The Official Organ Democratic Party of Kurdistan - I ran

No: 493 5 Sep 2008

KURDISTAN NO: 631 6 may 2014

The Organ of Kurdistan Democratic Party-Iran

به ر له مااڵوایی

ماڵپه ڕی ناوه ندیی حیزبی دێموکراتی کوردستان، رۆژنامه ی »کوردستان« له تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێت دا:

ئیمەیل‌و‌ته‌له‌فوونی‌ته‌شکیالتی‌نهێنی:+9647508578190

Tashkilat.kdp92@gmail.com

www.kurdistanukurd.cominfo@kurdistanukurd.org info@kurdistanukurd.com

www.kurdch.tv Hotbird:6 13 MHz 11137polarization: horezental-SR: 27500 - FEc : 3/4

زیان و هەڵگری جۆرێکیان هەر سڕکەرەکان، ماددە زیانی خۆیانن. بە تایبەت ماڵوێرانکەری شوێنەواری دارایی سامان و بەبادانی هەر ماددانە، ئەو بەکارهێنانی رۆحی جەستە و نییە، بنەماڵەکانیان بەکارهینەران و بەکارهێنانی کێشان و خواردن و ئاکامی لە تووشبووانیش دەبن. وێران دادەفەتێن و بەرە بەرە ماددانەدا، ئەو تووشبوانیش رۆحی جەستە و وێرانبوونی شوێنەواری

بناغەی بنەماڵەکانیان هەڵدەتەکێنێ. بەاڵم ئەمە هەمووی کارەساتەکە نییە. بوونی ڕیژەیەکی بەرچاو کەسی تووشبووی ماددە سڕکەرەکان لە هەر گوند و شارێک، چوونە سەری ژمارەی بنەماڵە لێکهەڵوەشاوەکان و زیادبوونی ژنان و مندااڵنی سەرپەرست لەدەستچوو، دەبن بە هەوێن و ماکەی زۆر کێشەی دیکە. جگە لەوەی زۆر نەخۆشی و کێشەی کۆمەاڵیەتی لە سەر زەمینەی بوونی ئەم هەمووە مرۆڤە لێقەوماوە سەرهەڵدەدەن و گەشە دەکەن، کۆمەڵ لە تەواوەتیی خۆی دا گەشە و نەشە و زیندوێتیی خۆی لە دەست دەدا و ئەگەر ڕەوتەکە بەری پێ نەگیرێ، پاش ماوەیەک کۆمەڵ نەخۆش

دەکەوێ.**

کۆمەڵی ئێران، لە سێبەری دەسەاڵتێکی دیکتاتۆرو توتالیتێر و بە هۆکاری سیاسی، فەرهەنگی، ئابووری و کۆمەاڵیەتیی سەرچاوەگرتوو لە دەسەاڵتدارەتی و بەڕێوەبەرێتیی ئیستیعدادی دا، ڕابردوو نیوی دەیە و سێ ماوەی لە ئێران، ئیسالمیی کۆماری پێک تێ دا جۆراوجۆری کۆمەاڵیەتیی کێشەی قەیران و گەشەکردنی و سەرهەڵدان هاتوە. بەاڵم ڕۆژهەاڵتی کوردستان لە ماوەی دەسەاڵتدارەتیی ئەو ڕێژیمە دا، النکە و ژینگەی بزووتنەوەی نەتەوەیی و ئازادیخوازی و مەیدانی بەربەرەکانی لە گەڵ سیاسەتە کۆنەپەرستانەکانی ئەو دەسەاڵتە بووە. ئەم ڕاستییە لە الیەک هۆکار بووە بۆ بوونی وشیاری و بەرزبوونی ئاگایی گشتیی خەڵک بە تایبەتی الوان و دووری کردنی ڕێژەیی ئەوان لە دیاردە نەرێنییەکان و یەک لەوان بەکارهێنانی ماددە سڕکەرەکان. بەاڵم هەر بوونی ئەو گیانی بەربەرەکانی و ئازادیخوازییە لە نێو الوانی کوردستان دا، لە الیەکی سەرکوتکەرەکانی ئەمنییەتی و دامەزراوە دام ودەزگا و ئەوە، هۆی بە بووە دیکەوە بزانن و ڕێژیمەکەیانی دەسەالتدارەتیی بۆ گەورە مەترسییەکی بە ئیسالمی کۆماری ئەنقەستی بە پشتگوێ خستنی دواخستن و بدەن. نەهێشتنی وێرانکردن و هەوڵی بە تایبەت بەرنامەی پرۆژە و نەکردنی تەرخان ئاوەدانی و باری لە کوردستان بووە ئاگایانە هەوڵێکی بژیو، داهات و کار و دابینکردنی دامەزراندن و بەرهەمهێنان و بۆدروستکردنی زەمینەی پاڵپێوەنانی الوانی کوردستان بەرەو یەک لەم دوو چارەنووسە: ببن بە چەکدار و مۆرە و خزمەتکاری ئەم دام ودەزگایانە، یا بەرەو ئیعتیاد و نەخۆشییە پڕزەحمەت و کاسپیی تەنانەت بن! وێران نێوەوە لە بڕۆن و دیکە کۆمەاڵیەتییەکانی پێ ڕەوا سنوورەکانیشیان لە کەلوپەل راگواستنی هێنان و کۆڵبەری و مەترسیداری لە جیا دیکەی چارەنووسێکی ئەوەی بۆ دەسڕێژ بەر دەیاندەنە ئاسانی بە نابینن و

هەڵبژاردنی ئەم دوو ڕێگایەیان نەبێ.لە سەر ئەم زەمینەیە، جگە لەوەی ژمارەیەکی زۆر لە الوانی کوردستانیش تووشی داوی ئیعتیاد بوون، ماوەیەکە رۆژهەاڵتی کوردستان بە تایبەتی ناوچەی سەردەشت و سادرکردنی بەرهەمهێنان و مەڵبەندی بە بوون دەوروبەر، ناوچەیەکی چەند پڕمەترسیترین جۆری ماددەی سڕکەر کە بە »شیشە« ناسراوە. ژمارەیەکی بەرچاو باڵوکردنەوەی فرۆشتن و بەرهەمهێنان و بۆ خۆیان بێویژدان هەلپەرست و مرۆڤی مووچە، نێوباغ و خانووی ئەنبار و زۆرماڵ و کردوە. تەرخان خەتەرناکە ماددە ئەم تاقیگە و کەلوپەلی دروستکردنی ئەم ماددەیەیان تێ دا جێگیر کراوە. چۆنیەتیی هاتنی باڵوکردنەوە و شێوەکانی دەکرێ، لێ دروست »شیشە«یان ماددانەی دەرمان و ئەو بەڕێکردنی بۆ شار و ناوچەکانی دیکەی کوردستان و ئێران، داهاتی سەرسوڕهێنەری دامودەزگا کاربەدەستان و هەبوونی دەست تێ دا ڕۆڵ و ماڵوێرانکەرە، بازرگانییە ئەم ئیتالعاتی و سەرکوتکەرەکان لەم بازرگانییە دا، ڕادە و ژمارەی قوربانییەکانی پەرەگرتنی ماددە مەسرەفی درێژخایەنەکانی کورتخایەن و خەسارە ماددەیە و ئەم مەسرەفی هەرەوەزیی کاری هەڵمەت و دەگرێ هەڵ ماددەی شیشە، تایبەتی بە سڕکەرەکان و راگەیەنەکانیان کوردستان و ڕۆژهەاڵتی سیاسییەکانی ڕێکخراوە حیزب و ئاستی لە دەرەوەی نیوخۆ و مەدەنیی چاالکانی دامەزراوە و تەلەڤیزیۆنەکانیان و تایبەتی بە

کوردستانی لە سەر بکرێ.**

غافڵبوون و بێتەفاوەتبوون لە زیانەکانی ئەو دیاردەیە و نەبوونی بەربەرەکانییەکی گشتی و هەمەالیەن لە گەڵ نیازی چەپەڵی کردنی کوردستان بە کارگەی بەرهەمهێنان و سادرکردنی ماددە سڕکەرەکان، کەمتەرخەمییەکی گەورەیە. کەمتەرخەمییە لە ئاست ئێستا و داهاتووی کۆمەڵ و خەڵکێک کە خەریکە دەبن بە نێچیر و پارووی بازرگانانی ڕۆژهەاڵتی سیاسیی ڕێکخراوێکی حیزب و هەموو سەر لە خوێن. فرمێسک و کوردستان و لە سەر گشت الیەن و تاکێکی وشیار و بەرپرس لە نێوخۆی ڕۆژهەاڵت پێویستە بەرامبەر ئەم هەڕەشە و مەترسییە، وەدەنگ بێن. هەڵویست هەبوون و هاتنە مەیدان بەرامبەر بەو هەڕەشە و مەترسییە، ئەرکێکی ئینسانی و ئەخالقی و نەتەوەییە. هەڵمەتێکی وەڕێخستنی بۆ بکەین دروست ئیرادەیەک هەموان بە هاتوە ئەوە کاتی رۆژهەاڵتی خەڵکی زیندوێتیی ساڵمەتی و سووتێنەرانی دوژمنان و دژی لە گشتی

کوردستان.

بۆ بەربەرکانی لە گەڵ بەرهەمهێنان و فرۆشتنی ماددەی شیشە، هەڵمەتێکی گشتی پێویستە

ناوه ندی منداڵپارێزیی ڕۆژهه اڵتی کوردستان له چاالکییه کی وێنه کێشانه وه دا ده یان منداڵی له ده وری یه ک کۆ کرده وه .رۆژی پێنجشه ممه ، 11ی بانه مه ڕ ناوه ندی منداڵپارێزیی ڕۆژهه اڵتی کوردستان به به شداریی ده یان منداڵی که مپه کانی

سه ر به حیزبی دێموکراتی کوردستان فستیڤاڵیکی گشتیی وێنه کێشانی وه ڕێ خست.له و چاالکییه دا مندااڵن خولیاو خۆزگەکانیان بە وێنە دەربڕی.

قادر‌وریا

به ڕێوه چوونی فستیڤاڵی به هاریی وێنه کێشانی مندااڵن

ئێران! لە بەلووچستان سیستان و سەربە گوندەکانی لە یەکێک لە قوتابخانەیەک

لە سەردەمی ئێستادا دەزگاکانی ڕاگەیاندن پێشڕەوی ڕەوشەنگەری و تێگەیاندنی خەڵکن. چەندسەد هەزار و ڕاگەیاندنیش دا نێو لە ماشەڵا ڕاگەیاندنی خۆمان بە ڕۆژنامەنووسی ساڵە 200 نزیکەی لێهاتوویەوە پڕۆفیشناڵ و چاالکە. دیارە نابێ ڕۆژنامە خۆمانتان لەگەڵ کە بچێت لێ تێک کوردییە ڕۆژنامە ئەم باو کوردی زمانی بە لەمەوبەر ساڵ 117مەبەستم خۆمان دەڵێم کاتێک من کرایەوە. وەک نەخشەیەکی لەسەر خۆمانەی ئەم هەر دیکە. هیچی خۆمانە و پشیلەیە و لە ڕۆژئاوای ئەفغانستان و پاکستانەوە تا ڕۆژهەاڵتی تورکیا و بەحرە چی و نازانم خەلیجی دەریای دوو نێوان بەرینایی بە عێراقی چی، نازانم خەلیجی دەڵێم بۆیە گرتووە. خۆ لە قەزوینی کۆنەکەی ئێستاش شەڕی مەجووسیەکانی باکووری خەلیج و تازییەکانی باکووری ئەم کەنداوە بەردەوامە. یەک دەڵێ خەلیج بە شێوەیەک عەرەبی دەزانێت، نازانن و جەماعەتەکەی قەبیلەی قورەیشی پێش ئیسامیش عەرەبیی وا پێش فارس« هەمیشە »خەلیجێ دەڵێن کەنداوەکەش باکووری الی لەالیەن ناوچەیە ئەم ئاوەدانبوونەوەی لە بەر تەنانەت ساسانییەکان

مرۆڤەوە فارسییەکی وەک چاوی کەڵەبابی زانیوە. ئەم بوو. خۆمان جوگرافیای ناساندنی بۆ تەنیا سەرەوە ئەوەی ڕۆژنامەگەریی ساڵە 200 نزیکەی ماوەی خۆمان جوگرافیایەی و لێهاتوو پڕۆفیشناڵ و ڕۆژنامەنووسی ئەوەندەی بەردەوامە و تێ دا ڕاستگۆ تێ دا پەروەردە بووە کە ئەم جەماعەتی ڕۆیتەرز و مۆیتەرز و

ئاسۆشیتێدپرێس و شتە هەر تۆزیشمان ناشکێنن. لە نێو ئەم ڕۆژنامەنووسە لێهاتووانەی خۆمان دا ماڵپه ڕێکی »وەزین« بە زمانی شیرینی فارسی کە هەموو دانیشتووانی سەر جوگرافیای شێوە بەڕاستی کردۆتەوە، باو جوانی بابەتێکی بگەن، تێی دەبێ پشیلەکە

جێگەی سەرنجە.ماڵپه ڕه کە کە بە زمانی دیسان شیرینی فارسی لە تەنیشت لۆگۆکەی لە دەردەکەوێت«، ڕۆژهەاڵتەوە لە ڕۆژێک هەموو »خۆر نووسراوە

بابەتێکی تازەدا باس لە ڕەگەزی کوردان دەکات.بە سەر ژنانی رێکخراوێکی وەاڵمی بابەتێک دا لە ناوبراو ماڵپه ڕی یەکێک لە حیزبە زیددی ئینقابەکان دەداتەوە. گوایە رێکخراوەکەی ژنانی سەر بە زیددی ئینقاب بە زمانی سووتاوییەوە باسی پێشێل کردنی مافی

ژنانی لەسەر پێستی پشیلەکە کردووە.ماڵپه ڕه پڕۆفیشناڵەکەی خۆمان کە بەتەمایە هەموو ڕۆژێ بەیانیان لە جیاتی خۆر دەرکەوێت، لە وەاڵمی ئەم بابەتەدا باسی مەترسییەکی زۆر تێگەیاندنی مەبەستی بە بابەتەکە نووسەری زمان. هێناوەتە گەورەی کە هەڵداوەتەوە گەورە ڕازێکی لەسەر پەردەی زانیاری خوازیارانی ئەوە بەسوودە. زۆر یەکانگیریی جوگرافیاکە بۆ ڕازە ئەم دۆزینەوەی بەپێی بکات. شاراوە مێژوویەکی بە ئاماژە ماڵپه ڕه ئەم جارە یەکەم کشوەری غەربی غەیوری مەرزنشینی بەرادەرانی نوێیە زانیارییە ئەم نزیکیان خزمایەتیی ئەڵمانی دا هیتلێری لەگەڵ خۆمان پەهناوەری لە پەردە رازە نهێنی و ئەم زیاتری کردنی ئاشکرا بۆ ماڵپه ره کە هەیە. هەستی کەس ئێستا تا کە هەڵدەداتەوە خزمایەتییەک زەماوەند و سەر پێ نەکردووە. لە وتاری ئه و ماڵپه ڕەدا لە تۆڵەی فەرمایشی رێکخراوەکەی دەڵێت پەهناوەردا ئێرانی لە ژن مافی پێشێل کردنی بە ژنان سەبارەت سەرۆکی پەکەکە کە ماوەی 16 ساڵە لە زیندانی ئیمراڵی دایە خودا دەزانێ چەند ساڵ بەر لە دەستبەسەرکرانی زەماوەندی لەگەڵ کچێکی 6 سااڵنی کوردی ڕۆژهەاڵتی بە ئەسڵ ئاڵمانی کردووە. بەحیسابی نووسه ره که کە دەبێ کوردستانی ڕۆژهەاڵت کە هەمان غەربی کشوەری خۆمانە زیددی ڕەنگە یان ئاڵمانیا لە بەشێکە داناوە، بۆ ناشیرنەی نێوە ئەم ئینقاب ئاڵمانیا بەشێک لە غەربی کشوەر بێت. ماڵپه ڕه کە وێنەی هاوسەرە کوردە دوژمنێکی کارەی بەم داناوە و ئۆجاالنیشی بەڕێز ئەڵمانیولئەسلەکەی گەورەی بۆ ئەم واڵتەمان دروست کردووە. ئەوەمان لەبیر نەچێت کچە شەش سااڵنەکە کە دوای گیرانی بەڕێز ئۆجاالن گەورە بووە، خۆی لە سوێندان دا نوقم دەکات و دەڵێت من ئەندامی حیزبێکی دیکەی رۆژهەاڵتی

کوردستانم.بە پێی زانیارییەکانی ئەم ماڵپه ره ، لێکدانەوەی هەڵەچێن بە کورتی بەم

شێوەیە دەبێت:ئاڵمانیا بەشێکە لە غەربی ئاڵمانیا یان 1- غەربی کشور بەشێکە لە ئینقاب زیددی کە تورکیا کوردستانی حزبێکی سەرۆکی کشوەر.2- -3 کشوەرە. غەربی مونحەلـلەی حیزبێکی زاوای باکوور، دەڵێت پێی کچی زیددی ئینقاب لە تەمەنی ٥ تا 6 ساڵی دا دەگاتە »حەددی بلووغ«. بە خۆمانەوە کشوەری غەربی کوردی ڕێگەی لە باکوور کوردی -4هیتلێر و سەرئەنجام ڕووداوی هۆلۆکاست خزمایەتی دەگەنەوە واڵتی نێوان مەودای لە ئاڵمانیۆل ئەسلەکە کوردە کچە بنەماڵەی دەستی بە هاوسەرە بنەماڵەی زێدی دەکاتە کە ڕوویداوە ڕەندۆڵە پیرناسر و -٥ کوردستان. باکووری حیزبەکەی سەرۆکی ئاڵمانیولئەسلەکەی هۆلۆکاست خۆمان، پێشووی سەرۆک کۆماری بۆچوونی پێچەوانەی

ئەنجام دراوە و هەر لەبنەڕەتەوە کاری کوردی زیددی ئینقابە.

عەلی لەیالخ

کتێب یه کێک له کۆنترین به رهه مه فیکری و باشترین به که مرۆڤه کانه فه رهه نگییه کانی دۆستی مرۆڤ پێناسه ده کرێ و هه ر له سه ره تای له ئینسان ئێستا تا شارستانییه ت ده سپێکی به نووسه ران بیران و خاوه ن ژیاوه و گه ڵی زانستی و به رهه مه ئافراندن وکۆکردنه وه ی »کتێب«دا قه باره ی له خۆیانیان ئه ده بییه کانی بۆ که ڵک وه رگرتنی مرۆڤه کانی دیکه ، به تایبه ت ڕه وته ئه م کردووه و پێشکه ش داهاتوو نه وه ی بایه خداره فه رنگییه هه ر درێژه ی هه یه و ده توانین بڵێین هه تا فیکرو زانست هه بێ وکۆمه ڵگه بوونی له بۆیه هه ر هه یه . بوونی »کتێب«یش هه بێ واڵته ڕاهێنان وفه رهه نگی رێکخراوی الیه ن بانه مه ڕ یه کگرتووه کانه وه )یۆنسکۆ( رۆژی 3ی »رۆژی به هه رساڵێ ئاوریلی به 23ی به رانبه ر یه که مجار ناساند. جیهان دا له کتێب« جیهانیی به )ناشران(و نێونه ته وه یی یه کیه تیی الیه ن له دانیشتنی 28مین له ئیسپانیا واڵتی پێشنیاری به رۆژێک دانانی پیشنیاری گشتیی)یۆنسکۆ( ناوی »کتێب« هاته ئاراوه که دوایی به پێشنیاری مؤلف(ی )حق به رهه م خاوه ن »مافی رووسیه پێ زیاد کرا. هۆکاری هه ڵبژاردنی 23ی ئاوریل )3ی بانه مه ڕ(، ده گەرێته وه بۆ ڕه سمێکی کۆن له ئه یاالتی کاتونیای ئیسپانیا که له و رۆژه دا کتێب فرۆشه کان له گه ڵ هه رکتێبێک گوڵێکی سووریش ئه م هه روه ها و، ده که ن کڕیاران به پێشکه ش مه رگی دایکبوون و له گه ڵ له ڕێکه وته رۆژه

هێندێک له نووسه رانی به ناوبانگی جیهان. به پێی لێکۆڵینه وه مێژووییه کان، به دیهاتنی 3٥00ساڵ بۆ ده گه رێته وه پیتی)حرف(ی خه تی یه که م بابولییه کان سۆمرییه کان و زایین و پێش به وێرانه کانی له خه ت ونووسینن. داهێنه رانی جێماو له شوێن و شاری سۆمرییه کان باس له وه که سی وکتێبخانه ی تاکه کتێبخانه ی که ده کرێ )تلو( کتێخانه ی باره وه له م هه بووه . و... ئایینی نووسراوی گڵی له وحی 30000 له زیاتر که ئه دبیاتی به ناوبانگه . بوونی کۆنترین تێ دا بووه ئه فسانه کان تومارکردنی ئینسانی و ناسراوی گیل جوانه مه رگ چیرۆکی)قاره مانی وه کوو

سۆمرییه کان ده ڵێ؛که پێ ئه وه مان گمشن( به تایبه تیان گرنگی که بوون که سانێک یه که م ئه وه ی پێش که ئاماژه یه جێی »کتێب«داوه . چینیه کانه وه ، الیه ن له بکرێت دروست کاغه ز ئینسانه کان له سه ر به ردو گڵ و پێستی ئاژه ڵه کان بابه ته زانستی وفیکرییه کانی خۆیانیان ده نووسی.

به ره به ره دوای دروست کردنی کاغه ز ئه ژماری تا ستاند و په ره ی کتێبه کان ناوه رۆکی کتێب و ئه مرۆ که ئیتر ئه م به رهه مه فه رهه نگی و پڕبایه خه به الی هه موو که سێکه وه ناسراوه و هه ر له رێگه ی خوێندن ونووسین و فێری ئینسان کتێبه کانه وه راده ی بڵین: ده توانین وایه که ده بێ. زانست هه ر پێشکه وتوویی فه رهه نگ و زانست و خوێندنه وه ی ئاستی به گرێدراوه کۆمه ڵگایه ک

کتێب و چاپ و باوکردنه وه ی.سه رهه ڵدانی هۆی به ئه مرۆکه ئینترنێت و پەرەسەندنی جوراوجۆرو میدیای تۆره کۆمه اڵیه تییه کانی دیکه ، کتێب تاڕاده یه ک له )مطالعه ( کتێب خوێندنه وه ی خراوه و، په راوێز هۆی بۆته ئه مه ش دابه زیوه . نزم تائاستێکی په روه رده یی فه رهه نگی و چاودێرانی نیگه رانی کتێب له که وتنه وه دوور چونکه جیهان دا. له بنه مادارو زانستی له مرۆڤه دوورکه وتنه وه ی پشت که کۆمه ڵگەیە ئه و به رده وام. پێشکه وتنی

له کتێب ده کات، ده که وێته نێو دنیایه کی نه زانین . هه ر بۆیه گرینگیدان به کتێب و خوێندنه وه ی کتێب به که لتوورێک ناوزه د کراوه به ناوی )فه رهه نگی کتێب موتاالی ده بێ واته خوێندنەوە(،که کتێب وه کوو فه رهه نگێک ڕێزی لێ بگیردرێ و له الیه ن ئه رکه ئه م بدرێت. پێ په ره ی تاکێکه وه هه موو باوک و ئه ستۆی له بنه ماڵه وه له جار یه که م به ئۆگری حه ز و منداڵییه وه له هه ر دایکانه که کتێب وکتێب خویندنه وه له منداڵه کانیان دا وه گه ر گه ڵ له که هان بده ن ئه وان هه رده م بخه ن و به وه یه پێویستی ئه وه ش هاورێ. به ببن کتێب که خودی باوک و دایکه کان گرینگی وکاتی تایبه ت له بنه ماڵه دوای کتێب. بۆ خوێندنه وه ی دابنێنن

قوتابخانه کان مامۆستا له م باره وه به رپرسن. له کتێب گرینگیدان وخوێندنه وه ی ڕه وشی کوردستانیش رۆژهه اڵتی که به گشتی ئێران باش ڕه وشێکی نه ته نیا به داخه وه ده گرێته وه الیه ن له مه ترسیداره وجاروبار به ڵکوو نیه کتێب که لتووری الوازی هۆکاری کارناسانه وه ناسی خه سار ئێران کۆمه ڵگه ی له خوێندنه وه ده کرێت و هاواری خۆیان ده رده بڕن که به رپرسانی فه رهه نگییه خه ساره ئه م بیستی گوێ سه ره وه له م فه رهه نگی به رنامه یه کی پان و هیچ نین و دەرخستنی له ته نانه ت ناخرێ. رێک باره وه داتاو ئاماری دروست له م باره وه چه واشه کاری له کتێبخانه کان به رپرسی نموونه بۆ ده کرێ. ئێران ڕاده ی خوێندنەوەی)مطالعه ی(کتێب بۆ هه ر باوکردوه دقیقه ی 78 شه ورۆژێک دا له تاکێک به بوو بۆیه ڕاستییه، له دوور ئاماره ئه م که چونکه فه رهه نگی، چاودێرانی ناڕەزایەتی هۆی به گوێره ی به رپرسی پێشووتر و داتاکانی دیکه ؛ بۆ ته رخان ده که ن ئێران 2 ده قیقه کات خه ڵکی خوێندنەوەی کتێب! جێی ئاماژه یه به پێی ئاماره جیهانییه کان بۆده رکه وتنی ڕاده ی حه زو ویستی خوێندنه وه )مطالعه ( له واڵتانی جیهان )مه به ست کتێبی ماڵپه ڕو ڕۆژنامه و ئیدی کتێبه ( ته نیا خانه ی ناچنه دیکه باوکراوه کانی ده رسی و

خوێندنەوەوە.

به کتێب خوێندنه وه ی نموونه یه کی چه ند پێی داتا ره سمییه کان له ئاستی جیهانی دا:

ئینگلیستان٥٥ ئه مریکا20چرکه ، خه ڵکی کات شه ورۆژێک له چرکه، 90 ژاپۆن چرکه، ته رخان ده که ن بۆ خوێندنەوەی کتێب. له م باره وه کاربه دستانی ئێران به چه واشه کردنی ئاماره کان و زیکری دوعاو قورئان و خوێندنی تێکه ڵ کردنی خوێندگاکان له ده رسییه کان کتێبه مه زهه بی و به رز ئێران له )مطالعه ( ئاستی تێ ده کۆشن پێشکه وتووه کان دا واڵته گه ڵ بده ن وله نیشان ره که به ریی بکه ن هه ر بۆیه ئاماری 1٥ چرکه یان

باوکردووته وه !شتێکی به کتێب بپرسی که س له هه ر به گشتی حه زو ویستی بۆ ئه ی باش ده زانێت، له زانایه به م دۆسته کتێب وگرینگیدان خوێندنی کۆمه ڵگه ی ئێمه دا رۆژبه رۆژ له دابه زین دایه ؟ یان کڕین وخوێندن کتێب که لتووری که بکه ین چی پرسیاری دوو ئه مه باره وه له م بکات؟ گه شه

دنیای سه رهه ڵدانی بێشک سه ره کیی وگرینگن . مه جازی وگه شه ی ئینترنت کاریگه ریی زۆری دانا به سه ر حه زو ئۆگری بە کتێب خوێندنه وه به اڵم ژێرخانی ژێده ر و چونکه نیه . ته واو پاساوێکی فیکری و زانستی تا ئێستاش هه ر کتێبه . به تایبه ت کۆمه ڵگه ی دواکه وتوو زۆر پێویستی به هه وڵ و

تێکۆشانی زیاتره له م باره یه وه . هاندانی هۆی ده بنه که ئه رکانه ی ئه و

زیاتر بۆ خوێنده وه ی کتێب:خوێندنه وه ی کێبه رکێی به رێوه بردنی -کە کتێبه ی لەو کورته یه ک نووسینی کتێب و

خوێندراوه ته وه .گه وره کان کتێبه ناوه ڕۆکی -گوڵبژێری کتێبیکی له زۆره وکۆکردنه ویان الپه ره یان که کتێبه و ئه و ناساندی هۆی ببێته هه تا بچووک

خوێنه ر بۆالی خۆی ڕاکێشێ.-ئاماده کاریی و ئاسانکاریی زیاتر بۆ ئه وه ی وه کوو)کرێنی بواره دا له م مێرمندااڵن مندااڵن و بۆ یارمه تیدانیان رێنوێنی و هاندان ، کتێب، به که عاده ت ببێته که ئامانجدار خوێندنه وه ی شێوه ی حه وتووانه یان مانگانه کتێبی تازه بکڕن

بۆ مندااڵن و....له ڕێزگرتن که ئه وه هیوای به بۆ دیاریکراو کاتێکی ته رخان کردنی کتێب و تاکێکی هه موو له الی کتێب خوێندنەوەی گه ره نتی که فه رهه نگ وکه لتوور، ببێته کورد

پێشکه وتن وسه رکه وتنی کۆمه ڵه .

زانایه،که به خته وه ر و کاتێک کۆمه ڵگا خوێندنی کتێب ببێته کاری رۆژانه »سوقرات«

زۆر کتێب بخوێننه وه ، تا تێ بگه ن که زۆرشت نازانن. »مۆنتسکیو«

په یچی صالحی، الف.نیک ژێده ر:ماڵپه ڕی قسه ی گه وره پیاوان...

ژماره : ٦٣١

١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣

٦ی مای ٢٠١٤هەڵەچێنی

هۆلۆکاست کاری کوردی ئاڵمانیولئەسلە

ڕۆژی جیهانیی کتێب و چه ند قسه یه ک

مسته فا شێخه

رۆژنامەی1٠ ژماره : ٦٣١ سیاسی١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤

عه لی بداغی

له کرێکار ڕۆڵـــی خـــۆی داو پێناسه ی لــه کرێکار ئاوه دانی و پێشکه وتوویی، گرێدراوی واڵت دا کۆمه ڵگاو جێگه و پێگه ی ئه و کۆمه ڵگایه و واڵته، له چاو کۆمه ڵگاو

واڵتانی دراوسێی و دوور و نیزیکێتی.له بــه ر ده رفه تێکه بۆنه یه ک و کرێکاریش ڕۆژی کرێکار و پایه ی پله و له ڕێزگرتن بۆ شتێک هه موو به اڵم ئــه وان ، له ویست و داخــوازی پاشانیش گوێگرتن ئاخۆ جێگه و پێگه ی کرێکار له واڵتی ئێران چیه و ویست و

داخوازه کانی ئه و توێژه ی کۆمه ڵگا چه ند و چۆنن؟له ئێران له کرێکار توێژی ئه مڕۆکه بڵێین ئه گه ر به شمه ینه تی هه ژاری و ده ژین و بــارودۆخ دا سه ختترین ــان و گــوزه رانــیــانــه ، ئــه وه نه به شی جــیــانــه کــراوه ی ژیـدروشمه و نه مه زلووم نیشاندانی کرێکاران، به ڵکوو ئه وه ڕاستییه کان و ئاماره کانن که ده رده خه ن توێژی کرێکار له ئێران چه نده له مافه کانیان بێبه ش و باری گوزه رانیان

چه نده سه خت و ناهه مواره .ئــێــران لــه مــــاوه ی ســااڵنــی ڕابـــــــردوودا بــه هــۆی له الیه ن ئه تومییه کانی به رنامه ناڕوونیی سه رکێشی و نــه تــه وه رێــکــخــراوی تــایــبــه ت بــه جیهانی، کۆمه ڵگای یــه کــگــرتــووه کــان و یــه کــایــه نــه و چــه نــد الیــه نــه لــه الیــه ن ئه مریکاو هاوپه یمانه کانی و، یه کیه تیی ئورووپاوه خرایه ژێر سه ختترین گه مارۆ ئابوورییه کان. له سۆنگه ی و ئه و فشارۆ گه مارۆیانه وه، وه به رهێنه ره بیانییه کان له ئێران هاوکاری و ئابوورییه کان زه به الحه کۆمپانیا کشانه وه ، له زیــاتــر ــرت، راگـ ئــێــران لــه گــه ڵ هاوپه یمانییه کانیان داخران، ئێران له پیشه ییه کان کارگه کارخانه و نیوه ی زه رفییه تیان نــیــوه ی لــه که متر بــه دیــکــه ش ــه ی ــه وان ئسیاسه تی به په ره ی ده وڵه تیش هه ناسه بڕکێ و که وتنه هه وسارپچڕاوی هاورده ی کااڵ به تایبه ت له واڵتی چین داو له سۆنگه ی هه موو ئه وانه شه وه ئه وه چینی کرێکار بوو که زیانی قورس و گورچکبڕی وێ که وت. کرێکار به ر له هه موو شتێک ئه منیه تی شوغلی نه ماو کاره کانیان له ده ست دا، مووچه و حه قده ستی مانگانه یان چه ند مانگ چه ند مانگ دواخراو، نرخی ئاوسان فڕی، به اڵم مووچه و نه بزووت، داو ده رمان له جێی خۆی ئه وان حه قده ستی گران بوو، بازار بۆ ئه وان بووه کابووس و ئه وانه ی له هێڵی ژێر خزینه بێده نگی دا له ــردوودا ڕاب ساڵی چه ند نیزیک به ته واویان خه ڵکی کرێکارو هه ژاری، زۆربه ی

بێکاری که م داهاتی کۆمه ڵگا بوون.ــوازی کــرێــکــاران لــه ئــێــران لــه ســه ر ویــســت و داخـخۆیان ناتوانن ڕێکخراوو کۆڕو کۆمه ڵی خۆیان هه بێ، ناڕه زایه تی و داوا سینفییه کانی ئه وان به چاالکیی ئه منیه تی

لێک ده درێته وه و هه ر بۆیه ش ده بینین که م نیزام دژی واڵت دا زیندانه کانی له کرێکارییانه ی چاالکه ئه و نین حوکم و قورستترین خــۆیــان سینفیی داوای لــه ســه ر

درێژماوه ترین سزای زیندانیان به سه ردا سه پاوه .گــه وره ی ئێستادا ئێرانی له کرێکار ماڵی سفره ی مانگانه ی مووچه ی بنه مای ــردوه ، ک ڕووزه رد ماڵێی ئه وانه ی ده وڵه تییه کان و فه رمانگه کارخانه و کرێکاری به اڵم تمه نه ، هــه زار 600 ده یانگرێته وه کــار قانوونی حکومییه کان ناوه نده هه ر خودی ڕه سمییه کانی ئاماره ده ڵێن هه ر بنه ماڵه یه کی 4 که سی له بارودۆخی ئێستادا که متر له یه ک میلیۆن و له شاره گه وره کان دا که متر له 1 میلیۆن و ٥00 هه زار تمه نی داهات هه بێ، که وتۆته بن کارگێڕانی کاربه ده ستان و له کام هیچ هــه ژاری. هێڵی حکوومه ت نه له خۆیان ده پرسن و نه بۆیان گرینگه که به و که مه مووچه و حه قده سته چۆن بژیوی کرێکارێک

ماڵ و بنه ماڵه ی دابین بکاو ڕووزه ردیان نه بێ؟سه رباقی ئه وه ش ئه وه ی مۆته که ی ژیانی کرێکار له داهاته یه تی، به و که مه مووچه و پاراستنی کار ئه مڕۆدا چونکه ده بینێ له نرخی بێکاری سه روو سه دا 30، له و

بارودۆخه ی له ساڵ دا به ده یان هه زار ده رچووی زانکۆ بارودۆخه دا له و ــاره وه ، ک به بێ کار ــازاڕی ب نێو دێنه ــه ی کــارگــه و ــ وه زاره تـــه کـــان چــووکــه ده بـــنـــه وه و ده رککارخانه کانیش پێ به پێی بارودۆخی شپرێوی ئابووریی په ره بێکاره حه شیمه تی هه ر ئــه وه داده خــرێــن، واڵت گرینگه کرێکار بۆ ئــه وه ی بارودۆخه دا له و ده ستێنێ؛ پاراستن و ڕاگرتنی کاره که یه تی، ئه وه ش وای کردوه ددان به جه رگی دابگرێ و ئازاری هه موو نه هامه تییه کانی ژیان به جه سته و دڵی بکێشێ بۆ ئه وه ی ئه و که مه ده القه یه شی له ژیان دا لێ دانه خرێ. جیا له وه ش ئه مڕۆکه خاوه نکاران کرێکاران ئابووریی واڵت و باردۆخی له باش زۆر که

ده زانن، له کاتی دامه زراندن و سپاردنی کار به کرێکاران ناچاریان ده که ن له مافی بیمه ی کۆمه اڵیه تی خۆش بن و، بۆ مانگه یه چه ند ئه وانیش زۆربــه ی کاری گرێبه ستی ئه وه ی قانوونه کانی کارو دابینکردنی کۆمه اڵیه تی نه یان تووڕه یه و خه مبارو کرێکار بارودۆخه دا له و گرێته وه . ده ره قه تی ده توانێ نه چونکی ده خــواتــه وه ، خۆی هه ر دابینکردنی ژیانێکی خۆش و پێداویستیی ماڵ و منداڵی بێ، نه ده سه اڵتی باشتر کردنی ئه و وه زعه و خۆڕزگارکردنی هه یه ، هه ر بۆیه شه ده بینین زۆربه ی کرێکاران تووشی نه خۆشیی خه مۆکی بوون و که م نین ئه و کرێکارانه ش که به داخه وه بۆ کۆتایی هێنان به و ژیانه بیریان له په نابردنه

به ر خۆکوژی کردۆته وه .کرێکاری کورد به اڵم له کوردستان بارودۆخه که ی ســه روودا دێڕه کانی له ئــه وانــه ی هه موو جــیــاوازتــره . بۆ هه موو کرێکارێک بارودۆخێکی گشتی باسیان کرا، ئه و کــورد کــرێــکــاری بــۆ تایبه تیتر بــه اڵم ئــێــرانــن، لــه

بارودۆخه یه که باسیان ده که ین.کارو سروشتی کــار و بــارودۆخــی ئــه وه ی یه که م ــه ش کــارێــکــار لــه کــوردســتــان جــیــاوازه لــه چاو ــ دواینێونجی ئه گه ر نموونه بۆ ئێران. دیکه ی ناوچه کانی نرخی بێکاری له ئێران سه دا 23 ڕاده گه یه ندرێ، نرخی بێکاری له کوردستان به پێی داننانی نوێنه رانی مه جلیس و ته نانه ت پارێزگاره کانی پارێزگا جیاوازه کانی کوردستان

سه روو سه دا 3٥ و ته نانه ت له سه دی 40 تێپه ڕیوه .دووهه م ئه گه ر کرێکار له ناوچه کانی دیکه ی ئێران بریتییه له و که سه ی له کارخانه پێشه ییه کان، یان فه رمانگه ده وڵه تییه کان و که رتی تایبه ت دا کار ده کاو قانوونی کارو بڕه ئیمکانات و ئــه و کۆمه اڵیه تی و بیمه ی دابینکردنی ئیمتیازانه ده یان گرێته وه که له قانوونی کاردا ئاماژه یان پێ کراوه ، به اڵم له کوردستان به هۆی نه بوونی کارخانه و کارگه ی پیشه یی و بوونی کارگه و یه که ی به رهه مهێنه ری چه ند گرێبه ستی به زیاتر کرێکاران بچووک، بچووک قانوونی دیاریکراوه کانی هه لومه رجه له به ده ر مانگه و داده مه زرێن و هیج کام له و ئیمتیازو مافانه نایان گرێته وه ،

دوای ئه وه ش پێناسه ی تایبه تیی کرێکار له کورستان ئه و که سانه ن که هه لومه رجی سه ختی ژیان وای لێکردوون له مه یدانه کانی کاری شاره کان دا ڕابوه ستن و که سێک بۆ کاریان ببا، ئه و که سانه ن که له به شی بیناو خانووبه ره خۆیان و به کوره خانه کان له ده کــه ن، کار سازکردن دا بنه ماڵه کانیان چه ند سه عات به ر له خۆر هه اڵتن و چه ند ئاره قه کــار و خه ریکی خــۆرئــاوابــوون دوای سه عات خه ریکی کرێکار وه ک مووچه کان مــه زراو له ڕشتنن، کاری وه رزێڕین، له شارو شه قام و کۆاڵنه کان دا خه ریکی ده ستگێڕین و؛ یان ده نا له ناوچه سنوورییه کان خه ریکی هێنان و بردنی بار بۆ که سانی خاوه ن بارن و به کۆڵبه ر

ده ناسرێن.هه ر بۆیه ش ده بینین زۆربه ی کرێکاران له کوردستان بــه حه قده ستی ڕۆژانـــه کــار ده کـــه ن و لــه بــری کــاری ناوه ندێکی قانوون و پووڵ وه رده گرن و هیچ کردوویان حکومییان وه ک پشتیوان بۆ ده سته به رکردنی مافه کانیان

له پشت نیه .کرێکار که سی کوردستان له نه ک ئــه وه ی سێهه م کاره که ی پاراستنی ڕاگرتن و توانای کار ی و ئه منیه تی له نییه . گیانیشی ئه منیه تی تــه نــانــه ت به ڵکوو نییه ، کوردستان ته نیا له ساڵی 92 ی هه تاوی دا پتر له 102 کۆڵبه رو کاسبکاری کورد به ته قه ی هێزه کانی کۆماری پێیه ، قاچاغیان بـــاری ــه وه ی ئـ تۆمه تی بــه ئیسامی کــوژراون و بریندار بــوون] 44 که سیان کــوژراون، ٥8 که سیش بریندار بوون[، جیا له وه ش 38 که سی دیکه ش له و خه ڵکه زه حمه تکێش و کاسبکاره به هۆی ته قینه وه ی 10 [ بــوون بریندار کـــوژراون و دا پێیان بن له مین بریندار که سیان 28 داوه و ده ست له گیانیان که سیان بوون و القیان په ڕیوه [. هه روه ها هه ر له ساڵی ڕابردوودا به هۆی کوردستان له بیناسازی کرێکاری 96 زیاتر کار رووداوی به کار و ستانداردی ئه منیه تی نه بوونی

وه ک به ربوونه وه له به رزایی گیانیان له ده ست داوه .ناره زایه تی داخــوازی و هه رچه شنه ئه وه ی چواره م بــاشــتــرکــردنــی ــۆ ب ــاران ــک ــرێ ک سینفیی ده ربــڕیــنــیــکــی بارودۆخی ژیانیان و ما ف و بڕی مووچه و حه قده ستیان به چاالکیی سیاسی و ئه منیه تی لێک ده درێته وه و له الیه ن ناوه نده ئه منیه تییه کانه وه به رهه ڵستیان ده بنه وه ، ئه وه ش ده ست و پێی ئه وانی بۆ دروستکردنی ڕێکخراوه و کۆڕو به ستوه . ده ربڕینیش نــاڕه زایــه تــی ته نانه ت کــۆمــه ڵ و ده سبه سه ر کردنی ٥ چاالکیی کرێکاریی شاری بۆکان له به ره به ری ڕۆژی جیهانیی کرێکارو ده سبه جی دادگایی ٥ ئــه و به سه ر زیندان ســاڵ 13 سه پاندنی کردنیان و که سه و)1(، ده سبه سه ر کردنی سێ چاالکیی کرێکاریی شاری سنه)2( له ڕۆژی جیهانیی کرێکاردا دوو نموونه ی

بچووک بۆ سه لماندنی ئه و ڕاستییه ن.که واته دیسان ده بێ بڵێین که ئه مڕۆکه توێژی کرێکار له ئێران و کوردستان له سه ختترین بارودۆخ دا ده ژین و ژیــان و جیانه کراوه ی به شی به شمه ینه تی ــه ژاری و هـگوزه رانیانه ، ئه وه نه دروشمه و نه مه زلووم نیشاندانی که ئاماره کانن ڕاستییه کان و ئــه وه به ڵکوو کرێکاران، ده رده خه ن توێژی کرێکار له ئێران چه نده له مافه کانیان

بێبه ش و باری گوزه رانیان چه نده سه خت و ناهه مواره .

کام هه ر تەنۆمەد هادی و مینا شیری )1( جەماڵ به 3 ساڵ و 6 مانگ زیندانی ته عزیری و قاسم مستەفا پوور، ئیبراهیم مستەفا پوور و محەممەد کەریمی هه ر کام به 2 ساڵ زیندانی ته عزیری حوکم دران و ئێستا له

زیندان دان.مەنسور بەخشەندە، کورش ده سبه سه رکرانی )2(محەممەدی و ئارام له شاری سنه ، ڕۆژی پێنجشه ممه ،

11 ی بانه مه ڕ

کرێکاری کورد له نێو خاک و خۆڵ و؛ بۆنی باڕووت و خوێن دا

ته نیا بۆ کات به سه ربردن نیه ، به ڵکوو بۆته به شێک له له م پێوه ندییه کانمان له ڕاستییه کانی ژیانمان. زۆر رۆژگاره مۆدێرنه دا له ڕێی تۆڕه کۆمه اڵیه تییه کانه وه ن و ئه م تۆڕانه هه ر دێ و په ره ده ستێنن. ئێمه که به شێک ئاسانترین بــووه ، تۆڕانه ئه م تێکه اڵوی ژیانمان له ڕێــگــا، ڕاکـــردن و خــۆدزیــنــه وه یــه لــه ده ســت کێشه و گرفته کان. به اڵم که سی ئازا یان خه باتکار ئه و که سه له ده ست کێشه کان ڕابکا، به ڵکوو ئه و که سه یه نیه ،

نایه لێ کێشه و نیگه رانییه کان، بیبه زێنن. دیاره زوکێربێرگ ئه وکاته ی بیری له فه یسبووک کرده وه و دای هێنا، به نییه تی ئاسان کردنی پێوه ندیی یه کتر له بیری بوو، ڕه نگه دۆستایه تی و هاوڕێیه تی نه کردبێته وه ! ڕێگه یه وه لــه م مرۆڤه کان ئــازاردانــی مرۆڤه له ڕێگه ده کــرده وه چۆن لــه وه بیری ئه گینا ده مامکداره کان بگرێ و نه یه ڵێ ئه م که ره سه گرنگه ی

سه ده ی 21 به نییه تی ئازاردانی یه کتر به کار بێ! ــه م ترسانه ــه ژنـــان نــابــێ ئ ــه وه ی بـــه اڵم گــرنــگ ئبه سه ریان دا زاڵ بێ و فه یسبووک به جێ بێڵن! یان به ژنان ده ربڕن. بۆچوونه کانیان شاراوه ناوی وێنه و خه می ئــازار و کۆمه ڵگه ن و زوڵمڵێکراوی توێژی که بێ شوێنێک ده توانێ فه یسبووک هه یه، هاوبه شیان ئامانج و ئازادانه ی ده ربڕینی بۆ یه کگرتووییان، بۆ ژنانه شۆڕشێکی خستنی وه ڕێ بۆ خواسته کانیان، ــه روه ک چۆن ــان . هـ ــه ک ــازاردان ئ دژی هــــه اڵواردن و شۆرشێکی فه یسبووکی تاکێکی میسر ــی واڵت لــه خواسته لــه ئــاســت ئــه گــه ر ژنــانــیــش خــســت، وه رێ مافه بــۆ ئــه گــه ر بــن، یه کگرتوو بــه رحــه قــه کــانــیــان دا که ره سه ئه م بــده ن و هــه وڵ بێوچان مرۆییه کانیان، نه ک ئامانجه کانیانه وه ، خزمه ت بخه نه مۆدێرنانه ترسه کان دا، هه موو به سه ر بن زاڵ هه ر ده توانن یه ک له به ر پیاوساالری سیستمی ده توانن به ڵکوو

هه ڵوه شێنن. ژن! ژیان پره له که ندوکۆسپ، ده ست هه ڵگرتن له خواست و ئاره زووه کان ئاسانترین کاره ، هێز له ناخی

ئێمه دایه که وایه مه ترسه له ئه م شته پڕوپووچانه ! پێویسته ئێمه ی ژنانیش ئه م که ره سه دروستکراوه ی خۆمان دا خواسته کانی ڕاستای له پیاوان! ده ستی به کار بێنن و بێوچان بۆ گه یشتن به دنیایه کی خاڵی له ئازاردانێک خه بات بکه ین، که فیسبووک هه رچه شنه ڕوانین و ده توانین باش زۆر کانااڵنه ی له و یه کێکه په ره تــێ دا خۆمانی ڕه واکــانــی ئینسانی و بۆچوونه

پێ بده ین، به اڵم نه ک پیاوانه ده رکه وتن.

وه رگیراو له فه رهه نگی یه ک جڵدی فارسی – )1(کوردی »دانشگاه کردستان«

درێژەی:

فه یسبووک ... له ئامانجی زوکێربێرگه وه تا سنووربەزاندن و

ئازاردانەکانی ئه مرۆ!

ــه ــان ژن ــه وه ی هـــه یـــه ــ ــ ئ مـــافـــی ژن ژنانه بــگــرێ، پێوه ندی ژنــانــه بــژی، ــه اڵم لــه نــێــو کــۆمــه ڵــه ــ ده رکــــــه وێ، بنێو لــه به تایبه تی ــان دا ــۆره ک ــۆراوج جکۆمه ڵگه دواکه وتووه کان دا، که ژن وه ک بۆ خۆشگوزه رانی جنسی و ئه کته رێکی ــرێ، ده ڵــێــی ــێ ده کـ پــیــاوان چــاویــان لـمافی مه جازییه ش دا به ناو دنیا لــه م هه ر لێره ش بن . ئاسووده نیه ئه وه یان ژنــان ئــازاردانــی لــه چیرۆکێک رۆژه وه ک لێره ش دا دانه کان ئازار ده بیسین. شه قام و کووچه وکۆالنه کانی واڵت و شارو گونده که مان ده چێ! به جیاوازییه که وه که کێن، نین دیار ده مامکدارن و که سه کان

به اڵم وشه کانیان پیاوانه ن!

رۆژنامەی9 ژماره : ٦٣١ ١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤

وریا ره حمانی

به هێرشبه رانه کــرده وه ی یان تیرۆر مه به ستی سڕینه وه )حذف(ی فیزیکیی که س مێژووی له دیاریکراو که سێکی چه ند یان سیاسی ئێران و به تایبه ت کۆماری ئیسامی دا، رابردوویه کی کۆنی هه یه و ره نگه له که متر واڵتێکی دیکه ی دنیادا له به ره وروو بوونه وه جۆراوجۆره کان سیاسییه هاوکێشه له گه ڵ که ڵک نه خوازراوه ئامرازه له م راده یــه به م وه رگیرابێ. دیاره پێناسه ی تیرۆر به پێی ئه و پانتایی له که داڕێژراوانه ی گشتیه پێوه ره به تایبه ت نێونه ته وه یی سیاسیی مێژووی ــردوودا دیــاری کراوه ، له چه ند ســه ده ی رابله به رفراوانتر بوارێکی به رینتر و ئاستێکی تیرۆری له چوارچێوه ی ته نیا خۆ ده گرێ و فیزیکی ســڕیــنــه وه ی ــلــی مــۆدێ ســیــاســیــی که سه کان دا مه حدوود نابێته وه ؛ وه ک تیرۆری تیرۆری کــۆمــه اڵیــه تــی، تــیــرۆری که سێتی، به گشتی که ئــه وه ی بــه اڵم . ... و ئابووری جێی باسی ئێمه یه و له م نووسینه دا له هه وڵی فیزیکییه ، سڕینه وه ی هه وڵی داین تێرامانی که نه خوازراونه ترین و نامه ردانه ترین جۆری کۆماری وه ک پێکهاته گه لێکی که تــیــرۆره ئیسامی هه میشه وه ک یه کێک له گرینگترین پێوه ندی لــه خــۆیــان سیاسییه کانی چه که له چ جــۆراوجــۆره کــان، هاوکێشه لــه گــه ڵ ده ره کــی دا، ئاستی له چ نێوخۆیی و ئاستی له راستی دا ــرن. ــ وه رده گ لێ زۆری که ڵکی

سه ره داوه کانی به په یبردن دۆزینه وه و بۆ ئیسامی و کۆماری ده وڵه تیی تیرۆریزمی ئه و سه رچاوه مه عریفیانه ی که پێکهاته یه کی ــی لــــه م چــه شــنــه شــه رعــیــیــه ت و ــاســی ســیئــاوای نا هه نجاری کــرده وه یــه کــی پــاســاوی پێداچوونه وه یه کی پێویسته لــێ وه رده گــرێ، ئیسامی ــی ڕه وت به خێراشمان ئه گه رچی مێژووی لــه به تایبه ت به گشتی و سیاسی ئێران دا و هه روه ها چییه تی و چۆنیه تی چه مکی تیرۆر له م به ستێنه دا هه بێ. دیاره ئیسامی ئێرانییش که ڕیشه ی له ڕه وتی بناژۆخوازی زۆربه ی وه ک هه یه ئیسامی شیعه گه ری دا ده روونی له دیکه ئایدۆلۆژیکه کانی پێکهاته خۆی دا پێی وایه ئامانج ئامراز دیاری ده کا و بنه مای گه یشتن به ئامانج پاساوی چییه تی و به ــاوه ڕه ب ئه م ئامرازه که یه تی. چۆنیه تیی تیۆر و چوارچێوه ی له به رباو شێوه یه کی کارکردی هێزه ئایینی و چه په رادیکاڵه کان دا جــۆراوجــۆر شێوه ی به دره وشـــاوه تـــه وه و خۆی نیشان داوه که خود ره نگه یه کێک له قایمه کانی کرده وه یه کی پاساوه هه ره پشت ــوازراوی وه ک تــیــرۆر بــێ. کــۆمــاری ــه خـ نـچۆنیه تیی شــرۆڤــه ی لــه ئــێــران ئیسامیی پێکهاتنی خۆی دا، نایشارێته وه و راشکاوانه ش و ــن ــه ڕی راپ میراتگری ــدار و ــ وام بــه خــۆی سه باح« حه سه ن وه ک« بزووتنه وه گه لێکی و »نه واب سه فه وی« و ... ده زانێ، که خود ئه و کارکردنی به رچاوی گرینگ و بوارێکی سڕینه وه ی تیرۆر و له حه ره که تانه چه شنه فیزیکیی نه یارانی سیاسی دا خۆی ده دیته وه . کۆماری سیاسی میتۆدی ئــه ده بــیــات و لــه )میرزا وه ک تیرۆریستانێکی له ئیسامی دا بــکــووژی«نــاســره دیــن کــرمــانــی( ئاقاخانی

ئیسامبولی« »خــالــیــد و قــاجــار« شـــای وه ک میسری« ســاداتــی »ئــه نــوه ر بکوژی ــی یــاد ــژووی ــێ ــێــکــی گـــــه وره ی م ــان قــاره مــانده کرێته وه و ده نرخێندرێن. کۆماری ئیسامی هه ر له سه ره تای هاتنه سه رکارییه وه وه ک واڵتێکی قــۆرغــکــردووی ته نیا و ده ســه اڵتــی ئایدۆلۆژیکییه زاتـــه پێی بــه ئــێــران وه ک بــوون و پێناوی له ئایینییه که یه وه تایبه ته په یتای په یتا کــردنــی یه کده ست مــانــه وه و بـــه رده وام شێوه یه کی به ده ســه اڵتــه کــه ی دا ــن ــه لــه هــه وڵــی دوژمـ ــاســان ــه ن ــدوون ــان و مدوژمنێکی مه ترسیی وێناکردنی داتاشین و تێ بینی هه میشه یی و خه یاڵیی که مینی له ئه م شێوه ی ڕوانینه له نێو خه ڵک و به تایبه ت الیه نگره کانی دا بووه . ئه م چه شنه حکوومه تانه هه یانه ، تایبه تییانه ی چوارچێوه ئه و به پێی به ئه وتۆ کرانه وه یه کی ناتوانن ئه ساسه ن بنوێنن. چون هه ر نه رمی ببینن و خۆیانه وه بێ، ئه گه ر که میش ته نانه ت پاشه کشه یه کی، نه مانیان هه ڵدێره کانی لێوی تــا لــه وانــه یــه ــدی بـــۆ مـــان و ــی ــه رێ و مــه تــرســیــه کــی ج ــ بـهه ربۆیه ش بێنێ. پێک مه وجوودییه تیان ــه هــیــچ چــه شــنــه کـــرده وه یـــه کـــی تــه نــانــه ت لبه پێچه وانه ی ــار ج هــه نــدێــک نــامــرۆڤــانــه و باوه ڕه کانیشیانه وه ناپرنگێنه وه و پاساویشی بۆ دێننه وه . کاتێک سه یری ماشێنی تیرۆر له سیستمی کۆماری ئیسامی دا ده که ین ده بینین ــان کــه بــه گــوێــره ی قــۆنــاغــه جــۆراوجــۆره کروانگه ی له ســـه رده م زه رووره تــه کــانــی و شێوازی دیــارده یــه ش ئــه م رێژیمه وه ، ئــه م ــه خـــۆدا گـــرتـــووه و ته نیا ل جـــۆراوجـــۆری بوارێکی تایبه ت ناگرێته وه . به شێکی زۆر له ده رکه وته کانی تیرۆریزمی کۆماری ئیسامی

له چوارچێوه ی شه ڕی نێوخۆیی ده سه اڵت و ــردن و ده رکـ ــه وه و کــردن یه کده ست ره وتـــی له ده سه اڵت نێو ناخودییه کانی سڕینه وه ی پێکهاته ی گشتی سیاسی واڵت دا بوو. مه رگی نێوخۆیی ته قینه وه یی تاڵه قانی، گوماناوی سه روشوێن بێ ئیسامی، کۆماری حیزبی ــه س و کــوشــتــاری بێ کــردنــی بـــه ســـه دان کـله سیاسی زیندانیی ــه هــه زاران ب دادگــایــی زنجیره ییه کانی کوشتاره شه ست، ده یــه ی نموونه ــه ل ... و ئــیــســاحــات ســـه رده مـــی ــرده ی ــک رووی چه شنه ــه م ئ بــه رچــاوه کــانــی الیه نێکی ئیسامین. کــۆمــاری تیرۆریزمی دیکه ی تیرۆره کانی کۆماری ئیسامی رووی که بوو نیزامه ئه م ئۆپۆزسیۆنی هێزی له پاش چه ند ساڵێک له دوای شۆڕشه وه ئیتر بۆ واڵتیان خۆی نێو له کارکردن ئیمکانی ئه ودیوی په رته وازه ی به ناچار نه مایه وه و که چی بوون. واڵت ده ره وه ی سنوره کان و به م حاڵه شه وه ترسی ئه م رێژیمه له پێگه و کــاریــگــه ریــی ئــه و کـــه س و الیــه نــانــه لــه نێو کۆمه ڵگادا وای لێکرد که به ئه نجامی تیرۆر و له به رچاوترین لــه هه ستێ. ســڕیــنــه وه یــان نموونه کانی ئه م شێوازه ی تیرۆری کۆماری شه هیدانی تیرۆری به ده توانین ئیسامی ــورد و حــیــزبــی دێــمــوکــرات ــ ــرده ی ک ــه رکـ سـشه ڕه فکه ندی، دوکتور و قاسملوو دوکتور ــدون ــه ره ی ــوور بــه خــتــیــار و ف ــرۆری شــاپ ــی تدژبه ری که سایه تی و به سه دان فه رۆخزاد و له ئیسامی کــۆمــاری ــه ی ــک دی سیاسیی

ده ره وه ی واڵت ئاماژه بکه ین. تیرۆری ــای ده زگـ دیــکــه ی ره هه ندێکی و ــه ران ــ دژب لــه رووی ئیسامی کــۆمــاری جیهانی ئاسته کانی له رژێمه ئه م نه یارانی

ده گرێته وه الیه نانه ئه و واڵت و زیاتر دایه و له ئیسامی کۆماری به دژ ــه ره ی ب له که نێونه ته وه یه کان هاوکێشه چــوارچــێــوه ی به شێکی کــه ــه وه ی دا ــ ئ لــه گــه ڵ ئینجا دان. که س و ڕێــی له تیرۆرستیانه ــرده وه ک ئــه م به اڵم ده دات، ئه نجام خــۆیــه وه مۆره کانی تاقمه گــرووپ و رێی له زۆریشی به شێکی وه ک« هــاوپــه یــمــانــه کــانــی تــێــرۆریــســتــیــیــه »حیزبوڵا«ی فه له ستینی و حــه مــاس«ی لوبنانییه وه به ئه نجام ده گه یێنێ. ئه م شێوازه ی تیرۆر له گه ڵ ئه وه ی که به درێژایی ته مه نی کۆماری ئیسامی که ڵکی لێ وه رگیراوه به اڵم له رێژیمه ــه م ئ مه ترسی ــاش پ به تایبه ت ئه گه ری شه ڕێکی شیمانه کراو و به ره وروو بوونه وه ی له گه ڵ رۆژئاوا له م چه ند ساڵه ی دوایی دا ره وتێکی خێراتری به خۆوه گرتوه . ته قاندنه وه ی ناوه ندی فه رهه نگی جوله که کان له )بۆئێنۆس ئایرێس(ی پایته ختی ئارژانتین له ساڵی 1994، تیرۆری سه فیری عه ره بستان له ئامریکا له ساڵی 2011، هه وڵی تیرۆر و سه فاره ته کانی دیپلۆمات و تــه قــانــدنــه وه ی نموونه له ... و چه ندین واڵت له ئیسڕائیل ــرداری ــ ــه شــه لـــه ک بـــه رچـــاوه کـــانـــی ئـــه و بئێرانن ئیسامیی کــۆمــاری تێرۆریستیی تیرۆرزمی چــوارچــێــوه ی لــه گشتی بــه کــه سه رنجدان ده بینێته وه . خۆی نێوده وڵه تیدا به و مه سه له یه که کۆماری ئیسامی هه میشه کارتێکی کــارا و ئامرازێکی وه ک تێرۆر له خۆی دا به رژه وه ندییه کانی پێناوی له یاری له راستای داســه پــان و زۆرجــاریــش بۆ » له فرافکنی« و به الرێ بردنی ڕای گشتی چ ــی دا ده ره ک ئاستی له چ نێوخۆیی و ئاستی تایبه تی گرینگییه کی وه رگـــرتـــوه ، که ڵکی هه یه و ره نگه له کردنه وه ی هه ندێک له گرێ ئه م سیاسییه کانی هاوکێشه پووچکه کانی

رژێمه یارمه تیده ر بێ.

کۆمەاڵیەتی _ سیاسی

کوێستان فتووحی

ــی، چــیــرۆکــێــکــی ــه تـ ــه اڵیـ ــۆمـ تـــــۆڕی کـــێــرگ ــرب ــه کـــه مــــارک زوکــێ ــه ی ــن ــی ــه ق ڕاســتالوێکی وه ک )Mark Zuckerberg(ی هۆکاره که شی ناساند. جیهانیان به نابغه به هێزی ڕاگه یه نێکی نــاوبــراو که ئــه وه یــه یه کێک بۆته ئه مڕۆ که فه یسبووکی وه ک ــن تـــۆڕی ــری ــگــه رت ــاری لـــه بــه هــێــزتــریــن و کزیاتر مــه جــازی دا و دنیای له کۆمه اڵیه تی داهێناوه . هه یه، ئه ندامی میلیارد یــه ک له کۆمه اڵیه تییه ، شۆڕشێکی تۆڕه ئه م بوونی گه وره ی له نێو که ره سه کانی پێوه ندیگرتن دا ــردوه کــه زوکــێــربــێــرگــی 26 ــ دروه ســــت کساڵه ی له ماوه یه کی کورت دا کرده الوترین

میلیاردێری جیهان. بۆته جیهان دا هه موو له فه یسبووک له زۆر ڕاســتــه قــیــنــه ی ژیــانــی لــه به شێک مرۆڤه کانی ئه م سه ده یه . له ژن وپیاوی 70 -60 ساڵه وه بگره تاکوو مندااڵنی 11 -10 ساڵه که به فێڵ ڕۆژی له دایکبوونیان زیاتر نووسیوه بۆ ئه وه ی ئه وانیش ببێته ئه ندامی

کۆمه ڵگه یه کی به ڕواڵه ت مه جازی!فــه یــســبــووک، تــۆڕێــکــه لــــه وێ دا هــه ر تاکێک ده توانێ به دروست کردنی الپه ڕێک، به وجۆره ی که بۆخۆی پێی خۆشه هۆوییه تی خۆی بناسێنێ. شوێنێکه بۆ باوکردنه وه ی ــی تــاک. بــۆ ئه و ــان ــاره زووه ک خــواســت و ئهه یه ، هاوبه شیان ده ردی کــه که سانه ی ــان هـــه یـــه ، بۆ ــه شــی ــاوب بـــه رژه وه نـــدیـــی هشوێنێکه پێکگه یشتن، خــۆشــه ویــســتــی و ــن و دوژمـــن ده کاته دۆســت ده کــاتــه دوژمـده کا و ناودار بێناوه کان دۆســت.... مرۆڤه له گرنگی نه خشێکی شوێنێکه به کورتی

ژیانی ئینسانه کان دا هه یه .ــن و تــوێــژه کــانــی لــه نــێــو زۆربـــــه ی چــیفه یسبووک بۆ زۆر ئۆگرییه کی کۆمه ڵ دا

هه یه . هۆکاری ئه م ئۆگرییه ش، ده گه ڕێته وه نیازه لــه زۆر فه یسبووک کــه ئـــه وه ی بــۆ جۆراوجۆره کانی ئه وانی به جێ هێناوه . دیاره هۆکاری ئۆگری وخۆشه ویستیی فه یسبووک بۆ تاک و ده سته و گرووپه جۆراوجۆره کان ــه خه ڵک ــاوازه . بــۆنــمــوونــه بــه شــێــک ل ــیـ جـله گه ڵ ئاسانتر ــن ــوان ده ت ڕێــگــه یــه وه ــه م لئاشنایان و دۆســتــان و بنه ماڵه ، ئه ندامانی خۆشه ویستانیان، پێوه ندی بگرن و له حاڵ و که به تایبه تی بنه وه ، ئاگادار یه کتر وه زعی پاشان بێ. دوور له یه کتر ژیانیان شوێنی سیاسی، ڕێکامی بۆ ئاسانه ڕێگه یه کی واته هونه ری وهتد. فه رهه نگی و بازرگانی، که ره سه یه کی گرنگه بۆ پێوه ندی و ڕێکخستنی سیاسی ، خه باتی به هێزکردنی الیه نگران و بازرگانی وهتد. فه رهه نگی ، کۆمه اڵیه تی ، له زۆر نــیــازه کــانــی کــه ره ســه یــه ک کاتێک دێنێ، وه دی جۆراوجۆره کان توێژه چین و به دڵنیاییه وه هه تا دێ، به ڕێژه ی میلیاردیی

فه سبووکیانه وه زیاد ده بێ. ــه ڕاســـتـــی دا مـــارک زوکــێــربــێــرگ به لئێستعداد و توانایی له ڕاده به ده ر توانیویه تی، خه ڵکی هه موو جیهان به زمان و فه رهه نگ و ــه زی جـــۆراوجـــۆر لــه واڵتــێــکــی پــان و ــ ره گبه رین و جه زاب له ده وری یه ک کۆبکاته وه، ــیــشــتــوانــی بـــه ئــاســانــتــریــن شــێــوه کـــه دانڕوانگه و بــن و له پێوه ندی دا یه کتر له گه ڵ بۆچوونه کانی خۆیان له گه ڵ یه کتر بگۆڕنه وه . دروستکردنی ســه ره کــی هــانــده ری دیـــاره فه یسبووک له الیه ن زوکێربێرگ، شکست و ناکام بوونی بووه له پێوه ندی گرتن له گه ڵ

کچێک دا به ناوی ئێریکا.کاریگه ره به جۆرێک تــۆڕه ئه م ئه مڕۆ له پێوه ندییه کان دا، ته نانه ت خه و و خۆراکی تێک داوه ، دیکتاتۆره کانیش حکوومه ته له ئه گه رچی ئه وانیش له م تۆڕه دا چاالکن، به اڵم زۆر جار به شێوه یه کی نادیار بۆ مه رامه کانی ڕه فتاری ده توانن ڕێگه یه وه له م خۆیان و سیاسییه کانی بــۆچــوونــه کــۆمــه اڵیــه تــی و

هاوواڵتیانیان بخه نه ژێر چاوه دێرییه وه . بۆ هه ر فه یسبووک، له وه ده چێ دیــاره

شیرین لێ کرا باسیان له سه ره وه ئه وانه ی نه بێ، به ڵکوو بۆ ئه و که سانه شه حه ز ده که ن ژیانی قوژبنه کانی که لێن و له هه موو سه ر ده ربێنن! سه رکێشانه دیکه خه ڵکی تایبه تی دنیای نێو لــه دیــکــه ، خه ڵکی ژیــانــی نێو ئه وانه ی ژیانی له به تایبه تی فه یسبووک دا که ناسراون یان ته نانه ت ناسیاویش، بۆته

یه کێک له تایبه تمه ندییه کانی هه ر تاکێکی نێو ئه م دنیا سه رسووڕهێنه ره وه . هه ریه ک له ئێمه که ده چینه نێو ئه م دنیایه وه ، زۆرجار ــه رخــان ده کــه یــن بۆ ت لــه کــاتــمــان به شێک زۆر )کنجکاوی(یانه . مڵ ومووش)1( ئه و فزوولی! ده بێته کاره ئه و وایه پێی که س دیاره ناکرێ ئه م مڵ ومووشانه - چاک یان فزوولیانه ! ئه م بگرین. که می به خــراپ- هه ر هه بن و ــرێ ده ک فه یسبووکیش به بێ دیکه و به شێوه یه کی به اڵم هه ن، هه بوون و له ڕێگه ی دیکه وه . بۆ نموونه خوێندنه وه ی هونه رمه ندێکی ژیانی له سه ر که کتێبێک سیاسه تمه دارێک، گۆرانیبێژێک، ئه کته ر، ڕۆژنامه نووسێک و نووسه رێک، شاعیرێک،

ژیانی لــه فزوولیشی نـــاوی ئــه گــه ر هــتــد، ئینسانه کان دا لێ بنرێ، پێویسته ئینسانه کان له سه ر زانیارییه کانیان رێــگــایــانــه وه ــه م لبۆیه کۆده که نه وه . ناوداره کان که سایه تییه هه موومان له فه یسبووک دا جگه له پێوه ندییه ــن شــه خــســی و تــایــبــه تــیــیــه کــانــمــان ، ده گــه ڕێمرۆڤه کانی له سه ر زیاتر زانیاری بــه دوای

ــاســراو بــێ، یان دیــکــه ، ئــه گــه ر نــــاودار و نکه سێکی ئاسایی بێ.

ژنان و فه یسبووکژن مافی ئه وه ی هه یه ژنانه بژی، ژنانه له به اڵم ده رکــه وێ، ژنانه بگرێ، پێوه ندی به تایبه تی جــۆراوجــۆره کــان دا کۆمه ڵه نێو ژن که دواکه وتووه کان دا، کۆمه ڵگه نێو له خۆشگوزه رانی جنسی و ئه کته رێکی وه ک له م ده ڵێی لــێ ده کــرێ، چاویان پیاوان بۆ دنیا به ناو مه جازییه ش دا مافی ئه وه یان نیه ئاسووده بن . لێره ش هه ر رۆژه چیرۆکێک دانه کان ئازار ئازاردانی ژنان ده بیسین. له لێره ش دا وه ک شه قام و کووچه وکۆالنه کانی

ده چــــێ! ــان ــه مـ ــده کـ ــونـ گـ شـــــارو واڵت و به جیاوازییه که وه که که سه کان ده مامکدارن و پیاوانه ن! وشه کانیان به اڵم کێن، نین دیار دنیای وه ک به ئازاره توانجه کانیان پــار و ده کــه نــه وه ، بــه نــاومــان الپـــه ڕه ڕاسته قینه ! نه شیاو په یامی وێنه و ــاڕه وا، نـ به نییه تی ــه ی بــێــده نــگ کــردنــمــان ــه ڕه شـ ــرن، هـ ــێـ ده نـلێ ده که ن، گاڵته به ژنیه تیمان ده کەن، به ژنی ئه م و ئه و ناومان ده به ن! و ..... دیاره هه موو ده مامکداره کانه وه سیما الیــه ن له ئه وانه رووبــه رووی ژن ده بێته وه و زۆر جار ئه م له ژنانی ئاسووده یی نه شیاوانه ره فتاره ئه م ئه وانه ی دیاره تێک داوه . فه یسبووکی به شێکیان ــه ن ده ک ژنــان له گه ڵ ره فتارانه هه ر ئه وانه ن ده یانه وێ له م دنیایه ش دا ژنان ئه وانه داخــراوه کــان، ــا درگ پشت بچنه وه هه ر ئه و که س و الیه نانه ن »حه اڵڵ« حه رام ده که ن و »حه رام« »حه اڵڵ«! به شێکیشیان خێزانی و ژیانی له که ئه ومرۆڤانه ن هه ر هه سته کانیان ــه رده وام ــ بـ کــۆمــه اڵیــه تــی دا بۆشاییه ئه م ده یــانــه وێ کــراوه ، سه رکوت پڕ ڕێگایه وه له م به م شێوه و ژیانیان دا له هه میشه یی مزاحیمی ــه ــه وان ئ بــکــه نــه وه.

ژنان و کچانن له فه یسبووک دا. دیاره دیارده ی ئازاردانی ژنان له نێو ته نیا نه بێ دیارده یه ک ره نگه فه یسبووک دا پێوه ندی به کورد و کۆمه ڵگه ی رۆژهه اڵتییه وه یان نه یانتوانیوه کــورد ژنــی بــه اڵم هه بێ، بۆی دژواره له گه ڵ ئه م دیارده یه ڕابێ، بۆیه زۆرجار له هاوڕێیانی خۆمان ده بیسین که یان داده خــا! فه یسبووکه که ی به م هۆیانه وه ره نگه ئازاردانانه . ئه م له ده ست زاڵه ی دێ زۆر که س بلێن ئه م کارانه له گه ڵ پیاوانیش ده کرێن، به اڵم ئه مه ڕاستییه کی تاڵه، ژن له که لتوور و کۆمه ڵی ئێمه دا بۆ شتی چووکه ش

تا ئێستاش ترسی گه وره ی هه یه . رووبه روو کێشه یه ئه م له گه ڵ چۆن

بینه وه ؟ئێمه له دنیایه ک دا ده ژین، که فه یسبووک

فه یسبووک ... له ئامانجی زوکێربێرگه وه تا سنووربەزاندن و ئازاردانەکانی ئه مرۆ!

ل 1٠

»تێرۆریزمی ئێرانی )کۆماری ئیسالمی(«

رۆژنامەیژماره : ٦٣١ ١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤ سیاسی8

موختار نەقشبەندی

وتـــــە و کــــردەوەکــــانــــی رێــــبــــەران و ئۆپۆزیسیۆنی سەد ساڵی رابردووی ئێران نزیکە دروشم و و خەیاڵ وەهم لە زیاتر نــەک لــە راســتــی. لــە ســەردەمــی رەزاخـــان و کــوڕەکــەی دا دەســەاڵتــخــوازی و وەهــم، پێداویستییەکانی و ماف ئاست لە ئەوانی کەمایەتییەکان تایبەت بە ئێران و خەڵکی کوێر کردبوو بەجۆرێک کە تەنیا بیریان لە ئێرانێک بە یەک زمان و یەک نەتەوەی بەهێز لە دنــیــادا دەکـــردەوە. هــەر ئــەو سیاسەتە ــەی ــان ــەرســت دەســـەاڵتـــخـــوازانـــە و رەگــەزپــان لە ســەردەمــی شــەڕی دووەمــی رەزاخـجیهانی دا بوونە هۆی ئەوەی بڕیاری هەڵە ــەودا ئێران لە بــاکــوور و بــدا و بـــەدوای ئالیەن لە هێرش و بەر کەوتە باشوورەوە هاوپەیمانانەوە داگیرکرا. کوڕەکەشی کاتێک لــە خـــەوی غەفڵەت راپـــەڕی کــە هـــاواری لە ئێرانی شەقامەکانی شــا« بۆ »مــەرگ ساڵی 13٥7دا پڕ کردبوو و ئیتر دەرفەتێکی بە کە خومەینیش نەمابوو. چاکسازی بۆ دروشــمــی گـــەورەوە بــۆ خەڵکی ئــێــران و جیهان پێی نایە تاران، لە هەمان رۆژەکانی دژبەران بەرباوی ئێعدامی بە سەرەتاوە بێ هۆی بووە شۆڕش، سەرچاوەکانی و یارمەتیی دروشــمــی جیاتی لە هیوایی و، ــان هـــــەژاران، رێــگــەی بــۆ دز و جــەردەکپلە و لە بە کەڵک وەرگرتن خۆش کرد کە خەڵک، بە خزمەت جیاتی لە پۆستەکانیان بــکــەن. خومەینی تـــااڵن و دزی بــە دەســت زۆرلێکراوانی یارمەتیدانی دروشمی کە کە زاڵمێک بــە بــوو هەڵگرتبوو، جیهانی خومەینی کەمە. مــێــژوودا لە هاوشێوەی ــەددام حــوســێــن بــە هــاوبــەشــی ــڕای ســ ــ وێبــەرپــرســی هــەاڵیــســان و درێــژەکــێــشــانــی شەڕی هەشت ساڵەی ئێران و عێراق بوون کــە جگە لــە مــاڵــوێــرانــی و دواکــەوتــوویــی و هیچ ئینسان میلیۆنێک لە زیاتر کوژرانی ئاکامێکی دیکەی نەبوو و خومەینی خەون و ناو بــردە کــەربــەالی داگیرکردنی خەیاڵی

پاشایەتیی خامنەیی ئەویش دوای گــۆڕ!. ئیسامیی دەسی پێ کرد کە دوژمن داتاشین و وەهـــم و زێــدەخــوازیــیــەکــانــی هــۆکــاری سەرەکیی درێژەی گەمارۆکانی رۆژئاوان. یاسای 110ی ئەسلی پێی بە ئەگەرچی

سیاسەتە دیــاریــکــردنــی ئــێــران بنەڕەتیی سەرەکییەکان پۆستە نیزام و گشتییەکانی بەشێک لە ئەرک و سەالحییەتەکانی رێبەرە ــار دەســەاڵتــێــکــی کــەم و ــەرۆک کــۆم و ســرەفسەنجانی و بـــەاڵم هــەیــە، بەرتەسکی تاکەکەسی و بەرژەوەندە هۆی بە خاتەمی ترسی گیان و پلە و پایە نەیانتوانی تەنانه ت لەم دەسەاڵتە بەرتەسکەش کەڵک وەرگرن و دروشمی چاکسازی و ئاوەدان کردنەوەی نژادیش ئەحمەدی گێڕن. وەڕاست خۆیان رەگەزپەرستانەکانی دروشمە بەهۆی کە لە دژی خەڵکی ئیسرائیل ناوبانگی جیهانیی دەسکەوتێکی هیچ وێرانی لە جگە هەیە، لە نێوخۆ و دەرەوە بۆ ئێران نەبوو و، لە نــاوبــراودا، ســەردەمــی ســەرۆک کۆماریی ئێران زیاتر لە هەر کاتێکی دیکە لە جیهان دا تەریک کەوتەوە و بە قەولی کارناسان ئەو گەیاند ئێرانی بە ئەو هەمەالیەنەی زیانە مۆغۆل هێرشی زیانەکانی لە بوو زیاتر بــۆ ســەر ئــێــران. نــاوبــراو جگە لــە زەرەر هیچ قازانجێکی بۆ ئێران نەبوو و دروشمە بوونی هــەژارتــر هــۆی بوونە گەورەکانی خەڵکی ــردووش رابـ ساڵی ئــێــران. خەڵکی ئێران لە ناچاری لە نێوان خراپ و خراپتردا ــژارد بـــەو هــیــوایــەی ــب ــەڵ رووحـــانـــی یـــان هکردەوە. بە ببن دروشمەکان ئەمجارەیان نیشانەکانی وردە وردە ئێستا بـــەاڵم ــەرچــاو ب ــی ــانـ رووحـ ــی ــەتـ دەوڵـ شکستی دەکەون. باس لەسەر راستی یان ناڕاستیی ــی نــیــە، بــەڵــکــوو بــاســەکــە لەسەر رووحــانبە دروشمەکان وەدیهاتنی بوونی ئاستەم چاوخشاندنێک بە بەردەستە. ئیمکاناتی ــێــران بـــەســـەر هــەلــومــەرجــی ئــێــســتــای ئروون بۆ باشتر نالەبارەکەمان بارودۆخە دەبێتەوە. بۆ نموونە خەرج و تێچووەکانی بنەماڵەی کرێکارێک لە ئێران دا یەک میلیۆن و حەوسەد هەزار تمەن لە مانگێک دایە، لە حاڵێک دا کە وەزارەتی کار رایگەیاندوە کە النیکەمی هەقدەستی کرێکاران بۆ ئەمساڵ داخــوا مــانــگــێــک دا. لــە تمەنە ــەزار هـ 680دروشم بە کرێکاران منداڵی و ماڵ زگی تێر دەبێ؟! دەوڵەتی ئەحمەدی نژاد دەبوایە تائێستا چوار میلیۆن خانووی مێهری دابا ئێستاش میلیۆنیان 2 بەاڵم داواکــاران، بە ــەواو نــەبــوون. رووحــانــی چــۆن دەتوانێ تبەڵێنەکانی دەوڵەتی پێشوو بەجێ بگەیەنێ لەحاڵێک دا کە دەوڵەتەکەی تووشی کەسری

بودجەیە. راپۆرتە رەسمییەکان نیشان دەدەن کە

ساڵی رابردوو نزیک 42 هەزار میلیارد تمەن یارانەی نەغدی دراوە لە حاڵێک دا کە داهاتی چوونەسەری سوبسیدەکان و وەالبــردنــی تمەن میلیارد نرخی سوتەمەنی 28 هەزار میلیارد ــەزار هـ دەوڵـــەت 14 واتــە بـــووە.

ئەگەرچی داوە!. خۆی حیسابی لە تمەنی دوابەدوای رێککەوتنی ئێران و واڵتانی پێنج کۆی یەک، بەشێک لە گوشاری گەمارۆکان ــەاڵم ئــێــران هـــەروا لەژێر کــەم کــرایــەوە بگەمارۆدایەو تەریک ماوەتەوە و، قوربانیی

سەنعەتی گــەمــارۆیــانــەش ئــەم سەرەکیی عەرەبەکانی دراوســێ لە کە ئێرانە نەوتی نێودەوڵەتیی سندوقی ــرە. ــ دوات لــە زۆر نیشانەکانی پێچەوانەی بە دەڵێ دراویــش ئێران ئابووریی داهــاتــووی سەقامگیری،

ــە و، گــەشــەی مــەنــفــی ئــابــووری و ــاڕوونـ نـئاوسانی زۆر بە گرفتی سەرەکیی دەوڵەتی بینییەکانی پــێــش ــێ و ــ ــ دەزان ــی ــانـ رووحـلەسەدیی 2 تا 1 گەشەی بۆ دەوڵەتیش لە دوورە ئەمساڵ بــۆ ئــێــران ئــابــووریــی

راستی. ئەگەر دەوڵەتی رووحانی بشتوانێ ئاوسان کۆنترۆڵ بکا و گەشەی 2 لەسەدی نیە، خۆشحاڵی جێی زۆر بکا، مسۆگەر رێژەییە، ئابووری گەشەی خۆشبژیوی و بەاڵم نابێ وەک راگەیەنه کانی ئێران، ئێستا

لــەگــەڵ ســەردەمــی شــای قــاجــار بـــەراورد بکەن و باسی پێشکەوتن بکەن. دەبێ ئێران ئێستا پێش ساڵ 30 رکەبەرەکانی لەگەڵ لە کوێن و بــەراورد بکرێ کە ئێستا ئەوان ٥7 ساڵی پێش شۆڕشی کوێیە؟ لە ئێران

ئێران لە هەر بارێکەوە لەپێش واڵتی کۆرەی باشوور بوو، بەاڵم ئێستا لە هەر بارێکەوە ــەکــراوی ــەن ــی پــوخــت ــەم ــەره ــرە. ب ــ ــەدوات ــ لباشوور کــۆرەی 2012ی ساڵی نێوخۆیی دۆالر میلیارد 1130 ســنــووری گەیشتە

بوو کە بەرهەمی پوختەنەکراوی نێوخۆیی بــڕە زیاتر ــەو ئ نــیــوەی لــە ئــێــران کەمێک گەیشتە 2012 ســاڵــی تــورکــیــەش بـــوو. بەرهەمی دۆالر. میلیارد 1000 سنووری پوختەنەکراوی نێوخۆیی ئێران لە حاڵێک دا ــە هــی عــەرەبــســتــان کــەمــتــرە کــە بەشی لعەرەبستان نەوتیی غەیرە پیشەسازیی کردوە، گەشەی لەسەد 7 رابــردوو ساڵی تــورکــیــەش بــە گــەشــەی 7 و 8 لــەســەدی بۆچی دەکەوێتەوە. ئێران وەپێش هــەروا واڵتەکەیان کە حاڵێک دا لە ئێران گەنجانی لە هەر بارێکەوە لەم واڵتانە دەوڵەمەندترە دەبێ بە بێکاری و هەژاری ژیان بەرنە سەر و هەموو رۆژێ شاهیدی دواکەوتنی زیاتر رێبەری کە نەهاتوە ئەوە کاتی داخوا بن. بەسەر زاڵبوون خەیاڵی و خەو لە ئێران ساڵی بێتەدەر؟ جیهان نــاوچــە و واڵتــەنــی انداز 20 بە داڕشتنی »چشم ئێران 1383ئێران 1404 ساڵی کە رایگەیاند سالە« زانستی و ئابووری، یەکەم پێگەی دەگاتە نــێــوەڕاســت و ــی رۆژهــەاڵت لــە تەکنۆلۆژی واڵتانی ناوچەدا، بەاڵم بە نزیک بوونەوە لە نیوەی تەمەنی ئەم سەنەدە، دەبینین ئێران مەودایەکی زۆری لەگەڵ ئەم ئامانجە هەیە و ئەگەر دراوسێکانی بەم خێراییە بچنەپێش و ئێران و هەروا دەرگیری ئەو کێشە و گرفتانە لە 1404 پێکی هێناون، ساڵی کە خۆی بێ ئــابــووری دا خشتەی کۆتایی واڵتانی نێو ــی تــورکــیــە گــەشــەی ــ دەبــــێ. ئــەگــەر واڵت

ئابوورییەکەی سفریش بێ، ئێران بە گەشەی 1 و 2 لەسەدی دەیان ساڵی دیکە دەگاتەوە تورکیە. بەداخەوە هێندێک لە ئۆپۆزیسیۆن یان ــان هــەوڵــی رووخــ ــەوەی ئـ لــە جیاتی چاکسازیی بنەڕەتیی رێژیم بدەن، خەریکی

ــەگــەڵ بــەشــەکــەی دیــکــەی ــایــەتــی ل دوژمــنئۆپۆزیسیۆنن. بەشێک لەم دوژمنایەتییە لە سەرچاوە خەیاڵییەوە دەسەاڵتخوازییەکی فەرهەنگی و ریشەی بەشێکیشی دەگــرێ و مێژوویی هەیە. بەشێک لە ئۆپۆزیسیۆن لە زۆربــەی دەکــەن هەست خۆیان دا وەهمی ئەوانی ئــەوانــن و الیەنگری ئێران خەڵکی دیکە هیچ پێگەیەکیان نیە. هەتاکەی بوونی کــورد، ئـــازەری، وەک دیکە نەتەوەکانی عەرەب و بەلووچ و ... لە ئێران دا حاشایان بە سووکایەتی بە هەتاکەی لــێ دەکــرێ؟. لە ئــەوان دەیــانــهــەوێ ئێران نەتەوەکانی هەتاکەی بکەن. بێزار خۆیان هۆوییەتی رێگە جیاییخوازی تۆمەتی بە دەیانهەوێ مافەکانی دەستەبەرکردنی بۆ هەوڵدان لە غەیرە فارسەکان بگرن؟. داخوا کاتی ئەوە راستییە قەبووڵی دەرک و بە کە نەهاتوە لە دەســت ئێران مێژووییەکانی سیاسی و دەستی یەکردا بۆ چاکسازی و رووخاندنی رێژیمی ئێستای ئێران هەوڵ بدەین؟ داخوا باشوور ئافریقای لە خەڵکی ئێران خەڵکی کەمترن کە 11 زمانی رەسمی و 2 زمانی لە ئێران خەڵکی داخوا هەیە؟ هاوبەشیان کەمترن بریتانیا و کانادا سویس، خەڵکی دیکە نەتەوەکانی قەبووڵی دەرک و بە کە پێشکەوتنی بوونەتە هۆی واڵتەکەیان دا لە ــان. هــەتــاکــەی بە ــەکــەی هــەمــەالیــەنــەی واڵتلە ئــێــران ــی گــێــڕانــەوەی هێز و دەســەاڵتــیـــش دا خـــۆمـــان بە ــەوەپـ ــەدان ســـاڵ لـ ــ سـفەرهەنگ و خەڵکی دیکە بە تازەپێگەیشتوو ئێران خەڵکی بــۆ مــێــژوو داخـــوا بزانین؟ ئەمڕۆی ژیانی داخــوا ئــاو؟ نــان و دەبێتە نەوەکانی شــەرمــی مــایــەی ئــێــران خەڵکی تۆمەتبارکرنی بە هەتاکەی نابێ؟ داهاتوو بە هاوچەرخ مێژووی یەکتر، شکستەکانی ئەمجۆرە داخــوا یەکتردابێنین؟ ئەستۆی سیاسەتکردنە جگە لە کڕینی کات بۆ رێژیمی دیکەی دەسکەوتێکی هیچ ئێران ئێستای هەیە؟ داخوا ئەگەر رێژیمی ئێران بڕووخێ، ئۆپۆزیسیۆنی ئێستا بەم عەقڵییەت و شێوە بیرکردنەوەیە دەتوانێ ببێتە هۆی ئاوەدانی دەبێتە بۆخۆی یان ئێران، پێشکەوتنی و بێ درمانەکانی دەردە بــەســەر ــک ــ دەردێدیکەوە و بە شەڕی نێوخۆیی ئێران دەکاتە واڵتێکی برسی و وێران؟ داخوا کاتی ئەوە نەهاتووە لە وەهم و خەو و خەیاڵ راپەڕن

و یەک بگرن؟

دەسەاڵتخوازی و دروشم و وەهمی رێژیم و بەشێک لە ئۆپۆزیسیۆنبەربەستی سەرەکیی چارەسەری کێشەکانی ئێرانن

یان ــان رووخ هەوڵی ــەوەی ئ جیاتی لە ئۆپۆزیسیۆن لە هێندێک چاکسازیی بنەڕەتیی رێژیم بدەن، خەریکی دوژمنایەتی لەگەڵ بەشەکەی دیکەی ئۆپۆزیسیۆنن. بەشێک لەم دوژمنایەتییە لە دەسەاڵتخوازییەکی خەیاڵییەوە سەرچاوە دەگرێ و بەشێکیشی ریشەی فەرهەنگی و مێژوویی هەیە. بەشێک لە ئۆپۆزیسیۆن لە وەهمی خۆیان دا هەست دەکەن زۆربەی خەڵکی ئێران الیەنگری

ئەوانن و ئەوانی دیکە هیچ پێگەیەکیان نیە.

رۆژنامەی7 ژماره : ٦٣١ سیاسی١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤

مسته فامه عرووفی

ــارە 34ی ــ ــە ژم مــانــگــنــامــەی »مــهــرنــامــە« ل1393(دا، )نـــەورۆزی خــۆی نــەورۆزیــی تایبەتنامەی ئیحسان لەگەڵ غەففاریانی مەتین ئاغای گفتوگۆی بابەتە لە بــاس تێی دا كە كــردۆتــەوە بــاو هوشمەند جۆراوجۆرەكانی زمانە بە تایبەت پێوەندیدارەكانی ئێران و گەاڵڵەی فێركاریی ئەو زمانانە لە قوتابخانەكان »جرس«یشدا ماڵپەڕی لە وتووێژە ئەم هەر كــراوە. وادیارە خوێندنی كە ئیحسانی هوشمەند باوبۆته وه . قسە جاروبار كردووە تەواو كۆمەڵناسی ڕشتەی لە لە بابەتگەلێكی دیكەی وەك زمان و زمانناسییش دەكا. لە كە زگماكی زمانی خوێندنی بابەتی خستنەڕووی بەرنامەی ملمانێیەكانی پڕوپاگەندەی سەرۆك كۆماریی ئێستای كۆماری ســەرۆك ڕووحانی، ئاغای لەالیەن گفتوگۆی ســەرەكــی بابەتی ــەڕوو، خــراوەت ئێرانەوە مەتین غەففاریان و ناوبراوە. گەاڵڵەی فێركردنی زمانە زگماكییەكان و یەك لەوان زمانی كوردی ـ هەرچەند لە ڕادەی قەول و بەڵێنەكان تێ ناپەڕێ ـ بە چەشنێك ئاغای هوشمەندی شپڕزە كردووە كە بە شێواز و خوێندنەوەی فرەچەشنیی لەمەڕ ئاتاتۆركانە شێوەی ڕەزاخــانــی و ــی نـــەتـــەوە جــۆراوجــۆرەكــانــی ــووری ــت زمـــانـــی و كــولنیشتەجێی ئێران بدوێ . ئێستا با چاوێك بە كەڵكەڵە و نیگەرانییەكانی ناوبراو لەپێوەندیی لەگەڵ ئەو بابەتانە و بزانین هەروەها ڕوانگە و بۆچوونەكانی دا بخشێنین و لەگەڵ چەند تا بڕیون دەری ئەو كە بابەتانەی ئەو زمانی كــورد و نەتەوەی بە پێوەندیدار ڕاستییەكانی دەگونجێن و زمانناسیی بابەتەكانی بــاس و كــوردی و با لەوە حاڵی بین كە ئەم شێوە ڕوانینە بیرتەسكانە و وەها حاشالێ كردن و ڕوانگەیەكی فاشیستییانەـ ئەویش ـ كــوردی زمانی نەتەوە و دژی بە كوردێك لەالیەن

هۆیه که ی چییە؟

پرسیار یەكەمین وەاڵمـــی لــە هوشمەند ئــاغــای ئاماژە بە ماددەی 1٥ی یاسای بنەڕەتی دەكا و دەڵێ : »سەبارەت بە زمانە قەومییەكان و ماددەی 15ی یاسای بنەڕەتی ئەگەر سەیری شیكراوەی باسەكانی یاسای قەومەكان لە مەبەست كە دەزانن بكەن، بنەڕەتی ـ ئایینییەكان كەمایەتییە زمانی ــەدا زاراوەی لەم

ئاشووری كلدانی، كلیمی، ئەرمەنی، كۆمەڵەكانی ـ یە. كەواتە، بابەتی زمانە قەومییەكان لە ئێران دا قەومییەكان زمانە چونکه كراوە چارەسەر پێشتر گرووپگه له ئایینانە و ئــەم قوتابخانەكانی لە

كۆمەاڵیەتییانه دەگوترێتەوە.« بێجگە لەو چەند وتەیەی ناوبراو، لە هەر شوێنێك كە وشەی »قەوم« لەم وتووێژەدا هاتۆتە گۆڕێ لەجێگەی كەمایەتیی ــای وات بە نــەك هــاتــوە، بەكار »نــەتــەوە« ئایینی، بەاڵم ناوبراو كە له بنه ڕه ت دا كارەكەی لەسەر ئەوە هەڵچنیوە نەتەوەی كورد لە خێروبێری ماددەی 1٥ چیی پێ نەبڕێ ، لەوپێوەندییەدا »قەوم«ی بە واتای

كەمایەتیی ئایینی داناوە. جێگەی تێڕامان و هەروەها سەرسوڕمانە سەرەڕای بە خوێندن بنەڕەتی، یاسای لە ماددەیە ئەم ئــەوەی بە ئێرانی نیشتەجێی نەتەوەكانی بۆ زگماكی زمانی خۆی ڕاستەقینەی ــای وات بە بنەڕەتی و شێوەیەكی چارەسەر نەكردوە، كەچی لەگەڵ ئەوەش دا كەسانێكی وا گەیاندوە قەناعەتە بەو هوشمەندی ئاغای وەك بزانن كە: »سەرنجدان بە زمانە ناوچەییەكان نیگەرانی چیە، بنەڕەتی یاسای 1٥ی مــاددەی لێ كەوتۆتەوە«. جوغرافیای نێو نەتەوەكانی بۆ مافانە كام گه رەنتیی ئێران دەكا كە لە ئەگەری جێبەجێكردنیان دا بە قسەی ئەم جۆرە كەسانە، هاوپێوەندیی فەرهەنگیی ئێرانییەكان وەك خۆی لێرەدا ماددەیە ئەو دەقــی دەچــێ ؟! با بە دێنینەوە: » زمان و خەتی ڕەسمی و هاوبەشی خەڵكی ئێران فارسی یە. بەڵگە و نووسراوە و دەقە فەرمییەكان و بەاڵم بێ خەتە زمان و بەم دەبێ دەرسییەكان كتێبە لە قەومییەكان ناوچەیی و زمانە لە كەڵكوەرگرتن چاپەمەنی و ڕاگەیەنە گشتییەكان و وتنەوەی ئەدەبیاتی ئەوان لە قوتابخانەكان لە پەنا زمانی فارسی ئازادە«. سەبارەت بەم ماددەیە خستنەڕووی چەند خاڵێك بە پێویست دەزانم: پێش هەر شتێك، زمانی فارسی و ره سمولخه تی فارسی دوو شتی جیان، بوونی زمانی فارسییش خه تی حه تمه ن ئه وه یه مانای به فارسی گشت عەرەبەكان و كە خەتێكه فارسی ، خەتی هه یه خۆیان زمانی نووسینی بۆ موسوڵمانەكان نەتەوە زمانی لە ئارامی یه و خەتی خه ته ئه و دێنن، بەكاری نووسینی فارسیش دا كەڵكی لێ وەردەگیردرێ. دووەم لە زمانە ماددەیە كەڵك وەرگرتن ئەو بەپێی ئەوەكە، لە چاپەمەنی و ڕاگەیەنە »ناوچەیی« و »قەوم«ییەكان )نەك ئەوان ئەدەبیانی وتنەوەی ئازادە، گشتییەكان دا زمانەكەیان(، ئەویش »لە پەنا زمانی فارسی« ئازادە. بە شتێك بنەڕەتی یاسای شوێنێكی هیچ لە كەوایە ناوی »وتنەوەی زمانە ناوچەیی و قەوم«ییەكان بوونی نیە. به وحاڵه ش كەسانێكی وەك ئاغای هوشمەند ئاوا

به نیگه رانییه وه لێی ده ڕوانن. ئاغای هوشمەند تەنانەت سەبارەت بە بەكارهێنانی خۆی، كوردیی زمانی باسكردنی بۆ زاراوەكــانــیــش »زمانی زاراوەی نه هێناوه : به کار زۆری هۆشێکی لە ناوچەیەك لە زمانێك هەر كە لــەوەدا ناوچەیی«. قسە بۆ نیە و گومان هیچ لێ وەردەگیرێ ، كەڵكی دنیا زمانێكی زمانێك، هــەر كــەوایــە نــابــێ . لــەســەركــردن ناوچەییە. بەاڵم دەزانین كە ئەم زاراوەیە بۆ بچووك نیشاندان یان بۆ بەراوردكردنی »اصل« لەگەڵ »فرع« ــەوەش دا ئ لەگەڵ ناوچەیی زمانی دەهێنرێ . بەكار لە بریتییە ئەویش ــرێ ، دەگ لەخۆ دیكەش واتایەكی )زیر كۆمەڵەیەك بەشە یان زمانێك لە شێوەزارێك ئــامــاژەی درێـــژەدا لــە كــە زمانێك لــە مجموعە(یەك زمانی كە نازانێ هوشمەند ئاغای داخــوا پــێ دەكــەم. كوردی لە ئێران دا تەنیا بەشێك لە زمانی نەتەوەیەكی وای دنــیــادایــه ؟ ســەرانــســەری لــە كەسی میلیۆن 40دابنێین مەبەست لە زمانی كوردی تەنیا زمانی كوردی دادوەریكردنێك وەهــا ئـــەوەش دا لەگەڵ ئێرانێیە، لە ئەو هەموو بەهایە. بێ زمانناسی لەباری لەبارەیەوە زمانناسان زمانناسی و كە تایبەتمەندییانەی پێناسە و زمانی لــه بــاره ی ڕوو، خستوویانەتە زمــان لــه بــاره ی كوردییش دا ڕاست دەردەچن، لەپێوەندیی لەگەڵ زمانی فارسییش هەر وایە. كەوایە ئەگەر ڕوانگەیەكی سیاسی یان چەشنێك ڕوانینی تایبەتی سیاسیی لەگۆڕێ دا نیە، الوەكــی بە زمانێك ســەرەكــی و بە زمانێك كە خێرە لەقەڵەم بدرێ ؟ ئاغای هوشمەند كە الفی ئەوە لێ دەدا

هیچیشیانی ــردووەو ــ ك تــاوتــوێ تــوێــژیــنــەوەی 600پێناسە و لە كارناسانە چاوێكی بە داخوا نیە! قبووڵ

تایبەتمەندییەكانی زمانی ڕوانیوە؟ ئاغای هوشمەند گرنگیدان بە زمانە ناوچەییەكان بە دەرەنجامی دوو فاكتەری سەرەكی دەزانێ : یەكەم ناوچەیی بان ناوچەیی و واڵتانی لە هێندێك »هەوڵی بابەتە كولتووری، زمانی بۆ كاریگەریی دانان لەسەر ...« و دووەم ڕووداوە خوێناوییەكانی و قەومییەكان یان ئازەربایجان دێموكراتی فیرقەی »ســه رده مــی كۆماری مەهاباد« لە پێش شۆڕشی ئێران و » زاڵبوونی هێژموونیی ماركسیستی و چەپگەرایانە و ڕوانــگــەی گرووپە چەكدارە چەپەكان لەو ناوچانە« دوای شۆڕش. لەم بابەتەشیان دا ناوبراو لە دانان و هێنانی ناوەكان دا بەڵگەكانی تــەواوی لە چونكە ــووە، ب كێشە تووشی پێوەندیدار بە كۆماری كوردستان ـ كە بە خۆشییەوە بەشێكی زۆریان ماونەتەوە ـ بە ناوونیشانی »كۆماری مەهاباد«. »كۆماری نەك هاتووە ناوی كوردستان« ئاغای هوشمەند ڕاستییەكانی دیكەشی بە شێوەیەكی چەپخوازانە ڕەوتــی كــردوە. تێكەاڵو سەرسوڕهێنەر ڕەوتێكی ئایدۆلۆژیكییەوە لــەبــاری كــوردســتــان لــە سیاسییەكانی ره وتــه لە بەشێك كە بوو مائۆئیستی نەتەوەیی و ره وتی زۆرەكە بەشە و، بوو كوردستان جەریانی ماركسیستی، نەك بوو كورد دێموكراتیكی ماركسیستی هەر ئەوە بوو كە پشتیوانیی لە كۆماری

ئیسامی دەكرد بەو ئیستداللە كە دژی ئیمپریالیزمە.دوایــیــانــەدا ــەم ل هوشمەند ئــاغــای بڵێی وەك کاڵبۆوه یه ی ئەدەبیاتە بەڵگەهێنانەوە و ئەو شــارەزای هەركات كە بــووە كۆنەوە لە ئێران دەســەاڵتــدارانــی یان توێژێك ستەمەكان، ژێر نەتەوە لە نەتەوەیەك ــازادی ئ باسی ئــێــران لــە كەسێك هــەر یــان سینفێك پیان و ئاكامی بــە ئـــەوە بــكــا، خــۆی مافەكانی ــان یئەم ئەوانەی دەكەن. ئەژمار بێگانەكان ته ون وبه ستی جۆرە تێزانە دێننەوە دەزانن كە بە چ شێوەیەك بیانوو بێننەوە بۆ ئەوەی لە واڵمدانەوە بە داخوازە ڕەواكانی نەتەوەكانی ئێران و توێژە جۆراوجۆرەكان خۆببوێرن، بیانووە و بڕ جۆرە بەو گوێیان كە خەڵك بۆ بەاڵم ڕووكەشانە پڕ بووە، لەوانەیە له بابەتگەلێكی بێزراو و

بێزاركەر شتێک زیاتر نەبن. سەرنج بدەن، باس لەسەر وتنەوە و خوێندنی یەكێك كە زمانی كوردییش زمانە »ناوچەیی«یەكان، ــه كـــوردەی تووشی ــەك ئــەم رۆڵ لــەوانــە، تا چ ڕادەیـپەرێشانی و شپڕزەیی كردوە: »ئەگەر بڕیار بێ ئەم خوێندن ناوەندەكانی لە و بگوترێنەوە زمانانە و نادروست كارێكی ئەوەكە یەكەم بخوێنرێن، قەومیزەكردنی هۆی دەبێتە چونكە نازانستییە پێویست بــەڕادەی بــوارەدا لەم كارناسان ئێران و

قسەیان كردووە.«

»صبر بسیار بباید پدر پیر فلك را تا دگر مادر گیتی چو تو فرزند بزاید«

بە ــارەت ســەب زانیارییەكانی ــراو ــاوب ن لــەوانــەیــە نەبێ ئاستێك دا لــە قەومییەت ــان و زمـ بابەتەكانی نــاڕدروســت و كارێكی بە زمانانە ئــەم وتــنــەوەی كە نازانستی دەزانێ . لەو واڵتانەی كە خاوەن فرەچەشنیی ڕێــبــازە هــەمــوو ســــەرەداوی زمانیین و نــەتــەوەیــی و ئەم ــە، دای لەدەست خەڵكناسییەكانیان زمانناسیی و ڕاســت كــە كـــراون چــارەســەر چەشنێك بــە بابەتانە پێچەوانەی ڕوانگەكانی ئاغای هوشمەند دەسەلمێنن. لە هەندێكیان دا سیستەمی دوو زمانە یان چەند زمانە لە بواری فێركاری دا هەیە. لە ژمارەیەك لەو واڵتانە دوو زمان و تەنانەت سێ زمانی فەرمی هەیە. لەو واڵتانەی تەنانەت بــوون، زاڵ فاشیزم دا ڕوحییەی بەسەر كە خۆیان زمانی فێربوونی لە كۆچەرەكانیش كەمینە چەند نەتەوەیەكی بــۆ بــووە چ ئێستا بەهرەمەندن. میلیۆنی نەك بە كرده وه بەڵكوو تەنیا لە قسەدا، باسی خوێندن و وتنەوەی زمانی زگماكی لە نیشتمانی خۆی دا دەكرێ ، بەم شێوەیە سەفبەندیی و بەرەگیری لە دژی داواكانی بەرەنگاری شێوەیەك هەموو بە دەكــرێ و چەندین ئێران دا لە ئەوەیە سەرنجڕاكێش دەبنەوە؟! و فەرانسەوی ئینگلیزی، عەرەبی، وەك بیانی زمانی ... دەخوێندرێن بەاڵم مافی نەتەوەی كورد سەرەڕای

دەكــرێ . پێشێل سووربوونە پێداگریی و هەموو ئەم سه روبن زمانه وانی زانستییەکانی ئاکامه تــەواوی با بکرێ، داخوا لە كوێیدا گوتراوە فێركردن و وتنەوەی كــراوەتــەوە؟ ڕەت ـ زمانێك چەشنە هــەر ـ زمانێك ئەم ڕوانگەیە هیچ بەهایەكی زانستی نیە و لە هەناوی

فاشیزمەوە سەر هەڵدەدا.نوێ یە زاراوەیەكی ئەمەش كردن! »قەومیزە« كە جێگەی قسە لەسەركردنە. ئێستا ئەگەر هەموومان وەك ئاغای هوشمەند بیرمان كردبایەوە و هەموومان تەواوی ڕاپەڕیباین، خۆمان كولتووری زمان و دژی لەم ئیتر دەكـــران، چــارەســەر بەجارێکی كێشەكان ــمــان دەبـــوو، ــی و جــیــاوازیــیــانــە ڕزگــاری ــرەی هــەمــوو فزمانێكەوە و تاقە بە دەبووینە خاوەنی »ئوممەت«ێك ناوبراو بڕیاری بە كە پەهلەوی ڕەزاخــانــی خەونی نووسرابوو قوتابخانەكان ئــیــدارە و ــای دەرگ لەسەر نەبێ قسان مەكەن« وەڕاســت دەگــەڕا. بە فارسی «بەاڵم لە بەختی ڕەشی ئەو، وەها كۆمەڵگەیەك تەنیا لە جیهانی زەین دا بوونی هەیە، ئەویش لە زەین و مێشكی كەسانێکی پاوانخواز ، نەك لە واڵتێكی هەست پێ كراو و واقیعی كە سەلماندنی پێویستی بە هیچ بەڵگەیەك نیە.

بەپێچەوانەی قسەكانی ناوبراو دەبێ بڵێین وەها نێوان پێكهاتەیی و یەكابین مەودای ڕوانگەیەكی یەك زیاتر ئێران جۆراوجۆرەكانی كولتوورە نەتەوەكان و دەكا. سیاسەتی وەالنان و نكوڵی كردن جێگەی نیگەرانییە نەك سیاسەتی پێكەوەژیان و سازان و لێك تێگەیشتنی كۆنەوە لە هــەر كە ڕوانگەیە ئــەو ئاخۆ دووالیــەنــە. ناكۆكییەكانی كێشە و مەسەلە و زاڵە، ئێران دا بەسەر ئاتاتۆرك هەوڵەكانی مــەگــەر كـــردووە؟ چــارەســەر لەپێناو هاوچەشن كردن و یەكدەست كردنی كۆمەڵگەی توركیە چی لێ شین بۆوە؟ زۆر نموونەی دیكەی لەم جۆرەمان لەبەدەست دایە. هەربۆیە ناوبراو ترسی لە و هەیە دیكە واڵتانی لە سەركەوتووەكان ئەزموونە پێداگریی لەسەر ئەزموونی شكست خواردووی تەنیا ئێران و بیروڕا چەقبەستوو و دۆگم خوازییەكانی خۆی دەكا و دەڵێ : »دەمانەوێ كەڵك لە كام چەشن و نموونە كە وەربگرین نموونەیەك لە كەڵك دەبێ وەربگرین؟ واڵتان لە هێندێك بگونجێ . ئێمە هەلومەرجی لەگەڵ پێك زمانی گرووپی چەند لە دەستكرد شێوەی بە هاتوون هەر بۆیە دەبێ هەموو زمانەكانیان لەبەرچاو بن، ئەوانە ناتوانن بۆ ئێمە ئۆلگوو و سەرمەشق بن.«

ماویەتی

دژایەتی لەگەڵ خوێندن به زمانی زگماكی لەباری زانستی و لۆژیكییەوە بێ بەهایە)له ڕەتكردنەوەی بۆچوونەكانی ئاغای ئێحسان هوشمەند دا(

2 _1

هەموو ئەو پێناسە و تایبەتمەندییانەی زمان له باره ی زمانناسان زمانناسی و كە زمانی لــه بــاره ی ڕوو، خستوویانەتە لەپێوەندیی دەردەچن، ڕاست كوردییش دا لەگەڵ زمانی فارسییش هەر وایە. كەوایە ئەگەر ڕوانگەیەكی سیاسی یان چەشنێك ڕوانینی تایبەتی سیاسیی لەگۆڕێ دا نیە، خێرە كە زمانێك بە سەرەكی و زمانێك بە الوەكی لەقەڵەم بدرێ ؟ ئاغای هوشمەند توێژینەوەی 6٠٠ لــێ دەدا ئەوە الفی كە تاوتوێ كردووەو هیچیشیانی قبووڵ نیە! داخوا بە چاوێكی كارناسانە لە پێناسە و

تایبەتمەندییەكانی زمانی ڕوانیوە؟

لەم هوشمەند ئــاغــای بڵێی وەك بەڵگەهێنانەوە و ئــەو شـــارەزای دوایــیــانــەدا ئێران دەسەاڵتدارانی کاڵبۆوه یه ی ئەدەبیاتە لە نەتەوەیەك هەركات كە بووە كۆنەوە لە نەتەوە ژێر ستەمەكان، توێژێك یان سینفێك ئازادی یان ئێران باسی لە یان هەر كەسێك پیالن و ئاكامی بە ئەوە بكا، خۆی مافەكانی دەكـــەن. ــار ــەژم ئ بێگانەكان تــه ون وبــه ســتــی ئەوانەی ئەم جۆرە تێزانە دێننەوە دەزانن كە لە ئەوەی بۆ بێننەوە بیانوو بە چ شێوەیەك نەتەوەكانی ڕەواكانی داخوازە بە واڵمدانەوە

ئێران و توێژە جۆراوجۆرەكان خۆببوێرن،

رۆژنامەیژماره : ٦٣١ ١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤ سیاسی6

رێبوار مه عرووفزاده

لە رۆژی 28 خاکەلێوە هێزەکانی ریژیم 3٥0 بەندی زیندانیانی ســەر هەڵیانکۆتایە کردن بێ حورمەتی لێدان و وێــرای ئەڤین و 240 و بەندی بۆ ژمارەیەکیان کەسانە، بەو ژمارەیەکی دیکەشیان بۆ زیندانی تاکەکەسی ــەو هــێــرشــە زۆر گـــواســـتـــەوە. هـــۆکـــاری ئـلەگەڵ دەوڵەت کێشەکانی بەاڵم نیە، روون ئیتتاعات ــی وەزارەت دادوەری و ــی وەزارەتدەتوانێ یەکێک لەو هۆکارانە بێ. ئەو هێرشە، ناڕەزایەتی بەشێک لە بنەماڵەی ئەو زیندانیانە لێ کەوتەوە و ئەوان لە رۆژی سێشەممە 2ی دەفتەری سەرۆک پێش لە بانه مه ڕی 1393 کــۆمــاری کــۆبــوونــەوەی نــاڕەزایــەتــیــان پێک هێنا. ئەو هێرشە لە چەند ڕوویەکەیەوە جێی

سرنجه .

زیندان شوێنی سەرکوتی چەند قات

خــاوەنــی ئیسامی کــۆمــاری هــەرچــەنــد یاسایەکی دێمۆکراتیک و دادپەروەر نیە بەاڵم ــەو یاسا خــراپــانــەش دەرهـــەق بە خــودی ئزیندانیان بەرێوە نابات. زۆرێک لە زیندانیانی سیاسی لە مافی تەلەفون کردن، مەرەخەسی، پزیشکی و خزمەتگوزاری هەبوونی مافی هــەروەهــا بێبه شن. تــەنــدروســت خــواردنــی شوێنی ــردوودا ــ ڕابـ ساڵەکانی لــە ــدان ــن زیکوشتنی شوێنی بگرە زیــاتــر و سەرکوتی

چاالکانی مەدەنی و سیاسی بووە. لە دەیەی بەشێوەی سیاسی زیندانی هـــەزاران 60دا ڕەشەکۆژی و نایاسایی کۆژران. لە دەورانی ئەحمەدی نیژاد بە تایبەتی لە ساڵی 1388 کە ژمارەیەکی زۆر چاالکی سیاسی-مەدەنی بە هەڵبژاردنی ئاکامی دژی ناڕەزایەتی هۆی ئەشکەنجە هۆی بە هێندێکیان سه رکۆمار، میر سەیفی ئومید رەزا دا. دەست لە گیانیان ئەو وێباگنووسە بوو کە لە ساڵی 1387 لە دا، سەتاری لە دەست گیانی ئێڤین زیندانی بەهەشتیش وێباگنووسێکی دیکە کە ڕۆژی 13ی خه زه ڵوه تی 1391 بە هۆی ئەشکەنجە دا. دەست لە گیانی ئێڤین 3٥0ی بەندی لە لە زیندانی کەهریزەکی کەرەجیش پێنج کەس گیانیان لە دەست دا. هیچ یەک لەو تاوانانە کەسانی تەنانەت نەکرا و بۆ بەدواداچوونی تــاوانــبــار وەک قــازی مـــورتـــەزەوی، کــە لە دەورانی ئەحمەدی نیژاد دادستانی تاران بوو،

پۆستی باشتری وەرگرت.

سەر بۆ هێرش لەهەمبەر کاردانەوە زیندانیان

بۆ بابەتی هێرش میدیاکان مالپەڕ وو لە باو ئێڤین 3٥0ی بەندی زیندانیانی ســەر ناڕەزایەتییانەی ئــەو ئـــەوەی ــەاڵم ب بـــووە، بەرجەستە کردەوە، کۆبوونەوەی ناڕەزایەتی کۆمەلێک لە بنەماڵەی ئەو زیندانیانە لەبەردەم بوو. تــاران لە کۆماری ســەرۆک دەفتەری بەلێنێکی روحــانــی نوێنەری دیـــدارەدا لــەو دیکەی بە بەلێنەکانی دیکە زیاد کرد و قەولی

بەدواداچوون بۆ بارودۆخی ئەو زیندانیانەی دا. بەشێک لە داواکــاری ئەو بنەماالنە ئەوە 240 بــەنــدی بــۆ زیندانیانەی ــەو ئ کــە بــوو ڕاگواستراون بۆ بەندی 3٥0 بگەڕێنرێنەوە و بێ پێی متمانەیان ئـــەوان کــە دوکــتــورێــک ئەو بنەماڵەی بکەوێ. زیندانیانە بەو چاوی هێندێک بە پێوەندیان هــەروەهــا زیندانیانە گرت ئیسامی شـــوورای پارلمانتارانی لە

دابەش دەستەدا دوو سەر بە ئەوانیش کە بوون. دەستەیەک کە وەک هەمیشە لە پلەی ڕەت سیاسی زیندانی بوونی هەر یەکەم دا لێدان و دووهەمیش دا پلەی لە دەکــه نــه وە و ــەو زیــنــدانــیــانــەیــان ڕەت هــێــرش بــۆ ســەر ئنوێنەرانیش وەک لە بەشێک بەاڵم کردەوە. عەبدولکەریمی هەروەها موتەهەری و عەلی داوایان شنۆ-نەغەدە نوێنەری حوسێن زادە پێوەندییەدا لەو کرد دادوەری وەزیــری لە

ئەو چۆنییەتی لە پارلمان بکا و لێپرسینەوە بە بــکــاتــەوە. هــەرچــەنــد ــاگــادار ئ ڕووداوە سزادان و توانای دەوڵەت پارلمان و کردەوە لێپرسینەوە لە کەسانێک وەک غوالمحوسێن ئیسماعیلی، کە لە کاتی هێرشەکە بەرپرسی سەرۆکی ئێستا زیندانەکان و ڕێکخراوی بــەاڵم ــە، ــی ن تـــارانـــە پــارێــزگــای دادوەری دروست میدیایی گوشاری دەتوانن ئــەوان

زیندانییان بارودۆخی سەر لە ئەوە بکەن و کاریگەری دەبێ.

کورد مەدەنی چاالکانی هەلوێستی لەهەمبەر هێرش بۆ سەر زیندانیان

زیندانیانی لە ژمــارەیــەک کە هەرچەند محەممەد هــەروەهــا ن و کــورد 3٥0 بەندی رێکخراوی ســەرۆکــی کــەبــودوەنــد، سدیقی

بوو بەندەدا لەو کوردستان، مرۆڤی مافی و لەو هێرشەدا بریندار بووە، بەاڵم بنەماڵە، بەرەی یەکگرتووی کورد و رێفورمخوازەکان، چاالنی مەدەنی و سیاسی کورد چ لە نێوخۆ و چ لە دەرەوەی واڵت کاردانەوە و ناڕەزایەتی نە نــەنــوانــد. پــێــوەنــدیــیــەدا ــەو ل پێویستیان کرد کــورد پارلمانتارانی لە داوای خەڵک بکەن و زیندانیانە ئەو بۆ بــەدواداچــوون کە تەنیا هێنا. به جێ خۆیان ئەرکی ئــەوان نە ــن زادە ئــەویــش لە عــەبــدولــکــەریــمــی حــوســێدیکە وەک نوێنەرانێکی بوێری چوارچێوەی کــردەوە. ــەرز ب دەنگیان موتەهەری عەلی ئەوە کە کوردەکان لە الیەک کەبوودوەندیان کاندید نۆبێل ئاشتی خەاڵتی وەرگرتنی بۆ و لێدان بەنیسبەت دیکە لە الیەکی کردوە و ئەو ئــەوە کــرد، دەنگیان بێ برینداربوونی ناهاوسەنگی« »خــەبــاتــی تــاڵــەی چیرۆکە هەمووی دەیهەوێ خەباتەکەی دا لە کوردە. تەنانەت بــێ و دێمۆکراتیک ئــێــران یــاســای رێــژیــمــیــش نــەمــێــنــێ، هـــەروەهـــا لـــە کــاتــی جێبەجێ هــۆی بە نــاوبــراو، لە رەخنەگرتن به نەوێری و بە زۆر بەلێنەکانی، نەکردنی

پارێزه وه دەردەکەون. ــن پـــــەروەنـــــدەی ــدیـ ــەنـ ــە گــشــتــی چـ ــ بپــێــشــلــکــردن و بــگــرە کــۆشــتــنــی زیــنــدانــیــانــی هەبووە ئیسامی دا نێو کۆماری لە سیاسی نەکران و دەستبەسەر تاوانبارارەکانیان کە هێرش بۆ سەر زیندانیانی بەندی 3٥0ی ئێڤین یەکەم پێشلکاری نیە و دوایینیش نابێ. بەاڵم گۆشارهێنان دەتوان ڕادەی ئەو توندڕەوی و پێشلکارییە کەم بکاتەوە. لە الیەکی دیکە ئەو چاالکانەی کە لە زیندان دان بە بەراورد بەو یەکجار تێچوویەکی ــازادن، ئـ کە خەڵکەی ــدەی ئــەوان ــەوەن ــان داوە. ئــەگــەر ئ ــری زۆرتکە چاالکانێکیش داوە نیشان خۆڕاگریان خەباتێکی بنوێنن دلسۆزی بوێری و ئازادن

هاوسەنگترمان دەبێ.

هێرش بۆ سەر زیندانیانی سیاسی لە کۆماری ئیسالمی دا یەکەم پێشێل کاری نیەو دوایینیش نابێ!

ته های ره حیمی

ئاڵۆزه و به رباوه دا، له م جیهانه که باو باوی ئازادی و داکۆکی کردن ــازادی و ئ گه شه ی خه باتگێڕانی له ــســت و ئـــیـــراده و ئــاشــکــراکــردنــی ویبانه مه ڕ 13ی رۆژی ڕاستییه کانه ، ئــازادیــی »جیهانیی رۆژی وه ک راگــه یــانــدن« نــاودێــر کـــراوه . دیــاره زۆربــه ی پێچه وانه ی به ئه گه رچی رۆژه پیرۆزه ناونراوه کانی دیکه له زۆربه ی واڵتانی جیهان له م رۆژه دا نه ک هچ جێژن و یاد و رێوڕه سمێک ناگیرێ، به ڵکو ئه م رۆژه ده رخه ری سه ر دوانه هاتووی ئه زێتی ئــازار و کۆمه ڵی به رپرسیاره ی توێژه ئه م ده گــه ڵ رۆژه دا لــه م مرۆڤایه تییه . فیداکاریی و خــه بــات و له رێزگرتن سوێرچێشتووه کانی تــاڵ و هه موو ڕۆژنـــــامـــــه نـــــووســـــان، بـــیـــنـــه ری ــووی ــاتـ ــه هـ ــڕان نـ ــه بـ تـــۆمـــارێـــکـــی لـهاوار و کپ کردنی چه وساندنه وه و ئاماری رۆژنامه نووسانین. ده نگی رۆژنـــامـــه نـــووســـه کـــوژراوه کـــانـــی ــی کــران و ــدان ــن ــردوو، زی ــ ــ ســاڵــی رابــردن و دوورخــســتــنــه وه و نان ــ ده رکبه بـــوون و ته رکه نیشتمان بــڕیــن و چه ڵه مه کانی ته نگ و هه موو گشتی توێژه ــه م ئ خه باتی رێــگــه ی ســه ر نـــاوه نـــده ــه ن ــ الی لـــه ڕۆژه دا لـــه م ده کرێته وه و باوه جیهانییه کانه وه ــه بـــه رچـــاوی و بــیــروڕای ــت ده خــرێئــه م واڵت و نــێــوه ش دا لــه م گشتی. که ده کــرێــن ده ستنیشان ناوچانه ئازاری ئه م له هه موو الیه ک زیاتر نائه منن شوێنێکی داوه و توێژه یان

بۆ کارکردنی ڕۆژنامه نووسان.به گشتییه کان ڕاگه یه نه میدیاو

دیمۆکراسی چــواره مــی کــۆڵــه کــه ی واڵتێک ئه گه ر ــه وات ئــه ژمــار، دێنه سیستمێکی قــــانــــوون و بــه پــێــی دیمۆکراسی به ڕێوه بچێ و، ته نانه ت ده سه اڵته کانی جیابوونی بناغه ی ــان و ــ ــوون دان ــ ــان ــ ــه ری، ق ــ ــوه ب ــ ــه ڕێ ــ ببه بێ دادوه ری تێ دا ڕه چاو کرابێ، بوونی میدیای ئازاد و سه ربه خۆ ئه م ده سه اڵت و کیانه ناچێته چوارچێوه ی ــه وه . ــاالری یـ ــک سـ ــه ڵـ ــاســه ی خـ ــن ــێ پمیدیا ی ئاشکرایه ڕوون و هه روه ک ــیــاری ــه واڵ و زان ــ ــی ه ــه دانـ ئـــازاد لبه رزیان ئێجگار رۆڵیکی گه یاندن، ــیــری مــرۆیــی و ــه گــه شــه پــێــدانــی ب لمرۆیی کۆمه ڵی بردنی به ره وپێش نه بوونی ده ســتــوه رنــه دان و هه یه و، ــه اڵت، ســانــســۆری ده وڵـــه تـــی ده ســخوڵقانی ده رفه تێکه بۆ هاوواڵتییان و ڕێگه ی له بتوانن تا هاونیشتمانان ــرس و ــێ ت ــه و ب ــ ــازادان ــ ده ربــڕیــنــی ئئــه ده بــیــات، بــه هــونــه ر، له مپه ڕ بــێ پۆپه کانی لک و فه لسه فه و موسیقی، خۆیان به هره کانی زانستی دیکه ی زانسته ــه ی ــن خــه زێ پــێ بــگــه یــه نــن و قورستر مــرۆڤ دوانه هاتووه کانی بکه ن. تا له م ڕێگه وه مرۆڤ به ره و گونجاوتر ژیانێ زیاتر و ماریفه تی هه نگاو شل نه کاته وه . که واته ئازادی هه ره زۆربــه ی به گه یشتن چه کی پێویستییه کانی ئاواته کان و زۆری ژیانی مرۆییه ، که ده بێ به کاناڵیزه ی پێ سه رکه وتنی ڕێچکه ی دروســت

بپێودرێ.ده ســه اڵت سه ده ئێرانی دیسان ناڤینی ناوی له نێو ناوانی دژه ئه م له و یه کێکه ته نانه ت ــه و، دایـ مافه ڕۆژنامه نووسان سااڵنه واڵتانه ی تـــێـــی دا بـــه هـــه مـــوو جـــۆره کـــانـــی چــــه وســــانــــدنــــه وه و ســـڕێـــنـــه وه ، ده نوێندرێ. له گه ڵ توندوتیژییان له ئیسامی کۆماری ئه گه ر دیــاره جا ئازادییه کان دژایه تیی بــه ره ی

هه ر جۆره ئازادییه ک دا نه بێ جێگه ی نییه سه یر که واته سه رسووڕمانه ، پله کانی له ئێران نــاوی سااڵنه که ــازادی ــا ســێــی دژبـــه رانـــی ئـ یـــه ک ت

ڕۆژنامه نووسی دا ده دره وشێته وه .ــاری و ــداک ــی ــن لــه ف ــرت ــزگ بــۆ رێــه ــووســ ــ ــه ن ــ ــام ــ ئـــازایـــه تـــیـــی رۆژنــان، ــهـ ــیـ ــی جـ ــ ــان ــ ــه ک ــرســ ــ ــه ت ــ ــاون ــ چهه واڵنێرانی رێــکــخــراوی ئه مساڵ

»سه ت بابه تی ژێــر له بێ سنوور ــدن« دا ــان ــه ی پــاڵــه وانــی بـــواری راگــووســی له ــه ن ــام ــاوی ســـه ت ڕۆژن نـئـــازادی جــیــهــانــی ــازادی ــ ئـ رۆژی ــاو کــــــردوه ، که ــ ــدن دا ب ــ ــان ــ ــه ی ــ راگــی ــووسـ ــه نـ ــامـ نـــــاوی چـــــوار رۆژنـعه دنان ده بینرێ. تــێ دا ئێرانی یان مه تین پوور، سه عید حه سه نپوور، ــا بـــه نـــی یـــه عـــقـــوب و ســیــامــه ک ــ ژیرۆژنامه نووسه چــوار ئــه م ــادری قچاالکییه کــه ده ســبــه ســه رکــراوه ن،

لیستی لـــه »نـــه تـــرســـانـــه «کـــه یـــان بــــاوکــــراوه کــــه ی هــه والــنــێــرانــی

بێ سنووردا، ڕه نگی داوه ته وه .ئه ندامی حه سه نپوور، عه دنان ده سته ی نووسه رانی حه وتوونامه ی راگیراوی کوردی - فارسی »ئاسۆ«، گیراوه و رێبه ندانی ساڵی 138٥ که ــه تــۆمــه تــی »چــاالکــی ســاڵــی 86 بنه ته وه یی، سیخۆری و ته ناهی دژی

بۆ ئێعدامی خــوا« له هه ڵگه ڕانه وه بێنه و دوای پاشان دیاره ده رچوو. نـــاڕه زایـــه تـــی و زۆر و بــه ره یــه کــی ده ره وه ی چاالکانی خۆپێشاندانی واڵت به 1٥ ساڵ زیندانی حوکم درا.ــوور، ــ ــن پـ ــ ــیـ ــ ــه تـ ــ ســــه عــــیــــد مـده سته ی ئه ندامی رۆژنامه نووس و ئازه ری حه وتوونامه ی نووسه رانی زمــانــی »یـــارپـــاق« هــه شــت ســاڵ )حکم تعزیری( ده بێ، که ساڵی 86 ئازاد ده کرێ و بۆ ماوه یه کی کاتی

دواتر ساڵی 88 دیسان ده یگرنه وه و ئێستا له گرتووخانه ی ئێڤینه .

سیامه ک قادری ڕۆژنامه نووس و دوای 89 زستانی وێــبــاگــنــووس، ــه ئــاژانــســی کــۆمــاری ده رکـــرانـــی لــی ــاوان ــیــســامــی، »ئــیــرنــا« بـــه ت ئله ده له سه و درۆ بــاوکــردنــه وه ی ساڵ چوار به خۆی دا وێباگه که ی زیندانی و 60 زه ربه قه مچی حوکم

ده درێ.ژیــــــــــا بـــــه نـــــی یـــــه عـــــقـــــوب، ــووس و ســه رنــووســه ری ــه ن ــام رۆژنوێب سایتی »کانون زنان ایران«یش »پرۆپاگه نده ی تاوانی به 89 ساڵ به سووکایه تی کردن نیزام و دژی زیندان و ســاڵ چه ند سه رکۆماربه ــوون لــه کــاری 30 ســاڵ بــێ بــه ش بکه ده درێ، حوکم رۆژنامه نووسی کێشاوه و ســزاکــه ی ئێستاکه ــار دیرۆژنامه یی کارێکی چه شنه هه موو

لێ قه ده خه یه .ــه چــەنــد نــمــوونــەیــەکــی ــان ــه م ئکـــاره ــووه ــه مـ هـ لـــه و ــن ــەم ک زۆر که ــه ی ــان ــی مــرۆی دژه و ــابــه جــێ نــاری ئــیــســامــی ــ ــۆم ــ ســیــســتــمــی کــامــه نــووســانــی ده کــا. ده گـــه ڵ ڕۆژنچاالکان و هه اڵتنی بــه رزی ئاماری ئێرانی چاالکانی ڕۆژنامه نووسان و به هه موو نه ته وه کانه وه نیشانده ری ئیسامی ــاری ــۆمـ کـ کـــه ــه ــه وه یـ ئـره زامه ندیی به بێ ناوێ، که سانێکی ئاو له قامک ده سه اڵتبه ده سته کانی رۆکه ن و، ئازادی و سه ربه رزی ته نیا له ڕوانگه یه که وه دروسته که خۆیان پێناسه یان کردووه . هه ر بۆیه شان تورکیه و وه ک واڵتــانــی شانی بــه زیندان گه وره ترین هه میشه چین بووه بۆ ڕۆژنامه نووسان، که دیاره زۆربه ی بۆ زیندانیشه گه وره ترین

هه ره زۆری هاوواڵتیانی خۆشی. له کاتێک دا که چاوه ڕوان ده کرێ دۆخ و ڕه وشی ئازادی و چاوکراوه یی ــه ره و پــێــش بچێ و ــ ــهــان دا ب ــه جــی لگوێره ی به ــه اڵم ب بستێنی، گه شه داکــۆکــی کۆمیته ی ڕاگــه یــه نــراوی ــاره ــامـــه نـــووســـان، وا دیـ لــه ڕۆژنـئه مساڵ هــه ر بگوترێ ــێ ده ب هــه ر ئاماره کان چونکه پــاڕ. به خۆزگه رابــردووی ساڵی له ده ده ن نیشان ــه نـــووس ــامـ ڕۆژنـ 211 زایـــیـــنـــی دا ــه واڵتـــــــه جـــــۆراوجـــــۆره کـــــان ــ لـبــه هــۆی بــه جــێ گــه یــانــدنــی ئــه رکــی گیران و تــووشــی ڕۆژنــامــه نــووســی ــه ی ــه وتـ ئـــــــــازاردان هــــاتــــوون. بـ2013ی ــی ســاڵ کــۆمــیــتــه یــه ، ئـــه م زایــیــنــی خــراپــتــریــن ســاڵ بـــووه بۆ

رۆژنامه نووسان له جیهان دا.ــه م ــه ر لــــه بــــــه ره بــــــه ری ئـ ــ ــ هده وڵه ته پێشتر مــاوه یــه ک یـــاده داو رووحانی حه سه ن میانه ڕه وکه ی گرتنی داخستن و به کــرد ده ستی چه ندین ڕۆژنامه نووس و، به مجۆره ڕووخـــســـاری مــێــهــره بــانــانــه ی ئــه م توێژی بۆ ــه ک ــاڕاده ی ت ــه تــه ش ده وڵڕۆژنامه نووسانی ئێرانی ده رکه وت.

ساڵی 2٠13، خراپترین ساڵ بووه بۆ ڕۆژنامه نووسان

رۆژنامەی5 ژماره : ٦٣١ ١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤

عومه ر باڵه کی

ئەمسال خاکەلێوەی 2٥ی رۆژی ــاو بــــۆوە کـــە زیــنــدانــیــانــی ــ هـــەواڵـــێـــک بئێڤین زیــنــدانــی 3٥0ی ــدی ــەن ب ســیــاســی ــێــدان و ئــەزیــت وئــازاری ــەر ل کــەوتــونــەتــە ببە سەر ئەمنییتییەکانی هێزە به رپرسان و رێــکــخــراوی زیــنــدانــەکــان. بــاوبــوونــەوەی لە چ زۆری باسێکی دەنــگ و هەواڵە ئــەو ئێران ده رەوەی لە چ ئــێــران و خــۆی نێو بەندی زیندانیانی بنەماڵەی لێ کەوتەوە و زیــنــدان و ــای ــ دەرگ ــەر ب لــە ئێڤین 3٥0ی ئیسامی ودەفتەری شـــورای مەجلیسی ــاری کـــۆبـــوونـــه وه و بـــه دژی ــۆمـ ــەرکـ ســـی زیــنــدان، ــووران ــم ــه ئ ــه م کــــــرده وه ی م ئـوه ڕێ خــۆپــیــشــانــدانــیــان نـــاڕەزایـــەتـــی و لە هەمان کات دا چاالکانی مەدەنی و خست. نووسەران و رۆژنامەنووسان چ لە نێوخۆ و چ لە دەرەوەی ئێران هاوخەمی و پشتیوانی خۆیان بۆ بنەماڵەو زیندانیانی بەندی 3٥0ی ڕادەیه ک بە دەنگدانەوەکە دەربری. ئێوین دەزگــای زیندان و کاربەدەستانی کە بوو وەدەنــگ دەوڵەتیشی تەنانەت دادوەری و دەیانەویست ئەوەی لەگەل هەرکام هێنا و نێو لە بەاڵم بکەن، پەردەپۆش مەسەلەکە کۆک زۆر ــە ــ رووداوەک ســەر لە خۆیاندا

نه بوون .ســەرۆکــی ئیسماعیلی غواڵمحسێن لێدوانی چەند لە زیندانەکان رێکخراوی نێوخۆی لە گەڵ چاپەمەنییەکانی جیاوازدا ئــێــران دا ئــەو هــەواڵــەی بە ناڕاست زانــی و بــەنــدی لـــە کـــە پشکنینێک »لـــە گـــوتـــی: زیندانییەکان لــە هێندیک ــراوە کـ 3٥0دا ژوورەکــانــی ــە کــردووە ول بەربەرەکانیان هاوکارانی کە دەرێ نەچوونەتە خۆیان ئێمە ئەوانیان ڕاگواستوەو لەو ڕاگواستنەدا قامکی گەورەی القی یەکێک لە زیندانیەکان

زیانی بەر کەوتووە«.»پورمحمدی« وەزیری داد لەوتووێژێک لە گەل هەوالنێران دا گوتی: »تێکهەڵچون لە بەندی 3٥0ی زیندانی ئێوین ئەوەندە توند نەبووە، زۆرتر لە سەر پشکنینی ژوورەکان ــکــی ئــاســایــیــه . لە ــێ ــەوەش رەواڵ ــ ــووە و ئ ــ بزیندانییەکانەوە ــەن ــەالی ل ژووردا دوو بەربەرەکانی لەگەل مەئمورین کراوە، بەاڵم لێ نەکەوتووتەوە، توندی تێکهەڵچوونی بە زیندانییەکان لە دووکــەس یــەک تەنیا ــوون و کـــوتـــراوی بە ــ ســووکــی بــریــنــدار بلەشیانەوە دیارە کەسەر پێی چارەسەریان

بۆ کراوەو چاک بوونەوە«.

ئــەو ــە دەرخــــــەری ــدوان ــی ل ئـــەو دوو ڕاستییەن کە ئەو هەواڵە ڕاستە و زیندانیانی و ئەزیت لێدان و بەر ئێڤین 3٥0ی بەندی ئازار کەوتوون و تەنانەت سەرۆکی دەزگای هەوڵی دا قضایی« »قــوە ئێران دادوەری لە ئیسماعیلی غواڵمحسێن البــردنــی بــە ســەرۆکــایــەتــی رێــکــخــراوی زیــنــدانــەکــان و

بەڵکو پۆستە لــەو دیکە کەسێکی دانــانــی هه ستیاریی ــە ل ــه ک ــ رادەیـ هــەتــا بــتــوانــێ

رووداوەکە کەم بکاتەوە .کومیتەی راپـــۆرتـــی ئــاخــریــن بــەپــێــی ئێستادا ــە ل مـــرۆڤ مــافــی هــەواڵــنــێــرانــی لە سیاسی بەتاوانی کــەس 1٥9 نزیکەی بەندی 3٥0ی ئێوین راگیراون. ئەو کەسانە حوکمەکەیان مـــاوەی دراون و حوکم یــا تێپەڕ دەکەن یا دەستبەسەر کراوی کاتین حوکمی چاوەڕوانی موقت«و »بازداشت

قازی دەکەن .ئێستا ئەگەر بە کورتییش بێ پێویستە بڵێین بەکێ دەگوترێ زیندانی و بە چ شوێنیک دەگوترێ زیندان؟ ئایا کەسێک کە لە سەر مافی دەدرێــتــێ زیندانی حوکمی تاوانێک لێ دەستێندەرێتەوە و ئینسانی شاروەندی و زیاتر بۆ نییە؟ ماف خاوەنی لەزیندان دا لە باسێک بابەتە ئــەو بــوونــەوەی روون

زیندان و مافەکانی زیندانی دەکەین .بەو قانوونییەوە روانگەی لە زیندان حوکم ــبــاری ــاوان ت کــە ــرێ ــوت دەگ شوێنە دیکە بەواتایەکی رادەگیری، تێ دا دەراوی دوای تــاوانــبــار پێچی کار و ســەر کــەســی الیەن لە حوکم دانی لێکۆلینەوە و گیران و دادوەرەوە لە شوێنێکی تایبەت رادەگیرێ و ئەو جیادەکرێتەوە و ئاسایی خەڵکی لــە پێوەندی پێی دەگوترێ زیندان. کە شوێنە رێک قانوونێک بــە زیــنــدانــوان زیــنــدانــی و

دەخرێ.بەهەر ژیــانــی دا لــە کەسێکە تــاوانــبــار ــووشــی تــــاوان دەبــــێ و پشتی ــه ک ت ــۆی هوەئەرز دەکەوێ . بەاڵم بەپێی یاساو رێسا ئەو ئینسانیی مافی نابێ نێودەوڵەتییەکان کە سزاییە لــەو جیا ئــەوە بکرێ و پێشێل کردوویەتی ، کە پێناوتاوانێک دا لە دەبــێ

بیکێشێ.

ــیــه کــان دا مافی ــی ــەت ــێــودەوڵ ن ــە یــاســا لزیندانی کــەســی ئینسانیی شـــاروەنـــدی و پێش تاوانبار چونکە ناسراوە، بەرەسمی ئەوە تاوان ئەنجام بدا شاروەندبووە و مافی

شاروەندی هەبووە، بەاڵم دوای ئەنجام دانی تاوان تەنیا لەسەر ئەو تاوانە سزا دەدرێ کە قانوون دەست نیشانی کردووە. ئەگەر چاو بە بەڵگە و ئەسنادی قانوونی نێونەتەوەیی دا ئەوتۆ بڕگەیه کی بەڵگە و هیچ بخشێنین، تاوانبار کە کردبێ بەوە ئیشارەی کە نیە مافی شاروەندی لێ بستێندرێتەوە و ئەوە لە

پێناسەی زیندان وزیندانی دا بە روونی دیارە، تاوانبارێک کردنی زیندانی لە مەبەست قانوون کە سزادانەکەی ماوەی ئەوەیەکە لەو شوێنە کــردووە دیاری تاوانەکەی بۆ بکا و تێپەری زیــنــدان دەگــوتــرێ پێی کــە سزادانەکەی ، مــاوەی تەواوبوونی دوای نێو دەگەڕێتەوە دەبێ و ئازاد زیندانییەکە کــۆمــەلــگــا و ژیــانــی ئــاســایــی خــۆی درێــژە

پێ دەدا.بە ئــیــشــارەیــه کــیــش پێویستە ــرەدا ــێ ل

زیندان تاوانبار وسزاو چونکە بکەین، سزا رووی تاوانێک دەبێ یەکترن و تەواکەری قانوونەوە الیەن لە تاوانبارێک هەتا دابێ تێپەڕ کردنی بۆ کرابێ و دیــاری بۆ سزای کە هەبێ دەبێ شوێنێک سزاکەی مــاوەی

تاوانباری تێدا ڕابگیرێ .لـــەســـەریـــەک ئـــەو ســـزایـــانـــەی وەک دەکرێ دیاری تاوانبار کەسی بۆ زیندانی »لــێ ئــەســتــانــدنــەوەی -1 جــــۆرەن: دوو

ــەســک کـــردنـــەوەی ــەرت ئـــــازادی« 2- »بئازادی«. هەرسەرپێچی کارێک لە قانوون یا تاوانبارێک دوای ئەوی قۆناغی لێکۆلینەوە و پێی بە دادوەر بوو تــەواو کردن دادگایی ــە و بــرگــە قــانــوونــیــیــەکــان ســزای ــەک ــاوان تــەر تــاوانــبــار سزا ــەگ ــرێ وئ ــاری دەک ــۆدی بــراو یا ــ ــی دیــــاری ک درابــــێ بــۆ مــاوەیــه ک

عینوانی ئەوە درابێ، هەتاهەتایی حوکمی لێرە زیندانی تاوانبار بە خۆیەوە دەگری و کە تاوان وحوکمێک پێی بە زیندانی دایــە زیندانەوە بــەڕێــوەبــەری ــەن الی لــە دراوە جێگاو ــن و ــن وشــوێ دەکــرێ دەســتــەبــەنــدی له و دەدرێ و پێ حــه وانــەوانــەیــان رێگای زیندانیی پێویستە کە دایــە دەستەبەندییە سیاسی لە زیندانیانی ئاسایی جیا بکرێتەوە ــای دەســــت بـــە ســەر ــەرەتـ ــەسـ چــونــکــە لـسبوت ســەر لە تاوانێکیان هیچ کردنیان

ــووە و هــــەردووک ال واتـــا تــاوانــبــاری ــەب نسیاسی وتاوانباری عادی خاوەنی مافی وەک یەکن و لە تەواوی قۆناغەکانی لێکۆلینەوە و ــاوان ت کـــردنـــەوەی روون لێپرسینەوەو یەک بە پارێزەر بوونی اتهام«و »تفهیم

دەرچوونی بــەدوای بە اڵم دەرۆن . ئاقار دا حوکمی دادگا هەر تاوانبارێک بە پێی ئەو تــاوانــەی کــە کــردویــەتــی و قــانــوون ســزای بۆ زیندان شوێنی لە ــردووە ک دیــاری بۆ دیاری دەکرێ. بە واتایەکی دیکە تاوانباری ئاسایی تــاوانــبــارانــی بــە تێکەل سیاسی زیندانوانیش دادوەر و چونکە نــاکــرێــن . دەزانن ئەنگیزەو نییەتی تاوانباری سیاسی ــاوازە لە ــردەوەی کــردوویــەتــی جــی ــ ــەو ک لهەر ئاسایی تــاوانــبــاری ئەنگیزەونییەتی شێوەی لە دابندرێ جیاوازی دەبــێ بۆیە تــاوانــبــاری چونکە ســـزا، بــەڕێــوەچــوونــی ئاسایی بە مه به ست وئیرادەی کەسی خۆی و تاوانکاری کردارێکی خۆی ئامانجێکی بۆ سیاسی تــاوانــبــاری بـــەاڵم دەدا، ئەنجام گشتی و ئامانجی خــۆی کــردەوەکــەی لــە تێ دەکۆشێ دەبینێ و تــێ دا هەمەالیه نەی ــە کــۆمــەڵــگــا بــگــەیــه نــێ هــەربــۆیــە ــوود ب سـبیروڕای گشتی بە چاوی رێزو حورمەتەوە

دەڕواننە زیندانیانی سیاسی .بەاڵم لەسەریەک هەر وەکی لە سەرەوە ئەو هــەیــە و مافی زیــنــدانــی کــرد باسمان کــراون و نیشان دەســت قانوون بە مافانە ــی زیــنــدانــە کــە ئەو ــەران ــوەب ــەڕێ لــەســەر بهەم لەوپێوەندیەدا هەر بپارێزن. مافانە قانوونە نێونەتەوەییەکان وهەم یاسا ورێسا بایەخی ــان واڵت ــەی زۆرب لە نێوخۆیەکان روون بۆ مەسەلەیە. بەو داوە تایبەتیان کردنەوەی زیاتر دەتوانین چەند نموونەیک

لە خوارەوە باس بکەین:

مرۆڤ مافی جیهانیی بەیاننامەی -ئازادی و ژیان ، مافی دەڵی: »هەمووتاکێک

ئەمنییەتی کەسی هەیە«. یا ئــازار ئەزیت و کەس هیچ »نابێ -سزا بدرێ، یا کردارێکی زاڵمانەی به رامبه ر بکرێ کە دوور بێ لە ئینسانیت و ویژدانی

مرۆڤایەتی«.بەسەر دەست لە خۆڕاکەس »نابێ -

بکرێ یا زیندانی و دوور بخریتەوە«.ئەسڵی لە ئــێــران دا بنەڕەتی لەیاسای 39دا بەو شێوە باس لەمافی زیندانی دەکا: بەکەسایەتی سووکایەتی »بێ حورمەتی و گیراوە و قانوون حوکمی بە کە کەسێک ــا دوور ــراوە زیــنــدانــیــە ی ــ دەســتــبــەســەر ک

خراوەتەوە لە هەر حالەتێک دا قەدەغەیە.«لە ئایین نامەی بەڕێوەبەریی زیندانەکان دا هاتووە کە زیندانی مافی هەیە و دەبێ لەو

مافە کەڵک وەربگرێ و لەسەر بەڕێوەبەرانە مادەیه ک بپارێزن . چەند کەمافی زیندانیان لە ئایین نامەی رێکخراوی زیندانەکان وەک

نموونە لە خوارەوە باس دەکەین :ئەوەی مافی »زیندانی مـــادەی113 -هــەیــە هــەرکــاتــێــک تــوشــی نــەخــۆشــی بوو دەســتــی بــە دوکــتــور رابــگــا و چــارەســەری

پێویستی بۆ بکرێ .«- مادەی 10٥ »شوینی زیندانی دەبێ بــێ والنــیــکــەم مانگی جــاریــک بە خــاوێــن

دەرمان بشۆردرێتەوە وپاک بکریتەوە«.ــوری ــت دوک »ئـــەگـــەر 11٥ ــادەی ــ م -کە دەرکــەوت بۆی زیندان نەخۆشخانەی پێویستە زیندانی لە نەخۆشخانە بخەوێندرێ

رێگری لەزیندانی ناکری«.سەبارەت بــوون چەندنموویەک ئــەوە زیندانی ساغوسامەتی هەلومەرجی بە ــیــەوە. لـــەبـــواری ــی لـــەبـــواری لـــەش ســاغئەزیت وئازاری ئایین نامەکە رەوانیشەوە، 169بەو مــادەی . کــردوە قەدەغە زیندانی توندوتیژی قــەدەغــەکــردنــی باسی جــۆرە ــی ، جـــنـــێـــودان، ــ ــن ــوســ ــ ــوورە وت ــ دەکــــــا: »تسزای یا رووشێنەر وشەی بەکارهێنانی دەراوان و تــاوانــبــاران وحــوکــم جەستەیی ــردەوەی تــونــدوتــیــژ وبــێ ــ بــەکــارهــێــنــانــی کـــەواوی ــ ــە تـ ئـــەدەبـــانـــە و کـــۆڵـــەمـــەرکـــی لـ

دام ودەزگاکان وزیندان دا قەدەغەیە.دەزگــای بۆ کە ئەوە یە پرسیار ئێستا قەزایی کۆماری ئیسامی کە خۆی داریژەری ئەو ئایین نامەیەو پارێزەری یاسای بنەرەتی 3٥0ی بــەنــدی جینایەتی لەئاست ئێرانە ئێڤین بەوشێوەیە هەڵسوکەوتی کرد؟ ئەگەر پرسیارەدا ئەو وەاڵمی بەدوای بمانهەوێ زەحمەت تووشی زۆر لەڕاستی دا برۆین لە جیابیران ئەزیت وئازاری چونکە نابین، ماهییه ت وسروشتی کۆماری ئیسامی دایە. وەبیربێنینەوە ئــەوە پێویستە لێرە بــەاڵم لەو رووداوی پێشی هاتنە کاتی لــە کــە بەگشتی وئەرکی خــەڵــک ئــەرکــی بــابــەتــە شێوەیه ک بەهەر کە مەدەنییە چاالکانی بنەماڵەی لە پشتیوانی دێ، له ده ستیان که ئەو بکەن ، چونکە هەر زیندانیانی سیاسی رووداوەی ئــەو کەلەسەر ناڕەزایتیانەی بەندی 3٥0ی ئێڤین کران ئەوەی سەلماندکە دەسەالتداران لە بەرابەرنارەزایەتی خەڵک دا

پاشەکشە دەکەن .

سیاسی

جینایەتی بەندی35٠ی زیندانی ئێڤین و خوێندنەوەیەک بۆ مافی زیندانیان

بەاڵم لێرە پێویستە ئەوە وەبیربێنینەوە کە لە کاتی هاتنە پێشی جینایەتی لەو بابەتە ئەرکی لە پشتیوانی دێ، له ده ستیان که شێوەیه ک بەهەر کە مەدەنییە چاالکانی بەگشتی وئەرکی خەڵک رووداوەی بەندی ئەو ناڕەزایتیانەی کەلەسەر ئەو بکەن ، چونکە هەر زیندانیانی سیاسی بنەماڵەی

٣٥٠ی ئێوین کران ئەوەی سەلماندکە دەسەالتداران لە بەرابەرنارەزایەتی خەڵک دا پاشەکشە دەکەن

کۆبوونه وه ی ناڕەزایەتیی خوێندکارانی زانکۆی »آزاد«ی تاران دژی ئازار دانی زیندانیانی به ندی ٣٥٠ی ئێوین

رۆژنامەیژماره : ٦٣١ ١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤ پەیام4

بەڕێزان! ئامادە بووانی ڕێوڕەسمی یادی ٤٦ ساڵەی شه هیدبوونی سمایلی

شه ریفزاده !

مێژووی خه باتی نه پساوه و بێوچانی ــی گــه لــی کـــورد شـــایـــه دی بۆ ــان ــه ک رۆڵــســۆزی، ئــازایــه تــی، لــه خــۆبــردوویــی و دلــه ر خــه بــات بۆ ســووربــوونــیــان لــه سـوه دیهێنانی ماف و ئازادییه کانی ئه م گه له گه لی خه باتکارانی ده دا. زوڵم لێکراوه کورد، هیچ که ندو کۆسپێک هه نگاوی پێ ترساندون و نه ی مه رگ نه کردون، شل بــه ره وپــێــشــبــردنــی خه باتی پــێــنــاوی لــه کردۆته نه ته وه که یان دا، سه ریان ڕه وای

به رده بازی ئازادی. -1346 ــه ی ــدارانـ ــه کـ چـ ڕاپــەڕیــنــی )1967-1968(ی هـــه تـــاوی 1347ی ڕۆڵه کانی حیزبی دیموکراتی کوردستان، خه باتی خوێناوییانه ی فه سڵه له و یه ک گه له که مانه تێکۆشه رانی ئازادیخوازیی ــه ره وه ــ ــه م قـــســـه ی سـ ــ ــه ڕاســتــیــی ئ کـ

ده سه لمێنن.ــان، ــانـــی کـــۆمـــاری کــوردســت ڕووخـئێعدام و گرتن و له گــەورە شه پۆلیکی ئاواره بوون و ده ربه ده ریی تێکۆشه رانی دیکه جارێکی ــوو. ب دواوه به کــوردی سه رنیشتمانه که مان دا بــه دیکتاتۆری زاڵ بۆوه . له نێوخۆی واڵت، دلسۆزان و زه نگ و زه برو له ژێر نیشتمانپه روه ران، ــه ی بــه کــرێــگــیــراونــی ڕێــژیــمــی ــه ڕه شـ هـشـــایـــه تـــی دا، بــه ســه خــتــی ده یــانــتــوانــی خۆیان متمانه ی جێگای که سانی له گه ڵ ــاری ســیــاســی و ــرن وکـ ــگـ پـــه یـــوه نـــدی بـسه رده می سه رده م بکه ن. ڕێکخراوه یی ــه جـــووڵـــه و ــه ر چــه شــن ــ ســـه رکـــوتـــی هچاالکییه کی سیاسیی ئازادیخوازانه بوو. له سه رده می ده یه، جگه دوو ماوه ی بۆ پـــه ره گـــرتـــنـــی خـــه بـــاتـــی نــیــشــتــمــانــی و موسه ددیق، دوکتور دژه ئیستیعماریی ده ره تـــانـــی بــه رهــه ڵــســتــبــوونــه وه یــه کــی جیددی بۆ خه ڵک و هیزه خه باتگێڕه کان، به رامبه ر به ڕێژیمی شایه تی ناڕه خسێ. هه تاوی چلی ده یه ی نیوه ڕاسته کانی له دیموکرات تێکۆشه رانی له به شه ئــه و ــه ئـــــاواره ی بـــاشـــووری کــوردســتــان کرێکخستنه وه و خــۆ خــه ریــکــی ــبــوون، بله حیزب ڕێکخراوه کانی سازماندانی ده بن و کوردستان ڕۆژهه التی نیوخۆی ده ست ته شکیاتی سیاسی و چاالکیی حیزب ــه وه و ریکخراوه کانی ده کــه ن پێ نێوان له شــه ڕ بوونی ده بــووژێــنــنــه وه . کـــوردو حــکــوومــه تــی عێراق شــۆڕشــی ــه ک و پــێــوه نــدیــی ئـــه و شــۆڕشــه ــه الیـ لگرنگیدانی شایه تی و ڕێژیمی گــه ڵ لــه له ڕاده به ده ری به هاوکاری و پشتیوانیی حیزبی تێکۆشه رانی ئــێــران، ده ولــه تــی بـــه ره وڕووی کوردستانی دیموکراتی هه لومه رجێکی ناله بار کرده وه . ئه وان له گوشار و گه ڵ له کوردستان باشووری بــه ربــه ســتــی جـــۆراوجـــۆر و تــه نــانــه ت بــوون، بـــه ره وڕوو نائه منی مه ترسی و ــازبــوون ده رب بــۆ به شێکیان بۆیه هــه ر بڕیاری ــه خــوازراوه ن هه لومه رجه لــه و ــیــوخــۆی ڕۆژهـــه التـــی گـــه ڕانـــه وه بــۆ نــی بــه زووی بـــه اڵم ده ده ن. کــوردســتــان ده گــــــه ڵ ڕاوه دوونــــــــــــان و پـــه المـــاری ــی و چــــه کــــداره ــ ــه ت ــ ــای ــی شــ ــه شــ ــ ــه رت ــ ئــن و ده ب بــــه ره ڕروو به کرێگیراوه کانی چه کدارانه یان راپه ڕینێکی جــۆره بــه م بـــه ســـه ر دا ده ســـه پـــێ. شــۆڕشــگــێــڕانــی سه رده میک دا له ڕاپه ڕینه له و به شدار

په رداخی پۆشته و ئه رته شی به ره نگاری که بــوونــه وه ، ئێران شایه تیی ڕێژیمی کۆنتڕۆل له ئێرانی هه موو ڕێژیمه ئه و دابوو. شۆڕشگێڕانی حیزبی دیموکراتی چه کدارانه ی ڕاپه ڕینی به کوردستان، خۆیان له کوردستان، خه ویان له چاوی ئه رته شه که ی ســاواک و ده ربـــار و شــا و تاراند. ئه وان، پێیان نابووه نێو قۆناغێکی جگه ڕێگایه کیان هیچ دژوار و سه خت و ــری و ڕووبـــه رووبـــوونـــه وه ی لــه خــۆڕاگله شکرکێشی و ــه ل ــه گ ل ســـه ربـــه رزانـــه چریکی دژه هێزی ئه رته ش و په الماری ئەو ڕێژیمە بۆ نه مابۆوه . بۆ ماوه ی 18 مانگ، ڕووبه رێکی به رین له ڕۆژهه التی نزیک سه قز، تا ورمێ وه له کوردستان بووه مه یدانی به ره نگاریی شۆڕشگێڕانی دیموکرات. ئه و شۆڕشگێڕانه له چه ندین به ره نگاربوونه وه دا به جۆرێک وه ده ست هاتن و زه بریان وه شاند که ئه رته ش و چه ندشار و له سه رکوت ــای ــ دام وده زگئه وان سه رکوتی بۆ هێزیان پادگانه وه ــارده ده ن هێلیکۆپته ریان کــۆده کــرده وه ، ــه زرا و ــ ــد و مــووچــه و م ــان،گــون ســه ریهه واری چه ندین ناوچه یان لی ده ته نین. به ره نگارییه کانی ئه م 18 مانگه ، چۆنیه تیی قــاره مــانــه تــی نــوانــدنــی شــۆڕشــگــێــڕان و دیموکرات دلسۆز و خه ڵکی هاوکاریی هــه وڵ و ئـــه وان و گــه ڵ له خۆشه ویست ــاواک بۆ ــ ــ ــــه ش و س ــه رت ــ ئ تـــه قـــه لـــای باسێکی ــه ، ــن ــه ڕی ڕاپ ئــه م تێکشکاندنی ده رفەته م له که ده گــرێ هــه ڵ تایبه ت

کورته دا به داخه وه ئیمکانی نیه .ــه ی ــران ــه گ ــرخ ســــــه ره ڕای ئـــه و نــی کـــوردســـتـــان له ــرات ــوک ــم حــیــزبــی دیبــه ره نــگــاربــوونــه وه یــه دا، ــه و ئ سۆنگه ی -47 ساله کانی چه کدارانه ی راپه ڕینی پرشنگداره فه سڵێکی هه تاوی 1346ی ــه و خــه بــاتــی ــزب ــژووی ئـــه م حــی ــیـ لـــه مـخه ڵکی کوردستان دا. حیزبی دیموکراتی کوردستان و گه لی کورد به شێکی به رچاو له باشترین ڕۆله کانی خۆیان له ڕه وتی ــت دا کــه وه ک ــه م راپــه ڕیــنــەدا لــه ده سـ ئنموونه ده توانین شه هیدان مەال ڕەحیمی موعینی، عه بدوڵا سوله یمان و وردی، مه ال ئاواره، مه ال زاده ، سمایل شه ریف مــه حــمــوودی زه نــگــه نــه ، قــادرشــه ریــف، ساڵەالجانی مینه شه م، شکاک، نه حۆی بــه ره نــگــاربــوونــه وه ی ــه اڵم ب ببه ین. نــاو تێکه ڵ به گیانبه خشینی ئه وان، »دوورگه ی ئـــارامـــی ڕۆژهـــه اڵتـــی نــێــوه راســت«ی کوردستانی خه ڵکی سه رنجی شێواند، مــافــخــوراویــی ژێـــرده ســـتـــی و بـــۆ الی خــۆیــان ڕا کــێــشــاه و بــیــری نــه تــه وه یــی و ــخــوازی و بــه ره نــگــاربــوونــه وه ی ــاری ڕزگــه نــێــو ئــــه وان دا ــه م و زۆرداریــــــی ل ســتزیندوو کرده وه . راپه ڕینی ئه و بەشە لە دیموکرات، تێکۆشەرانی بەڕێوەبەران و ئه زموونی خه باتخوازی و سه رمایه ی دیــمــوکــرات و حیزبی شــۆڕشــگــێــرانــه ی گه له که یانی ده وڵه مه ند کرد. بۆ خۆشیان بوون به ڕه مز و هێما بۆ شۆڕشگێڕی و خــۆنــه ویــســتــی و نــیــشــتــمــانــپــه ره وه ری و

تێکۆشان. یه کێک له و هێمایانه ، تیکۆشه ری دیـــار و نــاســراوی ئــه و بــزووتــنــه وه یــه، به که زاده یـــه شه ریف سمایل شه هید شه ریف سمایل بوو. ناسرا عزیز مه ال خۆش ــارو دی بنه ماڵه یه کی له زاده که ببوو، دایــک له مه هاباد شــاری بژیوی خوێندکاری زانکۆی پۆلیتکنیکی تاران له ڕشته ی موهەندیسی مکانیکی بوو. پێش ئه وی زانکۆ ته واو بکا، ناچاربوو زانکۆ و له خه بات رێگای بێڵێ و جێ به ئێران گه له که ی نه ته وه ییه کانی مافه پێناوی بگرێته به ر و تیکه ل به تێکۆشه رانی حیزبی دیموکراتی کوردستان له گه رمێن بێت.

میژووی له خێرا ئاورێکی ئه گه ر نه خش ئێران و له زانکۆکان دامه زرانی و ده وری خوێندکارانی کورد و گه شه ی ــاســی و نـــه تـــه وه یـــی لـــه نێو ــری ســی ــی بــورد لـــه و ســــه رده م دا خــوێــنــدکــارانــی کـبزاڤی له سه ر هه لوێسته یه ک بده ینه وه و

سه راسه ری وکوردستانی خوێندکاریی بکه ین، ئه و کات بۆمان ده رده که وێ که شه ریفزاده و نه ته وه یی سیاسی و بیری گه شه ی ژینگه یه ک دا چ له هاوبیره کانی کردوه . دامه زرانی زانکۆکان له ئێران دا ده گه ڕێته وه هه تاوی ده یه کانی 20ی بۆ که زیاتر له 70 ساڵ به سه ر دامه زرانیان دا تێپه ر ده بێ. له کوردستان ئه م میژوویه زۆر له وه که متره و له کۆتایه کانی ده یه ی په نجای ــه ی ــ ده ی ســه ره تــاکــانــی و چــل هه تاوی له شاره کانی کرماشان و ورمێ

زانکۆ داده مه زرێ.

حــــوزوری خــوێــنــدکــارانــی کـــورد له له هــه رکــام لە زانستییه کان دا نــاوه نــده قۆناغه کان دا جیاوازه . له ده یه کانی چل و په نجا دا حوزوری خوێندکارانی کورد حــوزوری ــووه . ب چاوتر بــه ر پێشتر له ئێستای خویندکاری کورد له زانکۆکانی ــه ر بۆ ــه ڵ رابــــــردووش هـ ئــێــران لــه گـسه رده مێک دا له نابێ. بــه راوردکــردن خوێندکارانی شــه ریــفــزاده و سمایل که زانکۆ، نێو ناوه ته پێیان کــورد دیکه ی گوتاری زاڵی ئه و کات له نێو زانکۆکان دا و بووه مارکسیستی چه پی و گوتارێکی لە ژێر کاریگەریی شۆڕشەکانی کووبا »رێــگــای دروشــمــی ، هتد و ڤێتنام ،چه کدارییه« خه باتی گــه الن، رزگــاریــی ــوو . لە ژیــر ئــەو فــەزایــە دا گیانی بــاو بسه ره رۆیی زولــم و گه ڵ له به ره نگاری ده ستینێ. چه کدارانه پــه ره شێوه ی به بزاڤی ــژووی ــێ م پــێــچــه وانــه ی ئـــەوەش قۆناغه کان زۆربــه ی کەله خوێندکارییە دژی ره خنه گرێک وه ک داخوێندکاران ــه دیــمــوکــراتــیــیــه کــان ــی ــازادی نــه بــوونــی ئــەرەوڕووی ــ ــ ــبــڕیــوە و ب ــان هــەڵ ــی ــگ دەنــەاڵت ســیــاســه ت و بــه رنــامــه کــانــی ده سـکۆمه اڵیه تی دا سیاسی و بواره کانی له رووناکبیر تۆێژێکی وه ک و بوونەتەوە و وشیار، رێبه ریی ناره زایه تییه کانیان به

ده سته وه گرتوە. لەو سەردەمە دا خوێندکارانی کورد_ سمایل شەریفزادە و هاوڕێیانی_ بیری ئاوێتەی نــه تــه وه یــی ناسیونالیستی و ــکــەن بە گــوتــاری چــه پ دەکـــەن و دەیشەریفزادە کورد. خوێندکاری گوتاری پێوەندی نــاوەســتــێ و ــەوەشــەوە ب هــەر حیزبی تــێــکــۆشــەرانــی ڕێـــبـــەران و بــە بــاشــووری لــە کــوردســتــان دیموکراتی لە سەرئەنجام دەگــرێ و کوردستانەوە خەباتی لە کاراتر بەشدارییەکی پێناوی گەلەکەی دا، شۆڕشگێڕانەی نەتەوەیی و

ــە ــت دەداتـ ــڵــێ و دەسـ ــکــۆ بــه جــێ دێ زانحیزبی تێکۆشه رانی بە تێکەڵ چــەک و هۆی بە دەبــێ. کوردستان دیموکراتی بەرزیی تێگەیشتنی سیاسی و ئەزموونی ــە زانـــکـــۆ دا، بە خــەبــات و تــێــکــۆشــان لهاوڕییانی دا نێو لە خۆی جێی زوویــی دەکـــاتـــەوە و ڕۆڵــێــکــی شــوێــنــدانــەری لە تێکۆشانی بووژانەوەی و ڕێکخستنەوە ــتـــان و ــی دیـــمـــوکـــراتـــی کـــوردسـ ــزب حــیشۆڕشگێرانە دا هەڵویستی گرتنەبەری نالەباریی کاتێکیش کە سەرەڕای دەبێ. هــەلــومــەرجــی نــێــوخــۆی کــوردســتــان و هاوبیرانی دا هاوڕێیان و گەڵ لە ئیران، ــی ــەاڵت ــن بــگــەڕیــنــەوە ڕۆژه ــاچــار دەبـ نــەو جـــــۆرەی شــیــاوی ــ ــان، ب ــتـ ــوردسـ کـسیمایەکی شۆڕشگێر و ڕووناکبیرێکی بـــەوەجـــی ــی ــەکـ ــردەیـ ــەرکـ ــار و سـ ــ دیـدیموکراتە،کەسایەتیی تــێــکــۆشــەرانــی بۆیە تواناکانی دەسەلمێنێ. هەر خۆی و گەورە خەسارێکی شەهیدبوونەکەشی

بوو بۆ ئەو ڕاپەڕینەی ئەو کات.

بەڕێزان!ــی ــران ــۆگ ه و ــاران ــدکـ ــنـ ــوێـ خـ

بزووتنەوەی خوێندکاری! تێکۆشەرانی خەباتی نەتەوەیی و

شۆڕشگێرانە!

ئێوە تەیفی دوو هەر کۆبوونەوەی حیزبی چەتری ژێر لە و مڕاسمە لەم بە شتێکی ــان دا، کــوردســت دیــمــوکــراتــی ــە هـــۆی هــه لــومــه رجــی ــەوت نــیــە. ب ــک ڕێــی وفــه رهــه نــگــیــی ــه ت ــاســی،کــۆمــه الی ســیپاشخانی ــەری و ــگ ــاری ک ــان و ــوردســت کخــه بــاتــی نــه تــه وایــه تــی لــە نــێــو گه لی ــه وه ی خــوێــنــدکــاری و ــن ــزووت کــــورددا، بله رابردوو گوتاری خوێندکارانی کورد ئازادیخوازانه و دا،گوتار ێکی ئێستاش و سکۆیه ک زانــکــۆ بـــووه. نه ته وه یییانه بــاو کــردنــه وه ی بیرو هزری بــووە بۆ نەتەوەیی و وەک سەنگەرێک سیاسی و بــۆ داکــۆکــی لــە شوناسی نــەتــەوەیــی و نەتەوەی ڕەواکــانــی مافە لە پشتیوانی ــنــەوەی ــەکــار هـــاتـــوه. بــزووت ــورد ب ــ کــی ــرات ــوک ــم ــی دی ــزب ــی ــی و ح ــەوەیـ ــەتـ نـبە خۆیان کات هەموو کوردستانیش خەباتکاری خوێندکارانی پشتیوانی ــنــدکــاری کــــورد وبـــزووتـــنـــەوەی خــویــه م نین ئه و ــوە. ک ــی لــە کــوردســتــان زانخوێندکاره وشیار و بە هەڵوێستانەی له زانکۆ کان دا خه ریکی خوێندن بوون، له کوردایه تی سیاسی و بیروباوه ری سه ر حوکمی و کــراون زیندانه کان په لکێشی درێژخایه نیان به سه ر دا سه پاوە، یا له ملیان تەنانەت کراون و بێبه ش خوێندن پێوەندی کـــراوه . ــداره وه په تی ســێ بــه ڕۆژهەاڵتی لە نەتەوەیی بەبزووتنەوەی کوردستان، بە تایبەتی پێوەندی بەحیزبی تێکۆشان و و، کوردستان دیموکراتی لە ڕیزەکانی دا، هەر خەباتی ڕاستەوخۆ کوردستان خوێندکارانی بــە تایبەت ــەک لـــەدیـــارتـــریـــن ــ ــارەیـ ــ نــــەبــــووە. ژمـوخاوەنانی زانکۆ کوردی مامۆستایانی لە زانستییەکان بــڕوانــامــە بــەرزتــریــن کە واڵت، دەرەوەی و کــوردســتــان نموونە د.شەرەفکەندی و د.قاسملوو درەوشاوەکانیانن، بە شانازییەوە زانست و ئەزموونی ئەکادیمیی خۆیان خستوەتە دیموکرات حیزبی تێکۆشانی خزمەت

وخەباتی نەتەوەیی و شۆڕشگێڕانە.هــه مــوو ــه ــە ل ک خۆشحاڵییە جــێــی خه باتی سیاسی و ژیــانــی قۆناغه کانی نــه تــه وایــه تــی دا، خــوێــنــدکــارانــی کــوردلــە زانکۆکانی ئێران له خه باتی ئازادیخوازانه و 46ســال ــوون. بـ پێشه نگ ــی دا ــه وه ی ــه ت نشه ریفزاده ، سمایل شەهیدبوونی پاش دووبزووتنەوەی هەر هاوبەشی هێمای زانکۆکانی ــەتــەوەیــی، ن خــوێــنــدکــاری و کوردستان و ئێران، سه نگه ری خه بات و تیکۆشانی خویندکارانی کورد له پێناوی مافه نه ته وایه تی یه کانی گه له که یان دان. خوێندکار و ئــەو هــەمــوو شــەریــفــزادە و مامۆستایانەی لە زانکۆوە روویان کردە و نەتەوەکەیان شۆڕشگێرانەی خەباتی زانکۆ و چیا پیوەندیی ئالقەی بە بوون و بزووتنەوەی خوێندکاری و نەتەوەیی، بیر لــە خۆشەویست، هێمایەکی وەک کوردستان خــوێــنــدکــارانــی روانــیــنــی و

دا،جیگایان هەیە. بە کــوردســتــان دێموکراتی حیزبی دەڕوانێتە گەشبینیەوە هیوا و پێزانین و خەبات و تێکۆشانی ئەمڕۆی خوێندکارانی ئێران. وەک هێزێک لە زانکۆکانی کورد سەردەمەکان و قۆناغ ــەی زۆرب لە کە خوێندکاران و تێکۆشانی شانازیی دا ڕیــزەکــانــی ــە ل ــۆی ــک زان مامۆستایانی دا جارێکی بۆنەیە لەم خۆی دا هەبووە، دیکە لە سەر هاوپێوەندیی بزووتنەوەی نەتەوەیی و خوێندکاری پێ دادەگرێتەوە. و فەرهەنگی فکری و کــاری هیوادارین هزری قووڵکردنەوەی سەر لە زانستی بــە شوناسی ــایــەخــدان ب و نــەتــەوەیــی نەتەوەیی و داکۆکی لە ویست و داخوازە گرنگ بەشێکی وا هەر نەتەوەییەکان، بزووتنەوەی کارنامەی و ناسنامە لە

خوێندکاری لە کوردستان بێ. بـــه رز و بــه ڕێــز بــێ یـــادی شه هید سمایل شه ریف زاده و هەموو شه هیدانی ڕاپەڕینی چەکدارانەی 46-47. هەروەها بەرز خویندکارانه ئــەو هەموو یــادی ئامانجەکانی پێناوی له که ڕادەگــریــن یا بەخشیوە گیانیان دا نەتەوەکەیان

تووشی بەندیخانە و ئاوارەیی بوون. چی هەر هاوپێوەندیی هیوای بە و نەتەوەیی بزووتنەوەی زیاتری

خوێندکاری لە کوردستان.

ده فته ری سیاسیی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان12ی بانەمه ری 1393 هه تاوی

یادێک له ڕاپەڕینی چه کدارانه ی 46-47 و شه هید سمایل شه ریفزاده، هێمای هاوبەشی بزووتنەوەی نەتەوەیی و خوێندکاری

وتاری دەفتەری سیاسیی حیزبی دێموکراتی کورستان کە لەالیەن بەڕێز حەسەن قادرزادە پێشکەش کرا

نه ته وایه تی دا، خه باتی سیاسی و ژیانی قۆناغه کانی هه موو له ئازادیخوازانه و خه باتی له ئێران زانکۆکانی کوردلە خوێندکارانی نه ته وه یی دا پێشه نگ بوون. 46سال پاش شەهیدبوونی سمایل شه ریفزاده ، هێمای هاوبەشی هەر دووبزووتنەوەی خوێندکاری و نەتەوەیی، زانکۆکانی کوردستان و ئێران، سه نگه ری خه بات و تیکۆشانی خویندکارانی کورد له

پێناوی مافه نه ته وایه تی یه کانی گه له که یان دان

رۆژنامەی3 ژماره : ٦٣١ ١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤

خۆشبوون له سزای ئێعدامی الوێک ده بێته هۆی خۆشحالێی خه ڵک

ساڵی 1382 مه هدیی عه بدوڵا په نا کوڕی مه جید خه ڵکی کێلێ سه ر به ناوچه ی بابۆسی بانه له الیه ن ئومید ڕیحانی، خه ڵکی حه وتاشی ناوچه ی سه قز ده کوژرێ. ئومێد بۆ ماوه ی 11 ساڵ له به ندیخانه ی ئه هواز ده گیرێ. ڕاده گه یه نن ئومێد بنه ماڵه ی به کاربه ده ستان 1393/1/31 ڕۆژی زیندانی ده چنه مه هدی بنه ماڵه ی ئومێد. ملی بخه نه ئێعدام په تی بێن که ئه هواز. هادی برای مه هدی په تی ئێعدام له ملی ئومێد ده کا و دوای چه ند ده قیقه یه ک په ته که ی له مل ده ردێنێ و ده ڵێ ئه وه به خشیمی. ئه و به خشینه

ده بێته مایه ی خۆشحاڵیی خه ڵکی ده ورو به ر و ناوچه .

له ناوچه ی با نه وه : سه عید

نوێترین هه واڵه کانی پێوه ندیدار به به رهه مهێنان و فرۆشتنی مادده سڕکه ره کان

ڕۆژی یه کشه مه له یه کێک له سه رده شت شــاری گه ڕه که کانی )گـــــــه ڕه کـــــــی ســـــــه ر ســـــــه دی( به رهه مهێنانی ئاشپه زخانه یه کی و تــه قــیــوه تــه وه ــادده ی شیشه ــ مژن و مێردێک به توندی بریندار نــاوی »ک. گ« پیاوه که . بــوون ته قینه وه که دا دوای بــه ــووه . ــ ب

هێزی ئینتیزامی چۆته سه ر ماڵه که و دوو برینداره که ده ستبه سه ر ده کا.محه ممه د و نــاوه کــانــی بــه کــه س دوو بــانــه مــه ڕ، 12ی هه ینی ڕۆژی شاری ده وڵه مه ندی گــه وره کــوڕی ــان دووی هه ر که ئه، ح. عه بدوڵای

سه رده شتن، به مه واددی موخه ددیره وه گیران.

له سه رده شته وه : ته رخان

موجاهیدی، فه رمانداری زۆرداری پیرانشار خه ڵکی وه زاڵه هێناوه !

نه بوونی بێده ره تانی و باسی گرانی و درۆکانی رووحانی و باس ئێستا خه ڵکه . خه ڵک له وه ی که ڕۆژبه ڕۆژ شت گران ده بێ بێزار بوون و یه کجار زۆر له ناڕه حه تی دان و به ڕێچوونیان سه خت بووه . هه ر ئه وه شه ئێعتیاد،

خۆکوژی، فه سادی ماڵی و ئه خاقی په ره ده ستێنێ.فه رمانداری شاره که مان به ناوی موجاهیدی که تورکێکی شاهیندێژییه ، خه ڵکی وه زاڵه هێناوه و زوڵم و زۆری له خه ڵکی ئه و شاره ده کا و حیساب بۆ که س ناکا. له کۆبوونه وه کان دا ده ڵێ پیاوم ده وێ من لێر ده رکا)من له و

شاره الببا(!هه ینیی ڕابردوو ٥ی بانه مه ڕ، هیندێک له چاالکانی مه ده نی و شاخه وانی به رنامه یه کیان ساز کردبوو که خه ڵک له و ڕۆژه دا به گشتی بچنه شاخی« ده اڵوان«. ئه و فه رمانداره به هۆی ده ست و پیوه نده کانی ئیداره ی ئیتاعات، پێشی پێ گرتن. به و حاله ش خه ڵک گوێیان پێ نه دان و به ره و شاخ وه ڕێ

که وتن.

له پیرانشاره وه : هێمن

ته قینه وه ی مین له ژێر پێی الوێک داله خــاکــه لــێــوه ، 31ی ڕۆژی پێی ژێـــر ــه ل مینێک پــیــرانــشــار عه لی نــاوی محه ممه د به الوێــک کامپیوتێر داته قیه وه . ئه و الوه بۆ چووبووه به هاری گیای هێنانی ــووری ــک ســن ــزی قــزقــه پــان لـــه نناوچه یه ئــه و عــومــه ران. حاجی له خه ڵکی زۆری هاتوچۆی که ــی ســــه ره و مــیــنــه کــانــی ســه رده م

کاربه ده ستانه وه به رپرسان و الیه ن له ئێستا تا لێ ماون، هه ر شه ڕیشی ئاوڕی لێ نه دراوه ته وه .

له پیرانشاره وه : کانیه زه رد

بێکارکردنی كرێكاره كورده کانی کارخانه ی كاربۆنی شاری قەزوێن

كارخانەی كاربۆنی شاری قەزوێن هەڵكەوتوو لە شارەكی حەیدەرییە ، ڕۆژی 2ی بانەمەڕ بە هۆی که میی ئیمكانات و نەبوونی كەره ستەی پێویست بۆبه رهه مهێنان، 10 كرێكاری لە کاره که یان دەركرد كە 9 كەسیان كوردن و

خەڵكی ناوچەی تیكابن. لەم كار پێشینەی نیویان ســاڵ و 6 مــاوەی كام هەر كرێكارانە ئەم حوقووقێك مــاف و هیچ چاوگرتنی لەبەر بێ بــه اڵم هەبوو كارخانەیەدا

دەریان كردون.

له تیکابه وه : هیوا

کۆچکردن بۆ هه رێمی کوردستان بۆ په یداکردنی کارپرسی بێکاری و ئیعتیاد له نیو الوان دا ڕۆژ به ڕۆژ زیاتر گه شه ده کا، مه ریوانه وه له الو ده یــان ڕۆژێ هه موو که جێگایه ک گه یشتووه ته کار ده ڕۆنه هه رێمی کوردستان بۆ په یداکردنی کار. هه ر ئه و گرفتانه ش بوون به هۆی دروستبوونی کۆمه ڵێک کێشه که یه ک له وان به ره وژوور چوونی

ته اڵق له نێو بنه ماڵه کان دایه .بوون ڕووداوانــه ئه م مه ریوانه وه ، دوایانه ی ئه م قه تڵه کانی باره ی له ببێ. نیو خه ڵک دا دروست له نیگه رانی و وه حشه تێکی زۆر ئه وه به هۆی ده نگۆی ئه وه له نێو خه ڵک دا به هێزه که خودی کۆماری ئیسامی له پشت ئه و تاوانانه وه یه . چونکه ئه و که سانه ی له و ماوه یه دا کوژراون هه موویان

که سانی ئاسایی کۆمه ڵن و هیچ گرفتێکی سیاسییان نه بووه .نه ورۆزی 1393، ئه گه رچی کۆماری ئیسامی ڕێگه ی نه دا وه ک ساالنی کوردستان به خشه کانی و دێهات له خه لک به اڵم بچێ، به ڕێوه ڕابــردوو به گه رمی مڕاسمی نه ورۆزیان به ڕێوه برد و له زۆر شوێنیش سروودی

نه ته وایه تیی ئه ی ره قیب و ئااڵی کوردستانیشیان به کار هێنا.

له مه ریوانه وه : سیروان

چۆنیه تی ده رهێنانه وه ی ته رمی نه ناسراوێک بووه مایه ی گاڵته ی خه ڵک

پیرانشار و ئیمدادی یه گانی ــه وه ی ئـــه و شــاره ــن ــاگــرکــۆژێ ئکه دیــتــه وه که سێکیان تــه رمــی به هۆی که سانی نه ناسراوه وه ، فڕێ ته رمه که یان و کوژرابوو »به له بان«. به ندی نێو دابــووه ته رمی ده رهێنانی چۆنیه تیی بووه نه ناسراوه کــوژراوه ئه و ــکــه کــه . ــه ی خــه ڵ ــت ــاڵ مـــایـــه ی گنه ئینتیزامی و هیزی نه چونکه ئاگرکوژێنه وه ، هیچ ئیمکاناتێکی

ئه وتۆیان بۆ ئه م کاره نه بوو و ژماره یه کی زۆر له خه ڵکه که له وه نارازی بوون که ئه و ئیداره و دام و ده زگایانه بۆ چی ده بێ بۆ کاری پیوه ندیدار به خه ڵکه وه ، ئه وه نده بێ ئیمکانات بن و له م جۆره کاتانه دا ده بێ له مه هاباد و

ورمێوه ، یارمه تی بدرێن؟

له مه هاباده وه : مام نه به ز

سه رنج بده ن!

» کوردستان« هه موو ژماره یه ک هه ڵبژارده یه ک له و راپۆرت و هه وااڵنه ی له الیه ن ئه ندامان و الیه نگرانی حیزب، یان خوێنه رانی ئه م رۆژنامه یه به راگه یه نه کانی حیزب ده که ن له م الپه ڕه یه دا باڵو ده کاته وه . داوا له

خوێنه ران ده که ین له گه ڵ راپۆرت و هه واڵه کانیان دا وێنه ی پێوه ندیدار به بابه ته که ش بنێرن.

هه واڵ و راپۆرت

کومیته ی کــۆبــوونــه وه ی دیــــدارو ــه لجۆم دێــمــوکــڕات و حیزبی ساوتهامپتۆنی دێنهام، پاڕلمانتاری بریتانیادا باس له پرسی خه بات و کوردستان و ڕۆژهه اڵتی له کورد

تێکۆشانیان بۆ ئازادی کرا.ــەڕی ــەمـ ــانـ بـ 12ی هـــەیـــنـــی ڕۆژی ئەندامانی لە هەیئەتێک هەتاوی، 1393ی کۆمیتەی ساوتهامپتۆنی حیزبی دێموکراتی کوردستان لە بریتانیا سەردانی جۆن دێنهام ــســووڕاوی پــارتــی کــرێــکــارو هــاوکــات هــەڵ

لە ئیتچن ساوتهامپتۆن و شاری نوێنەری پارلەمانی بریتانیان کرد.

ئەندامی موکری، یونس دیــداره دا له و باسی ساوتهامپتۆن لە حیزب کۆمیتەی بارودۆخی ئێستای ڕۆژهەاڵتی کوردستانی سه رنجه کانی پــرســیــارو ــی ــ وه اڵم کـــردو دێنهام لە سه ر وەزعی کورد له ڕۆژهەاڵتی

کوردستانی دایه وه .لیستی ــداره ــ دی لــه و حــیــزب هه یئه تی زیندانیانی سیاسیی کورد لە ئێران و هەروەها و مــێــژوو لــەســەر دێکۆمینتیان کۆمەلێک لە کوردستان دێموکراتی حیزبی خەباتی

ڕۆژهەالتی کوردستان، جینایەت و کوشتاری کــومــاری ڕێژیمی لــەالیــەن کـــورد خەڵکی ئیسامی لە سەرەتای شۆرشەوە تا ئێستا، هەروەها رەوشی نالەباری ئێستای سەدیقی کەبوودوند، عەدنان حەسەن پوورو برایانی کــۆمــاری بەندیخانەکانی ــە ل کـــوردپـــوور له ئه ویان داو ناوبراو به ئێران ئیسامیی لە کــورد کۆلبەرانی ــەی ڕۆژانـ کوشتاری

سەر سنوورەکان ئاگادار کرده وه .ڕایگه یاند دێنهام چاوپێکه وتنه دا لــه و

داگاس ده گه یه نێته زانیارییانە به ڵگه و ئەو حیزبی لە دەوڵـــەت وەزیـــری ئەلێکزاندرا، ــوون و داچـ دوا بــە بــۆ بریتانیا کــرێــکــاری مرۆڤ مافی بارودۆخی لەسەر لێکۆلینەوە

لە رۆژ هەالتی کوردستان و ئێران دا.حیزب کۆمیته ی شاندی باسە شایانی زادە، ئیسماعیل خالید له دیــداره ئــه و بۆ مستەفاپوور و حەسەن کۆمیتە و بەرپرسی حیزب کۆمیتەی ئەندامه نی موکری یونس

پێک هاتبوو.

حیزبی واڵتــی ده ره وه ی ته شکیاتی به شی مەبەستی بە سمینارێکی کوردستان دێموکڕاتی ڕاوێژ دەگەڵ ڕووناکبیران و ئەکادیمیانی کورد لە

سۆئێد له باره ی رۆژهەاڵتی کوردستان پێکهێنا. پاش نیوەرۆی ڕۆژی شه ممه ، 13 ی بانه مه ڕ لەسەر بانگهێشتنی تەشکیاتی کۆمیته ی دەرەوەی واڵتی حیزبی دێموکڕات بە هاوکاری کۆمیتەکانی سمینارێکی حــیــزب ســتــۆکــهــۆڵــمــی و ســۆئــێــد سیاسیی راوێژکاری بە مەبەستی تاووتوێ کردنی کوردستان و رۆژهەاڵتی لە خەبات هەلومەرجی بەهێزتر جیاوازەکان و؛ بیروڕا لە کەڵکوەرگرتن کردنی هاوکاری و راوێژی زیاتر دەگەڵ چاکاالن و بژاردەکانی ئاکادیمی و سیاسیی کورد لە دەرەوەی خەباتی کردنی بەهێزتر بۆ حیزب دەگــەڵ واڵت لە رۆژهەاڵتی کوردستان رزگاریخوازانەی کورد

پێک هات. لەم کۆبوونەودا کە نزیک 100 کەس دەبوون، خوێندەواری شارەزایانی لە بەرچاو کۆمەڵیكی سیاسی کورد و چەندین ئەندامی رێبەری حیزب و بەرپرسانی حیزبی لەدەروەی واڵت بەشدار بوون.ئەندامی بێگزادە، له و سمیناره دا کاک سەعید بەرپرسی جێگری حــیــزب و نــاوەنــدی کۆمیتەی دەگـــەڵ واڵت، دەرەوەی کــۆمــیــتــه ی گــشــتــیــی کۆبوونەوەو لەم حیزب مەبەستی شیکردنەوەی حکومەتی ــی ــ ــ دەوران ــێــرانــی ئ لــەســەر بــاســێــک هەڵبژاردن و پێش بەڵێنیەکانی و وادە ڕوحانی، هەڵوێست و حــکــوومــەت، ئێستای کــردەوەکــانــی بوارانەدا، لەم دێموکڕات حیزبی سیاسەتەکانی هــاوکــاری بــۆ حیزب مەبەستەکانی هــاوکــاری و

ــکــاری نــێــوخــۆ، ــات ــی خــەب ــان و پــشــتــیــوانــی چــاالکڕوانگەکانی حیزب لەسەر هاوکاری و دۆستایەتی کوردستان، پارچەکانی رێکخراوەکانی ــەڵ دەگبۆ کورد بژاردەکانی بوونی چاالکتر چاوەروانی کۆبوونەوەکە بەشدارانی پاشان دوا. بەشداران وێرای خۆشحاڵییان بۆ بەشداری و پێکهێنانی ئەم باسەکان بــەشــداری چاالکانە زۆر کــۆبــوونــەوە،

بوون. ــەشــداری ب ئەکادیمییەکانی ــران و ــی ــب ــاک رونکـــۆبـــوونـــەوە، بـــە دەربـــڕیـــنـــی ڕوانـــگـــەو بــیــرو ــە ســـەر ــان خــســت ــی ــشــک ــی ــان ت ــیـ ــانـ ــەکـ ــوونـ ــۆچـ بـکورد گەلی خەباتی ڕێگای سەر گیروگرفتەکانی لــە رۆژهــەاڵتــی کــوردســتــان و شــێــوەی هــاوکــاری حیزبەکان و هاوفکری و پەیوەندی چاالکانە هەموو

الیەک دەگەڵ یەکتر. پێشخەرییەی دەســت ئــەو نرخاندنی بــەرز ــەی زۆرب هاوبەشی خاڵێکی دێــمــوکــڕات حیزبی قسەکەرانی کۆبوونەوەکە بوو که داواکار بوون

شێوە بەو درێــژە کوردستان دێموکراتی حیزبی کۆبوونەوانە بداو هەوڵ بدا ئەم پەیوەندیە بەرینتر

و کاراتر بکرێ. باس و ســـەرەرای بــەشــداران لــه و سمیناره دا کۆبوونەوەکە، مەبەستەکانی لەسەر تێبینیەکانیان هەڵویست و لەسەر تێبینیان پرسیارو هیندیک لە کە هەبوون، دێمۆکرات حیزبی سیاسەتەکانی وەاڵم و ــرای وێ بــەگــزادە، سەعید کــاک کۆتاییدا، کۆبەندی بەشداران، بۆ پێویست رونکردنەوەی

باسەکانی کرد.بژاردەکانی ئەرکی بە ئاماژەی سەعید کاک ــکــری و ســیــاســی زیــاتــر لە ــاری ف ــ ــورد لــە ک ــ کو حکومەت الیەنگری قەڵەمبەدەستانی بەرانبەر مەرکەزگەرایان کرد و پێی وابوو کە روناکبیرانی بەرژەوەندی پێناوی لە ئیستادا لە دەکرێ کورد

گەلەکەماندا چاالکتربن.

دیداری کۆمیتەی ساوتهامپتۆنی حیزبی دێموکڕات لەگەڵ جۆن دێنهام ئەندامی پارلمانی بریتانیا

لە خوێنەرانەوە

کۆبوونه وه ی ته شکیالتی ده ره وه ی حیزبی دێموکڕات له گه ڵ رووناکبیران و ئەکادیمیانی کورد لە سۆئێد

رۆژنامەیژماره : ٦٣١ ١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤ هه واڵ و راپۆرت2

گشتیی سکرتیری عــه زیــزی، خالید کــاک حیزبی دێموکراتی کوردستان له کۆبوونه وه یه کی ســیــاســی تــه شــکــیــاتــی دا دوایـــیـــن ســیــاســه ت و باسه کانی له سه ر دێموکڕاتی حیزبی تێڕوانینی کوردستان، رۆژهه اڵتی ئێران و به پێوه ندیدار کۆماری له گه ڵ دانوستان وتــووێــژ و ده نــگــۆی ئــیــســامــی و یــه کــگــرتــنــه وه ی دێــمــوکــڕاتــه کــان و ــه بـــاوکـــردنـــه وه ی گــه اڵلــه ی کـــاردانـــه وه کـــان بحیزبه وه له الیه ن دێموکڕاتەکانی یه کبوونه وه ی

هێنایه به ر باس.سێشه ممه ، ڕۆژی که کۆبوونه وه یه دا له و 2ی بانه مه ڕ به به شداریی سه دان که س له کادرو پێشمه رگه کانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له به ڕێوه حیزبدا کۆبوونه وه کانی کۆڕو ساڵۆنی خوێندنه وه یه ک به عه زیزی خالید کاک چــوو، ســه رۆک هه ڵبژاردنی دوای ــی ــان ڕووداوه ک به

لــه ســیــاســه ت و مامه ڵه ی ئــاڵــوگــۆڕ ــاری و ــۆم کده زگای دیپلۆماسیی ئێران له گه ڵ دنیای ده ره وه واڵتــانــی پێوه ندییه کانی خسته سه ر تیشکی

ڕۆژئاوایی له گه ڵ ئێران.کاک خالید به ئاماژه به ئاڵوگۆڕه نێوخۆییه کان له نێو حاکمییه تی کۆماری ئیسامی دا گوتی که حاشا له وه ناکرێ کێشه و ناکۆکیی بیروبۆچوون کێشانه ئه و هه یه و رێژیم دا باڵه کانی نێوان له بۆ حیزبی دێموکڕات نامۆ نین و ئه وه یه کێک له تایبه تمه ندییه کانی سیسته می کۆماری ئیسامییه که له نێو خۆیان دا ده رفه ت و به ستێن و ئامرازی هــێــشــتــۆتــه وه و خـــۆیـــان دا نــێــو ــه ل کێبرکێیان دووبــه ره کــی و وایـــه جـــاری کێبه رکێیانه ــه و ئده زگاو موئه سیساتی حکوومه تی فره ڕه هه ندیی توانیویانه ئه و رێژیمه یه و له سروشتی به شێک لێ وه رگرن و؛ که ڵکیان خۆیان به رژه وه ندیی بۆ کوردستان ئــێــران و لــه خه ڵک کاتێکیش هــه ر حیزبی قۆستبێته وه ، ده رفه تانه یان هــه ل و ئه و دێموکراتیش قسه ی خۆی بووه و له چوارچێوه ی هه ڵوێستی سیاسه ت و نه ته وه یی به رژه وه ندیی

خۆی بووه و له داهاتووشدا ده یبێ.له و دێموکڕات حیزبی گشتیی سکرتێری به شه له قسه کانی دا به ئاماژه به و واده و به ڵێنانه ی ڕووحانی له کوردستان به خه ڵکی دابوو، وه ک ــه زای ســیــاســی، کــه مــکــردنــه وه ی ــ کـــرانـــه وه ی فچاوه دێری، دروستکردنی حیزب و جێبه جێکردنی

ئه ساسی، قانوونی له بیرکراوی الیه نی هه ندێ تیشکی خسته سه ر ئه وه ی ڕووحانی دوای نیزیک به یه ک ساڵ ده رفه ت و ده سه اڵتی ده وڵه ته که ی پێشووی به ڵێنه کانی واده و پێبه ندی نه یتوانیوه کوردستان دێموکڕاتی حیزبی وه ک ئێمه بێ و تا ئێستا ئاڵوگۆڕێکی ئه وتۆمان به دی نه کردوه ، به اڵم له و ماوه یه دا له گه ڵ چوونه پێشێی کێشه و کــوردی و عونسوری داوه هه وڵمان پرسه کان تــه فــاوت بــێ کێشانه دا ــه و ل ــوردی کـ ــاری گــوتنه بێ و نه که وێته په راوێز و له بردنه پێشێی ئه و

سیاسه ته ش به رده وام ده بین.پرسی هه ڵبژاردنه کان له تورکیه و باکووری پرسه کانی کوردستان و باشووری کوردستان، حکوومه تی مامه ڵه ی نوێ و کابینه ی پێکهێنانی دراوسێی واڵتانی له گه ڵ کوردستان هه رێمی حکوومه تی پێگه ی به هێزکردنی بنه مای له سه ر خوێندنه وه ی هه ڵوێست و کوردستان و؛ هه رێمی بابه تانه ئه و بۆ کوردستان دێموکڕاتی حیزبی خالید ــاک ک قسه کانی دیــکــه ی ــه وه ری ــ ت دوو

عه زیزی له و کۆبوونه وه یه دا بوون.له دێــمــوکــڕات حیزبی گشتیی سکرتێری تــه وه رێــکــی دیــکــه ی بــاســه کــه ی دا پــڕژایــه سه ر ده نگۆی وتووێژ و دانوستانی حیزبی دێموکڕاتی له که ئێران ئیسامیی کۆماری کوردستان و تایبه ت مه به ستێکی بــه یــیــه وه NRT که ناڵی سه ری وه ده رناو له و پێوه ندییدا ڕوونی کرده وه

ئیسالمی کۆماری له گه ڵ ئێمه کێشه ی کــه کێشه یه کی سیاسییه ، له سه ر شوناس و مافی نه ته وه یی و داوا قانوونی و ڕه واکانمانه و، بۆ ئێمه ڕه وایه که له سه ر هه موو شێوازه کان بۆ پێشێ و بڕۆینه داواکانمان به ماف و گه یشتن

جه وهه ری ئێمه له وانه و ، یه ک دانوستان ئیسالمی کۆماری له گه ڵ وتووێژ دانوستان و وه ک پڕه نسیپ ڕه ت ناکه ینه وه ، به اڵم ئێمه به خوێندنه وه ی خۆمان بۆ ئه و بابه ته ده چین و وتووێژو دانوستاندن به مانای واقیعیی خۆی

له نێوان ئێمه و کۆماری ئیسالمی دا نه بووه .له گه ڵ پــێــوه نــدی لــه عــه زیــزی خالید کــاک کاردانه و به باوکردنه وه ی گه اڵله ی یه کبوونه وه ی حیزبی ئــه وه ی سه ر خسته تیشکی دێموکرات دێموکڕات دوای ئه وه ی جیددی نه بوونی حدکا گه یانده وتووێژه کانی یه کگرتنه وه پرسی بۆ بۆنبه ست، ناچار بوو ئه و گه اڵڵه یه باو بکاته وه

له کــوردســتــان خه ڵکی گشتی و بــیــروڕای تــا که ببنه وه ئاگادار پرسه ئه و دواهه نگاوه کانی کردۆته وه باومان ئێمه ئــه وه ی خۆیانه . مافی گه اڵڵه ی یه کگرتنه وه ی دێموکڕاتەکانە که خه ڵکی دڵسۆزانی ــان و دۆســت ــه وێ، ــه ده ی کــوردســتــان

ئه وانیش ئه ندامانی له به شێک ته نانه ت حیزب و حیزبی جیددیه تی کــه گــه اڵڵــه یــه ک ــه وێ، ــان ده یده گه یه نێ و یه کگرتنه وه پرسی بۆ دێموکڕات هاندانی ده سبه کاربوونه وه و هاتنه وه گۆڕێی ئه و

پرسه یه .ــاســه لــه دوایـــیـــن بــڕگــه ی ئــه و ــانــی ب شــایڕاو ــه شــداران ب لــه کۆمه ڵێک کــۆبــوونــه وه یــه دا کۆبوونه وه که بابه تی له سه ر سه رنجی خۆیان به ر خسته پرسیاره کانیان تێبینی و ــڕی و ده ربباس که دواتر له الیه ن کاک خالید عه زیزی یه وه

واڵمی پرسیاره کان درانه وه .

خالید عه زیزی: »ئێمه هه موو هه وڵمان بۆ ئه وه یه که عونسوری کوردی له کێشه کانی نێو ئێراندا بێ ته فاوه ت نه بێ و په راوێز نه خرێ«

کوردستان دیمۆکراتی حیزبی گشتیی سکرتێری کۆمیسۆنی دەرەوەو ــی وەزارەتـ کاربه ده ستانی لەگەل کەسایەتییەکی چەند پارلمان و دەرەوەی پەیوەندییەکانی

ناوداری دانمارکی دیدارو چاوپێکه وتنی کرد. ــان لە ــتـ ــوردسـ ــی دیـــمـــۆکـــراتـــی کـ ــزب ــەی حــی ــت ــی کــومدانشتن و زنجیرە چوارشه ممه ڕۆژی دانــمــارک ــی والتچاوپێکەوتنێکی بۆ کاک خالید عه زیزی، سکرتێری گشتیی دامــودەزگــا پــارڵــمــانــتــاران و لــه کۆمه ڵێک لــەگــەل حیزب

دەوڵەتییەکانی ئەو واڵتە پێک هێنا. حیزبی گشتیی ســکــرتــێــری ــه ردان دا ــ ســ ــه م ــه ک ی ــه لپیرمە، ئامانج هاوڕێیەتی بــە کــوردســتــان دیموکراتی بەڕپرسی پەیوەندییەکانی حیزب و ڕەشید قازی بەرپرسی کومیتەی ناوچەی شیلەند لە وەزارەتی دەرەوەی دانمارک دەرەوەی وەزیـــری جێگری ئەننان«، ــی »دان بە چــاوی ئەو ئەفریقای بــاکــووری ئاسیاو بەرپرسی ــمــارک و داندیداره ئه و دوای حیزب هەیئەتی کەوت. وەزارەتخانەیە وەزیری پاڕلمان و ئەندامی نیلسن، هۆلگەک به چاویان پێشووی دەرەوەی دانمارک لە حیزبی سۆسیالیست گەلی دانمارک کەوت و له سه ر پرسه کانی پێوه ندیدار به کورد له ڕۆژهه اڵتی کوردستان و ئێران به گشتی له گه ڵ به ڕێزیان

ئاڵوگوڕی بیروڕایان کرد. حیزب گشتیی ســکــرتــێــری عـــەزیـــزی خــالــیــد ــاک کـحوسین هــاوڕێــیــه تــی ــه ب ڕۆژه ش ئـــه و ــوه ڕۆی ــ ــی ــ دوانرەشید پیرمە و ئامانج کومیتە و بەرپرسی حەسەن زادە، دانمارک پارلمانی دەرەوەی کۆمیسۆنی هۆلی لە قازی کۆمیسۆنە و ئەو بەرپرسی یەرسکۆ مێدە خاتوو لەگەڵ پارلمانی لە کۆمیسۆنە ئەم پەیوەندی ئەندامی سکرتێر و

دانمارک کۆبوونەوە.لەم دانیشتنانەدا کۆمه ڵه بابه تێکی وەک ئالۆگۆرەکانی ــرۆڤ، مـ مــافــی پێشێلکردنی ئـــیـــران، دوایـــیـــانـــەی ــەم ئـسیاسییەکان و زیندانیە کێشەی دیمۆکراسی، پەرەپێدانی لەالیەن کوردستان خەڵکی سەرکوتی زۆری و زەخــت و

دەسەاڵتدارانی ئێرانەوە خرانە بەرباس.ــدارو دی لــەو دیــمــۆکــرات حیزبی گشتیی سکرتیری مافی پێشێلکارییەکانی له سه ر باسێکی چاوپێکه وتنانه دا تایبەتی بە لە کوردستان دا بە گشتی و ئێران دا لە مرۆڤ پێشكەش کردو ڕایگەیاند کە کێشەی سەرەکیی ئیران تەنیا ڕابــردوو دا کێشەی لە ماوەی نیەو ڕێژیم ناوەکی چەکی ئێعدامی ســەرکــوت و بۆ دەرفەتێک وەک خــۆی ناوکیی نێوخۆییەکانی کێشە کردنی پەردەپۆش هاوکات زیاتر و

بەکار هێناوە. ــه ی قسه و ــک ــه بــه شــێــکــی دی کـــاک خــالــیــد عـــه زیـــزی لکوردو دۆزی سەر لە جەختی دیدارانه دا له و باسه کانی داخۆازییەکانی کردەوەو ڕایگەیاند کە گەلی کورد هیچکات توندوتیژی بۆ پەنای ئامانجەکانی بە گەیشتن پێناو لە بوونەتە ڕۆلــەکــانــی باشترین پێچەوانە بــە ــردووەو ــەب نکۆماری نێودەوڵەتی تیرۆریزمی سیاسەتی قوربانیی تێرۆی قسه یه مان ئەو بۆ بەڵگەش باشترین ئیسامی و و قاسملو و دوکــتــور شەهیدان حیزبەکەمان ڕێبەرانی بەوحاڵەش ئوروپاییە؛ واڵتانی لە شەره فکەندی دوکتور کە دەکەین ئورووپایی واڵتانی دانمارک و واڵتی لە داوا پشتگری زیاتر لە مافە ڕەواکانی گەلی کورد بکەن و زەخت بخەنە سەر کۆماری ئیسامی کە مافی نەتەوەکانی ئێران، کە لە جارنامەی گەردوونی مافەکانی مرۆڤ دا ئاماژەیان

پێ کراوە لەبەرچاو بگرن. بارودۆخی نائاسایی و سەربازی لە کوردستان هەڵوەشێتە و ئیعدام و سێدارەی الوانی کورد ڕاگیرێ، لە هەمان کات دا ئێران ناچار بکەن کە بۆچوونی و بگۆرێ و کوردەکان نەتەوەکان و بە سەبارەت رەفتاری

کێشەکانیان لە ڕێگای ئاشتیانەوە چارەسەر بکا. لە حیزب گشتیی سکرتیری عــەزیــزی، خالید کــاک بەشێکی دیکەی قسەکانی دا ڕایگەیاند کە رووحانی وێڕای نەیتوانیوە دابووی هەڵبژاردنەکان دا کاتی لە بەلێنییەکانی کردنەوەی لەبواری تایبەتی بە پێناوەدا لەم کــردەوە بە کەشی کرانەوە و دەرفەتی واڵت و لە ئاوەڵەتر فەزایەکی واڵت بۆ ئازادیی ئەحزاب و کۆتایی ئێعدام و سێدارەی الوان بە کە دەکەین دانمارک واڵتی لە داوا بۆیە بنێ، هەنگاو هاوکاریی واڵتانی ئوروپایی زەخت بخەنە سەر ئێران کە

لەم بوارانەوە هەنگاوی بە کردەوە هەڵبێنێتەوە.کــوردســتــان دیــمــۆکــرات حیزبی گشتیی سکرتێری ــارەت بــە بــەرەوپــێــشــچــوونــی ــەبـ ــۆی سـ خــۆشــحــاڵــیــی خـــری و دەرب کوردستان دیکە بەشەکانی لە کــورد دۆزی قەڵەم دایە کورد گەلی سەرکەوتنی بە هەنگاوانەی ئەم ــەوەی هــەوڵــی ــســان ــە خــەبــاتــی بــێ پ ــەدان ســاڵــە ب کــە ســ

بەدەست هێنانی مافەکانی دەدا.سکرتێری له گه ڵ رادیۆ تلویزیۆنی وتووێژێکی

گشتیی حیزبله وتووێژێکی ڕادیۆ تلوێزیۆنی که بە زمانی ئینگلیزی دەگەڵ کاناڵی رووداو بەشی نێونەتەوەیی و ماڵپەری »ژێان دیی کۆ« پێک هات،کاک خالیدی عەزیزی وه اڵمی هەموو کێشەی لەگەڵ پەیوەندی لە کاناڵەی ئەم پرسیارەکانی تایبەتی کێشەی عێراق و ئێران و نێوه ڕاست و ڕۆژهەالتی

کوردەکان دایەوە.سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکرات لە دوایین وێستگەی لە بەشێک بە چاوی دانمارک، واڵتی بۆ سەردانەکەی دا کراوە دانیشتنێکی لە لەو واڵتە کەوت و ئەندامانی حیزب دا، سەبارەت بە وەزعی ئێستای واڵت و بارودۆخی حیزبی دیموکراتی کوردستان وتەیەکی پێشکەش کردو لە کۆتایی

دا واڵمی پرسیاری بەشداربووانی دایەوە.

کۆبوونه وه ی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕات لەگەڵ کاربەدەست و پارلمانتارانی دانمارک

شاندێکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ڕۆژی ڕێوڕه سمی له به شداری هه ولێر له له ئۆفیسی »شا«ی واڵتی هۆله ند کرد که

واڵتی هۆڵه ند له هه ولێر به ڕێوه چوو.بانه مه ڕی 93 یه ک شه ممه 7ی ڕۆژی کوردستان دێمۆکراتی حیزبی شاندێکی پێکهاتوو له کاک مسته فا شه ڵماشی، ئه ندامی ــی، ــوه ی زێ ئیبراهیم ســیــاســی و ده فـــتـــه ری له کوردستان دێموکڕاتی حیزبی نوێنه ری هه ولێر که بۆ رێوڕه سمی ڕۆژی » شا« ی

واڵتی هوله نددا بانگهێشت کرابوون، له و ڕێوره سمه دا به شدار بوون که له ئۆفیسی ئه و واڵته له پایته ختی هه رێمی کوردستان به ڕێوه چوو.

له و ڕێوره سمه دا که به سروودی نه ته وایه تیی ئه ی ڕقیب و سروودی نیشتمانیی واڵتی هۆله ند ده ستی پێ کرد، جه خت له سه ر پێوه ندیی دۆستانه و هه مه الیه نه ی هه رێمی کوردستان و هۆله ند کراو باڵوێزی هۆله ند وێڕای پێداگری له سه ر برنامه و پڕۆژه هاوبه شه کانیان له گه ڵ هه رێمی کوردستان باسی له سه رکه وتنی بێری شه ڵماشی، سینه ماکاری

کوردی ڕۆژهه اڵتی کوردستان له واڵتی هۆله ند کرد که له ساڵۆنێکی ئه و ئۆفیسه دا چه ند فیلمێکی پیشان ده دران.شاندی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له و ڕێوره سمه دا پیرۆزبایی خۆیان پێشکه ش به خاتوو »ژینێت سێپێن«، باڵیۆزی واڵتی شانشینی هوله ند له به غدا کردو هیوایان خواست که په یوه ندی واڵتی هوله ند ده گه ڵ گه لی کوردو به

تایبه ت حیزبی دێمۆکراتی کوردستان زیاتر په ره بستێنی.شایانی باسه هه ر له و ڕیوڕه سمه دا شاندی حیزبی دێمۆکرات چاوی به هێندێک که سایه تی حیزبی و حکومی بابه ته کانی له سه ر کۆبوونه وانه دا دیدارو له و که وت و دیکه واڵتانی نوێنه رایه تیی کۆنسۆل و کوردستان و هه رێمی

پێوه ندیدار به حیزبی دێمۆکرات و ڕۆژهه اڵتی کوردستان ئاڵوگۆڕی بیروڕایان کرد.

لەدرێژەی ئێران، ئیسامیی کۆماری رێژیمی ــۆی دا، ســـــەرەڕای هــات ــ ــاڵـــەی خـ تــەمــەنــی 3٥سـبۆ »مــوســتــەزعــەفــان »، لــە پشتیوانی ــاواری ــ وهگرینگیدان کرێکاران و ــاری داواکـ بە واڵمــدانــەوە ئێران دا لە ئەو چینە کۆمەاڵیەتییە بە کارو ژیانی بە بەڵکوو ــەبــووە، ن بەرنامەیەکی هیچ نەتەنیا لە مــرۆڤ ئازادییەکانی بە دژ سیاسەتی هــۆی بۆ بــووە گرینگ هۆکارێکی ئاستەکان دا، هەموو ژیان و کار و پێوەندی کار، خراپتربوونی هەرچی گوزەرانی کرێکاران وزەحمەتکێشان. پەرەسەندنی بێکاری، کەمبوونی حەقدەستەکان، نەبوونی بیمەی کــارکــردن ، کاتی ــی ــان رووداوەک و کــار پێویستی ــە زۆر ــکــاران ل وەدواکــەوتــنــی حــه قــده ســتــی کــرێشوێن بۆ چەندین مانگ ، نەتەنیا ژیانی ئەو بەشە لەکرێکارانی کە النیکەم کارێکیان هەیە خستووەتە کۆچی هــۆی بوەتە بەڵکوو جیدییەوە، مەترسی ــەزاران کــرێــکــاری بێکاری ــ ــەســەدان و ه کــاتــی و بواڵت بۆ پەیداکردنی بژیوی ژیان بۆ منداڵەکانیان ــێ و لــەوێــش لەگەڵ روودەکــەنــە واڵتــانــی دراوســ

گیرووگرفتی تایبەتی رووبەروو دەبن.لە رۆژهەاڵتی کوردستانیش هه لومه رجی ژیان و کاری کرێکار زۆر لەوە خراپترە کە لە ناوچەکانی کارخانە و نەبوونی دەبــیــنــدرێ. ئــێــران دا دیکەی ئەنقەستی بە گوێنەدانی کــار و شوێنی کــارگــە و دەوڵه ت بە ناوچە کوردنشینەکان و راگرتنی ئەو ناوچانە لە دۆخێکی خراپی ئابووری دا بە بەهانه ی کرێکارانی نــاوچــانــەوە، ــەو ئ بــوونــی ئەمنییەتی ــەوەی ــە توێژێک لــە کــۆمــەڵ کــە بــەبــێ ئ ــردوەت کدایــان خۆیان چینایەتی پێگەی لە بکەن هەست

کوردستان زەحمەتکێشانی و کرێکاران . بڕیون له روویــان کار پەیداکردنی بۆ بوو سااڵنێک کە شارەگەورەکانی ئێران دەکرد، ئیستا لەبەر نەبوونی کار لەو شوێنانەش یا دەچنە هەرێمی کوردستان بۆ پەیداکردنی کار و بژیوی ژیانیان، یا بەناچاری له مەترسی کــردوە و ئەویش لە کاری پڕ روویــان کۆڵبەری لە سنوورەکانە کە سااڵنە بە دەیان کەس بەکرێگیراوی چەکدارانی بەدەستی رێگەدا لــەو

رێژیم دەکوژرێن یان ده که ونه سه ر مین .هەرچەند ئەمانه تەنیا وێناکردنێکی زۆر بچووکە زەحمەتکێشانی و کــرێــکــاران ژیــانــی وەزعـــی لــه زۆر کرێکاران وه زعی ئه گینا کوردستان، ئێران و لەوە خراپتر و دڵته زێنتره ، بەاڵم هه ر ئه ونده به سه بۆ ده رخستنی نێوەرۆکی دژە ئینسانی و دژ بە مافی لە کۆماری ئیسامی دا. کرێکاران و زەحمەتکێشان لەوەها دۆخێک دا پشتگیری لە داواکاری کرێکاران و زەحمەتکێشانی ئێران و بەتایبەتی کوردستان ، لە ئازادییەکانیان و ماف بە گەیشتن بۆ خەباتیان دەبێ وەک ئەرکی هەموو مرۆڤێکی ئازادیخواز و مرۆڤ دەستی بە مرۆڤ چەوساندنەوەی بە دژ

چاولێ بکرێ . بەو هیوایەی خەباتی یەکگرتووانەی کرێکاران الینگری ــی ــوازان ــخ ــازادی ئ و زەحــمــەتــکــێــشــان و بەسەر زۆرداری بتوانێ ئــازادی و دادپــەروەری سەرکەوێ ئــێــران دا ئیسامی کــۆمــاری رێژیمی واڵت زەحمەتکێشانی بۆ گــەش داهاتوویەکی و

دەستەبەر بکرێ.

به شداریی شاندێکی حیزبی دێموکڕات له ڕێوڕه سمی ڕۆژی »شا«ی واڵتی هۆله ند له هه ولێر

درێژەی:لە یادی یەکی مای رۆژی جیهانیی کرێکاردا

دا فیدراڵ دێموکراتیکی ئێرانێکی چوارچێوه ی له کوردستان کۆماری www.kurdistanukurd.comژماره ٦٣١ سێشەممە ١٦ی بانەمەڕی ١٣٩٣ ٦ی مای ٢٠١٤دامه زرانی

خوێندکارانی کورد پێویسته له هه ست کردن به به رپرسایه تیی نه ته وه یی دا پێشه نگ بن

لە یادی یەکی مای رۆژی جیهانیی کرێکاردا

که‌ماڵ‌که‌ریمی

جیهانیی ڕۆژی مای، مانگی یەکی کرێکار و رۆژی هاوپێوەندی نێونەتەوەیی ئارەق ماندووبوون و ئەو کرێکاران، دێنێتەوە وەبیر ڕشتن وقوربانیدانانە نادادپەروەرانەی پێوەندی هۆی بە کە بەسەر وەبەرهاتوەو سەرمایەوە کرێکاران دا سەپاوە. هەرچەند دیاریکردنی یادکردنەوەی بۆ لەساڵ دا رۆژ یەک چینه ئه م بەرینترینی خەباتی زەحمەت و مرۆڤایەتی، کۆمەڵگای کۆمەاڵیەتییه ی چینی کرێکاران و بۆ بوو سەرکەوتنێک

چەوساوە . رۆژی یەکی مانگی مای،کە هەر لە یەکەم کرێکار، رۆژی بە ناودێرکردنی ساڵی سەرەڕای هەموو ئاستەنگێک، ئیستا بوەتە بۆنەیەک کە بە میلیۆنان ژن و پیاوی الینگری دادپەروەری_ کۆمه اڵیه تی لەسەرانسەری کۆدەکاتەوە. یەک دەوری لە جیهان دا ئەوان لەیەک رۆژدا و لەسەرانسەری ئەو رێپێوان وەڕێخستنی بە بەرینەدا، جیهانە مافه داواکردنی بۆ خۆپیشاندان و و ئینسانییەکانیان، نموونەیەکی جوان وشیاو دەردەخەن. جیهانی هاوپێوەندییەکی لە زۆر دروستکردنی سەرەڕای لەورۆژەدا ئاستەنگ و پەالماردانیان لە الیەن پۆلیسی سه رکوتکه ر ، دامودەزگای پارێزەری هەموو ئەو مرۆڤانەی بە جۆرێک بوونەتە قوربانی نادادپەروەری سیستمە سیاسی و هاودەنگ دەنگ و یەک ئابوورییەکان،

هاواری دادپه روه ری بەرزدەکەنەوە.جیهانییە و دیاردەیەکی ئەمە هەرچەند سیاسی و پێوەندییە جیاوازی رەنگە جیاوازدا لەواڵتانی کۆمەاڵیەتییەکان شوێنی لەسەر جیاوازی لەجۆر و رادەی چەوسانەوەکان دانابێ، بۆنموونه لە ئێرانی ژێر دەسەاڵتی کۆماری ئیسالمی دا، هەموو قایمتر تەوقێکی بوونەتە جیاوازییەکان لە زەحمەتکێشان دا. و کرێکاران لەملی دووفاقەی سەرمایە ژێردەسەاڵتی ئێرانی وئایین دا کرێکاران و زەحمەتکێشان زوڵمی لە جگە ئەوان لێ ده کرێ. چەندجارەیان زەقکردنەوەی بەهۆی چینایەتی زوڵمی سیاسییەوە ئایینی و رەگەزی، جیاوازی چەند چەوساندنەوەی فشاری لەژێر پێشکەوتووی لەواڵتانی ئەگەر جارەدان. دروستکردنی ڕێگەی سەرمایەداری دا دەربڕینی سینفی و ئازادی ڕێکخراوی داواکارییەکانیان پێ دەدرێ، لە ئێران دا ئەو کارانە جگە لە قەدەغەبوونیان وەک تاوانی قورسی سزای چاولێ دەکرێ و سیاسی

له سه ره . ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ل‌٢

وەزارەتی دەرەوەی ئامریكا رۆژی 2014/5/1 لە راپۆرتی سااڵنەی خۆیدا لە بارەی تێرۆریزمی جیهانیی گوتی ئێران تێرۆریزمی پشتیوانی گرینگترین وەك بەوەش ئاماژە هاتوه و ناوی دەوڵەتی ویست و بەرامبەر لە ئێران كە كراوە ئاشتیخوازانه سەلماندنی بۆ داواكان ناوكییه که ی بەرنامە بوونی

به ربه ره کانیی کۆمه ڵگای جیهانی ده کا.

دەڵێ: ئامریكا دەرەوەی وەزارەتی ساڵی لە تێرۆریستییەكان »مەترسییە 2013 زۆر بە خێرایی په ره یان سه ندوه و لە تێرۆریستییەكانیش ژماره ی گرووپە

ئاستی جیهاندا زیاتر بوون.ئامریكا دەرەوەی وەزارەتی سوورە هەروا تاران رێژیمی دەڵێ گرووپە لە كردنی پشتیوانی لەسەر تواناو رێژیمە ئەم تێرۆریستییەكان و،

پێگه ی خۆی لە ئافریقادا بەهێز كردووەو به رده وام هەوڵ ده دا چەكوچۆڵی قاچاغ له ده وڵه ت دژبه ره کانی گڕووپه بۆ

یەمەن و بەحرەین بنێرێ.

کوردستان و دێموکراتی حیزبی سیاسیی ده فته ری بنکه ی له ــادی شه هیدانی ڕاپــه ڕیــنــی چــه کــداریــی 46 – ی لــه ڕێــوڕه ســمــێــک دا وه ک شه ریف زاده ، سمایل دێموکڕات و حیزبی شۆڕشگیڕانی 47ی

سه مبول و پێشه نگی بزووتنه وه ی خوێندکاری به رز ڕاگیرا.بانه مه ڕ 14ی ڕۆژی کــورد خوێندکارانی نه ته وه یی یه کیه تیی پێشمه رگه کانی کادرو له که س ده یان به شداریی به ڕێوره سمێکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بۆ رێزگرتن له یادو بیره وه ریی شه هید سمایل شه ریف زاده و شه هیدانی دیکه ی جوواڵنه وه ی چه کداریی 46

– 47 ی شۆڕشگیڕانی حیزبی دێموکڕات پێکهێنا.ئه و ڕێوره سمه به سروودی نه ته وایه تیی ئه ی ڕه قیب و راگرتنی شه هیدانی بــیــره وه ریــی ــادو ی له ڕێزلێنان بۆ بێده نگی خوله کێک نه ته وه یی یه کیه تیی په یامی پاشان پێکردو ده ستی کوردستان

خوێندکارانی کورد به و بۆنه یه له الیه ن سۆهراب ڕه حمه تی، ئه ندامی به ڕێوه به ریی ئه و یه کیه تییه خوێندرایه وه .

له بڕگه یه کی دیکه ی ئه و رێوڕه سمه دا په یامی ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموکڕات به و بۆنه یه له الیه ن کاک حه سه ن قادرزاده ، ئه ندامی له م په یامه که ده قی که خوێندرایه وه حیزبه وه سیاسیی ده فته ری

ژماره یه ی »کوردستان« دایه .شایانی باسه که دوو سروودی حه ماسی له الیه ن خوێندکاران و کــوردســتــان و دێموکراتی حیزبی هــونــه ریــی کــۆڕی هــاوکــاری بــه سمایل شه هید په سنی له هێمن مامۆستا شێعریکی خوێندنه وه ی ئه و بڕگه یه کی دیکه ی ئه فه ندی چه ند له الیه ن محه مه د شه ریف زاده

ڕێوره سمه بوون.

جینایەتی بەندی٣٥٠ی زیندانی ئێوین و خوێندنەوەیەک بۆ مافی زیندانیان

ساڵی 2٠1٣، خراپترین ساڵ بووه بۆ ڕۆژنامه نووسان

فه یسبووک ... له ئامانجی زوکێربێرگه وه تا سنووربەزاندن و ئازاردانەکانی ئه مرۆ!

کرێکاری کورد له نێو خاک و خۆڵ و؛ بۆنی باڕووت و خوێن دا

ڕۆژی جیهانیی کتێب و چه ند قسه یه ک

٥

٦

٩

1٠

11

کوردستان مرۆڤی مافی ڕێکخراوی ده ڵێ به یاننامه یه ک باڵوکردنه وه ی به به کۆتایی ئێران ئیسالمیی کۆماری به ندکردنی ناعاداڵنه ی که بودوه ند بێنێ.

مرۆڤی مافی رێکخراوی به یاننامه ی سه دیق محه ممه د ده ڵێ کوردستان بەندکراوی سه رۆکی که بودوه ند، کوردستان مرۆڤی مافی ڕێکخراوی ڕۆژ 19 دوای دووشه ممه ڕۆژی تالنه وه به ده م ئێش و ئازاری برینه کانی ئیڤینه وه به ندیخانه ی بێهداریی له گرتووخانه یه ئه و ی 350 به ندی بۆ حه سه نی، په ریناز گوازراوه ته وه و؛ له ده لێ که بدوه ندیش هاوسه ری دووشه ممه دا ڕۆژی چاوپێکه وتنی هێشتا ئاسه واری شین هه ڵگه ڕان به هۆی

لێدان و کوتان به له شییه وه دیار بووه .محه ممه د سه دیق که بودوه ند، سه رۆکی

مرۆڤی مافی ڕێکخراوی گیراوی دڕندانه ی هێرشی کاتی له کوردستان سه ر بۆ ئیڤین زیندانی هێزه کانی به 350 به ندی سیاسیی زیندانیانی توندی هێرشی کرایه سه رو له و لێدان و قامکی القی چه پی و سێ دوو کوتانه دا ده ستی تاندۆنی شکاو په راسووی تووشی گورچیله کانی پچڕاو چه پی گیانی هه موو هاتن و خوێنبه ربوون

شین و ڕه ش کرایه وه .کوردستان مرۆڤی مافی ڕێکخراوی پێڕاگه یشتن داوای به یاننامه یه دا له به په له ی بۆ محه ممه د سه دیق که بودوه ند ناوبراو پێویسته ده ڵێ کردوه و بۆ پزیشکی چاره سه ری بۆ ده سبه جێ زیندان ده ره وه ی له نه خۆشخانه یه ک گرتن و به کۆتایی بگوازرێته وه و

زیندانیکدنی ناعاداڵنه ی ناوبراو بێ.

کوردستان مرۆڤی مافی ڕێکخراوی به ر دانه به به یاننامه یه دا له و هه ر یه کیه تیی کاربه ده ستانی ڕه خنه ی دانوستانه له ئه وان الوازیی ئورووپا سیاسییه کانیان له گه ڵ کۆماری ئیسالمی وه حشیانه و په الماری هۆکاری به ئیڤین زیندانی به رپرسانی نامرۆڤانه ی زانیوه و سیاسی زیندانیانی بۆسه ر

یه کیه تییه ئه و به رپرسانی له داوای دانوستانه کانیان به رده وامیی له کردوه مرۆڤ و مافی بارودۆخی ئێران له گه ڵ بیر له ئێران له سیاسی زیندانیانی نه که ن و به دواداچوون بۆ پرسی مرۆڤ له ئێران له سه رووی داڵغه و به رنامه ی

دانوستانیان له گه ڵ ئێران بێ

»ئێران لە ئاستی جیهان دا پشتیوانی له تێرۆریسمی دەوڵەتی دەكا«

رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان داوا ده کا ئێران کۆتایی به به ندکردنی ناعاداڵنه ی که بودوه ند بێنێ

یادکردنه وه ی شه هید سمایل شه ریف زاده له بنکه ی ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستان