به ره���ه م ره س���وڵ و كۆس���ره ت به ش���ێك به ختیار و مه ال س���اڵح و سیاس���ی مه كته بی له ئه ندامان���ی كوردس���تان، نیش���تمانی یه كێتی داوای البردن���ی بێگ���ه رد تاڵه بانی له پۆس���تی س���ه رۆكی فراكسیۆنی سه وز ده كه ن، به هۆی سوربونیه وه فراكسیۆنه كه كردنی له به ش���داری هه فته ی نائاس���ایی له كۆبونه وه ی

رابردوی په رله ماندا.به پێ���ی به ئاوێن���ه : تایب���ه ت زانیاریه كانی ئاوێنه به هۆی س���ور بون���ی بێگ���ه رد تاڵه بانی له س���ه ر به شداری كردنی فراكسیۆنی سه وز

له كۆبونه وه ی نائاس���ایی په رله مان سه باره ت به هه مواركردنه وه ی یاسای س���ه رۆكایه تی هه رێ���م و رۆڵبینینی پڕۆژه ك���ه ی له شكس���تپێهێنانی د.به ره���ه م س���ه باره ت به پرس���ی جێگره كه ی هه ردو سه رۆكایه تیدا، سكرتێری گشتی و كارگێڕ و به شێك سیاس���ی مه كته بی له ئه ندامان���ی ناوبراو ك���ردوه داوایان یه كێت���ی

له پۆسته كه ی الببرێت.ئه م هه ڵوێس���ته ی ئ���ه وان دوای ئه وه دێ���ت كه هه فت���ه ی رابردو، له یه كه م كۆبون���ه وه ی پێنج قۆڵیدا بڕی���اری دواخس���تنی كۆبون���ه وه

نائاساییه كه ی په رله مان درا، به اڵم فراكسیۆنی سه وز پابه ند نه بو به و بڕیاره وه ، كه الیه نی دانوستانكاری یه كێتی ره زامه ندیان له س���ه ر نواند بو. جێگرانی س���كرتێری گش���تی و مه كته ب���ی ئه ندامێك���ی چه ن���د له س���ه ر ده ك���ه ن داوا سیاس���ی ئه وه ی بێگه رد تاڵه بانی به قس���ه ی حزبه كه ی نه كردوه و بڕیاری وه فدی نه كردوه ، جێبه جێ دانوستانكاری

له پۆسته كه ی دور بخرێته وه . مه ال به ختی���ار و عیماد ئه حمه د، كه وه ك نوێنه ری یه كێتی به شداری یه كه م كۆبونه وه پێنج قۆڵیه كه یان

ك���رد ب���و، وه ك ناڕه زایی ده ربڕین به رامبه ر به وه ی فراكس���یۆنه كه یان چیتر بڕیاریاندا نه كردن، به قسه ی

به شداری كۆبونه وه كان نه كه ن. ئاوێنه بۆ پشتڕاستكردنه وه ی ئه م به بێگه رد ك���رد هه واڵه په یوه ندی فراكس���یۆنی س���ه رۆكی تاڵه بانی سه وز له په رله مانی كوردستان، ئه و وتی "نامه وێ لێدوان له س���ه ر ئه و داوایه ی ئه وان ب���ده م، من ئه وه ی كردومه بۆ به رژه وه ندی گشتی و بۆ یه كێتی كردومه ، هه ر به رژه وه ندی كه س���ێك داوا ده كات م���ن الببرێم

گه ردنی ئازاد بێت".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )492( سێشەممە 2015/8/25

w w w . a w e n e . c o m

ریکالم

17

کاربه ده ستانی ئه مه ریکا ده رباره ی "31ی ئاب"

چی ده ڵێن؟

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

پاش چاكسازییه كانی عه بادی ، وه زیره

ژنه كه ی كورد گه ڕایه وه كوردستان

954 7

كۆسره ت ره سوڵ و به رهه م ساڵح داوای البردنی بێگه رد تاڵه بانی ده كه ن

11كێ بڕیارده ری راسته قینه یه :

سه ركردایه تی حزبه كان یان په رله مانتاران؟

سه رۆکی په رله مان یاساکان بۆ سه رۆکی

هه رێم به رز ناکاته وه

ئه و پیاوه ی ئێران نایه ڵێت بکه وێت

حه زم ده کرد خه ڵکی سلێامنی بومایه

دڵشاد ش���ه هاب ئه ندامی ئه نجومه نی به وه ئام���اژه پارتی س���ه ركردایه تی ده كات كه ئه گه ر كۆبونه وه كان بگه ن به بنبه س���ت، پالنی دووه م���ی پارتی گه ڕانه وه ی���ه ب���ۆ رای میلل���ه ت، ئه و ده ڵێت "خاڵی ناكۆكی له سه ر شێوازی هه ڵبژاردن و ده س���ه اڵته كانی سه رۆكی

هه رێمه ".ئاوێنه ، هه ولێر: دڵش���اد ش���ه هاب

به ئاوێنه دا تایب���ه ت له گفتوگۆیه ك���ی رایگه یان���د ك���ه حكومه تی ش���ه رعی به الی ئه وان���ه وه هه ر ئه و حكومه ته یه ك���ه له هه ولێری پایته خت���ی هه رێمی كوردس���تان هه یه ، ئ���ه و وتی "ئه گه ر خه ڵكێكی ت���ر بیه وێ���ت ئیداره یه كی تر بۆ خۆی دروس���تكات ئه وه ناكاته دو ئیداره ی���ی و خ���ۆی به رپرس���یاره

له به رامبه ر میلله ت".

وتیش���ی "دۆخ���ی ئێس���تای میدیا یارمه تی كۆبونه وه كان نادات، نیه تێكی جدی هه یه له الیه ن پارتییه وه كه وا ئه م رابگیرێن، هیوادارم هه موو هه ڵمه تانه الیه ك هاوكاربێت چونكه ئه مه به ته نها

به ئێمه ناكرێت".ناوب���ارو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد كه له كۆبونه وه كاندا ته ئكید له س���ه ر ئه وه ده كه نه وه كه یاساو ده ستور بۆ واڵتێك

ده نوس���رێنه وه نه ك بۆ شه خس���ێك، ئه و تی "هه تا س���ه ر ئێسقان بڕوامان به ده ستاوده ستكردنی ده سه اڵت هه یه ، ته نان���ه ت خودی س���ه رۆك بارزانیش قبوڵی نییه له كوردس���تاندا ش���ه ڕێك به رده وامبێت له ژێر ناونیشانی مانه وه ی

ئه و له ده سه اڵت".

بازرگان����ی و لیژن����ه ی س����ه رۆكی پیشه سازی و سه رچاوه سروشتییه كانی ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی ئاماژه ب����ه وه ده كات ك����ه وه ك����و پارێزگای س����لێمانی له مانگێك����دا 50-60 ملیار دیناریان خستوه ته سه ر حسابی لقی س����لێمانی بانكی كوردستان، كه چی پ����اش به دواداچونی����ان ده ركه وت����وه

هه ولێرو بۆ گواستوه ته وه پاره كه یان ده����ۆك. به ڕێوه به ری ئ����ه و بانكه ش

ره تیده كاته وه .محه مه د غالب ئاوێنه ، س����لێمانی : بازرگان����ی و لیژن����ه ی س����ه رۆكی پیشه سازی و س����امانه سروشتییه كان س����لێمانی پارێزگای له ئه نجومه ن����ی له لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه رایگه یاند كه

ئ����ه وان له داهاتی س����وته مه نی )گازو به نزین و نه وتی س����پی( له س����لێمانی، پاره كه داخڵی لقی س����لێمانی بانكی ده كه ن و كوردس����تان نێوده وڵه ت����ی كه حس����ابه كه یان، س����ه ر ده خرێته مانگانه 50-60 ملی����ار دینار ده بێت، هاوكات به ش����ێك له و پاره یه ده بێت بگه ڕێت����ه وه بۆ ئ����ه و كۆمپانیایانه ی

به نزی����ن و گاز ده كڕن، ب����ه اڵم ماوه ی مانگێك ده بێت نایانده نێ.

ئه وتی "ئه گه ر ئه م كێشه یه وابڕوات و ب����ه رده وام بێت، ئیت����ر كۆمپانیاكان گازمان بۆ ناكڕن بی����ده ن به موه لیده ئه هلیی����ه كان، به نزینمان بۆ ناهێنن، پ����اره ی كۆمپانیا ئه گ����ه ر چونك����ه

پێنه درێت به چی مامه ڵه بكات".

وتیش����ی "ئه مه س����ه د ده ر س����ه د به پرسی س����ه رۆكایه تی په یوه س����ته هه رێمه وه ، چونكه ته نها له م مانگه دا

ئه مه سه ریهه ڵداوه ".له به رامب����ه ردا به ڕێوه ب����ه ری لق����ی نێوده وڵه ت����ی بانك����ی س����لێمانی كوردس����تان دڵشاد عه بدولمه جید ئه و زانیاریان����ه ره تده كات����ه وه ، ئه و وتی

"ئ����ه و زانیارییانه راس����ت نییه و یه ك پارێزگای داهات����ی پ����اره ی دیناری س����لێمانی ره وانه ی هه ولێر نه كراوه ، به ڵكو زانیارییه كان����ی ئه و ئه ندامه ی

ئه نجومه نی پارێزگا زۆر هه ڵه یه ".

دڵشاد شه هاب، ئه ندامی دانوستانكاری پارتی له كۆبونه وه ی پێنج قۆڵی :خاڵی ناكۆكیی له سه ر شێوازی هه ڵبژاردن و

ده سه اڵته كانی سه رۆكی هه رێمه

سه رۆکی لیژنه یه کی ئه نجومه نی پارێزگا: 60 ملیار دینار داهاتی پارێزگای سلێمانی خراوه ته سه ر بانكی كوردستان و ئه ویش ره وانه ی هه ولێری كردوه "

کوردس���تان په رله مان���ی ئه ندام���ی له فراکس���یۆنی گۆڕان، عه لی حه مه ساڵح داوا له سه رۆکی حکومه ت و سه رکردایه تی س���امانه وه زی���ری ده کات پارت���ی سروش���تییه کان بگ���ۆڕن ئه وی���ش ب���ۆ چاره س���ه کردنی قه یرانی دارایی و کاره باو

راگرتنی پرۆژه کان.تایبه ت به ئاوێن���ه : له وتارێکی تایبه تدا که بۆ ئاوێنه ی نوسیوه ، عه لی حه مه ساڵح ده نوسێت "له م نوسینه دا، خۆم داماڵیوه له به رگ و بیركردنه وه ی حیزبی، واقعێكتان بۆ ده گوازمه وه به هیوای ئه وه م له پێناوی به رژه وه ندی خه ڵكی كوردستان و ئاینده ی هه موماندا بڕیارێكی پێویست وه ربگرن".

ئه و په رله مانتاره جه غت له س���ه ر ئه وه ده کات که ئێستا حكومه تی هه رێم نزیكه ی 21 ملی���ار دۆالر قه رزاره و ده شنوس���ێت "به پێی ئه و ده یان به ڵگه و زانیارییه ی الی

منه و خۆش���تان ده یانی دیكه تان له الیه ، هۆكاری س���ه ره كی ئه م قه یرانه داراییه ی كه به رۆكی خه ڵكی هه رێمی كوردستانی گرتووه ، ناڕونی و قۆرخكاری و "گه نده ڵی "و به تااڵنبردنی نه وت و گرێبه ستی گوماناوی

وه زاره تی سامانه سروشتییه كانه ".ناوب���راو ئاماژه ب���ه وه ده کات که ئه م وه زاره ته ، به هۆی كۆمه ڵێك گرێبه سته وه ، چه ن���د كۆمپانیایه ك���ی كردوه ته خاوه نی س���ه دان ملی���ۆن دۆالر، که ئ���ه م كڕین و فرۆش���تنه ب���ۆ چه ن���د كۆمپانیای���ه ك قۆرخك���راوه ، له ب���ازاڕدا لیترێك گازوایل به 600 دینار ده كڕین و له ش���وێنی خۆیدا به حكومه تی���ان ده ده ن ب���ه 800 دینارو

پێشتریش 1000 دینار بۆ 1100 دینار.

عه لی حه مه ساڵح داوا له سه رۆکی حکومه ت ده کات وه زیری سامانه سروشتییه کان بگۆڕێت

5 3

8

3سبه ی کۆبونه وه ی پێنج قۆڵی ده ستپێده کاته وه .. ئاسۆیه ک بۆ رێککه وتن به دیناکرێ

بێگه رد تاڵه بانی

تایبه‌ت(492( سێشه ممه 22015/8/25

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

هه رێمی كوردستان و قه یرانی

سه رهه ڵدانی دیكتاتۆرییه ت!

فه الح مسته فا سدیق*

قه یران���ی باس���كردنی پێ���ش سه رۆكایه تی هه رێمی كوردستان كه به رۆكی خه ڵكی هه رێمی كوردستانی گرتووه ته وه ، با پێشه كییه ك له سه ر زاراوه ی دیكتاتۆرییه ت باس بكه ین، پاش���ان هه ڵس���ه نگاندنیك بكه ی���ن له نێوان واقیعی ئێستای كوردستان و

سه رهه ڵدانی دیكتاتۆرییه ت تیایدا.زاراوه ی دیكتاتۆرییه ت چییه ؟

وێنه یه ك���ه دیكتاتۆریی���ه ت تاكڕه ویی، حوكمڕان���ی له وێنه كانی هه ردوو ره ها، پادشایه تی هه روه كو تاكڕه وی بنه مای له س���ه ر زاراوه كه ب���وون له به كارهێنان���ی ده س���ه الت یه كده گرنه وه ، به اڵم دیكتاتۆر نایه ته سه ر كورسی ده سه اڵت به میراتگری، ده س���ه پێنێت ب���ه زۆر خۆی به ڵكو له رێی به كارهێنانی هێزوتواناوه ، هه ر بۆیه بنه مای ده سه اڵت له پادشایه تی ده سه اڵت بنه مای میراتگرییه و ره ها

له دیكتاتۆرییه ت هێزه .

دیكتاتۆرییه ت���دا له سیس���تمی ده س���ه اڵت له ده س���تی ی���ه ك كه س ده بێت ئه ویش كه س���ی دیكتاتۆره ، كه هه رچی ئه ركه كانی ده وڵه ت هه یه ئه و ده یبات به ڕێوه ، هه روه ها كه سی هه وڵده دات ش���ێوازێكی دیكتات���ۆر نه ته وه یی پیشانبدات هه رچه نده كه نوێنه رایه تی هاواڵتیان ناكات، به اڵم كار له پین���او پێكهێنانی ئه نجومه نی ش���كڵی و په رله مان���ی نوێن���ه ران و په یڕه وكردنی سیستمی هه ڵبژاردن بۆ كاره سه ره تاییه كان ئه نجام ده دات، زۆرجار جه خت له سه ر به كار هێنانی سیس���تمی ریفران���دۆم ده كات���ه وه ، هه روه ه���ا هه وڵ���ی ئاراس���ته كردنی په یام و وتار ده دات ب���ۆ هاواڵتیان و رۆلی كه س���ی ئامۆژگارو رێنیشانده ر ده بینێت، هه موو كرده وه كانی ته نها بۆ ئه وه یه كه نیشانی بدات به ویستی گ���ه ل حوكمڕان���ی ده كات، ب���ه اڵم راستییه كه ی میلله ت چه وساوه ته وه و

به ناچاری ده برێت به ڕێوه .

دیكتاتۆرییه ت دابه ش ده بێت به سه ر دوو جۆر: دیكتاتۆرییه تی ئایدۆلۆجی ئایدۆلۆژیای���ه ك له س���ه ر كار ك���ه ده كات، له و رێگایه وه ده ست به سه ر بیر وهۆش���ی تاكه كان���دا ده گرێت، دیكتاتۆرییه ت���ی نمونه ی���ی كه هیچ جۆره بنه مایه ك یان ئایدیۆلۆژیایه ك په ی���ڕه و ناكرێت تیایدا، به ڵكو ته نها كار له س���ه ر بیروبۆچونی كه س���ی

دیكتاتور ده كات.ئ���ه وه ی له هه رێم���ی كوردس���تان ده گوزه رێ ئایا ده توانین ناوی بنێین

دیكتاتۆرییه ت؟

له ڕاستیدا ئه گه ر به راوردێك بكه ین له نێوان بنه ماكانی دیموكراسییه ت و دیكتاتۆریی���ه ت، ده بینین بنه ماكانی له وان���ه زۆرن، دیموكراس���ییه ت ده سه اڵت و ده س���تكردنی ده س���تاو بوونی موعاره زه و یه كس���انی نێوان تاكه كان و سه روه ری یاساو یه كسانی

كۆمه اڵیه تی، هتد.

كاتیك سیس���تمی سیاسی واڵتێك ئ���ه م بنه مایان���ه ی تێ���دا نامێنێت، ده توانین بڵێین ئه مه سه ره تایه كه بۆ سه رهه ڵدانی سیستمی دیكتاتۆرییه ت، چونكه واقیعی ئیس���تای كوردستان ب���ه و هه نگاوان���ه ده ڕوات، ئه گ���ه ر بێت���و فری���ای نه كه وین ئ���ه وه هیچ گومانێك نامێنێ���ت كه مێژووییه كی دوورو درێ���ژی حوكمڕانی له هه رێمی كوردس���تان به فی���ڕۆ ده ڕوات، هیچ جیاوازییه ك له نێوان عێراقی دوێنی و

كوردستانی ئێستادا نامێنێت.

* ماسته ر له یاسای گشتی

ئا: ئاوێنه

دوای ره تكردنه وه ی پڕۆژه كه ی به رهه م ساڵح له الیه ن سه ركردایه تی

یه كێتیه وه ، دو بۆچونی جیاواز له نێو ئه و حزبه دا سه باره ت

به شێوازی مامه ڵه كردن له گه ڵ پرسی سه رۆكایه تی و ئاستی

په یوه ندییه كانیان له گه ڵ بزوتنه وه ی گۆڕان، رۆژ به ڕۆژ زیاتر

ده رده كه وێت.

جی����اوازو بۆچون����ه س����ه ره تای ناكۆكیه كانی ئێس����تای ن����او یه كێتی ، ئ����ه و كاته ده س����تیپێكرد كه برس����ی سه رۆكایه تی به ره و رێگه یه كی داخراو ئاڕاسته كرا، له م سه روه خته دا د.به رهه م پڕۆژه یه كی سه باره ت به شێوازی حوكم كردن له كوردستان و چۆنیه تی ده رباز بون له پرس����ی س����ه رۆكایه تی ئاماده كرد. دوای ئه وه ی پڕۆژه كه ی خس����ته مه كته بی سیاسی حزبه كه ی ، به رده م كردبو ئه وه یان پێشنیاری به شێكیان كه رای نه وشیروان مسته فا رێكخه ری بزوتنه وه ی گۆڕان سه باره ت گش����تی

به پڕۆژه كه ی وه ربگرێت.د.به رهه م بۆ ئه و مه به سته سه ردانی نه وش����یروان مس����ته فا ده كا و كاتێك پرس����یاری پڕۆژه ك����ه ی ده رب����اره ی "وتارێكی پێیده ڵێ����ت ئه و لێده كات.

جوانت نوسیوه "!به و مانایه ی ئه وه ی ئاماده ت كردوه له وتارێك پ����ڕۆژه وه و ناچێته خانه ی ده چێت، كه له گه ڵ بۆچونه كانی ئه ودا یه كناگرێته وه و ئاماده نیه پش����تیوانی

لێبكات. له كۆبونه وه ی دوات����ر هه رچه ن����ده كه یه كێتی����دا سیاس����ی مه كته ب����ی پشتیوانی س����ازده كرێت، له كه ركوك ده كرێت����ه ده كرێ����ت و له پڕۆژه ك����ه پڕۆژه ی فه رمی یه كێتی ، به اڵم هه رزو فراكس����یۆنی گ����ۆڕان به رپه رچی ئه و بڕی����اره ده داته وه و پێداگری له س����ه ر ئه وه ده كات كه "پڕۆژه یاس����اكه یان فه رمی پ����رۆژه ی تاكه له په رله م����ان

یه كێتیه ".دواتریش سه ركردایه تی یه كێتی ئه و

روداوه ئه م ره تده كه ن����ه وه ، پڕۆژه یه له نێو وه رچه رخان خاڵێك����ی ده بێته یه كێتیدا، كه به شێكیان پێیانواده بێت كه "نه وش����یروان مس����ته فا له پش����ت

خستنی ئه و پڕۆژه یه وه بوه ".ه����ه ر ب����ه دوای ئ����ه وه دا، هه ریه ك له كۆس����ره ت ره سوڵ و ئازاد جندیانی و جه عف����ه ر س����ه نگاوی و مه حم����ود ش����ێخ مس����ته فا و عه دنان����ی حه مه ی چه ند هه ورام����ی و جه می����ل مین����ه و چ س����ه ركردایه تی ، ئه ندامێك����ی به نوس����ین و چ له كۆبونه وه و دانیشتنه خۆیان نیگه ران����ی تایبه تیه كانیان����دا به رامب����ه ر به ره تكردنه وه ی پڕۆژه كه ی د.به ره����ه م و به رامب����ه ر به چۆنیه ت����ی مامه ڵ����ه كردنی حزبه كه ی����ان له گه ڵ پرس����ی س����ه رۆكایه تیی و په یوه ندیان

له گه ڵ گۆڕاندا ناشارنه وه ، به و پێیه ی ك����ه وه ك خۆی����ان ده ڵێ����ن "یه كێتی بوه به بارمته و پاش����كۆی بڕیاره كانی

گۆڕان". س����ه رهه ڵدانی له گ����ه ڵ ه����اوكات ئ����ه م بۆچونانه دا، هه ر ی����ه ك له مه ال به ختیار و عیماد ئه حمه د كه له یه كه م كۆبونه وه پێن����ج قۆڵیه كه دا نوێنه ری یه كێت����ی ده بن و بڕیاری دواخس����تنی په رله مانیان نائاساییه كه ی كۆبونه وه له گ����ه ڵ چوار الیه نه كه ی تردا ده ده ن، ناكه ن و به قسه یان فراكس����یۆنه كه یان ده ربڕین ناڕه زای����ی وه ك ئه مانی����ش

له وه فدی دانوستانكار ده كشێنه وه .س����ه ره تاكانی سه رهه ڵدانی له گه ڵ ئ����ه م بۆچون����ه جیاوازان����ه دا له ن����او ده س����تپێكردنی له گ����ه ڵ یه كێت����ی و س����ێهه م كۆبونه وه ی پێنج قۆڵیدا كه ماڵپه ڕی ده كرێت، س����از له سلێمانی فه رمی پارتی دیموكراتی كوردس����تان له سه روتاری ئه و رۆژه یدا ئاماژه به وه ده كات كه "یه كێتی بوه ته پاش����كۆی گۆڕان و س����ه ربه خۆیی و ئیراده ی خۆی

له ده ستداوه ".ئه م س����ه روتاره ئ����ه وه ده گه یه نێت ك����ه پارتی ب����ه به رنامه كار له س����ه ر له نێ����وان ناكۆك����ی دروس����تكردنی چوارالیه نه ك����ه له الیه ك و له ناو خودی له الیه ك����ی ده كات الیه نه كانیش����دا تره وه . به تایبه تی دوای ئه وه ی توانی

هه ڵوێستی یه كگرتو سه باره ت به پرسی سه رۆكایه تی كه رت بكا كه كاریگه ریی له سه ر ته واونه كردنی رێژه ی یاسایی بۆ كۆبونه وه كه ی په رله مان هه بو، توانی بزوتنه وه ی وه ك بچوكه كان����ی پارته ئیس����امی و شیوعی و مه س����یحیه كان رازی ب����كات ك����ه په رله مانتاره كانیان به پێچه وان����ه ی 23ی حوزه یران����ه وه ، نائاس����ایی كۆبون����ه وه ی نه چن����ه

په رله مانه وه .ئێس����تا كار له سه ر ئه وه ده كات كه به تایبه تی داببڕێت، له گۆڕان یه كێتی ئ����ه و به ش����ه له یه كێتی ك����ه ده مێكه ناڕازین و حزبه كه ی����ان له سیاس����ه تی ئێس����تا پێیانوای����ه ئ����ه وه ی ئیداره ی ملمانێكان����ی پرس����ی س����ه رۆكایه تی هێرۆ مس����ته فا و نه وشیروان ده كات،

ئیبراهیم ئه حمه دن. ئ����ه م ناڕازییان����ه ت����ا دێ ده نگیان به رامبه ر به چۆنیه ت����ی مامه ڵه كردنی به پرس����ی س����ه باره ت حزبه كه ی����ان سه رۆكایه تی و ئاستی په یوه ندییه كانیان له گ����ه ڵ گ����ۆڕان به رزت����ر ده بێته وه و له س����ه ر كاریگه ریی����ان ده یانه وێ����ت له په رله مان����ی فراكسیۆنه كه ش����یان كوردستان هه بێت، پێشبینی ئه وه ش ده كرێ����ت كه ئه م بۆچون����ه جیاوازانه سه باره ت به پرسه گه رمه كانی ئێستای كوردس����تان، ناكۆكی زیاتر بخاته ناو

یه كێتیه وه .

مه كته ب���ی له ئه ندامان���ی ژماره ی���ه ك كه یه كێتی سیاس���ی و س���ه ركردایه تی له الیه ن جێگرانی یه كێتیه وه پش���تیوانی ده كرێن، یاداش���تێك ئاڕاس���ته ی هێرۆ

ئیبراهیم ئه حمه د ده كه ن. ئاوێنه ، سلێمانی: ئه وانه ی واژۆیان له سه ر ئه و نامه یه كردوه ، خوازیاری ئه وه ن كه له پرسی سه رۆكایه تی هه رێمدا، "یه كێتی خاوه نی بڕیاری سه ربه خۆی خۆی بێت و

نه بێته پاشكۆی بزوتنه وه ی گۆڕان". نزیكه ی ئاوێنه زانیاریه كان���ی به پێی سیاس���ی و مه كته ب���ی ئه ندام���ی 20نیش���تمانی یه كێت���ی س���ه ركردایه تی له یاداشته كه پش���تیوانییان كوردستان

كردوه .س���ێ ك���ه س له وان���ه ی پش���تگیریی یاداشته كه یان كردوه "عه دنانی حه مه ی مینه و مه حمود س���ه نگاوی و ئیسماعیل مه حم���ود"، س���ه ره تای ئ���ه م هه فته یه مس���ته فایان نه وش���یروان س���ه ردانی ك���ردووه ، ب���ه اڵم به پێ���ی زانیاریه كانی ئاوێن���ه هیچ یاداش���تێكی نوس���راویان پێنه بوه بۆ نه وش���یروان مس���ته فا، له و س���ه ردانه یاندا ئاماژه یان بۆ ئه وه كردوه كه ئه وان "به هیچ شێوه یه ك له گه ڵ ئه وه نین جارێكیتر شه ڕی ناوخۆ له كوردستان دروس���تبێت، دژی ئه وه ن دو ئیداره یی روبداته وه و ناش���یانه وێت له مه س���ه له ی پرس���ی س���ه رۆكایه تیدا ببنه پاشكۆی

بزوتنه وه ی گۆڕان".له وه اڵمیش���دا نه وش���یروان مس���ته فا ش���ه ڕی ئه گ���ه ر پێیڕاگه یاندن���ه وه ، ناوخۆ روب���دات ئه وان له نێ���وان ئێوه و پارت���ی روده دات ن���ه ك ئێم���ه ، چونكه ئێم���ه بزوتنه وه یه ك���ی مه ده نین و هێزی

چه كدارمان نیه ".س���ه باره ت به و قسانه ی كه ده رباره ی پاشكۆیه تی بۆ گۆڕان ده كرێت، ئاماژه ی به وه داوه كه "پێش ئه وه ی ئێمه پێداگری

له سه ر درێژنه كردنه وه ی ویایه تی بارزانی بكه ین، ئێوه خۆت���ان راتانگه یاندوه كه نامان���ه وێ 30ی حوزه یرانێكی تر دوباره بكه ینه وه ، كه واته ئێم���ه دوای یه كێتی

كه وتوین".ئاماژه ی به وه ش كردوه كه "هه میشه به ته نگ ئه وه وه بوم یه كێتی وه كو خۆی تێنه كه وێت و دوبه ره ك���ی بمێنێت���ه وه و

هه ڵنه وه شێته وه ".ئه مه له كاتێكدایه ، كه له ناو یه كێتیدا دو

ئاڕاسته ی جیاواز له ناو یه كێتی به رامبه ر به پرسی سه رۆكایه تی ده رده كه وێت، كه ئاڕاسته یه كیان نه رمی نواندێكی به رامبه ر به مانه وه ی بارزانی بۆ ماوه ی دو س���اڵی تر پێوه دیاره و ئاڕاسته یه كیش���ی سوره له س���ه ر ئ���ه وه ی ده س���ه اڵته كانی كه م بكرێت���ه وه و له په رله مان���ه وه س���ه رۆك هه ڵبژێردرێ���ت و سیس���ته می حوكمڕانی نه ك بێ���ت، په رله مان���ی كوردس���تان

سه رۆكایه تی .

فه ره ی����دون جوانڕۆی����ی، ئه ندامی مه کته بی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردس����تان دره نگانێک����ی ش����ه وی ڕابردو به روداوێک����ی هاتوچۆ گیانی

له ده ستدا.تایبه ت، ئاوێنه : دره نگانێکی شه وی هاتوچۆوه ڕوداوێکی به هۆی ڕابردو به ش����اری س����ه ر خه باتی له قه زای هه ولێ����ر، فه ره ی����دون جوانڕۆی����ی، سیاس����یی مه کته ب����ی ئه ندام����ی پارت����ی دیموکرات����ی کوردس����تان و سه رپه رشتیاری میحوه ری پێشمه رگه

له خازر گیانی له ده ستدا.به ه����ۆی هاتوچۆک����ه ڕوداوی پێکدادانی دو ئوتومبێله وه ڕویداوه و ئه و ئه ندام مه کته ب سیاسییه ی پارتی ده س����تبه جێ گیانی له ده س����تداوه و شۆفێرو پێشمه رگه یه کیش به سه ختی

برینداربون.ب����ه جوانڕۆی����ی، فه ره ی����دون درێژایی س����ااڵنی راب����ردو چه ندین به رپرس����یاریه تی گرنگ����ی حزب����ی له س����نوری پارێ����زگای س����لێمانیدا

پیسپیردراوه .

دادگای تاوانه كان����ی س����لێمانی یه كه م، به سیفه تی ته میزی سكااڵی ح����ه وت دادوه ر ره تده كات����ه وه كه سیانیان سه رۆك و ئه ندامی دادگای

تێهه ڵچوونه وه ن.تایبه ت به ئاوێنه : حه وت دادوه ری دادگای س����لێمانی س����كااڵ له سه ر پارێزه رێ����ك تۆم����ار ده كه ن له به ر ئه وه ی وێنه یه كی ئه و دادوه رانه ی له گه ڵ سه رمایه دارێك به ناوی )م. ی( له ت����ۆڕی كۆمه اڵیه تی فه یس بوك باڵوكردۆته وه . وێنه كه پێشتر س����ه رمایه داره كه الپه ڕه ی له سه ر پارێزه ره ك����ه ش باڵوكراوه ت����ه وه و

)شه یر(ی كردووه .دادوه ره كان پاش ماوه یه كی زۆر ته نها سكااڵیان له سه ر پارێزه ره كه تۆماركردووه ، ب����ه تۆمه تی خراپ به كارهێنانی ئامێره كانی په یوه ندی، بێ ئه وه ی هیچ سكااڵیه كیان له سه ر

سه رمایه داره كه هه بووبێ.دادگای تاوانه كانی س����لێمانی/1 به بڕیاری )ژماره 532/پ/2015( له رێكه وتی )2015/8/3(دا به كۆی ره تكردۆته وه . س����كااڵكه ی ده نگ ل����ه بڕیاره كه دا هات����ووه : "ماده ی 2 له یاس����ای خراپ به كارهێنانی به س����ه ر په یوه ندی ئامێره كان����ی له به ر ناچه س����پێت، رووداوه كه دا ئ����ه وه ی باڵوكردن����ه وه ی وێنه له فه یس����بووك ت����ۆڕی كۆمه اڵیه تی كاتێك تاوان دروس����ت ده كات كه وێنه ك����ه پێچه وانه ی سیس����یتمی گش����تی یان ره وشتی گشتی بێت، به اڵم وێنه كه هیچ ئاماژه یه كی له و

جۆره ی تیا نییه ". هه روه ه����ا بڕیاره ك����ه ده ڵێ����ت: به ره زامه ندی ئاس����اییه و "وێنه كه كه سێك پێش����تر گیراوه ، خۆیان باڵویكردۆته وه ، )م.ی( به ن����اوی س����كااڵكاران ئ����ه وه ی به ب����ێ هه س����ت به ش����كاندن بك����ه ن به م باڵوكردنه وه یه ، چونكه س����كااڵیان

له سه ر ناوبراو تۆمار نه كردووه ".

پرسی سه رۆكایه تی و چۆنیه تی په یوه ندییان له گه ڵ گۆڕانناكۆكی ده خاته نێو مه كته بی سیاسی یه كێتیه وه

ناڕازیه كانی ناو یه كێتی یاداشتێك ئاڕاسته ی هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د ده كه ن

ئه ندامێکی مه کته بی سیاسیی پارتی گیان له ده ست ده دات

دادگای تاوانه كانی

سلێمانی داوای 7 دادوه ر ره تده كاته وه

هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د

فه ره یدون جوانڕۆیی

3(492( سێشه ممه ‌2015/8/25هه‌نوکه

ئا: عه لی فه تاح

ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی پارتی دیموكراتی كوردستان، دڵشاد

شه هاب له م كفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "ئه گه ر كۆبونه وه كان بگه ن به بنبه ست، پالنی دووه می پارتی

گه ڕانه وه یه بۆ رای میلله ت".

ئاوێن����ه : ده ره نجامی گفتوگۆ پێنچ ده چێت، چه قبه ستن به ره و قۆڵیه كه

بۆچونی ئێوه له وباره یه وه چییه ؟واینابینین ئێمه ش����ه هاب: دڵشاد كۆبونه وه كان به بنبه س����ت گه یشتبن، به رده وام����ی كۆبون����ه وه كان ئاماژه ی

به ره و پێشچونه .ئاوێنه : ئه گ����ه ر كۆبونه وه كان هیچ ده ره نجامێكی����ان نه ب����و، به دیل یان

پالنی دووه می پارتی چییه ؟دڵشاد شه هاب: ئێمه كار بۆ گه یشتن به رێككه وت����ن ده كه ین، خاڵی ناكۆكی هه ڵبژاردنی ش����ێوازی له سه ر ئێستا بۆیه هه رێم����ه ، س����ه رۆكی ئاینده ی ئه گه ر كۆبونه وه كان بگه ن به بنبه ست، پالن����ی دووه می پارتی گه ڕانه وه یه بۆ

رای میلله ت.گه یش����تن له حاڵه ت����ی ئاوێن����ه : به بنبه س����تی كۆبونه وه كاندا، ئه گه ری گه ڕان����ه وه بۆ قۆناغی دو ئیداره یی تا

چه ند به هێزه ؟دڵشاد ش����ه هاب: ئێمه یه ك ئیداره ب����ه ڕه واو ش����ه رعی ده زانی����ن، وه كو ع����ورف و عاداتی دونی����اش ئیداره ی حكومه ت بریتیه ل����ه و ئیداره یه ی كه له پایته خت����ی واڵتدا هه یه ، حكومه تی ش����ه رعی ب����ه الی ئێمه وه ه����ه ر ئه و حكومه ته یه كه له هه ولێری پایته ختی هه رێم����ی كوردس����تان هه ی����ه ، ئێمه بی����ر له هیچ ش����تێكیتر نه ده كه ینه وه نه كردومانه ت����ه وه ، ئه گه ر خه ڵكێكیتر ب����ۆ خۆی ئیداره یه كیت����ر بیه وێ����ت دروستكات ئه وه ناكاته دو ئیداره یی و خۆی به رپرسیاره له به رامبه ر میلله ت. ئه م����ه بۆچون����ی پارت����ی دیموكراتی

كوردستانه .ئاوێن����ه : دۆخی میدیاكان به تایبه ت میدیاكان����ی پارت����ی هاوته ریب نییه له گه ڵ دۆخی كۆبونه وه كان و هاوكاری به س����ازان و رێكه وت����ن ن����اكات، ئێوه

له وباره یه وه بۆچونتان چییه ؟

دڵشاد شه هاب: من ئه وه به شتێكی خراپ ده زان����م، جگه له وه كه دۆخی ئێستای میدیا یارمه تی كۆبونه وه كان نادات، خه ڵكیش����یان مان����دو كردوه ، نیه تێكی جدی هه یه له الیه ن پارتییه وه ئ����ه م هه ڵمه تان����ه رابگیرێن، ك����ه وا هی����وادارم هه موو الی����ه ك هاوكاربێت چونكه ئه مه به ته نها به ئێمه ناكرێت، چونك����ه ئه گه ر به رده وام هێرش����مان بكه نه سه ر بێگومان پارتیش وه اڵمی

ده بێت.ئاوێنه : بۆچی الیه نه ركابه ره كانتان باس ل����ه وه ده كه ن ك����ه پارتی هیچ

نه رمییه كی نه نواندوه بۆ سازان؟دڵشاد ش����ه هاب: وه ك له سه ره تاوه ش����ێوازی ناكۆك����ی خاڵ����ی وت����م هه ڵبژاردنی س����ه رۆكی هه رێمه له گه ڵ ئێم����ه س����ه رۆك، ده س����ه اڵته كانی وه ك����و پارت����ی هی����چ داواكاریه كمان له م مه س����ه له یه دا نییه ت����ا ته نازولی له هه رێمی قانونێ����ك هه یه لێبكه ین، كوردستان ده س����ه اڵته كانی سه رۆكی رێكخستوه له گه ڵ شێوازی هه ڵبژاردنی س����ه رۆك، ئه و الیه نان����ه ی كه داوای گۆڕینی ئه م یاس����ایه ده كه ن ده بێت هۆكاری داواكاریه كه یان بۆ ئێمه و بۆ رونبكه نه وه ، یاساناسان بۆ میلله ت و ك����ه بۆچی ئه گ����ه ر س����ه رۆك له ناو په رله مان هه ڵبژێرێت دیموكراسیتره ؟ من له هه موو كۆبونه وه كان به ش����داری ده كه م و چاودێ����ری راگه یاندنه كانیش ده كه م ده مه وێت یه ك پاساوی یاسایی یان سیاس����ی له و الیه نه ببیستم كه هه ڵبژاردنی س����ه رۆك له ناو په رله مان دیموكراسیتره له وه ی كه له ناو خه ڵك بێت نه مبستوه و نایدۆزمه وه . تێناگه م بۆچ����ی ده بێت خه ڵكێ����ك دژی ئه وه بێت ك����ه تاكێكی ئ����ه م واڵته مافی له هه ڵبژاردنی هه بێ و به شداری بكات سه رۆكی خۆی، بۆچی خه ته ره له سه ر الیه نێك ئه گه ر میلله ت بڕیار بدات كه كێ س����ه رۆكی هه رێم بێت؟ به ڕاستی ئه مانه پرس����یارن. ئه م پرس����یارانه ناكرێن����ه وه ، پارت����ی ب����ه ره و رووی پارت����ی روی ب����ه ره و پرس����یارێك ده كرێته وه كه بۆچی پارتی س����وره له سه ر ئه وه ی كه سه رۆك له ناو خه ڵك هه ڵبژێردرێ����ت؟ وه اڵمی ئێمه ئه وه یه چونكه ش����ێوازێكی دیموكراس����یتره ، چونكه له یاس����ا ئه سڵیه كه دا یه كالیی

كراوه ت����ه وه ، چونك����ه گره نتی مافی خه ڵك ده كات، چونكه به و ش����ێوازه دامه زراوه ی س����ه رۆكایه تی هه رێم بۆ پارێ����زگاری كردن له هه رێم به رده وام و پارێزراوت����ر ده بێت، هه ر تاكێكی ئه م واڵته هه ست ده كات كه خۆی به شدار س����ه رۆكه ، ئه م له هه ڵبژاردنی ب����وه به هیچ شێوه یه كیش به و مانایه نایه ت

كه سیسته مه كه سه رۆكایه تییه .ئاوێن����ه : یه كێكیت����ر له كێش����ه كان سه رۆكی ده س����ه اڵته كانی مه سه له ی پارتی بۆچونی له وباره یه وه هه رێمه ،

چییه ؟دڵش����اد ش����ه هاب: پارتی وه كیلی س����ه رۆكایه تی هه رێ����م نیی����ه هه ت����ا بكات، له ده س����ه اڵته كانی ته ن����ازول پێیبه خشیون، یاسا ده سه اڵتانه ئه و به پێی یاس����ا په رله مانیش بۆی نییه هه رێم ره زامه ندی سه رۆكایه تی به بێ خۆی ده ستكاری یاسای سه رۆكایه تی هه رێم بكات، چونك����ه ئه وه بنه مای ده س����ه اڵته كان لێكجیاكردن����ه وه ی دیموكراتی و له سیسته می تێكده دات، په رله مانیدا هاوسه نگی هه یه له نێوان به یانی لێهات كه وای ده سه اڵته كاندا، په رله مان ده س����ه اڵتی ره های هه بێت یاسای سه رۆكایه تی هه رێم بگۆڕێت بێ ئه نجومه نی یاسای بتوانێ گه ڕانه وه ، وه زی����ران بگۆڕێت به ب����ێ گه ڕانه وه ، یاس����ای ئه نجومه نه كان����ی دادوه ری و قه زا بگۆڕێت به بێ گه ڕانه وه ! ئه وكاته

دیكتاتۆریه تی په رله مانی دروستده بێت ك����ه هیچ جیاوازیه كی نییه له وه ی كه دیكتاتۆریه تی ت����ر دامه زراوه یه ك����ی تێ����دا بێت، بۆی����ه پارله م����ان مافی ده س����ه اڵته كانی ده س����كاریكردنی دامه زراوه یه كی تری نییه ، وه ك چۆن ده س����ه اڵته كانی تری����ش مافیان نییه چۆنیه تی بۆ پێشنیاربكه ن یاسایه ك ب����ه اڵم په رله م����ان. به ڕێوه بردن����ی ئه گه ر پێویس����تیی ب����ۆ پێداچونه وه وه ك به ده س����ه اڵته كاندا دروستببێت له وه ره قه ی دانوستانی پارتیدا هاتووه ك����ه رێكخس����تنه وه ی بۆ هه ر س����ێ ده س����ه اڵته كه ی هه رێ����م بكرێت ئه مه بابه تێكی تره بۆ باشتر به ڕێوه بردنی واڵت. بۆیه پارتی وه كیلی خه ڵك نییه

تا ته نازول له و داواكاریانه بكات.ئاوێن����ه : ئ����ه ی ئه گ����ه ر یه كێ����ك له پاس����اوه كانی هه ڵب����ژاردن له ن����او خه ڵك مه ترس����ی بێت له ئه نجامدانی

ساخته كاری؟پرۆسه ی ئه گه ر ش����ه هاب: دڵشاد ب����ۆ بێ����ت ره خس����او هه ڵب����ژاردن بۆ ئ����ه وكات گ����زی س����اخته كاری و په رله مانیش جیاوازی نییه و ته زویری ئه گ����ه ر بۆچ����ی ده كرێ����ت، تی����ادا پارله مانتارێ����ك پێیوابێ����ت ته زوی����ر له هه ڵبژاردن����ی س����ه رۆكی هه رێم����دا ده كرێت؟ ئایا گونجاوه ده ره نجامه كانی هه ڵبژاردن����ی په رله م����ان زۆر پ����اك و بێگه رد بن؟ دواجار ئه م په رله مانه ش

هه مان ئه كاته وه هه ڵبژێرێت سه رۆك پرۆسه .

ئاوێن����ه : پێتانوانی����ه پاس����اوێكی دیكه ش به رپرس����یاربوونی س����ه رۆكه

به رامبه ر به په رله مان؟به رپرسیاربوون ش����ه هاب: دڵشاد به رامب����ه ر به پارله م����ان له س����ه ر دو ش����ت به نده ، یه كه می����ان جۆری ئه و ده سه اڵتانه یه كه وا سه رۆك چاره سه ری ده كات، ئه گه ر ده سه اڵته كانی سه رۆك به راده یه ك بن كه وا ده سه اڵتی ره های هه ندێ����ك موماره س����ه ی هه بێ����ت و ده س����ه اڵت بكات كه مه ترس����ی بێت له س����ه ر به ڕێوه چ����ون و هاوس����ه نگی ده سه اڵته كان من له گه ڵ ئه وه دام كه ئه مه جێگای مه ترسیه ، به اڵم باسه یری ده سه اڵته كانی سه رۆكی هه رێم بكه ین مافی جواڵندنی هێ����زی نییه ده بێت له گه ڵ په رله م����ان هه ماهه نگی بكات ئه مه له ڕووی س����ه ربازیه وه . سه رۆكی هه رێ����م مافی ڤیتۆكردنی یاس����اكانی نییه و ده سه اڵتی به س����ه ر ده سه اڵتی

یاس����اداناندا نییه ، س����ه رۆكی هه رێم موس����اده قه كردنی گۆڕی����ن و ماف����ی بودجه ی نییه ، واتا له هیچ رویه كه وه تاك����و نیی����ه ره ه����ای ده س����ه اڵتی مه ترس����یدار بێ����ت و به رپرس����یاریش نه بێ����ت به رامب����ه ر به گ����ه ل. ئێم����ه چه ندین جار ئاماده ییمان نیشانداوه و پێمانوتون با له دوره وه قسه نه كه ین له به رده م یاسای سه رۆكایه تی هه رێم خۆم����ان داده نێی����ن، ده س����ه اڵته كان خ����اڵ به خ����اڵ ده خه ین����ه ڕوو بزانین كوێی ئه م ده س����ه اڵتانه مه ترسیدارن كه س����ه رۆكێك موماره س����ه ی بكات. زۆرج����ار له كۆبون����ه وه كان نمون����ه ی عێراق ده هێننه وه كه س����ه رۆك له ناو په رله م����ان هه ڵده بژێرێت، كه له وێش س����ه رۆك به رپرس����یار نیه به رامبه ر په رله مان له س����ێ حاڵه ت����دا نه بێت، یان له خیانه تی گ����ه وره ، ئه وانی����ش له الی����ه ن دادگاوه یان له س����ه رپێچی كردن له و سوێنده ی كه خواردویه تی ، ته نه����ا له م س����ێ حاڵه ته به رپرس����ه له یاس����ای په رله م����ان، به رامب����ه ر س����ه رۆكایه تی هه رێمیشدا هاتووه كه له م حاڵه تان����ه دا مومكینه په رله مان له سه رۆكایه تی هه رێم بپێچێته وه . داوا له خه ڵك����ی ده كه م چاوێك به یاس����ای س����ه رۆكایه تی هه رێم و ده سه اڵته كانی سه رۆكدا بخش����ێنن تا بزانن له كوێدا ئه و ده س����ه اڵتانه زۆرن و مه ترس����یان

هه یه .ئاوێن����ه : پارتی چۆن له پرۆس����ه ی ده س����ه اڵت ده ستاوده س����تكردنی ده ڕوانێ����ت ته نان����ه ت ب����ۆ خ����ودی

بارزانیش؟دڵش����اد ش����ه هاب: ئه گه ر به دێڕێك پێتبڵێم هه تا س����ه ر ئێسقان بڕوامان به ده ستاوده ستكردنی ده سه اڵت هه یه بۆی����ه ب����ه رده وام له كۆبونه وه كانیش ته ئكید له س����ه ر ئه وه ده كه ینه وه كه یاساو ده ستور بۆ واڵتێك ده نوسرێنه وه نه ك بۆ شه خس����ێك، بۆی����ه داوامان كردووه پرس����ی به رده وامیی سه رۆك بارزان����ی نه به س����ترێته وه به پرس����ی سیسته م و ده ستوره وه . یاسا بۆ واڵت ده ره چێت نه ك بۆ كاك مه سعود یان هیچ كه سێك. ته نانه ت خودی سه رۆك بارزانیش قبوڵی نییه له كوردس����تاندا شه ڕێك به رده وامبێت له ژێر ناونیشانی

مانه وه ی ئه و له ده سه اڵت.

ئا: ئاوێنه

كوردستان و هه مو ناوه نده سیاسیه كانی ناوچه كه و جیهانیش، سه رنجیان له سه ر كۆبونه وه پێنج قۆڵیه كه ی سبه ینێیه و چاوه ڕوانن

ئه نجامه كه ی به چی ده گات؟ له كۆبونه وه ی سبه ینێدا زۆر مه سه له

رونده بێته وه .

هاتن���ه دوای راب���ردو، هه فت���ه ی نه ته وه ئه مه ریكی���ه كان و س���ه رخه تی یه كگرت���وه كان، له گه ڵ كۆتایهاتنی دوا بارزانیدا ویالیه تی ماوه ی س���اته كانی پارت���ی چوارالیه نه ك���ه و س���ه ره نجام نیوه شه وێكی دره نگ وه خت له هه ولێر تا کاتژمێر شه شی به ره به یان كۆبونه وه .

ئ���اگادار س���ه رچاوه یه كی به پێ���ی بۆ ئاوێن���ه "گرنگتری���ن خاڵی یه كه م رێككه وتنیان قۆڵی ، پێنج كۆبونه وه ی ب���و له س���ه ر دواخس���تنی كۆبون���ه وه نائاس���اییه كه ی په رله مان، به اڵم به بێ دواخستنه كه میكانزمی له سه ر ئه وه ی رێكبكه ون، هه ر بۆیه فراكس���یۆنه كانی گ���ۆڕان و كۆم���ه ڵ و یه كێت���ی پابه ن���د نه بون ب���ه و رێككه وتنه وه و كۆبونه وه ی نائاس���ایی و دو ده قیقه یی خۆیان هه ر

كرد".س���ه رچاوه كه ئاماژه به وه ده كات كه له كۆبون���ه وه ی دوه م و س���ێهه می پێنج

قۆڵیدا مش���تومڕێكی زۆر له سه ر چه ند مه سه له یه ك كرا كه تا ئێستا الیه نه كان له س���ه ری ناكۆك���ن و رێكنه كه وت���ون، به هۆی پێداگرییانه وه الیه نه كان له سه ر

هه ڵوێستی نه گۆڕی خۆیان.پارتی سوره له سه ر ئه وه ی :

ده س���ه اڵتانه ی ب���ه م بارزان���ی *ئێس���تایه وه بۆ ماوه ی دو س���اڵی تر و

تا كاتی هه ڵبژاردن���ی داهاتو ببێته وه به سه رۆكی هه رێم.

* س���ه رۆك ده بێت له ناو خه ڵكه وه هه ڵبژێردرێت، نه ك په رله مان.

سورن چوارالیه نه كه له به رامبه ریشدا له سه ر ئه وه ی :

* بارزان���ی به ر له وه ی دو س���اڵی بدرێته وه ده سه اڵته كانی كه مبكرێته وه .

* سه رۆك ده بێت له ناو په رله مانه وه هه ڵبژێردرێت.

* بارزان���ی بۆی نه بێ���ت جارێكیتر خۆی هه ڵبژێرێته وه .

به شێكی ئه م مشتومڕانه له سه ر ئه وه بوه كه ئایا له پێشدا دو ساڵ بدرێته وه به بارزانی وه ك سه رۆكی هه رێم یاخود هه رێم س���ه رۆكایه تی یاسای له پێشدا

هه م���وار بكرێت���ه وه و ده س���ه اڵته كانی كه مبكرێته وه ؟

پارتی له گه ڵ ئه وه دا بوه كه له پێشدا ویالیه ت���ی بارزان���ی بۆ دو س���اڵی تر درێژ بكرێته وه ، له به رامبه ریش���دا چوار الیه نه ك���ه س���ور بون له س���ه ر ئه وه ی هه رێم س���ه رۆكایه تی یاسای له پێشدا هه م���وار بكرێت���ه وه و ده س���ه اڵته كانی كه مبكرێته وه ، دواتر پێشنیارێك هه بوه كه هه ردوكی���ان به یه كه وه و له یه ككاتدا

بكرێت، به اڵم ئه مه ش سه رینه گرتوه .پارتی پێش���نیاری ئه وه ی كردوه كه ئه گه ر الیه نه كان نه گه یشتنه رێككه وتن و س���ازان، ئه وا بۆ ئه وه ی كوردس���تان

روبه ڕوی بۆشایی یاسایی نه بێته وه :* ئه نجومه نی دادوه ریی مه س���ه له ی پرسی سه رۆكایه تی یه كالیی بكاته وه .

* ریفراندۆم بكرێت.خه ڵك���ه وه له ن���او هه ڵب���ژاردن *

ئه نجامبدرێت."له كۆبونه وه ی وت���ی س���ه رچاوه كه مه س���ه له زۆر ،8/25 س���به ینێدا رونده بێته وه ، باشتر درك به وه ده كرێت كه ئاڕاسته ی كۆبونه وه كان به ره و كوێ

ده چێت".وتیشی "رێككه وتن پێویستی به نه رمی نواندنی هه مو الیه نه كانه ، بۆیه كاتێك هه ڵوێس���تی له س���ه ر هه ردوالیه ن كه خۆیان سور بن، ئاسۆیه ك به دیناكرێ و

ئه گه ری گه یشتنه رێككه وتن الوازه ".

سبه ینێ كۆبونه وه ی پێنج قۆڵی ده ستپێده كاته وه .."ئاسۆیه‌ك‌بۆ‌رێككه‌وتن‌به‌دیناكرێت"

خاڵی‌‌ناكۆكی‌‌له‌سه‌ر‌شێوازی‌هه‌ڵبژاردن‌و‌ده‌سه‌اڵته‌كانی‌سه‌رۆكی‌هه‌رێمه‌دڵشاد شه هاب: پالنی دووه می پارتی گه ڕانه وه یه بۆ رای میلله ت

ده مه وێت یه ك پاساوی یاسایی یان سیاسی

له و الیه نه ببیستم كه هه ڵبژاردنی سه رۆك

له ناو په رله مان دیموكراسیتره له وه ی كه له ناو خه ڵك بێت نه مبستوه و نایدۆزمه وه

به شێكی ئه م مشتومڕانه له سه ر ئه وه بوه كه ئایا له پێشدا دو ساڵ

بدرێته وه به بارزانی وه ك سه رۆكی هه رێم

یاخود له پێشدا یاسای سه رۆكایه تی هه رێم هه موار بكرێته وه و

ده سه اڵته كانی كه مبكرێته وه ؟

برێت ماکگۆرک و فوئاد حسێن به ره و کۆبونه وه ی حزبه کان ده چن فۆتۆ: بڕیار نامیق

دڵشاد شه هاب

هەنوکە(492( سێشه ممه 42015/8/25

سه‌رۆکی‌په‌رله‌مان‌یاساکان‌بۆ‌سه‌رۆکی‌هه‌رێم‌به‌رز‌ناکاته‌وه‌"له هیچ واڵتێک ڕوینه داوه هاواڵتیان نه زانن کێ سه رۆکه "

ئا: رێنوار نه جم

له دوای 19ی ئاب هاواڵتیانی کوردستان دڵنیانین له وه ی کێ سه رۆکی هه رێمه و

یاساناسه کانیش به پێی باکگراوندی حزبییان بۆچونی جیاوازیان هه یه ، په رله مانتارێکیش ده ڵێت "ئه مه ی

له هه رێمی کوردستاندا ڕوده دات له هیچ واڵتێکدا ڕوینه داوه هاواڵتیان نه زانن کێ

سه رۆکه ".

ل����ه دوای 19ی ئ����اب و س����ه رنه که وتنی کۆبون����ه وه نائاس����اییه که ی په رله م����ان و هه موارنه کردنه وه ی یاس����ای سه رۆکایه تی هه رێ����م، کوردس����تان به س����ه ر دو به ره دا دابه ش����بوه . به ش����ێکیان ده ڵێن مه سعود بارزانی له س����ه رۆکایه تیی کردنی هه رێمی کوردس����تان به رده وامه و ئه و پۆسته الی ئ����ه و ده مێنێته وه تا الیه ن����ه کان ده گه نه سازان، ئه م بۆچونه یان پارتی دیموکراتی

کوردستان و الیه نگرانی ته به نی ده که ن.بۆچونێک����ی دیکه ش که زیات����ر نزیکه له بۆچون����ی چوار الیه نه س����ه ره کییه که ی دیک����ه ی کوردس����تان، وای داده نێ����ن که ل����ه دوای ئه و واده یه بارزانی ش����ه رعیه تی

وه ک سه رۆکی هه رێم له ده ستداوه .خه ل����ه ف ئه حمه د، ش����اره زای یاس����او ڕامیاری و ئه ندامی په رله مانی کوردس����تان

له فراکس����یۆنی یه کێت����ی، له ب����اره ی ئه و دۆخ����ه وه به ئاوێن����ه ی راگه یان����د "به پێی یاسای س����ه رۆکایه تی هه رێمی کوردستان ک����ه مه س����عود بارزانی بۆ خ����ۆی واژۆی ک����ردوه ، له 30 حوزه یرانی س����اڵی 2013، ماوه ی ویالیه تی س����ه رۆکی هه رێم له 19ی ئاب کۆتایی هاتوه . هه ر به پێی یاس����ای سه رۆکایه تی هه رێم، سه رۆک هه رێم به هه ر هۆکارێک ئاماده نه بو، سه رۆکی په رله مان بۆ ماوه ی 60 رۆژ ئه و پرسانه ی په یوه ندی به بابه تی واژۆو کۆمه ڵێک پرس����ی دیکه وه

هه یه ، ده یگرێته ئه ستۆ".ئ����ه و ئه ندام په رله مان����ه ڕونیده کاته وه که پۆس����تی ئێس����تای س����ه رۆکی هه رێم ئه نجومه نی بڕیاره که ی به له به رچاوگرتنی دو کوردس����تان، هه رێم����ی ش����ورای خوێندن����ه وه ی بۆ ده کرێ����ت و دو دیوه ی هه یه ، "یاس����اییه کان به ش����ێکیان ده ڵێن ئ����ه وه ی ئه نجومه نی ش����ورام بۆچونێکی راوێژکارییه و هه ندێکیان ده ڵێن ئیلزامییه ، ئه گ����ه ر راوێژکاری����ی بێ����ت وات����ه ته نها ل����ه و حاڵه ته دا س����ه رۆکی بۆچونێک����ه ، ئێس����تای هه رێمی کوردس����تان، مه سعود

بارزانی نییه" .ئه گ����ه ر "ب����ه اڵم ده ڵێ����ت هه روه ه����ا بۆچونه ک����ه ی ئه نجومه نی ش����ورا به دیوی دوه مدا که یاساناس����ه کان ش����یکاری بۆ ده ک����ه ن بخوێندرێت����ه وه و ئیلزامی بێت،

ئه وا مه س����عود بارزانی سه رۆکی هه رێمی کوردس����تانه تا ئه و کاته ی س����ه رۆکێک بۆ هه رێمی کوردس����تان له په رله مان یان

له ده ره وه ی په رله مان هه ڵده بژێردێت".ئه نجومه نی شورای هه رێمی کوردستان ک����ه فه رمانگه یه ک����ه و س����ه ر به وه زاره تی داده ، له 17ی ئاب به یاننه مه یه کی ده کردو رایگه یاند که مه س����عود بارزانی سه رۆکی هه رێمه تا ئه و کاته ی سه رۆکێکی نوێ بۆ

هه رێم هه ڵده بژێردرێت. رایده گه یه نێ����ت ئه حم����ه د خه ڵ����ه ف که چاودێری سیس����تمی سیاس����یی زۆر واڵتی کردوه ، ب����ه اڵم "ئه مه ی له هه رێمی کوردس����تاندا ڕوده دات له هی����چ واڵتێکدا ک����ێ نه زان����ن هاواڵتی����ان ڕوین����ه داوه

سه رۆکه ".ده ش����ڵێت "ئه گه ر الیه نه سیاسییه کان بابه ته ک����ه ، ده کرێت رێکبکه ون له س����ه ر بڵێی����ن ئ����ه و ماوه ی����ه ی که رۆیش����توه هه رێمی کوردس����تان به بۆشایی یاساییدا

تێپه ڕیوه" .به پێی زانیارییه کانی ئاوێنه س����ه رۆکی له کات����ی ک����ه بڕیاری����داوه په رله م����ان ده س����تپێکردنه وه ی دانیشتنه کانی وه رزی نوێ����ی په رله مان که له س����ه ره تای مانگی ئ����ه و ده س����تپێده کاته وه ، داهات����وه وه نه کرێنه وه به رز ده رده چێت یاس����ایانه ی بۆ سه رۆکی هه رێم بۆ واژۆکردن، ئه مه ش

واته دانپێدانه نی ش����ه رعیه تی س����ه رۆکی هه رێم.

دوێنێ مه سعود بارزانی وه ک "سه رۆکی بیانیی له ش����اندێکی پێش����وازی هه رێم" کرد، ئه وه ش ئ����ه وه ده گه یه نێت که ئه و تا ئێس����تاش خ����ۆی به س����ه رۆکی هه رێم

ده زانێت.ده ڵێت په رله مانتاره که باره ی����ه وه له و "ئه وان پش����ت به بۆچونه که ی ئه نجومه نی

شورا ده به ستن".له ب����اره ی ئ����ه وه ی ئای����ا هاواڵتیان����ی ب����ه الوه بۆچونه ی����ان کام کوردس����تان راس����تبێت و کێ به سه رۆکی خۆیان بزانن، ده ڵێ����ت "هاواڵتیان سه ربه س����تن له وه ی کێ به س����ه رۆکی خۆی����ان ده زانن، ئێمه و خه ڵکیش گیرمان خواردوه نازانین کامیان

راست ده که ن".ئام����اژه به وه ش ده کات که "کێش����ه که ه����ه ر یاس����ا نییه ، ه����ه ر یاس����ایه ک که له په رله م����ان ده رده کرێت ئه گه ر له ماوه ی 15 رۆژدا س����ه رۆکی هه رێم واژۆی نه کات،

ئۆتۆماتیکی ده بێت به یاسا.کێشه که سومعه ی سیاسیی و دیموکراسی هه رێمی کوردس����تانه ، زۆر خۆشده بو به ر له ته واوبونی ئه و واده یه ، ئێمه بمانتوانیایه ل����ه و پۆس����ته دا بکردایه و ئاڵوگۆڕم����ان ده مان����وت ده ستاوده س����تی ده س����ه اڵت و

دیموکراسی الی ئێمه خه مڵیوه ".

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

پێنج الیه نه سیاسیه ییه کی کوردستان سبه ینێ پێنجه مین کۆبونه وه ی خۆیان ساز ده که ن، ئه ندامێکی

پارتی رایده گه یه نێت که کۆبونه وه کان چه ند درێژبن له وه باشتره گرفتی گه وره دروستبێت، په رله مانتارێکی

گۆڕانیش ئاشکرای ده کات که گۆڕان به درێژکردنه وه ی ویالیه تی بارزانی

به ده سه اڵت و بێ ده سه اڵت ڕازی نییه .

ئ����ه و کۆبونه وه پێنج قۆڵییه ی رۆژێک پێش دانیشتنه نائاساییه که ی په رله مان تا ده س����تیپێکردو شه و له دره نگانێکی به ره به یان ب����ه رده وام ب����و، هاواڵتیانی رێکه وتن����ی چاوه ڕێب����ون کوردس����تان تێ����دا ئه نجامبدرێ����ت، به اڵم س����به ینێ کۆبون����ه وه ی پێن����ج الیه نه ک����ه ده گاته پێنجه می����ن کۆبون����ه وه و تا ئێس����تاش

ئاسۆی کۆبونه وه کان ناڕونه .د. عوسمان عه لی وه یسی، شاره زای یاس����او ئه ندام����ی پارت����ی دیموکراتی کوردس����تان پێ����ی وایه که دانیش����تن و گفتوگۆی الیه ن����ه کان چه ندێک زۆریش بخایه نێک له وه باش����تره به ره و گرفتی گه وره بچین، "ئه گه ر چه ندین کۆبونه وه ی دیکه ش بخایه نێت، له وه باش����تره ئێمه ب����ه ره و گرف����ت دروس����تکردن له نێوان

دامه زراوه ده ستورییه کاندا بچین".قاره مان قادر، شاره زای یاساو ئه ندامی په رله مانی کوردس����تان له فراکس����یۆنی گۆڕان له باره ی کۆبون����ه وه ی پێنجه می پێنج الیه نه سیاسییه که ده ڵێت "به پێی زانیارییه کان����ی ئێم����ه له کۆبونه وه کانی راب����ردو له ب����اره ی چه ن����د خاڵێک����ه وه له کۆبونه وه ی چواره می کراوه ، گفتوگۆ حیزبه کان����دا له س����ه ر هی����چ خاڵێ����ک نه گه یش����تونه ته رێکه وتن. وابڕیاره له م کۆبونه وه یه هه مو الیه نه کان به به رنامه ی ت����ه واوی خۆیانه وه ، ئ����ه و خااڵنه ی که هاوبه ش و ناکۆک����ه کان نێوان الیه ناکان

بهێننه سه ر مێزی گفتوگۆ".هه روه ه����ا رایده گه یه نێ����ت ک����ه ئه و پێی وانیی����ه الیه نه کان له کۆبونه وه که ی

سبه ینێشدا بگه نه هیچ سازانێک.رابردودا، سه رجه م له کۆبونه وه کانی الیه نه کان له س����ه ر بۆچونی پێش����تری خۆیان سورن و هیچ لێک نزیکبونه وه یه ک ڕوی نه داوه ، د. عوسمان له و باره یه وه

پارته سیاس����ییه کان "ئه گ����ه ر ده ڵێت له س����ه رده می ده س����ه اڵت و ئۆپۆزسیۆن به هه مان پاکێج گفتوگ����ۆ بکه ن و ته نها ئه و دیدگایه ئاراسته ی جه ماوه رو مێژو بکرێت ک����ه ته نازول ناکه ین و س����ورین ئه وه ش خۆم����ان و بۆچون����ی له س����ه ر به شانازییه ک بزانن، من ئه مه به دروست ب����ۆ خه ڵک و نازان����م و بیکردنه وه نییه گه ل، ته نها جۆشدانێکی شه عبه وییه بۆ الیه نگرانی خۆت و مه به ستێکی سیاسیی

دیاریکراو".هه ر ئه گه ر رایده گه یه نێ����ت هه روه ها الیه نێک له سه ر بۆچونه کانی خۆی سور بێت، ئه وا گه یشتن به سازان "زۆر ته سک

ده بێته وه ".له به رامب����ه ردا قاره م����ان قادر ده ڵێت "هیوادارم کۆبونه وه بۆ کۆبونه وه نه که ن، بابه تی سازان و ده ستێوه ردانی حزبه کان به تایبه تی پارتی دیموکراتی کوردستان به و هه رێمیان س����ه رۆکایه تی یاس����ای ئاقاره دا ب����رد نه یانهێش����ت په رله مانی کوردستان وه کو پێویست به ئه رکه کانی

خۆی هه ستێت".له باره ی بۆشایی یاساییشه وه ده ڵێت "م����ن پێ����م وایه ئه گ����ه ر ل����ه ده ره وه ی په رله مان الیه نه کان سازان به و شێوازه ی ئێستا بکه ن، هه رێمی کوردستان به ره و ئاقارێکی نادی����ارو خراپ ده به ن، له به ر ئه وه ی له ناو یاساکه ته نیا خاڵێک ماوه بۆ ئه وه ی هه رێمی کوردستان به ته واوی نه که وێته قه یران، ئه ویش ئه وه یه ماده ی په رله مانی س����ه رۆکی یاس����اکه ، 15ی کوردستان 60 رۆژ پیاده ی ده سه اڵته کانی

سه رۆکی هه رێم ده کات".له ب����اره ی داواکاری����ی پارتی����ی ب����ۆ درێژکردن����ه وه ی ویالیه ت����ی بارزانی بۆ دو س����اڵی دیکه ، د. عوس����مان ده ڵێت "ئاگام له بۆچونێکی له و ش����ێوه یه نییه ک����ه پارتی داوای درێژکردنه وه ی ماوه ی س����ه رۆکایه تی بارزان����ی کردبێت. ته نها رێ و ش����وێنێکی نیش����ان داوه ده ڵێ بۆ ئه وه ی سیستمی سیاسیی له کاتی خۆیدا هه ڵبژاردنی تێدا بکرێت، ئه و دابه شبونه ده س����تورییه کاندا دام����ه زراوه له نێوان

له حاڵه تی ئێم����ه ش نه بێت، دروس����ت جه نگداین و به و س����یفه ته ی س����ه رۆکی هه رێ����م فه رمان����ده ی گش����تیی هێ����زه چه کداره کانه ، پێم����ان وایه ده بێت ئه م پرسه و پرۆسه یه به رده وام بێت، ئه مه ش حاڵه تێکدا حه ددی نییه ، ده که وێته سه ر بۆچون����ی الیه نه سیاس����ییه کان، ئه گه ر ئه وان رایانگه یاند ماوه ی س����ه رۆکایه تی قابیل����ی تێگه یش����تن نییه ، ئ����ه و کاته بابه تێک����ی تره . ئه گه ر نا هه تا ئێس����تا له ڕوی سیاسیی و یاس����اییه وه ده ڵێ با س����ه رۆکی واڵت ب����ه رده وام بێت تا ئه و

کاته ی هه ڵبژاردنێکی دیکه ده کرێت."هه روه ه����ا پێش����ی وایه ک����ه بارزانی س����ه رۆکی هه رێم����ه ت����ا ئ����ه و کاته ی هه ڵبژاردنێکی دیکه ده کرێت "بۆ ئه وه ی هه ڵب����ژاردن بکرێ����ت س����ه رۆکی هه رێم ده بێت داوای هه ڵبژاردن بکات، کاتێک ناتوانێ����ت کۆمس����یۆن ده کات و داوای به هۆی بارودۆخی واڵت����ه وه هه ڵبژاردن ئه نج����ام بدات، ده بێت ئێمه بۆ بۆچونی دادوه ری و یاس����ادانان بگه ڕێنه وه ، هه مو

ئه وانه ده ڵێن سه رۆک به رده وام ده بێت تا سه رۆکێکی دیکه هه ڵده بژێردرێت".

په رله مانتاره ک����ه ی له به رامب����ه ردا فرکس����یۆنی گۆڕان ده ڵێ����ت "هه مومان ده زانین دو س����اڵ به ر له ئێس����تا به پێی ب����ۆ ماوه ک����ه ی بارزان����ی یاس����ایه ک درێژکرای����ه وه ، واته ئه و یاس����ایه خۆی ده بێته وه رێگر بۆ ئه وه ی بارزانی دیکه

ببێته وه به سه رۆکی هه رێم" .پارت����ی داواکاری����ی له ب����اره ی له دانوس����تانه کاندا ده ڵێت "پارتی تاکه داوای ئه وه یه به رێز مه س����عود بارزانی بۆ دو س����اڵی دیکه پۆس����ته که ی وه ک س����ه رۆکی هه رێم درێژبکرێته وه به هه مو ده سه اڵته کانی که هه یه تی، دواتر له ناو ده ستور هه مو داواکارییه کانی الیه نه کانی دیکه که هه یانه جێگه ی بکرێته وه له دو

ساڵی داهاتودا".ئاشکراش����ی ده کات ک����ه ئه وان وه ک گۆڕان به هیچ ش����ێوه یه ک له سه ر ئه وه ڕێکنه که وتن که بارزانی به ده س����ه اڵته وه یان بێ ده س����ه اڵت بۆ دو س����اڵی دیکه

سه رۆک بێت.نه گه یشتنه سازانی ئه گه ری له باره ی الیه ن����ه کان و ئاینده ی کوردس����تان، د. عوسمان عه لی وه یسی ده ڵێت "ئه سته مه بزانرێ����ت چی ڕوده دات، ب����ه اڵم ئه گه ر نه گه ینه رێکه وتن و س����ازان ئه وه پارته مه سئولیه تێکی له به رده م سیاسییه کان

زۆر گه وره دا خۆیان ده بیننه وه ".له به رامب����ه ردا قاره م����ان قادر ده ڵێت "به رپس����یارێتی مێژویی ل����ه الی الیه نه سیاس����یه کانی دیکه ش����ه ، نابێت الیه نه سیاسییه کان ش����ه رم بکه ن، ده بێت بۆ خه ڵکی ڕون بکه نه وه که ئه وه پرسێکی یاس����اییه ، له به ر خاتری ئ����ه وان کرایه سیاسیی و گفتوگۆی له باره وه ده کرێت، له داواکارییه کانی����ان له دانوس����تانیش نایه نه خ����واره وه ، بۆی����ه ده بێت بڵێن خه ڵکی کوردس����تان ئێم����ه پێمان وایه پارتی دیموکراتی کوردس����تان نایه وێت به پێی یاسا مامه ڵه بکات ، بۆیه دۆخی قه یراناوی کوردستان و هه ر دۆخێکی تر که دروست بێت پارتی لێی به رپرسه" .

کۆبونه وه ماراسۆنییه کان به رده وامن پارتی:‌کۆبونه‌وه‌کان‌چه‌ند‌درێژبن‌باشتره‌‌له‌وه‌ی‌توشی‌گرفتی‌گه‌وره‌‌ببین

کێشه که سومعه ی سیاسیی و

دیموکراسی هه رێمی کوردستانه ، زۆر خۆشده بو به ر

له ته واوبونی ئه و واده یه ، ئێمه بمانتوانیایه

ئاڵوگۆڕمان له و پۆسته دا بکردایه

ئه گه ر الیه نه سیاسییه کان

رێکبکه ون له سه ر بابه ته که ده کرێت بڵێین ئه و ماوه یه ی که رۆیشتوه

هه رێمی کوردستان به بۆشایی یاساییدا

تێپه ڕیوه

پارتی دیموکراتی کوردستان نایه وێت

به پێی یاسا مامه ڵه بکات ، بۆیه

دۆخی قه یراناوی کوردستان و هه ر دۆخێکی تر که

دروست بێت پارتی لێی به رپرسه

دیمه نێک له په راوێزی کۆبونه وه ی پێنج قۆڵی له هۆڵی سه عد عه بدواڵ له هه ولێر فۆتۆ: بڕیار نامیق

5(492( سێشه ممه 2015/8/25 هەنوکە

به رێز/ سه رۆكی حكومه تی هه رێمسه ركردایه تی پارتی دیموكراتی کوردستان

چاره سه ری قه یرانی دارایی و كاره باو راگرتنی پرۆژه كان له ده ستی ئێوه دایه

ل���ه م نووس���ینه دا، خ���ۆم داماڵی���وه له به رگ و بیركردن���ه وه ی حیزبی، واقعێكتان ب���ۆ ده گوازمه وه به هی���وای ئه وه م له پێن���اوی به رژه وه ن���دی خه ڵكی كوردس���تان و ئاینده ی هه موماندا بڕیارێكی پێویست

وه ربگرن.به پێ���ی ئه و ده یان به ڵگ���ه و زانیارییه ی الی منه و خۆش���تان ده یانی دیكه تان له الیه ، هۆكاری سه ره كی ئه م قه یرانه داراییه ی ك���ه به رۆكی خه ڵكی هه رێمی كوردس���تانی گرت���ووه ، ناڕوون���ی و قۆرخ���كاری و " گه نده ڵی "و به تااڵنبردنی نه وت و گرێبه ستی گوماناوی

وه زاره تی سامانه سروشتییه كانه .چه ند خاڵێك لێ���ره دا به كورتی ده خه مه رو، ئه گه ر ویس���تتان بۆ هه ری���ه ك له م خااڵن���ه چه ندین به ڵگه ده خه ینه به رده س���ت، كه ئه م وه زاره ته چی كردوه و چ���ۆن زیانی به س���ه رخان و ژێرخان���ی ئابوری واڵت

گه یاندووه .یه كه م: ش���ه ش س���اڵه به چه ندین هۆكاری جیاواز ئ���ه م وه زاره ت���ه رێگربووه له وه ی كه وێس���تگه كانی به رهه مهێنان���ی كاره با، ك���ه زۆرێكی���ان به گازوایل كارده ك���ه ن بگۆڕێ���ت بۆ گازی سروش���تی به مه ش بۆ هه ر س���اڵێك زیانی 2 ملیارو 500 ملیۆن دۆالری له دارایی واڵتداوه ، بۆ كڕینی گازوایل. واته : له الیه ك له م شه ش ساڵه دا 15 ملیار دۆالر زیانی گه یاندووه و له الیه ك���ی دیك���ه ش نه یهێش���تووه گرفت���ی كاره با

چاره سه رببێت.پرس���یارێكی زۆر س���اده ، ده وانین ب���ۆری نه وت بگه یه نینه توركیا، به اڵم ناتوانین به چه ند كیلۆمه ترێك له قادركه رمه وه بۆری گازی سروش���تی بیگه یه نینه چه مچه ماڵ، به شێكی ئه م بۆرییه ئێستا دروستكراوه و هه ندێ���ك له یه كه كانی به رهه مهێنان���ی كاره با كاری

پێده كات.كۆمه ڵێ���ك به ه���ۆی وه زاره ت���ه ، ئ���ه م دووه م: گرێبه سته وه ، چه ند كۆمپانیایه كی كردوه ته خاوه نی سه دان ملیۆن دۆالر، له وانه : هه موو رۆژێك 9 ملیۆن لیتر گازوایل ده كرێت و ئه م كڕین و فرۆشتنه بۆ چه ند كۆمپانیایه ك قۆرخكراوه ، ئه م كۆمپانیایانه له بازاڕدا لیترێك گازوایل به 600 دینار ده كڕین و له شوێنی خۆیدا به حكومه تیان ده ده ن به 800دینار و پێشتریش 1000

دینار بۆ 1100 دینار. ماوه یه ك پێش ئێس���تا حكوم���ه ت هه موو رۆژێك ی���ه ك ملی���ۆن و 500 ه���ه زار لیتر به نزین���ی له چه ند كۆمپانیایه كی دیاریكراو ده كڕی لیتری به 1100 دنیار، له كاتێك���دا خه ڵكی دیكه ئاماده ب���وو هه مان به نزین به 800 دینار بۆ حكومه ت بهێنێت، ئه مه جگه له وه ی كه ئ���ه و به نزینه ی حكومه تیش له گ���ه ڵ نه فتا تێكه ڵ ده كراو كوالێتی داده به زی ، بزانن ئه و گرێبه س���ته بۆ

كێ بوو چۆن كرابوو؟پێدانی نه وتی ره ش به هه رزان به چه ند كۆمپانیایه ك و

وه رگرتنی گازوایلی گران لێییان.پێدانی نه وت���ی ره ش، به كۆمپانیا به ناوی كارگه ی قی���ر، ب���ه اڵم نه كۆمپانی���ا هه بوو نه كارگ���ه ی قیر، نه وته كه به گران له بازاڕدا ده فرۆش���رایه وه !!! به مه ش ده یان ملیۆن دۆالر درا به كه س���ێك ن���ه كۆمپانیای

هه یه و نه كارگه ی قیر!!س���ێیه م: هه رچه نده ده ی���ان كۆمپانیای ناوخۆی و بیان���ی ئاماده یی ئه وه یان تێدابووه پااڵوگه ی گه وره و پێداویستییه كانی دابنێن، له كوردس���تاندا هاوچه رخ كوردستان به زیاده وه دابین بكه ن و پاره یه كی زۆریش ده گه ڕای���ه وه خه زێنه ی ده وڵه ت، به اڵم ئه م وه زاره ته ده رفه تی به ك���ه س نه داوه بۆ دانان���ی پااڵوگه ، دوو گرێبه س���تی له گه ڵ دوو پااڵوگ���ه دا واژووكردووه ، كه بۆ پااڵوتنی هه ر به رمیلێك 17 دۆالر ده داته ئه و دوو پااڵوگ���ه ، ئه وانیش هه موو رۆژێك 120 هه زار به رمیل نه وت���ی بۆ ده پاڵێوین. بۆ زانی���ن: 22 مانگه پاره ی پااڵوتن���ی نه وتی نه داوه كه هه موو رۆژێك 2 ملیۆن و

40 هه زار دۆالره .چ���واره م: به ه���ۆی ئ���ه و زانیاریه نادروس���تانه ی وه زیری س���امانه سروشتییه كان له رابردوودا له باره ی ئاس���تی به رهه مه وه خستییه به رده س���ت سه رۆكی هه رێم و سه رۆكی حكومه ت و لیژنه په یوه ندیداره كانی په رله مان.حكومه تی هه رێمی كوردستان تووشی ئه م قه یران���ه هات، بگه ڕێنه وه بۆ ئ���ه و به ڵگانامانه ی كه له مانكی چوار و پێنجی س���اڵی راب���ردوودا له باره ی ئاستی به رهه مه وه خستییه به رده ست، بزانن چه ندی

راست ده رچوو!!پێنج���ه م: ك���ه ناكۆكیمان بۆ دروس���تبوو له گه ڵ حكومه تی ناوه ندی ، وه زیری س���امانه سروشتییه كان رایگه یان���د: ده توانن پش���ت به من ببه س���تن، به اڵم له ده س���تپێكی س���اڵی 2014دا كورتهێنان 3 ترلیۆن دینار بووه ، واته : 2.5 ملیار دۆالر، ئێستا حكومه تی هه رێم نزیكه ی 21 ملیار دۆالر قه رزاره ، به شێوه یه ك حكوم���ه ت بۆ موچه و له رێ���گای وه زاره تی داراییه وه نزیك���ه ی 12 ترلی���ۆن قه رزاره و پاره ی ده س���تكاری كراوی بانكه كان و به ڵێن���ده ران و موچه خۆرانی الیه ، وه زاره تی س���امانه سروش���تییه كانیش نزیكه ی چوار ملی���ار دۆالری مافی كۆمپانیا نه وتییه جیهانییه كان و نزیكه ی 5.5 ملی���ار دۆالری كۆمپانیا ناوخۆییه كان قه رزارو نزیكه ی یه ك ملیارو 500 ملیۆن دۆالر نه وتی

فرۆشتووه به پاره ی پێشوه خت قه رزاره .ئایا ئه مه تاوانی وه زیری س���امانه سروشتییه كان

نییه ؟شه شه م: ئێستا هه موو رۆژێك به تانكه ر 167 هه زار به رمیل نه وت ده برێت���ه ده ره وه ، نزیكه ی 150 هه زار

به رمیل نه وتی���ش له ناوخۆدا ده پاڵێورێت، بپرس���ن پاره ی ئه مه كوا كامانگانه ، نزیكه ی 400 ملیۆن دۆالر

ده كات؟؟حه وته م:ئێس���تا رۆژانه نزیكه ی 70 هه زار به رمیل نه وت، له بیره نه وته كانی عه ین زاله له باكوری موسڵ و سه ربه ش���اخ و په لكان���ه له نزی���ك دبس/كه رك���وك، سروش���تییه كان و س���امانه وه زاره تی ل���ه ده ره وه ی له الیه ن چه ند به رپرس���ێكی حیزبیی���ه وه و له رێگای چه ند كۆمپانیایه وه ده بردرێ���ت و به نرخێكی هه رزان

ده فرۆشرێته پااڵوگه بێ مۆڵه ته كان.ئه گه ر ئ���ه م وه زاره ته چاوپۆش���ی ن���ه كات چۆن

ده توانن؟هه ش���ته م: ده ی���ان ملیۆن دۆالری پ���رۆژه كان كه له رابردوودا ئه م وه زاره ته وتوویه تی خه رجمكردووه ، خه رجنه كراوه و ئێس���تاش پاره كه ی نادیاره ، چه ندین

به ڵگه نامه م بۆ سه لماندنی ئه م قسه له به رده سته .نۆی���ه م: ئه م وه زاره ته رێگ���ری ده كات له وه ی كه كۆمپانی���او دامه زراوه كان���ی ن���ه وت ب���ۆ دۆزینه وه و به رهه مهێن���ان و به بازاڕك���ردن و كۆكردنه وه ی داهات و وه گه ڕخس���تنی پاره كه دروس���تبكرێت. لكوێی دونیا هه بوو كه سێك به رپرس���بێت له گرێبه ست و هه رخۆی پاره ی گرێبه ست وه ربگرێت و و خه رجی بكات و و بڕیار له پااڵوتنی ن���ه وت بدات و هه رخۆی ن���ه وت هه نارده بكات و به رپرس���یی فرۆش���تن و وه رگرتن���ی پاره كه و

گواستنه وه و خه رجكردنیشی بێت؟ده ی���ه م: خراپ به كارهێنانی ده س���ه اڵتی وه زیر بۆ كه س���ی نزیك خۆی ، به هۆی ئه م ده سه اڵته وه بووه به خاوه نی س���ه دان ملیۆن دۆالر، كه ئێستا حكومه ت قه رزاری ئه وه ، ئه مه جگه له چه ندین كه س���ی دیكه ی

ده سترۆشتووه .یازده هه م: به پێی گرێبه س���تێك كه ئه م وه زاره ته بۆ فرۆشتنی ئه و نه وته ی له رێگای بۆرییه وه ده چێته به نده ری جه یهان كردوویه تی و بۆ شه ش مانگه ده بوو له 2015/6/15ه وه هه موو مانگێك 850 ملیۆن دۆالر وه ربگرێت و بیهێنێته وه ، چه ندی هێناوه ته وه تاوه كو ئێس���تا؟ به دواداچون بكه ن، كامت���ان باوه ڕده كه ن چاكردنه وه ی چه ند مه ترێكی بۆری نه وت له س���نوری توركی���اش، كه ئێمه لێی به رپ���رس نین 251 ملیۆن دۆالری تێبچێت؟ ئه ی كه واته دروستكردنی بۆرییه كه

چه ندی ده وێت؟؟ده یان تێبین���ی و ره خنه ی دیكه مان له س���ه ر ئه م وه زاره ت���ه هه یه ، به اڵم پێموابێت بۆ وه رگرتنی قه رار ته نی���ا ئه م چه ند خاڵه به س���ه ، بۆ ه���ه ر یه كه له م خااڵنه ش چه ندین به ڵگه نامه م له به رده سته و ئاماده م بیخه مه ڕوو، له ئێستاشدا نامه وێت كۆپی هیچ به ڵگه و ناوی كه س و ورده كاری ب���اس بكه م تاوه كو نه كرێته

به شێك له ملمالنێی سیاسی .به دڵنیایه وه ده توانین به پش���ت به س���تن به نه وتی خۆمان ئابورییه ك���ی به هێزی ك���وردی بنیاتبنێین، به مه رجێك ئه م پرسه بكرێته دامه زراوه یی و شه فافیه ت له به رپرسیارییه تیدا دلس���ۆز ده ستبه ربێت و خه ڵكی

بێت.وه زیری ئێس���تا سامانه سروش���تییه كان نوێنه ری پارتی دیموكراتی كوردستانه ، بۆیه داواتان لێده كه ین خۆتان بڕیاری گۆڕینی ئه م وه زیره بده ن و كه س���ێك دابندرێت ره زامه ندی هه موانی له سه ر بێت، كوردستان

پڕه له خه ڵكی دلسۆز و نیشتیمان په روه ر.

عه لی حه مه ساڵحئه ندامی په رله مانی كوردستان

كێ بڕیارده ری راسته قینه یه : سه ركردایه تی حزبه كان یان په رله مانتاره كان؟

سه رۆكی حكومه ت و سه ركردایه تی پارتی وه زیری سامانه سروشتییه كان بگۆڕن

به دڵنیایه وه ده توانین به پشت به ستن به نه وتی خۆمان

ئابورییه كی به هێزی كوردی بنیاتبنێین،

به مه رجێك ئه م پرسه بكرێته دامه زراوه یی و

شه فافیه ت ده ستبه ربێت و خه ڵكی دلسۆز

له به رپرسیارییه تیدا بێت

ئا: دالیا و باخان

یه كالیی كردنه وه ی پرسی سه رۆكایه تی ، تاقیكردنه وه یه كی گه وره بو بۆ په رله مان،

كه ئایا ده توانێت ئه و پرسه یه كالیی بكاته وه یاخود یه كالیی كردنه وه ی

له تواناو ئیراده و ده سه اڵتی په رله مان گه وره تره ؟

زۆرن ئه وانه ی كه له ئاستی به رپرسیاریه تی و له حزبه كان و له نێو خه ڵكیش����دا پێیانوایه كه ئ����ه وه په رله مان نییه بڕیار ده دات، به تایبه تی ئه و بڕیارانه ی چاره نوسسازن و ئاینده ی هه رێمی كوردستانیان پێوه به ستراوه ، به ڵكو په رله مان زۆرج����ار وه ك راڕه وێ����ك وابوه ك����ه بڕیاری مه كته بی سیاسی حزبه كانی پیاتێپه ڕێندراوه . ل����ه م راپۆرت����ه دا په رله مانتاران����ی پێن����ج

الیه نه س����ه ره كیه كه ی كوردس����تان كه ئێستا پرس����ی ده رباره ی گفتوگۆكردنن س����ه رقاڵی س����ه رۆكایه تی هه رێم، وه اڵمی ئه و پرس����یاره ده ده ن����ه وه ك����ه "یه كالیكردن����ه وه ی پرس����ی له بایه خی په رله مان له ده ره وه ی سه رۆكایه تی په رله م����ان كه مناكات����ه وه ؟ كێ بڕی����ارده ری راس����ته قینه یه : س����ه ركردایه تی حزبه كان یان

په رله مانتاره كان؟".

مه ردان خدرئه ندامی فراكسیۆنی پارتی:

چاره س����ه ر كردنی ئه م پرسه له ده ره وه ی په رله م����ان، له ش����كۆو هه یبه ت����ی په رله مان ك����ه م ناكاته وه ئێمه له س����ه ره تاش وتومانه پرسی سه رۆكایه تی هه رێم پرسێكی یاساییه ئه وه نده پرس����ێكی سیاسیه بۆیه پێشوه خت ده بێ����ت سیاس����یه كان رێكبكه ون پاش����ان له په رله مان به یاسا بكرێت ئه م جۆره تایبه ته ئه م یاسایانه كه ره هه ندی نیشتمانیان هه یه نه ك هه ر له هه رێم كوردستان ئه و عێراقه ئێمه به شێكین له عێراق به حوكمی ئه وه كه پرۆسه ی سیاس����ی له عێراق له س����ه ر بنه مای ته وافوق به ڕێوه ده چێت له به رئه وه رێككه وتن ده كرێت له سه ر ئه و یاسایانه كه ره هه ندی نیشتمانیان هه یه ، دوایی له په رله مان ده رده چێت. زۆربه ی ئ����ه و واڵتانه ی ده وروبه ری خۆمان به تایبه تی ئه وانه ی له روی نه ته وه و پێكهاته وه جیاوازن ب����ۆ نمون����ه لوبنان، ل����ه م واڵتان����ه ش ئه و یاس����ایانه ی كه ره هه ندی نیشتمانیان هه یه ته وافوقی له س����ه ر ده كرێت، دوایی ده درێته په رله مان بڕیاری له سه ر ده درێت. من پێموایه ئه وه ی ئێسته له هه رێمی كوردستان ده كرێت زۆر ته ندروس����ته و له به رژه وه ن����دی خه ڵكه ، له به رژه وه ن����دی ش����ه قامگیری هه رێمدای����ه و له په رله م����ان به رگێكی یاس����ایی ب����ه به ردا

بكرێت.

فایه ق مسته فا ئه ندامی فراكسیۆنی گۆڕان:

ئه وه ی كه ل���ه ده ره وه ی په رله مان نه كرێته ن���او په رله م���ان، به ڵێ پ���ڕۆژه و نه یه ته وه له هه یبه تی په رله م���ان كه م ده كاته وه ، به اڵم ئێمه وه ك���و بزوتنه وه ی گ���ۆڕان رامان وایه ئه وه ی كه له ده ره وه ی ده كرێت له چوارچێوه ی ئه و پڕۆژه یه دابێت و دوایی بێته ناو په رله مان، ئێمه س���ورین له س���ه ر ئه وه ئه گه ر هه فته ی

رابردو حزب���ه كان بڕیاری���ان دا كۆبونه وه ی په رله مان دوا بخرێت بۆ یه ك ش���ه ممه ، به اڵم په رله مان به هۆی رێژه ی یاساییه وه نه یتوانی كۆبونه وه ك���ه ی خۆی به ڕێوه ببات یه كێك له و گۆڕانكاریان���ه ی كه له م خوله دا به رجه س���ته بوه ، پابه ند نه بونی فراكسیونه كانه به بڕیاری حزبه كان���ه وه . به درێژای���ی ئ���ه و دو مانگه ی پرسی سه رۆكایه تی هه رێم زۆر به جوانی ئه وه

ده ركه وتوه .

شێركۆ جه وده ت ئه ندامی فراكسیۆنی یه كگرتو:

رێز گرت����ن له بڕیاره كان و له هه ڵوێس����ته كان له یاساكانی په رله مان تا ئێستا به پێی پێویست ئه و یاسایانه ی كه له په رله مان ده رچوه به شێكی زۆری جێبه ج����ێ نه كراوه ئام����اژه بۆ ئه وه ی ئیراده یه ك هه ی����ه له م هه رێمی كوردس����تانه بوه ته نوشس����تی په رله م����ان، به تایبه تی ئه م خوله ی په رله مان و چاالكی خۆی س����ه لماندوه به ره نگاربون����ه وه ی گه نده ڵی ب����ۆ به تایبه تی

روبه روبونه وه ی ئه و هێزانه ی كه س����ه روه ت و س����امانی ئه م واڵته ب����ۆ به رژه وه ندی خۆیان ئیراده یه كی ئێس����تا له به رئه وه به كارده هێنن به هێز هه یه بۆ هه ڵوه ش����اندنه وه ی په رله مان و ئه و چینه ی به ره و روی گه نده ڵی و گه نده ڵكاران ده بێته وه ، ده توانین پێشبینی بكات په رله مان له به رده م����ی ته حه دایه كی گه وره دایه و 19 -8 س����ه لماندی كه په رله مانتار كێش و قورسایی خۆی هه یه و په رله مانتار به هه ماهه نگی له گه ڵ

حزبه كه ی بێت یان به پێچه وانه .

قادر عوسمان ئه ندامی فراكسیۆنی یه كێتی :

ئه و پرس���ه زیاتر ره هه ندی یاسایی به سه ریدا زاڵه ، ئه و پرسه كه قه یرانی له س���ه ره پێویستی به سازانی الیه نه كانه . په رله مان به ئه ركی خۆی هه ستاوه ، دیاره له ناو په رله مان یه كالیبكرایه ته وه بۆ هه یبه تی په رله مان باش���تر بو، بۆ ش���كۆی په رله مان و په رله مانتاران باش���تر بو، به اڵم ئێس���تا كه هێزو الیه نه سیاسیه كان له ده ره وه ی په رله مان له دیالۆگدا به مه به ستی دۆزینه وه ی چاره سه ر و كۆتایهێنان به و پرسه به بێ په رله مانی كوردس���تان ناتوانن هه نگاویك بنێن به مه به س���تی چاره س���ه ر كردن، راسته ئه و هه نگاوانه له ده ره وه ی په رله مان ده نرێ ئه گه ر هه نگاوی ئیجابیش بو، ده بێ له په رله مانی كوردس���تان پڕۆژه

یاسای بۆ پێشكه ش بكرێت.

محه مه د سه عده دینفراكسیۆنی پارتی گه شه پێدانی توركمان:

پێشتر په رله مان له هه مو پرسه كان به تایبه ت له ده ره وه ی په رله مان ده س���تور، الیه نه كان س���ازانیان له س���ه ركردو دواتر له په ره له مان چاره سه ركرا، به اڵم به هۆی ئه وه ی پرسێكی وه كو سه رۆكایه تی هه رێم چه ند الیه نێك پرۆژ یاسایان له س���ه ری ئاماده كرد، به بێ ئه وه ی پارت���ی پرۆژه ی هه بێ���ت، ئه مه ش ملمالنێی سیاس���ی، دواتر ناچاربون له ده ره وه قسه ی له س���ه ر بكه ن، دوای ئه وه ی سازانی له سه ر ده كه ن ره وانه ی په رله مانی ده كه ن بۆ ئه وه ی

بیكات به یاسا.راس���ته ده بێت په رله مان مه رجه عی پرسه یاساییه كان بێت، به اڵم كێشه كه سیاسییه ، بۆیه ده بوایه به هه مانشێوه ی پرسی ده ستور ده رفه تی بدایه به الیه نه كان س���ازانی له سه ر بك���ه ن، چونك���ه ئه م���ڕۆ واقیعێ���ك هه یه ئه گه ر حزبه سیاس���ییه كان له سه ر پرسێك هاوڕا نه بن، نایه ڵن ئه و پرس���ه له په رله مان

ده ربچێنرێت.

شوان قه اڵدزێیفراكسیۆنی بزوتنه وه:

درێژكردن���ه وه ی داوای به ئاش���كرا پارت���ی ویالیه ت���ی بارزان���ی ده كات بۆ دو س���اڵی تر، له كاتێكدا به پێی مادده ی دوه م له یاسای ژماره 19ی س���اڵی 2013 كۆتایی پێهات���وه ، ئه گه ر ئ���ه و الیه نانه داكۆكی ده كه ن كه سیس���تمه كه په رله مانی بێت و س���ه رۆك له ن���او په رله مانه وه هه ڵبژێردرێ���ت و نابێ���ت بارزانی���ش ببێت���ه وه به س���ه رۆك، كه چی له والوه هه ر ئ���ه و الیه نانه له گه ڵ پارتی���دا ده چنه كۆبونه وه و س���وریش

ده زانن داوای پارتی ئه وه یه .ئێم���ه پێمانوایه الیه نه كان ده گه نه س���ازان و پرس���ه كه ده هێننه ناو په رله مانه وه ، بۆیه له و كاته دا ئه گه ر هه ر فراكسیۆنێك ده نگی له سه ر بدات و ده ست به رزبكاته وه ، ئه وا دوباره كردنه وه ی 30 حوزه یرانێك���ی تره ، له كاتێكدا ده بوایه ئه م بابه ته له په رله م���ان یه كالیی بكرایه ته وه ، بۆیه ئه گه ر له ده ره وه ی په رله مان یه كالیی كرایه وه ، ئه وه مانای ئه وه یه الیه نه سیاس���ییه كان زاڵن

به سه ر په رله ه ماندا.

ئه بو كاروانفراكسیۆنی ئازادی:

كۆبون���ه وه ی الیه ن���ه كان ل���ه ده ره وه ی په رله مان له گرنگ���ی په رله م���ان كه مده كات���ه وه ، له الیه ك���ی ت���ره وه حزبه كان به نیازن پرس���ه كه به ش���ێوه یه ك یه كالی���ی بكه نه وه و نه یبه ن���ه په رله مان، بۆ ئه وه ی شوره ییه که نه یه ته سه ر په رله مان، له كاتێكدا ئه گه ر ل���ه ده ره وه ی په رله مانیش رێكبك���ه ون، عه یبه یه كی تره بۆ په رله مان، چونكه ئه و پرس���ه په یوه ندیداره

به په رله مانه وه .ب���ه ڕای من نابێ���ت په رله مان ته ن���ازل بكات، بۆ ئ���ه وه ی هێزی خۆی له ده س���تنه دات، كه چی ئه گه ر له ده ره وه ی په رله مان رێكبكه ون به عه یبه ی نازانن، له كاتێكدا ئه گه ر حزبه كان به بێ په رله مان رێكبكه ون،

شوره ییه بۆ په رله مان.ئه وه تا حزبه كان له جێی په رله مان قسه و گفتوگۆ ده ك���ه ن، به تایبه ت گفتوگۆ له س���ه ر پرۆژ یاس���ای هه مواری س���ه رۆكایه تی هه رێم ده ك���ه ن، له كاتێكدا له الیه كه وه ده ڵێن ده بێت په رله مان خاوه نی شكۆی خۆی بێت، له والوه به چاوی خۆیان ده یبینن حزبه كان

كۆده بنه وه ، ئه مه ش شكاندنی شكۆ په رله مانه .

نه جیبه له تیف ئه ندامی فراكسیۆنی كۆمه ڵ :

بێگومان په رله مان هه ر له سه ره تاوه ئیشی خۆی له سه ر ئه و بابه ته كردوه ، چوار پڕۆژه ش پێش����كه ش كراوه به س����ه رۆكایه تی په رله مان و كۆبونه وه ی له سه ر كراوه و راپۆرتی له سه ر كراوه ، به اڵم ئه م پرسه پرسی سه رۆكایه تی هه رێم الیه نێكی سیاسییش����ی هه یه ، ره هه ندێكی سیاسی و نیشتمانی هه یه بۆیه هه مو ئه و بابه تانه ی كه ره هه ندی سیاس����ی و یاس����ایییان هه یه الیه نه سیاس����یه كانیش قس����ه ی خۆیان هه یه له س����ه ری . به رای من ئه گه ر الیه نه سیاسیه كان به جۆرێك ریكبكه ون كه بتوانرێت له ڕوی یاساییه وه كار له سه ر ئه و پرس����ه بكرێت، ئاساییه ئه گه ر له ده ره وه ی په رله مانیش سازان بكرێت له سه ری پاشان بهێنرێته وه ناو په رله مان رێكاره یاساییه كانی بۆ بكرێت.

پارتی‌: له شكۆی په رله مان كه م ناكاته وه

گۆران:‌له شكۆی په رله مان كه م ده كاته وه

یه‌كگرتو: ئیراده یه كی به هێز هه یه بۆ هه ڵوه شاندنه وه ی په رله مان

ئایا یه كالیكردنه وه ی پرسی سه رۆكایه تی له ده ره وه ی په رله مان له بایه خی په رله مان كه مناكاته وه ؟

یه‌‌كیتی: به بێ په رله مان، الیه نه كان ناتوانن ئه و پرسه یه كالیبكه نه وه

گه‌شه‌پێدانی‌توركامن‌:‌ده بێت په رله مان مه رجه عی پرسه

یاساییه كان بێت

بزوتنه‌وه‌ی‌ئیسالمی:‌الیه نانه كان ده زانن پارتی سوره له سه ر داوای خۆی و ده شچنه

كۆبونه وه وه له گه ڵیدا

شیوعی: حزبه كان به بێ په رله مان رێكبكه ون، شوره ییه بۆ

په رله مان

كۆمه‌ڵ‌: ئاساییه ئه گه ر له ده ره وه ی په رله مانیش سازان بكرێت

په‌رله‌مان(492( سێشه ممه 662015/8/25 parlaman.awene@gmail.com

پارله مانتار و حیزب عومه ر حاجی عنایه ت

قه یرانی پۆستی سه رۆكایه تی هه رێم به رده وامه ، به پێی یاسای ژماره 19 له 30 حوزه یرانی 2013 رۆژی 8/20/ 2015 والیه تی سه رۆكی هه رێم كۆتای دێت، كۆمسیۆنی بااڵی سه ربه خۆی هه ڵبژاردن و راپرسی، ئااڵی سپی هه ڵكرد و سه رباری ئه وه ی نزیكه ی 10 مانگه 9 كه س���یان به پۆستی وه زیر و جێگر وه زیر و به ڕێوه به ری گش���تی ، ده ستیان به كاركروه و موچه وه رده گ���رن، له به رده م پارله مان���دا وتیان ناتوانین هه ڵبژاردن بكه ین، به پێی یاس���ای ژماره 1 ساڵی 2005 س���ه رۆك به هه ڵبژاردنی راسته وخۆ، له الیه ن خه ڵكه وه هه ڵده بژێرێت، بۆ ئه وه ی بۆشای ئیداری و یاسای دروس���تنه بێت له كوردس���تاندا و سیستمی حوكم بكرێت به پارله مانی و سه رۆك له پارله مانه وه هه ڵبژێرێت، پارله مان ده ستی بۆ هه مواری ئه م یاسای س���ه رۆكایه تی هه رێم برد و پڕۆژه یاس���ا پێشكه ش به س���ه رۆكایه تی پارله مان كرا، له 23ی حوزه یرانی 2015 به ئاماده بون���ی 58 پارله مانتار خوێندنه وه ی یه كه م بۆ پڕۆژه یاس���اكه كرا، له والشه وه وه فدی دانوستانی حیزبه كان به مه به ستی رێكه وتن و وه ك به دیل بۆ هه وڵه كه ی پارله مانتاران له گفتوگۆدابون و كاتێ���ك ش���اندی حیزب���ه كان له گفتوگۆداده بون، پڕۆسه یاسایه كه ی ناو پارله مان ئه وه ستا و كاتێك حیزب���ه كان خاوده بونه وه ، پڕۆس���ه یاس���ایه كه ی پارله م���ان ده س���تی پێئه ك���رده وه ، له ئه نجام���ی بێئومێدی له گفتوگۆی الیه نه سیاس���یه كان، رۆژی داوای پارله مانت���ار ب���ه واژۆی 49 2015/8/15دانیشتنی نائاس���ای پارله مانیان كرد بۆ هه مواری یاساكه ، ده سته ی سه رۆكایه تی رۆژی 2015/8/19 بۆ ئه م مه به سته دیاریكرد، كاتێك حیزبه كان جدی بونی پارله مانیان له دانیشتنه كه و هه مواری یاساكه هه ستپێكرد، به په له ده ستیانكرده وه به وتویژی دو قۆڵی و چوارقۆڵی و پێنج قۆڵی و 30 )سی( قۆڵی ، شه و رۆژیان خسته سه ریه ك و بێئه نجام بو، شه وی 19/18 ی ئاب���ی 2015 تا به ره به یان دانوس���تانی حیزبی به به ش���داری نوێنه ری یوئێ���ن و ئه مریكا و بریتانی���اش و به بێ ئ���اگاداری و به بێ به ش���داری پارله مانتاران و ده س���ته ی س���ه رۆكایه تی پارله مان به رده وام ب���و، خه ڵكی كوردس���تان له دڵه راوكێدا ب���ون، دواجار ش���اندی پێنج قۆڵ���ی به ئه نجامێك هاتنه ده ره وه ئه وی���ش داواكردن له پارله مان بو كه دانیش���تنی رۆژی 2015/8/19دوابخ���ا، حیزبه كان زۆر به مس���ۆگه ریان داناب���و كه راس���پارده كه یان له الیه ن س���ه رۆكایه تی پارله مان و پارله مانتارانه وه جێبه جێده كرێ���ت، به یانی زو له شاش���ه ی زۆربه ی ته له فزیۆنه كان نوس���رابو )دانیش���تنی پارله مانی رۆژی 2015/8/19 چوارش���ه ممه دواخرا بۆ رۆژی پارله مانتاره كانی به اڵم یه كشه ممه 2015/8/22(، سه ر به فڕاكسیۆنه كانی )گۆڕان، یه كیه تی ، كۆمه ڵ و پێنج پارله مانت���اری یه كگرتو( بێگوێدانه فه رمانی ش���اندی دانوس���تان، ئاماده ی دانیش���تنه كه بون، ژماره ی ئاماده بوه كان ته نه���ا 53 پارله مانتار بو، به 3 ئه ندامی نس���ابی یاس���ای ت���ه واو ده بو، به م هۆیه وه س���ه رۆكی پارله مان نه یتوانی دانیشتنه كه ده س���پێبكات و دواخ���را ب���ۆ كاتێك���ی نادی���ار، له دانیش���تنی 23ی حوزه ی���ران 58 ئه ندام ئاماده بو، ب���ه اڵم ژماره یه ك پارله مانت���ار له نیوه ی رێدا به جێیانهێشتین و ملیان بۆ بۆچونی حیزبه كانیاندا، له م دانیش���تنه دا 53 پارله مانتار نه چونه ژێرباری داواكاری وه فدی دانوس���تانی حیزبه كانیان و وه ك نوێنه ری خه ڵك و بۆ ئارامی ویژدانیان چونه هۆڵی پارله مان، لێره وه به سه رانی حیزبه كانیان وت ئێمه رۆبۆت نین ئێوه به ویستی خۆتان بمانجوڵێنن، ئێمه بوكه شوش���ه نین چۆن ویستتان یاریمان پێبكه ن، ئێمه نوێن���ه ری خه ڵكین، ناكرێت ئێوه له ده ره وه و له س���ه ر به رژه وه ندی حیزبی و بۆ به رژه وه ندی ئه و به رپرس���انه ی به هۆی پۆستی حیزبی و حكومیه وه بونه ته س���ه رمایه دار بڕیار ب���ده ن و ئێمه له هۆڵی پارله م���ان جێبه جێیكه ین، ئێم���ه ده نگی خه ڵك و ده نگ���ی ویژدانی خۆمانین، ئێمه شمش���اڵێك نین ئێوه فومان پیاكه ن و بژه نین، ئێمه ئه و شمشاڵه ین كه ویژدانی خۆمان و راس���تی و به رژه وندی خه ڵك ئه مانژه نێ و ئیتر ئه و زه مانه رۆی قس���ه و گوفتار و ك���رداری پارله مانت���ار ره نگدان���ه وه ی به رپرس���ه حیزبیه كانبن، ئه و به رپرس���انه ی زۆربه ی پۆس���ته حیزبی و حكومیه كانیان تاقیكردوه ته وه و له سایه ی پۆس���ته كانیاندا بونه مۆڵتی ملیۆنێ���رو كه ناریان گرت و توانای به شداری هه ڵبژاردن و روبه ڕوبونه وه ی خه ڵكی���ان نه ماو ناچار چونه وه باوه ش���ی حیزب، ش���ه ریعیه تی شۆڕشگش���ڕیان ك���رده قه ڵغان���ی پاراستنی به رژه وه ندیه كانیان و له مه كته ب سیاسی و س���ه ركردایه تیه كانه وه كۆنترۆڵ���ی حیزبه كانی���ان ده كه ن و له پش���ته وه ئه یانه وێ بڕیار و یاس���اكانی

پارله مان به ویست و بۆ به رژه وه ندی ئه وانبێت و

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

ئا: شاهۆ ئه حمه د

له م راپۆرته دا، په رله مانتارێكی فراكسیۆنی گۆڕان ده ڵێت "ئه گه ر الیه نه سیاسیه كان بیانه وێت له ده ره وه ی په رله مان سازان بكه ن و ماوه ی

سه رۆكایه تی بارزانی درێژ بكه نه وه ئه وه ته نها شكاندنی شكۆی په رله مانه "، په رله مانتارێكی

سه ر به فراكسیۆنی پارتیش ده ڵێت "ئه و پرسانه ی سازانی ده وێت ده بێت حزبه كان یه كالیی بكه نه وه

له به رئه وه ی ئه وان مه رجعن و په رله مانیش جێ به جێكاری به رنامه ی حزبه كانن".

په رله مانت���ار له فراكس���ۆنی گ���ۆڕان له په رله مانی كوردس���تان ئه نوه ر ق���ادر له باره ی س���ازانی نێوان الیه نه كان و رۆڵی په رله مان له پرس���ی سه رۆكایه تی هه رێم به ئاوێنه ی راگه یاند كه "ئێمه وه كو فراكسۆنی گ���ۆڕان له گ���ه ڵ ئه وه بوی���ن له رێگای ئ���ه و پرۆژه یاسایه ی پێشكه ش كرا په رله مانی كوردستان رێكاره یاس���ایه كانی خۆی جێ به جێ بكات ئه وه بو له 23 حوزه ی���ران خوێندنه وه ی یه كه می بۆ كراوو هه روه ها له 19ئابیشدا ویستمان خوێندنه وه ی دوه م بۆ پرۆژه یاس���ایه كه بكه ین و ده نگی له سه ر بده ین و په سه ندی بكه ین ،به اڵم به داخه وه به هۆی هه ڵویستی یه كگرتوه نه مانتوانی پرۆژه كه په س���ه ند بكه ین، جگه له وه ش هه مو ئه و سازانه شی ده كرێت له ده ره وه ی په رله مان یه كگرتوه دروس���تی كرده وه و ده یه وێت ئه و بابه ته له ده ره وه ی په رله مان چاره سه ر بكات، هه روه ها ئێمه هیچ له گه ڵ سازان نین كه الی پارتی ته نها مانه وه ی بارزانی به س���ازان ده زانێت، بۆی���ه ئه وه ی یه كگرتو كردی له 19ئابدا هیچ���ی كه متر نه بو له و خیانه ته ی

پارتی كردی له 31 ئابدا".ناوب���راو ئاماژه ی به وه ش كرد ك���ه وا "ئێمه وه كو فراكس���ۆنی گۆڕان هه رگیز ناچن���ه ژێرباری ئه وه ی ویالیه تی بارزانی درێژبكه نه وه ،هه روه ها په رله مانی كوردستانیش هه رگیز كاره ی نایاسایی به و شێوه یه ناكات ،چونكه ئه وه ده بێته شكاندنی شكۆی په رله مان ،بۆیه ه���ه ر په رله مانتارێك له گه ل ئه وه بێت ماوه ی بارزان���ی درێژبكرێته وه یان ده نگی بۆ بدات خیانه ت له كورد و كوردس���تان ده كات"، ئه و وتیشی "هیچ كام له و كۆبونه وانه ی ده كرێن س���ه رناگرێت و هه رگیزیش ناگه نه رێكه وتن و هه رده بێ�ت ئه و پرسه له په رله مانی كوردستان چاره س���ه ر بكرێت،درێژكردنه وه ی ماوه ی

بارزانیش كوفرێكی سیاسیه و یاسایه ".ئه ندامی فراكسۆنی زه رد له په رله مانی كوردستان ش���وان ئه حمه د له باره ی س���ازانی نێوان الیه نه كان به ئاوێنه ی راگه یان���د "پێكهێنانی حكومه ت و دابه ش كردنی پۆس���ته كان له سه ر ئه ساسی ته وافق و سازان بوه هه ت���ا په رله مانی كوردس���تانیش چه ند مانگی به سه رداچو تاكو ده سته ی سه رۆكایه تی هه ڵبژێردرا كه تاكو ئێس���تاش س���كرتێری په رله مان كه پشكی یه كێتی���ه له الی���ه ن ئه ندامێكی فراكس���ۆنی كۆمه ڵ به رێوه ده چێت، ئه و پرسانه ی سازانی ده وێت ده بێت

حزب���ه كان یه كالیی بكه ن���ه وه له به رئ���ه وه ی ئه وان مه رجع���ن و په رله مانیش جێ به جێ���كاری به رنامه ی حزبه كانن ،هه ر بۆیه هه ر جۆره رێكه وتنێك له نێوان الیه نه كان بكرێت ئه وه ی تر كه ده كه وێته ئه س���تۆی په رله م���ان زۆر به ئاس���انی ده توانرێ���ت له رێ���گای

یاسایه كه وه ئه و پرسه چاره سه ر بكرێت ".له په رله مانی یه كگرتو فراكس���ۆنی په رله مانتاری كوردستان به هار عه بدولره حمان سه باره ت به چاره سه ر كردنی پرسی س���ه رۆكایه تی هه رێم به سازانی نێوان الیه ن���ه كان ئ���ه وه ی بۆ ئاوێن���ه رونك���رده وه كه وا "به خوێندنه وه ی واقیعی ئێستای هه رێمی كوردستان هه مو الیه نه كان له سه ر ئه وه رێكه وتون كه وا ده بێت هه ر یاسایه ك ره هه ندی نیشتیمانی هه بێت پێویسته ته وافقی له سه ر بكرێت و به سازان یه كالیی بكرێته وه ، له پرس���ی س���ه رۆكایه تی هه رێم ده بێ���ت ره هه ندی سیاس���ی له به رچاو بگیرێت به وه ی ئێستا الیه نه كان خه ریكی گفتوگۆن له س���ه ر ئه وه ی له سه ر ئه و پرسه بگه نه س���ازانێكی نیش���تیمانی ، هه روه ها ره هه ندی یاس���ایش پێویسته له به رچاو بگیرێت كه تێدا ده بێت په رله مانی كوردس���تان له به رئ���ه وه ی هه ڵبژێردراوی خه ڵكی كوردس���تانه رۆڵی خ���ۆی بگێرێت و له روی یاس���ایه وه ئه و پرسه چاره س���ه ر بكات ،ئێمه وه كو یه كگرتوی ئیس���المی له هه ردو ره هه نده هه نگاومان ناوه له س���ه رجه م رێ���كاره یاس���ایه كانی په رله مان به شدار بوین ئێستاش چاوه ڕیی الیه نه سیاسیه كان ده كه ین بۆ ئه وه ی رێكبكه ون ئه گه ر بارودۆخه كه هه ر به و شێوه یه بو و بێ ئومێد بوین له سازان ئه وا ئێمه رێكاره یاس���ایه كانی په رله مان ده گرینه به ر و یاساكه

هه موار ده كه ینه وه ".ئه و په رله مانتاره ی یه كگرتو پێی باشه په رله مانی كوردس���تان ماوه یه كی دیاریكراو بداته الیه نه كان بۆ ئه وه ی بگه نه س���ازان ئه گه ر ماوه كه ی تێپه ری ئه وا پێویس���ته په رله مان ده س���ت بكاته وه به دانیشتنه

نائاساییه كان و رێكاره یاسایه كان ته واو بكه ین، ناوبراو جه ختی له سه ر ئه وه ش كرده وه كه وا، ئێمه هه رگیز به سازانی نایاس���ایی الیه نه سیاسیه كان رازی نابین هه ر په رله مانتارێكیش ئه گه ر هۆش���یاری سیاس���ی و یاسایی هه بێت كارێكی نایاسایی له په رله مان ناكات، له به رئه وه ی ئه گه ر په رله مانتار پارێزه ری یاسا نه بێت

كێ ببێته پارێزه ری یاسا.پسپۆری یاسایی و راوێژكار له نوسینگه ی راوێژكاری ده ستوری و یاسایی سه رۆكایه تی په رله مان د.خامۆش عومه ر س���ه باره ت به پرس���ی س���ه رۆكایه تی هه رێم بۆئاوێنه وتی "پرسی س���ه رۆكایه تی هه رێم كێشه ی سیاس���ی تێدایه به وه ی ئێستا هه ڵبژاردن ناكرێت بۆ سه رۆكی هه رێم و كۆمیس���ۆنیش ئه وه ی راگه یاندوه ، بۆیه ده بێت ئه و پرس���ه له روی سیاسیه وه یه كالیی بكرێت���ه وه ، به اڵم به و مانایه نه بێت ته واو سیاس���ی بێت و له روی یاس���ایه وه پش���تگوێ بخرێت، به ڵكو له هه م���و حاله تێك���دا ه���ه ر رێكه وتنێكی سیاس���ی له ده ره وه ی په رله مان كرا ئه وا پێویسته ره نگبداته وه له یاس���اكان به مانای ئه وه ی پێویسته له چوارچێوه ی یاس���ایدا بێت، ئه گینا ته نها به رێكه وتنی سیاس���ی بكرێت ئه وا له الیه ن یاساوه هیچ به هایه كی نابێت".

ناوب���راو ئاماژه ی به وه ش كرد ك���ه وا "په رله مانی كوردس���تان زۆر هه وڵی ئه وه یدا ك���ه وا رۆڵی خۆی بگێرێ���ت له چاره س���ه ر كردن���ی ئه و پرس���ه له ناو په رله م���ان ب���ه وه ی چ���وار الیه ن���ه پرۆژه یه كی���ان پێشكه ش به س���ه رۆكایه تی په رله مان كرد سه باره ت یاس���ایی س���ه رۆكایه تی هه رێم به هه مواركردنه وه ی خوێندن���ه وه ی یه كه م���ی بۆ كراو لیژنه ی یاس���ایش راپۆرتی خۆی پێش���كه ش به سه رۆكایه تی په رله مان كرد دواتر له 19 ئابدا دانیش���تنی نائاس���انی دیاری كرا بۆ ئه وه ی خوێندنه وه ی دوه می بۆ بكرێت ،به اڵم به ه���ۆی ته واو نه بونی رێژه ی یاس���ایی كۆبونه وه كه دواخرا ،هه ر بۆیه په رله مان له روی یاسایه وه هه وڵی

زۆری داوه له ب���ه ر ئه وه ی به رپرس���یاریه تی مێژوی ده كه وێته سه رش���ان، ه���ه ر بۆی���ه ده توانین بڵێن په رله مان ئه ركی سه رشانی خۆی جێبه جێ كرده وه ، ب���ه اڵم به هۆی ناكۆكی الیه نه سیاس���یه كان نه توانرا رێژه ی یاس���ایی ت���ه واو بكرێت و ئه و پرس���ه له ناو

په رله مان چاره سه ر بكرێت".

ئا: ئیمان زه ندی

هه تا دێت قسه و باس و گفتوگۆكان له سه ر پرسی سه رۆكایه تی هه رێم چڕتر ده بنه وه ،

په رله مانیش له كۆبونه وه نائاساییه كه ی 19ی ئاب رایگه یاند كه كۆبونه وه كه له سه ر پرۆژه

یاسای هه موار سه رۆكایه تی هه رێم به كراوه یی ماوه ته وه و دانه خراوه و له ئایینده یه كی نزیكدا

كۆبونه وه ی له سه ر ده كه نه وه ، په رله مانتارێكی پارتیش ده ڵێت "له په یڕوی ناوخۆی په ره مان و

له یاساكانی هه رێمی كوردستان شتێك نییه به ناوی كۆبونه وه ی كراوه ، چونكه ئه م

كۆبونه وه یه هه ر نه كراوه تاوه كو به كراوه ی بمێنێته وه ".

ئێس���تا په رله مانت���اران بون ب���ه دو به ره وه ، به ره ی���ه ك ده ڵێ���ت كۆبونه وه ك���ه به كراوه ی���ی ماوه ته وه و ده بێت له س���ه ر ئه و پرسه په رله مان كۆبونه وه ی خ���ۆی ئه نجامب���دات، به ره یه كیش ده ڵێ���ت كۆبونه وه ك���ه كۆتایی هات���وه و ده بێت حزبه كان بگه ن به س���ازان ئنجا په رله مان له سه ر ئه و پرسه كۆببێته وه ، بۆیه هه ر په رله مانتارێكی

جۆرێك قسه ده كات.ل���ه و باره یه وه بێس���تون فائ���ق په رله مانتار له فراكسیۆنی گۆڕان به ئاوێنه ی ڕاگه یاند كه له م سێ كۆبونه وه ی ڕابردودا لیژنه ی یاسایی له سه ر پڕۆژه هاوبه شه كانی س���ه رۆكایه تی هه رێم وه ك خۆی ماوه ته وه ، وتی "هه ر كات و ساتێك بێت بۆ كۆبونه وه كه ی په رله مان ئێمه و فراكسیۆنه كان بۆ

ئه و پڕۆژه یه كۆده بینه وه ".پێش���بینی ده كرێ���ت په رله م���ان به منزیكانه كۆبونه وه ئه نجام نه دات له ه ر ئه و پرسه ، به ڵكو له چاوه ڕوان���ی رێككه وتن���ی الیه نه كاندایه ، ئه و په رله مانت���اره له و باره یه وه ده ڵێت "هه ر كاتێك بێت ئێمه به پێی نیزامی یاس���ایی كۆبونه وه كه

ئه نجامده ده ین و گفتوگۆ له س���ه ر ئ���ه و ڕاپۆرته ده كه ین، هیوادارین هه م���و بیرۆكه ی الیه نه كان

له م پڕۆژه دا ڕنگبداته وه ".له هه مانكاتدا هه مو په رله مانتاران ئاماژه به وه ده كه ن ئه گه ر الیه نه كان بۆ ئه م پڕۆژه یه ته نازول بۆ یه كتری نه كه ن ناگه نه ڕێككه وتن، بێس���تون وتی "ئه گه ر كۆبونه وه ی الیه نه كان به و شێوه یه بكرێت كه هه ر الیه ك سوره له سه ر پرۆژه و داوای خۆی، ئه وا هه رگی���ز ناگه نه ڕێككه وتن، چونكه

پێویسته له كۆبونه وه دا ڕه چاوی كات بكرێت".هاوكات مه ردان خدر په رله ماناتاری فراكسیۆنی پارتی ئه وه ی بۆ ئاوێنه ئاشكرا كرد كه له په یڕوی ناوخۆی په ره مان و له یاساكانی هه رێمی كوردستان شتێك نییه به ناوی كۆبونه وه ی كراوه ، ئه مه شی بۆ دو هۆكار گه ڕان���ده وه ، یه كێك له هۆكاره كان ئه وه ی���ه ك���ه ئ���ه م كۆبونه وه یه ه���ه ر نه كراوه تاوه كو به ك���راوه ی مابێته وه ، هۆكاری دوه میش به پێی په یڕوی ناوخۆی په رله مانی كوردس���تان دانیش���تنه كان له په رله ماندا 24 كاتژمێره ، واته هه ر دانیش���تنێكی په رله مانی كوردس���تان 24 كاتژمێری ب���ۆ دانراوه ، دوای ئه و 24 كاتژمێره ،

ئه و دانیشتنه كۆتایی دێت".له كاتێك���دا ئه وه ش ده زانرێ���ت كه ئه و پڕۆژه یاسایانه ی سه رۆكایه تی هه رێم كه له په رله مانن، زیاتر یاس���ایین، خدر له و باره یه وه وتی "ده بێت له ڕوی سیاس���ییه وه گفتوگۆ له سه ر ئه و پرۆژانه بكرێت و رێكبكه ون تابه رگێكی یاسایی بپۆشێت، ه���ه ر به وهۆیه وه ی���ه ك���ه هێزه سیاس���ییه كان له گفتوگۆیه ك���ی چ���ڕدان تابگه ن���ه ڕێككه وتن،

پیموایه الیه نه كان ڕێكده كه ون".هه روه ها وتیش���ی "ئه م پڕۆژه یه پێویس���تی به چه ند كۆبونه وه یه كی تر هه یه ، چونكه به هۆی لێكتێنه گه یش���تنی الیه نه كان ته نازول بۆ یه كتر ناكه ن، كۆتایهاتنی ئه م پڕۆژه یه ش به وه ده بێت

كه پێنج حزبه كه بگه نبه سازان".

تائێس���تا پێنج حزبه كه ی به شدار له حكومه ت كۆم���ه ڵ و یه كێت���ی و گ���ۆڕان و )پارت���ی و كۆبونه وه ی���ان چ���وار تائێس���تا یه كگرت���و( ئه نجامداوه و نه گه یش���تونه ته هی���چ رێككه وتن و

لێكنزیكبونه وه یه ك.الی خۆیه وه زانا عه بدولڕحمان په رله مانتاری

فراكسیۆنی یه كێتی ئه وه ی بۆ ئاوێنه ڕونكرده وه كه په رله مان دابه ش���بوه بۆ دوب���ه ره ، كه هیچ كام له مبه رانه دانیش���تنێكی یاساییان پێته واو ناكرێت، وتی "چاوه ڕوانی حیزبه كانین كه بگه نه ڕێككه تن، به اڵم ئه گه ر ئه م كۆبونه وانه ئه نجامی نه بوو نه گه شیتنه س���ازان، ئه وادوباره كارێكی

گرانه دانیشتنی په رله مان بكرێته وه ".له پ���اش دو كۆبون���ه وه ی پێن���ج حزبه ك���ه ، بڕیارایاندا به ش���داری به فراكسیۆنه كانیان بكه ن له و كۆبونه وانه ن وه ك باس���ده كرێت ده یانه وێت به هاوكاری ئه وان قس���ه له سه ر پرۆژه یاساكانی هه مواری س���ه رۆكایه تی هه رێ���م بكرێت و دواتر ره وان���ه ی په رله م���ان بكرێت، زانا ل���ه و روه وه وتی "ئێمه س���ورین له سه ر چاره سه ركردنی ئه و پڕۆژه یاس���ایه ی كه له په رله مان���ه ، هه رچه نده الیه ن���ه پێنج قۆڵییه كه ده زانن كه ئه م پرس���ه پێویسته چاره سه ر بكرێت، ئسلوبی په رله مانیش وایه كه بگه نه سازان له به رژه وه ندی هه مو الیه كدا بێت، به اڵم له وانه یه به هۆی لێكتێنه گه ش���تنه وه

به چه ند كۆبونه وه ی تریش نه گه نه سازان".وه ل���ێ الی خۆی���ه وه به ه���ار عه بدولڕحمان په رله مانت���اری فراكس���یۆنی یه كگرتو باس���ی له وه ك���رد ك���ه ئ���ه و كۆبونه وان���ه ی ده كرێ���ت ده س���ته ی س���ه رۆكایه تی په رله م���ان بڕی���اری ئاگادارده كه نه وه بۆ لێده ده ن، په رله مانتارانیش كۆبونه وه ی پێنج قۆڵ���ی ، وتی "پێده چێت پێنج له س���ه رۆكایه تی داوایان الیه نه ڕێككه وتبێتنكه په رله مانكردبێت بۆ دواخس���تنی كۆبونه وه كه ی 19مانگ، به اڵم سه رۆكی په رله مان پێی باش بو كۆبونه وه كه بكرێت تاكۆتای به م پڕۆژه بهێنرێت،

به و هۆیه وه به كراوه ی ماوه ته وه ".ئه وه ش���ی وت "بۆ ڕێككه وتن���ی الیه نه كانیش له چه ن���د كۆبونه وه یه كی تر، ئه وه په یوه س���ته به خۆیان���ه وه ، كه ئایا به چه ن���د كۆبونه وه ی تر

ده گه نه ڕێككه وتن".

"هه ر سازانێك بكرێت ده بێت له چوارچێوه ی یاسادا بێت"

په رله مان كۆونه وه ی نائاساییه كه ی به كراوه یی هێشتوه ته وه په رله مانتارێكی پارتی: له په یڕه وی ناوخۆی په رله ماندا شتێك نییه به ناوی كۆبونه وه ی كراوه

19 »»

ئه گه ر كۆبونه وه ی الیه نه كان به و شێوه یه بكرێت كه هه ر الیه ك سوره له سه ر پرۆژه و

داوای خۆی، ئه وا هه رگیز ناگه نه ڕێككه وتن، چونكه

پێویسته له كۆبونه وه دا ڕه چاوی كات بكرێت

هه ر په رله مانتارێك ئه گه ر هۆشیاری سیاسی و

یاسایی هه بێت كارێكی نایاسایی له په رله مان

ناكات، له به رئه وه ی ئه گه ر په رله مانتار پارێزه ری یاسا نه بێت كێ ببێته

پارێزه ری یاسا

کۆبونه وه یه کی په رله مان

7 (492( سێشه ممه 2015/8/25 عێراق

س����ااڵنێكی ن����وری ، حه ی����ده رو دورودرێژ هاوخه ب����ات و هاوڕێی یه ك رێیازی سیاسی بون، به اڵم ئێستا دو ركه به ری سه رسه ختی یه كدین و شیر و

تیر له یه كتر ده سون.

زنجیره ی����ه ك عه ب����ادی حه ی����ده ر چاكسازیی گه وره ی له هه مو ئاسته كاندا پێیانوایه زۆرێ����ك ده س����تپێكردوه ، كه نوكی تیژی ئه م چاكس����ازییانه ی ناوبراو ئاڕاسته ی نوری مالكی سه رۆك وه زیرانی پێشوی عێراق و داروده سته و رۆژێك ته نانه ت پاش����ماوه كانیه تی . به رل����ه وه ی ئه نجامی لێكۆڵینه وه كانی كه وتنی موس����ڵ و فه رمانی كۆمیته ی عێراق ئه نجومه ن����ی لێكۆڵین����ه وه ی ب����ۆ دادگای����ی كردنی ن����وری مالكی به ره و عێراق����ی ناوبراو ده ربچێ����ت،

تاران به جێهێشت. موس����ڵ كه وتنی پێیانوایه زۆرێك به ش����ێكی ئێجگار بچوك����ه له كێوێك له س����ه رده می گه نده ڵیان����ه ی ل����ه و فه رمانڕه وای����ی مالكیه وه به میرات بۆ

عێ����راق به جێماوه ، ئه و كه س����ه ی كه دوجار بوه سه رۆك وه زیرو له ماوه ی 8 ساڵی ده سه اڵتدارییدا )2006 - 2014( كێش����ه ی گه وره ی بۆ عێراق نایه وه ، ه����ه زاران هه زار كه س له س����ه رده می له كوشتاری س����وننه و شیعه دا ئه ودا تیاچ����ون، داعش به ش����ێكی فراوانی عێراقی داگیر ك����رد، ئابوری و دارایی عێ����راق داڕم����ا، مالك����ی 120 ملیار دۆالری بۆ سه رله نوێ رێكخستنه وه ی س����وپا خه رج ك����ردو كه چ����ی دواتر ده رك����ه وت ژم����اره ی س����ه ربازی بن دیوار له سه ربازی راسته قینه زیاترن، نزیكه ی 40 ملی����ار دۆالری بۆ كاره با خه رج كرد كه چی هێشتا عراق نوقمی تاریكی����ه و عێراقیه كان ل����ه م وه رزی گه رما پڕوكێن����ه ره دا له بێ كاره باییدا

ژیان به سه رده به ن.زۆرێ����ك له س����ه رچاوه كانی هه واڵ ئام����اژه ب����ه وه ده كه ن ك����ه مالكی له عێراق، ده ره وه ی����دا له كاتی چونه به نی����از بوه تا ئ����ه و كاته ی حه یده ر عه بادی سه رۆك وه زیری عێراق سور بێ����ت له س����ه ر ئه وه ی كه ئ����ه وو 30

سیاسی و له به رپرسانی دیكه كه سی ئه من����ی به ه����ۆی كه مته رخه میانه وه له كه وتنی موسڵدا رابكێشێته به رده م دادگا، نه گه ڕێت����ه وه بۆ عێراق، به اڵم دوای هه فته ی����ه ك مان����ه وه له ئێران، له الیه ن به غ����داو گه ڕای����ه وه مالكی "پاڵ����ه وان" وه ك هه وادارانی����ه وه

له فڕۆكه خانه پێشوازی لێكرا.ئێس����تا گه ڕان����ه وه ی مالكی وه ك ته حه دای����ه ك بۆ عه ب����ادی و به رنامه لێكده درێت����ه وه ، چاكس����ازییه كه ی مالكی پشتگیریه كی گه وره ی له الیه ن س����ه رچاوه لێده كرێ����ت، ئێران����ه وه ئاماژه به وه سیاس����یه كانی ش����یعه ده ك����ه ن كه "مالكی له س����ه ر به ڵێن و كه گه ڕاوه ت����ه وه ئێ����ران به گره تنی راپێچی دادگا نه كرێت و ده س����تی بۆ نه برێ����ت، به تایبه ت����ی دوای ئه وه ی له گه ش����ته كه یدا راب����ردو هه فت����ه ی راب����ه ری كۆماری چاوی به خامه نئی ئیسالمی ئێران كه وت، ڤیتۆی ئێرانی به رامبه ر ده ستگیركردنی مالكی به رز

كرایه وه ".له س����ه رده می مالك����ی ن����وری

ده سه اڵتدارێتیدا، گه ره ترین خزمه تی له ئاستی كردوه ش����یعه كان به هێزه ناوچه كه دا، دۆستی نزیكی حیزبواڵو ك����ردوه ، باربوی ب����وه و كۆم����ه ك و پش����تیوانێكی سه رسه ختی مانه وه ی به شار ئه سه د بوه له سوریا، یارمه تی یه ئۆپۆزیس����یۆنی ش����یعه ی به حرێن په یوه ندیه كانی كردوه ، پێش����كه ش عێراقی له گه ڵ ئێران و میحوه ری شیعه له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا هه رچی زیاتر تێهه ڵكێش كردوه ، هه ربۆیه سعودیه و واڵتانی كه نداو وه ك دوژمنی گه وره ی

خۆیان سه یریان كردوه .نوری مالك���ی ، ك���ه ته مه نی 65 س���اڵه و له نێ���و هه وادارانی���دا زیاتر ناوده برێ���ت، ئیس���را" به به "ئه ب���و س���ه ركرده ی یه كێك له حیزبه هه ره دێرینه كان���ی ش���یعه ی عێراق���ه كه ناوبراو ئه ویش "حزب���ی ده عوه "یه . خاوه نی بڕوانامه ی ماسته ره له زمانی عه ره بیدا. ساڵی 1980 دوای ئه وه ی بڕیاری له سێداره دانی رژێمی سه دام ده رده كات عێراق به جێده هێڵێت و تا له ئێران و به ئاواره یی به عس روخانی

س���وریا و هه رێمی كوردس���تان ژیان به سه رده بات. ساڵی 2003 كه رژێمی س���ه دام ده ڕوخێت، ده بێته جێگری س���ه رۆكی لیژنه ی ریشه كێش كردنی به عس و شه وو رۆژ ده خاته سه ریه ك

بۆ هاڕینی به عسیه كان. ئێس���تا نوری مالكی ئاسته نگێكی چاكس���ازیه كانی له به رده م گه وره یه حه یده ر عه بادیدا، كه به پش���تیوانی عه ل���ی سیس���تانی مه رجه عی بااڵی ش���یعه كان خۆپیش���اندانی گ���ه وره له عێ���راق ئه نجامده درێن و خوازیاری كه س���انی گه یاندن���ی به دادگای���ی

گه نده ڵن، كه مالكی یه كێكیانه . وه زیران سه رۆك عه بادی حه یده ر ك���ه پێش���تر نوێنه ری مالك���ی بوه له په رله مان، به بڕیارێك چونه ده ره وه ی هه م���و ئ���ه و به رپرس���انه ی عێراقی قه ده غه كردوه كه گومانی گه نده ڵیان لێده كرێ���ت، ب���ه اڵم ناتوانێ���ت ئه م بڕیاره به سه ر مالكیدا جێبه جێبكات، كه له ڕێگ���ه ی فڕۆكه خانه ی به غداوه كه س���یش دێته وه و تاران و ده چێته

ناتوانێت پێیبڵێت "له ل".

دیسان مالكیئه و پیاوه ی ئێران نایه ڵێت بکه وێت

پرۆفایل

ئا: شاهۆ ئه حمه د

به بۆچونی نوێنه رانی كورد له په رله مانی عێراق راگه یاندنی چاكسازیه كانی حه یده ر عه بادی

سه رۆكی وه زیرانی عێراق له چه ند هه فته ی رابردو جگه له وه اڵمده ره وه ی خۆپیشاندانه كان چه ند مه به ستێكی تری هه یه ، په رله مانتارێكی یه كگرتو

ئاماژه به وه ده كات كه وا عه بادی بیر له حكومی زۆرینه ده كاته وه و

ده یهه وێت پێگه ی كورد و سونه كان كه مبكاته وه ،به اڵم له هه مان

كاتدا په رله مانتارێكی یه كێتی ده ڵێت"مه رجه عی شیعه هه ستی كرد كه وا شیعه كان له ده سه اڵت خه ریكه هه ره س ده هێنن،بۆیه عه بادی ئه و

چاكسازیانه ی راگه یاند بۆئه وه ی وه كو دوا كارت به كاریبهێنن بۆئه وه ی شیعه

نه روخێت ".

ئه ندامی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق به ختیار شاوه یس له باره ی راگه یاندنی به ئاوێنه ی عه ب���ادی چاكس���ازیه كانی راگه یاند"چاكس���ازیه كانی عه ب���ادی بۆ لێدانی هچ كه س���ایه تێك نیه بۆ نمونه مالیكی یان هه ر كه سێكی تر هه روه ها ب���ۆ لێدانی هیچ پێكهاته یه كیش نیه بۆ نمون���ه وه كو ك���ورد، به ڵكو حاڵه تێك هاتوه ته ئ���اراوه كه وا عێ���راق له روی ئابوریه وه شكس���تی هێن���اوه و نرخی هیچ هه روه ه���ا دابه زی���وه نه وتی���ش داهاتێكی���ش نیه بۆ ئ���ه وه ی بودجه و موچه و پێداویستیه كانی پێ جێ به جێ بكرێ���ت، جگه له وه ش ش���ه ڕی داعش ئه ركێك���ی گ���ه وره ی خستوه ته س���ه ر ده وڵه تی عێراق ئه وه ش عێراقی به ره و فه ش���ه ل برد، هه ر بۆی���ه ئه وه ش وای كردوه كه وا مه رجه عی بااڵ هه ست به وه بكات كه وا ش���یعه فه ش���ه ل ده هێنێت له ده سه اڵتدا، بۆیه ئه و چاكسازیه وه كو دوا كارتی شیعه یه بۆ ئه وه ی نه روخێن، راگه یاندوه چونكه سیس���تانی ئه وه ی كه وا "ئه گه ر ئه و چاكس���ازیانه نه كرێت

ئه وا عێراق دابه ش ده بێت".ناوب���راو ئاماژه ب���ه وه ده كات كه وا هه ندێك خاڵ له چاكسازیه كانی عه بادی س���نوری نایاس���ایه و ناده س���توری و ده س���ه اڵته كانی به زان���دوه كه ره نگ���ه

له و رێگه یه وه بهه وێ���ت له كورد بدات و بۆ لێدان���ی هه ندێك كه س���ایه تی بێت له وباره ی���ه وه وتی "یه كێ���ك له و خااڵنه ئه وه یه كه وا حه یده ر عه بادی سه رۆكی ئه نجومه نی وه زیرانه به پێی ده ستور ئه و ناتوانێت س���ه رۆك كۆمار یان جێگری س���ه رۆك كۆمار الببات كه چی ئه و سێ جێگ���ری البردوه به پێی ده س���توریش سه رۆك كۆماری خۆیی جێگر دابنێت، هه روه ها له مه سه له ی البردنی وه زاره ت هه رچه نده ئه وه له ده سه اڵتی خۆیه تی ، به اڵم ئه وه له ده ره وه ی ئه و ته وافقه بوه كه كراوه له سه ر ئه و پۆستانه ، هه روه ها نه س���ریه ی موچه و له كه مكردن���ه وه ی ل���ه ده ره وه ی ئ���ه وه ش په رله مانت���ار له به رئ���ه وه ی خۆیه ت���ی ده س���ه اڵتی بۆیه گه وره تره ، له حكومه ت په رله مان

عه بادی له ده ستور الیداوه ".ئ���ه و په رمانتاره ی عێ���راق پێی وایه له چاكسازیه كانی عه بادی هیچ الیه نێك

رۆڵی نیه و عه بادی خۆی به ته نها ئه وه ده كات، به اڵم له به رئه وه ی مه رجعیه تی له پش���ته وه یه بۆیه وه كو داش س���وار ب���وه و به ئ���اره زوی خۆی ئ���ه و كارانه ده كات، ب���ه اڵم لێ���ره دا له به رئ���ه وه ی ده سه اڵت و پشكی كورد كه مكراوه ته وه ره نگ���ه له دوجاری���ش له ده س���توریش ئه و ده س���ه اڵتانه كه مبكات���ه وه ، بۆیه پێویس���ته كورد له و مه سه له یه بریاری

یه كالكه ره وه وه ربگرێت.ئه ندام���ی ئه نجومه ن���ی نوێنه ران���ی عێراق ئ���ه رده الن نوره دین پێچه وانه ی وانی���ه پێ���ی په رله مانت���اره ئ���ه و چاكس���ازیه كانی عه بادی ب���ۆ دژایه تی به ئاوێنه ی له مباره ی���ه وه بێ���ت كورد راگه یاند"ئ���ه و چاكس���ازیانه ی عه بادی داواكاری وه اڵم���ده ره وه ی به ش���ێكی به ش���ێكی خۆپیش���انده رانه ،هه روه ها تر وه كو فش���ارێكی سیاسی به رامبه ر به الیه ن���ه كان به كارده هێنرێ���ت، به اڵم

من گه ش���بینم به وه ی ئه و چاكس���ازیه بۆ ئ���ه وه نی���ه دژایه تی ك���وردی پێ بكرێ���ت یاخ���ود پێگه ی ك���وردی پێ كه مبكرێته وه ، به ڵك���و زیاتر بۆ الیه نه سیاس���یه كانی ناو كوتله كه ی خۆیه تی به مانای ئه وه ی كێشه كه له ناو ده وله تی هه ر نیش���تیمانیه ، هاوپه یمانی یاسا و بۆیه ئه وه ی زیانبه خش���ی یه كه مه له و ئه ویش كوتله كه ی خۆیه تی چاكسازیه

ده وڵه تی یاسایه ".ناوبراو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد تاكو ئێس���تا هی���چ الیه نێ���ك نه یتوانی���وه به شێوه یه كی ئاشكرا به ره نگاری ببێته وه هه مویان پش���تگیری خۆی���ان بۆ ئه و بریاران���ه دوپاتكردوه ته وه ، به اڵم له ناو به به رده وامی خۆیان���دا كۆبونه وه كانی ئه وه هه س���ت پێ ده كه ین كێش���ه یان هه یه كه سیان نازانن چاره نوسیان چی به س���ه ردێت به و بریاران���ه ی عه بادی ، ئ���ه و وتی "ته نها یه ك پۆس���ت له كورد

وه رگیراوه ته وه ئه وانه ی تر وه كو خۆی ماوه ت���ه وه ، وه زاره ت���ی ئافره تانی���ش هی���چ رۆڵێكی نه بو پێ���ش راگه یاندنی چاكسازیه كانی عه بادیش شایه نی ئه وه

بو ئه و وه زاره ته نه مینێت".نوێنه رانی ئه نجومه نی په رله مانتاری عێ���راق موس���ه نا ئه می���ن له ب���اره ی چاكس���ازیه كانی عه ب���ادی ب���ۆ ئاوێنه وتی "بریاره كانی عه بادی به ش���ێكی بۆ به اڵم حه ی���ده ر عه بادی چاكس���ازیه ، بۆ ئه وه ی خۆی به فاش���ل ده رنه چێت كۆمه ڵێ���ك خه ڵك���ی پێوه كرد به وه ش ئومێدێك���ی به خه ڵك���ی به خش���ی بۆ ئه وه ی خۆی له ده س���ه اڵت بمینێته وه ، سه رۆك جێگره كانی ده س���تێوه ردانی كۆمار بۆت���ه رێگر ب���ه وه ی نه توانێت ویس���تی بنێ���ت هه ن���گاو هه ندێ���ك پێشكه ش���ی ئه و به ربه ستانه البه رێت، هه روه ه���ا له الیه ك���ی ت���ره وه به هه لی زانی���وه بۆ كوده تا كردن له س���ه ر ئه و

حاڵه ته سیاسیه ی ئێستا كه نایهه وێت چیتر به و شێوه یه به رێوه بچێت به وه ی بیر له حكومی زۆرینه ده كاته وه به وه ی بتوانێ���ت نیش���تیمانی هاوپه یمان���ی بكات كاره كانی خۆی به ده ستكراوه یی له و واڵته و پێگه ی كورد و سونه ش الواز ب���كات ئه وه ش ناكۆك���ه له گه ڵ رۆحی

ده ستوری عێراق".ناوبراو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد كه وا "نابێت ئێمه وه كو كورد ببینه كۆس���پ له ب���ه رده م چاكس���ازی له عێراق، به اڵم نابێت به ش���داری ك���ورد له عێراق الواز بێت، له به رئه وه ی دو نه ته وه ی سه ره كی له به رئه وه ع���ه ره ب، ك���ورد و هه ی���ه پێویسته كورد به شدار بێت له بریاردان و به رێوه بردن���ی واڵت،ه���ه ر بۆیه ئه گه ر ئێمه هه ستمان به وه كرد پێگه ی كورد له عێ���راق ب���ه ره و الوازی ده چێت ئه وا بریاری چاره نوسی خۆمان پێویس���ته

بده ین".

عه بادی حوكمی زۆرینه ی ده وێت و پێگه ی كورد و سوننه كان الواز ده کات

"سه ركردایه تی كورد پێویسته بریاری یه كالكه ره وه بده ن"

نابێت ئێمه وه كو كورد ببینه كۆسپ له به رده م چاكسازی

له عێراق، به اڵم نابێت به شداری

كورد له عێراقالواز بێت

حه یده ر عه بادی

ئابوری(492( سێشه ممه 2015/8/25 8

ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

له ماوه ی پێشودا زۆربه ی به رپرسانی حكومی له پارێزگای سلێمانی، هۆكاری قه یرانی كاره باو سوته مه نی سلێمانی و

گه رمیانیان گه ڕانده وه بۆ وه زاره تی سامانه سروشتییه كان و ده سه اڵتدارانی هه ولێر، له ئێستاشدا سه رۆكی لیژنه ی

بازرگانی و پیشه سازی و سه رچاوه سروشتییه كانی ئه نجومه نی پارێزگای

سلێمانی بۆ ئاوێنه ئاشكرای ده كات وه كو پارێزگای سلێمانی له مانگێكدا 60-50

ملیار دیناریان خستوه ته سه ر حسابی لقی سلێمانی بانكی كوردستان، كه چی

پاش به دواداچونمان ده ركه وتوه پاره كه ین گواستوه ته وه بۆ هه ولێرو دهۆك،

به ڕێوه به ری ئه و بانكه ش ره تیده كاته وه .

له و باره یه وه غالب محه مه د س����ه رۆكی سامانه پیشه س����ازی و بازرگانی و لیژنه ی سروش����تییه كان له ئه نجومه ن����ی پارێزگای سلێمانی له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه وتی "ئێمه له داهاتی سوته مه نی )گازو به نزین و نه وتی س����پی( له س����لێمانی، پاره كه داخڵی لقی س����لێمانی بانكی نێوده وڵه تی كوردستان ده كه ین و ده خرێته سه ر حسابه كه یان، كه مانگانه 50-60 ملیار دینار ده بێت، هاوكات به ش����ێك له و پاره یه ده بێت بگه ڕێته وه بۆ ئه و كۆمپانیایان����ه ی به نزین و گاز ده كڕن،

به اڵم ماوه ی مانگێك ده بێت نایانده نێ".غال����ب محه م����ه د پێیوایه ئه گ����ه ر ئه م كێش����ه یه وابڕوات و ب����ه رده وام بێت، ئیتر كۆمپانی����اكان گازمان بۆ ناك����ڕن بیده ن به موه لی����ده ئه هلیی����ه كان، به نزینمان بۆ ناهێن����ن، چونكه ئه گ����ه ر كۆمپانیا پاره ی پێنه درێ����ت به چ����ی مامه ڵه ب����كات، بۆیه ئه مه سه د ده رس����ه د په یوه سته به پرسی سه رۆكایه تی هه رێمه وه ، چونكه ته نها له م

مانگه دا ئه مه سه ریهه ڵداوه ".ئه و وتیش����ی "60%ی كارگ����ه كان له كار كه وت����ون و كار ناك����ه ن، به ش����ێكیان بۆ ئ����ه وه ده گه ڕێت����ه وه وه زاره تی س����امانه سروش����تییه كان نه وتی ره شیان بۆ دابین

ناكات و قه یرانی بۆ دروستكردون".سه رۆكی لیژنه ی بازرگانی و پیشه سازی

ئه نجومه ن����ی پارێزگای س����لێمانی ئاماژه به وه ش����ده كات ك����ه "ده بێ����ت له مانگێكدا دوج����ار س����لفه بدرێ����ت ب����ه و پااڵوگه و كۆمپانیایان����ه ، كه چی كاتێ����ك ده چن بۆ الی بانك����ی كوردس����تان، پێی����ان ده ڵێن ئێمه له مانگێكدا ته نه����ا 100 ملیۆن دینار س����ه رفده كه ین، له كاتێك����دا ئێم����ه وه كو پارێزگای سلێمانی له مانگێكدا ئه و 60-50 ملیار دیناره ی داهات ده ده ینه ئه و بانكه ، به دواداچونم����ان ده ركه وتوه كه چی پاش ئه و بانكه هه مو پاره كه ی گواس����توه ته وه بۆ هه ولێرو ده����ۆك، ئه مه له كاتێكدا ئه م كێش����ه یه له ه����ه ردو پارێ����زگای هه ولێرو دهۆكدا بونی نییه و ته نها له سلێمانی ئه م

قه یرانه دروستده كه ن".

لقی سلێمانی به ڕێوه به ری له به رامبه ردا بانكی نێوده وڵه تی كوردس����تان دڵش����اد عه بدولمه جید ره تیده كاته وه ئه و زانیارییانه راس����ت ب����ن و ده ڵێ����ت "ئ����ه و زانیارییانه راس����ت نییه و ئه و ئه ندام����ه ی ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی بۆ خۆی قسه ده كات و ئ����ه و زانیارییانه ی هێناوه ، نازانم له كوێ به پێچه وانه وه یه ك دیناری پاره ی داهاتی پارێ����زگای س����لێمانی ره وان����ه ی هه ولێر نه كراوه ، به ڵكو زانیارییه كانی ئه و كابرایه

زۆر هه ڵه یه ".له باره ی ئ����ه و وته یه ی ئ����ه و ئه ندامه ی ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی كه ده ڵێت ئه و بانكه پ����اره بۆ پااڵوگه و كۆمپانیاكان سه رف ناكه ن، به ڕێوه به ری لقی سلێمانی

بانك����ی نێوده وڵه تی كوردس����تان ده ڵێت "ئێمه ده توانین به ژماره و داتا ئاش����كرای بكه ی����ن ك����ه داهاتم����ان زۆر كه متره له و ژماران����ه ی كه بۆ كۆمپانی����او پااڵوگه كان بازرگان و له مڕۆژانه دا كردوه ، س����ه رفمان پااڵوگه هه بوه 500-700 ملیۆن دیناری الی

ئێمه وه رگرتوه ".دڵشاد عه بدولمه جید ره تینه كرده وه كه داهاتی س����وته مه نی نه چێت����ه الی ئه وان و وتی "به ڵێ داهاتی س����وته مه نی پارێزگای س����لێمانی دێته الی ئێمه ، به اڵم داهاته كه به رامب����ه ر نیی����ه ب����ه و چه كان����ه ی كه بۆ بازرگانییه كان شوێنه كۆمپانیاو پااڵوگه و

سه رفی ده كه ین".ئاوێن����ه دا پێش����وی له راپۆرتێك����ی

داه����ات و ت����ه واوی ك����ه باڵویك����رده وه به ده س����تهاتوه داراییه كان����ی فرۆش����تنی نه وت و سوته مه نی به بڕیارێكی ئه نجومه نی هه رێمی بۆ نه وت و گاز له بانكی كوردستانی س����ود و داده نرێت و ئه هلی نێوده وڵه ت����ی قازانجه كانی ئه و كاره ش س����ه دان ملیۆن

دیناره و بۆ بانكه كه ده گه ڕێته وه .س����ه باره ت ب����ه وه ی چ����ۆن بانكه ك����ه هه ڵبژێ����ردراوه وته بێژێ����ك له وه زاره ت����ی به ئاوێن����ه ی سروش����تیه كان س����امانه راگه یاندب����و كه "هه ڵبژاردنی ئ����ه و بانكه به بڕیاری ئه نجومه نی نه وت و گازی هه رێمی كوردس����تان بوه كه هه نگاوێكی كرداریی بو بۆ چاره س����ه ركردنی هه ندێ كێش����ه ی ته كنیكی له حه واڵه كردنی پاره دا له ده ره وه

بۆ هه رێمی كوردستان".وتیشی ، ئه م حسابانه ده مێننه وه تاكو یاسای نوێی س����ندوقی داهاته كانی نه وت ده خرێته كار و ئه وكات حسابه كان ده چنه

ژێر ئه و ده سه اڵته نوێیه وه .جگه له داهاتی نه وتی فرۆشراو له ده ره وه ، س����ه رجه م داهاتی جۆره كانی سوته مه نی فرۆش����راو له ناوخۆدا له مانگی ئابی ساڵی بانك����ه حكومییه كان له جیاتی رابردوه وه نێوده وڵه ت����ی كوردس����تانی له بانك����ی داده نرێ����ت و به م����ه ش له جیات����ی ئه وه ی س����ودی بانكی داهاته كانی سوته مه نی بۆ بگه ڕێته وه دواتریش حكومییه كان و بانكه بۆ سه ر داهاتی گشتی ، ده درێته بانكێكی

ئه هلی .

ئا: ئیحسان

سه رۆكی حكومه ت دو مانگه سه رقاڵی كاری دانوستانه ی حزبه كه یتی له گه ڵ

الیه نه سیاسییه كان سه باره ت به پرسی سه رۆكایه تی هه رێم، هاوكات ئه و پرسه هه مو الیه كی به خۆیه وه سه رقاڵكردوه ،

به تایبه ت "حكومه ت"، سه رچاوه یه ك له یه كێك له وه زاره ته كانه وه باس

له وه ده كات كه چه ندین نوسراویان په یوه ست به كاری وه زاره ت و حكومه ت

به رزكروته وه بۆ ئه نجومه نی وه زیران وه اڵم نادرێنه وه ، په رله مانتارێكی لیژنه ی

بازرگانیش ده ڵێت "سه رۆكی حكومه ت ئه وه نده ی سه رقاڵی سه ردانی باره گا

حزبییه كان و دانوستان بوه ، نیو ئه وه نده سه رقاڵی حكومه ت نه بوه ".

سه رچاوه یه ك له یه كێك له وه زراته كانه وه به ئاوێنه ی راگه یاند له م مانگه دا چه ندین وه زاره ت و به كاری په یوه ست نوسراویان ئه نجومه نی بۆ به رزكردوه ته وه حكومه ت وه زیران وه اڵمه كه یان بۆ نانێرنه وه و وه اڵم نادرێن���ه وه ، چونك���ه كاك نێچیرڤان بۆ ماوه یه ك���ی زۆره نه هاتوه بۆ ئه نجومه نی

وه زیران.ئه و س���ه رچاوه یه كه نه یویس���ت ناوی باڵوبكرێته وه وتیش���ی "ئێم���ه پێمانوایه سستبونی كاره كانی حكومه ت په یوه سته

به م پرسی سه رۆكایه تی هه رێمه ، چونكه به ڕاستی دۆخه كه ی زۆر ئاڵۆزو مه ترسیدار

كردوه ".ئ���ازاد عه بدولقادر س���ومقان هاوكات بازرگانی ژوری ئه نجومه ن���ی ئه ندام���ی س���لێمانی پێوایه ئه م���ڕۆ هه مو بابه تێك په یوه س���ته به پرسه سیاس���ییه كانه وه و خه ڵك هه موی پێوه ی سه قاڵ بوه ، وتی "له م دو مانگه دا كه پرسی سه رۆكایه تی هه رێم هاتوه ته پێشه وه ، خه ڵكێكی زۆری خستوه ته دڵه ڕاوكێوه ، ئه مه ش وایكردوه كه وا بازرگانان نه توانن یان بترسن له وه ی پرۆژه یه كی نوێ ئه نجام بدات یاخود هیچ بازرگانییه كی نوێ له گه ڵ واڵتانی ده ره وه ئه نجامبده ن یان هیچ كه لوپه لێك هاورده

بكه ن".وتان���ه ی ئ���ه و "به پێ���ی وتیش���ی هه رێ���م ئ���ه م سیاس���ییه كانی ك���ه له باره ی ده یك���ه ن له راگه یاندنه كان���ه وه ئیداره ی���ی و زۆن���ی س���ه وزو زه ردو دو هه ڵگیرسانی شه ڕو ناكۆكی، بوه ته هۆی ئ���ه وه ی دڵه ڕاوكێیه كی زۆر له ناو خه ڵكدا باڵوببێت���ه وه ، به تایبه ت له ناو بازرگاناندا كه به دڵنیاییه وه له س���ه رمایه كه ی خۆیان ده ترس���ن و چاوه ڕوانی ئه و گۆڕانكارییانه

ده كه ن كه ره نگه روبدات".ئه نجومه ن���ی ئه ندامێك���ی ه���اوكات پارێزگای س���لێمانی ئاشكرای ده كات كه پرسی سه رۆكایه تی هه رێم زۆر كاریگه ری

خراپ���ی كردوه ته س���ه ر زۆرب���ه ی بوارو كاره كانی حكومه ت.

غال���ب محه م���ه د س���ه رۆكی لیژن���ه ی س���امانه پیشه س���ازی و بازرگان���ی و پارێزگای له ئه نجومه نی سروش���تییه كان سلێمانی بۆ ئاوێنه رونیكرده وه كه پرسی سه رۆكایه تی هه رێم زۆر كاریگه ری هه بوه له س���ه ر كاره كانی حكومه ت و بازرگانان، وت���ی "به دڵنیایی���ه وه زۆر كاریكردوه ته س���ه ر كاره كانی حكوم���ه ت و بازرگانان، به تایبه ت كه ترسێكی زۆر الی بازرگانان و

كۆمپانیاكان دروستبوه ".غالب باسی له وه شكرد كه پااڵوگه یه ك هه یه به ناوی )پااڵوگه ی سورقاش���ان( و كاره كانی ته واو بوه و ده توانێت كێش���ه ی به شێك س���لێمانی و هه مو س���وته مه نی ده كات، چاره سه ر كوردستان له هه رێمی كه كاتی خۆی دیزاینه كه ی له سه ر نه وتی شیواش���ۆك و ته قته ق دان���راوه و له وێوه س���وته مه نی بۆ چاره سه ر بكرێت، كه چی وه زاره تی س���امانه سرش���تییه كان رازی نابێت نه وتی پێبدات، ئیتر نازانم بۆچی.

له به رامبه ردا عه بدولڕه حمان پێنجوێنی ئه ندام���ی لیژنه ی بازرگانی و پاراس���تنی مافی به كاربه ر له په رله مانی كوردس���تان به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه له ماوه ی ئه م دو مانگه دا ك���ه په رله مان و حكومه ت و هه مو داموده زگاكان په یوه س���تبون به پرس���ی به شێوه یه كی هه رێمه وه ، س���ه رۆكایه تی

راسته وخۆ كاریگه ری زۆری كردوه ته سه ر به ناڕاس���ته وخۆش حكومه ت و كاره كانی كاری كردوه ت���ه س���ه ر كاری هاواڵتیان، به تایبه ت له بواری بازرگانی و نائومێدییه كی

زۆری له ناو خه ڵكدا دروستكردوه ".ئه و په رله مانتاره باس���ی له وه ش���كرد كه "له هه ر ش���وێنێك و ه���ه ر ناوچه یه كدا نائومێدی دروس���تبو، ئ���ه وا جموجوڵی كاره كان���ی كه مده بێت���ه وه و بازرگان���ی حكوم���ه ت وه كو خۆی ن���اڕوات، ئه وه تا ماوه ی دو مان���گ ده بێت كۆبونه وه یه كی ئه نجومه نی وه زی���ران نه كراوه ، به تایبه ت له م كاته دا كه گیرۆده ی قه یرانێكی گه وره ئه وه نده ی بوین، س���ه رۆكی حكوم���ه ت سه رقاڵی س���ه ردانی باره گا حزبییه كان و دانوس���تان بوه ، نیو ئه وه نده سه رقاڵی ئه نجومه ن���ی كۆبون���ه وه ی حكوم���ه ت و وه زیران نه بوه سه باره ت به و قه یرانانه ی

روی له هه رێم كردوه ".له ئێستادا پرسی سه رۆكایه تی هه رێم، گه رمترین پرسه كانی هه رێمی كوردستانه و بوه ته جێی باس���ی هه مو الی���ه ك، ئه و له وباره یه وه وتی "پرس���ی په رله مانتاره سه رۆكایه تی هه رێم سه رجه م جومگه كانی یاس���ادانانی جێبه جێك���ردن و الیه ن���ی س���ه رقاڵكردوه به خۆیه وه ، بۆیه حه قوایه هه مو الیه نه كان قس���ه ی له س���ه ر بكه ن و بێنه س���ه رخه ت، بۆ ئه وه ی ئه و كێشه یه چاره سه ر بكرێت، چونكه ناكرێت به هۆی

پرسێكه وه كه یاس���ا كۆتایی پێهێناوه ، س���ه رجه م كایه كان���ی حكومه ت���ی پێوه

ببه سترێته وه ".له ب���اره ی ئ���ه وه ی ئای���ا په رله مان بۆ بێده نگ بوه له و بابه ته ، ده ڵێت "راس���ته په رله مانی كوردس���تان له 7/1وه تا 9/1 له پش���وی یاس���اداناندا بوه ، به اڵم چه ند رۆژێكی تر ده ستده كه ینه وه به كاره كانمان و خولی ن���وێ ده س���تپێده كه ینه وه ، بۆیه به دڵناییه وه ده بێت په رله مانی كوردستان داوا له به رپرس���انی حكومه ت بكات بێنه په رله م���ان و پێی���ان بڵێ���ت كاری ئه وان نییه وه كو س���ه رۆكی حكومه ت و وه زیرو به رپرس���انی تر، كاری دانوستان و حزبی بك���ه ن و س���ه رقاڵ بن پێ���وه ی، چونكه حزبه كان ئه وه نده ئه ندامیان زۆره بتوانن

كاری دانوستانی حزبی ئه نجامبده ن".له كۆتایی وته كانیدا عه بدولڕه حمان وتی "پێویسته په رله مان بڵێت ده بێت حكومه ت باكاری خۆی بكات و دونیای گرفتی هه یه و پێویس���ته س���ه رقاڵی كاره كانی خۆی و چاره س���ه ركردنی ئه م قه یرانه بێت، هه ر به و هۆیه وه به زوی ده بێت له س���ه ره تای مانگ���ی 9دا كار بۆ ئه وه بكه ین كه ئه و وه زیرانه ی په یوه ستن به قه یرانی كاره باو ئاوو س���وته مه نی، بانگهێشتی په رله مان بكرێت و لێپرس���ینه وه یان له گه ڵدا بكه ین، به بێ ئه وه ی بڵێین ئه م وه زیره سه ر به چ

حزبێكه ".

"50-60 ملیار دینار داهاتی پارێزگای سلێمانی خراوه ته سه ر بانكی كوردستان و ره وانه ی هه ولێری كردوه "

بانكی كوردستان: ئه و زانیارییه دوره له ڕاستییه وه

"سه رۆكی حكومه ت سه رقاڵی سه ردانی باره گا حزبییه كان و دانوستانه "ئه ندامی لیژنه ی بازرگانی له په رله مان: پرسی سه رۆکایه تی هه رێم كاری كردوه ته سه ر حكومه ت به تایبه ت بازرگانان

پرسی سه رۆكایه تی هه رێم وایكردوه كه وا بازرگانان

نه توانن یان بترسن له وه ی پرۆژه یه كی نوێ ئه نجام بدات

له مڕۆژانه دا بازرگان و پااڵوگه هه بوه 500 -700

ملیۆن دیناریالی ئێمه وه رگرتوه

بانکی کوردستانی نێوده وڵه تی

9 (492( سێشه ممه 2015/8/25 کۆمه‌اڵیه‌تی

ئاوڕێک‌له‌ژیانی‌مندااڵنی‌بێسه‌رپه‌رشت"هه میشه ئه و وێنه یه دێته به رچاوم كه باوكم 6 فیشه ك به دایكمه وه ده نێت"

ئا: دالیا جه مال

رۆژ به رۆژ ژماره ی ئه و مندااڵنه ی ڕو له خانه ی نه وجه وانان بۆ مندااڵنی

بێسه رپه رشت ده كه ن له زیادبوندان، ئه وان دور له نازی دایك و باوكیان

ده ژین و هه ریه كه یان چیرۆكێكی هه یه ، وه ک چیرۆکی ئه و سێ منداڵه ی دوای

ئه وه ی باوکیان، دایکیان ده کوژێت، ته نها شوێنێک باوه شیان بۆ بگرێته وه

ئه و خانه یه یه .

ئ���ه و كات���ه ی ئێم���ه چوین���ه خانه ی نه جه وانان بۆ مندااڵنی بێسه رپه رش���ت، ئاواز له گه ڵ هاوڕێكانی یاری ده كرد، ئه و پێده كه نی ، به اڵم له چاوه كانیدا خه مێكێكی قوڵ ده بینرا، ئاواز به نیگه رانییه وه باسی له وه ده كرد كه هه رگیز ناتوانێت ئه و كاته له بیربكات و هه میش���ه دێته به رچاوی كه باوكی 6 فیش���ه ك به دایكییه وه ده نێت و ئیتر بۆ هه میش���ه دور له باوه ش و سۆزو

میهره بانی دایكییان ده ژین.ئ���اوازی ته مه ن 9 س���اڵ یه كێكه له و مندااڵنه ی كه له و خانه یه ده ژی و قژێكی ڕه شی خاو و كورتی هه یه ، ئه و زۆر حه زی له وێنه كێش���انه و ده یه وێت له و ڕێگه یه وه خ���ۆی له و خه م و ئازارانه دوربخاته وه كه

له ناخیدا په نگی خواردۆته وه .ئاواز به ته نها خۆی له و ش���وێنه نییه ، به ڵکو خوشکێکیشی که ساڵێک له خۆی بچوکت���ره له وێی���ه ، هه روه ه���ا ب���را 12 سااڵنه که ش���ی له هه م���ان خانه یه ، به اڵم

به شی کوڕانه که ی.ئ���ه وه ش بۆ ئ���ه وه ده گه ڕێت���ه وه که باوکی ئه و مندااڵنه ئێس���تا له زیندادایه ، دوای ئ���ه وه ی له ڕوداوێک���دا خێزانه که ی

ده کوژێ���ت، له ئه نجامدا خۆی بۆ زیندان و بێسه رپه رش���تان بۆ خانه ی منداڵه کانی

ڕه وانه ده کرێن.ئاواز ده ڵێت "ئێمه لێره هه مو شتێكمان بۆ دابینكراوه و خۆراك و شوێنی خه وتنمان زۆرباشه ، جارجار نه نكم و پوره كانم دێن

سه ردانمان ده كه ن شتمان بۆ ده هێنن".بۆ نه وجه وانان خان���ه ی به ڕێوب���ه ری مندااڵنی بێسه رپه رش���ت به ش���ی كچان، نی���ان ئیبراهی���م له ب���اره ی خانه ک���ه وه به ئاوێن���ه ی راگه یان���د "من���داڵ له پێنج ساڵییه وه وه رده گرین تا 18 ساڵی ، هه تا ئه و كاته ی له الی ئێمه ن به رپرسین لێیان به اڵم دوای 18ساڵی ده درێنه وه به كه س و

كارییان ئیتر ئێمه لێیان به رپرس نین".نی���ان که له هه م���ان كات���دا توێژه ری كۆمه اڵیه تیی���ه ، ئاماژه یی به وه كرد "هه ر یه كه م س���ات که منداڵه کان دێنه خانه ، كۆمه ڵگای���ان تێكه ڵ���ی هه وڵده ده ی���ن بكه ینه وه ، ئه ویش به وه ی بچنه قوتابخانه ، به اڵم ئه وان هه میش���ه هه س���ت به كه می ده ك���ه ن چونكه به راوردی خۆیان ده كه ن به هاوته مه نه كانیان كه ئه وان به سه یاره ی كه شخه ده چن بۆ قوتابخانه و جل و به رگی جوانیان پۆشیوه و له گه ڵ خێزانه كانیاندان

به اڵم ئه مان له هه مو ئه وانه بێبه شن".ئه و "زۆرب���ه ی ده ش���ڵێت هه روه ه���ا مندااڵن���ه ی كه لێره ن قوربانی ده س���تی

دای���ك و باوكیانن، یان مردون یان بكوژن یان دایكییان باش نییه ، هه س���ته ده كه م هه ندێ جار دایكان ه���ۆكارن بۆ ئه وه ی

مندااڵن ڕوبه ڕوی ئه و دۆخه ببنه وه ".نیان ئیبراهیم ئاشکرای ده کات که خراپی بارودۆخی ئابوری كوردستان بوه ته هۆی ئ���ه وه ی چه ندین خێ���زان نه توانێت وه ك دابین منداڵه كانیان پێداویس���تی جاران بكه ن "ئه وه ش هۆکارێکی تری هه اڵهاتنی مندااڵن���ه له خێزانه كانی���ان، منداڵ له وه

تێناگه ت و هه ست به كه می ده كات".خان���ه ی نه جه وانانی بێسه رپه رش���ت، به ش���ی کوڕان و کچانی هه ی���ه ، توێژه ی کۆمه اڵیه تی به ش���ی کوڕانه که رایگه یاند

که پێش دو رۆژ، باوکێک دو کوڕی خۆی ده هێنێته به شه که ی ئه وان که ته مه نیان له نێوان 8 بۆ 12 سااڵندایه ، "ئه و مندااڵنه هه تا ئێس���تا هیچ پێناس���ێكی فه رمییان نییه ، ئێمه ش به پێی یاس���ا بۆمان نییه ئه و مندااڵنه بخه ین���ه قوتابخانه كه واته جارێكی ت���ر ده بن���ه وه به قوربانی به اڵم وه ك ل���ه زاری مندااڵكان���ه وه بیس���تومه باوكی���ان هه میش���ه س���ه رخۆش ب���وه و دایكیشیان به جێی هێشتون، بۆیه ئه وان فێری هیچ نه كراون هه تا نازانن چۆن نان بخۆن و چۆن هه ڵسوكه وت له گه ڵ خه ڵكی

بكه ن".کارکردنی توێ���ژه ره ش���ێوازی ئ���ه و

ئ���ه و خانان���ه ی ڕونک���رده وه "مندااڵنی تایب���ه ت ده فته رێك���ی بێسه رپه رش���ت به خۆی���ان هه ی���ه و هه م���و مانگێك 107 ه���ه زار دینار ده خه ینه س���ه ر حس���ابی ئه و مندااڵن���ه ی ك���ه الی نه نكییان یان پورییان ده ژین، به اڵم ئه و مندااڵنه ی كه له خانه ن بڕی پاره كه یان كه متره چونكه لێره هه مو ش���تێكییان بۆ دابین كراوه ، هه ندێ جاریش خێرخ���وازان پاره یان بۆ ده هێنن به اڵم ئێمه هه ر ده یخه ینه س���ه ر حس���ابه كه یان تا دوای 18 ساڵی سودی

لێوه ربگرن".ئ���ه و خێزانان���ه ی كه منداڵی���ان نییه هه ندێ جار سه ردانی ئه م خانانه ده كه ن تا ڕه زامه ندی وه ربگرن له سه ر وه رگرتن و به خێوكردنی منداڵێك به اڵم ئه و توێژه ره باس له وه ده کات که ئه وه كێش���ه یه بۆ ئه وان "چونكه كه س و كاری ئه و مندااڵنه ڕازی ناب���ن منداڵه كه ی���ان خێزانێكی تر

به خێوی بكات".به پێ���ی ئاماری خان���ه ی مندااڵنی بێ سه رپه رشتی س���لێمانی له به شی كوڕان، له س���اڵی 2014 ,32 منداڵ به به رده وامی له خان���ه ده ژی���ن، 45 منداڵیش له ڕێگای دادوه ره وه هاتونه ت���ه خان���ه ,37 ك���وڕ كێشه كانیان چاره سه ركراوه و 1 منداڵیش كێش���ه ی چاره سه ر نه كراوه ,7 منداڵیش خۆیان ڕایان كردوه بۆ ناو خێزانه كانیان

به بێ ڕه زامه ندی دادوه ر.هه روه ها له 2015، 25 منداڵ هه میش���ه له خان���ه ده ژی���ن و 31 منداڵیش له ڕێگای دادوه ره وه هاتونه ته خانه به ش���ێوه یه كی كاتی ، هه رچی به ش���ی کچانیشه له ساڵی 2014 دا 3 ك���چ هاتونه ت���ه خانه به اڵم له ساڵی 2015، 15 كچ هاتونه ته خانه ,31

كچیش له ڕێگایی دادوه ره وه هاتون.

ئا: سروه

له چاوپێكه وتنێكی تایبه تی ئاوێنه دا به یان نوری تۆفیق، وه زیری ده وڵه ت بۆ كاروباری ژنان، له باره ی گرنگی و

بایه خی وه زاره تێك بۆ ژنان له عێراق و چاكسازییه كانی سه رۆك وه زیران و

لێسه ندنه وه ی پۆسته كه ی ده دوێت و ده ڵێت" كاتێك 16 ملیۆن ئافره تی عێراقی له بارودۆخێكی نائاسایدابن و

چاوه ڕوانی وه زاره ت بكه ن تا كێشه كانیان بۆ چاره سه ربكات به اڵم له به ر بێ توانایی و بێ ده سه اڵتی وه زاره ت نه توانێت، نه بونی

باشتره ".

ئاوێن���ه : ئای���ا چاكس���ازی له ڕێگ���ه ی كه مكردنه وه ی وه زاره ته كانه وه ده بێت؟

به ی���ان ن���وری : به ڵ���ێ هه ندێ���ك جار كه مكردنه وه ی وه زاره ت كاریگه ری هه یه .

ئاوێنه : كه واته هه ڵوه شاندنه وه ی پۆسته بااڵكان كێشه كان چاره سه ر ده كات؟

به یان نوری : هه ندێكی كه م له كێشه كان چاره س���ه ر ده كات له الیه كی تره وه ڕه نگه

هه ندێك كێشه ی نوێ دروست بكات.ئاوێنه : ئه م وه زاره ت���ه بۆ دۆخی ژیانی ژنان���ی عێراق له ئێس���تادا گرن���گ نییه وا

سه رۆك وه زیران هه ڵیوه شانده وه ؟به ی���ان ن���وری: به ڵێ بێگوم���ان ئه گه ر وه زاره تێ���ك ڕێگ���ه ی پێبدرێ���ت به ئه ركی سه رش���انی خ���ۆی هه س���تێت گرنگه كه بریتی���ه له ڕه س���می سیاس���ات و دانان���ی ستراتیژییه ت بۆ چاكردنی بارودۆخی ژنان، به اڵم له به ر خراپی ب���اری ئه منی و دارایی ده توانی نه یان په یوه ندیداره كان وه زاره ته وه اڵمگ���ۆی ئه و به رنامه و سیاس���ه تانه بن، ژنانیش به گشتی وایان ده زانی ده بێت هه ر وه زاره تی ژنان جێبه جێكاربێت، هه رچه نده له وماوه یه دا ئه ركه كانی خۆی جێبه جێكرد.

ده س���ه اڵت لێس���ه ندنه وه ی ئاوێن���ه : له وه زیرێك���ی ژن چ كاریگه رییه ك���ی هه یه

له سه ر حكومه تی هاوپه یمانی ؟به یان نوری : له حكومه ت���ی هاوپه یمانی ب���اس له بون و نه بونی وه زیری ژن نه كراوه ، چونكه تائێس���تاش وه زیری ته ندروس���تی

ئافره ته و له پۆس���ته كه یدا ماوه ، هه رچه نده به هۆی بڕی���اری المه ركه زییه ته وه زۆرینه ی ده سه اڵته كانی لێ س���ه ندراوه ته وه و دراوه

به پارێزگاكان.ئاوێنه : قه یرانی دارایی چ ڕۆڵێكی هه بوه

له هه ڵوه شاندنه وه ی ئه م وه زاره ته ؟به یان ن���وری: به رله ده س���ت به كاربونم مانگانه 2 ملیۆن نه س���رییه هه بوه ، به اڵم له ده س���ت به كاربونی منه وه به هۆی باری نائاس���ایی داراییه وه كرا ب���ه 300 هه زار كه ئه وه ش تا كۆتایی ساڵی 2014 وه رگیراوه ، ئیت���ر له س���ه ره تای س���اڵی 2015 ی���ه ك دین���ار نه هاتوه ب���ۆ وه زاره ته كه مان، وه ك بودجه ی چاالكی و جێبه جێكردنی به رنامه ی كاری وه زاره ت بودجه یه ك له 2015 نوسرابو كه له ئه نجومه نی نوێنه رانه وه گواسترایه وه ب���ۆ وه زاره تی كاروكاروب���اری كۆمه اڵیه تی واته ل���ه 2015 هیچ بڕه پاره ی���ه ك نه بو بۆ كاره كان���ی ئه م وه زاره ته ، له ماوه ی ئه و 10 مانگه ی ده س���تبه كاربوم ته نه���ا 600هه زار دینار وه رگیراوه ، جگه له وه ی ئه م وه زاره ته فه رمانبه ری خۆی نیه ته نها ته نسیبی هه یه له ئه میندارێتی گشتی ئه نجومه نی وه زیرانه وه ئه وانییش 22 كه سن به فه رمانبه ر و شوفێرو خزمه تگوزاره وه كه دوانیش���ییان مۆڵه تی

نه خۆشی و منداڵبونیان وه رگرتوه .پۆس���ته تان ئ���ه و كاتێ���ك ئاوێن���ه : هه ڵوه س���تێكتان چ لێوه رگیراوه ت���ه وه ،

نواندوه ؟به یان ن���وری : وه ك خۆم پێم باش���بو، چونك���ه كاتێ���ك 16 ملی���ۆن ئافره ت���ی نائاس���ایدان و له بارودۆخێك���ی عێراق���ی چاوه ڕوانی ئه وه ن وه زاره ت كێش���ه كانیان بۆ چاره س���ه ربكات، له ڕوی تێنه گه یش���تن له ئه رك���ی وه زاره ته وه، ب���ه اڵم به هۆی بێ توانایی و بێده س���ه اڵتی وه زاره تی ده وڵه ت نه توانێ���ت، نه بونی باش���تره . بۆیه دانانی میكانیزمێك���ی نیش���تمانی بۆ داڕش���تنی سیاس���ه ت و پالن به باشتر ده زانم كه وه ك له س���ه رنه بێت و زۆری چ���اوی وه زاره ت به ئه ركی خۆش���ی هه س���تێت، له و دۆخه دا ته نها كێش���ه ئه وه ده بێت كه ڕاس���ته وخۆ

ده نگی ناگاته ئه نجومه نی وه زیران.یه كگرت���و چیبوه ئاوێنه : هه ڵوێس���تی

له وباره یه وه ؟س���ه رقاڵی به ه���ۆی ن���وری : به ی���ان به س���ه رۆكایه تی هه رێمه وه تا ئێستا نه یان

توانیوه له وباره یه وه گفتوگۆبكه ن.ئاوێنه : له ماوه یی ده س���تبه كاربونتاندا چ

كارێكتان كردوه بۆ ژنانی عێراق؟وه رگرتوه ڕه زامه ندیم���ان نوری: به یان كار و ب���ۆ چه ندین له ئه نجومه نی وه زی���ران پڕۆژه ، وه ك ه���اوكاری ئافره ته ئاواره كان له ڕۆژی ژناندا و جێ به جێ كردنی مامه ڵه ی كچ���ه ڕزگاربوه كان���ی ده س���تی داع���ش و هه ڵنه وه ش���اندنه وه گرێبه ستی بێوه ژنه كان له س���ه رجه م وه زاه ته كان���دا و ئاماده كردن و په س���ه ندكردنی پالنی یه ك ساڵه ی بڕیاری 1325 ی نه ته وه یه كگرتوه كان به هاوكاری ڕێكخراوه كانی كۆمه ڵگای مه ده نی ، هه روه ها سه فاره تی س���ویدی و ئه مه ریكی و به ریتانی به ڵێنییان داوه هاوكاربن بۆ جێبه جێكردنی ئه م بڕیاره س���ه باره ت به ئافره ت و ئاشتی و

بڕی���ار، له پێگ���ه ی به ش���داریكردنیان چاره س���ه ركردنی كێشه ی وێنه ی پاسپۆرت له نه جه ف و كه ربه ال كه ده بو ژنان به س���ه ر داپۆش���راوی وێنه بگ���رن له كاتێكدا هیچ بڕیارێك���ی فه رم���ی له و ش���ێوه یه نه بوه ، هه روه ها له كۆتا ڕۆژه كانی كاره كانیش���مدا خه ریكی چاره سه ری كێشه ی ئه و ژنانه بوین كه ته اڵقدرابون بۆ س���ه فه ری مندااڵكانیان داوای ڕه زامه ندی باوكی منداڵه كه یان ده كرد به بێ ئه وه ی بڕیارێكی فه رمی هه بێت. جگه له ئاگاداركردنه وه ی ئ���ه و پارێزگایانه ی كه تا ئه مس���اڵ داوای ڕه زامه ندی مه حره میان ده ك���رد ب���ۆ ده رهێنان���ی پاس���پۆرت بۆ

ئافره تان.ئاوێن���ه : بۆ ژنان���ی ك���ورد و به تایبه ت بۆ ژنانی ژێرده س���تی داع���ش چ كارێكتان

كردوه ؟به یان نوری : س���نوری ده سه اڵتی ئێمه هه رێمی نییه ، داعشیش الیه نێكی ڕه سمی

نییه ت���ا گفتوگۆییان له گه ڵ بكرێت، به اڵم كێشه كه مان گه یاندۆته زۆربه ی ده وڵه ته كان و

نه ته وه یه كگرتوه كان له نیویۆرك.ئاوێن���ه : له س���ه ر چ بنه مای���ه ك ئ���ه و وه زاره تان���ه تێكه ڵك���راون، وه زاره تی ژنان

چی لێبه سه ردێت؟ به یان نوری : له س���ه ر بنه م���ای نزیكی زانس���ت و وه ك تایبه تمه ندیی���ه كان، ب���ه اڵم ب���ااڵ، خوێندن���ی ته كنه لۆژی���او مه له فه كانی ئافره تان تا ئێس���تا ڕون نییه

كێ ده یگرێته ئه ستۆ.به ی���ان نوری ل���ه 19-10-2014 له س���ه ر پشكی یه كگرتو پۆستی وه زاره تی ده وڵه تی بۆ كاروب���اری ژنان له عێ���راق وه رگرتوه و له پاش چاكس���ازییه كانی سه رۆك وه زیران ب���ۆ ڕوبه ڕوبونه وه ی گه نده ڵ���ی ، وه زاره تی ده وڵه تی بۆ كاروباری ژنان هه ڵوه شانده وه و له 17-8-2015 ده س���تبه رداری پۆسته كه ی

بوه .

وه‌زاره‌تی‌‌ده‌وڵه‌ت‌بۆ‌كاروباری‌‌ژنان‌هه‌ڵوه‌شێندرایه‌وه‌‌پاش چاكسازییه كانی عه بادی ، وه زیره ژنه كه ی كورد گه ڕایه وه كوردستان

16 ملیۆن ئافره تی عێراقی له بارودۆخێكی نائاسایدان و چاوه ڕوانی

ئه وه ن وه زاره ت كێشه كانیان بۆ چاره سه ربكات

منداڵ له پێنج ساڵییه وه وه رده گرین تا 18

ساڵی ، هه تا ئه و كاته ی له الی ئێمه ن به رپرسین

لێیان به اڵم دوای 18ساڵی ئێمه لێیان

به رپرس نینخانه ی کوڕانی نه وجه وانان

rangalayawene@gmail.com (492( سێشه ممه ‌2015/8/25ره‌نگاڵه

بک���ه س���ه رف زیات���ر كاتێك���ی له ناوماڵه که ت و ئه ركه كانی پاككردنه وه و

رێكخستنه وه ی ناوماڵه كه ت.

له شوێنی ده بیت به كه سێك سه رسام كاره ك���ه ت و بی���ر له وه ده كه یته وه كه

په یوه ندیه كی له گه ڵ ببه ستی .

به ئاس���ایی مامه ڵه له گ���ه ڵ دۆخه كه بك���ه و گ���وێ به هیچ كه س���ێك مه ده

كه ببێته هۆی بێزاركردنت.

به هۆی سه رقاڵ بوونته وه به ته ندروستی كه س���ه نزیكه كانت که مێک هه س���ت

به ماندوێتی ئه كه یت.

زیاتر گرنگی به الیه نی س���ۆزداریتبده به سۆزێكی پێویس���تت تۆ له ژیانت،

زیاتره ئه م ماوه یه .

به ختت باش���ه ئه م ماوه یه ، بیر له وه بكه ره وه كه كاره كانت ته واو بكه یت و

تۆزێك پشو بده یت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ئا: ئازاد بایز، تاران

خانمه هونه رمه ندی فارس، مریه می ئیبراهیم پور کاتێک پێش 10 ساڵه هاته شاری سلێمانی، نه یده توانی

به کوردی قسه بکات، به اڵم خۆشه ویستیی ئه و شاره ی له دڵدا چه سپیوه به راده یه ک که ده ڵێت

"ئه گه ر به ده ستی من بوایه سلێمانیم ده کرد به پایته ختی رۆشنبیریی هه مو

جیهان".

س���ه ره تای پور ئیبراهیم مریه م���ی ئاش���نایی و خولیای هونه ری بۆ ئاوێنه گیڕایه وه و باسی له وه کرد کاتێک ته مه نی چوار ساڵ بوه ، باوکی کۆچکردوی تارو سه نتوری ژه ندوه و له و کاته وه خولیای

هونه ریی بۆ دروست بوه .سه ره تای ده س���تپێکی هونه ریی ئه و ده گه ڕێته وه هونه رمه ن���ده ش خانم���ه ب���ۆ ته مه نی 11 س���اڵی ک���ه له تیپی هه ڵپه ڕکێی میللیدا به ش���داری کردوه ، ئه و، له خێزانێکی هونه رییدا گه وره بوه و هه ر له و ته مه نه ش���دا باوکی پیانۆیه کی به دیاری���ی ب���ۆ کڕیوه ، "تا ئێس���تاش وه ک یادگارییه کی ج���وان له الی خۆم

هێشتومه ته وه ".مریه م���ی ئیبراهیم پ���ور که خێزانی ئه رس���ه الن کام���کاره و زۆرب���ه ی کاره ئ���ه و گروپه له گ���ه ڵ هونه رییه کان���ی له دوای رۆژهه اڵتدای���ه ، مۆس���یقییه ی س���اڵی 2000 ه وه له الی���ه ن هاواڵتیانی باشوری کوردس���تانه وه ناسرا، ئه ویش دوای کلیپکردن���ی گۆرانی���ی "بولبولی

باڵشکاو".ل���ه و باره یه وه ده ڵێت "من له س���اڵی

1993ه وه ئ���ه و گۆرانیه م تۆمارکردوه، ب���ه اڵم دوای 7 س���اڵ کلیپ���ی بۆ کرا، ئ���ه و کات���ه هاتمه ش���اری س���لێمانی خۆشه ویس���ت و خاک���ی تیڤ���ی کاری

کیلپه که یان بۆ کردم".هه روه ه���ا ده ڵێت "ئ���ه و کاته زمانی کوردیشم نه ده زانی، هه ر بۆیه ئه رسه الن کام���کاری هاوس���ه رم ش���یعره که ی بۆ هێنام و هۆش���ه نگ کامکار مۆزیکه که ی دابه شکرد و پاش پرۆڤه یه کی زۆر ئینجا

به رهه م هات".مریه می ئیبراهیم پور باس له سه ختی له ئێران���داو ده کات هونه ری���ی کاری ئاش���کرای ده کات ک���ه ئه گ���ه ر له ناو بنه ماڵ���ه ی کام���کاران نه بوایه هه رگیز

نه یده توانی گۆرانی بڵێت.ش���اری س���ه ردانه که ی له ب���اره ی سلێمانییش���ه وه پێش 15 س���اڵ، ئه و خانمه هونه رمه نده سه رس���امیی خۆی ب���ۆ ئه و ش���اره ده رده بڕێ���ت و ده ڵێت "گه وره تری���ن چانس���ی ژیان���م ئه وه بو له س���اڵی 2000 هاتمه س���لێمانی و دو گۆرانیم کلیپ ک���رد. به بێ زیاده ڕۆیی به راس���تی ش���اری س���لێمانی ش���اری باوه ڕبکه ن کلتوره ، فه رهه نگ و هونه رو ئه گه ر به ده س���تی من بوایه ئه و شاره م ده کرد به پایته ختی رۆش���نبیریی هه مو

جیهان".هه روه ها ده ڵێت "من که هاتمه باشوری کوردس���تان، سلێمانی و هه ولێرو دهۆک گه ڕام. به اڵم هیچ شارێکیان له ڕوانگه ی سه رسامی سلێمانی. ناگاته هونه ره وه س���لێمانیم که خانمه گۆرانیبێژه کانیان ته ختی له س���ه ر ئازایانه به ئازادان���ه و ش���انۆ گۆرانی ده ڵێن. به راستی منیش حه زم ده کرد خه ڵکی سلێمانی بومایه و

به ئازادی گۆرانیم بوتایه ، ئه گه ر وابوایه ئێستا ناوێکی تر ده بوم".

مریه م���ی ئیبراهیم پور سه رس���امی کۆچکردو هونه رمه ن���دی ب���ۆ خ���ۆی مه رزیه ی فه ریقی ده رده بڕێت که له سه ر شانۆ گۆرانی وتوه ، "به اڵم ئازارو تانه و ته ش���ه ره ی له ئێمه ده درێت لێره ، به و خانمانه ی س���لێمانیش بکرایه ئه وانیش نه یانده توان���ی ب���ه و ش���ێوه یه گۆرانی

بڵێن".له ب���اره ی کاری هونه ریی نوێوه ، ئه و خانمه هونه رمه نده ئاش���کرای کرد که کاری نوێ���ی ئه لبومێکی 8 تراکیه ، که چواریان تۆمارکراوه و دوان له شیعره کانی

هی عه بدواڵ گۆرانه .مریه م���ی ئیبراهی���م پ���ور ئاماژه ب���ه وه ش ده کات که ئه و عاش���قی ه���ۆره ی هه ورامان���ه ، هه روه ه���ا سه رسامه به گۆرانییه کانی ئه یوب عه لی، "من هه رچه نده فارسیشم به اڵم کاتێک گوێ له گۆرانییه کانی ناسڕی ڕه زازی ده گرم، هه ستێکی

زۆر تایبه تم ده بێت".هه روه ها ئاش���کرای ده کات که عه بدواڵ په شێوی شاعیر ته له فۆنی کردوه و پێی وتوه "مریه م خان، فه یروز چه ن���ده هونه رمه ندێکی به رزه بۆ لوبنان، تۆش ئه وه نده به رزو خۆشه ویستی بۆ کورد".

وتانه دا، ئ���ه و له به رامب���ه ر مری���ه م ئیبراهیم پ���ور ده ڵێت "ئیتر چۆن ڕۆحی خۆم به قوبانی

کورد نه که م؟"خانم���ه ئ���ه و له کۆتاییش���دا هونه رمه ن���ده رایگه یان���د "به هۆی ئه وه ی من فارس���م و ک���وردی زۆر

به باشی نازانم. ته مه نا ده که م په یامه که م باش گه یاندبێ بۆ رۆژنامه ی خۆشه ویس���ت ئاوێنه ی ئازیز له س���لێمانی ک���ه

ده رده چێت".

مریه می ئیرباهیم پور: حه زم ده کرد خه ڵکی سلێامنی بومایه

ئه کته ری بواری دراماو شانۆ، هادی مه حمود ک���ه به هۆی به ش���داریکردنی له زنجیره درامای گه رده لول ناوبانگێکی زۆری په یداکردو هه ر به و هۆیه وه ناوی ئه و کاره کته ره )حه م���ه تاڵ(ی بڕاوه

به سه ردا.هادی مه حم���ود به ئاوێنه ی راگه یاند که یه كه می���ن كاری هونه ری كه خۆی تێدا ده بێنێته وه و به ش���دار بوه تێیدا، له س���اڵی 1998 له س���ینه ما ڕه ش���ید پێش���كه ش ده كرێ���ت له س���ه ر ژیانی هونه رمه ندی گه وره ی كورد حه س���ه ن زیره ك پێش���كه ش ده كرێت، دواتر ئه و ئه کته ره به ش���داری فیلمێ���ک ده کات

به ناوی ئه نفال.له دوای ئه وانه یشه وه ، هادی مه حمود به ش���داری به ش���ی یه که م���ی زنجیره به رۆڵه ده کات و گه رده ل���ول درام���ای بۆ بینه رانی س���ه رنجی کۆمیدییه که ی الی خۆی راکێشاو ده رکه وتنی هونه ریی

ئه وی زیاتر کرد.له و باره یه وه ئ���ه و ئه کته ره ده ڵێت "زۆر سوپاسی جه لیل زه نگه نه ده كه م که هانده رم بو بۆ به شداری کردن له و کاره دا، س���ه ره تای درامای گه رده لول ترس���ێكی زۆرم هه بو ك���ه نه توانم ئه و رۆڵ���ه ببین���م چونک���ه یه ك���ه م كاری

كۆمیدیم بو".دواتر هادی مه حمود به شداری زنجیره درامای ئاریاو زنجیره درامای ڕۆژگاره ته ریبه كان په تریپۆت و قه واڵه و هه المه و

بنی هه مانه ده كات.له به رنامه ی دیارنه مان���ی له ب���اره ی

"جی���اوازی و ده ڵێ���ت په تریپ���ۆت خۆسه پاندن به من قبوڵ ناکرێت".

له ب���اره ی مه حم���ه د ه���ادی "هونه رمه ندان ده ڵێت هونه رمه ندانه وه كێش���ه مان خۆماندا له ن���او به رده وام هه یه و هونه رمه ندانیش وه ك به شه كانی تری كۆمه ڵ���گا كێش���ه ی ده بێت هیچ هونه رمه ندێك حه ز ناكات له و باشتربیت

ئه وه ڕاستیه ".

هادی مه حمود ساڵی 1970 له گه ڕه كی له دایك سلێمانی له شاری سابونكه ران بوه و باوكی خاوه نی س���ێ ژن بوه و 6 كوڕو 3 كچی هه بوه ، ئه م دواین منداڵی

خێزانه كه یان بوه .قوتابخانه ی سه ره تایی له قوتابخانه ی گۆیژه ت���ه واو كردوهو له ب���ه ر بژێویی ژیان نه یتوانیوه درێژه به خوێندن بدات به و هۆیه وه ت���ا قۆناغی دوی ناوه ندی

له قوتابخانه ی كاژاو ده خوێنێت. هادی مه حمود ماوه ی بیس���ت ساڵه ژیانی هاوسه رگیری پێكهێناوه و ئێستا خاوه نی ته نها كچێكه ته مه نی 3 ساڵه و

ناوی ته نكه یه.کچه که ی ده یه وێ���ت ئه کت���ه ره ئه و رێچکه ی خۆی بگرێت���ه وه و له داهاتودا ببێت���ه ئه کته ر، ل���ه و باره یه وه ده ڵێت به ش���داری مانگیه وه "له ته مه ن���ی 11 كاری هونه ری���م پێك���ردوه و له ئاینده دا هیوادارم ببێت به هونه رمه ند، زۆر بڕوام

پێیه تی ".

ئا: مه زهه ر که ریم

هادی مه حمود: سه ره تا ترسێکی زۆرم له به شداریکردن له گه رده لولدا هه بو

خانمه هونه رمه ن���دی گۆرانیبێژ، له نجه سلێمانی له ش���اری کۆنس���ێرتێک عه لی س���از ده کات و تێیدا چه ن���د به رهه مێکی

هونه رمه ندان ده ڵێته وه .له رۆژانی عه لی له نجه کۆنس���ێرته که ی 27و 28ی ئ���ه م مانگ���ه کاتژمێ���ر 8ی ئێوار له ته الری هونه ری ش���اری سلێمانی

به ڕێوه ده چێت.ئ���ه م کاره هونه رییه له ژێر ناونیش���انی "س���اتێک بۆ هونه ر"دایه و گروپی موزیکی موزیکییه کان���ی کاره س���ه رجه م ل���وڕ

رێکخستوه .ئ���ه و به رهه مان���ه ی له م کۆنس���ێرته دا 10 ل���ه بریتی���ن ده کرێ���ن پێش���که ش به ره���ه م و س���ه رجه میان گۆرانییه کان���ی ناوداری ک���ورد و گروپی هونه رمه ندان���ی موزیکی لوڕ سه رله نوێ کاری موزیکی بۆ

ئه نجامداوه ته وه .کۆنسێرته که هاوبه شه که ی له نجه عه لی و گروپ���ی موزیک���ی لوڕ به بلی���ت ده بێت و بلیته که له چه ند شوێن و ناوه ندێکی شاری

سلێمانی ده فرۆشرێت.

له نجه ساتێک بۆ هونه ر ته رخان ده کات

دوای ئه وه ی هونه رمه ند هۆمه ر دزه یی تایبه ته که ی له شاری س���لێمانی کتێبه له س���ه ر موزیکی ک���وردی باڵوکرده وه ، بڕیاره سبه ینێش له مه راسیمێکدا له شاری

هه ولێر هه مان کتێب باڵوبکاته وه .کتێبه نوێیه که ی هۆم���ه ر دزه یی که چه ن���د رۆژێک پێش ئێس���تا له ناوه ندی له شاری سلێمانی ئه ندێشه روناکبیریی ناونیشانی "چیرۆکی له ژێر باڵوبویه وه ، موزیک���ی کوردی"دای���ه و تێی���دا باس له چه ند بابه تێکی په یوه ست به موزیکی

کوردییه وه ده کات.چوارشه ممه س���به ینێ، بڕیاریشه 26ی ئ���اب له مه راس���مێکدا له ماڵی وه فایی له ش���اری هه ولێر، هه مان هونه رمه ند به ئاماده بون���ی کتێب

هۆمه ر دزه یی باڵوبکرێته وه . له مه راسیمه که دا جگه له وه ی نوسه رو

هونه رمه ن���د واژۆ له س���ه ر کتێبه ک���ه ی ده کات، ه���اوکات باس���ێکیش له باره ی پێش���که ش کتێبه ک���ه وه

ده کات.

له دوای سلێامنی، هۆمه ر دزه یی له هه ولێریش کتێبه که ی باڵوده کاته وه

‌ره‌نگاڵه(492( سێشه ممه 2015/8/25 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

بڕوات به خۆت هه بێت و بیر له ڕوبه ڕوبوونه وه بكه ره وه ، ئه توانیت ئه وه ی ئێستا حه زت

لێیه تی بۆی بجه نگی .

سه فه ری ئه م هه فته یه زیانت پێده گه یه نێت، ل���ه ڕوی ئابوریه وه كێش���ه ت نابێت ته نها

له ڕوی سۆزداریه وه کێشه ت هه یه .

بڕوا به هه مو كه سێك مه كه به تایبه تی ئه وانه ی که په یوه ندی به كاری گرینگی

ژیانی تایبه تی خۆته وه هه یه .

زۆر باش هه نگاوت ن���اوه له بواری ئابوری تۆزێك ده س���تكه وتی دارایت ده ستکه وتوه كه به شێكی كێشه كانت چاره سه ر ئه كه ت.

كاره كان���ت و ب���ۆ زۆره حه ماس���ت هه ركه س���ێك بیه وێت روبه ڕوت بێته وه

له یه كه م هه نگاو ده دۆرێت.

قرژاڵدوانه‌‌

هه ندێ���ک له كه س���ه کانی ده وروبه رت کێشه کانت زیاتر ئاڵۆزده که ن له جێگای

یارمه تیدان .

فه‌‌ریکشێر

1010

پێویسته خانمان ئه وه بزانن كه شێوازی مكیاج كردن سه لیقه ی ئه وێت و پێویس���ته چه ند رێنماییه كی س���ه ره تای له س���ه ر شێوازی ئارایش���ت كردن بزانێت هه ر بۆیه پێویس���ته خانم���ان ئه م چه ند

رێنماییه ی خواره وه جێبه جێبکه ن:

- ئه و كه سانه ی كونه كانی ده موچاویان گه وره یه ، سه ره تا پێویسته كرێمێك به كار بهێنن پێش ئه س���اس ك���ردن، بۆئه وه ی ئه و كونانه

داپۆشێت، ئه و جۆره کرێمانه ش له ناو بازاڕ ده ست ئه كه وێت.

- هیچ كاتێك ده س���ت به كار مه هێنه بۆ ئه س���اس كردن، به ڵكو ئیس���فنج به كاربهێنه ، دواتر ئه گه ر ش���وێنێك ئه ساسه كه ی زۆر بو به پارچه یه ك په ڕۆی پاك په س���تانی بخه ره سه ر بۆ كه م كردنه وه ی

ئه و ئه ساسه زیاده یه .

- ئه گه ر له و كه س���انه ی كه نازانی قه ڵه می چاو یان رمێلی خوار چاو به كاربهێنیت، ئه وه باش���تر وایه تیپێكی ئاوی بده ی له خوار

چاوت تاوه كو چاو ره شتنه كه ته واو ئه كه یت دواتر لێی بكه ره وه .

- ئه گ���ه ر حه ز بكه یت برژانگت گه وره ده رچێت و به رز بێت، ئه وه نابێت مه س���كاره یه ك به كار بهێنێت كه زۆر ده مێك بێت كراوه بێت یان به كارت هێنابێت، چونكه مه س���كاره چه نێك تازه بێت ئه وه نه

بژانگه كه جوانتر ده رئه كه وێت.

- ئه گه ر له وكه س���انه ی كه چاوت هیالكه یاخود به یانیان چاوت و ده وروبه ره كه ی هه ڵده ئاوس���ێ ، ئه وه باش���تر وایه تۆزێك سه هوڵ له نایلۆنێك بیخه ره س���ه ر چاوت بۆماوه ی���ه ك، دواتر به ئاوی گوڵ چاوت بس���ڕه وه و ده خوله كێك چاوه ڕێ بكه دواتر ئارایش���ته كه ت

بكه .

- ئه گ���ه ر ح���ه ز ئه كه یت لێوت گه وره و ج���وان ده ربكه وێت ئه وه به فڵچه یه ك���ی ن���ه رم تۆزێك كۆنس���یله ر ب���ده له لێوه كانت و دواتر

سوراوه كه بكه .

سیحری جوانیله كاتی میكیاج كردن ئه م خااڵنه له بیر مه كه

خانمه هونه رمه ن���دی گۆرانیبێژ، له نجه سلێمانی له ش���اری کۆنس���ێرتێک عه لی س���از ده کات و تێیدا چه ن���د به رهه مێکی

هونه رمه ندان ده ڵێته وه .له رۆژانی عه لی له نجه کۆنس���ێرته که ی 27و 28ی ئ���ه م مانگ���ه کاتژمێ���ر 8ی ئێوار له ته الری هونه ری ش���اری سلێمانی

به ڕێوه ده چێت.ئ���ه م کاره هونه رییه له ژێر ناونیش���انی "س���اتێک بۆ هونه ر"دایه و گروپی موزیکی موزیکییه کان���ی کاره س���ه رجه م ل���وڕ

رێکخستوه .ئ���ه و به رهه مان���ه ی له م کۆنس���ێرته دا 10 ل���ه بریتی���ن ده کرێ���ن پێش���که ش به ره���ه م و س���ه رجه میان گۆرانییه کان���ی ناوداری ک���ورد و گروپی هونه رمه ندان���ی موزیکی لوڕ سه رله نوێ کاری موزیکی بۆ

ئه نجامداوه ته وه .کۆنسێرته که هاوبه شه که ی له نجه عه لی و گروپ���ی موزیک���ی لوڕ به بلی���ت ده بێت و بلیته که له چه ند شوێن و ناوه ندێکی شاری

سلێمانی ده فرۆشرێت.

له نجه ساتێک بۆ هونه ر ته رخان ده کات

ئا: مه زهه ر که ریم

وه رزشی شاخه وانی په یتا په یتا له کوردستان په ره ده سه نێت و کۆمه ڵێک خه ڵکی ته مه ن و پیشه جیاواز سه رقاڵی

ئه و وه رزشه ن و بۆ ئه وه مه به سته ش فدراسیۆنێکی تایبه ت به خۆیان

دروستکردوه .

هه رچه ن���ده ش���اخه وانی وه ک وه رزش و رێکخستن شتێکی نوێیه له کوردستاندا، به اڵم به هۆی سروشتی ش���اخاویی کوردستانه وه هه میش���ه هاواڵتیانی کوردستان مامه ڵه یان

له گه ڵ شاخدا کردوه . ش���اخەوانی فدراس���یۆنی س���ەرۆكی كوردس���تان ناوەندی س���لێمانی، ئیبراهیم كەریم حەمە له باره ی مێژوی ئه و وه رزشه وه به ئاوێنه ی راگه یاند "كە وەرزشی شاخەوانی وەرزشێكی نوێیە لەباشوری كوردستان كە وەك وەرزش پەیڕەو بكرێت، بەاڵم لەمێژەو لەباوباپیرانم���ان ش���اخەوانی ئەنجام دراوە بەاڵم بەش���ێوازی جیا جی���او وەك لەكاتی مەڕوم���ااڵت بەخێوكردن و پاش���ان لەكاتی كوردس���تان پیرۆزی لەخاكی بەرگریكردن كە ش���اخەكان هەمیش���ە پش���ت و پەنای خەڵك و هێزی پێشمەرگەی كوردستان بون، دیارە لەو س���ەردەمە جیایانەدا كە خەڵكی لەچیاكاندا ژیانیان بەسەر بردوە هەمو وەك

شاخەوان وابون".هه روه ه���ا له باره ی ئامانج���ی ئه وان له و وه رزش���ه راگه یان���د "ئامانج���ی وەرزش���ی چی���ا بەنێ���و گەش���تكردنە ش���اخەوانی جوان���ی سروش���تی سەركەش���ەكان و

كوردس���تان، بۆ س���ود وەرگرتن لەژینگەی دەرون و جەس���تەو بەهێزكردن���ی پ���اك و بڕوا ب���ون بەخودی خ���ۆت لەهەمان كاتدا ش���اخەوان دەبێت دۆستی ژیگەبێت و هەوڵ بدات بۆ پاك ڕاگرتن و سیمای جوانی چیاو

شاخه کان".ئام���اژه ی به وه ش کرد که ئه و وه رزش���ه که به ش���ێوه ی ئه کادیمی په ی���ڕه و بکرێت له کوردس���تاندا مێژوه که ی بۆ چه ند ساڵێک پێش ئێس���تا ده گه ڕێته وه ، "هۆكارەكەشی بۆ نەبونی ش���ارەزاو ڕاهێنەری شاخەوانی

دەگەڕێتەوە لەماوەی ڕابوردودا".دروس���تکردنی خۆرێکخس���تن و له باره ی ئه و فدراس���یۆنه وه ، ئیبراهیم که ریم ده ڵێت "س���ەرەتا ئێمە له مانگی 10ی ساڵی 2014 گروپێكمان دروس���تكرد به ن���اوی كۆمەڵەی چاالكی ل���ەكارو س���لێمانی و ش���اخەوانی ب���ەردەوام بوی���ن تاك���و 15ی ٣ی 2015 ن���اوی كۆمەڵەكەم���ان گۆڕی ب���ۆ ناوەندی سلێمانی فدراسیۆنی شاخەوانی كوردستان دوای وەرگرتنی مۆڵەت���ی فەرمی له ڕێگەی فدراس���یۆنی ش���اخەوانی كوردس���تان كە خۆشەویستە هەولێری له شاری بارەگاكەی

."هه روه ها ده ڵێت "لێرەدا دەمەوێت دڵسۆزی بەڕێز كاك دكتۆر ئەنوەر دۆڵەمەڕی سەرۆكی فدراسیۆنی ش���اخەوانی كوردس���تان بەرز بنرخێنم كە هاوكارمان بوە بۆ سەرخستنی ئەم وەرزش���ە كە بەڕێزیش���ی شاخەوانێكی هەمیشە كوردستانەوە بەئەزمونی به تواناو

پشت و پەنای شاخەوانانە".بۆ بون به ئه ندام بون له و فدارس���یۆنه دا چه ند مه رجێ���ک هه یه ، ئه وانی���ش نه بونی

هیچ که موکوڕییه کی جه س���ته یی و ده رونی، هه روه ه���ا نه بونی نه خۆش���یی درێژخایه ن،

به تایبه تی نه خۆشی دڵ و ڕه بۆ.له ئێستاش���دا ئ���ه و فدراس���یۆنه به ب���ێ توێژێ���ک و له هه م���و چی���ن و جیاوازی���ی، له هه ردو ڕه گ���ه زو به مێرد من���داڵ و گه نج و که س���انی به ته مه نه وه چاالکییه کانی خۆیان

رێکده خه ن.

سەرۆكی فدراسیۆنی شاخەوانی كوردستان ناوەندی سلێمانی رایده گه یه نێت که تا ئێستا وه رنه گردوه هاوکارییه کی���ان ج���ۆره هیچ له حکومه ت���ی هه رێ���م "چونك���ە ئێس���تای هەرێم به قەیرانێك���ی ئابورییدا تێدەپەڕێت ، بەڵێنمان پێدراوە له كاتی باش���بونی دۆخی هەرێ���م ئێمەش ه���اوكاری بكرێی���ن، بەاڵم لەس���ەرەتاوەو ئێستاشی لەگەڵدابێت هەمو

كارو چاالكی یەكانمان هەموی لەئەس���تۆی خۆمان���ە هەر له كڕینی پێداویس���تی و كرێی

هاتوچۆی گەشتەكانمان".ئه نجامدان���ی چۆنیه ت���ی له ب���اره ی گه شته کانیش���ه وه ، ئیبراهیم که ریم ده ڵێت "گەشتەكانمان گش���تییەو له ئێستادا تەنها ڕۆژان���ی هەینییە به ب���ەراورد كردنی دۆخی فەرمانبەران كە ئەو ڕۆژە پش���وەو دەتوانن

به شێوەیەكی بەرباڵو بەشداربن ".هه روه ها ده ش���ڵێت "له نێوان ئەو گەشتە گشتییانەدا ناو به ناو گەشتی تیمی تایبەتی ناوەندەكەشمان هەیە بۆ شاخە بەرزەكانی كوردستان كە له ڕۆژێكەوە دەستپێدەكات بۆ چەند ڕۆژێك كە ئەمەش تەنها تیمی تایبەت بەشدار به تواناكان به ئەزمون و له شاخەوانە

دەبن تێیدا".

ڕوکردن له وه رزشی شاخه وانی په ره ده سێنێتشاخه وانی.. بۆ به هێزکردنی جه سته و ده رون

چاالکییه کی گروپه شاخه وانییه که

لەدایکبون���ی دونیای مۆدێ���رن کردەیەکی ئاس���ان و س���ادەنەبو، ئەگەر دروس���تبونی دونیای���ە ئ���ەم گەورەکان���ی چوارچێ���وە بکەوێتە کۆتاییەکانی س���ەدەی هەژدەهەم و نی���وەی یەکەم���ی س���ەدەی نۆزدەهەمەوە، ئ���ەوا دروس���تبونی هەندێ���ک له ڕەگ���ەزە س���ەرەکییەکانی دەکەوێتە بەر لەو مێژوە. له مێ���ژوی هاوچەرخدا س���ەدەی هەژدەم بە سەدەی ڕۆش���نگەریی ناس���راوە و بەشێکی دونیای لەدایکبون���ی گرنگ���ی هۆکارەکانی مۆدێ���رن پەیوەندی���ی بە ڕۆش���نگەرییەوە هەیە. لەگەڵ ڕۆشنگەرییدا زۆر شت گۆڕانی بەسەردادێت، یەکێک لەو گۆڕانە سەرەکیی و بنەڕەتییان���ە گۆڕان���ە له ڕوانینی مرۆڤدا بۆ "کات"، وات���ە بۆ "زەمەن". کە باس له کات دەکەم باس لەو دو شێوازەی کات ناکەم کە "کاتی بایۆلۆژیی" و "کاتی س���ایکۆلۆژیی"ن، بەڵکو باس له "کات���ی فیزیایی" دەکەم کە کاتێکی گش���تییە، باس ل���ەو کاتە دەکەم کە دەکرێت لەڕێ���گای کاتژمێرەوە بیپێوین و بزانین���ن ل���ه چ س���اتەوەخت و س���ەردەم و بایۆلۆژیی" "کات���ی دەژی���ن. ڕۆژگارێک���دا کاتێک���ی ناوەکی���ی ناو جەس���تەی مرۆڤە و پەیوەندی بە ریتمی ئیشکردنی ئۆرگانەکانی لەش���ی مرۆڤ���ەوە هەیە، ریتمێ���ک کە ئەو ئۆرگانانە لەگەڵ ریتمی جوڵەی ش���ەو ڕۆژدا گونجاندویان���ە. ب���ۆ نمونە کە ش���ەو دێت ل���ەش دەنوێت و کە ڕۆژی���ش هەڵدێت لەش بەخەب���ەر دێتەوە. "کاتی س���ایکۆلۆژیی"ش کاتێکی دەرونیی تایبەتە و پابەستە بەدۆخی دەرونیی و ش���ێوازی ئەزمونکردنی تاکەکەس

بۆ "کاتی فیزیایی"ەوە. وەک وتم مەبەستم له کات ئەو کاتە فیزیایە گشتییەیە کە دەشێت بیپێورێت و ڕوداوەکانی ژیانی کۆمەاڵیەتیی و فەرهەنگیی و سیاسییش لەناویدا ڕودەدان، هاوکات دەش���ێت بەسەر "ڕابردو" و "ئێستا" و "ئایندە"دا دابەشیبکەین. یەکێک له ئاکارە هەرە سەرەکییەکانی دونیای ک���ۆن، دونیای ب���ەر له لەدایکبونی دونیای مۆدێرن ئامادەیی ئەو ڕوانین و تێگەیش���تنە تایبەتەی���ە بۆ کات کە دەش���ێت بە "کاتی بازنەیی" یان "کاتی داخراو" ناونوسیکەین. کات لێرەدا لەش���ێوەی بازنەیەکدا دەبینرێت لەهەر خاڵێکیەوە دەستپێبکەیت و بجوڵێیت دواج���ار دەگەڕێیتەوە س���ەر هەمان خاڵ. ه���ەم ئێس���تا و هەم ڕاب���ردو ه���ەم ئایندە بەش���ێکن له یەک زەمەن، ئێس���تا ڕابردوە و ڕابوردوش ئایندەیە، کات ناگۆڕێت و لەدۆخی خودوبارەکردنەوەیەکی بەردەوامدایە. ڕاستە ئەفالتون و بەشێکی زۆر له یۆنانییە کۆنەکان باوەڕیان وابو کە کات دەجوڵێت، بەاڵم ئەم جواڵنە جوڵەی ناو چێوەی بازنەیەکن، خۆیان بەبەردەوامی دوبارەدەکەنەوە. ئینجل خۆشی ئەو ڕاونینە بازنەییە بۆ کات پێشنیاردەکات و پێوایە "ئەوەی کە هەیە هەر ئەوەیە هەمیشە دەبێت و ئەوەی دروستکراوە هەر ئەوەدەبێت کە هەمیە دروستدەکرێت و هیچ شتێکی تازە

لەژێر ئاسماندا دروستنابێت".ڕەنگ���ە ک���ەس وەک ئیبن خەل���دون ئەم ڕوانیننە بازنەییەی بۆ کات بەس���ەر مێژوی م���رۆڤ و کۆمەڵگاکان���دا پیادەنەکردبێ���ت. الی ئیب���ن خەلدون مێژوی م���رۆڤ مێژوی تیایدا ک���ە بەردەوامە دوبارەبونەوەیەک���ی بەهێزدەبێ���ت و لەدایکدەبێ���ت و هێزێ���ک لەناودەچێت، پیردەبێت و لەدوا وێس���تگەدا بۆئ���ەوەی جێگەی خ���ۆی بدات ب���ە هێز و دۆخێک���ی ت���ر کەهەم���ان ئ���ەو قۆناغانە دوبارەدەکاتەوە. لەم ڕوانینەدا بۆ کات شتێک پێشکەوتنەوە بەرەوپێش���ەوەچون و بەناوی بونی نییە. تا س���ەدەی هەڤدەهەم زۆربەی مرۆڤایەتی باوەڕی وەک باوەڕی ئیبن خەلدون وابو. لەدایکبون و گەورەبون و پیربون و مردن بازنەی���ەک بوە کە هەم بۆ ژیانی تاکەکەس و هەم ب���ۆ جوڵەی مێژو ڕاس���تبوە. وەکچۆن جوڵ���ەی وەرزەکانی���ش جوڵەیەکی بازنەیی خۆدوبارەکەرەوەی بەردەوامە. له قواڵیی ئەم دیدەدا ب���ۆ کات بۆچونێک ئامادەیە پێیوایە هیچ شتێک له ڕاس���تیدا ناگۆڕێت، مرۆڤ و کۆمەڵگاکان تەنها له دۆخی سوڕاندنەوە و خۆ دوبارەبونەوەیەکی بەردەوامدان، جیاوازییەک لەنێوان ڕابردو ئێستا و ئایندەدا بونی نییە. ئەم ڕوانینە بازنەییە له ئەفالتونەوە تاسەر جۆن لۆک بەردەوامە. له سەدەی هەڤدەهەمدا ئەم ڕوانینە لەسەرخۆ گۆڕانی بەسەردادێت و ڕوانینێکی ت���ر بۆ زەمەن جێیدەگرێتەوە کە دەشێت بە "ڕوانینی ڕاستەهێڵ" ناویببەین. کات لێ���رەدا له ش���ێوەی ڕاس���تەهێڵێکدا دەبینرێت ک���ە خاڵە جیاوازەکانی لەس���ەر ڕاس���تەهێڵێکە بەیەکەوە گرێ���دراون، بەاڵم له یەکت���ری جی���اوازن و بەهیچ ش���ێوەیەک یەکتری دوبارەناکەنەوە. وەک ڕاس���تە هێڵ

جوڵەی کات جوڵەیەکە ڕوی لەپێش���ەوەیە و گەڕاندنەوەی بۆ دواوە تیادا نییە. کات لەم ڕوانینەدا دەڕوات و ناوەستێت و خاڵەکانیشی لەیەکتر جی���اوازن و دوبارەکردنەوەی یەکدی نی���ن و بەهیچ ش���ێوەیەکیش هی���چ یەکێک لەو خااڵنە ناتوناێت ب���ۆ دواوە بگەڕێتەوە. فرانسیسی بیکۆنی بریتانیی یەکەمین کەسە ئەم ڕوانینە بۆ کات تیوریزەدەکات و دواتریش ئیسحاق نیوتن و لۆک و دیکارت و مۆنتسیکیو سپینۆزا و ئادەم س���یمس و کانت و زۆرانێکی تر بەتەواوی دەیچەس���پێنن. بەم ش���ێوەیە پارادیمێکی نوێ لەدایکدەبێت کە مەسەلەی س���ەرەکیی تیایدا "مەسەلەی پێشکەوتن"ی

بەردەوامە لەڕێگای تێپەڕینی کاتەوە. ئ���ەم گۆڕانانە ڕێگا بۆئەوە خۆش���دەکەن چەمکی "قۆناغ" لەدایکببێت و مێژو بەس���ەر دابەش���بکرێت، جیاوازدا قۆناغی کۆمەڵێک کە هی���چ قۆناغێکی���ان لەویتریان ناچێت، ئەم قۆناغی���ان لەویتریان پێش���کەوتوترە. ئەم���ەش مانای ئ���ەوەی ئەم���ڕۆ له دوێنێ پێشکەوتر لەمڕۆ پێشکەوتوترە و سبەینێش دەبێ���ت. بیرۆک���ەی دابەش���کردنی مێژو بۆ "قۆناغ"ی جیاواز و گەش���ەی ب���ەردەوام لەم "قۆناغ"ەوە ب���ۆ ئەویتریان بیرۆکەیەکی زۆر گرنگی دونیای مۆدێرنە و یەکێکە لەو مەسە له س���ەرەکییانەی دونیای مۆدێرن له دونیای ب���ەر له مۆدێرن جیادەکات���ەوە. وێناکردنی مێ���ژوی مرۆڤ وەک مێژویەکی فرەقۆناغ کە تازەکانی���ان له کۆنەکانیان پێش���کەوتوترە بەش���ێکی بنەڕەتیی هۆش���یاریی مۆدێرنە. س���ەرەکییەکانی له کۆڵەک���ە یەکێکی���ش ڕۆش���نگەریی بەرگریکردن���ە ل���ەم ڕوانین و وێناکردن���ە بۆ کات، بۆ دابەش���کردنی مێژو بەس���ەر قۆناغە تاریکەکان���ی ڕابردو قۆناغە

ڕۆشنەکانی ئەمڕۆ و ئایندەدا. گ����ەورە هێج����گار بڕێک����ی ئاش����کرایە له گەش����بینیی و خۆش����باوەڕیی لەن����او ئەم دیدە تازەیەدا بۆ کات و لەوێش����ەوە بۆ مێژو ئێس����تا و ئایندەی مرۆڤایەتیی. ڕۆشنگەریی وەک چەمکێک تەعبیرە ل����ەم گۆڕانکارییە له ڕوانیندا بۆ کات و بۆ مێژو. ڕۆشنگەرەکان پێی����ان وابو دونیای ئ����ەوان، بەبەراورد بە دونیای ب����ەر لەخۆی����ان، دونیایەکی تەواو ڕۆش����ن و ڕوناک و پڕ تیشکی زانین و عەقڵ و زانس����تە. تا مێژوش بەرەوپێش����ەوە بچێت ئ����ەم ڕوناکیی����ە ه����ەم بەهێزت����ر دەبێت و ه����ەم بۆ هەمو ئاس����تە جیاوازەکانی ژیانی تاکەکەسی و دەستەجەمعی دەگواسترێتەوە، بەجۆرێ����ک نهێنییەک نامێنێتەوە تیش����کی عەقڵ ڕوناکینەکاتەوە. لەدایکبونی چەمکی "قۆناغ" وادەکات یەکێک لەو پرسیارە هەرە سەرەکیی و تازانەی دێنەکایەوە پرسیاربێت دەربارەی قۆناغ����ەکان: ئایا کۆمەڵگا له چ قۆناغێکی گەش����ەکردندایە؟ چۆن دەکرێت کۆمەڵگا له قۆناغێک����ەوە بۆ قۆناغێکی تر بگوازێتەوە؟ ئەی چۆن دەس����تکاری دونیا بکرێت بەشێوەیەک بپەڕێتەوە بۆ قۆناغێکی گەش����ەکردوتر و پێش����کەوتوتر؟ لەسەدەی هەڤدەهەم����ەوە "قۆناغ" دەبێتە بەش����ێکی بنەڕەتی����ی ڕوانین����ی مرۆڤ ب����ۆ کات و بۆ

مێژو.

بیروڕا(492( سێشه ممه 122015/8/25 birura.awene@gmail.com

ئه و قه یرانه ی ئێستای هه رێم جارێكی ت���ر س���ه لماندیه وه ، كه ئ���ه و بناغه ی سیستمه سیاس���ه كه ی هه رێمی له سه ر بنیادنراوه ، فشه ڵ و ناتۆكمه و پڕ كێشه و

گیروگازه . به جۆرێك، به بێ ده ستكاری كردنی ئ���ه م بناغ���ه و دوباره داڕش���تنه وه ی و سیاس���ی و سیس���تمی بیناكردنه وه ی ئاب���وری و س���ه ربازی و پ���ه روه رده ی، ناتوانێ���ت بۆ بینا له س���ه ركردنی نوێ پش���تی پێ ببه سترێت و گره وی له سه ر بكرێت. شه ڕی ناوخۆ و، دابه شكردنی هه رێ���م و، به ڕوكاركردن���ی دام و ده زگا فه رمی���ه كان بۆ به رژه وه ن���دی حیزب و، نیش���تیمانیه كان ده زگا الوازی و، پاش���ماوه ی به رفراوان و، گه نده ڵیه كی دو ئیداره ی ك���ۆن و، ناكارای ئیداری و، ت���اك ڕه هه ندی س���ه رچاوه ی دارای و، نادادپه روه ریه كی ئاشكرا له دابه شكردنی داهات و نه بونی ده رفه تی یه كس���ان بۆ به هره مه ند بون له خێ���ر و بێری واڵت و گه نده ڵبونی به توان���اكان و پ���ه ره دان ژیان���ی حیزبی و، چه ندی���ن هۆكار تر، كارێكی���ان ك���ردوه ، بناغ���ه ی واقیعی ئێس���تای هه رێ���م ناتۆكم���ه و، ڕه وتی گه شه كردنیشی دوچاری شێوان و الدان بێت. ئه و قه یرانه ی ئێستاش هه رێمی س���ه رقاڵ كردوه و، به قه یرانی سه رۆكی هه رێم و یاس���ای سه رۆكایه تی ناسراوه ، ده رهاوێشته ی ده ركه وته و له جه وهه ردا قه یران���ه قوڵه كه ی���ه ، ك���ه ڕه گه كانی به بونیادی سیس���تمی سیاسیدا چۆته خواره وه و، كارێكی كردوه ، هه ر وێستگه و به ج���ۆر و ش���كڵێ گوزارش���ت له خۆی بكات. ئێمه پێ���ش ئه وه ی له قه یرانی س���ه رۆكایه تی هه رێمدا بین، له قه یراندا بوین، قه یرانه كه ش ڕه گه كانی له كلتوری سیاسی و ناته ندروستی ژیانی حیزبی و، له ئاست لێپرسراوێتیدا نه بونی نوخبه ی سیاس���یدا خ���ۆی حه ش���ارداوه . بۆیه نابێت بیرمه ن���د و چاودێر و غه مخۆری نیشتیمانی و عه قڵه نه خه وتوه كان گره و له سه ر هه ندێ عه ڵقه بكه ن، كه تیایدا وێنای هه رێم جۆرێ له خۆشگوزه رانی و س���ه قامگیری و گه ش���ه پێدانی ڕواڵه تی به خۆوه ده بینێت و، نێوانی حیزبه كانیش خراپ ده رناكه وێت. چونكه ئه و دۆخه ه���ه روه ك ڕاب���ردو واقیعی ئێس���تاش خستیه ڕو، زاده ی پالنێكی گه شه كردنی سیاسی و ئابوری نیش���تیمانی تۆكمه و داڕێژراو نیه و هه میشه له به رده م ئه گه ری پاشه كش���ه و النی كه م وه س���تان و خۆ دوباره كردنه وه دایه . دڵخۆشنه كردنی فك���ری و ئه كادیمی و سیاس���ی قوڵیش له نائومێ���دی تاكی ئاس���ای جیاوازه ، ده سته بژیره زیندوه فكری و ئه كادیمی و ڕێس���ا و له ڕوانگ���ه ی سیاس���یه كه ، بنه ماكانی گه ش���ه كردنی ڕاسته قینه و، پێوه ره جیهانیه كان بۆ ڕیزبه ندی كردنی سیستمه سیاس���ی و ئابوریه دواكه وتو گه شه كردو پێشكه وتوه كانه وه ، واقیعی نیشتیمانی خۆی ده خوێنێته وه . به وه ش گه شه و گه ش���ه پێدان و، خۆشگوزه رانی ئاب���وری تاك ڕه هه ند و له چوارچێوه ی له گه ڵ جۆرێكی به رخۆری���دا، كلتوری تر له خۆش���گوزه رانی و به رزی ئاس���تی ژی���ان و گ���وزه ران جیاده كات���ه وه ، كه به رهه می وه گه ڕخس���تنی توانا ماددی و كۆمه ڵگایه ، نه ت���ه وه و مه عنه ویه كانی له پێناو ئابوریه كی سه قامگیر و، به پیرۆز قه اڵچۆكردنی كار و، به ه���ای ڕاگرتنی مش���ه خۆری كۆمه اڵیه ت���ی. به كورتی س���ه رهه ڵدانی ناو به ناوی قه یرانه كان و چه ند پاتبونه وه یان، ده توانرێت بكرێت به پاڵنه ری ڕاچڵه كین و هه ژان و وش���یار بونه وه یه كی فكری و سیاس���ی ڕه سه ن و بنه مادار و، ده س���تكردن به پش���كنینی كۆی واقیعه كه و په نجه نانه سه ر ڕه گ و ڕیش���ه ی قه یرانه ك���ه و ه���ۆكاری زام و خوێن به ربونه نیمچ���ه به رده وامه كان. بۆیه كاتی ئه وه هات���وه ، واز له پینه و په ڕۆو، به ڕێكردنی كات و، دواخس���تنی چاره س���ه ره كان و، زمان���ی وه س���فی و لێپرسراوانه ئازایانه و بێنین و، ڕواڵه تی به ره و ڕوی واقیع���ی خۆمان ببینه وه . واقیعێك كه به ده ست جۆره ها كێشه و ده ناڵێنێ���ت و، قه یران���ه وه الوازی و به دوباره ڕاس���ته قینه ی پێویستیه كی وێنا پێبه خشینه وه هه یه . با چیتر كات به فیڕۆ نه ده ی���ن و خۆمان به به ره نجام و نه كه ین و، سه رقاڵ ده رهاویشته كانه وه له ڕه گ و ڕیشه و هۆكاره كان بكۆڵینه وه و،

بۆ ش���ۆڕكه ینه وه چاره س���ه ره كانمان قواڵی، ده بێت ئێمه ڕاس���تگۆ بین ئه م واقیعه به ده ست دو كه رتی و ناجێگیری و، ده ناڵێنێ ، ڕواڵه تیه وه سه قامگیریه كی كێشه ش���مان ه���ه ر له ده زگاكاندا نیه . به ڵكو له و بونیادانه دایه كه ده زگاكانی له س���ه ر دامه زراوه . ئه گه ر خوازیاری ده س���تكه وتی گ���ه وره و په ره دانێك���ی سیاس���ی و به ئه زمون���ی چۆنایه ت���ی گۆڕانكاریه كان ده بێت، ئابوریش���مان، ل���ه م پێناوه دا ڕیش���ه ی و واقیعی بن. چاكس���ازیه ك بێت تامی شۆڕش بدات. وشیاریش بین به وه ی په ره سه ندنی ڕۆژ به ڕۆژی هه ستی هاواڵتێتی و سه رهه ڵدانی س���ه ره تاكانی كۆمه ڵگایه ك���ی مه ده نی كوردس���تانی و بونی نه وه یه كی نوێ ی ناڕازی و جۆره ها ش���تی ت���ر، هێنده ی تر فشاره كان له س���ه ر واقیعی ئێستا و چوارچێوه و دامه زراوه و په یوه ندیه كانی به هێزت���ر ده كه ن. كۆمه ڵ���گای كوردی ته ندروس���ت بێت یاخود ش���ێواو، یان تێكه ڵه یه ك له هه ردوكیان، به قۆناغێكی هه ژان���ی نێوخ���ۆی و، ڕاگوزه ریدا ڕه ت ده بێ���ت. قه یرانه كه ی س���ه رۆكایه تیش پێ ی س���ه لماندینه وه ، كه په یوه ندیه حیزبی و سیاسی یه كان و دامه زراوه كان به رگه ی تاقیكردنه وه ی گه وره و ته نانه ت گه مه یه ك���ی سیاس���ی توندیش ناگرن. جۆراوجۆردا، له ئاس���تی دابه شبونیش ڕاس���تیه كی واقیعی ئێس���تای كۆمه ڵی كوردس���تانه . به ئاس���انی جیاوازیه كان ده گۆڕێن بۆ ناكۆكی و ڕه گه زه مێژویه كان به ره و ملمالنێكان ده بن���ه وه و، چاالك نیمچه سفری و ڕیزبه ندیه كی توند ده چن. لێ���ره وه بیر هه موان دێنینه وه كه ئێمه چه ندین ده رفه تمان بۆ چاره سه ركردنی ڕیشه مێژوی و قوڵه كانی قه یرانه كه مان

له ده ست داوه . له س���ه ر به موجامه له و ڕۆژگارێكمان چاره نوسی گش���تی و حسابی سامانی خه ڵ���ك یه كتر ڕازی كردن و ڕای كردنی كاروباره كان ته كتیكیان���ه ی ڕۆژان���ه و ئ���ه وه ش ب���رد، به رهه م���ی به س���ه ر له ڕویه كیدا، كه ڵه كه كردنی كێش���ه كان ودره نگكه وتنی چاكس���ازی ڕاسته قینه پێویس���ته كان و س���ه ر ڕێخس���تنه وه ی گه شه كردنی كۆمه ڵگه بو. له به ر ئه وه به ده ستیش���ی ئه وه ی وادا له دۆخێكی ده هێنین له به رده م ئه گه ری له ده ستدان و الوازكردن و پاشه كش���ه دایه . یه كێ له و ده رفه ته مێژویانه ی له ده س���تیش درا. ده رفه ت���ی بزوتن���ه وه ناڕه زایه تیه كه ی (17ی ش���وبات( ب���و. ك���ه به ئیلهام ناوچه كه و له شۆڕش���ه كانی وه رگرت���ن كاریگه ر بون به واقیع���ی نادادپه روه ر و نانیش���تیمانی له گه نده ڵ���ی و پ���ڕ خراپ���ی دام���ه زراوه كان و، بون���ی خزمه تگوزاریه كان و فۆرمه حوكمڕانیه كه

جوت حیزبیه ناته ندروس���ته كه ، سه ری هه ڵدا و داوای چاكسازی ڕیشه ی و كۆتای هێن���ان به فۆرمه زاڵه ك���ه ی حوكمڕانی له كوردس���تاندا ده ك���رد. بزوتن���ه وه ی (17ی ش���وبات( و ڕاگه یه ن���راوه )7( خاڵیه كه ی بزوتنه وه ی گۆڕانیش داوای هه ڵوه شاندنه وه ی حكومه ت و په رله مان و ده كرد.ئه و ڕاگوزه ری���ان دۆخی چونه داوایه بۆ ئ���ه و ڕۆژگاره له الیه ن پارته پارتیه وه به تایبه تیش فه رمانڕه واكان و دژایه ت���ی له كوده ت���ا و ج���ۆرێ وه ك ئاسایش���ی نه ته وه و به رژه وه ندیه كانی نیش���تیمانی و كه وتنه ژێ���ر كاریگه ری هه ندێ هێ���زی ده ره ك���ی لێكدراوه یه ! دوای له قاڵبدانی بزوتنه وه كه ش له الیه ن پارت���ی و كۆت���ای پێهێنان���ی له الیه ن یه كیه تیه وه ، كوردس���تان به وێستگه ی جۆراوجۆردا تێپه ڕیوه . به اڵم س���ه لما هیچ ل���ه و ف���ۆڕم و ش���ێوازانه ی كار و نه بونه حیزبایه ت���ی سیاس���ه تكردن و چوارچێوه یه كی سروشتی بۆ كه وتنه سه ر ڕێ ی كۆمه ڵگا و نوێكردنه وه ی فۆرمی ده س���تكاریكردنێكی فه رمانڕه وایه تی و ڕاس���ته قینه ی واقیعه كه . ئێمه ده بێت بزانین 17ی ش���وبات و، س���ه رهه ڵدانی ئۆپۆزس���یۆن و، بونی چه ندین قه ڵه می بوێر و، س���ه ره نجام تۆڕی كۆمه اڵیه تی ئاس���مانیه كه ناڵه په یوه ندیك���ردن و، س���ه ربه خۆ و نیمچ���ه س���ه ربه خۆكان، له ناوه وه كۆمه ڵگه ی���ان ڕاده ی���ه ك تا 17ی له س���اڵڕۆژی هه ڵته كان���دوه . شوباتی ئه مساڵیشدا له وتارێكدا كه هه ر له هه فته نام���ه ی ئاوێنه دا باڵوم كرده وه باسم له وه كرد، 17ی شوبات خوێنێكه و چۆته شاده ماره كانی كۆمه ڵگاوه و ته واو نه بوه و هه ر وێس���تگه یه ك به شێوانێكی جی���اواز گوزارش���ت له خ���ۆی ده كات، ئامانجه س���ه ره كیه كانی 17ی چونكه ش���وبات نه هاتونه دی ، ئه و هوشیاریه ی ب���و، شوباتیش���ه وه 17ی له پش���ت ئاماده گ���ی هه ی���ه . ئ���ه ی ئ���ه وه نیه ده بینین س���ه یردا له )مفارقه (یه ك���ی پارتی له ئێس���تادا داواك���ه ی ناڕازیانی 17ی ش���وبات، واته هه ڵوه شاندنه وه ی هه ڵبژاردنی په رله م���ان و حكوم���ه ت و پێش���وه خته وه ك چاره س���ه ر بۆ ئه و قه یرانه ی ئێستا به رۆكی هه رێمی گرتوه ده خات���ه ڕو؟! با مه به س���تی پارتیش هه مان مه به ستی ناڕازیانی 17ی شوبات

نه بێت. هه ر بۆی���ه واده بینم، هه روه ك له پرۆژه نیشتیمانیه فراوانه كه شمدا كه له به رواری 2015/6/25 باڵوم كرده وه و س���ه رۆكایه تیه كه و هه رسێ ئاڕاسته ی حیزبه كان���م كرد، پێویس���ته هه رێمی قۆناغی بخرێته به فه رمی كوردس���تان ڕاگوزه ری���ه وه ، كه له ئێس���تاوه تا دو س���اڵی تر بخایه نێت. چونكه هه روه ك له پرۆژه كه دا ئاماژه م پێكردوه له چه ندین ڕوه وه به كرده وه له قۆناغی ڕاگوزه ریدایه . ئ���ه وه ش ئه وه مان پ���ێ ده ڵێن. ئه گه ر ئه م واقیعه كرداریه به فه رمی نه ناسین و دان���ی پێدانه نێین و ڕێكه وتنی له س���ه ر نه كه ین و، جوان به ڕێوه ی نه به ین و مافی خۆی پێ نه ده ین، قۆناغی ئاڵ و گۆڕی دیموكراسی دوچاری شێوان ده بێته وه و به شداری له حكومه تیش یه كسان نابێت

به به شداری له ده سه اڵت.له م قۆناغه ش���دا كار له سه ر دوباره داڕش���تنه وه ی بناغ���ه و بیناكردنه وه ی سیس���تم و دامه زراوه كان و به هێزكردنی ئاڕاس���ته دان دیموكراس���ی و ژێرخانی به گه ش���ه پێدان���ی كۆمه ڵگ���ه بكه ین. هه ن���گاو ئه ركه كانی قۆناغی ڕاگوزه ری

به م جۆره ی خواره وه بن :1- دوب���اره داڕش���تنه وه ی به رنامه ی )انتقال���ی ( ڕاگ���وزری حكومه ت���ی كورتكردن���ه وه ی له چه ن���د ئه ركێك���ی دیاریك���راوی بنچین���ه ی دا، دوب���اره له پاڵ ڕای كردنی په س���ه نكردنه وه ی ، هاواڵتی���ان و ڕۆژان���ه ی كاروب���اری خزمه تگوزاری���ه پێشكه ش���كردنی

بنه ڕه تیه كان.2- داڕشتنه وه ی یاسای سه رۆكایه تی هه رێ���م به گوێره ی سروش���تی قۆناغی یاسایه كی یاخود ده ركردنی ڕاگوزه ری

نوێ له و باره یه وه .له پێشگرتنی میكانیزمێكی نوێی -3كاری په رله مانی كه له گه ڵ ڕاپه ڕاندنی ئه ركه یاس���ای و چاودێریه كانی قۆناغی

ڕاگوزه ریدا گونجاو بێت. ده س���تور و له س���ه ر س���ازان -4داڕش���تنه وه ی دواتر په س���ندكردنی و دام���ه زراوه كان به گوێره ی ئه و )ئه گه ر

كێشه یه ك هه بو(.5- رێكه وت���ن له س���ه ر پرۆژه یه ك���ی چاكس���ازی هه مه الیه نه ی ڕاس���ته قینه بواره كاندا و ده زگا و دام و له س���ه رجه م

پیاده كردنی .6- ڕێكه وت���ن له س���ه ر پرۆژه یه ك���ی نیشتیمانی به مه به ستی زه مینه سازكردن كوردستان. باش���وری بۆ سه ربه خۆی به جۆرێك هه وڵبده ی���ن كۆتای قۆناغی ڕاگ���وزه ری به جاڕدانی به س���ه ربه خۆی كۆت���ای پێ بێ���ت و ئه م دو س���اڵه ش سیاس���ی و خۆش���كردنێكی ڕێ���گا دامه زراوه ی و ئابوری و ده رونی بێت بۆ دامه زراندنی قه باره ی ده وڵه ت و گێڕانی به چوارچێوه یه ك���ی پڕ هی���وا و به پێتر ئابوری و سیاس���ی و بۆ گه ش���ه كردنی پاراس���تنی كه رامه تی هاواڵتی و دوباره شارس���تانیانه ی ئاماده بونه وه یه ك���ی گه لی كوردستان له مێژو شانۆ و واقیعی

ناوچه كه دا.7- دانان���ی به رنامه یه ك بۆ ڕیفۆرمی حیزب���ی ل���ه ڕێ ی هه مواركردن���ه وه ی

یاسای پارته سیاسیه كان.گشتی س���ه رژمێری ئه نجامدانی -8

له هه رێمدا.9- ئه نجامدان���ی هه ڵبژاردن له كۆتای دو ساڵه كه دا به به شداری )UN( و دام و

ده زگا نێوده وڵه تیه كان.ئ���ه وه ی ب���ه الی ئێمه ش���ه وه گرنگه له ئێستادا به رنامه ی قۆناغی ڕاگوزه ری نیه ، به ڵكو ڕێكه وتنه له س���ه ر پێ نانه ناو قۆناغه ك���ه و ناولێنانیه تی . چونكه پرۆژه ی ده توان���ن ش���اره زایان دواتر هه مه الی���ه ن و جۆراوجۆرمان له و ڕوه وه وا له ئێس���تادا به رده س���ت. بخه ن���ه ده بینم چی تر دو س���اڵی تر سه رۆك و حكومه ت و په رله مان به م جۆره ی ئێستا نه ڕۆن و درێ���ژه به خۆیان نه ده ن. په نا نه برێته به ر هه ندێ هه ڵوه ش���اندنه وه ی نابابه تیان���ه ی تۆڵه كه ران���ه وه ش ك���ه به زی���ان بۆ ب���ۆ س���ه ركۆی دۆخه كه و له هه رێم���ی نیش���تیمانی پ���رۆژه ی كوردس���تاندا ده ش���كێته وه . به ڵك���و هه رچی هه یه و نیه بخرێته )سیاق(ێكی نوێ ی سیاس���ی و دامه زراوه یه وه . با ئه م ده رفه ته ش ل���ه م ڕوه وه به وێنه ی 17ی ش���وبات له ده ستنه ده ین. چونكه بێ دوب���اره بیناكردنه وه ی سیس���تم و قه یران���ه كان، ڕیش���ه ی چاره س���ه ری پێناچێت چاره سه ری دابڕاو )جزء(ی

چاره سه ر بێت.

ئه بوبه كر عه لی

لەدایکبونی قۆناغ

چاره سه ری ریشه یی وا له وه داهه رێمی كوردستان به فه رمی بخه ینه دۆخی ڕاگوزه ریه وه

یەکێکیش له کۆڵەکە سەرەکییەکانی

ڕۆشنگەریی بەرگریکردنە لەم

ڕوانین و وێناکردنە بۆ کات، بۆ

دابەشکردنی مێژو بەسەر قۆناغە

تاریکەکانی ڕابردو قۆناغە ڕۆشنەکانی

ئەمڕۆ و ئایندەدا

پارتی له ئێستادا داواكه ی ناڕازیانی

17ی شوبات، واته هه ڵوه شاندنه وه ی

حكومه ت و په رله مان و هه ڵبژاردنی

پێشوه خته وه ك چاره سه ر بۆ ئه و قه یرانه ی ئێستا به رۆكی هه رێمی گرتوه ده خاته

ڕو؟!

له ئێستادا وا ده بینم چی تر دو ساڵی تر سه رۆك و

حكومه ت و په رله مان به م جۆره ی ئێستا

نه ڕۆن و درێژه به خۆیان نه ده ن

په نا نه برێته به ر هه ندێ

هه ڵوه شاندنه وه ی نابابه تیانه ی

تۆڵه كه رانه وه ش كه به زیان بۆ بۆ

سه ركۆی دۆخه كه و پرۆژه ی نیشتیمانی

له هه رێمی كوردستاندا ده شكێته وه

تاکە ش���تێک که زۆر گرنگ���ه خه ڵکی له س���ه ر په روه رده که ین که چۆن بتوانن

ناسنامه ی خۆیان بپارێزن) کونفۆشیۆس(

٢٨.٧. ٢٠١٥ دوای چەن���د س���اڵ لەبێدەنگ���ی کاک "عوس���مانی حاجی مەحمود" بەش���ەش ب���ەش بیرەوەری ٣س���اڵ ژیان و گوزەران���ی خۆیانی بۆ باس���کردین، وەک پارتیزانێک���ی دوای ئەنف���ال، ل���ە ژێر ناونیش���انی " پاش "ئه نفالی ٣" بڕیاری مانه وه و خۆڕاگری باڵوکرایەوە، ئاوێن���ە لەڕۆژنام���ەی "ه���ەر لەو کاتەش���دا یەک دو بەش���ی هەمان بیرەوەریش لەکوردستانپۆس���ت

باڵوکرایەوە.کاتێک من دەس���تم کردە خوێنەوەی بیرەوەری���ە کە، س���ەیرم ک���رد کاک عوسمان باس لە ش���تگەلێک دەکات، کە لەهەر جێگەیەکی تری ئەم دنیایەدا ئەمە ڕوی بدای���ە بەدڵنیایەوە، دەبوە کەرەس���ەی مێدیاکان و، دەیان فلیم و کتێبی لێ بەره���ەم دەهات، هەر هیچ نەبوایە دەبوە کەرەسەی مێزگرتن لەناو کەناڵی تەلەفیزۆنەکانەوە، یان داوا لە خاوەن نوس���ینەکە دەکرا بێت تیشکی زیاتر بخاتە س���ەر ئەو قوربانی دانەو ئەو ئازایەتی ی���ە ،کە ئەو جەوامێرانە لەو ڕۆژە تاریکانەدا ئەنجامیان داوە کە

بەسەر گەلەکەماندا هاتوە.کاک عوسمان دەڵێ:

گه رمیان یه كێك بو له و ناوچانه ی كه له پاش ئه نفالی سێ تا ڕاپه ڕین له ساڵی به به رده وام���ی پێش���مه رگه ی ١99١دا

لێمایه وه .بەر لەوەی دەس���تکەم بەنوس���ینی تێبینێکان���م لەس���ەر بی���رەوەری ئەم پی���اوە، ک���ە بێدەنگ���ی ڕەوش���تێکی پێداوە ک���ە کەمت���ر دەربکەوێت، یان ه���ەر دەر نەکەوێت و هەمیش���ە وەک بیرکردنەوەیەک خەریک���ی مرۆڤێ���ک بێت و خەمێ���ک داگیری کردبێت، وەک ئەوەی بیەوێت زیاتر خۆی بناس���ێت، ئەو پی���اوە دەڵێ تێڕامان دەکات، یان ئاڵۆزی ڕوداوەکان داگیری کردوە، بۆیە هەمیشە گوێدەگرێت و کەم قسەدەکات و کاتێکیش دەرناکەوێت، لەمێدیاکانەوە چیرۆکی ژیانی خۆی دەنوسێتەوە ئێمە المان س���ەیر دەبێت...!!! دەپرس���ین ئەی بۆچی تاکو ئێس���تا ئاوا بێدەنگ

بویت؟بیرەوەرێکەیدا لەنوسینەوەی نوسەر دەڵێ: پش���تم ب���ە س���ەرچاوەی ئەو ڕۆژمێرەش بەس���توە کەخ���ۆم ڕۆژانە تۆمارم کردوە، منی���ش دەڵێم یەکێک لەباشترین نوسینەکانی "ئارنیستۆ چی گڤ���ارا" ڕۆژانەکان���ی "پۆلیڤیا "یە کە کاسترۆ پێش���ەکی بۆ نوسیوەو دەڵێ لەکاتی شۆڕش���ی کوباش���دا، گیڤارا: هەرکاتێ دەوەس���تاین تاپش���وبدەین، گیڤارا دەفتەرێکی بچوکی دەردەهێناو دەستی دەکردە نوسینی یاداشتی ئەو ڕۆژە ی لێم���ان دەگ���وزەرا، ئەو گوێی ن���ەدە دا. خۆزگە کاک بەماندوب���ون عوسمانیش بەهەمان شێوە، لەجێگەی نوس���ینەوەی ئ���اوا پچڕ پچ���ری ئەم بی���رەوەری یە ،هەمو ش���تێکی ڕۆژانە هەر نەبوایە هەفتانە بۆ بگێڕینایەوەوە، ئ���ەو دەم ئەم بیرەوەری ی���ە دەبوە شاکارێکی هێندە مەزن کە مێژوی ئەم واڵتە ش���انازی پێوەبکردایە، ئێستاش هی���چ لە ناوەڕۆکی ئ���ەم بیرەوەرییانە ک���ەم ناکاتەوە، ب���ەاڵم کاتێک مرۆڤ بزان���ێ خواس���تیارە دەیخوێنێت���ەوە پارتزان���ەکان چۆن نانی���ان خواردوە، چۆن خۆیان ش���توە، چ���ۆن کاتەدورو درێژەکانیان بەس���ەر ب���ردوە؟ من بەر خوێندەوە نامیلکەیەکم لەماوەی���ەک کە س���ەربازێکی ونی ت���ر بیرەوەری خۆیم���ان بۆدەگێڕێت���ەوە، ک���ە چۆن ب���ۆالی پارتیزان���ەکان چ���وە. ئەویش یەکە "ه���اوڕێ س���وپا"یە و گەرمیانی قوربانی بەهەموشتێک داوە "بیرەوەری دارکنارەکە" کە لەن���او بیرەوەری ئەم پی���اوەدا جگە لەوەی کاک عوس���مان بەسەر بیرەوەرێکەدا چۆتەوە، هەروەها کاک عوسمان کارئەکتەرێکی زیندوی ناو

ئەم بیرەوەریەی "هاوڕێ سوپا"یە.لەناو ئەم نامیلکەیەدا ئاماژە بەژیانی پارتیزانەکان دەدات و ئەویش چیرۆکی بی���رەوەری پارتیزان���ەکان دەوڵەمەند

دەکات.ئەوەی جێگەی ئاماژە پێدانە لێرەدا ئەوەیە، کاتێک "هاوڕێ سوپا "خۆراک بۆ پارتیزان���ەکان دەبات دەبێت خۆی یەکەمین جار لەخۆراکەکەی بخواردایە، بۆ ئەوەی پارتیزان���ەکان دڵنیا بونایە لەوەی کە خۆراکەک���ە پاکەو زەهری تێ���دا نی یە، وە بڕواب���ون لەو کاتەدا هەمو شتێک تاقیکردنەوەدابوە. لەژێر ل���ەو کات���ەدا دەبو لەژێ���ر چاودێری و گومان���دا بوای���ە، بۆ خات���ری ئەوەی

هەرزان پارتیزانەکان شەهید نەبن.لە دوای ئەنفالی سێ"١٢" پێشمەرگە بڕی���اری مان���ەوە دەدەن لەگەرمیان. "س���ۆن تزو" ئ���ەو پی���اوە ی کتێبی "هون���ەری جەنگ"ی نوس���یوە دەڵێ: "زۆرب���ەی خەڵکی پەی ب���ەوە نابەن، س���ەرکەوتن حاڵەتدا لەهەندێک چۆن

بەر لەدەسپێکی شەڕدا بەدی دێت".بڕی���ار دان و مانەوە ل���ەو کاتەدا کە هەمو شتێک هەرەس���ی هێناوە خوێن نیش���تمان دەچۆڕێت، لەهەمو الشەی خۆفرۆش���ی لەلوتک���ەی هەڵچوندایە، گوم���ان، خۆپەرس���تی بێمتمان���ەی و ڕوخان���ی دەرونی تاک بەتاکی گەلێکی تەنیوە، جاس���وس و کوش���تی یەکتری و فریودانی یەک و برس���ێتی و تینوێتی، دابران هتد... لەو کاتەدا تۆ بڕیار بدەی بمێنیت���ەوەو بەرگری بکەی���ت، مانای س���ەر کەوتنی پیش شەڕە، لەکاتێکدا بەعسێکان لە لوتکەی دەسەاڵتدا بون و لەش���ەڕی ئێران عێراقیش مەرەخەس ببون، سوپایەکی پڕچەک و لەشکرێکی خۆف���رۆش لەج���اش و بێش���وماریش لەخزمەتیاندا بوە، ئەمان بڕیاری مانەوە دەدەن، بیرکەنەوە ساڵی ١9٧٥ کاتێک ئاش���بەتاڵ بو دێهاتەکان دەس���کاری گ���ەر خەڵکانێ���ک هەبونایە نەکرابو، بڕیاری بەرگری و مانەوەیان بدایە مێژو

بەجۆرێکی تر دەنوسرایەوە بۆمان.یەکێک لەبڕیارە ژیرەکانی ئەم گروپە هەڵبژاردنی ئەو ناو چەیە بوە کە خۆیان وەک بەری دەستیان شارەزای بون، بۆ ی���ە مانەوەیان لێرە کارێکی چاک بوە، پاش���ان لە هونەری شەڕدا هەمیشە نزیک دوژمن مانەوە پارێزراوتر دەبیت، لەوەی زۆر دوربکەویتەوە، دوژمن دور بەدواتدا دەگەڕێت و باوەڕی نی یە تۆ

لەبن دەستیدا بیت.کاک عوس���مان دەڵێ:" له و ڕۆژانه دا ك���ۆی دیمه نه كه بریتی ب���و له وێرانی و س���وتماك و دێهات���ی ڕه ش داگه ڕاو كه مای���ه ی خه مێكی قوڵ بو بۆ هه مومان، به اڵم س���ه ره ڕای ئه و دۆخ���ه ناله باره پێویس���تمان به پش���ودرێژی و ئیراده ی هه بو، خوڕاگرانه چاوه ڕوان���ی به هێزو بۆیه هه ر ئه وه مان هه ڵبژاردو له سه ری به رده وام بوین. له و كاته دا هه ستم به وه ده كرد ك���ه ئه ركێكی قورس كه وتوه ته سه رش���انی هه موم���ان و پێویس���ت بو به رامب���ه ر به و ئه ركه ش���تێك بكه ین. له و س���ۆنگه یه وه ئ���ه وه م به بیرداهات و له خۆم پرس���ی: "ئایا ناكرێت له ناوچه چۆڵكراوه كان���دا بمێنین���ه وه و درێ���ژه

به شۆڕش و پێشمه رگایه تی بده ین"؟.دیارە ئەوەش دەڵێ کەمن تەنها نەبوم بەاڵم، ئ���ەو بۆخۆی وابیری کردۆتەوە، بۆیە دەس���تی کردۆتە پرسیارکردن لە پێشمەرگەی تریش، بۆئەوەی بڕیارێک بدەن. پارتیزانەکان دەس���تیان کردوە ب���ە تاقیکردن���ەوەی ئەزمونێکی نوێ، کارێک کە پیش���تر لەهیچ جێگەیەکی کوردستان تاقی نەکراوەتەوە، هەمیشە هێزی پێشمەرگە لەناو خەڵکو لەدێهاتە ئاوادانەکان���دا ب���وە، ب���ەاڵم ئێس���تا دێهات نەماوە ئێ���رەش چۆڵەوانی یەو دێهاتەکانیش لەگەڵ زەویدا تەختکراوە، خۆراک چۆتە قاتی، پەیوەندی پچڕاوەو دەس���تت بەهیچ ناگات، ب���ەاڵم بڕیار

دەدەیت بمێنیتەوە.ئ���ەوەی زۆر ئازایەتی یە لەم کاتەدا ئەوان چاوەڕوانی س���ەرکردایەتی نابن کەبڕیاری���ان ب���ۆ بدات، چ���ی بکەن؟ بەڵکو خۆیان بڕیار دەدەن کە بمێنەوە بەس���ەرکردایەتێوە پەیوەن���دی دوای دەکەن، ئەوان خۆیان دەبنە بەرپرسی چارەنوسی خۆیان، ئەوەش ئەزمونێکی ترە. بەڕاستی دەبێت ئاماژە بەفلیمێک ب���دەم کە چەن���د منداڵێ���ک دەکەونە جەنگەڵێکەوەو لەوێ س���ەرکردە چۆن دروس���ت دەبێت خۆی نمایش دەکات فلیمەکە باس���ی مێژوی شەڕی جیهانی

دوهەم دەکات.ڕژێ���م زۆرب���ەی ڕۆژەکان کێوم���اڵ

دەکات، کانێکان زەهراوی دەکات ،هەمو ئەوش���تانەی کە بەس���ودبون بۆ ژیان لەناوی دەبات، جاشەکان لێرەو لەوێ لەخیانەت کردن بەردەوامن و کەرەسەی کۆدەکەن���ەوەو دەدزن و گون���دەکان لەشەڕەکاندا دژی پارتیزانەکان بەشدار دەبن. کەسانێ بۆ ئەوەی پێستی خۆی ڕزگار بکات، خێزان و منداڵی هاوڕێکەی شەهید دەکات و دەچێتەوە بۆالی ڕژێم و دەبێتە خزمەت���کاری. واتە لێرە چاوت دەکەوێت و خیانەتکردنیش بەچیرۆکی

هەڵوێستەت پێدەکات.ناخۆش���ی ئەم بیرەوەریانە لەوەدایە کە کاک عوس���مان پێمان ناڵێ دوای چارەنوس���ی ئەم جاسوس و خۆفۆشانە بەک���وێ گەش���ت؟ بڵ���ێ ئەوانی���ش تێک���ەڵ نەبوب���ن لەگەڵ پێش���مەرگە

خانەنشینکراوەکاندا و موچەخۆربن؟ پاشان کاتێک ڕژێم دەزانێت بەڵێ لە کوردستان کەسانێک بڕیاری مانەوەیان داوە، بۆی���ە یەک دوج���اران لێبوردنی گش���تی دەردەکات، داخۆ لەم کاتانەدا پارتیزانەکان چۆن بەرخوردیان لەگەڵ یەکتردا کردوە؟ لەیەک ترساون داخۆ ختورە بە دڵی کەس���یاندا هاتوە. لەو کات���ەدا چۆن یەکتری���ان قبوڵکردوە؟ ش���ەڕیان بوە لەی���ەک زویربون؟ چۆن نیگابانی���ان کردوە، ب���اوەڕ بەیەکبون چۆن ب���وە؟ گومان لەک���وێ ژیانیاندا

خۆی حەشارداوە؟کاک عوسمان باسی دو پارتیزانمان ب���ۆدەکات ک���ە خەڵک���ی دوا گوندی گوندی حەمرین لەسنوری کوردستانن "نارێ���ن" کە دەکەوێت���ە بناری چیای حەمرین، پاش���ان چیرۆکی پیاوێکی ب���ۆ دەگێڕێتەوە کە چۆن جوامێرمان خۆی کردۆتە قوربان���ی ئەویش" كاك ش���ێخ حس���ێنی هه زاركانی " کاتێک ئەم چیرۆک���ە دەخوێنیتەوە هەس���ت دەکەی���ت ئاهێک لەمرۆڤی کوردا ماوە، دەبو س���ینەماکارێک ئ���ەم چیرۆکەی بکردایەت���ە فلیمێ���ک ک���ە ببوایەت���ە لەئاست جیهان جێگەی سەرسوڕمانی مەردی ئەم پی���اوەدا، بەاڵم کوا ئێمە بەدوای کەرەس���تەی هونەری ڕەسەندا

دەگەڕێین؟دوای ئەوە کاک عوس���مان باس���ی س���ێ قۆناغی جودامان بۆ دەکات کە لەماوەی ئەو س���ێ س���اڵەدا بەس���ەر گوزەران���ی ئەو پارتیزانان���ەدا هاتوە. ژمارەی پارتیزانەکان گۆرانیان بەسەردا دێت، کەم دەکات و زیاد دەبێت. بەاڵم ئەوەی جێگەی داخە زۆر لەوانە شەهید دەکرێن لەش���ەڕی ناوخ���ۆدا یە، ئەوە خاڵێکی زۆر س���ەرنج راکێش بو بۆمن

وەک خوێنەرێکی ئەم بیرەوەریانە. خاڵێک���ی تر کەدەمەوێ���ت ئاماژەی عوس���مان کاک ئەوەی���ە پێب���دەم مجامەلەی کەس���ی نەکردوە، ئەوەش خاڵێکی زۆر پۆزەتیفانەیە کە ئازایەتی تێدای���ە، بۆنمون���ە ئەوانەی تەس���لیم بونەت���ەوە ئەم فەرامۆش���ی نەکردوە دەڵێ تەسلیم بونەتەوە، لەگەڵ ئەوەش

کارئەکتەر هەم���ان لەڕاپەڕیندا دوایی شەهید دەبێت.

چیرۆک���ی زامار بون���ی کاک ئازادی س���ەگرمە و براو خوشکەزاکەی بۆخۆی کەرەس���تەی نوسینی ش���اکارێکە کە دەکرێ قس���ەی لەسەر بکەین، ئەویش بردن���ی بریندارێک���ی س���ەرکردەیە بۆ ن���او جەرگ���ەی ڕژێم و ب���ۆ پایتەختی سوڵتان لەبەغداد. بیرمە کاتێک "کاک ئ���ازاد "بەدودارش���ەقەوە گەڕایەوە لە قاس���مەڕەش بۆی باسکردین کە چۆن

بردویانە بۆ بەغداد.کردن���ی ژەه���راوی مارپێ���وەدان و سەرچاوە ئاوێکان و کارێزو کانیەکانیش قوربان���ی خ���ۆی خواس���توە تەنانەت پەلەوەرەکانیش���ی کوش���توە، کێبون کامەخۆفرۆش بو س���ەرچاوە ئاوەکانی لەنادیاردا ئ���ەوەش دەکرد؟ زەهراوی

ماوەتەوە.ئەش���کەوتی داری خل���ە: داڕمان���ی ئەشکەوتێک و زیندە بەچاڵکردنی پۆلێ پێشمەرگە تراژیدیایەکی تری ناو ئەم بیرەوەریانەیە، ئەگەر ئەو دو پارتیزانەی ت���ر خەریکی پەیوەندی کردن نەبونایە بەجیه���از، ئەوە بۆ هەتا هەتایە ئەوانە ڕوفاتیش���یان نەدەدۆزرانەوە و کەسیش لەنهێن���ی مەرگی ئەوانە تێنەدەگەیش و هەژم���ار ناپاکێکی���ش وەک ڕەنگ���ە

بکرانایە.زۆربەی فلیمەکان کە سەیر دەکەین چیرۆکی کەس���ێکە یان کۆمەڵێکە کە بەسەرهاتوە، ڕوداوێکیان لەگەشتێکدا نوێترین فلیم ک���ە دیم ١٢٧کاژمێر بو، گەنجێک بەردێک دەس���تی دەگەزێت و ئەوی���ش ناچار دەبێت دەس���تی خۆی ببڕێ���ت، دەبێتە باش���ترین فلیمەکانی ساڵ. سەیرکەن ئەشکەوتێک دەڕوخێت بەس���ەر پۆل���ێ پارتیزان���دا و بێدەنگ

دەڕوات و کەس باسی ناکات.ئ���ەوەی جێگەی تێڕام���ان بو بۆمن ئەوەب���و بۆ یەکەمین جارم بو بزانم کە کاک عوس���مان باوک و برایەکی شەهید بون بەدەس���تی "موجاهیدنی خەڵق" لەگەڵ ٢٥پێشمەرگەی تردا، مجاهیدین ڕێکخراوێکی تیرۆرس���تی دژی ئێرانە و لەنیشتمانی ئێمە لەگەڵ ڕژێمی سەدامدا هاوش���انی ئەوان دژی گەلەکەمان بوە. ئ���ەوەی الی من جێگ���ەی نیگەرانییە تاکو ئێس���تا ئەم کەیسە واتە کەیسی کۆمەکی موجاهید بۆ سەدام نەکراوەتە بابەت و ڕانەکێشراون بۆ بەردەم دادگا، لەکاتێکدا کورد بااڵدەستە لەبەغداد و سەرۆک کۆمار کوردەو جێگری سەرۆک وەزیرانیش هەر کوردە، دەیان گزیرو وەزیریش���مان هەیە، بەاڵم کەس باسی ئەم کەیسەی نەکردوە، یان ئێمە نەمان

بیستوە.بەر لەوەی کۆتای بەم نوس���ینەبێنم دەمەوێ���ت باس���ی چیرۆک���ی وەفای س���ەگەکەش باس کەم ک���ە لەناخەوە من���ی هەژان دوایش هەمان س���ەگ بۆ ئەوەی خاوەنەکەی جێنەهێڵێت لەبرسا ئەویش گیان دەس���پێرێت، دیارە ئێمە چیرۆکی ئەو سەگەش���مان بیستبو کە ق���ەپ دەکات بەدەمی ئەو ش���ۆفڵەدا ک���ە دەیەوێ���ت خان���وی خاوەنەکەی بڕوخێنێت. بەاڵم ئەو چیرۆکە زیندوەی کاک عوس���مان باسی دەکات، خوێنەر

لەبەردەم ویژداندا رادەگرێت.قۆناغ���ی س���ێهەم کاتێک دەس���ت پێدەکات کە ڕژێمی عێراق کوێت داگیر ڕەوتی پارتزان���ەکان ئینج���ا دەکات، ژیانی���ان دەگۆرێ و لەش���ارەکان هێزی "س���رک" س���وپای ڕزگاری کوردستان دروست دەکەن لەهۆردوگاو شارەکانی

نیشتمان.بو سەرس���وڕمان جێگ���ەی ئەوەی بۆمن ئەوەیە کە نوسەرانی ئێمە نایەن لەسەر بابەتێکی وا بنوسن ،کە پڕێتی لە لەخۆبوردەی و قوربانی دان و باس���ی تاریکتری���ن کاتێ���ک دەکات لەمێژوی باشوری نیشتمان، بەاڵم لەسەر دەیان ش���تی پوچ و بێکەڵک قس���ەدەکەن و الپەڕە ڕەشدەکەنەوە. لەهەموی سەیرتر الی من بێدەنگی "یەکێتی نیش���تمانی کوردس���تان"و مێدیای ئ���ەم پارتەیە؟ لەکاتێکدا نوسەر نەیشاردۆتەوە کەئەو مێژوە پڕشنگدارە مێژوی یەکێتی یەو بەڕێزیش���ەوە باس���ی کارئەکتەرەکانی دەکات لەن���او بیرەوەرێکەی���دا. م���ن کاک ل���ە دەستخۆش���ی الیخۆم���ەوە عوس���مان دەکەم کە بێبەشی نەکردین لەبیرەوەری���ەک ک���ە هەموم���ان دەبێ

شانازی پێوە بکەین.

ئەو بۆچونە راست نیە مرۆڤ هەمیشە و هەمو کات ئازادی ئەوێت، هەمیشە و هەمو کات ئامادەی����ە له پێن����اوی ئازادیدا هەمو شتیک بەخت بکات. س����ەیرکردنی مێژو له روانگ����ەی ئەوەی کۆمەڵگای مرۆڤایەتی ه����ەردەم له س����ەنگەری ئازادیدای����ە دژی س����تەمکاری و دەسەاڵتە سەرتاپگیرەکان، نی����ە. روانینی مێژو بۆچونێکی راس����ت وەک راس����تەهێڵیکی رو له پێشکەوتن کە هەمیشە سبەینێی له دوێنێ پیشکەوتوتر و ئازادیخوازترە، روانینیکی س����اویلکانەیە و ناتوانیت تەفسیری ئەو ئاڵۆزیە بەرچاوانە بکات کە له زۆر قۆناغی مێژویدا رو ئەدات. مێ����ژو تەنها مێژوی کرانەوەی ئاس����ۆی ت����ازە و دەستگەیش����تن بە ئ����ازادی نیە، بەڵکو لەهەمانکاتدا مێژوی لەدەس����تدان، یان راستن تەسلیمکردنی ئازادی و راکردنە لێی. ئەمە پرس����یاری س����ەرەکی یەکێک له گرنگتری����ن ئەو کتێبانەی����ە کە ئەریک ف����رۆم نوس����یوێتی. فرۆم ل����ەم کتێبەدا ش����یکاری ئ����ەو هۆکارانە ئ����ەکات کە وا له م����رۆڤ ئەکەن دەس����ت له ئازادی خۆی هەڵگرێت و تەس����لیمی ستەمکارێک بێت. فرۆم هەر لەسەرەتاوە باسی سێ بۆچونی هەڵەی زۆر باو ئەکات کە س����ەبارەت بە ستەمکاری لەئارادان و ئەنوسێت: سەرەتا زۆر کەس ئارام����ی فکریان لەو بۆچونەدا ئەدۆزیەوە کە س����ەرکەوتنی دەسەاڵتدارە ش����ێتی بۆ ئەگەڕانەوە تۆتالیتارەکانیان کەسانێکی کەم، کە دواجار هەر ئەم شێتیە بەرەو لەناوبرندیان ئەبات. )هەندێکی تر بڕوایان واب����و کە کۆمەڵ����گای ئەڵمانی و ئیتاڵی خ����اوەن ماوەیەکی زۆری راهێنان نین لەسەر دیموکراس����ی و لێرەوە مرۆڤ ئەتوانی����ت بەهێمنی چاوەڕێ بکات تا بە کامڵبونی سیاسی تایبەت بە دیموکراسی رۆژئاوای����ی ئەگەن(. ب����ەاڵم فرۆم ئەڵیت لەم دو بۆچونە هەڵەیە ترس����ناکتر، ئەو بۆچونە هەڵەیەیە کە پێیوایە کەس����انی وەک هیتل����ەر لەڕێگەی ش����تێک له فێڵ و زۆرزانیەوە، دەس����تیان بەس����ەر دەزگای دەوڵەتدا گرت. کەس����انێک کە لەڕێگەی ترس و باڵوکردنەوەی رەها و دەس����ەاڵتی توقاندندنەوە، توانیوانە سەرجەم کۆمەڵگا

کۆنتڕۆل بکەن. بە بڕوای فرۆم هیچ یەک لەم بۆچونانە راس����ت نین و بگ����رە رێگرن ل����ەوەی زۆر هەقیقەتی تاڵ بە باشی بیبینن کە هەیە و ئامادەیە. تاڵترینی ئەو هەقیقەتانە ئەوەیە ستەمکاری زۆرجار بە رەزامەندی و خواستی مرۆڤەکان بۆ لەدەستدانی ئازادی دروست ئەبێت. لێرەوە فرۆم له فەس����ڵی یەکەمی ئ����ەم کتێبەدا ئەو ڕس����تە راچڵەکێنەرەی نوسی: ئەم کتێبە ئەیەوێت لەوە تێبگات )کە چ����ۆن ملیۆنها م����رۆڤ ئامادە بون ئازادی خۆیان بەهەمان ئەندازە تەس����لیم بکەن کە باوباپیرانیان له پێناودا خەباتیان کردوە(. وەاڵمی ئەم پرس����یارە فرۆم بۆ ئەو وەاڵمە تەقلیدیانە نابات کە سەبارەت بە س����تەمکاری له ئارادان و ئەیگێڕنەوە بۆ ترس و س����ەرکوت و س����ەرچڵی ستەمکار، بەڵکو ئەیباتەوە بۆ شیکاری ئەو هۆکارە له مرۆڤ وا کۆمەالیەتیانەی سایکۆلۆژی و ئەکات تەسلیمبونی له ئازادی ال خۆشتر و

قەبوڵکراوتر بێت. بیرۆکەی س����ەرەکی ف����رۆم ئەوەیە کە ئازادی مژدەیەکی خۆش و نیعەتیکی ژیان نیە ک����ە هەمو کەس ئامادە بێت خاوەنی بێت، بەڵکو باریکی گرانە کە پێویستی بە بونی تاکەکەسیکی سەربەخۆ و بەرپرسیار و ئازا و چاالک هەیە. الی فرۆم ئازادی واتە بژیت و سەربەخۆیانە ئەوەی قەبولکردنی بتوانیت بەبێ یارمەتیدان و پشتبەستن بە کەس����یکی تر، بریار بدەیت و کار بکەیت، واتە ئ����ازادی هەلگری رەگەزی تەنیابون و وەرگرتنی بەرپرسیاریە بەرامبەر بە ژیان. ه����ەر لەبەرئەمەش لەناوخۆی����دا هەلگری مەترس����یە و هەمو ک����ەس ناتوانیت ئەم ب����ارە گرانە هەڵبگرێت. کەس����انیک هەن لەبری ئەوەی ئازاد بن، ئارامی و ئاسودەی لەوەدا ئەبینن ئازادی خۆیان تەس����لیمی خەڵک����ی تر بکەن کە له جێی ئەوان بریار ئ����ەدات و کار ئەکات و نەخش����ە دائەنێت. هێمنی له ئارامی و له تەسلیمبوندا جۆریک هەیە. مرۆڤ له ریی تەسلیبونەوە هەست ئەکات بەش����ێکە له دەسەاڵت، یان راستر بەش����ێکە لەو هی����زە ئەفس����وناویەی کە دەسەاڵتدار خاوەنیتی. بەم تەسلیبونەش

خ����ۆی له هەڵەکردنی����ش دور ئەخاتەوە، جونکە ئەوە دەس����ەاڵتە ک����ە بریاری بۆ بیکەسیش تەنیایی و له هەس����تی ئەدات، رزگاری ئەبیت، چونکە دەسەاڵت هەمیشە لەگەڵیدایە و بە تەنیا جێی ناهێڵێت. لیرەدا فرۆم بە پێچەوانەی فرویدەوە جیاوازیەکی سەرسوڕهێنەر له نێوان کەسی نیرۆریکی و کەس����ی سروش����تیدا ئەکات و بڕوای وایە کەس����ی نیورۆتیکی له کەس����ی سروشتی س����ەربەخۆترە. کەس����ی سروشتی، بۆیە سروشتی کە بوە بە بەشیک له کۆمەڵگا و تەس����لیم ب����ەو زنجیرە پ له دەس����ەاڵتە ب����وە ک����ە له ئارادایە، لەکاتیکدا کەس����ی نیورۆتیکی کەس����ێکە کە بم تەسلیمبونە رازی نی����ە و ئەیەوێت یاخ����ی بێت، بەس نازانیت چۆن و چی ب����کات. واتە له دیدی فرۆمدا کەسانی نیورۆتیک تێکۆشەرانیکی رێگ����ەی ئازادین، بەاڵم ڕێگ����ەی ئازادیان نەدۆزیوەتەوە و ئەمەش توش����ی کێشەی

دەرونی کردون.ئ����ەم بۆچونانەی فرۆم بەش����یکی زۆر له راس����تی تیدایە ک����ە ئەتوانین رۆژانە چ له ژیانی کۆمەاڵیەتی و چ له ژیانی سیاسی و تەنان����ەت چ له ژیان����ی دینی����دا بیبینین. رەنگ����ە ئ����ەم چرک����ە س����اتەی ئەمرۆی هەریمی کوردس����تان لوتکەی ئەو دۆخە بیت کە ئەتوانین بە ئاش����کرا ئەم حەزە بۆ راکردن له ئازادی ببینین. نوس����ەران و خوێندەوارانیک����ی زۆر ئیمزا کۆئەکەنەوە بۆ ئ����ەوەی س����ەرۆک له جیگ����ەی خۆی بمێنێت����ەوە و چیم����ان نەهیڵیت و هۆکاری ئەم داوای����ەش ئەبەس����تنەوە بەوەی کە ب����ۆ پەڕینەوە لەم دۆخە ئاڵۆزە، لیهاتوی بەڕیزی����ان له هەم����و کەس����ێک گرنگترە، رێکخراوانێک����ی زۆری کۆمەڵگای مەدەنی کۆ ئەبنەوە و داوا ئەکەن سەرۆک بەجێمان نەهیڵێت و لەم دۆخە تراژیدای کوردستاندا بیکەس����مان نەکات و بە کەناری ئارامیمان بگەیەنێ����ت، مامۆس����تایانێکی ئاینی زۆر دێنە سەر شاشەکە و داوا ئەکەن سەرۆک سەڕەرای ئەوەی یاسا ڕێگەی پێ نادات، لەکارەکەی خ����ۆی بەردەوام بێت، تا لەم قەیران و کێشانە رزگارمان ئەکات، کەس و هێز و حیزبی سیاس����ی جی����اواز له حیزبی س����ەرۆک، کۆئەبنەوە بۆ ئەوەی پرۆژە و پێش����نیار دابڕی����ژن بۆ ئ����ەوەی رێگەی ش����ەرعی و یاس����ایی بۆ مانەوەی سەرۆک بدۆزنەوە. والت پێویس����تی بە سەرۆکە و ئ����ەم دۆخەش بە بی ب����ون و ئامادەبونی ئەفس����وناوییان، دوچاری دۆخیکی تاریک ئەبێ����ت کە ک����ەس نازانێت چارەنوس����ی ب����ە چ����ی ئ����ەگات، بەکورت����ی واڵتێک )بەرۆش����نبیر و خوێندەوار و مامۆس����تای ئاینی و حیزب و هیز و کەس����ی سیاسیەوە( بۆ س����تەمکاریک ئەگەرێ����ت، کە له جێی ئ����ەو بیربکاتەوە و بریار بدات و نەخش����ە دارێژێت. س����تەمکارێک ک����ە بە هەموان هەس����ت ئەکەن لەگ����ەڵ ئ����ەودا بەهێز و له نەبونشیاندا سەرسەخت و سەرکەوتون و بیکەس و الوازن و ب����ەرەو دۆخێکی تاریک

هەنگاو ئەنێن.

)49٢( سێشه ممه ٢٠١٥/٨/٢٥ birura.awene@gmail.comبیروڕا

رێبین هه ردی

کۆمەڵگایەک بەدوای ستەمکاردا ئەگەڕیت

واڵتێک )بەرۆشنبیر و خوێندەوار و

مامۆستای ئایینی و حیزب و هیز و

کەسی سیاسییەوە( بۆ ستەمکاریک

ئەگەرێت، کە له جێی ئەو بیربکاتەوە و

بریار بدات و نەخشە دارێژێت

ناخۆشی ئەم بیرەوەریانە لەوەدایە

کە کاک عوسمان پێمان ناڵێ دوای چارەنوسی ئەم

جاسوس و خۆفۆشانە بەکوێ گەشت؟

بڵێ ئەوانیش تێکەڵ نەبوبن

لەگەڵ پێشمەرگە خانەنشینکراوەکاندا و

موچەخۆربن؟

13

خوێنەوەیەکی کورت بۆ بیرەوەرێکانی"عوسمانی حاجی مەحمود"

)ملێۆنه���ا مرۆڤ هەن کە حەزئەکەن ئازادی خۆیان بەهەمان ئەندازە تەس���لیم بک���ەن کە باوباپیری���ان له پیناویدا خەباتیان کردوە، و لەب���ری ئەوەی بۆ ئازادی

بگەڕێن، بۆرێگەیەک ئەگەڕین له ئازادی ڕابکەن(ئەریک فرۆم

ڕزگار ڕانگور

بیرورا 14(492( سێشه ممه 2015/8/25

كوردس���تان ئاڵۆزییه كانی پێده چێ���ت هێن���ده ی دیك���ه بئاڵ���ۆزێ و وه ك ته ونی جاڵجاڵۆك���ه هێواش هێواش قه یرانی دیكه بگرێت و ببێته س���ه ربار، خراپت���ر ئه وه یه خه ریك���ه هه رچی بنیاتن���راوه له متمانه ی نێوان الیه نه كان و جۆرێك له خستنه سه رپێی یاس���ا له باری���ه ك بچێت و جگ���ه له الیه نه یاساییه كانیش داموده زگا سیاس���ییه كان، به به ش���ێك ببن بئاڵی���ن و له وملمالنێی���ه

له قه یرانه كه .دوایی���ن قه یران���ی پرس���ی س���ه رۆكی هه رێم، گوایه ئه نجومه نی ش���ورای هه رێم مه ش���وه ره تێكی ئیلزام���ی ده رك���ردوه بۆ درێژكردنه وه ی مانه وه ی س���ه رۆكی هه رێم، ئ���ه م هه ڵوێس���ته ی ئه نجومه ن���ی ش���ورا دواهه مین داهێنانی ئه م دۆخه پڕ قه یرانه یه كه الیه نێك���ی دیاریك���راو ده یه وێت به زۆر

به سه رخه ڵكی كوردستانی بسه پێنێت.به رله هه موشتێك نه ده بو ئه نجومه نی شورا ئه م نوسراوه ی په رله مان وه ربگرێت، چونكه له الی���ه ك له الیه ن س���ه رۆكی په رله مانه وه

نه نێ���ردراوه و به ب���ێ ئاگاداری س���ه رۆكی په رله مان ئه م كاره كراوه ، له الیه كی دیكه نه ده بو ئه نجومه نی شورا به هیچ شێوه یه ك كۆبون���ه وه له س���ه ر ئه م نوس���راوه بكات، چونك���ه له چوارچێوه ی كاری ئه واندا نییه ، به ڵكو پرس���ێكی یاساییه و ته نها په رله مان

ده توانێت یه كالیی بكاته وه .به ده نگدانی س���ه رۆكێك ده پرس���م من راسته وخۆ بوبێته سه رۆك و دواتر به ده نگی په رله مانتاران دو ساڵی بۆ درێژكرابێته وه ، ئێس���تا چۆن ده كرێت ده زگایه كی س���ه ر به حكوم���ه ت ب���ۆی درێژبكات���ه وه ؟! ئه م كاره له خزم���ه ت س���ه رۆكی هه رێمدا نییه پێویس���ته به زوترین كات هه ڵویستی خۆی

ده رببڕێت.به پێ���ی ش���ورا ئه نجومه ن���ی دوات���ر ئ���ه و یاس���ایه ی هه یه تی كه م���ن لێره دا نامه وێ بچمه س���ه ر بڕگ���ه و بابه ته كانی ، ب���ۆ جێبه جێكردن���ه و سه ربه ده س���ه اڵتی پرس و چاره س���ه ری كێشه و ناكۆكی نێوان ده كات پێشكه ش مه شوه رت وه زاره ته كان

نه ك نێوان ده سه اڵته كان.ئ���ه م كێش���ه یه كێش���ه یه كی یاس���ایی گه وره یه و به پێی یاس���ا رێكخراوه ، به هیچ شێوه یه ك له روی یاساییه وه ، یاسا ناچێته ژێ���ر بڕی���ار، ئه مه یك���راوه ك���ورد وته نی ته رهیمێكی سه قه ته بۆ پرس و دۆسیه یه كی

گه وره تر له قه باره ی ده زگایه كی بچوك.خاڵی هه ره گرن���گ ئه وه یه له كوێی ئه م دونیایه بوه په رله مان كه ده س���ه اڵتی یاسا دانانه نوسراو بۆ ده سه اڵتی جێبه جێكردن ب���كات ب���ۆ به الداخس���تنی كێش���ه یه كی

یاس���ایی؟! ئه م كاره ی ئه نجومه نی شوراو جێگری س���ه رۆكی په رله مان ئه و په نده یان به سه ردا جێبه جێده بێت كه ده ڵێت عوزریان

له قه باحه تیان گه وره تره .له الیه كی دیكه به پێی یاس���ای ژماره 19 س���اڵی 2013 كه ماوه ی سه رۆكی هه رێمی پێ درێژكراوه ته وه له مادده ی سێیه م ده ڵێت كار به هیچ یاس���ایه ك یان بڕیارێك ناكرێت پێچه وانه ی ده قی ئه م یاسایه بێت، كه واته به هیچ یاسایه ك به هیچ شێوه یه ك ناتوانرێت ته مه نی س���ه رۆكی هه رێ���م درێژبكرێته وه ، ته نه���ا ئه گه ر په رله مان دوباره بڕیاره كاره

بكات.بیرم���ان نه چێت ئه م���ه یه كه مجار نییه ئه نجومه ن���ی ش���ورا بڕیارو مه ش���وه ره تی ب���كات، پێش���كه ش بخات���ه نایاس���ایی له پێكهێنانی ئه م كابینه ی ئێس���تا دیسان ئه نجومه نی وه زیران له سه ر پرسی كابینه ی كار به ڕێكه رو ته واو ده س���ه اڵت نوسراوێكی بۆ ئه م ئه نجومه نه كرد، دیس���انه وه بڕیارو واڵمی ئه نجومه نی شورا هه رایه كی گه وره ی له ڕاگه یاندن نای���ه وه ، چونكه بڕیاره كه یان

له خزمه ت الیه نێكی دیاریكراوبو.ده رفه تی قس���ه كردنی زیاتر نییه ، به اڵم درێژكردنه وه پرس���ی به راس���تی خه ریكه ده ێته ئاس���تێكی زۆر ن���زم، ناكرێت ئه م پرسه كه په یوه ندی به سازانی نیشتیمانیی و یاساوه هه یه به پینه و په ڕۆ بكرێت، به ڵكو پرس���ێكه په یوه ندی به چاره نوس���ی یاساو س���ه روه ریی ئه م واڵته وه هه ی���ه ، ناكرێت خه ڵك چاوبه س���ت بكرێ���ت و به بارودۆخی

ده رونیی شله ژاوه وه چاره سه ر بكرێت.

درێژكردنه وه به پینه و په ڕۆ ناكرێت

له 1839 دا بەلەمێکی ئیسپانی بەناوی ئەمیستاد هەندێک ڕەشپێستی ئەفریقایی، له ئەفریقاوە نایاسایی بەشێوەیەکی کە هێنراب����ون، له هاڤان����ای پایتەخی کوبا دەگواستەوە بۆ بەندەرێکی دیکەی کوبا تاوەکو ل����ەوێ وەک کۆیله بفرۆش����رێن. ڕادەپەڕن ، ئەفریقایی����ەکان لەونێوانەدا دوای کوشتنی هەندێک له ئیسپانییەکانی خ����اوەن بەلەمەکە، کۆنتڕۆڵی بەلەمەکە دەک����ەن و داوا لەوانەی کە ماون دەکەن ک����ە ڕوی بەلەمەک����ە له ئەفریقا بکەن و بیانگێڕنەوە بۆ زێ����دی باوانیان لەوێ. بەڵێن دەدەن، یاریدەدەرەکانی کاپتن و بەاڵم لەترس����ان چارەنوس����ی نادیاریان فێڵ له ئەفریقاییەکان دەکەن و لەجیاتی بەلەمەکە باک����ور ب����ەرەو ڕۆژه����ەاڵت ڕۆژێ����ک چەن����د دوای لێدەخ����وڕن . بەلەمەکە له نزیک نیۆیۆرک لەالیەن هێزە دەرەیاییەکانی ئەمریکا دەستی بەسەردا

دەگیردرێت . به پرس����ەکە، حکومەتی له پەیوەن����د ئیس����پانی داوا له وەزارەت����ی دەرەوەی ئ����ەو بەپێ����ی دەکات ئەمری����کا پەیماننامانەی کە لەنێوانیادا واژۆکراون بەلەمەک����ەو ئەفریقایی����ەکان، کە ئەوان به کۆیلەی����ان هەژماردەکردن، تەس����لیم به ئیس����پانیا بکەن تاوەکو س����زابدرێن لەسەر هەڵگەڕانەوەیان له خاوەنەکانیان و کوشتنی چەند کەسێک لێیان. هاوکات دو کەس له ئیس����پانییە سەرنشینەکانی س����ەر بەلەمەکە کە خۆی����ان به خاوەنی ئەفریقایی����ەکان و بەلەمەک����ە دادەنێ����ن کەیسێک پێشکەش به دادگای ویالیەتی

نیۆیۆرک دەکەن. لەبەرئەوەی کە پرسی هەڵوەشانەوەی )abolition of slavery( کۆیلەتی����ی له ئەمری����کا لەو ئانوس����اتدا کۆمەڵگەی ب����ەرەدا دو بەس����ەر ئەمریک����ی ڕەهەندە لەبەر هاوکات دابەش����کردبو، کەیس����ە ئ����ەم نێودەوڵەتییەک����ەی، ل����ه دادگادا ببوە جێی س����ەرنجی هەمو الیەنە سیاس����ی و حزبی و کۆمەاڵیەتیی و

دینییەکانی ئەو واڵتە. بەرەیەک کە به بەرەی هەڵوەشانەوەی )abolitionists( ناس����رابون کۆیلەت����ی ک����ە پێگ����ەو هێزی����ان له ویالیەتەکانی بەهێزب����و کەوتبونە ئەمریکا باک����وری بەراب����ەر بەرەی پارێزەران����ی کۆیلەتیی (anti-abolitionists(، ک����ە پێگەی����ان بەهێزب����و. باش����ور له ویالیەتەکان����ی بەواتایەک����ی دیک����ە ئەم پرس����ە نەک ه����ەر واڵت����ی لەس����ەر هێڵ����ە فکری و لیبرالب����ون و ئایدیۆلۆجیی����ەکان، بەڵکو دابەش����کردبو، کۆنزێرڤەتیڤبون له ڕوی جوگرافیش����ەوە واڵتی بەس����ەر

باکور و باشوردا دابەشکردبو.س����ەرەڕای ئەمریک����ی حکومەت����ی کەچی دادگا به سەربەخۆیی باوەڕبونی ب����ۆ ڕازیکردن����ی ئیس����پانیاو بۆئەوەی ئەم کەیس����ەی دادگا نەبێت����ە هۆکاری هەڵگیرس����انی ش����ەڕی ناوخ����ۆ خۆی هەڵدەقورتاند. جارێکیان له کەیس����ەکە هێش����تان ک����ە کەیس����ەکە ل����ه دادگای ویالیەتی نیۆیۆرک بو حاکمە پیرەکەی دادگاکەی����ان گ����ۆڕی به حاکمێکی گەنج بەوهیوای����ەی ک����ە بتوان����ن کاریگەریی

لەسەر حاکمە گەنجەکە دابنێن. پێچەوانەی خەونەکەی دەسەاڵتدارانی بەدژی بڕی����اری ئەمری����کا حاکمەک����ە بەرژەوەندی حکومەتی ئیس����پانیاو ئەو به خاوەی خۆی����ان کە ئیس����پانیانەش ئەفریقاییەکان دادەنا دا. بەمەش بڕیاری ئازادکردنی یەکس����ەری ئەفریقاییەکانی دا، به ماف����ی گەڕانەوەش����یان ب����ۆ ئەو

شوێنەی لێیەوە هێنرابون. فیدراڵی حکومەت����ی بڕی����ارە ئ����ەم ئەمری����کای نەوەس����تاند بەڵکو تانەیان له بڕیارەکەداو کەیس����ەکەیان بردەپێش )Supreme Court( ب����ااڵی دادگای ئەمریکا. پارێزەرەک����ەی ئەفریقاییەکان ترسی ئەوەی هەبو کە له دادگای بااڵ دا نەتوانێت کەیسەکە بباتەوە، بۆیە هانای ب����ۆ کۆنە-س����ەرۆکێکی ئەمریکا، جۆن John Quincy( کوینس����ی ئادەم����سAdams(، ب����رد تاوەکو وەک پارێزەری س����ەرەکی له پێش دادگای بااڵ بەرگری

له ئەفریقاییە ڕەشپێستەکان بکات.دادگای ب����ااڵ له نۆ حاک����م پێکهاتبو

باش����ور بون ، له ویالیەتەکانی پێنجیان کۆیلەتییبون، هەڵوەشانەوەی دژی کە هاوکات لەو نۆ حاکمە شەشیان خۆیان خاوەن کۆیلەب����ون، کەچی بڕیارێکیاندا ئەفریقایی����ە له بەرژەوەن����دی ک����ە ڕەشپێس����تەکان و بەدژی حکومەتەکەی خۆیان و حکومەتی ئیسپانیا بو. بەمەش ئەفریقاییەکان ئازادکران و ڕەوانەی زێدی

خۆیانکرانەوە. بڕیارەک����ەی دادگای ب����ااڵی ئەمریکا ل����ەو کەیس����ەی ک����ە بەن����اوی "واڵتە ئەمیس����تاد" لەبەرابەر یەکگرت����وەکان ناسراوە لەزۆر ڕوەوە کاریگەریی لەسەر حکومەت و تێگەیش����تنەکانی ئاراستەو کۆمەڵگ����ەی ئەمریک����ی ئەوکات دان����ا. بڕیارەکە هێرشێک بو بۆسەر دامەزراوەی کۆیلەتی����ی و پش����تیوانانی، ه����اوکات، پش����تیوانییەکیش ب����و له مافی ڕاپەڕین لەدژی زوڵم و بەزۆرکۆیلەکردن. لەوانەش گرنگتر، بڕیارەکە چەس����پاندی کە یاسا یاس����ایەو لەس����ەروی هەمو دەسەاڵت و

بەرژەوەندییەکەوە دێت. ئەو دیموکراسیەتەی ئەمڕۆ له ئەمریکا بەرقەرارە بنەماکانی ئەو حاکمانە دایاننا کە نەکەوتنە ژێر کاریگەریی حکومەت و بازرگانییەکانی بەرژەوەندییە سەرۆک و واڵتەکەی����ان چونک����ە مافەکانی مرۆڤ، کە ل����ەم کەیس����ە خ����ۆی له مافەکانی کۆمەڵێک ڕەشپێستی دزراوی ئەفریقایی دەدۆزیی����ەوە، خران����ە س����ەروی هەمو

بەرژەوەندییەکان. له هەمو بوارەکان����ی ژیان، بەتایبەتی دادوەریی����دا، یاس����ادانان و له ب����واری بنەمایەک وەک پێشینە له دێرزەمانەوە بۆ داڕشتنی یاس����ا یان پشتیوانیکردن

له بڕیارێکی یاسایی بەکارهاتوە. ڕاس����ت پێچەوانەی ئەوەی نزیک له دو س����ەد س����اڵ له ئەمریکا گوزەرا، ئەمڕۆ

له کوردستان دەگوزەرێ. له 2015/8/1٧ دا ئەنجومەنی شورای هەرێم����ی کوردس����تان بەیانیک����رد کە: پۆس����تی دا ل����ه 2015/8/19 "یەکەم، س����ەرۆکی هەرێ����م بەتاڵنابێ����ت بەڵکو ماوەکەی کۆتاییدێت و سەرۆک بەردەوام دەبێت له جێبەجێکردنی ئەرک و کارەکانی هەتا هەڵبژاردنی س����ەرۆکێکی دیکە بۆ هەرێم." دوەم، "لەبەرئەوەی هەردوالیەن پەرلەمان(داوای����ان )س����ەرۆکایەتی و له ئەنجومەن کردوە کە بەبنەما لەس����ەر م����اددەی نۆیەم له یاس����ای ئەنجومەنی ش����ورای هەرێمی کوردس����تان–عێراق، ژمارە 14 ی ساڵی 2008، )ناوبژیوانیان لەنێواندا بکرێت(، بۆیە ئەم ڕایە مولزەمە

بۆ هەردوال."

گۆشه‌یه‌که‌دو‌هه‌فته‌‌جارێک‌"شێرکۆ‌کرمانج"‌ده‌ینوسێت

که‌سک‌و سۆر

ڕاکەی ئەنجومەنی شورا وەک

پێشینەیەک لەوانەیە ببێتە بنەمایەک بۆ هێندەی دیکە پێشێلکردنی

یاساو بنکۆڵکردنی دیموکراسی و

کۆیلەترکردنی دادگاو دەسەاڵتی

دادوەریی

پێشینە: دیموکراسسازی یان دیکتاتۆرسازی

19 »»

سه رتیپ جه وهه رله كوێی ئه م دونیایه

بوه په رله مان كه ده سه اڵتی یاسا دانانه نوسراو بۆ ده سه اڵتی

جێبه جێكردن بكات بۆ به الداخستنی

كێشه یه كی یاسایی؟!

رۆژنامه نوس���ی هاواڵت���ی ی���ان هاواڵتی ، 1)citizen journalism( رۆژنامه ن���وس یه كێك ل���ه و چه مكه نوێیانه ی كه ئێس���تا له دونی���ا رۆژنامه نوس���یدا ج���ێ پێ خۆی كردوه ت���ه وه ، ئه ویش پاش هه م���و روداوه جیاوازه كان���ی ك���ه روب���ه روی مرۆڤایه تی بونه ت���ه وه له وانه ش) روداوی سروش���تی و سیاس���ی و ناره زای���ی خۆپیش���اندان و هه ڵب���ژاردن...( ك���ه كاریگه ریان له س���ه ر له رۆژنامه نوس���ی ئ���ه م جۆره ده ركه وتنی

كردوه .رۆژنامه نوسی هاواڵتی ، كاری كۆكردنه وه ، نوس���ین، هه ڵه چن كردن، به رهه م هێنان، بالوكردنه وه هه واڵ و زانیاری ده كات، به اڵم ئ���ه م جۆره له رۆژنامه نوس���ی به ش���ێوازی پیشه ی كاری رۆژنامه نوسی ناكات، به ڵكو ده توانێت هه مو بیروبۆچونه كانی له رێگای )تێكست و وێنه و ڤیدیۆ( ده رببرێت به هۆی ئامێ���ری مۆبایل یان تابلێته كه یه وه بالویان

بكاته وه .زاراوه یه ك���ی هاواڵت���ی رۆژنامه نوس���ی نوێی���ه و تاوه كو ئێس���تا نه بوه ته جۆرێكی نوێ كاری رۆژنامه نوس���ی ، ب���ه اڵم به هۆی به ره وپێش���چونه كانی ته كنه لۆژیان���ی نوێ په یوه ندیكردن ئه م بابه ته گش���تیگر بوه ، ه���ه ر هاواڵتیه ك له رێ���گای مۆبایله كه یه وه یان تابلێته كه یه وه ده بێته رۆژنامه نوسێكی چاالك بواری كۆمه اڵیه تی یان سیاس���ی ...

.ئاماده بون���ی ك���ه پێنوای���ه هه ندێ���ك جۆرێ���ك وه ك هاواڵت���ی ر وژنامه نوس���ی له تێكدانی كاری رۆژنامه نوسی پرۆفیشناڵه ، به اڵم هه ندێكی دیكه پێنوایه كه رۆژنامه نوسی كاری له به ره وپێش���چونی جۆرێك هاواڵتی به هێزیش���ی كاریگه ری رۆژنامه نوس���یه و و

ده بێت له سه ر رۆژنامه نوسی پرۆفیشناڵ.

هاواڵتیای كه ده بێته هه واڵنێر؟رۆژنامه نوسی هاواڵتی كاری كۆكردنه وه ی ئاسایی له رۆژنامه نوس زیاتر زانیاریه كانه ، ده توانێت ده س���تیان بگات به س���ه رچاوه ی زانیاریی���ه كان، هه ندی���ك ج���ار خه ڵك���ی به بێ ئه وه ی پێویس���تیان به رۆژنامه نوسی پرۆفیشناڵ بێت )مه به ست لێ ئه و كه سه ی

كاری رۆژنامه نوسی بۆ ده زگایه كی راگه یاندن له ته كنه لۆژیای مه ندبون به س���ود ده كات( نوێ مۆدێرن و ده ست گه یشتن به ئینته رنێت ده توانێت ئه و زانیاریانه ی كه هه یه تی باڵوی بكاته وه و ئه و زانیاریه ش كه ویستی لێیه تی

وه ریبگرێت.پیده چێت ئه و زانیاریه ته نها باڵوكردنه وه ی هه واڵێكی ك���ورت بێت، بۆ نمون���ه له وانه هاواڵتیه ك له رێ���گای مۆبایله كه یه وه وێنه ی روداوێكی هاتوچو بگرێت و له فه یسبوكه كه ی خۆیدا له گه ڵ باڵوكردن���ه وه ی ئه م زانیاریه كورته دا وێنه كه باڵو بكاته وه ، )له شه قامی س���الم روداوێك���ی هاتوچ���و روداو و بویه هۆی گیان له ده س���ت دانی دو هاواڵتی كه سه رنشینی ئۆتۆمبیله كه بون و دوی هاواڵتی

دیكه ش بریندار بون(.ل���ه م روانگه ی���ه وه ئه م جۆره ل���ه كاری هاواڵتی���ه ده گۆرێ���ت به جۆرێك ل���ه كاری )هه واڵنێر( چونكه ئه و كه س���ه توانیویه تی ده ستی به س���ه رچاوه ی زانیاری بگات ئه و ج���ۆره هه واڵه ب���اڵو بكاته وه كه ویس���تی لێیه تی ، هاواڵتیان���ی دیكه ش )وه رگر( كه ئه و زانیاریه ده بینێت ده زانێت كه روداوێك له یه كێك له ش���ه قامه كانی س���لێمانیدا روی داوه . پێده چێ���ت یه كێ���ك له ناوه نده كانی راگه یاندن وێنه و زانیاریه كانی ئه و كه سه ی ببین���ت و وه ریگرێ���ت ئ���ه وه ش جۆرێك���ه له ه���اوكاری كردن���ی كاری راگه یاندنه و له و رێگایه ش���ه وه هه وڵ���ی به ده س���ت هێنانی زانی���اری زیاتر ده دات بۆ ئ���ه وه ی رۆمالی

هه واڵێكی كۆمه اڵیه تی بكات.له روانگه یه كی دیكه وه ئه و رۆژنامه نوشی له دیمه نه كانی هه ندێك ده توانێنت هاواڵتی ئ���ه و ج���ۆر روداوه تۆمار ب���كات له رێگای فه یسبوك یان ئه نس���تۆگرامه كه ی خۆیه وه ب���اڵو بكاته وه یاخود بیدات���ه ناوه نده كاتی راگه یان���دن و ب���اڵوی بكه ن���ه وه ، كه زۆرجا ئه م حاڵه ت���ه له ناوه نده كان���ی راگه یاندندا

روده دات.به كارهێنه رێكی هاواڵتی رۆژنامه نوس���ی ئاس���ایی ئه نته رنێ���ت نیه ، به ڵكو س���ود مه ندبونه له هه مو هۆكاره كانی ته كنه لۆژیای زانیاریان���ه ش ئ���ه و ئاس���تی مۆدێ���رن، كه ئ���ه م ج���ۆره رۆژنامه نوس���یه باڵویان ده كاته وه )تێكس���ت و ده ن���گ و وێنه و وێنه ج���واڵو (ه ، له كاتێدا ئ���ه و هۆكارانه ی كه لێده بینێت س���ودی رۆژنامه نوس���ه ئ���ه م به ته واوه تی س���اده ن چونكه رۆژنامه نوسی هاواڵتی پێویس���تی به كامێرای پرۆفیشناڵی وێنه گرتن و لێن���زی )وایت( نیه ، له كاتێكدا رۆژنامه نوسی هاواڵتی به و جۆره نیه به ڵكو ئه و ده توانێت به س���اده ترین ئیمكانیات ئه و ش���ته ی كه بینویه تی گوزارشتی لێبكات و بگه یه نێت به هاوڕی و دۆست و وه رگره كانی .

ئ���ه و پرس���یاره ی ك���ه ل���ه الی زۆرێك

دروست رۆژنامه نوسی بواری له بیرمه ندانی بوه ئه وه یه كه ئایا ئه و جۆره له رۆژنامه نوسی ئه توانێ���ت پێ���وه ر ئه خالقیه كان���ی كاری رۆژنامه سی له كاتی باڵوكردنه وه ی زانیاریدا ره چاو بكات؟ چونكه هیچ جۆره زانیاریه كی له س���ه ر ئه و بنه ماو به ه���ا ئه خالقیانه نیه ، پرۆفیش���ناڵ رۆژنامه ن���وس له كاتێك���ی پێویسته ره چاوی هه مو ئه و پێوه رانه بكات چونكه ل���ه روی ئه خالقی و هه ندێك جاریش ده بێته وه ، لێپرسینه وه روبه روی یاسایه وه به اڵم بیرمه ندان تاوه كو ئیستا نه یانتوانیوه

وه اڵمێكی ئه و تۆیان ده ست كه وێت.

رقیبی رۆژنامه گه ری سونه تی یه كێ���ك له و بابه تانه ی ت���ر كه له ده وری رۆژنامه نوس���ی هاواڵت���ی دروس���ت ب���وه زانیاریه كانه ، كۆنترۆلكردن���ی مه س���ه له ی هه میش���ه راگه یاندنی سونه تی شانازی به و ژماره یه له وه رگره كانیان ده كه ن له هه ركوێ دوینابن، چه ندین س���اڵیش ده خایه نێت بۆ ئ���ه وه ی بتوانێت ئه و جه م���اوه ره له ده وری

خۆی كۆی بكاته وه .ب���ه رده وام س���وننه تی رۆژنامه گ���ه ری مێ���ز و له پش���ت رۆژنامه نوس���ه كانیان كورس���یه كانیان رۆژ تا ئێواره داده نیش���ن به دروش���می )ئاخری���ن ه���ه واڵ، یه كه مین ه���ه واڵ و تازه ترین ه���ه واڵ و به په له ...( بۆ ئ���ه وه ی بزان���ن چ جۆره له ه���ه واڵ رۆماڵه بكه ن بۆ وه رگره كانیان تاوه كو برس���یه تی وه رگره كانیان تێر بك���ه ن، ژماره یه كی زۆر

له جه ماوه ر له ده وری خۆیان كۆبكه نه وه .به اڵم ئه م جۆره له رۆژنامه نوسی ره قیبێكی ت���ری بۆ په یداب���وه كه ئ���ه و ره قیبه دێوه

میدیا زه به الحه كانی كۆمپانیا گه وره كانی و نین، به ڵكو ئه و جۆره له ره قیبه هاواڵتیه كی ئاساییه كه له دورترین سنوری جوگرافیای ناوچه ی رۆماڵكراوی میدیایی ده كات ئه ویش

رۆژنامه گه ری هاواڵتیه .س���ونه تیش میدی���ا ناوه نده كان���ی ده یانئه وێت ده س���تیان ب���ۆ خه ڵكانه بگات زیاترین زانیای و هه واڵ و ڤیدیۆی كه هه یانه بفرۆش���ن، پرۆفیش���ناڵه كان به راگه یاندنه بۆنمون���ه كه ناڵی BBC ل���ه دوای چه ندین س���اڵ كاركردنی به رده وان توانیویه تی ئه و ژم���اره زۆره له )بینه ر و بیس���ه ر و خوێنه ر( له سه رتاس���ه ری دونی���ادا ب���ۆ خ���ۆی كۆ بكاته وه ، له ئێس���تادا په نا ژماره یه كی زۆر له وێنه و ڤیدی���ۆ ده گمه نه كان و زانیاریه كانی له رێگای رۆژنامه نوسی هاواڵتیه وه به ده ست

ده گات.د. یونس شكر خواه، ئه ندامی ده سته ی زانس���تی زانك���ۆی ت���اران ل���ه و باره یه وه ئاماژه به وه ده كات ك���ه ئه گه ر له روانگه ی كۆمیكه یش���ن و په یوه ندیه وه س���ه یری ئه م بابه ته بكه ین، به دو گروپ دابه ش ده كرێن: (Mainstream Media( ره وتی سه ره كی )Alternative media( ئه‌صل������ی، ی���ان میدیای ئه لته رناتیڤ، رۆژنامه گه ری هاواڵتی

ده چێته ژێر كۆمه ڵه ی دوه م.له ج���ۆری یه كه میان���دا ژماره یه كی كه م له رۆژنامه ن���وس و میدی���اكار كار ده ك���ه ن له پێن���اوی ئاس���تی به ره���ه م هێنان���ی بۆ ژماره یه ك���ی زۆر له وه گره كانیان، كۆمه لێك پله وه زیف���ی له ناوه نده كان���ی میدیادا بونی چاوی یاس���ا بن چ هه یه و پێویسته ره ئه و كه س���انی كه فه رمانبه ر له و ده زگایه دا چ خودی ده زگاكه به رانبه ر به كۆمه ڵگه كه ی خۆی، كه نابێ�ت س���ه رپێچی یاسای بكات، هه روه ها به های تێچونی ئه م كارانه ش زۆر گرانه چونكه )چ ناوه ندی بینراو چ بیستراو چ خوێن���راو( برێك���ی زۆر له تێچونی مادی

ده وێت له به رهه م هێناندا.به اڵم له جۆری دوه میاندا كه رۆژنامه نوسی ئ���ه و چوارچێوه یه وه هاواڵت���ی ده چێت���ه ژماره یه ك���ی زۆر بۆ ژماره یه كی زۆر به رهه م دێن���ن، هاواڵت���ی له فه زایه ك���دا هه م وه ك سه رنوس���ه ر و هه م وه ک قس���ه ركه ر و هه م وه ك به رهه م هێن و به كاربه ر ده توانێت رۆڵ

ببینێت.

1/ چه مك���ی رۆژنامه نوس���ی هاواڵت���ی citizen journalism، به عه ره بی الصحافه المواطن، به فارسی روزنامه نگاری شهروند.

س���ود له كتێبی : روزنامه نگاری شهروند، ش، 1393 قاج���ار، قوانل���و مصطف������ی

وه رگیراو.* خوێندكاری ماس���ته ر له كۆمه ڵناس���ی

میدیای زانكۆی تاران

رۆژنامه گه ری هاواڵتی هه مومان رۆژنامه نوسین

ئیسماعیل عوسمان*هاواڵتی له فه زایه كدا

هه م وه ك سه رنوسه ر و هه م وه ک قسه ركه ر و

هه م وه ك به رهه م هێن و به كاربه ر ده توانێت رۆڵ

ببینێت

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

سێ ڕووداوویەک هۆکار

لەگ����ەڵ قەیران����ی تەواوبوون����ی ماوەی س����ەرۆکی هەرێم، سێ ڕووداو لەسەر سێ ئاستی جیاواز هەموو کێشەکانی سیستمی تەندروس����تییان لەخۆیان����دا کۆک����ردەوە و ڕووداوان����ەی ئ����ەم ک����رد. بەرجەس����تە له خوارەوە باس����یان دەکەین بە ڕوونیەکی ڕاچەڵەکێن����ەر هۆکارەکان����ی ئیفلیج����ی و نەخۆشیی سیس����تمی تەندروستی و ڕەنگە تەواوی سیستمی سیاسی پیشاندەدەن.

ڕووداوی یەک����ەم مردن����ی کیژوڵەیەکی ٢١بەهارییە بە ناوی "ش����ادان" له هەولێری "پایتەخ����ت" بەهۆی کێش����ە له گەیاندنی نەش����تەرگەرییدا له کات����ی ئۆکس����جین بەرچاوترین دێرینترین و لەهەرە لەیەکێک مردن����ی پایتەخ����ت. نەخۆش����خانەکانی ش����ادان بەه����ۆی کێش����ەیەکی ئاوەه����ا س����ادە و پەیداویستیەکی س����ەرەتایی هەر تەندروس����تی دەزگایەکی نەخۆش����خانە و کە ئۆکس����جینە پێی وتین کە سیس����تمی تەندروس����تی ئێم����ە له چ����ی قەی����ران و داڕوخان و داتەپینێکدا دەژیت. نزیکی ناوی شادان له سازانەوە هەروەها پێی وتین کە سیاسیەکانی ئێمە له پێناوی کورسیەکان و سازان لەس����ەر بەرژەوەندییەکانیان پێیان ئاس����اییە ئۆکس����جین له ش����ادان ببڕێ����ت ب����ەاڵم بەردەوامیی بە ئۆکس����جین و ژیانی کورسیەکانی خۆیان بدەن. له کاتێکدا کە سیاسیەکان تا بەیانی بە دیاری پاراستنی کورسیەکانیانەوە ش����ونخونیەکان دەکرد، له باسکردنێکی سەرپێی چەند دەزگایەکی ڕاگەیاندن زیاتر، مردنی ش����ادان کەس����ی ڕانەچەڵ����ەکان و خ����ەوی له ک����ەس حەرام نەک����رد و ئ����ەو مردن����ەش وەک����و هەموو کارەس����اتە جەرگبڕەکانی تر درایە دەست قەدەری لیژنە بێ ماناکانی لێکۆڵینەوە.

ڕووداوی دووەم، کاردانەوەی وەزارەت و لەگەڵیانیشدا تەندروس����تی و سیس����تمی تەواوی سیستمی حوکمڕانی پیشاندەدات لەبەرامبەر ئەو کارەس����ات و کێشانەی کە دەکات. بەرجەس����تیان دووەم ڕووداوی بەڕێوەبەرایەتی "گرنگ����دا" له هەواڵێک����ی تەندروس����تی س����لێمانی ڕایگەیان����د ک����ە توانیویەت����ی بەڕێوەبەرایەت����ی کارەبا لەو شارە ڕازیبکات کە کارەبای ٢٤ کاتژمێریی بۆ کۆگاکانی دەرمان له بازاڕدا دابینبکەن. هەڵپەی دەس����ەاڵتدارنی تەندروس����تی بۆ خۆ هەڵواس����ین بە بچووکترین و باریکترین ئەمەش����ی تەڵەپووش����ی خۆدەرخس����تن لێکەوت����ووە ک����ە بگەن����ە ئاس����تی ئەم گاڵتەجاڕیی����ە. ئەم ڕووداوە پێمان دەڵێت کە سیس����تمی تەندروس����تی و لەگەڵیشیدا سیس����تمی سیاسی هیچ بیرۆکە و پالنێک و بەرنامەیەک����ی له خەیاڵدانی����دا نی����ە ب����ۆ باردۆخ����ە. خراپت����ر، ل����ەم دەرچ����وون ڕووداوەکە پێمان دەڵێ����ت کە خەیاڵدانی بەرپرس����انی تەندروستی ئەوەندە تەسکە تەنها جێگای کۆمەڵ����ە "پرۆژەیەکی" تیا دەبێتەوە کە تەنها له بەرژەوەندی خۆیان و شەریکە بازرگانەکانیان بێت و هیچی تر.

له ستەمی گوزارەشت سێیەم، ڕووداوی دەسەاڵتێک دەکات کە جیقڵدانی ئەوەندە تەنگە تەنانەت جێگ����ەی ڕەخنە و هاوار و نابێتەوە و قوربانیەکان����ی سەرزەنش����تی هەموو هەوڵێک دەدا بۆ ئەوەی دەمکوتیان بکات. ل����ەم چەند رۆژان����ەدا ڕێکخراوێک دەیەوێت ک����ە کۆبوونەوەیەکی فراوان بۆ خانەوادەکانیان ئاڤاستین و قوربانیەکانی ڕێکبخ����ات. ب����ەاڵم هەم����وو قوربانیەکان ڕێکخراوەکە ئاگاداردەکەنەوە کە وەزارەتی لێوەرگرتوون بەڵێنام����ەی تەندروس����تی کە له بەرامبەر ئەو ب����ە ناو "قەرەبووەی" ک����ە وەریانگرتووە نابێ����ت لێدوان بۆ هیچ دەزگایەکی راگەیاندن بدەن یا بەش����داری له هیچ بۆنەیەکی گش����تیدا بک����ەن. ئەمە له کاتێکدای����ە کە هەمان ئ����ەو وەزارەتەی قەدەغەدەکات و له قوربانیەکان لێدوان کە دەمی����ان دادەخ����ات، هات����ووە و بە ناوی یارمەتیدانی پێشمەرگەوە دەستخۆشی لەو کۆمپانیایە دەکات کە بە قاچاغ ئاڤاستینی

هێنابووە کوردستان. ئەم س����ێ ڕووداوە یەک شتی بنەڕەتی و ناوەکیمان پێ دەڵێن دەربارەی سیستمی تەندروستی و هەڵبەت سەرتاپای سیستمی سیس����تمی له کوردس����تاندا. سیاس����ی تەندروس����تی و سیاسی له ناوەوەڕا تووشی داخوران و داڕمان و هەرەس هاتووە. بەاڵم هەمان ئەوانەی بە کارە نابەجێی و ئیهمالی و گەندەڵییەکانیانەوە سیستمەکەیان تووشی دەی����ان دەردکردووە، هات����وون بە پینەو پ����ەڕو و میکیاجێکی بێ ت����ام دەیانەوێت سیس����تمەکەمان له بەرچاو ج����وان بکەن. بەوەش����ەوە ڕاناوەس����تن بەڵک����و هەموو چاوس����ورکردنەوەیەک دەمش����رینکردن و بەکاردەهێنن بۆ ئەوەی دەمی ڕەخنەگران دابخەن و وا پیش����انبدەن کە لەوەی ئەوان پێشکەشی دەکەن زیاتر هیچ بەدیلێکی تر

بوونی نیە.

15 (٤9٢( سێشه ممه ٢5/٢0١5/8 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

هه ن���دێ ئ���ازار هه یه نابێ���ت به هیچ ش���ێوه یه ك پشت گوێ بخرێت، چونكه له وانه یه نیشانه یه ك بێت بۆ نه خۆشی مه ترسیدار هه ر بۆیه له كاتی بوونی ئه م دۆخانه ی خواره وه س���ه ردانی پزیشك

بكه .١- ئه گه ر ره نگی پیس���ایه كه ت ره ش ب���وو. ئه وه له وانه ی برین���ی گه ده یان

شێرپه نجه هه بێت.٢- ئه گه ر ئازارێكی زۆرت هه بوو توانای خ���ۆ راگرتنت نه بێت. ئ���ه وه له وانه یه نیش���انه یه ك بێت بۆ خوێ���ن به ربوونی

مێشك یان جه ڵده ی مێشك..

3- ئه گ���ه ر كێش���ێت زۆر كه می كرد له ماوه یه ك���ی كورت به بێ رجیم كردن. توش بۆ نیشانه یه كه بێت ئه وه له وانه یه بوون به نه خۆشی شه كره یان شێرپه نجه

یان تێكچونی كاری غوده ی ده ره قی .٤- ئه گه ر ئ���ازاری به رده وامت هه بو له سه ر سینگت یان هه ستت به بریسكه كرد له س���ه ر س���ینگت، ئه وه له وانه یه

نیشانه یه ك بێت بۆ جه ڵده ی دڵ.5- ئه گ���ه ر میزت زۆر ك���رد ته نانه ت هه س���تت هه روه ه���ا له شه ویش���دا و به تینوێتی زۆر كرد، ئه وه نیشانه یه كه

بۆ توش بوون به نه خۆشی شه كره .

ئا: ئیمان زه ندی

ده ركه وتنی ئه و خاڵه ڕه شانه ی سه ر لوت و ده موچاو له خانمان زیاتره وه ك له پیاوان, به مه ش چه ورییه كی زۆری كۆكراوه له سه ر ده موچاو وه ستاوه و

ده بێته هۆی دروستبونی خاڵه ڕه شه كان, ئه و خااڵنه كه ده رده كه وێ

یان زه رده یان ڕه ش به مه ش له سه ر لوت وچه ناگه وو مل وسنگ دروست ده بێت, پێویسته له وكاته دا هه مو

ڕۆژێ ك ده مووچاو بشۆرێ .

خانمان پێویس���ته خشته ی خواردن له هه فته دا دابنێ���ن, له هه مانكاتدا ئه و خواردنانه ی كه پێویس���ته بخورێ كه

ده وڵه مه ن���ده به ڤیتامی���ن A له گ���ه ڵ بیتاكرۆتین كه پارێزگاری له پێس���ته كه

ده كات. هه روه ها بێویس���ته ئ���ه و خواردنانه نه خورێت كه له چه وری وكاربۆهایدرات پێكهات���وه ، به ڵكو س���ه وزه و ئاو زۆر ده وڵمه نده س���ه وزه چونك���ه بخورێ

به ئاسن.ده توانرێ���ت خانم���ان ب���ه م ڕێ���گا سروشتیه یی خواره وه خاڵه ڕه شه كانی

لوت وده موچاو چاره سه ر بكات:• یه ك كه وچك ئاوی لیمۆو كه وچكێك شه كر تێكه ڵ بكه ، پاشان به شێوه یه كی بازنه یی مه س���اج بۆ ئه و شوێنانه بكه كه خاڵه ره ش���ه كانی دروست كردووه ،

پاشان بیشۆ به ئاوی شله تێن.

لیم���ۆو له گه ڵ ی���ه ك كه وچ���ك •كه وچكێك زه یتی زه یتون تێكه ڵ بكرێتو لێی بدرێت به هه مان ش���ێوه ی سه ره وه

مه ساجی پێبكرێت دوای بیشوات.له گ���ه ڵ ماس���ت كه وچ���ك دو •كه وچكێ���ك لیمۆ تێك���ه ڵ بكرێت لێی

بدات پاشان بیشوات.• هه روه ها پارچه ی خه یار له س���ه ر خاڵه ڕه شه كان دابنرێت، چونكه پێست پارێزراو به مه ش پێست ته ڕده كاته وه ،

ده بێت.• خوێواویش یه كێكه له چاره سه ره كان بۆ نه هێشتنی خاڵه ڕشه كانی سه ر لوت و ده موچ���او، چونكه به كتریای پێس���ت له ناو ده بات و پارێزگاری له پێس���ته كه

ده كات.

ئاماژه خ���ۆراك بواری پس���پۆرانی به وه ده كه ن ك���ه هه ندێ جۆری خۆراك زۆر به س���وده بۆبه ته مه نه كان و كێشه ی ته ندروس���تیان بۆ دروس���ت ن���اكات، به تایبه تی���ش ئ���ه و خۆراكان���ه ی دژه ئۆسانیان تێدایه . له خۆراكانه ش كه بۆ

به ته مه نه كان به سوده وه ك.• پرته قاڵ و لیم���ۆو هه رمێو. ئه مانه به سودن بۆپێست و كۆئه ندامی به رگری

به هێز ده كه ن.• خورادن���ی رۆك���ه سروش���تێكان و

كه ره وزو سه وزه به گشتی .• رۆژان���ه كۆپێ���ك ب���ۆ دوو كوپ ش���یر بخورێته وه چونكه ئێسك به هێز

ده كات.• پێویسته هه ر نه بێت هه فته ی جارێك كه له رمو و قه رنابیت بخۆن،چونكه له ش ده پارێزێ���ت له مادده ی ئیس���ترۆجینی

زیان به خش.• خواردنی كیزه ریش پێویسته له به ر ئه وه ی له جه ڵده ی مێشك ده تپارێزێت و

ناهیڵێت كۆڵسترۆڵ به رز بێته وه .• س���په ناغ و ترێ له پێویس���تێكانی خواردنی به ته مه نه كانه ودژه ئۆكسانیان

تێدایه .به ته مه نه كان به س���وده و پێ���از. •ده پارێزێ���ت له ش���ێرپه نجه ی گ���ه ده و جه ڵ���ده ی دڵ و به رزبوون���ه وه ی رێژه ی

كۆڵسترۆڵ.

ی ری

گاۆژ

امئ

ته ه ف

ه

- كاتێك منداڵه كه ت له سیسه مه كه ی یاخود له ناو النكه كه ی ئه خه وێنیت دڵنیابه له وه ی هیچ په تێك یان په رۆیه ك یان ده ست رازه كه ی نزیك نیه له ملی منداڵه كه ، چونكه ئه گه ری زۆره له كاتی جوڵه ی منداڵه كه په ته كه ی بچێته ملی و بیخنكێنێت.

- چه ند ئامۆژگاریه ك بۆ ئه وانه ی نه خۆش���ی ش���ه كره یان هه یه پێویسته به م ش���ێوه یه ئاگاداری پێیه كانیان بن.پێویسته ئه و پێاڵوه ی له پێ ئه كه ن هه موو پێیه كه داپۆش���ێت و فروان وله پێ كردنی خۆشبێت و نابێت ته سك بێت.هه روه ها رۆژانه پشكنین بۆ

پێیه كان و به ینی په نجه كان و ژێر نینۆكه كان بكات بزانێت هیچ برینێك یان ئاوسانێك یان هه وكردنێك هه یه .

- له سوده كانی هه نگوینی سروشتی . یارمه تی زوو چاك بوونه وه ی هه وكردنی قورگ ده دات، یارمه تی زوو چاك بوونه وه ی برین و س���وتاوی ئه دات،هیچ كۆڵسترۆڵ و چه وری تێدانیه ،سه رچاوه ی گرنگی كاربۆهیدراته كه وه زه ده به خشێت، به سوده بۆ وه رزشه وان

بۆماسولكه كان.

ئه و ئازارانه ی نابێت هیچ كه سێك پشت گوێی بخات

چۆن‌چاره‌سه‌ری‌‌خاڵه‌‌ڕه‌شه‌كانی‌سه‌ر‌لوت‌و‌چه‌ناگه‌ت‌ده‌كه‌یت‌

پێویسته به ته مه نه كان ئه م خواردنانه بخۆن

ریکالم

ئا: رێنوار نه جم

دوای ئه وه ی ماوه یه کی زۆر خوێندنی دکتۆرا له زانکۆکانی

هه رێمی کوردستان راگیرابو، دواجار ئه مساڵ وه زاره تی خوێندنی بااڵ

بڕیاری ده ستپێکردنه وه ی خوێندنی دکتۆرای راگه یاند، به اڵم مه رجه کانی

خوازیاران و زانکۆکان نیگه ران ده کات و به مه رجی قورسی داده نێن.

دوای نزیکەی پێنج ساڵ لەڕاگرتنی ، وەزارەت���ی خوێندنی بااڵو توێژینەوەی زانستی حکومه تی هه رێمی کوردستان، له ناوه ڕاس���تی ئه م مانگ���ه دا بەئیمزای د.یوسف گۆران وەزیری خوێندنی بااڵ بڕیاری کردن���ەوەی خوێندنی دکتۆرای کوردس���تان هەرێم���ی لەزانکۆکان���ی

پەسندکرا.به پێی بڕیاره که له س���اڵی خوێندنی دکت���ۆرا کورس���ی 673 داهات���ودا هه رێم���ی زانکۆکان���ی له س���ه رجه م کوردستاندا وه رده گیرێت. بۆ زانکۆکان و دکت���ۆراش، خوێندن���ی خوازیاران���ی چه ندین مه رج دانراوه که به ش���ێکیان له دوای داده نێن. قورسی به مه رجێکی راگه یاندن���ی مه رجه کانی���ش کۆمه ڵێک یاداشتێکی گه رمیان له مامۆس���تایانی داوای باڵوک���رده وه و ناڕه زایی���ان

پێداچونه وه یان کرد به مه رجه کاندا.وه زاره تی له مه رجه کان���ی یه کێ���ک خوێندن���ی ب���ااڵ ئه وه ی���ه ک���ه ئەو بەش���ە زانس���تیانه ی خوێندنی دکتۆرا ده که نه وه ک���ە مەرج���ی هەبوونی یەک پرۆفیسۆر هه روه ها 3 سێ پرۆفیسۆری یاریدەدەر لەسەر میالکی بەش لەگەڵ تێدای���ە دیک���ەی پێداویس���تیەکانی بەپێی پەس���ەندە پالنەکانیان ئ���ەوا

رێنماییەکان.مامۆس���تا دڵش���اد محه مه د غه ریب، نوێن���ه ری مامۆس���تایانی گه رمیان���ی هه ڵگ���رای بڕوانام���ه ی ماس���ته ر له و باره ی���ه وه به ئاوێن���ه ی راگه یان���د که ئه وه مه رجێکی قورس���ه و له زانکۆکه ی

ئه واندا نیی���ه ، "به پێی ئه و مه رجه بێت تا 50 ساڵی دیکه ش زانکۆی گه رمیان

ناتوانێت خوێندنی دکتۆرا بکاته وه ".ئ���ه و مه رجه نوێی���ه زۆرینه ی زانکۆ نوێی���ه کان نیگ���ه ران ده کات به ه���ۆی پرۆفیس���ۆری پرۆفیس���ۆرو نه بون���ی

یاریده ده ری پێویسته وه .له زانکۆی مامۆستا خۆشی هه روه ها س���لێمانی ک���ه خوازی���اری خوێندنی دکتۆرایه به هه مان ش���ێوه له و مه رجه نیگه ران���ه و به ئاوێن���ه ی راگه یاند "ئه و مه رجه له زۆربه ی به شه کاندا نییه و به و پێیه ش بێ ب���ه ش ده بن له و خوێندنی

دکتۆرایه ". هه روه ها ئه و خوازی���اره ی خوێندنی دکتۆرا ده ڵێت "ئه و هه مو سانس���ۆرو قورس���اییه ی خراوه ته سه ر خوێندکار وای ل���ێ ده کات ح���ه زی نه مێنێت بۆ

پێشکه شکردنی خوێندنی دکتۆرا".هه روه ه���ا ئاماژه به وه ده کات ئه گه ر ئه و مه رجانه نه گۆڕێت، "تا چه ند ساڵی تر زیانێکی زۆر له خوازیارانی خوێندنی ل���ێ ده کات دکت���ۆرا ده درێت و وایان

مه یلی خوێندنیان نه مێنێت و ڕو بکاته ده ره وه ی واڵت مه به ستی خوێندن".

وه زاره ت���ی بڕیاره ک���ه ی به پێ���ی خوێندنی بااڵ ک���ه له رۆژنامەی فەرمی وەقایعی کوردس���تانی ژم���ارە )184( "هەر باڵوکراوەتەوە، لە )2015/4/2( بەش���ێکی زانس���تی ئ���ەم مەرجانەی تێدا نەبێت، نابێ���ت خوێندنی دکتۆرا بکات���ەوە، بەپێچەوان���ەوە زانک���ۆکان

بەرپرسن لەئەنجامەکەی ".له کێش���ه کانی دیک���ه یه کێک���ی مامۆس���تایانی زانکۆی گه رمیان که می ژماره ی کورس���ییه دابینکراوه کانه بۆ ئه و زانکۆیه ، که له کۆی 673 کورسی، ته نه���ا 5 کورس���یان ب���ۆ دابینکراوه ، مامۆستا دڵش���اد له و باره یه وه ده ڵێت "ئێمه له 2ی نیس���انه وه هه ماهه نگیمان کردوه له گه ڵ زانکۆی سلێمانی، به شه زانستییه کانی ئێمه هه ر یه که بۆ خۆی کۆمه ڵێ���ک پرۆپۆزه ڵ���ی ئاماده کردوه زانک���ۆی س���لێمانی، به هه ماهه نگ���ی پرۆپۆزه ڵه کانیش له الیه ن مامۆس���تای پسپۆڕه وه واته هه مویان پرۆفیسۆرن،

به اڵم به داخ���ه وه له و کات���ه وه که س نازانێت، نه سه رۆکی زانکۆی گه رمیان، نه یاریده ده ری سه رۆکی زانکۆی گه رمیان بۆ کاروباری زانستی نه دڵنیای جۆری

نازانێت ئه و پرۆپۆزه اڵنه له کوێن". هه روه ها ده ڵێت "کێشه ی ئێمه ئه وه یه ک���ه زانکۆی گه رمی���ان خاوه نی نییه ، ئه گ���ه ر خاوه نی هه بوایه له و س���اته وه که ئێمه ه���اوار ده که ی���ن ده یانتوانی هه ماهه نگی بکه ین، بۆ نمونه یه به هۆی ئه وه ی پرۆفیسۆرمان نییه ، ده یانتوانی له گه ڵ له زانکۆی سلێمانی یان زانکۆی س���ه اڵحه دین ته نس���یقێک بکه ن بیان وتای���ه ئه م پرۆپۆزه اڵنه ئێمه بۆ ئێوه و ب���ا ئ���ه م خوێندکاران���ه ی ئێمه ی الی ئێوه بخوێن���ن ئێمه پاره ی تێچوه که ی ده ده ین، به اڵم که س خ���ۆی نه کردوه

به خاوه نی ئه و بابه ته ."زانکۆی گه رمیان جگه له که می ژماره ی کورسیه کانیان، هاوکات له چۆنیه تی ئه و دابه شکردنی ئه و کورسیانه ش نیگه رانن، "پێنج کورس���ی له زانکۆی سه اڵحه دین ته رخان کراوه بۆ زانک���ۆی گه رمیان،

له و پێنج کورس���ییه س���ێ کورسیانی پس���پۆڕییه که ی له زانک���ۆی گه رمیاندا نییه ، وات���ه به ش���ێوه یه کی ڕه مه کیی بوه ، ئه گه ر ئه وان نه گه ڕێنه وه بۆ به شه زانستییه کان، ئه و پێنج کورسییه چۆن

ته رخان ده که ن؟".خوازیاره که ی خۆش���ی، مامۆس���تا خوێندنی دکتۆرا له ش���اری س���لێمانی رایده گه یه نێ���ت که جگه له و مه رجانه ، ه���اوکات مه رج���ی ئاس���تی زم���ان و تاقیکردن���ه وه ی ILTS و هه ڵبژاردن���ی کێش���ه و سه رپه رش���تیاره کانیش دروست فێرخوازه کان بۆ ئاس���ته نگی

ده که ن.به پێی بڕیاره که ی وه زاره تی خوێندنی بااڵ ماوه ی پێشكه شكردن بۆ خوێندنی دکتۆرا )رۆژی چوارشەممە رێکەوتی دووشەممە رۆژی تاوه كو 2015/8/12

رێکەوتی 2015/8/31(.هه روه ها رۆژی سێش���ەممە رێکەوتی به رایی���ه کان ئه نجام���ه 2015/10/5ئاشکرا ده کرێن و ده ستپێکی ده وامیش

ده که وێته رۆژی 2015/11/1.

خوێندن(492( سێشه ممه 162015/8/25 xwendn.awene@gmail.com

مه‌رجه‌کانی‌خوێندنی‌دکتۆرا‌خوازیاران‌و‌زانکۆ‌نوێکان‌نیگه‌ران‌ده‌کاتله کۆی 673 کورسی، ته نها پێنجیان بۆ زانکۆی گه رمیان ته رخانکراوه

ئه و هه مو سانسۆرو قورساییه ی

خراوه ته سه ر خوێندکار

وایلێده کات حه زی نه مێنێت بۆ

پێشکه شکردنی خوێندنی دکتۆرا

ئا: بارام‌سوبحی‌

سه‌رۆك‌كۆماری‌‌ئه‌مریكا‌له‌سه‌روه‌ختی‌‌روداوه‌كانی‌‌)31/ئاب/1996(دا،‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌

بڕیاری‌‌هاوكاری‌‌هێزێكی‌‌كوردی‌‌له‌گه‌ڵ‌رژێمی‌‌سه‌دام،‌نابێته‌‌پاساو‌بۆ‌هێرشی‌‌سوپای‌‌عێراق‌بۆ‌سه‌ر‌دانیشتوانی‌‌سڤیلی‌‌هه‌ولێر.‌ئه‌ندامێكی‌‌

ئه‌نجومه‌نی‌‌پیرانیش،‌ده‌ڵێت:‌داگیركاری‌‌سه‌دام‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌‌بۆ‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‌ئه‌مریكاو‌هاوپه‌یمانه‌كانی‌‌له‌م‌ناوچه‌‌

هه‌ستیاره‌ی‌‌جیهاندا.

نۆزده‌‌ساڵ‌له‌مه‌وبه‌ر‌له‌چوارچێوه‌ی‌‌ش���ه‌ڕی‌‌ناوخۆدا،‌هێزه‌كانی‌‌پارتی‌‌به‌هاوكاری‌‌ كوردستانی‌‌ دیموكراتی‌‌س���وپای‌‌عێراق‌ش���اری‌‌هه‌ولێریان‌كۆنت���رۆڵ‌ك���رد،‌ئ���ه‌م‌روداوه‌ش‌كاردانه‌وه‌ی‌‌ناوخۆیی‌‌و‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌لێكه‌وته‌وه‌،‌ل���ه‌م‌راپۆرته‌دا‌ئاوێنه‌‌له‌كاربه‌ده‌ست‌و‌ به‌ش���ێك‌ بۆچونی‌‌ئه‌ندامان���ی‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌پی���ران‌و‌نوێنه‌ران���ی‌‌ئه‌مری���كا‌له‌باره‌ی‌‌ئه‌و‌

روداوه‌وه‌‌باڵوده‌كاته‌وه‌.

كلینتۆن:‌هێرشه‌كه‌‌پاساوی‌‌نییه‌

بی���ل‌كلینت���ۆن‌ك���ه‌‌له‌كات���ی‌‌سه‌رۆكی‌‌ )31/ئاب(دا‌ روداوه‌كانی‌‌ئه‌مری���كا‌ب���وه‌،‌دو‌رۆژ‌دوای‌‌ئه‌و‌روداوه‌،‌به‌یاننامه‌یه‌كی‌‌باڵوكرده‌وه‌،‌كه‌‌تیایدا‌هاتوه‌:‌سێ‌‌رۆژ‌له‌مه‌وبه‌ر‌هۆشدارییه‌‌ س���ه‌ره‌ڕای‌‌ )31/ئاب(‌روونه‌كان���ی‌‌واڵت���ه‌‌یه‌كگرتوه‌كانی‌‌نێونه‌ته‌وه‌یی‌،‌ ئه‌مریكا‌و‌كۆمه‌ڵگای‌‌هێزه‌كانی‌‌عێراق‌هێرش���یان‌كرده‌‌سه‌ر‌شاری‌‌هه‌ولێر‌له‌باكوری‌‌عێراق‌ك���ورده‌كان‌ له‌ژێ���ر‌كۆنترۆڵی‌‌ كه‌‌داگیركرد.‌ ئ���ه‌م‌ش���اره‌یان‌ دایه‌و‌راگه‌یاندنی‌‌پاشه‌كش���ه‌ی‌‌سنوردار‌له‌الیه‌ن‌عێراقه‌وه‌‌هیچ‌له‌مه‌سه‌له‌كه‌‌ناگۆڕێت‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ئه‌مڕۆ‌سوپای‌‌سه‌دام‌حوس���ه‌ین‌هه‌ولێر‌كۆنترۆڵ‌ده‌كات‌و‌یه‌كینه‌كانی‌‌سوپای‌‌عێراق‌خۆیان‌بۆ‌هێرش���ی‌‌زۆرت���ر‌ته‌یار‌

ده‌كه‌ن.له‌به‌شێكی‌‌دیكه‌ی‌‌به‌یاننامه‌كه‌دا،‌هاتوه‌:‌وا‌دیاره‌‌گروپێكی‌‌كورد‌كه‌‌پێشتر‌دژی‌‌س���ه‌دام‌بووه‌،‌ئێستا‌بڕیاری‌‌داوه‌‌له‌گه‌ڵ‌سه‌دام‌هاوكاری‌‌بكات،‌به‌اڵم‌ئه‌مه‌ش‌نابێته‌‌پاساو‌بۆ‌هێرش���ی‌‌س���وپای‌‌عێ���راق‌بۆ‌سه‌ر‌دانیش���توانی‌‌سڤیلی‌‌هه‌ولێر.‌رابردودا‌ مانگه‌كان���ی‌‌ له‌حه‌فت���ه‌و‌ئێمه‌‌ب���ه‌رده‌وام‌كارمان‌كردووه‌‌بۆ‌پێكهاتنی‌‌ئاگربه‌ستێكی‌‌درێژخایه‌ن‌له‌نێوان‌گروپه‌‌ك���ورده‌كان،‌به‌اڵم‌ئه‌م‌هێرشه‌ی‌‌عێراق‌ئاگری‌‌شه‌ڕی‌‌نێوان‌گروپه‌‌كورده‌كانی‌‌تیژتر‌كردو‌مه‌ترسی‌‌ئه‌وه‌‌هه‌یه‌‌ناسه‌قامگیری‌‌له‌سه‌راسه‌ری‌‌ناوچه‌‌باڵوبێته‌وه‌.

بایدن:‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمان‌ده‌پارێزین

جێگری‌‌ئێستای‌‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌ئه‌مریكا‌جۆزێڤ‌بایدن،‌كه‌‌له‌ساڵی‌‌)1996(‌ئه‌ندامی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پیران‌ب���وه‌،‌پێن���ج‌رۆژ‌دوای‌‌روداوه‌كه‌،‌له‌لێدوانێكدا‌له‌ناو‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یدا،‌س���ه‌دام‌ كرده‌وه‌كان���ی‌‌ ده‌ڵێ���ت:‌مه‌رجه‌كانی‌‌ ش���ه‌رت‌و‌ پێشێلكاری‌‌ماف���ی‌‌مرۆڤی‌‌جیهانی‌‌و‌بڕیارنامه‌ی‌‌ئاسایش���ی‌‌ ئه‌نجومه‌نی‌‌ )688(ی‌‌داوا‌ ك���ه‌‌ یه‌كگرتوه‌كانه‌‌ نه‌ت���ه‌وه‌‌ب���ه‌‌ كۆتای���ی‌ ده‌كات‌ له‌س���ه‌دام‌

سه‌ركووتی‌‌كورده‌كان‌بهێنێت.‌له‌‌به‌ش���ێكی‌‌دیكه‌ی‌‌وته‌كانیدا،‌بایدن‌راش���كاوانه‌‌ده‌ڵێت:‌كێشه‌ی‌‌كورد‌به‌‌ئاسانی‌‌چاره‌سه‌ر‌نابێت.‌به‌هه‌رحاڵ‌نابێ���ت‌ئێمه‌‌رێگا‌به‌وه‌‌بده‌ین‌بارودۆخی‌‌ئاڵۆزی‌‌كوردستان‌ئێمه‌‌له‌ئامانجه‌‌گه‌وره‌كانمان‌البدات.‌بڕیاری‌‌س���ه‌رۆك‌كۆم���ار‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ئه‌مریكا‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌‌ واڵته‌‌ نییه‌‌بكه‌وێته‌‌ناو‌ئاژاوه‌ی‌‌كورد،‌به‌ڵكو‌بۆ‌ئه‌وه‌یه‌‌كۆنترۆڵی‌‌دیكتاتۆرێكی‌‌مه‌ترس���یدار‌ب���كات‌كه‌‌هه‌ڕه‌ش���ه‌‌له‌ئاس���ایش‌و‌س���ه‌قامگیری‌‌ناوچه‌‌پاراستنی‌‌سه‌قامگیری‌‌ بۆ‌ ده‌كات،‌ناوچه‌یه‌‌كه‌‌بۆ‌ئاسایشی‌‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌به‌كورتی‌‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌یه‌،‌ ئه‌مریكا‌ب���ۆ‌پاراس���تنی‌‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‌

ئه‌مریكایه‌.

كیری‌:‌هاوپه‌یمانی‌‌جه‌الدو‌قوربانی‌‌زه‌حمه‌ته‌

وه‌زیری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئێس����تای‌‌ئه‌مریكا‌جۆن‌كیری‌،‌له‌ساڵی‌‌)1996(‌ئه‌ندامی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پیران‌بوه‌،‌له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌له‌)5/ئه‌یل����ول/‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی����دا‌1996(،‌ده‌ڵێت:‌س����ه‌دام‌حوس����ه‌ین‌هه‌وڵیداوه‌‌پاساو‌بۆ‌ده‌ستدرێژییه‌كه‌ی‌‌بهێنێته‌وه‌و‌وتویه‌تی‌‌به‌‌داوای‌‌پارتی‌‌دیموكرات����ی‌‌كوردس����تان،‌كه‌‌یه‌كێ‌له‌حیزبه‌كانی‌‌باكوری‌‌عێراقه‌‌چوونه‌ته‌‌ناو‌هه‌ولێر.‌ده‌رككردن‌به‌وه‌‌زه‌حمه‌ته‌‌كه‌‌بۆ‌حیزبێكی‌‌كوردی‌‌بیه‌وێت‌ببێت‌به‌هاوپه‌یمانی‌‌س����ه‌دام‌كه‌‌چه‌ند‌ساڵ‌هێزه‌كانی‌‌ئه‌وی‌‌س����ه‌ركوت‌كردووه‌،‌ئه‌ش����كه‌نجه‌كردوه‌و‌ماف����ی‌‌مرۆڤ����ی‌‌خه‌ڵك����ی‌‌كوردی‌‌پێش����ێل‌ك����ردوه‌.‌به‌هه‌رحاڵ‌ئه‌گه‌ر‌)پ.د.ك(یش‌داوای‌‌عێراقی‌‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌‌ ده‌س����تێوه‌ردانی‌‌كردبێ‌،‌ئه‌م‌داواكارییه‌‌نابێته‌‌پاساو‌بۆ‌كه‌ڵكوه‌رگرتن‌له‌هێزی‌‌س����ه‌ربازی‌‌دژی‌‌خه‌ڵكی‌‌سڤیلی‌‌كورد‌له‌هه‌ولێر.ناوبراو،‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌كۆمه‌ڵگای‌‌نیس���انی‌‌ دوابه‌دوای‌‌ نێونه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌)1991(،‌وات���ا‌كاتێ���ك‌ئه‌نجومه‌نی‌‌ئاسایش���ی‌‌نه‌ت���ه‌وه‌‌یه‌كگرتووه‌كان‌بڕیارنام���ه‌ی‌‌)688(‌په‌س���ه‌ندكرد،‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌رونكرده‌وه‌‌كه‌‌س���ه‌ركوتی‌‌كورده‌كان‌و‌خه‌ڵكی‌‌س���ڤیلی‌‌عێراق‌ته‌حه‌م���ول‌ن���اكات.‌بۆی���ه‌‌ده‌ڵێت:‌هێرش���ی‌‌عێ���راق‌بۆ‌س���ه‌ر‌هه‌ولێرو‌بۆ‌ هێزه‌كانی‌‌ به‌رده‌وامی‌‌ مه‌ترس���ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌هێرش‌بكه‌نه‌‌سه‌ر‌شوێنه‌كانی‌‌دیكه‌،‌س���وكایه‌تی‌‌كردن���ه‌‌به‌‌رۆح‌و‌

ناوه‌ڕۆكی‌‌بڕیارنامه‌ی‌‌)688(.ده‌رب���اره‌ی‌‌هه‌وڵه‌كان���ی‌‌ئه‌مریكا‌بۆ‌راگرتنی‌‌شه‌ڕی‌‌ناوخۆو‌مه‌ترسیه‌كانی‌‌)31/ئ���اب(،‌كی���ری‌‌ده‌ڵێت:‌چه‌ند‌مانگێكه‌‌واڵته‌‌یه‌كگرتوه‌كانی‌‌ئه‌مریكا‌له‌هه‌وڵێكی‌‌دیپلۆماتیكدایه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ناوبژیوانی‌‌بكات‌له‌نێوان‌دوو‌گروپی‌‌ك���وردی‌‌ك���ه‌‌له‌گه‌ڵ‌یه‌ك‌به‌ش���ه‌ڕ‌هات���وون،‌وات���ا‌پارت���ی‌‌دیموكراتی‌‌مه‌سعوود‌ رێبه‌رایه‌تی‌‌ به‌‌ كوردستان‌نیش���تیمانی‌‌ یه‌كێت���ی‌‌ بارزان���ی‌‌و‌كوردس���تان‌ب���ه‌‌رێبه‌رایه‌تی‌‌جه‌الل‌تاڵه‌بانی‌.‌سه‌دان‌خه‌ڵكی‌‌بێ‌‌سڤیلی‌‌گوناح���ی‌‌كورد‌ك���وژراون‌و‌له‌وانه‌یه‌‌سه‌دان‌كه‌سی‌‌دیكه‌‌بكوژرێن‌ئه‌گه‌ر‌ده‌سه‌اڵتی‌‌س���ه‌دام‌به‌سه‌ر‌هه‌ولێردا‌بمێنێت‌و‌هێزه‌كانی‌‌عێراق‌هه‌ڕه‌شه‌ی‌‌ئه‌وه‌‌بك���ه‌ن‌ك���ه‌‌هێ���رش‌ده‌به‌نه‌‌س���ه‌ر‌ناوچه‌كان���ی‌‌ژێر‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌

)ی.ن.ك(.‌ده‌ڵێت:‌ ئه‌وه‌ش‌ له‌وته‌كانیشدا،‌ هه‌ر‌هێرش���ی‌‌عێ���راق‌بۆ‌س���ه‌ر‌هه‌ولێر‌ئاكام‌و‌لێكه‌وته‌ی‌‌جیدی‌‌به‌داوه‌‌بووه‌‌بۆ‌خه‌ڵك���ی‌‌عێ���راق،‌بووه‌ته‌‌هۆی‌‌كوژرانی‌‌خه‌ڵكی‌‌بێ‌‌گوناح،‌ئیمكانی‌‌ناكۆكیی���ه‌كان‌و‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌‌گه‌یش���تن‌به‌‌رێكه‌وتنێكی‌‌سیاس���ی‌‌كه‌م‌ كورده‌كانی‌‌ حیزب���ه‌‌ له‌نێ���وان‌

كردۆته‌وه‌.

مه‌كین:‌سه‌دام‌سوكایه‌تی‌‌كرد

ئه‌ندامی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پیرانی‌‌ئه‌مریكا‌جۆن‌مه‌كین،‌رۆژی‌‌)1996/9/11(،‌له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یدا،‌ره‌خنه‌‌له‌واڵته‌كه‌ی‌‌ده‌گرێ���ت‌كه‌‌وه‌اڵمێكی‌‌س���وپای‌‌ هێرش���ه‌كانی‌‌ گونج���اوی‌‌نه‌داته‌وه‌و‌ له‌)31/ئاب(دا‌ س���ه‌دامی‌‌هه‌فت���ه‌ی‌‌ هێرش���ه‌كانی‌‌ ده‌ڵێ���ت:‌رابردوی‌‌ئێم���ه‌‌له‌وه‌اڵمی‌‌داگیركرانی‌‌شاری‌‌كوردنش���ینی‌‌هه‌ولێر‌له‌الیه‌ن‌ده‌وڵه‌تی‌‌عێ���راق‌)به‌یارمه‌تی‌‌یه‌كێ‌‌له‌حیزبه‌‌كورده‌كان(‌ئه‌نجامدرا،‌به‌اڵم‌به‌هێرش���كردنه‌‌سه‌ر‌چه‌ند‌ئامانجێك‌له‌باشوری‌‌عێراق،‌ده‌وڵه‌تی‌‌ئه‌مریكا‌

وه‌اڵمێك���ی‌‌گونجاوی‌‌نه‌دای���ه‌وه‌‌به‌‌به‌ڵكو‌ عێ���راق،‌ ده‌س���تدرێژییه‌كه‌ی‌‌وه‌اڵمێكی‌‌بچ���وك‌بوو‌كه‌‌به‌گوێره‌ی‌‌سزای‌‌ئه‌و‌س���وچه‌‌نه‌بوو‌كه‌‌سه‌دام‌

ئه‌نجامی‌‌دابوو.مه‌كین،‌له‌به‌شێكی‌‌دیكه‌ی‌‌قسه‌كانیدا‌ده‌ڵێت:‌له‌كاتی‌‌ئه‌م‌هێرشانه‌‌تائێستا‌ك���ورده‌‌هاوپه‌یمانه‌كان���ی‌‌س���ه‌دام‌سه‌ركه‌وتنی‌‌ته‌واویان‌له‌باكوری‌‌عێراق‌به‌ده‌س���تهێناوه‌،‌س���ه‌دام‌كۆنترۆڵی‌‌ئ���ه‌و‌ناوچه‌یه‌ی‌‌گرتۆته‌‌ده‌س���ت‌كه‌‌له‌ده‌س���تیدا‌ س���اڵ‌ چه‌ند‌ به‌ماوه‌ی‌‌دیس���ان‌ ئ���اواره‌‌كورده‌كان‌ نه‌بوو.‌سنوره‌كان‌ به‌ره‌و‌ ش���ه‌پۆل‌ شه‌پۆل‌كه‌وتونه‌ت���ه‌‌رێ‌.‌س���ه‌دام‌به‌وپه‌ڕی‌‌به‌هۆش���دارییه‌كانی‌‌ سوكایه‌تیكردن‌واڵته‌‌یه‌كگرتوه‌كانی‌‌ئه‌مریكا،‌ده‌ستی‌‌كردوه‌‌به‌‌چاككردنه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌رادارانه‌‌كه‌‌ئێمه‌‌هه‌فته‌ی‌‌رابردو‌هێرش���مان‌

كرده‌‌سه‌ری‌.

پۆرتێر:‌سه‌دام‌وه‌اڵمی‌‌ئێرانی‌‌دایه‌وه‌

ل����ه‌‌رۆژی‌‌)1996/9/5(،‌ئه‌ندام����ی‌‌ئه‌مری����كا‌ نوێنه‌ران����ی‌‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌‌جۆن‌ئێ����دوارد‌پۆرتێر،‌به‌س����ه‌رۆكی‌‌ئه‌نجومه‌ن����ی‌‌رایده‌گه‌یه‌نێ����ت‌كاتێك‌له‌مانگ����ی‌‌ته‌مموز‌له‌گ����ه‌ڵ‌نوێنه‌رانی‌‌وه‌زاره‌ت����ی‌‌ده‌ره‌وه‌‌دانیش����توه‌،‌بۆی‌‌ده‌ركه‌وت����وه‌‌ئاگاداری‌‌ئ����ه‌وه‌‌نین‌كه‌‌به‌زاندوه‌و‌ عێراق����ی‌‌ س����نوری‌‌ ئێران‌هێرش����ی‌‌كردووه‌ته‌‌س����ه‌ر‌بنكه‌كانی‌‌حیزبی‌‌دیموكراتی‌‌كوردستانی‌‌ئێران‌

له‌باكوری‌‌عێراق.‌پۆرتێ����ر‌ده‌ڵێت:‌پاش‌هێرش����ه‌كه‌ی‌‌ئێ����ران،‌ده‌وڵه‌ت����ی‌‌ئه‌مری����كا‌هی����چ‌هه‌ڵوێستێكی‌‌نه‌گرتووه‌و‌ئه‌م‌هێرشه‌ی‌‌ش����ه‌رمه‌زار‌نه‌كردووه‌.‌به‌اڵم‌بێگومان‌ده‌وڵه‌ت����ی‌‌عێراق‌وه‌ك‌ده‌س����تدرێژی‌‌بۆ‌س����ه‌ر‌خاكی‌‌واڵته‌كه‌ی‌‌س����ه‌یری‌‌ئه‌م‌هێرشه‌ی‌‌ئێرانی‌‌كردووه‌و‌به‌ره‌و‌باكوری‌‌عێراق‌كه‌وتۆته‌‌جموجۆڵ.‌

ده‌ڵێت:‌ ئه‌مریكا،‌ پارله‌مانتاره‌ی‌‌ ئه‌و‌ئێم����ه‌‌هی����چ‌كارێكم����ان‌نه‌ك����رد‌بۆ‌پێشگرتن‌له‌م‌روداوه‌،‌هیچ‌كارێكمان‌نه‌ك����رد‌بۆ‌چاره‌س����ه‌ركردنی‌‌ناكۆكی‌‌نێوان‌یه‌كێتی‌‌نیشتیمانی‌‌كوردستان‌و‌پارتی‌‌دیموكراتی‌‌كوردستان،‌به‌بیرو‌بۆچونی‌‌من‌ئه‌مه‌‌س����ه‌ره‌تای‌‌كۆمه‌ڵه‌‌كێشه‌یه‌كه‌‌كه‌‌ئێس����تا‌ئێمه‌‌له‌ناوچه‌‌ئه‌م����ڕۆ‌ بوینه‌ت����ه‌وه‌.‌ رووب����ه‌ڕووی‌‌گارده‌كان����ی‌‌كۆم����اری‌‌عێ����راق‌)كه‌‌ژماره‌یه‌كی‌‌زۆریان‌جلوبه‌رگی‌‌كوردیان‌له‌به‌ركردوه‌(‌له‌شاری‌‌كۆیه‌ن،‌له‌شاری‌‌س����لێمانین،‌ماڵ‌به‌ماڵ����ی‌‌كورده‌كان‌ده‌گه‌ڕێ����ن‌و‌چه‌پاوی‌‌ده‌كه‌ن‌و‌خه‌ڵكی‌‌بێ‌‌گون����اح‌ده‌كوژن‌و‌ده‌ب����ڕن،‌به‌اڵم‌

ئێمه‌‌هیچ‌كارێكیان‌بۆ‌ناكه‌ین.

داشلی‌:‌)31/ئاب(‌یاسا‌نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌‌پێشێلكرد

تۆم‌ پی���ران‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌ ئه‌ندام���ی‌‌داش���لی‌‌له‌)1996/9/5(،‌له‌وته‌یه‌كدا‌له‌ب���ه‌رده‌م‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی���دا‌ده‌ڵێت:‌شه‌ممه‌ی‌‌رابردوو‌سه‌ره‌ڕای‌‌هۆشدارییه‌‌یه‌كگرتوه‌كان���ی‌‌ واڵت���ه‌‌ روونه‌كان���ی‌‌ئه‌مری���كا‌و‌كۆمه‌ڵ���گای‌‌نێونه‌ته‌وه‌یی‌،‌هێزه‌كان���ی‌‌عێ���راق‌هێرش���یان‌كرده‌‌س���ه‌ر‌دانیش���توانی‌‌كوردی‌‌س���ڤیلی‌‌به‌بێ‌‌پاراس���تنی‌‌هه‌ولێرو‌ده‌وروبه‌ری‌.‌به‌گوێره‌ی‌‌راپۆرته‌كان‌هێزه‌كانی‌‌عێراق‌ماڵ‌به‌ماڵ‌گه‌ڕاون‌و‌هه‌ندێ‌‌كه‌س���یان‌كوش���توه‌،‌به‌داخه‌وه‌‌ئ���ه‌م‌راپۆرتانه‌‌راس���تن.‌زێده‌باری‌‌ئه‌م‌ده‌ستدرێژییه‌‌

روونه‌‌بۆ‌سه‌ر‌ژیانی‌‌مرۆڤ،‌داگیركاری‌‌س���ه‌دام‌هه‌روه‌ه���ا‌هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌‌ب���ۆ‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‌واڵته‌‌یه‌كگرتوه‌كانی‌‌ئه‌مری���كاو‌هاوپه‌یمانه‌كانی‌‌له‌م‌ناوچه‌‌

هه‌ستیاره‌ی‌‌جیهاندا.ناوب���راو،‌جه‌خت‌ل���ه‌وه‌ش‌ده‌كاته‌وه‌‌هه‌ولێ���ر‌ ب���ۆ‌ س���ه‌دام‌ هێرش���ی‌‌"پێشێلكردنی‌‌یه‌كجار‌زۆری‌‌رێوشوێن‌و‌یاسا‌نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كانه‌...‌ده‌ستدرێژی‌‌عێ���راق‌نابێت‌ب���ێ‌‌وه‌اڵم‌بمێنێته‌وه‌،‌نه‌‌له‌ئێس���تاو‌ن���ه‌‌له‌داهات���ودا.‌ئێمه‌‌ده‌مانه‌وێت‌عێراق‌یاس���او‌رێوش���وێنه‌‌نێونه‌ته‌وه‌یی���ه‌كان‌بێ‌‌ش���ه‌رت‌و‌مه‌رج‌

جێبه‌جێ‌‌بكات".

ئه‌مریكا‌ئیدانه‌ی‌‌په‌الماره‌كه‌‌ده‌كات

ترێنت‌ل���ۆت‌كه‌‌ئه‌ندامێك���ی‌‌دیكه‌ی‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌پیرانه‌،‌ده‌ڵێت:‌س���ه‌دام‌حوسه‌ین‌له‌)31/ئاب/1996(‌سه‌ره‌ڕای‌‌

هۆشداری‌واڵته‌‌یه‌كگرتوه‌كانی‌‌ئه‌مریكا،‌هێرشێكی‌‌هاننه‌دراو،‌پاساو‌هه‌ڵنه‌گرو‌دڕندانه‌ی‌‌كردووه‌ته‌‌سه‌ر‌خه‌ڵكی‌‌سڤیل‌له‌ده‌وروب���ه‌رو‌نێو‌هه‌ولێ���ر‌له‌باكوری‌‌عێراق...‌خه‌ڵكی‌‌ئه‌مریكاو‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پی���ران‌به‌تێكڕا‌هێرش���ه‌‌دڕندانه‌كانی‌‌سه‌دام‌بۆ‌سه‌ر‌ناوچه‌‌كوردنشینه‌كان‌له‌باكوری‌‌عێراق‌شه‌رمه‌زار‌ده‌كه‌ن.‌

ناوب���راو،‌ئاش���كرای‌‌ده‌كات‌رێبه‌رانی‌‌س���ه‌رجه‌م‌واڵتانی‌‌ناوچه‌‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌و‌هه‌ڵوێسته‌ن‌ده‌بێ‌‌عێراق‌بكه‌وێته‌‌ژێر‌چاودێری‌،‌هه‌روه‌ه���ا‌"هه‌نگاو‌گه‌لێكی‌‌زۆر‌جی���دی‌‌و‌به‌هێز‌دژی‌‌ئ���ه‌م‌واڵته‌‌هه‌ڵبگیردرێت،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌كرده‌وه‌یه‌كی‌‌

وه‌ها‌دڕندانه‌ی‌‌ئه‌نجامداوه‌".بڕیارنامه‌ی‌پیران‌له‌دژی‌‌)31/ئاب(

ئه‌نجومه‌نی‌‌پیرانی‌‌ئه‌مریكا‌له‌سه‌ره‌تای‌‌ئه‌یلول���ی‌‌)1996(،‌به‌‌)96(‌ده‌نگی‌‌به‌ڵێ‌‌و‌یه‌ك‌ده‌نگی‌‌نه‌خێر،‌بڕیارنامه‌ی‌‌كه‌‌ په‌س���ه‌ندكرد،‌ ژم���اره‌‌)288(ی‌‌تیایدا‌هاتوه‌:‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌)31/حوس���ه‌ین‌ س���ه‌دام‌ ئ���اب/1996(‌پێش���وه‌كانی‌‌ هۆشدارییه‌‌ س���ه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌مری���كا،‌ یه‌كگرتوه‌كان���ی‌‌ واڵت���ه‌‌هێرشێكی‌‌هاننه‌دراو،‌پاساو‌هه‌ڵنه‌گرو‌دڕن���ده‌ی‌‌كردووه‌ت���ه‌‌س���ه‌ر‌خه‌ڵكی‌‌س���ڤیل‌له‌ن���اوو‌ده‌وروب���ه‌ری‌‌هه‌ولێر‌له‌باك���وری‌‌عێراق‌و‌خۆی‌‌ك���ردوه‌‌به‌‌هاوپه‌یمانی‌‌یه‌كێ‌‌له‌حیزبه‌‌كورده‌كان‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌هێرش‌بكاته‌‌سه‌ر‌حیزبێكی‌‌دیكه‌ی‌‌ك���وردو‌له‌ئه‌نجامدا‌بۆته‌‌هۆی‌‌كوژرانی‌‌س���ه‌دان‌خه‌ڵكی‌‌بێ‌‌گوناح.‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پیرانی‌‌ئه‌مریكا‌ستایش���ی‌‌هێزه‌كانی‌‌ س���ه‌ربازییه‌كه‌ی‌‌ ك���رده‌وه‌‌له‌ژێر‌ ئه‌مریكا‌ یه‌كگرتوه‌كان���ی‌‌ واڵته‌‌رێنوێن���ی‌‌فه‌رمانده‌ی‌‌گش���تی‌‌ده‌كات‌بۆ‌ئه‌نجامدانی‌‌ئه‌م‌ئه‌ركه‌‌س���ه‌ربازییه‌‌به‌شێوازێكی‌‌زۆر‌پرۆفیشناڵ،‌لێزانانه‌و‌

كاریگه‌ر.سوپای‌‌ئه‌مریكا‌له‌)3/ئه‌یلول/1996(‌ژماره‌یه‌ك‌هێرش���ی‌‌ئاس���مانی‌‌له‌دژی‌‌دامه‌رزاوه‌كان���ی‌‌عێ���راق‌ئه‌نجام���دا‌و‌بڕیاریاندا‌به‌‌فراوانكردنی‌‌هه‌رێمی‌‌دژه‌‌

فڕینی‌‌باشوری‌‌عێراق.س���الید‌گۆرت���ۆن،‌تاك���ه‌‌ئه‌ندام���ی‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌پی���ران‌بو‌ك���ه‌‌ده‌نگی‌‌ئ���ه‌و‌ پڕۆژه‌ی���ه‌دا،‌ ب���ه‌و‌ نه‌خێ���ری‌‌ده‌ڵێت:‌ له‌)1996/9/6(،‌ له‌وته‌یه‌كدا‌ئێمه‌‌به‌شێوه‌یه‌ك‌وه‌اڵمی‌‌شه‌ڕی‌‌نێوان‌حیزبه‌‌كوردییه‌كانمان‌دایه‌وه‌‌كه‌‌هیچ‌سودێكی‌‌نه‌گه‌یاند‌به‌‌قوربانیانی‌‌ئه‌م‌هێرشه‌ی‌‌عێراق.‌له‌ڕاستیدا‌ئێمه‌‌به‌ڕونی‌‌ئه‌وه‌مان‌نیش���اندا‌كه‌‌هه‌وڵماننه‌دا‌بۆ‌ئاوه‌ژۆكردنی‌‌ئه‌و‌كاره‌ی‌‌كه‌‌س���ه‌دام‌له‌باكوری‌‌واڵتی‌‌خۆی‌‌كردی‌.‌كه‌وابوو‌ئه‌نجامه‌‌س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌‌بوو‌به‌چی‌؟‌ب���وو‌ب���ه‌وه‌‌ك���ه‌‌عێ���راق‌كرۆنترۆڵی‌‌به‌ش���ێكی‌‌زۆری‌‌خاكی‌‌كوردس���تانی‌‌عێراقی‌‌به‌ده‌س���ت‌هێنای���ه‌وه‌و‌كورده‌‌راپه‌ڕیوه‌كان���ی‌‌به‌كۆمه‌ڵ‌كوش���ت‌كه‌‌زۆربه‌یان‌به‌ناو‌له‌ژێر‌پاراستنی‌‌ئێمه‌دا‌بوون،‌به‌اڵم‌ئێمه‌‌پش���تمان‌تێكردن.‌ئ���ه‌م‌كاره‌ی‌‌ئێمه‌‌وای‌‌نیش���اندا‌كه‌‌واڵته‌‌یه‌كگرتوه‌كانی‌‌ئه‌مریكا‌شێرێكی‌‌كاغه‌زییه‌،‌به‌اڵم‌سه‌دام‌چ‌به‌ردیلێكی‌‌دا‌جه‌نابی‌‌سه‌رۆك‌كۆمار؟‌هیچ‌ته‌نها‌

چه‌ند‌راداری‌‌عێراق‌له‌ناوچوون.

*‌س���ه‌رنج:‌بۆ‌خوێندنه‌وه‌ی‌‌ته‌واوی‌‌بۆچونی‌‌ئه‌م‌كه‌سانه‌ی‌‌ناویان‌هاتوه‌و‌باس���نه‌كراون،‌خوێن���ه‌ر‌ ئه‌وانه‌ش���ی‌‌ده‌توانێت‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌به‌رگی‌‌دوه‌م‌و‌س���ێیه‌می‌‌كتێبی‌‌)كوردو‌كوردستان‌له‌به‌ڵگه‌نام���ه‌‌نهێنیه‌كانی‌‌ئه‌مریكادا(،‌لوقمان‌ پرۆفیس���ۆر‌ له‌ئاماده‌كردن���ی‌‌محۆو‌وه‌رگێڕانی‌‌وری���ا‌ره‌حمانی‌،‌كه‌‌ده‌زگای‌‌ له‌الی���ه‌ن‌ ‌)2014( له‌س���اڵی‌‌چاپ‌و‌ رۆژهه‌اڵت‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‌ چاپ‌و‌

باڵوكراوه‌ته‌وه‌.

17)492(‌سێشه‌ممه‌‌2015/8/25 کتێب

كاربه‌ده‌ستانی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌ده‌رباره‌ی‌‌"31ی‌ئاب"‌چی‌‌ده‌ڵێن؟

ئێمه‌‌هیچ‌كارێكمان‌نه‌كرد‌بۆ‌پێشگرتن‌له‌م‌روداوه‌،‌هیچ‌

كارێكمان‌نه‌كرد‌بۆ‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌ناكۆكی‌‌نێوان‌یه‌كێتی‌و‌پارتی‌‌دیموكراتی‌‌كوردستان،‌

به‌بیرو‌بۆچونی‌‌من‌ئه‌مه‌‌سه‌ره‌تای‌‌

كۆمه‌ڵه‌‌كێشه‌یه‌كه‌‌كه‌‌ئێستا‌ئێمه‌‌له‌ناوچه‌‌رووبه‌ڕووی‌‌بوینه‌ته‌وه

ده‌رك‌كردن‌به‌وه‌‌زه‌حمه‌ته‌‌كه‌‌بۆ‌حیزبێكی‌‌كوردی‌‌بیه‌وێت‌ببێت‌به‌هاوپه‌یمانی‌

سه‌دام‌كه‌‌چه‌ند‌ساڵ‌هێزه‌كانی‌‌ئه‌وی‌‌

سه‌ركوت‌كردوه‌‌ئه‌شكه‌نجه‌‌كردوه‌و‌

مافی‌‌مرۆڤی‌‌خه‌ڵكی‌‌كوردی‌‌پێشێل‌كردوه‌

چه‌ند‌سه‌ربازێکی‌عێراقی‌رۆژی‌31ی‌ئاب‌له‌به‌رده‌م‌په‌رله‌مانی‌کوردستان

جۆنکیریکلینتۆنسه‌دام‌حسێنمه‌سعود‌بارزانیمام‌جه‌الل

تایبه‌ت (492( سێشه ممه 182015/8/25

ئا: ئاوێنه

د.نیاز نه جمه دین، مامۆستا له به شی ئابوریی زانكۆی سلێمانی، سكوڵی كارگێڕی و ئابوری،

توێژینه وه یه كی به ناونیشانی "كاریگه ری خه رجی گشتی له سه ر زانكۆكانی حكومه تی

هه رێم)2005-2014(: زانكۆی سلێمانی و زانكۆی پۆڵیته كنیكی وه كو نمونه "

ئاماده کردوه .

توێژینه وه ك���ه له په یوه ندیی خه رجییه كانی حكومه ت، یان رۆڵی حكومه ت له س���ه ر ئادای زانك���ۆ و په یمان���گاكان ده كات، ده كۆڵێته وه ، ئ���ه وه رون ده كات���ه وه كه به ش���ێكی گه وره له هاریكاری و خه رجی حكومه ت به فیڕۆ چوه و نه یتوانیوه ئادای زانستی زانكۆ و په یمانگاكان ل���ه روی كوالیتی و چۆنایه تیی���ه وه بگه یه نێت به ئاستی ستانداردی ده زگای ئه كادیمی. ئه م سیستمه جۆرێك له خوێندكار و كارمه ند ئاماده ده كات ك���ه هه میش���ه داوای كۆمه ك بكات،

له بری ئه وه ی كۆمه ك به دونیا بكات.توێژه ر به و ده رئه نجامه گه یشتوه كه راسته كه می خه رجییه كانی حكومه ت له سه ر كه رتی فێركردن گرفتێك بوه ، به اڵم كێش���ه كه له وه گه وره تره له مه دا ك���ورت بكرێته وه . له الیه ك شێوازی خه رجكردنی بودجه ئامانجی زانستی له پشت نیه ، له الیه كی تریشه وه له توانادا نیه . له ری���زی ئه و فاكته رانه ی ئ���ه م لێكۆلێنه وه یه

خستویه تییه رو، ئه مانه ن: .)choices( خوێن���دن ب���ژارده ی كه می زۆرن ئه و خوێندكارانه ی كه به هیچ شێوه یه ك ئاره زوی ئه و بواره ناكه ن و ه زاره ت به مه ركه زی كردویه تی به چاره نوسیان. بڕوانه ئه م خشته یه

)خشته ی 3 له لێكۆلێنه وه كه دا(. وه ك ده رده كه وێ���ت، به تێكڕا )32.1%(ی خوێندكاران و تویانه كه "دڵخۆشنه بون كاتێك له م به ش���ه ناویان هاتۆته وه "، و )50.0%(یان كه مێك دڵخ���ۆش بون. ته نی���ا )17.9%(ی س���امپڵه كه زۆر دڵخۆش بون. له ناو ره گه زی مێدا ئه م رێژه یه به رزتره به راده یه ك كه به كۆ (92.9%( و تویانه ی���ان دڵخۆش نه بون یان ك���ه م دڵخۆش ب���ون. یه كێك له ه���ۆكاره كان ئه وه یه كه به ش���ی ئابوری زیاتر به به ش���ێك داده نرێ���ت كه بۆ ره گه زی نێ���ره ، نه ك مێ. خوێندنی زانس���تی ئابوری یانی به رێوه بردنی حكومه ت و دارایی و سه رچاوه كان، كه ئیشێكه له روی كه لتوریی���ه وه بۆ پیاوان دانراوه ، نه ك

.)Julie A. Nelson. 1996. p26(ژنانله په یمان���گای ته كنیك���ی دوكان به ش���ی كارگێری، رێژه كان به م شێوه یه بوه به تێكڕا: دڵخۆش "نه خێر ده ڵێ���ن رێژه ی)29.8%(ی نه بوی���ن"، )48.9%( ده لێن كه مێك و ئه ویتر ده ڵێن "به ڵێ دڵخۆش بوین" كه له و به ش���ه و ه رگیراون. ئه گه رچی رێژه كه باشتره له به شی ئابوریی به اڵم هێش���تا زۆر به رزه . به م مانایه ، ئ���ه وان حه زی���ان ك���ردوه له به ش���ێكی دیكه بخوێنن. و ه اڵمی پرس���یاری ئه گه ر به و یستی خ���ۆت بوایه ، ئ���اره زوت ده كرد له م به ش���ه و ه ربگیرێی���ت یان به ش���ێكی ت���ر؟"، لێكۆڵه ر به هه مان ئه نجام گه یشتوه ته وه : به تێكڕا زیاتر له )80%(ی سامپڵه كه له به شی ئابوری زانكۆی سلێمانی و كارگێڕی له دوكان ئاره زوییان كردوه

كه له به شێكی دیكه بخوێنن. لێ���ره دا ئه وه ی���ه ك���ه ئ���ه وه ی گرنگ���ه یه كینه گرتۆته وه خه رجییه كان���ی حكوم���ه ت له گ���ه ڵ ئ���اره زوی خوێندكاره ك���ه ، ئه مه ش هۆكاری سه ره كییه له به فیڕدانی ئه و پارانه ی له م بواره دا خه رج ده كرێن، له گه ڵ ئه و كات و و زه یه ی له الیه ن كارگێڕییه كان و مامۆستایان و

خوێندكارانه وه ته رخان ده كرێن. ته نانه ت دوای چوارس���اڵ خوێندن هێشتا خوێن���دكاران دڵخۆش نین به وه ی له به ش���ی پرس���یاری ه اڵم���ی ده خوێن���ن. و ئاب���وری "ئێس���تا دوای دو س���اڵ دڵخۆش���یت ب���ه م به ش���ه )ئابوریی(؟" به م چه شنه بوه : هێشتا (39.3%(ی س���امپڵه كه دوای چوار س���اڵ خوێندن ئاره زوی ئه م به شه ناكه ن، ئه گه رچی ئ���ه م رێژه یه هه ر له ناو ره گ���ه زی مێدا زیاتره له ره گه زی نێ���ر. به راوردێك لێ���ره دا گرنگه . ك���ه و ه رگیراون هێج���گار دڵته نگ بون، به اڵم دوای چوار س���اڵ ئ���ه م مه یله كه مێك گۆڕاوه . سه باره ت به هه مان پرسیار، له به شی كارگێڕی په یمانگای ته كنیكی دوكان به م چه ش���نه یه : رێژه ی )58.5%( ده ڵێن "به ڵێ دڵخۆش���ین". ب���ه اڵم رێژه ی ئه وانه ی دڵخ���ۆش نین به بواره ده ڵێن به رزه : )%39.4( پس���پۆڕییه كه یان، "نه خێ���ر". هه رچه ند مامۆس���تایان و كارگێڕی به ش���ه كه بتوانن كاریگه رییان هه بێت له سه ر خوێندكاران هێن���ده ئه م كه لێنه پڕده بێته وه و خه رجییه كانی حكومه ت له س���ه ر ئه م كه رته كاریگه رتر ده بن، واده كات خوێندكاران بایه خی

زیاتر به بواره پسپۆڕییه كه ی خۆیان بده ن. خوێن���دكاران به ناچ���اری قبوڵ���ی ب���واره پسپۆڕییه كه یان ده كه ن. جگه له گرفتی نزمی ئاس���تی داهات، ئه وان ده زانن ك���ه بڕوانامه بۆته ئامرازی سه ره كی و ه رگرتنی كارێك یان دامه زران���دن له كه رتی گش���تیدا و بژارده یه كی دیكه ش���یان نی���ه ب���ۆ خوێندن، س���ه رباری

فاكته ری كۆمه اڵیه تی )وه كو بایه خی خوێندن و بڕوانامه ی زانكۆ له هاوس���ه رگیریدا(. داخراوی كه لت���وری )به تایب���ه ت به رامب���ه ر به به ژن( و نه بون���ی متمان���ه به خه ڵكی عێ���راق له الیه ن زانك���ۆ جیهانییه كانه وه به ه���ۆی هه لومه رجی سیاس���ییه وه كه و ایكردوه ده ستكه وتنی ڤیزا ئاسان نه بێت، رێگری دیكه ن ناچاریان ده كات ئه و بواره پسپۆڕییه بخوێنن كه ناویان تێیدا

تۆماركراوه .خوێن���دكاران و زانس���تی توێژین���ه وه ی ئاكامه كانی. لێكۆڵه ر ده نوس���ێت "توێژینه وه یه كێكه له پێوه ره كانی ئاس���تی پێش���كه وتنی سیس���تمی خوێندنی بااڵو له م رێیه وه ئاستی سه ركه وتنی دیاری ده كرێت. به تێكڕا سااڵنه هه ر مامۆستایه كی زانكۆ یه ك توێژینه وه ی زانستی باڵو ده كات���ه وه و چاپك���ردن و باڵوكردنه وه ی لێكۆڵینه وه كانیش له گۆڤاره نێوده وڵه تیه كاندا زۆر كه من. تاقیگ���ه كان پتر بۆ و انه وتنه وه ن و ه ك له وه ی بۆ توێژینه وه و مامۆستایانیش پتر به و انه وتنه وه وه سه رقاڵن و ه ك له توێژینه وه . یه كێك له هۆكاره كان ئه وه یه كه پێداویس���تی نوس���ینی توێژینه وه ، وه ك سه رچاوه ی نوێ و پێویست، به رده ست نیه . ئه مه ش راسته وخۆ ره نگی داوه ته وه له سه ر كه می سه رپه رشتیاری خوێندكاری دكت���ۆرا به ئه ندازه یه ك كه ته نیا (0.73%( وانه بێژان ناونیش���انی زانس���تیان به ش���ێوه یه ك به رزكردۆت���ه وه ك���ه بتوان���ن

سه رپه رشتییان بكه ن"(1(. له راپرس���ییه كه ی ئه م توێژینه وه یه دا ئه وه سه لمێنراوه كه سه رباری ئه وه ی خوێندكاران به گ���روپ توێژینه وه ده كه ن، ب���ه اڵم ته نانه ت خۆشیان رازی نین له ئاستی توێژینه وه كانیان و ده ركه وت���وه توانایان به س���ه ریدا ناش���كێت. ئه نجامه كانی پرس���یاری چواره م ده ریده خه ن كه له به ش���ی ئابوری زانكۆی سلێمانی رێژه ی ب���ه دو ك���ه س توێژینه وه یه كیان )%78.6)نوس���یوه ، رێژه ی)10.7%( ب���ه )3( كه س و ئه وه نده ی تریش به یه ك ك���ه س. له كارگێڕی بانكه كانی په یمانگای دوكان، ئه وه ده ركه وتوه كه )63.5%(ی خوێن���دكاران به )6( كه س توێژینه وه یه ك ده نوس���ن، )18.8%( به )4( ك���ه س و )16.7%( به )5( ك���ه س، ئه ویتری به دو كه س. به اڵم له به ش���ی كارگێڕی هه مان په یمانگا رێ���ژه ی )55.3 %( به )6( كه س، (27.7%( ب���ه )5( كه س، )12.8%( به )4(

كه س و ئه ویتری به )1-3( كه س. س���ه باره ت به زمانی نوسینی توێژینه وه كه ، له هه ردو به ش���ی ئابوری زانكۆی س���لێمانی و به ش���ی كارگێڕی په یمانگای ته كنیكی دوكان پتر له )80%(ی س���امپڵه كه ده ڵێن س���ه ره تا

توێژینه وه كه به زمانی عه ره بی ده نوسن. له گه ڵ ئ���ه وه ی به زمانی عه ره بی توێژینه وه ده نوس���ن، كه چی له به ش���ی ئابوری زانكۆی س���لێمانی، ته نیا رێ���ژه ی )21.4%( ده ڵێن "ب���اش"ن له زمانی عه ره بیدا، ك���ه زۆرینه یان له ره گه زی نێ���رن و ته نیا )1.8%( ده ڵێن زۆر ل���ه )%92.7( باش���ن. له بانكه كانی دوكان، عه ره ب���ی س���ه رچاوه ی خوێن���دكاران ی به كارده هێن���ن، ب���ه اڵم ته نی���ا ل���ه )%8.3( عه ره ب���ی ده زانن ئه ویش به رێ���ژه ی )باش( و ك���ه س نه یوت���وه )زۆر ب���اش(. له به ش���ی كارگێڕی رێژه ی )3.2%( ده ڵێن "زۆر باش"، (11.7%( ده ڵێن "باش"ن له زمانی عه ره بیدا، له كاتێكدا له م به شه رێژه ی )86.2%( ده ڵێن س���ه رچاوه كانی توێژینه وه كه ی���ان به زمان���ی عه ره بییه . له هه ر سێ به شه كه ش خوێندكاران دانده نێ���ن ب���ه وه دا كه ش���اره زاییان له زمانی ئینگلیزی و توركی و فارسیدا نییه به راده یه كی زۆر ك���ه م نه بێت. لێره دا الوازیی سیس���تمی په روه رده ده رده كه وێت كه پاش خوێندنی پتر له )8( ساڵ زمانی عه ره بی و ئینگلیزی هێشتا خوێندكاران ناگه نه ئاستێك بتوانن له م زمانه تێبگه ن. ئه مه یه كێكه له رێگرییه كانی به رده م گه ش���ه كردنی تواناكانی���ان و زاڵبون به س���ه ر س���ه ختی خوێندندا، كه كێش���ه ی بۆ سكوڵ و په یمانگاكان دروس���ت كردوه و خه رجییه كانی حكومه تی���ش له س���ه ر ئ���ه م كه رت���ه به فیڕۆ

ده بات. له به كارهێنان���ی خوێن���دكاران توان���ای له ناو به تێك���ڕا، خراپ���ه . كۆمپیوته ریش���دا خوێندكارانی به ش���ی ئابورییدا ته نیا )%75( ده ڵێن توان���ای به كارهێنان���ی كۆمپیوته ریان هه ی���ه . به اڵم ئه م رێژه یه له به ش���ی كارگێڕی پ.دوكان ته نیا )53.2%( و له به شی بانكه كان ته نی���ا )26%(. بێگوم���ان رێژه ك���ه له ن���او خوێندكارانی نیش���ته جێی ده ره وه ی شاره كان به رزتره ، بۆ نمونه له به شی بانكه كان )%75( ده ڵێ���ن نازانین كۆمپیوت���ه ر به كاربهێنین(2(. به هۆی نایه كس���انی له ده رفه تدا خوێندكارانی ناوچه كان���ی ده ره وه ی ش���ار ك���ه م تواناترن

به راورد به ناو شار. ئامانج���ی توێژه ر ل���ه م دات���ا و زانیارییانه شتێكی تره "كه واته چۆن توێژینه وه ده نوسن، بۆچی ده ینوس���ن، چه ند پاره ی تێده چێت؟". خوێندكاران خۆیان به زۆریی توێژینه وه كانیان چاپ ناكه ن. له به ش���ی بانكه كاندا، له )%76( ده ڵێت به پاره له ئوفیسێك و ته نیا له )%16.7( ده ڵێ���ت "خۆم ی���ان ئه ندامێك���ی گروپه كه "

توێژینه وه ك���ه چ���اپ ده كه ن. له ن���او كچاندا رێژه ی )79.2%( له ئۆفیسێك چاپی ده كه ن، كه زیاتره له كوڕان. ئه م جیاكارییه جێنده رییه به ش���ێكی به هۆی ئه وه وه یه ك���ه كوڕان پتر به خت���ی هه بونی كۆمپیوته ری���ان هه یه و ه كو )%70.2( كارگێ���ڕی له به ش���ی له كچ���ان. به پ���اره له ئۆفیس���ێك توێژینه وه كانیان چاپ ده كه ن، له به شی ئابوریش )42.9%( هه مان ش���ت ده ڵێن، رێ���ژه ی )10.7%(یش ده ڵێن "هاورێیه ك���م" چاپی ده كات. ه���ه ردو رێژه ی )هاورێكه م ( و )به پاره له ئۆفیسێك( ئه وه ش ده رده خه ن ك���ه خوێندكار هه ر داوای كۆمه ك ده كات، نه بوه به بونه وه رێك له سه ر پێی خۆی

بوه ستێت. كێش���ه یه كی دیكه لێره دا س���ه رهه ڵده دات: ئه گه ر خوێندكار له زمانی عه ره بیدا خراپ بێت و به كوردی، و بكرێن له توێژینه وه كان به ش���ێك ئه گه ر له ئۆفیس���ێك به پاره زۆرینه یان چاپی بكه ن، كه واته خه رجی س���ه ر ئه م توێژینه وانه

چه نده ؟ خوێن���دكاران پ���اره ی گیرفان���ی خۆیان و خێزانه كانیان له سه ر توێژینه وه خه رج ده كه ن به هۆی الوازی ش���اره زایی زم���ان و چاپكردن و ره نگ���ه نه بون���ی كۆمپیوت���ه ر ك���ه كه م���ی داه���ات و نه بونی ده رفه ت له پش���تیه وه یه تی. راپرسییه كه پیش���انی ده دات كه له بانكه كان ڕێ���ژه ی )32.3%( ده ڵێ���ت )100( ه���ه زار )200-101( ده ڵێ���ت )%38.5( دین���ار و ه���ه زار و رێ���ژه ی )18.8%( ده ڵێت )201-300( به هۆكاری جی���اواز )وه كو چاپكردن، و ه رگێڕان، كۆپیكردن( له سه ر توێژینه وه كانیان خ���ه رج ده ك���ه ن. هه روه ه���ا، )7.3%( بڕی (301-400(ه���ه زار دینار له س���اڵه كه دا خه رج ده ك���ه ن. رێژه یه ك���ی زۆر كه می���ش پتر له و پاره یه یان نوس���یوه . له سه ر ئاستی جێنده ری جیاوازییه كی ئه وتۆ نییه چونكه كوڕان و كچان

ده شێت له گروپێكدا كۆببنه وه .

هه مو ئه مانه ئه وه ده سه لمێنن كه خوێندكار له قۆناغی زانكۆییش���دا هێش���تا كه سێكه بێ كۆم���ه ك ناتوانێت به ش���ی زۆری ئه ركه كانی خ���ۆی جێبه جێ ب���كات. ئ���ه م الوازی توانا و كارامه ییه ش���ی ده گه ڕێته وه بۆ سیس���تمه كه ، كه به ش���ێكی بریتیه له خه رج���ی به رده وامی حكومه ت له س���ه ر ئه م كه رته ك���ه و ایكردوه

هه ست به ریسكی فێرنه بون نه كه ن. داتایه ك هاوكارییمان ده كات پتر له قورسایی ئه م خه رجییان���ه تێبگه ین: ته نیا له به ش���ی بانكه كان���ی په یمان���گای دوكان )به یانی���ان و ئه كادیمی)2013-2012( له س���اڵی ئێواران(، ه���ه زار )268( ملی���ۆن و )16( نزیك���ه ی )2014-2013( ئه كادیم���ی له س���اڵی دینار و نزیك���ه ی )15( ملیۆن و )900( هه زار دینار بۆ ه زاره تی له الیه ن و توێژینه وه سه رپه رشتیاری خوێندنی بااڵوه خه رج ك���راوه . له گه ڵ هه مو ئه مانه ش���دا، پێناچێت نه حكومه ت سودێكی بینی بێت له ده رئه نجامه كانی ئه م توێژینه وانه و نه خوێندكارانیش باوه ڕیان به توێژینه وه كانیان هه بێت كه س���ودێكی هه یه ب���ۆ ژیانیان یان له رێكخستنی كۆمه ڵگه كه یاندا، تا ئه و راده یه ی ئاره زو ده ك���ه ن راس���ته وخۆ توێژینه وه یه كی ئاماده بهێنن و پێشكه ش���ی بك���ه ن، ئه مه ش له پرسیارێكی سامپڵه كه دا دۆزراوه ته وه : "ئه گه ر پێم بكرێت توێژینه وه یه ك���ی ئاماده ده هێنم و یه كس���ه ر ته سلیمی ده كه م"، ش���تێك كه متر له )60%(ی سامپڵه كه یان و تویانه رازین به و ته یه یان و تویانه زۆر رازین. ئه مه ش گوزارشت له باڵوبونه وه ی گه نده ڵی و به فیڕۆدانی كات و و زه ده كات، ب���ه اڵم هۆكاره ك���ه ی خوێندكاران نی���ن چونك���ه و ه كو ت���را ئه وان ره ش���بینن به ئاین���ده ی توێژین���ه وه و خوێندنه كه یان یان كارامه ییان نیه . بۆ نمونه ، له و ته ی حه وته مدا ده رده كه وێت كه )33%(ی س���امپڵه كه ده ڵێن رازین به و ته ی "خوێندنه كه م هیچ س���ودێكی نیه بۆ ده ستكه وتنی ئیش و باشكردنی ئاستی گوزه رانم" و رێژه ی )27.7%(یش زۆر رازییه به م و ته یه . له به ش���ی ئابوری ئه م ئه نجامانه به هه مان چه شن بوه )هه ڵبه ت ته سلیمكردنی توێژینه وه ی پێشتر ئاماده كراو ده شگه ڕێته وه ب���ۆ الوازی ته كنۆلۆجیای زانیاری له س���كوڵ و په یمانگاكاندا به ش���ێوه یه ك یارمه تیده ر نییه له ده رخس���تنی ئه م دیارده یه ، ئه وه ی كه پێی

.)Plagiarism( ده وترێت پله یجه ریزمزانك���ۆش، به مامۆس���تایانی س���ه براه ت لێكۆڵه ر هێمای بۆ ئه وه كردوه سیس���تمه كه ته واو مه ركه زییه ، موچ���ه و پێدانی ئیمتیازات به مه ركه زیی و هیچ سكوڵ و سه رۆكی زانكۆیه ك رۆڵێكی ئه وتۆی نی���ه تیایدا. ته نانه ت دانانی به مه ركه زیی���ه تاقیكردنه وه كان���ش نم���ره و )ده رچون له 50%� كۆتایی ساڵ له سه ر %60، تێك���ڕای مانگان���ه 40%( هه ت���ا به خوێندنی

وانه كان و خوێندن به خۆرایی ده گات.له ته فس���یریی ئ���ه م دیاردان���ه دا، لێكۆڵه ر ده نوس���ێت: "كۆمه ڵگ���ه ی ك���وردی له الیه ك به رێگایه ك���ی دورودرێژی پالنی س���ه نته ریدا تێپه ڕیوه ، هه ر له س���ه رهه ڵدانی به عس���ه وه . له ناوه راستی 1970كانه وه تریشه وه له الیه كی دوای ئ���ه وه ی نرخ���ی ن���ه وت به رزب���وه وه ،

ئاب���وری كرێخ���ۆر له عێراق���دا ب���و به ئابوری زاڵ. ئابوری موڵكانه س���تێن، ئه وه ی پش���ت به نه وت ده به سترێت، به رهه مهێنه ری یه كه می ئه و سیس���تمه یه ك���ه توان���او كارامه ییه كانی الواز كارمه ندان���ی پاش���ان خوێن���دكاران و كردوه ، مرۆڤێكی به رهه مهێناوه كه هه میش���ه داوای كۆم���ه ك ده كات له بری ئه وه ی كۆمه ك به دونیا ب���كات، له جێی���دا حكومه تی كردوه به باوك. بۆیه سه یر نییه لێكۆڵینه وه كان بون به به شێك له رۆتینی سیس���تم بۆ ته واوكردنی

داخوازییه كانی به ده ستهێنانی بڕوانامه ". له كۆتایی لێكۆلێنه وه كه یدا، د. نیاز به چه ند به ئه و پشتبه ستو گه یش���توه ، ده رئه نجامێك ده رئه نجامانه ، پێشنیاره كان له چه ند ئاستێكدا

خراونه ته ڕو: یه كه م: تواناو لێهاتویی مامۆستایان: و ه ك هاندان���ی توێژینه وه و كتێبنوس���ین، پێوه ری دیك���ه دابنرێت بۆ پێدانی ئیمتیازاتی تایبه تی بۆ مامۆس���تایانی زانكۆ )بۆ نمونه له س���ه ر

نوسینی كتێب به زمانی ئینگلیزی(. دوه م: هاندان و پێشخستنی توانای خوێندكار: البردنی ده رماڵه ی خوێندكارو له جێیدا به )10( هه زار بخوێنن س���ااڵنه و ه ك قۆناغی سه ره تا. ئه مه له الیه ك س���ااڵنه پتر له پێنج ملیار دینار ده گێڕێت���ه وه و پ���اره ی زیاتری���ش ده هێنێت، س���ودبینین له م پاره یه بۆ باشكردنی ژیانیان

بۆ باش���كردنی به ش���ی ناوخۆیی، باش���ترین به ش���ێكدا له هه ر خوێندكاران توێژین���ه وه ی له كتێبێكدا به باڵوكردنه وه ی بكرێت، پاداشت ی���ان به پاره ، له ب���ری ئه وه ی س���اڵێك یه ك مادده له الیه ن یه ك مامۆس���تاوه بوترێته وه ، باشتره له پالنی س���تراتیژی درێژخایه ندا ئه م سیستمه بكرێت به سیستمی كۆرس و ئه مه ش

ده یگونجێنێت له گه ڵ سیستمی جیهانیدا. سێیه م: كێبركێ له نێوان زانكۆكان: دانانی س���تاندارد بۆ هه ر زانكۆیه ك و پێدانی بودجه له سه ر ئه و بنه مایه وه ، سزادانی هه ر زانكۆیه ك له رێ���ی كه مكردنه وه ی بودج���ه وه ئه گه ر له و ستاندارده دابه زێت، پاداشتی هه ر زانكۆیه ك بكرێت س���ااڵنه به بڕی بۆ نمونه )50( ملیۆن دین���ار ئه گ���ه ر یه كه م بێت له ن���او زانكۆكانی كه رتی گشتی و خۆی سه اڵحیاتی دابه شكردنی

پاداشته كه ی هه بێت. چواره م: كارگێڕی سه رۆكایه تی و به شه كان: ده رخستنی ش���ێوازی خه رجكردنی بودجه ی و ه زاره ت���ی خوێندنی ب���ااڵ به دورودرێژی )بۆ مامۆستا، توێژینه وه ، خوێندكار، هتد(. به بێ ئه م���ه دانانی پالن و توێژین���ه وه له م بواره دا ئه س���ته مه ، هه ر س���ه رۆكێكی به ش سااڵنه و له گ���ه ڵ ده س���تپێكی خوێندندا راپرس���ییه ك بكات له نێ���و خوێندكاران���ی قۆناغی یه كه م و ئاس���تی دڵخۆش���ییان بزانێت و س���ااڵنه ئه م

راپرس���ییه دوباره بكاته وه . ئه و راپرسییه ی بۆ ئ���ه م توێژینه وه یه ئه نجام دراوه س���ودی ده بێ���ت و ه كو كڵێش���ه ی س���ه ره تا و ده كرێت چاكس���ازی تێدا بكرێ���ت. دوای ئه م هه نگاوه چاره سه ر داده نرێت بۆ گرفتی "دڵخۆشنه بون به بواری پس���پۆری" و هه وڵبدرێت كار بكرێته س���ه ر ئاره وزی خوێندكاره چونكه ناتوانرێت ئ���اره زوی خوێن���دكار 100% دابی���ن بكرێت، فرۆش���تنی به ش���ێك له به ش���ه كان به كه رتی تایبه ت یان به هاوبه ش���ی له گه ل ئه وان. ئه مه تێچو له سه ر و ه زاره ت كه م ده كاته وه و توانای كنۆتڕۆڵكردن و چاودێریكردنی كه رتی گش���تی

فێركردن ئاسانتر ده كات. په‌راوێزه‌کان:

1/‌اإلس������تراتيجية‌الوطني������ة‌للتربية‌والتعليم‌العال������ي‌في‌الع������راق‌المركزواإلقليم‌للس������نوات‌)2011-2020(،‌الملخ������ص‌التنفي������ذي،‌وزارة‌التعليم‌العالي‌و‌البحث‌العلمي،‌بغداد،‌نيس������ان‌

2012،‌‌ل‌ل33-32.‌2/‌‌مه‌به‌س������ت‌له‌‌توان������ای‌به‌كارهێنانی‌كۆمپیوت������ه‌ر‌لێ������ره‌دا‌تاوان������ی‌چاپكردن������ی‌توێژینه‌وه‌ی������ه‌‌ل������ه‌‌الی������ه‌ن‌خوێن������دكاره‌وه‌‌كه‌‌له‌الیه‌ن‌تویچ������ژه‌ره‌وه‌‌بۆ‌خویچندكار‌له‌‌كاتی‌

راپرسییه‌كه‌دا‌پرسیاره‌كه‌‌رونكراوه‌ته‌وه‌.‌

توێژینه وه یه کی زانستی له باره ی كاریگه ری خه رجی گشتی له سه ر زانكۆكانی حكومه تی هه رێم

(492( سێشه ممه 2015/8/25 19تایبه‌ت

ئه نجومه نی دادوه ری ژماره 121/ب/2015دادگا به رایی رزگاری به روار: 2015/8/19

ئاگاداری داواكار )احمد حس���ن صالج( داوای ژماره ی س���ه ره وه ی له م دادگایه تۆماركردووه له س���ه ر داوا له سه ركراو / ڕاستگری باری شارستانی رزگاری وێڕای كاره كه ی كه تیایدا داوای گۆڕینی ناوی كوڕه كه ی ده كات له )هادی ( بۆ )مانی ( به پێی ماده ی )21( له یاسای باری شارستانی بڕیار درا به باڵوكردنه وه ی ئه م ئاگانامه یه له یه كێك له ڕۆژنامه ناوخۆییه كان، هه ركه س ناڕه زایی له سه ر ئه و ناوگۆڕینه هه یه باسه ردانی ئه م دادگایه بكات له ماوه ی )10( ڕۆژدا پاش باڵوكردنه وه ی ئه م ئاگاداریه ،به پێچه وانه وه به پێی

یاسا داواكه ی ده بینین.

دادوه رعزیز محمود عبدالقادر

سه رۆكایه تی دادگای تێ هه ڵچونه وه ی سلێمانی ئ�����اگ���انامه دادگای به رایی پیره مه گرون

دواكار )خبات عثمان مصطفی(به والیه تی مناڵه ناكامه كه ی ) هاوسه ر ( دواكار )خبات عثمان مصطفی ( دوای ژماره ی سه ره وی تۆمار كردوه له م دادگایه به مه به ستی گۆڕینی ناوی كچه ناكامه كه ی له ) هاوسه ر ( بۆ ) مه یلی (، دادگا بڕیاریدا به باڵو كردنه وه ی ئه م ئاگانامه یه له ڕۆژنامه یه كی ناو خۆی ڕۆژانه دا هه ركه س مافی ناڕه زای ) اعتراز ( هه یه با له ماوه ی ) 10 ( ده ڕۆژدا له باڵو كردنه وه ی ئه م ئاگانامه یه سه ردانی ئه م دادگایه بكات به پێچه وانه وه

داواكه ی ده بینرێت به پێی یاسا . له گه ڵ ڕێز دا ......

دادوه ر كامران رسول سعید

ونبون * وصڵێكی )قبز(ی كۆمپانیای ده شن��ێ , به رێوبه رایه تی ئاوی ده وربه ری سلێمانی

ونبوه به ژماره 232159 . هه ركه س دۆزیه وه بیگه رێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* پێناسێكی باری شارستانی و مۆڵه تێكی شۆفێری تایبه تی به ناوی )مه ریوان رحیم عبدالكریم قادر( ونبوه ، هه ركه س دۆزیه وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خاك له كه الر.

بازرگان���ه به ه���ۆی له والش���ه وه به رده وام���ن س���ێبه ره كانیانه وه له گیرفانپڕك���ردن و به تااڵنبردنی قوتی په رله مانتاره كان ده شیانه وێ خه ڵك و بوكه ڵ���ه ی بیانكه ن���ه بگه وجێن���ن و ده س���تیان، رۆژی 19ی ئاب به شێك له م خه ون���ه ی به رپرس���ان له گۆڕنرا، به و هیوایه ی ئ���ه و 58 پارله مانتاره ی به ه���ۆی 2015/8/19 رۆژی ك���ه فش���اری حیزبه كانیان ئاماده نه بون و گوێڕایه ڵی حیزبه كانیان بون ئه وانیش له داهاتویه كی نزیك���دا هه مان هه نگاو بنێ���ن به حیزبه كانی���ان بڵێ���ن ئێمه له هۆڵی ئێمه ین خه ڵكی���ن و نوێنه ری پارله مان قسه ی خه ڵك ئه كه ین و بڕیار ئه ده ین نابێت ل���ه ده ره وه ی پارله مان بڕی���اره كان بدرێ���ت و پارله مانت���اران بێئاگابن، به حیزبه كانیان بڵێن، وه رن له گه ڵ ئێمه دابنیشن ئێمه ش له هۆڵی پارله مان قسه ی ئێوه و قسه ی خه ڵك قسه ی خۆشمان ده كه ین من بێگومانم پارله مانتاران���ه دا 58 ئ���ه م له ن���او بیروڕایه یان ئ���ه م زۆریان ژماره یه كی هه یه به پارله مانتاره كانی پارتیش���ه وه به اڵم نازانم بۆ ئه م ته لیس���مه حیزبیه ناشكێنن و كارێ بكه ن حیزب چاوه ڕێی بڕیاره كانی هۆڵی پارله مان بێت نه ك پێچه وانه ك���ه ی ، به م ش���ێوه یه واڵت ش���كۆی ده به ین و دامه زراوه ی به ره و پارله مان و پارله مانت���اران ده پارێزین، ئه گه ر وه فدی دانوس���تانی حیزبه كان گومانیان له )توانای پارله مانتاره كانیان هه یه ( با بیانكێش���نه وه و خۆیان بێنه پارله م���ان، ك���ێ ده س���تی گرتبون؟ بۆ نه هاتن؟ ئه مه ب���ه و مانایه نایه ت له حیزبه كانیان په رله مانت���اران ك���ه به هۆی پارله مانتاران راسته یاخیبن، حیزبه كانیانه وه له پارله مانن، پێویسته سیاسه تی حیزبه كه یان له به رچاو بگرن له كاتی گفتوگ���ۆ و له بڕیاردان بۆ هه ر یاسا و بڕیارێك، به اڵم وه فدی دانوستان

له بری پارله مانتران بڕیار بداتله م دو دانیشتنه ناوازه ی پارله ماندا، 11 كورس���ی كۆتاكان ئه و گومانه یان

له س���ه ر خۆیان پشتڕاس���تكرده وه كه ش���وێنكه وته ی به وابه سته و هه میشه الیه نێكی دیاریكرا و تۆمه تبار ئه كران، پێكهاته كانیان راسته قینه ی نوێنه ری

نه بون.ئ���ه و 58 ئه ندام���ه ی ك���ه ئاماده ی دانیش���تنه كه ی 19ی ئ���اب نه ب���ون، ده نگ )870000( نزیك���ه ی نوێنه ری ب���ون، ئ���ه و 53 پارله مانتارانه ی كه ئاماده ی دانیشتنه كه بون نوێنه رایه تی نزیك���ه ی )1000000( ده نگی���ان كرد، له روی ژماره وه 53 كه متره له 58 به اڵم پارله مانتاره كه 53 نوێنه رایه تیكردنی زۆرت���ره ، ئه مه ش كاریگ���ه ری ئه و 11 كورسیه یه كه دراوه به كۆتاكان كه 11 ئه ندامیان هاتوه ته پارله مان به 17500 ده نگ واته به 11 ئه ندامه وه نرخی یه ك كورسیان به ده ستنه هێناوه ، له كاتێكدا نرخی یه ك كورسی پارله مانی )18517( ده نگ���ه ، ئه مه ش ئ���ه و هۆكاره یه كه چه ند الیه نێك به یاس���ایه ك كورس���ی كۆتاكانیان رێكخستوه و سه رسه ختانه به رگری له مانه وه ی ده كه ن، س���ه رنج هه ردو ده نگده رانی له ژم���اره ی بده ن گروپ ئه گه ر سه رۆك له ناو خه ڵكیشه وه

هه ڵبژێرێت كێ ده یباته وه ؟!رۆڵی ئه نجومه ن شورا:-

ئ���ه و بڕی���اره ی ئه نجومه نی ش���ورا به رده وامبونی ده رب���اره ی ده ریك���رد س���ه رۆكی هه رێ���م له پۆس���ته كه ی تا جۆرێك به هیچ ئاین���ده ، هه ڵبژاردنی یاس���ای نیه و له ده سه اڵتی ئه واندا نیه كه ده س بۆ كه یس���ێكی ئ���اوا گه وره به رن، له یاس���ای ژماره 14 ی س���اڵی 2008 ته نها به ن���دی 8 ی په یوه ندی به ئه م كه یسه وه هه یه كه ده ڵێ)یتولی المجلس ابدا ء المشورة القانونیة في المس���ائل التي تعرضها علیه الجهات العلیا( واته ئه م ئه نجومه نه ته نها راوێژی یاس���ای ده رباره ی ئه و بابه تانه ئه دات ب���ه و الیه نه بااڵیانه ی كه ئه یخه نه به رده س���تی ، سێ الیه نی بااڵ هه یه له كوردس���تان سه رۆكایه تی هه رێم، پارله مان، ئه نجومه نی وه زیران،

به نده كان���ی 9 ، 10 ب���اس له راوێ���ژ پێشكه ش���كردن و ئیلزامبونی راوێژه كه وه زاره ت���ه كان و ب���ۆ ته نه���ا ده كات ئ���ه و الیه نانه ی���ه كه په یوه س���تنین ژینگه ، وه ك)ده سته ی به وه زاره ته وه ئه نجومه نی ئاسایش و پاراستن و زانیاری هه رێم، ده س���ته ی كاروباری ده ره وه ( كه ده ڵێ )ابداء الر اي في المسائل المختل���ف علیها بین الوزارات او بینها وبین الجهات غیر المرتبطة بوزارة اذا احتكم اطراف القضیة الی المجل���س ویكون رایه ملزما لها( ئه م وش���ه ی )مل���زم(ه كه له م به نده دا هاتوه مه به ستی وه زاره ته كان و ئ���ه و الیه نانه ی���ه كه په یوه س���تنین به وه زاره ته كانه وه وه ك:- )كۆمسیۆنی ب���ااڵی س���ه ربه خۆی هه ڵبژاردنه كان( په یوه سته به پارله مانه وه ، )ئه نجومه نی زانی���اری پاراس���تن و ئاسایش���ی و هه رێم( په یوه س���ته به س���ه رۆكایه تی ژینگ���ه ( )ده س���ته ی هه رێم���ه وه ، په یوه سته به سه رۆكایه تی ئه نجومه نی وه زیرانه وه ، ئه وانه ی واژۆیان له س���ه ر ئ���ه م بڕیاره ك���رد، له ب���ری خه ڵك���ی ئه نجومه نی بڕیاریان���دا، كوردس���تان به زاند، پارله مانیشی س���نوری شورا من ده پرسم ئه گه ر ئه نجومه نی شورا، ئه م ده س���ه اڵته گه وره ی���ه ی هه یه بۆ له 2013 نه یانكرد؟!! ئه گه ر ژماره یه ك حاكم كه به فه رمانی س���ه رۆكی هه رێم دامه زراون و بونه ته ئه نجومه نی شورا، ئه وه نده ده سه اڵتیان ره هایه با له بری گ���ه ل و پارله م���ان، چه ندی���ان ده وێ یاس���اكانیش بكه نه وه و درێژ ماوه كه دابنێن ئیتر خه رجی هه ڵبژاردنیشمان له كۆڵ ده كه وێ و ده رگای پارله مانیش دابخرێ���ت، ئه نجومه نی ش���ورا س���ه ر به وه زاره ت���ی داده و وه زاره تی دادیش وه زیران���ه و به ئه نجومه ن���ی س���ه ر له پارله م���ان ئه نجومه ن���ی وه زی���ران متمان���ه ی وه رگرت���وه ، ئای���ا ئه مه چ لۆجیكێكه دامه زراوه یك به م بچوكیه ، بڕی���اری وا گ���ه وره و چاره نوسس���از

بدات؟!

به شی یه كشه قامی سالم - ته الری شه ن - نهۆمی یه ك

0533201525 07705009939

به شی دووش���ه قامی ئیبراهیم پاش���ا - به رامبه ر ته الری چ���رۆ - كۆاڵنی

ده رمانخانه ی بانو07480191911 07703513123

پارله‌مانتار‌و‌حیزب...‌پاشماوه‌بڕیارەکەی ئەنجومەنی شورا پشتی به ماددەی نۆیەم له یاساکەیان بەستوە ک���ە دەڵێ���ت "ئەنجوم���ەن له بواری ئەنجامدەدات: ئەمان���ە ڕادەربڕی���ن ل���ەو بی���روڕا دەربڕین���ی یەک���ەم مەسەالنەی کە وەزارەتەکان لەسەری ناکۆک���ن یان له نێوان خۆیان و الیەنی نەبەس���تراوە ب���ه وەزارەت، ئەگ���ەر ناوبژیوانییان پرسەکەش الیەنەکانی به ئەنجومەن س���پارد دەبێ پابەندبن

به ڕایەکەوە."پەرلەمان و ش���تێک هەم���و پێش س���ەرۆکایەتیی، ئ���ەو دوالیەنەی کە کردوە، ناوبژیوانییان داوای گوای���ە وەزارەت نی���ن و الیەنی نەبەس���تراوە مەبەست نین، چونکە به وەزارەتیش ب���ه وەزارەت نەبەس���تراوە له الیەنی

له هەرێم دەس���تەکانە وەک دەستەی وەبەرهێن���ان. دواتری���ش ئەنجومەن ڕاکەی به بنەما لەس���ەر دو نامە نەک گوێگرتن له ه���ەردو الیەنی پەیوەندار دەرکردوە. ئەم���ە بێجگە لەوەی کە پەرلەمان هەرێ���م و س���ەرۆکایەتیی دو دام���ەزراوەی س���ەروەریین ک���ە کارەکانی چوارچێ���وەی له دەرەوەی له ماددەی شازدەی ئەنجومەنن وەک یاسای ئەنجومەنی شورا دەردەکەوێت. من لەم ماوەیە له بابەتێکدا کە سایتە کوردییەکان باڵوکرایەوە قسەی زیاترم ڕادەربڕینە نایاس���ایی ئەم لەس���ەر کردوە بۆیە لێرە زیاتر قسەی لەسەر ناکەم. مەبەس���تی ئ���ەم بابەتە ئەو پرسە نییە بەڵکو قسەکردنە لەسەر

گرنگی پێشینە.

دادگاکان و کوردس���تان له هەرێمی دامەزراوەکانی دەس���ەاڵتی دادوەریی دەتوانن ڕۆڵی گرنگ له چەس���پاندنی ببینن یاسا دیموکراسی و سەروەریی وەک چ���ۆن بڕیارەک���ەی دادگاکەی نیۆی���ۆرک و دادگای ب���ااڵ له ئەمریکا وەک پێش���ینەیەک بون به بنەمایەک ب���ۆ هەڵوەش���اندنەوەی یەکجارەکی کۆیلەتیی و چەسپاندنی دیموکراسی و سەروەریی یاساو سەربەخۆیی دادگا. بەاڵم بەداخەوە، ڕاست بەپێچەوانەوە وەک ش���ورا ئەنجومەن���ی ڕاک���ەی پێشینەیەک لەوانەیە ببێتە بنەمایەک ب���ۆ هێن���دەی دیکە پێش���ێلکردنی دیموکراس���ی و بنکۆڵکردنی یاس���او دەس���ەاڵتی دادگاو کۆیلەترکردن���ی

دادوەریی.

پێشینە:‌دیموکراسسازی‌یان‌دیکتاتۆرسازی....‌پاشماوه‌

باڵوکراوه ی نوێ ریکالم

www.awene.com

ریکالم

تێكه‌ڵبونه‌وه‌ی‌‌ره‌نگه‌كان‌عه‌بدولره‌زاق‌شه‌ریف ‌

دو‌بیروبۆچوونی‌ته‌واو‌پێچه‌وانه‌‌له‌و‌جوغزی‌ملمالنێی‌سیاسی‌ئه‌م‌هه‌رێمی‌كوردس����تانه‌دا‌خول‌ده‌خوات،‌دو‌ئیراده‌ی‌به‌هێز‌له‌ناوه‌وه‌ی‌زۆران‌و‌وازیه‌كدا‌به‌ریه‌ك‌ده‌كه‌ون‌و‌دور‌ده‌كه‌ونه‌وه‌،‌هێزه‌‌سیاسیه‌كان‌جیاواز‌له‌یه‌كتری‌‌و‌له‌ناوخۆشیاندا،‌له‌ژێر‌كاریگه‌ری‌توندبونه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌

راكێشان‌و‌پیاكێشانه‌دان.

فه‌زایه‌ك����ی‌فراوانی‌قوڵبونه‌وه‌و‌بیركردنه‌وه‌و‌گفتوگۆی‌بۆ‌ئێس����تاو‌ئاینده‌ی‌‌میلله‌ته‌كه‌مان‌دروس����تكردوه‌.‌به‌ئاشكرا‌ریزبه‌ندییه‌كی‌له‌ناو‌خه‌ڵ����ك‌و‌خێڵ‌و‌خێزاندا‌دروس����ت‌ك����ردوه‌،‌دو‌هێڵ����ی‌بیركردنه‌وه‌ی‌سیاس����ی‌و‌فه‌لس����ه‌فه‌ی‌حكومه‌تی‌رۆچۆته‌‌ناو‌بازاڕو‌ژیانی‌ئاس����ایی‌رۆژانه‌ی‌خه‌ڵكه‌وه‌،‌ده‌نگی‌پێكدادانی‌جه‌مسه‌ره‌كان‌له‌گوێماندا‌به‌یه‌ك‌ریت����م‌ده‌زرنگێته‌وه‌،‌ره‌نگاڵه‌ی‌ئااڵكانی‌بانگه‌ش����ه‌ی‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ئه‌و‌حزبگه‌له‌ی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس����تان‌له‌و‌ف����ه‌زای‌تێكه‌اڵو‌بونه‌دا،‌بۆته‌‌دو‌

ره‌نگی‌ساردو‌گه‌رمی‌ته‌واو‌پێچه‌وانه‌.

یه‌كه‌میان،‌زه‌روره‌تی‌مانه‌وه‌ی‌س����ه‌رۆك‌به‌ده‌س����ه‌اڵتی‌بێ‌سنوری‌كاولۆك����ه‌ی‌نیش����تمان،‌به‌یعه‌تی‌هه‌میش����ه‌یی‌و‌حوکم����ی‌خانه‌واده‌و‌وه‌ره‌س����ه‌ی‌حوكمدارێتی،‌ئه‌ویتریش‌گۆڕینی‌سیس����ته‌می‌حوكمرانی‌و‌

ده‌ستاوده‌ستكردنی‌ده‌سه‌اڵت‌و‌هه‌یبه‌تی‌كوردستان.

ئه‌میان‌گۆڕانكارییه‌كه‌‌له‌بیری‌سیاسی‌و‌كاری‌حزبی‌له‌مێژوی‌نوێماندا‌به‌وه‌ی‌دور‌له‌شێوازی‌توندوتیژی‌و‌گرژی‌و‌چاوسوركردنه‌وه‌‌به‌رێكاری‌سیاسی‌و‌یاسایی‌ئاسایی‌تێده‌په‌رێ‌و‌هاتۆته‌‌گۆرێ‌یه‌كه‌میشیان‌به‌ڕوی‌دنیای‌ده‌ره‌وه‌داو‌له‌ناوخۆماندا‌و‌له‌هۆڵه‌كانی‌ناوخۆی‌حزبه‌كانیشیاندا،‌هه‌ڕه‌ش����ه‌‌سواوه‌كانی‌ش����ه‌ڕی‌ناوخۆ‌و‌په‌رت‌بون‌و‌تێكچون‌به‌ڕابردوو‌

پێك‌ده‌چوێنن.

له‌به‌ر‌ته‌س����ك‌بونه‌وه‌ی‌بازنه‌كه‌دا،‌فش����اره‌كانی‌گه‌ردیله‌كانی‌كات‌و‌ش����وێن‌)به‌یاس����ای‌نیوتن‌و‌پاسكاڵیش(‌به‌ش����ێكی‌كاریگه‌ری‌زامنی‌یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ئه‌و‌ملمالنێ‌سیاسیه‌یه‌.‌ئااڵ‌هه‌ڵگرانی‌بیری‌حوكمی‌ویراس����ی‌له‌ژێر‌ئه‌و‌فشارانه‌دان‌و‌به‌ئاشكرا‌پرۆژه‌ی‌كرچ‌و‌كاڵ‌و‌نامه‌ی‌

ژێر‌به‌ژێر‌و‌جار‌جار‌هه‌ره‌شه‌‌ئامێز‌و‌هێرشیش‌ده‌نوسن.

بایكۆتی‌رێكاره‌‌یاساییه‌كه‌ی‌پرۆسه‌كه‌‌ده‌كه‌ن،‌ده‌ستیان‌له‌ته‌وقه‌و‌ش����انیان‌له‌پێكه‌وه‌ی‌ده‌كه‌نه‌وه‌،‌له‌جوغزێكدان‌و‌ب����ۆ‌ده‌رچون‌ئومێد‌ده‌كه‌ن‌زه‌وی‌هه‌ڵیان‌لوش����ێ،‌به‌الرێ‌و‌كێش����ه‌ی‌الوه‌كی‌و‌هه‌ڵگرتنی‌

به‌ردی‌زلی‌بێ‌هونه‌ره‌وه‌‌ئه‌یانه‌وێت‌الیه‌كی‌تر‌بخاڵفێنن.

ئه‌وه‌ش‌راسته‌‌پاڵه‌په‌ستۆی‌ئه‌و‌گه‌مه‌یه‌‌مێژویه‌كی‌له‌به‌ریه‌ككه‌وتنی‌حزب‌و‌الیه‌نی‌سیاس����ی‌ئایدیای‌جیاواز‌له‌م‌هه‌رێمی‌كوردستانه‌‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌‌به‌رته‌سك‌بونه‌وه‌و‌تێكه‌اڵوبونی‌ره‌نگه‌كان‌و‌هه‌اڵوێردكردنه‌وه‌ی‌له‌م‌س����ه‌روه‌خته‌ی‌ئه‌مڕۆدا،‌به‌‌به‌س����تێنێكی‌روت����ه‌ن‌و‌بوارێكی‌رونی‌

گه‌یاندوین‌به‌چاوكردنه‌وه‌یه‌ك‌قولی‌ره‌ش‌و‌سپی‌تیا‌ده‌رده‌كه‌وێت.

‌ریکالم

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کۆچبه‌ر‌گه‌یشتونه‌ته‌‌هه‌نگاریا‌

له‌مساڵدایه‌کێتیی‌ئه‌وروپا‌بڕی

یۆرۆ‌دابین‌ده‌کات

کۆچی‌به‌لێشاو‌‌روه‌و‌ئه‌وروپا:‌چیرۆکی‌پشت‌ژماره‌کان

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کۆچبه‌ر‌له‌رێگای‌تورکیاوه‌‌له‌مانگی‌حوزه‌یرانی‌2015وه‌‌گه‌یشتونه‌ته‌‌یۆنان

یه‌کێتیی‌ئه‌وروپا‌بڕی‌دابین‌کردوه‌

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کۆچبه‌ر‌ساڵی‌رابردو‌هه‌وڵیانداوه‌‌له‌ڕێگای‌سه‌بته‌و‌مه‌لیله‌ی‌ئیسپانییه‌وه‌‌بڕۆن‌بۆ‌

ئه‌وروپا

یه‌کێتیی‌ئه‌وروپا‌‌یۆرۆی‌دابین‌کردوه‌

له‌م‌ساڵدا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جار‌هه‌وڵدراوه‌رێگه‌‌بگیرێت‌له‌به‌زاندنی‌تونێلی‌نێوان‌به‌ریتانیاو‌فه‌ره‌نسایه‌کێتیی‌ئه‌وروپا‌بڕی‌‌€‌0

دابین‌کردوه‌

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داواکاریی‌په‌نابه‌ری‌له‌‌ئه‌مساڵدا‌تۆمارکراوه‌‌له‌ئه‌ڵمانیا‌‌

‌یه‌کێتیی‌ئه‌وروپا‌بڕی‌‌0€‌دابین‌کردوه‌

داواکاریی‌په‌نابه‌ران‌له‌یه‌کێتیی‌ئه‌وروپاتۆمار‌کراوه‌‌له‌ساڵی‌2014ه‌وه‌

هاواڵتیانی‌‌یه‌کێتی‌ئه‌وروپا‌پێیان‌باشه‌‌سیاسه‌تی‌هاوبه‌ش‌ره‌چاوبکرێت‌له‌وه‌رگرتنی‌په‌نابه‌ران

‌یه‌کێتیی‌ئه‌وروپا‌2.4ملیار‌یۆرۆی‌ته‌رخان‌کردوه‌‌به‌مه‌به‌ستی‌هاوکاریکردنی‌پرۆگرامی‌نیشتمانی‌کۆچکردن

کۆچکردن‌‌به‌ره‌و‌ئه‌وروپا‌خه‌می‌گه‌وره‌ی‌دانیشتوانی‌هاواڵتیانی‌ئه‌وروپایه‌

ئه‌م‌ساڵکۆچبه‌ر‌گه‌یشتونه‌ته‌‌ئیتاڵیا‌

یه‌کێتیی‌ئه‌وروپا‌بڕی‌

دابین‌کردوه‌

فه‌ره‌نسا

یۆنان

ئیتاڵیا

ئه‌ڵامنیا

هه‌نگاریا

ئیسپانیا