gas plus dergisi 7

ED�TÖR

- Söyle�i www.dogalgazhaberleri.com

4 HAZ�RAN 2011

- �çindekiler www.dogalgazhaberleri.com

4

www.dogalgazhaberleri.com

HAZ�RAN 2011 5

6 HAZ�RAN 2011

- Haberler www.dogalgazhaberleri.com

EPDK Kurul Ba�kan� Hasan Kökta�; Kayserigaz’� ziyaret etti. EPDK Kurul Ba�kan�, Kayserigaz Genel Müdürü Hasan Yasir Bora ve Genel Müdür Yard�mc�s� Ati l la Karagöz’ün ev sahipli�inde geçen ziyarette Kayserigaz kampus alan� içerisinde bulunan Proje Müdürlü�ü, ��letme Bak�m Müdürlü�ü gibi birimlerini de ziyaret ederek yöneticilerden bilgi ald�.

Kayserigaz Genel Müdürü Hasan Ya-sir Bora taraf�ndan verilen brifingde, Kayserigaz’�n tarihçesi, kurumsal yönetim ilkeleri, abone ve gaz kullan�c� bilgileri, pazarlama faaliyetleri, yat�r�m bilgileri, bilgi teknolojilerinin güçlü alt yap�s�, sosyal sorumluluk projeleri ve Kayserigaz’�n ulus-lararas� arenada ba�ar� hikâyesi olarak yer bulan teknolojik yeniliklerini içeren ayr�nt�l�

bir sunum yap�ld�. Ayr�ca Bora, bu y�l�n do�al gaz da��t�m sektörü için çok önemli bir dönemeç oldu�unu ve tüm �irketlerin gelece�ini belirleyecek tarife metodolo-jisindeki çal��malar�n tamamlanmas�n� heyecanla beklediklerini söyledi.

EPDK Kurul Ba�kan� Hasan Kökta� top-lant�da; Kayserigaz’�n 5 y�ll�k sürecini ve akabinde EPDK denetimini tamamlam�� olmas�n�n önemli bir a�ama oldu�una

vurgu yapt�. Kayserigaz’�n Kayseri’de tüm da��t �m �ebekesini s�f �rdan in�a etti�ini bugün geldi�i du-rumun sevindirici ve gurur verici oldu�unu söyledi. EPDK Kurul Ba�kan� Hasan Kökta�, özellikle ulusla-raras� firmalar�n sektöre girmesiyle know how trans-feri konusunun önemine dikkat çekerek do�al gaz da��t�m�nda henüz yeterli çal��malar bulunmad��n�

belirtti. Bora, bu konuda Kayserigaz ve Bursagaz’�n EWE AG ile yeni bir TEX Projesi ba�lat�ld��n� (Teknik Bilgi Payla��m Projesi) bu proje ile önemli bir know how transferi olaca��n� belirterek projede �u ana kadar yap�lan ve yap�lacaklar hakk�nda bilgi verdi. Bora, bu çal��man�n sadece kendi �irketleri de�il, tüm sektör için faydal� ola-ca��na inand��n� söyledi.

Konak Abone Merkezi’nin aç�l�� törenine �zmir Vali Vekili Ardahan Totuk, Konak Belediye Ba�kan� Dr. Hakan Tartan, �zmir Ticaret Odas� Meclis Ba�kan� Selami Öz-poyraz, �zmirgaz Genel Müdürü H. Burçin Yand�mata, Genel Müdür Yard�mc�s� Demir Kolo�lu, Genel Koordinatör Halil Tata� çok say�da davetli, �zmirgaz çal��an� ve vatanda� kat�ld�.

Altyap� çal��malar�na paralel olarak üst yap� hizmetlerini de ayn� h�zla sürdürdük-lerini belirten �zmirgaz Genel Müdürü H. Burçin Yand�mata,”Bugün Halkap�nar, Kar��yaka ve Tire’de hizmet veren abone merkezlerimize ek olarak Konak Abone Merkezimizi de aç�yoruz. �� ve sosyal ya�a-m�n bir arada oldu�u bu bölgede merkezi-mizin hizmete girmesiyle do�al gazla ilgili tüm hizmetleri �zmirlilere bir ad�m daha

yakla�t�rm�� olaca��z. Vatanda�lar�m�z, cu-martesi günleri de dahil olmak üzere abone merkezimizden, abonelik i�lemlerini, fatura ve taksit ödemelerini, gaz açma ve kapama i�lemlerini zaman kaybetmeden ve h�zl� bir �ekilde yapabilecekler “ dedi.

Konak Belediye Ba�kan� Tartan ise yapt�� konu�mada Alsancak, Güzelyal�, �nönü ve Mithatpa�a gibi bölgelerde ciddi bir hava kirlili�i ya�and��n� söyledi ve sözlerini �öyle sürdürdü:

“Bu hava kirlili�i sa�l�k ve kentin görünümü aç�s�ndan ciddi s�k�nt�lara neden oluyor. Hava kirlili�inin kontrol edilmesi aç�s�ndan en modern araçlardan birisi do�al gaz oldu�u için do�al gaz�n yayg�nla�mas�n� istedik. �zmirgaz’la bu konuda ciddi bir çal��ma içerisine girdik. �zmirgaz’a bu

anlamda bütün ça�r�lar�m�za olumlu yan�t verdi�i için te�ekkür ediyorum. “

EPDK Kurul Ba�kan� Hasan Kökta�’tan Kayserigaz’a Ziyaret

�zmirgaz Konak Abone Merkezini Hizmete Açt�

HAZ�RAN 2011 7

www.dogalgazhaberleri.com Söyle�i -

8 HAZ�RAN 2011


Türkiye Foto�raf Sanat� Federasyonu da-n��manl��nda düzenlenen ve 25. kurulu� y�l dönümünü kutlayan �GDA�’�n abonesi olan tüm profesyonel ve amatör foto�raf-ç�lar�n kat�ld�� yar��man�n ödül töreni, Taksim Metro �stasyonu sergi salonunda yap�ld�. Sergi salonunda, bin 848 foto�raf aras�ndan seçilen, �stanbul’u en güzel yan-s�tan 42 foto�raf izlenime sunuldu.

Törende, �GDA�’�n ve hizmetlerinin an-lat�ld�� sinevizyon gösterisinin ard�ndan konu�an �GDA� Genel Müdürü Bilal Aslan, yar��maya do�al gaz kullanan �GDA� abo-

nelerinin kat�ld��n� ve �GDA�’�n kurulu� amac� olan, �stanbul’un havas�n� temiz-lemek konusunda elde edilen ba�ar�n�n foto�raflarla belgelendi�ini belirtti.

Aslan, “�stanbul, havas� ve nüfusu iti-bar�yla benzer ölçekteki dünyan�n di�er büyük kentlerinden, örne�in Londra, Paris ve New York’tan daha temiz. Büyük bir gururla ifade etmek isterim ki, yap�lan ölçümlere göre, dünyan�n havas� en temiz 3 büyük kentinden birisi �stanbul. Ayr�ca dünyan�n en sayg�n gazetelerinden Finan-cial Times’�n yapt�� bir ara�t�rmaya göre,

�stanbul, dünyan�n en ya�an�l�r kentidir.

Bu sonuçlar 1990’l� y�llar� hat�rlarsak

�stanbul’un ya�ad�� de�i�imin ne kadar

büyük oldu�unu daha net biçimde görme-

mizi sa�l�yor” diye konu�tu.

Yar��mada birincili�i kazanan Seçkin Uçan

ödülünü �GDA� Genel Müdürü Aslan’dan

al�rken, ikincilik ödülü Berkan Süren’e,

üçüncülük ödülü de Onur Çoban’a verildi.

�GDA� özel ödülünü Emine Tekiner, mansi-

yon ödüllerini ise Tufan Kartal, Zülfü Ayd�n

ve Fatih Sultan Mehmet �ado�lu ald�.

BOTA� Yönetim Kurulu Ba�kan� ve Genel Müdürü Faz�l �enel, 32 ayd�r do�al gaza zam yapmad�klar�n� kaydederek, “Do�al gazdaki art�� geli�en ülke ekonomisini olumsuz etki yapar. Biz bunu da dü�ünerek, istikrar ad�na zam yapmamak için kendi-mizi zorlad�k. Bundan sonras� içinde zam yapmamaya çal��aca��z” dedi.

“Malumunuz BOTA�’�n �u anki hatlar�nda bir miktar at�l kapasite var ancak o at�l ka-pasite Türkiye’nin kendi iç tüketim e�risinin ivmesi pozitif yönde yani gittikçe art�yor. 2009 y�l�nda 32 milyar metreküpken 2010 y�l�nda 36,5 milyar metreküp oldu. Bu y�lda tüketimin 40 milyar metreküp civar�nda ol-mas�n� bekliyoruz. Dolay�s�yla giderek artan bir tüketim e�rimiz var. Bunda Türkiye’nin giderek büyüyen ekonomisi etki ediyor” diyen �enel do�al gaza 32 ayd�r zam yapmad�klar�na i�aret etti ve “BOTA�, istikrar� savunuyor. Elimizden geldi�ince de do�al gaza zam yapmayaca��z. Ama ileriki dönemde ne olur bilemeyiz. �uana kadar elimizden gelen her türlü datay� de�erlendirerek yapmamaya, vatanda��m�-z�n, sanayicimizin yan�nda olmaya gayret ettik. Bununda etkisi var ki tüketimlerimiz giderek art�yor. Tüketimde önümüzdeki y�l için 40-45, daha sonras� için 47-48, daha

sonras� için de 50 milyar metreküpü geçme gibi bir hedefimiz var” dedi.

Yeni kurulacak do�al gaz çevrim santrallerinin oldu-�unu dile getiren Faz�l �e-nel, “Elektri�in yakla��k yüzde 54’ü do�al gazla elde ediliyor ve do�al gaz çevrim santrali dedi�imiz santraller, en kolay ku-rulabilen, en verimli çal��an elektrik üretim santralleri. Bununla ilgili çok ciddi ba�vuru var. EPDK ile devaml� görü�üyoruz. Ora-dan ö�rendik. Yakla��k 25 bin megavatl�k bir lisans ba�vurusu oldu�unu ö�rendik. Bunlar�n yar�s� hatta yar�s�ndan az� 10 bin megavat�n yap�ld��n� dü�ünürsek bunlar�n yap�lma süreci de, 2012 – 2014 y�llar� aras�nda iki üç y�l içinde olacak. Bu 10 bin megavatl�k do�al gaz çevrim santralinin ih-tiyac� 12 ila 15 milyar metreküp do�al gaza tekabül eder. Dü�ünün 15 milyar metreküp do�al gaz, 40 milyar metreküpün üzerine eklerseniz otomatikman 55 milyar metre-küp yapar. Yani çok ciddi �ekilde do�al gaza da ihtiyaç var. Dolay�s�yla do�al gaz� arz güvenli�ini tehlikeye dü�ürmeyecek �ekilde sa�lamak, direk olarak BOTA�’�n görevi olmasa da vicdanen bizim görevi-miz. Yapmaya gayret ediyoruz. Bunlar� da

göz önünde bulundurarak yeni projeye at�l kapasitemizi kulland�rmak geçici bir süre ile olacakt�r” dedi.

Nabucco’nun, BOTA� boru hatlar�n� devaml� kullanarak, uzun dönemde fazla miktarda do�al gaz� buradan geçirmek istiyorlarsa bunlar�n teknik, hukuki �artla-r�n� oturup konu�abileceklerini dile getiren �enel, Nabucco’nun taleplerini dü�ünerek haz�rlad�klar� A, B, C ve hatta D planlar� oldu�unu, bu senaryolar sayesinde ekstra ülkeye gelir sa�layacaklar�n� da sözlerine ekledi.

“En Haval� Foto�raf Kareleri” Sahiplerini Buldu

�enel: “Do�al gaza zam yapmamaya çal��aca��z”

HAZ�RAN 2011 9

10 HAZ�RAN 2011


Zorlu Enerji, Gaziantep’te konutlar�n yüzde 75’ine ve Nizip ilçesinde yüzde 90-95’ine do�al gaz ula�t�rd�. Gaziantep Bölgesi Do-�al gaz Da��t�m A.�. (GAZDA�) Gaziantep Bölge Müdürü Muzaffer Yalç�n, A�ustos 2006 tarihinde ba�lad�klar� altyap� yat�-r�mlar�n�n Gaziantep’te yo�un bir �ekilde devam etti�ini kaydetti.

Gaziantep’te 360 bin ve Nizip ilçesinde 20 bin konut bulundu�unu dile getiren Yalç�n, sözlerine �öyle sürdürdü:

‘’Gaziantep halk�n�n daha çevreci, eko-nomik olan do�al gaza h�zl� bir �ekilde ula�mas� için gerekli yat�r�m çal��malar� bitti. 1400 kilometre boru hatt� yapt�k. 37 bin aboneye ula�t�k. Bugün itibariyle Gaziantep’te konutlar�n yüzde 75’ine gaz ula�t�rd�k. Yakla��k 260 bin konutun önün-de �u anda gaz arz� sa�lanm�� durumda. Kamu binalar�n�n da yüzde 90-95’i do�al gaz kullan�r pozisyona geldi. Nizip’te ise yüzde 90-95 seviyelerine ula�t�k. Yakla��k 130 kilometrelik imalat�m�z bitti. Orada da

1000 abonemiz gaz kullan�yor.’’

Gaziantep’te do�al gaza ula�mayan Kara-ta� ve Yukar� �ahinbey bölgesinin bir k�sm� ile imara yeni aç�lan Akkent bölgesinde çal��malar�n devam etti�ini belirten Yalç�n, Organize Sanayi Bölgesi’nin kendisinin altyap�s�n� yapt��n� ve 2005’ten beri do�al gaz kulland��n�, GAZDA�’�n burada gaz ta��ma arz�n� ve güvenli�ini sa�lad��n� ifade etti.

Kilis’te BOTA� ana iletim hatt� ihalesinin yeni bitti�ini ve iletim hatt�n�n yap�m�na ba�land��n� belirten Yalç�n, ‘’�u anda �ehre gaz gelmesini bekliyoruz. Bu y�l ya-t�r�ma giriyoruz, 130-135 kilometre boru hatt� yaparak kentin neredeyse tamam�na gaz arz�n� sa�lamay� planl�yoruz. 20 bin konutun bulundu�u kentte abone al�p, bu y�lsonunda gaz kullanmay� ba�lata-ca��z.’’

Bu y�l sonunda bütün yat�r�mlar� bitirmeyi planlad�klar�n� bildiren Muzaffer Yalç�n,

‘’Bitti�i zaman takriben 100 milyon dolarl�k yat�r�m olmas� bekleniyor’’ dedi.

Bi r im hizmet amort isman bedel in in Gaziantep’te s�f�r oldu�unu vurgulayan Yalç�n, ‘’GAZDA�’�n do�al gaz sat��ndan herhangi bir geliri yoktur. 2014’e kadar za-ten s�f�r karla gaz sat��na devam edece�iz. Türkiye’de en uygun fiyatlarda gaz satan �irketlerden biriyiz. �u anda Gaziantep’te metreküp fiyat� 0,62 kuru� olan enerji bazl� gaz sat�yoruz’’ �eklinde konu�tu.

Gaziantep, Nizip ve Kilis’te 2011 k��nda toplam 35 milyon metreküp gaz kullan�l-mas�n�, bu rakam�n önümüzdeki y�l 55-60 milyon metreküpe ula�mas�n� hedefledik-lerini belirten Yalç�n, ülkemize �ran, Rusya, Azerbaycan, Cezayir ve Tunus gibi çok çe-�itli noktalardan do�al gaz girdi�ini, GAZ-DA� olarak bölgede �ran hatt�ndan gelen gaz� kulland�klar�n� ama hatlar birbirine entegre oldu�u için olas� bir durumda tüm �ebekelerin birbirini besledi�ini kaydetti.

Türkiye Petrolleri Anonim Ortakl�� (TPAO), Irak Petrol Bakanl�� ile Basra’daki Siba ve Diyale’deki Mansuriye do�al gaz yataklar�n�n geli�tirilmesi ve üretimi ko-nusunda iki ayr� anla�ma imzalad�. Irak Petrol Bakanl��’nda Siba ve Mansuriye do�al gaz yataklar� için düzenlenen imza törenine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan� Taner Y�ld�z, Irak Petrol Bakan� Abdulkerim Luaybi kat�ld�. Anla�may�, Türkiye ad�na TPAO Yönetim Kurulu Ba�kan� ve Genel Müdürü Mehmet Uysal, Irak ad�na Petrol Anla�malar� ve Ruhsatlar Genel Müdürü Abdulmehdi El Amidi ile TPAO’nun ortakla-r�ndan Kuveytli Kuwayt Energy Corporation �irketi ve Güney Koreli Kogas �irketinin temsilcileri imzalad�.

�mza töreninden sonra bas�na aç�klamada bulunan Irak Petrol Bakan� Abdulkerim Luaybi, anla�man�n imzalanmas�ndan son derece memnun olduklar�n� ve do�al gaz yataklar�n�n geli�tirilmesine önem verdikle-

rini belirtti ve imza törenine kat�l�m�ndan dolay� Y�ld�z’a te�ekkür etti. Bakan Y�ld�z, yapt�� aç�klamada Irak ile olan ili�kilere çok önem verdiklerini, petrol sektörünün geli�mesi ve istikrara kavu�mas�nda TPAO ve Türk �irketleri olarak üzerlerine dü�eni fazlas�yla yerine getireceklerini ve 4. ihalelerde Türk �irketlerinin yer almas� için gerekli çal��malar� yapacaklar�n� söyledi.

Törende konu�an, TPAO Yönetim Kurulu Ba�kan� ve Genel Müdürü Mehmet Uysal, tarihi bir anla�maya imza att�klar�n� ve bundan sonraki ihalelere de imza atmay� temenni ettiklerini söyledi. �mza töreninden sonra Y�ld�z ve Luaybi ba�ba�a görü�me-lere geçti.

Irak Petrol Bakanl��’n�n 20 Ekim 2010 tarihinde açt��, Basra’daki Siba ve Diyale’deki Mansuriye do�al gaz yatak-lar�n�n i�letilmesine yönelik ihaleyi TPAO

kazanm��t�. Diyale ilinde bulunan ve 1979 y�l�nda ke�fedilen Mansuriye sahas� 128 milyar metreküp ve Basra’da bulunan ve 1968 y�l�nda ke�fedilen Siba sahas� da 43 milyar metreküp do�al gaz rezervine sahip. TPAO ve ortaklar� Siba’da günlük 2,8 milyon metreküp, Mansuriye’de ise günlük 9 milyon metreküp civar�nda do�al gaz üretimi yapmay� hedefliyor. TPAO, Siba ile Mansuriye’de Türkiye’nin bir günlük tüke-timine denk gelen 12 milyon metreküplük günlük üretim gerçekle�tirecek.

Zorlu Enerji’den Do�al Gazda Büyük Atak

TPAO’dan 2 Önemli �mza

HAZ�RAN 2011 11


12 HAZ�RAN 2011


Kayserigaz Genel Müdürü Hasan Yasir Bora ve Kayserigaz Kurumsal �leti�im Sorumlusu Hasan Korcan Yüce geçti�imiz günlerde Odakl� Yay�nc�l�k’� ziyaret etti.

Dergimizin Genel Yay�n Yönetmeni Özay Sa��r ile bir süre sohbet eden Bora, Gas Plus Dergisi’nin do�al gaz sektörüne önemli katk�lar sa�lad��n� belirtti. Bora ayr�ca Gas Plus Dergi’sinin içerik ve tasar�m�yla farkl�la�t��n� ve sektörün geli�imine ��k tuttu�unu ifade etti.

Gas Plus dergisinin yay�n hayat�na ba�lamas�n�n üzerinden çok k�sa bir süre geçmesine ra�men sektörde ad�ndan ba�ar�yla söz ettirmeyi ba�ard��n� dile getiren Hasan Yasir Bora, Gas Plus Dergisi’ne bundan sonraki yay�n hayat�nda ba�ar�lar diledi.

Enerji Piyasas� Düzenleme Kurumu (EPDK), 37’si elektrik, 4’ü do�al gaz, 9’u petrol piyasas�nda olmak üzere toplam 50 lisans verdi. EPDK, elektrik piyasas�nda faaliyet gösteren 4 �irketin üretim lisans�n� iptal ederken, petrol piyasas�nda ise 1’i da��t�c�, 1’i ihrakiye teslim, 3’i madeni ya�a yönelik olan 5 lisans� iptal etti.

EPDK’n�n Elektrik Piyasas� Lisans Yönet-meli�i, Petrol Piyasas� Lisans Yönetmeli�i

Do�al Gaz Piyasas� Lisans Yönetmeli�i hükümleri çerçevesinde verdi�i lisanslarla ilgili ilanlar Resmi Gazete’de yay�mland�. Buna göre EPDK, Elektrik Piyasas� Linans Yönetmeli�i çerçevesinde 35’i üretim, 1’i toptan sat�� 1’i ise OSB Da��t�m Lisans� ol-mak üzere toplam 37 �irkete lisans verdi.4 �irketin üretim lisanslar�n� ise sona erdirdi. Do�al Gaz Piyasas� Lisans Yönetmeli�i çerçevesinde 4 �irkete lisans verdi. Bun-

lardan 2’si s�k��t�-r�lm�� do�al gaz. 1 ithalat (spot LNG), 1’i i let im (LNG) lisanslar�yd�. EPDK petrol piyasas�nda ise 1’i iletim, 8’i madeni ya� olmak üzere toplam 9 lisans verdi. Petrol piyasas�nda 1 da��t�c�, 1 ihrakiye teslimi, 3 madeni ya� olmak üzere toplam 5 lisans iptal edildi.

EWE Enerji Yönetim Kurulu Ba�kan� Dr. Willem Schoe-ber, Türkiye ekonomisinin ve ba�l� �irketleri Bursagaz, Kayserigaz ve EWE Do�al gaz’�n dinamik geli�imlerini göz önünde bulundurduklar�nda, gelecek için olumlu beklentileri ve iyi dü�ünceleri oldu�unu belirtti. Küresel krize ra�men, Türkiye ekonomisinin son y�llarda oldukça iyi bir �ekilde geli�meye devam etti�ini kaydeden Schoe-ber, “Bu s�ralar kar��la�t��m�z yasal düzenlemelerle ilgili baz� meselelere ra�men, Türkiye ekonomisinin ve ba�l� �irketlerimiz Bursagaz, Kayserigaz ve EWE Do�al gaz’�n dinamik geli�imlerini göz önünde bulundurdu�umuzda, gelecek için olumlu beklentilerimiz ve iyi dü�üncelerimiz var. Türkiye’deki ba�l� �irketlerimizin tepe yönetimi ve holding �irketimiz olan EWE Enerji, gelecek 5 y�l için farkl� seçenekleri de�erlendirmekte. Bununla birlikte, �irketleri-mizin mevcut de�erlerini önemli ölçüde yükseltecek ba�ka f�rsatlar� da de�erlendirebiliriz” dedi.

Kayserigaz’dan Gas Plus’a Ziyaret

EPDK’dan 50 �irkete Lisans

Schoeber: “F�rsatlar� de�erlendirebiliriz”

HAZ�RAN 2011 13


14 HAZ�RAN 2011

- Güncel www.dogalgazhaberleri.com

EPDK, 2010 Y�l� Do�algaz Piyasas� Sektör Raporu’nu aç�klad�. Raporda yer alan verilere göre, 2003 y�l�ndan 2010 y�l� so-nuna kadar da da��t�m lisans� alm�� olan �irketler taraf�ndan lisanslar� kapsam�ndaki da��t�m bölgelerinde gerçekle�tirilmi� top-

lam yat�r�m tutar� 2,3 milyar liray� a�arken, in�a edilen polietilen boru hatt� uzunlu�u yakla��k 28 bin 900 km, çelik boru hatt� uzunlu�u ise 2 bin 900 km’yi buldu.

Bu da��t�m bölgelerinde yakla��k 40 bin ki�iye istihdam sa�lan�rken, 2 milyonu

a�an konut e�de�eri abone say�s�na ula-��ld�. �ebekenin ula�t�� potansiyel konut e�de�eri abone say�s� ise yakla��k 6 milyon 250 bini buldu. 2002 y�l� öncesinde do�al gaz kullanan 6 �ehirde ise; toplam yat�r�m tutar� 7 milyar liraya ula��rken, yakla��k 28

EPDK, 2010 Y�l� Do�algaz Piyasas� Sektör Raporu’nu Aç�klad�Da��t�m bölgelerinde gerçekle�tirilmi� toplam yat�r�m tutar� 2,3 milyar

liray� a�t�. �n�a edilen polietilen boru hatt� uzunlu�u yakla��k 28 bin 900

km, çelik boru hatt� uzunlu�u ise 2 bin 900 km’yi buldu.

HAZ�RAN 2011 15

www.dogalgazhaberleri.com Güncel -

bin ki�iye istihdam sa�land�. Söz konusu bölgelerde 7 milyon ki�inin üzerinde konut e�de�eri abone say�s�na ula��ld�.

Böylelikle Türkiye’de do�algaz�n ko-nutlarda kullan�lmaya ba�land�� 1987 y�l�ndan; 4646 say�l� Kanunun yürürlü�e girmesi sonras� ç�kar�lan ikincil mevzuat çerçevesinde 2003 y�l�nda yap�lan ilk iha-leye kadar geçen yakla��k 17 y�ll�k sürede ula��lan abone say�s�na, 2003-2010 y�llar� aras�ndaki 7 senede ihalesi yap�lan da��t�m bölgeleri toplam�nda ula��ld�.

Rapora göre, Kurum taraf�ndan yap�lan ihalelerle birlikte, sadece �ehirlerde do�al gaz�n yayg�nla�t�r�lmas� de�il, ayn� zaman-da yeni i� alanlar� aç�larak ülke ekonomisi-ne katma de�er olu�turmak üzere yakla��k 40 bin ki�iye istihdam sa�land�. Di�er ta-raftan ihalelerde ortaya ç�kan dü�ük hizmet bedelleri sayesinde sanayicilerin rekabet gücünü art�rmas� sonucu da ortaya ç�kt�.

EPDK, 2010 Y�l� Do�algaz Piyasas� Sektör Raporu’ndan ba�l�klar:

Dünya Do�al Gaz Piyasas�na �li�kin Temel Veriler

Dünyadaki 2009 y�l� do�al gaz talebine bak�ld��nda, di�er enerji kaynaklar�na göre daha keskin dü�ü�ler oldu�u görül-mektedir. Orta Do�u ve Asya Pasifik ülke-leri haricinde genel olarak do�al gaz talebi dü�mü� ve do�al gaz talebinde dünya ortalamas� %2,1 oran�nda daralm��t�r.

Bu dü�ü� Rusya’da %6,1, OECD ülkelerin-de %3,1, ABD’de %1,5 olarak gerçekle�-mi�; buna kar��n Hindistan’da ise %25,9 oran�nda bir art�� görülmü�tür. Do�al gaz tüketim talebindeki azal��a paralel olarak do�al gaz üretimi Rusya’da %12,1 oran�n-da, Türkmenistan’da ise %44,8 oran�nda dü�mü�tür. 2009 y�l� üretimlerine bak�ld�-��nda dikkati çeken en önemli de�i�iklik, do�al gaz üretiminin bir önceki y�la naza-ran %2,1 oran�nda daralmas�d�r.

Dünya do�al gaz rezerv miktar�n�n yakla��k

¼’ü Rusya’da bulunmakta ve Rusya, �ran ve Katar’�n sahip oldu�u toplam rezerv miktar� dünya rezervlerinin yar�s�ndan faz-las�na kar��l�k gelmektedir.

Dünya toplam rezervinin, ¾’lük paya sahip �ran ve Katar’�n da içinde bulundu�u Or-tado�u bölgesi ile Rusya’n�n da içinde bu-lundu�u Avrupa&Avrasya bölgesi toplam rezervlerinden olu�tu�u görülmektedir.

�ran ve Katar’�n sahip oldu�u toplam rezerv miktar� Ortado�u bölgesi rezervlerinin %72’sini olu�turmaktad�r.

Avrupa&Avrasya bölgesine dahil olan Rusya, bu bölge rezervlerinin %70’ine sahiptir. Avrupa Birli�i rezerv miktar�n�n yakla��k %45’i Hollanda’n�n rezervlerin-den olu�maktad�r. Avrupa Birli�ine üye olmayan Norveç ise Avrupa Birli�i toplam rezervlerine yak�n rezerve sahiptir.

Dünya do�al gaz üretiminin %43’ü Rusya, ABD ve Kanada taraf�ndan gerçekle�tiril-mektedir. Rusya ve ABD’den her biri, Or-tado�u bölgesi toplam üretiminden daha fazla üretim gerçekle�tirmektedir.

Uluslararas� Enerji Ajans�’n�n 2008-2035 dönemi do�al gaz tüketim projeksiyonuna göre; 2008 y�l�ndan itibaren toplam 1,4

trilyon m3’lük art�� ile do�al gaz talebinin y�ll�k ortalama %1,4 h�zla 2035 y�l�nda 4,5 trilyon m3’e ula�mas� beklenmektedir. Her ne kadar do�al gaz, 2008-2009 dö-neminde ekonomik kriz nedeniyle yakla��k %2’lik bir daralmayla kar��la�m�� olsa da bu daralman�n 2011 y�l� ve devam�nda toparlanaca�� tahmin edilmektedir.

Türkiye Do�al Gaz Piyasas�n�n Mevcut Durumu

Üretim

Do�al gaz arama ve üretim faaliyetleri, 6326 say�l� Petrol Kanununa göre Petrol ��leri Genel Müdürlü�ü (P�GM) taraf�n-dan verilen arama ve i�letme ruhsatlar� kapsam�nda gerçekle�tirilmektedir. Üretim faaliyeti 4646 say�l� Kanun gere�i piyasa faaliyeti olarak say�lmamakla birlikte, üretim �irketlerinin ürettikleri do�al gaz� Kurumdan toptan sat�� lisans� almak su-retiyle toptan sat�� irketlerine, ithalatç� �irketlere, ihracatç� �irketlere, da��t�m �irketlerine, kuyuba��ndan olmak kayd�yla

CNG sat�� irketleri ile CNG iletim ve da-��t�m �irketlerine veya serbest tüketicilere

pazarlayabilmele-ri mümkün oldu�u gibi ihracatç� lisans� almak suretiyle üret-tikleri do�al gaz� ihraç edebilmeleri de mümkündür.

2010 y�l�nda ger-çekle�t i r i len 682 milyon m3’lük do-�al gaz üretiminin

16 HAZ�RAN 2011


önemli miktardaki k�sm�; TPAO ve Thrace Basin Natural Gas Corporation �irketleri taraf�ndan gerçekle�tirilmi�tir.

�thalat

Yerli do�al gaz kaynaklar�n�n istikrarl� bir art�� e�iliminde olan tüketim miktar�n� kar-��lamaktaki yetersizli�inin do�rudan sonu-cu olarak Türkiye’nin do�al gazda ithalat ba��ml�l�� ve ithalatta da Rusya lehine bir kaynak ba��ml�l�� söz konusudur.

Ulusal Do�al Gaz Tüketim Verileri

2008 y�l� için 36,865 milyar Sm3 olan ulusal do�al gaz tüketim miktar�, dünyada ya�anan ekonomik krizin etkisiyle 2009 y�l�nda 35,218 milyar Sm3’e dü�mü� ve 2010 y�l�nda 37,411 milyar Sm3 seviyele-rine ula�arak, tekrar art�� trendine girmi�tir. Do�al gaz kullan�m�n�n 2010 y�l�ndaki sektörel da��l�m� yüzde 51 elektrik, yüzde 32 sanayi, yüzde 17 konut olarak gerçek-le�mi�tir. 2010 y�l� içinde tüketilen do�al gaz�n önceki üç senede oldu�u gibi yakla-��k yar�s�n�n elektrik üretiminde kullan�ld�� görülmektedir.

Da��t�m Lisans �haleleri

2001 y�l�nda Türkiye’de sadece 6 ilde do�al gaz kullan�l�yor iken, Kanunda ve ikincil mevzuatta öngörülen mekanizman�n i�letilmesiyle �ehir içi do�al gaz da��t�m ihaleleri sonras�nda, lisansl� da��t�m �irketi say�s� 60’a, gaz arz� sa�lanan da��t�m böl-gesi say�s� ise 58’e ula�m��t�r.

2003 y�l�ndan itibaren yap�lan do�al gaz da��t�m lisans� ihaleleriyle birlikte 2010 y�l� sonu itibariyle toplam 63 ilimizde konut-larda ve sanayide do�al gaz�n kullan�lmas� sa�lanm��t�r. Ayd�n, Siirt, Batman, Arda-han, Giresun, Gümü�hane ve Kilis illerinde de gaz arz� sa�lanmas� çal��malar� devam etmektedir.

�ebeke Yat�r�m Performanslar�

Türkiye’de do�al gaz�n konutlarda kulla-n�lmaya ba�land�� 1987 y�l�ndan; 4646 say�l� Kanunun yürürlü�e girmesi sonras� ç�kar�lan ikincil mevzuat çerçevesinde 2003 y�l�nda yap�lan ilk ihaleye kadar ge-çen yakla��k 17 y�ll�k sürede ula��lan abone say�s�na, 2003-2010 y�llar� aras�ndaki 7 senede ihalesi yap�lan da��t�m bölgeleri toplam�nda ula��lm��t�r.

Kurumumuzca yap�lan ihalelerle birlikte; sadece �ehirlerde do�al gaz� yayg�nla�t�-r�lmas� sa�lanmam�� ayn� zamanda yeni i� alanlar� aç�larak ülke ekonomisine katma de�er olu�turmak üzere yakla��k 40.000 ki�iye istihdam sa�lanm�� ve ihalelerde or-taya ç�kan dü�ük hizmet bedelleri sayesinde sanayicilerin rekabet gücünü art�rmas� sonucu ortaya ç�km��t�r.

19.06.2003 tarihinden 2010 y�l� sonuna kadar; da��t�m ihalelerinin gerçekle�tiri-lerek da��t�m lisans� alm�� olan �irketler taraf�ndan lisanslar� kapsam�ndaki da��-t�m bölgelerinde gerçekle�tirilmi� toplam yat�r�m tutar� 2,3 milyar TL’yi a�m�� olup, in�a edilen polietilen boru hatt� uzunlu�u yakla��k 28.900 km, çelik boru hatt� uzun-

lu�u ise yakla��k 2.900 km’yi bulmaktad�r. Bu da��t�m bölgelerinde yakla��k 40.000 ki�iye istihdam sa�lanm��, 2.000.000’u a�an konut e�de�eri abone say�s�na ula-��lm��t�r. �ebekenin ula�t�� potansiyel konut e�de�eri abone say�s� ise yakla��k 6.250.000’dir. 2002 y�l� öncesinde do�al gaz kullanan 6 �ehirde ise;yakla��k 26.700 km polietilen boru hatt�, yakla��k 4.500 km çelik boru hatt� in�a edilmi�, yap�lan toplam yat�r�m tutar� 7 milyar TL’ye ula�m�� ve yak-la��k 28.000 ki�iye istihdam sa�lanm��t�r. Söz konusu bölgelerde 7.000.000 ki�inin üzerinde konut e�de�eri abone say�s�na ula��lm��t�r.

Abonelik Bilgileri

2010 y�l� içerisinde Da��t�m �irketleri ta-raf�ndan toplam 1.013.723 adet abonelik yap�lm�� olup, bu aboneliklerin %93’ü konut, %5’i ticarethane, %2’si resmi daire, sanayi ve di�er aboneliklerden olu�mak-tad�r.

2010 y�l� sonu toplam abone say�s�n�n %14 ünün 2010 y�l� içerisinde gerçekle�tirildi�i, bu oran�n toplam ula��labilir abone say�s� içerisinde %7,12’ye tekabül etti�i ve sonuç olarak 2010 y�l� performans� sonras�nda da��t�m bölgelerinde toplam ula��labilir abone say�s�n�n %53’üne ula��ld�� gö-rülmü�tür.

Da��t�m �irketlerinin 2009 y�l� sonu iti-bariyle �s�nma ihtiyaçlar�n� merkezi sistem arac�l��yla kar��layan abonelerinin ocak-�ofben kullan�m oran� %26 iken, 2010 y�l� sonu itibariyle %38’e ula�t�� görülmü�tür. Yaz aylar�nda da do�al gaz kullan�m�n�n gerçekle�ti�i bu tür abonelerde sa�lanan bu art�� önemli olmakla birlikte bu oran�n daha da artt�r�lmas� için Da��t�m �irketleri ve Kurumumuz taraf�ndan merkezi sistem abonelerini ocak-�ofben kullan�m�na te�vik edecek tedbirlerin geli�tirilmesi gerekmek-tedir.

Tüketim Miktarlar�

Do�al gaz abonelerinin 2010 y�l� içerisinde aylar itibariyle gerçekle�tirdikleri tüketim miktarlar�na bak�ld��nda, konut, ticaret-

HAZ�RAN 2011 17

www.dogalgazhaberleri.com Güncel -

hane ve resmi daire tüketimlerinin özellikle k�� aylar�nda yükseldi�i ve �ubat ay�nda en yüksek de�ere ula�t��, bununla birlikte sanayi tüketiminin aylar itibariyle önemli bir de�i�im göstermedi�i görülmü�tür.

Di�er taraftan tedarikçilerden gaz alan ser-best tüketicilerin do�al gaz tüketimlerinde de 2010 y�l� içerisinde ayn� �ekilde art�� görülmektedir. Bunun sebebinin de hem tedarikçilerden gaz alan serbest tüketici say�s�n�n artmas� hem de ekonomide ya-�anan iyile�me oldu�u söylenebilir.

Sayaçlar

2010 y�l�nda bir önceki y�la göre hatal� ölçüm yapan sayaçlar�n yakla��k %31 ve ölçüm yapmayan sayaçlar�n yakla��k %30 oran�nda azald�� görülmü�tür.

Acil Müdahale

Da��t�m �irketlerine 2010 y�l� içerisinde toplam 242.902 adet acil müdahale ihbar�

gelmi�tir. Bu ihbarlar�n, 1.539 adet acil müdahale personeli ve 413 acil müdahale arac� ile ortalama 10,43 dakikada sonuç-land�r�ld�� görülmü�tür.

Serbest Tüketici Olma S�n�r� ve Da��t�m Sektörüne Etkisinin De�erlendirilmesi Do�al gaz piyasas�nda serbest tüketicilere ve 2010 y�l� boyunca uygulanmak üzere, serbest tüketici olma s�n�r�na ili�kin olarak al�nan 29.12.2009 tarih ve 2378 say�l� Kurul Karar� ile serbest tüketici olma s�n�r� 1.000.000 m3’ten 800.000 m3’e dü�ü-rülmü�tür.

Serbest tüketici olma s�n�r�n�n 800.000 Sm3’e dü�ürülmesi sonucunda ilgili da��-t�m bölgelerinde 2010 y�l� ba��nda toplam tüketimdeki pay� %1,07 olan 116 mü�teri serbest tüketici statüsüne geçmi� ve yurt içinde herhangi bir üretim �irketi, ithalat �irketi, da��t�m �irketi veya toptan sat�� irketi ile do�al gaz al�m-sat�m sözle�mesi yapma serbestisi kazanm��t�r. Ayr�ca 2010 y�l� içinde lisans yürürlük tarihinden ba�la-mak üzere ilk 5 y�l�n� dolduran 8 da��t�m

�irketinin da��t�m bölgesinde de serbest

tüketici olma s�n�r�n�n 800.000 Sm3 olmas�

daha fazla tüketicinin serbest tüketici statü-

süne geçmesine olanak sa�lam��t�r.

2010 y�l� sonu itibariyle 2009 y�l�na göre

serbest tüketici say�s�nda %62’lik bir art��

olmu�tur.

2009 y�l�nda tedarikçilerden do�al gaz

sat�n alan serbest tüketicilerin toplam

serbest tüketiciler içerisindeki pay� %17

iken, 2010 y�l� içerisinde serbest tüketici

statüsü kazanan tüketicilerin %18’i teda-

rikçilerden do�al gaz sat�n alma hakk�n�

kullanm��t�r.

Meslek Standartlar�

Türkiye Do�al Gaz Da��t�c�lar� Birli�i

(GAZB�R) ve �stanbul Uygulamal� Gaz ve

Enerji Teknolojileri Ara�t�rma Mühendislik

Sanayi Ticaret A.�. (UGETAM) i�birli�i ya-

parak do�al gaz piyasas�na ili�kin ulusal

meslek standartlar�n� haz�rlamak üzere

MYK taraf�ndan yetkilendirilmi� ve haz�rla-

nan 11 adet do�al gaz meslek standard�

MYK taraf�ndan onaylanarak 25.8.2009

tarihli Resmi Gazete’de yay�mlanm��t�r.

GAZB�R taraf�ndan kurulan GAZMER Do-

�algaz ve Enerji E�itim Belgelendirme ve

Teknolojik Hizmetler Ltd. �ti. (GAZMER),

yürürlükteki do�al gaz meslek standartla-

r�n�n s�nav ve belgelendirmesi hususunda

yetki alabilmek ve akredite olmak için

çal��malar yapmaktad�r.

18 HAZ�RAN 2011


Depolama �irketlerince yer alt� do�al gaz depolama te-sisi için haz�rlanacak temel kullan�m usul ve esaslar�n-da yer almas� gereken hu-suslar belirlendi Depolama �irketlerince yer alt� do�al gaz depolama tesisi için haz�rlanacak temel kulla-n�m usul ve esaslar�nda yer almas� gereken hususlar belirlendi.

Enerji Piyasas� Düzenleme Kurumu’nun Yer Alt� Do-�al Gaz Depolama Tesisi Temel Kullan�m Usul ve Esaslar�n�n Belirlenmesi-ne Dair Yönetmelik Resmi Gazete’de yay�mland�. Buna göre, yer alt� do�al gaz depolama tesisi temel kullan�m usul ve esaslar�n�n (KUE) düzenlenmesinde, depolama �irketi tasarrufu alt�nda bulunan kapasitelerin tümünü, sistemin e�güdümlü ve güvenli bir tarzda i�letilmesine yard�mc� olacak �ekilde idare edecek ve sistem el-veri�li oldu�u takdirde, tarafs�z ve e�it bir

�ekilde hizmete sunacak. Depolama faali-yeti, ayr�m gözetmeksizin ve depolama �ir-ketinin varsa di�er piyasa faaliyetlerinden ba��ms�z olarak yürütülecek. Depolama �irketi, KUE’sinde öngörülen kapasitelere ili�kin rezervasyon ve tahsis yöntemi do�-rultusunda; depolama hizmeti bedellerinin tan�mlar�n� ve hesaplama yönteminde baz al�nacak kriterleri, bedellere konu faturala-

r�n ödeme tarihleri, içeri�i, ödemelerin ne �ekilde ve nas�l yap�laca��, ödeme yap�lmamas� durumuna ili�kin uygulamalar� KUE’de belirtecek.

Yönetmeli�e eklenen ge-çici maddelere göre, faal durumdaki depolama �ir-ketleri KUE’lerini bugünden itibaren en geç 45 gün içinde ilgili taraflar�n görü�-lerini de alarak gelen görü� ve önerilerle birlikte Kurul onay�na sunacak. Faal durumdaki depolama �ir-ketleri KUE’lerinin Kurulca onaylanmas�ndan itibaren

en geç 30 gün içinde tarifelerini Kuru-ma sunacak. Faal durumdaki depolama �irketleri KUE çerçevesinde sisteme giri�e ba�lamadan önce durumlar�n� bu Yönet-melik ve KUE’lerinde öngörülen ko�ullara uygun hale getirecek ve 31 Aral�k 2011 tarihine kadar Elektronik Bülten Tablosunu (EBT) kuracak.

EPDK, Ayn� Yerde Do�al Gaz Depolama Faaliyetinde Bulunmak Üzere Lisans Ba�-vurusunda Bulunan Tüzel Ki�ilerin Seçimi Hakk�nda Yönetmelik’i yay�nlad�. Yönet-meli�in amac�; bir yer için depolama lisans ba�vurusu yap�lmas� halinde, ba�-vuruya konu yer için duyuru yap�lmas�,

duyuru konusu yerde faaliyet göstermek üzere ba�ka do�al gaz depolama lisans� ba�vurusunun olmas� durumunda lisans ba�vurular�n�n de�erlendirme kriterleri-nin belirlenmesi, yar��ma ile lisans veri-lecek tüzel ki�ilerin seçimine ili�kin usul ve esaslar� düzenlemek. Buna göre ayn�

yer için birden fazla do�al gaz depolama ba�vurusunda önce mülkiyet ve kullan�m hakk�na bak�lacak. Gerekirse yar��ma aç�lacak. Tasla�a ili�kin görü�ler, 30 Haziran’a kadar EPDK’ya iletilebilecek.

Do�algaz Depolama Usulleri Belirlendi

EPDK Tasla�� Görü�e Aç�ld�

Depolama �irketlerince yer alt� do�al gaz depolama tesisi için haz�rlanacak temel kullan�m usul ve esaslar�nda yer almas� gereken hususlar belirlendi.

EPDK ayn� yer için birden fazla do�al gaz depolama ba�vurusu yap�lmas� halinde uygulanacak hususlara ili�kin yönetmelik tasla��n� yay�nlad�.

HAZ�RAN 2011 19

20 HAZ�RAN 2011


T.C. Enerji Piyasas� Düzenleme Kurumu taraf�ndan geçti�imiz y�l sonu yap�lan Sam-sun ili Bafra, Ladik, Havza ve Vezirköprü ilçelerinin do�al gaz da��t�m lisans�n� 12.04.2011 tarihinde alan, Akmercan Delta Do�al Gaz Da�. San. ve Tic. Ltd. �ti. do�algaz sektörünün temel atma literatürü say�lan “Alt�n Kaynak” törenini Samsun ilinin dört farkl� ilçesinde dört ayr� törenle, ilçe vatanda�lar� ile kutlad�.

Düzenlenen törenlere Enerji ve Tabii Kay-naklar Bakan� Taner Y�ld�z, Bay�nd�rl�k ve �skan Bakan� Mustafa Demir, Samsun Valisi Hüseyin Aksoy, Bafra, Havza, Vezirköprü, Ladik Belediye Ba�kanlar� - Kaymakamlar�, Samsun Milletvekilleri, Akmercan �irketler

Grubu Yönetim Ba�kan ve Yard�mc�lar� ile Enerji Koordinatörü kat�ld�. Törene Halk oyunlar� ekipleri ve Mehteran tak�mlar� renk katt�.

Alt�n Kaynak Töreni’nin ilk konu�mas�n� Akmercan �irketler Grubu Yönetim Kurulu Ba�kan� Cemal Akmercan yapt�. Ak-mercan, “Temel atma töreni ile sahada i�e ba�laman�n mutlulu�unu ya��yoruz. Lisans kapsam�ndaki ilçelerimizden, Bafra ilçesine 22 milyon USD, Havza ilçesine 12 milyon USD, Vezirköprü ilçesine 10 milyon USD ve Ladik ilçesine 6 milyon USD olmak üzere toplam 50 milyon USD yat�r�m yap�larak 70 bin aboneye hizmet ula�t�r�lacakt�r. Böyle-

likle bölge insan�m�z�n do�algaz kullan�m� sa�lanacakt�r’’ dedi.

Vatanda�lar�n büyük ilgi gösterdi�i törende konu�mac�lar�n do�algaz da��t�m süresi ile ilgili verdikleri müjdeli haber vatanda��n sevincini katlad�.

Samsun Deltas�nda Do�algaz �çin “Alt�n Kaynak”

Akmercan �irketler Grubu enerji �irketlerinden Akmercan Delta Do�al Gaz Da��t�m San. ve Tic.Ltd.�ti., 23 May�s 2011 Pazartesi günü Samsun ilinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan� Taner Y�ld�z , Bay�nd�rl�k ve �skan Bakan� Mustafa Demir ile çok say�da davetli ve vatanda��n kat�l�m� ile do�algaz alt yap� çal��malar�n�n start�n� verdi.

HAZ�RAN 2011 21

- Söyle�i www.dogalgazhaberleri.com

22 HAZ�RAN 2011


GAZB�R’in teknik merkezi büyük bir ba-

�ar�ya daha imza att�. Avrupa Birli�i ve

Türkiye Cumhuriyeti taraf�ndan destekle-

nen projeler kapsam�nda; MYK (Mesleki

Yeterlilik Kurumu)’n�n altyap�s�n� güçlen-

dirmek amaçl� olarak; toplam 6.000.000

Avro tutar�ndaki fon için yurt içi ve yurt

d�� çe�itli sektörler taraf�ndan 110 proje

haz�rland�. Haziran 2010’da yap�lan ba�-

vurular�n de�erlendirmesi yakla��k 9 ay

sürdü. MF�B (Merkezi Finans �hale Birimi)

taraf�ndan yap�lan de�erlendirme sonunda

26 proje, amaca uygun olarak de�erlendi-

rildi. Uygunluk de�erlendirmesinde, enerji

sektöründen sadece GAZB�R taraf�ndan

haz�rlanan proje kriterlere uygun bulundu.

GAZB�R teknik ekibi taraf�ndan haz�rlanan

proje gerek kapsam, gerekse bütçe olarak

de�erlendiriciler taraf�ndan hiçbir de�i�ik-

li�e u�ramadan onayland�.

GAZB�R taraf�ndan haz�rlanan “Do�al Gaz

Meslekleri S�nav ve Belgelendirme Merkezi-

Gaz Merkezi” projesi vas�tas�yla; do�al gaz

meslek standartlar�n�n haz�rlanmas� sonras�

sürecin tamamlanmas� hedefleniyor. Bu

proje ile daha önce 9 alan ve 11 seviyede

haz�rlanan Do�al Gaz Meslekleri için GAZ-

B�R bünyesinde bir ölçme ve de�erlendirme

merkezi kurulacak olup bu mesleklere ili�-

kin olarak MYK belgelendirmesi yap�lacak.

Proje merkezi �stanbul olacak ve 18 ay

içinde tamamlanacak. Bu süre içinde 11

do�al gaz mesle�i için yeterlilikler haz�r-

lanacak, MYK onay süreci sonras� ön ye-

terlilik ve TÜRKAK’tan akreditasyon süreci

tamamlanarak i�lerli�i olan bir Do�al Gaz

Meslekleri S�nav ve Belgelendirme Merkezi

kurulmu� olacak.

Projenin toplam bütçesi 400.000 avro

olup; 140.000 Avro insan kaynaklar�,

80.000 Avro s�nav ekipmanlar�, 60.000

Avro ofis yap�lanmas�, 50.000 Avro tan�-

GAZB�R VOC-Test Projesi’ne AB’den DestekGAZB�R, Merkezi Finans �hale Birimi (MF�B) taraf�ndan düzenlenen proje yar��mas�nda “Do�al Gaz Meslekleri S�nav ve Belgelendirme Merkezi-Gaz Merkezi” projesi ile do�rudan 300.000 Euro hibe almaya hak kazand�. VOC-Test olarak adland�r�lan projeye GAZB�R taraf�ndan da 100.000 Avro e� finansman deste�i sa�lanacak.

HAZ�RAN 2011 23

www.dogalgazhaberleri.com Söyle�i -www.dogalgazhaberleri.com Güncel -

t�m, 25.000 Avro yaz�l�m için harcanacak.

Kalan miktarla akreditasyon ve idari gider-

ler kar��lanacak.

GAZB�R ve MF�B aras�ndaki projeye ili�kin

sözle�me, GAZB�R Ba�kan� Mehmet Kazan-

c� taraf�ndan imzaland�. Projelerin tan�t�m

töreni ise Ulusal Yeterlilik Projesi (UYEP)

aç�l��nda Çal��ma Bakan� Ömer Dinçer’in

kat�l�m�yla yap�ld�. Törene GAZB�R ad�na

Ba�kan Yard�mc�s� Bilal Aslan, Proje Ba�-

kan� Mustafa Ali Akman ve proje ekibinden

çal��anlar kat�ld�. Törende bir konu�ma

yapan Çal��ma Bakan� Ömer Dinçer, “Sek-

törlerin etkin kat�l�m� ile MYK bünyesinde

olu�turulan meslek standartlar� ve olu�-

turulacak olan ulusal yeterlilik sisteminin

Türkiye’ de i�i gücünün niteli�ini art�racak

ve ülke kalk�nmas�na azami fayda sa�la-

yacakt�r. Bu kapsamda yap�lan çal��malara

hükümet olarak önem vermekteyiz ve ciddi

destekler sa�lamaktay�z. Bu amaçla torba

yasa vas�tas�yla nitelikli i� gücünü istihdam

etmesi için i�verenlere sigorta prim indirimi

gibi destekler sa�land�” dedi.

Enerji sektöründe içerik ve bütçe yönüyle tamamen onaylanan tek projenin sahibiyiz

Projeye ilgili olarak GAZMER Genel Mü-

dürü ve Proje Ba�kan� Mustafa Ali Akman

�u de�erlendirmelerde bulundu:

“VOC-Test Projeleri temel olarak AB uyum

yasalar� kapsa-

m�nda 5544 sa-

y�l� kanunla ku-

r u l a n M e s l e k i

Yeterlilik Kurumu

(MYK)’nun altya-

p�s�n� güçlendir-

mek ve i�lerli�ini

art�rmay� amaç-

lamaktad� r . Bu

kapsamda MYK

çal��malar� için AB

taraf�ndan yakla-

��k 25.000.000

Avro fon aktar�l-

m��t � r . Bu mik-

tar�n 6.000.000

Avro’sunun ise sistemin güçlendirilmesi

amac�na yönelik olarak, sektörlerin sisteme

adaptasyonunu da h�zland�rmay� te�vik

amac�yla; uygun projeler haz�rlamak kay-

d�yla sektör temsilcilerine verilmesi öngö-

rülmü�tür. Bu kapsamda, MF�B taraf�ndan

proje ihalesi yap�ld�. Yakla��k 110 projenin

yar��t�� ihaleye; GAZB�R olarak “Do�al

Gaz Meslekleri S�nav ve Belgelendirme

Merkezi-Gaz Merkezi” proje ile kat�l�m

sa�lad�k. Tüm proje sahipleri profesyonel

dan��manl�k kullan�rken, bizler kendi proje

ekibimizle 1 ay süre ile geceli ve gündüzlü

çal��t�k ve hiçbir d�� destek almad�k. Eme-

�imize inanc�m�z tamd� ve öyle de oldu.

Sonuç olarak, enerji sektöründe içerik ve

bütçe yönüyle tamamen onaylanan tek pro-

jenin sahibi olduk.

Çünkü sektörümüzü

tan�yor, sektörümü-

zün ihtiyac�n� biliyor-

duk. Sektörel projeler

ise ancak ve ancak

sektör mensubu ta-

sar�mc�lar taraf�ndan

yönet i l i rse amaca

ula�abilir.

Do�al Gaz Meslek

Standart lar � ’n� da

ayn� proje ekibimiz,

tüm sektörlerin önün-

de ilk s�rada tamam-

lam��t�r. Ortaya koy-

du�umuz yöntem di�er sektörler taraf�ndan

da benimsendi. Ulusal standart olu�turma

�ablonunu bizler ortaya koymu�tuk. Bu pro-

je sonunda ortaya ç�karaca��m�z sistem de

eminiz ki di�er sektörlere örnek olacak ve

böylece ulusal yeterlilik sistemi do�al gaz

sektörünün öncülü�ünde sistemle�ecektir.

GAZB�R olarak ülke ve sektör faydas�na

olan tüm çal��malarda öncü olma istekli-

li�imiz temel misyonumuzdur. Ki bu yeter-

lili�e sahip güçlü bir teknik ekibe sahibiz.

Teknik çal��malar�m�zda, GAZB�R Yönetim

Kurulu ve Da��t�m �irketleri Yöneticile-

rimizin net deste�ini görmekteyiz. Di�er

taraftan çal��malar�m�zda içsel davran-

may�p, tüm ilgili sektör ve taraflarla güçlü

i�birlikleri olu�turmaktay�z. Bu anlay�� ise

bizlere her zaman ba�ar� getirmektedir.

Di�er önemli bir husus ise proje ekibimizde

yer alan arkada�lar�m�z�n yo�un sektörel

tecrübeye sahip olmalar� ve proje çal��ma-

lar�na gönüllü kat�l�mlar�d�r. Proje ekibimiz

ço�u da��t�m �irketi personeli olmak üzere,

meslek örgütleri, sivil örgütler, GAZB�R,

GAZMER ve UGETAM personeli toplam

55 ki�iden olu�maktad�r.”

En büyük sorun kat�l�mc�l�ktan uzak ve kamusal dayatmac�l�k esas�na dayal� düzenlemelerdir

GAZB�R ve GAZMER bünyesinde yapt�klar�

24 HAZ�RAN 2011


teknik çal��malara da de�inen Mustafa Ali

Akman, konu�mas�na �öyle sürdürdü:

“Türkiye’de en büyük sorunlardan biri,

tüm di�er düzenlemelerde oldu�u gibi

teknik konularda da, kat�l�mc�l�ktan uzak

ve kamusal dayatmac�l�k esas�na dayal�

düzenlemelerdir. Bu noktada enerji piyasa-

s�ndaki düzenlemeleri bir tarafa b�rakmak

gerekir. Tam anlam�yla olmasa da, özellik-

le ikincil mevzuat karar mekanizmalar�n�n

olu�umuna sektörel kat�l�m�n fonksiyonu

hat�r� say�l�r bir düzeydedir. Di�er taraf-

tan sektörümüzü yak�ndan ilgilendiren,

Sanayi Bakanl��, TSE, MEB, Bay�nd�r-

l�k, �çi�leri, Çevre Bakanl�� gibi teknik

mevzuat olu�umundaki di�er yap�larda,

sektörel etkile�ime dayal� bir karar me-

kanizmas� olu�umu henüz daha tam etkin

olamam��t�r. GAZB�R olarak bu noktada

etkile�ime aç�k esneklikler olu�turmak için

ilgili kurumlar nezdinde birçok çal��malar

yürüttük. Bu noktada sektörlerin kimlikle-

rini, amaçlar� ile i�leyi�lerini �effaf ve net

olarak ifade edebilme yetene�ini ortaya

koymas�, karar mekanizmalar�nda etkin

olmas�n� sa�layabilecek bir ortam� kendi-

lerine haz�rlayacakt�r. Çal��ma Bakanl��

nezdinde 2008 y�l�nda yapm�� oldu�umuz

giri�im neticesinde Bakanl�k ve ilgili Kurum

MYK taraf�ndan net olarak alg�lanm�� ve

bugün sektör olarak; meslek standartlar�

ve yeterlili�i mevzuat�n�n olu�umuna yeteri

düzeyde katk� sa�lanm��t�r.

Di�er taraftan TSE ile çal��malar ba�latt�k

ve “Do�al Gaz ve Ekipmanlar� Sektör

Komitesi”ni kurduk. Di�er yandan TSE ile

periyodik toplant� trafi�i olu�turarak, ba�-

ta ürünlerin piyasa gözetimi olmak üzere

birçok proje yürütmeyi planlad�k. Sanayi

Bakanl�� nezdinde de, y�ll�k GAZTEK

toplant�lar�na kat�l�m sa�lad�k ve yeni ça-

l��malar yürüttük. Çevre Bakanl�� nezdinde

yönetmelik çal��malar�na da etkin olarak

kat�lmaktay�z.

MYK süreci tamamlama a�amas�nda MEB

ve YÖK nezdinde, do�al gaz meslekleri

hususunda; ba�ta müfredatlar�n olu�u-

mu olmak üzere birçok konuda i�birli�i

tesis etmeye çal��aca��z. Çünkü mevcut

e�itim modülleri sektörel tan�mlamalar�n

ve uygulama esaslar�n�n uza��nda bir

içeri�e sahip. Di�er taraftan buna alter-

natif olarak olu�turulan bir k�s�m akredite

yap� da sektörel ihtiyaçlar� kar��lamaktan

uzak. Temel görü�ümüz mevzuat ve teknik

yap�land�rmalar normatif bir çizgide olma-

l�d�r. Tüm çal��malar�m�z� da bu eksende

yürütmekteyiz.

Tarife metodolojisinin belirlenmesi sonras�nda teknik çal��malar h�zlanacak

�u anda sektörümüzün en önemli konusu

uzunca bir süredir gündemde olan tarife

metodolojisinin belirlenmesi hususudur.

Sektörün gelece�ini yak�ndan ilgilendiren

bu konu aç�kl��a kavu�uncaya kadar,

teknik konular ikinci planda kalmaktad�r.

Kanaatimce, tarife metodolojisinin belir-

lenmesi sonras�, temel i�letme anlay��na

dayal� teknik konular öncelikli duruma ge-

lecektir. Türkiye geneli için bir “Acil Eylem

Plan�” haz�rlama, gaz kullan�m alanlar�n�n

çe�itlendirilmesi, teknik personel için e�itim

analizi ve uygun müfredat haz�rlanmas�, ar-

ge faaliyetleri, iç tesisatlar için ortak teknik

kurallar�n olu�turulmas�, ürün geli�tirme

çal��malar�, güvenli gaz kullan�m esaslar�-

n�n olu�turulmas�, i�letme modellemesi gibi

konularda çal��malar h�z kazanacakt�r. Bu

konulara ili�kin olarak GAZB�R bünyesinde

komisyonlar olu�turulmu�tur. Teknik komis-

yonlar, kendileri için belirlenen süreçleri

tüm yönleri ile de�erlendirmekte olup ça-

l��malar�n� sektörel ihtiyaç ve ülke faydas�

anlay�� ile yürütmektedirler.

Benzer sektörel destekliprojeler sektörün geli�imine fayda sa�layacak

“Projelerimizin yürütülmesinde en önemli

etken insan kayna��d�r” diyen Mustafa Ali

Akman konu�mas�na �öyle devam etti:

“Bu tür projelerin yönetiminde deneyimli ve

proje yönetimi konusunda uzman ki�ilerin

bulunmas� projenin ba�ar�s�n� getiren fak-

tördür. Ba�ta GAZB�R Ba�kan� Say�n Meh-

met Kazanc� ve Yönetim Kurulu üyelerimiz

ile da��t�m �irketlerimizin yöneticileri bu

konuda yo�un destek sa�lamaktad�r. Bu

noktada en fazla insan kayna�� deste�i ise

�GDA� taraf�ndan sa�lanmaktad�r. �GDA�

Genel Müdürü ve GAZB�R Ba�kan Yard�m-

c�s� Bilal Aslan projelerimize tam destek

vermekte ve projede görevlendirdi�i tek-

nik ve deneyimli personellerle ba�ar�m�za

büyük katk� sa�lamaktad�r. Sonuç olarak

bu ve benzeri sektörel destekli projeler

sektörün geli�imine azami ölçüde fayda

sa�layacakt�r.”

HAZ�RAN 2011 25


26 HAZ�RAN 2011

14


Yo�un bir kat�l�mla gerçekle�en törende at�lan imzalarla birlikte ba�ta vergi prob-lemleri olmak üzere kamula�t�rmalar, personel ve istihdam gibi pek çok konuya çözüm getirildi.

Törende konu�an Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan� Taner Y�ld�z, Türkiye’nin elinden geleni ortaya koydu�u Projede Türkiye’nin sürdürdü�ü olumlu tavr�n� devam ettire-ce�ini ifade etti. Benzer siyasi iradenin bir kar��l��n� AB üyesi ülkelerden de bekledik-lerini ifade eden Y�ld�z, “AB’nin Türkiye’ye Türkiye’nin de AB’ye ihtiyac� var. Bunun bir k�s�m siyasi meselelerle ötelemenin do�ru olmad��n� bir kez daha duyuyoruz” dedi.

Y�ld�z, projede ortaklar aras� detaylar�n çözülmesinin ard�ndan hatta ta��nacak

do�algaz kayna��n�n belirlenmesi gerek-ti�ini de vurgulad�. �mzalanan anla�mayla BOTA�’�n kendine ait kapasite fazlas� hat-lar� Nabucco’nun kullan�m�na geçecek. Bu �ekilde hem projede in�aat maliyetleri ve süresi azalacak, hem de BOTA� kulland�-�� kapasite oran�nda yat�r�m miktarlar�n� azaltacak.

Nabucco hatt�n�n % 70’inin topraklar�ndan geçti�i ülke olma özelli�ine sahip olan Türkiye, anla�ma gere�i Nabucco �irketinin toplad�� gelir vergisinin yüzde 70’ine sa-hip olacak. 31 milyar metreküp kapasiteli hattan geçecek do�algaz�n yar�s� 6 ortak taraf�ndan payla��lacak. Kapasitenin geri kalan 15 milyar metreküplük k�sm� geçi� hakk� için 3’üncü ki�ilere verilebilecek veya ülkeler isterlerse bu pay� da kulla-nabilecek.

�mzalanan anla�ma ile birçok konudaki belirsizlikte de çözüm sa�land�. AB ve Türkiye’nin müzakereleri ile Nabucco boru hatt� in�aat� ve i�letmesine KDV muafiyeti getirildi. Türkiye’nin KDV kanununda de�i-�iklik yapaca��n� kaydeden yetkililer, “Tüm ülkelerin bu muafiyeti getirmesi önemli bir ad�m. Hatt�n büyük k�sm� Türkiye’den ge-çiyor. Bu nedenle yat�r�mlar�n, kamula�t�r-malar�n büyük k�sm� Türkiye’de yap�lacak. 8 milyar euroluk yat�r�m kaleminin önemli k�sm� Türkiye’de kullan�lacak” dedi. Na-bucco Projesi için vergisel destek 1 milyar Avro’yu bulaca�� tahmin ediliyor.

Gelinen a�aman�n önemine dikkat çeken Projenin Yürütme Kurulu Ba�kan� Werner Auli “Neticede bir karar a�amas�na gelindi. Boru hatt� projesi kapsam�nda üreticiler ve son kullan�c�lar aç�s�ndan çok önemli bir a�ama. Nihai yat�r�m karar� çok önemliydi. Yat�r�mc�lar olmadan biz bunu sa�laya-mazd�k” dedi.

Nabucco Yönetici Direktörü Reinhard Mitschek de, “Gaz tedariki konusundaki pürüzler ve kesinle�memi� konular gi-derildi. Deklarasyonda bunlar ortadan kald�r�ld�. Projenin yap�land�r�lmas� sonras� 2013 y�l�nda ilk gaz ak�� sa�lanacak” diye konu�tu.

Nabucco, Yeni Payda�lara �htiyaç Duyacakt�r

Macaristan Ulusal Kalk�nma Bakan� Tamas Fellegi ise Fuku�ima nükleer santralinde ya�anan kazaya hat�rlatarak, “Fuku�ima olay� ve Kuzey Afrika’daki olaylar enerji politikalar� üzerinde önemlidir. Macaristan gelecekteki gaz�n rolünü ve farkl�la�t�rma-n�n önemini bilmektedir. Bu yüzden Nabuc-co içerisinde bulunmaktay�z” dedi.

Nabucco’nun yeni ortaklara aç�k oldu-�unu belirten AB Enerji Komseri Öttinger ise, “Nabucco yeni payda�lara da ihtiyaç duyacakt�r. Nabucco’nun daha i�ler hale gelmesi mümkün olacaksa bu seçene�i de tabii ki dü�ünebiliriz” dedi.

Törende at�lan imzalarla, projenin ta-mamlanmas� için mutabakata var�ld�� resmile�tirilmi� oldu.

Nabucco Destek Anla�mas�’nda �mzalar At�ld�Nabucco Do�algaz Projesi’ne destek anla�mas� 6 Haziran 2011 tarihinde Kayseri’de düzenlenen törenle imzaland�. Projenin geçti�i 6 ülkenin bakan�n�n imza atmas�yla Nabucco’da önemli bir a�ama daha kat edilmi� oldu.

HAZ�RAN 2011 27

EUROPEAN

STANDARD

YENİ

EN14800

[email protected] www.ayvaz.com

KALİTE ARTIK STANDART!Ayvaz’ın EN14800 Avrupa kalite standartlarına uygun olarak 2009 yılından beri

ürettiği ve birçok Avrupa ülkesine milyonlarca satışını gerçekleştirdiği yeniN-GAZ Doğal Gaz Bağlantı Hortumları ile; kalite artık lüks değil, “standart”.

DN8-DN12 anma çapında CE belgeli ve Avrupa EN14800’e uygun olarak üretilenN-GAZ Doğal Gaz Bağlantı Hortumları ile tanışmak için vakit kaybetmeyin!

TS-EN14800

Kaplama: Şeff af PVC

Somun: AISI 303 / 304İç Parça : AISI 303 / 304Conta: NBR

Nipel: AISI 303 / 304

Hortum: AISI 316L Paslanmaz ÇelikÖrgü Teli: AISI 304

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?

2009 yılında yayımlanan kanuna göre,1 Haziran 2011 tarihinden itibaren

tüm ocak, fırın ve soba bağlantılarında,TS-EN 14800 standartlarına göre üretilen

hortumların kullanılması zorunludur.

Kaliteyi kontrol edin,güvenli ürünleri tercih edin!

14800 ilan Gas Plus.indd 1 29.03.2011 13:58:32

28 HAZ�RAN 2011

- Vizyon www.dogalgazhaberleri.com

Türkiye LPG sektörünün köklü ve öncü �irketi �pragaz, herhangi bir akaryak�t zincirine sahip olmamas�na kar��n, otogaz pazar�nda da en önemli markalar aras�nda yer al�yor. �pragaz’�n otogaz pazar�nda istasyon zincirine ekledi�i son halka Bursa oldu. �pragaz – Be�yol Otomotiv otogaz istasyonu, �pragaz CEO’su Selim �iper, Be�yol Otomotiv ’in sahibi Selahattin Dönmez, �pragaz yöneticileri ile Bursa i� ve ticaret dünyas�n�n önemli isimlerinin de kat�ml�yla 2 Haziran 2011’de düzenlenen bir törenle hizmete aç�ld�.

Türkiye’nin ilk resmi otogaz istasyonunu Bursa’da �pragaz açm��t�

Bursa Osmangazi’de Yeni Yalova Yolu üze-rinde bulunan �pragaz otogaz istasyonun aç�l�� töreninde konu�an �pragaz CEO’su

Selim �iper, “Bizim için bu yat�r�m, ticari kayg�lardan öte, manevi de�erler de ifade ediyor. Bununla birlikte Bursa’n�n da bizim için ayr� bir yeri vard�r. Çünkü Türkiye’nin ilk resmi belgeli otogaz istasyonunu, �pra-gaz olarak biz burada açm��t�k” dedi.

Türkiye’nin, dünya otogaz pazar�nda ilk s�ralarda yer ald��na da dikkat çeken �i-per, �pragaz’�n kurulmas�na öncülük etti�i, bir at�kken sektöre dönü�türdü�ü LPG’de gelinen bu noktadan duyduklar� gururu dile getirdi. Yeni Yalova Yolu’ndaki bu istasyonla birlikte, �pragaz’�n Bursa’daki otogaz istasyonu say�s� 9’a ula�t�.

Türkiye’nin En Büyük 19’ncu �irketi

1961 y�l�nda kurulan ve Türkiye’nin ilk do-lum tesisini kuran �pragaz, 50 y�ld�r birçok ilke ve rekora imza atarak, Türkiye ekono-

misine ve LPG sektörünün bugün geldi�i noktaya önemli katk�larda bulundu.

1994’den bu yana sürekli “Türkiye’nin en çok vergi veren ilk 50 firmas�” aras�nda yer alan �pragaz, �stanbul Sanayi Odas�’n�n belirledi�i son “Türkiye’nin En Büyük 500 Sanayi Kurulu�u” listesinde de, “En Büyük 19’ncu �irket” olarak yer ald�. �pragaz bugün, do�rudan ve dolayl� olarak ya-ratt�� 8 bin ki�ilik istihdam ile tüm ülkeye yay�lm�� 2.000’in üzerinde noktada hizmet veriyor.

�pragaz Otogazda Büyümeye Devam EdiyorEnerji sektörünün yar�m as�rl�k ‘Mavi Dev’i �pragaz, otogaz pazar�ndaki büyümesine devam ediyor. �pragaz, Bursa Osmangazi’de açt�� yeni otogaz istasyonu ile bu ildeki istasyon say�s�n� 9’a ç�kard�.

HAZ�RAN 2011 29

30 HAZ�RAN 2011

- �ehirlerde Do�al Gaz www.dogalgazhaberleri.com

Malatya’ya firma olarak 67 milyon dolarl�k yat�r�m yapt�klar�n� belirten Malatya Do-�algaz Da��t�m A. �. (Malatyagaz) ��letme Müdürü Demirta�, �irketin BOTA�’tan al-d�� devrin de hesaplanmas� halinde, kente bugüne kadar 80 milyon dolarl�k do�al gaz yat�r�m� yap�ld�� söyledi. �ehrin hemen hemen her semtine do�al gaz götürdükle-rini ifade eden Demirta�, “Haziran 2011 itibariyle toplam 703.000 metre polietilen, 102.500 metre çelik hatt�m�z, 180 kilo-metre de servis hatt�m�z yap�lm�� durumda. 15 bin 874 adet servis kutumuz var, yani 15 bin 750 adet binaya servis ba�lant�s� yapm�� durumday�z” �eklinde konu�tu.

“2011 y�l�nda 80 bin abone-ye ula�may� hedefliyoruz”

2011 y�l�nda abone say�s�n� 80 bine ç�-karmay� hedeflediklerini anlatan Cafer Demirta�, Malatya’n�n daha az yat�r�m ald�� ileri sürülen çevre yolunun alt�ndaki semtlere de yat�r�m götürdüklerini, Me-lekbaba, Ta�tepe, Kiltepe mahallelerine yat�r�m yapmaya devam ettiklerini kaydetti. Orduzu, Topsö�üt, Han�m�nçiftli�i, Hatun-suyu, Has�rc�lar, Dilek, �ahnahan, Bostan-ba��, Gündüzbey beldeleri; Battalgazi ve

Ye�ilyurt ilçeleri; Konak Mahallesi’nin ve kent merkezinin �irketin do�al gaz lisans� içinde oldu�una dikkat çeken Demirta�, bu belde ve ilçelerin büyük bölümüne do�al gaz verdiklerini, �ahnahan, Hatunsuyu ve Has�rc�lar’a da 2011 y�l�nda gaz vermek için çal��t�klar�n�, Konak hatt�n� ise devam eden yol çal��malar� nedeniyle yar�m b�-rakt�klar�n� söyledi.

“Do�al gaz sayesinde Malatya’da 84,6 milyon TL’lik tasarruf sa�lan�yor”

Do�al gaza herhangi bir zam yap�lmamas� halinde, abonelerinin do�al gaz kullan-mayanlara göre enerji tasarrufunun y�ll�k bin 300-bin 550 lira aras�nda oldu�una dikkati çeken Cafer Demirta�, “72 bin 500 abone içinde do�al gaz kullanan abone say�s� 65 bin 100. Bu aboneleri bin 300 lira ile çarpsak 84 milyon 630 bin TL gibi bir para Malatya �ehrinde tasarruf olarak kal�yor” diye konu�tu.

“Malatya’daki çevre kirlili�i yüzde 80 azald�”

�irketin yat�r�mlar� hakk�nda bilgi veren

Malatyagaz ��letme Müdürü Demirta�, “BOTA�’tan ald��m�z devir hariç 67 mil-yon dolarl�k bir yat�r�m yapt�k. BOTA�’tan ald��m�z devri de hesaplarsak 80 milyon dolarl�k bir yat�r�m ediyor” dedi. Demirta�, Malatyagaz’�n, Malatya’ya yapt�� yat�r�m�n yüzde 15’inin geri döndü�ünü de sözlerine ekledi. Do�al gaz�n çevre dostu bir yak�t ol-du�unu kaydeden Demirta�, “2006 y�l�nda ilk yat�r�ma ba�land�� zamandaki kükürdi-oksit veya karbonmonoksit oranlar�n� göz önünde bulundurdu�umuz zaman �u anda çevre kirlili�inde yüzde 80 oran�nda bir dü�ü� var. Bu çok net bir biçimde ortada” diye konu�tu.

Malatyagaz 80 Milyon Dolarl�k Yat�r�m Gerçekle�tirdiGeçen y�l 68 bin 300 olan abone say�s�n� 2011 y�l�nda

72 bin 500’e ç�kard�klar�n� belirten Malatyagaz ��letme

Müdürü Cafer Demirta�, toplamda kente 80 milyon

dolarl�k do�al gaz yat�r�m� yap�ld��n� söyledi.

HAZ�RAN 2011 31

32 HAZ�RAN 2011

- Dosya www.dogalgazhaberleri.com

Konut talebi, artan kentsel dönü�üm proje-leri, yabanc� yat�r�mlardaki art�� beklentisi, yenilenebilir enerji alan�nda yap�lmas� planlanan altyap� yat�r�mlar� ve büyük ener-ji nakil projelerinin Türkiye’den geçmesi, Türkiye’de ba�ta konut in�aatlar� olmak üzere, konut d�� ve altyap� in�aatlar�ndaki büyümeyi desteklemektedir.

Pek çok in�aat malzemeleri alt sektörü enerji yo�un üretime sahiptir. Türkiye’nin enerjide d��a ba��ml� olmas� (petrolün yüz-de 90’a yak�n bir k�sm�, do�algaz�n yüzde 97’si ve kullan�lan kömürün yüzde 20’si) ve enerji fiyatlar� aç�s�ndan dünyadaki en pahal� enerjiyi kullanan ülkeler aras�nda

yer almas�, sektörün maliyetlerini oldukça artt�rmaktad�r. K�sa vadede de bu yap�n�n de�i�mesi pek mümkün gözükmemektedir. Enerji verimlili�i ile çevresel sürdürülebi-lirlik, gelecek dönem i� ortam�n�n yeniden �ekillenmesine yol açarken,in�aat sektörü bu de�i�imin merkezinde olacak.

H�zla artan nüfus, kentle�me ve sanayile�-menin önümüzdeki dönemde enerji talebini daha da art�raca�� gerçe�i, ülkeleri bir yandan alternatif enerji kaynaklar�n� ara�-t�rmaya yöneltirken, di�er yandan da mev-cut kaynaklar�n daha verimli kullan�lmas�n� sa�layacak enerji verimlili�ine odakla-n�lmas�n� gerektirmektedir. Türkiye’nin,

enerjide d��a ba��ml� bir ülke olmas�na ve dünyada enerji fiyatlar�n�n en yüksek oldu�u ülkeler aras�nda yer almas�na ra�men, enerji yo�un in�aat malzemeleri alt sektörlerinde konulan büyük hedefer, “enerji verimlili�i” ve “enerji dostu” ol-mada dünyada en önde gelen ülkelerden biri olmay� zorunlu k�lmaktad�r. Türkiye’de toplam enerji tüketiminin % 40’�n�n sanayi, %32’sinin ise konutlar taraf�ndan gerçek-le�tirildi�i göz önünde bulunduruldu�unda, verimlilik kaynakl� çal��malar�n öncelikle konut ve sanayi sektörlerinde ba�lat�lmas� önemli bir fayda sa�layacakt�r.

�n�aat malzemeleri sektörü binalarda enerji

“Büyük Enerji Nakil Projelerinin Türkiye’den Geçmesi, Altyap� Yat�r�mlar�n�n H�zlanaca��na ��aret Eden Bir Faktördür”

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli�i (TOBB) ve sektörel derneklerin Deloitte Türkiye’ye haz�rlatt�� “Türkiye �n�aat Malzemeleri Sektör Görünüm Raporu”na göre, gelecek 5 y�lda geli�mekte olan ülkelerde artan altyap� ve konut ihtiyac�na ba�l� olarak in�aat sektörünü parlak bir dönem bekliyor. Raporda ayr�ca bu dönemde in�aat malzemeleri sektöründeki büyümenin ve de�i�imin merkezinde enerji verimlili�i ve altyap� yat�r�mlar� olaca�� da vurgulan�yor.

HAZ�RAN 2011 33

www.dogalgazhaberleri.com Söyle�i -www.dogalgazhaberleri.com Dosya -

verimlili�inin art�r�lmas�nda önemli bir rol

oynad��ndan, enerji verimlili�i kanunla-r�n�n uygulamaya geçmesi ve tüketicinin daha da

bilinçlendirilmesiyle, sektörün enerji verimli yap�lara malzeme tedarik edebilmek için

uygun ürünler geli�tirmesi gerekecektir. Di-�er yandan, pek çok in�aat malzemeleri

alt sektörünün enerji yo�un olmas�, enerji-de d��a ba��ml� olan ülkemizde sektörün

rekabetçili�inin devam ettirilebilmesi için enerji verimlili�i alan�nda önemli aksi-yonlar�n

al�nmas�n�n gereklili�ini aç�kca ortaya koymaktad�r.

“Uluslararas� enerji nakil projelerinin Türkiye üzerinden geçiyor olmas�, bölgedeki altyap� yat�r�mlar�n�n h�zlanaca��na i�aret eden bir faktördür”

Do�u Avrupa ülkelerinde, Avrupa Birli�i’ne kat�l�m öncesi aday ülkeleri üyeli�e haz�rla-mak amac�yla verilen yap�sal AB fonlar�n�n halen verilmeye devam edilmesi ve bu fonlar�n Do�u Avrupa ülkelerinde altyap� yat�r�mlar� özelinde de�erlendirilmesi Do�u Avrupa’da altyap� yat�r�mlar�n�n artaca��na i�aret etmektedir. Nüfus art�� ve kentle�-meye ba�l� olarak, geli�mekte olan ülkeler, Kuzey Afrika ve Ortado�u’da da in�aat sektörü büyümesinin konut ve altyap� ya-t�r�mlar�ndan gelmesi beklenmektedir. Bu bölgelerde mevcut altyap�n�n iyile�tirilmesi ihtiyac� ve devletlerin altyap�ya yat�r�m yapma planlar� in�aat sektörü büyümesini destekleyecektir.

Ayr�ca, Türkiye’nin jeopolitik konumun-dan kaynakl�, Avrupa ve Asya aras�nda bir köprü

görevini görmesi, uluslararas� ve çok uluslu enerji nakil projelerinde Türkiye’yi önemli

bir konuma getirmektedir. Son dönemde imzalanan Nabucco Do�algaz Hatt� Proje-si, Mavi Ak�m Projesi ve Güney Avrupa Gaz Ringi Projesi gibi uluslararas� büyük enerji nakil projelerinin Türkiye üzerinden geçiyor olmas�, bölgedeki altyap� yat�r�mlar�n�n

h�zlanaca��na i�aret eden bir faktördür.

“Geli�mi� ülkelerde enerji verimlili�i ve ya�lanan konut stoku yenileme pazar�n� büyütecek”

Geli�mekte olan ülkelerdeki yeni in�aat-lardaki büyüme beklentilerine ek olarak, geli�mi�

ülkelerde in�aat art��n� mevcut konut stokunun ya��n�n ve enerji verimlili�i yasalar�n�n tetiklemesi öngörülmektedir. Bat� Avrupa bölgesindeki ülkelerin GSYH büyüme oran�, nüfus art�� h�z�, hane halk� say�s� büyüme beklentileri ve kentle�me h�z� her ne kadar rapor kapsam�nda incelenen di�er bölgelerdeki ülkelere nazaran dü�ük seviyede olsa da, yine de Bat� Avrupa ni-celiksel büyüklü�ü ile in�aat malzemeleri üreticileri için yüksek bir potansiyel te�kil etmektedir. Ancak buradaki in�aat sektörü harcamalar� yeni in�aatlardan ziyade yeni-leme pazar�ndan kaynaklanacakt�r.

Avrupa Birli�i üyesi ülkelerde 2002 y�l�ndan beri yürürlükte olan 2002/91/EC say�l�, “Binalarda Enerji Performans� Yönergesi, bu yasan�n Bat� Avrupa ülkelerinde kusur-suz bir �ekilde i�lerlik kazanm�� olmas� ve halk�n bu konudaki yüksek bilinç seviyesi ile mevcut ya�l� konut stokunun i�ler yasalar ile belirlenen çerçevede yenilenmesi, bu co�rafyada in�aat yat�r�mlar�n�n genelde konut yenileme üzerine yo�unla�aca�� görü�ünü desteklemektedir.

“Verimlilik kaynakl� çal��malar�n öncelikle konut ve sanayi sektörlerinde ba�lat�lmas� önemli bir fayda sa�layacakt�r.”

Türkiye in�aat sektöründe büyümenin gelece�i altyap� yat�r�mlar�ndad�r. Altyap� projeleri uzun vadeli projeler olduklar� için finansman�n�n organize edilip, planl� bir �ekilde yat�r�mlar�n gerçekle�tirilebilmesi aç�s�ndan kritik önem ta��maktad�r. Küre-sel finansal krizin etkilerini halen ta��yan Türkiye’de 2009’da her ne kadar altyap� yat�r�mlar� için ayr�lan fonlarda bir yava�-lama görülse de, 2010 y�l�n�n ilk 9 ay�nda bir önceki y�l�n ayn� dönemine k�yasla altyap� yat�r�mlar�nda tekrar art�� oldu�u gözlenmektedir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl��’n�n yapt�� aç�klamaya göre, Türkiye’nin 2020 y�l�na kadar elektrikte yüzde 150 ek kapasite yat�r�m�na ihtiyac� vard�r. Bu da, hem yerli hem yabanc� yat�r�mc� için de�eri gün geçtikçe artan bir sektör olan enerji sektörüne yakla��k 90 milyar Dolar de�erinde bir yat�r�m yap�laca�� anlam�na gelmektedir. Yine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl��’n�n, yenilenebilir enerji kaynaklar� konusunda yapmay� planlad�� yat�r�mlar, ba�ta rüzgar ve hidroelektrik olmak üzere, jeotermal ve güne� gibi yenilenebilir enerji kaynaklar� konusunda önemli geli�meler olaca��na i�aret etmektedir. �lk nükleer santral ant-la�mas�n� Rusya ile imzalayan ve Sinop’ta

34 HAZ�RAN 2011


ikinci bir nükleer santral kurulmas� için çe�itli ülkeler ile müzakereleri sürdüren Türkiye, bu projeler ile önümüzdeki dö-nemde altyap� yat�r�mlar�n� art�racakt�r.

Türkiye’de toplam enerji tüketiminin yüzde 40’�n�n sanayi, yüzde 32’sinin ise konutlar taraf�ndan gerçekle�tirildi�i göz önünde bulunduruldu�unda, verimlilik kaynakl� çal��malar�n öncelikle konut ve sanayi sektörlerinde ba�lat�lmas� önemli bir fayda sa�layacakt�r.

�n�aat malzemeleri sektörü binalarda enerji verimlili�inin art�r�lmas�nda önemli bir rol oynad��ndan, enerji verimlili�i kanunlar�n�n uygulamaya geçmesi ve tüketicinin daha da bilinçlendirilmesiyle, sektörün enerji verimli yap�lara malzeme tedarik edebilmek için uygun ürünler ge-li�tirmesi gerekecektir. Di�er yandan, pek çok in�aat malzemeleri alt sektörünün enerji yo�un olmas�, enerjide d��a ba��ml� olan ülkemizde sektörün rekabetçili�inin devam ettirilebilmesi için enerji verimlili�i alan�nda önemli aksiyonlar�n al�nmas�n�n gereklili�ini aç�kça ortaya koymaktad�r.

“Binalarda enerji performans� yönetmeli�i, artan tüketici bilinci ve finansman destekleriyle birlikte bina ve tesisat yal�t�m�, ayd�nlatma, �s�tma, so�utma, havaland�rma sistemleri gibi alanlarda yap�lacak iyile�tirmeler in�aat malzemeleri tüketimini art�racakt�r”

Türkiye’de toplam enerji kullan�m�n�n %32’sinin konutlar taraf�ndan gerçek-le�tirildi�i ve binalarda enerji verimlili�i sa�lamak suretiyle önemli bir tasarrufa gidilebilece�i tespit edilmi�tir.

Bu do�rultuda, Türkiye binalarda enerji verimlili�i konusundaki çal��malar�na 2008 y�l� itibariyle h�z vermi�tir. 2008 Aral�k ay�n-da 5627 say�l� Enerji Verimlili�i Kanunu kapsam�nda “Binalarda Enerji Performans� Yönetmeli�i” ile binalarda enerjinin ve kaynaklar�n�n verimli kullan�lmas�, enerji israf�n�n önlenmesi ve çevrenin korunmas� hedeflenerek mevcut ve yeni binalara ve-rilmek üzere “Enerji Kimlik Belgesi” düzen-lenmesi karar� al�nm��t�r. Mevcut binalar ve in�aat� devam edip henüz yap� izni almam��

binalar için enerji kimlik belgesi al�nmas� konusunda Temmuz 2017’ye kadar süre tan�nm��t�r.

Yasal uygulamalar�n yürürlü�e girmesine ek olarak, Türkiye’de tüketiciler de enerji verimlili�i konusunda giderek bilinç-lenmektedir. Binalarda enerji verimlili�i konusunda al�nan tedbirlerin sonucunda i�letim maliyetlerinde ciddi oranda dü�ü� görülmesi, bu alana

yat�r�m yapan tüketicilerin say�s�n� da art�rmaktad�r. Ayr�ca, enerji verimlili�i konusunda yap�lacak yat�r�mlara yönelik çe�itli bankalar taraf�ndan eko-kredi ad� alt�nda uzun vadeli ve daha uygun ko�ullar alt�nda finansman deste�i sa�lanmas� da bu geli�imi desteklemektedir.

Türkiye’deki mevcut 16 milyon birimlik yap� stokunu ve her sene eklenen yeni binay� göz önünde bulundurdu�umuzda, “Binalarda Enerji Performans� Yönetmeli�i”, artan tüketici bilinci ve finansman destekleriyle birlikte bina ve tesisat yal�t�m�, ayd�nlatma, �s�tma, so�utma, havaland�rma sistemleri gibi alanlarda yap�lacak iyile�tirmeler in�aat malzemeleri tüketimini art�racakt�r. Is�tma, havaland�rma, klima, boya, çimen-to, yal�t�m sektörlerinde global oyuncular�n Türkiye üretiminde pay� yüksektir.

“Enerji verimlili�inin artt�r�lmas� üretim maliyetlerini dü�ürecek”

H�zla artan nüfus, kentle�me ve sanayile�-

me önümüzdeki dönemde enerji talebini daha da art�racakt�r. Dünya üzerindeki mevcut fosil yak�tlar�n�n tükenmesi, bir yandan ülkeleri

alternatif enerji kaynaklar�n� ara�t�rma-ya yöneltirken, di�er yandan da enerji verimlili�i konusunu önemli bir gündem maddesi haline getirmektedir. Özel-likle, 1970’li y�llarda ya�anan petrol krizi ve 90’l� y�llarda ortaya ç�kan iklim tart��malar� ülkelerin enerji verimlili�i-ne odaklanmalar�n� zorunlu k�lm��t�r. Türkiye’de toplam enerji tüketiminin % 40’n�n sanayi, %32’sinin konut, %20’sinin de ula��m taraf�ndan gerçekle�-tirildi�i göz

önünde bulunduruldu�unda, verimlilik kaynakl� çal��malar�n öncelikle konut ve sanayi sektörlerinde ba�lat�lmas�n�n önemi ortaya ç�kmaktad�r.

Türkiye Enerji Verimlili�i Derne�i (ENVER) taraf�ndan haz�rlanan Temmuz 2010 tarihli “Türkiye Enerji ve Enerji Verimlili�i Çal��-malar� Raporu”nda Türkiye’de al�nacak önlemlerle, binalarda yüzde 30, sanayide yüzde 20 oran�nda enerji tasarrufu potan-siyeline sahip oldu�umuz ortaya ç�k�yor. Bu noktada da, in�aat malzemeleri sek-törü iki özelli�i sebebiyle mevcut enerjinin daha verimli kullan�lmas�n� sa�layacak en önemli sektörlerin ba��nda gelmektedir. Birincisi, in�aat malzemeleri ürün olarak parças� olduklar� yap�larda enerji verimlili-�inin sa�lanmas�nda önemli bir rol oynar. �kincisi, in�aat malzemeleri alt sektörlerinin pek ço�u enerji yo�un sektörler olmalar� sebebiyle sanayide enerji verimlili�inin art�-r�lmas� ile birim üretim ba��na dü�en enerji kullan�m�n�n önemli ölçüde dü�ürülmesine yard�mc� olur.

Türkiye sanayisinde önemli bir pay� enerji yo�un sektörler almaktad�r. Bu sebeple, sanayi sektörü gerçekle�en nihai enerji tüketiminin yüzde 40’n� ve birincil enerji

kayna��m�z olan toplam elektrik tüketiminin yüzde 47’sini kullanmaktad�r. Sanayilerde enerji tüketiminde sa�lanacak verimlilik ça-l��malar� ülkenin cari aç��na olumlu yönde katk� sa�laman�n yan� s�ra enerji yo�un in�aat malzemeleri sektörlerinin global ve bölgesel piyasalarda rekabetçilik seviyele-rinin art�r�lmas�na yard�mc� olacakt�r.

Bunlara ek olarak, �u anda Elektrik ��leri

HAZ�RAN 2011 35

36 HAZ�RAN 2011


Etüt �daresi (E�E) taraf�ndan sanayilerde enerji verimlili�i projelerine yönelik ayr�lan destek bütçesinin sadece yüzde 20’si kulla-n�lmaktad�r. Bu destekten daha fazla proje-nin ve �irketin faydalanabilmesi için gerekli fark�ndal�k yarat�l�rken, E�E prosedürlerinin de yap�lacak incelemeler sonucunda daha etkin hale getirilmesi gerekebilir. Son olarak, Türkiye’de enerji verimlili�i yat�-r�mlar�na yönelik ticari bankalar taraf�ndan d�� kaynakl� çe�itli kredi paketleri sunul-maktad�r. Türkiye’nin, 17 Aral�k 2010’da yay�nlanan, 2010-2023 y�llar�na yönelik haz�rlad�� Enerji Verimlili�i Strateji Belgesi kapsam�nda da sanayide enerji verimlili�ini art�r�c� projelere ve gönüllü anla�malara yönelik mali desteklerin etkinle�tirilece�i, verimlilik art�r�c� projelerde kurumlar vergisi indiriminden faydalan�lmas� gibi te�viklerin planland�� belirtilmektedir. Enerji verimlili-�i projelerine yönelik finansman modelleri, ya�anan küresel kriz ko�ullar� ile uyumlu olmamas� nedeniyle, Türkiye’de yeterince kullan�lamamaktad�r. Finansman ile ilgili mevzuat ve kurumsal yap�lanma konusun-da di�er ülkelerde uygulanan yöntemler de de�erlendirilerek (mali destekler, vergi muafiyeti-indirimi, h�zland�r�lm�� amortis-man, vb.) Türkiye ko�ullar�na en uygun yarat�c� çözümlerin geli�tirilmesine ihtiyaç vard�r.

“�n�aat sektörü enerji verimli yap�lar modelinde geli�ecek”

S�f�r-enerjili ve pasif evler giderek önem kazanmakta Enerji verimlili�i ile ilgili pek çok alanda yat�r�mlar�n artaca�� ve �ekil de�i�tirece�i görülmektedir. Temelde ülke-lerin yap� sektörü için önerdikleri modeller pasif evler ve s�f�r enerjili evler tan�m�na dönü�mekte ve bu tan�mlar�n 2020 itiba-riyle AB içinde yeni binalarda kullan�mda olmas� beklenmektedir. Pasif evler aç�s�n-dan dünyada 200 bin m2’yi geçkin 17 bin’den fazla ev bulunmaktad�r.

Bu süreci geli�tirmek amac�yla, Avrupa Komisyonu Enerji ve Ula��m Direktörlü�ü THERMIE program� çerçevesinde 5 ülkede 250 pasif evin yap�lmas�na yönelik bir program ba�latm��t�r. Her ne kadar henüz pasif, ya da s�f�r enerjili, evler piyasada büyük bir yer tutmasa da, binalarda enerji verimlili�i konusunda al�nan kararlar ve düzenleme süreçleri, ülkelerin mevzuat� destekleyen hibe ve fonlar� ile (örne�in,

Güney Kore kriz paketinde yer alan 36 mil-yar dolarl�k paket içinde 5,8 milyar dolar� binalarda enerji verimli�i için ay�rm��t�r) 2020 sonras� in�aat sektörünün bu yöne do�ru geli�ece�ini öngörebiliriz.

Nitekim, yap�lar�n mevcut yasalara uygun haz�rlanmas�na yard�mc� olunmas� ve ye�il bina kavram�n�n in�aat�n yap�laca�� arsadan, tasar�m�na, in�aat�ndan malzeme seçimine, i�letim ve yeniden kullan�ma ka-dar tüm süreçlere düzgün bir �ekilde yans�-t�lmas� ad�na küresel kabul görmü� çe�itli belgelendirme sistemleri ortaya ç�km��t�r. LEED (Enerji ve Çevresel Tasar�mda Ön-cülük), BREEAM (Çevresel De�erlendirme Metodu) ve GREENSTAR bu belgelendirme sistemlerinin önde gelenlerinden birkaç tanesidir.

S�f�r enerjili ve pasif evler sadece geli�mi� ülkelerde de�il geli�mekte olan ülkelerde de mimari tasar�mlara yans�maya ba�-lam��t�r. Çe�itli sektörlerden �irketler her alanda

çevreye duyarl� olduklar�n� göstermek için art�k ofis binalar�n� da bu kavram do�rul-tusunda tasarlamak istemektedir. Bu tür projelerde çevre ve sürdürülebilirlik kriter-lerine uyan malzemeler önemli bir tercih sebebidir. Bu tür binalar artt�kça malzeme üreticilerinden bu yönde ürün geli�tirme beklentileri de giderek artacakt�r.

“Binalarda enerjinin yüzde 72’sinin �s�nma amaçl� kullan�ld�� dü�ünülürse, �s�tma sistemlerindeki verimlili�in de binalarda enerji verimlili�i konseptine do�rudan çok büyük katk�s� olaca�� bir gerçektir”

Binalarda enerji verimlili�inin art�r�lmas�n-da in�aat malzemeleri üreticilerine önemli rol dü�mektedir. Bir binan�n enerji verim-lili�i derecesi pek çok faktöre ba�l�d�r. Yerel iklim, bina tasar�m�, in�aat yöntemi ve malzemeleri, binalarda kullan�lan �s�nma, so�utma, havaland�rma, s�cak su sistemleri ve ev gereçleri verimlilik ölçütünü belirle-yen faktörler aras�nda say�labilir. Bir bina-n�n tüm ya�am döngüsü içinde kulland�� enerjinin yüzde 80’inin binan�n kullan�m döneminden kaynaklanmas� sebebiyle, binalarda enerji verimlili�inin binan�n tüm ya�am döngüsü göz önünde bulundurula-

rak art�r�lmas� daha etkin sonuçlar vere-cektir. Konutlarda gerçekle�tirilecek yal�t�m projeleri ile �s� kay�plar�n�n, çat� izolasyonu ile yüzde 20 seviyelerinde, d�� duvar izo-lasyonu ile yüzde 15 seviyelerinde, kap�-pencere izolasyonu yap�ld�� takdirde yüzde 15 seviyelerinde ve s�zd�rmazl�k önlemleri al�nd�� takdirde de yüzde10 seviyesinde azalt�labilece�i yap�lan ara�t�rmalar ve çal��malar sonucunda ortaya ç�kmaktad�r. Binalarda enerjinin yüzde 72’sinin �s�nma amaçl� kullan�ld�� dü�ünülürse, �s�tma sistemlerindeki verimlili�in de binalarda enerji verimlili�i kavram�na do�rudan çok büyük katk�s� olaca�� bir gerçektir.

Binalarda enerji verimlili�inin art�r�lmas� konusunda ise, enerji verimlili�i sa�la-yacak in�aat malzemelerine odakl� Ar-Ge çal��malar� yap�lmas�n� te�vik etmek amac�yla sektörde bir bilinçlendirme kampanyas� yürütülmelidir. Burada kritik olan husus, binalarda enerji verimlili�inin art�r�lmas�nda sadece yal�t�m sektörüne de�il, di�er pek çok in�aat malzemeleri sektörlerine de önemli görevler dü�tü�üne dair fark�ndal��n yarat�lmas�d�r.

Çal��anlar�n yan� s�ra, okullardan ba�la-yarak tüketicilerin de e�itilmesine, çevre, enerji verimlili�i konular�nda bilinç sevi-yelerinin art�r�lmas�na, bu kültürün yay-g�nla�t�r�lmas� ile sat�n almalar� s�ras�nda enerji verimli ürünlerin tercih edilmesine yard�mc� olacak çal��malar�n yürütülmesi gerekmektedir. Enerji verimlili�i kriterlerini içerecek �ekilde, imar kanunlar�n�n yeni ge-li�meler ve yap�lan ölçümler ��nda sürekli gözden geçirilerek yürürlükte olan kanun-lar�n uygulanmas�, denetiminin garanti alt�na al�nmas� önem ta��maktad�r. Yine, binalarda enerji verimlili�i konusunda ilk yat�r�m maliyetlerinin yarataca�� zorlu�un bertaraf edilmesi amac�yla, Türkiye ko�ul-lar�na uygun çözümler geli�tirilmesi, enerji verimlili�ini sa�layacak yat�r�mlara vergi ve te�vik mekanizmalar� (ör: imtiyazl� krediler, kamusal binalarda enerji verimlili�i için üçüncü �ah�s finansman�, tüm binalarda enerji verimlili�i için sübvansiyon, konut-larda enerji verimlili�i için vergi muafiyeti ve mevcut veya yeni konutlarda, ticari binalarda, kamu yap�lar�nda enerji verim-lili�i hibeleri) ile destek olunmas� sektörün gelece�i aç�s�ndan önemlidir.

HAZ�RAN 2011 37

38 HAZ�RAN 2011

- Makale www.dogalgazhaberleri.com

Özet

Hot-tap içersinde bas�nçl� ak��kan bulunan kapal� bir ortamdan sistemi durdurmadan ve ya s�zd�rmaz niteli�i bozmadan ayr� bir hat alma tekni�idir. Canl� boru hatlar� üzerinde hot tap fitting kayna�� ile ilgili iki temel kayg� söz konusudur. �lk endi�e ark kaynak nedeniyle boru duvar� yar�larak yakarak delinmesi ve ikinci endi�e hidrojen çatla��d�r. Ta��y�c� boru hatt�na temas da , yap�lan i�letme kaynaklar�nda hidrojen gevrekli�i ihtimalinden dolay� özellikle bu çatlaklar� tespit edebilecek bir muayene metodu kullanmal�d�r. Bu makale hot-tap kaynaklar� ve phased array yöntemi ile muayenesi uygulamalar� ile ilgilidir. Bu yeni ekipmanlar�n h�z, esneklik, data kay-d�, görüntüleme ve tekrar de�erlendirme avantajlar� vard�r.

1. Giri�

Kaynak i�lemi, kaynakl� imalatta güveni ve hizmette güvenilir bir performans� te-min etmek için koordinasyonu gerektiren özel bir i�lemdir. Planlama, yürütme, denetleme ve muayene gibi kaynakla ilgili faaliyetlerde görev alan elemanlar�n görev ve sorumluluklar� aç�k bir �ekilde belirtil-

melidir. Kaynakl� imalatta bütün görev ve sorumluluklar�n planlamas�, yürütülmesi, denetlenmesi ve muayenesi için teknik bilgiye sahip kaynak koordinasyon perso-nelinin Avrupa Kaynak Mühendisi, Avrupa Kaynak Teknikeri, Avrupa Kaynak Uzman� dökümanlarda belirtilen �artlar� yerine getiren veya milli düzeyde kabul edilen niteliklere sahip olan kaynak koordinasyon personelinin kapsaml� teknik bilgi, özel teknik bilgi, temel teknik bilgi �artlar�n� sa�lad�� kabul edilebilir.

Kaynakl� imalatlar�n gerçekle�tirilmesinde denetimlerin ba�ar�s�, büyük ölçüde konuy-la ilgili tüm bölümler aras�ndaki ortak ça-l��maya ba�-l �d � r . Kal i te güvence stra-tejilerinin ge-li�tirilmesiyle birlikte, ürün ve tesis gü-venirlili�inin sa� lanmas � için tahribat-s�z muayene yöntemlerinin önemi artm��-t�r. Özellikle

imalat sanayindeki uygulamalar�n yan� s�ra kimya, petrol- kimya ve rafineri tesislerinde ve enerji santrallerinde tesis güvenli�i, ekonomik i�letme ve çevre korumas� ile ilgili kurallar nedeniyle tahribats�z muayene alan�ndaki geli�me daha h�zl� olmu�tur.

Di�er ekipmanlara ba�lant� noktas�na kadar do�rudan ekler dahil bas�nç alt�n-da ak��kanlar� içermek için tasarlanm�� ve imal edilmi� hazneler bas�nçl� kaplar olup Hot-tap fittigler de genel olarak ince taneli yap� çeli�inden imal edilmi� olup bu kapsamdad�r (Bas�nçl� Kaplar Direktifi 97/23/EC).

1971 Gaziantep do�umlu. 1993 y�l�nda �.T.Ü. Sakarya Mühendislik Fak. Metalurji Mühendisli�i Bölümünde Lisans, 1997 y�l�nda Sakarya Ü. Fen Bilimleri Ensti-tüsünde Yüksek Lisans e�itimlerini tamamlad�. 1995-

Ocak 2009 y�llar� aras�nda �GDA� Kalite Güvence Müdürlü�ü’nde, 2009 Ocak ay�nda bugüne kadar UGETAM Stratejik Planlama ve Kurumsal �leti�im Müdürlü�ün’ de görev yapmaktad�r.

HOT-TAP Fittings Kaynaklar� ve PHASED ARRAY Ultrasonik Test Tekni�iyle KontrolüM.Serhat ELHANMetalurji Yük. Müh. UGETAM, �stanbul, Türkiye, [email protected] 646 01 87 (1280)

M.Serhat ELHAN

Mehmet AYDINGÜLÜMetalurji Yük. Müh. UGETAM, �stanbul, Türkiye,[email protected] 646 01 87 (1230)

HAZ�RAN 2011 39

www.dogalgazhaberleri.com Söyle�i -www.dogalgazhaberleri.com Makale -

Yap� çelikleri karbon çeliklerine göre az miktarda ala��mlama elementleri ile yüksek mukavemet, daha iyi tokluk, kaynaklanabi-lirlik ve iyi korozyon direnci özelliklerine sa-hiptir. �nce taneli yap� çelikleri bile�enlerinde azotu nitrür �eklinde ba�lay�c� elementler bulunduran çeliklerdir. Özellikle tane s�n�r-lar�nda çok ince zerrecikler halinde da��lm�� olarak bulunan ve 1100 C’nin üzerindeki s�cakl�klarda çözeltiye geçen çe�itli karbür, nitrür ve karbonitrürler ostenit bölgesinde ki s�cakl�klarda da tane büyümesini önler. Buda yüksek mukavemetli ve tok çelik malzeme elde edilmesini sa�lar. Alüminyum (Al), Titan-yum (Ti), Niobyum (Nb), Vanadyum (V), gibi elementler nitrür veya karbonitrür olu�tururlar ve imalat sonucunda malzemede ince tane büyüklüklerini temin ederler. Yap� çeli�inin temel özellikleri a�a��daki standartlarda verilmi�tir:

EN 10025-2: Ala��ms�z yap� çeliklerinin temel özellikleri, C’nin üzerindeki s�cakl�k-larda çözeltiye geçen çe�itli karbür, nitrür ve karbonitrürler ostenit bölgesinde ki s�-cakl�klarda da tane büyümesini önler. Buda yüksek mukavemetli ve tok çelik malzeme elde edilmesini sa�lar. Alüminyum (Al), Titan-yum (Ti), Niobyum (Nb), Vanadyum (V), gibi elementler nitrür veya karbonitrür olu�tururlar ve imalat sonucunda malzemede ince tane büyüklüklerini temin ederler. Yap� çeli�inin temel özellikleri a�a��daki standartlarda verilmi�tir:

EN 10025-3: Normalize edilmi�/hadde-lemede normalize edilmi�, kaynak edilebilir ince taneli yap� çeliklerinin teknik teslim �artlar�,

EN 10025-4: Termodinamik olarak had-delenmi� ince taneli yap� çeliklerinin teknik teslim �artlar�,

EN 10025-5: Atmosferik korozyona da-yan�m� geli�tirilmi� yap� çeliklerinin teknik teslim �artlar�,

EN 10025-6: Suverilmi� ve temperlenmi� durumdaki yüksek akma dayan�ml� yass� mamullerin teknik teslim �artlar�,

Ala��ms�z, ince taneli ve dü�ük ala��ml� çelik-lerde kaynakl� imalatta kar��la��lan en önemli pronlem hidrojen çatlamas�n� önlemek için kullan�lan A metodu a�a��da sunulmu�tur.

Temel ala��m elementlerinin yüzde a��rl�k cinsinden kimyasal kompozisyon aral��:

- Karbon 0,05 ilâ 0,25

- Silisyum en fazla 0,8

- Mangan en fazla 1,7

- Krom en fazla 0,9

- Bak�r en fazla 1,0

- Nikel en fazla 2,5

- Molibden en fazla 0,75

- Vanadyum en fazla 0,20

Hidrojen çatlamas�n� önlemek için ön �s�tma s�cakl��n� güvenli fakat ekonomik �ekilde belirlenmesi, esas metal kompozisyonu ve karbon e�de�eri, CE, ile kaynak metali kompozisyonunun tam olarak bilinmesine ciddi anlamda ba�l�d�r. Esas metalin karbon e�de�eri (CE), a�a��daki formül kullan�larak hesaplanabilir:

2. Çatlaklar�n meydana gelmesini etkileyen faktörler

Hidrojen çatlamas�n�n meydana geli�i, çeli�in kompozisyonu, kaynak prosedürü, kaynak sarf malzemeleri ve mevcut gerilim-ler gibi çok say�da faktöre ba�l�d�r. Kaynak i�lemiyle ili�kili olan t8/5 so�uma süresi

(800°C’den 500°C’ye so�uma süresi) çok k�sa oldu�unda, �s�dan etkilenmi� bölgede a��r� sertle�me meydana gelebilir. Kaynak içerisindeki hidrojen miktar� kritik bir seviye-nin üzerinde oldu�unda, kaynak yakla��k or-tam s�cakl��na so�uduktan sonra, sertle�mi� bölge iç gerilimlerin etkisi alt�nda kendili�in-den çatlayabilir. Çatlamay� önlemek üzere, metal kal�nl�� ile ba�lant�l� kaynak paso boyutlar�n�n kontrolü ve gerekti�inde ön �s�tma uy-gulama ve pasolar aras� s�cakl��n kontrol edilmesi vas�tas�yla �s�dan etkilen-mi� bölgenin yeteri kadar yava� so�umas� garanti alt�na alacak kaynak pa-

rametreleri seçilebilir.

Kayna��n hidrojen miktar�, hidrojen kontrollü kaynak i�lemleri ve sarf malzemeleri ve kay-nak sonras� �s� uygulamas�yla kontrol alt�nda tutulabilir. Benzer hususlar, sertle�menin daha az ölçüde oldu�u kaynak metalindeki hidrojen çatlamalar� için de geçerlidir. Bu-rada, gerçek hidrojen ve gerilim seviyeleri �s�dan etkilenmi� bölgedekinden muhtemelen daha yüksektir. Genellikle, �s�dan etkilenmi� bölgedeki hidrojen çatlamas�n� önlemek için seçilen kaynak prosedürleri, ayn� za-manda kaynak metalindeki çatlamay� da önleyecektir. Fakat, yüksek iç gerilimler, yüksek karbon e�de�erli (CE) çelikler, kal�n kesitler veya ala��ml� kaynak metali gibi baz� �artlar alt�nda kaynak metali hidrojen çatlamas� bask�n mekanizma halini alabilir. Hidrojen çatlamas�n� önlemekte en etkili metot, kaynak sarf malzemelerinden kaynak metaline hidrojen girdisini azaltmakt�r. Tablo 2’deki örneklerde gösterildi�i gibi, 20°C’nin üzerinde ön �s�tma s�cakl�� gerektirmeyen durumlarda, dü�ük hidrojen miktar� ihtiva eden ilâve malzemeleri kullanabilir.

Herhangi bir ark kayna�� i�leminde kul-lan�lacak hidrojen skalas�, prensip olarak kaynakta difüzyon kabiliyetine sahip hidrojen

miktar�na ba�l�d�r ve Tablo 3’de verildi�i gibi olmal�d�r.

Bazik örtülü elle metal ark kayna�� elektrod-lar�, B ile D skalalar�yla kullan�labilir. Elle metal ark rutil veya selülozik elektrodlar�, A skalas�yla kullan�lmal�d�r. Gaz korumal� ark kayna�� ve TIG kayna�� için kullan�lan masif teller, E skalas�n� kar��lad�� kesin olarak is-

40 HAZ�RAN 2011


patlan�p gösterilmedi�i müddetçe, D skalas� ile kullan�labilir. E skalas�, baz� özlü teller ve bazik örtülü elle metal ark elektrodlar� için de uygun bulunabilir.

Birle�ik kal�nl�k, kaynak merkez çizgisinden 75 mm mesafe içerisindeki ortalama esas metal kal�nl�klar�n�n toplam� �eklinde belir-lenmelidir. Birle�ik kal�nl�k, so�uma h�z�n� be-lirlemek amac�yla, bir ba�lant�n�n �s� da��tma kabiliyetini ölçmek için kullan�l�r. Ayn� metal kal�nl�� için, birle�ik kal�nl�k ve dolay�s�yla �s� iletiminin daha fazla olmas� sebebiyle, kö�e kaynaklar�nda al�n kaynaklar�na k�yasla ön �s�tma s�cakl�� daha fazlad�r.

Kullan�lacak ön �s�tma s�cakl��, �ekil 1 de �s� girdisi ve birle�ik kal�nl�k koordinat noktas�n�n hemen üzeri veya solunda bulunan ön �s�tma çizgisi okunarak elde edilmelidir. Tavsiye edilen en dü�ük pasolar aras� s�cakl�k, çok pasolu kaynaklarda ço�unlukla ön �s�tma amac�yla kullan�lan s�cakl�kt�r. Fakat, sonraki pasolardaki �s� girdisinin kök pasodan yüksek olaca�� çok pasolu kaynaklarda müsaade edilen pasolar aras� s�cakl�k, ön �s�tma s�-cakl��ndan daha dü�ük olabilir.

Kaynak esnas�ndaki �s� girdisi, kayna��n özelliklerini etkileyen ana faktör olabilir. Is� girdisi, kaynak esnas�nda meydana gelen s�cakl�k-zaman çevrimini etkiler. Gerekti-�inde, �s� girdisi de�eri Q a�a��daki gibi hesaplanabilir : (Tablo 4 )

So�uk çatlama riski yüksek oldu�unda, kaynak i�leminden hemen sonra ve kaynak bölgesi pasolar aras� s�cakl��n en dü�ük de-�erine so�umadan önce, en dü�ük pasolar aras� s�cakl��n sa�lanmas� veya s�cakl��n 200°C ilâ 300°C’a yükseltilmesi yoluyla hidrojen tahliyesi h�zland�r�lmal�d�r. Kaynak sonras� �s�tma süresi kal�nl��a ba�l�d�r ve en az 2 saat olmal�d�r. Büyük kal�nl�klar, belir-tilen aral��n üst s�n�r�ndaki s�cakl�klarda ve uzun süreler kullan�larak �s�t�lmal�d�r.

2.1.1. Daha s�k� prosedürler gerektirebilen �artlar

Karbon e�de�eri dü�ük çelikleri kaynak ederken kullan�lan kaynak prosedürleri, kaynak metali hidrojen çatlamas�n� önlemek için yeterli olmayabilir. Kal�n parçalar� (50 mm’den kal�n) kaynak

ederken ve yüksek �s� girdileri kullan�rken bu durumun gerçekle�mesi daha muhtemeldir. Yüksek mukavemetli ala��ml� kaynak metali veya mangan oran� yakla��k %1,5’in üzerin-de olan karbon mangan kaynak metalinin kullan�lmas�, daha yüksek seviyeli etkin gerilimlere sebep olabilir. Bu durum, �s�dan etkilenmi� bölge çatlamas� riskini art�r�rken, kaynak metali daha sert ve çatlamaya kar�� daha hassas hale gelecektir.

Yukar�daki faktörleri kapsayan kaynaklarla ilgilenmek üzere, �s� girdisi, ön �s�tma veya di-�er faktörlerin etkilenmesi yollar�yla prosedür de�i�iklikleri yap�labilse de, en etkili de�i�ik-lik kaynaktaki hidrojen seviyesini dü�ürmektir. Bu, kaynakl� ba�lant�daki hidrojen girdisini azaltarak (dü�ük hidrojenli kaynak i�lemleri veya sarf malzemeleri kullanarak) veya kay-nak sonras� �s�tma periyodunu uzatma yoluy-la kaynak ba�lant�s�ndan yay�nma vas�tas�yla ç�kan hidrojen miktar�n� art�rarak yap�labilir. Kaynak sonras� gereken �s�tma süresi çok say�da faktöre ba�l�d�r, fakat 2 - 3 saatlik bir

süre birçok durumda faydal� görülmektedir. Prosedürlerde yap�lmas� gereken de�i�iklikle-rin ba�lant�y� uygun biçimde temsil eden ör-nekler üzerindeki kaynak deneyleri vas�tas�yla elde edilmesi tavsiye edilmektedir.

2.1.2. Gerilimin azalt�lmas�

Kaynak prosedürü

dahilinde gerilimin azalt�lmas� a�a��daki �artlar alt�nda mümkündür:

a) Genel ön �s�tma

Parçan�n tamam� veya bütün kal�nl�klar için ölçüm al�nan nokta ile kaynak merkez çizgisi aras�ndaki en az 75 mm mesafe bulunma-l�d�r ve bu geni�li�in iki kat�ndan fazlas� ön �s�tma i�lemine tabi tutuldu�u taktirde, ön �s�tma s�cakl��n� s�n�rl� bir miktarda azaltmak genellikle mümkündür.

b) S�n�rland�r�lm�� so�uma

Bir veya daha fazla yöndeki so�uman�n s�n�r-land�r�lm�� olmas� halinde (örne�in, en k�sa �s� yolu iç kö�e kayna�� kenar uzunlu�unun 10 kat�ndan az oldu�u zaman) özellikle kal�n plakalarda (örne�in, bindirme ba�lant�lar�n-da bindirme mesafesi, iç kö�e kayna�� kenar uzunlu�undan önemsiz miktarda büyük oldu-�u taktirde) ön �s�tma s�cakl��n�n azalt�lmas� mümkündür.

c) Östenitik sarf malzemeleri

Çatlaks�z bir kaynak sa�lamak üzere yeterli ön �s�tman�n gerçekle�tirilemedi�i baz� du-rumlarda, belirli östenitik veya yüksek nikel ala��ml� sarf malzemeleri kullanarak avantaj kazan�labilir. Bu gibi durumlarda, ön �s�tma i�lemi her zaman gerekli de�ildir. Özellikle, sarf malzemesi seçimi ile kaynak metalinin çok dü�ük bir hidrojen oran�na sahip olaca�� garanti alt�na al�nd�� taktirde ön �s�tma i�le-mi gerekmemektedir.

d) Ba�lant� haz�rl��

Parçalar aras�ndaki uyumu iyi olan iç kö�e kaynaklar� (parçalar aras�ndaki aral�k 0,5 mm veya daha az ise) kaynak prosedürü dahilinde gerilimin azalaca�� hususunu kan�tlayabilir.

Ala��ms�z, ince taneli ve dü�ük ala��ml� yüksek mukavemetli çeliklerde hidrojen çatlamas�n� önlemek için kullan�lan B metodunda ilgili WPS (kaynak prosedürü �artnamesi) dikkate al�nmal�d�r. Kaynakl� bölgenin so�umas�n� geciktirmek için kayna��n yüksek s�cakl�klara �s�t�lmas�, so�uk çatlamay� önlemek üzere çok

HAZ�RAN 2011 41

42 HAZ�RAN 2011


etkili bir yoldur. Böylece, ön �s�tma yapma-maya k�yasla daha k�sa sürede daha yüksek miktarda hidrojen ç�k�� desteklenmektedir. Bundan ba�ka, ön �s�tma iç gerilim seviyesini azaltmaktad�r. Çok tabakal� kaynaklarda, uygun bir kaynak etme s�ras� ile yeteri kadar yüksek bir pasolar aras� s�cakl��a ula��l�p bunun korunmas� halinde, kayna�a ön �s�tma yapmadan ba�lamak mümkündür.

Tek katmanl� iç kö�e kaynaklar�n�n al�n kaynaklar�na k�yasla daha az iç gerilmelere sahip oldu�u tespit edilmi�tir. Bu nedenle, al�n kaynaklar� için belirlenen ön �s�tma s�cakl�klar�, iç kö�e kaynaklar� için yakla��k 60°C kadar fazla yüksek olabilir. �malatç�, tecrübesine ba�l� olarak bu avantaj� kullan-makta serbesttir. Farkl� kal�nl�ktaki levhalar� birle�tiren iç kö�e ve al�n kaynaklar�nda ön �s�tma s�cakl�� kal�n levhay� temel alarak he-saplanmal�d�r. Çok katmanl� iç kö�e ve al�n kaynaklar� benzer gerilim �artlar�na sahiptir. Bu sebeple, so�uk çatlaklardan kaç�nmak için al�n kaynaklar�yla ayn� ön �s�tma s�cak-l�klar� kullan�lmal�d�r.

So�uk çatlamadan kaç�nma kapsam�nda, kaynak esnas�nda kaynak bölgesinin daha alt�na dü�meyece�i, ilk pasoya ba�lamadan önceki en dü�ük s�cakl�k, ön �s�tma s�cakl�� Tp olarak belirtilir. Çok pasolu kaynakta, ikinci ve bunu takip eden bütün pasolarda bu s�cakl�k için kullan�lan terim en dü�ük pasolar aras� s�cakl�k Ti ‘dir. Bu iki s�cakl�k genellikle e�ittir.

3. Kaynaklar�n so�uk çatlama davran��n� etkileyen faktörler

Kaynakl� ba�lant�lar�n so�uk çatlama dav-ran��, esas metal ve kaynak metalinin kim-yasal kompozisyonu, plaka kal�nl��, kaynak metali içerisindeki hidrojen miktar�, kaynak esnas�ndaki �s� girdisi ve gerilim seviyesi ta-raf�ndan etkilenmektedir. Ala��m miktar�n�n, plaka kal�nl��n�n ve hidrojen miktar�n�n art��, so�uk çatlama riskini art�rmaktad�r. Buna kar��n, �s� girdisindeki bir art��, bu riski azaltmaktad�r. Esas malzeme Kimyasal kompozisyonun çeliklerin so�uk çatlama davran�� üzerindeki etkisi, karbon e�de�eri (CET) yoluyla tan�mlanmaktad�r. Bu formül, karbona nispetle ala��m elementlerinin tek ba��na bu özellikler üzerindeki etkileri hak-

k�nda bilgi sa�lamaktad�r.

Formül, a�a��daki konsantrasyon aral�klar� için geçerlidir (yüzde a��rl�k cinsinden):

- Karbon 0,05 ilâ 0,32

- Silisyum en fazla 0,8

- Mangan 0,5 ilâ 1,9

- Krom en fazla 1,5

- Bak�r en fazla 0,7

- Molibden en fazla 0,75

- Niyobyum en fazla 0,06

- Nikel en fazla 2,5

- Titanyum en fazla 0,12

- Vanadyum en fazla 0,18

- Bor en fazla 0,005

�ekil 2 de gösterildi�i gibi, karbon e�de�eri

CET ve ön �s�tma s�cakl�� Tp (veya pasolar aras� s�cakl�k Ti) aras�nda do�rusal bir ili�ki mevcuttur. Karbon e�de�erinde CET % 0,01 oran�nda bir art��n, ön �s�tma s�cakl��nda yakla��k 7,5°C’l�k bir art��a yol açt�� görü-lebilmektedir.

Plaka kal�nl�� d ile ön �s�tma s�cakl�� Tp aras�ndaki ili�ki �ekil 3’de görülmektedir. �nce malzemeler için, plaka kal�nl��ndaki bir de�i�imin ön �s�tma s�cakl��nda daha büyük bir de�i�ime yol açt�� görülebilir. Fakat, malzeme kal�nl��n�n artmas�yla beraber bu etki azalarak 60 mm’nin üzerinde sadece çok önemsiz boyutlara ula�maktad�r.

Kaynak metalindeki hidrojen miktar�n�n ön �s�tma s�cakl�� üzerindeki etkisi �ekil 4’de gösterilmektedir. Burada, hidrojen miktar�n-daki bir art��n ön �s�tma s�cakl��nda bir art�� gerektirdi�i görülebilmektedir. Hidrojen mik-tar�ndaki bir art��n ön �s�tma s�cakl�� üzerin-

deki etkisi, yüksek konsantrasyonlara k�yasla dü�ük kon-santrasyonlar için daha büyüktür.

Is� girdisinin Q ön �s � tma s�cakl �� üzerindeki etkisi �ekil 5’de görül-mektedir. Bura-da, �s� girdisinin kaynak esnas�nda art�r�lmas�n�n, ön �s�tma s�cakl��n�n dü�ürülmesine izin verdi�i görülebi-lir. Ayr�ca, bu etki ala��m miktar�na ba�l� olup, yük-sek bir karbon e�-de�erine k�yasla dü�ük bir karbon e�de�eri için daha güçlüdür.

�ç gerilimler ile ön �s�tma s�cak-l �� aras �ndaki ili�ki, günümüzde sadece belirli bir nitelik boyutunda bilinmektedir. �ç gerilimler ve ge-r i l im hal indeki üç boyutlulu�un art��, ön �s�tma

HAZ�RAN 2011 43

44 HAZ�RAN 2011


s�cakl��n�n artmas�na yol açmaktad�r. Ön �s�tma s�cakl��n� hesaplamak üzere a�a��-daki (2) e�itli�inin ç�kart�lmas�nda, kaynak bölgesindeki mevcut iç gerilimlerin s�ras�yla esas metal ve kaynak metalinin akma muka-vemetine e�it oldu�u varsay�lmaktad�r.

4. Ön �s�tma s�cakl��n�n hesaplanmas�

Karbon e�de�eri CET ile tan�mlanan kimya-sal kompozisyon, plaka kal�nl�� d, kaynak metalinin hidrojen miktar� HD ve �s� girdisi Q’ya ait etkiler, ön �s�tma s�cakl��n� Tp hesaplamak üzere a�a��da verilen formülde birle�tirilebilir.

Ön �s�tma s�cakl��, a�a��daki formüle göre de hesaplanabilir:

Bu ili�ki, akma mukavemeti 1000 N/mm2 ye kadar olan yap� çelikleri için geçerlidir. Burada,

CET = % 0,2 ilâ % 0,5

d = 10 mm ilâ 90 mm

HD = 1 ml/100g ilâ 20 ml/100g

Q = 0,5 kJ/mm ilâ 4,0 kJ/mm

A�a��daki �artlar�n yerine getirilmesi ko�u-luyla, ön �s�tma s�cakl�klar� tecrübeye göre s�ras�yla 1 veya 2 e�itliklerinin yard�m�yla hesaplanmaktad�r.

a) Esas metalin karbon e�de�eri CET, kaynak metalininkini en az % 0,03 a�mal�d�r. Aksi taktirde, ön �s�tma s�cakl�� hesab�nda kaynak metalinin CET de�erinin % 0,03 fazlas� temel al�nmak zorundad�r.

b) Tek pasolu iç kö�e, punta ve kök kaynak-lar� en az 50 mm uzunlu�a sahip olmal�d�r. Plaka kal�nl�� 25 mm’yi a�t�� taktirde, punta ve kök pasolar yumu�ak sünek bir kaynak metaliyle iki tabaka halinde y��lmal�d�r.

c) Çok pasolu iç kö�e kaynaklar�n� da kap-sayan dolgu pasolar�n�n kayna��nda, kaynak diki�i kal�nl�� plaka kal�nl��n�n üçte birine ula��ncaya kadar pasolar aras� so�utma yap�lmamal�d�r. Aksi taktirde, hidrojen miktar�n�n kaynak sonras� tavlama i�lemi ile azalt�lmas� gerekecektir.

d) Kaynak s�ralamas�, k�smen doldurulmu� kaynaklarda kuvvetli plastik deformasyonlar-dan kaç�nacak �ekilde seçilmelidir.

Karbon e�de�eri CET ve �s� girdisine Q ait seçilen kombinasyonlar için ön �s�tma s�cakl�� Tp ve plaka kal�nl�� d aras�ndaki ili�ki, 2 e�itli�ini temel alan �ekil 6’da görül-mektedir. Diyagramda gösterilen e�riler, her defas�nda kaynak metaline ait farkl� hidrojen konsantrasyonlar� için geçerlidir. Karbon e�de�eri CET ile tan�mlanan belirli bir çelik veya kaynak metali için ön �s�tma s�cakl�� belirlenirken, mümkün olan en yak�n CET ve �s� girdisine sahip diyagram seçilmelidir. Ön �s�tma s�cakl�� bu diyagramdan ilgili plaka kal�nl�� ve hidrojen miktar�na göre belirlen-melidir. Diyagramdaki karbon e�de�eri ve �s� girdisi gerçek de�erlerle uyu�mad�� taktirde, önerilen ön �s�tma s�cakl�� düzeltilmelidir. CET de�erindeki sapmalarda her % 0,01 fark için 7,5°C’l�k bir düzeltme yap�lmal�d�r. Is�

girdisi ile ilgili düzeltme �ekil 5’den elde edilebilir.

Akma mukavemeti 460 N/mm2 üzerinde olan 30 mm’ den kal�n çelik-lerin tozalt� kayna��ndaki gibi so�uk çatlama riskinin yüksek oldu�u durumlarda, hidrojen miktar�n�n kaynaktan hemen sonra 2 saat / 250°C ko�ullar�nda uygulanan tavlamayla azalt�lmas� tavsiye edilmektedir.

Çok pasolu kaynak i�lemi uyguland��nda, uygun bir kaynak s�ras�n�n kullan�lmas� yo-luyla yeteri kadar yüksek bir pasolar aras� s�cakl��n Ti korunmas� sayesinde ön �s�tma

i�leminden kaç�n�labilir. Yüksek bir pasolar aras� s�cakl�� koruyarak ön �s�tma i�leminden kaç�nma imkan�, sadece mamul üzerindeki gerilimlere de�il ayn� zamanda kaynak edi-lecek çeli�in kimyasal kompozisyonu yani karbon e�de�eri CET ile bunun gerektirdi�i ön �s�tma s�cakl��na ba�l�d�r. CE ve CET ara-s�nda elementlerin karbona k�yasla de�erlen-dirmeye al�nmas� hususunda dikkate de�er farkl�l�k bulundu�una da dikkat edilmelidir. Bu nedenle, CET de�erlerinin CE de�erine dönü�türülmesi veya tersi tavsiye edilmemek-tedir. �ekil 7, çeli�in ala��m muhteviyat�na ve kaynak metalinin hidrojen miktar�na ba�l� olarak, uygun bir kaynak s�ras� ile 50°C ve 100°C pasolar aras� s�cakl�� koruyarak nor-malde bir ön �s�tma i�leminden kaç�nman�n mümkün olaca�� en yüksek plâka kal�nl�� hakk�nda bilgi sa�lamaktad�r. Yeterli ön �s�t-man�n uygulanamad�� durumlarda, östenitik veya Ni bazl� sarf malzemelerinin kullan�lmas� tavsiye edilmektedir. Bu taktirde, kaynakl� ba�lant�n�n iç gerilim seviyesinin nispeten daha dü�ük ve hidrojenin östenitik kaynak metalindeki çözünürlü�ünün daha iyi olmas� sebepleriyle ön �s�tma i�leminden kaç�nmak mümkün olacakt�r.

Kaynak �artlar�n�n mekanik özellikler üze-rindeki etkisi; Kaynak esnas�ndaki s�cakl�k/zaman çevrimleri, kaynakl� ba�lant�n�n me-kanik özellikleri üzerinde belirgin bir etkiye

sahiptir. Bunlar özellikle malzeme kal�nl��, kaynak formu, kaynak esnas�ndaki �s� girdisi (EN 1011-1) ve ön �s�tma s�cakl��ndan etkilenmektedir. Bir kaynak pasosunun kay-

HAZ�RAN 2011 45

46 HAZ�RAN 2011


nak esnas�ndaki s�cakl�k/zaman çevrimini tan�mlamak üzere genellikle t8/5 so�uma süresi seçilir. Bu süre, bir kaynak pasosu ve buna ait �s�dan etkilenmi� bölgenin 800°C ilâ 500°C s�cakl�k aral��nda so�umas� esna-s�nda geçen zamand�r .So�uma süresi t8/5‘e ait de�erlerin artmas�, genellikle �s�dan etkilenmi� bölgedeki darbe enerjisinin azal-mas�na ve sünek-gevrek geçi� s�cakl��n�n yükselmesine sebep olur (�ekil 8). Tokluktaki azalma miktar�, çeli�in tipine ve kimyasal kompozisyonuna ba�l�d�r. So�uma süresinin t8/5 artmas�yla beraber, �s�dan etkilenmi� bölgedeki sertlik azalmaktad�r (�ekil 9).

5. Hot-tap Fitting Kaynaklar�

Aktif boru hatlar� ve borulama sistemlerinde ham petrol, petrol ürünleri , akaryak�t veya gaz içeren ve bas�nçl� veya akan olarak tan�mlanm��t�r. Gaz ak��n� durdurmadan, deplase veya bran�man hat al�nmas� ge-rekti�inde, fittingleri borular�n üzerine kay-naklama zorunlulu�u ortaya ç�kmaktad�r. Oldukça riskli olan bu i�lemin konusunda tecrübeli personel taraf�ndan yap�lmas� ge-rekmektedir..

Fittinglerin kaynaklanmas� için API 1104 ve üretici firman�n tavsiyesine uygun olarak boru cinsi, boru et kal�nl��, boru kaynak bölgesi, boru üzerindeki nem ile s�cakl��, boru hatt� bas�nc� ve debisi gibi faktörleri göz önünde bulundurarak, kaynak prosedürleri haz�rlan�r. Malzemenin mekanik ve kimyasal özellikleri-

ne uygun (hot-tap kaynaklar�nda ince taneli yap� çeli�i tercih edilir) olarak elektrod seçimi ve kaynakç� testleri yap�l�r. Bütün bunlardan olumlu sonuç al�nd��nda kaynak alan� çev-resinde güvenli bir çal��ma alan� sa�lanarak kaynak yap�lmas�na müsaade edilir. Canl� boru hatlar� üzerinde kaynak ile ilgili iki temel kayg� söz konusudur. �lk endi�e ark kaynak nedeniyle boru duvar� yar�larak yakarak delmesi. �kinci endi�e hidrojen çatlamas�, çünkü yap�lan kaynak canl� boru hatlar�n�n içinden akan içeri�e de ba�l� olarak ak��ka-n�n boru duvar�ndan �s� kald�rma yetene�inin sonucunda h�zl� bir oranda so�uyacakt�r ve

hidrojen çatla�� olu�acakt�r. E�er duvar ka-l�nl�� 0,250 inç (6.4 mm) ya da daha üstü ise yak�p delme riskine kar�� daha güvenlidir

ve dü�ük-hidrojenli elektrotlar (EXX18 tip) ile kaynak uygulamalar� kullan�l�r. Birçok �irket taraf�ndan ince duvar kal�nl��na sahip canl� boru hatlar� üzerinde rutin olarak yap�lan kaynak i�lemleri uygulanmaktad�r, ancak genellikle belirlenen �s� giri�i s�n�rlar� pro-sedürde s�n�rland�r�lmas� gibi özel önlemler al�nmal�d�r. Hidrojen çatla��n�n gerçekle�me-

si için üç ko�ulun ayn� anda meydana gelme-si zorunludur. Bu ko�ullar �unlard�r: hidrojen içeren bir kaynak, kaynak mikro yap�s�n�n bir çatlak olu�umuna hassas olmas�, ve kayna-��n üzerinde gerilme stres olu�umu. Hidrojen çatla��n� önlemek için üç �arttan en az birini kald�rmak veya �artlar� mümkün oldu�u kadar minimize etmek gerekir. Canl� boru hatlar� üzerine yap�lan kaynaklar�n ba�ar�s� dü�ük hidrojen içerikli elektrodlar kullanmak veya dü�ük hidrojen prosesleri yap�lmas� ile elde edilmi�tir . Çünkü dü�ük hidrojen seviyeleri her zaman garanti edilemez pro-sedürler bu çatlamaya duyarl� mikro yap�n�n olu�umunu en aza indirmek için haz�rlan�r. En yayg�n prosedürler ak��kan içeri�inin et-kisini gidermek için yeterince yüksek �s� giri�i düzeyi kullanmaktad�rlar. Ön �s�tma, çoklu paso dizisi kullan�m� hidrojen çatlama riskini azaltabilir. Baz� boru hatt� çal��ma ko�ullar� için, ak��kan içeri�inin boru duvar�ndan �s� kald�rma yetene�i için genellikle ön �s�tma yapmak ba�ar�l� bir kaynak için etkin bir so-nuç verir. Temper paso dizileri tipik örnekleri �ekil 10 da gösterilmi�tir. Kaynak stresini en aza indirmek için kök kayna��nda bulunan stres konsantrasyonu en aza indirmek için uygun dikkat verilmelidir.

Canl� boru hatt� kaynaklar� için malzemenin karbon e�de�eri ve malzemenin minimum akma mukavemeti tespit edilmelidir.

Canl� boru hatlar�nda kayna��n ba�ar�l� olmas� bir yandan güvenli�in di�er yandan yetersiz malzeme özelliklerinin aras�nda den-ge gerekiyor. Örne�in boru duvar kal�nl�� ince ise (0,25 inç (6,4 mm) den az ), yak�p delme riskinin en aza indirmek için bu �s� giri�i s�n�r� gerekli olabilir. Ancak dü�ük �s� giri�i

düzeyi ak��kan içeri�inin boru duvar�ndan �s� kald�rmak yetene�inin üstesinden gelmeli, a��r� kaynak so�uma oranlar� ile sonuçlanan kaynaklarda hidrojen çatla�� riski olabilir. Bu yüzden optimum �artlar olmal�d�r. Yak�p delmeyi önleyen maksimum izin verilen �s� giri�i hidrojen çatla��na kar�� yeterli koruma sa�lamada yetersizdir ve alternatif önlemler

Devam� Temmuz say�s�nda...

HAZ�RAN 2011 47


gas plus dergisi 7

Documents