บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาวจยเรอง ผลกระทบจากการพฒนาแหลงทองเทยว : กรณศกษาสามพนโบก

ต าบลเหลางาม อ าเภอโพธไทร จงหวดอบลราชธาน ผศกษาวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และเกบรวบรวมขอมลทตยภมจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ ซงมหวขอทท าการศกษาตางๆดงตอไปน

1. แนวคดเกยวกบทรพยากรการทองเทยว 2. แนวคดเกยวกบผลกระทบจากการทองเทยว 3. แนวคดเกยวกบมาตรการปองกนและแกไขผลกระทบของการทองเทยว 4. แนวคดเกยวกบการพฒนาการทองเทยวแบบยงยน 5. ทฤษฎเกยวกบการทองเทยว 6. ทฤษฎเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ 7. เอกสารงานวจยทเกยวของ 7.1 เอกสารงานวจยในประเทศ 7.2 เอกสารงานวจยตางประเทศ

1. แนวคดเกยวกบทรพยากรการทองเทยว ราณ อสชยกล (2546) ไดกลาววา ทรพยากรการทองเทยว (Tourism Resource) หมายถง

แหลงทองเทยว กจกรรมและวฒนธรรมประเพณทสะทอนใหเหนถงอารยธรรมทองถนทมลกษณะเดน และสามารถดงดดความสนใจของนกทองเทยวใหมาเยอน ซงทรพยากรการทองเทยว อาจจ าแนกไดหลายประเภท ดงน

1.1 ทรพยากรการทองเทยวประเภทธรรมชาต ไดแก แหลงทองเทยวทเกดขนเอง ตามธรรมชาต และมความงดงามตามธรรมชาต มความโดดเดนทางภมศาสตร ธรณวทยา และระบบปาไมทหลากหลาย เชน ภเขา น าตก ชายหาด เกาะแกง ปะการง สตวปา และพรรณพช เปนตน ธรรมชาตทใชเปนทรพยากรการทองเทยวจะอยในรปของภมทศน ซงประกอบดวยปจจย ทเปนองคประกอบส าคญ ดงน

14

1.1.1 ภมประเทศ ทเปนแหลงทองเทยวทส าคญ ไดแก - เทอกเขาสงทมหบเขา สนเขา ยอดเขา ไหลเขา หนาผา ถ า บอน าพรอน

รวมอยดวย เชน เทอกเขาถนนธงชย เทอกเขาหลวงพระบาง เปนตน - ภเขาสง หรอดอยทนยมเรยกกนในภาคเหนอ เชน ดอยอนทนนท ภกระดง

ภหลวง เปนตน - ภเขาหนปนทกอใหเกดถ า และหนงอกหนยอย เชน ถ าพระยานคร ถ าลอด

เปนตน - ภเขาหนทรายทมหนาผา เสาหน เชน ภเรอทมหนาผาสามดาน ปาหนงาม

ทจงหวดชยภม ทมเสาหนเปนจ านวนมาก - ภเขาหนแกรนตทเปนภเขาสง ทปาไมปกคลมทบบนภเขามกมน าตก

สตวปา เชน เขาสอยดาว เขาสระบาป เขาเขยว เขาหลวงจงหวดนครศรธรรมราช เปนตน - หบเขาทมความแคบ และความสงชนของหนาผาทงสองขางของหบเขา

และเบองลางจะรองน าไหลตลอดเวลา ทใชเปนเสนทางปนปาย เชน เดนปาและจดชมวว เชน หบเขาแมแจม หบเขาแมฮองสอน หบเขาแมสะเรยง เปนตน

- เชงเขาทเปนทสะสมของตะกอนทลงมาจากเทอกเขาในอดต กอใหเกดเนนโคกและสน เชน สนปาตอง สนก าแพง สนทราย เปนตน

- ทราบทเปนทสะสมของแหลงน า เชน คลอง แมน า หนอง บง หาด ทกอใหเกดกจกรรมทองเทยว เชน เทยวทง ตกปลา ลองแมน าล าคลอง เปนตน

1.1.2 ภมอากาศ มผลตอการทองเทยวในเรองของอณหภมและความชนของบรรยากาศ เพราะอณหภมทพอเหมาะและแสงสของบรรยากาศ รวมถงแสงสบนทองฟาท าใหบรรยากาศการทองเทยวมชวตชวาสนกสนานขน เชน ฤดหนาวในประเทศไทยชวยใหนกทองเทยวรสกเยนสบาย ฤดฝนจะเปนอปสรรคตอการทองเทยว เนองจากฝนตก เฉอะแฉะ แตเหมาะแก การเทยวน าตก เปนตน

1.1.3 แหลงน า ทเปนแหลงทองเทยวทไดรบความนยม ไดแก - ชายหาดและอาว เชน หาดทรายบนแผนดน และในเกาะตางๆ เชน

หาดแมร าพง หาดเพ หาดทรายในเกาะเสมด เกาะพงน เกาะสมย เปนตน - เกาะและหมเกาะ เชน เกาะภเกต เกาะเตา เกาะสมลน เกาะชาง เปนตน - ปะการง เปนแหลงทองเทยวใตทะเล เชน ทหมเกาะสมลน หม เกาะ

สรนทร หมเกาะชมพร เปนตน

15

- โบราณคดใตน า ในทองทะเลมซากเรอจมอยมากมาย เรอเหลานเปนเรอพาณชย ทแลนคาขายในอดต ซากเรอโบราณจงเปนทรพยากรทมคาของชาต และกลายเปน แหลงทองเทยวส าหรบประดาน า

1.1.4 พชพรรณและปาไม กอให เ กดการทองเ ทยวแบบการเดนปา ทท าให การพกผอนหยอนใจ และท าใหรจกชนดพชพรรณและสตวปา แหลงทองเทยวทางธรรมชาต ทยดปาไมเปนหลก และมการจดการทเปนระบบจะอยในรปของอทยานแหงชาต วนอทยาน สวนรกขชาต สวนพฤกษศาสตร และเขตรกษาพนธสตวปา

1.2 ทรพยากรการทองเทยวประเภทประวตศาสตร โบราณวตถ และศาสนสถาน ไดแก แหลงทองเทยวทมนษยสรางขน และมความส าคญในฐานะเปนหลกฐานทางประวตศาสตร โบราณคดและศาสนา ทแสดงถงอารยธรรมทองถน มผลดงดดใหนกทองเทยวไปเยอน ซงทรพยากรประเภทน สามารถแบงยอยออกเปน 2 ประเภท ดงน

1.2.1 โบราณสถานและโบราณวตถ โบราณสถาน หมายถง อสงหารมทรพย ซงโดยอายหรอโดยลกษณะแหง

การกอสราง หรอโดยหลกฐานเกยวกบประวตของอสงหารมทรพยนน เปนประโยชนในทางศลปะ ประวตศาสตร หรอโบราณคด ท ง นใหรวมถงสถานทส าคญทางประวตศาสตร ท เ ปน แหลงโบราณคด แหลงประวตศาสตร และอทยานประวตศาสตรดวย เชน เมองโบราณ พระราชวง พระต าหนก อนสาวรย ก าแพงเมอง เปนตน

โบราณวตถ หมายถง สงหารมทรพยทเปนของโบราณ ไมวาจะเปนสงประดษฐ หรอสงทเกดขนตามธรรมชาต หรอเคยเปนสวนใดสวนหนงของโบราณสถาน ซากมนษย หรอ ซากสตว ซงโดยอายหรอโดยลกษณะแหงการประดษฐ หรอโดยหลกฐานเกยวกบประวตศาสตรของสงหารมทรพยนน เปนประโยชนในทางศลปะ ประวตศาสตร หรอโบราณคด เชน ซากมนษย ซากสตว ภาพเขยน งานศลปะ เครองมอ เครองใช เครองประดบของคนโบราณ ศลาจารก เ ปนตน โบราณวตถมกพบเหนอยในโบราณสถาน จงมกเรยกทรพยากรการทองเทยว ทางประวตศาสตร โดยรวมกนวาเปนโบราณวตถสถาน

1.2.2 ศาสนสถาน ศาสนสถาน หมายถง สถานทแสดงถงลทธความเชอ ความศรทธาของมนษย

ทมตอศาสนสถานอนมหลกส าคญ เชน แสดงก าเนดและความสนสดของโลกหรอแสดงหลกธรรมเกยวกบบญบาป รวมทงสถานทประกอบพธกรรมตามความเหน หรอตามค าสงสอนในความเชอถอนนๆ ศาสนสถานเปนสถานททมคณคาทางวฒนธรรม และจรยธรรมจงกลายเปนสถานททองเทยว นกทองเทยวท เดนทางทองเทยว มกมจดประสงคเพอไปศกษาหาความรเ กยวกบศาสนา

16

เพอประกอบพธกรรมทางศาสนา หรอเพอเยยมชมสกการะ เพอความสงบในจตใจ เชน วด โบสถ วหาร มสยด สถานทจารกแสวงบญ สถานทเพอเคารพสกการะ เปนตน นอกจากนในศาสนสถาน ยงมการคนพบโบราณวตถส าคญทางศาสนา เชน พระพทธรป เทวรป รปปน พระเยซ จตรกรรม ฝาผนง เปนตน ศาสนาสถานทส าคญทางศาสนาพทธมเปนจ านวนมากในประเทศไทย เนองจากประเทศไทยเปนเมองพทธศาสนา เชน วดพระศรรตนศาสดาราม เปนตน

1.3 ทรพยากรการทองเทยวประเภทศลปวฒนธรรมและประเพณ ไดแก ทรพยากร การทองเทยวทมคณคาทางศลปวฒนธรรม และขนบธรรมเนยมประเพณทม เอกลกษณ และถายทอดกนมาจากอดตจนถงปจจบน เปนกจกรรมทเกยวของกบการด าเนนชวตของมนษย เชน ว ถความเปนอย สภาพบานเ รอน ภาษา การแตงกาย การละเลน ดนตร กว ศลปะและขนบธรรมเนยมตางๆ รวมทงกจกรรมทสรางขนเพอวตถประสงคตางๆ เชน ประเพณ งานเทศกาล พธกรรม เปนตน นอกเหนอจากทรพยากรการทองเทยวทเปนรปธรรมทกลาวถงแลว ยงมทรพยากรการทองเทยวทางวฒนธรรมทเปนนามธรรมทแสดงออกดานความคดทนกทองเทยวใหความสนใจ เชน ความเชอ คานยม ภมปญญาทองถน ความเปนชนเผา เปนตน ทรพยากร การทองเทยวประเภทศลปวฒนธรรมและประเพณ แบงยอยไดเปน 2 ประเภทใหญ ดงน

1.3.1 แหลงวถชวตความเปนอย แหลงวถชวตความเปนอย หมายถง แหลงทองเทยวทแสดงออกถงลกษณะ

ความเปนอยของคนในทองถน เชน สภาพบานเรอน ทอยอาศยของนกทองเทยว ผสนใจสามารถศกษาลกษณะความเปนอยและวถชวตของชมชนโดยตนเองไมตองเขาไปมสวนรวม ไดแก การเยยมชมหมบานชาวเขา ชมชนทองถน เชน หมบานแมว หมบานอกอ ในภาคเหนอของ ประเทศไทย หมบานซาไกจงหวดยะลา เปนตน หรอการเขาไปมสวนรวมอยอาศย เชน พกคาง ในโฮมสเตยในหมบานครวง จงหวดนครศรธรรมราช หมบานปลายโพงพาง จงหวดสมทรสงคราม เปนตน

1.3.2 แหลงศลปวฒนธรรมและประเพณ วฒนธรรม (Culture) หมายถง สงทดงามและสงมคณคา ซงคนในสงคม

ประพฤตปฏบตหรอแสดงออกมาชานาน ในลกษณะทเปนขนบธรรมเนยมประเพณ และศลปกรรม อนมท งทเปนรปธรรมและนามธรรม ทควรแกการอนรกษวฒนธรรม เปนลกษณะทแสดงถง ความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบเรยบรอย ความกลมเกลยวและศลธรรมอนดของประชาชน วฒนธรรม ทนกทองเทยวใหความสนใจแบงเปนอยางนอย 3 ลกษณะคอ

17

1.3.2.1 วฒนธรรมทเกยวเนองกบศาสนา ซงเปนเรองราวทางพทธประวตและนทาน อธบายหลกธรรมทน ามาพฒนาเปนการปฏบตประจ า จนเปนทยอมรบของคนในสงคม เชน ประเพณการแหเทยนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย ประเพณบวชนาค ประเพณชกพระจงหวดสราษฎรธาน งานสารทเดอนสบจงหวดนครศรธรรมราช งานตกบาตรเทโว จงหวดอทยธาน เปนตน

1.3.2.2 วฒนธรรมทเกยวเนองกบความเชอ ความเชอสวนใหญเกยวพน กบเหตการณ ทเกดขนตามธรรมชาต ทชาวบานเหนวาไมใชเหตการณทเกดขนทวไป แตเนองจากไมสามารถอธบายไดวา เพราะเหตใดจงเกดเหตการณนน จงยกใหเปนการกระท าจากสงเหนอธรรมชาต และเมอเวลาผานไปนาน จงกลายเปนความเชอทเหนความจ าเปนของพธกรรมตอเนองขน เชน ประเพณบญบงไฟในจงหวดหนองคาย

1.4 ทรพยากรการทองเทยวประเภทมนษยสรางขน ไดแก แหลงทองเทยวทมนษย สรางขนมา เพอตอบสนองความตองการของนกทองเทยว โดยการสรางกจกรรมใหม หรอปรบปรงดดแปลง เพอใหสถานทมความหลากหลายในการท ากจกรรมการทองเ ทยว ทรพยากร การทองเทยวประเภทมนษยสรางขนแบงออกไดเปน 3 ประเภทยอย ดงน

1.4.1 ทรพยากรการทองเทยวเพอศกษาสงแวดลอม เปนแหลงทองเทยวทสรางขนเพอใหนกทองเทยวไปเรยนรสถานการณตางๆ

รอบตวเกยวกบสตว พช หรอระบบนเวศ ตวอยางแหลงทองเทยวเพอศกษาสงแวดลอม ไดแก 1.4.1.1 แหลงทองเทยวเพอศกษาสตวทยา ไดแก สวนสตวปด เชน สวนสตว

ดสตเขาดนวนา สวนสตวตามตางจงหวด และสวนสตวเปด เชน สวนสตวเปดเขาเขยวทเปนหนวยงานภาครฐจงหวดชลบร ซาฟารเวลด ฟารมจระเข สวนเสอศรราชา โอเอซส ซ เวลด สวนผเสอทเปนของเอกชน เปนตน

1.4.1.2 แหลงทองเทยวเพอศกษาพฤกษศาสตร ประกอบดวยแหลงทองเทยวท เปนของรฐ ไดแก แหลงทองเ ทยวของกรมวชาการเกษตร เ ชน ศนยวจย เกษตรหลวง เ ชยงใหม -ขนวาง สถานทดลองเกษตรท สง ศนยบ รการทองเ ทยว เกษตรบานรองกลา แหลงทองเทยวกรมสงเสรมการเกษตร เชน ศนยบรการทองเทยวเชงเกษตร แหลงทองเทยวเกษตรบานมณพฤกษจงหวดนาน เปนตน แหลงทองเทยวขององคการสวนพฤกษศาสตร กรมปาไม เชน สวนพฤกษศาสตรสมเดจ พระนางเจาสรกตต จงหวดเชยงใหม สวนรวมพรรณไมปา 60 พรรษามหาราชน เปนตน แหลงทองเทยวโครงการหลวง เชน สถานเกษตรหลวงอางขาง สถานวจยหลวงอนทนนท เปนตน แหลงทองเทยวองคการอตสาหกรรมปาไม เชน สวนปาแมแจม สวนปาเขากระยาง เปนตน ตลอดจนสวนสาธารณะ เชน สวนหลวง ร.9 เปนตน นอกจากนยงมแหลงทองเทยว

18

เพอศกษา พฤกศาสตร ทเปนของภาคเอกชน เชน สวนกลวยไม สวนกหลาบ สวนสมนไพร สวนสม ไรก านนจล ไรบเอน เปนตน

1.4.1.3 แหลงทองเทยวเพอศกษาความรทวไป เปนพพธภณฑสถานทเกบรวมรวมศลปะและวทยาศาสตร ท ง ท เปนพพธภณฑสถานแหงชาตทอยในความดแลของ กรมศลปากร และพพธภณฑสถานของเอกชน เชน พพธภณฑหนขผงไทย เมองโบราณ พพธภณฑสถานชาตพนธวทยาของสยามสมาคม เปนตน

1.5 ทรพยากรการทองเทยวเพอความสนกสนานเพลดเพลนและความบนเทง 1.5.1 สวนสนกและสถานทชมทวทศน เ ชน ดรมเวลด สวนสยาม สถานท

ชมทวทศนทชนบนของโรงแรมใบหยกสกาย เปนตน 1.5.2 สถานบนเทงและสถานทซอสนคา เชน สถานบนเทงยามค าคน ไนตคลบ

ดสโกเธค โรงละคร โรงภาพยนตร ศนยหตถกรรม ตลาดนด เปนตน สรปไดวาทรพยากรทองเทยว คอ วฒนธรรมประเพณทสะทอนใหเหนถงอารยธรรมทองถนทมลกษณะเดน และสามารถดงดดความสนใจของนกทองเทยวใหมาเยยมเยอน ทรพยากรการทองเทยวนนสามารถแบงไดดงน 1) ทรพยากรการทองเทยวประเภทธรรมชาต 2) ทรพยากรการทองเทยวประเภทประวตศาสตร โบราณวตถ และศาสนสถาน 3) ทรพยากรการทองเทยวประเภทศลปวฒนธรรมและประเพณ 4) ทรพยากรการทองเทยวประเภทมนษยสรางขน 5) ทรพยากรการทองเทยวเพอความสนกสนานเพลดเพลนและความบนเทง การทจะรกษาทรพยากรการทองเทยวใหเกดความย งยนนน จะตองอาศยความรวมมอในการอนรกษทรพยากรการทองเทยวตางๆ ไมวาจะเปนทรพยากรการทองเทยวทางธรรมชาต หรอทรพยากรการทองเทยวทางวฒนธรรม ใหคงสภาพเดมไวใหมากทสด ไมใหถกท าลายไป รวมถงการกระตนจตส านกของคนในทองถนใหพยายามดแลรกษาและปกปองทรพยากรการทองเทยวเหลานน โดยไมกระท าการใดๆ ทเปนผลเสยตอทรพยากรการทองเทยว นอกจากนตองใหความรความเขาใจแกนกทองเทยว เพอตระหนกถงคณคาและความส าคญของแหลงทองเทยวทเดนทางเขาไปเยอน และใหความรวมมอแกชมชนในทองถนในการอนรกษสงแวดลอม อนเปนมรดกตกทอดของคนในทองถนนนๆ ใหคงสภาพทดตลอดไป

19

2. แนวคดเกยวกบผลกระทบจากการทองเทยว เทาทผานมา เราทราบกนแลววาอตสาหกรรมการทองเทยวไดน าผลประโยชนทางดาน

เศรษฐกจเขามาสชมชนทองถนและประเทศอยางมากมายมหาศาล แตในขณะเดยวกนอตสาหกรรมทองเทยวกยงสงผลกระทบตอมนษยหลากหลายประการเชนกน ซงผลกระทบทเกดขนจาก การทองเทยวนนมทงผลกระทบดานบวกและดานลบ และจากการศกษาพบวานกวชาการสวนใหญ มกจ าแนกผลกระทบจากการทองเทยวออกเปน 3 ดานดวยกนคอ ผลกระทบดานเศรษฐกจ ผลกระทบดานสงคมวฒนธรรม และผลกระทบดานสงแวดลอม Bruner (1996) กลาววาผลกระทบของการทองเทยวมทงดานบวกและดานลบ ในดานบวกไดแกสรางงานและสรางรายไดใหแกคนในทองถน ในหลายแหงการทองเทยวชวยใหคนมงานท าในทองถนไมตองอพยพไปท างานในเมอง ท าใหครอบครวและชมชนไมตองแยกกนอยดวยเหตผลทางเศรษฐกจ การทองเทยวอาจมสวนกระตนใหเกดความภาคภมใจและสนใจในวฒนธรรมของตนมากขน ท าใหสนใจศกษาคนควา และรอฟนภมปญญาทองถนขนมาใหม ชวยตอชวตใหแกหตถกรรมพนบาน ดนตร ศลปะการแสดง ฯลฯ มใหสญหายไป

2.1 ผลกระทบทางดานเศรษฐกจ จากนโยบายการพฒนาประเทศทผานมาตงแตอดตจนถงปจจบนเหนไดอยางชดเจน

วารฐบาลไทยไดใชการทองเทยวเปนเครองมอส าคญในการเพมรายไดทางดานเศรษฐกจใหแกประเทศ เนองจากการทองเทยวท าใหเกดเงนตรา

ดงทมนส สวรรณ (2539) ไดกลาวไววาการทองเทยวกอใหเกดงานและรายได ตอบคคลจ านวนมาก ทงทมสวนรวมในกจกรรมการทองเทยวโดยตรงและในกจกรรมเกยวเนองอนๆ เชน การน าเทยว ขายของทระลก รถเชา รานอาหาร และรานถายรป แตในทางกลบกน เมอการทองเทยวกอใหเกดประโยชน ยอมกอใหเกดโทษ กลาวคอท าใหโครงสรางทางเศรษฐกจ ของพนทเปลยนแปลงไป เปนผลใหสดสวนการใชแรงงานในภาคเศรษฐกจหลกเปลยนไปดวย นอกจากนการพฒนาการทองเทยวอาจท าใหการกระจายรายไดไมเปนธรรมมากขน เนองจากผไดประโยชนโดยตรง อาจเปนคนเฉพาะกลมและอาจเปนคนจากตางถน ประชาชนในพนททม แหลงทองเทยวทสมควรไดรบประโยชนแตกลบไมไดรบประโยชนนนๆ เปนตน

ซงสอดคลองกบการทองเทยวแหงประเทศไทย (2544) ทไดกลาวถงผลกระทบ ดานบวกวาเกดการกระจายรายได สรางงานใหชมชน สรางผประกอบการ สรางผลตภณฑสนคาชมชน มการพฒนาดานการตลาด แตเกดผลกระทบดานลบคอ เกดการเปลยนแปลงอาชพหลก คาครองชพสง การวางงาน ความไมคมคาในการลงทน ยกตวอยางเชน การเปลยนแปลงอาชพจากชาวไรชาวนามาท างานดานการทองเทยว จะท าใหเกดปญหาผลตผลการเกษตรลดลง ในขณะท

20

ความตองการเพมมากขน เนองจากมนกทองเทยวมารวมกนรวมใช ราคาสนคาทจ าเปนในชวตประจ าวนกเพมขน ท าใหคาครองชพสงขน และเกดลกษณะความเปนฤดกาลของการทองเทยว อาจท าใหเกดปญหาวางงาน รวมถงความไมค มคาในการลงทนตามมา (กองวชาการฝกอบรม การทองเทยว แหงประเทศไทย, ม.ป.ป.)

นอกจากนสถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม (2548) ยงเหนวาผลกระทบ จากการทองเทยวทมผลตอชมชน จะท าใหเงนมอทธพลกบชาวบานมากขน เกดการกระจายรายไดของชมชนกระจกตวเฉพาะพนท และมชาวบานบางกลมทไดรบผลประโยชนจากการทองเทยวอยางแทจรง

จากผลกระทบทกลาวมาขางตนสอดคลองกบแนวคดของบญเลศ จตตงวฒนา (2542) ทอธบายถงผลกระทบของการทองเทยวดานเศรษฐกจทมตอคนในชมชน ซงสามารถสรป เปนประเดนหลกๆ ดงน

2.1.1 ผลกระทบดานบวกของการทองเทยวตอชมชนทองถนดานเศรษฐกจ ไดแก - การทองเ ทยวชวยสรางอาชพและการจางงานแก ชมชนทอง ถน

เพราะธรกจทองเทยว เปนธรกจทตองใชแรงงานมาก (Labor Intensive) จงเปดโอกาสใหเกด การจางงานภายในชมชน ทงทางตรงและทางออม นอกจากนยงชวยกระตนเกดการคดคนน าทรพยากรทไรคามาประดษฐเปนสนคาทระลกจ าหนายใหแกนกทองเทยว นบเปนการสรางอาชพและการจางงานใหแกชมชนเพมมากขน

- เมอมการทองเทยวเขาไปจะท าใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจของชมชน เนองจากโครงสรางทางเศรษฐกจการผลตของชมชนแตดงเดมจะเปนเศรษฐกจการเกษตร ครนชมชนทองถนเกดการทองเทยว จงมการลงทนผลตสนคาและบรการทาง การทองเทยว เปนสาเหตใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจของชมชน จากเศรษฐกจการเกษตรไปสเศรษฐกจอตสาหกรรมการทองเทยว จงท าใหเ กดการขยายตวของธรกจ การทองเทยวในชมชนทองถนเพมมากขน เพอสามารถสนองความตองการของนกทองเทยว อยางเพยงพอ

- เปนการน ารายไดสชมชนทองถน กลาวคอ เมอชมชนมการสรางอาชพและการจางงานจากการทองเทยว ยอมกอใหเกดรายไดสชนบททองถน เนองจากนกทองเทยวไดน าเงนไปใชจาย ซอสนคาและบรการทองเทยวจากชมชนทองถน ท าใหรายไดเขาสชมชนทองถน

- เกดการกระจายรายไดสภมภาค กลาวคอ เมอชมชนทองถนมรายไดจากการทองเทยวยอมหมายถงการกระจายรายไดสภมภาค อนจะกอใหเกดการพฒนาสรางความเจรญแกชมชนทองถนในภมภาค

21

- การทองเทยวชวยเพมรายไดตอหวของชมชนทองถน อนเปนเครองชสถานะทางเศรษฐกจของประชาชนในชมชนทองถนวามความกนดอยดขน

- การทองเทยวกอใหเกดประโยชนการกระตนการผลตดานอนๆ ของชมชนทองถน กลาวคอ เมอชมชนทองถนมรายไดตอหวของประชากรสงขน ท าใหประชาชนในชมชนทองถนสามารถน ารายไดไปใชจายมากขน กอใหเกดการหมนเวยนทางเศรษฐกจของชมชนทองถนกระตนใหเกดการผลตดานอนๆและน าทรพยากรของชมชนในทองถนมาใชใหเกดประโยชน มากขน 2.1.2 ผลกระทบดานลบของการทองเทยวตอชมชนทองถนดานเศรษฐกจทแสดงออกมาในรป ของปญหาตางๆ คอ

- เกดปญหารายไดเปนฤดกาลแกชมชนทองถน จงกอใหเกดปญหารายไดทไมสม าเสมอขนตามฤดกาลทองเทยว โดยเฉพาะในฤดการทองเทยวนอย (Low Season) กจะมรายไดจากการทองเทยวนอยลงดวย เปนเหตใหชมชนไมสามารถพ งรายไดจากการทองเทยว เปนหลกไดเพราะจะมความเสยงสง อกทงเกดปญหาการวางงานในชวงนอกฤดกาลทองเทยวดวย

- เกดปญหาคณภาพของแรงงานในชมชนทองถน กลาวคอ เมอชมชนทองถนมการทองเทยวเกดขน ยอมตองการแรงงานดานการทองเทยวมากขน เปนเหตใหเกด การถายเทแรงงานจากชมชนทองถนอนเขามาท างานในชมชนทองถนทเปนแหลงทองเทยว และมแรงงานสวนหนงทดอยคณภาพเขามาดวย กอใหเกดผลเสยตอการทองเทยวโดยสวนรวม อกทง ยงตองเสยคาใชจายในการพฒนาคณภาพแรงงานมากขน

- เกดปญหาราคาและคาครองชพแกชมชน กลาวคอ เมอชมชนทองถนม การทองเทยวเกดขน ยอมตองการสนคาและบรการทางการทองเทยวมากขน เพอสนอง ความตองการของนกทองเทยว เปนเหตใหผประกอบธรกจทองเทยวถอโอกาสโกงราคาสนคา และบรการทองเทยวใหสงขน เกดภาวะเงนเฟอขนในทองถน ท าใหคาครองชพของชมนทองถนสงขนตาม นอกจากนยงท าใหราคาทดนของชมชนทองถนเพมสงขน เพราะแยงกนประมลซอทดนทมท าเลดเหมาะสมกบการทองเทยว ยงท าใหเกดเงนเฟอมากขน

- เกดปญหาการสงซอสนคาจากตางประเทศแกชมชน เพราะความตองการผลตสนคา และบรการทางการทองเทยวมากขน และเพอสนองความตองการของนกทองเทยว

- ปญหาการแกงแยงผลประโยชนแกชมชน น ามาซงการแขงขนในการผลต และจ าหนายสนคาบรการทางการทองเทยว เปนเหตใหเกดการแกงแยงผลประโยชนขนในหม ผประกอบธรกจทองเทยวของชมชน ซงอาจมการตดราคาและยอมขาดทน ซงเปนผลเสยตอเศรษฐกจโดยรวม

22

- เกดปญหาสวนแบงผลประโยชนอนควรไดของชนทองถน เพราะ การทองเทยวอาจเปดโอกาสใหบคคลภายนอกชมชนเขามาด าเนนธรกจทองเทยวในชมชน ท าใหชมชนในทองถนไดรบสวนแบงผลประโยชนจากการทองเทยวในอตราสวนคอนขางนอย ซงในความถกตองแลวผลประโยชนจากการทองเทยวสวนใหญควรตกอยกบคนในชมชนทองถนนน

- เกดปญหาคาใชจายในการจดระเบยบชมชนในทองถน เนองจากเมอม การทองเทยวเกดขนท าใหมนกทองเทยวและแรงงานตางถนหลงเขามา จงสรางปญหาใหกบชมชนโดยตองเสยคาใชจายเพมมากขน เพอการจดระเบยบชมชนเพอคงไวซงการทองเทยวแบบยงยนตอไป เชนคาใชจายในการก าจดของเสยและขยะมลฝอย คาใชจายในการบรณะซอมแซม ความเสยหายของทรพยากรทองเทยว คาใชจายในการจดสาธารณปโภค

- เกดปญหาในราคาทดนในชมชนทองถนสงขน เนองจากการทองเทยวกอใหเกดการขยายตวของธรกจทองเทยว ซงธรกจนจ าเปนตองใชทดนทมท าเลด กอใหเกดภาวะเงนเฟอ แมวาภาวะทดนราคาสง อาจเปนผลดตอเจาของทดน เพราะสามารถขายทดนราคาด แตในระยะยาวจะเปนผลเสยตอชมชน โดยเฉพาะคนรนใหมของชมชนทตองการตงหลกฐานใหแกครอบครวจ าเปนตองมทดนส าหรบปลกบานหรอท ามาหากน กจะไมมก าลงทางเศรษฐกจพอซอได ยงบรรพบรษไมมทดนยกใหแกลกหลาน กจะเกดผลการอพยพออกนอกชมชนหรอท าการบกรก ปาสงวนและทดนสาธารณประโยชนอนๆ

2.2 ผลกระทบทางดานสงคมและวฒนธรรม ในการศกษาผลกระทบจากการทองเทยวทางดานสงคมและวฒนธรรมนน ไดม

ผศกษาวจยเรองนไวหลายทาน บางทานไดศกษาถงผลกระทบทงทางดานสงคมและวฒนธรรม ไปพรอมๆ กน

ดงทมนส สวรรณ (2539) ไดศกษาถงผลกระทบของการทองเทยวตอสภาพสงคม และวฒนธรรมไปพรอมๆ กน โดยชใหเหนถงผลกระทบทางตรงและทางออม กลาวคอ ผลกระทบทางตรงของการทองเทยว ท าใหเกดความเสอมโทรมของวฒนธรรมดงเดม วฒนธรรมเดมถกน ามาดดแปลง เพอรองรบการทองเทยวในลกษณะทเรยกขานวา “การขายวฒนธรรม” Cohen (1996) กลาววา วฒนธรรมประเพณทนกทองเทยวชนชมนน กลายเปนวฒนธรรมเพอการแสดง เปนเพยงสนคาอยางหนงทน าออกมาขายโดยไมมสวนสมพนธกบวถชวตของสงคมนน

การทองเทยวแหงประเทศไทย (2544) ไดอธบายเพมเตมวา การทองเทยวท าใหเกดปญหาการเปลยนแปลงรปแบบวฒนธรรม ประเพณ เนองจากมการน าวถชวตขนบธรรมเนยม และประเพณของสงคมไทย มาเปนสงดงดดทางการทองเทยวมากขน ซงหากไมมการระมดระวง สงทเกดขนคอการเปลยนแปลงรปแบบ เนอหาด งเดมของประเพณวฒนธรรมเดมทน ามาเปน

23

จดขาย มงเนนในดานการคาความสวยงาม อลงการ ลดความประณต ดดขนตอนทเปนเนอหาเดม สงทน าเสนออกมาคอการแสดงทตนตาตนใจ ละเลยประเดนดานวถชวตและคณคาทแทจรง ของชมชนสงคมทองถนนนๆ ไป

โดยทางออมการทองเทยวทกอใหเกดกจกรรมเกยวเนองอนๆ ตามมา ไดมสวนท าให สายสมพนธทางสงคม-วฒนธรรม (Social-culture linkages) ของประชาชนในพนททเกยวของหยอนยาน คนรนใหมตางมงหวงจะเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทเกดขนมากวาการสบทอดอาชพดงเดมของบรรพบรษ ยงไปกวานนการมสวนรวมในโอกาสงานภาคบรการน ท าใหผมสวนรวม เรมเหนหางจากญาตพนอง เพอนฝงและกจกรรมในชมชนมสวนรวมงานนอยลง ขนบธรรมเนยมประเพณทองถนเรมจางหายไป คนรนใหมจะชนชมกบความกาวหนาของสงคมสมยใหมมากกวาการผกตดกบวถชวตเดม นอกจากนอาจเกดผลกระทบตอแหลงทองเทยวอยางรนแรง เนองจากความออนแอของสภาพสงคมและเศรษฐกจ ณ แหลงทองเทยวทมงจะปรบตวใหตอบสนอง ความตองการของนกทองเทยวจากตางทองถน มากกวาความพยายามทจะคงวฒนธรรมเดมของตนเปนลกษณะเดนเฉพาะ แตอยางไรกตามการทองเทยวกมผลดตอการอนรกษวฒนธรรมทองถน หรอประเทศเอาไว ทงนเพอใหเปนสงดงดดใจนกทองเทยว หากไมมการสงเสรมการทองเทยว วฒนธรรมอนเปนมรดกและเอกลกษณของสถานทอาจเสอมหรอสญไปกเปนได

นอกจากน นธ เอยวศรวงศ (2530) ยงไดอธบายถงผลกระทบทางการทองเทยว ตอวฒนธรรมชมชนในแงของความสมพนธทขดแยงกบวถชวต ซงเกดจาการลอกเลยนแบบอยางจากนกทองเทยว วาการทองเทยวท าใหเกดการลอกเลยนแบบอยางทางวฒนธรรมของนกทองเทยวโดยคนทองถน จงกอใหเกดปญหาการใชวฒนธรรมทไมสมพนธกบวถชวตของคนทองถน กอใหเกดความขดแยงระหวางวถชวตวฒนธรรมทลอกเลยนแบบมาจากนกทองเทยว ซงจะท าใหเกดปญหากบคนทองถนและสงคมของทองถนอยมาก การเลยนแบบทางวฒนธรรมซงไมสมพนธกบวถชวตทเปนจรงของผคนในสงคม คออดมการณทน าไปสการพ งพา เชน บานนอกพ งพากรงเทพซงเปนศนยกลางวฒนธรรมการทองเทยว และกรงเทพกพ งพาตางประเทศซงเปนผสงนกทองเทยวเขามา วฒนธรรมพงพาเหลานไมสมพนธกบวถชวตของคนในทองถน และวฒนธรรมทตดขาดจากวถชวตเหลาน ยอมไมตอบสนองตอความตองการของชมชนและสงคม ดงนนจงไมอ านวยประโยชนสขแกชมชนและสงคมเลย นอกจากนผลกระทบจากการทองเทยวตอวฒนธรรม ยงกอใหเกดการปรบเปลยนตวเองของวฒนธรรมทองถน เพอรบใชวฒนธรรมการทองเทยว กอใหเกดความไมสมพนธกนของวถชวตของชมชนจน ในทสดกจะเกดการดดแปลงวฒนธรรม เพออ านวยความสะดวกแกนกทองเทยว ดงนนคณคาเดมของวฒนธรรมทองถนทเคยสมพนธกบ วถชวตจงถกท าลายและหมดคณคาลงไป

24

กองวชาการและฝกอบรม การทองเทยวแหงประเทศไทย (ม.ป.ป.)ไดใหแนวคดคลายคลงกบมนส สวรรณ และนธ เอยวศรวงค เชนกน แตไดใหมมมองทตางออกไป กลาวคอ การทองเทยวท าใหเกดการน าวฒนธรรมมาเปนการคา เชน การดดแปลงงานประเพณใหเปน งานบนเทงทางการทองเทยว อาจท าใหสญเสยความภาคภมใจในคณคาทางวฒนธรรมของธรรมชาต เกดการลอกเลยนแบบหรอผลตศลปวตถโดยขาดคณคาทางศลปะ และความประณตบรรจง ท าใหวฒนธรรมการแตงกายและคานยมของวฒนธรรมทองถนเปลยนแปลงไป เนองจาก มการเลยนแบบพฤตกรรมของนกทองเทยว ท าใหสญเสยเอกลกษณของทองถน และในดานผลกระทบทางสงคม ท าใหเกดความรสกวานกทองเทยวมอภสทธกอใหเกดความรสกตอตานทเปนตนเหตของความเปลยนแปลงอปนสยทเคยโอบออมอารและความเปนมตรไมตรตอนกทองเทยว เกดปญหาอาชญากรรมเนองจากคาครองชพทสงขน และนกทองเทยวบางกลมมสวนใน การสงเสรมกจกรรมทเปนปญหาของสงคม เชน การบรการทางเพศ การเสพยาเสพตด Lea (1988) กลาววาในทางสงคมและวฒนธรรม การทองเทยวเปนกจกรรมทน าผคนจากวฒนธรรมทแตกตางกนมาพบกน ยอมตองมการตดตอแลกรบหรอเลยนแบบวฒนธรรมซงกนและกน ส าหรบการทองเทยวในประเทศก าลงพฒนาเชนประเทศไทย การรบวฒนธรรมมกจะเปนไปในลกษณะของคนทองถนการเลยนแบบรบเอาวฒนธรรมของนกทองเทยวมาปฏบต มสวนบดเบอนวฒนธรรมดงเดม เชน วฒนธรรมดานภาษา การแตงกาย ศลธรรมจรรยาและคานยมทางวฒนธรรม ซงน าไปสการเพมของอาชญากรรมหรอโสเภณได นอกจากนการทองเทยวแหงประเทศไทย (2544) ไดกลาวถงผลกระทบดานลบในแงของการกอใหเกดปญหา คอ ปญหาความแตกตางและไมเสมอภาคระหวางชมชน เนองจากความ เลอมล าของรฐ ในการพฒนาโครงสรางพนฐานและสงอ านวยความสะดวกตางๆ เชน ระบบไฟฟา ประปา การคมนาคมขนสงโทรศพท ซงมกด าเนนการในพนทแหลงทองเทยวกอใหเกด การเปรยบเทยบและใหชมชนตางๆ เกดความรสกวาหากมไดเปนแหลงทองเทยวกมกถกทอดทงไมไดรบการพฒนาปญหาความขดแยงระหวางเจาของทองถนกบนกทองเทยว เพราะพฤตกรรมบางอยางของนกทองเทยว เชน การแตงกายไมสภาพเขาไปยงศาสนสถาน หรอปชนยสถาน หรอการกระท าทไมเหมาะสมอนรเทาไมถงการณของนกทองเทยวเหลานจะกอใหเกดความขดแยง กบคนในทองถน เ นองจากความแตกตางดานขนบธรรมเนยมและประเพณบางประการ (วรรณา วงษวานช, 2546)

พรอมกนนน พลอยศร โปราณานนท (2548) ไดชใหเหนถงปญหาอาชญากรรม ทางการทองเทยวอกรปแบบหนงทไมคอยมคนกลาวถงนก คอการเขามาหาผลประโยชนจากกลมนายทนโดยการปลอมตวเปนนายทนทองถน เพอใหกวานซอทดนชมชนในราคาถก และเมอ

25

มการพฒนาการทองเทยวเกดขน ทดนจงเปนของมคาและสามารถสรางมลคาไดสงมาก แตในทางกลบกนเจาของทดนดงเดมไดรบผลประโยชนนอยมาก ซงเหตการณเหลานลวนเปนตวอยางของการพฒนาการทองเทยวทด าเนนการ โดยรฐบาลและกลมนายทน ซงเปนผลมาจากเศรษฐกจแบบทนนยมทก าจดผอาศยในทองถนใหออกไปจากการพฒนาพนททองถนของเขาเอง

นอกจากนชสทธ ชชาต (2543) ไดกลาวถงผลกระทบของการทองเทยวทมตอสงคมวฒนธรรม (Socio-cultural Impact) ไปพรอมๆ กน ซงเปนมมมองทแตกตางออกไปโดยการพจารณาลกษณะของ 1) การเผยแพรวฒนธรรมและการยอมรบวฒนธรรม (Diffusion and Acculturation of Culture) 2) การตอตานดานวฒนธรรม (Reaction of Culture) 3) การซอขายวฒนธรรม (Commoditization of Culture) 4) การอนรกษวฒนธรรม (Preservation of Culture) และ 5) การเปลยนแปลงครอบครว ซงอธบายตอไปน

1. การเผยแพรวฒนธรรม หมายถง การเผยแพรขายวฒนธรรมจากสงคมหนงไปสอกสงคมหนง อาจเกดขนโดยเจาของวฒนธรรมน าไปเผยแพรหรอการเผยแพรผานสอมวลชน วฒนธรรมบางอยางทรบเขามาไดมการเปลยนเลอกสรรใหเหมาะสมและไมขดแยงกบจารตประเพณ การยอมรบวฒนธรรม หมายถง การทวฒนธรรมแขงกวาเผยแพรเขาสวฒนธรรมออนกวา แลวท าใหเกดการยอมรบโดยวธการบงคบ บางครงอาจเกดการยอมรบเปนบางสวนกท าใหเกด การผสมผสาน (Assimilation) ระหวางวฒนธรรมเกากบวฒนธรรมใหม แตบางกรณเจาของวฒนธรรมเกากอาจแสดงการตอตาน (Reaction) วฒนธรรมใหมการทองเทยวท าใหเกดการพบกนระหวางวฒนธรรมใหมของนกทองเทยวกบวฒนธรรมเกาของชาวบานในทองถน จงท าใหเกด การยอมรบปฏเสธหรอผสมผสานกลมกลนซงกนและกน

2. การตอตานวฒนธรรม (Reaction of Culture) เกดจากวฒนธรรมของนกทองเทยวกระทบตอจารตประเพณ ความเชอหรอสงศกดสทธ กอใหเกดปญหาความขดแยงระหวางนกทองเทยว กบประชาชนในทองถน ถาความขดแยงไมรนแรงกกอใหเกดการรงเกยจไมยอมรบนกทองเทยว แตถารนแรงอาจเกดการขบไลนกทองเทยวออกไป ความขดแยงทางวฒนธรรมอาจท าใหเกดความขดแยงระหวางคนในทองถนได เนองจากคนในทองถนสวนหนงไดรบประโยชนโดยตรงจากนกทองเทยว จงตองเอาใจนกทองเทยวเพอผลประโยชนทางเศรษฐกจ แตประชาชนทองถน ซงไมไดรบผลประโยชนโดยตรง กคดวาการทองเทยวท าใหเกดปญหาทางเศรษฐกจ สงแวดลอม และวฒนธรรมทองถน ดงนนปญหาเรองความขดแยงทางวฒนธรรมดงกลาว จงสงผลใหบคคลในทองถนเกดความแตกแยกอนเนองมาจากการทองเทยว

26

3. การซอขายวฒนธรรม (Commoditization of Culture) เกดจากนกทองเทยว มความสนใจทางวฒนธรรมในแหลงทองเทยว เชน ศลปะสาขาวจตรศลป ประตมากรรม สถาปตยกรรม ตลอดจนจารตประเพณ พธกรรม ความเชอ เรองราวทางประวตศาสตรและศาสนาจงเกดการ ซอขายวฒนธรรม โดยคนทองถนผลตวฒนธรรมขายแกนกทองเทยว การน าวฒนธรรม ไปตอบสนองทางดานการคามากเกนไป ท าใหวฒนธรรมเปลยนแปลงไปจากเดมเพราะผลผลต ทเกดใหมตองเปลยนวตถประสงค รปแบบและจตวญญาณในการผลตเพอตอบสนอง ความตองการทางดานการคา ซงท าใหวฒนธรรมเปลยนแปลงไปอยางเลอนลอย (Cultural Drift)

4. การอนรกษวฒนธรรม (Preservation of Culture) การทองเทยวมไดท าใหเกด การฟนฟ แคศลปวตถ แตดานประเพณตางๆ กไดรบการฟนฟดวย บางอยางอาจดดแปลงใหยงใหญนาสนใจกวาเดม แตยงคงสภาพความเชอและด ารงภมปญญาเดมไว เชน ประเพณลอยกระทงจงหวดเชยงใหม

5. การเปลยนแปลงครอบครว (Family Change) การทองเทยวท าใหครอบครวเปลยนแปลง ในเรองสถานภาพหนาท และลกษณะของครอบครวในประเทศก าลงพฒนา ดงเชน ในเรองสถานภาพและหนาทบทบาทของผ หญงเปลยนแปลงไป สามารถก าหนดบทบาท ในครอบครวไดมากขนกวาเดม ชายหนมมบทบาทในครอบครวและชมชนแทนผอาวโสมากยงขน

นอกจากน บญเลศ จตต งว ฒนา (2542) ไดใหแนวคดเกยวกบผลกระทบของ การทองเทยวตอชมชนทองถนโดยไดแบงออกเปนผลกระทบดานสงคม และผลกระทบ ดานวฒนธรรมอยางเดนชด ดงนคอ

2.2.1 ผลกระทบดานบวกของแหลงทองเทยวตอชมชนดานสงคม - เกดการเปลยนแปลงแบบแผนการประกอบอาชพของชมชนทองถน

กลาวคอ เกดธรกจทองเทยวขน เพอสนองความตองการของนกทองเทยว ท าใหประชาชนในชมชนทองถนสวนใหญเปลยนจากอาชพการเกษตรเดม มาสอาชพดานการทองเทยวอนเปนอาชพหลกใหมหรออาชพเสรม

- การทองเทยวชวยสรางสรรคความเจรญสงคมแกชมชน เชน สงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยว ใหบรการแกนกทองเทยวกอใหเกดการลงทนทงภาครฐและเอกชนในการสราง สงใหมๆ ซงเปนการสรางสรรคความเจรญใหแกชมชนทองถนดวย

- ชวยยกมาตรฐานการครองชพของชมชนทองถน การทองเทยวกอให เกดผลประโยชน ตอเศรษฐกจของชมชน ท าใหประชาชนในชมชนมรายไดและอ านาจซอมากขน มความเปนอยทดเปนการชวยยกมาตรฐานการครองชพของชมชนใหดขน

27

- เ กดการเป ลยนแปลงโครงสรางครอบครวของชมชน คอ เ มอม การทองเทยวเกดขน จงกอใหเกดการสรางอาชพและการจางงาน ซงผ ประกอบอาชพดาน การทองเทยวตองการความมนคงของครอบครว จงมแนวโนมทจะใหขนาดของครอบครวเลกลง อนเปนการเปลยนแปลงโครงสรางทางครอบครวของชมชนในทองถนใหมความมนคงขน แมวาคนทแตงงานแลวและอยในวยเจรญพนธกประสงคจะท างานหารายไดสรางความมนคงใหแกครอบครว โดยชะลอ การมบตรไวเกบเงนออมใหมากขน

- การทองเทยวชวยสรางความมนใจอนดระหวางนกทองเทยวกบชมชนทองถน เพราะการทองเทยวจะชวยเปดโอกาสใหสงสรรคสมาคมขนระหวางนกทองเทยว กบประชาชนในทองถนท าใหเกดการแลกเปลยนขอคดเหนซงกนและกน

- การทองเทยวกอใหเกดการสรางความสามคคใหแกสงคมชมชน ท าใหเกดความรสกภาคภมใจตระหนกในคณคาความรกและความหวงแหนทรพยากรทองเทยว ยงผลใหเกดความสามคคเปนอนหนงอนเดยวกนในการรวมมอพฒนา และอนรกษทรพยากรการทองเทยวในชมชนรวมกนใหคงอยอยางย งยนเ กดความเขมแขงของชมชน กระตนการมสวนรวม ความภาคภมใจ ความรกถนฐาน

- การทองเทยวชวยใหการอพยพยายถนของคนในชมชน กลาวคอ เมอม การทองเทยวเกดขนยอมกอใหเกดการสรางอาชพและจางงานในชมชน ซงโดยธรรมชาตมนษยมกจะรกถนฐานบานเกดของตนเอง เมอมโอกาสประกอบอาชพทเหมาะสมในชมชนของตนกไมอยากยายถนไปท างานทอน

- การทองเทยวชวยเสรมสรางความปลอดภยแกชมชนทองถน เพราะ การทองเทยวมความออนไหวมาก นกทองเทยวจะเลอกเดนทางทองเ ทยวในชมชนทม ความปลอดภยทงชวต และทรพยสน ดงนนชมชนทเปนแหลงทองเทยวจงตองเสรมสรางใหม ความปลอดภยเพยงพอ

2.2.2 ผลกระทบดานลบของการทองเทยวตอชมชนทองถนดานสงคม - ปญหาการเปลยนแปลงวถชวตและคานยมในชมชน กลาวคอ ชมชนเคยม

ความเปนอย ในสงคมทเรยบงาย เมอการทองเทยวเขาไปยอมเปนเหตใหคนในชมชนเกดความ ชนชม และเลยนแบบนกทองเทยว จงเกดการเปลยนแปลงวถชวตและคานยมทมมาแตครงเดม เชน การเปลยนแปลงดานการแตงกายพนเมองสมยใหม เกดคานยมในการบรโภคสนคาตางๆ ใชเครองจกรกลมาผลตสนคาพนเมองแทนแรงงานมอ ซงการเปลยนแปลงเหลานเปนการท าลายเอกลกษณของชมชน อนเปนเสนหทเคยดงดดนกทองเทยว นอกจากนยงเปนการใชชวต อยางฟงเฟอ ไมประหยดและสรางปญหาแกสงคมในระยะยาว

28

- ปญหาความผกพนทางครอบครว กลาวคอ เมอกลมหนมสาวมงานท าธรกจทองเทยว ซงการท างานมวนหยดไมแนนอน จงท าใหตองหางเหนจากครอบครว นอกจาก เมอรายไดดกมกปลกตวหนจากความเขมงวดทางสงคมของชมชนทองถน ท าใหความผกพน ทางครอบครวลดนอยลง

- เกดปญหาการอพยพยายถนเขามา เมอชมชนมการทองเทยวเกดขนยอมท าใหประชาชนในชมชนทองถนเขามาหางานท าจงสรางปญหาตางๆ มากมายใหแกชมชนทเปน แหลงทองเทยว เชน ปญหาทอยอาศย ปญหาสาธารณสข ปญหาการก าจดขยะมลฝอย เปนตน

- เกดปญหาการหลอกลวงเอารดเอาเปรยบนกทองเทยว เนองจากผประกอบธรกจทองเทยวในชมชนบางรายเกดความโลภจงเอารดเอาเปรยบนกทองเทยว โดยเลงเหนแกผลประโยชน สวนตนมากกวาสวนรวม คดก าไรเกนควร เกดการหลองลวงหรอโกงนกทองเทยวดวยการ ขายสนคาและบรการทมคณภาพต ากวาราคา ท าใหภาพการทองเทยวของชมชนตดลบ จนนกทองเทยวไมอยากเขามาทองเทยว

2.3 ผลกระทบดานวฒนธรรม 2.3.1 ผลกระทบดานบวกของการทองเทยวตอชมชนทองถนดานวฒนธรรม

- การทองเทยวกอใหเกดประโยชนในการใชวฒนธรรมชมชนทองถนเปนทรพยากรทองเทยว และสามารถใหผลตอบแทนเปนรายไดจากการทองเทยวในรปคาเขาชม เชน รายไดจากการเกบคาเขาชมโบราณสถาน และวตถศาสนาสถาน เปนตน

- การทองเทยวกอใหเกดประโยชนในการสรางความเขาใจแกนกทองเทยวเกยวกบวฒนธรรมของชมชนทองถน กอใหเกดความเขาใจและยอมรบในคณคาทางมรดกวฒนธรรมของชมชน

- การทองเทยวกอใหเกดประโยชนในการสรางความรกความหวงแหน และความภาคภมใจของวฒนธรรมแกชมชน เนองมาจากวฒนธรรมประเพณของชมชนทองถน เปนตวดงดดใจ ทส าคญ ยอมท าใหชมชนในทองถนเกดความตระหนกในคณคาทางวฒนธรรมประเพณของตนเปนเหตใหเกดความรก ความหวงแหน ความภาคภมใจในสงทแสดงถงความเปนเอกลกษณเฉพาะทองถน และกอใหเกดประโยชนในการรวมมอรวมใจชวยอนรกษวฒนธรรม ของชมชน

- การทองเทยวกอใหเกดประโยชนในการแลกเปลยนวฒนธรรมระหวางชมชนกอใหเกดความรสกทดตอกนระหวางประชาชนในชมชนกบนกทองเทยว สงเสรมใหเกด การเปลยนแปลงวฒนธรรมซงกนและกน มการแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมของกนและกนอกดวย

29

- การทองเทยวกอใหเกดประโยชนในการสงเสรมการผลตและจ าหนายงานศลปวฒนธรรมของชมชนทองถน แลวน ามาจ าหนายใหแกนกทองเทยวเพอสรางรายไดใหแกชมชนทองถน

2.3.2 ผลกระทบดานลบของการทองเทยวตอชมชนทองถนดานวฒนธรรม - ปญหาการเปลยนแปลงคานยมทางวฒนธรรมของชมชน กลาวคอ เมอเปน

การทองเทยวเกดขน ยอมน าความเจรญทางวตถเขาสชมชน จงท าใหเกดการเปลยนแปลงคานยมทางวฒนธรรมทมมาแตโบราณ ถามองในระยะยาวแลวนบเปนการท าลายเอกลกษณดงเดมของชมชนทองถน ทเปนเสนหทใชดงดดใหนกทองเทยวเขาไปเยยมเยอน

- การทองเทยวกอใหเกดปญหาการท าลายศลปวตถของชมชนทองถนโดยรเทาไมถงการณ เนองจากไมรคณคาของศลปวตถ เชน การขดเขยนบนศลปวตถมาเปนสมบตสวนตว จงเกดการขโมยศลปวตถไปขายใหนกทองเทยว หรอตดเศยรพระพทธรปไปขายใหนกทองเทยว

2.4 ผลกระทบดานสงแวดลอม เมอกลาวถงการทองเทยวกบสงแวดลอม ถอเปนองคประกอบและปจจยทส าคญยง

ของอตสาหกรรมทองเทยวทดงดดใหนกทองเทยวเขาเยยมชม เพอเกดผลประโยชนทางดานเศรษฐกจมาสสงคม การสรางรายได สรางงาน หรอการน ามาซงกระแสเงนตราตางประเทศ สประเทศโลกทสาม แตอยางไรกตามการเจรญเตบโตของอตสาหกรรมการทองเทยวนนไดกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม โดยเฉพาะสงแวดลอมของชมชนในแหลงทองเทยว ซงสงแวดลอมดานการทองเทยวไดแบงเปน 2 ประเภท คอ 1) สงแวดลอมดานธรรมชาต (Natural Environment) หรอสงแวดลอมทเกดขนเองตามธรรมชาต ไดแก แผนดน น า พช และสตวน า 2) สงแวดลอมทมนษยสรางขน (Man-made Environment) ไดแก โบราณสถาน สงกอสราง อาคาร ทพกอาศย ถนน เปนตน (ชสทธ ชชาต, 2543)

ดงนนผลกระทบตอสงแวดลอม หมายถง การเปลยนแปลงสภาพทเปนอยในปจจบน ของสงแวดลอม สรางเปนสภาพแวดลอมใหมขนมาโดยสภาพแวดลอมใหมทสรางขนอาจจะกอผลดานบวก หรอดานลบตอสภาพแวดลอมเดมทเปนอยกได ขนอยกบสภาวะของสงแวดลอม และกจกรรมทสนใจ การเปลยนแปลงทเกดขนเองโดยธรรมชาต หรอเกดขนโดยมนษยสรางขนกได (กนกพร สวางแจง, 2540)

ผลกระทบดานสงแวดลอมทเกดจากการทองเทยวสามารถมองเปน 2 ประเดนกวางๆ คอ 1) ความกลมกลน (Harmony) เกดขนเมอการทองเทยวและสงแวดลอมเกอกลอ านวยผลประโยชนซงกนและกน กอใหเกดผลประโยชนดานเศรษฐกจ สงคมวฒนธรรมและสงแวดลอม

30

2) ความขดแยง (Conflict) เกดขนเมอการทองเทยวท าใหสงแวดลอมเกดความเสยหาย อาจมสาเหตมาจากปรมาณนกทองเทยวมากเกนไป ขาดความระมดระวง จงใจกระท าหรอขาดการศกษา (อดร วงษทบทม และคณะ, 2546)

การพฒนาสงอ านวยความสะดวกและการบรการทางการทองเทยว อาจกอใหเกด การท าลายธรรมชาต และสงแวดลอมโดยตงใจและไมตงใจ โดยผลกระทบดานนจะเปนรปธรรมอยางชดเจน เชน การบกรกทดนสาธารณะ การปลกสรางอาคารทมรปแบบขดตอสภาพแวดลอม การก าจดสงปฏกลทไมมประสทธภาพ (กองวชาการและฝกอบรม การทองเทยวแหงประเทศไทย, ม.ป.ป.)

นอกจากนบญเลศ จตต งวฒนา ไดใหแนวคดเรองผลกระทบการทองเทยวดานสงแวดลอมในแงประโยชนและความกลมกลนทเกดขนตอชมชนทองถน คอ

- การทองเทยวชวยสรางความตระหนกถงคณคาสงแวดลอมของชมชนทองถน กอใหเกดการกระตนใหคนในชมชนตระหนกถงคณคาของสงแวดลอม เพอเปนทรพยากรทองเทยวทดงดดนกทองเทยวใหเขามาเยยมเยอนมากขน

- การทองเทยวชวยรกษาสงแวดลอมของชมชนแหลงทองเทยว เพราะชมชนเหนคณคาของสงแวดลอมทเปนทรพยากรทองเทยว จงชวยกนรกษาสภาพภมทศนของสงแวดลอมในชมชนและสามารถอาศยรายไดจากการทองเทยวมาใชสนบสนนในการดแลรกษาสงแวดลอมของชมชนอกดวย

- การทองเทยวชวยฟนฟและเสรมคณคาของสงแวดลอมในชมชนทองถนท าใหชมชนทองถนตระหนกถงคณคาสงแวดลอม และเกดการน าทรพยากรทองเทยวหรอวตถดบในชมชน มาใชใหเกดประโยชนคมคา (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2544)

- การทองเทยวกอใหเกดประโยชนในการพฒนาและการปรบปรงสงแวดลอมของชมชนการทองเทยวท าใหประชาชนในชมชนเกดการรวมมอรวมใจพฒนาและปรบปรงสงแวดลอม เชน ชวยกนรกษาความสะอาด ชวยกนปลกตนไมให รมรนสวยงาม และผลกระทบของ การทองเทยวดานสงแวดลอมในแงและความขดแยงทเกดขนตอชมชนทองถน ดงนคอ

- เกดปญหาทรพยากรน าของชมชน กลาวคอ เมอชมชนทองถนมการทองเทยวเกดขน ยอมตองการน าดมน าใชมากขน กอใหเกดปญหาการขาดแคลนน าดมน าใช เปนเหตใหม การเจาะน าบาดาลเพมมากขน นอกจากนนสถานบรการนกทองเทยวในชมชนทองถนยงมระบบบ าบด น าทงไมไดมาตรฐาน ท าใหน าเสยลงสแหลงน าใกลเคยง และสงผลตอคณภาพน าของชมชนทองถนเสอมโทรม รวมถงสงมชวตในน าอาจตายได

31

- การทองเทยวกอใหเกดปญหาความเสอมโทรมของแหลงทองเทยว และมลภาวะในชมชนเชน ปญหาขยะมลฝอย ปญหาอากาศเปนพษ ปญหาภาวะทางเสยง ปญหาเหลานลวนมผลกระทบตอสงแวดลอมของชมชนทงสน

- การทองเทยวกอใหเกดปญหาการทรดตวของทรพยากรดนในชมชนทองถน โดยเฉพาะการทองเทยวแบบเดนปา ยอมมผลท าใหเกดการพงทลายของดน นอกจากนธรกจทองเทยวหนมาใชน าบาดาลมากขนท าใหงายตอการทรดตวของผวดน

- การทองเทยวกอใหเกดปญหาท าลายภมทศนของชมชนทองถน กลาวคอ จ าตองมการสรางอาคารและสงปลกสรางขนในชมชน ซงอาคารและสงกอสรางบางแหงกอใหเกดปญหา และท าลายทศนยภาพอนสวยงามของชมชน บางแหงกมลกษณะไมกลมกลนกบสภาพแวดลอม นอกจากนยงเกดปญหาความไมเปนระเบยบในการกอสรางอาคาร กอใหเกดการอจาดตาขน ในชมชน

- ปญหาการพฒนาโครงสรางพนฐาน สงอ านวยความสะดวกและการพฒนาสาธารณปโภค สาธารณปการตางๆตามนโยบายของรฐ รวมถงการพฒนาสงกอสรางของผประกอบการ โดยไมค านงถงสภาพแวดลอม เชน การถมท ถมทะเล การสรางถนนประชดชายฝง ฯลฯ ลวนแตกอใหเกดปญหาเกยวผลกระทบทางกายภาพอนๆ ตามมามากมาย เชน การพงทลายและการกดเซาะชายฝง การเกดตะกอน (การทองเทยวแหงประเทศไทย,2544) สรปไดวาอตสาหกรรมการทองเทยวนน สามารถสรางรายไดเขาสประเทศปละหลายแสนลานบาท แตในขณะเดยวกนอตสาหกรรมการทองเทยวกยงสงผลกระทบทงดานบวกและดานลบเชนกน ซงผลกระทบจากการทองเทยวสามารถจ าแนกไดดงน 1) ผลกระทบดานเศรษฐกจ 2) ผลกระทบดานสงคมวฒนธรรม 3 ) ผลกระทบดานสงแวดลอม นอกจากนผลกระทบทางดานบวกทเกดขนกอใหเกดรายได สรางงานใหชมชน สรางผลตภณฑสนคาชมชน และมการพฒนาดานการตลาด สวนผลกระทบทางดานลบคอ เกดการเปลยนแปลงอาชพหลก เชน การเปลยนแปลงอาชพจากชาวไรชาวนามาท างานดานการทองเทยว จะท าใหเกดปญหาผลตผลการเกษตรลดลง ในขณะทความตองการเพมมากขน เนองจากนกทองเทยวมารวมกนรวมใช ราคาสนคาทจ าเปนในชวตประจ าวนกเพมขน ท าใหคาครองชพสงขน เปนตน

32

3. แนวคดเกยวกบมาตรการปองกนและแกไขผลกระทบของการทองเทยว วรรณา ศลปะอาชา (2546) การปองกนและแกไขผลกระทบของการทองเทยว จ าเปนตองม

การก าหนดมาตรการตางๆ เพอรองรบและสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ มาตรการ การปองกนและแกไขผลกระทบของการทองเทยว มดงน

3.1 มาตรการดานการวางแผน ประกอบดวยแนวทาง ดงน 3.1.1 การศกษาวจย เพอการวางแผนการปองกนและการแกไขผลกระทบทเกดขน

จากการทองเทยวทงระดบการส ารวจเบองตน การศกษาเบองตน การจดท าแผนหลก และการศกษาความเหมาะสมของโครงสราง โดยเนนถงความส าคญของสงแวดลอม ระบถงสภาพปญหา การรกษาคณภาพสงแวดลอมของแหลงทองเทยวในแตละพนท

3.1.2 การจดท าแผนและคมอพฒนาแหลงทองเทยวประเภทตางๆ โดยอาจจ าแนก เปนแหลงทองเทยวประเภทหาดทราย ชายทะเล ปาเขา แหลงประวตศาสตร แหลงทองเทยว ทมนษยสรางขนและธรกจ MICE ทงนแผนพฒนาควรใหครอบคลมทงดานกายภาพ และดานการตลาดโดยใหสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาตฉบบปจจบน และสอดคลองกบนโยบายการบรหารผวาซอโอ ทก าหนดพนทออกเปนกลมจงหวด 9 กลม คอ 1) กลมจงหวด ภาคกลางตอนลาง 2) กลมจงหวดภาคเหนอตอนลาง 3) กลมจงหวดภาคกลางตอนบน 4) ก ล ม จงหวดภ าคกล า งตอน ล า ง 5) ก ล ม จงหวดภ าคตะวนออก 6) ก ล ม จงหวด ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน 7) กลมจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง 8) กลมจงหวดภาคใต 9) กลมจงหวดภาคใตชายแดนตดตอกบประเทศเพอนบาน การจดท าคมอพฒนาลกษณะนจดขนเพอใหเปนแนวทางในการพฒนาแหลงทองเทยวใหถกตองตามหลกวชาการ ไมขดตอสภาพแวดลอม

3.1.3 การก าหนดเขตการใชประโยชนพนท เปนมาตรการปองกนผลกระทบทส าคญอยางหนง เพอใหเกดการใชประโยชนพนทอยางมประสทธภาพ และสอดคลองกบการพฒนา การขยายตวของการทองเทยว รวมทงควบคมการจดการของเสย หรอมลพษทเกดขนจากกจกรรมทางการทองเทยว เชน การก าหนดเขตผงเมองรวม การก าหนดเขตแผนผงเมองเฉพาะ เปนตน

3.1.4 การศกษาถงขดความสามารถในการรองรบของพนทแหลงทองเทยว เพอใหทราบถงความสามารถในการรองรบของพนท ตอการรองรบนกทองเทยว และการพฒนา การทองเทยว อนจะเปนการปองกนและแกไขปญหาทางดานสภาพแวดลอมดวย

3.1.5 การก าหนดเขตควบคมอาคาร เปนการก าหนดบรเวณหามสราง ดดแปลง หรอเปลยนแปลงการใชอาคารบางชนด บางประเภท เชน ก าหนดความสง และประเภทอาคารตางๆทจะสามารถกอสรางไดบรเวณชายฝง เปนตน

33

3.2 มาตรการดานการสงเสรม ประกอบดวยแนวทาง ดงน 3.2.1 การประชาสมพนธเผยแพร การอนรกษสงแวดลอมในแหลงทองเทยว

โดยอาศยสอมวลชนสาขาตางๆทงรายการวทย โทรทศน หนงสอพมพ นตยสารตางๆ ตลอดจนสงพมพ ทส านกงานพฒนาการทองเทยว หรอการทองเทยวแหงประเทศไทยจดท าเผยแพร เชน อนสาร อ.ส.ท. จลสารการทองเทยวและจดหมายขาว เปนตน นอกจากนยงมการจดท าโครงการรณรงครกษาสงแวดลอมในแหลงทองเทยว โดยขอความรวมมอจากเยาวชน ประชาชนเจาของทองถน และผประกอบการอาชพทเกยวของรวมกน บ าเพญประโยชนรกษาความสะอาดใน แหลงทองเทยวเปนครงคราว เชน โครงการภเกตสวยงามดวยความรวมมอทจงหวดภเกต โครงการรกอมผาง รกษาธรรมชาตทจงหวดตาก เปนตน

3.2.2 การจดตงมลนธพทกษสงแวดลอมและการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทย ไดจดตงมลนธพทกษสงแวดลอมและการทองเทยว (พ.ส.พ.) ขนเมอกลางป 2535 โดยมวตถประสงคเพอด าเนนกจกรรมอนเนองดวยการพทกษสงแวดลอม และทรพยากรการทองเทยวของไทยในดานการสงเสรม เผยแพรความรความเขาใจทถกตอง การอนรกษสงแวดลอม และมรดกทางการทอง เ ท ยว ตลอดจน รวมมอกบองคกรการกศล อนๆด า เ นน กจกรรมอน เ ปนสาธารณประโยชน

3.2.3 การมสวนรวมของชมชน เปนแนวทางทส าคญทสามารถกอใหเกดการพฒนาทรพยากรทางการทองเทยวอยางย งยนได ดวยความรสกเปนเจาของทองถนของสมาชกชมชน กอใหเกดความรกความหวงแหนทรพยากรเหลาน น โดยชมชนจะตองพฒนาตนเองใหเปนศนยกลางเชอมโยงระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และชมชนเอง เชน ใหความรวมมอ ในการพฒนาจดขายตางๆ เชน ทพกอาศย ภตตาคาร การน าเสนอลกคาดานศลปวฒนธรรม และประเพณตางๆทดงดดนกทองเทยว เปนตน

3.2.4 การจดตงองคกรเพออนรกษวฒนธรรมและสงเสรมภมปญญาทองถน ชมชน ในแตละทองถนรวมมอรวมใจกนจดตงหนวยงานทเกยวของกบการสงเสรมอนรกษวฒนธรรม และภมปญญาทองถน เชน พพธภณฑเรอไทย จงหวดพระนครศรอยธยา ชมรมแพทยแผนโบราณ วดศาลามชย จงหวดนครศรธรรมราช และกลมอนรกษประเพณบาน จงหวดนราธวาส เปนตน

34

3.3 มาตรฐานดานการจดการ ประกอบดวยแนวทาง ดงน 3.3.1 การสนบสนนงบประมาณ ในการพฒนาและอนรกษแหลงทองเทยวเปน

การจดสรรงบประมาณในโครงการตางๆของหนวยงานภาครฐทเกยวของ กบการทองเทยวในดาน การพฒนาสาธารณปการ พฒนาสภาพภมทศน พฒนาคณภาพสงแวดลอมในแหลงทองเทยว

3.3.2 การพฒนาบคลากรทางการทองเทยว เปนแนวทางทส าคญในการปองกน และแกไขผลกระทบ โดยการจดให มการอบรม การบรรยายใหความ รในเ รอง ตางๆ การปลกจตส านกทงในกลมนกเรยน นกศกษา ผมอาชพทเกยวของกบการทองเทยวในวงการตางๆ โดยเนนการรณรงคดานการอนรกษสงแวดลอม อบรมอาสาสมครชวยเหลอนกทองเทยว เปนตน

3.3.3 การประสานความรวมมอกบหนวยงานอน เนองจากปญหาทเกดขนจาก การทองเทยว และสงผลกระทบตอทรพยากรการทองเทยวมหลายลกษณะ มความซบซอน และรนแรงแตกตางกนไป การปองกนและแกไขปญหาดงกลาวไมอาจกระท าไดเพยงหนวยงานเดยว จงจ าเปนตองประสานความรวมมอกบหนวยงานอนๆทเกยวของ

3.4 มาตรการดานการควบคม ประกอบดวยแนวทาง ดงน 3.4.1 การตรวจสอบและควบคมคณภาพสงแวดลอมทงในดานปรมาณและคณภาพ

ชวตในแตละพนท โดยอาศยเทคนค วธการ ความร ประสบการณ การศกษา เพอหาทางควบคม และปรบปรงคณภาพสงแวดลอมใหดขน

3.4.2 การประเมนผลกระทบสงแวดลอม เปนการวเคราะหและประเมนผลโครงการพฒนาวาจะเกดความเปลยนแปลงหรอผลกระทบอยางไรบางตอสงแวดลอม อาจใชเครองมอ ในการประเมนผลกระทบสงแวดลอมในระดบนโยบาย ซงจะชวยในการตดสนใจในระดบนโยบายวาควรจะด าเนนการโครงการหรอไม เพอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด

3.4.3 การก าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอม เปนการก าหนดปรมาณหรอ ความเขมขนสงอกระดบหนง ทจะยอมใหสารหรอพลงงานทอาจกอใหเกดมลภาวะเปนพษ โดยไมเปนอนตรายตอมนษย พช และสตว รวมทงไมท าลายความสงบสขของสาธารณชนดวย

3.4.4 การก าหนดมาตรฐานคณภาพน าทงจากอาคารประเภทตางๆท งนเพอเปน การควบคมการปลอยน าเสยจากอาคารประเภทตางๆลงสแหลงน าสาธารณะ หรอออกสสงแวดลอม ซงจะมผลกระทบโดยตรงตอแหลงทองเทยว

3.4.5 มาตรการทางกฎหมาย เปนแนวทางการปองกนและแกไขผลกระทบทเกดขนจากการทองเทยวทส าคญ ดวยการใชมาตรการทางกฎหมายนจะเกดประสทธภาพและประสทธผลยอมขนอยกบความทนสมยและความเขมงวดของการด าเนนการใหเปนไปตามขอบงคบของกฎหมาย

35

สรปไดวาการก าหนดมาตรการตางๆเพอรองรบและแกไขผลกระทบทเกดขนตอ แหลงทองเทยวประกอบไปดวย 1) มาตรการดานการวางแผน เชน การศกษาวจย การจดท าแผนหลก และการศกษาความเหมาะสมของโครงสราง โดยเนนถงความส าคญของสงแวดลอม ระบถงสภาพปญหา 2) มาตรการดานการสงเสรม เชน การประชาสมพนธเผยแพรการอนรกษสงแวดลอมในแหลงทองเทยวทางรายการวทย โทรทศน หนงสอพมพ นตยสารตางๆ เปนตน 3) มาตรฐานดานการจดการ เชน การสนบสนนงบประมาณในการพฒนาและอนรกษแหลงทองเทยว เปนการจดสรรงบประมาณในโครงการตางๆของหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการทองเทยวในดานการพฒนาสาธารณปการ พฒนาสภาพภมทศน พฒนาคณภาพสงแวดลอมในแหลงทองเทยว 4) มาตรการดานการควบคม เชน การตรวจสอบและควบคมคณภาพสงแวดลอมทงในดานปรมาณและคณภาพชวตในแตละพนท รวมถงปรบปรงคณภาพสงแวดลอมใหดขน ซงมาตรการตางๆเหลานจะเปนกรอบแนวทางในการแกไขและปองกนปญหาดานการทองเทยวใหเกดขนนอยทสด

4. แนวคดเกยวกบการพฒนาการทองเทยวแบบยงยน จากความเชอมนในแนวการพฒนากระแสหลกวา จะเปนแนวทางในการพฒนาสงคม

และประเทศใหกาวไปสความเปนสงคม หรอประชากรทพฒนาไดเรมลดถอยลง เมอปรากฏการณตางๆ ทปรากฏขนอยางชดเจนในประเทศโลกทสามสะทอนถงปญหาของการพฒนาตามแนวกระแสหลก ท าใหผคนเรมมองหาแนวทางใหมทจะใชเปนแนวทางในการพฒนาทไมกอใหเกดปญหาตามมาขอบกพรองหรอจดออนของกระแสหลกถกน ามาวพากษวจารณและวเคราะหปรบเปลยนเพอสรางแนวทางในการพฒนาแนวใหม จงเกดการพฒนาทางเลอกแนวใหมซงเปนแนวการพฒนาทไดรบการยอมรบจากนกคดนกวชาการหรอนกพฒนาหลายกลมวาเปนแนว การพฒนาทนาจะเหมาะสม ในการน ามาใชกบการพฒนาประเทศ เรยกวา การพฒนาแบบยงยน (Sustainable Development) ซงเปนแนวคดทสบเนองมาจากแนวคดในการอนรกษ (Conservation)

ตอมาไดถกเพมเตมและปรบเปลยนใหมความเหมาะสมมากยงขน เพอน ามาใชเปนแนวคดในการพฒนาประเทศ Edward B. Barvier ไดเสนอรปแบบของการพฒนาทย งยนวามจดส าคญอยทรปแบบของการพฒนาจะตองตอบสนองเปาหมายของระบบ 3 ระบบ คอ

1. ระบบชววทยา (Biological System) การพฒนาจะตองไมท าลายในเรองของความหลากหลายของพนธกรรม (Genetic Diversity) การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอย ในขอบเขตทธรรมชาตสามารถผลตทดแทนไดอยางเพยงพอตอความตองการ (Biological Productivity) และธรรมชาตสามารถฟนตวกลบมาไดอกครง (Resilience)

36

2. ระบบเศรษฐกจ การพฒนาจะตองสามารถตอบสนองความตองการขนพนฐาน ของสมาชกในสงคมไดอยางทวถงและเทาเทยมกน

3. ระบบสงคม การพฒนาจะตองคงไวซงความหลากหลายทางวฒนธรรม (Cultural Diversity) สรางใหเกดความเปนธรรมในสงคม และสมาชกในสงคมมสวนรวมในการพฒนาสงคมของตนเอง (รงสรรค ประทมวรรณ, 2543)

ในแวดวงอตสาหกรรมทองเทยวกเชนกนการพฒนาทฤษฎสมยใหมโดยเฉพาะอยางยง ในประเทศโลกทสาม ไดน ามาซงผลเสยหายตอสงคมวฒนธรรมและสงแวดลอมของชมชน ในแหลงทองเทยวอยางมากมาย อกทงคนในชมชนกลบเปนผเสยเปรยบและมไดผลประโยชน อยางแทจรง ดงนนจงไดเกดแนวคดเกยวกบการทองเทยวแนวใหมขน เพอทมงหวงในการแกไขปญหาทเกดขนนนคอ แนวคดในการพฒนาการทองเทยวอยางย งยน (Sustainable Tourism Development) (พลอยศร โปราณานนท,2545)

ซงสอดคลองและมหลกการเดยวกนกบแนวคดทฤษฏการพฒนาอยางย งยน (Sustainable Development) แนวคดของการทองเทยวอยางย งยน (Sustainable tourism) เรมไดรบความนยม และแพรหลายในระยะ 8-9 ปทผานมา จากการประชม Globe’90 ณ ประเทศแคนาดา ซงไดใหจ ากดความการทองเทยวแบบยงยนวาเปนการพฒนาทสามารถตอบสนองความตองการของนกทองเทยว และผเปนเจาของทองถนในปจจบน โดยมการปกปองและสงวนรกษาโอกาสตางๆ ของอนชนรนหลง การทองเทยวนจงหมายถง การจดการทรพยากรเพอตอบสนองความจ าเปน ทางเศรษฐกจ สงคม และความงามทางสนทรยภาพ ในขณะทสามารถรกษาเอกลกษณ ทางวฒนธรรมและระบบนเวศดวย (น าชย ทนผล, 2542)

มณวรรณ ผวนมและคณะ (2546) กลาวถงเปาหมายในการจดการการทองเทยวอยางย งยน แตเนนใหความส าคญในเรองศกยภาพการรองรบนกทองเทยวและคนในชมชน โดยไดกลาววาการทองเทยวอยางย งยน จะตองมการสนบสนนคานยมทมการสงเสรมใหมมาตรฐานการบรโภคทรพยากรทไมฟมเฟอย อยในขอบขดความสามารถของระบบนเวศทจะรองรบได ค านงถงประโยชนของประชากรเปนหลกหรอมประชากรเปนศนยกลาง(People centered development) เปนการพฒนาทมชมชนเปนฐาน (Community-base development) โดยพยายามสานประโยชนทางเศรษฐกจเขากบการสงวนรกษาสภาพแวดลอมทางธรรมชาต และการคงอยของสงคม และวฒนธรรมทองถนใหยาวนานทสด

สอดคลองกบ วรรณา วงษวานช (2546) ทกลาววาการทองเทยวอยางย งยนตองเปน การพฒนาและจดการทรพยากรทองเทยว และสงแวดลอมอยางชาญฉลาดรอบคอบ ระมดระวงใหเกดผลทางเศรษฐกจ สงคม ว ฒนธรรม และสามารถธ ารงรกษาเอกลกษณของธรรมชาต

37

และวฒนธรรมไวไดนานทสด และตองกอใหเกดผลกระทบนอยทสด ใชประโยชนไดนานทสดโดยไมท าใหสญเสยเอกลกษณทางธรรมชาตและวฒนธรรมของทองถนดวย

นอกจากนหทยรตน วฒนพฤกษ (2542) ไดใหความเหนวาการพฒนาการทองเทยวทย งยนนนควรจะค านงถงการกระจายผลประโยชนแกชมชนทองถน ใหคนทองถนมสวนรวมใน การจดการเปนส าคญ และตองไมลมทจะอนรกษทรพยากรควบคไปกบการพฒนาการทองเทยว ความส าเรจในการปฏบตตามแนวทางของการพฒนาอยางย งยน จะขนอยกบความรวมมอของ ทกฝายทเกยวของ ไมวาจะเปนผประกอบการ คนในทองถน เจาหนาทของรฐตลอดจนนกทองเทยวเองในการใชทรพยากรการทองเทยวทมอยอยางจ ากดอยางรอบคอบ และชาญฉลาดเพอใหเกดประโยชนสงสดทงในปจจบนและอนาคตดวย

ดงนนเราสามารถแยกองคประกอบทส าคญของการพฒนาการทองเทยวอยางย งยนไดดงน 1) องคประกอบดานการพฒนาทรพยากรทองเทยวอยางย งยน เปนการพฒนาสถานท

อนเปนจดหมายปลายทางทนกทองเทยวเดนทางเขามาทองเทยว พรอมสงอ านวยความสะดวก ทางการทองเทยว ใหสามารถดงดดใจนกทองเทยวเดนทางเขามาทองเทยว และเยยมเยอน โดยม การประเมนศกยภาพขดความสามารถในการรองรบพนท และก าหนดกจกรรมทองเทยวทอนรกษทรพยากรทองเทยว และสงแวดลอม พรอมทงใหความรเกยวกบแหลงทองเทยวแกนกทองเทยวดวย

2) องคประกอบดานการพฒนาสงแวดลอมในแหลงทองเทยวอยางย งยน เปนการพฒนา เพออนรกษสงแวดลอมในแหลงทองเทยวใหอยสภาพเดมหรอดกวาเดม และปองกนผลกระทบ ดานลบจากการทองเทยว โดยมการตดตามประเมนผลกระทบจากการทองเทยวอยางตอเนอง

3) องคประกอบดานการพฒนาธรกจทองเทยวอยางย งยนเปนการพฒนาธรกจดานบรการอ านวยความสะดวกโดยตรงแกนกทองเทยว เพอสนองความตองการของนกทองเทยวใหไดรบความพงพอใจ โดยมความรบผดชอบตอการอนรกษทรพยากรและสงแวดลอมดวย

4) องคประกอบดานการพฒนาการตลาดการทองเทยวอยางย งยนเปนการพฒนา การแสวงหานกทองเทยวทมคณภาพ ซงมลกษณะเปนคณประโยชนตอการอนรกษทรพยากรทองเทยวและสงแวดลอมใหเขามาทองเทยว โดยใหนกทองเทยวเหลานไดรบความรและประสบการณจากการทองเทยวตามทเขาพงพอใจ

5) องคประกอบดานการพฒนาการมสวนรวมของชมชนทองถนทางการทองเทยว อยางย งยน เปนการพฒนาการสรางโอกาสใหชมชนทองถนมสวนรวมทางการทองเทยวเพอสรางความเขมแขงใหกบชมชนทองถน ใหสามารถจดการการทองเทยวของตนเองและใหชมชนทองถนไดรบผลประโยชนจากการทองเทยว อนจะท าใหชมชนทองถนเกดความหวงแหนและรกษาไว ซงทรพยากรทองเทยวและสงแวดลอมใหคงอยตอไป

38

6) องคประกอบพฒนาดานจตส านกทางการทองเทยวอยางย งยนเปนการพฒนา การสรางจตส านกในการอนรกษทรพยากรทองเทยวและสงแวดลอม ใหแกผ เ กยวของกบ การทองเทยวทกฝาย โดยใหความรและสอความหมายในการอนรกษทรพยากรทองเทยว และสงแวดลอม เพอปลกจตส านกทางการทองเทยวอยางย งยนใหทกฝายเกดความรกหวงแหนทรพยากรทองเทยวและสงแวดลอม (บญเลศ จตตงวฒนา,2542)

อยางไรกตาม ในการจะบรรลถงเปาหมายจะตองน าองคประกอบตางๆ ทกลาวมา บรณาการเขาดวยกนและสงทส าคญคอ ผปฏบตท งภาครฐ หนวยงานเอกชนจ าเปนจะตองม ความเขาใจทใกลเคยง ในเรองของเปาหมายและวธการจดการทรพยากร เพอจะไดด าเนนการไปในทศทางเดยวกนไดส าเรจ

นอกจากนหลกการในการวางแผนด าเนนงานพฒนาการทองเทยวอยางย งยนทใชเปนแนวทางในการปฏบตไดอยางบรรลเปาหมาย ประกอบไปดวยดงน

1. ควรเปนการใชทรพยากรอยางย งยน (Using resource sustainable) คอการน าทรพยากรมาใชอยางอนรกษ และพอเหมาะสามารถน าทรพยากรดงกลาวมาใชในระยะยาว

2. การลดการบรโภคปรมาณทมากเกนความจ า เปนและลดของเสย (Reducing overconsumption and waste) คอ กจกรรมการทองเทยวควรพยายามใหเกดการลดการบรโภคทเกนความจ าเปนและการลดปรมาณของเสย

3. การรกษาความหลากหลายทางชวภาพ (Maintaining diversity) 4. มการบรณาการทองเทยวในการวางแผน (Integrating tourism into planning) คอ

การประสานการพฒนาการทองเทยวเขากบกรอบกลยทธการพฒนาแหงชาตและทองถน รวมถงการประเมนผลกระทบสงแวดลอม

5. มการสนบสนนเศรษฐกจทองถน (Supporting local economics) 6. สรางการมสวนรวมของชมชนทองถน (Involving local communities) 7. มการปรกษาหารอระหวางผ ม สวนไดสวนเสยและสาธารณชน (Consulting

stakeholders and the public) เพอการรวมงานทไปในทศทางเดยวกนรวมทงรวมแกไขปญหา และลดขอขดแยงในผลประโยชนทแตกตางกน

8. มการฝกอบรมบคลากร (Training staff) 9. ท าการตลาดการทองเทยวอยางรบผดชอบ (Marketing tourism responsibly) มการ

ด าเนนการวจย (Undertaking research) จะตองมการวจยและตรวจสอบผลการด าเนนกจกรรม การทองเทยวรวมทงผลกระทบทเกดจากการทองเทยวอยเสมอ

39

สรปไดวาการทองเทยวอยางย งยน จะตองมการสนบสนนคานยมทมการสงเสรมใหมมาตรฐานการบรโภคทรพยากรทไมฟมเฟอย อยในขอบขดความสามารถของระบบนเวศทจะรองรบได ค านงถงประโยชนของประชากรเปนหลก หรอมประชากรเปนศนยกลาง นอกจากน การทองเทยวอยางย งยนตองเปนการพฒนาและจดการทรพยากรการทองเทยว และสงแวดลอมอยางรอบคอบ ระมดระวงใหเกด ผลกระทบทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม นอยทสด รวมถงใชประโยชนไดนานทสด โดยไมสญเสยเอกลกษณทางธรรมชาตและวฒนธรรมของทองถน ซงการทองเทยวอยางย งยนนน สงทส าคญคอจะตองอาศยความรวมมอของทกฝายทเกยวของไมวาจะเปนผประกอบการ คนในทองถน เจาหนาทของรฐ ตลอดจนนกทองเทยวในการใชทรพยากร การทองเทยวทมอยอยางจ ากด เพอใหเกดประโยชนสงสดทงในปจจบนและในอนาคตตอไป 5. ทฤษฎเกยวกบการทองเทยว

5.1 ความหมายของการทองเทยว (The meaning of Tourism) การทองเทยว (Tourism) เปนกจกรรมนนทนาการอยางหนงทมการเดนทางเขามา

เกยวของ โดยเปนการทองเดนทางจากทหนงไปย งอกทหนง เปนการเปลยนบรรยากาศ และสภาพแวดลอมและกอใหเกดความสขใจ และไมไดมจดประสงคอน McIntosh & Goeldner (1986) กลาววา การทองเทยวเปนกระบวนการนนทนาการรปแบบหนงทเกดขนระหวางเวลาวาง ทมการเดนทางเขามาเกยวของโดยเปนการเดนทางจากทหนงทมกหมายถงทอยอาศย ไปยงอกทหนงทเปนแหลงทองเทยว เพอเปนการเปลยนบรรยากาศและสงแวดลอม ซงมผเชยวชาญไดให ค านยามหรอความหมายของการทองเทยวทแตกตางกนดงน

องคการการทองเทยวโลก (UNWTO) ใหความหมายของการทองเทยววาหมายถง การเดนทางใดๆกตามเปนการเดนทางตามเงอนไขสากล 3 ประการดงน ประการท 1) การเดนทางจากทอยอาศยปกตไปยงทอนเปนการชวคราว แตไมใชไปตงหลกแหลงเปนการถาวร ประการท 2) การเดนทางนนเปนไปดวยความสมครใจ หรอความพงพอใจของผเดนทางเอง ไมใชเปนการถกบงคบ ไมใชเพอท าสงคราม ประการท 3) เปนการเดนทางดวยวตถประสงคใดๆกตามทไมใชประกอบอาชพหรอหารายได แตเดนทางมาเพอการพกผอนหยอนใจ เพอเยยมเยอนญาตมตร เพอความเบกบาน บนเทงเรงรมย เพอเลนกฬาตางๆ เพอการประชมสมมนา เพอศกษาหาความร และเพอตดตอธรกจ Davison (1993) ไดใหความหมายของการทองเทยว คอ การเดนทางออกจากบานพก เปนการชวคราว ระยะเวลาส นๆเพอไปเยยมญาตมตร หรอวตถประสงคอนๆทางดาน การทองเทยว เชน การพกผอน เลนกฬา การประชม สมมนา เปนตน

40

กระทรวงทองเทยวและกฬา ไดใหความหมายของการทองเทยวตามความหมายขององคการสหประชาชาตในคราวประชมวาดวยการเดนทางและทองเทยว ณ กรงโรม เมอป พ.ศ. 2506 วาการทองเทยวหมายถง กจกรรมทมเงอนไขทเกยวของอย 3 ประการ คอ ตองม การเดนทาง ตองมสถานทปลายทางทประสงคจะไปเยยมเยอน และตองมจดมงหมายของ การเดนทาง ส าหรบจดมงหมายของการเดนทางตองมใชเพอประกอบอาชพและไปอยประจ า แตไปเพอว ตถประสงคอยางใดอยางหนง หรอหลายๆอยางตอไปนคอ เพอพกผอนในวนหยด เพอการศกษา เพอวฒนธรรมหรอศาสนา เพอชมประวตศาสตรและความสนใจพเศษ เพองานอดเรก เพอการกฬาและบนเทง เพอเยยมเยอนญาตมตร เพอวตถประสงคทางธรกจ และเพอเขารวมประชมสมมนา

ซงสอดคลองกบสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (2542) ทไดใหความหมายวา การทองเทยวเปนการนนทนาการรปแบบหนงทเกดขนระหวางเวลาวาง ทมการเดนทางจากทหนงไปทหนง ซงมกหมายถงเดนทางจากทอยอาศยไปยงอกทหนงทเปน แหลงทองเทยว เพอเปลยนบรรยากาศ และสงแวดลอมโดยมแรงกระตนจากความตองการในดานกายภาพ ดานวฒนธรรม ดานปฏสมพนธ และดานสถานะหรอเกยรตคณ

ปรชา แดงโรจน (2544) ไดอางถงค านยามการทองเทยวขององคการสหประชาชาต ทไดจดประชมวาดวยการเดนทางและทองเทยว ณ กรงโรม เมอป พ.ศ. 2506 ไววาหมายถง กจกรรมทมเงอนไขเกยวของอย 3 ประการ คอ (1) ตองมการเดนทาง (2) ตองมสถานทปลายทาง ทประสงคจะไปเยยมเยอน (3) ตองมจดมงหมายของการเดนทาง

Coltman (1989) ไดใหความหมายของการทองเทยว คอ ความสมพนธซงเกดขนซงกน และกนระหวางนกทองเทยว ผจดบรการดานการทองเทยว หนวยงานของรฐบาลในทองถน และประชาชนในแหลงทองเทยว ความเกยวของสมพนธขององคประกอบทง 4 ประการดงกลาว ตองกระท าอยางตอเนอง เพอใหนกทองเทยวเกดความประทบใจ

Mill (1990) ไดใหความหมายของการทองเทยว คอ การจดกจกรรมทงหมดทเกยวของ กบการสรางความประทบใจ การบรการ และการสรางความพงพอใจใหกบนกทองเทยว

5.2 องคประกอบของการทองเทยว (Components of Tourism)

ในการประเมนความพรอมดานการทองเทยวสามารถประยกตใชกรอบการประเมนจากองคประกอบการทองเทยว ซงบญเลศ จตตงวฒนา (2548) ไดกลาวถงพนฐานทเปนองคประกอบการทองเทยวมองคประกอบ 4As ไดแก

41

1. สงดงดดใจทางการทองเทยว (Attraction) เกดจากสถานท (Site) หรอเหตการณ (Event) สถานททอาจจะเกดจากธรรมชาตหรอมนษยสรางขนมากไดถอเปนปจจยส าคญทสดของทรพยากรทองเทยวในการดงดดใจใหนกทองเทยวเดนทางไปเยยมเยอนสถานทนนๆ 1.1 แหลงทองเทยวทางธรรมชาต เชน น าตก แกง บง ฯลฯ 1.2 แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม เชน ประเพณ วถชวต ฯลฯ 1.3 แหลงทองเทยวทางการเกษตร เชน พชสวน ไรนา ฯลฯ 1.4 แหลงทองเทยวทมนษยสรางขนใหเปนแหลงทองเทยว เชน ปราสาทขอม ศนยวฒนธรรม พพธภณฑ ฯลฯ 2. เสนทางคมนาคมเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) คอ ตองมเสนทางโครงขายขนสงทสามารถเขาถงแหลงทองเทยวนนตลอดจนสามารถตดตอเชอมโยงกบแหลงทองเทยวบรเวณใกลเคยง อาท ระบบการขนสง (Transportation) ซงประกอบดวยเสนทางยานพาหนะ สถานและผประกอบการขนสงเพอล าเลยงคนและสงของไปยงจดมงหมายปลายทางโดยจะตองเขาถงแหลงทองเทยวไดอยางสะดวกรวดเรวและปลอดภย 2.1 การคมนาคมขนสงโดยรถยนต 2.2 การเขาถงแหลงทองเทยวดวยทางเทา 2.3 ความปลอดภยในการเดนทาง 2.4 คณภาพของเสนทางทเขาถงแหลงทองเทยว 2.5 การเขาถงแหลงทองเทยวทกฤดกาล 3. สงอ านวยความสะดวกในแหลงทองเทยว (Amenities) บรการนกทองเทยวทเขามาเยอนใหไดรบความสขสบายและประทบใจโดยปกตรฐบาลจะเปนผจดหาและพฒนาเพอบรการแกประชาชนอยแลว ส าหรบนกทองเทยวแลวถอวาเปนผลพลอยไดจากการใหบรการเหลาน ไดแก 3.1 สงอ านวยความสะดวกดานสาธารณปโภค โครงสรางพนฐาน ไดแก การสอสาร ระบบน า ระบบไฟฟา การสขาภบาล ถนนหนทาง สาธารณสข สวนสาธารณะ การศกษาและการฝกอบรม รวมถงองคประกอบตางๆดงน

3.1.1 ศาลาทพกหรอจดชมวว 3.1.2 ปายแนะน าทาง และสถานททองเทยว 3.1.3 ระบบสอความหมาย / สญลกษณ 3.1.4 บรการอนเทอรเนต 3.1.5 บรการไปรษณย 3.1.6 บรการเชารถจกรยาน จกรยานยนต

42

3.1.7 บรการหองน าหรอหองสขา 3.1.8 บรการโทรศพทสาธารณะ 3.1.9 บรการน าดม และน าใช 3.1.10 บรการรานอาหาร และเครองดม 3.1.11 รานขายของทระลก 3.1.12 ศนยขอมลนกทองเทยว 3.1.13 ศนยรบแจงเหตนกทองเทยว 3.1.14 บรการตรวจคนเขาเมอง 3.2 สงอ านวยความสะดวกประเภทความปลอดภย ท งรางกายและทรพยสนโดยทวไป รฐจ าเปนจะตองมการคมครองรกษาความปลอดภยและบ าบดทกขบ ารงสขแกประชาชนและนกทองเทยว 3.3 สงอ านวยความสะดวกประเภทการเขา-ออกเมอง ซงประกอบดวยการขนถายกระเปาเดนทาง การตรวจตราหนงสอเดนทางเมอนกทองเทยวเดนทางเขา-ออกประเทศ การตรวจคนของตดตว และการตอวซา 4. การบรหารจดการแหลงทองเทยว (Ancillary services) เปนปจจยส าคญอกประการหนงทเออใหอตสาหกรรมการทองเทยวประสบความส าเรจ ประกอบดวยการบรหารจดการและการปฏบตการ ซงหมายรวมถงเรองการตลาด ระบบขอมลขาวสาร การประสานงาน การสงเสรม การทองเทยวใหกบนกทองเทยว นโยบายการทองเทยว การวางแผนอ านวยความสะดวก เพอจดการการทองเทยว และความปลอดภยในชวตและทรพยสนของนกทองเทยว

4.1 การโฆษณาผานสอตางๆ ทงภายในและตางประเทศ 4.2 การประชาสมพนธสถานททองเทยวอยางตอเนอง 4.3 การลดคาบรการในบางฤดกาล 4.4 การออกรานแสดงสนคาการทองเทยวกบทองถนอนๆ หรอตางประเทศ 4.5 รบช าระเงนดวยบตรเครดต 4.6 บรการเบก-ถอนเงน ATM 4.7 โรงพยาบาลหรอสาธารณสข

นอกจากองคประกอบการทองเทยว 4As ดงทกลาวขางตนแลวน น บษบา สทธการ และสรวฒนา ใจมา (2552) ยงไดกลาวถงการพจารณาความพรอมของแหลงทองเทยวในการพฒนาทส าคญอก 2As ไดแก

43

1. ทพกในแหลงทองเทยว (Accommodations) เปนปจจยส าคญอยางหนงทจะสามารถรองรบนกทองเทยวภายในแหลงทองเทยวส าคญตางๆ ทงนเนองจากหากแหลงทองเทยวตางๆ ไมมความพรอมในดานทพก ยอมสงผลกระทบตอการขยายตวทางการทองเทยวโดยตรงหากทพกในแหลงทองเทยวตางๆ มความหลากหลายและสะดวกสบาย กจะมผลตอการตดสนใจเดนทางเพอมาพกผอนและทองเทยวของนกทองเทยวได ดงนน ทพกในแหลงทองเทยวจงเปนองคประกอบทางการทองเทยวทส าคญประการหนง

1) โรงแรม 2) รสอรท 3) เกสตเฮาท 4) โฮมสเตย 5) วลเลจนสเตร 6) เตนทคางคน 2. กจกรรมการทองเทยว (Activities) ไดแก กจกรรมประเพณและเทศกาลทเปนเอกลกษณเฉพาะของแตละทองถน ทงกจกรรมขนาดใหญและกจกรรมขนาดเลกมก าหนดการ และควบคมการจดกจกรรมใหมความเหมาะสมและปลอดภย เชน กจกรรมการด าน า ลองเรอแคนน เทศกาลดอกไมบาน เทศกาลอาหาร และการประกวดแขงขนตางๆ เปนตน

1) ทองเทยวทางธรรมชาต 1.1 เดนปาเทยวชมธรรมชาต 1.2 ลองแกง 1.3 ลองแพไมไผ 1.4 ลองเรอยาง 1.5 นงเกวยน 1.6 ขชาง ขมา 2) ทองเทยวศลปวฒนธรรม ประเพณ 2.1 ประเพณชนเผา 2.2 ประเพณสงกรานตหรอปใหม 2.3 บายสสขวญ 3) ทองเทยวจดแสดง และการแขงขนกฬา 3.1 การแสดงชนเผา 3.2 โรงละครหรอการละเลนทองถน

44

3.3 งานแสดงดนตรพนบานทองถน 3.4 แขงเรอประเพณในแมน าโขง 3.5 เทศกาลอาหารทองถน 3.6 งานประกวดและแขงขนตางๆ

5.3 ลกษณะของการทองเทยว การขยายตวของอตสาหกรรมการทองเทยวกอใหเกดการทองเทยวหลายรปแบบ

ซง ขนอยกบปจจยหลายอยาง เ ชน แรงจงใจในการเดนทาง ประเภทของการคมนาคม จ านวนนกทองเทยว และลกษณะของคาใชจาย การทองเทยวอาจแบงไดเปน 3 ชนด ดงน

5.3.1 การทองเทยวตามลกษณะพนฐานของการทองเทยว การแบงชนดของ การทองเทยวตามลกษณะพนฐานของการทองเทยว โดยพจารณาตามวตถประสงคในการเดนทางทองเทยวของนกทองเทยว ซงในการประชมขององคการสหประชาชาตเกยวกบการเดนทาง และการทองเทยวทจดขนในกรงโรม ประเทศอตาลในป ค.ศ.1963 ในทประชมไดสรปวา การเดนทางทองเทยวสามารถเกดขนได เมอมเวลาวาง เพอการพกผอน ทองเทยวในวนหยด เพอการกฬา เพอสขภาพ เพอการศกษา เพอการทองเทยวทางศาสนา เพอธรกจ เพอเยยมมตร และญาต และเพอวตถประสงคขององคกร (Mill,1990)

5.3.2 การทองเทยวตามมาตรฐานสากล การทองเทยวชนดนมลกษณะดงนคอ การทองเทยวภายในประเทศ การทองเทยวตางประเทศ การทองเทยวลกษณะสวนตวและ การทองเทยวเปนหมคณะ

5.3.3 การทองเทยวตามลกษณะการจดการการทองเทยวชนดนมรปแบบดงน 5.3.3.1 ก าหนดโดยประเภท ไดแก การทองเทยวภายในประเทศ (Domestic

tourism) กบการทองเทยวระหวางประเทศ (International tourism) 5.3.3.2 ก าหนดโดยระยะทาง ไดแก การทองเทยวระยะไกล (Long - Haul)

กบการทองเทยวระยะใกล (Short- Haul) 5.3.3.3 ก าหนดโดยวตถประสงคในการทองเทยว เชน พกผอน ศกษาดงาน

กฬา การเยยมญาต การประชม เพอสขภาพ 5.3.3.4 ก าหนดโดยระยะเวลา ไดแก การไปแวะเยยม (Visit) หรอทศนาจร

(Excursion) โดยไมคางคน กบการพกเยยม (Staying visit) โดยคางแรม ในปจจบนย งม การทองเทยวโฮมสเตย (Home stay) และการทองเทยวพ านกระยะยาว (Long stay) ซงเปน การทองเทยวทไดรบความนยมสง และเปนทนาสนใจของผจดน าเทยวทวโลก

45

5.3.3.5 ก าหนดโดยนกทองเทยว นกทองเทยวเปนผก าหนดแหลงทองเทยว และเสนทางอาจเปนการทองเทยวคนเดยว หรอการทองเทยวเปนกลม

5.3.3.6 ก าหนดโดยว ธการจดการ ไดแ ก การทอง เ ท ยวแบบอสระ (Independent travel) กบการทองเทยวแบบเบดเสรจ (Inclusive travel and visits)

5.3.3.7 ก าหนดโดยปรมาณและคณภาพ ไดแก การทองเทยวมวลชน (Mass tourism) เพราะสามารถไปครงละมากๆเปนการทองเทยวเพอประชาชน (Popular tourism) เพราะเปนทนยมของประชาชน และการทองเทยวเพอสงคม (Social tourism)

5.4 ประเภทของการทองเทยว ด าเกง โถทอง และคณะ (2550) ไดกลาวถง การจ าแนกประเภทของการทองเทยว

วาการทองเทยวเปนกจกรรมทมนษยใชเปนกจกรรมนนทนาการ การเรยนรไปในโลกกวางตลอดจนการเสรมสรางความสมพนธภายในครอบครว หรอการศกษาดงานในหนวยงานบรณาการหลากหลายรปแบบ ดงน ประเภทของการทองเทยวในทน หมายถง ประสบการณในการทองเทยว กลาวคอ ในการจ าแนกจดหมายปลายทางของการทองเทยว (Type of Destination)หรอ แหลงทองเทยวสามารถแบงออกเปนกลม หรอประเภทของประสบการณ (Travel Experience) ทนกทองเทยวไดรบออกเปน 6 ประเภท คอ

5.4.1 การทองเทยวเพอชาตพนธ (Ethnic Tourism) เปนการเดนทางดวยวตถประสงค ทจะสงเกตการแสดงออกทางวฒนธรรม และแบบแผนการใชชวตของประชากรตางเผาพนธ ซงจะรวมไปถงการไปเยอนบานเกดเมองนอน การเขารวมพธกรรมร าฟอน และเขารวมพธ ทางศาสนาตางๆ

5.4.2 การทองเทยวเพอวฒนธรรม (Cultural Tourism) เปนการเดนทางเพอสมผส และบางกรณกเขารวมใชวถชวตด งเดมทไดสญหายไปหมดแลว กลบมาสรางสสนดงดดใจนกทองเทยว ซงอาจจดอาหารงานเทศกาลเครองแตงกายตามประเพณ การร าพนบาน การแสดงศลปะ และหตกรรมรนโบราณๆไวบรการดวย เปนตน

5.4.3 การทองเทยวเพอประวตศาสตร (Historical Tourist) เปนการทองเทยวพพธภณฑสถานและโบสถเกาๆทเนนความรงเรองของอดต อาจเปนการเยอนอนสาวรยโบสถวหาร วงตางๆ การแสดงแสง ส เสยง เกยวกบเหตการณตางๆในประวตศาสตร เปนตน

5.4.4 การทองเทยวเพอสงแวดลอม (Environmental Tourism) คลายคลงกบ การทองเทยวเพอชาตพนธ กลาวคอ ดงดดนกทองเทยวมาจากแดนไกล แตการทองเทยว เพอสงแวดลอม เนนสงดงดดใจ (Attraction) ทเปนสงธรรมชาตและสงแวดลอมมากกวาทจะเนนชาตพนธมนษยการกลบคนสธรรมชาต และการชนชมตอความสมพนธของผคนกบพนพภพกอย

46

ในกลมน ซงจะรวมการถายภาพการเดนทางไกล การปนเขา การลองเรอเลก และการตงแคมป เปนตน

5.5.5 การทองเทยวเพอสนทนาการ (Recreational Tourism) เปนการเขารวมใน การแขงขนกฬา น าพแรรกษาโรค การอาบแดด และการเขารวมสมาคมเพอผอนคลายจต ตามสถานทตางๆ เชน หาดทราย ชายทะเล ชายหาด ทแนวตนปาลมไสว สนามกอลฟชนเยยม หรอสนามเทนนส ชนเลศ การสงเสรมแหลงทองเทยวในกลมนจะดงดดนกทองเทยวทตองการพกผอนหยอนใจโดยเฉพาะ

5.5.6 การทองเทยวเพอธรกจ (Business Tourism) มลกษณะเดน คอ การประชมหรอ การพบปะกน หรอการสมมนา ซงมกจะรวมเอาการทองเทยวประเภทอนเขามาไวดวย เมอม การทองเทยวเพอธรกจเกดขน แหลงทองเทยวแตละแหลงจะมการทองเทยวไดหลายประเภทบางแหงเปนทงแหลงทองเทยวเพอสนทนาการ สงแวดลอมและวฒนธรรม ทงนแลวแต ความตองการของนกทองเทยว

5.5.7 การทองเทยวเพอเปนรางวล (Incentive Tourism) เปนการทองเทยวทจดขน เพอเปนรางวลแกพนกงาน เพอเปนสวสดการของหนวยงานและบรษทหางรานตางๆ เพอการดงานประชม ศกษาหาความรเพมเตมและเพอสนทนาการ โดยหนวยงานและบรษทหางรานจะเปนผรบผดชอบเกยวกบคาใชจายทงหมด สรปไดวาการทองเทยวจะตองมการเดนทางออกจากทพกอาศยเปนการชวคราว และมจดประสงคเพอความเพลดเพลน ผอนคลาย ไดรบความรอยบนพนฐานของความรบผดชอบในการอนรกษสงแวดลอม ซงการทองเทยวนน เปนปจจยส าคญทท าใหเกดการเรยนรสงใหมๆ ไดพบขนบธรรมเนยมประเพณใหมๆ เปนการพกผอนและผอนคลายความตงเครยดและความเหนอยลาจากการท างานในชวตประจ าวน นอกจากนการทองเทยวในสถานททองเทยวทแตกตางกน กจะชวยท าใหเกดการเรยนร สมผสกบอารยธรรมทแตกตางกนออกไป การทองเทยวนนยงสามารถจ าแนกประเภทการทองเทยวออกเปน 6 ประเภท ไดแก การทองเทยวเพอชาตพนธ, การทองเทยว เพอวฒนธรรม, การทองเทยวเพอประวตศาสตร, การทองเทยวเพอสงแวดลอม,การทองเทยว เพอสนทนาการ, การทองเทยวเพอธรกจ, การทองเทยวเพอเปนรางวล เปนตน ซงในสวนของนกทองเทยวน นนบวามสวนส าคญในการทจะชวยอนรกษและดแลรกษาสงแวดลอมทาง การทองเทยว ใหคงอยอยางย งยนตลอดไป

47

6. ทฤษฎเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ 6.1 ทมาของการทองเทยวเชงนเวศ ตลอดระยะเวลาทผานมาการทองเทยวของประเทศไทย ไดเจรญเฟองฟรดหนา

มาตามล าดบ เปนผลใหเกดรายไดหมนเวยนมลคานบแสนลานบาท ซงสงผลดตอเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ แตในดานตรงกนขามการเตบโตของอตสาหกรรมการทองเทยวกลบท าใหสภาพแวดลอมในแหลงทองเทยว และภาพพจนของการทองเทยวถดถอยลง การจดการ การทองเทยว โดยทวไปมกจะประสบปญหา ทสวนทางกนระหวางการพฒนากบการอนรกษสงแวดลอมทางธรรมชาตและสงคม

ภายใตความตองการของประเทศ ในการสรางความสมดลระหวางการพฒนากบ การอนรกษ และกระแสของโลกทใหความส าคญกบการพฒนาทย งยน จงกอใหเกดกระแสทส าคญตอการพฒนาการทองเทยว 3 ดานดงน

6.1.1 ดานกระแสความตองการอนรกษสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต 6.1.2 ดานกระแสความตองการของนกทองเทยวในการศกษา เรยนรสงแวดลอม

และทรพยากรธรรมชาต 6.1.3 ดานกระแสความตองการพฒนาคน โดยการมสวนรวมของประชาชน

จาก 3 กระแสนจงท าใหเกดแนวคดของ Dowling (1995) นกวชาการจากสมาคมสงเสรมการทองเทยวภาคพนแปซฟก (PATA) องคการการทองเทยวโลก (UNWTO)กลาววา การพฒนารปแบบการทองเทยวใหม ทปองกนผลกระทบตอสงแวดลอม และเพอรกษาระบบนเวศของธรรมชาต นนคอ Green Tourism หรอ Ecotourism อยางย งยนได (All tourism should be sustainable tourism ) และนกวชาการในอตสาหกรรมทงจากยโรป สหรฐอเมรกาตางใหค าจ ากดความของ Ecotourism บนพนฐานองคประกอบวาเปนการเดนทางทองเทยวทมความรบผดชอบ (Responsible)ในแหลงทองเทยวธรรมชาต (Natural-based tourism) มการจดการสงแวดลอม (Environmental management) และการใหความร การศกษาธรรมชาตและสงแวดลอม (Environmental education based tourism) โดยประชาชนในทองถนจะตองมสวนรวมในการจดการ (community based participation) รวมคด ด าเนนการ ไดรบผลประโยชน และบ ารงรกษา เพอพฒนาการทองเทยวอยางมคณภาพ และประชาชนมคณภาพชวตทด

ในปจจบนแนวความคดเรองการทองเทยวเชงนเวศ ( Ecotourism) ไดรบการตอบสนอง เปนอยางดท งภาครฐและเอกชน ทงนเพอใหเกดการสรางจตส านกของการอนรกษสงแวดลอม ในแหลงทองเทยว และตระหนกถงการพฒนาการทองเทยวทไมสงผลกระทบ ตอสภาพแวดลอม ทงทางธรรมชาตและสงคมวฒนธรรม

48

ในยคศตวรรษท 21 สถานการณการทองเทยวเปลยนแปลงไป ผคนเรมมความสนใจและรจกค าวา “อโค ทวรรซม (Eco-tourism)” กนอยางแพรหลาย โดยเฉพาะอยางยงวงการนกวชาการ และแวดวงการทองเทยว จงเปนทนยมส าหรบนกทองเทยวในยคปจจบน ดงนนจงมค ากลาวถงการทองเทยวชนดนไวหลายค า อาท เชน การทองเทยวเชงอนรกษ การทองเทยวเพอรกษาระบบนเวศ นเวศสญจร นอกจากนในวงการทองเทยวยงมการใชค าภาษาองกฤษอนๆทส าคญ ไดแก “Nature Tourism” หรอ “Bio-tourism” หรอ “Green tourism” แทน แตมกนยมเรยกเปนภาษาไทยวา “การทองเทยวเชงนเวศหรอการทองเทยวเชงอนรกษ” หรอภาษาองกฤษวา Eco-tourism ซงมาจากรากศพทค าวา “Ecology” (นเวศวทยา)” ผสมกบค าวา “Tourism (การทองเทยว)” (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ศนยวจยปาไม, 2538)

6.2 ความหมายของการทองเทยวเชงนเวศ การทองเทยวแหงประเทศไทยไดก าหนดความหมายของการทองเทยวเชงนเวศ

หรอ Ecotourism คอ การทองเทยวอยางมความรบผดชอบในแหลงทองเทยวธรรมชาตทมเอกลกษณเฉพาะถน และแหลงวฒนธรรมทเกยวเนองกบระบบนเวศ สงแวดลอมและการทองเทยว โดยมกระบวนการเรยนรรวมกนของผทเกยวของ ภายใตการจดการอยางมสวนรวมของทองถน

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม (2550) กลาววา การทองเทยวเชงนเวศ หมายถง ก า รท อ ง เ ท ย วอย า ง ม คว าม รบผ ดชอบในแห ล ง ธรรมช า ต ท ม เ อกลกษ ณ เ ฉพา ะ ถ น และแหลงวฒนธรรมทเกยวเนองกบระบบนเวศ โดยมกระบวนการเรยนรรวมกนของผทเกยวของในทองถน เพอมงเนนใหเกดจตส านกตอการรกษาระบบนเวศอยางย งยน Clare A Gunn (1994) ใหความหมายของการทองเทยวเชงนเวศไววา การทองเทยวเชงนเวศเปนรปแบบของการพฒนา การทองเทยวแบบยงยน สามารถท าใหมการอนรกษ ทรพยากร ธรรมชาตควบคไปกบการพฒนา การทองเทยว ไดโดยใหความส าคญตอการทองเทยวตามแหลงทองเทยวธรรมชาตและวฒนธรรมชมชนของทองถน ทงนตองค านงถงสงแวดลอมและเศรษฐกจดวย

ดงนนการทองเทยว เชงนเวศ จงเปนการทองเทยวททกฝายมสวนเกยวของรบผดชอบตอแวดลอมธรรมชาต ระบบนเวศและวฒนธรรมทองถน ท าใหคนในทองถนไดมสวนรวมในการจดการทรพยากรปาไม และรกษาระบบนเวศทองถน พฒนาเศรษฐกจรวมถงความสามารถ และสรางก าลงใจใหกบชมชนชนบทไดพงตนเองอกดวย

คณะกรรมาธการการทองเทยวและการกฬา (2540) กลาววาการทองเทยวเชงนเวศ หมายถง การเดนทางไปยงสถานทแหงใดแหงหนง โดยมวตถประสงคเพอการศกษา ชนชม และเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ สภาพธรรมชาต สภาพสงคม วฒนธรรม วถชวตของคนในทองถนบนพนฐานของความรและความรบผดชอบตอระบบนเวศ Ceballos - Lascurain (1988)

49

กลาววา การทองเทยวเชงนเวศ เปนการทองเทยวรปแบบหนงทเกยวของกบการเดนทางไปยงแหลงธรรมชาต โดยมวตถประสงคเพอชนชมศกษาเรยนร และเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ พชพรรณ และสตวปา ตลอดจนลกษณะทางวฒนธรรมทปรากฏในแหลงธรรมชาตเหลานน

พยอม ธรรมบตร (2546) ผเชยวชาญทางดานวชาการ การวางแผนและการจดการ การทองเทยวเชงอนรกษ ไดใหความหมายวา การทองเทยวเชงอนรกษ คอ การน าเอาทรพยากร ทางธรรมชาต และทรพยากรทางวฒนธรรม มาเปนวตถดบในการอตสาหกรรมทองเทยว การทองเทยวเชงอนรกษมไดเปนสนคาตวใหม หรอทางเลอกใหมของวงการอตสาหกรรมทองเทยวในภาพรวม แตเปนการทองเทยวทไมท าลายสงแวดลอม ไมท าลายแหลงทองเทยวทางธรรมชาต วฒนธรรม สงคม วถชวต ประเพณ และเปนการทองเทยวทสามารถอยไดในระยะยาวและย งยน สามารถเกบรกษาไวไดถงชวลกชวหลาน บญเลศ จตต งวฒนา (2548) ไดใหความหมายของการทองเทยวเชงนเวศวา หมายถง การทองเทยวในแหลงทองเทยวธรรมชาต โดยมการใหความรแกผเกยวของ และใหชมชนทองถน มสวนรวม เพอกอใหเกดประโยชนแกชมชนทองถนและสรางจตส านกใหทกฝายรวมกนรบผดชอบตอระบบนเวศอยางย งยน Jenet Richardson (1993) กลาววาการทองเทยวเชงนเวศ หมายถง การทองเทยวเชงนเวศในพนททางธรรมชาต โดยการใหความรแกนกทองเทยวดวยการสอความหมายในเรองธรรมชาต สงแวดลอมและวฒนธรรม เพอสรางความรความเขาใจถงการสรางความเปนอยทดขนของประชาชนทองถน

6.3 องคประกอบหลกของการทองเทยวเชงนเวศ กองอนรกษการทองเทยวแหงประเทศไทย (2545) ไดกลาวถงองคประกอบของ

การทองเทยวเชงนเวศ ม 4 ประการคอ 6.3.1 องคประกอบดานพนท เปนการทองเทยวในแหลงทองเทยวทเกยวเนองกบ

ธรรมชาต ทมเอกลกษณเฉพาะถน (Identity or Authentic or Endemic or Unique) รวมถง แหลงวฒนธรรม และประวตศาสตรทเกยวเนองกบระบบนเวศ (Eco-system) ในพนทน นๆองคประกอบดานพนท จงเปนการทองเทยวทมพนฐานอยกบธรรมชาต (Nature-based tourism)

6.3.2 องคประกอบดานการจดการ เ ปนการทอง เ ทยว ท มความรบผดชอบ (Responsible travel) โดยไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม มการจดการทย งยนครอบคลมไปถง การอนรกษทรพยากร การจดการสงแวดลอม การปองกนและก าจดมลพษ และควบคมการพฒนาการทองเทยวอยางมขอบเขต จงเปนการทองเทยวทมการจดการอยางย งยน (Sustainable managed tourism) เพอใหเกดเปนการทองเทยวทมความรบผดชอบ (Responsible travel) ทไมมผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม Ralf Buckley (1995) ใหค าจ ากดความวา

50

การทองเทยวเชงอนรกษเปนการทองเทยวทมพนฐานเกยวของกบทรพยากรทางธรรมชาต และมการจดการอยางย งยนสนบสนนการอนรกษทรพยากรทางธรรมชาต การจดการสงแวดลอม และไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม

6.3.3 องคประกอบดานกจกรรมและกระบวนการ เปนการทองเทยวทมกระบวนการเรยนร (Learning process) โดยมการใหการศกษาเกยวกบสภาพแวดลอม และระบบนเวศของ แหลงทองเทยว เปนการเพมพนความร ประสบการณ ความประทบใจ เพอสรางความตระหนก และปลกจตส านกทถกตองตอนกทองเทยว ประชาชนทองถนและผประกอบการทเกยวของ จงเปน การทองเทยวสงแวดลอมศกษา (Environmental education-based tourism)

6.3.4 องคประกอบดานการมสวนรวม เปนการทองเทยวทมการค านงถงการม สวนรวมของชมชนและประชาชนทองถน (Involvement of local community or People participation) ทมสวนรวมในการคดวางแผน ปฏบตตาม ไดรบประโยชน ตดตามตรวจสอบ ตลอดจนรวมบ ารงรกษาทรพยากรทองเทยว อนจะกอใหเกดผลประโยชนในทองถน ทงกระจายรายได การยกระดบคณภาพชวตและการไดรบผลตอบแทน เพอกลบมาบ ารงรกษาและจดการ แหลงทองเทยวดวย และในทสดทองถนมสวนรวมในการควบคมการพฒนาการทองเทยวอยางมคณภาพ ทองถนในทนเรมตนจากระดบรากหญา (Grass root) จนถงการปกครองทองถน อาจรวมไปถงการมสวนรวมของผทเกยวของ จงเปนการทองเทยวอยางมสวนรวมของชมชน (Community participation-based tourism)

6.4 หลกการการทองเทยวเชงอนรกษ พยอม ธรรมบตร เอกสารประกอบการศกษา (2549) ไดกลาวถงการทองเทยว

เชงอนรกษ วามหลกการดงน 6.4.1 Nature based เปนการทองเทยวทใหความส าคญกบธรรมชาตสงแวดลอม

ทงสงแวดลอมดานความหลากหลายทางชวภาพ ดานสภาพภมศาสตร และดานวถชวต วฒนธรรม ประเพณ โดยยดหลกส าคญทวาจะตองอนรกษทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมเหลานนไวใหดทสด เพอใหเกดการทองเทยวทย งยน

6.4.2 Sustainable managed การทองเทยวทกประเภทจะตองเปนการทองเทยวทย งยน ในเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ตองพยายามจดการทองเทยวไมใหเกดผลกระทบ ตอสภาพแวดลอม หรอใหกระทบนอยทสด

6.4.3 Inclusive of social and cultural aspects การทองเทยวเชงอนรกษ หมายถง การอนรกษศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ คานยม ตลอดจนวถชวต เอกลกษณของ

51

ทองถน และประเทศ ซงเปนจดดงดดนกทองเทยวทตองการศกษาความแตกตางทางดานสงคม และวฒนธรรมทหลากหลายเหลานน

6.4.4 Environmentally educative ตองใหการศกษาดานสงแวดลอมท งตอนกทองเทยว และประชากรในทองถน ตลอดจนผทเกยวของทกฝาย เปนการศกษาทตองการจะหยงรากลกลง ในจตส านกของแตละคน ในอนทจะทะนถนอมไวซงสภาพแวดลอมรอบๆตวเรา

6.4.5 Benefit and involvement of local people การทองเทยวเชงอนรกษเนนตรงจดทวาในการจดการการทองเทยว ประชาชนบนพนทตองมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย การวางแผนตดสนใจ การลงมอปฏบต และการประเมนผล การพฒนาการทองเทยวของชมชนของตน และสามารถไดรบผลประโยชนจากก าไรของการทองเทยว และการทองเทยวเชงอนรกษจะเปนกญแจส าคญ ไขไปสการกระจายรายไดสทองถนนนเอง

6.4.6 Product authentic การทองเทยวเชงอนรกษจากมมมองเชงตลาด มจดเนน วาผลตภณฑ คอ ทวรตางๆนนจะตองเปนทวรทมลกษณะครบตามเกณฑทกลาวมาแลว ตามขอ 1-5 มใช การน าเอาชอ Ecotourism ไปตดบนผลตภณฑเดมเทานน ผลตภณฑการทองเทยวเชงอนรกษจะตองมลกษณะโดดเดน เปนของแท จดการได

6.4.7 Tourist satisfaction ความพอใจของนกทองเทยวนบเปนสงส าคญส าหรบ การทองเทยวทย งยน นกทองเทยวทพอใจจะกลบมาทองเทยวอก กจกรรมทเสนอตอนกทองเทยวเชงอนรกษ จะตองเปนกจกรรมทตรงหรอเกนความคาดหวงของนกทองเทยว ทงนจะตองอยในกรอบของการอนรกษสงแวดลอม

6.5 กจกรรมการทองเทยวเชงนเวศ รายงานการศกษาของการทองเ ทยวแหงประเทศไทย เพอก าหนดนโยบาย

การทองเทยว เพอรกษาระบบนเวศ (พ.ศ.2542) ไดจดแบงกจกรรมการทองเทยวเชงนเวศออกเปน 3 หมวด รวม 19 กจกรรม ประกอบดวย

6.5.1 กจกรรมเชงนเวศในแหลงธรรมชาต (9 กจกรรม) ไดแก เดนปา ศกษาธรรมชาต สองสตว/ดนก เทยวถ า/น าตก พายเรอ (แคน คายค เรอใบ กระดานโตลม) ด าน าดปะการง (น าตน น าลก) ตงแคมป ลองแพ/ ลองเรอยาง ขมา/นงชาง

6.5.2 กจกรรมกงนเวศ (5 กจกรรม) ไดแก ถายรป บนทกภาพ/เสยง ศกษาทองฟา ขจกรยานทองเทยว (เสอภเขา) ปน/ ไตเขา ตกปลา

6.5.3 กจกรรมสงเสรมทางวฒนธรรม ประวตศาสตร (5 กจกรรม) ไดแก ชมความเกาแก ลกษณะเฉพาะตวของแหลงประวตศาสตร, ศกษาเรยนร ประวตศาสตร ความเปนมาของ

52

แหลงโบราณคดประวตศาสตร , ศกษาชนชม งานศลปกรรมและวฒนธรรม, รวมกจกรรม เรยนรพฤตกรรมของผคน , การศกษาเรยนร การผลตของทระลก และสนคาพนเมอง สรปไดวาการทอง เ ทยว เชง น เวศ เ ปนการทองเ ทยวอยางมความรบผดชอบใน แหลงธรรมชาตทมเอกลกษณเฉพาะถน และแหลงวฒนธรรมทเกยวเนองกบระบบนเวศ โดยมกระบวนการเรยนรรวมกนของผทเกยวของ ภายใตการจดการอยางมสวนรวมของทองถน เพอมงเนนใหเกดจตส านกตอการรกษาระบบนเวศอยางย งยน นอกจากนการทองเทยวเชงนเวศ สามารถจ าแนกองคประกอบหลกๆทส าคญได 4 ประการ คอ 1) องคประกอบดานพนทเปน การทองเทยวในแหลงทองเทยวทเกยวเนองกบธรรมชาตทมเอกลกษณเฉพาะถน 2) องคประกอบดานการจดการ เปนการทองเทยวทมความรบผดชอบโดยไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม 3) องคประกอบดานกจกรรมและกระบวนการเปนการทองเทยวทมกระบวนการเรยนร โดยมการใหการศกษาเกยวกบสภาพแวดลอมและระบบนเวศของแหลงทองเทยว 4) องคประกอบดานการมสวนรวม เปนการทองเทยวทมการค านงถงการมสวนรวมของชมชนและประชาชนทองถน ทมสวนรวม ในการคด วางแผน ปฏบตตามแผน ไดรบประโยชน ตลอดจนรวมบ ารงรกษาทรพยากรทางการทองเทยว

7. เอกสารงานวจยทเกยวของ

7.1 เอกสารงานวจยในประเทศ โสวตร ณ กลาง (2547) ไดศกษาเรอง การศกษาผลกระทบของการทองเทยว

เชงอนรกษทมตอระบบนเวศวฒนธรรม จงหวดสมทรสงคราม ผลการศกษาพบวาชมชนแตละแหงของพนทการศกษามการปรบตว เพอตอบรบกบกระแสพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษวฒนธรรมชมชน และภมปญญาทองถน ทมการถายทอดจากอดตยงคงปรากฏในระดบหนง และถกน ามาผสานเขากบการจดการการทองเทยวของชมชน กระแสการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม ถกน ามาเปนจดยนของการสนบสนนการทองเทยว ทงนแมวาการจดการการทองเทยวยงคงอาศยฐานคด เรองการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน หากแตไมปรากฏวธคดดงกลาวทเปนรปธรรม มากนก การศกษาครงนยงพบวาวฒนธรรม วถชวตตลอดจนลกษณะวธคดของชมชนทองถนกมแนวโนมเปนแบบเมองและตอบสนองตอรสนยมและการบรโภคของนกทองเทยว มากขน

53

จฑารตน ขาวคม (2548) ไดศกษาเรองผลกระทบดานเศรษฐกจของการทองเทยว ตอประชาชนทองถนในอทยานแหงชาตหมเกาะชาง จงหวดตราด ส าหรบผลการศกษาระดบผลกระทบดานเศรษฐกจจากการทองเทยว พบวา ประเดนผลกระทบทางดานเศรษฐกจจาก การทองเทยว พบวาประเดนผลกระทบทางดานเศรษฐกจจากการทองเทยวทางดานบวกทปรากฏ ในระดบสง คอ การสรางงานสรางอาชพมากขน เกดการกระจายรายไดมากขน มการขยาย การลงทน การพฒนาคณภาพของสนคาและบรการโครงสรางดานการผลตมการเปลยนแปลง สวนประเดนผลกระทบทางดานเศรษฐกจของการทองเทยวทางดานลบทปรากฏในระดบสง คอ การเปลยนแปลง การถอครองทดน การอพยพแรงงานจากถนอน การน าเขาแรงงานจากตางถน คาครองชพสงขน สนคามราคาสงขน สญเสยศกยภาพดานเศรษฐกจชมชน สวนประเดนดานตางๆ ทเหลอปรากฏผลกระทบระดบปานกลาง สรปไดวาผลกระทบดานเศรษฐกจจากการทองเทยว ทงทางดานบวกและดานลบมคาเฉลยผลกระทบระดบปานกลาง สวนระดบความพงพอใจของประโยชนดานเศรษฐกจทไดรบจากการทองเทยวสวนใหญ ประชากรมระดบความพงพอใจ ในระดบคอนขางมาก ส าหรบผลการทดสอบความสมพนธของภมหลงประชากร ไดแก ระยะเวลา การตงถนฐาน รายไดจากการทองเทยว อาย และระดบการศกษาทมตอความคดเหนเกยวกบผลกระทบดานเศรษฐกจจากการทองเทยวท งดานบวกและลบ พบวาปจจยดานรายไดจาก การทองเทยวมความสมพนธตอความคดเหนเกยวกบผลกระทบดานเศรษฐกจจากการทองเทยว ทงทางดานบวกและลบ พบวา ปจจยดานรายไดจากการทองเทยวมความสมพนธตอความคดเหนเกยวกบผลกระทบดานเศรษฐกจจากการทองเทยวทงทางดานบวกและลบ และระดบการศกษา มความสมพนธตอความคดเหนเกยวกบผลกระทบดานเศรษฐกจจากการทองเทยวทงทางดานบวกและลบ และระดบการศกษามความสมพนธตอความคดเหนเกยวกบผลกระทบดานเศรษฐกจ จากการทองเทยวเฉพาะทางดานบวกเทานน

จรรยา ตนจาตรนต (2549) ไดศกษาผลกระทบของการท าใหเชยงใหมเปนศนยกลางของภมภาคอตสาหกรรมการทองเทยว ผลการศกษาพบวานโยบายการท าใหเชยงใหมเปนศนยกลาง การทองเทยวของภมภาคตามนโยบายของรฐบาลพบวา หนวยงานราชการมสวนในการน านโยบายดงกลาวไปด าเนนการตามแผนแตยงขาดการประชาสมพนธ ท าใหกลมผประกอบธรกจตางๆ ทราบจากสอมากกวาเจาหนาทจะมสวนรวมในการจดกจกรรมกระตนและสงเสรมโดยประสาน กบภาครฐเอกชนและทองถน โดยทกลมผประกอบธรกจตางๆสวนใหญกจะใหความรวมมอ ส าหรบปญหาและอปสรรคทพบคอ หนวยงานราชการมปญหาดานงบประมาณทคอนขางจ ากด สงผลใหเกดความลาชาและขาดประสทธภาพในการด าเนนกจกรรมและขาดการประชาสมพนธทด

54

ธรวด จ าเดม (2549) ไดศกษาผลกระทบจากการทองเทยวทมตอชมชนเวยงกมกาม อ าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม ผลการศกษาพบวา ภาครฐไดเขามาสงเสรมและพฒนาการทองเทยวเวยงกมกามอยางรวดเรวและมลกษณะการพฒนาทมาจากสวนบน (รฐบาล) ลงสสวนลาง (ชมชน) เปนสวนใหญ ดงนนชมชนจงขาดความพรอมในการรองรบการทองเทยว และขาดการมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยว ผลกระทบทเกดขนจงเปนดานลบมากกวาดานบวก กลาวคอ ผลกระทบดานเศรษฐกจพบวาเกดการสรางงาน สรางรายได ชมชนมทางเลอกในการประกอบอาชพมากขนแตเกดปญหาความขดแยงดานผลประโยชนจากการทองเทยว ปญหาการกระจายรายไดทไมทวถงและปญหาทเกดจากฤดกาลทองเทยว ผลกระทบดานสงคม การทองเทยวท าใหชมชน เกดการเรยนรดานการจดการทองเทยว สรางพนททางสงคมใหแกกลมเยาวชน ชวยเพมบทบาท และสรางเสรมสขภาวะใหแกผสงอายภายในชมชนเนองมาจากการรวมกจกรรมดานการทองเทยว ในดานลบจากปญหาความขดแยงดานผลประโยชนจากการทองเทยวท าใหความสมพนธของคน ในชมชนเสอมถอยลงเกดปญหาชมชนกลวการถกเวนคนทดน หรอในกรณทถกเวนคนแลวแตไดรบคาชดเชยนอยจงไมคมคา ชมชนเกดความหวาดระแวงในความปลอดภยเพราะชมชนกลายเปนแหลงทองเทยวท าใหเปนชมชนเปดและมบคคลภายนอกเขามาในชมชนเปนจ านวนมาก สวนผลกระทบดานวฒนธรรมการทองเทยวชวยฟนฟอนรกษทรพยากรและวฒนธรรมทองถน เกดศนยวฒนธรรมและแหลงเรยนรทางสงคม แตเนองจากความขดแยงดานผลประโยชน จากการทองเทยวจงท าใหคนในชมชนลดความศรทธาและเขาวดนอยลงเพราะเหนวาวด เปนแหลงผลประโยชนจากการทองเทยว และจากการพฒนาเวยงกมกามใหเปนเมองประวตศาสตร จงเกดการจดกฎระเบยบและขอบงคบในการใชทดนในชมชน การทองเทยวท าใหเกดการน าโบราณสถานทางพทธศาสนาไปใชในกจกรรมทางการทองเทยวอยางไมเหมาะสม เชน การจดงานรนเรงภายในบรเวณโบราณสถานโดยบรษท น าเทยวหรอการแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมของนกทองเทยว และในสวนของผลกระทบดานสงแวดลอมการทองเทยวเปนเครองมอชวยใน การสราง ความตระหนกในการดแลอนรกษโบราณสถานเวยงกมกามและย งชวยพฒนาปรบปรงสาธารณปโภคใหแกชมชน แตการทองเทยวกท าใหเกดปญหามลพษทางเสยง ฝ น และปญหาขยะ นอกจากนการพฒนาการทองเทยวทขาดการวางแผนและการสนบสนนอยางไมตอเนองของภาครฐไดสรางภาระดานสงแวดลอมใหแกชมชนอกดวยจากการศกษาครงนมขอเสนอแนะ คอ รฐควรสงเสรมใหชมชนมการจดการการทองเทยวไดดวยตนเอง โดยรฐมบทบาทในฐานะเปนพเลยงของชมชน และใหความชวยเหลอ สนบสนนใหความร และพฒนาในดานตางๆ ทสอดคลองกบความตองการของชมชน กระตนใหเกดความเขมแขงในการจดการทองเทยวใหแกชมชน สรางการมสวน

55

รวมในการพฒนาการทองเทยวและชมชนควรรวมมอรวมใจในการสรางรปแบบการจดการทองเทยวโดยชมชน (Community Based Tourism) เพอใหเกดการทองเทยวทย งยนตอไป

อธฏฐาน พงศพศาล (2549) ไดศกษาผลกระทบทางสงคมและวฒนธรรมจาก การพฒนาการทองเทยวภายใตโครงการสามเหลยมเศรษฐกจ ผลการศกษา การทบรเวณพนท อนเปนทตงของบานไทย – จงโหลน มการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรวนน สงผลใหเมองเกดการขยายตวและเปลยนสภาพจากการท าสวนยางและการคาชายแดนไปเปนเมองศนยกลางทางดานธรกจการบรการ (อตสาหกรรมการทองเทยว) และธรกจอสงหารมทรพยขนาดใหญ ทมทงอาคารพาณชย โรงแรม สถานบนเทง รานคา โดยมจดเนนของชมชนเปนแหลงบนเทง ประเภทสถานเรงรมย ซงท าใหเศรษฐกจพนทเจรญขน แตในขณะเดยวกนพนทดงกลาวกลายเปน แหลงแสวงหาประโยชนจากคนหลากหลายกลม หลากหลายอาชพ การเปลยนแปลงดงกลาวนเองน ามาซงผลกระทบทเกดขนชมชนดานบวกและดานลบ

ผลกระทบดานบวกทเหนไดชดเจนทสด คอรายไดของคนในพนทเพมขน สามารถเขาถงสาธารณปโภคพนฐานไดดขน ขณะเดยวกนผลกระทบทางดานลบพบวา ปญหาทางสงคม และวฒนธรรมนนเพมมากขน ทงเรองหญงบรการ ปญหาโรคตดตอทางเพศสมพนธ การฉอโกง การปลนทรพย การพนนและยาเสพตดใหโทษ นอกจากนยงพบวาราคาทดนสงขน วถชวต ของชาวบานเปลยนไป ความสมพนธของชาวบานเปลยนไป ความสมพนธของชาวบานเปลยนไปจากความสมพนธแบบเพอนเปนนายจางกบลกจางความรสกผกพนและรกทองถนลดลง รวมถงคานยมทางสงคมของเดกและเยาวชนเปลยนแปลงเปนการลอกเลยนแบบพฤตกรรมนกทองเทยวและหญงบรการ

ธวชชย มานตย (2550) ไดศกษาผลกระทบจากการพฒนาการทองเทยวตอชมชนทองถน : กรณศกษาต าบลเวยงใต อ าเภอปาย จงหวดแมฮองสอน ผลการศกษาสรปไดดงน การทองเทยวไดเปนตวเรงใหเกดการเปลยนแปลงทางกายภาพ ชมชนมการขยายตวอยางรวดเรว ระบบโครงสรางพนฐานไดรบการพฒนา ดานเศรษฐกจประชาชนมงานท าและทางเลอกใน การประกอบอาชพมากขน มรายไดเพมขน ดานสงคมและวฒนธรรม กจกรรมการทองเทยว ทเกดขนจะไมเกยวของ กบกจกรรมทางสงคมของชมชนโดยตรงแตกระแสวฒนธรรมใหมทเขามากบการทองเทยว มสวนท าใหสงคมและวฒนธรรมของชมชนปาย มการเปลยนแปลงไป การเปลยนแปลงทเกดขนสงผลใหชมชนไดรบผลกระทบทางดานกายภาพมากทสด การใชทดน อาคารและสงกอสราง เกดความแออด ไมเปนระเบยบ สงผลตอสภาพแวดลอมชมชน โดยรวม การเพมขนของประชากรอยางรวดเรวสงผลใหระบบโครงสรางพนฐานทมอยไมสามารถรองรบได การเพมขนของขยะมลฝอย น าเสย มลพษทางอากาศ เสยงดงรบกวนสงผลกระทบทางดาน

56

สงแวดลอมชมชน การทองเทยวสงผลใหเศรษฐกจโดยรวมของชมชนดขน แตเมอพจารณาถง การกระจายรายไดทชมชนไดรบถอวายงไมทวถง มเพยงประชาชนสวนหนงเทานนทไดประโยชนจากการทองเทยว ชมชนตองแบกรบคาครองชพทสงขนจากราคาสนคาอปโภค บรโภคทมราคา การทองเทยวไดกลายเปนตวเรงใหเกดผลกระทบในเชงลบตอความสมพนธของชาวบานภายในชมชน การชวยเหลอเกอกลกน การไหลบาเขามาของวฒนธรรมตางถน สงผลใหลกษณะ การบรโภค การแตงกาย ภาษา คานยมและความเชอ ขนบธรรมเนยมประเพณของชมชนเรมเสอมถอยลง เกดปญหาสงคม ปญหายาเสพตด ปญหาลกทรพย และปญหาความแตกแยกภายในชมชนแนวทางในการลดปญหาผลกระทบทางลบสามารถสรปไดวา ปญหาผลกระทบจากการด าเนนกจกรรม การทองเทยวทผานมาของชมชนไมอาจแกไขไดดวยการสรางความตระหนกของชมชน เพยงอยางเดยว การเรยนรในแนวทางการจดการการทองเทยวจากชมชนหรอแหลงทองเทยวอนๆ ทประสบความส าเรจในการสรางความสมดลระหวางการพฒนาดานการทองเทยวและการรกษาความย งยนของสงแวดลอมและวฒนธรรม สรางความตระหนกแกสงคมในการสงเสรมสทธชมชนในการก าหนดแนวทางในการพฒนา และการสงเสรมใหผคนในสงคมมความรความเขาใจ ในวฒนธรรมและวถชวตชมชนทองถน ทองเทยวดวยความรบผดชอบ จงเปนสงส าคญใน การพฒนาการทองเทยวใหมความย งยนตอไป

ศรพงษ กจด าเนน (2550) ไดศกษาผลกระทบของการทองเทยวในดานสงคม และวฒนธรรม : กรณศกษาชมชนปาตอง อ าเภอกระท จงหวดภเกต ผลการศกษาพบวาระดบ ความคดเหนของกลมตวอยางตอปญหาทสงผลกระทบจากการทองเทยวตอชมชนอยในระดบสง ไดแกปญหาคาครองชพ และปญหาโรคเอดสและกามโรค สวนปญหาทสงผลกระทบตอชมชน อยในระดบปานกลางไดแก ปญหาอบตเหต ปญหาการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม ประเพณ คานยม และวถการด าเนนชวต ปญหาการขายบรการทางเพศ ปญหายาเสพตด ปญหาทศนอจาด และปญหาอาชญากรรม ในการปองกนแกไขปญหาคาครองชพทสงขน โดยรฐจะตองควบคมราคาสนคา บงคบใชกฎหมายกบผเอาเปรยบนกทองเทยว และจดใหมสนคาราคาถก ปญหาโรคเอดสและกามโรค ปองกนแกไขโดยสวมถงยางอนามยทกครงเมอมเพศสมพนธ และการไมส าสอน ทางเพศ ปญหาอบตเหตปองกนแกไขโดยการปฏบตตามกฎจราจร สวมหมวกนรภยทกครง เมอมการขบขรถจกรยานยนตและเมาไมขบ ปญหาการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม ประเพณ คานยม และวถการด าเนนชวต ปองกนแกไขโดยใหการศกษาแกเยาวชนในสถานศกษา และรณรงคเผยแพรใหเยาวชนและประชาชนเหนคณคาและความส าคญของวฒนธรรมไทย ปญหาการขายบรการ ทางเพศ ปองกนแกไขโดยรฐจะตองสงเสรมการศกษา ฝกอาชพและจดหางานใหแกผขายบรการทางเพศ ปญหายาเสพตด ปองกนแกไขโดยใชมาตรการทางกฎหมายบงคบใชอยางเดดขาด

57

และ การใหการศกษาแกเยาวชนในสถานศกษาใหทราบถงความอนตรายและโทษของยาเสพตด ปญหาทศนอจาด ปองกนแกไขและรณรงคโดยการเผยแพรวฒนธรรมไทย ไดแกนกทองเทยวตางประเทศ และปญหาอาชญากรรม ปองกนแกไขโดยการบงคบใชกฎหมายอยางเดดขาดกบผกระท าผด และเจาหนาทต ารวจตองกวดขนโดยไมมวนหยด

สมเกยรต วงศเสรมทรพย (2550) ไดศกษาผลกระทบของนโยบายสงเสรม การทองเทยวของรฐทมตอวถชวตของผคนในชมชนเกราะเกรด จงหวดนนทบร ผลการวจยพบวา

1. การด าเนนชวตความเปนอย อดตจะอยกนอยางเรยบงาย เงยบสงบ มผคนนอย ไมพลกพลาน ประกอบอาชพเกษตรกรรม สวนใหญอยเปนครอบครว มการพงพาอาศยกนพบวา หลงจากเกราะเกรดกลายเปนแหลงทองเทยวผคนในชมชนเปลยนแปลงไป โดยหนมาท างานนอกบานแทนเกษตรกรรม เชน ท าของทระลกและหตถกรรมตางๆ และสนคา OTOP จ าหนายใหกบ ผทมาเทยวเกราะเกรด

2. สาธารณปโภคในเกราะเกรด จะมการใชน าบาดาล น าฝนในอปโภคบรโภค เพราะน าประปายงไมมใช และถนนหนทางยงไมดเทาทควร พบวาปจจบนมการเปดแหลงทองเทยวไดมหนวยงานของรฐบาลเขามาชวยเหลอในการพฒนาสาธารณปโภคตางใหดขน

3. การประกอบอาชพในอดตชมชนเกราะเกรดจะม 2 เชอชาตไทยและมอญ คนไทย สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ท านา ท าสวน สวนคนเชอสายมอญมกประกอบอาชพ ท าเครองปนดนเผา พบวาปจจบนนคนไทยและคนมอญในชมชนเกราะเกรดไดหนมาประกอบอาชพคาขายตางๆ เชน อาหาร ของทระลกทเปนเครองปนดนเผาขนาดเลก เปนตน

4. ขนบธรรมเนยมประเพณ อดตทผานมาประเพณไทย-มอญ รวมกนจดงานประเพณกน เพราะมบางอยางประเพณชาวมอญกบชาวไทยเหมอนกน เชน ประเพณสงกรานต ประเพณ ลอยกระทง เปนตน ประเพณของชาวมอญ เชน ประเพณค าตนโพธ ประเพณตกบาตร ทางน า และประเพณอนๆพบวา ในปจจบนบางประเพณไมมแลว

5. อาหารการกน วถชวตในการรบประทานอาหาร ของคนในชมชนจะเปนอาหารแบบดงเดมเฉพาะกลมในชมชน เชน ทอดมนหนอกะลา ขาวแช เปนตน พบวาปจจบนกยงมอาหารแบบดงเดมบางอยางกไมมแลวท าใหนกทองเทยวไดเหนลองชมกน

6. มลพษทางเสยง ชมชนเกราะเกรดในอดต เงยบสงบ ไปไหนมาไหนสวนใหญ กจะเปนการเดน สวนสญจรทางน าใชเรอพายเปนสวนใหญ พบวา เกราะเกรดเปนแหลงทองเทยวสภาพบรรยากาศของชมชนไดเปลยนไป เนองจากมการน าเอาสงอ านวยความสะดวกเขามา เชน รถมอเตอรไซค และรถจกรยาน เรอหางยาว เรอขามฟาก มาบรการใหกบนกทองเทยว ท าใหผคนในชมชนไดรบผลกระทบทางเสยงเพมขน

58

7. มลพษน าเสย คลองเกราะเกรด น าในคลองจะไมมการเนาเสย เพราะไดไหลผานแมน าเจาพระยา พบวาปจจบนเกราะเกรดเปลยนไป คลองเกราะเกรดกยงคงสภาพเดมไมแตกตาง จากเมอกอน

8. ปญหาขยะมลฝอย อดตขยะมลฝอยในชมชนจะด าเนนการจดการ โดยวธการเผา หรอฝงพบวา ปจจบนนมขยะมลฝอยจ านวนมากขน สาเหตมากจากนกทองเทยวเพมมากขน จงมเจาหนาทของรฐบาลเขามาชวยเหลอจดเกบขยะมลฝอย

9. การปรบปรงแกไข ในผลกระทบดานตางๆ พบวาประชมในกลมเกราะเกรด มความตองการใหชวตความเปนอยเหมอนเดมดงอดตทผานมา ทางประเพณ อาหารการกน และประกอบอาชพ อยากใหมการอนรกษไว เพอใหคนรนหลงไดเหนไดรจก ในดานของสาธารณปโภค ควรปรบปรงถนนหนทางกวางขน สวนสภาพแวดลอมของเสยง ควรปรบปรงทางดานรถมอเตอรไซค เรอตางๆตองใหปรบปรงเครองยนตใหเบาลง จะไดไมรบกวนผคนในชมชน ทางดานขยะมลฝอย ควรมการจดเกบขยะใหเปนทเปนทาง มการประชาสมพนธ และเพมถงขยะมากขน

ธงชย ทองเชอม (2550) ไดศกษาผลกระทบของการทองเทยวตอชมชน เกาะปนหย จงหวดพงงา ผลการศกษาพบวาสมาชกชมชนสวนใหญมความเหนวาเกาะปนหยมศกยภาพสง ในดานการทองเทยว เนองจากมธรรมชาตทงดงาม มคณคาแกการพกผอนหยอนใจและชมชน มการสงเสรมและพฒนาอาชพ นกทองเทยวสวนใหญมความพงพอใจตอแหลงทองเทยวของ เกาะปนหย เ นองจากเหนวาชมชนมไมตรจตตอนกทองเทยว มการดแลและบ ารงรกษา แหลงทองเทยว และสภาพแวดลอมของชมชนอยางด สมาชกชมชนเกาะปนหยเหนวาการทองเทยวมผลกระทบตอชมชนเกาะปนหยทงในดานเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมกลาวคอ ผลกระทบ ดานบวกไดแก รายไดของครอบครวเพมขน ครอบครวมเงนเกบมากขน สมาชกในชมชนไดรบการศกษามากขน ความสมพนธระหวางญาตพนองในครอบครวดขน ประชาชนในชมชนสามารถสอสารไดหลายภาษาและมการใชภาษาตางประเทศสอสารกนในชมชนเพมมากขน สวนผลกระทบดานลบไดแก รายจายของครอบครวมากขน มหนสนเพมขน

วรญญาภรณ ศรสวรรค (2550) ไดศกษาผลกระทบทเกดขนจากการจดกจกรรมนนทนาการการทองเทยวเชงนเวศในพนทวนอทยานมอนพระยาแช จงหวดล าปาง ผลการวจยพบวาผลกระทบทเกดขนจากการจดกจกรรมนนทนาการการทองเทยวเชงนเวศตอสงแวดลอม โดยผใหขอมลรบรวากจกรรมการเดนปา กจกรรมการเดนศกษาธรรมชาต กจกรรมการเดนชมววทวทศนและกจกรรมพกแรม มผลใหเกดจตส านกทดในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม และการปรากฏตวของสตวมการเปลยนแปลงในทางทดขน ในขณะเดยวกน

59

ความหลากหลายของชนดพนธสตวปา ปรมาณการขยายพนธของสตวปา และปรมาณตนไม ทเสยหายหรอมบาดแผล มการเปลยนแปลงในทางทไมด สวนความหนาแนนของพชคลมดน และความหลากหลายของชนดพนธพช ไมมการเปลยนแปลง

ศรายทธ เสยมไหม (2550) ไดศกษาผลกระทบจากนโยบายการสงเสรมการทองเทยว กรณศกษา เกาะสกร อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง ผลการศกษาสรปไดดงน

1. นโยบายการสงเสรมการทองเทยวตามความคดเหนของเจาหนาทในองคกรภาครฐนกทองเทยว ผประกอบการธรกจภาคเอกชน และประชาชนทองถน ในภาพรวมอยในระดบเหนดวยอยางยง

2. ผลกระทบจากนโยบายการสงเสรมการทองเทยว ตามความคดเหนของเจาหนาท ในองคกรภาครฐ นกทองเทยว ผประกอบการธรกจภาคเอกชน และประชาชนทองถน ในภาพรวมอยในระดบคอนขางเหนดวย

3. เจาหนาทในองคกรภาครฐ นกทองเทยว ผประกอบการธรกจภาคเอกชน และประชาชนทองถน ทมเพศ อาย และสถานภาพตางกน มความคดเหนตอนโยบายการสงเสรมการทองเทยวแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต สวนเจาหนาทในองคกรภาครฐ นกทองเทยว ผประกอบการธรกจภาคเอกชน และประชาชนทองถน ทมระดบการศกษา อาชพหลก รายได ตอเดอน และทพกอาศยในปจจบนทตางกนมความคดเหนตอนโยบายการสงเสรมการทองเทยวแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

4. เจาหนาทในองคกรภาครฐ นกทองเทยว ผประกอบการธรกจภาคเอกชน และประชาชนทองถน ทมเพศ อาย สถานภาพ อาชพหลก รายไดตอเดอน และทพกอาศยในปจจบนตางกน มความคดเหนตอผลกระทบตอนโยบายการสงเสรมการทองเทยวแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 สวนเจาหนาทในองคกรภาครฐ นกทองเทยว ผประกอบการธรกจภาคเอกชน และประชาชนทองถน ทมระดบการศกษาตางกน มความคดเหนตอผลกระทบตอนโยบาย การสงเสรมการทองเทยวแตกตางกน อยางไมมนยส าคญทางสถต

ศรญญา เกษร (2551) ไดศกษาผลกระทบจากการทองเทยวทมตอวถชวตชมชนมอญ เกราะเกรด จงหวดนนทบร ผลการศกษาพบวาในดานเศรษฐกจการทองเทยวสงผลตอการเพมรายได ท าใหเกดการสรางงานสรางอาชพ และการน าความเจรญมาสชมชน ในดานสงคมพบวา การทองเทยวท าใหไดรบความสะดวกสบายจากระบบสาธารณปโภค มความสมพนธทดกบเพอนบานมากขน และมความพงพอใจในชวตความเปนอย สวนดานวฒนธรรมพบวา การทองเทยว ท าใหชมชนรวมมอกนเพออนรกษศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณมากขน และคนในชมชนเองกเขารวมงานประเพณตางๆ อกทงรสกดเมอมนกทองเทยวมารวมงานประเพณดวย

60

นอกจากนยงพบวา ปจจยทมอทธพลตอการเปลยนแปลงวถชวตของคนในชมชนทางดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม คอ ปจจยดานการศกษา ประชาสงคม และนโยบายภาครฐ กลาวคอ คนทมการศกษาสงเหนวาการทองเทยวมอทธพลตอวถชวตดานเศรษฐกจและสงคม สวนคนทมการศกษานอยจะมองเหนอทธพลการทองเทยวตอวถชวตดานวฒนธรรมมากกวา อกทงเมอคนในชมชน มการรวมกลมกนมากขน และรฐบาลมนโยบายสงเสรมการทองเทยวมากขน กยงท าใหคนในชมชนเหนถงอทธพลของการทองเทยวทมตอวถชวตดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม มากขนดวย

ฐรชญา มณเนตร (2551) ไดศกษาผลกระทบของการทองเทยวตอชมชนทองถนจาก การเตบโตของแหลงทองเทยวในเขตพนทอทยานประวตศาสตรพมาย ผลการศกษาพบวา การพฒนาการทางดานการทองเทยวของอทยานประวตศาสตรพมาย

ดานเศรษฐกจ การคมนาคมภายชมชนมการเปลยนแปลงมากทสด สวนทม การเปลยนแปลงนอยทสด ไดแก ความสะดวกสบายดานสาธารณปโภค

ดานสงคม มการเปลยนแปลงมากทสด ไดแก การมเวลาอยรวมกนภายในครอบครว สวนทมการเปลยนแปลงนอยทสด ไดแก สถานบนเทงและสถานบรการ

ดานวฒนธรรม มการเปลยนแปลงมากทสด ไดแก เทศกาลและงานประเพณ สวนทม การเปลยนแปลงนอยทสดไดแก การเพมขนของจ านวนรถยนต

ดานสงแวดลอม มการเปลยนแปลงมากทสด ไดแก มลภาวะทางอากาศเสยงและกลน สวนทมการเปลยนแปลงนอยทสด ไดแก การเพมขนของจ านวนรถยนต จากการศกษา การเป ลยนแปลงท เ กด ขน ปรากฏวา มการเป ลยนแปลงทางการทอง เ ทยวของอทยานประวตศาสตรพมายมากทสดดานวฒนธรรม สวนทมการเปลยนแปลงทางดานการทองเทยว ของอทยานประวตศาสตรพมายนอยทสดดานสงคม และมการเปลยนแปลงทางการทองเทยว ของอทยานประวตศาสตรพมายอยในระดบมาก

รปแบบกจกรรรมการทองเทยวในอทยานประวตศาสตรพมาย ดานวางแผน ชมชนมสวนรวมมากทสด ไดแก การมสวนรวมการวางแผนการด าเนน

การทองเทยว ดานการตดสนใจ ชมชนมสวนรวมมากทสด ไดแก การรวมลงมตหรอลงความเหน

ทจะชวยกนในการจดกจกรรมตางๆทางการทองเทยว ดานปฏบตการ ชมชนมสวนรวมมากทสด ไดแก การเขารวมกจกรรมงานเทศกาล

ประเพณตางๆคาเฉลยเทากบ 3.77 มสวนรวมนอยทสด ไดแก การเขารวมบรณะ ซอมแซม และกอสราง สงอ านวยความสะดวกเกยวกบแหลงทองเทยว

61

ดานผลประโยชน ชมชนมสวนรวมมากทสด ไดแก การใหขอมลทจ าเปนแกเจาหนาท ของทางผน าชมชนในกจกรรมทางการทองเทยว

การตดตามผล ชมชนมสวนรวมมากทสด ไดแก การตดตามประเมนผลการมสวนรวมกจกรรมสนบสนนและสงเสรมการทองเทยว และมสวนรวมในการตดตามประเมนผลการรวมรณรงคหรอประชาสมพนธบอกกลาวใหนกทองเทยวรจกระมดระวงในการอนรกษทรพยากร ในแหลงทองเทยว เพอใหคงสภาพเดมไดนานและย งยน

ผลกระทบทเกดขนทง 4 ดาน สามารถก าหนดเปนแนวทางการพฒนาการทองเทยว ในอทยานประวตศาสตรพมายใหเกดความเหมาะสมยงยน ดงน

1. การอนรกษโบราณสถาน โบราณวตถ รวมถงวฒนธรรมอนดงามภายในทองถน 2. การบรณะ ปฏสงขรณ โบราณสถาน โบราณวตถ ใหมความมนคงแขงแรง 3. การมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวของชมชนทองถน ในลกษณะของ

เครอขายประชาสงคมจากทกภาคสวน 4. การสรางผลตอบแทนดานเศรษฐกจใหควบคไปกบกจกรรมการอนรกษ 5. การสรางจตส านกในการเคารพกฎกตกาทางสงคม 6. การมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมทางธรรมชาต รวมกบการพฒนา

สงแวดลอมทางธรรมชาตใหมความสมบรณ อสมา สมารกษ (2551) ไดศกษาผลกระทบของการทองเทยวตอการเปลยนแปลงทาง

สงคมและวฒนธรรมในเมองฮอยอน ประเทศเวยดนาม ภายหลงไดรบการประกาศใหเปนเมองมรดกโลก ผลการศกษาพบวา จากการเปนเมองมรดกโลก ท าใหมนกทองเทยวจากทวโลก เดนทางเขามาเยยมชมและสมผสเมองฮอยอนเปนจ านวนมาก การทองเทยวไดสงผลกระทบทงดานบวกและดานลบตอสงคมและวฒนธรรมของเมอง ในดานบวก การทองเทยวไดน าความเจรญเขาสเมองฮอยอน มการปรบปรงระบบคมนาคมและสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ เพอรองรบ การทองเทยว เกดอาชพเกยวกบการทองเทยวขนมากมาย เกดการอนรกษโบราณสถานเกาแก ไว โดยมมาตรการและกฎระเบยบขอบงคบจากภาครฐเขามาควบคมดแล และเกดกจกรรม ทางวฒนธรรมขนมากมายรวมทงยงชวยฟนฟงานศลปหตถกรรมด งเดมขนดวย ในดานลบ การทองเทยวไดท าใหเกดปญหาความสมพนธระหวางคนในครอบครวทประกอบอาชพใน ภาคการทองเทยว สวนปญหาสงคมทพบเปนเพยงการลกเลกขโมยนอยและการเกดอบตเหต บนทองถนน เกดการเอาเปรยบนกทองเทยวจากบรษทน าเทยวและโรงแรม ในดานปญหาดานสงแวดลอมนน พบวามรานคาและบรการเปดมากจนเกนไป มแผงสนคายนออกมาเกะกะทางเดน มการขดซอมถนนภายในเมองเปนประจ า สงผลกระทบแกนกทองเทยวทเดนชมโบราณสถาน

62

ในเมอง เกดการเปลยนแปลงของคานยมทงทางดานการแตงกาย การบรโภค คานยมความทนสมย และเกดการลดคณคาของงานศลปหตถกรรมนอกจากนกฎระเบยบและขอบงคบทออกมาควบคมอนรกษเมองโบราณยงสงผลกระทบตอวถ ชวตคนในชมชนอกดวยจากการศกษาครง น มขอเสนอแนะ คอ ในการด าเนนงานของภาครฐหรอจากองคการยเนสโกควรค านงถงความตองการของคนในชมชน ใหไดมสวนรวมในการตดสนใจ มการจดอบรมความรเรองการอนรกษและอบรมการใชภาษาองกฤษขนพนฐาน เพอใหการบรการนกทองเทยวมคณภาพมากขนและท าใหเกด การจดการการทองเทยวอยางมประสทธภาพ โดยมหนวยงานควบคมในการอนญาตการเปดกจการรานคาตาง ๆ มการจ ากดและควบคมไมใหมากเกนไป

7.2 เอกสารงานวจยตางประเทศ Clements (1993) ไดศกษาเรอง ความเขาใจในผลกระทบของการทองเทยวทมตอ

The Mississippi National River and Recreation Area พบวาการทองเทยวมบทบาทส าคญตอเศรษฐกจโลก ในอดตนกพฒนาการทองเทยวใหความสนใจตอผลก าไรทไดจากการทองเทยว แตปจจบนนกวจย และผเชยวชาญการทองเทยวไดใหความส าคญตอสงแวดลอม และสงคมวฒนธรรมการทองเทยว ผลการวจยพบวาประชาชนเหนวา การทองเทยวชวยใหเกดผลดตอ การพฒนาเศรษฐกจและสงคมวฒนธรรม อตสาหกรรมการทองเทยวกอใหเกดผลกระทบนอยกวาอตสาหกรรมชนดอนๆและผลจากการวจยแสดงวาการทองเทยวมผลดมากกวาผลเสย นอกจากนยงมขอเสนอแนะใหทองถนไดใหความส าคญทจะสนบสนนใหเกดความสมพนธอยางกลมกลนระหวางสงแวดลอมกบการพฒนาการทองเทยว

Mansperger (1993) ไดท าการศกษาเรอง ผลกระทบของการทองเทยวทมตอวฒนธรรมของชนกลมนอย พบวา ผลกระทบจากการทองเทยวมอยางกวางขวางมสวนเกยวของ กบทนและก าไรของชมชน แหลงทองเทยวนน ผลทไดตกแกชนกลมนอยในแหลงทองเทยวไดแก การมงานท ามากขน และการแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ การศกษาวฒนธรรมและการบรหารสงคมทมากขน มลคาของการทองเทยวมมหาศาล ไดแก การโยกยายถนและการลมสลายของเครอญาต และระบบอนๆทางสงคม ไมวาจะเปนความไมเสมอภาค อาชญากรรม และการขาดเอกภาพ ส าหรบแนวทางในการลดผลกระทบทนากลวเหลาน จ าเปนตองมการจดการเปนขนๆ เชน จ ากดจ านวนนกทองเทยว รกษาแบบแผนเศรษฐกจดงเดมของสงคม

63

Kyungmi Kim (2002) ไดศกษาเรอง The effects of tourism impacts upon quality of live of residents in the community พบวา ผลกระทบทางการทองเทยวนนสงผลตอชวตของชาวบานในชมชนอยางมาก โดยความสมพนธระหวางผลกระทบทางเศรษฐกจของการทองเทยวกบความพงพอใจในวตถ และความสมพนธระหวางผลกระทบทางดานสงคมกบความพงพอใจในชมชนมมากทสดในชวงของ maturity stage ของการพฒนาทางการทองเทยว ขอคนพบนแสดง ใหเหนถงทฤษฎการท าลายสงคมทอางถงชมชนทเจรญนนเรมเขาส a period of generalized crisis ซงเปนผลมาจากความเนนหนกของขนบธรรมเนยมประเพณในปจจบน การเพมขนอยางรวดเรวของอปทานในการบรการสาธารณะ และการพฒนาโครงสรางพนฐานในชมชน นอกจากนชาวบานยงมพฒนาการในการเปลยนแปลงพฤตกรรมการแสดงออกตอสถานการณตงเครยดตางๆ ในขนตอนนคณภาพชวตชาวบานสามารถคาดไดวาเรมอยในชวง decline และจะมการพฒนาชมชนและชาวบานไปสสถานการณใหม อยางไรกตามเมอชมชนเขาสชวง decline ของการพฒนาการทองเทยว ผลกระทบทางดานเศรษฐกจของการทองเทยวมความสมพนธกบความพงพอใจในวตถ และผลกระทบทางดานสงคมมความสมพนธกบความพงพอใจในชมชน โดยจะเรมความสนใจในขดความสามารถในการรองรบทท าใหเหนวาเมอการทองเทยวเขาสชวงความเจรญหรอขดจ ากดสงสด คณภาพชวตของชาวบานจะเรมเสอมลง

Aspinall & Alison Jean (2006) ไดศกษาชมชนในการเปลยนแปลง : ความย งยนทางสงคมและการพฒนาการทองเทยว ซงการพฒนาการทองเทยวอาจมการเปลยนแปลงคณภาพของชวตเปนสงส าคญทจะเขาใจวาการทองเทยว สามารถสงผลกระทบคณภาพชวต ทอยอาศย ในวธการรบรคณภาพชวต และตวแปรทมอทธพลตอการรบรสงเหลาน การวจยทนทางสงคมไดม การพฒนารปแบบการใหค าแนะน า วธการตอบสนองตอชมชนในการเปลยนแปลง การปรบรปแบบนเปนทฤษฎของความย งยนทางสงคม และคณภาพชวต ความย งยนทางสงคมทเกดขน เมอชมชนสามารถทจะเกบรกษาหรอไดรบระดบของทนทางสงคมบางอยาง โดยไมค านงถง การเปลยนแปลง งานวจยนมงมนทจะคาดการณวา การทองเทยวมผลตอลกษณะทางสงคมของชมชน ส าหรบสภาพสงคมของชมชนกอนและหลงการพฒนาการทองเทยว เพอตรวจสอบวา การพฒนาเปนสงคมย งยนส าหรบชมชน วตถประสงคของการวจยนคอการก าหนดความเปนไปไดของการใชการประเมนคณภาพของชวต เปนการตดสนใจทมศกยภาพ ท าเครองมอในการประเมนความย งยนทางสงคมของการทองเ ทยวในการพฒนา ว ตถประสงคของโครงการรวม : 1) การก าหนดวธการการทองเทยวสงผลกระทบตอคณภาพชวตของผอยอาศย 2) ผลกระทบตอสงแวดลอม ผลกระทบทางสงคม และเศรษฐกจของการทองเทยวเกยวกบคณภาพของชวต

64

3) ประเมนประสทธผลของคณภาพ และการประเมนผลการใชชวตในการก าหนดความย งยน ทางสงคมของการทองเทยว

Feng & Xianghong (2008) ไดศกษาผลกระทบทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมจากการพฒนาการทองเทยวใน Fenghuang County ประเทศจน ผลการศกษาพบวารฐบาลจน จะท าใหการทองเทยว ยทธศาสตรการพฒนาทส าคญในชนบท รฐบาลทองถน และการพฒนาภายนอกรวมกน บรหารจดการ พฒนาทรพยากรทางธรรมชาต และวฒนธรรมเพอเพมรายได การทองเทยว รฐบาลขายสทธในการพฒนา และการจดการใหกบองคกรแสวงหาผลก าไรทมขนาดใหญ โครงการดงกลาวเปนหนงใน Fenghuang County จงหวดหหนาน ซง Yellow Dragon Cave คอรปอเรชน (YDCC) และรฐบาลทองถนของ Fenghuang County จะรวมกนสงเสรมการทองเทยว ใหเกดประสทธภาพสงสด

Smith & Athena (2008) ไดศกษาเรอง การส ารวจผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคม ของการทองเทยวทย งยนในกรซ ซงการทองเทยวไดกอใหเกดการเพมขนของมลพษ การพรองของน าเปนทะเลทราย การพงทลายของพนทชายฝง วตถประสงคทการทองเทยวอยางย งยนไดรบการก าหนดเปนเปาหมายทครอบคลม ชวยเสรมกลยทธส าหรบการเจรญเตบโตและการจางงาน ผน าในอตสาหกรรมการทองเทยวมความกงวลเกยวกบผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคม ซงไดรบความกดดนของประชาชนในการกระจายสนคา ในขณะทรกษาความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ดงนนวตถประสงคของการวจยนคอการส ารวจมมมองของผอยอาศยของเทศบาล Platanias เกยวกบผลกระทบของการทองเทยวและมมมองของผอยอาศยของ Vamos Konitsa และเกยวของกบองคประกอบของการทองเทยวเชงเกษตรและการทองเทยวเชงนเวศตามล าดบ

Ibrahim & Zainub (2009)ไดศกษาการพฒนาแหลงทองเทยวและสภาพแวดลอม ในอยปตของชายฝงทะเลแดง ซงการทองเทยวไดกลายเปนรายไดหลกของอยปตและมการเจรญเตบโตอยางรวดเรว การศกษาครงนวเคราะหผลกระทบของการเคลอนไหวในการแปรรป การทองเทยวในอยปต เมอการกระจายตวของความรบผดชอบตอสงแวดลอมระหวางภาครฐ และเอกชน สงผลตอสงแวดลอม การเปลยนแปลงในบทบาทของภาครฐและเอกชนใน การทองเทยว และบทบาทอน ๆ การศกษาครงนพบวา อยปตควรมงเนนในการปรบปรงคณภาพมากกวาการเพมปรมาณของการทองเทยว ดงนนการตลาดเปรยบในการแขงขน ควรจะมคณภาพและเปนเอกลกษณ ในแงของภาคเอกชนควรจะปฏสมพนธกบภาครฐ และมบทบาทในการคมครองสงแวดลอมมากขน และควรจางผเชยวชาญทมความร เปนผมอ านาจตดสนใจในขณะทภาคเอกชนควรสนบสนนใหมการจดท าโครงการทองเทยวขนาดใหญ พบวาการทองเทยวอยางย งยน จะตอง

65

อาศยความรวมมอของท งสองฝายในการวางแผนการทองเทยวและการพฒนาการทองเทยว ใหมประสทธภาพตอไปในอนาคต

Bennett & Nathan (2009) ไดศกษาผลกระทบจากการสรางอทยานแหงชาตตอทองถน และชมชน รวมถงการสรางประโยชนแกชมชน โดยการสรางสวนสาธารณะในชมชน มการส ารวจความคดเหนของคนในชมชน โดยการสมภาษณเพอใหไดขอมลเชงลก โดยมการศกษา ในสามประเดนคอ 1) การรบรของคนในชมชน 2) รปแบบทเกยวของกบการพฒนาศกยภาพชมชนจากการสรางสวนสาธารณะ 3) ดานการพฒนาระบบเศรษฐกจและสงคม ผลการศกษาพบวา ชมชนเขาใจและรบรเรองผลประโยชนในการสรางสวนในชมชน และความตองการดานการพฒนาศกยภาพของชมชนใหดขน รวมถงความตองการพฒนาระบบเศรษฐกจชมชนทตนอาศยอย จากการสรางสวนสาธารณะในชมชน

Lambert & Esther E (2009) ไดศกษาธรรมชาตการทองเทยว การประยกตใชกรอบความย งยนการทองเทยวเชงนเวศไปยงเกาะของโดมนกา ผลการศกษาพบวาการทองเทยวเชงนเวศ อยางตอเนอง เพอประสบการณการเจรญเตบโตอยางรวดเรวเปนความปรารถนาส าหรบ การทองเทยวอยางย งยนมากขนในหมนกทองเทยว และเปนสถานการณทางเศรษฐกจในประเทศ ทก าลงพฒนา รวมถงประเทศทก าลงพฒนาอน ๆ กรณศกษาของโดมนกาถกน ามาใชรวมกบขอมลจากความย งยนและการทองเทยวอยางย งยน 1) การพฒนาทครอบคลมกรอบความย งยน การทองเทยวเชงนเวศ 2) การทดสอบการประยกตใชโดยการส ารวจการปฏบตในปจจบน ของการทองเทยวเชงนเวศ พบวาแนวโนมปจจบนและการอภปรายโดยกรอบความย งยน และการทองเทยวอยางย งยนนน เพอใหสะทอนถงสถานการณ ปจจยส าคญทมผลกระทบทอาจเกดขนส าหรบการทองเทยวเชงนเวศอยางย งยนในโดมนกา ถกระบวาเปนคาทตงทางภมศาสตร ทางกายภาพ แรงจงใจทางการเมอง เศรษฐกจขอตกลงการคา วฒนธรรม ทนทางสงคม ทศนคตพฤตกรรม ความตระหนกของสาธารณชน เปนตน

Sheikh Saleh Ahammed (2010) ไดศกษาผลกระทบของการทองเทยวใน Cox's Bazarบงคลาเทศ ผลการศกษาพบวาการทองเทยวเปนองคประกอบทส าคญของเศรษฐกจหลายๆประเทศ ส าหรบบางประเทศ ไดแก บงคลาเทศจะเปนแหลงส าคญของรายได การจางงานและการลงทน การขยายตวของการทองเทยว จะสรางผลกระทบเชงบวกและลบทงในพนทปลายทาง Cox's Bazar วตถประสงคของการศกษานคอ การเขาใจสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ และผลกระทบสงแวดลอมของการพฒนาทองเทยวในถนทอยใน Cox's Bazar ผลทไดแสดงใหเหนวาผตอบแบบสอบถามเหนดวยอยางยง กบความคดทวาการทองเทยวใหผลประโยชนทางเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม แตทอยอาศยทมความสบสนเกยวกบคาใชจายของทอยอาศย ยงกลาวถงผลกระทบเชงลบบางอยาง

66

เกยวกบสงคมวฒนธรรมเศรษฐกจ และดานสงแวดลอม ในดานสงคมผลกระทบดานลบทม การเพมขนของอาชญากรรมมากกวาประโยชนของการทองเทยว ในสวนของวฒนธรรมทองถนและวถชวตแบบดงเดมมความเสอมโทรม ทางเศรษฐกจทอาศยอย มความสขกบโอกาสของ การจางงาน แตแบกภาระตางๆ เชน อตราเงนเฟอและทดนทสงขน การประเมนคาในดานสงแวดลอมทอาศยอยไมไดพดถงอยางมนยส าคญใด ๆ และในดานขอมลดานลบบางอยางเชน การตดเนนเขาปาไมและการกวาดลางไมไดวางแผนการเจรญเตบโตของโครงสรางตามแนวชายหาด นอกจากนยงพบวาผ อยอาศยมแนวโนมทจะรบรถงประโยชนการทองเทยวและม ความสนใจนอยกวา หรออาจเกยวของกบคาใชจาย และเปนความส าคญของประชาชนส าหรบ การจางงานและผลประโยชนทางเศรษฐกจคนในประเทศทก าลงพฒนา การศกษาจะให การสนบสนนความเขาใจมากขนจากการพฒนาการทองเทยว ดงนนจงจะสรางความเขาใจอนดของนกทองเทยวและปญหาการทองเทยว นอกจากนการทองเทยวอยางย งยนหรอการทองเทยวเชงนเวศ ทมจดมงหมายทจะเอาชนะผลกระทบ และการตอบสนองความตองการของนกทองเทยว การไดรบการสนบสนนในCox's Bazar ทองเทยว รฐบาลไมควรละเลยผลกระทบของการทองเทยว ผลทไดจากการวจยน มคณคาในการชวยใหการพฒนาเชงกลยทธ แผนการจดการส าหรบ Cox's Bazar การทองเทยวในวธทชาวบานในทองถนจะน ามาเพอการพฒนาการทองเทยว จะท าใหเกดประโยชนตอผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน