ژماره 481

عه دن��ان موفت��ی ئام��اژه به وه ده كات ك��ه الوازبون��ی یه كێتی ، نه له قازانج��ی پارتیه و ن��ه له قازانجی گۆڕانه ، ئه و ده ڵێت "له ناو یه كێتیدا له گه ڵ گۆڕان له یه كگرتن��ه وه باس

ده كرێت".تایبه ت به ئاوێنه : ئه ندامی مه كته بی سیاسیی یه كێتی نیشتمانی كوردستان "عه دنان موفتی " له چاوپێكه وتنێكی

تایب��ه ت به ئاوێن��ه دا رایگه یاند كه ئاس��ایی كردنه وه ی په یوه ندیه كانی نێوان یه كێت��ی و بزوتنه وه ی گۆڕان پێویس��ته بۆ پاراس��تنی ئاسایش و ئه منیه ت، له و رێگه یه شدا زۆر كه س ل��ه وه ده كاته وه كه ده ش��ێت بیر ئ��ه م نزیكبونه وه ی��ه زیات��ر بێت، ئه وه ش به ن��ده به ئیراده ی هه ردوالو گفتوگ��ۆكان و تێڕوانینی هه ردوال بۆ

چۆنیه ت��ی نزیكبونه وه كه ، ئه و وتی "من بۆچونی گ��ۆڕان نازانم، به اڵم له ناو یه كێتیدا ئه و بۆچونه دیاره كه تا ئاستی یه كگرتنه وه باسده كرێت، به اڵم هه ڵوێس��تێكی یه كگرتو نیه ، چونك��ه وه ك پرس��ه كانی دیك��ه

كۆبونه وه نه كراوه ". موفت��ی ئام��اژه ی ب��ه وه ش كرد كه له ناو یه كێتیدا س��ڵ له به ستنی

له به رئه وه ی ده كرێت��ه وه كۆنگ��ره متمان��ه نیه به رامبه ر ئ��ه وه ی كێ ده بێت��ه ئاماده كارو كێ��ن ئه وانه ی به شداریی كۆنگره ده كه ن و چۆنیه تی دیاریكردنی سكرتێری گشتیی ، ئه و وت��ی "ده بێ��ت ه��ه م ئالیه ته كانی كۆنگره رێكه وتنی له سه ربكرێت و هه م مه كته بی سیاس��یی و سه ركردایه تی به هه ڵوێستێكی یه كگرتوه وه بچنه ناو

كۆنگ��ره ، ئه گه رنا مه ترس��ی ئه وه هه یه كێشه یه ك بچێته ناو كۆنگره و ناكۆكی��ه كان قوڵترب��ن و زاڵنه ب��ن

به سه ریاندا". ناوبراو جه غتی له وه ش كرده وه كه لیژنه ی ئاماده كردنی ده س��تور له و قورس��ه دیاریكراوه بۆی ماوه یه ی كاره كانی ته واو بكات، چونكه بڕیار وایه به س��ازان بگه نه رێكه وتن، ئه و

وتی "ئه مه ش خۆی له خۆیدا ئاسان له س��اڵی بیروبۆچونانه ی ئه و نیه ، 2009 جیاوازب��ون له س��ه ر پرۆژه ی ده س��تور هه ب��ون، ئێس��تا هه مان بیروبۆچون��ی جیاواز هه ی��ه ، بۆیه

به زه حمه تی ده بینم".

ئه نجومه ن��ی پێش��وی كارگێ��ری كۆمه ڵ��ی به دواداچون��ی چاودێ��ری و ئیسالمی "ئارام قادر" ئاماژه به وه ده كات كه پێشبینیان ده كرد كۆنگره ی كۆمه ڵ ئه م ده ره نجام��ه ی ده بێت، ئه و ده ڵێت "به پێی راپرس��ییه كی ب��ه ر له كۆنگره نزیكه ی 85%ی كادێران له گه ڵ ئه وه بون هه مو پۆس��ته كان پره نسیپی دو خولی تیادا بچه س��پێت، به اڵم ئه و پره نسیپه

نه برایه كۆنگره و پشتگوێخرا".ئاوێنه ، هه ولێر: ئارام قادر به ئاوێنه ی راگه یان��د كه پرانس��یپی حیزبی له ناو پێویس��ت وه كو ئیس��المیدا كۆمه ڵی نیه ، به جۆرێكه نه بونی ئه و سیس��تمه سه ریكێش��اوه بۆ كۆمه ڵێ��ك قه یران، ئه و وت��ی "یه كێ��ك له داواكارییه كانی ئه نجومه ن��ی چاودێ��ری و به دواداچونی كۆمه ڵی ئیسالمی ، ده ستاوده ست كردنی جیاكردنه وه ی له گ��ه ڵ بو ده س��ه اڵت

ده سه اڵته كان، به اڵم كۆنگره ی سێیه می كۆمه ڵ له دوه م رۆژیدا جارێكی تر عه لی

باپیری وه ك ئه میر دیاریكرده وه ". وتیش��ی "م.عه ل��ی باپی��ر خ��ۆی رایگه یاندوه ك��ه ئه ویش به دیلی هه یه و خه ڵكی تریش به دیلیان هه یه ، له به رئه وه ده ستاوده س��ت كردنی ده سه اڵت له ناو كۆمه ڵ له ده ره وه ی ئیسالمی و كۆمه ڵی یه كێكه له و پره نسیپانه ی كه پێویسته

كاری پێبكرێت".هه ر ل��ه و باره ی��ه وه ، په رله مانتاری پێشوی كۆمه ڵ "س��ه رگوڵ قه ره داغی " به ئاوێنه ی راگه یاند كه "هه ڵبژاردنه وه ی ئه می��ری كۆمه ڵ به ك��ۆی ده نگ خۆی له خۆیدا نیشانه ی پرسیاره ، چۆن هه مو كۆك بون له س��ه ر ئه وه ، ئایا كه سێك

نه بو دژ بێت".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )481( سێشەممە 2015/6/2

w w w . a w e n e . c o m

ریکالم

4

پێشمه رگه مانگرتوه کان: تا ئیستا وه اڵمێكی

دڵخوشكه ری باوه رپێكه رمان

وه رنه گرتوه

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

ئیسالمییەکان و کێشەی هاواڵتیبون

ئه سیل نوجه یفی ، یه كێتی و گۆڕانی خسته به ره یه ك و

پارتی و یه كگرتوش له به ره یه كی تر

ئه فسانه ی "سه ربه خۆی ئابوری " له هه رێمی كوردستان

12147

عه دنان موفتی : له ناو یه كێتیدا باس له یه كگرتنه وه له گه ڵ گۆڕان ده كرێت

ئێزیدییه کان په له یانه ئه و

دۆزه خه جێبهێڵن که پێیده گوترێت

عێراق

19

9

كه ڵه نوسه ره كانی تورك بۆ پشتگیری

له كورد ده كه ن؟

ئارام قادر: 85% كادێره كانی كۆمه ڵ خوازیار بون عه لی باپیر بۆ دو خول ئه میر بێت

یه کگرتو: زۆر قه رزارین

یه کگرت��و فراکس��یۆنی س��ه رۆکی له په رله مان��ی عێراق ب��اس له قه یرانی دارایی حیزبه که ی ده کات ، ئه و ده ڵێت "قه رزارێکی زۆرین و سواڵده که ین، پاره له تورکیا وه رناگرین ت��ا بمانخه نه ژێر

فشاره وه ".ئه مین، ئاوێنه ، س��لێمانی: موسه نا یه کگرت��و فراکس��یۆنی س��ه رۆکی بۆ له لێدوانێکیدا عێ��راق له په رله مانی ئاوێنه باس ل��ه وه ده کات که قه یرانی دارای��ی یه کگرتو گه یش��تۆته لوتکه ، ئ��ه و وتی "ئێم��ه پاره یه ک��ی زۆرمان قه رزک��ردوه و که س نه م��اوه تا قه رزی دیک��ه ی لێبکه ی��ن، له رابردوش��دا که ئێمه بودجه ی حکومه تیش��مان هه بوو 30% کورتهێنان��ی بودجه مان هه بوو بۆ

کاروباره کانمان".ناوبراو ڕونیشی ده کاته وه که به هۆی ئه و دۆخه ی ئێستا حیزبه که یان هه یانه له م��اوه ی رابردودا زۆرێ��ک له ده زگا راگه یاندنه کانیان داخس��توه و کردویانه ده کاته وه ل��ه وه جه ختیش به ی��ه ک، که له ئێس��تادا کورتهێنان��ی بودجه ی

حیزبه که ی بۆ 90% به رزبۆته وه .له هه ندێ��ک ب��ه وه ی س��ه باره ت له بڕیاره کاندا له ژێر فش��اری تورکیادان له البردنی نه ک��ردن پش��تگیری وه ک ئه س��یل نجێفی وه ک پارێزگاری موسڵ ک��ه له په رله مانی عێ��راق ده نگیان بۆ نه داو به شێک له میدیاکان ده ڵێن له سه ر خواستی باڵوێزی تورکیا له به غدا بوه ، موسه نا ئه مین جه ختی له وه کرده وه که به تورکیاوه ئه وان هیچ په یوه ندیه کیان نیی��ه، ئه و وت��ی "ئێمه ن��ه پاره مان له الی تورکیاوه دێت نه به رژه وه ندیمان هه یه له گه ڵی تا بکه وینه ژێر فش��اری

تورکیاوه ".کونس��وڵی گش��تی به ریتانیا له هه رێمی کوردس��تان ئاماژه ب��ه وه ده کات که باش نییه کورد به ته نیا هه نگاو بۆ سه ربه خۆیی بنێت و باش��تره قسه له گه ڵ ناوه ند بکات، ئه و ده ڵێ��ت " پارته کوردی��ه کان پێکه وه گفتوگ��ۆ بکه ن، له بری ئه وه ی که س��ێکی

بیانی رای خۆی به سه رتاندا بسه پێنێت".ئاوێنه ، هه ولێر: ئه نکس مکی، کونسوڵی کوردس��تان له هه رێمی به ریتانیا گش��تی ل��ه چاوپێکه وتنێکی تایب��ه ت به ئاوێنه دا رایگه یاند که زۆرێک له گرژی و ناکۆکی ماون له نێوان هه رێمی کوردستان و به غدا له باره ی

هه نارده کردنی ن��ه وت و بودجه و داهاته وه ، بۆیه به ریتانیا هه ردوال هانده دات بۆ ئه وه ی

پابه ندی رێککه وتنی نێوانیان بن.ئ��ه و وت��ی "کۆمپانی��ا جیهانی��ه کان ده یانه وێ��ت ل��ه ش��وێنێکدا کاربکه ن که سه روه ری یاسا هه بێت و دڵنیایان بکاته وه

له وه ی که کێبڕکێی ره واو دروست هه یه بۆ هه مو الیه ک".

وتیش��ی "خاڵێک که جێگای س��ه رنجم بوه له کوردس��تان بریتی بوه له میدیایه کی پڕ ل��ه وزه ی هه مه چه ش��ن، بێگومان هه ر کۆمه ڵگه ی��ه ک بیه وێت له ڕوی سیاس��ی،

کلت��وری و ئابوریی��ه وه گه ش��ه ب��کات و س��ه رکه وتو بێت، پش��ت ده به س��تێت به میدیای ئ��ازاد که بتوانێت راس��تییه کان

به ده سه اڵت بڵێت".

کونسوڵی گشتی به ریتانیا له هه رێمی کوردستان: پارته کوردیه کان پێکه وه گفتوگۆ بکه ن

له بری ئه وه ی که سێکی بیانی رای خۆی به سه رتاندا بسه پێنێت

عه لی باپیر

4

3

3

تایبه‌ت(481( سێشه ممه 22015/6/2

حكومه تی هه رێ��م رێكه وتنێكی له گه ڵ حكومه تی ئه ڵمانیا كردوه به مه به ستی ناردنه ده ره وه ی ئه و ئافره ت و مندااڵنه ی له ژێرده س��تی داع��ش رزگاریان بوه و ده توانن بۆ ماوه ی 2 س��اڵ له و واڵته بمێنن��ه وه ، تائێس��تاش 2 وه جبه یان

ره وانه كراوه .سلێمانی ، ئاوێنه : به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه ، ژماره ی ئه و كه سانه ی تائێستا له ژێرده ستی داعش رزگاریان بوه به ژن و پیاوه وه گه یشتوه ته 1800 كه س، به اڵم به رنامه كه ی حكومه تی ئه ڵمانیا پیاوان ناگرێته وه ، به ڵكو ته نها منداڵ و ئافره ت

ده گرێته وه . به وت��ه ی رێكخه ران��ی به رنامه ك��ه ، به پێ��ی ئ��ه و رێككه وتن��ه ی نێ��وان ئه ڵمانیا، ژماره ی حكومه تی هه رێ��م و ئه وانه ی بڕیاره ره وانه ی ده ره وه بكرێن ده هه زار كه سه ، به اڵم ده كه وێته سه ر به رنامه كه كه تا كۆتایی ساڵ ده توانن چه ند بنێرن، كه پێده چێت فریابكه ون

هه زار كه س بنێرن.د. میرزا بناوی ، به رپرسی رێكخراوی عێراقی -ئه ڵمان��ی ئاس��مانی پ��ردی به ئاوێنه ی راگه یان��د، "ئه وه به رنامه ی حكومه تی ئه ڵمانیه به هه ماهه نگی له گه ڵ حكومه تی هه رێم، ب��ۆ بردنه ده ره وه ی ئه و كچ و ژنه ئێزدیانه ی له ژێرده س��تی داع��ش رزگاری��ان بوه ، ك��ه نزیكه ی

13 وه جبه ده ب��ن و هه ر وه جبه یه كیش نزیك��ه ی 80 كه س ده بێت. تائێس��تا 2 وه جبه مان ب��ردوه و ئاماده كاریی بۆ

وه جبه ی سێه م و چواره م ده كه ین". به وته ی بناوی ، تێكڕای ئه و كچ و ژنه ئێزدیانه ی به پێی ئه و به رنامه یه ره وانه ی ئه ڵمانیا ده كرێن، هه زار كه س ده بێت و ئێستا كێشه ی ئه وانه نه بونی پاسپۆرته كه زۆربه یان خاوه نی پاس��پۆرت نین و ناتوان��ن به بێ ئ��ه وه ش بڕۆنه ده ره وه ، "بۆیه چاوه ڕوان��ی یارمه تی حكومه تی هه رێ��م و به غداین بۆئ��ه وه ی به زوترین

كات پاسپۆرتیان پێبده ن".ئه و ب��اس ل��ه وه ش ده كات كه ئه و ئاف��ره ت و مندااڵنه مافی ئه وه یان هه یه بۆماوه ی دو ساڵ له ئه ڵمانیا بمێننه وه و دواتر ماوه ك��ه درێژبكه نه وه ، هۆكاری مانه وه كه شیان بۆ چاره سه ری ده رونی و دوب��اره راهێنانه وه یه ت��ا بۆ ماوه یه ك ئێس��تایان ناله ب��اری له بارودۆخ��ی

قوتارببن. به پێی وته كانی د.میرزا، ئه و ئافره تانه سیفه تی په نابه ر وه رناگرن، به ڵكو وه ك له ئه ڵمانیا عێراقی كوردی هاواڵتیه كی ده مێننه وه و هه ركات بیانه وێت ده توانن بگه ڕێنه وه . ئه وانه ش كه پێویس��تیان چاره سه ریان پزیشكیه ، به چاره سه ری بۆده كرێ��ت و هه مو خه رجیه كیش��یان

له سه ر حكومه تی ئه ڵمانیایه .

ئێزدییه رزگاربوه كانی ژێرده ستی داعش، ره وانه ی ئه ڵمانیا ده كرێن

"ئێران بۆی نییه خۆی له مه سه له ی

سه رۆکایه تی هه رێم هه ڵقورتێنێت"

رۆژنامه ی عالم جدیدی نزیک له كۆماری له راپۆرتێک��دا ئێ��ران ئیس��امی ئاش��کرایکردوه که کاربه ده س��تانی یه کێتی و ئ��ه وه دان له هه وڵی ئێران گ��ۆڕان له یه کت��ر نزی��ک بکه نه وه به ئامانجی گوشارخستنه سه ر با رزانی، س��ه رچاوه یه کی له زاری رۆژنامه كه ئاگاداره وه ئاش��کرایکردوه که ئێران سه رۆکی ده س��ه اڵته کانی خوازیاره هه رێ��م که مکرێت��ه وه و ئه وه ش��یان یه کێت��ی گ��ۆڕان و به به رپرس��انی راگه یان��دوه ، هه روه ها ئێران جه خت له وه ده کاته وه ک��ه گه ربێت و پارتی پێداگری بکات له سه ر هه ڵبژاردنه وه ی بارزان��ی ئه وا ده بێ��ت ماڵی کوردی رێكبخرێت��ه وه و وه ك راب��ردو "زۆنی س��ه وز" نه كه وێت��ه ژێ��ر س��ایه ی

ده سه اڵتی پارتیه وه .ره وا بوره��ان، ئاوێن��ه : رۆژنامه كه باس له وه ده كات كه س��ه ردانه كانی فریاد ساڵح و د.به رهه م ئه مدواییه ی مه عس��وم د.فوئ��اد ره وان��دوزی و

له چاورچێوه ی ئه م ئامانجه دا بون.سه باره ت به م ده نگۆیانه ، ئه ندامی ئه نجومه ن��ی س��ه رکردایه تی پارتی "عه لی عه ون��ی" به ئاوێنه ی راگه یاند ک��ه ئێران ناتوانێت ده س��تێوه ردان له کاروباری هه رێ��م بکات، ئه و وتی "ئه وه ئیشی ئێران نییه ده ستوه ربداته دیاریکردنی پۆستی سه رۆکی هه رێم، ئ��ه وه کاری الیه ن��ه سیاس��یه کانه که ئه و پۆس��ته یه کایی بکه نه وه و نابێت رێگه به ده ستوه ردانی واڵتانی

ناوچه که بده ن".وتیش��ی "ئێره وه ک لوبنان نییه که ئێران ده سه اڵت و نفوزی هه بێت و ئێران لێ��ره به هۆی نه بونی نفوزه وه

ناتوانێت هیچ بکات".ئێ��ران نزیکه ک��ه ی رۆژنام��ه ب��اس ل��ه وه ده کات که ئ��ه و واڵته مه ترسی له بارزانی هه یه که به هۆی قه ته ره وه له تورکیا و نزیکبون��ه وه ی له هه رێمی ئێ��ران به رژه وه ندیه کانی مه ترس��یه وه بکه وێته کوردس��تان بۆیه ده یه وێت هه رێمێکی سه ربه خۆ دروس��ت بکات که له ژێر ده سه اڵتی یه کێت��ی و گۆڕاندا بێت و به ئاس��انی

کۆنترۆڵی بکات.

ئا: هاوكار حسێن

عه بدولستار مه جید، وه زیری كشتوكاڵی حكومه تی هه رێم له م چاوپێكه وتنه ی ئاوێنه دا باس له و زه ویانه ده كات كه به شێوه یه ی نایاسایی داگیركراون و ده ڵێت،

"به شێك له وانه ی زه وی كشتوكاڵییان داگیركردوه پاره دارو پله داری ناو

حزب و حكومه تن". ئه و باس له وه ش ده كات كه "ئه گه ر ئه م ژماره كه مه ی

زه ویان داگیركردوه ته مبێ بكرێن، خه ڵكی تر بوێری ناكات ده ستدرێژیی

بكاته سه ر زه وییه كان."

ئاوێنه : زۆرترین ئ��ه و مۆڵكانه ی كه داگیركراون ده كه ونه كوێوه ؟

له ش��وێنێكی مه جید: عه بدولس��تار دیاریك��راو نی��ن، له ده وروبه ری هه ولێر هه یه ، له ده وروبه ری سلێمانی هه یه و له

دهۆكیش هه یه .

ئاوێنه : ئه و زه ویی��ه داگیركراوانه چ جۆرێكن؟

عه بدولس��تار مه جید: ئه و زه ویانه ی ك��ه زیاده ڕۆییان ده كرێته س��ه ر یاخود داگیرده كرێ��ن، س��ێ جۆری��ان هه یه ، به ش��ێكیان په یوه ن��دی به وه زاره ت��ی به شێكیان په یوه ندی دارایییه وه هه یه ، به شاره وانیه وه هه یه و ئه وانه كه ده كه ونه ش��اره وانی ، ماس��ته رپانی س��نوری به ش��ه كه ی تریان زه وی كشتوكاڵیه كه په یوه ن��دی به وه زاره تی كش��توكاڵه وه

هه یه . ئاوێنه : خاوه نی موڵكه داگیركراوه كان

له شێوه ی تاكه كه سن یان گروپ؟ئه وان��ه ی مه جی��د: عه بدولس��تار ده س��تدرێژی ده كه نه سه ر ئه و زه ویانه دو س��ێ ج��ۆر كه س��ن. یه كه می��ان خه ڵكێك��ی فه قیرو ه��ه ژاره ، له به ر بێ جێگه و رێگه یی و ده ستكورتی كه توانای نی��ه خانو به كرێ بگرێ��ت، یان زه وی له ن��اوه وه و ده وروبه ری ش��ار، بكڕێت

ناچار په نای بردوه ته به ر زێده ڕۆییكردن و خانویه كی داگیرك��ردوه و زه وییه ك��ی له سه ر دروس��تكردوه . به شێكی تریان ئه وانه ن ك��ه پاره دارو پل��ه دارن له ناو حزب و حكومه ت، كه به رپرسی حزبی و س��ه ربازییان تێدایه ، ئه وان��ه پاره یان هه یه و ئ��ه و زه وییه كش��توكاڵیانه یان كڕیوه ، كه خۆی خاوه نه كه ی حكومه ته ، كه هه ردوكیان سه رپێچیان كردوه ، هه م ئه و كه س��ه ی كه زه ویه كه گرێبه س��ته ئه و ه��ه م ده یفرۆش��ێت، له س��ه ری و كه س��ه ش كه ده یكڕێ��ت، چونكه ئه و زه ویه هی حكومه ته و موڵكی ئه و كه سه

نیه تابتوانێت مامه ڵه ی پێوه بكات. ئاوێن��ه : تۆ پێش��تر باس��ی ئه وه ت كردوه كه ئه وان��ه ی زۆرترین مۆڵكیان داگیرك��ردوه چ��وار كه س��ن، ته نه��ا

ئه نده یه ؟كاتێ��ك مه جی��د: عه بدولس��تار ده وترێ��ت چ��وار یان ش��ه ش كه س، ته نها بۆ نزیكخس��تنه وه یه له مێش��كی

خه ڵك كه ئ��ه و كه س��انه ژماره یه كی كه م��ن، وات��ه به دیاریك��راوی 4 كه س نین، له وانه ی��ه 10 كه س یان 20 كه س بن، به اڵم مه به س��تم ئه وه ی��ه ئه وانه ی ك��ه ده س��ه اڵتیان هه ی��ه و چه كداریان به ده وره وه یه و ئه وان��ه ی به بێ گوێدانه یاس��ا و حكومه ت ئ��ه و كارانه ده كه ن، به په نجه كانی ده ست ده ژمێردرێن، بۆیه ئه گه ر ئ��ه م ژماره كه مه ته مبێ بكرێن و س��نوریان بۆ دابنرێت و لێپرس��ینه وه ی ته واوی یاس��اییان له گه ڵ بكرێت، ده بن تر و بۆئه وانه ی ئام��ۆژگاری به په ن��دو خه ڵكی تر بوێری ناكات ده س��تدرێژیی بكاته سه ر زه وی كشتوكاڵی ، دارایی یان

شاره وانی . ده س��ه اڵتی حكوم��ه ت ئاوێن��ه : به س��ه ر ئه م كه س��انه دا ده ش��كێت تا

لێپرسینه وه یان له گه ڵ بكات؟ئه گه ر بێگومان مه جید: عه بدولستار حكومه ت بیه وێت حكومه تایه تی بكات و ئه گ��ه ر بیه وێ��ت یاس��او رێنمایه كانی

خ��ۆی جێبه جێب��كات، زۆر به چاك��ی ده توانێ��ت، به مه رجێك گ��وێ نه داته حزب و هیچ موزایه داتی حزبی نه یه ته ناو ئه م بابه ته وه ، ئه گه ریش به ش��ێوه یه كی له گه ڵ مامه ڵه ی به جددی یاس��اییانه و

بكرێت. ئاوێنه : كه سایه تیه كی دیاریكراو هه بوه

كه زۆرترین ئه و موڵكانه ی البوبێت؟عه بدولس��تار مه جی��د: به ڵێ خه ڵك هه بوه و ویس��تویه تی شت بكات، به اڵم ئاگادارم��ان كردوه ت��ه وه كه لێی قبوڵ ناكه ی��ن. له ئه نجامیش��دا بانگك��راوه و

به ڵێنی داوه كه وازبهێنێت. ئاوێنه : زۆركات باس��ی زه وی گردی ئه مه یان ده كرێت، سلێمانی زه رگه ته ی

چی جۆره موڵكێكه ؟زه وییه ئ��ه م عه بدولس��تار مه جید: كه وتوه ت��ه ن��او چه قی س��لێمانیه وه و سه ربه شاره وانیه ، به اڵم نازانین كه ئایا تاپۆكراوه كڕدراوه ، حكومه ته ، موڵكی له سه ر بزوتنه وه ی گۆڕان، نازانین.

وه زیری كشتوكاڵ: به شێك له وانه ی موڵكیان داگیركردوه پاره دارو پله داری ناو حزب و حكومه تن

پارت��ی كۆمه ڵگه ی گه الن )هه ده پ( كه گه وره تری��ن پارتی كوردان��ی باكوره و له هه ڵبژاردن��ی 7ی حوزه یرانی توركیادا زۆرتری��ن چ��اوی ك��وردان و ناوچه كه و جیهان��ی له س��ه ره و ده خ��وازن ل��ه و هه ڵبژاردنه دا سه ركه تن به ده ستبهێنێت، ئه م پارته ش پێیوایه هه نگاوی یه كه می ئه م سه ركه وتنه ی به قه اڵی شاری ئامه ددا

تێپه ڕده بێت. ئامه د، هونه ر عه دنان: ئامه د یه كێكه له شاره گه وره كانی كورده كانی توركیا و رێژه ی زۆری دانیش��توانی ئه و ش��اره كوردن، به درێژایی خه باتی كوردان له و واڵته ، ئه و شاره پێگه و رۆڵێكی گرنگی هه بوه و له ئێستاشدا خۆی سازكردوه بۆ كه گرنگ چاره نوس��ازو هه ڵبژاردنێكی

هه ڵبژاردنی په رله مانی توركیایه .هه ده پ��ه ك��ه گه وره ترین كۆس��پی بردنه وه ی له م هه ڵبژاردن��ه دا به رده می 10%ی تێك��ڕای ده نگه كان��ی توركیایه ، به پله ی یه كه م چ��اوی له وه یه زۆرینه ی ده نگه كانی ئامه د بباته وه ، له وباره شه وه به رپرسان و سیاسه تمه دارانی هه ده په بۆ ئاوێنه باس له گرنگی و رۆڵی ئه و شاره و به ده ستهێنانی زۆرترین ده نگی ئه و شاره

ده كه ن.سیاس��ه تمه دارو مه تی��ن، س��ه لما به رپرس��ی كاروب��اری ئیداریی و ئابوری

هه ده په له ئامه د، بۆ ئاوێنه باس��ی له وه ك��رد كه "خوێن��ی گه نج��ان و خه ڵكی ئام��ه د ب��ۆ مه س��ه له نه ته وایه تییه كان هه میش��ه زیندوو نه ب��ه رد بوه ، ئه وه ش له تۆم��اره مێژوییه كان س��ه لمێندراوه ". ده نگده ری ده ڵێ��ت: "78%ی هه روه ها ئام��ه د ب��ۆ هه ده پ��ه ده ن��گ ده ده ن، به شێكی كه می له و كه سانه ی كه پێشتر تورك��ه كان رایانگواس��تون ب��ۆ ئامه د ك��ه 5%ی دانیش��توان پێكدێنن، ئه و

به ش��ه ی كه ده مێنێت��ه وه پێكدێت له و له ده زگا خۆیان پۆلیس��انه ی كارمه ندو حوكمییه كان��ن. بۆیه ئێمه ده بێت 8 بۆ 9 كورسی به ده ستبێنین، به هۆی پێگه و

رۆڵی ئه و شاره بۆ كورده كان".هاوس��ه رۆكی ئونه ن، ئومه ر هاوكات هه ده پ��ه له ئام��ه د ب��ۆ ئاوێن��ه وتی: "ئ��ه و هه ڵبژاردن��ه ی 7ی حوزه یران بۆ ك��وردو گه النی ژێرده س��ته زۆر گرنگه ، به تایبه تی��ش بۆ ئامه د ك��ه پایته ختی

كوردانی باكوره ".ئه و باس��ی له وه ش ك��رد كه "به پێی س��ه رژمێری و هه ڵبژاردنه كان��ی رابردو، زۆرتری��ن ده نگ��ی ك��وردان له ئامه ده ، بۆی��ه ده بێ��ت ئێمه زۆرترین كورس��ی به ده ستبهێنین كه پێشبینی 9 ده كه ین، داواكاری��ن ك��ه كورده كانم��ان به بیرو دیرۆكێكی كوردانه وه به ره و سندوقه كانی ده نگ��دان بچ��ن و ده ن��گ به نوێن��ه ره

كورده كانی خۆیان بده ن".

هه ده پ��ه ل��ه م هه ڵبژاردن��ه دا خاڵه الوازه كان��ی پارت��ه ركابه ره كه ی ، دادو گه شه پێدانی توركیا، بۆخۆی قۆستۆته وه و پێیوایه شكستی سیاسه ته كانی رابردوی ئه و حزبه واده كات له شاری ئامه د بتوانن

نزیكه ی 9 كورسی به ده ستبهێنن.نورس��ه ل ئایدۆغان، كاندیدی هه ده په ب��ۆ په رله مانی توركیا له ش��اری ئامه د هه ڵبژاردنه "ئ��ه و راگه یاند، به ئاوێنه ی ب��ۆ ئێم��ه زۆر گرنگ و چاره نوس��ازه ، بۆی��ه ده بێ��ت ئێمه زۆرترین كورس��ی به ده س��تبێنین ك��ه 8 بۆ 9 كورس��ی بێ��ت، چونك��ه زیات��ر له 13 س��اڵه خه ڵكی ئه و ش��اره و ته واوی كورده كانی باكور، به ده ست سیاس��ه ته توندڕه و و نه گریسه كانی ئاكه په ده ناڵێنن، خه ڵكی ئه و ش��اره توش��ی نه هامه ت��ی و ئازارو ئه ش��كه نجه یه كی زۆر هاتون، بۆیه 7ی حوزه یران به ده نگه كانی خۆیان ده توانن دژی ئه و ئازارو ئه شكه نجانه بوه ستنه وه و

به ربه ستی هه ڵبژاردن تێبپه ڕێنن".له ش��اری ئامه د نزیكه ی 949.859 هه ی��ه ، ده نگدانی��ان ماف��ی ك��ه س نزیكه ی توركیادا له ت��ه واوی له كاتێكدا 53.741.838 ك��ه س مافی ده نگدانی هه یه ، بۆ به ده ستهێنانی هه ر كورسییه كی په رله مانی��ش پێویس��ت به بردن��ه وه ی

118.669 ده نگ ده كات.

هه مو كورد چاوی له هه ده په و ئه ویش چاوی له ئامه ده خێزانێکی ئێزیدی

سه الحه دین دیمیرتاش


عه دنان موفتی ، ئه ندامی مه كته بی سیاسیی یه كێتی نیشتمانی كوردستان

له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "الوازبونی یه كێتی ، نه له قازانجی

پارتیه ، نه له قازانجی گۆڕانه ".

ئاوێن��ه : دوای 40 س��اڵ، بارودۆخی یه كێت��ی وا ئاڵ��ۆز ب��وه ، ك��ه وێڕای بونی چه ندین پرس��ی هه ستیار، به اڵم چاوه ڕوانی مناس��ه به بك��ه ن بۆئه وه ی

پێكه وه كۆببنه وه ؟ ماوه یه كه دی��اره موفت��ی : عه دنان سیاس��یی و مه كته ب��ی كۆبون��ه وه ی به ه��ۆی دواكه وت��وه س��ه ركردایه تی كێش��ه ناوخۆیه كانی یه كێتی ، ئه مه ش نهێنی نیه . له بنه ڕه تیشه وه كه یه كێتی دروس��تبوه ، بیروڕای جی��اواز هه بوه . ئه گ��ه ر جیاوازیی��ه كان م��اون، به اڵم ت��ه وه ری ت��ری وه رگرت ن��ه ك الیه نی فكری و سیاس��ی. دوركه وتنه وه ی مام هه بو زۆری كاریگه رییه ك��ی جه اللیش له س��ه ر ناكۆكی��ه كان. ئێس��تا كه 40 س��اڵ تێپه ڕده بێت به سه ر دامه زراندنی یه كێت��ی ، هه م��و ئه وان��ه ی قوربانیان داوه ، وێڕای ناكۆكیه كان، كۆكن له سه ر ئه وه ی ك��ه ده بێت یه كێتی ناو یه كێتی به هێزبكرێت، به تایبه تی كه ئێس��تا ئه و هه مو هه ڕه شانه هه ن له عێراق و ناوخۆی كوردس��تانیش. بۆیه ئومێده وارم دوای )یه كش��ه ممه ( رۆژی دانیش��تنه كه ی كه مام جه الل ئاماده بو، س��ه ره تایه ك بێت بۆ ده س��تپێكردنی كۆبونه وه كان و هه ن��گاوی یه كممان بێت بۆ به س��تنی

كۆنگره . ئاوێنه : كێش��ه كانی یه كێتی ئه وه نده قوڵن ك��ه ئێوه نه توانن كۆببنه وه ، یان وه ك خ��ۆت وت��ت ئه گه ر فك��ری نین

چین؟عه دن��ان موفت��ی : به بۆچون��ی من قوڵ نین، ئیراده ی��ه ك هه بێت و الیه نی شه خسی لێ ده ربهێنین، چی ناكۆكیه كی تر هه یه ؟ ئه گ��ه ر ناكۆكیه كیش هه بێت له س��ه ر به ڕێوه بردن��ی یه كێتیه ، كه س الری ل��ه وه نی��ه چاكس��ازیی بكرێت و یه كێت��ی به ڕێوه به ردن��ی ئالیه ت��ی رێككه وتن��ی له س��ه ر بكرێ��ت. به اڵم پێموایه هه نگاوی یه كه م بونی متمانه یه مه كته بی سیاسیی و ئه ندامانی له نێوان بتوان��ن بۆئ��ه وه ی س��ه ركردایه تی ، كۆببنه وه و له كۆبونه وه كه دا راش��كاوانه باس��ی بكه ین. چونكه پێویست ده كات

ناوبه ناو گۆڕانكاریی بكرێت و به دواداچون و عه داله ت هه بێت، به اڵم هه نگاوی یه كه م ئه وه یه ك��ه متمانه و ئی��راده هه بێت و پێشموایه ده ستپێبكات، كۆبونه وه كان

ده ستپێده كات. كێش��ه چاره س��ه رنه كردنی ئاوێنه : ناوخۆییه كانی یه كێتی چ كاریگه رییه كی خراپی ده بێت له سه ر دۆخی كوردستان،

به تایبه ت سلێمانی ؟عه دنان موفتی : ئومێد ده كه م ش��تی وانه بێت، راسته كێشه كان هه یه ، به اڵم تائێس��تا له ده ره وه ی یه كێت��ی بوه ته له وانه مه كته بی رێكخستن، دامه زراوه . راگه یان��دن، دارای��ی ، په یوه ندییه كان و شه هیدان كه توانیویانه به رۆڵی خۆیان هه ڵبستن. كێشه كان بریتین له مه سه له ی یه ك وتاری ، كه له به رئه وه ی كۆبونه وه پێشهاته كان له س��ه ر هه ندێكجار نیه ، كه م و زۆر مومكینه گوزارش��ت له هه مو یه كێتی نه كات، جیاوازییه ك ده بینرێت لێره و له وێ ، ئه وه كێش��ه یه به ڕاستی ئه گ��ه ر به رده وامبێت، زیان��ی ده بێت ب��ۆ یه كێتی خۆی و ب��ۆ هه مو خه ڵكی الوازبون��ی پێش��موایه كوردس��تان. یه كێت��ی ، ن��ه له قازانج��ی پارتیه ، نه له قازانج��ی گۆڕانه . وه ك مام جه اللیش ده ڵێت كه س��مان لێ زی��اد نیه ، به اڵم له هه مانكاتیشدا نابێت قۆناغی مێژویی یه كێتی له س��ه ر كه س��ێك راوه ستێت، ئه گه ربێتو داواكارییه كانی نادروست یان بابه تی نه بو، ئه وكات ده بێت به هه مومان تێیبگه یه نی��ن كه له به رژه وه ندی خۆی و

یه كێتیشه كه ملكه چی زۆرینه بێت. ئاوێن��ه : بۆچ��ی هه م��و الیه نه كانی ناو یه كێتی س��ڵ له به س��تنی كۆنگره

ده كه نه وه ؟عه دنان موفتی : ده گه ڕێته وه بۆئه وه ی ك��ه متمانه نیه به رامب��ه ر ئه وه ی كێ ئه وانه ی كێ��ن ئام��اده كارو ده بێت��ه به ش��داریی كۆنگره ده كه ن و چۆنیه تی بۆیه دیاریكردنی س��كرتێری گشتیی ، ده بێ��ت ه��ه م ئالیه ته كان��ی كۆنگره رێكه وتنی له سه ربكرێت و هه م مه كته بی سیاسیی و سه ركردایه تی به هه ڵوێستێكی یه كگرتوه وه بچنه ناو كۆنگره ، ئه گه رنا مه ترسی ئه وه هه یه كێشه یه ك بچێته ناو كۆنگره و ناكۆكیه كان قوڵتربن و زاڵنه بن

به سه ریاندا. گۆڕان و لێكنزیكبون��ه وه ی ئاوێن��ه : گ��ۆڕان و هی له بنه ڕه ت��دا یه كێت��ی ، ته ره فێك��ی ناو یه كێتیه ی��ان گۆڕان و

هه مو یه كێتیه ؟عه دن��ان موفتی : خۆم راس��ته وخۆ

به اڵم نیم، ورده كاریی��ه كان ئاگاداریی په یوه ندی��ه كان ئاس��اییه كردنه وه ی پێویس��ته بۆ پاراس��تنی ئاس��ایش و ئه منی��ه ت، له و رێگه یه ش��دا زۆركه س بیر ل��ه وه ده كاته وه كه ده ش��ێت ئه م نزیكبونه وه یه زیاتربێت، ئه وه ش به نده به ئی��راده ی ه��ه ردوالو گفتوگ��ۆكان و تێڕوانین��ی ه��ه ردوال ب��ۆ چۆنیه ت��ی بۆچون��ی گۆڕان نزیكبونه وه ك��ه . من نازان��م، ب��ه اڵم له ن��او یه كێتی��دا ئه و بۆچونه دیاره كه تائاستی یه كگرتنه وه

هه ڵوێس��تێكی ب��ه اڵم باس��ده كرێت، یه كگرتو نیه ، چونكه وه ك پرس��ه كانی

دیكه كۆبونه وه نه كراوه . ئاوێن��ه : زۆرێ��ك له ئه ندامه كانت��ان له دوای مام جه الل، نه وشیروان مسته فا به فریادڕه سی یه كێتی ده زانن، بۆچونی

تۆ چیه ؟عه دنان موفتی : ئێمه له ناو یه كێتین و جارێ قسه مان نه كردوه و ئه و مه سه له یه له ناو یه كێتی باس��ده كرێت و كۆنگره ش بڕی��اری واده دات كه باس��ی یه كگرتن

ده كرێت یان نا. ئاوێن��ه : دیداری نێوان نه وش��یروان مس��ته فاو س��ه ركرده بااڵكانی یه كێتی

له چ چوارچێوه یه كدایه ؟ پێش��وی بڕیارێكی موفتی : عه دنان مه كته ب��ی سیاس��یی یه كێتی هه یه كه په یوه ندییه كان له گه ڵ گۆڕاندا ئاس��ایی بكرێته وه ، به تایبه تی پاش هه ڵبژاردنی په رله م��ان و ئه نجومه ن��ی پارێزگاكان، بۆئه وه ی كێش��ه له س��لێمانی دروست پارێ��زگارو پۆس��تی له س��ه ر نه بێت به ڕێوه بردنی س��لێمانی ، له ناو یه كێتی هه بێت، كۆبونه وه په یوه ندی و بڕیاردرا ته نان��ه ت ده ستنیش��انی لیژنه یه كیش ك��را ب��ۆ ئ��ه و گفتوگۆیه ، ب��ه اڵم كه كۆبونه وه ی مه كته بی سیاس��یی نه كرا، دیاره ش��ته كان راناوه ستن بۆیه له به ر رۆش��نایی ئه و بڕیاره من به ئاس��ایی ده بینم كه هه ر كۆبونه وه یه ك كرابێت، ته نانه ت چه ندینجار ئێران بانگهێش��تی كردون و س��ه رۆكی هه رێ��م په یوه ندی له گه ڵ ك��ردوه دانیش��تنی ك��ردوه و

مه كته بی سیاسیی . ئاوێنه : پێتوایه لیژنه ی ئاماده كردنی ده س��تور له و ماوه یه ی بۆی دیاریكراوه

كاره كانی ته واو بكات؟عه دنان موفت��ی : پێموایه كاره كه یان قورسه ، چونكه بڕیاره كه وایه به سازان بگه نه رێكه وتن، ئه مه ش خۆی له خۆیدا ئاسان نیه ، ئه و بیروبۆچونانه ی له ساڵی 2009 جیاوازبون له سه ر پرۆژه ی ده ستور هه بون، ئێس��تا هه م��ان بیروبۆچونی جیاواز هه یه ، بۆیه به زه حمه تی ده بینم، پێشموابوه كه سه ركردایه تی سیاسیی ئ��ه و مه س��ه له یه یه كالبكه ن��ه وه یان رێكه ون له س��ه ر ئه و دو س��ێ خاڵه ی ك��ه جیاوازییان هه بو، ئینج��ا بیده نه په رله م��ان، ئه وكات به دو س��ێ هه فته

ته واوده بو. ئاوێنه : پرسی س��ه رۆكایه تی هه رێم كه متر ل��ه 3 مانگی م��اوه ، ئاینده ی ئه م پرس��ه به ك��وێ ده گات و پێتوایه كوردستان توشی بۆشایی سه رۆكایه تی

ده بێت؟ عه دنان موفتی : ئومێد ده كه م نه گاته ئه وه ، به اڵم ئ��ه وه ئاماژه یه كی گرنگه و پێویسته وه ك پڕۆژه ی ده ستور پێشتر له الیه ن سه ركردایه تی چاره سه ربكرێت،

رێگه نه ده ن ئه و بۆشاییه هه بێت. پێیانوایه لیژنه كه ئه ندامانی ئاوێنه : گه وره تری��ن به ربه س��تی به رده می��ان سیس��تمی سیاس��ییه ، گونجاوتری��ن سیستم به رای تۆ چیه بۆ ئه م دۆخه ی

هه رێم؟عه دنان موفتی : سیس��تمی سیاسیی له پرۆژه ك��ه ی 2009ش نوس��راوه ك��ه ده بێ��ت په رله مان��ی بێت، كێش��ه كه له وه دا نیه ، كێشه كه له وه دایه سه رۆكی هه رێ��م له الیه ن خه ڵكه وه هه ڵبژێردرێت یاخود له الی��ه ن په رله مانه وه ، باس له ده سه اڵتی سه رۆكی هه رێمیش ده كرێت،

وه ك وتم هه ردوكیان ده بێت به س��ازان له گه ڵل الیه نه كان باسبكرێت و یه كالیی بكه نه وه ، ده سه اڵتی سه رۆكی هه رێمیش بچینه ناو ورده كارییه كانی و خاڵ به خاڵ ده توانین باس��ی بكه ین، ئه م دو خاڵه كه ناكۆكی له سه ره ، حه قه باسبكرێت و به گفتوگۆی سیاس��یی نێوان الیه نه كان بگه نه سازان، یان ئه وانه ی ده سه اڵتیان پێده درێ��ت به لیژنه یه ك��ی بچوك نه ك له په رله م��ان ب��ۆ ه��ه ر پێش��نیارێك بگه ڕێنه وه بۆ س��ه ركردایه تیه كه ی و تا كۆبونه وه یه كی تر ده كه ن زۆری ده وێت، بۆیه پێویس��ته ئه و مه سه له یه له نێوان

حزبه كاندا به زویی یه كالبكرێته وه .ئاوێنه : پاش 10 س��اڵ سه رۆكایه تی ، له پۆس��ته كه ی بارزان��ی پێتباش��ه بمێنێت��ه وه ی��ان كاتی ئ��ه وه هاتوه

كه سێكی دیكه جێی بگرێته وه ؟عه دن��ان موفتی : ئه وه په یوه س��ته به ئیراده ی خه ڵك��ه وه ، به ئیراده ی ئه و سه ركردایه تیه سیاس��ییه ی كه هه یه . به یاس��ای په یوه ستیش��ه ه��ه روه ك س��ه رۆكایه تیه وه كه رێگ��ه ده دات یان هه موارده كرێت��ه وه ، بۆیه ئه گه ر بچینه كۆبون��ه وه من بۆچونی خ��ۆم ده ڵێم. هه ندێكجار وابیرده كرایه وه كه به وپێیه ی من س��ه رۆكی په رله مان ب��وم، كه من خاوه نی ئه و فكره یه م، به اڵم كاتی خۆی كه له مه كته بی سیاسیی ئه و بۆچونانه ك��ه باس��كراوه ، بۆچونه ك��ه م له الی براده ران ئاشكرایه . نابێت قانون دابنێین له به رئه وه ی كه فاڵن سه رۆكی هه رێمه یان فاڵن سه رۆكی حكومه ت و په رله مانه ، ده بێت یاسایه ك دابنێین كه بڕوات پێی بێت و ده گونجێت له گ��ه ڵ به رژه وه ندی زۆرینه ی خه ڵكی كوردستان، به داخه وه لێره كه یاس��ایه ك داده نێی��ن، دیدی حزبایه تی به سه ر زۆر له وانه ی گفتوگۆ ده كه ن دیاره . قانونی س��ه رۆكایه تیش نابێت له به ر خاتری بۆچونی یه ك حزب دابڕێژرێ��ت. یاخود نابێ��ت هه ندێكجار له به ر مه ترسی تایبه تی یاخود نه بونی متمانه ، بۆچونێكی تایبه ت فه رزبكه یت به سه ر به رامبه ره كه ت و دواتر ناچاربیت

دوای دو ساڵی تر بیگۆڕیت. 30ی س��یناریۆی پێتوایه ئاوێن��ه : حوزه یران��ی 2013 دوب��اره ده بێته وه و

بارزانی ماوه كه ی بۆ درێژده كرێته وه ؟عه دنان موفت��ی : من له ناو په رله مان نیم و ئاگاداری نیم، باوه ڕناكه م شتی وا دوباره بێته وه ، ماوه ش ماوه كه هیوادارم پێش كاتی خۆی ئه و مه س��ه له یه یه كال

ببێته وه .

3)481( سێشه ممه ‌2015/6/2هه‌نوکه

عه دنان موفتی : قانونی سه رۆكایه تی نابێت له به ر خاتری بۆچونی یه ك حزب دابڕێژرێت

ئا: شیروان شه ریف

كارگێری پێشوی ئه نجومه نی چاودێری و به دواداچونی كۆمه ڵی ئیسالمی

رایده گه یه نێت، پێشبینیمان ده كرد كۆنگره به چ ئاراسته یه كدا ده ڕوات و ده رئه نجامه كه شی چی ده بێت، ئه و

ده ڵێت "به پێی راپرسییه كی به ر له كۆنگره نزیكه ی 85%ی كادیران له گه ڵ

ئه وه بون هه مو پۆسته كان پره نسیپی دو خولی تیادا بچه سپێت، به اڵم ئه و

پره نسیپه نه برایه كۆنگره و پشتگوێخرا".

ده س��تپێكردنی ده نگ��ی به رل��ه وه ی كۆنگره ی س��ێیه می كۆمه ڵی ئیس��المی دو س��ه دای ببیس��ترێت كوردس��تان ش��ه پۆلی ناڕه زای��ی له ناو ئ��ه و حیزبه ئیس��المییه دا ده نگیدایه وه كه له رێی دو به یاننام��ه ی جیاوه هۆكاره كانی ناڕه زایی ب��ون و بڕیاری بایكۆتكردن��ی كۆنگره یان راگه یان��د، به یاننامه ی یه كه م له الیه ن 10 ئه نجومه نی ئه ندامانی له كارگێری و كه س چاودێری و به دواداچون باڵوكرایه وه و تیایدا ئه وه یان ئاش��كراكرد پ��اش ئه نجامدانی ده یان كۆبون��ه وه و توێژن��ه وه هیوایه ك نه هێڵرای��ه وه بۆ گۆڕانكاری و چاكس��ازی

ئه م��ه ش ئێم��ه ی ناچاركرد هه ڵوێس��ت وه ربگری��ن، ئاماژه ش��یاندا ب��ه وه ی كه "له الیه ن ژماره یه ك ئه ندامانی پش��تیوان لێكراوه وه روبه روی چه ندین ئاس��ته نگ و

كۆسپ بونه ته وه ".ل��ه و باره ی��ه وه كارگێ��ری پێش��وی ئه نجومه نی چاودێری و به دواداچون، ئارام قادر به ئاوێنه ی راگه یاند كه "پرانس��یپی حیزب��ی له ناو كۆمه ڵی ئیس��المیدا وه كو پێویس��ت نیه ، به جۆرێك��ه نه بونی ئه و سیس��تمه سه ریكێش��اوه ب��ۆ كۆمه ڵێك قه ی��ران له ن��او حیزبه كه دا ك��ه ئه مه ش وایكرد ئێمه له چوار س��اڵی رابردو وه كو به دواداچ��ون چاودێ��ری و ئه نجومه ن��ی چه ندین هه وڵماندا ب��ۆ ئه وه ی كۆمه ڵێك سیستم دابنرێت س��ه باره ت به كۆمه ڵێك باب��ه ت له وان��ه چۆنیه ت��ی هه ڵبژاردنی ئه ن��دام په رله مان، چۆنیه تی كاندیدكردن بۆ ئه و پۆسته حكومیانه ی به ده ستدێت، هه روه ها س��ه باره ت به وتاری سیاس��ی و په یوه ندییه كان��ی كۆمه ڵی ئیس��المی كه ئه مان��ه كۆمه ڵێك بابه ت ب��ون هه وڵدرا چاكس��ازی ریش��ه ییان تیابكرێت، به اڵم به داخ��ه وه نه گه یش��تنه ئه نج��ام، هه ر ئه مه ش هۆكاری س��ه ره كی بو كه وایكرد

ئێمه بایكۆتی كۆنگره بكه ین".

وتیش��ی ، خاڵێكی��ش ك��ه په یوه ندی به كۆنگ��ره وه ب��و ئه وه ب��و ك��ه ئێم��ه پێش��بینیمان ده ك��رد ك��ه كۆنگره به چ ده رئه نجامه كه شی ده ڕوات و ئاراسته یه كدا چی ده بێت، ئه وه ی پێش��بینیمان ده كرد

هه ر ئه وه ئێستا هاتوه ته دی .ئ��ارام ق��ادر وت��ی ، زۆرب��ه ی زۆری له مه كته بی قۆرغكراب��و ده س��ه اڵته كان سیاسیدا، واته بۆ هه مو بابه تێكی ئیداری ، بۆ هه م��و بابه تێكی دارایی ده بوایه هه مو ئۆرگان��ه كان بگه ڕێن��ه وه ب��ۆ مه كته بی سیاسی كه ئێستا ئه م سیستمه له جیهاندا چ له كاروب��اری حیزبی��دا و چ له كاروباری

رێكخراوه ییدا كاری پێناكرێت".له داواكارییه كان��ی ت��ر خاڵێك��ی ده ستاوده س��تكردنی ئه نجومه نه ك��ه جیاكردن��ه وه ی له گ��ه ڵ ده س��ه اڵته ده س��ه اڵته كان، به اڵم كۆنگره ی سێیه می كۆم��ه ڵ ل��ه دوه م رۆژی��دا جارێك��ی تر عه لی باپی��ری وه ك ئه میر دیاریكرده وه . ده رباره ی ئه و پرسه ، ئارام وتی "م.عه لی باپیر خۆی رایگه یاندوه كه ئه ویش به دیلی هه ی��ه و خه ڵكی تری��ش به دیلیان هه یه ، له به رئه وه ده ستاوده ست كردنی ده سه اڵت ل��ه ده ره وه ی له ناو كۆمه ڵی ئیس��المی و كۆم��ه ڵ یه كێكه له و پره نس��یپانه ی كه

پێویسته كاری پێبكرێت".وتیش��ی "جگه له وه ی نزیكه ی 85%ی به شدارارنی ئه و راپرسییه ی به ر له كۆنگره ئه نجام��درا له ن��او ئه ندامان��ی مه ڵبه ند و ئه ندام مه كت��ه ب و ئه ندامانی ئۆرگانه كان ك��ه نزیك��ه ی 700 كه س به ش��دارییان تیاكرد له گه ڵ ئه وه بون هه موو پۆسته كان پره نس��یپی دو خولی تیادا بچه س��پێت. ب��ه اڵم ئ��ه و پره نس��یپه نه خرای��ه ناو

كۆنگره وه و باسی لێوه نه كرا"ئارام قادر راش��یگه یاند، ئه وه ی ئێمه تێبین��ی س��ه ره كیمان له س��ه ری هه بو سیستمی كۆنگره یه ، سیستمی كۆنگره ی دیكه ش پارته كانی ئیس��المی و كۆمه ڵی به جۆرێك��ه ئ��ه وه ی هه ر له س��ه ره تاوه ده ویس��ترێت هه مان ده رئه نجامی ده بێت ئه ندامانی زۆرین��ه ی ئ��ه وه ی به ه��ۆی كۆنگ��ره له س��ه ره تاوه دیاریك��راون، بۆ نمونه له كۆمه ڵ هه م��و ئه ندام مه ڵبه ند و ئه ندام��ی هاوئاس��ته كانیان مه كت��ه ب و كۆنگره ن، واته نزیكه ی 60%ی ئه ندامانی كۆنگره راسته وخۆ چونه ته ناو كۆنگره وه ، له سه ره تاوه ده رئه نجامه كه ش��ی ئه وه ش

ده رده كه وێت.ه��اوكات ژماره ی��ه ك له دامه زرێنه ران و ئه ندامانی سكرتاریه تی ئه نجومه نی بااڵی

له به یاننامه یه كدا ئیس��المی خوش��كانی ناڕه زایه تی خۆیان راگه یاند و به هه مانشێوه بڕیاریان��دا به ش��داری كۆنگ��ره نه كه ن و هۆكاری س��ه ره كی ئه و ناڕه زایه تیه شیان

بۆ پشتگوێخستنی ئافره تان گێڕاوه .ل��ه و باره یه وه په رله مانتاری پێش��وی كۆمه ڵ س��ه رگوڵ قه ره داغ��ی به ئاوێنه ی راگه یان��د، مێ��ژوی ناڕه زایه تیه كانم��ان ده گه ڕێته وه بۆ مانگی حوزه یرانی س��اڵی راب��ردو ئه وكات��ه ی له الی��ه ن كۆمه ڵه وه ئاس��تی له س��ه ر كادی��ر ژماره ی��ه ك س��ه ركردایه تی بۆ پۆسته كان دیاریكران، له كاتێكدا بڕیاربو پشت به cv ببه سترێت،

به اڵم ئه و بڕیار و پرنسپه پشتگوێخرا.ئه و وتی "به هه ند وه رنه گرتنی داخوازی و پرۆژه كانی ئه وان و ئه و پڕۆژانه ی له الیه ن به دواداچ��ون چاودێ��ری و ئه نجومه ن��ی پێشكه شكران وایكرد هه ردوالمان نائومێد

بوین له چاكسازی ".ده رباره ی جارێك��ی تر هه ڵبژاردنه وه ی كۆمه ڵی به ئه می��ری باپیری��ش عه ل��ی ك��ه وت ئ��ه وه ی ته نه��ا ئیس��المی ، "هه ڵبژاردن��ه وه ی ئه میری كۆمه ڵ به كۆی ده نگ خۆی له خۆیدا نیشانه ی پرسیاره ، چۆن هه مو كۆك بون له س��ه ر ئه وه ، ئایا

كه سێك نه بو دژ بێت".

نابێت قانون دابنێین

له به رئه وه ی فاڵن سه رۆكی هه رێمه

یان فاڵن سه رۆكی حكومه ته

"هه ڵبژاردنه وه ی ئه میری كۆمه ڵ به كۆی ده نگ خۆی له خۆیدا نیشانه ی پرسیاره "ئارام قادر: پێشبینیمان ده كرد ده رئه نجامی كۆنگره چی ده بێت

کۆنگره نابه سترێت چونکه متمانه نیه

به رامبه ر ئه وه ی كێ ده بێته ئاماده كارو

كێن ئه وانه ی به شداریی كۆنگره ده كه ن و چۆنیه تی

دیاریكردنی سكرتێری گشتیی

به پێی راپرسییه كی به ر له كۆنگره نزیكه ی

85%ی كادیران له گه ڵ ئه وه بون هه مو پۆسته كان پره نسیپی

دو خولی تیادا بچه سپێت، به اڵم ئه و

پره نسیپه نه برایه كۆنگره و پشتگوێخرا

عه دنان موفتی

هەنوکە(481( سێشه ممه 42015/6/2

ئا: ئاوێنه

ئه نكس مكی ، كونسوڵی گشتیی به ریتانیا له هه رێمی كوردستان، له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا سه باره ت به هه نارده كردنی نه وت له الیه ن حكومه تی هه رێمه وه به شێوه یه كی تاكالیه نه ده ڵێت "له بازرگانیدا مه سه له ی هه نارده كردن له سه ر بنه مای لێكدانه وه ی تاكالیه نه هه میشه جۆرێك له مه ترسی و

سه ره ڕۆیی تیادا بوه ".

ئاوێنه : هه فته ی رابردو وه زیری ده ره وه ی كۆمه ڵگه ی دای��ه فه ڕه نس��ا هۆش��داریی دابه ش��بونی عێراق و له باره ی نێوده وڵه تی س��وریا، بۆچونی تۆ چیه له باره ی ئاینده ی

عێراقه وه ؟ئه نك��س مك��ی : عێ��راق ب��ۆ ماوه یه ك له ش��وێنێكی جێی ملمالنێدابوه ، له سایه ی حكومه تی پێش��ودا له دوای س��اڵی 2014، گوتارێك��ی سیاس��ی هه بو كه به ش��داربو له دروستكردنی قه یران له چه ند به شێكی ئه م واڵته دا و دروستكردنی په یوه ندییه كی ئاڵوز له گه ڵ هه رێمی كوردستاندا. ئه وه ی هاوینی رابردوش بینیمان، سه ركه وتنی شۆكهێنه ری داعش بو كه بوه مایه ی هه ڕه ش��ه ی زیاتر له سه ر س��ه قامگیری عێراق. به دڵنیاییه وه داعش هه ڕه شه یه له سه ر هه مومان. ئه وه ی له عێ��راق و س��وریاش روده دات جێگ��ه ی نیگه رانی هه مومانه . به اڵم مایه ی خۆشحاڵی زۆر بو كه س��اڵی رابردو حه یده ر عه بادی بو به سه رۆك وه زیرانی عێراق و پابه ندبونی تێكڕای به رامب��ه ر دوپاتك��رده وه خ��ۆی پێكهاته و هێزه سیاسییه كان و چاككردنه وه ی په یوه ندییه كان له گ��ه ڵ حكومه تی هه رێم و بنیاتنان��ه وه ی هێ��زه ئه منیه كان��ی عێراق نیش��تمانیه كاندا دامه زراوه له چوارچێوه ی ب��ۆ روبه روبون��ه وه ی داع��ش. چه ندی��ن به ره وپێش��چونی دیكه م��ان بینی له وانه ش رێككه وتنی بودجه و نه وت��ی نێوان به غدا و هه رێمی كوردس��تان و هه ندێك سه ركه وتن له مه یدانی جه نگدا. له گه ڵ ئه وانه شدا گه لێك ش��ت ماون كه بكرێ��ن. پێمانوایه زۆرێك له گ��رژی و ناكۆكی ماون له نێ��وان هه رێمی كوردس��تان و به غدا له باره ی هه نارده كردنی نه وت و بودجه و داهات��ه وه ، بۆیه به ریتانیا هه ردو الیه ن هان��ده دات بۆئه وه ی پابه ندی

رێككه وتنه كه بن.ئاوێن��ه : هه فت��ه ی راب��ردو س��ه رۆكی حكومه ت��ی هه رێم وتی ئه مریكا و به ریتانیا و نێوه ندكارێك وه ك یه كگرت��وه كان نه ته وه به ش��ێك بون له م رێككه وتنه ، ئایا ئه ركی ئێوه نیه هان��ی جێبه جێكردنی ده قاوده قی

رێكه وتنه كه بده ن؟ ئه نكس مك��ی : به دڵنیاییه وه . به اڵم من ناڵێم نێوه ندكار، چونكه حكومه تی هه رێم و به غدا راسته وخۆ گفتوگۆده كه ن. كاتێكیش ئێم��ه وه ك به ریتانیاو ئه مری��كا و یونامی قس��ه له گه ڵ حكومه تی هه رێم و حكومه تی به غ��دا ده كه ی��ن، ه��ه ردوال هانده ده ی��ن بۆئ��ه وه ی پابه ن��دی رێكه وتنه ك��ه ب��ن و به شێوه یه كی په یوه ندییه كانیان سه رله نوێ چه ندین چونك��ه بینابكه نه وه . بنیاتن��ه ر هه ڕه شه ی هاوبه ش��یان له به رده مدایه وه ك هه ڕه شه ی ئه منی به هۆی شه ڕی داعشه وه ، به ره نگاربونه وه ی قه یرانی دارایی ، دابه زینی نرخی نه وت كه پێده چێت زیاتر بێته خواره وه . هه روه ها قه یرانێكی گ��ه وره ی مرۆیی هه یه له سه رتاسه ری عێراق به هۆی ئاواره كانه وه . عێراق دامه زراوه كانی حكومه تی له به رئه وه له ب��ه رده م تاقیردنه وه یه ك��ی س��ه ختدان. كات��ی ئ��ه وه هات��وه بڕیاره قورس��ه كان بدرێن و س��ه رچاوه ی خه رجییه كان بۆ نیوه كه مبكرێن��ه وه . ئێمه ش هه ردوال هانده ده ین

پێكه وه و به هاوبه شی روبه ڕوی ئه م پرسانه ببنه وه ، چونكه به ته نیا كاركردن چاره سه ری

كێشه كان قورستر ده كات. ئاوێن��ه : ئه گ��ه ر الیه نه كان��ی عێ��راق بارودۆخی پێتوایه رێكه وتن، نه گه یش��تنه نێوده وڵه ت��ی له باره بۆئ��ه وه ی كورد بیر به ریتانیا بۆچونی بكاته وه ، له سه ربه خۆیی

چیه له باره ی سه ربه خۆیی كوردستانه وه ؟ئه وله ویه ت له ئێس��تادا مك��ی : ئه نكس ئه وه یه هه م��و الیه نه كان پێكه وه كاربكه ن، حكومه تێك له به غدا هه ی��ه و وه زاره ته كانی هی كوردو عه ره بن. رێككه وتنێكیش هه یه بۆ كاركردن له نێوان حكومه تی هه رێم و به غدا، ب��ه الی منه وه گرنگه بۆ ئه م مه ترس��ییه ی ئێستا هه یه ، رێكه وتنێكی هاوبه ش هه بێت له نێ��وان حكومه ت��ی هه رێ��م و به غ��دادا. له راس��تیدا نازانم داهاتو چی له گه ڵ خۆیدا بۆ عێراق هه ڵگرت��وه ، به اڵم ده زانم هه مان بارودۆخ له گه لێك ش��وێنی جیهاندا هه یه ، بۆیه ئه گه ر ناوچه كان و هه رێمه كان بخوازن س��ه رله نوێ پێناس��ه ی په یوه ندییه كانیان بكه نه وه له گه ڵ ناوه ند، باش��تر وایه قسه له گه ڵ ناوه ن��د بكه ن له بری ئه وه ی به ته نیا

هه نگاو بنێن.

ئاوێنه : ئه گه ر سبه ی هه رێمی كوردستان پێتوای��ه رابگه یه نێ��ت، س��ه ربه خۆیی

كاردانه وه ی به ریتانیا چی ده بێت؟ ئ��ه وه پێموابێ��ت مك��ی : ئه نك��س پرسیارێكی زۆر گریمانه ییه بۆ وه اڵمدانه وه ، ب��ه اڵم له هه م��و بارودۆخه هاوش��ێوه كاندا له جیه��ان، گرنگ��ه پرۆس��ه یه كی گفتوگۆ هه بێت له ناوخ��ۆی واڵتدا. نمونه واڵته كه ی خ��ۆم بهێنمه وه ، چه ند مان��گ له مه وپێش سكۆتله ندا راپرس��یه كی ئه نجامدا كه تێیدا خه ڵكی س��كۆتله ند بڕیاریاندا وه ك به شێك له شانشینی یه كگرتوی به ریتانیا بمێننه وه ، ئ��ه م راپرس��ییه به ره نجام��ی ماوه ی��ه ك له گفتوگۆ و دانوستانی سیاسیی بو له نێوان الیه نه سیاس��ییه كاندا كه دواتر گه یش��تنه

ئه وه ی راپرسیه كه بكه ن. ئاوێنه : لێره له كوردس��تان مشتومڕێكی گه رم هه ی��ه له نێوان پارته كان��دا له باره ی سیس��تمی سیاس��ییه وه ، به ڕای تۆ بۆ ئه و واڵتانه ی له سه ره تای رێگه دان بۆ بنیاتنانی دیموكراسی ، چ جۆره سیستمێكی سیاسیی

باشترینه ؟ئه نكس مكی : كاتێك هاوینی 2014 هاتم بۆ ئێره ، س��ێ خاڵ س��ه رنجیان راكێشام له باره ی كلتوری سیاس��یی كوردستانه وه ، ك��ه ده س��تكه وتانه یه ئ��ه و یه كێكی��ان س��ه رباری كه موكورتیی��ه كان له ماوه یه كی كه مدا به ده س��تهاتون، وه ك گه ش��ه كردنی په رله م��ان و بنیاتنانی تواناكانی حكومه ت و وه زاره ته كان، ئه مانه زۆر جێی خۆشحاڵین. واڵته كه ی من مێژوییه كی دورودرێژی هه یه له ره وڕه وه ی گه شه سه ندنی دیموكراسیدا تا گه یشتوه به م رۆژگاره ی ئێستای . دوه میان، ئه و رۆحیه تی پێكه وه كاركردنی نێوان پارته سیاسییه جیاوازه كانه كه هه ندێكیان پێشتر له پێگه ی ئۆپۆزسیۆندا بون و ئێستا پێكه وه له یه ك كابین��ه ی حكومه ت��دا به رۆحیه تی بۆ چاره سه ركردنی كارده كه ن هاوكارییه وه ئاسته نگه زێده قورسه كان. ئه مه ش جێگه ی خۆش��حاڵییه . س��ێیه مین خاڵ كه جێگه ی س��ه رنجم بو، بریتی ب��و له كۆمه ڵگه یه كی مه ده ن��ی چ��االك و میدی��ای پڕ ل��ه وزه ی هه مه چه ش��ن، بێگومان هه ر كۆمه ڵگه یه ك بیه وێ��ت ل��ه روی سیاس��یی ، كلتوری��ی و ئابورییه وه گه ش��ه بكات و س��ه ركه وتوبێت، پشتده به ستێت به میدیای ئازاد كه بتوانێت راس��تیه كان به ده س��ه اڵت بڵێت. له باره ی هه ندێك پرسی ئێستاوه ، پێموایه گرنگترین پره نس��یپ ئه وه یه كه پارت��ه كوردیه كان و ئه و خه ڵكانه ی ك��ه نوێنه رایه تیان ده كه ن، پێك��ه وه گفتوگۆ له س��ه ر ئ��ه وه بكه ن كه ئه مڕۆ چی پێویسته بكرێت، له بری ئه وه ی كه س��ێكی بیان��ی رای خۆی به س��ه ریاندا بس��ه پێنێ. وه ك نوێنه رێك��ی به ریتانی��او

هاوڕێیه ك��ی هه رێمی كوردس��تان ده توانم بڵێ��م، ئه و هه نگاوانه جێی ده ستخۆش��ین ك��ه دام��ه زراوه كان به هێزده ك��ه ن و ئ��ه م ئازادییه به رزتر راده گرن، ئه مه ش واده كات حكومه ت باش��تر پێویستیه كانی هاواڵتیان

به دیبێنێت. ئاوێن��ه : بۆچون��ت له باره ی حه ش��دی ش��ه عبیه وه چیه ؟ پێتوای��ه ده بنه مایه ی

هه ڕه شه له سه ر ئاینده ی عێراق؟ئه نكس مك��ی : ئه وه ی له چه ن��د مانگی رابردودا له عێ��راق به دیمان كردوه ئه وه یه ، ژماره ی��ه ك گروپ��ی چه كداریی ه��ه ن كه ش��ه ڕی داعش ده كه ن، كه ش��ه ڕێكی زۆر پێویسته بۆ نه هێش��تنی ئه و مه ترسییه ی داعش دروستیكردوه . به اڵم ئه وه ی جێگه ی پێش��وازیكردنه ئه وه یه س��ه رۆك وه زیرانی عێ��راق و حكومه ت��ی به غ��دا كارده ك��ه ن ب��ۆ رێكخس��تنی گروپ��ه چه ك��داره كان، چونك��ه گرنگه ب��ۆ هێزه ئه منی��ه كان كه له چوارچێوه یه ك��ی قانونی��دا ب��ن. ئ��ه م رێكخس��تنه قانونییه ب��ۆ روبه روبونه وه ی چونكه گرنگه ، داعش��یش مه ترسییه كانی له راب��ردودا داع��ش هه ندێ��ك له گرژیی��ه كۆمه ڵگه ییه كان��ی له عێراق قۆس��ته وه بۆ به هێزكردنی خۆی . به اڵم من سه رنجێكیشم له ب��اره ی پێشمه رگه ش��ه وه هه ی��ه ، ك��ه به شێوه یه كی یه كسان له ناوه ندی شه ڕی دژ به داعشدان، له ماوه ی چه ند مانگی رابردودا چه ندین قوربانییان داوه . به ریتانیاش له ریزی هه ره پێش��ه وه ی كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تیدا بوه بۆ پشتیوانیكردنی پێشمه رگه له رێگه ی مه شقپێكردنی هه زاران پێشمه رگه و پێدانی له بۆردومانی كه ره سته ی س��ه بازیی ، جگه رۆژان��ه و هه فتانه ی هاوپه یمانان )به هێزی ئاسمانی به ریتانیاشه وه ( بۆسه ر چه كدارانی داعش، به اڵم ئه وه زۆر گرنگه سه ركردایه تی دامه زراوه كان��ی س��ه ربازیی ، سیاس��یی و پێش��مه رگه به هێ��ز بك��ه ن و پێكهاته كه ی رێكبخه ن ت��ا دڵنیایی هه بێت له یه كگرتویی پڕچه ككردنی مه ش��قپێكردن و پێشمه رگه و به شێوه یه كی یه كسان و ستاندارد. ئه مه بۆ

حكومه تی عێراقیش هه ر وایه . ئاوێنه : بێینه س��ه ر ب��واری ئابوری، تۆ پێت�وایه ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان هه رێمی كوردس��تان و به ریتانیا له ئاس��ت خواست و

هیواكانی هه ردوالدا بێت؟ئه نك��س مك��ی : ن��ا له وئاس��ته دا نیه ، من وه ك باڵی��ۆزی گش��تی به ریتانیا به و ئاس��ته ی ئاڵوگ��ۆڕی بازرگان��ی رازی نیم كه ئێس��تا له نێ��وان واڵته ك��ه م و هه رێمی كوردس��تاندا هه یه . گه ر باس��ی ئاس��تی كوردستان به ریتانیاو زانكۆكانی هاریكاری بكه ین، یاخود كارو بازرگانی راس��ته وخۆ، ئه م��ه له ئاس��تی تموحات��ی ئێم��ه نیه .

به اڵم من ش��انازی به وه ش��ه وه ده كه م كه به ریتانی كۆمپانیایه ك��ی چه ن��د ئێس��تا له كوردس��تاندان و له ئاستێكی باشدا كااڵو پێشكه ش��ده كه ن، خزمه تگوزاریه كانی��ان یاخود به ه��ۆی وه به رهێنانه كانیانه وه هه لی كار دروست ده كه ن. ئه مه بۆ به رزكردنه وه ی باش��ه ، به ریتانیا هه نارده كردنی ئاس��تی به هه مان ش��ێوه بۆ ئابوری كوردستانیش. ه��اوكات ئه م ئاڵوگ��ۆڕه به سودیش��ه بۆ كه رتی تایبه ت له كوردستان، كه ئێستا زۆر پێویس��تی به وه یه س��ه رچاوه كانی ئابوری هه مه ڕه ن��گ بكات. من هه میش��ه پێم وایه ده بێ�ت كۆمپانیای زیاترو س��ه رمایه گوزاری زیاتری به ریتانیا بێن بۆ هه رێمی كوردستان بۆ س��ود وه رگرتن ل��ه و ده رفه تانه ی لێره هه یه . به اڵم كوردس��تان ئاسته نگ و گرفتی هه یه له رازیكردن��ی كۆمپانیا به ریتانیه كان بۆ ئه وه ی س��ه رمایه كانیان لێره بخه نه گه ڕ. چونكه كۆمپانی��ا به ریتانیه كان، وه ك هه ر نێوده وڵه تی، پێش ت��ری كۆمپانیایه ك��ی ئه وه ی ڕو له هه ر واڵتێك بكه ن، ته ماش��ای گرنگی و ڕۆڵی یاسا ده كه ن، ته ماشای ئاستی كێبه ركێی بازرگانی ره واو دروس��ت ده كه ن له واڵته كه دا، ئه مانه ش ئه ركی كوردستانی قورستر كردوه . من له چه ند رۆژی رابردودا بۆ ئه وه هاتبومه ئێ��ره تا په یوه ندیه ك له نێوان كۆمپانیا به ریتانیه كان و لۆكاڵیه كانی سلێمانی دروست بكه م، هه مان ئه و شته ی كه له هه ولێر ده مكرد. من له رۆژانی رابردودا له گ��ه ڵ به رپرس��انی حكوم��ی و حیزبیدا له باره ی چۆنیه تی هێنانی كۆمپانیای نوێ و وه به رهێنانی نوێ بۆ ئێره قسه مكرد، له گه ڵ پارێزگارو س��ه ركرده ی پارته سیاسیه كاندا گفتگۆی ئه وه مان كرد چی پێویسته بكرێت ب��ۆ ئه وه ی كه رت��ی تایبه ت پێش��بخرێت، هاوكات گفتگوگۆی ئه وه ش��مان كرد چۆن ئاس��تی توانایی له ئیداره دان��ی پرۆژه كاندا باش��تر بكرێت، یان ئه و سیاس��ه تانه ی كه ده بێ��ت ریفۆرمیان تیا بكرێ��ت بۆ ئه وه ی له ئاستی خواس��ت و داواكاریه كانی خه ڵكدا

بن.ئاوێنه : پێتوایه خاڵه الواز و به هێزه كانی ئابوری كوردس��تان چیه بۆ دروستكردنی ژێرخانێك��ی پت��ه و، ی��ان گه ش��ه پێدانی

ئابوری ؟ ئه نك��س مكی : هێنده ی ك��ه په یوه ندی ب��ه په ره پێدانی ئابوری��ه وه هه یه ، ئێوه له 10 س��اڵی رابردودا كاری باش��تان كردوه ، پالنێكی دورماوه ی ب��اش هه بوه ، خه ڵكی كوردس��تان ك��راوه ن و ب��اش له جیه��ان و ده وروربه ره ك��ه گه یش��تون. گه نجه كانتان س��ورن له س��ه ر فێربونی زمانه بیانیه كان، به زۆری ئینگلیزی. پیاوانی كار له كوردستان ده زانن پێداویس��تیه كانی ئیشه كه یان چیه .

هاوكات ئێوه س��امانی نه وتت��ان هه یه كه ده بێت��ه هۆی گه ش��ه ی ئاب��وری . كه واته له ئاس��تی دورماوه دا زۆر ش��تی باش له م واڵته دا هه یه .بێگوم��ان ده رفه ته كانی ئێوه زیات��ر ده بێت ئه گه ر س��نوره كانتان كراوه بێت، له گه ڵ توركیا، ئێران و باكوری سوریا، بۆیه زۆر ش��ت وامان لێ��ده كات كه بڵێین هه رێمی كوردس��تان له ئاینده دا ده كه وێته سه ر نه خش��ه ی بازرگانی و ئابوری جیهان.

به اڵم ئه گه ر پرس��یاری ئه وه بكرێت ده بێت چی بكرێت، بێگومان ئێستا كاتێكی سه خته ب��ۆ هه مو عێ��راق و كوردس��تانیش. ته نها شتێك له ئێس��تادا بۆ ژیاندنه وه ی ئابوری له هه رێم��ی كوردس��تاندا بكرێ��ت ئه وه یه ك��ه حكومه ته كه تان سیاس��ه تێكی ئابوری دروس��تی هه بێ�ت بۆ هێنانی وه به رهێنانی بیان��ی و هه مه ڕه نگركردنی س��ه رچاوه كانی داهات و ئاب��وری. نه وت نیعه متێكی مه زنه ، به اڵم ناكرێت ئابوری واڵتێك ته نها پش��ت به نه وت ببه س��تێت. من ئه زانم حكومه ت و به رپرس��ه كانتان به جدی ب��ه دوای ئه وه دا ده گه ڕێ��ن كه چی بكرێت ب��ۆ به دیهێنانی ئه م گه ش��ه كردنه ئابوریه ، ئه مه ش جێگه ی پێزانین��ه . به اڵم پێش هه مو ش��تێك ئێوه ده بێت رۆڵی یاسا له واڵته كه دا به هێزبكه ن. كۆمپانیا جیهانیه كان ده یانه وێت له شوێنێكدا كار بك��ه ن كه س��ه روه ری یاس��ا هه بێت و دڵنیای��ان بكاته وه له وه ی ك��ه كێبه ركێی ره واو دروست هه یه بۆ هه مو الیه ك. دیاره له ده س��اڵی رابردودا شتی باشتان كردوه ، بۆ نمونه یاسای وه به رهێنانی ئێوه سه رنجی گه لێك كۆمپانیای بیانی راكێش��ا. هاوكات ده بێ��ت وه به رهێنان له ب��واری په روه رده و فێركردن��دا بك��ه ن، ئه م��ه خواس��تێكی نه وه كانی ئابوریه . دورماوه ی گه شه پێدانی داهاتو پێویس��تیان به هه لی كاری كه رتی تایبه ت هه یه ، كه رتی گشتی ناتوانێ�ت كار بۆ نه وه كانی داهاتو دابین بكات، بۆ ئه وه ی توان��ای به ده س��تهێنانی ئه م هه له ش��یان هه بێ�ت بێگومان پێویس��تیان به په روه ده و له ب��واری فێركردنێك��ی باش��تر هه ی��ه ، خوێندنی بااڵو فێربون��ی زمانه بیانیه كان. ته نانه ت له خوێندنی ئاماده یی و زانكۆش��دا ده بێ��ت فێری ئه و تواناو لێوه ش��اوه ییانه بكرێن ك��ه كۆمپانیاكانی ئه م س��ه رده مه پێویس��تیانه . هه مو ئه مانه ش پێویس��تی به سه قامگیری هه یه ، ئێستا واڵته كه ی ئێوه له شه ڕی داعشدایه ، به هاوكاری ئێمه ده بێت

سه قامگیری دابین بكرێت.ئاوێن��ه : پێتوای��ه هه رێمی كوردس��تان س��ه ربه خۆ مافی فرۆش��تنی نه وتی هه یه ، یاخ��ود ده بێ��ت ته نها له ڕێگ��ه ی به غداوه

نه وته كه ی بفرۆشێت؟ئه نك��س مك��ی : پێموای��ه له بازرگانیدا مه س��ه له ی هه نارده كردن له س��ه ر بنه مای لێكدان��ه وه ی تاكالیه نه هه میش��ه جۆرێك له مه ترس��ی و س��ه ره ڕۆیی تیاداب��وه ، ئه م مه ترس��ی و سه ره ڕۆییه له وانه یه ببێته هۆی به ریه ككه وتنی سیاسی كه دۆخه كه قورستر بارزگان��ی به رژه وه ن��دی ب��ه اڵم ده كات. ئ��ه و كاتانه دروس��تده بێ�ت كه حكومه ت و له س��ه رئه وه ی رێككه وتون ده زگاكانی��ش كااڵو خزمه تگوزاریه كان ئازادانه ئاڵوگۆڕیان پێبكرێ��ت. هه ربۆی��ه پێم وایه هه میش��ه تاكالیه ن��ه كان حس��اباته لێكدان��ه وه و جۆرێك له مه ترس��ی تیادای��ه . من پێموایه ئ��ه م رێكه وتنه ی ئێس��تای نێ��وان به غدا و هه ولێر زۆر گرنگ��ه ، هه رچه نده له كاتێكی سه ختیشدا هات. به ریتانیا وه ك هه نگاوێكی باش ده یبینێت بۆ چاره سه ری ناكۆكیه كان. له به ره ژه وه ن��دی به ریتانیادایه هه ردوالیه نی ناكۆكیه كه بگه نه رێكه وتن له س��ه ر پرسی

نه وت و داهاته كه ی .

كونسوڵی گشتیی به ریتانیا له هه رێمی كوردستان: بۆ سه ربه خۆیی باشتر وایه قسه له گه ڵ ناوه ند بكه ن له بری ئه وه ی به ته نیا هه نگاو بنێن

كۆمپانیا جیهانیه كان ده یانه وێت له شوێنێكدا كار بكه ن كه سه روه ری یاسا هه بێت و دڵنیایان

بكاته وه له وه ی كه كێبه ركێی ره واو دروست

هه یه بۆ هه مو الیه ك

گرنگترین پره نسیپ ئه وه یه كه پارته كوردیه كان و ئه و

خه ڵكانه ی كه نوێنه رایه تیان ده كه ن

پێكه وه گفتوگۆ له سه ر ئه وه بكه ن كه ئه مڕۆ چی پێویسته

بكرێت، له بری ئه وه ی كه سێكی بیانی رای

خۆی به سه ریاندا بسه پێنێ

ئا: زریان محه مه د

ئه مڕۆ حه وت روژ تێده په رێت به سه ر مانگرتنی رێكخراوه كانی كۆمه ڵه ی

پێشمه رگه كه م ئه ندامبوه كانی سه نگه ر و كۆمه ڵه ی پێشمه رگه دێرینه كانی یه كێتی

نیشتمانی كوردستان و کۆمه ڵه ی رێكخستنی دێرینه كانی یه کێتی نیشتمانی كوردستان

كه له به رده م بینای مه كته بی سیاسی یه کێتی له شاری سلیمانی مانیانگرتووه ، ئه وان ده ڵێن "به رده وام ده بین له مانگرتن

تا ئامانجه كه مان به دیده هێنین".

شێركو شێخ نوری لێپرسراوی راگه یاندنی هه ر س��ێ كۆمه ڵه كه به ئاوێن��ه ی راگه یاند"

داواكاریه كان��ی ئێم��ه ده گه ڕێته وه بو ٣/8 هەرس��ێ كۆمەڵەك��ە چەن��د پەیامێكمان ئاراس��تەی ه��ەردو جێگ��ران و دەس��تەی كارگێری و مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی )ی.ن.ك( ك��رد بەو هیوای��ەی كە بتوانین هەڤااڵن��ی ن��او )ی.ن.ك( لەیەكتری نزیك بكەینەوە، بەاڵم بەداخەوە وەك و پێویس��ت هەرس��ێ داواكاریەكانی پەی��ام و ب��ەدەم كۆمەڵەكە نەهاتن بۆیە لەرۆژی 2015/5/27 بڕیارماندا دەست بكەین بەمانگرتن لەبەردەم ی.ن.ك سیاس��ی مەكتەب��ی ب��ارەگای لەسلێمانی تا وەاڵم دانەوە و جێبەجێ كردنی كۆتا پەیاممان مانگرتنەكەمان نەشكێنین".

ئ��ه و وت��ی "چه ن��د جارێ��ك ئه ندامانی مه كته بی سیاس��مان دیوه ، هه ردوو جێگری

دیوه و هێروخانم��ان یه كێتی و س��كرتێری داوامان لێكردون مش��وری ماله گه وره كه ی یه کێتی بخون تا متمانه بگه ڕێته وه ناویان و

یه كێتی چیتر بچوك نه بیته وه " .ئه و س��یێ كومه له ی��ه داواده ك��ه ن كه یه کێت��ی له ن��او بری��اردان ناوه ندێك��ی چه تری له ژێر راگه یاندنه كان دروس��تبیت و راگه یاندنێكی مه ركه زیدابێت و یه ك قسه كه ر هه بیت، هه رچی داهاتی یه كێتیه له ئیداره ی گشتی س��ه ر به مه كته بی دارایی بێت، دوای جێبه جێكردن��ی ئه مان��ه بری��ار بدرێت كه كۆنگره ی یه کێتی بكرێت و كێشه و ملمالنێ و

قه یرانه كان له كونگره دا یه كالیبكرێته وه . شێركۆ جه خت ده كاته وه ئه م مانگرتنه یان له ژێر فشاری هیچ كه س و الیه نێك نیه وه ك

هه ستێكی پێشمه رگانه به م كاره هه ستاون، له گ��ه ڵ ئ��ه وه ی هێروخ��ان و د.به ره��ه م و کۆسره ت ره سوڵیان دیوه و په یامی خۆیانیان "هه وڵده ده ین وتویان��ه ئه وانی��ش پێداون كه بتوانی��ن"، به اڵم تا ئێس��تا وه اڵمێكی دڵخوش��كه ری باوه رپێكه ریان وه رنه گرتوه . له گه ل ئه وه ی ته واوی رێكخستن و ئه ندامانی دامه زراندنی له ئاهه نگی به شداریان یه کێتی 40 ساڵه ی یه کێتی نیش��تمانی كوردستان كرد له یاخسه مه ر، به اڵم ئه م سێ كۆمه ڵه یه نه چ��ون، ش��ێركۆ وت��ی "له كۆبونه وه كه ی مام ج��ه الل له مه كته بی سیاس��ی باس��ی كراوه و ستایش كراوین و هه ڵوێس��ته كه مان پشتیوانیش��یان كردوی��ن، ب��ه اڵم ته نه��ا

به قسه ".

"تا ئیستا وه اڵمێكی دڵخوشكه ری باوه رپێكه رمان وه رنه گرتوه "

ئه نكس مكی، كونسوڵی گشتیی به ریتانیا له هه رێمی كوردستان

الفیته یه کی پێشمه رگه مانگرتوه کان

5(481( سێشه ممه 2015/6/2په‌رله‌مان

قۆرخكردنی ئۆپۆزسیون لەپڕۆژەی هەمواری پەیڕەوی ناوخۆی

پەرلەمان؟ ئەبوكاروان

لەخولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستاندا، بۆ ماوەی زیاتر لەساڵێك و س��ێ مانگ لیژنەی هەمواری پەیڕەوی ناوخۆ، كە كۆبونەوەی هەفتانەی ئەنجامدەداو لەدوایین كۆبونەوەی خۆی��دا، گەاڵڵەنامەی هەموارەكەی كۆتایی پێهێن��ا، ئ��ەم لیژنەیە ل��ە"13" ئەندام��ی پەرلەمان

لەفراكسیونەكانی ناو پەرلەمان پێكهاتبو.بەش��بەحاڵی خۆم ك��ە ئەندامی لیژن��ەی هەمواری پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان بوم، لەتێكڕای كۆبون��ەوەكان تەنها لەیەك كۆبونەوە ئەویش بەمۆڵەت ئامادەنەب��وم، واتا ت��ەواوی كۆبونەوەكانی تر ئامادە بوم و بەردەوامیش راو س��ەرنجی خۆم خس��توەتە رو، ك��ە هەندێ جار لەگ��ەڵ بەش��ێك لەڕایەكانی تر كۆك ب��وم و هەندێ جاریش ناك��ۆك و جیاوازب��وم، هەروەك ناش��مەوێ لێرەدا گفتوگۆی تێكڕای رای��ە جیاوازەكان

بكەم، ئەوە بۆكات و شوێنی خۆی جێدێڵم.ئ��ەم لیژنەیە"لیژنەی هەمواری پەی��ڕەوی ناوخۆی پەرلەمان��ی كوردس��تان" ئەركێكی ق��ورس و گرنگی لەسەرش��ان ب��و ك��ە ئەنجامی��دا، ئەم��ەش جێگای دەسخۆش��ی و ڕێزلێنان��ە، ب��ەاڵم بەهیچ ش��ێوەیەك ناتوانی��ن ئ��ەوەش بش��ارینەوە، كە رۆح��ی حیقدو تۆڵەسەندنەوەو س��ەنگەرگرتن لەیەكتر، بەشێكی كەم نەبو لەئاراستەكردنی كاری ئەم لیژنەیە، بەڵكو زۆرجار روخساری لیژنەكەی داپۆشیبو، بەتایبەتی لەو خااڵنەی كە پەیوەندیداربو بەپێكهاتە نەتەوەیی و ئاینیەكان و ئەو

حزبانەی كە یەك كورسی پەرلەمانیان هەبو.لێرە لەس��ەر دوایەمین كۆبونەوەی لیژنەی هەمواری پەیڕەوەكە رادەوەستین، ئەویش كۆبونەوەیەكی سەرپێی و بێ بەرنامە، كە دەتوانین وای ناوبنێین:"قۆس��تنەوەی فرس��ەت"، ئەنجام دەدرێ كە كۆتا كۆبونەوەی لیژنەی لەوێ پرۆژەی رەشنوس��ی هەموارەكە هەموارەكەی��ە، دیسان بەس��ەرپێی و تەنها لەبڕگەیەكدا نەبێت، ئەویش تایبەتە بەئۆپۆزس��یون، هەمویان جددی و گەرم دەبن و

بەم شێوەیە یەكالیی دەكەنەوە.لەم��ادەی "129"ی هەموارەك��ە هاتوەو دەڵێ :" ئەو فراكسیۆنانەی مەبەستیانە ببنە ئۆپۆزسیون، پێویستە لەدانیشتنێكی ئاسایی پەرلەمان بەیاداشتێكی نوسراو، ئۆپۆزس��یۆنی پەرلەمانی خۆیان رابگەیەنن بەمەرجێك ژمارەیان لە3 ئەن��دام كەمتر نەبێت"، لە گەڵ چەندین

خاڵی تر كە لەمادەی130ی هەموارەكە رێكخراون.پێویستە پێش هەمو شتێك بەم پرسیارە كۆنكریتیە لەدەرگای رەتكردن��ەوەو رەخنەكردنی ئەم بڕگەیە129 بدەین و بپرس��ین: بۆچی س��ێ و بۆچی یەك نا؟ ئەگەر حزبێك یەك كورسی هەبێت و كاری ئۆپۆزسیۆن بكات، بۆچی رێ��گای لێبگیرێت؟ كێ مافی ئۆپۆزس��یۆن بون دەدات؟ چۆن ماف و ئەركی ئۆپۆزسیۆن دیاری دەكرێت؟ ئایا ئەو بڕگەیە 129 بەراس��ت رێگا تەندروستەكەیە بۆ

رێكخستنی كاروباری ئۆپۆزسیۆنی پەرلەمانی؟لێ��رەدا دەبێ��ت بەڕونی ئاماژە ب��ۆ ئەوەبكەین، كە رێكخستنی ئەم بڕگەیە لەپڕۆژەی رەشنوسی هەمواری پەی��ڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردس��تان، ئەوەندەی پەیوەندی بەبایەخگرتنی رۆڵی ئۆپۆزس��یۆنەوە بێت، زۆرتر ل��ەوە پەیوەن��دی بەتۆڵەكردن��ەوەی "فیكری و سیاس��ی"یەوە هەیە، ئەمەش پێش��ێلكارییەكی زەق و ئاشكرایە بەرامبەر بەبنەماكانی دیموكراسی و سەپاندنی هەژمونی رای زۆرینەیە بەسەر كەمینەدا، بێبەهاكردنی

رای جیاوازە لەنێو پرۆسەو كایەی سیاسیدا.لەهەموش��ی خراپترو ناڕاس��ترو جێ��گای رەخنە، ئەوەیە بەش��ێك لەئۆپۆزسیۆنی پێشو ئااڵهەڵگری ئەم تێ��زو تیڕوانین��ەن، ئەمە لەكاتێكدا لەخولی پێش��وی پەرلەمانی كوردستان، هەرخۆیان باسی قۆرخنەكردنی پەرلەم��ان و ت��ەواوی كای��ەو جومگە سیاس��یەكانی سیستەمی حكومڕانی هەرێمی كوردستانیان دەكردو بۆ پاساوی ئەم دیدەشیان، چەندین رێكاریان دەگرتەبەرو چەندین هۆكاریان دەستنیش��اندەكرد، كەچی ئێس��تا ئۆپۆزس��یۆنبونیش ق��ۆرخ دەك��ەن و بەیاس��ا رێگری

لێدەكەن؟كەواتە ئەمەی ئەمڕۆ لەپەرلەمانی كوردستان، تایبەت بەپ��ڕۆژەی رەشنوس��ی هەمواری پەی��ڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان، دەسه اڵت و ئۆپۆزسیۆنی دوێنێ و هاوبەش لەدەسه اڵت ئەنجامی دەدەن، جگە لەقۆرخكاری و سەپاندنی هەژمونی دیدو بۆچونی حزبەكانیان، هاوكات تۆڵەكردنەوەیە لەو ح��زب و الیەنانەی هەریەكەی یەك

كورسییان هەیەو هیچیترنیە؟بۆی��ە بەڕونت��رو رەوانت��ر دەڵێ��م، ئەگ��ەر ئەمڕۆ ئ��ەم سیاس��ەتی قۆرخكردنە كە درێژەی ئاراس��تەی كاركردنەكانی س��ەرەتای دەستبەكاربونی ئەم خولەی پەرلەمانە بچێتە س��ەر، لەئایندەدا هی��چ مانایەك بۆ فرەیی سیاس��ی و جیاوازی بیروڕاو ئۆپۆزس��یۆنبون و

لەدەسه اڵت بون نامێنێتەوە؟بۆیە رەتكردنەوەی ئەم مادەیەی پڕۆژەی رەشنوسی هەمواری پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان، لەپاڵ چەندین مادەی تر، ئەركی پەرلەمانتارە پێشكەوتخوازو رۆشنبیران و نوسەران و تەواوی خەڵكی ئازادیخوازە، كە نەهێڵن ئەمه تێپەڕبێت و بسەپێنرێت، بۆ ئەمەش گرنگە

بێنە مەیدان و بەهەمو شێوەیەك رەتیبكەنەوە.

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

[email protected]

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

سه ره ڕای بونی قه یرانی ئه منی و شه ڕی داعش و قه یرانی دارایی و پرسی سه رۆكایه تی و

ده ستوری هه رێم و كێشه ی نێوان هه ولێر و به غدا، په رله مانی كوردستان یه ك مانگ پشو ده دات و هیچ كۆبونه وه ك ئه نجامنادات و یاسا ده رناكات، په رله مانتارێكی یه كێتیش ده ڵێت

"پێشتر پشو دواخراو كرا به مانگێك، ئێستاش قسه و باس هه یه له و باره یه وه ، به اڵم هێشتا به فه رمی نه بوه و كاتیش له به رده ستدا ماوه

قسه ی له سه ر بكرێت".

له هه مو س��اڵێكدا په رله مانی كوردس��تان دو وه رزی پش��ودانی هه یه كه ده كه ونه مانگه كانی كانون��ی دوه م و ش��وبات، ته م��وزو ئ��اب، كه له و ماوه ی��ه دا هی��چ كۆبونه وه یه ك��ی فه رمی ئه نجامنادات و هیچ یاسایه كیش ده رناكات، ته نها له كاتی پێویست و بابه تێكی نائاساییدا نه بێت.

له وباره ی��ه وه س��ه رۆكی لیژن��ه ی كاروباری په رله مان له فراكس��یۆنی گۆڕان قاره مان قادر، ب��ۆ ئاوێنه ئام��اژه به وه ده كات ك��ه په رله مان ل��ه وه رزی پش��ودا كاره كانی خ��ۆی ده كات، ته نها كۆبونه وه ی په رله مانیی ناكرێت، "ئه گینا هه مو لیژن��ه هه میش��ه یییه كان و لیژنه كانی تر كۆبونه وه ی خۆی��ان ئه نجامده ده ن و كاره كانیان راده په ڕێن��ن و هه م��و ئیلتزاماتێكی یاس��اییان هه یه جگه له ئه نجامنه دانی كۆبونه وه ی گش��تی

په رله مان".گرنگتری��ن باب��ه ت له ئێس��تادا ته واوكردن و ئاماده كردنی پرۆژه یاس��ای ده س��توره ، به اڵم ئ��ه و په رله مانتاره ده ڵێت "پش��وی په رله مانی

په یوه ن��دی به لیژن��ه ده س��تورییه كه وه نییه و ده ره وه ی له ناوه وه و ئه ندامه كانی سه ربه خۆیه و په رله م��ان پێكهاتون كه 90 رۆژیان بۆ دانراوه و هه مو رۆژه كانیان بۆ حس��ابه به هه ینیش��ه وه و

ده بێت كاره كانیان ته واوبكه ن."كاره كانی لیژنه 21 كه سییه كه ی ئاماده كردن و هه مواركردنی ده ستور له 5/25وه ده ستپێده كات تاوه كو 8/25و ده بێت له و ماوه یه دا كاره كانیان

ته واو بكه ن.ه��اوكات ئه ندامی لیژنه ی كاروباری په رله مان له فراكسیۆنی س��ه وز دلێر ماوه تی ئاماژه به وه ده كات كه پش��وی په رله م��ان كاریگه رییه كی ئه وتۆی نابێت، هه رچه نده ئه وه پشو نییه ، به ڵكو

په رله مان كۆبونه وه ی فه رمی ئه نجامنادات.ئه و وتیشی "له و ماوه یه دا كه به پشو ناوبراوه ، لیژنه كان كۆمه ڵێك پرۆژه یاسایان الیه و ئاماده ی ده كه ن و ده یكه ن به راپۆرت و ئاماده ی ده كه ن بۆ لیژنه ی یاس��ایی، تاوه كو دواتر كۆبونه وه كانی په رله مان ده س��تپێده كه ن و گفتوگۆی له س��ه ر

ده كرێت و ده خرێته ده نگدانه وه ".ئه و په رله مانتاره ی فراكس��ۆنی سه وز ئاماژه به وه ش��ده كات له و ماوه ی پش��وه دا په رله مان هیچ یاسایه ك ده رناكات، وتیشی "ئه گینا ئێمه وه كو لیژنه كه مان چه ند پرۆژه یاسایه كمان الیه و مه گه ر له و ماوه ی��ه دا بتوانین ئاماده ی بكه ین و بیكه ین به راپۆرت و ب��ه رزی بكه ینه وه ، چونكه زۆركات په رله مان پرۆژه یاسای النییه گفتوگۆی

له سه ر بكات و بیخاته ده نگدانه وه ".ماوه تی راشیگه یاند، "له كاتی نائاساییدا یان دۆخێكی به په له بێته پێشه وه یان له سه ر داوای سه رۆكی په رله مان یان به شێك له په رله مانتاران یاخود سه رۆكی هه رێم، ده توانرێت بانگهێشتی

په رله م��ان بكرێت ب��ۆ ئه نجامدانی كۆبونه وه ی تایبه ت".

له په یڕه وی نوێی ناوخۆی په رله ماندا پێشنیار كراوه ماوه كه ی كه مبكرێته وه یان له س��اڵێكدا س��ێ مانگ بێت و دابه ش��بكرێت بۆ سێ كاتی

جیاواز له ساڵه كه دا.چاودێ��ران پێیانوای��ه ده كرا ل��ه م قه یرانی دارایی و ش��ه ڕی داعش و كێشه ی هه رێم و به غداو مه سه له ی ده ستورو سه رۆكایه تی هه رێم پشوی په رله مان دوابخرایه ، ماوه تی له و روه وه ده ڵێت "جاری پێشو دواخراو كرا به مانگێك، ئێستاش قس��ه و باس هه یه له و باره یه وه ، به اڵم هێش��تا به فه رمی نه ب��وه و كاتیش له به رده س��تدا ماوه

قسه ی له سه ر بكرێت".هاوكات په رله مانتاری فراكسیۆنی زه رد عه باس غزال��ی میرخان باس له وه ده كات كه به گش��تی له و پشوه دا وه رزی یاسادانان ده وه ستێن، به اڵم

كاری لیژنه كان ناوه ستێت و به رده وام ده بێت.له باره ی پێویس��تی ئه و پش��وه له م كاته دا، ئ��ه و په رله مانت��اره ده ڵێت "ئه وه ئس��وڵێكی په رله مانییه له هه مو دونیادا، بۆئه وه ی لیژنه كانی په رله مان تاوتوێی ئه و پرۆژه یاسایانه بكه ن كه خوێندن��ه وه ی یه كه می بۆ كراوه و دواتر بخرێته به رنامه ی كاره وه و ده نگی له سه ر بدرێت و ببێت

به یاسا".له باره ی دواخس��تنی واده ی پشوی په رله مان له ئێس��تادا، عه باس غزالی وتی "هه ر دۆخێكی نائاس��ایی بێ�ت��ه پێش��ه وه ، ئه وا س��ه رۆك و س��ه رۆكایه تی په رله مان ده توانێت بانگهێشتی نائاس��ایی كۆبون��ه وه ی ب��كات و ئه ندام��ان ئه نجامبدات و له خوله كانی پێشوش��دا ئه م كاره

كراوه ".

سه ره ڕای چه ندین قه یران په رله مانی كوردستان بۆماوه ی مانگێك پشو ده دات و هیچ یاسایه ك ده رناكات

ئا: ئاوێنه

ئه و تاقیگه گه ڕۆكانه ی وه زاره تی سامانه سروشتیه كان به سه ر شاره كانی هه رێمدا

دابه شیكردون، وێڕای ئه وه ی ژماره یان زۆر كه مه و فریای پشكنینی هه مو به نزینخانه كان ناكه ون،

به شێك له په رله مانتارانیش گازنده ی ئه وه ده كه ن كه له هه ندێك شوێن وه ك پێویست به كارناهێنرێن.

حكومه ت��ی هه رێم��ی كوردس��تان خاوه ن��ی 12 تاقیگه ی گه ڕۆك��ه بۆ سه رپه رش��تیكردنی به نزینی به نزینخانه كان و دڵنیابون له كوالێتی به نزین، له پاش سه رهه ڵدانی قه یرانی سوته مه نی و تێكچونی كوالێتی به نزین��ه وه كه به هۆی��ه وه ژماره ی��ه ك ئۆتۆمبیل و خاوه نه كانی��ان توش��ی زیانی م��ادی و گیانی بون، وه زاره تی س��امانه سروش��تیه كان به سه ر شاره كانی

هه رێمدا دابه شیكردن. به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه ، له و 12 تاقیگه گه ڕۆكه ، دوانیان ره وانه ی دهۆك كراوه ، 6 دانه بۆ سلێمانی و هه ڵه بجه دانراون و چواریش��یان به ر پارێزگای هه ولێر كه وتون، به اڵم به ش��ێك له په رله مانت��اران ره خنه ی ئ��ه وه ده گرن ك��ه ئه وانه ی هه ولێر وه ك پێویس��ت

سودیان لێوه رناگیرێت. رێواس فای��ه ق، ئه ندامی لیژنه ی پیشه س��ازیی و وزه و سه رچاوه سروشتیه كانی په رله مانی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئه و تاقیگه گه ڕۆكانه ژماره یان ئه وه نده كه مه له چاو ژم��اره ی به نزینخانه كاندا، كه له وانه ی��ه به نزینخانه یه ك به مانگێ��ك دو جار به ری

نه كه وێت". ئ��ه و ده ڵێت: "ئ��ه م تاقیگ��ه گه ڕۆكان��ه له روی كوالێتیه وه زۆر باش و دروس��تن، به اڵم له ئیشكردندا

خاون و ژماره شیان كه مه ".پێش��تر ئ��ه م تاقیگان��ه هه ب��ون، ب��ه اڵم هه ر به ڕێوه به رایه تیه ك��ی س��وته مه نی دانه یه ك بۆ دوانی له به رده س��تدا بو ئه وانی دیكه الی وه زاره تی سامانه سروشتیه كان بوه ، دوای ده ركه وتنی ئه م قه یرانانه ی خراپبون��ی كوالێتی به نزین، بڕیاری دابه ش��كردنیان

به سه ر پارێزگاكادا دراوه . رێ��واس له وباره یه وه ده ڵێت، "ئاش��تی هه ورامی به لیژن��ه ی س��امانه سروش��تیه كانی راگه یاندوه كه تاقیگه كان ده نێرن ب��ۆ پارێزگاكان بۆئه وه ی خۆیان كاره ك��ه بكه ن و ده س��ه اڵته كانیان داوه ته ده س��ت به ڕێوه به رایه ت��ی گش��تیی به رهه م��ه نه وتی��ه كان له پارێ��زگاكان و ئۆتۆمبیله كانیش��یان ن��اردوه ب��ۆ

ئه وان". ئ��ه و تاقیگانه چه ند س��اڵێك له مه وب��ه ر له رێی ب��ه رده وام بۆئ��ه وه ی ك��ڕدراون گرێبه س��تێكه وه هه ندێ��ك بكه ن��ه وه ، به س��ه ر به نزینخان��ه كان

له په رله مانتاره كان گله یی ئه وه ده كه ن كه له شارێكی وه ك هه ولێر به پاس��اوی نه بونی ش��ۆفێره وه ، ته نیا ی��ه ك تاقیگه ی گه ڕۆك به كارده هێنرێت و ئه وانی تری

راگیراون.عه بدولره حمان عه لی ره زا په رله مانتار له فراكسیۆنی گ��ۆڕان له په رله مان��ی كرودس��تان له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه وت��ی، "له ناو باڵه خانه ی وه زاره تی س��امانه سروش��تیه كان چوار تاقیگ��ه ی زۆر گرنگی گه ڕۆك هه ن كه ده توانرێت س��ودیان لێوه ربگیرێت بۆئه وه ی به رده وام سه رپه رش��تی ك��ۆی به نزینخانه كان بكه ن له ش��اری هه ولێرو له كوالێتی به نزین ئاگادارببنه وه ، ب��ه اڵم ئ��ه وان كه مته رخه می��ی ده ك��ه ن و له كۆی 4 تاقیگ��ه ی گه ڕۆك كه به س��ه ر ئۆتۆمبێله وه ن، ته نیا

یه ك ئۆتۆمبێلیان به كارده هێنن".په رله مانت��اره ئ��ه و هۆكاره كه ی��ه وه له ب��اره ی ده ڵێت:"پرسیاری ئه وه مان كردوه و گوایه شۆفێریان نیه به كاری��ان بهێنن، ئه گه رنا ده توانن بیانخه نه كارو ئیش��یان پێبكه ن و به باشترین شێوه سه رپه رشتیاری ئه و به نزینخانانه بكه ن و له كوالێتیه كه یان دڵنیابن".

عه بدولره حم��ان عل��ی باس��ی له وه ش ك��رد كه "به داخ��ه وه به هه زاران فه رمانبه ری بندیوار هه یه له م واڵته دا، به اڵم به بیانوی نه بونی ش��ۆفێرو فه رمانبه ر ئه و تاقیگانه یان راگرتوه ، له كاتێكدا شوێنی وا هه یه

ده یان شۆفێری هه یه و بێكاریشن، باشتره وه زاره تی س��امانه سروش��تیه كان ئه وان بێنێت��ه الی خۆی و ئیش��ه كه یان پێ راییبكات، چه ندان كه س��یش هه یه له فه رمانگه كان��ی تره وه راژه ی��ان بگوازنه وه بۆ ناو

وه زاره ت".هه رله ب��اره ی ئه و تاقیگانه وه ، س��ه رۆكی لیژنه ی بازرگانی و مافی به كاربه ر له په رله مانی كوردس��تان، ماجد عوس��مان بۆ ئاوێنه ده ڵێت:"ئ��ه وه ی ئێمه ی نیگه ران كردوه ، وه ستانی ئه و تاقیگانه یه كه له كۆی چوار تاقیگ��ه ته نیا یه ك دانه یان ش��ۆفێری هه یه و به كارده هێنرێت، به اڵم خۆ مه رج نیه كێشه ی شۆفێر بێت یان هه ر كێشه یه كی تر، له وانه یه ئه وانیش فیول په مپیان سوتابێت و ئه وكات ناتوانرێت به كاربهێنرێن، بۆی��ه داوامانكردوه بخرێنه كار تاسه رپه رش��تی ئه و به نزینخانان��ه بكه ن و ناكرێت تاقیگ��ه كڕدرابێت بۆ خزمه تی خه ڵك و به كاریش نه هێنرێت، له ناو باڵه خانه ی

وه زاره ت رابگیرێن به بیانوی جۆراوجۆره وه ".گله یی ئ��ه و په رله مانتارانه له كاتێكدایه ، ماوه یه كه كێش��ه ی له كاركه وتنی فیولپه مپ��ی ئۆتۆمبێل، روی له هه رێمی كوردس��تان ك��ردوه و به هۆی��ه وه چه ند ئۆتۆمبێلێك س��وتاون و به هه زارانیش فیول په مپیان له كاركه وتوه ، ئه وه ش كێش��ه ی دورس��ت كردوه بۆ

هاواڵتیان و ناڕه زایه تی گه وره ی لێكه وتۆته وه .

له په یڕه وی نوێی ناوخۆی په رله ماندا

پێشنیار كراوه ماوه ی پشو كه مبكرێته وه یان له ساڵێكدا سێ مانگ

بێت و دابه شبكرێت بۆ سێ كاتی جیاواز

له ساڵه كه دا

په رله مانتاران:تاقیگه گه ڕۆكه كانی حكومه ت فریای به نزینخانه كان ناكه ون

ئه وه ی ئێمه ی نیگه ران كردوه ، وه ستانی ئه و تاقیگانه یه كه له كۆی

چوار تاقیگه ته نیا یه ك دانه یان شۆفێری هه یه و

به كارده هێنرێت

به نزینخانه یه ک له سلێمانی

تایبه‌ت(481( سێشه ممه 662015/6/2

به شی سێیه م

دێی به له گه ... خیانه ت و وه فا له دو هه ڵوێستی جیاوازدا

دێ��ی به له گ��ه ده كه وێته نێ��وان هه ردوو گوندی هۆمه ربل و دوراجی له سنوری ناحیه ی س��ه رقه اڵ، جێ��گای ئه م گون��ده كه وتوه ته دامێن��ی ه��ه ردی )هۆمه رب��ڵ – به له گه (، له خ��وار به له گ��ه وه دێی به له گ��ه ی بچوك دێت و دوای ئه میش هه رده و قاته كانی كفری ده ستپێده كات. ئه م دێیه له كاتی شااڵوه كانی ئه نفال��دا كه وتبوه ن��او بازن��ه ی ئه نفالی

سێیه مه وه . به له گ��ه و دێیه كانی ده وروب��ه ری به وه ی له روی جوگرافیه وه كه وتبونه نێوان سنووری ه��ه ردو ق��ه زای كف��ری و خورمات��و، نزیك له رێگای س��ه ره كی ئه م دوو شاره كه هێڵی جیاكه ره وه ی نێوان ده سه اڵتی شۆڕش و ڕژێمی به ع��س بو، به واتای هێڵ��ی ڕوبه ڕوبوونه وه . بۆیه به به رده وامی ده كه وتنه به ر تۆپباران و هێرش��ی س��وپای عێراق. له دوای س��اڵی 1985ه وه ئه م دێیه و دێیه كانی تری سنووری ق��ه زای كف��ری و خورماتو ببون��ه ئامانجی سه ره كی سوپای عێراق و زۆربه ی كات هێرشی سوپاو جاش و تۆپباران و په الماری كۆپته رو فڕۆكه ی پیالتۆز، جگه له هێزی پێش��مه رگه به شێوه یه كی زۆر دڕاندانه خه ڵكییان ده كرده ئامان��ج و زیان��ی گیانی و مادی��ان لێده دان. به هۆی ئه و بارودۆخه وه له نێوان ساڵی 1985 ت��ا س��اڵی 1988 ژیان و كارو كه س��ابه تی كش��توكاڵی و به خێوكردنی م��ه ڕو مااڵت زۆر سه خت و مه ترس��یدار بو، جوتیاره كان ناچار بون زۆربه ی كاری رۆژانه یان وه ك "كاره كانی كش��توكاڵ له جوت و دروێن��ه ی گه نم و جۆو زه رعه تداری" به شه و ئه نجامبده ن، شوانه كان ب��ۆ خۆپاراس��تن له هێرش��ی كۆپته ره كانی به عس له نزیك ل��ه وه ڕگاكان له ژێ��ر زه ویدا حه ش��ارگه یان دروس��تكردبوو، ت��ا له كاتی تۆپباران و په الماری هه لیكۆپته ره كاندا خۆیان هه ندێكجار بپارێ��زن، حه ش��ارگایانه دا له و ئاژه ڵه كانیان بۆردومان��ی هه لیكۆپته ره كان ده ك��ردو چه ندین م��ه ڕو مااڵت��ی خه ڵكیان ده كوش��ت. به شێوه یه كی گش��تی ژیان له و كاتانه دا له دێی به له گه و دێیه كانی تری ئه و ناوچه یه له وپه ڕی كوله مه رگی و پڕ كاره سات و

گرانیدا بو. دانیش��توانی به له گ��ه و دێیه كان��ی تر وا راهاتب��وون له كات��ی بیس��تن و ئاگاداربون س��وپای په الماره كانی هێ��رش و له هه واڵی عێراق، كه لوپه لی ناوماڵ و پێداویس��تیه كانی ژیانیان ده برده ده ره وه ی دێیه كان و له جێگای په نادا ده یانش��ارده وه ، له شااڵوی ئه نفالیشدا هه مان ش��تیان كرد. له خواروی دێی به له گه

جێگای��ه ك هه یه پێده وترێت هه رده ی س��ێ مه ریوان��ه ، ئه م جێگایه به ش��ێكه له هه رده و قاته كانی كف��ری، سروش��تی خاكه كه ی وا هه ڵكه وت��وه ، ك��ه پێكهاته ی��ه ك له تاوێری گ��ه وره و به ردو چ��ه وو گڵ دروس��ت بوه . تاوێره كان به شێوه یه كی گشتی له گه ڵ ئه وه ی لێكچونێكی ته واو له م تاوێرو به رده اڵنه دا نیه ، به اڵم چه ند زنجیره یه كی هاوته ریب و درێژیان دروستكردوه ، نێوان زنجیره كان بوه ته شیوو دۆڵ، ئ��ه و به ش��ه ی كه زۆرتری��ن زنجیره و گردۆڵك��ه و ك��ون و كه له ب��ه ر له خۆده گرێت

كه وتوه ته پشتی رێگای خورماتو � كفری.ئه و زنجیرانه ناوبه ن��او له هه ندێك جێگادا )ب��ن كاچی( گه وره یان تێدای��ه و له هه ندێك جێ��گاش ئه ش��كه وت � كه ڵ��ۆزی بچ��وك، هه روه ه��ا ژماره یه ك كونی گ��ه وره و بچوك. سروش��تی ناوچه كه وایكردوه كه جێگایه كی له بار بێت بۆ خۆپاراس��تن له هێرش و شه ڕو

مه ترسی. ژم��اره ی خێزانه كانی دێی به له گه له پێش ئه نفال 75 تا 80 خێزان ده بون، خه ڵكه كه ی زۆر دڵفراوان و نیشتمانپه روه رو خۆراگر بون. یه كێ��ك له كه س��ایه تیه كانی دێیه ك��ه كاك حاج��ی محه مه د ب��و، به ه��ۆی پابه ندبونی به هێ��زی به دین��داری له گه ڵ ئ��ه وه ی خۆی ناوی محه مه د بو، یه كێك له دو كوڕه كه ش��ی ناونابو محه مه د)ئه م كوڕه دواتر به ر ئه نفال ك��ه وت(. له كاتی ش��ااڵوی ئه نفالی س��ێدا حاجی محه مه دو خه ڵكی گونده كه كه لوپه ل و پێداویس��تیه كانیان بردبوه چه می كوناره كه له هه رده ی س��ێ مه ریوانه .حاج��ی محه مه د كوڕێكی ت��ری هه بو به ناوی ئه حمه د، كادری ڕێكخس��تنی ناو خه ڵك بو. پ��اش ڕوخان و چۆڵكردنی گونده كه یان له گه ڵ چه ند كه سێكی ت��ر له نزی��ك گونده كه یان له هه رده ی س��ێ مه ریوانه ده مێننه وه . پاش چه ند ڕۆژێك جگه له ئه حمه دو ته نها یه ك كه س، خه ڵكه كه ی تر هه موو ناوچه كه ی��ان چۆڵكرد بو. دواتر ئه و كه س��ه خیانه ت له ئه حمه د ده كات و شه هیدی ده كات، پاش��ان ته س��لیم به ڕژێمی به عس ده بێته وه ، ئه و خائینه به وه شه وه نه وه ستابو، به ڵكو ببو به چاوس��اغی هێزێك��ی ڕژێم بۆ

بردنی ته رمه كه ی شه هید ئه حمه د.ئه و كاته ی هه واڵی شه هید كردنی ئه حمه دمان بیس��ت، ئێمه له ده وروبه ری دێی كانی عوبێد بوین كه س��ه ر به ناحیه ی ئاوه سپی � قه زای كفرییه ، به اڵم بۆ به ده نگه وه چونی ڕوداوه كه ، شه هید مه جید دوزی و سه باح شێخ حه میدی و به ن��ده به ڕێكه وتین و ل��ه ڕۆژی 1988/5/13 گه یش��تینه ده وروبه ری دێ��ی به له گه ، ئێمه ئ��ه وكات ورده كاری ڕوداوه كه مان نه ده زانی و ل��ه وه ئاگادار نه بوین كه ڕژێم به چاوس��اغی ئه و خۆفرۆش��ه ته رمه كه ی بردوه بۆ كفری . بۆیه به گه یش��تنمان یه كسه ر كه وتینه گه ڕان به دوای ته رمه كه ی شه هید ئه حمه ددا، یه كێك له و جێگایانه ی پێش��بینی ئه وه مان ده كرد، ته رمی ئه و شه هیده قاره مانه ی لێبێت چه می كوناره ك��ه بو له ه��ه رده ی س��ێ مه ریوانه . كاتێك گه یشتینه چه مه كه دیمه نێكمان بینی ك��ه له ناخه وه هه س��ت و س��ۆزی هه ژاندین و س��ه رله به ری بیركردنه وه ش��مانی داگیركرد. له و چه مه دا سه گێكی هه وشار كه پاسه وانی ماڵه كه ی حاجی محه مه دی ده كرد، په الماری ده داین و ڕێگه ی نه ئه دا له ماڵه كه نزیكبینه وه ك��ه له بنكاچ��ی تاوێرێكدا دانراب��و. جوانی ئه و دیمه نه له وه دا بو كه س��ه گێك ئه مه ك و وه فای نیش��انداین، ب��ه وه ی ئاماده بو هه تا دوا س��اته كانی ژیانی پاس��ه وانی له و ماڵه بكات كه نانی لێخواردوه . س��ه گێك له دوای نه مانی خاوه نه كه ی و له ده ش��تێكی وا چۆڵ و ترس��ناكدا بێ هی��چ گوش��ارێك پارێزگاری له ماڵی خاوه نه كه ی ب��كات. كه چی مرۆڤێك

به ته واوی ئیراده ی خۆیه وه ده س��تی ده چێته خوێنی هاونیش��تمانی و هاوس��ه نگه ره كه ی و ش��ه هیدی ده كاو ته رمه كه ی ته سلیم به ڕژێم ده كات ته نیا له پێناو هه ندێ ده سكه وت یان ئافه رینێكی به عسدا. له ڕاستیدا چیرۆكی ئه و سه گه هه وشاره لێره شدا كۆتایی نه هات، وه ك ئه وه ی له قه ده ری ڕۆژانی س��ه ختی ئه نفالدا، س��ه گێك به ئێس��ك و پروس��ك و پاشماوه ی جه س��ته ی خ��ۆی ، به ئێمه ی پێش��مه رگه ی پارتیزان بڵێت، من تا دوا س��اته كانی ژیان و بوون��م به وه فاداری مام��ه وه و له گه ڵ وه فادا ژی��ام...! چونكه دوای نزیكه ی س��ێ مانگ كه چووینه وه هه مان ش��وێن، پاش��ماوه ی جه سته ی سه گه كه مان له نزیك كه لوپه له كانی ماڵ��ی حاجی بین��ی ، كه برس��ێتی به هۆی نه مان و ته واو بونی ئه و كه مه ئاردو گه نمه ی ، كه له گ��ه ڵ كه لوپه لی ماڵه كه دا ش��ارابۆوه و ئه ركه كه ی ده س��تبه رداری پێن��ه داو كۆڵی نه ب��و، تا له هه م��ان جێگا برس��ێتی ژیانی له ناوب��رد. ئه م دیمه ن��ه و چه ندین چیرۆك و بابه تی تری هاوش��ێوه له چه ن��د جێگایه كی تردا دوباره بۆته وه به ش��ێوه یه ك كه بوه ته دیارده یه كی ئه و كاره س��ات و ڕۆژه ڕه شانه ی

سه رده می ئه نفال.

هاتنی كاك مه حمود سه نگاوی و كاك كوردۆ قاسم بۆ گه رمیان

له ساڵی 1988دا سه ركردایه تی به مه به ستی پش��ودان و حه وانه وه ، بڕیاری دابو ناوه ناوه ئاڵوگۆر به ده س��ته پارتیزان��ه كان بكات. بۆ ئه م مه به س��ته له مانگی 1988/11دا، كاك مه حم��ود س��ه نگاوی و كاك كوردۆ قاس��م، له گه ڵ ده سته یه ك پێشمه رگه به ره و گه رمیان به ڕێكه وتن، ئ��ه وكات بریار واب��و به ڕێگای ش��اخی س��ورێندا له ش��اره زوره وه بگه ن��ه گه رمیان، به اڵم به هۆی بونی كێڵگه ی مین له و ناوچه یه دا كه له الیه ن سوپای عێراق دانرابو، رودانی ته قینه وه ی مینێك له شاخی سورێن و بریندار ب��ون و له ده س��تدانی قاچی یه كێك له چاوس��اغ و شاره زاكان، كه ناوی مام ناجی بوو، س��ه فه ره كه یان شكس��تی هێناو ناچار بوون بگه رێنه وه بۆ باره گای مه ڵبه ندی یه ك

له دزڵی و مه رگاوان له سنووری مه ریوان. دوای چه ند مانگێك بۆ جارێكیتر كه وتنه وه رێگا تا توانیان له مانگی 1989/7دا بگه نه گه رمیان. ئه مجاره ی��ان بون ب��ه دوو به ش��ه وه و له دو ڕێگای جیاوازه وه س��ه فه ره كه یان ئه نجامدا. به ش��ێكیان له 1989/6/24 به ڕێگای شاخی س��ورێندا به رێكه وتن، ل��ه ڕۆژی 1989/7/5 گه یشتنه المان له شاخی ئاجداغ، به شه كه ی دیكه یان به ڕێگای ش��ارباژێڕدا هاتن و ڕۆژی

1989/7/25 گه یشتنه گه رمیان. ك��ۆی هه ردوو گروپه كه 18 پێش��مه رگه بون، ل��ه و س��ه فه ره دا ناره حه ت��ی و ئازار و ناخۆشی زۆریان چه ش��تبو، نزیكه ی 10 ڕۆژ به ڕێ��گاوه بون. به هۆی دوری ڕێگا و گه رمای به تین��ی هاوی��ن و كه مخۆراك��ی له الی��ه ك و

سه ختی و مه ترسی رێگه كه له الیه كیتر، ئه و پێش��مه رگانه كه گه یشتنه المان به ته واوه تی ش��ه كه ت و ماندو ببون، برس��ێتی و تینوێتی هێزی له به ر بڕی بون، له و بارودۆخه دا ئه گه ر ب��اوه ڕی بته وی ئ��ه و پێش��مه رگانه نه بوایه به ره وایی و ش��ه رعی خه باته كه ی��ان، مرۆڤی ئاسایی مه حاڵه بتوانێت به رگه ی ئه و هه موو چه رمه س��ه ریه بگرێت. پێش گه یش��تنیان ئاجداغ له ئه ش��كه وته كانی شاخی له یه كێك چاوه ڕوانیان بوین، كه ئه ش��كه وتێكی بچوك بو، ش��ه هید حه مه ڕه ش ن��اوی نابو )هه ژار ئاوا( جێگای ده سته كه ی خۆی بو، هه روه ها

جیهازه ڕاكاڵه كه شی له وێ دانابو. له و چه ن��د ڕۆژه ی كه له ش��اخی ئاجداغ چاوه ڕێی گه یشتنیان بوین، ڕۆژی 1989/7/3 به ڕێ��ز مام جه الل به جیهاز قس��ه ی له گه ڵ كردین، دوای هه واڵ پرس��ین و باس��كردنی بارودۆخی ناوچه كه ، چه ند زانیاری و هه واڵی بارودۆخ��ی گش��تی و گۆڕانكاریه كان��ی بۆ

باسكردین.ل��ه و كات��ه دا ئێم��ه له ناوچه یه كی وه ك گه رمیان، ك��ه تا ڕاده یه ك��ی زۆر له هه واڵ و ئاڵوگۆڕ و پێداویس��تیه كانی ژیان دابرابوین، هه موو ه��ه وڵ و ته قه الیه كمان بۆ به رده وامی خۆڕاگ��ری و مان��ه وه ب��و، ت��ا بتوانین له و

ناوچه یه دا درێژه به خه بات و به رگری بده ین.ئه و پێش��مه رگانه ی كه له گه ڵ كاك كوردۆ قاس��م و كاك مه حمود س��ه نگاوی دا هاتبون

ئه مانه بون:1. مه حمود س��ه نگاوی . ئه ندامی ئێستای

مه كته بی سیاسی ی.ن.ك.2. كۆردۆ قاسم. ئه ندامی ئێستای جڤاتی

نیشتمانی بزوتنه وه ی گۆڕان.3. شه هید محه مه د مه حمود عه بدولكه ریم ناس��راو به )حه م��ه چاوج��وان( ل��ه ڕۆژی 2014/8/9 له ش��ه ڕی تی��رۆر له قه ره ته پ��ه

شه هید بو.4. شه هید یاسین ئه حمه د مسته فا، ناسراو له ڕۆژی 1990/11/6 یاس��ین( به )مامۆستا

له شارباژێر به ته قینه وه ی لوغم شه هید بو.5. ش��ه هید هه ڵكه وت ئه حم��ه د غێدان،

)له ڕاپه ڕینی 1991 له كفری شه هید بو(.

6. ش��ه هید خه لی��ل ابراهی��م ناس��راو به )هه ژاری ئاس��ایش( له ڕۆژی 2015/4/18 له ش��ه ڕی دژی تیرۆرس��تانی داعش له نزیك

داقوق شه هید بو.ناس��راو حه مه ڕه حی��م داود س��هاد .7پێشمه رگه ی ئێس��تا خانه قینی(. به )سهاد

خانه نشینه به پله ی لیوا.8. میقداد ش��ێخ به هادین مح��ی الدین، ئێستا پێشمه رگه ی خانه نشینه به پله ی لیوا.

9. ماجد عه بد ئه حمه د ناس��راو به )ماجد ئێس��تا پێش��مه رگه ی خانه نشینه فه یلی(،

به پله ی لیوا. 10 . محه م��ه د عه بدولڕحم��ان محه مه د ناس��راو به )حه مه پاریاوڵه (.پێش��مه رگه ی

خانه نشینه به پله ی عه مید.11 . نه ج��م عه بدواڵ عه باس ناس��راو به )مامۆستا نه جم(، ئێس��تا به پله ی قائیمقام

له سه ر میالكی ئیداره ی گه رمیانه .12. ئیبراهی��م ئه حم��ه د ق��ادر، ئێس��تا

پێشمه رگه ی خانه نشینه به پله ی رائید.13. محه م��ه د فه ره ج شاس��وار ناس��راو به )حه م��ه ئێرانی(، ئێس��تا پێش��مه رگه ی

خانه نشینه به پله ی لیوا14. نبی��ل مول��ود ناس��راو ب��ه )ئازاد قه ره لوسی(، له س��اڵی 1996 به نه خۆشی

كۆچی دوایی كرد.15. ته ڵعه ت حه س��ه ن عه لی ناس��راو به )شه ماڵ(، پێشمه رگه ی خانه نشینه به پله ی

عه قید.16. هاوڕێ ئه حمه د محه مه د ناسراو به )د.به پله ی خانه نشینه پێش��مه رگه ی هاوڕێ (،

عه مید.17. حه س��ه ن ئیبراهیم ئه حمه د ناس��راو به )حه س��ه ن ش��ێخ له نگ��ه ری (، ل��ه ڕۆژی 1990/4/2 ته س��لیم بوه وه ، پێش��مه رگه ی

خانه نشینه به پله ی نه قیب.18. ش��ه هاب ئه حمه د حه س��ه ن ناسراو به )ش��ه هاب خانه قینی(، ئێستا فه رمانبه ره

له گومركی گه رمیان.

پاش "ئه نفالی 3".. بڕیاری مانه وه و خۆڕاگری

عوسمان حاجی مه حمود

ڕاستكردنه وه ی هه ڵه * له به ش��ی یه كه مدا، لیستی ئه و 12 پێشمه رگه یه ی له گوندی مه سۆیی به رگه چ بڕی��اری مانه وه م��ان دا، ن��اوی جه مال ره شید س��اڵح )جه مال شێخ حه میدی( وه كو یه كێك له 12 پێش��مه رگه كه هاتوه . ئه م ناوه به هه ڵه نوسیومانه و له بری ئه و س��اڵح جه میل ساڵح )س��اڵح فه رته نه (

ی��ه ، كه یه كێك��ه له 12 پێش��مه رگه كه و له گه ڵمان مایه وه ، پاشان له لێبوردنه كه ی ته سلیم 1988/10/6-1988/9/6 ڕۆژی

بوه وه .جه مال ش��ێخ حه میدی له گه ڵ پۆلێك پێش��مه رگه له س��نوری مه ڵبه ندی سێ، له س��ه ره تای مانگ��ی 1988/9 هاتنه وه بۆ المان. پێشتر له ڕۆژی 1988/4/15دا له گ��ه ڵ هێزه ك��ه ی مه ڵبه ن��دی ی��ه ك

ڕۆیشتبون بۆ سنوری مه ڵبه ندی سێ.* له به ش��ی دوه مدا، ڕۆژی ش��ه هید بونی ئه ندازی��ار هه ڵكه وت به هه ڵه ڕۆژی ڕاس��تیه كه ی نوس��راوه ، 1998/10/11ڕۆژی 1988/10/11ه . ن��اوی ت��ه واوی : هه ڵك��ه وت ئه حمه د ئه می��ن، له دایكبوی س��اڵی 1960- س��لێمانییه و ئه ندازیاری

كاره با -به شی ئه لیكترۆنی بو.* له به ش��ی دوه م��دا، له باس��كردنی روخانی ئه ش��كه وتی داری خله دا له بری وشه ی كه ڵۆز، به هه ڵه نوسراوه كه وڵۆز،

)وشه ڕاسته كه كه ڵۆزه (.

شارباژێر � دێی پوشین1989/7/19 � رۆیشتن به ره و ئێران

راوه س��تاوه كان الی راس��ته وه : شه هید سه ید بابا، حه مه چه وری ، كامیل نوری ، شه هید مام ره ئوف، غائب له لین، سه ید جه عفه ر، جه مال مه ال ئۆمه ری ، حس��ام ش��ێخ عه لی ، شه هید فازل شێخانی ، حه سه ن ش��ێخ له نگه ری ، خوالێخۆشبو ئازاد قه ره لوسی ، ش��ه هید عه لی فه قێ مسته فایی ، شه هید سه ید

جه وهه ر، شه هید نادر جوامێردانیش��توه كان: د.هاوڕێ ، ش��ه هید هه ڵكه وت، بورهان زه رداوی ، شه هید مامۆستا یاسین، شێخ كه ریم چاوڕه ش، حه مه سیاسی ، شه هید یاسین بچكۆل، عادل پیره مه وه نی ، سهاد خانه قینی ، مه ال به كر، نه ناسراو، ماجد فه یلی ، شه ماڵ ، هوشیار عه بدولحه مید، نه ناسراو، مه ال سه عید، مه ریوان حاجی حسێن،

شه هید فازل شیره مه ڕی ، شه هید حه مه چاو جوان

ئه شكه وتێك له شاخی سه گرمه پشتی هه ردو دێی زه رده لیكاوو قه اڵی ته په گه ڕوس � به هاری 1990

له ڕاسته وه : كوردۆ قاسم، شه هید حه مه چاوجوان، شه هید یاسین ئه حمه د مسته فا، شه هید حه مه ئاخه ، مه حمود سه نگاوی

چه می قامیشه نزیكی ئاوه سپی مانگی 1989/7الی راسته وه : مه حمود سه نگاوی ، شه هید حه مه ڕه ش، عوسمان حاجی مه حمود

شه هید سه ید محه مه دسه رده می پارتیزانی پاش ئه نفاله كان

له و كاته دا ئێمه له ناوچه یه كی وه ك

گه رمیان، كه تا ڕاده یه كی زۆر

له هه واڵ و ئاڵوگۆڕ و پێداویستیه كانی ژیان

دابرابوین، هه موو هه وڵ و ته قه الیه كمان

بۆ به رده وامی خۆڕاگری و مانه وه بو

7 (481( سێشه ممه 2015/6/2 عێراق


بۆ یه كه مینجار فراكسیۆنه كوردییه كانی ناو په رله مانی عێراق به شێوه یه كی

ئاشكرا به سه ر چه ند به ره یه كدا دابه شبون، له سه ر بابه تێك كه

راسته وخۆ په یوه ندی به كورده وه نه بو، به وته ی به شێك له په رله مانتاره كانیش

ئه م دابه شبونه زیاتر ره نگدانه وه ی به رژه وه ندییه ئیقلیمیه كان بوه له وه ی

كوردستانی بێت، ئه ویش پرسی له كارالدانی پارێزگاری موسڵه .

رۆژی پێنجشه ممه ی رابردو، به ده نگی ئه سیل عێراق، په رله مانتارانی زۆرینه ی نوجه یفی ، پارێزگاری موسڵ كه هاوكات ئه ندامی لیستی موته حیدونی سوننه كانه و نوجه یف��ی جێگ��ری ئوس��امه ب��رای س��ه رۆك كۆماری عێراقه ، له پۆسته كه ی دورخرایه وه و به وهۆیه شه وه گرژی كه وته نێوان په رله مانتاران و دۆخه كه تا ئاستی پێكداهه ڵپڕژان و شه ڕه بۆكس رۆیشت.

فراكس��یۆنه كوردییه كه ش پێنج هه ر نه یانتوانی له م پرسه دا یه كگرتویی خۆیان بپارێزن و ناڕاسته وخۆ به سه ر سێ به ره دا په رله مانتارانیش خ��ودی دابه ش��بون، نایشارنه وه كه كاریگه ریی كارتێكردنه كانی توركیا و ئێران رۆڵی هه بوه له س��ه ر ئه م دابه ش��بونه ی فراكس��یۆنه كوردییه كان كه له ئێس��تادا خاوه ن��ی 66 كورس��ی په رله مانی��ن به كۆتاكانه وه له كۆی 328

كورسی ناو په رله مانی عێراق. ئاوێنه ، هه ریه ك زانیارییه كانی به پێی كوردس��تان و دیموكرات��ی له پارت��ی یه كگرت��وی ئیس��امی دژی له كارالدانی نوجه یف��ی ب��ون و یه كێتی نیش��تمانی و بزوتنه وه ی گۆڕانیش پش��تگیری الدانی ناوبراو بون و كۆمه ڵی ئیسامیش بێایه ن

ماوه ته وه . زانا رۆس��تایی ئه ندام��ی ئه نجومه نی نوێنه ران��ی عێ��راق له لیس��تی كۆمه ڵی

ئیسامی ئاماژه ی به وه كرد كه نوجه یفی باجی ئ��ه وه ی دا ك��ه نێوان��ی له گه ڵ هه رێمی كوردس��تان خۆشه ، به وپێیه ی "په یوه ن��دی له گه ڵ هێزی پێش��مه رگه و س��ه رۆكایه تی هه رێم و حكومه تی هه رێم باش ب��وه و ره تیكردوه ت��ه وه هێزه كانی حه ش��دی ش��ه عبی به ش��داریی بكه ن له رزگاركردنه وه ی موس��ڵ و پش��تگیری سیاس��ه ته كانی هه رێمی ك��ردوه و دژی

سیاسه ته كانی ناوه ند وه ستاوه ته وه "."كوتله راگه یاند، به ئاوێنه ی رۆستایی كوردییه كان پێشتر پرس و رامان له نێوان خۆمان��دا نه كرد بۆئ��ه وه ی چی بكه ین، بۆیه دو فراكس��یۆن ل��ه دژی بڕیاره كه وه ستانه وه و دو فراكسیۆنیش پشتگیریان

كردو یه كێكیشیان بێ الیه ن مایه وه ". خ��ودی چاودێ��ران و به بۆچون��ی دابه ش��بونه ی ئه م په رله مانتارانی��ش، فراكسیۆنه كوردییه كان له ژێر كاریگه ریی عێراقی ك��ه جه مس��ه ربه ندیه یه ئ��ه و دابه شكردوه به سه ر دو به ره ی دژبه یه كی نێوان ئێرانی ش��یعه مه زهه ب و توركیای س��وننه مه زه��ه ب، ل��ه و روداوه ی ناو كه ده رده كه وێت به رون��ی په رله مان��دا گ��ۆڕان و یه كێت��ی ، به ئ��اگا بوبێت یان نائاگا، كه وتونه ته به ره ی ئێران، پارتی و یه كگرتوش كه وتونه ته به ره ی توركیا.

فراكس��یۆنه هه ڵوێس��تی له ب��اره ی كوردییه كانه وه ، رۆستایی ده ڵێت، "ئه گه ر قوڵی بكه یته وه ، ئه وا دابه شبونی ملمانێ به تایبه ت له خۆده گرێ��ت هه رێمی��ه كان

له باره ی بۆچونی توركیا و ئێران". له كارالدانی نوجه یفی ، له كاتێكدابو كه ئیسامی ده وڵه تی چه كدارانی به رده وام ناس��راو به داعش له پارێ��زگای ئه نباری خۆرئاوای عێراق روه و به غدای پایته خت له پێش��ڕه ویدان. ئه مه ش جارێكی دیكه ناكۆكیه كانی نێوان ش��یعه و س��وننه ی

هێنده ی تر قوڵكرده وه . هاوكات عه بدولوه هاب عه لی ، ئه ندامی په رله مانی عێراق له فراكس��یۆنی پارتی

دیموكرات به ئاوێنه ی راگه یاند، "له س��ه ر ئه و بابه ته ، فراكسیۆنه كوردییه كان هه ر كه س��ه و بۆچونی خۆی هه بوه ، له هه مو

الیه نه كانیش پشتیوان و دژ هه بوه ". ئێران و كه نایشارێته وه عه بدولوه هاب توركیا هه ژمونیان به سه ر ئاراسته كردنی روداوه كان��ی عێراقدا هه ی��ه و به ئاوێنه ی راگه یاند، "هه ردو واڵته كه به پێی ئه وه ی كه دو واڵتی گه وره ن، كاریگه ریان هه یه له س��ه ر عێراق به اڵم به رێ��ژه ی جیاواز، بۆنمونه هی ئێران زیاتره له توركیا له سه ر ئاستی ره وشی سیاسی، بێگومان موسڵ سوننه نش��ینه و توركیاش رۆڵی هه یه ، بۆیه له په رله مان هه ندێك تۆمه تباركردن موسڵ پارێزگاری ده یانوت دروس��تبو، په یوه ن��دی زۆر باش��ی له گ��ه ڵ توركیا

هه یه ". هه روه ه��ا ش��وان داودی ، ئه ندام��ی په رله مانی عێراق له فراكسیۆنی یه كێتی ،

دابه شبونی فراكس��یۆنه كان له سه ر ئه و بابه ته رونده كاته وه و ده ڵێت، "فراكسیۆنی پارت��ی و یه كگرتو له گ��ه ڵ ئه وه بون ئه و بابه ت��ه ن��ه ڕوات، یه كێت��ی و گۆڕانیش ده نگیاندا بۆ رۆیش��تنی ، كۆمه ڵیش بێ الیه نبون، ئێمه پێشتر بڕیارمان دابو كه له په رله ماندا قس��ه ناكه ین، به اڵم له دژی

ده نگ ده ده ین".ش��وان داودی به ئاوێن��ه ی راگه یاند، "ئێم��ه وه ك یه كێتی تێبین��ی زۆرمان له س��ه ر ئه و پیاوه هه ی��ه و مافی ئێمه ی خواردوه له موس��ڵ، جێگ��ری پارێزگارو دو قائیمق��ام پش��كی ئێمه ب��و، به اڵم ئه و له گ��ه ڵ براده رانی پارتی دیموكراتی كوردس��تان رێكه وت و پشكه كه ی ئێمه ی ن��ه دا، بۆی��ه وه ك یه كێت��ی مافم��ان

به سه ریه وه هه بوه ". به وته ی داودی "به شێك له په رله مانتارانی پارتیش ده نگیان له به رژه وه ندی نوجه یفی

نه داوه ، به وپێی��ه ی پارتی به كۆتاكانه وه 28 كورس��ی هه ی��ه ، خۆده بێت 15یان

ده نگیان پێی دابێت".یه كێك له ئه ندامانی لیستی موته حیدون، هۆكاری له كارالدانی نوجه یفی ده گێڕێته وه بۆئ��ه وه ی كه ناوب��راو له الیه ن زۆرینه ی كه سایه تیه كانی ناو حكومه ته وه كه سێكی بێزراو بوه و ویستویانه ئۆباڵی شكست و كه وتنی موس��ڵ بۆ ژێرده س��تی داعش، بخه نه ئه س��تۆی ئه و، له كاتێكدا ئه وه ی به رپرس��یاری س��ه ره كی بو له و روداوه س��ه ركردایه تی س��وپا ب��و، هۆكارێكی دیكه ش په یوه ندی هه ب��وه به داواكاریی 23 ئه ندامی ئه نجومه نی پارێزگای موسڵ

كه داوای البردنیان كردوه . په رله مان��ی عێراق، بڕی��اره ی ئ��ه و پشتئه س��توره به یاس��ای ژم��اره 21ی پارێزگاكان كه ده س��ه اڵتی ئه وه ده داته ئه نجومه نی نوێنه ران بۆئه وه ی ده سه اڵت

له ه��ه ر پارێزگارێ��ك وه ربگرێت��ه وه كه سه رۆك وه زیران داوابكات.

بڕیاره ك��ه ، ده رچون��ی دواب��ه دوای نوجه یف��ی له راگه یه نراوێك��دا وتی ، "من شه ڕی پۆست ناكه م، وه ك پارێزگاریش ده مێنم��ه وه ت��ا ئه وكاته ی به ڕه س��می بڕیاره ك��ه م پێده گات، دواتر ده س��ه اڵت راده س��تی جێگ��ری یه كه م��ی خ��ۆم ده كه م. له پاش��ان، من وه ك سیاسییه ك ده بم��ه كارده ك��ه م و له پارێزگاك��ه دا رزگاركردنه وه ی پرۆس��ه ی شه ڕكه رێكی

موسڵ". ئه س��یل نوجه یفی ، ته مه ن 57 ساڵ، له دایكب��وه و موس��اوی له خێزانێك��ی له س��اڵی 2009ه وه تاكه وتن��ی ش��اری موسڵ پارێزگاری ش��اره كه بو، له رۆژی 28ی ئای��اری 2015 له الیه ن په رله مانی عێراق��ه وه و به زۆری ده نگی ش��یعه كان

له پۆسته كه ی دورخرایه وه .

سه ركه وتنه كانی ئه م دواییه ی داعش له رومادی و ته دمورو چونه لیبیا و س��ه ر به ره و په لهاویشتنی لوبنان و س��نوری خاكی ئه فغانس��تان و واڵتانی ئاس��یای ناوه ڕاس��ت و ئه نجامدان��ی زنجیره یه ك زه نگێك��ی له س��عودیه ، ته قین��ه وه مه ترس��یداری گه وره یه بۆ واش��نتۆن و

ئێران و كوردستانیش.دوای تێپه ڕینی چه ند مانگ به س��ه ر پێكهێنان��ی هاوپه یمان��ی ده وڵه تی دژ به داع��ش به س��ه ركردایه تی ئه مه ریكاو بۆردومانی رۆژانه ی فڕۆكه كانی واڵتانی هاوپه یمان، هێش��تا داعش گوڕ و تینی شه ڕكردن و هێرشكردنی له ده ستنه داوه ، له زۆربه ی ئه و ناوچه و واڵتانه ی بۆشایی ئه منیان هه یه ، جێپێی خۆی قایمكردوه ، ده س��تگرتنی ئه مدوایه ی داعش به سه ر رومادی و ته دموردا، به ر له هه رش��تێك به مانای شكس��تی دۆكترینی سه ربازی ئۆباما به رامبه ر به داعش دێت، كه پشت به هێرشی سنوردارو هاوكاری سه ربازی و ناردنی راوێ��ژكارو ره وانه كردنی چه ك و ته قه مه نی بۆ ئه و واڵتانه ده به س��تێت كه هه ڕه شه ی راس��ته وخۆی داعشیان هێزی ره وانه كردن��ی به بێ له س��ه ره ،

زه مینی .ئۆباما له دوا دیداریدا له گه ڵ گۆڤاری "ئه تانتی��ك"ی ئه مه ریكی راش��كاوانه رایگه یان��دوه كه "ئه مه ری��كا ناتوانێت كارێكی ل��ه وه زیاتر ئه نجامبدات كه تا ئێستا ئه نجامیداوه "، ئه و به گۆڤاره كه ی عێراقیه كان "ئه گ��ه ر ك��ه راگه یاندوه

خوازیاری ش��ه ڕكردن له سه ر واڵته كه ی خۆیان نه بن، ئ��ه وان با چاواڕوان نه بن ئێمه له بری ئه وان شه ڕیان بۆ بكه ین". ئۆباما به رامبه ر به س��وریاش هه مان هه ڵوێس��تی هه یه و نایه وێت له وه زیاتر خۆی له ش��ه ڕی ئه و واڵته وه بئاڵێنێت، بۆ ئۆباما "مه س��ه له ی ئه تۆمی ئێران" داع��ش ش��ه ڕی له ئه وله ویه تدای��ه و له عێراق و سوریا له پله ی دوه م و سێهه می

بایه خداندان.ئه م��ه له كاتێكدایه ك��ه فه رمانده ی هێزه كان��ی 2008ی 2007 و س��ااڵنی ئه مه ری��كا له عێراق "ژه ن��راڵ ئۆییرنۆ" فه ره نس��ی فی��گارۆی به رۆژنام��ه ی راگه یان��دوه ك��ه "توان��ای هێزه كانی داعش به ئه ندازه یه كه ده توانن ش��ه ڕی گ��ه وره و زۆر ق��ورس ئه نجامب��ده ن، له به رامبه ریش��دا سوپای عێراق توانای به رگری كردنی له و روبه رانه نییه كه تا

ئێستا به ده ستیه وه یه تی "."ژه نراڵ ئۆییرنۆ" ئاماژه به وه ده كات هه ڵه ی ئه مه ریكا ئه وه بو به باشی كوردو س��وننه ی پڕ چه ك نه ك��رد، بارزانی و س��ه ركرده كانی س��وننه كه به مدواییه چونه واشنتۆن سكااڵی ئه وه یان كردوه كه ئه و موش��ه ك و چه ك و ته قه مه نیه ی ئه مه ری��كا، له ڕێگه ی به غداوه بۆ ئه وان نێ��ردراوه ، گه یش��تنی دواخ��راوه یان ه��ه ر به ده س��تیان نه گه یش��توه . ئه و كوردو پێش��مه رگه ی "ته نه��ا ده ڵێت داعش شه ڕی ده توانن س��وننه كانیش یه كای��ی بكه نه وه و گره ویان له س��ه ر

ئاس��مانی ده كرێت و چونكه هێرش��ی ئه مه ریكا چاره نوسساز نییه بۆ یه كایی

كردنه وه ی شه ڕه كه ".س��ه ره ڕای ئ��ه وه ی ئه مه ریكا داعش مه ترس��یدارتر به ته ڵه زگه یه ك��ی له قاعیده ناوده بات، به اڵم به په له نییه له كۆتایپێهێنانیدا، چونكه باش ده زانێت ك��ه س��ه رچاوه ی ده س��ه اڵتی داعش ناڕه زایی 30 ملیۆن سوننه ی نیشته جێی نێوان موس��ڵ و دیمه ش��قه ، ئه مه جگه له وه ی كه داعش هێزێكه خۆی له س��ه ر جوگرافیای سیاسی س��ه لماندوه و ئه و روبه ره ی به ده س��تیه وه یه تی له سوریا و وه ك واڵتێك��ی له روب��ه ری عێ��راق،

به ریتانیا گه وره تره .مه كین" "جۆن ئه مه ریكی سیناتۆری نێوده وڵه تی كۆمه ڵگ��ه ی ئه مه ری��كاو ده رب��اره ی به رفراوانبون��ه وه ی نفوزی كرده وه ، هۆشدار له ئه فغانستان داعش ئه و وتی "بۆشایی ئه منی له كوێدا بێت،

داعش خۆی تێده خزێنێت".له ئیسام CIA پێش��وی سه رۆكی ئاب��اد نیگه رانی خ��ۆی به رامبه ر به وه ده ربڕی كه داعش كار ده كات بۆ ئه وه ی بنكه یه كی سه ره كی بكاته ئه فغانستان

كارو چاالكی خۆی .ئاس��یای موس��ڵمانی واڵتان��ی ئۆزبه كستان و تاجیكستان و ناوه ڕاست، كازاخس��تان و توركمانس��تان و ل��ه وه ی نیگه ران��ن قه ره غیزس��تان، رۆژ به رۆژ زیاتر مه ترس��ی داعش��یان لێنزیكده بێت��ه وه ، ته نان��ه ت به ش��ێك

له میدی��اكان ب��اس له هه ڵكردنی ئااڵی داعش له تاش��قه ندو بوخ��ارا ده كه ن، ده وڵه تی تاجیكس��تان رایگه یاندوه كه 400 كه سی هاواڵتی تاجیك چونه ته ناو ریزه كانی داعش، ئه مه جگه له وه ی كه كیلۆمه تر سنوری ئه فغانستان هه زاران هاوبه شی سه خت و پڕ له توله ڕێی باریكی ئۆزبه كس��تان و تاجیكس��تان و له گه ڵ توركمانس��تان هه ی��ه و كۆنتڕۆڵكردنی له الیه ن هێزی س��ه ربازی ئه و واڵتانه وه

گران و زه حمه ته .ه��اوكات له گه ڵ ئه م مه ترس��یانه دا، رایگه یان��د یه كگرت��وه كان نه ت��ه وه ك��ه له ناوه ڕاس��تی س��اڵی 2014ه وه ت��ا ناوه ڕاس��تی س��اڵی 2015 رێژه ی ئه وانه ی له واڵتانی ده ره وه چونه ته ناو

داعش��ه وه 71% زیادی كردوه . نه ته وه یه كگرتوه كان ده ڵێت "ئێستا زیاتر له 25 هه زار ش��ه ڕكه ری ده ره كی كه هاواڵتی زیاتر له 100 واڵتن شانبه ش��انی داعش خه الفه تی زیندوكردن��ه وه ی له پێن��او

ئیسامیدا ده جه نگن".له به رامبه ر داعشدا كه به پله ی یه كه م ش��یعه ی كردوه ت��ه ئامان��ج، كۆماری ئیسامی ئێران خه ون به زیندوكردنه وه ی ئیمپراتۆریه ت��ه وه ده بینێت كه پش��ت به هه ڵس��انه وه ی شیعه كان ده به ستێت، ئه وه ی مه ترسی گه وره ی بۆ به دیهێنانی ئه م خه ونه ی ئێرانی دروستكردوه ، كارو چاالكی داعش��ه ، هه ربۆیه ئێران هه مو هه وڵێكی له پێناو دورخس��تنه وه ی ئه م خس��توه ته له س��نوره كانی مه ترسیه

ل��ه م چوارچێوه یه ش��دا چه ند گ��ه ڕ، رۆژێ��ك له مه وب��ه ر دانیش��تن له نێوان كاربه ده س��تانی س��وپای پاس��داران و بزوتنه وه ی تاڵیبان ئه نجامدراوه ، ئێران نیگه رانی ئه وه ن كه الوازبونی تاڵیبان و ئه فغانس��تان، ناوه ن��دی ده وڵه ت��ی توندڕه وت��ر هێ��زی ده س��ه اڵتداریی له تاڵیبانی لێبكه وێته وه ، ئه فغانس��تان 950 كیلۆمه تر سنوری هاوبه شی له گه ڵ ئێران هه یه ، په لهاویشتنی داعش به ره و ئه فغانستان و جێ لێژكردنی به هێزه كانی تاڵیب��ان جێی نیگه رانی��ه ، گه ر داعش له ئه فغانس��تاندا جێ پێ��ی قایم بكات س��نوره كانیانه وه دیوی له هه ردو ئه وا روبه روی رۆژئاواش��ه وه ، له رۆژهه اڵت و

گرفت و كێشه ی گه وره ده بێته وه .

داعشزه نگی مه ترسییه كی گه وره تر

پرۆفایل

ئه سیل نوجه یفی ، یه كێتی و گۆڕانی خسته به ره یه ك و پارتی و یه كگرتوش له به ره یه كی تر

ئه گه ر هه ڵوێستی فراكسیۆنه كوردییه كان

قوڵ بكه یته وه ئه وا دابه شبونی

ملمانێ هه رێمیه كان له خۆده گرێت به تایبه ت

له باره ی بۆچونی توركیا و ئێران

ئه سیل نوجه یفی له کاتی هه اڵتنی له موسڵ

ئه فغانستان

ئابوری(481( سێشه ممه 2015/6/2 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: شیروان

قه یرانی دارایی هه رێمی كوردستان گه یشتوه ته دوا ئاستی و به مه ش

له دۆخی كاره سات نزیكده بێته وه ، وه ك ئه وه ی شاره زایه كی بواری كارگێڕی باسی ده كات، سه باره ت به نه وتیش

ده ڵێت، ناتوانیت چاره نوسی میله تێك ببه ستیت به ته نها كااڵیه كه وه كه

له ژینگه ی ئابوریدا له به رده م ئه گه ری به رزبونه وه و دابه زیندایه .

ئه گه رچی ناوبه ناو باس له وه ده كرێت كه قه یرانی دارایی هه رێم له گه ڵ زیادبونی روه و نه وت هه ن��ارده ی به رهه مهێنان و شاره زایه كی به اڵم چاره س��ه رده ڕوات، بواره ك��ه بۆچونێكی پێچه وانه ی هه یه و ئه و رێگاچارانه ش سه باره ت به قه یرانه كه به نازانس��تی لێوه ده كرێ��ت باس��ی

ناوده بات.شاره زای كارگێڕی و مامۆستای زانكۆ، ئاسۆ حه مه س��اڵح به ئاوێنه ی راگه یاند، كێش��ه یه كی هه رێم دارای��ی گرفت��ی ئاڵ��ۆز و فره ره هه نده كه درێژم��ه ودا و له مامه ڵ��ه ی هه ڵ��ه ی چه ندین س��اڵ حكومڕان��ی هه رێمه وه س��ه ریهه ڵداوه ، بۆیه ئه گه رحكومه ت بانگه ش��ه ی ئه وه ب��كات ك��ه له ماوه یه كی كورت��دا یان له ماوه یه ك��ی مام ناوه ن��ددا ده توانێت چاره سه ری بكات، من به بانگه شه یه كی

ده زانم كه له شوێنی خۆیدا نیه .وتیش��ی ، له چه ن��د س��اڵی رابردودا حكومه ت ب��ۆ دابینكردن��ی خه رجییه گش��تیه كانی به ته واوی پشتی به ستبو به داهات��ی نه وت و ئ��ه و بودجه یه ی كه له به غ��داوه ده ه��ات، ه��ه ر واڵتێكیش ئه گه ر پش��ت ببه س��تێت به یه ك جۆر داه��ات، به تایبه تی داهاتی فرۆش��تنی م��ادده ی خامی وه ك ن��ه وت و ئاڵتون و هاوشێوه كانیان، ئابورییه كه ی له به رده م ده یان مه ترسیدایه ، بۆیه ئێستا حكومه تی هه رێم توشی قه یرانێكی دارایی بوه كه

له كۆتا ئاستی قه یرانه كه دایه .ئه و مامۆستایه ی زانكۆ رونیشیكرده وه ، له روی زانستییه وه پێنج ئاستمان هه یه بۆ قه یران، ئه و قه یرانی داراییه ی ئێستای هه رێم له ئاس��تی پێنجه مدایه ، به مه ش دۆخی ئابوری هه رێم له قه یرانه وه به ره و

لێواری كاره سات نزیكده بێته وه .س��ه باره ت ب��ه و چاره س��ه رییانه ش ك��ه ده وترێ��ت له الی��ه ن حكومه ته وه گیراوه ته به ر وتی ، "هیچیان چاره سه ری ریشه یی و زانستی نین، به ڵكو هه مویان چاره سه ری روكه شن و جۆرێكن له پینه و ب��ۆ نمونه په ڕۆكردن". ئاماژه ش��یدا، له جیات��ی ئ��ه وه ی حكومه ت س��ه دان هه زار فه رمانبه ری وه همی نه هێڵێت كه موچه یه كی زۆر وه رده گرن و برێكی زۆر له خه رجی گشتی ده به ن، به رزكردنه وه ی موچه ی فه رمانبه ر ده وه ستێنن و دوایش ه��ه ر خۆیان پ��اش هه فته ی��ه ك لێی په شیمان ده بنه وه كه ئه مه ش الوازییه له پرۆسه ی بڕیاردانی كارگێڕی و هونه ری

له ناو ئه نجومه نی وه زیران.كارگێڕیی��ه ش��اره زای ئ��ه و وتیش��ی "حكوم��ه ت ژورێكی��ان ب��ۆ به ڕێوه بردنی قه یرانه ك��ه نی��ه ، له وه ش ده چێت هه ر نه ش��زانن مان��ای چییه ، چونكه له جیاتی ئه م هه نگاوه الوه كییانه ده یان رێگه چاره ی تر هه یه كه ده كرێت

كێشه كه ی پێ چاره سه ربكرێت".كێش��ه كانی به دیارترین س��ه باره ت به رده م ئابوری هه رێم مامۆس��تا ئاسۆ حه مه س��اڵح وت��ی ، یه كه می��ان بونی ژماره یه كی زۆره له فه رمانبه ری وه همی و خانه نش��ینی وه همی كه ژماره یان زیاد له 100 هه زار كه سه به موچه یه كی زۆر، كه بوه ته خه رجی جێگیرله سه ر بودجه و مانگانه و س��ااڵنه دوباره ده بێته وه و هیچ له په ره پێدانی نی��ه به شدارییه كیش��ی بنه ماكانی به رهه مهێنان و خزمه تگوزاری له هه رێم��ی كوردس��تان، به ڵكو ته نها

جۆرێكه له به رخۆری . وتیش��ی ، ه��ه ردو كێش��ه ی دوه م و

سێیه میش بریتین له خراپی به ڕێوه بردنی م��اڵ و دارایی گش��تی و خراپی مۆدێلی كوردستاندا. له هه رێمی حوكمڕانیكردن ده رباره ی ئه مه ی دواییان رونیكرده وه ، "سااڵنه پاره یه كی زۆر له بودجه ی هه رێم ده بڕدرێ��ت بۆ حكوم��ه ت و په رله مانی عێراقی فی��دراڵ و دواتریش حكومه ت و په رله مانی هه رێم و پاشانیش ئه نجومه نی پارێزگاكان و ئه نجومه نی شاره وانییه كان. له كاتێكدا ئه م شێوازی حوكمڕانیكردنه له هیچ ش��وێنێكی دواكه وتوی دونیاشدا نی��ه ، چونكه یان ده بێ��ت ئه نجومه نی ش��اره وانیت هه بێ��ت، ی��ان ده بێ��ت ئه نجومه ن��ی پارێ��زگات هه بێ��ت، یان ئه بێ��ت هه رێمت هه بێت، ئێس��تا ئێمه هه رسێكیششیان هه یه و هه ر سێكیمان بونه ته بارگرانیه كی گه وره به سه ر ماڵ و

دارایی گشتیه وه ".به ب��ڕوای ئ��ه و مامۆس��تایه ی زانكۆ یه كێك��ی ت��ر له سیاس��ه ته هه ڵه كانی سیاس��ه تی هه رێ��م حكومه ت��ی وتی ، خزمه تگوزارییه و پشتیوانیكردنی "ب��ۆ نمونه له سیاس��ه تی پش��تیوانی كاره بادا س��ااڵنه نزیك��ه ی پێنج ملیار دۆالر خه رجده كرێ��ت، به اڵم به نرخێكی هه ر هاواڵتی ، ده فرۆش��رێته ه��ه رزان ش��تێكیش نرخی هه رزان بێت و نرخی راسته قینه ی خۆی نه بو خه ڵك له به های

نازانێت و خراپ به كاریده هێنێت".

وه به رهێنان��ی له ئاس��تی الوازی ده ره ك��ی و راكێش��انیان ب��ۆ هه رێ��م یه كێكی ت��ره له هۆكاری دۆخی ئابوری دژواری هه رێ��م ده رباره ی ئه و الیه نه ش مامۆس��تا ئاس��ۆ وت��ی ، نه مانتوانیوه هان��ی وه به رهێنان بده ین و س��ه رمایه و ده ره وه ته كنه لۆجی��ای ش��اره زایی و بهێنین، چونكه دادگایه كی سه ربه خۆمان نی��ه ، چونكه رێكخراوه كان��ی كۆمه ڵی مه ده نی زۆر الوازن، هه روه ها تاراده یه ك میدیاش الوازه ، ئه كادیمیه كانیش الوازن به هۆی ئه وه ی ئازادییان نیه . كه س��انی ئه كادیمی ناتوانن باس له زۆر له دیارده و دادگا، له ترس��ی بك��ه ن كێش��ه كان له ترسی ده ستوه ردانی حیزبه كان له ناو زانكۆكان، میدیاكانی��ش ناتوانن هه مو ش��تێك باڵوبكه نه وه ، چونك��ه ره نگه دواتر له دادگاكان ش��كاتیان لێبكرێت و ی��ان ل��ه روی ئابوریی��ه وه بكه ونه ژێر

فشار و گه مارۆی ئابوری .وتیش��ی ، یه كێكی تر له و هۆكارانه ی وه به رهێن��ان هان��ی نه مانتوانی��وه بده ین، ئه وه یه كه سیس��تمێكی بانكی پێشكه وتومان نیه ، دیوانێكی چاودێری دارایی الوازمان هه ی��ه ، ماوه یه كی زۆر دادگای كارگێری بونی نه بو، واته كاری

دامه زراوه یی له م واڵته الوازه .هه ر كاتێك باس له ره وش��ی خراپی ئابوری بكرێ��ت، موچه ی فه رمانبه رانی

كه رت��ی حكوم��ی دێته به رب��اس ك��ه له چه ندی��ن روه وه گرفت��ی گ��ه وره ی سیس��تمی وتی ، ئه و تیابه دیده كرێت، له عێراق و هه رێمی كوردس��تاندا موچه سیس��تمێكی زۆر الواز و هه ڵ��ه و پ��ڕ نادادپه روه رییه ، بۆ نمونه ره نگه ده یان هه زار كه س هه بێت ك��ه به موچه یه كی زۆر ب��ه رز له حكومه تدا ئی��ش بكه ن، به اڵم له بازاڕی كاردا نه توانن 10%ی ئه و موچه ی��ه په یدابكه نكه ئه مه ش جۆرێكه

له به هه ده ردانی سامانی گشتی .ده رباره ی كه رتی نه وتیش مامۆس��تا هه ڵه یه كی هه رچه نده رایگه یاند، ئاسۆ زۆر گه وره ی��ه گه ر پش��ت ببه س��تیت به یه ك جۆر له داهات، یه ك جۆر له كااڵ، كه ئ��ه و كااڵی��ه له ژینگ��ه ی ئابوریدا به رزبون��ه وه ی ئه گ��ه ری له ب��ه رده م خواست و خس��تنه ڕوو چه ندین هۆكاری تردایه و به هۆیه وه ناتوانیت چاره نوسی به ڵكو پێ��وه ی ، ببه س��تیت میله تێك ده بێت هه وڵبدرێت له س��ه ر ئاس��تێك هاوسه نگی ئابوری دروستبكرێت، به اڵم پیشه س��ازی ن��ه وت له هه رێم هه رچه ند له س��ه ره تاوه ش��ه فافیه تی تیانه ب��و، هه روه ه��ا گومان��ی زۆری له س��ه ربو، له چه ن��د روی تریش��ه وه كه موك��وڕی تیایه بۆ نمونه پشت به وه به ستراوه كه نه وتی خام بنێردرێته ده ره وه له كاتێكدا هه ندێ جار له ناوخۆدا كێشه ی به نزین و

كێشه ی نه وت سه رهه ڵده دات.ده رب��اره ی گرفته كان��ی ت��ری ئه و كه رت��ه ش وت��ی ، به رهه مه كانی نه وت له روی چلۆنایه تیه وه باش نین، چونكه پێش��كه وتوو پااڵوگ��ه ی نه توان��راوه له رێی��ه وه دروس��تبكرێت و مۆدێ��رن گونجاوو به نرخی نه وتییه كان به رهه مه پێكهات��ه ی گونج��او له كات و ش��وێنی گونجاودا بگه یه نرێته ده س��ت هاواڵتی ، له جیاتی ئه وه ته نها بیر له وه كراوه ته وه ك��ه چ��ۆن نه وت��ی خاوده ربهێنرێت و به ته نكه ر دابه ش��بكرێت یان به ته نكه ر

ببرێته ده ره وه ی واڵت.به ریتانیه كان له س��اڵی 1927 كاتێك نه وتیان له كه ركوك دۆزییه وه راسته وخۆ هێڵێك��ی نه وتیان ب��ۆ ناوچه ی حه یفا له فه له س��تین راكێشا، به اڵم حكومه تی چه ندین ئ��ه وه ی س��ه ره ڕای هه رێ��م س��اڵه ن��ه وت به تانكه ر ب��ه ره و ئێران له وه بی��ری تائێس��تا هه نارده ده كات به ره و ن��ه وت هێڵێكی نه كردوه ت��ه وه ئه و واڵته رابكێش��ێت، ل��ه و باره یه وه ئاسۆ حه مه س��اڵح وتی ، ئه م هه نگاوه زۆر نائابورییانه ی��ه ك��ه تێچویه ك��ی زۆر و مه ترس��ی و گرفتێكی زۆری هه یه و ل��ه روی ئابوریش��ه وه س��ودی نی��ه ، چونكه داهاتێكی زۆر له گواس��تنه وه یدا

خه رجده كرێت.یه كێكی تر له سوده كانی نه وت به رهه مه جۆراوجۆره كانیه تی كه ده توانرێت 400 ئاسۆ مامۆستا لێدروستبكرێت، ماده ی پیشه سازی به گه ڕخستنی له رێی وتی ، نه وت ده توانرێت ته كنه لۆجیای واڵتانی تر په لكێش��بكرێت و به هۆی��ه وه نه وتی واڵته كه به خه س��ار نادرێ��ت و له هه مان كاتیش��دا ده توانرێ��ت ده س��تی كاری خۆماڵی��ش بخه یته كار. ك��ه له رێیه وه بێكاری راسته قینه و بێكاری روپۆشكراو له فه رمانگه كاندا جارێكی تر بخه یته وه كار و هه روه ها جۆرێك له ئاسایش��ی وزه بۆ واڵته كه ت دابینبكه یت، به اڵم هه وڵێكی

وا له هه رێم به دیناكرێت.

شاره‌زایه‌ك:‌دۆخی‌‌ئابوری‌‌هه‌رێم‌له‌لێواری‌‌كاره‌ساتدایه‌

ئا: شیروان شه ریف

حكومه تی هه رێم پرۆژه یاسایه ك بۆ راكێشانی قه رز له بانكه كانی ده ره وه ئاراسته ی په رله مان ده كات، به اڵم

هه ندێك له په رله مانتاران ده ڵێن قه رزكردن ئاینده ی هه رێم ده خاته

به رده م مه ترسییه وه به هۆی ئه گه ری نه توانینی دانه وه ی و كه ڵه كه بونی

پاره كه ، پشتیوانانی ئه و هه نگاوه ش ده ڵێن، ئه زمونێكی نوێیه و پشتیوانی

سیاسی بۆ هه رێم ده هێنێته دی .

په رله مانی ئه مڕۆ سێش��ه ممه بڕیاره پرۆژه یاسای له سه ر گفتوگۆ كوردستان راكێشانی مایه )قه رز( بخاته به رنامه ی دانیش��تنه كه یه وه ك��ه مه به س��ت لێی كردنه وه ی ده ستی حكومه ته له راكێشانی قه رز له بانكی واڵتانی جیهان به مه به ستی

ئه نجامدانی پرۆژه ی وه به رهێنان.به اڵم به ر له خوێندنه وه و گفتوگۆكردنی ، ناوه ڕۆكه كه ی بوه مایه ی دابه شبونی رای

په رله مانتاران له نێوان دژ و پشتیوان.ئه ندام��ی لیژنه ی دارای��ی و كاروباری په رله مان��ی وه به رهێنان��ی ئاب��وری و كوردستان، شێركۆ جه وده ت به ئاوێنه ی راگه یان��د، ب��ۆ وه رگرتنی ق��ه رز چه ند بنه مایه كی زانس��تی هه ی��ه كه ده بێت بێنه دی ، یه كێك له وانه توانای دانه وه ی قه رزه ، یه كێكی تر ئاس��تی سه ركه وتنه ئ��ه و پ��رۆژه كان، له جێبه جێكردن��ی پاره ی��ه ك��ه وه رده گیرێ��ت ده بێت بۆ پرۆژه بێ��ت، پرس��یاره كه ئه وه یه ئایا ئێم��ه س��ه ركه وتوین له جێبه جێكردنی س��ه ركه وتوبین تاوه كو پرۆژه كانم��ان له جێبه جێكردن��ی ئ��ه و پرۆژان��ه ی كه

پاره كه ی به قه رز وه رگیراوه ؟وتیشی ، خاڵێكی ترئه وه یه سیستمێكی دارای��ی و بانكی وامان نی��ه كه بتوانێت ئی��داره ی س��ه ركه وتو به ش��ێوازێكی پرۆژه كان بكات و له ده رئه نجامدا س��لفه و مس��ته حه قاته كان دوانه كه وێت و بتوانین

پ��رۆژه ی س��ه ركه وتو جێبه جێ بكه ین، له كاتێكدا داتاكان پێم��ان ده ڵێن ئێمه له جێبه جێكردنی پرۆژه له روی داراییه وه ل��ه روی كارگێ��ری و مه یدانی بێت یان نه مانتوانیوه به پێی پێویس��ت له زۆرێك له پارێزگاكان��دا س��ه ركه وین، چونك��ه پارێزگا هه بوه 50%ی بودجه ی س��اڵی 2013ی گێڕاوه ت��ه وه له به رئ��ه وه ی له و

ساڵه دا پێی جێبه جێنه كراوه .س��ه باره ت به وه به رهێنانیش ش��ێركۆ جه وده ت وتی ، به هۆی ش��ه ڕی داعش و چه ندین بیرۆكراس��یه ت و زۆری به هۆی ئیداره ی له سیس��تم و ت��ر كه موكورتی ناتوانی��ن له هه رێ��م، وه به رهێنان��دا وه به رهێنان��ی ژینگه یه ك��ی بڵێی��ن ته واو س��ه ركه وتو هه یه ب��ۆ ئه وه ی كه پ��ڕۆژه كان له رێ��ی وه به رهێنانه وه پاره په یدابكه ن��ه وه و س��ه رئه نجام بتوانی��ن

قه رزه كان بده ینه وه .ئ��ه و په رله مانت��اره پێیوایه له جیاتی قه رزك��ردن ئه لته رناتیڤی ت��ر هه یه كه حكوم��ه ت ده توانێت په ی��ڕه وی بكات و به ده ستبهێنێت و وتی ، پاره سه رئه نجام له جیاتی ئ��ه وه ی قه رز بكه ین ده توانین له گ��ه ڵ كۆمپانی��اكان رێكبكه وی��ن كه پرۆژه مان بۆ جێبه جێبكه ن و به قیس��ت و بیانده ینه وه ، درێژخای��ه ن ماوه یه ك��ی ده توانین ئه و كه موكورتیانه ی له سیستمی دارایدا هه یه چاره س��ه ربكه ین، بۆ نمونه ئه و پاره زۆره ی بۆ دابینكردنی گازوایل بۆ وێستگه كانی كاره با خه رجده كرێت كه س��ااڵنه نزیكه ی 3 ب��ۆ 4 ملیار دۆالره كه مبكه ین��ه وه له رێ��ی به رهه مهێنان��ی كاره با به غازی سروش��تی كه به هۆیه وه ئ��ه و ملیاره ه��ا دۆالره بگه ڕێت��ه وه بۆ

بودجه ی هه رێم.ئه و ئه ندامه ی په رله مانی كوردس��تان ره تیشیده كاته وه هه رێم له روی سیاسیه وه له ده ره وه وه ربگرێت و له قه زركردن سود سیاس��یه وه ل��ه روی "ئای��ا ده ڵێ��ت زیاتره ئ��ازادی قه رزاربێت حكومه تێك یان حكومه تێك كه سه ربه خۆیی ئابوری

هه بێت و پشت به خۆی ببه ستێت".ب��ه اڵم بڕی��ارده ری لیژن��ه ی دارایی هیڤ��ا حاجی كوردس��تان، په رله مانی میرخان رایه ك��ی پێچه وانه ی هه یه و له و مه به ست راگه یاند، به ئاوێنه ی باره یه وه له پێشكه ش��كردنی ئه و پرۆژه یه له الیه ن حكومه تی هه رێمی كوردستانه وه ئه وه یه داهات دیك��ه ی س��ه رچاوه یه كی ك��ه

په یدابكات.وتیش��ی ، "حكومه تی هه رێم ده یه وێت یاس��ایه كی هه بێت كه پشتیوانی بكات و ناوی حكومه تی هه رێم به رێته ناو لیستی جیهانی له وه رگرتن��ی قه رز كه ئه مه ش له روی سیاس��یه وه ده بێته پاڵپش��تی و زیاتر پش��تگیری هه رێمی كوردس��تان و

خاڵێك��ی زۆر ئیجابی��ش ده بێ��ت ب��ۆ سه ربه خۆیی".

ئ��ه و په رله مانتاره به رگ��ری له پرۆژه یاس��اكه ش كردو وتی ، من وه كو یاسای فرۆشتنی نه وت و غاز ده یبینم كه "چه ند گرن��گ ب��و" و له رێی��ه وه كۆمپانیاكان هاتنه ن��او هه رێم و ئه و ده وڵه تانه ش كه كردوه له هه رێم روی��ان كۆمپانیاكانیان پاڵپشتی ئێمه ده بن. بۆیه ئه و پرۆژه یه ش ئه گ��ه ر وه ك ئ��ه و س��وده كه ی له روی

سیاسیه وه زیاتر نه بێت كه مترنیه .له ناوخۆدا سوده كانیش��ی ده رباره ی وت��ی ، ئه گ��ه ر حكومه ت ب��ۆ هه ندێك كورتخای��ه ن وه به رهێنان��ی پ��رۆژه ی به كاریبهێنێ��ت كه بتوانێ��ت به زوترین كات قه رزه كه ی خۆی بداته وه ، له هه مان كاتدا كه نه وتمان هه یه و ده توانین نه وت بفرۆش��ین و قه رزه كه بده ینه وه ئه نجامی

گه وره ی لێده كه وێته وه . ب��ه اڵم ئ��ه و په رله مانتاره مه ترس��ی نه ش��ارده وه و س��لبییه كانیش له الیه نه وت��ی ، ل��ه روی دان��ه وه ی قه رزه كه وه ، ك��ه ئایا حكوم��ه ت هه تا چ ئاس��تێك ده توانێت س��ود له ئه زمونی ده وڵه تانی دیكه وه ربگرێ��ت كه قه رزیان وه رگرتوه وه ك ده وڵه تی كۆریای باشور كه له رێی قه رزه وه توانی به ره و پێش��ه وه بچێت، به زیره كانه حكوم��ه ت ئه گ��ه ر بۆی��ه مامه ڵ��ه ی له گه ڵ بكات ئه وه باش��ترین یاس��ا ده بێت ك��ه ئێم��ه له په رله مانی

كوردستان تێیده په ڕێنین.هیڤا حاجی میرخان وتیشی ، حكومه تی هه رێمیش كه له راب��ردو ئه زمونی زۆری هه ب��و، بۆ خ��ۆی گه یش��توه ته ئه وه ی كه هه ڵه كانی راب��ردو دوباره ناكاته وه ، به ڵك��و هه وڵ ده دات له رێ��ی راوێژكار و كه سانی شاره زا رێگای باشتر و ئه زمونی ن��وێ به كاربهێنێت چونك��ه وه ك ئه و وت��ی هه ر حكومه تێك ده یه وێت تا كۆتا له ده س��ه اڵتدا بمێنێت، بۆ گه یشتنه ئه و مه به س��ته ش هه وڵده دات رای گش��تی

له خۆی رازیبكات.

پڕۆژه‌كه‌ی‌‌حكومه‌ت‌بۆ‌قه‌رز‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌كات‌به‌دو‌به‌شه‌وه‌

سااڵنه پاره یه كی زۆر له بودجه ی هه رێم ده بڕدرێت بۆ حكومه ت و په رله مانی عێراقی فیدراڵ و دواتریش حكومه ت و په رله مانی هه رێم و

پاشانیش ئه نجومه نی پارێزگاكان و ئه نجومه نی شاره وانییه كان

به هۆی شه ڕی داعش و به هۆی

زۆری بیرۆكراسیه ت و چه ندین

كه موكورتی تر له سیستم و ئیداره ی

وه به رهێناندا له هه رێم، ناتوانین بڵێین ژینگه یه كی وه به رهێنانی ته واو

سه ركه وتو هه یه

9 (481( سێشه ممه 2015/6/2 کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: ئاوێنه

ئێزیدیه كان په له یانه تا رۆژێك زوتر ئه و دۆزه خه به جێبهێڵن كه ناوی

عێراقه ، ئه وان له هه ر كوێی كوردستان بن یه ك شت كه بیری لێبكه نه وه

رۆشتن و به جێهێشتنی واڵته .

ش��ه نگال گه نجێك��ی ته م��ه ن 17 ساڵه ، له تاقیكردنه وه ی كۆتایی وه رزی دوه م��ی خوێندنی ئه مس��اڵی 2015دا به ش��داری نه كرد، له به رئه وه ی ماوه ی چه ن��د مانگێكه باوك��ی وه ك په نابه ر روی كردوه ت��ه ئه ڵمانی��او هه واڵی بۆ ن��اردون كه مانگی داهات��و، هه مویان له كوردس��تانه وه ده بات بۆ ئه و واڵته ی

ئه وروپا.ئێزیدیه و خێزانه كه یان كه شه نگال، ئینتیمای به ه��ۆی س��اڵێكه چه ن��د سیاس��ی باوكی و ئیش وكاری حیزبی و حكومییه وه له س��لێمانی ده ژین، وه ك ئێزیدی��ه ك هیوا و متمان��ه ی به مانه وه له عێراق و له كوردستانیشدا نه ماوه ، ئه و

وتی "رۆیشتن بۆ ئێزیدیه كان باشترین و شیاوترین چاره سه ره ".

بۆچونه ی بیركردن��ه وه و ئه م جۆره زۆرب��ه ی بیركردن��ه وه ی ش��ه نگال، هه ره زۆری ئێزیدیه كانی نیش��ته جێی كوردستانه ، رۆژ نییه ئه وان كوردستان به ره و توركیاو له وێشه وه به ره و ئه وروپا

به جێنه هێڵن.به هزاد فه رحان، به رپرسی سه نته ری به رخ��ودان ئاماژه ب��ه وه ده كات كه ئێزیدی��ه كان له كۆچێكی به رده وامدان، ك��ێ ده رفه ت��ی چون��ه ده ره وه ی بۆ بڕه خس��ێت ده ڕوات، ئ��ه و به ئاوێنه ی متمانه یان "ئێزیدی��ه كان كه راگه یاند به هیچ ش��تێك نه م��اوه ئه م��ڕۆ یان س��به ی بیانپارێزێت له ده س��ت گروپه ل��ه وه ده كه نه وه بیر تون��دڕه وه كان، ئه گه ر داعش��یش نه مێنێ هێزێكی تر

دێت و نایه ڵن لێره دانیشن".به ه��زاد ب��اس ل��ه وه ده كات ك��ه هه مو ئێزیدیه ك دوای ئه و كاره س��اته گه وره ی��ه ی به س��ه ریانهات، له خ��ۆی

ده پرسێت كه "چی بكه م لێره ؟".

په الم��ار "هێ��رش و وت��ی ئ��ه و دراین، س��ه ریانبڕین، مه زارو ش��وێنه ژن و ك��ران، كاول پیرۆزه كانم��ان منداڵمان وه ك كۆیله بران و فرۆشران، ته نه��ا له به رئه وه ی ئێزیدی بوین، ئیتر

چۆن دڵمان به م واڵته خۆش بێت؟!"وتیش��ی "ن��ه ك ه��ه ر ئێزیدیه كانی ناوچه كانی له هه مو به ڵكو ش��ه نگال، تریشه وه ده ڕۆن، ئێزیدی له هه ر كوێی كوردستان بێت بیر له رۆشتن ده كاته وه و

زۆربه یان به ره و ئه ڵمان ده ڕۆن".گه وره ترین ئه ڵمانی��ا پێی��ه ی به و ره وه ندی كوردی ئێزیدیی له خۆده گرێت له ئه وروپادا، زۆرب��ه ی ئه و ئێزیدیانه ی به درێژایی س��ااڵنی راب��ردو له باكورو باشوری كوردس��تان و واڵتانی یه كێتی رویانكردوه ته جاران��ه وه س��ۆڤیه تی ئه وروپا، له ئه ڵمانیا كۆبونه ته وه و ئێستا كه س��ایه تیه نیش��ته جێبونی شوێنی

دیاره كانیان و میری ئێزیدیانیشه . به ه��زاد كه خه ریك��ی ئاماده كردنی فیلم��ی دۆكۆمێنتاریی��ه ، ئاماژه به وه ده كات گوندێك��ی ئێزی��دی به ن��اوی

"ره خیتاكا"، كه ژماره ی دانیشتوانه كه ی 100 كه س بون، هه ر هه مویان به قاچاخ رۆشتون، به جێهێشتوه و كوردستانیان ناوبراو وتی "ئه و 100 كه س��ه ملیۆنێك یه ك��ی به قاچخچ��ی ، دا دۆالری��ان ده فته رێ��ك دۆالر، قاچاغچی به وه جبه

هه مویانی برد".ئێزیدیه كان په له یانه تا رۆژێك زوتر ئ��ه و دۆزه خ��ه به جێبهێڵن ك��ه ناوی عێراقه ، رۆژانه ئه وان خانوو ئوتومبێل و هه مو كه لوپه ل و شتێكی به نرخی خۆیان ده فرۆشن و به فه رمی و به قاچاخ ده ڕۆن.

به ڕێوه به ری گشتی كاروباری ئێزیدیان له وه زاره تی ئه وقافی حكومه تی هه رێمی به ئاوێنه ی بوزانی كوردستان، خه یری ئێزیدیه كان كۆچكردن��ی كه راگه یاند بوه به دیارده و حاڵ��ه ت نییه ، چونكه ژماره ی ئه وانه ی كوردستان به جێده ڵن زۆره و ب��ه رده وام خه ڵك��ی ئێزی��دی له كۆچكردن��دان، ئ��ه و وت��ی "هاتنی داعش متمانه و هیوای خه ڵكی ئێزیدی به مان��ه وه له م واڵته دا یه كس��ان كرد

به سفر".

وتیش��ی "ئه گه ر دۆخه كه وا بڕوات، به ڕاس��تی دیارده یه كی مه ترس��یداره ، له مه ترس��یدایه و ئێزی��دی بون��ی كوردس��تان و عێراق به ت��اڵ ده بنه وه

له ئێزیدی ".ئه و ئاماژه به كۆمه ڵێك فاكته ر ده كات كه هانده رن بۆ ئه وه ی ئێزیدیه كان بڕۆن: له به شێك له واڵتانی ئه وروپا به ئاسانی وه رده گیرێ��ن، له ڕوی ئابوریه وه دۆخی هه رێم و عێراق تا دێت خراپتر ده بێت، ناوچه كانی��ان وه ك زۆرب��ه ی ناوچه ی ش��ه ڕ و گۆڕه پان��ی كه مایه تی��ه كان پێكدادانی پێكهاته به هێزو گه وره كانه ، له كچ و منداڵ و پاش��ه ڕۆژیان ده ترسن، میر و گه وره كانیان رۆیشتن و خه ڵكیش

چاویان لێده كات.بوزانی وتی "ئه وانه ی ده چنه ده ره وه دواتر هه مو خێزانه كه یان كۆده كه نه وه و

ده یبه ن".وتیش��ی "ئێمه ده ترس��ین باشوری كوردس��تان وه كو كوردستانی باكوری لێبێت، كه ئێستا 100 ئێزیدی له هه مو

باكوردا نه ماون".

متمانه ی ئێزیدییه كان به مانه وه یه كسانه به سفر وه رزی كۆچكردنیان به ره و ئه ڵمانیایه

ئا: مه سعود شێخموس

محه مه د سه عید حه سه ن پیاوێكی كوردی رۆژئاوایه و له ژورێكدا له سه ر

جێگا كه وتوه كه ته نها یه ك كه ره سته ی چاره سه رو ژیانیشی تێدا نییه و به گشت دڵێكه وه ئاره زو ده كات بمرێت، ئه و بۆ ئاوێنه ده ڵێت "به هۆی ئه وه ی به 250

زیندانییه وه خرابوینه ژورێكی 20 مه ترییه وه ، توشی چه ندین نه خۆشی و

نابینایی بوم، هاتمه كوردستانیش هیچیان بۆ نه كردم".

محه مه د توشی نه خۆشی باركنسۆن بوه كه پێیده وترێت مردنی له سه رخۆ، ئه مه ش به هۆی ئه وه وه توش��بوه ك��ه له زیندانی به رس��ه ری لێیدراوه و س��وریا ته دموری كه وت��وه ، به وته ی خۆی ب��ۆ ماوه ی 11 س��اڵ له و زیندانه جۆره ها سزای قورسی جه س��ته یی و ده رون��ی دراوه ، به تۆمه تی ئیخ��وان له گ��ه ڵ په یوه ن��دی ئ��ه وه ی

موسلمیندا هه بوه .ئه و بۆ ئاوێنه ده ڵێت "له س��اڵی 1975 خوێندكار بوم له كۆلێژی ئه ندازیاری كاره با له زانكۆی حه ڵه ب، هه ر له و شاره خانویه كم به ك��رێ گرت، ب��ه اڵم نه مزان��ی خاوه ن خانوه ك��ه به تۆمه تی په یوه ن��دی له گه ڵ ئیخوان موس��لمیندا له الی��ه ن حكومه تی

جارێك م��اوه ی داواكراوه و ئه س��ه ده وه به نهێنی و شاراوه یی سه ردانی خێزانه كه ی ده ك��رد، كاتێ��ك م��ن له س��اڵی 1980 خوێندن��ی زانكۆم ته واوكرد، گه ڕامه وه بۆ ش��اری رمێالن و بوم به فه رمانبه ر، كه چی پاش ماوه یه ك و له ساڵی 1981 حكومه ت

خاوه ن خانوه كه ی ده ستگیركرد".وتیش��ی "ئیدی حكوم��ه ت هه مو ئه و كه سانه شی ده س��تگیركرد كه ئه و پیاوه ده یناس��ین، منی��ش یه كێ��ك ب��وم له و كه س��انه و بردیانم بۆ زیندان��ی ته دمور، كه به پیس��ترین و مه ترسیدارترین زیندانی

ناسراوه ".له درێ��ژه ی گێڕانه وه كه یدا وتی "كاتێك چومه زانكۆو به ش��ی ئه ندازیاری كاره با، ئامانجم ئه وه بو ده بم به ئه ندازیارو خزمه تی كۆمه ڵ��گا ده ك��ه م، كه چ��ی له كۆتاییدا نه خۆش��ێكی بارگ��ران ده رچوم به س��ه ر كرام و بێبه ری له كاره كه م خێزانه كه مه وه ، كه وتمه س��ه ر جێگا، ئێس��تا به شه كانی له ش��م له ده س��تداوه و ماوه ی 10 س��اڵه

له ئاگری جه هه نمدا ژیان به سه ر ده به م".به وته ی ئه و پیاوه ماوه ی پێنج س��اڵه توشی نابینایی بوه ، ئه ویش به هۆی لێدان له چاوه كانی له كاتی لێكۆڵینه وه دا، هه روه ها توشی نه خۆش��ی ره قبونی جه سته بوه ، به هۆی ئه وه ی به 250 زیندانییه وه خرابونه ژورێكی 20 مه ترییه و ته نها رێگه یان ده دان

هه فت��ه ی یه ك جار بو ماوه ی 15 خوله ك له حه مام خۆیان بشۆن.

ئ��ه و ته نها نه خۆش��ییه كی نه بو، وه ك خ��ۆی وت��ی "به ه��ۆی كه مخۆراكییه وه له زیندان توش��ی نه خۆشی گه ده ش بوم، چونكه له زیندان رۆژانه چه ند زه یتونێك و نیو هێلكه یان پێده داین، ئیدی رۆیش��تم له گۆڕه پانی زیندانه كه پارچه یه ك ئاس��نم هێناو ب��ۆ ماوه ی 4 كاتژمێر ده مخس��ته

ئ��اوه وه و ئنج��ا ئاوه كه م ده خ��وارد، بۆ ئه وه ی مادده ی ئاس��ن بچێته له شمه وه ، ئه م��ه پزیش��كێك پێیوتم ك��ه له زیندان

له گه ڵماندابو".محه م��ه د له س��اڵی 1991 به لێبوردنی سه رۆكی س��وریا )حافز ئه س��ه د( ئازاد ده كرێ��ت و بۆ ماوه ی 15 رۆژ چاره س��ه ر ده كرێ��ت و خواردن��ی پێده درێت، تاوه كو

كه مێك ته ندروستی باش ده بێت.

مامه محه مه د به ده م گریان و فرمێس��ك ڕش��تنه وه ده ڵێت "هه رگیز ئ��ه و رۆژانه م له یاد ناچێت كاتێك ئازادكرام، ئه فسه رێك له سه ر كورس��ییه ك دانیشتبو پێده كه نی و پێیوتم هه ی ئاژه ڵ ش��له مه نی بخۆره وه و خواردنی ب��اش بخۆ، بۆ ئ��ه وه ی كه س نه زانێ��ت ئێمه ئ��ه م 10 س��اڵه چیمان

لێكردویت، منیش وتم به چاوان گه وره م"وتیش��ی "كاتێك گه ڕام��ه وه بۆ ماڵ و

خێزان و منداڵه كه م��م بینی، پێموت وه ره با له ئامێزت بگرم، لێم ترس��او رایكرد بۆ

باوه شی دایكی".فه س��ڵكردنی فه رمانی ماوه یه ك پاش كاره كه ی ده رده كرێت و ده رچونی له سوریا له كاری قه ده غه ده كرێت،"خێزانه كه شم لێ حكوم��ی قه ده غه كرا، ئه م��ه جگه له وه ی مانگانه س��ێ جار لێكۆڵینه وه مان له گه ڵ ده كرا بزانن نوێژ ده كه م و رۆژو ده گرم یان په یوه ندیم له گه ڵ ئیخوان هه یه ، 22 ساڵ چاودێری ماڵه كه م كرا، له ترسا په یوه ندیم ك��رد به هاوڕێكانمه وه س��ه ردانم نه كه ن، چونكه گه مارۆی ئه منی ماڵه كه م درابو".

ده یگێڕێت��ه وه پاش ئ��ه وه ی له زیندان ده رده چێت، نه خۆشی هێرشی بۆ ده بات و هه مو هێزی جه س��ته ی له ده س��تده دات، ناتوانێت ئێس��تا ب��ه وه ده كات ئام��اژه به ڕێگادا ب��ڕوات و بجوڵێته وه و منداڵه كانی له ئامێز بگرێت، به وته ی خۆی "وا خه ریكه قوڕگیشم له ده ستده ده م و ناتوانم خواردن

بخۆم و توانای قسه كردنیشم نامێنێت".ئه و پیاوه له ساڵی 2014وه وه كو په نابه ر هاتوه ته هه رێمی كوردستان و ده ڵێت "دڵم خۆشبو لێره چاره سه ر ده كرێم، به اڵم هیچ كه س��ێك گرنگیم پێنادات، من ده مه وێت ته نها هێزو قاچه كان��م بۆ بگه ڕێته وه ، بۆ ئه وه ی به ڕێگادا بڕۆم و منداڵه كانم له باوه ش

بگرم، به اڵم توانای ماددیم نییه ".

ئه ندازیارێكی كورد 11 ساڵ له زیندانی ته دموردا"به 250 زیندانی خرابوینه ژورێكی 20 مه ترییه وه "

دڵم خۆشبو لێره چاره سه ر ده كرێم، به اڵم هیچ

كه سێك گرنگیم پێنادات، من ده مه وێت ته نها هێزو قاچه كانم بۆ بگه ڕێته وه ، بۆ ئه وه ی به ڕێگادا بڕۆم و منداڵه كانم له باوه ش بگرم

ئێزیدیه كان په له یانه تا رۆژێك زوتر ئه و دۆزه خه به جێبهێڵن

كه ناوی عێراقه رۆژانه ئه وان خانوو

ئوتومبێل و هه مو كه لوپه ل و شتێكی

به نرخی خۆیان ده فرۆشن و به فه رمی و

به قاچاخ ده ڕۆن

دو منداڵی ئێزیدی

محمه مه د سه عید

[email protected] (481( سێشه ممه ‌2015/6/2ره‌نگاڵه

كه سانێكی ده م به پێكه نینن و حه ز به تێكه ڵبون ده كه ن، كۆمه ڵێك خه ڵكی باش ده ناسن ئه م ماوه یه كه سودیان

بۆتان ده بێت.

ماوه یه ك��ه ح��ه ز به تۆڵه س��ه ندنه وه ئه كه ی��ت به رامب��ه ر به كه س��ێك كه پێشتر هه ڵه یه كی به رامبه رت كردوه ،

وریابه هه ڵه نه كه یت.

له راده به ده ری چاودێریكردنی به هۆی خۆشه ویس��ته كه ت كێش��ه ئه كه وێته ئه مه ش تۆو خۆشه ویسته كه ت نێوان

ناڕه حه تت ئه كات.

زۆر وری��ای له كاره كانت مه ترس��ه كه س��ێكی ت��ۆ له كه ڵه كه بون��ی . س��ه ر س��ه رده كه یته چاالكی��ت و

هه موان.

له هه ر بكه یت ده س��توبرد پێویسته كارێ��ك به ته مای بیكه ی��ت، چونكه كێشه یه ك دێته پێشت هه مو شتێكت

دوا ئه خات.

زۆر بیر ده كه یت��ه وه و هه ر له خه یاڵ ئه ژی��ت، باش��تره تۆزێ��ك واقیعی ت��ر بیت و و هه وڵ و كۆشش��ی باش

له ژیاندا بده یت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

هه مو هه ینیه ک وتاری ئاینی پێشکه ش ده کات، له رادیۆ کارده کات و سه رقاڵی

وه رگێڕانیشه، هه مو رۆژێکیش بانگ بۆ خه ڵکی گونده که ی ده دات ، جگه له هه مو

ئه مانه ، راهێنه ری کیک بۆکسێنیشه ، مه ال عیماد ئه حمه د هه مو ئه مانه ی له خۆیدا

کۆکردۆته وه .

مه ال عیماد گه نجێک��ی باریکه له یه ، ئه و له ی��ه ک کاتدا زۆر کار ده کات و ده ش��ڵێت کاتی بۆ هه مو ئه وانه هه یه ،. مامۆس��تایه ل��ه ناوه ن��دی ئه وقافی كف��ری هه روه ها پێش نوێ��ژو وتارخوێنی مزگه وتی گوندی

صاحیه‌یه سه ر به قه زای کفری، ئه و ده ڵێت " هه فتانه 3 جار ڕاهێنان به یاریزانانی تیپی كیكبۆكسینگ ده كه م هه فته ی دو ته مرینی له شجوانی ده كه م بۆخۆم، هه روه ها به یانیان له قوتابخانه م هه روه هاهه مو یه كشه ممانێك یه ك یان دو به رنامه ی ڕادیۆ له نوسینگه ی كف��ری ڕادیۆی گه رمی��ان تۆمارده كه م بۆ ئه و زنجیره به رنامه یه ی كه ناومان لێناوه

)مافه ئیسالمیه كان ("ئه و ب��اس له وه ده کات که وه رزش��یش به عیب��اده ت ده زانێت و ده ڵێت " كه س��ی وه رزشكار چاالكتره له كه سێك كه وه رزش نه كات جه سته ی به هێزتره و پشودرێژیشه .په رس��تش واتایه كی فره وانی هه یه ته نها

بریتی نیه له نوێژو ڕۆژو".

دیاری محه مه د زاه��د عومه ر قه ره داغی له س��اڵی 1967 له گه ڕه ك��ی مه ڵكه ن��دی له س��لێمانی له دایكبوه خاوه نی بڕوانامه ی به كالۆریۆسه له كۆلێژی زمان به شی كوردی زانكۆی سلێمانی، ئه و خێزانداره و خاوه نی

دو كوڕه به ناوه کانی )ئه له ندو ئاریا(.(دیاری هونه رییه كانی كاره ده س��تپێكی قه ره داغی بۆ سااڵنی هه شتاكان ده گه ڕێته وه و ئه وه ش ناشارێته وه كه رۆڵی خانه وا ده كه ی زۆر كاریگ��ه ر ب��وه بۆ دروس��تبونی ئه و كه سایه تییه هونه رییه .یه كه م ئه لبومی خۆی له س��اڵی 1994 به ناوی )سه راب( ده ركرد، له س��اڵی 1996 ئه لبومی )عه ش��ق لێره (، س��اڵی 1997ش ئه لبومی سێهه می به ناوی )س��ه ده یه ك بێ ئارامی( و س��اڵی 1998 له ساڵی ده ش��كێنم( و )بێده نگی ئه لبومی 2000 س��یدی )بۆنی خاك(ی باڵوكرده وه .له س��اڵی 2003 س��یدی )نیش��تمانێك له گوڵ( و س��اڵی 2007 سیدی )سه رده مێكی تر( و ساڵی 2012 س��یدی )رێی باران( ی باڵوكردوه ت��ه وه . گۆرانی بۆن��ی خاك كه یه كێك��ه گۆرانیی��ه ناس��راوه كانی دیاری له س��اڵی 2001دا له فیس��تیڤاڵی یه كه م��ی چوارچ��را، دو پله ی یه كه می بۆ ئاوازو ئه دا

به ده ستهێنا. جگه له گۆرانی وتن دیاری خاوه نی س��ێ كتێبی تایبه ت��ی خۆیه تی له س��ه ر بواری میوزیك و گۆرانی.هاوكات چه ند ئه زمونێكی له بواری رۆژنامه نوسیش تاقیكردوه ته وه و بۆ ماوه یه ك سه رنوسه ری رۆژنامه ی هارمۆنی و جێگ��ری سه رنوس��ه ری گۆڤاری ش��اكار و لێپرس��راوی پاش��كۆی ش��ه به نگی ئاسۆ بوه ك��ه رۆژنامه ی ئاس��ۆ ده ریده كرد.ئه و له ئاماژه یه كدا ب��ۆ نه بونی به رهه می تازه ی هون��ه ری له په یامێك��دا ده ڵێ��ت، "زۆرجار بێده نگ��ی له زه مه نێک��ی هونه ریدا بۆ خۆی

ئاوازێکی مه زنه ".

دیاری‌قه‌ره‌داغی..‌گۆرانیبێژی‌نیشتیامن‌و‌خۆشه‌ویستی

ئا: په رێز ناسڕ

کچێکی دانیشتوی شاری ڕانییه له ڕێی په ڕه شوته وه له شاخی کێوه ڕه شه وه ده فڕێت و له ده شتی بتوێن ده نیشێته وه و رایده گه یه نێت

که له ماوه ی داهاتودا له ڕێی پرۆژه یه که وه هه وڵ ده دات

3 کاتژمێر له ئاسماندا بمێنێته وه .

ڕێژی��ن محه مه دی ته مه ن 26 س��اڵ، هه فته ی پێشو له ڕێی په ڕه شوته وه توانی گه شتێک به ئاسمانی شاری ڕانیه و ده شتی

بتوێندا بکات.به ئاوێن��ه ی رێژی��ن

راگه یان��د که سوپاس��ی دای��ک و باوکی ئ��ه وه ی یارمه تی��ده ری بون ده کات بۆ له هێنانه د ی ئه و ئاوات��ه ی که فڕین بوه

به ئاسماندا.ئ��ه و خانمه که هاوکات پێش��مه رگه یه له فه وجی هێ��زی ژنان، ئه م��ه دوه مین جاریه تی له رێی په ڕه ش��وته وه ده چێته ئاس��مان و ج��اری یه که م له ش��اخی گۆیژه ی شاری سلێمانییه وه به ره و تانجه رۆ به ئاسماندا رۆیشتوه .

رێژی��ن گله ی��ی ئ��ه وه ده کات که تا ئێستا وه ک پێویست پش��تیوانی نه بوه له کاره که یداو کێش��ه ی مادی کاریگه ری زۆری کردوه ت��ه س��ه ری و نه یتوانی��وه

به شداری خوله کانی فڕین بکات.خانم��ه ئ��ه و ئ��ه وه ش س��ه ره ڕای له به رنامه یدایه له داهاتودا بچێته خولێکی فڕین��ه وه به ناوی "په ڕه مات��ۆڕ" که له و رێگه ی��ه وه ده توانێ��ت ب��ۆ 3 کاتژمێر

له بۆشایی ئاسماندا بمێنیته وه.

كچێك‌لەشاخی‌كێوەڕەش‌دەفڕێت‌و‌لەدەشتی‌بیتوێن‌دەنیشێتەوە

ئا: ئازاد بایز

مه ند حه مه ره ئوف که رکوکی هونه ر

چیرۆکی یه کێک له گۆرانییه

به ناوبانگه کانی خۆی بۆ ئاوێنه

ده گێڕێته وه و ئاشکرای ده کات که

ییه ته نها له ماوه ی 5 رۆژدا ئه و گۆرانله دایکبوه .

کێکه له گۆرانییه "میحرابی عه ش��ق" یه

گۆرانیبێژ هونه رمه ن��دی ناوداره کان��ی

ئه و هونه رمه نده حه مه ره ئوف که رکوکی.

یی��ه وه به ئاوێنه ی له ب��اره ی ئ��ه و گۆران

گه یان��د "میحرابی عه ش��ق له دایکبوی را

که م ب��و. له ماوه ی 5 دوکان��ی خه یاتییه

به رهه م هاتوه ".ڕۆژدا

ه و گۆرانییه له نوس��ینی هۆن��راوه ی ئ

د فه ره ج-ه ، که به سه رهاتێکی خالید مه جی

که رکوکی��ی ش��اعیره ، ڕاس��ته قینه ی

ه وباره یه وه ده ڵێت "کاتێک هۆنراوه که م ل

و، بۆی��ه له ماوه ی ی، زۆرم به دڵ ب

بین��

ن��او په یوه ندیم ۆژدا ئاوازم بۆ دا

ی��ه ک ڕ

ه داغییه وه کردو مه ند ئه نوه ر قه ر

به هونه ر

ئه ویش له ماوه ی رۆژدا کاری موزیکه که ی

ر له ژێرزه مینه که ی ته واو کرد، پاشان هه

کاری قه ره داغی��دا ئه ن��وه ر ماڵ��ی

ردنمان بۆ کرد".تۆمارک

که رکوکی باس له وه ش ده کات کاتێک

هاتوه ت��ه دوکانی خاوه ن��ی ش��یعره که

باڵوبون��ه وه ی پێ��ش خه یاتییه ک��ه ی و

گۆرانییه که بوه ، سه رس��ام گوێبیس��تی

دا ئه و به رهه مه وه که له ماوه یه کی که م

بته واوبوه .

حه‌مه‌ره‌ئوف‌که‌رکوکی:‌گۆرانی‌"میحرابی‌عه‌شق"‌له‌دوکانی‌خه‌یاتیه‌که‌مدا‌له‌دایکبو

مه‌الیه‌کی‌کیک‌بۆکسێن

‌ره‌نگاڵه(481( سێشه ممه 2015/6/2 [email protected]

گاکاوڕ

ش��وێنی بگه ین��ه پێش��نیاره كانت بتوانی��ت له وانه ی��ه مه به س��ت، به ده وروبه رت س��ود به بۆچونه كانت

بگه یه نیت.

كه وتۆته به رپرس��یارێتی كۆمه لێك سه ر ش��انت، ئه مه ش زۆر قه له قی كردوی كه ناتوانیت بڕیار له س��ه ر

ئه نجام دانیان بده یت.

ل��ه روی ته ندروس��تی خۆت��ه وه زۆر كێش��ه ت نیه و هه س��ت به باش بون ئه كه یت، به اڵم كه سێكی خێزانه كه ت

ته ندروستی تێكئه چێت.

كۆمه ڵێ��ك به ربه س��ت له ژیانت هه ن كه تۆ بیرت لێنه كردۆته وه ، هه س��ت به كه مته رخه می خ��ۆت ناكه یت له و

بواره .

خۆت به ته واوه تی سه رقاڵی وه رزش و باشه بیرۆكه كه ت كردوه ، راهێنان ب��ۆ خۆده ربازك��ردن ل��ه و هه مو

كاره ت.

قرژاڵدوانه‌‌

ئ��ه م ماوه ی��ه تاراده ی��ه ك دڵخۆش ده بی��ت، ره نگه ئه م��ه ش په یوه ندی به تایبه تمه ندی خۆته وه هه بێت و حه ز

نه كه یت كه سی تر بزانێت.

فه‌‌ریکشێر

1010

قژێكی جوان و بریقه دار به دڵنیایه وه خه ونی هه موو خانمێكه ، پێویسته ئه وه ش بزانین كه قژ به كۆمه ڵێك هۆكار ناشیر ده بێت هه ربۆیه پێویسته خۆمان له و هۆكارانه بپارێزی��ن ئه ویش به په پره و كردنی ئه م خااڵنه ی

خواره وه .- بۆ ده س��ت كه وتنی قژێكی جوان پێویسته خۆراكی پر له ڤیتامین و كالس��یۆم و ئاس��ن بخورێت هه روه ها دوربكه ویته وه له خواردنی چه ور وخی��راكان. باش��ترین خواردنی��ش بریتیه له س��پناغ، هێلكه ، پاقله ، فاس��ۆلیاو قه رنابی��ت و چه ندی��ن خۆراكی تر، هه روه ه��ا زۆر خواردنی ش��له مه نی به تایبه تی ئاو رۆژانه 8 پارداغ گه ر بكرێت زیاتر چونكه قژ

شێدار ئه كات.- قژت به پێی جۆره كه ی بشۆ، ئه گه ر قژت چه وربوو ئه وه باشتر وایه 3 بۆ 4 جار له هه فته یه كدا بش��ۆرێت، قژی مام ناوه ند ده بێت 2 بۆ 3 جار له هه فته یه ك، هه رچی قژی وش��كه پێویس��ته كه متر له جۆره كانی

تر بشۆردرێت.- باش��تر وایه زۆر به كه م��ی موجه فیفه به كار بهێنیت بۆ قژ وش��ك كردنه وه ، ئه گه ر زۆر پێویس��تت بوو ئه وه باشتر وایه جارێك قژه كه به خاولی تاراده یه ك وش��ك بكرێته وه ، دواتر ب��ه موجه فیفه ، هه ركیز بیر ل��ه وه مه كه ره وه قژت به ته ریه كی زۆره وه بخه یته پێش ئامێری وش��ك

كه ره وه .- له كاتی شانه كردن ش��انه ی ده نك گه وره به كار بێنه ، هه روه ها به

ته ری قژت شانه مه كه چونكه له و كاته قژ زۆر ناسكه و ده بچرێت.

- له كاتی خه وتن پێویسته هیچ كرێمو جێڵیك به قژه وه نه بێت.- هه تاوی زۆریش قژ ده سوتێنێ بۆیه پێویسته له كاتی گه رماو هه تاو

كاڵو له سه ر بكه یت.

سیحری جوانیچۆن

قژم بپارێزم

ئا: مه زهه ر که ریم

چه ند ساڵێکه سه رای سلێمانی که یه کێکه له شوێنه مێژوییه کان و له سه رده می ئه ماره تی باباندا

بنیاتنراوه ، نۆژه نده کرێته وه ، به اڵم تا ئێستا ئه و نۆژه نکردنه وه یه کۆتایی پێ

نه هاتوه ئه گه رچی به فه رمی پێشتر کرایه وه ، به اڵم هێشتا هاواڵتیان

ده رگاکانیان به سه ردا داخراوه و که س بۆی نییه بچێته ژوره وه .

به ڕێوه ب��ه ری ش��وێنه واری ک��ه الر و ئه ندام��ی پ��رۆژه ی نۆژه نکردن��ه وه ی س��ه رای س��لێمانی، حه س��ه ن جاف، پرۆژه ی دواکه وتن��ی له هۆکاره کان��ی نۆژه نکردن��ه وه ی س��ه را ده دوێت و ده ڵێت"كێشه كانزۆرنبۆته واوكردنی س��ه رای سلێمانی به ده رله كێش��ه داراییه کان کێشه ی ئیدارییه , ئه و کێشانه یه وه ک بیناوئیشی نۆژه نکردنه وه ته واو بوه , سه راته نهاخۆی نیه به ڵکوپرۆژه كانی س��ه را

ی س��لێمانی و باره گای مه لیكمه حموده ,

له بینایسه را نمونه ی پرۆژه كانی بریتییه كۆنه كه وئاماده كردنی به شی پێشه وه ی , قاوه خان��ه ی دروستكردنی به ش��ێكبۆ ه كی كلتوری وبه شی پش��ته وه ی كه دی

پ��ارک, زاینمانكردوه ده بێتبكرێت��ه كراوه له به ربو وه ده رخسته ونرخاندنی بۆ

دجه كاره كانمانراگیراوه "جاف رونیده کات��ه وه که ده یانه وێت س��ه رجه م ئ��ه و گرێبه س��تانه ی ک��ه له س��لێمانی ئیم��زا ده کرێ��ن و ه��ه ر بکات س��لێمانی س��ه ردانی میوانێک

له سه رای س��لێمانی پێشوازی بکرێت و له هه فته یه کیش��دا رۆژێ��ک پارێزگاری سلێمانی له سه را ده وامی خۆی بکات و چاوی به هاواڵتیان بکه وێت، جه ختیشی له وه ک��رده وه که چه ند کێش��ه یه کی

ئیداریان هه یه . ناوب��راو جه خ��ت له وه ش��ده کاته وه که گه ر ئه و قه یران��ه داراییه ی هه رێم نه بوای��ه ده ک��را به زوتری��ن کات ئه و پرۆژه ی��ه ته واوبکرایه ، ب��ه اڵم نه بونی بودجه نۆژه نکردنه وه که ی دواخستوه .

له گ��ه ڵ هاتنی وه رزی نوێ��دا، جارێکی دیکه بازاڕی جلوبه رگی ژنان له کوردستان گه رموگوڕی تێکه وتۆت��ه وه و ره نگی زه ق و

عه زی درێژ زیاترین فرۆشی هه یه .

کچان به هۆی ره مه زانه وه جلی درێژ ده پۆشن

هاوینه کانی له گه ڵ به جیاواز ع��ه زی ئه مس��اڵ دیک��ه دا درێژ و ته نوره ی درێژ و بۆدی قۆڵدرێژ زیاترین فرۆش��یان هه یه ، کچان به ش��ێوازێکی به رباڵو رویان له و ش��ێوه ک��ردوه ، جلوبه رگان��ه ێکیش ر ش��یا ۆ فرب��ۆ هۆکاره ک��ه ی

ه ی ن��ه و یکبو نزره م��ه زان مانگ��ی ده گه ڕێنێت��ه وه ، که له به رئه وه ی کچ��ان

له الیه ن خه ڵکه وه تانه یان لێنه درێ��ت جلوبه رگ��ی درێژ

ده پۆشن.راژان ش��ێخ ناس��ح، فرۆش��یاری شاری ده بۆکه ی له بازاری جلوبه رگه س��لێمانی و هێما بۆ ئه وه ده کات که

ب��ۆدی قۆڵدرێژ ته ن��وره ی درێژ و زیاترین خواس��تی له سه ره وتی "به ه��ۆ نزیکبون��ه وه ی مانگی

ره مه زانه وه زیاتر ده یانه وێت درێژ قۆڵی بۆدیه کانی��ان

بێت."ب��ه اڵم وتیش��ی

جگ��ه

له و ش��ێوازانه ، کچ��ان به رێژه یه کی که متر س��ترێجی که مه ر درێژ ده ک��ڕن، به تایبه ت س��ایزی گه وره زۆر ده فرۆش��رێت، چونکه کچان��ی کورد زۆربه ی ئه و س��ایزانه یان بۆ

ده بێت.ئ��االن ک��ه فرۆش��یارێکی دیکه یه باس له وه ده کات که ئ��ه و عه زیه درێژانه جگه له ئاهه نگ له ئێس��تادا کچان بۆ ده ره وه ش له به ری ده که ن و س��تایلی ئه مساڵی وه رزی

هاوینیشه.

ره نگه زه قه کان فرۆشی زۆره چه ند ساڵێکه له بازاره کانی کوردس��تان ره نگی زه ق فرۆش��ێکی زۆری هه یه ، به دیاریک��راوی ب��ه اڵم ئه مس��اڵ به هیچ جۆرێک دیک��ه ره نگه کان��ی نافرۆشرێت و ڕاژان ده ڵێت " ئه مس��اڵ زیاتر ره نگی زه ردی پرته قاڵی ره نگی فس��فۆری و که ده شڵێت هه یه " فرۆش��ی به هیچ شێوه یه ک ره نگی ره ش و

ره نگی نیلی نافرۆشرێت.دیکه ی فرۆش��یاره ی ئه و جه خ��ت جلوبه رگی��ش له س��ه ر هه م��ان زانیاری ده ڵێ��ت ده کات��ه وه و زۆرین��ه ی دوکان��ه کان ره نگی سه وزی زه ردباو ئه وه ی پێی ده وترێت هێناوه دۆندرمه یان چونک��ه کڕیارێکی

زۆری هه یه .

تارا عومه ر، خاوه نی ئارایشتگای الله لی بۆ جوانکردنی خانمان له گه ڕه کی ئاشتی

نوژه نکردنه وه سمبولی میرنشینی بابان کۆتایی نایه ت

ئا: ئازاد بایز

مه ند حه مه ره ئوف که رکوکی هونه ر

چیرۆکی یه کێک له گۆرانییه

به ناوبانگه کانی خۆی بۆ ئاوێنه

ده گێڕێته وه و ئاشکرای ده کات که

ییه ته نها له ماوه ی 5 رۆژدا ئه و گۆرانله دایکبوه .

کێکه له گۆرانییه "میحرابی عه ش��ق" یه

گۆرانیبێژ هونه رمه ن��دی ناوداره کان��ی

ئه و هونه رمه نده حه مه ره ئوف که رکوکی.

یی��ه وه به ئاوێنه ی له ب��اره ی ئ��ه و گۆران

گه یان��د "میحرابی عه ش��ق له دایکبوی را

که م ب��و. له ماوه ی 5 دوکان��ی خه یاتییه

به رهه م هاتوه ".ڕۆژدا

ه و گۆرانییه له نوس��ینی هۆن��راوه ی ئ

د فه ره ج-ه ، که به سه رهاتێکی خالید مه جی

که رکوکی��ی ش��اعیره ، ڕاس��ته قینه ی

ه وباره یه وه ده ڵێت "کاتێک هۆنراوه که م ل

و، بۆی��ه له ماوه ی ی، زۆرم به دڵ ب

بین��

ن��او په یوه ندیم ۆژدا ئاوازم بۆ دا

ی��ه ک ڕ

ه داغییه وه کردو مه ند ئه نوه ر قه ر

به هونه ر

ئه ویش له ماوه ی رۆژدا کاری موزیکه که ی

ر له ژێرزه مینه که ی ته واو کرد، پاشان هه

کاری قه ره داغی��دا ئه ن��وه ر ماڵ��ی

ردنمان بۆ کرد".تۆمارک

که رکوکی باس له وه ش ده کات کاتێک

هاتوه ت��ه دوکانی خاوه ن��ی ش��یعره که

باڵوبون��ه وه ی پێ��ش خه یاتییه ک��ه ی و

گۆرانییه که بوه ، سه رس��ام گوێبیس��تی

دا ئه و به رهه مه وه که له ماوه یه کی که م

بته واوبوه .

حه مه ره ئوف که رکوکی: گۆرانی "میحرابی عه شق" له دوکانی خه یاتیه که مدا له دایکبو

له کوردستان باوی ره نگی زه ق و عه زی درێژه

سه رای سلێمانی

بیروڕا(481( سێشه ممه 122015/6/2 [email protected]

تا ئێس��تا چەند جارێک لەس��ەر کێش��ەی تێگەیشتنی ھێزە ئیسالمییەکان بۆ مەسەلەی دەوڵەت دواوم، باس��م لەوەکردوە کە گرفتی دەوڵەت لەوه دای��ە ئیس��المییەکان گەورەی وەک "ئامێرێکی بێالیەن و س��ەربەخۆ" نابینن، "ھاوب��ەش" گش��تیی"و "ڕوبەرێک��ی وەک لەنێ��وان "ھه م��و ئەندامان��ی کۆمەڵ��گا"دا وێن��ای ناکەن. لێرەدا دەس��تەواژەی "ھه مو" دەستەواژەیەکی بنەڕەتیی زۆر گرنگە، چونکە کە باس لەدەوڵ��ەت دەکەین باس لەدەوڵەتی "ھه م��و" کۆمەڵگا دەکەین، ن��ەک دەوڵەتێک ک��ە ھی"زۆرین��ە" یان "کەمین��ە"ی کۆمەڵگا بێت، دەوڵ��ەت وەک دەزگاو چوارچێوەیەکی سەرەکیی دەوڵەتی "زۆرینە"ی یان "کەمینە"ی کۆمەڵگا نییە، بەڵکو ھی "ھه مو" کۆمەڵگایە، ھی ھه مو ئەوانەی وەک "ھاواڵتیی" یەکس��ان ل��ەو کۆمەڵگه ی��ەدا دەژین. دەوڵ��ەت لێرەدا لەدورییەکی دەس��توریی و یاسایی و ئەخالقیی یەکسانەوە سەیری ھه موان و داوەریی ھه موان دەکات. کێشەکە لەوەدایە دیدی ئیسالمییەکان بۆ دەوڵەت پێچەوانەی ئەم دیدەیە، الی ئەوان دەوڵ��ەت یەکێکە لەئامرازە س��ەرەکییەکانی پاراستنی ش��وناس، ئەو شوناس��ەی ئەوان بە"شوناسی ئیسالمیی" کۆمەڵگای دەزانن. کە باس لەم شوناسە ئیسالمییەش دەکەن، باس لە"ئیس��المێکی ئەبس��تراکت"ی "نامێژویی"و "ناکۆنکریت" دەکەن، لەکاتێکدا خۆیان ھێزی مێژوی��ی کۆنکریت��ی تایبەت��ن و لەناوخۆیاندا تەواو جی��اوازو بەیەکت��ری ناکۆکن، تاڕادەی خەلەلێکی بەکورتی یەکت��ری. تەکفیرکردنی گ��ەورە لەدیدی ئیس��المییەکاندا بۆ دەوڵەت ھه یە، خاڵی سەرەکیی ئەم خەلەلەش ئەوەیە ئەوان دەوڵەت وەک ئەو چوارچێوە ھاوبەش��ە نابینن کە موڵکی ھی��چ ھێزێکی کۆمەاڵیەتیی بەته نه��او ھی��چ "زۆرین��ە"و "کەمینەیەک"ی دینی��ی و ئایدیۆلۆژی��ی نیی��ە، بەڵکو موڵکی ھه موان��ە، ھه موانی��ش بەمان��ای ھه م��وان. لۆژیک��ی ئیش��کردن و بیکردن��ەوەی دەوڵەت لۆژیکی ئەم یان ئ��ەو "جەماعەت"و "گروپ"و "ھێز" نییە، بەڵکو "لۆژیکێکی گش��تیی"ە کە لەسەروو لەدەرەوەی ھه مو جەماعەت و گروپ و

دەستەیەکی کۆمەاڵیەتیی تایبەتدایە.مەس��ەلەیەکی گرنگ��ی ت��ر ک��ە لەدیدی گەورەی��ە کێش��ەیەکی ئیس��المییەکاندا مەس��ەلەی ھاواڵتیبون��ە، ھ��ه م داعش و ھه م بڕێ��ک لەس��ەلەفییەکان نیش��انیانداین ک��ە ھێش��تا ئەمجۆرە گروپان��ە بەلۆژیکی "ئەھلی زیم��ە"و "دین��دار"و "بێدی��ن" بیردکەن��ەوە. ئەوانیتریش��یان دیدێک��ی ڕون و ئاش��کرایان بۆ مەس��ەلەی ھاواڵتیب��ون و دەرەنجامەکانی بۆ چۆنیەت��ی ڕێکخس��تنی پەیوەندیی نێوان دی��ن و دەوڵ��ەت، نیی��ە. نەبون��ی دیدێکی ڕۆش��نیش س��ەبارەت بەھاواڵتیبون پابەستی ئ��ەو ڕوانینە ش��ێواوەی ئیس��المیەکانە بۆ مەسەلەی دەوڵەت. ئیسالمییەکان تائێستاش لەباتی بیر لە"دەوڵەت��ی ھاواڵتیی" بکەنەوە، بی��ر لە"دەوڵەتی کۆمەڵگایەکی موس��ڵمان" دەکەن��ەوە. ئ��ەم دو ش��ێوە دەوڵەتەش دو ش��ێوە دەوڵەت��ی ت��ەواو جی��اوازن. لەڕوی کردەییەوە"دەوڵەت��ی کۆمەڵگای موس��ڵمان" بەبەردەوام��ی کورتدەبێتەوە بۆ دەوڵەتی ئەو "گروپ"و "جەماع��ەت"و "تائیفە" دینییەی کە خۆی بەگروپ و جەماعەت و تائیفەی ڕاستەقینەو لەدوا دەرەنجامیش��دا فری��ادڕەس دەزانێت. تائیفی��ی" دروس��تدەبێت کە "دەوڵەتێک��ی بەزۆر دیدی تائیفە دینییەکەی خۆی بەس��ەر

دینداران و بێدیناندا دەسەپێنێت.ماناکان��ی چەمکی "ھاواڵتی��ی"ش جیاوازە لەماناکانی دابەشکردنی کۆمەڵگا بۆ "دیندار"و "بێدین"، "ئیس��الم"و "نائیسالم". ھاواڵتیبون ھێما ب��ۆ کۆمەڵێک م��اف و بەرپرس��یارێتی یەکس��ان دەکات کە پەیوەندییان بەبونی یان نەبونی دین��ەوە نییە، بەڵک��و پەیوەندییان وەک ھه ی��ە مرۆڤ��ەوە بەمامەڵەکردن��ی تاکەکەس��ێکی خ��اوەن م��اف. ڕوانین��ە بۆ مرۆڤ وەک تاکەکەس��ێکی سەربەخۆو دابڕاو لەھ��ه ر ئینتیمایەک��ی دینی��ی و ئایدیۆلۆژیی دەس��تەجەمعیی. ھاواڵتی��ی تاکەکەس��ێکی ئەبس��تراکتەو مافەکانیشی وەک ھاواڵتیی بەو بونە ئەبستراکتەوە گرێدراوە. بەاڵم دواتر ئەم ھاواڵتیی��ە دەبێتە خاوەن دین یان نا، دەبێتە موس��ڵمان یان مەس��یحی دەبێت��ە کاکەیی یان ئێزیدیی، لەناو ئیس��الم خۆشیدا دەبێت بەسەلەفیی یان بەس��وفیی، بەئیخوانیی یان موس��ڵمانێکی کولتوریی، ی��ان دەیەوێت ھه ر لەبنەڕەته وە بەبێ دین بژیی و ببێت بە"ھه واداری بەرش��لۆنە" ی��ان "ڕیاڵ"، ئەوان��ە کۆمەڵێک ھه ڵبژاردنن دوای ھاواڵتیبون دێن. ھاواڵتیبون جۆرێکە لەبونی کۆمەاڵیەتیی و ئینس��انیی کە دەکەوێت��ە پێش ئەو شوناس��انەوە. ئیش��ی دەوڵەت ئەوەیە ھه م��وان وەک ئەو ھاواڵتییە

ببینێت و مامەڵەبکات.

کە ب��اس لەھاواڵتیبون دەکەی��ن ناتوانین ب��اس لە"کەمینە"و "زۆرینە" بکەین، بۆ نمونە ش��یعەکان کاکەیی��ەکان و مەس��یحییەکان و لەکوردس��تاندا کەمین��ەن، ب��ەاڵم ھ��اوکات س��ەلەفییەکان بەبەراورد بەناس��ەلەفییەکان کەمینەن، ئیس��المی سیاس��یی بەب��ەراورد کۆمۆنیس��ت و کەمینەیە، میلی بەئیس��المی دژەدین و نادین لەکوردستاندا کەمینەن، بەاڵم ھه م��و ئەم کەمینەبونانە مانای ئەوە نییە ئەو کەسانە ھه مان ماف و ھه مان بەرپرسیاریەتیان نییەو دەوڵەت بەیەک چاو مامەڵەیان نەکات.

ش��تێک کە ناکرێت نکوڵی لێبکەین ئەوەیە تا ئەمڕۆش "دەوڵەتی نەتەوە" ئەو چوارچێوە سیاس��یی و فەرھه نگیی��ە س��ەرەکییە ک��ە مرۆڤ��ەکان لەناو س��نورەکانیدا کۆبونەتەوە، بۆی��ە مەس��ەلەی ھاواڵتیبون لەم��ڕۆدا، بەر لەھه مو ش��تێک، بریتییە ل��ەو پەیوەندییەی لەنێوان تاکەکەس و دەوڵەتدا دروس��تدەبێت. ئ��ەم پەیوەندیی��ەش پەیوەندییەک��ی دینیی ئایدیۆلۆژیش پەیوەندییەک��ی وەکچۆن نییە، نیی��ە ب��ەو مانایەی کە دەوڵ��ەت ته نها گوێ دیارک��راو ئایدیۆلۆژییایەک��ی لەھه ڵگران��ی لەڕاس��تیدا خ��ودی پەیوەندییەکە دەگرێت. خۆی جەوھه ری ھاواڵتیبون نیشانئەدات. بۆیە لەدونیای ئەمڕۆدا مەرجەعیاتی ھه مو شتەکانی تر، ئیتر لەمەرجەعیەتی یەکس��انییەوە بیگرە لەوانیش��ەوە دادپەروەریی و مەرجەعیەتی بۆ بۆ مەرجەعیەتی بەرپرس��یارێتیی و مافەکان، مەرجەعیەت��ی ھ��ه ر ھه موی��ان مەس��ەلەی ھاواڵتیبون��ە. ئ��ەوەش ک��ە کۆمەڵگایەک��ی دادپەرەوەرو یەکسان و بەرپرسیار دروستدەکات

بون یان نەبونی ھاواڵتیبونە.بەکورتی ھه مو شوناس��ەکان، جا شوناسی دینی��ی و ئیس��المیی بێ��ت ی��ان شوناس��ی مەس��ەلەی دوای نائیس��المیی، نادینی��ی و م��رۆڤ یەکەمجار ھاواڵتیبون دروس��تدەبن. ھاواڵتییەکی یەکس��انی ن��او دەوڵەتە، لەگەڵ ھه مو تاکەکانی ناو ئەو دەوڵەتەدا یەکس��انەو دەوڵەت بەھه مان ڕادە موڵکی ئەوە وەک چۆن س��ەرەتای سەرەتاکان ئەوانیتریشە. موڵکی ئامادەگیی ئەم ھاواڵتیبونەیە، شوناس��ەکانی تر دوای ئەو دروس��تدەبن. دوای ھاواڵتیبون کەسانێک دەبنە دیندارو کەسانێک بەبێ دین، کەسانێک بەس��وفیی و کەسانێک بەسەلەفیی، یەکێ��ک بەکاکەی��ی و یەکێ��ک بەئێزیدی��ی، یەکێ��ک بەکۆمۆنیس��ت و یەکێ��ک بەلیبرال. کێشەکان ئەوکاتە دەستپێدەکات کە شوناسی ھاواڵتیب��ون پابەس��تی ئەو شوناس��انەی تر بێت. یانی مرۆڤ ناچاربکرێت بۆئەوەی ببێت بەھاواڵتیی، پێویست بێت وەھابی یان سوفیی یان سەلەفیی یان ئیخوانیی بیت، یان پێویست بێت مارکس��یی، یان عەلمانی��ی، یان بێدین، بی��ت. ھاواڵتیبون لەو شوناس��ە تایبەتانەوە نایەتە دەرەوە، بەڵکو سەرجەمی ئەو شوناسە دێن��ەدەرەوە. لەھاواڵتیبون��ەوە تایبەتان��ە ھاواڵتیبون ژێرخانی ھه مو ئەو شوناس��انەی ت��رە، بەاڵم ئەو شوناس��انە ھیچیان ژێرخانی ھاواڵتیبون نین. گەر ھاواڵتیبون بونی نەبێت، بونی ئەو شوناس��انەی تر بونێکی نەفیکەرو توندوتیژ دەبێت، بەشێکی گەورەی کێشەکانی ئەم ناوچەیە پابەس��تی ئەم غیابە ترسناکەی

ھاواڵتیبونە.

ئیسالمییەکان و کێشەی هاواڵتیبون

سیاسیه كان و ھێزه ھه وڵی ده ستپێكردنی په رله مانی كوردس��تان بۆ س��ازان له س��ه ر ژیان��ی به ده س��توریكردنی ده س��تورو سیاس��یمان، ھاوكاته له گ��ه ڵ نزیكبونه وه و ھه نگاونانه به ره و به ركه وته یه كی نه ته وه یی و مێژویی، كه ئه ویش س��ه ربه خۆیی باشوری كوردس��تان و دامه زراندنی یه كه مین قه واره ی ئه ندام��ی بون��ه س��ه ربه خۆو نه ته وه ی��ی س��ه ربه خۆی كۆمه ڵگای نێوده وڵه تییه ، ئه م س��اته وه خته مێژوییه گرنگ و ھاوكاتبونه ش ده ستورو نوس��ینه وه ی له پرۆسه ی ده بێت، )21( لیژن��ه ئه ندامان��ی بیركردن��ه وه ی كه سیه كه و سه ركرده سیاسی و حیزبییه كان و

سازان له سه ر كردنی ئاماده بێت.به كورت��ی ئه گ��ه ر ئه م ده س��توره پێش گۆڕانكاریه چۆنایه تیه كانی داعش و ش��ه ڕی ناو عێراق و ناوچه كه بنوس��رایه ته وه ، ڕه نگه له ھه ندێ ڕوه وه به و جۆره نه بوایه كه ئێستا گه اڵڵه ده كرێت و ھه وڵی ڕاپرسی له سه ركردنی

ده درێت.جه وھ��ه ری ئ��ه م پرس��ه ش ئه وه ی��ه كه ده ستوره كه بۆ قۆناغی ڕاگوزه ری بنوسرێ، قۆناغێك كه دۆخی كوردستان له ھه رێمێكی ن��او ده وڵه ت��ی فیدڕاڵ��ی به فی��دڕاڵ نه بو بگوازرێت��ه وه بۆ خۆئاماده ك��ردن بۆ ئه وه ی گه لی كوردس��تانی باش��ور بتوانێت س��ود وه ربگرێت و چ��اره ی خۆنوس��ین له ماف��ی خه ونه ك��ه ی دوێن��ێ، واته س��ه ربه خۆیی، ئامانجه كه ش سیاس��ی و به ئامانج��ی بكات به ره و جێبه جێكردنی به كرده وه به رێت. واته ئێمه نابێت به ناوی ئه وه ی كه تاكو ئێس��تا به شێكین له عێراق، ده بێت ده ستوره كه شمان پێچه وان��ه ی ده س��توری عێ��راق نه بێ��ت، ده س��تورێك بنوس��ینه وه و ڕاپرسی له سه ر بكرێ��ت، كه ھ��ی ئ��ه م قۆناغ��ه نه بێت و نه بێت��ه ھه ڵگری خواس��تی س��ه ربه خۆیی و ده ستی گه لی كوردستان و س��ه ركردایه تییه سیاسییه كه ی به مه به ستی دیاریكردنی مافی به ده س��تی وااڵكات و ڕاپرس��ی چاره نوس و

خۆمان كۆتوبه ند بۆخۆم��ان دابنێین. به اڵم ئه م خواس��ت و داواكاری و پێویستیه ش ئه وه ناگه یه نێت كه به ته واوه تی ده ستوری عێراق و واقیعی ئێستای ھه رێم له چوارچێوه ی عێراقدا فه رامۆش بكه ین و وابزانین له دوای ڕاگه یاندنی سه ربه خۆییه وه ده ستور ده نوسینه وه ، چونكه ئه مه ش به جۆرێكی تر ھه ندێ شڵه ژاوی و كات

به فیڕۆدانمان بۆ دروست ده كات. ئه وه ی ل��ه م ڕوه وه مه به س��تمانه ئه وه یه ده س��تور )تكری��س( ی واقیعی ئێس��تای ھه رێم و جۆری په یوه ندیم��ان له گه ڵ به غداو به شه كه ی تری عێراقدا نه كات. چونكه عێراق ته نه��ا له چوارچێوه ی یاس��ای نێوده وڵه تیدا بونی م��اوه ، ده ن��ا له ناوخۆدا به ك��رده وه ھه ڵوه ش��اوه ته وه . ھه رچ��ی په یوه ندی به م خاڵ��ه وه ھه ی��ه ، ده بێت عه قڵی یاس��ایی و سه لیقه ی سیاس��یمان بكه وێته كارو وا كار بكه ی��ن كه ده س��توره كه به ڕواڵ��ه ت له ڕوی ش��كڵییه وه جیاوازی قوڵی له گه ڵ ده ستوری عێراق��دا نه بێ��ت. ب��ه اڵم له ناوه ڕۆك��دا بۆ

تێپه ڕاندنی ئه و بێت. ئه م كاره ش ھێنده زه حمه ت نییه و به ھه ندێ یاسایی و س��ه لیقه ی به خه رجدانی تێڕامان و فكری یاس��ایی و ورده كاری ده توانین له ڕێی دوباره داڕش��تنه وه ی ھه ندێ بڕگه و مادده ی ده س��توری عێراق و س��ودوه رگرتن له ھه ندێ ئامانجه كه م��ان ده س��ته واژه ی، چه م��ك و بێنه دی. به وه ش له ڕێی دوباره خوێندنه وه ی ده س��توری عێ��راق له چوارچێ��وه ی دۆخه نوێكاندا، بكه ینه ئامڕازێكی ده س��تمان بۆ ده س��تورێكی به جه وھ��ه رو په ی��ام و ئه رك، له ڕوی په یوه ندیمان به عێراقه وه ، ڕاگوزه ری. ھه ر بۆ نمونه و زیاتر تیشك خستنه سه ر ئه م ڕه ھه نده و جۆری س��ودوه رگرتن له ده ستوری عێ��راق ب��ۆ تێپه ڕاندنی، ده توانی��ن ئاماژه

به ھه ندێ خاڵ بكه ین له وانه ش:مه س��ه له ی تۆخكردن��ه وه ی .1ئاره زومه ندبون��ی په یوه ن��دی ھه رێم و گه لی كوردستانی باش��ور له گه ڵ قه واره ی عێراق، ھ��ه روه ك ده زانرێت له دێباجه ی ده س��توری په یوه ندی به ئاره زومه ندبونی ئاماژه عێراقدا گه لی كوردستانی باش��ور به به شه كه ی تری عێراق��ه وه كراوه . ڕونیش��ه ئاره زومه ندبونی چونه ن��او په یوه ندییی��ه ك ئاره زومه ندبون و

ئازادبونیش بۆ ده رچون لێی ده گه یه نێت.به كارھێنان��ی زۆرلێك��ردن و چونك��ه ھێ��ز ب��ۆ پارێزگاریك��ردن له په یوه ندییه كه

ڕه تده كاته وه .2. دوباره داڕش��تنه وه ی ئه و په ره گرافه ی له ده ستوردا ھاتوه و ده ریده خات كه مانه وه ی

ھه رێمی كوردس��تان له چوارچێوه ی عێراقدا په یوه سته به پیاده كردنی ده ستورو سیستمی په رله مانی فیدڕاڵی و دیموكراسی. وه ك ئه وه ی بنوس��رێت، ھه ر كاتێك گه لی كوردس��تان ھه س��تی كردو گه یش��ته ئه و قه ناعه ته ی كه ده س��تور پابه ندی له به غدا ده س��ه اڵتداران نابن و له بنه ماكانی فیدراڵیه ت و دیموكراس��ی الیان��داوه ماف��ی خۆیه تی له ڕێی ڕاپرس��ی گش��تییه وه له تێكڕای باشوری كوردستاندا، بڕی��ار له ماف��ی چاره نوس��ی خ��ۆی بدات و س��ه رله نوێ په یوه ندی خۆی له گه ڵ قه واره ی

عێراقی پێناسه بكاته وه . دی��اره ده توانرێت له ڕوی سیاسیش��ه وه ئه م خاڵ��ه بكرێت به یه كێ له پاس��اوه كانی ئه نجامدان��ی ڕاپرس��ی و كۆتاییهێن��ان به و

په یوه ندیه ی ئێستا له گه ڵ عێراقدا ھه مانه .3. ده كرێ��ت له دیباج��ه دا، یاخ��ود گه ر كرا له مادده یه كی ده س��توره كه دا په یوه ندی پته و و به یه كداچوی مه س��ه له ی جینۆسایدو ماف��ی چاره نوس به ده س��توری بكرێت. به و مانای��ه ی جینۆس��ایدكردنی چه ن��د جاره ی گه لی كوردس��تان له چوارچێ��وه ی قه واره ی عێراق��دا، مافی په نابردنه ب��ه ر دیاریكردنی مافی چاره نوس به گه لی كوردس��تانی باشور

ده به خشێت.4. ھه وڵ��دان بۆ جێكردنه وه ی ڕاپرس��ییه نافه رمییه كه ی ساڵی )2005( ی بزوتنه وه ی ڕاپرس��ی ڕیفران��دۆم، له كوردس��تان له مه ڕ سه رپش��كکردنی ھاواڵتی��ان له ده نگدان بۆ مانه وه له گ��ه ڵ عێراق یاخ��ود جیابونه وه و ده نگدان بۆ قه واره ی س��ه ربه خۆو ده نگدانی 8\98 به ش��دارانی ڕاپرس��ییه كه به قازانجی سه ربه خۆیی، له دیباجه دا یاخود له مادده یه كی ده ستوریدا. ده كرێت پێش ئه وه ش وه ك ڕێگا خۆش��كردنێك بۆ ته وزیفكردنی سیاسیانه ی ئ��ه و كاره مه زن��ه ی بزوتنه وه ی ڕاپرس��ی و پێش��ینه ڕاپرس��ییه ، به بڕیارێ��ك له الیه ن په رله مان��ی كوردس��تانه وه ، به فه رمی دانی

پێدابنرێت.5. له دیباج��ه ی ده س��توره كه دا ئام��اژه به په یمانی س��یڤه رو به زۆر لكاندنی باشوری كوردستان به قه واره ی عێراقه وه بكرێت. وه ك ئاماژه یه ك بۆ ئه وه ی ئێمه له ڕوی مێژوییه وه به ش��ێک نه بوین له عێراقی عه ره بی و به زۆرو ئ��ه و ل��ه ده ره وه ی خواس��تی خۆمان��ه وه واقیعه مان به س��ه ردا س��ه پێنراوه . ھه ربۆیه له حاڵه تی دابه ش��بونی عێراقدا، له جه وھه ردا عێ��راق دابه ش نابێت، به ڵكو ئه و به ش��ه ی به زۆر پێوه ی لكاوه ده چێته وه دۆخی پێش

دروستبوونی قه واره كه .بیركردن��ه وه و ج��ۆره ئ��ه م بایه خ��ی مامه ڵه یه ش، ته نها ل��ه وه دا نییه كه زه مینه بۆ ڕاپرس��ی و كاراكردنی ئ��ه و مافه ی گه لی كوردستان س��از ده كه ین، به ڵكو له وه شدایه كه له ڕوی سیاس��ی و له به رچاوی ڕای گشتی عه ره ب��ی و جیهان��ی، ئۆباڵی دابه ش��كردنی عێراق ده خه ینه ئه ستۆی سیاسه ته ھه ڵه كانی كاربه ده س��تانی به غداو پێش��ێلكردنیان بۆ ده س��تورو س��ه ره نجام ش��كاندنی په یمان. ھه روه ھا ده ستور بۆ باشوری كوردستان نه ك

ته نها ھه رێم ده نوسین. ڕێكه وتن له سه ر ئه م شێوازه له بیركردنه وه به ئامانجكردن��ی له س��ه ر ڕێكه وت��ن ك��ه سه ربه خۆیی له نێوان ھێزه كان و به كرده وه كار ب��ۆ به دیهێنانی ده خوازێت، كاری لیژنه كه ش

ھه ماھه نگترو ئاسانتر ده كات.چونكه بوار ده دات عه قڵ و ڕوحی ئه ندامانی لیژنه ك��ه و له پێش ئه وانیش��ه وه س��ه ركرده سیاس��ییه كان، له پانتاییه كی پ��ڕ له ئومێدو متمان��ه به خۆبونی زیات��ره وه ، بیربكه نه وه و بجوڵێن و خه یاڵ بكه ن و روحیه ت بخوڵقێنن. كاریش ده كاته سه ر ئاسانتر چاره سه ركردن و گه یشتن به س��ازان له سه ر ئه و خااڵنه ی تری

ده ستوره كه جێی جیاوازی ھێزه كانه .

ده ستورێك بۆ قۆناغی ڕاگوزه ری و زه مینه سازكردن بۆ سه ربه خۆیی

ھاواڵتیبون ژێرخانی ھه مو ئەو شوناسانەی ترە،

بەاڵم ئەو شوناسانە ھیچیان ژێرخانی ھاواڵتیبون نین. گەر ھاواڵتیبون

بونی نەبێت، بونی ئەو شوناسانەی تر بونێکی نەفیکەرو

توندوتیژ دەبێت

ئه بوبه كر عه لی

ئ��ارەزوو بەرژەوەندیەکان��ی خ��ود، یان خۆگونجاندن و ھاوڕێڕەوی لەگەڵ کۆمەڵگە؟ چ��ۆن بژی��ن؟ ژینێک��ی تاکگەرای��ی، یان کۆمەڵگەرایی؟ کامەیان باشترین ڕێگەیە بۆ ژیان؟ ئەمە یەکێکە لەو پرسیارە گرنگانەی کە ڕەنگ��ە ڕوبەڕوی زۆربەم��ان بوبێتەوەو ڕەنگە زۆربەش��مان تینوی وەاڵمێکی فیکری

یەکالکەرەوە بین بۆی. تاکگەرایی مۆدێلێکی سەردەمیانەی ژیانە کە تێێدا گرنگی و بەھاکانی ژیان لەخودەوە لەکۆمەڵگ��ە. ن��ەک س��ەرچاوەدەگرن، بەواتایەکی دی، تاکگەرایی بریتیە لەژیانێک کە تێیدا تاک، پشتبەس��ت بەخۆی، خودی خۆی بڕیار لەس��ەر ئێستای ژیانی و ئایندەی دەدات، دور لەکاریگ��ەری نەری��ت و بەھ��ا کۆمەاڵیەت��ی و چاوەڕوانیەکان��ی کۆمەڵگە، ژیانێ��ک کە تێیدا ت��اک ب��ەدوای ئارەزوو بەرژەوەندیەکانی خودی خۆیەتی، نەک ھی کۆمەڵگە، ژیانێک کە تێیدا تاک خودی خۆی مانا بەژیان دەبەخشێت لەڕێگەی ئەو ئارەزو بەھایان��ەی کە بەالی ت��اک خودی خۆیەوە گرنگ��ن، ن��ەک لەڕێگ��ەی خۆگونجان��دن و ھاوڕێڕەویب��ون لەگەڵ ئەو بەھاو ئارەزوانەی کە بەالی کۆمەڵگەوە گرنگن، ژیانێک کە تێیدا تاک ژینێکی ڕەس��ەنی دور لەنواندنی ھەیە،

ژیانێک کە تێیدا تاک خودی خۆیەتی، نەک کۆمەڵگە. جیاواز لەتاکگەرایی گۆش��ەگیری یان دورەپەرێزی، ئەم��ە جۆرە تاکگەراییە، ھەرچەند خۆپەرس��ت لەھەندێک ڕوانگەوە،

مۆدێلێکی تەندروستە.تاکگەرایی گۆش��ەگیری یان دورەپەرێزی: لەم مۆدێلەی تاکگەراییدا، تاک بەشێوەیەکی بەرچ��او پاشەکش��ێ لەکۆمەڵگ��ەو بۆن��ە کەلتوری��ەکان و نەریت��ە کۆمەاڵیەت��ی و بەش��داربون لەپڕۆس��ەکانی دیموکراس��ی و ئەمەی��ان دەکات. واڵت بەڕێوەبردن��ی تاکگەراییەکی ناتەندروس��تە بۆ سیستەمی

سیاسی و پرۆسەی بەڕێوەبردنی واڵت. بەواتایەک��ی دی، ئەم ج��ۆرە تاکگەراییە قەیران لەبەردەم ئەرک��ە ئاکاری و مەدەنی و نیشتیمانیەکان دروستدەکات، ئەو ئەرکانەی کە تاک، بەس��یفەتی ھاواڵتیبونی، چاوەڕێی جێبەجێکردنی لێدەکرێت لەالیەن کۆمەڵگەو دەوڵ��ەت. ئەم��ە جگ��ە لەدروس��تکردنی ھەڕەشە لەس��ەر پێکەوەلکانی کۆمەاڵیەتی و ڕوبەڕوبونەوەی ئەو مەترسیانەی کە ھەڕەشە لەسەر مانەوەی دەوڵەت و دواتر خودی تاک و ھەمو ئەو دامودەزگایەنەی کە ڕێخۆشکەرن

بۆ دروستکردنی تاکگەرایی خودی خۆی. ب��ەاڵم ئەو ج��ۆرە چاوەڕوانیانە، لەالیەن بەش��ێکنین دەوڵ��ەت، ی��ان کۆمەڵگ��ە تاکگەرایی. مەفهومی لەپێکهاتەی سەرەکی بۆیە پێویس��تە پێناسەی تاکگەرایی دوبارە بەرژەوەندی و لەچوارچێ��وەی دابڕێژرێتەوە ئارەزوەکانی تاک و ئەرکە ئاکاریەکان، ئەگەر بمانەوێت ت��اک لەکۆمەڵگە تاکگەراییەکاندا یەکەیەکی کارابێت لەپڕۆس��ەی پاراس��تن و

بەڕێوەبردنی دەوڵەت. پرس��ی تاکگەرایی لەژیان دەگەڕێتەوە بۆ س��ەردەمی "س��وکڕات"، کاتێک ئەم گەورە ڕوناکبیرەی یۆنان، تاکی سەرش��ەقامەکانی

ئەسینای وشیاردەکردەوەو ئاشنای دەکردن بەپرسی تاک، ژیان، جوانی، ماف و ئازادی و ھان��ی دەدان کە خ��ودی خۆی��ان بەدوای ڕاستی و زانیندا بگەڕێن و ھەر خودی خۆشیان

مانا بەژیان ببەخشن. بەاڵم تاکگەرایی لەژیان، وەک دیاردەیەکی باو لەناو کۆمەڵگە ڕۆژئاواییەکان، دوابەدوای شۆڕش��ی پیشەس��ازی و لەدوای س��ەدەی نۆزدەوە سەریهەڵداو دواتر ھۆگری و پشتگیری

زۆری ڕوناکبیران��ی ڕۆژئاوای بەدەس��تهێنا، لەوانە نیچەو ھایدیگەرو س��ارتەر. س��ارتەر پێیواب��و "دۆزەخ کۆمەڵگەی��ە"، بۆیە الی ھ��ەر یەک لەس��ارتەرو ھایدیگەرو نیچە، بۆ ئەوەی تاک بون و ژیانێکی ڕەسەنی ھەبێت، دەبێ��ت تاک خۆی مانا بەژیان ببەخش��ێت لەڕێگای ئەو بەھایانەی کە گرنگیان لەخودی لەکۆمەڵگە. نەک خۆیەوە سەرچاوەدەگرن، بەواتایەکی دی و لەم ڕوانگەیەوە، بون و ژیانی ڕەسەن لەتاکگەراییەوە سەرچاوەدەگرێت.

بۆ ئەوەی خ��ود بتوانێ��ت تاکگەراییانە بژی، جگ��ە لەب��ازاڕی ئازاد، سیس��تەمی سیاس��ی پێویس��تە ئ��ازادی و دادپەروەری دەس��تەبەربکات بۆ ت��ەواوی کۆمەڵگە، بۆ ئەوەی ھەمو تاکێک، نەک چەند بژاردەیەک لەکۆمەڵگە، بتوانێت پشت بەخۆی بەستێت و س��ەربەخۆیانە بژێت. بەاڵم ئ��ەم بەھایانە

لەکۆمەڵگە نامەدەنیەکان بونیان نیە. لەو کۆمەڵگایانەی کە بەھاکانی پێکەوەژیان تێیاندا ئاوێتەو پێکهاتەی پرەنسیپی ئاینین، یان سیستەمی سیاسی تێیاندا پێکهاتەیەکی تۆتالیتاری یان نادادپەروەرە، ئازادی و مافە ئاکاری و سروشتیەکانی تاک ھەمیشە لەژێر ھەڕەشەی لەناوچوندان. بەواتایەکی دی، لەو کۆمەڵگایانەی کە سیس��تەمێکی زۆرەملێیی خۆس��ەپێنەری نادادپەروەر بەرۆکی خەڵکی گرتوە، ئاس��ودەیی و خۆش��گوزەرانی تاک ھەمیشە وەک وەسیلەیەک بۆ درێژەدان بەو سیستەم و شێوازەژیانە سەیر دەکرێت، نەک

مەبەست یان ئامانج. ئەم ج��ۆرە سیس��تەمانە ئیش لەس��ەر پەکخس��تن و بەقەیرانکردنی ت��اک دەکەن، لەڕێگ��ەی پەیوەس��تکردنی بژێ��وی ژیانی مانەوەی بەپرەنس��یپ و بەپابەندبونی تاک سیستەمەکە. بۆیە خود، زۆرینەی ناتوانێت

لەم کۆمەڵگایانەدا تاکگەراییانە بژی.

له دیباجه ی ده ستوره كه دا ئاماژه به په یمانی سیڤه رو

به زۆر لكاندنی باشوری كوردستان به قه واره ی عێراقه وه بكرێت. وه ك ئاماژه یه ك بۆ ئه وه ی

ئێمه له ڕوی مێژوییه وه به شێک نه بوین

له عێراقی عه ره بی

بەرەو تاکگەرایی

د. سالم ئیبراھیم

لەو کۆمەڵگایانەی کە بەھاکانی پێکەوەژیان

تێیاندا ئاوێتەو پێکهاتەی پرەنسیپی

ئاینین، یان تۆتالیتاری و نادادپەروەرن ئازادی و

مافە ئاکاری و سروشتیەکانی تاک

ھەمیشە لەژێر ھەڕەشەی لەناوچوندان

چەند رۆژێكە جگە ل��ەوەی هەمو كورد بەسیاس��یی و ناسیاس��یەكانییەوە چاویان لەس��ەر ش��ێوازی بانگەش��ەو ئاراستەی گوتاری سیاسییە لەتوركیا، هەمو رۆژئاواش بەتایبەت ئەوروپاو ئەمریكا، ئێس��تا زومی

كامێراكەیان خستۆتە سەر توركیا. كورد تا ئێستا بەدو جۆر بیردەكاتەوە، یەكەمیان پێیوایە ئەگەر ئەوجارە هەدەپە دەنگی پێویستی هێنا لەو هەڵبژاردنە، ئەوا كێشەی كورد تا ئاستێكی زۆر بەرز دەچێتە پێش��ەوە، بێگومان هەرگیز تا ئەو رادەیە راست نییە. دوەمیش��یان پێیوایە ئەگەر كورد نەیتوان��ی بچێتە پەرلەمان ئەوا ژیان دەوەس��تێت و دۆزو كێشەی كورد لەتوركیا چەقبەس��تو دەبێت یان ل��ەوەش زیاتر بۆ دواوە دەكش��ێتەوە، كە ئەمەشیان بەهیچ ش��ێوەیەك راست نییەو س��ەری ئاسمان بەپوش نەگیراوە، تا وەها بیر بكەینەوە.

دیارە ئەگەر ك��ورد بچێتە پەرلەمانی دیموكراس��ی پرۆس��ەی ئ��ەوا توركی��ا ئاراس��تەیەكی نوێتر لەئێس��تا بەخۆیەوە دەبینێت و پەرلەمان زیاتر لەئێس��تا دەبێتە ش��وێن و ناوەن��دی ملمالنێ��ی سیاس��ی، ئ��ەوكات ئەردۆگان و ئاكپارتیش لەئێس��تا زیاتر ماندودەبن و رۆژانە گوتاری پێچەوانە بەرامبەری��ان دەبێتەوە، چونكە لەبنەڕەتدا ئ��ەردۆگان، بڕوای بەدەس��ەاڵتی ناوەندی هەی��ەو لەگەڵ ف��رە دەس��ەاڵتیدا نییەو بێگومان لەگەڵ بنەماكانی دیموكراسیش��دا نیی��ە، چونكە ئەو كابرایە تا ئێس��تا هەر خ��ەون بەئیمپراتۆریایەك دەبینێ كە خۆی س��وڵتان بێت، بەاڵم لەدیوی ئەمالش��ەوە دەبێ��ت ئەوە بزانرێ، هەدەپە، كە دەیەوێ بچێتە پەرلەمان، مەبەس��تی ئەوە نییە دو وەزیرو چوار گزیری لەحكومەتی ئەردۆگان هەبێت، هەدەپە هیچ پۆستێكی كارگێڕی و حوكمڕانی ناوێ، چاویشیان لەوە نییە بەهۆی بەناشەرعی لەحكومەتەوە بەشداریكردنیان تەنگەنەفەس و ئەوەن��دە ببن، دەوڵەمەند هەناسەس��وار نین بۆ گەیش��تنیان بۆسەر كورس��ی دەس��ەاڵت، ئەوەندەش كورتبین

نین،تەنیا بیر لەئەم��ڕۆی خۆیان بكەنەوە لەهەوڵی ئەوەب��ن هەرچۆنێك بێت دەبێت بگەن��ە پەرلەمان و لەوێ��وەش خۆت بگرە كورسی دەس��ەاڵت ئەوا هاتین. نەخێر ئەو هەڵوێستە سیاس��ییەو ئەوجۆرە بیرۆكەیە بەت��ەواوی الی هەدەپ��ە رەتكراوەت��ەوە. تەنانەت ئەگەر سەدا پازدەی دەنگەكانیش بهێنن،ه��ەر ناچنە ناو دەس��ەاڵتەوە. بۆیە مەبەستی هەدەپە بۆ گەیشتن بەپەرلەمان تەنی��ا ئەوەندەیە كێش��ەی ك��ورد زیاتر بكاتە كێش��ەیەكی سیاس��ی و بەرێگایەكی دیموكراسی چارەسەری بۆ بدۆزێتەوە،ئەوان راس��تە ئەزمونێك��ی یەكج��ار درێژی��ان لەخەباتی سیاس��ی نییە، بەاڵم كەس��انی خ��اوەن ئەقڵی��ان لەگەڵدایە،ئەوان خۆیان بەپاشماوەی ساسانی و لولویی و گوتیەكان میزوپۆتامیا ئەوان شارس��تانێتی دەزانن، بەشارستانێتی خۆیان دەزانن، بۆیە لەكاری ئەم سیاسیش��دا هەناس��ەدرێژن و دەزانن هەورازە س��ەختە، سەركەوتنی پشودرێژی دەوێ��ت، چونك��ە زۆرمان بین��ی ئەوانەی بەپەلەپەل و بەغاردانێ بەسەر ئەم هەورازە سەركەوتن، توش��ی نەك دڵەكوتێ بەڵكو توش��ی وەس��تانی دڵ هاتن،خاڵی گرنگی هەدەپە ئەوەیە هەڵپ��ەی ناو حكومەتیان نیی��ەو ه��ەر بیریش��یان لێینەكردۆتەوە، چونك��ە دەزانن بچنە ناو حكومەتی توركیا تەنیا بەس��وودی حكومەتەكەی ئەردۆگان و بەزیان��ی خۆیان و پرس��ە نەتەوەییەكەیان تەواو دەبێت، بۆیە هەڵەی وا گەورە ناكەن. سەرچاوەی لەوەوە هەڵوێستەش��یان ئەم گرتوە، كە ئەوان سیاسەت بەفیكر دەكەن، سیاس��ەتەكەیانە. بناخەداڕێژەری فیك��ر هەر حیزبێ��ك و هەر حكومەتێكیش فیكری نەبێت بایەقوش تیایدا دەخوێنێ. ئێمە لەم هەرێمەدا ئەزمونێك��ی تاڵمان لەوبارەیەوە بەهەزار هەبو، ئۆپۆزیس��یۆنێكمان هەیە. ن��اری عەل��ی توانی چ��وار س��اڵ تەواو

بكات،زیاتر بەرگەی نەگرت. باش��ە ئ��ەی ئەگ��ەر ئەمجارەی��ان هەدەپە لەو هەڵبژاردنەدا نەگەیشتە رێژەی پێویس��ت و نەیتوانی بچێتە ناو پەرلەمانی توركیا، ئایا ئەوە كۆتایی مێژوە؟ ئایا ئیدی هەدەپەو كورد ئەوەندە زەرەرمەند دەبن كە

ناتوانن بەئاسانی قەرەبوی بكەنەوە؟ بۆ وەاڵمی ئەو پرس��یارە، دەبێ ئێمە دۆخ��ی سیاس��ی و فیك��ری و كۆمەاڵیەتی كوردانی باكور بەوردی بخوێنینەوە، بزانین ئ��ەوان لەپێن��او ئازادی��دا چ قوربانییەك دەدەن، بێئ��ەوەی رۆژێك بەرپرس��ێكیان گەندەڵ بوبێت. بێئەوەی تێكۆش��انیان بۆ بەرژەوەندییە كەسییەكانیان بوبێت، چونكە

مرۆڤی تێكۆش��ەر ناتوانێ و ناشكرێ لەیەك كاتدا تێكۆش��ەر بێ��ت و گەندەڵیش بێت، ئ��ەوەی هەندێجار گوێم��ان لێیدەبێت كە ئەوانەی زێدەڕۆییان بۆ سەر موڵكی گشتی كردوە، ئەوانە خەڵكانی تێكۆش��ەرن بەاڵم ئەو كارە خراپەشیان كردوە، ئەوەی قسەی لەمج��ۆرە بکات هەر لەبنەڕەت��ەوە نازانێ كێیە، گەندەڵكاری��ش چییەو تێكۆش��ەر ئەم��ە فەقیرحاڵی سیاس��ییەكانی ئێمەن كە بەداخەوە هێش��تا لەزانستی سیاسەت و لەزانستی ش��ۆڕش تێنەگەیشتون، لەهەمو دونی��ادا مرۆڤێك نادۆزیت��ەوە لەیەككاتدا تێكۆشەریش بێت و گەندەڵیش بێت. دێینەوە سەر وەاڵمی پرس��یارەكە، ئەگەر هەدەپە دەنگی پێویس��تی نەهێنا تۆ بڵێی هەدەپە دۆش��دابمێنێ و ماوەی��ەك كاری سیاس��ی س��ڕ بكرێ؟ی��ان دۆخێكی خراپ بەس��ەر باری دەرونیی سیاس��ییەكانیان و تەنانەت جەماوەرەكەشیاندا بێت؟ بێگومان لەماوەی یەك س��اڵی راب��ردودا، هەدەپە، پەكەكە، یەپەگ��ە، قۆناخ��ی زۆر گرنگی��ان بڕیوە، ئێستا زومی ئەوروپاو ئەمریكایاشیان بۆالی خۆیان وەرس��وڕاندوە، بڕینی ئەم هەنگاوە گەورانەش لەئەنجامی شەڕێكی زۆر سەخت بو، كە لەراس��تیدا شەڕی مان و نەمان بو، ئێستا ئەمریكاو رۆژئاوا، زۆر بەڕونی دیارە كە یارمەتیدانەكانیان بۆ یەپەگە لەئاستێكی یەكجار باشدایەو سەركەوتنە بەردەوامەكانی یەپەگەش توانیویەت��ی درێژەو بەردەوامی ب��ەو یارمەتیدانە بدات، ك��ە توركیا خوای نەماوە لەم هاوكاریكردنە، بەتایبەت ئێستا یەپەگ��ە بەه��اوكاری ئەمریكاو فەڕەنس��ا لەشەڕێكی توندایە بۆ ئەوەی تەواوی خاڵە سنوورییەكانی توركیا لەبن دەستی داعش دەربهێنێ��ت، كە ئەوكات��ە كارتی توركیاو

داعش بەتەواوی كۆتایی دێت.كۆبان��ی ئەوكات��ەی لەبیرمان��ە كەوتن و نەمان��ی م��ان و لەس��اتەوەختی نەكەوتنی��دا ب��و، هەڵوێس��تی توركیاش خراپ بو، هەمو كوردان��ی باكور لەماوەی چەند رۆژێك��دا راپەڕی��ن و توانیان لەڕوی سیاسییەوە شكۆی توركیا بشكێنن و لەڕوی مادیش��ەوە س��ەدان ملیۆن دۆالر هەندێ س��ەرچاوە ئاماژە بۆ نزیك��ەی یەك ملیار دۆالر دەكەن كە زیانیان بەدەس��ەاڵتەكەی ئ��ەردۆگان گەیاند، ئەمە تەنی��ا لەماوەی چەن��د رۆژێك بوو كە بەپەنجەی دەس��ت دەژمێردران، باش��ە ك��ێ دەتوانێ گرەنتی ئەوە بكات، ئەگەر لەم هەڵبژاردنەدا هەدەپە نەگەیشتە پەرلەمان ئەوا هەمو كوردستانی روب��ەڕوی بەئەستەنبۆلیش��ەوە، باك��ور گەورەترین ئاڵۆزی نابێتەوە، ئاڵۆزییەك كە

حكومەتەكەی ئەردۆگان هیچ دەسەاڵتێكی فیعل��ی لەباكووری كوردس��تان نامێنێت و زیانی دەیان ملیار دۆالریش��ی لێدەكەوێت و روبەڕوی قەیرانێكی قوڵیش دەبێتەوە، كە پێموایە ئەوكاتە هەدەپە قۆناخێكی دیكەی زۆر گەورەت��ر دەبڕێت لەئێس��تا، چونكە بینیم��ان لەم��اوەی یەك س��اڵی رابردو، بەهۆی ش��ەڕی داعش هەر بەتەنیا یەپەگە قۆناخی گەورەی نەبڕیوە، بەڵكو هەدەپەو پەكەك��ەش ئەو قۆناخە گرنگانەیان بڕیوە، كەوابێ دیس��ان بەهۆی ئ��ەو ئاڵۆزییانەی توركیاش دەستەوەستان دەبن و دروس��ت دەبێ��ت لەبەرامبەری چونك��ە ناتوانێ بەو ئەقڵیەتە سوڵتانییە چارەسەری گرفتەكانی خۆی بكات، كەواتە لەالیەك توركیا لەروی مادی و مەعنەوییەوە زەرەرێكی یەكجار زۆر دەكات، لەالیەكی تریشەوە هەدەپە دەچێتە

قۆناخێكی زۆر بااڵترەوەو ئەو هەمو كوردەی ئیس��الم و بەناوی لەباكوری كوردس��تانن بەناوی چەندی��ن زاراوەی دیكەی درۆزنانە كە ئەردۆگان بەب��ااڵی حیزبەكەیدا بڕیوە، فریویان خ��واردوە، پێموابێت ش��ەرمەزار دەب��ن و وردە وردە ریزەكان��ی ئاكپارت��ی جێدەهێڵ��ن، چونكە هەدەپ��ە توانیویەتی بەفیكر، سیاس��ەت بكات، هەدەپە لەقوڕی سورەكراوەوە سیاسەتی خۆی نەخشاندوە، بەپێچەوانەی ئێمە كە سیاس��ەتمان لەسەر پارچە پ��ەڕۆو كاغ��ەزە، ئ��ەوەی ئاگای لەشارستانێتی سۆمەرییەكان بێت تێدەگات

من دەڵێم چی. سەیرم پێدێت زۆرجار سەركردەكانمان باس��ی قڕكردن دەك��ەن و دەڵێ��ن هەمو حكومەتە دیكتاتۆرە یەك لەدوای یەكەكان هەوڵی س��ڕینەوەیان داین، بەاڵم كورد هەر مقاوەمەتی ك��ردو مایەوە، كام مقاوەمەت و كام مان��ەوە؟ ئایا مانەوە تەنیا ئەوەیە كە كۆمەڵ��ە خەڵكێك ماوەو ناوی��ان كوردەو خاوەنی هیچ نین؟ ژیانێكی ژێردەستەو پڕ لەقوربانی ب��ەردەوام؟ ژیانێك كە نازانین رێگاكان��ی تێكۆش��ان كامان��ەن؟ نازانین چۆن فیك��ر بكەین بەسیاس��ەت؟ نازانین چۆن كۆمەاڵیەتی پێش��كەوتنی رێگاكانی بۆ خەڵكی خۆمان مس��ۆگەر بكەین؟ ئایا ئەمە جێی شانازییە كە كورد وەك نەتەوە

نەفەوتاوە؟ ئێم��ە خاوەنی كولتورێكی��ن، ئەگەرچی تێكۆشانی زۆرمان كردوە، بەاڵم نەمانتوانی بنوس��ینەوە، ئینتیما ب��ۆ پێناس��ەیەك نیش��تمانپەروەری هەس��تی نەمانتوان��ی ت��ا بڵێین��ەوە، خۆم��ان بەنەوەكان��ی بۆم��ان بك��رێ زیان بەس��امانی گش��تی نیش��تمانی دەگەیەنین،ئەمە چ مانەوەیەكە خۆخۆرین و لەنێوان شەووڕۆژێكدا بەرپرسە ورگنەكانمان دەب��ن بەملیۆنێر، گەورەترین كۆمپانیا،باشترین و بەرفراوانترین زەویوزار، هەموی تەنیا بۆ بەرپرسەكان قۆرخكراوە، ئەوە مانە، یان لەبنەڕەتدا نەمانە؟ ئێمە تا ئێس��تاش هەر ئەقڵیەتێكی نەزۆك پەیڕەو دەكەین، ئەم ئەقڵیەتە نەزۆكەیە وایكردوە، یەك س��اڵ زیات��رە بەغدا قوت��ی خەڵكی كوردس��تانی بڕیوە، كەچ��ی نەمانتوانیوە واڵتانی زلهێز بهێنینە سەر خەت و داكۆكیمان لێبكەن. هەدەپە وای نەكرد، بەپێچەوانەی ئێمە، لەماوەی ئەو شەڕو ئاڵۆزییەی بەهۆی داعشەوە رویدا، راس��تە شەهیدی زۆر دا، بەاڵم زۆرترین قازانجی كردوە،ئەم قازانجە بەپلەی یەكەم پەكەكە سودی لێوەرگرتوە، ئینج��ا هەدەپەو یەپەگە،ئەم��ە كورتبینی سیاس��ییە ئەگ��ەر وا تێبگەی��ن پەكەكە

ش��تێكە جیاوازە لەهەدەپە،ی��ان جیاوازە لەیەپەگە. هەدەپە هەمو تێكۆش��انی خۆی نەخس��تۆتە ناو یەك س��ەبەتەوە، ئەگەر ل��ەو هەڵبژاردن��ەش دەرنەچ��ێ، پەكەكە لەچیای��ەو نایەنە خ��وارەوە، واتا هەدەپە لەملمالنێی س��ەختدایە، قۆڵ��ەوە ل��ەدو یەكێكی��ان س��ندوقی هەڵبژاردن��ە، ك��ە ئەمە رویەك��ی جوانی بۆ دروس��تكردوە، كە چەكداریی��ە، خەبات��ی دوەمیش��یان دەتوانێ روبەڕوی ئەو مەترس��یانە ببێتەوە كە یەخ��ەی دەگرن، ئێمە لەكوردس��تانی باش��ور وا نەبوی��ن، ی��ان دەبو ش��ۆڕش بكەی��ن، یان دەبو شكس��ت بخۆین،ئەگەر نمون��ەی نیكاراگ��وا بهێنین��ە بەرچ��اوی خۆمان، نیكاراگوا لەساڵی 1979 بەرێگای ساندینیس��تیونەكان س��ەركەوت و تفەنگ گەیشتنە دەس��ەاڵت، بەاڵم لەساڵی 1987 ئۆپۆزیس��یۆنی لێ دروستبو، ئیدی لەسێ هەڵبژاردندا كە س��ااڵنی1990،1996،2001 س��ەرنەكەوتن و دۆڕان، تا لەس��اڵی 2006 گەڕانەوە دەس��ەاڵت و س��ەركەوتن و دانیال ئورتی��گا س��افیدرا گەڕایەوە دەس��ەاڵت. هەدەپ��ە ئەگەر بش��دۆڕێنێ جارێكی دیكە پەكەك��ە بەهێزدەكاتەوە، هێزو گوش��اری ناوخ��ۆی توركیا بەتایبەت لەكوردس��تانی باك��ور زۆر پەرەدەس��ێنێت و حكومەت��ی ئ��ەردۆگان ل��ەو ناوچ��ە كوردییانە پەكی دەكەوێ��ت، ئەمریكاو ئەوروپا پش��تگیری لەدۆزی كورد لەباكورو رۆژئاوای كوردستان دەكەن، ك��ە ئ��ەو پش��تگیرییەی ئەوان ئێس��تا رەهەندی گەورەی لێ كەوتۆتەوە، كەواب��ێ ئەگەر هەدەپە دەنگی لەناو هۆڵی پەرلەمان��ی توركیاش نەبێ��ت، هیچ گرنگ نیی��ە، چونك��ە ئەوكاتە دەنگ��ی هەدەپە لەهەمو ش��ارو ش��ارۆچكەكان و لەشەقامە بەناوبانگەكان��ی ئەس��تەنبۆڵ و ئەنقەرەش دەنگدەداتەوە، ك��ە ئەمەیان بۆ ئاكپارتی و دەس��ەاڵتی ئەردۆگان زۆر مەترس��یدارترە ل��ەوەی كە هەدەپە بەهەڵبژاردن و بەرێگای دیموكراس��یانە ملمالنێی سیاس��ی بكات، چونكە زۆرجاریش ش��ەڕ لەناو قەیرانەكان قورت��ارت دەكات، لەوەتەی رۆش��نگەری لەسەدەی 18 س��ەریهەڵداوە، نزیكەی 140 دەوڵەت دروس��تبون كە بەرێگای شەڕ بو، نەك س��ندووقی هەڵبژاردن،دوای ش��ەڕی جیهان��ی دوەمیش بینیم��ان مافی چارەی خۆنوس��ین چ��ۆن گەش��ەی ك��رد، بۆیە ئ��ەردۆگان هەڵەیەكی گەورە دەكات ئەگەر پێیوابێ��ت كوردان��ی باك��وور لەپەرلەمان دەنگیان نەبێت، ئەوا توركیا دەبێتە شامی شەریف، هەرگیز وانییە، ئەوكاتە ئەردۆگان

زیاتر توشی هێستریا دەبێت.

هەدەپە، دۆڕاندنی یان بردنەوەی لەهەڵبژاردن كامیان قازانجی زیاترە

13 (481( سێشه ممه 2015/6/2 [email protected]بیروڕا

فوئاد سدیق

پێش ئه وه ی باس��ی ئه م بابه ته بكه ین به پێویس��تی ده زانم كورته پێناس��ه یه كی cv بكه ین. دی��اره cv كورتكراوه ی هه ردو وشه ی التینی )Curriculum Vitae( ��ه ، واته "ژیاننامه ی كه سی" كه بۆ یه كه م جار به كارهێنرا له ساڵی 1633ز. سیڤی بریتیه له نوسینی كورته ژیانی زانستی و پیشه یی و كاروچاالك��ی و ئه زمون له بوارێكی دیار یان زیاتر له الیه ن پێشكه ش��كاری پۆست یان بابه تیان��ه و تاوتوێكردنێك��ی دوای كار. زانستیانه ی س��یڤیه كان له الیه ن دامه زراوه یان كۆمپانیاكه باش��ترین خاوه ن س��یڤی

هه ڵده بژێرێ بۆ كار یان پۆست.له كوردستان پرسی cv هێشتا له هه نگاوه زۆر س��ه ره تاییه كانیدایه ، ئه گه رچی لێره و ل��ه وێ ب��اس له به هێزكردنی ئ��ه و بابه ته ده كرێت به اڵم به هۆی دابه شكاری حیزبی و له ن��او حیزبیش ب��اڵ و كوتل��ه و ناوچه و ده ڤ��ه ره كان هی��چ متمانه یه كی ئه وتۆ به م ش��ێوازه نیه بۆ دامه زراندنی كه س��ه كان، له كۆنگ��ره ی په روه رده ی��ی جارێك��ی تر پرس��ی به هێزكردنی رۆڵ��ی cv هێنرایه وه 2015/5/11-9 له ڕۆژان��ی به رب��اس، به چاودێ��ری نێچیرڤان بارزانی س��ه رۆكی حكومه تی هه رێمی كوردس��تان به دروشمی وه زاره تی به هامرۆییه كان" "گه ش��ه پێدان- پ��ه روه رده كۆنگ��ره ی خ��ۆی له هه ولێری پایته خ��ت ئه نجام��دا. هه روه ك��و ه��ه ر كۆنفراس��ێكی تر، ئه م كۆنفراس��ه چه ند راس��پارده یه كی هه بو له و شه ش ته وه ره ی

كه له خۆی گرتبو، گرنگترینیان راسپارده ی ت��ه وه ره ی به ڕێوه ب��ردن ب��و. هه رچه نده راس��پارده ی ئه م ته وه ره یه خاڵی ئیجابی له خۆگرتب��و، به اڵم ئه وه ی زۆر س��ه رنجی راكێش��ام خاڵ��ی دانان��ی به ڕێوه ب��ه ری

.cv قوتابخانه كان بو له رێگایباس��ی زۆرجار له كوردس��تان دی��اره س��یڤی ده كرێت، زۆربه ی ئه وانه ی باس��ی ده كه ن دو جۆر كه سن، یه كه میان خاوه ن و به ڕێوه به ری كۆمپانیاكانی كه رتی تایبه تن و دوه می��ان به رپرس��ه كانی حكومی كه رتی گش��تی هه رێم��ن. له ه��ه ردو حاڵه تی��ش خاوه ن كارو حكوم��ه ت پێش ئه نجامدانی پرۆسه ی تاوتوێكردنی سیڤیه كان كه سێكی بۆ ش��وێنه كه . ئاماده كردوه دیاریكراویان

ئامانجیش له م چه واشه كردنه :س��ه باره ت به كه رتی تایبه ت به مه به ستی ریكالمكردن و جوانكردنی ڕوه ناشرینه كه ی كۆمپانیاكه یه ت��ی، یان به و ڕێگایه ده یه وێ پیش��انی بدات ئه و هه ل بۆ گه نجی بێكاری ناوخۆ دابین ده كات و له كاركردن شه فافه و بنه م��ا زانس��تیه كان له دامه زراندن ڕه چاو

ده كات.ئ��ه وه ی كه رت��ی گش��تی و حكومی��ش روی ش��اردنه وه ی به مه به س��تی خزمایه ت��ی و حزبایه ت��ی و راس��ته قینه ی ناوچه گه رێتی و خه تخه تێنه و نادادپه روه ری و هه ڵبژاردنی كه س��ی نه ش��یاو و نابه جێی

هه ڵبژارده كه یه تی.ئه وه ی جێی س��ه رنجه ، ئه م پرۆس��ه ی چه واش��ه كاریه له كه رت��ی حكومی به ناوی س��یڤیه وه ده كرێ��ت، به به رگێك و رویه كی له كاتی به جۆرێك داپۆش��راوه ، یاس��ایی

راگه یاندنی هه ر پۆستێكی حكومی له پله ی به ڕێوه به رو س��ه روتر ده بێت سیڤیه كان بۆ لیژنه یه ك به رزبكرێته وه و پاش��ان له الیه ن ئه م لیژنه یه )3( سیڤی به رزده كرێته وه بۆ سه رۆكایه تی هه رێم یان ئه نجومه نی وه زیران یان وه زاره ت و هه ر له وێش"باشترین" خاوه ن سیڤی له نێوانیاندا هه ڵده بژێرێت و فه رمانی

بۆ ده رده چێت.ئه وان��ه ی له س��ه ره وه باس ك��ران روه یاس��ایی و پروپاگانده كه ی پرۆسه ی سیڤی ب��و. ب��ه اڵم ئ��ه وه ی به واق��ع و كرداریی دوره . له روكه ش��ه كه ی زۆر ده گ��وزه رێ به چ��اوی ده زان��ێ و هاواڵتی��ه ك ه��ه ر خ��ۆی دیوه یه ت��ی و له مامه ڵ��ه ی رۆژانه ی به ڕێوه ب��ه ری فه رمانگه كان��ی حكوم��ه ت هه ستی پێكردوه كه بچوكترین به ڕێوه به ری هه ر فه رمانگه ی��ه ك –زۆربه ی هه ره زۆری- له س��نوری ده سه اڵتی پارتی ده بێت پارتی بێت و له سنوری ده سه اڵتی یه كێتی ده بێت له یه كتریش��ی ته نانه ت بێ��ت و یه كێت��ی قبوڵ ناكه ن له س��نوری یه كێكیان س��ه ر به پارته ك��ه ی تر بێت و ئه گه ر كه س��ێكی حزبی عه یار 24 یشیان نه دۆزیه وه ده كرێت جه ناب��ی به ڕێوه به ر حزب��ی نه بێت به اڵم ده بێت له ژێ��ر هه ژمونی حزب ده رنه چێت و ئه جێندای حزب و كه سانی حزبی جێبه جێ بكات. ئه م ده رده ته نه��ا یه كێتی و پارتی نه گرتۆته وه به ڵكو حزبه ئۆپۆزسیۆنه كانی جارانی��ش هه م��ان ده ردی��ان گرتۆته وه ، به جۆرێك كه داموده زگاكانی حكومه ت بۆ

حزبه كان قۆرغكراوه .م��ن لێ��ره دا دو نمون��ه و دانپێدانان��ی حكوم��ه ت و په رله م��ان ده هێنم��ه وه ب��ۆ

سه لماندنی ئه م راستیه :نمونه ی یه كه م: به ڕێز د.دالوه ر عه الئه دین وه زی��ری خوێندنی بااڵی پێش��وتر كاتێك له پۆس��ته كه یدا بو له وه اڵمی پرسیاره كانی پێشكه شكاری به رنامه ی كه ناڵێكی ئاسمانی به ڕاش��كاوانه رایگه یاند كه ته نها سه رۆك وه زی��ران ك��ه پارتیه و جێگری س��ه رۆك وه زیران كه یه كێتیه ده سه اڵتی هه ڵبژاردن و دانانی راگرو به ڕێوه به ری گش��تی و پۆستی

سه روتریان هه یه .نمونه ی دوه م: كاتێك په رله مان ده رگای خۆپااڵوتن��ی كرده وه له رێگای س��یڤی بۆ بااڵی كۆمس��یۆنی ئه ندامانی هه ڵبژاردنی سه ربه خۆی هه ڵبژاردن و راپرسی كوردستان، هه رزو حزبه كان ڕوی راس��ته قینه ی خۆیان پیش��انداو كاری��ان به س��یڤیه كان نه كردو كه س��انی حزبییان له پۆسته كان داناو زۆر به ڕاش��كاوانه له میدی��اكان رایانگه یاند كه بانگه شه ی س��یڤی ته نها بۆ خۆگونجاندن ب��و له گه ڵ یاس��ای كۆمس��یۆن و ئه گه رنا ئه ندامانی كۆمسیۆن له حزبه كان داده نرێن و به ب��ێ ش��ه رمانه داوای لێبوردنی��ان كرد

له پێشكه شكارانی سیڤیه كان!!!په روه رده ی��ی له كۆنگ��ره ی ئێس��تاش داكۆكی ده كرێت له س��ه ر سیڤی بۆ دانانی به ڕێوه به ری قوتابخان��ه كان، ئه م هه نگاوه جگ��ه ل��ه وه ی ش��ه رعیه ت و به رده وام��ی ح��زب به كۆنترۆڵكردن��ی ده به خش��ێت ب��ۆ گش��ت دام��ه زراوه په روه رده ییه كان س��اوایان، باخچه ی تاكو له وه زاره ت��ه وه مانایه ك��ی تریش ده به خش��ێت، ئه ویش: ناكامڵبونی سیاس��ی و نه بون��ی ئه زمونی مامه ڵه ی ساده وس��اویلكه یی كارگێ��ڕی و

حزبه كانی ئۆپۆزسیۆنی جارانه له مه ڕ پرسه گرنگه كانی به دامه زراوه یی كردنی دامه زراوه په روه رده ییه كانی حكومه تی هه رێم، چونكه ئه م حزبانه نه له كارنامه ی كابینه ی هه شتی بنكه فراوان و نه به یاس��ای په رله مان و نه به بڕیاری ئه نجومه نی وه زیران نه یانتوانیوه باسی سه ربه خۆیی دامه زراوه په روه رده یی و پ��ه روه رده و وه زاره ت��ی زانس��تیه كانی ئه م بس��ه لمێنن و كوردس��تان زانكۆكانی راس��پارده ی كۆنگره ی په روه رده ییش دێت ب��ۆ ئه وه ی دوا گۆڵی سیاس��ی و كارگێڕی له میلله ت بكرێ��ت له رێگای نه زانینی حزبه

ئۆپۆزسیۆنه كان. بۆی��ه له و دۆخه ی ئێس��تا بونیcv هیچ خزمه تێكی ئه وتۆ به پرۆسه ی به دامه زراوه یی و ش��ه فاف كردنی دام��وده زگا حكومیه كان ناكات، ئه و رۆڵه ی ئێس��تا cv ده یگێڕێت رێ��ك پێچه وانه یه ب��ه وه ی چۆته خزمه ت ش��اردنه وه ی حیزب حزبێنه له دابه شكاری پۆس��ته كان، چونكه ئه وان بۆئه وه ی ئه وه بشارنه وه كه كه س��ه كان له رێگای حیزب و خزم خزمێن��ه داده مه زرێن چه ند cv یه ك وه رده گرن به بێ ئه وه ی بیخه نه كێبركێ ئه و كه سه هه ڵده بژێرن كه خۆیان مه به ستیانه ، له راگه یاندیش ده ڵێن پرۆسه كه به شه فافی و له رێگای كێبڕكێ��ی cv ئه نجامدراوه ، واته له و دۆخه نه بونی cv زۆر باش��تره له وه ی به و شێوه یه هه بێت و پێویسته رێگاچاره ی ت��ری زانس��تی و كارگێ��ڕی و ش��ه فافترو دادپه روه ران��ه ی تر بگرێته ب��ه ر بۆ دانانی

به رپرس له پۆسته كانی حكومه ت.

* چاودێری كاروباری حكومه ت

CV و كۆنگره ی په روه رده یید.رعد رفعه محمد *

له و دۆخه ی ئێستا بونیcv هیچ خزمه تێكی

ئه وتۆ به پرۆسه ی به دامه زراوه یی و شه فاف

كردنی داموده زگا حكومیه كان ناكات، ئه و رۆڵه ی ئێستا

cv ده یگێڕێت رێك پێچه وانه یه به وه ی

چۆته خزمه ت شاردنه وه ی حیزب

حزبێنه له دابه شكاری پۆسته كان

ئەگەر هەدەپە دەنگی لەناو هۆڵی

پەرلەمانی توركیاش نەبێت، هیچ گرنگ

نییە، چونكە ئەوكاتە دەنگی هەدەپە لەهەمو

شارو شارۆچكەكان و لەشەقامە

بەناوبانگەكانی ئەستەنبۆڵ و ئەنقەرەش

دەنگدەداتەوە، كە ئەمەیان بۆ ئاكپارتی و دەسەاڵتی ئەردۆگان

زۆر مەترسیدارترە

بیرورا 14(481( سێشه ممه 2015/6/2

گۆشه یه که دو هه فته جارێک "جه لیل ئازادیخواز" ده ینوسێت

ڕوداوی ئ��ەم دوایی��ەی هێرش��ی هێزی گه ری��ای پارت��ی کرێکارانی کوردس��تان بۆ س��ەر هێزێک��ی پێش��مەرگەی حیزبی دیموکراتی کوردس��تانی ئێ��ران لەناوچەی کێلەش��ین، س��ەرەڕای بەڕۆژەڤکردنی زۆر ب��اس و بابەتی س��ەرنراوەی ن��او هەناوی سیاس��ەت و هزری کوردیی، باس و بابەتی میدیای بەرپرس و پیش��ەیی زۆر بەتوندی هەژان��دو هێنایە رۆژەڤەوە. زۆرلێکدانەوەی شیاو و نەشیاو بۆ ئەم چەمکە کراو، لەزۆر فۆرمدا هەوڵدرا ش��رۆڤەو پێناس��ەی ئەم چەمکە بکرێت. نایش��ارمەوە بەشی زۆری ئ��ەم ه��ەوڵ و لێکدانەوەو ش��رۆڤەکردنانە ناپیش��ەیی و دەرهەس��تی و ئەوەن��دەی ڕامیاریی و ئیدلۆژیک بون، هەرگیز ئەوەندە پیش��ەیی و ئاکادمیک و بێایەنانەو هاوساز لەگەڵ پێوەرەکانی ئازادو پیشەیی و سڤیلی ئەم چەمکە نەبون. لەم کورتە نوس��ینەدا ئەوجێگای��ه ی دەکرێت ت��ا هەوڵ��دەدەم ئ��ەرک و بەرپرس��یاریەتی و ئیتیکی میدیاو ڕۆژنامەوانی پیشەیی بێنمە بەرباس، رونە لێره دا هێندەی مەبەس��ت میدیای دیداری و نوس��راوەییە هەرگیز نیوهێندە مەبەس��تم

سۆسیالمیدیا نیە. سەرەتا پێمباشە بەراشکاوی بەم ڕستەو بڕگەی��ە دەس��ت پێبکەم ك��ه لەڕوانگەی خۆم��ەوە لەدورو نزیک ب��اوەڕم بەمیدیای س��ەربەخۆ نەب��وەو نیە. لەراس��تیدا ئەم ئەفسانەیی و لەداڕش��تنێکی زۆرتر بڕگەیە ڕۆمانتیک دەچێت تا شرۆڤەی بونێکی ڕیال و ئامادە. زاراوەکانی میدیای سڤیل، بێایەن، ناپاش��کۆو ت��ا رادەیەک و بەش��ێوەیەکی رێژەیی ئازاد گونجاون و دەتوانن لەجیهانی میدیاو باڵوکراوەکاندا بونیان بێت. دەتوانم بڵێم لەجیهانی ئێس��تەو مێژوی باڵوکراوە گش��تیەکاندا هی��چ گەیەنەرێکی گش��تی نەبوەو نابێت کە ئەجندایەک لەپش��تیەوە رەچاوکردنی داڕش��تن و نەبێت. نەبوبێت و ئاس��ۆو ئاراستەی س��تراتیژیەکی داڕێژراو بۆ میدیا،کە لەپش��ت هەم��و میدیایەکەوە هەیە، بەهەم��و جۆرەکانیەوە لەڕاس��تیدا خەون یا ئەفس��انەی سەربەخۆبونی میدیا پوچەڵده کاتەوە. لەزۆر ڕوبەریشدا هەر ئەم روانینە وادەکات میدیا بێایەن، یا سڤیل و ئ��ازاد ناوزەدکەی��ن. تێکەڵکردنی ئیتیکی ئەو س��ەربەخۆبون پێناسەی پیش��ەیی و هەڵە زەقەیە کە بەزۆری و بۆ پاس��اوی ترو ئاراستەی دیکە بەکاریدێنن و تێکەڵی دەکەن. ڕاستە کە کۆدەنگیەك بۆ پەیوەندی نێوان میدیا دروستبون و سازدانی ترس و مەترسی نیە. بەاڵم بێگوم��ان پەیوەندی نێوان ئەم دوانە بەرجەسته یەو ناشارێتەوە. باڵوکراوە مەترس��ی لەدروس��تکردنی گش��تیەکان مەترس��یەدا ئەم ڕەوانەوەی کۆمەاڵیەتی و ڕۆژانەه��ەواڵ و بەرچاودەبین��ن. ڕۆڵ��ی لێکدان��ەوە ک��ۆی کاری ئ��ەم باڵوکراوانە کاریگەری نایەکس��ان و جۆراوجۆری لەسەر جەماوەرو لەس��ەر مەترس��ی و فامکردنیان لەم ڕەهەندە بەجێدێڵن. کۆی بەرنامەکانی ئەمان��ە ک��ە ب��ڕە زانیاریەک��ی ش��یاو دەستەبەردەکات کە لەناسینی هۆکارەکانی مەترسی و چۆنیەتی دابەشبونی کۆمەاڵیەتی ئەم دی��اردەو س��ەرچاوەکانی کەڵکی لێ وەردەگرێ��ت. لەس��ەر بنەمای ناس��نامەو وش��یاری گش��تی کۆمەڵگاو کۆمەاڵیەتی، ناسینی میکانیزمەکانی شڵەژان و دڵەڕاوکەی کۆمەاڵیەت��ی و هۆکارەکانی ش��پرزەکردنی بنەماکان��ی ئ��ەم ناس��نامەو دڵەڕاوکەیەو لەبه ینچون و الوازبونی قەڵغانی ئەم بەهایانە لەو دەستەو چەمکانەن کە میدیا کاریگەری

ڕاستەوخۆی لەسەریان هەیە. پەیمانێکی بەرپرس��یاری ڕۆژنام��ەوان نەنوس��راوە لەنێ��وان خ��ۆی و بەردەنگدا، ل��ەم پەیمان��ەدا بەردەنگ و بین��ەر مافی خاوەنداران��ی خۆیداوەت��ە نوێنەرایەت��ی ئەم پیش��ەیە کە لەدرکاندن��ی زانیاری و رێگاکانی دەستڕاگەیش��تنە ئاس��انکردنی بەزانیاری نوێنەرایەتی بکات. لەگوێزانەوەی ه��ەواڵ و ڕوداو و کارەس��ات و باس��ەکاندا ئەمانەتداری، راس��تبێژیی، ب��ێ الیەنیی، واقیعبێژی و وەک خ��ۆی گوێزانەوەی کۆی بابەته کان بێ ده س��کاریی، تەنیا لەپێناوی گەیاندن��ی زانیاریدا نوێنەرایەتی ئەو وکۆی گش��تی ویژدانی کۆمەاڵیەتی بکات. ئەرکی دوالیەنەی پاراستنی مافی تاک و کۆمەڵگاو ڕەچاوکردنی ئاقاری تایبەتی و جیاکردنەوەی لەئاقاری گشتی بەشێکن لەبنەماکانی ئەم پەیمان��ە نەنوس��راوە. ژێرپێنانی هەرکام لەم پێوەرانەو ش��کاندنی هەریەکەیان واتە هەره سی باوەڕبەیەکبون لەنێوان بەردەنگ و میدیاو میدیاکارادا . بەرجەس��تەکردنەوەی ویژدان��ی کۆمەاڵیەتی کۆمەڵ��گا لەملمانێ دیاردەکۆمەاڵیەتیەکاندا ڕامیاری وکێش��ەو بەش��ێکن لەم ئەرک و پەیمانە. ڕوداو و ئەو پێشهاتانەی کە لەس��ەر چارەنوسی گەل،

کۆمەڵگا، ناس��نامەو ئاسایشی نەتەوەیی و ئارامشی رەوانی کۆمەڵگاو بەهاکانی گەشەو پێشکەوتن و ئاشتی و دیموکراسی نەتەوەیی و جیهانی کاریگەریی��ان هەیەو دەتوانن ئەم ئاراس��تانە بەرەو هەڵدێر ب��ەرن، یا بەرەو پێشکەوتن دەبەن. کەوابو دەتوانین بڵێین لەنێ��وان دەرئەنجام��ی کاری ئەم چەمکە ئەو بابەتان��ەدا لەڕاس��تیدا پەیوەندیەکی تۆکم��ەی دیالیکتیی هەیە کەوابو ده توانین بڵێی��ن کە رەوەن��دو ئاراس��تەی ملمانێ ئەم کاروکاردان��ەوەی کۆمەاڵیەتی��ەکان و زۆرانبازیانە لەئاستی نەتەوەیی و ناوچەیی و جیهانیدای��ە کە لەڕوبەرەکانی کۆمەاڵیەتی، تەنانەت ئابوری��ی و کولت��وری، رامیاری، رەوشتی گشتیش��ەوە دەتوانێ کاردانەوەی پوزەتی��ڤ ی��ا نێگه تیفیان بێ��ت. لێرەوە دەردەکەوێت کە ئەم پیشەیە چ پیشەیەکی هەستیارو پڕلەبەرپرسایەتیە. لەم پێناوەدا دەتوانی��ن بڵێین کە دەبێ میدیاو میدیاکار ئەم پرێنس��یپانە وەک بەش��ێک لەئیتیکی

پیشەیی بپارێزێت کە بریتین لە:ڕەچاوکردن��ی یاس��او پاراس��تنی 0بنەمای بێایەنی و پاراس��تنی س��ەروەری و بەرژەوەندیە بااڵکانی نەتەوەیی و نیشتمانی و

نێونەتەوەیی. لەلەرزۆککردنی خۆپاراستن دورگرتن و 0بنەماکانی ئاشتی کۆمەاڵیەتی و نەتەوەیی و پێکەوەژیان، ئاسانگیری و هاوژیانی بەرابەرو

بێ هەاڵواردن. 0ڕەچاوکردن��ی جۆرو ش��ێوەکانی کاری میدیاو نۆرمە باوەڕپێکراوەکانی ئەم چەمکە لەپێن��اوی بەهێزکردنی ه��اوکاری و گیانی

هەرەوەزی و پیشەیی.0 دورگرت��ن لەتێکەڵکردن��ی بۆچون��ی تایبەتی و سەلیقەی شەخسی و داوەریکردن و هەڵگۆزینی ئەنج��ام و بەرئەنجام لەهەواڵ و

شرۆڤەکاندا. 0 بەباوەڕگەیش��تن لەمەڕ راستی هەواڵ و ڕوداوەکان و باڵوکردن��ەوەی وەک خۆو بێ

الیەنانەیان. 0 ئاگادارکردنەوەی کەسان، بەرپرسان و کاربەدەس��تان و هاواڵتیان و بکەرانی کردە لەبارەی هەڵگرتنی دەنگیان و ڕەنگیانەوە.

0 باڵونەکردنەوەی دەنگۆ یاکۆکردنەوەی زانیاری لەبەرژەوەندی کەس��ان و رێکخراوی ڕۆژنامەوان��ی و کاری بازن��ەی دەرەوەی

میدیاکان. 0 ڕێزگرتن لەبنەمای سەرەکی پاکی و بێ تاوانی هەرکەس و هەموان و خۆدورخستنەوە

لەهەر داوەریکردنێک. 0 خۆپاراس��تن لەوەرگرتن��ی هەر پارەو هەواڵ و باڵوکردن��ەوەی بۆ پێشکەش��ێک

ڕوماڵکردنی هەردیاردەو ڕوداوێک. 0 ڕەچاوکردنی ئابڕو ماف و پێگەی کەس و کەس��ان و ناوەندو ڕێکخ��راوەکان و ناوەندە

دەوڵەتی و نادەوڵەتیەکان. بەرپرسیاریەتیە هەمو لەئەستۆگرتنی 0یاس��اییەکانی نوسین و باڵوکراوه کانی خۆی

لەچوارچێوەی یاساو ڕێسادا. دەتوانرێت زۆر خ��اڵ و ژێرخاڵی دیکەی جێ��گای باس بۆ ئەم خااڵن��ە زیادبکرێت، ب��ەاڵم ئەمان��ە دەتوانن لەس��ەره کیترین و بنەماییترین بەرپرس��ایەتی و ڕەوش��ەکانی کارو پیشەی میدیاو میدیاکارانن. لەڕوداوی کێلەشیندا بۆ دۆزینەوەی میدیای بەرپرس و پیش��ەیی کە توانیبێتی ئ��ەم چوارچێوەو خاڵە س��ەرەکی و بنەمایی و پیش��ەییانەی ئ��ەم بەس��تێنەی ڕەچاوکردبێ��ت، هێندە بەسە، بەوشیاری و واقعبینیەوە ئاوڕ لەکۆی باس و ه��ەواڵ و ش��رۆڤەو ڕوماڵکردنەکانی کۆی میدیای کوردیی لەکۆی کوردس��تاندا ئارامش��ی نەتەوەیی و ئاسایش��ی بدەین. رەوانی گەل و بەرجەستەکردنەوەی ویژدانی گش��تی کۆمەڵگاو هەوڵ بۆ نەش��کاندنی بەهاکان��ی یەکێت��ی نەتەوەیی و ئاش��تی. هەواڵەک��ەو خ��ۆی وەک گوێزان��ەوەی قەرەباڵغی لەقاوس��االری و دورکەوتن��ەوە ئایدۆل��ۆژی و س��ەنگەرگرتنی حی��زب و ملکەچبونی ڕوانگەی پۆپۆلیستی و لێڕوانینی ڕۆمانتیکانەی کێش��ەکانی نەتەوەی کوردو نیشتمان و هەڵپەکانی دەسەاڵت، پێکهاتەو بونی��ادی گوت��اری نەتەوەی��ی و کولتوری نەتەوەییمان و ئاستی شارستانیەتی کورد لەم بوارو بۆسەیەدا لەمیدیاو کاری میدیاییماندا چەندە ڕەنگیدایەوەو بەرجەستەبوە. چەندە لەرزۆک��ی و ناس��ەقامگیرو خێڵەکی بون و کەمتر شارس��تانیبونی گوتارو کەلتورمان بەڕونی خۆی نواند. لەراستیدا لەوەستانێ لەسەر ڕوبەری میدیای کوردیی و هەڵوێستی میدیاکارەکانمان��دا تاڕاده یەک��ی یەکج��ار زۆر خ��ۆی دەنوێنێ. لەهەموی س��ەیرتر هەڵوێس��تی ڕوناکبیریمان ک��ە لەدوتوێی میدیادایە، باش��ترین نمونەی��ە بۆ دیتنی ئەم خەس��ارانەو کۆی بەرپرسیاریەتی ئەم

چەمکەو ئیتیکی ڕۆژنامەوانیمان.

له سه ره تای دروستبونی شۆڕشی چه كداری ك��ورد له واڵتی توركیا هه ندێك نوس��ه ری ت��ورك هه بون زیات��ر له كوردێك خزمه تیان به دۆزی ڕه وای كورد كردوه . له كوردێك زیاتر به رگریان له مافه كانی كردوه و زۆربه ی خه ڵك وایان زانیوه ئه و نوسه رانه به ڕه گه ز كوردن و ب��ه درۆوه خۆیان كردوه به تورك. دیاره ئه م كاره ی ڕۆش��نبیرانی تورك كارێكی ئه وه نده ئاس��ان نه بوه كه به هه مو ك��ه س بكرێت، به ڵكو له به رامبه ر ژیانی خۆیاندا هه س��تاون به ئه نجامدان��ی كارێكی وه ها مه ترس��یدارو

سه خت.ئه م نوس��ه رانه زۆر بێڕه حمانه كه وتونه ته ژێ��ر نه ش��ته ری ڕه خنه ی نه ژادپه رس��تانی تورك و به خاین و خۆفرۆش و جاش، هه روه ها به به كرێگی��راوی ده ره ك��ی له قه ڵه م دراون. هه روه ه��ا له الیه ن كوردانیش��ه وه زۆر جار به چ��اوی ڕێزه وه س��ه یرنه كراون و گومانیان هه بوه له وه ی ده وڵه تی تورك به مه به ستێكی دیارك��راو ئ��ه و قه ڵه مان��ه ی هاندابێت بۆ

چه واشه كردنی ڕای گشتی كۆمه ڵگه .ئیس��ماعیل بێش��كچی و ئه حمه د ئاڵتان و جه نگی��ز چان��دارو مورات به لگ��ه و عومه ر هه میش��ه جه م��ال حه س��ه ن الچین��ه رو پش��تیوانی دۆزی ڕه وای كوردی��ان كردوه ، گه رچ��ی له ته ره فی ك��وردو توركیش ڕێزی ته واویان لێنه گیراوه . واته به نوس��ینه كانیان له ه��ه ردو جه ژنه كه بون و تا یه ك دو س��اڵ له مه وبه ر قس��ه كانیان له نێوان كۆمه ڵگه ی توركیا بایه خێكی ئه وتۆی نه بو. به اڵم له گه ڵ هه ستانه س��ه رپێی قۆناغی ئاشتی له نێوان په كه كه و ده وڵه تی تورك، ئیدی بۆ هه ردوال بۆیان ده ركه وت له دوای30 س��اڵ كوش��تن و یه كتربڕی��ن، هیچ ڕێگایه ك نه م��اوه بیگرنه به ر جگه له ڕێچكه ی قه ڵه می ئه و كه س��انه ی ده ره كی" ده س��تی خۆف��رۆش و به "خاین و

له قه ڵه میان داون له ڕابردودا.ئ��ه وه كاتێ��ك ئیس��ماعیل بێش��كچی له س��ه ر زیندانه وه بچێته له به رچاوده گرێت كورد، ئه حمه د ئاڵتان ئه وه له به رچاو ده گرێت له شوێنی كاری خۆی به ده ركردن بدرێت یان نانبڕاو بكرێت، نوسه رانی تر به هه مان شێوه ئ��ه وه له به رچاو ده گرن خۆی��ان بخه نه ژێر هه ڕه شه ی كوش��تن و نان بڕینه وه ، له پێناو ئه وه بو ئه م جه نگه نه گریسه ی نێوان كوردو

تورك كۆتایی بێت.قه ده ر وابو ڕۆژێك به خزمه تی بێش��كچی گه یش��تم و لێمپرسی:" ئێوه ی به ڕێز خه ڵكی چۆرومن و له ش��اری ئه نق��ه ره له دایك بون، دایك و باوكیش��ت كورد نه ب��ون، ئیدی بۆ ئه و هه مو به رگری��ه ت له كورد كرد تا بگاته ئه وه ی زیندانت بكه ن؟ بۆ وه ك نوسه ره كانی تر جارێك ته ره فی ك��وردو جارێك ته ره فی توركت نه گرت بۆ ئه وه ی نه بیت به ژێر باری

ئه و هه مو ڕه خنه یه وه ؟!له وه اڵمدا پێی وتم:" من له گۆش��ه نیگای ت��ورك و كوردبون��ه وه س��ه یری بابه ته كه م له زانس��تی كاتێ��ك، هی��چ نه ك��ردوه كۆمه اڵیه تیه وه فێربوم كه كێشه ی نێوان دو نه ته وه یان دو مه زهه ب به جه نگ چاره نابێت و خۆشگوزه رانی بۆ هیچ الیه ك لێبه دینایه ت، من هه مو كات الیه نگری چاره سه ری زانستی بوم بۆ كێشه كه ، نه ك الیه نگری كورد بكه م

یاخود تورك."تا ئه وكاته ی ئه م وه اڵم��ه م وه رگرت ئه م نوس��ه ره م خۆشده ویس��ت له به رئه وه ی كه الیه نگری ك��ورد ده كات، ب��ه اڵم دوای ئه و وه اڵمه تێگه یش��تم كه ئه م نوسه رانه مرۆڤن به واتا تێرو ته س��ه له كه ی، ن��ه ك كۆمه ڵێك كه س��ی وه ك من و دژه كانم ك��ه ڕوانینیان له گۆش��ه نیگای ته ره فگیریه وه یه . تێگه یشتم ل��ه وه ی ك��ه ئ��ه م نوس��ه رانه توانایه كی له ڕاده ب��ه ده ری ته له پاتی واته خۆخس��تنه ش��وێنی كه س��ی جیاواز له خۆی��ان هه یه و ده توانن له بیری ئه و كه س��انه ش تێبگه ن كه

وه ك خۆیان بیرناكه نه وه .چاوه ڕێم ده كرد بێشكچی بڵێ من به رگریم له كورد كرد له سه ر ئه وه ی دۆزه كه یان ڕه وایه یان بڵێ من نه ته وه ی كوردم خۆش��ده وێت و به به شێك له خۆمیان ده زانم، به اڵم بێشكچی گه وره ی��ی خۆی به وه اڵمه ك��ه ی جارێكی تر

سه لمانده وه .ڕاس��ته ئ��ه وان به ڕه گه ز تورك��ن، به اڵم هه مو كاتێك ئه و ڕاس��تیه دوپات ده كه نه وه ك��ه مرۆڤب��ون له پێ��ش هه م��و ڕه گ��ه زو ئایدۆلۆژیه كه وه یه . كاتێك كوردێك له س��ه ر ده چه وس��ێنرێته وه و توركێ��ك ده س��تی ده ڕه تێنرێت، ئه م نوسه رانه تورك و كوردێك نابینن، به ڵكو "مرۆڤێ��ك" ده بینن ڕه گه زی خ��ۆی ده كوژێت و كۆمه ڵكوژی ده كات، بۆیه گه ر وابێته پێش چاوی ئێمه كه پش��تگیری له كورد ده كه ن ئه وا به هه ڵه دا ده چین، ئه وان پشتگیری له مرۆڤبون و له ئازاره كانی ده كه ن.

به هه مان ش��ێوه گه ر كورد بونایه و كورد توركی بچه وس��انایه ته وه به هه مان ش��ێوه پشتگیریان له تورك ده كرد. واته مرۆڤبونیان

پێش هه م��و پێناس��ه ئیتنیك��ی و ئاینی و مێژویه كانیانه .

له م��ه وه ده بێ��ت فێ��ری ئه وه بی��ن كه ئێمه ش خۆمان بخه ینه ش��وێنی توركمان و كلدو ئاش��ورو ئه رمه ن، له خواس��ت و ئازارو هیواكانیان تێبگه ین. گه ر نیوه یانمان به پاره بێده نگ كرد ئیدی ب��ۆ هه تاهه تایه بێده نگ نابن و گه ره نتی ش��تێكی وه هاشمان ال نیه . ڕاس��ته سروش��تی توركمانێك یان ئاشورو كلدانێك وایه كه به رخودانی چه كداری ناكات له پێن��او ماف و هیواكانی له باری ئێس��تادا. به اڵم پیاوه ت��ی و كارامه یی بۆ كورد له وكاته هه ژمار ده كرێت كه مافی ده س��توری ئه مان بدات پێش ئه وه ی خۆیان داوای بكه ن. گه ر ڕۆژێك هات و نێوانمان ته قه ی تێكه وت ئیدی مافه كانیشیان به زیادیش��ه وه پێبده ین هیچ

نرخ و به هایه كی نامێنێت.گه ر ئه مڕۆ توركیا مافی كوردی دا، دوای ئه و هه م��و خوێنه چ واتای��ه ك چ نرخێكی ده بێ��ت؟! ئه حمه د ئاڵتان له س��اڵی 1995 له س��ه ر وتارێكی له ژێر ناوی)ئه تاكورد( كه به ش��ێوازێكی ئیرۆنی گاڵته به ئه قڵی تورك ده كات، ساڵێك و 8 مانگ زیندانی ده كرێت. ئه وكات��ه دادگا عه س��كه رتاریه كانی تورك تاوانباری ده كه ن به وه ی هه وڵی له تله تكردنی خاك��ی توركیا ده دات. ئه م وت��اره له 100 س��اڵی ڕابردودا له و مانش��ێته ده گمه نانه یه كه به قه ده ر شۆڕش��ێكی چه كداری خزمه تی

به دۆزی ڕه وای كورد كردوه .تورك��ه نه ژادپه رس��ته كان كوردیان وه ك بولبولێك س��ه یركردوه كه ده بێت قه فه سی بۆ دروس��ت بكه یت بۆ ئه وه ی هه ڵنه فڕێت. ب��ه اڵم ڕۆش��نبیرانی ت��ورك وه ك مرۆڤێك ته ماش��ایان ك��ردوه و پێیان واب��وه ته نیا له گه ڵ ئ��ازادی و دیموكراس��ی دابینكردنی مافی چاره ی خۆنوس��ین وا له كورد ده كات له توركی��ا جیانه بێته وه . نه ژادپه رس��ته كان هه رگی��ز بیری��ان ل��ه وه نه كردۆت��ه وه كه دروس��تكردنی كۆت و به ندو قه فه س پاڵنه ره بۆ لێكترازان و جیابونه وه و به ده ستی خۆیان وا له كورد ده كه ن ئاره زوی هه ڵفڕین و ڕاكردن بكات. هه رچه نده نه ژادپه رس��ته كان خۆیان به دڵس��ۆزی تورك ده زانن و كه س��انی وه ك ئاڵتان به خای��ن ده زانن، به اڵم له ڕاس��تیدا ئاڵت��ان وا ده كات ك��وردو ت��ورك له یه ك نه ترازێن و پێكه وه به رده وامی به ژیان بده ن. ئاڵتان و هاوڕێكانی ده یانه وێت مافی چاره ی خۆنوس��ین بدرێت به ك��ورد له پێناو ئه وه ی كورد خ��ۆی به دیل��ی قه ف��ه س نه زانێت و هه وڵی ڕاكردن ن��ه دات. ده یانه وێت پێكه وه كوردو تورك خاكێكیان هه بێت و هه ردوكیان هاوبه ش بن له سه ری. ئێستا ده پرسم كام له م دو توركه خزمه ت به توركیاو نه ته وه ی تورك ده كات؟ كامیان هه نگاو ده نێت به ره و ئه وه ی

توركیا لێكنه ترازێت و لێكجیانه بێته وه ؟ده بێت ئه و په نده م��ان له بیر نه چێت كه ده ڵێت:" هیچ ش��تێك به قه ده ر شته ساده و ڕاده گوزه رێت له به رچاومان كه ساكاره كانی فری��وده رو هه ڵخه ڵه تێنه ر نیه ." بۆیه ئه وه ی له توركیا خۆی وا پیشان ده دات كه ناهێڵێت خاك��ی توركی��ا په رتبێ��ت و لێكجیابونه وه ڕوب��دات، بزانه ئه وه یه كه م كه س��ه هه وڵی

جیابون��ه وه و په رتبون ده دات. هه وڵ ده دات به ده س��تی خۆی كورد له هاوكێشه كه بكاته

ده ره وه . ئه م نوس��ه رانه ی كه ناومان هێنان به بێ ترس و س��ڵه مینه وه ئه وه یان ڕاگه یاندوه كه پشتگیری له هه ده په ده كه ن له هه ڵبژاردنه كانی 7ی حوزه یراندا. هه روه ها نوسینه كانی ئه م كه ڵه نوسه رو ڕۆشنبیرانه یه وا ده كات توركه چه پ��ڕه وه كان یارمه تی هه ده پ��ه بده ن بۆ بڕینی به ربه س��تی 10%ی كه ن��ان ئێڤره نی

كوده تاچی.ئه م نوس��ه رانه بون كاریگه ریان له س��ه ر هه ده په دانا كه به ره و توركیایی بون هه نگاو بنێ��ت، هه روه ها وایان ك��رد كه كورد له ناو هاوكێش��ه ی توركیا ژماره یه ك بێت. چونكه باش ده زان��ن گه ر ڕۆژێك دیموكراس��ی بۆ توركیا بێت ئه وا ده بێت له ئامه دو ش��رناخ و له كۆتایی��دا ن��اوه وه . بێت��ه هه كاری��ه وه حه زده كه م دوا ڕاپرس��یه كانی واڵتی توركیا بخه مه پێشچاوی خوێنه ر كه هه مویان مژده ی ئ��ه وه ده ده ن كه وا هه ده په به ربه س��ته كه ی بڕیوه ، جا گه ر پێچه وانه كه ی ده رچو ده بێت له وه دڵنیابین كه ئه نجامه كه له الیه ن پشیله دوپێكان��ی ده زگای میته وه گ��ۆڕاوه ، وه ك چۆن له هه ڵبژاردنی شاره وانیه كان چونه ناو محه ویله ی كاره باوه و پاشان ده نگی ئاكه په سه ركه وت به سه ر جه هه په له دوای هاتنه وه ی

كاره با!

کێلەشین و میدیا

كه ڵه نوسه ره كانی تورك بۆ پشتگیری له كورد ده كه ن؟

ئه بوبه كر عه لی

ئه نجامی دوا ڕاپرسیه كانی واڵتی توركیا پێش هه ڵبژاردنه كانی 7 ی حوزه یران

له زانستی كۆمه اڵیه تیه وه فێربوم كه كێشه ی نێوان دو

نه ته وه یان دو مه زهه ب به جه نگ چاره نابێت و خۆشگوزه رانی بۆ هیچ

الیه ك لێبه دینایه ت، من هه مو كات الیه نگری چاره سه ری زانستی

بوم بۆ كێشه كه ، نه ك الیه نگری كورد بكه م

یاخود تورك

توركه نه ژادپه رسته كان كوردیان وه ك

بولبولێك سه یركردوه كه ده بێت قه فه سی

بۆ دروست بكه یت بۆ ئه وه ی هه ڵنه فڕێت. به اڵم ڕۆشنبیرانی

تورك وه ك مرۆڤێك ته ماشایان كردوه و پێیان وابوه ته نیا

دابینكردنی ئازادی و دیموكراسی له گه ڵ

مافی چاره ی خۆنوسین وا له كورد ده كات

له توركیا جیانه بێته وه

15 (481( سێشه ممه 2015/6/2 [email protected]ته‌ندروستی

نه خۆش: كالسیۆم چیه ؟له م��ادده یه كێك��ه دكت��ۆر: گرینگ��ه كان ك��ه له ش س��ودی لێوه رده گرێ��ت بۆ دروس��تكردنی ب��ۆ هه روه ه��ا ددان، ئێس��ك و رێكخس��تنی و رش��تنی هه ن��دێ له هۆرمۆن��ه گرینگه كان��ی له ش، رژێن��ه هۆرمۆن��ی كالس��یۆم له به شی كه ده یرژن ده ره قیه كان پێشه وه ی مله ، هه مو ته مه نه كانیش ئه گه ری توش��بونیان به زیادبونی

كالسیۆم هه یه .زیادبونی نیشانه كانی نه خۆش:

كالسیۆم چیه ؟دكتۆر: بریتیه له دڵ تێكه ڵهاتن، خ��واردن، ئ��اره زوی نه مان��ی ئازاری س��ك، دروس��تبونی به رد له گورچیل��ه ، زۆر می��ز ك��ردن، چه ند خه مۆكی و له بیرچون��ه وه ، نیش��انه یه كی ئێسك وه ك ئازاری

ئێسك و شكان و.. هتد.زۆربونی ه��ۆكاری نه خ��ۆش:

كالسیۆم له له شدا؟رش��تنی زی��اد دكت��ۆر: هۆرمۆن��ی ده ره ق��ی به هۆی هه ر بێت، سس��تی نه خۆش��ییه كه وه مه مك، ش��ێرپه نجه ی گورچیله ،

زیادبونی ڤیتامین دی ...هتد.نه خ��ۆش: ئاكام��ه خراپه كانی

زیادبونی كالسیۆم چین؟ئێس��ك، دكت��ۆر: زوش��كانی پش��ت، برب��ره ی چه مان��ه وه ی دروس��تبونی ب��ه رد له گۆرچیله ، نارێكی دڵه ڕاوك��ێ ، خه مۆك��ی و

له لێدانی دڵ.نه خۆش: ئایا چاره س��ه ری ئه م

نه خۆشییه هه یه ؟به پێی ئه ویش به ڵ��ێ ، دكتۆر: حاڵه ته ك��ه س��وكیی ق��ورس و ده بێ��ت كه هه ندێ ج��ار ده گاته ئاستی ششتنی گورچیله . هه ندێ جاریش به هۆی بونی گرێ له غوده ده ره قێك��ه وا پێویس��ت ده كات

نه شته رگه ری بۆ بكرێت.

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

زیاد بونی كالسیۆم له له شدا

ڤانێالئه مه ش یه كێكه له و ماددانه ی كه ئازاری ددان كه م ئه كه ن��ه وه ، ده توانیت هه ندێك ڤانێ��ا بخه یته س��ه ر لۆكه یه ك��ی پاك و بیخه یته س��ه ر ددانت. به م��ه ش ئازاری ددانت نامێنێت و پاشان ده توانیت له كاتی

گونجاو سه ردانی پزیشك بكه یت.

به م شێوه یه ئازاری ددانت كه م بكه ره وه

زۆربه مان له كاتی ناوه خت و ش��ه وان یاخود دور له پزیش��ك توشی دان ئێش��ه ده بین.له م كاته ش بۆته هۆی ناره حه تی بۆمان، هه ربۆیه ئه گه ر توش��ی ددان ئێش��ه بویت و دوربویت له پزیشك ئه وه به م شێوه یه ئازاره كه ت

كه م بكه ره وه :

ئه گه ر هه ست به ئازاری پشت ئه كه یت ئه وه ده توانیت زۆر سود له م دو وه رزشه ی خواره وه وه رگریت و رۆژانه ئه نجامی بده یت:

سه‌هۆڵكاتێك ئازار له ددانت هه بو ئه وه هه ڵ بده پارچه س��ه هۆڵێك بخه ره سه ر ئه و ددانه ی كه ئه یه ش��ێت، پاش ماوه یه ك ئێش��ه كه ددان به نه مان��ی هه س��ت

ئه كه یت.

خوێ‌‌و‌ئاوتۆزێك خوێ و هه ندێ ئاوی ش��له تێن تێكه ڵ به یه ك بك��ه و غه رغه ری پێبكه چه ند جارێ��ك، ئه مه ه��ه م ئازاره كه ئه شكێنێت هه م میكرۆبی ناوده م له ناو

ئه بات.

راهێنانه ی دوه م

- ئه م راهێنانه به دانیشتنه وه ده كرێت.- وه ك ل��ه وێنه كه دا ده یبینیت هه ردوو ده س��تت باڵو بكه ره وه ، جارێك خۆت بس��وڕێنه بۆالی راست دواتر وه ره وه بۆ ناوه راس��ت و ئینجا خۆت بسوڕێنه

بۆالی چه پ.- ئه م راهێنانه 5 جار له هه مان كات ئه نجام بده و هه روه ها ده توانیت رۆژانه چه ن��د جارێك دوباره ی

بكه یته وه .

خۆت رزگار بكه له ئازاری پشتت

راهێنانی یه كه م

- وه ك له وێنه كه دا ده یبینیت به رێكی بوه سته و هه ردو ده ستت به ره بۆسه ره وه .

- جارێك خۆت بچه مێنه وه بۆالی راس��ت و بۆماوه ی 5 بۆ 10 چركه بمێنه ره وه دواتر وه ره وه بۆ ناوه راس��ت واتا رێك بوه سته وه . پاش��ان خۆت بچه مێنه وه بۆالی چ��ه پ بۆ بۆم��اوه ی 5 بۆ 10 چركه بمێن��ه وه . دواتر

وه ره وه بۆ ناوه راست.- ئ��ه م راهێنان��ه 5 ج��ار له هه م��ان كات دوباره ی

بكه ره وه .

وه ك ئاشكرایه كه نه خۆشی شه كره یه كێك��ه ل��ه و نه خۆش��یانه ی ده بێت كه س��ی توش��بو خ��ۆی له كۆمه ڵێك خ��واردن بپارێزێت بۆ ئه وه ی نه هێڵێت رێژه ی شه كره كه ی به رز بێته وه . به اڵم ش��اره زایانی بواری خۆراك ئاماژه یان به هه ندێ میوه كردوه كه بۆ نه خۆشی شه كره خراپ نین. ئه مانه ی خواره وه ش به ش��ێكن له و میوانه ی كه توشبوانی

نه خۆشیه كه ده توانن بیانخۆن.

لیمۆو پرته قاڵ و سندی لیمۆ بڕێكی زۆر ڤیتامین C تێدایه به هه ری��ه ك ده وڵه مه ن��ده هه روه ه��ا له ڤیتامینه كان��ی A.B و مه گنس��یۆم و سۆدیۆم و هه روه ها بڕێكی باش ریشاڵی تێدایه كه زو ده توێنه وه و ئه بێته هۆی له خوێندا. ش��ه كر رێژه ی رێكخستنی هه وه ها پرته قاڵ و س��ندی له میوه زۆر باشه كانن كه رێژه یه كی كه م شه كریان تێدای��ه و هه روه ها بڕێكی باش ڤیتامین

C بۆله ش دابین ئه كه ن.

سێومه ترس��ه هه یه و وه رزێك له هه م��و له خواردن��ی ، توێكله كه ی مادده ی دژه ئۆكسانی و بڕێكی باش ریشاڵی تێدایه

كه یارمه تی هه رس ده دات.

قه یسی تێدایه و كاربۆهیدراتی ك��ه م بڕێكی به ریش��اڵ و ده وڵه مه ن��ده هه روه ه��ا

. A ڤیتامین

شلیكئه م میوه یه یه كێك��ه له و میوانه ی كه لێده بینن، توشبوانی شه كره س��ودی چونكه مادده ی دژه ئۆكسانی تێدایه .

ئه‌و‌میوانه‌ی‌‌كه‌‌توشبوانی‌‌نه‌خۆشی‌‌شه‌كره‌‌ده‌توانن‌بیانخۆن

ریکالم

خوێندن(481( سێشه ممه 162015/6/2 [email protected]

كامێرا چاودێرییه كانی زانكۆی گه شه پێدان تا ناو هۆڵه كانی خوێندن رۆیشتون

ئا: ئاوێنه

بونی كامێرای چاودێری له ناو هۆڵه كانی خوێندنی زانكۆدا، له ناو مامۆستایان و خوێندكارانیشدا، هه م الیه نگری هه یه و

هه م دژ، ئه وانه ی الیه نگری ده كه ن پاساوی خۆیان هه یه و دژه كانیش

به هه مانشێوه ، به اڵم گرفتی ئه م كاره الیه نی یاسایی و ئه و بنه مایه یه كه

پشتی پێبه ستراوه بۆ دانانی كامێراكان، به تایبه تی له هۆڵه كانی خوێندندا.

زانك��ۆی گه ش��ه پێدانی مرۆی��ی ك��ه له الیه ن له س��لێمانی و ئه هلیه زانكۆیه كی كه سایه تیه كی ئاینی كورده وه دامه زراوه و له ژێ��ر سه رپه رش��تی وه زاره تی خوێندنی ب��ااڵو توێژین��ه وه ی زانس��تی حكومه تی هه رێ��م دای��ه ، یه كێكه ل��ه و زانكۆیانه ی ل��ه وه ی له ناو گۆڕه پان و ش��وێنه به ده ر گشتییه كانی زانكۆكه دا كامێرایی چاودێریی دانراوه ، له ناو هۆڵه كانی وانه وتنه وه ش��دا بونیان هه یه و ئه مه ش ناڕه زایی به ش��ێك زانكۆكه ی مامۆس��تایانی له خوێندكاران و

لێكه وتوه ته وه . تارا، كچه خوێندكارێكی كۆلێژی ژمێریای زانكۆی گه شه پێدانی مرۆییه و له وباره یه وه ب��ۆ ئاوێنه وتی : "وه ك خۆم پێم باش نیه له ن��او هۆڵی خوێندندا كامێرای چاودێریی هه بێت، چونكه هه س��ت ده كه یت هه میشه له ژێ��ر چاودێریی دایت، به اڵم له ش��وێنه

گشتیه كاندا ئاساییه ".ئه و ده ڵێ��ت، "ره نگه هه ندێكجار، وه ك په رچه ك��ردار به رامب��ه ر ئ��ه و كامێرایانه خوێندكار هه ندێك هه ڵس��وكه وتی نه شیاو ب��كات، ئێمه هه موم��ان بڕێك پاره ی زۆر

ده ده ین و مه به ستمان ته نها خوێندنه ". س��اكار، خوێندكارێكی دیكه ی كۆلێژی كۆمپیوت��ه ره و بوچنێك��ی دیكه ی هه یه و ده ڵێت: "ئ��ه و كامێرایانه باش��ی هه یه و خراپیشی هه یه ، باش��یه كه ی ئه وه یه كه ده توانیت له كاتی رودانی هه ندێك ش��تدا، راس��ته كان ئاش��كرابكات، خراپیه كه شی ئه وه یه كه به رده وام هه ست ده كه یت له ژێر

چاودێریدایت". به اڵم ر. م. ك��ه خوێندكارێكی دیكه ی زانس��ته سیاس��ییه كانی هه مان زانكۆیه ، بۆچون��ی پێچه وانه ی هه ی��ه و به ئاوێنه ی راگه یاند: "من پێموای��ه هیچ زیانێكی بۆ خوێن��دكار نیه ، چونك��ه رۆژێك له رۆژان به رپرسانی زانكۆ نه هاتون به خوێندكارێك بڵێن تۆ به و شێوه یه هه ڵسوكه وتت كردوه له كاتی خوێندنی وانه كاندا، واته تائێستا له رێگه ی ئ��ه و كامێرایانه وه هیچ رێكارێك

به رامبه ر خوێندكار ئه نجامنه دراوه ". هاوكات مامۆستایه كی هه مان زانكۆ كه نه یویس��ت ناوی بهێنرێت، وت��ی : "بونی كامێرای چاودێری به درێژایی 24 كاتژمێر، داگیركردن��ی گ��ه وره ی تایبه تمه ندی ئه و خوێندكارانه ی��ه و ته نها له م زانكۆیه ش��دا ئه وه هه یه ، له هه مو دنیاشدا له زانكۆكاندا ده ش��ێت له ناو كتێبخانه یاخود گۆڕه پانی دابنرێت، چاودێری��ی كامێ��رای زانك��ۆ ته نانه ت له به ریتانیا كه خاوه نی ژماره یه كی پێوانه یی��ه له دانانی كامێ��رای چاودێری ، ئه س��ته مه له ن��او هۆڵه كان��ی خوێندنی

زانكۆكانیدا شتی وا هه بێت".به پێی وته ی به رپرسانی زانكۆكه ، ئه وان سودیان له پێشنیارێكی پارێزگاری سلێمانی وه رگرت��وه ب��ۆ دانانی ئ��ه و كامێرایانه ، له وباره ی��ه وه رێبوار كه الریم، به رپرس��ی گه ش��ه پێدانی زانكۆی په یوه ندییه كان��ی "وه ك راگه یان��د، به ئاوێن��ه ی مرۆی��ی شوێنێكی گشتیی ئه وه مان جێبه جێكردوه و له س��ه ر ئه م كاره ش له الی��ه ن وه زاره تی زانس��تیه وه ، توێژینه وه ی بااڵو خوێندنی

سوپاسنامه مان بۆ هاتۆته وه ".ب��ه اڵم س��ه رچاوه یه ك له ئه نجومه ن��ی پارێزگای س��لێمانی كه نه یویس��ت ناوی بهێنرێت به ئاوێن��ه ی راگه یاند، "په یڕه وی خوێندنی بااڵ ئه وه دیاریده كات، یاساكه ی پارێ��زگای س��لێمانی و یاس��ای ژم��اره 3ی ئه نجومه نی پارێزگاكانی هه رێم به هیچ شێوه یه ك بۆی نیه ، ده ستوه ربداته زانكۆو دادگاو پێش��مه رگه بكات، بۆیه زانكۆكان خۆیان سه ربه س��تن و ئۆتۆنۆمی زانكۆییان هه یه له وه ی چ رێوشوێنێك ده گرنه به ر بۆ

كاركردنیان".ئه و س��ه رچاوه ی ئه نجومه ن��ی پارێزگا ئاماژه ی به وه ش كرد كه "له هۆڵی خوێندندا پێوست به چاودێری ناكات، چونكه ئه وانه به اڵم ئه كادیمیدان، خوێندنی له ئاستێكی ئه گ��ه ر ب��ۆ دڵنیایی جۆری بێ��ت، ئه وه شتێكی دیكه یه ، ده شێت له ناو راڕه وه كانی خوێندندا هه بێ��ت بۆ ره چاوكردنی الیه نی ئه منی ، ب��ه اڵم نه مبیس��توه له هۆڵه كانی

خوێندندا كامێرای چاودێری هه بێت".له باره ی هۆكاری دانانی ئه و كامێرایانه وه كه ریم ده ڵێت، "مه به ستمان الیه نی ئه منیه ، ته نان��ه ت بۆناو هۆڵه كان��ی خوێندنیش، چونك��ه هه ر ش��وێنێك به باش��مان زانی كه زانكۆو خه ڵك س��ودمه ند ده بێت لێی ،

كامێرای چاودێری لێ داده نێین و ش��تێكی ئه وه نده قورس نیه ".

ئه و وتیش��ی : "ئێس��تا كه دامان ناوه زۆر به س��ود ب��وه و خوێن��دكاران خۆیان زۆر ئاس��وده ن پێی و زۆر ده ستخۆش��یان لێكردوین و پاڵپشتیان كردوین، وه زاره تیش چه ن��دن ئه گ��ه ر كردوی��ن، پاڵپش��تی خوێندكارێكی��ش ناڕازیبن له و بابه ته ، زۆر مافی خۆیانه وه ریده گری��ن و به دڵفراوانی

ئه و بۆچونه ده رببڕن" ه��اوكات د.جوان ئیس��ماعیل، جێگری س��ه رۆكی لیژنه ی پ��ه روه رده و خوێندنی ب��ااڵو توێژینه وه ی زانس��تی له په رله مانی كامێرای ئه وه دای��ه له گه ڵ كوردس��تان، هه بێت و له هۆڵه كان��ی خوێندن چاودێری

ده ڵێ��ت: "من ئ��ه وه به ش��تێكی خراپی نازانم ئه گه ر كامێ��رای چاودێری له هۆڵی خوێندن هه بێت، به تایبه ت ئه گه ر مامۆستا متمانه ی به خۆی هه بێت، من پێش ئه وه ی ببمه په رله مانتار چه ندین ساڵ مامۆستای زانكۆ بوم و ئێستاش كه یفم به و كامێرایانه

دێت".ئه و ب��ێ ئاگایی خۆی ل��ه وه راگه یاند كه وه زاره ت��ی خوێندنی بااڵی ئه و كاره ی سه پاندبێت، "به اڵم په یوه سته به چۆنیه تی رێكخس��تنی كاره كان له كۆلێژو زانكۆكاندا

به گوێره ی ئه و په یڕه وه ی كه هه یانه ". ئه كره م، به عه باس ئاوێنه په یوه ندیكرد وته بێ��ژی وه زاره ت��ی خوێندن��ی ب��ااڵو توێژین��ه وه ی زانس��تی حكومه تی هه رێم،

به اڵم ناوبراو باس��ی ل��ه وه كرد كه ئه و بابه ته په یوه سته به شی دڵنیایی جۆری و زانیاری پێویستی له وباره یه وه له به رده ستدا نه ب��و، ته نها ئه وه نده ی وت كه "بڕواناكه م ئه م بابه ته به مشێوه زه قه باسكرابێت." زانكۆی گه ش��ه پێدانی مرۆیی، له ساڵی فه رم��ی مۆڵه ت��ی 2008دام��ه زراوه و وه رگرتوه و ب��ااڵ خوێندنی له وه زاره ت��ی به بڕیاری ژماره )1٩211/3( و له به رواری 2٧ كانونی یه كه م��ی 2008دا كراوه ته وه ، هه روه ه��ا وه زاره ت��ی خوێندن��ی ب��ااڵ و توێژینه وه ی زانستی حكومه تی عێراقیش، به بڕیاڕی ژماره )٩66٧/5( له به رواری (20/5/2013( دان��ی ب��ه بڕوانامه كانیدا

ناوه .

زانکۆی گه شه پێدان مرۆیی

‌‌‌ئا:‌بارام‌سوبحی‌

به‌گوێره‌ی‌‌ژماره‌یه‌ك‌به‌ڵگه‌نامه‌ی‌‌باڵیۆزخانه‌ی‌‌ئه‌مریكا‌له‌به‌غدا‌كه‌‌

له‌دوتوێی‌‌كتێبێكدا‌باڵوكراونه‌ته‌وه‌،‌سه‌رۆك‌هۆزو‌كه‌سایه‌تی‌‌و‌پارته‌‌كوردییه‌كان‌حه‌فتا‌ساڵ‌له‌مه‌وبه‌ر‌

داوای‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌سه‌ربه‌خۆیان‌كردوه‌،‌هه‌روه‌ها‌ئاماده‌بون‌له‌و‌ده‌وڵه‌ته‌دا‌

مافه‌‌سیاسی‌‌و‌كلتورییه‌كانی‌‌كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كانیش‌بده‌ن.

كتێب��ی‌‌)گه‌ل��ه‌‌به‌ش��خوراوه‌كانی‌‌به‌ڵگه‌نامه‌كانی‌‌ ناوه‌ڕاست:‌ رۆژهه‌اڵتی‌‌خه‌بات‌و‌تێكۆش��ان‌له‌پێناوی‌‌مانه‌وه‌و‌ئاش��وری‌‌و‌ ك��وردو‌ س��ه‌ربه‌خۆیی‌‌رۆژهه‌اڵت��ی‌‌ ت��ری‌‌ كه‌مینه‌كان��ی‌‌ناوه‌ڕاست(‌له‌كۆكردنه‌وه‌و‌ئاماده‌كردنی‌‌ده‌یڤد‌ئه‌ندروسه‌،‌محه‌مه‌د‌حه‌مه‌ساڵح‌تۆفیق‌كردویه‌ت��ی‌‌به‌كوردی‌‌و‌له‌الیه‌ن‌مه‌ڵبه‌ن��دی‌‌كورۆدلۆجی‌‌س��لێمانیه‌وه‌‌چ��اپ‌و‌باڵوكراوه‌ت��ه‌وه‌،‌ئ��ه‌م‌كتێبه‌‌بروس��كه‌ی‌‌ له‌كۆمه‌ڵێ��ك‌ بریتی��ه‌‌كه‌‌ له‌به‌غدا‌ ئه‌مری��كا‌ باڵیۆزخان��ه‌ی‌‌له‌م��اوه‌ی‌‌س��ااڵنی‌‌)1945 - 1947(‌ره‌وانه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ده‌ره‌وه‌‌له‌واشنتۆن‌كراون،‌بروسكه‌كانیش‌تایبه‌تن‌به‌دۆخی‌‌

كوردستان‌و‌عێراق‌و‌ئێران.ئاماده‌كاری‌‌كتێبه‌كه‌،‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌ت��ه‌واوی‌‌به‌ڵگه‌نامه‌كانی‌‌به‌ئه‌مانه‌ته‌وه‌‌له‌تۆم��اره‌‌باوه‌ڕپێك��راوو‌نهێنیه‌كانی‌‌ئه‌مری��كا‌ حكومه‌ت��ی‌‌ ئه‌رش��یفی‌‌وه‌رگرت��وه‌،‌به‌مه‌به‌س��تی‌‌"هه‌ندێ��ك‌تیش��ك‌خس��تنه‌‌س��ه‌ر‌مه‌ینه‌ت��ی‌‌و‌ئ��ازارو‌تاڕاده‌ی��ه‌ك‌نائومێدیی‌‌گروپه‌‌كه‌مینه‌كانی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌راست"،‌كه‌‌به‌بۆچونی‌‌ئه‌و‌كه‌مینه‌كان‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌‌بارمت��ه‌‌ وه‌ك‌ "ته‌نه��ا‌ ناوه‌راس��تدا‌به‌كارهێن��راون‌له‌الیه‌ن‌ئه‌و‌گروپانه‌وه‌‌كه‌‌گه‌وره‌ت��رو‌به‌هێزتربون،‌له‌رابردودا‌ئه‌مه‌‌چاره‌نوس��یان‌ب��وه‌و‌پێده‌چێت‌

له‌داهاتوشدا‌هه‌روابێت".

ئاغاكانی‌‌هه‌ولێرو‌سه‌ربازگه‌ی‌‌ئاكرێ دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ژماره‌یه‌ك‌له‌پیاوماقوڵ‌و‌ئاغاكانی‌‌هه‌ولێر‌نامه‌یه‌ك‌ئاراس��ته‌ی‌‌باڵیۆزخانه‌ی‌‌ئه‌مریكا‌له‌به‌غدا‌ده‌كه‌ن،‌باڵیۆزخان��ه‌‌ ‌)1945/3/22( رۆژی‌‌نامه‌ك��ه‌‌ره‌وانه‌ی‌‌وه‌زاره‌ت��ی‌‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌كات،‌له‌و‌نامه‌یه‌دا‌ئه‌و‌كه‌سایه‌تیانه‌‌باس‌ل��ه‌‌"س��ته‌مكاری‌‌و‌سیاس��ه‌ته‌‌پێشوی‌‌ ئێستاو‌ ناڕه‌واكانی‌‌حكومه‌تی‌‌عێراق"‌ده‌ك��ه‌ن،‌هه‌روه‌ها‌داوا‌له‌هێزه‌‌"قه‌ره‌بوی‌‌ ده‌ك��ه‌ن‌ دونیا‌ گه‌وره‌كانی‌‌هه‌ڵه‌كانی‌‌پێشویان‌بكه‌نه‌وه‌‌كه‌‌ده‌رهه‌ق‌به‌ك��ورد‌كردویان��ه‌،‌ب��ۆ‌دابینكردنی‌‌پێگه‌و‌ش��وێنێك‌بۆ‌كورده‌كان‌له‌نێو‌گه‌النی‌‌ئ��ازادی‌‌دنیادا،‌ئه‌و‌پێگه‌یه‌ش‌النیك��ه‌م‌خودموختاری‌‌یان‌ئۆتۆنۆمی‌‌

ناوچه‌ییه‌".هاوپێ��چ‌له‌گه‌ڵ‌ناردن��ی‌‌نامه‌كه‌دا،‌ئ��ه‌م‌ باڵیۆزخان��ه‌‌ كاربه‌ده‌س��تێكی‌‌به‌س��ه‌رهاته‌ش‌ده‌گێڕێته‌وه‌:‌موقه‌ده‌م‌داغس��تانی‌‌كه‌‌فه‌رمانده‌ی‌‌فه‌وجێكی‌‌س��وپاو‌پۆلی��س‌ب��وه‌و‌هه‌ریه‌كه‌یان‌)800(‌چه‌ك��دار‌ب��ون‌له‌ئاك��رێ‌،‌به‌‌مۆڵ��ه‌ت‌گه‌ڕای��ه‌وه‌‌بۆ‌به‌غ��دا،‌به‌اڵم‌یه‌كس��ه‌ر‌وه‌زیری‌‌به‌رگری‌‌ئ��اگاداری‌‌ك��رده‌وه‌‌بگه‌ڕێت��ه‌وه‌،‌چونكه‌‌)150(‌مسته‌فای‌‌ مه‌ال‌ عه‌شیره‌ته‌كه‌ی‌‌ كه‌سی‌‌بارزانی‌‌ده‌یانه‌وێت‌په‌الماری‌‌بنكه‌كانی‌‌پۆلیس‌بده‌ن،‌به‌اڵم‌كاتێك‌داغستانی‌‌ده‌گه‌ڕێت��ه‌وه‌‌ده‌بینێ��ت‌ته‌نها‌)12(‌كه‌س��ن‌و‌ب��ۆ‌پرس��یاركردن‌له‌باره‌ی‌‌

هێستری‌‌دزراوه‌وه‌‌هاتون.

هیوای‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌كوردی‌له‌بروس��كه‌یه‌كدا‌ك��ه‌‌مێژوه‌كه‌ی‌‌بۆ‌)1945/4/6(‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌،‌باڵیۆزخانه‌‌داواكارییه‌كی‌‌شه‌ش‌سه‌رۆك‌عه‌شیره‌تی‌‌كۆمه‌ڵه‌ی‌‌ یاداشتێكی‌‌ ئێران‌و‌ كوردانی‌‌هی��وا‌ره‌وان��ه‌ی‌‌وه‌زاره‌ت��ی‌‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌كات.‌ئه‌و‌كاربه‌ده‌سته‌ی‌‌باڵیۆزخانه‌‌كه‌‌ئ��ه‌م‌داواكارییانه‌ی‌‌بۆ‌واش��نتۆن‌ناردوه‌،‌ده‌نوسێت:‌كورده‌كان‌به‌ته‌مان‌ببنه‌‌خاوه‌ن‌ده‌وڵه‌تێكی‌‌كوردی‌‌به‌پێی‌‌هه‌لومه‌رج��ی‌‌الئیح��ه‌ی‌‌ئه‌تڵه‌س��ی‌،‌كه‌چی‌‌حكومه‌تی‌‌عێ��راق‌كه‌‌له‌الیه‌ن‌

هاوكاری‌‌ یارمه‌ت��ی‌‌و‌ بریتانیه‌كان��ه‌وه‌‌هه‌مو‌ نه‌هێش��تنی‌‌ له‌هه‌وڵی‌‌ ده‌كرێن،‌ئه‌گه‌رێكدای��ه‌‌ب��ۆ‌ئۆتۆنۆمیی‌‌كورد.‌هه‌روه‌ها‌سه‌رۆك‌عه‌شیره‌ته‌‌كورده‌كان‌نوس��یویانه‌:‌هیتل��ه‌ر‌له‌په‌خش��ێكی‌‌رادیۆییدا‌وتویه‌تی‌‌كه‌‌نیازی‌‌قڕكردنی‌‌

كورده‌،‌هه‌ركاتێ‌‌گه‌یشته‌‌ئێران.عێراقی‌‌باش‌و‌كوردستانی‌‌سه‌ربه‌خۆیه‌كێك‌ ك��ه‌‌ مێمینگ��ه‌ر‌ رۆب��ه‌رت‌باڵیۆزخانه‌،‌ له‌كاربه‌ده‌س��تانی‌‌ ب��وه‌‌گفتوگۆیه‌كی‌‌له‌گه‌ڵ‌جی‌‌ئێچ‌تۆمپسنی‌‌كاربه‌ده‌س��تی‌‌به‌رپرس��ی‌‌به‌ریتان��ی‌‌له‌عێراق‌ئه‌نجامداوه‌،‌له‌)1945/9/13(‌ره‌وان��ه‌ی‌‌ گفتوگۆك��ه‌ی‌‌ ناوه‌ڕۆك��ی‌‌واش��نتۆن‌كردوه‌،‌كه‌‌تیایدا‌ده‌ڵێت:‌ده‌س��ت‌ هی��چ‌ م��ه‌زن‌ بریتانی��ای‌‌له‌پشتدان‌و‌پارێزگارییه‌ك‌دابین‌ناكات‌ب��ۆ‌كه‌مینه‌كان‌ل��ه‌م‌واڵت��ه‌دا‌و‌پێی‌‌خۆش��ه‌‌هه‌مو‌ببنه‌‌عێراقیه‌كی‌‌باش..‌باڵیۆزخانه‌ی‌‌بریتانیا‌مه‌ال‌مس��ته‌فای‌‌پشتگیری‌‌ به‌ته‌مای‌‌ كه‌‌ ئاگاداركرده‌وه‌‌بریتانیا‌نه‌بێت.‌به‌رپرس��ه‌‌بریتانیه‌كه‌‌كوردیی��ه‌وه‌،‌ ده‌وڵه‌ت��ی‌‌ له‌ب��اره‌ی‌‌كوردستانێكی‌‌ راگه‌یاندوه‌:‌ به‌رۆبه‌رتی‌‌س��ه‌ربه‌خۆ‌جێی‌‌گاڵت��ه‌و‌پێكه‌نینه‌،‌گروپ��ه‌‌كه‌مینه‌كان‌لێ��ره‌‌ده‌بێت‌له‌و‌ئ��ه‌وان‌عێراقین‌و‌ راس��تیه‌‌بگه‌ن‌كه‌‌ناتوان��ن‌پش��ت‌به‌بریتانیا‌ببه‌س��تن‌

له‌پشتگیری‌‌یان‌پاراستنیاندا.

)300(‌هه‌زار‌دۆالر‌بۆ‌وه‌سی‌هه‌ر‌ل��ه‌و‌گفتوگۆیه‌دا،‌تۆمپس��ن‌ئاش��كرای‌‌كروه‌‌وه‌س��ی‌‌عه‌بدولئیال‌ئه‌مریكا‌ ب��ۆ‌ گه‌ش��ته‌كه‌یدا‌ له‌پێش‌بڕی‌‌س��ه‌د‌ه��ه‌زار‌دۆالری‌دراوه‌تێ‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌ئه‌مری��كا‌ته‌واوی‌‌خه‌رج‌و‌مه‌سره‌فی‌‌له‌ئه‌س��تۆ‌گرتوه‌،‌كه‌چی‌‌داوای‌‌)200(‌ه��ه‌زار‌دۆالری‌‌دیكه‌ی‌‌كردوه‌و‌تۆمپس��ن‌ده‌ڵێ��ت‌"ئه‌مه‌ش‌پێچه‌وانه‌ی‌‌ئه‌قڵ‌و‌لۆجیكه‌،‌بۆیه‌‌ئه‌و‌ره‌تكرده‌وه‌".‌ ئیزافی��ه‌م‌ پاره‌یه‌‌ بڕه‌‌ده‌ڵێت:‌ ئه‌مریكیه‌كه‌ش‌ كاربه‌ده‌سته‌‌تۆمپسن‌به‌ته‌واوی‌‌ئاگاداربو‌له‌كڕینی‌‌ئه‌و‌خش��ڵ‌و‌زێڕه‌ی‌‌نرخ��ی‌‌)225(‌هه‌زار‌دۆالر‌بو‌له‌الیه‌ن‌وه‌سیه‌وه‌،‌له‌‌

بازاڕی‌‌كارتیر‌له‌نیویۆرك.‌

شیوعی‌‌و‌رزگاری‌:‌ئاشتی‌‌و‌خیانه‌تژماره‌ی��ه‌ك‌ ده‌س��كه‌وتنی‌‌ دوای‌‌باڵوكراوه‌و‌به‌یاننامه‌ی‌‌حیزبی‌‌شیوعی‌‌عێراق،‌باڵیۆزخانه‌‌له‌)1945/9/27(‌به‌یاننامه‌یه‌كی‌‌شیوعیه‌كان،‌ره‌وانه‌ی‌‌واش��نتۆن‌ده‌كات‌كه‌‌تیایدا‌ئیدانه‌ی‌‌هێرشی‌‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌به‌پاڵپشتی‌‌بریتانیا‌بۆ‌س��ه‌ر‌عه‌شیره‌تی‌‌بارزان‌و‌ئیدان��ه‌ی‌‌ هاوس��ێی‌‌و‌ گونده‌كان��ی‌‌ده‌ستگیركردنی‌‌كه‌سایه‌تیه‌‌كورده‌كان‌ده‌كات.‌هه‌ر‌له‌‌به‌یانه‌كه‌ی‌‌شیوعیدا‌هاتوه‌:‌به‌كرێگیراوانی‌‌كورد‌چه‌شنی‌‌

تۆفیق‌وه‌هبی‌‌و‌مه‌عروف‌چیاوك‌و‌نوری‌‌باویل‌و‌كه‌سانی‌‌تر،‌داوا‌له‌كورده‌كان‌

ده‌كه‌ن‌شه‌ڕی‌‌بارزانیه‌كان‌بكه‌ن.باڵیۆزخان��ه‌‌ ل��ه‌)1946/1/22(‌یاداش��تێكی‌‌حیزبی‌‌رزگاری‌‌ناردوه‌،‌س��ه‌رچاوه‌‌ له‌ڕێگ��ه‌ی‌‌ هه‌رچه‌ن��ده‌‌عێراقی��ه‌كان‌و‌هه‌واڵگری‌‌به‌ریتانیه‌وه‌‌ئه‌م‌ له‌ب��اره‌ی‌‌ زانیارییه‌كیان‌ هی��چ‌پارته‌‌ده‌ستنه‌كه‌وتوه‌،‌پارتی‌‌رزگاری‌‌له‌به‌یاننامه‌كیاندا‌نوسیویانه‌:‌میلله‌تی‌‌كورد‌توخمێكی‌‌زۆر‌سه‌ره‌كی‌‌ئاشتیه‌‌له‌م‌به‌ش��ه‌‌گرن��گ‌و‌س��تراتیجیه‌ی‌‌جیهاندا،‌رزگاربون‌و‌سه‌ربه‌خۆیش��ی‌‌پش��ت‌به‌مه‌ودایه‌كی‌‌گه‌وره‌ی‌‌ئاشتی‌‌ده‌به‌س��تێت‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاست‌و‌

وه‌ك‌ئه‌نجامیش‌له‌ته‌واوی‌‌دنیادا.

ده‌نگی‌‌راستی‌‌و‌سه‌ربه‌خۆیی‌كۆمه‌ڵ��ه‌ی‌‌ ل��ه‌)1947/3/27(‌نامیله‌كه‌یه‌ك‌ كورد‌ راس��تی‌‌ ده‌نگی‌‌وێنه‌یه‌كی‌‌ باڵیۆزخانه‌‌ باڵوده‌كاته‌وه‌و‌ده‌نێریت‌بۆ‌وه‌زاره‌ت،‌ئه‌م‌كۆمه‌ڵه‌یه‌‌له‌باره‌ی‌‌داواكارییه‌كانی‌‌كورد‌ده‌ڵێن:‌عێراقدا‌ ده‌وڵه‌تی‌‌ له‌ناو‌ ئۆتۆنۆمیه‌ك‌گونجاوتری��ن‌دۆخه‌و‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌‌ره‌ها‌ئه‌گه‌ری‌‌دامه‌زراندنی‌‌ده‌وڵه‌تێكی‌‌كوردیی‌‌س��ه‌ربه‌خۆی‌‌ت��ه‌واو‌دێنێته‌‌

پێشه‌وه‌.ئه‌م‌رێكخراوه‌‌ژماره‌یه‌ك‌داواكارییان‌

واڵتان��ی‌‌ ئه‌مری��كاو‌ ئاراس��ته‌ی‌‌زلهێ��زی‌‌ئه‌و‌كاته‌‌ك��ردوه‌،‌له‌خاڵی‌‌ده‌ڵێن:‌ داواكارییه‌كانیاندا‌ یه‌كه‌م��ی‌‌كه‌مینه‌كانی��ش‌ده‌بێت‌مافی‌‌ته‌واوی‌‌نوێنه‌رایه‌تی��ان‌هه‌بێت‌له‌ئه‌نجومه‌نی‌‌زمانی‌‌كه‌مه‌‌ ئۆتۆنۆمیدا..‌ نوێنه‌رانی‌‌نه‌ته‌وه‌كانیش‌له‌و‌شوێنانه‌ی‌‌كه‌مینه‌ی‌‌غه‌یره‌‌كوردی‌‌تێدا‌نیشته‌جێیه‌‌فه‌رمی‌‌ده‌بێت‌و‌له‌به‌رانب��ه‌ردا‌زمانی‌‌كوردی‌‌وه‌ك‌زمانی‌‌دوه‌م‌له‌قوتابخانه‌كانیاندا‌

ده‌خوێنرێت.‌

پارله‌مانتاره‌‌كورده‌كان‌خه‌وتبونباڵیۆزخان��ه‌‌ ل��ه‌‌)1947/1/23(‌س��وپای‌‌ حیزب��ی‌‌ به‌یاننامه‌یه‌ك��ی‌‌دیموكراتی‌‌ك��ورد‌ره‌وانه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌كات،‌ئ��ه‌م‌پارت��ه‌‌باس‌له‌وه‌ده‌كات‌ئه‌وان��ه‌ی‌‌وه‌كو‌نوێنه‌ری‌‌كورد‌له‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌نوێنه‌رایه‌تی‌‌به‌ڵگاندن��ی‌‌ ب��ۆ‌ ناك��ه‌ن،‌ ك��ورد‌وته‌كانیش��یان‌ئه‌م‌به‌س��ه‌رهاته‌یان‌ن��او‌ له‌مش��تومڕێكی‌‌ نوس��یوه‌:‌پارله‌ماندا‌نوێنه‌ره‌‌كورده‌كان‌خه‌ویان‌لێكه‌وتب��وو،‌به‌اڵم‌كاتێ��ك‌پرۆژه‌ی‌‌یاس��ایه‌ك‌كه‌وت��ه‌‌ده‌نگدانه‌وه‌‌له‌پڕ‌له‌خه‌و‌راپه‌ڕین‌و‌ده‌ستیان‌به‌رزكرده‌وه‌‌بۆ‌په‌س��ه‌ندكردنی‌‌یاساكه‌،‌بێئه‌وه‌ی‌‌

ته‌نانه‌ت‌ناوه‌كه‌شی‌‌بزانن.ئ��ه‌م‌پارت��ه‌‌قایمقام��ی‌‌ئه‌وكاتی‌‌رانیه‌‌عه‌بدولباقی‌‌نوری‌‌به‌"س��یخوڕو‌به‌كرێگرت��ه‌"ی‌‌حكومه‌ت��ی‌‌عێ��راق‌ناوده‌بات،‌پاشان‌ده‌ڵێن‌"حكومه‌تی‌‌عێراق‌ن��وری‌‌ن��اردوه‌‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌له‌گوندی‌‌لیوه‌تانی‌‌ناو‌خاكی‌‌ئێراندا‌چاوی‌‌به‌س��ه‌رۆك‌ه��ۆزه‌‌كورده‌كان‌بكه‌وێت،‌تاوه‌ك��و‌به‌ناوی‌‌حكومه‌تی‌‌عێراق��ه‌وه‌‌هانیان‌بدات‌ب��ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌ڵكوتن��ه‌‌س��ه‌ر‌بنكه‌و‌ب��اره‌گای‌‌

كۆماری‌‌مهاباد".

ئاشورییه‌كان‌و‌ده‌وڵه‌تی‌‌كوردی‌واڵته‌ر‌ده‌بلیو‌ ل��ه‌)1945/4/11(،‌له‌كاربه‌ده‌س��تانی‌‌ یه‌كێ��ك‌ بی��رگ‌داواكاری‌‌ ئه‌مری��كا،‌ باڵیۆزخان��ه‌ی‌‌سه‌ركرده‌‌ئاشورییه‌كانی‌‌عێراق‌ره‌وانه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌كات،‌كه‌‌تیایدا‌ئاشورییه‌كان‌داوایانكردوه‌‌دۆزه‌كه‌یان‌بدرێته‌‌نه‌ت��ه‌وه‌‌یه‌كگرتوه‌كان.‌بیرگ‌ده‌نوس��ێت:‌رق‌و‌كینه‌یه‌ك��ی‌‌قوڵ‌و‌ئاش��ورییه‌كان‌و‌ له‌نێوان‌ بێمتمانه‌یی‌‌موس��ڵمانه‌‌عه‌ره‌ب��ه‌‌عێراقیه‌كان��دا‌هه‌ی��ه‌..‌زۆرین��ه‌ی‌‌ئاش��ورییه‌كانی‌‌عێراق‌ده‌خوازن‌كۆچ‌بكه‌ن‌بۆ‌واڵته‌‌مه‌سیحیه‌كان....‌له‌به‌ر‌رۆشنایی‌‌ئه‌و‌له‌ئێستادا‌ كورده‌كان‌ كه‌‌ راس��تیه‌ی‌‌كار‌بۆ‌حاڵه‌تێكی‌‌سه‌ربه‌خۆ‌ده‌كه‌ن،‌هه‌ندێك‌قسه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌ئاش��ورییه‌‌عێراقیه‌كان‌بخرێنه‌‌سه‌ر‌ده‌وڵه‌تێكی‌‌نوێی‌‌كوردی‌‌سه‌ربه‌خۆ.

17)481(‌سێشه‌ممه‌‌2015/6/2 کتێب

باڵیۆزخانه‌ی‌‌ئه‌مریكا:‌كورده‌كان‌حه‌فتا‌ساڵه‌‌كار‌بۆ‌ده‌وڵه‌تێكی‌‌سه‌ربه‌خۆ‌ده‌كه‌ن

‌‌‌ئا:‌ره‌وا‌بورهان‌

کتێبی‌"کۆتایی‌خۆرهه‌اڵتی‌ناوه‌راست"‌کۆکراوه‌ی‌وتاری‌چه‌ند‌نوسه‌رێکی‌

دیاره‌‌که‌‌تێکڕا‌پێیانوایه‌‌که‌‌گۆڕانکاریه‌کی‌گه‌وره‌‌له‌خۆرهه‌اڵتدا‌

رویداوه‌‌و‌ئه‌مریکاش‌به‌دیدێکی‌دیکه‌وه‌‌له‌خۆرهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاست‌ده‌ڕوانێت‌و‌ده‌یه‌وێت‌گه‌مه‌کانی‌له‌م‌ناوچه‌یه‌‌له‌ڕێگه‌ی‌ئێرانه‌وه‌‌بکات،‌هه‌روه‌ها‌باس‌له‌کرانه‌وه‌ی‌بۆچونی‌گه‌نجانی‌

خۆرهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاست‌ده‌که‌ن‌و‌زۆرێک‌له‌و‌نوسه‌رانه‌‌پێداگرن‌له‌سه‌رئه‌وه‌ی‌که‌‌زۆرێک‌له‌گه‌نجان‌له‌خۆرهه‌اڵتدا‌

به‌هۆی‌هاتنی‌ده‌وڵه‌تی‌ئیسالمیه‌وه‌،‌پشتیان‌له‌ئاینکردوه‌‌و‌له‌هه‌ندێک‌

شوێنیشدا‌به‌ده‌نگی‌به‌رز‌دژی‌ئاین‌ده‌وه‌ستنه‌وه.‌

ئه‌مریکا‌پشت‌له‌خۆرهه‌اڵت‌ده‌کاتزۆرێک‌له‌وتاره‌کانی‌ئه‌و‌کتێبه‌،‌له‌سه‌ر‌دیدی‌والیه‌ت��ه‌‌یه‌کگرتوه‌کانی‌ئه‌مریکا‌بۆ‌خۆرهه‌اڵتی‌ناوه‌راس��ت،‌له‌پێشه‌کی‌ئه‌و‌کتێبه‌دا‌هاتوه‌‌"له‌دیدی‌ئه‌مریکاوه‌،‌به‌های‌ستراتیژیی‌خۆرهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاست‌

الواز‌بوه‌".

به‌ش��ێک‌له‌‌نوس��ه‌رانی‌ئه‌و‌کتێبه‌‌پێداگ��ری‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌وه‌‌ده‌ک��ه‌ن‌که‌‌س��ه‌ره‌تای‌کۆتایی‌بایه‌خی‌خۆرهه‌اڵتی‌ناوه‌راس��ت‌الی‌ئه‌مری��کا‌ده‌رکه‌وتوه‌‌و‌سیاسه‌ته‌کانی‌کۆشکی‌سپی‌به‌کرانه‌وه‌‌ئێران،‌ ئیس��المی‌ کۆم��اری‌ ب��ه‌ڕوی‌ئ��ه‌و‌په‌یام��ه‌‌ده‌گه‌یه‌ن��ن‌ک��ه‌‌ئه‌وان‌ده‌یانه‌وێت‌له‌ئاینده‌دا‌له‌ڕێگه‌ی‌تارانه‌وه‌‌

ستراتیژیه‌کانی‌خۆیان‌به‌ڕێوه‌به‌رن.تۆم��اس‌فریدمان،‌نوس��ه‌ری‌دیاری‌له‌وکتێبه‌دا‌ ک��ه‌‌ له‌وتارێکیدا‌ ئه‌مریکا،‌ده‌کات‌ ب��ه‌وه‌‌ ئاماژه‌‌ باڵوکراوه‌ت��ه‌وه‌‌که‌‌ئه‌مری��کاو‌هاوپه‌یمانه‌کانی‌خه‌ونی‌له‌خۆرهه‌اڵت��ی‌ هه‌ی��ه‌‌ جیاوازی��ان‌ناوه‌راس��تدا‌و‌ئه‌س��ته‌مه‌‌ب��ه‌و‌دیدگا‌کوردس��تان‌و‌ بتوان��ن‌ جیاوازان��ه‌وه‌‌ئ��ه‌رده‌ن‌و‌لوبن��ان‌و‌ئه‌بوزه‌بی‌و‌عه‌مان‌

له‌داعش‌بپارێزن.تۆم��اس‌فریدم��ان‌پێش��ی‌وایه‌‌که‌‌خه‌ون��ی‌ئه‌مری��کا‌و‌هاوپه‌یمانه‌کان��ی‌ب��ۆ‌خۆرهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاس��ت،‌ته‌نانه‌ت‌ده‌رونش��یکارێکی‌وه‌ک‌فرۆیدیش‌پێی‌

لێکنادرێته‌وه‌.‌ده‌یڤید‌ئیگناتۆس‌نوسه‌ری‌رۆژنامه‌ی‌واشتۆن‌پۆس��ت‌باس‌له‌وه‌‌ده‌کات‌که‌‌س��ه‌باره‌ت‌ له‌تێروانینیدا‌ راڕایه‌‌ ئۆباما‌

به‌خۆره��ه‌اڵت‌و‌به‌ش��ێوه‌یه‌کی‌"نه‌رم"‌پاشه‌کشه‌ی‌کردوه‌،‌ده‌ڵێت‌"سیاسه‌تی‌له‌سه‌رکێش��ی‌و‌ بوه‌‌ خ��ۆالدان‌ ئۆباما‌پێداچونه‌وه‌بو‌که‌‌هه‌ندێک‌وه‌ک‌الوازی‌و‌کشانه‌وه‌‌لێکیان‌ده‌دایه‌وه‌".‌جه‌ختیش‌له‌وه‌‌ده‌کاته‌وه‌‌ک��ه‌‌مامه‌ڵه‌ی‌ئه‌مریکا‌سوریا‌ ئۆپۆزس��یۆنی‌ مالیکی‌و‌ له‌گه‌ڵ‌وایک��ردوه‌‌ک��ه‌‌داعش‌به‌ئاس��انی‌له‌و‌

ناوچه‌یه‌‌گه‌شه‌‌بکات.

داعش‌و‌خۆرهه‌اڵتبه‌شێکی‌زۆری‌وتاره‌کانی‌ئه‌م‌کتێبه‌‌ته‌رخانک��راوه‌‌ب��ۆ‌ده‌رکه‌وتنی‌داعش‌له‌خۆرهه‌اڵتدا،‌تۆماس‌فریدمان‌له‌چه‌ند‌وتارێکی‌ئه‌م‌کتێبه‌دا‌باس‌له‌وه‌‌ده‌کات‌که‌‌داعش‌له‌ڕوی‌سیسته‌می‌ژینگه‌ییه‌‌وه‌‌نام��ۆن‌و‌هه‌رگیز‌ به‌عێ��راق‌و‌س��وریا‌له‌و‌دو‌ش��وێنه‌دا‌گه‌ش��ه‌ی‌نه‌کردوه،‌‌به‌ڵکو‌گه‌ش��ه‌کردنه‌که‌‌بۆ‌ئه‌و‌ناوچه‌یه‌‌گوێزراوه‌ته‌وه‌‌گه‌رنا‌ده‌رکه‌وته‌ی‌داعش‌هه‌ڵگری‌شوێنێکی‌دیکه‌یه‌.‌فریدمان‌پێی‌وایه‌‌ک��ه‌‌کۆبونه‌وه‌ی‌خه‌ڵکی‌"چیچان،‌به‌ریتانیا‌فه‌ره‌نسا،‌ئوستورالیا،‌ لیبیا،‌به‌تایبه‌ت‌س��عودیه‌.‌ژینگه‌ی‌شێواوی‌کۆمه‌ڵگه‌ی‌عێراق‌و‌سوریا‌وایکردوه‌‌که‌‌شه‌ڕوانه‌‌ ئه‌م‌ له‌نێوان‌ هاوپه‌یمانێتیه‌ک‌

بیانیانه‌‌و‌که‌س��انی‌عه‌لمانی،‌ره‌سه‌نی‌عێراقیی‌و‌سوریی،‌عه‌شایه‌ری‌ناوچه‌که‌و‌پێکبێت‌که‌‌ فه‌رمانده‌‌کۆنه‌به‌عسیه‌کان‌خه‌می‌ئه‌م��ه‌ی‌دوایی��ان‌ئاینی‌نه‌بو،‌به‌ڵکو‌ئه‌وه‌‌بو‌که‌‌چۆن‌حوکمی‌عێراق‌و‌

سوریا‌بکرێت"تۆماس‌پێی‌وایه‌‌که‌‌ناکرێت‌ئه‌مریکا‌له‌لیبی��ا‌کردی‌ هه‌م��ان‌هه‌ڵه‌ی‌ک��ه‌‌به‌رامب��ه‌ر‌داعش‌دوب��اره‌ی‌بکاته‌وه‌،‌ئ��ه‌و‌ده‌ڵێت‌رێبه‌ریک��ردن‌له‌ریزه‌کانی‌دواوه‌‌وه‌ک‌بینیمان‌له‌لیبیا‌سه‌رکه‌وتو‌نه‌بو،‌هه‌روه‌ها‌رێبه‌ریکردن‌له‌پێشه‌وه‌ی‌نه‌بو‌ سه‌رکه‌وتو‌ به‌هه‌مانشێوه‌‌ هێرشدا‌وه‌ک‌ئه‌وه‌ی‌س��ه‌رۆک‌ب��ۆش‌له‌عێراق‌کردی،‌ئه‌و‌نوس��ه‌ره‌‌پێی‌وایه‌‌ده‌بێت‌ئه‌مری��کا‌س��تراتیژه‌‌مه‌زنه‌که‌ی‌خۆی‌به‌کاربهێنێت‌ک��ه‌‌ئه‌ویش‌رێبه‌ریکردنه‌‌

له‌ناوه‌وه‌.فه‌رید‌زه‌که‌ریا‌که‌‌نوسه‌رێکی‌گه‌وره‌ی‌ئه‌مریکای��ه‌‌پێداگری‌ل��ه‌وه‌‌ده‌کات‌که‌‌داعش‌زۆر‌له‌ئه‌لقاعیده‌‌ئاڵۆزتره‌،‌به‌اڵم‌الوازیه‌کی‌بنه‌ڕه‌تی‌هه‌یه‌،‌ئه‌ویش‌ئه‌وه‌یه‌‌قاعیده‌‌رێکخراوی‌پان‌ئیس��المی‌بوه‌‌و‌هه‌وڵیداوه‌‌ده‌ستی‌به‌هه‌مو‌موسوڵمانان‌رابگات‌به‌اڵم‌داعش‌گروپێکی‌تائیفیه‌‌و‌

مسوڵمانان‌ده‌کات‌به‌دوژمنی‌یه‌ک.

خۆری‌خۆرهه‌اڵتی‌ناوه‌راست‌ئاواده‌بێت

خه‌ونی‌ئه‌مریکا‌و‌هاوپه‌یمانه‌کانی‌بۆ‌خۆرهه‌اڵتی‌

ناوه‌ڕاست‌ته‌نانه‌ت‌

ده‌رونشیکارێکی‌وه‌ک‌

فرۆیدیش‌پێی‌لێکنادرێته‌وه

به‌رپرسه‌‌به‌ریتانییه‌کان‌ده‌ڵین‌كوردستانێكی‌‌سه‌ربه‌خۆ‌جێی‌‌گاڵته‌و‌

پێكه‌نینه

ئا: گۆران عه لی

به ره به یانی ڕۆژی یه كشه ممه 3ی جۆزه ردان تێكهه ڵچونێكی چه كدارانه

له نێوان پێشمه رگه كانی حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران و

گه ریالكانی پارتی كرێكارانی كوردستان په كه كه له چیاكانی قه ندیل رویدا، كه له ئاكامدا پێشمه رگه یه كی دیموكرات گیانی له ده ستداو سێ پێشمه رگه ی

تریش بریندار بون هه رچه نده ئاڵۆزی له نێوان ئه م دو حیزبه دا تا

راده یه ك هێوربۆته وه ، به اڵم تا ئێستا چاره سه رێكی كۆتایی بۆئه م كێشه یه نه دۆزراوه ته وه ، ئیبراهیمی عه لیزاده

سكرتێری كۆمه ڵه ـ حیزبی كۆمۆنیستی ئێران، له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "به بێ ده رس وه رگرتن له و هه اڵنه ی له م

پێكهه ڵبژانه ی نێوان په كه كه و حیزبی دیموكراتدا رویدا، ناتوانین گره نتی ئه وه

بكه ین دووپات نه بنه وه ".

ئاوێنـــه : تـــا ئێســـتا حیـــزب و الیه نه هه مـــو كوردســـتانی سیاســـیه كانی گرژی و بۆئه وه ی له هه وڵـــدان پارچه كان په كه كـــه و حیزبی نێوان ناكۆكیه كانـــی ده رفه تی ئایا كۆتاییپێبێـــت، دیموكرات حیزب و له الیـــه ن هاوبه ش هه ڵوێســـتی الیه نه سیاسیه كانی رۆژهه اڵتی كوردستان هه یـــه ، ئه گه ر وه اڵمه كه تـــان به ڵێیه ، تا

ئێستا چیكراوه ؟ئیبراهیمی عه لیزاده : ئێمه له سه ره تاوه ئومێده واربویـــن ئـــه و ئیمكانـــه هه بێت و به شـــبه حاڵی خۆمـــان تـــا راده یه كیش هه وڵمـــان بۆدا، بـــه اڵم به داخه وه زۆر زو هه ســـتمانپێكرد كه حیزبه سیاسیه كانی كوردســـتانی ئێـــران ئـــه و زه رفیه ته یان له خۆیان نیشان نه دا كه ده وری ناوبژیوان بگێڕن، هه ڵوێســـت وه رگرتنیان به رامبه ر به ڕوداوه كه جۆرێـــك له الیه نگیری تێدابو كـــه توانـــای ناوبژیوانی له باربـــرد. ئه م روداوه بـــۆ ئه وه نه ده بـــو بچێته خانه ی گه له كومه كـــی الیه نێـــك دژ به الیه نێكی به تایبه ت ریزبه ندیه ك هه رچه شنه دیكه . له م قۆناغه دا كه رێگاچاره ی سه رڕاستتر بۆ كێشـــه كه هه یه ، ئاگـــری ناكۆكیه كه باوه شـــێن ده كات و ره وا نییه . ئه گه رچی نه یانتوانی ئێران حیزبه كانی كوردستانی ده وری نێوبژیوانی ببیینن، به اڵم ئێســـتا هه یئه تی پارله مانی هه رێمی كوردســـتان له به یندایـــه و ئێمـــه هیواداریـــن ئـــه وان بتوانن ئه و ده وره ببینن و چاره ســـه رێكی گونجاو بۆ ئاڵۆزیه كـــه بدۆزنه وه . خه ڵك له هه مو پارچه كانی كوردستان و به تایبه ت له كوردستانی ئێران به و كێشه یه ماندون و چاوه ڕێی چاره سه ری به په له ده كه ن. ئێمه خۆشـــمان وه كو الیه نێك كـــه جه رگمان ده كات. ژان تێكهه ڵچونانـــه به وجـــۆره بیره وه ری تاڵمان هه یه له شـــه ڕی ناوخۆو قوربانی له جـــۆره كان به جۆرێك خۆمان حه ساســـیه تمان ناوخۆبویـــن، شـــه ڕی هه یـــه به رامبه ر بـــه و مه ســـه له یه و چی هێوركردنـــه وه و بـــۆ له تواناماندابێـــت دۆزینه وه ی چاره سه رێكی ئاسایكردنه وه و

درێژماوه بۆ ئه م روداوه كۆتا ناكه ین. ئاوێنه : ئـــه م تێكهه ڵچونـــه چه كداریه ئـــه وه ی كـــه له میدیاكانـــه وه باڵوبوه وه الیه نـــه جۆراوجۆره كان باســـی له ســـه ر ئه كـــه ن له بنه ڕه تدا گوایه له ســـه ر ئه وه بوه ، كه كه ڵك وه ربگیرێت له ســـنوره كان بۆ درێـــژه دان به خه باتی چه كدارانه دژی مه به ســـتی حیزبی ئیســـالمی، كۆماری دیموكراتی كوردســـتانی ئێران له ناردنی ئه و پۆله پێشـــمه رگه یه بۆ ســـه ر سنور هه رچی بوبێت، هه ڵوێســـتی ئێوه له سه ر هه رێمی له ســـنوره كانی وه رگرتن كه ڵك كوردستان بۆ درێژه ی خه باتی چه كداری

چییه ؟ئێمـــه وه عه لیزاده :بـــه الی ئیبراهیـــم هیچ ســـنورێك نـــه له كوردســـتان و نه له هیچ شـــوێنێكی جیهاندا پیرۆزی نییه . مێـــژو پێمانده ڵێت كـــه ئه و ســـنورانه چـــۆن دیاریكراون. هـــه ر ده وڵه تێك هه ر ده سه اڵتدارێك چه نده تیخی بڕیبێتی چه نده له شـــكری بڕی كردبێـــت، چه نده توانای هه بوبێت، سنوره كانی خۆی په ره پێداوه . كه م نین ژماره ی ئه و ده وڵه تانه ی كه ناوی ئه م سنورانه یان ناوه سنوری میلله ته كه ی خۆمـــان. هه رچه نـــده پێكهاته یه كی كه له ناو ئـــه و واڵته دا هه بوبێت، هه وڵیانداوه به نـــاوی میلله تـــی خۆیان پێناســـه یان ســـنور هه ربۆیه بیانتوێننه وه . بكـــه ن و به الی ئێمه وه خۆی له خۆیدا پیرۆزییه كی نییه كه پێویســـت بێت بیپاریزێت.ئێمه ئه گـــه ر بكرێت و بگونجێـــت، ده مانه وێت هه مو ســـنورێك به ره و روی ئینسانه كان كـــراوه بێت. كاتێكیش ده ســـه اڵتدارێكی زاڵـــم له رێگای خه باتـــی ره واو عادالنه ی ئێمـــه ســـنور داده نێـــت، بۆمـــان هه یه

ئه م ســـنورانه ببه زێنیـــن. ئه وه بۆچۆنی ئوســـوڵی ئێمه یه . به اڵم دیـــاره له نێوان ئوسوڵ و حه زو ئارزوی ئێمه و واقیعه یه ت فاســـله هه یه . ئه وه ی كه به چ مه به ستێك ســـنور ده به زێنێن و هه روه هـــا ئه وه ی كه ئایا به زاندنی سنور به عه مه لی له ئیمكاندا هه یـــه ، هه ردوكیان پرســـیاری واقیعین. له په یوه ند له گه ڵ ئه م كێشه دیاریكراوه دا ئه گه ر وه اڵمی پرسیاری یه كه م ئه وه یه كه ده مانهه وێت له كوردستانی ئێران خه باتی چه كداری ببوژێنینه وه و بۆ ئه و مه به سته پێویســـتیمان به ســـنور هه یه ، پێویسته كوردستانمان خه ڵكی جه ماوه ری پێشتر ئـــاگادار خۆمـــان ســـتراتێژه ی لـــه م كردبێتـــه وه . خه باتی چه كداری به نهێنی نابوژیتـــه وه . ئه و خه باته بـــه ته بیعه تی ئاشكرایه . سه ره رای حه ره كه تێكی خۆی ئه وه پێویســـته جه مـــاوه ری خه ڵك لێی ئاگادار بـــن، چۆنكه ده بێت پشـــتیوانی لێ بكه ن، پیداویستیه كانی دابین بكه ن، زانیاری پـــێ بگه یه نن، بیپارێزن. هه موی ئه وانه وا هه ڵده گرێ كه خه ڵك به ســـه ر نه كه ون، چاوه ڕواننه كـــراودا روداوێكـــی غافڵگیر نه بن. نه مانبیســـتوه كه حیزبی دیموكرات به شـــه فافی بۆ ئه و قۆناغه ئه و ســـتراتێژه ی دیاریكردبێت. دوه م پرسیار ئه وه بـــو كه ســـه ره ڕای ئـــه وه ی كه ئه و ســـتراتێژه دیاریكرابێت یـــان نه كرابێت، ئایا له ڕوی كردارییـــه وه كه ڵك وه رگرتن له و ســـنورانه ئیمكانی هه یه ؟ ئیمكانیش ئیمـــكان ئێمـــه ده رنایـــه له ئوســـوڵی له واقعیه تـــدا ده ردێت ئه گـــه ر حكومه تی هه رێم چه كداری له و سنوره داناوه ئه گه ر حگومه تـــی هه رێـــم به رژه وه ندی گه لێكی هه یـــه ناتوانێ ئه و ئیمكانـــه به تۆ بدات

ئه گه ر فاڵنه هێز له فاڵنه شوێن دانیشتوه ئیمكانـــی ئـــه وه ت پێنـــادات تێپه ڕبیت.

ده زانیـــن كه هه ریمی كوردســـتان چه ند ســـه د كیلومه تر سنوری هاوبه شی له گه ڵ كوردستانی ئێران هه یه . به شێكی بچوك له و سنوره له ژێر كونتروڵی په که که دایه و هێزه كانی له الیه ن به شی هه ره زۆریشـــی پاراســـتنی ســـنوری حكومه تی هه رێمی كوردستانه وه كونتروڵ ده كرێت. په که که به پشت به ســـتن به هێزێكی زۆر كه له و سنوره جێگیری كردون، به بێ هیچ چه شنه رێككه وتنێكی ره ســـمی له گه ڵ حكومه تی هه رێمـــی كوردســـتان، كونتروڵـــی ئه و به شه ی سنوری به ده سته وه گرتوه . هه ر هێزێكـــی دیكه ش كه به گونجاوی بزانێت، بـــۆ ســـتراتێژیه كه ی خۆی به پێویســـتی بزانێت، ئه گه ر هاتو به شـــێك له سنوری گرته ژێر كونتروڵـــی خۆی، ئه وه قابیلی ده ركه . بـــه اڵم مه ســـه له ئه وه یه ئه گه ر الیه نێك حكومه تی هه رێمی كوردســـتان و په که که ی برده خانه ی دۆســـته وه ، ئیتر پێویســـته ، ئه گـــه ر وه ها مه به ســـتێكی هه بێت، نه ك له رێگای كۆكردنه وه ی هێزو به زۆر به ڵكـــو له رێـــگای گفتوگۆوه ئه و ئیمكانه بۆ خۆی مســـۆگه ر بكات. ئه گه ر هاتو گفتوگۆ چاره ی مه سه له كه ی نه كرد، ئـــه و جار ده كرێت جه ماوه ری خه ڵكی لێ تێبگه ینێت و رێگای خه باتێكی سیاسی بۆ مســـۆگه ركردنی ئه و مافه ی خۆت بگرێته

به ر. ئاوێنه : ئێوه ئه م سیاسه ته ئوسوڵییه ی كـــه باســـی ده كه ن چـــۆن بـــۆ كۆمه ڵه

رایده په ڕێنن؟ سیاســـه ته عه لیزاده :ئه و ئیبراهیمـــی بۆ ئێمه مه ســـه له ی ئیمكانـــه ، بۆنمونه

ئێمـــه وتومانه شـــه ڕمان له گه ڵ كوماری ئیســـالمی رانه گرتوه . كاتێك كه كوماری به زه ربـــی چـــه ك و گرتـــن و ئیســـالمی بـــه ره و ئه شكه نجه وكوشـــتن زینـــدان و خه ڵكـــی ئێمـــه و ره واكانـــی داوا روی خۆمانی به مافی ده بێته وه ، كوردســـتان ده زانیـــن كه له زه مـــان و مه كانی گونجاو دێنێن به ده ســـتی كه به ئامرازگه لێكـــی ئێران له كوردســـتانی خه باتی چه كداری ببوژێنینه وه . ده ستبردن بۆ چه ك یه كێك له و رێگایانه یه كه هه میشه خه ڵكی كورد له كوردستانی الی ئێمه و له هه مو به شه كانی كوردســـتانیش له بـــه ر ده ســـتیان بوه ، بۆئه وه ی نه بنه قۆچی قوربانی له به رده م ئێستادا له بارودوخی به اڵم دوژمنانیاندا. بۆ ئێمه ناگۆنجێت كه سنوره كانی هه رێمی ئه وانه ی له بڕیاری كوردستان، سه ربه خۆ ســـنوره كان ده پارێزن و رێگای هاتوچونی چه كدارانه مان پێ ناده ن، ئه و سنورانه بۆ ئه و مه به سته به كاربێنێن. كاتێك له ساڵی 1980خه باتی چه كداری ئێمه له كوردستانی ئێران ده ســـتیپێكرد، ته نیاو ته نیا له روی زه روره ت بو به پشتیوانی جه ماوه ر، به بێ به هره مه ندبون له ئاسانكاری هیچ سنورێك به ڕێوه مان برد. له ده وره ی شه ڕی هه شت ســـاڵه ی ئێران و عێـــراق و له ده ورێكدا كه ســـنوره كانی ئه و دو به شه ی كوردستان، له ژێـــر ده ســـه اڵتی ده وڵه تـــی عێراقـــدا نه بـــون، بۆ ده وره یه ك كه ڵـــك وه رگرتن له و ســـنورانه ئیمكانی هه بو. جگه له وه به هه ڵســـه نگاندنی ئێمه ، له گه ڵ ئه وه شدا كـــه خه باتی چه كـــداری له كوردســـتانی ئێران ده توانێت هه روا له ده ستوری كاردا بمێنێته وه ، بارودۆخی ناوخۆی كوردستان كه تێیدا تا راده یه كی دڵخۆشكه ر خه باتی مه ده نـــی و بزوتنـــه وه كۆمه اڵیه تییه كانی وه كو بزوتنه وه ی كرێكاران، ژنان، الوان، ژینگه پاریزان، هونه رمه ندان و رۆشنبیران، چه كداری خه باتـــی له بوژاندنه وه دایـــه ،

نه هاتوه ته ئه وله ویه تی ئێمه وه . ئاوێنه : ئێمه سه رنجمان دایه ئه م روداوه به بڕوای ئێوه هه ڵه و كه موكوڕیه كانی هه ردو الیه نـــی حیزبی دیموكراتی كوردســـتانی ئێران و په كه كه لـــه م روداوه كه ده توانین بـــۆ دوركه وتنه وه لێوه رگرین ته جروبه ی له دوپات بونه وه ی ئاوا روداوێك كامانه ن

كه ده توانین ئاماژه ی پێبكه ین؟ئه وه ی پێـــش ئیبراهیمـــی عه لیزاده : كه من باســـی هه ڵه كان بكـــه م ده مه وێت ئاماژه به خاڵێكی گرنگ بكه م ئه ویش كه دوژمنانـــی خه ڵكی كورد. واتا ده وڵه تانی داگیركه ری كوردســـتان ده وڵه تی ئێران و له گه ڵ په یوه ندی ده گرن وه ختێك توركیا ئه م حیزب و ئه و حیزب عاشقی چاووبرۆی ئـــه م هێزانـــه نیـــن, به رژه وه ندیه كیان ئـــه و به رژه وه ندیه یـــان چاودێری هه یه و ده كه ن وله پێناوی ئه و به رژه وه ندیانه یدا كه ئاسانكارییه ك ده كه ن ئیمكانێك ده ده ن و چاوپۆشـــیه ك ده كه ن ئه وكاته مه ســـه له ئه وه یـــه كه ئێمـــه چه ندێـــك ده توانیـــن ســـنوره كانی باوه ڕو عه قیده مان، سنوری به رنامه و رێبازمان، ســـنوری ئه خالقمان، نه به زێنیـــن و چه نـــده به وانـــه پابه ندین، بۆنمونه بڵێـــم وه ختێ ئامـــاده كاری بۆ

كۆنگره ی نه ته وه یـــی ده كرا، یه كێك له و خاڵـــه ســـه ره كیانه ی كه ئێمـــه ناكۆك بوین له گه ڵ هه مو الیه نـــه كان ئه وه بوكه الیه نه كانی دیكـــه ده یانوت با ده وڵه تانی داگیركـــه ری كوردســـتانیش بێـــن لـــه و كۆنگره یـــه دا ئاماده بن.ئێمـــه ده مانگۆت ئـــه وه نه قســـی غـــه ره زه مه گـــه ر ئه و كۆنگره یه بۆ پوچه ڵكردنه وه ی پالنه كانی ئه وان نیـــه ؟ به داخه وه ســـنوری حیزبه سیاسیه كانی هه مو پارچه كانی كوردستان ده وڵه تانی به ده ســـتتێوه ردانی به رانبه ر دوژمنـــی گه لـــی كـــورد الوازه . لـــه وه بگوزه ریـــن، پرســـیاری هه ڵه كانتان كرد هه ڵه ی حیزبی دیموكراتی كوردســـتان ئێران له و قه زیه دا ئه وه بو كه پێش ئه وه ی هێـــز بنێرێت، چونكـــه نه ویســـتویه تی قه ندیل و كێله شـــین داگیربكات به هێزی خۆی و هێزه كه شـــی ئه وه نه بوه و ده یزانی له وانه یه به ربه ستی بۆ پێكبێت. ده بوایه پێش ئـــه وه ی هێز بنێرێـــت بۆئه و خاڵه بۆهـــه ر مه به ســـتێك چ بـــۆ تێپه ڕبونی ســـنوربێت یـــان بـــۆ دانانـــی مقه ڕبێت ده بوایه گفتوگۆی كردبا له گه ڵ په كه كه و خۆ بگه یشتنبان. له رێككه وتن به جۆرێك ئه گه ریـــش رێكنه كه وتبان ئـــه وا حیزبی مه سه له كه راســـتی ده یتوانی دیموكرات به خه ڵكی كوردستان رابگه ینێ و بچێته ناو پرۆسه یه كی سیاسیه وه بۆ مه به سته كه ی. شـــك له وه دانیـــه هه مـــو حیزبه كانـــی كوردستان و په كه كه ش پاوه نخوازی خۆی هه یه و دیاریشه قسه له سه رئه وه نیه قسه له ســـه ر ئه وه یه كه وه ختێ نه ســـنوره كه بـــۆ په كه كه نه بـــۆ حیزبـــی دیموكرات پیرۆزه نه بۆ ئێمه , به ڵكوســـنورگه لێكی ده ســـتكرده به بڕوای من هه ڵه ی حیزبی دیموكراته و هه روه ها جوڵه ی هێزه كه شیان بۆجوڵه ی هه ر هێزێك، بۆنمونه ئێســـتا له هه رێمی كوردســـتان ده بێت ره زامه ندی ده زگای حكومـــه ت وه ربگریت ده بێت بۆ ئه وانیش ره زامه ندی ئـــه وان وه ربگیرایه ، نه بن وناتوانم ره زامه نـــد له وانه یه چونكه به هێزی خۆم ئه و ناوچه یه كۆنتڕۆڵ بكه م ده گه ڕامه وه به خه ڵكی كوردستانم ده وت، ده مانه وێت له و مه رزه تێپه ڕبین له خواره وه هیچ رێگه یه كمـــان نیه . حكومه تی هه رێم ناهێڵێت تێپه ڕین له ســـه ره وه ش په كه كه رێگـــه ی لێگرتوین گفتوگۆشـــمان له گه ڵ كردون رێگه ناده ن ئێوه قه زاوه ت بكه ن.هه ڵه ی په كه كه ئه وه بو كه نه یتوانی ئه م روداوه مودیریه ت بكات من ناڵێم پالنێكی شكڵگرتوی دوالیه نه له گۆڕێدابو به رۆشنی ده توانـــم ببینـــم كه هـــه ردوال ده توانـــن كه وتبنـــه ناو داوی پالنێكـــه وه ، پالنێك كه به رژه وه ندی ده وڵه تی توركی تێدایه و ئه مه له الیه ك له الیه كی تریش به رژه وه ندی جمهوری ئیسالمی تێدایه . مودیریه تكردنی دروســـتی ئه م روداوه هه رله ســـه ره تاوه ده یتوانی نه هێڵێت ئه و پالنه شكڵ بگرێت پوچه ڵـــی بكاته وه ته قه كردن و ده ســـت پێشخه ریكردن له شه ڕئه ویش له كاتێكدا تۆ هێزێكی گه وره ی بااڵده ستی له ناوچه كه دا، به هیچ شـــێوه یه ك پێویست و ره وا نه بو. به بێ ده رس وه رگرتن له و هه اڵنه ناتوانین

گرنتی ئه وه بكه ین دوپات نه بنه وه .

تایبه‌ت (481( سێشه ممه 182015/6/2

ئیبراهیمی عه لیزاده : حیزبه كانی رۆژهه اڵتی كوردستان نه یانتوانی ده وری ناوبژیوان بگێڕن

حیزبی دیموكرات و په كه كه ش هه ڵه بون

شـــێوازه ئاشـــكرایه وه كـــو نوســـینه وه ی دیموكراســـییه كانی له هه ڵبژاردنـــی بریتیـــه ده ســـتور ده ســـته یه كی بنه ڕه تـــی )الجمعیـــه التاسیســـیه ( كه له الیـــه ن خه ڵكه وه هه ڵده بژێرێن و ئه ركیان نوســـینه وه ی ده ســـتوره ، پاش نوســـینی ده ستور

كاریان كۆتایی پێدێت.بریتیـــه دوه م شـــێوازی له ده ستنیشـــانكردنی لیژنه یـــه ك كه كاری نوســـینه وه ی ده ستوره ، پاش نوســـینی ده ســـتور ئه ركیان كۆتایی ده خرێتـــه ده ســـتوره كه پێدێـــت و راپرســـییه وه و رای هاواڵتیانی له سه ر وه رده گیرێـــت به به ڵی یـــان نه خێر، به پێی ئه نجامی راپرســـییه كه مامه ڵه

له گه ڵ ئه و ده ستوره ده كرێت.

له هه رێمـــی هه نگاوانـــه ی ئـــه و له ســـه ر ده كرێت كوردســـتان كاری بۆ به دیهێنانی ده ســـتور، شـــێوازی دوه مه به پێی به رنامـــه ی په رله مان و الیه نه سیاســـییه كان، بـــه اڵم ئه وه ی جێی باســـكردنه ئه وه یه كه چ جۆره ده ســـتورێك بۆ هه رێمی كوردســـتان دیاریكردنی ته نهـــا ئایا گونجـــاوه ؟ شـــێوازی حوكمڕانی هه رێم كێشه كان چاره ســـه ر ده كه ن به وه ی په رله مانی بێت یان سه رۆكایه تی ؟ ئایا ده ستور بۆ چ مه به ستێك له واڵتان داده نرێت؟

ده ســـتور گرێبه ســـتێكه له نێـــوان ده ســـه اڵتداران و میلله ت، به پێی ئه و گرێبه سته ده سه اڵتداران به ڵێن ده ده ن مـــاف و ئـــازادی تاكـــه كان بپارێزن، هه روه هـــا بۆ ئه وه ی ده ســـه اڵتداران نه بنـــه دیكتاتـــۆر پێویســـته ئـــه و هه یانه ده سه اڵتداران كه ده سه اڵته ی به پێـــی جیابكرێنـــه وه ، له یه كتـــر

بنه مایه ك كه پێـــی ده وترێت بنه مای ده ســـه اڵته كان )مبدا جیاكردنه وه ی الفص��ل بین الس��لطات(، كـــه هه مو ده ســـتورێكی دیموكراســـی كار به و

بنه مایه ده كات.بابه تانه ئـــه م ده ســـتورێك هه مو له خۆده گرێـــت: شـــێوازی حوكمڕانی واڵت، دیاریكردنـــی ده ســـه اڵته كان، په یوه نـــدی نێـــوان ده ســـه اڵته كان، هه روه ها ده ســـه اڵته كان، ده سه اڵتی ماف و ئـــازادی تاكه كان، جگه له مانه پێویسته ده ستور ئه م بابه تانه له خۆ

بگرێت:1- دادگای ده ستوری : ئه م دادگایه كار دادوه رییه به رزترین ده ســـه اڵتی له پێناو پاراســـتنی ده ستور ده كات، لـــه و ته جاوزانـــه ی ده كرێته ســـه ری له الیـــه ن ده ســـه اڵتی جێبه جێـــكار و

ده سه اڵتی یاسادانانه وه .پێویسته هه ڵبژاردن: 2- سیستمی

دیموكراســـی ده ســـتورێكی هه مـــو تیـــادا هه ڵبژاردنـــی سیســـتمی مافی پاراســـتنی بـــۆ بچه ســـپێت، ده ســـه اڵتی له ته جاوزاتی ده نگـــده ر به مه به ستی یاسادانان، جێبه جێكارو نه هێشتنی هه مواركردنه وه ی سیستمی ســـاڵێك چه ند هـــه ر هه ڵبـــژاردن، به جۆرێك كـــه له به رژه وه ندی حیزبی

زۆرینه ی ناو په رله مان بێت.3- ڕاگرتنـــی هاوســـه نگی له نێوان یاسادانان، ده ســـه اڵتی جێبه جێكارو پرۆژه یاســـا پێشـــنیاری بـــه وه ی له ده ســـه اڵتی جێبه جێكار بێت، به اڵم ده ركردنی بڕیـــاری كارگێری له الیه ن ده ســـه اڵتی جێبه جێكاره وه ته نها بۆ مه به ســـتی جێبه جێكردنی یاســـاكان

بێت كه له په رله مانه وه ده رده چێت.4- شێوازی چاودێریكردنی یاساكان پێشـــوه ختی بێت، واته پێش ئه وه ی یاســـاكانی په رله مان بچێتـــه بواری

جێبه جێكردنـــه وه چاودێـــری بكرێت ده ســـتورییه وه ، دادگای له الیـــه ن بۆ ئـــه وه ی ده ســـه اڵتی جێبه جێكار ملكه چـــی جێبه جێكردنی یاســـایه ك

نه بێت كه ناده ستوری بێت.5- هه مو سیستمێكی سیاسی له سه ر له وانه ده وه ســـتێت، پایه یه ك چه ند فراوانه كه ی و حیزبی به مانا حكومه ت كۆمه ڵگای رێكخراوه كانی سیاســـی و مه ده نی و تاكه كانی كۆمه ڵگا، باســـی ریكخســـتنی حكومه ت و ماف و ئازادی تاكه كانمان كرد، به اڵم ئه وه ی گرنگه له ده ســـتور بـــاس بكرێت شـــێوازی رێكخســـتنی حیزبی و پاراستنی مافی الیه نه سیاسییه كانه كه ڕۆڵی موعاره زه ده بینن، هه روه ها شێوازی ڕێكخستنی پاراســـتنی رێكخراوه یـــی و كاری

مافه كانیان بكرێت له ده ستوردا.6- دیموكراسییه ت و ئایین: ناكرێت بێـــت و ده ســـتوری واڵت عه لمانـــی

ئیســـالمی بێت له هه مانكاتدا، چونكه ئایدۆلۆژیاكانیان جیاوازه .

ئـــه م بابه تانـــه ی ســـه ره وه هه مو ده ستورێكی زامنكردنی بۆ پێویستن ئـــازادی ماف و كـــه دیموكراســـی، تاكه كانـــی تیادا بـــه دی بكرێت، ئه و لیژنه به ڕێزه ی كه ئه ركی نوسینه وه ی ده ستوری هه رێمی كوردستان ده گرنه ئه ستۆ، له ســـه ریانه كار له سه ر ئه م بابه تانـــه ی ســـه ره وه بكـــه ن، نه ك ته نهـــا گفتوگۆكانیـــان ببه ســـتنه وه به دیاریكردنـــی شـــێوازی حوكمڕانی هه رێـــم بـــه وه ی په رله مانـــی بێـــت زامنكردنی بـــۆ ســـه رۆكایه تی ، یان كوردســـتان له هه رێمی ده ســـتورێك كه هیچ نه بێ تاچه ند ســـاڵێك به بێ كێشـــه بـــه رده وام بێت و پێویســـتی

به هه مواركردنه وه نه بێت.

* ماسته ر له یاسای گشتی

ده ستوری هه رێم و راپرسی!

هه ڵه ی په كه كه ئه وه بو كه

نه یتوانی ئه م روداوه ئیداره

بكات، به رۆشنی هه ردوال كه وتنه ناو

داوی پالنێكه وه كه به رژه وه ندی

ده وڵه تی توركی و جمهوری ئیسالمی

تێدایه

فه الح مسته فا سدیق*

ئیبراهیمی عه لیزاده

له س��ه روبه ندی گرنگیدان��ی هه رێم��ی كوردس��تان به وه به رهێنان له س��ه رچاوه سروشتیه كانی هه رێمدا، باسی سه ربه خۆیی ئاب��وری كه وت��ه به رب��اس، هه رچه نده ده ركه وتنی ئه م باسه ته واو سیاسیانه یه و بنه ما زانس��تی و ش��یكارییه كانی ئێجگار الوازن. بونی دیدگایه كی رۆش��ن له الیه ن به ئاراس��ته ی هه رێم��ه وه حكومه ت��ی "سه ربه خۆیی ئابوری " روئیایه كی به جێیه و ئامانجێكی ته واو په سه نده ، به اڵم ئه وه ی جێگه ی مش��تومڕه ئه و دونیابینیه یه كه له رێگه ی كێشانی هێڵێكی بۆری نه وته وه پێمان وابێت، ئ��ه م هه رێمه ئابوریه كه ی ئابوری له پاشكۆبونی ده بێت و سه ربه خۆ واڵتانی ت��ر رزگاری ده بێت. گومانی تێدا نیه كه له سیسته می نوێی جیهانیدا ئابوری به شێكی رابه رایه تی سیاس��ه ت ده كات و زۆری پارس��ه نگی ملمالنێ سیاسیه كان،

به رژه وه ندی ئابوری یه كالیی ده كاته وه .جێی بایه خه بزانرێت كه پشتبه س��تن له یه ك سه رچاوه ، داهات به ده ستخستنی )Crude oil(وه به تایبه تی نه وت��ی خاووا ده كات ئاب��وری واڵت ببێته ئابوریه كی له رزۆك )Fragile(، كه زۆر هه س��تیاره به رامب��ه ر گۆڕانكاریه سیاس��ی و ئابوریه جیهانیه كان و به ئاس��انی توش��ی قه یران ده بێ��ت و هه ندێ كات ئه م حاڵه ته ئه بێته ه��ۆی پش��ێوی كۆمه اڵیه ت��ی له واڵتدا. به پێچه وانه وه ئه وه ی له ئێستادا له ڕه وشی سیاسی و به تایبه تی ئابوری له كوردستاندا ئابوریان��ه ی پاش��كۆبونێكی روده دات، هه رێمه به سیاس��ه ت و بڕیاره كانی واڵتانی ده وروب��ه ر، به تایبه ت��ی له دوای س��اڵی 2003 ه وه ، به ه��ۆی به ش��داری كورده وه له حكومه ت��ی عێراق��دا، س��ه ركردایه تی

سیاس��ی كورد بێ لێكدانه وه بۆ مه ترسی به ستنه وه و به پاش��كۆبونی دارایی هه رێم به بودج��ه ی حكومه تی ناوه ن��ده وه ، كه ب��و به تاكه س��ه رچاوه ی ده ستخس��تنی سه رجه م داهاتی نیش��تیمانی حكومه تی بودجه ی��ه ئ��ه م هه رێ��م، ده رئه نج��ام له هه رێم��دا ب��و به ه��ۆی دامه زراندنێكی Public(گش��تی له كه رت��ی بێش��ومار sector(و زیادكردن��ی قه باره ی خه رجی به كاربردن و كه متری��ن بودجه ته رخانكرا بۆ وه به رهێنانی س��تراتیژی و بونیادنانی ژێرخانی ئاب��وری ، ئه م��ه ش وایكرد كه هاواڵتیانی كوردس��تان به پله یه ك پشت به سه رچاوه ی داهاتی حكومه ت ببه ستن، له مه ش زیاتر ئه و بێكاریه روپۆشكراوه یه كه له كه رتی گش��تیدا بونی هه یه به پێی هه ندێ س��ه رچاوه رێ��ژه ی بێكاری له ناو حكومه تدا نزیكه ی )58%( ه واته ده یان ه��ه زار فه رمانبه ر بێ��كارن له حكومه تدا ك��ه به پێچه وان��ه وه ئه گ��ه ر له ش��وێنی ش��یاوی كاركردندا به گ��ه ڕ بخرێن ئه بنه ه��ۆی بوژاندن��ه وه و به رهه مهێنانی زیاتر له سیسته می ئابوریدا، له هه مانكاتدا به هۆی الوازی كه رتی به رهه مهێنان و وه به رهێنان، به به كاربه رێكی ب��ون خه ڵ��ك زۆرینه ی پاسیڤی )Passive consumer( كااڵی كارگه كانی ده وروب��ه رو)%50( واڵتان��ی حكومه ت داخ��ران. به پێ��ی راپۆرتێكی رێكخ��راوی )USAID(ی ئه مریكی ، زیاتر له )80%( ی به رهه می سه ره كی خواردنی هه رێ��م ل��ه ده ره وه ه��اورده ده كرێ��ت، له كاتێكدا هه رێمی كوردس��تان له ماوه ی سااڵنی گه مارۆی ئابوریدا تاراده یه كی زۆر ئاسایش��ی خۆراكی به رقه راربو. به گشتی ئه وه ی كه ئاماره كان ئاماژه ی بۆ ده كه ن ئه وه ی��ه ك��ه قه باره ی ه��اورده ی هه رێم س��ااڵنه 25-30 ملیار دۆالره و بااڵنس��ی ناهاوس��ه نگه هاورده و نێرده ی به ڕه های كه به جۆرێكه قه ب��اره ی هاورده نزیكه ی )%1 ( نزیك��ه ی نێرده ن��ی و )%99(ه ، وات��ه الس��ه نگیه كی ئێج��گار گه وره Gross Domestic( له قه ب��اره ی هه یه

Product( هاورده و نێرده نی .ئ��ه وه ی ڕون��ه ئه وه ی��ه ك��ه ئابوری هه رێم له دو الیه ن��ه وه پالنی بۆ دابنرێت پاش��كۆبونی قوتاركردنی به مه به س��تی

ئاب��وری هه رێ��م، یه كه م، س��ه رچاوه ی نه ختێنه ی هه رێم وابه س��ته ی حكومه تی ناوه ندی��ه ، ك��ه ئه ویش نزیك��ه ی %95 وابه سته ی داهاتی نه وته ، له الیه كی تره وه هه رێم پاش��كۆی ئابوری توركیاو ئێرانه ، كه هه ریك له م دو واڵته زیاتر له روانگه ی پاراستنی سیاس��ه تی تایبه تی خۆیانه وه مامه ڵه له گه ڵ هه رێمدا ده كه ن، ئه گه رێكی به هێ��زه كه له كات��ی ه��ه ر جوڵه یه كی هه رێم��دا ناته ب��ا به سیاس��ه تی ئ��ه وان س��ه رجه م ده روازه ئابوریه كان��ی خۆیان له گه ڵ هه رێمدا هه ڵپه سێرن كه ده رئه نجام دور نیه ببێته هۆی دروس��تبونی بشێوی

سیاسی و كۆمه اڵیه تی له كوردستان.ش��ایانی باس��ه جگه له مه ترسیه كانی ن��ه وت، به داهات��ی پشتبه س��تن Center on( تویژینه وه یه كی پڕ بایه خی Democracy, Development, and The Rule of Law Freeman Spogli )Institute for International Studiesزانكۆی ستانفۆرد، جه خت له وه ده كاته وه

كه ئه و واڵتانه ی پشت به نه وت ده به ستن زیات��ر له واڵتان��ی تر گی��رۆده ی خراپی ئه دای ئاب��وری ، هه ژاری ، حوكمی خراپ،

ناعه داله تی و كێشمه كێش و ملمالنێن.ناڕون��ی فه لس��ه فه ی ئاب��وری هه رێم جۆرێك له فه وزای دروس��تكردوه ، چونكه ئه وه ی دركی پێده كرێت به گشتی ئه وه یه كه تا ئێستا ئابوریه كی نیشتیمانیان نیه و بگ��ره رون نیه ئابوری ئه م واڵته ئابوری لیبراڵ و بازاڕی ئازاده یان سۆشیالیستیه و حكومه ت سه نته رو ئاراسته كاری سیاسه تی ئابوری واڵته ، ئ��ه وه ی مایه ی نیگه رانیه ئه وه ی��ه كه س��ه رباری ئه و دی��ده ی كه ئابوری كوردستان تاڕاده یه ك له ئابوریه كی به پێچه وانه وه ب��ه اڵم نزیك��ه ، ئازاده وه حكومه ت��ی هه رێ��م ت��ا دێت قه ب��اره ی گه وره ده بێ��ت و دامه زراندن زیاد ده بێت و تایبه تكردن)خصخصه - كات��دا له هه مان Privatization( زۆر الوازه و له هه مانكاتدا ئه دای حكوم��ه ت )Performance( زۆر به الوازی ئه بینرێت و گازنده و س��كااڵیه كی كاروباره كانی له به ڕێوه چون��ی هه یه زۆر گش��تیه كانی خزمه تگوزاری��ه پ��رۆژه و هاواڵتی��ان. بۆیه ل��ه م روه وه هه نگاوی به ئاراس��ته ی پێویس��ته پراكتیك��ی دیاریكردنی فه لسه فه ی ئابوری حكومه ت و كه رتی ل��ه زۆر كش��انه وه ی حكوم��ه ت كاركردندا كه ئه بێته هۆی كه مكردنه وه ی تێچ��وی گش��تی و پێدانی ب��واری زیاتر به كه رتی تایبه ت بۆ چاالكی زیاتر له بواری به رهه مهێنان و وه به رهێنانی درێژمه ودادا.

دیوێك��ی ت��ری الواز له س��ه ربه خۆیی ئابوری هه رێم، له وه دایه كه ئابوری به هێز پێویستی به گه ش��ه پێدان هه یه له بواری )س��ه رمایه ی مرۆیی��دا(، كۆڵه كه كان��ی ئ��ه م س��ه رمایه مرۆییه بریتی��ه له بونی له بواری تۆكمه مۆدێرن و سیس��ته مێكی Health and( ته ندروس��تی و په روه ردهeducation(، ئه گ��ه ر تێبینی بكه ین له م روه وه هه ری��ه ك له واڵتانی یابان و كۆریای باش��ورو مالیزی��او ئیس��رائیل هه نگاوی له ب��واری په ره پێدانی ن��اوه به رچاویان مرۆییدا ك��ه گرنگترینی��ان به هێزكردنی سیسته می په روه رده و فێركردن و گرنگیدان بوه به توێژینه وه ی زانستی ، له هه مانكاتدا هۆكاری س��ه ره كی پته وكردنی ژێرخانی

ئاب��وری واڵته كانی��ان بوه . ب��ۆ نمونه واڵتێك��ی وه ك ئیس��رائیل ك��ه ڕوبه ری خاكه ك��ه ی نیوه ی هه رێمی كوردس��تانه )جگه له ناوچه داب��ڕاوه كان( وه به راورد به هه رێم سه رچاوه یه كی سروشتی ئێجگار كه می هه یه و ته نانه ت گه وره ترین كێشه ی كه مئاویی��ان هه یه به اڵم س��ااڵنه 50-45 ملیار دۆالر كه ره سته و شتومه ك و خۆراك نێرده ی واڵتان ده كه ن، یه كێك له هۆكاره سه ره كیه كانی بونی ئه م ئابوریه تۆكمه یه "سه رمایه ی مرۆیی "یه پێشكه وتوه كه یه تی كه ده رهاوێش��ته ی بونی سیس��ته مێكی خوێندنی مۆدێرن و زانكۆی پڕ زانس��ت و

سیسته مێكی ته ندروستی گه شه كردوه .یه كێك له و دی��ارده نه خوازراوانه ی كه دوای پرۆگرام��ی نه وت به رامبه ر خۆراك و به تایبه تتر دوای سااڵنی 2000ه وه تێبینی Middle(كرا، پوكان��ه وه ی چینی ناوه ندده س��تڕه نگین و كارامه و هه ره class(ی به رهه مهێنی بو كه له هه مو سیسته مێكی ئابوری پشتبه خۆبه س��تودا ش��اده ماری به رهه مهێن��ان و داهێنانن. كااڵی هه رزانی كواڵیتی خراپی واڵتانی ده وروبه رو نه بونی پشتگیریكردن بۆ حكومه ت سیاس��ه تی له به رهه مهێنانی ناوخۆ هۆكاری سه ره كی

نه مانی ئه م چینه ن. ئ��ه و "ئابوری��ه س��ه ربه خۆیه "ی كه بۆڕیه كی نه وت بۆمان ده س��ته به ر ئه كات دروس��ته وه ك س��ه رچاوه یه كی داه��ات س��ه یر بكرێ��ت ن��ه ك وه ك "ئابوریه كی س��ه ربه خۆ" كه سۆزمان ختوكه بدات بۆ سه ركێشیكردن بۆ دروستكردنی ده وڵه ت له س��ه ر ئه و بنه مایه ی ن��ه وت وه ك تاكه سه رچاوه ی سه ربه خۆیی ئابوری به سه بۆ به ده ستهێنانی ئه م ئامانجه ، به پێچه وانه وه كوردستان زیاتر ئه كاته پاشكۆی ئابوری واڵتانی ده وروبه ر. ئه وه ی گرنگه بیزانین ئه وه یه كه س��ه ربه خۆیی ئاب��وری ره گه قوڵه كان��ی له بنیاتنانی ژێرخانی ئابوری و به رزكردن��ه وه ی مرۆی��ی و س��ه رمایه ی به رهه م��ی خۆماڵ��ی و زیندوكردن��ه وه ی چینی ناوه ندی به رهه مهێن و نه هێش��تنی كوردس��تاندایه ، له هه رێمی گه نده ڵیدایه س��ه رچاوه گ��ه ڕی به خس��تنه ئه ویش مرۆی��ی و سروش��تیه كانی هه رێ��م بونی یاسای ش��یاوه له بواره جۆراوجۆره كاندا،

وه ك: دابینكردن��ی ئاسایش��ی خۆراكی هه رێم له ڕێگه ی بوژاندنه وه مۆدێرنكردنی كه رتی كشتوكاڵه وه به ده ستی جوتیاریی لێهات��وی كوردس��تان، پش��تگیریكردن له به رهه می كارگه كان��ی ناوخۆ له رێگه ی سیاس��ه تی پش��تیوانیكردن له به رهه می ناوخۆ، بچوكردنه وه ی قه باره ی حكومه ت یان به مانایه كی تر كش��انه وه ی حكومه ت له كۆمه ڵگا، دابینكردنی سه رچاوه ی وزه ی هه رزان بۆ هاواڵتیان و كه رتی به رهه مهێنان له نه وت و به تایبه تی غازی سروش��تی كه هاوڕێی ژینگه ی��ه و كه مترین زیانی هه یه . دامه زراندنی كارگ��ه ی پیترۆكیمیاوی كه سه رچاوه ی س��ه دان به رهه می پێویستی خه ڵكی كوردستانه كه ئێستا له ده ره وه ی هه رێم ه��اورده ده كرێ��ت. به دڵنیاییه وه س��ه رجه م ئه م هه نگاوانه ده بێت به یاسا رێكبخرێن و حكومه تی هه رێم ناچاربكرێت به جێبه جێكردنی��ان، هه رچه ن��ده ئه وه ی لێره دا باسكراوه چه ند بیرۆكه یه كی كه م و س��اده ن و ئه م بابه ته هه رگیز به وتارێكی رۆژنامه مه وان��ی س��ه رجه م ره هه نده كانی

روماڵ ناكرێت.به كورت��ی ، یۆتۆپی��ای س��ه ربه خۆیی ئابوری كوردس��تان، كه له س��ه ر بنه مای داهاتی نه وت یان"مشه خۆری نه وت" بێت بۆ ده ڵه مه یه ، كه موك��ورت و پرۆژه یه كی ئه م مه به س��ته پێویسته نه خشه رێگایه ك هه بێت به مه به ستی بوژاندنه وه ی سه رجه م كه رته كان��ی تری واڵت بۆ ئ��ه وه ی ببنه سه رچاوه ی داهات و وابكرێت له كوردستان كه متری��ن هاواڵت��ی ببه س��ترێته وه به و داهاته ی ك��ه س��ه رچاوه كه ی حكومه ت ی��ان كه رت��ی گش��تی بێ��ت و له هه مان كاتدا ئه م نه خش��ه رێگایه ده بێت له سه ر بنه مای ئامارێكی دروس��ت بێت و له الیه ن كه س��انی ش��اره زاوه گه اڵڵ��ه بكرێ��ت و سیاس��ی نازانس��تی و ده س��تێوه ردانی دور نیه هه م��و ئه نجام��ه كان پێچه وانه بكات��ه وه ، گرنگ��ی ئه م��ه ش له پێن��او ستراتیژێكه په یڕه وكردنی فۆرمه له كردن و بۆ س��ه ربه خۆیكردنی ئابوری كوردستان ك��ه ه��ه ر ئه م��ه ش هه وێن��ی كیانێكی

سه ربه خۆیه بۆئاینده ی هه رێم.

*ماسته ر له په ره پێدان و کشتوکاڵ

له و واڵتانه ی ش��ه ڕی سیاسی و تایفی و ئاین��ی به رده وام��ه و ی��ان بونیاده كان��ی كۆمه ڵگ��ه له س��ه ر یه كێ��ك له بنه ماكانی ده مارگیری دروستبون، قوربانی فه لسه فه و به رنامه یه كی ڕۆژانه و ئاشكرا یان هه ندێجار ئ��ه و كۆمه ڵگ��ه و واڵتانه یه ، ش��اراوه یی له كۆندا ئاینه كان ڕه وایه تیه كی زۆریان ده دا به خش��ین قوربانی به تایبه ت به قوربانی ، بۆ پادش��او فه رمان��ڕه واو پیاوانی ئاینی ، ده یان چیرۆك و دۆكیومێنتی مێژویی باسی ئ��ه و قۆناغانه مان بۆده ك��ه ن كه قوربانی به رفراوانتری��ن بیروب��اوه ڕی خه ڵكی بوه بۆ ئه و ئاین و س��ه ركردانه ی كه په یدابون، له نێو ئه و فه لسه فه ی قوربانیه شدا ئافره ت یاخود منداڵ باشترین كه ره سته ی پرۆسه و فه لسه فه كه بونه و به ئاسانی به كارهێنراون، كه چی له سه رده می ئێستاشدا به كارهێنانی من��داڵ وه ك��و قوربانی درێ��ژه ی هه یه و به ش��ێوازی جیاجی��ا ده بینرێ��ت مه گه ر م��رۆڤ و كۆمه ڵگ��ه ی هۆش��یار به وردی تێڕوانین��ی به تایبه ت دوای س��ه رهه ڵدانی ش��ه ڕو كوش��تار یان ملمالنێی سیاسی و كۆمه اڵیه تی و ئابوریه كان ئه وكات به ئاسانی ده توانێت قوربانیه ك��ه بدۆزێته وه و دیاری بكات كه هه ندێجار وه كو كاره ساتی گه وره

ده رده كه ون.ساڵی 2014 ڕیكخراویی یونسێف ده ڵێت به رده وام 7 ملیون منداڵ له عێراقدا قوربانین یان مه ترس��ی ش��ه ڕو ممالنێ سیاس��ی و كۆمه اڵیه تی و ئابورییان له سه ره ، به هه مان ش��ێوه ئه و ڕیكخراوه هه مان ساڵ به ساڵی ترس و تۆقین بۆ مندااڵنی عێراق ناوده بات، ئاماژه به وه ش ده كات هه تاوه كو پریشكی ش��ه ڕو ناكۆكیه كان توندترو به رده وامترو زیاتر ئه وه ن��ده فراوانتربن س��نوره كانی

جه س��ته ی مندااڵن و چاره نوسیان شه اڵڵی خوێن ده بن و ده كه ونه به رده م چاره نوسێكی ترسناك و ڕه ش��تر له شه ڕو كوشتار، به اڵم ڕاسته وخۆ دوای شه ڕو ملمالنێكان هه ستی ش��وێنه واری ماوه یه ك دوای پێناكرێ��ت ده رده كه ون كۆمه ڵكه وه جه سته ی به سه ر كه من��دااڵن ل��ه چ دۆخێك��ی ناهه موارو دژوارو نا ئاینده ییدا ده ژین، له ده س��تدانی باوك یا به خێوكه ر، بێوه ژنكه وتنی دایك و له الیه ن له ئه س��تۆگرتنی ئه ركی خێ��زان دایكه وه ، ئاواره یی و له ده س��تدانی شوێن، له ده ستدانی مافی خوێندن و په روه رده یی ، كاریگه ری قه یرانی ئابوریی و هه ژاركه وتنی خێزان، ده نگی ش��ه ڕو فڕۆك��ه و دوكه ڵ و هه واڵ و وێنه ی ش��ه ڕو له نزیكه وه بینینی ڕوداوه كان ی��ان به ركه وت��ن و برینداربون و جه س��ته ئه ندامێك��ی قوربان��ی بون��ه له شه ڕه كاندا، ش��وێنگوڕكێ و له ده ستدانی یاری��ی و ش��وێنی تایب��ه ت و په روه رده یی دوركه وتنه وه له س��ه ری ، ڕاهاتو تایبه ت و له ژینگ��ه ی ڕه س��ه ن….تد ئه مانه وه كو شوێنه واره كانی ش��ه ڕ، ئه گه رچی ملمالنێ سیاس��یه كان ئابوری��ی و كۆمه اڵیه ت��ی و كه مترنین له ش��وێنه واره كانی شه ڕ، به اڵم له س��ه رخۆترو دورمه ودات��ر ده رده كه ون، تایه ف��ی و كۆمه اڵیه ت��ی و له ملمالن��ێ ئاینیه كان��دا، ده ی��ان چی��رۆك و ڕوداو و هه واڵ ده بینین و ده بیس��تین و دۆكیومێنت ك��راون، به ناش��یرینترین ش��ێواز منداڵ قوربانی وه ك��و له مافه كانی و داماڵ��ڕاوه ئ��ه و ملمالنێیانه به كارهات��ون، دواهه مین ده رئه نجامی كاره ساتباری قۆناغی ملمالنێ ناته ندروسته كان له سه ر كۆمه ڵگه ی عێراقی و كوردی��ی ، باڵوبونه وه ی وێن��ه ی منداڵێكه به ده ستی باوكێكه وه گوایه ئاماده یه بیكاته قوربانی مانه وه ی سه رۆك و حزبێك، ئه گه ر ئه م وێنه و هه وااڵنه ش ڕاس��ت نه بن، به اڵم هه ناوی كۆمه ڵگ��ه ی كوردیی پڕیه تی له و

وێنه حه قیقیانه ، كه چۆن مندااڵن كراونه ته به رته سكه كان، تایبه ت و ملمالنێ قوربانی بۆ س��ه ركه وتنی س��ه ركرده ی��ا حزبێك، ب��ۆ بردنه وه ی حزبێ��ك له هه لبژاردن، یان نه دۆڕاندنی له قۆناغێك��ی ملمالنێدا ، یان زۆرجار كه س��ێك ترس��اوه كورسیه كه ی منداڵ له ملمالنێیه كه دا…تد له ده ستبدات ئه گه رچی به كارهات��وه ، قوربان��ی وه كو ڕاس��ته وخۆ چه قۆكه ش نه خرابێته س��ه ر ملی به اڵم به ناڕاس��ته وخۆ كۆمه ڵێك مافی

بنه ڕه تی منداڵه كه پێشێلكراوه .زۆرجاریش كۆمه ڵگه پڕچه ككراوه له الیه ن ئه و حزبانه ی ویستی مانه وه یان له سه ر هێزو ڕابردو شۆڕش و ڕاپه رین بیناكردوه و چه ك وه كو ته نها هۆكارو شارس��تانیه تی مانه وه ده زان��ێ ، چه كی به خش��یوه و باڵوبۆته وه به تایب��ه ت چه ك��ی بچ��وك هه ڵگرتن��ی ئاس��انه وه كو ده مانچه و مندااڵن ده توانن ب��ه كاری بهێنن و ده توانن بچنه هه مو ماڵ و شوێنێكه وه له گه ڵ گڕگرتنی ناكۆكیه كان و ته نانه ت گه رمبونی ش��ه ڕی ڕاگه یاندن یان ئاهه نگی حزبێكدا ڕاس��ته وخۆ منداڵ وه ك یه كێك له و بونه وه ران��ه ی ده بنه قوربانی مان��ه وه ی حزب��ه كان كه وتۆته ب��ه ر ئه و

مه ترسیه و ڕاسته وخۆ كاریتێكردوه .به كارهێنان��ی من��داڵ وه ك��و قوربانی به ش��ێوازی جیاجی��ا به رده وام��ی هه یه ، له واڵتانی پێشكه وتو و میلله تانی هۆشیاردا ڕۆژانه پالن��ی باش و درێژم��اوه داده نێن تاوه ك��و چ��ۆن بتوانن من��دااڵن له زیان و شوێنه واری ملمالنێكان بپارێزن و جه سته و ده رونی��ان ته ندروس��ت ب��ێ و نه وه یه كی س��اغڵه م و ئاینده ییان لێ ده ربچێ ، كه چی له كۆمه ڵگ��ه ی خۆش��ماندا زۆرج��ار بیر به كاربهێنرێت چ��ۆن ده كرێته وه له منداڵ له ش��ه ڕی ئایدۆلۆژی و سیاس��ی و ئاینی و كۆمه اڵیه ت��ی و زۆرجار به رژه وه نده ی ته نها

كه سێك و كورسیه كه دا..

په روه رده ی كوردس��تان نه ك چه ند س��اڵ جارێ��ك، به ڵكو هه مو س��اڵێك پێویس��تی بنه ڕه تی هه یه، به پیاچوونه وه و گۆڕان��كاری ئه گه رچی ئه و گۆڕانكاریه سه ره كیانه نه له رابردوداو نه له ئێستاداوه كو پێویست نه بون و نین و ئ��ه وه ی كه كراوه هه وڵی بچووك بچووك بون، له گه ڵ ئه مه ش��دا نابێ هه وڵ و ماندوبونی ئه و خه ڵكه نادیده بگی��رێ، كه هیالك بون و هه وڵی دڵسۆزانه یان داوه بۆ ئه وه ی په روه رده له هه رێمی پێش��كه وتن گه ش��ه كردن و كوردس��تان به خۆیه وه ببینێ��ت، به اڵم به داخه وه به ش��ێك كه له كۆنفرانس��ی خاڵه گرنگان��ه ی ل��ه و نه خرایه ن��او گه اڵڵه كراب��وو پارێزگاكان��دا ته وه ره كان��ی كۆنگره وه ك مامۆس��تا عومه ر ئه مین به ڕێوه به ری په روه رده ی ده ربه ندیخان ئاوێنه ژماره )478 رۆژنامه ی بۆ له لێدوانێكدا ده ڵێت:)ئ��ه و )2015 �5�12 له ب��ه رواری له كۆنفرانس��ه كاندا ئاماده كرابون پاكێجانه ی وه ك خۆی��ان نه خرابونه ته وه ره كانی كۆنگره ( بۆمان به ڵگه نامه یه به س��ه بۆئه وه ی ئه م هه ر په روه رده خ��ۆی كه وه زاره ت��ی بس��ه لمێت بو، ئه وه ده خاته به رب��اس و مه به س��ت چ��ی پێشتریش به ش��ێك له ئه نجامه كه ی ده زانێت، چونكه خ��ۆی ده زانێت كێی بان��گ كردوه بۆ ناو هۆڵ��ی كۆنگ��ره ؟! به هه رح��اڵ ئه وه ی ئێمه لێره دا تیش��كی ده خه ینه سه ر بریتیه له و هه ڵه زه ق��ه ی كه كۆنگره تێیكه وت��وه و ئه ویش بریتیه له دوخ��اڵ، یه كه میان وه ك له ته وه ره ی ئه زمونه كان��داو له خاڵی یه كه م��دا ئاماژه یبله س��اڵی ۆكراوه بریتیه له )تاقیكردن��ه وه كان داهاتوه وه له س��ه دا چلی نوسینه كی و له سه دا واته له سه داسه د ده بێت، هه ڵبژاردن شه ستی نامێنێت،جگه له تاقیكردن��ه وه ی هه ڵب��ژاردن ن��ۆی بنه ڕه ت��ی و دوانزه یه م��ی ئاماده ی��ی ك��ه وه ك خ��ۆی ماوه ت��ه وه و له سه داس��ه د گه وره لێ��ره دا ده بێت( هه ڵ��ه ی هه ڵب��ژاردن

ئاماده ن��اكات ئه وه یه كه كۆنگره خوێن��دكار بۆ پۆل��ی دوانزه یه م كه بریتیه له )پرس��یاری له قۆناغ��ی به تایبه ت��ی هه ڵب��ژاردن( ده ویان��زه ی ئاماده یی��دا، چونكه ئاماده ی��ی واته ت��ۆ به خۆیه وه یه ت��ی خ��ۆی ن��اوی خوێن��دكار ئاماده ده كه یت بۆ ئه وه ی له پۆلی دوانزه س��ه ركه وتن به ده ستبهێنێت و ئاماده یی باشی تیاهه بێت بۆ قۆناغی زانكۆو په یمانگا، به ڕای ئێمه ده بو هیچ نه بێت له قۆناغی یانزه و وه رزه كان پرس��یاره كانی دوانزه س��ه راپای هه ڵبژاردن بێت، مادام قۆناغی دوانزه یه م له تاقیكردنه وه گشتیه كاندا)به كالۆریا( هه ڵبژاردنه ، هه رچه نده ئه م بۆچونه بۆ قۆناغی هه شت و نۆی بنه ڕه تیش هه ر راس��ته ، به اڵم چونكه جه غت ن��ۆ ناكه ینه وه چونكه له و له س��ه ر قۆناغ��ی قۆناغ��ه دا ره نجی خوێندنگه و كۆتایی س��اڵ دابه ش��ی دو ده كرێ��ت، ب��ه اڵم دوانزه یه می ئاماده یی دابه ش��ی دو ناكرێت و چاره نوس��ی بائه ندامان��ی پێوه به ن��ده ، خوێن��دكاری كۆنگره ی په روه رده یی و خوێنه رانی به ڕێزیش كه خوێندنگه یه كه می��ن و بزان��ن ئه وه ب��اش مانه وه یان له پێناوی له هه ره باشه حكومیه كان پابه ن��د هه رگی��ز به رزت��ردا له ئاس��تێكی ناب��ن ب��ه م بڕی��اره وه ، باش��ترین به ڵگه ش ئه وه یه له و خوێندنگه ئاس��ت به رزانه خوێندكار یان��زه دا نیوه ی ل��ه روی پرۆگرامه وه له پۆلی پرۆگرام��ی دوانزه ته واوده ك��ه ن، به كورت��ی مه نهه ج��ی یانزه كه م ده كه ن��ه وه و مه نهه جی دوانزه ده خوێن��ن، ب��ۆ ئ��ه وه ی كه چوه پۆلی دوانزه ش��ته كانی زۆر ال ئاسان بێت كه هه ست بكات ئه مه دو س��اڵه یه و الپه ڕه كان نامۆ نین الی، ئه گه ر له دێڕێكدا كورتتری بكه ینه وه )ل

له رابردودا ه خوێندنگه به ناوبانگه حكومیه كاندا پاپه ن��د نه ب��ون به پرۆگرام��ه وه و له پۆل��ی یانزه دا مه نهه جی پۆلی دوانزه یه م ده خوێنن، پرۆگرام ئاماده نه بێت كه واته خوێندنگه ی��ه ك جێبه جێ بكات ئه وا ئاماده ش نیه پرس��یاری وه رزه كانی یانزه و دوانزه بكات به نوسینه كی و راڤه كردن( ئه وه ی كه زه ره ر ده كات خوێندنگه ی

ناوچه ی شه عبی و هه ژاره كانن.له خاڵی چواره می ته وه ری ئه زمونه كان��دا هاتوه و ده ڵێت: )بۆ ئەوەی بەشێک لەو گلەییانە نەمینێت لەسەر مامۆستایان کە گوایە نادادپەروەرن لەپێدانی نمرەی پۆلی 10و 11 ، بڕیاردرا تاقیکردنەوەی هەردو وەرزی یەکەم و دوەمی پۆلی10 و 11 ی ئامادەیی ببێتە ) مەرکەزی( . هه رچه نده ڕون نیه كه مه به ست له وه رزی یه كه م و دوه م چیه ؟ ئایا كۆتایی وه رزه ی��ان نیوه ی وه رزه ؟ به اڵم ئێمه شكمان بۆ ئه وه ده چێت كه تاقیكردنه وه ی كۆتای��ی وه رز واته ئ��ه وه ی پێ��ی ده ڵێ��ن )شه س��ته كه ( بێ��ت، هه ڵه ی گ��ه وره و زه ق لێره دا ئه وه یه كه كۆنگره له پێناوی نه هێش��تنی كۆتایی هاتوه تاقیكردنه وه ی نادادپ��ه روه ری وه رزه كانی پۆلی ده ویانزه ی كردوه به مه ركه زی، له كاتێك��دا بێئاگایه ل��ه وه ی كه نادادپه روه ری به ڵك��و شه س��ته كه نیه ، له تاقیكردن��ه وه ی ه��اواری خه ڵك ب��ۆ نه مان��ی نادادپه روه ری پێ��ی واته ئ��ه وه ی چله كه ی��ه ، له س��ه ر ده وت��رێ )هه ڵس��ه نگاندنی رۆژانه � زاره كی( ده دات هه یه نم��ره زۆر چونكه مامۆس��تا هه شه زۆركه م، بۆ چاره سه ری ئه م خاڵه به ڕای ئێمه ئه گه ربت��ه وێ دادپ��ه روه ری هه بێت ئه وا پۆلی ده ویانزه وه كو دوانزه ی لێبكرێت )به اڵم به دیراس��ه ی ورده وه (، ئه وكاته دادپ��ه روه ری پابه ند ده بن تاراده یه ك ده چه سپێت وهه موان به مه نهه جه وه و وه كو له خاڵی یه كه مدا باسمان كردوه كه خوێندنگه خواپێداوه كان حس��اب بۆ كه س ناكه ن و له پۆل��ی یانزه مه نهه جی پۆلی دوانزه ده خوێن��ن. له خاڵی نۆیه م��دا هاتوه و ده ڵێ:)تاقیکردنەوەی گش��تی بۆ پیش��ەیی نامێنێ��ت، تەنه��ا ب��ۆ ئ��ەو خوێندکارانەی لەزانک��ۆو ئ��ارەزووی خوێندنی��ان هەی��ە ئەنجام گش��تی تاقیکردنەوەی پەیمانگاکان دەدەن بەمەبەس��تی کێبڕک��ێ ب��ۆ زانکۆو پەیمان��گا( هه ڵه ی ئ��ه م خاڵه ئه وه یه به وردی ده ستنیش��انی نه كردوه كه كێن ئه وانه ی مافی ئه وه یان هه یه به ش��داری به كالۆریا بكه ن، یان نا؟ ئایا ئاره زوومه ندانه یه بۆ هه مووان، یان بۆ

)481( سێشه ممه 2015/6/2 19تایبه‌ت

ونبون * ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )حسێن عثمان عبدالرحمان( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .www.awene.com

ئه فسانه ی "سه ربه خۆی ئابوری " له هه رێمی كوردستان

كۆنگره ی په روه رده یی كه وته هه ڵه یه كی گه وره وه منداڵ وه ك قوربانی مه ریوان سه الح حیلمی � كه مال مه حمود خالید عه بدولكه ریم

س�ام�ان ع�ه زیز*

یۆتۆپیای سه ربه خۆیی ئابوری

كوردستان، كه له سه ر بنه مای داهاتی نه وت

یان"مشه خۆری نه وت" بێت پرۆژه یه كی كه موكورت و

ده ڵه مه یه

خودا،‌قورئان،‌ئه‌میر‌‌‌ئاكۆ‌هه‌ركی‌

باس‌كردنی‌‌دیموكراس��ی‌‌و‌ده‌ستاوده‌ست‌كردنی‌‌ده‌سه‌اڵت‌له‌كوردستاندا‌جگه‌‌له‌ته‌نه‌كه‌ی‌‌به‌تاڵ‌‌كوتان‌هیچی‌‌تر‌نییه‌،‌باشترین‌به‌ڵگه‌‌هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌‌عه‌لی‌‌

باپیره‌‌بۆ‌جاری‌‌سێهه‌م‌به‌ئه‌میر.به‌مدواییه‌‌كه‌‌باس‌له‌كۆتاییهاتنی‌‌ماوه‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌مه‌سعود‌بارزانی‌‌ده‌كرا،‌زۆرێك‌دڵیان‌به‌تۆنی‌‌قسه‌كردنی‌‌ئه‌میری‌‌كۆمه‌ڵی‌‌ئیسالمی‌‌خۆش‌بو،‌كه‌‌زۆر‌راش��كاوانه‌‌ئه‌وه‌ی‌‌دوپات‌ده‌كرده‌وه‌‌كه‌‌"له‌كوردستاندا‌سه‌د‌به‌دیلی‌‌مه‌سعود‌بارزانی‌‌هه‌یه‌"،‌ئه‌ی‌‌باش��ه‌‌خێره‌‌وا‌له‌ناو‌كۆمه‌ڵی‌‌ئیسالمیدا‌به‌دیلێكی‌‌عه‌لی‌‌

باپیر‌نییه‌؟!ئه‌و‌هێزانه‌ی‌‌خوازیارن‌له‌كوردس��تاندا‌بنه‌ماكانی‌‌دیموكراسی‌‌و‌ده‌ستاوده‌ست‌كردنی‌‌ده‌س��ه‌اڵت‌بچه‌س��پێت،‌ده‌بێت‌به‌ر‌له‌هه‌ر‌ش��تێك‌له‌ناوخۆی‌‌خۆیاندا‌نمونه‌یه‌ك‌له‌و‌ده‌ستاوده‌س��ت‌كردنه‌‌پێشكه‌ش‌به‌رای‌‌گشتی‌‌بكه‌ن‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ب��اوه‌ڕو‌متمانه‌یان‌پێبكرێت،‌جا‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌وان‌خۆیان‌ئاماده‌‌نه‌بن‌ئه‌و‌بنه‌مایه‌‌جێبه‌ج��ێ‌‌بك��ه‌ن،‌ئیتر‌چۆن‌ده‌توان��ن‌داوا‌له‌خه‌ڵكی‌‌تر‌بك��ه‌ن‌تا‌كار‌به‌و‌

پره‌نسیپه‌‌بكه‌ن؟!‌ده‌مێكه‌‌خه‌ڵكیی‌‌گه‌یش��تونه‌ته‌‌ئه‌و‌باوه‌ڕه‌ی‌‌كه‌‌پێداگری‌‌سه‌ركرده‌كانی‌‌كورد‌له‌سه‌ر‌دیموكراس��ی‌‌و‌پێویس��تی‌‌گۆڕانكاری‌‌و‌نوێبونه‌وه‌،‌جگه‌‌له‌قسه‌ی‌‌زل‌و‌فریودان‌و‌نمایش‌كردن‌هیچی‌‌تر‌نیه‌،‌ئه‌زمون‌س��ه‌لماندویه‌تی‌‌ئه‌وانه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌كورسی‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌حیزبه‌كانیان‌یان‌كوردس��تان‌داده‌نیشن،‌وه‌ك‌ده‌ڵێن‌"مه‌گه‌ر‌فیل‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌و‌كورس��ییه‌‌هه‌ڵیانس��ێنێت"،‌ره‌نگه‌‌تاكه‌‌نمونه‌یه‌ك‌كه‌‌شایسته‌ی‌‌ده‌ستخۆشی‌‌لێكردن‌بێت،‌ده‌س��ت‌له‌كاركێشانه‌وه‌و‌وازهێنانی‌‌

"م.سه‌الحه‌دین‌به‌هائه‌دین"‌بێت‌له‌ئه‌مینداریی‌‌یه‌كگرتو.عه‌لی‌‌باپیر‌پانزه‌‌س��اڵه‌‌ئه‌میری‌‌كۆمه‌ڵی‌‌ئیسالمییه‌،‌سه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌پێی‌‌راپرس��ییه‌كیش‌زۆربه‌ی‌‌هه‌ره‌‌زۆری‌‌كادێرانی‌‌كۆمه‌ڵ‌‌له‌گ��ه‌ڵ‌‌ئه‌وه‌دابون‌كه‌‌مانه‌وه‌ی‌‌شه‌خسه‌كان‌له‌ئۆرگان‌و‌پۆسته‌‌حیزبیه‌كاندا‌له‌دو‌خول‌زیاتر‌نه‌بێت،‌كه‌چی‌‌به‌بیانوی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌عه‌لی‌‌باپیر‌به‌دیلی‌‌نییه‌،‌بۆ‌جاری‌‌س��ێهه‌م‌ده‌بێته‌وه‌‌به‌ئه‌میر‌و‌باكی‌‌به‌لێكه‌وته‌ی‌‌ئه‌م‌بڕیاره‌ش‌له‌ئاس��تی‌‌حیزبه‌كه‌ی‌‌و‌كوردستاندا‌نیه‌،‌كه‌‌ده‌مێكه‌‌پرۆس��ه‌ی‌‌ده‌ستاوده‌س��ت‌كردنی‌‌ده‌سه‌اڵتی‌‌تێدا‌په‌كخراوه‌‌و‌هه‌ڵبژاردن��ه‌وه‌ی‌‌س��ه‌رۆكه‌كان‌و‌ماوه‌‌بۆ‌درێژكردنه‌وه‌ش��یان‌زی��اد‌له‌ماوه‌ی‌‌دیاریكراوی‌‌یاسایی‌‌خۆیان،‌مه‌ترسی‌‌سه‌رله‌نوێ‌‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌دیكتاتۆریه‌تی‌‌

لێده‌كرێت!‌‌م.عه‌لی‌‌باپیر‌پیاوێكه‌‌به‌وه‌‌ناس��راوه‌‌كه‌‌زۆر‌خه‌ون‌ده‌بینێت،‌ته‌نانه‌ت‌ئه‌و‌نه‌ك‌هه‌ر‌خه‌وبینینی‌‌خۆی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌پێغه‌مبه‌ر‌)د.خ(‌گێڕاوه‌ته‌وه‌،‌به‌ڵكو‌خه‌ونی‌‌ئه‌وه‌ش��ی‌‌گێڕاوه‌ته‌وه‌‌كه‌‌"ئه‌و‌كاته‌ی‌‌له‌زیندان��ی‌‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌بوه‌،‌خودای‌‌په‌روه‌ردگار‌له‌ئاسمانه‌وه‌‌هاتۆته‌‌خوار‌و‌ده‌ستی‌‌گرتوه‌و‌ژوراو‌ژور‌گێڕاویه‌تی‌‌و‌دوایی‌‌بردویه‌تیه‌‌ده‌ر‌و‌دوای‌‌ئه‌وه‌ش‌خه‌ونه‌كه‌ی‌‌به‌ڕاستی‌‌هاتوه‌ته‌دی‌‌و‌له‌زیندان‌

رزگاری‌‌بوه‌.جا‌پیاوێك‌به‌و‌راده‌یه‌‌نورانی‌‌و‌پیاوچاك‌بێت،‌چۆن‌له‌ناو‌حیزبه‌كه‌یدا‌به‌دیلی‌‌ده‌بێت؟‌چۆن‌به‌پش��تیوانی‌‌و‌فه‌رمانی‌‌خوای‌‌گ��ه‌وره‌‌نابێته‌وه‌‌به‌ئه‌میر؟‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌خوداوه‌ند‌ئه‌م‌سه‌رۆك‌و‌سه‌ركردانه‌ی‌‌به‌تایبه‌ت‌بۆ‌حیزبه‌كانیان‌و‌بۆ‌ئه‌م‌نیشتمان‌و‌هاواڵتیه‌‌به‌دبه‌ختانه‌‌دروست‌كردبێت‌تا‌له‌به‌ریاندا‌بحه‌سێنه‌وه‌!‌

وا‌چاك��ه‌‌مامۆس��تا‌عه‌لی‌‌باپیر‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ش��ه‌رعیه‌تێكی‌‌زیاتر‌به‌س��ێباره‌‌هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌‌خۆی‌‌ب��دات،‌خه‌ونێكی‌‌دیكه‌‌ببینێت‌و‌بۆ‌خه‌ڵكی‌‌بگێڕێته‌وه‌،‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌‌كه‌‌خوداوه‌ند‌یان‌پێغه‌مبه‌ر‌)د.خ(‌هاتونه‌ته‌‌خه‌وی‌‌و‌پێیانوتوه‌‌ده‌بێت‌دروش��می‌‌كۆمه‌ڵی‌‌ئیس��المی‌‌بۆ‌ئه‌به‌دی‌‌و‌جاویدان��ی‌‌ببێت‌به‌"خودا‌و‌قورئان‌و‌ئه‌میر"!‌جا‌باوه‌ڕ‌پێكردنیشی‌‌نه‌ك‌هه‌ر‌بۆ‌ئه‌ندام‌و‌هه‌وادارانی‌‌قورس‌و‌زه‌حمه‌ت‌نییه‌،‌به‌ڵكو‌بۆ‌خۆش��ی‌‌قورس‌و‌گران‌نیه‌!‌چونكه‌‌مامۆس��تا‌عه‌لی‌‌باپی��ر‌خۆی‌‌ده‌فه‌رموێت‌"بۆم‌ده‌ركه‌وتوه‌‌ئ��ه‌و‌خه‌ونانه‌ی‌‌ده‌یانبینم‌هه‌مویان‌

راستن"!

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

‌ریکالم

ئاگاداریەک‌سەبارەت‌بە‌شوقەی‌مامۆستایانی‌زانکۆ‌ئۆفەری‌تایبەت‌بۆ‌مامۆستایانی‌زانکۆ‌‌لە‌شوقەکانی‌قەیوان‌سیتی‌دوو‌ئەمرۆ‌24-5-‌2015چوار‌رۆژ‌تێپەراندوە‌

بەشێک‌لە‌مامۆستایانی‌بەرێز‌بە‌هۆی‌تاقیکردنەوەکانەوە‌‌لەم‌ئۆفەرە‌ئاگادار‌نەبوون‌‌یاخود‌دەرفەتیان‌نەبوە‌سەردان‌بکەن‌هەربۆیە‌لێرەوە‌پێیان‌را‌دەگەیەنین‌کە‌ئوفەرەکە‌‌12رۆژ‌بەردەوام‌دەبێت‌و‌رۆژانە‌)8:30 _ 5:00(‌دەتوانن‌س��ەردانمان‌بکەن‌وە‌‌بۆ‌زانیاری‌هەموو‌الیەک‌

ئەم‌شوقانە‌هیچ‌پەیوەندیەکیان‌بە‌سوود‌مەند‌بونەوە‌نیە‌.

ش��ایەنی‌باسیش��ە‌ئیدارەی‌قەیوان‌سیتی‌ژمارەیەکی‌دیاری‌کراو‌ش��وقەی‌تەواوکراوی‌وەک‌ئۆفەر‌تایبەت‌بە‌مامۆستایانی‌زانکۆ‌‌پێشکەش‌کردوەبە‌قیس��تی‌درێژ‌خایەن‌لە‌پێش��ەکی‌‌‌$‌2٧500بیست‌و‌حەوت‌هەزار‌و‌پێنس��ەد‌دۆالر‌‌دەست‌پێ‌دەکات‌‌کەبەجوانترین‌و‌باشترین‌

کواڵیتی‌سەردەم‌‌دروست‌کراوە‌

بۆ‌زانیاری‌زیاتر‌دەتوانن‌‌پەیوەندی‌بکەن‌بەم‌ژمارە‌تەلەفۆنەوە‌‌‌‌‌‌‌‌‌0٧٧08600002ئیدارەی‌قەیوان‌سیتی‌

عێراقسوریا

هه‌ولێر

که‌رکوکشه‌نگال

ناوچه‌ی‌ژێر‌کۆنترۆڵیشوێنه‌‌‌مێژوییه‌کانداعش

حکومه‌تی‌ئه‌سه‌دحکومه‌تی‌ئه‌سه‌د/داعش‌)پێکدادان(

ئۆپۆزسیۆنی‌سوریاشه‌ڕڤانانی‌یه‌په‌گه‌

سوپای‌عێراقپێشمه‌رگه‌ی‌کوردستان

هه‌مو‌هه‌ینیه‌ک‌وتاری‌ئاینی‌پێشکه‌ش‌ده‌کات،‌له‌رادیۆ‌کارده‌کات‌‌و‌سه‌رقاڵی‌وه‌رگێڕانیشه،‌هه‌مو‌رۆژێکیش‌بانگ‌بۆ‌خه‌ڵکی‌گونده‌که‌ی‌ده‌دات‌،‌جگه‌‌له‌هه‌مو‌ئه‌مانه‌،‌راهێنه‌ری‌کیک‌بۆکسێنیشه‌،‌مه‌ال‌عیماد‌ئه‌حمه‌د‌هه‌مو‌ئه‌مانه‌ی‌له‌خۆیدا‌

کۆکردۆته‌وه‌.

کچێکی‌دانیشتوی‌شاری‌ڕانییه‌‌له‌ڕێی‌په‌ڕه‌شوته‌وه‌‌له‌شاخی‌

کێوه‌ڕه‌شه‌وه‌‌ده‌فڕێت‌و‌له‌ده‌شتی‌بتوێن‌ده‌نیشێته‌وه‌و‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌که‌‌له‌ماوه‌ی‌داهاتودا‌له‌ڕێی‌پرۆژه‌یه‌که‌وه‌‌هه‌وڵ‌ده‌دات‌‌3کاتژمێر‌له‌ئاسماندا‌

بمێنێته‌وه‌.

كچێك لەدەشتی

بیتوێن دەنیشێتەوە

11 10

مه الیه کی کیک بۆکسێن

ژماره 481

Documents