บทท 2

วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาการใชขอมลทางบญชในการบรหารงานของผบรหารองคการบรหารสวน

ตาบล ผวจยไดศกษาเอกสาร และงานวจย โดยมแนวคด ทฤษฎทนามาเปนกรอบในการศกษาดงน

1. แนวคดเกยวกบการบรหาร

2. แนวคดเกยวกบขอมลทางบญช

2.1 ดานการวางแผนพฒนาทองถน

2.2 ดานงบประมาณ

2.3 ดานการบรหารงานบคคล

3. แนวคดเกยวกบองคการบรหารสวนตาบล

4. งานวจยทเกยวของ

1. แนวคดเกยวกบการบรหาร

ความหมายของการบรหาร

คาวา การบรหาร (Administration) ไดมนกวชาการใหความหมายไวหลายทาน ดงน

ศรอร ขนธหตถ (2541) กลาววา การบรหาร เปนกจกรรมทบคคลดาเนนการรวมมอกบ

ผอน เพอใหบรรลวตถประสงคตามทกาหนด

เสนาะ ตเยาว (2544) กลาววา การบรหารเปนกจกรรมในการใชทรพยากรขององคการ

อยางมประสทธภาพ

เจรญผล สวรรณโชต (2544) กลาววา การบรหาร หมายถง กระบวนการทางสงคม

อยางหนงทเกดขนกบคนกลมหนงทเขามารวมกนเพอทากจกรรมอยางหนงหรอหลายอยาง เพอให

บรรลจดหมายตามทกาหนดไว การกระทานนจะเปนการกระทาทเกยวของกบการสรางสรรค การ

ดาเนนงานใหคงอยตอไป การกระตนหรอยวยใหเกดการกระทา การควบคม และการกระทาททา

ใหเกดการรวมตวเขาเปนอนหนงอนเดยวกนอยางมแบบแผนหรออยางไมมแบบแผนทงในดานของ

บคคลและวตถ

สมคด บางโม, (2545) กลาววา การบรหาร คอ การใชศลปะในการใชคน เงน วสด

อปกรณ ขององคการและนอกองคการอยางมประสทธภาพ

6

กลาวโดยสรป การบรหาร หมายถง กระบวนการทางานรวมกบผอนเพอใหเกดผล

สมฤทธตามเปาหมายอยางมประสทธภาพ

กระบวนการบรหาร

กระบวนการบรหารทเปนทรจกหรอยอมรบทวไปในวงการบรหาร ดงท Luthes Gulick

และ Lyndall Urwick (อางในเจรญผล สวรรณโชต, 2542) ทไดนาหลกการจดการของ Faryo มา

ประยกตกบการบรหารราชการ โดยเสนอแนะการจดหนวยงานในทาเนยบแกประธานาธบด

สหรฐอเมรกาเพอใหตอบคาถามวา อะไรคองานของประธานาธบดสหรฐอเมรกา ในทสดได

คาตอบสน ๆ คอ POSDCORB Model ซงกหมายถงกระบวนการบรหาร 7 ประการ ดงน

Planning หมายถง การวางแผน เปนการกาหนดโครงการอยางกวางๆ วาจะทาอะไรบาง

เพออะไร มแนวทางจะปฏบตอยางไร การวางแผนจะตองกระทากอนการลงมอปฏบตจรง

Organizing หมายถง การจดการองคการ กลาวคอ เปนการจดสายงานแบงแยกอานาจ

การบรหารใหผปฏบตงานทราบหนาทบทบาทของแตละคน เพอจะไดทางานใหบรรลวตถประสงค

Staffing หมายถง การจดการหาบคคลมาเขาสตาแหนงงานตามทไดจดองคการเอาไว

แลว มการบรรจงานฝกฝนอบรมพฒนาคณภาพคน เพอจะไดทางานใหบรรลวตถประสงค

Directing หมายถง การวนจฉยสงการ บอกทศทางการทางานเสนอแนะวธการทางาน

หลงจากทไดวเคราะหอยางรอบคอบแลว วาควรจะทาอะไรบาง อยางไร ไปในทศทางใด

Co–ordinating หมายถง การประสานงาน อนไดแกการสรางความสมพนธระหวาง

หนวยงานยอยและบคคลในตาแหนงตางๆ ใหสามารถทางานรวมกนได ซงอาจจะตองใชเทคนค

ตางๆ เชน การสอสาร การกาหนดระเบยบแบบแผนในการทางาน เปนตน

Reporting หมายถง การรายงาน การทางานทกอยางจะตองมการรายงานไปยง

ผบงคบบญชาเหนอตนขนไปวาตนเองไดทาอะไรบาง อยางไร ไดผลประการใด นายกรฐมนตร

หรอประธานาธบดทางานกตองรายงานตอประชาชนหรอผแทนปวงชนผเปนเจาของประเทศใน

เรองผลงานของตนเองเชนกน

Budgeting หมายถง การจดทางบประมาณคาใชจายใหถกตองเหมาะสมกบกจกรรม

กลาวโดยสรป กระบวนการบรหาร ประกอบดวย กจกรรมการบรหารทม

ความสมพนธตอเนองกน และมขนตอนโดยเรมจาก การวางแผน การจดองคการ การจดบคลากร

เขาทางาน การอานวยการ และการจดงบประมาณในการดาเนนการ กระบวนการทวานจะ

สอดแทรกอยในการบรหารในหนวยงานทกระดบ แตละขนตอนของกระบวนการจะมลกษณะ

หนาทเฉพาะ และจะดาเนนการอยางมระบบตอเนองกนเสมอ

7

สารสนเทศกบการตดสนใจ

ในการบรหารงานขององคกรตาง ๆ สวนมากจะแบงระดบการบรหารออกเปน 3 ระดบ

ซงแตละระดบการบรหารมความตองการใชขอมลสารสนเทศทแตกตางกน (แนงนอย ใจออนนอม,

2548) ดงน

1. ผบรหารระดบลาง เปนระดบควบคมการปฏบตการ (Operation control) ตามท

ไดรบมอบหมายจากผบรหารระดบกลาง เปนบคคลทมหนาทรบผดชอบในการดแลการปฏบตงาน

ประจาวน ไดแก หวหนางาน หวหนาหนวย ซงจะเปนผทปฏบตงานเกยวของกบพนกงานและ

ลกคาอยางใกลชด ปกตผบรหารระดบลางจะตองตดสนใจวางแผนและแกปญหางานประจาวน

ลกษณะของสารสนเทศทตองการจงเปนขอมลทเกดขนจรง เพอสะทอนใหเหนการปฏบตงานใน

ระยะสน

2. ผบรหารระดบกลาง เปนผททาหนาทควบคม และประสานงานระหวางหวหนา

คนงานและผบรหารระดบสง ทาหนาทตดสนใจทางดานการวางแผนกลวธโดยการนาเอา

วตถประสงคและนโยบายตาง ๆ ไปดาเนนการเพอใหไดรบความสาเรจวตถประสงค หรอเปาหมาย

ทไดกาหนดไว ความตองการสารสนเทศของผบรหารในระดบน จะมลกษณะเปนชวงระยะเวลา

บางครงอาจจะตองจดทาเปนรายงานเปรยบเทยบใหเหนในแตละทางเลอก เพอทจะไดพจารณา

เลอกทดทสด

3. ผบรหารระดบสง เปนผททาหนาทวางแผนกลยทธ เพอกาหนดทศทาง นโยบาย

วสยทศน และแผนงานในระยะยาวขององคกร ความตองการสารสนเทศของผบรหารระดบสง

โดยปกตจะจดทาในรปของรายงานสาหรบการตดสนใจ

จะเหนไดวาผบรหารแตละระดบมความตองการใชขอมลสารสนเทศทแตกตางกน แต

ผบรหารในทกระดบจาเปนตองใชสารสนเทศในการบรหารเพอทาใหมการใชทรพยากรขององคกร

เปนไปอยางมประสทธภาพ และบรรลตามวตถประสงคขององคกร ดงนนการไดรบขอมล

สารสนเทศทถกตอง ครบถวน จะทาใหการตดสนใจตาง ๆ เปนไปอยางถกตอง

8

2. แนวคดเกยวกบขอมลทางการบญช

ความหมายของขอมลทางการบญช

ขอมลทางการบญชถอเปนสารสนเทศทสาคญทางธรกจจงมผทสนใจศกษาอยางมาก

และไดใหความหมายและคาจากดความไวอยางหลากหลาย ดงน

วชนพร เศรษฐสกโก (2543) กลาววา ขอมลทางการบญช หมายถง ขอมลทไดจาก

กระบวนการทางบญชทถกจดไวอยางเปนระบบ เพอประมวลผลขอมลทางการเงน แสดงฐานะและ

แสดงผลการดาเนนงานของกจการ รวมถงประมาณการตาง ๆ อนจะเปนประโยชนตอผใชทง

ภายในและภายนอกกจการ

มฆวาฬ สวรรณเรอง (2546) กลาววา ขอมลทางการบญช คอ ผลลพธจากการดาเนน

งานและสถานะทางการเงนของธรกจ ทจดอยในรปแบบของตวเลขซงเปนขอมลเกยวกบ ผลกาไร

และขาดทน ฐานะทางการเงน สภาพคลองของธรกจ และความสามารถในการทากาไร

ธาร หรญรศมและคณะ (2547) กลาววา ขอมลทางการบญช ไดมาจากกระบวนการ

ทางบญชซงถอเปนศลปะในการทางานทเกยวกบรายการ เหตการณ ขอมลทางเศรษฐกจการเงนท

สามารถจดบนทกไวในรปของเงนตรา

กลาวโดยสรป ขอมลทางการบญช หมายถง ขอมลทมลกษณะเปนตวเลขทถกประมวล

ผลขนจากเอกสารหลกฐานตาง ๆ ทเกดขนจากการดาเนนกจกรรมภายในองคการ เพอการวเคราะห

และตความอนจะเปนประโยชนในการตดสนใจของผทเกยวของหรอผทสนใจ

นอกจากน คมกฤช ภาวศทธนนท (2552) ไดกลาวไวอกวาขอมลทางการบญชจดเปน

ขอมลทมความสาคญเปนลาดบตนๆ ทผนาองคกรตองการเพอนามาใชประโยชนสาหรบการวาง

แผนดาเนนงานของธรกจ การควบคม การประเมนผล การตดสนใจ ตลอดจนการนาไปใชพฒนา

การดาเนนงานใหเกดประสทธภาพทดกวาเดม (Better Cheaper and Faster) โดยขอมลทางการบญช

สามารถจาแนกไดตามคณลกษณะเฉพาะ ดงน

1. บญชการเงน (Financial Accounting) เปนการบญชทจดทาขนสาหรบการบนทก

ทรพยสน หนสน สวนของเจาของ รายได และคาใชจายตาง ๆ ทเกดขนจากการดาเนนงานของ

กจการตามมาตรฐานการบญชหรอหลกการบญชทรบรองโดยทวไป ทาใหสามารถจดทางบ

การเงนสาหรบนาเสนอขอมลเพอแสดงผลการดาเนนงาน ฐานะทางการเงนของกจการตอบคคลทง

ภายในและ ภายนอกกจการ เพอใหผทสนใจขอมลดงกลาวไดทราบถงภาพรวมของธรกจทกาลง

พจารณาอย

2. การบญชตนทน (Cost Accounting) เปนการบญชทจดทาขนสาหรบการจดบนทก

และรายงานเกยวกบขอมลตนทนของผลตภณฑหรอบรการ ทงในลกษณะภาพรวมและรายละเอยด

9

จาแนกตามสวนงานหรอผลตภณฑ การปนสวนตนทน การจดทารายงานเพอแสดงถงตนทนตางๆ

ทเกดขนจากระบบงานของ องคกร อาจมการประมาณการตนทนขนมาลวงหนาโดยใชเกณฑการ

ประมาณการทเหมาะสมสาหรบใชในวตถประสงคตางๆ รวมถงการเปรยบเทยบและวเคราะห

ขอมลตนทนทเกดขนจรงวามความแตกตางจากมาตรฐานอยางไร

3. การบญชบรหาร (Management Accounting) เปนการบญชทจดทาขนเพอใหฝาย

บรหารสามารถนาขอมลทางการบญชไปใชในกระบวนการบรหารองคกร อนไดแก การวางแผน

การส งการ การควบคม และการตดสนใจสาหรบการแกไขปญหาทเกดขน ตลอดจนใชในการ

จดสรรทรพยากรขององคกรใหเกดประโยชนสงสด ขอมลทผน าองคกรเลอกมาใชจะมความ

หลากหลาย ขนกบเหตการณและปญหาทเกดขน ดงนนรปแบบของขอมลหรอรายงานทนาเสนอจะ

มลกษณะและเนอหาทแตกตางกนออกไปตามวตถประสงคทตองการนาไปใช โดยมไดเปดเผย

ขอมลดงกลาวใหกบบคคลทวไปเหมอนบญชการเงน ตวอยางเชน

3.1 การนาขอมลตนทนไปใชในการกาหนดราคาผลตภณฑ หรอบรการโดยการ

นาตนทนของผลตภณฑหรอบรการนนบวกดวยอตราสวนบวกเพม (Markup) ทมกถกกาหนดขน

จากอตราผลตอบแทนทผบรหารตองการและตนทนประจางวด (Period Cost) จากนนฝายบรหาร

จะพจารณาปจจยเชงการตลาด และจตวทยาทเกยวของกบพฤตกรรมผบรโภคเพมเตม เพอ ใหได

ราคาทสมเหตสมผลและจงใจผบรโภค

3.2 การวางแผนลดตนทนการผลต โดยการเทยบเคยงตนทนตอหนวยในการ

ผลตทเกดขนกบตนทนตอหนวยของอตสาหกรรมหรอตนทนตอหนวยของกจการทเปนตนแบบทด

เลศ (Best Practice) พยายามลดความแตกตางระหวางตนทนขององคกรทยงมขอดอยจากการเปรยบ

เทยบโดยการปรบปรงหรอ เปลยนแปลงวธการทางาน

3.3 การวางแผนกาหนดตนทนเปาหมาย (Target Costing) โดยการนาราคา

ผลตภณฑหรอบรการทกาลงพจารณาหกดวยอตรากาไรทตองการและอตราคาใชจายดาเนนงาน ซง

จะไดเปนตนทนเปาหมายในภาพรวม จากนนจะแตกยอยลงเปนสวนของตนทน วตถดบทางตรง

คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต โดย ฝายบรหารขององคกรจะใหนโยบายกบผบรหารสาย

โรงงานเพอไปออกแบบ (Design) สายการผลต เพอใหบรรลถงตนทนเปาหมาย ตอไป

3.4 การหาแนวทางเพมประสทธภาพการผลต ดวยการกาหนดคาเปาหมายใน

แตละขนตอนการผลต หรอคาประสทธผล การผลตโดยรวม (Overall Equipment Effectiveness:

OEE) ของ กจการซงอาจไดมาจากการทา Benchmarking ภายในอตสาหกรรมเดยวกน คาเปาหมาย

ควรตองมความทาทายตอผปฏบต และ เปนไปได ซงแนวทางดงกลาวอาจนาไปสการเปลยนแปลง

เทคโนโลยการผลตขององคกร

10

3.5 การตดสนใจแกปญหาดานตนทนขององคกรในระยะสนและระยะยาว เชน

การตดสนใจผลตชนสวนเพอใชเองหรอซอจากผผลตภายนอก การตดสนใจรบคาส งซอพเศษทม

ราคาตากวาราคาปกต การตดสนใจผลตตอเพอเพมมลคาใหกบผลตภณฑ การตดสนใจหยดการ

ดาเนนงานชวคราวในยามเกดวกฤตกบองคกร การตดสนใจเลอกลาดบการผลตเมอมขอจากดของ

ปจจยการผลต การตดสนใจเลอกโครงการลงทนทมความคมคาในระยะ ยาว

3.6 การวเคราะหตนทน ปรมาณ กาไร โดยเรมจากการจาแนกตนทนคาใชจาย

ตางๆ ขององคกรตามพฤตกรรมตนทน เพอนามาวเคราะหโครงสรางตนทน จดคมทน สวนเกนเพอ

ความปลอดภย (Margin of Safety) คาระดบความเสยงในการดาเนนงาน (Degree of Operating

Leverage) ทาใหกจการสามารถวางแผนกาไรและกาหนดสดสวนของกจกรรมการผลตไดอยาง

เหมาะสม

ประโยชนของขอมลทางการบญช

หากกลาวถงกระบวนการในการบรหารทางธรกจ ถอไดวาขอมลทางการบญชเปน

สารสนเทศทสาคญทผบรหารองคกรหรอผใชขอมลทเกยวของตองใชประกอบการตดสนใจเชง

เศรษฐกจในเรองตาง ๆ ดงนน ประโยชนของขอมลทางการบญชจงถกกลาวไวหลายแงมม ดงน

วชนพร เศรษฐสกโก (2545) ไดกลาวถงประโยชนของขอมลทางการบญชสรปได 3

ประการ ดงน

1) ใหขอมลเพอใชในการปฏบตงานประจาวนแกผบรหารระดบลาง และพนกงาน

เพอใชในการประสานงาน ประเมนผลการปฏบตงาน ควบคมและแกไขปญหาทเกดขนในหนาท

งานหรอหนวยงานทรบผดชอบ

2) ใหขอมลเพอใชในการตดสนใจ วางแผน และควบคมการดาเนนงานทงระยะสน

และระยะยาวแกผบรหารระดบสงเพอนาไปใชประกอบกบขอมลทไมเปนตวเลขทางการเงน

สาหรบการบรหารงานดานตาง ๆ ของธรกจ

3) ใหขอมลทเปนพนฐานตามกฎหมายกาหนดแกผใชภายนอก ซงประกอบดวย งบ

กาไรขาดทน งบดล และรายงานทางการเงนอน ๆ ทกาหนด

วลลภ พเชฐกล และคณะ (2548) ไดระบประโยชนของขอมลทางการบญชไวดงน

1) ชวยใหทราบฐานะทางการเงนและผลการดาเนนงานของกจการ ทาใหสามารถ

ใชขอมลในการตดสนใจไดรวดเรว ถกตอง และแมนยา

2) ผบรหารใชสารสนเทศชวยในการวางแผนธรกจดานตาง ๆ และชวยใหสามารถ

ปรบปรงและพฒนากจการ

11

3) เปนเครองมอสนบสนนการหาแหลงเงนทน โดยเฉพาะการขอกเงนจากเจาหน

4) ชวยใหสามารถวางแผนภาษอากรไดอยางมประสทธภาพ

5) ชวยใหมหลกฐานทางการเงน ครบถวน ถกตอง และเปนระเบยบ สามารถ

ตรวจสอบได

6) ชวยในการวางแผนการใชและควบคมการใชสนทรพยใหมประสทธภาพ

กลาวโดยสรป ขอมลทางการบญชเปนสารสนเทศทชวยในการบรหารจดการธรกจ

ไมวาจะเปนการตดสนใจ การวางแผน และการควบคมใหมประสทธภาพมากยงขน

คณลกษณะของขอมลการบญชเพอการบรหาร

สมนก เออจระพงษพนธ (2551) กลาววา ขอมลทางการบญชบรหารทดสาหรบใชใน

การสนบสนน การดาเนนงานของผบรหารควรประกอบดวยคณลกษณะดงตอไปน

1. มความเกยวของกบปญหา (Relevance) ขอมลทนามาใชตองมความเกยวของกบ

ธรกจ เนอหาของขอมลตรงประเดนกบปญหาทเกด สามารถนามาสรปผลเปนรายงานเพอชวยใน

การตดสนใจของผน าสาหรบแกไขปญหาทกาลงประสบอยในขณะนนหรออาจเรยกขอมลทม

คณลกษณะดงกลาววาเปนขอมลทมนยสาคญ

2. มความถกตองเชอถอได (Accuracy) ขอมลตองเกดจากการวดมลคาของรายการ

อยางเหมาะสม และหากเปนขอมลทเกดจากประมาณการควรมสมมตฐานในการคานวณทเชอถอ

ไดเพราะถาขอมลทไดรบและนาไปใชไมถกตองตรงกบขอเทจจรง จะสงผลใหการบรหารของผนา

องคกรเกดความผดพลาดในการตดสนใจ สงผลเสยหายตอองคกรโดยรวมความทนตอเวลาสาหรบ

การนาไปใช (Timeliness) ขอมลจะตองมความสะดวกในการจดเกบเพอใหพรอมทจะนามาใชงาน

ไดทกเมอมความทนสมยเปนปจจบน (Real Time) อยางไรกตามหากยงไมมขอมลทเปนปจจบน

เพยงพอตอการตดสนใจ นกบญชบรหารอาจจาเปนตองใชหลกเกณฑทนาเชอถอ สาหรบประมาณ

การขอมลขนมาใชกอนได

3. ความกระชบรดกม เขาใจไดงาย(Conciseness and Understandability) ขอมลทนา

มาใชควรมความกระชบรดกม มการสรปอยางตรงประเดน มการจดลาดบความสาคญของขอมล

และการใชถอยคาทสามารถทาใหผอานขอมลเกดความเขาใจไดโดยงาย มการแสดงการคานวณ

ประกอบอยางชดเจน

4. ความคมคาในการเปรยบเทยบระหวางประโยชนทไดรบกบตนทนทเสยไปเพอท

ใหไดขอมลนน (Cost Effectiveness) เนองจากในบางครงขอมลทถกตองแมนยามกไดมาจาก

กระบวนการทตองใชตนทนสงมากอาจไมคมคากบประโยชนทไดรบตอการมขอมลทถกตอง

แมนยามากขนเมอเทยบกบกรณทขอมลมความถกตองพอควร แตไดจากกระบวนการจดเกบขอมล

12

ตามปกต เชน แมวาการปนสวนตนทนคาใชจายการผลตตามวธตนทนตามฐานกจกรรม (Activity-

Based Costing) จะใหความแมนยากวาวธการปนสวนตนทนแบบดงเดมกตาม แตหากกจการม

สดสวนของคาใชจายการผลตตอตนทนรวมในระดบตากไมคมทกจการตองลงทนเสยคาใชจายใน

จานวนทสง เพอทาใหตวเลขคาใชจายการผลตมความแมนยาเพมขนอกเพยงเลกนอย

ขอมลทางบญชกบบทบาทหนาทของผบรหาร

กระบวนการบรหารงานเพอใหบรรลวสยทศนทวางไวตองใชทกษะในการบรหารงาน

ของผบรหารเปนอยางมาก ขอมลทางบญชจงเขามามบทบาททสาคญในการบรหารงานของ

ผบรหาร

พชนจ เนาวพนธ (2549) กลาววา การใชขอมลทางดานบญชของผบรหารมอยในทก

ขนตอนของการบรหารงาน ดงน

1. การวางแผน (Planning) ผบรหารในระดบสงมหนาททจะตองตดสนใจกาหนด

วสยทศน พนธกจ วตถประสงคโดยรวมของบรษท กาหนดกลยทธหลกทบรษทใชทวทงองคการ

ผบรหารระดบกลางกาหนดแผนงานหรอแผนปฏบตการของแผนกตนใหสอดคลองกบกลยทธและ

วตถประสงคโดยรวมทวทงองคการ ดงนน ในการวางแผนผบรหารตองใชขอมลเพอการตดสนใจ

เลอกแผนทจะใหเกดประโยชนสงสดแกองคการจากหลายทางเลอกเมอสามารถเลอกและกาหนด

แผนการไดผบรหารจะตองทาการกาหนดงบประมาณแตละแผนก และนามารวมเปนงบประมาณ

หลกทงองคการ เพอสรปแผนกลยทธและแผนปฏบตงานของทงองคการ

2. การสงการและการจงใจ (Directing and Motivating) เมอผบรหารไดวางแผนใน

การปฏบตงานแลว ผบรหารจะตองดแลการปฏบตงานของพนกงานเพอใหการทางานดาเนนไป

อยางราบรนและมประสทธภาพประสทธผล ซงตองใชความสามารถในการส งการและการจงใจ

พนกงาน ผบรหารตองทราบความตองการของพนกงานวามความตองการลกษณะใด ทงในดาน

ความตองการดานความมนคงของชวต และความตองการประสบความสาเรจในอาชพ เพอนาไปจง

ใจใหพนกงานปฏบตงานใหไดผลดทสด ผบรหารตองมอบหมายงาน ตดสนขอโตแยงตาง ๆ ดวย

วธทดทสด เปนตน ผบรหารตองการขอมลเพอการส งการและการจงใจ โดยขอมลทผบรหาร

ตองการใชสวนหนงมาจากขอมลบญชทบนทกผลการปฏบตงานจรง เชน รายงานการขาย

ประจาวน รายงานการใชวตถดบในการผลตประจาวน รายงานของเสยในกระบวนการผลต เปน

ตน รายงานทจดทาขนตามหลกบญชบรหารสามารถใสขอมลทงทเปนจานวนเงนและขอมลท

ไมใชจานวนเงน เชน รายงานการผลตอาจจะประกอบดวยปรมาณงานทผลต ปรมาณและมลคา

ปจจยการผลตทใช จานวนของเสย ซงผจดการฝายผลตสามารถใชในการควบคมในการผลตเพอ

ทราบผลการปฏบตงานประจา ปญหาทเกด และเพอหาแนวทางแกไขทเหมาะสมตอไป

13

3. การควบคม (Controlling) วตถประสงคในการควบคม คอ ตองการทราบวาผล

การปฏบตงานเปนไปตามแผนทวางไวหรอไม ดงนนผบรหารจะสามารถทราบไดโดยอาศยขอมล

บญชทบนทกผลการปฏบตงานจรงเปรยบเทยบกบงบประมาณ และแผนงานอนทไดวางไว กจะ

ทราบไดวาผลการปฏบตงานจรงเปนไปตามแผนทไดวางไวหรอไม หากมสงแตกตางไปจากแผนท

วางไวจะไดทาการแกไขตอไป

4. การตดสนใจ (Decision Making) หนาทสาคญอกประการของผบรหารคอการ

ตดสนใจ เพราะการตดสนใจมเกดขนทกขนตอน แตรปแบบการตดสนใจและผลของการตดสนใจ

มผลแตกตางกน การทาหนาทตดสนใจของผบรหารเรมจากการตดสนใจวางแผน จาเปนตองอาศย

ขอมลเปนจานวนมากเพอกาหนดแนวทางเลอกและทาการตดสนใจเลอกทางเลอกทจะสงผลดทสด

แกองคการ โดยผลของการตดสนใจชนดนจะสงผลระยะยาวตอองคการ สวนในการปฏบตงาน

ประจาวนใชขอมลการรายงานเพอตดสนใจเลอกแนวทางการส งการและจงใจการปฏบตงานให

เหมาะสมกบพนกงาน แตละระดบ แตละฝาย และแตละบคคลซงมปจจยจงใจในการทางานท

แตกตางกน สาหรบการควบคมผบรหารใชขอมลแผนงบประมาณ และขอมลผลการปฏบตงานจรง

เปรยบเทยบกบแผนงบประมาณ และแผนงานและขอมลอนทตงไวเพอดวามสงใดแตกตางไปจาก

แผนทวางไวหรอไม หากมสงใดทแตกตางไปจะไดนามาตดสนใจหาทางแกไขปรบปรงตอไป ซง

จะเหนไดวาการตดสนใจมอยทกขนตอนการทางาน และสงผลแตกตางกนไป

2.1 ขอมลทางบญชดานการวางแผนพฒนาทองถน

วระศกด เครอเทพ (2554) กลาววา การพจารณาถงสภาพคลองทางการเงนในระยะสน

(นอยกวา 1 ป) จะสามารถบอกถงขดความสามารถขององคกรปกครองสวนทองถนในการชาระหน

และภาระผกพนตาง ๆ ทเกดขนในระยะสน การวเคราะหในประเดนนมความสาคญเพราะถาหาก

องคกรปกครองทองถนไมสามารถบรหารเงนสดใหเพยงพอสาหรบการใชจายเพอการดาเนน

ภารกจประจาวนของทองถนแลว ยอมสงผลใหการใหบรการสาธารณะหรอการดาเนนงานดาน

ตางๆ เกดการสะดดหรอตดขดลงได ดชนชวดสภาพคลองทางการเงนระยะสนประกอบไปดวย

14

ตารางท 1 ดชนวดสาหรบการวเคราะหสภาพคลองทางการเงน

ดชนชวด วธการคานวณ ความหมาย

1. อตราสวนทน

หมนเวยน

(Current Ratio)

สดสวนระหวางสนทรพย

หมนเวยนตอหนสนหมนเวยน

หรอ Current Assets / Current

Liabilities

คาดชนสะทอนถงสดสวนสนทรพยหมนเวยนตอ

หนสนหมนเวยน คาดชนทสงสะทอนถงสภาพคลองท

สงและมขดความสามารถในการชาระหนระยะสน

2. อตราสวนเงนสด

(Cash Ratio)

สดสวนระหวางเงนสดและ

สนทรพยทมสภาพคลองสง

ตอหนสนหมนเวยน หรอ

Cash and Cash Equivalence /

Current Liabilities

คาดชนสะทอนถงขดความสามารถในการชาระหนใน

ระยะสนของทองถนถาหากมการเรยกรองใหชาระหน

ในทนท หากคาดชนอยในระดบสงยอมสะทอนถง

สภาพคลองทางการเงนขององคกรสาหรบการปฏบต

งานประจาวนทสงตามไปดวย

3. อตราสวนหนสน

หมนเวยน (Current

Liabilities)

ภาระหนสนหมนเวยนตอราย

รบรวมขององคกรปกครอง

สวนทองถน หรอ

Current liabilities / Total

Revenues

คาดชนสะทอนถงสดสวนของหนระยะสน (หนสน

หมนเวยน) เปรยบเทยบกบรายรบของทองถน หาก

สดสวนหนสนระยะสนอยในระดบสง ยอมกอใหเกด

ความตงตวในการบรหารสภาพคลองทางการเงนเพอ

การจดบรการดานตาง ๆ ได

4. สดสวนลกหน

ภาษทองถน (Tax

Receivable Ratio

สดสวนลกหนภาษทองถนตอ

รายไดทองถนจากภาษทจด

เกบเอง หรอ Tax Receivables

/Local Own-Source Revenues

คาดชนสะทอนถงขดความสามารถในการบรหารจด

เกบภาษทองถนโดยการตดตามทวงถามการชาระหน

ภาษอากร หากคาดชนอยในระดบสง หมายความวา

ทองถนมสดสวนลกหนภาษอากรทยงจดเกบไมไดใน

รอบป งบประมาณในระดบสง สงผลใหสภาพคลอง

ทางการเงนลดลง และอาจสะทอนไดวาระบบบรหาร

จดเกบภาษทองถนยงไมมประสทธผลเทาทควร

ทมา: วระศกด เครอเทพ, 2554

ขอมลอตราสวนชวดสภาพคลอง ผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถนควรตรวจสอบด

วาในภาพรวมขององคกรนน

(1) สภาพคลองทางการเงนในระยะสนมปญหาตงตวหรอไม เกดจากสาเหตหรอ

ปจจยทงภายในและภายนอกเชนใดเกดจากแนวนโยบายการบรหารงานหรอการใชจายงบประมาณ

ทผดพลาดหรอไม และ

15

(2) ทองถนสามารถทจะเพมสภาพคลองดวยการจดเกบภาษทองถน หรอรายได

ประเภทใหมๆ เชน คาบรการ คาธรรมเนยม รายไดจากการลงทนในทรพยสนของทองถน ฯลฯ

เพมขนไดหรอไม สามารถชะลอการใชจายหรอการกอหนผกพนทไมจาเปนลงไดหรอไม เปนตน

ในทางกลบกน หากพบวาสภาพคลองทางการเงนขององคกรสงเกนไป อาจหมายความได

วาทองถนแหงนนยงมไดจดบรการสาธารณะใหแกประชาชนมากเทาทควร ทงนผบรหารทองถน

ตองเขาใจใหถกตองวาองคกรปกครองสวนทองถนมใชสถาบนทางการเงนหรอธนาคารพาณชย

หากแตเปนหนวยการจดบรการสาธารณะทมความใกลชดกบประชาชนเปนอยางยงการททองถนม

เงนสดหรอเงนฝากเกบไวนง ๆเปนจานวนมากยอมหมายความวาทองถนแหงนนๆ ยงมไดนาเงน

ภาษของประชาชนไปใชประโยชนในการพฒนาชมชนทองถนใหเจรญกาวหนามากเทาทควร

ดงนนในกรณเชนน ผบรหารทองถนจะตองประเมนวาจะสามารถนาสภาพคลองทางการเงนทมอย

เปนจานวนมากนนไปจดบรการสาธารณะใหแกประชาชนเพมเตมไดหรอไม อยางไร ดงนเปนตน

นอกจากน วระศกด เครอเทพ (2554) ยงไดกลาวอกวา การประเมนวาองคกรปกครอง

ทองถนจดบรการสาธารณะขนพนฐานอยางเพยงพอหรอไมนนเปนประเดนทมความสาคญยง หาก

ทองถนมงประหยดคาใชจายโดยการปรบลดปรมาณหรอคณภาพของการใหบรการลงเพอใหสภาพ

คลองทางการเงนทงในระยะสนและระยะยาวดขนแลวนนยอมไมเกดประโยชนอนใดตอประชาชน

ในชมชน ดวยเหตนจงจาเปนตองนาเอาการประเมนความเพยงพอของการใหบรการสาธารณะมา

เปนสวนหนงในการวเคราะหฐานะทางการเงนของทองถน ดงมตวชวดตอไปน

ตารางท 2 ดชนวดสาหรบการวเคราะหความเพยงพอในการใหบรการ

ดชนชวด วธการคานวณ ความหมาย

1. มลคาทรพยสน

ถาวรตอประชากร

(Fixed Assets Per

Capita)

มลคาทรพยสนของ

ทองถนตอประชากร หรอ

Total Assets / Population

การททองถนมทรพยสนและการลงทนในอปกรณ

เครองมอและโครงสรางพนฐานตาง ๆ ในปรมาณท

เหมาะสม ยอมสะทอนถงขดความสามารถในการ

ใหบรการประชาชน ถาหากทองถนไมสามารถรกษา

ระดบการลงทนในทรพยสนทจาเปนสาหรบการใหบรการ

แลว ยอมทาลายโอกาสในการใหบรการแกประชาชน

2. ภาระภาษทอง

ถนตอประชากร

(Local Tax Per

Capita)

รายไดจากภาษอากร

ทองถนตอจานวน

ประชากร หรอ

Total Taxes / Population

ระดบภาษทองถนสะทอนใหเหนวาทองถนใชความ

พยายามในการจดเกบภาษเพอนาไปใชในการจดบรการ

มากนอยเทาใด คาดชนทสงสะทอนถงความพยายามในการ

จดเกบภาษทองถน

ทมา: วระศกด เครอเทพ, 2554

16

ตารางท 2 ดชนวดสาหรบการวเคราะหความเพยงพอในการใหบรการ (ตอ)

ดชนชวด วธการคานวณ ความหมาย

3. ระดบรายจาย

ทองถนตอจานวน

ประชากร

(Spending Per

Capita)

รายจายรวมของทองถนตอ

จานวนประชากร หรอ

Total Expenditures /

Population

ระดบรายจายบงบอกถงปรมาณสนคาและบรการททองถน

จดใหแกประชาชน ทงน รายจายในระดบสงสอไดวา

บรการททองถนจดใหอยในระดบสงตามไปดวย โดยม

สมมตฐานวาบรการททองถนจดใหแกประชาชนมคณภาพ

ทเทยบไดกบบรการททองถนอน ๆ จดให

4. จานวนประชากร

ตอพนกงานให

บรการ (Service

Capability Per

Employee)

จานวนประชากรตอ

จานวนพนกงานของ

ทองถนทจางเตมเวลา หรอ

Population /

FTE Employees

เปนการประเมนวาพนกงานทองถนคนหนงสามารถ

ใหบรการแกประชาชนไดทวถงเพยงใด การมคาดชนใน

ระดบตา หมายความวา พนกงานทองถน 1 คนมประชาชน

ทตองดแลไมมากนก จงหมายความวาการใหบรการของ

ทองถนครอบ คลมประชาชนไดอยางกวางขวางมากขน

ทมา: วระศกด เครอเทพ, 2554

การวเคราะหระดบความเพยงพอของการจดบรการสาธารณะมจดประสงคเพอตองการ

ประเมนวาองคกรปกครองสวนทองถนสามารถจดบรการใหแกประชาชนในชมชนไดมากนอย

เพยงใดเมอเปรยบเทยบกบทองถนแหงอน ๆโดยเฉลย ทงนเพอตองการตอบคาถามในเชงนโยบาย

ดงน

(1) องคกรปกครองสวนทองถนสามารถจดบรการใหแกประชาชนเพมขนอกได

หรอไม

(2) จะสามารถบรหารจดเกบภาษทองถนเพอนามาใชในการจดบรการไดมากขน

หรอไม

(3) ทองถนจะเพมการลงทนในครภณฑและ/หรอสนทรพยถาวรเพอนาไปสการเพม

ขอบเขตหรอศกยภาพในการใหบรการประชาชนมากขนไดหรอไม และ

(4) ทองถนจะมจานวนบคลากรสาหรบใหบรการประชาชนอยางเพยงพอหรอไม

หากผบรหารทองถนในยคใหมสามารถวางแผนจดบรการสาธารณะใหแกประชาชนได

อยางเตมศกยภาพทางการเงนการคลงขององคกรทมอย โดยทมไดกอใหเกดภาระผกพนหรอ

รายจายเพอการชาระหนในระยะยาวมากเกนตวแลวนนสภาวการณเชนนยอมเปนทพงประสงคของ

ประชาชนและเปนหวใจสาคญของการบรหารงานทองถนในยคสมยแหงประชาธปไตยในปจจบน

17

กรมบญชกลาง (ม.ป.ป.) กลาววา การประเมนรายจายเพอการบรการสาธารณะจะใช

หลกการพจารณาประสทธภาพในการจดสรรการใชทรพยากรของทองถนเปนสาคญ เนองจาก

ทรพยากรและงบประมาณทมอยอยางจากด จงตองพยายามใชทรพยากรหรองบประมาณทมอยให

เกดประโยชนสงสดตอสวนรวม เครองมอการวเคราะหทนามาประยกตใชกบภาครฐไดมาก และ

แพรหลายยงขน คอการวเคราะหตนทนและคาใชจาย ซงการวเคราะหและการประเมนคาใชจาย

วธการตางๆ เปนสงทจะชวยใหผทมหนาทการตดสนใจเกยวกบการใชจายของรฐบาลสามารถ

ตดสนใจไดอยางมเหตมผล ซงจะชวยใหการจดสรรการใชทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพ

เชน การวเคราะหประสทธผลและการประหยดตนทน คอ การวเคราะหการใชจายของรฐ โดยด

จากตนทนคาใชจายของโครงการโดยพจารณาจาก

1) การวเคราะหประสทธผลของตนทน

ในการตดสนใจเลอกโครงการนน จะพจารณาถงประสทธผลของตนทน หรอ

คาใชจายในโครงการนน กลาวคอ จะพจารณาวาเงนทใชจายไปในโครงการใดใหประสทธผลด

ทสด

2) การประหยดตนทน

การวเคราะหโครงการการบรการสาธารณะ บางกรณอาจจะวเคราะหผลประโยชน

หรอผลตอบแทนของโครงการในรปของการประหยดตนทนหรอคาใชจายดานสงคมในดานอน

เชน โครงการสาธารณะสขชมชน ชวยใหประชาชนมความเปนอยอยางถกสขลกษณะ ทาให

ประชาชนเจบปวยนอยลงและทาใหรฐบาลประหยดคาใชจายของโรงพยาบาลทใหบรการแก

ประชาชนได หรอการใหบรการการศกษาขนพนฐานของรฐบาลททาใหประชาชนมความรสงขน

สามารถทางานและหารายไดเพมขน ทาใหปญหาอาชญากรรมนอยลง และชวยประหยดคาใชจาย

ดานการรกษาความสงบภายในของรฐบาล เปนตน

2.2 ขอมลทางบญชดานการบรหารงบประมาณ

เพญแข สนทวงศ ณ อยธยา (2548) กลาววา การจดทาและพจารณางบประมาณมขอมล

บางประเภททจะตองทาการรวบรวมในรปแบบทเหมาะสม ประเภทขอมลตามทฝายวางแผน

ตองการจงเปนขอมลอยางหนงทจะตองจดเตรยมเพอความสะดวกในการประมาณการ หรอในการ

พจารณาถงความคมคาของงบประมาณ ในดานการตดตามการปฏบตงานควรมการจดทารายงาน

ผลการปฏบตงาน (Performance Report) เปรยบเทยบกบแผนงานทวางไว พรอมทงแสดงผล

แตกตางระหวางการปฏบตงานจรงกบแผนงานวามหรอไม มากนอยเพยงใด เชน รายงานแสดง

การเปรยบเทยบผลการปฏบตงานและฐานะของกจการตามทเกดขนจรงกบงบประมาณ รายงาน

18

แสดงการเปรยบเทยบคาใชจายทเกดขนจรงกบคาใชจายทควรจะเกดขนในระดบการปฏบตงานจรง

และรายงานแสดงผลตางและการวเคราะหผลตางระหวางผลการปฏบตงานตามทเกดขนกบ

งบประมาณ เปนตน รายงานผลการปฏบตงานนจะทาบอยหรอถเพยงใดขนอยกบความตองการใน

การตดตามผลการปฏบตงานและประโยชนในการทจะไดแกไขขอบกพรองหรอขอตดขดเหลานน

อยางทนทวงท ระบบบญชทจะเอออานวยใหการงบประมาณไดผลจงควรเปนระบบบญชตามท

เกดขนและอยภายใตความรบผดชอบของแตละหวหนาหนวยงานแยกออกจากกน และสามารถนา

ขอมลทเกดขนจรงมาเปรยบเทยบกบแผนงบประมาณของหนวยงานนน ๆ ในการกาหนดวาบญช

ใดควรจะใชบนทกขอมลชนดใดบางนควรคานงถงความสะดวกและความตองการในการจดทา

งบประมาณควบคไปดวย จะทาใหการทารายงานผลการปฏบตงานเปนไปโดยสะดวก

นอกจากน วระศกด เครอเทพ (2554) กลาววา การวเคราะหความยงยนทางงบประมาณ

เปนการประเมนวาองคการบรหารสวนตาบลมความสามารถดานการเงนทเพยงพอสาหรบการใช

จายเพอจดบรการสาธารณะตามทประชาชนตองการในรอบปงบประมาณหรอไม ซงโดยทวไปจะ

ประเมนจากดลงบประมาณ (budget balance) การพงพารายไดททองถนจดเกบเอง และระดบเงน

สะสม (reserves) หากทองถนมดลงบประมาณทไมตดลบ มทรพยากรเพยงพอสาหรบการใชจาย

เพอการจดบรการสาธารณะในชวงเวลาหนง ๆ หรอมระดบเงนสะสมเพยงพอสาหรบการรบมอกบ

สภาวะวกฤตหรอเหตการณฉกเฉนตาง ๆ (rainy day) แลว เชอไดวาความตองการของประชาชนทม

ตอบรการสาธารณะในระดบพนฐานจะไดรบการตอบสนองอยางเพยงพอ และจะไมเกดการสะดด

หรอขาดตอนลงในระหวางปงบประมาณ รายละเอยดดชนชวดตางๆ มดงตอไปน

19

ตารางท 3 ดชนวดสาหรบการวเคราะหความยงยนทางงบประมาณ

ดชนชวด วธการคานวณ ความหมาย

1. อตราสวน

การดาเนนงาน

(Operating Ratio)

สดสวนระหวางรายรบรวม

ตอรายจายรวมของทองถน

หรอTotal Municipal

Revenues /Total

Municipal Expenditures

คาดชนสะทอนถงความเพยงพอของงบประมาณสาหรบ

การจดบรการดานตาง ๆ คาดชนทเปนบวกสะทอนถงความ

ยงยนในการจดทางบประมาณ (ไมมแรงกดดนมากนกตอ

การจดทางบประมาณใหสมดล) และหมายถงโอกาสท

ทองถนจะสามารถเพมระดบการจดบรการสาธารณะได

2. อตราสวนของ

รายจายทมาจาก

ภาษทองถนท

จดเกบเอง

(Own-Source Ratio

สดสวนระหวางรายไดจาก

ฐานภาษทองถนตอรายจาย

รวมของทองถน หรอ

Own-Source Revenues /

Total Municipal

Expenditures

คาดชนสะทอนถงขดความสามารถในการหารายไดจาก

ภาษททองถนจดเกบเองตอระดบรายจายรวมของทองถน

คาดชนทสงหมายถงความมเสถยรภาพในการจดทา

งบประมาณและการจดบรการสาธารณะเนองจากเปน

แหลงรายไดททองถนไมตองรอคอยพงพาจากรฐบาล

3. ระดบเงนสะสม

(Fund Balance)

สดสวนของเงนสะสมท

นามาจายขาดไดตอรายจาย

รวมของทองถน หรอ

Unreserved Fund

Balances / Total

Municipal Expenditures

คาดชนบงบอกถงขนาดของกนชนทางการเงน (buffer) ท

ทองถนสามารถนาเงนสะสมออกมาใชจายเพอจดบรการ

สาธารณะหรอเพอการลงทนในชวงเวลาทมความจาเปนได

นอกจากน คาดชนทสงยงบงบอกถงขดความสามารถของ

ทองถนในการรบมอกบสภาวะวกฤตหรอเหตฉกเฉนตาง ๆ

ทไมสามารถคาดการณได เชน จากภยธรรมชาต ฯลฯ

4. อตราการเปลยน

แปลงเงนสะสม

(Change in Fund

Balance)

รอยละการเปลยนแปลง

ของเงนสะสมตอนตนปงบ

ประมาณและ ส นปงบ

ประมาณ เปรยบเทยบกบ

เงนสะสมตอนตนปงบ

ประมาณ

คาการเปลยนแปลงของระดบเงนสะสม สะทอนใหเหนวา

ขดความสามารถทางการเงน (financial buffer) ของ

องคการบรหารสวนตาบลเพมขนมากนอยเพยงใดในรอบป

งบประมาณหนงๆ

ทมา: วระศกด เครอเทพ, 2554

การวเคราะหความยงยนทางงบประมาณจะชวยใหผบรหารองคการบรหารสวนตาบลม

ขอมลทสาคญสาหรบนาไปใชในการบรหารงบประมาณ และการวางแผนทางการเงนเพอการ

จดบรการสาธารณะและเพอการสรางความแขงแกรงใหกบฐานะทางการเงนขององคกรโดย

สามารถพจารณาไดวา

20

(1) การเบกจายงบประมาณขององคการบรหารสวนตาบล เปนไปตามแผนหรอไม

หรอจะเรงรดการดาเนนโครงการตางๆตามทไดจดทาไวในขอบญญตหรอเทศบญญตงบประมาณ

ไดอยางไร

(2) ทองถนมงบประมาณหรอเงนสะสมมากพอทจะนาไปจดบรการสาธารณะ หรอ

พฒนาโครงการลงทนเพมขนไดหรอไม อยางไร

(3) องคกรปกครองสวนทองถนมเงนสะสมในระดบทเหมาะสมหรอไม การเปลยน

แปลงขนาดของเงนสะสมในรอบปงบประมาณเปนเชนใด หากขนาดของเงนสะสมมนอยเกนไป

(ไมควรตากวาระดบทระเบยบกระทรวงมหาดไทยกาหนด) จะดาเนนมาตรการเชนใดในการเพม

เสถยรภาพทางการเงนขององคกร ควรปรบลดโครงการใชจายใดลงหรอไม ดงนเปนตน

(4) ถาหากเกดเหตการณฉกเฉนขน อาท ภยธรรมชาต โรคระบาด หรอภยพบตตางๆ

ฯลฯ ทองถนจะมเงนสะสมสาหรบนามาใชในการแกไขปญหาฉกเฉนเหลานไดอยางเพยงพอหรอ

ไม เปนตน

ประเดนคาถามในการบรหารงบประมาณและระดบเงนสะสมตางๆ เชนน ยอมมสวนชวย

นาไปสการเสรมสรางความแขงแกรงทางดานงบประมาณและฐานะทางการเงนขององคกรไดไม

มากกนอย ผบรหารทองถนจะไดเกดความมนใจวาการใหบรการสาธารณะแกประชาชนเกดขน

อยางเตมศกยภาพทางการเงนและงบประมาณขององคการบรหารสวนตาบลทมอย และในขณะ

เดยวกนกสามารถมนใจไดวาองคกรปกครองทองถนมการจดเตรยมกนชนทางการเงน (financial

buffer) สาหรบการรบมอกบเหตการณฉกเฉนตางๆ อยางเพยงพอโดยการเกบรกษาเงนสะสมไวใน

ปรมาณทเหมาะสม สงเหลานลวนเปนหนาทรบผดชอบของผบรหารองคการบรหารสวนตาบลใน

ยคใหมทจะตองแปลงขอมลทางบญชและขอมลงบประมาณไปสการกาหนดนโยบายบรหารงาน

ทองถนทเหมาะสมอนจะมสวนเกอหนนตอการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนไดตอไป

2.3 ขอมลบญชดานการบรหารบคคล

วทยา จนคลาย และ อญชล วรฟหจรรยา (2554) กลาววา ทรพยากรมนษย คอ หวใจ

สาคญขององคกร ในจดนนกบญชเองตองเลงเหนความสาคญของทรพยากรมนษยดวยเชนกน

ทงนการจดการทรพยากรมนษยสามารถแบงออกเปน 4 ประเดนหลกๆ ซงนกบญชสามารถเขามา

มสวนรวมในการพฒนา ดงน

1) การสรรหาพนกงาน นกบญชสามารถใหขอเสนอแนะถงความเหมาะสมในการ

จางพนกงานเพม เชน หากฝายผลตตองการจางคนเพม นกบญชจะตองยอนกลบไปมองถงงบ

21

ตนทนการผลตวา หากแรงงานทางตรงเพมขนหรอลดลง จะสงผลตอกาลงการผลตมากนอย

เพยงใด เพอปองกนไมใหเกดปญหาการทางานทไมไดเพมคณคา

2) การพฒนาพนกงาน การพฒนาทรพยากรมนษย มความสาคญตอทงองคกรและ

ตวนกบญชเอง โดยในมมมองขององคกรนนสวนใหญจะเนนไปเรองการจดฝกอบรมตาง ๆ ซงนก

บญชควรใชจดนประเมนความคมคาวาตนทนในการฝกอบรมในสวนงานนน ๆ สามารถเพมกาไร

ใหแกองคกรไดมากนอยเพยงใด และสมควรทจะมการพฒนาอยางตอเนองหรอไม

3) การดแลพนกงาน ในการดแลหรอเกบรกษาพนกงานไวนน สงทเหนจะเปน

รปธรรมมากทสดคงเปนเรองของสวสดการ เชน การใหโบนส หรอรางวลจากการทางาน ซงอาจ

สอดคลองกบระบบประเมนวดผลการทางาน หรอ KPI นกบญชอาจใหขอเสนอแนะในเรองของ

ความเหมาะสม วาพนกงานคนดงกลาวสามารถเพมคณคาใหแกองคกรคดเปนสดสวนเทาใด และ

ควรใหผลตอบแทนเปนจานวนเทาใด เปนตน

4) การทางานของพนกงาน การบรหารพนกงานนนมหลายแนวทาง เชน การ

สบเปลยนตาแหนง การเพมเนองาน การขยายงาน เปนตน นกบญชอาจใชกจกรรมดงกลาวเปน

ตวชวดวากจกรรมทเกดขนนนสามารถสรางมลคาเพม ลดตนทน หรอสรางกาไรไดมากนอย

เพยงใด เพอเปนขอมลสาคญในการบรหารจดการทรพยากรมนษยตอไป

3. แนวคดเกยวกบองคการบรหารสวนตาบล

องคการบรหารสวนตาบลเปนราชการสวนทองถน เกดจากแรงผลกดนของประชาชน และ

รฐบาลทตองการกระจายอานาจไปสองคการบรหาร และองคกรปกครองตนเองในระดบตาบล

เพอใหประชาชนในเขตพนทตาบลสามารถแกปญหาของตนเองและบรหารจดการตามหลก

ปกครองตนเอง องคการบรหารสวนตาบลจงถกจดตงขนตาม พระราชบญญตสภาตาบลและ

องคการบรหารสวนตาบล พ.ศ. 2537 (กรมสงเสรมการปกครองทองถน, 2550)

3.1 โครงสราง อานาจหนาท และบทบาทขององคการบรหารสวนตาบล

โครงสรางขององคการบรหารสวนตาบล ประกอบดวย

1. ฝายนตบญญต โดยมสภาทองถน ประกอบดวย ประธานสภา รองประธานสภา

และสมาชก

2. ฝายบรหาร โดยมคณะผบรหาร ประกอบดวย นายกองคการบรหารสวนตาบล

รองนายกองคการบรหารสวนตาบล และเลขานายกองคการบรหารสวนตาบล

3. ฝายประจา โดยมขาราชการ พนกงานลกจาง มหนาทปฏบตตามอานาจหนาท

สนองตอนโยบายของผบรหาร รฐบาลใหเปนไปตามระเบยบกฎหมายทกาหนด

22

3.2 อานาจหนาท และบทบาทขององคการบรหารสวนตาบล

กรมสงเสรมการปกครองทองถน (2550) ไดกลาวถงอานาจหนาท และบทบาทของ

องคการบรหารสวนตาบลไววา องคการบรหารสวนตาบลมรายไดของตนเองทมาจากการจดเกบ

ภาษและทรพยสนในทองถน จากทรฐบาลจดสรรให และรวมถงรายไดจากแหลงอน ๆ ตามอานาจ

หนาท สามารถออกขอบญญตงบประมาณรายจายเองได เพอนางบประมาณไปพฒนาตาบลในดาน

ตางๆ ใหตรงกบความตองการของทองถนและเพอแกปญหาไดอยางทนทวงท นอกจากนยงอาจทา

กจกรรมอนๆ ภายในเขตของตนเองไดอก เชน จดใหมนาเพอการบรโภค อปโภค และเพอ

การเกษตร จดใหมและบารงการไฟฟาหรอแสงสวางโดยวธอน จดใหมและบารงรกษาทางระบาย

นา เปนตน ซงเปนอานาจหนาทตามมาตรา 68 แหงพระราชบญญตสภาตาบลและองคการบรหาร

สวนตาบล พ.ศ. 2537 แกไขเพมเตม(ฉบบท 5) พ.ศ. 2546 การดาเนนงานตามภาระหนาทดงกลาว

เหลาน องคการบรหารสวนตาบลจะตองวางแผนการจดสรรงบประมาณประจาปเพอดาเนนการ

ตามแผนพฒนาประจาปของตนเอง โดยอาศยระเบยบกฎหมายและบคลากรทเกยวของเปน

เครองมอในการบรหาร

3.3 ขอมลทางบญชขององคการบรหารสวนตาบล

รายไดขององคการบรหารสวนตาบล แบงเปนหมวดและประเภทตางๆ ทงทองคการ

บรหารสวนตาบลจดเกบเองและสวนราชการอนจดเกบให ดงน

1. รายไดทองคการบรหารสวนตาบลจดเกบเอง แบงเปน

1.1 หมวดภาษอากรประเภท ภาษโรงเรอนและทดน ภาษบารงทองท ภาษปาย

อากรฆาสตว

1.2 หมวดคาธรรมเนยมประเภท คาปรบ ใบอนญาต

1.3 หมวดรายไดจากทรพยสน

1.4 หมวดรายไดเบดเตลด

2. รายไดทสวนราชการอนจดเกบ จดสรรให แบงเปน

2.1 หมวดภาษอากร ประเภท ภาษมลคาเพม ภาษธรกจเฉพาะ ภาษสรรพสามต

ภาษสรา คาภาคหลวงแร คาภาคหลวงปโตรเลยม คาธรรมเนยมจดทะเบยนสทธและนตกรรมทดน

2.2 หมวดเงนอดหนน ประเภท เงนอดหนนทวไป เงนอดหนนเฉพาะกจ

รายจายขององคการบรหารสวนตาบล จาแนกประเภทรายจายไดดงน

1. รายจายงบกลาง เปนรายจายทองคการบรหารสวนตาบล มภาระผกพนตองจายเปน

รายจายทตงไว เพอจดสรรใหหนวยงานตาง ๆ เบกจาย ไดแก รายจายดงตอไปน

1.1 คาชาระหนเงนกและดอกเบย

23

1.2 รายจายตามขอผกพน

1.3 เงนสารองจาย

1.4 เงนชวยเหลอเฉพาะการ

1.5 เงนชวยคาทาศพ

2. รายจายตามแผนงาน เปนรายจายซงกาหนดรายละเอยด หมวดรายจายไวในงานหรอ

โครงการตามแผนงาน จาแนกออกเปน 7 หมวด ดงน

2.1 หมวดเงนเดอน คาจางประจา

2.2 หมวดคาจางชวคราว

2.3 หมวดคาตอบแทนคาใชสอยและวสด

2.4 หมวดคาสาธารณปโภค

2.5 หมวดเงนอดหนน

2.6 หมวดรายจายอน ๆ

2.7 หมวดคาครภณฑทดนและกอสราง

ระบบบญชปจจบนขององคกรปกครองสวนทองถนปฏบตตามระเบยบกรมการ

ปกครองวาดวยการบนทกบญช การจดทาทะเบยน และรายงานการเงนขององคกรปกครองสวน

ทองถน พ.ศ.2543 มดงน

1. การบนทกบญช

1.1 บนทกบญชรายไดตามเกณฑคางรบ

1.2 บนทกบญชรายรบตามเกณฑเงนสด

1.3 บนทกบญชเงนอทศให เงนชดใชคาเสยหายและเงนรบฝากตามเกณฑ

เงนสด

1.4 บนทกบญชรายจายตามเกณฑเงนสด

1.5 บนทกควบคมรายจายใหเปนไปตามงบประมาณรายจายในทะเบยนรายจาย

ตามงบประมาณ

2. การผานรายการไปบญชแยกประเภท

3. การจดทารายงานประจาเดอน เพอเสนอหวหนาฝายบรหารราชการสวนทองถน

เปนประจาทกเดอน ดงน

3.1 รายงานรบ – จายเงนสด

3.2 รายงานกระแสเงนสด

3.3 งบทดลอง

24

3.4 รายงานงบกระทบยอดเงนฝากธนาคาร

3.5 รายงานสถานะการเงนประจาวน

3.6 กระดาษทาการกระทบยอดรายจายตามงบประมาณ(จายจากรายรบ)

3.7 รายงานอน ๆ ตามทกรมสงเสรมการปกครองทองถนกาหนด

4. การจดทารายงานการเงนประจางวด 4 เดอน เพอแสดงผลการดาเนนงานและฐานะ

การเงน เสนอหวหนาฝายบรหารราชการสวนทองถน ดงน

4.1 งบแสดงฐานะการเงน

4.2 งบทรพยสน

4.3 งบรายรบ-รายจายตามงบประมาณ

4.4 งบแสดงผลการดาเนนงานทจายจากเงนรายรบ

4.5 งบแสดงผลการดาเนนงานทจายจากเงนสะสม

4.6 งบอน ๆ ตามทกรมสงเสรมการปกครองทองถนกาหนด

4. งานวจยทเกยวของ

การวจยครงนไดอาศยเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการใชขอมลทางบญชในกา ร

บรหารงานของผบรหาร ดงน

จตรานนท จนทะนะ (2552) ไดศกษาเรอง “สภาพปญหาและแนวทางการพฒนาการ

บรหารงานขององคการบรหารสวนตาบลผาสงห อ.เมอง จ.นาน” ผลการศกษาพบวา ปญหาดาน

การวางแผนมปญหาเกยวกบขอมลขาวสารทใชในการวางแผนไมเพยงพอ ขาดความเปนปจจบน

ขอมลมความคลาดเคลอนสงผลใหการวางแผนการดาเนนงานแกไขปญหาตาง ๆ ขององคการ

บรหารสวนตาบลเกดความผดพลาดและไมสอดคลองกบสถานการณทเปนจรง ดานงบประมาณ

มปญหางบประมาณไมเพยงพอตอการบรหารงาน ปญหางบประมาณอดหนนไมตรงเงอนไขและ

เวลา ดานการบรหารงานบคคลขององคการบรหารสวนตาบลมปญหาในการพจารณาความด

ความชอบ การพจารณาคาตอบแทนในการสรางขวญและกาลงใจในการปฏบตงาน และปญหา

บคลากรบางคนไมพฒนาตนเองหรอปรบปรงตนเองใหทนกบความกาวหนาของเทคโนโลยและ

การบรหารงานแบบสมยใหม

สวารนทร จอมคา (2553) ไดศกษาเรอง “ความตองการใชขอมลทางบญชในการบรหาร

งบประมาณของเทศบาลตาบลในจงหวดเชยงใหม” ผลการศกษาพบวามความตองการนาขอมลทาง

บญชไปใชในขนตอนการบรหารงบประมาณมากวาขนตอนการจดเตรยมงบประมาณ โดยความ

ตองการใชขอมลทางบญชในการบรหารงบประมาณ อยในระดบมาก ขอมลทางบญชทใชในการ

25

บรหารงบประมาณ ไดแก สรปยอดงบประมาณคงเหลอประจาเดอน สรปการโอน แกไข

งบประมาณประจาป สรปรายละเอยดการใชจายเงนสะสม การเปรยบเทยบการใชจายระหวางงวด

หรอป สรปการใชจายเงนแยกตามแผนงาน และ รายละเอยดการใชจายเงนแตละโครงการ

นอกจากนนความตองการใชขอมลทางบญชในการบรหารงบประมาณแตละแผนงาน แตละหมวด

รายจายและขนตอนโดยรวมอยในระดบมาก ตาแหนงทใหความสาคญในการบรหารงบประมาณ

สงสดคอ ตาแหนงนายกเทศมนตร สวนความเหมาะสมของขอมลทางบญชทไดรบในปจจบนม

ความเหมาะสม อยในระดบมาก

อนตรา ทองหาร (2553) ไดศกษาเรอง “การใชขอมลทางบญชเพอการบรหารงานของ

คณะกรรมการดาเนนการสหกรณการเกษตรในจงหวดอตรดตถ” ผลการศกษาพบวา (1)

คณะกรรมการดาเนนการสหกรณการเกษตรในจงหวดอตรดตถมการใชขอมลทางบญชในการ

บรหารงานอยในระดบมาก โดยใชรายงานการสอบบญชของผสอบบญชในการบรหารงานมาก

ทสด (2) เมอเปรยบเทยบการใชขอมลทางบญชในการบรหารงานบคคล การบรหารการเงน และ

การบรหารธรกจดานตาง ๆ ของคณะกรรมการดาเนนการสหกรณการเกษตรในจงหวดอตรดตถ ท

มลกษณะสวนบคคลแตกตางกน พบวามการใชขอมลทางบญชในการบรหารงานไมแตกตางกน

(3) ปญหาทเกดขนจากการใชขอมลทางบญชในการบรหารงานของคณะกรรมการดาเนนการ

สหกรณการเกษตรมากทสด ไดแก การไมเขาใจเกยวกบการบญช ไมมความรในการนางบการเงน

ไปใชในการบรหารงาน รายการขอมลทางบญชทปรากฏยงไมชดเจนและไมสามารถนามาใชใน

การบรหารงานได

จากงานวจยในอดตประกอบกบแนวคดทเกยวกบการบรหาร แนวคดเกยวกบขอมลทาง

บญช และแนวคดเกยวกบองคการบรหารสวนตาบลทกลาวมาขางตนทงหมดนสะทอนใหเหนถง

การศกษาความสาคญในดานตาง ๆ ของการใชขอมลทางบญชในการบรหารงานของผบรหาร

องคการบรหารสวนตาบล ไดแก การบรหารงานดานการวางแผน การบรหารงบประมาณ (การเงน)

และการบรหารงานบคคล ดงนนผวจยจงทาการสารวจการใชขอมลทางบญชในการบรหารงาน

ของผบรหารองคการบรหารสวนตาบลตามกรอบทไดจากการทบทวนแนวคดและงานวจยในอดต

เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาการจดทาขอมลทางบญชใหเปนเครองมอทสาคญในการ

บรหารงานของผบรหารใหมประสทธภาพมากยงขน