M t ch tình 1 www.hobieuchanh.com

1

t Ch Tình Bi u hánh

I

CHÚA NH T, h c trò tr ng Chasseluop Laubat ra i ch i h t, duy có trò b ph ti ch ng m i l m trò th y ngày thi ã c n r i, mu n h c ôn, nên còn l i trong tr ng mà

thôi.

Lúc tr a tr i m a dông trót m t gi ng h , me lá y sân, cát ch khô ch t.c trò ng tr a th c d y vào l p h c bài cho n 4 gi chi u m i ra ngoài hàng t ng i ch i.u này n m ba h c trò gi m nhau ng i trò chuy n, u n vài ba trò d t nhau i l i i qua.

Ph m Qu ng Giao tay c m cu n sách “Pháp v n b th ” ch n l n i l i m t góc v ng, r i ng i d sách ra c. Tr i tuy ã d t m a, song gió th i ng n me o n o i, h lu ng gión thì n c ng trên cây xu ng, r i lá me c ng lát át r t theo. Qu ng Giao tính ki m

ch v ng h c cho d , nào dè d sách ra c ch a c m y hàng mà ngoài sân n c tuôn láã m y l n, làm cho trò ta lãng trí c mà không nh chi h t.

Qu ng Giao cu n sách trên g i, tay trái thì è, còn tay m t thì ch ng c m, ng i ngóra ngoài sân, m t nhìn c nh v t tiu hiu, trí t ng ti n trình càng ái ng i. Ng i h i lâu, b ngnghe sau l ng có ti ng gi y ng t, Qu ng Giao day l i th y trò Lê Bác Ái ch n i nhè nh ,mi ng c i chúm chím, ng xâm xâm b c t i, ý mu n lén ch c cho gi t mình ch i. BácÁi th y Qu ng Giao day l i, không còn th ch c gh o c, m i c i l n r i gi t cu n sáchmà h i r ng:

- H c gi ng gì ây anh?

- c b y Pháp qu c v n h c ch i v y mà.- Anh gi i quá! Tr i này mà c sách c ch . Tôi có tánh k , h tr i m a tôi bu n,

ch ng h khi nào tôi h c c.

- Tôi c ng v y, nãy gi em sách l i ng i ây ch có c c câu nào âu.Bác Ái ng i k m t bên Qu ng Giao, tay l t sách lia l a, dòm ngó láo liên m t h i

p cu n sách l i m t bên nói v i Qu ng Giao r ng:

- B a nay còn có 4 tu n l n a m i t i ngày thi anh há?

- .- Anh nh n ngày thi anh s hay không?

- S gi ng gì?- Thi t, h c nh hai anh em mình ây i thi thì c ng ít s . Ng t ch ng thi có h c trò

y tr ng khác vào thi chung v i mình, b i v y tôi còn lo m t chút.

- Lo sao? H thi ph n h , mình thi ph n mình, h làm bài s m thì u, ch có r i h b t m mình c hay sao mà lo.

- Không ph i! Tôi lo là lo h gi t th nh t, th nhì r i thì m t danh ti ng t iChasseloup mình ch .

M t ch tình 2 www.hobieuchanh.com

2

- Thi thì ph i rán ch sao, mà tôi bi t tôi gi t th nh t không c âu.- Sao v y?

- T i cái m ng tôi không có, h c thì h c ch không khi nào giành th nh t c âu.- M ng là cái gì? Anh khéo nói thì thôi!

- V y ch anh không th y sao? M y n m h c trong l p có thua ai âu, mà m y l n thicó l n nào tôi ng th nh t âu nào?

- T i anh tin t ng m ng v n quá nên xuôi x nh v y a. Ph i chi anh s t s ng, trongtrí c tính tranh th nh t hoài, thì t ph i c ch gì,

- H ! Anh nói h i Tây hoài! Con ng i ta ai l i không có m ng, v y ch k thi n mngoái anh Hà T n Phát h c gi i, ai c ng ch c nh u u, mà nh l i r t i, còn anh Nguy n

n C nh nh h c d mà l i cà lâm, ai c ng t ng nh r t, mà sao nh l i u?

- y là t i may r i ch m ng s gì. Anh Phát nh r t là vì lúc i thi toán r i nh t im mày m t, làm toán tr t h t, nên nh m i r t ch .

- À! nh gi i toán sao ch ng thi môn y nh t i t m mày m t, làm không c, v ykhông ph i t i ph n s nh hay sao?

- Mình h c Tây mà nói s m ng nghe k quá!

- a! h c Tây là h c, ch cái óc c a mình là óc Vi t Nam làm sao mà i c.

- Anh nói nghe t c quá, nín không c. H c là cái gì? Con ng i i h c là c ý mu n trí khôn cho r ng ng bi t ch nào là ch t t, ch nào là x u, s nào là s ph i, s nào là

qu y, u nào là u hay, u nào là u d , r i ch ng thành nh n ra xung t v i i,mình kh i thua sút thiên h . Th tr c ông bà mình h c ch Tàu, sách Tàu thì chuyên d y lngh a, o c mà thôi, b i v y ông bà mình h c r i trí thâm nhi m l ngh a, o c nthay i th y vi c chi có l i thì s phi ngh a nên không dám làm, b ai hi p áp thì s th t lnên không dám c , vì v y, nên m i l i m i cho h giành h t, m i b ng i ta hi p áp b ylâu nay ó. Anh ngh th coi, cái óc c a ng i mình nh v y không nên r a cho s ch r i s nmàu khác cho nó m i hay sao? B n chúng ta ây mau thoát kh i vòng c u h c r i chúng ta

c theo Pháp qu c giáo d c, Pháp h c m trí khôn mà l i giúp con ng i có ngh l c, cócam m bi t t t bi t x u, bi t qu y ph i, ngh a là h h c thành r i r i thì con ng i có th

nh tranh l i quy n, có th i ãi v i ng lo i. H h c thì ph i hành, mình h c theo chPháp thì ph i rán mà làm nh ng i Pháp, ngh a là c x , i ng, làm n, tính toán, suyngh , m i m i u ph i làm cho gi ng ng i Pháp m i c, ch anh h c ch Pháp mà anh

làm theo x a, c nói h i x a hoài, thì khó coi quá mà.

- Anh nói nghe hay thi t, mà tôi coi b n h c c a mình ây ch ng ph i có m t mìnhanh nói nh v y âu, trong 10 ng i h t 9 ng i ã mu n làm theo ng i Pháp, ch khôngmu n làm theo x a n a. Ph n tôi thì không ch u v y. Tôi c ng bi t c u h c t thì t , x a nayng i Nam ta c ng vì môn h c y mà ch m tr b c v n minh. Nh ng c u h c t thì t , ch

ng có ch hay, nh t là phong hóa có thua môn h c nào âu. Anh nói bây gi mình h c theoTây, mình ph i làm theo Tây, v y ch làm theo ng i Nam là b y l m sao? Mà anh tính làmtheo Tây, v y ch anh ã thông th o cách ng i Tây c x trong gia ình, h giao thi p cùngxã h i, h suy tính lúc hành s làm sao không, mà anh dám i ngôn r ng anh làm nh h ! Ê!

M t ch tình 3 www.hobieuchanh.com

3

ng có v y nà! Anh có gi i thì anh h c cho b ng trí, tài, ngh nghi p c a h i, còn cách c thì mình ph i theo ng i Nam m i ph i ch .

- Anh làm theo ng i Nam anh làm, còn tôi làm theo Tây ch tôi không ch u cách c c a mình âu.

- thôi, anh làm c anh làm, tôi s anh mu n làm con công, r i anh thành conng ng ch .

Qu ng Giao nói m y l i r i thò tay l y cu n sách, còn Bác Ái nghe nói nh v y li nday l i xô Qu ng Giao ng trong vách t ng, r i c i nói r ng: “Anh kiêu ng o quá!”

Bác Ái b i c vài b c r i tr l i h i r ng:

- Này anh, anh tính thi u r i anh xin ra Hà N i h c thêm n a, hay là ra ki m vi clàm?

- Theo ý tôi thì tôi mu n ch ng thi u r i tôi xin vào tr ng cao ng s ph m ngoàiHà N i h c thêm ba n m n a ng sau tr v làm giáo s ít n m, i tr ng tu i tôi s xin thôi,ra l p tr ng t d y h c. Nhà tôi tuy không giàu ch c ng n, tôi i h c n a thì c r ing t vì ông thân tôi ã khu t s m, ch tôi có ch ng ph i theo bên ch ng, còn bà thân tôi thì

u l m, nên tôi i ch c không c. Còn ph n anh, anh có tính i h c n a không?

- Tôi ch a nh t nh. Tôi mu n i h c n a mà ông thân, bà thân tôi l i không ch uy, tính h tôi thi u thì c i v li n cho tôi, r i bi u i thi ký l c.

- Anh là con nhà giàu có, cha m song toàn, anh em l i ông o, anh nên i h c n a,ch ra làm vi c s m làm gì.

- Tôi c ng ngh nh v y a. Tôi mu n i Tây quá, mà ng t bà thân tôi không ch u, l nnào tôi nói tôi c ng b r y.

- Này, không cho i Tây, thôi i Hà N i.- Ý tôi không mu n i h c Hà N i.

- Sao v y?- Nh có h c thêm n a, thì h c m y môn bác v t, hóa h c hay là h c k ngh c x o

chi chi, ng sau có th giúp cho n c mình c ti n b v n minh, ch i h c Hà N i là h cng làm quan, h c nh v y có ích chi âu mà h c.

- N u anh có chí nh v y thì t t l m … Tôi bu n cho ph n tôi không có ti n nhi u, mài m góa con côi không th làm theo anh nói ó c, ch c là cái m ng tôi không ph i làm

th y giáo hay là thông ngôn ký l c r i.

- Anh c nói m ng s hoài! … Tôi nói ó là cái riêng c a tôi cho anh nghe ch i, chbi t ông bà thân tôi có “kh ng” cho ti n ng tôi i h c n a hay không. Theo bi u tôi i coi

hoài, k quá!

- Anh n m nay ã 20 tu i, tr ng r i. Bác bi u i coi v c ng là ph i, ch sao mà g ing k .

- Tôi th y cách ng i mình i c i v tôi ghét quá. Con trai v a m i l n lên, nghe nóich nào có con gái, nh m coi nhà có x ng v i nhà mình r i d t t i xin coi. Cô gái thay áo iqu n ch y ra h i m t ti ng r i l t t ch y vô, không th y chú trai cho rõ coi en hay là tr ng,

M t ch tình 4 www.hobieuchanh.com

4

th p hay là cao; mà chú trai ng i ngó th p th , c ng không th y cho rõ cô n . Coi r i i v .Cha m c y mai n nói, hai bên b ng lòng, nh ngày làm l h i. Bên trai c ng v y mà bêngái c ng v y, không bên nào ch u d coi tánh dâu r th nào mà c ng không h i coi dâu r nócó th ng nhau hay là không, h cha m b ng lòng thì làm sui b ng. L h i xong r i, h ítngày cho chàng r qua bên v làm r m t l n. Làm r ngh a là qua d a góc ván t i ngày r i vch không ph i bu c làm r là c ý làm cho v ch ng g p nhau ng nói chuy n v i nhau choquen, ng gây cái ái tình tr c, ngõ h u ch ng c i v v ch ng ã th ng v , v ã th ngch ng, kh i trâu en trâu tr ng.

- Anh nói k quá! Con gái nó hay m c c , anh ch a c i mà bi u nó ra nói chuy n v ianh, nó bi t nói chuy n gì?

- N u m c c thì có th ng nhau âu, còn nh th ng thì i nào có m c c , ngh a làkhông th ng thì ng có ng, mà làm trai n u ng i ta không th ng mình thì c i v làmgì?

- Th ng c i v th ng th ng s th ng, ch m i i nói mà anh bi u ph i th ng,th ng làm sao c?

- Cái t là t i ó a. i c i v không c n th ng tr c, ai c ng nói c i v r i th ngth ng s th ng, b i v y cho nên thu nay bi t bao nhiêu ng i c i v v không ng baolâu thì ã r i rã, k n tòa xin , ng i thì b v tr n ch ng, con trai g p v không v a lòngbu n chí ki m mèo, con gái g p ch ng không p ý sanh tâm i n v ng. Ch chi con trai congái cho bi t tr c nhau ng cho nó d tánh n t nhau, r i n u nó th ng yêu trìu m n nhau,nó quy t k t tóc tr m n m v i nhau r i. Ch ng y s i nói c i, thì làm sao mà có cu c chiabâu r cánh nh tôi nói ó.

- Anh nói v y sao c. Con gái mà cho nó bi t tr c con trai thì còn gì ti t h nh. Cóth con gái h nó m i h t t c, trông g p trai thì li c m t a tình, ch con gái nên nó x n b nch n khuê phòng, ngoài t ng ong b m m c ai, nó gi trinh nh g ng trong, nh tuy ttr ng anh làm sao mà khêu tình nó ng?

- D u nó i ngoài ng i n a, anh làm sao gh o cho nó th ng anh?- Thi u gì cách.

- Gi i d ! Anh g p ng i ta i, anh theo ch c gh o ng i ta sao? Cách ó thô t c quánà! Con gái n u anh ch c nó, nó càng ghét anh, ch i nào mà nó th ng.

- Ch c gái có nhi u cách ch c, ch ph i có m t cách th gi ng dê ó hay sao.- Tôi xin khuyên anh ng có theo Tây quá nh v y không c âu. N c nào có

phong t c n c y, cái l hôn nh n c a mình t t l m, anh có gi i c i l ng thì c i l ng tàitrí, ch ng có tính cách c i l ng hôn nh n, không nên âu anh. V y ch thu nay ông bàmình c i h i nhau ó, m y th ng yêu nhau tr c, mà c ng “phu x ng ph tùy” v inhau n già ó sao.

- Ph i theo cách c i h i x a nay ó có c p v ch ng c ng v i nhau n già cy, song v i nhau thì , mà không có chi là vui v h t. Có ng i c i v v v i nhau lâu

ngày ch y tháng có nhi u d p ch ng giúp v , ho c v nuôi ch ng, r i k t thành cái ngh a n ng nhau không ành, ho c sanh con r i d u v ch ng có xích mích v i nhau c ng b qua, vì

th ng con nên ph i lây l t mà nuôi con. Xét l i thì các ôi v ch ng y i v i nhau là vìcái tình ngh a nó ràng bu c, ho c vì s p con nó líu nhíu, nên ph i theo nhau, ch ch ng có

M t ch tình 5 www.hobieuchanh.com

5

tình ái v i nhau chút nào h t, tôi không ch u v y âu, con trai con gái ph i th ng nhau tr ci s c i, làm nh v y ngày sau m i kh i n n n.

- Ch c hay không?- Sao l i không ch c.

- Nh bác ép anh ph i i coi v anh làm sao?- Ép cái gì? Cha m tôi bi u tôi ph i c i v thì c. Mà c i v ph i cho tôi

thong th ng tôi l a, ch ép tôi ph i c i con Xoài, con Mít, tôi không th ng nó, mà tôing không bi t nó có th ng tôi hay không thì tôi d ch u âu?

- Anh l a là l a làm sao?- Tôi không c n giàu nghèo, không c n en tr ng, mi n tôi coi tánh n t i v i tôi

c, tôi d n u có lòng th ng tôi, mà b ng tôi c ng th ng n a, thì tôi i c i, ch nhàgiàu muôn h , nhan s c nh tiên i n a mà tôi không d c tánh n t, tôi không bi t nóth ng tôi hay không, thì tôi không thèm âu.

- Thi t v y sao?

- Thi t ch .Hai trò àm lu n m i bao nhiêu l i k nghe ng h gõ 5 gi , r i tr ng ngoài c a

ánh inh i nên ph i l t t ch y l ng s p hàng ng vô l p làm bài.

M t ch tình 6 www.hobieuchanh.com

6

II

QU NG GIAO v i Bác Ái u sanh tr ng trong t nh Long Xuyên, hai trò ng m ttu i v i nhau, mà i h c c ng m t l t, ch ng thi u b ng c p s h c c ng m t n m, r i vàotr ng l n c ng ng i chung m t l p.

Qu ng Giao là con h ng ch Ph m V n Hi p làng Bình c. Trong nhà ch ng cóanh em, duy có m t ng i ch , tên là Ph m Th Qu g cho Tr n Phong L u ng làm phó

ng làng Bình Th y, thu c t nh C n Th , nhà giàu l n, làm h ng ch c b y tám n m r ii vinh th ng Phó T ng. Qu ng Giao m i thi u vào tr ng l n, k cha mang b nh t c, c u

th y ch y thu c h t s c mà không m nh, au sáu b y tháng r i t tr n. Tuy H ng ch Hi pch t có l i cho v c n m t tòa ngói p, hai m u t th c cho m n m i n m c ng ctám chín ch c ng và 40 m u ru ng h ng nh t, m i n m huê l i c ng c tám chín gi lúa,bà ch nh ó nên kh i c c nh c, nh ng mà Qu ng Giao nh n m nhà m t mình qu nhqu , ch thì gia th l n, con nh ông, lâu lâu v th m vài ngày, ch không v th ng, mà v

ng không lâu c, thì trong lòng áy náy, trông h c cho mau n m thi ra tr ng v nhà h v i m già. Qu ng Giao nh tu i mà tánh hòa h n, dè d t, nói chuy n ho c ch i b ii chúng b n thì mu n làm cho vui lòng ng i ta luôn luôn, b i vì th m ngh r ng i

mình làm cho ng i ta bu n chán có ích l i chi cho mình, thà mình ch u bu n cho ng i tavui, thì mình th y ng i ta nh mình mà vui, t nhiên mình càng vui th m h n ng i ta n a.

ã v y mà h ng ch Hi p là m t ng i ái m nho h c, khi còn nh ch a cho con n tr ngc ch Tây, thì nhà có d y s ch Tàu, nh t là chi u chi u n c m r i thì th ng kêu con

i n m m t bên mà thu t truy n này, d n tích n , cho con nghe, r i th a d p y m i gi ng dcang th ng l ngh a. Qu ng Giao nh có cha ân c n d y d nh v y, nên h c ch Tây thì

c, nh ng mà c ch tánh tình ch ng khác nào h c trò nho thu x a.

Còn Bác Ái là con H i ng Lê V n Th i Làng Long Ki n, v n nhà c phú, m im lúa ru ng góp c t i b n n m ch c ngàn thùng, cha m ã trên n m m i, nh ng màc hãy còn m nh m . Anh c là Lê H u Tâm m i lên ch c Cai T ng, c t nhà riêng trong

xóm, m i n m huê l i góp c ng trên m i ngàn thùng. Ch gái tên là Ba Thành thì có ch ng Cù Lao Giêng, tuy ch ng có ch c có ph n nh ng c ng là con nhà giàu l n. M t a em

gái tên là Th Chí, m i c 14 tu i thì h c t i tr ng N h c ng Sài Gòn, còn m t aem út, là em trai tên th ng C , m i 12 tu i thì hãy còn h c l p nhì t i tr ng s h c trong

nh. Bác Ái tánh tình cang tr c, ch i v i anh em b n h c h th y a nào qu y, thì nói qu ych không khi nào ch u nói lùa, mà g p a nào nghinh ngang ch i b i l n l t, thì ch ng

c h n hòi, ch ch ng h ch u nh n nh c. B i tánh nh v y nên b n h c ít a a, songkhông a thì không thân thi t mà thôi, ch ch ng a nào dám khinh th . Bác Ái l i có t t háoth ng, anh em b n ai c ng u ngó th y, mà cha m ho c vì lòng th ng con, ho c vì t ngcái t t c a con, là t t t t, nên ch ng h la r y d t b n. Ch ng nh ng Bác Ái háo th ng là h ctrong l p ngày êm th ng lo l ng, không ch u d h n chúng b n mà thôi, th m chí cái

ng c ng mu n cho l n h n r ng c a ng i, qu n áo nón gi y m i m i u mu n cho pn c a các trò h t th y.

Tánh tình c a Bác Ái khác h n tánh tình c a Qu ng Giao, mà c ch c a hai trò cònkhác nhau nhi u h n n a. Qu ng Giao nhu mì ch m rãi, chuy n áng nói m i nói, ch ph i

i m i c i, v i b u b n thì n nói ôn hòa, v i b c trên thì g i th a cung kính. Còn Bác Ái

M t ch tình 7 www.hobieuchanh.com

7

thì nóng n y g n gàng, i ng nói c i, b t ch làm nh ng i Tây, ch ng khác m t m i.Hai trò n t na, tánh tình tuy khác nhau, tuy ng i nói chuy n hay cãi l y v i nhau, tuy c hai

u ham h c nên tranh cao th p v i nhau, nh ng trong lòng v n th ng yêu trìu m n l nnhau, m y n m trong tr ng lúc gi ch i ch ng h r i nhau, mà m y khi bãi tr ng l i c ngth ng t i lui th m vi ng nhau n a.

Ng i ta nói “h c tài thi m ng”, có khi l i nói y c ng thi t, b i vì Qu ng Giao v iBác Ái h c trong l p thì h n chúng b n, mà n thi ra tr ng, Bác Ái u u, còn Qu ngGiao l i u t i th tám.

Khi ch kh o x ng danh r i thì Bác Ái m ng r , nh y nhót, ch y ki m Qu ng Giaom tay nói r ng:

- Tôi gi danh ti ng cho tr ng Chasseloup Laubat c tôi m ng quá, song anh l txu ng t i th tám, thi t là c.

Qu ng Giao chúm chím c i r i áp:

- Tôi th ng nói v i anh, t i cái m ng tôi nh v y, tôi ch ng c chi h t.

Bác Ái c ng c i.

- Anh c nói m ng s hoài! Tôi ch c anh không gi t th khoa c là vì anh h c gi imà thi u c tin. Ch chi m y tháng nay anh c tâm gi t th nh t, r i lúc thi anh v ng b ngmà quy t u hoài, làm nh tôi v y, thì c th khoa v anh, ai vô mà giành c.

Qu ng Giao nghe nói tr môi, r i d t nhau i ch i.

Hai trò thi u, nhà cha m bà con ai nghe c ng u m ng. Qu ng Giao h c gi i màkhông chi m th khoa c, theo th ng tình ai c ng bu n, song trò ta ch ng h vì s uth p mà u phi n, trong trí ngh th m r ng mình thi u r i t rày r nh rang mà h h v i mgià, ngh nh v y nên h n h vui m ng c ng nh ng i u th nhì v y.

Còn Bác Ái tánh siêng, trí sáng thi u th nh t thi t là áng công, ch không ph inh may m n mà h n ng i ta, song trò ta ch ng th a d p may, hay là tài gi i mà i tánhkiêu c ng, ngh vì bi n h c th c mênh mông, mình m i l i c m t khúc, ch a t i âu, màdám t kiêu t c. Tuy v y mà Bác Ái c u u thì trong b ng c ng kh p kh i m ngth m, m ng là vì mình c u cao, có l cha m th y mình h c siêng t s b ng lòng c pti n qua Pháp qu c h c n a.

Bác Ái v n nhà, cha m anh em th y u khen ng i, nói r ng ph n làm trai i h cmà c nh v y thì cha m m i vinh hi n, anh em m i r ràng. Mà khen thì khen ch hBác Ái t ý mu n i qua Pháp h c thêm n a thì cha l ng thinh, ho c ki m chuy n khác mànói, còn m thì l c u, t ng h ng r i nói r ng: “ i Tây làm gì? Thi u r i, thôi i c i vmà làm n. Nh có mu n i làm vi c quan thì i, b ng không thì nhà coi làm ru ng c ng

c. i Tây nghe nói ng xá xa xôi quá, d gì ó mà òi i”

Bác Ái dùng h t l i c t ngh a, cách h c th c theo i nay cho cha m nghe nói r ng:

- Bu i này là bu i v n qu c tranh c ng, trí tài khai phát, các n c trong hoàn c uc nào c ng m nh, nh n qu n trong th gi i, dân t c nào c ng khéo khôn. N c Vi t Nam

mình b tài trí còn lu m nên th p th i thua chúng. Nay n u mu n n c tr nên giàu, dân trnên khôn, thì b n thanh niên ph i sang Pháp qu c mà h c tài ngh , ch h c s sài trong x ,

M t ch tình 8 www.hobieuchanh.com

8

bi t nghe nói ti ng Lang sa r i lo toan c i v làm th y thì làm sao cho n c Vi t Nam thànht n c v n minh c.

Bà H i ng Th i nghe con nói chuy n cao xa, không hi u chi h t, c i ng t mà ápng:

- Con khéo lo chuy n thiên h cho m t, mình lo ph n mình cho c m n thì thôi mà.

Bác Ái th y m không hi u ý mình, d u mình c t ngh a cho n ch ng nào i n a, mng không hi u c, nên không nói chuy n công ích n a, tính l y t l i mà gi ng d ho c

may m có xiêu lòng ch ng. Bác Ái m i nói r ng:

- Ch ng ph i con mu n lo giùm chuy n thiên h làm chi. Con nói ó là vi c chung yng có vi c riêng c a mình n a ch , vì h n c Vi t Nam c giàu, thì mình c ng c

ng nh , dân Vi t Nam c khôn thì mình c ng c vinh hi n, ch ph i con lo chuy nthiên h làm chi, con t m t u này cho m nghe: m bi u con i c i v r i i làmthông ngôn ký l c nh ng i ta. Ch ng ph i con dám trái ý m , song con ngh i này th ythông th y ký nhi u quá, n u con làm thì có sang tr ng gì âu, mà l ng b ng m i tháng có

n n m ch c ng b c, làm sao mà nuôi con nuôi v . N u cha m cho con i Tây, conc thêm n m b y n m n a, ch ng con tr v n u có v n thì con l p hãng buôn bán ho c n i

lò công ngh , m i n m huê l i bi t bao nhiêu, còn nh không có v n con xin làm quan, làmquan tòa, hay là quan Bác v t, tùy theo cái tài h c c a con, nh v y thân con ã c caosang mà l ng b ng l i l n n a, xin cha m ngh th coi.

Bà H i ng l c u áp r ng:

- Con i Tây r i c i v m còn khó n a. Thôi con không mu n làm thông ngôn kýc thì nhà làm ru ng. Cha con v i m thu nay làm n c c kh , nh tr i nên trong nhàng d dã chút nh, s nghi p này, r i sau anh em bây chia v i nhau mà n c ng , c n gì

ph i i Tây mà h c ng lãnh l ng cho l n.

Bác Ái nói r ng:

- B i con th y cha m d ti n nên con m i dám xin i h c n a, ch ph i thi u th n thìcon ki m th sinh nhai, ch âu dám èo bòng.

Bác Ái nói ã c n l i mà m không xiêu lòng thì bu n, nên ng i l ng thing khôngmu n nói n a. Ông H i ng Th i ch ng ph i là ng i s v , song ông có tánh hay chi ulòng v , v nói âu thì nghe theo ó, v mu n sao thì ph i làm theo v y, thành ra thu nay

i vi c trong nhà v qu n xu t u ình h t, ông ch ng h lo l ng n cho nh c lòng. Màbà v c ng không th a tánh ch ng nh v y mà l n l t, th y ch ng hay v a ý th ng rán làmcho ch ng p mày n m t. Ông H i ng Th i n m nghe v con cãi l y v i nhau, bi t ý conth t là r t cao, song không mu n cãi lòng v , nên nói phân hai r ng: “Con nó ch a mu n c i

, mà c ng không mu n i làm vi c quan, thì không nên ép nó làm chi. Còn m nó khôngch u cho con i Tây thì thôi, con nó âu dám cãi. Thôi, tôi tính nh v y, m nó nghe thcoi có c hay không. Tôi mu n cho nó i ra ngoài Hà N i vào tr ng Cao ng mà h cthêm ít n m n a, nó h c xong r i nó v thì ã tr ng tu i, ch ng y c i v cho nó c ng v a,nh mu n cho nó i làm vi c, thì ph i nó i Hà N i h c thêm ng sau này nó trên ng ita n l ng m i l n ch ”.

M t ch tình 9 www.hobieuchanh.com

9

Bà H i ng nghe ch ng nói v y thì ch u. Còn Bác Ái tuy không dám cãi l i cha,song theo than th xin i Tây, ch không ch u i Hà N i, nói r ng m y tr ng Cao ng ngoàiHà N i là h c ng làm quan ch không ph i h c có tài ngh c nh ng i ngo i qu c.Bác Ái quy t chí n u cha m không cho i Tây thì mình nhà làm ru ng, ch không ch u iHà N i h c, mà c ng không ch u làm th y thông th y ký chi h t. Bà H i ng th y con ch ulàm ru ng thì b ng m ng th m, bèn h i d làng này t ng kia coi ai có con gái ng n coi

t r i có i nói v cho nó.

Tr i mu n tr gió b c, s m s ng sa t lá, bu i chi u ráng tr i. Mùa m a g nt, n c sông ã gi t l n l n. Mùa n ng g n sang, lúa s m ã chín lai rai, lúa mùa ã tr lác

ác. êm n canh khuya v ng v , trong nhà tôi t n ng h t, duy l i xóm còn m t hai nhàth c giã g o, và d i sông m t lát nghe ti ng hát r rích c a m y ng i chèo ghe mà thôi. BácÁi n m im lìm trong g ng xem nh t trình, b ng nghe cha m th c d y nói chuy n v i nhau,tính l a ngày t t d t con xu ng t Sét mà coi con gái ông Cai T ng c u nào ó.

Bác Ái li n buông t nh t trình, b c ra th a v i cha m r ng mình còn th ngâych ng nên lo v cho g p, mà nh c i v thì xin t ý mình kén ch n, ch v là m t ng i

n thân, ng hi n vinh, chia ho n n n v i mình, n u l a ch ng môn i h mà c itheo nh th th ng, s e v ch ng không hi p ý nhau, không trìu m n nhau c, r i bthì d dang, còn nh rán mà ch u thì nh c lòng c c trí mãn i, còn thêm kh n a. Bà H i

ng nghe con nói v y, tuy không c vui lòng, song ngh th m r ng, n u mình i c i vng cho nó e nó không ch u r i thì v ch ng c n ng khó lòng, nên m i ình s y không

tính t i n a.

M t ch tình 10 www.hobieuchanh.com

10

III

BÁC ÁI tuy b cha m ng n c n i Tây không c, ph i ép chí nhà, nh ng mà nhà c ng làm vui v nh th ng, c ng gi tánh tình nh c , ch không ph i nh tr ngangng nh, h bó bu c thì lòng phi n cha m , hay là nh a cùng trí, h th t v ng thì sanhch ng hoang àng xài phá. T ngày anh ta nh t nh nhà làm ru ng, thì ch ng ch i b i v iai h t, tr ra m y nhà trong vòng bà con anh em thì có t i lui m t ít l n, ch còn ng i d ng,

u tr c c a hay sau v n, anh ta c ng không ch u b c ch n n. Anh ta th ng xinti n m r i g i lên Sài Gòn mua b n n m th nh t báo mà xem và g i qua Tây mua sách,nh t là mua m y b ti u thuy t hay dành mà c. Anh ta l i xin phép cha r i d n tr n m tcái chái nhà phía trên làm th phòng, trong làm phòng ng thì m t cái g ng s t mùng

m g i m n u tinh khi t. Trên cái u g ng có m t cái t c m lai, ng qu n áo y d y,nào là mát may b ng l a tr ng b n trong nhà, nào là Tây c b b ng v i xám, v ivàng m c i b n chim ho c i th m ru ng, nào là tay c b b ng n tr ng ho c n màu

m c i ch ho c th m bà con. D a ch n g ng thì giày th : i trong nhà thì giàym, giày da láng, dép Nh t B n, dép B c K , i ra ngoài thì giày th tr ng i n ng, th

vàng i ch i, th en i ru ng.

a c a phòng thì móc nón c ng nhi u th : th n i ban êm, th tr ng i cheng. Trong phòng l i có m t cái bàn gõ m t c m th ch, r a m t g i u, và c ng cót cái bàn nh v i m t cái gh ng i, khi n a êm th c d y chong èn c sách.

Trong phòng ng m c a b c ra thì g p th phòng. Chính gi a m t cái bàn vi tng cây giá t , trên bàn gi y, vi t, m c ch ng thi u món chi. Phía trong có m t cái t ki ngng sách, phía ngoài có m t cái k ch a nh t trình, bên tay m t thì gi ng m t t m màn l nng v i bông mà ng n cho phân bi t ng i vi t, ho c c sách, kh i ai ngó th y, còn bên

tay trái, d a vách t ng, thì có m t cái gh dài ng khi ng i m t thì n m mà c nh t trìnhcho kh e. D a bên cái gh dài y có s n m t cái c a s , h m thì ngó ra v n th y hàng sabô chê tr ng xen theo m y hàng cau, trái m y nhánh là là g n sát t, d ng nhem thèmtr nh ng cho nó r r m t i ngày ch i, ngó xa xa l i có hai cây s tr ng, bông tr giáp m y

u nhành mà không có m t lá.

Bác Ái mu n cho ch th phòng vui v nên có g i lên Sài Gòn mua b n t m tranh vu, m t t m v m t tr i m c, m t t m v m t tr i l n, m t t m v êm v ng tr ng trong, cònt t m v b sông cây c u nhàn thanh t nh, d i sông có m t ng i con trai v i m t nàng n b i m t chi c thuy n nh d o ch i, trai li c gái r t h u tình, gái nhìn trai coi ph chí,

Bác Ái d n ch ng , ch ch i t n hao r t nhi u, song v ch ng ông H i ng vì c ng con, mài th y con bi t nghe l i, nên quy t làm cho vui lòng con, b i v y t n hao bao nhiêu c ng

ch ng ti c.

Bác Ái nhà thong th mu n ch i ch nào t ý, mu n ng gi nào tùy thích, cha mch ng h sai bi u chi h t. Tuy v y mà b i b n tánh k càng, s hành có tu n t ã quen r i,nên phân ngày gi , khi h c khi ch i u có ch ng, ch không ph i không luông tu ng nh

y c u con nhà giàu có trong làng trong ru ng v y. S m mai h ng h 6 gi thì th cy, khi thì n cháo, khi thì u ng s a bò, r i thì bi u b n chèo ghe l ng, b a thì ng i xu ngi m t mình i th m ru ng. úng b a c m thì tr v , n c m r i nói chuy n ch i v i em út

trong nhà n ng bóng m i vào phòng ng tr a.

M t ch tình 11 www.hobieuchanh.com

11

Hai gi chi u th c d y thì ng i t i th phòng xem nh t trình, ho c c sách cho n 4gi r i tr i ã d u n ng, m i thay áo qu n r i i d c theo mé r ch Ông Ch ng hóng mát.

i v n c m r i thì v th phòng c sách cho n 10 gi khuya m i ng . Ngày th ng b anào c ng làm nh v y, duy có chúa nh t thì không i th m ru ng, l y súng hai lòng c a anhlà ông Cai T ng Tâm r i mang i b n chim, b n cò ch i.

Tá n th y Bác Ái nh l n m c h c hành ch ng h ngó n ru ng r y, nay l i c c clãnh ph n i coi ru ng, thì ai c ng c i th m , t ng r ng Bác Ái làm b ng i ch i chogi i khuây, ch có bi t cách gieo m , c y lúa, coi g t, gi chim ra làm sao mà sai khi n nôngphu c. Ch ng dè Bác Ái n âu c ng ch bi u h n hoi, th y ai tr thì r y la nói sao khônglo, th y lúa b ngoài ng thì sai ng i gìn gi b i v y cho nên tá n h t dám d duôi n a,ai c ng u lo làm cho hoàn thành ph n s ng kh i ti ng qu r y. Mà ch ng ph i tá n

a ông H i ng th y Bác Ái xem xét k l ng nên em lòng kính s mà thôi, th m chíng ch c trong làng th y Bác Ái tuy ngôn t cang tr c, tuy c ch t do, song ch ng khi

nào th t l v i ai, mà nh t là th y con gái d u p cho m y i n a, c ng ch ng h gh o ch c,thì ai ai c ng u kiêng n .

t bu i chi u gió rung cây mát m , song d y n c d y, Bác Ái trong phòng ngthay i áo qu n ng i d o ch i cho tiêu khi n, b ng nghe phía chái d i có ti ng con gáinói chuy n v i m mình, ti ng nói nghe l nh lót và d u dàng, khi n ng i vô ý c ng ph i l ngtai, d u k eo s u c ng ph i nguôi d . Bác Ái l t t m c áo, tính b c ra coi ai mà nói ti ng

t v y. Trong th phòng v a m màn lên thì th y m ng ng i t i b ván phía chái d imà n tr u, tr c m t có m t d a quít, còn d a c a s thì có m t nàng con gái, ch ng 16,17 tu i, m c áo nhi u tím, qu n lãnh en, c eo cây ki ng vàng ch m v i m t s i dâychuy n, tay m t eo m t chi c vòng m t tre, tay trái eo m t chi c vàng ch m nhá, ngng i trên gh mây, m t tay thì trên b p v , còn m t tay thì ch ng trên bàn vuông. Bác Ái

a gài c áo v a xâm xâm i l i, nón n thì c p trong nách, c p m t thì ngó châm b n nàngy, th y n c da ã tr ng mà nh áo tím d a thêm, l i nh hai trái tai có eo h t xoàn chi u

a, nên g ng m t nhìn sáng r .

Bác Ái i v a n u b ván ch Bà H i ng ng i, thì nàng n v a ng d y ch ptay "Th a anh T …" ti ng nghe ng t ngào, mi ng nh hoa n . Bác Ái b ng không bi t làai, bà H i ng th y v y nói r ng: "Con không bi t nó hay sao? Con c a m ba con ó a"

Bác Ái l i li c nàng n r i h i m r ng:

- M ba nào?

Bà H i ng nói ti p r ng:

- M H ng s con tr n ch m ba nào! Con nó l n r i nó quên bà con láng ri ngt !

Bác Ái nghe nói ch ng h ng, tr l i b gh gi a ng i r i nói r ng:

- Té ra là cô Hai ây sao? Lâu g p quá nên có nh âu.

Nàng n nói:

- Em xu ng th m cô d ng hoài, anh m c i h c nên ít hay g p.

Bác Ái h i:

M t ch tình 12 www.hobieuchanh.com

12

- M ba trên nhà m nh em há?

Nàng n nói:

- Th a m nh … Má em nghe nói anh thi u thì m ng h t s c, x a rày tính xu ngth m anh, mà m c nhà n chi c l n gi ng hoài ch a i c!

Bác Ái thò tay l y thu c t hút r i nói r ng:

- Tôi v h m nay g n hai tháng mà ch a lên th m m ba c, thi t là l i quá.

Nàng s Bác Ái t ng mình nói nh v y là c ý trách móc, nên li n áp r ng:

- Anh thi u m i v , bà con m ng ph i n th m anh ch nhà có sao âu mà anhph i n th m.

Nàng nói d t l i r i ngó Bác Ái mà c i. Bác Ái b ng nên nín thinh, nàng m i ti pmà nói r ng:

- Hôm n em th y anh ng i ghe i âu ngang qua nhà em ó, mà có mang súng n ay?

Bác Ái ngó ngay r i áp r ng:

- À ph i! Hôm tr c tôi có i b n qua phía tr n m t l n.

Bà H i ng chen vào nói r ng:

- Con Hai nó em cho m t d a quít ng ây, m ba m tr ng quít l n quá, con nth coi ng t hay không?

Bác Ái ng d y l y m t trái l t n, r i khen n c nhi u mà l i ng t n a. n quítxong r i Bác Ái m i th a m và ki u nàng n i ch i. Ra kh i c a ngõ, ng ng m ngh coiph i i lên hay i xu ng. Không bi t vì chi u b a tr c ã d o ch i phía d i r i nên b a naykhông mu n i xu ng n a, hay là vì ngh cô Hai m t lát s i v , n u i lên thì t s g p cô,nên ng ng m ngh m t h i r i l i i lên phía trên. Bác Ái m t tay thì c m u thu c, còn

t tay thì út vô túi qu n tây, i ch m ch m trên b , d a mé r ch ông Ch ng, khi thì ngcoi tr nh t m l i ua, khi thì vác t li ng chim sâu nh y nhót trên cành quít.

Bác Ái i c khúc xa xa, t i m t cái c u ván b c ngang qua x o Ông Th c, bènng trên c u mà ngó v trong ng, th y ng ru ng mênh mông, lúa có ch chín, có ch

còn ng tr r i gió chi u th i o t qua ng l i, xem ch ng khác nào nh v ng h ng chi ut bi n, sóng d n th y canh vàng. u c u phía bên này có m y b i tre gió th i a trèo tr ong nh ai a võng bên tai, còn u c u phía bên kia có m t cái nhà lá xiêu v o, c a im

lìm ch ng khác chòi hoang mi u b .

Bác Ái nhìn c nh thú u nhàn, h p thanh phong mát m , trong lòng th th i, ngó vông coi m y ng i làm ru ng b n b i v , b ng nghe có ti ng b c ng t li n day l i

thì th y cô cho quít h i nãy ã i g n t i. C u lót b ng hai t m ván xuôi, n u hai ng i tránhnhau trên c u t ph i ng nhau, b i v y cho nên Bác Ái th y cô i g n t i li n i ri t qua u

u bên kia r i ng nép bên ng mà tránh.

Cô n qua c u r i ng ngay m t Bác Ái mà nói r ng:

M t ch tình 13 www.hobieuchanh.com

13

- Anh i ch i t i trên này sao? B a nào có i phía trên này anh ghé nhà em ch i. Nhàem g n ây, i t i m t chút n a thì t i.

Bác Ái nghe nói thì g t u, còn mi ng thì chúm chím c i.

Cô n nói:

- Thôi anh ó ch i. Th a anh em v . mà anh bi t nhà em hay không?

- Bi t ch ! Cô v xin th a giùm tôi kính l i th m m H ng nhé!

i hai ng i b i, cô n thì i lên, còn anh ta qua c u r i l n l n i v .

Cô này tên là Tr n Xuân Hoa, v n là con c a ông H ng s Tr n V n Th , nhà cáchnhà ông H i ng Th i ch ng m t ngàn th c Tây. Xuân Hoa ch ng có anh em chi h t. Khi

i c b y tu i thì cha ch t, lúc y trong nhà ti n b c không có d , duy có 12 m u ru ng,i n m n u ra công mà làm thì té c ch ng m t ngàn gi lúa, còn nh cho ng i ta m n

góp có b n tr m gi mà thôi. Bà H ng s là m t ng i àn bà có h nh, ch ng ch t khôngành tái giá, c tâm th ti t mà nuôi con, ã v y mà bà l i gi i gi n trong vi c làm n, nên

ch ng ch t c a c i không bao nhiêu, mà trong m i n m bà làm ra c a thêm nhi u, bây gihuê l i m i n m k n, b n n m ngàn gi lúa, còn nhà thì bà d nhà lá c r i bà c t l i m tcái nhà ngói ba c n chái, vách g ch, c a cu n coi p l m.

Trong làng trong t ng, ng i có v ai c ng u phân bì trách v mình sao không gi ic nh a bà H ng s Th , còn ng i góa v l mu n ch p t n i ch , tính th m h c i bàng s này thì ch c mau giàu. Tuy bên tai r n ti ng quy n gi ng kèn, ngoài ngõ ong quam l i, nh ng bà H ng s Th làm m t ng tai c, êm thì quy t chí d y con cho nó

bi t công dung ngôn h nh, ng ngày sau xu t giá nó hi u ngh a v ch ng, bi t o làmdâu, ngày thì gia công coi b n cho nó siêng lo cày c y tr c b a, tính làm cho có c a l i chocon, ng sau nó kh i nghèo nàn lam l .

Xuân Hoa nh m ch t chút, d y t l i, nên 17 tu i mà vá may, n u n ng, bánhtrái, thêu thùa, m i vi c trong nhà ch ng h thua sút ai, l i có nh ông Giáo H p là c giáolàng g n nhà, ông d y giùm nên bi t c, bi t vi t ch qu c ng n a. Bà H ng s d y conthi t là ân c n, nh ng mà vì b i bà là m t ng i trong ch n thôn quê, d y con thì ch d ycho nó thông th o vi c gia ình thôi, ch không dè còn ph i t p cho nó quen cách giao ti p

i ng i ngoài n a, b i v y thu nay Xuân Hoa ch ng h có i ám c i, ám h i, mà c ngch a t ng ng i nói chuy n v i khách l . Trong nhà Bà H ng s l i còn c m nh t tôi tkhông c nói n s Xuân Hoa l y ch ng, b i vì bà s con gái nghe nh ng l i nh v y, nó

t n t i. T i cách giáo d c nh v y, nên Xuân Hoa t i tu i ó, là tu i con gái nào th y traing m c c , mà cô ta g p Bác Ái là m t chú trai p , tuy trong xóm mà không quen,

song nói c i c i ch ng chút chi b ng , coi c ng nh g p m t ng i thân hay là g p m tch em b n gái v y.

M t ch tình 14 www.hobieuchanh.com

14

IV

C thanh niên tân h c ã t ng xem nh ng chuy n k duyên, ã có c nhi u bàio ng , n lúc tu i c vài m i r i, thì ph n nhi u th y gái hay ng tình, n m êm tng. Có ng i c ng vì ái tình tràng tr lai láng trong lòng không ng n c nên ánh qu n

ánh áo r i i tìm hoa i nguy t, s m trong v n m n, t i núp c i ào, làm cho có khi ph ii ngh a d danh, l m lúc ph i eo s u nu t th m.

Lê Bác Ái c ng là m t trai thanh niên ham c ti u thuy t, nh t là a c ti u thuy tnói v ái tình, nh ng anh ta có m t cái ch ý khác h n các b n ng song, là anh ta c ti uthuy t thì l a m y quy n c a i gia v n ch ng t mà thôi, ch không ch u xem nh ngtruy n gió tr ng thô t c.

Có l vì anh ta c ti u thuy t nhi u, nên ái tình c a anh ta l n l n n d p trong lòng,i có êm n m m t mình v ng v , nghe chim kêu trên c i, nghe d gáy bên màn, thì b i h i ng c, t t ng b n vàng. Mà có l nh anh c ti u thuy t thanh cao , nên ái tính c a anh

ta d n d p m c d u, song ch ng h tràn ra n ngoài r i ng âu v ng ó, nh nhi u ái tìnha b n thanh niên khác. y v y Bác Ái ch ng ph i là ch ng có ái tình, nh ng v ái tình anh

ta cao sâu nên v nhà ã m y tháng r i ch a ai th y m mi ng gh o nguy t trêu hoa m t l nnào h t.

Chi u b a ó, Bác Ái tình c g p Xuân Hoa l i may m n c chuy n vãn, ã xemth y rõ ràng môi son má ph n, t ng y u u, d ng ng i oan trang, mà l i còn c ngheti ng nói thanh nh h i n, gi ng c i êm nh n c ch y, nh ng mà anh ta l n b c tr vnhà c ng không ý n, trông ra ch ng khác nào nh ã g p m y cô b n hàn lam l quanhqu t trong làng.

Chi u n c m r i anh ta c ng vào th phòng c sách. Anh ta ng c quy n ti uthuy t c a Honoré de Balzac t a là EuEugEugeennie Gradet. êm y anh ta c t i nchàng Charles v i cô Eugenie d t nhau ra sau v n ng i núp d i nhánh cây mà h n hò vàngá, thì anh ta trong lòng ng ng n r i l i châu mày, m i x p quy n ti u thuy t trên bàn, r im ngay gh dài, m t ngó ng n èn mà t t ng. Trong nhà ai n y u ng h t, anh ta n m

suy ngh m t h i lâu, nghe t b v ng v im lìm, m i th dài m t cái r i ng i d y i l i nga c a s mà ngó ra ngoài v n. Bóng tr ng r i m y nhành cây ch p chóa, ng n gió a

mùi bông s th m tho. Ng i ng b n vì tình, mà c nh l i gi c ng tình, b i v y nên BácÁi ch ng vui, l t t khép c a s r i t t èn i ng .

m m t nh m trót m t gi mà không ng , ban u m màng th y nàng Eugenie v ichàng Charles ng k vai d i c i, thì th m tâm s v i nhau, r i nh n cô Xuân Hoa g p

i chi u thì l i h i h p trong lòng, mu n b qua t ng t i chuy n khác mà không b quac. Anh ta nh t t ng ng i, b ng cho n ti ng nói gi ng c i, nh cô ng i ch nào,

nh cô h i làm sao, mình áp l i làm sao, nh n c da cô tr ng, g ng m t cô tròn, nh ngóntay cô dài, hàm r ng cô khít. Bác Ái t ng t ng nh ng chuy n h i chi u thì th y c ng nh

ng có tr c m t, nh ng mà nh v y, t ng nh v y, ch ch ng h có ng n c nh hoanguy t chút nào. Lòng ng n ngang trí lôn x n, t ng vi c này nh chuy n n , n 11 gikhuya mòn m i r i m i ng quên.

M t ch tình 15 www.hobieuchanh.com

15

ng ngày sau Bác Ái th c d y n cháo r i b i xu ng i th m ru ng nh th ng. Lêni vàm x o Ông Th c anh ta ngó th y chi c c u ch mình ng ch i r i g p cô Xuân Hoai chi u hôm qua, thì trong trí l i b t g p cô ta, nên tính b a nào r nh s lên th m m

ng s ch i m t lát. G n t i vàm kinh Chà Và là ch i vô ru ng, anh ta ngó t i tr c ,th y nhà bà H ng s Th ló nóc lòm. Anh ta mu n b i th ng lên ó, r i l i ngh th m

ng: "Bây gi n c ng c b i lên ó thêm m t, chi b ng mình vô th m ru ng r i b n vc xuôi mình s lên ch i ch ng mu n gì" Ngh nh v y r i r vô kinh Chà và.

n tr a Bác Ái tr v , ra t i vàm kinh anh ta c ng mu n lên th m bà H ng s n a,song m i v a day xu ng b i lên c vài gìâm r i anh ta l i ngh th m r ng: “Mình b n áoqu n không c s ch, n u lên th m m mà y ph c nh v y thì khó coi, thôi b a khác sth m không g p gì l m”. Ngh th m nh v y nên quày xu ng mà v .

Chi u l i Bác Ái c ng t m g i r i thay qu n áo s ch s i ch i. Khi trong th phòngy nón b c ra anh ta tính b a nay anh i tr xu ng phía d i, mà ch ng ra n ngõ r i l ii ý nên l n b c i lên phía trên nh hôm qua. Lên t i c u x o Ông Th c anh ta ng l ng

thinh ngó vô ng, nh ng n u có ai c ý coi thì m t lát anh ta day m t ngó lên phía trên m tcái, d ng nh trông ch ng coi có ai trên ó i xu ng hay không v y. Anh ta ng m t h i

i th ng th ng i l n lên nhà, t i ngay vàm kinh Chà và thì ã th y nhà ba H ng s Th .Anh ta móc ng h vàng trong túi ra coi, thì m i b n gi r i, nên men men i lên hoài, tínhth a d p này lên th m m H ng s ch i coi nhà c a d n d p th nào mà cha m mìnhth ng hay ng i khen m là ng i vén khéo.

Bác Ái v a b c vô sân, ba con chó trong nhà ch y ra s a vang rân. Anh ta ng l i.Xuân Hoa b c ra c a la chó r i chào h i và m i vô nhà. Xuân Hoa m i Bác Ái ng i r i nói

ng: “Anh T ng i ch i, má tôi m i i ra sau v n. tôi bi u ra m i má tôi vô”.

Xuân Hoa v a nói v a c i m t vui v , b g n gàng l m. Cô ta kêu a bi u ra saun m i m , r i day l i h u chuy n v i Bác Ái, ch ng có m t chút chi b ng h t. Bác Ái

ng i ngó cùng trong nhà coi d n d p th nào, mà ngó quanh ngó qu t r i thì c ng ngó l iXuân Hoa hoài. Bà H ng s b c vô m ng r h i th m l ng x ng r i bi u Xuân Hoa coi háiquít, hái m n em cho Bác Ái n ch i. Xuân Hoa i xu ng nhà sau m t h i r i b ng lên m t

a quít v i m t d a m n trên bàn, ngay tr c m t Bác Ái v a c i v a nói r ng: “ ng ru ng ch ng có vi c chi quí, v y m i anh n th ít trái cây tr ng trong v n”.

Bà H ng s l i ti p mà nói r ng:

- n ch i cháu. M n c a m tr ng tuy coi không c t t trái song n c nhi u là l ing t h n m n c a ng i ta l m.

Lúc Xuân Hoa b ng trái cây lên, Bác Ái ng i m t thì ngõ d a m n v i d a quít mà l ith y luôn hai bàn tay c a Xuân Hoa tr ng trong, hai c m tay tròn vình. Anh ta n m t tráiquít và m t trái m n r i ki u ra v .

Bà H ng s nói r ng:

- Cháu t nh t i l n m c i h c nên theo ch búa quen r i, bây gi ng có lbu n l m há? Cháu có bu n thì i lên trên này mà ch i. M vô tình quá, cháu v m y thángnay r i mà m ch a i th m c.

M t ch tình 16 www.hobieuchanh.com

16

Bác Ái ra ngoài ng r i ngó ngoái l n vô nhà th y Xuân Hoa còn ng t i c a ngótheo.

êm y Bác Ái n m th y Xuân Hoa ng tr c m t, nghe Xuân Hoa nói bên tai hoài,c sách mà không hi u ngh a, nh m m t mà không hi u c.

Anh ta nh l i bà H ng s m i n m n nói r ng: “M n c a bà tuy coi không c t ttrái song n c nhi u là l i ng t h n m n c a ng i ta” thì anh ta nghi cho bà H ng s có ýmu n nói xa nói g n mà khoe c h nh c a con, r i anh ta l i nh khi t giã ra v , Xuân Hoa

ng t i c a ngó theo thì anh ta l i nghi Xuân Hoa có ý gì v i mình ây ch ch ng không.Tuy Bác Ái nh m y vi c y thì m ng th m, nh ng mà anh ta nghi mà thôi, ch ch a dámch c bà H ng s ã s n lòng mà Xuân Hoa ã chú ý.

Ông H i ng còn m t s ru ng n a trên làng Ki n An, n u i lên ó thì ph ingang nhà Xuân Hoa. Sáng b a sau Bác Ái không i th m ru ng trong kinh Chà và n a, l i

i xu ng i mà i lên ru ng Ki n An hoài, không vào kinh Chà và n a. H i ngang qua nhàbà H ng s thì anh ta li c m t dòm ch ng coi có Xuân Hoa ng tr c c a hay không.Ngày nào ngó th y Xuân Hoa thì vui v vô cùng, còn ngày nào không ngó th y thì v nhà nkhông bi t ngon, n m không ng c. Có b a g p Xuân Hoa ng i gi t áo, ho c r a rau d amé sông thì anh ta l t t chào h i, r i v nhà ng không c, c n m tr n tr thao th choài. n u không th y m t luôn hai b a thì chi u anh ta i ch i t i lên th ng nhà mà th m.

Ng i trong nhà n u ai có ý c ng u th y Bác Ái quy n luy n Xuân Hoa. ã v y màanh ta th ng khen ng i bà H ng s , l i h nói chuy n gì v i ai anh ta c ng ki m th màxen bà H ng s Th vô h t th y.

Có l bà H i ng hi u ý con và mu n th coi nó có tình ý gì v i Xuân Hoa haykhông, nên êm n bà ng ng i nói chuy n v i ch ng con, bà m i nói r ng:

- M H ng s có m t a con gái ích áng quá. Th ng ch ng nào g p v nh conXuân Hoa ó thi t là có ph c l m.

Bà li c m t dòm coi thì th y Bác Ái m c c , cúi m t xu ng gh không nói chi h t, mà suy ngh l m.

Bà li n nói ti p r ng:

- Ái, con coi Xuân Hoa v a ý con hay không? N u con ch u má i nói cho.

Bà v a nói c a c i. Bác Ái ng d y i vô bu ng, v a i v a nói r ng:

- Th ng th ng v y ch . con d coi ý t nó th nào ã.

Cách ít ngày Bác Ái i ch i chi u, lên t i ngang v n chu i cai tu n B n may g pXuân Hoa trên i xu ng. Bác Ái v a ngó th y thì trong lòng h i h p, ng c nh y thình th ch,tính th a ch v ng v này t tình dan díu c a mình r i d th coi cô n có ý gì v i mìnhch ng. Tính nh v y mà ch ng Xuân Hoa i t i thì ngh n ngào không nói c.

Xuân Hoa th y Bác Ái thì chúm chím c i và h i r ng:

- Th a anh T i ch i. Anh i ch i xa d há.

Bác Ái b ng , h i cô n i âu r i cô i tu t không t tình d ý chi h t.

M t ch tình 17 www.hobieuchanh.com

17

Xuân Hoa i kh i r i, Bác Ái ng ngó theo t c gi n th m trong b ng, t c là vì mìnhch ng ph i a quê mùa d t nát mà sao g p m t cô gái nh v y l i h i h p nói không ra l i,còn gi n là vì có c h i may m n ng cho mình t tình riêng c a mình v i cô ta, n u mình cho cô ta i tu t r i thì bi t ngày nào m i có d p t t nh v y n a. Anh ta ng m c m t h i

i ngh r ng cô này c i xu ng ch c sau m t lát n a c c ng tr v , v y thì mình th th n ây mà ch , ng b n v mình nói. Anh ta ng ch p tay sau ít ngó mông ra sông, s p ý l ai ng ch Xuân Hoa tr lên, anh ta v a ngó th y thì trong lòng l i b i r i n a, quên h ty l i ã ã l a. m y ý ã tính, nên ch ng cô ta i t i anh ta ch ng nói chi c, duy nói cóy ti ng n y mà thôi: “Cô Hai, cô ng l i tôi nói chuy n n y m t chút”.

Xuân Hoa ng l i r i c i h i r ng:

- Anh nói chuy n chi?

Bác Ái nói:

- Ch ng gi u chi cô, tôi th y cô tôi th ng quá.

Xuân Hoa nói:

- É ! Anh qu nà.

Nói r i Xuân Hoa b i, cách ít b c l i ngó l i và c i và nói r ng:

- B a nào có r nh lên nhà ch i nghe hôn anh T .

Bác Ái ng trân trân, n a h th n n a th m s u, nên l n b c tr v n c m r i rútvô th phòng n m dàu dàu, không c sách mà c ng không nói chuy n v i ai h t. m y b asau anh ta không i th m ru ng n a, mà c ng không i ch i, c n m trong phòng tay c msách ho c nh t trình, mà trí thì suy ngh m y l i c a Xuân Hoa hoài ch không c c gì

t. Cha m th y c ch khác th ng, s con au nên h i th m, thì Bác Ái d i l i r ng nh cu nên i ru ng không c.

Ngày Bác Ái m i g p Xuân Hoa m t l n u r i v n m êm nh t i cô ta, thì Bác Áikhông dè cu c h i ng thình lình nh v y mà k t thành m i ái tình trong lòng mình c.Ngày qua êm l i l n l n anh ta c nh Xuân Hoa hoài, nh t là ban êm v ng v , n m trongphòng m t bóng èn, thì lòng l i th ng hoài v ng trí l i hay t ng t , r i lúc i ru ng ho c

i ch i thì ý l i mu n ghé nhà bà H ng s ng th y m t Xuân Hoa n a, ch ng y anh tai bi t cô Xuân Hoa ã khêu l a lòng c a anh ta r i. Mà ch ng anh ta bi t nh v y thì l i

càng x n xang thao th c ch u không c, ngày nh êm, trong trí c t ng nh t i XuânHoa, c trông mong cho g p Xuân Hoa, có khi l i c ph i chi ai xuôi khi n cho g p XuânHoa vào ch n phòng riêng c a mình r i giao m t k vai mà d th tình nhau c ng nh chàngCharles v i Eugénie trong quy n ti u thuy t Eugénie Grandet c a Honoré de Balzac v y. Cóêm anh ta suy ngh r i tính t thi t ni m riêng v i cha m ng xin cha m c y mai n nói

mà c i Xuân Hoa. Nh ng mà tính nh v y r i anh ta l i ngh mình th ng Xuân Hoa khôngbi t cô ta có tình gì hay không, nên d c d c không dám h môi, mu n d coi nh ý hi ptâm u r i s t bày v i cha m .

Bu i chi u n Bác Ái g p Xuân Hoa ngang v n chu i cai tu n B n phân t m y l i,ó là có ý mu n m th lòng Xuân Hoa, ch ng dè Xuân Hoa i áp r t vô tình, làm cho

anh v th i chí, t ng cô ta không có tình chi v i mình h t. Anh ta quy t l p vùi tình ái cho

M t ch tình 18 www.hobieuchanh.com

18

th nh th i mà ch khách ng tâm, nào dè làm quên ch ng nào l i càng nh thêm ch ng y,lòng b t bu n, trí b t l ng, ng n ng dã d i nh ng i th t chí, nh k không h n. Anh tatính gi n Xuân Hoa mà gi n không ành, r i tính th ng Xuân Hoa mà th ng không ng.

i ni m n th anh ta m i bi t dây ái tình ã bu c anh ta vào cô Xuân Hoa ch t r i, ch c làkhó b t d t cho c. Anh ta ngh nh v y m i tính l p th khác d ý Xuân Hoa n a. Anh tangh Xuân Hoa tu i còn nh mà l i tánh quê mùa, ch c là t i m c c nên không ch u t tìnhdan díu. V y thì mình ph i gi ch c i xa không nhà n a coi Xuân Hoa hay vi c nh v ycó t s c bu n hay không. N u cô nghe mình i mà bu n thì lòng ã trìu m n mình r i, cònnh nghe mà không bu n thì ch ng có ý chi v i mình h t.

a n Bác Ái g p Xuân Hoa li n nói r ng:

- Em Hai, em nhà m nh gi i nghe hôn.

Xuân Hoa m i nghe thì ch ng h ng nên h i r ng:

- Anh i âu?

Bác Ái làm m t bu n h t s c mà nói r ng:

- Qua i B c K !

Xuân Hoa ngó ngay mà h i n a r ng:

- Anh i chi v y?

Bác Ái nói:

- nhà bu n quá ch u không c, nên tính i h c thêm ít n m.

Xuân Hoa v a c i v a nói:

- T nh t i l n anh ch quen r i nên v ng anh ch u không c. Thôi anh inh gi i nhé.

Xuân Hoa nói m y l i r i ki u mà i ch ng t ý dan díu chi h t.

Bác Ái v nhà n m ngh th m, ch c là t i Xuân Hoa còn nh nên ch a k t c áitình, b i v y m i xin cha m cho i B c K ch i ít tháng ng do coi m y tr ng Cao ngngoài Hà N i d y d nh th nào, r i l a coi nên h c tr ng nào ng qua n m t i s xin h c.cha m tin nh l i, nên c ng vui lòng cho Bác Ái i ch i.

M t ch tình 19 www.hobieuchanh.com

19

V

Bác Ái ra i tính th m r ng mình nhà, Xuân Hoa th y m t hoài n n khó mà ch pi ái tình cho c, có l cách m t m t ít lâu cô nh t i mình r i l n l n m i bi t th ng.

Ch ng mình v ch c cô ã i ý khác h n x a, mà ví d u cô còn h ng h nh c , thì mình sgi ch c i c i v mà th b ng cô n a.

Bác Ái tính nh v y t ng là k hay, l i ch c h tr v thì cô m ng l m, nào dè chc K hai ba tháng, ch ng tr v t i nhà thì nghe nói Xuân Hoa ch ng ã i l h i r i, còn

có 20 ngày n a thì t i l c i. Bác Ái hay tin nh v y, thì khóc c ng l khóc, mà c i c ng li, ng ng n bàn hoàng ch ng khác nào nh nghe s m n bên tai, th y sóng d i tr c m t.

Anh ta h i s p nh trong nhà coi ai tính c i Xuân Hoa, thì chúng nói chàng r tên là Ph mQu ng Giao, con c a bà H ng ch Hi p bên làng Bình c. Bác Ái nghe tên Qu ng Giao

i càng t c gi n nhi u h n n a, t c gi n là vì mình th ng Xuân Hoa mà sao Xuân Hoa l ich ng chút oái hoài, còn gi n là gi n Qu ng Giao ch ng ngh tình ng song, thi u gì congái sao l i n t ch c a mình trìu m n.

Bác Ái vào phòng n m dàu dàu. Cha m th y con i ch i m y tháng, mà sao v l i cóc não s u, thì lo s nên theo h i th m. Anh ta d i r ng i ng xa m t m i, cha m t ng

thi t, nên cho anh an ngh không h i han n n a.

êm y anh ta ng i suy ngh , thì th c thi t là áng t c, song gi n ngh không nh m, vìi mình mu n do cho ch c Xuân Hoa có ý hi p tâm u v i mình không nên m i hóa ra cu c dang, l i y t i n i mình, ch Qu ng Giao nào có rõ tâm s c a mình âu mà mình trách.

Anh ta ngh nh v y r i l i ngh mình g n Xuân Hoa ã quen bi t nhau, l i t tình cùng v iXuân Hoa n a, mà Xuân Hoa không t d u chi yêu m n mình. Còn Qu ng Giao xa, thunay không nghe nói quen bi t Xuân Hoa có lý nào l i bi t Xuân Hoa th ng mà i nói. Hay là

p lúc mình v ng m t, hai àng nhà qua l i g p nhau, ng i u n l i, k a t nh, tr mc th m yêu r i m i tính cu c tr m n m t tóc.

Bác Ái ngh n ó thì trong lòng m c l y làm khó ch u l m. Tuy ã bi t Qu ngGiao không có l i gì, nh ng mà trong trí c gi n th m hoài c tìm ki m coi t i c nào mà traigái bi t nhau r i c y mai n nói. Anh ta suy xét h t s c, mà tìm không ra m i, n canhkhuya m i tính nh m m t ng , ng quên ph t n i s u, mà h nh m m t thì th y Xuân Hoa

i Qu ng Giao chung v i nhau m t nhà n ng i c i nói v i nhau anh ta l i càng thêm áonão.

Sáng b a sau Bác Ái th c d y r a m t ch i u r i l i ng d a c a s , mi ng ng mu thu c, m t ngó ra ngoài v n, th y m t c p chim trao tr o ng ng trên nhành r a

lông và l ng líu v i nhau, anh ta nh n danh ph n d dang thì l y làm phi n mu n h t s c.Anh ta tr l i bàn ng i l y nh t trình coi mà không th y ch , c th y Qu ng Giao v i XuânHoa hoài. Anh ta gi n m i l i gh n m, trong trí ngh th m r ng mình th ng yêu Xuân Hoa,mu n v y duyên cang l , k t tóc tr m n m ch ng qua là mu n cho cô ta c tr n i h ng

nh an nhàn, n m mùi h nh phúc. Nay ông t bà nguy t l i xe dây ch khác, y là t i mìnhch ng có duyên n v i cô ta, v y mình c ng ch ng nên phi n Qu ng Giao tuy giàu ch ng

ng mình nh ng anh ta là trai h c gi i, l i tánh n t ôn hòa, n u Xuân Hoa k t duyên thì tr ni ch c c ng không c c kh , thôi mình c ng nên m ng giùm cho cô ta. Mà hai ng i tínht tóc xe t ây, v y ch ã bi t ý nhau tr c r i hay ch a, ã có th ng nhau không? Bác

M t ch tình 20 www.hobieuchanh.com

20

Ái h i th m nh v y r i nh t i nh ng l i àm lu n v i nhau lúc còn t i tr ng thì anh tanghi Qu ng Giao i coi m t, ngó th y th p th r i c y mai i nói b ng, c ng nh trai trong

x a nay i c i v ó v y, ch không bao gi d ý d tình. Ví nh hai àng v v i nhaumay trên thu n d i hòa, thì ch ng nói chi, còn nh k trâu tr ng trâu en, thì ph n c a XuânHoa là thân ph n áng kính áng yêu, m i ra th nào?

Bác Ái ngh t i ó, x n xang trong lòng ch u không c, nên n c m s m mai r iy b n d n ghe ng i ch Long Xuyên, tính qua vi ng Qu ng Giao h i coi hai àng ã

bi t nhau ý hi p tâm u hay không mà dám tính chuy n tr m n m t tóc. Ghe v a ghé l in, Qu ng Giao ng i trong dòm ra th y l t t ch y ra m ng r r i m i vào nhà. Qu ng Giaoi n1 u n c trà ãi b n c giao. Bác Ái ngó quanh qu t r i h i:

- Bác i ch i âu v ng?

- , có ch hai tôi Bình Th y v , nên má tôi d t ch qua bên ch ng l a mua áomua vàng. Tôi nghe nói anh i ch i ngoài Hà N i m y tháng nay, anh v bao gi v y?

- Tôi m i v hôm qua.

- M y tháng nay tôi i qua bên bà gia tôi hoài, l n u tôi ghé th m anh, thì bác nóianh i kh i, r i m y l n sau l n nào tôi c ng h i th m thì h nói anh ch a v , nên tôi khôngghé n a. May quá nay anh v r i, v y thì tôi xin m i tr c anh b a mùng m i tháng sau anhlàm n i ám c i giùm tôi nhé.

Bác Ái ng i th dài, ngó ra sân m t h i, coi b không oc vui, r i day vô h i r ng:

- Anh nói b a nào ám c i?- Mùng m i tháng sau.

- c. Tôi v t i nhà nghe nói anh i h i con m H ng s , ã nh ngày c i r i,thì tôi m ng giùm cho anh quá, nên l t t qua ây mà khánh h anh. N y, mà ai m ch choanh bi t anh i nói ó v y?

- Má tôi có bà con xa xa v i ông ch Tân b n. Cách m y tháng tr c ng i h u vi cquan, có ghé th m má tôi. ng th y tôi ng m i h i th m tôi ã h a duyên n i nào hay ch a.Má tôi nói có ý mu n nói v cho tôi, song ch a th y n i nào v a ý nên ch a tính. ng m i

m ch bên ó r i h n ngày cho tôi v i má tôi qua coi. Má tôi coi r i thì v a lòng l m, nêny ông ch làm mai luôn cho d . Ch ng u2 chi anh, thi t tôi c ng ch a mu n c i v ng t

vì tôi th y má tôi ã già y u r i mà còn ph i xem xét m i vi c trong nhà, thì tôi th ng quá,mà ý má tôi l i quy t nh ôi b n cho tôi s m, nên tôi không dám cãi. Theo ý tôi thì tôi tínhvi c làm n xong r i tôi s c i, mà má tôi không ch u, nói n m t i không h p tu i c a tôi saoó không bi t, nên nh c i trong n m nay cho r i.

Bác Ái nghe nói d t l i, ngó Qu ng Giao r i chúm chím c i áp r ng:- Té ra anh i nói v c ng nh h .

- Nh h là sao?

1 ng i giúp vi c2 gi u

M t ch tình 21 www.hobieuchanh.com

21

- Ngh a là nghe m ch r i t i coi, r i c y mai i nói c i nh u, ch anh không bi tanh có th ng àng gái hay không, mà anh c ng không hi u àng gái có th ng anh haykhông.

- i ! thu nay ng i ta làm sao, mình c làm nh v y, bi t sao là không th ng. Anh nói theo phong t c bên Tây hoài ! Mình là Vi t Nam c làm theo Vi t Nam, mi n là xong

thì thôi.

- Anh nói k quá ! Vi c v ch ng là vi c tr ng, anh không dò trong lóng c, anh c ili u nh v y tho ng nh v v i nhau ch v ch không có chút lòng nào th ng anh, thì anhvui sao c còn nh anh không th ng ch anh t i ch , thì c ng là t i nghi p cho thânph n àn bà l m ch .

- H i gì mà s ! V ch ng th ng nhau th ng th ng m t ngày m t th ng ch . Cònvi c nên h là t i ý tr i, mình bi t âu mà kén ch n l c l a cho m t.

Bác Ái nói chuy n v i Qu ng Giao m t h i, bi t ý Qu ng Giao ã c gi theo phongc x a, c i v không c n ph i th ng tr c, n u l y ý mình ra cãi thì mích lòng ch không

ích gì, nên u ng n c r i li n t giã ra v . Anh ta xu ng ghe n m gác tay qua trán bu n b cvô cùng, nh t i nét m t, dáng i, gi ng c i, ti ng nói c a Xuân Hoa thì coi trong th giannày ch ng có ai bì k p. Thi t anh ta ch ng dám làm tr ng i vi c hôn nh n c a b n, nh nganh ta th m lo, không bi t v ch ng g p nhau l t l o nh v y, ngày sau Xuân Hoa có cthong th t m thân hay không.

i bu i chi u nào Bác Ái c ng i d c theo b sông ch i nh tr c. b a nào lên t iu c u hay là i ngang qua v n chu i cai tu n B n là m y ch g p Xuân Hoa, anh ta ng n

ng bu n b c, ban u vái th m cho g p Xuân Hoa, r i l i gi t mình, s r i g p m t nhauch ng bi t l y l i gì mà nói, nên l t t tr v nhà.

n ngày Qu ng Giao c i v , Bác Ái nh l i h a nên c ng qua i h giùm. H àngtrai qua nhà bà H ng s Th n u ng xong r i m i s a so n r c dâu v ng làm l hi p

n. Bác Ái ng i d a gh t i c a, dòm th y chàng r m c áo r ng xanh ng d a bàn th , cònnàng dâu trong i ra, r i hai ng i k vai nhau mà bái m y bàn th , chàng r nét m t hânhoan, nàng dâu mi ng c i chúm chím, hai ng i có v v a lòng c ý l m, làm cho anh tath t v ng l i thêm chán ngán tình i.

Bình c làm l hi p c n xong, nàng dâu thay i y xiêm ra coi ãi n thì b t chn gàng, ng i nh m l . Bác Ái dòm th y l c u nói th m trong trí r ng: “Cô này ch c ã

yêu anh Qu ng Giao l m nên v nhà ch ng m i vui v nh v y. Thôi c nh v y c ng maycho hai àng, làm trai c v nh Xuân Hoa thì ph nguy n r i, mà làm gái có ch ng nhQu ng Giao c ng là i h nh. Mình nên m ng giùm cho hai àng là ng i mình yêu m n b ynay”.

Tuy Bác Ái nói nh v y, mà i ám c i r i v nhà tâm th n dã d i, l ng ng l, bi ng nói, bi ng c i, n không ngon n m không ng , c sách c ng không c, trong

trí c nh Xuân Hoa hoài.

Anh ta th m ngh Xuân Hoa ngày nay ã có ch ng r i, mà ch ng l i là b n thi t c amình, n u mình còn t t ng t i n a thì s qu y c a mình ch ng còn qu y nào h n, b i v ycho nên anh ta tính làm l ch ng nào l i càng t ng t i ch ng y. Anh ta tính i nói v nggây m i tình m i th cho m i tình x a, nh ng n coi con ai c ng chê, ngó th y gái nào anh

M t ch tình 22 www.hobieuchanh.com

22

ta c ng không ng tình, nên trót b n n m tháng ch a ng b ng ch nào, mà thân th anh tai g y mòn, tâm th n l i m m t n a. Cha m không rõ tâm s c a con, th y con khí s c kém

suy, lo tìm thu c r c th y, ch ch ng t m t l i chi, hay là tính m t ch c chi gi i cái tâmnh c a con h t.

Bác Ái nh m nhà vào ra g p ng i, th y c nh, khó g m i s u riêng c, l i e m tngày kia g p m t Xuân Hoa thì càng khó ch u h n n a, nên xin v i cha m i Hà N i ngvào tr ng Pháp lu t và chánh tr mà h c. Cha m th y con nhà bu n b c nên không nng n tr n a, tính cho con i ho c mu n i phong th cho con nó có th a chí r i vui vnh ngày x a ch ng. Bác Ái t giã cha m anh em r i ch r ng ra i trong lòng t quy t:

Giang h khuây l ng ni m tâm s

èn sách v tan gi c m ng tình

M t ch tình 23 www.hobieuchanh.com

23

VI

QU NG GIAO c i v xong r i g i n xin quan trên c p b ng làm giáo s d y t iLong Xuyên cho g n g i m già ng th n hôn tr n o. Quan tr l i r ng t i tr ng LongXuyên không có khuy t giáo s , n u mu n c p b ng thì ph i ch u b i d y trên Sài Gòn,ch ng nào Long Xuyên có khuy t thì s i v . Qu ng Giao tuy không mu n lìa m già ilàm n xa, song ngh nhà mình không ph i là nhà giàu, mình ã h c thành công r i mà ch nglo làm n thì ch c ch ng kh i th tình d ngh , nên bàn tính v i v và th a v i m r i ch u i,

i v nhà th cho mình ph c s m già.

Qu ng Giao i d y h c, Xuân Hoa nhà làm dâu hàng ngày u lo coi trong coingoài, vui v luôn luôn. Tuy v y bà ch th y con dâu còn nh , phân lìa nhau t i nghi pcho tr th , nên Qu ng Giao v a i d y h c c vài tháng thì bà g i th bi u m n ph d nnhà ng r c Xuân Hoa lên cho v ch ng sum hi p. Qu ng Giao ti p c th l y làm áynáy l m: t ng v nhà s u não nên m m i tính cho theo ho c là v c ng c c ng u nên

m i gi n l y khuyên nh v y. May lúc y có l c ngh ba ngày,Qu ng Giao l t t vnhà ng h i l i coi vì sao m l i bi u d n ph .

Qu ng Giao v nhà th y v vui v nh th ng, mà m c ng th ng yêu nh c , chch ng có chi l , m i n n n xin v nhà h h v i m già. Bà ch không ch u nói r ng: “Vch ng con còn nh l m, m t a m t n i nh v y m không yên lòng. V y con ph i nghe

i m m n ph r i em v con theo ng nó n u c m n u n c và may áo may qu n chocon, ph n m nhà ã có tôi t dùng, con ch ng nên lo làm cho cho c c”. Qu ng Giaokhông dám cãi l i m , song c ng ch a nh t nh. V ch ng d t nhau qua Long Ki n th m bà

ng s , thu t chuy n m bi u d n nhà cho bà nghe, thì bà c ng vui lòng, l i m t l y 200ng b c a cho con gái bi u nó v a l i cho ch ng ng lên s m c d n nhà cho t

.

Qu ng Giao th y hai m quy t ý c hai, nên c c ch ng ã ph i chi u lòng, tr lên SàiGòn ki m m n c m t c n ph ng Hàng Sao, có n c có èn, l i cao ráo s ch s

a. Anh ta mua bàn gh , s m t gi ng xong r i m i g i th v cho hai m hay. Bà sui traic th li n ng i ghe qua nhà bà sui gái, r i h n ngày hi p nhau a Xuân Hoa lên Sài Gòn.

Xuân Hoa có g i th cho ch ng hay tr c, nên ba ng i v a xu ng xe l a thì ã có Qu ngGiao ch c tr c.

Hai bà sui th y nhà c a d n t t thì trong b ng m ng th m, ch i ít b a r i d t nhau x , l i cho v ch ng Qu ng Giao m t a y t tên là th ng T , ng ph c s trong

nhà. Chúa nh t Xuân Hoa c y ch ng d t i xu ng ch B n Thành mua tô, mua chén, l i muai v may màn treo m y c a bu ng và treo m y c a s , v ch ng v i nhau nh bát

c y không xao không d n, v có làm chi coi trái ý thì ch ng l y l i ng t d u khuyên l n,ch ng có ti ng chi không vui lòng thì v c ng dùng cách ôn hòa mà d t b n. Qu ng Giao i

y h c thì nhà v coi c m n c, có r nh thì may vá cho ch ng, còn Qu ng Giao i d y h cthì thôi, ch h v nhà thì c c sách ho c coi nh t trình, ít hay i ch i l m. M t hay khinh n ngày r nh và tr i t t, v ch ng d t nhau vô v n thú hóng mát, ho c xu ng ch mua ,ch ch ng h khi nào th y hai v ch ng i coi hát hay là i n c m trong m y nhà hàng baogi .

M t ch tình 24 www.hobieuchanh.com

24

Ban êm ai i ngang qua nhà Qu ng Giao, n u li c m t dòm th vô c a thì th ngth y ch ng n m trên gh c sách, v ng i trên ván may, ch ng h chuy n vãn chi h t. Vch ng Qu ng Giao v i nhau b ngoài coi th t l t l o, ch ng h khi nào gi n tr ng, ch ng hkhi nào l l i, nh ng h b a nào v nóng l nh nh c u thì ch ng lo mua thu c r c th y, s nsóc d ng nuôi k l ng l m. còn v thì lo t ng mi ng n v t u ng, coi t ôi v cái kh ncho ch ng, ch ng ch u cho ch ng ph i nh c lòng v m y vi c y.

Qu ng Giao mu n v g n g i m , nên th ng làm n xin i v Long Xuyên, mà l nnào quan trên c ng tr l i nói Long Xuyên không có khuy t th y giáo.

Có khi anh ta nh n tình x a ngh a c vi t th g i th m Bác Ái, và ch nhà r i m iu bãi tr ng có v thì xin ghé l i nhà àm o ch i k o nh nhau. H Bác Ái c th thìi âm li n, song trong th thì th m chung quanh anh ch mà thôi ch ch ng h khi nào h i

riêng vi c Xuân Hoa, mà c ng ch ng h h i th m coi ã có con hay ch a. l n l a ngày l ntháng qua. V ch ng Qu ng Giao n n ná Sài Gòn trót 4 n m, ch a xin i c v LongXuyên, mà c ng ch a sanh c m t a con nào, còn Bác Ái ã thi u, c c p b ng làmth a bi n, b i tùng s t i ph Toàn Quy n ngoài Hà N i mà c ng ch a ghé th m Qu ngGiao l n nào. Ngày n Qu ng Giao nghe nói quan Toàn Quy n ngoài Hà N i vào Sài Gòn, có

m sáu th y theo tùng s , trong s y có Bác Ái n a. Qu ng Giao v nhà nói l i cho vnghe, thì Xuân Hoa nói r ng: “D hôn ! B n n m nay tôi không g p m t nh, ph i chi nhghé nhà mình tôi th m nh m t chút”. Qu ng Giao có lòng th ng nh Bác Ái, trông cho

p m t nhau, nay l i nghe v c nh v y n a nên tính i ki m Bác Ái ng m i v nhà nm nói chuy n ch i. Anh ta i h i th m m y b a mà không bi t Bác Ái t i âu, mu n vào

ph Toàn Quy n ki m, ng t vì lúc Bác Ái có t i v n phòng thì anh ta m c d y h c, mà h d ymãn gi r i thì Bác Ái ã i m t nên ki m không g p c.

Chi u b a n , tr i trong gió mát, nh ng ng i làm vi c c ngày, mãn gi ai c ngch m ch m i b v nhà, h ng chút thanh phong. Tan h c r i Qu ng Giao th y tr i t t và l icòn s m, nên l n b c i xu ng ng Catinat d o ch i m t h i r i l n qua ch B n Thành

. Anh ta th y ch t bán trái cây t i t t m i mua m t cân sá l v i m t cân h ng t i. Trti n r i v a xách hai gói trái cây i, Qu ng Giao ch t th y Bác Ái ng i xe kéo ch y ngangqua m t. Qu ng Giao m ng quýnh kêu lên om sòm. Bác Ái d ng xe l i, anh em b t tay nhau

ng r h t s c.

Qu ng Giao v vai Bác Ái, trách:

- Anh thi t t quá, m y n m nay tôi m i anh hoài, mà sao k bãi tr ng nào anh c ngkhông ch ghé nhà tôi ch i v y.

- Xin l i anh, không ph i là tôi quên anh em ng t vì l n nào tôi v t i Sài Gòn thì c ngt t v ri t d i nhà ng th m cha m tôi, r i ch ng khai tr ng h lên Sài Gòn thì tàu g n

ch y, b i v y nên không r nh i th m anh em c.

- H m nay tôi nghe anh v tôi ki m anh d quá, mà không g p. Nay may g p anh tôixin m i anh lên nhà tôi n c m r i nói chuy n ch i. i, i v i tôi, lên cho bi t nhà. N y, vtôi nó nh c nh anh hoài h m nay nó c bi u tôi i ki m anh m i v nhà ng nó th m, k o

n n m n m nay nó không g p m t. i anh. Ê xe kéo, kêu giùm m t cái xe n a.

- Xin anh ng phi n, b a nay tôi ch a i c.

M t ch tình 25 www.hobieuchanh.com

25

- Sao v y ?

- B i vì tôi m c h n l v i m y anh em, nhà anh ng Hàng Sao ph i không?

- Ph i.

- S m y ? Tôi quên r i !

- S 36.

- Tôi bi t nhà r i, thôi b a nào r nh r i tôi s lên th m anh ch .

- É ? c âu nào! Anh ph i i v i tôi bây gi . i mà, lên n c m nói chuy n ch i.y n m nay không g p anh, v ch ng tôi nh c nh anh hoài.

- Thi t tôi m c h n l v i ng i ta r i.

- i ! Có h n v i h thì b a khác, b a nay anh ph i i v i tôi.

Qu ng Giao n m tay kéo ri t Bác Ái lên xe, r i anh ta c ng lên ng i m t cái, d t nhau nhà. Xe v a ng ng ngay c a anh ta kêu v nói r ng: “Mình a, mình tôi ki m c anh Ái

tôi d t nh v ây nè”.

Xuân Hoa ng n m coi truy n, nghe ch ng kêu l t t chay ra b i u, mi ng chúmchím c i, m t ngó Bác Ái mà chào r ng: “Th a anh T m i l i. H m nay tôi nghe th y nónói anh v tôi có lòng trông quá. M y n m nay anh m nh há”. Bác Ái g t u áp r ng:“Th a tôi m nh”, r i day l i l y b c c c tr ti n xe. Qu ng Giao không cho, a hai gói tráicây cho v c m, giành tr ti n luôn hai cái xe h t, r i m i d t nhau vô nhà.

Xuân Hoa lau bàn, quét gh , m i ng i và h i l ng x ng:

- M y n m nay l n nào th y nó vi t th th m anh, tôi c ng c n d n m i anh h có vSài Gòn thì ghé nhà ch i, mà anh không có ghé l n nào h t, b anh phi n hai v ch ng tôi sao

y ? À, nghe nói bây gi anh làm Th a Bi n trên ph Toàn Quy n ph i không ? H m nayanh v trong này v y mà anh có v th m cô d ng d i nhà hay không?

Xuân Hoa h i câu nào, Bác Ái tr l i xuôi theo câu n y, song tr l i mà ch ng h ngót Xuân Hoa.

Qu ng Giao c t nón xong r i nói v i v :

- Nè, thôi mình coi bi u bày tr d n c m n, g n 7 gi r i, d n i r i v a n v a nóichuy n c ng c mà.

Xuân Hoa nói:

- Lâu ngày m i g p, m c m ng nên h i th m l ng x ng r i quên l ng không nh nng gì h t ch .

Xuân Hoa nói r i li n quày quã xu ng nhà b p, h i a ch y i mua vài c p l png, vài tr ng h t v t và mua m t chai r u chát tr ng v i hai xu n c á n a. N u n ng

xong r i m i d n lên bàn, Qu ng Giao m i Bác Ái ng i m t bên, còn v ch ng anh ta ng it bên.

Qu ng Giao rót r u m i Bác Ái u ng r i h i r ng:

- Sao ? M y n m nay anh i h c ngoài Hà N i có vi c chi l nói nghe ch i anh.

M t ch tình 26 www.hobieuchanh.com

26

- Có vi c chi l âu.

- H c m t l p v i anh ó có ng i nào gi i lung hay không?

- Có ch .

- Ch c h gi i thì gi i v y ch i nào h n anh c?

- Ý ! Có hai ba ng i gi i l m, tôi h c không l i h .

- Anh nói ch i sao ch ? Tôi bi t s c anh, làm ngh gì thì thôi tôi không dám ch c,ch i h c thì anh d thua ai âu.

- Tôi bu n nên tôi h c c m ch ng, mi n thi u thì thôi, tôi không thèm lo nh h i Chasseloup v y n a.

- T i sao anh bu n?

- T i vi c nhà l n x n nên tôi bu n quá.- À, mà tôi nh h i hai a còn trong tr ng anh có nói anh i h c n a thì anh s i

Tây, b ng không thì nhà làm ru ng r i sao anh l i xin i h c Hà N i ?

- H i ra tr ng r i tôi v nhà xin cha m cho tôi i Tây. Cha m tôi không ch u, tôitính không thèm làm thông ngôn, ký l c, nhà làm ru ng. Ch ng dè nhà bu n quá, ch ukhông c, nên tôi ph i xin i Hà N i h c, y là b t c d ó mà thôi ch b ng tôi khôngmu n chút nào h t.

- , có l anh không c chí nên m i h c thua ng i ta ch ! Mà hôm thi l y b ng t tnghi p ó anh u s m y?

- u 10 ng i tôi ng s 4.Xuân Hoa nghe nói, ngó Bác Ái c i, nói xen vô r ng:

- Anh th T mà u s b n thì ph i r i.

Hai ng i nghe m y l i th t thà nh v y thì c i ng t. Xuân Hoa c ng c i theo, r ing d a cá thu ngay tr c m t Bác Ái mà m i n, Bác Ái n v a h t chén c m. Xuân Hoa

thò tay l y chén s t thêm, r i h i Bác Ái r ng: “M y n m nay anh T ã có tính xe t k t tóci nào hay ch a?”

Bác Ái nghe h i, ngó Xuân Hoa th y m c áo bà ba l a tr ng, c tr ch, nên bày cái ctr ng trong, m t không d i ph n mà n c da tr ng, gò má ng , l i eo bông tai h t th yxoàn ch p nhoáng nên g ng m t sáng r nh hoa sen tr ng d i, c m tay tròn, ngón tay nh

i dài, c m a g p n coi th t p .

Bác Ái nghe ti ng h i nh v y r i th y s c ng i nh v y n a, nên chau mày m t,t ngó xu ng bàn áp r ng:

- Vi c v ch ng tôi ch a tính t i.

- Sao v y? X a nay anh m c lo h c nên không c i v ngh c ng ph i, b i vì có vi thì i h c b v nhà b v tôi nghi p thân ng i ta. Nay anh h c xong r i, ph i lo ôin làm n ch .

M t ch tình 27 www.hobieuchanh.com

27

- Chuy n ó không g p gì l m.

- Có l anh chê n c Vi t Nam này không có con gái, nên anh không ch u c i v chgì, ph i v y không.

Qu ng Giao ngó v c i mà nói r ng:

- Mình không hi u tánh anh T . Không ph i nh chê n c Vi t Nam mình không cócon gái nào áng làm v nh, b i vì, con gái Vi t Nam bây gi tuy ham gi i ph n thoa son, acâu tôm câu cá m c d u, song trong ng ru ng con nhà l ngh a c ng nhi u l m ch . Mà

ng không ph i con gái Vi t Nam chê nh, nên nh i nói v không c b i vì cô v ing nhà là b c c phú mà ngày nay nh n h c công thành danh to i r i, con gái nào th y

nh l i không ng lòng. Tôi hi u l m, nh ch a ch u c i v , là vì nh còn i ki m cho cng i nào mà nh d ý ã th ng nh r i nh c ng th ng tr c r i n a, nh m i ch u c i.Ph i v y hay không anh T ? H i ó n bây gi anh ch a g p ng i nào th ng anh haysao?

Bác Ái nghe nói m y l i nh khêu chuy n c , nên trong lòng ã bu n th m mà l ing th n th m. Anh ta g ng g o c i b ng ly r u u ng, không tr i.

Qu ng Giao nói ti p:

- Tôi ã nói v i anh hoài, mình là ng i Vi t Nam ph i nói theo phong t c Vi t Nam.Mu n ki m v mà i th ng nhau tr c r i s i nói sau, làm nh v y sao c. Anh nóing i mình c i v h i coi th p th r i v c y mai n nói nh u nh v y thì v ch ngkhông th ng nhau. Anh coi hai v ch ng tôi ây, có th ng tr c v i nhau âu, mà k t tóc

i nhau m y n m nay, có xích mích v i nhau bao gi âu.

Bác Ái l c u r i ngó Xuân Hoa mà c i, ch không nói chi h t. Xuân Hoa nói r ng:“Ý anh T tuy sái phong t c Vi t Nam thi t, song tôi ngh c ng có ch ph i l m ch ”.

Qu ng Giao ngó v r i áp r ng:

- Cha ch ! Mình c ng mu n làm theo Tây n a sao? Không c âu, theo ý tôi ng iVi t Nam ta có mu n t p làm theo ng i Tây, thì t p tài ngh , t p trí th c, hay là t p vi c gì

a c ng c h t, duy gia ình phong t c c a mình thì không nên i.

Bác Ái ng i l ng tinh không cãi l y chi h t, còn Xuân Hoa th y ý ch ng nh v y c ngch ng ngh ch lu n, nên Qu ng Giao b qua vi c ó nói qua vi c khác. n c m r i Bác Áimu n t giã ra v song v ch ng Qu ng Giao theo c m hoài nên ph i rán nói chuy n ch i

i 11 gi khuya m i v c.

Lúc a ra c a, Xuân Hoa h i Bác Ái:- T h i hôm n bây gi mà tôi quên h i th m n a ch ! Anh T v trong này nhà

nào âu?

- Tôi sau dinh Toàn Quy n.

- Anh v trong này r i luôn hay tr ra Hà N i n a.- D i nhà bi u tôi nh n d p này xin tr v ng ch Nam k , song tôi không mu n nên

ch ng m t tháng r i tôi tr ra B c.

Qu ng Giao ti p nói:

M t ch tình 28 www.hobieuchanh.com

28

- Anh sau dinh coi b b t ti n quá. Thôi anh d n ra u v i tôi ây.- Cám n, tôi tr ng c ng ti n l m.

- T ý anh. Ban êm hay là chúa nh t anh có r nh ra n c m và nói chuy n ch i, nghehôn anh. Anh ng ng i gì h t, tôi v i anh ch ph i ai ó sao mà ng i. Nh ra ch i nhé.

Bác Ái r i t giã v ch ng Qu ng Giao lên xe kéo mà i. Xuân Hoa tr vô nhà v anói v i ch ng r ng: “Anh ó, tôi không g p nh ã b n n m nay r i, mà coi nh c ng v y,không khác h n h i tr c lúc nào h t”. Qu ng Giao nói:

nh m h n h i tr c ch !”, r i óng c a t t èn i ng .

ngày Lê Bác Ái b u t c vì tình, nh m nhà khó khuây l ng c, nên ph i épmình i B c h c, anh ta th ng d n lòng ng có nh n Xuân Hoa n a, mà anh làm l ngch ng nào trong trí l i càng nh ch ng n y. ôi l n anh ta c th c a Qu ng Giao g ith m, anh ta n ng không c cho n n m b y ngày, vào ra th th n, n m ng i x n xanghoài. Anh t ng t ng trong trí có l lúc này Qu ng Giao v i Xuân Hoa ang ng i nóichuy n v i nhau, ng i yêu vì n t, k say vì tình, r i anh ta b t l nh lòng, xót d .

Bác Ái th y kh i tình Xuân Hoa ã gây trong lòng mình d u làm th nào c ng khó tanrã c, mà ngày nay Xuân Hoa ã có ch ng r i, l i ch ng là m t ng i b n thi t c a mình,

u mình còn l u luy n t t ng n a, thì mình ch ng ph i mang l i v i anh em, b i v y anhta nh t nh không ch u g p v ch ng Qu ng Giao, thà mình ành ch u au n riêng m tmình, ch không mu n cho nh danh ph m ngh a. b i anh ta ngh nh v y nên trong ba

m h c, m i l n bãi tr ng, h v Sài Gòn thì v i vã v ri t Long Xuyên, ch không dám trìn kinh thành, mà ch ng thi u r i l i c ng xin c p b ng giúp vi c luôn ngoài Hà N i

ng kh i g p m t Xuân Hoa.

Tính nh v y ngh r t ph i, mà làm c nh v y thi t là hay. Nào dè tr i ã gây choBác Ái m t m i tình, r i l i còn mu n cho Bác Ái ph i l y v m i tình y n a, nên m i khi ncho quan trên b Bác Ái vào Sài Gòn.

Bác Ái s g p Qu ng Giao, nên n Sài Gòn ã trót tu n mà không dám i th m anhem, l i c ng không mu n i ch i. Chi u b a n th y tr i t t nên m i ng i xe kéo tính ch y

t vòng h ng gió r i v ng nào dè v a xu ng t i ch B n Thành c r i g p Qu ng Giao, tch i h t s c mà không c, nên ph i theo Qu ng Giao v nhà n c m. Trong lúc n c m nóichuy n, Bác Ái ch ng h dám ngó m t Xuân Hoa, n ch ng t giã v ch ng Qu ng Giao v ,

i d c ng Bác Ái l i nói th m trong b ng b ng s b t c d mình ph i n m t l n màthôi, t rày s p lên mình ch ng nên tr l i ó n a.

êm y Bác Ái v n m thao th c ng không c, ban u xét c nh gia ình Qu ngGiao, th y v ch ng hòa thu n thì m ng giùm cho thân ph n Xuân Hoa, r i l n l n l i nh

n c m tay, nét m t c a Xuân Hoa, thì b p l a tình ngày x a ã ngu i l nh m y n m r i,nay coi d ng nh mu n nhen nhúm ng cháy ph ng lên l i. Anh ta l i nh m y l i XuânHoa nói nh t là nh Xuân Hoa hi p ý v i mình, mu n cho trai gái ph i th ng tr c v i nhau

i s c i thì anh ta phát nghi trong lòng, không bi t Xuân Hoa nói nh v y là t i v ch ngkhông thu n nhau nên ngày nay n n n hay là t i ngày tr c cô ta c ng có tình v i mình màvì mình không ch u b c t i nên m i d dang duyên n . Anh ta ngh k l i thì không l XuânHoa n n n, b i vì Qu ng Giao có nói v ch ng anh ta nào có th ng tr c âu mà m y n mnay ch ng h xích mích, th thì Xuân Hoa có c chi phi n hà. Ch c cô nói nh v y là có ý

M t ch tình 29 www.hobieuchanh.com

29

ti c vì ngày tr c cô c ng có tình v i mình n u mình b c t i thì ngày nay cô l i còn vui vn là g p Qu ng Giao n a. Bác Ái ngh nh v y thì t c gi n l m, nh ng vi c ã l r i, d u

có ti c c ng không ích gì, nên tính làm l ng cho xong.

y b a sau Bác Ái c ng c d n th m trong trí ng có ra nhà Qu ng Giao n a. Màn thì d n ch trong lòng khoan khoái mu n i hoài. n chúa nh t anh ngh mình ra nhà

Qu ng Giao ch ng h i gì, mi n mình ng tính chuy n chi qu y thì thôi, nên thay i áo qu ni kêu xe kéo lên ng Hàng Sao. Bác Ái b c vô, v ch ng Qu ng Giao ti p chào vui vm, nh t là Xuân Hoa l ng x ng lích xích, sai tr ch y i mua thu c v n s n, r i l i bi u i

mua n thêm mà ãi khách, ngoài m t vui c i, trong lòng h n h , coi khác h n ngàyth ng b i ph n. L i 4 gi chi u Qu ng Giao r Bác Ái i vô v n thú h ng mát. Bác Áich u i, Qu ng Giao bi u v thay i áo qu n r i ba ng i d t nhau i b vô v n thú.

a vô t i v n thì th y nam thanh n tú d p d u, ng i d t v con ng coi chim r alông, k cùng v i b u b n ng i trên b ng ng m c nh. Xuân Hoa khoan thai i tr c, cònQu ng Giao và Bác Ái th ng th ng theo sau: Trên u nhành gió ánh lá lung lay, d i m t

t c nhu m màu xanh m t. Xuân Hoa l n l n i t b c, khi ch cây mà h i, khi ngó thúmà c i, khi ng t a b h mà so s c v i hoa sen, khi ng i trong nhà mát mà suy tình cùng

nh v t. Bác Ái i theo, ngoài m t tuy vui c i mà trong lòng nh dao c t, kh là vì ni mriêng c a mình thì mình bi t ch không c t cùng ai. i ch i t i n m gi r i, m t tr i ãchen l n, m i d t nhau tr v . Lúc i ngang qua m t tòa nhà cao, tr c c a có xây thang

c lên và t b c a óng kín mít, Xuân Hoa h i th m coi nhà y là nhà c a ai. Qu ng Giaoáp r ng:

- Nhà ó là nhà kín a.

- Sao kêu là nhà kín ?- B i vì h àn bà vào ó r i thì ng i th gian không c th y m t n a.

- àn bà vô ó làm chi.- àn bà ng i nào ho c th t chí v vi c v ch ng, ho c nào n th cu c, mu n i tu

ng không bi t n vi c th gian n a, thì h vào ó mà . H h vào ó r i thì không rac mà c ng không ai n th m vi ng c.

Xuân Hoa nghe nói thì chúm chím c i r i thì nói r ng:àn bà th t chí thì ch có ch này t th , còn nh àn ông th t chí không bi t có

ch nào cho h tu hay không há?

Qu ng Giao l c u áp r ng:

- Không có, àn ông mu n i tu thì ho c v chùa ph t, ho c vô nhà dòng, mà trong haicách y d u tu theo cách nào ng i ng i th gian c ng còn th y m t c h t.

Xuân Hoa c i r i nói r ng:- Té ra àn ông ch ng chán i r i mu n lánh thiên h n c ng khó h n àn bà l m.

Bác Ái vùng nói nh m t mình r ng:- V y ch ng i ta t v n không c hay sao ?

Xuân Hoa nghe nói li n day l i ngó Bác Ái, th y anh ta m t bu n xo nên h i r ng:- Anh nói chi ó, anh T ?

M t ch tình 30 www.hobieuchanh.com

30

- Không, tôi có nói chi âu.Ba ng i d t nhau v nhà, Qu ng Giao c m Bác Ái l i n c m nói chuy n t i 10 gi

i m i ch u cho Bác Ái v .

y v sau Bác Ái h n m nhà thì dàu dàu hoài, mà d u i ch i ch nào vui cho m yi n a anh ta c ng không bi t h ng, duy có lên nhà Qu ng Giao thì anh ta m i vui mà thôi.

Anh em g n g i nhau c vài tu n, Bác Ái d coi v ch ng Qu ng Giao v i nhau tuykhông dan díu, song thi t hòa thu n l m. Anh ta th y v y càng m ng giùm cho thân phânXuân Hoa. Anh ta ngh r ng mình yêu m n Xuân Hoa là yêu tr m m n th m, Xuân Hoakhông bi t, Qu ng Giao c ng không dè, nay Xuân Hoa v i Qu ng Giao ã k t ngh a tr m

m v i nhau, mình ch ng nên m c u chi n a. Song s não n c a mình duy có m tXuân Hoa thì mình m i gi i khuây c, v y thì c ng nên lân la n ch i ng ch a cái tâm

nh c a mình l n l n, mi n là mình ng ph m ngh a thì thôi, ch t i lui ch i, ãi nhaunh anh em, có chi âu mà ng i.

Bác Ái ngh nh v y, mà b a sau ra ch i Qu ng Giao l i khuyên hãy xin tr v ng chNam K ng g n g i cha m anh em n a, nên Bác Ái xiêu lòng r i làm n xin thuyên b vNam K . Bác Ái c gi y b v giúp vi c t i dinh quan Th ng th . Qu ng Giao m ng r

t s c, xúi m n ph g n ng anh em t i lui ch i cho ti n. Bác Ái nghe l i m n m t c nph ng Legrand de la Liraye, ch ng d n h c h . T y v sau hai ng i không r i nhau,êm nào Bác Ái không t i nhà Qu ng Giao thì Qu ng Giao i l i. Còn Xuân Hoa coi b vui h n x a b i ph n. H th y Bác Ái t i nhà thì ni m n h t s c, l i m i êm th ng s m s n

n, ho c n u chè th ng, ho c n u cháo gà, ng anh em nói chuy n ch i khuya r i gi i lao.Có khi Xuân Hoa lãnh nay áo mát giùm cho Bác Ái, có khi Bác Ái ra nhà hàng mua giùmcho Xuân Hoa, có khi Bác Ái n ch i, Qu ng Giao không có nhà, song c ng chà l t ng ich i giây lát, có khi Qu ng Giao n m c sách, cho Bác Ái thu t chuy n Tây cho XuânHoa nghe.

Ba ng i ãi nhau tình r t n ng, ngh a r t dày. Tuy Bác Ái h t bu n, h t th m tronglòng, song ch ng h khi nào có t l i chi ch ng ngay, ho c có l p ý chi ch ng t t.

M t ch tình 31 www.hobieuchanh.com

31

VII

Anh em g n nhau l i yêu nhau nh v y, ai c ng t ng ngày càng dài ngh a càng m n,nào dè Qu ng Giao thu nay không ch u i ch i, mà ch ng có Bác Ái v g n c ba tháng

i thì anh ta sanh tâm hay i ch i êm l m. Ban u hai ba êm anh ta m i i ch i m t l n,mà có i thì ch ng 11 gi ho c 12 gi khuya thì v , l n l n m i êm m i i, có êm cho t ihai ba gi , nh t là t i th b y th ng i t i sáng bét.Bác Ái l i ch i hai ba l n không g pQu ng Giao nhà thì bu n chí nên không mu n l i n a. Còn Xuân Hoa th y ch ng hay bnhà i ch i thì bu n th m, song vì s ch ng phi n nên ban u c gi b làm vui không dámnói. L n l n th y ch ng i th ng quá, s mê hoa nguy t mà ánh cang th ng, ho c sa

m b c bài mà b i suy gia s n, nên m i nh to than th d t b n ch ng. Thi t, h Xuân Hoay l i oan chánh khuyên l n, thì coi b Qu ng Giao có s c n n n, mà cách ch ng vài b a

sau l i c ng c i ch i nh c .

Có b a Qu ng Giao d y h c 5 gi ra i m t cho t i sáng r i i d y luôn n tr a b asau m i v nhà n c m, vóc mình g y, m t vàng o. Xuân Hoa bu n r u h t s c không l i chican gián n a, ch êm khuya ng i trong phòng ngó ng n èn tàn r i au lòng t i l y mà thôi.Cô mu n vi t th g i v m ru t v i m ch ng t h t n th m m i s u cho hai m nghe, màcô ngh hai m nhà, ng i th ng r , k th ng con, n u mình em cái tin ch ng lành mà

vào nhà thì hai m ch c ch ng kh i lo l ng sanh b nh ho n, b i v y cô ta gi m n n my l n mà ch a dám vi t.

êm n l i 7 gi , tr ng m c d i hàng cây, sao sáng r , ngoài ng xa mã ch y r nn, Xuân Hoa ng i n c m m t mình gi t l y chan canh, kh i s u ngh n c , n không ngon,

nu t không c, nên ch ng a ngó ra ngoài ng, th y nhi u th y d t v con th ng th ngi ch i, ch ng ngó v mà c i, v ngó ch ng mà nói, cô ta nh ph n mình tiu hiu qu nh qu ,

có ch ng mà nh k góa ch ng, thì t c t i trong lòng ch u không n i m i d y a là th ng, b ng mâm c m d p r i i m i th y Bác Ái l i ng cô h i th m.

Bác Ái nghe m i, ch ng bi t có chuy n chi, nên l t t thay áo i qu n r i i ri t l i.a b c vô ngó th y Xuân Hoa ng i chòm h m t i c a, m t mày dã d i, u c chôm

bôm, thì anh ta l y làm au n trong lòng, nên d ng b c r i mu n th i lui, d ng nh nhátc vô cái c nh bi th m là cái c nh d làm cho mình ng tình r i r i thì khó d n lòng gi

ti ng cho c.

Xuân Hoa v a ngó th y Bác Ái li n ng d y chào h i, m i vô nhà. Bác Ái kéo ghng i, tay v n thu c, m t ngó ra c a s . Xuân Hoa ng i bên ván, d a c a bu ng, tay lau n c

t, mu n nói mà nói không ra l i. Bác Ái không l ng i l ng thinh loài, nên g ng g o h ing:

- Anh i ch i hoài, b a nay c ng không v n a sao?

- H n m t tháng nay có êm nào nhà âu.

- Thi t, tôi th y nh ham ch i nh v y tôi c ng bu n quá. Tuy m y tháng nay tôi th ynh i ch i hoài, không có nhà, nên tôi không l i, song h tôi g p nh thì tôi th ng can

M t ch tình 32 www.hobieuchanh.com

32

gián d t b n nh luôn. Tôi bi t nh h i còn i h c thì tánh nh úng n l m, ch ng h khinào ch u ch i nh ng vi c qu y quá. Ai dè ngày nay nh la i tánh nh v y.

- Th y c i tôi v n v i nhau ã g n n m n m nay, th y có ch u ch i b i nh ng ita âu. Không bi t t i sao mà ngày nay th y l i sanh tâm i ý nh v y. Ph i tôi dè có ch ngmà nh v y thì thà tôi m t mình tôi nuôi má tôi còn vui h n.

Xuân Hoa nói t i ó r i ng i khóc r m r c. Bác Ái ng lòng ch u không c, m iki m chuy n khác mà h i r ng:

- Ch kêu tôi l i ây có chuy n chi hay không?

- Anh T c ng bi t, tôi t này ch ng có bà con anh em chi h t, b i v y cho nêny tháng nay ch ng tôi ch i b i, tôi ch ng bi t c y ai can gián giùm. Tôi mu n vi t th cho

hai má hay, mà tôi s làm bu n hai bà già, nên tôi không dám vi t. Nay tôi ngh anh T v ith y nó thu nay th ng nhau l m, nên tôi n i cho m i anh T l i ây c y canh T làm nch u khó khuyên l n giùm ch ng tôi, n u nh anh T làm th nào ch ng tôi b tánh ch i b i

c, thì n y d u ngàn n m tôi c ng ch ng dám quên.

Tôi v i nh tình th ng nhau nh anh em ru t, không ph i i có l i ch c y tôi m ikhuyên. M y tháng nay tôi th ng d t b n nh hoài, t i nói nh không nghe nên tôi khôngbi t li u làm sao. Mà thôi, nay ch nói v y, tôi rán khuyên l n nh coi nh có ng lòng c ità quy chánh hay không.

- Xin anh T rán giùm cho em, d u khuyên c hay là không, em ch ng dám quênn anh âu.

- Thôi ch ng bu n mà sanh b nh, th ng th ng tôi s li u. Tôi t ng m t ngàyt ti ng, nói hoài có l nh c ng ph i xiêu lòng ch .

Bác Ái t giã Xuân Hoa ra v . Xuân Hoa t c chút tâm s m i l ng b t m ch s u,nên êm y ng yên, ít bu n r u h n m y êm tr c.

y b a sau h chi u Bác Ái n c m r i, thì i ch i mà ki m Qu ng Giao. Có khi g pi nhà hàng có b a g p t i khách s n, có lúc th y ch i nhà b u b n, có êm th y ngh u

ngh n ngoài ng g p ch nào Bác Ái c ng dùng l i ngon ng t, l y l thi t h n mà gián can,có b a Qu ng Giao coi b n n n nên i theo Bác Ái v nhà, có b a l i coi b bu n r u nênki m chuy n nói cho xuôi r i giã t i m t.

Bác Ái can gián h t s c mà coi b Qu ng Giao không s a n t chút nào, c cà rà n i tm, x n b n l i l u xanh, gi t l y c a v p không th m n can tr ng, l i khuyên c a

n hi n không nhi m vào trí óc. Bác Ái th y v y càng bu n ý, l i càng th ng thân ph nXuân Hoa, ti c óa hoa t i sao l i cho úa xàu, phi n ng i có ng c sao không bi t traugi i cho xinh p.

êm n l i 8 gi r i, Bác Ái n m trên gh hút thu c,tay c m m t quy n ti u thuy t,a mu n d ra xem, b ng th y th ng T là a c a Qu ng Giao, b c vào th a r ng:

"B m ông, cô tôi bi u tôi l i m i ông l i nhà ng h i th m m t chuy n c n kíp l m".

Bác Ái ng i d y ngó tên gia d ch y mà h i r ng:

- Th y m y b a nay có nhà không?

M t ch tình 33 www.hobieuchanh.com

33

- Th a không.

- V y ch cô vui hay là bu n?

- Th a bu n. H i chi u cô tôi n c m r i kêu xe kéo i âu không bi t, cho n 7 gii m i v , mà b gi n lung l m. Nãy gi cô tôi ng i vi t gi ng gì dài quá không bi t, r ii sai tôi ch y l i m i ông ây.

Bác Ái nghe nói d t l i th dài ra m t cái r i bi u r ng:

- Mày v tr c i, m t lát n a tao l i a.

Th ng T ra v , Bác Ái b c vô bu ng thay áo i qu n r i i nón i li n. Bác Áic vô nhà th y Xuân Hoa ng ng i trên ván, m t có s c gi n, ch không ph i bu n nh

tr c. Bác Ái v a kéo gh ng i v a h i:

- Ch kêu tôi có chuy n chi v y?

- Anh T ôi, thi t t c tôi quá.

- Sao v y?

y tháng nay tuy ch ng tôi nó không ngh n tôi nên nó ch i b i, song tôi c ngráng gi cho tròn o v , b i v y cho nên tôi th ng hay l y l i ngon ng t mà khuyên l n,ch không dám nói m t ti ng nào n ng n . Ch ng dè ch ng tôi nó không bi t nghe l i ph i,nên l i tôi nói c ng nh n c lá môn. Tôi ngh tôi gi n, nên tôi m i tính tôi làm r y m t

n, ho c may ch ng tôi nó có t n ch ng. H i t i tôi kêu xe kéo tôi i ki m, trong b ng tôitính h g p thì tôi kéo l ng em v , n u m c c ánh tôi, thì tôi la mã tà ng h b t nó chonó bi t ch ng. Xe tôi ch y ngang V nh L c khách l u, tôi th y ch ng tôi ng ng i n c m

i hai th y nào ó không bi t mà l i có hai con n a.

- Úy sao ch bi t ó là ? Không bi t ch ng hai cô ó là v c a hai th y n ch .

- Không, tôi bi u xe i ch m ch m qua l i hai ba l n tôi coi k l m mà. Th ánhch n mày, c o tóc con, môi thoa son, má gi i ph n, ng i nói chuy n c i ng nghiêng ngng a ó mà v ai.

- y, bây gi ph n nhi u ng i ta trang m lung l m, ch không ph i u t nhi x mình v y âu.

- Không! Tôi bi t, ó là thi t mà, ch không ph i ng i t t âu. Tôi gi nquá tôi mu n vô tôi ánh nó coi ch ng tôi nó làm sao? Nh ng mà tôi ngh l i n u tôi r y ràch c là ch ng tôi mang x u v i anh em b n, b i v y nên tôi không n b c vô, mà th y v y

i b qua c ng c b ng, nên tôi ch y v nãy gi tôi vi t cho ch ng tôi m t b c th ây. Anh c ng nh anh em ru t trong nhà nên tôi ch ng gi u gi m mà làm gì, trong th tôi nói g t

m, n u ch ng tôi còn ngh ngh a v ch ng thì c th này ph i v li n r i ch a b tánh ci, thì d u m y tháng nay qu y v i tôi bao nhiêu tôi c ng b h t, còn nh ch ng tôi nói r ng

duyên n ã h t r i, thì c ng ph i t cho tôi bi t, ng tôi lo ph n tôi, ch có ch ng mà nh góa ch ng, thì c c thân tôi nhi u quá. H i nãy tôi tính sai s p trong nhà c m th xu nga cho ch ng tôi, song tôi ngh a nó kh d i, h trao th r i thì thôi, ch không bi t nói

ti ng chi cho ch ng tôi t nh ng , nên tôi m i sai m i anh T làm n em giùm b c th nàycho ch ng tôi, anh là ng i thân thi t v i ch ng tôi, n u ch ng tôi c th r i anh th a d p

M t ch tình 34 www.hobieuchanh.com

34

nói giùm vô ít ti ng ch c ch ng tôi xiêu lòng v li n. Anh T li u coi i giùm cho em có chay không?

- i thì i, song tôi li u tôi i c ng không ích gì, b i vì m y tháng nay tôi nói hoài nhng tr tr , có nhút nhích chút nào âu.

Bác Ái l y b c th b túi r i t giã. Xuân Hoa h i tr kêu xe kéo r i nói v i Bác Áing: "Ch ng tôi ch c bây gi còn t i V nh L c Khách l u. Anh T có xu ng ó thì g p.

anh nói giùm d u c hay không c c ng v ghé cho hay, nghe hôn anh T . Tôi nhà tôith c tôi ch a".

Bác Ái th y Xuân Hoa b c ph n ch ng nào, trong lòng l i càng th ng tr m ti c th mch ng y. Tuy anh ta ch ng có ý trông Xuân Hoa gi n ch ng, d t ngh a cang th ng r i anhta th a m i tình thân b y lâu mà ch p n i làm cho hóa ra m i tình ái, nh ng mà ng i xe i

c ng ngh càng thêm gi n Qu ng Giao, ng i sao không bi t th ng l c ti c h ng,ng i sao n cho vàng phai ng c c. Anh ta l i nh m y l i Xuân Hoa nói: "Nh ch ngtôi nói duyên n ã h t r i thì c ng ph i t cho tôi bi t ng tôi lo li u thân ph n tôi" Li ulàm sao?

Xe ch y ngang nhà th , ng h chín gi r i, ti ng chuông boòng boong làmcho Bác Ái t nh gi c chiêm bao mà nh t i vi c nh n gian. Anh ta nh mình t ng qu y thì

th m, nên gi c ch y mau mau ng c tìm Qu ng Giao trao th r i an i. xu ng t i kháchn không th y ai n u ng chi h t, duy có m y th ng b i ng d p gh lau bàn, Bác Ái b c

vô h i th m thì h nói Qu ng Giao ã m n cái phòng s 8 trên l u và ng n ca v ihai th y và hai cô nào ó.

Bác Ái lên c n a thang l u, nghe trong cái phòng có ti ng n ca inh i. Anh ta inh nh , lên t i c a phòng th y hai th y m c qu n tây, áo s mi ng n m trên b ván, m tng i ng v n ng hút kê èn cho m t ng i hút có m t cô m c áo l a tr ng, qu n l atr ng, ng i trên ván kh y n tranh, có m t cô n a, m c áo tím qu n lãnh en ng ng i trêngh mà ca, còn Qu ng Giao ng i m t bên ch ng tay d a bàn ngó mà c i. Bác Ái i qua r i

i l i m t l n n a, Qu ng Giao ngó th y li n ng d y ch y ra h i r ng:

- B a nay tôi b t c anh r i. Anh c ng i nhà ng n a sao. Thôi vô ây ch i v i tôi.

Qu ng Giao n m tay kéo, Bác Ái ch i c ng trì l i không vô, nói r ng:

- Tôi ki m anh có chuy n riêng, ch ph i tôi ch i hay sao? Anh ch u phi n b c xê rangoài ng tôi nói chuy n riêng m t chút.

Qu ng Giao nghe nói thì châu mày m t, buông tay Bác Ái ra, r i hai ng i th ngth ng i l i ng d a c a s ngó xu ng ng không nói chi h t. trong phòng hai cô c ngthôi n ca và nói chuy n rì r m, ch ng bi t nói gì Bác Ái li c coi th y Qu ng Giao có s cbu n bèn nói nh r ng: "Anh thi t là t quá! M y tháng nay tôi vì tình anh em th ng cangián anh mà sao anh không nghe l i c i ch i hoài b ch nhà tiu hiu m t mình t i nghi p

t s c v y? Ch ng gi u chi anh, h i nãy ch i ki m ch th y anh ng i n u ng v i m y cô âu không bi t, mà ch gi n quá nên v vi t th r i m n tôi c m xu ng ây cho anh. Bác Ái

thò tay vào túi l y th a cho Qu ng Giao và nói ti p:"Anh coi th i r i v v i tôi, k o ch nhà trông. V bu n r u nh v y mà anh không th ng cho ành hay sao?"

M t ch tình 35 www.hobieuchanh.com

35

Qu ng Giao l y b c th , th dài m t cái, r i i l i g n èn xé ra c. Bác Ái ngch ng tay d a c a s ngó theo, th y Qu ng Giao v a xem th v a a n c m t. c th r i

p k l ng b vô túi coi b trong trí suy ngh lung l m. Bác Ái th y Qu ng Giao ngm xúc, tính th a d p y nói ri t vô ng cho Qu ng Giao v , nên b c l i v vai mà r ng:i anh. i v v i tôi. T i nghi p ch l m mà. Ch nhà bu n quá, mà anh n vui cho ành

hay sao?"

Qu ng Giao day l i nhìn Bác Ái, d ng nh ng i m i t nh m ng, r i c i mà nóing:" , thôi anh vô ây ch tôi m t chút r i tôi v v i".

Qu ng Giao li n n m tay kéo ri t Bác Ái vô phòng. Bác Ái mu n làm v a lòng Qu ngGiao nên i theo, không d c d c n a. V a b c vô phòng Qu ng Giao li n nói l n lên

ng:"Ông này là Th a Bi n Ái anh em b n thi t c a tôi. a, sao l i thôi n ca nh v y? Côy, cô n i ng cho cô T c ca m t ch p n a nghe ch i ch ". Hai th y n m hút thu c

th y Bác Ái, l m c m ng i d y mà chào. Hai cô n c ng ng d y chào Bác Ái, r i k lo làmthu c phi n, ng i lo lên dây n. Bác Ái kéo gh ng i d a bên Qu ng Giao, mùi thu c phi nbay th m ngát, s c ba ào b o tr c m t, ng m c nh trông ng i r i trong d b i h i, th mngh c nh thú nh v y hèn chi x a nay nhi u ng i nát c a h nhà không hay, gi m giá nhdanh không ti c. Ti ng n nghe r r d ng nh n th m u ng s u, r i l i ti ng ca nghe bi ailàm cho ng tình c m xúc n a. D u ng i i chí mà l c b c vào l i này, thì tâm chí c ngtiêu mòn, hu ng chi là b c thanh niên, th y cu c vui ch i c ng nh châu ch u th y ng n èn,th thì làm sao kh i cháy mày nám m t.

Qu ng Giao l y r u c nhát rót r i m i Bác Ái u ng, còn hai th y kia c theo m ihút thu c hoài. Bác Ái t ch i không ch u u ng mà c ng không ch u hút. Bác Ái th y Qu ngGiao l n l n càng thêm h ng chí, ch không bu n nh h i nãy n a thì ngó Qu ng Giao mànháy m t, có ý thúc Qu ng Giao v . Qu ng Giao ã không tính t i s v l i c theo m n tr n

i hai cô n hoài. Bác Ái th y v y bèn ng d y n m tay Qu ng Giao nói r ng:"Tôi xin l ii hai th y và hai cô, anh tôi b a nay có vi c nhà c n kíp l m, nên ch i không c. V y

xin cho anh tôi ki u, khi khác r i s ch i lâu". Qu ng Giao l c u nói r ng: "Không,không, tôi không có chuy n gì c n kíp h t. Hai cô c n ca cho tôi nghe i. Tôi không vâu".

Bác Ái nghe nói ch ng h ng li n h i r ng:- a, v y ch h i nãy anh h a v i tôi làm sao?

- Không, tôi không v âu.

- Anh thi t t quá!

- Thôi, nh anh không vui lòng ch i v i tôi thì anh v i.

- Tôi mu n anh v v i tôi ch .- Tôi v không c.

- Sao v y?

- T i tôi v không c, tôi có bi t sao âu mà nói.

Bác Ái nghe nói, ng ch c l i l c u. Qu ng Giao li c Bác Ái mà nói r ng: "Ch canh v anh ghé nhà tôi ch ? N y, xin anh làm n nói giùm v i v tôi r ng tôi không v c,

M t ch tình 36 www.hobieuchanh.com

36

ý nó mu n tính th nào thì nó tính. Tôi v nó càng bu n, ch ích gì âu…Anh làm n nóigiùm m t chút nhé".

Bác Ái ngh mình ã nói c n l i mà Qu ng Giao không nghe, d u n a c ng khôngích gì, nên t giã mà v m t mình.

M t ch tình 37 www.hobieuchanh.com

37

VIII

a nay, ng i ta th ng nói àn bà hay l t lòng mà l i hay thù v t. Cái lý thuy t yngh th t là úng l m. Ai có ý quan sát tánh c a àn bà thì c ng u bi t r ng àn bà ph nnhi u d u g p ch ng ngang tàng thô t c, m mi ng ra thì m ng nhi c, v n nhà thì la r y,coi thân ph n v nh rác nh r m, nh ng ch v d u có phi n hà thì trách móc chút nh thôi,ch ch ng h khi nào sanh lòng oán gi n, n u ch ng d ng t vài ti ng thì cái lòng phi n hà stan h t rã h t, ch ng còn gi n h n chi n a. Trong ch n gia ình d u ch ng có qu y v i v

n ch ng nào i n a, v c ng không câu ch p, song ph i gi m t u này cho toàn v n, làng có làm cho v sanh lòng ghen, b i vì v mà ghen thì ân ngh a bao nhiêu c ng ph i h t,i ái tình ngày tr c n ng n bao nhiêu thì ác c m t y càng d d i b y nhiêu.

Xuân Hoa d u chân ch t thi t thà cho m y i n a, c ng là m t ng i àn bà, b i v ytánh c ng ch ng khác gì nh ng àn bà khác. Trót m y tr ng ch ng sanh tâm phóng t , i ch i

v n m l u vong nhà, tuy là phi n mu n nên có h i gi n ch ng, song n u Qu ng Giao vnói m t vài ti ng phôi pha, ch c cô c ng i lòng bu n mà làm vui lòng c. Ng t Qu ngGiao h v n nhà thì bu n mà thôi, ch không nói ti ng chi cho vui lòng v , mà h i t i l i

cho v dòm th y cái b c tình c a mình n a, b i v y Xuân Hoa ch ng nh ng là gi n mà l ithêm thù thêm oán n a.

Bác Ái lãnh th ra i r i, Xuân Hoa n m ng i không yên c ra ngóng vào trông, tính ch ng v thì tác s c mà trách m t l n cho ch ng bi t cái thói b c tình c a àn ông là cái

thói àn bà h n h t. êm khuya l n l n, ngoài ng thiên h c ng ít hay lai vãng. Cô ng itr c c a ch h th y d ng xe kéo xa xa thì nghi là ch ng v , nên trong lòng h i h p, ng

y mà ngó, ch ng xe ch y t i, th y không ph i ch ng thì tr vô, m t mày bu n xo.

ng h gõ 11 gi . Xuân Hoa nghe xe kéo d ng ngoài c a, ng c m t ngó ra, th y cót mình Bác Ái i vô, thì cô bi t ch ng không ch u v , song c ng g ng m i Bác Ái ng i

i h i r ng: "Anh T có g p th y nó hay không?" Bác Ái g t u r i l y thu c ra hút, khôngnói chi h t. Xuân Hoa ng i bên ván ã bu n l i gi n nên không mu n h i n a. Bác Ái th ngth ng thu t h t c ch c a Qu ng Giao l i cho Xuân Hoa nghe, nói không sót m t l i, thu tkhông quên m t m y.

Xuân Hoa nghe h t u uôi r i th ra nói r ng:

- Anh T ngh ó mà coi, tôi ã nh n nh c h t s c mà ch ng tôi nó không bi t ngh , ylà t i nó ch không ph i t i tôi. V y xin anh T làm n t giùm tôi m t lá n ng tôi vLong Xuyên tôi xin , ch ng tôi nó không th ng tôi n a, tôi ây làm gì.

Bác Ái nghe Xuân Hoa ch ng thì bi n s c, trong lòng b i r i, nên ng i l ng thinh,suy ngh m t h i r i can r ng:

- Ch nóng gi n ch tính nh v y sao ph i. o v ch ng là o tr ng, d u nh có qu ythì c ng còn có cha m hai bên phân x ch ch gi n mà ch i ki n xin , không cho m

ng và bác b n hay, ch c hay là trách ch l m. Mà ng i ngoài dòm vô h c ng c i cha. ng có làm nh v y không nên âu.

Xuân Hoa áp r ng:

M t ch tình 38 www.hobieuchanh.com

38

- Không, n u tôi xin thì tôi c ng th a tr c cho hai má hay r i tôi m i vào n ch .Song tôi mu n c y anh làm s n giùm cho tôi m t lá n, ng h tôi th a r i tôi vô n li ncho d .

Bác Ái t ch i hoài không ch u làm n giùm. Anh ta ng i li c xem th y Xuân Hoac m t gi n ch không bu n nh m y tháng nay v y. Anh ta bi t cô ã quy t ý nên ki m l i

can hoài, mà anh ta ch a l i cho Qu ng Giao ch ng nào, Xuân Hoa l i càng gi n ch ng n y.n 12 gi khuya Bác Ái t giã ra v , tuy ch ng h trông cho Xuân Hoa ki n Qu ng Giao

nh ng trong trí th m ngh n u Xuân Hoa mà d t ngh a cang th ng r i thì c ng ch ng thi uchi k s n lòng c u ch ch p t n i ch . Bác Ái v nhà th y có m t phong th trên bàn,dòm coi con d u thì Long Xuyên g i lên, l t t xé ra xem, m i hay ông thân au, nên anh

g i th bi u xin phép v cho g p. Anh ta c tin ch ng lành trong lòng b t r t h t s c,ng ngày vô xin phép ngh m t tu n l , r i ri t v Long Ki n th m cha.

Còn Xuân Hoa th y mình g i th nói ã c n l i mà ch ng c ng không ngh , thì gi ni l i phi n nên êm y n m tr n tr c hoài, ng không c, n m suy t i ngh lui không bi t

có gì mà v ch ng v i nhau ã g n n m n m nh bát n c y, không xao không d n, màai khi n ai xuôi nông n i, dây t h ng mu n t n a ch ng, làm cho ng i tr ng ngh a h utình l i hóa ra ng i vô tình b c ngh a. Cô th m ngh hay là t i mình qu y nên ch ng m iph phàng, mà cô tìm hoài c ng không th y mình qu y ch nào. Canh khuya v ng v cônh t i l i Bác Ái r ng: "V ch ng ph i bi t ý nhau tr c, n u ch c ý hi p tâm u r i s

i thì m i vui mà i v i nhau", cô v a mu n ti c r ng mình không d tr c r i s ngQu ng Giao, song cô l i ngh ã g n n m n m nay mình ch ng có chút nào trách ch ng, hách ng ph i là ng tâm chí v i nhau sao, ngày nay ngh a mu n phai, tình ã l t, ai có dè âumà ng tr c c.

Xuân Hoa h ngh n ngh a n ng c a ch ng thì th ng, mà h nh t i tình s c ach ng thì gi n.b i v y cô bu n b c ch u không n i, nên th c d y t èn r i vi t hai lá th ,

t b c th g i cho m ch ng, còn m t b c g i cho m ru t. Trong th không nói vi c chicho rõ, duy ch t s r ng v ch ng không c thu n v i nhau và xin hai m lên Sài Gònch i ng tính giùm vi c nhà cho hai tr .

ngày Xuân Hoa c y Bác Ái em th trao cho Qu ng Giao thì Qu ng Giao không nhà n a, mà Xuân Hoa ã m i lòng r i nên c ng không thèm ki m tìm. Cách b n ngày sau

nh m ngày th b y, l i sáu gi chi u, c m ã d n trên bàn mà Xuân Hoa c n m dã d itrong mùng, không mu n i n. a n u n ng lui cui sau b p, còn c a tr c thì khép

i, duy ch có c a s m mà thôi. Trong nhà im lìm, Xuân Hoa ng n m t ng th m có lnay mai hai m s lên t i, b ng nghe ngoài c a có ti ng gõ c p c p. Xuân Hoa kêu a bi u ra ngoài coi ai, th ng T ch y ra ngoài m c a. Xuân Hoa nghe có ti ng nói chuy n nhonh , r i nghe óng c a l i, k th ng T b c vô phòng a cho Xuân Hoa m t b c th , có

n bánh ki n b n góc, mà nói: "Có m t a h c trò em th l i, bi u ph i giao t i tay cô.Tôi h i th c a ai, nó nói cô xé ra coi thì bi t".

Tuy tr i ã ch ng v ng t i, song Xuân Hoa c m phong th coi th y rõ bao ngoài nh v y:

Bà PH M QU NG GIAO

36, ng BangkokSài Gòn

M t ch tình 39 www.hobieuchanh.com

39

Cô nhìn coi bi t ch ch ng, ném phong th trên bàn th dài, ý không mu n c.Th ng T th y cô bu n thì ch n lui ra mà mi ng nói r ng: "Cô ra n c m cho r i, k o nngu i h t". Xuân Hoa không tr l i, l i ng d y thò tay d n èn cháy lên, r i l y phong th

ng d a èn, xé ra xem.Sài Gòn, ngày 14 tháng 12 n m 192

Em ôi,

Tôi trung dõng y là báu n c, v hi n hòa v n thi t ph c nhà. T ngày ôi ta k tduyên c m s c, qua th y em c ng bi t kính ch ng bi t tr ng m , qua th ng có d m ngth m, t ng là ch y tháng lâu ngày ch ngh a n ng, ch tình r i c ng n ng.

Qua c ng bi t v ch ng n v i nhau g n n m n m nay, ch ng có chút chi xích mích,nh ng mà m y tháng nay anh Bác Ái g n, anh em lu n s hôn nh n r i qua xét cái tình c aem v t qua thì thi t ch ngh a k t c, mà m i tình không k t c. Nói ra thì h th n v ianh Bác Ái, ch qua ngh l i m i tình c a v ch ng ta không th ng tr c mà i c i nhau

ng, làm cho m y n m nay em ch ng th a tình c ý, qua n n n không bi t ch ng nào.Em ôi, m y tháng nay qua không nói ra, ch qua v n bi t hi n bây gi ây có m t

ng i th ng em h t s c mà em c ng m n h t lòng, n u hai àng hi p c m t nhà thì m ii gia ình hành phúc. Ng t có qua ng tr tr gi a, nên trai vì ngh a không ành b ci, còn gái vì trinh không dám l i g n, r i k ôm s u quy t b ngày xuân, ng i êm th m

mu n vùi s c n c. Qua th y v y nên chí d c b c c u cho Ng u - N , gi n ch i mà xa lánhch n gia ình cho ôi àng ph nguy n c m , thà qua bu n thác cho hai àng vui s ng.

Em ôi, có l em c ng bi t tánh qua ch ng ph i là tánh ng i say mê t u s c, b i vìth ng em, mu n cho em tr n ch tình, nên qua ph i h y b chút thân danh. B c th này là

c th t bi t nhau, v y nên qua ph i t h t n i lòng cho em nghe, và chúc cho em ch nng tr n lai láng bi n tình, n u b a nào em s c nh t i qua, thì em ng có gi n, y c ng

cho qua ph lòng n i chín su i.

Nh vài gi t l y g i v hi n, d u xu ng c u tuy n anh c ng còn nh n m n m ngh ang.

PH M QU NG GIAO

Xuân Hoa m i c th khúc ban u th y m y câu ch ng nói anh có anh Bác Ái vn, lu n vi c hôn nh n r i n n n, vì v ch ng không th ng tr c mà c i b ng nên có

ngh a mà ch ng có tình thì cô châu mày m t. Ch ng c n khúc gi a, là khúc ch ng nóicó ng i th ng cô và cô c ng h u tình v i ng i y, ch ng mu n cho hai àng hi p nhaunên m i gi k ch i b i, thì cô bi n s c, n c m t ch y d m d , màng t ng m hôi l nh ng t.

c t i n chót, th y ý ch ng quy t li u mình t t , cô kinh hãi la khóc om sòm. Th ng T sau b p không hi u vi c chi, nghe khóc l t t ch y ra h i: "Gi ng gì v y cô?". Xuân Hoa ng i khóc và nói r ng:"Té ra t i tôi nên ch ng tôi kh tâm m y tháng nay! Bây gi ch ng

tôi còn mu n h y mình n a, tr i ôi, n u ch ng tôi ch t thì tôi s ng sao c".

Xuân Hoa than khóc m t h i r i m b c th ra coi n a. Coi th r i l i khóc. Th ng Tth y tình c nh nh v y l y làm l , nên theo h i hoài. Xuân Hoa c c r i khóc không tr l i.

c th n ba l n r i x p b vào túi và h i r ng:

- H i nãy a nào a th cho m y ó?

M t ch tình 40 www.hobieuchanh.com

40

- Ph i th c a th y không v y cô?

- Ph i, mà a nào a cho m y ó?

- Có m t a h c trò em t i.- M y có bi t nó hay không?

- Th a, tôi không bi t.

- Bây gi bi t i âu mà ki m!

- Cô mu n ki m th y ph i hôn cô?

Xuân Hoa không tr l i, l y kh n tr ng choàng u r i ra kêu xe kéo mà i. Th ng Tch ng h ng, không bi t có vi c chi, nên ái ng i trong lòng, l y l ng bàn y mâm c m l i r ira c a ng i khoanh tay ch .

Xuân Hoa ng i xe lên ng Mayer, ghé nhà th y giáo ng, là ng i d y m t tr ngi Qu ng Giao, h i th m coi có bi t ch ng mình âu hay không. Th y ng nói h i chi u

Qu ng Giao có xin phép v i quan Cai tr ng ngh cho t i th sáu tu n sau, nói r ng nhà cóvi c. Lúc tan h c th y th y kêu xe kéo i, song vô ý nên không bi t th y i âu. Th y ng

ng Xuân Hoa ghen tuông, mu n nói cho xuôi, nên ki m l i v v , khuyên Xuân Hoa vngh , không êm nay thì sáng mai Qu ng Giao s v , không i âu mà s .

Xuân Hoa trong lòng nóng nh l a t, nghe th y ng nói nh v y ngh th m ch c làth y không bi t ch ng mình âu, nên t giã ra i, không t vi c gì h t.

Cô lên xe r i bi u kéo xu ng ch B n Thành. Ng i kéo xe m nh m nên ch y th tmau, nh ng cô nóng n y quá, nên c thúc ch y cho mau hoài … Lúc y l i b y gi t i, côch c Qu ng Giao i n c m m y nhà hàng, nên bi u xe kéo ch y l i L ng H u, Lê V nDu, Yêng Yêng, C u Long Giang, Qu ng H p, ông Pháp l quán mà ki m, té ra d n chnào c ng không th y ch ng mình h t th y. Cô mu n i n m y khách s n ki m song ch ngxe ng ng tr c c a khách s n cô b ng không bi t ai mà h i th m, nên tính ch y v c y BácÁi ki m giùm.

Xe v ngang nhà mà Xuân Hoa không ghé, bi u ch y th ng l i nhà Bác Ái. Xe ng ngi, cô dòm th y trong nhà Bác Ái èn t sáng lòa, v a mu n b c vô, l i nh m y l i ch ng

nói trong th , tuy l i nói không rõ ràng, song xét ý t thì hi u ch ng ghen cho mình có tìnhriêng v i Bác Ái, b i v y cô ng n ng i l t t ra, r i leo lên xe bi u ch y tr xu ng B nThành, n c m t ch y d m d , ru t gan au t n.

Xuân Hoa ng i trên xe th ng th ng ch y cùng các n o ng th y ai m c tây i xaxa c ng t ng là ch ng, nên trong lòng kh p kh i, t i ch ng l i g n coi l i không ph i, thìcàng au n không xi t k . Ch y vòng cho t i 11 gi , m y ti m óng c a ng h t mà ngoài

ng c ng th a th t ít ai i, cô cùng th m i tr v nhà thì th ng T ã óng c a t t èn màng . Xuân Hoa kêu c a b c vô nhà, th y mâm c m còn y ó, bi u th ng T d n xu ngn r i d p i, vì cô không ói. Cô vô bu ng ng i khóc r m r c, ngh th m r ng mình ã có

ch ng h n n m n m r i, h i âu thì i v i ch ng ch ch ng khi nào i m t mình, mà ch ngmình tuy quen bi t nhi u ng i song ai c ng ít khi lân la lui t i, duy m y tháng nay có mìnhBác Ái hay t i ch i v y thì ch ng mình nghi ây là nghi cho Bác Ái ch ch ng ph i nghi chong i nào khác. Cô l i nh Bác Ái h i tr c có gh o ch c mình, song h i ó mình ch a xu tgiá, t ngày mình k t tóc xe t v i Qu ng Giao thì Bác Ái i h c, không g p nhau n a, màBác Ái ra làm vi c quan r i c ng ch ng có ý mu n g n g i mình. Vi c xin i v Sài Gòn và

M t ch tình 41 www.hobieuchanh.com

41

n nhà g n u t i ch ng mình ép u ng ch không ph i anh ta mu n nh v y. ã v ymà m y tháng nay anh ta g n, tuy lui t i th ng th ng, song ch ng h t ý chi l , c chnh v y sao ch ng mình l i nghi.

Xuân Hoa ng i ng m ngh hoài: nh l i m y tháng nay Bác Ái n ch i thì mìnhth ng ni m n l m, hay là t i mình b i buôi quá nên ch ng mình nó t ng t tình ch ng? Côngh t i ó, r i l i nh Bác Ái v ch ng g n m t vài tháng thì ch ng mình phát i ch i b i,

y thì ch ng mình nghi ây ch c là nghi cho anh Bác Ái l m. Xuân Hoa ngh nh v y thìn xang au n ch u không c, nên ng i ch ng tay trên gh khóc trót gi ng h .

Cô khóc ã thèm r i m i thò tay vào túi l y b c th c a ch ng c l i, c m t câu thìc m t nh m t gi t, càng c càng nát ru t gan. T b v ng v , b ng nghe ti ng ng h

gõ ba gi , Xuân Hoa th m vì làm ph n àn bà mà không có h nh, cho ch ng nghi mìnht trinh m t ti t nh v y, thì c ng ch ng nên s ng n a làm chi, mà nh t là mình thi u h nh

n n i làm cho ch ng bu n r u r i quy t li u thân vong m ng, thì mình l i còn ph i mang l ii ch ng nhi u h n n a, d u có ch t xu ng c u tuy n c ng ch ng còn m t m i nào dám ngót ch ng.

t lo r i tính, h t khóc r i bu n, canh l n êm tàn mà Xuân Hoa c ng ch a nh mt. Tr i v a sáng Xuân Hoa kêu th ng T th c d y bi u l i nhà m i Bác Ái, tính t thi t

vi c nhà cho Bác Ái nghe, r i c y Bác Ái tính giùm ph ng c u ch ng, b i vì ch n Sài Gòn c vô thân, lúc b i r i này không bi t ai c y m n. Th ng T i m t h i tr v nói Bác Ái

xin phép ngh m t tu n l , ã i v Long Xuyên b n b a rày r i. Xuân Hoa nghe nói chaumày th ra, ng i l ng thinh ngh th m r ng: “Tuy r i nh ng c ng may, ch ng mình ã nghimình có tình riêng v i Bác Ái, sao mình còn dám c y Bác Ái n a?”

Xuân Hoa i kh n r i kêu xe kéo ch y lên nhà th y ng Cô t v i th y giáo ngng cô có c b c th c a ch ng than phi n vi c nhà và quy t t v n, nên c y th y làm n

i ki m giùm. Th y giáo ng nghe nói th t kinh l t t thay áo i qu n r i bi u Xuân Hoa nhà cho th y i ki m.

Th y ng i t s m mai cho t i 11 gi ki m không g p Qu ng Giao, h i th m ng iquen c ng không ai bi t a ch . Th y tr v ghé nhà Xuân Hoa th y cô ng ng i trên vánkhóc. Th y ch c l i l c u, Xuân Hoa bi t ã ki m không c, nên càng khóc r ng lênnghe r t th m thi t. Th y ng c m lòng không c, không n ra v m i bi u Xuân Hoa i

i th y lên bót mà c , ng xin Cò sai lính i ki m giúp.

Xuân Hoa t cho Cò hay s ch ng mu n t v n r i nói hình d ng áo qu n c a ch ngcho Cò bi t tìm cho d . Cò biên h t l i khai r i bi u Xuân Hoa v , h a r ng h có g pQu ng Giao âu thì sai lính n cho cô hay.

Xuân Hoa v nhà n m khóc hoài n ng không c c than thân trách ph n, c nóing mình gi t ch ng mình mà thôi. Cô ch hoài không th y lính kêu. Qua ngày th hai, l i

10 gi , có m t tên lính n nhà nói r ng ông Cò òi. Xuân Hoa l t t l y kh n i theo lính,ch n i mà mi ng thì h i:

- Ki m c ch ng tôi r i hay sao chú?

- Không bi t n a.

- V y ch ông Cò òi tôi làm chi?

M t ch tình 42 www.hobieuchanh.com

42

- Tôi th y bên bót Xóm Chi u g i cái áo gì lên ó, r i ông Cò bi u tôi i òi cô nên tôii ây.

- Áo c a ch ng tôi hay là áo c a ai?

- Tôi không bi t.

- Thôi i ri t i chú, cha ch ! Không bi t ông Cò ã hay tin ch ng tôi âu hay ch a.

Xuân Hoa v a b c vô ông Cò li n bi u th y thông ngôn nói cho cô hay r ng:”H im mai tên lính gác bên Xóm Chi u th y có m t cái áo bành tô tr ng b d a mé sông, phâna trên b , còn phân n a n m d i n c. Nó xách cái áo em lên th y trong túi có m i cái

bóp ph i không có b c ti n chi h t duy có ba mi ng danh thi p tr ng tên nh v y:

PH M QU NG GIAO

Instituteur

36, Rue Bangkok Sài Gòn

Tên lính em v bót qu n th nhì thì ông Cò coi bót y, ã có tin bót trên này ki m tênó, nên g i lên coi có ph i hay không. Th y thông ngôn nói d t r i ông Cò m i a cái áo v i

cái bóp ph i cho cô Xuân Hoa nhìn. Cô c m cái áo run l p c p, th y b nút nghi là áo ch ngi, ch ng coi t i cái bóp ph i thì ch ng còn nghi chút nào h t, nên ã vùng khóc l n lênng:”Tr i ôi! N u v y thì ch ng tôi ã nhào xu ng sông ch t r i, còn gì âu?... B m ông Cò

tôi l y ông làm n c u giùm ch ng tôi, k o t i nghi p ch ng tôi l m... Mình ôi! Mình có nghing gì thì mình nói ra, ch sao mình l i t v n nh v y, mình i! Ông ôi! Làm sao v t ch ngtôi bây gi , ông làm n giùm chút, ông ôi!”

Ông Cò tuy không rõ tâm s c a Xuân Hoa, song th y cô bi th m nh v y ông c ngng lòng, b i v y ông m i ki m l i khuyên gi i, r i thông ngôn nói l i nh v y:

- Cô ng bu n, d u cái áo này ph i là c a th y i n a, c ng ch a b ng c r ngth y ã t v n r i, sao cô l i s quá nh v y!

- Th y i, tôi ch c ch ng tôi ã ch t r i.

- Sao cô ch c d v y?

- B i vì ch ng tôi ã nói s t v n.

- Ý! àn ông h nói h i nào mà tin. V ch ng tôi h có r y rà v i nhau thì tôi òi tn hoài, mà tôi ã ch t l n nào âu?

- Chuy n th y khác, còn chuy n ch ng tôi khác, ch c ch ng tôi ã ch t r i th y ôi.Xin th y làm n nói giùm ông Cò sai lính l n v t giùm ch ng tôi, t n hao bao nhiêu tôi ch u

t.

- Lính m c i gác ng, có lính âu d i l n c. N y cô, tôi ch c th y mu n g tcô nên em b cái áo n i ó ng cho cô s ch i, ch ch a ch t âu. Cô ngh l i coi, n u th y

v n sao th y l i c i áo b ó làm gì, v y ch b n áo nh y xu ng sông không c hay sao?À, mà n u th y mu n b m t hai v t l i trên b , thì tr c h t th y ph i b cái nón l i, ch cólý nào i nón mà nh y, còn cái áo l i c i b ó. Cô xét th coi ph i không?

M t ch tình 43 www.hobieuchanh.com

43

- Th y ôi, tôi ch c ch ng tôi ch t r i không còn âu. N u lính l n giùm cho tôi khôngc, xin th y làm n ch cho tôi bi t tôi c y ai bây gi .

- Có l cô qua bên Xóm Chi u cô m n m y ng i chài l i h l n cho thì c. Mành th y ã t v n r i d u có mò c, th y c ng ã ch t r i, mò làm chi mà g p d v y? vài b a thây n i lên ch gì.

- Th y nói v y sao ph i, ví d u ch ng tôi t v n ch t r i i n a, tôi c ng ph i ki mcho c thây chôn c t cho m cúng ch .

- T ý cô, ch ch t chìm h hai m i b n gi thì n i, kh i mò th t công. Mà bây gimò c ng khó l m, b i vì sông B n Nghé n c ch y m nh quá, có bi t thây ã trôi lên hay làtrôi xu ng mà mò.

- Chú lính có nói chú ki m c cái áo ó t i ch nào hay không v y th y?

Th y Thông d th c a ông Cò qu n nhì ra coi r i nói r ng:

- Cái áo n m d a mé sông, t i vàm kinh m i bên Xóm Chi u.

Xuân Hoa bèn t giã ông Cò v i th y Thông r i c m cái áo bành tô b c ra leo lên xekéo v nhà. Cô v a vô nhà thì kêu th ng T v a khóc v a nói r ng: “T ôi! th y mày ã nhàoxu ng sông ch t r i còn âu!”. Th ng T nghe nói b n r n tay chân nên c ng khóc d m v ich .

Hai ng i ang khóc b ng th y có m t cái xe ki ng ng ng ngay tr c c a, Xuân Hoath y m ru t v i m ch ng trên xe ng leo xu ng, cô l t t ch y ra níu áo hai m mà khócvà nói: “Ch ng con ã ch t má ôi”. Bà H ng ch v i bà H ng s nghe th t s c h i: “Saomà ch t? Nó au b nh gì? Ch t h i nào? Tr i ôi!...”. K than ng i khóc líu nhíu v i nhau,ng i i ng dòm th y ai c ng c m ng. Ba ng i d t nhau vô nhà, Xuân Hoa v a khóc

a k u uôi tâm s cho hai m nghe, cô c ng nói luôn s ch ng nghi ng mình t tình v ing i ta, và nghi ó ch c là nghi cho Bác Ái, ch không gi u gi m chi h t. Bà ch Hi p m inghe thì có s c gi n, song bà th y con dâu bi ai th m thi t và bà ngh n u có ý gì riêng thìkhông l nó nói thi t nh v y, b i v y bà m i tin b ng dâu, bà m i than khóc con mà thôi,ch không có l i oán trách dâu h t.

Hai bà v i Xuân Hoa khóc m t h i r i tính d t nhau qua Xóm Chi u ki m thây Qu ngGiao. Xuân Hoa bi u th ng T d n c m ra n s ba h t r i kêu xe i. Hai bà khóc hoài khôngn c, Xuân Hoa tuy bi u d n ra mà c ng không ch u n.

t nhau qua t i vàm kinh m i, Xuân Hoa m n hai ng i vãi chài ki m. Lúc haing i ng chài hai bà ng i d a mé sông v a khóc v a vái. Xuân Hoa i kh n ng i g n ó,

t ngó xu ng sông d ng nh ai c t ru t b m gan. Cô mu n nhào luôn xu ng sông ch t choi, b i vì ch ng nghi mình hai lòng nên t v n, mình còn m t m i nào th y thiên h trên

ng tr n này n a. Cô tính nh v y r i vùng ng d y, tính nh y ph c xu ng sông, ch ngdè lúc y hai ng i chài hè h i kéo cái chài lên và nói r ng: “Cha ch ! Th khi vô chài r i haysao mà n ng d kìa”. Hai ng i ng d y mà ngó, Xuân Hoa c ng ng ngó trân trân, té rakéo h t cái chài lên thì là m t g c cây l n.

Xuân Hoa còn ng ng n ng , bà ch Hi p li n kêu h i r ng:

- Này con, ông Cò ng có ch ch c lính c cái áo ch này hay không con?

M t ch tình 44 www.hobieuchanh.com

44

Xuân Hoa áp r ng:

- Th a, ng nói t i vàm kinh, thì là ch này ch có vàm kinh nào n a âu?

Bà ch h i m y l i làm cho Xuân Hoa l ng xao ý mu n t t h t m t h i, n ch ngXuân Hoa day qua ngó hai m , th y tóc b c hoa râm gió th i ph t ph , m ch ng thì l c uch c l i than l m th m, còn m ru t l y tay che m t mà khóc d m d , cô l y làm c m ng,nên ng i b p xu ng t mà khóc n a.

Xuân Hoa than khóc m t h i r i ngh th m trong trí r ng: “T i mình nên ch ng m ich t, n u mình nhào xu ng ây là ch ch ng ch t ng ch t theo ch ng, thì mình tr n tìnhtr n ngh a v i ch ng r i. Nh ng hai m già ng i kia, mình b l i cho ai? Hai m ã bu n r umình còn làm cho bu n r u thêm n a thì t i nghi p l m. Mà xét cho cùng lý, d u mình cóch t i n a c ng ch a ch c xu ng c u tuy n g p nhau mà ch ng ch u tha l i cho mình, b i vìtr c khi ch ng mình ch t ây thì ã lao tâm kh trí trót m y tháng tr i, v y mình c ng ph iki m th ày a cái thân mình cho nh c nh n m t ít n m r i mình s ch t, ch ng y g pnhau m i kh i h ”. Xuân Hoa ngh nh v y nên không tính nhào xu ng sông ch t n a, songcô nói th m r ng: “Anh ôi! Anh không rõ lòng em nên anh m i nghi, mà c ng t i em không

ngôn h nh, nên anh nghi c ng ph i. Nh ng mà lòng em thì em bi t, em xin t tr i th nthánh ch ng minh giùm cho lòng em. Anh ôi! Em ch ng bi t li u th nào ng làm cho anhth y cái lòng trinh b ch c a em, v y nên em nguy n th m v i anh r ng anh ch t vì em, thì emch t vì anh, mà tr c em khi em ch t, em c ng s ày a cái thân em ng b i th ng skh não c a anh trong m y tháng. Xin anh ch em, em ch ng giây phút nào quên anh âu.

i em xu ng r i em s m ru t em ra cho anh soi lòng d em”.

Hai ng i vãi chài t trong vàm kinh cho t i sông l n, m i ch m i chài, ch nào sâum chài không t i thì l n xu ng mò, tìm n t i n c l n g n y c ng không c thây c a

Qu ng Giao. Xuân Hoa cùng th m i tr ti n công cho hai ng i chài, r i khóc d t hai m v .

M t ch tình 45 www.hobieuchanh.com

45

IX

Con ng i i t sang chí hèn, t giàu chí nghèo, ch ng ai mà ch ng có th y m tnh bu n. Nh ng nh ng c nh bu n th y ó, xét l i ch ng có c nh bu n nào làm cho mình dng lòng cho b ng cái c nh bu n trong nhà Xuân Hoa êm nay. C a l n ã gài ch t, c a thì m t cánh khép, còn m t cánh m . Trong nhà èn khí t sáng lòa, tuy có b n n m

ng i, song trông vào không nghe nói chuy n chi h t. Trong phòng, Xuân Hoa ng i trêngi ng ch ng tay qua cái bàn nh khóc r m ra r m rít. Ngoài b ván phía tr c, hai bà sui

m m t ng i m t u, m t bà day m t vô vách, còn m t bà day m t ra ng, bà sui gái l ykh n y m t mà n c m t c ch y t d m, còn bà sui trai n m im lìm, m t lát nghe th dài

t cái, r i ch c l i kêu tr i. Sau nhà b p th ng T ng i khoanh tay d a bên mâm c m m tmày bu n nghi n.

Trót c êm không ai ng h t, song không ai nói chuy n v i ai, b i cái kh i s u nóc c ng trong lòng, nên không ng ý n vi c chi mà nói. n khuya th ng T nh l i tr n

ngày hôm qua hai bà v i cô không ai ch u n c m h t, nên n u m t n i cháo và hâm nn d n ra n n n hai bà v i cô n d . Xuân Hoa dùng d ng không ch u n, hai m ép quá

nên túng th ph i ng i n m t chén, song nu t cháo c ng nh nu t á, không bi t mùi v m nt là gì. Bà ch Hi p th y dâu bu n th m quá s nó mang b nh mà kh n n a, nên an i r ng:

- Thôi bu n mà chi l m con. Ông tr i ã khi n nhà mình có cái h a nh v y, thì ph ich u, ch bi t làm sao mà c m c.

- T i con nên ch ng con m i ch t, má bi u con ng bu n, làm sao mà không bu nc.

Xuân Hoa nói m y l i r i khóc ng t.

Bà ch Hi p m i nói:

- Ch ng con nó nghi b y b nh v y, ch m bi t b ng con, l nào con n th t ti t v ich ng hay sao. Con ng có bu n.

Bà H ng s Th nghe ch sui nói nh v y xen vô nói r ng:

- Nay ch nói tôi m i nói, thi t t hôm qua cho t i b a nay tôi nh m y l i con tôi nóitôi h th n quá. Tôi không bi t v ch ng nó v i nhau làm sao, mà tôi ngh c ng có sao ónên th ng m i nghi, ch n u không có mòi gì h t thì làm sao nó nghi c.

Xuân Hoa th a r ng:

- Th a hai m , s là anh Bác Ái v i ch ng con là anh em b n thi t nên trìu m n nhaum. nh làm vi c ngoài B c, ch ng con theo xúi gi c nh xin v trong này, r i l i ki m

n ph giùm ng g n cho vui. nh là ng i m t làng v i con nên con c ng quen, b iy h nh t i ch i thì con ni m n . Ch ng bi t có ph i t i v y mà ch ng con sanh nghi hay

không, song con nh l i thì m y tháng nay g n nhau anh Bác Ái coi con nh em ru t nhy, ch ch ng th y nh tr mòi chi h t. ã v y lúc ch ng con i ch i b i luông tu ng, cony nh khuyên gi i giùm nh c ng h t lòng, n ch ng con gi n con m n nh làm n cho

con xin ch ng, thì nh l y l i ch n chánh mà d t b n con ch ch ng h có nói ra nói vôti ng chi h t. Thi t con không hi u vì c nào mà ch ng con nghi.

M t ch tình 46 www.hobieuchanh.com

46

Bà ch Hi p nói:

- M bi t Bác Ái v i ch ng con hai a th ng yêu nhau l m, không l Bác Ái nó cóý gì. Hu ng chi nó ã có danh ph n, l i còn nhà giàu l n, n u nó mu n có v thì thi u gì n i

t , c n gì ph i ph m ngh a cho nh danh. M t ng ch ng con nó t v n ây là có chuy nchi khác con không hi u, ch không ph i nó nghi con hai lòng âu.

Xuân Hoa suy ngh m t lát r i th a r ng:

- Ch ng con ã vi t cho con m t b c th nh v y, thì có ý gì khác n a âu.

- Nó ki m chuy n nó nói nghe cho xuôi, con hi u sao c.

- Xin m ng có l i cho ch ng con, t i nghi p, b i vì ch ng con ch t r i, thà là i cho con ch u, con còn vui lòng h n.

Bà ch Hi p nghe dâu nói nh v y li n ôm dâu v a khóc v a nói r ng:

- Dâu tôi nó th ng ch ng nó nh v y, ch ng ch t r i mà nó c ng không ch u tráchch ng, ch ng bi t vì c nào mà con tôi l i nói v nó không th ng nó.

Qua ngày sau, l i 10 gi tr a, có lính trên bót t i nhà ki m Xuân Hoa nói r ng: Cót thây ma ch t trôi t p d a sông Th Nghè, ngang v n thú, nên ông Cò sai òi Xuân Hoa

lên bót r i i theo lính n ó nhìn coi có ph i là thây c a Qu ng Giao hay không. Xuân Hoai hai m nghe nói khóc mu i, song nóng lòng th ng con quá nên ph i g ng g o i theo

lính lên bót.

Ông Cò d t ba ng i i v i lính xu ng v n thú. Khi t i mé sông Th Nghè, dòm d at ám ôrô th y có m t cái thây ng i ta n m trên m t n c ru i bu ào ào, mùi hôi thúi ph i

m m i. Ông Cò bi u lính l y cây kh u vô sát b , r i l y dây làm vòng kéo lên. Thây matr n tru ng, sình lên r t l n, cái m t b cá r a nát h t m t bên, tuy v y dòm vô ai c ng bi t làthây c a m t ng i trai, h t tóc theo ki u ma ní. Khi m i kéo lên Xuân Hoa dòm vô la lên

y ti ng “Tr i t ôi!”.R i té x u b t t nh nhân s . Bà H ng s l t t con, r i ôm conkhóc r ng lên nghe r t th m thi t. Ông Cò th y v y l t t sai lính ch y vô nhà ông ch v nthú xin r u cõ nhác em ra cho Xuân Hoa, Xuân Hoa t nh l i ng i ngó thây ma trân trânkhông khóc mà c ng không s , d ng nh k m t trí khôn v y.

Ông Cò li n h i bà H ng s em Xuân Hoa lên xe v nhà r c th y u tr , r i m ibi u lính ch t thi lên nhà m cho quan th y khám nghi m. Bà ch th y thây con thì ch t

ng trong lòng, mà th y dâu nh v y l i càng b i r i h n n a, song th y bà H ng s ãlãnh em Xuân Hoa v nên bà ph i l i i theo xác con.

Xuân Hoa lên xe ng i m m t trao tráo mà không nói chi h t. Bà H ng s h i:“Trong mình con có sao không con?”, thì Xuân Hoa c l c u hoài. Xe v v a ghé ngay c athì Bác Ái Long Xuyên lên, i xe kéo c ng v a t i ó, Bác Ái th y bà H ng s ang li u

u d t con xu ng xe, không hi u au b nh gì, nên bi u xe ng ng l i h i r ng: “Th a m m ilên, ch tôi au hay sao ó m ?”. Bà H ng s ngó th y Bác Ái vùng khóc lên nói r ng:“Cháu ôi! Th ng r c a m nó nhào xu ng sông ch t r i. Tr i ôi! T i cháu báo h i nên m i...”bà nói t i ó ng i ngùng nên nín không nói n a và lo d t Xuân Hoa vô nhà. Bác Ái v a nghenói Qu ng Giao nhào xu ng sông mà ch t thì th t kinh bi n s c, vùng nh y xu ng xe ch y vônhà, không nghe m y l i sau c a bà H ng s . Anh ta v a khóc v a h i th m, còn bà H ng

M t ch tình 47 www.hobieuchanh.com

47

v a khóc v a k s s Qu ng Giao vi t th cho Xuân Hoa t ý nghi ng v hai lòng, r inhào xu ng sông t t , Cò bót ã ki m c thây r i bây gi ng ch lên nhà m . Bà l inói s Xuân Hoa té x u nên bà ph i d t v , r i c y Bác Ái làm n r c giùm l ng y u trcho g p.

Bác Ái th y vi c b i r i quá không nghi k chi h t, l t t nh y thót lên xe ch y l ing Richaud r c m t quan l ng y em v nhà, r i giao Xuân Hoa cho ông ch n m ch,

còn anh ta ch y l i nhà m d khám t thi. Anh ta b c vô c a nhà m , th y bà ch Hi png ó, thì d nón chào bà, n ch ng ngó th y thây thì m ng c kêu tr i nói r ng: “Tr i

sao n h i anh tôi nh th này! Tr i ôi!... Anh ôi!”. Lúc y quan th y thu c ng m khámnghi m t thi. Bác Ái ng m t bên v i ông Cò. n ch ng khám nghi m xong r i, quanth y thu c, ông Cò và Bác Ái nói chuy n ti ng Tây v i nhau m t h i, r i Bác Ái day l i nói

i bà ch r ng: “Th a bác, quan th y thu c khám nghi m r i nói anh tôi ch t t tr a chnh t cho t i b a nay, và ch t ây là u ng n c ng p h i mà ch t, ch không ph i ai ánh pchi... Tôi có xin phép lãnh t thi v nhà t ng táng, ông Cò v i quan th y thu c c ng b nglòng. V y xin bác v ngh , tôi xu ng Xã Tây khai t r i tôi i luôn xu ng c u Ông Lãnh

ng t n li m cho s m”.

Bà ch Hi p th dài r i lau n c m t b c lên xe mà v , Bác Ái lên xe kéo th y cáihoa ly hãy còn ó, nên ghé nhà kêu a ch y ra em hoa ly vô, r i anh ta i th ng xu ng XãTây khai t , và i luôn xu ng c u Ông Lãnh t hòm, nhà vàng, tính t n li m xong r i khiêng

nhà ng cúng quãy ch sáng b a sau s t ng táng.

Xuân Hoa nh quan l ng y u tr nên t nh l i r i n m than khóc rùm nhà. Ch nglinh c u khiêng v nhà, Xuân Hoa ngã l ng khóc k nghe càng th m thi t h n n a. Trongám tang có m t mình Bác Ái lo h t, ch bà ch v i bà H ng s ch t ng trong lòng

không lo tính chi c. êm y Bác Ái ó coi s p t m i vi c cho an bài, ch không vnhà.

n khuya Xuân Hoa b ng tr u r u ra l y hai m , th a r ng:

- Th a hai m , con có ch ng ã n m n m nay con c lo b n i tr ch ng có giây phútnào con xao lãng. Con ch ng bi t con có thi u h nh nào hay không, mà ch ng con nghi concó ngo i tình v i ng i ta, nên t v n mà ch t, y v y cái t i gi t ch ng oan ph i ch u, chcon không ch i c. Ch ng gi u chi hai m , m y b a rày con ã nh t nh t v n ch t theoch ng ng xu ng c u tuy n tìm ch ng r i t lòng trinh b ch cho ch ng con bi t. Song conngh l i ch ng con nghi con ngo i tình ã m y tháng nay, ch c là ch ng con lao tâm c c trí

m r i m i ch t. N u con ch t li n bây gi , con ch n b i c cái ch t c a ch ng mà thôi,ch s lao tâm c c trí con ch a n b i c. V y s n tr c linh sàn ây, con xin hai m chophép con vô nhà kín tu, ng không nh vi c th gian n a, r i con có ngày gi kh n váilinh h n c a ch ng con m t ít n m r i con s ch t, làm nh v y tình ngh a v ch ng m i toàn

n.

Hai bà nghe nói khóc mu i, còn Bác Ái ng i ch ng tay tr c quan tài n c m t r ngng, không nói chi m t ti ng. Hai bà ki m l i can gián, nh ng nói th nào Xuân Hoa c ng

không nghe, c sòng sòng quy t m t, h t ng táng an bài r i thì cô i th ng vô nhà kín.

Qua ngày sau l i chín gi ng quan a linh c u an táng trong Phú Nhu n. L i xómláng gi ng ai th y m a con, v khóc ch ng c ng u m i lòng. T ng táng xong r i, hai bà

M t ch tình 48 www.hobieuchanh.com

48

v i Xuân Hoa leo lên xe ki ng v , Bác Ái ng i riêng m t cái xe kéo ch y theo sau. V t iXuân Hoa không ch u vô, bi u th ng ánh xe ph i a th ng cô l i nhà kín. Hai m theo cangián, Xuân Hoa hâm r ng n u không cho cô i tu cô s t v n ch t li n theo ch ng. Hai bàth y con ã quy t ý r i, li u th không c n c, nên c c ch ng ã ph i khóc a con vô nhàkín.

Bác Ái tuy bi t Qu ng Giao nghi mình có t tình v i Xuân Hoa, mà thi t m y n mnay th m th ng tr m nh , song t Long Xuyên tr lên, th y tai h a trong nhà b n nh v y,thì l y làm au n trong lòng l m, b i v y không k hi m nghi, mà c ng không dám t ng

i vi c chi qu y n a. Anh ta rán lo cho an bài cu c t ng chung, r i th y Xuân Hoa quy t chíi tu cho tr n tình v n ngh a v i ch ng, anh ta h t s c kính ph c, nên anh ta không dám c ni c ng l n i theo a Xuân Hoa vô nhà kín.

Xuân Hoa v i hai m b c vô nhà kín g p m t bà ph c ón h i ba ng i i âu.

Xuân Hoa lau n c m t th a r ng:

- Th a bà, ch ng c a con ch t r i, con bu n r u không mu n bi t n vi c th giana, nên n ây xin bà làm ph c cho con vào tu. Con nguy n tu tr n i, không nh n

vi c gì khác.

Bà ph c ngó Xuân Hoa r i h i r ng:

- Con xin vào tu, v y con ã xin phép quan Bi n lý và xin phép Cha c r i ch a?

Xuân Hoa nghe nói ch ng h ng, nên ng ú m t h i m i nói r ng:

- Th a bà, con t ng mu n i tu thì vào ây xin mà tu, ch con không dè ph i xinphép Bi n lý v i c cha c .

Bà ph c c i và nói r ng:

- Không c, con mu n i tu ph i có gi y phép em trình cho bà b trên r i m ic vào nhà tu, con ph i v xin phép ã.

Xuân Hoa ch c l i l c u r i xá bà Ph c i ra. Hai m i theo nghe bà Ph ckhông ch u thì m ng th m trong b ng. Ra kh i c a th y Bác Ái c ng còn ng ch d a g ccây xoài. Bác Ái b c l i h i coi trong nhà kín h cho tu hay không. Bà ch Hi p ng ngthu t m y l i c a bà ph c l i cho Bác Ái nghe, thình lình Xuân Hoa la lên m y ti ng: “ amình! Tr i t ôi! Té ra ch ng tôi còn s ng ây mà!”. R i v t ch y ra ng. Ai n y ngó theothì th y Ph m Qu ng Giao trên xe kéo nh y xu ng, r i Xuân Hoa ôm ch ng v a c i v akhóc: “V y mà tôi t ng mình ã ch t r i. Mình ôi! Mình làm chi cho tôi s u th m m y b arày v y h ? V y ch ai ch t ó mà mình còn s ng ây:”

Qu ng Giao tay m t v , u cúi chào hai m , còn tay trái thì b t tay Bác Ái r i h ing x ng r ng: “Tr i ôi, tôi xin phép i s n ch i h m nay, v a m i v t i nhà th ng T nó

nói làm ám ma tôi và bây gi ng a v tôi vô nhà kín nên tôi l t t ch y ri t xu ngây. Hai má lên bao gi ? Còn ai ch t âu mà làm ám ma ó?”.

Xuân Hoa tay v n vai, còn m t úp trong ng c Qu ng Giao mà khóc. Hai bà m c inói r n ràng k h i ng i tr l i, k c i ng i khóc, làm cho ng i i ng không hi uchuy n gì, nên ai c ng d ng ch n ngó. Bác Ái m i h t lên xe v nhà r i s phân tr n h nthi t.

M t ch tình 49 www.hobieuchanh.com

49

n nhà ã 4 gi chi u. M i ng i u h n h vui m ng, còn Xuân Hoa h Qu ngGiao ng i âu cô c ng theo ng g n m t bên ó. L i xóm ai nghe Qu ng Giao v c ngch ng h ng nên áp l i h i th m l ng x ng. Qu ng Giao bi u v thu t rõ l i cho mình nghe vì

nào l i có ám ma nh v y. Xuân Hoa m i nói r ng:

- T i th b y tôi ti p c cái th c a mình tôi th t kinh nên ch y ki m mình cùng SàiGòn mà không g p.

- T i th b y tôi i r i, còn Sài Gòn âu mà g p

- Mình i âu.

- Tôi i theo ghe c a th y Cai C n Gi xu ng d i s n b n ch i.

- Hèn chi tôi ghé nhà th y giáo ng th y nói mình xin phép ngh 4 b a.

- Ph i, sáng th sáu tôi m i i d y. Mình i ki m tôi không c r i mình làm sao?

- Sáng chúa nh t tôi tính c y anh T ây i ki m giùm ch ng dè nh m c v LongXuyên, không có nhà, túng th tôi ph i l y th y giáo ng nói r ng mình g i th cho tôi nói

v n và tôi c y th y i ki m giùm. Th y ki m h t s c không c r i m i d t tôi lên bót c .Tr a th hai ông Cò òi tôi lên a cái áo và bóp ph i c a mình cho tôi và nói r ng lính l y

c cái áo t i Vàm Kinh bên Xóm Chi u.

- Ph i r i, tôi i có m t th y s Sanh ý i theo. Th y l i có d t theo m t th ng b ixu ng t i Nhà Bè ghe u ngh , th ng b i nó tr n m t. Sáng ngày tôi m i hay nó l y cái áo vàcái bóp ph i c a tôi mà tr n. Té ra nó v t i Xóm Chi u nó b l i ó hay sao? Mà trong bópph i còn b c ti n hay không?

- Có ba mi ng danh thi p c a mình ch không có ti n b c chi h t.

- , nó th nh m y ch c ng b c c a tôi r i. Thây k b i, r i sau n a, nói ti p nghecoi.

- Tôi th y áo c a mình tôi ch c mình ã nhào xu ng sông ch t r i, nên tôi khóc ãthèm, r i tôi m n ng i l n mà v t. V a v t i nhà may có hai má lên, tôi t h t u uôicho hai má nghe r i d t nhau qua Xóm Chi u m n h vãi chài t i t i mà ki m t thi không

c.

- âu có mà ki m, sao n a?

- S m mai th ba, ông Cò cho òi tôi n a và nói r ng có t thi nào t p d i v n thú,bi u xu ng ó nhìn. Tôi d t hai má i v i tôi. Ch ng tôi th y t thi, tôi té ch t gi c. M t máph i em tôi v , còn m t má h t ng t thi vô nhà m .

- Tr i ôi! T thi c a ai v y? Sao l i qu quy t là t thi c a tôi?

Hai bà m nói r ng:

- Ai bi t âu mà. Th y tóc c t c t nh m y, tao t ng là m y, b i vì th y sình lên l nquá mà cá r a s t m i, s t tai h t coi k sao c.

- Té ra là ám ma chôn t thi ó hay sao?

Xuân Hoa c i nói r ng:

M t ch tình 50 www.hobieuchanh.com

50

- Ch sao! Mình báo h i hai m khóc h t n c m t.

- Em có khóc không?

Xuân Hoa nghe h i m c c cúi m t xu ng t. Qu ng Giao m i nói r ng: “Tôi khôngdè có hai má lên. Tôi làm hai má kinh tâm, thi t tôi qu y quá. Xin hai má tha l i cho con”.

Bà H ng s nói:

- Thi t, tao v i ch t ng mày ch t r i, ch có dè m y g t v m y âu. Thôi m y s ngthì thôi, tao c ng không c ch p, mà t rày v sau con ng có báo h i v y nghe không con.

Chi u l i khách n th m u v h t, Qu ng Giao c m Bác Ái l i n c m. Hai anhem tính v i nhau sáng ngày lên bót t ông Cò hay, r i xu ng Xã Tây h y t khai t . T i l iQu ng Giao nh t i chuy n v ch ng lo chôn c t t thi nào âu, thì t c c i hoài r i h i v

ng:

- N y, mà sao em i xu ng nhà kín làm chi v y?

Xuân Hoa l ng thinh b coi bu n l m. Bà ch Hi p r c tr l i th cho dâu r ng:”Coni quá! T i sao con l i vi t th cho v con mà nói b y b nh v y? May là m bi t b ng dâu

hi n, ch ph i nh ng i ta, h nóng lòng i th a ki n lùm tùm, có ph i là mang ti ng mangi h t th y hay không? Sao con l i nghi v con nó không th ng con và nó ngo i tình v i

ng i khác? Con có b t c b ng c chi, hay là th y nó có mòi chi hay không? Ph i chi m ya rày con có nhà, con n m t ch nào ó mà rình v con, thì m i th y v con th ng con

nh th nào. Nó òi t v n ch t the con hoài, tao v i ch gi gìn h t s c, sau nó m i tính vônhà kín tu, ng ày a t m thân tr ngh a cho con m t ôi ba n m r i s ch t, b i v y chôn

t xong r i m i vô nhà kín ó.

Qu ng Giao nghe rõ u uôi thì th ra, r i day qua th y v ng i khóc thút thít, anh tai nói r ng:

- y là m t k qua s p t ng th b ng em, ch ng dè nh c lòng em n th , v y xinem ng c ch p qua.

Xuân Hoa v a khóc v a c i và h i r ng:

- Mà nay mình còn có nghi tôi n a hay không? Gi a ây có m t hai má và có m tanh T , n u mình mu n cho tôi m ru t ng cho mình moi lòng tôi thì mình nói i, tôi mli n cho mình coi, ng h t nghi ng nhau n a.

Qu ng Giao r ng r ng n c m t áp r ng:

- Gi a ch này em dám nói l i y, qua hi u b ng em r i. V y em ng bu n n a, rày v sau qua không nghi vi c chi n a âu?

Qu ng Giao l i day qua nói v i Bác Ái r ng:

- Anh ã th y rõ ràng hay ch a? V ch ng có c n gì ph i có tình tr c r i m i th ngnhau âu.

Bác Ái ng i cúi m t xu ng nói nho nh r ng:

- Tôi qu y l m! Thi t là tôi qu y l m. R i t giã v nhà ngh .

M t ch tình 51 www.hobieuchanh.com

51

y v sau v ch ng Qu ng Giao v i nhau m t càng yêu lòng càng m n, tình càngn, ngh a càng n ng, trên thu n d i hòa, trong êm ngoài m. Còn Bác Ái cách vài tu n sau

làm n xin i lên Ph Toàn Quy n l i, r i ra B c K , n nay h n ã n m n m r i mà ch atính vi c xe t k t tóc.