ژماره ٣٩ی گۆڤاری ژنان چاپ و بڵاوکرایهوە

39 No Womens march 2014 44

ندای زنان ایراناستاندارد

ختنه دختران موضوعی است که اوج شقاوت مناسبات مردساالر را علیه زنان نشان میدهد. مناسباتی را زنان زندگی و بودن تحمل که جنسی اندام مثله کردن با و ندارد آنان تالش میکند آنان را از داشتن حس مسلم ترین و ابتدایی ترین انسانی محروم کند. وگزارش هایی دال بر این حقیقت تلخ است که در بشری جنایت این شاهد نیز ایران و جنوب از مناطقی در و هستیم ایالم و آذربایجان و کشور غرب مثل مناطقی در حتی و لرستان و وجود دختران ختنه هنوز اصفهان از حمایت هرچند درواقع دارد. برنامه در صراحتا دختران ختنه هیچ اما ندارد قرار حکومتی های برنامه ای برای جلوگیری از این عمل

کشور در نیز انسانی ضد شنیع وجود ندارد و تمام تحقیقاتی که در مورد ختنه دختران در کشور انجام شده است مورد حمایت دولتی قرار وزارت مسوولین و است نداشته بهداشت در این مورد همواره سکوت ریشه وجود شاهد ما اند. کرده

مردساالری مناسبات فکری های هستیم که با اصل لذت جویی زنان میکند برخورد تابو یک عنوان به اندام زنان اگر حتی گفت میتوان .جنسی شان را ختنه نکرده باشند ، به لحاظ فکری آنچنان مناسبات مرد ساالر مورد حمایت قوانین حکومتی گفتن سخن هنوز که میگیرد قرار ترین موضوعات جنسی ابتدایی از برای میباشد. تابو دختران برای مبارزه با ختنه دختران باید با ریشه های فکری ضد زن موجود مبارزه زیر از را زنان زندگی باید کرد. آوار تابوهایی که خندیدن و ورزش

و شادی زنان را بر نمیتابد بیرون آورد. زنان انسانند و حق لذت بردن

اززندگی را دارند.

ششم فوریه ،روز جهانی مبارزه علیه مثله سازی جنسی زنان


کۆمه ڵێک بروسکەی پیرۆزبایی بە بۆنەی دامەزرانی ٦8 ساڵەی

دامەزرانی یەکیەتیی ژنانی دیموکراتی کوردستان

دامەزراندنی یادی ساڵ 6٨ بۆنەی بە ئاراستەی خۆمان پیرۆزبایی رێکخراوەکەتان

رێکخراوەکەتان دەکەین.

رێکخراوی یەکگرتووی خوشکانی ئیسالمی

جوانترین پیرۆزبایی ئاراستەی رێکخراوەکەتان

دەکەین بە هیوای بەردەوام بوون

رێکخراوی خوشکانی ئیسالمی \ لقی کۆیە

ئامادەبوانی و لێژنە بۆ\ ئاهەنگی گێڕانی ساڵەی 6٨مین

وەبیرهێنانەوەی دامەزراندن.بابەت\ پیرۆز و بەرزراگرتن

پیاوان لەگەڵ ژنانی کورد هاوشان دیارە لەو یەک گێڕاوە، خەبات لە خۆیان رۆڵی ژنانە، ئێمەی فەخری کە جێگای رێکخراوانەی نابێت کە دیموکراتە ژنانی یەکێتیی رێکخراوی پیرۆزبایی بۆنەیەوە بەو بکریت، بیر لە رۆڵین خۆمانتان ئاراستە دەکەین بە هیوای سەرکەوتن.

و مافپەروەر خانمانی رێکخراوی یاساناسانی کوردستان

دیموکراتی ژنانی یەکێتیی بۆ کوردستان

بابەت\ بروسکەی پیرۆزباییساڵو و شۆڕشگێری خەبات

ئێمە وەکو یەکێتیی ژنانی کوردستان لقی رێکخراوە ئەم بەشداری شانازیەوە بە کۆیە، بۆ خۆمان کە دەکەین دەستەخوشکەمان بە دەزانین. یەکتر تەواوکەری و هاوپەیمانی هیواین سەرکەوتوو بن و لە خەباتی رێکخراوەیی جۆشدانی بۆ بن قەڵەم تیژ و رەنگین دەست

خەباتی کوردایەتی.

یەکێتیی ژنانی کوردستان لقی کۆیە

ژنانی یەکێتیی سکرتاریەتی بۆ\ دیموکراتی کوردستان

ساڵو و رێزلە هەر جێگایەک خەباتی کوردایەتی پیاوان سەری هەڵدابێت ژنی جوامێری کورد هاوشانی لە و هاوشانی نیشانەی الیەک لە ئەمە بووە، بنیاتی لە الیەکی تر نەبوونی جیاوازی رەگەزیە ساڵ 6٨ بۆیە هەر کوردەواری، کۆمەڵگەی

خەباتتان هاوشانی پیاوان بەرز دەنرخێنین.هەر شاد و سەرکەوتوو بن

بەرەنگاربوونەوەی کۆیەی نووسینگەی توندوتیژی دژی ئافرەتان

ژنانی یەکیەتیی بەرێز\ بۆ دیموکراتی کوردستان

پیرۆزباییبە بۆنەی دامەزراندنی یەکیەتییەکەتان ئاراستە پیرۆزبایتان گەرمترین ناخەوە لە ئایندە ساڵەکانی کە هیواین بە دەکەین، بۆنەیە ئەو ئازیز کوردستانی رۆژهەاڵتی لە

بکەینەوە.هەر سەرکەوتوو بن

دیموکراتیەکانی رێکخراوە ناوەندی کۆیە

دیموکراتی ژنانی یەکیەتی بەرێز بۆ کوردستان

ساڵوی گەرمکۆمەڵەی کۆیەی ناوچەی لێژنەی ناوی بە لە پیرۆزبایی گەرمترین کوردستانەوە ئافرەتانی هاندەر یادە ئەم هیوادارین و دەکەین رێکخراوەکەتان بێت بۆ زیاتر گەشەکردنی ئافرەتان و ژنان وە بە هەموو الیەکمان بتوانین خزمەت بە ئافرەتان و ژنانی کوردستان بکەین و زیاتر هەوڵی وشیارکردنەوەیان بدەین. چونکە ئێمەی ئافرەتان و ژنان هەتا ئێستا دوچاری رەشەکوژی هوشیاربوونی بۆیە دەبین، دەرونی پاڵەپەستۆی و

ئافرەت، هوشیار بوونی کۆمەڵگایە.دامەزراندنی یادی پیرۆزبایی دوبارە یەکیەتی ژنانی دیموکراتی کوردستان دەکەین

لێژنەی ناوچەی کۆیەکۆمەڵەی ئافرەتانی ئیسالمی

هزری ناوەندی ناوی بە خۆمان پیرۆزبایی کۆیەوە یاسایی دیموکراتی ژنانی یەکیەتی ئاراستەی ساڵیادی بۆنەی بە دەکەین کوردستان کات هەموو هیوادارین دامەزراندنیانەوە لە پێناوی مافەکانی ژنان و خزمەتکردنی لەناوبردنی بۆ بن لەمپەرێک بن ژناندا و رێز )سەری ژنان بە دژ توندوتیژی کوردستان مژنانی هەموو بۆ نەوازش

دەنوێنین(.

ناوەندی هزری یاسایی


کومیتەی یەکیەتیی ژنانی دیمۆکراتی کوردستان لە دانمارک بە هاوکاریی کۆمیتەی حیزبی دیمۆکراتی کوردستان لەو واڵتە سمینارێکی بە بۆنەی ٨ی مارس رۆژی نێونەتەوەیی ژنان لە شاری گریوێ پێک

هێنا.سمینارەکە بە سروودی نەتەوەیی شەهیدانی لە رێزگرتن و رەقیب ئەی کورردستان دەستی پێکرد. بە دوای ئەودا پەیامی کۆمیتەی یەکیەتیی ژنان لە دانمارک لەالیەن سنوور محمدزادەو پەیامی بەشی پەروەردەی کۆمیتەی حدک لەالیەن ئاسۆ

ئامادەوە خوێندرایەوە.لە بڕگەیەکی دیکەی بەرنامەکانی سمینارەکەدا شاهۆ و بەهرامی عەبدوڵاڵ لەالیەن بابەت دوو

پیرانییەوە پێشکەش کرا.عەبدوڵاڵ بەهرامی ئەندامی کۆمیتەی ناوەندیی حیزبی دیمۆکراتی کوردستان لە باسەکەی دا لە ژێر ناوی دەرفەت و ئاستەنگەکانی بەردەم بەشداریی ژنان لە مەیدانە جۆراوجۆرەکاندا ئاوڕی لەو دەستکەوت و بەرەوپێشچوونانە دایەوە کە ژنان لە رۆژهەاڵتی کوردستان بوویانە. ناوبراو بە ئاماژە بە هۆکارەکانی وەک گەشەی ئاستی خوێندەواریی بااڵ لە نێو ژنانی

رۆژهەاڵتی کوردستان دا، گەشەی وشیاریی فەرهەنگی و کۆمەاڵیەتی لە کۆمەڵگەدا و کۆمەڵێک هۆکاری دیکە پێی وابوو ژنان توانیویانە بە کەلکوەرگرتن لە دەرفەتەکان لە بەستێنە جۆراوجۆرەکانی وەک چاالکبوون لە بواری ئابووری دا، چاالکییە مەدەنی و فەرهەنگییەکان، شوراکانی شارو دێ و هێندێک لە

بەڕێوەبەرییەکان دا دەرکەون.دیکەی بەشێکی لە بەهرامی عەبدوڵاڵ باسەکەی دا ئاماژەی بەو کۆسپ و بەربەستانەش کرد کە رێگەیان نەداوەئەو پوتانسێلە بەهێزەی ژنان هەیانە ئازاد بێ و بەشداری و چاالکبوونی ئەوان

لە بەستێنە جۆراوجۆرەکان دا بگاتە ئاستێکی دڵخواز.

دوای ئەو باسە شاهۆ پیرانی، ماجستێری کۆمەڵناسی باسێکی لە ژێر ناوی سەرهەڵدان و گەشەی بزووتنەوەی فمینیستی لە ئەمریکاو کرد. پێشکەش دەسکەوتەکانی ئورووپاو ناوبراو لە باسەکەی دا وێڕای ئاماژە بە گرنگیی سەربەخۆیی ئابووری و ئەو دەرفەتانەی ژنان لەوان دا دەتوانن سەر بەخۆیی ئابوورییان هەبێ، باسی لەوە کرد زۆربەی بزاوتە فمینیستییەکانی رۆژئاوا لە کارگە و ناوەندەکانی کارەوە سەریان هەڵداوە. شاهۆ پیرانی لە درێژەی باسەکەی پەروەردەی گرنگیی لە باسی هەروەها دا روانگەیەکی جێخستنی پێناوی لە بنەماڵەیی یەکسانیخوازانە بۆ ژن و پیاو لە کۆمەڵگەدا کردو پێی وابوو ئێمەی کوردیش پێویستە لە نێو بنەماڵەکانەوە کار بۆ سڕیینەوەی جیاوازیدانان لە نێوان هەردووک

رەگەزەکەدا بکەین. لە بەشی کۆتایی ئەو سمینارەدا ژیاننامەی دوو ژنی تێکۆشەری نێو ریزەکانی حیزبی دیمۆکراتی کوردستان و یەکیەتیی ژنان، خاتوو جەمیلە مومەنی بەشداران بۆ ئەدیب موەفەق ئەستی خاتوو و

خوێندرایەوە.

به ڕێوه چوونی سمینارێک له دانمارک بەبۆنەی 8 ی مارسەوە

کومیته ی نۆروێژ یەکیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان به بۆنه ی ٨ ی مارس، ڕۆژی جیهانیی ژن

ڕێوڕه سمێکی پێک هێنا.له و ڕێوڕه سه مه دا که رۆژی شەممە، 17ی رەشەممە، بەبەشداریی سەدان کەس لە چەندین نەتەوەی به ڕێوه چوو، رێز له خه باتی ژنانله پێناو

یه کسانی و به رامبه ری گیرا. له سه ره تای ئه و ڕێوڕه سمه دا«ئینگە ئۆسە«، لەالیەن شارەوانیی شێشمۆ چەند قسه یه کی لە مەڕ ٨ی مارس پێشکەش بە بەشداربوان کردو پەیامی یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان بەو بۆنەوە لەالیەن مەحبوب رەحیمی، بەرپرسی کومیته وه

خوێندرایه وه .الیەن لە لە سەرەتادا رەحیمی مه حبوب یه کیه تیی ژنانەوە پیرۆزبایی لە هەموو بەشدارانی جێژنەکەو ژنانی دونیا، بە تایبەتی ژنانی کورد کرد و ئاواتی خواست کە ژنی کوردیش رۆژێک بێ کە وەک ژنانی واڵتانی پێشکەوتوو بە مافەکانی خۆیان بگەن. ناوبراو لە درێژەی پەیامەکەیدا گوتی، که دروست بوونی ٨ی مارس له ناوه ڕاسته کانی سه ده ی بیسته م هاته ئارا وه ، ٨ی مارسی ساڵی 1٨57ی زایینی، ژنانی کارگه ی پارچه سازی له ئه مریکا، دژ به زۆر بوونی ساعاتی کار و نه دانی مووچه ی باش، ڕژانه سەر شەقامەکان و داوای زیادکردنی مافی کار و که م کردنه وه ی ساعاتی کار و بیمه ی ژیانیان کرد، هەربۆیە ئه وه بوو به خاڵی هاوبه شی هه موو ژنانی جیهان که

٨ی مارسی 1٨57 هه ر ساڵ یاد بکه نه وه و به رده وام بن له سه ر

داواکاریه کانیان.که ساڵه 50 لە زیاتر ژنانی جیهان بۆ گه یشتن به مافی به رابه ری تێکۆشانی بێ وچانیان خستووه ته سه ر ئه ستۆی خۆیان و هه ر ساڵ له ٨ی مارس دا، بە داواکانی جۆراوجۆر شێوەی خۆیان ئاراستەی دەستهەاڵتداران دەکەن، بەاڵم بەداخەوە کەس بە پیر داواکانیانەوە نایەن و تا ئێستا پیاوساالری بەشێوەیەکی بەرچاو لە زۆر واڵتان بە تایبەت لە ئێران

بەرچاو دەکەوێ.له و په یامه دا هاتبوو که له ئێران بە هۆی نەبوونی یاسا و رێژیمێکی دژە ژن و پیاوساالرەوە، ژنان لە سەرەتاییترین مافەكانیان بێبەشن و هەاڵواردن و نایەكسانی، هەموو ژیانی ئەوانی تەنیوە، هیچ یاسایه ک نیه که پشتگیری له ماڤی ژنان له ئێران دا بکا، کەم هەیە کچ به بێ ڕه زامه نده ی باوک یان برا هاوسه ری خۆی هه ڵبژێرێ، کچ ژیانی هاوبەش پێک ناهێنێ، بەڵکوو ژیانی هاوبەشی بۆ پێک دێنن، ژن وه ک پله دوو سه یر کر اوه و هیچ کات قسه ی له ناو کۆمەڵگاو تەنانەت بنه ماڵه شدا ڕێزی لێ نه گیراوه . هه روه ها ژنی کورد سەرەرای كەندوكۆسپی

دواكەوتوویی گژی بە بەردەوام رێگایان، سەر دەسەاڵتدارانی كۆماری ئیسالمی بوونەتەوە، كەم نین ئەو ژنانەی لە رابردوودا كەوتوونەتە زیندان و ئازار و ئەشكەنجە دراون، بەاڵم هەر سوور بوون لە سەر

گەیشتن بەمافەكانیان.هەر لێرەدا جێگای خۆیەتی ئاماژە بەوە بكەین كە لە 10ی رەشەممەی ئەمساڵدا تەرمی دانیشجووی كورد، شەیدا حاتەمی لە زانكۆی ورمێ دۆزرایەوە كە ئاسەواری لێدان و ئازار بە جەستەیەوە دیار بووە و هۆكاری مەرگیشی هەتاكوو ئێستا روون نەبووەتەوە.شایانی باسه که دوایین بەشی جێژنەکە شایی و

به زمی خۆشیی به شدارانی رێوڕه سمه که بوو.

به ڕێوه چوونی ڕێوڕه سمی 8 ی مارس له واڵتی نۆڕوێژ


کۆمیتەی یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان لە سوئێد بە مەبەستی ڕێزلێنان لە ڕۆژی ٨ ی مارس ڕۆژی جیهانی و نێونەتەوەیی ژن سمینارێکی بە بەشداری چەندین کەسایەتیی دیارو خوازیارانی یەکسانی لە شاری

ستۆکهۆڵم بەرێوە برد.ی 17 شەممە، ڕۆژی که سمیناره دا له و ماریان پانێل دا یەکەم لە به ڕێوه چوو، ڕه شه ممه رێدیگ، کۆمەڵناس و؛ سەلمە ئاکان کۆمەڵناس باسیان لە

تووندوتیژی دژی ژنان کرد. ماریان رێدیگ باسی لە تووندوتیژی خێزانی و تووندوتیژی شاراوە لە نێو ژنان دا کرد، کە زیاتر لە چوارچێوەی خێزان و لە الیەن کەسانی نزیکەوە ئەنجام دەدرێ و، لە بەشێکی دیکەی باسەکەی دا ئاماژەی بە تووندوتیژی سێکسوالی کرد و لە کۆتایی باسەکەشی دا کۆمەڵێک ئامارو داتای لە سەر پێشێلکردنی مافەکانی

ژنان خستە ڕوو.پاشان سەلمە ئاکان لە باسێکی کورت دا باسی ئەزموونە پراکتیکیەکانی خۆی لە پێوەندی لەگەڵ دیاردەی تووندوتیژی دژی ژنان کردو، پێی وابوو کە ئەوانەی توندوتیژییان بە دژ دەکرێ سەر بە هەموو چین و توێژە کۆمەاڵیەتییەکانن و ئەو دیاردەیە پێوەندی بە ڕادەی خوێندەواری و پلەو پایەی کۆمەاڵیەتییەوە نیە.هەر لەم بەشه ی به رنامه کانی سیمینارەکەدا بۆدیل سێبا لویس ئەندامی پەرلەمانی سوئێد لەسەر لیستی پارتی ژینگە، لە ڕوانگەی خۆیەوە باسی لە تووندوتیژی کردو ڕۆلی پیاوانی لە کەمڕەنگ کردنەوەی

ئەو دیاردەیەدا بە گرینگ لە قەڵەم دا.سیسیێال سیمینارەکەدا دووەمی بەشی لە بالنکۆ، وتەبێژی پارتی فێمێنیستی سوئێد باسی لە بەرنامەو پرۆگرامی پارتەکەی کرد وەک ڕێکخراوێکی نوێ لە گۆڕەپانی سیاسەتی سوئێد دا کە جاری دووهەمە بەشداری هەڵبژاردنەکان دەکەن و پرسیارە

فێمێنیستیەکانیان بۆ گرینگە، پێیان وایە کە پارتەکانی دیکە وەک پێویست ئاوڕ لە فێمێنیزم نادەنەوە و بۆیە هەبوونی پارتییەکی لەوجۆرەی بە گرینگ داناو، لە واڵمی پرسیار و بۆچوونی بەشدارانیش دا سیاسەتەکانی ڕێکخراوەکەیانی لە پێوەندی لەگەڵ کێشەی کۆچبەران و

سیاسەتیی دەرەوە، ڕوون کردەوە.له بڕگه یه کی دیکه ی ئه و سمیناره دا کارۆخ محەممەدپوور وێرای یارمەتیدان بە وتاربێژانی سوئێدی و وەرگێرانەوی قسەکانیان بە کوردی هاوکات هەندێک بابەتی کۆمەڵناسی لە سەر مەسەلەی ژنان باس کردن و هەوڵ درا لە نیوان کۆرگێڕان و بەشداربووان دیالۆگێکی

ئازاد پێک بێ. له درێژه ی به رنامه کانی سمیناره که دا لەالیەن یه کیه تیی بەرپرسی حەسەن پوور، شلێر خاتوو ژنانی دێموکراتی کوردستان لە سوئێد پەیامێک بەو بۆنەوە پێشکەش کراو، نێوەرۆکی پەیامەکە جیا لەوە ئاوردانەوەیەکی کورت بوو لە خەباتی یەکسانیخوازی ژنان بەگشتی، ئاماژەی بە یاسای دژه ژن و کۆنه په رستانه ی کۆماری ئیسالمی لە ئێران و بەتایبەتی کوشتن و

خۆکوژی ژنان لە کوردستان کرد و لە هەمان کات دا شێوەی خەباتی ژنانی لە داهاتوو دا کە خوێندن و خۆ پێگەیاندنی ژنان لە بوارەکانی زانستی و حزووری ژنان لە

مەیدانی کار و تێکۆشان دایە، کرد.دوایین کۆڕگێڕی بەشی دووهەمی ڕێوڕەسمی ڕێزگرتن لە ٨ی مارس ، دوکتوری یاریدەدەر خاتوو سۆزان فەتحی بوو کە باسێکی زانستی لەسەر شێرپه نجه ی ڕەحەم لە نێو ژنان دا پێشکەش کرد، ئەو لە ڕێگەی پاوەرپۆینتەوە نیشانەو هۆکارەکانی تووشبوونی ژنان بە ڤیرۆسی hpv ی ڕوون کردەوە و ئەو مەترسیانەی باس کرد کە لە ئەنجامی تووشبوون بەو نەخۆشیەوە ژنان لەگەڵی بەرەوڕوو دەبنەوە، هەروەها ئاماژەی بەوە کرد کە لە واڵتەدواکەوتووەکان دا بەهۆی نەبوونی چاودێری تەندروستی و بێئاگایی نەخۆش لە تووشبوونی بەو نەخۆشیە، ڕێژەی تووشبوان لە سەرێیە، پاشان چۆنیەتیی

خۆپاراستن و چارەسەرکردنیشی بۆ بەشداربووان خستەڕوو، کە ڤاکسین و کۆنترۆلی بەردەوام دوو ڕێگەی

سەرەکی چارەسەرکردنن. سەید سمیناره دا ئه و دیکه ی به شێکی له عەزیزنژادیان چەند قسه یه کی لەسەر هەڵبژاردنەکانی داهاتووی واڵتی سوئێد و چۆنیەتی چەند مانگی بەشداربوونی خەڵک لە پرۆسەی هەڵبژاردنەکان دا کردو دواتر لە الیەن خاتوو جەمیلە کرمانجه وه سوپاسنامەی یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان پێشکەش کرا که تێیدا بە گەرمی سوپاسی هەموو ئەو کەس و الیەنانەی کردبوو کە هاوکاریان بوون بۆ بەرێوەبردنی ئەو سمینارە.هونەری بەشی له باسه شایانی قادرو ڕەهێڵ الو هونەرمەندی سمینارەکەشدا بەهرەمەندانی دەنگخۆش باوان کەریمی و سیروان پتر کۆڕه که یان گۆرانییه ک چه ند به ڕافیپوور

ڕازانده وه .

به ڕێوه چوونی ڕێوڕه سمێک له سۆئێد به بۆنه ی 8 ی مارس له الیه ن

یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستانه وه

خاکه لێوه ی 1393 ژماره 39

کومیتەی فینالندی یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان بە بۆنەی ٨ی مارس رۆژی جیهانیی ژنه وه سیمینارێکی پێک هێنا.

ئه و سیمیناره که به بەشداریی گواڵڵە شەرەفکەندی و کاوە ئاهەنگەری؛ ئەندامانی کومیتەی ناوەندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە شاری تورکۆ بەرێوەچوو، بە ڕاگرتنی خولەکێک بێدەنگی بۆ رێزگرتن لە گیانی پاکی شە هیدانی رێگای رزگاری، بە تایبەت سێ کچە خوێندکاری شەهیدی ئەودوایی یانە کە بە هۆکاری نادیارەوە گیانیان لە دەست دا، ده ستی به کاره کانی کرد.له به شی یه که می سیمیناره که دا گواڵڵە شەرەفکەندی باسێکی گرنگ و بەپێزی له باره ی ژن و پێگەی ژن لە کۆمەڵگای کوردی دا هێنایە گۆڕێ و لە بەشێکی دیکەی باسه که ی دا تیشکی خسته سه ر چۆنیەتیی خۆراگریی ژن و هەڵوێستی ژن لە بەرامبەر هەاڵواردنی نەتەوەیی و رەگەزی، کە له سه رده می

ئێستادا به سەرەکی ترین کێشەی ژنی کورد داده نرێن.لە پانێلی دووهەمی سیمیناره که ش دا کاوە ئاهەنگەری ڕاو بۆچونی

چەند بەشداربووی لەسەر ژن و کێشەی ژن و کۆمەڵگای پیاوساالری و کارتێکەریی ئایین و سوننەت وەرگرت و پاشان بە شێوەیەکی زانستی شرۆڤەی باسەکەی کرد کە

سەرنجی میوانان و بەشداربووانی راکێشا.ناوبراو لە درێژەی باسەکەی دا بە دڵ گەرمی یەوە هانی ژنانی دا بۆ ئه وه ی بەکردەوە بێنە نێو مەیدانی خەبات بۆ وەدەست هێنانی مافە زەوت کراوەکانیان و ڕوو بە ژنان گوتی وه ک چۆن مافی کورد به کادۆ له الیه ن ده وڵه تی بااڵده سته وه به کورد نادرێ، مافی ژنانیش به کادۆ له الیه ن پیاوانەوە به ژن نادرێ، کەوایە پێویستە خۆتان بێنە مەیدان وخەباتەکە بە گوڕتر بکەن، ڕێگای خەبات رێگایەکی دورو

درێژەو پرۆگرام و ستراتیژیی دریژ خایەنی دەوێ.

لە برگەکانی دیکەی بەرنامەکەدا چەند پارچە مووزیک لە الیەن دوو الوی هونەرمەند دیار و پێشەوا میرسەیدی یه وه پێشکێش کران و چەند دیمەنی جوانی

هەڵپەڕکێ لە الیەن گرووپی هەڵپەڕکێی الوانەوە پێشان درا.شایانی باسه بەشێکی دیکەی رێوڕه سمه که بۆ پێشاندانی جل وبەرگی کراو ته رخان پیاوان ژنان و لە کۆمەڵێک الیەن لە کوردی ڕەسەنی لەکۆتایی دا لەالیەن یه کیه تیی ژنانەوە چه پکه گوڵی ڕێزلێنان پێشکەش به

گواڵڵە شەرەفکەندی و کاوە ئاهەنگەری کرا.

به ڕێوه چوونی سیمینارێک به بۆنه ی 8 ی مارس له الیه ن کومیته ی فینالندی یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستانه وه

بۆ ریزگرتن لە یادی ٨ی مارس، رۆژی نێونەتەوەیی ژنان بۆ یەکەمجار لە شاری وانکوڤەر سمینارێک بۆ بەشێک لە کوردەکانی ئەو دەڤەرە پێکهات. رۆژی شەممە ٨ی مارس بە بەشداری یەکسانیخوازان و ئازادیخوازانی دانیشتوی شاری

وەنکوڤەر سمینارێک بۆ سێ شارەزا و چاالکی بواری ژنان، تریفە عەلی، تەاڵ خۆشکەالم و بیتا نیک رەفتار بەرێوەچوو. تریفە عەلی بە شێوەیەکی زانستی و ئاکادمیک تیشکی خستە سەر چەمکی فەمینیسم و روانگە نەتەوەکان هەمو لە ژنان دژی بە تیژی و توند بونی و جیاوازەکان تەاڵ فمینیسم. سەر لە کوردەی کۆمەڵگای تیروانینی و جیاوازی بێ و رۆژهەاڵت ژنانی ژانی لە پر بارودۆخی باسی وردی بە خۆشکەالم روژئاوا و باکور لە ژیانی ئاوارەیی و تاراوگە کرد و ئاماژەی بە شێوەی سیستمی و کومەڵگا فەرهەنگی و تێروانین و بنەماڵە پەروەردەی دەسەاڵتی سیاسی لە سەر ژن و چارەنوسی ئەوان کرد. دوایین کۆرگێر باسی سرنجراکێش فیلمێکی کورتە کردنی نمایش بە نیکرەفتار بیتا گرینگی شێوەی بیرکردنەوەی ژنان و ئاستی خۆناسین و خۆپێگەیاندنی دەرونناسی کتێبی چەندین ناساندنی بە ناوبراو کرد. ژنان دەرونی خوازیاری گرینگیدانی ژنان بە گەشەپێدانی پەروەردە و راهێنانی خۆیان

کرد.تێبینی و پرسیاری بەشێکی بەرچاوی بەشداربووان و وەاڵمی کۆرگێران

بەشی کۆتایی سمینارەکەی پێکهێنا. لە لەیەن چەند ئەندامی حیزبیەوە وێرای پیرۆزبایی گەرمی رۆژی نێونەتەوەیی ژن، سپاس و پێزانی ئامادەبوان کرا و پەیامی دەفتەری سیاسی حیزبی دێموکرات بە سەر هەمو بەشداربوان باڵوکرایەوە.بۆ سمینار پێکهێنانی ئامادەبوان زۆربەی کە ئاماژەیە جێگەی یادی ٨ی مارس یان بۆ یەکەمجار لە شاری وەنکوڤەر بەرز نرخاند و ئەو

کۆر و کۆبونەوە فکری و سیاسیانەیان بە پێویست وەسف کرد.

بەرێوەچوونی سیمینارێک بۆ سێ شارەزا و چاالکی بواری ژنان، تریفە عەلی، تەاڵ خۆشکەالم و بیتا نیک رەفتار لە ڕۆژئاوای کانادا

40


ڕۆژی شەممە ڕێکەوتی 01ـ 02ـ 2014 ئەندامانی یەکیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان لە واڵتی سوئێد بۆ تاوتوێ کردنی مەسەلە نێوخۆیی یەکانی یەکیه تیی ژنان لە شاری ستۆکهۆڵم کۆبوونەوەیەکی تەشکیالتی یان بە بەشداریی بەشێکی بەرچاو لە ئەندامەکانی بەڕێوە برد.سەرەتا خولەکێک بێ دەنگی بۆ یادی شەهیدانی ڕێگای ڕزگاریی کوردستان و بە تایبەت ژنانی شەهیدی ڕێگای ئازادی و یەکسانی ڕاگەیه ندرا. دواتر لە الیەن خاتوو شلێر حەسەن پوور بەرپرسی یەکیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان لە والتی سوئێد بەخێرهاتنی بەشداربووان کراو ئامانجی سەرەکیی ئەو کۆبوونەوەیە بۆ ئەندامەکان شی کرایەوە و باس لە چۆنیەی کار و چاالکی یەکانی کۆمیتە

کرا.پاشان خاتوو شوعلە قادری بەرپرسی یەکیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان لە دەرەوەی واڵت وتارێکی

سەبارەت بە ماف و ئەرکی ژنان لە خەباتی یەکسانی و ڕزگاریخوازی دا پێشکەش کرد کە بەشێک لە وتارەکەی ئاوڕدانەوەیەک بوو لە چۆنیەتیی هەڵسوکەوتی پیاوان لە کۆمەڵگا و هەروەها دەسەاڵتداریی حکوومەتانی زاڵ بە سەر کوردستان دا، لە بەشێک لە باسەکەی دا باسی ژنانی سەرکەوتووی کرد و ئەزموونی سەرکەوتنی ڕێکخراوی ژنانی گەڕاندەوە بۆ سووربوون و ڕاوەستاوبوونیان لە سەر مافەکانیان لە ماوەی ڕابردوو و لە هه لومه رجی ئێستا دا. هاوکات باسێکی لە ڕێکخراوی یەکیه تیی ژنانی دێموکرات لە دەروەی واڵت کردو و کۆمیتەی سوئێدی وەک نموونەی چاالکترین کۆمیتەی یەکیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان لە دەرەوە

هێنایەوە و کارەکانی ئەو کۆمیتە یه ی بە بەرزی نرخاند.کۆرگێری دووهەم خاتوو سەکینە حوسێنی بوو

تەوەرەی باسی خاتوو سەکینەی حوسێنی لە کۆبوونەوەی رۆژی شەممە 1ی فێبرواری دا لە سەر ئەم بابەتانەی خوارەوە پێشکەش بە بەشداربووان کرا:1ـ کورتە باسێک لە سەر چلۆنایەتیی پێکهاتەی مرۆڤایەتی لە دوو رەگەزی نێر و مێ. تێپەربوونی قوناخەکانی ئەم پێکهاتە لە مێژوو دا و شیکرنەوەی

و ئەمرۆ تا و پیاوساالری و ژن ساالری سەردەمەکانی ئاڵوگۆڕه پۆسەتیو و نەگەتیوه کان لە کۆمەڵگاکانی پێشکەوتوو و

دواکەوتوو دا.2ـ ئاڵووگۆرەکانی دوای شۆرشی ئێران و نەقشی ژنی کورد لە شۆرشی میللی دێمۆکراتی رۆژهەاڵتی کوردستان. لێدوان لە سەر پاسیو بوونی نەقشی ژنی رۆژهەاڵت لە تاراوگە سەبارەت بە چاالکی لە مەر مافی ژن بە گشتی و خاڵە الوازەکانی...دەست نیشان کردنی ئەو هۆکارانەی بوونە هۆی پاسیو بوونی ژنان لە واڵتی سوئێد بە گشتی و شاری ستۆکهۆڵم وەک ناوەندبە تایبەت. ئەم باسە بوو بە هۆی هوروژاندنی گەلێک پرسیار و رێکار و

پێشنیاری بەشداربووانی کۆبوونەوەکە.بڕگەی دووهەمی ئەو کۆبوونەوەیە تەرخان کرا بوو بۆ پێداچوونەوە بە بەرنامەی یەکیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان

لە واڵتی سوئێد کە لە الیەن کاک کەماڵ حەسەن پوور و خاتوو کوێستان بابایی باس لە بەرنامەی یەکیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان کرا و پاش نزیک بە کاتژمێرێک کار لە سەر بەرنامە و ڕاوێژکردن لە سەر چەند خاڵی سەرەکیی بەرنامەو گۆڕینی چەند خاڵ و زیادکردنی هەندێک خاڵی دیکە بە تێکرای دەنگی بەشداربووان بەرنامەی نوێی یەکیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان لە واڵتی سوئێد پەسەند کرا.بەشی کۆتایی تەرخان کرابوو بۆ باسێک لە سەر قسەکانی بەرێزان شلێر حەسەن پوور، شوعلە قادری و سەکینە حوسێنی، لەم بڕگەیەش دا ئەندامانی بەشدار زۆر چاالکانە ڕاوبۆچوونی خۆیان و هەروەها پێشنیار و تێ بینی خۆیان

هێنایە بەرباس و بە گەرمی بەشداریی باسەکانیان کرد.ئەو کۆبوونەوەیە دوای 6 کاتژمێر بە سەرکەوتوویی کۆتایی هات.

کۆبوونەوەی تەشکیالتیی یەکیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان لە واڵتی سوئێد


)Apitol( رۆژی پێنجشه ممه رێکه وتی 13ی مارسی 2014ی زایینی له هۆتێلله شاری هه ولێر و به به شداریی نوێنه رانی به شێکی به رچاو له رێکخراوه کانی کۆمه ڵگای مه ده نی و ده زگا په روه رده یی و ته ندروستی یه کانی قه زا و ناحیه کانی پارێزگای هه ولێر، رێکخراوی نێوده وڵه تی )I OM( بۆ کۆچ یه که م کۆنفرانسی خۆی

به ست.ئۆفیسی به رپرسی الدۆگڤیالڤا به رێز الیه ن له ده ستپێک وته ی

سه ره کی I OM خوێندرایه وه .هاورێ ئۆال به ڕێز الیه ن له کۆمه ڵگا هاوکاریی پرۆژه کانی پاشان خرانه روو. دوابه دوای ئه وه وته ی نوێنه ری پارێزگای هه ولێر له الیه ن به رێز

جه مشر به شیر پێشکه ش کرا.پاشان نۆره گه یشته پێدانی کۆمه ڵگاکان که له چوار کۆمه ڵگا پێک هاتبوون که هه رکامیان و یه ک له دوای یه ک هاتنه به ر باس و نوێنه ری هه ر یه ک له و کۆمه ڵگایانه باسی له پرۆژه ی تایبه ت به کۆمه ڵگای خۆیان کرد و خاڵه الواز و به هێزه کانیان هێنایه به ر باس. دوابه دوای باسی هه ر پرۆژه یه کیش نۆره به

به شداربووان درا تاکوو ڕاوسه رنجی خۆیان سه باره ت به پرۆژه ی تایبه ت به ناوچه ی خۆیان بخه نه روو که له الیه ن به رپرسی ئۆفیس و نوێنه ری ده زگا

پێوه ندیداره کان وه اڵمی پرسیار و تێبینی یه کانیان درایه وه .دوای نزیک به چوار سه عات کاری به رده وامی خۆی له سه عات

یه ک ونیوی نیوه ڕۆ کۆتایی به کۆنفڕانسه که هات.شایانی باسه رێکخراوی ناوبراو کار ده کات بۆ چاره سه رکردنی کێشه و

که موکوڕی یه کانی نێو کۆمه ڵگا و له وانیش:»بێکاری، ئافره تان، الوان، په روه رده ، ته ندروستی، خزمه ت گوزاری،

وه رزش، کشتوکاڵ«له الیه ن یه کیه تیی ژنانه وه گه الوێژ په یڕه وان جێگری به رپرسی یه کیه تیی ژنان به شداری ئه و کۆنفرانسه بوو و له نزیکه وه چاوی به نوێنه ری لقی عێراقی رێکخراوی ناوبراو که وت و سه باره ت به هه ندێ مه سه له گفتوگۆیان کرد.

به شداریی نوێنه ری یه کیه تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان له یه که م کۆنفرانسی خستنه ڕووی کێشه کانی کۆمه ڵگا و تاوتوێ کردنی رێگاچاره پێشنیارکراوه کان دا

کۆمیته ی یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان لە والتی سویس به بۆنه ی ٨ ی مارس ، ڕۆژی نێونه ته وه یی ژنان و 24 ی ڕه شه مه، ساڵڕۆژی دامه زرانی یه کیه تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستانه وه ڕێوڕه سمێکی پێک

هێنا.ئه و رێوڕه سمه که رۆژی شەممە، 24 ی ڕه شه مه له شاری بێرن و به به شداریی کۆمه ڵێکی به رچاو له ئه ندامانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان و یه کیه تیی ژنان و نوێنه رانی چه ند حیزبێکی سیاسیی دیکه بەڕێوە چوو، بە

سروودی نەتەوایەتیی ئەی رەقیب و ڕاگرتنی دەقیقەیەک بێدەنگی بۆ گیانی پاکی شەهیدان دەستی پێکرد.

له و ڕێوڕه سمه دا په یامی یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان به و بۆنه یه لەالیەن خاتوو چیمەن بارام میرزا خوێندرایه وه و زاهید شاعیری، به رپرسی کومیته ی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانش به و بۆنه یه وتارێکی پێشکەش کردو له درێژه ی

کاری ڕێوڕه سمه که دا بڕگه هونه ری یه کان پێشکێش کران.

بەڕێوەچوونی جێژنی 8 ی مارس و 24 ی ڕه شه مه له سویس

38


رێکه وتی 2014/3/10 له بنکه ی خوشکانی کۆمه ڵی ئیسالمی به بۆنه ی ٨ی مارس وۆرک شۆپێک به به شداریی چه ند رێکخراوی قه زای کۆیه پێک هات. له الیه ن یه کیه تیی ژنانی دیموکراتی کوردستانه وه خاتوو گه الوێژ په یڕه وان جێگری سکرتێری یه کیه تیی ژنانی دیموکراتی کوردستان و خاتوو

سه فین ئه ندامی یه کیه تیی ژنان به شداری ئه و وۆرک شۆپه بوون. له و وۆرک شۆپه دا چه ند که سایه تیی بیروبۆچوونه کانی خۆیان سه باره ت به قانوونه کانی تایبه ت به ژنان له هه رێمی کوردستان و کێشه و موشکیالتی ژنان، هۆکارو ڕێگاچاره سه ره کانیان پێشکه ش به به شدارانی

وۆرک شۆپه که کرد.

به شداری هه یئه تێکی یه کیه تیی ژنانی دیموکراتی کوردستان

له وۆڕک شۆپێک دا له کۆیه

هه یئه تێکی زایینی 2014ی مارسی ٨ی رۆژی ره سووڵی، حه لیمه به ڕێزان له پێکهاتوو ژنان یه کیه تیی له ره حیمی، فاتمه و به هاری فریشته په یڕه وان، گه الوێژ سیمیناری ژنان له کوردستانی عێراق: بارودۆخ و هه وڵه کان کوردستانه وه زانکۆی ژنانی الیه ن له که کۆسپه کان و پێک هاتبوو به شدار بوون. ئه و سیمیناره که له 2 پانێل پێک هاتبوو ته رخان کرابوو بۆ باس له سه ر قانوونه کانی هه رێمی کوردستان و ده ستووری عێراق و ماده و بڕگه کانی له پێوه ندی له گه ڵ ژنان دا و هه روه ها هه وڵ بۆ ئاڵوگۆڕ و به ڕه سمی ناسینی رۆڵی ژنان له ناوچه داو چه ندین بابه تی رۆژنامه وانی و هونه ری له پێوه ندی له گه ڵ موشکیالتی ژنان

له باشووری کوردستان.شایانی باسه زۆربه ی بڕگه و بابه ته کانی ئه و سیمیناره له الیه ن مامۆستاکانی زانکۆی کوردستان به زمانی ئینگلیزی

پێشکه شی به شداران کران.

به شداریی هه یئه تێکی یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستانله سیمیناری تایبه ت به 8ی مارس له زانکۆی کوردستان


له بڕگه ی دواتری به رنامه که دا په یامی دێموکڕاتی حیزبی سیاسیی ده فته ری کوردستان له الیه ن کاک قادر وریا، ئه ندامی کرا پێشکێش حیزبه وه سیاسی ده فته ری که هاتبوو په یامه دا له و به شێک له .دیموکراتی ژنانی یه کیه تیی دامه زرانی 1324ی ره شه مه ی 24ی له کوردستان نوێی مێژووی رووداوانه ی له و هه تاوی دا و یادکردنه وه شایانی که نه ته وه که مانه یه کیه تیی بڵێین هه یه بۆمان ڕێزلێنانن. یه که م کوردستان دیموکراتی ژنانی ڕێکخراوی تایبه ت به ژنانه که له کوردستان پێک هاتوه . ئه م ڕووداوه له چه ند باره وه جێگای لێوردبوونه وه یه . له پێش دا له ڕووی رۆژهه اڵتی پێشه نگبوونی و ڕچه شکێنی کوردستان و حیزبی دیموکراتی کوردستان و کۆماری کوردستان له بایه خدان به پرسی

ژنان له کۆمه ڵ دا.له سیاسی ده فته ری ئه ندامی کۆماری که به وه دا گرنگیی قسه کانی دا کۆماره ، ئه م سه ره وه ی له و کوردستان بایه خی و نرخ محه ممه د، قازی پێشه وا جۆراوجۆره کانی توێژه به گرنگیدان راستی یه له م باش ده زانی. کۆمه ڵیان کۆمه ڵگا بیانه وێ ئه گه ر که بوون ئاگادار به شداریی به گرنگی ده بێ بکه وێ، پێش ژنان له کاروباری کۆمه الیه تی و کولتووری و سیاسیی کوردستان دا بده ن. ده بێ ڕێگا خۆش بکه ن که ژنان له چوارچێوه ی ماڵ بێنه ده ر. ده بێ په روه رده ببن و ئه رکیان کاروباری به شداری و سه رشان بکه وێته

بوو روانگه یه شه وه له م هه ر بن. کۆمه ڵ به بایه خ کوردستان دا کۆماری له که هه وڵ درا. ژنان و کچان خوێنده وارکردنی و بۆنه و ڕێوڕه سم نێو بێنه ژنان درا خۆیان قسه ی و وتار و کۆبوونه وه کان

هه بێ. له به شێکی دیکه ی په یامی ده فته ری سیاسی دا هاتبوو که : که باسی ڕووداوی دامه زرانی یه که م رێکخراوی تایبه ت به ژنان له نێو کورد دا ده که ین، جێی خۆیه تی له یه که م بکه ین. هه ڵویسته خاڵ، دوو سه ر ئه وه که ئه و کات ئه گه ر له نێو نه ته وه کانی له کرابێ، ئه وتۆش شتێکی ده وروبه ر، شارێکی وه ک تاران بووه، له ئه سته نبووڵ بووه ، له به غدا بووه . ئه وانه شاری گه وره بوو ساڵ ده یان و بوون پڕحه شیمه ت و بوون سیاسی رووداوی و جووڵه ناوه ندی رووناکبیرانی کاربه ده ستان، نێوان له و پێته خته شارو و شارانه ئه و دانیشتووی که هه بوو هاتوچۆ ڕۆژاوا، گه وره کانی خۆیان ته ئسیری و ده ور ئه وانه هه مووی هه بووه له کرانه وه و پێشکه وتنی عه قڵ و دانیشتووان و کاربه ده ستان بیرکردنه وه ی بچووکی شارێکی له گرنگه زۆر به اڵم دا. ئه وکاتی کوردستان، له مه هاباد و له الیه ن له پێوه ندی له کوردی یه وه ، ده سه اڵتێکی هه نگاوێک و بکرێ کارێک دا ژنان گه ڵ بنرێ که له تاران و به غدا و ئه سته نبوول یا کرابوون تازه یی به دا، قاهیره ش و فکریی پێشکه وتوویی ته نیا ئه مه ده کران. کۆماری ڕیبه رانی موته مه ددین بوونی و

ئه و سه رۆکی تایبه تی به و کوردستان کۆماره ده گه یه نێ.

له کۆتایی په یامی ده فته ری سیاسی دا دیموکراتی ژنانی یه کیه تیی : که هاتبوو کوردستان به تایبه تی له 3 ده یه ی ڕابردوو بۆ بووه مه یدانێک قوتابخانه یه ک و دا کارتێداکردن و تیکۆشانی سه دان و هه زاران له م کوردستان دیموکراتی حیزبی ژن. ڕۆژه دا به ڕێزه وه ئاوڕ له تێکۆشانی ئه وان و ده مه وێ به الم ده داته وه . یه کیه تی یه که یان ژنانی پێوه ندیی که بێنمه وه وه بیریش حیزبی به دیموکرات ژنانی و کوردستان کاناڵی له هه ر هه مووی دێموکراته وه ، دا له سااڵنێک نه بووه . ژنانه وه یه کیه تیی له ڕێکخراوێک ژنانیش وه ک یه کیه تیی که مه یدان دا نه بووه ، ژنان له ڕیزی ڕێکخستنه له پێشمه رگه کان، ڕیزی له نهێنی یه کان، ڕیزی یه کیه تیی الوانی دیموکرات و له ڕیزی تێکۆشه رانی بنه ماڵه کانی و تێکۆشه ران بیرتان بێت له حیزب دا، هه بوون. ئه گه ر هاوینی ڕابردوو هه ر له م شوێنه نزیکه ی 100 زۆربه یان که لێ نرا ڕێزیان دیموکرات ژنی زیاتر له 20 ساڵ بوو، ته نانه ت تێیان دابوو که 30 ساڵ و 40 ساڵ زیاتر بوو، ئه ندام حیزبی خه مخۆری یاوه ری و پشتیوان و سه ختترین له تێکۆشه رانی و دیموکرات له ژنان که وایه بوون. قۆناغه کان دا کات هه موو دیموکراته وه ، حیزبی ڕێڕه وی نیشتمانی بزووتنه وه ی له بوون به شێک به شێکی نه ته وه که یان، رزگاریخوازانه ی و گرنگ بوون له و هیزه ئینسانی یه که خه بات به ره وپێش ئێمه ی حیزبی تێکۆشانی و دیموکراتی حیزبی راستی دا له بردوه . کوردستان قه رزداری ژنانه و هه ر چی بۆی

کردبن و بۆیان بکا، زۆری نه کردوه .سیاسی دا ده فته ری په یامی دوای به سروودی » چه له نگ به چاالک »له الیه ن ژنانه وه یه کیه تیی ئه ندام کچانی کۆرسی خه دیجه خاتوو دواتر و کرا پێشکه ش مه عزوور به و بۆنه یه وه په یامێکی پێشکه ش

کرد .به به رنامه یه ئه و باسه شایانی الیه ن له شێعری ده قێکی خوێندنه وه ی جیهان بێتووشی ، گۆرانی شیالنه به ده نگی حه مه ده مین که ریمی و، گۆرانیی به له نجه به

ده نگی سه عید کامیارانی درێژه ی پێ درا.

36


یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان 1392ی ره شه مه ی 24ی شه ممه , رۆژی یادی تایبه ت دا رێوڕه سمێکی له هه تاوی 24ی ره شه مه 6٨ ساڵه ی دامه زرانی خۆی

به رز راگرت.ئه م رێوڕه سمه به خوله کێک به بێده نگی به پێوه وه ستان بۆ رێزگرتن له گیانی پاکی گیانی ژنانه ی ئه و تایبه تی به شه هیدان، ژنان ئازادیی وه دیهێنانی به ختی خۆیان کۆمیته ی په یامی ده ستی پێ کردو، کردوه بۆنه یه وه به و به ڕێوه به ریی یه کیه تیی ژنان له الیه ن حه لیمه ره سووڵی، سکرتێری ئه و

رێکخراوه یه وه پێشکه ش کرا.له به شێکی ئه و په یامه دا به ئاماژه به سه رده می له ڕێکخراوه یه ه ئه و دامه زرانی بێ گومان که هاتبوو کوردستان دا کۆماری شانازی یه كی گه وره ی ئه و ریکخراوه ئه وه یه كه له ده ورانی زێڕینی كۆماری كوردستان خاوه نی ژنان ئه وكات هه تا دامه زرا. نه بوون و خۆیان به تایبه ت رێكخراوێكی سیاسی ، بواركانی له كاریگه ریان رۆڵێكی كولتووری و كۆمه اڵیه تیی كۆمه ڵگادا نه بوو، به اڵم به م هه نگاوه قۆناغێكی نوێ له خه بات و تێكۆشانی ژنان ده ست پێكرا. پێشه وای گه وره ی كورد قازی محه ممه د، به بیری تیژ پێشكه وتنخوازانه ی ئینسانی و رامانی و به هه ستی كاتێك هه موو له زیاتر خۆی

پێویستیی دامه زراندنی رێكخراوێكی تایبه ت به ژنانی كورد كردبوو، هاوكاتیش ده یزانی كه به بێ به شداری و چاالك كردنی ژنان له بوارگه لی سیاسی و كۆمه اڵیه تی دا، ئه رك و باشی به كۆمه ڵگا كۆمار و كاروباره كانی نه خوێندوارمانه وه ی به ناچن و به ڕێوه ژنان، كۆمه ڵگای كوردستان پێش ناكه وێ و مه ترسی یه كی و ئاسته نگ ببێته ده توانێ گه وره و جیددی بۆ مانه وه ی دۆخی نه ریتی

و دواكه وتووانه ی پێشوو. حه لیمه ڕه سووڵی له به شێکی په یا می قۆناغی دوو به ئاماژه ی رێکخراوه که یان دا

خه باتی یه کیه تیی ژنان کردو گوتی : 6٨ ساڵ له ته مه نی یه کیه تیی ژنان تێ ده په ڕێ، رێژیمی به دیکتاتۆری ره شی قۆناغی دوو زه برێکی ئیسالمی کۆماری و پاشایه تی و جێی داوه ژنان بزووتنه وه له قورسیان داخه که بڵێین بارودۆخی ژنان خراپتر بووه ، باشتر نه بووه . رێژه ی ئیعتیاد، خۆکوژی و

ژنکوژی له چاو ڕابردوو زیاتر بووه .سه ر خستبۆ تیشکی په یامه ئه و ئه وه ی که به خۆشی یه وه یه کیه تیی ژنانی

دیموکراتی کوردستان به پشتیوانیی حیزبی دیموکراتی کوردستان هه روا له مه یدان دایه . هیوادارین یه کیه تیی ژنان به ده سته به ربوونی دیموکراسی و مافه نه ته وایه تی یه کان بگات سه رده می چه شنی له دیکه قۆناغێکی به خزمه تێکی بتوانێ و کوردستان کۆماری

شیاو به مافه کانی ژنان بگا.ژناندا یه کیه تیی په یامی دوای به سروودی »24 مۆمی گه شاوه ی« له الیه ن کۆڕسی یه کیه تیی ژنا ن و به هاوکاریی کۆڕی

هونه ری پێشکه ش کرا .

به ڕێوه چوونی رێوڕه سمی یادی ٦8 ساڵه ی دامه زرانی

یه کیه تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان


ئه ده بیاتی سیاسی و ڕاگه یاندنی بزووتنه وه ی کوردستان و له تێکۆشان و ژیانی سیاسیی ئه وان دا جێگه و پێگه یه کی تایبه تی هه یه و له م ڕێگایه وه ژنانی پێشه نگ له شار و ناوچه جیاوازه کانی کوردستان، به بڕوابه خۆبوونێکی زیاتره وه ، ڕێز

له م ڕۆژه ده گرن. دیکه ی به شێکی له وریا قادر کاک قسه کانیدا به تیشک خستنه سه ر بارودخی ژنان له ئێران و کوردستان گوتی: وێڕای درێژه و به رده وامیی سته م و نابه رابه ری و چه وساندنه وه قانوونی و عورفی یه کان، توندو تیژی به هه موو جۆره کانیه وه به تایبه تی کوشتنی ژنان یا ناچارکردنی ئه وان به خۆکوژی، به رده وامه . ڕۆژ نیه هه واڵی ژنکوژی و ده ستدرێژی بۆ سه ر ژنان نه بیسین. که متر ڕۆژێک هه یه هه واڵی دڵته زێنی خۆکوشتنی چه ند ژن له ئاکامی بنه ماڵه و له نێو گوشار ته حه ممول نه کردنی کۆمه ڵگه دا نه خوێنینه وه . شانبه شانی دیتنی ئه م ڕووه دزێوه ی گوشار و تاوان دژی ژنان، شایه دی ئه وه ین که قه یران و کێشه ئابووری و کۆمه اڵیه تی یه کان، زۆرترین قوربانی یانی خۆیان له نیو ژنان دا هه ڵ ده بژێرن. به اڵم ئه وه ی مایه ی دڵخۆشی و هیوایه ، ئه وه یه که ژنان کۆڵیان نه داوه و ته مه نی ملنه دانی ژنانی ئێران بۆ په تی کۆیله تی و یاسا دژه ژن و کۆنه په رستانه کانی کۆماری ئیسالمی، به رامبه ره له گه ڵ ته مه نی ئه و

ڕێژیمه .له کۆتایی په یامی ده فته ری سیاسی دا هاتبوو که : حیزبی دیموکراتی کوردستان، بۆ ده زانێ ده رفه ت به مارس ٨ی هاتنی ئه وه ی پشتیوانیی خۆی له داخوازه ڕه واکانی بزووتنه وه ی یه کسانی خوازی له کوردستان و ئێران، دووپات بکاته وه و هاوده نگ له گه ڵ ژنانی خه باتکار له کوردستان و هه موو به شه کانی کۆتایی هاتنی پێویستیی سه ر له ئێران، هه اڵواردن و چه وسانه وه و نابه رامبه ری دژی ژنان

پێ دابگرێته وه .حیزبی دیموکراتی کوردستان له م بۆنه یه دا وه بیر هه موو تیکۆشه ران و ئه ندامانی خۆی و تێکرای رێکخراو و دامه زراوه کانی خۆی دێنێته وه که هاوبه شی له خه باتی یه کسانی خوازانه و پشتیوانی لێکردنی له هه ر شوێنێک که تێکۆشانی حیزبی ئێمه و تێکۆشه ران و ئه ندامانی حیزبی ئێمه ی لێ بن، ئه رکێکی حیزبی و مرۆییمانه . به دوای په یامی ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستان دا راگه یه ندراوی هاوبه شی 6 رێكخراوی ژنانی رۆژهه اڵتی كوردستان، به

بۆنه ی ٨ی مارس، رۆژی جیهانیی ژن له الیه ن خاتوو گه الوێژ په یڕه وان ئه ندامی ده سته ی دێموکراتی ژنانی یه کیه تی به ڕێوه به ریی به شێک له که خوێندرایه وه کوردستانه وه له راگه یاندراوه که دا هاتبوو، بێگومان ژنانی یه كسانی خواز به پاڵپشتی پیاوانی مرۆڤ دوست و هۆگرانى ئازادی بۆ ده سته به ركردنى ژیانی باشتر بۆ چینه كانی كۆمه ڵگا، مێژوویه كی زێرینیان له م پێناوه دا دروست كردوه و به گیانبازی و قوربانیدان الپه ره كانی دیرۆكی ئه م قۆناغه یان قۆناغه و رۆژ له و یه كێك نه خشاندوه . مێژوویی یانه كه به رهه می خه باتی ژنانه ، تۆماری رۆژی ٨ی مارسه كه دروشم و ئامانجه كانی ژنانی

تێدا نه خشاوه . ژنانی رێکخراوی راگه یه ندراوی شه ش رۆژهه اڵتی کوردستاندا باسی له وه کردوه که له گه ڵ ئه وه ی پێكهاته و شیرازه ی وه اڵته كه مان بونیاد ره گه زی جیاوازیی بنه مای له سه ر نراوه ، له باری نه ته وه ییشه وه چه وساوه ترین نه ته وه ین و له م پێوه ندی یه دا گرێ وگۆڵێكی زۆرمان له به رده م دایه و سیستمی سوننه تیی كۆمه ڵگا و هه وڵی داگیركه ران بۆ هێشتنه وه مان له تاریكی دا، ئه ركی ئێمه ی ژنانی چه ندقات

كردوه . سیمیناره دا ئه و دیکه ی به شێکی له دوکتور نه زه ند به گیخانی باسه که ی پێشکێشی ئاماده بووان کرد که باسێک بوو له سه ر توندو تیژی به رامبه ر به ژنان، به تایبه ت ژن کوژی له کوردستان به بیانووی پارێزگاری له شه ڕه ف.

هۆکارانه ی ئه و باسی نه زه ند دوکتور کرد که ده بنه هۆی توندوتیژی دژ به ژنان و نه بوونی قانوونه کانی به رگرتن له توندوتیژی و هه اڵواردن، یان دامه زراوه یه ک که به تایبه تی و به شێوه یه کی زانستی له و بابه ته بکۆڵێته وه و

هه وڵی چاره سه رکردنی بدا . به بڕوای د. نه زه ند ئه و پێناسه یه که له کوردستان بۆ شه ڕه ف« ده کرێ و ژن به شه ڕه فی پیاوان داده نرێ و، جه سته ی ژن وه ک شه ڕه فی ئه وان سه یر ده کرێ له جێگای خۆی دا نیه و ده کرێ پێناسه ی شه ڕه ف له زۆر شتی

دیکه دا ببینرێ . زانکۆی له دکتورای نه زه ند دوکتور وه ک ئێستا وه رگرتوه و پاریس سۆڕبۆنی لێکۆله ری بااڵ له زانکۆی برستیل کار ده کاو، وه ک داکۆکیکاری مافی مرۆڤ به تایبه تی کاری لێکۆڵینه وه له سه ر پرسی ژنان ده کا و دوا کتێبیشی به زمانی ئینگلیسی چاپ کراوه که تایبه ته به »توندوتیژی له سه ر بنه مای شه ڕه ف : ئه زموون و ستراتیژیه تی به ره ورووبوونه وه له

کوردستانی باشووردا«شایانی باسه له کۆتایی باسه که ی د. نه زه ند به گیخانیدا کۆمه ڵێک له به شدارانی سمیناره که ڕاو سه رنجی خۆیان له سه ر باسه کانی ناوبراو ده ربڕی وکۆمه ڵێک پرسیاریان کرد که دواتر

له الیه ن کۆڕگێره وه واڵمیان درایه وه .

34


هەواڵ و چاالکی

مارس ی ٨ هاتنه وه ی به بۆنه ی سیاسیی ده فته ری بنکه ی له ڕێوڕه سمێک حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به ڕێوه چوو.

یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان ره شه مه ی 15ی رێکه وتی 5شه ممه رۆژی به رچاو ژماره یه کی به شداریی به 1392دێموکراتی حیزبی رێبه ریی ئه ندامانی له و کادر له به رچاو کۆمه ڵێکی کوردستان، پێشمه رگه کانی حیزب و ئه ندامانی یه کیه تیی یادی به رزنرخاندنی بۆ سیمینارێکی ژنان بۆ د. نێونه ته وه یی ژن ٨ی مارس، رۆژی نه زه ند به گیخانی، نووسه رو پسپۆڕ له بواری ڕه گه ز له ژێر ناوی« توندو تیژی به رامبه ر به ژن به بیانووی شه ڕه ف له کوردستان«

پێک هێنا .به مارس ٨ی سیمیناری سه ره تای ده قیقه یه ک وه ستان بۆ رێزگرتن له گیانی پاکی ئه و ژنانه ی که بۆ وه ده ست هێنانی مافی خۆیان و دابین بوونی یه کسانی گیانیان له ده ست داوه ، ده ستی پێ کردو پاشان په یامی ده فته ری سیاسیی

حیزبی دێموکراتی کوردستان له الیه ن کاک قادر وریا، ئه ندامی ده فته ری سیاسیی حیزبه وه

پێشکه ش کرا.له به شێکی په یامی ده فته ری سیاسیدا

هاتبوو که : ڕۆژی ٨ ی مارس، تا دێ پتر ده بێته داواکاری پیاوانی ژنان و زه نگی جوواڵندنی یه کسانی. سااڵنێکی زۆره نه ک هه ر له ڕۆژاوا به ڵکوو له سه رانسه ری جیهان، به شدارانی بزووتنه وه ی یه کسانی خوازی له ٨ی مارس دا، هێزی ڕووله گه شه ی خۆیان ده نوێنن و ویست و زه وتکه ران و گوێی به خۆیان داخوازه کانی پێشێلکارانی حورمه ت و مافه ئینسانی یه کانی

ژنان له کۆمه ڵگه ی خۆیان، ده گه یه نن. له به شێکی دیکه ی په یامه که دا هاتبوو که : ئه گه رچی له واڵتی ئێران، ده وڵه ت و داموده زگا ده وڵه تی یه کان و ده ستوور و پارلمانی واڵت، هێشتا دانیان به م ڕۆژه جیهانی یه دا نه ناوه و به ڕسمی یان نه ناسیوه ، به اڵم ٨ی مارس بۆ خه ڵکی ئێران ڕۆژێکی ناسراوه . به هه وڵ و خه باتی بزووتنه وه ی یه کسانی خوازیی ژنان و ڕێکخراوه سیاسی یه خه باتگێرو ئازادی خوازه کان، پێشوازی و به ڕێوه بردنی چاالکی و ڕێوڕه سمی تایبه ت به بۆنه ی ئه م ڕۆژه وه ، بووه به نه ریتێکی خه باتکارانه . له کوردستان به هۆی بایه خ پێدان و ڕه نگدانه وه ی هه ر له کۆنه وه ی پرسی ژن له به رنامه و تێکۆشانی هێزه نه ته وه یی و چه په کان دا، ٨ی مارس به تایبه ت و به گشتی پرسی ژنان له

به ڕێوه چوونی سیمینارێک به بۆنه ی 8ی مارس

له بنکه ی ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستان


ن یشكا پزكەسانی ئامۆژگاریی تووشبوو بە نەخۆشیی فشاری بەرزبوونەوەی خوێن دەكەن، كە ئەم خواردنانە لەژەمەكانیان دا بەكاربهێنن بەو پێیەی بۆ دابەزاندنی پاڵەپەستۆی خوێن سوودیان هەیە: سپێناخ، هەریەكە لە رەگەزەكانی پۆتاسیۆم و ماگنیسیۆمی تێدایە، كە

فشاری خوێن دادەبەزێنن. گوڵەبەڕۆژە بەبێ خوێ، ئەویش رێژەیەكی باشی ماگنیسیۆمی تێدایە. 1. فاسۆلیا، ماگنیسیۆم و پۆتاسیۆم و ریشاڵی تێدایە. 2. پەتاتەی سوركراوە، رێژەی سۆدیۆم كەمدەكاتەوە كە هۆكارە بۆ بەرزبونەوەی فشاری خوێن و هەروەها بۆ دڵ و پەستانی خوێنیش بەسوودە. 3. مۆز، سەرچاوەیەكی گرنگی

پۆتاسیۆم و ماگنیسیۆمە.

بۆ دابەزاندنی فشاری خوێن

ئه م خواردنانە بخۆ

كۆمەڵەی لەواڵتی چاو پزیشكانی ئەڵمانیا ئامۆژگاریی ئەو زۆر كە دەكا، كەسانە كار لەسەر كۆمپیوتەر و بۆ دەكەن، خوێندنەوە رەواندنەوەی ماندووبوونی لەپی بە چاوەكانیان چاوەكانیان دەست برۆ كەمێك و بگوشن و پێڵووەكانیان بشێلن. بەپێی وتەی بەرپرسانی

كۆمەڵەكە ئەم كردارە دەبێتە هۆی خاوبوونەوەی ماسوڵكەكانی چاو و هەستكردن بەئاسوودەیی و پشوویەكیش بەچاوەكان دەبەخشێ، جیا لەوەش چاوترووكاندن بەپێویستی یەكی ئەو كەسانە دانراوە، تاكوو چاوەكانیان لە وشكبوون بپارێزن و تووشی نەخۆشی یەكانی چاو نەبن. یەكێك لە ڕێگەكانی پشوودانی چاویش كە ئەو كۆمەڵەیە ئاماژەی پێ داوە، ئەوەیە كە سەرت بۆ دواوە ببەی و چاوەكانت دابخەی و پەنجە بخەیتە سەر نێوچاوان و برۆكانت بشێلی تا چاوەكانت ئاسوودەبن و

پشوویەك بدەن.

بۆ رەواندنەوەی ماندوویەتی ....

پێڵووی چاوەكانت بشێلە

كی یە ە و ڵینە لێكۆكە دەری خستوە بەریتانی بە نەخۆشیی تووشبوون مەمك شێرپەنجەی پەیوەندی یەكی راستەوخۆی بە جۆری ژیان و دابونەریتەكانی كۆمەڵگەوە هەیە، هەروەها ژنانی كە كردوە ئاشكرای ئاسیا و ئەفریقا بە بەراورد بەژنانی ئەوروپا و ئەمریكا كەمتر تووشی ئەو نەخۆشی یە دەبن. لێكۆڵینەوەكە هۆكاری

كەمیی تووشبوونی ژنانی ئاسیا و ئەفریقا بەو نەخۆشی یەی بۆ ئەوە گەڕاندووەتەوه كە منداڵیان دەبێ و شیری خۆیان دەدەن بە منداڵەكانیان و لەخواردنەوە كحوولی یەكانیش بەدوورن. لەالیەكی دیكەوە ئەو لێكۆڵینەوەیە ئاماژەی بەوەش داوە، كە 69%ی ژنانی بەریتانی شیری خۆیان بە منداڵەكانیان نادەن، لەكاتێكدا

٨5%ی ژنانی ئاسیا شیری خۆیان بەمنداڵ دەدەن.

شیردان به منداڵ لە شێرپەنجەی

مەمك دوورت دەخاتەوە

1. نه خۆشيی شێر په نجه ناهێڵێ. 2. فشاری خوێن راده گرێ و مرۆڤ تووشی خوين مه یين نابێ.

3 زۆر باشه له سه ر برين دابنرێ. 4. كرمى سك ده كوژێ.

5. به ردى گورچيله ده توێنێته وه . 6. بۆ نه خۆشی یه كانى ره بوه و نه خۆشیى دڵ زۆر باشه .

7. بۆ ئيلتيهاباتى گه ده زۆر باشه . ٨. هێزى به رگرى لوش زياد ده كا.

سووده كانی سير:

32


بۆ ئەوەی ڕزگارت ببێت لەو میکرۆبانەی جیگیر میوەکان یاخود سەوزەکان لەسەر بوون ئەوا باشتر وایە بەم شێوەیە میوەکان و

سەوزەکان بشۆیتەوە:

- دەستەکانت پاک بشۆ.سەوزەکە بە خراپ پاڕچەیەکی هەر -

یان میوەکەوە هەیە لێیبکەرەوە.- پاش ئەوەی سەوزەکە یاخود میوەکەت

چاک کرد ماوەیەک لە ئاوی گەرمدا دایبنێ.شامپۆی و گەرم ئاوی بە پاشان -

تایبەت بە شۆردنەوەی سەوزە و میوەکان بیانشۆرەوە.- دەتوانیت دەرمانی تایبەتی بۆ لەناوبردنی میکرۆبەکان بکەیتە ناو

ئاوەوەو پاشان سەوزەکە یاخود میوەکەی تێبکەیت.بۆ سەوزەکان بەاڵم بکەرەوە فلچەیەک جوان پاک بە - میوەکان

پێویست ناکات چونکە زوو خراپ دەبن.ناو بیکەرە و بەسەردا بکە ساردی ئاوی ماوەیەک پاشان -سوزگییەکەوە تا ئاوەکەی لێدەبێتەوە و پاشان کە بەتەواوی وشک بویەوە

بیخۆ.

بەم شێوەیە سەوزەو میوەکان بشۆرەوە

و بەتامەکان سەوزە لە یەکێکە پەتاتە مرۆڤ تەندروستی بۆ هەیە زۆری سوودێکی بەتامترین و خۆشترین بە ئەوەشدا لەگەڵ ئەوەی لەگەڵ مندااڵن، بۆ دادەنرێت خواردن بە و کواڵی بە و سورەوکراوی بە دەتوانرێت برژاوی ئامادەبکرێت لە هەمانکاتیشدا دەتوانرێت بۆ چەند شتێکی دیکە بەکاربهێنریت کە ئەمانەن.

- بۆ البردنی ژەنگ:ماڵەکەت کەرەستەیەکی دەبینیت کاتێک چوار بە بکە پەتاتەیەک ئەوا لێیداوە ژەنگ

ماوەیەک تا بهێلەرەوە پێوەی شوێنەدا، بەو بیهێنە پاشان قاشەوەو دەبینیت بەتەواوەتی چارەسەری ئەو ژەنگە دەکات.

- بۆ چارەسەرکردنی سوتاوی:قاشێک وایە باشتر ئەوا دەسوتێت جەستەت شوێنیکی کاتێک پەتاتە بخەیتە سەری و چارەسەری ئازارەکەی دەکات و لە هەمانکاتیشدا زوو یارمەتی و میکرۆبەکان لە جێگەیە ئەو پاراستنی هۆی دەبیتە

چاالکبوونەوەی دەدات.

- بۆ جوانکاری:

ڕەشبوونی چارەسەرکردنی بۆ هەیە زۆری سوودێکی پەتاتە دەوروبەری چاوەکان بۆیە دەتوانیت پەتاتەیەک لەگەڵ ئاوی لیمۆ بکەیتە یاخود چاوەکانت، دەوروبەری لە بیدەیت پاشان و کارەبای خەاڵتیكی

قاشێک پەتاتە بخەیتە سەر ئەو جێگایە.

- بۆ چارەسەرکردنی سوێری:و سوێرە زۆر ئامادەتکردوە خواردنەی ئەو کرد هەستت کاتێک خوێیەکی زۆرت تێکردووە ئەوا لەم کاتەدا دەستبەجێ قاشێک پەتاتەی

تێبکە چارەسەری ئەو سوێرییە دەکات.

گرینگییه کانی دیکەی پەتاتە بزانە


چوونە نێو قۆناغی تەمەنی 40ساڵی بەتایبەت بۆ ژنان بەشێوەیەكی گشتی دەكرێت بەقوناغێكی هەستیاری تەمەنی هەژمار بكرێت و زۆر لەژنان

لە خەمی ئەوەدان چۆن بتوانن گەشە بەالیەنی جەستەیان بدەن لە ڕووی كێش زۆربوونی هەروەها و چەوری رێژەی بەرزبوونەوەی لە پاراستنی بە شێوەیەكی گشتی . سابین لەحام پسپۆڕی بواری خۆراك، ژنان لەو دڵەڕاوكێیە دڵنیا دەكاتەوەو دەڵێ »تەنها چارەسەر بۆ بنبڕكردنی چەوری و بەرزبوونەوەی كێش دەكرێ بووترێ خواردنەوەی رێژەیەكی زۆر لەئاوه بەرێژەی 6 ـ ٨ كوپ ئاو لە رۆژێك دا بەتایبەت بۆ ژنانی تەمەن 40ساڵ بێ«، دروست گونجاوو زۆر چارەسەرێكی ئێستادا لە ئەمە دەكرێ كە و چەوری لە دەربازبوون بۆ بەهێزە یارمەتیدەرێكی »ئاو وتیشی ئەو هەروەها رۆڵی سەرەكییش لە پاككردنەوەی گەدەدا دەبینێ و گەشەیەكی سوودەی هەموو ئەو لەگەڵ بەاڵم دەبەخشێ، بەپێست وێنەش بێ خواردنەوەی ئاودا پێویستە خواردنەوە گازیەكان و هەروەها چاو قاوەش بەڕادەیەكی زۆر كەم بكرێتەوە، چونكە ئەو خواردنەوانە رێژەیەكی زۆر لە كافیئین لەخۆ دەگرن و دەبنە رێگرێكی سەرەكی لەبەردەم بەرهەمهێنانی

هۆرمۆنی ئەستروجین لەجەستەدا«.

ژنانی تەمەن 40 ساڵ .. ئاو زۆر بخۆنەوە

باینجان بە یەکێک لە سەوزەکان دادەنرێت کە لە دێر زەمانەوە یاخود چەند جۆرێکی ئێستادا وەک شلە لە و مرۆڤ خواردوویەتی دیکەی خواردن ئامادەکرێت و دەخورێت ولەگەڵ ئەوەشدا سوودێکی

زۆری هەیە بۆ تەندروستی مرۆڤ و دەبێتە هۆی:

1- سوودێکی زۆری هەیە بۆ چاالککردنی مێشک و زیرەککردنی کەسەکە.

2- بە هۆی ئەوەی ڕێژەیەکی زۆر مادە بەسوودەکانی تێدایە سوودی هەیە بۆ پتەوکردنی نینۆکەکان و یارمەتی زوو درێژکردنەوەی قژ دەدات.3- ڕێژەیەکی زۆر رێشاڵەکانی تیدایە بۆیە سوودی هەیە بۆ دابەزاندنی

کێش.4- ئەگەری توشبوون بە شێرپەنجە کەمدەکاتەوە.

5- ڕێژەیەکی زۆر کانزاکانی تیدایە بۆیە سوودی هەیە بۆ خوێن.

سوودەکانی باینجان بزانەدوای ڕاسته وخۆ نابێت بخه ویت شیر خواردنه وه ی چونکه شیر به ئاسانی هه رس پاش ده بێت بۆیه نابێت، بخه ویت، ئینجا کاتژمێرێک شیره که به ته واوه تی تا بۆ گه ده وه له بگوێزرێته وه

ڕیخۆڵه .

ئه وه ی له گه ڵ -زۆر ڕێژه یه کی شیر سوودی و تێدایه کالیسێۆمی ددانه کان پته وکردنی بۆ هه یه به هه مانکاتدا له به اڵم داده نرێت سه ره کی هۆکاری

شیر خواردنه وه ی دوای وایه باشتر ئه مه ش بۆ ددانه کان، کلۆربوونی بۆ ده ستبه جێ ددانه کان بشۆیت.

- ئه و که سانه ی کێشه ی کۆلۆنیان هه یه باشتر وایه شیر نه خۆنه چونکه ده بێته هۆی دروستکردنی غازاتێکی زۆر.

بخۆنه چونکه ده بێته هۆی نابێت شیر لمیان هه یه به ردو ئه وانه ی -زیاتر قورسکردنی گورچیله کان.

شیر زۆر ڕێژه یه کی نابێت به اڵم، هه ی سوودی شیر خواردنه وه ی -بخورێته وه چونکه زیانی ده بێت.

له م کاتانه دا نابێت شیر

بخورێته وه

30


)فریدی هو( یەكەم منداڵە لە بەریتانیا، كە لە رێگای پیتاندنی دەسكردنی مۆسیقی لەدایك دەبێ، بە پێكردنی مۆسیقای گۆرانی یەكانی هێوركردنەوەی بۆ پیتێندراوەكە، هێلكۆكە نزیك لە جاكسۆن مایكل چوار ماوەی )فریدی( باوكی و دایك پیتاندنەكەدا. پرۆسەی كاتی لە بۆیە نەبوون، سەركەوتوو پیتاندنەكە پرۆسەی لە و دا هەوڵیان ساڵ نۆرینگەیەكی بەر بردە پەنایان و بوون نائومێد خۆیان هەوڵەكانی لە ئیسپانی كە ئەم شێوازە داهێنراوە دەگرێتە بەر، ئەمەش دوای ئەوەی توێژینەوە زانستی یەكان دەریان خستبوو، كە ئەم لەرینەوانەی لە دەنگی مۆسیقاكە دەردەچن، دەرفەت و ئەگەری پیتاندنی هێلكۆكە زیاتر دەكەن. ئێستا فریدی تەمەنی ساڵێكە، دایكی دەڵێ زۆر حەزی لە مۆسیقایە و بە بیستنی ئارام دەبێتەوە. پزیشكان نزیكەی 1000 هێلكۆكەیان بە سپێرم پیتاندوه . پاشان لەو شوێنەی نیوەی هێلكۆكەكانی تێدا دانراوە، مۆسیقای گۆرانی یەكانی مایكل جاكسۆن و مادۆنا و مۆسیقا كالسیكی یەكانی باخ و مۆزارتیان هەڵكردوە. لە ئەنجامدا بۆیان ده رکه وتوه ، كە لەو بەشەی

مۆسیقاكەی تێدا هەڵكراوە، پیتاندنی هێلكۆكەكان بە رێژەی 5% زیاتر لە بەشەكەی دیكەی سەركەوتوە ، بۆیە زاناكان دەڵێن لەرینەوەكانی دەنگی

مۆسقیاكە هۆكاری ئەمەیە.

یەكەم چارەسەری پیتاندن بە مۆسیقا

ئه گه ر خانمان به ستیانه وه ده خه ون، به تایبه ت ئه و ستیانانه ی كه به به سته ر و ئه ڵقه ی كانزایی داده خرێن، پێویسته بزانن مه ترسی یه كان

چین؟دراوه و ئه نجام ئه مریكا شاری پێنچ له كه توێژینه وه یه ك به پێی تیایدا پرسیار له و خانمانه كراوه كه دوچاری شێرپه نجه ی مه مك بوون، ستیان كاتژمێر چه ند رۆژانه ئایا كه بووه جۆره به و پرسیاره كان له به رده كه ن و چه ند پێوه ی ده خه ون و چه ند پێوه ی ده مێننه وه و هه ست

به چ ئاسه وارێك ده كه ن.كراوه خانمانه له و و 56 هه زار دوو له پرسیار راپرسییه كه دا له

كه دوچاری شێرپه نجه ی مه مك بوون و هه روه ها له دوو هه زار و ئه وانه ی كه ده ركه وتوه نه خۆشی یه ، له و دوورن كه خانم 674بۆماوه یه كی زۆر به ستیانه وه ده مێننه وه ، 125 جار زیاتر ئه گه ری تووشبوون به نه خۆشیی شێرپه نجه یان هه یه له چاو ئه و خانمانه ی

كه متر ستیان به كار ده هێنن.په یمانگه ی به ڕێوه به ری سینگه ر، رۆس دكتۆر هاوكات ستیان كه رای گه یاندوه هاوایی له پزیشکی یه كان توێژینه وه به جۆرێك له ش، لیمفه گرێكانی سه ر ده كاته خراپ كاریگه ریی ستیانی ته سك و ته نگه به ر كه فشار ده خاته سه ر مه مك، هۆكاره بۆ دروستبوونی مادده ی )ته كسین مۆهن( كه یه كێكه له هۆكاره كانی

تووشبوون به شێرپه نجه .ستیانی به خه وتن كه ده كا له وه ش باس توێژینه وه كه ته سكه وه بۆ ماوه ی 7 بۆ 10 كاتژمێر، له مپه ڕ له به رده م سووڕی خوێن دروست ده كا، ئه مه جگه له وه ی ده بێته هۆی سووربوونه وه و خوران و رووشانی پێست، بۆیه باشتره خانمان ئه گه ر به ستیانیشه وه بخه ون،

پێویسته ستیانه كه یان له قوماشێكی نه رم دروست كرابێ.جگه له و بێزاری یانه ش، خه وتن به ستیانه وه رێگره له وه ی خانمان به شێوه یه كی ئاسایی بخه ون و له وه رزی هاوین و كاتی گه رماش دا ده بێته

هۆی ئاره ق كردنه وه .بۆئه وه ی ته واو ده رئه نجامی نه گه یشتووه ته توێژینه وه كه هه رچه ند نه خۆشیی به تووشبوون بۆ سه ره كی هۆكاری ستیانه وه به خه وتن ئه نجامه بۆ خانمان گوێڕایڵبوونی به اڵم ، بێ مه مك شێرپه نجه ی

مه ترسییه كانی خه وتن به ستیانه وه


زانستی

لە گوێگرتن که دەری خستوە پزیشكی نوێی لێكۆڵینەوەیەكی مۆسیقا لەالیەن ژنانی سكپڕەوە دەبێتە هاندەرێك بۆگەشەی مێشكی منداڵی ناوسكیان. لێكۆڵینەوەیەكی تازەی پزیشكی دەری خستوە که گوێگرتن لە مۆسیقا لەالیەن ژنانی سكپڕەوە هاندەرێكە بۆ یارمەتیدانی )ئینۆ لێكۆڵینەوەكە بەرپرسی ناوسكیان، منداڵی مێشكی گەشەی پارتەنێنت( لە زانكۆی )هێلسنكی(ی ئەمریكا وتی »پێشتر دەمانزانی گوێگرتن لە مۆسیقا لەالیەن ژنانی سكپڕەوە كاریگەریی لەسەر منداڵی كاریگەری یەكە قەبارەی نەمان دەزانی بەاڵم دەكا، دروست ناوسكیان لە مندااڵنەی ئەو دەری خست تاقیكردنەوەیە ئەم چڕادەیەكە، تا و فێربوون توانای بووە، مۆسیقا لە گوێ یان دایكیان دا ناوسكی چاالكیی مێشكیان زیاترەو دەتوانن لەسەرەتاكانی تەمەنیان دا فێربن«، لەم تاقیكردنەوەیەدا پزیشكەكان دوو گرووپی جیایان پێك هێناوە لە ژنان، گرووپێكیان لە هەفتەیەك دا بۆماوەی پێنج جار بەالیەنی كەمەوە )Twinkle، Twinkle، Little Star( گۆرانی لە گوێ یان گرتوە بەتایبەتی لە هەفتەكانی ئەخیری سكپڕی یان دا، بەاڵم گرووپەكەی گوێ یان زۆربەكەمی یان نەگرتوە مۆسیقا لە گوێیان هەر یان تر مانگ چوار ماوەی بۆ منداڵەكان لەدایكبوونی دوای لە لێ گرتوه ، پزیشكەكان توانای چاالكیی مێشكی منداڵەكانیان پێواوە، پزیشكەكان ئەو دەركەوتوە دواتر لێ داوەتەوەو منداڵەكان بۆ مۆسیقایان هەمان مندااڵنەی پێشتر لە سكی دایكیان دا گوێ یان لە مۆسیقا بووە، توانای چاالكیی مێشكیان زۆر زیاتر بووە بە بەراورد بە منداڵەكانی تر، لەپاش

لێكۆڵینەوەكە پزیشكەكان رایان گەیاند که گوێ گرتن له مۆسیقا ماوەی 27 هەفتەی یەكەمی سكپڕی و شەش مانگی دوای لەدایكبوونی منداڵ زۆر مێشكی چاالكیی پەرەپێدانی و منداڵ توانای گەشەپێدانی بۆ

گرنگە.

كاریگەریی مۆسیقا لەسەر گەشەی مێشكی منداڵ

لەسەر دەکاتەوە تەئکید ئەمەریکا ئەریزۆنای زانکۆی لەتاریکی دا خەوتن دەرکەوتوە بۆیان کە زانستی لێکۆڵینەوەیەکی سوودی زۆر بە تەندروستیی مرۆڤ دەگەیەنێ و بەشێوەیەکی زۆر باش

چاالکیی بەرگری لەش زیاد دەکا.

لە لەکاتی خەوتن کە دەریان خستوە لێکۆڵینەوەکان تاریکی دا لەش هۆڕمۆنی میالتۆنین دەردەدا کە دەبێتە هۆی بەرگری لە دژی نەخۆشیی شێرپه نجه لە مەمک و پڕۆستات دا، توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە بەرهەم هێنانی هۆڕمۆنی ئەکا سەرەتان خانەکانی گەشەی لە ڕێگری میالنۆنین نوستن ژووری ناو ڕووناکیی لەکارخستنی بە ئەمەش کە

بەدەست دەهێنرێ.چارەسەرێکی ئەمە کە ڕایدەگەیەنن لێکۆڵەرەوەکان سروشتیە بۆ یارمەتیدان لەسود وەرگرتن لەتاریکی شەو بۆ

بەرگری لە جۆرە دیاریکراوەکانی سەرەتان.شایەنی باسە هەروەک ئەوەی تاریکایی شەو دەبێتە ڕۆژیش ڕووناکی هۆڕمۆناتانە جۆرە ئەو دەردانی هۆی بەهەمان شێوە دەبێتە هۆی دەردانی کۆمەڵێک هۆڕمۆناتی تر، ئەم لێکۆڵینەوەیەش ئەمان گەیەنێت بەو ڕاستیەی کە پێویستە شەوانە زوو بخەوین لە ژورێکی تاریکداو بەیانیان زوو لەخەو

هەستین بۆ سودمەند بوون لە ڕووناکی ڕۆژ کاتێک بەدەر دەکەوێت.سه رچاوه : كۆمه ڵنیوز

سوودی خەوتن لەتاریکیدا چیە؟

28


له یالسۆفی سوڵتانی

لەم واڵتە بێ تۆیەداچ ناونیشانێکم هەبێ ێه ی یار؟

ئەی نازانی باران سۆراخی گوڵێ ناکا لە دەست چووبێ؟

من گەڕیدەیەکی ال ڕێم وهیچ ناونیشانێ پێمەوە نانوسێ.

هیچ بارانێک لێم ناپرسێهیچ باڵێکم لە تەنیاییمدا نادۆزمەوە،

هیچ فرمێسکێک دەگەڵما هەڵناکاو دەڕژێ،هیچ وێرانەیەک نامگرێتە خۆکاتێک کە من دوورم لە تۆ.

ئەی یار! کەی دەگەیە باڵق بوونم؟

ئاخر پیریی بەڕێوەیە.کەی دەگەیە بەر سێبەری خونچەکانم؟

گەاڵ وەرینی پێوەیە.کەی الرەوالر ژوانێکی دی ڕێک دەخەی؟

من چۆن دەژیم بەم شێوەیە؟لە چاوم غەریبییت دەچۆڕێت و

لەقژیشمبۆنی پەنجەو باوەشێکی لە خۆم تەنیاترو مەست

تر.هەی بێ بەڵێن

چۆن دڵت هات ئەم هەموو پەرژینی ترس و ڕاڕاییەم ببەزێنی و

لە نێو ماڵی دڵما هەڵبێی.

باوەشێکی تەنیا«

ئەی نازانی ئاگری عەشقێکی گەورە بە دووتەوە

هەر دەتگاتێ و دەتسووتێنێ؟دەی نازانی مەگەر بە مەرگ

ده نا هەر ڕێی تێ ناچێ،ئەم هەموو ئازارو خەمەم جێت بهێڵێ.

تۆزێک سەبرکە ئەی با !!!بێئاوڕدانەوە مەکەوە دوای باران

منیش بەرە لەگەڵ خۆت.لەنێو قژە ئاڵۆزاوەکانی خۆتا

ڕووت بوونم بشارەوە،تا سیلەی نیگای ئەو پیاوانە

هەنجن هەنجنیان نە کردوم. بم بە لەگەڵ خۆت

بمخەرە سەر چڵی میهرەبانیتاپڕ بم لە جریوەی ماچ.

کوێستان عومه رزاده


عه بدواڵ گۆران

کوڕ:بڕوانه ! شاییه ، چۆپیه ، له وماڵ

ه گوێ بگره ! زوڕنایه ، ده هۆڵه ، شمشاڵ

ه !زه رد و سوور تێکه ڵ بوون، ژن و پیا

و، هه رایه له و ناوه هه ر هاڕه ی هه یاسه ی تۆ نایه !

سا تو خوا خێراکه با بڕۆین ده ست بگرین

به کامی دڵداری پێکه وه هه ڵپه ڕین!**********

کچ:گوڵ نه بێ بۆ سه رم ئاڵ چه پکێ، زه رد چه پکێنایه م بۆ زه ماوه ن،

نایه م بۆ هه ڵپه ڕکێ!***********

کوڕ:کچ له ڕێی جوانیتا،کچ له ڕێی جوانیتا

کچ له ڕێی نیو نیگای هاتوچۆی کانیتاپاییزه ، گه اڵی دار ڕژاوه ، باغ ڕووته ،گوڵ

کوانێ؟گوڵ لێوی به بزه پشکووته !***********

کچ:گوڵ نه بێ بۆ سه رم ئاڵ چه پکێ، زه رد چه پکێ

نایه م بۆ زه ماوه ن، نایه م بۆ هه ڵپه ڕکێ!بتدایه دڵ به من، به هه موو مه عناوه

دوو چه پکت ئه هانی له باغچه ی پاشاوه !...***********

کوڕ: }ئه ڕوا و له به ر خۆیه وه به گۆرانی ئه ڵێ{:باغچیه ی پاشا له وبه ر ئاوه خێڵی دوشمن

ده وره ی داوه ئه ڕۆم: ڕێگام لێ گیراوه ناڕۆم: چاوکاڵ لێم

تۆراوه !}به ره به ره له دێ دوور که وته وه

***********}کوڕ:به باغچه ی پاشادا ورد گه ڕام،خوار و ژوورزه رد هه بوو،بۆم چنیت،

چنگ نه که وت گوڵی سوورنازانم ئه مجا دێیت بۆ شایی و هه ڵپه ڕکێ؟

***********کچ:

نایه م، گوڵ ماویه تی بۆ سه رم سوور چه پکێ!***********

کوڕ: }یه خه ی مراخانیی ترازان{ :ناته وێ ئه م زامی سه ر دڵه م له باتی؟

***********کچ:هه ی هاوار! تفه نگی دوشمنیش پێکاتی؟

ڕا کشی تاوێ سه ر بنێره سه ر ڕانمبا بگریم بۆ دڵێ بۆ گوڵێ دۆڕانم!گۆران

ئۆپه رێتی گوڵی خوێناووی

26


ڤینۆس فایەق

من ژنێکم پڕاو پڕ لە ژیان لێوانلێو لە مردن

دوو گیان بە ونبوون تەوئەمی خۆڵ و

ژنێک لە هیچ، لە نەبوون خەونێکم

لەبن سەرینی خوداوەندێکا

نووسراومەتەوە ژنێکم کەمێک لە رووناکی و

تۆزێک لە تاریکیکەمێک لە گریان و تۆزێک لە پێکەنین

ساتێک بەڕێوە وعومرێک لە پەنا ئاوێکی وەستاوا

واقم وڕماوە

من ژنێکم

نزار قبانی

برف نگرانم نمی کند

حصار یخ رنجم نمی دهد

زیرا پایداری می کنم

گاهی با شعر و

گاهی با عشق...

که برای گرم شدن

وسیله ی دیگری نیست

جز آنکه »دوستت بدارم«

ترجمه موسی بیدج

عمران صالحی

هرچه بیشتر می گریزم به تو نزدیکتر می شوم هر چه رو برمی گردانم تو را بیشتر می بینم

جزیره ای هستمدر آب های شیدایی

از همه سوبه تو محدودم..هزار و یک آینه

تصویرت را می چرخانند از تو آغاز می شوم در تو پایان می گیرم.


سعاد الصباح

چه زيباست اگر دوست هم باشيم هر زنی گاه محتاج دست دوست است

محتاج سخنی خوش محتاج خيمه ی گرمی که از کلمات ساخته

شده است اما نيازمند طوفان بوسه ها نيست

دوست منچرا به خواسته های کوچکم نمی انديشی ؟

چرا به آنچه که زنان را خشنود می سازدنمی انديشی ؟ دوست من باشدوست من باش

بعضی وقتها دلم می خواهد با تو بر روی سبزه ها راه بروم

و با هم کتاب شعری بخوانيم من ، همچون زنی ، خوشبخت می شوم که تو

را بشنوم ای مرد شرقی

چرا فقط مجذوب چهره ی منی ؟ چرا فقط سرمهی چشمانم را می بينی

و عقلم را نمی بينی؟ من همچون زمين نيازمند رود گفتگويم

چرا فقط به دستبند طالی من نگاه می کنی ؟ چرا هنوز در تو چيزي از شهريار باقی ست ؟

دوست من باش دوست من باش

من نمی خواهم که با عشقی بزرگ عاشق من باشی

نه ، من نمی خواهم که برايم قايق بخری

و کاخها را هديه ام کنی من نمی خواهم که باران عطرها را

بر سرم ببارانی و کليدهای ماه را به من ببخشی

نه ، اين چيزها مرا خوشبخت نمی سازد خواسته ها و سرگرميهايم کوچکند

دلم می خواهد ساعتها ساعتها با تو در زير موسيقی باران

راه بروم دلم می خواهد

وقتی که اندوه در من ساکن می شود و دلتنگی به گريه ام می اندازد صدای تو را از توی تلفن بشنوم

دوست من باش دوست من باش

به شدت محتاج آغوش گرم آرامشم از قصه های عشق و اخبارعاشقانه

خسته شده ام دلخسته ام از دوره اي که

زن را مجسمه ای مرمرين می انگارد تو را به خدا

مرا که می بينی حرف بزن چرا مرد شرقی

وقتی زنی را می بيند نصف حرفش را فراموش می کند ؟

چرا مرد شرقی زن را مثل يک تيکه شيرينی

و جوجه کبوتر می بيند چرا از درخت قامت زن

سيب می چيند و به خواب مي رود ؟

بيا و دوست من باش

24


یوونس ره زایی

تاریک دادێ به سه رهاتی ئه و رووباره ئه و رووباره ... له ته مه نی ماسی یه کان

داله به ژنی ئاودا... هه ڵوه دا)سه رچاوه کانی لێڵ ده کا

وه ک ئه م شێعره م...که شه وه زه نگی گریانه

له ئاسمانی دا به رده وام(ئه ی رووباری نیوه شه وم

تا کازیوه ده رفه تی شه پۆله کانتمتا ئاوه دانییه کانی زام... به شه پۆلت

ده کولێنه وه

چه مه رای سروودی ساردی به ربه یانتم...

)ده راوه کانت روون ده بنه وه به خوێنموه ک ئه م شێعره م ... که خۆرنشینی برینه

له ئاسۆی دا...سوور و وه ڕه ز(تاریک داهات پێنووسی من ... ئه ی

هاوڕێیانمن مانگێکم به هه ڵوه دایی لێ ون بوو

که وشه کانم خه رمانه ی هه میشه ی بوونتا کازیوه ش

زامه کانم به سیمایه وه گه شاوه ...به سه ر شۆسته ی تاریکان دا

رووباریکم لێڵ تر له ته مه نی وشه )راکشاوم هێدی و وه ریو ... له م دێڕه دا ...

که خه رمانه ی ته نیایی یه (

دێته ژوانم سبه ینێی مانگله مێژووی ئه م شه وگاره دا

نا-دڵنیام.

سروودی‌ساردی‌سبه‌ینێ


نه زه ند به گیخانی

پیاوانی هۆزه که م شه وانه به رماڵی سپی له سه ر رانی ژنه کانیان

راده خه ن و ده روێشانه رۆحه ئه هریمه نه کانیان ده پژێننه ناو

په رستگاکانی له ش. هه رگیز بیر له جوانی ناکه نه وه.

پیاوانی هۆزه که م ژنانی پیاوانی هۆزه که م به ڵگه نامه ی رووسپیه تی

خۆیان توند توند له بوخچه ی یه خدانه دێرینه کان هه ڵگرتوه و له ژێر

سێبه ری دژواری مێرده کانیان رۆژانه سێبووری ده چێنن و چه مه ر ده چننه وه . ژیانی ژنانی پیاوانی هۆزه که م ژێی بوونێکی

نه زۆکه مێرده کان ئاوازی شه هوه تی له سه ر ساز ده که ن.

دڵی ژنانی پیاوانی هۆزه که م پێخه فێکی هه وراوی یه و

مێرده کان تیایدا خه ون ده بینن، چێژ ده بینن، جوانی نابینن.

پیاوانی هۆزه که م بروسکه ی ئاسمانی ژنه کانیان ده دزن و

ناخوازن بارانێکی پێغه مبه رانه پاوانی جه سته سیاساڵه کانیان ره نگ بکات. هه رگیز له جوانی ورد نابنه وه .

پیاوانی هۆزه که م ژنه کانیان ده بن به دایک و بیر له کچێنی

کچه کانیان ده که نه وه. ژنانی پیاوانی هۆزه که م ساویلکانه ده ست

ده کوتن و له که لێنه پووکاوه کانی

ژینیان شه رم و گومان سه رچن ده که ن و له خه زێنه ی ژنایه تی یان هه ڵی ده گرن بۆ

جیازی بووکێنی کچه کانیان. پیاوه کان ده بن به باوک و بیر له کوڕه کانیان

ده که نه وه . پیاوانی هۆزه که م به فیزه وه ده ست درێژ ده که ن و

له که لێنه ته ڕ ه کانی له شیانقه فه هێز و قه فه شه ڕه ف ده ڕننه وه و ده یکه ن به

موڵکی کوڕه کانیان. کچ و کوڕانی هۆزه که م سه ره تا به ئاوه ز و پیرۆز

بوون ئاشنای ره نگی شه و و بااڵی به فر نه بوون،

پاشنیوه ڕۆیه ک کۆشیان پڕ کرد له ناز و تاجی سپه ییان له سه ر نا، له

باخچه کەیان تریقانه وه و گه ززه یان له دڵگیرترین میوه دا.

ئێواره گرمه ی هه نگاوه قورسه کانی پیاوانی هۆزه که م ئه ندێشه ی باخچه

به هه شتی یه که یانی هه ژاند و تامه زرۆیی پێکه وه بوونیانی ره وانده وه.

جوانی يان راچڵه کی و زرمه ی هات، بوو به که سته كێکی ره ش جوانی

که سته کی ره ش بوو به قیبله ی پیاوانی هۆزه که م کڕنووشه بۆ رۆچوون و تۆرانه له بوون.

ژنانی پیاوانی هۆزه که م وه ک په پووله ده ڕژێنه نزرگاکان و له بن کێلی

ئه سحابان چلدانه ده گرنه وه . مێرده کانیش له سه ر الشه ی ره شی جوانی که زی

شه پۆڕ و شین و شه هوه ت په خشان ده که ن

هه رگیز بیر له جوانی ناکه نه وه پیاوانی هۆزه که م.

بۆ‌ژنانی‌نیشتمانم

22


بای بۆر، قورس، ناگه هان به به رگی پیاوانه وه هات

گرم گرم ئه ستێره كانمی شكاند و كانی یه كانمی هه ڵوه راند گرم گرم نزیك بۆوه

بای بۆر، قورس، ناگه هان به به رگی پیاوانه وه هات

نزیك بۆوه نزیكتر هات

چڕنووكی چه قۆ ئاسای له روومه ته كانم گیر كرد

په پووله كانمی خنكاند رۆشناییمی سه ربڕی و

به خوێنی ئاڵم مه رگی ژیانی تۆمار كرد

هێی هێی هێی هێ سه رگوزه شته ی من

ده شێ سه رگوزه شته ی تۆش بێ

سترانی‌ژنێكی‌سه‌ربڕاو

پێشكه شه به گیانی پاكی ئه و ژنانه ی به به هانه ی شه ڕه فه وه

کوژران

نەزەند بەگیخانی

هێی هێی هێی هێ سه رگوزه شته ی من

ده شێ سه رگوزه شته ی تۆش بێسه رگوزه شته ی من

سه رگوزه شته ی گوڵێ بوو له سووچێكی سه ر ئه م زه مینه

ده شنایه وه، پێ ده كه نی، له گه ڵ جوانی دا هاوده م بوو

رۆژێ بایه ك هه ڵی كرد بایه كی بۆر، قورس، چڕنووك درێژ درێژ درێژ به قه د بااڵی تاوانه كان

تاوانی بوون، تاوانی ژن بوونهێی هێی هێی هێ گوڵێكی سپی بووم

له گه ڵ با، له گه ڵ باران، له گه ڵ عه شق دا هاوده م بووم


ژنێڤ نەبوو، خۆش پێ ژیانم شارەشدا لەم چاکترە بەاڵم ئاسینا کەش و هەوایەکی ناسک بە هەست لێرە بۆیە هەر هەیە. دڵگیری و دەست و سادە خەڵک دەکەم، کامڵبوون بۆ لەم شەقامەوە نیە و خۆفم ترس باڵون، نووسراوەی جیهان زۆر شاکاری ئەو شەقام. هەن کە دەکرێ مرۆڤ قسەیان لە سەر بکات پێ زۆر یوونانیم هەڵبەستڤانی سێفریس ژۆلیت رۆمیۆ و هۆگۆ نەدارەکانی خۆشە، شکسپیر، هەروەها شەڕ و ئاشتی تولستۆی، سەرسوڕمانی بۆم کە تۆلستۆی ئەوەی وردی بە هێندە دەتوانێ چۆن هەمیشەیی یە باسی کاراکتری ئەو هەموو کەسە بکات. من ئەڤیندار جارێک چونکە نەکرد شووم قەت لە قەت بۆیە هەر نەما، کەسە ئەو و بووم پێک هاوبەش ژیانی چیتر کە خۆم ڕانەبینی ئاواتی پرسیارت دوایەمین واڵمی بۆ بێنم، ئاشتی و ژیانی ئارام بۆ خەڵکی هەموو جیهان پایانم بێ خۆشەویستی ساڵوو دەخوازم، سەر لە هیچم من کوردستان، خەڵکی بۆ کردووم، فێر زۆرشتت نەدەزانی. کوردستان ساڵ و لە شاخ و دەربەند و خەڵکی سادەتان ... زێوەخانەی بزر خەمی بێ وادە سەر و سیمای هەژارانی داپۆشی وەک بەفر تێکەڵ بە قەمچی دەروونی رێگای چۆمێک نەمان و نەداری با باریکەالنەکان دا ناو پێچ و پەنا بە دۆزیتەوە سەرچاوگەی بۆ دەکات رێ دەنگانە بێ

بەرانبەر لە گریام جار چەندەها ون ئەڤینی هەناسەسواری یەوە بە پەیکەرەکان ئاوێنەدا پێم بوون سەربەرز هەم دەڕوانی بۆمیان »بەزەییتان دەهات پێم دا بەزەیی یان وهەم دوورەوە لە پیاوێک بێ« دا بیگانەیە بەم هاتە قسە بەرەو خوار بۆوە بۆ ناوتەنوورەی هەزاران و خوارکردن بان پێیان بە نەبڕاوە، کە دا هۆڵەکانە ئەو ناو بە جار هەزار بە نەدەکرد لێ ساڵویان نەیدەناسی. کەس دەکرد پێ خێریان قرانیش یەک دەگمەن دەدرەوشانەوە، زیو وەک چۆن دراوانە ئەو لە بنێژرابا دەبا کە ترۆوا زێوی شاری وەک وا جەنگاوەرانەی ئەو دا، قارەمانەکان گەڵ سیمایان، چاوەکانیان لە گەڵ هەسارەکان دا بوون بەیەک ... هەژارێکی بێ سەرو سامان دەبێ چەندە ئاواتی بە کونجی ژیانی ئەمانە خواستبێ؟ لە سەر سەرینە تاقانەکان، ئاوات هیچیان ئیتر نا نەمری ئاوات دواهەمین بە بریندار نین، کەسیان بە ئێش نابێ قارەمانن تەنیامەوە و ماندوو رۆحی نیگایانەوە لە نوی دەبژرێن، دەردو خەمی ژینی تروسکەی ئەم دنیایە بدە بە با، ئا لەم زەوی یە چەندە

ئێشم بینی منیش ئێشی بێ کۆتایی... باڵگرتنەوە

خۆر هەاڵتنە خۆرهەاڵت لە سەرشاخەکان دەنیشێ دڵم و هەڵدێ دڵم دەکرد هەستم دڵم دەبوون دەرباز رۆژەکان دا تاو گەڵ لە

ژیایەوە لە گەڵ خۆرەتاودا و شاییم هەست پێ دەکرد دوایی ئەوپەڕی خەمم هەست پێ کرد خۆم لە ئامێزی قووڵی خاک دا دیتەوە، چاوم لێ بوو ئەڤین دڵمی دەدایەوە منیش ئەو پەڕی خۆشەویستیم هەست پێ کرد، دایە پڵنگێک چەندە ئای دەلستەوە سیمامی زمانی بە زێڕین و درێژ هاوین سێبەرەکانی بوو جوان ئۆقیانووسم بە کۆمکردنەوە دەستەکانم بە بزە ئۆقیانووسەوە ناخی لە ئەویش سپاردن گرتی باوەشی گرتبۆوە بۆ من لە ناو ئامێزی دا خەونم بە ئاسمانەکانەوە بینی. ژنان سەبەتی گەورەتر، یەک لە یەک دەست بە گەورە زمانی بە و دەردەخست خۆیان پشیلەکان گوڵە جۆر بە جۆرەکان دەدوان داوای شیریان شین دەدرەوشایەوە چاوەکانیان دەکردو ناو بێتە کرد دایکم لە داوام مەیلەوشین. و یەک لەم خەونانەم دایکم دڵ خەمینانە وتی: وەک دەخه نەوە دوور من تۆلە خەونەکانت ناو جێ مەرگیشدا شیعری دڵداریم لە مەرگ پۆلێک بە چاوم بووم، بەردەوام خوێندەوە خەوم و کردم بۆ الیەالیه یان کەوت باڵندە پێیا کەوت. سەد ساڵ خەو بردمیەوە ناو جێ مەرگم .گوڵەکان زیادیان کردبوو وەک گوللە لە جێ دەرچووم باڵم گرتەوە بۆ ئاسمانەکان

و نووچه ناوه ندی سه رچاوه شرۆڤه ی رۆژ

ژیال حوسێنی

كاتێ گوڵێك هه ڵ ئه وه رێ بولبول ئه گری ،

له و كاته دا، هه تاو ئه مرێ ، دنیا به رگی ره ش ئه پۆشێ .

رووبار ئه مرێ ، زه وی دڵی شه قار شه قار، لێوی وشك هه ڵئه گه ڕێ .

تۆ نه تدیوه چۆن خۆڵ ئه كا به سه ر

خۆیا؟! بۆ مردنی هه ر دڵدارێ ، دڵدارێكی دڵپڕ ئه گری و

له سه ر گڵكۆی خۆشه ویستی تاجه گولێنه دائه نێ ،

بـــــه اڵم كاتێ دڵی من مرد، كه س نه یزانی

كه س له پرسه ی دڵی مندا فرمێسكێكی هه ڵنه وه راند

ده ستیان گرتم، الشه ی بێ دڵی منیان برد هه ڵیان په راند

مه‌رگی‌‌هه‌تاو

20


لە وەرگێڕان و ئامادەکردن ئینگلیزی و یوونانی یەوە:

د. هیوا پەناهی

خانمە کچی ڤاالئوریتیس«، »کاترینا »ماریا ئەمریکایی ناوداری نیگارکێشی ناوداری پرۆفسۆری و نووسەر و ڤیلسۆن« کاری کە ڤاالئۆریتس«ە »نانۆس یوونانی کارە لە بەراوردکاری شێوەی بە وێژە گرنگەکانی لە زانکۆکانی ئه مریکا و ئەورووپا بە باوکی و دایک جۆرە بەم دەزاندرێ. ناودارترین لە کۆمەڵێک تەک لە دۆستایەتی و ناسک داهێنەرەکانی سەدەی رابردوودا وەک سورئالیستەکان، شوێن پەنجەیان بە ئەدەب و هونەری جیهانەوە دیارە ، لە ناو منداڵەکانیاندا تەنیا کچە گەورەکەیان کاترینا، رووی لە کاری سااڵنێکە کردوە. هونەری داهێنانی و چاند یەکتر دەناسین و چەند کارمان پێکەوە ئەنجام ساڵەی سێ ئەو تایبەت بە ئاسینا لە داوە کە وەک کۆنسوولی فەرهەنگیی ئه مریکا لێرە کاری کرد کاری پاراستنی ژینگە و پشتیوانی و رەنگ بە کرد تێکەڵ ومندااڵنمان ژنان لە

دەنگەکانەوە. دەمە تەقەیەکمان بوو پێکڕا پاش چاپی سەر ژێر لە هۆنراوەکانی کۆمەڵە سێهەمی دێڕی »زێوەخانەی بزر« و لە وه اڵمی یەکەم پرسیارم کە »بۆ هەڵبەست دەنووسی و دەست بۆ فڵچە دەبەی«دا دەلێ »پرسیارێکی ئاسان ناکەی هیڤا گیان، من مرۆڤێکی پڕ لە ئاگری بێ دەنگم، گەر خۆم و هەستەکانم تۆمار نەکەم بێ تاقەت دەبم دەزانی، پێم وایە بۆیە نووسین و رەنگ هێندە الم بە نرخن و بوونیان و بوونم تێکەڵە، من لە تەمەنی 11 ساڵی یەوە هۆنراوە دەنووسم و کتێبێکم بە دەستەوە بوو لە ناو تۆمار خۆم فیکرەکانی و بیر پەرتووکە ئەو شاگەشکە هەستێکی نووسین هۆنراوە کرد، هۆنراوەم دەکا، هێز بە مندا ناو لە بوون خۆش دەوێ، ئاوازی رۆحمن«. مەڵبەندی لە دایکبوونم ئاسینایە. سپتامبری 1960 لە دایک بووم بەاڵم لە پاریس و کالیفۆڕنیا و ئوکلەند قوتابخانەی کالیفۆرنیا لە ژیاوم. وژنێڤ-یش پاش بەاڵم کرد تەواو ناوەندیم و سەرەتایی گەڕایەوە ماڵمان بابم، زانستی پشووی ئەورووپا، باوکم و دایکم بۆ الی دۆستەکانیان لە پاریس گەڕانەوە، پیکاسۆ و برتۆن و زۆر زانیم زۆر بووم کەسی دیکە کاتێک گەورەتر گرنگن بەاڵم ئەو دەم تەنیا هاوژینەکەی برتۆن زۆر دەویست برتون«م خۆش »ئلیزا خاتوو باوکم و دایک لە بڕێک من بوو. میهرەبان زۆر دۆستایەتیی بە حەزم بووم جیاواز

بۆ دابەزین پێش بۆیە هەر نەدەکرد کەسان ئەورووپا بە دایە گەورەمم وت دەمهەوێ بچم ژنێڤ. شاری لە نێودەوڵەتی بۆقوتابخانەی لەو قوتابخانەیە هەم دەمتوانی دەرس بخوێنم و هەم پانسیۆن و جێگەی مانەوەشم بوو، دایە دابین بۆ قوتابخانەیه ی ئەو پارەی گەورەم کردم و رۆیشتم، جاروبارە دەچووم بۆ پاریس الی دایکم و باوکم. لە 17 ساڵی هەموو ئێمە گەڕاینەوە بۆ کالیفۆرنیا، زانکۆم لە کایفۆرنیا کێشان، نیگار وێژەو بەشی کرد تەواو ناسی-یش ئەستێرە هۆگری زۆر هەرچەندە بووم، پرۆفسۆرێکی مەزنی بە رەگەز رۆمانی- یوونانیمان هەبوو هێندەی قەدر دەگرتم خۆم هەمیشە ئەمڕۆش، هەتا دەزانم قەرزداری بە دەیگوت« تۆ قوتابی نیت بەڵکوو مامۆستای لێرە، لە کالیج ماوەیەک دەرسم گوتەوە بەاڵم بۆ چووم نەما، گەورەکانم مرۆڤە تاقەتی

بەشی مندااڵن، لە گەڵ مندااڵن توانیم خەمی ژینگە بکەین بە پرۆسەیەکی کۆمەاڵیەتی ئەمە دەمیش ئەو ئەو هەتا دایەوە، زۆری دەنگی ژینگە کەمتەرخەمیی و لەناوچوون نیگەرانیم ژینگە بەرە بەرە دەزانی بوو، وئاژەڵەکان دەگۆڕن و دارەکان نامێنن، دوایی هەموو گیان لەبەرەکان. کەوایە مرۆڤ رۆحی نەخۆش دەبێ تەواوی، بە دەڕووخێ فەرهەنگ و چاند و چەند ئەو هات دەستم لە ئەوەی لێرەش ساڵەی وا بەرپرسی کاروباری چاندی ئەمریکی بووم هەوڵم بۆ ئەمە دا، ئەو شار و مەڵبەند گەلەی وا لێی ژیاوم کاریگەر بوون لە سەرم بەاڵم لە ئه مریکا هەر لە ناو ئوتۆمبیل بووم و دەترسام، رەنگە بێزار بووبم لەم شێوە ژیانە، پاریسم زۆر بە دڵە بەاڵم وەک ئاسینا گەرم دۆستایەتیت ئەوەی بۆ فەڕەنسەییەکان نیە، بکەن دەبێ وا بی کە ئەوان دەیانهەوێ. بۆیە

گوڵێک لە ئەدەب و وێژەی جیهانەوەبەشی ئەدەبی


ئاریان کریم رسول احمدپور

کۆمه ڵگای له رابردوودا له ئێمه خوێندن بۆ ژنان به شتێکی پیاوان بۆ به اڵم ده زانرا شه رم ئه مه ش بوو. ئاسایی خوێندن بووه هۆی پێشنه که وتنی کۆمه ڵگا هیچ ژن زۆر. ماوه یه کی بۆ له کام هیچ له نه بوو مافێکی بواره کانی ژیان دا. زۆر له شاعیره به رزه کانی وه ک »بێکه س، موفتی پێنجوێنی و... هتد« خوێنده واریی له گۆڕانکاری به ردی به ژنیان له بێکه س که زانیوه . کۆمه ڵگادا

هۆنراوه یه کی دا ده ڵێ:مه ڵێ من کچم تۆش

وه کوو منیو فه ن و عیلم موحتاجی

خوێندنی مه جبوری ئیش و خزمه تکردنی

مافی ته نانه ت ژن له وه جگه که نه بوو. هاوسه ره که یشی هه ڵبژاردنی کۆمه اڵیه تیی کێشه ی چه ندین ئه مه ش الی له خۆکوشتن وه ک لێ که وته وه . نه بوو نرخیکی هیچ ژن و ئافره تان وه ک ئافره تی »سه دام« ته نانه ت سه ماکه ر بۆ خۆشیی خۆی به کارده هێنا ده کرده هێرشی که »سه دام« کاتێک و ماف پاراستنی بۆ ده یگوت واڵتان سه ر له و گه ر عێراقی یه ئافره تی ئه خالقی و که س یه که م ده بوو بوایه هۆیه ئه م به ر کوڕه گه وره که ی خۆی سزا بدایه. جگه له مانه ، پێش هاتنی ئایینی ئیسالم. ئه و زینده به چاڵی بووایه کچێکی که سه ی بڵێ که بوو شه رم پێی ته نانه ت ده کرد

منداڵه که م کچه . له ئێستا خوشبه ختانه کۆمه ڵگاکه مان دا ژن ئازاده له خوێندن و

دیاریکردنی مافی. به اڵم ئێستاش ئافره ت شاره کانی زۆر له وه نیه . ئازاد ته واو هه مووی ئه مه نییه . خوێندنی ژن ئێران ژنان. به به رامبه ر توندوتیژی له جگه یان به کارهێنانی ئافره ت بۆ کاری سوڵح به رامبه ر به هه ڵه ی که سانی دی که ئه مه ژن مافی گه وره ی پێشێلکردنێکی به باشوور کوردستانی له به اڵم داده نرێ. رێگه یه کی به ژن ئازادیی که ده بینین ئه و الیه ن له دێ، کار به هه ڵه زۆر ژن مافی بۆ ده ڵێن که داموده زگایانه ی هه وڵی هه مووی که چی ده ده ین. هه وڵ به ده ست هێنانی پاره و سامانه که ده بنه هۆی تێکدانی چه ندین ژیانی هاوسه ری به

رێگه ی جیاواز.له به سه رهاتێک و چیرۆک چه ند سوڵح: کاری بۆ ئافره ت به کارهێنانی براکه ی ساڵه، چوارده ته مه نی نازه نین له ده بێ کێشه ی هاوڕێیه کی له گه ڵ ئه نجامی کێشه که برای نازه نین هاورێکه ی سوڵحی بۆ نازه نین باوکی ده کوژێ. به ده دا نازه نین خێزان دوو هه ر نێوان برا گه وره که »عه لی« دوای هاوسه رگیری »عه لی« »نازه نین« و »عه لی« نێوان

به رامبه ر دێنێ کار به توندوتیژی زۆر »نازه نین« و هه موو کاتێک برا بچوکه که ی عه لی تکایه ده یگوت: »ئومید« عه لی ئیدی کوشت براکه تی نازه نین براکه ی که ئه وه ی دوای چیه ؟ تاوانی نازه نین ژیانی بوو عه لی له منداڵێکی نازه نین به اڵم چوو، ناخۆشی به ره و به رۆژ رۆژ دڵنه وایی دانه وه ی له الیه ن ئومێد که مێک ماوه یه ک دوای پێ به خشیبوو. خۆشی نازه نین ده ست له گه ڵ ئومێد تێکه ڵ ده کاو ئه م ماوه یه ک تا ده بێ. لێی منداڵیکی کاتێک به اڵم ده مێنێته وه نهێنی به شته نازه نین له زۆر ده زانێ کاره به و عه لی کاته دا له و پێ ده گه یه نێ. ئازاری و ده دا کاتێک راده کا. براکه ی ترسی له ئومێد له ماڵه وه ده رده چێ بۆ گه ڕان که عه لی به دوای ئومێددا، نازه نین له توتوی خۆی ئومێدیش ده سووتێنێ. خۆی کاته ئه و

سه فه ر ده کاته ده ره وه ی واڵت.

چی بووه هۆی پێشنه که وتنی کورد

18

بەشی ئەدەبی


جیهان بێتووشی

پێویستیی که شتێکه خۆشه ویستی جۆرێک هه ر ئه گه ر جا قوربانیدانه . به بۆ خۆشه ویستی خۆشه ویستی. له بێ دیکه شتیکی هه ر یان دایک بۆ خاک بێ. ئه وه ی من ده مه وێ لێره باسی بکه م خۆشه ویستی یه که له نێوان دوو که س دا که نه ک رووحه بوونی تێکه ڵ به پێویستیی شێوه یه ک به خۆشه ویستی. وشه ی هه ر ئه و دوو که سه ئاشق بن که له رووحه وه

تێکه اڵو به یه کتر بن.خۆشه ویستی کاتێ جوانتر ده بێ که ئه و دوو دڵه به یه کتر بگه ن، به اڵم زۆر له

ناوداران و نووسه رانی جیهان پێیان وایه که هاوسه رگیری خۆشه ویستی له زۆر رای ئه مه ش ده با، نێو له

نووسه رانه .ئه مه ش هۆکاری زۆره :

هه ره هۆکاره له یه کێک دوای به که ئه وه یه گرنگه کان هاوسه رگیری دا هه ر دوو ال واده زانن یه کتر به گرنگی ناکا پێویست که خۆشم بڵێن یه کتر به یان بده ن ده که ن هه ست وا چونکه ده وێی به اڵم یه کترن. هی تازه ئه وان که له وانه یه بیر له وه نه که نه وه که ئه مه ژیان تێک ده دا و وا ده کا که ماڵێکی وشک و بێ ئاواز پێک بێنن، بێگومان ده کا دڵخۆش ئافره ت که ئه وه ئه وه یه که له الیه ن هاوسه ره که یه وه پیاوانیش بۆ پێ بدرێ. گرنگیی هه ربه و شێوه یه ، گرنگی دان به یه کتر خۆشه ویستی زیاتر ده کا، چونکه وا هه ست ده که ن که له پێناو یه کتردا

ده ژین.

له هۆکاره کانی له دیکه یه کی شه رمه ، بوونی خۆشه ویستی نێوبردنی که هۆکارانه له و یه کێکه شه رم کردن له خۆشه ویستی ته واوی به بڵێم ده توانم یان پیاو هه ندێ جار ئه وه ی ده به ن. نێو ئافره ت پێی عه یبه له الی خه ڵک به باشی باسی هاوسه ره که ی بکا یان خۆشه ویستیی بۆ ده ربڕێ زۆر له پیاوان که له الی خه ڵک هاوسه ره که یان له گه ڵ توندی به زۆر هه ڵسوکه و ت ده که ن به هۆکاری ئه وه ی که ده ڵێن ئێمه پیاوین به داخه وه قسه یه ک که باوه زۆر کورده واری دا کۆمه ڵگه ی نێو له ئه وه یه که پیاوێک زۆر وابه سته ی ژنه که ی بێ یان خۆشه ویستیی بۆ ده ربڕێ بێ شه رم

وعه یبه ده ڵێن که ئه و پیاوه ژنانی یه .به متمانه نه کردن دیکه خاڵێکی خۆشه ویستی هه ر نه ک ئه مه که یه کتره به ڵکوو ماڵێک له نێو ده با، چونکه بوونی هۆکارێکه پێکه وه خۆشه ویستی و متمانه

بۆ دروست کردنی هاوکێشه یه کی هاوسه نگی درزبردنی و رووخان به اڵم ژیان گرنگی له و ده کا بریندار خۆشه ویستی متمانه

نێوی ده با.ناوبه ره کانی له باسی ئه گه ر به اڵم زۆرن گه لێ بکه ین خۆشه ویستی ئه وه ی که من زۆر به المه وه گرنگ بێ ئه و سێ ئه و که پێم وایه ئه من خاڵه یه ، سێ له خۆشه ویستی شتێک هیچ نه بێ خاڵه نێو نابا به اڵم بوونی ئه مانه خۆشه ویستی

ده کوژێ.بڵێم نووسه ری له کۆتایی دا ده مه وێ ده ڵێ براون جه کسۆن جیهانی گه وره ی )هیچ ده رفه تێک بۆ ده ربڕینی میهره بانی و

خۆشه ویستی له ده ست مه ده ن(.

خۆشه ویستی و ژیان


مورسڵ قادری

٨ی رۆژی له ساڵێک هه موو له جیهان سه رتاسه ری له دا، مارس رێکخراوه و پێشکه وتوو واڵتانی الیه ن نرخاندنی به رز بۆ مه ده نی یه کانه وه ، هه مه چاالکیی چه ندین ژنان، رۆژی جۆر و فستیڤاڵی به شکۆ به ڕێوه ده چن. و سیاسی گه شه ی و پێشکه وتوویی ئاستی گه شه کردنی دیموکراسی له هه ر چه ندین به پێویسته دا کۆمه ڵگایه ک وه ک: کۆمه اڵیه تی ئاکتیڤی دیارده ی ره چاوکردنی دیموکراسی و مافی مرۆڤ و ئازادیی راده ربڕین و یه کسانیی ژنان و پیاوان له بواره جۆراوجۆره کان دا خۆی

ده ربخا.دیارده یه ئه و دا واڵتێک هه ر له ئه کتیڤانه له ئارادا نه بوو، مانای ئه وه یه ئه و کۆمه ڵگایه کۆمه ڵگایه کی سه قه ت و سیاسییشه وه رووی له و نادێموکڕاته وێنه بۆ ناجێگیره ، پێک هاته یه کی هه موو له دیموکراسی فه لسه فه ی ئه گه ر ئازادی یه ، گرێبه ندی شوێنێک شێوه ی به جۆراوجۆره کان ئازادی یه راسته قینه هه بوون، ئه وه خه ڵک ئازادن

رێژیمی سیاسی و دڵ خوازی له هه ڵبژاردنی راسته قینه دیموکراسی کات ئه و خۆیان، بوونی ده بێ و موماره سه ده کرێ و که متریش له ره گه زی و رووی جه سته یی له جیاوازی

نێوان ژنان و پیاوان دا، هه ست پێ ده کرێ.»بارودۆخی ژنان له کوردستان دا«

کۆسپ چه ندین بوونی سه ره ڕای و کۆمه اڵیه تی و سیاسی ته گه ره ی و که چی کوردستان، ناله باری هه لومه رجی له راسته وخۆ خۆیان توانای پێی به ژنان بواره جۆراوجۆره کانی خه باتی نه ته وایه تی دا به شدار بوون، بۆ وێنه : له جه ریانی خه باتی رزگاریی نیشتمانی دا، هه زاران ژن راسته وخۆ پێشمه رگایه تی دا، کرده وه ی به مه یدانی له به شدار بوون و سه دان شه هیدیان پێشکه ش

رزگاریی و ئازادی به رزی باره گای به کوردستان کردوه .

و ژنان ئه رکی بلیسن: رونتر خه باته که یان دووجه مسه ری هه بووه :

سته می نه هێشتنی بۆ الیه ک له نه ته وایه تی و گه یشتن به مافی دیاریکردنی له پیاوان پێی به پێ ژنان چاره نووس، ژنان هه روه ها بوون، به شدار دا، خه بات ره واکانی مافه و ئازادی به گه یشتن بۆ نه ریته و خورافات به رامبه ر له خۆیان، پیاوساالری کۆمه ڵگای چه قبه ستووه کانی دا تێکۆشانیان هه بووه . به چاوی خۆشمان ده بینین که ژنان له کوردستان دا نیسانیان داوه که له هه موو بواره کانی ژیانی سیاسی، بااڵ، خوێندنی په روه رده یی، ئیداری، پزیشکی و ئابووری و... هتد به خۆشی یه وه

مۆرکیان و جێ په نجه و بوون سه رکه وتوو کۆمه ڵگه وه ، پێشکه وتنی جووڵه ی سه ر به

دیاره .

خه باتی سه رکه وێ ژنانی یه کسانی خوازیی به تایبه ت جیهان، ئازادی خوازی ژنانی کوردستان بۆ ده سته به رکردنی عه داڵه تی و به رابه ری و ئازادی

کۆمه اڵیه تی.رۆژی مارس ٨ی بێ پیرۆز

جیهانیی ژنان

8ی مارس رۆژی نێونه ته وه یی ژنان

16


سروه فه تاحی

ئەو تایبەت بە دنیا واڵتانی زۆربەی لە واڵتانەی کە ئیسالم لەقانوونه دا نه خشی هەیە رۆژانە ژنان بە هۆکاری جیاواز روو لە خۆکوژی دەکەن و هەر یەکەی بە شێوەیەک کۆتایی بە ژیانی خۆیان دێنن. بەاڵم لە ئێران بە گشتی و رۆژهەاڵتی کوردستان بە تایبەتی رۆژ نیە کە خه به ری خۆ کوشتنی ژنێک نەبیسین کە هەر یەکەو بە هۆکارێک پەنا دەباتە بەرخۆکوشتن و کۆتایی بە ژیانی خۆی دێنێ. لێرەدا پرسیار جێگەی بە ژنان کردوە وای چی کە ئەوەیە خۆیان ژیانی لە کێشەکانیان چارەسەری بێنن؟ خۆیان ژیانی بە کۆتایی و بگوزەرێن دێنە کاتێک دیکە پرسیاری دەیان و ئەوانە پێشێ کە خه به ری خۆکوشتنی ژنێک دەبیسین.

هۆکاری زۆر لەبەر کوردستان لە ژنان جیاواز پەنا بۆ خۆکوژی دەبەن کە بریتین لە:

سوننەتیی و دواکەوتوو دابونەریتی 1ـ زاڵ بە سەر کۆمەڵگای کوردەواری دا یەکێک ژنانە. خۆکوژیی هۆکارەکانی سەرەکیترین لە عەشیرەیی و سوننەتی کۆمەڵگای لە ژنان هیچ جۆرە سەربەخۆیی یەکیان نیە، تەنانەت لە هەڵبژاردنی هاوبەشی ژیانیشیان دا بەو جۆرەی زۆر و دەرببڕن خۆیان رای ناتوانن پێویستە جار کچان بە ئارەزوو و خواستی بنەماڵەکانیان هابەش ژیانی پیاوێک لەگەڵ دەکرێن ناچار خۆشەویستی یەک و سۆز هیچ کە بێنن پێک بنەمااڵنە ئەو بڕوای بە نیە. دا نێوانیان لە خۆشەویستی پێش هاوسەرگیری هیچ مانایەکی نیە و لە دوای پێک هێنانی ژیانی هاوبەشە کە خۆشەویستی دێتە نێوان و ئاکامەکەشی باشتر دەبێ، بەاڵم لە زۆربەی حاڵەتەکانی خۆکوژیی بە ژنانە ئەو کە دەکرێ بەدی ئەوە ژنان دا ژیانی خۆشەویستی بێ و خۆیان بێ خواستی

هاوبەشیان پێک هێناوە.باوک برا، )مێرد، پیاوان دڵپیسیی 2ـ ...( هۆکارێکی دیکەی توندوتیژی یە. دڵپیسی ژیانی زۆر کە دەروونی یە نەخۆشی جۆرێک

منداڵ زۆر و هەڵوەشاندۆتەوە لێک هاوبەشی بوونەتە قوربانیی دیاردەی تەاڵق. بەاڵم لە زۆر حالەتیش دا یەکێکە لە هۆکارەکانی خۆکوشتنی ناوی بە ژنانیش زۆر ئەوەیکە یان ژنان ئەستێندراوە لێ گیانیان شەرەف پاراستنی بۆ دەگەرێتەوە سەرەکی یەکەی هۆکاری کە

دڵپیسی و گومانی خراپ لە سەر ژن. کاتێک ژن گومان و دڵپیسیی لە سەر دەبێ و توندوتیژی بەر شااڵوی دەکەوێتە بەردەوام لە الیەن مێرد یان باوک و براوە بێڕێزیی پێ دەکرێ و دەچەوسێندرێتەوە. لە کونجی ماڵێدا وەک دیڵێک لە قەفەس دەکرێ و تەنانەت رێگای هێندێک لە دەگیرێ، لێ چوونەدەرەوەشی قوتابخانەش رێگای چوونە تەنانەت بنەماڵەدا لە کچەکانیان دەگیرێ کە دەبێتە هۆی ئەوەی لە ئاکامدا ئەو ژنانە روو لە خۆکوشتن بکەن و

کۆتایی بەو شێوە ژیانە دێنن.دیکە یەکێکی دەستکورتی و هەژاری 3ـ دەنێن کچانەوە بە پاڵ کە هۆکارانەیە لەو بەداخەوە بکەن. خۆکوشتن لە روو کە و بنەماڵەکان لە زۆر نەبوونیی و نەداری کردنی دابین بۆ پێویست ئیمکاناتی نەبوونی پێداویستی یە سەرەتایی یەکانی کچان بۆ دەرس کالسەکانی و زانکۆکان بۆ چوون و خوێندن تەقویەتی وا لە کچان دەکا کە لە هەوڵەکانیان

پاشگەز بنەوە و هیوایان بە ژیان نه مێنێ.4ـ تەاڵق و هەڵوەشانەوەی ژیانی هاوبەش

رۆژانەدا لەم بەداخەوە کە دیکەیە هۆکارێکی کاتێک ئێمە واڵتی لە دەی بیسین. بەردەوام ژن و مێرد لێک جیا دەبنەوە ئەو منداڵەی کە بە بووە دەدرێ هاوبەشە ژیانە ئەو نەتیجەی باوک و منداڵ لە باوەشی پڕ لە سۆزی دایکی بێ بەش دەبێ، دووریی منداڵ بۆ دایک، نەبوونی سەربەخۆیی ماڵی بۆ ژن، گەڕانەوەی ئەو ژنانە دوای تەاڵق بۆ ماڵی باوک و چاولەدەست بوون بۆ دابین کردنی پێداویستی یەکانی ژیان وا دەکا کە ژنان بە تەواوی لە ژیان بێ هیوا بن و بیر لە

رزگاربوون لەو بارودۆخە بکەنەوە.قانوونه کانی لە ژنان پشتگیری نەکردنی رێکخراوێکی نەبوونی ئیسالمی، کۆماری و ژنانە ئەو پەنابردنی بۆ پێویست بەدوادانەچوونی کێشەو گرفتەکانیان، بێکاری و پەنابردنە بەر مادەی هۆشبەر و ئەوانەو دەیان هۆکاری دیکە وای لە ژنان کردوە کە پەنا بەرنە بەر خۆکوشتن و بەو جۆرە کۆتایی بە ژیانی پڕ

لە توندوتیژی و چەوسانەوەیان بێنن.زوو ئاوا ئەوەی جێگای بە ژنان بەاڵم تەسلیمی کێشەو گیرو گرفتەکان بن باشتر وایە و چەوسانەوە دژی بە یەک شانی بە شان بە دژ یاساکانی دژی بە ، توندوتیژی یەکان بوەستن ئیسالمی یەکان یاسا تایبەت بە ژنان جیاوازیی کە کۆمەڵگایەک دابین کردنی بۆ

رەگەزیی تێدا نەبێ تێ بکۆشن.

ژنان بۆ پەنا دەبەنە بە خۆکوژی؟


له و هه ندێک و نیه روون ته واوه تی که سانه که کار له سه ر زانستی مێژووی مێژووی ده که ن )) ئه نسرۆپۆلۆژی ((ده گه ڕێننه وه کچان خه ته نه کردنی که هۆزانه ئه و و ئه فریقا واڵتانی بۆ خه ته نه کردن به شێکیش و ده ژین له وێ میسر فیرعه ونه کانی کو لتوورێکی وه کوو خوێنڕشتنی که وایه پێیان و ده بینن جه سته یی یه که موکوڕی یه کی ژنان ئه وه دیکه شیان به شێکی ته نانه ت و ناو به سامی یه کان کو لتووری وه کوو که که سانه لهو دیکه بڕێکی . ده که ن جیاوازیان ێناسه یەکی و هه ڵسه نگاندن بۆ ئه و بابه ته دۆزیوه ته وه ده ڵێن: کاتێک ره گه زی نێر هه ست به نێربوونی ره گه زی سه ر له که کاڵویه ک به ئه وه یش ده کا و پێ ده کا هه ستی نێرینه وه یه ئه ندامی به گوێره ی ئه و پێناسه یه بۆ ئه وه ی که پێویسته پیاوه تی قۆناخی بچێته کوڕ نشێوه یه هه ربه و و ببڕێ به شه ی ئه و ژنیه تی قۆناغی به گه یشتن بۆ کچیش پێویسته به شێک له کۆئەندامی زاووزێی ته نیا ئه وه راستی دا له به اڵم ببڕێ، پێناسه که چاوکوێرانه یه پێناسه یه کی که خۆیان پێشووی بیانووه کانی و . ده کا ته واو تێڕوانینن هه مان خاوه ن که ژن دا له بەشەی جەستە ئەو بڕینی له ده کرێ ناو به کردن خه ته نه وه کوو راستیدا به شێکه له کولتووری کۆیالیه تی و کۆیله داری و له سه رده مه کانی جیاوازدا به هه ست ژن ئه وه ی بۆ و بیانوو به توانا سیکسی یه کانی خۆێ نه کا و نه توانێ وه کوو پێویست ئه وه بکاته ئامرازێک بۆ به ڵکوو هاوبه ش، ژیانی به رده وام بوونی به پێچه وانه وه ئه وه ش وه کوو به شێکه له زیهنیه تی پیاوساالر که هه وڵی دیلکردنی ژن و که سایه تی و ره گه زی ژن ده دا بۆ ئه وه که ته نیا ئه و بێ که ناوه ندی بڕیاردان و به رێوبه ری بێ و ده سه اڵته که ی به رێوه ببا و په ره ی پێ بدا. له راستی دا ئه وه ی بۆ مانه وه ی بووەته هۆکارێکی سه ره کی بابه تی به گرێدانیه تی دیارده یه ئه و ئایینه وه و ئه وه وه کوو کارێکی شه رعی ده کرێ ناو به ئایین رێگه پێدراوی و

له م ئیسالم بوونی سه رده ست پاش و ناوچه یه دا پاساوێکی ئایینی بۆ دۆزرایه وه ئه وه چه واشه کاری یه کی راستی دا له که به رده وامی بۆ پیاو که ئاییندا له تره به چه مکی ده سه اڵتخوازی خۆی ئه نجامی زیانه کانی له باس کردن لێره دا . ده د ا گرنگه بابه تێکی کچان خه ته نه کردنی له سه ر کاریگه ری چه نده ئه وه ی له به ر کاریگه ریی ئه وه نده ش ده کا ژن که سی و هه یه کۆمه ڵگا سه ر له نیگاتیڤی گرێدانی بۆ ده گه ڕێته وه هۆکاره که یشی که سی و ژن به کۆمه ڵگا چاره نووسی مرۆڤ _ژن واتا هه ر کرده وه یه ک که زیان به ژن ده گه یه نێ راسته وخۆ کاریگه ری له سه ر کۆمه ڵگا ده کا و رووبهڕووی زه ره ره ی ده کاته وه . بۆیه هه ڵوه سته کردن له سه ر راستی دا له دیارده یه ئه و بنه بڕکردنی کائۆس له کۆمه ڵگایه رزگارکردنی کۆمه ڵگای که گه وره قه یرانێکی و ئه مرۆدا رۆژی له ته نانه ت مرۆڤایه تی رێگای له ته نیا ئه وه ش و ده ژی تێی دا و گشتی به کۆمه ڵگا هوشیارکردنه وه ی که سی ژن به تایبه تی یه که دەبێ رێنه ده ن به به رده وام بوونی ئه و دیارده یه و خودی نێوبردنی له بۆ بڕیارده ر ببێته ژن ژن که باوانه و ناشیرین کولتووره ئه و گرنگ دیکه ی خاڵێکی . ئامانج ده کاته له بنه بڕکردنی ئه و دیارده یه رێگری یه له رێگه ی قانوونه وه که به داخه وه به هۆی

سه ر له پیاو زیهنیه تی پیاوو زاڵبوونی قانوون داڕشتنی و قانوون سیسته می قانوونه کان له و بواره دا ئێستاشی له گه ڵ بێ که مترین هه نگاو بۆ بنه بڕکردنی ئه و دیارده یه هه ڵنه گیراوه . لێره ش دا پێویسته به شێوه یه کی هاوبه ش کار و چاالکی له و بواره دا بکرێ . له کۆتایی دا به پێویستی ده بینم که بانگه وازێک ئاراسته ی دایک و باوکانی به رێز بکه م که به چاوێکی کراوه مامه ڵه له گه ڵ منداڵه کانیان به تایبه ت کچان بکه ن چونکه چاره نووسی دوارۆژی ئه م کۆمه ڵگایه به ده ستی کچانی ئه مڕۆ و دایکانی سبه ینێیه و به ده ستی خۆیان منداڵه کانیان پێشکه شی چاره ره شی

نه که ن.

)سه رچاوه ئینتێرنێت (

14


توند و تیژی به گشتی و توند وتیژی به رامبه ر به ژنان به تایبه تی پێش ئه وه ی دیارده یه کی تایبه ت به ناوچه و هه رێمێک له ره نگه و جیهانی یه بێ،دیاره ده یه کی شێوه و ئاستی به کارهێنانی له جۆگرافیا و کۆمه ڵگایه ک جیاواز بێ، به اڵم ئه وه ی که دیاره ئامانج و زیانه کانی چ له بواری بۆ بواری ده روونی دا له و چ جه سته یی ژنه و له هه ر دوو بواره که دا مه ترسی بۆ کۆمه ڵگای له . ده کا دروست ژن سه ر کۆمه ڵگایانه ئه و و ناوین رۆژهه اڵتی عه شیره تی و ئایینی سیسته می که به سه ریان دا زاڵه دیارده ی خه ته نه کردنی که هه یه به رباڵو شێوه یه کی به کچان

یه ک به هه ردوو سیسته م دا راستی له و زێهنیه ت به رهه می و گرێدراو ئه ندازه خه ته نه کردنی . پیاوساالرین چه مکی به شێک برینی له بریتی یه که کچان خۆی دا له سێکسی کۆئه ندامی له دیارده یه که که تا دوا راده مه به ستێکی به کوێله کردنی له پشته وه یه و پیاو هه وڵی به دیلکردن و خستنه ژێرفه رمانی ژن ده دا نامۆ کردنی ره گه زی خۆیه وه له رێگه ی که ئه وه ی هۆێ به دیارده یه ئه م .راسته وخۆ جه سته و ده روونی ژن ده کاته له جۆره کانی کاریگه ری یه کانی ، ئامانج نه بێ زیاتر ئه گه ر تیژی و توند دیکه ی که زیانانه ی ئه و چونکه نیه . که متر

شێوه یه ک هیچ به ده گه یه نێ ژنیان به قه ره بوو ناکرێنه وه واتا زیانه کانی به هیچ دوایین تا و ناکرێن ده رمان شێوه یه ک ساته کانی ژیانی مرۆڤ له گه ڵیدا ده ژین. له الیه کی دیکه وه به هۆی ئه و کرده وه، ژیانی خێزانییش ده که وێته ژێر کاریگه ری و خۆی له خۆیدا یه کێک له هۆکاره کانی نه بوونی ژیانێکی ته ندروستی جنسیه له نێو خێزان دا که له ئاستێکی به رچاودا له و جیابوونه وه کانه زۆربه ی هۆکاری تێدا کۆمه ڵگایانه ی که خه ته نه کردنیان ئه وه بۆ ده گه ڕێته وه هۆکه یشی باوه ، که ژن هیچ تام و چێژێک له په یوه ندیی جنسیی نێوان خۆی و هاوژینه که ی نابینێ و ئه وه ش وا ده کا که هه میشه و به بۆ ئامرازێک وه کوو ژیانی درێژایی کار به پیاو نه فسی به تاڵ کردنه وه ی بێ و ژنیش له و په یوه ندی یه هه میشه له حاڵی هه اڵتن دا بێ که ئه وه ش ژیانی هاوسه ری به شێوه یه کی به رچاو سا رد ده کاته وه . لێره دا کاریگه ری یه کانی له پیاوه وه و به ژن ته نیا سه ر خێزان سنووردار نابێ و ته نانه ت ته ندروستیی منداڵیش ده خاته ژێر کاریگه ری یه وه . چونکه یه که م : منداڵی کچ هه میشه وه کوو فاکته ر و سووژه یه که که ره نگه رووبه ڕووی نزیک دا داهاتوویه کی له : .دووهه م ببێته وه خه ته نه کردن دایکیش به هۆێ نامۆبوونی له و هه سته که خۆی به هۆی خه ته نه کردنه وه لێی مامه ڵەکردنێکی توانای بووه به دوور داخوازه گه ڵ له ته ندروستی نیه منداڵه که ی دا جنسی یه کانی به ژن خه ته نه کردنی مێژووی .

توند و تیژی به گشتی و توند وتیژی

به رامبه ر به ژنان به تایبه تی


ده روونناس: سامان سیوه یلی

مامۆستا كورد گه وره ی شاعیری پێم دڵ پڕم ئه وه نده ده فه رموێ: )هێمن( هه ناسه ش و فرمێسك كه بگریم خۆشه مه زنه شاعیره ئه م به ڕاستی مه رهه مێكه ( جوانی پێكاوه ، وه ك ده روونناسێك شرۆڤه ی ئه و باره هه ڵچوونی یه ی كردوه كه مرۆڤ تیایدا نائارام و خه مناك ده بێت یان له ته نگژه یه كی مرۆڤ ساتانه دا له و ده بێت، ده روونی دا هاوسه نگیی ده روونیی خۆی له ده ست ده دات به سه ر سه ربار قورسایی یه كی به ده ست و گیرۆده و جه نجاڵ مێشكی یه وه، و ده روون ده بێت. بۆیه بۆ گێڕانه وه ی هێوری و ئارامی و حه وانه وه بۆ ده روون و مێشكی پێویستی هه یه میكانیزمێك چه ند به گرتنه به ری كوردی دا، له ئه ده بی یه كێكیانه . كه گریان و به فرمێسك ئاماژه یان له شاعیران زۆرێك ئه و ساتانه ی وێناكردنی له كاتی داوه گریان وه ك فیراق. و ماته م و له حوزن لێوانلێون

زانراوه ڕه گه زی مێیینه زیاتر په نا ده به ن بۆ گریان بۆ نه گریان ئێمه دا له كه لتووری نێرینه دا. له چاو ئه گه ر هه ڵه یه ، ئه مه ش به هێزه ، خاڵێكی پیاو به بێ یان لێده نێن ناووناتۆره ی بگری پیاوێك لێی ده ڕوانرێت، ئه مه ش هه ڵه یه كی تره . كێ هێز له ئێمه ی مرۆڤ نه گریاوه ؟ نه ك هه ر له منداڵی دا، ته مه نیشمان دا، دواتری له قۆناغه كانی به ڵكوو به س خه مناك دیمه نێكی بینینی واهه یه جاری كه سانی فرمێسكه كانمان، ڕشتنی بۆ بووه بۆ ده به ن په نا زیاتر به سۆز و هه ست ناسك گریان، ئه وانه ی كه هه ر ناگرین له ناو كۆمه ڵدا به دڵ ڕه ق و بێ سۆز و بێ به زه یی ناسراون. ڕشتنی نیه ، خه مهێنه ره كان حاڵه ته بۆ ته نها فرمێسك به كه هه یه له فرمێسكمان تر جۆرێكی به ڵكو له حاڵه تی مرۆڤ كه ناسراوه ، شادی فرمێسكی ده ی ڕێژێت، واڵتی دووره كه سێكی بینینه وه ی یان خۆش دا هه واڵێكی بیستنی له كاتی یان جۆره كه ی هه ردوو له پێشبڕكێیه ك دا. بردنه وه ی گریان له یه ك حاڵه ت دا هاوبه شن كه هه ردووكیان فرمێسك ده ڕژێن. ڕشتنی هه ڵچوون دا له حاڵه تی كیمیایی یان فیزیایی سروشتێكی ده كرێت بێت. له پشت ده روونی پاڵنه ری یاخود هه بێت، سه باره ت به سروشته فیزیایی یان كیمیایی یه كه ی: به هۆی چوونه ناوه وه ی ته نێكی نامۆ بۆ ناو چاو فرمێسك ده رژێت و چاو ئاو ده كات به مه به ستی ڕزگاربوون له و ته نه نامۆیه ، یان بۆ كه مكردنه وه ی هه روه ك چاو له سه ر نامۆ ماده یه كی كاریگه ری پیاز ڕووده دات، پیازدا پاككردنی له كاتی

گازێك پاككردندا كه له كاتی تێدایه ئه نزیمێكی ده رده دات كه وروژێنه ره بۆ گلێنه ی چاو. هه روه ها ڕووكاری نزم گه رمای پله ی سه رمادا، له كاتی كاته دا له م ده وروژێنێت، چاو گلێنه ی ده ره وه ی گه رمكردنه وه ی به مه به ستی ده ڕژێت فرمێسك له پله ی گه رمییه كه ی پله ی و چاو گلێنه ی له كاتی یاخود ده كاته وه ، نزیك له ش گه رمی )تا( لێهاتن و به رزبوونه وه ی پله ی گه رمی له شدا وشكی ته ڕكردنی به مه به ستی ده كات ئاو چاو چاو. هه روه ها هه ندێ جار مرۆڤ له كاتی بوونی به هه مان ده بات. گریان بۆ په نا زۆردا ئازاری هه ندێ و قورس ده روونی فشاری بوونی شێوه نائومێدی و په ژاره و خه م و ده روونی شۆكی ڕوودانی بۆ هانده رن ده روونی پاڵنه رێكی وه ك له تاقیگه كانی كه توێژینه وه دا له نوێترین گریان. )نیسوتا(ی ویالیه تی ده روونییه كانی توێژینه وه ڕشتنی كه ده ركه وتووه ئه نجامدراوه ، ئه مه ریكا فرمێسك نیشانه ی الوازی و نه گه یین نییه ، به ڵكو باشترین ڕێگه یه بۆ باشكردنی باری ته ندروستی و ڕزگاربوون له و ماده كیمیاییانه ی په یوه ندییان له جه سته دا، هه یه كرژبوونه وه و به شڵه ژان خاوكردنه وه ی یاریده ی گریان هه روه ها و شێوازێكی سروشتیشه ده دات ماسولكه كانمان له ش ناو زیانبه خشه كانی ماده ده رپه ڕاندنی بۆ ده كات. كاره ئه م ڕشتن عاره ق چۆن هه روه كو زانایانی پسپۆر له م توێژینه وه یه دا ده ڵێن: گریان و برژانگ و برۆ بۆ و ده كات زیاد دڵ لێدانی مه شقێكی وه ك سنگ و شان ماسولكه كانی گریانه كه ته واوبوونی له دوای وایه ، به كه ڵك

لێدانی دڵ ئاسایی ده بێته وه و ماسولكه كان خاو ده كات. به ئارامی هه ست كه سه كه و ده بنه وه به فرمێسكه كانیان په نگ و ناگرین ئه وانه ی ده خۆنه وه هه ست به بوونی فشار و گرژی ده كه ن و ئه گه ری تووشبوونیان به هه ندێ نه خۆشی وه ك سه رئێشه ده بێت. یه كێك له پزیشكه ناسراوه كانی بۆی فرمێسكه وه شیكردنه وه ی له ڕێی جیهان ماده یه كی مرۆڤ فرمێسكی كه ده ركه وتووه كیمیایی تێدایه كه ئازار شكێنه و مێشك له پاش پێویستدا له كاتی كه واته ده ریده دات. گریان ئێمه گرنگه ، ده روونی پێداویستییه كی گریان له هه ر قۆناغێكی ته مه ندا بین، هه ر ڕه گه زێك بین، گریانمان كه كاتی بین، پایه یه كدا و پله له هه ر هات، با شه رم نه كه ین و بگرین، با حه وانه وه و ده روونمان بۆ بگێڕینه وه ئارامی و خاوبوونه وه له ڕێی گریانه وه . به اڵم به مه رجێك گریان نه كه ینه میكانیزمێك بۆ خۆدزینه وه له واقیع و گرفته كانی سه رنج بۆ نماییش وه ك یان ڕۆژانه مان، ژیانی شایانی به رین. بۆ په نای ده وروبه ر ڕاكێشانی به ناوبانگ ده روونناسی كه كردنه بۆ ئاماژه )ئه و ده ڵێت: له مبواره دا مودزلی( )هنری فرمێسكانه ی كه ڕێچكه ی هاتنه ده ره وه ناگرنه به ر له چاوانماندا، وا له ئه ندامه كانی جه سته مان ده كات بگری(. مه به ست له گریانی ئه ندامانی جه سته مان جه سته ییانه یه – ده روون نه خۆشییه ئه و ده بن جه سته مان كه تووشی )سایكۆسۆماتی( هه ندێ ته نگی، هه ناسه گه ده ، )زامی وه ك

نه خۆشی پێست، كۆڵۆن، سه رئێشه و هتد(.

سایكۆلۆژیای گریان

12


زانسته كۆنترین فه لسه فه فه لسه فه ناسیبێتی، مرۆڤ كه زانسته كان هه موو به دایكی داده نرێ، چونكه به ر له هه موویان دیکه زانسته كانی دی و هاتۆته له و جیا بوونه ته وه و لق و پۆپیان ده ورێكی فه لسه فه لێ بۆته وه، )له ژیاندا له ده بینێ گرنگ دایكبوون، ژیان، مردن، كۆمه ڵگا، سروشت، ملمالنێ، گه شه كردن، هه موویان ئه مانه ...هتد( به لێكدانه وه یه كی پێویستی یان

فه لسه فی هه یه.بتوانین بۆئه وه ی ئێمه لێكدانه وه یه كی راست و دروستمان سروشت و به جیهان و سه باره ت پێویستمان هه بێ، مرۆڤ كه هه یه گشتی به تێڕوانینێكی سروشتمان دیارده كانی تێكڕای بۆ روون بكاته وه و ببێته هۆیه ك

ئه و ناسینی گه شه پێدان و گۆڕین و بۆ الیی یه گشت تێڕوانینه ئه م دیاردانه،

پێی ده گوترێ فه لسه فه.تێڕوانینێكی ده بێ « ده ڵێ: لینین پوخت و پته و سه باره ت به جیهان هه بێت رابه ریی سۆشیالیست مرۆڤی ئه وه ی بۆ رووداوه كان بكا، نه ك رووداوه كان رابه ریی كه سانێكی وه كوو ئێمه ش بكه ن«. سۆشیالیست بۆ ئه وه ی رابه ریی رووداوه كان لێكیان زانستی به شێوه یه كی بكه ین و به پێویستمان بگه ین تێیان بده ینه وه و فه لسه فه هه یه. بۆیه لینن ده ڵێ : »فكر كه سان وه ختێك مه زن هێزێكی به ده بێ

ده یخه نه گه ڕو هه وڵی پێده ده ن«.ماركسیزم شۆڕشگێڕیی بۆچوونی بوو به هێزێكی مه زن و كاریگه ر، وه ختێك شۆڕشی راپه ڕین و رووسیا كرێكارانی كۆنه قه اڵی به رپاكردو ئۆكتۆبه ریان په رستی یان رووخاند له كیشوه ری ئاسیاو گه الن« »زیندانی به كه ئه ورووپادا وه ك بێچه كی .گه لێكی ده بات ناوی به پته وی باوه ڕی هۆی به ئێران گه النی سه ركه وتن بوو به هێزێكی گه وره و به رگریی

پێنجه مین سوپای زه به الحی جیهانی كردو زاڵ بوو به سه ریاو ته فروتونای كرد. ئایا چ شتێك پاڵ به پێشمه رگه ی قاره مانه وه بێچه كی و ناله بارو باری سه ره ڕای ده نێ ناڕه حه تی به رگه ی تۆپو فڕۆكه و سوپایه ك پێشكه وتووترین به تازه ترین و كه بگرێ كراوه؟ چه كدار تازه چه كی چه شنه له وه تای فه لسه فه چینایه تیی مۆركی له ملمالنێ بووه، دروست چینایه تی هه ر ئاراوه، هاتۆته چینانه دا ئه و نێوان له گه ڵ كه هه بووه قازانجی خۆی چینێك قازانجی چینێكی دیکه دا نه گونجاوه و یه كی نه گونجانی هۆی به هه ر نه گرتۆته وه، قازانجی ئه م چینانه له گه ڵ یه كتردا ناكۆكی چینێك هه ر بووه، په یدا چینایه تییش قازانجی داوه هه وڵی خۆیه وه له ئاستی حیسابی له سه ر بپارێزێ خۆی تایبه تیی چه مكی دیکه . چینێكی چه وساندنه وه ی ملمالنێی ئه و چینانه زه برو زه نگ نه بووه، چه كی زه نگ زه برو شانبه شانی به ڵكوو دیکه به كارهێنراوه، فه لسه فه یه كێك بووه له و چه كانه. هه موو چینێك سه باره ت به و مسۆگه ر چینه ی ئه و قازانجی كه جیهانه

كردوه تێڕوانینێكی تایبه تیی خۆی هه بووه، چینایه تیی مۆركێكی فه لسه فه لێره دا ئه فالتۆن بۆنموونه بینیوه، به خۆیه وه كۆیله یه تی بۆ به هانه ی فه لسه فه كه یدا له دا ئه فالتۆن له فه لسه فه ی دۆزیوه ته وه. ده بینین خه ڵكی چوار جۆر خوێنیان هه یه، ئه و كه سانه كه حوكمیان به ده سته وه بووه خرانه لیسته ی ئه و كه سانه ی كه خوێنیان ئاڵتوونه، بۆیه ئه و كه سانه له فه لسه فه ی حوكم هه یه ئه وه یان مافی دا ئه فالتۆن به اڵم هه بێ، كۆیله یان ده ست و بگرنه نزمه ئه و كه سانه كه جۆری خوێنه كه یان پێویسته ببن به كۆیله. هه موو فه لسه فه یه ك مۆركی چینایه تیی خۆی هه یه و له قازانجی له جیهاندا فه لسه فه یه ك هیچ چینێك دایه، نیه مۆركی چینایه تیی پێوه دیار نه بێ . له رووی چینه كانه وه فه لسه فه ده كرێ به دوو رێبازی له گه ڵ یه ك ناكۆكو دژ به یه ك.

ئه وانیش »ماتریالیزمو ئایدیالیزم«ن.

ناساندنێكی زۆر كورتی فه لسه فه


رۆژە عەزیزی

هەر حکوومەت و دامەزراوەیەک کۆمەڵێک دەسکەوتی گرنگی خۆی هەیە

ژنان و و مافی الوان مافەکانی مرۆڤ، بە تاکی کۆمەڵگا.

تایبەتمەندیی ماف هەندێک بە دان بایەخ خۆی هەیە و مێژوو سەرنجێکی گرنگ دەداتە ئەو

بایەخانە.رێبەریی بە کوردستان کۆماری بێگومان ناوی مێژوودا لە توانی قازی موحەممەد پێشەوا و سیستەم ئەو سەرجەم وەک بهێڵێتەوە خۆی رێکخراوانە کە لە خزمەتی مافەکانی مرۆڤدا بوون.کەمەوە تەمەنێکی بە کوردستان کۆماری تۆمار دا گەلەکەی نێو لە مەزنی رێنیسانسێکی کرد کە ئەویش گرنگی دان بە مافەکانی ژنان بوو بۆ ژنان یه که تیی رێکخراوی دامەزراندنی بە و پاراستنی مافەکانی ژنان کە یەکەم بەرپرسی ئەو قازیی پێشەوا هاوسەری قازی، مینا رێکخراوە،

نەمر بووە.دامەزراندنی دا ئێستا دەمی لەسەر نیە هونەر ژن، مافی پاراستنی بۆ رێکخراوێک لەو بەاڵم ژنانە. مافەکانی چاالکانی ئەرکی و ز، 1945و46ی ساڵەکانی واتە سەردەمەدا هونەر هەر نەک رێکخراوێک وەها دامەزراندنی گەورەیی نیشاندەری تەنانەت بووە، ئازایەتی و بە بووە کۆمار دامەزرێنەرانی و پێشەوا رۆحی

نیسبەت مافەکانی ژنانەوە.دامەزراندنی ئەو رێکخراوە پەیامێکی گەورە لەو عەشایەری و پیاوساالر کۆمەڵگای بۆ بووە و بنەماڵە لە کە دا سەردەمێک لە سەردەمەدا، کۆمەڵگا دا پیاو دەنگی یەکەم بووه و بگرە ژن بۆی نەبووە بە هیچ شێوەیەک هەڵوێست گر بێ. و رێکخراوێک وەها دامەزراندنی دەتوانین بۆیە هێنانە بەر باسی وەها مەسەلەیەک بە رێنیسانس

لەو سەردەمەدا ناو ببەین.ئەو پاش کۆمار ئەگەر دڵنیایی یەوە بە ئەو سیستەمە ئێستا تاکوو و نەڕووخایە ماوەیە رێبەریی گەلی کوردی بکردایە، لە گەڵ سەردەمدا نوێ دەبوەوە و زۆر بەکەمی یان هەرهیچ گوێمان گەلەکەمان کچانی و ژنان کوشتنی هەواڵی لە لە ژنان لەسەر کاریگەریی تەنانەت و نەدەبوو

ئێران و ناوچەکەش دەبوو.ژنان رێکخراوی دامەزراندنی لە مەبەست

سەردەمەدا، لەو ژنان مافەکانی لە باسکردن و پێشەوای خۆناودارکردنی یان زەق کردنەوە خۆ پێگەی و جێگە پێشەوا چونکە نەبوو، نەمر شێوە بەو پێشەوا رۆحیاتی و هەبوو هەر خۆی تاک مافەکانی بە گرنگی دان نەبوو، بیرکردنەوە بەگشتی و مافی ژن بەتایبەتی ، بەشێکی گرنک لە فکریەتی پێشەوای نەمر بوو و بە خوێندنەوەیەکی سەردەمییانە دەی ڕوانیە ئەو دۆخە و بەرنامەیه کی چی ئەگەر داڕشتبوو. داهاتوو بۆ تایبەتیی بەاڵم دەسکەوتەکانی بوو کۆمار تووشی رووخان

ئێستاکەش هەر ماون و دەپارێزرێن.لە کوردستان دا بە دەیان رێکخراوی مافی تێکۆشانن، و ژنان دەبینین کە خەریکی چاالکی ئێستا رێکخراوانەی ئەو دامەزراندنی بێگومان پێشەوا کە فکریەتەی ئەو بۆ دەگەڕێتەوە بە ئایا بەاڵم دا. بۆ هەوڵی و بوو بیری دا لە لە رێز توانراوە ئەو سەردەمانه دا لەگەڵ بەراورد ژنان کۆمەڵگای ئەوە ؟ بگیرێ ژنان مافەکانی

دەبێ هەڵی سەنگێنێ.ئەو ژنانی دێموکراتی کوردستان یەکیەتیی رێکخراوەیە کە درێژەدەری رێبازی رێکخراوی ژنانی و هەوڵ بە ئێستاش تاکوو و کۆمارە سەردەمی مافخوازی پیاوانی و دێموکڕات ژنانی تێکۆشانی لە روو و بەردەوامە هەر دێموکڕات، حیزبی نێو رێکخراوەکانی وەک ئەویش ئەگەرچی گەشەیە،

دیکە بێ هەڵە و بێ کەموکوڕی نیە.

حیزبی دێموکڕات، ئەو حیزبەی کە پێشەوای نەمر یەکەم رێبەری بوو وەک پاڵپشتی ئەو رێکخراوە ئەو مانەوەی بۆ و داوە نیشان خۆی بەردەوام یادگارەی پێشەوای نەمر و میناخانمی هاوسەری،

لە هەوڵ دا بووە و بشت گوێی نەخستوەبە ساڵ هەشت و شەست ئەوساڵ دێموکراتی ژنانی یەکەیەتیی دامەزرانی سەر ساڵ هەشت و شەست تێ دەپەرێ، کوردستان دا کەم تەمەنێکی مەدەنی رێکخراوێکی تەمەنی بۆ ئەندامانی زۆری تێکۆشانێکی و خەبات و نیە ئەم رێکخراوەیە بەم رۆژەی گەیاندوە کە جێگای

شانازی یە بۆ ئەندامان و الیەنگرانی.یەکیەتیی ژنان لە ماوەی تێکۆشانی خۆیدا هەر کە گرتوە، کۆنگرەی و سێ کۆنفرانس سێ دەسکەوتێکی کۆنگرانە و کۆنفرانس لەو یەکێک

گرنگن بۆ مێژووی رێکخراو.بۆ بەقا و مانەوی ئەو رێکخراوە و هەروەها ژن، مافەکانی لە کۆمەڵگا کردنەوەی ئاگادار بۆ یەکەم ئەرکی ژنان رێزگرتنە لە مافەکانی خۆیان بگرێ، خۆی مافی لە رێز نەتوانێ ژن ئه گەر .بە دڵنیایی نابێ هیچ چاوەڕوانی یەکمان لە پیاوان ژن چونکە بگرن. مافەکانمان لە رێز کە هه بێ رۆحی بێ. خۆی مافی پارێزەری دەتوانێ خۆی یەکتر ویستن و یەکترقەوبوڵ کردن لە نێو ژنان دا، مەزنترین کردەوەیە بۆ سەرکەوتنی مافەکانی ژن..

یەکیەتیی ژنانی دێموکراتی کوردستان یادگارەکە ی کۆماری کوردستان

10


حیزبی الیه نگرانی ئه ندامان و دێموکراتی کوردستان!

خه ڵکی ئازادیخوازو نیشتمانپه روه ری کوردستان!

هەرە رۆژە لە یەکێک رێبەندان، ی 2 رۆژی رێبه ندان ی 2 نەتەوەکەمانە. مێژووی گرنگه کانی رێبەرایەتیی بە کورد نەتەوەی کە رۆژەیە ئەو 1324ی ساڵی له نه مر، محەممەدی قازی پێشەوا هه تاوی دا کۆماری کوردستانی لە شاری مه هاباد تێدا راگەیاند. کۆماری کوردستان لە ماوەی 11 مانگ دا، مه زنی هەنگاوی گەلێک و دان گرنگی بڕیاری زۆر هه ڵ گرتن، هه ر له و ماوه که مه دا گه لی کورد توانی زۆر ده سکه وت به ده ست بێنێ و هه لومه رجێکی نوێ

بۆ ژیانی سیاسی و کولتووریی خۆی پێک بێنێ.دامه زراندنی کۆمار ده سکه وته کانی له یه کێک دیموکڕاتی ژنانی یه کیه تیی رێکخراوی دوو له سه رده می . بوو الوان یه کیه تیی و کوردستان کۆماری کوردستان له هه لومه رجێکی زۆر ئاسته م دا مه زن یه کیه تیی ژنان به هیممه تی پێشه وای کوردستان که کۆمه ڵگای ئێران به گشتی و دامه زرا دوایه له زۆر رووی خوێنده واری یه وه له به تایبه تی کۆمه ڵگاکه مان دا به سه ر به کولتووری زاڵ بوون. چین و که به داخه وه ژنان له هه موو بوو جۆرێک ژنان ده چه وسانه وه . زیاتر توێژه کانی کۆمه ڵگا یه که م جار که بۆ بوو وه ها بارودۆخێک دا له کاری چوارچێوه ی له خۆیان توانیان داخوازه کانی رێکخراوه یی دا بێننه گۆڕێ. ئه مه ش ده سکه وتێکی گرنگ بۆ ژنان له کوردستانی ئێران دا بوو. چاالکیی کۆمه اڵیه تی کاری سیاسی و فه رهه نگی و ژنان له پێشکه وتوویی ده گه ڕێته وه بۆ سه رده مه دا له و فکریی ڕێبه رانی کۆمار، به تایبه ت شه خسی پێشه وا سه رده مێک دا له بزانین ئه گه ر محه ممه د. قازی نه بوو وای لێکدانه وه یه کی کوردستان خه ڵکی که له گرفته کانیان و کێشه و و ژن دۆزی به به رامبه ر بواره کانی ژیان دا وه ک وئامراز چاویان لێ ده کرا، ئه و بۆ زیاتر ژنانمان یه کیه تیی دامه زرانی کاته گرنگیی

روون ده بێته وه .کۆماری دامه زرانی قۆناغی له سه روبه ندی کوردستان دا بوو که بۆ یه که مجار رێکخراوی تایبه ت که وه خته دا ئه و کۆمه ڵگای له دامه زرا. الوان به ته مه ن زیاتر له هه ر تایبه تمه ندی یه کی دیکه ی مرۆڤ پله و پایه ی کۆمه اڵیه تیی دیاری ده کردو حیسابێکی دامه زرانی نه ده کرا، الو داهێنانی فکرو بۆ ئه وتۆ وه رچه رخانی گر نگی خاڵێکی الوان یه کیه تیی به دوا الو ده ی توانی هه ست له وه بوو. کۆمه اڵیه تی

به که سایه تیی خۆی و تواناکانی خۆی بکا.

بۆیه کۆماری کوردستان هه ر ته نیا ده سکه وتێکی و کۆمه اڵیه تی ده سکه وتێکی به ڵكوو نیه سیاسی رۆژه دا له و هه موومان خۆیه تی جێی مه ده نییشه . سه ری رێز بۆ پێشه وای نه مر دانه وێنین که یه که م تایبه ت رێکخراوی دامه زراندنی بۆ نا هه نگاوی لەنێوبردنی بۆ هەوڵدان پێناو لە الوان به ژنان و ئه مه کوردستان دا. له ژن و پیاو نێوان جیاوازیی کۆمه ڵگای به مه ده نی کردنی بۆ بوو سه ره تایه ک

کوردی. به ڕێزان!

تەمەنی خودموختارە کۆمارە ئەم ئەگەرچی بە دامه زرانی پاش مانگ 11 و بوو کورت لەشکرکێشیی رێژیمی شای ئێران لەنێو چوو، بەاڵم کورددا نەتەوەی مێژوی لە کوردستان کۆماری الپەڕێکی گەش و پڕله شانازیی تۆمارکردوە و دەکرێ

وەک ئەزموونێکی به نرخ سوودی لێ وەربگیرێ.تایبه تمه ندییه که ی سه ره کی ترین که کۆمارێک کرده وه دا له دیمۆکراتیکی ناوه رۆکێکی بوونی مودێڕن داخوازی گه لێکی خستنه ڕووی به و بوو ناوچه یه کی له و کورت زه مانیی قۆناغێکی له جوغڕافیایی به رته سک دا، گه لی کوردی به ره و ره وتی کۆماری دا. هان متمانه به خۆیی و نه ته وه باوه ڕی ده سه اڵتداره تیی رۆژ 330 ماوه ی له کوردستان مودێڕن، داهێنانی جێگیرکردنی پێناو له خۆی دا نه ته وه یی، بیری کوردباوه ڕی و به ره و چوون و یه کیه تیی ستراتژیک له گه ڵ ئازه رییه کان، گرینگیدان په ره پێدانی بۆ هه وڵدان الوان، ژنان و پرسی به و کوردی زمانی فێرکردنی باڵوکردنه وه ، و چاپ دامه زراندنی رادیۆ و چاپخانه و سینه ما و زۆر کاری به نرخی دیکه؛ هه نگاوی به کرده وه ی نا. به کورتی

کۆماری کوردستان، سه ره تای هه ڵبژاردنێکی سیاسی سه رده می له دیمۆکراسی سه قامگیرکردنی بۆ ده سه اڵتداره تیی دیکتاتۆره کان به سه ر خۆرهه اڵتی له بوو مه شخه ڵیک هه ق به و بوو ناوه ڕاست دا بۆیه هه ر سه رده مه دا. ئه و تاریکستانی بیابانی خه باتی گرتن له دووی ڕێبه ندان ڕێزگرتنه له ڕێز گه له که مان سه روه ریی پڕ له نه پساوه و مێژوویی نیشتمان په روره ر کوردێکی هه ر خۆیه تی جێی و

شانازیی پێوه بکا.الوان یه کیه تیی و ژنان یه کیه تیی وه ک ئێمه ئه زموونه کانی له وه رگرتن سوود و خوێندنه وه به دوو . ده ده ین خۆمان خه باتی به درێژه کۆمار و کوردستان دیموکڕاتی ژنانی یه کیه تی رێکخراوی کوردستان رۆژهه اڵتی دیموکراتی الوانی یه کیه تی کۆماری دامەزراندنی سالەی 6٨ بیرەوەریی لە ،کوردستاندا، پیرۆزبایی لە نەتەوەی کورد دەکه ن و ساڵو دەنێرن بۆ گیانی پاکی پێشەوا قازی محەممەد

و هاورێکانی.کۆماری ئااڵی بێ شەکاوە هەر

کوردستان.ساڵو لە درێژەدەرانی رێگای پێشەوای

کورد قازی محەممه د.ڕێبه ندان ٢ی بێ پیرۆز و به رز ساڵرۆژی دامه زرانی کۆماری کوردستان

یه کیه تی ژنانی دیموکڕاتی کوردستان یه کیه تی الوانی دیموکراتی رۆژهه اڵتی

کوردستان١ ی رێبه ندانی ١٣٩٢ )٢١ ی ژانویه ی

)٢٠١٤

په یامی هاوبه شی یه کیه تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان و یه کیه تیی الوانی دێموکراتی رۆژهه اڵتی کوردستان

به بۆنه ی 2 رێبه ندان، ساڵڕۆژی دامه زرانی کۆماری کوردستان


یەکیەتیی الیەنگرانی و ئەندامان ژنانی دیموکراتی کوردستان!هاورێیانی خۆشەویست!

ریزەکانی نێو تێکۆشەری ژنانی خەبات!

سەرەتا ئیزن بدەن رۆژی 24ی رەشەمە 6٨ه مین ساڵڕۆژی دامەزرانی یەکیەتیی ژنانی دیموکرات لە گشت ژنانی چاالکی نێو جەرگەی خەبات لە پێناوی بە گەیشتن و نەتەوایەتی یەکان مافە دابین کردنی چاالکی ژنانی و مەدەنی یەکان ئینسانی و مافە

کوردستان پیرۆزبایی بکەم.دەوری لە رێورەسمەدا لەو گشتی بە ئەمرۆ خۆمان ئەمەگناسیی رێزو تا کۆبووینەوە یەک »یەکیەتیی دامەزرێنەری بنیاتنەرو پێشکەشی رێکخراوی یەکەم ئێستا، ژنانی یەکیەتیی یایان« بکەین، نەمر محەممەدی قازی کوردستان ژنانی دیموکرات حیزبی راگەیاندنی دوای مانگ 7 کە دامەزراندنی کۆماری لە دوو مانگ پاش و کەمتر و گرنگ رووداوە ئەم مزگێنیی کوردستان مێژوویی یەی لە هەلومەرجێک دا بە ژنان و کۆمەاڵنی خەڵکی کوردستان دا کە کوردستان نوقمی دیاردە نەخوازراوەکان بووو هەروەها ناوچەیەکی دواکەوتوو کە سیستمێکی عەشیرەیی و فیئوداڵی بە سەری دا ئاگاهانە کۆمەڵەدا لەو محەممەد قازی بوو، زاڵ بۆ بەختەوەریی نیوەی کۆمەڵ پشتی لە کولتوورو دابونەریتە دزێوەکانی کۆمەڵی کوردەواری کردو بوو بوێرانە سوننەت شکێن و رچەشکین و پێشەنگ و بە ژنان بانگ هێشتی مەیدانی کار و چاالکی سیاسی و کۆمەڵیەتی دەکا و لە پێش دا لە بنەماڵەکەی خۆی بە خه باتی مەیدانی رەوانەی پێ دەکاو دەست ڕا

کردەوەیان دەکا.

ژنانی خەباتگێر! تێ دەپەرێ، ساڵ 6٨ ئێستا تا کاتەوە لەو پرسیار ئەوەیە ئایا ئێمە ژنان توانیومانە وەاڵمدەری ئەو ئیقداماتە و بەڕێوەبردنی ئەو ئەرکە پڕبایەخە کە قازی محەممەد بنیاتنەری بوو، بووبین و چەندە هەوڵمان بۆ داوە بارتەقای سااڵنی دامەزرانی ئەم ببینە رێکخراوێکی رێکخراوەیە چاالکیمان هەبێ و رۆشنبیرکردنی و پێگەیاندن بۆ تاقانە نموونەو

ژنان؟دەبێ بڵێم هەر چەندە چارەنووسی یەکیەتیی چارەنووسی بە بەستراوەتەوە هەمیشە ژنان دێموکرات حیزبی کات هەر دیموکرات، حیزبی لە رابردوودا بە هۆی جۆراوجۆر، کارو چاالکی بۆ ماوەیەک تووشی وەستان هاتوە، یەکیەتیی ژنانیش ئەو سەرەڕای هاتوە، چارەنووس هەمان تووشی توێژی ئێستا خۆشی یەوە بە نشێوانە، و هەوراز بەرپرس و و تایبەت رێکخراوێکی خاوەن ژنان پرۆگرام و و پێرەو خاوەن خۆیەتی و رێبەرایەتیی وەسەر زۆری ئەزموونێکی گۆڤارەو کۆنفرانس و ئەزموون دەبێ نیەو بەس ئەوە بەاڵم ناوە، یەک بە خۆوشیارکردنەوە خۆپێگەیاندن و بە تێکەڵ ژنان دەبێ بکرێ و سەردەم زانیاری و زانست ئەزموونەکان و ئاڵوگۆڕەکان بە ئاگاهی و وشیارییەوە بقۆزنەوەو بیکەنە گوفتمان و تریبوونێکی بە هێز بۆ تەئسیردانان لە سەر رووداوە گرنگەکانی پێوەندیدار بە مەسەلەی ژن و مافی نەتەوایەتی. ژنی کورد لە لە ئاشکرا بە کە بێبەشە مافانە ئەو دووی هەر کراوە. لە سەر مرۆڤ دا جەختی مافی جاڕنامەی یەکیەتیی ژنان بێجگە لە هەوڵدان بۆ وەدی هێنانی بۆ هەوڵدان کۆمەاڵیەتی یەکان و سیاسی و ئامانجە البردنی ئەو ناحەقی و نایەکسانی یە کە لە کۆمەڵ و

دەبینرێ و ڕەوا بەرامبەریان دا لە دامودەزگاکان لە مەیدان دا، مەسەلەی بوونی خۆی سەڵماندنی بە دەسەاڵتبەدەستانەوە الیەن لە کە نەتەوایەتی لە دەدرێ قەلەم لە نەبەخشراو گەورەو تاوانی ژنانی نێو لە نەتەوایەتی هەستی نەکەین و بیر لە بدەین هانیان بکەین. بەهێز دا کوردستان مافە بە گەیشتن بۆ رزگاریخوازی بزووتنەوەی ئەرکێکی بە ئەوە بکەن و دیفاع نەتەوایەتی یەکان گرنگی خۆیان بزانن، مێژوو نیشانی داوە خەباتی بەرابەری ئازادی و ماف و دابین کردنی بۆ ژنان و دیموکراسی بۆ لە خەبات جیانەکراوە بەشێکی

دابین کردنی مافی نەتەوایەتی.هاوڕێیانی بەرێز!

کوردستان دیموکراتی ژنانی یەکیەتیی دایکبوونی لە ساڵەی 6٨ یادی دا کاتێک لە دا، واڵتەکەمان لە که دەکاتەوە، رێکخراوەکەی خۆی ئینسانی مافی خاوەنی ژن نیە، ئازاد ژن نیە، دەسەاڵتبەدەستان هەر دەنگ و حەرەکەتیکی جۆر هەر پێشی دەکەن و کپ ژن ئازادیخوازانه ی دەگرن. نەبێ دڵخوازیان کە چاالکی یەک کارو سەر لە نائینسانی یەکانیان فشارە زەخت و لە بەشێک نێو لە کە کردوە زۆر ئەوندە ژنان توندوتیژی، بێ داهاتوویی، بێ هیوایی، دا، ژنان ماڵەوە، لە هەاڵتن خۆکوژی، هەژاری، بێکاری و نەخۆشی یە جۆراوجۆرەکان وگیرۆدە بوون بە ماددە هۆشبەرەکانی پێک هێناوە کە جێگای داخە. دیارە لە ژمارەیەک بەرۆکی دزێوانە دیاردە ئەم ئەگەر ژنانی گرتوە. لە بەرامبەردا بە خۆشی یەوە بەشێکی لە خوێندن جۆراوجۆرەکانی لقە لە ژنان لە زۆر وەدەست سەرکەوتنیان دا زانکۆکان خوێندنگەو بەرزەو جێگای زۆر رێژەی سەرکەوتنیان هێناوە و لە نووسین و لە ژنان هەروەها ئومێدن، هیواو نواندن و شێعردا جێ پەنجەیان دیارەو شان لە شانی پیاو دەدەن. یەکیەتیی ژنان دەبێ لە بەرامبەر ئەو نارەسایی و سەرکەوتنانەدا خۆی ئامادە بکا. هەلە کەشتی یە ئەم سوککانی بقۆزێتەوەو زێرینەکان سەرکەوتن کەنارەکانی بەرەو کاتەوە ڕاست

هیدایەتی بکا. لە کۆتایی دا هیواداری دەردەبڕم ژنان بواری چاالکی یەکانیان بەرینتر بکەنەوە، لەسەر داواکانیان پێ داگر و شێلگیرتر لە رابردوو بن . شێلگیربوون و نزیکتریان داواکانیان ئاوات و لە سووربوون

دەکاتەوە.جارێکی دیکە ٢٤ی رەشەممە لە هەموو

الیەک پیرۆز بێ.٢٤ی رەشەممەی ١٣٩٢ی هەتاوی

په یامی خاتوو خه جیج مه عزوور به بۆنه ی 24ی ره شه مه ، ٦8ه مین ساڵرۆژی دامه زرانی یه کیه تیی ژنانی دیموکراتی کوردستان

8


یه که م یه که می خانمی له وه ی جگه چونکه به رپرسی یه که م بوو، کوردی مودێرنی ده وڵه تی بووه ، کورد ژنانی به تایبه ت ڕێکخراوه ی یه که م ڕێکخراوێک که تا ئه مڕۆش له کۆڕی تێکۆشان دا ئاماده یه و ئه مڕۆ ئێمه لێره به بۆنه ی 6٨ ساله ی دامه زرانیه وه ، جێژن و مراسممان گرتوه . مینا خانم له دوای شه هاده تی کۆماری کوردستان و پێشه وا که ژیانی دواساته کانی محه ممه دیشه وه ،تا قازی بۆ خۆی وخۆشه ویستیی وه فا بوو، 199٨ ساڵی ڕێگا و ڕێبازی کۆمار و پێشه وا قازی محه ممه د،که ئه وینی کوردستان و ئازادیی نه ته وه ی کورد بوو،

هه ر پاراست.که باسی ڕووداوی دامه زرانی یه که م رێکخراوی جێی ده که ین، دا کورد نێو له ژنان به تایبه ت بکه ین. هه ڵویسته خاڵ، دوو سه ر له خۆیه تی یه که م ئه وه که ئه و کات ئه گه ر له نێو نه ته وه کانی شارێکی له کرابێ، ئه وتۆش شتێکی ده وروبه ر، له به غدا له ئه ستانبووڵ بووه ، تاران بووه، وه ک بووه . ئه وانه شاری گه وره و پڕحه شیمه ت بوون و ده یان ساڵ بوو ناوه ندی جووڵه و رووداوی سیاسی رووناکبیرانی کاربه ده ستان، نێوان له و بوون دانیشتووی ئه و شارانه و شارو پێته خته گه وره کانی ڕۆژاوا، هاتوچۆ هه بوو که هه مووی ئه وانه ده ور و ته ئسیری خۆیان هه بووه له کرانه وه و پێشکه وتنی عه قڵ و بیرکردنه وه ی کاربه ده ستان و دانیشتووان دا. به اڵم زۆر گرنگه له شارێکی بچووکی ئه وکاتی ده سه التێکی الیه ن له و مه هاباد له کوردستان، کارێک دا ژنان له گه ڵ پێوه ندی له کوردی یه وه ، و به غدا و تاران له که بنرێ هه نگاوێک و بکرێ کرابوون تازه یی به دا، قاهره ش و ئه ستانبوول و فکریی پێشکه وتوویی ته نیا ئه مه ده کران. یا و کوردستان کۆماری ڕیبه رانی موته مه ددین بوونی

به تایبه تی سه رۆکی ئه و کۆماره ده گه یه نێ. ده رفه تی به ئه مڕۆ که دیکه خاڵێکی دایه، دڵم له مێژیشه له و بیڵێم لێره ده زانم زۆر که راستی یه که سه ر له هه ڵویسته کردن الیه ن به ئه نقه ست خۆ له درکاندن و دانپێدانانی کۆماری راسته که ئه وه یه ڕاستی یه که ده بوێرن . گشتی و نه ته وه یی ده سکه وتێکی کوردستان، ناگۆڕێ راستی یه له م هیچ ئه وه خۆ به اڵم بوو، ئه ویش هه بوو، خۆی دامه زرێنه ری و خاوه ن که دیموکراتی کوردستانه . حیزبی دیموکراتی حیزبی کوردستانه کۆماری دامه زرێنه ری کوردستان، خوڵقێنه رانی زۆربه ی و کۆمار ڕێبه رانی و، شانازی یه کانی ئه و سه رده مه ، تێکۆشه ر وسه رمایه بوون. کوردستان دیموکراتی حیزبی موڵکی و بنێن، راستی یه دا به م دان حه یفه پێیان ئه وانه ی ناحه قی نه ک هه ر له حیزبی دیموکراتی کوردستان، به ڵکوو ناحه قی له کۆماری کوردستان و ناحه قی و ڕووداو ئه و ده که ن. حه قیقه تیش و مێژوو له له ساالنی 1945 و نه ته وه ی کورد ده سکه وتانه ی به رنامه ی هه ڵقوواڵوی بووه ، دا، شایه دیان 1946کوردستان دیموکراتی حیزبی پێشکه وتووانه ی و ئینسانی بیرکردنه وه ی و روانین به رهه می و

له سه رووی ئه م حیزبه و ڕێبه رانی سه رده مییانه ی هه مووانه وه قازی محه ممه د، پێشه وای ئه م حیزبه

بوون.دیاره بۆ یه کیه تیی ژنانی دیموکراتی کوردستان و بۆ حیزبی دیموکراتیش به دڵنییایی یه وه جێگای خۆشحاڵی یه که خاوه نی ئه و جێگه و پێگه یه ن له تایبه ت به له دامه زرانی ڕێکخراوی ده سپێشخه ری ژنان دا. به تایبه تی که هه ر دوویان، دواتریش له قۆناغه کانی له و رۆیشتوون ڕێچکه هه مان سه ر دیکه ی تیکۆشان و خه بات دا، چاالکی و تێکۆشان ژنانیان پرسی به گرنگیدان و ژنان نێو له با به اڵم هه بووه . دا خۆیان کاری به رنامه ی له ئه م که ئه وه هه ر نه بین. غافڵ ڕاستییش له یه ک له ژنان به تایبه ت رێکخراوی یه که م یه کیه تی یه ، دیموکرات حیزبی که ئه وه هه ر و کورددایه نیو به تایبه ت ڕیکخراوی کوردی یه حیزبی یه که م ژنانی پێک هێناوه ، چاوه ڕوانیی کۆمه ڵگه و خه ڵک ئه مڕۆدا ڕۆژگاری له ئه گه ر کردوه . زیاتر له وانی یه کیه تیی ئه ندامانی و تێکۆشه ران و به ڕێوه به ری و ده ره وه ی واڵت، له کوردستان دیموکرات ژنانی له هه موو کات چاالکتر نه بن و ڕۆڵ و ده وریان له کۆکردنه وه ی ژنانی کورد و پێگه یاندنیان و کارکردن بۆ پرسی یه کسانی به رچاو نه بێ، ئه گه ر گۆڤار و ده وڵه مه ند کۆنفرانسه کانیان و سیمینار و ماڵپه ڕ ره خنه رابردووه وه جێگای نه بن،به م و شوێندانه ر و نادا دادیان رابردوو، به شانازیکردن و ده بن وه ک ئه مڕۆش ئه وه یه گرنگ ناکه وێ. فریایان رابردوو پێشه نگ بن له خزمه تکردنی پرسی ژنانی به ره وپێشبردنی و کوردستان رۆژهه اڵتی له کورد

دا.به شدارانی به ڕێزی ئه م ڕێوره سمه !

به کوردستان دیموکراتی ژنانی یه کیه تیی ڕابردوو دا قوتابخانه یه ک و له 3 ده یه ی تایبه تی مه یدانێک بووه بۆ کارتێداکردن و تیکۆشانی سه دان له م و هه زاران ژن. حیزبی دیموکراتی کوردستان و ئه وان تێکۆشانی له ئاوڕ ڕێزه وه به دا ڕۆژه یه کیه تی یه که یان ده داته وه . به الم ده مه وێ وه بیریش ژنانی و کوردستان ژنانی پیوه ندیی که بێنمه وه دیموکرات به حیزبی دیموکراته وه ، هه مووی هه ر له دا له سااڵنێک نه بووه . ژنانه وه یه کیه تیی کاناڵی که یه کیه تیی ژنانیش وه ک ڕێکخراوێک له مه یدان دا نه بووه ، ژنان له ڕیزی ڕێکخستنه نهێنی یه کان، له ڕیزی پێشمه رگه کان، له ڕیزی یه کیه تیی الوانی بنه ماله کانی و تێکۆشه ران ڕیزی له و دیموکرات تێکۆشه رانی حیزب دا، هه بوون. ئه گه ر له بیرتان بێت هاوینی ڕابردوو هه ر له م شوێنه نزیکه ی 100 زیاتر زۆربه یان که لێ نرا ڕێزیان دیموکرات ژنی 30 که هه بوو تێیان دا ته نانه ت بوو، ساڵ 20 له و ئه ندام و پشتیوان بوو، زیاتر و 40 ساڵ ساڵ یاوه ری خه مخۆری حیزبی دیموکرات و تێکۆشه رانی له سه ختترین قۆناغه کان دا بوون. که وایه ژنان له ڕێره وی حیزبی دیموکراته وه ، هه موو کات به شێک له بزووتنه وه ی نیشتمانی و رزگاریخوازانه ی بوون هیزه له و بوون گرنگ به شێکی نه ته وه که یان،

حیزبی تێکۆشانی و خه بات که ئینسانی یه ی حیزبی راستیدا له بردوه . پێش به ره و ئێمه یان دیموکراتی کوردستان قه رزداری ژنانه و هه ر چی

بۆی کردبن و بۆیان بکا، زۆری نه کردوه .له ڕه خنه یه کیش ده زانم ده رفه تی به لێره پیاوانی سه ر به حیزبی دیموکرات، هه ر له ئه ندامانی ڕێبه ری یه وه تا ده گاته کادره کان و پێشمه رگه کان و ئه ندامانی ساده ی حیزب بگرم. من زۆر جار که ژن پرسی بۆ دیموکرات حیزبی روانینی له باس پیوه ندی له ئه رکه کانی حیزب و ژنان ومافه کانی له م سه ربه رزی یه وه به ده که م، دا ژنان گه ڵ له باره یه وه ده دوێم. چونکه به رنامه و پێڕه وی نیوخۆی حیزبی دیموکرات و ئه ده بیات و په سه ندکراوه کانی ڕیبه رانی نووسینه کانی و قسه و حیزبه ئه م حیزب، گرنگیدان به ژنانیان تیدا بووه . له مه یدانی کرده وه ش دا زۆر جار دام و ده زگا حیزبی یه کان، به رپه رچدانه وه ی و ژنان مافه کانی له داکۆکی به کردوه . کاریان ده کرێن، ژنان له سته مانه ی ئه و به اڵم هێشتا زۆر له و پیاوانه ی له ئاستی جۆراوجۆر ئه و هه یه ، تیکۆشانیان دا دیموکرات حیزبی له بایه خه ی پێویسته به تێکۆشانی ژنان و به مافه کانی زۆر هێشتا ناکرێ. به دی دا تێیان بده ن، ژنانی بیرکردنه وه یان و عه قڵییه ت هه ن وامان پیاوی پێشکه وتووانه تواناکانیانه وه ، و ژنان باره ی له دا، حاڵه ت باشترین له یا نیه . دیموکراتانه و پێیان وایه پرسی نه هێشتنی نابه رابه ری و سته م و چه وسانه وه ی ژنان، پرسێکی ژنانه یه و ئه وان نابێ ڕۆڵێکیان تێیدا هه بێ. ئه گه ر بمانه وێ شایسته ی محه مه د قازی پێشه وا ڕێگای درێژه ده رانی ناوی له پێوه ندی له ده بێ بین، کوردستان کۆماری و گه ڵ ژنانیش دا وه ک ئه وان عه مه ل بکه ن. له سه ر بیرکردنه وه و روانینی خۆمان کار بکه ین و هه ست کۆنه په رستانه رسووباتی له خۆمان عه قڵیه تی و بۆ ژنان بکه ینه وه . هاندانی دواکه وتووانه، پاک و نێو کارو تێکۆشان و بزووتنه وه به ئه رکی خۆمان بزانین، بایه خ به په روه رده کردنیان بده ین، ڕێگایان بۆ بکه ینه وه و پشتیوانی له تیکۆشان و خه باتیان بۆ روانین چۆنیه تیی بێت بیرمان له بکه ین. مافه کانی ژنان و پرسی ژن و جۆری بایه خدان به م جیهانی پێوه رێکی ده بێته خه ریکه گرنگه ، پرسه بۆ کارابوون و سه رده مییانه بوونی نه ک هه ر حیزب هه ر تاکه کانیش. هی بۆ به لکوو ڕێکخراوه کان و و کولتوور به حیزب ئه ندامانی بارهێنانی بۆیه له یه کسانی خوازانه ، و ئینسانی ڕۆشنبیری یه کی هه موو کات زیاتر ده بێ ببێته به شێک له په روه رده

و پێگه یاندنی حیزبیمان.ژنانی له یاده ئه م پیرۆزبایی دیکه جارێکی ژنانی یه کیه تیی ئه ندامانی تایبه تی به دیموکرات سه رکه وتن هیوام ده که م. کوردستان دیموکراتی بزووتنه وه ی و یه کیه تی یه ئه م به ره وپێشچوونی و نه ته وه ی نێو له و کوردستان له یه کسانی خوازی

کورد دایه .سه رکه وتوو بن


ژنانی خۆڕاگر!هاوڕێیانی به ڕێز!

میوانه خۆشه ویسته کان!ژنانی یه کیه تیی ئه ندامانی

دیموکرات!له الیه ن ده فته ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی دامه زرانی 6٨ساڵه ی بۆنه ی به کوردستان، کوردستانه وه پڕ دیموکراتی ژنانی یه کیه تیی هه موو و ئاماده بوان ئێوه له پیرۆزبایی دڵ به ئه ندامان و الیه نگرانی ئه و یه کیه تی یه ده که م. بۆ به رده وامی ژنانی دیموکراتی کوردستان یه کیه تیی و به ره وپێشچوونی زیاتر له تێکۆشان و بۆ ئێوه ش

ساڵمه تی و سه رکه وتن به ئاوات ده خوازم.دامه زرانی یه کیه تیی ژنانی دیموکراتی کوردستان له 24ی ره شه مه ی 1324ی هه تاوی)مارسی 1946(نه ته وه که مانه نوێی مێژووی رووداوانه ی له و دا، هه یه بۆمان ڕێزلێنانن. و یادکردنه وه شایانی که کوردستان دیموکراتی ژنانی یه کیه تیی بڵێین یه که م ڕێکخراوی تایبه ت به ژنانه که له کوردستان پێک هاتوه . ئه م ڕووداوه له چه ند باره وه جێگای ڕچه شکێنی ڕووی له پێشدا له لێ وردبوونه وه یه . حیزبی و کوردستان رۆژهه اڵتی پێشه نگبوونی و

له کوردستان کۆماری و کوردستان دیموکراتی بایه خدان به پرسی ژنان له کۆمه ڵ دا.

یه کیه تیی ژنان له سه رده می کۆماری کوردستان ته مه ن کورته ی ده وڵه ته ئه م هاتوه . پێک دا نه ته وه ی کورد له ماوه ی 11 مانگ ته مه نی خۆی گرنگ ده سکه وتی و ڕووداو زۆر سه رچاوه ی دا، باسی زۆر دا دیکه بۆنه کانی له کورد. بۆ بووه ئه و ده سکه وتانه کراوه . من لێره دا ته نیا ده مه وێ ده وله مه ندی نێوه رۆکی به کورت ئاماژه یه کی و کوردی یه ده وڵه ته ئه و کۆمه اڵیه تیی ڕوانینی بکه م. محه ممه د قازی پێشه وا واته سه رۆکه که ی ده زانین که له ساالنی 1324 و 1325 دا، الوانیش وه ک ژنان، ڕێکخراوی تایبه ت به خۆیان بۆ پێک هات و یه کیه تیی الوانی دیمو کراتی کوردستانیش، هه ر ئه و کات دامه زرا. هه ر وه ها ده زانین که منداالنیش له سه رده می پڕ فه ڕو به ره که تی کۆماردا، له بیر بواری له ئاوڕه ی هه مووه له و جگه نه کرابوون. په روه رده و فێرکردنی خۆرایی و خوێندن به زمانی زگماکی لێیان درایه وه ، ببوونه خاوه ن باڵوکراوه ی مندااڵنی گۆڤاری »گروگاڵی و خۆیان به تایبه ت

کورد« یادگاری ئه و سه رده مه یه .ئه م سه ره وه ی له و کوردستان کۆماری

بایه خی و نرخ محه ممه د، قازی پێشه وا کۆماره ، کۆمه ڵیان جۆراوجۆره کانی توێژه به گرنگی دان ده زانی. باش له م راستی یه ئاگادار بوون که ئه گه ر گرنگی ده بێ بکه وێ، پێش کۆمه ڵگا بیانه وێ و کۆمه الیه تی کاروباری له ژنان به شداریی به ده بێ بده ن. کوردستان دا سیاسیی و کولتووری ماڵ چوارچێوه ی له ژنان که بکه ن خۆش ڕێگا بێنه ده ر. ده بێ په روه رده ببن و ئه رکیان بکه وێته سه رشان و به شداری کاروباری کۆمه ڵ بن. هه ر له م روانگه یه شه وه بوو، له کۆماری کوردستان دا بایه خ به خوێنده واریی کچان و ژنان درا. هه وڵ درا ژنان بێنه نێو ڕێوڕه سم و بۆنه و کۆبوونه وه کان و وتار و قسه ی خۆیان هه بێ. پێشه وا قازی محه ممه د، بۆ خۆی پێشه نگ بوو له هێنانی هاوسه ره که ی، مینا خانم بۆ نیوکاری سیاسی و رێکخراوه یی و هانده ری هاوخه باتانی و هاوکاران و کۆمار کاربه ده ستانی کار له خۆیان کچی و ژن ئه وه ی بۆ بووه خۆی و نه ته وه یی و نیشتمانی ، سیاسی چاالکیی و

کۆمه اڵیه تی دا به شدار بکه ن.قازی پێشه وا هاوسه ری خانم، مینا ناوی لێره هێنا. کوردستانم سه رکۆماری محه ممه دی بنێرین، بۆ ساڵوی ڕێزه وه به خۆیه تی جێی دا

قسه کانی قادر وریا ئه ندامی ده فته ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان

له ڕێوره سمی ٦8ساڵه ی دامه زرانی یه کیه تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستاندا

6


خوێندنه وه ی ئایینی- ئه ویش خوێندنه وه یه کی قانوونه کان و سه ر به دواکه وتووانه - بواره کانی هه موو واڵت و ڕێوشوێنه کانی کۆمه ڵ دا، ئێرانی کردوه به دۆزه خێکی ترسناک ره سمییه تدانی شه رعییه تدان و ژنان. بۆ ژنان، به سووکایه تی بێمافی و به ده سه اڵت وه زعێکی وای خوڵقاندوه که له نێو بنه ماڵه و گه ڵ له هاسانی به ژنان دا، کۆمه ڵگه ش خۆیان مرۆیی که رامه تی ڕێز و پێشێلکرانی راستی یانه و ئه م سه ره ڕای بن. به ڕه وروو بی ئه ژماره کانی گیروگرفته هه موو گه ڵ له کچانی ژنان و تێکۆشان، ژیان و سه رڕێگای ئێران، قبووڵیان نه کردوه که له قوژبنی ماڵی مێرد و باوک دا وه ک کۆیله یه ک بۆ خزمه تکردنی پیاوان بمێننه وه و مل بۆ ئه م وه زعه رابکێشن. ئه وان له مه یدانه کانی خوێندن و خۆپێگه یاندن و له ماڵ و ده ره وه ی کارله گۆره پانه کانی له تایبه ت به کولتووری و زانستی، بواره کانی گۆڕینی بۆ خه بات هه وڵدان و به ستینی له دیار و حوزوورێکی سیاسی، هه لومه رجی مه یداندابوون و له هه یه . حاشالێ نه کراویان

کۆسپ و هه موو سه ره ڕای به ره وپێشچوون بڕوابه خۆبوون و کردوه وای سه ختی یه کان، به گه یشتن ویستی سه ر له شێلگیربوون ژیانێکی شیاوی مرۆڤی ئه م سه رده مه ، له نێو ماندووبوون و ببێ و هێزتر به ئێران دا، ژنانی

کۆڵنه دان نه ناسن.داواکارانی یه کسانی له کوردستان و ئێران!

ژنانی خه باتکار!حیزبی دیموکراتی کوردستان، هاتنی ٨ی مارس به ده رفه ت ده زانێ بۆ ئه وه ی پشتیوانیی بزووتنه وه ی ڕه واکانی داخوازه له خۆی یه کسانی خوازی له کوردستان و ئێران، دووپات خه باتکار ژنانی گه ڵ له هاوده نگ بکاته وه و له ئێران، به شه کانی هه موو کوردستان و له هه اڵواردن و کۆتایی هاتنی پێویستیی سه ر پێ ژنان دژی نابه رامبه ری چه وسانه وه و

داده گرێته وه .حیزبی دیموکراتی کوردستان له م بۆنه یه دا خۆی و ئه ندامانی تیکۆشه ران و هه موو وه بیر تێکرای رێکخراو و دامه زراوه کانی خۆی دێنێته وه یه کسانی خوازانه و خه باتی له هاوبه شی که

که شوێنێک له هه ر پشتیوانی لێکردنی تێکۆشه ران و ئێمه و حیزبی تێکۆشانی ئه رکێکی بن، لێ ئێمه ی حیزبی ئه ندامانی بڕواهه بوون وایه پێمان مرۆییمانه . حیزبی و له ره نگدانه وه ی پیاو و ژن و یه کسانیی به خه باتکردن بنه ماله ییمان و شه خسی و ژیانی له پێناویدا، به شێکی جیانه کراوه له پیناسه ی سه ره کی یه خاڵێکی دێموکڕات و مرۆڤێکی حیزبێکی شیاوی ئه ندامێکی پێناسه ی له

دێموکرات و مۆدێڕن. له پێشوازی ٨ی مارسی ئه مساڵ دا، به گه رمی پیرۆزبایی له ژنانی کوردستان ، ئێران و جیهان ده که ین. هیوامان ئه وه یه به پشتیوانیی کۆمه ڵ و به شه کانی هه موو زیاتری ڕۆژبه ڕۆژ ڕێکخراوه حیزب و هاوکاریی به تایبه تی به ئازادیخوازو خه بات گێڕه کان، بزووتنه وه ی ژنان

له کوردستان و ئێران، پتر بچێته پێش.

ساڵو له ئااڵهه ڵگرانی خه بات بۆ ئازادی و یه کسانی،

ڕۆژی مارس ٨ی بێ پیرۆز نیونه ته وه یی ژنان،

بزووتنه وه ی بۆ سه رکه وتن یه کسانی خوازی.

حیزبی دیموکراتی کوردستانده فته ری سیاسی6ی مارسی ٢٠١٤

١5ی ڕه شه مه ی ١٣٩٢ی هه تاوی

خۆشك و برایانی هێژا!ژنانی مافخوازی كورد و ئه ندامانی یه كیه تیی ژنانی دێموكراتی كوردستان!

له سه رده می کۆماری کوردستان له به هیممه تی ئاسته م دا هه لومه رجێکی زۆر پێشه وای مه زن هه نگاو بۆ سازدانی ڕێکخراوێکی گشتی و کۆمه ڵگای ئێران به که هه ڵگیرا ژنان و فکری له باری تایبه تی کوردستان به نه بوو. کولتووری سیاسی یه وه زۆر پێشکه وتوو زاڵ به سه ر کۆمه ڵگاکه مان دا به جۆرێک بوو چین وتوێژه کانی ژنان له هه موو به داخه وه که وه ها له به اڵم ده چه وسانه وه . زیاتر کۆمه ڵگا بارودۆخێک دا بوو که ژنان بۆ یه که م جار توانیان

ئه مه ش که گۆڕێ. بێننه خۆیان داخوازه کانی کوردستانی له ژنان ده سکه وتێکی گرنگ بۆ ژنان له کاری سیاسی بوو. چاالکیی دا ئێران ده گه ڕێته وه بۆ کۆمه اڵیه تی دا فه رهه نگی و و پێشکه وتوویی فکری و ده روونیی ڕێبه رانی کۆمار محه ممه د. قازی پێشه وا به تایبه ت شه خسی و مینا خانمی قازی هاوسه ری پێشه وا وه ک یه که م به رپرسی ڕێکخراوی ژنان له سه رده می کۆماردا بووه. میناخانم له سه ره تای دامه زرانی کۆماری هانده ره کانی له بووه یه کێک کوردستانه وه

پێشه وای نه مر له کارو خه باتی سیاسی دا.ئه و گه وره ی شانازی یه كی بێ گومان ریکخراوه ئه وه یه كه له ده ورانی زێڕێنی كۆماری كوردستان دا دامه زرا. هه تا ئه وكات ژنان خاوه ن

رێكخراوێكی تایبه ت به خۆیان نه بوون و رۆڵێكی كولتووری سیاسی ، بواره كانی له كاریگه ریان به م به اڵم نه بوو، كۆمه ڵگادا كۆمه اڵیه تیی و هه نگاوه قۆناغێكی نوێ له خه بات و تێكۆشانی ژنان ده ست پێكرا. پێشه وای گه وره ی كورد قازی ئینسانی و رامانی تیژ و بیری به محه ممه د، پێشكه وتنخوازانه ی خۆی زیاتر له هه موو كاتێك هه ستی به پێویستیی دامه زراندنی رێكخراوێكی هاوكاتیش كردبوو، كورد ژنانی به تایبه ت چاالك كردنی به شداری و بێ به كه ده یزانی كۆمه اڵیه تی دا، سیاسی و بوارگه لی له ژنان ئه رك و كاروباره كانی كۆمار و كۆمه ڵگا به باشی ژنان، نه خوێندوارمانه وه ی به ناچن و به رێوه ده توانێ ناكه وێ و پێش كوردستان كۆمه ڵگای ببێته ئاسته نگ و مه ترسی یه كی گه وره و جیددی دواكه وتووانه ی نه ریتی و دۆخی بۆ سڕینه وه ی

پێشوو. دامه زراندنی »یه كیه تیی ژنان« كه له الیه ن نیشانده ری كرا، پشێنیار محه مه ده وه قازی ئه وه یه له و سه رده مانه ش دا پیاوانێك هه بوون كه له خه می مافه كانی ژنان دا بوون و هه ستیان به

درێژه ی:

په یامی ده فته ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان

به بۆنه ی 8ی مارس، ڕۆژی جیهانیی ژنانه وه

درێژه ی:په یامی كۆمیته ی به رێوه به ریی گشتیی یه كیه تیی ژنانی دێموكراتی کوردستان، به بۆنه ی ٦8ه مین ساڵرۆژی دامه زرانی یه كیه تیی ژنان


خۆشك و برایانی هێژا!ژنانی مافخوازی كورد و ئه ندامانی یه كیه تیی ژنانی دێموكراتی كوردستان!

له سه رده می کۆماری کوردستان له به هیممه تی ئاسته م دا هه لومه رجێکی زۆر پێشه وای مه زن هه نگاو بۆ سازدانی ڕێکخراوێکی گشتی و کۆمه ڵگای ئێران به که هه ڵگیرا ژنان و فکری له باری تایبه تی کوردستان به نه بوو. کولتووری سیاسی یه وه زۆر پێشکه وتوو زاڵ به سه ر کۆمه ڵگاکه مان دا به جۆرێک بوو چین وتوێژه کانی ژنان له هه موو به داخه وه که وه ها له به اڵم ده چه وسانه وه . زیاتر کۆمه ڵگا بارودۆخێک دا بوو که ژنان بۆ یه که م جار توانیان ئه مه ش که گۆڕێ. بێننه خۆیان داخوازه کانی کوردستانی له ژنان ده سکه وتێکی گرنگ بۆ ژنان له کاری سیاسی بوو. چاالکیی دا ئێران ده گه ڕێته وه بۆ کۆمه اڵیه تی دا فه رهه نگی و و

پێشکه وتوویی فکری و ده روونیی ڕێبه رانی کۆمار محه ممه د. قازی پێشه وا به تایبه ت شه خسی و مینا خانمی قازی هاوسه ری پێشه وا وه ک یه که م به رپرسی ڕێکخراوی ژنان له سه رده می کۆماردا بووه. میناخانم له سه ره تای دامه زرانی کۆماری هانده ره کانی له بووه یه کێک کوردستانه وه

پێشه وای نه مر له کارو خه باتی سیاسی دا.ئه و گه وره ی شانازی یه كی بێ گومان ریکخراوه ئه وه یه كه له ده ورانی زێڕێنی كۆماری كوردستان دا دامه زرا. هه تا ئه وكات ژنان خاوه ن رێكخراوێكی تایبه ت به خۆیان نه بوون و رۆڵێكی كولتووری سیاسی ، بواره كانی له كاریگه ریان به م به اڵم نه بوو، كۆمه ڵگادا كۆمه اڵیه تیی و هه نگاوه قۆناغێكی نوێ له خه بات و تێكۆشانی ژنان ده ست پێكرا. پێشه وای گه وره ی كورد قازی ئینسانی و رامانی تیژ و بیری به محه ممه د، پێشكه وتنخوازانه ی خۆی زیاتر له هه موو كاتێك هه ستی به پێویستیی دامه زراندنی رێكخراوێكی

هاوكاتیش كردبوو، كورد ژنانی به تایبه ت چاالك كردنی به شداری و بێ به كه ده یزانی كۆمه اڵیه تی دا، سیاسی و بوارگه لی له ژنان ئه رك و كاروباره كانی كۆمار و كۆمه ڵگا به باشی ژنان، نه خوێندوارمانه وه ی به ناچن و به رێوه ده توانێ ناكه وێ و پێش كوردستان كۆمه ڵگای ببێته ئاسته نگ و مه ترسی یه كی گه وره و جیددی دواكه وتووانه ی نه ریتی و دۆخی بۆ سڕینه وه ی

پێشوو. دامه زراندنی »یه كیه تیی ژنان« كه له الیه ن نیشانده ری كرا، پشێنیار محه مه ده وه قازی ئه وه یه له و سه رده مانه ش دا پیاوانێك هه بوون كه له خه می مافه كانی ژنان دا بوون و هه ستیان به په راوێزخرانی ژنان و نه بوونی مافه كانیان كردوه و چه وسێندراونه ته وه ژنان سه رده مانێكه كه ده چه سێندرێنه وه. له سه رده می كۆمار كه باسی

نزیك به 7 ده یه له مه وبه ر ده كه ین، ژنان

په یامی كۆمیته ی به رێوه به ریی گشتیی یه كیه تیی ژنانی دێموكراتی کوردستان

به بۆنه ی ٦8ه مین ساڵرۆژی دامه زرانی یه كیه تیی ژنان

خوێندنه وه ی په یامی کومیته ی به رێوه به ری گشتیی یه کیه تیی ژنانی دیموکراتی کوردستان له الیه ن خاتوو حه لیمه ره سووڵی به بۆنه ی 68ه مین ساڵرۆژی دامه زرانی یه کیه تیی ژنان

4


ژنانی کوردستان!داواکارانی یه کسانی له کوردستان و ئێران!ڕۆژی مارس، ٨ی هاتنی بۆنه ی به پیرۆزباییتان گه رمی به ژنانه وه جیهانیی لێ ده که ین و بۆتێکۆشان و چاالکی یه کانی ئێوه و هه موو به شدارانی خه بات له پێناوی یه کسانیی ئێران و سه رانسه ری له کوردستان، ژن و پیاو ئاوات به سه رکه وتن دا، ڕۆژه له م جیهان

ده خوازین.زه نگی ده بێته پتر دێ تا مارس، ٨ی جوواڵندنی ژنان و پیاوانی داواکاری یه کسانی. سااڵنێکی زۆره نه ک هه ر له ڕۆژاوا به ڵکوو له بزووتنه وه ی به شدارانی جیهان، سه رانسه ری یه کسانی خوازی له ٨ی مارس دا، هێزی ڕوو له گه شه ی خۆیان ده نوێنن و ویست و داخوازه کانی پێشێلکارانی زه وتکه ران و گوێی به خۆیان له ژنان ئینسانی یه کانی مافه حورمه ت و

کۆمه ڵگه ی خۆیان، ده گه یه نن.

ده وڵه ت و ئێران، واڵتی له ئه گه رچی ده وڵه تی یه کان و حکوومی و داموده زگا دانیان هێشتا واڵت، پارلمانی ده ستوور و ڕسمی یان به نه ناوه و جیهانی یه دا ڕۆژه به م خه ڵکی بۆ مارس ٨ی به اڵم نه ناسیوه ، خه باتی هه وڵ و به ناسراوه . ڕۆژێکی ئێران بزووتنه وه ی یه کسانی خوازیی ژنان و ڕێکخراوه ئازادیخوازه کان، خه باتگێرو سیاسی یه ڕێوڕه سمی چاالکی و به ڕێوه بردنی پێشوازی و به بووه ڕۆژه وه ، ئه م بۆنه ی به تایبه ت به کوردستان له خه باتکارانه . نه ریتێکی له هه ر ڕه نگدانه وه ی بایه خ پێدان و هۆی تێکۆشانی به رنامه و له ژن پرسی کۆنه وه ی به مارس ٨ی چه په کان دا، نه ته وه یی و هێزه تایبه ت و به گشتی پرسی ژنان له ئه ده بیاتی بزووتنه وه ی کوردستان و ڕاگه یاندنی سیاسی و له تێکۆشان و ژیانی سیاسیی ئه وان دا جێگه و ڕێگایه وه له م هه یه و تایبه تیی پێگه یه کی

جیاوازه کانی ناوچه شار و له پێشه نگ ژنانی کوردستان، به بڕوابه خۆبوونێکی زیاتره وه ، ڕێز

له م ڕۆژه ده گرن.٨ی پێشوازی به کاتێک دا، له ئه مساڵ مارسه وه ده چین که چه وساندنه وه ی ژنان و تاوان له دژی ئه م به شه ی کۆمه ڵگه ، له زیادبوون دایه . وێڕای درێژه و به رده وامیی سته م و نابه رابه ری و توندو وعورفی یه کان، قانوونی چه وساندنه وه تایبه تی به جۆره کانیه وه به هه موو تیژی به ئه وان ناچارکردنی یا ژنان کوشتنی هه واڵ ده یان نیه ڕۆژ به رده وامه . خۆکوژی، سه ر بۆ ده ستدرێژی و ژنکوژی باره ی له هه واڵی هه یه ڕۆژێک که متر نه بیسین. ژنان دڵته زێنی خۆکوشتنی چه ندین ژن له ئاکامی بنه ماڵه و نێو له گوشار ته حه ممول نه کردنی کۆمه ڵگه دا نه خوێنینه وه . شانبه شانی دیتنی ژنان، تاوان دژی دزێوه ی گوشار و ڕووه ئه م شایه دی ئه وه ین که قه یران و کێشه ئابووری و قوربانی یانی خۆیان زۆرترین کۆمه اڵتی یه کان،

له نیو ژنان دا هه ڵ ده بژێرن.هیوایه ، و دڵخۆشی مایه ی ئه وه ی به اڵم ته مه نی نه داوه . کۆڵیان ژنان که ئه وه یه ملنه دانی ژنانی ئێران بۆ په تی کۆیله تی و یاسا دژه ژن و کۆنه په رستانه کانی کۆماری ئیسالمی، له و ڕێژیمه . ئه و ته مه نی گه ڵ له به رامبه ره له ئیسالمی کۆماری ڕێبه ری که ڕۆژه وه ڕێژیمه که ی خۆی و رووبه رووبوونه وه ی یه که م 1357دا، ره شه مه ی له مارس ٨ی گه ڵ له جیهانیی ڕۆژه و هاوپێوه ندیی ئه م دژایه تیی پێشه وه ی ڕیزی له ئێران ژنانی کرد، ژنانی ده سه اڵته ئه و گه ڵ له به ربه رکانی خه بات و

جه هه ننه می یه دا بوون.ناته بابوونی ناوی به ئیسالمی کۆماری نێوده وڵه تی یه کانی ڕێوشوێنه په یماننامه و به ئیسالم، له گه ڵ مرۆڤ مافی به تایبه ت دژایه تی و رووهه ڵمااڵوی یه وه راشکاوی و به مرۆڤ مافه کانی سه ره تاییترین ئینکاری به پێوه ندی یان که ئه ومافانه ده کا تایبه تی ژنانه وه هه یه . له ڕێگای زاڵکردنی ئایدۆلۆژیا و


به بۆنه ی 8ی مارس، ڕۆژی جیهانیی ژنانه وه

خوێندنه وه ی په یامی ده فته ری سیاسی له الیه ن کاک قادر وریا ئه ندامی ده فته ری سیاسی حیزبی دیموکراتی کوردستان له سمیناری 8ی مارس دا

بۆ الپه ره ی 5


شۆڕشگێری و ئازادیخواز خه ڵكی كوردستان!

ژنانى خه باتكار و یه كسانی خوازى كورد!

جیهانیی رۆژی به كه مارس ٨ی رۆژی ئه و و تێكۆشه ران له هه موو ناسراوه ، ژنان مرۆڤه خاوه ن هه ڵوێستانه پیرۆز بێت كه ژیانی به خت ومرۆڤایه تی به رابه ری له پێناو خۆیان كردوه . پیرۆز بێت له ژنانی خه باتكار و پیاوانی به و سه رسه ختانه ئێستا كه مرۆڤ دۆست بێ گوێدان به كێشه و له مپه ره كانى سه ر رێگا، ره وتی خه باتی به رابه ری درێژه پێ ده ده ن و ئه م رێگا پڕ هه وراز و نشێوه ده بڕن. بێگومان ژنانی یه كسانی خواز به پاڵپشتیی پیاوانی مرۆڤ دۆست ژیانی ده سته به ركردنى بۆ ئازادی هۆگرانى و مێژوویه كی كۆمه ڵگا، چینه كانی بۆ باشتر و كردوه دروست پێناوه دا له م زێڕینیان به گیانبازی و قۆربانیدان الپه ڕه كانی دیرۆكی ئه م قۆناغه یان نه خشاندوه . یه كێك له و رۆژ و قۆناغه مێژوویی یانه كه به رهه می خه باتی ژنانه ، تۆماری ئامانجه كانی و دروشم كه مارسه ٨ی رۆژی

لوتكه ی كه رۆژه ئه م نه خشاوه . تێیدا ژنان كۆمه ڵێك هه ڵگری ژنانه ، موبارزه ی و شۆرش یه كسانى، مافی له باس كه تایبه تمه ندی یه كۆمه اڵیه تی، عه داڵه تی دێموكراسی، ئازادی، فره ره هه ندی و جیهانێكی نوێتر و باشتر ده كات نێوان جیاوازی یه كانی هه موو كه ره وه ی ره د و له سێمبولێكه بڵێین ده توانین كه مرۆڤه كانه ، وێنه ی ژیان و هه وڵ و بیر و كرده وه ی ژنانه ، به بێ سیستمانه ، و چه مك به م باوه ر به كه كینه وتۆڵه ، هه وڵیانه بۆ ده سته به ركردنی مافى

مرۆڤ و جیهانێكی خۆشتر به بێ جیاوازىژنانی تێكۆشه رى كوردستان!

بۆ وه اڵتێكه وه له ژنان كێشه ی دیاره وه اڵتێكی دیكه جیاوازیی هه یه و به داخه وه ئێمه جیاوازی یه كى كه هه ڵكه وتووین جێگه یه كدا له هه یه . واڵتان دا زۆربه ی و ئێمه نێوان له زۆر له گه ڵ گشتگیره كان، كێشه له بێجگه ئێمه له جیاوازی ئه وپه ری و چینایه تی سته می نه ته وایه تییشمان سته می مرۆڤه كان، نێوان و پێكهاته كه ئه وه ی له گه ڵ له سه ره . بنه مای جیاوازی له سه ر شیرازه ی وه اڵته كه مان

نه ته وه ییشه وه له باری نراوه ، بونیاد ره گه زی پێوه ندی یه دا له م و نه ته وه ین چه وساوه ترین سیستمی له به رده م دایه . زۆرمان گرێ وگۆڵێكی بۆ داگیركه ران هه وڵی و كۆمه ڵگا سوننه تیی هێشتنه وه مان له تاریكی دا، ئه ركی ئێمه ی ژنانی چه ندقات كردوه . ئێستاش له كاتێكدا كه به ره و به ده چین جیهانی یه رۆژه له و رێزگرتن پیری داخه وه ژنانی كورد له ژێر ده سه اڵتی دواكه وتوو و دژه ژنی كۆماری ئیسالمی دا، له هه موو مافێكی ئینسانی بێبه شن و رووبه رووی سه ختترین سزاو پێشلكاری یه كان ده بنه وه . به اڵم به خۆشی یه وه كه م نین ئه و ژنه ئازا و شۆرشگێرانه ،كه ئه مرۆكه و ره هه ندی چه ن خه باتێكی داوه ته تاویان له مرۆڤیان كه باوه كان پێكهاته شكاندنی به تاریكی دا راگرتوه ، ره وتی چوونه پێش ده پێون پێشهاتوو، مه ترسی یه كانی له ترس بێ به و رێچكه یه كیان گرتۆته به ر كه رۆژ له دوای رۆژ

الیه نگرانی په ره ده ستێنێ.به م بۆنه یه وه ساڵو له پێشره وان و رێبوارانی كه كه سانه ی ئه و هه موو و به رابه ری رێگه ی خه باتی و جیاوازی نه هێشتنی پێناو له

یه كسانی خوازى دا هه نگاوێكیان هه ڵگرتوه .

دێموكراتی ژنانی یه كیه تیی كوردستان

سازمانی ئافره تانی كومیته ی خه باتی كوردستانی ئێران

دێموكراتی ژنانی یه كیه تیی كوردستانی ئێران

ژنانی كۆمه ڵه ی رێكخراوی رۆژهه اڵت

رێكخراوی ئاسۆی ژنی كوردژنانى ئازادیى رێكخراوی

كوردستان - نینا

٨ى مارسى ٢٠١٤ى زایینى١٧ى ره شه ممه ى ١٣٩٢ى هه تاوى

راگه یه ندراوی هاوبه شی ٦ رێكخراوی ژنانی رۆژهه اڵتی كوردستان،

به بۆنه ی 8ی مارس رۆژی جیهانیی ژن

خوێندنه وه ی راگه یه ندراوی هاوبه شی 6 رێکخراوی ژنان رۆژهه اڵتی کوردستان، له الیه ن خاتوو گه الوێژ په یره وان به بۆنه ی 8ی مارس رۆژی جیهانیی ژن

2

1

دیزاینی بەرگ:

ئەیوب شەهابی راد

تایپ و دیزاینی ناوەوە:

سروه فه تاحی

فارسی

ژنان بۆ پەنا دەبەنە بە خۆکوژی؟

8ی مارس رۆژی نێونه ته وه یی ژنان

خۆشه ویستی و ژیان

چی بووه هۆی پێشنه که وتنی کورد؟

به شی ئه ده بی

زانستی

راگه یه ندراوی هاوبه شی ٦ رێكخراوی ژنانی رۆژهه اڵتی كوردستان،


په یامی كۆمیته ی به رێوه به ریی گشتیییه كیه تیی ژنانی دێموكراتی کوردستان

قسه کانی قادر وریا ئه ندامی ده فته ری سیاسیی حیزبی دیموکراتی کوردستان

په یامی خاتوو خه جیج مه عزوور به بۆنه ی 24ی ره شه مه

په یامی هاوبه شی یه کیه تیی ژنانی دێموکڕاتی کوردستان و یه کیه تیی الوانی دێموکراتی رۆژهه اڵتی کوردستان

یەکیەتیی ژنانی دێموکراتی کوردستان

یادگارەکەی کۆماری کوردستان

ناساندنێكی زۆر كورتی فه لسه فه

سایكۆلۆژیای گریان

هه واڵ و چاالکی

وەرزانەیەكی

سیاسی، كۆمەاڵیەتی،

فەرهەنگی و ئەدەبیە

2

3

4

6

8

9

10

44

11

12

15

16

33

17

18

19

28

توند و تیژی به گشتی و توند وتیژی به رامبه ر به ژنان به تایبه تی 13

یه کیه تیی ژنانی دیموکراتی کوردستان ده ری ده کا

ژماره ٣٩ی گۆڤاری ژنان چاپ و بڵاوکرایهوە

Documents