o'jf k' '':tf - digital...

22
jif{ !# c+s ! sf7df8f} +, z'qmaf/, h]7 $, @)^$ SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, May 18 k[i7 @$ d"No ?= *÷– k]m;g v]nf8Lx¿sf] dWok[i7df ljb'/ vltj8f sf7df8f} +— uPsf] ljZjsk lqms]6 -@))&_ df >Lnª\sfsf tLj| ultsf an/ nl;y dlnª\ufsf] k[ys\ z}nLsf] alnªn] ljz]if rrf{ kfof] . 9'ª\uf kmfn]h:t} lqms]6 annfO{ x'O“Sofpg] dlnª\ufsf] rrf{df csf] { kIf lyof]— pgsf] leGg z}nLsf] …u]6ckÚ . slt;Dd eg] lqms]6df rf;f] glbg]x¿n] klg pgsf] xfOnfO6 ul/Psf] nfdf] …snL{Ú s]znfO{ 5nkmnsf] ljifo agfPsf lyP . To;}n] xf]nf, ljZjsk ;lsPsf] s]xL lbgkl5 Ps cGt/f{li6«o klqsfn] u/]sf] ;j] {If0fdf ljZjsksf v]nf8LdWo] pgL …;]lS;o:6… -cfsif{s_ Kn]o/ ckm lb 6'gf{d]G6Ú 3f]lift eP . b|lj8 d"nsf oL v]nf8Lsf] kl5Nnf] km];g cfw'lgstfdf /dfO/x]sf w]/}sf lglDt cg's/0fLo ePsf] af/af8f];af6 k|sflzt x'g] ;G8] ;g klqsfn] pNn]v u/]sf] lyof] . …gof“ k':ts lsg / k'/fgf] sf]6 nufpmÚ cWoogjfbL z}nLsf k|0f]tf ljåfg\ yf]/f]sf] of] plQm a9\bf] cfw'lgstf;“u} cj;fgdf kg] { vt/f a9L b]lvG5 . o;f] eg]/ k':tssf] dxŒj 36fpg vf]lhPsf] xf]Og t/ km];gljbx¿n] rnfPsf] 6« ]G8 x]bf{ clxn] k':tseGbf sf]6sf] dxŒj a9L ePsf] dx;'; ug{ ;lsG5 . sf]6 cyf{t\ klx/gsf sf/0f dflg;sf] JolQmTj emNsG5 eGg] k|efj a9\b} uPsfn] klg dflg; u'bLsf] ljsf; ug] {eGbf cfj/0fdf /dfpg] rfxgfdf cl3 al9;s]sf] 5 . …olb JolQmTjdf lgvf/ Nofpg] xf] eg] km];gsf] klZrdsf] cflwkTo km];gsf] ;+;f/df ljsl;t klZrdL d'n'sx¿n] k|f/De u/]sf] 6« ]G8nfO{ cGo d'n'sn] k5\ofpg}kg] { afWotf 5, lsgeg] pgLx¿ 7"nf] wg/flz vr] {/ dflg;n] ;f}Gbo{dfkm{t JolQmTjnfO{ s;/L alnof] agfpg ;S5 eg]/ cWoog–cg';Gwfg ul//x]sf x'G5g\. ljz]if u/L klx/gsf] If]qdf of] jif{ of] km];g rN5 eg]/ ul/g] tYod"ns cg';Gwfgsf cfwf/df klx/g pTkfbg tyf ljsf; ug{ ;Sg] ;fdYo{ pgLx¿;“u 5. jif{sf b'O{ l;hgdf Toxf“ gof“ 6« ]G8sf sn]S;g ;fj{hlgs ul/G5g\. km];g eljZojf0fLstf{x¿n] lglZrt ;do nufP/ s'g jif{ s'g km];g rN5 eg]/ u/]sf] cWoognfO{ o;} cj;/df v'nf;f ul/G5. pgLx¿sf] cWoogdf /x]/ 8«]; l8hfOg/n] l;h{gf u5{g\. To;kl5 7"nf–7"nf km];g ;f] cfof]lht ul/G5g\. km];g ;f]df ax'/fli6«o klx/g ;fdu|L pTkfbgstf{, ldl8of k|ltlglw tyf of] If]q;“u ;DalGwt lj1x¿sf] pkl:ylt x'G5. To;dWo] pTkfbgstf{n] cfkm\gf pkef]Qmfsf] rfxgfadf]lhd s]xL klx/g 5gf}6 u5{g\. To;kl5 Tof] klx/g ahf/df cfp“5. o;/L pTkflbt ;fdu|L 5gf}6b]lv pkef]Qmfsf] rfxgf;Dd ;a} cWoogkl5 dfq ahf/df lelqg] ePsfn] To;n] ljZjJofkL dxŒj kfp“5. af“sL k[i7 !$ df jif{sf pTs[i6 kf]:6/x¿ g]kfnsf] ldnfg s'kG8f]n O6fnLsf] ldnfg ;x/ km];gsf nflu ;+;f/s} cu|k+lQmdf kg] { ;x/ xf] . km];g 6]lnlehg -Pkm6LeL_ x]g] { bz{sn] ldnfgdf cfof]hgf x'g] km];g ;f]sf y'k| } b[Zo b]Vg ;S5g\ . pTs[i6 klx/gsf nflu ldnfgdf y'k| } ;f]?d pknAw 5g\ . clxn] b' |t ultdf v'ln/x]sf a'l6sn] afUdtLkfl/sf] ;fgf] ahf/ s'kG8f]nnfO{ ldnfgsf] ;fgf] :j¿k k|bfg u/]sf] 5 . yfkfynLaf6 kf6g hfg] af6f]df kg]{ s'kG8f]ndf clxn] bh{gf} + a'l6s ;~rfngdf 5g\ . a'l6s eGg]lalQs} s'kG8f]n klxnf] ;f]rfOdf cfpg yfln;s]sf] 5, To;}n] xf]nf, a'l6s vf]Ng]x¿n] klg klxnf] k|fyldstf s'kG8f]nnfO{ g} lbG5g\ .Ú /fhwfgLsf b/af/dfu{, 7d]n cflb :Yffgdf klg a'l6ssf] ;+Vof al9/x]sf] 5 t/ clxn]sf] k|fyldstf x]bf{ Ps bzsk5fl8 g]kfnL km];gsf] ;+;f/df s'kG8f]n kfof]lgo/ x'g] b]lvG5 . k]m;g]an o'jf k':tf k]m;g]an o'jf k':tf

Upload: others

Post on 20-Jul-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

jif{ !# c+s ! sf7df8f}+, z'qmaf/, h]7 $, @)^$ SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, May 18 k[i7 @$ d"No ?= *÷–

k]m;g v]nf8Lx¿sf]dWok[i7df

ljb'/ vltj8fsf7df8f}+— uPsf] ljZjsk lqms]6 -@))&_ df

>Lnª\sfsf tLj| ultsf an/ nl;y dlnª\ufsf] k[ys\z}nLsf] alnªn] ljz]if rrf{ kfof] . 9'ª\uf kmfn]h:t}lqms]6 annfO{ x'O“Sofpg] dlnª\ufsf] rrf{df csf]{kIf lyof]— pgsf] leGg z}nLsf] …u]6ckÚ . slt;Ddeg] lqms]6df rf;f] glbg]x¿n] klg pgsf] xfOnfO6ul/Psf] nfdf] …snL{Ú s]znfO{ 5nkmnsf] ljifo agfPsflyP . To;}n] xf]nf, ljZjsk ;lsPsf] s]xL lbgkl5Ps cGt/f{li6«o klqsfn] u/]sf] ;j]{If0fdf ljZjsksfv]nf8LdWo] pgL …;]lS;o:6… -cfsif{s_ Kn]o/ ckm lb6'gf{d]G6Ú 3f]lift eP . b|lj8 d"nsf oL v]nf8Lsf]kl5Nnf] km];g cfw'lgstfdf /dfO/x]sf w]/}sf lglDtcg's/0fLo ePsf] af/af8f];af6 k|sflzt x'g] ;G8];g klqsfn]] pNn]v u/]sf] lyof] .

…gof“ k':ts lsg / k'/fgf] sf]6 nufpmÚ

cWoogjfbL z}nLsf k|0f]tf ljåfg\ yf]/f]sf] of] plQma9\bf] cfw'lgstf;“u} cj;fgdf kg]{ vt/f a9L b]lvG5 .o;f] eg]/ k':tssf] dxŒj 36fpg vf]lhPsf] xf]Ogt/ km];gljbx¿n] rnfPsf] 6«]G8 x]bf{ clxn] k':tseGbfsf]6sf] dxŒj a9L ePsf] dx;'; ug{ ;lsG5 . sf]6cyf{t\ klx/gsf sf/0f dflg;sf] JolQmTj emNsG5eGg] k|efj a9\b} uPsfn] klg dflg; u'bLsf] ljsf;ug]{eGbf cfj/0fdf /dfpg] rfxgfdf cl3 al9;s]sf]5 . …olb JolQmTjdf lgvf/ Nofpg] xf] eg] km];gsf]

klZrdsf] cflwkTokm ];gsf ] ;+;f/df ljsl;t klZrdL

d'n'sx¿n] k|f/De u/]sf] 6«]G8nfO{ cGo d'n'sn]k5\ofpg}kg]{ afWotf 5, lsgeg] pgLx¿ 7"nf] wg/flzvr]{/ dflg;n] ;f}Gbo{dfkm{t JolQmTjnfO{ s;/Lalnof] agfpg ;S5 eg]/ cWoog–cg';Gwfgul//x]sf x'G5g\. ljz]if u/L klx/gsf] If]qdf of]jif{ of] km];g rN5 eg]/ ul/g] tYod"nscg';Gwfgsf cfwf/df klx/g pTkfbg tyf ljsf;ug{ ;Sg] ;fdYo{ pgLx¿;“u 5. jif{sf b'O{ l;hgdfToxf“ gof“ 6«]G8sf sn]S;g ;fj{hlgs ul/G5g\.km];g eljZojf0fLstf{x¿n] lglZrt ;do nufP/s'g jif{ s'g km];g rN5 eg]/ u/]sf] cWoognfO{o;} cj;/df v'nf;f ul/G5. pgLx¿sf]cWoogdf /x]/ 8«]; l8hfOg/n] l;h{gf u5{g\.To;kl5 7"nf–7"nf km];g ;f] cfof]lht ul/G5g\.km];g ;f]df ax'/fli6«o klx/g ;fdu|L pTkfbgstf{,ldl8of k|ltlglw tyf of] If]q;“u ;DalGwt lj1x¿sf]pkl:ylt x'G5. To;dWo] pTkfbgstf{n] cfkm\gfpkef]Qmfsf] rfxgfadf]lhd s]xL klx/g 5gf}6 u5{g\.To;kl5 Tof] klx/g ahf/df cfp“5. o;/L pTkflbt;fdu|L 5gf}6b]lv pkef]Qmfsf] rfxgf;Dd ;a}cWoogkl5 dfq ahf/df lelqg] ePsfn] To;n]ljZjJofkL dxŒj kfp“5.

af“sL k[i7 !$ df

jif{sf pTs[i6 kf]:6/x¿

g]kfnsf] ldnfg s'kG8f]nO6fnLsf] ldnfg ;x/ km];gsf nflu ;+;f/s}

cu|k+lQmdf kg]{ ;x/ xf] . km];g 6]lnlehg -Pkm6LeL_x]g]{ bz{sn] ldnfgdf cfof]hgf x'g] km];g ;f]sfy'k|} b[Zo b]Vg ;S5g\ . pTs[i6 klx/gsf nfluldnfgdf y'k|} ;f]?d pknAw 5g\ . clxn] b'|t ultdfv'ln/x]sf a'l6sn] afUdtLkfl/sf] ;fgf] ahf/ s'kG8f]nnfO{ldnfgsf] ;fgf] :j¿k k|bfg u/]sf] 5 .

yfkfynLaf6 kf6g hfg] af6f ]df kg] {s'kG8f]ndf clxn] bh{gf}+ a'l6s ;~rfngdf 5g\ .a'l6s eGg]lalQs} s'kG8f]n klxnf] ;f]rfOdf cfpgyfln;s]sf] 5, To;}n] xf]nf, a'l6s vf]Ng]x¿n] klgklxnf] k|fyldstf s'kG8f]nnfO{ g} lbG5g\ .Ú/fhwfgLsf b/af/dfu{, 7d]n cflb :Yffgdf klga'l6ssf] ;+Vof al9/x]sf] 5 t/ clxn]sf] k|fyldstfx]bf{ Ps bzsk5fl8 g]kfnL km];gsf] ;+;f/dfs'kG8f]n kfof]lgo/ x'g] b]lvG5 .

k]m;g]an o'jf k':tfk]m;g]an o'jf k':tf

Page 2: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007

nfOe zf]

/flz–ljljw @

j[if

ldy'g

ss{6

l;+x

sGof

t'nf

j[lZrs

wg'

ds/

s'De

dLg

tkfO{+sf] of] ;ftftkfO{+sf] of] ;ftfHof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

d]if

Hof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

of] ;ftfsf] k~rf·h]7 ( ut] M ck/f PsfbzL, !) ut] M k|bf]if j|t .

k':tsSof;]6

Uofn/L

/+ud~rPs c~h'nL dfof

wf }nflul/ Sof; ]6;]G6/n] uLtsf/b Lks hl8tsf ]gof“ uLlt;+u|x …Psc~h 'nL dfof Úahf/df NofPsf] 5 .; +u Ltsf/ 6Lsfe08f/Ln ] ; +uLt e/ ]sf ] of ]uLlt;+u|xdf bLk >]i7, /fds[i0f9sfn, od a/fn, s0f{ bf;, cfgGbsfsL{, hubLz ;dfn, /ljg zdf{,k|bLk/fh kf08], s'lGt df]Qmfgtyf ?lj hf]zLn] cfjfh lbPsf5g\ . of] ;+u|xdf !) j6f uLt;dflji6 5g\ .

nugsf] dfnf…r/Ln] aLp

vfof]Ú uLlt;+u|xsf]; k m n t f k l 5ufosåo gf/fo0fbfgL / bLksl3ld/]n] k~r}afhfdfcfwf l/t gof “nf]sbf]xf]/L uLlt;+u|x …nugsf]dfnfÚ >f]tfdfem NofPsf 5g\ .dxfaf}4 /]s8\{;n] ahf/df NofPsf]of] uLlt;+u|xdf efu ! df /fh'kl/of/ / nIdL Gof}kfg]sf] :j/df…nugsf] dfnfÚ tyf efu @ dfla? nfdf, uf]df Gof}kfg] / nIdLGof}kfg]sf] :j/df …df]xgLsf] hGt/Ú;dfj]z 5g\ . ;+u|xdf no ;+of]hggf/fo0f bfgLsf] 5 eg] zAb tyfy]uf] ;+of]hg gf/fo0f bfgL, bLksl3ld/] / 6Lsf If]qLsf] 5 .

lk/tLsf] km"nufos sGx}of l;+xsf] Psn

;+uLtsf] nf]s kk uLlt;+u|x…lk/tLsf ] km "nÚ>f]tfdfem cfPsf] 5 .;+uLt ;f}uft Do'lhs;]G6/n] ahf/dfNofPsf] of] uLlt;+u|xdfuLt /rgf bfh'efOåolzlz/ zdf{ / dfwjnfld5fg]sf] 5 . ;+u|xdf sGx}of l;+x,an/fd ;dfn, cfef d'sf?ª, c~hgfu'?ª, ch'{g ;'gfd, dl0f dNn, /l;nfsfo:y tyf ;'/]z clwsf/Lsf] :j/el/Psf cf7j6f uLt ;dfj]z 5g\ .

;ftf Tolt /fd|f] 5}g . k|of;ubf{ub}{ klg ;kmntf kfpg d'l:snkg]{5 . dg b'ljwfu|:t /xg]5 . em"6fcf/f]k klg nfUg ;S5 . 3/]n' ;d:ofn];tfpg]5 . efUon] ;fy lbg] 5f“6b]lv“b}g . wgdfn x/fpg ;S5 . zlgaf/tyf cfOtaf/ k/fqmd a9\g], cw'/f sfdaGg] tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 .Joj;fo tyf ofqfdf k|fKt x'g] ;kmntfsfod} /xg]5 .

;ftf dWod /xg]5 . ;'?dfdfg;Ddfg ldNg]5 . c¿sf] ljZjf;lhTg ;lsg]5 . k/fqmd a9\g]5 eg]cw'/f sfd k"/f x'g]5g\ . vr{ a9]klg /fd|} cfDbfgL x'g] x'“bf lrGtfa9\g ] b ] lv“b }g . /dfOnf ] ofqfx'g;S5 . ljjfblt/ cl3 ga9\g' g}plrt x'G5 . cfkmGtx¿af6 vf;};xof]u ldNg]5}g . ;kmntfsf nflu3/aflx/} /xg'kg]{5 .

;do k|lts"n b]lvG5 . ;'?df vr{Pj+ ljjfb a9\g]5 . pknlAwxLg sfo{df;do laTg]5 . s'/f sf6\g]x¿ k|z:t}x'g]5g\ . sfddf cj/f]w cfpg]5 eg]zq' a9\g]5g\ . :jf:Yon] ;fy lbg]b]lv“b}g . ;dodf lg0f{o gx'“bf cfkm\gf]sfddf c¿n] g} clwsf/ hdfpg]5g\ .zlgaf/, cfOtaf/ tyf laxLaf/dfg;Ddfg Pj+ sfddf ;kmntf ldNg'sf;fy} k|;Ggtf a9\g] of]u 5 .

;dli6df ;ftf /fd|f] 5 . ;'?dfwg cfh{g ug]{ cj;/ ldNg]5 .dfg;Ddfg klg k|fKt xf]nf . ef]het]/df;fd]n x'g] cj;/ kfOg]5 . k/fqmda9\g'sf ;fy} cw'/f sfd aGg] tyf gof“sfd xfl;n x'g] of]u 5 . ofqf ug]{cj;/ h'6\g]5 . zlgaf/ tyf cfOtaf/vr{, ljjfb Pj+ lrGtf a9\g] tyfsfddf cj/f]w cfpg] b]lvG5 . em"6fcf/f]k klg nfUg ;S5 .

;don] ;fy lbO/x]sf] 5 . gof“sfd ug]{ cj;/ k|fKt x'g]5 . k|lt:kwf{ug'{k/] klg dxŒjk"0f{ sfddf ;kmntfldNg]5 . ;f]Rg] zlQm a9\g]5 eg] wgcfh{g klg x'g]5 . c¿af6 k|z+;f klgkfpg'xf]nf . cfDbfgLsf] gof“ ;|f]t km]nfkg]{5 . af]nLsf] k|efj Pj+ k/fqmd a9\g'sf;fy} cw'/f sfd aGg] tyf gof“ sfdkfOg] of]u 5 . ;f]daf/ tyf d+unaf/vr{, ljjfb Pj+ lrGtf a9\g ;S5 .

; '?df g }/ fZotf Pj +pbf;Lgtfsf ;fy} vr{ klg a9\g]5 .sfddf cj/f]w cfpg] k|an ;Defjgf5 . ;dodf lg0f{o gx'“bf cfkm\gf]sfddf c¿n] clwsf/ hdfpg;S5g\ . zlgaf/b]lv a'waf/;Dddfg;Ddfg Pj+ sfddf ;kmntf ldNg],wg cfh{g x'g] tyf k|;Ggtf a9\g] of]u5 . c¿af6 /fd|f] ;xof]u h'6\g]5 .

;'?df :jf:Yo sdhf]/ /xg]5 .dgdf a9\g] pbf;Lgtfn] ;tfpg ;S5 .sfddf ;kmntf kfpg d'l:sn kg]{5 .zq' a9\g]5g\ eg] 3/]n' ;d:ofn];tfpg]5 . ;f]daf/b]lv dfg;DdfgldNg]5 . lalu|Psf sfd aGg yfNg]5g\ .c¿sf] dg lhTg ;lsg]5 . wg cfh{gug]{ cj;/ h'6\g]5 . efUon] klg ;fylbg]5 eg] zq' k/flht x'g]5g\ .

;ftf dWod /xg]5 . Joj;foa9\g]5 eg] ofqf klg x'g;S5 . k/fqmda9\g'sf ;fy} cw'/f sfd aGg] tyf gof“sfd kfOg] of]u 5 . cfDbfgL k|z:teP klg zlgaf/b]lv d+unaf/;Dd:jf:Yo u8a8 /xg], sfddf cj/f]wcfpg] tyf lrGtf a9\g] b]lvG5 .ljZjf; u/]sfx¿n] wf]sf lbg;S5g\ . 3/]n' ;d:ofn] ;tfpg]5 .z/L/df rf]6k6s nfUg;S5 .

kl/>d ug'{k/] klg sfddf;kmntf ldNg]5 . /fd|} wg cfh{gxf]nf . Joj;fo a9\g'sf ;fy} ofqfug]{ cj;/ h'6\g]5 . hf]; Pj+ hf“u/a9\g]5 . k'/fgf ;d:of ;dfwfgx'g]5g\ . a'l4n] a]nfdf sfd gubf{cK7\of/f ] l:ylt cfpg ;S5 .;f]daf/b]lv :jf:Yodf u8a8L b]vfkg]{, sfddf cj/f]w cfpg] tyflrGtf a9\g] of]u 5 .

;ftf dWod /xg]5 . ;'?dfunt ljrf/ Pj+ zq' a9\g]5g\ .sfddf cj/f]w cfpgfn] dgf]an36\g]5 . :jf:Yodf ;d:of b]vfkg] {5 . wgdfn x/fpg ;S5 .zlgaf/b]lv a'waf/;Dd kl/>dug ' {k/ ] klg sfddf ;kmntfldNg]5 . wg cfh{g x'g], Joj;foa9\g] tyf ofqf x'g] of]u 5 . c¿sf]ljZjf; klg lhTg ;lsg]5 .

3/]n' ;d:ofn] ;tfpg]5 .cfkmGtx¿af6 cfnf]lrt x'g'knf{ . untljrf/ a9\g]5 . cWoogdf ult/f]wpTkGg x'g;S5 . ;dodf lg0f{o ug{g;Sbf sfddf klg cj/f]w cfpg]5 .;f]daf/b]lv kl/>d ug'{k/] klg sfddf;kmntf ldNg]5 . ofqf tyf wg cfh{gug]{ cj;/ h'6\g]5 . Joj;fo a9\g'sf;fy} c¿af6 k|z+;f klg kfOg]5 .

;d:ofx¿ k|z:t} cfpg]5g\ .sfddf cj/f]w cfpgfn] dgf]an36\g;S5 . 3/ ]n ' ;d:o fn ];tfpg]5 . zq' a9\g]5g\ eg]cWoogdf cj/f]w cfpg ;S5 .a' l4n] ljk/Lt af6f] lng] x'“bf;d:of a9\g]5g\ . z'qmaf/, a'waf/tyf laxLaf/ kl/>d ug'{k/] klgsfddf ;kmntf ldNg] tyf wgcfh{g x'g] of]u 5 .

–;g\ @))^ leqlvlrPsf tl:a/x¿sf] tLglbg]/fli6«o k|ltof]lutf tyf k|bz{gLut d+unaf/ ;DkGg ePsf] 5 .pQm cj;/df (! kmf]6f]kqsf/af6;+sng ul/Psf # ;o &!tl:a/dWo] ;fu/ >]i7n] lvr]sf]tl:a/ pTs[i6 x'“b} %) xhf/ ?k}of“/flzsf] k'/:sf/ k|fKt ug{ ;kmneof] . /fli6«o kmf]6f]kqsf/ ;d"x-PgPkmkLh]_ sf] cfof]hgfdf;DkGg …kmf]6f] sG;g{–PgPkmkLh]k|]; kmf]6f] k|ltof]lutf @))&Ú;dfrf/, lkmr/, v]ns'b tyfjftfj/0fdf qmdzM /fh]Gb| dfgGw/,Psn l;njfn, plbKtl;+x If]qL /z}n]Gb| v/]nn] k|yd eP/ !% xhf/?k}of“ k'/:sf/ xfl;n u/]sf 5g\ .k|To]s zLif{sdf bf];|f] / t];|f]ePsfx¿n] qmdzM !) xhf/ / %xhf/ /flzsf] k'/:sf/ lht]sflyP . k|ltof]lutfdf ;xefuLtl:a/dWo] ! ;o @% tl:a/ g]kfn

cf6{ sfplG;ndf k|bz{gLdf/flvPsf lyP . k|bz{gLdf /flvPsfclwsf+z tl:a/ hg–cfGbf]ngefu–@ ;“u ;DalGwt lyP .

–/]sL of]u ;dfh tyf6f]6n lkmlhsn lkm6g]; ;]G6/gof“ afg]Zj/sf] cfof]hgfdf utz'qmaf/ pkTosfJofkL lrqsnfk | ltof ] lutf ;DkGg eof ] .k|ltof]lutfdf j;Gt Ct' :s'nsfgL/h >]i7, sGof :s'nsL sleg>]i7, lk; KjfOG6 :s'nsL cZdLnfdf / j;Gt Ct's} s[kf l3ld/]n]qmdzM k|yd, låtLo, t[tLo /;fGTjgf k'/:sf/ lht]sf lyP .pkTosfsf !# ljBfnosf @^ljBfyL{n] ;xeflutf hgfPsf] pQmk|ltof]lutfdf /]sL ;dfhsL cWoIf8f= cGh' 8+uf]n tyf snfsf//fw]Zofd d'NdLn] ljhoL ljBfyL{x¿nfO{k'/:sf/ k|bfg u/]sf lyP .

–g]kfn snfsf/ ;dfhn]cfufdL h]7 ( ut] a'waf/b]lv !#ut];Dd kf“r lbg gfkmf cf6{ Uofn/LafndlGb/, gS;fndf sfi7snf;DaGwL sfo{zfnf cfof]hgf ug]{ ePsf]5 . …sfi7snfdf gof“ cfofdÚ zLif{ssf]pQm sfo{zfnfdf snfsf/x¿n]:ynut ¿kdf sf7 tyf h/fdfd"lt{ s'b\g]5g\ . sfo{zfnfdfuf]ljGbgf/fo0f Hofk', cf]d yfkf,OGb| vqL, /fds[i0f e08f/L, ;'bz{g/f0ff, no d}gfnL, e'jg v/]n,pQd v/]n, /fhg sfkm\n], rf“bgLah|frfo{, d]g'sf >]i7 cflb @)hgf snfsf/sf] ;xeflutf /xg];dfhn] hgfPsf] 5 . cf]em]ndfk/]sf] sfi7snfnfO{ k|f]T;flxt ug]{p2]Zo of] sfo{zfnfsf] cfof]hgfug{ nfluPsf] xf] .

–ut ;ftf /+usdL{ s[i0fzfx ofqL gf6ØIf]qdf gof“ s'/flnP/ b]vf k/] . pgsf] n]vgdfgf6Øs[lt …dfG5]÷dfG5]x¿Ú,;Dkfbgdf OG6/g]6 klqsf …lyP6/g]kfn 86 sdÚ tyf pgsf] gf6sPj+ /Ëd~r;DaGwL j[Qlrq …hgL{OG6' lyo6/Ú Ps};fy ;fj{hlgsePsf 5g\ . sfo{qmddf gf6ØsdL{ofqLsf ] s[lt nf ]sfk{0f ub} {;+:s[ltljb\ ;Todf]xg hf]zLn]ofqLn ] g ]k fnL /Ëd~rsf ]d'ed]G6df n]vg, d~rg tyfcg ';Gwfgsf ] tLg } I f ]qdfpbfx/0fLo Pj+ sb/of]Uo sfdu/]sf 5g\ . …lyP6/ g]kfn 86sdÚ;fj{hlgs ub}{ 8f= uf]ljGb/fhe§/fO{n] eg]— …s[i0fsf] k|of;dfg]kfndf /Ëd~r;DaGwL klqsf…lyo6/ g]kfn 86 sdÚ sf] h'gsfd ;'? ePsf] 5 Tof] g]kfnL/Ëd~rsf lglDt g} Hofb}pknlAwd"ns sfd xf] . sfo{qmddfofqLsf ;DaGwdf k|:t't j[Qlrq hgL{OG6' lyo6/sf] n]vg ljKnj 9sfntyf lgb]{zg 8Aa' If]qLn] u/]sf x'g\ .

lhGbuLb]lvlhGbuL;Dd

slj lzj]Gb| >]i7sf #& j6fkm '6s/ sljtfsf ] ; +u |xlhGbuLb]lv lhGbuL;DdnfO{ z/b\>]i7n] k|sfzdf NofPsf x'g\ .$*±@) k[i7sf] of] k':tssf] d"No%) ?k }of “ 5 . sljtfsfkf7sx¿sf nflu of] ;+u|x /fd|f]v'/fs x'g;S5 .

k':ts

n]vs– l;h{gf zdf{lrq– af;' lIflth

;Dks{sf] nflu

x6nfOg$$#@#^#

d]/L eb} enfb\dL 5],u'lnof] rsn]6 h:t} .nf vf rsn]6,dL7f] 5 .

s] sf] nflu d:sfnufpb} x'g'x'G5 km'k'

dnfO{ <

d:sf x}g of] t:ofaf;Lsf] em:sf xf]t “nfO { .

lsg km"k',lsg dg k/]galxgL <

lsg lg !5f]/L dfG5] eP/ t cln

uOnL–ufd]nL x'g'k5{ lg !k9]“ eGg] 3d08 xf]nf To:nfO{clxn]sf] hdfgfdf, s] xf]=== s]xf]=== . dfG5] oxf“ 5 cf“vf eg]ss]{ u/]/ x\jf“;Dd x]g{ Eofpg],

af]n]sf] To:t} pQfpnL .

t]/L alxgL 5sdn]pQfpnL, nfh ;d{

s]xL 5}g To:nfO{ . t“h:tL 5}g .

s]6fx¿ t emg\b]Vg} x'Gg d:sg]d;Ss} . sxL“ gePsLdxfsL pQfpnL . xfd|f]s'nd} sxL“ gePsL5f8f .

5f]/L dfG5] eGoft“h:tf] kf] x'g'k5{ . k9\g],

n]Vg], ulDe/, 3/sf]sfdsfhdf dg nufpg]

cfdf–afn] eg]sf] dfGg] .5f]/L dfG5]sf] nlIf0f

xf] lg Tof] .

km"k', tkfO{ dnfO{gprfNg';\ g, a?lszf]/fj:yfsfs]6fs]6Lsf] dfgl;s tyfefjgfTds ljsf;af/]a'em\g';\ g .

of] pd]/dfJolQmn] cfkm\gf] klxrfg

vf]H5 . To;}n] cfdf–afn]eg]sf] gdfgL cfkm\g} ;'/df

lx“8\5, To;df a}gLsf]s] bf]if <

cfkm\gf] JolQmTjsf]vf]hLs} sf/0f;fdfGo Jojxf/k|ltljb|f]x ug]{ k|j[ltb]vfk5{ .

lszf]/fj:yfdf cfk\mgf] pd]/sfs]6fs]6L;“u nufj a9\g] x'G5, o;

a]nf zf/Ll/s kl/jt{gn] ubf{a9L clN5 nfUg], PsfGt dg

k/fpg]h:tf k|j[lt b]vfk5{g\ .

lszf]/fj:yfdf ;a}df x'g] of] ;fdfGo kl/jt{gsfs'/f ga'emL 5f]/LnfO{ pQfpnL pR5[ª\vnsf] cf/f]k nufpg'

/fd|f] x}g km"k' .

P ˜˜ ;f/fnfO{ To:tf] x'GgTo;}nfO{ ;a}yf]s x'G5 < t]/f] a]xf]/f

v} t, To:tf] 5}g lg !

x/]s JolQmsf] cfkm\gf] dfgl;s zf/Ll/s agf}6 a]Un} x'G5,To;}n] Pssf] t'ngf csf]{;“u ug'{eGbf of] pd]/df x'g] ;fdfGokl/jt{gaf/] hfGg'k5{ . To;}n] k"mk' d hflt a}gL ghflt,

kmnfgf] ghflt csf]{ hflt eGg] x}g, pd]/df x'g] kl/jt{gnfO{:jfefljs ¿kdf a'emL :jLsf/ ug'{k5{ .

Page 3: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007b]z #bnx¿ u}/lhDd]jf/

o:t} xf] eg] l8S6]6/l;k cfp“5 M k|wfgdGqL;fKtflxs ;dfrf/

sf7df8f}+— ;+qmd0fsfnsf];+j]bgzLntfnfO{ ga'emL;/sf/df ;fd]n s]]xL bnn]bf]xf]/f] rl/q k|bz{g ul//x]sf5g\ . o;n] hgtfdf bnx¿k|ltljt[i0ff pAhfpg ;Sg] vt/fpTkGg x'g yfn]sf] 5 . ;/sf/df;fd]n clwsf+z bnsf g]tf;/sf/df hfg] t/ sfo{stfnfO{;/sf/L gLltlj?4 sfd ug{pS;fpg] k|j[lQ b]lvPkl5 o:tf]vt/f b]lvPsf] xf] .

jfO{;LPnsf gfddf ePsfultljlwn] ;+ljwfg;efsf]lgjf{rg layf]Ng] jftfj/0fagfO/x]sf] ljZn]if0f e}/x]sf a]nfg]skf -Pdfn]_ n] cfkm}+ ;xefuLePsf] ;/sf/sf k|wfgdGqLsf]/fhLgfdfsf] dfu ug{ yfn]sf] 5 .Soflag]6sf lhDd]jf/ dGqLx¿n]cfkm\gf] dof{bf la;]{/ cfklQhgscleJolQm lbg yfn]sf 5g\ .nf]stGqsf] dxŒjk"0f{ cEof; x'g]ynf] ;+;b\nfO{ ljut Psdlxgfb]lv ;/sf/df ;fd]nbnx¿åf/f cj?4 kfl/Psf] 5 .o;n] ;+qmd0fsfnaf6 kmfObfp7fpg rfxg]x¿nfO{ df}sf ldNgyfn]sf] cg'ej cfdhgtfn] ug]{lglZrt 5 .

g]skf -dfcf]jfbL_ ;/sf/df;fd]n x'g]lalQs} p;n] jfO{;LPntyf cfkm\gf hgjuL{o ;+u7gnfO{

;/sf/L gLltlj/f]wL sfo{ ug{ 5'6lbPsf] 5 . oxL 5'6sf sf/0fklZrd g]kfn c:tJo:t ePsf]5 eg] b]zsf ljleGg ;x/dfklg of]Ë sDo'lg:6 lnusfultljlw cfnf]rgfsf] 3]/fdf5g\ . of]Ë sDo'lg:6 lnusf]Jojxf/sf ;DaGwdf ;j{qcfnf]rgf x'g yfn]kl5 cWoIfk|r08n] tL ultljlw cfkm\gf] kf6L{gLlt ljk/Lt ePsf] ;fj{hlgsu/] klg b]zsf ljleGg:yfgdf tf]8kmf]8 Pj+ s'6lk6hf/L 5 . ljrf/n] eGbf klgann] cfkm\gf] cl:tTj :yflktug{] of] k|j[lQsf] /fli6«o Pj+cGt/f{li6«o ¿kdf lj/f]w eP klgpQm bnn] cfkm\gf] sdhf]/L;Rofpg rfx]sf] b]lv“b}g .

;/sf/df ;fd]n bnsfsfo{stf{ dfq xf]Og, g]tfx¿dfklg cnf]stflGqs k|j[lQ b]lvPsf]5 . g]skf -Pdfn]_ sf dxf;lrjdfwjs'df/ g]kfnn] cf7 bnsf]Pstf ljk/Lt k|wfgdGqLsf]/fhLgfdfsf] dfu ug{ yfn]sf5g\ . cfkm\gf] dfudf c;xdtx'g]lalQs} ;+;b\ cj?4 ug{],;8sdf lx+;fTds k|bz{g ug]{g]skf -Pdfn]_sf] k'/fgf] k|j[lQd'n'sn] ljutdf ef]u]sf]lg/+s'ztfsf] 36gfkl5 klg;'lw|g ;s]sf] 5}g .

;/sf/df ;fd]n ePsf

g]kfn ;b\efjgf kf6L{ -cfgGbLb]jL_ sf g]tf /fh]Gb|dxtf]n] jL/uGhsf] Pp6f;fj{hlgs sfo{qmddf dw];sfkxf8] ;d'bfo dw];Laf6 zfl;tx'g g;s] t/fO{ 5f8\g'kg]{ wf/0ffJoQm u/]/ cfkm\gf] dof{bf aflx/uPsf 5g\ . Soflag]6 dGqLePkl5 pgLåf/f ;Dk"0f{ g]kfnzfl;t ePsf] cj:yf la;]{/dxtf]n] lbPsf] o:tf] cleJolQmn]b]zsf af}l4s ju{ cfZro{rlstePsf 5g\ . ;j{q bafa k/]kl5dGqL dxtf]n] o;nfO{ cf+lzs¿kdf ;RofPsf 5g\ eg] dGqLdxtf]sf] pQm cleJolQmkl5r'/]efj/ Pstf ;dfhn] r/0fa4cfGbf]ngsf] 3f]if0ff u/]sf] 5 .

;/sf/df ;fd]n bnx¿sfo:tf lqmofsnfkaf6 lbSs eP/lj/f6gu/ k'u]sf k|wfgdGqLlul/hfk|;fb sf]O/fnfn]bnx¿nfO{ cfkm\gf] lqmofsnfk;'wfg{ cfu|x u/]sf 5g\ . ljutdfbnx¿sf] o:t} lqmofsnfksfsf/0f /fhfnfO{ ;lqmo x'g] cf“6cfPsf] :d/0f ub}{ sf]O/fnfn]eg]— …;/sf/df ;fd]n bnx¿sf]lqmofsnfkn] l8S6]6/l;k cfpg;xof]u k'U5 .Ú /fi6«k|d'v;d]t/x]sf cg'ejL g]tfsf] o:tf]uDeL/ l6Kk0fLnfO{ bnx¿n] xn'sf9+un] lng' ckl/kSjtf x'g]lj1x¿sf] 7DofO 5 .

hlt;'s} 7"nf s'/f u/] klgg]kfnL sDo'lg:6x¿n] sfª\u|];;“uldn]/ hfg'd} lxt 5 .

8f= afa'/fd e§/fO{g]tf, g]skf -dfcf]jfbL_

g]kfnsf] sDo'lg:6 cfGbf]ngljZjd} pbf/0fLo aGb}5 .k|r08, cWoIf, g]skf -dfcf]jfbL_

;+;b\af6 u0ftGq 3f]if0ff x'g]s'g} ;Dejgf 5}g .

;'hftf sf]O/fnf s]Gb|Lo ;b:o, g]kfnL sfª\u|];;+ljwfg;efsf] lgjf{rg

d+l;/sf] klxnf] ;ftf x'G5 .lul/hfk|;fb sf]O/fnf, k|wfgdGqL

sf+u|];n] lgotjz lgjf{rggu/fPsf] xf] .

dfwjs'df/ g]kfn dxf;lrj, g]skf -Pdfn]_

Jof/]sdf ylGsPsf] ;]gfnfO{dfcf]jfbL g]tfsf cleJolQmn]pQ]lht agfpg yfn]sf] 5 .

;'zLn sf]O/fnf g]tf, g]kfnL sfª\u|];

lzIfsx¿ xfdLnfO {hfgsf/L;d]t glbO{ cfGbf]ngdfuPsf x'g\ . hfgsf/L;d]t gu/fO{cfGbf]ng ug]{x¿;“u jftf{ ug{cK7Øf/f] x'G5 .

k|bLk g]kfn, lzIffdGqLd /fhfn] u/]sf] uNtLnfO{

7"nf] dflGbg“ . Tof]eGbf 7"nf] uNtLg]tfx¿n] klg u/]sf 5g\ .

dgLiff sf]O/fnf, cleg]qL

Page 4: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007cledt $

8f= 8L=kL= e08f/L;“ucGt/+u

c“Wof/f]af6 pHofnf]lt/ a9\g, g5'6fp“m ;fKtflxs klqsfx¿ k9\g.;f}hGo M ;fKtflxs–kflIfs klqsf /fli6«o ;~hfn

k|]d, hLjg / d[To'

tLtf] ;To

–z'qmgLltcg'jfb M /fdxl/ aGhf/f

…tLtf] ;ToÚ :tDesf nflu cfkm"n]b]v]sf, ef]u]sf s6' ;To k7fpg xflb{scg'/f]w 5 .

—;Dkfbs

gLlt–lgod

lr 7L k qlr 7L k q– b'MvnfO{ la;{g ;'vsf]

cg'e"lt klg ug'{k5{ .– wgn] xf]Og, dgn] wgL

aGg l;s .– af]nLdf hlt;'s} dfw'o{

eP klg lrGg]n] xfdLnfO{ xfd|f]sd{af6 lrG5g\ .

jL/]Gb|/fh 9sfn, :ofª\hf– ef]lnsf] e/f];fdf ga;,

hLjg clglZrt 5 .– c¿sf] b'Mv–kL8fdf

xf“:g' g t ;Eotf dflgG5, gdfgjLo u'0f g} .

–n8\g' 7"nf] s'/f xf]Og, n8]kl5p7\g g;Sg' 7"nf] s'/f xf] .

;'ljg >]i7, x]Dhf, kf]v/f– ;'v vf]Hg] dflg; ef}+tfl/“b}

cem a9L b'Mv ef]Ug k'U5 .– Pp6f xf“;f]df xhf/f}“ kL/

gi6 x'G5 t/ cf“;'n] s]jn cf“;'nfO{cfdGq0f u5{ .

czf]s dxt, kgf}tL

olb s;}n] s;}nfO{ s]xLglbO{ s'g} j:t' lnG5 / olb s;}n]s;}nfO{ :j]R5fn] s'g} j:t' lbP/k'gM lng rfxG5 eg] tL b'j}y/Lwfld{s lx;faaf6 b08gLo 5g\ .

o'4af6 kl5 x6\g] Pj+ k|of;u/]/ klg d'v df]8\g]nfO{ k[YjLn]o;/L lgN5, h;/L ls h;/L;k{n] b'nf]leq a:g] d';f] cflbnfO{lgN5 . h;n] k/fqmd b]vfp“5cyjf n8fO“df 8/fP/ efUb}gp;n] d/]kl5 klg cgGt sfn;Dd:ju{ kfp“5 .

o'4df d/]sf z"/–jL/x¿sfaf/]df slxNo} kL/ ug'{ x'“b}g lsglsp;n] ;a} kfk 5f]8]/ kljq e};'Gb/ nf]s k|fKt ul/;s]sf] x'G5 .

cfklQ;fKtflxssf] j }zfv @*

sf] k|yd k[i7df k|sflzt k|bLkd]ofª\af]åf/f lnlvt …b'Jo{jxf/xf]Og, Înl6{ªÚ zLif{ssf] n]v/fd|f ] nfUof] . n]v /fd|f] eP klgpQm n]vsf] dflyNnf] efudfk|sflzt tl:a/k|lt d]/f] cfklQ5 . tl:a/nfO{ tf ]8df]8 u/LcGo tl:a/x¿;“u ldnfP/ 5fKg'kqsfl/tfsf] dfGotfljk/Lt x'g]s'/f tkfO{ +nfO{ yfx} x'g'k5{ .o;/L klqsf rnfpg] gfddfhyfefjL lsl;dn] tl:a/ k|sflztubf{ s;}sf] ;fdflhs k|lti7fdfcf“r cfpg] x' “bf o:tf s'/fdf;+j]bgfzLntf b]vfpg cg'/f]w ub{5' .

—lk|oblz{gL, s'k08f]n;j{k|yd t cfÎgf] tl:a/k|lt

rf;f] b]vfp“b} kq n]Vg'ePsf]dfwGojfb . pQm tl:a/ b'O{ jfTo;eGbf a9L tl:a/ hf]l8Psf] jftf]8df]8 ul/Psf] s'/f c;ToePsf ] hfgsf/L u/fp “5f } + .

oBlk pQm tl:a/n ] tkfO { +dfs ' g } c ; x h t f p T k G gu/fPsf ] 5 eg ] To;k|lt b'Mvk |s6 ub } { xfd | f ] ;sf/fTdsp2]ZonfO{ a'lemlbg cfu|x ub{5f}+ .

—;Dkfbs

l/ldS; / cf]em]nkfl/Psf ;|i6fx¿

lxhf]cfh ljVoft ;|i6fx¿sfdf}lns / sfnhoL uLt–;+uLtl/ldS; u/]/ ufpg] xf]8 g} rn]sf]5 . ;dosf] dfu / gf}nf] k|of]ueGb} tfn g a]tfnsf zAb tyf;+uLt, ;'/ g a];'/sf nodf ¥ofkeGb} aLraLrdf 3';fP/ ufp“bf tLdf}lns uLt–;+uLt / ;|i6fsf] 3f]/ckdfg ePsf] dx;'; x'G5 . h'guLt ;bfaxf/ / cd/ ag]/ k|To]sg]kfnL >f]tfsf] dg, dl:tisdflelh;s]sf lyP ltg} uLtx¿sf]l/ldS; dfu a9]sf] 5 eGb} cfkm\gf]df}lns uLt–;+uLt l;h{gf ug{g;Sg] / ghfGg] ufos–uflosfx¿tL sfnhoL uLt ufP/ cfkm" rlr{t

/ ;kmn eof}+ eGg] e|d kfln/x]sf5g\ . tL jf:tljs ;h{sx¿ tcd/ 5g\ . l/ldS; uLt rlr{tx'g] sf/0f tL uLtsf] dd{ / efjgfljk/Lt cË k |bz{g, of } lgsxfpefpsf ;fy ul/g] cZnLn /pQh]s g[To dfq xf] . To;}n] uLt–; +uLt rf ] / ] / l/ ldS; u/Ljf:tljs ;|i6fx¿ df}lns /cd/ l;h{gfsf] 3f“6L lgdf]7\gk|f]T;fxg lbg cZnLn / pQ]hsg[Todf /dfP/ l/ldS; x]g] {, ;'Gg]bz{sx¿, csf{sf] l;h{gf gSsnu/]/ ;kmn eP“ eGg] ufos–uflosfx¿sf ] cgfjZos rrf{rnfOlbg] ldl8of tyf cfkm\gfl;h{gf a]r]/ af“Rg vf]Hg] ;h{sx¿;a}n] a]n}df ;r]t x'g'k¥of] .

—lrq s'O“s]n, lkmlbd

aGb ePgg]kfnL ;dfh w]/} k5fl8 /x]

klg xfdLx¿n] lbgfg'lbg aGbsf];fdgf ug'{ k/]sf] 5 . cfhsf]/fHo;Qf klg lxhf] aGbsf] xf]8s}sf/0f ;DxfNg kfPsfn] xf]nf aGbs}efiff dfq a'em\5g\ . Pp6f ufos:6]h ;f]sf nflu Ps lbgsf lglDthfG5, b'ef{Uo p;sf] dxŒjk"0f{

;do aGbn] /f]lslbG5 . h:tf];'s}dfudf ;d]t aGb cfx\jfg ug'{ 7Lsxf] / < oxf“sf a'em\g]x¿n] g} To;f]ul/lbPkl5 ;j{;fwf/0fsf] cl:tTjsf]s] k|of]hg < cfh t/fO{ aGb, ef]ln/fhwfgL aGb, kl;{ uf8L aGb .o;/L ;donfO{ aGb / x8\tfndfkmfNg] xf] eg] xfdL ljsf;sf] s'gr/0fdf k'uf}+nf <

–lbg]z v8\sf -k'/:s[t kq_

sljtf bf]xf]l/of];f Kt f l xsd f k |s f lzt

wgk |; f b ; ' j ] b Ls f ] s ljt f… k |h ft Gq Ú; f Kt f l xss } s ] x Ldlxgfcl3sf] c+sdf k|sflztePsf] lyof] . Ps} JolQmsf] Pp6}sljtf bf]xf]¥ofP/ sljk|lt a9Ldfof b;f{OPsf] xf] ls < sljtf,syfsf] vf“rf] eP slxn]sfxL+ xfd|fn]v–/rgf klg k|sflzt u/] x'GYof] .oxf“;Dd ls d}n] n]v]sf] kf7sk|ltlqmof, ca xfd|f] kfnf] slxNo}k|sflzt ePgg\ . sljtf tyfn3'syf t slt k7fP“ slt < st}lr7L g} gk'u]sf] xf] ls ;DkfbsHo"n] nfvfkfvf nufpg vf]Hg'ePsf]xf] a'em\g ;lsg“ .

–O{Zj/ cf]emf, lj/f6gu/

xfd|f] cfkm\g} s'/fof] c+sb]lv ;fKtflxsn] !@ jif{ k"/f u/]/ !# cf}+ jif{df k|j]z

u/]sf] 5 . lat]sf !@ jif{df kf7sx¿nfO{ /fhgLlt, ljrf/ Pj+dgf]/~hgsf] km\o'hgdf cfwfl/t kf7\o;fdu|Lx¿ k|]lift ug{ ;fKtflxsn]h]–h:tf cfwf/x¿nfO{ :jLsf/ u¥of] To;n] g]kfnL kqsfl/tfsf];+;f/df Pp6f a]Un} :yfg agfPsf] 5 . k|f/lDes lbgdf ;fKtflxsn]k|:t't u/]sf] 9f“rf ;do;“u} kl/dflh{t x'“b} clxn]sf] cj:yfdfcfOk'u]sf] xf] . ;fKtflxssf] ljsf;qmdnfO{ glhsaf6 lgofln/x]sfkf7sx¿sf] 7"nf] ;+Vofn] klg s] s'/f k|dfl0ft u5{ eg] /fhgLltOt/ljifodf kqsfl/tf u/]/ To;nfO{ nf]slk|o agfpg ;lsg] /x]5 .o; qmddf ;fKtflxsn] ;do–;dodf kf7sx¿sf] ?lrnfO{ k5\ofp“b}cfkm\gf ;fdu|Lx¿df kl/jt{g / ;+of]hg klg ub}{ cfPsf] 5 .To;f] t ;fKtflxs k|f/De ubf{ xfdLn] h'g ju{sf kf7sx¿nfO{nlIft u/]sf lyof}+ Tof] ju{n] dfq ge} cGo ju{sf kf7sx¿n] klg;fKtflxsnfO{ ;dfg ¿kn] :jLsf/ ug'{eof] . o;f] x'g'sf k5fl8;fKtflxsn] c+uLsf/ u/]sf] ‘kf7sx¿sf] zAb kf7sx¿;Dd’ gLltn]klg 7"nf] e"ldsf lgjf{x u/]sf] b]lvG5 . ;fKtflxs k|f/De x'“bfg]kfnL kqsfl/tfdf ;Dkfbs / kqsf/x¿sf] /f]hfOsf ljifox¿ g}klqsfdf k|sflzt x'Gy] . tL ljifox¿ rfvnfUbf eP klg gePklg kf7sx¿n] k9\g}kg]{ afWotf lyof] . To:tf] k/Dk/fsf ljk/Lt;fKtflxsn] kf7sx¿sf] ?lrcg';f/ kf7sx¿s} n]v–/rgfx¿kf7sx¿;dIf k'¥ofpg] Pp6f gof“ 6«]G8sf] yfngL u¥of], h'gsfnfGt/df ;kmn klg b]lvof] . kf7sx¿sf] ?lrnfO{ k5\ofpg' g};fKtflxssf] ;kmntf lyof], h'g xfd|f nflu hlxn] klg dggLo /k|]/0ffsf] ;|f]t e}/xg]5 .

!# cf}+ jif{ k|j]zsf cj;/df xfdLn] kf7sx¿sf nflu km];gsf];+;f/nfO{ ljz]if se/]hsf ;fy k|:t't u/]sf 5f}+ . cfhsf] ;dodfkm];gn] xfd|f] hLjgnfO{ rf}tkmL{ ¿kdf k|efljt ul//x]sf] 5 .ljBfno hfg] afnaflnsf, lszf]/–lszf]/Lb]lv lnP/ ljz'4 ¿kdfu[lx0fLsf] e"ldsfdf /dfO/x]sf JolQmx¿;d]tdf b]vf k/]sf] km];g/ ;f}Gbo{k|ltsf] ;hutf g} xfd|f] of] ljz]if c+ssf] k|]/0ff;|f]t xf] .s'g} a]nf 7f“l6P/ lx+8\g'nfO{ gsr/f] k|j[lQsf ¿kdf x]l/GYof] eg]clxn] To;/L 7f“l6P/ lx+8\g'nfO{ JolQmTj, hLjgz}nL / k|:t'ltsf]Pp6f ;an kIfsf ¿kdf :jLsf/ ug{ yflnPsf] 5 . ;dfhdfb]vf k/]sf kl/jt{gx¿nfO{ :jLsf/ u/]/ ;f]xLcg'¿k cl3 a9\g]s'/fnfO{ cfkm\gf] d"ndGqsf ¿kdf :jLsf/ u/]sf] ;fKtflxsn] g]kfnL;dfhdf b]vf k/]sf km];g;“u ;DalGwt kl/jt{gx¿nfO{ of] c+sdfljz]if ¿kn] k|:t't u/]sf] 5 . of] c+sdf k|:t't ul/Psf ;fdu|Lx¿dfq} g]kfnL ;dfhsf] km];g;Da4 ;/f]sf/sf ljifo xf]Ogg\ . oL;fdu|Lx¿ t emns dfq x'g\, h;n] g]kfnL ;dfhsf] km];g ;/f]sf/sfljifox¿nfO{ ;+lIfKt ¿kdf k|ltlglwTj u5{g\ .

cGtdf !@ jif{ k"/f u/]/ !# cf}+ jif{df k|j]z u/]sf] of]cj;/df xfdLnfO{ oxf“;Ddsf] ofqfdf ;fy lbg'x'g] xfd|f ;d:tkf7s, n]vs, lj1fkgbftf tyf ;a} ;'e]R5'x¿k|lt xfdL xflb{swGojfb JoQm ub{5f}+ .

8/ nfU5, st} cfhsf] zLif{sdf s'g} kf7ssfnflu af;Lkgsf] uGw t cfpg]5}g † ofb ePg, of]ljifoaf/] klxn] n]lv;s]sf] s'/f . lszf]/sfnb]lv;'Gb} cfPsf] lyP“— k|]d / kfunkgsf] 3lgi7 ;fOgf]5 . ;dosf] of] r/0fdf k|]d / kfunkgh:tf]ljifo s;/L xfjL eof], s'g dgf]efjdf rfk lb+b}cfOk'Uof], :ki6 eP/ eGg ;lSbg“ . ;Dej 5,:jb]z / ljb]zdf 3l6/x]sf sltko 36gfsf]hd36n] ;sf/fTds jf gsf/fTds k|efj ddflykf/]sf] x'g ;S5 . xfn;fn} 5fkfdf k9]sf] lyP“, Pshf]8L cljjflxt k|]dL–k|]ldsfn] ;+o'Qm cfTdxTofu/]sf] va/ . JolQm–JolQmaLrsf] r/d/fudfq a]xf];L / ;+1fxLgtfsf] ;Defjgf lnP/cfPsf] x'“b}g, /fhg}lts l;4fGtk|ltsf] PsfGtcg'/fudf klg ;DefJotf x'G5 ljj]s–:vngsf] .To;sf] cfÎg} gzf x'G5 .

b'O{ lbnx¿ k/d tfkdf k'lu;s]kl5 ljlR5Ggx'G5g\ eg] Toxf“ nf}lss w/ftnsf] k|]dsf] clgTotfsf] va/ kfOG5 . k|f/Desf] pu| cfsif{0f;xjf;kl5sf] pu| ljsif{0fdf ¿kfGtl/t . ldng /ljof]u k|f0fLhut\sf] ;gftg å}t xf], Ps cy{dfcGtxLg åGå xf] . ha xfd|f] k[YjLa4 cl:tTjdfvnanL cfp“5 ta clt efj'sx¿ cfÎgf] clt;+j]bgfsf sf/0f ljR5]bg–cg'e"ltaf6 Jolyt x'gyfN5g\ . s]xL sfnkl5 Tof] l:yltn] hl6ntfsf]¿k lnG5 hf] cGttM c;fdfGo ljs[lt jfkfunkgdf v:g ;S5, d"ntM dflg;x¿sf] nf]sdf .kz'x¿df kfunkg nueu guGo x'G5 . e}xfn]klg dflg;x¿h:tf Jofs'n x'“b}gg\ . bf]kfof dflg;/ rf}kfof hfgj/df ef]hg, k|]d, d}y'g, lgb|f ;dfg5g\ t/ dflg; a'l4o'Qm ePsfn] ToxL cg'kftdfPs hl6n k|f0fL klg xf] . To;}n] p;sf] hLjgdfr/0fa4 ;f]kfgx¿ 5g\— a'4"b]lv a'4;Dd . lge{/u5{ xfd|f] oyfl:ylt, xfd|f] ultzLntf, pmWj{udg,cwf]udg— xfd|f] ;+sNk / uTofTdstfdfly .

Kn]6f]n] eg]– …ha dflg; k|]ddf em5{ t pmslj x'g yfN5 .Ú nf}lss k|]ddf ljj]seGbf a9Lclt efj'stfsf] dfqf a9L ePsfn] clwsf+z k|]dLkfunkgdf v:g yfN5g\ jf 8fof]g]l;s d:tLdfnl¶Psf b]lvG5g\ . z]S;lko/n] k|]dL / sljsf]ju{df bfz{lgs klg ylklbP M …slj, k|]dL /bfz{lgsx¿ kfunkgsf] lgs6 x'G5g\, cS;/ tkfun g} x'G5g\ .Ú k|]dL cfÎgf] c;lQm–clt/]ssf]sf/0f, slj efjflji6tfsf sf/0f, bfz{lgs cfÎgf]cnf}lss lrGtgsf] gzfsf] sf/0f xf]nf, kfun\h:tf]ljz]if0fn] ;Ddfg kfpg'sf] . o:tf] kl/j]zaf6 x]g{yfNof] eg] ;+;f/sf ;a} pRrfTdfx¿ k|ltefx¿nfO{klg kfun a:tLleq /fVg ;lsG5— cfls{d]l8;,kfOyf]u/;, ;f]qm]l6;, a'4, slkn, z+s/frfo{, slj/,?dL, /fds[i0f k/dx+;, z]S;lko/, dfOs]n PGh]nf],uflna, lg/fnf, b]jsf]6f cflb .

jf:tjdf ;Eotfsf] lgdf{0f oL pRrsf]l6sf

kfunx¿n] u/]sf x'g\ . dxfg\ lrGts, ;flxTo,;+uLt, snf, bz{g / Tof]eGbf klg dflysf] cfnf]sdf/d0f ug]{ ug]{x¿n] g} ;+:s[lt / ;Eotfsf] lgdf{0fu/]sf x'g\ . ;fdfGo nf]ssf nflu c;fdfGo lrGtg/ cg'e"ltdf /dfpg]x¿ kfun g} b]lvG5g\ . k|]dL–k|]ldsfx¿sf] dbxf];L cfkm}+df w]/} ljwfos / :j:ygeP klg To;n] k|ltefx¿nfO{ ;fdu|L lbG5xfd|f] clt:Tjsf] /x:odotfdfly ljr/0f ug{ .cTolws ;dk{0f, lgi7f, Tofusf] 36gf /cleJo~hgfx¿sf jl/kl/ Psbd gd{n, ts{o'Qmk[YjLjf;Lx¿sf nflu kfunkgsf 5fkfx¿ b]lvg;S5g\ . l;4fy{ uf}tdn] /fhk|;fb, ;'Gb/ kTgL,;'Gb/ gjhft lzz' dWo/ftdf Tofu]/ uPsf]bf];|f] lbgb]lv sltn] kfun eg] xf]nfg\ † ;a};Gt / nueu ;a} pRr k|ltefx¿nfO{ ;+;f/n]k|f/Dedf kfun g} eg]sf] 5 . nf}lss k|]dLx¿sf]a]xf];L jf kfunkg s'l6ntfd'Qm, ;/n lrQ,kf/:kl/s cflTds ;dk{0fsf] k|df0f xf] .

bfndf 9'+uf ldnfpg', k]6«f]ndf d§Lt]nldnfpg', /fhgLltdf c:j:y k|k~r ug'{, s'g}klg If]qdf e|i6frf/ ug'{, t'R5 :jfy{sf nfluczf]elgo rfs8L ug'{eGbf k|]ddf kfun x'g] sd{jf lgolt cTolws ;'Gb/ / :d/0fLo x'G5 .k|k~r / s'l6ntfdf hLjgofkg ug'{eGbf kfunk|]dL eP/ hLjg tfGg' w]/} a9L >]o:s/ x'G5 .

;To g} eGg] xf] eg] k|]dL–k|]ldsfsf] hLjgdfk|0fo dfbstfsf s]xL If0f cfOlbPgg\ eg] Tof]k|]d ;fwgf g} ck"0f{ x'G5 . kfun x'g g;Sg]x¿ g};SsnL k|]dLx¿ x'g\ . Tof] 38Ldf Ps If0fsfnflu ;Dk"0f{ cl:tTj g} k|slDkt x'G5, :j:y¿kn] x'G5 h;nfO{ jt{dfg o'usf dxfg\td slj

8An'=aL= P6\; sGÎNofu|];g ckm x\jf]n laOªeG5g\ . Tof] 38Ldf xfd|f] ;Dk"0f{ cGtnf]{s k"0f{tLj|tfdf pQd x'G5 . Ps knsf nflu k/:k/df;du| ljnogsf] cg'e"lt . å}t cå}tdf lj;lh{tx''G5 . Tof] g} k|]d–dfbstfdf cg'e"t x'g] a]xf];Lxf], dfbstf xf] . k|To]s uxg k|]ddf Ps d[b'd[To'sf] sfna4 cg'e"lt x'G5 h;nfO{ xfdL zAbdfj0f{g ug{ ;Sb}gf}+ . jL 8fO{ OG6' Or cb/ . k|0fotfkdf ljk/Lt ;dfhsf] ;+sL0f{ rf]6df b'O{z/L/x¿ hut\sf] h~hfnaf6 knfog u5{g\Tof]— ulxl/P/ x]g{ ;Sof] eg]— k/dfTdfnfO{r9fPsf] Ps cfx'lt xf], cfTdx'lt xf] . cy{ of]gnfuf];\ ls d To:tf] cfx'ltsf] kIfdf 5' .

lg/k]If lg/LIf0fdf lgsfn]sf] lgiklQ dfqxf] . k|]d cfkm}+df Ps pRr k|sf/sf] d[To' xf]— hxf“b'O{ z/L/leqsf dg / cfTdfx¿ Ps–csf{df k"0f{tMljnLg x'G5g\ ta Ps cJoQmgLo, zAbftLtcfgGbsf], ;+of]usf] 36gf 36\5 t/ sfna4 . PsÎNof;, ememNsf] lbG5 a'4x¿sf] ;dflwsf] . k'/fgf];Ldf, ;+sL0f{tf / :jefjsf] Ifl0fs lt/f]x/0f x'g'g} cNksfnLg ljnog, d[To' xf] . k|]d / d[To'aLrsf]gftf w]/} ulx/f] 5 . dxfg\ ;Gt slj/bf; pRrtdsf]l6sf] d[To'sf] cfsf+IfL x'g'x'G5 M …lhg d/g] ;]hu 8/] ;f] d]/] cfgGb .Ú slj/ k/d r}tGo,;dflwdf nLg x'g rfxg'x'G5 . nf}lss b'O{ k|]dL–k|]ldsfx¿sf] cfTdljnogsf] r]tg, cr]tg t[i0ffklg To;}sf] Ps Ifl0fs lemNsf] xf] . hLjgnfO{/fd|f]l;t k"0f{tM :jLsf/ ug{ ;Sg]x¿ g} ;SsnLk|]dL x'G5g\ . snfGt/df k|]dsf] ;+sL0f{ /]vfgf3]/ a[xQ/ hLjgdf k|j]z u5{g\ . lgeL{sk|]dLx¿df ;DefJotf x'G5 r]tgfsf] pRrtdlzv/df r9\g] . z'is Xbox¿ g nf}lss k|]dL x'g;S5g\, g k/dfTdf k|]dL .

clxn] ofb cfof], cd]l/sL slj /]gf]N8 h/]nsf]sljtfsf s]xL zAb . pgL d]/f] cf:yfsf] glhssf]aft df5{g\ Tof] sljtfdf . sljtf ;'Gb/ 5, k9\bfcfgGb cfp“5 . h/]n eG5g\–

Here I am/But it is not right/If just

living can do this/Living is more dangerous

than anything/It is terrible to be alive.

d oxf“ cfPsf] 5', t/ cfpg' 7Ls lyPg .olb af“lr/xg' d]/f] lgolt xf] eg] of] w]/} a9Lvt/gfs sd{ xf] c¿ sfdeGbf . af“Rg' vt/gfssfd xf] . h/]n klg cfÎgf] hLjg cy{k"0f{tl/sfn] afRg rfxG5g\ . of] lg/fz Jo~hgleqklg pgL k|]dk"0f{ hLjgsf] vf]hLdf b]lvG5g\,hxf“ s]xL ultzLntf x'G5— cfGtl/s ¿kn] .hLjgsf] oflGqstfaf6 lg/fz eP/ o:tf]sljtf n]Vg ljjz b]lvG5g\ . k|]dsf] t[i0ff /hLjg arfOsf] z'istfsf aLr ultdfg jfultz"Go x'g afWo 5 dflg; .

kf]=a=g+= @(&$

Page 5: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2 0 0 7jflif{sf]T;j ljz]if %

cg';Gwfg k|ltj]bgdf g]kfnL df]8lnªg]kfndf df]8lnª cj:yf

;d:of / ;Defjgf zLif{sdf xfn}Pp6f cg';Gwfg ;DkGg ePsf] 5 .sf7df8f}+ ljZjljBfnodf Pd=aL=P=k|yd jif{df cWoog/t cflzif ltjf/L,ljzfn rfln;], dl~hn 8+uf]n, ;+s]t>]i7 tyf :j¿k >]i7 ;lDdlnt ;d"xn]u/]sf] pQm cg';Gwfgdf g]kfndfdf]8lnª lg/Gt/tfsf] b[li6sf]0faf6;Gtf]ifhgs b]lvP klg h'g ¿kaf6ljsf; Pj+ lj:tf/ x'g'kg]{ lyof] Tof]x'g g;s]sf] lgisif{ lgsflnPsf] 5 .

cg';Gwfgsf nflu ul/Psf oL;a} sfo{af6 cGttM g]kfndf df]8lnªcj:yf ;d:of / ;Defjgf zLif{s cGtu{tul/Psf] cg';Gwfgsf] kl/0ffd o:tf] 5 M

• ld; g]kfn k|f/De ePsf] jif{cyf{t\ ;g\ !(($ af6 g]kfndf ¥ofDkdf]8lnª df}nfPsf] kfOP klg ;g\!((^ af6 dfq} o;n] Jojl:yt ¿kc“ufn]sf] b]lvG5 . ljut s]xL jif{otfeg] ¥ofDksf cltl/Qm Do'lhslel8of] tyf lj1fkg df]8lnªsf]qm]h a9\g yfn]sf] 5 . clxn] O–df]8lnªsf] cjwf/0ffn] klg lj:tf/kfO/x]sf] l:ylt 5 .

• ¥ofDk df]8lnªsf] ljsf;qmdnfO{ x]g]{ xf] eg] lj=;+= @)%&b]lv @)%( ;Dddf ;+VofTds ¿kn]¥ofDkdf df]8lnª ultljlw $) af6a9]/ ! ;osf] xf/fxf/Ldf k'u]sf] 5t/ @)^) otf eg] ¥ofDk ultljlwv:s“bf] b]lvG5 . oBlk ut jif{b]lv eg]o;df ;'wf/sf] l:ylt b]lvPsf] 5 .

• ¥ofDk df]8lnªsf] ljsf; x'gg;Sg'sf k5fl8 y'k|} sf/0f /x] klgk|fof]hssf] cefj, sfo{qmdk|ltljZjf; hufpg g;Sg', cfof]hs;+:yfx¿aLr cfk;L dgd'6fj, v'§f

tfGg] k|j[lQ ljBdfg x'g' cflb k|d'vsf/0f b]lvPsf 5g\ . o;sf cltl/Qmclwsf+z df]8ndf z}lIfs of]Uotfsf]cefj, cfwf/e"t k|lzIf0fsf] sdL,cfkm\gf] If]qk|lt lhDd]af/Lsf] af]w gx'g',df]8lnªnfO{ km';{bsf] ;do ;b'kof]uug]{ pkfosf ¿kdf dfq lng' cflbsf/0fn] klg of] If]qsf] Jofj;flosljsf;df c;/ k'¥ofPsf] 5 .

• df]8nx¿sf] xslxt tyfclwsf/sf] ;'/Iff lbnfpg] df]8lnª;+3–;+u7gsf] cefj dx;'; ul/Pklg o; ;DaGwdf pNn]vgLo sfdePsf] b]lv+b}g . h;sf sf/0f gjk|j]zLnufot Jofj;flos df]8nx¿;d]tcfly{s zf]if0fdf k/]sf b]lvG5g\ .

• ¥ofDk df]8lnª ljwfdf km];g;f]eGbf df]8n k|ltof]lutf a9L xfjLePsfn] ¥ofDk df]8lnªsf] Jofj;floskl/lw ;f“3'l/Psf] cg'ej x'G5 .kfl/>ldssf] xsdf tLgb]lv cf7xhf/sf] xf/fxf/Ldf ¥ofDk df]8lnªcl3 a9]sf] b]lvG5 eg] df]8lnªdfa9Ldf tL; xhf/;Dd kfl/>lds k|bfgul/Psf] b]lvG5 . Do'lhs lel8of]tkm{eg] df]8nx¿sf] cfDbfgL kf“rb]lv kGw|xhf/ ?k}of“;Dd 5 .

• ljutdf eGbf jt{dfgkl/l:yltdf ;fdflhs ;r]ttf a9]sf]eP klg ;dfh pbf/ aGg ;s]sf]b]lv+b}g . of] If]qdf s]xL unt k|j[lQxfjL /x]sfn] ;dfhsf] b[li6sf]0f cem}gsf/fTds /x]sf] kfOG5 .

• of] If]qdf ;+nUg ;+:yfx¿aLrsf];xsfo{ tyf k|lt:kwf{ klg :j:yb]lv+b}g . Ps–csf{sf] v'§f tfGg]k|j[lQaf6 klg df]8lnªsf] Jofj;flosljsf;df c;/ k/]sf] 5 .

• df]8lnªsf] ljsf;df ;/sf/L

lgsfo df}g /xg' tyf of] If]qnfO{klg pBf]usf ¿kdf cl3 nfg ;lsG5eGg] ;f]r ;/sf/L If]qdf gx'gfn]klg df]8lnª k]zfsf ¿kdf cl3 a9\gg;s]sf] cg'ej x'G5 .

• df]8lnªsf cGo ljwfeGbflj1fkg df]8lnª cfDbfgLsf b[li6n]alnof] ;|f]t eP klg g]kfnL lj1fkgdfah]6 sd x'g', ljb]zL lj1fkg g]kfnLefiffdf g]kfnd} lgdf{0f gul/g' Pj+ljb]zL lj1fkgdf efiff ¿kfGt/0fn]a9L k|fyldstf kfpgfn] g]kfnLdf]8nx¿ df/df k/]sf 5g\ .

pNn]lvt ;d:of ljBdfg /x]klg df]8lnªsf] /fd|f] eljionfO{ klggsfg{ ;ls+b}g . df]8lnª k]zfsf¿kdf ljsl;t x'g ;do nfUg] ePklg lg/Gt/tfn] o;sf] eljio;'lglZrt ug]{ s'/fdf ljdlt gxf]nf .o;af6 JolQmTj ljsf;,cfTdljZjf;df clej[l4 tyf cfkm\gf]kl/ro agfpg ;Sg] cj;/ t 5“b}5

cGo If]qsf nflu klg cj;/ l;h{gfePsf s}og\ pbfx/0f 5g\ .

Do'lhs lel8of] df]8lnªaf6clego If]qdf k|z:t cj;/ l;h{gfePsf] b]lvG5 . rnlrq, 6]lnrnlrqdfdf]8nx¿sf] /fd|f] pkl:ylt o;s} pkhxf] . leh], cf/h], km];g kqsf/,sf]l/of]u|fkm/, Oe]G6 Dofg]h/b]lvhg;Dks{sf ljleGg If]q;“u} u|fxs;]jf, Po/ xf]:6]h, :6]jf8{, xf]6ndfs] { l6ª cflb k ]zftkm { klgdf]8lnªaf6 ;'lglZrt cfwf/ tyfcj;/ l;h{gf ePsf] b]lvG5 . kl5Nnf];dodf df}nfPsf] O–df]8lnªsf]lj:tf/af6 o; If]qdf yk gof“ cj;/;d]t l;h{gf x'g yfn]]sf] 5 . ;du|dfeGg'kbf{ g]kfnL df]8lnª pBf]u ljsf;sf]qmddf 5, Jofj;flos eljiosf] ;Defjgf;lxt cl3 a9]sf] 5 t/ o;sf];'lglZrttfsf nflu ;DalGwt ;a} kIfn]o;df ;xsfo{sf dfWodaf6 lg/fs/0fug'{ cfjZos 5 .

k'?ifsf] k|rlnt z}nLk'?if km];gz}nL dlxnfju{sf] h:tf] ljljwtfo'Qm / kl/jt{g

e}/xg] gePsfn] w]/} s'/f cg'dfgsf cfwf/df cl3 a9\g] km];glj1x¿sf]/fo 5, tyflk cGt/f{li6«o km];g 8«]G8, ldl8ofsf] k|efjk|lt cf“vflrlDng ;ls“b}g . ljz]iftM k'?ifju{df x]o/ :6fOlnª, bf¥xLsf] z}nL,h'Qf / kfOG6df eg] s]xL gjLgtf b]lvg] ts{ ;DalGwt lj1x¿sf]5 . k'?if kmd{n 8«];sf]8df sfd ub}{ cfPsf k'tnL;8sl:yt 8f]/ldonsfclgn ah|frfo{ ljutsf lbgdf s]xL xb;Dd xr'jf / cg'dfgsfcfwf/df ;'6–kfOG6sf] l8hfOgdf sfd ul/P klg cfh ldl8ofsf]ljleGg dfWod ljz]iftM cGt/f{li6«o km];g Dofuflhg tyf ;l6{ª–;'l6ªsf Sof6nu g} gof“ l8hfOgsf] cfwf/ x'g] u/]sf] atfp“5g\ .k'?if km];gdf ljz]if u/L ;'6sf] dfldnfdf l;ª\un / 8an a|]:6 u/Lb'O{ l8hfOgdf 6' a6g, y|L a6g z}nL g} Pskl5 csf]{ kl/jt{ge}/x]sf] clgnn] atfP . kfOG6df klg lKn6]8 / gg lKn6]8sf] cjwf/0ff5 . sk8fsf] 6]S;r/df kl/jt{g cfP klg km\ofla|sdf kl/jt{ggcfpg] ePsfn] ljG6/sf nflu j'ng, ;d/sf nflu z"Go k|ltztpng tyf ldl8od vfn] kmf]/ l;hg km\ofla|ssf] pknAwtfd} k'?if;l6{ª–;'l6ª km];gz}nL cl3 a9]sf] clgn atfp“5g\ .

Page 6: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2 0 0 7jflif{sf]T;j ljz]if ^

o'jfx?n] leœofp“5g\ km];gsf gof“ 6«]G8ljb'/ vltj8f

kk ufos /fhLj nf]xgLcfhef ] ln …x ]8AofG8Ú nufP/lx+l8/x]sf x'G5g\ . s'g} a]nfdlxnfx¿n] dfq nufpg] x]8AofG8clxn] cfP/ k'?ifx¿sf lglDtcfsif{0f ag]sf] 5 . /fhLjsf]x]8AofG8 df]xnfO{ clxn]sf] Pp6fkm];g 6«]G8 dfGg ;lsG5 . alnp8gfos cleif]s aRrgn] x]8AofG8nufP/ lx+8\g yfn]kl5 clxn]sf] o'jfk':tf To;tkm{ nxl;Psf] xf] .…x]8AofG8 nufpg yfn]sf] b'O{dlxgf x'g nfUof]],Ú /fhwfgLl:ytPs sn]hdf Kn; 6' cWoog/tlj/f6gu/sf /ljg n'O “6 ]nn];fKtflxs;“u eg]– …sn]hdf nufpggldNg] ePsfn] sn]h hf“bf–cfp“bfnufpg] u/]sf] 5' .Ú

s]znfO{ k"/} k5fl8 kmsf{P/:6«]6 ug]{ rfxgf /fv]sf /ljgn]x]8AofG8 nufp“bf Joª\Uosf] l;sf/aGg'k/]sf] cg'ej ;'gfP . /ljgeG5g\– …d}n] Ps hgf bfOn] nufPsf]b]v]/ To;}sf] l;sf] u/]sf] lyP“, kl/jf// cfkmGtn] s] u/]sf] eg]/ k|Zgt]:of{p“y] . otf ;fyLx¿n] d]/f] h:t}x]8AofG8 nufP/ lx+8\g yfn]kl5 eg]dnfO{ /fxt dx;'; ePsf] 5 .Ú

km];gnfO{ cfTd;ft\ ug{dfclxn ]sf o 'jfx¿ ;a }eGbfcu|kª\lQmdf 5g\ . pgLx¿ km];gsf]6« ]G8nfO{ ;a}eGbf cufl8 /x]/cfTd;ft \ u5 {g \ . …clxn ]sfo'jfx¿df ;f}Gbo{ r]tgf c;fWo} 5,Úx]o/ l8hfOg/ gLn 8]lj8 eG5g\–…kfn{/df cfpg] dlxnf / k'?ifu|fxssf] ;ª\Vof a/fa/ b]v]sf] 5' .hals s]xL jif{cl3;Dd dlxnfx¿dfq kfn{/ hfg] rng lyof] .Ú8]lj8sf cg';f/ clxn]sf o'jfx¿df;a}eGbf rn]sf] km];g 6« ]G8 eg]s}x]o/ :6] «6 xf] . To:t} y] | ] l8ª,km]l;on, d]lgSof]/ / k]l8Sof]/u/fpg] o'jsx¿sf] ;+Vof klga9\b} uPsf] 5 .

r~rn] pd]/ ePsfn] o'jfx¿;xL jf unt g5'6\ofO{ rn]sf]6« ]G8nfO{ k5\ofO/x]sf x'G5g\ .alnp8 rnlrq w'dsf] k|efjdfdf]6/afOs df]l8kmfO{ u/]/ lx+8\g]g]kfnL o'jfk':tfsf] ;+Vof klgpNn]Vo 5 . …df]l8kmfO{ afOsdf dfq

nfu" x'“b}g,Ú Unf]an sn]hdf aLaLP;cWoog/t cflzif e§/fO{ eG5g\–…sn]h hLjgdf /x]sf clwsf+zljBfyL{ cfkm\gf] lgoldt …o'lgkmd{Údf ;d]t df]l8kmfO{ rflx/x]sfx'G5g\ . ;kSs cfO/g nufOPsf]o'lgkmd{nfO{ xNsf /km 9+un]nufOPsf] x'G5 .

sn]h 8«];nfO{ r'h 8«];df¿kfGt/ ug]{ rng clxn] 5 .Úsn]hn] o'lgkmd{ l;nfpgsf nflu6]n;{sf] 7]ufgf lbPkl5 ljBfyL{ cfkm}+Toxf“ k'u]/ 8«]; l8hfOgsf] sG;]K6lbO/x]sf e]l§G5g\ . df ]hfsf ]df lyNnf ] efu b ]vfpg ] u/LkfOG6nfO{ r'h agfOG5 eg] ;6{nfO{n'h ul/G5 . sn]h o'lgkmd{sf];6{sf] Ps kf6f]nfO{ kfOG6leq 3';fg]{/ csf]{ kf6f]nfO{ aflx/ lgsfNg] 6«]G8klg 5 . sn]h hf“bf o'jfx¿ km];g]anr:df klg ;fy} lnP/ hfG5g\ / sn]h;lsg]lalQs} lgsfn]/ nufp“5g\ .

k|foM lghL If]qsf sn]hdfs8f cg 'zf;g nufOP klgljBfyL{x¿ eg] To;df :jtGqtfvf]lh/x]sf x'G5g\ .

l6gPhdf k|j]z u/]sfb]lvl6gPh kf/ u/]sf clwsf+z o'jfdfclxn] ;a}eGbf a9L k|efj ¥ofkuLtsf] 5 . g]kfndf ¥ofk ;+uLtsf]nf]slk|otf a9\b} hf“bf lxkxkklx/gsf] km];g klg rNg yfn]sf]xf] . clxn] lxkxks} ahf/ 5,sf7df8f}+ dnl:yt /]l8d]8 klx/gljqm]tf /f]lxt s];Lsf cg';f/cfkm\gf] zf/Ll/s agfj6eGbf 7"nf]cfsf/sf lxkxk klx/gdf klgpgLx¿ ljleGg a|fG8 vf]lh/x]sfx'G5g\ . lxkxk 8«];df n'h l6;6{,

;6{ / kfOG6 k5{g\ . To;}u/L o:tfklx/g nufpg]n] ;'grf “bLsfuxgfsf cltl/Qm cGo P;];l/hklg nufpg] u/]sf 5g\ . o;afx]sa|fG8]8 :kf]l6{h ;'h klg lxkxk8«];d} k5{ . cu|efu ÎNof6 ePsf]h'Qf pgLx¿sf] /f]hfOdf k5{ .

sn]h hLjgdf rn]sf] csf]{km];g xf], df]jfOnsf] cTolws k|of]u .sIff !! df cWoog ug]{ ljBfyL{x¿n];d]t df]afOn af]Sg] u/]sf 5g\,k|fWofks e"kfn kf}8]n eG5g\– …sIffdfk9fO/x]sf a]nfdf ;d]t ljBfyL{8]S;d'lg /fv]/ df]afOn 6]S:6 6fOkul//x]sf] e]l§G5 .Ú df]afOndf klgkl5Nnf] ax'k|ljlwo'Qm df]afOn s;n]af]s]sf] 5 eGg] rrf{ rNg] u/]sf] cflzifatfp“5g\ . ahf/df cfPsf dx“ufdf]afOnb]lv kfd6k;Dd ljBfyL{x¿n]af]Sg] u/]sf 5g\ . sn]h tyfljBfnodf cWoog ug{ cfpg]ljBfyL{df cfly{s c;dfgtf gb]lvof];\eg]/ Pp6} o'lgkmd{sf] Joj:yf ul/Psf]eP klg To;}df klg pgLx¿ dx“ufa|fG8sf] k|of]u ug{ ?rfpg] k|fWofkskf}8]n atfp“5g\ .

/km klx/g ljz]if u/]/ lhG;nufpg] rng o'jfx¿df rn]sf]csf]{ km];g xf] . kmf6]sf], 6fn]sf]jf Rof ltPsf ] h:tf ] b ] lvg ]klx/gdf pgLx¿nfO{ ;xh dx;';x'g] u/]sf] 5 .

km];gdf k5fl8 5}gg\ sn]h o'jtLx¿s'g} a]nf kb\dsGof sn]hn]

clgjfo{ ¿kdf o'jtLx¿nfO{ sn]h8«];df cfpg lgb]{zg lbGYof] . 8«];dfgcfP cg'zf;gsf] sf/afxL klgx'GYof], t/ clxn] kb\dsGof cfpg]w]/} 5fqfn] cGo klx/g klg k|of]uug{ yfn]sf 5g\ . …;docg';f/sn]hn] klg o'lgkmd{df kl/jt{gNofpg'k5{,Ú sn]hsL 5fqf dlgnf>]i7 elG5g\– …t/ x]bf{ ;Eorflx“b]lvg' cfjZos 5 .Ú dlgnfsfcg';f/ s'g} a]nf s]z 5f]8]/ sn]hcfpg x'Gg elgP klg Tof] clxn]sf]xsdf ldNbf] s'/f xf]Og .

clxn]sf o'jtLx¿ cfw'lgskm];gsf] of] bf}8df Psbd cufl8b]lvG5g\ . o'lg;]S;sf] cjwf/0ff–cGtu{t o'jtLx¿n] nufpg] sltkoklx/g o'jsx¿sf nflu cldNbf]b ] lvP klg o'jsx¿sf k|foM;a} klx/g o'jtLx¿sf nfluof]Uo b]lvG5g\ .

clxn] sn]hx¿n] o'lgkmd{df:s6{nfO{ klg dfGotf lbPkl5sn]haflx/ dfq nufpg'kg]{ 8«];pgLx¿n] sn]hd} nufpg kfpg]ePsf 5g\ . leh] lk|oª\sf sfsL{elG5g\– …:s6{ nufP/ lx+8\g dgnfu] klg af6f]df kl5 kmsL{–kmsL{

x ]g ] { x¿sf s f / 0 f nu fpgcK7Øf/f ] nfU5 . Ú To;f ] tsf7df8f} +sf d'Vo ahf/df :s6{nufP/ lx+8\g] o'jtLx¿sf] ;+Vofclxn] pNn]Vo b]lvG5 .

udL{ dlxgfdf ljz]if u/Lo 'jtLx¿ km ];gdo x ' G5g \ .l:nen]; klx/gdf ;lhP/ lx+8\g]rfxgf pgLx¿df x'G5 . To;}n]sn]h wfpg] sltko o'jtLn];6{nfO{ kmf]N8 u/]/ ;]dL l:nen];agfPsf x'G5g\ . sn]h aflx/ x'“bfxfkmkfOG6 nufP/ lx+8\g] km];g klgo'jtLx¿dfem nf]slk|o x'“b} uPsf] 5 .

…clxn] rn]sf w]/} km];gdfs]6fs]6Ldf ;dfg 6«]G8 b]lvG5,ÚlqrGb| sn]hdf ;dfhzf:qtkm{:gfts cWoog/t cd[tf yfkfelG5g\– …klx/g dfq xf]Og, b'j}n]Ps} k|sf/sf P;];l/hdf WofglbO/x]sf x'G5g\ . To:t} lxkxk /r'h 8«];df klg w]/} ;dfgtf e]6\g;lsG5 .Ú o'jtLx¿ ljleGg k|sf/sfOo/ l/ª, em'Dsf, 6k, gTyL, a]ªunr'/f, a|f;n]6, cf}+7L cflb P;];l/hk|of]u ug{ ?rfpg yfn]sf 5g\ .; 'grf “bLh:tf ax'd "No uxgfnufpg] 6«]G8 36\g' crDdnfUbf] kIf/x]sf] cd[tf atfp“l5g\ .

To; } k lg dlxnfx¿

;f}Gbo{sf] dfdnfdf a9L ;r]tx'G5g\ . cfsif{s 9+un] d]sck ug'{pgLx¿sf] rfxgf x'G5 . :ofk|mf]gAo'l6kfn{/ PG8 s:d]l6S; ;~rfngub} { cfPsL cd[tfsf cg';f/d]sckdf klg kl5Nnf] km];gdfpgLx¿sf] cfsif{0f x'G5 .

s'g} ;do s]z kd{ ug] {dlxnfx¿ clxn] cfP/ :6«]6sf]df ]xdf tflgPsf 5g\ . :s'n]ljBfyL{b ]lv sn]h;Ddsf ;a}5fqfdf clxn] rrf{ x'g] u/]sf]ljifo g} x]o/ :6«]6 xf] . To:t}d]xGbL nufpg / 6f6' vf]Kgdf klgo'jtLx¿ TolQs} rf;f] lbG5g\ .:kf]l6{h a|fG8df klg o'jtLx¿TolQs} sG;; 5g\ . :kf]l6{hklx/g v'nf x'g] ePsfn] nufpg;lhnf] x'g] pgLx¿ atfp“5g\ .k]lG;n lxn, Snf]h :ofG8nsfljsNkdf o:tf :kf]l6{h h'Qfdf klgo'jtLx¿sf] cfsif{0fdf 5 .

kfn{/ wfpg] o'jfo'jtL b'j}dfrn]sf] csf] { km];g xf ] , s ]z/ª\ufpg] . ljleGg sn/ tyfxfOnfO6sf ;fy } d ]xGbLsf ]k|of]u ug]{ rng clxn] cTolws5 . To;}u/L zf/Ll/s ;'Gb/tfa9fpg ljleGg k|sf/sf d;fh ug]{6«]G8 klg ljsl;t x'“b} uPsf] 5 .

Page 7: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2 0 0 7jflif{sf]T;j ljz]if &clZjgL sf]O/fnf

ljZjnfO{ km];g l;sfpg] u'?6]lnlehg g} xf] . 6]lnlehgsf] kbf{dflxkxk ufossf] Do'lhs lel8of]k|;f/0f ge} ;x/df lxkxk klx/grNtLdf cfp“b}g . v]nf8Lx¿sf] s]zaf“Wg] tyf sf6\g] z}nL Toltv]/ dfqrNtLdf cfp“5, hltv]/ pgLx¿sf]v]n 6]lnlehgaf6 k|;f/0f x'G5 .df]8n, snfsf/ tyf ;dfhdf ljz]ifklxrfg agfPsf JolQmx¿sf] klx/gPj+ xfpefp Toltv]/ gSsn x'G5hltv]/ pgLx¿nfO{ 6]lnlehgn] se/

u5{ . 6]lnlehgn] ljZjkm];gdfqmflGtsf/L kl/jt{g NofPsf] 5 . ljZjdfkm];gs} nflu w]/} sd 6]lnlehg;~rfngdf 5g\, t/ km];gsf] udL{ olta9L 5 ls wfld{s sfo{qmd k|;f/0f ug]{6]lnlehgaf6 klg km];gsf] gSsn x'g]u/]sf] 5 . :jfdL /fdb]jsf] s]z, bf/Ltyf kn]+6L dfg]{ z}nLsf] gSsn ePaf6}km];gdf 6]lnlehgn] kf/]sf] k|efjcf“sng ug{ ;lsG5 .

ljZj km];gdf 6]lnlehgsf]k|efj olt w]/} eP klg g]kfnL6]lnlehg Rofgnx¿n] g]kfnLbz{snfO{ Tolt k|efljt t'Nofpg;s]sf 5}gg\ . @)$! ;fndf g]kfn6]lnlehgsf] k|;f/0f ePotf g]kfnLbz{s 6]lnlehgsf] km];gaf6 yf]/}dfq k|efljt eP . /fli6«o 6]lnlehgePsfn] g]kfn 6]lnlehgsf] Wofgbz{s s] s'/f ?rfp“5g\ eGg]tkm{slxNo} uPg . a? bz{snfO{ cfkm"n]s] lbg'kg]{ xf] eGg] s'/f dfq Psf]xf]/f]k|;f/0f e}/x\of] . of] Psf]xf]/f] gLltsfsf/0f slxn]sfxL“ ljz]if sfo{qmdsfs]xL ljz]if s'/fnfO{ bz{sn] ?rfPklg To;nfO{ hLjgsf] cË agfPgg\ .tTsfnsf nflu bz{ssf] klx/g,xfpefp Pj+ hLjgz}nLdf s]xL k|efjk/] klg Tof] bL3{sfnLg x'g ;s]g .

lj1x¿sf cg';f/ g]kfn6]lnlehgsf] emG8} ;f9] b'O{ bzssf]Oltxf;df /fhg}lts, cfly{s Pj+;fdflhs 1fg lbP klg o;n] g]kfnLbz{snfO{ km];gsf] 1fg lbg ;s]g .ck|ToIf ¿kdf s'g} ljz]if JolQm jfsfo{qmddfkm{t s'g} km];gnfO{ ;Lldtbz{sn] u|x0f u/] klg Tof] g]kfnLx¿sf]cfjZostf aGg ;s]g . lj1x¿n]o;nfO{ g]kfn 6]lnlehgsf] sdhf]/Lsf¿kdf JofVof u/ ]sf 5g\ .cfd;~rf/sf cWofks lji0f' pk|]tL

jfgsL k'ikf hf]zLsf klx/g Pj+ z}nLg]kfnL o'jfx¿aLr rlr{t 5g\ .ljhos'df/ tyf e"if0f bxfnsf]tLnrfdn] s]z dg k/fpg] bz{ssf];+Vof klg al9/x]sf] 5 . 6]lnlehgn]ljrf/ dfq xf]Og, hLjgz}nL klglbg'k5{ eGg] kl5Nnf] dfGotfsf sf/0flghL 6]lnlehgx¿n] cfkm\gf k|:tf]tfPj+ snfsf/nfO{ cfsif{s aGg} kg]{lgod agfPsf] 5 . sflGtk'/6]lnlehgn] oxL dfGotfs} sf/0f cfsif{sz}nLdf ;dfrf/ eGg], ;dfrf/jfrsn]uf9f v}/f] /ª\usf] ;'6 nufpg'kg]{ lgodhf/L u/sf] 5 .

lghL 6]lnlehg Rofgnaf6k|;f/0f x'g] 6]ln>[ª\vnfsf kfq tyfkl/j]znfO{ cTofw'lgs agfpg] xf]8klg rn]sf] 5 . cfhef]ln k|;f/0f x'g]6]lnl;l/onsf kfqx¿ cfsif{s l8hfOgsfklx/g nufpg], pRr juL{o kl/jf/sf]syf k|:t't ug]{, kl/j]zdf dx“uf b]lvg];fdu|Lx¿ b]vfpg] rng a9]sf] 5 . o;n]bz{sx¿sf] Wofg g ]kfnL6]ln>[ª\vnftkm{ hfg yfn]sf] 5 . oxLl;sf] ub}{ g]kfn 6]lnlehgaf6 k|;f/0fx'g] 6]ln>[ª\vnfsf syf b'MvL, kLl8tgf/Lsf] qmGbgaf6 x6]/ s/f]8f}+ ?k}of“sf]Joj;fotkm{ nDsg yfn]sf] 5 . syfn]g} pRr:t/Lo Pj+ cfsif{s klx/gPj+ xfpefpsf] dfu u/]sf sf/0f klgg]kfnL 6]ln>[ª\vnfsf] :t/ a9]sf] 5 .olt x'“bfx'“b} klg pgLx¿sf] km];g g}cg's/0f ug{ ;Sg] cj:yf eg] 5}g .

xf:o 6]ln>[ª\vnfg]kfnL 6]lnlehgsf] ;a}eGbf

;zQm kf6f] xf:o 6]ln>[ª\vnfnfO{dflgPsf] 5 . g]kfn 6]lnlehgsf]:yfkgfsfnb]lv g} dbgs[i0f >]i7tyf xl/j+z cfrfo{n] g]kfnL bz{snfO{x“;fPgg\ dfq, pgLx¿n] bz{snfO{

ljz]if hLjgz}nL l;sfP . dx hf]8Lsf];of}+ 6]ln>[ª\vnfdfkm{t dx hf]8Lg]kfnL ;dfhdf :yflkt dfq ePg,pgLx¿åf/f clegLt kfq g]kfnLhLjgsf dfgs ag] . cfh klg !%ut], nfnk'hf{h:tf >[ª\vnfsf kfqnfO{g]kfnL bz{sx¿ ;lDem/x]sf 5g\ .

dx hf]8Lkl5 6]lnlehgdfhd]sf ;Gtf]if kGtsf] lxhf]cfhsfs'/fleqsf sltko k|;ª\u tyfkfqx¿n] klg g]kfnL bz{sdf ulx/f]5fk 5f8] . bLks/fh lu/L tyf bLkf>Llg/f}nfn] b]vfPsf b[Zosf] dfq rrf{ x'“b}g,pgLx¿sf s}nf s]zsf] klg rrf{ x'G5 .…hL/] v';f{gLÚ sf kfqx¿sf] xfpefp z}nL;a}eGbf a9L nf]slk|o 5 .

lht' g]kfnsf] d'Gb|f, ls/0fs];Lsf] /ftf ds}, lzjxl/ kf}8]nsf]d'vdf xfGg'h:tf] cflb y]uf]n]afnaflnsfx¿aLr km];gsf] ¿klnPsf] 5 . cWofks pk|]tL eG5g\—…g]kfnL 6]lnlehgn] km];gdf Nofpg;Sg] eg]s} af]nL, Jojxf/ Pj+hLjgz}nL xf], h'g xf:o 6]ln>[ª\vnfn]ul//x]sf 5g\ .Ú pk|]tLsf] ljrf/dfg]kfnh:tf] sdhf]/ cfly{s cj:yfePsf] d'n'sdf 6]lnlehgn] nf]slk|oagfPsf s'/fnfO{ Joj;foLs/0f ug{;Dej 5}g . To;f] eGb}df g]kfnL6]lnlehgn] g]kfnL ;dfhnfO{ km];gdfs'g} of]ubfg lbPg eGg klg ldNb}g .g]kfnL z}nLsf yf]uf] Pj+ g]kfnL;dfhsf] ;f]rnfO{ o;n] km];gsf¿kdf aflx/ NofPsf] 5 .

km];g eGg]lalQs} klx/g jfu/uxgf dfq} geP/ hLjgz}nL klga'lemg] ePsfn] g]kfnL 6]lnlehgn]Jofj;flos km];gdf k|efj gkf/] klgcfkm\gf bz{sdf lglZrt hLjgz}nLckgfpg of]ubfg u/]sf] k|:6 b]lvG5 .

km];g z"Gog]kfnL 6]lnlehg

eG5g\, …6]lnlehgn] ;fdflhs, cfly{sPj+ /fhg}lts ;Gb]z dfq lb“b}g,;dfhsf] hLjg klg kl/jt{gul//x]sf] x'G5 . olb km];gsf] xsdfg]kfn 6]lnlehgsf] of]ubfg x]g]{ xf]eg] Tof] k|efjsf/L b]lv“b}g .Ú

pk|]tLsf] ljrf/df bz{sx¿ef/tLo 6]lnlehgaf6 k|;f/0f x'g]6]ln>[ª\vnfsf klx/g, uxgf, af]Ng]z}nL dfq xf]Og, kfqsf] dgf]lj1fgaf6klg k|efljt x'g] u/]sf 5g\ . s'ds'd;f8L, s;f}6L n]x]+uf, b'u]{; gGbgLufhn, k|]/0ff uxgf, ahfh ;'6, h:;Lr:df o;sf pbfx/0f x'g\ . h'x'a'l6såf/f ef/tLo snfsf/sf nflul8hfOg ePsf klx/g nf]slk|oePkl5 pQm klx/gsf] skL /fO6ef/tsf 7"nf–7"nf sk8f pBf]un] lng]u/]sf 5g\ . ha 6]ln>[ª\vnfdfkm{ttL klx/gsf] dfu a9\5, sk8f pBf]un]tL klx/g ahf/df k7fpg] u/]sf]5 . o;af6 ef/tLo klx/g pBf]udf6]lnlehgs} sf/0f s/f]8f}+ ?k}of“nufgL ePsf] 5 .

ef/tLo ;'6 ahf/df lk6/Oª \NofG8 tyf / ]dG8n]

6]ln>[ª\vnfsf kfqsf]klx/gsf nflu nfvf}+

?k}of“sf] k|ltlnlkclwsf/ vl/b

u/]sf 5g\ . Toltdfq xf]Og, t'n;Lsf]e"ldsfaf6 nf]slk|o ePsL :d[ltO/fgLn] nufPsf] 6Lsf olt nf]slk|oePsf] 5 ls 6Lsfsf] gfd g} t'n;L 6Lsf/flvPsf] 5 . h;sf] k|ltlnlk clwsf/ g}nfvf}+ ?k}of“df vl/b ul/Psf] atfOG5 .6]ln>[ª\vnf …;f; eL seL ax' yLÚdf t'n;Ln] nufpg] 6Lsf sl/a kf“rjif{b]lv ef/tdf dfq xf]Og, ljZjel//x]sf dWojuL{o lxGb"df nf]slk|o /x]sf]cg'dfg 5 . /Tgf laGbLof pBf]ud'DaO{af6 pTkflbt t'n;L 6Lsfsf]ahf/ oxL 6]ln>[ª\vnfs} sf/0fljZje/ nf]slk|o ePsf] 5 .

To;f] t ef/tLo km];g ahf/df6]lnlehgn] h'g k|efj kf/]sf] 5, Tof]o'/f]k–cd]l/sfsf nflu gf}nf] s'/fxf]Og . cfkm\gf] gof“ pTkfbgnfO{nf]slk|o snfsf/, v]nf8L Pj+ k|ltli7tJolQmdfkm{t o'/f]k–cd]l/sfsf ;a}h;f]klx/g, uxgf, h'Qf cflb pBf]un]cfkm\gf] k|efj kfg]{ u/]sf] Oltxf;k'/fg} xf] . 6]lnlehgs} sf/0f o'/f]k]nLtyf cd]l/sL ;dfhdf a|fG8k|ltdflg;x¿ ;r]t ePsf x'g\ . cfkm\gf]a|fG8nfO{ :yflkt ug{ Pl88f;,gfOsh:tf sDkgLn] jflif{s s/f]8f}+8n/ 6]lnlehg tyf 6]lnlehgdfb]lvg] JolQmx¿sf lglDt vr{ub}{ cfPsf 5g\ .

g ]kfndf eg] 6 ] lnlehg:yfkgfsf] /ht dxf]T;j dgfpg]

tof/L e}/x“bf km];gdf o;sf] s'g}k|efj b]lv“b}g . g]kfn 6]lnlehgaf6k|;f/0f x'g] 6]ln>[ª\vnfsf k|efjzfnLkfqx¿sf] klx/gnfO{ clxn];DdJoj;foLs/0f ul/Psf] 5}g . cflv/lsg o:tf ] x 'G5 < ;Ldfkf/Joj;fosf c?0f uf]on eG5g\—…g]kfnL 6]lnlehgsf kfqx¿ xfdLn]cfoft u/]sf ;fdu|L k|of]u u5{g\ .h'g cfdg]kfnLn] klg k|of]u ul//x]sfx'G5g\ . To;}n] g]kfnL 6]lnlehgJoj;foeGbf w]/} k5fl8 5 .Ú

ljb]zL 6]lnlehgsf] k|ToIfk|efjsf sf/0f g]kfnLx¿ Ps}k6sljZjdf rn]sf] km];g k|of]u ug]{x}l;ot /fV5g\ . v'nf ahf/sf sf/0fg]kfnL ahf/df ljZjdf rn]sf] km];gt'?Gt} kfOg] cj:yf 5 . log} sf/0fn]km];g ahf/df g]kfnL 6]lnlehgx¿sf]of]ubfg Go"g b]lvPsf] 5 .

lghL Rofgn s]xL cufl8g]kfn 6]lnlehgsf sf/0f

km];g ahf/ df}nfpg g;s] klg lghLIf]qaf6 :yflkt 6]lnlehgx¿n]cfkm\gf k|:tf]tf, snfsf/ Pj+k|fljlwsx¿nfO{ /f]n df]8n agfpg]k|of; ul//x]sf 5g\ . sflGtk'/6]lnlehgdf ;'/hl;+x 7s'/L, dflNesf;'Aaf, ;+uLtf >]i7sf klx/g Pj+xfpefp bz{sx¿sf nflu cg's/0fof]Uo x'g] u/]sf 5g\ . Od]h Rofgnsfcfl;km tyf kNnjL 9sfn, g]kfn

Page 8: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2 0 0 7jflif{sf]T;j ljz]if *

zfZjt tG8'sf/@)%^ h]7 $

cf1f Gof}kfg]@)%( h]7 ̂

cflbTo >]i7@)%* h]7 ̂

;dL/ yfkf@)^) h]7 ^

u+uf zfxL@)%* h]7 %

hd'gf zfxL@)%* h]7 %

lgZrn ;'j]bL@)^! h]7 $

l/bd ;fx@)%* h]7 *

tl:a/ / ljj/0f b'O{ ;ftfcufl8 cfOk'Ug'kg]{5.

s' k

s' k

s' k

s' k

s' k

gggg g gfd M==================================================

hGd ldlt M==================================================

:s'n M========================================

7]ufgf M ========================================

tl:a/

clgjfo{

hGdlbgsf] z'esfdgf

s[ltsf e§/fO{@)%( h]7 *

ljzfn k6]n@)^) h]7 (

k|lgz e'h"@)%% h]7 !)

km];gdf cu|0fL w/fgw/fgdf s'g} km];g ;f] cfof]hgf

gePsf] oxL h]7 dlxgfdf 7\ofSs}b'O{ jif{ k"/f x'“b}5 . cfw'lgs / km];gsf];x/sf ¿kdf …ldgL xªsªÚ sfgfdn] Voflt sdfPsf] w/fgdf b'O{–b'O{ jif{;Dd ¥ofDkdf df]8lnª gx'g'kSs} /fd|f] s'/f xf]Og t/ klg w/fg]x¿gof“–gof“ km];g leœofpg eg] ;kmn 5g\ .o'jf–o'jtLx¿n] km];gsf] ;x/ w/fgsf]rfd{ 36\g lbPsf 5}gg\ .

:6]h jf ¥ofDkdf k|:t't ug'{cl3g} w/fgdf gof“–gof“ km];g ;x/el/5\ofK5\ofKtL km}ln;s]sf] x'G5 . nfdf];dob]lv oxf“sf] km];gnfO{ glhsaf6lgofln/x]sf sf]l/of]u|fkm/ tyfkmf]6f]u|fkm/ jL/]g ;'Aaf eG5g\–…5ftfrf]sb]lv efg'rf]s;Ddsf] ;8s

df]8nx¿ Sof6jfs ug]{ ¥ofDk jf:6]heGbf eGbf sd 5}g . o'/f]k]nLtyf klZrd Pl;ofsf] km];g g]kfndfklxnf] k6s w/fgsf] oxL ;8saf6;'? x'“b} cfPsf] 5 . To;kl5 dfq}d'n'ssf cGo ;x/df gof“ km];gn]k|j]z kfp“5 .Ú

sf]l/of]u|fkm/÷kmf]6f]u|fkm/;'Aafsf] egfO;“u oxf“sf] tGg]/L k':tfklg ;xdt 5 . km];gdf w/fgnfO{pl5Gg c¿ ;x/nfO{ lgs} sl7gePsf] pgLx¿ atfp“5g\ . a9\bf]j}b]lzs ;Dks{, z}lIfs tyf ;"rgf–k|ljlwsf] k|efj cflbsf sf/0f oxf“sfhf]–sf]xL klg …z/L/ ;'xfp“bf]df};dcg';f/sf] klx/gÚ nfO{ g} km];g

eGg ?rfp“5g\ .o'/f]k]nL tyf klZrd Pl;ofnL

d'n'sx¿;“usf] bzsf}+ nfdf] ;DaGwn]g} w/fgnfO{ km];gdf cu|0fL ;x/sf¿kdf :yflkt u/]sf] xf] . w/fgnfx'/]x¿sf] afSnf] a:tLn] 9fs]sf] 5 .k"jL{ kxf8af6 etL{ ePsf nfx'/]x¿cfkm\gf] tGg]/L hLjg xªsª, l;+ufk'/,a]nfot, a| 'gfO{h:tf ljsl;td'n'sx¿df latfp“5g\ . hflu/]cj:yfd} cfkm\gf ;Gtfg tyf kTgLnfO{klg kN6gdf nfG5g\ .

ljb ]zdf /x “bf :yfgLokl/j]zsf] cfw'lgs km];g ug'{k5{ .…To;}n] pgLx¿ g]kfn kms+{bf ljsl;td'n'ssf km];g oxf“ cfkm";“u} lnP/cfp“5g\,Ú –df]8n tyf sf]l/of]u|fkm/tf/f rflDnªn] ;fKtflxs;“u atfOg\ .emG8} Ps bzsotf df]8lnªdf ;lqmotf/f clxn]sf df]8nx¿df cu|hdflglG5g\ . km];g ;f] cfof]hgf gePklg w/fgdf olta]nf b'O{ bh{geGbfa9L df]8n ;lqmo 5g\ . ¥ofDkdf]8lnª oxf“ 7\ofSs} Ps bzscl3;'? ePsf] xf] . x]g] { ;+uLtsf]nf]slk|otf;“u} sl/a Ps bh{g df]8nDo'lhs lel8of]df Jo:t 5g\ .

dfcf]jfbL åGå;“u} oxf“ ;]gfsf]klx/g sDAof6sf] km];g ;'? e};s]sf]lyof] . oxf“ sDAof6sf] km];g rn]sf]b'O{ jif{kl5 dfq} d'n'ssf cGo ;x/dfsDAof6 qm]h b]lvPsf] lyof] . lxkxkklx/g rn]sf] oxf“ jiff}{+ lalt;s]sf]5 . r'h :6fOn / kª\s :6fOnoxL+af6 jiff}{+cl3 /fhwfgL x'“b} b]zsfcGo ;x/ k|j]z u/]sf] lyof] . oxf“sflszf]/lszf]/Lx¿df Ps jif{otf d]6nkm];g rln/x]sf] 5 .

d]x/ sn]S;gsf ;~rfnsd]x/nfn >]i7 eG5g\– …oxf“ z/L/Pj+ df};d ;'xfp“bf] km];g ug]{x¿sf]afx'No 5 .Ú oxf“ OG6/g]6 / 6]lnlehgx]/]/ km];g]an klx/g ahf/df vf]Hgcfpg]x¿sf] afx'No 5 . oxf“;+uLtsdL{n] h:t} sfgdf 6K;, unfdfljleGg lsl;dsf ns]6 xftdf ljljwlsl;dsf afnf gnufpg] o'jfo'jtLe]6\g d'l:sn} k5{ .

tGg ]/L k ':tf tyfafnaflnsfx¿df kfZrfTo km];gsf]k|e'Tj eP klg oxf“sf dlxnfx¿eg] ef/tLo km];gaf6 k|efljt 5g\ .afnaflnsf tyf o'jfx¿ xlnp8 /c+u| ]hL ;+uLtsdL{x¿sf] km];g

k5\ofpg rfxG5g\ eg] u[lx0fL tyfkfsf dlxnfx¿ alnp8 / lxGbLl;l/onaf6 k|efljt 5g\ . pgLx¿snfsf/x¿n] nufPsf] h:t} klx/gl8hfOg/x¿nfO{ c8{/ lbG5g\ .

/f]huf/Lsf qmddf xªsª,l;+ufk'/, a]nfot, a|'gfO{, cd]l/sfcflb ljleGg ljsl;t d'n'sdf /x]sfxhf/f}+ w/fg]n] cfpg]–hfg] qmdd}w/fg]x¿n] o'/f]k]nL tyf cfw'lgskm];g oxf“ leœofpg] u/]sf] km];gl8hfOg/ x]df /fO{ atfp“l5g\ .z}lIfs tyf ;"rgf–k|ljlwsf] a9\bf]k|efj;“u} w/fgjf;Lx¿ km];gk|ltlgs} sG;; e};s]sf 5g\ . Psbzscl3;Dd 6]nl/ª ;]G6/x¿dfw/fg]x¿sf] n:s/ b]lvGYof] eg]lxhf]cfh uNnL / rf]sx¿df au|]NtL v'n]sfa'l6sx¿df 3'O“rf] nfUg] u/]sf] 5 .

w/fgjf;Lx¿ s8f x\ofG8js{,Kofrjs{ tyf ODa|fO8/L ul/Psfklx/g ?rfp“5g\ . ljb]zdf /x]sfw/fg]x¿ oxL +s} a'l6sx¿af6cfkm\gf lglDt km];g]an klx/gdufp“5g\ . pgLx¿ 6]lnkmf]gdfcfkm\gf] z/L/sf] gfk atfp“5g\,a}ª\saf6 k};f a'emfp“5g\ clgs'l/o/ cyjf gft]bf/x¿dfkm{t\klx/g dufp“5g\ .

s'n ! nfv klg hg;+VofgePsf] w/fgdf Ps bh{g a'l6sn]/fd|} Jofkf/ ul//x]sf 5g\ . oxf“sfb'O{ OlG:6Ro'6n] ;of}+nfO{ km];gl8hfOlgª;DaGwL cfwf/e"t tflndlbO;s]sf] 5 .

…oxf“sf o'jf–o'jtLx¿ z/L/;'xfp“bf] tyf df};dcg's'n km];gk|of]u ug{ lxrlsrfp“b}gg\,Ú –km];gl8hfOg/ x]dfn] atfOg\ . x]dfsfcg';f/ To;}n] t oxL+s} ;8sdfgof“–gof“ km];g b]Vg ;lsG5, h'gcGo ;x/df kfO“b}g . udL{df v'nfklx/g nufpg' oxf “ ;fdfGodflgG5 . lgoldt cfof]hgf x'g]oxf“sf 8fG;kf6L{ tyf sG;6{x¿dfklg gjLg km];g b]Vg ;lsG5 .w/fg klx/g tyf uxgfsf] km];gdfdfq} cu|0fL 5}g, w/fg]x¿sf] af]Ng]z}nL, a:g], lx+8\g] / vfg] :6fOnklg c¿ ;x/sf dflg;x¿sf] eGbfleGg tyf :6fOln:6 5 . skfn/ª\ufpg xf];\ jf 8«];ck ug{,w/fg]x¿ lgs} cufl8 5g\ .

–/fh' l3l;ª

k]m;gdf cfe"if0fsf] ;+;f/cfe"if0f clwsf+z dflxnfsf]

rfxgf xf ] . kl/jlt {t ;dokl/l:ylt;“u of] rfxgfdf ;'ljwf/ cf/fdsf] b[li6sf]0f klg ylkPsf]5 . k | lt:kwf { / a ]km '; { lbnf ]hLjgz}nLsf sf/0f u/uxgfsf]5gf}6 / km];gdf kof{Kt kl/jt{gcfPsf] dx;'; x'G5 . sd ah]6df:6fOln;, af]N8 / km];g]jn n'ssf]dfu ePcg'¿k lxhf]cfh 6«]G8Lkm];g / k\mo'hg Hj]n/Lsf] rnga9]sf] lgl/tf Hj]n/Lsf k|ltefofsy'Daf atfp“l5g\ . ofsy'Dafsfcg';f/ lxhf]cfh cfu]{lgs j:t'x¿h:t} h'6, a}Da', /+uLg df]tL, lj8\;,a'8, af]g, d]6n, jfP/, g6; cflbk|ltcfsif{0f a9]sf] kfOG5 .

pk/f]Qm j:t'x¿nfO{ uxgfsf]:j¿k lbg sn/ slDag];g, :6fOn/ l8hfOgk|lt ljz]if Wofg lbg'kg]{k|ltef atfp“l5g\ . h'g;'s} df};d,h:tf];'s} jftfj/0f tyf klx/gl;td]n u/]/ nufpg ;lsg], sdah]6df pknAw x'g] / :6fOln;Pj+ km];g]an klg b]lvg] ePsfn]o:tf] km];g cyf{t\ d]6n Old6];gHj]n/Lk|lt qm]h a9]sf] pgsf] wf/0ff5 . la8\; tyf :6f]gx¿af6 Hj]n/Ll8hfOg ug]{] k|ltef o;sf nflurflxg] la8\; Pj+ :6f]gx¿ g]kfnLahf/afx]s ef/t, rLg, yfONofG8cflb d'n'saf6 sn]S;g ul5{g\ .o:tf km];g Hjn]/Ltkm{ ljz]if u/La|f]r, g]sn];, l/ª, a|f;n]6 Ool/ª,k]G8]G6, cfd{n]6, Pªsnn]]6 cflbk|rngdf /x]sf] kfOG5 .

k|frLg sfnb]lv g} k|lti7f /lgj]zsf ¿k lnO“b} cfPsf] ;'gsfu/uxgfk|ltsf] cfsif{0fdf sdLgcfP klg o;sf] k|of]u eg] cj;// jftfj/0f kl/jt{g e}/xg] ePsfn]oL u/uxgfsf] lglZrt :6fOn /l8hfOg !–@ jif{;Dd /xg] / km]l/kl/jt{g x'g] u/]sf] Joj;foLx¿atfp“5g\ . ;'gsf u/uxgf ljz]ifu/L j}jflxs ;df/f]xdf a9L k|of]ux'G5g\, h;df a]l8ª ;]6, 7"nf]g]sn];, xf/, cf}7L, ;f}efUo ltnx/L,gTyL, ;fgf] d+un;"q / r'/f a9Lk|rngdf b]lvG5g\ .

5'§f5'§} uxgf vl/b ubf{ d"No,u'0f:t/ / l8hfOgh:tf s'/fdf;d:of x'g] ePsfn] a]l8ª ;]6sf]dfu a9]sf] Joj;foLx¿sf] syg

5 . ljjfx uxgfdf lz/aGbL,dfg6Lsf, laR5L, kfon x\jfO6uf]N8, g]sn];, gTyL, /fgLxf/, rf]s/,lqm:6n d+un;"q, dLgfsf/L ul/Psflx/f tyf ;'gsf uxgf, 8fodG8;f]lnl6o/, cf}+7L, 6k, g]sn];,r'/fnufot ?jL Pj+ 8fodG8dfx\jfO6 uf]N8hl8t l8hfOgsf] rNtL/x]sf] kfOG5 . pNn]lvt clwsf+zu/uxgf n]h/ sl6ªåf/f l8hfOgul/Psf x'g] / l;+ufk'/, b'aO{, dn]l;of,xªsª cflb :yfgaf6 cfoft ug]{ul/Psf] u/uxgf Joj;foLx¿atfp“5g\ . cGo km];gz}nLdf h:t}u/uxgfsf] z}nLdf cfpg] kl/jt{g klgrnlrq / 6]lnlehgaf6} b]lvG5 .

lkmNdL x:tL / l;l/onsf kfqn]nufPsf u/uxgfsf] l8hfOg g}a9L k|rngdf /xg] ePsfn] Hj]n/Ll8hfOg/x¿ u/uxgfsf] z}nLdfcfpg] kl/jt{gsf] cfwf/ rnlrq/ l;l/onnfO{ dfG5g\ . ljz]iftMcf+}7L, Oo/l/ª, g]sn];, xf/, r]g /r'/fsf l8hfOgdf kl/jt{g e}/x]sf]wf/0ff Joj;foLx¿sf] 5 . ;'g, rf“bL,xL/f, df]tL, s'Gbg Kn]6]lgod cflbk|]l;o; Pj+ ;]ldk|]l;o; :6f]gsf]k|of]u ePsf u/uxgfsf cltl/QmPlG6s, km];g, h+s, clS;8fOh,km\o'hg, d]6n, 6«]G8L 6f6'h:tfHj]n/Lsf] qm]h ljz]iftM o'jfk':tfdfb]Vg kfOG5 .

sd d"No, bh{gf}+ e]/fO6LdfpknAw ;'Gb/ Pj+ cfsif{s km];g]jn/ :6fOln; klg ePsfn] o:tfHj]n/L lxhf]cfh x6 km];g cfO6dag ]sf ] kfOG5 . xL/ f tyfKn]6]lgodsf uxgf dx“uf ePsfn]pRrju{df dfq} ;Lldt b]lvG5 .;'gsf uxgf eg] ;a} ju{df cfkm\g}lx;fan] k|of]udf b]lvG5 . sdah]6df pknAw x'g], l8hfOg Pj+cfsif{0fdf s'g} sdL gb]lvg] tyf; 'gsf uxgfh:t } b ] lvg ]ePsfn] uf]N8 Kn]6]8 u/uxgfsf]k|rng klg plQs} 5, km];g /:6fOnsf] ;+;f/df .

Page 9: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007 (6k kmf]/

gfos km];ge'jg s]=;L= ;w}+ l6k6k/ldt 9'+ufgf xdfnsf] kl/dflh{t gSsnlbnLk /fodfemL alnp8 gSsn/fh]z xdfn dtna 5}g

gflosfljkgf yfkf w]/} 1fg yf]/} Jojxf/Crf l3ld/] hxf“ klg lkm6/]vf yfkf t8s–e8sc?l0fdf nD;fn b]zcg';f/sf] e]iflgb]{zsgf/fo0f k'/L ;w}“ of]ªzf]let a:g]t lemNs] klx/go'j/fh nfdf ;'lsnf] b]lvg]cfsfz clwsf/L ;f]e/;+uLtsf/zDe'hLt af“:sf]6f k|of; tGg]/L b]lvg]r]tg ;fksf]6f b]vfl;sLdx]z v8\sf k|of; l6k6k b]lvg];'/]z clwsf/L qmdzM a'9\of}nL

gSsn] 5g\• clxn]sL gDa/

Ps gflosf /]vf yfkf;“u5 ;o hf]/eGbf a9L n'ufxf]nfg\ . tLdWo] w]/}h;f]l6;6{ tyf :s6{ g} 5g\ .

• gfos e'jg s];Ln] rnlrq …;kgfÚ df w]/}h;f];do bf}/f–;'?jfn nufPsf 5g\ . bf}/f–;'?jfndf ;d]tpgn] a'6 nufpg 5f8]sf 5}gg\ .

• w]/} cleg]tf–cleg]qLn] olta]nf s]z /+ufPsf 5g\ jfljleGg tf}/tl/sfn] s]z ldnfPsf 5g\ .

• clwsf+z rnlrqsdL{ a|FG8]8 ;fdfgsf] k|of]udf;r]t 5}gg\ . pgLx¿sf cg';f/ h'g ;'xfp“5, h:tf] /fd|f]nfU5, ToxL / To:t} nufpg] xf] .

…/fh]z bfO tkfO{+ lsg s]z sf6\g'x'Gg < h'g rnlrqdfklg p:t} <Ú s]xL ;docl3 g]kfnL rnlrqsf ;'k/:6f//fh]z xdfn;“u s;}n] ;f]w]sf] lyof] . pgn] xfO{ sf9\b} eg]sflyP– s] ug'{ < sG6\o'lg6Lsf] s'/f cfp“5 . Pp6f rnlrqsfnflu s]z ldnfof], csf]{ ;'l6ª x'g af“sL rnlrq;“u ldNb}g .;fob oxL sf/0fn] pgL !^ jif{cl3 k|blz{t rnlrq o'ub]lvo'u;Dds} u]6ckdf b]lvO/x]sf 5g\ .

/fh]z xdfn dfq} xf]Og, g]kfnL rnlrqsf clwsf+zgfossf] u]6ck ;w}+ Pp6} x'g] u/]sf] 5 . h:tf] ;'xfp“5 To:t}nufOG5 eg]/ hjfkm lbP klg pgLx¿nfO{ ;'xfpg]–g;'xfpg]s'/fsf] dfkg ug]{ s'g} oGq 5}g . pgLx¿sf] o; lsl;dsf]hjfkmnfO{ km];g;DaGwL 1fgsf] sdL jf cN5Lkgsf ¿kdfklg a'em\g ;lsG5 .

/fh]z xdfn tyf csf{ gfos lglvn pk|]tLnfO{km];g;DaGwL 1fg eP klg b'j} Jofjxfl/s ¿kdf nyfln+u]b]lvG5g\ . pgLx¿n] x]bf{ ;'xfpg] eGbf klg nufp“bf ;lhnf]x'g] klx/g /f]h]sf] kfOG5 . km];g]an gfossf ¿kdf e'jgs];Ln] ;a}eGbf a9L k|z+;f kfPsf 5g\ . w]/} ljifodf e'jgsf]s'/f sf6\g] rnlrqsdL{x¿ klg km];gsf] s'/f cfPkl5 eg]pgsf] k|z+;f ug{ yfN5g\ . e'jg klg cfkm"n] ug]{ km];gk|lt;Gt'i6 5g\ . pgL eG5g\– …d hdfgfcg';f/ km];g u5'{ .ÚlxGbL rnlrqsf gfosåo ;ndfg vfg / ;fx¿v vfgsf]8«];ck dg k/fpg] e'jg klg a|fG8 sG;; eg] 5}gg\ .

e'jg 6«]G8sf] kl5 nfUb}gg\ . pgL eG5g\– xfd|f] cfDbfgLsfsf/0f klg km];g ;]lna|]6Lx¿sf] 8«];ck kmnf] ug{ ;ls“b}g .pgsf] a'6sf] rrf{ ;a}eGbf a9L x'G5 . h:tf];'s} 8«];ck u/]klg pgL a'6 5f]8\b}gg\ . bf}/f–;'?jfndf klg a'6 < e'jgeG5g\– of] d]/f] kl/ro xf] . v'Olng yfn]sf] e'jgsf] s]zclxn] tGg]/Lsf] em}“ uf“lhPsf] b]Vg ;lsG5 . pgn] ev{/} 6fpsf]dfskfn pdf/]sf x'g\ t/ pgL of] /x:o xDd];L vf]Ng rfx“b}gg\ .cd]l/sf uP/ skfn pdf/]/ cfP“ eg] klg pgn] g]kfnd} o:tf]sfo{ u/]sf] yfxf ePsf] 5 . e'jg eG5g\– skfn ldnfpg]sfd xf], hxf“ u/] klg x'G5 .

e'jgkl5 /fd|f] 8«];ck ug]{ gfosdf /ldt 9'+ufgf k5{g\ .

rnlrqsdL{

/ldt ;'xfp“bf] 8«]];cku5{g \ eGg ] s'/fcfdrnlrqsdL{n] a'em]sf5g\ . /fh]z xdfnsf]gSsn ug{ vf ]Hg ]gfossf ¿kdf lrlgPklg /ldt r6Ss k/]sfklx/g nufpg r's]sf5}gg\ . pgn] s]zrflx“gfos xdfns} h:tf] 5 .

gfosåo lbnLk/fodfemL / lj/fh e§klg ;s];Dd ;'xfp“bf]8«];ck ug]{ k|of; u5{g\t/ pgLx¿sf] klx/gsf]

rrf{ eg] sd} x'G5 . km];gsf] ;+;f/df lakgf yfkfsf] gfdklxnf] gDa/df lnOG5 . cd]l/sf knfog x'g'cl3 of] :yfgdfgflosf sl/Zdf dfgGw/nfO{ /flvGYof] . oBlk lakgf /sl/Zdfdf Pp6f s'/f km/s 5 . Tof] s] xf] eg] sl/Zdf km];ga'em\l5g\ / ;f]xLcg';f/sf] 8«];ck ul5{g\, t/ lakgf km];ga'em]/ klg 8«];ckdf vf;} dtna /flVbgg\ .

ljkgf yfkfnfO{ hlQsf] km];gsf] 1fg rnlrq If]qdfc¿ s;}nfO{ 5}g eGg]x¿ klg 5g\ . ljkgfh km];g Sna;~rfng u/]/ a;]sL ljkgf l8hfOgsf] sfd cfkm}+ ul5{g\ .uf8L vl/b u/]b]lv Aofu af]Sg 5f]8]sL lakgfnfO{ x]o/:6fOnsf af/]df klg /fd|} 1fg 5 .

Crf l3ld/]nfO{ klg 8«];ck ug{ hfGg] gflosf dflgG5 .;do / kl/l:yltcg';f/ pgL slxn] ;f8L–rf]nf], slxn] :s6{t slxn] lhG; k]G6 / l6;6{df b]vf kl5{g\ . csL{ gflosfc?l0fdf nD;fn klg ;'xfp“bf] klx/g nufpg hfGbl5g\ .gflosf piff kf}8]n / lg?tf l;+x 8«];ck ug{ cf};t dflgG5g\eg] em/gf yfkf 8«];ck ug{ ghfGg] gflosfsf ¿kdflrlglG5g\ . km];gsf af/]df w]/} 1fg geP klg cflv/ rrf{rflx“gflosf /]vf yfkfs} klx/gsf] x'G5 . a'l6sdf cfkm\gf klx/gl8hfOg u/fpg] /]vf k|foM :s6{ nufpg dg k/fp“l5g\ . /]vfd]sckrflx“ xDd]l; ulb{gg\ . pgL elG5g\– d]/f] km]; pQfpnf]5 . d]sck u/]“ eg] cem pQfpnL b]lvG5' . /]vf ylK5g\– x]aLd]sck t rnlrqdf dfq} xf] .

uf8L vl/b u/]b]lv /]vfn] klg Aofu af]Sg 5f]l8g\ .pgL elG5g\– Aofu gaf]s] klg sn]S;grflx“ ul/ g} /x]sL5' . /]vfsf] s]z snL{ 5 . To;}n] pgnfO{ cfkm\gf] s]z dgkb}{g . pgL slxn] s]z ;Lwf kfl5{g\ t slxn] /+Uofp“l5g\ ./]vfsf] ;f}v eGg' g} gof“–gof“ klx/g xf] . pgL km];g 6«]G8dflx“8\g eg] rfx“lbgg\ . pgnfO{+ gflosfdf sl/Zdf dfgGw/ /gfosdf >Ls[i0f >]i7sf] 8«];ck dgk5{ . clxn]sf gfosx¿dfrflx“ /ldt 9'+ufgfn] u/]sf] km];g pgnfO{ dg k5{ .

;fgf] kbf{tkm{ s'g} klg snfsf/ a|f08]8 klx/gnufp“b}gg\ . pgLx¿ klg ;'xfp“lbnf] eof] eg] h:tf] klgnufpg] atfp“5g\ . 6]lnlehgsf rlr{t / :yflkt gflosfåo;l/tf nfld5fg] / bLkf>L lg/f}nfsf cg';f/ pgLx¿ km];g6«]G8sf] k5fl8 bu'b}{gg\ . oL hf]8L;“u klg ;of}“ hf]/ klx/geP klg tLdWo] w]/}h;f] lkmNdL klx/g x'g\ . lxhf]cfh df]6fp“b}uPkl5 bLkf>L elG5g\– df]6f] z/L/ 5f]Kg] kf/fn] 8«];ckug'{k5{, t/ ;l/tfsf] rflx“ 7\ofSs} pN6f] 5 . l:nd ePsfsf/0f slxn]sfxL“ x]eL b]lvg klg To:t} k|sf/sf klx/g5gf}6 ug'{k5{ . cleg]tftkm{ bLks/fh lu/Ln] a]nfavt /+ufpg]]s]z tyf lht' g]kfnsf] d'Gb|fsf] rrf{ a9L x'g] u/]sf] 5 .

– lbj; u'/fufO{+

jflif{sf]T;j ljz]if

Page 10: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007

km];gz}nL

jflif{sf]\T;j ljz]if !)

ufos Pl8«og k|wfgsf] ;]lG6d]G6n uLt …;f/f v';L====ÚuLtdf klxnf] k6s /fhnfO{ h'g u]6ckdf b]lvof]To:t} u]6ckdf cGo y'k|} ;]lG6d]G6n uLtsf lel8of]dfklg b]Vg kfOof] . :kfOsL x]o/ :6fOn, sfnf] r:df,z/L/df 6Dd ldn]sf] l6;6{ / /km n's g} /fhsf]klxrfg ag]sf] b]lvG5 . Do'lhs lel8of]af6} rrf{kfPsf csf{ df]8n cfld/ uf}tdsf] u]6ck klg sl/a–sl/a /fhs} h:tf] b]lvG5, t/ pgL eg] /f]dflG6suLtsf lel8of]df lkmr/ ePsf 5g\ .

:6«]6 ul/Psf] s]z, sfnf] r:df / /km :6fOnn]cfld/nfO{ ef/tLo gfos hf]g ca|fxd;“u t'ngfug{ nfos agfPsf] b]lvG5 . cfld/ / /fhnfO{glhsaf6 lrGg]x¿ pgLx¿nfO{ /km n's g} ;'xfPsf]atfp“5g\ . csf{lt/ rsn]6L d'xf/ ePsf ljgo >]i7/ lg/f]h zfSonfO{ k|foM lSng z]ed} b]Vg kfOG5 .km/s n's oL b'j}nfO{ Tolt ;'xfp“b}g, k|z+;sx¿ o;} eG5g\ .

km];g / :6fOnsf ;DaGwdf x/]s JolQmsf] cf–cfkm\g} ;f]rfO, rfxgf clg 5gf}6 x'g] u/]sf] kfOG5 .sf]xL 6«]G8nfO{ k5\ofpg ?rfp“5g\, sf]xL ;do / cfkm";'xfp“bf] z}nLnfO{ k|fyldstf lbG5g\ . sf]xL a|fG8dfa9L hf]8 lbG5g\ t sf]xL cfkm\gf] OR5fnfO{ . cfkm\gf]n'sdf kl/jt{g ul//xg ?rfpg] df]8n u'? cfdfsf]kl/ro agfPsL b ¥ofDksL hog ;'Aaf dfgGw/n] gof“jif{sf] cj;/df cfkm\gf] s]znfO{ xfOnfO6 u/]sL l5g\ .

a|fG8sf dfldnfdf ljz]if u/L h'Qf / Aofudfa9L ;r]t hog o;k6s cfkm\gf] km];g z}nLdfOo/ l/ªnfO{ a9L k|fyldstf lbPsf] atfp“l5g\ .pgL k|foM u/L h'Qf / x\ofG8Aofusf] hf ]8fldnfP/ lx+8\g ?rfp“l5g\ . cGo km];g z}nLeGbfcfkm"n] nufpg] h'Qfsf] dfldnfdf k|yd ld; g]kfn?jL /f0ff klg plQs} ;hu b]lvlG5g\ . pgL k|foMa]G6nL / k]Nh a|fG8sf h'Qf nufp“l5g\ . Ao'l6l;ogk];fdf klg ;+nUg /x]sfn] ?jL /f0ff clwst/ k\mNof6;'hnfO{ k|fyldstf lblG5g\ .

cfkm"n] nufpg] klx/gcg';f/ u/uxgf 5gf}6ug]{ eP klg /f0ffnfO{ ;'gsf u/uxgfk|lt vf;} ?lr

cfkm\gf] x]o/ :6fOn kl/jt{g ul/xG5g\ .s]xL ;docl3 dfq} x]o/ PS;6]G;g u/fPsf

gLn 8]lj8 df:6/ :6f/ k|ltof]lutfdf lg0ff{ossf¿kdf k|:t't x'“bf :kfOsL x]o/ :6fOndf j/uG8L /+usf]x]o/ sn/df b]lvPsf lyP . 3/df pgnfO{ pgsf] afafkm];g Pl8S6 eg]/ ;Daf]wg u5{g\ . gLn cfkm}+ klgkm];g l8hfOlgªsf ljBfyL{ /lx;s]sfn] pgnfO{ cfkm\gf]8«];ck kl/jt{g ul//xg dg nfU5 . gof“ lsg]sf] lhG;nfO{pgL cfkm\g} 9+un] k'gM l8hfOg u/]/ nufp“5g\ . pgnfO{lhu–Hofu x]o/ :6fOn dgk5{ eg] An", l;Ne/, u|Lg,a/uG8L /+usf x]o/ sn/ .

ld; 6'l/Hd lSjgsf] tof/Ldf h'6]sf hLO{O{sfcg'k ;S;]gf eg] cfkm\gf] bf¥xLsf] :6fOn kl/jt{gul//xg ?rfp“5g\ . slxn] xfkm k|m]Gr s6 t slxn]km'n k|m]Gr s6 bf¥xL /fVg] cg'k ;S;]gfn] s]xL;docl3 cfkm\gf] bf¥xLnfO{ gof“ ¿k lbPsf 5g\ .

clxn] kftnf] ;fO8 ns;Dd hf]8\g] u/L k|m]Grs6 z}nLd} bf¥xLnfO{ tLg efudf af“8]/ gof“ :6fOnl;h{gf u/]sf 5g\ . cg'k bf¥xLafx]s cGo dfldnfdfvf;} ;f}lvg b]lv“b}gg\ . pgL k|foM Sofh'on j]o/ /:kf]6{\; ;'hd} b]lvG5g\ . kmd{n tyf kf6L{x¿df eg]pgL ;'6, h'Qf / df]hfsf] sn/ slDag];gdf b]lvG5g\ .lel8of] df]8nsf ¿kdf kl/ro agfPsL Crf zdf{

o; k6ssf] ;d/df cfkm\gf] km];g z}nLdfkl/jt{g Nofpg] ;f]rfOdf l5g\ .

cfkm\gf] jf8{/f]adf lhG;sf] sn]S;g a9L/x] klg o; k6ssf] ;d/df pgL :nLen];

5}g . ljz]if u/L sfnf], xl/of] / c/]Gh sn/sf ;f8Lx¿a9L dgkg]{ eP klg cfkm"nfO{ s'tf{;njf/d} a9L cf/fddx;'; x'g] /f0ffsf] syg 5 . ld; g]kfn zLtfidfrGb eg] klx/geGbf a9L cfkm"n] k|of]u ug]{ ;f}Gbo{k|;fwgnfO{ hf]8 lblG5g\ . dx“uf] / ;:tf]eGbf klgcfkm\gf] 5fnfnfO{ kmfObf k'¥ofpg] k|;fwg k|of]uug]{ zLtfidf ;f}Gbo{ k|zfwgsf] dfldnfdf a|fG8;hu x'g'kg]{ wf/0ff /flV5g\ .

km'6j]o/df l:nk/ g} cfkm"nfO{ cf/fdbfos nfUg]atfpg] zLtfidf ld; g]kfn k|ltof]lutfsf] cg'ejkl5eg] cfkm" xfO{ lxn ;'htkm{ cfslif{t eOg\ . An' / lkÍ/+u dg k/fpg] zLtfidfnfO{ x]eL u/uxgfeGbf nfO6u/uxgfn] a9L nf]Eofp“5g\ . cfkm\gf] cg'xf/ clns nfdf]ePsfn] 3f“6Ldf eGbf sfgdf Oo/ l/ª nufpg] ;Nnfxcfkm"n] kfpg] u/]sf] pgL atfp“l5g\ .

km];gsdL{x¿ c¿eGbf km/s b]lvg] dfldnfdfklg plQs} cufl8 5g\ . df]8n ;+of]hgdf Jo:tl8«D; cglnld6]8sf ljho >]i7 Go'/f]8l:yt PslhG; 6]n;{df cfkm\gf nflu kfOG6 / ;6{sf] gfk lb“b}lyP . pgsf] z/L/sf] gfk lng] 6]n/ df:6/ klgcrDd dfGb} lyP . sf/0f ljhon] l;nfpg nufPsf]kfOG6 / ;6{ b'j} lxkxk z}nLsf] lyof] . ;6{ w]/}xb;Dd n'h, sn/, ;f]Nh/ n]Gy, nDafO cflb ;a}rngrNtLsf] eGbf nfdf], 7"nf] ks]6o'Qm cflb .

;6{ b'O{ hgf JolQm c6fpg ;lsg]h:tf] clgkfOG6 klg lxkxk z}nLsf] . …d c¿eGbf km/s b]lvgrfxG5', To;}n] o:tf] 8«];ckdf b]lvg rfx]sf] t/ ;w}+o:tf] u]6ck ;'xfp“b}g, sfdsf] k|s[ltcg';f/ d kmd{n,Sofh'on klg nufp“5',Ú ljho atfp“5g\ . cfkm\gf]km];g z}nL kl/jt{g ul//xg] dfldnfdf x]o/:6fOln:6 gLn 8]la8sf] cfk\mg} ljz]iftf 5 . pgL

km];gsdL{x¿sf

• /f]lhg zfSo

d]sck ulb{gg\ . lkGs / a|fpg cfO{:of8f]df cfkm"nfO{ ;xhdx;'; ug]{ v'Za' kmd{n sfo{qmdddf ;xefuL x'“bf eg]ufhn / cfO:of8f] nufp“l5g\ . clwst/ o'jfx¿sf]/f]hfOdf kg]{ lhG; / l6;6{df cfk"mnfO{ ;lhnf] dx;';ug]{ nS; ;'k/ df]8n ;f]g' kf}8]nnfO{ ;]tf], sfnf] / v}/f]klx/g a9L dgk5{ .

kmd{n sfo{qmddf nª sf]6 tyf kfOG6 / jglk;8«]; nufpg ?rfpg] ;f]g'nfO{ ljjfx ;df/f]xx¿df;f8L g} dg k5{ . uf]N8 / l;Ne/sf uxgf vf;}g?rfpg] ;f]g'nfO{ 8fodG8sf uxgf eg] dg k5{g\ .dfnf / Oo/l/ªsf] ;f}v /fVg] ;f]g' cfkm"n] dfnfdfa9L vr{ ug]{ u/]sf] atfp“l5g\ .

cj;/ tyf jftfj/0fcg';f/ cg';f/ kmd{n jfSofh'Pn klx/g nufpg ?rfpg] ld:6/ o'lgel;{6LOG6/g];gn @))^ gL/h a/fn cfkm" km];gsf] If]qdfcfPotf cfkm\gf] 8«]l;ª ;]G; /fd|f] ePsf] atfp“5g\ .;dfhn] lrGg yfn]kl5 cfkm\gf] njfOdf s]xL kl/jt{gcfPsf] pgsf] wf/0ff 5 . km];g]jn b]lvg'eGbf nufPsf]klx/g cfkm\gf] JolQmTjnfO{ ;'xfPsf] x'g'k5{ eGg] dfGotfgL/hsf] 5 . gL/h /km n'seGbf cfkm"nfO{ lSng ;]en's dgkg]{ atfp“5g\ .

cfkm\gf] nfdf] s]znfO{ :6«]6 u/]sf Dofg xG6OG6/g];gnsf ld:6/ k;{gfln6L rGbg cu|jfnn]eg] lSng ;]e u/]/ cf]7d'lg lrG8L bf¥xL /fv]sf5g\ . pgL To;nfO{ cfkm\gf] :6fOn atfp“5g\ . lgoldtJofofd, Wofg / ;Gt'lnt ef]hgnfO{ cfkm\gf]hLjgz}nLsf] cleGg c+u dfGg] rGbg Sofh'Pn /kmd{n b'j} km];gz}nL cj;/ / ;docg';f/ c“ufNg

dg k/fp“5g\ . pgL lhG;l;t Sofh'on sf]6ldnfP/ nufpg ?rfp“5g\ . slxn] nfdf]

s ] z t slxn] a]n l6«d h]G6nDofg n's, slxn]k|m]Gr s6 /km n's t slxn] lSng ;]edfb]vf kg]{ k"j{df]8n Pj+ sf]l/of]u|fkm/ k|zfGttfd|fsf/ km];gsf dfldnfdf cf/fdnfO{

;a}eGbf a9L dxŒj lbG5g\ .

r:df/ h 'Qfdf

a9L vr{ ug]{ k|zfGtcGo km];g z}nLeGbf Og/ j]o/df

a|fG8 ;hu b]lvG5g\ . Og/j]c/dfpgL hsL a|fG8 k|of]u u5{g\ . ANofsPG8 x\jfO6 pgnfO{ dgkg]{ /+u xf]eg] kmd{n n'sdf klg pgL ANofs;'6nfO{ g} dxŒj lbG5g\ . ;d/Sofh'Pndf eg] pgL 6«]lsª :6fOnn'h l6;6{, xfkmkfOG6 tyf 6«ª\s cflb?rfp“5g\ .

klx/gsf ;fy :s6{df 7f“l6gyfn]sL l5g\ . cfkm\gf]5fnfsf nflu jif{el/ g};gl:qmg, cf]7df lnk Un;/ cf“vfdf ufhn nufpg]CrfnfO{ Aofsn]; / 6\o'a dgkb}{g . cfkm" vf;} a|fG8 slG;o;gePsf] atfpg] Crf sfgdf 7"nf7"nfOol/ª nufpg ?rfp“l5g\ eg] cfkm\gf]Ao'6L af]G; g} 3f“6Lsf] g]r'/n PS;];l/hePsf]df b+u b]lvlG5g\ .

df]8n Pj+ jN8{ ld; o'lgel;{6Lg]kfn– @))& piff /hss} zAbdfeGg'kbf{ pgsf] km];g :6]6d]G6 eg]sf]lkmlnª u'8 n'lsª u'8, lkmlnª sDkm6]{an/ u]l6ª cfO8]G6]6L xf] . pgL nf] ah]6PS;];l/hnfO{ ldS; PG8 Dofr u/]/nufpg dg k/fp“l5g\ . lkÍ / ANofspgnfO{ dgkg]{ /+u x'g\ eg] cfkm\gf]JolQmTjnfO{ phfu/ ug{ pgLk]lG;n lxn ;'hdf a9L hf]8lblG5g\ . cfkm\gf] jf8{/f]jsf] d'Voc+z eg]s} lhG; ePsf] atfpg]ld; l6g v'Za' cf]nLnfO{ jf:8lhG; eg] vf;} dgkb}{g .

v'Za' r'h kfOG6k|lt a9Lem'sfj /flV5g\ . 8]lgd / 6\ofª\s6k pgsf] km];g :6]6d]G6 eP klgkf6L{df eg] pgL jg lk; 8«];df;lhg ?rfp“l5g\ . sfnf], ;]tf] /v}/f] /+u a9L ?rfpg] v'Za' k|foM

Page 11: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007 !!jflif{sf]T;j ljz]if

tGg]/L ;fKtflxssf] dWok[i7a]:6 ckm lb a]:6df]8n tl:a/k"hfgf ;fOa/;+;f/ 86sdod'gf pk|]tL /fhLj >]i7ljhof /fO{ e]ifaGw' 9sfnk"l0f{df u'?ª ;fOa/;+;f/ 86sd;f]g' v8\sf sjLGb|dfg zfSoh]lgiff df]Qmfg /fhLj >]i7k"hf nfdf kf]v/fl;6L 86sd/]lhgf pk|]tL /fhLj >]i7c?l0fdf nD;fn Og;f 86sd/~hgf zdf{ sdn >]i7

dWok[i7 ;'Gb/Lx¿jif{el/ dWok[i7df k|sflzt ;'Gb/Lx¿sf tl:a/dWo] ;jf{lws

kf7sn] ?rfPsf] cfwf/df x/]s jif{ ;fKtflxssf] jflif{sf]T;j c+sdfpTs[i6 b; ;'Gb/L 5gf}6 ul/G5 . o; jif{ ;fKtflxsn] rnlrq, ;+uLt,df]8lnª tyf 6]lnlehgsf If]qdf sfo{/t s]xL k'?if ;]lna|]6Lx¿;“u;/;Nnfx ub}{ pgLx¿sf] ;Demgfdf /x]sf dWok[i7 ;'Gb/Lsf af/]df5nkmn ul/of] . ;fy} s]xL kf7s;“u k|ToIf e]6]/ /fo lng] sfd klgeof] . To;s} cfwf/df o; k6ssf b; pTs[i6 ;'Gb/Lsf] 5gf}6ul/Psf] 5 . )^# el/ k|sflzt dWok[i7 ;'Gb/Lx¿sf af/]df k'?if;]lna|]6Lx¿ s] eG5g\ < k|:t't 5 pgLx¿sf] egfO h:tfsf] t:t} M

Ps}l5g x} < ===== c“ dnfO{ k"hfgfsf] gLnf] lasgL nufPsf]kf]:6/ dgk/]sf] lyof] . Tof] tl:a/df t pgL dlNnsf ;]/fjth:tLb]lvPsL lyOg\ . ;fob d]/f] ljrf/df ;a}eGbf a]:6 kf]:6/ ToxL xf] .

–lbnLk /fodfemL -rnlrq cleg]tf_dnfO{ ;Demgf ePsf]df h]lgiff df]Qmfg, ljhof /fO{, k"hfgf,

k"hf nfdf====g} x'g\ . logLx¿nfO{ cfsif{s, UNofd/; / kmf]6f]u|fkmLsfcfwf/df qmd ldnfpg] xf] eg] gDa/ Psdf k"hfgf, b'O{df ljhof /fO{,tLgdf h]lgiff / rf/df k"hf nfdf x'g ;S5g\ ls <

–cfl;km zfx -leh]÷ufos_v}, ;a} t ofb ePg, Ps}l5g x}==== An' 8«]; nufPsL k"hfgfsf]

klg o;} jif{ 5flkPsf] xf]Og < Tof] /fd|f] lyof] . csf]{ c?l0fdf nD;fn/ /]lhgf pk|]tLsf] kf]:6/ klg ofb 5 .

–lglvn pk|]tL -rnlrq cleg]tf_

;'j|t cfrfo{;fKtflxs aNn tGg]/L ePsf]

5 . dflg; !@ jif{ k"/f eP/ !#jif{df k|j]z ug]{lalQs} pm pQfpnf]pd]/ cyf{t\ …l6gPhÚdf k|j]z u5{ .o; cy{df ;fKtflxs klg …l6gPh/ÚePsf] 5 . of] cjlwdf ;fKtflxs…l6gPh/Úx¿sf nflu klg ultnf]v ' / fs alg/x \of ] . s ]x L…l6gPh/ÚnfO{ ;f ]lwof ]– …x/]sz'qmaf/ ;fKtflxs xftdf k/]kl5;a}eGbf klxn] s'g k[i7 kN6fpg'x'G5 <Úhjfkm lbg] z}nL km/s eP klgw]/}sf] hjfkm lyof]– …dWok[i7 .Údlxnf x'g\ jf k'?if, kf7sx¿n];fKtflxssf] x/]s c+s xftdfkg]{lalQs} Psk6s …dWok[i7Údfs;sf], s:tf] tl:a/ k|sflzt ePsf]5 eg]/ x]g{] u/]sf] kfOG5 .

)^# el/ dWok[i7df s'n $(j6f tl:a/ k|sflzt eP, h;dWo]#( j6f ljleGg dlxnf df]8n,gflosf cflbsf Psn tl:a/ lyP .af“sL tl:a/ kl/l:yltadf]lhdlyP . j}zfv * ut] z'qmaf/ klgb]zel/sf hgtf nf]stGq k|flKtsfnflu cfGbf]ng/t lyP . cfGbf]ngpTsif{df lyof] . Ps lhDd]jf/ klqsfsf]x}l;otn] ;fKtflxsn] cfkm\g} tl/sfaf6cfGbf]ngdf P]Soa4tf hgfof] .

pQm lbg k |sf lzt;fKtflxssf] dWok[i7df cfGbf]ngsfljleGg tl:a/sf] …sf]nfhÚ k|sflzteof] . zLif{s /flvPsf] lyof]–

…Oltxf; /Rb}5g\ hgtfÚ . To;kl5j}zfv !! ut] /flt nf]stGqsf]3f]if0ff ePkl5 !% ut] k|sflztdWok[i7df ljho h'n';sf ljleGgtl:a/sf] csf]{ …sf]nfhÚ k|sflzteof], h;sf] zLif{s lyof]– …km]l/Oltxf; /r] hgtfn]Ú . j}zfv @(ut] nf]stGqdfly s'b[li6 /fVg] tyfif8\oGq ug{ vf]Hg]x¿nfO{ va/bf/Lub}{ afuahf/sf] …nf]stGq leQf]Ú cufl8nf]stflGqs l6;6{ nufPsf kf“r hgfo'jtLsf] tl:a/ k|sflzt eof] .

h ]7 @^ ut ] ljZjskkm'6ansf] /Gsf] nflu;s]sf] lyof] .6fOl;6;lxt g]kfnL /fli6«o km'6anl6dsf tLg hgf v]nf8L / tLghgf df ]8nsf] ;+o 'Qm tl:a/k|sflzt eof] . o;} qmddf dfgljsLljifo k9]/ klg pTs[i6tfdf k'Ug;lsG5 eGg] nIo lnPsf kf“r hgf

5fqfsf] tl:a/ klg k|sflzt eof] .ebf} dlxgfdf lxGb" dlxnfx¿sfnflu /dfOnf] Pj+ dxŒjk"0f{ rf8xl/tflnsf tLhsf] cj;/df rlr{tdf]8n tyf 6]lnlehgsdL{x¿;+uLtf >]i7, dflNesf ;'Aaf, lk|o+sfsfsL{ tyf lgzf clwsf/Lsf] …tLhljz]ifÚtl:a/n] dWok[i7df 7fp“ kfof] .

b;}+sf cj;/df ;fKtflxsn]kf7sx¿sf nflu eg]/ gflosful/df kGtnfO{ b]jL ejfgLsf]…u]6ckÚdf k|:t't u¥of] . kf]v/fdfsflGtk'/ klAns];G;åf/f cfof]lht…PS;Knf]l/ª ljof]G8Údf ;fKtflxssf]l6;6{ nufPsf kf]v/]nL df]8nx¿sf]km];g ;f]sf tl:a/ klg x]g{ nfoslyP eg] bLkfjnLsf cj;/dfk|sflzt s[tgf af;sf]6fsf tl:a/klg cfsif{s /x] . cGt/f{li6«o;f}Gbo{ k|ltof]lutfx¿ qmdzM ld;

jN8{, ld; o'lge;{ / ld; cy{sfljh]tf ;'Gb/Lx¿sf cfsif{s tl:a/n]k'; !$ ut]sf] c+sdf :yfg kfof] .

…k|0fo lbj;Úsf cj;/dfgflosf Pj+ ;fKtflxssf] nf]slk|o:tDe …neu'?ÚsL :tDesf/ /]vfyfkf tyf k|]dk|wfg uLtsf ufosclgn l;+xsf /f]dflG6s kf]hx¿klg w]/}n] dg k/fP . kmfu'k"l0f{dfsfcj;/df rf8 ljz]if /dfOnf] tl:a/kmfu'g !* ut]sf] c+sdf k|sflztx'“bf To;n] kmfu' v]Ng]x¿df pT;fxdfq a9fPg, To;n] t/fO{sf ]j ] ze " i f f / ; + :s [ l ts f ]ememNsf ];d]t lbof ] . dlxnfdf]8n, gflosf cflbsf Psntl:a/x¿sf cltl/Qm ;do–kl/l:yltcg'¿k tl:a/ k|sflztePsf]df ut jif{ w]/} kf7saf6 /fd|f]k|ltlqmof k|fKt ePsf] lyof] . af“sL k[i7 @! df

Page 12: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007jflif{sf]T;j ljz]if

jt{dfg 6«]G8nfO{ k5\ofpg}k5{ .Úa]nfotL km];g ;+;f/nfO{ sd{ynf]agfPsL g]kfnL 8«]; l8hfOg/;+o'Qmf >]i7n] ;fKtflxsnfO{ elgg\—…oBlk cWoognfO{ k|fyldstfglbO{ km];gnfO{ dfq dxŒj lbg'eg]sf] d'v{tf xf] .Ú a]nfotL km];gsn]hdf 8«]; l8hfOlgª sf];{ ;s]/ToxL sfd ul//x ]sL ;+o 'Qmfel G5g \— …km ];g df lg;sf ]hLjgz }nLsf x/ ]s kIf; “uhf]l8Psfn] p;nfO{ lrgfpg o;n]dxŒjk"0f{ e"ldsf v]n]sf] x'G5,;du|df JolQmTjsf] kl/ro g} p;n]cfTd;ft\ u/]sf] km];gaf6 k|:6x'G5 .Ú ;+o'Qmfsf cg';f/ km];gn]

a9\of] k]m;g sG;; cu|0fL a|fG8 hf]g Kn]o//]l8d]8 klx/gsf] If]qdf

cnu klxrfg sfod ul/;s]sf]‘hf]g Kn]o/’ g]kfnL pkef]Qmfx¿n]klg ;jf{lws ?rfPsf] a|fG8 xf] .k'?ifsf nflu ljleGg k|sf/sf ;6{,l6;6 { tyf kfOG6 pTkfbgul//x]sf] hf]g Kn]o/sf pTkfbgsf]Joj:yfkg ;"o{ g]kfnn] ub}{ cfPsf]5 . ;g\ @))# b]lv g]kfnL ahf/dfk|j]z u/]sf] of] a|fG8n] :t/LosRrf ;fdu|Lsf] k|of]u u/]/ alnof]tyf :6fOln:6 klx/g ahf/dfNofpg] u/]sf] 5 .

hf]g Kn]o/ klx/gsf pTkfbgcf}Bf]lus gu/L lj/f6gu/df x'G5 .hf]g Kn]o/sf pTkfbgx¿ ljleGg:yfgdf /x]sf km];g ;f]?d tyfl8kf6{d]G6n :6f]/df pknAw 5g\ .hf]g Kn]o/n] pkef]QmfnfO{ pTs[i6;'ljwf pknAw u/fpg] p2]Zon]PS;Sn'l;e a|fG8]8 cfp6n]6\;-O{aLcf]_ NofPsf] 5, h;cGtu{tpkef]Qmfn] Ps} :yfgdf hf]gKn]o/sfljljw klx/g vl/b ug{ ;S5g\ .sDkgLn] hgfPcg';f/ An'a8{ dn/ o'gfO6]8 6«]8 ;]G6/df OaLcf] ;f]–?d ;~rfngdf cfO;s]sf 5g\ .hf]g Kn]o/n] O{aLcf] ;f]?ddfkm{tk'?if pkef]Qmfn] klx/g vl/bdfcTolws ;Gt'li6 lng ;Sg]ljZjf; lnPsf] 5 .

dflg;sf] cfj/0f kl/rosf ;fy}p;sf] leqL kl/ronfO{ klgd'vl/t u/fpg ;S5 .

…km];gÚ tLg cIf/sf] of]zAbn ] df lg;sf ] lz/b ] lvk}tfnf;Ddsf] ;hfj6 / dfgj–hLjgsf x/]s kIfnfO{ k|ltlglwTju5{ . km];gleq x]o/ :6fOnb]lvd]sck, u/uxgf, klx/g, 6f6' x'“b}h'Qf dfq xf]Og, c¿nfO{ k|efjkfg{ ;Sg] Jojxf/ cyjf z}nL klgk5{ . dfgj;Eotfsf] ljsf;qmd;“u}

km];gsf] Oltxf; k|f/De x'G5 .9'ª\u]o'ub]lv clxn];Dd cfOk'Ubfdflg;sf] hLjgz}nLdf cfPsf]kl/jt{g;“u km];gn] k|ToIf ;DaGw/fV5 . ljz]if u/L s 'g } PslglZrt ;dodf rlr{t cyjf;]lna| ]6L elgPsf JolQmTjx¿jf ;dfhsf cu|hx¿sf] k|]/0ffbfoLhLjgz}nL cfddflg;sf lglDtcg's/0fLo x'g' g} km];g xf] .

ljZjJofkLs/0fsf] nx/ rNb}hf“bf km];gsf] kl/efiff / k|of]u

k[i7 ! af6 hf/L

klg km/flsnf] e};s]sf] 5 . …s'g}km];g sxf“af6 rNof] eGg] eGbfklg To;sf] k|efj gSsn ug{ of]Uonfos 5–5}g eGg] s'/f dxŒjk"0f{xf],Ú 6]lnlehg sfo{qmd k|:tf]tfleh] ;'/hl;+x 7s'/L eG5g\– …d]/f]cg'ejdf d}n] kmf6]sf ] lhG;kfOG6df ;'Gb/tf b]v]+, To;kl5 d]/f]/f]hfOdf To; k|sf/sf lhG; kfOG6kg{ yfn] . of] ;a}nfO{ dg kg'{k5{eGg] klg 5}g .Ú leh] 7s'/Lsf] of]egfOn] v'nf tyf :jtGqtfsf] rfxgf

/fVg] o'jfx¿ ljZjJofkLs/0fn]km }nfPsf h'g;'s} rfvnfUbfkm ];gsf ] kl5 bf }8g ;S5g\eGg]tkm{ Oª\lut u5{ .

klZrdL ;+:s[ltsf] km];gsf]k|efjn] h/f] uf8\of] eg]/ lrGtfug]{x¿ klg e]l§G5g\ t/ cfd–pkef]Qmfsf] ?lrnfO{ Toxf “sf ]km];gn] cfkm"tkm{ cfslif{t ug{ ;Sg'g} pgLx¿sf] ;kmntf xf] . l8hfOg/;+o'Qmf elG5g\– …d'Vo s'/f l;h{gfxf], pTs[i6 l;h{gf jf z}nL htfsf]eP klg gSsn ug{ of]Uo x'G5 .Ú

Tolt dfq xf ]Og, k"j] {nLkm];gsf sltko k|efj klZrdL;dfhdf klg kg] { u/]sf] 5 .Pp6f pbfx/0 f x 'g \ 8 ] lj8a]sx\ofd . a]sx\ofdn] cfkm\gL>LdtL …leS6f ] l/ofÚ sf ] gfdxftsf] gf8Ldf b]jgfu/L lnlkdf6f6 ' vf ]k ]sf 5g\ . o;afx]sk"j] {nL ;Eotfsf] dxQf a'em]/ g}oxf “sf ] efif f / ; +:s [ ltk | ltklZrdfx¿sf] rf;f] klg TolQs}b]lvg] u/]sf] 5 .

km];gsf] ;+;f/df g]kfnLkm];gsf] cfkm\g} df}lns klxrfg/lxcfPsf] 5 . k/Dk/fut j]ze"iff/ /xg;xgdf ljz]if Wofg lb“b}cfPsf g]kfnLx¿ ljleGg kj{ tyfpT;jsf cj;/df cfkm\gf] k[ys\klxrfg b]vfpg] qmddf x'G5g\ .o;afx]s klg g]kfnL df } lnskm ];gsf s ltko z }n Ln fO {cfw'lgs :j¿k lbP/ k|of]u ug]{rng klg 5 . ljz ]i f u/ ]/kl5Nnf ] cjlwdf l8hfOg /klx/gsf nflu nf]slk|o …a'l6sÚsf] ;+Vof a9]sfn] ;docg';f/ rNgvf]lh/x]sfx¿n] 6«]G8nfO{ k5\ofpgvf]h]sf] k'li6 x'G5 .

…s;nfO{ s:tf] k|sf/sf]klx/g ;'xfp“5 eGg] s'/f 8«];l8hfOg/n] lg0f {o ug{ ;Sg]ePsfn] a'l6ssf] nf]slk|otf a9]sf]xf],Ú l8hfOg/ ;+o'Qmf elG5g\– …Psbzscl3 cfwf bh{g a'l6s ePsf]dfclxn] Tof] ;+Vof b'O{ ;o gfl3;s]sf]5 .Ú a'l6sdf o'jf pd]/ dfq xf]Og,afnaf lnsfb ] lv cwa } +; ] /j[4j[4fx¿;d]t hfg] 6«]G8 a;]sf];+o'Qmfn] atfOg\ . g]kfnLx¿dfkm];g r]tgf a9\b} uPsf] s'/fo;af6 klg k'li6 x'G5 .

lqrGb| sn]hdf ;dfhzf:qtkm{:gfts tx cWoog/t cd[tf yfkfkm];gaf6 ;a}eGbf klxn] o'jfk':tfk|efljt x'g] u/]sf] atfp“l5g\ .…l6gPh / l6gPh kf/ u/]sfx¿nfO{g } x ] g ' { x f ] ; \ g , Ú cd [t fn ]elgg\— …kl5Nnf] cjlwsf ;a}km];g ToxL+ e]l§G5 .Ú

s'g} a]nf nfdf] s]z kfNg],AofuL / Kof/fnn kfOG6 nufpg]o'jfk':tf clxn] r'h 8« ];nfO{c“ufln/x]sf] 5 . To:t} lxkxk 8«];csf] { 6« ]G8 xf] eg] k/Dk/fut;'grf“bLsf uxgfsf] ljsNkdf sdd"Nosf …P;];l/hÚ sf] k|of]u a9L5 . cd[tfsf cg';f/ o'jtLx¿df;6 { ld8Ldf :NofS;, :s6 { ,xfkmkfOG6 nufpg] km];g rn]sf]5 . x]o/ l8hfOgdf :6«]l6ª ug]{k |rngnfO { cfdgful/sn ]k5\ofPsf 5g\ . rlr{t x]o/l8hfOg/ gLn 8]lj8 eG5g\–…o 'jtLx¿aLr dfq nf ]slk |o:6« ] l6ªdf o'jfx¿ klg TolQs}cfslif{t 5g\ . 8]lj8sf cg';f/clxn] ;f}Gbo{ pkrf/df o'jtLeGbfo'jfx¿ a9L rf;f] lbG5g\ .

clxn ]sf ] g ]k fnL k ' :tfrln/x]sf] km];gk|lt slQsf] nufj/fV5 eGg] s'/f a|fG8 sG;;g];n]klg k'li6 u5{ . hf]g Kn]o/,o'Pkmcf], Pl88f;, gfOs, SoflNeglSng, af]l;gLh:tf a|fG8 dfqnufP/ lx+8\g]x¿ ahf/df k|z:tb] lvG5g\ . km ];gsf ] kl5Nnf ];+:s/0fsf] cfsif{s kIf o'lg;]S;klx/gsf] k|of]u a9\g' klg xf] .o'jf–o'jtLx¿sf nflu Ps} k|sf/sfklx/g g} o'lg;]S; xf] h;nfO{ o'jf/ o'jtL b'j}n] k|of]u ug{ ;S5g\ .bfh'efO–lbbLalxgL tyf o'js–o'jtL ;fyLaLr Pp6} a|fG8sfo ' lg; ]S; klx/g nufOG5 .sf7df8f} + dnl:yt uNh PG8ufOh km ];g ;f ]?dsf ljgocu|jfnsf cg';f/ gof“ k':tfsfo'jf–o'jtL;“u} cfP/ kl5Nnf]km];gsf klx/g vf]lh/x]sf x'G5g\ .cu|jfnsf cg';f/ ljz]if u/Ll6gPhsf g]kfnL o'jfo'jtL a}+ss,l;+ufk'/ tyf xª\sªsf ljleGga|fG8sf klx/g vf]lh/x]sf x'G5g\ .cu|jfn eG5g\– …/f]h]sf] sk8f nufpgkfOg] ePsfn] …/]l8d]8Ú klx/gdf gof“k':tfsf] nufj a9L 5 .

km];gsf] gof“ 6«]G8 leœofpg6]lnlehg sfo{qmd, rnlrq tyfDo'lhs lel8of]x¿sf] dxŒjk"0f{e"ldsf x'G5 . s]xL ;docl3;Ddef/tLo Rofgnsf] km];gdf a9Lrf;f ] /fVg] g]kfnLx¿ clxn]ljsl;t klZrdf d'n'ssf] km];gvf ] lh/x ]sf e] l6G5g\ . To:t}cfkm"nfO{ dg k/]sf ;]lna|]6Lx¿sf]km];g c“ufNg]x¿ klg TolQs} 5g\ .

km]l/ Psk6s dflnª\ufnfO{e]6f} +, sfnf] j0f{sf dflnª\ufsf]kfv'/fdf s'“lbPsf] jfO;]ksf] 6f6'n]klg pgLk|lt yk cfsif{0f a9fPsf]kqklqsfx¿n] pNn]v u/]sf 5g\ .o;n] s] k'li6 u5{ eg] dflg;sf]j0f{ / k|fs[lts ;f}Gbo{ h:tf] ePklg p;n] gof“ z}nLsf] km];g6«]G8nfO{ cfTd;ft\ u/]sf] 5 eg]p;sf] JolQmTj clxn]sf] ;dfhsflglDt k |efjzfnL 7xl/G5 .To; }n ] cfk m \g f ] Jo lQm Tjdflgvf/ Nofpg km];gsf] of] bf}8df;fd]n x'g] ls <

!$

Page 13: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007 !%jflif{sf]T;j ljz]if

kl/lw / lgod gx'g ' g};DejtM km];gsf] lgod xf] .jftfj/0fLo tftf]–lr;f]af6 z/L/nfO{hf]ufpg ToxLcg';f/sf sk8f /klx/gsf] ljsf; ePsf] eP klgcfw'lgs hLjgz}nL;Dd cfOk'Ubfklx/g JolQmsf] JolQmTjsf] klxrfgaGg k'u]sf] 5 . cfh cj;/, df};d,jftfj/0f, sFdsf] k|s[lt, JolQmTjPj+ ;'Gb/tfsf] kof{o ag]sf] b]lvG5km];g . oxL sf/0fn] klg km];gdfy'k| } kl/jt{g–kl/dfh{g cfPsf]cg'ej x'G5 .

l56sf] aL; xft] u'Go" / t'gfhf ]l8Psf] clg afx'nf ePsf]rf]nf]b]lv b]p8f z}nLsf] s'tf{–;njf/x' “b} ljleGg js{ / ODa|f ]O8/Lul/Psf hh]{6 l;kmg / qm]ksf ;f8L/ Aofsn]; Anfph . vfbLsf] afSnf]ef]6f] / 3'“8f;Dd cfpg] kml/ofb]lvg}g;"t sk8faf6 l;nfOPsf bf}/f–;'?jfn x'“b} qm; ks]6 ePsf gglKn6]8 kfOG6 / y|L a6g l;+una|]:6 sf]6;Ddsf] ofqf to u/]sf]g]kfnL km];g z}nL pltv]/ b]jfgGb,lbnLks'df/, ;DdL sk'/, ;fwgf,cfzf kf/]v, d'dtfh cflbaf6k|efljt b]lvGYof] . cfh zfx?v,;ndfg, Clts, hf]g, ljkf;f, /fgL,k|Llt, lk|o+sf, P]Zjof{ cflbafx]s

/df]nf, kfj{tL, t'n;L, k| ]/0ff,sf]df]lnsfh:tf rl/qaf6 klgk|efljt b]lvG5 .

o;afx]s Pd l6eL, Pkm l6eL/ 6«fG; h]g]/];gsf] 5'§} hdft klg

km];gz}nLsf af/]df ck8]6 x'g]l8hfOg/ t?l0fsf dxtf]sf cg';f/gf/L km];gdf afnfhL lkmND;sfl;l/on ljz]if k|efjzfnL 5g\ .ltgdf klg s'tf{–;naf/, ;f8L /n]x]+ufdf a9L k|efj kfOG5 .

klxn]sf ] t'ngfdf a'l6scfpg]x¿df ;hutf lgs} a9]sf]cg'ej l8hfOg/ t?l0fsf dxtf]sf]klg 5 . cfhsf u|fxsx¿ cfkm"n]nufgL u/]sf] x/]s k};fsf] c;'nLug{ /fd|f];“u hfGb5g\— t?l0fsfatfp“l5g\ . ljb]zdf a|fG8 n]anljsf; e};s]sf] cj:yfdf cSsnk'¥ofP/ gSsn ul/Psf] km];g;“u} cl3a9]sf] g]kfnL z}nLdf OG8f]j]:6g{km\o'hg z}nL a9L kk'n/ b]lvG5 .

oBlk l8hfOg/x¿n] cfkm\gf]df}lns l;h{gfnfO{ klg k|fyldstf

b]Vg kfOG5 . g]kfnL km];gz}nLkfZrfTo / alnp8 z}nLsf] w]/} gSsnu/]/ / yf]/} cSsn k'¥ofP/ kl/dflh{t:j¿kdf cl3 a9]sf] s'/f To:tfkm];gz}nL c“ufNg] tyf km];g l;h{gfug]{ b'j} kIf :jLsf/ u5{g\ .

km];g sNkgfsf] ;+;f/ xf] .km ];g l;h {gfsf ] dfWodaf6klx/gsf ¿kdf cleJoQm x'G5 .klx/gsf] sNkgf km];g l8hfOg/sf]dl:tisdf hGdG5 / To;nfO{sfuhdf ptfl/;s]kl5 cfkm\gf] snf–;Lk, cg 'ej, bIftf /

l;h{gzLntfcg'¿k Pp6f /fd|f]klx/g d"t{ ¿kdf cleJoQm

x ' G5 . o;/L cfkm \gf ]l ; h { g z L n t f n f O {

k lx/gsf ¿kdfcleJoQm ug ' {

; f ] r ] c g ' ¿ k;lhnf] eg]5}g .t?l0fsfhlqmP;gsLl 8h f Og /t ? l g s fd x t f ]cGt/f{li6«okm];g 6«]G8,g ] k f n L;dfh /;+:s[ltdf;DefJotf,g ] k f n LxfjfkfgL /d f };dsf ]cg's "ntf

Pj+ cfkm \gf ] sNkgfzLntfnfO{Wofgdf /fv]/ klx/g l8hfOg ug]{u/]sf] atfp“l5g\ . u|fxssf] rfxgf/ p2]Zodfly klg w]/} s'/f lge{/ug] { pgsf] cg'ej 5 . a'l6s

;~rfngd} nfdf] cg'ej af]s]sfcfsif{0f a'l6ssf ;+uLt >]i7, km];gl8hfOlgª If]qdf cg'ej;“u} r'gf}tLklg a9\g] atfp“5g\ .

;+uLtsf cg';f/ gof“ a'l6s;~rfng ug'{ hlt ;lhnf] 5 Toltufx|f] 5 a'l6snfO{ lg/Gt/tf lbg',u|fxssf] dg lhTg' / cfkm\gfl;h{gfdf u|fxssf] /f]hfOcg';f/gjLgtf Nofpg' . ;+uLt cfkm"n] s'g}klx/g tof/ ubf { df };dsf ]jf:tljstf, To;cg';f/sf ]km\ofla|ssf] pknAwtf, sn/ l:sdsf]5gf}6, l8hfOg / s6\;sf] ljljwtfsfcfwf/df ug]{ u/]sf] atfp“5g\ .

s 'kG8f ]nl:yt ODoflhga'l6ssf l8hfOg/ lji0f' uf}tdJolQmsf] rfxgf klg kl/jt{g x'“b}uPsfn] gof“–gof“ km];gz}nLsfaf/]df ck8]6 x'g' lgtfGt cfjZosePsf] cg'ej ;'gfp“5g\ . ld;g]kfn @))% df clkml;onl8hfOg/sf] cg'ej ;“ufn]sf uf}tdkm];gsf dfldnfdf u|fxsju{df;hutf a9]sf] s'/f :jLsf/ u5{g\ .

km\ofla|s, l8hfOg / s6\;dfkl/jt{g cfO/xg] ePsfn] o;ljifodf ;hutf ckgfp“b} cfkm"n]klx/g tof/ ubf{ dfs]{6 6«]G8,u|fxssf] dfu / cfjZostf;“ucfkm\gf] l;h{gfnfO{ klg plQs}dxŒj lbg] lji0f' cf}+Nofp“5g\ . PnL,ef]u, nfdf]8, km]ldgf, sf]:df]h:tfkm];g Dofulhg gf}nf] km];gz}nLsf]/fd|f] ;|f]t /x]sf] lji0f'sf] cg'ej5 . o;sf ;fy} 6]lnlehg Rofgn,ltgdf klg ljz]if u/L km];gRofgn tyf lxGbL l;l/ondf klgWofg k'¥ofpg'kg]{ pgsf] ljrf/ 5 .

ljleGg km];g Dofuflhg,6 ] lnlehg Rofgnsf ;fy }j]a;fO6sf] dfWodaf6 gof“–gof“

g]kfnL km];g:6fOnsf] cfwf/

lbO/x]sf] kfOG5 . cfkm\gf] l;h{gfdfs]xL gof“ k|of]u ug{ ?rfpg]l8hfOg/ ;+uLt >]i7 o;k6sODa|f]O8/Ldf rn]sf] 6«]G8sf cltl/QmPlKns, qmf]l;of, Kofrsjs{df k|of]uug]{ d'8df b]lvG5g\ . ut jif{ lkÍsn/df k|of]u u/]em}+ o;k6s ;L–u|Lg tyf An' sn/df k|of]u ug]{;+uLt atfp“5g\ .

k|of]uaf6} gof“ z}nL hGdg]ePsfn] k|of]u r'gf}tLk"0f{ eP klgTo;nfO{ c“ufNg'kg]{ ts{ l8hfOg/t?l0fsf dxtf ]sf ] 5 . cGoklx/gdf eGbf ;f8L / n]x]+ufdfu|fxsx¿n] 9'Ss eP/ vr{ ug{rfxg] ePsfn] oL klx/gdf cfkm\gf]snf–;LknfO{ k|of]u ug]{ w]/} cj;//xg] pgL atfp“l5g\ .

–/f ] lhg zfSo

Page 14: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007 !^jflif{sf]T;j ljz]if;'j|t cfrfo{

• bz jif{cl3 ¥ofk ufos lg0f{o >]i7cd]l/sfaf6 kmls{Pkl5 cfdf;“uljzfnahf/df n'uf lsGg uP . cd]l/sfdf¥ofk ufpg]x¿sf] km];gsf] k|efj pgdfkl/;s]sf] lyof] . pgL cfkm\gf] z/L/eGbf7"nf] kfOG6 / l6;6{, 6fpsf]df :sfkm{,To;dfly /ftf] Sofk clg uuN; nufP/lx+8\g yfln;s]sf lyP . Tolta]nf g]kfnsfo'jfx¿df To;sf] k|efj kl/;s]sf] lyPg .oxf“ r'h kfOG6s} km];g lyof] . ljzfnahf/sfcfwf bh{g k;n rxf/] klg pgsL cfdfn]5f]/fsf nflu lxkxk kfOG6 lsGg ;lsgg\ .

lg0f{o eg] cfkm\gf] ;fOheGbf lgs}7"nf] kfOG6 lsg]/ lxkxk km];g ug] {bfpdf lyP . cfdfn] gdfg] klg cGttMlh2L u/]/} eP klg pgn] pQm kfOG6vl/b ul/5f8] . clxn] ahf/df htftt}lxkxk kfOG6sf ] km ];g 5 . lg0f {oclxn] Tolta]nf cfkm\gf] lxkxk km];g

b]Vbf crDd dfGg]x¿dWo] s]xLn] ToxL km];gu/]/ lx+8]sf] b]lv/x]sf 5g\ .

• kkufos gjLg s]= e§/fO{ Sofksf]cufl8sf] efu k5fl8 kmsf{P/ nufp“5g\ .8]9 bzscl3 /x/}/x/n] kk ufos ag]sfgjLgsf s]xL uLt >f]tfx¿n] dg k/fPkl5PsfPs pgL …kk :6f/Ú eP . ljleGgsG;6{df b]lv“bf xf];\ jf Do'lhs lel8of]dfclego ubf{, pgsf] 6fpsf]df Sofk x'GYof] .pgsf] Sofk nufpg] z}nLaf6 Tolta]nfpgsf k|z+;sx¿ klg k|efljt eP .

…gjLgsf] h:tf] SofkÚ nufpg]x¿klg b]lvP . csf{tkm{ h'g a]nf klg Sofknufpgfn] gjLgnfO{ eg] Pp6f ;d:ofk¥of] . pgsf] s]z tLj| ultdf emg{ yfNof] .To;kl5 pgn] Psk6s k"/} 6fpsf] vf}l/P .clxn] pgn] 6fpsf] kl5lNt/ /x]sf]s]z af6]sf 5g\ . /dfOnf] s'/f s] 5eg] pgn] cem} klg …k5fl8 kmsf{OPsf]SofkÚ nufpg 5f8]sf 5}gg\ .

• lhG;sf klx/g k | fo M ;a }ufos÷uflosf nufp“5g\, t/ ufos wL/h/fO{n] eg] cfkm"nfO{ lhG;sf] klx/g dfqnufpg] ufossf ¿kdf kl/lrt u/fPsf5g\ . 6fO6 lhG; kfOG6, Hofs]6, l6;6{/ a '6df pgL cfkm "nfO { km ];g ]andfG5g\ . lhG; kfOG6sf] km];g 6fO6af6a]nLa6d x'“b} lxkxk;Dd k'u] klg pgnfO{To;sf] dtna 5}g . \

/fO{ 6fO6 lhG;d} cfkm"nfO{ ;xhdx;'; u5{g\ . :6]hdf uLt ufp“bf pgL

Pp6f kmf]6f];];gsf qmddf s]z …6]Dkf]//L:6«]6Ú u/]kl5 pgnfO{ Tof] dg k/]5 .

s]xL ;dokl5 sfo{qmdsf] l;nl;nfdfsf]l/of k'Ubf pgn] g]kfnL ?k}of“ * xhf/hltlt/]/ s]z :6«]6 ul/g\ . pgsf] …Go" n'sÚ;a}n] dg k/fPkl5 pgL cr]n x/]s 5dlxgfdf s]z :6«]6 ul5{g\ . clxn] glngfelG5g\– …ef], ca rflxPg snL{ s]z .Ú

• ¥ofk ufos 8LP ^( cyf{t\ ;'lbgkf]v/]n k];fn] sflGtk'/ 6]lnlehgsf;dfrf/jfrs x'g\ . pgL h'“uf gkfnLlrp“8f]d'lGt/ bf¥xL kfN5g\ . pgsf sltkok|z+;sn] pgsf] h:tf] …:kfOs :6fOnÚsf]s]z / bf¥xL kfNg] u/]sf 5g\ . oBlkbf¥xL kfNg' pgsf nflu km];g xf]Og,afWotf xf] eGg] s'/f s;}nfO{ yfxf 5}g .

;fg}df lqms]6 v]Nbf ann] nfu]/pgsf] lrp“8f]df rf]6 nfu]sf] lyof] .To;sf] vt clxn] klg 5 . To;}nfO{5f]Kg )%@ ;fnb]lv pgn] bf¥xL kfNgyfn]sf x'g\ . csf]{ s'/f, a|fx\d0f eP klgpgsf] bf¥xL lrp“8f]df dfq} w]/} cfp“5 .h'“uf eg] w]/} cfp“b}g .

oL 5j6f pbfx/0fn] g]kfnL uLt;+uLtIf]qsf] km];g / :6fOnnfO{ k|ltlglwTju/]sf] 5 . pbfx/0fx¿df k5fl8 kmsf{OPsf]Sofksf] km];g ug{ vf]Hbf skfn em/]/gjLg s] e§/fO{nfO{ Tof] km];g ;w}+nfO{c“ufNg'kg]{ afWotf ePsf] 5 eg] afWotfn]kfn]sf] ;'lbgsf] bf¥xL km];g ePsf] 5 .

km];g k|ljlwsf] kmfObf p7fp“b}uflosf glngfn] cfkm"nfO{ dg gk/]sf]s]z kl/jt{g ul/g\ eg] wL/h /fO{cfkm\gf] lhG; ?lr tTsfn kl/jt{gug] { d'8df 5}gg\ . g]kfnL ;dfhdf…; ] l na | ]6L Úsf ] bhf { kfPsfx¿dWo ]nf]slk|otfdf ;+uLtsdL{x¿ g} cufl8 5g\ .

pgLx¿sf] rrf{ ;a}eGbf a9L x'G5eg] pgLx¿sf k|z+;sx¿ klg cGo

;+uLtsdL{ M ;a}eGbf

km];g]ana|fG8sf s'/f:yflkt ufosx¿df klg ;a} …a|fG8

sG;;Ú 5}gg\ . k|foM Sofh'cn j]o/df b]lvg]uflosf df};dL u'?ª …hLcf]8fgf]{Ú sf l6;6{nufpg dg k/fp“l5g\ . ufos lgdf ?Daf…UofkÚsf l6;6{ tyf ;6{ nufp“5g\ eg]kfOG6df a|fG8]8 nufP klg pgsf] …RjfO;Ú;a} a|fG8df plQs} 5 . pgnfO{ ljz]ifu/L sfnldg, hf/f, k|m]Gr sn]S;g, lnefOhcflb a|fG8 dg k5{g\ .

clwsf+z 5fnfsf h'Qf nufpg] lgdf

To;df klg ljz]if a|fG8 gx'g] atfp“5g\ ./fd|f] / ;'xfpg] klx/g nufpg] lgdfcfkm\gf klx/gx¿ ljb]zd} vl/b u5{g\ .ufos /fds[i0f 9sfn lbg–k|ltlbg km];g]anx'“b} uPsf 5g\ . s6gsf kfOG6 / ;6{df

;+uLtsf/x¿df cfnf]s>L, zDe'lhtaf“:sf]6f, Gx\o" ah|frfo{ cflb s]xL ;+uLtsf/dfq} …a|fG8 slG;o;Ú 5g\ . ljb]z 8'ln/xg]af“:sf]6f pt}af6 klx/g vl/b u/]/Nofp“5g\ . klxn] pgL ef/tLo a|fG8sf klx/gnufp“y] eg] :jb]zdf pTkflbt nQf–sk8fklg pgL nufpg kl5 kb}{gg\ . cfw'lgsuLtsf ;+uLtsf/df lznfaxfb'/ df]Qmfgcfkm"nfO{ vf;} km];g]an dfGb}gg\ . pgsLuflosf kTgL s'GtL df]Qmfg klg ;f8L /rf]nf]d} cfkm"nfO{ ;xh dx;'; ul5{g\ . hasLpgLx¿sf b'O{ uflosf 5f]/L zLtn / ;'jfgLeg] cfw'lgs clg ;'xfpg] t/ pQfpnf]gb]lvg] km];g ?rfp“5g\ . pgLx¿ a|fG8dfeGbf ;'xfpg] klx/gdf a9L Wofg lbG5g\ .;+uLtsf/ df]Qmfg cfkm"nfO{ ;'xfpg] xNsf/+usf ;6{ kfOG6x¿ k|foM ladn ;l6{ª–;'l6ªs} nufpg dg k/fp“5g\ .

;+uLtsf/ cfnf]s>L cfkm"nfO{ lgs}a|fG8 sG;; dfG5g\ . pgL k]k] lhG;sfSofh'cn kfOG6 nufp“5g\ eg] hf]g Kn]o;{sf;6{ . pgL hlxn] klg O6flnog a|fG8]8h'Qf nufp“5g\ . !$ jif{cl3 o'/f]k uPkl5a|fG8]8 km];g ug{ yfn]sf] cfnf]sn] atfP .

km];g]an uLtsf/x¿dWo] kkuLtsfuLtsf/ g/]zb]j kGt em§ x]bf{ uLtsf/ge} ufosh:tf b]lvG5g\ . pgL a|fG8]8klx/g nufpg'k5{ eGg] dfGotf /fV5g\ .oBlk pgL cfkm"nfO{ ;'xfpg] cfw'lgsklx/gdf a9L Wofg lbG5g\ . uLtsf/ e"k]Gb|v8\sf cfkm"nfO{ Tolt km];g]an dfGb}gg .…z/L/ 9fSg ;'xfpg] n'uf nufpg'k5{, a|fG8h'g;'s} xf];\ , pgn] eg] .

uflosf glngf lrqsf/ a'l6sdfagfOPsf s'tf{ / o'Pkmcf]sf l6;6{nufp“l5g\ . g]kfnL ;+uLtsdL{x¿dWo] ¥ofkufos l8P ^( cyf{t\ ;'lbg ;a}eGbf a9L…a|fG8 sG;;Ú kfOP . l6Da/NofG8sf] n]b/;'h, l/af]ssf] :kf]6{\; ;'h, hf]g Kn]o;{sf];6{, /sj]e/sf] l6;6{, km\of6kmfd{ /;ahf]gsf kfOG6, cf]6f]sf] uuN; nufpg];'lbg ;dfrf/ k9\g] a]nfdf dfq} ;'6nufp“5g\ . oBlk pgnfO{ slxn]sfxL+Sofh'cn klx/gdf vfbLsf] sf]6 nufPsf]klg b]lvG5 . pgL k|foM lxkxk kfOG6 /l6;6{df ;lhg dgk/fp“5g\ .

cfkm " hf ];df cfp “5g g } , ; “u;“u }bz{sx¿nfO{ klg hf]:ofp“5g\ . w]/} g}hf];df cfP/ pgn] cfkm"n] nufPsf] Hofs]6s}og\ k6s bz{ssf] x'ndf x'¥ofPsf 5g\ .

• ufos lgdf ?Daf kk ufosx¿df;a}eGbf ;'lsnf dflgG5g\ . Ps k6s Pp6fPjf8{ sfo{qmddf pgn] rf/ hgf cGokkufos;“u ;+o'Qm uLt k|:t't u/]sf lyP .c¿ ufosx¿ …Sofh'cn j]o/Údf lgs}km];g]an b]lv“bf lgdf eg] ;]tf] /+usf] y|L–lk; ;'6df b]lvP .

pgsf] pQm cnu 8«];ckn] Tolta]nf;a}nfO{ k|efj kf/]sf] lyof] . ufos ePb]lvlgdfn] cfkm"nfO{ ;kmf / lrl6Ss kfl//x]sf5g\ . pgsf] wf/0ffdf ;]lna|]6L ePkl5;a}sf] Wofg cfkm\gf lqmofsnfk / njfO–vjfOdf x'g yfN5 . To;}n] klg pgL ;'lsnf]b]lvg dg k/fp“5g\ .

• emG8} !^ jif{cl3 cfkm\gf] ufogSofl/o/ cf/De ubf{ uflosf glngflrqsf/sf] s]z 3'ld|Psf] lyof] . To;nfO{pgsf Oi6ldqx¿ …;fOafaf s6Ú eGy] .l;NsL s]z dg k/fpg] glngfnfO{ cfkm\gf]s]z dg kb}{gYof] t/ s'g} pkfo lyPg,To;}n] TolQs} !) jif{ laTof] . 5 jif{cl3

;+uLtsdL{sf P;];l/huuN; gnufpg] ;+uLtsdL{eGbf nufpg] w]/} 5g\ . …afOsdf lbgel/ otfptf

8'ln/xg'k5{, uu t nufpg} k¥of] lg,Ú –ufos ldUdf z]kf{ atfp“5g\ . pgL km];gkl/jt{g x'g]lalQs} km];gcg';f/sf] uu kl/jt{g ul/xfN5g\ . uf8Ldf u'8\g] ePklg /fds[i0f 9sfn uu nufpg dg k/fp“5g\ . pgnfO{ …/]agÚ a|fG8sf uuN;nufp“bf cfgGb nfU5 . lgdf ?Daf eg] klxn] dx“uf] uuN; nufp“y] . …w]/} uu x/fP“,slt t km'6] . To;}n] dx“uf] uu nufpg 5f8],Ú –pgn] atfP . uuN; nufpgnf]sufos /fdrGb| sfkm\n] klg kl5 5}gg\ . Do'lhs lel8of]x¿df klg pgLuuN;d} 7f“l6Psf x'G5g\ .

uflosfx¿ eg] x\ofG8 Aofu af]Sg lgs} ?rfp“5g\ . k|foM uflosfx¿ cGoo'jtLx¿;/x kf6L{df hf“bf ;fgf] lrl6Ss k/]sf] x\ofG8Aofu af]S5g\ eg] sfdljz]ifdfclns 7"nf] Aofu af]S5g\ . uflosf k|fZgf zfSo klg Aofu af]Sg lgs} dgk/fp“l5g\ . oBlk pgL cfkm}+ Aofu lslGbgg\ . pgsL alxgL x\ofG8AofusL ;f}lvgePsfn] k|fZgf pgn] lsg]sf Aofux¿ g} af]lS5g\ .

If]qsf ;]lna|]6Lx¿sf] t'ngfdf a9L g}kfOG5g\ . ;+uLtsd{df nfu]sfx¿dWo] klgkk / ¥ofk uLtsf ;+uLtsdL{x¿ c¿sf]t'ngfdf a9L …km];g sG;;Ú 5g\ . ahf/dftTsfn s 'g } k m ];g cfpg ] la lQs };]lna|]6Lx¿dWo] ;a}eGbf klxnf] vl/bstf{pgLx¿ g} x'G5g\ .

5fnfsf] h'Qf nufpg] 9sfn cfhef]ln Sofh'cnj]o/df klg b]lvg yfn]sf 5g\ . pgL k|foMh;f]a|]G6nL / 8f= dfl6{gsf h'Qf nufp“5g\ eg]hf]g Kn]o;{sf ;6{ kfOG6 pgnfO{ lgs} dgk5{g\ . Sofh'cndf pgnfO{ s'g} klg a|fG8sfl6;6{ jf kfOG6 eP x'G5, t/ ;'xfpg] x'g'k5{eGg] pgsf] wf/0ff 5 .

d]sck / x]o/:6fOn;'ud kf]v/]nn] ufogofqf yfNbf pgsf] x]o/ :6fOn ;fdfGo lyof] .

la:tf/} pgn] s]z kfNg yfn] . To;kl5 pgsf] 3'ld|Psf] s]z s'd;Dd k'Uof] .clxn] klg pgsf] s]z nfd} 5, t/ sfgeGbf clnslt dfq tn . ;'ud eG5g\–…s]zdf /+u nufpg] sfd clxn];Dd u/]sf] 5}g, t/ x]o/ :6fOnn] dflg;sf] :j¿k g}abN5 .Ú ufos clgn l;+x ;a}eGbf a9L s]zd} Wofg lbG5g\ . s]xL ;ftfd} pgsf]s]z nfdf], 5f]6f] jf cGo s'g} :j¿kdf kl/jt{g e};s]sf] x'G5 . klxn] s'g} Ps x]o/:6fOln:6sf] ;Nnfxdf s]z agfpg] clgn clxn] gLn8]lj8;“u ;Nnfx lnG5g\ .ufos qmflGt cfn] aLrdf l;p“bf] agfPsf] x]o/ :6fOndf b]lvG5g\ . pgsf] x]o/:6fOn lxGbL rnlrq …t]/] gfdÚdf ;ndfg vfgn] u/]sf] x]o/ :6fOn;“u ldN5 . cfn]of] x]o/ :6fOn kl/jt{g ug{ rfx“b}gg\ . a? xNsf xfOnfO6 ug{ dg k/fp“5g\ .gjf]lbt ufos hlasn] klg s]z kfn]sf 5g\ . lbgx'“ s]z g'xfpg] pgsf] afgL 5 .…PS:6«fÚ b]vfpg pgn] kx]+nf] xfOnfO6 u/]sf 5g\ . ufos afa' af]u6L Pstfsfcfkm\gf] 3'ld|Psf] s]zsf sf/0f lrlGtt lyP . kl5 pgn] …x]o/ :6«]6Ú u/] . s]xL ;doTof] x]o/ :6fOndf b]lvP klg cGttM clxn] pgL k'/fg} x]o/ :6fOndf kmls{Psf5g\ . uflosfx¿df eg] k|foM ;a}sf] x]o/ :6fOn p:t} 5 .

Page 15: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2 0 0 7kf7s d~r !&lht'’rfsf] hf]S;

[email protected]

gjljjflxt hf]8L xlgd'gdgfpg kf]v/f hfg] t/v/dflyP, PSsfl; bf “t b ' Mv ]sfsf/0f pgLx¿ 8 ] lG6:6sxf “k'u]5g\ . c:ktfn k'Ug]lalQs}b'nxLn] 8]lG6:6;“u elg5g\—x]g' {; \ g, xfdL xlgd'g dgfpglx+8\g} nfu]sf lyof}+, bf“t b'Mv]/h“rfpg cfPsf] . s[kof l56f]eGbfl56f] b'v]sf] bf“tdf OGh]S;g klggnufO { k f “r l d g ] 6 d }pv]lnlbg'k¥of ] . gjljjflxtb'nxLsf] s'/f ;'g]/ 8fS6/n]5Ss kb} { eg]5 M tkfO{ + t; f “ l R rs } a x f b ' / d l xn fx 'g 'x ' “bf ] /x ]5 . b 'v ]sf ] bf “tTof ] klg OGh]S;g gnufO{ kf“rldg]6d} pv]Ng lbg ;Sg] < dfg]+tkfO{+nfO{ . n eGg';\, s'grflx+xf] km'sfNg'kg{] bf“t <

gjljjflxt b'nxL cfkm\gf]b'nfxflt/ x]b}{ M lk|o, 8fS6/nfO{b]vfOb]pm s'grflx“ xf] ltd|f ]b'Mv]sf] bf“t <

)))Pp6f c:ktfndf 8fS6/;“u

la/fdL M 8fS6/;fx]a, dnfO{hlG8; g} ePsf] xf] t < d}n]

; 'g ]sf ] 5 '— of ] c:ktfndfla/fdLnfO{ /f]u Pp6f nfu]sf] x'G5clg pkrf/rflx“ cs}{ /f]usf] u/]sfn]w]/} la/fdL dg]{ u/]sf 5g\, xf] <

8fS6/ M x}g, x}g, tkfO{ +To;sf] lrGtf glng';\ . tkfO{+nfO{hlG8; nfu]sf] xf], To;}n] olbtkfO+{ dg'{eof] eg] klg hlG8;s}sf/0fn] dg'{x'G5, cflQg' kb}{g .

)))a}+ss 3'Dg b'O{ dlxgf 5'§L

lnPsf] Ps sd{rf/L clkm; cfpgyfn]sf] Ps ;ftf gx' “b } km ]l/ljjfx ug{sf nflu csf] { Ps;ftfsf ] 5 '§ L dfu ]sf ] b ]v ]/clkm;sf] xflsd l/;fp“b} M x}gcl:t dfq b'O{ dlxgfsf] 5'§Ldfa;]sf] xf]Og < ToxL b'O{ dlxgfsf]labfd} ljjfx klg u/]sf] ePe}xfNYof] lg < lsg km]l/ Ps;ftf csf]{ labf dfu]/ lax] ug'{k¥of]ltdLnfO{ <

sd{rf/L M tkfO{+nfO{ d d'v{5' h:tf] nfU5 ls Sofxf] < ljjfxu/]/ To:tf] cfgGbbfos labf rf}k6kfg'{ 5 / dnfO{ <

)))x 'nfs sfof {no k 'u ]sf ]

las'/fdnfO{ bflxg] xftdf Knf:6/u/]sL Pp6L /fd|L o'jtL cfP/ MbfO , dnfO { Pp6f ;xof ]uul/lbg'x'G5 < x]g'{;\ g, d n]Vg;lSbg“, d}n] of] kf]:6sf8{df s]xLn]v]/ kl/jf/nfO{ k7fpg' 5 .

ljs'/fdn] bË kb} { /fd|Lo'jtLn] eg]h:t} u/L kf]:6sf8{dfn]v]/ ;xof]u u/]5 / cGtdf;f]w]5 M alxgL, ca c¿ klg s]xL;xof]u ug'{k5{ ls <

/ f d | L o ' jt L M cakf]:6sf8{sf] k'5f/df n]lvlbg';\g— s [ ko f k f ] : 6s f8 { d fcIf/rflx“ sfun] 5]/]sf] h:tf]ePsf]df Ifdf rfxG5' .

)))

sljtf n3'syf

ltd|f] ofbPsfGtdf ltd|f] ofb slt w]/} dL7f]ltd|} ofbdf laltlbG5 /ft klg l56f]–l56f];kgfdf cfp“5f} ltdL d]/f] c“ufnf]dfcfwf /ftdf eml:sP/ p7\bf c“ufnf] x'G5 l/Qf]PsfGtdf ltd|f] ofb w]/} slt dL7f] <

– k|Nxfbz/0f >]i7

dfof kfpg] /x/k/b]lv ;dLkdf cfpg dg nfUof]chDa/L dfof xh'/sf] nfpg dg nfUof]km/fl;nf] af]nLrfnL ;'Gb/ ¿k /}Ú5nfj0osf] df]xleq 5fpg dg nfUof]aUof} ltdL dgleq uhnu+uf agLltd|faf/]df uhn–uLt ufpg dg nfUof]w]/} ef] dfof d]/f] Psf]xf]/f] dfqclnslt ltd|f] klg kfpg dg nfUof] .

– sdn k'/L

5f]8L hfg] ePkl5cflv/ dfof nfof} lsg, 5f]8L hfg] ePkl5;f/f jfrf s;d s:tf], tf]8L hfg] ePkl5o'uf}+o'u af“R5' eGYof}, ltd|f] ;fy kfPb]lvcfZjf;gsf] 3}nf] lsg, kmf]8L hfg] ePkl5ltdL hfg] af6f]el/ sf“8}sf“8f lsg xf]nfkne/sf ltd|f ofb hf]8L hfg] ePkl5;fu/sf dgleq km'nfPsf km"nx¿lnO{ hfpm d'gf ;f/f, uf]8L hfg] ePkl5 .

– ;fu/ cefuL

wtL{sf] af]em;f “e ms f ] ^ ah ]s f ] 5 . / ldt

b/af/dfu{sf] k|l;4 /]:6'/f“cl3 a;]/ s;}nfO{s'l//x]sf] 5 . To;} a]nf Pp6f ckfË /ldtsf]5]pdf cfP/ eGof]— …afa' % ?k}of“ lbg'xf];\,tkfO{+sf] sNof0f x'G5 .Ú

/ldtn] g/dfOnf] dfg]/ ckfª\unfO{ x]¥of] .ckfËn] km]l/ eGof], …afa' % ?k}of“ lbg'xf];\,tkfO{+sf] sNof0f x'G5 .Ú

/ldtn] eGof], …5}g k};f–;};f .Ú s]xL a]/3[0ffk"j{s ckfËnfO{ x]b}{ cfkm}+ e'Te'tfof], …wtL{sfef/, lsg af“lr/x]sf xf]nfg\ .Ú

ckfËn] s'/f ;'g] klg s]xL g;'g]em}+ u/L5]p nfUof] . p;nfO{ cfkm" ;f“Rr} wtL{s} ef/ xf]ls eGb} cfkm"nfO{ lsg ckfË agfof} eg]/eujfg\;“u u'gf;f] ug{ yfNof] .

:jfyL{ ;dfhltdLk|lt ;dk{0fsf] efj ddf 5t/ s]xL u'0fsf] cefj ddf 5ltd|f lglDt sf“8faLr km'Ng ;S5't/ kq–kq x]bf{ bfu ddf 5rGb| w/ftn 6]Sg ltdLnfO{ nUy]t/ dnfO{ lyRg] kxf8 ddf 5ltd|f afwf x6fpy]“, hlGh/ tf]8\y]“t/ ?U0f lzlyn xf8 ddf 5ltdLnfO{ :jR5Gb hLjg lhpg lbGy]“t/ :jfyL{ ;dfhsf] bafa ddf 5 .

– 1fg]Gb| uhn

3/ cfpg] u/ a"9f;f“em cln l56f] 3/ cfpg] u/ a"9fxf]Og eg] s'/f sf6\5g\ xfd|f] j/k/ a"9f7;7:tL uGxfP/ ltDn] 9f]sf xfg]kl5l/;fP/ ufnL ug{ nfU5 dnfO{ s/ a"9fvfg} k/] vfOj/L cfºg} 3/ ;'t a?ltdLlagf d]/f] klg c¿ sf] g} 5 / a"9fltd|f] rfnf 7Ls 5}g ltdL cfkm}+n] a'em\g'k¥of]x'sf{pg' nfnfafnf dnfO{ s;sf] e/ a"9fltd|f] afgL ;'lw|P r9fp“5' sfnf] efn]eGb} ;w}+ eujfg\;“u j/ dfU5' d a"9f .

– dfwj a]Naf;]

j]bgfsf s'/f u/f}+d]/f] ;fgf] em'k8Ldfltd|f] dg c6\5 eg]ToxL em'k8Ldf ltd|f];f/f hLjg laT5 eg]cfpm af“w c“ufnf]dfj]bgfsf] s'/f u/f}“6'lqmPsf] of] d'6'dfddtfsf] vf6f] e/f}“ .jfrf hn]kl5;kgfsf ;a} dxnlakgfdf 9n]kl5lhpg] /x/ dbf]{ /}Ú5jfrf ;a} hn]kl5 .

– lbg]z >]i7

s]xL a]/kl5 Pp6L cw{gUg o'jtL cf“vf;Gsfp“b} /ldtsf] 5]pdf cfO{ . b'j}aLrdf]ndf]nfO rNof] . cGTodf ! xhf/ ?k}of“dfs'/f lkmS; u/L pgLx¿ 5]ps} xf]6ndf plSnP .b'j}sf] s'/f ;'lg/x]sf] ckfËn] xf]6nlt/ u}/x]sf/ldt / o'jtLnfO{ x]b}{ lkRr y'Sof] / eGof]—…o:tf wtL{sf af]emn] lsg af“Rg' <Ú

k/z'/fd kGyL

3f]8fnfO{ kl/jf/ lgof]hg dflg;sf] aGWofs/0f t

gf}nf] ePg . ax/uf]? / af]sfx¿nfO{;'d/]/ aGWofs/0f ug]{ rng klg5 “b }5 . t/ 3f ]8fsf ] k lgaGWofs/0f < crDd nfUof] xf]nf .dflQPsf] af]sf / uf]?sf] ax/nfO{;'d/]/ ;fDo kf/]h:t} cr]n /;'jfsf]nfª6fª If ]qsf 3f ]8fx¿sf ]aGWofs/0f -Eof;]S6f]dL_ ug{ yfn]sf]5 . dflQPsf tGg]/L 3f]8fx¿cg 'zf;gxLg x 'g yfn ]k l5pgLx¿nfO{ zfGt kfg{ of] ljlwckgfOPsf] xf] . ut ;ftf oxf“ljz ] i f1 6f ]nLåf/ f @) j6faGWofs/0f ul/Psf] 5 .

ko{6sx¿sf nflu k|of]uul/“b} cfPsf tGg]/L 3f]8fsf]pQfpnf ]kg lgoGq0f ug {aGWofs/0f ul/Psf] lhNnf kz' ;]jf

sfof{no k|d'v 8f=/fdk|sfz k|wfgn]atfP . 3f]8Lsf] t'ngfdf 3f]8fx¿a9L dflQG5g\ . ;Gtfg 36fpg ge}lgoGq0f ug{ Eof;]S6f]dL ul/Psf]xf], 8f= k|wfg eG5g\— …3f]8Lsf] eg]aGWofs/0f ul/Psf] 5}g .Ú

nfª6fª tyf :ofk|m'If]qdf @;osf] xf/fxf/Ldf ko{6s ofqfdfk|of]u ul/g] 3f]8f 5g\ . ko{6sLouGtJosf ¿kdf /x]sf] nfª6fª,SofGh]g tyf cf;kf;sf If]qdf lxdfnLb[Zofjnf]sgsf nflu ko{6sx¿ 3f]8fr9\g dg k/fp“5g\ .

k/LIf0fsf ¿kdf ut jif{:ofk|'msf ̂ j6f 3f]8fsf] aGWofs/0fk|efjsf/L ePkl5 cGo 3f]8fsf] klgaGWofs/0f ug{ yflnPsf] xf] .xfn;Dd oxf “sf ^^ 3f ]8fsf ]Eof;]S6f ]dL ul/;lsPsf ] 5 .

k|hggsf nflu cfjZos kg]{ s]xL3f]8f 5f8]/ ;a}sf] aGWofs/0ful/Psf] 5 .

hyfefjL pk|m]/ ko{6sx¿nfO{kmflnlbg], lgoGq0fdf gcfpg]3f]8fx¿sf] aGWofs/0fkl5 ltgnfO{cg'zfl;t tj/n] lx+8fpg ;lsPsf]ko{6g Joj;foL bf ]h ] { tdfªatfp“5g\ . @) b]lv %) xhf/?k}of“;Dd d"No kg]{ :yfgLo 3f]8flaqmL u/]/ dgfª / d':tfª;Ddk'¥ofOg] u/]sf] 5 . 3f]8fsf nflupko'Qm xfjfkfgL /x]sf] o; If]qdfko{6sLo cfudgdf j [ l4;“u }3f]8fkfnsx¿df pT;fx 5fp“5 . of]jif{ ko{6sx¿sf] ;+Vof a9]sfn]oxf “sf 3f ]8fn] wdfwd sfdkfO/x]sf 5g\ .

—gjbLk chgjL

sljtf ;'gfpg ufp“dfwflbª– sf]7fdf a;]/ /lrPsf]

l;h{gf hgtfsf] jf:tljs l;h{gfx'g ;s]g . ufp“sf] sljtf ufp“d}k'u]/ n]Vg] / eGg] Pp6f cfGbf]ngg} rnfP ;flxTosf/ ;?eStn] .)%% ;fnb]lv pgn] rnfPsf] ;+/If0fsljtf cfGbf]ngn] clxn];Dd klglg/Gt/tf kfO/x]sf] 5 . uPsf] ;ftfPs x"n ;|i6f ;?eStsf] cu'jfOdfwflbªsf] ljs6 ufp“ hjfª k'u]sf]

lyof] . ;?eStnfO{ ;fy lbg];|i6fdf OGb|s'df/ ljsNk, gj/fhclwsf/L, OGb|k|;fb /]UdL, ;/:jtL>]i7 ;?, ;/:jtL k|tLIff, ;'/]z/fgfef6, cNk1fgL ;l/tf ltjf/L cflblyP . wflbªaf6 klg gjLgafa' kxf8Lsf]g]t[Tjdf uPsf] Ps x"n slj–sjloqLToxf“ k'u]sf lyP .

r]kfª, u'?ª / 3n] hfltsf]a;f]af; /x]sf] pSt ufp“df k'u]sf

slj–sjloqLx¿n] ufp“s} sljtfn]v] / ufp“n]nfO{ e]nf u/fO{ ;'gfP .sljtf cfGbf]ngsf kl/sNkgfsf/;?eSt sljtfk|lt ufp“n]sf] cg'/fub]v]/ b+u b]lvGy] . pgn] ufp“s};]/f]km]/f]df /x]/ /r]sf] …cf“wL, eL/ /;kgfx¿Ú sljtfdf ufp“n]sf] ckf/;fy a6'n] .

;?eStsf] kl/sNkgfdf )%#df ;+/If0f sljtf ofqf gfdaf6cf/De e} ;+/If0f sljtf cfGbf]ngsf¿kdf kl/0ft eP/ )%% b]lvclxn];Dd hf/L 5 .

Page 16: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2 0 0 7;Gb]z–ljljw !*

;Gb]za"9L, hGdlbgsf] cj;/df

d+undo z'esfdgf .a"9f ‘/fh’

gof“ jif{;“u} gof“ sIffdf k|j]zu/]sf ;Dk"0f{ ;fyLdf pQ/f]Q/ k|ultsf]z'esfdgf . ljz]if x]nL s]o/sL ;fyLsf]x/]s kfOnfn] ;kmntf r'df];\ eGg]d+undo z'esfdgf .

cfOl;+xala, sf7df8f}+ dncufl8 e]6

x ' “bf lsg gaf ]n ]sf ] < ;fobefph";“u eP/ xf]nf . lbbLsf] ljjfxeP5, awfO{ elgb]pm . ltdLn] dnfO{g;Dem] klg d}n] ltdLnfO{ w]/};lDem/x]sf] 5' . ltd|f] hLjgdfdh:tf w]/} eP klg d]/f] hLjgdfltdL dfq} 5f} . of] d''6'sf] x/]sw8\sgdf ltdL dfq} w8lsG5f} . w]/}–w]/} ;Demgf / Gofgf] dfof .

;'/hldng;f/, 3dG8 gug]{, wgL–

ul/a g5'6\ofpg], ;'vdf dfq} xf]Ogb'Mvdf klg ;fy lbg], s;}sf]efjgfdfly v]naf8 gug]{, v'nfljrf/wf/f ePsf, ldqtfnfO{k|]/0ffsf] ;|f]tsf ¿kdf lng], ;fy}ldqtfnfO{ lbuf] /fVg] c;n k'?if;fyL agfpg rfxg] dlxnfx¿nfO{Od]n ug{ cg'/f]w 5 .

[email protected]

k|Llt, xfdL b"/Lsf ¿kdf 6f9feP klg dgel/sf] dfofn] Psbd}glhs} 5f} + . of] dgn] x/If0fltdLnfO{ e]6\g vf]lh/xG5 . d ltd|f

kfpg] M

;Gb]z M

k7fpg] M

s'kg ;Gb]z

k|lt ;Gb]z ?= @)÷— clgjfo{

;fKtflxs ;fyLw]/} ;fyL

agfpg ] /p g L x ¿ ; “ u3 ' Dg ] ? lrePsf !& jifL{ok|sfz w8\sg% lkm6 $ OGrcUnf 5g\ . ux'“uf]/f] j0f{sf k|sfzk|jL0ftf k|df0fkq tx k|yd jif{dfcWoog u5{g \ . h:tf ]; 's }kl/l:yltdf klg ;fy lbg] ;fyLsf]vf ]hL ul//x ]sf k |sfznfO {uckeyprakash.com df ;Dks{ug{ ;lsG5 .

:gftsbf];|f] jif{dfc W o og / te "k ] Gb |hª \us'“j/ % lkm6& OGr cUnf5 g \ .l d n g ; f /

:jefjsf cljjflxt e"k ]Gb |cWoog, e |d0f tyf uLt–;ª\uLtdf ?lr /fV5g\ . w"d|kfg–dBkfg gug]{ Pj+ em"6f] gaf]Ng];fyLsf] vf]hLdf /x]sf e"k]Gb|nfO{;f8]kfgL– ^, a5'l/of, s}nfnLdf;Dks{ ug{ ;lsG5 .

– a L a L P ;c W o o g / tc f k m \ g }J o j ; f ou l / / x ] s flk|td 5]qL %lkm6 !) OGrcUnf 5g\ . ldng;f/ :jefjsfcljjflxt k|Ltd b'Mvdf ;fy lbg]:jefjsf 5g\ . k|Ltd ;flxlToss[ltx¿ cWoog ug{ ?rfp“5g\ .hLjgk|lt ;sf/fTds ;f ]r/fVg], ldqtfnfO{ lg/Gt/tf lbg] Pj+slxNo} gl/;fpg] ;fyLsf] vf]hLul//x]sf lk|tdnfO{ kf]:6 aS; gDa/!!$%! jf [email protected] df kqfrf/ug{ ;lsG5 .

efjgfx¿ ;f6\g rfxG5' . ltdLnfO{e]6\g l56} cfp“b}5' . ltdLljgf s'g}klg s'/f sNkgf ug{ ;lSbg“, k|To]slbg ltd|f] snsf] k|tLIffdf x'G5' .ltdLljgf PSn} a:g ;fx|} ufx|f]e};Sof] . d]/f] k|tLIffdf a;, drf“8} cfp“b}5' .

;dL/b; jif{cl3 d}n] ltd|f] cfzo

a'lemg / xtf/df ljjfx u/+] . To;af6ltdLnfO{ kg{ uPsf] rf]6sf nflucfO{ Pd ;/L . clxn] ltdL ljjfxub}{5f} . ljZjf; u/, d xfd|f] af/]dfs;}nfO{ atfpGg . ;S5\of} eg] ltd|f]ljjfxdf dnfO{ gaf]nfP klg x'G5 .

ufoslgzf, ;d:ofdf k/]sfn]

ltd|f] ljjfxdf rfx]/ klg pkl:ytx'g ;lsg . cem} s]xL dlxgf cfpgkfp“lbg . kms{]/ cfPkl5 ltd|f] hf]8LnfO{Pp6f kf6L{ d]/f] tkm{af6 a's u/] x'G5 .ljjfxdf cfpg gkfP klg d]/f] cfzLjf{b;bf ltdLx¿nfO{ 5 .

;Gtf]if bfO, dn]l;ofu+uf, k};f slxNo} ;DaGweGbf

7"nf] x'g ;Sb}g . klxn] d]/f] k;ndfltdL ;w} cfp“Yof} . 8]/f ;/]/ uPkl5cfpg} 5f8\of} . cfG6Ln] eGg'ePsf]–ltdL d;“u lnPsf] k};f ltg{ ;IfdePkl5 dfq} cfp“5f} /] . k};f la:tf/}ltb}{ ug'{, Ps k6s t cfpm . jiff+}{sf]xfd|f] ;DaGw s] ca k};fsf sf/0f6'lqmg] eof] <

tLy{

hLjgsf] uf]/]6f]

jgef]h sfo{qmddflbgel/sf] sfdn] yfs]/ hLp

l;lyn lyof] . sfof{noaf6 sf]7fdfcfp“bf emdSs ;f“em kg{ nfu]sf]lyof] . lbg klg w]/} 5f]6f ePsf/x]5g\ . sf]7fleq k:g gkfp“b};fyLx¿n] kmf]g u/] l56f] cfpmeg]/ . a]n'sf sl/a ^ ah] l56f]–l56f] aflx/ lgl:sP“, cf]xf] †aflx/sf] jftfj/0f t slt l56f]kl/jt{g ePsf] < ;x/ lemlnldnLdfkl/jt{g x'“b} lyof] . af6f]df ;jf/L;fwgsf] rfk lyof] . aNn aNnaf6f] sf6]+ .

cfhsf] jgef]h sfo{qmdsfnflu klxn] g} va/ kfPsf] lyP“ .d xtf/–xtf/df aflx/ lg:s]/ca'wfjLsf] lnjf ;]G6/ k'u] + .;fyLx¿ klxn] g} tDtof/ cj:yfdf/x]5g\ . s]jn d]/f] k|tLIff /x]5 .ha d Toxf“ k'u]+, ;a} ;fyL;“uxft ldnfp“bf–ldnfp“b} xfd|f] uf8Lcfk\mgf] af6f] ttfpg yfNof] . ofqfubf{ d]/f] ;fg}b]lv nfu]sf] afgLj/k/sf ;'Gb/ b[Zox¿nfO{ cf“vfdfs}b ug]{ /x“b} cfPsf] 5 . cfh klgaflx/sf b[Zo b[li6df s}b ub}{la:tf/} uGtJolt/ nfUof}+, uf8LdfxfdL nueu !% hgfhlt lyof}+ .clGtd l;6df Ps hgf dlxnflyOg\ . d}n] pgnfO{ klxnf] k6sb]v]sf] lyP“ . ukmufkm ub}{ xfdLcl3 a9\of}+ .

a]n'sfsf] ;do ePsfn] df};dzfGt lyof] . jl/kl/sf] s[lqd–k|fs[lts jftfj/0f ljjfxdf a]x'nLl;+ufl/Pem} l;+ufl/Psf] b]lvGYof] .kfgLsf kmf]xf]/fx¿n] Tof] 7fp“nfO{cem ;'Gb/ agfPsf] lyof] . j/k/;–;fgf afnaflnsfx¿ cfkm\gfafa'cfdf;“u v]ln/x]sf b]lvGy] .;lDemGg eGbfeGb} klg dg sxf“dfGYof] / † yfDg ;lsg“, dg cldnf]eP/ cfof] . 3/df cfkm\g} kl/jf/;“uv]n]sf] ;Demgf eof] . ;fyLx¿ l8g/tof/ u/fp“b} lyP . d}n] xfdL;“u}cfPsL alxgLsf af/]df a'‰g] r]i6fu/]+ . klxn] t af]Ng 8/ nfUof] .

k|jf;df klxnf] k6s tL ckl/lrtalxgL;“u af]Nbf stf–stf gf}nf]cg'ej eof] . la:tf/} pgsf af/]dfa'em\b} hf“bf ;f¥x} b'Mv nfUof] .kfl/jfl/sb]lv lnP/ oxf“;Ddsf]ofqfsf qmddf pgn] kfPsf] b'Mv;'Gbf dg /f]P/ cfof] . o'PO{df cfPsf]hDdf % dlxgf ePsf] /x]5 . 3/sf]cTofrf/ ;xg g;s]/ efu]/ lx+8]sL

lyOg\ pgL . of] pgsf] dfq geP/vf8L b]z lelqPsf cGo dlxnfx¿sf]klg Joyf xf] .

alxgL;“u ;fdfGo s'/fsfgLu/]kl5 d Tof] kfs{ jl/kl/ 3'Dgyfn]+ . klxnf] k6s ePsfn] stf–stf sf7df8f}+sf] yfgsf]6l:ytlqe'jg kfs{sf] ofb cfof] . st}afnaRrf t st} hLjg;“lugL ;“uxft]dfnf] ub}{ lx+8]sf hf]8L cfxf s:tf]/dfOnf] . g]kfnd} x'GYof} eg] t xfdLklg o;/L g} kl/jf/ ;“u} x'GYof}+ xf]nflg, dgdg} sNkgf ub}{ lyP . ;fyLx¿elnan v]Ng yfn]sf lyP . klxn]sf]eGbf s]xL afSnf] b]lvGYof] ;fyLx¿sf]

pkl:ylt . s]xL ;fyLx¿ tl:a/lvrfpg d:t lyP, sf]lx elnanv]Ng . d klg elnan v]Ng yfn]“ .

;don] slt a]nf 8f“8f] sf6]5yfx} ePg . ef]lnkN6 8\o"6L x'g];fyLx¿ la:tf/}–la:tf/} kftln“b} uP .xfdL eg] vfgd} Jo:t lyof}+ .lbgel/sf] sfdsf] ef/nfO{ e'nfpgTof] ;don] ;fy lyPsf] lyof] . xfdLk]6 k"hf ul/;s]kl5 uf]na4 eP/ljleGg ljifodf s'/fsfgL ug{ yfNof}+,tTsfn ToxL ;dodf tL alxgLsf]

;d:ofsf af/]df klg s]xL s'/fsf]6\ofof}+ / pkl:ytdWo]af6} pgsfnflu s]xL /sd klg ;+sng u¥of}+ .

grfx“bf–grfx“b} klg xfdLn]5'l§g}kg]{ ePsf] lyof] . 38Ln] /ftsf]!! gfl3;s]sf] lyof] . df};d lrl;“b}uPsf] lyof] . ;fyLx¿;“u labfOsf]xft xNnfp “b } xfdL cfkm \gf ]uGtJotkm{ nlDsof}+ t/ klg pQmkfs{df cem} /demd lyof] . dWo/ftx'“bf;Dd klg Toxf“ To:t} eL8 lyof] .km]l/ csf]{ lbg o:t} /dfOnf] ug{cfpg] jfrfsf ;fy xfdL Tof] 7fp“nfO{5f8]/ cf–cfÎgf] sf]7ftkm{ nfUof}+ .

—v]dgfy kf}8]n

Page 17: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2 0 0 7 !(lh1f;f÷kfnf]

/S;L / of}gdWo] s]sf] nt vt/gfs <ca xfd|f] kfnf]

of] :tDedf xfdLn] /fv]sf k|Zgsf] #) zAbdf ga9fO{ pQ/k7fpg'kg]{5 . k|To]s pQ/sf ;fydf cfk\mgf] k"/f gfd, 7]ufgf /pd]/ n]Vg glal;{g'xf]nf . k|Zg gDa/ Ps ;w}+ cfufdL k|Zgsf¿kdf /xg]5 . Pp6f kfgfdf Pp6f pQ/ dfq :jLsf/ ul/g]5 .!= tkfO{+nfO{ s]n] ;'vL / ;Gt'i6 agfp“5 <@= s] /S;L jf gzfn] b'Mv e'Ng ;lsG5 <#= g]kfndf v]ns'bsf] ljsf;sf nflu s] ug'{k5{ <$= dlxnfx¿nfO{ ## k|ltzt cf/If0f slt plrt xf], lsg <%= tkfO{+ k|wfgdGqL eP s] ug'{x'G5 <^= s]6f / s]6Lsf nflu ljjfx ug]{ plrt pd]/ s'g xf] < lsg <&= a'l4 7"nf] ls an < lsg <*= b]zelQm s] xf] <(= b]zaf6 lx+;f cGTo ug{ s] ug'{k5{ <!)= s] :ju{–gs{ eGg] s'/f x'G5 < s:tf] x'G5 jf lsg x'“b}g <

/S;L cfh;Dd 5f]Ps} 5}g, of}gsf]cg'ej t 5, t/ nt 5}g . To;}n]eGg ;lSbg s'g vt/gfs xf] <

zflnu|fd kTy/, wflbªp:t}–p:t} xf] ;DkfbsHo" .

/d]z v8\sf -@^_, emfkf/S;L vfof] eg] nfU5, To;n]

wf]sf lb+b}g . of}gnfO{ hlt ef]u]klg nf:6f“ ToxL xf] .

dgf]h clwsf/Lcfkm" t b'j} yf]ssf] ntaf6

6f9f ePsfn] yfxf kfpg ;lsg .lg/f]h e§/fO{

of}g, lsgeg] of}gsf] gzfdfk/]kl5 ;a} sfd 5f8]/ dg ToxL+x'G5 . of}gnfO{ 5f8\g ;ls“b}g /5f8\g g;s]kl5 cfkm\gf] eljiosf]s'g} af6f] lgdf{0f ug]{ ;do g} x''“b}g .

k|]d a/fOnL, km'ªlnªd]/f] ljrf/df of}g vt/gfs <

lsgls Ps af ]tnn ] Pp6fJolQmnfO{ lauf5{ t/ of}gn] w]/}o'jsnfO{ lauf5{ .

gf/fo0f Gof}kfg] -!^_, s'?ª\r]b'j} nt vt/gfs eP klg

t'ngfTds ¿kdf of}geGbf /S;Lsf]nt -gzf_ vt/gfs x'G5 . lsgeg]of}gsf] nt x'g]n] cfkm" ;hu eP cfkm\gf]:jf:Yo /Iff ug{ ;S5 t/ /S;Lsf] ntx'g]n] hlt g} ;hutf ckgfP klgcfkm\gf] :jf:Yo /Iff ug{ ;Sb}g .

lr/~hLjL /]UdL -@#_, slknj:t'dnfO{ t of}gsf] nt vt/gfs

nfU5 lsgeg] lghL{j /S;L s]xL;dokl5 ;]nfp“5 . of}gsf sf/0f dflg;cem tfTb} hfG5 .

/fh' uf}td, v}/xgL, lrtjg/S;Lsf] gzf vt/gfs, lsgeg]

/S;Ln] dflg;sf] Hofg lng ;S5 .u+uf/fd Gof}kfg] -!&_, :ofª\hfof}gsf] t s'/} gu/f}+, /S;L

klg sdrflx+ 5}g x}, nf}hf .s[i0fhL yfkf

b'j} pxL 8\ofªsf d"nf x'g\ .Clif/fd kf08] -@#_, :ofª\hfb'j} cfkm\g} af/Lsf ;fu x'g\ .

ls/0f sfkm\n], k'tnL;8sof}gsf], lsgeg] nt al;;s]kl5

Hofb} ;tfpg ;S5 .gf]bgfy lqtfn -@%_, wgs'6f

/S;Ln] /f]u nfUg ;xof]u u5{t/ of}gsf] ntn] lhGbuL lhp“bf]nf;;/x agfOlbG5 .hfu]Zj/ rf}w/L -@!_, afx'gL, df]/ª

/S;LeGbf of }gsf ] gzfvt/gfs x'G5 . lsgeg] of}glagfo'jsx¿ PSnf], kfun / ;+;f/}c“Wof/f] ePsf] dx;'; u5{g\ .

ls/0f df:sL du/ -@@_, wflbª/S;L / of}g b'j} p:t} x'g\ . of]

gzf nfUof] eg] t 5'6\g} ufx|f] x'G5 af .sdn lh;L -@#_, vf]6fª

/S;L vfg]nfO{ /S;Lsf], of}gsf]rfxgf ug]{nfO{ of}gsf], cfkm" tb'j}df kl/Pg s] egf}+ <

b'uf{axfb'/ dfemLv} cfkm"nfO{ oL b'j}n] gzf

nfpg ;s]gg\ ;DkfbsHo" .;dk{0f e§/fO{, hgsk'/

of}gsf], lsgls pgn] eg]kl5r'/f]6, /S;L ;a} 5f8\g ;ls+bf] /x]5 .

bLks kf]v/]n, bf]nvf/S;Ln] zf/Ll/s c+ux¿

tx;gx; kf5{ eg] of}gn] dfgl;s¿kdf . ca tkfO+{ g} eGg'xf];\,s'grflx+ nt a9L vt/gfs <

dlgs, sf7df8f}+o;} eGg ;ls“b}g . logLx¿ Pp6}

l;Ssfsf b'O{ kf6f x'g\ . olb b'j}sf] nteP dflg; rf“8} k/dwfd k'U5 .

/d]z, xl/jg, ;nf{xLoL b'j} vt/gfs lsgls /S;L

w]/} vfg] dflg; rf]6k6ssf ;fy} ljleGg/f]u nfuL dg{ ;S5 . of}gsf] ntdflalu|Psf] dflg; klg vt/fdf kg{ ;S5 .

xl//fd bfxfn -@)_, ;+v'jf;ef

k|Zg M d cljjflxt dlxnfx' “ . d}n] Ps o'js ;fyL;“u ;Dks{/fVg] u/]sL 5' . d]/f] o'js ;fyLd;“u lrghfg x'g'eGbf cl3 x:td}y'gubf]{ /x]5 . d;“u ;Dks{ ubf{ p;sf]jLo{ rf“8} :vng x'G5 / lzlyncj:yfdf k'U5 . ha d k"/} pQ]hgfdfk'U5' Tolta]nf pm lzlyn l:yltdfx'G5 . d}n] k"0f{ ¿kdf cfgGb lng s]ug'{knf{ < d of}g;Dks{ ug'{cl3 p;nfO{cfkm\gf] :tg rnfpg nufp“5' . s]o;/L db{g ubf{ :tgsf] cfsf/lau|G5 < d]/f] o'js ;fyLsf] ln+udl;gf] / 5f]6f] 5 . s'g} pkrf/af6To;df kl/jt{g Nofpg ;lsG5 < olb;lsG5 eg] s:tf] pkrf/ ug'{knf{ <p;sf] :vng rf“8} x'g] x'“bf w]/} cfgGblng ;ls/x]sf] 5}g . o;sf nflusxf“ s] ug'{knf{ < p;n] o;sf nfluaf6f]3f6f]sf] cf}ifwL k|of]u u5{ . xfdLn]k"/} hLjg ;“u} latfpg] c7f]6 ul/;s]sf5f}+ . To:tf] cf}ifwLsf] k|of]un] kl5p;nfO{ s'g} c;/ kf5{ ls < olbkf5{ eGg] s:tf] c;/ x'g ;Snf <xfdL b'O{aLr Ps–csf{sf] hg]lGb|osf]kfgL lgNg] sfd klg x'G5 . s] Tof]kfgLn] c;/ kf5{ < xfdLdf a9LpQ]hgf Nofpg s] ug'{knf{ <

– cf/=s]=;L=pQ/ M k"/} hLjg ;fy;fy}

latfpg] c7f]6 ug'{ePsf] s'/fn]tkfO { + x¿aLrsf ] ;DaGwsf ]k|uf9tfnfO{ b]vfp“5 . ljjfx–cl3b]lv g} of}g;'v k|flKtk|lt oltw]/} Wofg lbg' /fd|f] kIf xf] /cfzf u5' { kSs} klg tkfO{ +n]ljjfxk"j{ ue{ g/xf];\ eg]/ ljz]if;fjwfgL ckgfO{ pko'Qm k|efjsf/L;fwg k|of]u ug'{ePs} xf]nf .

zL3| :vngsf] ;d:ofk|foM ;a}h;f] k'?ifn] cfk\mgf]

hLjgsf] s'g} g s'g} a]nf jLo{ :vngrf“8f] ePsf] cg'ej u/]sf x'G5g\ .;fob zL3| :vngsf] ;d:of k'?ifdfb]lvg] of}g;DaGwL ;d:ofx¿dWo];a}eGbf a9L kfOg] ;d:of xf] .;fdfGo ¿kdf eGg'kbf{ jLo{ :vngrf“8f] x'g' g} zL3| jLo{ :vng xf], t/sltkon] ;fdfGo ;do;Ldfdf g}jLo{ :vng x'g] eP klg rf“8f] ePsf]dfG5g\ . dlxnfn] r/d;'v kfpg

Psbd} w]/} ;do nfUg] cj:yfdfklg k'?ifsf] jLo{ :vng rf“8f]ePh:tf] x'G5 .

o;sf] kSsf sf/0f oxL g} xf]eg]/ eGg ;lsg] cj:yf geP klgzL3| :vngsf] d"n sf/0f dfgl;sg} ePsf] kfOG5 . sltko dflg;dfof}g;Dks{ jf lqmofsnfkdf …/fd|f]Ú

ug{ g;Sg' uDeL/ lrGtfsf] sf/0fx'g;S5 . cfk\mgf] of}g hf]8LnfO{;Gt'i6 kfg{ ;lSbg“ ls eGg] lrGtfo:tf] ;d:ofsf] dxŒjk"0f{ sf/s aGgk'U5 . cfSsn–em'Ssn o:tf] zL3|:nvg x'g' c:jfefljs xf]Og . zL3|:vngsf] ;d:of lgoldt ¿kdf x'gyfNof] eg] tkfO{+n] ;dfwfgsf] pkfovf]Hg'kg] { x 'G5 . o;sf nfluof}g;Dks{ /f]Sg]–;'? ug]{ cf;gkl/jt{g ug]{ lnË c“7\Øfpg] ljlwk|of]u ug]{, lk;fa /f]Sg] df+;k]zLsf]k|of]u ug]{h:tf pkfodWo] Ps jfa9L ckgfpg ;lsG5 .

oL] pkfosf ;fy} b'j}sf] r/d;'vk|flKtsf] ;do ldnfpg kof{Ktkfs\qmL8fdf ;+nUg x'g' /fd|f] x'G5 .xf]Og eg] Pp6f of}g;Dks{ tkfO{{+sf]r/d;'vsf nflu / csf]{ tkfO{+sf];fyLsf nflu ;dlk{t u/] klg x'G5 .

lnËsf] gfk t n]Vg'ePsf] 5}g,t/ s]xL 5f]6f] / dl;gf] eof] eGb}dfdlxnfn] r/d;'v g} gkfpg] xf]Og .w]/}h;f] dlxnfsf] d'Vo of}g;+j]bgzLncË h;nfO{ xfdL eufÍ'/ eG5f} leqge} aflx/lt/} x'G5 . lnËsf] gfk /cfsf/ kl/jt{g ug]{ zNolrlsT;fljlw;d]t lrlsT;flj1fgdf ljsf;gePsf] xf]Og, t/ To;sf] k|of]ueGbf

klxn] w]/} ;fjwfgL ckgfpg'k5{ .:tg /u8\g] s'/fdlxnf eufÍ'/, of]lg tyf

euIf]q dfq xf]Og, :tg klg;+j]bgzLn x'G5 . :tgsf] db{gaf6of}g ;'vfg'e'lt k|fKt x'G5 . d'G6f] /To; jl/jl/sf] efu ljz]if ;+j]bgzLnx'G5 / pQ]hgf x'“bf d'G6f] s]xL s8f/ p7]sf] ;d]t x'G5 eGg] s'/f tofb ug'{ePs} xf]nf . :tg db{g-df8\g'_ Ps ;'vbfoL s'/f xf] . o;n]dlxnfnfO{ dfq xf]Og, db{g ug]{JolQmnfO{ klg cfgGb lbG5 . ;fdfGolsl;dsf /u8fO jf db{gn] s'g}

lsl;dsf] xflg k'¥ofp“b}g . c;fdfGolsl;dsf] cyf{t\ rf]6k6s g} nfUg]lsl;dsf] eP s'/f cs}{ eof], h'gtkfO{+n] ;lhn} yfxf kfOxfNg' x'G5cyf{t\ To;n] ;'vfg'e"lt lbg'sf] ;§fkL8f lbG5 . zf/Ll/s l:ylt /pd]/cg';f/ :tgsf] cfsf/df x'g]kl/jt{g :jfefljs xf] eGg] s'/f a'‰g'cfjZos 5 .

:j:y JolQmdfem x'g] lnË–d'v d}y'gn] s'g} xflg ub}{g . jLo{lgln“bf klg xflg x'g] xf]Og .tkfO{+x¿ o:tf] of}glqmofsnfkdf;+nUg x'“bf s'g} lsl;dsf] c;lhnf]5}g / of }g;'vdf ;xof ]u g}k'¥ofp“5 eg] To;nfO{ lg/Gt/tflbg ;Sg'x'G5 .

a9L pQ]hgf Nofpg s] ug'{knf{ <tkfO{+x¿ lbgx'“ of}g;Dks{df

;+nUg x'g'n] klg tkfO{+x¿df kof{KtpQ]hgf /x]sf] b]vfp“5 . zL3| :vngn]klg kof{Kt of}g pQ]hgfnfO{ g} ;+s]tul//x]sf] 5 . hxf“;Dd tfnd]nsf]s'/f 5, o;df kfs\qmL8f ;xof]uLx'G5 . xfdL oGq -d]l;g_ xf]Ogf}+, To;}n]oflGqs ¿kdf g} of}g;'v k|fKtug]{ s'/f klg x'g'k5{ eGg] ;f]r7Ls xf]Og . xfdLnfO{ t'?Gt glthflbg ] lsl;dsf ] pkrf/ ljlwrflxPsf] x'G5 . af6f]df cglws[t¿kdf kfOg] cf}ifwL pkrf/n] laqmLug]{ JolQmnfO{ kmfObf k'¥ofP klgk|of]ustf{nfO{ kmfObf gk'Ug] dfqxf]Og, xflg klg x'g;S5 . To;}n]kof{Kt ;fjwfgL ckgfpg cg'/f]wub{5' . tkfO{+n] klg cfkm\gf] ;fyLnfO{cgfjZos ¿kdf w]/} bafa glbO{tfnd]n ldnfP/ r/d;'v k|flKttkm{Wofg lbg' a]; x'G5 .

Page 18: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2 0 0 7

hfgsf/L@)3/kl/jf/

• cfwf rDrf sfutLsf] /;dfPs rDrf dx ld;fO{ cg'xf/dfnufP/ cfwf 306fkl5 w“'bf 5fnfdfsflGt cfpg'sf ;fy} 8lG8kmf]/ klgx6]/ hfG5 .

• lk;fa gv'n], slAhot ePjf skm eP uf]ne]+8fsf] /; lkp“bfcf/fd x'G5 .

• xftuf]8fsf] 5fnf km';|f] eP;ftfdf @–# kN6 uf]ne]+8fsf] /; / dxldnfO{ nufP 5fnf d'nfod x'G5 .

• ;'Ts]/L dlxnf y'g]nf] ePlkknfbL 3f]6]/ nufpg'sf ;fy}lkknfbLsf] w"nf] dx jf b"wl;t;]jg ug' {k5{ .

• ckr eP jf vfgf g?r] d]yLsf];fusf] ;'k agfO{ vfP cf/fd x'G5 .

• rfdndf sL/f nfu] rfdn/fVg] ef“8f]df g'gsf] w"nf] 5ls{bfsL/f nfUb}g .

• bf“t b'Vbf jf luhf j/k/3fp e} kfs]sf] 5 eg] sf]O/fnfsf]af]qmf kfgLdf ksfO{ s'Nnf ubf{cf/fd x'G5 .

• e6f ldg …O { Ú sf ]SofK;'nnfO{ vf]n]/ leqaf6 To;sf]kfp8/ lemSg] . pQm kfp8/df dx/ cG8fsf] ;]tf] efunfO{ ld;fpg],ca of] n]bf]nfO{ cf“vf jl/kl/ sfnf]3]/f ePsf] 7fp“df nufpg] .Psl5gkl5 kfgLn] kvfNg] . of]pkfo cf“vfsf] sfnf] 3]/f gx6'Gh]ncjnDag ul//xg] .

–zf/bf e'h]n

8f= afns[i0f ;fx

/fh]z /fpt rf/ jifL{o afnsx'g\ . pgnfO{ PSsf;L vKg} g;Sg]u/L 6fpsf] b'vL Hj/f];d]t cfPsfn]pgsf lktfn] jL/uGhaf6 /fhwfgLNofPsf x'g\ . /utsf ljleGgk/LIf0f tyf 9f8af6 lgsflnPsf]kfgL -;]/]a|f] :kfOgn km\n'8_ k/LIf0fu/ ]k l5 pgnfO { AofS6 ] l/ond]lgGhfOl6; ePsf] kQf nfUof] .s] xf] d]lgGhfOl6; <

xfd|f] dl:tisnfO{ tLgj6fkftnf] lemNnLn] 9fs]sf] x'G5 . ltg}lemlNnnfO{ d]lgGh elgG5 . d]lgGh/ o;df ePsf] t/n kbfy{n]dl:tissf] ;'/Iff ug{ d2t u5{ .d ] lgGhsf ] ; +qmd0fnfO { g }

d]lgGhfOl6; elgG5 . d]lgGhsf];+qmd0f ljleGg AofS6]l/of, efO/;,kmGhfO tyf k|f]6f]hf]gn] ug{ ;S5 .efO/;n] ;+qmd0f u/]sf] cj:yfdfefO/n d]lgGhfOl6; elgG5 .

efO/n d]lgGhfOl6; cGod]lgGhfOl6;eGbf a9L x'g] u/]sf]kfOG5 . Osf], ;]S;fsfO, kf]lnof],x/k];, efO;]nf cflb efO/;x¿efO/n d]lgGhfOl6;sf sf/0f x'g;S5g\ . AofS6]l/ofn] d]lgGhdf; +qmd0f u/ ]sf ] cj:yfnfO {AofS6]l/on d]lgGhfOl6; elgG5 .pd]/cg';f/ ;+qmd0f ug]{ AofS6]l/ofklg km/s–km/s x'G5g\ .

Ifo/f ]usf hLjf0f 'n] klg

ufognfO{ la;{g' eof] <la;{g rfx]/ klg ;lSbg .

>Ldfg\n] of] ;+;f/af6 labf lnPkl5 :6'l8of]x¿tkm{ nfu]+ / EofOg .Jo:ttf t afWotf g} aGbf] /x]5 .

clxn] ufog If ]q s:tf ]kfpg'ePsf] 5 <

xfd|f ] kfnfdf ufP/} dfqhLljsf]kfh{g ug{ ;ls“b}gYof] .To;}n] s]xL g s]xL cGo sfo{ ug'{kg]{afWotf lyof] t/ clxn] ;fwgf 5eg] s'g} uf¥xf] 5}g .

tkfO{+n] hLjgdf cfkm\gf nflus] ug'{ eof] <

dnfO{ nfU5, xfdLdWo] w]/}n]csf{sf nflu sfd ubf{/x]5f}“, cfºgfnflu slxNo} Eofp“b}g /x]5f}“ / dcfkm" klg cfºgf] pGgltsf nflus]xL gu/]s} kfp“5' .

tkfO{+ clegolt/ clxn] cfP/lsg nfUg'eof] <

klxn] Sofd]/f km]; ug{ nhfpg]:jefjn] ubf{ ;s]sL lyOg . To;}n] ckm/cfp“bf klg uOg“, clxn] afgL eof] .

klxnf]k6s s;/L Sofd]/f km];ug'{eof] <

dnfO{ du/ efiffsf] lel8of]rnlrq …ln;/fÚ df klxn]b]lvclegosf nflu elgPsf] lyof] t/crfgs Ps lbg 3/d} a;]sf a]nfSofd]/f NofP/ kq lbPkl5 afWotfjzd rnfodfg eP“ . c¿ lgb]{zsx¿klg c;n ePsfn] / ;fyLx¿af6 klg;xof]u k|fKt ePsfn] d cl3 a9\g;kmn eP“ .

nf]suLt s:tf] x'g'k5{ <hLjGt, dflg;n] hLjgdf

ef ]u ]sf ef ]ufOsf s'/fx¿;“uldNbf]h'Nbf], g]kfnL hghLjgsf];lDd>0f ePsf], /fi6« lrgfpg], ;fy};Gb]zd"ns klg x'g'k5{ .

nf]suLt ufpg uf¥xf] 5 <;f“Rr} 7]6 nf]suLt ufpg] xf]

eg] t uf¥xf] 5 . ;fg}b]lv ;'g]sf]5 eg] ufpg ;Dej 5 . o;sf ;fy}nf]suLt klxn] no ;'g]/ dfq ufpgl;lsg] ePsfn] klg uf¥xf] k5{ .

tkfO{+n] clxn]sf nf]suLtx¿s:tf kfpg'ePsf] 5 <

clxn ] k | ltefzfnLuflsuflosfx¿ t cfPsf 5g\ t/w]/}h;f] x\jfQ} af9Lh:tf] ufP/,vx/]h:t} ;'Sg] uLtx¿ klg w]/}cfPsf] b]v]sL 5' .

tkfO { +sf ] ljjfx s;/LePsf] lyof] <

d]/f] k9\g] 7"nf] OR5f ePsfn]Tolt rf“8} ljjfx ulb{g eg]sLlyP “ t/ To ltv ] / 5 f ] / Ls f ]af]njfnf rNb}gYof] / s]6fs]6Lb]vfb]v klg x' “b }gYof] . xfd|f ]a 'afsf ] dWo:ytfdf ljjfxsf]lg0f{o ePsf] lyof] .

sljtf cfn] jl/i7nf]suflosf tyf cfwf bh{geGbf

a9L 6]nlrnlrq Pj+ rnlrqdfclego Ifdtf k|bz{g ul/;s]sLsnfsf/ x'g\. Onfd, km\o]tKkfdf

@)!@ ;fndf hlGdPsL cfn]sf]Ps ;f]nf] PNad tyf !^ j6fsn]S;g PNad ;fj{hlgs

e};s]sf 5g\. …lxsf]nf ;d"xÚsf lktfsf ¿kdf kl/lrt jl/i7

nf]suLt ;+sns :j= h]aLcfn];“u pgsf] ljjfx kGw|jif{sf] pd]/df ePsf] lyof].

cfn]n] sIff b;Ddsf] cWoogu/]sL l5g\. cfn]sf b'O{ 5f]/f tyf

b'O{ 5f]/L 5g\, h;dWo] ufos qmflGtcfn] pgsf sfG5f 5f]/f x'g\.

5f]/fnfO{ ufog If]qdf tkfO{+n]g} nufpg'ePsf] xf] <

pm ;fg}b]lv ufogdf OR5f/fVg] ePsfn] k|f]T;fxg lbPsL x'“ .

tkfO{+n] Pstfsf ;dfrf/jfrgklg ug'{ePsf] lyof] lg <

xf], d}n] efiffefifLcGtu{t du/efiffsf] ;dfrf/ cfºgf] 6f]g ldNg]ePsfn] ;Dkfbg Pj+ jfrg;Ddsf] sfo{u/]“ t/ cf7 dlxgfkl5 kf]v/f hfg'kg]{ePsfn] lg/Gt/tf lbg ;lsg .

5f]/f5f]/Lx¿ s] ub}{5g\ <;fgf] 5f]/f t ufogd} e}xfNof],

7"nf] 5f]/fn] a'afs} k];fnfO{ lg/Gt/tflb“b}5 . 5f]/Lx¿ Pp6L k"0f{ u[lx0fL /csL{ lzIf0f k];fdf l5g\ .

;f;" aGbfsf] cg'ej s:tf]/x\of] < a'xf/L s:tL kfpg'eof] <

Toltv]/ dg rf/lt/ 5l/Psf]x'G5, To;}n] s'g} ljz]if cg'ej tug{ kfOg t/ 5f]/fnfO{ cgdfP/

k7fp“bf cgfof; g} cf“;' em/]sf]lyof] . 5f]/Lx¿ ljjfx ul/;s]klg a'xf/Ln] 5f]/Lsf] cefj k"/fu/ ]s L l5g \ , d; “u cfdfs }Jojxf/ ul5{g\ .

5f]/fsf] hGtL k7fp“bf klgcf“;' emg'{ cln crDdnfUbf] s'/fePg / <

Toltv]/ d]/f] dgdf b'O{j6fs'/f lyP– p;sf a'afsf] a'xf/Lleœofpg] 7"nf] OR5f lyof], t/To;a]nf pxf“sf] cefj lyof], csf]{5f]/f ljjfxkl5 k/fO x'G5 eGg]sygn] dnfO{ lk/f]n]sf] x'g;S5 .

clg 5f]/L cGdfP/ k7fp“bftkfO+{sf] cj:yf s:tf] lyof] <

5f]/Lx¿ k7fPkl5 t emg\;DemL;DemL ?g dg n f Ug ]x ' “ b f ] /x ]5 . cem d ]/ L sfG5L5f ] / L k l /j f/sf ] z lQ mh:t }lyO { , p;n ] ;a }; “u ;dfgJojxf/ ug] { / pm 5] eg] 3/}pHofnf] 5 h:tf] x'g] ePsfn]lgs} z"Go nfu]sf] lyof] .

pxf“sf] lgwgkl5 tkfO{+n] of];dfhsf] k/Dk/fnfO{ s;/L tf]8\g];+sNk ug'{eof] <

pxf“sf] lgwgkl5 ;]tf] ;f8LnufP/ lx“8\bf dnfO{ ;w}++ af]nfpg]dflg;n] ;d]t d'G6f] kmsf{P .To;nfO{ d}n] gsf/fTds ¿kn] tx]l/g, a? dgdg} dGyg u/]]+ d}n]/+uLg n'uf, 6Lsf gnfP t ckx]lntx'g] /x]+5' . To;}n] d}n] l;Gb'/ /kf]t]afx]s cGo rLh t dnfO{ d]/Lcfdfn] ljjfxcl3 g} lbPsf] xf] egLnufpg] b[9 ;+sNk u/]“ .

hLjg s;/L lhpg'k5{ <dgnfO{ kL/x¿af6 x6fP/

hLpg] z}nL kl/jt{g ug'{k5{ . cfºgf]lhGbuLsf] dfof cfkm}+n] ug'{k5{ .

– ;+uLtf s6'jfn

hfgsf/Ld]lgGhfl6; u/fpg;S5 t/ Ifo/f]usfhLjf0f' ;fdfGotofvf]k gnufOPsf lzz' tyf P8\;sf/f]uLx¿df x'G5g\ .s;/L yfxf kfpg] <

d]lgGhfOl6; ePsf] z+sfnIf0faf6} ug{ ;lsG5 . 6fpsf]b'Vg', Hj/f] cfpg' tyf 3f“6L s8fx'g' cyf{t\ lrp8f]n] 5ftL 5'g ufx|f]x'g' of] /f]usf k|d'v nIf0f x'g\ .o; afx]s afGtf x'g', pHofnf]dfufx|f] x'g,' pbf; x'g', :d/0f zlQmsdhf]/ x'g' tyf a]xf]; x'g' klgof] /f]usf] nIf0f x'g;S5 . oLnIf0fx¿ d]lgGhnfO{ ;+qmd0f ug]{hLjf0f' cg';f/ s]xL km/s x'g;S5g\ t/ d]lgGhfOl6; g} ePsf]xf] eGg] 7f]s'jf ug{ d]lgGhdf/x]sf] t/n kbfy{ / ;]/]a|f] :kfOgnkm\n'8_ k/LIf0f ug'{k5{ . o;af6 ;+qmd0fug]{ hLjf0f' klg kQf nufpg ;lsg]ePsfn] pkrf/ ug{ klg ;lhnf] x'G5 .pkrf/ s;/L ug]{

/f]uLsf] d[To' ;d]t x'g ;Sg]ePsfn] d]lgGhfOl6;nfO{ vt/gfs/f]usf ¿kdf lnOG5 . efO/nd]lgGhfOl6; w]/} vt/gfs x'“b}g .o;sf ] ljz]if pkrf/ geP/la/fdLsf] kL8f sd ug]{ pkrf/dfq ;Dej x'G5 t/ AofS6]l/ond]lgGhfOl6;n] t'?Gt la/fdLsf]Hofg;d]t lng ;S5 . To;}n] t'?Gt}PlG6afof]l6s lbg'k5{ . To:t}Ifo/f]usf hLjf0f'n] ;+qmd0f u/]sf]cj:yfdf /f]un] lj:tf/} eofgs¿k lng ;Sg] ePsfn] Ifo/f]ulj?4sf] pkrf/ ug'{k5{ . To;afx]s:6]/f]O8 klg lbg'kg]{ x'g;S5 .

h'g;'s} lsl;dsf] d]lgGhfOl6;n]klg eofgs ¿k lng ;do nfUb}g .To;}n] d]lgGhfOl6;sf /f]uLnfO{;fdFGotof c:ktfndf egf{ u/]/pkrf/ ul/G5 . To;}n] cfkm"nfO{d]lgGhfOl6; ePsf] z+sf x'g]lalQs}c:ktfn jf :jf:Yo s]Gb|df uP/ plrtk/LIf0f tyf pkrf/ u/fOxfNg'k5{ .

kl/sf/u|Lg lk; k'nfp;fdu|L M% ;o u|fd /fO; -km//{ x'g] u/L ksfPsf] eft_, @ ;o u|fd xl/of] s]/fp-pl;g]sf]_, %) u|fd l3p, !) u|fd n;'g dl;gf] u/L sf6]sf], @) u|fdKofh dl;gf] u/L sf6]sf], g'g :jfbcg';f/, lh/f tyf wlgof“sf] w"nf]cfjZostfcg';f/, ! ;fgf] rDrf xl/of] wlgof“ sf6]sf], !) u|fd u/dd;nf, Njfª, bfnlrgL, ;'sd]n tyf t]hkft.ljlw Mklxn] Pp6f k|mfO{ Kofgdf l3p ttfpg], To;df u/d d;nf km'/fpg] /n;'g e'6\g], To;kl5 Kofh xfn]/ ! ldg]6hlt km]l/ e'6\g] . To;dfxl/of] s]/fp, g'g, d;nf xfnL rnfpg] . To;kl5 eft xfn]/ Psl5ge'6\g], km]l/ xl/of] wlgof“ xfnL rnfP/ lgsfn]kl5 u|Lg lk; k'nfpvfgsf nflu tof/ x'G5 .

Page 19: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007jflif{sf]T;j ljz]if @!xKtfsf] Ps–b'O{ lbg pgL >Ldfg\;“u}laxfg lgl:sG5g\ . pgsf] x\oflªucfp6 hª\s;g s'k08f]nsf] t?lshlqmo;g / PGhn a'l6s xf] .k/fh'nL elG5g\– Toxf “ x/ ]slsl;dsf dflg; e]l6G5g\ . o:tfe]63f6 clg cGtlqm{ofn] Ps–csf{;“u Snf]h klg eOG5 . /fd|f]nufpg ;a}nfO{ dg nfU5, t/ d;w}+ leGg n's rfxG5' . klxn]ahf/df uP/ 5\of;ld; n'uf lsGy+]t/ Ps–b'O{ lbgdf Tof] 5\ofk5\ofKtL;a}n] nufPsf] b]lvg], To;}n] ljut% jif{b]lv aflx/ lsGg 5fl8;s]+ .

a'l6sdf rngrNtL cg'¿kcfkm"nfO{ ;'xfp“bf] klx/g kfOG5 .3/d} a;]/ rnlrq, 6]lnrnlrq x]/]/l8hfOg ;]6 u5'{ / l8hfOg/x¿sf];Nnfx cg';f/ klx/g rog u5'{ .;f8L / s'tf{sf] k|of]u k|fou/L ljjfxkf6L{x¿df ;Lldt /x]sf] atfpg]k/fh'nLnfO{ ;fwf/0f k]G6 / js{ul/Psf] l6;6{ Hofb} dgk5{ . lqmdnf ] l/on a|fG8s} rflxG5 .lnlkl:6ssf] ;Gbe{df pgL elG5g\–Pp6} nufp“5' t/ $–% ;o 36Lsf]lslGbg . k/fh'nL l6;6{sf nflu !^;ob]lv @% ;o;Dd / s'tf{–;'?jfnsf nflu ^ xhf/;Dd vr{ul5{g\ . Pp6f klx/g Ps jif{eGbfa9L gnufPsf] atfpg] k/fh'nLAofu / h'Qfsf] Doflrªdf klgplQs} Wofg lblG5g\ .

klx/gsf] /Ëcg'¿k ;fgf] 6k

/ !) j6f /Ësf h'Qf 5g\ pgL;“ut/ Aofu eg] sfnf] g} lslG5g\, oBlkTo;df km/s–km/s l8hfOgvf]lH5g\ . cfkm\gf]dfq xf]Og 5f]/f5f]/Lsf]sk8f ;w}+ Pp6} 7fp“af6 lslG5g\ .To:t} >Ldfg\nfO{ klg s] ;'6 u5{–ub}{g x]l5{g\ . k/fh'nL elG5g\—kmnfgLsf >Ldfg\ x]/]/ klg s]xLl;Sg'xf];\ eGb} x]o/s6, ;]leªdf ljz]ifWofg lbg eG5' . pgL >Ldfg\nfO{slxn]sfxL+ Sofh'cn n'ssf nflu xfkmkfOG6, l6;{6, Sofk nufpgnufp“l5g\ . Sofk u[lx0fLx¿n]>Ldfg\nfO{ lsglbg] ;fdfgdWo]df PsgDa/df /x]sf] kz'klt Knfhfsf SofkAofkf/L ls/0f >]i7 atfp“5g\ . lh/]v';f{gLsL snfsf/ c~h' dxh{g åGålgb]{zs cfkm\gf >Ldfg\ s'df/ >]i7sfnflu w]/}h;f] Sofk g} lslglblG5g\ .

ahf/ hf“bf ;a}eGbf klxn]pgsf] cf“vf Sofkd} k5{ . dxh{gelG5g\– >Ldfg\nfO{ d}n] ;a}eGbf w]/}lslglbPsf] j:t' Sofk g} xf]nf . To:t}Hof]lt k/fh'nL clkm; j]o/sf nflusfnf] kfOG6 nufp“bf sDtLdf nfOlgËldNg] 6fO;Dd vl/b ul5{g\ . pgLdlxgfdf ;/b/ @ b]lv * xhf/;Ddkm];gdf vr{ ul5{g\ . km];g l8hfOg/t?l0fsf dxtf] u[lx0fLx¿ ah]6sflx;fan] km];g ug]{ cg'ej ;'gfp“l5g\ .

klxn] h:tf] u[lx0fLsf] s]z nfdf]g} x'g'k5{, of] gf/Lsf] uxgf xf] eGg]egfO clxn] kl/:s[t e};s]sf] 5 .sfd ug{ ;lhnf], rf“8} ;kmf ug{;lsg], x]bf{ 5l/tf] b]lvg] x]o/:6fOnk|lt u[lx0fLx¿ cfslif{t /x]sf]jl/i7 Ao ' l6l;og ljgf j }Batfp“ l5g\ . pgsf ] kfn {/dfdlxg}lkR5] x]o/ sl6ªdf cfpg]dlxnfdWo] u[lx0fLsf] ;ªVof w]/} 5 .sLlt{k'/ lgjf;L $& jifL{of ;s'Gtnfcf]nLsf >Ldfg\nfO{ 5f]6f] s]z dgkg]{x'“bf pgn] cfkm\gf] nfdf] s]zdf snL{

j]eL u/]sL l5g\ .5f]6f] skfnsf] ljsNkdf pgn]

o:tf] u/]sL x'g\ . cf]nL ;fdfGou[lx0fL;“u} ld;l6g v':a' cf]nLsL cfdfklg x'g\ . kGw| lbgdf y]l8Ë / dfl;s¿kdf km]l;on, k]l8Sof]/, d]lgSof]/sfnflu ;}n'g k'Ug] cf]nL lne]GgL tyfnf]l/on a|fG8sf lqmd / /]enf]gsflnkl:6s dg k/fp“l5g\ . ljz]ifu/LDoflrª 8«]; lk|km/ ug]{ cf]nL gLnf] /lkÍ /+usL kf/vL x'g\ . 5f]/Ls} sf/0fpgL a'l6s k'lU5g\ .

;fwf/0f s'tf{–;'?jfn k|of]u ug{dg k/fpg] cf]nL l:nkn]; Anfphg} nufp“l5g\ . zs'Gtnf elG5g\–;lhnf ] nfU5 . alxgL tyf;fyLefOx¿n] ;'xfp“5 eG5g\ . k]G6sf]k|of]unfO{ >Ldfg\;“usf] ljb]z e|d0fdf;Lldt /fv]sL zs'Gtnfsf >Ldfg\klg pgs} OR5fsf klx/g nufp“5g\ .

zs'GtnfsL l5d]sL nIdLnfld5fg]nfO{ b]Vbf hf] sf]xL klgcrlDet x'G5g\ . $* jif{df klgpgsf ] x ]b f { lrl6Ss k/ ]sf ]tlGsPsf ] cg'xf/ 5 . 3/ ]n 'pkfo k|of]u ub}{ cg'xf/sf nflukmnkm"nsf] lgoldt ;]jg, vfgfdf;Gt'ng, tgfjd'Qm /xg', of]ucEof; ug'{, kfn{/ hfg' g} pgsf];f}Gbo{sf] /x:o xf] . pgL ;a}s'/fdf Doflrª g} vf]lH5g\ . sf/0fpgL u[lx0fL;“u} g]kfn ca{'b /f]ulgjf/0f ;+:yfsL cWoIf klg x'g\ .

pgL t8se8s gePsf

;fwf/0f klx/gdf ;ef–;df/f]xdf;fdflhs lsl;dn] hflG5g\ . cfSsnem'Ssndfq s'tf{–;'?jfn k|of]u ug]{nfld5fg]sf nflu tLg jif{otfsf] lk|oklx/g g} s'tf{–;'?jfn ag]sf] 5 .pgL ;a}eGbf w]/} g]n kf]ln; k|of]uul5{g\ . 3/aflx/ lg:s“bf pgsf] g]nkf]ln; kl/jt{g ePs} x'G5 . 3/aflx/k|foM u/L lnlkl:6sd} e]l6lG5g\ .

rqmky, af“;af/Ll:yt sldsa'l6ssL ;~rflnsf ;'nf]rgfuf}tdsf] kmd{n j]o/n] PsfO;f}+ztfAbLsf dlxnfx¿sf] k|ltlglwTju5{ . #% jifL{of uf}td k|fou/Lk]G6–;6d} b]lvlG5g\ . pgsf]klx/g pd]/ 9Ns“b}df, ljjfx ub}{df;f8Lsf] ;Ksf]df a]l/g' gkg]{ dlxnf:jtGqtfsf] Ps k|of; xf] . uf}tdljz]if k|of]hgsf nflu eg] ;f8Lg} /f]lH5g\ . !! jif{cl3 ljjfxgx'“bf d 6d AjfO 6fOks} lyP“ .aRrfx¿ eP/ df]6fPkl5 k]6a9]sfn] nufpg 5f8+] .

uf}td elG5g\— …clxn] t5f]/f5f]/L x'ls{;s]sf / lkm6 x'g] ;fOhkfOG5 eg] rfxgfnfO{ lsg dfg]{ eg]/gof“ klx/gk|lt cfslif{t ePsL x'“ .Úuf}td ahf/s} k]G6 k|of]u u/] klgl6;6{ cfkm\g} a'l6ssf] nufp“l5g\ .pgL sf]l/og lsË;j] a|fG8sf h'Qfk|of]u ul5{g\ . lhG;sL ;f}lvg uf}tdljz]ifu/L lhG;sf h'Qf lslgxflN5g\ .uf}td elG5g\– …lhG;sf h'Qfx¿k|ltd c;fWo} qm]hL 5' . pgsf] of] ?lr>Ldfg\;“u d]n vfg] x'“bf ahf/ hf“bfb'j} lhG; lslG5g\ . a'l6ssf nflu;fdfg lgof{t ug]{ x'“bf km];gsf]:jfb cfkm} rflV5g\ . pgL s'ncfDbfgLsf] aL; k|ltzt t cfkm\g}nflu vr{ ul5{g\ .

kl/jlt{t x'“b}5g\ dlxnfx¿/fhwfgLsf] Ps k|ltli7t a}+sdf

sfo{/t Go'/f]8sL l;h{gf >]i7 z'qmaf/

cfof] ls x\ofª cfp6 x'g cft'/x'lG5g\ . pgnfO{ z'qmaf/ cfof] lsc;fWo} v';L nfU5 lsgls pgLslDNk6 lk|ms x'lG5g\ . cGo lbg ;f8Ltyf s'tf{–;'?jfndf b]lvg] l;h{gfTo; lbg lhG; k]G6df l8:sf] k'lU5g\ .Tof] klg cfkm"nfO{ dgkg]{ l8«ª\S; :jfbln+b} dg vf]n]/ lkp“l5g\ . ss6]n /ds6]nsf] r':sL;“u} pgLx¿sf] uf8LgfRg}sf nflu nlhDkf6 k'U5 .olta]nf;Dd /ftsf] b'O{ alh;s]sf]x'G5 / Nofl6gf] Sjf6/ Sofl;gf]dfuO{ Psl5g tf; v]nL 3/ k'Ubflaxfgsf] rf/ alh;s]sf] x'G5 .

k|foM xKtfel/ sfddf h'Wg]dlxnfx¿ /dfOnf] tyf k|m]; x'gsfnflu To;f] u5{g\ . of] pgLx¿sf]lbgrof{sf] Pp6f kf6f] ;/x ePsf]5 . pgLx¿ eG5g\– cfkm\gf sf/0fn]3/sf] jftfj/0f wldNofpg] sfdxfdLn] u/]sf 5}gf}+ . ;a}lt/ ;Gt'ngldnfO{ /dfOnf] u5f}{ . o;nfO{pgLx¿ hLjgz}nLdf cfPsf] ;do;'xfp“bf] kl/jt{g dfG5g\ . xfdLh'g;'s} ju{sf dlxnfnfO{ of]jftfj/0fn] hs8]sf] 5 . xfdLdlxnfx¿ 3/df dfq lsg ;Lldtx'g'kg]{ < sfdcg';f/sf] /dfOnf] klgug'{k5{ eg] ;dosf] dfucg'¿kcfkm"nfO{ 9fNg'k5{ . ljz]ifu/L d8fG;kf6L{df, ljjfx Plge;{/L, ay{8]kf6L{ cflb dg k/fp“5'– nlntk'/sLlgh{nf /fptn] atfOg\ .

!& b]lv $% jif {;Ddsfdlxnfx¿n] ;fnfvfnf dlxgfdf kf“rxhf/;Dd km];gs} nflu vr{ u5{g\ .o;afx]s ;fyLx¿ hd36 x'g], tf;,v]Ng], gof“ l8«+S; 6]i6 ug]{, ls6L kf6L{sf]kl/kf6L klg a;]sf] 5 . sn+sLsLl/rf l/hfn o;nfO{ ;~rf/ dfWod,ljb]z e|d0fsf qmddf b]v]sf] /fqLhLjgsf] dgf]/~hg lng'k5{ eGg];f]rfO Pj+ klZrd]nL ;Eotfsf] l;sf]dflG5g\ . dxf/fhuGhsL s~rg >]i7;'?–;'?df t 5f]/L 8fG;kf6L{ uPsf]dfufnL uly{g\ t/ 5f]/L;“u cfkm" Psk6s8fG;kf6L{ hf“bf lgs} l/k|m]; ePsf]dx;'; ul/g\ pgn] . To;kl5 pgn]5f]/LnfO{ ufnL ug{ 5fl8g\ . a? a]nf–

;+uLtf s6'jfns]xL jif{cl3;Dd a"9fgLns07sL

;fg'd}of s];Lsf] lbgrof{ k"hfkf7, efG;f/ 3/sf] ;/;kmfOd} laTYof] . pgnfO{ufhn / 6Lsf afx]s cGo ;f}Gbo{k|;fwgsf af/]df yfxf lyPg .u[lx0fLsf] klx/g eg]s} kml/of–rf]nLxf] h:tf] nfUYof] clg s]z ;w}+wfuf]n] g} af“Wg'k5{ / s'g} ;F}Gbo{pkrf/ u/] cg'xf/ lau|G5 eGg]e|d klg lyof], t/ lj:tf/} pgsf]Wofg ;f } Gbo {;DaGwL k ':ts,kqklqsf , 6 ] lnl;l/on Pj +sfo{qmdx¿tkm{ hfg yfNof] /3/5]p“d} kfn{/x¿ v'Ng yfn] .

Toxf“ Psk6s dfq y|]l8ª /km]l;on ubf{ pgn] cfkm\gf] ¿kdf7"nf] kl/jt{g kfOg\ . To;kl5pgnfO{ cg'xf/ dfq /fd|f] eP/ x'“b}g,klx/gdf klg ljz]if Wofg lbg'k5{h:tf] nfUof] . pd]/, zf/Ll/sagfj6, df};d tyf k|of]hg ;'xfp“bf]klx/g nufpg'k5{ eGg] r]tgfpgdf hfUof] . o;/L pgL dfq xf]Ogcfhef]lnsf x/]s u[lx0fLdf 3/;“u}cfkm"n] cfkm}nfO{ dfof ug'{k5{ eGg];r]ttf a9]sf] 5 .

dlxnfx¿sf ] km ];gdf6]lnlehg l;l/onx¿sf] k|efj rsf]{5 . pgLx¿ k| ]/0ffsf ] ;f8L,sf]df]lnsfsf] 6Lsf, sl;;sf] s'tf{–;'?jfn, kfj{tLsf] uxgf cflbaf6k|efljt 5g\ . lbgel/ ToxL x]¥of]/ kmf]gaf6} To:t} ;fdfg c8{/u¥of] . o;afx]s k|foM 6]n/–kfn{/hfg] dlxnfx¿ cr]n /fd|f a'l6s/ Ao'l6xf]dlt/ b]lvG5g\ . ljb]zdf;lkª hfg' o;s} pkh xf] . o:tfdlxnfx¿df u[x0fLs} afx'No 5 .Pp6Ln] nufPsf gof“ l8hfOgsfklx/gb]lv ;f}Gbo{ k|;fwg;Dd s]s;f] egL ;f]wLvf]hL u/]/ xf];\ cyjfPs–csf{sf] b]vfl;sL u/]/ pgLx¿

km];g;“u glhs x'g rfxG5g\ .PsfGts'gfsL dLgf dxh{gsf]

kl/jf/ 7"nf] ePsfn] klg pgsf]3/df ;w} + kf6L {x¿ x 'G5g \ .kfx'gfx¿sf cufl8 >LdtLnfO{lrgfp“bf pgsf >Ldfg\nfO{ luN6Llkmn x'GYof] t/ ha pgn] nufPsfklx/g cfsif{ssf ;fy} pgL lkm6klg b]lvg yflng\ >Ldfg\nfO{ cr]npgnfO{ lrgfp“bf uf}/j dx;';x'G5 . u[lx0fLsf] JolQmTj eg]s}3/sf] uxgf xf] . h;/L dL7f] vfgfagfpg x/]s lsl;dsf d/d;nfk|of]u x'G5, cfsif{0fsf lglDt a]nf–a]nfdf au+ }rf tyf cfGtl/s;hfj6df kl/jt{g x'G5 To:t} 3/sf]cj:yf cg';f/ cfkm" klg km];g]aneP/ lx+8\g'k5{ eGg] wf/0ff clxn]ljsl;t e};s]sf] 5 . To;}n] klgdxh{g sxL+ hfg'kbf{ ;d]t ;f8L;'xfp“bf] 6Lsf k|of]u ul5{g\ .

u [ lx0fLx¿df wg–;DklQeg]sf] arfpg'k5{, hUuf–hldg,u/–uxgf hf]8\g'k5{ 5f]/f–gfltsfnf lu hf ]x f ] ug ' {k5 { eGg ]dfgl;stfdf sdL cfp“b} uPsf] 5 .kf6L{ 6«]G8n] u[lx0fLx¿sf] km];gdfxnrn NofPsf] 5 . a9\bf] ;f}Gbo{df]x;“u} 6\ofDk' r9]/ Ao'l6kfn{/hfg'kg]{ afWotf clxn] 5}g . 3/af6cf]n{gf;fy uNnLlkR5] 5\ofk5\ofKtLkfn{/ e]l6G5g\ . o;afx]s 3/–3/dfKofs]h ;le{; klg pknAw 5g\ .a'l6s ;+:s[ltsf] ljsf;;“u} gof“l8hfOgdf km\o'hg :6fOln; klx/g,l6gPh{;b ] lv rfnL; s6 ]sf;DdnfO{ htftt} pknAw 5g\ .

o;} u/L >Ldfg\dfq sltx\ofª cfp6 x'g] lbp“;f]s} ;dodf;xL xKtfdf Ps lbg t x\ofªcfp6 u/f}+ eGg] efjgf qmlds ¿kdfljsl;t x'“b}5 . e}+;]kf6LsL #@ jifL{ofHof]lt k/fh'nL k"0f{ u[lx0fL x'g\ .

km];g]jn 5g\ cfw'lgs u[lx0fL

df}sfdf 5f]/L;“u} pgL klg l8:sf]k'lU5g\ . slxn]sfxL+ ls6L kf6L{cfof]hgf ul5{g\ . ca t 3/df8fG;kf6L{sf] cfof]hgf tyf l8«+S;sf]gfd yfxf kfpg' pgnfO{ ljnfl;tfgeO{ :6]6; l;Daf]n xf] h:tf] nfU5 .

lkm6g];sf] rfxgfs'n]Zj/sL zld{nf l/hfnnfO{

laxfg 6]lnlehgdf 5l/tf] klx/gdfJofofd u/]sf] b]Vbf ToxL+ uP/ljlwk"j{s Jofofd ug]{ /x/ nfUYof] .cfhef]ln pgsf] Tof] /x/ k"/f ePsf]5 . l/hfn laxfg} 6\ofd–l6;6{,6fpsf]df Aof8 clg sf“wdf ?dfnxfnL ;f9] kf“r ah] g} :kfs{ x]Nyxf]d k'lU5g\ . slxn] P/f]laS; tslxn] ;fOlSnª u/]/ z/L/nfO{;Gt'ngdf /fv]sL l5g\ pgn] .cr]n h;n] klg pgsf] o:tf]z/L/sf] /x:o ;f]4f cfkm\gf] syfo;/L g} ;'gfp“l5g\ .

cr]n :j:y /xg ;x/Ldlxnfx¿ lkm6g]; ;]G6/x¿ wfpgyfn]sf 5g\ . klxn] k'?ifx¿n] ;d]tJofofd u/]sf] lj/n} ;'lgGYof] . clxn]dlxnfx¿n] dlg{ª jfsb]lv :kf;Ddu/]sf] b]lvG5 . ;fg]kfsL d]g'sfa'9fyf]sLsf] jhg *) lsnf] lyof] .;f8L nufP/ Jofofd ug{ pgnfO{c;fWo} ufx|f] x'GYof] . slt k6s tpgL xf“;f]sf] kfq;d]t algg\ . x]Nyxf]d uPkl5 pgnfO{ xNsf dx;';eof] . d]g'sf elG5g\– Jofofdpgsf] lgTo sd{em}+ ag]sf] 5 .l:nd–l6«d /xg] rfxgfn] ubf{ g}!& b]lv ̂ ) jif{;Ddsf dlxnfx¿Jofofddf ;+nUg /xg] u/]sf]:kfs { x ]Ny xf ]dsf k | lzIfsxl/z/0f l/hfn atfp“5g\ .

Ps jif{otf df]6f]kg, ;'u/ h:tf/f]uaf6 u|l;t $) jifL{of df]xgL>]i7n] ha Jofofd ug{ yflng\ ef]hg,kfgLsf] ;Gt'ngn] pgdf s'g} /f]u5 }g . ; '?df An8k | ];/ tyf;'u/;Ddsf] ;d:of lyof] . >]i7elG5g\– …dnfO{ ca s'g} /f]un]RofKg ;Sb }g . lsgls d }n ]JofofdnfO{ cfÎgf] lgTosd{df;fd]n ul/;s]sL 5' .Ú

dWok[i7 ;'Gb/Lx¿

kf]:6/df b]v]kl5 d}n] 3/e]6L afdf clego ug{sf nflu Pk|f]ru/]sfn] klg ;a}eGbf a9L od'gf pk|]tLsf] kf]:6/sf] ;Demgf 5 .To;afx]s k"hf nfdfsf] kf]:6/ klg /fd|f] lyof] .

–gj/fh cfrfo{ -leh]÷6]ln lgb]{zs_kf]:6/ t ;w}+ x]5'{, t/ clxn] tkfO{+n] ;f]Wg]lalQs} ;Demg

ufx|f] k¥of] . sf]–sf] lyP eGg';\ t, ofb e}xfN5 ls < c“==k"l0f{dfu'?ª ld; xª\sªsf] tl:a/ ;f]e/ / a]:6 nfu]sf] lyof] . To;kl5k"hf nfdfsf] klg 7Ls} lyof] .

–lgdf ?Daf -ufos_;fKtflxssf] l6;6{ nufPsf kf]v/fsf df]8nx¿sf] kf]:6/ ;Demgf

5 . To;kl5 od'gf pk|]tLsf] tl:a/ klg /fd|f ] nfu]sf] lyof] .pgL kmf]6f]h]lgs l5g\ . ljhof /fO{sf] tl:a/df stfstf ljkfzfj;'sf] emns kfP“, t/ ;a}eGbf a]:6 k"hfgfsf] lyof] . pQmkf]:6/df ;a} s'/f ldn]sf] lyof] .

–gf/fo0f k'/L -rnlrq lgb]{zs_k"hf nfdfsf] /fd|f] nfu]sf] lyof] . c?l0fdf nD;fnsf] klg a]:6

lyof] . clxn] t g/fd|fnfO{ klg /fd|f agfpg ;lsG5 Sof/ † To;}n]klg k|foM ;a} /fd|f lyP . k"hfgfsf] kf]:6/ clns UNofd/; lyof] .To;kl5 g} pgsf] UNofd/sf] rrf{ x'g yfn]sf] 5 .

–lht' g]kfn -xf:osnfsf/_c¿n] h:t} ;fKtflxsdf ;a}eGbf klxn] d klg kf]:6/ g} x]5'{ .

uPsf] jif{ k|sflzt kf]:6/dWo] c?l0fdfsf] tl:a/ /fd|f] nfu]sf] lyof], Tof];a} k|sf/n] a]:6 lyof] . clg /]lhgfsf] ¥ofk/ nufPsf] tl:a/ klg /fd|} lyof] .

–cfnf]s g]Djfª -Do'lhs lel8of] lgb]{zs_d]/f] cfkm\g} kf]:6/ /fd|f] lyof] lg xf==xf==xf . Psrf]l6 eGg';\ t

s–s;sf] 5flkPsf] lyof] < c“== k"hfgf, ;f]g', Pln clg=====k"l0f{df /ljhofsf] /fd|f] lyof] .

–clgn l;+x -ufos_d}n] em§ ;De“mbf k"hfgfsf] /fd|f] lyof] . k"l0f{df / c?l0fdfsf]

;f]e/ lyof] . c¿ sf]–sf] lyP /] < c“===ljhof /fO{ / ;f]g' v8\sf klgcfsif{s b]lvPsf lyP .

–cg'k ;S;]gf -sf]l/of]u|fkm/÷Oe]G6 Dofg]h/_

k[i7 !! af6 hf/L

Page 20: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007 @@jflif{sf]T;j ljz]if

hlt;'s} km];g]an kf];fs nufP klgTo;sf nflu z/L/ :j:y x'g'k5{ . z/L/:j:y 5}g eg] km];g]an kf];fsn] dfqs;}nfO{ k|efj kfb}{g . olb :j:y eP/klg km];g]jn x'g'x'Gg eg] klg s;}nfO{cfslif{t ug{ ;ls“b}g . km];g / zf/Ll/s;'Gb/tfsf] of] ;lDd>0fdf v]ns'bn] ;w}+dxŒjk"0f{ e"ldsf lgjf{x ul//x]sf] x'G5 .of] s'/fsf] k'li6 dlg{ª jfs / hluª jfs'g} lhddf 6«Øfs ;'6, l6;6{, :kf]6{\; z'nufP/ cEof; ul//x]sf dflg;x¿sf]eL8n] ul//x]sf] 5 . cfhef]lnsf o'jfx¿v]ns'bdf k|ToIf ;+nUg eP klg jf geP

klg cfkm"nfO{ 5l/tf] b]vfpg l6;6{ -h;L{_,:kf]6\;{ z'df b]lvG5g\ . o'jfk':tfsf] l6;6{ jf:kf]6\;{ z' df]xsf] d"n sf/0f eg]s} clxn]ljZjJofkL ¿kdf b]vf k/]sf] :kf]6{\; km];g g]kfndfklg ;dfg ¿kdf nf]slk|o x'g' xf] .

v ]ns 'b; “u ;DalGwt km ];gc“ufNg]x¿ cfkm"nfO{ 5l/tf] / km'lt{nf] ePsf]cg'ej u5{g\ . clxn]sf clwsf+z o'jf:kf]6{\; z' / s'g} a|fG8sf] l6;6{tkm{ g} cfslif{te}/x]sf] kfOG5 . g]kfndf :kf]6{\; km];g hltnf]slk|o 5 To;sf] t'ngfdf :kf]6\;{ km];g;“u;DalGwt cfp6n]6x¿sf] cefj ;lhn} cg'ejug{ ;lsG5, t/ klg km];gsf] g]kfnL ahf/dfv]ns'b;“u ;DalGwt km];g ;fdu|Lx¿n]cfkm\gf] Jofkf/ / nf]slk|otf a9fpg clxn];Sbf] k|of; ul//x]sf 5g\ .

clxn] g]kfnL ahf/df Pl88f;,gfOsL, l/af]s, gy{ km];h:tf ljZjd}nf]slk|o :kf]6{\; a|fG8n] cfkm\gf] cflwsfl/spkl:ylt hgfO;s]sf 5g\ . g]kfndf a9]sf]:kf]6\;{ km];gsf sf/0f tL ljZjJofkL a|fG8n]g]kfndf qmdzM cfkm\gf] ahf/ lj:tf/sf];Defjgfx¿ vf]hL ul//x]sf] ;DalGwtJofkf/Lx¿ atfp“5g\ . tL Jofkf/Lx¿sf]cg'ejdf g]kfndf tL a|fG8sf kf];fsx¿nf]slk|o eP klg a|fG8]8 kf];fssf] d"Not'ngfTds ?kdf a9L ePsf sf/0f sltko

g]kfnLn] rfx]/ klg To:tf a|fG8]8 :kf]6\{;km];gnfO{ ;/ntfsf ;fy c“ufNg ;s]sf 5}gg\ .:kf]6{\; j]o/sf] ljZjJofkL ahf/df ;jf{lwsnf]slk|o dflgg] Pl88f;sf g]kfn laqmLk|ltlglw /fhLj >]i7 eG5g\– …OG6/g];gna|fG8 ePsf sf/0f Pl88f;sf pTkfbgx¿ cGopTkfbgsf] t'ngfdf dx“uf 5g\, t/ xfd|f] a|fG8g]dk|of]u u/]/ cGo sDkgLx¿n] pTkfbg u/]sf;fdu|Lx¿ ;:tf] ePsf sf/0f k|of]ustf{x¿Tot}lt/ a9L cfslif{t 5g\ .

a|fG8]8 kf];fs / cGo kf];fssf]cg'ej ;'gfp“b} g]kfnL km'6ansf k"j{ sKtfgpk]Gb|dfg l;+x eG5g\– a|fG8]8 kf];fsn]TolQs} cfkm\gf] d"No a9L /fv]sf] xf]Og <o:tf kf];fssf] u'0f:t/ /fd|f] x'G5 eg]nufp“bf k|of]ustf{nfO{ klg lgs} ;lhnf]x'G5 . s'g} /fd|f] a|fG8]8 sDkgLsf] klx/g

nufp“bf v]Ng ;lhnf] cg'ej x'G5 . To:tfa|fG8]8 kf];fsx¿ z/L/af6 lg:sg]kl;gfnfO{ /fd|f];“u ;f];]/ z/L/sf] uGwnfO{lgoGq0f ug{ klg ;IFd x'G5g\, t/ /fd|f]a|fG8df c¿ sDkgLn] pTkfbg u/]sf] kf];fseg] agfj6 gldn]sf], sRrf l;nfO ePsf],nufp“bf c;lhnf] x'g] tyf kl;gf g;f];]/b'u{lGwt x'g] cg'ej pk]Gb|sf] 5 .

a|fG8]8 sDkgLsf :kf]6\{; j]o/x¿dx“uf eP klg lgdf{tf sDkgLsf g]kfnLk|ltlglwx¿n] g]kfnL v]nf8Lx¿nfO{ k|of]udfNofP/ To:tf kf];fsk|lt ;j{;fwf/0fsf]cfsif{0f a9fpg] k|of; u5{g\ . clxn]g]kfndf Pl88f;, l/af]s tyf gfOsLsDkgLn] a]nf–a]nfdf g]kfnL v]nf8Lx¿nfO{kf];fs ;f}hGo ug]{ u/]sf 5g\, Pl88f;sf/fhLj >]i7 eG5g\– …xfdLn] km'6an,af:s ]6an, Pyn ] l6S;, alS;ª,t]SjfGbf]h:tf nf]slk|o v]n;“u ;DalGwtv]nf8Lx¿nfO{ s]xL k|d'v k|ltof]lutfsf;dodf kf];fs k|fof]hg u/]/ cfkm\gf]

pTkfbgk|lt ;j{;fwf/0fsf] Wofg s]lGb|tug]{ k|of; u/]sf 5f}+ . u'0f:t/Lo a|fG8k|ltv]nf8Lx¿ ;hu eP klg pgLx¿ To:tfa|fG8]8 kf];fs cfkm\g} vr{df lsGgrfx“b}gg\ . o;sf] d'Vo sf/0f g]kfnLv]nf8Lx¿sf] lgoldt / alnof] cfo;|f]tgx'g' g} xf] . To;}n] xfdLn] cfk\mgfpTkfbgx¿ To:tf v]nf8Lx¿nfO{ ;+:yfut¿kdf ;x'lnot b/df laqmL u/]sf xf}+ .Ú

clwsf+z v]nf8Lsf] cfsif{0f :kf]6\{;kf];fsd} x'g] u/]sf] 5 . pk]Gb|dfg\ l;+xeG5g\– …v]nf8Lx¿ cfkm"nfO{ 5l/tf] b]vfpgrfxG5g\ . o;sf nflu pgLx¿sf] klxnf]/f]hfO 6«Øfs ;'6, l6;6{ / :kf]6\{; z' g}x'G5 . oBlk lhG;k|lt klg pgLx¿sf]cfsif{0f a9\b} uPsf] d}n] cg'ej u/]sf]5' . o;afx]s s'g} cgf}krfl/s sfo{qmddf;+nUg x'“bf v]nf8Lx¿ kf6L{ j]o/df klgb]lvg] u/]sf 5g\ .

sf]l/of]u|fkm/ clgtf l;+xsf] cg'ejdfg]kfnL v]nf8Lx¿ cf}krfl/s kf];fs nufpgsd} ?rfp“5g\ . g]kfnL v]nf8Lx¿nfO{ klxnf]k6s ¥ofDkdf ptf/]sL l;+x elG5g\– km];gzf ]sf ] k l/sNkgfcg ';f/ xfdLn ]v]nf8Lx¿nfO{ a'l6sdf nu]/ pgLx¿nfO{;'xfpg] 8«];sf] gfk ln“bf pgLx¿n] o:tf]n'uf klg nufpg] xf] ;d]t eg] . xfd|fclwsf+z v]nf8L 6«Øfs;'6 jf lhG;, l6;6{/ :kf]6\{; z'nfO{ dfq cfkm\gf] ?lrdf ;dfj]zu5{g\, t/ ha pgLx¿n] xfd|f] /f]hfOsf]kf];fs nufP/ ¥ofDkdf lx+8] / pgLx¿sf]tl:a/ kqklqsfdf b]lvof] To;kl5pgLx¿n] cGo kf];fssf] dxŒj a'em] .

v]nf8LnfO{ km];g zf]df df]8n agfp“bft'ngfTds ¿kdf c¿ df]8nx¿n] ug]{ km];gzf]eGbf a9L k|efjsf/L x'g] cg'ej l;+xsf]5 . l;+x elG5g\– v]nf8Lx¿ klxNo}nf]slk|o e};s]sf x'G5g\ . pgLx¿ s;}sfnflu cfbz{ jf cfsif{s JolQmsf ¿kdf:yflkt e};s]sf x'G5g\ . o:tf] cj:yfdfpgLx¿nfO{ df]8n agfp“bf pgLx¿n] nufPsf]l8hfOgn] a9L k|efj kf5{ / v]nf8Lx¿sf nfludf]8lnªsf] If]qdf yk cj;/ l;h{gf x'G5 .xfdLn] s]xL g]kfnL v]nf8LnfO{ ¥ofDkdfptf/] klg v]nf8Lx¿dfkm{t df]8lnªu/fpg] sfdn] eg] g]kfndf cem} Jofj;flosdfGotf kfpg ;s]sf] 5}g .

g]kfndf v]nf8Lx¿nfO{ s'g} a|fG8sf]k|ltlglw agfpg] rng cem} lelqPsf] 5}g .l56km'6 ¿kdf o:tf s]xL pbfx/0f b]vfk/] klg v]nf8Lx¿n] To:tf] cj;/nfO{Jofj;flos ¿kdf c“ufNg ;s]sf 5}gg\ .Ps v]nf8L eG5g\– s'g} sDkgLn] ;DalGwt

pTkfbgx¿ k|of]u u/fP/ v]nf8Lsf] tl:a/lvr]/ Jofkf/ lj:tf/df k|of]u u5{g\, t/pgLx¿n] pQm a|fG8sf nflu df]8lnªu/]afkt ;f]xL sDkgLsf pTkfbgx¿lgMz'Ns jf ;:tf] d"Nodf lbg] ;Demf}tfu5{g\ . cGt/f{li6«o If]qdf eg] o:tf] sfdsfnflu k|of]udf cfpg] v]nf8Lx¿n] s/f]8f}+?k}of“ sdfpg] u/]sf 5g\ .

clxn] g]kfnL v]nf8Lx¿ kf];fsdfdfq xf]Og, cGo If]qdf klg km];g]jn b]lvg]rfxgf /fV5g\ . cGt/f{li6«o v]ns'bk|ltof]lutfn] kf/]sf] k|efjsf sf/0f klgg]kfnL v]nf8Lx¿ kf];fssf] km];g;“u} s]zPj+ z/L/sf cGo efusf km];gk|lt klg;hu b]lvg yfn]sf 5g\ . ;lxb :df/slnu km'6an k|ltof]lutfdf ;+nUg clwsf+zv]nf8Ln] cfkm\gf] x]o/:6fOndf kl/jt{gu/]sf lyP . sltko v]nf8Ln] sfgdf6k;d]t nufPsf lyP . /fli6«o km'6anl6dsf k"j{sKtfg pk]Gb|dfg l;+x eG5g\–klxn] v]nf8Lx¿n] s]z nfdf] kfg'{nfO{ dfqkm];gsf] kl/efiffleq lnOGYof], t/ clxn]skfnnfO { ljleGg / +u / z }nLdf9fNg]nufot 6k nufpg], 6f6' ug]{h:tfs'/f klg b]vf k/]sf 5g\ . clxn] v]nf8Lx¿sf]cfDbfgL ljutsf] t'ngfdf s]xL a9L /lgoldt x'g] u/]sfn] v]nf8Lx¿n] km];gsfnflu cfkm\gf] cfDbfgLsf] lglZrt c+z vr{ug{ yfn]sf 5g\ .

Aof8ldG6g v]nf8L ;'ldgf >]i7elG5g\– …v]nf8L xf];\ jf c¿ sf]xL, hf]–s;}n] klg cfkm'nfO{ ;'xfp“bf] / nufp“bfcf/fdbfoL x'g] kf];fs nufpg'k5{ . cfhsf];dodf km];gn] ;j{q k|efj kfl//x]sf] a]nfv]nf8Lx¿ dfq To:tf] k|efjaf6 6f9f /xg;Sb}gg\ . km ];g l8hfOlgªsf] sf];{l;WofP/ s'g} a'l6sdf cg'ej lnPkl5cfkm\g} a'l6s vf]Ng] tof/L ul//x]sL ;'ldgfelG5g\– d]/f] cg'ej Pj+ g]kfnsf] ;Gbe{dfcGo v]nsf] t'ngfdf Aof8ldG6g v]nf8Lx¿a9L km];g]an 5g\ . Aof8ldG6g v]nf8Lx¿km];g]an eP klg c¿n] l6Kk0fL ug]{:t/;Dd pgLx¿ cfkm"nfO{ UNofd/; ¿kdfk|:t't ug{ rfx“b}gg\ . An]h sDkgLsf] h'QflsGg ?rfpg] ;'ldgf df};dcg';f/sf] km];gug{ rfxlG5g\ . pgL lhG;df s'tf{ nufp“bfa9L ;lhnf] cg'ej ul5{g\ . ;'ldgf l6;6{sf]klg ;f}lvg x'g\ . pgnfO{ o'Pkmcf]sf] l6;6{dgk5{, t/ pgL s'g} kf6L{ jf sfo{qmddf;xefuL x'“bf xNsf d]sck;d]t ul5{g\ .

v]nf8L / km];gv]nf8L / km];g

Page 21: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

h]7 $, @)^$ May 18, 2007 @#v]ns'b

;a}n] /fhgLlt u/] v]ns'bsf] ult s] xf]nf <hgcfGbf]ng–@ ;“u} b]znfO{

nf]stflGqs 9f“rfdf ljsf; ug]{gLlt cg'¿k w]/} If]qdf gof“k|d'vx¿ lgo'Qm eP . o;} qmddf/fli6«o v]ns'b kl/ifb\sf];b:o;lrjdf lgo'Qm ePsfhLjg/fd >]i7 ca g]kfnLv]ns'bn] cGt/f{li6«o :t/d}km8\sf] dfg]{ bfaL u5{g\ .lj=;+=@)%# df klg pgL /fli6«ov]ns'b kl/ifb\sf] ;b:o;lrjag]sf lyP . >]i7 g]kfn cf]nlDkssld6Lsf dxf;lrj klg x'g\ .

;g\ @)@) sf] cf]nlDksdfg]kfnnfO{ sDtLdf Ps :j0f{kbslbnfpg] !$ jif]{ dxŒjsf+IfL of]hgf‘lehg @)@)’ Nofpg'ePsf] 5 .blIf0f Pl;ofnL v]ns'bd} g]kfnk5fl8 kb}{ uPsf] cj:yfdf pQmof]hgf s;/L ;kmn x'g ;S5 <

sDkf;lagfsf] xjfO{hxfh;xL lbzfdf p8\g ;Sb}g . To:t}of]hgf / nIolagfsf] ljsf; ;Dej5}g . nIo lgwf{/0f u/] sDtLdfTo;sf] glhs k'Ug ;lsG5 . Psbzsotf g]kfnL v]ns'bsf] :t/36]sf] 5 . blIf0f Pl;ofnL v]ns'bdfckmuflg:tfgsf ] pkl:yltn ]g]kfnsf nflu r'gf}tL ylkPsf] 5 .xfd|f] t'ngfdf cGo d'n'sn] tLj|ultdf ljsf; ul//x]sf 5g\ .To;}n] xfd|f] cj:yf sdhf]/ aGb}uPsf] xf] .

nIo lgwf{/0f;lxt g]kfnLv]ns'bdf NofOPsf] of] klxnf]of]hgf xf] . o;cl3 v]ns'bdf s'g}7f]; gLlt cfpg ;s]sf] lyPg .Pp6f afns hGd]/ !$ jif{dflszf]/ e};S5 . To;}n] lehg@)@) c;kmn x'g] s'/} cfp“b}g .of]hgfcg';f/ ;a}n] d]xgt eg]ug} {k5 { . v]nf8Ln] v]Ng 'k5{ ,k|lzIfsn] l;sfpg'k5{, clwsf/Ln]sfd ug'{k5{ . cf–cfkm\gf] sfdu/]kl5 x]bf{ dxŒjfsf+IfL b]lvP klgxfdL ;g\ @)!@ sf] blIf0f Pl;ofnLv]ns'bdf t];|f] :yfgleq, ;g\ @)!$sf] Pl;ofnL v]ns'bdf sDtLdf @%cf}+ :yfg xfl;n ub}{ ;g\ @)@)sf] cf]nlDksdf :j0f{ kbs lhT5f}+ .

lehg @)@) df v]nsf] ljsf;/ :yfgLo ;xeflutf;DaGwLof]hgf s:tf] 5 <

s]Gb|Lo txb]lv ;x/ / ufp“ljsf; ;ldltsf k|To]s j8f–j8fdfv]n ;+:sf/ a;fNg ;ldltx¿aGg]5g\ . …/fli6«o uf}/j / :j:ygful/ssf nflu v]ns'bÚ gf/fsf;fy xfdL b]ze/ v]n ;+:sf/sf]ljsf;df hf]8 lbG5f}+ . o'jfsf lglDtdfq v]n dfGg] k/Dk/f tf]8\b}5f}+ .afnaflnsf, o'jf, ckf+u, dlxnf,Ho]i7 gful/s ;a}sf lglDt v]ncfjZos 5 . k|To]s ufp“ / ;x/dfljBfno :t/b]lv g} ;a} v]nsf/fli6«o :t/;Ddsf k|ltof]lutfx¿lgoldt ¿kdf cfof]hgf ug]{5f}+ .

/fli6«o v]ns'b kl/ifb\sf]:jfldTjdf /x]sf w]/} hUuf tyfejgx¿ clxn] a]jfl/;] cyf{t\;+/If0fljxLg cj:yfdf 5g\ .v]ns'bdf lghL If]qnfO{ klg ;d]6\g]nIo;fy hUuf / ejgx¿ ef}ltsk"jf{wf/ ljsf; ug{ tyf v]nk|of ]hgsf lglDt lnhdf lbg]Joj:yf lehg @)@) df 5 .j}b]lzs ;xof]u cfslif{t ub}{ lghLIf]q tyf ;/sf/L nufgLdf g]kfnLv]ns'bsf] ljsf; ug]{5f}+ .

/fli6«o v]ns'b kl/ifb\sf] v]njuL{s/0f ;w}+ ljjfbdf kb}{ cfPsf]5 . gof“ of]hgfdf v]nsf] juL{s/0f

s;/L ul/g]5 </f l i6 «o uf } /j, Jofks

;xeflutf, ;fxl;s, ko{6sLo,k/Dk/fut Pj+ ;f+:s[lts u/Lv]nnfO{ % efudf juL{s/0f ug]{5f}+ .hgtfn] rfx]sf] kl/jt{g v]ns'bdfklg x'g'k5{ . juL{s/0f h:tf];'s}eP klg x/]s v]nf8LnfO{ cGt/f{li6«ok|ltof]lutfdf /fi6«sf] uf}/j a9fpg;Ifd t'Nofpg'k5{ .

v]nsf] !% j6f lgjf{lrt ;+3lj36g u/]/ sfo{sfnsf] ;'?d} tkfO{+ljjfbdf d'l5g'ePsf] lyof] < tLgdlxgfcl3 lj36g ul/P klgclxn];Dd tL ;+3x¿sf] lgjf{rgePsf] 5}g, tby{d} rln/x]sf] 5 .ljjfb slxn] ;'lNemG5 <

uPsf] r}t dlxgfd} /fli6«ov]ns'b kl/ifb\df btf{ ePsf ;a};+3nfO{ tLg dlxgfleq lgjf{rgul/;Sg lgb]{zg lbO;s]sf 5f}+ ./fhf 1fg]Gb|sf] k|ToIf zf;gsfndfu7g e} nf]stGqkl5 lj3l6t !%j6f ;+3sf] klg lgjf{rg oxLcjlwdf x ' G5 . ; +3x¿sf ];xeflutfdf g]kfn cf]nlDkssld6Lsf] lgjf{rg ;DkGg ePsfn]ljjfb ;dfKt e};s]sf] 5 .

dfz{n cf6{\;sf] gof“–gof“ ;+3btf{ e}/x]sf 5g\ < ;+Vof a9] klgdfz{n cf6{\;sf] d"n Pp6} xf]Og <

xf], kx'“rsf cfwf/df dfz{ncf6{\;sf gof“–gof“ ;+3 btf{ x'g]qmd hf/L 5 . /fli6«o v]ns'bkl/ifb\df btf{ ePsf %$ ;+3dWo]8]9 bh{g t dfz{n cf6{\;s} x'g\ .cem} dfz{n cf6{;\sf !%–!^ j6f; +3 btf { k | lq mofdf 5g \ .cf]nlDksdf v]lng] / gv]lng] u/Lljb]zdf b'O{ lsl;dsf dfz{n cf6{\;dfq btf{ ul/G5 . btf{ ePsf;+3cGtu{t ljleGg lsl;dsfdfz{n cf6\{\; /xG5g\ . ;a} dfz{ncf6{\;sf] d"n Pp6} ePsfn] dfz{ncf6{\;sf ;+3x¿ ca Pp6} dxf;+3dfkl/0ft x'g]5g\ .

/fli6«o v]ns'b k|ltof]lutfcfof]hgf gePsf] emG8} Ps bzse };s ]sf ] 5 . gof “ v ]nf8LpTkfbgsf lglDt sf];]9'+uf dflgg]

Onfddf lqms]6Onfd— Onfd lqms]6 Snasf]

cfof]hgfdf ;DkGg v'nf lqms]6k|ltof]lutfsf] pkflw ;]tLb]jL lqms]6Snan] lht]sf 5 . ut @* ut]z'qmaf/ ePsf] kmfOgn v]ndf x]Nnf]h;jL/] lqms]6 SnanfO{ k/flht ub}{;]tLb]jLn] k|yd k'/:sf/:j¿k gub %xhf/ lht]sf] x' . Onfd ahf/l:yt6'“l8v]ndf ePsf] ;f] v]ndf ;]tLb]jLlqms]6 Snan] #) cf]e/sf] lgwf{l/tv]ndf @* cf]e/df cf7 ljs]6sf]IftL a]xf]b}{ (^ /gsf] nIo k"/fu/L b'O{ ljs]6n] x]Nnf] h;jL/]nfO{k/flht u/]sf] lyof] .

6; lht]/ klxnf] Jofl6ª/f]h]sf] x]Nnf] h;jL/]n] @! cf]e/dfcfkm\gf] ;a} ljs]6 u'dfp“b} (% /ghf]8]sf] lyof] . pQm v]nsf] Dofgckm b Dofr ;]tLb]jLsf /fhLjIf ]q L 3f ] l i ft eP . o; }u/Lk|ltof]lutfdf Dofg ckm b l;l/hpkflw x]Nnf] h;jL/]sf ch'{gkf7sn] xft kf/] . ;f] pkflw:j¿kpgn] gub ?= % ;o / 6«kmL kfPsflyP . ut j}zfv @! k|f/De ePsf]pQm v'nf lqms]6 k|ltof]lutfdflhNnfel/sf !) j6f lqms]6 Snan]efu lnPsf lyP .

–lzj d'lvof

/fli6«o v]ns'b k|ltof]lutf ca slxn];'? x'G5 <

cfp“bf] ebf} dlxgfleq} ;a}v]nsf] /fli6«o k|ltof]lutf cfof]hgfug]{5f}+ . k|ltof]lutf ;~rfng x'g]:yfg / ;do ;+3x¿;“u 5nkmnu/L lgwf{/0f ug] {5f } + . /fli6«ok|ltof]lutfdf pTs[i6 k|bz{g ug]{v]nf8Lx¿nfO{ csf]{ jif{ a+unfb]zdfcfof]hgf x'g] !! cf}+ blIf0f Pl;ofnLv]ns'bsf lglDt 5fGg]5f}+ . /fd|f]glthfsf lglDt nuQ} k|lzIf0f ;'?x'g]5 . nfdf] ;dosf] k|lzIf0fn]v]nf8Lsf] :t/ j[l4 x'G5 .

nf]stGq cfP/ klg v]ns'bdf/fhgLlt cem} hf/L 5 elgG5 lg <

xf], k|To]s g]kfnLsf] gzf–gzfdf v]n k;fpg xfdL k|of;/t5f}+, t/ s]xL tŒj v]ndf klg/fhgLlt 3';fpg vf]Hb}5g\ . cj/f]wv8f u/]/ sfd ug{ lbO/x]sf 5}gg\ .k|lzIfsn] l;sfpg], v]nf8Ln] v]Ng]sfd gu/]/ /fhgLlt ug{ yfn]kl5v]nsf] ljsf; s;/L x'G5 < ;a}bnn] oxf“ klg eft[ ;+u7g vf]Ng]xf] eg] g]kfnL v]ns'bsf] l:ylt s:tf]xf]nf < xfdL ;a} uDeL/ x'g'k5{ .

l j / f 6 g u / —lj/f6gu/df ;DkGgk"jf{~rn:t/Lo a'4 skgscfp6 elnank|ltof]lutfsf] pkflwelnan 6] «lgª ;]G6/;Kt/Ln] lht]sf] 5 .km fs { Snaåf/fcfof]lht k|ltof]lutfsf]ut ;ftf ;DkGgkmfOgndf ;Kt/L l6dO6x/Lsf ] ; ' bz { g;]So'/ ]6L ;le{;nfO {@%–@@, !*–@%, @@–@%, @%–@@ / !%–% n] x/fp“b } ljhoLePsf] xf ] . k |ltof ] lutfdf k"jf {~rnsf ljleGg lhNnfsfgf}j6f elnjn Sna ;xefuL ePsf lyP .

lj/f6gu/sf] dx]Gb| df]/ª SofDk; / w/fgnfO{ x/fp“b}k|ltof]lutfdf ;d"x …PÚ af6 ;Kt/Ln] kmfOgnsf] ofqf to u/]sf]lyof] . To:t} ;d"x …aLÚ af6 w/fgsf] aLkL sf]O/fnf :jf:Yo lj1fgk|lti7fg tyf Sjf6/ kmfOgndf jfscf]e/ kfP/ cl3 a9]sf] bdsnfO{x/fp“b} O6x/Lsf] ;'bz{g ;]So'/]6L kmfOgndf k'u]sf] lyof] .

/f]df~rs kmfOgn v]ndf klxnf] ;]6 ;Kt/Ln] lht] klg bf];|f]/ t];|f] ;]6 lhTb} O6x/L cl3 a9]sf] lyof] . lj/f6gu/sf] l5d]sLO6x/L l6dn] bz{ssf] /fd|f] xf};nf / ;dy{g kfP klg clGtdsf] b'O{;]6df k/fho ef]Uof] . v]ndf pTs[i6 k|bz{g ug]{ ljh]tf l6dsf:jtGq rf}w/L k'/:s[t eP . k|ltof]lutfsf ljh]tf l6dnfO{ lzN8,k|df0fkq tyf gub !) xhf/ ?k}of“ k|bfg ul/Psf] lyof] .

—sdn l/dfn

;Kt/L ljhoL

;f}efUo / OG6/:kf]6{\;åf/f pkflw sAhf

a'6jn— dfcf]jfbL lgs6 of]ªsDo'lgi6 lnu ¿kGb]xLn]] ;~rfngu/]sf] k|yd jfO{;LPn sk gscfp6k'm6an k|ltof]lutfsf] pkflw ;f}efUoo'jf Sna, a'6jnn] lht]sf] 5 . kmfOgnv]ndf 8L=Pd=;L= SnanfO {6fOa|]s/sf cfwf/df k/flht ub{};f }efUo o 'jf Sna a'6jnn]pkflwdfly sAhf hdfPsf] xf] .

k|ltof]lutfsf] ljhoL l6dnfO{@) xhf/ ?k}of“ tyf pkljhoLl6dnfO{ !) xhf/ ?k}of“ gubk'/:sf/ k|bfg ul/Psf] lyof] .

o;aLr ¿kGb]xL lhNnfJofkLSna:t/Lo km'6an k|ltof]lutfsf]pkflw OG6/ :kf]6\{; Sna a'6jnn]lht]sf] 5 . k/f{]xf o'jf Snaåf/fcfof]lht k|ltof]lutfsf] kmfOgndf;+ud :kf]6\ {; Sna uh]8LnfO{z"Gosf lj?4 # uf]n ub}{ OG6/:kf]6\{; Sna ljhoL ePsf] xf] . Pl8lehg Snadf v]n]sf /fli6«o:t/sf v]nf8Lx¿ k|bLk cfrfo{,lxdfn yfkf cflb ;lDdlnt OG6/:kf]6\{;sf tkm{af6 ;f]d nfdfn] Pstyf /fhg uf}rgn] b'O{ uf]n u/]sflyP . ljhoL OG6/ :kf]6\{;n] !)

xhf/ ?k}of“ tyf pkljh]tf ;+ud:kf]6{\;n] & xhf/ ?k}of“ gub k|fKtu/] . k|ltof]lutfdf lhNnfsf !@l6dn] efu lnPsf lyP .

dlxnf lqms]6df¿kGb]xLsf] lht

a'6jn– e}/xjfdf ;~rflntPslbj;Lo dlxnf lqms ]6k|ltof]lutfdf gjnk/f;LnfO{ ! ;o#! /gsf] km/flsnf] cGt/n] k/flhtub}{ ¿kGb]xL l6d ljhoL ePsf] 5 .6; lht]/ klxn] Aofl6ª u/]sf] ?kGb]xLn]lgwf{l/t @% cf]e/df ! ljs]6 u'dfO{ !;o %( /g agfPsf] lyof] . k|ltpQ/df! ;o ^) /gsf] ljho nIo kf/ug{ d}bfgdf plqPsf] gjnk/f;Ll6dn] * bzdnj $ cf]e/df ;a} ljs]6u'dfO{ @* /g dfq agfof] . ¿kGb]xLsLdg' vjf;n] % rf}sf k|xf/ ub}{ g6cfp6 $$ /g, dw' yfkfn] % rf}sfsf];xfotfn] #% tyf zflGt a:ofnn]@ rf}sf;lxt g6cfp6 #@ /gsf]of]ubfg lbPsf lyP .

¿kGb]xLsf tkm{af6 ;/:jtLnfdufb]n] %, lzvf yfkfn] @ tyf;'ldqf rf}w/Ln] ! ljs]6 lnPsf lyP .% ljs]6 lnPsL ;/:jtL nfdufb] Dofgckm b Dofr 3f]lift ePsL lyOg\ .

–6f]k/fh zdf{

Page 22: o'jf k' '':tf - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015-10-27 · h]7 $ , @)^$ May 18, 2007 nfOe zf] /flz–ljljw @ j[if ldy'g ss{6 l;+x

x]d/fh 1jfnLåf/f sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ ln= sf nflu k|sflzt tyf d'lb|t, sfof{no M sflGtk'/ sDKn]S;, ;'ljwfgu/, kf]=a=g++= ^)!(, sf7df8f}+, g]kfn, kmf]g g+= $$*)!)), km\ofS; M (&&–!–$$&)!&*,email:[email protected] btf{ g++= ((÷)%!÷%@, ;jf{lwsf/ M sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ln= ;“u ;'/lIFt k|aGw lgb]{zs M s}nfz l;/f]lxof, lgb]{zs M ljgf]b/fh 1jfnL, :jl:tsf l;/f]lxof, ;Dkfbs M ;'jf; 9sfn .

h]7 $, @)^$ May 18, 2007clGtd kftf] @$

uPsf] z'qmaf/ tyf zlgaf/ ko{6sLo gu/L kf]v/fdf b]zel/sfAo'l6l;ogx¿sf] k|yd /fli6«o e]nf ;DkGg eof] . pb\3f6gsf] lbg/dfOnf] tl/sfn] ;DkGg eP klg aGb ;qsf] clGtd lbg eg] sfo{;ldltrog k|lqmof ljjfbf:kb aGg k'Uof] . ;j{;Ddt tl/sfn] sfo{;ldltrogdf Ao'l6l;ogx¿aLr afemfafem g} rNof] . b]zlgdf{0fdfAo'l6l;ogx¿sf] ;xeflutf eGg] gf/fsf ;fy Ao'l6kfn{/ k|f]km];gnP;f]l;P;gåf/f cfof]lht pSt ;Dd]ngdf b]zel/sf # ;o ;f}Gbo{sdL{sf];xeflutf lyof] . ;Dd]ngn] kf“ra'“b] kf]v/f 3f]if0ffkq;d]t hf/L u/]sf] 5 .;Dd]ngn] Ao'l6l;og sf];{nfO{ kf7\oqmddf ;dfj]z ul/g'kg]{, Ao'6l;og k];fnfO{kf/bzL{ Pj+ dof{lbt agfOg'kg]{ cflb dfu cl3 ;f/]sf] 5 .

b/af/dfu{df /f}gs

kf]v/fdf x\jfO6 kf6L{sf] d:tL

z'e ljjfx M sf]l/og ;+:s[ltcg';f/ ljjfx–aGwgdf af“lw“b} sf]l/ofsL nLUjfog lx -afof “ _ / k |jf;L g ]kfnL bfjf kf;fª nfdf-t]lGhª_ . blIf0f sf]l/ofdf sl/a ! ;o %) hgf g]kfnLn] sf]l/ogo'jtLx¿;“u ljjfx u/L 3/hd a;fPsf 5g\ . ljjfxkl5 clwsf+z g]kfnLJofkf/ Joj;fodf nfu]sf 5g\ eg] s]xLn] dhb'/L ub}{ cfPsf 5g\ .

tl:a/ M /fKs] nfdf, Pr]s]g]kfn 86sdsf] ;f}hGoaf6

;fKtflxs ;dfrf/sf7df8f } + – / fhwfgLsf ]

;'ljwf;DkGg, /dfOnf] t/ Jo:t;8s cyf{t\ b/af/dfu{ . zlgaf/pQm ;8sdf s'g} ;jf/L ;fwgu'8]gg\, oBlk dflg;x¿sf] eL8eg] lgs} lyof] . h'n'; lgl:s/xg]/fhwfgLdf Tof ] lbg Toxf “sf ]eL8nfO{ /dfOnf] ug{ rfxg]x¿sf]h'n'; dfGg ;lsGYof ] . pQmcj;/df ;8saLrdf pleP/tl:a/ lvrfpg], km];g]an eP/cfkm\gf ;fyLx¿;“u lx+8\g], ;8ss}aLrdf pleP/ cfO;lqmd vfg], h';lkpg], dd, au{/ cflbsf] :jfblng]x¿ b/af/dfu{el/ b]lvP . klxn]klg cfof]hgf x'g] u/]sf] …b/af/dfu{;8s dxf]T;jÚ w]/ } kl5 ut

zlgaf/ cfof]lht ul/Psf] lyof] .afnaflnsfx¿sf nflu v]Ng];fdu|Lb]lv lnP/ nfv] gfr;Dddxf]T;jsf] cfsif{0f ag]sf] lyof] .dxf]T;jsf] ;a}eGbf cfsif{0f ;8ssf]Pp6f kf6f]df agfOPsf] d~rdfPskl5 csf{ ufos÷uflosf tyf;+uLt ;d"xn] k|:t't u/]sf uLt–;+uLt /x] . :of8f]h ;d"x dfpG6**$*, !(&$ P8L, saj]eh:tf/s ;d"xx¿sf /s uLtx¿ k|ToIf;'g]/ cfO;lqmdsf] sf]g r':b}/dfOnf] dfGg] o'jtLx¿sf] 3'O“rf]To;} klg /dfOnf] lyof] .

csf { lt/ b o ' lg6L ,g]K;fO8]hh:tf ¥ofk ;d"xsf ¥ofkuLtx¿df gfRg] tGg]/Lx¿sf]klx/g / :6fOn x]b}{ /dfpg]x¿klg Toxf“ lyP . To;}u/L df};dLu'?ª, ;'ud kf]v/]n cflbsf uLt ;'Gbfklg plQs} dHhf e}/x]sf] lyof] . lzv/lkmN6/ tyf l:k|̈ p8;“u b/af/dfu{8]enkd]G6 cyf]l/6Ln] cfof]hgfu/]sf] of] dxf]T;jaf6 ;+slnt /sdpQm dfu{sf] ljsf;df vr{ ug]{atfOPsf] 5 .

kf ]v/f– ;f “em kbf {–gkb} {n]s;fO8sf] Kof/fl8;f]df rxnkxn5fO;s]sf] lyof] . sfo{qmd klg gf}nf]ePsfn] xf]nf clw+sfz cfuGt's ;]tfklx/gdf b]lvP . gb]lvpmg\ klg lsg< sfo{qmdsf] gfd g} x\jfO6 kf6L{lyof] . hlt;'s} rf“8} Sna kl/;/dftGg]/Lx¿ e]nf eP klg sfo{qmdeg] /ftsf] ;f9] cf7 ah] dfq k|f/Deeof] . sfo{qmdsf] k|d'v cfsif{0f eg]tGg]/L ufos wd]{Gb| ;]jfg /x] .

pgsf] nfOe kkm{d] {G;;“u}8fG;kf6L{sf] cfof]hgf ul/Psf] lyof] .pgn] sfo{qmdsf] 9f]sf p3f/]kl5la:tf/} tGg]/L–t?gLx¿ 8fG;

k\mnf]/df emg{ yfn] . wd]{Gb|n] c+u|]hLuLt ufpg yfn]kl5 udL{sf] jftfj/0f/gSs eP/ cfof] . clg sDd/dsf{pg]x¿sf] 7]nd7]n x'“b} uof] .

klxnf] k6s kf]v/fdf ePsf]wd]{Gb|sf] nfOe kkm{d]{G;n] oxf“sftGg]/Lx¿sf] ckf/ ;fy kfof] . sl/a@% j6f uLt ufPsf wd]{Gb| lgs}yfs]sf lyP . n]s;fO8dfljb]zLx¿nfO{ dgf]/~hg lb“b} cfPsf]8\ofd]h lun6{; AofG8n] pgnfO{ ;fylbPsf] lyof] . To;f] t of] AofG8:yfkgftfsf wd]{Gb| g} To;sfef]sln:6 lyP . 8]9 jif{sf] cGt/fnkl5pgn] AofG8;“u ;dfof]hg eP/ uLtufPsf x'g\ . wd]{Gb|sf] nfOe kkm{d]{G;;lsg]lalQSs} l8h] ;];g ;'? eof] .g fr ] / cem } gy fs ]s f8fG;kf/vLx¿ l8h] ;];g ;'?ePkl5 km]l/ Hofg kmfn]/ dl:sgyfn] . /ft hlt a9\b} uof] 8fG;plQs} tflQ“b} uof] . dlb/fsf] r':sLln“b} 8fG;kf/vLx¿n] laxfgsf] rf/ah];Dd 8fG;af/df Psf]xf]/f] em'Db}/+uLg /ftnfO{ pHofnf] kf/] .

lzj zdf{

k|ltof]lutfTds ;f+uLlts sfo{qmdOnfd— ljBfnodf cWog/t

ljBfyL{x¿df cGtlg{lxt k|ltefk|:km'6g u/fpg] p2]Zon] OnfddfljBfno:t/Lo k|ltof]lutfTds;f+:s[lts sfo{qmd ;DkGg ePsf]5 . lhNnf lzIff sfof{no, Onfdn]cfof]hgf u/]sf] pQm sfo{qmddf ufog,g[To tyf jfBjfbg ljwfdf ;xefuLljBfyL{x¿n] k|lt:kwf{ u/]sf lyP .

dx]Gb|/Tg ax'd'vL SofDk;,Onfdsf] k|fª\u0fdf ePsf] pQm

k|ltof]lutfdf Onfdsf ljleGgljBfnosf ljBfyL{x¿n] efu lnPsflyP . ut zlgaf/ ;DkGg pQmsfo{qmddf ufogtkm{ ;bf/d'sfdsf]k|1f ;bg af]l8{ª :s'n k|yd, cd/df=lj= a/af]6] låtLo tyf l;x+b]jLdf=lj= km'PtKkf t[tLo ePsf lyP .k|ltof]lutfs} g[Totkm{ k|1f;bgk|yd, dfpG6 d]rL af]l8{ª :s'nlåtLo tyf cd/ df=lj= a/af]6]t[tLo eP . o;}u/L jfBjfbgtkm{cd/ pRr df=lj= k|yd Pj+ k|1f;bg låtLo ePsf lyP .

lzj d'lvof

gLnf] rnlrq agfPsf] cf/f]kdf df]8n kqmfp

tl:a/ M ;'bz{g /l~ht

lj/f6gu/– clxn] Pp6f gLnf]rnlrqsf] l;8Ln] k"jf{~rn lk6]sf]5 . htftt}} ToxL l;8Lsf] rrf{5 . l;8Ldf b]lvg] o'jtLn] Pp6frlr{t Do'lhs lel8of]df df]8lnªul/;s]sLn] o;n] rrf{ kfPsf] xf] .tL df]8nnfO{ dfcf]jfbLn] kqmfp u/Lk|x/Ldf a'emfPkl5 l;8Lsf] rrf{cem r'lnof] .

ufos k|sfz cf]emf h'gtl:a/ lvr]sf] cf/f]kdf h]n k/]ToxL tl:a/nfO{ clxn] gLnf ]rnlrqsf ¿kdf ahf/df 5l/Psf]5 . k|sfz sf/fuf/d'Qm e} k'g:yf{lkte};s]sf 5g\ eg] k|sfzn] lvr]sf]elgPsf] tl:a/df yk c:nLn lrqx¿/fv]/ ahf/df 5l/Psf] 5 .

k"jf{~rnsf l;8L k;nx¿dflsga]r x'g] gLnf] rnlrq ltg}o'jtLx¿n] lgdf{0f u/]sf] eGb}dfcf]jfbL g]t[Tjdf ufp“n]n] tLo'jtLsf] 3/ 3]/] . uPsf] j}zfvsf]bf];|f] ;ftf /flt @ ah] O6x/Ll:yttL df]8nsf] 3/ :yfgLoaf;Ln] 3]/]sf]cj:yfdf k|x/Ln] pgLx¿nfO{lgoGq0fdf lnPsf] lyof] . gLnf]rnlrq lgdf{0fdf tL lbbLalxgLsf];+nUgtf gePsf] k|dfl0ft ePkl5l;8L agfpg]sf] vf]hL ug{ k|x/LnfO{;3fpg] ;t{df ef]lnkN6 pgLx¿nfO{5fl8Psf] Onfsf k|x/L sfof{noO6x/Lsf k|x/L lg/LIfs ljZjdl0f

kf]v|]nn] atfP .gfËf] tl:a/ lvrfP/ k|rf/

ul/Psf]df kLl8t lbbL–alxgLnfO{dfcf]jfbL;lxt :yfgLojf;Ln]nufPsf] cf/f]kn] yk kL8f lbPsf]5 . pQm lel8of] rnlrq ;j{kIfLoe]nfn] x]/]kl5 pgLx¿nfO{ j]s;'/7x¥ofOPsf] lyof] . k|x/L lx/f;tdf/x]sf a]nf cf/f]lkt df]8nn] lel8of]lrqdf cGt}sf] c:nLn b[Zo ;dfj]zu/]/ gLnf] rnlrq tof/ ul/Psf]x'g;Sg] atfP .

b'O{ vfn] b[ZonfO{ Pp6}l;8Ldf /fv]/ gLnf] rnlrq tof/ug]{ sfddf s'g} lu/f]x g} nfu]sf]x'g ;Sg] k|x/Lsf] cg'dfg 5 .ahf/df 5l/Psf l;8L gi6 ug]{cj:yf g/x]sf] k|x/Ln] hgfPsf]5 . pQm gLnf] rnlrq clxn]k"jf{~rnsf sltko l;8L k;n]x¿n];d]t /fv]sf] kfOG5 . Do'lhslel8of]df df]8lnª u/]/ ;fj{hlgse};s]sL o'jtLsf] rl/qxTof ug]{u/L cGoqsf] b[Zo /fv]/ tof/ul/Psf] l;8L lgdf{0f ug]{x¿sf]vf]hL e}/x]sf] k|x/L lg/LIfs kf]v|]nn]atfP . l;8L agfpg'cl3 pgLx¿sf]gfËf] tl:a/ ckl/lrt 7]ufgfaf6;~rf/dfWod, ;fdflhs ;+3–;+:yftyf ;j{;fwf/0fsf] 7]ufgfdf Od]nk7fOg] ul/GYof] .

—sdn l/dfn