕیوەو بەکاریهێناوە. بەپێی بەراووردی حکومەتی ئەمەریکیی، لەشارەزایانی کەیەکێکە کوردسمان« »ئانتۆنی عێراقیی لەنێوان ساڵەکانی ١٩٨٢- ١٩٨٥ نزیکەی ٢٧ ملیاردو ٣٠٠ ملیۆن دۆالرو لەنێوان ساڵەکانی ١٩٨٦- ١٩٨٩ نزیکەی ١٥ ملیاردو ٥٠٠ ملیۆن دۆالر کەکۆی گشتیی زیاتر لە٤٢ ملیارد دۆالرە لەم حەوت ساڵەدا چەکی هێناوەتە ناو واڵتەوە. ئەو تەنانەت لەو بڕوایەدایە تینووێتی سەددام بۆ چەک لەماوەی ئەم سااڵنەدا لەم ژمارە سەرسوڕهێنەرەش زیاترە. حەزی سەددام بۆ کڕینی چەک تەنانەت پاش کۆتاییهاتنی جەنگ لەگەڵ ئێرانیشدا کۆتایی نەهات، بەشێوەیەک لەماوەی پێنج ساڵی پاش تەواوبوونی شەڕ، عێراق گەورەترین واڵتی کڕیاری چەک وپێداویستیی سەربازیی بووە. بەپێی لەالیەن جیهان فرۆشراوەکانی چەکە هەموو %٩ شارەزایان ب��ەراووردی سەددامەوە کڕدراون. »٩«. ئەگەرچی لەدوای ئۆپەراسیۆنی »گەردەلوولی بیابان« سوپای عێراق لەرووی مەعنەویی وماددییەوە بەتەواویی تێکشکێنرا، بەاڵم سەددام حسێن زۆر لەوە سەرکێشتر بوو بەو گورزوەشاندنە دەست لەو خولیا وحەزە شێتانەیەی خۆی هەڵبگرێت. بۆیە لەسااڵنی ئابڵووقەی ئابووری وبازرگانیی نەوەدەکانی سەدەی رابردوو لەسەر عێراق، لەکاتێکدا بەندی حەوتی نەتەوە یەکگرتووەکان رێگریی دەکرد لەعێراق چەک وچۆڵ بکڕێت، بەاڵم رژێم بەرێگەی قاچاغ لەهەوڵدا بوو لەرێگای ئۆکرانیاو رووسیاو بەبەرتیلدان لەناو تورکیادا، ژمارەیەکی زۆری چەک وپێداویستیی سەربازیی بهێنێتە ناو عێراقەوە، هەتاکو ئەمەریکاو کۆمەڵی نێودەوڵەتیی پێیانزانی کار لەکار ترازابوو، بەمجۆرە جارێکی دیکە سوپای عێراقیی بەهێز کرایەوەو چەندان یەکەی وەک »گاردی کۆماری وسوپای قودس و گیانبەختکەرانی ولۆجیستیی ماددیی بەتوانایەکی فەرمیی لەدەرەوەی سوپای سەددام« زۆرەوە قووتکرانەوە کەکاریان تەنیا داکۆکیکردن بوو لەرژێم و سەرکوت بەرهەڵستکارە هێزە کوردو گەلی رزگاریخوازی بزووتنەوەی ولەناوبردنی شیعەکانی باشووری عێراق. تا ئەوکاتەی لەپرۆسەی داگیرکردنی عێراق لەالیەن ئەمەریکاوە لەبەهاری ٢٠٠٣دا بەتەواوەتی لەبەریەک هەڵوەشایەوەو

هەموو تەکنۆلۆژیا سەربازییەکەشی لەکیس چوو.

سوپای عێراق.....لە فەرمانڕەوایی شا فەیسەڵەوە تا نوری مالیکی

ستیڤان شەمزینانی

www.lawanikurdistan.com ژماره 170 102013/1/8

ئەودەرد و کێشە و نەخۆشیانەی بەرۆکی گەلی کوردی گرتوە و گرتون، چ لە ئێستا و چ لە رابردوو و رەنگیشە لە داهاتوو کە منین، هەر ئێمەش وەکو گەلێکی دێرن بەڵکو نەبووە، ئەو حاڵمان لەسەر زەوی و خودان سنورێکی جوگرافی دیاریکرا و قوربانی هۆیشەوە بەو و پەتایانە ئەو زۆر کوشتەی دەستی تا کەم دیش گەالنی زۆریانداوە، بەاڵم جیاوازیەکە ئەوەیە ئەوانەی ئێمە لەگەڵ هاتنیان نەبوونەتە جێگای عیبرەت و پەند و وانە لێفێربوون و ئەزموونمان لێوەرگرتبێ، بەڵکو تا هاتوە پێوە نااڵندومانەو و قوربانیمان بەهۆیەوە داوە، کە ئەگەر چاوێکی خێرا بەناونیشانەکانیان بخشێنین، لیستێکی دوور و درێژ پڕدەکاتەوە وە) خیانەت، بێ باکی، خەمساردی، و چیرۆکێک ئێمە لەگەڵ یەکەیان هەر کە )نرجسیەت(، خۆیستی خۆبەکەمزانین،

بەڵکو زیاتریش لە بەسەرهات و هەبوو نەبووی هەیە.ئێستا تاکو ئێمەوە مێژووی بەرەبەیانی لە خۆرکەیەک و ژەنگ وەک گومانیش دەست لە مالنێمان بووە و دڵی نەهاتوە بۆ چرکەیەکیش دەستمان لێبەربدات، گەرچی لەروی تیرۆیی و فەلسەفیەوە بیرمەندان و زاهیدان چەمکی گومان وەک واقیعەت یا روحی کارکردنی مرۆڤ دەزانن و پێیان وایە بۆ ئەوەی تۆ هەمیشە بە راستیەکان بگەی و خوار و خێچی و نارێکی لە راست و پاک و رەوانی جیابکەیەوە، پێدڤی بە عەقڵێکی گومانبردن بۆ هەموو بویەرێک بچیت و قەت دڵنایی نەتخاتە ناو بێ باکی و سادەیی، بەاڵم ئەوەی ئێمە باسی لێوەدەکەین زیاتر روکارە سیاسیەکەی گومانە کە ئەمڕۆ لەسەر شانۆی سیاسی هەرێمی کوردستان گورزی کوشندەی لێداوین و لەزۆر بواردا نەک وەستاندونی بەڵکە پاشەکشێی ترسناکی پێکردوین، چونکە پێمان وابووە بەردەوام هەر نیەت و ویستێکی بەرامبەر لەهەر بڕیار و بیرکردنەوەیەکدا مەبەستێکی خراپ و ناپاکی لە پشتەوەی خۆی مەاڵسداوە و دەیانەوێ لەو رێگایەوە گۆڵی خۆیان نێوانی خوانی موعارەزە و بە وردی و وشیاریەوە سەیری ئێستا گەر بکەن، وەک دەسەاڵت بکەین هەستدەکەین ئەو تەمی گومانە رەوشێکی نا ئاسایی خوڵقاندوە و گرفت و ئاریشەی بێزارکار و خەمی ناخۆشی بەرهەمهێناوە کە سەر ئەنجام کاریگەری

لەسەر رەوتی ژیانی خەڵک دورستکردوە.تۆماری وێسگانەی ئەو کەمنین کورد خ��وازی رزگ��ای بزوتنەوەی مێژووی لە بە زۆر ویستویەتی دووژمن کە تایبەتی بە کردووە، گومانی دەردی لێکەوتەکانی ئاسانی لەو درزەوە بخزێتە نێو ریزەکانی شۆڕش و بە رێگای خەڵکانی بەکرێگیراوی خۆی، کەلێنی گەورەی دروستکردوە و سەرئەنجامی زەفەری بە یەکڕیزی و یەکگرتوی ناوخۆمانی بردەوە، قازانجیشی لە سەرقاڵکردن و دروستکردنی کێشە بۆ ئێمە کردوە، ئەو گومانەش زۆر جار شکاوەتەوە سەر حساباتی شەخسی و یەکالکردنەوەی ملمالنێی نێوان دوو رەوت یا دوو جەمسەر کە یەکێکیان ویستویەتی ئەوەکەی تر بخاتە چاڵەوە لەسەری گومان بەدروستکردنی کاتێک بەرپرسیاری، بازنەی لە بخاتەوە دووری یا دەستی چەوری خۆی بەو دەسڕێتەوە و وێنەی دوژمنی بۆ دەکێشت لە چاوی گشتیدا، کە رەنگە ئەو کەسەی ئەو گومانەی لەسەر بیناکرابێ زۆر لەوە تر دڵسۆزتربێ کە

هەوڵی خراپکردنی ئەدات.کۆمەاڵیەتی بواری بەتایبەتی و کوردی کلتوری روحی لەناو گومانە ئەو دەڵێن گواستراوەتەوە بۆ ناو سەحنەی سیاسی، بەتایبەتی کاتێک دەبینین لەسەر گومانێکی بچوک مرۆڤێک دەبێتە قوربانی لەسەر کێشەیەکی کۆمەاڵیەتی زۆر بچوک، کە زۆرجار لە پاش لێکۆڵینەوە دەرکەوتە تەنیا گومانێکی سادە ئەو کارەساتەی خولقاندوە، کە زۆر جاریش پەیوەندی بە نزمی ئاستی رۆشنبیری و تەسکی بیرکردنەوەی ئەنجامدەری تاوانەکەیە، بەوەی تەنها بە قسەکردنی کەسێک لەسەر ئەو کەسەی دەیکوژێت دەبێتە ئەنجامدەدات، وەکو روە سیاسیەکەشی رەنگە ئەو کەسی تاوانێکی گەورە بکوژ و

کوژرابێ زۆر لەوەی بکوژ راسگۆ و پاکتربێ.ئێستاش وەکو سەرەتا ئاماژەی بۆ کرا لە روەسیاسیەکەیدا ئەو دەردە زۆر بەزەقی دیارە و نێوانی موعارەزە و حکوومەت بە نێو هەورێکی رەشی گوماندا دەڕوات، کە بڕوانێ، گومانەوە بە موعارەزە بەرنامەکانی و پرۆژە لە حکومەت هەم وایکردووە لە لە حکومەت تەماشابکات، کە هەمیش ئۆپۆزسیۆن بە چاوێکی وردی گوماناوی هەردوو لە کەسانێکیش گەر و ناڕاستە گومانبردنێکی تەنیا حاڵەتەکەدا هەردوو زۆر رێژەیان دڵنیاین کە هەبێ، باشتر بەرەوە دۆخەکە نەبێ مەبەستیان هەبن ال کەمە، ئەوا نیەتە گشتیەکە پاکەو لە پێناو باشترکردنی وەزعەکە و هێورکردنەوەی و بەرەوپێشەوە بردنی ژیانی ئابووری و سیاسی و کۆمەاڵیەتی خەڵکە، هەمووش ئەو

ئامانجە کۆماندەکاتەوە.

پێشەوا بایز

گومان وەک )ژەنگ(خۆرکەی یەکریزی کورد

بەهێز حوسێن*میسر واڵتێکی مۆزایکی فرە پێکهاتەی مەزهەبی، ئایینی، کەلتوریی ئەوتۆیە کە تەنها لەسایەی سیتسمێکی دیموکراسی عەلمانیدا دەتوانرێت لە رەوشێکی پڕ سەقامگیرییدا بهێڵرێتەوە، ئەگەرنا و تۆتالیتار و بە ستەمکار بکات، کۆنتڕۆڵی ناتوانێت و حوکمڕانی هیچ سیتمێکی سیاسی ئەوا

دیکتاتۆر و شمولییەکانیشەوە، مێژووی ئەو واڵتەش ئەمەی سەلماندووە.لە پڕ کۆمەڵگە ئەو جڵەوکردنی بۆ داد« و ئازادی »پارتی میسر ئیخوانەکانی هەوڵەکانی دەبینم، چونکە بە هەوڵێکی شکستخواردووی میسر دینامیکییەی و دێرین مێژووە و شارستانی میسرییەکانی دادی داخراو ئایینی ناسیۆنالیستی شورائامێزی داخراوی سیستمی بۆ پەنابردن لەالیەن میسری کۆمەڵگەی جڵەوکردنی هەوڵی بۆیە سەرەتاکانی هەر بیدات، ئەمڕۆ تا نەداوە،

ئیخوانەکانەوە ڕوبەڕووی بەرهەڵستکاری بەهێز بۆتەوە.میسر دەستووری ڕاپرسی قۆناخەکەی هەردوو بەشداربووەکانی میسرییە زۆرینەی ئەگەرچی لە کە نەبوون کەم )نا(کان دەنگی رێژەی بەاڵم )بەڵێ(دا، بە دەنگیان ) %٦٥( لە بەرێژەی )٣٥%(بوو، ئەم دەنگانە تەنها لەکۆی دەنگی کەمتر لە )٤٠%( ی میسرییە بەشداربووەکانی ئەو راپرسییە دەکات، کە ئەگەر بەوردی سەرنجبدرێت ئەوا رەنگە لەگەڵ بەشداری رێژەی بەشداربووانی ئاوا راپرسییەکی لە بەشدارینەکردن چونکە بگۆڕانایە، تر بەجۆرێکی ئەنجامەکان میسرییەکان چارەنووسسازیشدا خۆی لەخۆیدا وەک دەنگی سپی یان بایکۆتکردن وایە و ئاماژەیەکی پۆزەتیڤانە

نییە بۆ دروستی یان سەرکەوتنی پڕۆژەی دەستوورەکە.سەر بچنە بۆی بەپەرۆشەوە خەڵکی کە بەدەستوورێکە پێویستیان میسرییەکان کاتەدا لەم سندوقەکانی دەنگدان و النی کەم دەنگی زۆرینەی ڕەهای خەڵکی میسر بەدەستبهێنێت، لێرەدا پێویستە ڕاستگۆیانە بڵێم کە ئیخوانەکان جگە لە پێکهاتە و گروپێکی کەم و لەبازنە دەرنەچووی ئایدۆلۆژی گەلی میسریان لەدەوری خۆیان هێشتۆتەوە و قایل کردووە، گرفتەکەش لێرەدا ئەوەیە کە ئیخوان نەیتوانیوە ببێتە مایەی متمانە و رەزامەندی خەڵکانی میسر لەدەرەوەی بازنەی ئیخوان

یان بەرفراوانتر بڵێین دەرەوەی بازنەی ئیسالمییەکانی ئەو واڵتە.شکستی ئیخوانەکان لەوەدایە کە نەیانتوانیوە دەنگ و متمانە و پشتگیریی قیبتەکان و کریستیان ئەوان »مورسی بڵێی ئەوەی وەک کۆبکەنەوە، پێشوو رژێمی الیەنگرانی تەنانەت و عەلمانی و حوکمی هەر دەسەاڵت، هاتوونەتە سەلەفییەکان و ئیخوانەکان بەدەنگی تەنها کە ئیخوان« و دەنگدەرانی خۆیان بکەن! ... لە کاتێکدا ئەم بیرکردنەوەیە نەک هەر مەترسی بۆسەر دەسەاڵتی میسر دروستکردووە، تەنانەت ئاسایشی واڵتی تێکداوە و چەند بەرەیی لەسەر شەقام و لێکترازانی

کۆمەڵگەی میسریشی هێناوەتە ئاراوە.نموونەی هەوڵیاندا هەرچەندە کە لەوەدایە مورسی محەمەد ئەمڕۆی حوکمڕانی شکستی حوکمڕانێتی و ئەزموونی ئیخوانەکانی تورکیا »پارتی داد و گەشەپێدان« دووبارە بکەنەوە، بەاڵم نەیانتوانی و خوالنەوە لە بازنەی داخراوی ئایدیای ئیخوانیدا ڕووبەڕووی قەیرانێکی کردوونەتەوە کە ڕەنگە بە ئاوابوونی خۆری دەسەاڵتی پڕ خۆزگەی خۆیان کۆتایی پێ بێت، کە ئەوان ٨٠ ساڵ

زیاترە بۆی هەوڵ دەدەن.و عەلمانی و سیکۆالر بەرەی کێبرکێکارەکانی تەنها نەک مورسی دەسەاڵتی نموونەیەی ئەم ئایدۆلۆژی و جیهادییەکانی بەڵکو هاوبەشە فیکری و لە میسردا، بەهێزترکردووە دیموکراتەکانی دوێنێشی لەخۆی کردووە و ئەوەتا ڕۆژ بەڕۆژ حیزبی نوێی ئیسالمی تر دادەمەزرێت و هەوڵی گرتنە دەستی دەسەاڵت دەدەن و سەلەفییە پشتگیرەکانی دوێنێشی لێ دەبێتە کێبرکێکار و ئۆپۆزسیۆن.من لەوباوەڕەدام کە میسر پێویستی بە حوکمڕان و دەستور و سیستمێکی دەوڵەتداریی دیموکراتی ڕەنگەکەی فرە و هەمەچەشن پێکهاتە ئازادییەکانی و ماف دەستەبەریی کە وایە عەلمانی و کۆمەڵگەی ئەو واڵتە بکات، تاکە شتێک لە ئێستادا میسرییەکان لەدەستیان نەداوە، ئیرادەیە بۆ و کەس هیچ ناگەڕێن لێ بۆیە تایبەتییەکانیان، و گشتی ئازادییە و جیاوازییەکانیان پاراستنی الیەنێک لێیان زەوت بکات، بەتایبەتی پاش ئەوەی گەلی هەژاری ئەو واڵتە لەسایەی ئەم دەسەاڵتەدا

هەژارتربوون و ژمارەی بێکارەکانیان زۆرتر بووە.لەو باوەڕەدام کە بەرهەڵستکاریی گەورە بۆ حوکمی ئیخوانەکانی میسر خەونی دەسەاڵتی ڕەهای ئیخوانەکانی تووشی شۆک کردووە و نەک بەربەستیان لەسەر رێگای بەرەوپێشچوونییان داناوە ، بەڵکو پاشەکشەیان بە پڕۆژەی ئیخوانەکان کرد و پێشبینی دەکرێت کە لەمساڵدا گۆڕانێکی گەورە بەسەر سیستمی حوکمڕانێتی میسردا بهێنرێت بەجۆرێک لەبەرژەوەندی خەڵکی میسر بێت واتە گەلی پێکهاتەکانی هەموو ئازادییەکانی و تایبەتمەندی پاراستنی و ژیان پێکەوە لەبەرژەوەندی

میسر بێت.*پێشکەشکاری بەرنامەی گەرماوگەرم لە کەناڵی ئاسمانی گەلی کوردستان.

حوکمی ئیخوانەکانی میسر خوالنەوە لەبازنەی

داخراودا

www.lawanikurdistan.com2013/1/8 170 11ژماره

قەیران لە دوای قەیران بەردەوامە لە عێراقدا، هەنگاوەکانی مالیکی تەنها کوردی نیگەران نەکرد، ئاراستەی قەیرانەکانی

گۆڕی بۆ سوننەکانیش.عێراقدا، لە دروستکردن قەیران لە بەردەوامە مالیکی قەیراندایە، پڕی لەو عێراق سیاسی دۆخی ئێستادا لە بەڵکو نانێت، چارەسەر هەنگاوی مالیکی حکومەتەکەی ئاڵۆزییەکان درێژە پێدەدات، گەر چارەسەری بۆ نەدۆزرێتەوە

ئەگەری ڕوودانی کارەساتی خراپی دەبێت.و )ئەنبار لە لەسەرداواکانیان سورن خۆپیشاندەران ڕومادیە و موسڵ و بەغداد و ناوچە سوننەنشینەکانی تر( فراوانبوونی خۆپیشاندانەکان و گوێنەگرتنی دەسەاڵت لە چارەسەرکردنی داخوازیەکانیان، دوور نییە خۆپێشاندانەکان دژی ل��ە سەربکێشێت ڕاپ��ەڕی��ن ب���ەرەو ئ��اراس��ت��ەک��ەی

حکومەتەکەی مالیکی.چارەسەری نایەوێت مالیکی باروودۆخێکدا لەوەها کێشەکانی عێراق بکات، چوار بژاردە وەک ئەگەر دەخاتە ڕوو بۆ بارودۆخی عێراق کە یەکێکیان مەترسی دارە و باس لە ڕوودانی شەڕی ناخۆ دەکات لە عێراقدا، ناکرێت سەرۆک چەکدارەکانە هێزە یەکەمی بەرپرسی کاتێکدا لە وەزیران

ئەو دەستەواژۆیە بەکار بهێنێت. بەردەوامی خۆپیشاندان لە ناوچە سوننەکان ئەمجارەیان ڕەتکردنەوەی دەسەاڵتی مالیکی و ڕەتکردنەوەی مەرکەزێتی بێ دروست تر هەرێمێکی عێراق لە بەجۆرێک دەسەاڵتە، و باشور لە هاواڵتیان چونکە سوننەیە، هەرێمی ئەویش ناوەڕاستی عێراق کێشەی ئاسایش و خزمەتگوزییان هەیە تر هەرێمێکی کوردستان هەرێمی هاوشانی دەیانەوێت و

دروست بکەن.شێوەی بەو ناتوانێت کە ڕوونبووەتەوە بۆی سوننە ئێستا کە عێراق بەڕێوە دەبرێت، ڕۆڵی خۆی وەک پێویست

ڕاب��ردوو هاوشێوەی عێراقدا لە تر جارێکی و بگیڕێت دەسەاڵت بگرێتەوە دەست، دواجار دەیەوێت هەرێمێک بۆ خۆی دروست بکات، لەو ڕێگەیەوە ڕۆڵی خۆی بگێڕێت، بۆ ئەمە دەیانەوێت فشار لەسەر حکومەتەکەی مالیکی دروست بۆیە نەخرێت، پەراوێز ڕۆڵی سوننەکان ئەوەی بۆ بکەن، لە پەنای ناڕەزاییەکانی کورد و بەهێزبوونی بەرەی دژ بە مالیکی لە پێناو پاراستنیان وەاڵمی مالیکی بە خۆپیشاندان

دەدەنەوە. بەردەوامی خۆپیشاندان، دوور نییە کارەساتی نەخوازراوی خۆپیشاندانەکانی دژی لە هەیە ئەگەری لێبکەوێتەوە، سوننە الیەنگیرانی مالیکی بڕژێنە سەرشەقامەکان لە دژی

سوننەکان ئەو کات عێراق دەباتە دۆخێکی ناهەموار.سەرکردە قەیراناویدا بارودۆخێکی ل��ەوەه��ا دەبێت بەر ببنە پەنا یاسا دەوڵەتی تایبەتی بە سیاسیەکان متمانە و ڕاستەقینە دانوستانی و دەستووری چارەسەری بەرژەوەندی پێناو لە بکەن، دروست خۆیاندا نێوان لە هەموو عێراقییەکاندا، واڵت بەم شێوە قەیراناویە بەردەوامە بەڕێوە نابرێت، پێویستە الیەنە سیاسییەکان بگەڕێنەوە بۆ چارەسەری کێشەکان و باشترین چارەسەر بۆ هیورکردنەوەی ڕێکەوتننامەی بۆ گەڕانەوەیە عێراق سیاسی بارودۆخی

هەولێر و دەستوور.حکومەتی و نوێنەران ئەنجومەنی هەڵوەشاندنەوەی عێراق لە ئێستاداو هەڵبژاردنی پێشوەخت کەئێستا لەالیەن ئەیاد عەالوی و مالیکییەوە داوا دەکرێت، چارەسەر نییە بۆ کێشەکان، چونکە تا حکومەت پێکهێنرا لە دوای هەڵبژاردنی ٢٠١٠ماوەیەکی زۆری پێچوو، دەکرێت حکومەت و پەرلەمان کە ڕێکەتنەی ئەو بۆ بگەڕێنەوە سیاسییەکان الیەنە و

حکومەتیان لەسەر بنیاد ناوە.*جێگری سەرنووسەری هەفتەنامەی رێبازی ئازادی.

عومەر غواڵمی*

وەاڵم نەدانەوەی خۆپیشاندەران عێراق دەباتە قۆناغێکی مەترسیدار

خاوەنی ئیمتیاز:ئومێد خۆشناوسەرنووسەر:

ئاڤان حه مه ساڵح0750-446 1301

جێگری سه رنووسه ر: شاخه وان عومه ر سلێمان0750-448 0225

به ڕێوه به ری نووسین: فەرەیدون بێوار0750-414 1910

f_bewar@yahoo.com

ناونیشان: هەولێر- بارەگای مه کته بی سکرتارییه تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه نجومه نی وه زیران

یان له رێگه ی ئه م ئیمه یله وه بابه ته کانتان بنێرن:shaxawanjournalist@yahoo.com

بەهرۆز جەعفەردەسەاڵت، هەرەبااڵی لوتکەی گەیشتبووە مالیکی بوو سەروەختێک چونکە هەم ئێران و هەمیش ئەمریکا ئەگەرچی لەشێوازی خودا پەرستندا وەک زۆرشتی ه��اوڕاب��وون، مالیکیدا لەمەسەلەی ب��ەاڵم ب��وون، جیاواز زیادبوونی بودجەو، هێزە چەکدارەکان مالیکیان تەواو گومڕاکرد، گومڕابوون تاکێک دەبینێتەوە، خۆالی تیایدا عێراقی کەتاکی ژینگەیە لەو مەبەست دەسەاڵتخواز خوێنڕێژو و ئەخوڵقێنێت تراژیدیا هەبوو، دەسەاڵتی کەهەر وادەکا..؟ گوێ تێبگەین بۆچی لەمالیکی نییە، ئاسان لەئێستادا دەبێت. لەئەندامانی حزبەکەی ناگرێت، هاشمی واڵت بەدەرکردو، سوپای دژی کورد لەگەڵ گرفتی دواتر کرد، کوردو عەرەبیشی بانگەشەی شەڕی پێکەوەناو پێشووتر ئەوەی لەگەڵ چونکە ترۆپک، گەیاندە عیساویدا و سووننەکان لەچەندین کۆبونەوەدا بەڕاشکاوی بەسووننەکان وتراوە »ئەوباوکەتان مرد، لەلێدوانە مالیکی هەرگیز بترازێت لەمەش دەست«. بگرنەوە دەسەاڵت هەڕەشەو توندئامێزەکانی خۆی بەرامبەر تورکیا ناکەوێت. ئێ تۆبڵێی ئەم کابرایە نەخۆشی دەروونی هەبێت! یان خوا سەری لێشێواندبێت، بەبڕوای

ئێمە نەخێر، چونکە مالیکی لەکۆتاییدا لەبەردەم دوو ڕێگەدایە:کە تێدەگەن وای هەندێک بهێنن، تر کەسێکی و الببرێت یەکەمیان: بەاڵم نابێت، باشتر لەمیان بێت تر یەکێکی نییەو چارەسەر البردنی چونکە مالکییە، خستنەوەی دوور زوو چارەسەر باشترین ڕاستیەکەی هەرکەسێکی تر دێت، النیکەم وەکو مالیکی ئەگەر هەل و مەرج لەباربێت دەکرێت ماوەیەدا لەم دیکتاتۆر. و تاکڕەو تاببێتە دەوێت ساڵی )٧-٨(مالیکی بەالچوونی هەم تاوبدەن. باشتر خۆیان ئەسپی بەتایبەتی کورد ئەبێتە پەندێک بۆ هەموو ئەوانەی دەیانەوێ السایی بکەنەوە، لەوەدەچێت خراپ کورسییەکەی کەسێک هەر لەعێراق کلتورێکیش ببێتە لەکۆتاییدا مالیکی ئایا ئەوەیە پرسیارەکە بدەن. الی دانەنیشت، جوان بەکارهێناو ناو درەختەکانی گشت ڕۆژێکیان دا جۆسام لەحیکایەتی الدەچێت...؟ دارستانەکە کۆدەبنەوە، کەسێک بکەنە سەرۆکی خۆیان، دەچنە الی هەنجیر، پێی وایە ئەم چەندین سوودی هەیە و خۆی تووشی ئەم سەرئێشەیە نەکات باشترە، ڕوو لە زەیتون دەکەن تا ڕابەرایەتی دارستان بکا، ڕەتی دەکاتەوە، چونکە ئەم جگە لەماددەی خۆراکی و چەورییەکی بەسوود کە پێشکەشی دەکا، نایەوێ خۆی لەمەدا ناشرین بکاو کاری سەرۆکایەتی بگرێتە ئەستۆ، لە ڕوو ناچار چاری لەکۆتاییدا تریش. درەختەکانی دەچنە الی هەروەها ئەمیش وەربگرێت، دارستان درەختەکانی کەسەرۆکایەتی دەکەن )دڕک( دوای الببرێم«. من »نابێت هاتووە کەتیایدا مەرج کۆڵێک دانانی دوای ماوەیەک دڕک زۆر خراپ هەڵس و کەوت دەکات، دەیانەوێ الیببەن، دەڵێ

ئەگەر المبدەن، ئەوا گشت دارستانەکە ئەسوتێنم.دووەمیان: مالیکی لەکۆتاییدا دەیەوێ چی بکا..؟ ئەو هەموو هۆسەیەی ناوەتەوە، هەندێک وابیردەکەنەوە کەمالیکی لەدوا کاری سلبیانەی خۆیدا، چاڵێکی تری بۆخۆی هەڵکەندو خۆپیشاندانی سووننەکان و بەهاری عەرەبی هێنایە عێراق، بەبڕوای من ئەمە زۆر هەڵەیە، چونکە خۆی لە بنەڕەتدا ئەمە ئامانج و خواستی مالیکی بوو کە خۆپیشاندان بگاتە عێراق، بەمەبەستیش سەرجەم گرفتەکانی تری دروستکرد، ڕوونتر بیڵێم ئەم کابرایە عێراقی کرد تاوەکو ئیقلیمیدا، لەناوچەی شیعەکان گشتی هێڵی و ئێران بەقوربانی ڕێگەی لەعێراق مالیکی و ئێران نەگاتە بەهارەکە بڕوخێت سوریاش پێبگرێت، یان هەر ئەم ناوچەیە بەشێوەیەکی ناجوگرافیش بێت بەن بەدەم خۆی سەربەخۆیی تەواو ئێستا پێش ماوەیەک مالیکی ئەزانن یەکەوە. وەرگرتبوو لەبواری ماددەو هێزو پەیوەندییەکاندا، لەسیاسەتیشدا لەسەرپێی گرێبەستە)١٤( ئەمریکا زوو هەر بۆیە گرنگە. و سەربەخۆیی خۆوەستان ملیار دۆالرییەکەی لەگەڵ مالیکی بۆ فرۆشتنی چەک پەکخست، ترسا دواتر

ئەم چەکانە خراپ بەکار بهێنێت یان بیدات بەئێران.

لەکۆتاییدا، مالیکی چی

بەسەردێ

یەکێتی دوای تاڵەبانی بابەتێک بوو دوو ساڵ زۆرترین کاری لە رۆژنامەکان لە سەر کراوە، هەرچەندە پێشتر ئەم بوو، نەکراو قبوڵ یەکێتی سەرکردایەتی لەالیەن بابەتە بەاڵم دواجار بەهۆی تێکچوونی باری تەندروستی تاڵەبانی سیاسی مەکتەبی دەرچ��وو، عاتیفەوە لە مەسەلەیە ئەو

یەکێتی کەوتە ئەمری واقیع.سەرەتایەک وەک خۆی هەڵویستی یەکێتی هەرچەندە لەوە بەاڵم وەرگرتووە، تاڵەبانی دوای لە کارکردن بۆ لە یەکێتی بڕوات، بەسانایی هێندە داهاتووەکە ناچێت هەڵوێستی یەکەمی پابەندبوونی خۆی بە رێگای تاڵەبانی ئیجرائاتی دوو دا دووەمیش قۆناغی لە دووپاتکردووە، و گ��ەورە ب��را بە کۆسرەت دانانی لەوانە یەکێک ک��رد لە کۆنگرە، تا وەکوخۆی سیاسی مەکتەبی هێشتنەوەی ناوەندا ئەنجومەنی زاری لەسەر دا سێیەمیش قۆناغی داهاتووی کۆنگرەی کە ئەوەیە ئەویش گ��وازرای��ەوە، دەبێت. »ئاسایی« و دەبێت خۆی کاتی لە یەکێتی ئەمانە هەڵوێستی فەرمی یەکێتی بوون، بەاڵم چاودێران و رۆژنامەوانان بەم هەنگاوە هێمنانەی یەکێتی واز ناهێنن و شرۆڤەی جۆراوجۆریان بۆ دەکەن، یەکێک لەوانە ئەگەری بە زۆر هەندێک کە لەگۆڕان، یەکێتییە نزیکبوونەوەی سادەیی باسی تێکەڵکردنەوەیان دەکەن، هەندێکی تر باس پێیانوایە رادەی��ەک تا و دەکەن یەکێتی بوونی الواز لە تر هەندێکی دەبێت، جەماوەر بێ حزبێکی یەکێتی کە پێیانوایە یەکێتی لە ئەنجامی سەرکردایەکی ناتەبا تووشی پەرتەوازەیی دەبێت و لە دواجاردا حزبێک دەبێت بە دەست ئەو کورتکراوەی ئەمانە هەموو تاڵەبانییەوە، بنەماڵەی

بیروبۆچوونانەن کە لە بارەی یەکێتییەوە دەگوترێن.تریش بۆچوونی و بۆچوونانە ئەو هەموو پێموایە من رادەیە بەو من زوون، یەکێتییەوە ئاییندەی ب��ارەی لە بێت، باوک« تاڵەبانی »بێ دوای یەکێتی کە پێموانییە هەموو ئەوانەی ئێستاش ئیدارەی یەکێتی دەکەن، زیاتر لە بە پێچەوانەی هەموو سی ساڵ کاری سیاسیان کردووە، ساڵەی نۆ لەو جەالل مام پێموایە من بۆچوونەکانەوە، نەبووە، یەکێتیەوە بەسەر فیعلی کاریگەرییەکی دواییدا رووی��دا، جیابوونەوە گەورەترین ب��ووە، مەعنەوی تەنها ساتی دوا تا بکات، لێ رێگری نەیتوانی ج��ەالل مام و گۆڕان لەنێوان بارودۆخەکە نەیتوانی سیاسەتکردنیشی یەکێتی هێور بکاتەوە، ئەگەر ئەو لێکدانەوەمان قبوڵ بێت، ئەوەشمان قبوڵ دەبێت کە بڵێین یەکێتی دوای تاڵەبانی بۆ ماوەیەک بە ئاسایی کارەکانی خۆی دەکات و بەردەوام

دەبێت.یەکێتی کە بگرین بەدوور لەوە ئێستاوە خۆمان لە با دەبێت لێکدانەوەکان، لەبری نا، یان دەبێت سەرکەوتوو یەکێتی بەر لەهەموو شتێک ئەو پرسیارە لینینیە لە خۆی دەبێت پێموایە من ئەوە بۆ بکەین؟«. »چی بکاتەوە یەکێتی بۆ پاراستنی ئەو سوقلەی کە ماوەیەتی سێ تەوەر لە سەرکردایەتیەکەی ئەوەیە یەکەمیان بکات، رەچ��او تەکەتوالت بەدوور بێت، دووەم جەماوەرەکەی بپارێزێت بە تایبەتی کادیرانی لەسەر ئاستی مامناوەند، سێیەمیشیان لە زیاتر پاراستنی کە دەبێت، پارتییەوە بە پەیوەندی

خزمەتی یەکێتی دا دەبێت.

ئایا یەکێتی بێ باوک دەبێ؟

ئااڵ کەمال، رۆژنامەنووس:

چۆن ٢٠١٢ ساڵی لە بەگشتی ژن��ان رەوش��ی بەرێزتان پ: هەڵدەسەنگێنن، خوێندنەوە بۆ دۆخی ژنان لەم ساڵەدا چییە؟

پێشێلکارییە لە پڕ ساڵە لە یەکێک بە ٢٠٠١٢ ساڵی و: گشتییەکان بەرامبەر بە ژنان لە هەرێمی کوردستان دادەنرێت، لە بوارە جیاوازەکانی )یاسایی، سیاسی، کۆمەاڵیەتی( ئەم راستییەش لە بەرز بوونەوەی ئامارەکانی الیەنە پەیوەندیدارەکانەوە خرایەروو. دیارە هۆکار گەلێک هەبووە بۆ ئەم بەرز بوونەوەیە کەدەکرێت ئاماژە

بە گرنگترینیان بدەین.لەوانە بێدەنگ نەبوونی ژنان لەو توندوتیژیانەی بەرامبەریان دەکرا و ئاگادار کردنەوەی الیەنە پەیوەندیدارەکان و بەرز کردنەوەی دەنگی

ناڕەزایی و داوای هاوکاری کردن لێیان .بەرامبەر مافەکانیان و ئەرک بە تاک هوشیاری ئاستی نزمی بەیەکتری ونەزانی لە ظۆنێتی مامەڵە کردنی تاکەکان بەم بنەمایە .نەبوونی پاراستنی یاسایی و کۆمەاڵیەتی پێویست بۆ ئەو ژنانەی لێدەکەن. داکوکیان ژنانەی ئەو و توندوتیژی قوربانی بوونەتە بێگومان نەبوونی یەکڕیزی و یەکهەڵوێستی لە الیەن ژنان خۆیانەوە ئایینی پیاوانی لە کەمێک هەندێجار کاریگەرە. تری هۆکارێکی ئیسالمیش بە بیرۆکەی تەسکی پیاوساالری و لە ژێر پەردەی ئایینی لە کاردانەوەی سلبی کردنی دروست لە نەبوون بەش بێ ئیسالم ناو کۆمەڵ بە راستەوخۆ یان ناراستەوخۆ لە سەر بارودۆخی ژنان. رێژەی بونەوەی بەرز ژنانداو لەناو ئابوری سەربەخۆیی نەبونی

نەخوێنەواری دیسانەوە بە هۆکار دادەنرێن.پ: بەگوێرەی ئامارەکانی ٢٠١٢، مەسەلەی خۆکوشتن و خۆکوژی ژنان هەر بەردەوامە، بەتایبەتی کەسانی رۆشنبیری و هونەرمەندیشی گرتۆتەوە، وەک نازک سەلیمی گۆرانی بێژ، تۆ چۆن شرۆڤەی هۆکار

و حاڵەتە دەروونی و کۆمەاڵیەتییەکانی ژنانی خۆکوژ دەکەی؟و: لە هەر شوێنێکی دنیا بە هەرێمەکەی ئێمەشەوە، مرۆڤ کاتێک پەنا دەباتەبەر کۆتایی هێنان بە ژیانی خۆی دیارە کۆمەڵێک هۆکاری و هەڵچون تووشی کە دەروونی ئارامی بوونی وون لەوانە هەیە، ناتوانێت کە روتینی خۆی ژیانی لە بوون بێزار دەکات. داچوونی کە چەقبەستووە، و بهێنێ سەردا بە باشتری بەرەو گۆڕانکاری ئەمانە وای لێی ئەکات کەسایەتییەکی بێهێز و دور لە بەرپرسیارێتی ن��ەخ��وازراو کێشەیەکی پێشەوەی هاتنە ئەگەری بە بەرامبەر بەرپرسیارێتی لە راگردن شێوەی ترین ئاسان و رانەگرێت خۆی تایبەتتر بە ژنان بەاڵم بەگشتی، ئەمە بکوژێت، بگرێتەبەرو خۆی لە کۆمەڵگایەکی رۆژهەاڵتی پیاوساالری دین پەرست، ئەکەوێتە ژێر الوازتر تاکێکی دەبێتە و زیاتر کۆمەاڵیەتی و دەروونی فشارێکی و بوێرییەک خۆکوشتن چەندە هەر دەدات، خۆی بە قوربانی و ئازایەتێکی تایبەتی دەوێت، بەاڵم هەر خۆراگری و بەرەنگاربونەوەی تیایە. زیاتری ئازایەتێکی چارەسەرکردنی هەوڵدانی و کێشەکان هونەرمەندو روشنبیرانیش دیارە هەروەک هەموو مروڤێکی سروشتی دووچاری فشاری دەروونی و کۆمەاڵیەتی دەبن و الواز دەبن و پەنا

هێشتا ئێمەش کۆمەڵگاکەی خۆکوشتنە. ئەمشێوازە دەبەنەبەر و تێپەڕاندنی بۆ ماوە زۆرمان هێشتا و کەلتورییە کۆمەڵکایەکی گۆڕینی بە کۆمەڵگایەکی مودێرنێتەی ئازاد لەسەر زانینی ئەرک و

مافەکانمان بەرامبەر بەیەکتری.پ: زۆرجاران دواکەوتوویی کولتور بە هۆکاری زوڵم کردن و بەند لەماوەی دادەنرێت، ژنان ئازاداییەکانی و توانا سنووردارکردنی و سااڵنی رابردوو، لەالیەن رێکخراوەکان و چاالکوانانی ژنان و حکومەت،

تاچەند هەوڵی دەستکاری کردن و چاککردنی ئەو کولتورە دراوە؟خۆی لە خراپی و باش دیاردەی ئێمە کۆمەڵگای کەلتوری و: وەربگرین باشەکان کەلتورە لە س��وود ئێمە ئەکرێت گرتووە، کۆمەاڵیەتییە پەیوەندی لە هەندێک وەک راگرین، زیندووی و لە پێدەخوازن. ئاواتی روژئاوا واڵتانی ئێستادا لە کە پتەوەکانی خۆشەویستی ئەندامانی خێزان و دڵسۆزیان بۆ یەکتری و دەربڕینی بەرپرسیارێتی بەرامبەر بەیەک تا کۆتایی تەمەنیان، بە پێچەوانەی دیاردەکۆمەاڵیەتییە رۆژئاواییەکان. زۆر دیاردەی جوانی تر وەک رێزو خۆشەویستیمان بۆ بەسااڵچووانی )بەتەمەنەکانی وەک دایک، باوک، داپیرە، باپیرە و ئەوای تر(و هێشتنەوەیان لە ناو خیزانەکانما وەک پیرۆزی. دیاردەی نادروستیش وەک جیاوازی رەگەزی و نایەکسانی کە رۆڵی مێینەی بچوک کردۆتەوە. ئەکرێت پیاچوونەوەی بۆ بکرێت سەر لە جیاوازی نەهێشتنی و کردن بەیەکسانی بە بگۆڕدرێت و دروست بۆ هۆکارن خۆیاندا لە خۆیان کەئەمانە رەگەز، بنەمای

کردنی ئاشتی، چونکە ئاشتی ترین کۆمەڵگا یەکسان ترینیانە.پ: کۆتاییەکانی ٢٠١٢، کێرڤی هەڕەشەکردن لە چاالکوانانی ژن بەرزبۆوە و بەرێگەی جۆراوجۆر هەڕەشە لە چەند ژنێکی چاالکوان کرا، لێکدانەوەی بەرێزتان بۆ جۆریی هەڕەشەکان و بە ئامانجگرتنی

ئەو چاالکوانە ژنانە چییە؟و: لەم پێناوەشدا هەردوو رەگەز هەوڵی خۆیان بە گەڕ خستووە، بەاڵم رەگەزی مێینە زیاتر جەختی کردۆتە سەر داکوکی کردنێکی تەواو لە دابین کردنی یەکسانی لە نێوان نێر و مێ لە بەردەم یاسا و کۆمەڵگا، ئەم زیاتر دەرکەوتنەیان هەندێک لە پیاوانی بیر تەسکی ترساندووە، بە لێدانی بەرژەوەندی تایبەتیان، بۆیە دەستیان کردووە بە تەقەکردن و هەڕەشەکردن بەسووتاندنی کوشتنی هەندێک لە ژنە

چاالکە دیارەکان لەرێگەی تەلەفونەوە. بۆ تایبەت شوێنی و رێ گرتنەبەری جیاتی لە دوات��ری��ش کردنی دروست بە ئەکرێن تاوانبار چاالکانە ژنە ئەم پاراستنیان، سینارێۆ بۆ ئەوەی لە دەرەوەی هەرێم مافی پەنابەرییان پێبدرێت، لەکاتێکدا کە ئەو ژنانە هەندێکیان ئەندامی پەرلەمانن و پێویستیان بەوە نییە، چونکە خۆیان حەسانەی دیپلۆماسیان هەیە، یان خاتوو ژنان خزمەتی بۆ هەبووەو پەنابەرێتی مافی خۆی مونزیر، بەهار

هاتۆتەوە بۆ کوردستان.

کۆمەڵگەی ئێمە هێشتا کەلتورییە و زۆرمان ماوە بۆ کۆمەڵگەیەکی

مودێرنی ئازاد

ژیاننامە:ناو: ئااڵ کەمال محەمەد، لە دایکبووی ١٩٦٣.

پیشە: رۆژنامەنووس.ئاستی خوێندن : سێ کۆرسی خوێندووە لە بواری پەیوەندیی و راگەیاندن

لە زانکۆی سۆربۆن، لە پاریس.سلێمانی. لقی کرێکاران، گشتییەکانی سەندیکا یەکێتی کار: شوێنی

هەروەها ئامادە و پێشکەشکار لە رادیۆی دەنگی مەدەنییەت.چاالکوان لە بواری کۆمەڵگەی مەدەنی.

یەکسانترین کۆمەڵگە ئاشتیترینە

دیمانە: پرس

لیلخە

ەڵ ەیس

ف