myoma uteri

С.О.У “\or~e Petrov” – Prilep

Tema:

MIOM NA MATKA (MYOMA UTERI)

Mentor : Prof.Dr.Pereska Sne`ana

U~enik : Vaneska Marijana

Prilep 2008

Sodr`ina:

1. Voved – Za~estenost na miomite…………………………….2

2. Glaven del.……………..…….…3-10

3. Zaklu~ok – [to treba da se prevzeme ?………………..…..…11-12

4. Prilozi za

1

miomatozna matka........................13-14

Za~estenost na miomite

Vo dene{no vreme miomite na matkata se mnogu za~esteni. Vo

sekojdnevnata praksa e se poza~estena pojavata na miomite na

matka kaj ènite.

Zna~i pokraj zgolemenata za~estenost, na pojava kaj ènskata

populacija na mnogu genitalni bolesti ( bilo razni zarazni bolesti, bilo

razni maligni bolesti i sl.) mnogu e za~estena i pojavata na miomite

na matka ( MYOMA UTERI).

Ovoj proekt go rabotam poradi toa {to sakam da doznaam ne{to

pove}e za miomite na matkata, no isto taka poradi golemiot porast

na procentot na zaboleni od ovaa bolest.

Dokaàno e deka pojavata na miomite, pred pubertetot e mnogu

retka, a posle klimakteriumot ( menopauzata ) iznesuva okolu 3-4%.

Nj~esto miomite se javuvaat vo generativniot period na ènata, pri

{to nivnata za~estenost, posle 35 godi{na vozrast iznesuva околу

15%-30%.

Vo sekojdnevnata praksa se dokaùva, deka sekoja petta èna, ima

miom na matkata. Vo nekoi literaturi se sretnuva pak deka sekoja

treta èna ima miom na matka.

2

Spored nekoi ispituvawa se smeta deka, miomite se naj~esti vo

petatta dekada od ìvotot na ènite, so {to prisustvoto na miomite

moè da se najde i do 60 % od ènite. 2%-10% od pri~inite za

neplodnost pripa|aat na miomite. Dokolku miomot e edinstven

pri~initel za neplodnost, posle negovoto otstranuvawe, samo 40%

od ènite zatrudnuvaat.

Ovie podatoci se dosta zagriùva~ki, kako {to se zagriùva~ki i

komplikaciite i posledicite koi moàt da nastanat ako navremeno ne

se dijagnosticira ovaa bolest

[to pretstavuva miom na matkata ?Miomot pretstavuva naj~est benigen tumor na uterusot ( matkata ),

i site genitalni organi na ènata.

Gradba na miomotMiomite pretstavuvaat izrastoci na muskulniot del na matkata.

Miomot e izgraden od: muskulni vlakna ( kako miometriumot ) i od

svrzno tkivo. Dokolku vo tumorot, preovladuvaat muskulni vlakna,

miomite se pomeki, a ako imaat pove}e svrzno tkivo, tie se pocvrsti

( fibromiomi ). Vo zavisnost od toa, koe tkivo pove}e preovladuva vo

strukturata na tumorot ( muskulnoto ili svrznoto tkivo ), po svojata

konzistencija miomite, moàt da nalikuvaat na “tvrda guma” , moàt

da bidat mnogu meki, ili pak moàt da bidat cvrsti kako “kamen”.

Miomite okolu sebe, ne se obvitkani so prava kapsla. Nivnite ivici se

odvoeni od okolnoto muskulno tkivo, so edna vrsta na

pseudokapsula koja e mazna i preku koja miomot dobiva hrana. Po

pravilo, miomite so krv gi snabduva po barem eden krven sad.

3

Zna~i miomite pretstavuvaat tumori, koi variraat i po broj i po

veli~ina. Tie moàt da imaat mikroskopski dimenzii, a pak

nekoga{ moàt da dostignat teìna дури do 30 kg.

Lokalizacija na miomotMiomot moè da se razvie na bilo koj del od uterusot, no moè da se

razvie i na pove}e mesta istovremeno. Miomite naj~esto se

smesteni vo krpusot ( teloto na matkata ), a duri do 2% se javuvaat i

vo cerviksot ( grloto na matkata ) .

Podelba na miomiteSite miomi na po~etokot se lokalizirani vo muskulniot del na

matkiniot yid, odnosto intramuralno. So svojot ponatamo{en rast tie

prodolùvaat da rastat, ili nakaj matkinata {uplina t.e nakaj

vnatre{nosta od matkata, ili nakaj abdominalnata praznina, t.e

nakaj povr{inata od matkata. Isto taka tie moàt da ostanat da se

razvivaat vo muskulniot del na matkata ( miometriumot ). Zna~i

spored lokalizacijata miomite se delat na pove}e grupi, i toa :

1.INTRAMURALNI MIOMI

Ovie miomi se smesteni vo yidot na matkata. Koga se mali, obi~no

ne pravat nikakvi pre~ki, no koga stanuvaat multipni ili se

nagolemuvaat, se nagolemuva i goleminata na uterusot

( matkata ). Nekoi od ovie miomi stanuvaat subserozni, a nekoi

submukozni. Miomot moè da se {iri me|u listovite na plika lata (

intraligamentaren ).

2.SUBMUKOZNI MIOMI

Tie se izdadeni vo prazninata na matkata. Endometriomot nad

miomot stanuva potenok, a po menstruacijata pote{ko se

obnovuva. Zatoa kaj submukozniot miom se mnogu ~esti i

menstrualni neuredenosti, menoragii ( Menorrhagia-obilno

prodolèno krvarewe koe se javuva cikli~ki. Toa e vsu{nost

patolo{ki prodolèna menstruacija ), metroragii ( Metrorrahagia-e

4

krvarewe od uterusot vo sosema nepravilni intervali, taka {to

pove}e ne se znae {to e patolo{ko krvarewe, a {to menstruacija ),

prodolèni i preobilni menstruacii. Kontrakciite na uterusot moàt

submukozniot miom koj ~esto visi na vrvca ( petelka ), so koja toj

“visi” vo matkinata {uplina da go ispaknat vo cervikalniot kanal,i

miomot da se “rodi” vo vaginata ( myoma uteri ad cervicis ili ad

unginam natum ).

3.SUBSEROZNI MIOMI

Tie se nao|aat vo peritonealnata povr{ina, i str~at vo

abdominalnata praznina. Miomite od ovoj vid moàt da narasnat

mnogu golemi. Obi~no se povrzani so uterusot na {iroka osnova, i

toga{ ne pravat nikakvi problemi, no moàt da bidat povrzani i so

potanka, ili podebela vrvca ( petelka ) i toga{ moàt da se zamotaat

i da predizvikaat komplikacii.

4.CERVIKALNI

Ovoj vid na miomi se lokalizirani vo vnatre{noto tkivo na cerviksot

( grloto na matkata ).

5,PARAZITARNI

Ovoj vid na miomi nastanuvaat od petelkastite subserozni miomi,

koi parazitiraat na krvnite sadovi na stoma~nata maramica, ili nekoi

drugi organi.

6.INTRALIGAMENTARNI

Se nao|aat vo vnatre{nosta na predniot, ili zadniot {irok ligament.

EtiologijaIako faktorite i pri~inite koi doveduvaat do nastanokot na miomite

se ispituvani dolgi godini, nivnata etiologija seu{te ne e poznata. Vo

osnova site tumori, pa i miomite nastanuvaat koga doa|a do

poremetuvawe na kontrolniot mehanizam koj go regulira rastot i

razvojot na kletkite. Genetskata mutacija na kletkite

pretstavuva glavna pri~ina i prviot ~ekor, vo nastanokot na

tumorite. So ova odi i vo prilog i podatokot da miomite ~esto se

5

javuvaat i nasledno. Zna~i miomite ~esto se javuvaat kaj èni od

edna ista familija, so {to se ptvrduva i ulogata na nasledniot

faktor.

Hormonskata zavisnost i povrzanosta za rastot na miomite, e isto

taka dokaàna. So mnogu kleto~ni ispituvawa e dokaàno deka,

miomite se javuvaat vo generativniot ili reproduktivniot period od

ìvotot na ènata, kade la~eweto na hormonite e najintenzivno. So

ova odi i vo prilog faktot deka miomite go zgolemuvaat svojot rast

vo tekot na bremenosta ( zatoa {to e zgolemeno la~eweto na

hormoni ). Miomite gi ima i kaj èni koi zemale oralni kontraceptivni

sredstva. Miomite pokaùvaat tendencija na namaluvawe vo

postmenopauzata. Seto ova pokaùva deka hormonskiot faktor igra

zna~ajna uloga, vrz rastot i razvojot na miomite, no ne moè da se

tvrdi deka e pri~ina za pojava na miomite. Moè da se tvrdi samo

deka vlijae stimulativno vrz nivniot rast. Stimulacijata so ènskiot

polov hormon ( estrogen ) sistemski ili lokalno kako i efektot od

la~eweto na hormonot za rast i humaniot placentaren laktogen

doprinesuvaat za rastot na miomite.

SimptomiMnogu od miomite ne davaat nikakvi simptomi, i se otkrivsst

slu~ajno vo tekot na ginekolo{kiot pregled. Proceneto e deka okolu

20% do 50% od miomite davaat odredeni simptomi, ili znaci na

bolka.

Naj~esti simptomi koi se javuvaat kaj miomite na matkata se :

1. Menoragijata i metriragijata koi osobeno se ~esti kaj

submukoznite miomi ( poradi zabavenata regeneracija na

endometriumot, a ~esti i poradi nekoja infekcija ) i intramuralnite

miomi ( poradi namalenata kontraktibilna sposobnost na uterusot ).

êstate i prodolèni krvarewa vodat do slabokrvnost, a anemijata

kon iznemo{tenost i namalena rabotna sposobnost.

2. Miomite nadvor od bremenosta moàt da bidat pre~ka za

neplodnost, zabremenuvawe, osobeno kaj submukoznite i

6

intramuralnite miomi. Vo tekot na bremenosta tie rastat, no obi~no

po zavr{uvaweto na bremenosta ja dobivaat porane{nata golemina.

Moàt da pravat pre~ki za normalno odvivawe na

bremenosta, do abortus, predvremeno ra|awe, umrtvuvawe

na plodot i krvarewe. Vo tekot na ra|aweto ako se lokalizirani vo

dolniot del na matkata, pred plodot, go stesnuvaat rodilniot kanal i

pravat pre~ka za normalno poroduvawe. Vo tekot na

puerperiumot miomite, obi~no se povlekuvaat, no mo`ni se

komplikacii kako nekroza na miomot, i torkvirawe na subseroznite

miomi so bolki, temperatura i abdomen acutum.

3. êsti se dispareunijata ( bolki pri seksualen odnos ) i

dismenoreja ( bolna menstruacija ).

4. Osobeno kaj pogolemite miomi ~esti se pre~kite poradi

pritisokot na sosednite organi. Miomot moè da ja ispolni celata

mala karlica, da pritiska na mo~niot meur ( za~esteno mokrewe

ili zadr{ka (retencija ) na urinate ), na rektumot ili na venite i

nervite. Zna~i moè da se javi i ote`nata defekacija.

5. Bolkite, osven kaj menstruacijata, nastanuvaat i poradi nekroza,

torzija, pri obid za isfrluvawe na submukoznite miomi, niz

cervikalniot kanal, ili poretko, zaradi brzo rastewe ( sarkom ).

Miomite i bremenosta2%-10% od pri~inite za neplodnost pripa|aat na miomite. Dokolku

miomot e edinstven pri~initel za neplodnost, posle negovoto

otstranuvawe, 40% od ènite zatrudnuvaat. Dokolku miomot postoi i

za vreme na bremenosta, vo vtoriot i tretiot mesec moè mnogu da

narasne, i da predizvika predvremeno ra|awe ili spontan abortus. Za

vreme na spontaniot abortus miomite go ote`nuvaat, ili potpolno go

spre~uvaat stegaweto na matkata, poradi {to plodot ne moè da se

istisne vo nadvore{nata sredina. Pri~initeli se i na promenite na

mestopolo`bata na plodot vo matkata, potradi {to se ote`nuva

izleguvaweto na plodot pa ~esto nastanuva potreba za carski rez.

Mo`ni se i komplikacii vo tekot na pora|ajot, zatoa {to toga{ miomot

7

pove}e krvari i moè da go dovede ìvotot na ènata vo ìvotna

opasnost.

Diferencijalna dijagnoza kaj

miomite(DF.DG)Vo najgolem broj slu~ai dijagnozata na miomot se potstavuva na

osnova na klini~kiot pregled na zgolemenata i neramna matka.

Sepak treba da se ima na um deka i drugite solidni tumori vo malata

karlica koi pripa|aat na okolnite organi i retroperitonealnite tkiva,

moàt da bidat zameneti so miomot i toa :

-solidni tumori na jajnikot ( benigni i maligni ) ;

-maligni tumori na debeloto crevo ;

-tumori na retroperitoneumot ;

-nisko ili “ektopi~no” postaven bubreg vo malata karlica ;

-maligni tumori na matkata ( sarkom ).

Vo izvesni slu~aevi pri pregled ili zamena na dijagnozata moàt da

se na~nat i drugi sostojbi, kako prepolnet mo~en meur, normalni

anatomski varijacii na mestopolo`bata na matkata, bremenost koja

moè da bide i zaedno so miom ili funkcionalni ili vospalitelni

cisti~ni tumori na janikot ili jajcevodot.

Dijagnoza (DG)Se postavuva na osnova na detalnata zemena anamneza na bolesti

(podatoci za tekot na bolesta, simptomi i sli~no, ginekolo{ki pregled

(pod spekulum i palpacija, so {to se dokaùva na pozicijata, oblikot i

goleminata na matkata ) i na osnova na ultrazvu~en pregled.

Precizna dijagnoza na miomot se postavuva na osnova na

sonografski pregled so sondi koi se plasiraat vo vaginata po pat so

koj precizno se gleda oblikot, goleminata, lokalizacijata na miomot

na matkata. Vo slu~aj na neuredno i prodolèno obilno krvarewe

kako i koga postoi somnevawe za postoewe na nekoj maligen

proces na sluznicata na matkata, se vr{i frakcionirana eksplorativna

8

kiretaà na matkata, zemeniot material se pra}a na histolo{ki

pregled. Ponekoga{ za dijagnoza se upotrebuva i laparoskopija,

histeroskopija ili ST pregled na organite na malata karlica.

LekuvaweSe dodeka miomite ne davaat izrazeni simptomi, i se dodeka ne

pokaùvaat ekspansiven rast tie ne moraat hirur{ki da se lekuvaat.

Voobi~aeno se vr{i ginekolo{ka i ultrazvu~na kontrola na

goleminata na matkata i miomot eden pat do dva pati godi{no.

Imame tri na~ini na lekuvawe na miomite i toa :

- EKSPEKTATIVNO LEKUVAWE

Mnogu od miomite ne baraat lekuvawe. Malite asimptomatski miomi

se otkrivaat vo tekot na ginekolo{kiot pregled. Bidej}i kaj miomot

moàt da nastanat degenerativni promeni i komplikacii, potrbno e

na sekoja èna so miom da i se sovetuva da odi na redovni

ginekolo{ki pregledi. Ako se pojavat neuredni krvarewa, bolki ili koi

bilo drugi simptomi, bolnata treba vedna{ da pobara sovet od

lekarot.

-PALIJATIVNO LEKUVAWE

Ako simptomite se blagi, slabi, na primer tuko{to nazna~eni

menoragii i sli~no, toga{ se prepora~uva palijativna postapka,

miruvawe vo postela, davawe na uterotonici ( ergometrin

amp.,sol.ergotyl.), hemostiptici ( Dicynone drag.Emeks tabl.) i visoki

dozi na vitamin S vo tekot na krvareweto, eventualno davawe na

ma{ki polovi hormoni. Taka se postapuva se do menopauzata koga

miomite sami atrofiraat. Sli~no se postapuva i kaj miomite bez

pogolemi komplikacii, ako postojat kontraindikacii za operativen

zafat ( srcevi, bubre`ni bolesti ).

Dokolku nema kontraindikacija se davaat i kontraceptivni tableti (

eugynon, microgynon.). Se davaat i hipofizarni hormoni, ( rilizing

hormoni ), za namaluvawe na miomite (“topewe”) i krvareweto. Od

lekovite koi sluàt za spre~uvawe na menstrualnoto krvarewe kaj

miomite se primenuva danzol od grupata na antigonadotropini. Vo

9

najnovo vreme se primenuva ( koristi ) GnRH ( gonadotropin rilizing

hormone ) koj vo vid na sekojdnevni subkutani injekcii, intranazalen

sprej ili vo oblik na implant so prodolèno dejstvo ( Zoladex-implant

3,5 mg ) se vnesuva vo organizmot, i mnogu ~esto dava odredeni

povolni rezultati. No sepak vakvoto lekuvawe so GnRH trae od 3-6

meseci, i ~esto se primenuva samostojno ili vo predoperativna

podgotovka za konzervativen tretman na miomot ( miomektomija ).

Najdobri rezultati se postignuvaat kaj èna vo period na

perimenipauza. Glavni efekti od ovie lekovi se smaluvawe na

debelinata na endometriumot, prekin na krvareweto, kako i

smaluvawe na goleminata na miomot. Ako ovaa terapija ne

pomogne, toga{ se preminuva na operativno lekuvawe na miomot.

-HIRUR[KO LEKUVAWE

Hirur{koto le~ewe na miomot se sproveduva toga{ koga miomite

po~nuvaat naglo da rastat, koga po~nuvaat da pravat pritisok na

okolnite organi, ili koga predizvikuvaat obilno i neuredeno krvarewe

od matkata, koe krvarewe ja vodi pacientkatado pojava na anemija i

koe ne moè da se regulira po medikamentozen pat. Od hirur{kite

zafati pri miom na matkata na raspolagawe imame dva i toa :

MIOMEKTOMIJA - vadewe ( otstranuvawe na miomot i

za~uvuvawe na matkata vo celina ) ;

HISTEREKTOMIJA - otstranuvawe na celata matka so ili bez janicite

i jajcevodite.

Ovie operativni zafati se izveduvaat po abdominalen pat, so rez vo

predelot na dolniot del od abdomenot. Vo slu~aite koga e prisutno i

spu{tawe na matkata i koga miomite ne se izrazito golemi, moè da

se izvr{i vaginalna histerektomija ili otstranuvawe na matkata po

vaginalen pat. Vo ponovo vreme se izvr{uva laparoskopski

asistirana vaginalna histerektomija koja vo dobro odbrani i

selektirani slu~aevi dava odli~ni rezultati.

Vrz izborot na vidot na hirur{kiot zafat zna~ajo deluvaat i godinite

na pacientkata i èlbata za ra|awe. Kaj èni koi ne ja zavr{ile

reproduktivnata funkcija, se stremi kon toa da se otstrani miomot i

10

da se so~uva matkata. Ako seto toa e mo`no se prepora~uva samo

miomektomija. Koga reproduktivnata funkcija kaj ènata e zavr{ena

i ako miomite se golemi ( ili baraat celosno vadewe na matkata vo

celina ) se prepora~uva histerektomija.

Voobi~aeno, jajnicite ne se otstranuvaat zaedno so matkata ako se

zdravi. Otstranuvaweto na klini~ki zdravi jajnici zaedno so matkata

se vr{i samo vo izvesni slu~aevi vo periodot na klimakteriumot,

koga pacientkata toa go bara, ili poradi rizikot za nastanok na

maligni tumori na jajnikot ( ako se ima rak na jajnik vo familijata ).

Vo takvi slu~aevi postoperativno ( posle kontrolen pregled na

dojkite,ultrazvu~en pregled na heparot ( crniot drob ) i òl~kata,

masti vo krvta i hepatogram ) se ordinira hormonska supstituciona

terapija so estrogeni.

Vo tekot na bremenosta i pora|ajot miomite ne treba hirur{ki da se

tretriraat, osven ako ne pravat komplikacii ( torzija, nekroza,

vospalenie, degeneracija ) i so toa se izvr{uva “prinudna

intervencija”. Miomektomija i histerektomija neposredno posle pora|

ajot se vr{i koga miomot stanuva opasen po ìvot so opasni po ìvot

komplikacii ( krvarewe, spu{tawe vo grloto na matkata, febrilna

sostojba poradi degenerativni promeni vo vnatre{nosta na miomot i

dr. )

[to treba da se prevzeme ?

Spored seto dosega navedeno smetam deka procentot na zaboleni

od miom na matka e zagriùva~ki. Zagriùva~ki se i komplikaciite

koi moàt da nastanat od ovaa bolest, ako istata ne se otkrie na

vreme. Mislam deka vo na{ata dràva trba da se prevzemaat

pove}e merki, so cel za rano otkrivawe na ovaa bolest. Mnogu od

ènite bolesta ja otkrivaat koga }e dojde do zavr{niot stadium, so

{to mora da se sprovede vedna{ hirur{ka intervencija. Ova e

rezultat na slabata informiranost na ènite za ovaa bolest, no pred

11

se e rezultat na neizvr{uvaweto na redovni ginekolo{ki pregledi, koi

se od golema va`nost. Del od ènskata populacija vo Republika

Makedonija ne vr{i redovni ginekolo{ki pregledi. Vo na{ata dràva

treba da se obrne pove}e vnimanie na zagriùva~kiot porast na

procentot na ovaa bolest. Iako zdravstvoto ima prevzemeno nekolku

aktivnosti so cel da se informiraat ènite za ovaa bolest, sepak tie

ne se dovolni. Treba da se obrne pove}e vnimanie, i treba da se

zgolemi pove}e zalagaweto na rano otkrivawe na ovaa bolest.

Zalagaweto za rano otkrivawe na miomot treba da bide

potpomognata i od zdravstvenite rabotnici, i od samata ènska

populacija ( posebno onie koi spa|aat vo rizi~nata grupa ) . Treba

ènskata populacija, osobeno onie koi se rizi~na grupa ( èni posle

navr{ena 35 godina od ìvotot, èni kaj koi se smeta deka miomot

moè da bide nasleden ( poradi pojava na miom na matka kaj nekoj

od familijata ) , i sl.) isto taka da pridonesat vo akciite za rano

otkrivawe na miom na matka. Toa }e go postignat so izvr{uvaweto

na redovnite ginekolo{ki pregledi.

Seto ova da se postigne ( da se izvr{uvaat redovni ginekolo{ki

pregledi ) treba prvo da se aktivira ( pottikne ) zdravstvenata svest

kaj ènskata populacija.

Kako prv ~ekor vo pottiknuvaweto na zdravsvenata svest kaj

ènskata populacija e edukacijata. Vo na{ata dràva se

odrùvaaat razni edukacii so cel rano otkrivawe na ovaa bolest, no

mislam deka treba tie da bidat se poza~esteni, i da se odrùvaat na

razli~ni naseleni mesta ( vo razli~ni gradovi i sela, i drugi naseleni

mesta) . Zna~i treba da ima razli~ni predavawa od strana na

zdravstvenite lica, emituvawe na emisii koi }e bidat posveteni na

ovaa bolest, no i drugi bolesti - zna~i i zalagaweto na mediumite e

od mnogu golemo zna~ewe. So ovie predavawa ènite treba da ja

svatat opasnosta na bolesta, i da svatat kakvi komplikacii moàt da

nastanat ako blagovremeno ne se otkrie bolesta.

12

Treba da se otvorat pove}e prostorii

kade ènite }e dobivaat informacii za

ovaa bolest. Vo na{ata dràva moèbi ima takvi prostorii,

no sepak nivniot broj e mal.

Treba da se izvede i nekoj vid na kampawa so koja ènite }e bidat informirani za ovaa bolest, no i za drugi

bolesti, no trba i da bidat navedeni da vr{at redovni ginekolo{ki

pregledi koi se od golemo zna~ewe za niv, za kvalitetot na nivniot

ìvot, i za nivniot ìvot voop{to.

PRILOZI ZA MIOMATOZNA MATKA

13

Koristena litertura :

1. Koristewe na u~ebnikot po

ginekologija za IV godina za zdravstvena

struka;

2. Koristewe na internet;

3. Koristewe na drugi vidovi na literaturi.

16

myoma uteri

Documents