xfdl ;a }sf ] b; } - digital...

32
k[i7 @$ + * = #@ d"No ?= !@÷– jif{ !^ c+s @@ sf7df8f} “, z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Oct 15, 2010 g]kfnLx¿sf] dxfg\ rf8 a8fb;}“sf cj;/df ;Dk"0f{ kf7s, lj1fkgbftf, ljt/s tyf z'e]R5'sx¿df d+undo z'esfdgf. ;fKtflxs kl/jf/ -a8fb;}“sf] labfsf sf/0f ;fKtflxssf] cfufdL c+s sflQs !@ ut] dfq k|sflzt x'g]5._ lxGb"x¿sf] dxfg\ kj{ a8fb;}“ g]kfnL ;dfhdf Jofks ¿kdf lj:tfl/t wfld{s pT;j klg xf] . a8fb;}“n] g]kfnL ;dfhnfO{ h;/L / h'g ¿kdf k|efljt u/]sf] 5 To;sf] t'ngf c¿ s'g} rf8kj{;“u x'g ;Sb}g . k~rfotsfndf tTsfnLg zf;sx¿n] cfkm\gf] /fhg}lts ceLi6 k"/f ug{ Ps b]z, Ps efiff, Ps hflt, Ps ;+:s[lt eGg] gLlt ckgfPsf lyP . pQm gLltcGtu{t lxGb" wd{n] g]kfnL ;dfhdf /fHosf] ;+/If0fdf yk lj:tfl/t x'g] cj;/ kfPsf] cf/f]k sltko /fhgLltsdL{ tyf ;dfhzf:qLx¿n] nufp“b} cfPsf 5g\ . cfkm\gf] /fhg}lts ceLi6sf nflu tTsfnLg zf;sx¿n] lxGb" wd{sf] cf8df g]kfnL ;dfhnfO{ d]/f] ;+:s[lt d]/f] uf}/j M 8]gdfs{sf] sf]k]gx]ugdf o;} ;ftf cfof]lht b;+ } dxf]T;jdf /dfO/x]sf g]kfnL ljBfyL{ . z'e–ljhof s]sL /flugL b;+ }sf] d"8 h/}b]lv k|efljt kfg]{ b':;fx;;d]t u/]sf] cf/f]k klg nfUb} cfPsf] 5 . of] /fhg}lts ts{ xf] . g]kfnL ;dfhsf] ;fdflhs ;+/rgf x]g]{ xf] eg] g]kfn PsLs/0f x'g'eGbf klxn]b]lv g} leGg hflt, leGg efiff, leGg ;+:sf/sf] k[i7e"lddf ;d]t a8fb;}“n] Jofks dxŒj kfPsf] Oltxf;nfO{ cfhsf] k':tfn] gsfg{ ;Sb}g . sf7df8f}“ pkTosfdf k'lhg] k|d'v b]jL t'nhf ejfgLsf] pkl:yltn] g]jf/ ;d'bfonfO{ a8fb;}“;“u h;/L hf]8]sf] lyof] To;/L g} tfKn]h'ªl:yt ljZjk|l;4 kflye/fsf] dlGb/n] klg :yfgLo ;d'bfonfO{ a8fb;}“;“u uf“;]sf] lyof] . k[i7 @) df hf/L xfdL ;a}sf] b;} dWok[i7df /

Upload: others

Post on 01-Nov-2019

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

k[i7 @$ + * = #@ d"No ?= !@÷– jif{ !^ c+s @@ sf7df8f}“, z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Oct 15, 2010

g]kfnLx¿sf] dxfg\ rf8 a8fb;}“sfcj;/df ;Dk"0f { kf7s, lj1fkgbftf,ljt/s tyf z'e]R5'sx¿df d+undoz'esfdgf.

;fKtflxs kl/jf/-a8fb;}“sf] labfsf sf/0f ;fKtflxssf]

cfufdL c+s sflQs !@ ut] dfq k|sflzt x'g]5._

lxGb"x¿sf] dxfg\ kj{ a8fb;}“ g]kfnL;dfhdf Jofks ¿kdf lj:tfl/t wfld{s pT;jklg xf] . a8fb;}“n] g]kfnL ;dfhnfO{ h;/L /h'g ¿kdf k|efljt u/]sf] 5 To;sf] t'ngf c¿s'g} rf8kj{;“u x'g ;Sb}g . k~rfotsfndftTsfnLg zf;sx¿n] cfkm\gf] /fhg}lts ceLi6k"/f ug{ Ps b]z, Ps efiff, Ps hflt, Ps;+:s[lt eGg] gLlt ckgfPsf lyP . pQmgLltcGtu{t lxGb" wd{n] g]kfnL ;dfhdf/fHosf] ;+/If0fdf yk lj:tfl/t x'g] cj;/kfPsf] cf/f]k sltko /fhgLltsdL{ tyf;dfhzf:qLx¿n] nufp“b} cfPsf 5g\ . cfkm\gf]/fhg}lts ceLi6sf nflu tTsfnLgzf;sx¿n] lxGb" wd{sf]cf8df g]kfnL ;dfhnfO{

d]/f] ;+:s[lt d]/f] uf}/j M 8]gdfs{sf] sf]k]gx]ugdf o;} ;ftf cfof]lhtb;+} dxf]T;jdf /dfO/x]sf g]kfnL ljBfyL{ .

z'e–ljhof

s]sL/flugL

b;+}sf] d"8

h/}b]lv k|efljt kfg]{ b':;fx;;d]t u/]sf] cf/f]kklg nfUb} cfPsf] 5 . of] /fhg}lts ts{ xf] .

g]kfnL ;dfhsf] ;fdflhs ;+/rgf x]g]{ xf]eg] g]kfn PsLs/0f x'g'eGbf klxn]b]lv g} leGghflt, leGg efiff, leGg ;+:sf/sf] k[i7e"lddf;d]t a8fb;}“n] Jofks dxŒj kfPsf] Oltxf;nfO{cfhsf] k':tfn] gsfg{ ;Sb}g . sf7df8f}“pkTosfdf k'lhg] k|d'v b]jL t'nhf ejfgLsf]pkl:yltn] g]jf/ ;d'bfonfO{ a8fb;}“;“u h;/Lhf]8]sf] lyof] To;/L g} tfKn]h'ªl:yt ljZjk|l;4kflye/fsf] dlGb/n] klg :yfgLo ;d'bfonfO{

a8fb;}“;“u uf“;]sf]lyof] .

k[i7 @) df hf/L

xfdL ;a}sf] b;}“

dWok[i7df

/

Page 2: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @

j[if

ldy'g

ss{6

l;+x

sGof

t'nf

j[lZrs

wg'

ds/

s'De

dLg

tkfO{+sf] of] ;ftftkfO{+sf] of] ;ftfd]if

of] ;ftfsf] k~rf·

Hof]= k+= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

c;f]h @( M dxfci6dL, u|fdL0f dlxnf lbj;, #) ut] M dxfgjdL, ljZj vfB lbj;, #! ut] M ljhofbzdL, v8\uhfqf,ul/aL lgjf/0fsf nflu ljZj lbj;, sflQs ! ut] M lu4 PsfbzL cGgk"0f{ hfqf, % ut] M sf]hfu|t k"l0f{df, ̂ ut] M sflQs:gfg k|f/De, cfsfz bLkbfg k|f/De, & ut] M ;+o'Qm /fi6«;+3 lbj;, ljZj ljsf;zLn ;"rgf lbj;.

gjdLdf dfq v'Ng] zlQmkL7

s'/f sf6\g]x¿ ;lqmo /x] klg3/]n' sfddf ;'wf/ cfpg]5 . Joj;foPj+ ofqfdf nfe ldNg]5 . wg cfh{gx'g] of]u eP klg a'waf/ /a[x:kltaf/ sfddf afwf–cj/f]wl;h{gf x'g]5 . kl/jfl/s ;d:ofoyfjt\ /xg]5g\ . :jf:Yo u8a8x'g ;S5 . k]|ddf nufj a9\bf cGosfo{df ;d:of cfpg ;S5 .

af]nLsf] k|efj Pj+ k/fqmda9\g'sf ;fy} cw'/f sfd k"/f x'g] tyfgof“ sfd kfOg] of]u 5 . s'/f sf6\g]x¿k|z+;f ug{ yfNg]5g\ . wg cfh{g ug]{cj;/ h'6\g]5 . cWoogdf k|fKt x'g];kmntf oyfjt\ /xg]5 . kbsk|flKtsf] alnof] ;Defjgf 5 . /f]uPj+ zq' a9\g] ePsfn] vf“bf tyf af]Nbfljrf/ k'¥ofpg'xf]nf .

3/]n' ;d:ofn] ;tfpg]5 .ljjfbsf] ;fdgf klg ug{'knf{ . ldqaf6wf]sf x'g]5 . c¿sf] sfdd} Jo:tx'g'knf{ . ;f]daf/b]lv k/fqmd a9\g'sf;fy} cw'/f sfd k"/f x'g] tyf gof“sfd kfOg] of]u 5 . cWoogdf u/]sfk|of; kmnbfoL /xg]5g\ . ofqfdf x'g]e]63f6n] dgf]an a9fpg]5 . wgcfh{g x'g] of]u klg 5 .

ofqf nfebfoL x'g'sf ;fy}dfg–;Ddfg kfOg] of]u 5 . k/fqmda9\g] qmd oyfjt\ /xg]5 . cw'/fsfd k"/f x'g] tyf gof“ sfd xftkg]{ of]u 5 . cWoogdf ;kmntfldNg]5 . ;f]daf/b]lv :jf:Yo u8a8/xg'sf ;fy} lrGtf a9\g ;S5 . sfddfcj/f]w klg cfpg ;S5 . s'/f sf6\g]x¿;lqmo x'g]5g\ .

ljjfb a9\g'sf ;fy} sfddfcj/f]w pTkGg x'g ;Sg]5 . ;kmntfsfnflu w}o{tfdf hf]8 lbg'knf{ . ;f]daf// a'waf/ ;do cg's"n 5 . Joj;foPj+ ofqfdf nfe x'g]5 . k/fqmda9\g'sf ;fy} cw'/f sfd k"/f x'g]tyf gof“ sfd xft kg]{ of]u 5 .s '/ f sf6 \g ]x¿ k |z +;f ug {yfNg]5g\ . c¿sf] dg lhTg ;lsg]5 .

sfddf ;kmntf k|fKt x'g'sf;fy} c¿sf] dg lhTg ;lsg]5 .ef]het]/df ;+nUg x'g] cj;/h'6\g]5 . k/fqmd a9\g'sf ;fy}cw'/f sfd k"/f x'g] tyf gof“ sfdkfOg] of]u 5 . ;f]daf/ / d+unaf//f]u, zq', ljjfb Pj+ lrGtf a9\g]5 .sfddf cj/f]w klg pTkGg x'g;S5 .s'/f sf6\g]x¿n] ;tfpg]5g\ .

sfddf ;kmntf xft kg]{5 .c¿sf ] dg lhTg ;lsg]5 .Joj;fodf ul/Psf k |o f;;sf/fTDfs /xg]5g\ . wg cfh{g ug]{cj;/ h'6\g]5 . klxnf] e]6d} k|efljte} ;xof]u ug{]x¿ w]/} x'g]5g . laxLaf/3/]n' ;d:ofn] ;tfpg]5 . cWoogdfcj/f]w pTkGg x'g] b]lvG5 . em"6f cf/f]kklg nfUg ;S5 .

k/fqmd a9\g'sf ;fy} sfddf;'wf/ cfpg]5 . cw'/f sfd sfdk"/f x'g]5g\ . wg cfh{g ug]{ cj;/h '6 \g ]5 . dfg–;Ddfg klgkfpg'xf]nf . l/;sf] j]u a9\g]ePsfn] w}o{tfdf hf]8 lbg'kg]{5 .g}/fZotf Pj+ pbf;Lgtf a9\g ;S5 .s'/f sf6\g]x¿ ;lqmo x'g]5g\ . em"6fcf/f]k klg nfUg ;S5 .

P]ltxfl;s sfd u/]/ cl3a9\g ;lsg]5 . dgdf z'e;f]rn]af; ug{]5 . s'/f sf6\g]x¿ klgk|z+;f ug{ yfNg]5g\ . k/fqmda9\g'sf ;fy} cw'/f sfd k"/f x'g]tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 .wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .ldq tyf kl/jf/sf ] ;xof ]uldNg]5 . 3/hUufsf] aGbf]a:t klg

sfddf ;kmntf ldNg]5 .cfDbfgLsf] bl/nf] ;|f]t km]nf kg{]5 .k/fqmdsf] ult tLj| x'g]5 . ;fg} k|of;n]7"nf] sfddf ;kmntf ldNg]5 . ofqfug{] cj;/ h'6\g]5 . e]63f6df dg/dfpg]5 . cWoogdf ;kmntf xfl;nx'g]5 . s'/f sf6\g]x¿ k|z+;f ug{yfNg]5g\ . af]nLsf] k|efj a9\g]5 .cfkmGtsf] ;xof]u kfpg'xf]nf .

;f]Rg] zlSt a9\g]5 . sfddf;kmntf xft kg'{sf ;fy} wg cfh{gx'g] of]u 5 . Joj;fo Pj+ j}b]lzssfo{df ;kmntf ldNg]5 . sd{df hf]8lbg'xf]nf . ;f]daf/ / d+unaf/ vr{Pj+ ljjfb a9\g ;S5 . sfddf tuf/f]nufpg]x¿ ;lqmo x'g]5g\ . ;fgf]sfddf klg ;kmntf kfpg uf¥xf]kg{]5 . cWoogdf cj/f]w cfpg ;S5 .

sfddf ;kmntf kfpg uf¥xf]knf{ . wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6] klgvr{sf] tLj|tfn] wg ;~ro ug{ uf¥xf]kg]{5 . :jf:Yo u8a8 x'g ;S5 .n]gb]gdf cl3 ga9 \g 'x f ]nf .;f]daf/b]lv af]nLsf] k|efj Pj+k/fqmd a9\g] tyf cw'/f sfd k"/fx'g] of]u 5 . 3/hUufsf] aGbf]a:tx'g;S5 . ofqfdf nfe b]lvG5 .

zf/bLo gj/fqcGtu{t kg]{a8fb;}+df zlQmsf] pkf;gf ug]{k/Dk/fcg '¿k dft [zlQmeujtLsf] cf/fwgf ul/G5 .eujtLsf] cf/fwgf k|To]s b;}+3// zlQmkL7df x'G5 . pkTosfdf/x]sf k|d'v zlQmkL7dWo] tn]h'jf t'nhf ejfgLsf] dlGb/ klgPs xf] . tn]h' dlGb/ o;sf/0fklg dxTjk"0f{ dflgG5 ls of]dlGb/ jif{sf] Ps lbg cyf{t\gj/fqsf] dxfgjdLsf] lbg dfqv'N5 . To;}n] pQm lbg of]zlQmkL7df >4fn' eQmhgsf]eL8 nfU5 . cem g]jf/ ;d'bfon]t Oi6b]jLs} ¿kdf t'nhfejfgLnfO{ k'Hg] u/]sf] 5 .

t'nhf ejfgLnfO{ dft[zlQmeujtLsf ¿kdf k"hf ug]{ k/Dk/f

dNnsfnb]lv g} rn]sf] xf] .t'nhf ejfgLnfO{ g]kfn

leœofPsf lyP–t T s f n L gl;d|f}gu9sf /fhf

xl/x/l; +xb ]jn ] .sgf{6j+zL /fhfx¿n]

t'nhf ejfgLnfO{ s'nb]jLsf¿kdf k/Dk/fb]lv g} dfGb} cfPsflyP . ef/tLo d';ndfg zf;suof;'2Lgn] l;d|f}gu9df cfqmd0fu/ ]k l5 xl/x/ l; +x tn ]h 'ejfgLnfO{ ;fy} lnP/ eQmk'/cfOk'u] . eQmk'/df ljlwk"j{sk|lt:yfkg ul/Pkl5 sf7df8f}+nlntk'/nufot cGo /fHodf klgt'nhf ejfgLnfO{ :yfkgf ul/of] .

clxn] sf7df8f+} xg'dfg9f]sfb/af/ If]qdf /x]sf] of] dlGb/sf]:yfkgf dNn /fhf /Tg dNnn] u/]sfx'g . dNn/fhfx¿sf] Oi6b]jLsf¿kdf k'Hg yfn]kl5 zfxj+zLo/fhfx¿n] klg t 'nhfnfO {Oi6b]jLs} ¿kdf >4f ug{ yfn]sf]Oltxf; 5 . lj=;+= !^@) dfdx]Gb| dNnn] dlGb/nfO{ eJo

¿kdf k'glg{df{0f u/fPsf lyP .kl5 k|tfk dNnn] klg of] dlGb/sf]hL0ff]{4f/ u/] . k|tfk dNnnfO{ tn]h'ejfgLn] k|ToIf bz{g lblGyg\ eGg]ls+jbGtL;d]t kfOG5 .

lj=; + = !(() sf ]dxfe "sDkdf k/ ]/ dlGb/sf ]dflyNnf] efu Ifltu|:t ePkl5(^ ;fndf o;sf] hL0ff ] {4f/ul/Psf] tYo e]l6G5 . Kofuf]8fz}nLdf lgld{t tLgtNn] tn]h'dlGb/ pRr efudf /x ]sfn]klZrdL efudf /x]sf] ;fgf] t/cfsif{s åf/af6 l5/]/ afx| l;"9LplSnPkl5 k'Ug ;lsG5 . l;“9Ldf;–;fgf b ]jnx¿ b]lvG5g\ .d"nåf/ cufl8 dlGb/sf] kx/flbO/x]sf dflg; tyf hgfj/sf

d"lt{x¿ 5g\ . dlGb/leq t'nhfejfgLsf] cfsif{s d"lt{ 5 .

;j{;fwf/0fsf nflu jif{sf]Ps lbgdfq v'Ng] eP klg lgTo,ljz]if / jflif{s u/L tLg k|sf/sf]k "h f ul/G5 . a8fb; } + +s f ]dxfci6dLsf lbg ljz ] i fk"hf;lxt aln r9fP/ sfn/flqug]{ k/Dk/f 5 . dgsfdgf k"/fx'g] ljZjf;sf ;fy 6f9f–6f9fb]lvsf eQmhg laxfg}b]lv t'nhfejfgLsf] bz{g ug{ cfOk'U5g\ .sf7df8f } + pkTosfsf tLg;x/afx]s g'jfsf ]6, ag]kf,bf]nvf, gfnf, cflb :yfgsf ;fy}ef/tsf] x}b/fjfb / ltAatdf;d]t tn]h' ejfgLsf] dlGb/ 5 .

/fdk|;fb lwtfn

;}+tL; jif{b]lv df/ xfGg] sfd ub}{

g'jfsf]6– b;}+sf] /demdn]5f]O;s]sf] 5 . b;}+df vfglkg //dfOnf] gx'g] t s'/} ePg . b]zsfljleGg zlQmkL7df kz'alnsf]nx/ klg rNg yfln;s]sf] 5,t/ oxL /dfOnf]df rf]vf]lgtf] u/]/cyf{t\ b;}+df klg df5fdf;' gvfO{#& jif{b]lv pkf;]sf] sfd ub}{cfPsf 5g\ a]nsf]6sf dLgaxfb'//fgfdu/ . /fgfdu/n] g'jfsf]6sf]gf} sf]6dWo]sf] Pp6f a]nsf]6sf]lg/~hgf eujtLsf] dlGb/dfljgfkl/>lds pkf;]sf] sfd ub}{cfPsf 5g\ . pkf;]sf ] sfddlGb/df r9fOg] kz'nfO{ df/ xfg]/dlGb/df r9fpg] xf] .

…sfn/flqsf lbg Pp6f ;fgf]af ]sf lbG5g \ , To; }df lrQa'emfpg] u/]sf] 5' .Ú /fgfdu/n]eg]– …afa'afh]sf] rngnfO{ lg/Gt/tflbg] sfd dfq u/]sf] x'“ .Ú

klxn]sf] h:tf] km'tL{ / pdª\ugeP klg ;s'Gh]n b]jLsf] gfddfsfd ug]{ /fgfdu/ atfp“5g\ .pd]/n] %# 6]s]sf /fgfdu/n]

cfk\mgf] hLjgdf slt kz'sf] alnlbP, pgL :jo+nfO{ yfxf 5}g ./fgfdu/n] a;]{lg a8fb;}++df dfq/f“uf, af]sf, v;L Pj+ s'v'/fsf] aln-df/ xfGb}_ lb“b} cfPsf 5g\ .dlGb/df ljhofbzdLsf] cjlwe/gf}j6f af]sf, b'O{ /fuf“, ;'“u'/ cflbkz'sf] aln lbg] rng 5 .

klxn] /fgfdu/sf h]7f afa'n]pkf;]sf] sfd uy]{, h]7f afa'sf]d[To'kl5 dlGb/sf] sfd /fgfdu/n];DxfNb} cfPsf 5g\ . dlGb/dfa;]afkt klxn]–klxn] pgn] Ps;/f]sk8f klg kfp“y]“, t/ dlGb/sf] cfly{s;+|f]t alnof] gx'“bf lxhf]cfh k"hf rnfpg};d:of kb}{ cfPsf] 5 . …dnfO{ s;}n]lbG5g\ / vfp“nf eGg] nf]e klg 5}g,dlGb/sf] k"hf /fd|f];“u rn] x'G5Ú–/fgfdu/ eG5g\ .

a8fb;}++sf] d'Vo cfsif{0f g}sfn/flq / dxfgjdLsf] lbg /f“ufdf/ xfGg] hfqf xf] . o; lbg /fuf“gl5g] clgi6 x'g ;Sg] ljZjf;ufp“n]x¿df 5 . /f“uf gl5g]af]sfsf] aln lbg'kg]{ /fgfdu/

atfp“5g\ . …klxnf] jif{ df/ xfGbf/f“uf] 7"n} lyof], l5G5 ls l5Gb}geGg] 8/ dgdf lyof], /fgfdu/eG5g\, @–# xhf/ bz{s, vfnLk ]6 t/ k lg ;fx;n ] d f/xfg ]sf ] l5Gof ] . ;fx | } v ';LnfUof] .Ú klxnf] k6s pkf;] a:bf/fgfdu/ !^ jif{sf lyP .

b;}++df sfd u/]afkt /fgfdu/n] cf7–gf} jif{ cl3;Dd * d'/Lwfg pkf;] vfGsLsf ¿kdf kfp“y]“ .d'n'sdf ;z:q åGå ;'? ePkl5eujtLsf gfdsf u'l7of/x¿n]s'tjfnLsf] wfg a'emfpg 5f8] .clxn] t tLg d'/L wfg klg gp7\g]/fgfdu/ atfp“5g\ . …dlGb/sf]gfddf oxL cf7 /f]kgL v]t 5, of]dlGb/sf] u'7L xf],Ú 3/cufl8sf]v]t b]vfp“b} pgL eG5g\,…#& jif{sf] sdfO oxLPp6f v]t xf], Tof]klg df]lxofgL .Ú

36:yfkgfsf]lbg ;'? x'g] pgsf]d l G b / – a; f Os f ]lbgrof{ ljhofbzdLsf]lbg dWofGx dfq ;lsG5 .dlGb/df a;'Gh]n Ps 5fs vfgf/ Ps 5fs kmnkm"n dfq vfg'kg]{lgod 5 . km "nkftLb ] lv tufp“3/df sfl6g] af]sf, v;L,/f“ufsf] df/ xfGg] sfd pgn] g}ub}{ cfPsf 5g\ . clxn] kz'alnsf]lj/f]w e}/x]sf] 5, t/ pgL k'vf{b]lvrNb} cfPsf] rng, kz'sf] alnlb“bf s'g} kZrfQfk gePsf]atfp“5g\ . k[YjLgf/fo0f zfxsf]kfnfb]lv sf7df8f}+ xg'dfg9f]sfsf]j}lbs ljlwcg';f/ oxf“ ljz]if k"hfx'G5 . dlGb/df a:g yfn]kl5clxn];Dd tLgk6s /f“uf gl5g]sf]atfp“b} /fgfdu/ eG5g\– …/f“ufgl5Gbf cfkm\gf] 3/sf] b;}++ klgvNnf] x'G5 .

gjbLk chgjL

Page 3: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 #

lx Gb "x¿sf ] dxfg \ kj {a8fb;} “sf cj;/df olta]nfax';+Vos g]kfnL dL7f] vfg /eujtLsf] cf/fwgf ug{ cf–cfkm\g}lsl;dn] h'6]sf 5g\ . of] cj;/dfg]kfnL ;dfhdf :ki6 ¿kdf b]lvg]vr{ eg]s} vfglkg / /demdsf]vr{ xf] . vfglkgdf ul/g] vr{sf]7"nf] lx:;f df;'df x'g] u/]sf] 5 .b;}“df df;'sf] ;|f]tsf ¿kdf alnr9fOPsf s'v'/f, xf“;, af]sf, /f“ufg} x'g] u/]sf 5g\ . Ps cgf}krfl/scg'dfgcg';f/ a8fb;}“sf cjlwdfg]kfndf nueu @ nfv rf}kfofljleGg dlGb/df aln r9fOG5g\ .ljut s]xL jif{otf dlGb/x¿dfr9fOg] alnsf ljkIfdf ;d]tljleGg ;+3–;+:yfn] ;fd"lxs tyfJolQmut ¿kdf cfjfh p7fpgyfn]sf 5g\ . o:tf] cfjfhn]

alnk|yfsf] wfld{s kIf

dflg;x¿sf] wfld{s cf:yfdfvf;} k|efj kf/]sf] cg'ej gul/Pklg alnk|yfn] lxGb" ;dfhdfk|frLg sfnb]lv g} dxŒj kfp“b}cfPsf] b]lvG5 .

vf;u/L lxGb" ;dfhn] pQ/j}lbs o'uaf6 pklgifb\ o'udfk|j]z u/]kl5 aln k|yfn] k|>okfpg yfn]sf] b]lvG5 . pklgifb\o 'udf b ]jtfx¿nfO { k |;Ggt'Nofpg cg]s gfdn], cg]s/Lltn] o1x¿ ug{ yflnPkl5o1df cfx'tL lbg] gfddf kz' alnk|f/De ePsf] ;dfhzf:qLx¿sf]ts{ 5 . o:tf] cfx'tL jf alnlbO“bf klxn]–klxn] 3f]8fn] klxnf]k|fyldstf kfp“Yof] . rqmjtL{/fhfx¿n] cfkm\gf] /fHo lj:tf/sf

qmddf ug]{ cZjd]w o1 To;}sf]pbfx/0f xf] . sfnfGt/df rqmjtL{/fhfx¿sf] k|efj sdhf]/ x'“b}uPkl5 If ]q Lo ;fdGt /dxf;fdGtx¿n] To;s} l;sf] ub}{af]sf, e]“8f, /f“ufh:tf kz'x¿nfO{o1 j]bLdf xf]Dg yfn]sf pbfx/0fklg ljleGg lxGb" wd{u|Gyx¿n]pNn]v u/]sf 5g\ . ;'?–;'?df o1j]bLdf dfq kz' aln lbOg] k|yfnfO{sfnfGt/df lxGb" ;dfhn] ljleGgd7–dlGb/df ;d]t aln lbg]k|rngdf kl/0ft u/] .

pklgifb\ sfndf Jofkstf kfPklg j]bn] ;d]t kz' alnsf] pNn]vu/]sf] 5 . a]bx¿df k|d'v dflgg]CUj]bdf elgPsf] 5– wdf{l0fk|ydfl0f, o1f] j} e'jg:o gfleM

cyf{t\ alnbfg g} xfd|f ] k|d'vst{Jo xf] . alnbfg g} ;+;f/sf]cfwf/ :tDe xf] . CUj]b eG5–o1f] j} ;'t/fd gf}M, o1]g\ jfb]jf lbj+utfM, Ct:o gM klygoclt ljZjflg b ' l/tf cyf {t \alnbfg g} hLjg¿kL 8'+ufnfO{lvofpg ] Pp6f dfWod xf] /b]jtfx¿n] klg alnbfgdfkm{t\ g}:ju{ k|fKt u/]sf lyP . To;}n]alnbfgåf/f g} df]If k|fKt ug{;lsG5 . oL ;"lQmx¿, h;nfO{CUj]bdf pNn]v ul/Psf] 5, n] of]s'/fnfO{ k'li6 u5{g\ ls ;a}lsl;dsf k"hfkf7df alnbfgn];jf]{Rr :yfg k|fKt u/]sf] 5 /dflg;sf ;a} kfkx¿af6 d'lQmsf]af6f] eg]s} alnbfg xf] .

cfhef]ln lxGb" ;dfhsf]k'g?Tyfgsf nflu Jofks ¿kdfk|of]u ul/Psf] >Ldb\eujt uLtfeG5– Znf]M ;x\o1fM k|hfM ;[i6\jfk ' / f ] j fr k |h fk lt M . cg ]gk|ljioWjd]if jf]˜̃̃̃̃l:tTji6 sfdw's\cyf{t\ hLjghut\sf] ;[li6 ubf{O{Zj/n] ;d]t alnbfg u/]sf lyP .CUj]b eG5– o1 Iflkt sNdzM,gfo+ nf]sf] ˜̃̃̃̃:To o1:o s'Qf] ˜̃̃̃̃GoMs'?;Qd\ cyf{t\ h;n] alnbfg u5{pm ;a } lsl;dsf kfkaf6d'Qm x'G5 . h;n] alnbfg ub}{gp;n] s'g} klg lsl;dsf] k'0ok|fKt ug{ ;Sb}g .

pklgifb\ sfndf cfP/ alnk|yfn] lxGb" ;dfhdf yk dxŒjkfof ] . pklgifb \x¿df k|d 'vdflgPsf] df08sf]klgifb\ eG5–Knjf x\o]t] cb[9f o1 ?kfM, Knjfx\o]t] ;'/f o1f cb[9fZr g ;+zoMcyf{t\ alnbfg eg]sf] sf7sf]

8'+ufh:tf] df}g x'g'k5{ . lsgeg]alnbfgsf a]nf s'g} klg lsl;dsf]cfjfhn ] k "hfkf7df dUgdflg;sf] Wofg e+u ug{ ;S5 .

pk/f]Qm sygx¿n] s] s'/fk'li6 u5{g\ eg] alnbfg dfgj;Eotf;“u} k|f/De ePsf] xf] /cfkm\gf kfkx¿af6 d'lQm kfpgdflg;x¿n] alnbfgnfO{ klxnf]c:qsf ¿kdf k|of]u ub}{ cfPsf5g\ . aln r9fOg] kz'sf af/]dfCUj]bn] eg]sf] 5– aln r9fOg]kz' lgisn+s / d}y'g gu/]sf]x'g'k5{ . aln r9fpg' cl3 To:tf]kz'sf] k"hf ug{'k5{ / rf/}lt/af6sk8fn] 5f]Kg'k5{ . aln r9fOg]kz'df s'g} klg lsl;dsf] rf]6k6sjf 3fp vt x'g'x “ 'b }g . alnr9fpg 'cl3 To:tf ] kz 'nfO {; '/ fkfg u/fpg 'k5 { / alnr9fO;s]kl5 To:tf kz'sf] df;'k|;fbsf ¿kdf u|x0f ug{'k5{ .

ljut s]xL ;dootf kz' clwsf/jfbLx¿n]wfld{s dfGotf Pj+ cf:yfsf sf/0f r9fOg] alnk|yfsf lj?4 cfkm"nfO{ ;lqmo agfp“b} cfPsf5g\ . g]kfndf klg lj:tf/} kz'alnlj?4 hgdtl;h{gf ul/“b}5 . kl5Nnf] s]xL jif{otf dx“uLsfsf/0f kz' aln ;fdflhs ¿kd} sdhf]/ x'gyfn]sf] kl/k|]Iodf ;+ul7t ¿kdf ;d]t o;sf]ljz]if x'g yfn]sf] 5 . o;aLr ;jf]{Ts[i6 hLjg;fZjt lrGtg gfds ;dfhn] wd{sf gfddfkz'aln r9fP/ dflg;n] cwd{ ul//x]sf] 7x/ ub}{kz'aln lgif]w r]tgf cleofg g} ;~rfng u/]sf]5 . o;sf nflu pQm ;+:yfn] a8fb;}“ k|f/Dex'g'eGbf s]xL lbgcl3 kz'alnlj?4 hgr]tgfhufpg sf7df8f}“df zflGt k}bnofqf;d]t u/]sf]lyof] . ;+:yfn] hf/L u/]sf] k|]; lj1lKtdf elgPsf]5– kz'alnsf ¿kdf xfd|f] ;dfhdf -!_ b]jLb]jtfsf]dlGb/df ljleGg rf8kj{, ltlyljz]if Pj+ ljleGg;dodf lhp“bf] kz'nfO{ alnsf] gfddf sf6]/r9fpg] / -@_ lhp“b} kz'k+IfLnfO{ b]jLb]jtfsf]gfddf dlGb/x¿df 5f]8\g] k|rng 5 . klxnf]eGbfbf];|f] k|sf/sf] aln x]bf{ Tolt c;xh b]lv“b}g, t/Tof] klg TolQs} qm"/, kfzljs / lgb{otfk"0f{ 5eGg}k5{ . lxGb" wdf{jnDaLx¿ j]b, pklgifb\, :d[lt,k'/f0fx¿nfO{ g} >4f ljZjf; Pj+ cfb/ u5{g\ .To;}u/L tGq ;flxTonfO{ klg plQs} dfG5g\ .kz' alnnfO{ Toxf“ k|f]T;fxg xf]Og b'?T;fxg ul/Psf]5 . eujfg\ uf}td a'4sf] hGde"ldsf ¿kdf/xsf] k/d kljq b]z g]kfndf b;f} “–P3f/f} “ztfAbLkl5 a+ufnsf] tGqsf] k|efj kg{ yfNof]

kmntM tGq ;flxTosf] u"9fy{nfO{ ga'emL aflx/Lcy{sf] kl5 nfUbf cgy{ x'g] lsl;dsf sltkorfnrngn] a9fjf kfP . To;dWo] kz'aln klgPs xf] . …alnÚ zAbsf] cy{ x'G5– ck{0f ug'{, r9fpg',pkxf/ lbg' cflb . kz'kIfL cflb ;a} k|f0fL O{Zj/sf;Gtfg x'g\ eGg] s'/fnfO{ xfd|f wfld{s ;flxTox¿n]k|z:t k|sfz kf/]sf 5g\ . c¿ k|f0fLl;t bof,dfof, s?0ff / clx+;f x/]s wd{sf ljz]iftf x'g\ .;+;f/df /x]sf k|f0fLx¿dWo] dflg; g} To:tf] k|f0fLxf] h;df c?eGbf leGg a'l4, ljj]s / wd{ 5 .o:tf dxŒjk"0f{ ljz]iftfx¿ ePsf] dflg;af6;a}k|lt bof, dfof, :g]x / ;xfg'e"ltsf] ck]Iff/xg' :jfefljs xf] . cfkm\g} ;Gtfg kz'kIfLnfO{b]jLb]jtfx¿n] vfG5g\, pgLx¿sf] /ut vf]H5g\eg]/ ts{ ug'{ kfv08Lkg xf] .

To;}u/L snfsf/åo dbgs[i0f >]i7 / xl/j+zcfrfo{n] Ps k|]; lj1lKt hf/L u/]/ kz'alnk|yfaGb ug{ cfu|x ub}{ eg]sf 5g\– cr]tgfn] ubf{kz'aln lbOg] rng rn]sf] xf] t/ ca xfdLn] kz'alnk|yf aGb u/L cfkm\gf] dfgjLo Jojxf/ k|:t'tug'{k5{ .kz' sNof0f ;~hfn g]kfnn] ;d]t kz'alnsflj?4 a8fb;}“sf] k"j{;GWofdf Ps k|]; lj1lKt hf/Lu/]sf] 5 . h;df elgPsf] 5– hgfj/k|lt x'g] qm"/tfn]s'g} wd{, ;+:sf/ tyf ;Dkbf hu]gf{ ug{ ;Sb}g .k/Dk/fsf] gfddf hgfj/k|lt ul/g] qm"/tf lgs}ljjfbf:kb 5 . s'g} klg rf8kj{ ;lxi0f'tfsf ;fydgfpg'k5{ . rf8kj{x¿df ;a} k|sf/sf] lx+;fsf] aGb]hug{ ;s] o;nfO{ cem /dfOnf] / ;sf/fTds cg'e"ltsf;fy dgfpg ;lsG5 .

alnk|yfsf] lj/f]wdf

Page 4: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 $

;DkfbsLo

;dod} ;+ljwfg ;fKtflxs÷kflIfs klqsf/fli6«o ;~hfnsf] cfx\jfg.

b}jL u'0fcGtu{t s]–s] k5{g\ <

3f]8f / dgnfO{ ;f/yLsf] ;+1flbOPsf] 5 . h;/L /ynfO{ lglb{i6:yfgdf k ' ¥ofpg 3f ]8fnfO {lgoGq0fdf Nofpg' cfjZos 5,To;/L g} xfdLnfO{ lglZrt nIodfk'Ug dg zfGt / z'4 kf/]/ OlGb|onfO{jzdf /fVg' cfjZos 5 .

o1o1sf] cy{ x'G5 ;fd"lxs

b]jk"hf . h'g;'s} dfgj sNof0fsf/Lsfo{nfO{ dxfg\ o1sf] ;+1f lbOPsf]5 . o1af6 e"ld, efjgf /jfo'd08n z'4 x'G5 . o1af6 jiff{,jiff{af6 cGg / cGgaf6 k|f0fLsf]kfng x'G5 . o1, tk / bfgxLg

dflg; kfksf] efuL aG5, o1o1flb u/] b]jTj k|fKt x'G5 .

:jfWofozf:qdf lgi7f / fv ] /

lgodk"j{s cWoog–dgg ug' {:jfWofo xf] . j]bflb zf:qn] hLjg;'Gb/ agfpg] k|]/0ff Pj+ cfbz{sf]kf7 l;sfO/x]sf 5g\, h;sf]cWoog, dgg u/]/ j]bfGt bz{gsf]af]w ug{ ;lsG5 . cWoogcg';f/g} dflg;sf] JolQmTj jf :jefjlgdf{0f x'G5 .

cqmf]wqmf]wnfO{ cf;'/L u'0fsf] k|d'v

nIf0f dflgPsf] 5 eg] To;sf]

ljk/Lt cqmf]w cyf{t\ gd|tf /IfdfzLn :jefjnfO{ b}jL u'0fsf] .elgG5, qm f ]wnfO { cqmf ]wn ]lhTg'k5{ . h;n] ;f/yLn] j]un]bf}l8/x]sf] 3f]8fnfO{ lgoGq0fdf/fv]em}+ a9\b} u/]sf] qmf]wnfO{ /f]S5To;}nfO{ ;Rrf ;f/yL elgG5 .qmf]wk"0f{ zAbaf6 emu8f ;'? x'G5,cfuf ] nf U5 eg ] hLjgsf ]cGTo;Dd x'g a]/ nfUb}g .

k/lgGbf gug'{c¿sf] bf]ifsf] avfg ug]{n]

cfkm\g} cju'0f k|s6 u5{ . k/bf]ifsf]lgGbf, rrf {af6 JolQm :jo+bf]ifo'Qm aG5 . c¿sf] bf]if /c¿n] s] u/]g eg]/ x]g'{eGbf cfkm\gf]bf]if / cfkm"n] s] u/]+–s] ul/g“ egLljrf/ ug'{ /fd|f] x'G5 . o;}af6 b}jLefj / u'0fo'Qm e} ;b\efj Pj+ ;Tdfu{k|fKt x'G5 . a'l4dfg\x¿ c¿sf] u'0fsf]rrf{ u/]/ ;do v]/ kmfNg'eGbfTo;nfO{ ckgfpg] k|oTg u5{g\ .

bofhxf“ bofsf] efj x'G5 Toxf“

b]jtfsf] af; x'G5 . c¿k|lt ul/g]bof / ;]jfaf6 b}jL u'0f k|s6x'G5 . To;sf] ljk/Lt lgi7'/tf /lgb{otfsf] efj bfgjL u'0fsf] d'VonIf0f xf] . c;xfo, czQm Pj+bLgb'MvLk|lt bof ug'{ 7"nf] wd{ xf] .

cledfg/lxt x'g'cx+sf/nfO{ cf;'/L u'0fsf]

d'Vo nIf0f / ljgfzsf] sf/0fdflgG5 . cx+sf/L JolQmn] slxNo}klg b}jL u'0f / zlQm ;~ro ug{;Sb}g . cx+sf/n] b]jtf;d]tnfO{/fIf; agfOlbG5, t/ o;sfljk/Lt gd |tf / ;/ntfn ]dflg;nfO{ b]jTjo'Qm agfOlbG5/ pRr l:yltdf k'¥ofOlbG5 .

tkkx]+nf] j:q klxl/P/ a:g' jf

lg/fxf/ a:g' dfq tk xf]Og .;Tosf] kfngfdf pTkGg sl7gfOw}o{k"j{s ;xg' jf:tljs Pj+Jofjxfl/s tk xf] . ;a} sfo{ l;4ug{ tk:of cfjZos 5 . dfgjhLjgtk:ofsf nflu k|fKt ePsf] xf] . uLtfdfz/L/, jf0fL Pj+ dgn] ul/g] tLg k|sf/sftk pNn]v 5 .

;/ntfh;sf ] hLjg–k4lt /

Jojxf/ ;/n x'G5, hf] ;b\u'0f;DkGg 5 To;nfO{ cfGtl/szflGt k|fKt x'G5 . JolQm lzlIfte}sg klg olb pR5[ +vn Pj+5nsk6k"0f{ Jojxf/ u5{ eg] pmc1fgL / cf;'/L u'0fo'Qm x'G5 .clzlIft eP/ klg hf] ;/n,lgbf] {if / lgZR5n 5 To;sf]Xbodf b]jTj clg 1fg x'G5 .

clx+;fk/df]wd{ eg]/ clx+;fnfO{

;j{>]i7 wd{ dflgPsf] 5 . sf6df/ug'{ dfq lx+;f xf]Og . dg, jrg/ z/L/åf/f c¿nfO{ rf]6 k'¥ofpg'klg lx+;f xf] . c¿sf] efjgfdfrf]6 k'¥ofP/ sf]xL klg clx+;fjfbLaGg ;Sb}g . h;n] clx+;fsf] af6f]lx“8]/ lx+;f u5{ To;n] wd{sf]dfu{nfO{ Tofu]sf] dflgG5 . clx+;f/ bof b]jtfsf] :jefj xf] .

;To;To g} wd{ xf] . wd{ g} ;'v

/ sNof0f xf] . To;}n] ;ToeGbf7"nf] wd{ / c;ToeGbf 7"nf] kfkcsf]{ 5}g . k/dfTdf ;To / k|]dsf]:j¿k xf] . hf] ;w}+ ;Todf c6n /l:y/ /xG5 To;sf] ljho lglZrt5, …;Tod]j hot]Ú To;} elgPsf]xf]Og . h;n] ;Tosf] dxŒj a'em]/To;nfO{ :jLsf5{ p;sf] hLjg ;/n,;/;, ;'Gb/ Pj+ cd[tt'No aG5 .

nHhf…of b]jL ;j{ e"t]if' zlQm¿k]0f

;+l:ytfÚ nHhf¿kdf /x]sL b]jLeg]/ nHhfsf ] efjnfO{ b }jL:jefjsf ¿kdf pNn]v ul/Psf]5 . nHhfzLn :jefjnfO {dfgjhLjgsf] cfGtl/s e"if0f tyfgf/Lx¿sf] ;'/Iff sjr elgPsf]5 . wd{lj?4sf] cfr/0f, b'isd{ /v/fa b[li6k|lt nf]snfhsf] 8/ gdfGg]JolQm slxNo} dfly p7\g ;Sb}g .

l:y/tfdgsf] l:y/tf jf lgZrntf

klg b}jL u'0f xf] . r~rn a'l4ePsf] dflg; s'g} ljifodf l:y//xg ;Sb}g . l:y/tflagf 1fg k|fKtx'“b}g . r~rntfdf 5'b|efj / b[li6x'G5 . pRr / :jR5 efj ;+u|xsfnflu r~rntfh:tf] 5'b| k|s[lt x6fO{l:y/tf sfod /fVg' cfjZos 5 .

t]hl:jtfdxfef/t eG5– hf];“u ;To,

w}o{, t]h Pj+ ;fx; x'G5 To;}n]ljho k|fKt u5{ . dfgjhLjg;kmn agfpg t]hl:jtfsf] 7"nf]dxŒj 5 . t;y{ cfkm"nfO{ b}jLu'0f;DkGg t'NofO{ zL3| pGglt/ ;kmntf rfxg]n] tLI0f / t]h:jLdl:tis lgdf{0f ug'{ cjZos 5 .s;}sf] klg of]Uotf Pj+ Ifdtfsf]d"Nof+sg p;sf] afx\o¿k cfsf/af6ge} t]h / u'0faf6} x'G5 .

Ifdfcfkm\gf] bf]if / c1fgtfnfO{

:jLsf/ ub}{ ;Totkm{ pGd'v x'g'g} Ifdf xf] . e"n ug'{ 7"nf] s'/fxf]Og t/ e"n :jLsf/ ug'{ dxfg\xf] . 1fgLx¿ zq'tfsf] abnfzq'tf ln“b}gg\, a? Ifdfåf/fzq'nfO{ klg cfkm\gf] jzdf kf5{g\ .

w}o{Ps k6s e[u' Clifn] nftn]

xfGbf eujfg\ lji0f'n] …ClifhL,tkfO{+sf] kfp t b'v]g <Ú eGg'ePsf]/ lzjn] sfns'6 ljifkfg u/]/;+;f/ zfGt kfg'{ePsf] zf:qdfpNn]v 5 . eujfg\ a'4nfO{ hltufnL u/] klg /fd|f] jrgn] pkb]zlbg'eof] . w}o{ Pj+ ;xgzLntf g}dxfk'?ifsf] kl/ro xf] . w}o{jfg\Pj+ ;xgzLn JolQm cgfjZos b'u'{0f/ ljs[ltaf6 6f9f /xg ;S5,h;af6 b}jLefj tyf zlQmsf]pbo x'G5 .

kljqtfk/dfTdf cfTdfsf] kljqtfsf]

csf]{ gfd xf] . h;sf] cfTdf kljqx'“b}g Toxf“ k/dfTdfsf] lgjf;x'“b}g . ctM hxf“ Sn]if, sNdif,clgi6 lrGtg, cg'lrt sNkgfx ' “ b }g / kljqtf x'G5 Toxf“k/dfTdfsf] af; x'G5 . kljqtfd}b]jTjsf] b}jLefj Pj+ u'0fsf] pboe} dxfg\ ljrf/ / pTs[i6 sd{sf]l;h{gf x'G5 . oxL g} b}jL efjjf ;DklQsf] ;+s]t xf] .

/Tgaxfb'/ a:g]t

b;}+sf] 6Lsf yfKbf k9\g'kg]{ dGqljqmd ;+jt\ @)^& ;fn clZjg #! ut] cfOtaf/

ljhofbzdLsf] z'e pknIodf 36:yfkgfb]lv cf/De ul/Psf]gjb'uf{ ejfgLsf] k"hf la;h{g ug]{ ;fOt laxfg * ah]/ $&ldg]6df h'/]sf] 5, k"hf la;h{g ubf{ k9\g] dGq M

ç hoGtL d+unfsfnL eb|sfnL skflngLb'uf{ Ifdf lzjf wfqL :jfxf :jwf gdf]˜̃̃̃̃:t't] .hoTj+ b]jL rfd'08] ho e"tf ltxfl/0fLho ;j{ut] b]jL sfn/flq gd˜̃̃̃̃:t't] .Hof]ltifL kl08t cf]h/fh nf]xgLsf cg';f/ ljhofbzdLsf]

lbg laxfg b]jL ck/flhtfsf] k"hf u/L gjb'uf{nfO{ lj;{hg u/]/cfkm\gf] u'?, lktf, dftf tyf dfGohgx¿af6 laxfg !) ah]/$# sf] z'e;fOtdf k"j{ d'v u/L 6Lsf u|x0f ug'{ z'e x'G5 .

gj/flqel/ :yfkgf u/]/ k"hf u/]sf] k"0f{ snzsf] hnn]cleif]s u/]/ dGohgx¿n] k9\g] j}lbs dGq–

ç >Lj{r{:jdfo'idf/f]Uodf lewfTkjdfg+ dloot]wg+ wfGo+ kz'+ ax'k'q nfe+ ;ft ;+jT;/+ bL3{dfo'Mç dGqfyf{M ;kmnf ;Gt' k"0ff{ ;Gt' dgf]/yfMzq'0ff+ a[l4 gfzf]˜̃̃̃̃:t' ldqf0ffd'bo:tjcJoflwgf z/L//]0f dgf;fr lg/flwgfk"/kGgly{gfdfzf:Tj+ hLjzf/bf+ ztd\cfo'b|f]0f;'t] l>of] bz/y] zq'Ifof] /fxj]P]Zjo{ gx'if] ultZr kjg] dfg+ r b'of]{wg]zf}o{ ;fGtgj] an+ xnw/] ;To+ r s'GtL ;'t]lj1fg+ ljb'/] ejGt' ejtf+ sLlt{Zr gf/fo0f]eb|d:t' lzj+ rf:t' dxfnIdL k|l;bt't'ioGt' df+ ;bf b]jfM ;+kb ;Gt' ;'l:y/fM .

xfdL a8fb;} +nfO{ cf;'/LzlQmdfly b}jL u'0f Pj+ zlQmsf]ljhosf] k|tLssf ¿kdf dgfp“5f}+ .b}jL u'0fx¿sf] ;+u|x tyf cg';/0fu/]/ cf;'/L cju'0f Pj+ k|j[lQnfO{bdg ug]{ k|]/0ff k|fKt ug'{ g} b;}+sf]d"n ;Gb]z xf] . b}jL efj / ;DklQsf];+u|x u/]/ Jojxf/ ug]{ xf] eg] hLjg;'Gb/ Pj+ cg';/0fLo x'G5 . b}jL efjjf ;DklQ ;DkGg cj:yfnfO{ ;j{>]i7cj:yf elgPsf] 5 .

uLtfdf pNn]lvt d'Vo b}jLefj, k|j[lQ tyf u'0fx¿ M

lge{otflge{odf g} eujfg\sf] lgjf;

x'G5 . lge{otf lg8/tf xf]Og .lg8/tf t 5nsk6, rf]/L cflbdfklg x'G5 . clnslt klg cfz+sf/x];Dd Toxf“ eo x'G5 . eo g}kfk / ktgsf] sf/0f xf] . >4f /k|]ddf eo x'Fb}g . hxf“ >4f, k|]dx'G5 Toxf“ ;defj sfod e}lge{otf k|fKt x'G5 .

;Tjz'l4xfdLdf zlQm, an, a'l4,

cfgGb, 1fg, r]tgf cflb u'0fcfGtl/s ¿kd} x'G5g\ . cfGtl/s9+uaf6} logsf] ;'wf/ x'G5 . o;sf nflu

cfGtl/s z'4tfsf] cfjZostf k5{ .oxL tYonfO{ Xbo+ud u/]/ cfkm"leqsftŒjx¿df ;'wf/ Nofpg'k5{ .

1fgwd{–bz{gdf zf:qsf] oyfy{

af]wnfO{ 1fg elgPsf] 5, h;n]:jwd{ / ;Tsd{k|lt k|]l/t u5{ToxL g} ;Rrf 1fg xf] . 1fgnfO{of]u elgPsf] 5 . of]u Tof] zlQmxf] h;sf] dfWodaf6 k/dfTdfsf]bz{g x'G5 . ;d:t b'Mvsf sf/0fc1fg xf] eg] 1fgaf6 b'Mvsf]lgjf/0f x'G5 . 1fgsf] dxŒj a'em]/gof“–gof“ 1fg k|fKt u/L 1fgL aGg]k|oTg ug'{ b}jL u'0fsf] d'Vo nIf0f xf] .

bfgbfgsf] cy{ xf] lbg' . dflg;n]

cfkm\gf] cfh{gsf] s]xL c+z k/lxt;]jfdf vr{ ug'{k5{ . gbL, jg:klt,jfo' cflb ;a}n] hn, kmnkm"n cflb;a}n] c¿nfO{ k|bfg u5{g\, cfkm"n]ln+b}gg\ . dflg; klg k|s[ltleqs}k|f0fL ePsfn] c¿nfO{ glbO{ cfkm" dfqef]u ug'{ k|s[ltsf] zfZjt lgodsf]pNn+3g xf] . bfgsf] k|efjn] dflg;n]pQd ult k|fKt u5{ .

bdgOlGb|o / dgsf] lgoGq0flagf

;'v–zflGt ;Dej 5}g . xfd|f;fwgfzf:qx¿df OlGb|ox¿nfO{

a8fb;}“sf] ;Gb]zkm]l/ Psk6s g]kfnLx¿sf] 3/cf“ugdf dxfg\ kj{ a8fb;}“

lelqPsf] 5 . g]kfnL ;dfhnfO{ Jofks ¿kdf k|efljt kfg]{ kj{a8fb;}“sf] /demddf /dfpg ax';+Vos g]kfnL olta]nf cf–cfkm\g}/Lltl/jfhcg';f/ Jo:t 5g\ . ljutsf b;}“x¿sf] t'ngfdf o;k6s sfdrnfp ;/sf/sf] dftxtdf /x]sf] kL8f cg'e"lt ub}{g]kfnLx¿n] a8fb;}“ dgfp“b}5g\ . /fhg}lts bnx¿ ;/sf/ u7gug{ c;kmn e}/x]sf] clxn]sf] k[i7e"lddf g]kfnL pkef]Qmf ahf/klg Jofks ¿kn] k|efljt 5, h;sf sf/0f cfd pkef]Qmfn] of]jif{sf] a8fb;}“nfO{ dx“uL / cefjsf ¿kdf klg em]Ng'kl//x]sf] 5 .g]kfnLx¿n] ;a}eGbf a9L vr{ ug]{ cj;/ a8fb;}“sf] of] ;dodfpkef]Qmf ahf/ lgolGqt x'g g;Sbf sltko ;dfhzf:qLn] of]jif{sf] b;}“ ;f]r]h:tf] pNnf;do x'g g;Sg] lhls/ ub}{ cfPsf 5g\ .o:tf] cj:yfdf cfdg]kfnLsf nflu a8fb;}“sf] dxŒj g} sdhf]/ x'g]t xf]Og eGg] k|Zg;d]t t]l;{Psf] 5 .

kl5Nnf s]xL jif{b]lv g} cfly{s, /fhg}lts tyf ;fdflhs¿kdf kl/jt{gsf] cg'e"lt ul//x]sf g]kfnLx¿n] a8fb;}“nfO{ ykpNnf;sf ;fy dgfpg] qmd klg tLj| x'“b} uPsf] 5 . vf;u/L Psbzs;Dd ;~rfng ePsf] dfcf]jfbL hgo'4sf sf/0f ufp“3/af6lj:yflkt ePsfx¿n] klg a8fb;}“nfO{ ufp“3/d} :jfefljs ¿kdfdgfpg] jftfj/0f l;h{gf e};s]sf] 5 . u0ftGq :yfkgfkl5 a8fb;}“n]kfp“b} cfPsf] /fli6«o rf8sf] ku/L ;dfKt ul/P klg a8fb;}“sf]k|efj g]kfnL ;dfhdf sdhf]/ ePsf] 5}g eGg] cg'e"lt xfdL ;a}n]ub}{ cfPsf 5f}“ . u0ftGq :yfkgfkl5 g]kfnL ;dfhdf df}nfp“b}uPsf] ;j{ wd{ ;+:s[ltn] ;a} hfthflt / wd{k|lt ;a} hfthflt / wd{sfcg'ofoLx¿nfO{ ;lxi0f' agfp“b} nu]sf] 5 . o:tf] ;lxi0f'tfsf] k|efjsf sf/0fklg a8fb;}“n] yk dxŒj kfPsf] cg'e"lt ug{ ;lsG5 .

;j{u|fx\o s'/fnfO{ dxŒj lbg' nf]stflGqs k4lt xf] . b;}“lxGb" g]kfnLx¿sf] dxfg\ kj{ xf] . d'n's wd{lg/k]If 3f]lift e};s]kl5b;}“nfO{ /fhg}lts d'2f agfP/ g]kfnL ;dfhdf ljefhg Nofpgvf]Hg] tŒjx¿ olta]nf kfvf nflu;s]sf 5g\ . ;do /kl/l:yltcg'¿k b;“}sf] ;f+:s[lts kIfnfO{ hu]gf { ub} { o;sf]dxŒjnfO{ lj:tf/ ul/g'k5{ . b;} “nfO{ g]kfnL hgtfsf] ;femfkj{sf ¿kdf ljsl;t ug{ / o;nfO{ Pstfsf] k|tLssf ¿kdf;a} hfthflt tyf wdf{jnDaLx¿n] :jLsf/ ug{ ;Sg] cj:yf;Ddk'¥ofpg xfdLn] cem} bQlrQ x'g'k5{ .

Page 5: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 %

g]kfnsf af}l4s hdftn]tkfO{+af6 w]/} cfzf /fv]sf lyP,t/ ;f ]r ]h:tf ] k | ltkmn lbg;Sg'ePg eGg] u'gf;f ] cfpgyfn]sf] 5, s] eGg'x'G5 <

d cfkm\gf] tkm{af6 k|of;ul//x]sL 5' . sfd klg e}/x]sf]5 . u'8afO{ sf7df8f} + To;s}kl/0ffd xf] . d hflu/df dfq;Lldt 5}g . 6]lnlkmNd, Do'lhslel8of]nufot k|fs[lts k|sf]ksf;fy } lj leGg cleofgdfcleoGtfsf ¿kdf klg ;lqmo5' . o;} jif{b]lv d kqklqsfdfn]lvsfsf ¿kdf klg cfpgyfn ]sL 5 ' . PdaLaLP;sfljBfyL{nfO{ JolQmTj ljsf;sf]n]Sr/ lbG5' . xfdLh:tf o'jfn]lgliqmo x'g'x'“b}g eGg] s'/fdf d;r]t 5' .

t/ klg cfzf u/]h:tf ]kl/0ffd cfPg eGg] nfUb}g <

ckm/ t c?n] ug]{ xf] . dkm]l/ 6]lnlehg sfo{qmddf hfg;lSbg “ . sf/0 f 6 ] ln lehgRofgnx¿ ce}m Jojzflos x'g;s]sf 5}gg\ . dnfO{ dlxgfsf] %)xhf/ ?k}of“eGbf a9L kfl/>ldss'g 6]lnlehg Rofgn tof/ 5 <!)–@) xhf/sf nflu /ftlbgv6\g] cj:yfaf6 d dfly pl7;s]eGg] nfU5 . rnlrqaf6 ckm/ tcfO/x]sf] 5, t/ s'g} l:qmK6df lrQa'em\b}g, st} lgb]{zssf] Ifdtfdflyg} z+sf nfU5 . cln a9L r'hLeOP5 sL eGg] klg nfU5 .

xfplhª sDkgLdf hfuL/ vf“b}hf“bf st} k|ltefzfnL dflNesfx/fpg] t xf]Og <

d}n] oxf“ hlt kfl/>ldskfp“5', c?n] lbg ;S5g\ <;S5g\ eg] d t'?Gt} l;h{gzLnsfd HjfOg u5'{ . ef]sf] k]6n]l:qmgdf b]lvg] jf snfsf/ x'g]/x/ ug'{ klg x'“b}g . plrt bfdlbP /fd|f] l:qmK6sf] sfd t ul//x]s}5' . c?nfO{ nfUbf] xf] d k};fsfnflu dfq sfd u5'{ . sf7df8f}+dfd h:tL o'jtLnfO{ dfl;s %)xhf/ hlt vr{ cfjZos x'G5t/ k};fsf nflu dfq d oxf“ a;]sLxf ]Og, oxf “ d Jojzfo klgl;ls/x]sL 5' . ef]lnsf lbgdf d}n]klg s'g} g s'g} ljhg]; HjfOgug' {k5{ . l:qmgn] Tof] cj;/

d;“u 8]6 hfg]

dflNesf ;'Aaf -k"j{ld; g]kfn_

ld; g]kfn k|ltof]lutfdf ulx/f] 5fk 5f8\g] ;'Gb/LdWo] Ps x'g\– dflNesf ;'Aaf. ;g\@))@ df ld; g]kfn ePkl5 pgn] nfdf] ;do;Dd sflGtk'/ 6]lnlehgdf sn sflGtk'/sfo{qmd rnfOg\. pgn] rnfPsf] /fhgLlts sfo{qmd ‘t6:y ts{’ bz{sn] Tolt ?rfPgg\.To;kl5 cfkm\gf] efUo k/LIf0f ug{ ef/tLo 6]lnlehgdf k|j]z u/]sL dflNesfn] sl/a Ps jif{‘EjfO; ckm OlG8of’ df sfd ul/g\. To;kl5 g]kfn kmls{PsL dflNesf clxn] Pp6f xfplhªsDkgLsf] ahf/ Joj:yfkssf ¿kdf sfo{/t l5g\. pgn] cfkm\gf] ;fj{hlgs 5ljnfO{ hflu/n]lyRg lbPsL 5}gg\. o;} jif { pgn] gljGf ;'Aafsf ] rnlrq ‘u ' 8a fO { sf 7 d f 8 f } + ’ d fc lego u l /g \ eg ] pgn ] c lego u/ ]s f ] 6 ] l nz [ + vn f ‘ x fd | L l ;j fg L ’ g ] k fn6 ] l n l e h g a f 6 k | ; f / 0 f e } / x ] s f ] 5 . e f ] s l j ? 4 s f ] o ' j f c l e o f g s L k | j Q m fdf lNesfn ] ut ji f { Go 'of]s{ k'u]/ g]kfnsf tkm{af6 lj/f]w k|bz{g;d]t u/]sL lyOg\.

lb“b}g .s'g Joj;fo ug]{ of]hgfdf

x'g'x'G5 <dflg;n] cfkm\gf] ?lrsf]

lahg]; ug'{k5{ . dnfO{ klx/g jfs'g} l;h{gzLn Joj;fo dgk5{ .To;sf nflu tof/L klg ul//x]sL5' . oBlk d]/f] klxrfg l:qmgn]g} agfPsf] xf] . d ;fj{hlgs5ljaf6 aflx/ hfGg .

c¿nfO { h:t } b; } +s fz'esfdgfsf kmf]g / Dof;]h cfpgyfn]sf 5g\, tkfO{+sf nflu b;}+n]s] dxTj /fV5 <

b;}+ ;a} g]kfnL h:t} d]/fnflu klg k|ltIffsf] kj{ xf] . ld;g]kfn ePkl5 nfOkm olt lahLeof] ls kl/jf/nfO{ ;do lbg;lsPg, b;}+n] Tof] ;do lbG5 .d]/f nflu b;}+ eGg] lalQs} cfdfsf]xftsf] kSs', qmf“qmfsf] vNkL,kl/jf/sf ;b:ox¿;“usf] e]63f6dxŒjk"0f{ x'G5 . b;}+sf] Ps xKtfkl/jf/sf ;b:oafx]s c¿;“usf];fy d sNkgf klg ug{ ;lSbg“ .

o;sf] cy{ ld; g]kfncl3tkfO{+nfO{ b;}+sf] dxŒj yfxf lyPg <

xf]Og, Tof] a]nf d dL7f] vfg],/fd|f ] nufpg], dfdf3/ hfg],blIf0ff uGg] sfdnfO{ g} b;}+ dfGy] .Tof] a]nf b;}+ /f]dflG6s kj{ x'GYof] .b; } + slxn} g;lsof ]; \ eGg ]nfUYof] . clxn] b;}+ jif{ lbgsf]l/k|m];d]G6 Pj+ e]63f6sf] kj{h:tf]aG5 . kl/jf/;“u a;]/ b;}+df h'g/dfOnf]sf ;fy vfglkg ul/G5,Tof] c¿a]nf ;Dej 5}g . To;}n]dL; g]kfn cl3 / kl5sf] b;}+n]leGg–leGg k|efj 5f8]sf] 5 .

tkfO{{+sf] kl/jf/df dflgg] b;}+/ c?sf] kl/jf/df dflgg] b;}+dfs'g} leGgtf 5 <

w ]/ } leGgtf 5 . d ] / f ]k l/jf/n ] ;Dk " 0 f { g ]k fnsf ]k|ltlglwTj u5{ . d]/f hlt klgcfkmGt x'g'x'G5, ;a}n] OG6/sf:6Dofl/h ug' {ePsf] 5 . sf ]xLdw];sf, sf]xL kxf8sf t sf]xLlxdfnsf x'g'x'G5 . sf]xL ljb]zsf,sf]xL sf7df8f}+sf / sf]xL ldl>tx'g'x'G5 . To;}n] b;}+ klg km\o'hgePsf] 5 . cu|hx¿sxf“ hf“bf/S;Lsf] af]tn clgjfo{ rflxG5 .lsgeg] pxf“x¿n] lnDa' ;+:s[lt5f8\g' ePsf] 5}g . af“sL b;}+df

6Lsf nufpg] cf–cfkm\g} rng 5 .d+uf]n kl/jf/df rf8kj{df

/S;L vfg] rng w]/} 5, tkfO{+x¿sxf“ 5 ls x/fof] <

/S;L af]s]/} hfg'kg]{ lgodyf]/} dfq 5 . oBlk vfglkgsf]k|f/De dfbs kbfy{af6} x'G5 .h:tf] dlxnfx¿ jfOg lnG5g\ .o'jfx¿ lao/ lkp“5g\ . kfsfk'?ifx¿ eg] xf8{ l8«ª\s u5{g\ .oBlk s;}n] vfGg eGof] eg]To;df cfklQ x'“b}g .

tkfO { +rflx “ slt k]u;Ddlkpg'x'G5 <

d xf8{ l8«ª\s ulb{g“ . jfOgdfq lkp“5' . b}lgs b'O{–tLg lunf;lkp“5 ' . k |To ]s 3/df hf “bfclgjfo {¿kdf lkpg ] rngePsfn] yf]/}–yf]/} lkOG5 . df;' /jfOg ylk“bf c¿ a]nfsf] eGbfa9L vfglkg x'G5 . xfd|f] kl/jf/dft[;QfTds ePsfn] dlxnfx¿s}xfnLd'xfnL rN5 . tf;df klgdlxnfx¿ g} cl3 x'G5g\ . /dfOnf]klg xfdL g} u5f}{ + . c¿ a]nfvfg]s'/fdf ;r]t eP klg b;}+dfa9L vfglkg ul/G5 . To;}n] b;}+dfd df]6fp“5' .

tf; v]Ng'x'G5 <d 3/sL sfG5L ePsfn]

c¿n] g} 7fp“ cf]ul6xfN5g\ . km]l/dnfO{ tf; v]Ng eGbf x]g{ dgnfU5 . Dofl/h, km\n; / ls6\6LdnfO{ dgkg]{ v]n x'g\ .

aflx/ tkfO{+sf] h'g UNofd/; 5lj5, kl/jf/df Tof] /xG5 ls x/fp“5 <

k"0f{ ¿kdf x/fp“5 . d of]dflNesf /xGg . kl/jf/df dnfO{olt ;fgf] dflgG5 ls clxn] klgddL / efph"n] dnfO{ b;}+ vr{lbg'x'G5 . d ;Ifd 5', 3/sf nfluvr{ klg u5'{ t/ klg b;}+sf] klx/glsGg dnfO{ vr{ lbg] kl/kf6L 5 .o;n] klg d 3/df s]6fs]6L g}x'g kfp“5' .

b;}+ dxŒjk"0f{ kj{ xf] eGf]/bfjL ug}{kg]{ s'g} If0f 5 <

EjfO; ckm OlG8ofdf sfdug{ lbNnL hf“bf Pp6f b;}+ ToxLk¥of] . klxn] sl/o/ 7"nf] s'/f xf],b;}+ cfp“5 hfG5 eGg] ;f]r]+ t/ha ci6dL, gjdL / bzdL cfpgyfNof] . d t ?g kf] yfn]+ . c¿a]nf kl/jf/sf] ofb gcfpg],To;a]nf g} kl/jf/sf] dxTj yfxf

eof] . d]/f] of] cj:Yff b]v]/ a'l4i6wd{ dfGg] d]/L ?d d]6n] dnfO{l6sf nufP/ blIf0ff lbOg\ . ;fgfdfklg b;} +sf] k|ltIff u/]/ lbglaTYof] . To;}n] b;}+nfO{ dxŒjk"0f{kj{ elg/xg' kb} {g . b;} +sf]/demdn] g} o;nfO{ k'li6 u5{ .

b;} +sf ] 6Lsfdf tkfO { +sfpd]/sf lbbL–alxgL >Ldfg\ lnP/cfzLjf{b yfKg k'U5g\, tkfO{+ clxn];DdPSNf} x'g'x'G5, s:tf] nfU5 <

xfd|f] kl/jf/df ;a}sf] l9n}ljjfx ePsf ] 5 . d]/f ] klgljjfxsf] pd]/ x'“b}5 . clxn];Dds;}n] klg 6Lsf nufp“bf >Ldfg\lnP/ lsg gcfPsf] eg]sf 5}gg\ .a? 3/sfn] eGbf aflx/sfn]dflNesfn] ljjfx ug{ l9nf u/Leg]/ lrGtf u5{g\ . dnfO{ eg]To:tf] s]xL nfu]sf] 5}g .

cfdfn] klg lrGtf ug'{x'Gg <ck]mo/ ePsf] a]nf s]6f

s:tf] 5, ljrf/ u/ x} + eg]/;Demfpg' x'G5, t/ a|]s ePsf]yfxf kfP kl5 r'k nfUg'x'G5 .To:tf] a]nf ljjfxsf] k|;ª\u g}p7\b}g . pxf“sf] Jojxf/n] d cem}s]6fs]6L g} 5' eGg] nfU5 .

tkfO{ +sf ] hLjgdf k6s–k6s a|]sck ePsf] 5, o;sf]sf/0f s] xf]nf <

s]6fx¿df x 'g ] ;f “u ' / f ]d fg l;stf . pgLx¿ d ]/ f ];fdflhs 5lj krfpg ;Sb}gg\ .kqklqsfdf cfpg] cGt/jftf{,ul;k jf tl:a/x¿ b]v]kl5 d]/fAofOk | ] m G8x¿n ] dnfO { nf ] –k|f]kmfOndf a:g] ;Nnfx lbG5g\ .klxn] t d}n] pgLx¿sf] s'/f dfg] .sltko ;~rf/dfWodsf] cfu|xnfO{klg c:jLsf/ u/] + , t/ hltpgLx¿sf] s'/f dfGof], pgLx¿ Toltg} a9L ;]lqmkmfO; u/f];\ eGg] rfxg] .

slt ;do;Dd ;]lqmkmfO;ug'{x'G5 <

klxnf] ckm]o/sf a]nf d}n]w]/} ;]lqmkmfO; u/]+ t/ hlt ubf{klg h; gkfPkl5 ;]lqmkmfO; ug{5fl8lbPsf] 5' . clxn] t s:tf]5 eg] 8]l6ª ;'? e};s]sf] x'“b}gahf/el/ dflNesfsf] nesf] xNnfrln;S5 . d]/f ;fyLx¿ cfkm\gfJofok |m ]08 lnP/ lgl:km:qmL3'ld/x“bf d}n]rflx“ cfkm\gf s'/fklg eGg kfp“lbg .

;]lna|]6Lsf] nesf] rrf{ te}xfN5 lg <

x'G5, 7Ls 5 t/ kqklqsfn]eGbf cl3 s]6fx¿n] g} P;PdP;/ km f ]gdfkm {t d ] / f ] rrf {km}nfO;s]sf x'G5g\ . olt 7"nf]xNnf x'G5 ls lar/f d;“u 8]6

s]6f klg 8/fp“5

hfg] s]6f klg 8/fp“5 . s]6Lx¿n]al9 s'/f sf6\5g\ elgG5, t/sf7df8f}+sf s]6fx¿ s]6LeGbf klgcl3 5g\ .

hf] o'js tkfO{+;“u 8]6 hfg]cf“6 u5{, p;n] t o:tf s'/fkrfpg'kg]{ xf]Og / <

krfpg'kg]{ xf] . aflx/af6hlt ;'s} cfw'lgs eP klg xfd|f];dfh clxn] klg lxkf]qm];Ld}af“r]sf] 5 . o'jfx¿ klg ;dfhs}c+u ePsfn] pgLx¿df klg Tof]c+z x'G5 .

To;f ] eP t cj:yflrGtfhgs kf] /x]5, xf]Og <

lrGtfhgs 5}g . olQ xf]carflx“ d}n] hLjg a'lem;s] .d]/f nflu s:tf] s]6f pko'Qm x'G5,Tof] klg cg'dfg ul/;s]+ . ca d;fgf]ltgf] Odf];gdf lrlKng]jfnf5}g . clxn] t leq}b]lv :6«f]ªePsf] dx;'; u5'{ .

t} klg PSnf] hLjg t ufx«}x'G5 lg, xf]Og / <

;w}+ kf6{g/;“u a:bf klg lbSsx'G5 . ToxL cg'xf/ slt x]g'{, ToxLs'/f slt ;'Gg' < t/ PSnf] a:bfklg vfnL lbdfu ;}tfgsf 3/,cgfjZos s'/f dgdf v]N5 . b'j}dfAofn]G; x'g'k5{ .

clZjgL sf]O/fnf

Page 6: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 ^

clZjgL sf]O/fnfufp“df hGdL–x'ls{Psf w]/}

k|ltli7t JolQmx¿ oltv]/;'g;fg sf7df8f}+df b;}+dfGb}5g\ . ;–kl/jf/ sf7df8f}+x'g]x¿, ufp“ 5f8]/ a;fO“;g]{x¿ Pj+ ljlEfGg kl/l:yltn]ufp“ kms{g gkfPsfx¿ ufp“sf]b;}+ ;De“mb}5g\ . pgLx¿;x/af6 ufp“ hfg] nsf]{ x]b}{ufp“df latfPsf] cfkm\gf] b;}+nfO{ld; ul//x]sf 5g\, t/pgLx¿sf] ;+Vof yf]/} 5 .w]/}h;f] t ufp“df latfPsfb;}+nfO{ ;Demgf ub}{ ToxL/dfOnf] ug]{ ;'/ s;]/ ufp“k'lu;s] . b;}+ dgfpg ufp“ hfg]jf ufp“ ;Dem]/ ;x/d} b;}+dgfpg]x¿sf] syf sd rfvnfUbf]5}g . lsgeg] ufp“df b;}+sf] h'g/f}gs 5, Tof] ;x/sf] b;}+df 5}g .

rlr{t cy{zf:qL Pj+ g]kfn;/sf/sf ;lrj s[i0fxl/af“:sf]6fn] kf“r jif{otfsf b;}+sf7df8f}+d} dgfp“b} cfPsf 5g\ .a"9f ePsf cfdf–a'af lrtjg5f8]/ cfkm";“u a:g yfn]kl5pgn] b;}+nfO{ sf7df8f}+d}:jfut ug'{k/]sf] xf] . cfdf–a'afcfkm";“u ePkl5 cfkmGtx¿ klgpgs} 3/df cfpg] eP . kbLo¿kdf dfq xf]Og, ljåfg\sf¿kdf klg ;a}n] dfGg yfn]kl5pgsf] xftsf] 6Lsf nufpg]x¿sf7df8f}+ g} cfOk'U5g\ . klxn]sf]t'ngfdf cfly{s, ;fdflhs Pj+af}l4s ¿kdf dfly p7] klgpgnfO{ b;}+sf] gf]:6flNhofn]5f8\g ;s]sf] 5}g . ha b;}+cfp“5, pgL ufp“ ;Demg afWox'G5g\ . lsg < …lsgeg] d}n]h'g a]nf ufp“df b;}+ dgfP“, Tof]xflb{stf clxn] 5}g, sf7df8f}+dfklg 5}g .Ú af“:sf]6f eG5g\, …hab;}+ cfp“5, dnfO{ k'/fgf]s[i0fxl/sf] ;Demgf cfp“5 .Ú

s[i0fxl/n] b;}+sf tLgj6f:6]h ;DemG5g\ . klxnf]gf]:6flNhof wflbªsf] s]gnk'/sf]xf], hxf“ pgn] cfkm\gf] ljBfyL{hLjgsf] b;}+ dgfP . s]gnk'/dfs[i0fxl/n] df;' ToxL a]nf vfgkfP h'g a]nf b;}+ cfp“Yof] .pgn] ToxL a]nf gof“ klx/gnufpg kfP h'g a]nf b;}+cfp“Yof] . ToxL a]nf pgsf]xftdf k};f kYof{]– b;}+df 6LsfnufPkl5 . Tof] ;dodf pgLuf8L r9]/ cfdf;“u 6Lsfnufpg dfjnL hfg kfp“y] .ljBfno hfg' kb}{gYof], b;}+sf]nfdf] 5'6\6L x'GYof] . ToxL a]nflkª klg v]Ng kfp“y] < v]Ng /3'Dg 5'6 lyof], cyf{t\ Pp6fafnsnfO{ h'g s'/f dg kYof]{,Tof] ;a} b;}+n] lbGYof] . hflu/]a'afsf 5f]/f e}sg klg c¿a]nf pgn] slxNo} dgn] dfu]sfs'/f ug{ kfPgg\, b;}+ o:tf]kfx'gf lyof], h;n] jif{el/sf

/f}gs 5 ufp“sf] b;}+df

;a} OR5f Ps;fy k"/f uYof{] .…clxn] ;Dem“bf cfZro{ nfU5,d cl3Nnf] jif{sf] kmf6\b} uPsf]klx/g b]v]/ b'MvL x'Ggy]“, hltb;}+ cfO/x]sf]df v';L x'Gy]+ .Úaf“:sf]6f eG5g\, …d}n] ufp“dflatfPsf] b;}+ ;fdfGo cj:yfdf;a}n] dgfpg] b;}+ xf] .

af“:sf]6fsf cg';f/ ufp“dfb;}+sf] /f}gs a9\g'sf] d'Vo sf/0fg} ;x/ jf ljb]zaf6 cfpg]cfDbfgL / /]ld6fG; xf] .aflx/af6 lelqPsf] k};fn] g};a}h;f] ufp“df vfg], nufpg],/dfOnf]sf] hf]xf] ul/G5 . ufp“dfcfkmGtx¿;“u} cfw'lgs ;fdu|LlelqG5g\ . rf/}lt/af6 gf}nfva/ cfOk'U5g\ . b]z–ljb]z;f“u'l/P/ Pp6f lrofk;ndf,rf}tf/Ldf clg dflg;sf 3/–3/df y'lk|G5g\ . tL va/ /]l8of]/ 6]lnlehgsf] h:tf] cf}krfl/seP/ cfp“b}g, a? ufp“n] z}nLdfcgf}krfl/s ¿kd} lelqG5 .To;sf] /; ;x/df a;]/ sNkgfklg ug{ ;ls“b}g . …;x/af6 ufp“hfg]x¿, ljb]zaf6 b]zlelqg]x¿nfO{ b;}+ lkslgsh:t}xf] .Ú af“:sf]6f eG5g\, …h'g olt/demdsf ;fy laT5 ls cfkm\gf]hfuL/ kms{g] a]nfdf dfqemNof“:; eOG5, lkslgsdfrf“8} ;f“em k/]h:tf] .Ú

rnlrq lgb]{zs Pj+6]lnlehg k|:tf]tf lbg]z l8;Ln]klg s]xL jif{otf sf7df8f}+d} b;}+dgfO/x]sf 5g\ . klxn] b;}+dfufp“ hf“bf /dfOnf] t nfUYof],t/ ufp“df /dfOnf]sf] :t/ sltx'G5 pgL dfkg ug{ Eofp“b}gy] .b'O{–rf/ jif{otf pgn] ufp“dfdgfpg] b;}+sf]] j0f{g ug{ yfn]eg] b'O{–rf/ lbg latfOlbg

;S5g\ . …;x/df g t /f]6]lkªx'G5, g t lnª\u] lkª\sf]k|lt:kwf{ g} .Ú l8;L eG5g\,…ufp“sf] b;}+df htftt}pNnf;sf] jftfj/0f x'G5 . Tof]pNnf; ;x/df k|fKt ug{;ls“b}g .Ú lbg]z l8;L b;}+glhls“b} hf“bf 3/aflx/sf]cf“ugdf gof“ ag]sf] cu]gf;DemG5g\ . hxf“ ev{/} sf6]sf]v;Lsf] sfg kf]Ng]x¿sf]k|lt:kwf{ x'G5 . sf7df8f}+dfKnfl:6ssf] emf]nfdf df;' af]s]/3/ kms{+bf pgsf] lha|f]dfufp“n] v;Lsf ljleGg efusfdf;'sf] leGbfleGb} kl/sf/sf]:jfb /;fp“5 . lkª dRrfpghfGg]x¿dWo] lbg]z klg PslyP . To;}n] lbg]z;“u lkªsf]bf]xf]/L v]Ng dl/xQ] ug]{x¿k|z:t} x'Gy] . 3/}–3/sf] h+undfkl/0ft ePsf] sf7df8f}+ h:tf];x/df lkª xfNg' g} Psfb]zsf]syf x'g] u/]sf] 5, k|lt:kwf{ t6f9fsf] s'/fh:tf] nfU5pgnfO{ . pgL hGdL–x'ls{Psf]Onfddf eg] clxn] klg Tof]k|lt:kwf{ sfod} 5 .

ufp“af6 ;x/k;]sfx¿dWo] w]/}sf] cfly{shLjg ;DkGg eof], t/ To;n]k|fs[lts /dfOnf] lbg g;s]sf]syg ufp“ ;Demg]x¿sf] 5 .;w}+ Ps}gf;sf] kl/j]z / Ps}lsl;dsf] s'/feGbf leGg 5,ufp“sf] b;}+ . lsgeg]ufp“n]x¿n] jif{ lbg;DddgfPsf] Ps/;sf] hLjgdfb;}+n] gof“ t/ª\u Nofp“5 .pgLx¿n] klg km/s dx;';u5{g\ . aflx/af6 ufp“hfg]x¿n] t gof“ cg'ej ug]{ g}eP, t/ ;x/df gof“ dfG5]

ylk“b}gg\ . g t gof“kg g} a9Lx'G5 . …b;}sf] a]nf jL/uGhdf/flt @ ah];Dd k;n vf]lnG5,t/ sf7df8f}+df t ;KtdLb]lv;D;f“em} k;n aGb x'“bf] /x]5 .Úk"j{ ld;g]kfn piff v8\uLelG5g\, …jif{ lbg tft]sf]sf7df8f}+ b;}+df crfgs;]nfp“5 . ufp“ eg] jif{ lbg;]nfP klg b;}+df tfT5 .Úpiffsf] cg'ejdf ufp“n]x¿dfrf8kj{df a9L /dfOnf] u/f}+,dl/hfg] hLjgdf cj;/ cfPsf]a]nf ;b'kof]u u/f}+ eGg] efjgfx'G5 . ;x/df eg] ;w}+ kf6L{,;w}+ /dfOnf] ug]{ afgL eP/xf]nf, b;}+sf] dxŒj sd x'G5 .

piff v8\uLnfO{ jL/uGhsf]b;}+n] cfslif{t ug]{ d'Vo s'/fToxf“sf] d]nf xf] . t/fO{If]qdfbzx/fsf] cj;/df htftt} d]nfnfU5 . b;}+sf] lsgd]n o:t}d]nfx¿df ul/G5 . 5f]/Lr]nLnfO{ aflx/ lx8\g c¿ a]nfs8fO u/] klg o:tf d]nf hfg,lsgd]n ug{ 5'6 x'G5 . ufp“ jf;x/sf rf}sdf k08fn lgdf{0ful/G5g\ . Toxf“ cfsif{s b'uf{sf]d"lt{ lgdf{0f u/]/ b]jLsf] k|f0fk|lti7f ul/G5 . dfOs ahfP/gf} lbg;Dd k"hf, ehg–sLt{gx'G5 . To; If]q j/k/sfdflg;x¿ ToxL b]jLnfO{k'H5g\ . 6Lsfsf] lbg w"dwfdd]nf nfU5 . oxL d]nf x]g{ufp“–ufp“sf dflg; hDdfx'G5g\ . …Tof] d]nf 6Lsfsf] lbgpTsif{df k'U5 . o:tf] nfU5,hLjgsf] ;f/f v';L ToxL d]nfdf;dflxt ePsf] 5 .Ú v8\uLelG5g\, …of] olt cfsif{s x'G5ls 3/df dgfOg] b;}+ klglkmSsf nfU5 .Ú ;fg}b]lv

jL/uGhsf] dfO{:yfgdf cfdfn]b'uf{ k"hf u/]sf] b]v]sL v8\uLsf7df8f}+sf zlQmkL7x¿sf] k"hfu/]/ To;sf] lt;{gf d]6\l5g\ .

;+3Lotflj/f]wL g]tflrqaxfb'/ s];L ufp“sf] b;}+nfO{jf:tljs b;}+ dfG5g\ . oBlkpgsf] u[xlhNnf afUn'ªdf cGo:yfgsf] t'ngfdf km/s b;}+x'G5 . s];Lsf cg';f/ afUn'ªsfufp“x¿df ;fd"lxs b;}+dgfOG5 . ufp“sf ;a} JolQmPs} :yfgdf e]nf x'g] gfr ufgug]{, enfs';f/L ug]{ rng 5 .…Ko'7fg / u'NdLlt/ x/]s 3/dfv;L 9fNg}kg]{ k|lt:kwf{ x'G5 .Ús];L eG5g\, …afUn'ªdf eg] Pslbgdf ufp“sf] Ps b'O{ 3/dfv;L 9flnG5 . Tof] v;L ;a}n]af“8\5g\ . ef]lnkN6 csf]{ 3/dfToxL k|lqmof bf]xf]l/G5 .Ú b;}+dfvr{ 36fpg] rng:j¿k;fd"lxs b;}+sf] cjwf/0ff k|f/DeePsf] s];Lsf] egfO 5 . o;n]Ps–csf{nfO{ /fd|f];“u lRfGg]df}sf ldN5 . ufp“df gof“cfpg] kfx'gfnfO{ klg ;a}n]Ps;fy Pp6} Jojxf/ x'g' To;If]qsf] /dfOnf] xf] .

k"jL{ t/fO{sf] Pp6fdxŒjk"0f{ hflt /fhj+zL xf] .emfkf / df]/ªdf afSnf]hg;+Vof /x]sf] /fhj+zL;d'bfosf] d'Vo kj{ l;?jf xf] .oBlk b;}+nfO{ /fhj+zLx¿l;?jfs} xf/fxf/Ldf dfG5g\ .emfkfsf /fhj+zLx¿ b;}+df 7"nf]d]nf cfof]lht u5{g\ . Toxf“eJo b'uf{ k"hf x'G5 . ufp“–ufp“af6 d]nf eg{ hfg]x¿/+uLla/+uL klx/gsf ;fy hDdfx'G5g\ . oxL jftfj/0fdfx'ls{Psf rlr{t ufos k|df]b

v/]nnfO{ ;x/sf] b;}+ vNnf]nfU5 . pgL b;}+sf nflu /fltb'O{ ah] l9sLdf lrp/f s'6\g],b;}+df 3/ /+Uofpg], d]nf eg{hfg], lr7\7f sfo{qmd ;~rfngx'g], ljleGg lsl;dsf gfr;~rfng x'g] rngnfO{ emfkfsf]/dfOnf] rng dfG5g\ . …;don]s]xL s'/fdf kl/jt{g NofP klgclxn] klg b;}+sf] k'/fgf] 5fkh:tfsf] t:t} 5 .Ú v/]n eG5g\,…sf7df8f}+af6 hf“bf tL rngclxn] klg af“r]sf] b]Vbf dcfkm\gf] afNosfn ;DemG5' .Úclxn] klg b;}+sf] d]nf eg{x"nsf x'n JolQm ufp“–ufp“af6psfnf] nfu]sf] b]Vbf v/]nsf]snfsf/ dg To;} efj's x'G5 .

emfkfsf] Pp6f ;+o'Qmkl/jf/df hlGdPsL ;l/tf kf08]sfnfGt/df ;l/tf nfld5fg]eOg\ . g]kfnuGhsf rnlrqlgb]{zs Clif nfld5fg];“uljjfx u/]kl5 b;}+df emfkf hfg]sfo{qmd nueu cGTo ePsf]5 . oBlk ;l/tfnfO{ dfOtLdf#% hgfsf] ;+o'Qm kl/jf/df b;}+ylk“bf x'g] eL8ef8 cfw'lgssf7df8f}+sf] a;fOaf6 lgofNbfcrDd nfU5 . Pp6} 3/dfbh{gf}+ JolQm x'g' ;+o'Qmkl/jf/sf] ljz]iftf xf], t/ Tof]d"n 3/df x'g] b;}+sf] eL8ef8n]rflx“ v}nfa}nf g} dRrfp“5 .ToxL jftfj/0fdf x'ls{PsL;l/tf clxn] sf7df8f}+df>Ldfg\ / 5f]/Lsf ;fy b;}+dgfp“bf ufp“sf] /dfOnf] ;Dem]/efj's x'lG5g\ . …vfg]vfO/xG5g\, ksfpg] ksfO/xG5g\ . /dfOnf] ug]{x¿gflr/x]s} x'G5g\ . lkªdf klgx"n g} 5 .Ú ;l/tf ;DemlG5g\,…hf] h'g sfddf bIf 5, pmTo;}df /dfpg' ufp“sf] ljz]iftfxf] . s;}n] klg d}n] of] kfOgeGg] u'gf;f] ub}{g .Ú 7"nf] kl/jf/ePsfn] 3/cufl8 g} /fltca]/;Dd lnª\u] lkªdfdlRrPsf] pgL ;fob}la;{lG5g\ . …sf7df8f}+df Tof]jftfj/0f 5}g .Ú Ps 5f]/LsLcfdf ;l/tf elG5g\, …dnfO{ tsf7df8f}+df x's{g] gfgLx¿n]b;}+sf] /dfOnf]sf] cg'ej ug{kfp“b}gg\ eg]/ kL/ nfU5 .Ú

otf pgsf >Ldfg\ Clifnfld5fg] sf7df8f}+sf] /dfOnf]:jfy{sf sf/0f phfu/ x'gg;s]sf] tLtf] kf]V5g\ . ufp“df:jfy{df xf]Og, gftfdf 6Lsf nufpg]rng lyof] . oxf“ t cfkm\gf] :jfYf{sfnflu 6Lsf nufOdfUg] rng a9]sf]5 .Ú lxQlrQ ldNg]eGbf klgJofj;flos ;fyLx¿sf] hd36 x'g],pgLx¿aLr g} /dfOnf] ug'{kg]{afWotfn] o;sf] pbfQ :jefjdx;'; ug{ ;ls“b}g . Clifsfcg';f/ ufp“df b;}+ dgfpg gt k};f rflxG5, g t :6]6; .;x/df Ps kfOnf ;fg{ klgk};f rflxG5 . h;sf] hlt:6]6; 5, Tolt g} dflg;sf]cf]O/f] nfU5 . hals ufp“dful/a x'g\ ls wgL, h;sf a9Lzfvf ;Gtfg 5g\, p;}sf] 3/dfdflg; hDdf x'G5g\ . h] kfS5,ToxL vfP/ b;}+ dgfp“5g\ .

Page 7: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 &

k|bLk ltdlN;gfl;8\gL— g]kfnLx¿sf] dxfg\

rf8 b;}+sf] /f}gsn] b]zleq dfqgeO{ ljb]zdf a:g] g]kfnLnfO{klg 5f]Psf] 5 . c:6«]lnofdf a:g]k|jf;L g]kfnLx¿ dxfg\ rf8b;}+nfO{ xflb{stfsf ;fy :jfutub}{5g\ .

ljut tLg jif{b]lvl;8\gLsf] l8x\jfO{df a;f]jf;ub}{ cfPsf lszf]/ cof{n o;k6ssf] b;}+nfO{ dxTjsf ;fys'b}{5g\ . cof{n eG5g\— …tLgjif{b]lv a'af–cfdfsf] xftsf]6Lsf yfKg kfPsf] lyOg,o;k6s a'jf–cfdf klg oxL+x'g'x'G5, lgs} v';L nfu]sf] 5 .Ú

g]kfndf ljz]if dxŒjsf;fy nfdf] ;do;Dd kfl/jfl/shd36df /dfp“b}, lnª\u] lkªv]Nb} clg v;Lsf] df;' vf“b}6Lsf–hd/f nufP/ dgfPsf] b;}+;Dem]/ sltko g]kfnL

cfkmGt;“u 6Lsf yfKggkfPsf]df lvGg b]lvG5g\ .

b; jif{b]lv c:6«lnofdf:yfoL a;f]jf; ub}{ cfPsfcv08 1jfnLsf] b;}+ cg'ejvf;} /dfOnf] 5}g . b;}+dfg]kfnd} a;f]af; ug]{cfkmGtx¿nfO{ ;Dem“b} 1jfnLeG5g\— …csf{sf] b]zdf klgcfkm\g} 3/df h:tf] /dfOnf] b;}+t sxf“ kfpg' t}klg jif{ lbgsf]rf8 /dfOnf];“u dfGg'k5{ .Ú

c:6«]lnofdf a:g]g]kfnLx¿n] lbgx'“ sfd ug}{kg]{afWotf 5 . k|jf;L hLjg,kl/jf/hgsf] cg'kl:ylth:tfljk/Lt kl/l:yltsf afah'b klgoxf“ b;}+sf] /f}gs 5 . cfkm\gf]sfo{ Jo:ttfaf6 km';{b lgsfn]/dWo /ftd} eP klg klg 6LsfyfKg] ;f]r clwsf+z g]kfnLsf]5 . kl/jf/sf] ;f6f] ;fyLefOclg lgs6sf g]kfnL

cu|hx¿;“u 6Lsf yfKg] of]hgfagfpg]x¿ klg k|;:t 5g\ .

c:6]«lnofdf a;f]af;ul//x]sf g]kfnL df+;fxf/Lx¿sfnflu b;}+df v;Lsf] df;' vfg]cj;/ ldNg' 7"nf] o'4 lht]h:t}x'G5 . oxf“sf] s8f sfg'gn] ubf{hyfefjL v;L sf6\g kfO“b}g .ut jif{sf] b;}+df 6fpsf] lu“8]sf]v;L lbgel/ uf8L /fv]/ k"/};x/ rxfbf{ klg st} v;Lv'ONofpg] 7fp“ gkfPsf], pN6f]:yfgLo k|x/L-hgfj/sf] /]vb]v ug]{_ sf]kmGbfdf k/L @ xhf/ 8n/hl/jfgf ltg{'k/]sf] b'Mvb cg'ej;'gfp“b} o];lkmN8 lgjf;L O{Zj/bfxfn eG5g\— …v;Lsf] df;'dHhfn] vfg kfpg] dflg; tefUodfgL xf] . sfg'g s8f 5eGb}df b;}+df df;' g} gvfg]s'/f t cfPg, t/ cln ;fjwfgx'g'k5{, kz'nfO{ hyfefjL jwug{ c:6]«lnofnL sfg'gn] aGb]hu/]sf] 5, t/ klg vfg] d'vnfO{h'“ufn] 5]Sb}g eg] h:t} uf]Ko¿kdf eP klg v;Ls} df;'vfO{ 5f8\g] c7f]6 clwsf+zg]kfnLsf] 5 .

c:6«]lnofsf k|d'v ;x/x¿df

c:6]«lnofdf b;}+

8]gdfs{df b;}+sf] /demdsf]kgx]ug -8]gdfs{_– …b;+} cfof] ltxf/ cfof] ;'g;fg 5

ufp“df, xfdL 5f}+ k/b]zdfÚ d~rdf b;+} ;+uLt;“u} 3Gs]sf] uLtdfsfv] gfgL r]Kb} b]jL bfxfn b;+} sfo{qmddf gflr/x]sL lyOg\ .k9fOsf] rfkn] b;+}df 3/ hfg t x}g /dfOnf] ug{ km';{b lgsfNg;Ddg;Sg] 8]gdfs{sf g]kfnLx¿ ut a'waf/ /flt sf]kgx]ugdf b;+};f+uLlts sfo{qmddf /dfP .

…cfhrflx“ xfdLnfO{ klg b;+} cfP h:tf] ePsf] 5Ú $ jif{b]lvb;+}df g]kfn hfg gkfPsL k"hf >]i7n] elgg\, …of] sfo{qmdn] b;+}dfg]kfndf x'g] sfo{qmddf /dfP h:t} nfUof] .Ú ljBfyL{ g]6jls{ªkmf]/dåf/f cfof]lht sfo{qmddf pgL * ah]b]lv /flt ca]/;Ddgflr/x]sL lyOg\ . sfo{qmddf ljBfyL{ / ltgsf l8k]G8]G6;lxtsl/a $ ;o g]kfnL ;xefuLnfO{ 8]lg; ;+uLt;lxt d'lQm PG8l/efOan AofG8n] /flt ca]/;Dd grfof ] . / +usdL { l3ld/ ]o'j/fhn] ljb]zdf a;]sf g]kfnLsf] kL8f ptfb} { snf k|:t'tu/] eg] zflGyof >]i7n] g[To k|bz{g ul/g\ .

g[Toaf6 ;'? ePsf] sfo{qmddf d'Gb|]n] ;xefuLx¿nfO{ k]6ldlrldrL x“;fP . x“;fpg] uLt Pj+ kf];fs;lxt d'Gb|]sf] g[Ton];xefuLx¿nfO{ d~rdf cfP/ gfRg pTk|]l/t u/]sf] lyof] . kmf]/dsf;+of]hs /~hg cf]emfn] ljb]zsf] b'Mv ;'vnfO{ ;f6f;f6 ub}{ bz}df3/ hfg gkfPsfnfO{ ljb]zdf ePklg b;+}sf] dx;'; ub}{ /dfOnf]ug{ sfo{qmdsf] rf“hf] ldnfPsf] atfP . 8]gdfs{df ePsf g]kfnLdWo]() k|ltzt ljBfyL{ 5g\ . k9\g' kg]{ ePsf sf/0f 8]gdfs{df o:tfsfo{qmd Tolt x'“b}gg\ .

;/:jtL sfsL{

b;}+s} cj;/df Ps bh{geGbf a9L;f+:s[lts sfo{qmd clg z'esfdgfcfbfg–k|bfg sfo{qmd x'“b} 5g\ .l;8\gLdf g]kfnL cflbjf;Lhghflt d~r c:6«]lnofn]uf]nd]r 5nkmnsf] cfof]hgfub}{5 . g]kfndf ;/sf/L vr{af6b;}df Jofks kz'aln x'“b}cfPsf] k|rngsf lj?4g]kfnLx¿aLr 5nkmn ug{sfuf]nd]r 5nkmnsf] cfof]hgfug{ nfluPsf] xf] . uf]nd]rdfljleGg g]kfnL ;+u7gsfkbflwsf/Lx¿, ljleGg wd{sfwd{u'?, kqsf/, ljBfyL{, a'l4hLjL;xefuL x'“b}5g\ . ;/sf/L :t/af6kz'aln lbg] sfo{ /f]Sg ;a} If]qaf6kxn xf];\ eGg] p2]Zon] d~rn] of]sfo{qmd ug{ nfu]sf] xf] .

h]–h:tf] kl/l:ylt ePklg jif{ lbgdf Psk6s cfpg]b;}+nfO{ xiff]{Nnf;sf ;fydgfpg] pTs6 OR5f ;a}g]kfnLdf 5 . kl/jf/ tyfcfkmGtaf6 6f9f ePsfx¿;fyLefO;“u ldn]/ b;}+dgfp“b}5g\ eg] ;+of]ujzkl/jf/ c:6]«lnofdf x'g]g]kfnLx¿ eg] cfkm\g} kl/jf/;“ub;}+ dgfpg] ;f]rdf 5g\ . nfdf];do cfkm\gf] hGdynf]af66fl9Psf g]kfnLx¿ s]xL ;doeP klg b;}+df /dfpg kfpg]s'/fn] pT;flxt b]lvG5g\ .

;To–:j¿kn] grfPO6x/L— ufos bfh'efO

;To/fh Pj+ :j¿k/fh cfrfo{n]O6x/Lsf bz{sx¿nfO{ grfPsf5g\ . ko{6g jif{–@)!! sf] k|rf/sfnflu ;'? ePsf] O6x/L ko{6gdxf]T;jsf] klxnf] lbg ;f]daf/;f “em ufos bfh 'efOn]O6x/Ljf;LnfO{ uLt ;'gfP/ n7\7 dfqkf/]gg\, 5d5dL grfP .

…dgsfdgf ;fIfL /fvLvfPsf] s;dÚ uLtaf6 ufos;To/fhn] sfo{qmddf cfkm\gf]k|:t'lt ;'? u/] . To:t} …w]/} dfoflb“bf /}Ú5g\Ú uLt;lxt :j¿k/fhn]sfo{qmddf cfkm\gf rlr{t uLtx¿k|:t't u/] . :j¿kn] …an u/]/Tof] dg otf df]8 elGbg“ dÚ, …hxf“

ltdL Toxf “ d x'g gkfp“bfÚ,…ltdLljgfsf] hLjg ;f;ljgfsf]w8sgÚ cflb uLt ufP/bz{sx¿nfO{ ;+uLtdf 8'afPsf lyP .

cfrfo{ bfh'efOn] …;f]lN6gL;f]lN6gLÚ, …ltd|f] g;fn' cf“vfn]df¥of]Ú, …hxf“ wfgsf afnf em'N5g\Úcflb uLt klg ;'gfP eg] d~raf6kms{g nfUbf k6s–k6s jfG;df]/elg/x ]sf lyP, kmn:j¿kpgLx¿n] …;f]lN6gL ;f]lN6gLÚ, …ltd|f]g;fn' cf“vfn] dfof]Ú, …an u/]/ Tof]dg otf df]8 elGbg“ dÚ uLt tLgk6s;Dd bf]xf]¥ofP . pQm cj;/dfo'gfO6]8 yl6{gsf] cfsif{s 8fG;n]sfo{qmdsf] /f}gs a9fPsf] lyof] .

–z]v/ 9sfn

Page 8: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 *

uf}td bfxfncd]l/sf— klZrdL /fHo

Soflnkmf]lg{ofsf] n; P~hN;;x/df /x]sf g]kfnLx¿nfO{ b;}+sf]EofOgEofO 5 . :yfgLo ;+3–;+:yfn ] cfof ]hgf ug] { tyful//x]sf b;} + sfo{qmdx¿df;xefuL x'g g]kfnLx¿nfO{ xDd]–xDd] kl//x]sf] 5 . To:t} ;gk|mflG;:sf]sf] a] Pl/ofdf a:g]g]kfnLx¿ b;} + kmg lkslgssfo{qmdsf nflu h'6]sf 5g\ .

cd]l/sfsf ] k "jL { If ]qsf ]k]lG;ne]lgof /fHosf] lkmnf8]lNkmof;x/l:yt nfkmfoftlxndf rflx“klxnf] k6s g]kfnLx¿ b;}+ sfo{qmdcfof]hg ug]{ tof/Ldf h'6]sf 5g\—!* jif{klxn] Toxf“ k'Ug] klxnf]g]kfnL ljdn df]Qmfg tyf pgnfO{;xof]u ug]{x¿ . ljdn eG5g\—…kf]xf]/;Dd t 3/d} ;a}nfO{ 7fp“k'UYof], t/ g]kfnLx¿sf] ;+Vofa9]kl5 3/df c6\g 5fl8of], To;}n]o;k6s b;}+ dgfpg 7"nf] xnlnPsf 5f}+ .Ú

sd{ vf]Hg] qmddf lab]l;Psfg]kfnLx¿n] b;} +h:tf ] dxfg\rf8nfO{ v';LofnLk"j{s dgfpg]k|of; ul//x]sf x'G5g\ . lxGb"wdf {jnDaLx¿sf] dxfg\ rf8dflgP klg o;sf] ;fdflhsdxTj ;a}sf nflu ;dfg 5 .To;}n] af}4 wdf{jnDaL eP klgljdn df]Qmfg cfkm\gL j[4 cfdf,bfO / af}4 u'?sf] xftaf6 6Lsf tyfcfzLjf{b u|x0f u5{g\ . nfkmfoftlxndf/x]sf g]kfnLx¿dWo] ljdnsL *@jifL{of cfdf g} ;a}sL cleefjsdflglG5g\ . ToxL eP/ 6Lsf tyfcflzjf{bsf nflu pgsf] 3/dfb;}+df ;w}+ eL8 x'G5 . ut jif{sl/a () hgf g]kfnLn] ljdnsLcfdfsf] xftaf6 6Lsf u|x0f u/]clg :yfgLo nfdf u'?n] klg;a}nfO{ nfdf dGq k9]/ b;}+sf]

cfzLjf{b lbP . of] qmd o; jif{klg hf/L /xg]5 . o;af6 xfd|f]wfld{s ;b\efj / d]nldnfksf];Gb]z;d]t k|jfx ePsf] 5 .6]S;f;sL ;Ltf sf]O/fnf o; jif{kl/jf/df h'7f] k/]sfn] 6Lsf6fnf]ug ' { gx 'g ] eP klg o;nfO {;fdflhs rf8sf ¿kdf dgfpg]atfp“l5g\ . s'g} ;do jfNdLlsSofDk;df k|fWofkg ug]{ clg /]l8of]g ]k fnsf ] 36gf / ljrf/

cd]l/sfdf b;}+sfo{qmddf ;+nUg ;Ltf klg:yfgLo ;+3–;+:yfx¿n] ug]{ b;}+sfo{qmddf ;xefuL x'g]l5g\ . b;}+cfk;L d]nldnfk / ;b\efjsf]rf8 klg xf] eGb} pgL b;}+sf]/fhgLlts dxŒj aLkL sf]O/fnfn]cf/De u/]sf] lrofkfg;“u hf]8]/klg a'em\g ;lsG5 elG5g\ .

cd]l/sfdf g]kfnLx¿sf]7"nf] a;f]af; /x]sf] Go'of]s{,6]S;f;, Soflnkmf]lg{of, af]:6g,sf]nf]/f8f], jfl;ª\6g l8;L d]6«f]If]q -elh{lgof, jfl;ª\6g l8;L /d ] l/NofG8_ ;lxt cGo sda;f]af;sf ;x/x¿df klg b;}+dfPs lbg eP klg g]kfnLx¿ h'6]s}x'G5g\ . ut zlgaf/ dfq cfOcf]jf/fHosf] ;]8f/ ¥oflk8\; ;x/df;Lldt ;+Vofdf /x]sf g]kfnLx¿n]cfk;df ldn ]/ z 'esfdgf

cfbfgk|bfg tyf gfrufg u/]/ b;}+dgfP . lgs} sd g]kfnL /x]sf]dflgg] pQm If]qdf klg sl/a !;o %) hlt g]kfnL b;}+ sfo{qmddgfpg h'6]sf lyP .

cd]l/sfdf 5l/P/ /x]sfg]kfnL tyf g]kfnL ;d'bfoaf6dgfOg] b;}+ k|foM Ps} lsl;dsf]x'G5 . :yfgLo ;+3–;+:yfn] b;}+cf/De x'g' b'O{ xKtf klxn]b]lvb;} + ;lsPkl5;Dd klg b;} +

sfo{qmd cfof ]hgf ul//x]sfx'G5g\ . sltkon] eg] b;}+ /ltxf/sf] ;Gbe{ kf/]/ sfo{qmdu5{g\ . o:tf k|foM ;a} sfo{qmdsf¿kdf eg] s'g} leGgtf x'“b}g cyf{t\oL sfo{qmdsf k|d'v cfsif{0fg]kfnL kl/sf/, gfrufg, uLt;+uLttyf e]63f6 g} x'g\ . rfx] Tof]Soflnkmf]lg{ofdf xf];\ rfx] Go'of]s{cyjf aflN6df]/df g} lsg gxf];\ .clxn] :yfgLo g]kfnL kqklqsftyf ;fd'bflos ;+:yfx¿sf] ;"rgfdfq x]g]{ xf] eg] Ps dlxgf;Ddsf]b;}+ sfo{qmd nuftf/ x'g] b]lvG5 .o;nfO { :yfgLo ;d 'bfosf ]cg's"ntfcg'¿k b;} + dgfpg]cy{df JofVof u5{g\ cfof]hsx¿ .

ljut !& jif{b]lv cd]l/sfdfa;f]af; ub} { cfPsL zf/bfs6 \6 ]n ;w} +em } + o;jif { klg6]lnkmf]gaf6} cfzLjf{b lng]–lbg]tof/Ldf l5g\ . xfn aflN6df]/df/x]sL s6\6]nsf 5f]/fa'xf/L / gfltgfltgL sf]nf]/f8fsf] 8]ge/df a:5g\ .g pgL Toxf“ hfg] tof/Ldf l5g\ g t5f]/fa'xf/L g} aflN6df]/ cfp“b}5g\ .ToxL eP/ o; jif{ klg pgn]cfkm\gf 5f]/fa'xf/LnfO{ b;} +sf]cfzLjf{b kmf]gaf6} lbg]l5g\ . To:t}6Lsfsf ] lbg g]kfndf /x]sfdfGohg;“u kmf ]gd} cfzLjf{blng]l5g\ zf/bfn] . zf/bfsf] dfqxf]Og of] afWotf . cd]l/sfdf/x]sf w]/} g]kfnLdWo] Ps k|ltlglwkfq x'g\ zf/bf .

!# jif{ eof] gfos ;/f]hvgfnn] cfkm \gf dfGohgsf ]xftaf6 6Lsf gyfk]sf] . x/]s b;}+dfpgL kmf]gaf6} g]kfndf /x]sfcfkm\gf bfOsf] cflzjf{b u|x0fu5{g\ . oBlk o;k6ssf] ltxf/eg] pgsf] ljz]if x'g]5 . ;/fhalxgLsf] xftaf6 !# jif{kl5 6LsfyfKg] v';Ln] pT;flxt 5g\ .jfl;ª\6g l8;L If]qdf /x]sf s]xL

snfsf/ ldn]/ o'gfO6]8 g]kfnsf]Aofg/df zlgaf/ elh{lgofdf eJob;}+ sfo{qmd ug{ h'6]sf vgfn6 ] lnlehg sfo {qmd lgdf {tf/f]zgk|tfk /f0ffsL cfdfsf] xftaf66Lsf u|x0f ug]{ hfgsf/L lbG5g\ .cd]l/sfdf /x]sf kl/jf/leqsfHo]i7 ;b:o vgfnsf] xftaf66Lsf nufpg]x¿sf] ;+Vof of] jif{!@ hgfhlt k'Ug]5 . klxn]–klxn]gfos vgfnnfO{ b;}+ cfPkl5Hofb} gdHhf nfUYof] . ;Lldtg]kfnL x'Gy] Tof] a]nf . ;/f]heG5g\— 6Lsfsf] lbg g]kfnaf6bfOn] kmf ]g u/]kl5 cfkm"nfO{;DxfNg lgs} sl7g x'GYof] .Ú

Go'of ]s{df a;]/ jsfntul//x]sf sfg'g Joj;foL vu]Gb|lh;L cfkm" ljBfyL{sf ¿kdfcd]l/sf cfp“bf rf8af8 cfp“bfsxf“ hfg] eGg] cGof]nsf] l:yltaf6u'lh|Psf] :d/0f u5{g\ . ;g\!(*$–*% lt/sf] s'/f xf], Tof]a]nf w]/} sd g]kfnL lyP Go'of]s{dfclg cfkm\gf] kl/jf/sf] klg sf]xLlyPg . ;g\ () kl5 kl/jf/;lxt3/d } b; } + dgfpg ] lh;Lsf ]kl/jf/df ca km]l/ kf]xf]/sf] h:tf]/dfOnf ] b; } + bf ]x f ] l/g ]5 }g .dxfgfos /fh]z xdfnsf legfh'lh;Lsf kf“r bfh'efO / rf/lbbLalxgL ;a}hgf Go'h;L{l:ytcfkm\gf] 3/df hDdf eP/ ut jif{cfdfsf ] xftaf6 6Lsf tyfhd/f;lxt cfzLjf{b u|x0f u/]sf]If0f slxNo} e'Nb}gg\, t/ of] jif{kf]xf]/sf] :d/0f dfq tfhf 5,pgsL cfdfn] ;a}nfO{ 5f8]/ uOg\,To;}n] lh;L kl/jf/sf] of] jif{sf]b;}+ vNnf] x'g]5 .

rf/ jif{b]lv cd]l/sfdf b;}+dgfp“b} cfPsf / ut jif{;Dds]G6sLdf /x]sf lrtjgsf ljgocof{n o;k6s cfkm\gf cfdfa'jf/ kl/jf/;lxt elh{lgofdf b;}+

dgfp“b}5g\ . 36:yfkgfsf] lbgb]lvg} ljlwk"j{s b;}+ k"hfcfhf u/Lhdf/f /fv]/ g]kfns} h:tf] b;}+dgfpg] tof/Ldf 5g\ pgL .v;Lsf] df;'sf] k|jGw klg u/]sf5g\ ljgon] . pgL eG5g\— …a'jfsfsltko ljBfyL{ klg elh{lgofd}ePsfn] u'?sf] xftaf6 6Lsf yfKgcfp“5f}+ eg]/ sltn] kmf]g;d]tu/]sf 5g\ . otf cfkm\g} kl/jf/leqklg s/La !% hgf hlt 5g\o;k6s Ps} 7fp“ e]nf eP/ 6Lsfnufpg] tof/L ul//x]sf .

cd]l/sfdf df/ xfg]/ v;Lsf6\g kfO“b }g . t}klg kmfd{xfp;df uP/ v;L sf6\g nufP/3/3/df df;' NofOG5 . aflN6df]/df/x]sf gL/h >]i7 o;jif{ klg ;fyLefOPj+ l5d]sLx¿;“u ldn]/k]lG;ne]lgofsf] lnl6n 6fpg eGg]7fp“df uP/ v;Lsf] df;' Nofpg]tof/Ldf 5g\ . rf/ jif{ eof] gL/hn]cfkm\gL cfdfsf] xftaf6 6Lsfgyfk ]sf ] cd ] l/sfdf pgsf ]kl/jf/sf sf]xL 5}gg\ . To;}n] pgL:yfgLo uGodfGosf] xftaf6 6LsfyfK5g\ / ;fyLefO;“u /dfOnf] u/]/b;}+ dgfp“5g\ . of] jif{sf] 6LsfcfOtaf/ k/]sfn] w]/}nfO{ ;xhePsf] 5 gq b;}+ eg]/ s] ug'{ <sfdaf6 5'6\6L gldNg] ePkl5 .

elh{lgofdf /x]sf l8;Lg ]kfn 86 sdsf ;~rfns/fdxl/ ;'j]bLrflx“ kz' xTof u/]/b;}+ dgfpg] rngsf] lj?4df5g\ . ;'j]bL eG5g\– …b;} +nfO{pNnf;sf ¿kdf dgfpg] xf] .s;}sf] xTof u/]/ b;}+ dgfpg' s]dHhf < To;}n] pgsf] 3/df v;Lsf]df;' kfSb}g . t}klg cfdfa'jfsf] xftaf66Lsf tyf cflzjf{b u|x0f ug{cfpg]x¿nfO{ :jfut ug]{5g\ pgn] .aflN6df]/df /x]sL gflosf k"hf rGbsf]eg] of] jif{ vf;} To:tf] s]xL tof/L5}g . 6Lsfsf] lbg 5f]/LnfO{ 6LsfnufOlbg] / cfkm" klg nufpg],;fyLefO;“u e]63f6 / /dfOnf]u/]/ ;fdfGo ¿kdf b;}+ dgfpg]ljrf/df l5g\ pgL . k"hf elG5g\–oxf“ -cd]l/sfdf_ s] b;}+ / v} <oxf“ dgfpg gkfPsf] ;a} b;}+ g]kfnuP/} dgfpg'k5{ . gfos ;/f]hvgfnn] klg o:t} cg'ej u/]sf5g\, cd]l/sfsf] b;}+df s'g} /f}gs5}g . otf zf/bf s6\6]n klg b;}+–ltxf/h:tf rf8kj{ g]kfnd} a;]/dgfpg kfP x'GYof] eGg] dflG5g\ .t}klg pgL df;'–lrp/f vfg] /tf; v]n]/ b;}+ dgfpg] u/]sf]hfgsf/L lblG5g\ .

Go'of]s{df a;]/ cWofudgdfjsfnt ub } { cfPsf sfg 'gJoj;foL ljgf]b /f]Ssf of] jif{g]kfnd} b;}+ dgfpg rfxGy], t/oxf“ b;}+s} a]nf cbfntL sfdx¿k/]sfn] pgL b 'O { xKtfklxn]sf7df8f}+af6 Go'of]s{ kmls{Psf

5g\ . pgL cfh z'qmaf/ Go'of]s{df:yfgLo ;+:yfn] cfof]hgf ug]{ b;}+sfo{qmddf ;xefuL x'g]5g\, ef]lnzlgaf/ elh{lgofdf x'g] snfsf/x¿sf]b;}+ ljz]if sfo{qmddf k'Ug]5g\ /cfOtaf/ l8;Ldf x'g] ;flxlTossfo{qmd ;s]/ pgL >LdtL;lxt;gk|mflG;:sf] k'Ug]5g\, hxf“ pgsfgft]bf/x¿ 5g\ . To;kl5 n;e]uf;3'd]/ pgL Go'of]s{ kms{g]5g\ .Go'of]s{df af6f]3f6f], a; / 6«]gdf;d]t 6Lsf / hd/f nufPsfg]kfnLx¿ e]6\g kfp“bf Gof;|f]d]l6Psf] dfGg] /f]sf lbJowfddlGb/df gj/fqLel/ b'uf{ k"hf–cf/fwgf x'g] u/]sf] hfgsf/LlbG5g\ . ptf ;gk|mflG;:sf]sf];lGglendf /x]sf uf]/vfsf ljgf]be§ :yfgLo ljzfn lxGb" dlGb/dfgj/flqsf a]nf g]kfnLx¿sf]ljz]if eL8 x'g ] atfp“5g\ .o;kflnsf] b;}+ dgfpg sfdaf6b'O{ lbg 5'6\6L lnPsf ljgf]bcfkm \gL >LdtL, afnaRrf /efOa'xf/L;lxt b;}+ dgfp“b}5g\ .3/d} hd/f /fVg] / s]xL 6f9} k'u]/eP klg v;Lsf] df;' NofP/g]kfnsf ] h:t} b;} + dgfpg]k|of;df 5g\ pgL . e§ eG5g\,hlt g} k|of; u/] klg g]kfnsf]h:tf] /f}gs t x'“b}g, t/ To:t}cfef; Nofpg] xf] .

n;P~hN;df /x]sf d's'Gb9'+ufgf o;jif{ cd]l/sfdf rf}yf]b; } + dgfp “b }5g \ . :yfgLolrgf]lxndf uP/ v;L sf6\g nufO{df;' Nofpg] g]kfnLx¿sf] eL8gf}/yfel/ g} x'g] hfgsf/L lbG5g\pgL . o;k6s klg pgL v;Llng hf“b}5g\ clg 6Lsfsf] lbgcfkm\gf tLg bfh'efOsf kl/jf/Ps} 7fp“ hDdf eP/ /dfOnf];“ub; } + } dgfpg ] tof/Ldf 5g\ .aflN6df]/df /x]sf r]tg kf}8\ofnnfO{eg] b;}+sf nflu ;do lgsfNglgs} sl7g ePsf] 5 . pgL sfo{/tJoj;fodf s/La ! ;o hgf c¿g]kfnL sfo{/t\ 5g\ . ;fx“n] b;}+dfs;}n] klg 5'6\6L lng gkfpg]k"j{;"rgf hf/L u/]sf 5g\, t/ Toxf“sfo{/t g]kfnLx¿dWo] clwsf+zb;}+sf lbg klg sf] sfd u5{ eg]/5'6\6L dflu/x]sf 5g\ . kf}8]nsfcg';f/ sfdbf/x¿ a? sfd 5f]8\g]b;}+ g5f]8\g] c8fgdf /x]sf sf/0f;a}nfO{ ldnfP/ 5'6\6L lbg ufx|f]e}/x]sf] 5 .

af lN6df ]/ j/k/ /x ]sfg]kfnLx¿ k]lG;ne]lgofsf] lnl6n6fpgl:yt kmfd{ xfp;df uP/v;L lsg]/ df;' Nofp“5g\, hxf“b;}+sf a]nf g]kfnLx¿sf] ljz]ifeL8 nfU5 . Toxf“ Go'of]s{b]lvsfg]kfnL k'U5g\ . clwsf+z g]kfnLkl/jf/af6 6f9f ePsf sf/0fefO;fyLx¿;“u ldn]/ /dfOnf] u/Lb;}+ dgfp“5g\ .

cd]l/sfdf g]kfnLx¿sf] 7"nf] a;f]af; /x]sf] Go'of]s{,6]S;f;, Soflnkmf]lg{of, af]:6g, sf]nf]/f8f], jfl;ª\6g l8;L d]6«f]If]q -elh{lgof, jfl;ª\6g l8;L / d]l/NofG8_ ;lxt cGo sda;f]af;sf ;x/x¿df klg b;}+df Ps lbg eP klg g]kfnLx¿h'6]s} x'G5g\. ut zlgaf/ dfq cfOcf]jf /fHosf] ;]8f/¥oflk8\; ;x/df ;Lldt ;+Vofdf /x]sf g]kfnLx¿n] cfk;dfldn]/ z'esfdgf cfbfgk|bfg tyf gfrufg u/]/ b;}+ dgfP.lgs} sd g]kfnL /x]sf] dflgg] pQm If]qdf klg sl/a ! ;o %)hlt g]kfnL b;}+ sfo{qmd dgfpg h'6]sf lyP.

Page 9: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 (

xªsªdf klg b;}+sf] /d´d lgd{n >]i7

xªsª– e}/xjfsf ;'/hu'?ª c;f]h !$ ut] g} >LdtL;kgf / 5f]/f 8]lgon;“u} b;}+dfGg g]kfn pl8;s]sf 5g\ .kf]v/fsL ;lhgf yfkf / w/fgsLuLtf u'?ª klg To;sf] tLglbgkl5 :jb]z kmls{g\ . lrtjgsfltns / eujtL :jfDOnufot:ofª\hfsf ;'dg /fgfdu/ klgb;}+ }cl3 g} g]kfn k'Ug] ;'/df5g\ . a8fb;}+sf] 5]s kf/L g]kfnhfg] nsf]{ 6Lsfsf] lbg;Dd klglg/Gt/ rNg]5, t/ o;f] eGb}df;a}nfO{ To:tf ] cj;/ sxf“ldNg' < sfdsf] r6f/f]n] rfx]/klg :jb ]z lkmg { g;Sg ]g]kfnLx¿sf] ;+Vof klg plQs} 5 .

…hfg t dg nfU5 lg † t/s] ug'{ < k/b]z a;]kl5 klxnf]k|fyldstf sfdnfO{ g} lbg'k¥of],Úw/fgsL b]jL yfkfdu/n] elgg\,…s] b;}+, s] ltxf/ rfx] klg grfx]klg ;w}+ k};fs} kl5 s'b\g'kg]{ .Úo;f] eGb}df pgn] x/];} eg]dflg;s]sL 5}gg\ . k/b]zd} a;]klg ;fg}b]lv ul/cfPsf] rng

r6Ss} sxf“ 5f8\g ;lsbf] /x]5/ <Ú b]jLn] elgg\, …o;kfln t36:yfkgfsf lbg 3/d} hd/f/fVb}5',Ú pgLn] elgg\, …rflxPtkfO{ +nfO{ klg NofOlbp“nf .Úolt;Dd ug]{ tof/Ldf /x]sL pgn]Gof;|f] dfGb} b'Mv];f] ;d]t kf]lvg\–…;a} ;fyLefOn] 6Lsfs} lbg 5'§Ldfu]sfn] d}n] eg] kfOg\,Ú pgn]elgg\, …oxf“ >Ldfg\ / d dfqePsfn] 5'§Lkl5 ;fgLcfdfsf]xftaf6 6Lsf yfKg hfg] of]hgfdf5f}+ .Ú b]jLn] ́ }+ /Lltl/jfh k5\ofpg}

eP klg hd/f /fVg] c¿ klge]l6P . k|To]s jif{ hd/f /fVg];'lgtf kf}8\ofnn] o; jif{ ;d]tTo;nfO{ lg/Gt/tf lbg] atfOg\ .…ljb]zdf a;] klg cfkm\gf] k/Dk/fe'Ng sxf“ ;ls“bf] /x]5 / <Ú pgn]elgg\, …5f]/f5f]/LnfO{ klg cfkm\gf]df}lns /Lltlylt l;sfpg'k¥of]lg .Ú ;don] EofP;Dd gj/flqe/dlGb/ k'Ug] u/]sf] pgn] atffOg\ .nfdf] ;dob]lv xªsªd} a;f]af;ub}{ cfPsL sf7df8f+}sL d]/L a:g]t/ ldng kfn ' +u fn ] ;d ]t

;fyLefOx¿;“u /dfOnf] u/L b;}+dfGg] u/]sf] atfP .

sltkon ] 5 '§ L ldn ];fyL; +uL; “u tf; v ] Ng ]of]hgf;d]t agfPsf 5g\ . …xfd|f]kl/jf/ / 5/l5d]sdf rf8af8sfa]nf h'jftf; v]Ng' ;+:sf/´}+ 5,Úsf7df8f+}df ;'lgn >]i7n] eg],…b'O{rf/ xft eP klg tf; ;dfpggkfP t b;} + cfPsf] ;f/ g}gePh:tf ] x 'G5, df }sf ldn]v]Ng'knf{ .Ú oxf“sf dlGb/df af]sfaln lbg] rng 5}g . To;}sf] Gof;|f]d]6\g sltkon] v;L sf6]/ vfg]u/]sf 5g\ . g]kfnLsf] VjfO;“ukl/lrt oxf“sf lrlgof“ df;'k;n]n];d]t b;}+sf a]nf kf]n]sf] v;Lsf]df;' s]/fsf] kftdf /fvL laqmLu/]sf] b]lvG5 . …h]–h:tf] eP klgg]kfnL kf/fn] tof/ kfl/Psf] v;Lsf]:jfb} a}Un},Ú Joj;foL ;'/h u'?ªn]g]kfnL :jfb ;lD´P, …To:tf] oxf“ sxf“kfpg' / v} <Ú

rf8kj{sf a ]nf oxf “sfg]kfnL /]:6'/f“ Joj;foLx¿ klga]km';{bL x'G5g\ . ljleGg ;+3–;+:yf Pj+ ;d"xn] /]:6'/f“d} sfo{qmd

cfof]hgf ug]{ ePsfn] b;}+sf a]nf;w}+ r6f/f] x'g] s+ug /]:6'/f“sfsdn kf}8\ofnn] atfP . bh{gf}+;+Vofdf v'n]sf oxf“sf g]kfnLls/fgf k;n]x¿n] klg u|fxssf]plQs} eL8 v]K5g\ . o:tf k;ndfu|fxssf] dfuadf]lhd hd/fsfaLp, 6Lsfb ] lv k "hfcfhfsf;a}h;f] ;fdu|L ;j{;'ne x'g]ePsfn] klg g]kfnL u|fxssf]eL8 x'g] u/]sf] xf] . hf]8{gl:ytkz'klt :6f]/sf ;~rfns 3gZofd1jfnL ;fdfg lsgd]nsf nflu cfpg]bz{ssf rfkn] b;}+tfsf ´g Jo:teOg] atfp“5g\ .

b;}+ xf];\ jf ltxf/, Nxf];f/xf];\ jf pef}nL, tLh xf];\ jfdf3L ;a }h;f ] rf8kj {df

/dfOnf]sf nflu bfp x]/]/ a;]sfx'G5g\ xªsª]nL g]kfnL . o;k6sklg b;}+sf] cj;/ kf/]/ oxf“ ́ G8}Ps bh{g sfo{qmd x'“b}5g\ . ;fpG8PG8 :6fon sG;]K6 ;d"xn]6Lsfs } lbg kf/ ]/ el6 {uf ]cN6«fn+udf 8fG; kf6L{ clg To;}lbg g]jf/ ;dfhn] d+sL lxndfb;}+ z'esfdgf cfbfg–k|bfgsfo{qmdsf] cfof]hgf u/]sf 5g\ .ndh'ª ;]jf ;ldlt, tgx'“ ;dfh,8]lgon ODKnf]Od]G6, lrtjg;dfh cflbn] klg b;}+s} cj;/kf/]/ 5'§f5'§} sfo{qmdsf] 3f]if0ffu/]sf 5g\ . o;k6s a8fb;}+6Lsf cfOtaf/ 5'§Lsf lbgk/]sfn] klg clwsf+z g]kfnLhd]/ /dfOnf] ug]{ d'8df 5g\ .

lbg]z /]UdLbf]xf -stf/_– olt a]nf

b;} +sf] /demdn] 5f]k]sf] 5 .rf8kj{ kl/jf/;“u a;]/ dgfp“meGg] s;sf] /x/ gxf]nf † t/ ;w+}eg]h:tf] t sxf“ x'G5 / < clxn]k/b]zdf a:g nfvf}+ g]kfnLnfO{klg To:t} 5, t/ klg pgLx¿n]cfkm\gf] b;}+ pT;jnfO{ e'Ng ;s]sf5}gg\ . pgLx¿ sfdaf6 5'§LldnfP/ eP klg ;fyLefO /k/b]zd} sfo{/t cfkmGt;“u b;}+dgfp“b} 5g\ .

b;}+sf] df}sf kf/]/ sf]xL 5'§LldnfP/ 3/d} b;}+ dfGg u};s]sf5g \ . oBlk clwsf +z Tof ]cj;/af6 jl~rt 5g\ . 3/ hfggkfpg]x¿ sDkgLn] lbg] Pslbg];fKtflxs 5'§Lsf] ;b'kof]u ub}{;fyL;+uLx¿;“u ldn]/ b;}+ dgfpg]tof/L ub}{5g\ .

vf8L If]qdf z'qmaf/ ;fj{hlgslabf x'G5, To;}n] g]kfnLx¿ laxLaf//fltb]lv hd36 u5{g\ . sf]xLz'qmaf/} lkslgs uP/ gfrufg /vfglkg;“u} b;}+ dgfp“5g\ . v]tLkftL,e]8Luf]7, p“6 r/fpg], sf/vfgf, lgdf{0fsDkgL, k;n, xf]6n, sfof{no hxf“sfd ug]{ eP klg g]kfnLx¿ lbg ldnfP/;fyLx¿;“u hd]s} x'G5g\ .

k|jf;df /x]sf g]kfnLx¿n]5'§L gldn] klg ;fk6 lnP/ / 5'l§ldn]sf] lbg ;fyLx¿;“u cfTdLotf;f6]sf 5g\ . kl/jf/;“u a;]sfx¿;fyLefO tyf Oi6ldqx¿;“u/dfOnf] u5{g\ . ax';+Vos g]kfnL>ldssf] uGtJo ag]sf] vf8Ld'n'sdf klg g]kfnLx¿n] cfkm\gfrf8kj{nfO{ lg/Gt/tf lbPsf k|z:t}pbfx/0f 5g\ .

vf8L d'n'ssf stf/, ;fpbLc/]laof, ;+o'Qm c/a Old/]6\;,ax/fOg, s'j]t, cf]dfg x'g\ jfO/fs–Oh/fOn, lxGb" wdf{jnDaLg]kfnLx¿ sDkgLn] lbg] 5'§Lsf]

;b'kof]u ub}{ b;}+ dgfp“5g\ . oxf“hd/f /fVg] / 6Lsf6fnf] ug]{ rngcGoGt Go"g 5 . ;fyLx¿sf] hd36,vfglkg, gfrufgd} a9L hf]8lbOPsf] kfOG5 .

…5 ' § Lsf ] lbg kf/ ] /;fyLefO;“u gfrufg ub}{ b;}+dgfpg] tof/L ub}{5f} +,Ú df]/ª,8f“uLxf6sf /fh's'df/ lwdfnn]eg]– …kf]xf]/ *) lsnf]u|fdsf] v;L9fn]sf lyof}+ . o;kfln klg SofDkd}v;L NofP/ vfg] xf ] .Ú pgLstf/af6 ;fpbL c/]laof hfg];Naf/f]8af6 leq cn/lsof eGg]3f“;] d}bfgdf sfo{/t 5g\, hxf“cGo @$ hgf g]kfnL 5g\ .

lwdfn sfo{/t sDkgLs} ufO{kmd{ klg 5 . pQm kmd{df sfdug] { g]kfnLx¿ klg ;“u} b;} +

dgfpg] of]hgf 5g\ . ut jif{ klgpgLx¿n] df;', Ro'/f, k'nfp cflbagfP/ vfPsf lyP . clxn] klgTo;/L g} dgfp“b} 5f} + , –pgn]eg] . /S;LnfO{ eg] pgLx¿n]jlh{t u/]sf 5g\ . stf/dfGo"g cfDbfgL ePsfn] /S;L; ]jg ug { gkfOg ] eP klgsltkon] n'lsl5kL vfg] u/]sf5g\ . stf/df ;f9] # nfveGbfa9L g]kfnL sfo{/t 5g\ .

k/b]zdf h'g hxf“sf] ;d'bfoeP klg b;} +sf ] v'l;ofnLdfg]kfnLx¿ h'6]sf x'G5g\ . …d a'l4i6eP klg ;fyLefOx¿;“u b;+ }dgfpg kl5 k/]sf] 5}g,Ú Onfd,nfnLvs{sf bfjf z]kf{ eG5g\–…;fyLefO tyf 5/l5d ]sn ]dgfpg] ePkl5 klxn]b]lv g}

b;} +sf ] k|efj k¥of] . To;dflyk/b]zdf e]63f6 tyf /dfOnf] ug]{of] Pp6f cj;/ klg xf] .Ú

stf/sf] /fhwfgL bf]xfaf6! ;o % lsnf]ld6/ klZrdcnuf]l/of eGg] 7fp“df sfd ug]{g]kfnLx¿ b;}+ dgfpg] tof/Ldf5g\ . …hlt ;fyLx¿ h'6\g ;S5f}+,Tolt g} ldn]/ b; } + dgfp “b } 5f } + , Ústf/sf ] ;/sf/L sfjf { a;s D k g L s f rfns kfNkf ,af}3fkf]v/fyf]ssf e/t vqLn] eg]–…ldn] t lkslgs g }hfg] of]hgf 5 .Ú

stf/sf] l5d]sLb]z ;+o'Qm c/aO l d / ] 6 \ ; s f ]b 'aO {d f k lgg ]kfnLx¿ Ps

7fp“df e]nf eP/ b;}+ pT;jdgfp“b }5g \ . ci6dLsf ] lbgpgLx¿n] ;f+:s[lts sfo{qmd;lxtb;}+ dgfpg] tof/L u/]sf] c3f{vf“rL,aNsf]6sf pdfsfGt kf08]n] atfP .T o :t } , l j le Gg sDkg Ls fsfo{/t dhb'/x¿ 5'§f5'§} ¿kdfe ]nf eP/ b; } + dgfp “5g \ .o'PO{df sl/a 8]9 nfv g]kfnL 5g\ .

o '4u | :t O/fsdf klgg]kfnLx¿n] sDkgLleq} b;} +dgfp “b } cfPsf 5g \ . cGod'n'sdf h:tf] v'nf rnxkxn ug{gkfP klg pgLx¿n] b;}+ dgfpg5f8]sf 5}gg\ . …v;L g} NofP/vfg] ul/Psf] 5 . o;kfln klgTo;} ug]{ xf],Ú tLg jif{b]lv O/fsdfsfo{/t sf7df8f}+ afnfh'sf b]jdfgtfdfªn] eg] . #) xhf/eGbf a9Lg]kfnL sfo{/t O/fsdf k"j{/fi6«klt;2fd x';]gsf] u[xIf]q l6lqmtdfklg g]kfnLx¿ k'u]sf 5g\ .

vf8Lsf ljleGg /fi6«dfsfo{/t g]kfnL r]nLx¿ SofDkdfb;}+sf] v'l;ofnLdf /Db} 5g\ . s'g}–s'g} SofDkdf t pgLx¿n] SofDks}lbbL;“u 6Lsf ;d]t yfKg] u/]sf5g\ . stf/ bkm\gfl:yt Pp6flSnlgª sDkgLsf sfo{/t g]kfnLr]nLx¿n] ut jif{ To:t} u/]sflyP . o;kfln klg ;fyL;“uLldn]/ vfglkg tyf /dfOnf] ug]{of]hgf /x]sf] pgLx¿n] ;'gfP .

b; } + dgfpg 3/ hfg ]tof/Ldf /x]sfx¿n] oxf“ a:g];fyLx¿; “u b; } +sf ] hd36EofO;s]sf 5g\ . bf ]xfl:ytkm]G;L, s:d]l6S;, 3/fo;L tyfljB'tLo ;fdfg laqmL ug]{ An'

;nf ]g sDkgLdf sfo {/tg]kfnLn] To;f] ul/;s] .

…sltko ;fyL 3/ hfg]ePsfn] Obsf] 5'§Ld}

b; } + dgfo f } + , Úb;}+df 3/ hfg

nfu]sf uf]vf{sf hut/fd jb]{afn]eg]– …Pp6} sDkgLsf sfd ug]{^) hgf ldn]/ laxLaf/ /flt !ah]b]lv ef]lnkN6 laxfg !)ah];Dd /dfOnf] u¥of}+ .Ú pgLx¿sDkgLsf ] s fd ;lsPk l5vfglkgdf h'6]sf lyP . …;a}ldn]/ b'O{j6f v;L Nofof}+ clgRo'/f, ;nfb / lr;f];“u vfof}+,Úpgn] ;'gfP . sDkgLsf sfd ug]{g]kfnLx¿ cfk;df /sd p7fP/b;} + dgfp“5g\ . oxf “ g]kfnLafx'No s'g}–s'g} sDkgLn] b;}+ 5'§Llbg] eP klg clwsf+zn] lbg]u/]sf 5}gg\ .

slxNo} 5'§L gx'g] t/sf/Laf/Ldf sfd ug]{ g]kfnLx¿ klg b;+}dgfpg eg] 5f8\b}gg\ . hxf“ hltsfd 5g\ Tolt g} eP klg pgLx¿b;} + dgfpg h'6 ]sf x 'G5g\ .;+v'jf;ef l;4sfnLsf km'jf{ z]kf{,wg'iff dx]Gb|gu/sf lji0f'b]j rf}w/L,u'NdL x\jfª\bLsf ljgf ]b yfkf,DofUbL a/ª\hfsf lbnaxfb'/yfkf, g'jfsf]6 v8\ueHofªsfuf ] lj Gb ; 'g f/ , ; +v 'j f;efvf“baf/Ldf a'l4dfg du/ cflbldn]/ ut jif{ To;/L g} b;}+dgfP, t/ o;kfln sltko ;fyL3/af6 gkms{]sf / 3/df cfdfla/fd L e Ps f n ] b ; } + s f ]v ';LofnL gePsf] stf/df !$jif{b]lv sfo{/t z]kf{n] ;'gfP . …3/dfla/fdL ePkl5 dg} pt} 5 . otfklg sltko ;fyL 5}gg\ . o;kflnb;}+ vNnf] xf]nf h:tf] 5,Ú bf]xfaf6^) lsnf]ld6/ klZrd ;gf eGg]7fp“df sfo{/t z]kf{n] eg] .

k |jf;df ul7t ljleGg;+3;+:yfn] k lg z 'esfdgfcfbfg–k|bfg sfo{qmd;lxt b;}+dgfpg] u/]sf 5g\ . pgLx¿ klg;f+uLlts sfo{qmd;lxt hf]s;'gfp“b} gfrufg ub}{ df;'–Ro'/fvf“b} b;}+ dgfp“5g\ .

vf8Ldf b;}+sf] /demd

Page 10: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 !)

km];a'sdf b;}+ z'esfdgf s[i0f e§/fO{

sf7df8f}+– …o;k6ssf] b;}+dftkfO{+sf] df]afOndf z'esfdgf;Gb]z sd cfP eg] crDd gdfg]x'G5, ;fdflhs ;~rfn km];a's 86sdsf kf/vL uLtsf/ ;fOdg;xb]j /fodfemL eGb}lyP– …lsgeg]clxn] df]afOnsf] OgaS;sf] ;f6f]km];a'ssf] jfn b;}+ z'esfdgfsf;Gb]zn] el/g yfn]sf] 5 .Ú ;fOdgn]eg] h:t} o;k6s km];a'ssf g]kfnLk|of]ustf{sf] afn tyf OgaS; b;}+z'esfdgf ;Gb]zn] g} el/Psf 5g\ .

kl5Nnf ] ;j ] {If0fcg';f/:jb]z tyf ljb]zdf /x]sf sl/a5 nfv g]kfnL clxn] km];a'sk|of]u ul//x]sf 5g\ . km];a'ssf]PsfpG6df uP/ cfkm\gf] :6\of6df…b;}+ tyf ltxf/sf] z'esfdgfÚn]Vg]x¿ XjfQ} a9]sf 5g\ .:6\of6df b]lvg] b;}+ z'esfdgfdfsd]G6 ug]{x¿ klg k|;:t} 5g\ .cem b'uf{ eujtLsf] tl:j/dfljhofbzdL tyf bLkfjnLsf]z'esfdgf eg]/ kf]:6 ug]{ tyfcfkm \gf ;fyLx¿nfO { 6 \ofuug] {x¿sf] 7 "n} hdft clxn]km ];a'sdf ;lqmo 5 . s]xLjif{cl3;Dd Od]haf6} b;}+ tyfltxf/ h:tf 7"nf rf8kj{sf]z'esfdgf cfbfg–k|bfg ul//x]sfg]kfnLx¿nfO{ km];a'sn] ;xh:yfg pknAw u/fPsf] xf] .

36:yfkgfs} lbg uflosf

;l/idf cdfTon] cd]l/sfaf6km];a'ssf] cfkm\gf] PsfpG6df n]lvg\…36:yfkgfsf] z'esfdgfÚ . Pslbgd} cg]sf}+ k6s km];a's vf]n]/cfkm\gf] :6\of6df ;fyLefOn] s:tf]sd]G6 u/]sf 5g\ eg]/ r]s ul//xg]uflosf cdfTonfO{ 36:yfkgfsf]z'esfdgfsf nflu cfPsf sd]G6k9\bf /dfOnf] nfu]5 .

ufos lbk]zlszf]/ e§/fO{n]36:yfkgfsf] b'O{ lbgkl5 cfkm\gf]:6\of6;df n]v] …tkfO{+ / tkfO{+sf]kl/jf/nfO{ b;}+sf] z'esfdgf,tkfO{+x¿ ;a}nfO{ nfdf] jLbfsf]klg z'esfdgf †Ú lbk]znfO{ pgsfy'k|} k|z+;s tyf ;fyLx¿n] …;]d6' o"Ú elglbP .

ufos lgs]z u'?ªn] cfkm\gf]jfndf n]v]– …cf]xf], b;}+ t cf“ugdf kf] cfP/ a:g' ePsf] /x]5 .leq} cfpg'xf];\ g, lsg nfhdfGg' ePsf] o;/L <Ú cfkm\gf]:6\of6;df olt n]Vg s] EofPsflyP, lgs];sf ;fyL eLd u'?ªn]t '?Gt } sd ] G6 u/ ] – …cf ] x f ];f]N6L===ufO{hfq} eP5, xh"/n] b]Vg'ePsf ] x f ] ls Sof xf ]b;}+nfO{===xh'/nfO{ b]v]/ xf]nf lgt nfh dfg]sf] a/f===x]x]x] †Ú

6 ] ln lehgsdL { ;dgclwsf/L ut ;f]daf/ dWofGgslt v'zL lyP eGg] s'/f pgsf]:6 \of6; x ]/ ]/ } cg 'dfg ug {;lsG5 . b;}+df hGdynf] hfg]tof/Ldf h'6]sf ;dgn] n]v]–…ef]ln t emfkf hfg]===†Ú ;dgn]olt n]v]sf dfq s] lyP pgsL

;fyL sNkgf yklnofn] sd]G6ul/g\ — …n n df]h u/ ;a} km]ldnLhDdf eP/===Plg j] XofKkL b;}+;dg †Ú ;dgsf elth k|sfz9sfnn] yk]– …sfsf df]h u/ x} .Ú;dgnfO{ ;GWof e08f/L tyfdlgtf bfxfnn] /dfOnf] tyf;'/lIft ofqfsf] sfdgf u/] .;dgsf ;fyL s]zj kf}8]nsf]sd]G6rflx“ /dfOnf] lyof] . pgn]n]v]– …hfp“ hfp“ emfkfnL, emfkfuP/ 6Gg b;}+ dgfp“===.Ú

Pgcf/Pg cfo/Nof08n] tcfkm\gf] k]m;a'ssf] k|f]kmfOndfb'uf{dftfsf] tl:a/ /fv]/} b;}+sf]z'esfdgf JoQm u/]sf] 5 . 6Lsfsf]ef]lnkN6 cyf{t\ cfufdL ;f]daf/8lAngl:yt Pp6f xf]6ndf cfof]hgfug{ nfluPsf] b;+} e]nfsf] lgDtf] klgk]m;a'saf6} lbPsf] 5 .

o;} jif{ sIff !@ pQL0f{ u/]sflIflth vgfnn] ;f]daf/ laxfg}km];a'ssf] cfkm\gf] k|f]kmfOndf …b;}+

cfof], vfp“nf t/ glkp“nf, gof“n'uf nufp“nf===Ú n]v] . pgnfO{pgsf ;fyLx¿ ;]ljsf yfkf,;~hn Gof }kfg ] cflbn] lsgglkp“nf < eg]/ k|ltk|Zg ;f]w] .

/]l8of] sflGtk'/sL k"j{cf/h]bLkf l3ld/]sf] km];a's–jfndf; +uLtsf/ ;fu/ Gof }k fg ]n ]…la5f]8sf] kL8f g;sL vKg===ÚuLtsf] b[Zo kf]i6 ul/lbP . uflosf;d]t /lx;s]sL bLkfn] ufos;hn Gof}kfg];“u Pp6f ;f+uLltssfo{qmddf ufPsf] b;}+df cfwfl/tpQm nf]slk|o uLtsf] lel8of] kf]i6u/] nuQ} Ps bh{geGbf a9Lk|ltlqmof cfP . bLkfsf gf} hgf;fyLn] …nfOsÚ df lSns u/]cyf{t\ uLt dg k/]sf] atfP .sd]G6 ug]{x¿ dWo] s[i0f lk kf08]n]n]v]– …cfw'lgs uLtsf] :j0fL{do 'ud } k ' ¥ofof ] . olt ; 'Gb/pkxf/sf nflu ;fu/ ;/ -ufos;hnsf a'jf ;+uLtsf/ ;fu/

Gof}kfg]_ nfO{ w]/}–w]/} wGojfb .Úlab]l;Psf g]kfnLx¿ b;}+df 3/kms{g] jfrf u/]sf] cfzosf] of]uLt km];a'saf6 ;'Gg kfPsf]dfljgf]b 9'+ufgfsf] k|ltlqmof lyof]—–…Psbd} cfgGb cfof]===Ú . ci6]«lnofdf/x]sL bLkf l3ld/]sf] k|ltlqmofdd{:kzL{ lyof] . pgn] n]lvg\– Úof]uLt ;'g]/ g]kfn u} xfnf}+ h:tf]eof] ====g]kfndf dgfPsf] b;}+sf];Demgf cfof] .Ú gf/fo0f uf]kfntyf bLndfof vftLsf] of] uLt;'g]kl5 /lj k|f~hnn] km];a'sd}n]v]– …b;}+sf d'vdf Ps bd;fGble{s uLt ;'Gg kfOof] .Ú

a|fO6 lehg sn]hsf hLjg;fksf]6fn] cfkm\gf] km];a'ssf]jfndf …ljhofbzdLsf] xflb{sz'esfdgfÚ n]lvPsf] kf]i6sf8{ g}k |sflzt u/] / cfkm \gf b'O {bh{geGbf a9L ;fyLx¿nfO{ 6\ofuu/] . hLjgnfO{ pgsf ;fyLx¿dL/f ltjf/L, lagf a:g]t, cl:dtfe§/fO{, b]jLk|;fb uf}td, ddtfltdlN;gf, alagf >]i7, r"8fdl0fcfrfo{ cflbn] k|ltlqmof lb“b}wGojfb egL cfkm\gf]tkm{af6 klgz'esfdgf JoQm u/] .

cfo/NofG8df sfo { /t8f=s]zjk|;fb e§/fO{n] km];a'ssf]cfkm\gf] k|f]kmfOndfkm{t b;}+sf]z'esfdgf t JoQm u/]sf 5g\ g};fy} pgn] …b;}+sf] cj;/df b]zn]gof“ ;/sf/, gof“ ;+ljwfg ;fy}zflGt / k|ultsf nflu gof“cj;/x¿ k|fKt u/f];\===Ú klgn ]v ]sf 5g \ . pgsf ] of ]

z 'esfdgfk | lt k | lt lqmoflbg]x¿dWo] g]qhL cfq]on] n]v]–…tkfO{+n] eg] h:t} xf];\ .Ú cg'hk|wfgsf] k|ltlqmof lyof]– …d]/f] klgz'esfdgf g]kfn clg ;Dk"0f{g]kfnLx¿nfO{ .Ú

gfos /fhaNne sf]O/fnfn]cfkm\gf] km];a'ssf] :6\of6;df…z'ek|eft . gof“ lbgsf] ;'?jft;“u}gof“ kj{ clg gof“ hf]z, pd+uclg v'l;ofnL . Kof/f ;fyLx¿nfO{of ] ;Gbe{df b;} +sf ] w ]/ }–w ]/ }z'esfdgf . dftf b'uf{ ejfgLn]xfdL ;a}sf] sNof0f u?g .Ú n]v]sf5g\ . /fhaNnenfO{ pgsf b'O{bh{geGbf al9 km];a's–;fyLn]k | ltlqmof hgfP . tL dWo ]clwsf+zn] b;}+sf] z'esfdgfdfdfq JoQm u/]sf 5g\ t/ pT;jn]eg ] …x 'g t To:t } kg ] { xf ]t/===kf]lnl6S; Oh 8l6{ †Ú klgn]Vg EofPsf 5g\ .

gflosf gLtf 9'+ufgf klg s]sd † pgn ] k lg cfkm \g f ]:6\of6;df n]lvg\– …n x}, b;}+cfof]===;Dk"0f{ g]kfnLx¿df ljhofbzdLsf] z'esfdgf † Ú ufos/fh]zkfonn] b;}+df sf7df8f}+d}x'g]5' eGg] cfzosf] :6\of6; n]Vgdfq s] EofPsf lyP, pgsf Pshg f k | ; + ;s sd { / f O { n ]k|ltlqmof hgfO xfn]– …b;} +sf]x/g 3'Dg hfp“ w/fg eg]sf]t===sf7df8f} +df kf] bz{g gd:t]ug{ k'Ug' eP5 /fh]z a|f] t .Ú

To;f] t lkmlNdva/ 86 sdnufot clwsf +z km ];a 'sk|of]ustf{n] cfkm\gf] k|f ]kmfOnlkSr/ -tl:a/_ df ;d]t b;}+sf]z'esfdgf c+lst kf]i6sf8{ g}k|sflzt u/]sf 5g\ . o;af6 klgkm];a's k|of]ustf{nfO{ b;}+n] slt5f]Psf] 5 cg'dfg ug{ ;lsG5 .

ljb'/ vltj8fb;}+ cfpg]lalQs} k|]d zdf{sf

lglDt km];a's cgluGtL pkxf/af]s]/ cfp“5 . cfkmGt, ;fyLefO;a}n] ;k|]d lbPsf tL pkxf/sf]9]/Ldf pgL plQs} /dfp“5g\ . csf]{s'/f, k|]d cfkm}+ klg ws gdfgLpkxf/ k7fpg] ;a} ;fyLefOnfO{pkxf/ lbg TolQs} ;lqmo x'G5g\ .nfdsfg] v;L, 3/ hfg] Kn]gsf]l6s6, b]jLsf] tl:a/, k|m]; gf]6, gof“n'uf cflb pkxf/ pgL ;xif{ :jLsf/u5{g\ . …km];a's qmflGtsf] of] ;dodfoL pkxf/n] Ps k|sf/sf] ;Gtf]iflbG5g\,Ú pgL eG5g\– …t/ oLeRo'{cn pkxf/ sDKo'6/sf] l:qmgd};Lldt /xg'n] If0fe/d} k|fks lvGgklg e}/x]sf] x'G5 .Ú

k|]dn] eg]sf] s'/f jf:tjd};xL xf ] , k m ];a 's cyf {t \cGo ;fdf lhs ;~hfnsfj]a;fO6dfkm {t cfkmGt tyf;+uLx¿nfO{ lbOg] eRo'{cn pkxf/h;/L ;xh 9+udf k|bfg ul/G5,Tof] jf:tjdf d"Nolxg x'g'n] klglbgnfO { o lt ;xh ePs f ]x f ] . k m ] ; a ' s d f p k x f /l bg ] n ] h;/ L ;xh 9 + un ]lbn km 'sfP/ lbG5, kfpg]n]klg c¿nfO{ p;/L g} ljleGgpkxf/ km/jf8{ ul//x]sf] x'G5 .

lbg]nfO{ k};f gkg]{, kfpg]n]5'g gkfpg] km];a'ssf oL pkxf/b;}+ glhls“b} hf“bf v'a} k|of]udfcfp“5g\ . b;}+df ljb]zdf ePsf]

km];a'sdf b;}+sf] /f}gsbfO;“u vr{ dfUg] efO lbg]zcfrfo{n] bfOaf6 v;L kfpg]cfZjf;g kfPsf lyP, kl5Nnfjif{x¿df O{–sd;{ j]a;fO6x¿d'G5f 86sd, 7d]n 86sddfkm{tljb]zdf ePsfx¿n] 3/d} v;LNofOlbg] ePsfn] klg pgL bfOsf]egfOdf ljZj:t lyP, t/ pgn]klg km];a'ssf] leQf]df bfOn]k7fPsf] eRo'{cn nfDsfg] v;Ld}lrQ a'emfpg'k¥of] .

w "dwfdsf ;fy b; } +nflu;s]sf] 5, cfh dxfci6dLsf]lbg, ;a} cf–cfkm\gf 3/df df;'sfk l/sf/sf ;fydf ldi7f Ggef]hgdf /dfO/x]sf 5g\ . b;}+cfpg]lalQs} 6f9f ePsfx¿ 3/k'Ug] xtf/f]df x'G5g\, …b;}+ cfof]3/lt/ nfluof ] , Ú km ];a 'ssf ]:6\of6; n]Vg]x¿ 6Gg} b]lvPsf5g\ . Ps;ftf cufj} kqsf/ s]bf/zdf{n] km];a'ssf] leQf]df n]v],…lgs} lbgnfO{ 3/lt/ .Ú pgLoltv]/ k'Vof} {nL 3/ Onfddf/dfO/x]sf 5g\, k'/fgf ;fyLefOtyf u'?x¿;“usf] e]63f6df .zdf{h:t} b;}+sf ljleGg kIf;“u;DalGwt :6 \o f6; /fv ]/z 'esfdgf lbg ] rng klg

b]lvPsf] 5 . Toltdfq xf]Og, b]z–ljb]zdf /x]sfx¿n] cfsif {skf]:6/, sf8{dfkm{t z'esfdgfcfbfg–k|bfg ul//x]sf 5g\ .

cGt/f{li6«o ¿kd} nf]slk|o;fdflhs ;~hfn km];a'ssf oLs ] x L :jb ]z L k m G8 f x 'g \ .OG6/g]6sf] dfWodaf6 ;fdflhs;~hfnsf] gof“ ;+:s/0fsf ¿kdfljsf; ePsf ] …k m ];a 's Úg]kfnLdfem nf]slk|o ePsf] cak'li6 e};s]sf] 5 .

…laxfg cf“vf vf]Ng]lalQs}km];a'sdf …u'8 dlg{ªÚ eg]/ lbgsf];'?jft ug]{ y'k|} g]kfnL …gfcf]l:nlkªÚ n]v]/ ;'Tg hfG5g\ .Ú;"rgf k|ljlwlj1 lszf]/ kGteG5g\– …df ]afOnkl5 clxn];xl/of g]kfnLx¿ km];a'ssf] nta9\b} uPsf] b]Vg ;lsG5 .Ú lj1kGtsf cg';f/ hLkLcf/P;;'ljwfo'Qm df]afOn k|of]ustf{n]df]afOnd} OG6/g]6 h8fg u/]sf]cj:yfdf x/]s lqmofsnfksfaf/]df lx“8\bflx“8\b} klg km];a'sdfs]xL g s]xL n]lv/x]sf x'G5g\ .Pg;]n / 6]lnsdn] df]afOnd}hLkLcf/P; OG6/g]6 ;]jf lbPsf5g\ . cfh ci6dL, t/ cfheGbf

sl/a @) lbgcl3b]lv g} km];a'sk|of]ustf{n] b;}+sf] z'esfdgf lbgyfln;s]sf lyP .

g]kfnL kl/k|]Iodf x]g]{ xf] eg];xl/of kl/j]zdf km];a'ssf] kx'“ra9L b]lvG5 . vf;u/L Jo:thLjgz}nL c“ufln/x]sfx¿ km';{bsf];do cfkm\gf lglDt vlr{g km];a'sk|of]u u5{g\ . sDKo'6/ P;f]l;P;gckm g]kfnsf k"j{ k|yd pkfWoIfPj+ ;"rgf k|ljlw lj1 /fhLj;'Aafsf cg';f/ km];a'sn] jiff}{ +ge]l6Psf ;fyLb]lv Jo:ttfsf]sf/0f 6fl9Psf cfkmGtnfO{ klgglhs NofOlbPsf ] 5 . xfnhfkfgdf /x]sf ;'Aaf km];a'sdfcfkm \g f ] vftf vf ] Ng ] la lQs };fyLx¿sf] ;~hfn vKnSs 5f]Kg]ePsfn] pgLx¿;“u OG6/g]6sf]dfWodaf6} eP klg ;Dks{ lj:tf/x'g] atfp“5g\ .

…6Lsf xf];\ lgwf/df, hd/fxf ]; \ sfgdf , v ';L 5fcf ]; \kl/jf/df, clg zflGt b]zdf,Úkm];a's k|of]ustf{ z]/ a:g]tn]cfkm\gf] :6\of6;dfkm{t sfdgfu/]sf 5g\, pgsf ;fyL;“uLdfkm{tb ]zs} lglDt pgn] c fk m \ g f ]efjgf k | :t 't u/ ]sf 5g \ .

…ldnf];\ zflGt, rflxGg qmflGt,;a} efOaGw', ;a} Ps} ;Gtfg,kmnf];\ km'nf];\ hut\, gxf];\ \sd{ kmut z'esfdgf a8fb;}+–@)^& sf] xh'/nfO{,Ú c3f]liftofq'n] km];a'sdf n]v]sf 5g\ .

km];a'sd} pk]g s];L n]V5g\–…b;}+sf] 6Lsf / hd/f b]jLsf] kmf]6f],nfDsfg] v;L, 3/ hfg] Kn]gsf]l6s6, lnª\u] lkª, ;]n /f]6L, b;}+lukm \6Ú km ];a 's :6 \of6;dfcfzLjf{b lbg]x¿sf] klg sdL 5}g .…cfo'b|f]0f;'t] l>o+ bz/y] zq'Ifo+/f3j], P]Zjo{d\ gx'if] ultZr kjg],dfg~r b'o{wg], zf}o{ zfGtjg], jn+xnw/] ;To+r s'GtL;'t], lj1fg+ljb'/ ] ejGt' ejtM sLlt{Zrgf/fo0f ], hoGtL d+unfsfnLeb|sfnL skflngL, b'uf {IfdflzjwfqL :jxf :jwf gdf]:t't],ÚljhofbzdLsf] pknIodf xflb{sd+undo z'esfdgf n]Vg]x¿ klgy'k| } 5g\ . b;}+df OGhf]o ug{g;ls/x]sfx¿nfO{ d'8 k|m ];u/fOlbg] :6\of6; klg y'k|} 5g\ .k6\of/ nfUbf] ;dodf ljleGgkmGgL s'/f :6\of6;df /fVbf cfpg]/f ]rs k|ltlqmofn] d'8 r]Ghul/lbG5, ;"rgf k|ljlw lj1 ;'Aaf

atfp“5g\ . …;fyLx¿n] y'k|} dgvfg]eRo'{cn pkxf/ k7fP, t/ dTo;nfO{ !& OGrsf] dlg6/dfx]g{afx]s c¿ s]xL ug{ ;lSbg“,ÚPs km];a's k|of]ustf{ n]V5g\–…;fob oL pkxf/ er ' {cnge}lbPsf eP cyf{t\ d]nsf] ;§fs'l/o/af6 k7fOPsf] eP d}n] 7"n}k;n vf]ln;Sy] xf]nf .Ú

Ps km ];a's k|of ]ustf {n]V5g\– …ul/a g]kfnLnfO{ dx“uLn]lyr ]sf ] , ;r ]t g ]k fnLnfO {/fhg}lts cGof]nn] lk/f]n]sf], b]zcfly{s ¿kdf aaf{b ePsf], of]b'vb If0fdf ux|f}+ dl:tisn] ePklg b;}+ dgfcf}+ .Ú o:t} Ps cls{k|of]ustf{ n]lV5g\– …afa'cfdfsf]sdfOsf] b;}+ / cfkm\gf] a'tfn]dgfPsf] b;}+df slt km/s 5 x}g<Ú csf]{ :6\of6; 5– …pRr /xf];\efjgf, a8fb;}+–@)^& ;fnsf]z'esfdgf, h'g 7fp“df h:tf];'s}cj:yfdf eP klg v';L /xf}+, b'uf{ejfgLn] ;Dk"0f{ eSthgx¿dfkm/s–km/s lsl;dsf] zlQm k|bfgu¿g\, s;}nfO{ ;/sf/ agfpgan k|bfg u¿g\, ;/sf/ emfg{ /psf:g]x¿sf] a'l4 ;'wf/L lbpmg\,b'u{d ufp“df uP/ ul/asf nflu;]jf ug]{ ;b\a'l4 lbpmg\, d'/L–d'/L z'esfdgf .Ú oL / o:t}:6 \ o f 6;d f lj leGg efjgfb;}+k|lt nlIft u/]/ k|ltljlDatePsf 5g\ . h] xf];\, ;a}nfO{ xfd|f]klg z'esfdgf †

Page 11: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 !!km "n ;lDemP af:gf lbG5 ' ,l;:g' ;lDemP sf“8f .cfkm \gf ] ;lDemP dfof lbG5',lj/fgf] ;lDemP 6f9f ..

psfnL xf];\ jf cf]/fnL xf];\af6}df ;;'/fnL xf];\ .uf]/L xf];\ jf sfnL xf];\;;'/fnLdf Pp6L ;fnL xf];\ ..

hnfb] pg xl;gf]sf]hf] v'bk] gfh s/tL x},lu/fs] h'Nkm ufn k]hf] 8«fOe/sf] abgfd s/tL x}.

hgsk'/sf] df5f dn]v'df lk; .c¿nfO{ d':sfg 8«fOe/nfO{ ls; ..

ltd|L 5f]/L g} cf“vf nfp“l5g\ t

xfd|f]u'?hLsf]s] bf]if <

h“8\ofxfnfO{vf]Hg] s]jn b'O{7]ufgfls t e6\6Ldf ls tk'ln;rf}sLdf .

l9nf] uP ;fx"n] k};f sdfpg]l56f] uP lqz"nLsf] df5f /dfpg] .

/fhgLltsf] s'/f gu/ oxf“,of] uf8L xf] b]z xf]Og .em"6f] af]Ng] afgL 5}gd vnf;L x'“ k|r08 xf]Og .

a|]s nufP uf8L /f]lsG5sG8d nufP P8\; hf]luG5 .

uf8L rnfpm xf];dfsG8d nufpm hf];df .

xg{ d} 5 ltd|f] efpmcufl8 hfg] 5, ltd|f] bfpla:tf/} cfp elGbof 5,sf/0f ptfaf6 cfp“b}5, ltd|f] afp .hNg] hln/xG5@#$@ rln/xG5 .

rNtL x} uf8L p8\tL x} w"n8«fOe/;] Kof/ s/gf n8\sLsf e"n .

cf] a|f] afn} ePg,:jf:gL kf]Onf u} yfx} ePg.

jfg jfg 6lg{ª, jfg jfg jfOkm8«fOe/sf] lhGbuL uf]N8]g nfOkm .

t?gL d';'Ss}, k};f e';'Ss} .

>LdtL /fVg' l6k6kb'O6f aRrfkl5 km'ln:6k .

lhGbuL t vnf;Lsf] /fd|f] .vnf;L <v dfg] vfof]

/dfOnf

;jf/L ;fwglagf uGtJo;Dd k'Ug ufx«f] 5. cfkm\gf] ;jf/L ;fwg eP klg nfdf] ofqfdflx“8\g ef8fsf ;jf/L ;fwg rflxG5. oBlk oL ;jf/L ;fwg uGtJodf k'¥ofpg] ;fwg dfq /x]gg\,of] ;flxTosf] vfgL klg e};s]sf] 5. 6«s–a;sf kl5 n]lvPsf /dfOnf sljtf–;fo/Ln]slxn]sfxL“ /fd|};“u x“;fp“5g\ eg] slxn] leq}b]lv s'ts'tL nufOlbG5g\. s]xLdf uDeL/ ;Gb]zx'G5 eg] st} /dfOnf Jo+Uo klg b]Vg kfOG5. ;w}+ ofqfdf /xg] ;jf/L ;fwgsf rfns Pj+;xof]uLx¿sf] dgf]lj1fg klg oL d'Qms–;fo/Ldf kfOG5g\. ;fob To;}n] ljZn]ifsx¿n] o;nfO{6«s ;flxTosf] 5'6\6} ljwfsf ¿kdf JofVof u/]sf 5g\. ef/tLo n]vs cd/ ofbjn] uf8Lk5fl8n]lvPsf o:tf r'6\lsnf / ;fo/Lx¿ ;+sng u/]/ Pp6f k':ts g} tof/ kf/]sf 5g\. ;fgf] d'n's /sd ;jf/L ;fwg eP klg g]kfndf 6«s ;flxTosf] k|efj /fd|};“u k/]sf] b]lvG5. cfpg'xf];\, b;}+sf]km';{bdf ;fKtflxsn] km]nf kf/]sf s]xL /dfOnf sljtf, d'Qms, ;fo/L tyf 6'Ssfx¿sf] :jfb lncf}+.

nf dfg] nfof];L dfg] l;Wofof] .

km"n lbp“m eg] kft 5}g

d':sfg lbp“m eg]cufl8sf] bf“t 5}g .a'/L gh/afn] t]/f aRrf lhP7"nf ePkl5 t]/} v'g lkP .

/ut lbg] eP c:ktfndf b]pm;8sdf xf]Og .

af¥xsf] km"n, rf}aL;sf] dfnf;fx"sf] 5f]/f, 8«fOe/sf] ;fnf .

bd x} tf] qm; s/,gxL tf] a/bf:t s/ .

dflg; 7"nf] lbnn] x'G5, hftn] x'“b}g

8«fOe/sf s]6L w]/} x'G5g\, vnf;Lsf] x'“b}g .

dt ;tfcf] n8\sLsf] kfk nu]uft' le Pslbg n8\sLsf afkag]uf .

v'bf t' g] kntL sDd/ Sof] agfOSof rd8L sd yf <

jx lstfa Sof lstfalh;k] sf]xL se/ gxLjf] n8\sL Sof n8\sLlh;sf sf]xL ne/ gxL .

rf“bgL /ft latlt hf /lx x}

pNn'sL k7\7L t'd sj cf/lx x} <cf“vfdf cf“;' eP klgd':sfg lbP/ r9ltdL d]/L sfG5L a"9L eP klgef8f lbP/ em/.

hLjg xf] slxn]sxL“ df]h ug'{t/ x/]s df]8df kl/jf/nfO{ ofb ug'{ .

d}n] ltdLnfO{ dfof u/] canf ;Dem]/ltd|f] a'jfn] s'6\of] dnfO{ tanf ;Dem]/ .

l/;fP/ cf“vf t/] t/] h:tf] nfU5,xf]Og km]l/ Psl5gdfdfof u/] u/] h:tf] nfU5 .

ofb ug'{kg]{ s'/f/fd|f] Jojxf/ ug"{ M gf]s/ ul/a /7"nf JolQmnfO{ .ug{ ge'Ng" M pksf/, p2]Zo / pbf/tf .ofb /fVg" M ;To jrg / sd{nfO{ .

;Ddfg ug"{ M dftf, lktf / u'?nfO{ .;fgf] g;Demg" M /f]u, shf{ / ;q'nfO{ .6f9f /xg" M lx+;f / lgb|faf6 .

kxf8sf] af6f] 8«fOe/sf] dd{ a'em]g s;}n]6«sd} hfpm“ x} eg]sf] sfG5LnfO{nu]5 a;}n] .

ehg ufpg] cf]7eGbfkl/>d ug]{ xft kljq x'G5g\ .

cfo's]xL ;fyLefOsf] lx;fadf uof],s]xL c+zaG8fdf uof] .s ]x L lhGbuLsf ] ef ]u fOn ]lgsflnlbof]af“sL ltd|f] l;Gb'/n] k'l5lbof] .

cf“vf nfO;\ ls h'Qf vfO;\ .

6«s ;flxTo

Page 12: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 !@

b;}+sf nflu /dfOnf r'6\lsnf

lbdfudf cfuf]>LdtL M ltdL dnfO{ w]/}

l/; gp7fpm t . d]/f] lbdfudfcfuf] an]sf] 5 cfh .

>Ldfg\ M P, ToxL eP/ xf]nf,cfh laxfg}b]lv u'O“7f afn]sf] uGwcfPsf] .

5f]/Lsf] k|]d>LdtL M dnfO{ nfUb} 5

ls xfd|L 5f]/L s;}sf] dfofdfk/Lh:tf] 5 .

>Ldfg\ M s;/L eGg ;S5f} <>LdtL M lsgeg] cr]n

5f]/Ln] ks]6 dlg g} dflUbg .l;6 Kofs 5

d'Gb|], /ftfds} / ef]s nfUof]Pp6f afOsdf hf“b} lyP . af6f]df6«flkms k'ln;n] /f]Sg vf]Hof] .d'Gb|]n] eGof] M …;/L bfO, klxn] g}xfdL tLg hgf 5f}+, tkfO{+sf nflu7fp“ 5}g .Ú

of]ubfg 5}gd'Gb | ]nfO { ;a}n] cfkm \gf ]

gfddf r'6\lsnf agfPsf] b]v]/ l/;p7]5 / Ps lbg p;n] >LdtL;“ueg]5– …Pp6f o:tf] r'6\lsnf eg,h;df d]/f] of]ubfg 5}g .Ú

> L dt Ln ] e l g5 , … due{jtL eP“ .Ú

d'Gb]|sf] a'l4d'Gb|] Ps lbg cfdL{ SofDkdf

6«]lgª ug{ k'u]5 . ;a} nfOgdflyP . 6«]g/ cfP/ cfb]z lbP5–…gf}hjfg cl3 a9 .Ú ;a} cufl8a9]5g\, t/ d'Gb|]rflx“ a9]g5 . Tof]b]v]/ 6«]g/n] ;f]w]5 M …ltdL lsgcl3 ga9]sf] <Ú

d'Gb| ]n] eg]5 M …tkfO{ +n]gf}hjfg cl3 a9 eGg'eof], d tb;f}+ gDa/df 5' .

d lsg o:tf] x'Gy] <Ps lbg nf]Ug]:jf:gLaLr …sf]

/fd|f] <Ú eGg] s'/fdf emu8f k/]5 .emu8f 6'+Uofpg pgLx¿n] cfkm\gf]5f]/f;“u ;f]w]5g\ M …eg t afa',xfdL b'O{ hgfdf sf] /fd|f] <

5f]/f -hlËb}_ M …tkfO{+x¿ b'O{ hgf/fd|f] ePsf] eP d o:tf] x'Gy]+===<Ú

sfd ===/ ==kmf]g3/sf ] 6 ] lnkm f ]g lan

dlxg}lkR5] a9\g yfNof] . Ps ;f“em3/d'nLn] 3/sf ;a} ;b:onfO{a}7sdf af]nfP . >LdtL, 5f]/f5f]/L,3/sL sfdbf/ ;a} r'krfk lyP .

3/d'nL M of] t clt eof],d hlxNo} clkm;sf] kmf]g o'h u5'{,olt w]/} lan s;/L cfp“5 <

>LdtL M dnfO{ 3/af6 kmf]gug{] sfd g} kb}{g . clkm;af6} u5{' .

5f]/L M xh'/sf] dtna d}n]u/]+ t < d t sDkgLs} 6]lnkmf]gaf6sfd rnfp“5' .

5f]/f] M d}n] of] 3/af6 Pssn kmf]g u/]sf] /x]5 eg] dl/hfpm“ .d sfd ug]{ 7fp“s} o'h u5{ .

sfdbf/ M ToxL t xh'/, s;/Lolt w]/} lan p7\5 eGof < d klgsfd ug{] 7fp“af6} kmf]g u5{' .

klxnf] lbgsf] klxnf] k|Zg>Ldfg\ M Kof/L>LdtL M xh'/ .>Ldfg\ M Pp6f s'/f ;f]wf}“ <>LdtL M ;f]w g .>Ldfg\ M s] ;f“Rr} ltd|f] hLjgdf

cfPsf] d g} klxnf] k'?if x'“ <>LdtL M xf] lg, d klg

Pp6f s'/f] ;f]wf}“ <>Ldfg\ M ;f]w g .>LdtL M lsg ;a} hgf

d;“u oxL k|Zg ;f]W5g\ 8fln{ª <x6{== P6\ofs

5f]/f] kfPsf] !% lbgdf /fd]ljb]z uof] . kf“r jif{kl5 3/k:gf;fy >LdtL cw {gUgcj:yfdf /f]O/x]sL lyOg\ .

/fd] M s] ef]Ú sf]lknf <sf]lknf M dnfO{ x6{P6\ofs

eof], P]of====== ./fd] xQkQ 3/sf] tNnf]

sf]7fdf em/]/ PDa'n]G;df kmf]gug{ dfq s] nfu]sf] x'G5, kf“rjif{sf] 5f]/f] ;fhg cfof] .

;fhg M afaf afaf, ;kgc+sn kNnf] sf]7df n's]/ sk8fnufp“b} x'g'x'G5 . pm kmf]g e'O“df/fv]/ bf}8“b} >LdtL eP 7fp“k'Uof],x]¥of] / csf]{ sf]7fdf k'Uof], geGb}Toxf“ p;sf] ldq ;kg cw{gUg cj:yfdfsf]7fdf otfptf 3'Db} lyof] .

/fd] M -/ftf /ftf cf“vf kfb}{_;fn], t“ s:tf] ;fyL xf];\ of/ <ptf d]/L >LdtLnfO{ x6{P6\ofse}/x]sf] 5 . t“ eg] s]6fs]6Lh:tf]sf]7fdf gf+u} v]n]/ a;]sf] 5;\=======hf=====PDa'n]G; lnP/ cfOh .

!) nfvhltsf] C0f/fd / Zofd cfkm\gf] ;fyL

xl/sf] d[To'kl5 p;sf] 3/df uP/xl/sL >LdtL;“u s'/f ub}{ lyP .

/fd M xl/sL d[To'sf] s'/f;'Gbf Psbd} b'Mv nfUof], s]xL k¥of]eg] d 5' lg efph" .

xl/sL >LdtL M -?“b}_ Toltw]/} dfof ug{] >Ldfg\ < dnfO{s;n] dfof u5{ / ca <

/fd M d 5' lg efph" .xl/sL >LdtL M dnfO{ pxf“n]

h:tf] zlkª, 8fG; kf6L{ s;n]nfG5 ca <

/fd M d 5' lg efph" .xl/sL >LdtL M pxf“sf Tolt

w]/} sDkgL s;n] x]5{ ca </fd M d 5' lg efph" .xl/sL >LdtL M pxf“sf] !)

nfvhltsf] C0f s;n] lt5{ ca </fd M Zofd, ltdL klg s]xL

lhDd]jf/L p7fpm g .df]afOn Jo:t 5

clkm;af6 3/ kmls{Psf]las'/fd;“u >LdtLn] emu8fug{ yfln5 .

las'/fd M x}g, lsg o;/Ll/;fPsf] < emg\ dfof u/]/ lxhf]dfq df]afOn lslglbP“ .

>LdtL emg \ l/;fp “b }las'/fdnfO{ lk6\g yfln5 . emu8fsf]xNnfn] 5/l5d]sLx¿ g} hDdf eP/;f]w]5g\ M lsg emu8f u/]sf] <

>LdtL M 3/df >LdtLx'“bfx'“b} d]/f] >Ldfg\ aflx/ c¿s]6L;“u 3'Dg hfG5 .

>LdtLsf ] s ' / f ; 'g ] /las'/fd M x}g, lsg ltdLn] dnfO{o;/L z+sf u/]sf] <

>LdtL M dnfO{ yfxf 5}geg]sf] xf ]nf, olb tkfO+ { aflx/c¿ s]6L;“u 3'Dg guPsf] ePcfh lbp “;f ] d }n ] tkfO + {sf ]df ]afOndf kmf ]g ubf { s;/Ls]6Ln] p7fP/ …tkfO{+n] ;Dks{ug{'ePsf] df]afOn clxn] Jo:t5, s]xL ;dokl5 k'gM k|of;ug{'xf]nfÚ eG5] t <

c¿sf] kfOG6clkm;af6

c fpg ] l a l Qs }kltn] kTgL;“ueg] M l8o/, olbd}n] s'g} lbg cfkm\gf]kfOG6sf] vNtLaf6olt w]/} k};f lgsfn]+, h;af6ltd|f] ;f/f OR5f k"/f x'g ;S5g\ .Tolta]nf ltdL s] ;DemG5f} <

tkfO+{n] c¿ s;}sf] kfOG6nufP/ cfpg'eP5 eG7fG5', –kTgLn] elgg\ .

csf]{ hGddfuf]kfn M ltdL csf]{ hGddf

s] eP/ hGdg rfxG5f} <xl/ M d ;fª\nf eP/ hGdg

rfxG5' .uf]kfn M lsg <xl/ M lsgeg] d]/L >LdtL

;fª\nfb]lv dfq 8/fp“l5g\ .c;kmn lgof]hg

x/]/fdn] ;x/df uP/ :yfoLkl/jf/ lgof]hg u/fof] / ufp“kmls{of] . Ps jif{kl5 p;sL>LdtLn] Pp6f hvdn] 5f]/f ]hGdfOg\ . pm l/;fp“b} cfkm\gf]lgof]hg ug{] 8fS6/sxf“ k'Uof] .

x/]/fd M of] s] nfk/afxL xf]8fS6/ ;fÚa . tkfO{+Nf] t d]/f] :yfoLlgof]hg ug{'ePsf] lyof], km]l/ of]5f]/f] s;/L hlGdof] <

8fS6/n ] cem h + lu “b }hjfkm lbP M kl/jf/ lgof]hg d}n]tkfO{+sf] ul/lbPsf] lyP“, ;f/fufp“n]sf] t x}g lg .

cfh d} pk/ cf:df lgr]Pp6f dlg; csf ] {

dflg;nfO{ s'6b} lyof] . Tof] b]v]/glhs}sf] dflg;n] ;f]Wof]– bfO,p;nfO{ lsg s'6]sf] <

s'6g] dflg; M of] uLt ufp“5,…cfh d} pk/ cf:df lgr]Ú .

dflg; M uLt ufp“b }dflsg s'6]sf] t <

s'6\g] dflg; M cf:df d]/L:jf:gLsf] gfd xf] .

cfh ljjfx x'“b}5x f l s d

-sd{rf/L;“u_ MltdLn ] of ]dlxgf dfq

rf/ k6s labflnO;Sof} . klxnf]

k6s ltdLn] >LdtLnfO{uf8L r9fpg eg]/ labf lnof},bf];|f] k6s ;f;"sf] dnfdL hfg'5 eGof} . t];|f] k6ssf] labfdfltd|L 5f]/Lsf] hGd lbg k/]sf]lyof] . rf}yf] labfdf ltd|f 5f]/fla/fdL lyP . cfh km]l/ labf dfUb}5f},s] k¥of] To:tf] <

sd{rf/L -xflsd;“u_ M ;/,cfh d]/f] ljjfx x'“b}5 .

cfkm\gf] cG8/df /fVgnf]Ug]n] :jf:gLnfO{ hlxn]

klg cfkm \gf ] cG8/df /fVgvf]HYof] . h] s'/f c¥xfp“bf klggq eg]/ ysf{p“Yof] . Ps lbg nf]Ug]g'xfpg nfu]sf] /x]5, nf]Ug]n]eGof] M kfgL ttf, gq

:jf:gL klg cfs'nJofs'neP/ hf]/L vf]Hb} M gq s] u5f} {x “ < gq s] u5f} { <

nf]Ug] M gq lr;} kfgLn] g'xfp“5' .pgL d]/L ===

;'j]bLhL a;kfs{df s;}sf]k|tLIffdf lyP . ToxL a]nf pgsf]Pp6f cfjf/f ;fyL cfP/ eG5 M…P ;'j]bL, ;'g t, pm Tof] ptfaf6cfO/x]sL o'jtLnfO{ d ;a}sf;fd'Gg] c“ufnf] dfg{ ;S5' . olb;s]+ eg] t}+n] xf]6n l/he{ ug{'k5{ .

;'j]bL M xf]6n t xf]Og,xl:k6nsf] a]8 .

;fyL M -crDd dfGb}_ lsg <;'j]bL M -p;sf] d'vdf Ps

d'Ssf xfGb}_ lsgeg] pgL d]/L>LdtL x'g\ .

pgL;“u c;Gt'i6Ps enfb \dLn ] cfkm \gL

:jf:gLsf lj?2df d'2f xfn]5 /GofofwLzsf ;fd' eg]5 M d d]/f]:jf:gL;“u ;DaGwljR5]b ug{rfxG5' , lsgeg] d pgL;“u

of}g;Gt'i6 5}g .:jf:gL M x}g–x}g >Ldfg\,

pxf “ em "6 af ] Nb } x 'g 'x ' G5 .gkTofP tkfO{ + ufp“sf ;f/fk'?if;“u ;f]Wg ;Sg'x'G5 .

pkxf/sGh'; >Ldfg\n] >LdtLsf]

#@ cf} + hGdlbgsf] pknIodfdf]tLsf] xf/ >LdtLsf cufl8 /fVb}eGof] M >LdtLhL, ltdLnfO{ d}n] df]tLsf]xf/ NofOlbPsf] 5', lo x]/ t .

>LdtL -7':; x'“b}_ M d}n]t sf/ kf] eg]sf] lyP“, sxf“xf/ NofPsf] <

>Ldfg\ M xf], sf/ eg]sL lyof}t/ s] u¿“ < ahf/df sxL“ klggSsnL sf/ e]l6Pg .

cfkm\gf] 3/cufl8 6«sPs hgf cfkm\gf] 3/cufl8

6 «s kfs{ u/ ]sf ] b ]v ]/ lgs}8/fO/x]sf] lyof] . Tof] b]v]/ p;sf];fyLn] lsg To;/L 8/fPsf] eg]/;f]Wof], ta p;n] eGof] M Tof]8«fOe/n] d]/L >LdtLnfO{ nu]sf]lyof], g kmsf{pg kf] cfof] eg]/8/fPsf] lg .

c;n afa'Ps hgf dflg; a;kfs{df

s]xL dlxgfsf] lzz'nfO{ lnP/ a;s'l//x]sf] lyof] . TolQs}df lzz'a]:;/L /f]Pkl5 lzz' af]Sg] dflg; MzfGt /fd' zfGt . ltdL cfkm"nfO{;Dxfn . o;/L l/; ug{' x'“b}g, ;DxfnltdL cfkm"nfO{ . zfGt ag zfGt .

o;/L cfkm\gf] sfv] 5f]/fnfO{Tolt w]/} dfof u/]/ kmsfPsf] b]v]/glhs} a; s'l//x]sL Ps dlxnf MtkfO{+ t ;f¥x} c;n a'af x'g'x'“bf]/}Ú5, To:tf] ;fgf] sfv] 5f]/fnfO{klg slt dfofn] ;DemfO–a'emfOu/L kmsfpg'ePsf] < cfkm\gf]lzz'nfO{ o:tf] dfof ug{] >Ldfg\kfP t ;a} >LdtL slt efUodfgLx'Gy] xf]nf < -dflg;n] af]s]sf]lzz'nfO{ ;'D;Dofp“b}_ To;f] ePtkfO+{n] cfkm\gf] 5f]/fsf] gfd /fd'/fVg'ePsf] /}Ú5 x}g <

dflg; cln csdsfp“b} Mx}g x}g, d]/f] 5f]/fsf] gfd t xl/xf] . /fd' t d]/f] gfd .

Ps xhf/sf] gf]6Pp6f s]6f ] cd]l/sfaf6

cd]l/sL s]6L ;fyL;lxt g]kfnkmls{of] / cfkm\gf] a'afnfO{ eGof] Ma'af, d;“u leofu|fsf] Ps rSsL 5 .

lktf M d}n] w]/} uf]nL k|of]uu/]+, t/ s]xL kmfObf ePg .

5f]/f M olb d}n] eg]sf] rSsLk|of]u ug{'eof] eg] tkfO{+n] d]/f]l;/fgLd'lg % ;osf] gf]6 /fVg'x'g]5 .

bf];|f] lbg 5f]/fn] cfkm\gf]l;/fgLd'lg x]¥of] . Toxf“ ! xhf/sf]gf]6 b]Vof] / a'af;“u ;f]Wof] M a'af,tkfO{+n] % ;o sf] ;§f ! xhf/sf]gf]6 /fVg'eof] lg <

a'af M d}n] t ! ;o dfq}/fv]sf] lyP“, t/ kl5 cld|sfg]s]6Ln] ( ;o ylklbO{ .

ckx/0fPs lbg ckx/0fsf/Ln ]

Pp6f dxfhgsL Kof/L sfG5L>LdtLsf] ckx/0f u/]5 . Tof]ckx/0fsf/Lsf] gfOs]n] kmf ]gnufP5 dxfhgsf] 3/df .

gfOs] M cf]O dxfhg, ;'g\ .t]/L >LdtL xfd|f] sAhfdf 5] .olb t“ >LdtL rfxG5;\ eg] t'?Gt

! s/f]8 lnP/ cfOh, gq t]/L>LdtL xfd|f] sAhfdf x'g]5] .

dxfhg M cf]xf], tkfO{+x¿ ;fx|}wdf{Tdf x'g'x'“bf] /x]5 . slxn]b]lvcsf{sf] /]vb]v ug{ yfNg'ePsf] <

gfOs] M -cfZro{ dfGb}_ lsg <dxfhg\ M To;n] dnfO{ w'?Ss

agfPsL lyO{ , 7LSs k¥of ] .To;nfO { otf gk7fO { ToxL +tkfO{+x¿;“u} /fVg' x} .

dLtPs lbg s'O/] / g]kfnLn]

dLt nufP5g\ .g]kfnL M cab]lv d]/L a}gL

ltd|L a}gL, d]/L cfdf ltd|L cfdf,d]/f] afa' ltd|f] afa', d]/f] efOltd|f] efO, d]/f 5f]/f5f]/L ltd|f5f]/f5f]/L x} .

s'O/] M To;f] xf] eg] ltd|L:jf:gL d]/f] klg :jf:gL .

P]gf lgsflnlbg'===…cfh laxfg s;sf] kf ]

cg'xf/ b]v]/ p7]sf] lyP“ . cfhlbg} /fd|f] ePg,Ú kltn] eGof] .

kTgLn] egL M d}n] eGof,Tof] ;'Tg] sf]7fdf ePsf] P]gflgsflnlbg', gq eg] hlxn] klgtkfO{+sf] oxL u'gf;f] x'G5 . d lsg ;fw' x'Gy]

s;}n] ;fw';“u ;f]Wof ] M:jfdLhL . kTgLnfO{ cfkm\gf] jzdfkfg{ s] ug'{k5{ < s'g} pkfoatfOlbg'x'GYof] ls .

:jfdL M afns . olb s'g} pkfohfg]sf] eP d lsg ;fw' x'Gy] .

lsg c:ktfn <xl/ dx]z;“u s]xL s'/f eGb}

lyP M x}g, tkfO{+ oxf“ lsg e'Ng'x'G5 <3/df tkfO{+nfO{ tkfO{+sL >LdtLn]cf}+nf ef“rL klv{/x]sL l5g\ .

Tof] s'/f ;'g]/ dx]z st}lx“8\g vf]H5g\ .

xl/n] km]l/ ;f]Wof] M x}g, stfhfg] <

cf lQ “b } dx ]zn ] eg ] Mc:ktfn lg .

xl/ -5Ss kb}{_ M lagfl;Q}c:ktfn lsg hfg] <

dx]zn] eGof] M cl3 ev{/}eGof x}g d]/L >LdtLn] xftsf cf}+nfef“r]sL 5] eg]/ . To;}n] c:ktfn hfgnfu]sf] lg 8fS6/ lng .

c08f kf/ ts'v'/f M d ltdLnfO{ dfof u5{' .

d ltd|f nflu h] klg ug{ ;S5's'v'/L M ltdL d]/f nflu h]

klg ug{ ;S5f} <s'v'/f M ;f“Rr} xf] <s'v'/L M To;f] eP Pp6f c08f

kf/]/ b]vfpm g t .s'v'/fsf] Ifltk"lt{Ps JolSt uLt ;'Gb} uf8L

rnfO/x]sf] lyof] . crfgs Pp6fs'v'/f uf8Lsf] rSsfdf k¥of] .cfkm\gf] s'v'/f d/]sf] b]v]kl5s'v'/fsf] dflnsn] Ifltk"lt{ dfUof] .pQm JolQmn] s'v'/fsf] dflnsnfO{! xhf/ ?k}of“ lems]/ lbof], t/s'v'/fsf] dflnsn] cem csf]{ !xhf/ ?k}of“ dfUof] .

JolQm M yk ! xhf/ ?k}of“ lsg <s'v'/f dflns M d/]sf] s'v'/fsf]

lxhf] dfq ljjfx ePsf] lyof] . pmd/]sf] s'/f yfxf kfO{ eg] p;sL>LdtLn] cfTdxTof u5{] . To;sf]Ifltk"lt{ klg tkfO{+n] g} eg{'k5{ .

k|:t'lt M cldt b'u8

Page 13: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 !#;f+uLlts Jo:ttfn] b;}+df

5'§L kfOPnfh:tf] 5}g . b]zsfljleGg :yfgdf cfof]hgf x'g];f+uLlts sfo{qmddf Jo:t x'b}5' .3/ emfkf eP klg o;jif{sf]b;}+ sf7df8f}+df dgfpb}5 ' . k lxnf ] k6ssf7df8f } +df dgfpgnfu ]sf ]n ] /dfOnf ]nflu/x]sf] 5 .

lxdfn ;fu/ -ufos_o; k6ssf] b;}+df

5'§L g} gkfOPnfh:tf]5 . 36:yfkgfsf ] Pslbgcl3b]lv g} b]zJofkL ;f+uLltssfo{qmddf Jo:t x'g'kg]{ ePsfn]6Lsfsf] cl3Nnf] lbg dfq} 3/cfOPnfh:tf ] 5 . ;f +uLltssfo {qmdsf qmddf o;k6ssf7df8f}+aflx/sf] b;}+nfO{ glhsaf6lgofNg kfOg] ePsfn] stf–stf/dfOnf] klg nflu/x]sf] 5 .

;To—:j¿k/fh cfrfo{ -ufos_of] jif{el/ rnlrqdf Jo:t

x'g'k/]sfn] 3/ -x]6f}+8f_ hfg kfOg“ .To;}n] o; k6ssf] b;}+sf] 5'§L3/d} latfp“5' . jif{df Psk6scfpg] rf8 ePsfn] w"dwfd;“udgfpg] of]hgf 5 . sf7df8f}+d};lkª u/] klg x]6f}+8fsf] ahf/df ;f“emkv3'Dg'sf] dHhf g} a]Un} 5 .

gLtf 9'+ufgf -gflosf_ljleGg sfo{qmdsf sf/0fn]

km"nkftL;Dd} Jo:t x'g]5' . 5f]/f–5f]/L ljb]zdf ePsfn] w]/} jif{eof ] , b;} + /dfOnf ]; “u dfGggkfPsf] . OG6/g]6af6} 6LsfnufOlbg'kg] { cj:yf 5 . b;jif{cl3b]lv d e]lh6]l/og ePsfn]df;' vfg] s'/} ePg . b;}+sf]6Lsfsf] lbgb]lv eg] cln /dfOnf]

x'G5 . a"9fa"9L cfkmGtx¿sxf“ 6Lsfnufpg hfG5f}+ . xl/j+zsf] kl/jf/g} dsxf“ l6sf nufpg cfp“5g\,xfdLnfO{ klg vfgf vfg] lgDtfcfp“5 . ;du|df h]–h:tf] cj:yf5, To;}df v';L eP/ b;}+ dgfp“5' .laxfg k"hfkf7df klg Jo:t x'g]5' .

dbgs[i0f >]i7 -snfsf/_cfkm}+n] klxnf] k6s agfPsf]

rnlrq …af6f]d'lgsf] km"nÚ sf]bf}8w"kd} o;k6ssf] b;}+ laTg]5 .hlt g} Jo:t eP klg b;}+sf d'VotLg–rf/ lbgrflx+ kl/jf/;“ulatfp“5' .

oz s'df/ -ufos_o;k6ssf] b;} + o'/f ]kdf

dgfp“b}5' . nG8gdf z+s/ l3ld/]n]lgdf{0f Pj+ lgb]{Zfg u/]sf] rnlrqlj/tfsf] lrgf]sf] zf] x'“b}5 . xfdL

b;}+sf] 5'6\6Ls;/L latfp“b} x'g'x'G5 <

d]/f] cg'ej

nG8gsf lj leGg 7fp “ /:s6NofG8 klg 3'Db}5f}+ . nG8g;lkªsf nflu k|l;4 7fp“ xf],To;}n] s]xL ;lkª klg ub}{5' .o;kfln b;}+ vf;} dgfpg] dg5}g, lsgeg] d]/f] a'jfsf] lgwgeof], t/ ljjfxkl5sf] klxnf] b;}+ePsfn ] z +s/sf ] xh '/a 'af ,xh'/cfdf, a'af, cfdfsf] xftaf6lrtjgdf 6Lsf nufpg] tof/Lklg ub}{5' .

Crf l3ld/] -gflosf_klxn]–klxn]sf ] b;} + 3/

-n]6fª_ hf“bf–cfp“b}df laTYof] .o;k6s kl/jf/;lxt sf7df8f}+d}b;}+ dgfp“b}5' . b;}+sf] 5'§Ldf ;lkªug]{ sfo{qmd 5 . To;afx]s x]g{5'6]sf rnlrqx¿ x]g]{ of]hgf 5 .

kl/jf/sf ;b:ox¿;“u a;]//dfOnf] ug]{ t 5“b}5 .

afa' af]u6L -ufos_o;k6ssf ] b;} + ;Dk "0f {

¿kdf kl/jf/sf ;b:ox¿;“ulatfp“b}5' . b;}+sf] ;]/f]km]/f]dfcfof ]hgf e}/x ]sf ;f +uLlts

-snfsf/_xh'/ cfdf laTg'ePsfn]

o;k6ssf] b;}+df 6Lsf t nufpgkfO“b}g, t/ tLg jif{kl5 efOljb]zaf6 cfpg] ePsfn] ljz]if/dfOnf] x'“b}5 .

cldzf a:g]t -gflosf_o; k6ssf] b;}+df t 5'§L

g} gxf]nf h:tf] 5====36:yfkgfsf]

k|:t't ug]{ lgDtf cfPsf] lyof],t/ 6Lsf gnufO{ st} ghfg] eg]/a;]sL 5' . l6sfsf] ef]lnkN6 g}sf]l/of hf“b}5' .

Zj]tf v8\sf -gflosf_d]/f nflu o; k6ssf] b;}+

ljz]if x'g]5 . w]/} kl5 kl/jf/sf;a} ;b:o sf7df8f} +df e]nfx'“b}5f} + . xh'/ a'af–cfdfnufotljb]zdf a;f]af; ug]{ cfkmGtx¿klg b;}+d} e]nf x'“b}5f}+ .

/fhs'df/ /fO{ -lgdf{tf_k|foM b;}+sf] 5'§L u[xgu/

la/f6gu/df lat fp “y ] , t/o;k6s a ' a fs f ] : j f : Y ocj:yfsf sf/0f sf7df8f} +d }b;} + dgfpg] sfo{qmd 5 . b;} +s ] s;/L dgfpg] eGg] s'/fa'afsf] :jf:Yodf klg e/ k5{ .

cf/kL e§/fO{ -snfsf/_jif{el/sf] Jo:ttfkl5 b;}+d}

cln km';{b kfOg] ePsfn] d tv'a /dfOnf] u5'{ . bLks/fh

lu/L \nufotsf ;fyLx¿ Ps7fp“df e]nf eP/ tf; v]N5f}+ .v;Lsf ld7f kl/sf/ agfP/vf G5 f } + . lgd {n zdf {-snfsf/_

kl5Nnf ] ;dodf b;} +sf ];fGble{stf a9\b }5 . xfdLn]o;nfO{ ;Dk"0f{ g]kfnLsf] /fli6«okj{sf ¿kdf dgfpg'k5{ eGg]dfGotf ljsl;t x'“b}5 . nfdf] 5'§Lx'g] ePsfn] of] kj{ d]/f nfluklg ljz]if 5 .

;'/]z clwsf/L -;+uLtsf/_

jif{ lbgdf Psk6scfpg] rf8 xfdLsnfsf/sf nflu xf]Ogh:tf] nfU5 . o;k6ssf]b;}+df klg d 3/dfgx'g] eP“ . xf:osfo{qmd k|:t'tug] { qmddfb;}+sf d'Vor f /

l b gOh/fond}laTb }5 .ljb]zd} ePklg dftf b'uf{;“ug]kfnsf] ;+ljwfgrf“8} agf];\ eGg]cfzLjf{b dfU5' .

bdg ¿kfv]tL

sfo{qmdx¿ ;d]t 5f8]/ d b;}+dgfpg ufp“ hf“b}5' . b;}+nuQ}sfo{qmdsf] l;nl;nfdf ljb]zhfg'kg]{ ePsfn] klg kl/jf/;“udg vf]n]/ b;}+ dgfpg] sfo{qmdagfPsL 5' .

dlNnsf sfsL{ -uflosf_of] jif{ t d}n] b;}+ dgfpg'

x ' “ b }g . oxL ji f { a 'j flaTg'ePsfn] b;}+df 6LsfgnufP klg kl/jf/sf;b:ox¿;“u a;]/ /dfOnf]ug]{5' .

gLnf a:g]t -snfsf/_kl5Nnf] b'O{ dlxgf

;f¥x} Jo:t -cd]l/sfdf_ePsfn] b;}+ dhfn] dgfpg]of]hgf 5 . sf7df8f}+df klgkm"nkftLb]lv dfq km';{b kfOg]ePsfn ] o;k6s rf/lbgrflx+ vfg]–lkpg] /dfOnf] ug]{of]hgf 5 .

bLks/fh lu/L

-snfsf/_b;}+ dgfpg sf7df8f}+ hfg'

gkg] { ePsfn] d]/f glhssf;fyLx¿sf] t'ngfdf d]/f] b;}+ s]xLvNnf] g} x'G5 . b;} +sf nfluclwsf+z ;fyLefO aflx/ u};s]sf]x'gfn] klg To;f] ePsf] xf] . tf;v]Ng cfp“b}g, To;}n] b;}+sf] 5'§Ldfk|foM rnlrqx¿ x]/]/} laT5 .

sNof0f l3ld/] -gfos_

b; } +df o;k6s sfdd }Jo:t eOG5 h:tf ] 5 . dgldNg] ;fyLx¿ b;} + dgfpgljb]z hfg] ePkl5 d}n] rflx+hGdynf] g]kfnu~hsf bz{snfO{x“;fpg] ljrf/ u/]sf] 5' . nfdf];dokl5 kl/jf/;“u a:g kfOg]/dfOnf] t 5“b}5 .

z]v/ vgfn -xf:osnfsf/_o;k6s b;} + ;f +uLlts

sfo{qmdd} laTb}5 . 36:yfkgfsf]lbgb]lv gjdLsf] lbg;Dd g}ljleGg sfo{qmddf uLt ufpg]lgDtf cfO/x]sf 5g\ . ;f+uLltssfo{qmddf bz{s;“u /dfOnf] ub}{b;}+ dgfpg] of]hgf 5 .

cd[t If]qL -ufos_b;}+df cfof]hgf x'g] /dfOnf

sfo{qmddf ;xeflu eP/ bz{snfO{x;fpb} b;}+ dgfp+b} 5' . lzjz+s/ l/hfn -xf:o snfsf/_

lbg;Dd kf]v/fdf lhDdL sf6{/kmfpG8];gn] ljkGg ju{sf nflulgdf{0f ul//x]sf] 3/df >dbfgub } {5 f } + . 36:yfkgfsf ]ef ] lnkN6b ] lv rf/ lbg;Dddw'd]x /f]usf af/]df hgr]tgfhufpg] 6]ln>[+vnfsf] 5fof+sgdfJo:t x'g]5f}+ . ci6dLkl5 rflx+dHhfn] b;}+ dgfpg] sfo{qmd 5 .o;k6s 3/df v;L sf6 \g ]of]hgfrflx“ 5}g . aln k|yf dg

kg{ 5f8\of] . v;L sf6\of]eg] /]8 ld6 klg a9LvfOG5, To;}n] o;k6ss 'v ' / } v fP/ b; } +dgfp“5f}+ . b;}+sf] rf/lbg kl/jf/s} nflu

5'6\ofPsf] 5' .

xl/j+z cfrfo{-snfsf/_

s]xL nfdf afpn] l6;6{lsg]kl5 cfkm\gf ] b;} + ;lkª;lsG5 . sf7df8f}+sf s]xL clga'6jn, x]6f}+8fsf s]xL sG;6{df;xefuL eP/ ;Lw} 3/ e}/xjfhfg], k'/fgf ;fyL–efOx¿;“ue]6\g], tf;–;f; v]Ng] clgcfkm\gf] hGdynf] lqj]0fL uP/ jif{lbgel/sf nflu k|m]; x'g] . cflv/sf7df8f}+ kmls{Pkl5 t jif{ lbgel/of] ;x/sf] w"nf]–w"“jf ;xg' t 5“b}5 †

x]dGt zdf{ -ufos_dnfO{ ;a}eGbf dg kg]{

rf8 g} b;}+ xf] . kl/jf/sf ;a};b:o hDdf eP/ of] rf8 dgfp“5f}+ .3/df ddLn] dL7f kl/sf/agfpg'x'G5 . k/Dk/fut klx/gdf;lhP/ dlGb/ hfG5f}+ . o;k6sb;}+cl3 g} sf]l/ofdf sfo{qmd

Page 14: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 !$

;fyLefO d]/f nflu;w}+ lk|o /x] . pgLx¿sf]

cWoogsf l;nl;nfdf d P3f/ jif{cd]l/sf a;]“ . OG6/ k9\bf–k9\b} lab]l;g' d]/f]afWotf lyof] lsgeg] lrqsnfdf ?lr / To;s}pRr cWoogsf nflu d}n] lab]l;g} kYof]{ . d]/f]cg'ejdf oxf“ a:bf kl/jf/, ;dfh, snf Pj+/xg;xgdf Tolt Wofg k'¥ofO“b}g . ;dfhaf66fl9Pkl5 d}n] To;f] ug'{ x'Gg eGg] l;s]sf] 5' .

P3f/ jif{ cfkm" x'ls{Psf] 3/, kl/jf/,;dfh / rfnrngaf6 6f9f /xbf“sf] 56k6Ld}n] ef]u]sf] 5' . ljz]ifu/L b;}+–ltxf/ h:tf kj{glhls“bf oxf“af6 kmf]gcfp“bf lgs} kL8f x'GYof],t/ d]/f tLg hgf ;fyL gf/fo0f d}gfnL, lg/~hgkf08] / lgt]z/fh kf08]n] lgs} ;fy lbP .lsgeg] pgLx¿ klg t d h:t} cfkm\gf];dfhaf6 6f9f lyP .

xfdL 6]S;f;sf] 8nf;df lyof}+ . 8nf;nfO{ldgL g]kfn klg eGg ;lsG5 . g]kfnaf6uPsfx¿ Toxf“ y'k|} e]l6G5g\ . To;}n] ptfsf]b;}+sf] dHhf klg a]Un} x'G5 . b;}+ xfd|f] rf8ePsfn] sfdaf6 labf t kfOGg, t/ bz}+ cfof]

cg'ejd]/f]d]/f]

cfxf, b;}+ clg dfdf3/, slt /fd|f] ljut;Demfpg'eof] . b;}+ xfd|f nflu ljz]if cy{af]s]/ cfp“Yof] . slxn] b;}+ cfpnf /dfdf3/df blIf0ff kfOPnf h:tf] nfUYof] . d]/f]3/ ndh'ª lr;fkfgL xf] . d]/f] 3/af6 dfdf3/glhs} lyof] . o:t} % ldg]6df k'luGYof] .dfdf3/ klg *–( 3/ lyP, To;}n] bzdLb]lvk"l0f{df;Dd 6Lsf nufpg kfOGYof] . Pslbgxh'/af;“u 6Lsf nufof], csf]{ lbg dfdf;“u

;;'/fnLcfsfz clwsf/L

ls cf–cfkm\gf] ckf6{d]G6df tf; v]n]/ a:g lgs}/dfOnf] x'GYof] . To;df klg g]kfnL :6fOnsf]df;'sf kl/sf/n] dnfO{ nf]Eofp“Yof] . To;}n] ptfk'u]sf] nuQ} Pslbg uf8L lnP/ v;L vf]Hg 6f9fsf]ufp“ k'Uof}+ . Pp6f kmfd{ xfp;df v;L b]v]kl5To;sf] dflns;“u s'/f ubf{ p;n] k};f lbP/ lhp“b}nfg eGof] . cd]l/sfdf lhp“b} hgfj/nfO{ hxf“kfof] Toxf“ df/ xfGg ldNb}g lsgeg] Toxf“ …Plgdn/fO6\;Úsf] sfg'g s8f 5 .

To;kl5 ToxL dflnsn] aGb's lems]/v;LnfO{ 9fNof] . Tof] v;LnfO{ uf8Ldf /fv]/ckf6{d]G6df cfof}+ . sfddf hfg ca]/ e};s]sfn]lk |mhaf6 ;a} ;fdfg lems]/ To;nfO{ Toxf“x'Nof}+ / sfddf uof}+ . /flt Psah] kms]{/ x]/]sf] tl;+u } v;L hd]5 . lgsfn]/ afy6jdf /fv]/tftf]kfgL xfn]sf] xfNo} u/]/ laxfgLkv dfqv'NofO;Sof}+ . sf6s'6 ubf{ t pHofnf] e};s]sf] lyof] .

d]/f] cg'ejdf ptfsf] b;}+ /demdd} laTYof], h;sf]a]Un} dHhf 5 eg] oxf“sf] b;}+n] kl/jf/;“u ;fdLKotfa9fpg'sf ;fy} ;+:sf/ / ;+:s[lt;“u glhSofp“5 .

;fyLefO/Iff l;+x /f0ff -lgb]{zs÷;Dkfbs_

;fy d}n] ;w}+ kfO/x]sf] 5' . crDd nfUg ;S5— d]/fsIff Ps k9\bfb]lvsf ;fyLx¿ g} clxn]sf d]/f ldNg];fyL x'g\ . sIff Psb]lv b;;Dd kfgLkf]v/Lsf] efg'eQmd]df]l/ondf kl9of] . sIff r9\b} uP klg ;fyLx¿ eg] ;w}+;fydf /x] . sn]h k9\bf eg] pgLx¿;“u 5'l§P klg ;Dks{eg] oyfjt} /x\of] . clxn] klg xfdL e]6\5f}+, k'/fgf lbgsf ukm clgb'Mv;'vsf s'/f ;]o/ u5f}{+ .

cfO{Pb]lv aLP;Dd kßsGofdf kl9of] . Tof] a]nfxfd|f] Pp6f ;d"x lyof] . lgs} xNnf / d:tL ul/GYof] .b;–afx|hgfsf] 6f]nL agfP/ rnlrq x]g{ uOGYof] . l8u|Lug]{ qmddf d lqe'jg ljZjljBfno egf{ eP“, To;kl5sn]hsf ;fyLx¿ 5'6], t/ cfkm\gf] u|'ksf ;fyLx¿;“uclxn] klg e]6 e}/xG5 . d ;fyL eg]kl5 x'?Ssx'G5' . ljjfxcl3;Dd klg pgLx¿;“u} 3'ldGYof],dgf]/~hg ul/GYof] . b;} +h:tf kj{dfpgLx¿sf] 3/ hfg], d]/f] 3/df cfpg],;“u} a;]/ vfg], /dfOnf] ug]{ sfdx'GYof] . ljjfxkl5 Tof] qmddf sdLcfof], emg\ ;Gtfg ePkl5 t EofOPs}5}g . pgLx¿ klg 3/Jojxf/ /sfddf Jo:t 5g\ . t}klg km';{bx'g]lalQs} xfdL e]l6xfN5f}+ .

;fyLsf ] dfdnfdfdnfO{ efUodfgL dfGg'k5{ .;fyL ;'vsf dfq} x'“b}gg\,b'Mvdf klg ;fy lbg] ;xLcy{df ;fyL x'g\ . d}n] To:t};fyLx¿ kfPsL 5' . :s'n /sn]hafx]s d]/f cGoq ;fyLePgg\ . 3/j/k/sf l5d]sdfklg ;fyL ag]gg\ . d]/f] w]/} ;do:s'n / sn]hs} ;fyLx¿;“u laTof] .h;df s]6Lx¿ w]/} 5g\, s]6f ;fyLx¿ klg5g\ . pgLx¿;“u klg obfsbf e]6 e}/xG5 .

k/b]zslkndl0f bLlIft -lrq–d"lt{ snfsf/_

dfdf3//fh' kl/of/ -ufos_

gf} jif{ eP5 d]/f] ljjfx ePsf] klg . ;g\ @))!df Snfpl8of km\nflhcf];“u d]/f] nuguf“7f] sf7df8f}+s}¥ofl8;g xf]6ndf sl;Psf] lyof] . ljjfxkl5 gftf–;DaGwsf] bfo/f a9\5 . ljjfxkl5 d]/f] gftf ;DaGwsf]bfo/f O6fnLsf] /f]d ;x/;Dd k'Uof] . Snfpl8of;“ud]/f] ne Kn; P/]~h ljjfx ePsf] xf] . sf7df8f}+dflxGb' k/Dk/fcg'¿k ljjfx u/]sf] Ps jif{kl5 /f]dsf]Pp6f rr{df OzfO{k4ltcg';f/ xfd|f] ljjfx ePsf]lyof] . ljb]z d} ;;'/fnL agfp“5' eGg] d]/f] s'g} of]hgflyPg . d]/f] n]vfGt Snfpl8of;“u hLjg latfpg'/x]5 . pgsf nflu d g]kfndf / pgL d]/f nflu/f]ddf hlGdPsL h:tf] eof] . ;;'/fnLsf] sNkgfdf

oBlk gftfuf]tf eg] 7"n} 5 . lqm;d;df e]nf x'“bf @%hgf k'luG5 . d x/]s lqm;d;df /f]d k'U5' . lqm;d;pgLx¿sf nflu xfd|f] b;}+ h:t} xf] . pgLx¿ rf/lbg;Dd dHhfn] lqm;d; dgfp“5g\ . rf8af8 dgfpg]pgLx¿sf] t/Lsf xfdL;“u ldNbf]h'Nbf] 5 . pgLx¿ lgs};+:sf/L x'G5g\ .

klxnf] k6s ;;'/fnL hf“bf kfl/jfl/s ef]hdfpgLx¿n] ufO{ / ;'+u'/sf] df;'sf kl/sf/ agfPsf /x]5g\ .d b'j} s'/f gvfg] ePsfn] pgLx¿n] cK7]/f] dx;';u/]sf lyP . Snfpl8ofn] klg tL df;' vfg 5f8]sLn]clxn] xfdL k'Ug] To:tf kfl/jfl/s ef]hdf s'v'/fsfkl/sf/ k|:t't ul/G5 . dnfO{ c¿ t xf]Og, ;;'/fnLsfcu|hx¿;“u s'/f ug{ ufx|f] x'G5 . pxf“x¿ c+u|]hL a'em\g'x'Gg, dnfO{ O6fnLog cfp“b}g clg ukm ubf{ Pshgfbf]efif]sf] cfjZostf k5{ . b;}+df eg] k"/fk'/ d d]/f]3/df kl/jf/;“u x'G5' . ljrf/ ug' {xf ];\ t oxf“s};;'/fnL e}lbPsf] eP, laxfg 3/sf cu|h;“u 6LsfyfKof] clg bf}8\b} ;;'/fnL k'Uof] . dnfO{ eg] b;}+dfTo:tf] bf}8w"ksf] lrGtf 5}g .

;;'/f, ;f;", ;fnf,;fnL, h]7fg cflb;lDemOG5, t/ d]/f]xsdf eg] Snfpl8ofPSnL 5f ]/L x 'g \ .

csf]{ lbg dfOh";“u . Pp6} 3/df tLg hgf;“u6Lsf nufp“bf klg Tof] 3/sf cu|hx¿ Pscsf{n] 8an 6Lsf nufPsf] yfxf kfp“b}gy+] . Tof]a]nfdf b;}+df 6Lsf nufP/ ! ;o ?k}of“eGbf a9Lsn]S;g x'GYof] . Tof] /sd d]/f nflu w]/} g}x'GYof] . blIf0ff vNtLdf ePkl5 ;fyLefO;“u3'RrL v]lnGYof] . vf]KkL klg elgg] of] v]ndfslxn]sxL“ dfl/GYof], slxn]sxL“ l/Qf] 3/kms{g'kYof]{ . k};f xf/]kl5 km]l/ 6Lsfnufpg hfGy] .

7"nf] ePkl5 eg]+ o'jtLx¿sf] ;+ut vf]Hg

yflnof] . xfdL lkª v]Ng *–( 3G6f nufP/kfl/ufp“;Dd k'UYof}+ . kfl/ufp“sf o'jtLx¿n]lkª v]Ng lgDtf] u/]kl5 xQ] xfn]/ xfdL;fyLefOsf] l6d Toxf“ k'UYof]+ . Psk6s laxfgtLg ah] k'u]/ lkª v]n]/ kms{Psf] ;Demgf 5 .xfdL pgLx¿nfO{ klg lkª v]Ng cfpg] lgDtf]uYof}{, cfP/ /dfOnf] u/]/ kms{Gy] . b;}+sf] a]nfxfdL lyo6/ b]vfpg] eg]/ ;f+:s[lts sfo{qmdklg uYof}{+, d}n] To;a]nf gf6sdf clego klgu/]sf] 5' . b;}+df k"l0f{dfsf] ef]lnkN6 xfdL;fyLefO lkslgs hfGYof}+, blIf0ffsf] s]xL k};fTo;}df nufgL x'GYof] . clxn] t dfdf3/dfxh'/a'af–xh'/cfdf x'g'x'Gg . pxf“x¿ lat]kl5 d}n]dfdf3/df klxn]sf] h:tf] dHhf kfpg;s]sf]5}g\ . *–( jif{otf 6Lsf yfKg dfdf3/ uPsf]5}g\, dfdfx¿ klg ufp“af6 ;/]/ tgx'“cfpg'ePsf] 5 . o;k6s hfg] OR5f lyof],t/ 3/sf] xh'/a'af laTg' ePsfn] hfg kfOPg\,csf]{ b;}+df kSs} hfG5' .

k|:t'lt M ;'a|t cfrfo{

Page 15: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 !%/+ud~r rnlrq

s;n] rf]¥of] d]/f] dg

cd]l/sfaf6 g]kfn cfPsf ;'wf+z' hf]zL b]z e|d0fdf lg:sG5g\ .e|d0fsf qmddf pgn] cg]s lsl;dsf dflg; e]6\5g\ . Ps–csf{;“u zq';/x Jojxf/ ug]{ bfh'efOsL a"9L cfdf, d]xgtn]sdfPsf] k};faf6 /fli6«o emG8f agfpg tlD;Psf Ps ;"rLsf/n]ufpm"df ljsf; x'g] cfzfdf a'9]of}nL nfu]sf Ps j[4, åGåsfsf/0f cfkm\gf] ynf] 5f8\g ljjz dflg;x¿ cflb . pgLx¿nfO{e]6]kl5 ;'wf+z'n] ;a}sf] ;d:ofsf] h/f] kQf nufpg yfN5g\ .pgn] yfxf kfp“5g ls pgLx¿sf ;d:of Ps 7"nf Jofkf/L x'g\ .Jofkf/Ln] cfkm\gf] k};fsf] andf zf;g–zlQm cfkm\gf] xftdf lnPsf]x'G5 . hgtfnfO{ hlt g} ;d:of k/] klg pm cfkm\gf] 9's'6L eg{d}tNnLg 5 . Tof] Jofkf/Lsf] hfnf] eTsfpg ;'wf+z'nfO{ /fh]zxdfnn] ;fy lbG5g\ . kf“r jif{cl3 g} lgdf{0f e};s]sf] rnlrq…g]kfnÚsf lgb]{zs bof/fd bfxfn x'g\ . of] rnlrq cfh z'qmaf/sf7df8f}+ pkTosfaf6 k|bz{gdf cfp“b}5 . …tLtf] ;ToÚdf …u}+8fÚsf]rl/qaf6 rrf{df /x]sf snfsf/ lgd{n zdf{ tyf cGo s]xL lgdf{tfsf];+o'Qm nufgLdf ag]sf] of] rnlrqsf ;+uLtsf/ zDe'lht af:sf]6f x'g\ .

/]vf lkmND;sf] Aofg/dfgflosf /]vf yfkfn] s]Gb|Lo rl/qlgjf{x u/]sf ;a}h;f] rnlrqn]Jofj;flos ;kmntf xft kfb}{cfPsf 5g\ . …lxDdtÚ, …ls:dtÚ,…lxkmfhtÚ kl5 gflosf yfkfsf]k|:t'ltdf rnlrq …s;n] rf]¥of]d]/f] dgÚ b;}+sf] cj;/df $)eGbf a9L :yfgaf6 ;fj{hlgsx' “b }5 . of ] rnlrqdf klggflosf yfkf g} s]Gb|Lo e"ldsfdf

l5g \ . pgL o;df Pp6L/fhs'df/Lsf] rl/qdf b]lvg]l5g\ .oxL rnlrqaf6 pbfpg nfu]sflszf]/ vltj8f /fhs'df/sf]rl/qdf 5g\ . 5lj cf]emfn] lgdf{0fu/]sf] rnlrq …s;n] rf]¥of] d]/f]dgÚdf b'O{ gfos 5g\, oBlklj1fkgdf eg] cfo{g l;Ub]nnfO{dfq b]vfOPsf] 5 . of] rnlrqlqsf]0ffTds k|]d Pj+ k|]d ug]{x¿sf]ljb|f]xdf cfwfl/t 5 . /fhs'df/L

/]vf;“u cgfo;} k|]d ug{ k'u]sf;j{;fwf/0f o'js cfo{gsf] k|]dkfpg /]vfn] u/]sf] ljb|f]x tyf/fhs'df/ lszf]/sf] PstkmL{ k|]drnlrqsf] d'Vo ljifo xf] ./]vfsf cg';f/ rnlrq syfeGbfklg k6syfaf6 8f]¥ofOPsf] 5 .Pskl5 csf]{ l;Sj]G;n] ca s]xf]nf < eGg] rf;f] bz{sdfkfl//xG5 . gL/ zfx, /dfykflnof, aLP; /f0ff klg of]rnlrqdf b]lvg]5g\ . ;'/ ]zclwsf/ Lsf ] ; +u Ltdf of ]rnlrqsf] Pp6f uLt …P lbndnfO{ ;'6'Ss egÚ rrf{df cfO;s]sf]5 . /fh]Gb| v8\uLn] åGå lgb]{zg Pj+;~ho nfdfn] 5fof+sg u/]sf] of]rnlrq bz{ssf nflu Pp6f ultnf]v'/fs x'g;S5 .

ca 8 8Lsf] dHhf

tkfO{ +n] s'g} cTofw'lgs;x/ jf uugr'DaL ejgx¿dfly;fxl;s p8fg u/]sf] dx;';ug'{x'g]5 . o; qmddf dHhf tcfp“5 g}, slxn]sxL+ cQflng'kg]{cj:yf klg cfpg ;S5 .uugr 'DaL ejgdf k 'u ] /hldglt/ embf{ xf];\ jf Jo:t;8sdf uf8Lx¿;“u 7f]lSsb}s'b\bf d'6' g} l;l/ª x'G5 . o;sfnflu cGt hfg'kb}{g .

sdnkf]v/Ll:yt l;6L ;]G6/uP x'G5 hxf“ …h]6Kofs P8\e]Gr/ÚzLif{ssf] l;g]df k|bz{g e}/x]sf]5, P6 8L k|ljlwdf . ;fdfGo

l;g]df h:tf] oxf“ kbf{df dfqb[Zo ;njnfp“b}g . syf;“u}bz{sn] klg To;df k|ToIfjlu/x]sf] dx;'; u5{g\ . 4 8Ll;g]df x]/]sf bz{sn] o;df cemkm/s :jfb kfpg]5g\ . o;cl3kmf]/ 8L l;g]df b]vfO/x]sf] qm]hLPDo'hd]G6n] ca :d]n, aan,:6«f]a nfOl6ª, yG8/, :df]s, jf6/,laG8 tyf n]u l6sn/ Okm]S6;dfj ]z u/ ]sf ] 5 . utz'qmaf/b ] lv oxL k | ljlwdf…cf]l;og h+unÚ tyf …h]6Kof6P8\e]Gr/Ú b]vfP/ xnsf] gof“k|ljlwsf] z'ef/De ul/Psf] lyof] .

hn]sf]a:tL

/f]Nkfdf ;"qkft ePsf]dfcf]jfbL ljb|f ]xdf cfwfl/tdu/ syfgs rnlrq hn]sf]a:tL cyf{t\ 3f+j gfª\vf/sf ]k |bz {g k | f/De ePsf ] 5 .rnlrq x ]g { ?s'ddf e]nfePsfx¿ o:tf] bb{gfs b[ZoslxNo } b ]Vg ' gk/f ]; \ eGg ]sfdgf ub} { xnaf6 aflxl/PsflyP . /f]Nkfjf;Lsf] sf?l0fs kL8fb]v]/ dlxnfx¿ dfq xf]Og,t?0f–tGg]/Lx¿n] ;d]t dgyfDg ;s]sf lyPgg\ .

åGå k|efljt gf}d'n]sf] e}/jpRRf dfljsf] xndf rnlrq x]bf{t6:y e"ldsf lgjf{x u/]sf Pskfqn] dnfO{ /fhgLlt b]v]/ jfSsnfu]/ cfp“5, s] eg]sf lyP,

vrfvr el/Psf ;a} bz{sn] xf]xf] hgfp“b} 6fpsf] xNnfP . o'4sfa]nfsf cefj / kL8fx¿ zflGt:yfkgfsf rf/ jif{ lalt;Sbfk lg Ho " “s f To " “ /x ]sfn ]/fhgLltk|lt ;fdfGo gful/ssf]ljt[i0ff a9]sf] s'/fdf c;xdlthgfpg] 7fp“ klg 5}g .

dfcf ]j fb Ln ] hftLopTkL8g / d'lQmsf nflu ;:tf]gf/f lbP/ du/ ;d'bfonfO{n8fO“df prfn] klg pgLx¿sf];fdflhs Pj+ /fhg}lts cj:yfpxL /x]sf] lgb]{zs gljg /f]sfdu/n] atfP . ?s'd /f]NkfnfO{ljsf; / kl/jt{gsf] ax;dfNofpg ufp“a:tLd} k'u]/ rnlrqlgdf{0f u/]sf] gjLgsf] bfaL 5 .

aGbLcfh z'qmaf/ pkTosfaflx/sf

clwsf+z :yfgdf ;fj{hlgs x'g nfu]sf]rnlrq …aGbLÚdf tLg hf]8Lsf km/s–km/s z}nLsf k|]dsyf ;d]l6Psf] 5 .of] rnlrqdf k|foM dfofk|]dsf

ljhofbzdLsf] df}sf 5f]k]/x/]s jif{ rnlrq ;fj{hlgsul/G5g\ . oxL eL8df rnlrq…labfOÚ ;fj{hlgs x'“b}5 . of]rnlrq ;fj{hlgs x'g] a]nfrnlrqsf Ps gfos /ldt9'+ufgf cd]l/sf k'u]sf 5g\ eg]csf { gfos lglvn pk| ]tLd'DaO{df …z"GoÚaf6 km]/L ;+3if{ul//x]sf 5g\ . rnlrqsf]syfcg';f/ ofqfsf qmddf/ldt / em/gfsf] lrgfhfgLx'G5 . /ldt ;}Go ;]jfdf x'G5g\eg] em/gf dWodju{sL o'jtLx'lG5g\ . ;'?df s]xL j}dGoZotfeP klg cGttM Tof] lrgfhfgLk|]ddf kl/0ft x'G5 .

pgLx¿n] k| ]dsf uLtufpg yfN5g\ . Ps csf{;“u

slxNo} g5'l§g] s;d vfG5g\,t/ ;dosf] e'd/Ldf k/]kl5b'j} Ps–csf{;“u 5'l§g ljjzx ' G5g \ . csf {tk m { j lsnk ] ; f d f c f a4 l g lvne m / g fs f ] ; ' G b / t f Pj +;fbfkgaf6 df ] lxt x'G5g\ .pgL PstkmL{ ¿kdf em/gfnfO{dg k/fpg yfN5g\ . /ldt;“usf]la5f]8af6 PlSnPsL em/gfnfO{pgL ;fy lbg yfN5g\ . bLksah|frfo{n] 5fof+sg u/]sf] of]rnlrqdf lgb]{zs, lgdf{tf tyfg[To lgb]{zs /fdhL nfld5fg]x'g\ . lbg]z ;'gfdn] ;+uLt Pj+/f]zg >]i7n] åGå lgb]{zg u/]sf]rnlrq …labfOÚ pkTosfsf ;fy}b]zsf #) :yfgaf6 Ps;fyk|bz{gdf cfpg]5 .

rnlrqdf dfq b]lvg] …rsn]6Llx/f ]Ú cfo{g l;Ub]n u'G8fsf]e"ldsfdf b]lv“b}5g\ . rnlrqaGbLdf lbnLk /fodfemL /c?l0fdf nD;fn, ;'dg l;+x /glGbtf u'?ª tyf cfo{g l;Ub]n/ ;l~rtf n'O"6]nsf] hf]8L x]g{kfOG5 . cfo{g Ps hgf g]tfn]kfn]sf u'G8f x'G5g\ . pgL g]tfsf]Ozf/fdf u'G8fubL{ u5{g\ . dfgjLo;+j ]bgfg} gePsf cfo{gnfO {;l~rtf n'O "6 ]nn] lgs} dgk/fp“l5g\ . afa'sf] xTof u/]sf] em"6f]cf/f]kdf cfo{g k|x/Lsf] kmGbfdfk5{g\ . Tolta]nf pgnfO{ g]tfn]s'g} ;xof]u ub}{gg\ . csf{tkm{blnt kl/jf/sf ;'dg l;+xsf];l~rtf u'?ª;“usf] k| ]d s]xL

JolQmnfO{ kRb}g . pgLx¿n];'dgsL cfdf / alxgLsf] xToful/lbG5g\ . xTofsf ] cf/f ]k;'dgdfly g} nufOG5 . ;'dgklg cfo{g h:t} aGbL hLjglatfpg afWo x'G5g\ . csf]{ hf]8LlbnLk / c?l0fdfsf] rnlrqdfljz]if k|sf/sf] e"ldsf 5 . /d]zu'?ª sdf{n] lgdf {0f u/]sf ]rnlrq …aGbLÚ cfh z'qmaf/gf/fo0f3f6, bds, latf{df]8,w/fg tyf kf]v/faf6 ;fj{hlgsx'“b}5 . rnlrq …aGbLÚsf lgb]{zsljho s]?ª x'g\ eg] o;df dx]zv8\sfsf] ;+uLt, lszf]/ 9sfnsf]5fof+sg, PgaL dxh{gsf] åGåtyf uf]ljGb /fO{ / k"gd /fO{sf]g[To lgb]{zg 5 .

Ps;fy rf/gflosf /]vf yfkfsf] …s;n]rf]¥of] d]/f] dgÚ, /d]z u'?ª

sdf{sf] …aGbLÚ, /fdhLnfld5fg]sf] …labfOÚ tyf

bof/fd bfxfnsf] …g]kfnÚ a8fb;}+sf]cj;/ kf/]/ Ps;fy cfh z'qmaf/

;fj{hlgs x'“b}5g\ . oLdWo] …g]kfnÚ ;a}eGbf k'/fgf] xf] .kf“r jif{eGbfcl3 g} lgdf{0f ;DkGg ePsf] of] rnlrqn] aNnsf7df8f}+ pkTosfdf ;fj{hlgs x'g] cj;/ kfPsf] 5 . /fh]z

xdfn, ;l~rtf n'O“6]n, ;Hhf d}gfnL, bLks/fh lu/L / ;'wf+z'hf]zL pQm rnlrqsf d'Vo snfsf/ x'g\ . To;}u/L /fdhL

nfld5fg] lgb]{lzt …labfOÚ pkTosfaflx/af6 k|bz{gdfcfp“b}5 . of] rnlrqdf lglvn pk|]tL, em/gf yfkf tyf /ldt

9'+ufgfsf] d'Vo e"ldsf 5 . /d]z u'?ª sdf{n] lgdf{0f u/]sf]rnlrq …aGbLÚsf lgb]{zs ljho s]?ª x'g\ . pkTosfaflx/

rNg] rnlrq …aGbLÚ df lbnLk /fodfemL, cfo{g l;Ub]n, ;'dgl;+x, c?l0fdf nD;fn, ;l~rtf n'O“6]n tyf ;l~rtf u'?ªn]

clego u/]sf 5g\ . sf7df8f}+ pkTosfdf /]vf yfkfsf]k|:t'ltdf ;la/ >]i7n] lgb]{zg u/]sf] rnlrq …s;n] rf]¥of]

d]/f] dgÚ ;fj{hlgs x'g] ePsf] 5 . of] rnlrqdf /]vfsfcltl/Qm cfo{g l;Ub]n tyf gL/ zfxsf] d'Vo e"ldsf 5 .

g]kfn

labfO

Page 16: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

tl:

a/ M

d]/f

] l;g

]df 8

6sd

÷sd

n >

]i7

! @

# $

% ^

&

* (

!) !

! !@

!#

!$

!% !

^ !&

!*

!( @

)

@!

@@ @

# @$

@%

@^ @

&

@*

@( #

)

sflt{s

(O

ct.-N

ov. 2

010)

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2 3

4 5

6

7

8 9

10

11

12

13

14

15

16

%–s

f]hfu

|t k"l

0f{d

f, !(

–nId

Lk"hf,

@)–

ufO

{ltxf

/

@!–

efO

l6s

f -u

f]a4

{g k

"hf_,

@^–

57

k"hf

cfOt

;f]d

d+u

n a'w

la

xL

z'qm

zlg

cfOt

;f]d

d+u

n a'w

la

xL

z'qm

zlg

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2 3

4

5

6 7

8 9

10

11

12

13

14

15

! @

# $

%

^ &

* (

!) !

!

!@

!# !

$ !%

!^

!& !

*

!(

@) @

! @@

@#

@$ @

%

@^

@& @

* @(

d+l;/

(Nov

.-Dec

. 201

0)

cfOt

;f]d

d+u

n a'w

la

xL

z'qm

zlg

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3 4

5 6

7 8

9

10

11

12

13

14

!

@ #

$

% ^

&

* (

!)

!!

!@ !

# !$

!%

!^ !

&

!*

!( @

) @!

@@

@# @

$

@%

@^ @

& @

* @(

#)

kf}if

(Dec

, 201

0-Ja

n 20

11)

^– p

wf}n

L kj{,

!)–

lqm;

d;

8], !

%–td

' Nxf

];f/

, @&

–k[Yj

L ho

GtL

a8fb;}+ @)^& s

f]

xflb{s z

'esfdgf

a8fb;}+ @)^& s

f]

xflb{s z

'esfdgf

Page 17: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

/flu

gL v

8\uL

s]s

L clw

sf/

L

d]sck M OGb| >]i7

cfOt

;f]d

d+u

n a'w

la

xL

z'qm

zlg

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4 5

6 7

8 9

10

11

12

13

!

@ #

$ %

^

&

* (

!) !

! !@

!#

!$ !

% !^

!& !

* !(

@)

@! @

@ @#

@$

@% @

^

@& @

* @(

#)

%– k

mfu' k

"l0f{d

f @)–

3f]8]

hfq

f @*–

r}t] b

;}“, @

(–/f

dg

jdL

r}t

(Mar

.-Apr

. 201

1)

cfOt

;f]d

d+u

n a'w

la

xL

z'qm

zlg

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2 3

4 5

6

7 8

9 10

11

12

!

@

# $

% ^

&

*

( !)

!!

!@ !

# !$

!%

!^

!& !

* !(

@)

@! @

@

@#

@$ @

% @^

@& @

* @(

df3

(Jan

.-Feb

. 201

1)

!^–

;lx

b lb

j;, @

!–Nx

f];f/

, @%–

>Lk

~rd

L

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3 4

5 6

7 8

9

10

11

12

13

14

!

@ #

$

% ^

&

* (

!)

!!

!@ !

# !$

!%

!^ !

&

!*

!( @

) @!

@@

@# @

$

@%

@^ @

& @

* @(

#)

^– p

wf}n

L kj{,

!)–

lqm;

d;

8], !

%–td

' Nxf

];f/

, @&

–k[Yj

L ho

GtL

cfOt

;f]d

d+u

n a'w

la

xL

z'qm

zlg

!

@ #

$ %

^ &

*

( !)

!!

!@ !

# !$

!%

!^ !

& !

* !(

@)

@!

@@

@# @

$ @%

@^

@& @

*

@(

#)

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

1

2 3

4 5

6

7 8

9 10

11

12

13

14

kmfu'g (

Feb.

-Mar

. 201

1)

&–k

|hft

Gq lb

j;, !

*– d

xflz

j/fq

L, @$

–gf/

L lbj

;

Page 18: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 !*

ssgL -g'jfsf]6_– ssgLsf] ko{6sLo k|j4{gsf nflu v'nfrª\ufr]6 k|ltof]lutf ;DkGg ePsf] 5 . ssgL–^ , j;GtLb/af/dfly cfof]lht rf}yf] v'nf ssgL rª\ufr]6 k|ltof]lutfdfsf7df8f}+sf cho 9'+u]n klxnf], k|sfz s'df/ s“8]n bf];|f] tyfuf}td tfdfª t];|f] ePsf lyP . b;}+sf] 36:yfkgfsf lbg o'ylehgSnaåf/f cfof]lht k|ltof]lutfdf sf7df8f}+ / g'jfsf]6sf !# hgfv]nf8Ln] k|lt:k|wf{ u/]sf lyP .

ck|ltof]uLsf ¿kdf !% hgf ;xefuL ePsf lyP . Snan]rf/ jif{b]lv ssgLsf] k|rf/–k|;f/ ug{ cfof]hgf ub}{ cfPsf] rª\ufr]6k|ltof]lutfdf :yfgLo tyf /fhwfgLaf6 cfPsf ;of}+ bz{s ;xefuLlyP . lr;f] xfjfkfgL Pj+ lxdfnL ;'Gb/tfsf nflu Voflt sdfPsf]ssgLdf cfGtl/s tyf afx\o ko{6ssf] cfsif{0f a9fpg rª\ufr]6k|ltof]lutfn] ;xof]u k'¥ofpg] Snasf cWoIf kz'klt yfkfn] atfP .

z/b\ Ct' rª\uf p8fgsf nflu cfkm}+df /dfOnf] df};dePsf] pNn]v ub}{ sf7df8f}+ dxfgu/kflnsfsf k"j{d]o/ s]zj:yflktn] ;a}sf] ;f]rfO / nugzLntf rª\ufh:t} ultzLn /pRr eP b]zn] ult lng] atfP . ssgLsf] k|fs[lts ;f}Gbo{kfg;“u}rª\uf p8fpg'sf] dHhf j0f{g ul/;fWo gx'g] rª\ufsf ;f}lvg:yflktsf] egfO lyof] .

gjbLk chgjL

b;}+sf] cj;/df 8fG;kf6L{

oh' ag] df:6/ :6f/–@)!)

5flgP lrN8«]g ckm b Oo/

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+– ut cfOtaf/

sdnfbLl:yt k |1fejgsf ]8anLdf !& hgf aflnsf tyf &hgf afns lrN8«]g ckm b Oo/–)^& zLif{ssf] bf}8df ;+nUg eP .pQm k|ltof]lutfsf] k|f/Dedf lkGssn/sf ] jglk; 8« ];dfaflnsfx¿n] cf–cfkm\gf] kkm{d]G;lbPsf lyP . To;sf] nuQ} sfnf]kfOG6 / kl/dflh{t z}nLsf] bf}/fdf;lhPsf afnsx¿n] cf–cfkm\gf]kl/ro lbP . 6\ofn]G6 /fpG8dfk|ltof]uLx¿n] cf–cfkm\gf] k|ltefk|bz{g u/]sf lyP, h;cGtu{tclwsf+z ;xefuLn] g[To k|ltefk|:t't u/]sf lyP .

pQm cj;/df sljtfjfrg, ufog, jSt[Tj snf /df;{n cf6{ b]vfpg]x¿ klg lyP .k|ltof]lutf cl3 a9\g] qmddf

a]:6 8«; /fpG8 k|Zgf]Q/ r/0fx'“b} cGttM ljh]tf rog u/Lsfo {qmd 6 'ª \ luPsf ] lyof ] ,h;cGtu{t /]oz >]i7 tyf;f]gfdf 8f]Ndf nfdfn] lrN8«]gckm b Oo/–@)^& sf] pkflwlht] eg] km:6 /g;{ck ClifdfgGw/ tyf :d[lt ;fksf]6f3f]lift eP .

cGo pkflwtkm{ lk|G;ft'nfw/ / Clif dfgGw/ a]:6kmf]6f]h]lgs, lj/fh t'nfw/ /:d[lt ;fk6sf]6f a]:6 kkm{d]G;,/o ]z > ] i7 / :df l/sf/fhe08f/L a]:6 6ofn]G6, Ozf9'+ufgf / lj/fh t'nfw/ a]:6k;{gfln6L, /Lltsf /f7L /Clif dfgGw/ a ]:6 8 « ]; tyfl;Nef dxh{g / /o]z >]i7a]:6 sDKoflgogsf ¿kdf5gf]6 eP .

ko{6gk|j4{gsfnflu rª\uf r]6

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f} +— bf}/f–;'?jfn

nufpg]x¿sf] ;+Vof 3l6/x]sf a]nfut ;ftf /fhwfgLdf cfof]lhtPs k|ltof]lutfsf ;a} k|ltof]uLn]bf}/f, ;'?jfn tyf 9fsf6f]kLdfcfkm\gf] k|ltef k|bz{g u/] . k|1fejgdf ;DkGg …df:6/ :6f/–@)!)Ú sf k|lt:kwL{ #) afnskl/rofTdsb ] lv lg0 f f {osr/0f;Dd} bf}/f–;'?jfndf k|:t'tx'“bf pgLx¿sf cljefjs dfqxf ] Og , sfo {q md x ] l //x ]sfbz{sx¿;d]t /dfPsf lyP .g]lKnh km];g xf]dsf] of] ;ftf}+;+:s/0fnfO{ cfsif{s agfpg]p2]Zon] cfof]hs ;+:yfn] g} ;a}

afnsnfO{ cfO{O{;Ln] l8hfOg u/]sf/fli6«o klx/g pknAw u/fPsf] lyof] .

;a} k|ltof ]uLn] cfkm \gf ]kl/rosf ;fy} lg0ff{osn] ;f]w]sf]k|Zgsf] hjfkm lbg] qmd;“u} pTs[i6b;sf] 5gf]6 ul/Psf] lyof] . klxnf]r/0fkl5 pgLx¿ a]:6 8] «;pkflwsf nflu ¥ofDkdf k|:t'teP . clwsf+z k|lt:kwL{ Sofh'cnj]o/df k|:t't ePsf] of] l;Sj]G;dfs]xL k|ltof]uLn] k/Dk/fut klx/gklg k|bz{g u/] eg] b]jtfsf] e]ifdfk|:t't x'g]x¿ klg lyP .

a]:6 8]«;kl5sf] l;Sj]G;dfpTs[i6 b; k|ltof]uL dfq ¥ofDkdfpkl:yt eP . pgLx¿nfO {lg0ff{osn] k'gM Ps–Psj6f k|Zg

cl8;gdf ld; Po/ xf]:6]h

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f } +– ut zlgaf/

sdnfbLl:yt So'a Snadf ljdfgkl/rfl/sf;DaGwL tflndk|fKt tLgbh{geGbf a9L o'jtLsf] hd36lyof] . pgLx¿ ld; Po/ xf]:6]h–@)!) zLif{ssf] km/s vfnsf];f}Gbo{ k|ltof]lutfsf nflu cl8;glbg Toxf “ cfOk 'u ]sf lyP ./fhwfgLsf @@ hgf / df]km;nsf$ u/L @^ hgf k|lt:kwL{nfO{ ld;Po/ xf]:6]h–@)!) sf] clGtdk|lt:kwf {df ;xefuL u/fOg]cfof]hs ;+:yfn] hgfPsf] 5 .l;hg ldl8of k|fln tyf km\nfO6sOG6/g ];gn k | f lnsf ] ; +o 'Qmcfof]hgfdf ;+rfng x'g] pQmk|ltof]lutfsf] k|lzIf0f eg] b;}+kl5k|f/De x'g]5 .

k|lzIf0f cjlwdf /fli6«o tyfcGt/f{li6«o xjfO{ ;]jf, ljdfg

kl/rfl/sfsf] e"ldsf / sfo{s;DaGwdf hfgsf/L lbOg]5 . of]k|ltof]lutfsf] tof/Lsf qmddfkf }8L, lkm6g];, ;f }Gbo{ tyfJolQmTj–ljsf;;DaGwL tflndklg lbOg]5 . d+l;/ !! ut] /fli6«ogfr3/df ;DkGg x 'g ]k|ltof]lutfsf] sf]l/of]u|fkmL /f]lhg

x]6f}+8f— dsjfgk'/sf] x]6f}+8fdf b;}+sf] cj;/ kf/]/ c;f]h @!ut] laxLaf/ b;}+sf] z'esfdgf cfbfg–k|bfg 8fG; kf6L{ ;DkGg ePsf]5 . x]6f}+8fsf] kNk;f ;efu[xdf ;DkGg sfo{qmddf sl/a & ;oo'jfo'jtLsf] ;xeflutf lyof] . l;hlnª 8fG; kf6L{ zLif {ssf]pQm ;df/f]xdf l8h] /fhsf ] ] Do ' lhs sn]S;gdf x]6f } +8fsfo'jfo'jtL tyf lhNnfsf k|d'v JolQmTjx¿;d]t dUg b]lvGy] .dsjfgk'/sf ljleGg If]qdf lqmofzLn o'jfx¿sf] ;+u7g ;]8\;o'jf ;+u7\gåf/f cfof]lht l;hlnª 8fG; kf6L{ ;f“em ^ ah] ;'?e} /flt !@ ah];Dd rn]sf] lyof] .

;'hg lj8f/L

tl:j

/ M g

j/fh

jfUn

]

b;}+nuQ} ld; sNr/;fKtflxs ;dfrf/

kf]v/f— kf]v/fsf b'O{ bh{g ;'Gb/L of] b;}+df klg Jo:t5g\ . b;}+nuQ} cfof]hgf x'g] ld; sNr/–@)^& df ;xeflutfhgfpg'kg]{ ePkl5 pgLx¿ b;}+ cjlwe/ k|lzIf0fd} Jo:t x'g]ePsf x'g\ . b n'S; km];g xf]dn] bf];|f] k6s cfof]hgf ug{nfu]sf] ld; sNr/df ;xefuL x'g] ;'Gb/Lx¿ 36:yfkgfsf]lbgb]lv k|lzIf0fdf Jo:t e};s]sf 5g\ . sf]hfu|t k"l0f{dfnuQ}kf]v/f ;efu[xdf x'g] k|ltof]lutfsf nflu ;xefuL ;'Gb/Lx¿n]tLg ;ftf;Dd k|lzIf0f kfpg]5g\ . lg0ff{os r/0fdf k|:t't x'g];xefuLx¿ cfkm\gf] efiff tyf ;+:s[ltsf] ;+/If0fsf nflu cfkm\g}hfthfltsf] kl/xgdf k|:t't x'g]5g\ . k|lzIf0fsf qmddfk|lt:kwL{x¿nfO{ g]t[Tj ljsf;, cg'zf;g, cfTdljZjf;, g[Tocflb ljwfdf kf/+ut agfOg] cfof]hs ;+:yfn] hgfPsf] 5 .k|lt:kwL{x¿nfO{ j]ze"iffsf af/]df hfgsf/L lbOg'sf ;fy};f+:s[lts e|d0fdf ;d]t ;xefuL u/fOg]5 .

;f]w] . pgLx¿n] lbPsf] pQ/sfcfwf/df lg0ff{os r/0fsf nflupTs[i6 kf“r k|ltof]uL 5gf]6 ul/P .lg0ff{os r/0fdf ;f]lwPsf] Psdfq k|Zgsf] cfsif{s hjfkm lbP/sf7df8f}+sf !! jifL{o oh' >]i7n] df:6/:6f/ @)!) sf] pkflw lht] . km:6/g;{sf] pkflw :jlKgn yklnofn]tyf ;]s]G8 /g;{cksf] pkflw c;Ld>]i7n] k|fKt u/] .

dgf]/~hgfTds sfo{qmd;lxtsf]pQm k|ltof]lutfdf ljs]z >]i7n] df:6/Ogf];]G6, ldng tfdfªn] k|m]G8l;k, ;n'hdxh{gn] l8l;lKng, ljho tfdfªn]l:sg, ;'zfGt a:g]tn] :dfOn,;flx/ k|hfkltn] kmf]6f]h]lgs, k|hf]ntfdfªn] rfld{ª, lgs]z sIfkltn]x]G8;d, ¿k]Gb| >]i7n] a]:6 8]«;tyf ljj]s ofNd'n] df:6/ 6\ofn]G6zLif{ssf] pkflw lht]sf lyP .

zfSon] ug]{5g\ . k|ltof]lutfsfljh]tfn] pkflw ;lxt #% xhf/?k}of“ gub k'/:sf/sf ;fy} ljdfgkl/rfl/sf x'g] cj;/ h'/fpg]l5g\eg] km:6 tyf ;]s]G8 /g;{ckn]qmdzM @% xhf/ tyf !% xhf/?k}of“ gub k'/:sf/ k|fKt ug]{cfof]hs ;+:yfn] hgfPsf] 5 .

Page 19: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 !(

Zf'esfdgf ;f+uLlts sfo{qmdw/fg– b;}+sf] rnxkxn;“u}

w/fgdf ;f+uLlts jftfj/0f klgtft]sf] 5 . ut zlgaf/ :yfgLo;efu[xdf ePsf] ;flultssfo{qmdn] w/fg]x¿nfO{ kof{Ktdgf]/Ghg k|bfg u¥of] . ul/df8fG; ;]G6/ w/fgsf] cf7f}+jflif{sf]T;jsf cj;/df cfof]lhtz'esfdgf ;f+uLlts sfo{qmddfljleGg hfthfltsf g[To Pj+:yfgLo snfsf/x¿sf uLtKf|:t't ul/Psf] lyof] .

sfo{qmddf snfsf/x¿n]k"j{sf] ;fs]nf, klZrdsf] b]p8fg[Tonufot lxGbL l/ldS;, 3f]:68fG;sf ;fy} cfO6d 8fG; cflbk|:t't u/]sf lyP . sfo{qmddfaL–af]Oª, aL–uN;sf] aL–af]Oªklg k|:t't ul/Psf] lyof] .sfo{qmddf :yfgLo ufos /f]zg/fO{, s~rg ynª, gj/fha:g]t, k|lgz lnDa" tyf ljhoaDa'n] /fO{n] ljleGGf uLt;'gfPsf lyP .{

w/fgdf hd]sf] bLk >]i7 ;f“em

cfP“ tyf Pp6f k"mnb]lv af]6dfb'O{kN6 ufpg'k/]sf] lyof] . o;/Lufp“bf bz{sx¿ :6]h cufl8 cfP/5d5dL gfr]sf lyP . bLk >]i7nfO{dlxnf ufogdf ;Demgf /fO{ Pj+ljBf /fO{n] ;xof]u u/]sf lyP .lqmPl6e x\ofG8; ckm w/fgsf]cfof]hgfdf ;~rflnt bLk >]i7 Psn;f“em, w/fgsf] vfg]kfgL ;d:of;dfwfg ;xof]ufy{ ul/Psf] xf] .

–eLif0f /fO{

w/fg– s ]x L bzssf ]cGt/fnkl5 lbk >]i7sf] klxnf]Psn ufog ut z'qmaf/ w/fg;efxndf ;DkGg eof], h;dfufos >]i7n] $) jif { k'/fgf]uLt d kTy/sf] b]jtf xf ]Og,b]lv gof“ PNad ofqf;Ddsf] uLt;'gfpg EofP .

pgn] sfo{qmddf sxf“af6Nofp“ d ;kgfsf] b]z, ;'lgb]pm ;fyLd ;fgf] 5“bfsf] syf, kxf8sf]psfnf]nfO{, em:s]5 dg d]/f], d tklx/f]leq 5', ljZjf; u/ ltdL;“uPsfGtdf a:Gf] wf]sf] 5, slt sdhf]//x]5 efUo, x/ /ft ;kgLdf P]7g5, x'“ ofqL Pp6f ?DfNnL lx“8\g],hlt xf“;"" eG5', d]/f] ;kgfsf] ;fu/df,ltdL 6f9f x'G5f} hlt, d t b\"/b]lvcfP“, d]/f] cf“vfdf, Pp6f km"nb]lvaf]6df, elGyg\ pgL d]/L pgL, ;fO“nLj/L lrofaf/Ldf, pgnfO{ dgk/]sf] / ;bfaxf/ uLt lat]sfs'/f ;'gfP/ sfo{qmdsf] la6df/]sf lyP .

bz{ssf ] nuftf/sf ]jfG;df]/kl5 pgn] d t b"/b]lv

;~ho /s'GtLn] grfP

a'6jn– uflosf s'GtLdf]Qmfg tyf gjf]lbt kkufos;~ho rf }w/ Ln ] zlgaf/?kGb]xLsf] ;x/f]Gd'v u|fdL0fahf/ km;f{l6s/df cfof]lht Ps;f+uLlts sfo{qmd ttfP . ufp“dfklxnf] k6s rlr{t uflosf;“u}cGo snfsf/ klg cfpg] va/n]km;f{l6s/ pRr dflj k|fª\u0fdf;+uLtk|]dL o'jfo'jtLx¿sf] eL8nfu]sf] lyof] .

…h ]g ]/ ];g sG;6{ Úsfo{qmddf klxnf] k6s ¿kGb]xLcfPsf ufos ;~hon] …dfofs]xLÚ, …gfr gÚ / …kGr}afhfÚ cflbuLtdfkm{t kof{Kt dgf]/Ghg k|bfgub}{ cfkm";“u} grfP . cf/h];~hosf] gof“ PNad ;dosf]uLt …ltdL cfof}Ú nfO{ bz{sn]jfG;df]/ eGb} bf]xf]¥ofpg nufP .s'GtL df]Qmfgn] …lxhf] /fltÚ,…nfnLu'/f“; chDa/LÚ / …uf]7fnf]hf“bfÚ ufP/ ;a}sf] dg lhltg\eg] lqnf]s /fgfn] …e"k" dfofÚ /…ltdLh:tf] 5}g sf]xLÚ ufP .h ]g ]/ ];g dlN6ldl8ofn ]ljhofbzdLsf cj;/df u/]sf]sG;6{ ;f“em;Dd rn]sf] lyof] .

–6f]k/fh zdf{

bLlksfalgg\ ld;l6g kf]v/f

lzj zdf{kf]v/f– cUnL Pj+ lx:;L k/]sL

Ps lszf]/Lsf] xfpefp tyfk|:t'ltnfO{ bz{sx¿n] ;'?b]lv g} dgk/fO/x]sf lyP . k|ltof]lutfsf] ;'?b]lvcGTo;Dd klg kf]v/f ;efu[xdf e]nfePsf bz{sn] pgs} kIfdf x'l6ªul//x]sf lyP . k|;+u xf], cfOtaf/ca]/ /flt ;DkGg ld; l6g kf]v/f–@)!) sL k|lt:kwL{dWo]sL !% jifL{ofbLlksf kxf/Lsf] .

cGttM bz{ssf] cg'dfgcg'¿k g} n]s;fO8 kf]v/fsLkxf/Ln] ld; l6g k]fv/fsf] tfhklxl/g . k|lt:kwL{dWo]sL ;a}eGbfsfG5L k|ltof]uL kxf/Ln] cfkm\gf !$hgf k|lt:kwL{nfO{ kl5 kfb}{ pkflwr'd ]sL x 'g \ . a ]:6 lqmPl6e6fO6n;d]t cfkm\gf] xftdf kf/]sLu'8lan :s'n sIff !) sL 5fqfkxf/Ln] tfh klxl/Pkl5 xlif{t x'“b}elgg\, …of ] ;kmntfn] dnfO{hLjgkydf yk ;kmntf xfl;nug]{ pmhf{ k|fKt ePsf] 5 .Ú

k | ltof ] lutfdf gbLk '/sL;/nf yfkf km:6 /g;{ck tyf8\ofd;fO8sL ;~h' yfkf ;]s]G8

/g;{ck 3f]lift eP . ;~h'n]kmf]6f]h]lgssf] ;xfos pkflw klgr'ldg\ . tgx'“ b'n]uf}8fsL clgtfu'?ª bz{s 5gf]6sf] pkflw;“u} a]:6:dfOn 3f]lift eOg\ . b'n]uf}8fs};lngf u'?ªn] ld; 6\ofn]G6 /Sof6jfssf] 6fO6n kfOg\ .

b /fO6 cfd{ OG6/g];gnk|flnåf/f cfof]lht k|ltof]lutfdfk|ldnf 3n] a]:6 lkmu/, ;'lgtfl;s] a]:6 k|m]G8\nL, clgtf yfkfa]:6 k/kmd]{G;, cfo'iff a'4frfo{a]i6 x]o/, d]l/sf u'?ª a]:6 8]«;,;'idf ;'j]bL ld; :df6{, k"l0f{df/fgf ld; rfld{ª tyf cg' u'?ªn]k;f{gfln6Lsf] 6fO6n kfPsf lyP .kf“r 306f rn]sf] sfo{qmddf:yfgLo snfsf/x¿n] uLt tyfg[To klg k|:t't u/]sf lyP . b'O{jif{cl3 klxnf] k6s ePsf] ld;l6gdf n]s;fO8s} cg' 9sfnn]pkflw r'd]sL lyOg .

sf7df8f}+— b'uf{ k"hfdf8flG8of g[Tosf] cfkm\g} dxŒj5 . b;}+ pT;jsf a]nf ef/tsf]u'h/ft /fHodf 8flG8of g[Toug]{ ;+:s[lt g} 5 . ut zlgaf/nlntk '/l:yt OG6/g ];gnSnadf cfof ]lht …8flG8ofldS;Ú sfo{qmddf xftdf ;–;fgf n7\7L lnP/ gfRg]x¿n]/ft l5lKkPsf] kQ} kfPgg\ .

df ] l6e ldl8of tyfOG6/g];gn Snan] cfof]hgfu/]sf] pQm /dfOnf] sfo{qmdsf]k|f/Dedf zlQm :j¿kf b'uf{sf]zlQm emNsg] gf6s d~rg

b;}+df 8flG8ofsf] dHhful/Psf] lyof] . gf6sdf clegoug]{ snfsf/n] nufPsf klx/gtyf d]sckn] pgLx¿ b'?:t}eujfg tyf /fIf;em}+ b]lvPsflyP . wfld {s ;Gb ]z lbg ]gf6skl5 km];g zf] k|:t'teof ] . k m ];g zf ]d fafnaflnsfb]lv jo:s pd]/sfdf]8nx¿n] ljleGg k/Dk/futklx/g k|bz{g u/] . km];g zf]b'O{ l;Sj]G;df ljeflht lyof] .km];g zf]kl5 ;f+uLlts sfo{qmdk|f/De eof] . uflosf n;tfhf]zL cflb snfsf/n] /dfOnfuLt ufP/ sfo {q mdnfO {

;+uLtdo agfP . ;+uLtsdL{l5l/ª e'l6ofnufotsf l8h]sf];d"xn] g]kfnL tyf lxGbL l/ldS;uLt ahfP/ pkl:ytbz{sx¿nfO{ grfPsf lyP .

sfo {qmdsf ] pQ/f4 {df8flG8of g[To k|:t't ul/of] .cfof]hsn] pknAw u/fPsfn7\7L ;dfP/ g[To ug]{x¿dfa fna f lns fb ] lv j [ 4;Ddb]lvGy] . sfo{qmdsL ;+of]hs;+uLtf >]i7sf cg';f/ g]kfndf8flG8of g[Tosf ;f }vLgx¿k|z:t ePsfn] o; k|sf/sf]sfo{qmd cfof]hgf ul/Psf] xf] .

kf]v/f– ljleGg If]qdf Vofltk|fKt ;|i6fx¿nfO{ kf]v/fdf ut;f]daf/ ;Ddfg k|bfg ul/of] .kf ]v/fdf lqmofzLn lqmPl6ea|f]8sfl:6ª ldl8of] k|flnn] Psljz]if sfo{qmd u/L ;Ddfg u/]sf]x f ] . ;Ddfg u |x0 fsf nf lusf7df8f+}af6 ;|i6fx¿ oxf“ cfPsflyP . sfo {qmddf ; +uLtsf/zlStaNne, xf:oJoËsf/ z}n]Gb|l;Dv8f, uLtsf/ r"8fdl0f e§/fO{,ufos lzlz/ of]uL / wd]{Gb| ;]jfg,

/fli6«o ;|i6f ;Ddfg / nf]stf/f

pbok'/df /fh]zkfonpbok'/– gfof]df sNr/ u|'k

pbok'/sf] cfof]hgfdf c;f]h @@ut] :yfgLo rnlrq ejgdf;f+:s[lts ;f“em–@)^& ;DkGgePsf ] 5 . pQm sfo {qmddf/fh]zkfon /fO{sf] Psn k|:t'ltk|d'v cfsif{0f lyof] .

sfo {q mddf ;–;fgfafnaflnsfb]lv o'jf–o'jtLx¿sf] k|:t'ltkl5 /fh]zkfon /fO{ k|:t't eP .sfo{qmddf /fh]z kfon /fO{n]ljleGg uLt ufP/ pbok'/sf xhf/f}+bz{snfO{{ ttfP . sfo{qmddfufos /fO{n] gof“–k'/fgf u/L @%j6f uLt ; 'g fPsf lyP .sfo{qmddfufos /fO{n] g]kfnLsf+u| ]sf g]tf /fdrGb| kf }8]n,

z]/axfb'/ b]pjf, :juL{o g]tflul/hfk |;fb sf ]O/fnf tyfdfcf ]jfbL cWoIf k ' iksdnbfxfnsf] af]nL Pj+ xfpefpsf]gSsn u/L bz{sx¿nfO{ ykdgf]/~hg k|bfg u/] . kl5Nnf]k6s bz{g gd:t] PNadaf6rrf{sf] pTsif{ 5f]Psf ufos/fO {n ] uLt ufp “g ] qmddf;fx| } Jo:t x'g'k/]sf] atfP ./fh ]zn] sfo {qmddf cfkm "n ]ljjfx ug] { kSsfkSsL ePsf]atfp“b} eg]— …d @( jif{sf] eP“,#@ jif{df lax] ub}{5' .Ú

!% jif{b]lv nuftf/ …lx6ufosÚ sf ¿kdf g ] k f n L;f+uLlts cfsfzdf 5fO/x]sf

/fh]zkfonn] sfo{qmdaf6 p7]sf]s]xL /sd ul/a afnaflnsfsf]lzIffdf nufpg] atfP .

ods'df/ /fO{

gfos–gf losf / fhaNnesf]O/fnf / em/gf yfkf tyf;+rf/sdL{ g/]z e§/fO{ ;DdflgteP . pgLx¿nfO{ ;flxTosf/;?eStn ] b f ];Nnf cf ] 9 fO {sb/kqn] ;Ddfg u/]sf lyP .

;Ddflgt ePkl5 ;a}n]cf–cfkm\gf] snf k|:t't u/]sflyP . xf:oJoª\Uosf/ z}n]Gb|l;Dv8fn ] k | :t 't u/ ]s f ]x f :osljtfn ] ;efu [ xsf ]jftfj/0f /dfOnf] ePsf] lyof] .

k f ] v / fd f c fo f ] lhtlqmPl6e nf ]stf/f–)^& sf ]pkflw kj{tsL ;'idf ljsn]lht]sL l5g\ . pkflw;“u} pgn]%% xhf/ % ;o %% ?k}of“ xftkfl/g\ . lqmPl6e a|f ]8sfl:6ªldl8of Kn;n] cfkm\gf] kf“rf} +j f l i f { s f ] T;jsf cj;/d fcfof]hgf u/]sf] pQm k|lt:kwf{dfDofUbLsf lzj ;'j]bL bf];|f] ePeg] sf:sLsf lji0f' kf}8]nn] t];|f]:yfgdf lrQ a'emfP .

Page 20: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @)

u08sL sfk{]6 k|fln cyf{t\lxdfnog 8]sf];{ /U;n] oxL@)^& c;f]h @@ ut]b]lv @$ut];Ddsf nflu cfof]hgfu/ ]s f ] sfk { ] 6 d ]n f–@)!)pkef]Qmfx¿sf] cTolws eL8sfsf/0f b;}+ cjlwe/ nlDag] ePsf]5 . g ]kfnL x :tsnf Pj +g ] k f n L l ;h { gz L nt fs f ]cg'kd gd'gf dflgg] g]kfnLsfk{ ]6 tyf kl:dgfsf] k|b{zgLPj+ laqmLsf ;fy} cfkm "nfO{OR5f nfu]sf] /+u tyf l8hfOgdfc8{/;d]t ug{ ;lsg] pQm d]nfdfg]kfnsf k|d'v kf6L{sf jl/i7g]tfb]lv g]kfn ;/sf/sf lghfdlt;]jf, k|x/L ;]jf tyf ;}lgs

g]kfnL sfk{]6 d]nf;]jfsf ljlzi6 JolQmTjx¿;d]tpkl:yt /x]sf] cfof]hsx¿n]hgfPsf 5g\ .

k|bz{gLdf ljleGg ;fOh,/+u Pj+ l8hfOgsf sfk{]6, kl:dgftyf sf]l/og ANofª\s]6x¿ vl/bug { ; lsG5 . Go "gtd #xhf/b]lv !% xhf/ ?k}of“;Ddkg]{ sfk{]6, Go"gtd # ;ob]lvclwstd\ !) xhf/ ?k}of“;Ddkg{] kl:dgf;Dd pknAw x'g] of]d]nfdf 5gf]6sf] k|z:t cj;/ePsf ] lxdfnog 8]sf ]; {sLlgb{]zs zf]ef u'?ªsf] bfaL 5 .xfn;Dd b}lgs ! xhf/b]lv !xhf/ % ;on] d]nf cjnf]sgul//x]sf 5g\ .

xfdL ;a}sf] b;}“k[i7 ! af6 hf/L

o:tf pbfx/0fx¿b]zJofkL ¿kdf 5\of;5\of:tL5g\ . k"j{sf] lnDa" ;dfhb]lv;'b"/ klZrdsf] v;;dfh;Dddf Jofks ¿kdfpkl:yt b'uf{ ejfgLsf]cl:tTjn] s] s'/f k|dfl0ft u5{eg] a8fb;}“ g]kfnL ;dfhdfg]kfnsf] PsLs/0fk"j{ klg Toltg} hLjGt ¿kdf pkl:ytlyof], hlt PsLs/0fkl5sf]g]kfndf 5 . km/s s] dfq xf]eg] ef}uf]lns tyf /fhg}ltsPsLs/0fkZrft\ tTsfnLgzf;sx¿n] g]kfnsf] ;fdflhstyf ;f+:s[lts PsLs/0fsfnflu lxGb" wd{nfO{ k|d'v cfwf/agfP/ o;sf ;f+:s[ltsk|rngx¿nfO{ /fi6«JofkL ¿kdflj:tf/ u/], h'g tTsfnLg/fhg}lts tyf ef}uf]lns kl/j]zdfc:jfefljs klg lyPg .

g]kfndf /fhtGqsf] cGTo/ u0ftGqsf] :yfkgf;“u}tTsfnLg /fhtGqn] g]kfnL;dfhnfO{ lxGb"s/0f ug{ h;/L

/ h'g ¿kdf a8fb;}“nfO{ /fli6«orf8sf ¿kdf :yflkt ug]{b':;fx; u/]sf] cf/f]k nfUof]To;n] g]kfnL ;dfhdf /fd|}xnrn Nofof] . sltko hflttyf ;d'bfon] a8fb;}“nfO{v;x¿sf] rf8 eGb} alxisf/cleofg;d]t ;~rfng u/] .ljleGg hflt / ;d'bfodf;do, kl/l:ylt / :yfgLocg's"ntfsf sf/0f cf–cfkm\g}lsl;dsf] rf8kj{ x'g' :jfefljsxf] . h;n] g]kfnL rf8kj{nfO{ljljwLs/0f ug{df ;d]t;3fPsf 5g\ . 7"nf] ;d'bfosf]7"nf] rf8sf ;fd' ;fgf];d'bfosf] 7"nf] rf8sf] dxŒjsd x'g ;Sb}g . o;f] eGb}df7"nf] ;d'bfon] dgfpg] rf8nfO{;f+:s[lts lj:tf/jfbsf ¿kdfklg x]l/g' x'“b}g .

u0ftGq :yfkgfsf] nuQ}g]kfnsf ljleGg ;d'bfodf lxGb"wdf{jnDaLx¿sf] ;a}eGbf 7"nf]rf8 b;}“sf af/]df h'g vfnsf]ljt[i0ff b]vfk/]sf] lyof], Tof]clxn] lgs} dTy/ e};s]sf] 5 .

ax';+Vos ;d'bfon] d'n'swd{lg/k]Iftfdf u};s]sf]cj:yfdf h;/L cNk;+Vos;d'bfosf rf8kj{x¿nfO{dxŒjsf ;fy /fli6«o ¿kdflj:tf/ ug{ ;3fPsf 5g\,To;/L g} cNk;+Vos ;d'bfon]klg ax';+Vos ;d'bfosf]rf8kj{nfO{ ;Ddfgsf ;fy lng

;Sg'k5{ . ljutdf /fli6«orf8sf] bhf{ kfPsf] a8fb;}“clxn] Tof] :j¿kdf geP klgax';+Vos hgtfsf] lk|o rf8sf¿kdf ;du| d'n'snfO{ g}k|efljt ug]{ ;a}eGbf 7"nf]rf8sf ¿kdf :yflktePsf] tYonfO{ xfdL ;a}n]:jLsf/ ug'{k5{ .

b;}+df pT;j–dxf]T;jb;}+sf 8fG;kf6L{sf7df8f}+— 36:yfkgfsf]

lbgb]lv g} /fhwfgLnufotb]zsf clwsf+z ;x/df b;}+sf]pT;j tyf dxf ] T;jx¿;~rfng e}/x]sf 5g\ . uLt–;+uLt, g[To, km];g zf];lxtkm '8 km ] l:6en;d]t Ps}7 fp “df ;d f j ] z u l / g ]ePsfn ] o:t f /d fOn fsfo{qmddf bz{s ;xeflutfklg a9L g} b]lvof] .

ut z'qmaf/ tyf zlgaf//fhwfgLsf rf/ :yfgdf ;8sdxf ] T;j ;DkGg eof ] .l;gfd +un, ;/:jtLgu/,ef6e6]gL tyf sdnkf]v/Ldfcfof]lht 5'§f5'§} pT;jdfuLt, ;+uLt, g[To tyf xf:osfo{qmd d'Vo cfsif{0f /x] .km '8 km]l:6andf :jflb:6kl/sf/ rfVg]x¿sf] ;+Vof klgcTolws /x\of] . 36:yfkgfsf]lbg ef6e6 ]g L kfs {dfcfof ] lht b nfOe sG;6{dfo'jfk':tfsf] afSnf] pkl:ylt lyof] .Oe]G6 jN8{n] cfof]hgf u/]sf] pQm;f+uLlts sfo{qmddf sdf{, dfpG6**$*, ;u'g PG8 b sDkgL,k|0fo PG8 ;Gqf; tyf gj/fhyfkfn] uLt–;+uLtdfkm{t pkl:ytbz{s–>f]tfnfO{ dgf]/~hg k|bfg u/] .

;/:jtL o 'j f Snan ]rfalxnsf ] ;/:jtLgu/dfcfof]hgf u/]sf] ;/:jtL dxf]T;jklg z'qmaf/ g} ;DkGg eof] .dxf]T;jdf l/df u'?ª, l8h/fhkf}8]n, slj/fh lg/f}nf, lxdfn;fu/, gj/fh 3f]/f;}gL, ?b|fIf,dGqh:tf ufos, uflosf tyf;f+uLlts ;d'xn] sfo{qmdnfO{;+uLtdo agfP . xf:osnfsf/gf/b vltj8fsf] k|x;g tyf

xf:ok|:t'lt bz{s x“;fpg ;kmn /x\of] .l;gfd+un l:6«6 km]l:6endf

ufos ;'lgnl;+x 7s'/Ln] cfkm\gf]t];|f] uLlt;+u|x …!$ c~rnÚ sf]ljdf]rgkl5 cfkm\gf nf]slk|o uLt–;+uLt klg k|:t't u/] . To;f] tdxf]T;jdf /f]h df]Qmfg, dbguf ]kfn, /f ] ljg P08 b Go "/ ] e ' n ' ; g , d f } ;d L u ' ? ª ,cfuGt's v/]n, ;'lgn ab] {jf,lagf]b v'Da' cflbn] klg cfkm\gfnf]slk|o uLt–;+uLt k|:t't u/] .

sdnkf]v/L o'jf Snan] utzlgaf/ cfof ]hgf u/ ]sf ]sdnkf ]v/L dxf ] T;j klg;+uLtdo /x\of] . km'8 km]l:6ensf]

cfsi f { 0 f /x ]sf ] pQmdxf]T;jdf l;g] u'?ª, sdf{,saj]a, !!M#) a;g, cf]dah|cflbn] uLt–;+uLt k|:t't u/] .

b;}+s} cj;/ kf/]/ O{kmf]/O { G6/6 ] Gd ] G6n ] b ]zJofkL;f+:s[lts pT;j cfof]lhtul//x]sf] 5 . ut cfOtaf/wflbªaf6 k|f/De ePsf] of]pT;j cfufdL sflQs * ut]c3f{vf“rL tyf d+l;/ $ ut]/fdk '/sf ] 7f ] lS;nf klgul/g]5 . wflbªsf] pT;jdfxf:o>[ +vnf d]/L af:;}sfsnfsf/x¿ cfsif { 0 fsf ]s]Gb|df /x] . d]/L af:;}sf tLghgf nf]slk|o snfsf/ w'd{';,; 'GtnL tyf dfUg ]a "9fn ]bz{snfO { x “;fPsf ] pQmsfo{qmddf ;To–:j¿k/fhcfrfo{, lxdfn ;fu/, lbg]za'9fyf]sL, v'dg clwsf/L tyf/flwsf xdfnn] uLt–;+uLt

k|:t't u/]sf lyP .b;} +s } cj;/ kf/ ]/ ut

cfOtaf/ b OG6/6]g;{ u| 'kn]hdnl:yt /fli6«o gfr3/sf]k| ]Iffnodf ;f+:s[lts sfo{qmd;DkGg u¥of] . b'j} v'§fn] sfdug { 5f8 ]kl5 czQm ePsfsnfsf/ ; ' lgn v8 \ u Ls f ];xof ]usf nf lu cfo f ] lhtsfo{qmddf /f]h df]Qmfg, /]Zdf;'g 'jf/, a'4 Pg >]i7 cflbufos–uflosfn] uLt–;+uLtk|:t't u/] . xf:osnfsf/ tyfh fb 'u/ dx fb ] j lqk f7 Ls f ]k | :t ' ltn ] bz {snfO { k |z:tdgf]/~hg k|bfg u/]sf] lyof] .

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f } +— o;cl3

lqm;d;, Eofn]G6fOg 8]h:tfklZrdf kj{x¿df sDd/ dsf{pg]/fhwfgLsf] Pp6f k':tfn] o;k6sb;}+nfO{ klg km\o"hg ug{ EofPsf]5 . b/af/dfu{l:yt cfO{ Sann]b;}+sf] cj;/ kf/]/ Ps ;ftfd}tLgj6f 8fG;kf6L{ u/]/ kfZrfTo

z}nLd} …x\ofKkL b;}+Ú eGb} b;}+sf]z'esfdgf cfbfg–k|bfg ug] {cj;/ h'6fPsf] xf] .

km"nkftLsf] lbg cyf{t\ lxhf]laxLaf/ cfof]lht 8fG;kf6L{sf]zLif{s g} …b;}+ :k]zn km"nkftL;]lna|];gÚ /flvPsf] lyof] . kmS;kmfo/ o'lg;]S; tyf l;l6eLdf]afOnn] ;+o'Qm ¿kdf cfof]hgfu/]sf] pQm kf6L{df kf“r hgf l8h]n]o'jf–o'jtLx¿nfO{ grfpg] lhDdflnPsf lyP . l8h] ;fh, l8h]gS;, l8h] ¿k]z, l8h] l;–Dofgtyf l8h] hf]on] kfn}kfn} g]kfnL,lxGbL tyf c+u|]hL uLtsf l/ldS;

e;{g ahfP/ g[To ug]{ jftfj/0ftof/ kf/]sf lyP . ;f“em ;f9] kf“rah]sf nflu lgwf{l/t km"nkftL;]lna|];g /flt !! ah];Dd hf/Llyof] . ljgf]b l;+xåf/f ;+of]hgul/Psf] pQm kf6L{sf] k|f/Dedfb;}+sf] d+un w'g ahfOPsf] lyof] .

b; } +s } k "j {;GWofdf utzlgaf/ cfof]lht …b;}+ Anf:6 kf6L{Úklg dgf ]/~hs /x\of ] . b;} +Anf:6sf nflu cfO{ Snasf] 8fG;km\nf]/ /flt & ah]kl5 v'nf ul/Psf]lyof] . cf7 gaHb} km\nf]/df v'§f/fVg] 7fp“ lyPg . pQm kf6L{nfO{l8h] ;fh, gS;, ¿k]z, l;–Dofg

tyf hf]on] g} ;+uLtdo agfPsflyP . b;}+ Anf:6df nfOe sG;6{klg ;dfj]z lyof] . ldª\df z]kf{,;'dg >]i7, k|z+;f >]i7, cf:yfaL, h'gf hf]zL cflb ufos–uflosfn] k|ToIf ;+uLtdf cfkm\gfnf]slk|o uLt–;+uLt k|:t't ul/;s]kl5dfq 8fG;kf6L{ k|f/De ePsf] lyof] .aLPn xfp;, Uofn]S;L df]8lnª tyfOkmf] OG6/6]Gd]G6n] ;+o'Qm ¿kdfcfof]hgf u/]sf] …b;}+ Anf:6Ú sfo{qmddf;f+uLlts tyf df]8lnª If]qsf kl/lrtcg 'x f/x¿sf ] pNn ]vlgo;xeflutf lyof] .

l/ofh Do'lhsn] klg b;}+s}k"j{;GWofdf cfO{ Snadf ;f+uLltssfo{qmd;lxtsf] 8fG;kf6L{ ;DkGgu¥of] . b;}+sf] cj;/ kf/]/ utcfOtaf/ ;f“em …On]S6«f]lgs 8fG;Do'lhsÚ zLif {ssf] uLlt;+u|x;fj{hlgs ug{ 8fG;kf6L{ cfof]lhtul/Psf] xf] . 8fG;kf6L{ k|f/Dex'g'cl3 pQm ;+u|x g]kfns} klxnf]On]S6«f]lgs 8fG; Do'lhs ePsf]atfOPsf] lyof] . l8h] gS;, l8h] ¿k]z,l8h] lxKgf]l6s, l8h] ;fh, l8h] ;lndtyf l8h] l;–Dofgn] pQm kf6L{nfO{;+uLtdo agfPsf lyP .

Page 21: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @!

b;}+sf] d"8

>LdtL dL/f / 5f]/f df]lxtsf ;fy xl/j+z cfrfo{ .

;fgf]kbf{sf] b;}+df snfsf/ bDklQ ;Ltf/fd s§]n / s'~hgf l3ld/]

b;}+sf] ef]h vfb} snfsf/ sd{ .

b;}+sf] ef]h vf“b} ;ef;b\ uug yfkf

kl/jf/sf ;fy ufos lzj kl/of/

b;}+sf] d"8df hLkL ltldlN;gf / >LdtL piff v8\uL

b;}+sf] cflzjf{b yfKb} ;'lgn / lgzf

cfdf / efO;“u ufos >Ls[i0f n'O“6]n

ufos /fdrGb| sfkmn] cfkmGt;“u 6Lsf yfKb} .

Page 22: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @@

ljb'/ vltj8fhfkfgdf /x“bf df]afOn

kmf]gaf6} a; jf Kn]gsf] l6s6,;lkª dndf pkef]Uo j:t' vl/b,/]:6'/f“df vfPsf] lan k]d]G6h:tf;a} ;'ljwf lnPsf lbg]z dfgGw/g]kfn kmls{Pkl5 crDddf k/] .…oxf“ t df]afOnkmf]g Do'lhs /OG6/g]6sf nflu dfq pkof]uul/“bf] /x]5 .Ú cd]l/sfsf] gf;fh:t}hfkfgsf] hfS;fsf l/;r{/ 8fS6/lbg]z dfgGw/n] g]kfn kmls{Pkl5;'gfP– …g]kfndf df]afOn kmf]gsf]k|of]u a9] klg cem} hLjgz}nLaGg s]xL ;do nfUg] /x]5 .Úlbg ]zsf cg ';f/ ljsl;td'n'sx¿df df]afOn kmf]gnfO{ g}8 ]lj6 sf8{;/x pkof ]u ug{;lsG5 . ;a} sfdsf nfludf]afOn kmf]g pkof]u ug]{ /df ]afOn kmf ]g ;]jfdfkm {t g}Psd':6 e'QmfgL ug{ kfpg] ;'ljwfToxf“ 5 . …d}n] oxf“sf] df]afOnkmf]gaf6 kmf]g p7fpg]afx]ssf];le{; lnPsf] 5}g,Ú pgn] eg]–…OG6/g]6 g} Psbd} :nf] ePsfn]cGo sfdsf nflu df]afOn pkof]uug]{ s'/f ;f]Rg klg ;ls“b}g .Úpgn] g]kfndf df]afOn a}+lsª ;'?ePsfn] ca df]afOn kmf]gdfkm{tsf/f]af/ a9\g ;Sg] atfP .

;DejtM b;}+cl3 ef6e6]gLcgnfOg 86sd ;~rfng cfPs;}n] ;lkª ug{ ahf/ lg:sg'kb } {g . ef6e6 ]gL cgnfOg86sddf uP/ cfkm"nfO{ rflxPsf;fdfg c8{/ u/] tL ;fdfg s]xL;doleq} 3/d} cfOk'Ug]5g\ . …of];]jfsf nflu nueu ;a} tof/Lk'/f e};s]sf] 5, ca To;n]cf}krfl/stf dfq klv{/x]sf] 5 .Úef6e6]gL cgnfOg 86sdsf nfluljB'tLo dfWodaf6 sf/f ]af/;~rfngsf] ;xof]udf sfd ul//x]sf]O{–;]jfsf k|aGw lgb]{zs ljZjf;

9sfnn] eg]– …s]xL pTkfbgsf] ln:65'6]sfn] yKg] sfd e}/x]sf] 5,k|fljlws sfo{ k"/f e};s]kl5ef6e6 ]gL cgnfOg 86sd;~rfngdf cfpg]5 .Ú ;lkª dnsf¿kdf Voflt sdfPsf] ef6e6]gLdfg'gb]lv ;'g;Dd / hL/fb]lvxL/f;Dd kfOG5 . oL ;a} ;fdu|Lvl/b ug{ ef6e6]gL k'Ug' gk/f];\eg]/ cgnfO{gdfkm{t ;le{; lbgnfluPsf] O{–;]jfsf ljZjf; 9sfnn]atfP . 9sfnsf cg';f/ of];]jfcGtu{t !) xhf/eGbf sd k};flalnª eP pkef]Qmfn] ;le{;rfh{afkt @ ;o %) ?k}of “a'emfpg'kg]{5 eg] !) xhf/eGbfdflysf] sf/f]af/ eP ef6e6]gLn]lgMz'Ns 8]lne/L ;]jf lbg]5 .

clxn] s'df/L a}+sn] ;'? u/]sf]df]afOn a}+lsªn] klg ;lkªsf nflugof“ 6«]G8 ljsf; u/]sf] 5 . s'df/La}+sdf vftf /x]sf pkef]Qmfn] gubaf]s]/ ;lkª dn k'Ug'kb}{g . u|fxsn];lkª u/]sf] 7fp“af6} a}+snfO{ Pp6fP;PdP; k7fP, a}+sn] O–k]dfkm{tk]d]G6 ul/lbG5 . ef6e6]gL ;lkªdndf o;sf] ;kmn k|of]u e};s]sf]5 . clxn] nueu Ps bh{g a}+sdf]afOn a}+lsªdf hfg] tof/Lul//x]sf 5g\ . …df]afOndfkm{t g};a} k|sf/sf sf/f]af/ ug{ ldN5,Ús'df/L a}+ssf k|zf;sLo k|d'v ;'/]zs'df/ s0f {n ] eg]– …df ]afOna } + lsªsf ] k " 0 f { txsf ] ; ]j fltxf/cl3 ;'? x'g]5 .Ú s'df/L a}+ssf]vftfdf ePsf] k};f clxn] g} df]afOnkmf]gdf 6«fG;km/ ug{ ;lsG5, h'gpkef]Qmfn] cfkm\gf] sfdsf nflupkof]u ug]{ tyf rfx]sf] ;dodflj8« ug{ ;S5g\ .

g]kfndf O{–;]jfn] nf]snk]d]G6 u]6j] O{–k] tof/ u/]kl5 ljB'tLodfWodsf cfly{s sf/f]af/ ;xhePsf] xf] . O{–k] nf]sn k]d]G6 u]6 j]xf], O{–k]sf nflu pkef]Qmfn] O{–;]jfsf] ;b:o eP/ Toxf“ cfkm\gf]/sd a}+sdfkm{t hDdf u/] klg ;a}k|sf/sf sf/f]af/ ;Dej x'G5 . O{–;]jfn] xfn cgnfOgdfkm{t g]kfn6]lnsd, vfg]kfgL tyf ljB't\k|flws/0fsf] lan ltg]{ ;'ljwf klgpknAw u/fPsf] 5 . O{–;]jfcGtu{teLcfO{kL sn sf8{, :s'n sn]hsf]

;'? ePsf] lyof] . O{–sd;{sf] of]cjwf/0ff nf]sn k]–kfn l;:6dgx'“bf /fd|f];“u km:6fpg ;s]sf]lyPg . O{–;]jfn] O{–k] nf]sn k]–kfn ljsf; u/]kl5 clxn] ! ;o

cfkmGtnfO{ pkxf/ k7fpg rfxg]ljb]zdf /x]sf g]kfnLx¿sf nflu;]jf pknAw u/fO/x]sf 5g\ .cfdfsf] d'v x]g]{ lbg xfdLn] Pslbgd} ! xhf/ ! ;o pkef]Qmfsf]3/df pkxf/ k '¥ofPs f 5f } + ,7d]n 86sdsf hf]zL eG5g\–…of ] 7d ]n 86sdsf ] ; | f ]t–;fwgcg';f/ 7"nf] pknlAw xf] .Ú

O{–;]jfsf] vftfdf k};f hDdfx'g]x¿sf nflu csf]{ v';Lsf] va/5, pgLx¿n] s ]xL lbgleq }P;PdP;dfkm{t ;a} lsl;dsfsf/f]af/ ug{ kfpg]5g\ . …xf], xfdLca Pd–;]jf klg Nofp“b}5f}+,Ú O{;]jfsf 9sfnn] eg]– …Pd ;]jf cyf{t\df]afOn ;]jf eRo'{cn k;{ xf],h;df ePsf] k};f h'g;'s} k|of]hgdfe'QmfgL ug{ ldNg] vfnsf] x'g]9sfnn] atfP . xfn Pd ;]jfsf]

k/LIf0f e}/x]sf] 5 . Pd;]jf;“u} !!j6f a}+s;+usf] cfly{s sf/f]af/klg ;xh x'g]5, pkef]Qmfn]rfx]sf] v08df a}+ssf] k};f Pd;]jfdf 6«fG;km/ u/] 3/ a;La;L;a} ;'ljwf xfl;n ug{ ;lsG5 .

7"nf rf8kj{ cfp“bf ahf/dfh'g lsl;dsf] eL8 x'G5, To;nfO{lgoGq0f ug{ cgnfOg O{–sd;{ 6«]8sf]Joj;fon] ;xof ]u k '¥ofpg]Joj;foLx¿ atfp“5g\ . tkfO{+nfO{s'g} df]afOn dg k¥of] eg] t'?Gt}k]–kfndfkm{t k]d]G6 ubf{ h'g :yfgdfx'g'x'G5 ToxL k'¥ofpg] ;'ljwf klgpknAw e};s]sf] 5 . 7d]n 86sdn]OG6/g]6 ePsf s]xL :yfgdf dflg;a]vrL { ePsf ] cj:yfdfOG6/g]6dfkm{t 8]la6 qm]l86 sf8{ ;e{u/]/ k};f lgsfNg ldNg] ;'ljwfklg ldnfPsf ] 5 . vf;u/LdxfjL/ k'gn] OG6/g]6 k'¥ofPsf:yfgdf kbofqfdf lgl:sPsfx¿a]vrL{ ePsf] cj:yfdf kbofqLn]sf8{dfkm{t k};f lng ;S5g\ .

ljb]zdf /x]sfx¿nfO{ nlIftu/]/ b;}+df v;L af]sf pkxf/k7fpg v;Laf]sf 86sd klg;~rfngdf cfPsf] 5 . b;}+ ltxf/sf]cj;/df ljb ]zdf /x ]sfg]kfnLx¿nfO{ dWogh/ u/Lv;Laf]sf / ;Gb]z k'¥ofpg] p2]Zon]hfgsL 6]Sgf]nf]hLn] of] j]a;fO6sf]

;lkªsf]gof“ :6fOn

lan e'QmfgL, cfO {P;kL lank]d]G6, OG:o'/]G; lk|ldod k]d]G6,qm]l86 sf8{ lan k]d]G6, lrlsT;scgnfOg cKjfOG6d]G6 cflb ;'ljwflng ;lsG5 .

sl/a Ps bzscl3 7d]n86sd tyf d'Grf 86sddfkm{tcgnfOg k]d ]G6 u]6j]dfkm {tljb]zdf ePsfx¿n] g]kfndfx'g]x¿nfO{ pkxf/ k7fpg] rng

;fdu|L k'¥ofpg ;S5g\ .Ú 9sfnsfcg';f/ nf]sn k] kfn gx' “bfpkef]Qmfn] O{–sd;{ Joj;foLsf]j ]a;fO6 x ]/ ]/ dfq lrQa'emfpg'kYof]{ .

7d]n 86sd, O a] 86sd,d'Grf 86sdh:tf cfwf bh{g O{–sd;{ Joj;foLn] clxn] klgcfdfsf] d'v x]g]{, a'afsf] d'v x]g]{,b;}+, gof“ jif{ tyf Eofn]G6fOg 8]df

@% j6f 6«]8 tyf ;]jf k|bfossf]e'QmfgL cgnfOgdfkm{t ;xh ePsf]xf] . …xfdLn] cf7 jif{cl3 ljb]zdfePsfx¿n] k]d]G6 ubf{ sf7df8f}+dfa:g]x¿nfO{ b;}+df v;L–af]sfk'¥ofPsf lyof}+,Ú 7d]n 86sdsfsfo{sf/L k|d'v jfns[i0f hf]zLn] eg]–…O{–sd;{sf] of] cjwf/0ff clxn]lj:tf/ t ePsf] 5, t/ o;sf];Lldttf 5, xfdL clxn] cfkm\gf] ;|f]t;+/rgfeGbf a9Lsf] Joj;fo ul//x]sf5f}+, t/ cfdpkef]Qmfsf] xsdf eg] of];]jf cem} k'Ug ;s]sf] 5}g .Ú

…h'g;'s} O{–sd;{ j]a;fO6dfePsf pkef]Uo ;fdu|L vl/b ug{rfx] ca O{–;]jf O{–k]nfO{ ;lDemPk'U5 .Ú O;]jfsf k|aGw lgb]{zs 9sfneG5g\– …O{–k]dfkm{t O{–sd;{ Joj;foug]{n] e'QmfgL kfpg] ePsfn]pgLx¿n] pkef]QmfnfO{ ;xh 9+un]

ljsf; u/]sf] xf] . o;cl3 d'Grf /7d]nn] pknAw u/fO;s]sf] of];'ljwfdf ljz'4 v;L–af]sfsf] dfqcgnfOg sf/f]af/ ug]{df hfgsLklxnf] ePsf] hfgsLsf k|d'vs fo {s f / L c ldt cu | j fnatfp“5g\ . cd]l/sf, c:6«]lnof,o'/f]k, vf8L d'n'sh:tf If]qdf/x]sf g]kfnLx¿n] v;Laf ]sf86sddfkm{t cfkm\gf] 3/df v;L–af]sf;d]t pkxf/ k7fpg ;S5g\ .

cgnfOg O {–sd;{a]j;fO6x¿n] j]a;fO6af6} b;}+pkxf/ sfo{qmd klg ;'? u/]sf5g\ . 7d]n, d'Grf xfp; 86sdsfcltl/Qm, sf7df8f}+ df6{ 86sd,g]6km/ g]kfn 86sdnufotsf cfwfbh{g Osd;{ j]a;fO6n] of] ;]jf;~rfngdf NofPsf x'g\ . of] vf;u/LPgcf/Pgx¿nfO{ nlIft sfo{qmdxf], Joj;foLx¿sf cg';f/ t/ O{–;]jfdfkm{t g]kfndf a:g] g]kfnLx¿n]klg of] ;]jf pkof]u ug{ ;S5g\ .Joj;foLx¿ ahf/ d"Nod} 3/3/df;fdu|L k'¥ofOlbg] bfaL u5{g\ . d'Grfxfp;n] ;fdfg c8{/ cfPsf] &@306 f leq ; ] j f pknAwu/fO;Sg] atfPsf] 5 . ut jif{cgn fOg ; lkªd fk m { t #)s/f]8sf] sf/f]af/ ePsf] atfpg]Joj;foLx¿ of] jif{ To;df pNn]Voj[l4 x'g] cg'dfg u5{g\ .

Page 23: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @#

k'?ifsf nfluabln“bf] kl/j]z;“u} km];gdf

klg w]/} kl/jt{g cfPsf] 5 . k'?ifJolQmTjdf lxhf ]cfh kmd {nn'sb]lv Sofh'on n's ;DdljleGg km ];g PS;];l/hsf ]nf]slk|otf a9\bf] 5 . 6fO, :sfkm{,h 'Q f , a ] N6 , a | f;n ]6 , k; { ,;gUnf;]h, 38L, Sofk, skm\lnª,6fO lkg, la |k ms ]; cf lbPS; ];l/hn ] k '? i f :6fOn:6]6d]G6df 5'§} :yfg agfPsf] 5 .

k'?if :6fOn :6]6d]G6df;a}eGbf dxŒj 6fO{sf] 5 . kmd{n,;]ldkmd{n, kf6L{ tyf Sofh'ond'8df 6fOsf] pkof]lutf a9\bf] 5 .kftnf] vfnsf] 6fO{ k|rngdf /x]klg Tof] hf]sf]xLnfO{ ;'6 x'“b}g .ljz ] i f u/L $% eGbfdf lysfx¿nfO { To:tf ] 6fO;'xfp“b}g . 6fO 5gf]6 JolQmsf]k];fdf klg lge{/ u5{ . skf]{/]6hutl;t hf]l8Psfx¿sf nfluldl8od ;fOh / Gof/f] xfO6 /fd|f]x'G5 . ;'6, km'n l:ne, kmd{n ;6{tyf l; +un a6g Kofs ]6dfl;Nssf] 6fO k|of]u ug'{ pko'Qmx'G5 . Pp6} ;]8sf] Kn]g ;]8]8;6{df 8fOuf]gn jf xf]l/h]G6nKof6g{ ePsf] 6fO{ ;'xfp“5 .6fOnfO{ cfkm\gf] :6fOn :6]6d]G6agfpg rfxg] xf] eg] a|fO6sn/sf] 6fO{ nufpg'k5{ . olb;6n n's rfxg] xf] eg] 8nsn/sf] 6fO{ 7Ls x'G5 . 6fO{nufp“bf, To;sf] k|of]u ;6{sf];a}eGbf dflysf] a6g 5f]lkg] u/Lsf]n/sf] aLrdf x'g'k5{ . 6fOnfO{lkm6]8 tl/sfn] af“Wg'k5{ . 6fO{a]N6eGbf tn nqg' x'“b}g . cfkm\gf]OR5fcg';f/ l;+un jf 8an g6df6fO{ af“Wg ;lsG5 . 6fO{sf] k|;+udfaf]–6fOsf] s'/f klg cfp“5 . af]–6fO kmd{n 8« ]; sf]8df klg;'xfp“5 . oBlk o;sf] kkm]{S6slDag];g eg] 6lS;8f]l;t x'G5 .l:ns jf l;Dkn af]h g} nufpg'/fd|f] x'G5 . ANofs PG8 x\jfO6 t

km];g P;];l/h

:6fOn :6]6d]G6sf]cleGg kIf

cn 6fOd km]a/]6 g} xf], t/ km/sb]lvg] OR5f 5 eg] s]xL a|fO6sn/ h:t} An', /]8 a|fpg, d?g,P]nf], /]8 cflb k|of]u ug{ ;lsG5 .

6fO{sf] rrf{;“u} d]g kmd{nPS;];l/hdf 6fOlkG; tyf skmln+sa]N6sf] klg k|;+u cfp“5 . 6fO{lkG; / skmlnªsf] cfjZostfkmd{n ldl6ªx¿df ug{ ;lsG5 .lxhf]cfh ljleGg k|sf/sf 6«]G8LPj+ 7"N7"nf aSsn ePsf n]b/ /sk8fsf a]N6 nf]slk|o 5g\ . oBlk6«fph/l;t ;'xfp“bf] l:nd a]N6k|of]u ug'{ /fd|f] x'G5 . a]N6 h'Qf;“u;'xfp“bf] x'g' /fd|f] x'G5 . sfnf]h'Qfl;t a|fpg a]N6sf] slDag];g/fd|f]] x'G5 . xfO6 sd ePsfx¿n]kftnf] a]N6 nufpg' /fd|f] x'G5 .hxf“ kmd{n j]o/df n]b/ a]N6sf]slDag];g /fd|f ] x 'G5, ToxLlhG;l;t eg] sk8fsf a]N6;'xfp“lbnf dflgG5g\ .

d ]n km ];gdf h 'Qfsf ]pkof]lutf klg sd dxŒjk"0f{x “ 'b }g . kmd{n j]o/sf nflucf/fdbfos n];o'Qm n]b/ ;'hsf]k|of]u pko'Qm x'G5 . kf6L{ j]o/dfn]; gePsf] n]b/ ;'h dxŒjk"0f{x'G5 . sn/ /]Ghdf eg] ANofsPG8 a|fpg sn/ cfOl8on xf] .Sofh'on d'8df eg] l:gS;{ jfSofh'on :kf]6\;{ ;'hsf] k|of]u /fd|f]]x ' G5 . OlG8og jf 6 « ] l8;gj ]o/h:t } s 't f { –k fOhfdf ,z]/fjfgL;“u eg] sf]Nxfk'/L rKknjf df]h8L ;'xfp“5 . h'Qf;“u}dxŒj /fVg] df]hfn] klg d]n km];gj]o/df dxTjk"0f{ :yfg /fV5 .df]hfsf] rog h'Qf jf kfOG6sf]sn/ ;'xfp“bf] x'g'k5{ . ;s];Dddf]hf sfNkm n]Gysf] x'g' /fd|f]dflgG5 . sn/km'n df]hfsf] rogeg] :kf]6{; ;'hl;t plrt x'G5 .ANofs, 8fs{, a|fpg, g]eL An'nfO{kmd{n jf kf6L{ j]o/sf nfludf]hfsf] cfOl8on /+u dflgG5 .

k'?if JolQmTjdf :sfkm{sf]k|of]u klg plQs} 5 . km/s /

:df6{ n'sdf :sfkm{sf] pkof]lutfa9\bf] 5 . :sfkm{l;t Kn]g jf6]S;r8{ ;6{sf] hf]8fn] :df6{ n'sk|bfg u5{ . :sfkm{sf ;fy lk|G6]8;6{ k|of]u ug'{ x'“b}g . l;Ns :sfkm{g} cfOl8on :sfkm{ eP klgl;kmg, ;f6g tyf l;Nssf] :sfkm{klg k|of]u ug{ ;lsG5 . :sfkm{cfkm\gf] rfxgf Pj+ JolQmTjcg'¿kkm/s x'G5, t/ :sfkm{ af“Wg] z}nLn]JolQmTjdf Sofh'on jf kmd{nkf6L{ n's k|bfg ug{ ;lsG5 . sn//]~hdf eg] a|fO6 sd/ z]8;zf]egLo dflgG5 . oBlk 86]8,lk|G6]8, kf]Nsf 86]8, kmnf]/nlk|G6]8 cflb :sfkm{ klg k|rngdf5g\ . j]:sf]6sf] rng klg k'?ifkm];gdf a9\bf] 5 . d"ntM k\mNof6/ g]/f] s6 ePsf j]N6 sf]8n] k'?ifjf8{/f]adf k|efj hdfPsf] 5 .j]:6sf] k|of]u cg';f/ olb lbgdf

cfsif{0fnfO{ gsfg{ ;lsb}g .ldl8od ;fOh a]N6nfO{ :s6{ /6«fph/l;t nufpg' pko'Qm x'G5 .>u, nf] j]:6, :s6{, jg lk; 8«];dfeg] a|f]8 a]N6 zf]egLo x'G5 .km];g]jn n'sf nflu jfO8 a]N6sf]k |of ]u plrt x ' G5 . / +usf;DaGwdf /]8, dh]G6f, nfOd, u|Lg,P]nf] kk{n, lk+s cflb km]l:6e d'8;'xfp“bf] x'G5 . s'Gbg tyf lqm:6na]N6af6 kmo'hg n's k|fKt ug{;lsG5 eg] j]:6g{ cfp6lkm6nfO{xfOnfO6 ug{ lqm:6n /f]ka]N6 jfr]gj]N6 6«fO ug{ ;lsG5 . a]:6xfOnfO6 ug{ cf]/uflgs g6\;,8«]K8 g6\;, sf];]{6, a]N6, lyg l:6«ªa]N6 klg k|rngdf 5 .

pNn ] lvt km ];gPS; ];l/hafx ]s j 'd ]gk;{gfln6Ldf x]o/ :6fOnsf ]e"ldsfnfO{ gsfg{ ;ls“b}g . d"ntM;–;fgf lj8\; x]o/lkg, ljleGgl8hfOgsf sDa lSnk, lj8\;o'Qmx]o/ AofG8, :6«]r]an x]o/ AofG8,cflb x]o/ :S;];l/hsf ¿kdfk|rngdf 5g\ . ;f8Lsf] ;'Gb/tfdfcfsif{0f yKg] y/Ly/Lsf l8hfOgPj+ z}nL cfsf/ k|sf/sf a|f]rx¿,JolQmTjdf :df6{ n's ;~rf/ ug]{:sfkm{ km+sL / :6fOln; n'sdfcfsif {0f yKg ] SofG8L sn/Knfl:6s Aofª\unx¿ cflb klgj'd]g jf8{/f]jcGtu{t dxTjk"0f{km];g PS;];l/h x'g .

km];g PS];l/hs} s'/f ubf{ gf8L38L Pj+ ;gUnf;]h d]n tyf lkmd]njf8{/f]a b'j}sf nflu dxTjk"0f{ x'G5 .gf8L 38L 8fogflds PS;];l/hsf]kof{o ag]sf] 5 . ;a} pd]/sf nflu of]plQs} pkof]uL / :6fOn :6]6d]G6sf]cleGg kIfsf ¿kdf kl/lrt 5 .:kf]6{; jfrsf] Pe/u|Lg pkof]u cfkm\gf]7fp“df plQs} 5 .

cf“vfsf] ;'Gb/tf / ;'/Ifftyf :6fOln; n'ssf nflu uuN;jf r:dfsf] k|of]u ckl/xfo{ x'“b}uPsf] 5 . r:dfsf] u'0f:t/, k|of]uul/Psf] l;;f jf Knfl:6s, r:dfsf]k|m]dsf] Sjfln6L, r:df tyf k|m]dsf]/+u, d'vfs[lt, JolQmTj Pj+ k|of]uul/g] cj;/, ;do, kxl/gz}nL,sDKn]S;g tyf ah]6 cflbnfO{ Wofglbg' cfjZos x'G5 . /fpG8,Pªu'n/, :Sjfo/, cf]enb]lv cGo:6fOn Pj+ l8hfOgdf pknAwuuN;x¿ Dof6L, ANofs, jf6/ u|Lg,cf]/]Gh, Dof6L An', u|], d]6flns An',ld//, uf]N8 cflb /+udf kfOG5 .uuN;sf] km];gdf 7"nf7"nf z}nLsfPleP6/, cf]e/ ;fO8, kf]n]/fO8:6fOn, /]6«f] l/dn]; 6af]{ cflbsf]k|rng a9\bf] 5 .

plQs} a9\bf] 5 .dlxnfsf nfluj'd]g km];gdf km'6a]o/n]

;a}eGbf a9L dxTj /fV5 . ;f8L/ s'tf{sf nflu hxf“ xfOlxn,Kn ]6kmd { , :ofG8n, a ]hlxn,pko'Qm x 'G5g\, ToxL ljljwcfsif{s z}nLsf y/Ly/Lsf js{ul/Psf :6f]g, lj8\; cflb hl8Psfsf]Nxfk'/L rKkn, kmof6 l:nk/,l:nk cg, k\mnLk k\mnk cflb s'tf{;njf/l;t ;'xfp “bf ] x ' G5 .

;'h cflbsf] k|rng 5 . sn//]~hdf eg] lks, /]8 P]nf], u|Lg,An', cf]/]~h, Psjf An', d?gh:tfsn/ z]8sf ;fy} Plgdn, k\mnf]/nlk|G6;“u} kf]Nsf 86]8sf] k|of]ue}/x]sf] 5 .

h'g;'s} pd]/sL dlxnfJolQmTjdf x \ofG8 Aofusf ]pkl:ylt cfkm}+df Pp6f km];g:6]6d]G6 dflgG5 . x\ofG8 Aofu/ k;{ To:tf PS;];l/h x'g\ h;n]klx/gnfO{ :6fOn / Snf; dfqlb“b}g, JolQmTjnfO{ ;d]t gof“n's k|bfg u5{ . x\ofG8 Aofu5gf]6 ubf{ cfk\mgf] pd]/, prfOPj+ zf/Ll/s agfj6nfO{ Wofglbg'k5{ . cfkm " pkl:yt x'g]jftfj/0f tyf cj;/ klg plQs}dxTjk " 0 f { x ' G5 . ; f8 L /s'tf{h:tf 6] «l8;gn j]o/l;tld// js{ jf uf]6f js{o'Qm l:ndAofusf] rog a9L pkof]uL x'G5 .kmd{n n'ssf nflu ;6{ l:6«ªo'Qmtyf r'8Lbf/ s'tf{l;t nfdf]l:6«ªo'Qm Aofu pko'Qm x'G5 .j]:6g{ j]o/l;t eg] Snr Aofusf]hf]8fn] :df6{ n's k|bfg u5{ .oBlk lqm:6n jf s'Gbgsf] aSsnePsf] Snr km]l:6en l;hgdfx/]s lsl;dsf] klx/gdf ;'xfp“bf]x'G5 . a|fO6 sn/sf] n]b/ Aofu,s6gsf ] l :nª Ao fu , x ]e LPDa]ln:8 Aofun] klg df};dnfO{slDKn6d]G6 u5{ . rf8kj{sf]df};ddf lk+s, d?g, P]nf], u|Lg,An', /]8, cf]/]~hh:tf cfOa|G6 /+u;'xfp“bf] x'G5 .

a'd]g PS;];l/hdf af?n]sDd/sf] UNofd/ a9fpg] a]N6sf]

xf] eg] a]h, nfO6 a|fpg, u|],x\jfO6 /+unfO{ k|fyldstf lbg'k5{eg] ;f“emsf nflu 8fs{ sn/pko'Qm x'G5 . k'?if km];gz}nLdfk|efj kfg]{ cGo km];g PS;]l/hdfls–r]g, n]b/ jfn]6, la|kms];,Nofk6k Aofu, kmfOn Aofu,;fO8 Aofu, l;u/ ]6 s ]; ,a|f;n]6 :68\;, x]o/ :6\ofr/, x]o/AofG8, df]afOn s];, ;:k]G8/cflbsf] k|of]u / pkof]lutf klg

6«]l8;gn Pj+ km\o'hg j]o/l;t eg]l:6ln6f]hsf] hf]8f pko'Qm x'G5 .j]:6g{ j]o/l;t eg] ODa|f]O8/L jfld//js{o'Qm Unf]l8:6f/ cyf{t\6fOcK; k|of]u ug'{ plrt x'G5 ./ ]u 'n/ k|of ]hgsf nflu eg]Snfl;s n's ePsf] ANofs :ofG8npko'Qm x'G5 . km'6j]o/sf cGo:6fOndf lkk6f] :ofG8n, 6fOckk\mNof6, dDk;'h Snf ]h 6f ]:ofG8n, j]h lxn, xfOlxn Snf]h

/f]lhg zfSo

Page 24: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @$

x'G5<kTofpg'Pn]SHofG8/ df];'n] l8hfOg u/]sf]

;'6 k|bz{g ug{ nf“bf ljz]if ;'/Iff Joj:yfldnfpg'k/]sf] lyof] . *) 3G6fdf % xhf/

l:6r nufP/ tof/ kfl/Psf] of] ;'6dfk|of]u ePsf] sk8f blIf0f cd]l/sfdf

nf]kf]Gd'v cj:yfdf /x]sf] p8 -sf7_ sf]/f}+jf6 lgdf{0f ul/Psf] xf] . !* Sof/]6sf];'g tyf lx/fsf] 6f“shl8t pQm ;'6sf]

d"No *$ nfv ?k}of“ k5{ .

/f]gfN8 ljG:6gn] ?lak|of]u u/]/ tof/ kf/]sf]dlxnfx¿sf] h'Qf ljZjsf];a}eGbf dx“uf] h'QfdflgG5 . ! xhf/ # ;o%) Sof/]6sf] $ xhf/ ^;o ?la k|of]u ePsf] pQmh'Qfsf] d"No @@ s/f]8 %)nfv ?k}of“ 5 .

leS6f]l/of ;]qm]6n] tof/kfg]{ dlxnfsf] leqL kf];fsljZjd} ;a}eGbf nf]slk|o

/ dx“uf] x'G5 . kl5Nnf]k6s ;]qm]6n] tof/ kf/]sf]:kf]6{\; a|fsf] d"No ! nfv#( xhf/ ?k}of“ k5{ . of]

a|fdf cfOkf]8 ks]6sfcltl/Qm :jf/f]el:ssf

lqm:6nx¿ 5g\ .

r]GgfO{sf l;Ns;f]kmn] tof/ kf/]sf];f8L ljZjs} ;jf{lws dx“uf] dflgG5 .xftn] lgdf{0f ul/Psf] of] ;f8Ldf ;'g,

xL/f, Kn]l6gd, rf“bL, kGgf, k'ik/fhtyf df]tLx¿ h8fg ul/Psf] 5 . ;f8Ldf

/fhf /lj jdf{sf] lrq klg 5 . o;sf]d"No ^$ nfv ?k}of“ 5 .

;L luN;gn] l8hfOg u/]sf]dlxnfn ] ; 'Tbf nufpg ] kf ];fs-lnª\u/L_ lgs} dx“uf] dflgG5 . pQmlnª\u/Lsf] d"No @ nfv ?k}of“ 5 .

df;'sf] ;+;f/dflg;n] 3/kfn'jf

hgfj/sf ¿kdf s'v'/f kfNgyfn]sf] !) xhf/ jif{ eof]

eg] la/fnf] kfNg yfn]sf] (xhf/ % ;o jif{, v;L (

xhf/ jif{, ufO{ * xhf/ jif{t 3f]8f kfNg yfn]sf] ^ xhf/

jif{ k"/f ePsf] 5 . j}1flgsx¿n] s'v'/fsf] k'vf{6fO/fgf];f]/;nfO{ dfG5g\ . ^s/f]8 &) nfv jif{cl3 k[YjLs};a}eGbf 7"nf] hgfj/6fO/fgf];f]/; $@ lkm6 nfdf],!# lkm6 cUnf] tyf ^ xhf/ *;o lsnf]u|fd tf}nsf] lyof] .

ljZjdf @ ;o !) lsl;dsf v;Lsf k|hflt kfOG5g\ . ;g\@))! sf] tYof+scg';f/ k[YjLdf $% s/f]8 v;L 5g\ . tL v;LdWo]^ b]lv * k|ltzt pQ/ cd]l/sfdf 5g\ eg] clwsf+z dWok"j{ Pj+

Pl;ofdf 5g\ .

ljZjdf %) ca{s'v'/f 5g\ / ltgsf]

;+Vof a;]{lg j[l4e}/x]sf] 5 . Ps

cg'dfgcg';f/ clxn]ljZjdf dflg;eGbf &u'0ff a9L s'v'/f 5g\ .

ljZj vfB tyf s[lif;+u7gsf] kl5Nnf] tYof+scg';f/

Ps g]kfnLn] jif{df cf};t !)lsnf] df;' vfG5g\ . blIf0f

Pl;ofdf g]kfnL eGbf a9L df;'vfg]df kfls:tfgL !@ lsnf] 5g\eg] g]kfneGbf sd df;' vfg]df

>Ln+sgn] ;f9] ^ lsnf],ef/tLon] % lsnf], e'6fgL Pj+a+unfb]zLn] #÷# lsnf] df;'

vfg] u/]sf 5g\ .;g\ !(^! df g]kfnLn] ^ ;o

u|fd df;' vkt ubf{ Pslrlgof“n] # bzdnj ^ lsnf]

df;' vkt uy]{ . clxn]lrlgof“n] g]kfnLsf] t'ngfdf

kf“r u'0ff a9L cyf{t\ %@ lsnf]df;' k|ltjif{ vkt u5{g\ .

cd]l/sfdf jflif{s ( ca{ s'v'/fsfl6G5 . olb o;nfO{t'ngfTds ¿kdf x]g]{ xf] eg] #s/f]8 %% nfv hgfj/, !!s/f]8 ^% nfv ;'“u'/ / @&s/f]8 !) nfv 6sL{sf] df;'a/fa/ x'G5 .Ps cd]l/sgn] jif{df cf};t;f9] $( lsnf] s'v'/fsf] df;',#) lsnf] uf]?sf] df;' / ;f9]@* lsnf] ;'“u'/sf] df;' vfG5g\ .

g]kfnn] jflif{s !% ca{ ?k}of“a/fa/sf]df;' cfoft u5{ . of] vr{ ;'g, k]6«f]lnodkbfy{ Pj+ ;jf/L ;fwgkl5sf] rf}yf] xf] .

sf7df8f}+jf;Ln] k|ltlbg @ nfv lsnf]s'v'/fsf] df;' vkt u5{g\ . sf7df8f}+dfcGo dlxgfdf @) xhf/sf] xf/fxf/Ldfv;Laf]sf laqmL x'G5g\ eg] b;}+sf a]nfdf%( xhf/ v;Laf]sf laqmL x'G5g\ .

hfkfgsL km];gl8hfOg/ o'dL sfT;'/fn] tof/

kf/]sf] b'nxLsf] kf];fsdf !xhf/ df]tL, % Sof/]6sf] lx/f,

;]tf] ;'g tyf * Sof/]6sf]xl/of] lx/f h8fg ul/Psf] 5 .of] kf];fssf] d"No ^# s/f]8

&% nfv /flvPsf] 5 .

Page 25: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @%

b;}+ eGg]lalQs}c;Todfly ;Tosf] ljho ePsf]v'l;ofnLdf dgfOg] rf8a'lemG5 . ;Dk"0f{ lxGb"wdf{jnDaLx¿n] w"dwfd;“ucf–cfkm\g} tl/sfn] b;}+dgfp“5g\ . csf]{ s'/f, b;}+nfO{3/af6 6f9f–6f9f uPsfkl/jf/sf ;b:o tyfcfkmGthg Ps} 7fp“df e]nfeP/ cfkm\gf b'Mv–kL8f e'n]//dfpg], dL7f–dL7f kl/sf/agfP/ vfg], lkª tyf tf; v]Ng]rf8sf ¿kdf klg lnOG5, t/

ljleGg lsl;dsf dL7fkl/sf/ agfP/ w]/} vfg]gfddf xif{sf] rf8slxn]sfxL+ b'MvbfoL;d]t aGg k'U5 .

To;}n] vfg]s'/fvfg'cl3 cfk"mnfO{ kmfObfk'Ug]–gk'Ug] s'/fsf] klgVofn ug'{k5{ . xfd|f]efG;fdf rf8kj{dfksfOg] sltko vfg]s'/f:j:ys/ / kmfObfhgsgx'g ;S5g\ . /fd|f];“ugkfs]sf, a9L lrNnf jfa9L d;nfx¿ k|of]uul/Psf tyf ckr x'g]vfnsf vfg]s'/f gvfg' g}

a]; x'G5 . Ifl0fs :jfb //dfOnf]sf nflu vfOg] vfg]s'/fn]kl5 uP/ hl6n :jf:Yo ;d:oflgDTofpg ;S5g\ eGg] s'/fdfljrf/ k'¥ofpg'k5{ .

rf8kj{x¿df af;L vfg]s'/fvfg], a9L lrNnf] / d;n]bf/vfg]s'/f tyf k]okbfy{sf] ;]jgug]{ cfdkl/kf6Ln] tTsfn jfbL3{sfndf ljleGg :jf:Yo;d:of pTkGg x'g] ePsfn]a]n}df ;r]t x'g'kg]{ lrlsT;sx¿atfp“5g\ . rf8kj{ ;lsPnuQ}k]6, 5ftL, d'6' tyf

rf8kj{df :jf:Yokmf]S;f]nufotsf ;d:of lnP/w]/} dflg; c:ktfn tyf:jf:Yo ;+:yfx¿df k'U5g\ .To;}n] a9L lrNnf] kbfy{ kfOg]tyf k|of]u x'g] df5f, df;' tyfldi7fGg, To;}u/L ksfP/ w]/}lbg;Dd vfOg] ;]n, ljleGglsl;dsf k]okbfy{ tyfhf“8/S;L, sf“rf] tyf kf]n]sf]df;'h:tf vfg]s'/f ;s];Ddvfg' x'“b}g .

rf8kj{nfO{ b]vfj6L /afWotfk'0f{ tl/sfn] cfkm\gf]:jf:YonfO{ g} xflg ug]{ vfg]s'/fvfP/ dgfpg'eGbf klgJojl:yt / :jf:YonfO{ WofglbP/ dgfpg' /fd|f] x'G5 .:jf:Yo g} ;a}eGbf 7"nf] s'/f xf],To;}n] xfdLn] hlxn] klg cfkm\gf]:jf:Yosf] Vofn ug'{k5{ . /f]unfu]/ pkrf/ ug'{eGbf /f]u} nfUgglbg' a'l4dfgL xf] . /f]unflu;s]kl5 xfd|f w]/} s'/f, h:t} M:jf:Yo, k};f, ;do,v';LofnLh:tf w]/} s'/fdfk|ToIf–ck|ToIf ¿kdf k|efjkl//x]sf] x'G5 . To;}n]rf8kj{nfO{ :j:ys/ tl/sfn]cem a9L v';L / pdËsf ;fydgfpg'k5{ .

;'dL lu/L

lzj d'lvof3/df v;L gleœofP b;}+ g}

gcfpg] dfgl;stf xfd|f] ;dfhdf5 . To;}n] c¿ a]nf h]–h;f] ePklg b;}+ ;'? x'g'cl3 g} clwsf+zn]v;Lsf] hf]xf] u5{g\ . jif{ lbgsf]rf8df dL7f]–dl;gf] vfg v;Lsf]kl/sf/ w]/}sf] /f]hfOdf k5{ . alnlbg]x¿nfO{ af]sf t clgjfo{ g}x'G5 . Tolt dfq xf]Og, cfkmGtjf l5d]sdf b]vfl;sLsf nfluklg sltkonfO{ 3/df l;+uf] v;Lge} x'“b}g . rf8nfO{ pNnf;doagfpg 3/}df v;L sf6\g]k/Dk/fn] g]kfnL ;dfhdf ulx/f]h/f ufl8;s]sf] 5 . To;}n] b;}+sf]df};ddf v;Laf]sfsf] sf/f]af/pRr x'g] u/]sf] 5 . Jofkf/Lx¿b;}+df v;Lsf] dfu wfGg} ufx|f] x'g]cg'ej ;'gfp“5g\ ./fhwfgLdf xhf/f}+ v;Laf]sf

b;}+sf nflu /fhwfgLdf$$ xhf/ v;Laf]sf leœofOPsf]atfOG5, h;dWo] g]kfn vfB;+:yfgn] $ xhf/ / af“sL lghLIf]qn] leœofPsf] xf] . b;}+dfv;Laf]sfsf] cefj x'g glbgJofkf/Lx¿ Ps dlxgfcl3b]lv g};lqmo lyP . pgLx¿ v;Lvl/bsf nflu ef/t /ltAat;Dd k'u]sf lyP ./fhwfgLdf g'jfsf]6, /;'jf,sfe|], l;Gw'kfNrf]s, /fd]5fk,wflbª, dsjfgk'/, ndh'ª,uf]/vf cflb :yfgaf6 v;Laf]sfNofOG5 . v;Laf]sfsf] hf]xf] ug{Jofkf/Lx¿ jL/u~h, sf]xnk'/,;Nofg, g]kfnuGh, alb{of,h'Dnf;Dd v;Laf]sf vl/bsfnflu k'u]sf lyP . tLJofkf/Lx¿n] !) xhf/ kxf8L /#) xhf/ ef/tLo vl;af]sf/fhwfgL leœofPsf] atfOG5 .g]kfn vfB ;+:yfgn] ut jif{nIocg';f/ v;Laf]sf leœofpgg;Sbf cfnf]rgf v]Kg'k¥of] .o;kfln eg] ;+:yfgn] nxfg,bfª, g]kfnuGhafx]skf“rvfn;d]tdf ;d]t ;+sngs]Gb| ;~rfng yk u/]sf] lyof] .

ut jif{sf] t'ngfdf of] jif{v;Laf]sfsf] cfoft a9]sf] xf] .b;}+sf nflu /fhwfgLdf ^%xhf/eGbf a9L v;Laf]sf vkt x'g]atfOG5 . b;}+sf] kf“r lbgafx]spkTosfdf b}lgs * ;ob]lv !xhf/;Dd v;Laf]sf laqmL x'g]u/]sf] 5 . tLg jif{cl3;Ddk|ltlsnf]u|fd ! ;o ^) ?k}of“dfkfOg] lhp“bf] v;Lsf] d"No a9]/xfn @ ;o *) ?k}of“;Dd k'u]sf]5 . v;Laf]sfsf nflu /fhwfgLsfk|d'v Jofkfl/s s]Gb| sn+sL,6's'rf, lah'nLahf/ cflb x'g\ .

b;}+df aln lbg] / df;' vfg]rngn] v;Laf]sfsf] dfu a9\5 .Jofkf/Lx¿sf cg';f/ b;}+ltxf/df/f“uf / s'v'/feGbf v;Laf]sfsf]df;' a9L vkt x'G5 . nfdf sfgePsf] hd'gfkf/L, sfg 5f]6f tyf

b;}+df 3f]n]{ v;Lk'¥ofpg] p2]Zon] o:tf] ;]jf;~rfng ul/Psf] atfOG5 .OG6/g]6sf] ;xof]un] ljZjsf]h'g;'s} :yfgaf6 k|jf;L g]kfnLn]b;}+df 3/;Dd v;Laf]sf tyf;Gb]z k7fpg ;Sg]5g\ .

v;Laf]sfsf] dfq cgnfOgsf/f]af/ ul//x]sf] v;Laf]sf86sdn] ljb]zaf6 @) lsnf]v;Lsf nflu ! ;o % 8n/df3/;Dd k'¥ofpg] Joj:yf u/]sf]5 . To:t} @% lsnf]nfO{ ! ;o#) 8n/ k5{ . #) lsnf]v;LnfO{ ! ;o %# 8n/ d"Notf]lsPsf] 5 . cd]l/sfl:yte]O8f PnPn;L sDkgL tyfljZje/ 5l/Psf sDkgLsf a|fGrclkm;df v;Lsf] d"No 5f8]kl5;f]xL d"Nocg';f/ 3/kl/jf/n]v;L kfpg]5g\ .

df;' :jfbsf nflu vfOG5 t/ of] /f]usf] ;|f]t klgjGg ;S5 . c:j:Yo tl/sfn] jw ul/Psf], c;fjwfgLk"js{e08f/0f ul/Psf] c:j:Yo df;'n] z/L/nfO{ xfgL u5{ .To;}n] rf8kj{sf] df};ddf h:tf] kfof] To:tf] df;' gvfglrlsT;sx¿n] ;'emfj lb“b} cfPsf 5g\ .

df;'sf nflu :j:Yo kz'k+IfL jf ;/;kmfOdf kof{KtWofg lbOPsf] awzfnf 5fGg'k5{ . Toxf“af6 NofOPsf]df;'nfO{ klg 3/df e08f/0f ubf{ xf];\ k'¥ofpg'k5{ .lrlsT;sx¿sf cg';f/ cfnf] df;'nfO{ lk|mhdf /fv]/ vfg'/fd|f] x'G5 . ;+ej eP;Dd !@ 306f lk|mhdf /fVg'k5{ .

df;'df ljleGg xflgsf/s AofS6]l/of x'g ;S5g\ .df;' sf6]kl5 lr;f] gagfO{ jf lk|mhdf g/fvL ;f]em}ksfp“bf AofS6]l/ofn] dflg;sf] hLjsf]if gi6 ug{ yfN5 .kz'sf] 5gf}6df c;fjwfgL, c;'/lIft aw Pj+ cj}1flgse08f/0fn] df;' c:j:Yos/ x'G5 . Ifo/f]u ePsf] kz'sf]df;'af6 To;sf] hLjf0f' dflg;df ;5{ eg] sf“rf] jf/fd|f];“u gkfs]sf] df;' vf“bf /]lah x'g ;S5 . sltkocj:yfdf d'6'sf /f]uLn] To:tf] df;' vf“bf bL3{/f]uL x'g'k/]sf]5 . cfp“, Ifo/f]u, k]6 km'Ng], d[uf}nfsf] /f]u, km'8 kf]Ohgh:tf ;d:of klg df;'s} sf/0fn] x'g;S5 .

gfs /l;nf] ePsf], Hj/f] cfPsf], lbzf kftnf] ePsf],lbzfleq ls/f ePsf], d'vdf ¥ofn cfPsf], lha|f]df vl6/fePsf], vf]sL nfu]sf] kz'k+IfLsf] df;' vfg' x“'b}g . To:tfkz'k+IfLsf] df;' ljif ;/x x'G5 . kz'n] lgoldt ¿kdfvfPsf] vfgf pu|fpg] u/]sf] kfOG5 . olb kz'n] pu|fpg]sfo{ gu/], sfd], ¥ofn r'xfO/x], cf“vfaf6 lrk|f lgsfn],lx“8\8'n ug{ g;s] kz' /f]uL dflgG5 . 9'jfgL u/fpg];fwg pko'Qm gx'g], df;' /fVg] 7fp“ ;kmf gx'g] Pj+df;'nfO{ w"nf] Pj+ lem“uffaf6 hf]ufpg /ftf] sk8fn]5f]k]/ g/fVg] xf] eg] Tof] df;' c:j:ys/ x'G5 .

To:t} df;' ksfpg] qmddf klg ;fjwfgLckgfpg'kg]{ lrlsT;sx¿sf] ;'emfj 5 . w]/} dfqfdf lrNnf]xfn]/ ksfOg] df;'sf sf/0f d'6'/f]u Pj+ pRr /Strfksf];d:of b]lvg ;S5 . w]/} lbg ;'sfP/ /fv]sf], ;'s'6LagfOPsf] tyf w]/} t]n–d;nf k|of]u ePsf] df;'n] klg:j:Yodf cg]sf} ;d:of pTkGg ug{ ;S5 .

d[uh:tf] b]lvg] afa/L hftsfv;Laf]sf Pj+ ltAataf6 cfpg]e]8f–Rofª\u|f df;'sf nflu a9LlaqmL x'g] u/]sf 5g\ . u|fdL0fIf]qdf kfOg] :yfgLo hftsf /bf]uNnf tyf j0f{z+s/ ul/Psfaf]sf aln r9fpg k|of]u x'g]u/]sf 5g\ .

bfgf VjfP/ kflnPsfv;Laf]sfeGbf :yfgLo hftsf]h+unL r/g r/]sf] af]sfsf] df;':jflbnf] x'g] cg'ejLx¿atfp“5g\ . 3/df kflnPsfv;Laf]sfdf af];f]sf] dfqf a9L x'g]ePsfn] sltkon] To:tf] df;' dggk/fPsf] kfOG5 eg] sltkon]hËndf r/]sf] af]sfsf] df;' af];f]ge]l6P klg uGw cfpg] ePsfn]

dg k/fp“b}gg\ . :yfgLo hftsfv;Laf]sfsf] df;'n] pkef]Qmfsf]dfu k"/f ug{ g;Sg] ePsfn]ef/t / ltAataf6v;Laf]sf cfoft ug'{kg{]Jofkf/Lx¿ atfp“5g\ ./fhwfgLdf v;Laf]sf Nofpg ;ldlt

b;}+sf nflu v;Laf]sf vl/bug{ g]kfnuGhdf af“s]sf k|d'vlhNnf clwsf/L jf;'b]j bfxfncWoIf tyf g]kfn vfB ;+:yfg /lhNnf kz';]jf sfo{nosfk|ltlglw ;b:o /x]sf] v;Laf]sfvl/b ;ldlt u7g;d]t ul/Psf]lyof] . pQm If]qjf6 @ xhf/v;Laf]sf vl/b ug]{ atfOPsf]lyof] . ;ldltn] af“s]sf] rf/:yfgdf v;Laf]sf vl/b s]Gb|

:yfkgf u/L sfo{ ;'? u/]sf] lyof] .OG6/g]6af6 v;L

v;L lsGg ca 6's'rf,sn+sL of afuahf/ g} k'Ug'kb}{g .tkfO{+sf] 3/}df v;L cfOk'Ug]5 .ljb]zdf al;/x]sf g]kfnLx¿n]b;}+sf] cj;/df cfkmGtnfO{ v;Lpkxf/ lbg ;Sg]5g\ . of]OG6/g]6sf] rdTsf/ xf] .

cgnfOg sf/f]af/dfkm{tv;L vl/b ug{ jf pkxf/ k7fpg;lsg] ;]jf g]kfndf klg ;'?ul/Psf] 5 . o;sf nfluv;Laf]sf 86sd, 7d]n 86sdjf d'G5f 86sd nucg ug'{k5{ .vf;u/L b;}+–ltxf/df ljb]zdf/x]sf g]kfnLnfO{ dWogh/ /fVb}3/;Dd v;Laf]sf / ;Gb]z

df+;xf/L ;+:s[ltrf8af8df df;' vfg}kg]{

dfgl;stf 5, xfd|f] ;dfhdf .kfx'gf cfp“bf xf];\ jf s'g}/dfOnf] ug'{kbf{ df;' ge}x'“b}g . o:tf] k|rngn] df;'cfoft tLj| ¿kdf a9\b} uPsf]5 . df;' cfoft ug{dfq} jflif{semG8} !% ca{ ?k}of“ vr{ x'g]atfOG5 . ;'g, k]6«f]lnod kbfy{/ ;jf/L ;fwgkl5 df;'cfoftdf ;a}eGbf a9L /sdvr{ u/]sf] 5 . cTolwscfoftsf sf/0f xfn;Dds}pRr b/n] Jofkf/ 3f6f a9]kl5;/sf/n] cfufdL ah]6df df;'cfoft k|lt:yfkg gLlt Nofpg]ePsf] 5, h;sf nflu b]zleq}afv|fkfng sfo{qmdnfO{k|fyldstf lbOg] atfOG5 .

s:tf] df;' vfg] <

Page 26: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @^

s'v'/fsf]df;'sf kl/sf/

lrsg 8G8L;fdu|L M s'v'/fsf] kv]6f

!^ j6f , Ps lrofrDrfclhgf]df]6f], cfwf lrofrDrfdl/rsf] w"nf], b'O{j6f c08f, !;o u | fd d }b f , %) u | fdsg{km \nf ]/, b'O { 7"nf ] rDrf;'s]sf]/ftf] v';f{gLsf] w"nf], tfg{sfnflu cfjZostfcg';f/ t]n,g'g :jfbcg';f/ .

ljlw M kv]6fsf] tNnf]efunfO{ To;df ePsf] ;a} df;'Ps}lt/ tfGg ;lsg] u/L sf6\g],ca d}bf, c08f, sg{km\nf]/, lrnL;;, clhgf]df]6f] tyf dl/rxfn]/ /fd|f];“u df]Ng] . o;/Ldf]n]/ /fv]sf] kv]6fnfO{ #)ldg]6;Dd d]l/g]6 x'g lbg] .To;nfO{ ;'gf}nf] x'g] u/L tftf]t]ndf tfg]{ / n;'gsf] ;;;“u;j{ ug]{ .lrs]g l6Ssf

;fdu|L M @ ;o %) u|fdx8\8L gePsf] s'v'/fsf] df;'-rf}sf]/ sf6]sf]_, Ps sk xl/of]wlgof“, Ps d'7L k'lbgf, rf/j6f

n;'gsf kf]6L, tLg 7"nf] rDrf tfhflqmd, Ps 7"nf] rDrf d}bf, b'O{7"nf] rDrf t]n, g'g :jfbcg';f/ .

ljlw M wlgof“, k'lbgf, n;'g/ g'g ld;fP/ k]:6 agfpg], of]ld>0fnfO{ s'v'/fsf] df;'df df]n]/Ps 3G6f d]l/g]6 ug]{ . lqmd, d}bf/ Ps 7"nf] rDrf t]n ld;fP/d]l/g]6 ul/Psf] df;'df nufpg]/ em L/df pg ]/ t ]n bNb }sf]Onfsf] /fkdf ;]Sg] . o;nfO{tfQft} ;j{ ug'{k5{ .xf]n lrs]g

;fdu|L M & ;o %) u|fdsf] l;+u}s'v'/f, Pp6f sfutLsf] /;, !$ j6f;'s]sf] v';f{gL, b'O{j6f xl/of] v';f{gL,

rf/j6f k ]k/sg { , @% j6fn;'gsf kf]6L, Ps 7"nf] rDrfcb'jf, tfg{sf nflu kof{Kt t]n .

ljlw M s'v'/fnfO{ /fd|f];“u;kmf u/]/ k]6df ;fgf] Kjfn kf/Lleqsf] ;a} lgsfNg] . To;kl5 g'g/ sfutL /fd|f];“u bn]/ /fVg] .To;kl5 v ';f {g L , k ]k/sg {tyf cb 'jfnfO { dl;gf ] u/Llk; ]/ s 'v ' / fsf ] leq /aflx/ nufP/ !) ldg]6 hlt5f]8\g] . To;kl5 /fd|f];“u tfg{] /;nfb;“u ;j{ ug]{ .bd lrs]g

;fdu|L M Ps lsnf]sf] Pp6fl;“u} s'v'/f -cf7 6'qmf kf/]sf]_ !

;f“w]sf] sn]hf];fdu|L M v;Lsf] l;+uf ]

sn]hf], ! ;o u|fd n;'g /cb'jfsf] k]:6, b'O{ lrofrDrfwlgof“sf] w"nf], cfwf sk wlgof“sf]kft, s]xL xl/of] v';f{gL -dl;gf]u/L sfl6Psf]_, /ftf] v';f{gLsf] w"nf]:jfbcg';f/, tf]/Lsf] t]n emfGgsfnflu, g'g :jfbcg';f/ .

ljlw M ;a} eGbf klxn] kfgLpdfNg] . To;df l;+uf] sn]hf] 8'afP/cfwf 306f;Dd 5f]k]/ /fVg] .To;kl5 aflx/ kfs]sf] / leq sf“rf]sn]hf] kg]{ u/L 6'qmf kfg]{ . caTo;df t]nafx]s ;a} d;nf xfn]/df]Ng] . cfwf 306fkl5 t]ndfd]yL km'/fP/ emfGg] . wlgof“sf]kftn] ;hfP/ ;j{ ug] { . of]kl/sf/nfO{ l8«+S;;“u :GofS;sf¿kdf ;j{ ug{ ;lsG5 .;f“w]sf] 6fpsf]

;fdu|L M v;Lsf] l;+uf ]6fpsf], @ ;o u|fd n;'g /cb'jfsf] k]:6, @ lrofrDrfwlgof“sf] w"nf], @ lrofrDrfhL/fsf] w"nf], cfwf sk wlgof“sf]kft, s]xL xl/of] v';f{gL -dl;gf]u/L sfl6Psf]_, /ftf] v';f{gLsf] w"nf]:jfbcg';f/, tf]/Lsf] t]n emfGgsfnflu, g'g :jfbcg';f/ .

ljlw M ;a}eGbf klxn]6fpsf]nfO{ rf/ efudf ljefhgu/]/ k|];/ s's/df df;' / x8\8L5'l§g] u/L pdfNg] . To;kl5 df;'/ x8\8L cnu–cnu u/L 6'qmfkfg]{ . ca To;df t]nafx]s ;a}d;nf xfn]/ df]Ng] . tf]/Lsf] t]ndfd]yL km'/fP/ emfGg] . wlgof“sf]kftn] ;hfP/ ;j{ ug] { . of]kl/sf/nfO{ l8«+S;;“u :GofS;sf

v;Lsf] df;'sf kl/sf/

¿kdf ;j{ ug{ ;lsG5 .x\ofs'nfsf] 5f]Onf

;fdu|L M v;Lsf] l;+uf] x\ofs'nf/ /fhvfgL, @ ;o u|fd n;'g /cb'jfsf] k]:6, cfwf sk wlgof“sf]kft, s]xL xl/of] v';f{gL -dl;gf]u/L sfl6Psf]_, @% u|fd e'6]/lk;]sf] /ftf] v';f{gLsf] w"nf],tf]/Lsf] t]n emfGgsf nflu, g'g:jfbcg';f/ .

ljlw M ;a} eGbf klxn]x\ofs'nf / /fhvfgLnfO{ cfuf]dfkfSg] u/L kf]Ng] . To;kl5 6'qmfkf/]/ cfwf 306f;Dd 5f]k]/ /fVg] .ca To;df t]nafx]s ;a} d;nfxfn]/ df]Ng] . cfwf 306fkl5t]ndf d]yL km '/fP/ emfGg] .wlgof“sf] kftn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .of] kl/sf/nfO{ l8«+S;;“u :GofS;sf¿kdf ;j{ ug{ ;lsG5 .

e/]sf] kmf]S;f];fdu|L M v;Lsf] gkm'6]sf]

kmf]S;f], @% u|fd n;'g / cb'jfsf]dl;gf] k]:6, b'O{ lrofrDrf hL/f/ wlgof“sf] w"nf], /ftf] v';f{gLsf] w"nf]:jfbcg';f/, t]n cfjZostf cg';f/-tfg{sf nflu_, g'g :jfbcg';f/,rf/j6f c08f, @ ;o u|fd a];g,b'O{ ln6/ kfgL .

ljlw M ;a}eGbf klxn]c08fnfO{ lkm“h cfpg] u/L lkm6\g] .To;df kfgL, a ];g / cGod;nfx¿ xfn]/ /fd|f];“u 3f]Ng] .To;kl5 pQm 3f]nnfO{ kfOk jf;f]nLsf] ;xof]un] kmf]S;f]df eg]{ .a]nf a]nfdf kmf]S;f]df km's]/ xfjfeb } { 3f ]n xfNbf ;lhnf ]; “uel/G5 . To;kl5 el/Psf] cfn'tf5]/ cfsf/ ldnfO{ kmf]S;f]sf]Zjf;gnLdf l5/fP/ /fd|f];“u aGb

ug]{ . ca o;/L el/Psf] kmf]S;f]nfO{kfSg ] u/L pl;Gg] . kfs]sf ]kmf]S;f]nfO{ rk cfsf/df sf6]/t]ndf v}/f] x'g] u/L tfg]{ . of]kl/sf/nfO{ l8«+S; ;“u :GofS;sf?kdf ;j{ ug{ ;lsG5 .sjfkm -g]kfnL_

;fdu|L M kf“r lsnf] v;Lsf]df;', # ;o u|fd n;'g / cb'jfsf]k]:6, tLg lrofrDrf wlgof“sf]w"nf], tLg lrofrDrf hL/fsf] w"nf],/ftf] v';f{gLsf] w"nf] :jfbcg';f/,@ ;o %) ldlnln6/ tf]/Lsf] t]n,tLg 7"nf] rDrf g]kfnL l3p, @;o u|fd ld6 d;nf, rf/–kf“rj6ft]hkft, g'g :jfbcg';f/ .

ljlw M ;a}eGbf klxn]df;'nfO{ Psgf;sf] 6'qmf kfg]{ .Pp6f 7"nf] ef“8fdf df;' / dflypNn]lvt d;nfx¿ xfn]/ df]Ng] .

To;kl5 Pp6f 8]SrLdf /fv]/ dGbcf“rdf a;fNg] . lj:tf/} rnfp“b}ksfpg] . t]n 5'l§g yfn]kl5sjfkm tof/ x'G5 . of] kl/sf/nfO{Ps ;ftf;Dd vfg ;lsG5 .d6g rK;

;fdu|L M cfwf lsnf] v;Lsf]df;';lxtsf] s/ª, @ ;o u|fduf]ne] “8f, &% u|fd cb'jf, @lrofrDrf wlgof“sf] w"nf], cfwfsk wlgof“sf] kft, s]xL xl/of]v';f{gL -dl;gf] u/L sfl6Psf]_, /ftf]v';f{gLsf] w"nf], Ps–8]9 sk bxL,clnslt hfOkmn, cfwf lrofrDrfu/d d;nf, tLg 7"nf] rDrf l3pjf t]n, g'g :jfbcg';f/ .

ljlw M ;a}eGbf klxn] Pp6fk|];/ s's/df s/ª, xl/of] v';f{gL,uf]ne]+8f, wlgof“sf] kft, g'g /clnslt kfgL xfn]/ sl/a kf“rldg]6 ksfpg] . kfgL ;'s]kl5To;df t]n jf l3p xfnL km]l/!) ldg]6 ksfpg] . bxLdf ;a}d;nf, v';f{gLsf] w"nf], u/dd;nf, hfOkmn / wlgof“sf] w"nf]xfn]/ rnfpg] . bxLsf] ld>0fnfO{s/ªdf vGofpg] / # ldg]6;Ddksfpg] . ca km]l/ k|];/s's/dftLgb]vL kf“r ldg]6;Dd ksfpg] .wlgof“sf] kftn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .d6g k|mfO{

;fdu|L M Ps lsnf] v;Lsf]df;', b'O{ 7"nf] rDrf v';f{gLsf]w"nf], cfwf 7"nf] rDrf n;'g–cb'jfsf] k]:6, Ps lrofrDrfa];f/, Ps OGr bfnlrgL, PsrDrf Njfª, cfjZostfg';f/kfgL, tLgj6f xl/of] v';f{gL, Ps7"nf] rDrf u/d d;nf, s]xL s/LkQf, Ps sk sf6]sf] Kofh, tLg7"nf] rDrf t]n, g'g :jfbcg';f/ .

ljlw M Pp6f k|];/s's/dfa];f/, bfnlrgL, Njfª;lxt

df;'nfO{ kfSg] u/L pl;Gg] . caPp6f s/fxLdf t]n ttfpg] / To;dfs/L kQf tyf xl/of] v';f{gL xfnLrnfpg] . To;kl5 Kofh xfNg] / v}/f]ePkl5 n;'g–cb'jfsf] k]:6sf ;fys]xL a]/ e'6\g] . ca kfs]sf] df;'tyf u/d d;nf xfNg] / /fd|f];“urnfpg] . kfgL ;'Sg] u/L / df;'v}/f] x'Gh]n e'6\g] . wlgof“ kftn];hfP/ ;j{ ug]{ ./f]ug hf];

;fdu|L M 8]9 lsnf] x8\8L /5fnf gePsf] v;Lsf] df;', @ ;o%) u|fd bxL, Ps u|fd s];/, !;o %) u|fd abfd -cfNdf]G8_, !;o %) ldlnln6/ t]n, &% u|fd6'qmf u/d d;nf -hL/f, ;'sd]n,cn}+rL, bfnlrgL, Njfª, ;f]km,hfOkqL, dl/r, wlgof“ cflb, %)u|fd Kofh, %) u|fd cb'jf /n;'gsf] k]:6, !) u|fd ;'s]sf] /ftf]v';f{gLsf] w"nf], !) u|fd wlgof“sf]w"nf], tLg u|fd u/d d;nfsf]w "nf ] , kf “r u|fd a];f/, g 'g:jfbcg';f/, %) u|fd uf]ne]+8fk]:6, xl/of] wlgof“, !) u|fdsf]l/Psf] cb'jf .

ljlw M v;Lsf] df;'nfO{ ;–;fgf 6'qmfdf sf6\g] . bxLnfO{lkm6]/ To;df s];/, g'g, n;'gtyf cb'jfsf] k]:6sf] cfwf efuld;fpg] . To;kl5 To;df df;'sf]6'qmfx¿ df]Ng] . /ftel/ dgtftf]kfgLdf lehfOPsf] abfdnfO{ lk;]/k]:6 agfpg] . Tof] k]:6 df;'dfdf]n]/ b'O{ 306f;Dd /fVg] . 6'qmfd;nfx¿ s'6\g] . KofhnfO{ dl;gf]u/L sf6\g] . Pp6f afSnf] lk“wePsf] ef“8fdf t]n ttfpg] .tft]kl5 s'6]sf] d;nf km'/fpg] .;'gf}nf] /+u cfpg] u/L Kofh e'6\g] .Kofh e'l6Pkl5 df;' xfNg] . df;'nfO{tLg rf}yfO;Dd kfSg] u/L ksfpg] .To;kl5 ;'Vvf d;nfx¿ ld;fP/ kf“rldg]6;Dd ksfpg] . To;kl5uf]ne]+8fsf] k]:6 xfn]/ df;' g/d x'Gh]nksfpg] . cGTodf xl/of] wlgof“ / sf]/]sf]cb'jfn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

;o %) u|fd dl;gf] u/L lkl;Psf]Kofh, #) u|fd n;'g / cb'jfsf]k]:6, !) u|fd a];f/, %) u|fddl;gf] u/L sfl6Psf] xl/of] v';f{gL,!) u|fd hL/f, !) u|fd Njfª,!) u|fd ;'sd]n, !) u|fd t]hkQf,@) u|fd duh -t/a'hfsf] aLp_,#) u|fd dl;gf] u/L sfl6Psf]

abfd -cndG8_, #) u|fd dl;gf]u/L sfl6Psf] sfh', # ;o u|fdbxL, !% ldlnln6/ sfutLsf] /;,tfg {sf nf lu t ]n , g 'g:jfbcg';f/ .

ljlw M s'v'/fdf a];f/, n;'g/ cb'jfsf] k]:6, v';f{gL, abfd,sfh' tyf bxL df ]n ] / / ftel/

lk | mhdf /f lvlbg ] . afSnf ]lk “w ePsf ] ef “8 fdf t ]nttfpg ] / Ko fh / cGod;nfx¿ ;'gf }nf ] x 'g ] u/Le ' 6 \ g ] . d ] l / g ] 6 u / ] s f ]s'v'/fnfO{ To;df xfn]/ ;fgf]c f “ rd f g /d x ' g ] u / Lksfpg] .

Page 27: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @&

cNuf]glSjg;fdu|L#% ldlnln6/ cd]l/sg /]

lx\j:sL, !% ldlnln6/ 8«fO{ e/dfpy,@% ldlnln6/ e'O“s6x/sf] h';,clnslt c+uf]:6'/f la6/ .

ljlw;f/f ;fdu|Ldf a/kmsf 6'qmf

/fv]/ /fd|f];“u xNnfpg] / ss6]N;lunf;df ;j{ ug]{ .

af]sf8L{ ss6]n;fdu|L%) ldlnln6/ af]sf8L{ /d,

@% ldlnln6/ sfutLsf] /;, !%ldlnln6/ u|]gf8fOg l;/k .

ljlwqm:8 a/km xfnL /fd|f];“u

rnfP/ 5fGg] / ss6]n lunf;dfsfutLsf] af]qmfn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

An8L d]/L;fdu|L%) ldlnln6/ ef]8\sf, &%

ldlnln6/ 6df6/sf] h';, clnslttfhf sfutLsf] /;, clnsltjf];]{:6/;fo/ ;;, g'g :jfbsf nflu,tDafs'sf] ;; :jfbsf nflu .

ljlw;a} ;fdu|LnfO{ /fd|f ];“u

ld;fP/ Pp6f 7"nf] lunf;dfa/kmsf] 6'qmfsf ;fy ;j{ ug]{ .

a|fDan;fdu|L#% ldlnln6/ lhg, !%

ldlnln6/ sfutLsf] /;, !)ldlnln6/ ;'u/ l;/k .

ljlwPp6f lx \j:sL lunf;df

qm:8 a/km /fVg] / To;dfly ;a};fdu|L xfn] rnfpg], To;kl5 !%ldlnln6/ ANofs a]/L lnSjfP/dflyaf6 vGofpg] . o;nfO {sfutLsf] jf :6«a]/Lsf] :nfO;n];hfP/ ;j{ ug]{ .

a|fG8L Pn]Sh]G8/;fdu|L#% ldlnln6/ sf]UGofs, !@

bzdnj % ldlnln6/ lqmd 8] sf]sf-nfO6_, !@ bzdnj % ldlnln6/lqmd 8] sf]sf -8fs{_, @% ldlnln6/lqmd / b"w -cfwf–cfwf_ .

ljlwa/kmdf ;a} ;fdu|L ld;fpg]

/ ss6]n lunf;df vGofP/hfOkmnsf] w"nf] 5s]{/ ;j{ ug]{ .

a|f]GS;;fdu|L%) ldlnln6/ lhg, @%

ldlnln6/ tfhf ;'Gtnfsf] /;, !)ldlnln6/ 8«fO { edf {py, !)ldlnln6/ l:j6 edf{py .

ljlw;a} ;fdu|Lsf ;fy a/km xfnL

/fd|f];“u rnfP/ 5fGg] / ss6]nlunf;df ;'Gtnfsf] af]qmfsf] l6\j:6n];hfpg] / ;j{ ug]{ .

:ofDk]g ss6]n;fdu|L;]tf] jf v}/f] ;'u/ So'a,

clnslt c+uf ]:6'/f la6/, !%

ldlnln6/ sf]UGofs .ljlw;'u/ So'anfO{ c+uf]:6'/f

la6/n] clnslt 5f]Kg] / To;nfO{:ofDk]g lunf;df v;fNg] . caTo;df sf]UGofs xfnL af“sL efu:ofDk ]gn] eg] { . lunf;nfO {;'Gtnfsf] af]qmfn] jl/kl/ /u8\g]/ ;j{ ug]{ .

8fs{ PG8 :6f]dL{;fdu|L%) ldlnln6/ 8fs{ /d, !@

bzdnj % ldlnln6/ tfhf sfutLsf]/;, % ldlnln6/ ;'u/ l;/k .

ljlw;a} ;fdu|Ldf qm:8 a/km

/fv]/ /fd|f];“u rnfP/ 5fGg] clgsfutLsf] af]qmfn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

Pn l8ofAnf];fdu|L%) ldlnln6/ 6lsnf, !%

ldlnln6/ ANofss/G6 lnSjfP/,cfwf sfutLsf] /; .

ljlw;a }eGbf k lxn ] cfwf

sfutLsf] /; Pp6f lunf;dfvGofpg] clg To;df af“sL ;a}

;fdu|L xfn]/ rnfpg] / a/kmn]eg]{ . o;nfO{ cb'jfsf ;–;fgf6'qmfn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

Pn k|]l;8]G8 -l:j6_;fdu|L%) ldlnln6/ ;]tf] /d, !%

ldlnln6/ l:j6 edf {py, %ldlnln6/ ;'Gtnfsf] uGw ePsf]/S;L, % ldlnln6/ u|]gf8fOg l;/k .

ljlw;a} ;fdu|Ldf a/kmsf] 6'qmf

xfn]/ /fd|f];“u rnfpg] / ss6]nlunf;df vGofpg] clg sfutLsf]af]qmfn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

k|m]Gr &% -c+u|]hL e;{g_;fdu|L!% ldlnln6/ lhg, !)

ldlnln6/ tfhf sfutLsf] /;, %ldlnln6/ ;'u/ l;/k .

ljlwPp6f hudf ;a} ;fdu|L

xfn]/ /fd|f];“u xNnfpg] / :ofDk]glunf;df vGofP/ ;j{ ug]{ .

k|m]Gr dfl6{gL;fdu|L%) ldlnln6/ ef ]8 \s f ,

@% ld ln ln6/ e 'O “s6x/sf ]

/;, !) ldlnln6/ SofDaf]8{-k|m ]Gr /:kfa]/L lnSjfP/_, %ldlnln6/ ;'u/ l;/k .

ljlw;a} ;fdu|LnfO{ a/kmsf]

6 'qmfdf ld;fpg ] / ss6]nlunf;df 5fg]/ vGofpg] caTo;df Pp6f /f:ka]/L aLrdft}l/g] u/L ;hfP/ ;j{ ug]{ .

lhg lkm“h;fdu|L%) ldlnln6/ xNofG8 lhg,

@% ldlnln6/ tfhf sfutLsf] /;,!) ldlnln6/ ;'u/ l;/k .

ljlw;a} ;fdu|Ldf a/kmsf] 6'qmf xfn]/

/fd|f];“u rnfpg] / a/kmn] el/Psf]nfdf] lunf;df 5fGg] . af“sL /x]sf]efu ;f]8fn] eg]{ clg cfwf sf6]sf]sfutLn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

u|]kk|m'6 df]lh6f];fdu|L%) ldlnln6/ So'afg /d,

!% ldlnln6/ cndf]G8 l;/k, !%ldlnln6/ tfhf sfutLsf] /;, #%ldlnln6/ u|]kk|m'6 h'; tyf *j6f k'lbgfsf] kft .

ljlwk'lbgfsf] kftnfO{ xNsf

xftn] ldr]/ z]s/df xfNg] .To;kl5 cGo ;a} ;fdu|L / a/kmxfn]/ /fd|f];“u rnfpg] ca qm:8a/km el/Psf] nfdf] lunf;df5fg]/ /fVg] / k'lbgfsf] kftn];hfP/ ;j{ ug]{ .

x;]{; g]s;fdu|L%) ldlnln6/ af/ag

lx\j:sL tyf lhGh/ lao/ljlwPp6f cUnf] lunf;df a/km

xfNg] / To;df lx\j:sL /fvL af“sLefu lao/n] eg]{ . o;nfO{ sfutLsf]af]qmfn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

Hofs /f]h;fdu|L%) ldlnln6/ PKknHofs,

@% ldlnln6/ tfhf sfutLsf] /;,!% ldlnln6/ u]|gf8fOg l;/k

ljlw;a} ;fdu|LnfO{ a/km;“u rnfpg]

/ ss6]n lunf;df xfn]/ ;j{ ug]{ .h'lk6/ ss6]n

;fdu|L%) ldlnln6/ lhg, !%

ldlnln6/ 8 « fO { edf {py, %ldlnln6/ k/km]6 Pdf]/ tyf %ldlnln6/ tfhf ;'Gtnfsf] /; .

ljlw;a} ;fdu|L a/kmdf ld;fpg]

/ 5fg]/ lr;f] ss6]n lunf;dfvGofpg] / ;j{ ug]{ .

dfu]{l/6f;fdu|L#% ldlnln6/ l;Ne/

6lsnf, !% ldlnln6/ sf]OG6]?, !%ldlnln6/ tfhf sfutLsf] /; .

ljlw;a} ;fdu|Ldf a/km xfn]/

rnfpg] / Pp6f ss6]n lunf;df5fGg] . lunf;sf] 6'Kkfdf g'gnufP/ ;j{ ug]{ .

dfl6{gL ss6]n;fdu|L&% ldlnln6/ lhg jf ef]8\sf,

% ldlnln6/ 8«fO{ edf{py .ljlwb'j} ;fdu|Ldf a/kmsf] 6'qmf

xfn]/ /fd|f];“u rnfpg] / 5fg]/ss6]n lunf;df vGofpg] clgh}t'gsf] u]8f jf sfutLsf] :nfO;jf b'j}n] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

df]lh6f] nGbg;fdu|L%) ldlnln6/ ;]tf] /d, !%

ldlnln6/ tfhf sfutLsf] /;, !%ldlnln6/ ;'u/ l;/k, ^ j6fk'lbgfsf] kft .

ljlwPp6f lunf;sf ] km ]bdf

k'lbgfsf] kft xfNg] / To;nfO{a/kmn] eg]{ ca ;a} ;fdu|L xfn]/rnfpg] / sfutLsf] :nfO;n];hfP/ ;j{ ug]{ .

d+sL UnfG8;fdu|L#% ldlnln6/ lhg, #%

ldlnln6/ tfhf ;'Gtnfsf] /;,clnslt Pal;Gy], % ldlnln6/

u|]g]8fOg l;/k .ljlw;a} ;fdu|LnfO{ a/kmsf ;fy

rnfpg] / Pp6f ss6]n lunf;df5fg]/ ;j{ ug]{ .

d:sf] d'n;fdu|L%) ldlnln6/ ef]8\sf, cfwf

sfutLsf] /; tyf lhGh/ lao/ .ljlwPp6f lunf;df ef]8\sf /fVg]

clg cfwf sfutLsf] /; lgrf]g]{ . af“sLefu lhGh/ lao/n] eg]{ / a/km xfNg]clg sfutLn] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

g]u|f]gL;fdu|L@% ldlnln6/ lhg, @%

ldlnln6/ l:j6 edf{py, @%ldlnln6/ SofDkf]/L .

ljlw;a} ;fdu|Ldf a/km xfn]/

rnfpg] . Pp6f a/kmn] el/Psf]5f]6f] lunf;df 5fGg] / ;'Gtnfsf]:nfO;n] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

knf]df;fdu|L%) ldlnln6/ 6lsnf, &%

ldlnln6/ tfhf c+u'/sf] /;, %ldlnln6/ ;'u/ l;/k .

ljlwa/km ;a} ;fdu|L xfn]/

rnfpg] clg a/kmn] el/Psf] nfdf]lunf;df 5fGg] . ca To;nfO{;f]8fn] eg]{ / sfutLsf] :nfO;n];hfP/ ;j{ ug]{ .

lkgf sf]nf8f;fdu|L%) ldlnln6/ /d, &%

ldlnln6/ e'O“s6x/sf] /;, @%ldlnln6/ gl/jnsf] lqmd tyf;'u/ l;/k -cfjZos ePdf_

ljlw;a} ;fdu|LnfO{ qm:8 a/km;“u

An]G8 ug]{ jf /fd|f];“u rnfpg], nfdf]lunf;df 5fGg] / e'O“s6x/sf]:nfO;n] ;hfP/ ;j{ ug]{ .

ldNs kGr;fdu|L#% ldlnln6/ a|fG8L, !%

ldlnln6/ 8fs { /d, !)ldlnln6/ ;'u/ l;/k -;'u/l;/ksf] ;§f e]lgnf l;/k klg/fVg ;lsG5_ @% ldlnln6/ tfhflqmd, @% ldlnln6/ b"w .

ljlw;a} ;fdu|LnfO{ Pp6f ef“8f]df

xfNg] . To;df a/kmsf 6'qmfx¿ /fv]//fd|f];“u rnfpg] . ca qm:8 a/kmxflnPsf] Pp6f nfdf] lunf;df5fg]/ vGofpg] . o;nfO{ hfOkmnsf]w"nf] 5s]{/ ;j{ ug]{ .

lk:sf] ;f]c/;fdu|L^) ldlnln6/ lk:sf] a|fG8L,

!% ldlnln6/ tfhf sfutLsf] /;,!% ldlnln6/ ;'u/ l;/k, @)ldlnln6/ cG8fsf] ;]tf] efu .

ljlw;a} ;fdu|Ldf a/km xfn]/

s8f tl/sfn] lkm6\g] . a/kmn]el/Psf] lunf;df 5fg]/ vGofpg]/ bfnlrgLsf] w"nf] 5s]{/ ;j{ ug]{ .

/dfOnf] hd36sf nflu s]xL ss6]N;

ss6]N;sf nflu cfjZos kbfy{x¿8«fO ;]/L8«fO ;]/L8«fO ;]/L8«fO ;]/L8«fO ;]/L MMMMM :k]gsf] h]/]h ufp“df klxnf]k6s agfOPsf] Ps k|sf/sf] hf“8 .euf {pyeuf {pyeuf {pyeuf {pyeuf {py MMMMM k|mfG; / O6fnLdf k|rlnt kmnkm"naf6 tof/ ul/Psf] hf“8 . of] u'lnof], cldnf]tyf :jfb/lxt u/L tLg km/s :jfbdf pknAw x'G5 .sf6«]; Msf6«]; Msf6«]; Msf6«]; Msf6«]; M k|mfG;df ! ;o #) k|sf/sf d;nf tyf h8La'6Lsf] ld>0faf6 agfOPsf] ;'/f . of]kx]+nf], xl/of] tyf /ftf] /+udf pknAw x'G5 .af/af]g Maf/af]g Maf/af]g Maf/af]g Maf/af]g M cd]l/sfsf] af/af]g sfpG6Lsf] s]G6'sL ;x/df klxnf]k6s ds}af6 agfOPsf] cd]l/sL x\jL:sL .6]lSjnf M6]lSjnf M6]lSjnf M6]lSjnf M6]lSjnf M d]shsfn gfds :yfgLo la?jfaf6 d]lS;sf]df agfOg] Ps k|sf/sf] /S;L .lqmd 8] d]y M lqmd 8] d]y M lqmd 8] d]y M lqmd 8] d]y M lqmd 8] d]y M kGgf h:tf] xl/of] /+usf] Ps k|sf/sf] dlb/f .kf]6{ M kf]6{ M kf]6{ M kf]6{ M kf]6{ M kf]r'{ufnL /S;L .u|]gf8fOg Mu|]gf8fOg Mu|]gf8fOg Mu|]gf8fOg Mu|]gf8fOg M cgf/af6 agfOPsf] u'nfkmL /+usf] lrgL h:tf] u'lnof] :jfb ePsf] /S;L .sDkf/L MsDkf/L MsDkf/L MsDkf/L MsDkf/L M /ftf] /+usf] O6flnog /S;L .:ofDk]g M:ofDk]g M:ofDk]g M:ofDk]g M:ofDk]g M ;]tf] /+usf] k|mfG;]nL /S;L .sfNef8f]; MsfNef8f]; MsfNef8f]; MsfNef8f]; MsfNef8f]; M klxnf]k6s o'/f]ksf] gf]d{G8L If]qdf :ofpaf6 agfOPsf] Ps k|sf/sf] a|fG8L .k/km]6 Pdfp/ Mk/km]6 Pdfp/ Mk/km]6 Pdfp/ Mk/km]6 Pdfp/ Mk/km]6 Pdfp/ M u'nfaL jf a}hgL /+usf] ;'ulGwt tyf u'lnof] :jfb ePsf] sfutL hftsfkmnkm"naf6 agfOPsf] /S;L .SjfOg6«o' MSjfOg6«o' MSjfOg6«o' MSjfOg6«o' MSjfOg6«o' M /+uxLg tyf ;'Gtnfsf] :jfb ePsf] k|mfG;]nL /S;L .An' s'/fsfcf] MAn' s'/fsfcf] MAn' s'/fsfcf] MAn' s'/fsfcf] MAn' s'/fsfcf] M ;'Gtnfaf6 agfOPsf] u'lnof] :jfb ePsf] Ps k|sf/sf] /S;L . of] xl/of], /ftf]tyf gLnf] /+udf pknAw x'G5 .cdf/]6f] Mcdf/]6f] Mcdf/]6f] Mcdf/]6f] Mcdf/]6f] M Plk|sf]6sf] :jfb ePsf] cfsfz] /+usf] O6flnog /S;L . ;g\ !%@% df pQ/O6fnLsf] sf]df] gfds tfnsf] klxnf] k6s agfOPsf] /S;L .gf]6M pk/f]St kbfy{x¿ ;a} dWod tyf 7"nf l8kf6{d]G6n :6f]/x¿df ;lhn};“u kfpg ;lsG5 .

Page 28: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @*

;Gb]z

j]i6ljª :s'n n'e", nlntk'/dfdnfO{ k9fpg] lzIfs÷lzlIfsf tyfd;“u sIff ^ df k9\g] d]/f ;Dk"0f{;fyLx¿nfO { ljhofbzdLsf ]d+undo z'esfdgf .

;?g dxh{gsNkgf, ljhofbzdLsf ]

xflb{s z'esfdgf .d

;fyLx¿ ljho, u0f]z, k|bLk,;Gtf]if, ?k]z, ljqmd, s[i0f, dgLif,/f]zg, dl0f/fh, dlGht, g'R5]nfn,g}gaxfb'/, wgs'df/, /fdaxfb'/,bfO /fds[i0f, a'l4dfg, e/t, xl/,1fg, ;'/]z, g/]Gb|, u0f]z, legfh'lg/axfb'/, s'df/, s'naxfb'/, ;Gtf]if,k|sfz, ljZj/fd, dfgl;+x, o'j/fhtyf a'l4l;+nfO{ ljhofbzdLsf]d+undo z'esfdgf .

b'uf{axfb'/ dfemLkm;L{, af/Daf/ e]6 geP klg

x/kn–x/If0f ltdLnfO{ g} ;lDem/x]sf]5' . ltdLk|lt cfkm\gf] dfof bzf{pgdnfO{ s]sf] cfOtaf/ < d]/f ]dfof¿kL ld;snx¿n] x/kn ltd|f]hjfkmL ld;sn vf]lh/x]sf 5g\ .s[kof jftf{nfk ug{ g;s] klg If0f–If0fdf dfof¿kL ld;sn /P;PdP;x¿ a;f {Ob ]pm .b'uf{ejfgLn] xfd|f] hLgjdf v';Lsfxf“;f] clg dfofsf axf/ k|bfg u¿g\–a8fb;}+sf] xflb{s z'esfdgf .

nf}sf >Ldxfg rf8 ljhofbzdLsf]

kfjg cj;/df pd]z, ;l/tfefph", efO k|ljg / P8ljg, alxgLk|ldnf, :jl:tsf, sdnf, OlGb/f,uLtfsf ;fy} l;Gw', /]jtL, bLIff,k|ldnf, lgtdf, ;'hftf, cgf]h,vu]Gb|, bfx|L efO, piff, xL/f P08n'v/L, sfsf Ps/fh, dx]z nufot7 "nf ] a 'jf–7 "nf ]ddLx¿ tyfdfdfdfOh"df xflb{s z'esfdgf .

cfdf]befO/fgL agL /fHo rnfp d]/f]

d]/f] dgsf] b]zleq, b'Mv kbf{cf“;'k'l5 x;fOlbg] dfofn'nfO{,rGb|dfem}+ /fd|L ltdL s] eg]/af]nfp“ ltdLnfO{, cfp“bf hf“bfaf6f ]df cf “vf h'wfpg]nfO { .a8fb; } +s f ] k fjg cj;/dfcj;/df d+undo z'esfdgf .

k|df]bljhofbzdLsf] z'ecj;/df

b]z–ljb]zdf 5l/Psf ;Dk"0f {g]kfnLx¿df ;'v, zflGt Pj+ ;d[l4sf]xflb{s z'esfdgf .

j;Gt vflnªljhofbzdLsf] cj;/df

d]/f] 3/kl/jf/, ;fyLefO tyf;Dk"0f{ g]kfnLdf ;'v Pj+ zflGtsfnflu xflb{s z'esfdgf .

;lg /fO{g ]k fnL bfh 'efO tyf

lbbLalxgLx¿df ljhofbzdL w]/}–w ] / } z 'esfdgf . b; } +n fO {t8se8slagf ;do ;'xfp“bf]kf/fn] xiff]{Nnf;k"j{s dgfcf}+ .

;'ldt 9sfn -!&_

lk|=, ljhofbzdLsf] z'ecj;/df ltd|f] ;':jf:Yo tyfbL3f{o'sf] z'esfdgf .

/d]z uf}td;fyL ljlkg, ;Gtf]if, ;+zL,

d's]z, k|bLk, /~h', ljlgtf, ljgftyf k'gdsf] pQ/f]Q/ k|ult xf];\—ljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

xl/s'GbglaGb'sf] x/]s kn pGglt–k|ult

xf];\, ;kmntfsf] 3fd em'lNs/xf];\,;DkGgtfsf] h'g pbfO{ /xf]; >Lj[l4sf]j;Gt axf/ 5fO/xf ]; \—ljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

pbL0f{ /fO{;d:t cfkmGthg, ;fyLefO

Pj+ lxt}ifLju{df ljhofbzdLsf]d +undo z 'esfdgf . b 'uf {ejfgLn] ;a}sf] sNof0f u¿g\ .

j;Gt vqL;d:t Oi6ldq Pj+ gftfs'6'Dadf

a8fb;}+sf] xflb{s z'esfdgf .ljGb' nfdf

ljhofbzdLsf ] k fjgcj;/df ;Dk " 0 f { Oi6 ldq,;fyLefO, dfGohg Pj+ b]zjf;Ldf;'–:jf:Yo, bL3f{o' tyf ;kmntfsf]xflb{s z'esfdgf, b]zdf zflGt5fcf];, x/]s gful/sn] cf–cfkm\gf]clwsf/ :jtGqtfk"j{s pkef]u ug{;Sg] cj:yf l;h{gf xf ]; \ ./fi6 «nfO { ljsf;sf ] af6f ]df8f]¥ofp“5f}+ eg]/ em'6f] cfZjf;glbP/ pRr cf ]xbfdf k 'u ]sfg]tfx¿df gjb'uf{ ejfgLn] ;b\a'l4k|bfg u¿g\, x/]s g]kfnLnfO{gjb 'uf { ejfgLsf ] cflz {jfbnfuf]; .

;~ho Gof}kfg]ljhofbzdLsf ] k fjg

cj;/df b ]zsf ] /fhgLltscl:y/tf cGTo xf]; eGb} >L b'uf{ejfgL;“u k|fy{gf ub{5' .

gd'gf a:ofn;Dk"0f{ cfkmGt, Oli6ldq Pj+

;fyLefOx¿nfO{ ljhofbzdLsf]d+undo z'esfdgf . b'uf{dftfn];a}sf] /Iff u?g\ .

dx]Gb| lnDa'ljhofbzdLsf] ;'cj;/df

;d:t g ]k fnLx¿df xf lb {sd+undo z'esfdgf .

zDe' kf}8]n;fyLx¿ ;'dg, s[i0f, d+un,

lji0 f ' , ufoqf , of]u]Gb|, o1,hut\ Pj+ Zofdlszf]/sf ;fy} ljGb',k|zfGt tyf pHHjndf ljhofbzdLsf]xflb{s z'esfdgf .

gLd -;fu/_ldqx¿ /d]z, sdn, hLjg,

sns, /fdsfhL, dgf]h, s]zj,;f]dnfn, /fjn, ;'b{zg, l6sf/fd,/fh', ljgf]b, huGgfy, wg/fh, k|]d,Zofd, e/t, ;ld/ d's]z, ljsf;,/fh]Gb|, k|bLk, ;'hg, /fhs'df/, s[i0fxl/, ;'/]z, k"0f{ k'ik, /fhg, df]xg,r '8fd0fL tyf /fd ]Zj/dfljhofbzdLsf] xflb{s z'dsfdgf .

j;Gt vqLljhofbzdL tyf bLkfjnLsf]

kfjg cj;/df b ]zljb ]zdf/xg'ePsf ;Dk"0f{ g]kfnL bfh'efOtyf lbbLalxgLx¿df ; 'v,zflGt Pj+ cfk;L ;b\efjsf nfluxflb{s z'esfdgf .

s]zj/fh wdnfc~h', bLkf d~h', ;'hftf,

ldng, ;Gtf]if, o'j/fh, lg/h,

s[i0f, cho, lsg o;/L dfofdf/]sf] < ±@sf] k/LIffdf sf] sf]kf; eof}, Tof] t dnfO{ yfxf ePgt/ hf] kf; eof}+ pgLx¿nfO{ xflb{sawfO{ tyf z'esfdgf .

;Gtf]ifljhofbzdLsf] nfvf}+ nfv

z'esfdgf– ;fyLx¿ lzj', dbg,k]df, b'uf{, ljsf;, cfsfz, ldg;f,dlgif, ;?, ljdnf, d]g'sf, ljdnf,/fh, ljqmd, ;'zLnf, rlGb|sf, 6Lsf,s'df/, /f]zg, ljjzf, ;/f]h, k'ik,dw' tyf c~hnLnfO{ .

s';'d;fyLx¿ l/gf, /f]zg, z]kf{

bfO, /fh', lbk]z, /ljgf, ;Gb]z,cK;/f >]i7, /ljg, sNof0f,ljlgtf, cflzsf, aGb] bfOnufot;a}nfO{ d+undo z'esfdgf 5 ./fd|f];“u b;}“ dgfpg'xf]nf . d}n];lDem/x]sf] 5'=== .

/fs]z >]i73/ kl/jf/ cfdfa'jf alxgL

cg 'sf ;fy } Oi6 ldqx¿dfljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

/l~ht yf?;fyLx¿ ;'/h, d'gf, /fh,

cflz;, clgn, s[i0f, ejfgL,gj/fh;/, uf]s'n efO tyf dfOnfdfljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

k|df]b;GWof, c~h', d+un, d~h',

dx]Gb|, ;'jf;, wd{, /d]z, k"0f{,OGb|, /fh]z, nIdL, /Ltf, zf]ef,uLtf, ;lhgf, ;'lhgf, ;To,Hof]lt, dL/f, /fHo, ;lhtf, ;l/tf,zld{nf, rGb|, ;'hftf, r08]Zj/L,sdn, k'0o, u+uf, t'nf, d}of, ljsf;,;'nf]rgf, lgd{nf, lkm/f]h, l/t]z, ;Ltf,clgtf, /Tg, ;~hLj, ;+uLtf, d~rnf,zld{nf, ;'lgtf, dlgiff, /hgL, dlgtf,ljdn, /fhg, /fh]Gb|, ;f]lgof, s[i0f,lgk]z, sNkgf, gf/fo0f, algtf, ;'lrtf,gjLgf, o'lgiff tyf kjgnfO{ljhofbzdLsf cj;/df ;'v, zflGt,;d[l4, ;':jf:Yo, bL3f{o' Pj+ pQ/f]Q/k|ultsf] d+undo z'esfdgf .

/fhg ;'jfndgf]h Pj+ rGb|, u'?sf ;fy}

bfO ;'/]z, dgf]h, hl/gf, cfnf]s,s[i0f, ¿kf, /f]zg, kb\df, ljdn,

;dg, cd/, /fh', z+s/, ;Gtf]if,k|Llt, nIdL, zGt, b]j, l;+x;/, /fd,ch' {g, s]jn, tyf hLjgnfO{ljhofbzdLsf] d+undo z'esfdgf .

slknldqx¿ k|ldnf, ;ljtf, b'uf{,

cK;/f, xL/f, sdnf, dlgiff, cg',o'gf, df};dL, dgf]h, ;?, sdn,;Gtf]ifdf ;'v zflGt 5fOof]; x/OR5f cfsf+Iff k"/f x'g\– ljhofbzdLsf]nfvf}+nfv z'esfdgf .

df};d u'?ªg]kfnLx¿sf] dxfg\ rf8 j8f

b;}+sf] kfjg cj;/df ddL8\of8L,;fgLcfdf /]g'sf, ;l/tf, u+uf,dfdfx¿ ;"o{gf/fo0f, b]jsfGt,ljho, ;'/]z, cho, km'k'x¿ nlnt,;lrg, dfOh'x¿, km "kfh'x¿rGb|sfGt, /hgL, /d]z, /ljg,bfbfx¿ ;f}/e, nsL, gjhLjg,cflbTo, ;'lht, ;'lgn, pT;j,pHHjn, hLjg, cfgGb, cho÷ljho,lbbLlegfh'x¿, lbbL pj{;L, k"hftyf b]jsLdf xflb{s z'esfdgf .

;Gbe{ rf}w/LljhofbzdLsf] pknIodf

bfOx¿ s'df/, lht]Gb|, pk]Gb|, t?0f,pd]z, c?0f, Zofd, efph', l;tf,;+tf]if, ;fyLx¿ ZofdgGbg, ljgf]b,;'/]Gb|, dx]Gb|, ;'bz{g, wd]{Gb|, /fs]z,/d]z, d's]z, sf};n, lrGtfdl0f,/fdnf]rg, nugb]j, Zofd, efph'x¿ljlgtf, ;fljqL, k|ltdf, ;l/tf, efOx¿;'ne, ;'zfGt, rGb|k|sfz, b]jsL;g,lgt]z, lqe'jg, cfzf, ;ljgf,zzLsfGt, /~hgf, lkª\sL tyf d'gLdfXbob]lvsf] z'esfdgf .

uh/fh /l~htljhofbzdLsf ] k fjg

cj;/df xh'/cfdf, a'jfcfdf,bfOx¿ ;"o{gf/fo0f, b]jsfGt, ljho,;'/]z, efOx¿ nSsL, efph'x¿ nIdL,c~h', lbbLlegfh' /~h', /]g'sf, u+uf,;l/tf, dfdfdfOh', ef~hf ;Gbe{,elth, cflbTo, u0f]z, alnsfGt,pdfsfGt, k|sfz, gjhLjg Pj+z 'zf Gtdf ljhofbzdLsf ]d+undo z'esfdgf .

chos'df/ rf}w/Lk"j{ d]lrb]lv klZrd

dxsfnL;Dd clg l;dfkf/L eljiosf]

v';L vf]Hg uPsf xfd|f ;Dk"0f{ bfh'efOlbbL alxgLx¿df dxfg kj{ j8f b;}+sf]d+undo z'esfdgf .

;f+lu|; l8= dfgGw/;fyLx¿ ;'jf;, nIdL, ;fljqL,

kf?, /~h', /fh', ljdn, df};d, ;Demgf,;ljgf, ;f]g', ;'dg, /f]lgzf, hgs,bk{0f, afa'/fd, piff, /]zd, z]v/, ;f]gLKof/L lbbL d}of, bLkfnufot;d:t g]kfnLhgdf ljhofbzdLsf]xflb{s z'esfdgf .

ld;'nf;fyLx¿ lszf]/, >Llgjf;,

;lrg, Od/fg, /ljgf, a;Gt,nId0f, lbks, l/t]z, ;GWof, d'gf,zld{nf, ?ljgf, ;~h' lbbL, nIdLlbbLnufot ;Dk"0f{ ;fyLx¿nfO{ljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

vltj8f ljgf]b;fyLx¿ hd'gf, d'gf, efjgf,

Kof/L lbbL o'idf, /fh]Gb|, ltns,tf/f, lzj/fd, od', /fd', s[i0f, t'n],lht]g, lszf]/ bfO, ltns, cfsfz,;'/h, b'uf{, dgLif, alxgLx¿ wg',;fljqL tyf lji0f 'nfO {ljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

/fd' vftLljhofbzdLsf ] k fjg

cj;/df ;d:t g]kfnLx¿sf] zflGt,;':jf:Yo, bL3f{o' Pjd\ pQ/f]Q/k|ultsf] xflb{s z'esfdgf .

pld{nfcfTdLo ;fyLx¿ s}nfz, k"hf,

lzlz/, ;fhg, ;f}hg, la?, df]xg,ljsf;, k|;Gg, lbk]z, nId0f, cd/,cg', k|sfz, 6Lsf, lgtf, d'gf, 6LPg,/]g', lagf, km'jf{, cf/aL, cho, c+lst,u+uf, ;f]lgsf, l/jh, dlgtf, x]dGtmclgif, ;'hn, ;'/h, z'qm/fh,lqnf]rg, rGb|, /fdrGb|, ;f/fh',;'h', /fhg, k|;g, cGh', df]xg,;'vb, hf]lznf tyf kljqdf a8fb;+}sf]d+undo z'esfdgf .

cg' s'n'ªcfTdLo ldqx¿ n]vs,

;'hg, ;[hgf, lbk]Gb|, lzj/fh,ljdnf, ;/nf, hfg'sf, /fds'df/,/ljg, /fh]Gb|, xl/ aNne, k"l0f{df,/3's[i0f, lzj/fh, rDkf, k|ltef,czf]s, tLy{, ;kgf, hLjg, cd[ttyf /fhs'df/df ljhofbzdLsf]xflb{s z'esfdgf .

;'Gb/ aflgof“;fyLx¿, ;'dL, sljtf, ldgf,

/df, zf/bf, nIdL, nlntf, k'gd,dw', ;l/tf, lzj, ;'sb]j, /fh]z, s]zj,;f]d, kl/is[t, lgd{nf, Ct', od'gf,k"0f{dfof, :jLs[lt, lbbLalxgLx¿sf]lknf, l/tf, l;tf, ;/:jtL tyfk'gddf z'e ljhofbzdL .

gf/fo0f zdf{lgb{]z, ;ljgf, bLkf, ;Demgf,

kfj{tL, ;'lhj, /fd, k'sf/ tyfclj/ndf ljhofbzdLsf] xflb{sz'esfdgf .

uf]s'n clwsf/Lg]kfnLx¿sf] hLjg v';Lsf

;fy latf];\ eGb} 6f9f eP/ klgd]/f] efjgfsf w]/} glhs /x]sf;Dk"0f{ ldq tyf cfkmGthgnfO{ljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

cflzif cf“;';Dk"0f { g]kfnL bfh'efO

lbbLalxgLx¿nfO{ ljhofbzdLsf]d+undo z'esfdgf . ljz]ifu/L;'nf]rgf, hLjg, lkkt, clgn, s[i0f,;Gh', a|h]z, ;ld/ bfO tyf gjLgnfO{ .

lgzf /fgfdu/

j]i6ljª :s'n n'e", nlntk'/dfdnfO{ k9fpg] lzIfs÷lzlIfsf tyfd;“u sIff @ df k9\g] d]/f ;Dk"0f{;fyLx¿nfO { ljhofbzdLsf ]d+undo z'esfdgf .

;+od dxh{g;fyLx¿ lj/fh, laqmd,

alatf, sljtf, /~h', Plnef, ;fg',bLks, ;~hLj, zflGt, dgf]h tyfk'gdnfO{ x\ofkL ljhofbzdL .

/ljg vltj8fPlndf, ;fg', gfg', alatf,

sljtf, 8f]Ndf, o;aGwgf, /~h',k'gd, z'e]R5f, /ljg, bLks, ;+ud,laqmd, l;tf, /]g', s'df/L, lutf,d':sfg, ;'idf, ;'lznf, ho,zld{nf, dgf]h, gaxfb'/, ;hg,ch'{g, /fh, ;'/h efO, s[i0f efO,uf]/]kf6, k|sfz bfO, ;'dg bfO,/fh]Gb | , /f ]h tyf dfgjnfO{ljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

lj/fh;f]g', ;"o{, bLks, ljho, b'uf{,

/f]zgL, k|sfz bfO, z]/] bfO, ;';fgbfO, sNkgf, efGhf afa', piffefGhL, ;ljtf, ;'jf;, lag' lbbL,afaf, /f]lxt bfO, /ljg bfO, e'kfnbfO, lgzf, ljsf;, nfSkf bfO,ljd]z bfO, xl/ bfO, cfzf/fdbfO, k|ltef, sljtf, ltyL, ;lbIff,lbg]z, cg'k c+sn, /fdxl/ ef~hf,lht]g, dgf]h, ef]nf bfO{, ;Gh' tyf;ljtf ef~hL nfO{ ljhofbzdLsf]d+undo z'esfdgf .

cfsfz rf}w/LnIdL, ljhofbzdLsf] kfjg

cj;/df ;':jf:Yo Pj+ bL3f{o'sf]sfdgfsf ;fy hGdf]T;jsf] w]/}w]/}z'esfdgf . ;w}“ k|ultsf] kydfcl3 al9/xg', tL cf ]7x¿dfd:s'/fx6?kL t/+ux¿ ;w}“ t/+uL/xf];\ . ;bf v';L clg ;'vL /xg'd]/f] z'esfdgf 5 tkfO{+nfO{ .

ljdnljhofbzdLsf] kfjg cj;/df

d]/f] dfOtL kl/jf/, >Ldfg\ / ;Dk"0f{kl/jf/ Pj+ ;fyL;+uLx¿df xflb{sd+undo z'esfdgf .

k'gd yfkf -cfn]_hLjg, ls:dt, t'N;L/fd,

l/daxfb'/, v'daxfb'/, k|zfGt, vu]Gb|,tf;s'df/, O{zf, dlg;/f, ljhof,clGhgf, lbbL gd|tf, c~hgfsf;fy} ufp“3/sf ;fyLefOx¿dfljhofbzdLsf] d+undo z'esfdgf .

cf]dk|sfzljhofbzdLsf] cj;/df

Kof/L hLjg;+lugL sdnf, 5f]/L /ldtftyf 5f]/f ;'bz{gnfO{ ;':jf:Yo tyfbL3f{o'sf] z'esfdgf .

nf]saxfb'/ bnf{dL du//d]z, ;~hLj, bLlnk, cd/,

wglj/, 1fgaxfb'/, lbg]z, ;'jf;,jf;'b]j, O{Zj/, a?0f, k|bLk,/fh]Gb|, l;tf/fd, ;'bz{g, z+s/,7fs '/ , p4j, ; '/ ] Gb | nfdf ,l ah ' , b Lk ] G b | , / fhs 'd f / L ,bfnlrgL, sdnf, laGbf 9sfn,eujtL, ;fljqL ltjf/L, ufoqLe]6'jfn, ;'idf, gfgLd}of“, nIdL,rGb|snf alxgL, kDkmf lbbL,nfndfof tyf clDasfdfljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

gj/fh 9'+ufgfljhofbzdLsf] cj;/df d]/f

;Dk"0f{ ldqx¿df ;':jf:Yo, bL3f{o'Pj+ ;kmntfsf] d+undo z'esfdgf .

of]u]Gb| Oz'

Page 29: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 @(

lbbLx¿ cd[tf, sljtf,cl:dtf tyf l;h {gfdfljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

6f;L u'?ªKof/L lbbL uLtf, bfOx¿

t'n;L, lbk]z, 1fg]Gb|, ljgf]b,alxgLx¿ cflz, ld;'nf, ;fyLx¿tf]/0f, /fs]z, /fh', kf?, ddtf,zfGt, piff, bk{0f, ;'jf;, afa'/fd,ljdn, ldltgL ;f]lgof“, z+v/,;'idf, lgd{n tyf cfsfzdf ;'vPj+ ;d[l4sf] xflb{s z'esfdgf .

d}of >]i7;fg' ;Demgf clg dfof . xfd|f]

dfof h'g ¿kdf cl3 al9/x]sf] 5,Tof]eGbf uf9f ¿kdf cl3 a9f];\ljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

j;Gt Ct'a8fb;}+sf] cj;/df /Ltf,

;'zLnf, c~hgf, cg'kf, ;?hf,;g'kf, kfj{tL, lznf, lgd{nf,l;h{gf, lbkLsf, /Iff Pj+ /]l;sfdfd+undo z'esfdgf .

j;Gtk'/] sfsL{a8fb;}+sf] cj;/df sf7df8f}+

a;]/ b;}+ dgfpg] ;fyLx¿df xflb{sz'esfdgf . ljz]if u/L u0f]z, kbd,7fs'/, lji0f', dgf]h, dx];, a}s'07,lbg]z, wgaxfb'/, dLgaxfb'/,afa'/fd, u'~h, g]q, ltns, ;zLn,cf]d, gy', eLd, ;f]gfd, a'4, ?b|,/fd]Zj/, clgn, /fhs'df/, ;~hLjdf .

kfn'ª]dx]z, ljs]z, ;/f]h, bLk]Gb|,

dgf]h, x/]/fd, uf]ljGb, 7fs'/,gfgLafa', df]xg, k':s/, ljgf]b,ch'{g, ;'/]Gb|, /fh]z, ;'/]z, lbjfs/,/d]z, lbg]z, 1fg/fh, kz'klt;Gtf]if, dy'/fd, /fhsfhL, ;De',k|tfk, l;j/fd, pk]Gb|, g/]Gb|, c?0f,s [ i0 f , xl/ tyf b ]js [ i0 fdf

ljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf ./fh'

;Dk"0f{ Oi6ldq, cfkmGthgtyf lxt } i f L ;fyLx¿dfljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

;bflzj s];La}gL ;?, cfzf, c~hgf,

lrgLdfof, >Ltf, sfdgf, lbg]z,wg, 8Da/, ;fg', ljdnf, u+uf,kbd, xflt/fd, s'df/, wgs'df/,;~hk, ljlgtf, dg', ;fg', ;f]gL,k|sfz, ljhof, s'j]/, sNkgf, dLgfPj+ kb\dfdf pQ/f]pQ/ k|ultsf]d+undo z'esfdgf . oxfFx¿sf];'vdo hLjg kmnf]; km'nf]; clgk|To]s kfOnfn] ;u/dfyfsf] lzv/r'd"g\— z'e–ljhofbzdL .

r~Bf]h u'?ªs' Gbg, pld{nf nufot

kl/jf/df b;}+sf] xflb{s z'esfdgf .pQ/f]Q/ k|ult xf];\ bL3f{o' /xf];\gjb'uf{ ejfgLn] /Iff u¿g\ .

pbL0f{;Dk"0f{ Oi6ldqdf b;}+sf]

d+undo z'esfdgf .dgf]h

;fyL ljj]s ;'g 'jf/sf ]hGdlbgsf cj;/df pQ/f]Q/k|ultsf ] sfdgfsf ;fyljhofbzdLsf] d+undo z'esfdgf .

Bu,4a,Bi, Lal, J, Di and Ro

ljqmd a'af, k|Llt d'df, s'za'af–d'df, ;'jf; bfO, ;'bLk bfO,/fd bfO, gf/fo0f bfO, s]zj bfO,d}of“ lbbL, sljtf lbbL, e/t bfO,lx/f lbbL, ;l/tf lbbL / d]/f;fyLx¿ s'df/L, ;kgf, sNkgf,l;h{gfb]jL xf]d, gL/h, lg;fg,;'lgn, ;fu/, n]v', pHHjn,clgzfsf ;fy} ;Dk"0f{ ;fyLx¿nfO{ljhofbzdLsf] d+undo z'esfdgf .

ljgf]b tfdfª;Dk"0f{ Oi6ldq, gftfuf]tf

Pj+ ;fyLx¿df ljhofbzdLsf]xflb{s z'esfdgf .

sfGtf nfdfljhofbzdLsf cj;/df

;'v, zflGt, ;d[l4, ;':jf:Yo Pjd\pQ/f]Q/ k|ultsf] sfdgf— hfg'sf,

;Gb]z

pdf, clGhtf , uLtf , /df ,cf]ds'df/, /d]z, lbg]z, nLnf,b'uf{sf ;fy} ;a} cfkmGtdf .

/fh' >]i7b]zleq tyf aflx/sf ;Dk"0f{

/fi6«k|]dL g]kfnLx¿df g]kfnLx¿sf]dxfg\ rf8 ljhofbzdLsf] xflb{sd+undo z'esfdgf .

/fh]Gb| nfdfdxfg \ rf8 a8fb; } “sf

cj;/df ;Dk"0f{ g]kfnLx¿nfO{z'esfdgf, ;fy} ;a}sf] 3/cf“ugdf;'v, ;d[l4 Pj+ xiff]{Nnf; 5fcf];\,b;}“n] bzfsf] ¿k glnof];\, ;a}sf]d'xf/df xf“;f] / v';Lsf] jiff{ xf];\ .

l;Dnf d':sfgljj]z bfO, gldtf alxgL,

k|]d cfn], ljho rf}w/Lnufot;Dk"0f{ ;fyLx¿nfO{ ljhofbzdLsf]

xflb{s z'esfdgf .aL=aL= du/

dgbLk, b'uf{, ljlbz, pdf,ljZj tyf d'/f/Ldf ljhofbzdLsf]xflb{s z'esfdgf .

lbg]z cfrfo{;fyLx¿ zld{nf, nIdL,

;GWof, ;'l:dtf, lgzf, dgLiff,;d'b|, s[i0f, k|tfk, ljho, /fh]Gb|tyf /fh]zdf ljhofbzdLsf]xflb{s z'esfdgf .

l8lkG6L nfdfdfdf lu/Lk|;fb u'?ªnufot

;Dk"0f{ kl/jf/ Pjd\ sf7df8f}“dfa:g ] dfdf–efOh "x¿nfO {ljhofbzdLsf] xflb{s z'esfdgf .

hL=aL= du/;Dk"0f{ g]ds'n kl/jf/sf]

pGglt, k|ult xf ];\ . OR5f–

cfsf+Iffx¿ k"/f x'g\– xflb{sd+undo z'esfdgf .

s[i0fk|;fb g]ds'ngfg ' , ljhofbzdLsf ]

d+undo z'esfdgf . ltdLn]dnfO{ w]/} dfof lbPsL 5Øf}, dL7f];fy lbPsL 5Øf}, d w]/} v';L 5' .cfpg] lbgx¿df klg dnfO{ ;b}jo;/L g} dfof ul//fv . d ;b}jltd|f] x'g rfxG5', s]jn ltd|f]=== .

k|0fonljhofbzdLsf cj;/df

cfdf, >LdtL dLgf, 5f]/L zlngftyf 5f]/f ;lrgnufot b]z–ljb ]zdf /x ]sf ;Dk " 0 f {cfkmGtx¿df xflb{s z'esfdgf .

z]? yfkfljdn, gf/fo0fL, h]lzsf,

ljj]s, nfns'df/nufot ;Dk"0f{g ]k fnLx¿df dxfg \ rf8ljhofbzdLsf] pknIodf ;'v,zflGt Pj+ ;d[l4sf] z'esfdgf .g]kfnsf] ;+ljwfg ;dod} agf];\/ b]zdf rf“8} zflGt cfcf];\ .

s]=P;=cfTdLo ;fyLx¿ ;GWof,

hoGtL, xl/dfof, ;/:jtL, /lag,OR5f, lzj/fh, o'j/fh, o"=eL=,cr{gf, gfg'tf, Zofd, lgZrn,Plngf, ;lhtf, /ldnf, t'n;f,bLk]Gb|, hosnf, >]o, b]j]Gb|, ljho,/fd'sdf/ tyf k|sfz clg lbbLalatf, legfh' h]=aL=, efO cflbTo,dgf]h, alxgL P]Zjo{ tyf clgtfnfO{pQ/f]Q/ k|ultsf] z'esfdgfsf ;fyx\ofKkL ljhofbzdL .

gldtf /fO{;L=, 6f9f eP/ xf]nf, dnfO{

ljZjf; gu/]sf] ltdLn] . dnfO{ tltd|} x'g] dg lyof], s] ug]{ < e]6 klgx'g kfPg . ltd|L lbbLn] klg s'/fa'lemgg\, g t d]/f] 3/sf dfG5]n] .clxn] klg d ltdLnfO{ TolQs} dfofu5'{, ;S5Øf} eg] kmf]g u/ .ljhofbzdLsf] d+undo z'esfdgf .

uf]s0f{cfTdLo ldqx¿ /fhLj, /lj,

Hof]lt, cflzif, Pz]gf, ;+ud, uf]ljGbf,aGbgf, gd|tf, ldng, OGb', ;Gtf]if,

zld{nf, xl/z, s'df/L, e'k]Gb|, lbbLsNkgf, ;'ldqf, dfOh" d~h',alxgL k"hf, ;'dL bfO, p4j,clgnsf ;fy } ;d:tufp“jf;Lx¿df ljhofbzdLsf]xflb{s z'esfdgf .

k|0fon nfdfKof/L rGb|jtL, cfO{ ne o'

6' dr, Xboel/ cufw dfof;“uflnP/ lxhf]cfh / ef]ln klgltd|} nflu ;f/f hLjg ;'lDkPsf]5' . hLjgsf] ;f/f b'Mv e'n]/ ltd|f]; +; f/df /Dg c f O k ' u ] “ .l jho f bzd Ls f ] k f j gcj;/d f l td Ln ] r fn ] s fx/ ]s kfOnfdf ;kmntf b]Vgkfp “ m , >L gjb 'uf { ejfgLn ]ltdLnfO{ nfvf} “nfv cflzjf{blbpmg\– xflb{s z'esfdgf .

cljgfzcfb/0fLo snfsf/ ldqx¿

k|sfz cf]emf, ls/0f yfkf, ofbjb]jsf]6f …;/fk]Ú, /]zd lkml//L,s]zj ;fksf]6f, ;'/h rfkfufO+{+,/fh' sd]8L, bLk]z k|;fO{ + Pj+rnlrq lgb]{zs /fd/fhf bfxfntyf k |j ]z bfx fndfljhofbzdLsf] w]/}–w]/} z'esfdgf .

hLjg bfxfncfTdLo ;fyL k|s[lt, lgd{nf,

zld{nf, dx]z, k'is/, ljdn, lzj,p4j, 8Da/L >]i7, 1fg P]/, 6]sP]/, ;flgdf bLkf, dfOh" uf]df,a lxgL j;GtL , tf/ f tyfdf]6'nfO{ ljhofbzdLsf] kfjgcj;/df ;'v, zflGt Pj+ ;d[l4sf]xflb{s z'esfdgf .

bLk]Gb| b]pjfxªsªjf;L O{Zj/ bfO, ck{0f

bfO, /fh bfO, ;fyL czf]s, gjLg,ljsf;, ef]6], hLjg, x]d, tf/f, pQ/,;'/h, uf}td, lbn tyf xl/dfljhofbzdLsf] d+undo z'esfdgf .

PUg];;'dL, zfGtf, k|;Ggtf, tf/f,

dw', /fwf lbbL, cfkmGthgsf ;fy}b]z–ljb]zdf /x]sf ;Dk"0f{ g]kfnLdfljhofbzdLsf] d+undo z'esfdgf .

aGbgf

Thulako aashis, Saanako maya, Dashainko ramjham sadhai rahi rahos.Happy DASHAIN !!!....................................Three people are asking urmobile no. with me.I didn't give ur no but I gavehome address to them. They are coming at ur home inthis Dashain.They are Sukha, Shanti andSamriddhi.Please welcome them. SUBHADASHAIN. enjoy !!....................................Ghyampo-bhari raksi hosnidharma tika hossathibhai haru sanga ramailohoshathma ekka ko trail hos.HAPPY DASHAIN.....................................Changa chait ramailo bhetKhasiko rato masuko plateJuwako khal chiurako thal67 saal Dashain babalHappy DashainLook Outside... It's so pleasant! Sun Smiling For you...Trees Dancing for you...

Birds singing for you... Because I requested them Allto wish You. HAPPY DASHAIN....................................Pani khanda bear paros,Dhara kholda wine bagos,chicken khanda, sapro paros, mutton khanda, hyakula paros,HAPPY DASHAIN 2067....................................Uni ma sanga timro adresssodhdai thiee. Maile pani timrogharko thegana diyerapathaidiyeko chhu. Kehi dinmanai uni timi ra timro pariwarkolagi harksha, khushi, umangakokoseli liyera timro gharaaipugnechhin. Sathma mailetimi ra timro pariwarko lagishuvakamana pani pathayekochhu. Sweekar garnuhola.....................................Tika hos nidhar ma,Jamara hos kanma,Sukha hos pariwar ma,Shanti hos desh ma,Pura hos manokamana,Yehi cha Vijaya Dashami 2067,Ko suvakamana.....................................Bhimsen ko shaktiMeerabai Ko BhaktiDr.Abdul Kalaam Ko Gyan

Mr.Obama ko jasto ShaanEinstein Ko BuddhiNobel Prize Ko SiddhiBill gates Ko SampattiDukha bata sadhai MuktiMercedez Ko CarDiamonds Ko HaarMicrosoft Ko SharePasia Ko DherJohn Abhraham Ko StyleAishwarya Ko SmileAmitabh Ko PersonalityBekham Ko PopularityWorldtour Ko TicketTendulkar Ko WicketBhagat Singh Ko DeshpremSweetheart Ko AmarpremDherai bhanda dherai maancheharu ko saath hosGhar ma sukha shanti ko sadhaibaas hos.MAA DURGA BHAGAWANI lesadai hamro kalyan garun....................................M. Nepalko jasto bhagya hosB.Bhattaraiko jasto budhhi hosAng Sang Sukiko jasto dhairya hosSoniya Gandhiko jasto tyag hosMadan-Hariko jasto mel hosGirija Prasadko jasto aant hosdeshma ashanti nahosNepaliko sadhai jaya hos.....................................

utsaha, umangautsav, khusishanti, ullasharsa, sukhaprasannata, subistaaananda, samridhhiunnati, kalyanmangal, subidhaabhyudayae sabdaharu sabdakos mamaatra narahunyehi chha bijaya dashami kosubhakamana.....................................jaangar dine jamaraaaant dine achhetachar chimeki gaun bastiaafantako mamatasaradko khusiyaalichairahos, fulirahossabailai sukha milosshanti milos bhanchhu ma ta durga bhawani danine hunsabaiko bhalo hossabaiko mangal hos.....................................bijaya dashami sadhai aautimi unnati banera,chunauti samanagarna chattan banera,raato tika banera,jamara banera,saktidayek banera,

gyanmaya bhayera,khusi bhayera, ullas bhayera,sabaika laagi sadhai sadhai,mangalmaya banera,sabailai subhakaamana banera....................................dashainma durga bhawanidahine rahun,tiharma laxmile baas garun,sampurna nepaliko gharaanganmadurga bhawani, laxmile sadhakhusi chharunYehi nai hamro sabailai mangalmaya subhakaamananapyaara istamitraharu sadapetrol paiyos,

loadshedding nahos, bandhara hadtaal naparos,mobileko network laagos,netaharuma sadbuddhi aaos,mahangi kam hos, purahossabaiko manokaamana.....................................yehi chha mero dashain ratiharko subhakaamana"aayo dashain dhol bajaigayo dashain rin bokai"ukhan ko punarabritti nahos,jhadapakhalaa pidit ko pet maanna paroskhokro aadambar tyageradashain manaubijaya dashami ko yehi kamana.

b;}+sf nflu /dfOnf SMS

Page 30: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 #)

gof“ lbNnLdf rln/x]sf] /fi6«d08nv ]ns 'b k | ltof ] lutfdf v ]nf8L tyfkbflwsf/Lx¿n] k|of]u u/]sf] sG8dn] 9nlgsf;df cj/f]w l;h{gf u/]sf] 5 . 9n lgsf;cj?4 eP klg /fi6«d08n v]ns'bsf cWoIfdfOs km]g]nn] ;Gtf]if JoQm u/]sf 5g\ ./fi6«d08n v]ns'b k|ltof]lutf cfof]hgf ubf{Pskl5 csf]{ ;d:of ef]Ub} cfPsf] gof“ lbNnLn]sG8dsf sf/0f v]nu|fdsf] 9n lgsf; aGbePkl5 csf]{ em8\sf a]xf]g{'k/]sf] lyof] . o:tf]cj:yfdf km]g]nn] eg]– s;;]sd v]nf8Lx¿df;'/lIft of}g;Dks{ /fVg'kg]{ wf/0ff ljsf; ePsf]tyf pgLx¿n] sG8dsf] cTolws k|of]u ug'{nfO{;sf/fTds ¿kdf lng'kg]{ atfP . km]g]nsf]bfaL 5 v]nf8Lx¿sf] cToflws sG8d k|of]un]of] If]qdf ;'/lIft of}g ;Dks{ /fVg'kg] {;sf/fTds wf/0ff;d]t j[l4 x'g]5 .

/fi6 «d08n v]ns'b k | ltof ] lutfsfcfof]hsn] & xhf/ v]nf8L tyf kbflwsf/LnfO{

df]6]sf] Ifdtf a9L

:tg k|Tof/f]kg aGbs]xL jif{ cl3;Dd l:j8]gsf dlxnfx¿nfO{ k|mfG;df

lgdf{0f ePsf] :tg 7"nf] kfg]{ l;lnsg h]nk|lt cToflwscfsif{0f lyof] . l:j8]gsf] :jf:Yo ljefusf cg';f/ l:j8]gsf% xhf/ dlxnfn] k|mfG;sf] kf]ln OGKnfG6n] lgdf{0f u/]sf]l;lnsg h]n k|of]u u/]sf lyP . xfn} k|mfG;sf] ;/sf/n] pQmsDkgLn] lgdf{0f u/]sf] l;lnsg h]ndf pNn]v ePsf kbfy{l;lnsg h]n lgdf{0fdf k|of]u gePsf] hgfPsf] 5 . l;lnsgh]nsf] lgdf{0fdf k|of]u ePsf cGo kbfy{sf] k|of]un] dlxnfx¿sf]:tgdf ljleGg lsl;dsf ;d:of cfPkl5 ;/sf/n] pQmsDkgLsf] pTkfbg lg/LIf0f u/]sf] xf] . clxn] pQm l;lnsgh]nsf] pTkfbg Pj+ laqmLdf k|ltaGw nufOPsf] 5 . ;g\@))! b]lv pTkfbg yfn]sf] pQm sDkgLn] clxn];Dd #%b]lv $) xhf/ l;lnsg h]n laqmL ul/;s]sf] 5 .

k'l6gnfO{ Sofn]G8/ pkxf/¿;sf k"j{k|wfgdGqL Enflbld/ k'l6g %* jif{ k'u]sf] pknIodf df:sf]

:6]6 o'lgel;{6Ldf kqsfl/tf cWoog ul//x]sf 5fqfx¿n] kmf]6f] ;'6 u/]/Sofn]G8/ pkxf/ k7fPsf 5g\ . sfdf]Q]hs 9+udf lvlrPsf] pQm Sofn]G8/sf]Ps efudf k'l6gnfO{ z'esfdgf lbOPsf] 5 .

klxnf] r/0fdf * xhf/ sG8d ljt/0f u/]sf lyP . klxnf]r/0fsf] sG8d ck'u ePkl5 yk $ xhf/ sG8d ljt/0ful/Psf] cfof]hs ;ldltn] hgfPsf] 5 .

7"nf k|s[ltsf v]ns'b k|ltof]lutfdf sG8dljt/0f ug]{ k/Dk/f ;g\ !((@ df afl;{nf]gfdfePsf] cf]nlDks k|ltof]lutfb]lv yflnPsf] lyof] .;g\ @))) df l;8\gLn] cfof]hgf u/]sf] cf]nlDksk|ltof]lutfdf klxn] &) xhf/ sG8d ljt/0f ul/Psf]lyof] . pQm sG8d ck'u ePkl5 @) xhf/ sG8dyk ul/Psf] lyof] . o:t} ;g\ @))$ sf] Py]G;cf]nlDkssf klxnf] r/0fd} ! nfv #) xhf/ yfgsG8d lgMz'Ns ljt/0f ul/Psf] lyof] eg] ;g\ @))*sf] a]Olhª cf]nlDksdf ! nfv yfg sG8d ljt/0ful/Psf] lyof] .

c:6 « ] lnofsf # ;oljBfnosf * xhf/ * ;oljBfyL{aLr ul/Psf] pQm;j]{If0fn] !) b]lv !@ jif{ pd]/;d"xsf s]6fs]6Lx¿sf] of}gJojxf/sf ljleGg kIfdfcg';Gwfg u/]sf] lyof] . klAnsx]Ny hg{ndf k|sflzt ;j]{If0fdfc:6«]lnofsf s]6fs]6Lx¿dfdlb/fkfgk|lt cfsif{0f a9]sfsf/0f pgLx¿sf] of}grfxgfa9]sf] atfPsf] 5 . clxn] sdpd]/d} a9L JolQm;“u of}g ;Dks{ug]{x¿sf] ;+Vof c:6«]lnofdf a9L5 . pgLx¿nfO{ of}g lzIff tyfgzfn' kbfy{sf] ;]jgaf6 cnuug]{ xf] eg] dfq of] tYof+sdfsdL cfpg ;Sg] atfOG5 .

cGTodf===c:6«]lnofsf !) b]lv !@

jif{sf s]6fs]6Lx¿sf] of}gJojxf/df kl/jt{g cfPsf]kl5Nnf] Ps ;j]{If0fn] b]vfPsf]5 . nf6«f]aL o'lgel;{6Ln] u/]sf];j] {If0fdf !@ jif { k'u]sfs]6fx¿sf] t'ngfdf s]6Lx¿n]a9L of}g;Dks{ /fVg] u/]sf]kfOof] . /fi6«JofkL ¿kdf ePsf]pQm ;j]{If0fdf !@ jif{ pd]/k'u]sf s]6Lx¿dWo] ̂ ! k|ltztn]of}g;Dks{ /fv]sf] atfP eg];f]xL pd]/ ;d"xsf $$ k|ltzts]6fn] cfkm\gf] :jLsf/f]lQm lbP .s]6fs]6Lx¿df dlb/f ;]jg ug]{nx8 a9\b } uPsf sf/0fpgLx¿sf] of}g Jojxf/dfkl/jt{g cfPsf] b]lvof] . !@ jif{k'u]sf s]6Lx¿n] tLgeGbf a9Ls]6f;“u of}g;Dks{ /fv]sf]atfP . of] tYof+s ;g\ @))*df ul/Psf] ;j]{If0feGbf @&k|ltztn] a9L lyof] . ;f]xL pd]/;d"xsf s]6fx¿df #* k|ltztn]dfq tLgeGbf a9L o'jtL;“uof}g;Dks{ /fv]sf] atfPsf lyP .

df]6f dflg;x¿ ;w}+xf“;f]sf kfq x'G5g\ t/ of}gsf]dfldnfdf df]6f dflg;n]b'Anfsf] t'ngfdf a9L cfgGbp7fp“5g\ eGg] s'/f j}1flgscg';Gwfgn] b]vfPsf] 5 .Ol;P; o'lgel;{6Lsfj}1flgsx¿sf] Ps jif{eGbfnfdf] cg';Gwfgkl5 pQm tYo;fj{hlgs ePsf] xf] .cg';Gwfgsf qmddfj}1flgsx¿n] df]6f dflg;n]s'g} dlxnf;“u & bzdnj #ldg]6;Dd tyf b'Anf dflg;n]! ;o * ;]s]G8;Dd of}g;Dks{ /fVg ;Sg] kfPsf lyP .

df]6f dflg;sf] z/L/ b]Vbfdlxnfx¿n] lgsfNg] ;]S;'cnxfdf]{gsf] dfqf a9L x'g] tyfTo;n] k'?ifnfO{ a9L ;lqmot'Nofpg] x'“bf pgLx¿ dlxnfsfnflu a9L lxt}ifL x'G5g\ . kftnf]z/L/ ePsf k'?ifn] dlxnfnfO{of}g cfgGb lbg a9L zf/Ll/s

d]xgt ug'{kg]{ b]lvPsf]j}1flgsx¿n] atfP .j}1flgsx¿n] of] cg';Gwfgsfnflu ! ;o hgf of}g b'a{ntfePsf Pj+ ! ;o hgf of}g;Dks{df ;Ifd k'?ifdfly lg/Gt/cg';Gwfg u/]sf lyP . of] tYof+s;fj{hlgs ePkl5 ljZj :jf:Yo;+u7gn] a9L df]6f k'?ifsf];"rLsf] t];|f] :yfgdf /fv]sf]cd]l/sfsf k'?ifx¿nfO{ s]xL/fxt ldn]sf] 5 .

a|fsf] /fhwfgL

a]nfot clxn] a|fsf nflu ljZjd};jf{lws nf]slk|o b]z dflgG5 . oxf“ pTkfbgx'g] a|fsf] u'0f:t/ cem} klg ljZjd} pTs[i6dflgG5 eg] oxf“ kfOg] a|fsf] ljljwtfn]dlxnfx¿nfO{ yk cfslif{t ul//x]sf] 5 .clxn] a]nfotdf ;jf{lws 7"nf] :tg ePsfdlxnfb]lv ;fgf] :tg ePsf dlxnfsf] :tga9]sf] b]vfpg] lsl;dsf a|f kfOG5g\ . clxn]a]nfot PSn}n] jflif{s ! va{ !@ ca{ ?k}of“a/fa/sf] a|f pTkfbg u5{ . a|f pTkfbgdfnf]slk|otf sdfPsf a|fG8dWo] clN6df]n] dfq!) lsl;dsf] a|f l8hfOgdf cfkm\gf ];jf{lwsf/ sfod u/]sf] 5 . clN6df]sLdfOsn df]gL elG5g\– …xfdL s'g} dlxnfn]a|f lsGbf of] a]nfotdf ag]sf] xf] eg]/;f]w]sf ] ;'Gg rflx/x]sf 5f} + .Ú clxn]a]nfotsf k|To]s a|f sDkgLn] Go"gtd !$ b]lv#) lsl;dsf a|f pTkfbg ul//x]sf 5g\ .

a|fsf] gof“ l8hfOg Pj+ z}nL k|:t'tug]{ qmddf Osf] a|fcGtu{t af“;n] ag]sf]a|f k|:t't ul/Psf] lyof] eg] :tgsf] cfsf/gldn]sf dlxnfx¿sf nflu km's]/ nufpgldNg] a|f;d]t lgdf{0f ul/Psf] 5 .

nG8g

sG8dn ]9n lgsf; aGb

Page 31: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 #!

;}lgsnfO{ pkflw

df]/ª– …s'ntdf nfu]sfo'jfx¿nfO{ v]nsf] dfWodaf6k'g:yf{lkt u/f}+Ú eGg] d"n gf/fsf;fy df]/ªsf] hxbfdf cfof]lht…bf ];|f ] hxbf Rofn]Gh sk–@)^&Úsf] pkflw ;fljs ljh]tf;}lgs o'y Sna, emfkfn] lht]sf]5 . rr{AjfOh km'6an Sna,sf7df8f}+nfO{ z"Gosf lj?4 !uf]nn] k/flht ub}{ ;}lgs o'ySna emfkfn] k'gM pkflwdflysAhf hdfPsf] xf] .

ut z'qmaf/ ePsf] kmfOgnv]nsf] @^ cf}+ ldg]6df ljh]tfl6dsf nflu ;'hn >]i7n] Psdfq lg0f{os uf]n lyP . kmfOgn

v]nsf] Dofg cfkm b Dofr;}lgssf v]nf8L u0f]z v8\sf /Dofg ckm b l;l/h ;}lgss}lbn]g nf]Stfd 3f]lift eP .

of] k|ltof]lutfdf 8f“luxf6km'6an Sna df]/ª, cfof]hsgj k|ultzLn ;dfh;]jf Snahxbf df]/ª, zflGtgu/ km'6anSna O6x/ L , k fx 'g f l6do'gfO6]8 km'6an Sna s;f{ªe f/t k lxnf ] r/0 fa f6 }aflxl/Psf lyP eg] 6\ofDs]km'6an Sna, w/fg tyf rGb|u9Lkm'6an Sna, emfkf ;]ldkmfOgndfk/flht ePsf lyP .

ch'{g hDg]nL /fO{

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f}+– dxfg\ kj{

a8fb;}+sf] k"j{;GWofdf cefj,dx“uL Pj+ /fhg}lts cl:y/tfn]lgDtfPsf] cGof]nsf] jftfj/0fdf/x]sf g]kfnLx¿sf nflu !(jif{d'lgsf g]kfnL dlxnf lqms]6l6dn] l;+ufk'/af6 ;'vb\;dfrf/ ;Dk|]if0f u/]sf 5g\ .Pl;ofnL lqms]6 sfplG;n-P;L;L_ n] cfof]hgf u/]sf]pd]/ ;d"xcGtu{tsf] Pl;ofnL:t/sf] lqms]6 k|ltof]lutfdfg]kfnL dlxnf lqms]6l6dn] nuftf/ bf];|f] k6spkflwdfly sAhf hdfP/ pd]/;d"x lqms]6df cfkm\gf] jr{Zj:yflkt u/]sf] 5 .

Pl;l;åf/f cfof]lht !(jif{d'lgsf] dlxnfx¿sf]k|ltof]lutf–@)!) df ck/flht/x“b} kmfOgn ofqf to u/]sf]g]kfnL l6dn] jiff{åf/f jflwtkmfOgndf e'6fgnfO{ % ljs]6n]k/flht u/]sf] xf] . k|ltof]lutfsf]kmfOgndf Psflaxfg}b]lv jiff{n]afwf k'¥ofPkl5 lgwf{l/t @%cf]e/sf] v]nnfO{ @) cf]e/df;Lldt ul/Pkl5 e'6fgn] 6;xf/]/ klxn] Aofl6ª ug'{ k/]kl5g]kfnsf] alnª rlDsPsf] lyof] .klxn] Aofl6ª ub}{ e'6fgn]lgwf{l/t @) cf]e/df ^ ljs]6u'dfp“b} %# /g agfPsf] lyof] .lhtsf nflu %$ /gsf] nIokfPsf] g]kfnn] k|ltpQ/df %ljs]6 u'dfp“b} !& bzdnaj @cf]e/d} %$ /g agfP/ cfkm\gf]

/fh' l3l;ªsf7df8f } + – s 'g } k lg

k|ltof]lutf lhTg]n] s] kfp“5g\ <w]/}sf] hjfkm x'G5, …6«kmLÚ jf…gubÚ . o:tf] k'/:sf/ t jif}{el/x'g] k|ltof]lutfsf ljh]tf kfp“5g\ .x i f f ] { Nnf;;fy dgfOg ] kj {a8fb;}+df v]nsf] /f}gs a]Un} x'g]u/]sf] 5 . b;}+df x'g] k|ltof]lutfdflhTg]nfO{ 6«kmL xf]Og, v;L k|bfgul/G5 . To;}n] k|ltof]lutfsf] gfd}…v;L skÚ /fVg] ul/Psf] 5 .b;}+tfsf dx“uL crfSnL a9\5 .o;kN6 klg ljuts}h:t} dx“uLr'lnPsf] 5 . x/]s ;fdfgsf] d"Noa9\bf v;Lsf] df]n klg ga9\g]s'/} ePg . To;}n] b;}+sf] cj;/dfx'g] ;a} k|ltof]lutfdf ljh]tf tyf

a'6jn– ltnf]Qdf uf]N8skkm'6an k|ltof]lutfsf] !& cf}+;+:s/0f a'6jn b]jLgu/l:ytlkmkmf 6]lSgsn ;]G6/sf]d}bfgdf ;+rfng x'g] ePsf] 5 .k|ltof]lutfdf a+unfb]zsf] Pstyf g]kfnsf P l8lehgsf !!l6dsf] ;xeflutf /xg]5 .gscfp6sf cfwf/df v]nfOg]k|ltof]lutfdf ?kGb]xL–!!, ;xf/fSna kf]v/f, P=kL=Pkm=, g]kfncfdL{, g]kfn k|x/L, w/fg km'6anSna, Pgcf/6L Sna, hfjnfv]no'y Sna, k|m]G8\; Sna,lxdfnog z]kf{ Sna, PGkmf–!!/ a+unfb]z km'6an Snan]k|lt:kwf{ ub}{5g\ .

k|ltof]lutfdf k|yd x'g]nfO{! nfv %% xhf/ % ;o %%?k}of“ gub;lxt uf]N8sk k|bfgul/g]5 eg] bf];|f] x'g]nfO{ &&xhf/ & ;o && ?k}of“ gub

b]znfO{ b;}+sf] pkxf/ljho ofqfnfO{ lg/Gt/tflbPsf] lyof] .

kmfOgndf g]kfnsftkm{af6 pTs[i6 k|bz{g ug]{;l/tf du/nfO{ Kn]o/ ckm lbDofr r'lgPsf] lyof] .cn/fpG8/sf ¿kdf l6ddf;xefuL du/n] klxn] an/sf¿kdf @ cf]e/ alnª ub}{ !cf]e/ d]8g /fv]/ ^ /g lbP/ !ljs]6 lnPsL lyOg\ eg]Aof6\;j'dgsf ¿kdf du/n];+oldt ¿kdf $% andf @#/g agfP/ g]kfnsf] lhtsf]cfwf/ v8f u/]sL lyOg\ .

pd]/ ;d"xsf] lqms]6dfg]kfnL dlxnfx¿sf] of]pknlAwn] g]kfnL dlxnfx¿nfO{lqms]6k|lt yk cfslif{t ug]{ljZjf; ul/Psf] 5 . k'?ifv]nf8Lx¿sf] t'ngfdf cj;/ /

;'ljwf b'j} sd kfPsf g]kfnLdlxnf v]nf8Lx¿sf] k|ltef Pj+k|bz{g ljsf;sf nflu g]kfnlqms]6 P;f]l;P;gn]uDeL/tfk"j{s ;f]Rg'kg]{ s'/fnfO{klg l;+ufk'/df g]kfnn] kfPsf];kmntfn] k'li6 u/]sf] 5 .

k|ltof]lutfdf ;xefuL s'n!) l6ddWo] g]kfn xªsª,s'a]t, stf/ tyf cfof]hsl;+ufk'/;lxt ;d"x …PÚ df lyP .;d"x r/0fsf v]nx¿df qmdzMxªsªnfO{ &( /gn], s'a]tnfO{ &ljs]6n], l;+ufk'/nfO{ &) /gn] /stf/nfO{ $( /gn] k/flhtu/]sf] g]kfnn] ;]ldkmfOgndfo'PO{nfO{ *! /gn] k/flht u/]/kmfOgndf k|j]z u/]sf] lyof] .

sKtfg g]/L yfkfsf]k|]/0ffbfoL k|bz{gsf cfwf/dfg]kfnn] pk/f]Qm ;kmntf r'd]sf]

lyof] . k|ltof]lutfdf g]kfnLsKtfg g]/L yfkfsf] k|bz{gslt;Dd k|efjzfnL lyof] eg]g]kfnn] v]n]sf ^ v]ndf sKtfgg]/L yfkf ;]ldkmfOgn;lxt $v]ndf Kn]o/ ckm lb Dofrr'lgPsL lyOg\ . an / Aof6b'j}df rlDsPsL sKtfg yfkfn]k|ltof]lutf cjlwe/ Aofl6ªtkm{! cw{zts -;]ldkmfOgndf ^^/g_ ;lxt s'n ! ;o (! /gagfp“b} * alnªtkm{ * ljs]6lnPsL lyOg\ .

sKtfg g]/L yfkfsf]o:tf] k|efjzfnL k|bz{gn]g]kfnnfO{ k|ltof]lutfdf;kmntf dfq lbnfPg clkt':jo+ sKtfg yfkfnfO{ ;d]tk|ltof]lutfs} pTs[i6 v]nf8Lsf¿kdf ;d]t ;Ddflgt x'g]cj;/ h'/fof] .

k'/:sf/ v;L, a+u'/, efn] / cG8f

pkljh]tfnfO{ k'/:sf/ v;L g}lbOG5 eGg] 5}g, yf]/} vr{sf]k|ltof]lutfdf k'/:sf/ s'v'/fsf]efn] jf cG8f klg x'g ;S5 .

gS;fnsf o'jfn] km"nkftLdfkmfOgn ;~rfng ug]{ u/L v;Lsk km'6an ;~rfng u/], h;dfgS;fn jl/kl/sf !$ l6d;xefuL lyP . …b;}+nfO{ /dfOnf]t'Nofpg km'6an v]nfPsf xf}+Ú,cfof]hs ;b:o b'of]{wg ah|frfo{n]eg], …To;}n] ljh]tfnfO{ @% s]hLsf]v;L k|bfg u¥of}+ . pkljh]tfn] !%s]hLsf] v;L kfP . t];|f] x'g]nfO{s'v'/fsf] efn] tyf rf}yf]nfO{ tLgqm]6 cG8f k'/:sf/ k|bfg ul/of] .Ú

v;L 6f]nd} /xf ];\ eg]/g S; fna f l x /s f l 6dn f O {

;xefuL g/fOPsf ] b 'of ] {wgn]atfP . gS;fndf dfq xf]Og,/ fhw fg L s f 7d f8 f } + c l gdf ]km;nsf ufp“–;x/, 6f ]n–rf]s / uNnLdf b;}+sf] cj;/dfv;L pkxf/ lbg] k|ltof]lutfx¿;~rfng e}/x]sf 5g\ . ebf}b]lv;'? ePsf o:tf k|ltof]lutfltxf/;Dd cfof]lht ul/G5g\ .

w/fgsf] sfnf] a+u'/sf] df;'v''a} rlr{t 5 . w/fg]x¿ rf8kj{dgfpg cufl8 g} x'G5g\ . pgLx¿dgf]/~hgdf klg vlKk; dflgG5g\ .To;}n] b;}+sf a]nf w/fgsf rf]s–rf]sdf v;L sk dfq xf]Og,ljh]tfnfO{ a+u'/ k'/:sf/ lbOg] …a+u'/sk km'6anÚ klg ;~rfng ug]{ rng5 . o;kN6 klg o:tf k|ltof]lutf;'? ePsf] Ps dlxgf e};s]sf]ef]6]k'n km'6an Snasf cWoIflszf]/ u'?ªn] atfP .

v ]nsf ] / fhfsf ¿kdfkl/lrt km'6ans} w]/} k|ltof]lutfb;}+df cfof]lht ul/G5 . ;fob,v]Ng] tl/sf ;lhnf], ;a}n] a'£g]lgod / ljZjs } ;jf { lwsnf]slk|o v]n eP/ xf]nf . g]kfnL

;qf}+ ltnf]Qdf uf]N8skk'/:sf/ k|bfg ul/g]5 . To;}u/Lv]n cjlwe/ ;jf{]Ts[i6 v]nf8L,;jf{lws uf]nstf{ / pTs[i6uf]n/Ifs ;a}nfO{ % xhf/ %;o %% ?k}of“sf b/n] k'/:s[tul/g]5 . k|ltof]lutfdf sl/a @%nfv ?k}of“ vr{ x'g] tyf @& nfvcfDbfgL ug]{ nIo /flvPsf] 5 .

ltnf]Qdf uf]N8sksf];+/Ifs a'6an gu/kflnsfn]k|ltof]lutfsf] lg/Gt/tfsf nflucfkm\gf] jflif{s ah]6df % nfv?k}of“ ljlgof]hg ub}{ cfPsf] 5 .@)## ;fndf k|f/De ePsf]ltnf]Qdf uf]N8sk @)$# ;Ddk|To]s jif{, gjf}+ ;+:s/0f @)%)df, b;f}+ ;+:s/0f @)%@ / kGwf}+;+:s/0f @)%* df ;DkGgu/]kl5 /fhgLlts hl6ntfn] !^cf}+ ;+:s/0f ut jif{ dfq;DkGg ePsf] lyof] .

6f]k/fh zdf{

ufp“df eg] elnan ;jf{lwsnf]slk|o v]n xf] . To;}n] v;Lpkxf/ /fv]/ b ' 'u {d If ]qsfufp“df klg elnan k|ltof]lutfug]{ rng 5 .

g]kfnn] cGt/f{li6«o :t/dfkfPsf] ;kmntf;“u} lqms]6 klgufp“–;x/ ;a}lt/ nf ]slk |oaGb}5 . To;}n] ljleGg :yfgdflqms]6 klg e}/x]sf] 5 . s'v'/f /cG8f k'/:sf/ /fv]/ Aof8ldG6g,r];, 6]an6]lg;nufotsf v]nklg e}/x]sf 5g\ . o:tf cfsif{sk ' /:sf/ / Jo:t v ]nn ]rf8af8df v'a} v]lng] tf;sf]v/fa nt 5'6fp“5 .

v;L, a+u'/, efn] / cG8fk'/:sf/ ePsf k|ltof]lutfdf ;w}+v]ndf Jo:t x'g] v]nf8L dfq;xeflu x'b}gg\, slxn]sfxL+ dfqk|lt:kwf{df pqg]x¿n] klg hf];b]vfp“5g\ . w]/} v]nf8L jif{dfPsk6s cyf{t\ b;}+sf nflu v]Ng]x'G5g\ . pgLx¿ v;L, a+u'/, efn]/ cG8f k'/:sf/ ePsf k|ltof]lutfdfq v]Nb}gg\, 7"nf] /sd afhLsf¿kdf /fv]/ le8Gtdf pqG5g\ .

Page 32: xfdL ;a }sf ] b; } - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/pdf/Saptahik... · Oct 15, 2010 $

sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ ln= åf/f k|sflzt tyf d'lb|t, sfof{no M sflGtk'/ sDKn]S;, ;'ljwfgu/, kf]=a=g++= ̂ )!(, sf7df8f}“, g]kfn, kmf]g g+= $$*)!)), km\ofS; M (&&–!–$$&)!&*, email:[email protected]{ g++= ((÷)%!÷%@, ;jf{lwsf/ M sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ln= ;“u ;'/lIft . cWoIf tyf k|aGw lgb]{zs M s}nfz l;/f]lxof, lgb]{zs M :jl:tsf l;/f]lxof tyf /fd]Üj/ yfkf, ;Dkfbs M ;'jf; 9sfn .

z'qmaf/, c;f]h @(, @)^& Oct 15, 2010 #@

eLif0f /fO{rt/f– sfdrnfp

k|wfgdGqL dfwjs'df/ g]kfnn] uta'waf/ sf];L gbLdf ;~rflnt jf6/h]6sf] pb\3f6g ub}{ To;sf] ofqfu/] . k|wfgdGqL g]kfn To; lbgb]zsf] k|wfgdGqL xf]Og, s'g}ko{6sh:tf b]lvGy] . sfo{qmddfeGbf klg pgnfO{ h]6 af]6 r9\gxtf/ ePem}+ nfUYof] . k|wfgdGqLg]kfnn] y'k|} ljdfg /]n r9]sfxf]nfg\, t/ cfkm\g} b]zdf o;/Lh]6 af]6sf] ofqf eg] u/]sf lyPgg\xf]nf . nfOkm Hofs]6 nufp“b} h]6dfr9]kl5 k|wfgdGqL g]kfnn] cfkm";“u}c¿nfO{ klg af]6df r9\g ;Í]tul//x]sf lyP . @) hgf;Dd c6\g]af]6df k|wfgdGqL;lxt cGoljlzi7 JolQmTjx¿sf] klg;xeflutf lyof] .

nuQ} rfnsn] h]6nfO{kfgLsf] d"n e“ufnf]df ws]n] .s]xL If0fd} af]6n] cfkm\gf ] ultlnOx f No f ] . h ] 6d f a :g ];a }s f ] cg ' x f /d f pNnf;5fof ] . lgs } eL8ef8o 'Qmpb\3f6g :ynsf dflg;x¿la:tf/} cf]em]n kb}{ uP .

af]6n] sf];Lsf] csf{] e“ufnf]

;dflt;s]sf] lyof] . bflxg]tkm{sf]d'Vo e“ufnf] x'“b} h]6 s'b\g yfNof]eg] k}bn lx“8\bf b'O{ 306f nfUg]a/fxIf]q dlGb/ ;ft ldg]6df k'u]sf]s;}n ] rfn } kfPgg\ . kljq;Ktsf];L / sf]sfxfsf] lsgf/dfaf]6 /f]lsPkl5 dfq yfxf eof] .

; 'g;/Lsf ] rt/f s 'De:tDeaf6 k|wfgdGqL g]kfn r9]sf]h]6 a/fxIf]q dlGb/df k'u]sf] lyof]eg] Toxf“ k|wfgdGqL dfwjs'df/g]kfnn] a/fxIf]q dlGb/sf] bz{gu/]sf lyP . s]xL ;dokl5 h]6n]km]l/ k|wfgdGqL g]kfnnfO{ NofP/pb \3f6g:yn rt/fsf ]s'De:tDedf 5f8]sf] lyof] .

k |wfgdGqL g]kfnn] h]6af]6af6 cf]Nf{+b} rt/fsf] d'Qms07n]k|z+;f u/] . …oxf“h:t} cGoq klghnofqf x'g 'k5{,Ú k |wfgdGqLg]kfnn] ;Ktsf];L lsgf/df ko{6sofqLsf] z}nLdf eg]– …;f“Rr} slt/fd|f] 7fp“ .Ú ko{6sLo :yn a/fxIf]qeP/ aUg] g]kfns} ;a}eGbf 7"nf]/ nfdf] gbL ;Ktsf];L gbLdfclxn] h]6 af]6 306f–306fdf rNgyfn]sf 5g\ . oxf“ ev{/} ;'lDgdfhn oftfoft k|flnn] cfw'lgsh]6af]6 ;~rfngdf NofPsf] 5 eg]

g]kfn l/e/ 6«fG;kf]6{sf] af]6 klg;~rfngdf cfPsf] 5 .

clxn] h]6af]6 wgs'6fsf]l;Dn];Dd k'Ug] u/]sf] 5 . hDdf!% lsnf]ld6/sf] ofqf h]6af]6n]!# ldg]6d} ;DkGg u5{ . ef8flgwf{/0f gul/P klg xfn rt/faf6l;Dn];Ddsf] @ ;o ?k}of“ ef8flng] ul/Psf] 5 . af]6df r9\g]ofq'x¿sf] ladf ul/Psf] 5 eg]nfOkm Hofs]6sf] klg Joj:yf 5 .h]6 af]6 8'Ag] jf klN6g] ;DefjgfGo"g x'G5 . o;sf] rf/}lt/ 6\o'a/flvPsf] x'G5 . of] h]6af]6 kfgLkbf{ / /flt klg s'bfpg ldNg]vfnsf] 5 .

clxn ] o;sf ] k/LIf0 fe }/x ]sf ] 5, kl5 vf ]6fªsf ]xn];L;Dd ofqf u/fpg ;lsG5–;'lDgdf hn oftfoft k|fnLsfsfo{sf/L ;b:o xl/ j}/fuLbfxfnn] eg] . j/fxIf]q clxn]ko{6sx¿sf nflu cfsif{s If]qePsf] 5 . ¥oflkm\6ª, lkslgs,df5f dfg]{, kf}8L v]Ng], 8'+uf r9\g]tyf r/fx¿ cjnf]sg ug] {rt/fdf cfw'lgs h]6 af]6 s}sf/0f ko{6sx¿ j[l4 x'g] ljZjf;lng ;lsG5 .

xªsªdf g]kfnL km];g zf] lgd{n >]i7

xªsªsf g]kfnL tGg]/Lx¿aLra;]{lg ;'Gb/L k|ltof]lutf t x'“b}cfPsf] lyof], t/ km];gzf]dfkm{t klx/g k|lt:kwf{ eg]w]/} kl5 dfq cfof]lht ul/of] .ut cfOtaf/ jfgrfOl:ytel6{uf] cN6«f nª af/dfcfof]lht u]Nd gfO6df kf“rj6fa'l6sn] k|lt:kwf{ u/] . sl/adWo/ftdf k|f/De ePsf] km];gzf]df ljutdf ljleGg ;'Gb/Lk|ltof]lutfdf ;xefuL k|ltof]uLdfq xf]Ogg\, ljh]tf ;'Gb/L;lxt!% hgfsf] ;xeflutf lyof] .:yfgLo snfsf/x¿sf ljleGg;f+uLlts k|:t'lt;lxt sl/arf/ 306f rn]sf] sfo{qmddf

o'jfx¿ t ;xefuL lyP g},/dfOnf] ug]{df kfsfx¿;d]tplQs} lyP .

:yfgLo j]aklqsf au}rf86sdåf/f cfof]lht km];gk|lt:kwf{df sl/Zdf, dfof,l8«D;, :kfO; j:q tyf gEotfsn]S;gsf] ;xeflutf lyof] .pQm /ft la/fnf rfndf lx“8\b}af?nL sDd/ dsf{pg]x¿dfld; kn{ xªsª g]kfn bLkfu'?ª, ;]s]G8 /g;{ck Hof]ltu'?ªnufot xfn} ;fKtflxssf]Anf] ckdf k|:t't ePsL Plnhfk'g;d]t lyOg\ . 6\ofn]G6 xG6OG6/g];gndf ;]s]G8 /g;{cksf]pkflw lht]sL uLtf yfkf du/tyf df]8n af]gf /fO{ ;d]t

cfkm}n] l8hfOg u/]sf klx/gdfk|:t't eP . s]xL dlxgfcl3;fKtflxssf] Anf]–ckdf5fO;s]sL af]gfsf klx/gPj+ rfnn] lao/ /x\jL:sLsf r':sLdf/dfO/x]sf bz{sx¿df c´gzf yKof] . ;xefuLdf]8nx¿ ;f8L, Oelgª ufpgtyf Sofh'on klx/gdf k|:t'tePsf lyP .

l8hfOg/x¿n] ljleGglydcg'¿k tof/ kf/]sfklx/g;lxt df]8nx¿ Ps–Psub}{ :6]hdf b]vf kb}{ uP . dfofkm];gsL dfof k'gn] Oylgs-cNk;+Vos_ lyddf kGhfaL /g]kfnL klx/gsf] ;lDd>0fk|:t't ul/g\ . gEotfsn]S;gsL /]g' >]i7n] eg]Pl;og lyddf g]kfnL 9fsfsf]png sk8fn] tof/ kfl/Psf]Oelgª ufpg k|:t't ul/g\ .sl/Zdf km];gsL sl/Zdf /:kfO; a:qsL af]gf /fO{n] klgcf–cfºgf lyddf agfOPsfklx/gdf df]8nx¿nfO{ ptf/],

h;df gEotf sn]S;gsf]klx/g pTs[i6 7xl/of] . ld;kn{ xªsª g]kfnsL ;]s]G8/g;{ck Hof]lt u'?ª a]:6 df]8n3f]lift eOg\ .

km];g zf]df :yfgLoufosx¿sf ;f+uLlts k|:t'ltn];d]t bz{ssf] dg lht] .sfo{qmdsf] ;'?d} cfPsf k"0f{/fO{sf] s0f{lk|o af;'/L afbgn];a}nfO{ dGqd'Uw t'Nofof] .ufos 6f]k/fh nfdf;d]tplQs} dg k/fOP . uflosf;[li6 ;'g'jf/, z/b tyf d~h'>]i7sf uLtdf klg bz{s plQs}tft] . laxfg sl/a # ah] km];gzf] ;DkGg ePsf] 3f]if0fful/Psf] lyof] .

k|wfgdGqL ko{6s aGbf