8

บทท 2 หลกการ ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

ในการวจยเรอง “การเพมประสทธภาพหวงโซอปทานของผลตภณฑพรกหวานไฮโดรโป

นคสเพอการสงออก” ผวจยไดศกษาคนควาเอกสาร ทฤษฎ และทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเพอน ามาหาวธในการปรบปรงประสทธภาพหวงโซอปทานกรณศกษา พรอมทงศกษาเครองมอสนบสนนการวจยในการวเคราะหปญหาตามกรอบของการจดการหวงโซอปทานและปรบปรงกระบวนการตามแนวทางของวศวกรรมอตสาหการ โดยไดท าการประยกตน าเทคนคตางๆเขามาใชเพอพฒนาประสทธภาพการด าเนนงานของหวงโซอปทานกรณศกษา ซงเทคนคทวานนประกอบไดดวย แนวคดการวเคราะหหวงโซคณคา (Value Stream Analysis; VCA) การเขยนภาพสายธารคณคา (Value Stream Mapping ; VSM) การเขยนแผนภาพกระบวนการทางธรกจ IDEF0 (Integration Definition for Function Modeling) การวเคราะหตนทนโลจสตกส (Logistics Cost Analysis) แบบ ABC (Activity Based Costing) เปนตน โดยบทนเนอหาจะประกอบไปดวยทฤษฎและงานวจยทเกยวของ 2.1 ทฤษฎทเกยวของ

2.1.1 การจดการหวงโซอปทาน (Supply Chain Management) หวงโซอปทาน (Supply Chain) คอกระบวนการของวงจรชวตผลตภณฑซงสนบสนนการ

ไหลทางกายภาพ สารสนเทศ การเงน และความร การเคลอนยายขนถายผลตภณฑและการบรการจากผสงมอบวตถดบไปถงผบรโภคขนสดทาย

การจดการหวงโซอปทาน (Supply Chain Management; SCM) คอการออกแบบ การวางแผนปฏบต การควบคมตดตามกจกรรมในหวงโซอปทาน โดยมวตถประสงคในการสรางคณคา ในการแขงขน และยกระดบงานสากล และการปรบปรงอปทาน (Supply) ใหสอดคลองกบอปสงค (Demand) และการวดการปฏบตงาน (ส านกงานพฒนาอตสาหกรรมสนบสนน กรมสงเสรมอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม, 2546)

การจดการหวงโซอปทานเปนกจกรรมทเกยวของกบบรณาการ (Integration) และการจดการในองคกร โดยไดมการน าหวงโซอปทาน กจกรรมตางๆในหวงโซอปทาน และเกยวของกบกจกรรมความสมพนธและความรวมมอในหวงโซอปทาน ซงมผลกระทบตอกระบวนการทาง

8

ธรกรรมทจะสรางเสรมใหมมลคาเพมในสนคาและบรการ น ามาซงความสามารถในการแขงขนไดอยางย งยน ปฏสมพนธของการจดการกระบวนการตางๆทเกยวของกบอปทานของสนคาและบรการ โดยการปฏสมพนธจะมลกษณะเชงบรณาการ โดยมเปาหมายในการทจะสรางมลคาเพม และสนองตอบตอความตองการของตลาด การผลต การกระจายและการสงมอบสนคาและยงรวมถงการสอสารสนเทศของขอมลและขาวสาร โดยมวตถประสงคทจะลดตนทนรวมของธรกจและเพมศกยภาพของการแขงขน จะเหนไดวาการจดการหวงโซอปทานนนจะเกยวของกบกระบวนการตางๆทเกยวของกบความรวมมอทางธรกจ ตงแตแหลงของวตถดบตนน า (Upstream Source) จนถงการสงมอบสนคาและบรการปลายน า (Downstream Customers) ซงกระบวนการเหลาน จะครอบคลมถงกระบวนการทเกยวของกบการใหไดมาซงวตถดบกระบวนการสงเสรมกจกรรมทางการตลาดและการผลต รวมถงกระบวนการเคลอนยายสนคาจนถงมอผตองการสนคา ทงน กระบวนการตางๆ จะมปฏสมพนธในลกษณะของบรณาการ ทงน ภารกจส าคญของการจดการหวงโซอปทานนนคอการมงใหลกคาเกดความพอใจสงสด โดยเนนในเรองประสทธผลเชงตนทน และผลตอบแทนทางธรกจ โดย Council of Supply Chain Management Professional (2006) สถาบนชอดงทไดถกอางองจากหนงสอหลายๆ เลมไดใหความหมายของการจดการโซอปทาน (Supply Chain Management) ไววา การจดการโซอปทานเปนการรวมกนของการวางแผนและการจดการในทกๆ กจกรรมซงมสวนเกยวของในการจดซอจดหา กระบวนการเปลยนแปลงตางๆ การจดการโลจสตกส และยงรวมไปถงการประสานและรวมมอกนระหวางสมาชกในโซอปทาน ซงประกอบๆไปดวยซพพลายเออร ลกคา หรอผใหบรการล าดบตางๆ สาระส าคญคอ การจดการโซอปทานเปนการจดการในเรองของการจดหาและความตองการภายใตความสมพนธระหวางบรษทตางๆ โดยความหมายของการจดการโซอปทานโดยรวมจะเปนการจดการโดยเนนความสมพนธของสมาชกในโซอปทานซงมเปาหมายเดนชดในเรองของการลดตนทนนนเอง

การจดการโลจสตกส (Logistics Management) เปนสวนหนงของหวงโซอปทานซงเปนกระบวนการในการวางแผน การน าเสนอ และการควบคมการไหลทมประสทธภาพแลประสทธผล และการเกบสนคา บรการ และขอมลทเกยวของจากจดเรมตนในการผลตไปสจดสดทายของผบรโภค ซงนยาม การจดการโลจสตกส มงเนนไปทเรองของการจดการในการวางแผน การควบคมการไหลของวตถดบและขอมลจากจดแรกถงจดสดทาย โดยทการจดการจะอยภายใตวตถประสงคทจะตอบสนองความตองการของลกคา ทงยงไดใหความหมายของการจดการหวงโซอปทาน (Supply Chain Management) ไววา การจดการหวงโซอปทานเปนการรวมกนของการวางแผนและการจดการในทกๆ กจกรรมซงมสวนเกยวของในการจดซอจดหา กระบวนการเปลยนแปลงตางๆ การจดการโลจสตกส และยงรวมไปถงการประสานและรวมมอกนระหวาง

9

สมาชกในหวงโซอปทาน ซงประกอบๆไปดวยซพพลายเออร ลกคา หรอผใหบรการล าดบตางๆ สาระส าคญคอ การจดการหวงโซอปทานเปนการจดการในเรองของการจดหาและความตองการภายใตความสมพนธระหวางบรษทตางๆ โดยความหมายของการจดการหวงโซอปทานโดยรวมจะเปนการจดการโดยเนนความสมพนธของสมาชกในหวงโซอปทานซงมเปาหมายเดนชดในเรองของการลดตนทนนนเอง

การจดการหวงโซอปทานมเปาหมาย เพอลดความไมแนนอนและความเสยงโดยใหมระดบสนคาคงเหลอทมผลในทางบวก มการบรหารวงรอบ (Cycle time) การบรหารกระบวนการ (Process) และการบรการทเหมาะสมทสดส าหรบลกคาหรอผบรโภคขนสดทาย (End Customer Service) ซงการจดการหวงโซอปทานนนมความส าคญตอองคกรตางๆซงสาเหตทตองมการศกษาและประยกตใชหลกการของการจดการหวงโซอปทานเขาไปไวในหนวยงานเนองจาก องคกรใดทมการด าเนนงานหรอเชอมโยงตดตอกบหนวยงานทท าธรกจกบคคาซงจะตองมปญหาเกดขนไมมากกนอย ดงนนการจดการหวงโซอปทานจงมงเนนในการแกปญหาในดานตางๆ ประสทธภาพของระบบหวงโซอปทานจะชวยสรางคณคาใหแกผลตภณฑจากการจดการหวงโซอปทานและสามารถทจะสนบสนนในดานราคาและดานปรมาณของอาหารเพอการสงออก

การศกษาการจดการทงโลจสตกสและโซอปทานน าไปสขอสรปทวาการจดการโลจสตกสและโซอปทานเปนการจดการแบบบรณาการโดยเกยวของกบกจกรรมตางๆ ไมวาจะเปนการจดซอ การผลต การจดสง ฯลฯ โดยเปนการประสานงานกนระหวางสมาชกภายในโซอปทานตงแตผ จดสงวตถดบไปจนถงผบรโภค ภายใตเปาหมายของการลดตนทนของระบบ การเพมระดบการใหบรการน าไปสประสทธภาพและการตอบสนองความตองการของลกคา (ทวศกด เทพพทกษ, 2550) โดยทวไปแลว หวงโซอปทานประกอบดวยจดทส าคญๆ ดงรปท 2-1 ซงแสดงใหเหนถงความสมพนธของการไหลของวตถดบตงแตตนทางจนถงปลายทาง

- ผสงมอบ (Suppliers) หมายถง ผทสงวตถดบใหกบโรงเรองหรอสถานปฏบตการส าหรบกระจายสนคา

- โรงงานผผลต (Manufacturers) หมายถง ผทท าหนาทในการแปรสภาพวตถดบทไดรบจากผสงมอบ ใหมคณคาสงขน

- ศนยกระจายสนคา (Distribution Centers) หมายถง จดทท าหนาทในการกระจายสนคาไปใหถงมอผบรโภคหรอลกคาทศนย กระจายสนคาหนงๆ อาจจะมสนคาทมาจากหลายโรงงานการผลต

10

- รานคายอยและลกคาหรอผบรโภค (Retailers or Customers) คอ จดปลายสดของโซอปทาน ซงเปนจดทสนคาหรอบรการตางๆ จะตองถกใชจนหมดมลคา และโดยทไมมการเพมคณคาใหกบสนคาหรอบรการนนๆ

รปท 2-1 โครงสรางหวงโซอปทาน

สวนกจกรรมหลกในหวงโซอปทานนนประกอบดวย - การจดหา (Procurement): เปนการจดหาวตถดบหรอวสดทปอนเขาไปยงจดตางๆ

ในสายของหวงโซอปทาน จากตวอยางขางตนหากโรงงานไดผลปาลมทมคณภาพต า ถงแมวาจะมเครองมอเครองจกรททนสมย กจะสงผลตอคณภาพและตนทน ฉะนนการจดหากถอเปนกจกรรมหนงทจะสงผลตอคณภาพและตนทนการผลต

- การขนสง (Transportation): เปนกจกรรมทเพมคณคาของสนคาในแงของการยายสถานท หากน ามนปาลมประกอบอาหารถกขายอยทหนาโรงงานผลตอาจจะไมมลกคามา ซอเลยกได อกประการหนงกคอ หากการขนสงไมด สนคาอาจจะไดรบความเสยหายระหวางทาง จะเหนวาการขนสงกมผลตอตนทนโดยตรง

- การจดเกบ (Warehousing): เปนกจกรรมทมไดเพมคณคาใหกบตวสนคาเลย แตกเปนกจกรรมทตองมเพอรองรบกบความตองการของลกคาทไมคงท รวมทงประโยชนในดานของการประหยดเมอมการผลตของจ านวนมากในแตละครง หรอผลตภณฑทางการเกษตรทมปรมาณวตถดบทไมแนนอนขนอยกบฤดกาล และสภาพลม ฟา อากาศ

- การกระจายสนคา (Distribution): เปนกจกรรมทชวยกระจายสนคาจากจดจดเกบสงตอไปยงรานคาปลกหรอซปเปอรมารเกต ( ปวณา เชาวลตวงศ, 2548 )

2.1.2 แนวคดแบบลน (Lean Concept) ค าวา Lean ตามค าแปลพจนานกรมทวไป หมายถง ผอมบาง หรอไมมมน เมอ Taiichi

Ohno ผคดคน Toyota Production System หรอ TPS แนวคดแบบลนไดใชเปนเปาหมายหลกในการก าจดความสญเปลาทไมชวยใหเกดมลคาเพม และเนนระบบใหมประสทธภาพสงสด รวมถง

11

แนวทางการปรบปรงกระบวนการ พฒนาและเพมคณคาอยางตอเนอง เพอมงเนนการระบคณคาในมมมองของลกคา แนวคดหลก 4 ประการทเปนพนฐานของระบบการผลตแบบโตโยตาไดแก Just In Time หรอระบบการผลตแบบทนเวลาพอด Autonomation หรอ Jidoka เปนการควบคมการผลตแบบอตโนมต ซงสายการผลตหรอเครองจกรจะหยดทนทเมอตรวจพบของเสย Flexible Workforce เปนการปรบจ านวนพนกงานทท างานใหสอดคลองกบระดบการผลตตามความตองการของลกคา Creativity เปนการใชประโยชนจากค าแนะน าหรอขอเสนอแนะของพนกงาน (ประดษฐ วงศมณรง และคณะ, 2552)

Waste

Waste

รปท 2-2 แสดงลกษณะของอตสาหกรรมโดยทวไปและอตสาหกรรมแบบลน

จากรป 2-2 เปนการเปรยบเทยบลกษณะของอตสาหกรรมโดยทวไปและอตสาหกรรมแบบ

ลน โดยมการประมาณกนวา 95% ของเวลาทผลตภณฑอยในโรงงานเปนเวลาทใชไปกบกจกรรมทไมเพมคณคา มเพยง 5 % ของเวลาทงหมดเทานนทเปนเวลาทใชไปกบกจกรรมทเพมคณคา ซง Toyota ไดระบกจกรรมในกระบวนการหลกๆ ทไมไดกอใหเกดคณคา (Non-Value Added) ไว 7 ประการดงน (Liker et al., 2008)

1. การผลตมากเกนพอด (Overproduction) 2. การรอคอย (Waiting-time on Hand) 3. การขนสงหรอการล าเลยงทไมจ าเปน (Unnecessary Transport or Conveyance) 4. ขนตอนการผลตมากเกนจ าเปนหรอกระบวนการผลตไมถกตอง (Over processing or

Incorrect Processing) 5. สนคาคลงทมากเกนไป (Excess inventory)

12

6. การเคลอนไหวโดยไมจ าเปน (Unnecessary Movement) 7. ขอบกพรองของชนสวน (Defects)

เครองมอทสนบสนนแนวความคดแบบลนเปนตวชวยส าคญทจะท าใหเกดการปรบปรง

อยางตอเนองไปสเปามายสงสดขององคกร เชน กจกรรม 5 ส (สะสาง สะดวก สะอาด สขลกษณะ สรางนสย) การผลตแบบเซลล (Cell manufacturing) การผลตทละชน (One-piece flow) การบ ารงรกษาทวผล (Total Productive Maintenance) ระบบผลตแบบทนเวลาพอด (Just in Time) และแผนภาพสายธารคณคา (Value Steam Mapping) เปนตน

โลจสตกสแบบลน (Lean Logistics) คอมตดานโลจสตกสของการผลตแบบลนโดยในทนจะมงเนนไปทอตสาหกรรมการผลตซงเปนขอบเขตหนงทเตมไปดวยแนวคด วธการ และเทคนคเกยวกบโลจสตกสตางๆมากมายทอาจเรยกวา “ลน” สวนหนงของระบบการผลตแบบโตโยตา

เปาหมายทส าคญของโลจสตกส 1. ความรวดเรวในการสงมอบสนคา (Speed Delivery) 2. การไหลลนของสนคา (Physical Flow) 3. การไหลลนของขอมลขาวสาร (Information Flow) 4. การสรางมลคาเพม (Value Added) ในกจกรรมทเกยวของกบความตองการของตลาด 5. ลดตนทนในสวนทเกยวกบการด าเนนการเกยวกบสนคาและการดแลและขนสงสนคา

(Cargoes Handling & Carriage Cost) 6. เพมศกยภาพและประสทธภาพของการแขงขน (Core Competitiveness)

2.1.3 แผนผงสายธารคณคา (Value Stream Mapping; VSM) ภายหลงการวเคราะหกจกรรมตางๆในหวงโซอปทานแลว จะท าการจ าแนกกจกรรมตาม

แนวคดของการวเคราะหสายธารคณคา (Value Stream Analysis) ซงเปนเครองมอทสนบสนนแนวคดแบบลน (Lean Thinking)

ลกษณะของแผนผงสายธารคณคา

แผนผงสายธารแหงคณคาเปนเครองมอและเทคนคทสนบสนนการพฒนากลยทธการผลตแบบลน (Lean Manufacturing Strategy) ทสามารถน าไปประยกตใชไดกบทกธรกจ ทไดมงลดความสญเปลาทเกดขนจากกระบวนการ กระบวนการการจดการสายธารคณคาใชแผนภาพล าดบเรอง (Story board) ในการท างาน การจดการสายธารคณคาเปนเสนทางทมประสทธผลในการไปส

13

ลน ท งการไหลของวสดและสารสนเทศจะไหลอยางอสระ การจดการดวยสายตา (Visual Management) จะท าใหแนใจไดวาทกคนรเปาหมายขององคกรและมสารสนเทศทงหมดใหแตผทตองการ แผนผงสายธารคณคา เปนเครองมอทมความส าคญในการเรมตนการวเคราะหกระบวนการ ไดรบการยอมรบจากบรษทชนน าระดบโลกวาเปน การสงเคราะหวธปฏบตทดทสด (Best Practice) และไดรบความนยมลาสดในการปรบปรงการผลต เปนรปแบบทดเยยมในการจดการดวยสายตา (Tapping et al., 2007) โดยแนวคดสายธารแหงคณคา (Value Stream Thinking) จะท าใหสามารถเขาใจภาพรวมของกระบวนการ (Overall Process) จากมมมองลกคาโดยมงแนวทางปรบปรงการไหลของทรพยากรและสารสนเทศ ตลอดทงหวงโซอปทานซงท าใหสามารถระบกจกรรมไคเซนทจ าเปนส าหรบการ ขจดความสญเปลา ดงนน VSM จงเปน แนวทางทใชจ าแนกกจกรรมทสรางคณคาเพมและกจกรรมทเกดความสญเปลา โดยน าขอมลผลลพธจากการวเคราะหสถานะปจจบน (Current State) ทถกแสดงดวยเอกสารส าหรบก าหนดสถานะในอนาคต (Future State) หลงจากการปรบปรง โดยจดจ าแนกกจกรรมเปน 3 กจกรรม ดงน

1. กจกรรมทไมมคณคาเพม (Non Value Added; NVA) คอ ความสญเปลาและเปนกจกรรมทไมจ าเปนซงควรจะก าจด ตวอยาง เชน เวลารอคอย การกอง/สมผลตภณฑระหวางการผลต โดยไมเชอมตอเพอเขาสกระบวนการตอไปในทนท การท างานหรอกจกรรมเดยวกนซ าๆ

2. กจกรรมทจ าเปนแตไมมคณคาเพม (Necessary but Non Value Added; NNVA) คอ ความสญเปลา แตอาจจ าเปนตองยอมใหเกดขนในกระบวนการผลต ตวอยางเชน การเดนในระยะไกลเพอหยบชนสวนหรอวตถดบ, การเคลอนยายอปกรณ/เครองมอระหวางการผลต การก าจดการท างานเชนน จ าเปนตองมการเปลยนแปลงการท างานครงใหญ เชน การวางผงโรงงานในกระบวนการผลตใหมซงไมสามารถเปลยนแปลงไดทนท

3. กจกรรมทมคณคาเพม (Value Added; VA) คอ กจกรรมทมคณคาในการด าเนนงานทเกยวกบการปรบเปลยนกระบวนการผลต ตงแตขนวตถดบหรอชนสวนทใชในการผลตวา จะใชแรงงานหรอเครองจกรในการผลตเปนขอมลในการตดสนใจมาก

ประโยชนทจะไดรบจาก Value Stream Mapping (VSM) เปาหมายของ VSM คอเพอจ าแนกและลดหรอก าจดความสญเปลาใน “สายธารคณคา”

ขององคกรหรอหนวยงาน โดยความสญเปลาในความหมายของระบบการผลตแบบลนคอสงตางๆ ทไมเพมมลคาใหกบผลตภณฑส าเรจรปและ VSM เปนเครองมอทมประสทธภาพมากทชวยในดานการจดการ อกทงเทคนคในการบรหารกระบวนการผลตยงคงเนนการขบเคลอนความพยายามใน การปรบปรงทตอเนองในทศทางทสอดคลองกนและปรบปรงการท างานของ ผลตภณฑผาน

14

กระบวนการผลตดวยการลดอปสรรคตางๆ และ งานในระหวางผลต (Work In Process; WIP) ดวยเหตน การปรบปรงการท างานจะน าไปสการปรบปรงความสามารถในการท าก าไร

การน าไปใชงาน (Implementation) กลาวไดวา แผนภมสายธารแหงคณคา เปนเครองมอส าคญทมงศกษาคณคาหรอความ

ตองการในมมมองของลกคา (Focus on Customer Needs) ดงนนแผนภมสายธารแหงคณคา จงแสดงถงภาพรวมการไหลของงานตลอดทงกระบวนการ (Holistic Approach) ซงแนวทางดงกลาวจะท าใหสามารถระบขอบเขตและกจกรรมทจ าเปนส าหรบการ ปรบปรงทมงตอบสนองความตองการของลกคา โดยมการจ าแนกระหวางกจกรรมทเกดคณคากบกจกรรมทเกดความสญเปลา ส าหรบในมมมองลกคาจะยนดจายเงนเพอไดรบในสงทเกดคณคา โดยไมสนใจตอความสญเปลาหรอกจกรรมทไมเกดคณคาใดๆ เชน ของเสย งานทตองแกไข เปนตน หากสามารถจ าแนกความสญเปลาทเกดขนกบกระบวนการกจะก าหนดแนวทางขจดความ สญเปลาเหลานไดงายขน แตหากไมสามารถจ าแนกประเภทความสญเปลาทงหลายทซอนเรนในกระบวนการ ความสญเปลาเหลานนกจะยงคงสงผลตอตนทนทสงขน จนไมสามารถแขงขนได ดงค ากลาวทวา “หากทานทราบวาวนนทานอยทไหน มนกไมใชเรองยากทจะวางแผนเพอ ปรบเปลยนสสถานะทตองการจะเปนในอนาคต” ดวยเหตนสายธารแหงคณคาจงมบทบาทตอการจ าแนกความสญเปลา เพอเปนแนวทางปรบปรงสสถานะอนาคตทคาดหวงไดอยางสมบรณตามแนวคดลน (โกศล ดศลธรรม, 2548) โดยทวไปการจดท าแผนภมสายธารแหงคณคาแบงไดเปน 3 ชวง ดงน

1. การรางแผนภมจากสภาพปจจบน: เพอแสดงความสญเปลาทเกดขนจากสภาพการด าเนนงานปจจบน และก าหนดแนวทางความเปลยนแปลงใหสอดคลองกบคณคา ในมมมองของลกคา ซงผลลพธในชวงนจะแสดงดวยกจกรรมปรบปรงกระบวนการ

2. การจดท าแผนภมสายธารแหงคณคาในอนาคต: โดยแสดงสภาพความเปลยนแปลงหลงจากด าเนนการปรบปรง ดวยการขจดความสญเปลาทระบไว

3. พฒนาแผนปฏบตการดวยการใชขอมลทระบในชวงท 2: เพอจดท าแผนส าหรบใหทมงานสามารถด าเนนการ และตดตามประเมนผล โดยแสดงรายละเอยดตางๆ เชน รายการกจกรรม ระยะเวลาด าเนนการของแตละกจกรรม และก าหนดวาใครคอผรบผดชอบ

โดยมขนตอนการสราง วเคราะห และประยกตใชแผนผงสายธารคณคา ดงทกลาวมานน

สามารถแสดงไดดงรปท 2-3 ทงนไดแสดงตวอยางไอคอนทใชในการเขยนแผนภาพสายธารคณคาแสดงดงตารางท 2-1

15

ตารางท 2-1 ตวอยางไอคอนของผงสายธารคณคาส าหรบแผนผงสายธารคณคา

ความหมาย สญลกษณ

ลกคาหรอผจดสงวตถดบ ขอมลคณสมบต

ฝายควบคมการผลต

กลองกระบวนการเฉพาะ

การขนสงดวยรถบรรทก

ผลกวสด

การไหลของขอมลสารสนเทศผานทางอเลกทรอนกส

การไหลของขอมลโดยใชคนสง (Manual)

ต าแหนงของพนกงาน

มการท าไคเซน การไหลของไคเซน (ตองไหลจากจดทมการท าไคเซน) กลองกระบวนการทใชรวมกน

ชนงาน WIP ทหยดนง เขากอน ออกกอน (First-In, First-Out: FIFO)

(ทมา: Don Tapping, 2007)

16

รปท 2-3 ขนตอนการสราง วเคราะห และประยกตใชงานแผนผงสายธารคณคา 2.1.4 แผนภาพกระบวนการทางธรกจ (Business Process Mapping) กระบวนการทางธรกจบอกใหทราบถงสถานภาพในปจจบนของการไหลของขอมลและ

วตถดบระหวางองคกร การวเคราะหกระบวนการทางธรกจ สามารถท าไดโดยการท าผ งกระบวนการท างานปจจบน ซงจะมเครองมอชวยในการเขยนคอ เครองมอทางกระบวนการทางธรกจ เพอชวยในการพฒนาและใหมความเขาใจรวมกน ท งย งชวยหาวธในการปรบปรงกระบวนการในปจจบน เชน รอบเวลา ตนทนการเปลยนแปลง เทคโนโลย เปนตน และสามารถออกแบบการท างานใหมได

เครองมอหนงทใชในการวาดแผนภาพกระบวนการทางธรกจเพอน าไปสการวเคราะหและปรบปรงกระบวนการทางธรกจ คอ IDEF0 (Integration Definition for Function Modeling) ซงมงเนนการบงชกระบวนการ แสดงถงรปราง การจดการธรกจการปรบปรงกระบวนการและระบบทซบซอน ซง IDEF0 ใชส าหรบแสดงกระบวนการธรกจและการไหลของขอมล เปนวธการทใชในการจ าลองการตดสนใจ การกระท า และกจกรรมขององคกรแสดงและวเคราะหการตดตอสอสาร ประสานงาน จะอยในรปแบบของกจกรรมทางธรกจ (Activity Modeling) ซงจะบงชการด าเนนการ

17

ในแตละกจกรรมทแสดงใหเหนถงความสมพนธของการด าเนนงานในแตละกจกรรมทม ทรพยากรทใชและปจจยทเกยวของซงก ากบในแตละกระบวนการของหวงโซอปทาน IDEF0 มองคประกอบ ดงภาพท 2-4

1. กจกรรม (Activity) คอ สงทแสดงหนาทหรอการกระท าในแตละกจกรรมหรออาจจะแสดงกระบวนการทงหมดดวยชอ ซงกจกรรมหนงสามารถแบงยอยออกเปนกจกรรมอน ๆ ไดโดยทจะมตวเลขแสดงล าดบของกจกรรมไวทมมขวาลางของกรอบสเหลยม

2. ปจจยน าเขา (Input) คอ สวนทแสดงทศทางการไหลของวตถดบและขอมลทตองการใชเพอท ากจกรรม เชน วตถดบ ค าสงซอ เปนตน

3. ตวควบคม (Control) คอ ตวควบคมการท างานในกจกรรมนน ๆ เพอใหเกด Output เชน นโยบาย ค าสงซอ วนก าหนดสงมอบสนคา เปนตน

4. ตวขบเคลอน (Mechanism) คอ สวนทแสดงใหเหนวากจกรรมทเกดขนบรรลผลส าเรจดวยปจจยอะไรบาง เชน เงนทน บคลากร เปนตน

5. ปจจยออก (Output) คอ ผลทเกดจากการท ากจกรรม เชน สนคา ผลตภณฑ ปรมาณการสงออก เปนตน

รปท 2-4 แสดงสวนประกอบของ IDEF0

ในขนตนของการวเคราะหควรจะมการบนทกรายละเอยดทตองการทงหมดในแตละกระบวนการเพอน าผลทไดไปเขยนเปนแผนภาพของกระบวนการไหลของขอมลสารสนเทศ หลงจากนนจะด าเนนการรวบรวมขอมลเพอใชในการวเคราะหสการก าจดกจกรรมทไมจ าเปน ชวยลดความสญเสยและความแปรปรวนทเกดขนในกระบวนการ การน าเครองมอ IDEF0 ไปประยกตใชในการบรหารจดการรวมกบเครองมออนๆในภาคอตสาหกรรมนนเปนไปอยางกวางขวางโดยจะยกตวอยางใหเหนในหวขอของงานวจยทเกยวของตอไปตอไป

18

2.1.5 การวเคราะหตนทนโลจสตกส (Logistics Cost Analysis) การจดการโลจสตกสทมประสทธภาพจะชวยผประกอบการใหสามารถลดตนทการ

ประกอบการลงได ซงหมายถงผลก าไรทเพมขน เนองจากการจดการโลจสตกสมเปาหมายหลงสองประการคอเพอตอบสนองความตองการของลกคาและลดตนทนการด าเนนการขององคกร โดยการวเคราะหตนทนโลจสตกสในกรณศกษาซงมงเนนการพยายามลดตนทนด าเนนการของธรกจทส าคญ ส าหรบการค านวณตนทนโลจสตกสทใชกนอยางแพรหลายในปจจบนนน วธการแบบตนทนฐานกจกรม (Activity Based Costing ; ABC) ซงเปนการค านวณตนทนโดยใชกจกรรมเปนฐานในการค านวณโดยปกตองคกรสวนใหญนนจะมการค านวณตนทนแบบดงเดมแตการค านวณ ABC นนมเจาะลกลงไปกวาตนทนแบบดงเดม แสดงดงรปท 2-5 ในการค านวณตนทนกจกรรมในขนแรกจะตองมการจ าแนกเนองานตามกจกรรมทปฏบตจรง เมอแยกเปนรายกจกรรมไดแลวจงจะพจารณาคาใชจายหลก ซงการค านวณตนทนฐานกจกรรมเปนการค านวณคาเฉลยของตนทนทเกดขนในรายละเอยดตามเนองานทปฏบตจรงซงเรยกวา “ตนทนตอหนวย” หากน าตนทนตอหนวยมาคณกบปรมาณการท ากจกรรมนนกจะท าใหไดมาซงตนทนรวมของแตละกจกรรม

ABC

/

/

รปท 2-5 การเปรยบเทยบการค านวณตนทนแบบดงเดมและการค านวณตนทนแบบ ABC

(ทมา: กรกฎ ใยบวเทศ ทพยาวงศ, 2553)

19

ระบบตนทนฐานกจกรรม (Activity-Based Costing) หรอระบบ ABC เปนเครองมอในการบรหารงานในลกษณะการบรหารงานฐานคณคา (Value-Based Management) ซงเชอมโยงการบรหารระดบองคกรลงสระบบการปฏบตงานประจ าวน โดยพจารณาหนาทความรบผดชอบของแตละหนวยงานตลอดทงกจการ (Cross-Functional) ในลกษณะทมองกจกรรมตาง ๆ ขององคกรเปนภาพรวม (Integrated View) จดประสงคส าคญของ ABC คอการใหขอมลทเปนประโยชนตอผบรหารในการเขาใจพฤตกรรมตนทน (Cost Behavior) ทงหมดทเกดขนภายในองคกร ท าใหทราบวาอะไรเปนปจจยทท าใหตนทนกจกรรมตาง ๆ เพมขนหรอลดลง โดยการระบกจกรรมขององคกร ตนทนกจกรรม และตวผลกดนตนทน (Cost Driver) อนจะเปนประโยชนตอการค านวณตนทนการผลตหรอบรการและใชเปนแนวทางในการพฒนาประสทธภาพทางดานตนทนและการพฒนากจกรรมตาง ๆ อยางตอเนอง เพอลดความสญเปลาหรอกจกรรมทไมเพมคา ทงนขนตอนการค านวณตนทนกจกรรม ABC แบงเปน 6 ขนตอน ดงน

1. การก าหนดกจกรรม ในสถานปฏบตงานเปาหมาย ซงตองพจารณาในรายละเอยดใหครบถวน

2. ค านวณหาตนทนของปจจยหรอทรพยากร (Input) ทใชในกจกรรมโลจสตกสทงหมด โดยใชเอกสารทางบญชตาง ๆ ค านวณแยกตามแตละปจจยเพอหาตนทนวาแตละสวนมคาใชจายเทาใด

3. น าตนทนของทรพยากรทใชในแตละดานทค านวณไดในขนตอนท 2 มากระจายตามแตละกจกรรมตามจ านวนครงทปฏบตงานจรง โดยไมมขอก าหนดตายตววาควรกระจายตนทนทรพยากรไปในกจกรรมใด เปนจ านวนเทาใด จ าแนกเปนกจกรรมยอยหรอมองเปนกจกรรมใหญ และจะตองมความเหมาะสมตามสภาพการณจรงขององคกร ท าใหไดมาซงขอมลตนทนของกจกรรมทงหมด

4. การน าขอมลทไดมาค านวณตนทนรายกจกรรม 5. เกบรวบรวมขอมล ปรมาณงานของแตละกจกรรม ซงหมายถงจ านวนครงของการ

ปฏบตกจกรรมนน ๆ สงทควรสงเกตคอ หนวยของแตละกจกรรมทจะแตกตางกน ซงผวเคราะหจะตองเขาไปเกบขอมลปรมาณการปฏบตงานจรงในสถานปฏบตงาน ท าใหไดขอมลทจ าเปนตอการวเคราะห

6. ค านวณตนทนตอหนวยของกจกรรม โดยน าตนทนรวมของแตละกจกรรมมาหารดวย ปรมาณการปฏบตงาน

(รธร พนมยงค , 2550)

20

2.1.6 การวเคราะห SWOT และ TOWS Matrix SWOT Analysis เปนการวเคราะหสภาพองคการ หรอหนวยงานในปจจบน เพอคนหาจด

แขง จดเดน จดดอย หรอสงทอาจเปนปญหาส าคญในการด าเนนงานสสภาพทตองการในอนาคต SWOT เปนตวยอทมความหมายดงน

1. Strengths - จดแขงหรอขอไดเปรยบ 2. Weaknesses - จดออนหรอขอเสยเปรยบ 3. Opportunities - โอกาสทจะด าเนนการได 4. Threats - อปสรรค ขอจ ากด หรอปจจยทคกคามการด าเนนงานขององคกร

ตาราง 2-2 แสดงการวเคราะห SWOT

การวเคราะห SWOT ปจจยทางบวก ปจจยทางลบ

ปจจยภายใน จดแขงภายในองคกร

(Strengths) จดออนภายในองคกร

(Weaknesses)

ปจจยภายนอก โอกาสภายนอก (Opportunities)

อปสรรคภายนอก (Threats)

หลกการส าคญของ SWOT กคอการวเคราะหโดยการส ารวจจากสภาพการณ 2 ดาน คอ

สภาพการณภายในและสภาพการณภายนอก ดงนนการวเคราะห SWOT จงเรยกไดวาเปนการวเคราะหสภาพการณ (Situation Analysis) ซงเปนการวเคราะหจดแขง จดออน และวเคราะหโอกาส-อปสรรค การวเคราะหปจจยตาง ๆ ทงภายนอกและภายในองคกร ซงจะชวยใหผบรหารขององคกรทราบถงการเปลยนแปลงตาง ๆ ทเกดขนภายนอกองคกร ทงสงทไดเกดขนแลวและแนวโนมการเปลยนแปลงในอนาคต รวมทงผลกระทบของการเปลยนแปลงเหลานทมตอองคกรธรกจ และจดแขง จดออน และความสามารถดานตาง ๆ ทองคกรมอย ซงขอมลเหลานจะเปนประโยชนอยางมากตอการก าหนดวสยทศน การก าหนดกลยทธและการด าเนนตามกลยทธขององคกรระดบองคกรทเหมาะสมตอไป ดงตาราง 2-2

หลงจากทมการประเมนสภาพแวดลอมโดยการวเคราะหใหเหนถงจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคแลว จะน ามาขอมลทงหมดมาวเคราะหในรปแบบความสมพนธแบบเมตรกซโดยใช

21

ตารางทเรยกวา TOWS Matrix โดย TOWS Matrix เปนตารางการวเคราะหทน าขอมลทไดจากการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค มาวเคราะหเพอก าหนดออกมาเปนยทธศาสตรหรอกลยทธประเภทตางๆ ดงตาราง 2-3

ตาราง 2-3 แสดงการวเคราะหความสมพนธ TOWS Matrix

ปจจยภายใน/ปจจยภายนอก S จดแขงภายในองคกร W จดออนภายในองคกร

O โอกาสภายนอก SO การน าขอไดเปรยบของจดแขงภายในและโอกาส

ภายนอกมาใช

WO การแกไขจดออนภายใน โดยพจารณาจากโอกาส

ภายนอกทเปนผลดตอองคกร

T อปสรรคภายนอก ST การแกไขหรอลด

อปสรรคภายนอก โดยน าจดแขงภายในมาใช

WT การแกไขหรอลดความเสยหายของธรกจอนเกดจากจดออนภายในองคกรและ

อปสรรคภายนอก

การวเคราะหความสมพนธระหวางจดแขงกบโอกาส จดแขงกบอปสรรค จดออนกบโอกาส และจดออนกบอปสรรค ซงผลของการวเคราะหความสมพนธในขอมลแตละคดงกลาว ท าใหเกดยทธศาสตรหรอกลยทธสามารถแบงออกไดเปน 4 ประเภท คอ 1. กลยทธเชงรก (SO Strategy) ไดมาจากการน าขอมลการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดแขงและโอกาสมาพจารณารวมกน เพอทจะน ามาก าหนดเปนยทธศาสตรหรอกลยทธในเชงรก 2. กลยทธเชงปองกน (ST Strategy) ไดมาจากการน าขอมลการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดแขงและอปสรรคมาพจารณารวมกน เพอทจะน ามาก าหนดเปนยทธศาสตรหรอกลยทธในเชงปองกน ทงนเนองจากองคการมจดแขง ขณะเดยวกนองคการกเจอกบสภาพแวดลอมทเปนขอจ ากดจากภายนอกทองคการควบคมไมได แตองคการสามารถใชจดแขงทมอยในการปองกนขอจ ากดทมาจากภายนอก

3. กลยทธเชงแกไข (WO Strategy) ไดมาจากการน าขอมลการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดออนและโอกาสมาพจารณารวมกน เพอทจะน ามาก าหนดเปนยทธศาสตรหรอกลยทธในเชงแกไข ทงนเนองจากองคการมโอกาสทจะน าแนวคดหรอวธใหมๆ มาใชในการแกไขจดออนทองคการมอยได

22

4. กลยทธเชงรบ (WT Strategy) ไดมาจากการน าขอมลการประเมนสภาพแวดลอมทเปนจดออนและอปสรรคมาพจารณารวมกน เพอทจะน ามาก าหนดเปนยทธศาสตรหรอกลยทธในเชงรบ ทงนเนองจากองคการเผชญกบทงจดออนและขอจ ากดภายนอกทองคการไมสามารถควบคมได 2.2 งานวจยทเกยวของ ในสวนของงานวจยทเกยวของนน ผวจยไดท าการทบทวนวรรณกรรมทงจากงานวจยในประเทศและงานวจยตางประเทศ โดยไดแบงออกเปน 5 หวขอหลก ดงตอไปน 2.2.1 งานวจยทเกยวของกบการปลกพชโดยไมใชดน (Hydroponics)

ไฮโดรโปนคส (Hydroponics) คอ ระบบการปลกพชในน าทมสารละลายธาตอาหารพชทอยครบถวน ท าใหพชเจรญเตบโตไดอยางปกต พชไมมความเครยดจากการขาดน าและธาตอาหาร เปนรปแบบหนงของการปลกพชโดยไมใชดน (Soilless Culture) นอกจากการปลกในน าแลวอาจจะท าการปลกในกรวด ทราย กากมะพราว หรอวสดอนๆ ทไมปลอยธาตอาหารออกมาจากวสดนนๆ โดยลกษณะของการปลกแบบไฮโดรโปนคสนนพชทปลกตองไดรบธาตอาหารในรปแบบสารละลายทมนษยเตรยมใหทงหมด 100% (อานฐ ตนโช, 2549)

การปลกพชโดยไมใชดนหรอไฮโดรโปนคส เปนวธการทพฒนาขนในประเทศซงมปญหาพนทท าการเกษตรลดลง เนองจากการเจรญเตบโตของชมชนหรอพนททมอยไมเหมาะสมตอการท าการเกษตร โดยเปนวธทไมใชดนในการปลกแตพชจะเจรญเตบโตโดยไดรบธาตอาหารจากสารละลายธาตอาหาร ในประเทศไทยมความเขาใจกนโดยทวไปวาการปลกพชดวยวธนเปนวธทตองลงทนสงและมวธการยงยากซบซอน ตองใชเทคโนโลยขนสง ประกอบกบปญหาขาดแคลนพนทท าการเกษตรยงไมรนแรงนก สามารถปลกพชดวยวธปกตไดเพยงพอกบความตองการ จงไมมความจ าเปนทจะตองหาวธการอนมาทดแทน อยางไรกดในระยะ 5 ปทผานมา ไดมการปลกพชโดยวธไฮโดรโปนคสเปนการคาเพอผลตพชผกทมคณภาพในปรมาณทแนนอน สนองความตองการของซปเปอรมารเกต ตลาดพชผกปลอดภยจากสารพษ การปลกพชทดแทนการน าเขาพช และปลกเพอการสงออก โดยพบอปสรรคในการสงออกจากขอมลของส านกงานสงเสรมสนคาสงออก กรมสงเสรมการสงออกพบวามอปสรรคในการสงออกสนคา ผก ผลไมสดและแปรรปในเรองของความแปรปรวนของสภาพอากาศสงผลถงผลตผลทางการเกษตรและขอจ ากดในเรองของพนทท าการเกษตรทมขนาดเลกนนจากขอไดเปรยบของการปลกดวยเทคโนโลยไฮโดรโปนคสนนสามารถลดอปสรรคในการสงออกดงกลาวลงได โดยเทคโนโลยไฮโดรโปนคสมขอดกวาการปลกแบบดงเดมในเรองของ การประหยดพนทในการเพาะปลก ปราศจากปญหาในเรองศตรพช

23

ประหยดเวลาและคาใชจาย ใหผลผลตอยางสม าเสมอตรงกบความตองการของตลาด เปนตน อกทงยงใหผลตอบแทนแกผประกอบการทดและมตลาดการสงออกรองรบผลผลตของผกทปลกโดยวธนดวย แตมขอจ ากดส าคญของการผลตดวยวธไฮโดรโปนคสเพอการคา คอ มตนทนการผลตสง (อทธสนทร นนทกจ, 2542)

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาทผานมานนไดมงานวจยทไดท าการวเคราะหตนทนและผลตอบแทนของการปลกดวยระบบไฮโดรโปนคสมาบางแลว โดยเกสราภรณ แสงแกว(2547)ไดท าการศกษาตนทนและผลตอบแทนของธรกจการปลกผกแบบไรดนและ ฐตพร กตตสาเรศ (2549) ไดท าการวเคราะหตนทนและผลตอบแทนการลงทนปลกพรกหวานไฮโดรโปนคสโดยการวเคราะหตนทนตามหลกการทางบญชและการวเคราะหตนทนตามหลกปฏบตของเกษตรกร ท าใหนกวจยจงไดเลงเหนถงความส าคญในการทจะวเคราะหตนทนและหามาตรการในการลดตนทนโดยการประยกตใชการวเคราะหตนทนโลจสตกส (Logistics Cost Analysis) เนองจากยงไมเคยมการวเคราะหตนทนโลจสตกสขนเลยในกรณศกษาของงานวจย

2.2.2 งานวจยทเกยวของกบการจดการโซอปทานอาหาร การจดการโซอปทานอตสาหกรรมอาหารทวโลกไดเขามามบทบาทมากกวา 20 ป จาก

ขอมลงานวจยทไดมการเผยแพร ทงการประยกตใชในองคกรและในวงการการศกษา ส าหรบอตสาหกรรมอาหารของไทยนนไดมการสงเสรมการท าเกษตรกรรม เพอเพมมลคาการสงออกใหกบประเทศโดยใชเทคนคการจดการโซอปทาน รวมกบเครองมอตางๆ ในการวเคราะหหาแนวทางในการปรบปรง ตวอยางงานวจยในประเทศไทยนน อภชาต โสภาแดง(2551) ไดศกษาระบบโซอปทานของล าไยสด ประเมนโซอปทานและโลจสตกสรวมกบการวเคราะหโซแหงคณคาท าการประเมน 4 ดาน ไดแกโลจสตกสขาเขา (Inbound Logistics) การปฏบตการ (Operations) โลจสตกสขาออก (Outbound Logistics ) และกจกรรมสนบสนน (Supporting) กบผทเกยวของในระบบโซอปทาน วเคราะหขอมลพฒนาหวงโซอปทานล าไยใหมประสทธภาพดกวาทเปนอยในปจจบนดวยวธ การปฏบตทดทสด (Best Practice) วลยลกษณ อตธรวงศ และคณะ (2549) วเคราะหโซอปทานกงขาว โซอปทานไก ใชเครองมอผงสายธารคณคา (VSM) จ าแนกประเภทของกจกรรม บญชย จนทรกระจางเลศ (2546) ประยกตใชแบบจ าลองอางองการด าเนนงาน (SCOR Model) ในโซอปทานของผลตภณฑอาหารพาสเจอรไรสของบรษท เนสเล (ไทย) และผงการด าเนนการทางธรกจ (IDEF0) ท าใหสามารถขจดปญหาความเบยงเบนขอมลในสวนการวางแผนความตองการในหวงโซอปทานออกไปได จากขางตนเกยวกบการจดการหวงโซอปทานอาหาร ไดรบความสนใจ

24

จากนกวจยอยางแพรหลาย ทงนในกรณศกษาในประเทศไทยสวนใหญจะเกยวกบการเกษตร ปศสตวทสงผลตอการเพมมลคา และสงเสรมเศรษฐกจของประเทศ

สวนในงานวจยของตางประเทศ Arouma (2005) ไดศกษาถงผลตกกระทบของการวางขอก าหนดดานอาหารตอหวงโซอปทานอาหารโดยใหความส าคญไปท 3 หวขอหลกๆ ไดแก หวงโซอปทานอาหารและองคการการคาโลก (Food Supply Chain and World Trade Organization; WTO) มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (Sanitary and Phytosanitary Agreements; SPS) และ ระบบการการวเคราะหอนตรายและจดวกฤตทตองควบคมในการผลตอาหาร (Hazard Analysis at Critical Control Point; HACCP)

1. หวงโซอปทานอาหาร(Food Supply Chain ) และองคการการคาโลก (WTO) WTO มการเจรจาอยางตอเนอง เพอเปดเสรการคาระหวางประเทศอยางคอยเปนคอยไป

(Progressive Liberalization) ตามความพรอมของประเทศสมาชก และระดบการพฒนาของประเทศสมาชก กฎกตกาตางๆ ของ WTO ไดก าหนดใหมการปฏบตอยางเปนพเศษแกประเทศก าลงพฒนา (Special and Differential Treatment ; S&D) เพอใหสามารถเขารวมในระบบการคาพหภาคได WTO จงเปนองคกรทไมหยดนง จะมการเจรจาเพอพฒนาและสรางกฎกตกาใหมๆ เพอใหสามารถรองรบกบววฒนาการของการคาระหวางประเทศและรปแบบการคาโลกทเปลยนไปอยางตอเนอง การเปนสมาชกของ WTO ท าใหประเทศสมาชกมสทธและพนธกรณ (Rights and Obligations) ทจะตองปฏบตตามภายใตความตกลงตางๆ ของ WTO กฎระเบยบการคาระหวางประเทศของ WTO นอกจากชวยสงเสรมใหการแขงขนทางการคาเปนธรรมแลว ยงสรางความมนใจใหแกทง ผคาและผลงทน ผผลตและสงออกสามารถคาดการณและวางแผนการคาระหวางประเทศลวงหนาได

กจกรรมขององคการการคาโลก (WTO) สามารถจบใจความได ดงน - การบรหารงานขอตกลงทางการคา - มบทบาทเปนกลางในการเจรจาตอรอง - ตดสนแกปญหาขอถกเถยงระหวางประเทศ - ตรวจสอบนโยบายการคาระหวางประเทศ - ชวยเหลอประเทศก าลงพฒนาในหวขอเรองนโยบายการคา - ใหความรวมมอกบองคกรนานาชาตอนๆ

โดยขอตกลงทสมาชกของ WTO ไดท าการตกลงนนจะเปนผลบงคบใชในการคาขายระหวางประเทศสมาชกใชเปนมาตรฐานหลกจากขอตกลงระหวางประเทศในการคาขายกนระหวางประเทศ ดงนนประเทศไทยฐานะสมาชกของWTO จงไมสามารถหลกเลยงมาตรฐานของ WTO ตางๆได

25

2. มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (SPS) มาตรการทก าหนดขนเพอใชควบคมสนคาเกษตรและอาหาร ไมใหเกดโทษตอชวต และ

หรอผลเสยตอสขภาพของชวตมนษย พช และสตว โดยไมกอใหเกดอปสรรคทางการคา ซงอยภายใตความตกลง SPS ขององคการการคาโลก (WTO) เพอเหตผลดานความปลอดภย ประเทศน าเขาสนคาเกษตรและอาหาร จะใชมาตรการนตอสนคาน าเขา แตมบางกรณทประเทศน าเขาอางใชมาตรการนเพอซอนเรน และใชเปนเครองมอในการกดกนการน าเขาสนคาเกษตรและอาหาร ซงการก าหนดมาตรการ SPS จะตองมขอพสจนทางวทยาศาสตรและโดยเฉพาะการก าหนดใหประเทศสมาชกใชมาตรฐานระหวางประเทศทก าหนด โดย 3 องคการ คอ Codex IPPC และ OIE

ซงมาตรฐาน Codex เปนมาตรฐานทองคการการคาโลก (WTO) ใหการยอมรบ ตามความตกลงวาดวยอปสรรคเทคนคตอการคา (Agreement on Technical Barrier to Trade; TBT) และความตกลงวาดวยการบงคบมาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (Agreement on the Application of Sanitary and Phytosanitary Measure; SPS) ทใหความส าคญกบการเขารวมก าหนดมาตรฐานระหวางประเทศ และแนะน าใหประเทศใชมาตรฐานระหวางประเทศเพอการก าหนดมาตรการของประเทศ และจะใชเปนมาตรการทจะเปนขอตดสนในกรณทเกดขอพพาททางการคาระหวางประเทศ

โดยในประเทศไทยนนมเสนทางและล าดบขนตอนของระบบคณภาพอาหารทดในประเทศไทยไมสามารถท าการเรมตนไดทระบบใหญซงไดแก GMP และ HACCP ไดเลย แตควรมการด าเนนการตงแตขนพนฐานจนถงล าดบสดทาย แสดงในรปท 2-6

รปท 2-6 แสดงปรามดการด าเนนการระบบคณภาพอาหารในประเทศไทย

(ทมา: กลยาณ ดประเสรฐวงศ, 2546)

26

3. ระบบการการวเคราะหอนตรายและจดวกฤตทตองควบคมในการผลตอาหาร (HACCP) โดยหลกการส าคญของระบบ HACCP ม 7 ประการกลาวคอ การวเคราะหอนตราย การก าหนดจดควบคมวกฤต การก าหนดคาวกฤต ณ จดควบคมวกฤต ท าการเฝาระวง ก าหนดมาตรการแกไข ส าหรบขอบกพรอง ทบทวนประสทธภาพของระบบ HACCP ทใชงานอย และจดท าระบบบนทก และเกบรกษาขอมล

จากหลกการทง 7 ประการน ท าใหตองมการจดท า วธปฏบตในรายละเอยด หเหมาะสมกบ แตละผลตภณฑแตละกระบวนการผลตและสถานทผลต เพอใหเกดประสทธภาพในการปองกนอนตรายอยางเตมท โดยวธการทใชในระบบ HACCP เปนกระบวนการทางวทยาศาสตร มการศกษารวบรวม วเคราะหขอมล ตดสนใจ วางแผน ด าเนนงานตามแผน ตดตามก ากบดแล การปฏบตงานในระบบ แกไขปญหาทเกดขน และทบทวนประสทธภาพของระบบอยตลอดเวลา โดยจากการศกษาสามารถสรปใจความไดวาการทจะท าการเพมประสทธภาพระบบหวงโซอปทานพรกหวานไฮโดรโปนคสเพอการสงออกนนจงตองท าการศกษาเกยวกบระบบคณภาพอาหารและมาตรฐานทองคการการคาโลก (WTO) ใหการยอมรบนนกคอ Codex และระบบ HACCP โดยสามารถสรปไดวา HACCP จะสงผลเปนประโยชน (Benefit) หรอจะเปนภาระ (Burden) ตอบรษทนนจะขนอยกบขนาดของบรษทและความพรอมในดานตางๆของบรษทนนเอง โดยขนาดของบรษทนนจะสามารถพจารณาวาเปนขนาดเลก กลาง หรอใหญ น นจะสามารถจ าแนกไดโดยพจารณาจากจ านวนของลกจาง เงนทนหมนเวยน และ งบดลของบรษท

สวนประเดนในเรองประสทธภาพของหวงโซอปทานอาหารน น ในการทจะเพมประสทธภาพของหวงโซอปทานนนหลกเลยงไมไดทจะตองท าการศกษาในเรองของการวดสมรรถนะโซอปทาน (Performance Measurement) โดยการวดสมรรถนะของโซอปทาน นนคอการประเมนวาการจดการโซอปทานจะชวยลดตนทนหรอเพมคณคาใหกบองคกรไดอยางไร ซงในปจจบนธรกจสวนใหญจะมตนทนทเกยวกบการจดการโซอปทานถง 75% ของตนทนการด าเนนงานทงหมด (Palevich,1999)

Lankford (2004) การวดสมรรถนะของหวงโซอปทานโดยทวไปจะแบงออกเปน 3 ดาน ไดแก

1. ดานประสทธภาพ (Efficiency) โดยจะใหความส าคญกบตนทนทต าทสด (Minimize Cost) ดวยการลดตนทนของสนคาคงคลง (Inventory Cost) หรอ คาใชจายอนๆทเกยวของกบตนทนของสนคา ยกตวอยางเชน บรษทมอตราหมนเวยนของสนคาคงคลงทสง ตนทนต า เปนตน

2. ดานการตอบสนอง (Responsiveness) โดยจะวดจากตอบสนองตอความไมแนนอนของตลาดและความตองการของลกคาทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

27

3. ดานประสทธผล (Effectiveness) โดยการจดการหวงโซอปทานทมประสทธผลจะสมพนธกบการสรางคณคาใหกบลกคาหรอทเรยกวา “หวงโซคณคา (Value Chain)” นนเอง

นอกจากนน Zhang, et al.(2009) ไดท าการทบทวนวรรณกรรมผลงานทเกยวของกบการจดการหวงโซอปทานการทองเทยว พบวาการประเมนประสทธภาพเปนสงจ าเปนส าหรบหวงโซอปทานการทอง เ ทยว งานวจย สวนใหญม ง เนนประเ มนประสทธภาพโซ อปทานในภาคอตสาหกรรม ในขณะทการศกษาเกยวกบการประเมนประสทธภาพโซอปทานในภาคบรการโดยเฉพาะการทองเทยวมนอยมาก และไดท าการจดกลมเกณฑในการประเมนประสทธภาพทปรากฏในงานตางๆ ไว 3 กลม คอ

1. การประเมนดานการเงน (Financial Performance) เกณฑทใชประเมน ไดแก ตนทนรวม (Total cost) ตนทนการกระจายสนคา (Distribution Cost) ตนทนการผลต (Manufacturing Cost) ตนทนสนคาคงคลง (Inventory Cost) ผลตอบแทนการลงทน (Return On Investment) รายไดรวม(Total Revenue) และผลก าไร(Profit)

2. การประเมนดานการด าเนนงาน (Operational Performance) เกณฑทใชประเมน ไดแก เวลาในการตอบสนองลกคา (Customer Response Time) ระยะเวลาน าในการผลต (Manufacturing Lead Time) คณภาพของสนคา (Product Quality) และ ความมพรอมของสนคา (Product Availability)

3. การประเมนภาพรวมทงโซอปทาน (Overall Supply Chain Performance) เกณฑทใชประเมน ไดแก ความพงพอใจของลกคา (Customer Satisfaction) และความยดหยนของโซอปทาน (Supply Chain Flexibility)

สวนในงานวจยทเกยวกบการวดสมรรถนะโซอปทานของหวงโซอปทานของอาหารพบวามผเสนอแนวคดตางๆในการประเมนหวงโซอปทานดงน J.G.A.J. Van Der Vorst, et al. (1998) ไดแสดงตวอยางของดชนชวดผลการด าเนนการ (Key Performance Indicator) ส าหรบหวงโซอปทานอาหาร ใน 3 ระดบของหวงโซอปทาน โดยในแตละระดบจะมเกณฑในการประเมนทตางกนออกไป ดงน

1. เครอขายของหวงโซอปทาน (Supply Chain Network) เกณฑทใชในการประเมน ไดแกการมสนคาพรอมบนชนวาง คณภาพผลตภณฑ ความสามารถในการตอบสนอง ความนาเชอถอในการขนสง และตนทนรวมของหวงโซอปทาน

2. องคกร (Organization) เกณฑทใชในการประเมน ไดแก ระดบสนคาคงคลง เวลาในการด าเนนงาน ความสามารถในการตอบสนอง ความนาเชอถอในการขนสง และตนทนรวมขององคกร

28

3. กระบวนการ (Process) เกณฑทใชในการประเมน ไดแก ความสามารถในการตอบสนอง เวลาในการด าเนนงาน ผลลพธจากกระบวนการผลต และโสหยการผลต

โดยจะมตวชวดสมรรถนะทตางกนออกไปในแตละระดบ อกทงยงไดแนะน าวาควรทจะใหความส าคญในการเลอกตวชวดใหเหมาะสมตามลกษณะของหวงโซอปทานท โดยจะพบไดวาในทกๆระดบของหวงโซอปทานนนตนทน (Cost) ถอเปนเปนตวชวดทส าคญในหวงโซอปทานอาหาร ตอมา Lusine, et al.(2006) กลาววาการประเมนสมรรถนะโซอปทานอาหาร จ าเปนตองใชดชนชวดในการประเมนซงมอยมากมายและมแนวโนมจะเพมขนเรอยๆ ปจจบนไดมการน าเอาดชนชวดตางๆมาประยกตใชในการประเมนประสทธภาพอตสาหกรรมตางๆ แตในหวงโซอปทานอาหารนนยงขาดตวอยาง KPI ทจะน ามาท าการประยกตใชจงไดท าการอภปรายถงเครองมอทน ามาใชในการวดสมรรถนะหวงโซอปทานตางๆ และยงไดแสดงตวอยางของดชนชวดสมรรถนะหวงโซอปทานอาหาร ออกมาเปน 4 มต ไดแก

1. ประสทธภาพ (Efficiency) โดยมตวชวดไดแก ตนทน (Cost) ผลก าไร (Profit) ผลตอบแทนการลงทน (Return On Investment, ROI) และสนคาคงคลง (Inventory)

2. ความยดหยน (Flexibility) โดยมตวชวดไดแก ความพงพอใจของลกคา ความยดหยนของปรมาณและการขนสง และปรมาณของค าสงซอ

3. ความสามารถในการตอบสนอง (Responsiveness) โดยมตวชวดไดแก อตราการตอบสนองความตองการลกคา (Fill Rate) ความลาชาของผลตภณฑ (Product Lateness) เวลาในการตอบสนองลกคา เวลาน า และขอผดพลาดในการขนสง

4. คณภาพของอาหาร (Food Quality) โดยมตวชวดไดแก คณภาพของผลตภณฑ (Product Quality) และคณภาพของการบวนการผลต (Process Quality)

2.2.3 งานวจยทเกยวของกบการวเคราะหสายธารคณคา (Value Stream Analysis) งานวจยนมงเนนในการศกษากจกรรมตางๆ ทเกยวของในหวงโซอปทานเพอทจะสามารถ

หาปญหาและแนวทางแกไขในกระบวนการปจจบนเพอเปนหนทางในการปรบปรงกจกรรมในหวงโซอปทานเพอลดตนทนการผลตในอนาคต ซงในงานวจยทผานมาไดมการน าเอาการเขยนแผนผงสายธารคณคา (Value Stream Mapping; VSM) มาใชจ าแนกกจกรรมทไมเกดคณคาออกจากกจกรรมทมมลคาเพมทงนทงนนเพอการตอบสนองความพงพอใจของลกคาอยางสงสด การมงก าจดความสญเปลาในระบบการผลต การใชทรพยากรบคคลใหเกดประโยชนสงสดในกระบวนการผลตตามการเสนอของ Yingling et al. (2000) นอกจากนนยงไดท าการเสนอหลกพนฐาน 5 ประการของลนโดยประยกตใชกบกระบวนการผลตเหมองแร คอ

29

1. การนยามและก าหนดคณคาตามมมมองของลกคา (Value Definition) 2. การวเคราะหสายธารคณคาตามนยามขนตน (Value Stream Analysis) 3. การไหลของการผลตอยางตอเนอง (Flow) 4. ระบบการไหลทเกดจากจากการดงของลกคา (Pull/JIT) 5. ความสมบรณแบบจากการพฒนาระบบอยางตอเนอง (Perfection)

นอกจากนยงไดน าแนวคดในเรองของงานมาตรฐาน (Standard Work) การยดหยนในการ

ท างาน (Flexible Workforce) การบ ารงรกษาแบบทวผล (TPM) เปนตน มาประยกตใชในอตสาหกรรมเพอสงเสรมกจกรรมของลน โดยเครองมอพนฐานของลนทใชในการผลกดนองคกรไปสการผลตแบบลน(Lean Manufacturing) ไปสวสาหกจแบบลน (Lean Enterprise) นนกคอ Value Stream Mapping นนเอง (Harris, et al.,2006)โดย VSM นนเปนเครองมอและเทคนคทสนบสนนการพฒนากลยทธการผลตแบบลน (Lean Manufacturing Strategy) ทงการสรางแผนกลยทธในระยะสนและระยะยาวของโลจสตกสโดยมเปาหมายเพอก าจดความสญเปลา (Waste) ทไมกอใหเกดมลคาเพม เชน การผลตมากเกนไป การรอคอยในกระบวนการ การเกดของเสยจากการขนสง การท างานทไมเหมาะสม การเกบสนคาคงคลงทไมจ าเปน การเคลอนไหวในกระบวนการผลตทไมจ าเปน และ การมของเสยจากการผลตสนคาทไมมคณภาพ (Melton, 2005) เพอท าใหระบบมประสทธภาพสงสด โดยจดมงหมายสดทายของ VSM คอการระบของเสยทกชนดในกระบวนการในผงสายธารคณคาและพยายามก าจดของเสยเหลานนออกไป (Rother and Shook, 1999) ท าใหไดมาซงแนวทางการปรบปรงกระบวนการ การพฒนาคณคาอยางตอเนองและเปนการลดตนทน โดยความสามารถในการลดตนทนนนจะมความเชอมโยงกบกจกรรมการขจดกจกรรมทไมมคณคาเพม (NVA) แมจะในเวลาสนๆกตาม (Whicker, 2006) โดยพบวาเทคนคการวเคราะหสายธารคณคาไดมการใชอยางกวางขวางในกระบวนการผลต เชน Arbulu et al. (2003) ไดประยกตใชในโรงงานทอสงกาชแหงหนงในสหรฐอเมรกา Seth and Gupta (2005) ปรบปรงความสามารถในการผลตในอตสาหกรรมยานยนต นอกจากนนในการประยกตใชรวมกบการจดการโซอปทาน Taylor (2009) ไดประยกตใชเครองมอผงสายธารคณคาในการปรบปรงโซอปทานของอตสาหกรรมรองเทา พบวาการจดการสายธารคณคาท าใหไดผงงานทมประสทธภาพ ภายใตการวเคราะหและการปรบปรงโซอปทาน เทคนคการเขยนแผนผงเปนเทคนคทงายตอประยกตใช แมผวเคราะหและทมงานจะไมเคยมประสบการณในการประยกตใชเทคนคน

งานวจยเกยวกบการประยกตเทคนคผงสายธารคณคาในโซอปทานอาหารยงไดรบการยอมรบจากนกวจยทวโลกดานประสทธภาพในการวเคราะหเพอการปรบปรงกระบวนการของหวง

30

โซอปทาน เชน Lehtinen and Torkko (2005) ในบรษทผลตซอสและแยม และ Taylor (2005) ประยกตใชในโซอปทานของผลตภณฑจากหมส าหรบวเคราะหความสญเปลา ส ารวจปญหาและโอกาสตาง ๆ ตลอดโซอปทาน ผลการศกษาพบวาเทคนคตาง ๆ ทน ามาประยกตไดชใหเหนถงแนวทางการพฒนาปรบปรงโซอปทานใหมประสทธภาพมากขน โดยการก าจดความสญเปลาทเกดขน เชน จากการศกษาพบวามากกวา 30 % ของเนอหมทจ าหนายไมไดมาตรฐานในดานของน าหนกและไขมนทเกนความตองการของลกคา ขาดความเชอมโยงระหวางคคาแตละฝาย ขอเสนอแนะทไดจากการวจยนไดแกควรสรางความสมพนธและความเชอใจกนในระหวางคคาในหวงโซอปทาน เปนตน

วลยลกษณ อตธรวงศ และคณะ (2549) ไดน าการวเคราะหสายธารคณคา เขามาชวยในการระบวากจกรรมตาง ๆ ตงแตขนตอนการเตรยมบอเพอเลยงกงจนกระทงถงกระบวนการขนยายผลตภณฑไปยงทาเรอเพอสงออก วากจกรรมใดเปนกจกรรมทมคณคาเพม (VA) กจกรรมทจ าเปนแตไมมคณคาเพม (NNVA) และกจกรรมทไมมคณคาเพม (NVA) โดยสรางแผนภาพกระบวนการผลตจ าแนกตามกจกรรม (Process Activity Mapping) ในการค านวณหาเวลาทใชในแตละกจกรรมของกระบวนการขางตน ผลจากการวเคราะหขอมลพบวามกจกรรมทมคณคาเพม (VA) 62.71% และทเหลออก 37.29% เปนกจกรรมทจ าเปนแตไมมคณคาเพม (NNVA)

โดยสามารถสรปไดวาในการเขยนแผนผงสายธารคณคานนมขอด-ขอจ ากด ดงน ขอดของแผนผงสายธารคณคา 1. แสดงใหเหนถงความสมพนธของกระบวนการผลตกบหวงโซอปทาน ชองทางการ

จ าหนาย และการไหลของขอมล 2. รวมการไหลของขอมล และวตถดบใหอยในแผนภาพเดยวกน 3. สรางภาษาพนฐานส าหรบความเขาใจเกยวกบในกระบวนการผลต 4. ท าใหมองเหนความสญเปลาทมอยในกระบวนการและแหลงทมาของความสญเปลา 5. ชวยในการตดสนใจออกแบบการไหลทเหมาะสม ขอจ ากดของแผนผงสายธารคณคา คอ ไมสามารถท าการวดผลทางเศรษฐศาสตร เชน ก าไร

คาใชจายในการปฏบตงาน หรอการเกบวสดคงคลงได 2.2.4 งานวจยทเกยวของกบ แผนภาพกระบวนการทางธรกจ IDEF0 จากการศกษาและทบทวนพบวามเครองมอหนงทใชในการวาดแผนภาพกระบวนการทาง

ธรกจเพอน าไปสการวเคราะหและปรบปรงกระบวนการทางธรกจคอ IDEF0 (Integration Definition for Function Modeling) ไดมการน าไปประยกตใชกบงานวจยเกยวกบการบรหารจดการ

31

เกยวกบภาคอตสาหกรรมอยางกวางขวาง อาทชเชน งานวจยทประยกต IDEF0 มาออกแบบและปรบปรงการจดการหวงโซอปทานของอตสาหกรรมกงขาวในประเทศไทยได แสดงใหเหนถงการตดสนใจและการไหลของขอมล ความสมพนธของการท างานในแตละกจกรรมทงหมด ทรพยากรทใชและปจจยทก ากบในแตละกระบวนการในหวงโซอปทาน แสดงตวอยางดงรปท 2-7

นอกจากนนไดมการประยกต IDEF0 ใชรวมกบแบบจ าลองอางองการด าเนนงานในหวงโซอปทาน (Supply Chain Operation Reference Model ; SCOR Model) โดยปณทศน สรยธนาภาส (2546) ประยกตใช IDEF0 และ แผนภาพการไหลของกระบวนการ (Flow Process Chart) เพอวเคราะหคณคาและการไหลของขอมลแลวท าการเสนอกระบวนการท างานในอนาคตทงในรปแบบของ IDEF0 และแผนภาพการไหลของกระบวนการ ซงลกษณะของงานวจยในการวเคราะหคณคานน สทธพร ฉนทเฉลมพร (2548) ไดใช IDEF0 มาชวยในการแสดงภพการไหลของกระบวนการวางแผนการสงออกในกรณศกษาของหวงโซอปทานของอตสาหกรรมการผลตไกสดแชแขงสงออกซงประสบปญหาการสงมอบสนคาใหกบลกคาลาชา จากการยกตวอยางงานวจยขนตนผวจยจงมแนวคดในการประยกต IDEF0 ในงานวจยน

รปท 2-7 แสดงตวอยางการเขยน IDEF0 ในการเชอโยงกจกรรมในขนตอนการเลยงกง (ทมา: วลยลกษณ อตธรวงศ และคณะ 2549)

32

2.2.5 งานวจยทเกยวของกบการวเคราะหตนทนโลจสตกส จากขอจ ากดของระบบไฮโดรโปนคสเรองตนทนทสงนนจงเปนทมาของการวเคราะห

ตนทนโลจสตกส โดยจากการศกษาในเรองการลดตนทนพบวาการวเคราะหตนทนดวยระบบตนทนตามกจกรรมนนมความส าคญกวาการวเคราะหตนทนรวมแบบดงเดมในการทจะท าการปรบปรงกระบวนการผลต โดย Andrade (1999) กลาววา “ถาเกดไมมการวเคราะหลกลงไปในกจกรรมคงเปนการยากทจะท าใหพฒนากระบวนการนนใหประสบผลส าเรจ” ดงนนเพอการเจาะลกลงไปจากระบบตนทนบญชแบบดงเดมนน วธการวเคราะหตนทนตามกจกรรม (Activity Based Costing; ABC) ไดถกพฒนาและน ามาประยกตใชเพอจ าแนกตนทนตามกจกรรมชวยในการแสดงใหเหนทเกดตนทนในกจกรรมของกระบวนการ และสะทอนภาพตนทนทถกใชไปในกจกรรมนนๆ อยางละเอยด โดยจะใหความส าคญในเรองของความสมพนธของเรองกจกรรมในกระบวนการ เวลาทสญเปลา และตนทน โดยองคกรทมการใหความส าคญเรองความสมพนธของเรองเวลาและตนทนในการจดการโซอปทานนนจะชวยน ามาซงการตดสนใจทดขนของผจดการเพอการตดสนใจในการสรางคณคาเพอตอบสนองความตองการของลกคา (Whicker, 2006)

Kee (2008) ไดแนะน าวา ABC นนสามารถใชเปนเครองมอส าหรบการตดสนใจในเรองของกลไกเรองตนทนและเปนวธการวเคราะหตนทนทมความถกตอง แมนย าและเชอถอได โดยยงเสรมอกวา ABC สามารถชวยในการตดสนใจของผจดการใหตระหนกถงตวแปรทกอใหเกดตนทนทางออมและตนทนในสวนสนบสนนของกระบวนการซงใชทรพยากรขององคกรโดยไมมกอใหเกดคณคา ท าใหสามารถระบและก าจดกจกรรมทไมมคณคาเพม (Non Value Added : NVA) โดย ABC มแนวคดหลกในเรองจดประสงคในเรองของตนทนท ถกใชไปในกจกรรมของกระบวนการผลตและสงผลถงการใชทรพยากรขององคกร (Demeere et al.,2009) ดงนนการวเคราะหตนทนโลจสตกสดวย ABC นนจะชวยในการตดสนใจของผจดการใหสามารถหาแนวทางหรอมาตรการในการลดตนทนโลจสตกสและท าการจดสรรตนทนการด าเนนการทม อยอยางมประสทธภาพนอกจากนน ABC ยงเปนเครองมอในการวดสมรรถนะหวงโซอปทานอกชนดหนงดวย (Lusine,2006)

ในสวนของงานวจยทเกยวกบการวเคราะหตนทนโลจสตกสของประเทศไทยนน พบการน าเอาการวเคราะหตนทนแบบฐานกจกรรม (Activity Based Costing) ในกรณศกษาทแตกตางกนออกไป เชน สทธชย วงษชเครอ (2548) ในกรณศกษาโรงงานผลตน าดม วชระ วนมาละ (2550) ในกรณศกษาโรงงานผลตชนสวนอตสาหกรรม วลยา ศรจนทรดร (2552) ในกรณศกษาโรงงานผลตกระดาษทราย เปนตน

33

จากการทบทวนทง 5 หวขอ ในเรองของหวงโซอปทานอาหาร (Food Supply Chain) การปลกพชไรดน (Hydroponics) การวเคราะหสายธารคณคา (Value Stream Analysis) แผนภาพกระบวนการทางธรกจ IDEF0 และการวเคราะหตนทนโลจสตกส (Logistics Cost Analysis) จากงานวจยทไดท าการทบทวนวรรณกรรมในเรองของการวเคราะหสายธารคณคานนยงขาดมตในการวเคราะหในดานตนทน โดยการวเคราะหตนทนจะท าใหสามารถลดขอจ ากดของแผนผงสายธารคณคา คอ ไมสามารถท าการวดผลทางเศรษฐศาสตรลงได ท าใหผวจยไดแนวคดในการวจยเพอวเคราะหและเสนอแนวทางในการพฒนาประสทธภาพจากการวเคราะหสายธารคณคาและลดตนทนโลจสตกสจากการวเคราะหตนทนโลจสตกสของหวงโซอปทานผลตภณฑพรกหวานไฮโดรโปนคสในกรณศกษา จากการประยกตเครองมอตางๆทไดจากการศกษาทฤษฎและทบทวนทงหมดเพอท าใหงานวจยบรรลวตถประสงคของงานวจย และสามารถน าขอมลจากงานวจยกอนหนานไปเปนสวนหนงทจะสนบสนนงานศกษาวจยตอไปได โดยมกรอบการประเมนประสทธภาพหวงโซอปทานโดยเลอกดชนชวดทไดจากการทบทวนวรรณกรรมและจากผวจยตามความเหมาะสมไปตามลกษณะของหวงโซอปทานกรณศกษา เครอมอการวเคราะห และขอบเขตของงานวจย

จากการศกษาหลกการ ทฤษฎ และการพจารณาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ สามารถสรปเปนกรอบการท าวจยไดดงรปท 2-8 ซงประกอบไปดวยขนตอนและรายละเอยดดงตอไปน

34

Va

lue St

ream

Analy

sis

Logis

tics C

ost A

nalys

is

AB

C

ID

EF0

รปท 2-8

กรอบ

การศ

กษาว

จย

35

ในงานวจย “การเพมประสทธภาพหวงโซอปทานผลตภณฑของพรกหวานไฮโดรโปนคสเพอการสงออก” ผวจยมกรอบการศกษาวจยในประเดนตางๆดงตอไปน

1. การก าหนดเปาหมาย จากการศกษาทฤษฎทจะน ามาท าการประยกตใชกบหวงโซอปทานกรณศกษา การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบงานวจย การศกษาความส าคญและทมาของปญหาและการศกษาวตถประสงคและขอบเขตของงานวจย

2. การเกบขอมล โดยผวจยไดท าการเกบขอมลจากการเกบขอมลเบองตนจากหวงโซอปทานตามขอบเขตของงานวจยตามทไดท าการก าหนดไวหลงจากนนจงท าการเกบขอมลปฐมภมและทตยภมและท าการออกแบบแบบสอบถามเพอใหไดมาซงขอมลเพอจะน ามาท าการวเคราะหและเสอแนวทางในการแกไขเพอเพมประสทธภาพโซอปทากรณศกษาตอไป

3. หวงโซอปทานกรณศกษา มการศกษาวจยในสวนตางๆของหวงโซอปทานกรณศกษา ไดแก ผสงมอบบรรจภณฑและวตถดบในการเพาะปลกแบบไฮโดรโปนคส โรงเรอนเพาะปลกพรกหวานของบรษทกรณศกษาและเกษตรกรในเครอขาย และสถานปฏบตงานจดเตรยมสนคากอนกระจายสนคา

4. การวเคราะห ผวจยไดท าการประยกตเครองมอในการวเคราะหหวงขอมลทไดจากการเกบขอมลจากหวงโซอปทานเพอท าการบงชปญหาทเกดขนในการด าเนนงานของหวงโซอปทานกรณศกษา ไดแก การวเคราะหสายธารคณคา แผนภาพกระบวนการทางธรกจ และการวเคราะหตนทนโลจสตกส

5. เปาหมายของงานวจย เรมจากการประเมนสมรรถนะหวงโซอปทานในปจจบน (As-Is) และท าการพฒนาประสทธภาพ ลดตนทนโลจสตกส และหาแนวทางในการปรบปรงหวงโซอปทานกรณศกษา หลงจากนนท าการประเมนสมรรถนะหวงโซอปทานหลงการปรบปรง (To-Be)

หลงจากไดมาซงกรอบการศกษาวจยแลว ผวจยไดท าการวจยตอไปตามกรอบการวจยทได

ท าการก าหนดในบทท 2 ซงแสดงเกยวกบ หลกการ ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ และไดท าการแสดงวธด าเนนงานวจยตอไปในบทท 3 ของงานวจย