ho bieu chanh lac duong

c Ð ng 1 www.hobieuchanh.com

c ng Bi u Chánh

Ch ng I trách con phi n

Tr i ch ng-v ng t i.

Dãy nhà lá dài theo b kinh Dérivation, là cái kinh ào t L ng-Tô vô R ch-Cát ch lúa g o trong các nhà máy Ch n em ra th ng-kh u Sàigòn, l n l n lu l , làm chophai b t cái v nghèo hèn th p th i c chút ít.

Tuy v y mà ám con nít ch y ch i ngoài l , a qu n áo lang-thang, a m t mày d -dáy; nh ng ng i n-bà ng i ngoài c a h ng mát, ho c út c m cho con n, ph n nhi uhình vóc m-o, tóc tai x -x p; nh ng n-ông làm các s , mãn gi i v d p-d u, ng inào c ng da nám tay chai; quang c nh y, c ng ch ng cho cái xóm n y là xóm bình dânlao ng.

Anh Lý-tr ng-M u, làm p-r ng1 ph trong m t hãng v n t i d i Xóm-Chi u, pxe máy ch y ch m-ch m trên b kinh này. Anh tr c ch ng 40 tu i, n c da en, con m t l n,

t dài, trán r ng, rõ ràng là t ng m o ng i khí khái, quy t oán. Anh m c m t cái áobành-tô2 b xanh v i m t cái qu n v i en, chân mang gu c vông3, u i nón tr ng. Anhbi t c và bi t nói ti ng tây dùng, h i tr c trong nhà anh th ng có b c ngàn, nh ng vìanh mê bài b c l thua c t v n, nên anh i làm m n m i tháng có 25 ng. V l n c a anhch t, có l i cho anh m t a con trai tên Hi p, n m nay nó c 14 tu i. Anh ch p n i v icô Ba Trâm sanh c m t a con gái n a, tên Hào, n m nay nó c 11 tu i.

Gió chi u hiu-hiu mát-m , n c kinh cu n-cu n ch y vô tàu kéo ghe th i xúp-lê4 vangrân, bên Sàigòn èn khí ã b c cháy sáng qu c.

p-r ng M u p xe máy th ng-th ng ch y mà h ng c nh, khi run chuông cho con níttránh, khi d nón mà chào ng i quen. Thình lình g p thím Hai Ti n, là v c a Hai C làmcu-li5 vác hàng d i b n tàu, thím i x ng-xái d a l ng, tay c m cái kh n, và i và lau

c m t. Anh li n ng ng xe b c xu ng h i Hai Ti n r ng:- Thím i âu v t i v y thím Hai? Có vi c gì mà thím khóc?

- Cha con Lê té b b nh n ng l m anh Ba i!- Té âu?

- Té d i tàu.- H i nào?

1 ti ng Pháp: caporal 1) cai th ; 2) (quân hàm) h s2 ti ng Pháp: áo ng n c kín m c nh áo veste ngày nay, thích h p cho àn ông l n àn bà3 gu c làm b ng g cây vông ng (Hura Crepitans). G vông r t nh , t tr ng 0,35-0,40 kg/dm3, nên làm gu c

ng g vong i ng xa ít m i chân. Gu c g vong i mau mòn vì ph m ch t g r t th p, th ng cgi i bình dân dùng.

4 ti ng Pháp: souffler: còi tàu (ti ng h i n c xuyên qua ng khói nh ti ng th t ng b c a th rèn).5 d ch âm t ti ng Hindi sang ti ng Anh: cooly; ti ng Pháp: couli: 1) giai c p th p nh t c a ng i n , 2)

phu khuân vác M và các x thu c a

http://www.hobieuchanh.com


- M i h i tr a này. H m nay tôi b nh nên tôi nhà, không i mua bán c. H i tr a conLê m bánh d a em i bán, nó ch y v cho tôi hay r ng cha nó té b thùng hàng è h tth , h s a so n ch em l i nhà th ng thí. Tôi l t- t ra ó, té ra quan th y thu c coi

i l i d y ch luôn vô nhà th ng Ch -R y. Tôi tu t theo vô Ch -R y m i g p. Thi tté n ng l m anh Ba i!

- Quan th y thu c nói b nh th nào? Có l c u c hay không?- H có nói âu mà mình bi t, song tôi coi th n ng l m, s ch u không n i. Cha con Lê

th y tôi thì bi t, mà c ngó tôi r i l c u ch y n c m t, ch không nói c. M t xanhlè, b m t l m, l i máu âu trong h ng m t lát tuôn ra c búng.

- Nghèo i làm n, ph i b nguy hi m nh v y ó, ch t r i ai nuôi v con! Sao thím không trong nhà th ng v i chú, l i b i v ?

- H nói ban êm h không cho . L i tôi ói b ng, nên ph i ch y v ki m n ba h t c mi khuya tôi tr vô.

- nhà còn ti n b c gì hay không?- H m nay tôi b nh, có i mua bán gì c âu mà có ti n, nh cha con Lê i làm ki m

a nào n b a n y.p-r ng M u móc túi l y ra b y c c b c, m n m c c mà a cho Hai Ti n mà nói r ng:

„thim l y ít c c i xe ra vô mà nuôi chú. Khuya thím tr vô nhà th ng nói giùm tôi g ii th m chú nghe“

Hai Ti n l y m y c c b c và áp r ng: „Cám n anh Ba. Nh tr i cho cha con Lê m nh, tôi imua bán r i tôi s tr l i cho anh Ba“.

p-r ng M u khoát tay, r i leo lên xe máy mà i.t cái nhà lá hai c n tum húm, th p th i, vách phênh x ch x c, mái sau mu n , g n b n

ò Kinh, y là nhà c a C p-r ng M u.Anh v t i, nh y xu ng xe, th y trong nhà t i mò, l i có con Hào ng i ch i tr c c a, thì h i

ng:- Má con âu?

- Má n m trong bu ng.- T i r i sao ch a t èn?

- H i nãy con mu n t. Má nói t t n d u nên má không cho.p-r ng M u d t xe máy vô nhà, bóp h p qu t máy cho ra l a, r i kê vào èn trên bàn màt.

Ba Trâm tóc tai dã d i trong bu ng b c ra. Tuy cô h m hút trong cái chòi lá, tuy cô m ccái áo c t v i tr ng v i m t cái qu n lãnh en c xì, nh ng mà n c da tr ng trong, mái tóc

n sóng, tay chân d u nhi u, môi má ng h ng, tu i ã quá ba m i mà s c v n còn xinhp. Nhan s c n y l thì ph i nhà l u, ng i xe h i m i x ng áng.p-r ng M u th y v thì nói r ng:

- Chú hai C i làm, chú té b b nh n ng l m, h ch chú vô nhà th ng Ch -R y r i.- Sao mình hay?

- Tôi m i g p thím ây. Tôi có cho thím n m c c b c.- Mình nghèo mà c làm cái m ng ó hoài g p ai mình c ng cho ti n.



- Chú lai C g p vi c r i-ro, mình ph i giúp chú chút nh ch . Mà thím Hai Ti n b thímng b nh l m, mét ch ng.

- Nghe nói thím au ban h m nay mà. cái ch sình l y, th p th i nh v y, t nhiên ph iau ban, ch y âu cho kh i. Ch ng nh ng là thím Hai Ti n, tôi s r i ây tôi v i con

Hào c ng ph i au n a ch .

- Cái gì mà au! V y ch thiên-h h ây ó sao?- H nhà cao ráo s ch s , ch h có cái nhà d -dáy th p-th i nh nhà mình v y âu.

- Ai l i không mu n nhà cho r ng l n s ch s . Ng t vì mình nghèo bi t làm sao?- T i ai mà nghèo ó? N u h i tr c mình nghe l i tôi can gián, mình ng có mê sa bài

c, thì âu n n i v con ph i c c kh nh v y.- Thôi, chuy n x a còn nh c l i làm chi! H mình nh c t i chuy n ó thì ch ng khác nào

mình âm kim vào ru t tôi v y.- T i mình than nghèo, nên tôi m i nói ch nh c chuy n c r i làm giàu c hay sao?

- Con ng i giàu hay nghèo c ng t i cái m ng. B i cái m ng tôi ph i nghèo, nên n m ótr i m i khi n cho tôi sanh tâm bài b c, làm cho tiêu h t c a ti n. Tôi ch c n u tôikhông thua thì c ng b tr m c p gi t h t.

- Thua bài b c h t r i bây gi khéo ki m l i mà ch a mình! n c m hay ch a ng tôin cho?

- nhà n r i ch a?

- M con tôi n r i. T i ngày không có bánh hàng chi h t, nên ói b ng, h i chi u c mchín m con tôi n tr c.

- Thôi tôi i th ng Hi p v r i tôi s n v i nó.- Nó i u linh6, bi t ch ng nào nó v mà ch .

- Ch ng nào c ng c. B a nay tôi không ói.p-r ng M u c i áo bành-tô en máng trong bu ng; bây gi còn m c cái áo thung tr ng, lên

võng mà n m, a nghe trèo-tr o. Ba Trâm kéo gh ng i d a èn n tr u, ánh sáng èn chóit cô ta coi thi t là p , mà cô nhai tr u cái mi ng c a cô l i càng h u duyên.

Tr ng-M u n m ngó v m t h i r i kêu con Hào mà nói r ng: “Hào a, vô ba bi u m t chútcoi, con”.

Con Hào m c b hàng en, tóc h t bom-bê7, ng t mày sáng r , gi ng h t m nó. Nó b cvô thì cha nó n m tay kéo l i bi u ng i trong lòng r i h i r ng:

- Chi u nay con i h c, con có b òn hay không?- Con thu c bài mà b òn gi ng gì.

- Gi i! Ráng h c nghe không, con. H c ng sau làm cô giáo nh cô giáo c a con v y ó.- H c n ch ng nào m i làm cô giáo c ba?

- H c cho t i ch ng thi u, có b ng c p, m i làm cô giáo c ch .Ba Trâm xen vô nói r ng: “Th h c tr ng t trong xóm làm sao mà thi l y b ng c p cho

c. Mu n i thi ph i h c tr ng l n, ng i ta d y l p r i m i i thi ch ”.

6 l u=trôi; linh=l loi. L u linh : rày ây mai ó, lang thang không nh h ng7 ti ng Pháp: bombé. Mái tóc phía tr c h t ph trán vòng qua n trái tai



p-r ng M u nói r ng: “Thì nó còn nh , ph i h c tr ng nh . Ch ng nó h c l p, nó khái, mình s em nó n tr ng l n: ch bây gi d u mình cho nó h c tr ng l n nó c ng

ph i ng i l p nh , có ích gì âu mà ph i i xa. nó h c m t vài n m n a r i s li u ch ”.

Ba Trâm th ra nói gi ng bu n r ng:- Th y con Hào tôi r u h t s c. Con ng i ta 11 tu i ã ng i l p nhì l p nh t r i, còn nó

thì l t t d i l p chót! Ch ng nói ai âu xa, n con c a con T , là con ch c khách,mà nó c ng h n con Hào n a, thì h th n bi t ch ng nào.

- H i nào mà phân bì. Th ng th ng nó h c có g p gì âu.- Th ng th ng r i nó già, làm sao mà h c n a c. Ch chi mình m n ph bên C u-

kho, ho c ngoài ch Ông-Lãnh mình thì nó h c tr ng C u-Kho, ho c tr ng ng-Cát, ti n bi t ch ng nào. Con c a con T , nh cha nó Ông Lãnh nên nó h c m i mauó.

- Tôi c ng mu n nh v y l m ch . Ng t mình n l ng ít, còn ph xá mi t b n m cquá, làm sao mà m n n i.

- V ch ng con T không ra gì. mà coi th nó làm ra ti n nhi u, con nó n m c ph phê.

Con Hào v vai cha nó mà nói r ng:- Tháng n y ba lãnh l ng r i ba mua cho con m t chi c vòng nghe không ba; vòng ch m

nh c a con Kiên eo v y ó, con mu n quá.- Vòng m c ti n l m, ba mua sao n i, con.

- Ba c a Kiên mua cho nó ó sao?p-r ng M u day m t vô vách, không tr l i c.

Ba Trâm ng i x a thu c và than r ng: “Con n bây l n r i mà không có m t phân vàng trongmình. Ph n tôi ch ng nói làm chi, có vàng eo ch i, b ng không có thì thôi. T i nghi p chocon Hào, nó th y con ng i ta eo vàng, nó mu n, nó ngó, b th y th ng quá”.

p-r ng M u c day m t vô vách, không nói m t ti ng chi h t.

Ngoài sân có ti ng hút gió nghe l nh lót, hút gió theo u b n n hành-vân, r i th ng Hi png-hái b c vô nhà. Nó m c m t cái qu n v i en, hai ng c t trên u g i, v i m t cái áoi tr ng c mà l i d , hai v t tr c có hai cái túi thi t l n, trên u nó l i i mu t cái nón n

en, nón c quá nên vành s p xu ng, còn dây ng8 t âu m t. Nó v a vô kh i c a thì nóng ch n mi ng mà c i, lòi hai hàm r ng tr ng trong mà nh r t. Nó th y con Hào ng i

trên võng v i cha nó, thì nó b c l i, móc trong túi, l y ra m t gói gi y mà a cho con Hàomà nói r ng: “Anh có mua cho em m t cái bánh s a ây, em n i”.

p-r ng M u th y v y a n c m t.

Th ng Hi p móc túi n a l y ra hai c t b c mà a cho Ba Trâm, ti ng xu v n còn khua trongtúi rôn r n.

Con Hào h i r ng:- B a nay anh bán nh t trình khá l m hay sao mà xu nhi u d v y?

- B a nay ki m c b n các, xài h t m t c c ba, còn có hai c c chín.- D hôn! Anh cho em m t ng xu ng sáng mua khoai lang n.

8 ti ng Pháp: bande=dây c t quà cáp hay hàng hóa, dây ni n trên nón n



Th ng Hi p móc xu ra m, r i a cho con Hào hai ng xu và nói: “Cho em hai ng âycòn b y ng sáng anh n bánh mà i bán nh t-trình”.Ba Trâm ng d y b c vô trong và kêu th ng Hi p mà nói: “Hi p a, b ng èn vô ây ngtao d n c m cho mà n”. Cách ch ng bao lâu, th ng Hi p b ng ra m t cái mâm ch có m t

ng c m, m t d a cá v i m t d a rau lu c mà thôi. Nó cái mâm trên bàn thì k Ba Trâmng èn ra theo, tay l i có c m hai cái chén và hai ôi a. Cô ta nói tr ng r ng: “Thôi, i nm i, khuya r i”.

p-r ng M u buông con Hào ra r i ng d y b c l i bàn mà dòm mâm c m. Anh ta châumày mà nói r ng: “ n c c quá!”

Ba Trâm nói r ng: “Có i ch c âu mà n s ng. H m nay con Hào nó thèm th t, mà códám mua âu”.

Con Hào n m a tòn ten trên võng, nghe m nói nh v y thì nó nói ti p r ng: “ u tháng balãnh l ng r i mua th t heo n nghe không ba. H m nay con bi u má mua hoài, mà má khôngch u mua”.

p-r ng M u không tr l i, c ng i l i bàn mà n c m v i th ng Hi p.

Ba Trâm g t u áp v i con Hào r ng: “ , ba con lãnh l ng r i, má s mua th t heo chocon n. Con n bánh r i, thôi i u ng n c i con; u ng n c r i ng ng sáng có i b c”.

Con Hào vâng l i, i u ng n c r i i vô bu ng.Th ng Hi p ng i n c m v i cha nó, rau lu c ch m v i n c cá mà nó n ngon lành, b m tcoi r t hân hoan. Nó th y cha nó không vui, thì nó h i r ng:

- Sao ba không mua gi y s ba?

- S gì?- S t ng t h bán ó. Trúng c- c 10 ngàn l n ba à. Ba li u m t ng b c mua th

nu t s , may trúng thì ba giàu to.- D gì mà trúng.

- V y ch h trúng ó sao. H trúng c thì mình c ng có th trúng v y ch . Ch chicon có m t ng b c con mua m t s li n. N u con trúng c- c thôi thì s ng l m.

- N u con trúng s r i con làm gi ng gì?- Tr c h t con thôi làm ngh bán nh t-trình. Tuy bán nh t-trình không ph i c c kh hay

u h gì, mình th i ch i các n o ng rao b y b mà ki m c ng c m n, songmình trúng s c b c muôn thì c n gì ph i theo ngh y n a ph i không ba?

- … Không i bán nh t-trình n a, con nhà, r i con làm vi c gì?- Con i h c ch .

- H c th gì?- Con h c ch Tây cho gi i r i con h c ch ng-Lê, ng l n con làm nuôi ba. Mà h

trúug s r i, thì con không cho ba i làm n a, làm c c kh mà l i b ti ng n ng ti ngnh , làm chi. Con m n ph t t bên Sàigòn cho ba , con b t ba không i ch i, khôngcho ba làm vi c gì h t.

- không mà n, ch ng h t ti n r i làm sao?

- D h t âu! Trúng 10 ngàn ng, d u n xài nhi u i n a, thì c ng n m m i n m m it, ch có l nào m t hai n m mà h t c, mà ch ng h t ti n thì con gi i r i, con làm

mà nuôi ba c, có sao âu mà s .



p-r ng M u và ri t cho h t chén c m, r i ng d y b ng tô n c mà b c ra sân.

Ba Trâm i vô bu ng, v a i v a nói r ng: “Hi p n r i thì d n r a giùm m t chút r i s ng ,nghe không con”.

Hi p g t u, r i ng i n cho h t t ng c m, n v n ngon, b v n vui hoài. Ch ng n r i, nói b ng h t chén d a em ra sau mà r a, và úp vô sóng t -t . Nó b ng èn tr ra ngoài, thì

th y cha nó, mi ng ng m u thu c, ng l y cái áo bành-tô b xanh mà m c, nó bèn h ing:

- Ba i âu mà b n áo v y ba?- i làm.

- i làm ban êm n a sao?- .

p-r ng M u d t xe máy em ra ngoài sân r i m i t èn. Th ng Hi p i theo ra ó, C p-ng M u d n r ng. “Dì con có h i ba, thì con nói ông ch sai ba i xa không bi t ch ng n m

ba b a ba m i v ”. Nói d t l i r i leo lên xe máy p i tu t.



Ch ng IIThí thân li u m ng

i 3 gi khuya. Trên b l d c theo mé kinh Dérivation v ng teo, không có bóngng i qua l i, không nghe ti ng chó s a, mà nh ng nhà lá dài theo ng c ng im lìm, c agài kín mít.

p-r ng M u 9 lén i trên khúc ng y, v a i v a ch m ch dòm phía tr c m t, m t láti ngoái l i mà ngó phía sau l ng, d ng nh s ng i ta ón, ho c ng i ta theo mình v y.i ngang qua nhà Hai C , anh th y trong nhà có t èn, l i nghe có ti ng khóc r -r , có l

anh s ng i trong nhà th y d ng anh hay sao, nên anh b c tránh qua phía bên kia ng r ii nh nh , không dám cho ng t. Mà ch ng qua kh i r i anh l i d ng chân, suy ngh m t

chút, r i x ng x m tr l i, b c vô c a Hai C ng dòm vô nhà và kêu nho nh r ng:”ThímHai a, thím Hai, có vi c gì mà thím khóc v y, thím Hai?”.

Ti ng khóc d t. Hai Ti n m c a, th y C p-r ng M u thì b u-b o nói r ng: “Anh ba i, chacon Lê m t r i, anh Ba à!”

p-r ng M u b c vô nhà, ng tr ch10 qua ch t i và h i nho nh r ng:- Chú m t h i nào?

- M i t t h i h i m t tr i l n ây.- Ch t trong nhà th ng hay sao?

- Thì n m tr ng m y b a rày, t ng quan th y thu c c u c; té ra b nh càng ngàycàng thêm n ng, ch u không n i ph i ch t.

- Bây gi thím tính làm sao?- Tôì có bi t tính gi ng gì âu. H i t i h d n tôi nh mu n lãnh xác v mà chôn thì sáng

mai vô mà lãnh; còn nh không lãnh thì tr a mai trong nhà th ng h chôn.- Thím tính lãnh xác v không?

- Tôi mu n nh v y l m, ng t vì h lãnh xác em v thì ph i làm dám ma, ph i xin phép,ph i m n t mà chôn c t, t n hao lung l m, tôi ughèo tôi làm sao n i. Còn n u nhàth ng h chôn thì h t h i thân c a cha con Lê, t i nghi p l m. T h i hôm n bây gitôi iên trong b ng không bi t làm sao cho c. Ch chi tôi có m t hai ch c ug b c,tôi mua m t cái hòm và v i s chút nh em vô nhà th ng c y h li m cho kín áo r ikhiêng i chôn luôn c ng còn m cúng m t chút…

Hai Ti n nói t i ó r i t i trong lòng nên khóc r ng lên.p-r ng M u ng nép vào vách, khoát tay ra d u bi u Hai Ti n ng khóc và h i nho nh

ng:- Trong nhà có ai hay không?

- Không.- Con Lê âu?

- Nó ng trong bu ng.

9 1) nh (kh ); 2) nh y10 ch ch, ch ch



p-r ng M u li n xây m t vô vách, móc túi l y ra m t bó gi y b c hai ch c ng, rút m tm không bi t m y t m, mà c m trong tay, r i b bó gi y b c vào túi l i. Vi c r i anh m i

day ra a n m gi y b c cho Hai Ti n mà nói r ng: “Thím l y cái n y ng lo chôn c t chú”.

Hai Ti n a tay l y n m gi y, th y nhi u quá thì gi t mình, nên ngó M u mà nói r ng: “Anha chi nhi u quá v y? Ch ng vài ch c c ng mà”.

p-r ng M u khoát tay, bi u ng nói.Hai Ti n nói ráng r ng: “Cám n anh Ba quá, em bi t làm sao mà tr n c.”

p-r ng M u khoát tay n a và nói nh r ng: “Tôi th y chú hai nghèo nhà b vi c r i ro n m ng nên tôi th ng, tôi giúp cho thím t ng táng chú. Tôi d n thím môt u n y g t l m:

thím ph i kín mi ng, ng nói cho ai bi t s tôi a ti n cho thím ây. H thím nói ra, thì làthím gi t tôi a, thím nh không?”

Hai Ti n g t u.p-r ng M u li n b c ra ngoài, bi u Hai Ti n khép c a l i. Hai Ti n ngó theo thì th y hai

túi áo bành-tô cua M u kè-nè y nhóc11, song không hi u ng nh ng v t gì.p-r ng M u ra l ng ngó trên d i; r i xâm-xâm i ri t lên phía b n ò Kinh. V n nhà

anh th y trong nhà im lìm, t i mò. Anh i d c theo vách u xông mà vô phía sau, r i m c asau mà vô nhà. Anh lò mò i ra ch cái bàn n c m phía tr c, r ng cái èn, b ng èn vôbu ng mà trên m t cái gh , r i bóp h p qu t máy cho ra l a mà t èn.Anh d mùng lên th y Ba Trâm ang ng v i con Hào, thì n m tay Ba Trâm mà kéo.

Ba Trâm gi t mình m m t, ngó th y ch ng thi ng i d y và h i r ng: “V h i nào v y? iâu mà bi t m t m y b a rày?”

p-r ng M u khoát tay, bi u v ng nói, th y cái èn cao ng n thì v n b t xu ng lu-lu r imóc trong túi áo bành-tô l y ra m y bó gi y b c mà b trên gh , gi y 100 có, gi y 20 có, gi y5 ng c ng có.Ba Trâm th y b c nhi u quá thì chóa m t, nên vùng ng d y h i nh r ng: “Ti n âu mànhi u d v y?”

p-r ng M u khoát tay n a, anh không nói chi h t, l i c i áo bành-tô ra, trong mình ch cònn m t cái áo thung mát thôi, trong áo thung l i có m y gói n u lên t tr c t i sau. Anh

rút áo thung lên thì m y gói y r t xu ng t. Ba Trâm ch p l m em trên gh , thì m ygói y u là gi y 100 . Cô run bây b y n a m ng n a s , m ng có ti n b c nhi u, l i skhông bi t có xài c hay không.

Ba Trâm h i n a r ng: “Cha ch ! B c ti n âu mà nhi u quá nh v y h ? em v nhà âybi t có h i gì hay không?”

p-r ng M u l y áo bành-tô mà b n vô l i mà nói nh r ng:- Mình ph i làm th nào em gi u h t ti n n y li n bây gi i. Làm cho mau, tr không

c.- Tr i i! Bi u gi u âu bây gi . . . Tôi lén em qua g i con T , c không?

- Minh li u th nào c ng c, mi n gi u cho nh m thì thôi, ch trong nhà s h xét, l y h t, r i h b t t i mình n a.

- Cha ch ! bi t làm sao bây gi !- Ki m cái gì mà ng i cho mau.

11 ph ng ng Nam b : th t y



- Bi t l y cái gì mà ng bây gi ... , thôi l y cái gi mây ng áo qu n ó mà ng.

Ba Trâm li n b c lên gi ng, vói xách cái gi mây là cái gi tuy nh , song có khóa ch cch n. Cô móc túi l y ra nu t cái chìa khóa nh mà m gi , s p m y cái áo ra, r i C p-r ng

u ph h t m y bó gi y b c vô. B c s p d i, áo s p lên trên, khóa gi l i.

Ba Trâm b chìa khóa vô túi r i h i ch ng r ng:- Bây gi có bi t ch nào mà gi u cho kín. Thôi xách cái gi ra g i cho con T d h n.

i cho nó c không?- Tôi t thi t v i mình, vì tôi th y v con nghèo c c tôi ch u không c, nên tôi c p

gi t c a ng i ta em v cho mình ó. Mình ph i li u th nào c t dành mà xài vànuôi con, li u th nào t ý mình, mi n là ng m t h t, ho c h b t h l y l i.

- Mình làm vi c nh v y, bi t có h i chi t i mình hay không?- Thân tôi không k gì, d u b ày hay ch t chém tôi c ng cam tâm, mi n là mình v i hai

a nh c sung s ng thì thôi. Thà tôi thí cái m ng c a tôi cho v con c giàu cósung s ng, ch tôi s ng mà ph i c c cho h t c nhà, thì s ng có ích gì.

Ch ng nói nh v y, mà Ba Trâm c ng ngó cái gi , không nói c m t l i t n.p-r ng M u châu mày nói ti p r ng: “Tôi ph i i li n bây gi ây, ch nhà không

ti n. Mà h tôi i, tôi s tôi không g p mình n a c. V y tôi xin nói v i mình m t u n y:tôi g i th ng Hi p l i cho mình. Thu nay nó không có m , mà k t b a nay nó l i khôngcòn cha n a. Tuy mình không nó, song mình có công nuôi d ng nó t nh cho t i bâygi , thì mình c ng là m nó. V y tôi xin mình ngh tình tôi mà th ng yêu d y d nó giùmtôi. H vi c c a tôi làm ây mà êm c, thì ch ng nói làm chi. Còn n u có b ra mà tôiph i b h i, thì mình nhà ráng b o b c nó c ng nh con Hào v y, ch ng Tòa x r i, mình s

y l n s b c n y ra mà xài, l y m i l n m t m ng kh i ng i ta nghi. ng có cho th ngHi p i bán nh t-trình n a, c c kh thân nó t i nghi p. Mình ki m tr ng cho nó i h c ngnó bi t ch v i ng i ta. Mình hãy nh m y l i tôi d n ó nghe. N u mình làm y nh v y, thì

u tôi ch t, tôi c ng vui lòng, mà tôi l i còn cám n mình l m”

p-r ng M u nói t i ó thì r ng r ng n c m t. Ba Trâm c ng c m ng, song ng trântrân ch không nói ti ng chi h t.

p-r ng M u m i b ng cái èn i ra phía tr c, th y th ng Hi p n m ng trên cái võng,qu n áo lang thang, ng ngó m t h i r i l c u tr vô bu ng, n c m t tuôn d m d . Anh

mùng, r i con Hào r i m i èn lên gh mà nói nh v i v r ng: “Thôi, tôi i. G nsáng r i, n u tr s ng i ta ngó th y. Ai có h i tôi thì mình c nói tôi r y l n v i mình r itôi i âu m t m y b a rày không có v nhà. D n s p nh , c ng ph i nói nh v y nghe không.Thôi, tôi i. À h tôi i r i, mình ki m ch mà gi u hay là g i cái gi ti n i nghe”.

Ba Trâm g t u. C p-r ng M u d c a sau mà b c ra ngoài, song i c ch ng vài b ci anh l i tr vô nhà. Ba Trâm ng m cái gi tính m b c, b ng th y ch ng tr l i thì

ch ng-h ng . M u b c l i ôm v vào lòng mà hun hai ba cái r i nói nh r ng: “Tôi th ngmình l m, d u th nào mình c ng ng quên tôi nghe”.

Ba Trâm g t u lia l a. M u c i r i b c i. Ba Trâm ng suy ngh m t h i lâu, d cái gilên mà coi b c n a r i m i ch u khóa l i, b chìa khóa vào túi. Cô b ng cái èn em trênbàn ngoài tr c mà t t, r i tr vô bu ng xách gi d c a sau mà ra ngoài.Ra l i c m t khúc cô th y có m t ng i l n v i m t a nh phía d i i lên, x ng-xái

i theo cô. Cô h i h p nên ng l i r i cái gi bên ng làm b i kh n. Ng i l n dii v t h i r ng: “Ch Ba ph i không?”



Ba Trâm coi l i, té ra m con Hai Ti n, cô v ng b ng m i h i r ng:

- Thím Hai mà t ng ai ch . Thím i âu khuya v y? Nghe nói chú n m nhà th ng, v ymà chú m nh hay ch a?

- Cha con Lê ch t r i, ch Ba à. M con em vô nhà th ng ng lo chôn c t ây.- Tôi nghi p chú Hai quá! G p vi c r i ro n b m ng! Chú n m nay c m y m i

tu i?- M i 35 tu i .

- Còn nh quá! . . .Không bi t n m gi bay ch a?- Còn khuya mà. Bây gi ch ng b n gi .

- V y mà tôi t ng g n sáng r i ch . Tôi i qua bên Ch i có chuy n. ng v ng teo. Thôi, ch em mình i cho có b n.

Ba Trâm v i m con Hai Ti n i trên ng, Hai Ti n th y Ba Trâm xách cái gi , song khôngi gi gì. Ra t i b n ò C u-kho, m con Hai Ti n i b vô Ch n, còn Ba Trâm nói i

Ch i, mà l i xách gi be-be i ra phía C u Ông-Lãnh.



Ch ng III b t

n 2 gi chi u, con Hào s a so n i h c. Ôm sách v b c ra c a, thì Ba Trâm kêu nó l imà nói r ng: “Thôi, ng có i h c con, nhà ngh ít b a.

Con Hào kh i i h c thì nó m ng nên l t- t em c t sách v và h i m nó r ng:- nhà ch ng ba v r i s i h c, ph i không má?-

- Ba i âu mà m y b a rày không th y ba v nhà v y má?- i âu có nói âu mà bi t. B a h m nói v i th ng Hi p sao ó r i i m t m y b a rày,

có th y tâm d ng gì âu.- Còn h i khuya má i âu m t! Con th c d y không th y má, con s quá. Má i âu v y

má?- i mua v cho con n h i s m m i ó ch i âu. Nè ai có h i ba con thì con nói i

âu m t ba b n b a rày không có v nhà. Còn nh h h i má có i âu hay không, thìcon nói má nhà hoài, không có i âu h t.

- Sao v y má?- Thì c nói nh má d n ó v y. Con nói b y, ba con tù ch t.

- Còn cái gi ng qu n áo má trong mùng ó, sao âu m t t s m m i t i gi , conkhông th y n a.

- Má bán má l y ti n mua cho con n ó. Con c ng ph i gi u, ng có nói cho ai bi tnghe không.

- Nói làm chi. Nói cho h bi t r i h c i minh, ph i không má?- .

con nói chuy n t i ó thì Sáu Thêm, làm cu-li Hãng g o ngoài b c vô h i r ng:- Có ch Ba nhà hay không?

- Có qua ây, em h i chi v y, Sáu?- Anh Ba b lính b t v bót12 r i, ch Ba à.

- Úy, b b t h i nào?- M i b t t c thì, tôi g p nh ng b lính còng mà em lên xe, nên tôi l t- t ch y v

cho ch hay ây.- Tr i i! Làm gi ng gì mà b b t?

- Có bi t âu. nh có ánh l n v i ai hay không?- Không có âu, nh gi n qua r i b nhà i m y b a rày, làm gi ng gì qua có bi t âu.

- âu ch lên bót lóng nghe th coi nh b t i gì.

12 ti ng Pháp: poste, hi u ng m: poste de police, tr m c nh sát/ n công an. Poste còn có ngh a là n lính.



- , r i qua i ch .

Sáu Thêm t giã mà v . Ba Trâm n m l i trên võng a tòn ten, không tính i ki m ch ng.Con Hào nghe cha b lính b t thì nó s , nên ng bu n hiu, không nói m t ti ng chi h t.

Cách ch ng bao lâu, có m t cái xe h i l n ng ng ngay tr c nhà Ba Trâm. Con Hào ngó rathì th y hai ng i Bi n Tây v i b n th y i Vi t-nam ng leo xu ng xe, l i có cha nótrong ám ng i y n a. Nó v t nói l n: “Ba v kia má. Mà sao có lính i theo ông quá”.Ba Trâm v t ng i d y ch y ra c a, thì qu th y ông Cò và lính ng d t ch ng ch vô nhà.Cô ng nép m t bên c a; con Hào ch y l i níu áo m nó mà ng g n ó.

t th y i kêu Ba Trâm mà nói r ng: “Con kia, m con m y ra ng i d a mé l ây nè.Ng i ó ch ng có i âu a”.

con Ba Trâm ríu-ríu ra ng i trên l ng, có m t th y i ng gi .

t th y i khác d t C p-r ng M u vô nhà, bi u ng i d i t, r i ng m t bên mà gi .Còn ông Cò, m t ng i Bi n, và hai th y i khác n a thì l c soát cùng trong nhà. H b ngbàn d p gh ; h khiêng chõng m mùng, h mò t t m vách, h l n ki m trên mái nhà, hxom13 t, h r i èn, h l c soát t nhà trên xu ng t i nhà b p, m y ch hóc h m h l i càngki m k không b sót m t ch nào h t. Xét trong nhà r i l i xét t i ngoài sân, xét t i sau hè

a.

Xét t i chi u mà ki m không c v t chi h t, ông Cò m i kêu m t mình Ba Trâm vô r i bi ut th y i làm thông ngôn mà nói r ng:

- Ch ng m y chém ng i ta mà gi t b c em v gi u âu, m y ph i ch cho mau?- B m ông, ch ng tôi làm s gì tôi có hay bi t âu. V ch ng r y l n v i nhau, ch ng tôi

gi n b nhà mà i b n n m b a rày, không có v ây.Ông Cò a tay mu n ánh Ba Trâm, song ông không ánh, l i n t r ng:

- Nói láo, con chó.- B m ông, tôi nói thi t. N u ông không tin, ông h i th chòm xóm coi m y b a rày có ai

th y ch ng tôi v ây hay không.- Nó v ban êm, chòm xóm làm sao mà th y c?

- B m ông, không có v h i nào h t. N u có v , d u ban êm i n a, c ng có m t haing i th y ch , thi t không có.

Ông Cò d y d t Ba Trâm ra ngoài, r i d t con Hào vô.Con Hào s run l p-c p, th y cha nó ng i d i t mà nó không dám ngó.

Ông Cò bi u h i nó r ng:- H m nay cha m y nhà hay i âu?

- Ba tôi i âu m t m y b a rày, không có v nhà.- i h i nào?

- i b a h m, i ban êm.- i b a h m là b a nào?

- Tôi không nh .- Ph i i h i hôm n y hay không?

13 dùng ch a hay thanh kim lo i âm xu ng t nh xom l n



- Không. i lâu r i.

- Ch ng m y b a?- B n n m b a r i.

- i r i có tr v hay không?- Không.

Ông Cò rùn vai, kêu m t th y i mà sai em con Hào ra ngoài, r i i h i chòm xóm coi m ya rày có ai th y C p-r ng M u v hay không.

Ông l i day qua h i C p-r ng M u r ng:- M y b a rày m y không có v nhà, v y ch m y i âu?

- Tôi r y l n v i v tôi, h m nay tôi không v nhà, tôi d i nhà Tám Thi t.- Tám Thi t âu?

- Tám Thi t làm m t s v i tôi, nhà d i Xóm-Chi u.- H i hôm m y có ó hay không?

- Có êm h i hôm tôi ng t i nhà Tám Thi t t i sáng.- M y ng nhà Tám Thi t mà sao lính l i l m c cái xe máy c a m y g n ch Mái-

Chín14 Cúng b gi t b c?- Xe máy c a tôi m t h m nay.

- M t xe máy m y có c bót hay không?- Không. Vi c nh m n nên tôi không c .

Th y i mà ông Cò sai i h i nãy ó, th y tr v nói r ng m y ng i g n u khai m ya rày không th y C p-r ng M u v nhà.

Ông Cò bi u m t th y i nói v i M u n a r ng:- N u m y b a rày m y không có v ây, t c thì ti n b c m y gi t c a ng i ta h i hôm

y em gi u ch khác. Gi u ch nào m y ph i ch li n bây gi , n u m y không ch taoánh m y ch t.

- Tr i t i! Tôi có gi t ti n gi t b c c a ai h ì nào âu mà bi u tôi ch .- M y c ch i hoài h ?

Ông Cò v a nói v a t ng cho M u m t b t tay ch y máu r ng r i h m r ng: “ r i m y coitao”. Ông l i bi u ng i Bi n Tây d t M u ra xe. Ông v i m y th y i c ng ra theo.

Lúc y m t tr i ã chen l n, th thuy n i làm v d p d u, ai th y nhà M u có Cò lính t iông c ng u ng l i mà ngó.

Khi M u ra t i l , anh th y v con ng ó, vì có lính c p hai bên nên anh không dám nóichuy n song anh ngó con r i ngó v c i chúm chím, không l s c bu n hay là lo chút nào

t. M u và lính lên r i thì xe ch y th ng xu ng phía Xóm-Chi u.Chòm xóm và ng i quen i ngang nãy gi ng xa xa mà coi, ch ng th y xe c a Cò và lính

i r i, m i áp l i h i Ba Trâm t i c nào mà M u b lính b t.

14 phát âm theo Tri u Châu: (mãi t n), ng i thay m t hãng buôn l n n c ngoài làm môi gi i, giaothi p v i khách hàng



Bây gi Ba Trâm m i khóc thút thít mà nói r ng: “Tôi có bi t chuy n gì âu. Gi n tôi r i bnhà i bi t m y b a rày. Làm vi c gì mà b b t ó tôi có hi u âu”.Có ng i nh c r ng: “Ch c là ánh l n âu ó, b h khai, nên Cò bót b t ch gì”.

Ng i khác cãi r ng: “ ánh l n thì lính b t giam mà tra h i r i gi i tòa, ch xét nhà làm chi.Cò bót n xét nhà ây, tôi s h nghi v v tr m c p nào ó ch ”.

Chòm xóm bàn bàn lu n lu n m t h i r t lâu r i th ng-th ng rút i v nhà. Trong ám ó cóHai Ti n. Ch ta ch y n c m t, ch không nói chi h t.

Ba Trâm tr vô nhà th y bàn gh gi ng chõng nghênh ngang nh nhà hoang, bèn lo d n-d pi r i lên võng mà n m. Con Hào h i m nó r ng: “H ki m gi ng gì trong nhà mình v y

má?”Ba Trâm l ng thinh m t h i r i áp r ng:

- Ai bi t h ki m gi ng gì.- Con th y ông Cò con s quá.

- Mình có t i gì mà mình s .- H d t ba i r i ch ug nào h th ba v , má?

- Mai m t h th .Th ng Hi p i bán nh t-trình v , nó b c vô, c ng a m t cái bánh cho con Hào nh m y

a tr c, l i c i ng n-ngo n.Con Hào 1i n nóì v i nó r ng:

- Ba b lính b t r i, anh Hi p à.- B t h i nào?

- B t h i nào không bi t, mà cò v i lính d t v nhà l c ki m cùng h t, r i ch ba i n a:i i h i nãy ây.

Hi p nghe nói thì ng n ng . Nó day l i th y Ba Trâm n m trên võng bèn h i r ng:- T i sao ba tôi b b t v y dì?

- M y b a rày i làm gi ng gì âu r i b b t, tao nhà tao có bi t âu.- H có d t ba tôi v ây r i h xét nhà n a sao?

- Ch sao. H xét nhà làm tan hoang h t.Hi p ng suy ngh r i nói r ng: “N u h xét nhà thì ch c h nghi ba ho c ch a l u, ho cn tr m, ho c n c p ch gì. B a nay m y t nh t-trình không có t nào nói chuy n b t l u

hay là tr m c p mà... À, à, có m t t nói êm h i hôm, l i m i gi , có m t ng i Mái-Chín trong Ch -l n i ra Sàigòn, i xe kéo, g n t i xóm Bàn-C thì b ng i ta ch n ng gi t

cái c p da có ng hai m i l m ngàn ng b c. Ng i Mái-Chín la lên và r t k gian mày c p da l i, nên b k gian chém m t dao trên u n ng l m, té x u máu ra linh-láng. K

gian l y b c ch y m t. S C nh-sát ng tìm ki m g t l m. Không l ba liên can trong v y... T i r i, không bi t lính em ba v bót nào ng ki m mà h i th m th coi”.Ba Trâm nói: “H i chi u xe h i c a ông Cò ch ba m y i ngã Xóm-Chi u, không bi t em

i âu. V y i ki m th coi may có g p hay kh ng”.Hi p móc túi l y hai c c b c mà a cho Ba Trâm r i b c ra c a mà i. Tr i t i mò mà l ichuy n m a n a, Hi p i ri t xu ng bót Khánh-H i ngh u ngh n tr c bót trót gi ng h ,



mà không th y chi h t, l i c ng không dám h i th m lính. Tr i m a gió m- m, nó t mìnht, l nh l o ch u không n i, nó ph i tr v nhà.

Ba Trâm m c a cho nó vô và h i r ng:

- Ki m c ba m y không?- Không c. Bót nhi u quá, không bi t h em ba v bót nào. Tr i m a l nh quá, nên

tôi v r i sáng tôi s i ki m n a.- H i chi u n gi n c m r i hay ch a?

- Ch a.- Còn c m d i nhà sau. B ng èn xu ng d i l y mà n.

- Tôi không ói. H i chi u tôi có n bánh.Ba Trâm tr vô bu ng mà ngh . Th ng Hi p c i qu n áo t mà v t cho ráo n c, r i g ntheo n p vách mà ph i. Nó l y b khác mà b n vô, mà b n y rách r , nên lòi vai lòi ít

t. Nó t t èn r i lên võng mà n m, nghe u trên có ti ng chó s a vang-rân, r i l i nghei kinh tàu d t ghe ch y ngang súp-lê inh- i. Nó n m suy ngh hoài, mà không hi u cha nó

có t i gì mà b lính b t. Nó thao th c sáng êm ng không c.

Tr i h ng sáng, th ng Hi p r b t h i hôm ã khô r i, nó bèn thay áo qu n rách ra màn b y vô, l y cái nón n c c a nó mà i r i m c a ra i. Nó qua bót Qu n nhì tr c,

nó i qua i l i tr c bót, ch coi lính có d t cha nó ra mà tra h i hay không. Nó không th ytâm d ng chi h t, m i i ra bót Qu n-nh t r i l n lên bót Qu n ba.

ã tr a r i mà tìm không ra m i, nó m i tr xu ng ch B n-Thành, i ngh u-ngh n chungquanh ch . Thình lình sau l ng có ti ng h i r ng: “Hi p, m y i âu ó? Sao b a nay m ykhông bán nh t-trình?”Th ng Hi p day l i thì th y th ng Cao là b n bán nh t-trình nh nó; tay ôm m t bó nh t-trình

th h t. Nó bèn h i th ng Cao r ng:- B a nay bán khá không m y?

- Không khá m y. T h i s m m i t i bây gi m i bán c có ba m oi m y s .- Ba m i m y s còn gì n a?

- Sao b a nay m y không bán, l i th i ch i?- Tao m c i ki m ba tao.

- Ba m y âu mà ki m?- Hôm qua ba tao b lính b t, không bi t h em v bót nào, mà t h i hôm t i gi tao i

ngang m y bót h t, song tao không th y.- Cò bót b t, h giam trong khám, m y i ngang ngoài ng làm sao mà th y c. Ba

y làm gi ng gì mà b lính b t?- Không hi u. âu m y cho tao m n m y th nh t-trình c a m y ng tao ki m th coi

có nói chuy n ba tao b b t hay không.- Không c âu m y. M y m ra m y coi, rách b ng r i tao làm sao.

- Tao bi t m mà, không rách âu. M y t ug tao d i l m sao? Nhà ngh mà. Tao m ratao coi m t chút r i tao xin bún tao dán l i c mà.



- Thôi, i qua gare15 ây mà coi.

Hai a d t nhau qua gare xe n, l i cái ng16 trong góc mà ng i r i th ng Hi p m i l pth g b ng m t “Nam-K Tân-V n” ra mà coi. Tr ng u có bài t a ch l n nh v y:

c p hai m i l m ngànNg i b c p s không s ng

Hai gian nh n ã b b t.Th ng Hi p th y t a nh v y thì c th coi ai b b t ó. Bài y nói nh v y:

“S báo hôm qua chúng tôi có thông tin v Mái-Chín Cúng b n c p gi t m t s b ct l n mà l i còn b b n c p chém r t n ng. Nay chúng tôi xin thu t rõ ràng v y choc gi bi t thói tàn nh n c a k gian.

Mái-Chín Cúng tu i g n n m m i, vóc m y u, nhà Sàigòn, ng Lefèbvre có vm, mà l i có m t v ng i Nam n a t i Ngã Sáu trong Ch n. Không ai bi t chú

làm ngh gì song ng i mi t Xóm-Chi u th ng th y h có tàu hàng bên Tàu quathì chú hay xu ng tàu. Th ng ngày chú i m t cái xe kéo nhà và chú hay dùng cái xekéo y mà ra vô trong Ch -l n, ch không i xe n.Theo l i c a Mái-Chín Cúng khai, thì êm hôm qua, úng m i gi t i, chú Ngã-Sáung i xe kéo mà v Sài-gòn. Chú có em theo m t cái c p da, trong y có m t s b c hai

i l m ngàn ng, có gi y m t tr m, gi y hai ch c và gi y n m ng. Ng i trên xe,chú cái c p da khít bên mình. V g n t i xóm Bàn-C thình-lình có hai ng i Vi t-Nam, tay c m dao ch n xe kéo chú l i, r i m t ng i gi t cái c p da mà ch y vô phía

ng T p-tr n. Chú l t- t nh y xu ng xe mà ch y theo và la om sòm, quy t gi t cáip da l i. Th ng gian th nhì nh y theo chém chú hai dao té qu xu ng t, r i nó ch y

theo th ng tr c mà vô ng.Tên N m là ng i kéo xe kéo Mái-Chín Cúng, th y ch b nguy, nh ng vì không có khígi i nên không dám ti p c u. Ph i ch y ra phía Ch i mà la Mã-tà17. Lính gác ch yvô t i ch thì b n c p ã tr n m t, ch th y Mái-Chin Cúng n m d a l ng b hai

t dao chém, m t v t t i cánh tay m t, t th t th u x ng và m t v t t i bàng tangphía trái, làm t lìa cái tai, máu ch y lai-láng.

Lính li n báo cho bót hay. Ông Cò qu n ba ng i xe h i ch y vô, khám th ng tích Mái-Chín Cúng r i cho xe ch vô nhà th ng Ch -R y. Ông truy n l nh cho lính i r otrong ng T p-Tr n mà tìm ki m gian-nh n, song ki m không c b n c p, ch chai cái xe máy b trên cái gò m . Trong hai cái xe máy y, m t cái không có kh c tênch xe, còn m t cái g n t m plaque18 kh c tên: Lý-tr ng-M u”.

Th ng Hi p c t i ó thì bi n s c, kêu th ng Cao mà nói r ng:

- Cao i, ch c ba tao b b t v v 25 ngàn ây ch gì. Có xe máy c a ba tao ây.- N u v y thì m y no.

- No cái gì? Ba tao có ph i là ng i c p tr m âu m y. Ba tao làm n mà.- âu, m y c h t bài coi mà.

Th ng Hi p c ti p nh v y:

15 ti ng Pháp ã c Vi t hóa gare=ga: tr m, b n xe l a, xe n.16 ti ng Pháp: banc= gh dài trong các n i công c ng ngh chân.17 ti ng Mã-Lai: mata-mata= c nh sát18 ti ng Pháp: plaque=mi ng nhôm m ng kh c tên ch xe p, g n lên xe sau khi óng thu l u hành vào th i

Pháp thu c .



“Nh b t c hai cái xe máy n y, s c nh-sát ph ng l n m i b t c Lý-tr ng-M u,nhà V nh-H i, làm C p-r ng ph trong m t hãng v n t i. M u khai ra m i b t thêm

ng lõa là Tám-Thi t, nhà Xóm-Chi u, làm cu-ly trong hãng y. Tuy gian-nh n cch i hoài, song Cò bót xét nhà Thi t có tìm c m t s b c n m ngàn ng, nên nhà

ng cu c nh ch c hai tên y là k c p và c ng ch c trong vài ngày n a s tìm rac s b c c a Mái-Chín Cúng b gi t.

Còn Mái-Chín Cúng thì ng n m t i nhà th ng, b nh coi n ng l m, quan th y-thu cch a dám ch c c u c hay không.

c tin gì thêm n a, b n báo s ng cho công-chúng bi t”.

Th ng Hi p c d t bài r i thì r ng-r ng n c m t và nói qu -quy t v i th ng Cao r ng:- Tuy nh t-trình nói nh v y, song tao ch c ba tao không có gi t c a âu.

- Không có sao mà cò bót b t.- H nghi r i h b t nh u ch gì.

- B h b t c cái xe máy c a ba m y ó, nên tao s khó g ch .- , xe máy âu mà l i em b ó không bi t. Tao mu n ki m ba tao ng tao h i th

coi. Không bi t bây gi h giam âu.- Theo bài nh t-trình ó thì ông Cò qu n ba tra xét, ch c ba m y b giam trên bót qu n ba

ch âu.- M nói có lý: tao lên bót Gi ng-N c tao l p th h i d th coi.

- M y t ng d l m sao? M y láng-chán lên ó lính ánh m y ch t.- Tao ngoài l , có làm vi c chi âu mà h ánh.

- ngoài l làm sao mà h i th m ba m y c.- Thây k ! Lên ó r i s hay.

- M y n c m ch a?- T h i chi u hôm qua cho t i bây gi tao không có n c m, hôm qua bán nh t-trình v

tao giao cho dì tao hai c c, d m y xu tao n bánh tr c m.- Th ng nh n ói gi i d !

- T s m m i t i gi tao bán c ba m i m y s nh t-trình. Thôi tao v i m y xu ngch c n c m cho no r i s i ki m ba m y ch .

- M y bao cho tao nghe không, ch thi t tao không có ti n a.- c mà, tao bao.

- Mà r i m y c ng ph i cho luôn tao s nh t-trình “Nam-k ” n y a, cho ng tao em vtao c cho dì tao nghe.

- c. Tao s n lòng v i m y luôn luôn mà.Hai a d t nhau xu ng ch c n c m h t sáu xu, r i ph i phân r nhau, th ng Cao i bánnh t-trình, còn th ng Hi p c m t “Nam-k Tân-v n” lên bót Gi ng-N c.Th ng Hi p ng i ngoài l mà ch t i t i mò mà không th y tâm d ng cha nó. Nó bèn i vnhà ki m c m n và c bài nh t-trình cho Ba Trâm nghe.Ba Trâm thì ch m ch nghe c, song s c m t coi không bu n chi l m.



Qua ngày sau, th ng Hi p lên bót Gi ng-N c mà ón. G n 10 gi nó th y có m t cáixe h i phía sau ch y ra u tr c c a bót, r i m t ông Cò v i hai th y i d t cha nó v imôt ng i n a em lên xe. Nó l t- t ch y l i thì b lính i, nên nó không nói c m tti ng chi v i cha nó. Xe h i m máy mà ch y, nó ng ng -ngáo, không hi u h em cha nó

i âu. May lúc y có hai ng i lính nói chuy n v i nhau, nó nghe m t ng i nói: “B n n y ch i hoài! Gi i xu ng Tòa coi chúng nó có ch u khai hay không”. Th ng Hi p nghe nhy m i bi t h gi i cha nó ra Tòa, nên i ri t xu ng Tòa ng ngoài c a mà ón n a.

n 11 gi r i, hai th y i m i d t C p-r ng M u và Tám Thi t trong Tòa i ra. M u v ath y th ng Hi p thì nói r ng: “Tòa giam ba r i. Con v i. Không có sao âu mà s ”.

Th ng Hi p khóc ròng, ng ngó theo ng i ta d t cha nó vô khám l n.Nó tr v nhà thu t l i cho Ba Trâm nghe, r i b a sau i bán nh t-trình ng ki m ti n n.



Ch ng IVTòa x

Cách hai tháng sau, các nh t-báo u ng tin Tòa i-Hình Sàigòn nh ngày nhóm x , l ing ng luôn ch ng trình Tòa nh ngày nào s x nh ng v nào.

Th ng Hi p i bán nh t-báo, nó c ch ng trình y, nó th y có v cha nó và Tám Thi t bcáo v t i chém Mái-Chín Cúng mà gi t b c, nên t i nó v nhà nó thu t l i cho dì gh nó hay.Ba Trâm, tuy ch ng b giam, song b n c ng nh th ng, n u ai h i th m C p-r ng M uthì cô làm b bu n, còn trong nhà v i con thì cô c ng vui v nh không có tai h a chi h t.

Cô nghe th ng Hi p nói cha nó s b Tòa i-Hinh x , thì cô không l s c lo s hay là bu nu. Cô ch h i nó:

- Không bi t Tòa i-Hình x , mình i coi c hay không?- c ch . Ai vô c ng c h t th y. Tôi i coi hai ba l n r i. Dì mu n i, thì b a ó tôi

t dì i.- , b a ó m y d t tao i v i con Hào vô Tòa ng tao th y m t ba m y m t chút.

Không bi t h có cho nói chuy n hay không?- Nói chuy n âu c!

- T ng nói c thì tao nói cho ba m y hay, nhà v con no m. Không có sao âu màlo.

- M y tháng nay ba b giam, không có lãnh l ng n a, r i làm sao ti n n v y dì?- Thì m i b a m y bán nh t-trình m y a cho tao hai c c ó, tao mua g o n. Có nhi u

n nhi u, có ít n ít, ph i ti n t n ch sao; còn b a nào có thi u h t thì tao ch y qua dì m y bên C u Ông-Lãnh tao xin. X a rày dì T m y nó giúp cho tao có m y ch cng r i.

- Dì T giúp thì ch ng ba v ba làm r i ba tr l i cho dì.

- Bi t có v c hay không!- Sao l i không v . Tôi ch c ba tôi ch ng bao gi c p gi t c a ai. Cò bót l m c cái

xe máy c a ba ó, h nghi nh v y thôi, th nào ch ng x , Tòa c ng tha b ng.- N u c nh v y thì nói gì!

- b a x r i dì coi.i ngày Tòa x , th ng Hi p th c d y s m, nó xin dì gh nó s a so n ng nó d t dì i. Ba

Trâm m c m t cái áo xuy n v i m t cái qu n lãnh m i, tóc b i m vang, r ng ánh chp, con Hào thì b n qu n lãnh en v i áo bà ba l a tr ng, u có cài l c cài. Còn th ng

Hi p thì nó c ng còn m c cái qu n v i en c t v i cái áo v i tr ng c nh h i tr c.Ba m con d t nhau qua C u Ông-Lãnh r i lên Tòa.

Tuy ch a t i gi , song bi n Tây, Sen- m19 ã ng bao chung quanh phòng x và bà cona t i nh n cùng là ch ng và Tr ng-s u t u l i ông n c.

19 hay s ng á, s n á: ti ng Pháp gendarme: c nh sát.



Ba Trâm v i hai a nh l i ng trong m t góc tr c phòng x v i nhi u ng i n bàkhác, cách ch ng bao lâu lính gi i t i nh n n m tay nhau mà i hai hàng, hai bên thì lính theogi .

Th ng Hi p kéo tay dì gh nó và ch trong ám t i nh n mà nói: “Ba kìa, dì”. Ba Trâm g tu. Con Hào nói: “Ba b n qu n áo sao mà nhàu nhè h t v y má há? Còn ba c o u tr c lóc

chi v y?”.Lính d t t i nh n vô phòng x mà s p cho ng i có th t r i ng chung quanh mà gi .

Cách m t lát, ng i ta cho phép ch ng và bà con c a t i nh n cùng là công chúng vô phòng. M con Ba Trâm i theo h vô ng i m t cái b ng g n c a v i nhi u ng i khác.

Th ng Hi p ngó ám t i nh n ng i phía tr c mà ki m cha nó. C p-r ng M u day l i th y vcon thì c i, coi b không lo s bu n r u chi h t.

n l n ng i ta vô càng thêm ông, chen l n nhau mà ng i. Quan ch ng-Lý, quan L c-S ,Tr ng-Tòa và Tr ng-S c ng u t u .

ng h gõ 8 gi , k nghe ti ng chuông run trong, r i ba quan Tòa b n áo v i ba ôngi- ng th m án Vi t-Nam b n áo dài, b t kh n en, m c a phía trong mà b c ra. Ông

Tr ng-Tòa hô m t ti ng l n, ai n y u ng d y h t th y.Các quan Tòa ng i hàng gi a ngó ra phía ngoài, m t bên thì quan Ch ng-Lý, còn m t bênthì quan L c-S v i th y thông-ngôn ng i. Các quan Tr ng-S ông thì ng, ông thì ng i t ihai cái bàn tr c. Trong phòng x u l ng trang, cái không khí oai nghiêm làm cho ng ihung d n ây th nào c ng ph i khi p s .Th ng Hi p h i h p trong lòng, l y tay cào Ba Trâm mà nói nh r ng: “Tôi ghê quá dì”. BaTrâm c ng s , nên h t tay nó và l c u, t d u bi u ng nói chuy n.Quan L c-S kêu tên Lý-tr ng-M u và Lê-v n-Thi t, và c m t t dài l m. Ch ng c d t

i, th y Thông-ngôn m i kêu M u ng d y bi u a tay lên mà th khai thi t, r i h i tên hgì, m y tu i, sanh âu, làm ngh nghi p gì, nhà c a âu, có v hay không.

p-r ng M u tr l i rõ ràng r ng: “Tôi tên Lý-tr ng-M u, 40 tu i, sanh Sàigòn, làmp-r ng ph cho hãng v n-t i t i Xóm-Chi u, nhà d a kinh Dérivation, có v và có haia con.

Tòa h i: Anh giúp vi c cho hãng v n-t i c bao lâu?

u áp: H n ba n m r i.Tòa h i: Anh n l ng m i tháng bao nhiêu?

u áp: Hai m i l m ng.Th y thông ngôn nói: Anh b cáo trong êm 12 tháng ba Tây n m nay, l i ch ng m i gi t i,anh hi p v i tên Tám Thi t, là ng i làm vi c m t s v i anh, mà núp d a mé ngChasseloup-Laubat n i dài vô Ch n, n i kho ng v ng v không có nhà, tay l i có c m khígi i, r i ch n xe kéo c a ng i khách-trú tên Mái-Chín Cúng mà gi t cái c p da, trong y có

ng 25 ngàn ng b c gi y. Theo h s thì chính mình anh gi t cái c p y mà ch y. Mái-Chín Cúng ch y theo níu anh mà la. Tên Tám Thi t nh y n chém Mái-Chín Cúng hai dao téqu , r i hai ng i m i ch y vô ng T p-tr n mà thoát thân. Tài ch và anh xa phu ã nhìnanh m t cách qu quy t mà cò bót l i l y c hai cái xe máy trong ng T p-tr n, g n ch

p gi t y, m t cái plaque kh c tên h anh rõ ràng. Anh có nh n các u m i nói, s thi thay không? Hay là anh có u chi ch a mình thì khai h t cho Tòa nghe.

u ng êm m t chút r i t ng h ng và áp r ng: “B m quan Tòa, nh ng u Tòa m i nóió thi t tôi không hay bi t chút nào h t. Tôi vô can mà. Mái-Chín Cúng v i tên N m là ng i



kéo xe l i nhìn m t và khai qu quy t tôi gi t b c. Thi t êm 12 tháng ba, tôi ng t i nhà TámThi t bên Xóm-Chi u. êm y tên Tân l i ch i và nói chuy n v i tôi và Tám Thi t quá m i

t gi khuya, r i m i v . N u m i m t gi tôi còn nhà Tám Thi t bên Xóm-Chi u thìlàm sao mà h i m i gi tôi ón Mái-Chín Cúng t i Bàn-C cách Xóm-Chi u ba b n cây sngàn mà gi t b c cho c. Xin Tòa th m xét l i k o oan cho tôi t i nghi p.

Tòa nói: Ph i, theo l i khai ch ng c a anh, là tên Tân, thì h i 11 gi anh v i Tám Thi t còn i Xóm-Chi u. Song l i khai y không tin c là vì tên Tân là b n h u làm chung m t si anh, có l là tên Tân khai nh v y ng c u anh.u áp: B m, tôi có t i hay là vô t i là do l i khai c a tên Tân. V l i tên Tân có ng i nói

chuy n ch i v i tôi t i 11 gi , nên nó khai s thi t nh v y, mà Tòa mu n x tôi cách nào tôing cúi u v ng ch u h t.

Tòa nói: Anh ng nói v y. N u xét ra mà anh vô t i thì Tòa có l âu l i làm t i anh. Ti c vìi khai c a ch ng anh là m t b ng c m ng m nh quá, không ch rõ anh vô t i, còn có

nhi u vi c khác làm cho Tòa qu quy t anh có t i kia mà. S c nh-sát l y c cái xe máya anh g n ch Mái-Chín Cúng b c p gi t, ó là m t cái b ng c ch c ch n quá, anh có th

nào mà cãi c.u áp: B m quan Tòa, v cái xe máy thì tôi ã khai v i quan Th m-Án r ng tôi b ng i ta

n c p m y b a tr c. Ng i n c p xe c a tôi r i i c p gi t ng i khác, tôi c ng ph i bliên can v s c p gi t ó hay sao? Tôi ch c Tòa ch ng bao gi g t gao n th .

Tòa nói: Anh b ng i ta n c p xe máy mà anh không có c Cò bót. Bây gi b , anh khainh v y, làm sao Tòa tin anh cho c. Hu ng chi anh chung m t nhà v i Tám Thi t…

u ch n mà cãi: B m, tôi có nhà riêng, tôi có v con; thu nay tôi nhà tôi, ch không ph i chung v i Tám Thi t, vì tôi có vi c xích mích v i v tôi, nên tôi l i v i Tám Thi t có ban ngày mà thôi.

Tòa nói: Ph i. Tòa mu n nói trong lúc Mái-Chín Cúng b gi t b c và b chém thì anh m tnhà v i Tám Thi t, mà ch ng Cò b t anh thì anh c ng còn ó. Anh v i Tám Thi t chung

t nhà, s c nh-sát l y c cái xe máy c a anh v i m t cái xe máy khác n a g n ch Mái-Chín Cúng b c p, l i tìm c g n nhà Tám Thi t n m ngàn ng b c, nh ng vi c y hákhông c cho Tòa oán quy t anh v i Tám Thi t hi p nhau mà c p gi t hay sao?

u áp: B m, Cò bót xét l y n m ngàn ng b c g n nhà Tám Thi t, ch không ph i trongnhà.

Tòa nói: Anh d ng tâm mà cãi nh v y không hay. Cách cãi nh v y thì làm cho Tòa th yanh ki m l i ch a mình, ch không ph i nh n anh vô t i âu.

u áp: Mà d u ki m c n m ngàn ng b c ó trong nhà i n a, tôi c ng không có t ii vì n u tôi có gi t b c thì tôi em v nhà tôi gi u, mà ông Cò xét nhà tôi không có m tng b c nào h t.

Tòa nói: Anh ch a mình th t là khôn lanh. D u anh nói gi ng gì, c ng không kh i Tòa nghianh gi t b c, anh chia cho Tám Thi t n m ngàn, còn hai ch c ngàn anh gi u ch khác.

u áp: Cái “nghi” c a Tòa tôi không th nào cãi c. Tôi ch l y Tòa ki m cho b ng r i s làm t i tôi, ch không có b ng c , c dùng cái “nghi” mà kêu án thì oan cho m t

ng i vô t i.

Tòa nói: Tòa s cho anh th y b ng c .Quan Chánh Tòa d y M u tr l i ch c mà ng i, r i kêu Mái-Chín Cúng ng lên tr c m tTòa mà khai.



Mái-Chín Cúng t m t m t cái tai bên trái, t i màng-tang l i có m t cái th o r t l n v a m ilành. L i khai c a chú gi ng in nh l i c a quan Chánh-Tòa nói h i nãy. Tòa d y chú chtrong ám t i nh n coi ng i nào gi t c p da ng b c, ng i nào chém. Chú Mái-Chín day

i, ngó qua ám t i nh n r i ch Lý-tr ng-M u nói qu quy t r ng tên y gi t cái c p da, l ich Tám Thi t mà nói tên ó chém chú.

Tòa kêu tên N m, là ng i kéo xe cho Mái-Chín Cúng, lên mà h i thì ng i n y khai và chi nh n y nh Mái-Chín Cúng.

Trong phòng x im lìm, d ng nh có m t lu ng gió làm l nh h t th y trong lòng d c anh ng ng i ng i trong ó.

t v Tr ng-s ng d y nói: Tôi r t cung kính xin Tòa h i Mái-Chín Cúng v i tên N m coithu nay có bi t m t tên M u và tên Thi t hay không.

Quan Chánh-Tòa nói: Theo h s thì hai ng i n y ã có khai t i phòng Th m-án r ng: tr c c p gi t thì ch ng h g p M u và Thi t l n nào. Nh Tr ng-s mu n h i thêm Tòa s n

lòng nh m l i xin.Quan Chánh-Tòa h i Mái-Chín Cúng v i tên N m thì hai ng i u khai tr c v c p gi thai ng i không quen bi t v i M u và Thi t.Tr ng-s nói: Xin Tòa nh giùm l i khai n y cho b cáo nh . Mái-Chín Cúng n c m v i vVi t-Nam, th nào c ng có u ng r u chút nh. Ng i xe kéo tr v Sàigòn lúc m i gi t i,tr i trong gió mát, t nhiên trong lòng kho kho n, c p m t lim dim. Còn tên N m kéo xe,ch y ng dài t nhiên ph i m t thân th , l m hôi, c p m t hào quang. Thình lình b n

p ch n ng, ch ng i trên xe, t kéo d i, t nhiên c hai u ph i h t h n m t vía.ã v y mà cái th i gian gi t c p da và chém, nó ng n ng n mau l nh nháy m t, ph n banêm t m t i, có l nào Cúng v i N m nh m t k c p cho c.

Quan Ch ng-lý ch n mà nói: Tôi xin cãi v i ông Tr ng-s r ng ch “c p gi t” ó khôngph i t m t i. ng có èn khí sáng qu c.

Tr ng-s c i và áp: Tôi v n bi t ng y có èn khí. Nh ng tôi xin cãi l i r ng nhà n cm èn khí t i n m ch c th c m i có m t ng n, b n c p không d i gì núp d i ng n èn

mà ch ng ch n ng, t nhiên chúng nó núp cho xa ng n èn, ngh a là cách 25 th c, thìlàm sao th y rõ g ng m t chúng nó c.

Quan Chánh-Tòa h i: Quan Ch ng-lý ch a bu c t i mà sao ông l i cãi?Tr ng-s áp: Không. Tôi ch a cãi. Tôi ch xin Tòa ghi nh m y kho n tôi ã v ch ra ó màthôi.Quan Chánh-Tòa g t u r i kêu Lý-tr ng-M u ng d y mà nói: Anh mu n có b ng c , thìMái-Chín Cúng v i anh N m là b ng c hi n hi n ây, anh v a lòng ch a?

u áp: B m ó là ch ng, ch không ph i b ng c . N u Tòa tin l i ch ng ó, thì tôi xinng tin l i ch ng c a tôi v i.

Quan Chánh-Tòa nói: Tòa s h i ch ng c a anh.

Quan Chánh-Tòa bi u kêu tên ch ng, là tên Tân. Ngài d y tên Tân a tay m t lên mà th r ii tên Tân êm m i hai tháng ba có nói chuy n v i M u và Thi t hay không, nói âu, t

gi nào t i gi nào?Tên Tân khai rõ ràng êm y nó ghé nhà th m Tám Thi t h i tám gi t i, có C p-r ng M u ó. Ba ng i ng i nói chuy n ch i t i m i m t gi khuya nó bu n ng nên m i t giã mà v

nhà. H i nó ra v thì M u ng gi ng mùng s a so n ng .Tòa h i: Anh th y trong nhà Tám Thi t có ng h hay không?



Tân áp: Tôi không ý n s ó.

Tòa h i: B a ó anh có ng h trái quít trong túi anh hay không?Tân áp: Tôi không có s m ng h nh .

Tòa nói: N u anh không có ng h mà anh c ng không th y ng h trong nhà Tám Thi t,thì sao anh dám ch c h i anh l i là tám gi và quá m i m t gi anh m i v .

Tân áp: B m, tôi nh m ch ng.Tòa nói: Tòa c ng nh m ch ng anh l i ó h i sáu gi r i b y gi anh v c ng c v y. Màthôi, Tòa ch h i thêm anh m t câu n y n a: theo l i khai c a anh, thì êm y anh nhà TámThi t trên ba gi ng h . Anh nói chuy n gì mà ng i lâu d v y, anh thu t l i cho Tòa ngheth coi.Tên Tân ng l -láo m t h i lâu, không tr l i.

Tòa thúc: Khai i?Tân áp: Tôi không nh hôm ó nói chuy n gì.

Tòa h i: M i hai tháng nay, có l nào anh quên h t?Tân áp: Tôi không nh c.

Quan Chánh-Tòa d y Tân ra ngoài r i kêu b cáo là Tám Thi t ra ng tr c m t Tòa. Ngàiy a tay m t lên mà th r i h i tên, h , tu i, ngh nghi p, nhà c a, v con.

Tám Thi t cao l n, m nh d n, ng khai r ng: Tôi tên Lê-v n-Thi t, hai m i tám tu i, sanh t i Ch n, ch a có v , làm cu-li trong hãng V n-t i, nhà t i Xóm-Chi u.

Quan Chánh-Tòa c ng nói y nh m y l i ngài nói v i Lý-tr ng-M u h i nãy và h i TámThi t ch u nhìn nh n t i ác c a mình làm hay không?

Tám Thi t l c u áp r ng: Tôi không có c p gi t ti n b c c a ai h t.Tòa nói: Tài ch Mái-Chín Cúng v i ch ng là tên N m ng khai quy t cho anh và chánh anh

m dao chém Mài-Chín Cúng, anh còn ch i gì n a?Thi t áp: H khai gian.

Tòa nói: S c nh-sát l i có xét l y c n m ngàn ng b c, anh b vào h p bánh mì mà chôna bên hè anh. Ph i s b c y là ph n c a tên M u chia cho anh hay không?

Thi t áp: Không. Ai lén em chôn b c ó tôi không hay.Tòa h i: ã có b ng c và ch ng khai h n hòi, nh v y mà anh c ch i hoài hay sao?

Thi t áp: Tôi không có n c p, làm sao mà tôi ch u có cho c.Quan Chánh-Tòa rùn vai r i khoát tay bi u Tám Thi t tr v ch mà ng i.

Quan Ch ng-lý ng d y bu c t i, bác b m y l c a Lý-tr ng-M u và Lê-v n-Thi t vi n mà ch a mình, nói hai b cáo ã c p gi t m t s b c r t l n mà l i còn g n gi t m t m ng

ng i, lu n nh ng l i ch i là m t cách ch a mình r t vô lý, xin Tòa ph i vì cu c an c l cnghi p c a xã-h i mà tr ng tr hai b cáo thi t n ng n , cho k khác kiêng n , không dám

p gi t n a.Nghe l i bu c t i g t gao nghiêm ngh y, thì trong phòng l ng trang, ai c ng ch c b cáo s

án. Tr ng-s cãi l h i nãy v s Mái-Chín Cúng v i tên N m nhìn m t Lý-tr ng-M u, bây

gi ng d y mà bi n lu n ng c u tên b cáo y. Ban u ông nói ch m rãi nho nh , l n l nông c t gi ng lên cao, l i nói hùng-hào, b t ng m nh-m , khi tha thi t nh than, khi ào



làm gi n, khi ph nh-ph kiêu ng o, khi chúm chím mi ng c i. Ông nói s l y xe máy t ing T p-tr n không ph i là cái b ng-c ch ng ch c tên M u n c p, s nhìn m t c a tài-

ch và c a xa-phu không úng. Ông nài xin ph i tin l i khai c a ch ng là tên Tân. Ch ng k tlu n, ông xin Tòa hãy ngh Lý-tr ng-M u thu nay là m t ng i chân th t lo làm m n mànuôi v con, không có án ti t chi h t, hãy ngh xét nhà tên M u không ki m c b c, mà ty n nay s C nh-sát thám d thì c ng không th y v con M u n xài ch i b i; xin ông hãyy công tâm mà xét l i, tên M u b lôi ra tr c Tòa i-Hình v t i c p gi t ch vì tình nghi

mà thôi, ch không có b ng-c ch c-ch n. V y Tòa ph i tha b ng m i công bình, m i kh ilàm án l m m t tên vô t i.

Ông cãi r i ông ng i xu ng. Thính gi u th ra ph d .t v Tr ng-s khác ng d y bi n lu n giùm cho b cáo Lê-v n-Thi t. Ông nói nh nh , êm

ái, ông không dùng kh u khí, ch tr ng lý lu n mà bác b t bu c t i. Ông cho l i qu quy ta tài-ch và c a tên N m là l i cáo gian, b i vì n m i m t gi khuya mà Tám Thi t còn

nói chuy n v i khách t i nhà, thì không th nào h i m i gi mà ch n ng c p gi t Mái-Chín Cúng t i Bàn-C cho c. Còn n m ngàn ng b c ki m c g n hè Tám Thi t, thìông nói r ng Tám Thi t m n m t c n nhà lá mà , theo lu t Vi t-Nam, thì ngoài c n nhà y,Thi t không có quy n gì h t. N u nghi Thi t c p b c v gi u t i ó, sao Tòa không nghi choch t, ho c ng i c n phía bên kia c ng g n ch gi u ó mà l i nghi cho Thi t. Ông xinTòa xét ch ó mà tha b ng Lê-v n-Thi t.

Trang-s cãi xong r i, quan Chánh-Tòa h i hai b cáo còn mu n khai thên u chi n a. Cácquan Tòa và Th m-án ng ng d y i vô phòng phía sau mà ngh án.

Cách n a gi , Tòa m i ra nhóm l i và quan Chánh-Tòa c án ph t:1.- Lý-tr ng-M u, m i n m kh sai.

2.- Lê-v n-Thi t, m i hai n m kh sai.Th ng Hi p nghe Tòa lên án cha nó m i n m kh sai, thì nó b n-r n tay chân, v a khóc v a

ng d y kéo tay Ba Trâm bi u i v . Ch ng m y m con i ngang qua c a khám l n, th ngHi p ng ngó vô khám, nh cha nó s trong ó m i n m thì nó ng m ngùi nên n c m tnh gi t.Thình lình có ti ng n ào phía bên Tòa. M y m con Ba Trâm day l i thì th y lính S n- m

ng d t Tr ng-M u và Tám Thi t xu ng khám.p-r ng M u kêu v và nói r ng: “Má con Hào, nhà ráng d y giùm hai a nh , nghe

không. M i n m r i tôi s v ”.Lính xô M u i ri t, không cho nói n a.

Th ng Hi p ng ngó theo au- n nh dao c t ru t.



Ch ng V gh con gh

i C u Ông-Lãnh, d c theo ng Lò heo, h i tr c có m t dãy ph l u c , trong hai c nph u có d n m t ti m bán cà-phê n c trà và bánh ng t, bánh m n th , m i bu i tr avà bu i t i ng i ta n n u ng n m n p.

Ch ti m n y tên là T -H u, là ng i Minh-h ng, có v ng i Nam tên là T H ng, là emru t c a Ba Trâm.Cách m y tháng tr c, Ba Trâm xách gi b c i ra C u Ông-Lãnh là em g i cho T H ng.

a Tòa x C p-r ng M u r i, m con Ba Trâm d t nhau i v , t i C u Ông-Lãnh thì th ngHi p i m t mình v nhà, còn Ba Trâm v i con Hào thì ghé l i ti m n c c a T -H u.

a b c vô ti m, con Hào g p con Kiên là con gái c a T -H u, ch em m ng nhau nên ómà ch i, Ba Trâm b c vô trong nói nh v i T -H u r ng: “Ba con Hào b Tòa lên án m i

m”. T -H u ch ng h ng h i r ng: “Cha ch ! T i m i n m hay sao?” Ba Trâm g t u r ii th ng lên l u.

H ng ng n m trên b ván mà cho con bú, ngó th y ch l m c m ng i d y h i r ng:“Ch nói b a nay Tòa x nh, sao ch không i lên Tòa h i th m coi nh c Tòa tha hay là

án?”Ba Trâm vén áo ng i m t bên em mà áp nho nh r ng:

- Qua i coi Tòa x t h i s m m i t i gi , qua m i v t i ây.- Tòa x sao ó?

- Tòa kêu án m i n m.- Ch t ch a!

- Tài-ch v i ng i kéo xe h nhìn m t, h khai qu quy t, t nhiên Tòa ph i kêu án n ngch sao.

- Tòa có h i s b c gi t ó em gi u ch nào hay không?- Không … , may quá! Tòa không có h i cái ó. T i sao v y không bi t.

- Tuy v y mà ch c ng ph i dè d t, ng có ch n r n, r i b ra h l y l i mà mình cònph i tù c ám.

- Em t ng qua d i l m sao? M y tháng nay qua l y có m y ch c ng b c ng muao, cá mà n, còn bao nhiêu thì còn nguyên ó, qua có dám ng t i âu.

- , th ng th ng v y, ng có g p. i n m b y tháng, ho c m t n m nguôi ngoai r i ch xài.

- Th ng T nó hi u vi c ó hay không?- Không. Tôi gi u, tôi không dám nói.

- , em ng có nói cho nó bi t làm chi. sau r i qua s giúp cho m t hai ngàn làm v nbuôn bán. Qua khá thì em c ng khá v y mà.

- Còn th ng con riêng c a nh, nó bi t hay không?- Không. Nó c ng không bi t gì h t. êm cha nó lén em v thì nó ng nên không hay.

y tháng nay qua có nói ra âu mà nó bi t.



- B a nay nó có lên Tòa coi x hay không?

- Có, nh nó d t, ch không thì qua có bi t âu mà i coi.- Tôi s nó c nh t trình, r i nó coi Tòa x n a, nó phát nghi ch .

- Không có âu. Ba con Hào ch i hoài, không ch u có c p gi t, thì nó có dè em ti nc v nhà âu mà nghi.

- B a h m ch m h t th y bao nhiêu?- M i chín ngàn chín tr m ng. Theo nh l i trên Tòa h i nãy, thì Mái-Chín Cúng b

gi t 25 ngàn. Cò bót xét l y l i c 5 ngàn sau hè Tám Thi t. L thì ph i còn 20ngàn. Không bi t l c âu m t h t 100 ng.

- i! M t 100 ng c ng không h i gì. Không bi t ch ng nh ch n l i b theo l ng màxài.

- Em c t giùm cho k nghe không, ng có h -h ng a.- D không! Tôi b cái gi trong t áo, tôi khóa t , chìa khóa tôi gi trong túi luôn luôn

ây.- , ph i gi cho g t m i c.

- Ch có tính ch ng nguôi ngoai r i, ch l y b c ra mà làm vi c gì hay không?- Th ng th ng r i s hay. Bây gi có bi t làm vi c gì âu. Có l qua s mua m t cái nhà

mà cho s ch s , r i s m m t cái xe h i qua i ch i.- Ch mua s m nh v y thì ng ti n c a ch ch t, ch có l i gì âu.

- Ph i n cho sung s ng ã, r i tính gi ng gì sau s hay.- Có v n, ph i lo buôn bán làm n cho có l i thêm n a ch .

- Em nói theo u v ch c hoài, h m mi ng thì tính l i tính l . Ai mà làm nh v y choc.

H ng c i. Cô nghe nói Ba Trâm ch a n c m, nên kêu b n trong ti m sai i mua vn cho m con Ba Trâm n.

Còn th ng Hi p v th ng bên nhà, nó n m chèo queo trên cái võng, n c m t c tuôn ra hoài,không n không u ng chi h t. n x , Hai Ti n b c vô nhà, th y th ng Hi p n m lim-dimthì h i r ng:

- Ch Ba i âu v ng v y cháu?

- Dì tôi còn ghé bên ch Ông-Lãnh.- Nghe nói b a nay Tòa x anh Ba ph i không?

- Ph i. Tòa x r i h i s m m i.- X sao ó cháu?

Th ng Hi p b u-b o áp r ng “X m i n m tù, thím Hai à!”Hai Ti n la ba ti ng: “Tr i t i!”, r i ng i trên gh mà khóc r m r t. Th ng Hi p th y v ycàng thêm ng lòng nên nó c ng khóc. Cách m t h i, nó v t ng d y mà nói r ng: “ i!

i n m c ng không lâu gì, ba tôi tù oan hay là ng, d u ng i ta không bi t, ch tr ing bi t. Tôi làm mà nuôi dì tôi v i em tôi c, không h i gì”.

Hai Ti n th y Hi p còn nh mà nói m y l i kh ng khái y thì ng i ngó nó trân trân.

Th ng Hi p day qua r i h i Hai Ti n r ng:



- X a rày thím d n nhà i âu m t v y thím Hai?

- Qua bên B n-Thành ng mua bán ki m c m n, ch không có n ông mà bên nâythì khó làm n l m. Cháu còn i bán nh t trình hay không?

- Còn ch .- Ch Ba cho cháu i làm nh v y n a hay sao?

- Cho. N u không cho thì c m âu mà n.Hai Ti n ng d y ngó th ng Hi p trân trân r i nói r ng: “Ch ng ch Ba v , cháu nói l i cóthím qua th m nhá. Thôi, thím v ”.Th ng Hi p a Hai Ti n ra c a, th y m t ám con nít ng gi n ch i ngoài ng, nó menmen i l i ó, mà ch ng l i g n thì nó châu mày r i th ng th ng tr v nhà.

n chi u, Ba Trâm v i con Hào v , có xách hai ba gói bánh a cho th ng Hi p mà bi u n.Hi p ói b ng nên ph i n, nh ng mà nó không vui chút nào h t.Sáng b a sau, th ng Hi p i lãnh nh t-trình mà bán nh th ng, r i chi u có c bao nhiêu

u a h t cho Ba Trâm. B a nào nó c ng làm nh v y, mà nó không bu n, không vui chit, d ng nh nó t ng s c c kh ó là b n ph n c a nó. Nó lang-thang l i-th i, còn

con Hào thì qu n áo nh n nha, nhi u khi Ba Trâm i ch v l i ng i xe kéo n a, nh ng mà nókhông ý m y vi c ó.

t b a, th ng Hi p i bán nh t-trình n t i mò m i v nhà, th y trong nhà không èn, màa l i khóa phía ngoài. Nó ói b ng nên l i quán mua m t bánh mì ngu i, v i m t táng20

ng mà n r i n m trên cái chõng nh tr c hàng ba mà ng . n khuya, có m t cái xe h ii u ngay tr c c a, èn chói sáng lòa. Th ng Hi p gi t mình, ngóc u d y thì th y Ba

Trâm v i con Hào trên xe ng leo xu ng, r i con Hào i vô c a, còn Ba Trâm thì ch ng taylên xe ng nói chuy n nho nh v i m t ng i n ông b n tây ng i trên xe. M t lát r ing i n ông y ló u ra mà hun Ba Trâm. Hai ng i c i v i nhau r i xe ch y. Ba Trâm

i vô nhà.

Th ng Hi p gi n quá không th d n c, nên ch ng Ba Trâm vô t i c a thì nó v t ng i d yi l n r ng: “Dì i âu mà ch ng n y m i v ? i v i th ng cha nào nó hun dì ó?”

y l i h i l n mà c ng c i làm cho Ba Trâm h th n quá, nên cô b c l i mà ch t trong m tth ng Hi p và m ng r ng: “ chó ! M y nói gi ng gì ó? M y dám b s tao h ?”

Th ng Hi p b v au, nên nh y xu ng t mà ch y. Ba Trâm còn gi n l m, song không l r yrà làm v l trong xóm lúc n a êm, b i v y c d n lòng, l y chìa khóa trong túi ra mà m

a r i i vô nhà v i con Hào. Cô v a t èn r i, thì th ng Hi p c ng ló mó vô nhà, nó i l icái võng mà n m, không thèm nói m t ti ng chi n a h t, mà m t nó l m l m, b gi n dì ghnó l m.Ba Trâm m c m t b hàng tr ng còn m i tinh, ch n l i có mang giày, còn con Hào thì

ng b n áo qu n b ng hàng tr ng, u l i có cái l c cài, chân mang gu c quai nhung.Ba Trâm i vô bu ng thay . Con Hào c m gói bòn-bon a ngay m t th ng Hi p mà nói

ng: “Anh n bòn-bon21 không anh Hai? Nh n thì l y vài c c ây mà n”.Th ng Hi p ng qu u, nghe h i nh v y nó càng thêm gi n, nên h t tay con Hào m t cáithi t m nh, làm v ng c gói xu ng t, bòn-bon t tung.

20 hay t ng: m t d ng c a ng, mi ng ng táng có hình tròn d p, chi u dày 10-20 mm, m t táng ng làt mi ng ng táng ( ng táng ng th , ng cát là ba d ng c a ng th i Pháp thu c).

21 ti ng Pháp:bonbon: m t cách g i k o viên.



Con Hào l m b m nói r ng: “ n hay không thì nói, ch sao l i h t cho bòn-bon c a ng ita”.Th ng Hi p nói r ng: “H ! M y vui s ng d l m, nên i xe h i n bòn-bon!”

Con Hào ng i l m bòn-bon mà áp r ng:- ! Th y ng i ta i xe h i nên ganh r i nói b y!

- Tao nói nh v y ó là nói b y h ? Ba b ày m y vui s ng l m mà!- B ày thì thôi, ch ai bi t làm sao bây gi . Anh gi i thì anh làm sao cho ba ra kh i

khám i.- Tao có tài gì mà làm cho ba ra kh i khám c. Nh ng mà tao nh thân ba tù, b n áo

xanh, n c m l t, tao th ng, tao không mu n n chi h t, ch không ph i nh m y, clo m c qu n hàng áo l a, lo mang gu c mang giày, ki m th mà i xe h i, không bi tth ng xót ai, không k x u h chi h t.

Ba Trâm thay r i b c ra nói r ng:

- N y, tao nói cho m y bi t, m y không c phép ki m chuy n mà gây v i con Hào a.- Tôi âu thèm gây v i nó. Tôi nói chuy n ph i qu y t t x u cho nó nghe mà thôi ch .

- Cái tu ng m t m y mà bi t gi ng gì, nên dám nói chuy n ph i qu y t t x u.- Tuy tu ng m t tôi nh v y, song tôi bi t nhi u chuy n l m.

- M y bi t chuy n gì?- Dì h i chi v y? Dì v i ba tôi h n m i n m, có sanh c m t a con, mà dì không

bi t th ng ba tôi … Ba tôi r i b tù m i m y tháng nay mà dì nhà l i i l y trai.Ba Trâm nghe nói t i ó thì gi n run, x c l i toan ánh th ng Hi p. Th ng Hi p ch y ra c a

ng nói r ng:- Tôi có l i gì mà ánh tôi?

- Tao ánh t i con gái m m y d i m n a, nói cho mà bi t.- M tôi có làm l y trai nh h âu mà ánh.

Ba Trâm gi n quá, nh ng vì s ánh th ng Hi p r i nó nùi chòm xóm hay, càng thêm x u, nên c d n lòng gi n mà nói r ng: “M y ph i i cho kh i nhà tao. ng ngh ch, tao

không ch a n a. i cho mau”. Cô nói d t l i li n óng c a l i.Th ng Hi p v a i ra l v a nói r ng: “ i thì i, còn gai con m t, ch mà làm gì”.



Ch ng VIu l c

Th ng Hi p ra kh i nhà nh m lúc n a êm, nên ngoài ng v ng hoe, không có m t ng iqua l i. Tuy v y mà trên tr i m t tr ng v a l t qua kh i c m mây nên ánh sáng d i xu ng

ng, chi u c cây t rõ nh ban ngày. C nh thú d ng y d làm cho ng i i ng ph im xúc. Ti c vì th ng Hi p còn mang cái kh i gi n m gh trong lòng canh cánh, nên nóm l i i xu ng phía Xóm-Chi u, không c m c cái c nh ìm-lìm, không th ng th c cng tr ng t r ng.

Vì nó không nh t nh ph i i âu, nên xu ng t i ch Xóm-Chi u nó ng d -d m t chút,i men-men lên c u m ng mà qua B n-Thành. i ngang qua nhà ga xe n g n ch c , nóc nh n anh em b n c a nó, có nhi u a ban êm th ng hay ng t i ó, nó m i ghé l i

mà coi có a nào. B c vô ga xe n nó th y có ba a nh m t trang v i nó ng n mng trên cái bàn dài lót d a vách t ng. Nó cúi xu ng dòm m t t a thì là th ng Hai, th ngCao v i th ng C u là b n bán nh t-trình nh nó. Nó bèn lúc l c mà kêu th ng Cao d y.

Th ng Cao ban u h t tay r i day vô vách không ch u d y, b th ng Hì p c theo phá hoài,c ch ng ã nó ph i ng i d y, l y tay gi i m t và nói l m b m r ng: “ trong r p hát v m i

ng có m t chút, c theo phá hoài”.Th ng Hi p nói r ng: “M y d y cho tao nói chuy n riêng m t chút mà”.

Th ng Cao m m t th y th ng Hi p thì h i:- M y i âu qua bên nây ch ng n y v y m y?

- Dì gh tao i, không cho tao nhà c a ba tao n a.- Sao mà ngang v y? Nhà c a ba m y thì m y , có phép nào mà i m y c.

- D u không i, tao c ng i ch không th nào ó n a c.- M y ngu quá. Có nhà mà không ch u ch . M y không th y thân tao ây hay sao? Vì

không nhà nên ng âu ng ó, mu i c n có gh cùng mình, qua tháng gió b c l nh rútru t teo gan, m y t ng s ng l m hay sao?

- Thà là tao ch u c c, ch nhà tao th y dì gh c a tao, sao ghét l m.- Dì gh nào c ng v y, bao gi mà có dì gh d th ng âu m y.

- Ph i. Dì gh th ng sao c. Nh ng mà dì gh c a ng i ta thì d ch u, còn dì gh c atao kh n n n quá ch u không ng.

- Trông th m y b b ào22 h , nên m y oán m y nói x u b ây ch gì.- Không ph i v y. Thu nay tao th ng dì tao l m ch . Có khi tao k khôi, d c ng ánh

ch i tao mà tao có phi n âu. M y n m nay i bán nh t-trình m i b a tao em v acho dì tao hai c c luôn luôn. T hôm ba tao b tù t i nay, tao càng th ng dì tao nhi u

n n a, tao lo h t s c, bán nh t trình bao nhiêu tao không dám n xài, tao em v at cho d ng mua g o mà n. Tao v i dì tao nh v y mà dì tao kh n n n l m, không

bi t th ng ba tao …Th ng Hi p nói t i ó r i nó khóc. Th ng Cao ch a rõ tâm s c a nó nên nói pha l ng r ng:

- Có th ng c ng b ng, ch ba m y m c tù mà làm sao?

22 ch i b i ( ào ông, ào cha…).



- Ba tao tù, càng th ng nhi u h n m i ph i. Ch th ng cái gì mà ba tao m i b án, thì nhà làm l y trai.

Th ng Cao ch ng h ng, nó ngó th ng Hi p trân trân r i ch m rãi nói r ng:

- M y nói b t t , có lý nào mà kh n n n d v y?- Thi t nh v y ch . Tao th y rõ ràng, ch ph i tao nghe phong phanh hay sao. Tao m i

t c h i nãy ây.- B t âu?

- Tao m c i bán nh t-trình, nhà d t con em tao i âu không bi t. n khuya có m tng i n ông a xe v , r i ng i y ôm dì tao mà hun, tao th y rõ ràng nh v y.

- Kh n n n quá! M y th y nh v y sao m y không ch i th ng cha ó m t cái.- Thình lình quá tao làm không k p. Mà nó hun r i xe ch y li n, ch không có vô nhà.

- Dì m y h nh v y, mà sao l i còn i m y?- Tao dóa, tao xài dì tao, nên d gi n d i tao ch sao.

- M y nói m y có em gái. M y gi n m y i r i m y b nó cho ai nuôi?- Dì tao nuôi. Con ru t c a dì tao mà.

- À! Tao t ng là em ru t c a m y ch .- Nó là con c a ba tao ch , song nó v i tao khác m . Dì tao nh v y, tao s nó v i dì

tao r i ít n m nó l n nó c ng h n a.- Ôi! Chuy n ó còn xa, h i nào mà lo. Ph i lo chuy n g p bây gi ây. Tao h i thi t

y, v y ch m y tính i ít b a r i v nhà hay m y i luôn?- V làm gì n a! V nhà tao gai con m t r i s có án m ng a m y.

- M y không v nhà r i m y i âu mà ?- V y ch m y không có nhà, r i m y âu? Không có nhà mà m y s ng c, thì tao

ng s ng c ch . Tao vái tr i cho tao s ng t i ba tao mãn tù, ng tao thu t chuy ntao th y cho ba tao nghe.

- Con nhà nghèo có bao gi ch t âu mà s m y. T i mình ph i s ng ng giúp i ch .u mình ch t r i ai i bán nh t trình cho thiên h c.

Th ng Hi p bu n, ng gi n mà nghe nh ng l i pha l ng c a th ng Cao thì nó b t bu n. Nóngó th ng Hai v i th ng C r i nói r ng: “Hai a n y ng ngon d !” Th ng Cao ngáp và nói

ng: “Thôi, ng m y. Tao bu n ng quá. M y n m u n y ây, tao n m u kia cho. Ngng sáng có i bán nh t-trình”.

Th ng Cao nói ch a d t l i thì ã n m chùi trên cái b ng. Th ng Hi p ng i ngó qua phía bênkia ng, thì th y m t gánh mì trên l ng, hai ba ng i ng i n mì nói chuy n omsòm, l i có m y chú xa phu kéo xe i nh n nh g n ó. Nó móc túi mà m ti n thì còn chai c c r i, vì h i t i nó v không có Ba Trâm nhà, nên nó không n p ti n. S b túi ng

t m t, nên nó l y s ti n mà l n trong l ng ch c c ng, r i day l i mà nói r ng: “M y nghay sao Cao?” Không nghe Cao tr l i, nó m i n m xu ng mà ngh . ng h nhà gare ch bagi .Th ng Hi p n m suy ngh n ph n c a nó t nay không còn cha m , bà con, anh em gì n a

t thì t i trong lòng, nên nó a n c m t. ã bi t thu nay nó c ng không sung-s ng gì h nbây gi , nh ng mà s m m i i, chi u t i v thành thói quen, bây gi b c vô cái i vô gia-

ình, vô thân-t c, là cái i ch ng h tính t i bao gi , thì t nhiên nó ph i lo bu n, ph i ái



ng i. Nó ngh ph n nó r i nó ngh t i thân cha nó n a. Cha nó bây gi âu? Ng i ta nói t i án trên 5 n m thì b ày ra Côn-Nôn. V y thì cha nó ã i Côn-Nôn r i hay còn Khámn? S y nó không bi t c. Mà d u tù ch nào, thân cha nó c ng ph i ch u c c kh áo cho n 10 n m. Ngh quanh ngh qu t, m t trí nên n m ng quên.n 5 gi sáng, xe n s a so n ch y chuy n nh t, ng i ta qua l i trong nhà gare l n-x n

làm cho th ng Hai gi t mình th c d y. Nó kéo chân, kéo tay mà kêu m y a kia, ch ng l in ch th ng Hi p n m, nó th y th ng n thì nó ch ng h ng, nên h i r ng: “Th c d y y

Hi p, y l i ây h i nào?”.Th ng Hi p l m c m ng i d y, v a d i m t v a áp r ng:

- Tao l i h i khuya.- y coi hát c p23 r i y l i ây ng c p n a h ?

- Không mà. Tao nhà tao ra ây ch .- Có nhà sao không ng nhà, l i ra ây mà ng ch c24? y ph m lu t r i. Tao nói cho

y bi t, m y a tao không có nhà, nên m y a tao c quy n ng nhà gare v i hàngba các c n ph tr ng Sàigòn này. y có nhà, y không c phép gi t quy n c a

y a tao. Tao s kêu lính b t y gi i i Ông Y m25 bây gi .Th ng Cao ch n l i mà nói r ng: “ ng nói nhi u chuy n y. Nó có nhà mà nó b dì gh nókhông cho nó n a, nên nó ra ây ch sao …”.Th ng C ch y l i nói r ng: “Té ra th ng Hi p bây gi c ng ra nh t i mình r i h ? c

m. Nh p t i thêm ông v y m i vui”.Th ng Hai nguýt m t cái r i b i ra ng, v a i v a nói: “V y nó m i h t làm phách, chkhông thì b a nào h chi u r nó i l i r p hát ki m gi y coi c p ch i, nó c nói: “M c vnhà, m c v nhà”, nghe ghét quá”.

Xe n rút ch y, b n a d t nhau i l i fontaine26 ngã t g n ó mà r a m t. Th ng Hi pc r a chân r a tay n a nên lâu, th ng Hai v i th ng C i tr c qua phía ch c B n-

Thành. Th ng Cao ng ch nó, th y lâu thì thúc r ng: “Ê, mau mau, y Hi p. y mu nm hay sao?”

Th ng Hi p v a i v a áp r ng:- Còn s m mà. Nh t-trình ch a ra âu mà l t t.

- Hai a mình vô ch m i ki m mua n r i s l i nh t trình. Dì y i y, v ymà t ngày rày s p lên m i b a m y ph i em v n p hai c c n a hay không?

- N p gi ng gì n a y. Dì tao l y trai thì trai n p cho dì tao n.- V y t nay s p lên y xài s ng l m.

- Ph i. Tao ki m c bao nhiêu, tao xài b y nhiêu, kh i nuôi ai n a h t.Th ng Hi p nói nh v y mà s c m t nó bu n hiu, không bi t nó bu n là t i nó m t thói quen,hay là t i nó còn th ng dì gh v i em nó.Hai a vô ch m i mua xôi n r i l i i ki m C p-r ng lãnh nh t trình i bán. Tr c khi rra, hai a h n nhau chi u l i ch m i ng g p nhau r i i n c m m t l t.

23 l u, không tr ti n24 ch c=tr c= ng s n mà i (ch c s n, ch c vi c, n ch c, ch u ch c)25 tên m t tr i giam tr con s ng lang thang ngoài ng.26 ti ng Pháp: vòi n c phun.



Y nh l i h n, g n n m gi chi u, Hi p l i tr c ch m i thì ã th y th ng Cao ng ch nói ó. Hi p h i Cao r ng:

- B a nay y ki m ng bao nhiêu?

- B n c c r i, còn y?- Tao ki m c có b n c c hai.

- T s m m i t i gi y xài h t bao nhiêu?- H t m t c c hai.

- V y thì y còn ba c c; mà y kh i n p cho dì y thì y còn d ti n nhi u l m.- Hôm qua tao còn d hai c c r i n a.

- ! N u v y thì bây gi trong l ng y có t i n m c c r i.- .

- M y giàu l n r i, xài sao cho h t.- Có n m c c r i b c mà giàu gi ng gì m y.

- Tao nói ch i, ch t i mình giàu gi ng gì cho c. Xài nh tr i mà.- Nè Cao, tao mu n nói v i m y m t chuy n.

- Chuy n gì?- M y có t t n hàng lung quá.

- a! Làm thì ph i n ch ; không n thì làm làm chi.- Tao nói cho m y nghe, t i mình không có cha m bà con. M i b a n c m n bánh r i,

còn d c bao nhiêu mình ph i dành m i c.- Thôi i cha! dành r i ch âu mà c t. G i cho h thì h gi t mà n. N m ngoái tao

dành c n m ng b c, tao g i cho h r i h t h t ó, tao có nói chuy n choy nghe r i mà.

- Ph i. M y có nói chuy n ó cho tao nghe. Thiên h x u l m, thôi thì mình ng có g icho ai h t, mình gi trong l ng mình.

- Tr i i, không c. Ti n trong l ng tao ch u sao n i. H có ti n thì th y v t gì taong thèm h t th y.

- Ph i nh n ch .- T i gì có ti n l i ph i nh n ói mà dành?

- Ph i dành ti n ng r i khi au m mình mua thu c mà u ng ch .- C n gì m y. au thì có nhà th ng ó chi. Nhà n c l p nhà th ng là có ý nuôi t i

mình ó a, m y không bi t hay sao?- Bi t. Thôi, au thì có nhà th ng ã ành, còn qu n áo n a chi?

- Qu n áo gì?- Ph i s m qu n áo mà b n, ch b n rách r i d dáy, coi kh n n n quá.

- M y nói b y quá. T i mình ph i b n rách r i d dáy, ch b n t t thì sái lu t còngì.

- Sao mà sái lu t?



- tao c t ngh a cho m y nghe. Mình b n t t có hai cái trái: th nh t là ng i tang mình là con c a ông n y bà kia, mà mình i bán nh t-trình, thì h danh giá c ay ông bà t t h t; th nhì, h mình b n t t thì mình ph i lên h ng nh ng a ua

y, lên h ng trên mà mình không có h c, không có xu, ngh a là mình ch y d i chânng i ta thì kh quá. V y thì thà mình h ng bét mà d n u, còn hay h n lên h ng trênmà ch y chót.

- M y nói gi ng tr ng ua quá!

- Tr i i! Tao b nh l m mà, m y không bi t hay sao? Có hai ba nhà báo c y tao ch p bút m c “Bàn ng a”, mà tao còn d c-d c tao ch a ch u ó a m y.

- Nói dóc quá! N u có nhà báo c y m y bàn ng a mà sao m y còn d c-d c?Th ng Cao c i ng t, n m vai th ng Hi p mà y nó i và nói r ng: “S bàn b y, h ánhtheo, h thua ti n r i h r y ch sao. Thôi, th xu ng ch c n c m, ói b ng r i”.Hai a d t nhau i xu ng ch c . i d c ng, th ng Hi p v n vai Cao mà nói r ng:

- Tao nói thi t mà m y gi u c t hoài.- Tao gi u c t h i nào? M y nói thi t, tao c ng nói thi t v y ch . M y mu n nói chuy n

gì?- Tao mu n nói chuy n dành ti n.

- N a! C bao nhiêu ó nói hoài. Tao nói ti n l n trong l ng dành khó l m m y i!- Tao tính nh v y thì c l m.

- Tính sao?- Mình xin v i nhà n c l p trong m i quartier m t cái kho Ti t-Ki m, cho con nhà

nghèo có th g i ti n mà dành c b n, l p t i Khánh-H i m t cái, t i C u Ông-Lãnh m t cái, t i Ch i m t cái, t i a-Kao m t cái, t i Tân- nh m t cái; cho phépcó n m ng xu g i c ng c, thì d cho mình bi t ch ng nào.

- N u c nh v y thì tao ch u, ch g i cho ng i ngoài thì tao ch y ngay, thà tao nhàng cho s ng h n là giao cho h xài.

- b a nào tao v i m y i v i m y ông ch -bút nh t-báo và nói v i m y ông H i- ngThành-Ph , c y m y ng, ng i thì vi t báo, ng i thì vô gi a H i- ng, kêu nài xincho c vi c y.

- Thôi i m y! M y ng m c nh ng vi c l n lao, có gi âu mà lo cho mình m i ngày cóth g i n m b y xu mà dành. Mà l p cái ó tao coi khó l m, t i mình g i vô, a rútra l n-x n, tính sao c.

- Sao l i không c. Thiên h k có n m ba ngàn ng i, k ánh con ng a n y, ng iánh con ng a kia, r i con v nh t, con v nhì, l n x n, mà ng i ta còn tính c ó

sao.

- Còn cái n y khó n a, nh m y bi t ch m y ký tên c, còn có nhi u a không bi tch , r i ch ng mu n rút ti n ra m i làm sao? N u h t ti n, xin rút ti n ra mà ph i ch

m b y ngày thì ch t ói ng m27 cù- èo.- Có khó gì. Mình g i ti n thì h phát cho mình m t cu n s , trong s dán hình c a mình.

Ch ng mình mu n l y ti n ra, mình c trình cu n s hình, h coi hình ph i c a mình thì phát ti n, có chi âu mà khó.

27 Hay ng m: ch t.



- M y gi i thì m y xin i.

- Tao có quen m t ông H i- ng, b a nào ng c ng mua nh t-trình c a tao, tao s nóii ng.

Hai a ra i l La Somme, thì th y th ng Hai v i th ng C ng ng i d a l ng mà nm v i nhi u ng i lao- ng khác. Chúng nó l a m t ch tr ng mà ng i, r i mua m t tô

canh ba xu, m t d a th t ba xu, v i hai tô c m m i tô hai xu mà n chung v i nhau, ch ng ihèn h , n không quí, mà chúng nó n ngon l m.

Th ng Hi p li c m t ngó th ng Hai, thì th y th ng n nghiêm ch nh, ch không ph i li n xáonh m y b a tr c. Ch ng n c m r i nó v i th ng Cao tr ti n ng d y thì th ng C ã iâu m t, còn th ng Hai thì ng d a g c cây mà ch . Hai a i ngang qua l thì th y th ng

Hai i theo, ch ng i kh i ám ông ng i nó m i móc trong túi l y ra m t cái ng-h nh ,i a cho th ng Cao coi mà nói r ng:

- ng h n y t t hay không m y?

- M y làm gì có ng h .- Tao mua n m ng b c ó m y. R không?

- M y nói dóc. M y làm gì có t i n m ng b c mà mua? Th thì m y n c p ch gì?- ng nói b y m y. Tao mua thi t ch . Nh m y mu n, tao bán l i cho m y.

- Không thèm.- Tao bán r . Tao bán hai ng mà thôi.

- M y cho không i n a, tao c ng không thèm l y.- Thôi m t ng ây nè, ch u không?

- Tao nói không thèm, mà c nài hoài.- ngu quá.

Th ng Hi p nghe th ng Hai m ng th ng Cao thì nó gi n, nên nói r ng:- m y n c p, ng i ta không thèm, sao m y l i m ng ng i ta ngu.

- M y nói tao n c p h ?- Ch gì.

- D u tao n c p i n a c ng còn khá h n ba m y ch n ng c p gi t ng i ta, nêni b ày ó.

Th ng Hi p nghe m y l i nói y thì nó lùng bùng l tai, chóa lòa con m t, ngh n c ng h ng,ng trân trân không nói c n a.

Th ng Hai b i l n tr l i.Th ng Cao bèn c p tay th ng Hi p d t i và nói r ng: “Th ng Hai gian gi o l m, mình ch i

i nó có ngày mình mang h a. Thôi mình th vô r p hát Vi t-Nam l p th coi hát c p ch i,ch ng bu n ng mình lên gare Taberd mà ng êm h n, ng ng v i th ng Hai n a”.

Th ng Hi p l u linh trót m t tháng, tuy trong l ng nó có ti n luôn luôn, không b a nào b óikhát, nh ng mà ban êm, h nó nh n thân cha nó b tù, nh t là nh t i l i c a th ng Hai

ng nó, thì nó au n trong lòng, không mu n s ng chút nào h t.t b a, nó nh cha nó quá, nên ban êm nó lén tr v cái xóm nó h i tr c, ng th y cái

nhà là cái d u tích c a cha nó. Mà ch ng i ngang qua nhà, nó th y c a óng, trong nhà



không èn, nó tin ch c dì gh nó ã d t em nó mà i ch i v i trai, thì nó u t c trong lòng,a bu n r u, v a oán h n vô cùng.t bu i s m m i, nó i bán nh t trình, có m t cô ã tr ng tu i, ng i trên xe h i, kêu nó em

i mua hai s báo. Cô tr ti n r i cô h i nó có cha m hay không. Nó nói không có. Cô m ii nó mu n thì cô m n nó b i, m i tháng cô tr cho nó n m ng b c.

Th ng Hi p chán ngán vì n i m gh l y trai, mà l i au n vì n i chúng b n ng o báng, nênã có ý b x Sàigòn mà i, ng t s n x khác không ngh làm n r i ph i ói khát. Nay nó

nghe cô n y m n nó, thì nó h i r ng:- B m cô, nhà cô âu?

- Qua có l p v n cao su ngoài phía núi Ch a-chan.- Xa quá há?

- Không xa bao nhiêu. Qua mu n m n em là vì qua c n dùng m t a nh lanh l i ngm ba b a qua sai i xe l a xu ng Sàigòn m t l n mà mua . Còn công vi c trong nhà

thì có b i khác, ch không ph i m t mình em âu.Th ng Hi p suy ngh m t h i r i ch u i. Cô bi u nó leo lên xe h i, ch y l i nhà C p-r ng màtr nh t trình, r i m i ch nó v Ch a-chan.



Ch ng VIIp ng i quen

Cách n m n m sau.

Th ng Hi p bây gi ã tr nên m t ng i trai m i chín tu i.t bu i s m mai, nó i l i tr c c a nhà th ng thí, mình m c cái áo bành-tô tr ng, chân

mang gu c vông. Tuy nó n m c s ch s , nh ng mà t ng m o nó coi b nh nhi u, hình vócm nhách, n c da vàng o.

Nó ng th th n, b ng âu th ng Cao c i xe máy ch y ngang, v a th y nó thì nh y xu ngi r ng:- Hi p, m y n m nay m y tr n tao mà m y i âu m t v y m y?

- Tao ra ngoài Ch a-chan.- làm gi ng gì ó?

- b i v i Tây.- Sao h i ó m y lén tao m y i, m y không cho tao hay?

- B thình-lình quá, tao không cho m y hay k p.- M y tháng nay m y làm n khá không?

- Làm tháng nào n h t tháng n y, ch không khá gì.- Bây gi m y i âu?

- Tao b rét r ng ch u không n i, nên xin thôi ng tr v Sàigòn ki m thu c u ng. N u ngoài ó n a, ch c ph i ch t.

- Ph i. B m y coi b nh nhi u l m. Ph i u ng thu c cho g t m i c. i làm chi raCh a-chan không bi t. L u-kh u Sàigòn l i ói khát gì hay sao.

- Bây gi m y làm vi c gì?- Tao làm planton28 cho nhà báo “Nam-k ”.

- L ng xài không?- Không c ng ph i .

Hai a nói chuy n t i ó, k có m t cô ch ng m i b y m i tám tu i, m c m t b tr ngmay thi t khéo, m t tay ôm cái b p, m t tay c m dù màu h ng, cô xâm-xâm i l i, ch ng

n t i cô ngó Hi p trân-trân v a c i v a h i r ng: “Xin l i anh, ph i anh là anh Hi p haykhông?”.

Hi p ch ng-h ng nên ng ngó cô n mà áp r ng: “Ph i, tôi tên Hi p. Cô âu mà bi ttôi?”

Cô n c i, lòi hàm r ng trên tr ng t i và nh r c, hai bên má l i có mang hai ng ti n coit h u duyên. Cô nói r ng: “Coi kìa, anh quên em hay sao anh Hi p? Em là con Lê, con c a

Hai Ti n h i tr c bên Kinh ó”.

28 ti ng Pháp: tùy phái.



Hi p g t u áp r ng: “Tr i i, v y mà tôi quên ch ! Không g p nhau ã h n n m n m r i,i cô l n r i coi khác, nên tôi nhìn không ra”.

Cao th y Hi p g p ng i quen, mà là m t cô nhan s c p , y ph c àng hoàng, nên nókhông mu n x n b n ó n a. Nó leo lên xe máy và nói v i Hi p r ng: “Thôi, b a khác

i s nói chuy n dài. M y ph i l i ki m tao nghe không. B t lu n là gi nào, m y l i nhà báoNam-k thì có tao”.Hi p g t u. Cao p xe máy ch y qua ch m i. Cô Lê h i ti p r ng:

- Sao anh m, l i n c da mét quá v y?- Tôi au.

- au b nh gì? au bao lâu r i?- Tôi b b nh rét r ng ã hai n m r i, cái g c nó l m trong máu hay sao không bi t, mà

ng thu c không d t c.- M y n m nay má em ki m anh d quá. Mà em c ng v y, h có d p i ra ngoài ng thì

em ý ki m anh, song không c g p anh l n nào h t. Anh i âu m t v y?- Tôi ngoài Ch a-chan.

- D không! i xa quá, hèn chi m y n m nay em v i má em ki m không g p. Anh vtrong n y h i nào?

- Tôi m i v h i hôm.- Thôi, em m i anh i theo em mà v nhà em trên t-H , ng má em th m anh m t

chút.- Cám n cô. b a khác r i tôi s lên th m thím Hai. B a nay tôi ch nhà th ng m

a, tôi vô cho quan th y thu c coi m ch ng xin thu c tôi u ng.- À! Anh mu n xin thu c nhà th ng thí ây anh u ng hay sao?

- Ph i. Tôi có b nh lâu quá, nên tr v ây là v ng ki m thu c u ng.- Không c. Má em d n g t l m. Má em bi u h g p anh, thì d u th nào c ng ph i m i

anh v nhà cho c. Thôi anh lên nhà ch i, mai r i anh s xin thu c. Anh nói anhau lâu r i, bây gi i xin thu c, d u tr m t b a c ng không h i gì, xin anh ph i i v i

em. Nè, mà trên t-H có ông th y thu c n gi i l m. ng quen v i má em, ng chothu c b nh nào c ng m nh h t, mà ng t t quá, không c t c thân ch nh m y ôngkhác, m nh r i ai mu n n n bao nhiêu c ng c, ng không kèo nài, nhà nghèokhông có ti n thì ng tr giùm. Anh lên trên nhà, r i em d t anh l i cho ng coi m ch,

ng cho thu c anh u ng c ng c v y.- Tôi nghèo, âu dám u ng thu c c a th y ngoài.

- Không có sao âu mà anh ng i, em nói ông th y thu c n t t l m. Anh nghèo, ngcho thu c thí, không có òi ti n. Th nào anh c ng i v i em m i c. N u anh không

i, em v em nói v i má em r ng em có g p anh, mà em không d t anh v nhà, thì máem r y em ch t.

Hi p d -d , mà b cô Lê nài-n h i thúc quá, không th t ch i c, nên ph i i v i cô l igare xe n, r i cô mua gi y mà i akao.

Hai ng i lên xe n ng i ngang m t nhau, cô Lê nói nói c i c i, t ý g p c Hi p thìcô vui m ng l m v y. Hi p nh l i cô Lê nh h n mình 1 ho c 2 tu i, h i tr c n c da côtr ng tr o, g ng m t cô sáng s a, song cô là con nhà nghèo, áo qu n lam l , m i ngày cô



lãnh bánh trái i bán ki m l i n m b y xu. Bây gi sao cô nên m t ng i gái xinh p, mà nc sang tr ng n th n y?

Còn thím Hai Ti n là ng i h i ó m t xóm v i mình, nh ng không có tình bà con thânthi t chi l m, sao m y n m nay thím có ý ki m mình làm gì? Nh l i ngày Tòa x cha mình

i, thì thím ghé h i th m, nghe nói b án 10 n m, thím khóc, khóc xong r i v , ch không nóichi h t. T i sao bây gi thím l i ki m mình?Hi p còn suy ngh nh ng vi c y, thì xe ã t i gare akao. Cô Lê m i Hi p xu ng, r i d t tr

i ng Albert 1er, i lên g n t i ngã t Mayer, cô m i ghé vào m t ti m may, ch ng d nc r , th may ông t i tám chín ng i. Hi p ng b ng ngoài c a, thì cô Lê day l i c it h u duyên và nói r ng: “M i anh vô. Nhà em ây”.

Cô Lê h i m t cô th may r ng:

- Má tôi i âu?- Bà ch m i lên trên l u.

Cô a tay ngo t Hi p mà nói r ng: “Má em trên l u. M i anh i th ng lên trên n y”.Hi p càng b -ng h n n a, song ã n ây r i, không l tr l i, nên c theo cô Lê mà lên

u.Thím Hai Ti n ang n m trên b ván gõ láng l y, x a tóc ra cho m t a con gái nh v chki m tóc ng a mà nh . Thím nghe có ti ng giày lên thang, thím t ng có khách, nên l m c mng i d y.

Cô Lê v a lên t i u thang, thì kêu mà nói l n r ng: “Má, con g p c anh Hi p r i má à”.Hai Ti n ng i d y v a b i tóc v a h i r ng:

- G p âu? Sao con không d t nó v ây?- Có ch . Con có m i nh v ó.

- Nó âu?- nh i sau con ây.

Hi p ló u lên thang. Hai Ti n v a ngó th y thì la l n r ng: “D ác không! M y n m naycháu i âu m t mà thím ki m h t s c không c v y h ? Thím g p ai quen thím c ng h ith m, nh ng mà không ai bi t cháu âu mà ch c . V y ch cháu i âu?”Hi p c i ng n-ngo n mà áp r ng:

- Cháu ra ngoài Ch a-chan.- D không! Ra làm gì ngo i?

- Cháu b i v i Tây s cao-su.- Sao cháu m mà n c da vàng o v y? Cháu au hay sao?

- Th a, cháu au nên m i xin thôi mà v ây ng ki m thu c u ng. Cháu b rét r ng.- Ra chi ch r ng cao n c c, không mang b nh sao c. Cháu ng i ch , ng i gh

ó ng thím h i th m m t chút.Cô Lê ti p m i Hi p ng i t i b gh salon29 tr c b ván gõ ch Hai Ti n n m h i nãy ó,

i cô b c l i cái bàn nh phía trong, rót m t tách trà b ng ra m i Hi p u ng.

29 ti ng Pháp, salon= phòng khách, b gh salon là bàn gh có ki n trúc tây ph ng, t phòng khách .



Hai Ti n i r a m t và nói nho nh v i con r ng: “Con bi u con Hà nó i mua cà-phê v choanh con lót lòng ch ”.Cô Lê ngo t con nh nh tóc ng a h i nãy vô trong bu ng.

Hi p ng i ngó trong nhà thì th y bàn gh , ván, t , cái nào c ng p, l i có ki ng l n soi cmình, có ng h t t coi gi n a. Còn Hai Ti n, tuy m c m t cái qu n lãnh en v i m t cáiáo bà ba l a tr ng, ch không ch ng di n chi l m, nh ng mà bây gi thêm s c s o, s ch s ,ch không ph i lam l cùi ày nh h i tr c.

Hai Ti n r a m t r i l i ng i b ván g n cái gh c a Hi p ng i. Cô Lê ã thay cái áo dài màn m t cái áo bà ba l a màu bông h ng, r i l i ngay cái ki ng l n ng soi mà s a mái tóc.

Hai Ti n h i Hi p r ng:- Té ra m y n m nay cháu ra b i hay sao?

- Th a, ph i.- T i sao khi anh Ba b Tòa kêu án r i, cháu không v i ch Ba cho sung s ng t m thân,

i i cho c c kh r i ph i au m v y?- Cháu không th v i dì cháu c. N u cháu ch u nh n nh c mà ó s e cháu gai m t

i cháu ph i mang h a l n.- Sao v y? Cháu ra i, ch Ba có cho cháu ti n b c gì không?

- Th a, không. Ti n b c âu mà cho. T ngày ba cháu b b t r i, thì m i b a cháu i bánnh t-trình có ti n c bao nhiêu, cháu em v a h t cho dì cháu xài. V y mà dì cháuch a v a lòng, ành i làm vi c x u h , cháu nói r i l i ánh cháu, i cháu n a ch .

- Té ra ch Ba i cháu nên cháu m i i ó sao?

- Th a, ph i.- T i sao ch Ba i cháu?

- Thím không hay, hay sao?- Có hay âu.

- À, ph i, ba cháu b b t c ít ngày r i thím qua âu bên Sàigòn, thím không có óa, nên thím không hay. V y cháu thu t chuy n t i t c a dì cháu cho thím nghe. Ba

cháu b Tòa kêu án r i, thì cháu ý th y dì cháu l n l n ch ng di n, áo n y qu n kia,có ai t i h i th m ba cháu thì dì cháu làm b bu n, còn nhà thì vui c i nh th ng,ch ng có v th ng xót ba cháu chút nào h t. Cách ch ng m t tháng, tình c m t êm

, cháu b t c dì cháu l y trai. Cháu t c gi n cháu c . Dì cháu m c c m i ánhi cháu ra kh i nhà ó.

- Tr i t i! Thi t nh v y hay sao?

- Thi t nh v y. Cháu th y rõ ràng. i ch i xe h i v i trai, ch ng v t i c a, ôm trai màhun, có con Hào ó n a.

- H ! Ch ng thí thân, không k b ày l u, i c p gi t ng em b c muôn v cho màng. Ch ng nh v y mà không bi t th ng ch ng, nhà l i ành n i l y trai!

- Th a, thím nói nh v y s e oan cho dì cháu. Dì cháu không th ng ba cháu, nên bacháu tù thì nhà l y trai: cái t i y thì có thi t. Còn vi c ba cháu c p gi t mà em v

c muôn cho dì cháu, thì cháu ch c vi c y không có, b i vì tuy ba cháu b án c pgi t, nh ng mà bao gi cháu c ng tin ch c r ng ba cháu không có làm vi c hung ác nh

y.



Hai Ti n ng i suy ngh , không nói n a. Hi p nghe nh c t i cha thì bu n hiu.

Con Hà b ng m t mâm cà-phê, bánh mì, xíu m i mà lên thang l u. Cô Lê ngó th y thì côc30 b ng em ngay tr c m t Hi p, r i m i Hi p n lót lòng. Hai Ti n khoác tay bi u

con Hà i xu ng t ng d i, r i b c l i ng i cái gh ngang m t Hi p mà m i Hi p n. Hi pbu n nên không mu n n, mà vì m con Hai Ti n theo ép quá, nên ph i n m t chút bánh mìvà u ng m t ly cà-phê.Ch ng Hi p n r i, Hai Ti n m i kéo gh l i ng i g n m t bên và nói nho nh r ng:

- Vì cháu th ng yêu kính tr ng anh Ba, nên h i nãy cháu cãi v i thím, cháu nói anh Ba án oan, ch không có c p gi t, thím s cháu bu n nên thím không cãi l i li n.

Nh ng mà theo ch thím th y, thì tr c khi anh Ba b b t, anh Ba có em ti n cho chBa nhi u l m.

- Không l có nh v y, b i vì b a Tòa x có cháu i coi, gi a Tòa ba cháu nói ququy t không có c p c a ai h t.

- Anh Ba s t i, nên ra gi a Tòa anh Ba ph i ch i ch .- Còn n u ba cháu có c p gi t mà em ti n b c v cho dì cháu, thì sao cháu không th y

dì cháu l y ti n ó ra mà xài?- Ch Ba khôn l m. Ch s em ra xài li n r i thiên h hay, ch ph i b t i n a, b i v y ch

gi u nh m cho t i n m kia ây ch m i l y ra mà mua nhà c a, s m xe h i ó.- Có mua nhà, có s m xe h i hay sao?

- Ch sao. N u không ph i ti n b c c a anh Ba, v y ch ti n b c âu mà ch làm kinhdinh d v y? Mà thôi, chuy n c a ch m t lát r i thím s thu t cho cháu nghe. Bâygi thím nói vi c n y cho cháu ngh th coi thím nghi anh Ba có em ti n v cho ch ,

y mà thím nghi úng hay không. Thím nh ch c, ba con Lê ch t nh m ngày m i haitháng hai Vi t Nam, h i m t tr i l n. T i l i h em xu ng nhà xác, h không cho thím

tr ng, nên thím tr v nhà. êm ó thím bu n r u chong èn ng i khóc hoài, khôngbi t làm sao cho có ti n mà chôn c t cha con Lê. n khuya, l i hai ho c ba gi gì ó,thình lình anh Ba xô c a b c vô, h i thím v y ch chuy n gì mà khóc. Thím thu t vi ccha c a con Lê ch t mà không có ti n b c lãnh xác v chôn. Anh Ba m i móc túi l y ra

t x p gi y b c a cho thím, bi u l y ó mà chôn c t cha con Lê, l i c n d n thímng nói cho ai bi t. X p b c ó t i 5 t m gi y 20, mà thím coi hai túi áo bành-tô c a

anh Ba y nhóc, ch c là gi y b c còn trong ó nhi u l m. n 4 gi khuya, thím d tcon Lê i vô nhà th ng. Ra ng, i c m t khúc thì thím g p ch Ba ang xách

t cái gi mây mà i. Hai ch em i v i nhau qua C u-Kho, r i thím d t con Lê raCh n, còn ch Ba thì xách gi i ra phía C u Ông-Lãnh. Chi u b a sau, chôn c t chacon Lê r i, thím tr v thì nghe anh Ba ã b cò bót b t. Vi c thím th y rõ ràng nh v yó, nên thím m i âm nghi êm ó anh Ba em b c v a cho ch , r i ch b vô gi

mây mà em i gi u, ho c g i cho ai ó, nên b a sau cò bót n xét nhà mà ki m khôngc b c, cháu ngh coi thím nghi trúng hay không?

Hi p ng i châu mày suy ngh m t h i r i nói r ng:

- N u nh v y thì thím nghi ph i l m. Dì cháu i ra C u Ông-Lãnh thì ch c là em g icho ng i em gái là T H ng ch gì.

- Qua không hi u em g i cho ai. V ng theo l i anh Ba d n nên m y n m nay thímkhông dám nói vi c y cho ai bi t. Bây gi thím m i nói cho cháu nghe ây mà thôi.

- N u thi t nh v y, thì ba cháu giao cho dì cháu m t s b c l n l m.

30 giành, tranh.



- Thím không rõ bao nhiêu.

- Mái-Chín Cúng b gi t h t hai m i l m ngàn. Theo l i khai gi a Tòa, thì ki m c cóm ngàn t i nhà Tám Thi t, còn l i t i hai ch c ngàn thì ba cháu giao cho dì cháu h t.

- Có cho thím h t m t tr m.- Thì còn t i m i chín ngàn chín tr m. N u có ti n b c nhi u r i, mà sao m i b a cháu

em v ôi ba c c l i còn l y làm chi?- Ph i l y ng kh i thiên h d ngh . Mà thím ch c anh Ba giao ti n nhi u l m, nên m i

có mà mua nhà, t, s m xe h i ó ch .- Sao thím bi t dì cháu mua nhà, t, s m xe h i?

- Thím v i con Lê g p hoài. Con Hào có d t con Lê vô t i trong nhà n a ch .- Nhà ng nào?

Cô Lê b c l i ng g n Hi p r i ch ng tay trên bàn mà áp r ng:- Nhà g n nhà th Ch -Quán. Nhà t t l m, có nhà xe, nhà b p h t, àng tr c l i có

sân n a. Con Hào khoe v i em mua v nhà v t trên tám ngàn.- Không bi t n m nay em tôi nó bao l n?

- Ý. Nó l n l m, mà ch c anh g p anh quên nó. Vóc d c nó l n h n em n a. Em m i g pnó ngoài Catinat hôm tu n tr c ây.

- Không bi t nó có ch ng hay ch a?- Nó nói v i em nó ch a có ch ng. Mà sao em g p nó i ch i, ho c ng i nhà hàng v i

n ông con trai hoài.Hi p nghe nói nh v y thì châu mày, l s c bu n hiu.

Cô Lê m i kéo gh ng i m t bên mà nói r ng:- Anh Hi p, bác Ba h i tr c có lòng th ng t ng n cha em, nên lúc cha em m t, bác

cho ti n b c mà chôn c t t t , r i má em c ng nh ti n y mà làm v n mua bán l n l nkhá lên, nên ngày nay m i có ti m nh v y ây. Cái n y ch ng bao gi mà má em v iem quên c. Vi c nhà c a anh, em coi c ng nh vi c nhà c a em v y. M y n m nayem ngó th y, em l y làm bu n h t s c. Em t ng anh bi t r i, ch em không dè anhkhông hay. N u em gi u anh, thì té ra em không thi t tình. V y em t vi c c a anhcho anh hi u.

Hi p ngó Hai Ti n r i day qua ngó cô Lê trân trân, d ng nh c u xin cô nói cho mau.Cô Lê nghiêm s c m t mà ti p r ng: “Nói h t l i s anh bu n, ch thi t bác Ba gái là m tng i n-bà nh nh p kh n n n l m. Bác trai b án âu ch ng m t n m, thì em th y bác gái

n m t c n ph t i ng Hamelin. Bác làm bé m t ông Huy n nào ó em quên tên; bàHuy n ghen nên b m n ng i ta ánh, l t qu n gi a ch x u h h t s c. Bác gái khôngdám g n ông Huy n ó n a, mà r i bác l i c p v i ng i khác, th ng th ng d t nhau ich i t do không ái-ng i chi h t. Còn con Hào bây gi b nó c ng t do quá, nay i ch i v ith y n y, mai i ch i v i ông kia, mà bác gái không c m c n chi h t. Bác gái h mà con Hào

ng h n a, không còn gì mà k ”.Hi p ng i nghe, hai hàng n c m t nh u ròng ròng.

Hai Ti n mu n khuyên gi i cho Hi p b t bu n nên nói r ng: “Anh Ba không có h nh ph c gia- ình, nên nh th ng v con mà tr i l i khi n v b c, con h , y là t i cái ph n s c a

nh. Thôi cháu c ng ch ng nên bu n làm chi, vái tr i phò h cho nh m nh gi i, ít n m n anh v ây, r i coi ch l y m t m i nào mà i ãi v i nh cho bi t”.



Hi p nghe nh c t i cha thì càng thêm au n nên v a khóc v a áp r ng:

- Dì cháu h , thì cháu ã th y t n m t, nên bây gi nghe d làm nh ng u t i b i thìcháu ch ng l y làm l . Còn con Hào, ngày cháu ra kh i nhà, thì cháu có ý s ngày saunó b cái g ng x u c a dì cháu mà nó không kh i h , té ra cháu lo s tr c mà r i c ngkhông kh i! Cháu t ng cháu s ng ng cho t i ngày ba cháu mãn tù, ng cha con sumhi p. Chuy n nhà nh v y làm sao mà s ng cho t i n m n m n a, tr i t i!

- Cháu ng nói nh v y, không nên. Ai có ph n n y. H h m c h , có can c p gì ncháu âu mà cháu bu n. Cháu có b nh, cháu ph i làm l ng lo u ng thu c cho m nh,

ng thèm bu n chi h t.

- Thím th ng cháu nên thím khuyên nh v y, ch không bu n sao c.- N y cháu, thím nói thi t v i cháu, h i tr c thím nh anh Ba cho m t tr m ng b c,

thím chôn c t chú Hai h t 20, còn 80 thím làm v n mua bán. Nh s ti n ó thím g yng l n l n nên bây gi m i có c cái ti m may nh v y. Ch ng gi u cháu làm chi,

ti m c a thím khá l m, m i tháng tr s phí r i thím l i trên 100 luôn luôn. H i tr cthím t ng cháu theo chung v i ch Ba mà thím bi t ch Ba có ti n thì ch c cháu c ng

c sung s ng. Ch ng con Lê g p con Hào m i hay cháu không có chung. Thími tính ki m cháu ng thím em cháu v thím nuôi, mà ki m h t s c không c,

không dè cháu ph i i b i c c kh , l i còn mang b nh ho n n a. M con thím mangn anh Ba nhi u l m, h nh t i thân anh Ba b tù r c, thì m con thím c ng bu n nh

cháu v y. Nay cháu v ây không mu n vô Ch -Quán v i ch Ba, thôi thì ây v ithím, ch ng có i b i b p n a.

Hi p l c u nói r ng:- Dì cháu nh v y, có th nào mà cháu v i dì cháu c. Còn cháu ây thì b t ti n

cho thím, cháu âu dám.- Có b t ti n ch nào âu, thím nh anh Ba mà tr ngh a cho ch ng c, r i l i làm n

khá n a. Nay thím nuôi cháu mà thím s nh c lòng hay là s t n hao hay sao?- Cháu b nh ho n mà làm r n cho thím …

- y! B i thím th y cháu b nh ho n, nên thím m i bi u cháu ây ng thím ki m th ycho cháu u ng thu c. G n ây có ông th y thu c n gi i l m, mà t -t n a. Thím quennhi u l m, trong ti m h có cô th may nào au, thì thím r c ng coi m ch, ch thímkhông ch u ông nào khác. Cháu ây mà ngh , r i x thím bi u con Lê d t cháu l i nhà

ng coi m ch th coi cháu b b nh gì. Cháu ph i u ng thu c cho c n m i c, thím coicháu b nh nhi u l m.

Cô Lê thình-lình la l n r ng: “Ý má! Coi m t anh Hi p kìa. Sao nh xanh quá v y?”Hai Ti n ng d y h i Hi p r ng: “ , sao v y cháu? Trong mình cháu bây gi th nào?”

Hi p rùng mình áp r ng: “Trong ru t cháu l nh d ! Ch c cháu t i c rét r i”.Hai Ti n day l i bi u cô Lê: “Con l y chi c chi u tr i trên b ván n y cho anh Hai con nó

m i. Ôm m t cái m n ra ây n a, cho nó p. Mau mau i. n m r i chi u má smua m t b ván nh lót thêm phía tr c kia, r i gi ng mùng cho nó n m kín áo”.

Cô Lê tr i chi u r i ôm m n g i em ra. Hai Ti n bi u Hi p lên ván mà n m, l y m n p choHi p. Cô Lê th y Hi p run thì cô s , nên nói v i m r ng: “Không c âu má. con i

c th y thu c li n bây gi m i xong”. Hai Ti n g t u ch u. Cô Lê li n thay áo r i i r cth y thu c.Cách m t lát, ông th y thu c n theo cô Lê mà l i t i, ông có xách theo m t cái h p ngthu c và d ng c tiêm thu c. Ông b t m ch, coi l i, coi con m t cho Hi p và nói r ng:



“B rét r ng, mà lâu quá không u ng thu c, nên b nh ph i n ng. Tuy v y mà không h i l m,ng thu c ri t t nhiên h t c; song tôi nói tr c cho bà bi t, ph i tiêm thu c lâu l m”.

Hai Ti n nói: “Xin ông ráng u tr giùm. Bao lâu c ng c, mi n là m nh c thì thôi”.

Ông th y thu c m h p l y ra tiêm cho Hi p m t ng thu c, r i ng i l i bàn vi t toa và nóing: “ r i bà sai ai ó i xu ng nhà thu c mua ba th thu c tôi biên ây. Ve31 thu c n c

thì hai gi ng h , bà cho u ng m t mu ng cà-phê, còn thu c b t thì tr c m i b a c m bàcho u ng m t cachet32, h p thu c tiêm thì m i b a tôi l i tôi tiêm cho”.

Ông ua toa cho Hai Ti n r i t giã mà v , h a sáng mai ông s tr l i mà tu n m ch và tiêmthu c.

Hai Ti n a cái toa cho cô Lê và nói r ng: “Thôi, con kêu xe kéo mà i mua thu c, ch saiy tr nó có hi u âu. Má coi nó b nh nhi u l m, b nh v ph n xác, mà c ng b nh v ph n tría. M con mình ph i ráng nuôi nó mà n n áp ngh a cho bác Ba con”.

Cô L g t u nói: “Ph i v y ch sao”, R i cô b c xu ng thang l u mà i mua thu c.

31 chai.32 ti ng Pháp, cachet trong d c h c có ngh a là viên (thu c) hình b u d c nh tr ng nh n. Có th vào th i ó,

thu c b t c ng c b c, vo t ng ph n nh thu c viên nên c ng g i là cachet.



Ch ng VIII b c - Ng i h u

t bu i chi u, tr i m a r -r , gió th i lao xao. Hi p n m trên b ván gõ nh , ngó ra c a s ,th y h t m a lác- ác, h t n y ti p h t kia, nh gi t n c m t c a tr i nh xu ng, r i l i th yng n cây phía bên kia ng qu c xu ng, ngóc lên nh ai xô, ai y, thì lòng ngao ngán, tríbàng-hoàng.Cô Lê t ng d i i lên l u, r i i ngay l i ch Hi p n m, m t ngó, mi ng c i mà h i r ng:“Tr i m a d m-d t h i tr a n gi , v y mà anh có l nh hay không?”

Hi p l t t ng i d y áp r ng: “Không. Trong mình tôi nh th ng, không bi t l nh n a”.Cô Lê kéo gh ng i ngay m t Hi p mà nói r ng:

- Tr i n y mà anh không bi t l nh thì ch ng b nh rét c a anh, ông th y thu c tr ã d ti. Em nói ông n gi i l m mà, anh coi ph i thi t ng gi i hay không?

- ng gi i thi t, nh ng mà ng tr ã h n ba tháng r i…- Thì h i coi m ch l n u, ng ã có nói b nh c a anh ph i u ng thu c lâu l m m i thi t

nh c. Em t ng ph i u ng tám chín tháng ho c m t n m, té ra m i ba tháng m ymà anh d t c b nh rét, v y thì gi i l m ch còn sao n a?

- Không ph i tôi nói ng cho thu c t i ba tháng m y m i d t b nh rét ó là d . Tôi bi tch ng b nh c a tôi khó l m, tôi s ph i u ng thu c t i m t hai n m kìa ch , mà có khtr không h t r i ph i ch t n a. Ngoài Ch a-chan nhi u ng i mang b nh nh tôi v y,tôi th y h ch t thi u gì.

- , n u anh bi t nh v y, thì ph i công nh n ông n là th y thu c gi i ch .- Ph i, tôi ch u ng gi i. Ý tôi mu n nói h n ba tháng nay, tôi làm t n hao c a thím Hai

nhi u quá.- Thôi, anh c nói câu ó hoài, má em nghe ây má em bu n l m.

- Xin cô tôi nói h t cho cô nghe.- Anh mu n nói vi c gì em c ng ch u h t th y; em ch xin anh ng có nói t i chuy n ó,

em bu n l m v y.- Không nói sao ng. M y tháng nay thím Hai ã nuôi c m tôi, mà còn t n ti n thu c

không bi t bao nhiêu mà k cho xi t. R i ây còn ph i tr ti n coi m ch, tiêm thu c choông th y thu c n a, thi t tôi ái ng i h t s c.

- Anh nói r i ph i không? Bây gi anh ph i cho em cãi l i. Má em t n v i anh chút nhmà anh ái-ng i, v y ch bác Ba h i tr c giúp cho má em chôn c t cha em, mà r i bácph i b ày l u ó, má em v i em l i không ái-ng i hay sao?

- Cô ng nh c vi c c a ba tôi ch . H nh c t i thì tôi bu n, tôi mu n ch t ph c cho r i.

- Xin l i anh. T i em ham cãi v i anh, nên em quên dè-d t. Mà em xin anh c ng ng nóii s t n hao n a, h anh nói t i thì em c ng bu n l m. Ng i i, n u bi t nh n

ngh a, thì ph i thi ân báo c v n công v i nhau v y mà. Em nói thi t, nh Tr i Ph tcho má em làm n khá, nên có ti n mà t n hao chút nh v i anh ó, em m ng l m v y.

- Ng i bi t nh n ngh a nh cô, thi t là ít có. tôi m nh r i ây tôi c ng ph i làm saomà x ngh a l i tôi m i v a lòng cho.



- Anh làm sao? âu anh nói nghe th coi.

Cô Lê h i câu ó r i li c m t ngó Hi p, ý i coi chàng áp th nào. Hi p ngó ra c a s màsuy ngh m t h i r i ch m rãi áp r ng: “ m nh r i tôi ki m công vi c làm, m i tháng em

cho thím Hai n m ba ng c ng ph i, mi n có nh v y thì tôi m i v a lòng”.Cô Lê th t v ng, cô châu mày bu n xo. Cô ng d y i l i c a s ngó xu ng ng, xem gi t

a lác- ác, lòng cô l nh tanh. Cô ng ngó xu ng ng mà áp v i Hi p r ng: “Anh angi v a khá khá, còn m quá, mà tính i làm vi c gì! Anh n m nhà mà ch i c ng có c m n

y mà, c n gì ph i i làm cho c c kh ”.Hi p c ng ngó ch khác, trí v n-v , lòng ngao ngán, nói bông lông r ng: “Làm ng i, mành t là làm n ông con trai, thì ph i lo làm n ch … Mà tr c h t ph i i ki m dì tôi v icon Hào coi…”

Cô Lê nghe m y ti ng y thì cô day l i nói c ng c i r ng:- Em không mu n anh nh t i bác gái v i con Hào n a! Em bi u anh b i, nh t i làm

gì?- Không nh sao c?

- N u anh c nh t i hai ng i ó hoài, thì làm sao u ng thu c cho m nh c!- Thi t tôi c ng mu n vâng l i cô, ng t vì con Hào là con c a ba tôi, ngh a là nó là em

ru t c a tôi.Hi p nói t i ó r i c m ng nói không c n a, n c m t tuôn ra d m-d , ph i l y kh n màlau.Cô Lê l t t tr l i ng i trên cái gh h i nãy, nhìn Hi p trân trân r i c ng ch y n c m t mànói gi ng bi ai r ng: “Em xin l i anh. Vì em th ng anh nên em n ng l i, ch ch ng ph i emcó ý chi khác. Xin anh ngh l i mà coi, m y tháng nay anh v ây, anh au nhi u l m, emth y anh b rét r ng nên anh au v ph n xác ã n ng r i, mà anh nh chuy n nhà c a anh thìanh bu n b c, nên anh còn au v ph n trí n a. Má em v i em ráng s c nuôi anh, em làm cho

nh ph n xác c a anh ã g n d t c r i, thì em m ng h t s c. Bây gi còn cái b nh ph ntrí c a anh n a, b nh n y g c t i bu n r u mà sanh ra, ph i n cái g c y thì tr b nh m i

nh. T i v y ó, nên em nghe anh nh c t i bác gái v i con Hào, thì em gi n quá, ph i nóing l i, anh hi u không?”

Hi p g t u áp r ng:- Tôi hi u.

- , anh hi u, thôi thì ng thèm nh t i chuy n ó n a; anh có bu n thì l y nh t-trìnhi ti u-thuy t em mua ó mà c.

- Tôi c ng mu n nghe l i cô l m, không thèm t ng t i chuy n kh n n n ó n a, ng tng tôi nh nh v y, mà nó khi n cái trí không n i. Trí b t nh hoài hoài, tôi không

bi t làm sao quên c.Cô Lê nhìn Hi p r t lâu, r i cô h i ý nên c i mà nói r ng:

- Em tìm c ph ng thu c hay r i, ch c s tr cái b nh bu n c a anh c.- Ph ng thu c gì?

- em nói v i má em c i v cho anh, ho c may anh m i h t bu n.- Ý, sao c.

- Sao l i không c? N m nay anh ã 19, 20 tu i r i, c i v ph i l m ch . Anh có v ,ch c trí anh m c th ng v mà quên các chuy n khác h t …



- Tình th ng v làm sao mà h n tình th ng cha cho c, nên cô ch c có v r i quêncha?

- Ph i, tình th ng v không th n ng h n tình th ng cha c. Mà hai tình u khácnhau, so sánh sao cho c. Anh có v , tuy không ph i anh th ng v mà quên cha,nh ng mà có v t nhiên anh vui thú v con, r i trí khuây lãng, b t nh chuy n bu n v

i cha hay là em n a.- Ý c a cô thi t là t t, mà cái ch c c a cô bày ó, tôi coi không hay. Ngày nào ba tôi còn

c ch n lao tù, thì tôi có lòng d nào mà n c i v . ã v y mà cái trí c a tôi b b nhu não, n u tôi c i v thì tôi s ch ng b nh c a tôi ã không tuy t, mà nó còn truy n

nhi m lây cho m t ng i thi u-n vô t i, thì t i nghi p cho ng i ta bi t ch ng nào.- N u có ng i thi u-n s n lòng th ng anh, không s nhi m cái b nh c a anh, tình

nguy n hi p chung cái i vui v c a h v i cái i bu n th m c a anh, ng ki mph ng th mà tr cái b nh c a anh, d ng y anh c ng không ch u n a hay sao?

- Tôi âu n v k n n i làm h h i cái i vui v t t p c a ng i h o tâm nh v y.Cô Lê l c u, r i ng d y h i l ng r ng:

- H p thu c tiêm cho anh ã h t r i, h i s m m i anh i tiêm thu c, ông th y thu c cóbi u mua hay không?

- ng có nói v i tôi r ng tiêm ã nhi u r i, thôi ngh ít ngày; n u rét không tái l i, thìch ng c n ph i tiêm n a.

- Còn thu c u ng?- ng bi u c m i êm u ng m t viên ký-ninh33 mà thôi.

- N u v y thì m i ngày kh i ph i l i cho ông coi m ch n a?- Thôi.

- Anh thèm mì không? em sai con Hà i n u cho anh n nghe?- Cám n. Ông th y thu c d n ph i c n m t ít lâu, nh t là ph i c có d u m .

- C m , thôi thì n ng t.- Thôi, n làm chi, tôi không ói.

- Ông th y thu c ã cho phép anh i ch i hay ch a?- ng nói i ch i ng r i.

- H , ng gi i mà ng cho phép nh v y, em không ph c. i ch i r i b m a gió r i b nhphát l i m i làm sao? Em c m, không cho anh i âu h t. Ch ng nào em li u ra ngoài

c r i em s cho phép.- Cô g t h n th y thu c sao?

- Ph i, em g t l m. Ông th y thu c coi m ch nh thu c, còn em thì lo u d ng. Emng có quy n nh ng v y ch .

Cô Lê nói câu sau ó và v a li c, v a i xu ng thang l u. Hi p ngó theo l ng ng l , r im xu ng l y kh n y c p m t l i.

t b a, l i 3 gi chi u, thím Hai Ti n sai cô Lê i v i m t cô th may vô Ch -l n muahàng. Cô Lê ra kh i nhà r i, thì Hi p nói v i Hai Ti n cho chàng i ch i m t chút. Hai Ti n

33 ti ng Pháp: quinine, tên lo i thu c tr b nh rét r ng (màu vàng ho c tr ng).



th y tr i t t, l i c ng mu n cho Hi p gi i trí, nên cho Hi p i ch i và m t l y cho m t ngc i xe.

Hi p s l i gare akao mà i xe n, r i g p cô Lê r i cô không cho i, nên chàng i bxu ng B n Thành r i i xe n ng trong mà vô Ch -quán. Chàng i th ng th ng l i

ng Nhà Th r i th th n ki m nhà Ba Trâm. Chàng i ngang qua m t cái nhà nh mà p,àng tr c có sân, l i có m t cái xe h i ng u d a th m. Chàng ngó tr c dòm sau, th y

cái nhà n y gi ng y nh l i c a cô Lê ch v hôm n , nên chàng nghi là nhà c a Ba Trâm.Chàng ng ng ngoài ng ngó vô, b ng th y Ba Trâm y ph c toàn m t màu n c bi n,

t d i ph n tr ng nõn, môi thoa son lòm, ch ng khác nào m t cô gái m i l n lên, trongnhà b c ra ng d a bên xe h i, r i k m t ng i n ông, m c âu ph c, c ng trong nhà ira ng khít m t bên ó, hai ng i nói chuy n vui c i. Ng i n ông l i l y tay s a dâychuy n, vu t mái tóc cho Ba Trâm.Hi p th y b c tranh n y, li n nh b c tranh khác c ng em treo tr c m t mình trong m têm n , cách n m n m tr c, thì tay ch n l nh ng t mà trong ng c h ng h c, c p m t chóa

lòa. Chàng d m x c i vô c a ngõ, k th y c p y b c lên xe h i r i xe rút ch y ra. Hi png tránh m t bên c a ngõ, mà c p m t ngó xe h i l m l m. Xe ra t i, Hi p c ng th y Ba

Trâm ngó mình trân trân, mà xe c th ng ra ng r i ch y tu t.

Lúc y Hi p nh ngây, nh d i, không còn trí khôn gì n a, nên không bi t tính l nào, khôngbi t ph i i âu.

Chàng ng i ch m h m trên l ng, v a gi n, v a bu n, v a th n thùa, v a khinh b . Cáchch ng bao lâu, có m t ng i trai trong i ra óng c a ngõ. Hi p b c l i h i r ng:

- Nhà n y ph i nhà cô Ba Trâm hay không v y anh?- Ph i. H i chi v y?

- Tôi bà con v i cô, nên ki m th m cô.- Cô tôi i V ng-Tàu h ng gió, không có nhà. Xe m i i h i nãy ây.

- Té ra xe m i ch y ra ó là xe c a cô Ba Trâm hay sao?- Ph i.

- V y mà tôi không dè ch . Tôi th y có m t ng i n ông ng i trên xe n a.- , cô i v i ông H i- ng.

- Ông H i- ng nào?- Ông H i- ng d i M -Tho, là ch ng c a cô, bà con sao mà không bi t?

- Bà con mà không g p lâu r i r i, nên tôi không hay cô Ba có ch ng.- ng ông H i- ng ã g n m t n m r i.

- Tôi không hay. Ông H i- ng ó tên gì v y anh?- Anh h i nhi u quá. Mu n bi t tên gì thì anh i cô v anh h i cô.

- Không bi t cô Ba i h ng gió ch ng nào m i v ?- Cái ó tôi không hi u. Mà cô tôi em qu n áo theo nhi u nên tôi ch c lâu.

- Còn cô Hào âu mà không i ch i v i cô Ba?- Cô Ba nh không ch u i V ng-Tàu, nh ng mà cô i ch i ch không có nhà.

- i ch i âu?- i âu ngoài Sàigòn.



Hi p ngh Ba Trâm i h ng gió, b Hào nhà m t mình, v y thì chàng có th g p em c,nh ng mà Hào i ch i không bi t ch ng nào v mà ch , nên chàng t giã tên trai óng c a ómà i, tính mai m t s tr vô ki m Hào.

i gare xe n mua gi y tr ra Sàigòn, th y ng h ch m i ch 5 gi , ngh còn s m, nênth i ch i m t vòng r i s v t-h .

Hi p i g n t i m t nhà hàng bán r u ng Bonard, b ng th y m t cái xe h i m i ng ngngay tr c c a nhà hàng, r i trên xe b c xu ng hai cô y-ph c thi t p, v i hai th y con trai,mà trong hai cô y có m t cô g ng m t gi ng in con Hào.

n ng i i vô nhà hàng ng i chung m t bàn, r i kêu b i l y r u, hai cô gi n v i hai th y,nói c i ng -ng n. Hi p ng ngoài nhìn coi, th y rõ m t cô là con Hào, bèn men men i vô

ng m t bên cô ó r i cúi xu ng nói nh r ng: “Em, anh có vô trong nhà mà không g p em”.

Cô Hào ng c lên ngó Hi p r i nghiêm nét m t và n t r ng:- Ê! Em nào nà! Tôi có bi t chú là ai âu, chú l m r i.

- Coi kìa! Anh là Hi p ây, em quên hay sao?- Tôi nói chú l m r i, tôi không bi t Hi p H o nào h t.

Cô Hào ng d y la l n r ng: “Sao chú dám n ch n y mà làm nh c tôi? Chú mu n tôi kêulính b t chú hay sao? kh n n n! i ra cho mau”.

Hai th y c ng ng d y v a xô Hi p v a b o r ng: “ i i”.Hi p gi n, c p m t au, tay run bây b y, v a i ra ng v a nói l m b m r ng: “Ph i!Kh n n n. Kh n n n thi t mà! Hèn chi cô Lê không mu n cho tôi i ch i ph i l m”.Hi p tr ra gare mua gi y xe n mà v akao. V t i ti m, Hi p i th ng lên l u, mà v alên h t cái thang thì g p cô Lê ng c n ng. Cô h i r ng: “Sao anh th a d p em i kh i,anh lén em mà i ch i? Anh i âu t h i ba gi cho t i bây gi ?”.

Hi p r ng r ng n c m t mà áp r ng: “Tôi d i h n cô nhi u l m. Cô bi t tr c nên côkhông mu n cho tôi i, mà tôi cãi l i cô, nên tôi m i ph i g p cái c nh au n nh c-nhã nh

y. Tôi xin cô tha l i cho tôi”.Cô Lê nhìn Hi p r i ch c l i l c u nói xuôi r ng: “Thôi r i! Tôi gi h t s c mà c ngkhông kh i! i! Mà c ng nên m cái m n nh t ó m t l n cho r i, thà au m t l n, mà r i nólành, ch nói nh c ng m ng m khó ch u l m”.

Hi p i l i b ván nh , ch chàng ng ó mà ng i, r i ch ng hai tay lên trán mà khóc.Cô Lê cho Hi p khóc m t h i thi t lâu ng phai b t n c s u não, r i cô m i l i ng itr c m t, l y l i d u ng t mà h i coi bu i chi u y Hi p i âu, g p ai, hay là nghe th ynh ng vi c gì, mà v ph i au n trong lòng n th . Hi p to nh t thi t l i cho cô Lê nghevi c mình i vô nhà Ba Trâm, th y Ba Trâm mà cô không thèm h i, hay Ba Trâm có ch ng là

t ông H i- ng d i M -tho, g p cô Hào ng i nhà hàng v i trai, mình vô chào cô, mà côkhông nhìn nh n, l i m ng nhi c và h m kêu lính b t.Cô Lê nghe rõ u uôi r i cô th ra mà nói r ng:

- Em v n bi t ý anh mu n th y rõ ràng cái b c c a bác Ba v i cái h c a con Hào. Mà emngh , anh th y rõ r i anh càng thêm bu n, r i s anh au l i, vì v y mà em không mu ncho anh th y, nên em không mu n cho anh i ch i. Nay anh ngh coi có ph i anh th yã vô ích, l i thêm h i hay không?

- Ph i l m, ph i l m, h i thi t. M y tháng nay tôi nghe nói con Hào h , nh ng mà nó v itôi có tình c t nh c, nên d u th nào tôi c ng th ng nó hoài, ch chi tôi nghe l i cô, tôi



không ra kh i nhà, tôi không g p nó, thì cái tình anh em v n còn ph ng-ph t, tôi còncó ch n ng d a trí mà nh gia ình. Tôi cãi l i cô làm chi, mà tôi g p con Hào cho nó

t cái tình anh em y nh v y. Tr i i! Bây gi trí tôi nh ng i ch i v i gi a bi n,nhìn t phía mênh-mông, không b , không b n, tôi bi t níu cái gì mà s ng, ng g p

t ba tôi!

Hi p nói t i ó thì khóc d m, n m chúi xu ng ván, l nh run l p c p.Cô Lê l t t x m n mà p cho Hi p và nói r ng: “Còn em ây chi. Anh níu mà s ng cch ”.Hi p ngó cô Lê r i g t u áp r ng: “Cám n cô”.



Ch ng IXMãn tù

Cách n m n m sau n a.

Hi p bây gi ã c 24 tu i, t ng m nh m , n c da s m, ch không ph i au m métxanh nh h i Ch a-chan m i v ó v y.

Vì Hi p quy t chí ki m công vi c mà làm cho gi i khuây lòng phi n não, nên thím Hai Ti nnh ti m may mà thân thi t c v i nhi u bà, nhi u cô, ch ng th y Hi p thi t m nh r i, thím

i nói v i bà phó ch Hãng d u mà g i Hi p vô làm trong Hãng; n l ng m i tháng cba ch c ng b c.

t bu i tr a, thím Hai Ti n ng i trong ti m ng s a so n hàng mà giao cho m y cô thmay, thình-lình anh sáu Thêm ghé l i h i r ng: “Ch Hai, m y tháng nay ch m nh gi i h ?”Nguyên Sáu Thêm h i tr c làm cu-li cho Hãng g o bên Xóm-Chi u, nên thím Hai Ti n quennhi u, b i v y thím nghe h i thì thím ngó ra mà áp r ng:

- , m nh. Em i ch i ph i không em Sáu? M y tháng nay em i âu m t bi t v y em?

- Tôi b tù h t tám tháng, m i mãn hôm qua ây.- a, sao mà tù?

- ánh l n, tôi chém th ng ó t hai ngón tay, nên b án.- B t nh n d không! Qua có hay âu. Ng i ó ch i em Sáu.

Sáu Thêm bèn ng i trên gh d a m t bên cái máy may. Hai Ti n m t l y m t ng b cmà a cho Sáu Thêm và nói r ng:

- Em l y ng b c i u ng n c ch i. Lo làm n, ánh l n làm chi mà ph i b tù t ikhông bi t.

- Cám n ch Hai. Tôi có ham gây g v i ai âu. T i hôm ó gi ng gì ám cho tôi, nên tôin không c, m i sanh chuy n ó ch .

- trong khám c c l m h ?- Cái ó kh i nói. Kêu là tù mà s ng n i gì. À, nè, tôi có g p anh Ba M u. Ch bi t nh

không?- Bi t l m ch . Em g p âu?

- G p trong khám l n. nh g n mãn r i, nên ngoài Côn-nôn h g i nh v .- Ph i. Anh Ba M u tù n m nay úng m i n m, mà không bi t b a nào mãn. Qua nh

nh b b t nh m ngày m i ba tháng hai, song không hi u ngày Tây nh m ngày nào,nên tính không c.

- nh nói v i tôi tu n t i nh mãn. nh có nói ngày n a. mà tôi quên.- Ch c tu n sau ph i không? qua nói cho th ng Hi p hay ng nó xin phép tu n sau nó

nhà nó i ón nh.- Th ng Hi p nào?

- Con nh ó. M y n m nay nó v i qua ây.



- Cha ch ! Bà v c a nh m y n m nay làm nhi u vi c kh n n n quá, không hi u nh tínhlàm sao.

- Ôi! Còn v con gì n a mà nói! Không bi t trong khám nh có nghe vi c ó hay không?

- Không, nh không hay gì h t, nên g n mãn nh vui l m.- Em có nói cho nh nghe hay không?

- Không. Nói làm chi. Vi c nhà c a nh nh v nh x l y. Thôi, tôi ki u ch Hai tôii ch i. Cám n ch nghe không ch Hai.

Sáu Thêm ra kh i c a, r i k Hi p i làm vi c v , mình m c m t b tây b xám coi m nh l m. Hi p i th ng lên l u. Hai Ti n h n h i theo sau l ng.

Cô Lê ng ng i thêu kh n trên l u, v a th y Hi p ló lên thang thì kêu con Hà mà bi u d nm.

Hi p m i ng i m giày thì Hai Ti n nói r ng:- Nè cháu, tu n sau ây anh Ba mãn a.

- Cháu c ng bi t tháng n y mãn, song không hi u ngày nào. Sao thím bi t tu n t i mãn?- Sáu Thêm tù v , nó m i ghé, nó nói g p anh Ba trong khám. Anh Ba nói tu n t i ây

nh mãn.- N u v y thì th b y cháu xin phép nhà ít b a ng cháu i ón ba cháu.

Cô Lê chen vô nói r ng: “Tôi c ng i n a”. Hai Ti n c n r ng: “Con i làm chi, th hai mái v i anh con, mình ón th hai không g p thì ón hôm t i th ba, th t , ón h t tu n t

nhiên ph i g p, ch gì. Nè, mà thím d n tr c cháu: H g p anh Ba thì ng có nói chuy nch Ba v i con Hào nghe không. mình r c nh v nhà r i th ng th ng mình s xì ra, chnói g p nh hay r i nh bu n”.Hi p g t u mà áp r ng: “Thím nói ph i l m, vi c nhà th ng th ng n m ba b a r i mình

nói. Còn i ón, cháu i m t mình c ng c. Thím v i cô Hai i làm chi m t công”.Hai Ti n nói: “Thím ph i i ch . Con Lê nhà coi ti m c mà. V y m t lát, ch ng con Hà

n c m r i mình nên nói chuy n chi khác h n là chuy n i xu ng c a khám l n ón r cp-r ng M u”.

Sáng th hai, thím Hai Ti n i v i Hi p xu ng ng i ngay c a khám l n, ch không th y chit, m i v n c m, r i bu i h u chi u xu ng ón n a. ón t i chi u th ba g n b n gi , Hai

Ti n th y có m t ng i b n áo bành-tô xanh, qu n v i en, trong c a khám b c ra ng,ng ngó dáo dác. Thím ngó s ng ng i y r i la l n r ng: “Anh Ba kia kìa cháu. nh ch

ai! Anh Ba, anh Ba!”.Hi p ch y l i g n, th y qu là cha nó, thì kêu l n r ng: “Ba, ba, con ây ba. Con ón hai b arày”.Ba M u ngó Hi p trân trân, mi ng c i ng n ngo n mà h i l t l o r ng: “V y h ”.

Hi p n m cánh tay Ba M u mà d t i qua l ng bên kia. Hai Ti n i ri t l i và nói r ng:“M ng anh Ba”. Ba M u c i. Hi p nói: “Thím Hai h i tr c m t xóm v i mình bên V nh-

i, ba quên hay sao?”Ba M u g t u áp: “Thím Hai Ti n mà, d quên không”.

Thím Hai Ti n nói:- Ph i, em ây. Em c ng ón anh Ba m y b a rày.

- V y hay sao? Sao bi t b a nay tôi mãn mà ón?



- Sáu Thêm nó nói nên m i hay ch .

- . Sáu Thêm nó mãn hôm tr c.- Thôi, m i anh Ba v nhà r i s nói chuy n. Cháu kêu ba cái xe kéo i cháu.

Hi p kêu xe. Ba M u ngó quanh qu t r i h i:- Hi p, còn dì m y âu?

Hai Ti n r c mà áp r ng:- Ch Ba không hay.

- Còn con Hào?- Ch c nó c ng không hay.

- a! Sao th ng Hi p hay?Hai Ti n không bi t l i chi mà áp cho xuôi, may nh ba cái xe kéo ch y l i, nên nói: “Thôi,

i anh Ba lên xe kéo mà v ”.Ba ng i b c lên xe. Ba M u c i h t h t mà nói l n r ng: “Tôi b ày m i n m, mà vcon tôi c sung s ng, thi t tôi khoái chí l m”.Hai Ti n v i Hi p a n c m t, song không dám nói chi h t.

Ba cái xe lên t i t H , ng ng ngay tr c c a ti m. Cô Lê v a th y thì l t t ch y ra xá Bau. Ba M u ngó cô trân trân. Hai Ti n nói r ng: “Con nh tôi ó a. Con Lê ó anh Ba quên

nó hay sao?”Ba M u g t u và c i, r i i theo Hai Ti n mà vào ti m. Hai Ti n m i i theo th ng lên l u;cô Lê tr ti n xe r i c ng lên theo.Hai Ti n m i Ba M u ng i t i gh salon r i nói r ng:

- Tôi t ng anh Ba tr ng ch c anh Ba m l m, té ra không m, mà l i có da th t h n h itr c nhi u.

- Tôi m p h n h i tr c hay sao?- H n nhi u, mà anh Ba coi già h n, tóc b c da giùn.

- trong ch n lao tù m i n m mà không già sao c thím. Còn s ng ây là may.- Anh Ba v c thi t em m ng quá.

- Tôi c ng m ng l m. Mà m i n m nay tôi tù c c kh , song tôi không bu n. Mình ãquy t chí thì bu n cái gì. C c kh m t mình mà c nhà c sung s ng, thì khoái l m

y.Hai Ti n ngó Hi p r i bi u cô Lê coi mua thêm ng n u c m n cho s m. Cô Lê i xu ng

ng d i, còn Hi p thì ng thay i qu n áo.Ba M u ngó Hi p mà h i r ng:

- Nhà n y là nhà c a ai v y Hi p?- Th a, nhà c a thím Hai.

- Còn m y âu?- Con ây n a.

- Còn dì m y v i con Hào âu?- trong Ch -Quán.



- a! Sao l i không chung v i nhau?

- Th a, con riêng.- Bày riêng t làm chi; chung v i nhau không c hay sao? Thôi, th m thím Hai

t chút r i m y d t tao v nhà ng tao th m dì v i em m y ch .- Th ng th ng r i s v ba, g p làm chi.

- Xa cách nhau t i m i n m l n mà; dì m y v i con Hào nh tao lung l m ch . V ngcho m con nó m ng m t chút.

Hai Ti n th y Hi p b i-r i không tr l i c n a, thì h t mà nói r ng:- Anh Ba m i ra, v y anh Ba nhà em mà ch i ít b a cho kh e ã anh Ba.

- Bây gi tôi kh e l m, có m t âu.- Anh Ba ây ng n u ng ti p d ng ít b a.

- V nhà r i ti p d ng c ng c v y. Trong khám ra r i ây, không v nhà, làm nhy coi sao c.

- Em mang n anh Ba n ng quá, trong m i n m nay ch ng giây phút nào mà em quên.Anh Ba v c em m ng h t s c, nên em mu n anh Ba ây cho em nuôi ít ngày,

ng em n n áp ngh a v i anh Ba, cho ph lòng em.- n gì âu?

- Anh Ba quên hay sao? Nh anh Ba cho em m t tr m ng b c, em chôn c t cho cha conLê t t , mà còn d ti n em làm v n mua bán, g y d ng l n l n, nên ngày nay m i cóti m nh v y, m con em no m, ó là n n ng l m ch .

- À, tôi nh r i. Tôi cho thím b c êm hôm ó ph i không?

- Th a ph i.- Tôi l y tôi a i, tôi không k p m. Té ra c có m t tr m hay sao?

- Th a, m t tr m l n.Ba M u ng i ng m ngh m t h i r i nói r ng: “N u v y thì tôi em v cho má con Hào t i

i chín ngàn chín tr m ng, b i vì Mái-Chín Cúng khai m t h t hai m i l m ngàn, th ngTám Thi t nó l y ph n nó n m x p gi y n34, sau cò xét l y h t, thì còn có n m ngàn. Còn l iph n tôi hai ch c ngàn. Mà tôi cho thím m t tr m, thì còn m i chín ngàn chín tr m ng,ph i r i”.

Hi p b c l i h i r ng:- Té ra thi t ba gi t b c c a Mái-Chín Cúng hay sao?

- Thi t có ch . N u không có thì làm sao mà b ày.- Ba làm vi c ó vô ích quá.

- Sao mà vô ích! Tao th y v con nghèo c c tao ch u không c, nên tao thí thân tao; thàtao b ày mà v con c sung s ng, tao làm nh v y có ích cho v con l m ch .

Hi p u t c trong lòng ch u không c, nên d m mu n nói thi t vi c nhà cho cha nghe. HaiTi n ra d u bi u ng cãi n a, nên Hi p ph i d n lòng, ng m mi ng.

34 ti ng Pháp: cent=m t tr m, gi y x n (s n, x ng, s ng) là gi y b c 100 ng.



Cô Lê b ng n, s p d n y m t bàn, r i Hai Ti n m i Ba M u n. Trong lúc b n ng in u ng thì Hai Ti n ki m chuy n vui mà nói, ng cho Ba M u quên vi c v con. Mà ch ngn r i, thì Ba M u h i thúc Hi p ph i d t v nhà ng g p m t Ba Trâm và con Hào.

Hi p h t ph ng gi u gi m n a c, nên ph i nói bùng ra r ng: “Con không th cho bap m t dì v i con Hào c, b i vì ngày ba b Tòa kêu án r i thì dì l y trai cùng h t, nay

th ng n y, mai th ng khác. M y n m sau ây dì làm bé H i- ng nào d i M -Tho, còncon Hào thì nó b t ch c g ng c a dì nên nó c ng làm “ ”, nó g p con, nó không thèm nhìncon là anh nó. Nh ng nh v y mà ba còn òi g p m t làm chi!”Hi p ng nói m t dây. Ba M u nghe mà d ng nh không hi u, nên h i g n r ng:

- M y nói sao? Dì m y có ch ng khác, còn con Hào thì làm ?- Th a, ph i.

- Tr i t i! Còn m i chín ngàn chín tr m ng b c c a tao em v cho ó, làm gì h ti, mà m con ph i m t ti t h thân n th ?

- Con có bi t âu.- M y không bi t tao em b c muôn v giao cho dì m y ng nuôi con Hào v i m y sao?

- Dì có nói âu mà bi t. Tòa kêu án ba c ch ng m t tháng, dì l y trai, con b t c; dìc c dì i con i, r i t ó n gi con có léo t i nhà n a âu.

Ba M u d a ng a vào gh mà th d c, m t m y tái lét, c p m t lim-dim. Hai Ti n v i cô Lêng i trên ván, còn Hi p thì ng m t bên cha, ba ng i bi t M u au- n l m, nên ngó ch ngmà thôi, ch không dám nói chi h t.Cách m t h i lâu, Ba M u m m t ra r i vùng ng d y, hai bàn tay ôm cái u ch t c ng mànói r ng: “Tôi i l c ng! Tr i i! Cái u tôi mu n b r i!”Hai Ti n th y v y nên khuyên r ng: “Xin anh Ba ch ng nên bu n. Vi c ã l r i, bi t làm sao.

i mình vô ph c, nên tr i m i khi n làm ph i mà l i g p qu y. Anh Ba còn cháu Hi p ây,nó th ng, nó tr ng anh Ba l m, v y c ng r i, c n gì ph i bu n”.

Ba M u té ng i trên gh l i, r i khóc, n c m t nh u ròng ròng. Hi p th y cha nh v y thìng lòng nên c ng khóc theo.

Nh khóc, nó gi i n i u t c trong lòng c, nên th ng-th ng Ba M u t nh trí l i, r i bi ucon thu t ti p vi c nhà cho mình nghe.

Hi p bèn kéo gh ng i m t bên cha, r i th ng th ng t h t các vi c nhà; cha b b t, r i mìnhlo i bán nh t-trình l y huê h ng mà nuôi m gh v i em, m i ngày ki m c bao nhiêu

ng em v a h t cho m gh . Cha b Tòa kêu án r i thì m gh v i em n m c lòe l t;cách ch ng m t tháng, m gh l i l y trai, mình b t c mình gây, m gh h th n m i ánh,

i ra kh i nhà, không cho n a. Mình l u linh trót m t tháng, ngày i bán nh t-trình, t ing m y nhà gare. May g p m t cô v Tây m n b i, m i d t ra v n cao-su ngoàiCh a-Chan. Ch a-Chan n m n m, thân tuy no m, nh ng mà ph i mang ch ng b nh rét

ng, s ó n a ph i ch t, nên xin thôi, tr v Sàigòn ki m thu c u ng. Cô Lê i ch g p,i d t v ti m. Thím Hai Ti n không cho i n a, thím r c th y thu c tiêm thu c, tr b nh

n b n tháng m i lành m nh, r i thím g i cho làm trong Hãng d u t y n nay. Còn BaTrâm thì cô làm nh c nhã ã thèm, r i m i mua nhà ng Nhà th Ch -Quán và làm béng i ta. Hi n bây gi cô giàu có, nhà t t, b n áo màu, eo h t xoàn, ng i xe h i coi sangtr ng l m. Con Hào thì không có ch ng, nh ng mà êm nào c ng nh y m, ng i nhà hàng,

i ch i v i trai luôn luôn, nay ng i n y, mai ng i kia, không s ai chê c i khinh b .Hi p thu t h t, không sót m t kho ng nào.



Ba M u nghe rõ u uôi r i thì m t bu n xo, ng i ch c l i than r ng: “Lòng ng i khôngbi t sao mà o c. Tôi thí thân i n c p em v giao cho g n hai muôn ng b c. Tôi c n

n h t l i, tôi g i con tôi; tôi xin nuôi giùm nó. Có dè âu, ã không th ng t ng n tôi,mà c ng không nh ti n b c là ti n c a tôi, ành lòng ánh i con tôi i, không cho nó m t

ng nào, nó l u linh c c kh , au m, may nh có thím Hai h o tâm nuôi d ng b o b ccho nó, ch không thì nó ã ch t r i, ngày nay tôi v , tôi âu còn th y m t con tôi”.Ba M u càng nói càng gi n, nên ng d y i qua i l i, r i tr n m t châu mày mà la l n r ng:“Tôi ph i ki m con Võ-H u n y mà bu c nó ph i tr ti n b c l i cho tôi m i c! Hi p,

y nói nhà nó ng nào, nhà s m y?”

Hi p áp r ng: “ ng nhà th trong Ch -Quán. Con không nh s nhà, song con nh cáinhà ó n n úc, vách t ng, àng tr c có sân r ng, hai bên có nhà xe, nhà b p”.

Ba M u nói: “Tao mu n i bây gi ”.Hai Ti n nói: “Em khuyên anh Ba ng có nóng. Ch ã có ch ng khác r i, anh có g p ch r ianh nói gi ng gì? Em bi t anh ng ch h i tr c anh không có làm hôn thú, nên bây gi ch

anh, thì anh không nói chi c. Còn anh mu n òi ti n b c l i, vi c ó còn khó h n n a.Anh giao ti n cho ch , anh có b ng c gì âu. Bây gi anh òi, ch nói không có thì anh làmsao? Em t ng ng i n bà ã không ngh tình anh nên l y ch ng khác, thì có l c ng dámlàm h i anh l m. V y em xin anh b h t vi c c i, ng thèm nh t i n a, l p i kháclàm n thì hay h n”.

Ba M u c i mà áp r ng: “B sao c thím Hai. Tôi tù m i n m lao kh l m mà. T ithím là bàng-quan, nên thím không bi t gi n, ch chi thím là ng i trong cu c nh tôi, thìthím c ng không nín c”.Hai Ti n c i. Cô Lê chen vô và nói: “Bác gái b c l m, nên bác Ba gi n c ng ph i. Mà thôichuy n ó còn ó, bác m i v , trong mình còn m t m i, v y xin bác Ba d ng s c ít ngày chokh e r i bà con mình s tính l i coi ph i làm sao. Bây gi ph i lo ngh ã”.

Hai Ti n khen con nói ph i, nên bi u con tr i chi u gi ng mùng trên b ván l n, r i m i Bau n m ngh .



Ch ng Xp v con

t bu i s m mai, Ba Trâm a ch ng sau lên xe h i i v M -Tho r i cô tr vô nhà n mtrên cái gh xích u mà xem m y t m hình c a cô m n th ch p, cô m i l y v h i hôm.Cô b n m t b mát b ng l a m ng, màu bông h ng; n c da cô ã tr ng, mà nh màu áogi i thêm, làm cho nhan s c c a cô pha v l -l i v i v nghiêm ngh , nên coi p- vô cùng.Cô n m lúc-l c cái gh mà coi hình, b ng th y có ng i b c lên th m.Cô ngó ra thì th y có m t ng i n ông, m c áo bành-tô xanh, qu n v i en, ng xâm-xâm i vô c a; m i ngó thoáng qua thì cô bi t là C p-r ng M u, nên cô ng i d y làm m tnghiêm mà h i r ng: “Chú i âu?”

u ngó ngay Ba Trâm và c i mà h i l i r ng:- Tr i t i! Mình quên tôi hay sao nên kêu tôi b ng chú?

- Tôi nh ch . Chú là C p-r ng M u ch ai.- N u bi t tôi là C p-r ng M u, sao l i kêu tôi b ng chú?

- V y ch chú mu n tôi kêu chú b ng cái gì?- H i tr c mình kêu tôi b ng gì?

- H i tr c khác, bây gi khác.- À! Bây gi mình có ch ng khác, nên mình ph i kêu tôi b ng chú h ?

- Ph i.- Tôi xin m i ch ng mình ra ây cho tôi nói chuy n m t chút.

- Ch ng tôi không có nhà.- V y ch i âu?

- Chú không có quy n gì mà c tra h i vi c nhà c a tôi.Ba M u nghe m y l i y thì châu mày x m t coi b gi n l m. Anh ch ng tay trên m t cáibàn nh , ng ngó Ba Trâm mà h i r ng: “Thi t mình l y ch ng khác hay sao mình?”Ba Trâm g t u, song m t ngó ch khác, ch không ngó Ba M u.

Ba M u ng trân trân m t h i r i l c u nói r ng:- Thi t tôi không dè mình nh n tâm n th ! Bây gi mình mu n cho tôi x trí cách nào,

âu mình nói cho tôi nghe coi?- Tôi mu n chú ng léo hánh n nhà tôi n a, b i vì bây gi tôi có ch ng, mà v ch ng

tôi có hôn thú h n hòi, nên chú n nói b y b , s e chú ph i mang h a.u p tay trên cái bàn m t cái r m mà la l n r ng: “Mang h a! Mang h a! Mình ph i bi t

cái thân kh n n n n y mà còn s gì n a! Nãy gi mà tôi không móc h ng, b c mình ó, làvì … là vì tôi th ng mình quá, nên không n ng t i mình ó mà thôi ch ”.

Ba Trâm ng d y nói r ng: “Nè, tôi nói cho chú bi t, n u chú ào ào trong nhà tôi, tôi s kêulính b t chú li n bây gi ây cho chú coi”.

u té ng i trên m t cái gh , r i ch ng tay lên trán mà khóc.



Ba Trâm th y v y thì c i mà nói r ng:

- Tôi khuyên chú hãy v i.- Mình i tôi hay sao?

- V y ch chú có quy n gì mà c t i nhà tôi ng i mà khóc?- Cho tôi ng i ng tôi khóc m t chút, cho h i gi n nó h xu ng, k o b cái ng c, n t cái

u tôi bây gi ây, bi t không? H m nay ng i ta nói mà tôi không tin, bây gi tôi m ith y rõ ràng mình không còn m t chút tình gì v i tôi n a h t.

- Thôi, chú khóc r i thì i v i.- Khoan, i c âu. N u mình mu n cho tôi i, thì ph i em tr m i chín ngàn chín

tr m ng b c c a tôi l i cho tôi, r i tôi m i i.- B c gì mà òi? Tôi có thi u n chú hay sao?

Ba M u ng d y tr n m t h i r ng:- Mình không ngh tình tôi, mình b tôi mà l y ch ng khác, mà mình còn t ti n b c

a tôi n a hay sao?- Tôi t ti n b c c a chú h i nào?

- Tôi ch n ng mà c p gi t c a ng i ta em v giao cho mình g n hai muôn ngc ng mình nuôi con. Mình ã không nuôi con tôi, mà mình l i l y ch ng khác, v y

thì mình ph i tr ti n b c ó l i cho tôi ch .- Tôi có bi t ti n b c gì âu.

- Mình ch i h ?Ba M u a tay ch n-v n mu n n m c Ba Trâm. Ba Trâm kinh h i nên v a la v a ch y.Lúc y có m t cô nh , ch ng 20, 21 tu i, mình m c áo s -mi, u b tóc xõa, trong bu ng

c ra n t r ng: “Th ng cha kia, mu n cái gì h ?”.

u ngó cô y, r i c i ng n-ngo n mà h i r ng:- Con Hào ph i không? N m nay con tôi bây l n l n hay sao?

- É! Con cháu gì nà! i ra, i cho mau.- Con c ng i ba n a hay sao?

- Không bi t cha con gì h t, cha gì v y?u m ng c than r ng: “Tr i t i! V b c tình, con b c ngh a, cái i gì mà kh n n n

nh v y nè!”Cô Hào nguýt m t cái r i b i l i c a s mà ng.

u l c u, r i th ng th ng i ra c a, i nghiêng qua ng l i, b nh k không h n. Ra t ing thì u n ng nh treo á, ng c nóng nh l a t, c p m t hào-quang, không th i

a c, nên ng i trên l ng, c ngó s ng tr c m t, không gi n, không khóc, mà c ngkhông c a qu y.

Lúc y Hi p v i cô Lê trên u ng, ng xâm-xâm i l i. Hi p v a th y d ng cha ng ithì ch y ri t l i r i v n tay trên vai cha mà nói r ng: “Tr c khi i làm, con có d n ba nhàmà ngh , ng có i âu h t, sao ba lén i vô trong n y làm gì?”

u ngó con mà c i h t-h t, song không nói chi h t.



Cô Lê i t i, cô kêu mà nói r ng: “Bác Ba, bác i âu v y? Tôi m c lui-cui d i b p, lo chcà phê cho bác u ng, còn má tôi thì m c lo ti p khách, bác l n i âu m t, làm tôi h t h n h tvía, nên ch y xu ng Hãng kêu anh Hi p ng i ki m bác ây. Bác làm gi ng gì mà ng iây?”

u c c i hoài. Cô Lê th y có m t cái xe th m ch y ngang, cô bèn kêu ng ng l i, r i h ithúc M u lên xe mà v . Khi Hi p d t cha lên xe, thì M u nói: “Tao i l c ng vì tao tínhsai, nên m i ra c s nh v y ó”.

Xe v t i ti m. Hai Ti n ch y ra m ng và h i M u i âu. M u c i mà áp r ng: “Tôi ith m m con con Hào, hai a nó làm gi ng gì mà i ki m l n-x n quá”.

Hai Ti n nói: “Th m vi ng mà làm gì. Anh Ba n m nhà mà ngh có l t t h n nhi u”.u lên l u r i n m dài trên ván, không nói chi n a h t. Hi p cho cha ngh m t lát, r i òn-

h i th m coi cha vô Ch -Quán v y mà có g p m con Ba Trâm hay không. M u không ch unói t i chuy n y, mà l i c nói: “Tao i l c ng”.

Hi p coi b cha m t, nên không dám h i n a. M u c n m thiêm-thi p, t i tr a d y n c m,i c ng n m lim-dim hoài, không l s c bu n hay gi n chút nào h t.

i l i, khi ti m óng c a r i, Hai Ti n m i lên l u, th y M u ng ng i hút thu c t i bgh salon, Hi p ng x r g n ó, còn cô Lê thì ng i d i bóng èn khí mà thêu kh n. Thím

i ng i ngay tr c m t M u mà nói r ng:- Em có m t vi c nhà, em mu n t v i anh Ba, song m y b a rày em th y anh Ba không

c vui, nên không dám nói.- Thím có vi c gì thì c nói ra. Ng i nh tôi thì còn bi t bu n hay là còn bi t vui gì n a

mà thím ng i.- Không ph i chuy n gì l . Em mu n nói chuy n hai a nh ây. Em xin t thi t v i anh

Ba, em nuôi th ng Hi p trong nhà m y n m nay, em th ng nó c ng nh con ru t c aem v y. Nó v i con Lê ã l n tu i r i, mà em coi ý hai a nó th ng yêu nhau l m.

y n m nay em mu n g con Lê cho th ng Hi p ng chúng nó có ôi b n mà làm n.Em có t ý y v i th ng Hi p, thì nó nói nó th ng con Lê thi t, ng t vì anh m c trongch n lao tù, nó bu n b c hoài, nên không ành c i v , nó i ch ng nào anh mãn tù,anh v , nó xin phép anh r i s tính vi c hôn nh n. Nay anh Ba v r i, v y em xin anh Bangh th coi có nên cho hai a nó k t ngh a v ch ng v i nhau hay không?

u qu ng u thu c r i day qua h i Hi p r ng:

- M y mu n c i v sao Hi p?- Th a ba, thím Hai nuôi con m y n m nay, y là n n ng, mà lúc con au, cô Lê c c kh

n sóc con, nên con m i kh i ch t, y là ngh a dài. n ngh a y con không bao gi màquên c. ã v y mà con chung m t nhà v i cô hai Lê n m n m nay, con yêu n t,con m n tình cô l m; con ch c n u con c m t ng i b n tr m n m nh cô, thì gia-

ình c a con h nh phúc nhi u l m v y.

- H nh phúc! M y c ng mu n i l c ng n a! Làm th nào kìa, ch có ph i c i v màng h nh phúc âu m y. V y ch m y không th y thân tao ây hay sao, mà m y còn

mu n có v ?Hi p cúi u, không bi t l y l i chi mà áp v i cha. Hai Ti n c ng ng i l ng thinh, song s c

t bu n l m.Cô Lê buông thêu và b c l i mà nói r ng: “Bác Ba nói v y thì tôi nghi p cho ph n n-bà con gái l m. Bác th ng v th ng con, mà b v con ph b c, làm cho bác u t c tronglòng, nên bác cho gia ình là cái ngòi phi n não, ch không ph i là cái n n h nh phúc. Cháu



xin phép bác cho cháu cãi l i ôi l i. n-bà có ng i qu y, mà c ng có ng i ph i, chkhông ph i h t th y u là ph ng vong ân b i ngh a âu. Xin bác Ba ngh l i”.

u ngó s ng cô Lê, r i ch m rãi nói r ng: “Th ng Hi p l n r i, nó mu n th nào t ý nó, tôing n c n sao c. Nh ng vì tôi là cha nó, nghe nó mu n c i v , tôi ph i nh c chuy n c atôi cho nó nh , ch không ph i c n. V con! V con! Tôi vì v con mà ph i b ày m i

m, mà có l nay mai ây, tôi còn ph i ch t v i v con tôi n a cho mà coi!”Hai Ti n nghe m y l i thì bi n s c, nên l t t khuyên r ng:

- Anh Ba ng có nói nh v y, không nên. Em xin anh Ba hãy quên h t chuy n c i,ng thèm nh t i v con hay là ti n b c làm chi. Th ng Hi p nó c i con Lê r i, v

ch ng nó làm mà nuôi nhau c ng c v y.- Không nh chuy n c sao c.

- Anh cho chuy n c là m t gi c chiêm bao, không có chi là thi t s , r i t nhiên trí anhbình t nh, ít ngày anh s quên c.

- Khó l m! T i th ng nhi u nên ph i gi n nhi u, t i kh quá, nên oán ph i l n!- Gi n làm chi. Ai qu y thì cho ông tr i ph t h , mình không nên oán h n.

- Không có ông tr i; mà d u có ông tr i i n a, ng trên cao quá, ng có bi t vi c thgian âu.

- Em tin ch c có ông tr i, mà ng công bình l m, h ai làm ph i thì ng th ng, còn ai qu y thì ng ph t. Th ng th ng r i anh coi mà.

u không cãi n a, i l i b ván mà n m.Trong m y ngày sau, M u không i âu h t, mà c ng không mu n nói chuy n, n c m r i thì

n m gác tay qua trán, mà c p m t coi au. Hai Ti n th y M u không vui, nên không dámnh c t i chuy n hôn nhân, tính i ít ngày cho M u khuây l ng r i s bàn l i.

Cách ba ngày sau, lúc g n sáng, Hi p th c d y không th y cha n m trong mùng nh m y b atr c. Hi p l y làm l , l t t i xu ng t ng d i mà ki m cha, ki m phía sau phía tr c ukhông có, mà l i th y c a ti m có m t cánh không gài ch t, ch khép s mà thôi. Hi p bi tcha th a lúc trong nhà ng h t, lén m c a mà i r i, thì trong lòng lo s , nên l t- t tr lênkêu Hai Ti n mà cho thím hay.Hai Ti n nghe nói thì th t kinh, nên ch t l i than r ng: “Cha ch ! Thím s l m cháu i! B a

m ng i nói chuy n, thím coi ý anh Ba oán h n t i ó l m. Thím s nh tr n mà i ây,không ph i i ch i âu. Cháu ph i i ki m nh m i ng”.

Hi p thay mà i li n, r i cách m t lát cô Lê c ng i n a.Hi p v i Lê, m i ng i m t ngã, i tr n hai ngày, i luôn t i ban êm n a, mà c ng không

p M u âu h t. Qua b a th ba, Hi p xu ng t i B n-Thành, g p tr nh bán nh t-trình,i mua m t s . V a m ra thì th y tr ng u có bài nh v y:

con b gi t t i Ch -Quán

i hôm n y, t i Ch -Quán, có x y ra m t v sát nh n, hai m con u b gi t m t cácht ghê g m,

Cô Ba Trâm m t cái nhà n n úc, theo ng Nhà th Ch -Quán, v i a con gáia cô tên là Hào, tu i ng xuân xanh. Hai m con ng nhà trên, còn b i và s p-ph



thì ng nhà b p. êm h i hôm, gian-nhân c y c a s , xeo song s t, r i chun vô nhàtrên, âm chém ch t hai m con, mà tôi t không ai hay h t. n sáng, ng i u b pth y m t tr i m c ã cao r i, mà cô Ba Trâm ch a th c d y, nó bèn gõ c a kêu ng

y ti n i ch . Kêu không c, nó i vòng ra phía tr c, thì th y có m t cánh c a s hé. Nó b c l i kéo bét ra, thì th y có d u c y, còn song s t thì cong vòng, làm

thành m t l l n chun vô chun ra c. Nó kinh hãi m i tri hô lên và bi u ng i b i ibáo Cò bót.

Ông Cò và lính l i t i, phá c a vô nhà, thì th y cô Hào n m trên v ng máu tr c c abu ng c a m , còn trong bu ng y, thì cô Ba Trâm c ng n m trên v ng máu n a, mcon b âm b chém nhi u v t, nên ch t ã l nh ng t.Xét trong nhà thì c còn y nguyên, không m t món nào, t không c y, th m chí

-trang c a hai m con eo, gian-nhân c ng không l y. Do theo ó mà suy, thì ai c ngqu quy t hung th gi t m con cô Ba Trâm là vì oán thù, ch không ph i mu n l y c a.

n y ông Cò ã báo tin cho quan Bi n-lý hay r i, và Tòa m i m ng tra v n. có nghe tin gì thêm, r i s báo sau s t ng thu t.

Hi p c h t bài nh t-trình r i thì m hôi nh gi t, qu y qu tr v akao mà thông tin chohai m con Hai Ti n hay. V t i ti m, Hi p i th ng lên l u. Hai Ti n v i cô Lê th y m t Hi pkhác s c thì lo s , nên l t t tu t theo. Hi p c nho nh bài nh t-trình l i cho m con HaiTi n nghe. Hai Ti n a n c m t mà than r ng: “S h t s c mà không kh i! Cha ch ! Khôngbi t nh tr n kh i hay không. Thôi, ng có ki m n a mà l u s ”.Hi p nghe l i nên không dám i ki m n a. Mà nhà thì không yên trong lòng, nên c i ra ivô, nh n m t châu mày hoài.Sáng b a sau, Hi p mua m t s nh t-trình n a, thì th y có m t bài nh v y:

sát-nh n trong Ch -Quán, mà b n báo ã thông tin hôm qua, nghe rõ Tòa tra xét ãcó mòi k t qu . Theo cu c ph ng v n c a b n báo, thì tr c êm cô Ba Trâm b gi t ó,

i chi u có th y C …. Sàigòn, là c u tình-nhân c a cô Hào, n nhà cô Ba Trâm màth m. Th y C … trách cô Hào b c tình, hai ng i r y rà v i nhau, r i th y C… có l i

m cô Hào. B i c ó nên Tòa nghi, m i b t th y C…. Tuy th y C… ch i hoài, th ykhai trong êm hai m con cô Ba Trâm b gi t ó, th y t i nhà hàng khiêu-v v inhi u anh em b n, n b n gi khuya th y m i v . Tuy Tòa h i ch ng, thì c ng qu nh

y, mà coi d u l n tay c a th y C… thì không gi ng v i d u tay mà Tòa ch p hình t ia s và trong nhà cô Ba Trâm, song Tòa c ng còn nghi, nên ch a th th y C…

Hi p v i hai m con Hai Ti n c bài n y thì b t lo s m t chút, song ba ng i c ng c bànbàn lu n lu n trên l u hoài, n m ng i không yên.

n tr a, m t cô th may lên l u nói v i Hai Ti n r ng có m t ng i n th m và x ng làSáu Thêm. Hai Ti n bi u cho lên.

Sáu Thêm v a th y m t Hai Ti n thì h i r ng: “Con c a anh Ba M u còn ây hay không?”Hai Ti n, cô Lê và Hi p nghe h i u r n c c mình.

Hai Ti n g ng mà h i r ng:- Em h i chi v y, em Sáu?

- Tôi ki m ng cho nó hay, anh Ba M u ch t r i.- Tr i t i! Ch t âu? Ch t h i nào?



- H i khuya n y nh nhào xu ng sông bên L ng-tô nh t v n; m i v t thây nh ng h inãy ây. Cò bót ang s a so n ch nh qua nhà m , ng cho quan th y thu c khánnghi m, nên tôi l t t qua cho ch hay.

Hi p v i cô Lê khóc r ng lên nghe r t th m thi t. Hai Ti n than r ng: “Chuy n gì mà ph i tn cho thi t m ng không bi t! ã i l c ng m t l n r i, tôi h t s c mu n kéo nh vô

ng ph i, mà nh còn i l c m t l n n a!”Sáu Thêm b c l i ng g n mà nói nh r ng: “ nh s ng làm sao cho ng ch ; s ng r i bch t chém, ho c b ày chung thân c ng v y. Thà là ch t ph c cho r i”.Hai Ti n ngó Sáu Thêm mà h i r ng: “Té ra vi c Ch -Quán ó, nh hay sao?”

Sáu Thêm g t u, song ra d u bi u ng h i n a.Hai Ti n l c u nói r ng: “Hèn chi b a h m nh nói: t i tình sâu nên oán ph i n ng, nh ph ich t v i v con, nh nói nh v y thì tôi ã sanh nghi r i. Thôi Hi p, cháu ph i t nh trí mà loxin xác chôn c t anh Ba cho m cúng. Cháu ng có bu n r u làm chi. T i cái m ng anh Baph i nh v y nên h i tr c tr i khi n nh i l c ng, r i bây gi nh m i t i ch ó. Mìnhkhóc hoài, nh c ng không s ng l i c, hay h n là mình ng m mi ng lo cho nh. Th ngSáu, em nói h em xác nh vô nhà xác ph i không?Sáu Thêm áp r ng: “Ph i, h i tôi i ây thì h s a so n ch xác nh, có l bây gi h ã t i

i. Nhà m g n ây, thôi mình s a so n mua hòm r ng cho s n, ng h m r i thì mìnhxin phép t n li m em xác i chôn”.

Hai Ti n nh t di n c y Sáu Thêm i v i cô Lê n nhà cho m n âm-công th ng l ngmà mua hòm và m n nhà vàng, còn nh t di n i v i Hi p l i nhà m mà ch ng xin lãnhxác.Chôn c t Ba M u t n hao bao nhiêu, Hai Ti n bao ch u h t. ám táng xong r i, t i l i Hi p

i l y mà t n Hai Ti n và t ý mu n lên núi ki m ch thanh t nh mà tu, không ch u l n-qu n trong vòng tr n gian, là cái lò phi n não.

Cô Lê v a nghe Hi p nói mu n i tu thì cô không e l chi h t, tuy có m ng i ó, song côc l i h i Hi p r ng:

- T i sao anh òi i tu?- i gay go cay ng nh v y, có vui s ng gì âu mà không xa lánh cho r i!

- Th gian t nhiên nh v y ó, có l gì. Mà s cay ng anh m i ngó th y mà thôi, chanh ch a n m, có chi âu là u chán ngán nên i tu?

- Ngó th y ngán r i, c n gì ph i n m. Mình th y cái ng kh , mình lo tránh tr c,có l hay h n.

- Em s anh tính l m. Th gian là kh hãi; loài ng i trong y t nhiên ch u kh , tránhâu cho kh i c. Anh th y bác Ba i l c ng, anh mu n tránh ng ó mà b c

qua ng khác. Anh ngh mà coi, ng nào c ng trong th gian, có ng nào màkhông kh . Kh hay là không kh u t i n i tâm c a mình mà thôi. N u mình c làmph i hoài, d u mình ph i ch u kh i n a, trí mình c ng an, lòng mình c ng kh e.

Hi p ng i suy ngh m t h i lâu r i than r ng: “Cái i c a tôi t nh không có m , r i t nayi không có cha n a. Còn ai th ng tôi, còn ai cho tôi th ng n a mà tôi còn ph i li u thân

ch u kh , ng ch n th gian n y?”

Hai Ti n nói: “Còn qua ây; qua làm m cháu, qua th ng cháu c ng nh m cháu v y”.Cô Lê c ng nói: “L i còn em ây n a; em c ng th ng anh, mà em l i tr ng anh, ch khôngph i nh con Hào v y âu”.



Hi p ngó Hai Ti n r i ngó cô Lê, r ng r ng n c m t mà áp r ng: “Cám n”

- CHUNG -

nh-H i, Septembre 1937

(nhà xu t b n Ph ng Nam, 1953)


ho bieu chanh lac duong

Documents