dictionnaire francais berbere maroc text

262
 This is a digital copy of a book that was preserved for générations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online. It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose légal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth history, culture and knowledge that' s often difficult to discover. Marks, notations and other marginalia présent in the original volume will appear in this file - a reminder of this book' s long journey from the publisher to a library and finally to y ou. Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we hâve taken steps to prevent abuse by commercial parties, incl udin g plac ing technical restrictions on automated querying. We also ask that y ou: + Make non-commercial use of the files We designed Google Search for use by individuals, and we request that you use thèse for Personal, non-commercial purposes. + Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machine translation, optical character récognition orother areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for thèse purposes and may be able to help. + Maintain attribution The Google  watermark you see on each file is essential for inf orm ing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. + Keep it légal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that wh at you are doing is légal. Do not assume that jus t because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any spécifie use of any spécifie book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can beused in any manner any where in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. About Google Book Search Google's mission is to organize the world's information and to make it uni versally acc essi ble and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web at jhttp : //books . qooqle . corn/

Upload: salah-eddine-hamidi

Post on 10-Jul-2015

1.852 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

ThistoIt

is

a digital copy of athe world's

book

that

was preserved

for gnrations

on

library shelves before

it

was

carefully scanned

by Google

as part of a project

make

books discoverable online.

has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain.

to copyright or

whose

lgal copyright

term has expired. Whether a book

is

in the public

A public domain book is one that was never subject domain may vary country to country. Public domain books-

are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and

knowledge

that' s often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia prsent in the original volume will appear inpublisher to a library and finally to y ou.

this file

a reminder of this book' s long journey

from the

Usage guidelinesGoogleis

proud

to partner with libraries to digitize public

public and

we

are merely their custodians. Nevertheless, this

prevent abuse by commercial parties,

domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the work is expensive, so in order to keep providing this resource, we hve taken steps to including placing technical restrictions on automated querying.

We

also ask that y ou:

+ Make non-commercial use of the filesPersonal, non-commercial purposes.

We

designed Google

Book Search

for use

by

individuals,

and

we

request that you use thse

files for

+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machine translation, optical character rcognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for thse purposes and may be able to help. + Maintainattribution

additional materials through

The Google "watermark" you see on each file is essential Google Book Search. Please do not remove it.

for informing people about this project

and helping them find

+ Keep

it

lgal

because

we

believe a

Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you book is in the public domain for users in the United States, that the work is

are doing

is lgal.

Do

not assume that justfor users in otherspcifie use of

also in the public

domain

countries.

Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any any spcifie book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used any where in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

in

any manner

About Google Book SearchGoogle's missionis to

organize the world's information and to

discover the world's books while helping authors and publishers reachat

make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers new audiences. You can search through the full text of this book on the web

jhttp //books qooqle corn/: . .

&arbari CoUcgr Libraru

BOUGHT WITH INCOMEFROMTUlE BEqjj&gr tF

THOMAS WRENThe sum

WAfc

Late Trieasurjlr op Harvah** Collge

Mhe

o $5000 was reccived in 1858, incotne to be annualjy expenderl for the purchase o( bocks.**

dby

Google

y

Google

y

Google

DICTIONNAIREFrancas-TacheJb'it et Tamazir't(DIALECTES BERBRES DU MAROC)

S.

CID KAOUI\

OFFICIER INTERPRTE DE

re

CLASSE

PARISERNEST LEROUX, DITEUR28, RUE BONAPARTE, 28

1907

yGoogle

y

Google

Indpendamment dedans les montagnes

la

langue arabe,

trois principaux:

dialectes Berbres sont parls

au Maroc

la

Tamerrokitla

du Rif ;

la

TacheWt dansSud

rgion de

Sousse et du ct de

la

Tamazir't dans

le

et l'Est, c'ast -dire

la frontire algrienne.

La

Tamerrokit ressemblant beaucoupil

au

Kabyle du

Djurdjura,

n'est question

dans ce dictionnaire que des

deux autres dialectes.

La Tacheliitmots arabesla;

et la

Tamazir't renferment beaucoup dela

quant la

grammaire,

elle est

sensiblement

mme

que

grammaire gnrale Berbre (Kabyle,etc.)

Touareg, Mozabite,

y

Google

y

Google

MODE DE TRANSCRIPTION

A

a,

i,

o, om.

y

Google

ABRVIATIONS

dj.

Adjectif.

Adv.CODJ.

Adverbe.Conjonction. Dmonstratif.

Dm.Ex.P. Fig.Interj.

N. masc. N. fm. N.fm. plur. N. m. pi.PI.PI. tch. PI. tara.

Nom masculin. Nom fminin. Nom fminin pluriel. Nom masculin pluriel.Pluriel. Pluriel tachelh'it. Pluriel tamazir't.

Exemple. Fminin. Figurment..

Interjection.

Tach.Tarn.

Loc. adv.

Loc. conj. Loc. prp. N.

Locution adverbiale. Locution conjonctive. Locution prpositive.

Tachelh'it (dialecte). Tamazir't (dialecte).

Pron.

Nom.

V.

V. tr. int.

Pronom. Verbe transitif.Verbeintransitif.

y

Google

y

Google

PHBASES USUELLES. - LOCUTIONSnVTEHHOGATIVESDis-moi. (Tch) ini yi; (Tm) ini yi.

Apporte-moi. (7'ch) aoui yid; (Tm) aoui yid. Donne-moi. (Tch) efk eyi; (Tm) ouch eyi. Pais-moi. (Tch) etker eyi: (l\n) eg eyi.

Comment s'appelle ceci. (Tch) mad ettinin i r'oi**; (Tm) mal Me connais-tu. (Tch) is eyi tessenet; (Tm) is eyi tessenet.

ettinin

i

oua.

Counais-tu (un tel). (Tch) is tessenet (flan); (Tm) is tessenet (flan). Te souviens-tu de cela. (Tch) is touktit fr'ayan; (Tm) is tekelt f uyan. Veux-tu venir avec moi. (Tch) is trit ad didi tachket; (Tm) i$ trit a r'ouri

teddout.Qu'est-ce qu'il y a. (Tch) ma illan; (Tm) mag ellan. Pourquoi as tu fait cela. (Tch) maf tesekret r'ayad ; (Tm) Pourquoi as-tu dit cela. (Tch) maf termit r'ayad; (Tm)

madmi

tgit

ayadtennit

makhefmi

ayad.Qu'est-ce

que

cela. (Tch)

ma

Que Que Que Que

veux-tu. (Tch)

ma

trit;

fais-tu ici. (Tch)

ma

mad ga ouyad. (Tm) mai trit. tsekret rid ; (Tm) mai ettegget g did.iga r'ayad', (Tm)ettegget g din.

fais-tu l-bas. (Tch)

dit-on. (Tch)

ma tskret r'in; (Tm) mal mad ettinin; (Tm) mal ettinin.

O sommes-nous. (Tch) manikh nella; (Tm) maing nella. D'o es-tu. (Tch) ouman at it git; (Tm) ouman a it git. Comprends-tu ce que je dis. (Tch) tessenet mai kettinikh;(Tm)gettinir'.

tessenet

mai

Quel est ton avis. (Tch)C'est

mad

ettinit;

J'en donte. (Tch) hatin r.hekkakh;

bon. (Tch) idel; Je suis tonn. (Tch) hayi ar ettaejjabekh; (Tm) han yi da tejjaber. Il faut patienter. (Tch) ilazem eber; (Tm) ilzem eber. J'ai entendu dire. (Tch) sellakh a ettinin; (Tm) semer' da ettinin. Bcoute-moi. (Tch) sella yi; (Tm) semeyi.c'est

beau,

(Tm) mal ettinit. (Tm) hatin emchekkar (Tm) iheya.

'.

Tais-toi. (Tch) fess ; (Tm) fess ; soucem Prends garde toi. (Tch) ouayak; (Tm) ouayak. Merci. (Tch) iketter khirek (Tm) iketter khirek.;

Comment vas-tu. Comment va ton Commeni va taennek.

(Tch)

manika(Tch)

tgit;

(Tm) main

tgit-,

matn

tenit.

pre. (Tch)famille.

ma

iga babak; (Tm)

mag ena

ibbak.

malgan

lahel ennek; (Tm)

ma nan

lahel

Je vais bien. (Tch) hayi dla khir; (Tm) han eyi la khir. Je suis malade. (Tch) hayi oudhnekh;(Tm) han eyi merdher. Dis le bonjour tes parents. (Tch) seks'a felonaldayen ennek \

(Tm)

blier

loualdin ennek. Je te prie. (Tch) ma da bik; (Tm) ma da bik. Volontiers. (Tch) idel ; (Tm) ih'la ; eyih. Dieu vous conserve. (Tch) ak idaouem rebbi; (Tm)[ad itcouel rebbi lemer ennek.i

esslam

y

Google

-

6

Dieu vous protge. (Tch) aJcih'res rebbi; (Tm) ak ih'rez rebbi. Dieu vous console. (Toh) ak iebber rebbi; (Tm) ak iebber rebbi. Adieu, au revoir. (Tch) bk'alakhir; (Tm) bk'a la khir. Sois le bien venu. (Tch) mreKba bik; (Tm) mreh'ba. Hier (la nuit). (Tch) tadoggat eyidh gam; (Tm) idhelli. Hier (le jour). (Tch) idh gam; (Tm) as sennaf.Aujourd'hui. (Tch) r'assad ; (Tm) as ad. Demain. (Tch) azekka; (Tm) azekka. Aprs-demain. (Tch) naf outekka; (Tm) nif nouzekka. Le matin. (Tch) ebah, bah; (1m) bah % ebah. Le soir. (Tch) tazedouit; (Tm) tadoggat. A midi. (Tch) enne eouas; (Tm) ennef nouas.

kou y as-, (Tm) kou yous. (Ich) kou tazedouit; (Tm) kou tadouggat. (Tch) kou bah'; (2>n) kou ebah'. Tout le temps. (Tch) abada, bedda; (Tm) abda, dam. Bonjour. (Tch) bah' Ikhir; (Tm) bah' Ikhir. Bonsoir. (Tch) ms elkhir; (Tm) ma elkhir. Toujours. (Tch) obada, bedda; (Tm) abda, dam. Jamais. (Tch) abaden; (Tm) abaden.Tous Tous Tousles jours. (Tch) les soirs.

les matins.

PHRASES AFFIRMATIVESy ah; (Tm) eyih. Volontiers. (Tch) idel; (Tm) iKla.Oui. (Tch)C'est vrai. (Tch) seahet;

(Tm)

stits.

PHRASES NGATIVESNon. (Tch) ouhou; oho; lala; (Tm)Impossible. (Tch) ourra ijrou;ihi.

(Tm) ourenna ad ijrou. Je ne puis. (Tch) our zdharekh; (Tm) our fayer Je ne veux pas. (Tch) our rikh; (Tm) our rir\ Je n'accepte pas. (Tch) our ad k'eblekh; (Tm) ourenna ad k'ebler'. Cela n'est pas vrai. (Tch) our igi eahet; (Tm) our igi stits. C'est un mensonge. (Tch) r'ouad ikerkas; (Tm) ouad iskouyi.

ADVERRES ET LOCUTIONS ADVERBIALESAilleurs. (Tch) khel

makan yadhnin; (Tm) g oudr'ar adhnin.

Alentour. (Tch) kh lek'rab; (Tm) g lek'rab. Alors. (Tch) khel ok't an fv. dict.) ; (Tm) gel ok't an.Assez. (Tch) youda; (Tm) berka t iserka. Aujourd'hui. (Tch) r'assad; (Tm) as ad.

Auparavant. (Tch) men k'bel; (Tm) k'bel. Aussitt. (Tch) illikh; (Tm) illig. Autant. (Tch) anna; zoud; (Tm) am, amkinna. Autrefois. (Tch) zman; (Tm) zman. Beaucoup. (Tch) bah'ra; (Tm) bzad. Bientt. (Tch) khooussan ad youchkan; (Tm) gooussan ad iddan. Davantage. (Tch) ougar; (l'm) ougar.dby

Google

7

Dedans. (Tch) agnes; au dedans, khougnes ; (Tm) ammas', gouammas. Dehors. (Tch) berra; le dehors, targa n berra; (Tm) berra ; idis n berra. Dj. (Ich) kelok't an; (Tm) gel oek't an. Demain. {Ich) azekka ; {Tm) asekka. Dsormais. {Tch) rid sizoour; (Tm) g yid sizeoour. Dornavant. (Tch) rid youchkan; (Tm) seg i d iddan; sya g dat. Encore. (Tch) ad xad (v. dict.)\ (Tm) ad zad. Bn semble. (Tch) stamount, tamount; {Tm) tajmat. Ensuite. (Tch) imil; illikh; (Tm) mil; illig; essa. Environ. (Tch) slouhi; slek'dher; (Tm) slouhi; slek'dher. Exprs. (Tch) belani; (Tm) abelani. Gratis. [Tch) bfel; (Tm) bfel. Gure. (Tch) imik; r'as imik; (Tm) ras imih' ; ras cha; rus choui. Hier (la nuit). (Tch) tadoggat eyidhgam; (Tm) idhelli. Hier (le jour). (Tch) idhgam; (Tm) as sennaf. Jci. (Tch) (t. dict.); (Tm) (y. dict.). Jadia. (Tch) zman; elmouddet nezman;(Tm) zman; elmouddet nezman. Jamais. (Tch) abaden; oho; lala;(Tm) ihi. L. (Tch); (v. dict.); (Tm) (v. dict.). Loin, de loin. (Tch) iggoug (v. dict.); (Tm) ibeed (v. dict.)Longtemps. (Tch) (v. dict.); (Tm) (v. dict.). Maintenant. (Tch) RU; (Tm) derHk. Mme. (Tch) (v. dict.); (Tm) (v. dict). Mieux. (Tch) youf; (Tm) yif. Moins. (Tch) idrous (v. dict.) ; (Tm) idrous (v. dict.). Ne. (Tch) our; (Tm) our. Non. (Tch) oho (v. dict.); (Tm) ihi (v. dict.). O. (Tch) mani; manis; muni r'er; (Tm) mani; manis; muni r'er. Oui. (Tch) iye; eyih; (Tm) ouah; oua. Parfois. (Tch) elbedh n tiklitin; (Tm) elbedh n elmerrat. Partout. (Tch) kh kouya Imakan; (Tm) zeg kou yansa.Peu. (Tch)(v. dict.);

(Tm)

(v. dict.).

Peut-tre. (Tch) h'ak'k'an; (Tm) ik'k'an; imken. Plus. (Tch) (v. dict.) ; (Tm) (v. dict.).Puis. (Tch) immil; illikh;

(Tm) immil

;

illig; essaiV.

Surtout. (Tch) khouoen; (Tm) khouo. Toujours. (Tch) badda, abada; (Tm) abda, dam. Trs. (Tch) bahra; (Tm) bsad. Trop. (Tch) bahra, iggout; (Tm) bahra; iedda. Volontiers. (Tch) idel ; (Tm) iKla. Y (Tch) (v. l, dans, ci ; avec ng. our); (Tm) (v. l, dans, A contre-cur. {Tch) koufella eooul; (Tm) afella noul. A demi. (Tch) d enne; (Tm) d ennef. A peu prs. (Tch) souk'rab; (Tm) souk'erreb. A prsent. (Tch) r'il; r'il ad; (Tm) ouasa; der' ik.

ci,

avec ng. our).

A regret. (Tch) khoufella eooul; (Tm) g oufella n oui. Au-dessous. (Tch) khizdar ; kheddou (v. dict.); (Tm)zeg ouadda; seg edou. Au-dessus. (Tch) houfella (v. dict.); (Tm) zg oufella (v. dict.). Ne pas. (Tch) our; (Tm) our, Digitized by LjOOQ lC

Ni*

8

;

jamais (Tch) our ejjo; abaden our; {Tm) our ejjotin. meh'soub. Pour riiisi dire. (Tch) rlkan nettini; yeni; (Tm) akin net tint Proche do. (Tch) ik'erreb kh...; {Tm) youtes eg... Seca 'lessus dessous. (Tch) ikherbek'; ikheouedh; (Tm) imkherbek' imkhumtwJh.;

PRPOSITIONS ET LOCUTIONS PRPOSITIVESA. {Tch) i\kh; s; (Tm) i, eg, g, rer. A pris {Tch) bed; (Tm) bed. Avant. (Tch) k'bel (v. dict.) ; (Tm) k'bel A^fu. (Tch) s (v. dict.); (Tm) s.Cbei, (fcli) dar; (Tm) r'our. A transe de. {Tch) f etsebbet n..,(v. dict.).

;

A

ct de* (Tch) khtesga n... dat n.r

(Tm) f essebbet n... (Tm) g idis; g dat.;

Alin dt

(Tch) as, af

;

(Tm)

at, as.n...,

Ati-iIu&.*ous de. (Tfcfe)

kheddou

khizdar

n...; (^n) xre^

ouadda

n...

zeg

A. La

A

u-detsus de. (Tc/) khoufella n..; (v. dict.); (Tm) faveur de. (TfcA) A:/i (pendant) s; (Tm) g'., s. force de, (Tc/i) stigout n...; (Tm) selaeddet n...lieu de. (Te/i) Ar/ie/

.segr

oufella n...

Au

Ao

pris a.(Tch) sechchk'o;

makan n...; (Tm)

(Twi)

n) guelk'ellet; ch our Mi. Grfico . {Tch) lemzeyet n...; (Tm) lemzeyet n... flora dc> (TcA) erra kh.,.; (Tm) berra g... Jusqu'. (Tch) ar; (Tm) or. Le long do. (Tch) tirz n... tama n...; {Tm); idis n...; elh'achit Lohi de. (TfcA) yaggoud kh...; (Tm) ibeed g... Prs de, [Wi) ik'erreb kh...; (Tm) g dat. Proche de. (Tch) khel goddam n. ; (7V/i) yow^es ^... Quant . (Tch) amma; (Tm) amma. Contre. {Tch) f; (Tm) rf. Dans. {Tch) kh; (Tm) g.

Au mveri

;

n...

De. (7Wi)n; (Tm) n. Depuis. (TcA) r*; (Tm) g. Derrire. (Tch) khetr'ourdin; (Tm) g teffer. Ds. (Tch) kh (v. dict.); (Tm) eg, zeg. Devant. (Tch) khel goddam (Tm) g dat.;

En. (Tch) kh., zoud; (Tm) eg; g.; am. Envers. (Tch) d ides; (Tm) g ides. Hormis. (Tch) bla; (Tm) bla.

Digitized by

Google

Hors. (Tek) berra; bla;

9

Malgr. (Tch) gPar.

(Tm) berra; bla. bezziz; (Tm) s eddrea.s.

Outre. (Tch) bla; {Tm) bla.

(lch)s; (Tm)

Parmi. (Tch) ed, d, dtd, aok did; (Tm) yii, aok yid, ed,d. Pour. (Tch) (. dict.) (Tm) (v. dict.). Sam. (Tch) bla; (Tm) bla. Selon. {Tch) flek'dher (Tm) ref lek'der (v. dict.).Sous. (Tch) daou; (Tm) dam. Sur. (Tch) afella, (Tm) afella. Voici. (Tch) ha (v. dict.); (7m) han, Voil. (Tch) hatin; (Tm) hatin.

CONJONCTIONS(Tch) et, ed, d, aok ed; (Tm) et, ed, d, aok d. Ou. (Tch) ner'; ner'ed; (Tm) ned. Ni. (Tch) la, ouala; (Tm) la, ouala. liais. (Tch) oualayenni; (Tm) oualamkin. Car. (Tch) khel khat'er; (Tm) g elkhat'er. Or. (Tch) rHl ad; (Tm) der'ik. Donc. (Tch) ouhou; (Tm) ouhou. Cependant. (Tch) a ih'an; kheloek't an; (2m) a ih'an;g elouek't an. Si. (Tch) ikh; (Tm) ig; mek.Et.

Comme. (Tch) zoud; (Tm) am. Quand. (Tch) man; manza, emmi(y. dict.).

(v.

dict.);

(Tm) manza;

eloek't

enni

Que. (Tch) ad, at... (v. dict.); (Tm) ad, at. Lorsque. (Tch) v. dict.); (Tm) (. dict.). Puisque. (Tch) illikh; (Tm) illig. Quoique. (Tch) mek'k'ar; (2m)mek'k'ar. Afin que. (Tch) at, as ; (Tm) at, as. Ainsi que. (Tch) ed, d, aok ed; (Tm) d, ed, aok ed. A mesure que. (2ch) ma h'ed; rH kan; (Tm) am kinna. Avant que. (Tch) k'bel ma ; (Tm) elgoddam ma. De mme que. (Tch) aok ed; (Tm) aok ed. De peur que. (Tch) tiketdh kh...; (Tm) tioudi g... Ds que. (Tch) r't'r r'i kan ed; (Tm) r'as am kinna. Jusqu' ce que. (Tch) ar ed ; (Tm) ar ed. Parce que. (Tch) fel khat er (v. dict.); (Tm) ref elkhat'er. Par consquent. (Tch) efr'ayad; (Tm) f ouayad. Pendant que. (Tch) r'i kan; (Tm) am kin. Pourvu que. (Tch) ikoun r'ar; (Tm) ikoun r'as. Tandis que. (Tch) ma dam, ma h'ed; (Tm) ma dam, ma h'ed.

INTERJECTIONSayat; (Tm) eu/a /pi. ayiou! Attention. (Tch) hatin! hatin!; arek! (Tm) hatin l haUin!; r'ourek!Allons. (Tch)

aya!

pi.

Ala

10

Bravo. (Tch) tah'h'it!; afak!; (Tm) tah'h'it!; afak! Courage. (Tch) ezam! pi. zamat! (Tm) ezam! pi. zamat!

bonne heure. (Tch) aouahl (Tm) aoouahl

AVEC CM OVIDEConnais-tu le pays? (Tch) is tessenet tamazir't; (Tm) is tessenet amazir'. Quelle est la meilleure route. (Tch) manza ar'aras iedlen; (Tm) mani ahrid iheyan.

Y

d'eau sur la route ( suivre). (Tch) is ellan isaffan is ellan isaffan g oubrid. Pourra- t-on les traverser? (Tch) is nezdhar a ten nebbi; (Tm) is nezdhar a ten nek'dhe. A pied ou cheval? (Tch) / idharren ennekh ner'ed f yisan\ (Tm) f idharren enner' ned r'ef yisan.a-t-il

des pours

kh our'aras; (Tm)

Y

a-t-il

du danger 9 (Tch)

is tella

tioudi;

(Tm)

is'illa elkhouf.

Est-ce que la route est sre? (Tch) is ihenna ou r'aras ner'ed

ouhou; (Tm)

is

ouhou. Quand partirons-nous ? ( Tch) manoag ar a neddou ( Tm) milmi ar'r (agr) a neddou. As-tu des vivres? (Tch) is darek illa leouin; (Tm) is r'ourek illa leouin. Es-tu prt partir? (Tch) is teouelt at eddout; (Tm) is teoulet a teddout. Combien y a-t-il de jours de marche? (Tch) mcnaou eoouassan netouada; (Tm) kam nooussan n etouada. Y a-t-il de l'eau en route? (Tch) is ellan ouaman khour'aras ; (Tm) is ellan

ihenna oubrid

am

;

ouaman g oubrid.Quelles tribus traverserons-nous? (Tch) mad ittinin itek'bilin ennafra nezri; ( Tm) ma yettinin eyik'bilen enna r'ef ra ennek. Seront-ils contents de nous voir (arriver chez eux) ? ( Tch) is r'a ed ferKen

ikh akh ezren; (Tm) id ad fer h' en mek'k'ar ennayen. (Tm) ouah. Non. (Ich) ouhou; (Tm) ouhou. Tu viendras demain soir? (Tch) achked azeklca khetzedouit; (Tm) eddoud azekka g etdoggat. Nous ferons des provisions. (Tch) a nesker leouin; (Tm) a neg leouin. Nous chargerons les btes. (Tch) a nasi f lebhayem; (Tm) ad nasi r'efOui. (Tch)eyih;

ezzouayel.

Nous partirons demain. (Tch) a neddou azekka (Tm) a nsir azekka. Aprs-demain. (Tch) nafouzekka; (Tm) nif n ouzekka. De bonne heure. (Tch) zik; (Tm) elbokret. O coucherons-nous? (Tch) manikh ra ennens; (Tm) manig ra ennens. Trouverons-nous? (Tch) is ra ennaf; (Tm) id annaf. des moutons? (Tch) oulli; (Tm) oulli. des bufs? (Tch) izgren (Tm) izgaren.;

;

des chvres? (Tch) tir'at't'en; (Tm) tir et' t'en. du bois? (Tch) ikechehoudhen; (Tm) isr'aren. de la paille? (Tch) alim; (Tm) alim. de l'orge? (Tch) toumz'in; (Tm) tims'in.

du bl? (Tch) irden; (Tm) irden.Digitized by

LjOOQ lC

Trouverons-nous de

ii

(Tch) ifoullousen ; (Tm) ifoullousen. du poisson? (Te h) isltnan ; ( Tm) iselman. de l'oignon? (Teh) az'alim; {Tm) mz'alim. de l'ail ? (Teh) titkert; (Tm) tiehchert. des ufs? (Teh) tigla; (Tm) tijla. des carottes? (Teh) khizsou; {Tm) khizzou. de l'haile ? ( Tch) ezzit ; ( Tm) ezzit. du beurre? (Teh) oudi; (Tm) oudi. du lait? (Teh) agofa; (Tm) agofdi. Verrons-nous des campements en route? (Tch) is ra ennez'er ideouaren khouraras; (Tm) is enna n annouye ikhkhamen y oubrid. Pourra-ton s'y arrter? (Teh) it nezdar a darten neh'bes; (Tm) is n ra ad r'onrsen neh'bes. Et le deuxime jour o irons-nous? (Teh) oui est, in eoussan mani ra ennelfcem; (Tm) oui utsin eoussan mani n ettaouedh. Trouverons-nous ce qu'il faut? {Tch) is ra ennaf ilazmen; (Tm) is enm annaf ma ilezmen. Combien y a-t-il de jours d'ici l -bas? (Tch) manna eooussau r'idsr'in'(Tm) kam eooussan g daha s din. La route est-elle bonne? (Tch) amma araras is idel; (Tm) amma abrid is iheya. Y a-t-il des plaines? (Tch) is ellan e loue fia; (Tm) is ellan loutaouat. Y a-t-il des montagnes? (Tch) is ellan idraren; (Tm) is llan led'ouari. Y a-t-il des pierres? (Teh) is ellan tVra; (Tm) is ellan iz'z'era. Y a-t-il du sable? (Teh) is il la oumbal; (Tm) is illa erremel. Y a-t-il des montes? (Tch)is e liant tsiouan; (Tm) is ellant tsiouan. Y a-t-il des descentes? (Tch) is ellant leh'dayer; (Tm) is ellant leh'dourat. Y a-t-il des arbres? (Teh) is ellant essejrat; (Tm) is ellan essejour. Y a-t-il des ravins? (Tch) is ellan ir'ezran (talatin; (Tm) is ellant eehcheabat. Y a-t-il un campement l'tape? [Te h) is illa ou deouar khetmetuout; (Tm) is ellan ikhkhamen glembat. L'eau est-elle bonne? (Teh) aman is edlan; (Tm) aman is heymn. L'eau est-elle mauvaise? (Tch) aman is khoehnen; (Tm) is aman ekhkhan. Serons-nous en paix? (Tch) isd a nili khlehna; (Tm) izd a nili g elafit. Il faudra bien se garder? (Tch) itzen a neh'dha f ikhfaouen ennekh; (Tm) ilztn a ness ref irfaouen enner\ Pendant la nuit. (Tch) klietdouggat; (Tm) g yidh. Pendant le jour (Tch) khouas; (Tm) g ouas. Bien garder le camp. (Tch) a ness bahra flemh'el; (Tm) a ness bzad felmenzlet. Ne pas se laisser surprendre. (Tch) our a naj ad akhlekmen; (Tm) ourenna a naj ad ar" aoudhen. Bien se dfendre. (Tch) a ennout bahra; an rar bahra ; (Tm) a neouet bzad; a nerr bzad. Ne pas s'absenter. (Tch) our a nr'ayeb; (Tm) ourena enreyeb. Paire attention aux chevaux. (Tch) eh'dhofeyisan; (Tm) errlek'el r'efyisan. chameaux. (Tch) f ireman; (Tm) f iilor'man. bagages . Teh) f elk'och ; (Tm) f elbagaj (franais, bagage

la volaille?

Digitized by

VjOOQlC

EN ROUTE12

A

quel

moment

arriverons -no os. (Tch)

manza;

el ouek't

ar anelkem;

(Tm

milmi ager a naouedh. Quel est ce campement. ( Tch) ma tga ennezlet ad ( Tm) mal tga ennzelet ader\ Quelle est cette montagne. (Tch) maig a oudrarad; (Tm) ma tgaari ader\ Gomment s'appelle ce puits. {Tch) mai settinin iouanou iad; (Tm) ma settinini

llaci iader\

ma settinin iouasif ad; (Tm) ma ouasif ader. Pouvons-nous y pcher. (Tch) is nezdhar a eggis nogmer iselman; (Tm) is nr'a a diges neeyed iselman. Dans la ville ou nous arrivons. (Tch) khetmazirt elli nelekkem; (Tm) goumazir elli nettaouedh. Y a-t-il un chef. (Tch) is IKakem; (Tm) is illa Ih'akem. Y a-t-il des murailles. (Tch) is ellan ir'orban; (Tm) is ellan igoudar. Y a-t-il des soldats. (Tch) is illa lesker; (Tm) is illalesker. Y a-t-il des canons. (Tch) is ellan lanfadh ; (Tm) is ellan lemdafe. Y a-t-il des boulangers. (Tch) is ellan ikhoboazen; (Tm)is ellan ikhebbazen. Y a-t-il des bouchers. (Tch) is ellan igezzaren; (Tm) is ellan ijezsaren. Y a-t-il des jardins. (Tch) is ellant tebh'irin; (Tm) is ellant tebh'irin. Y a-t-il des lgumes. (Tch) is tella elkhodhret; (Tm) is tella elkhodhret. Y a-t-il des fruits. (Tch) is tella Ifakit; (Tm) is tella Ifakit. Y a-t-il un march. (Tch)is illa essouk'; (Tm) is illa essouk\ Quel jour se tient-il. (Tch) ma isem i ouas ennakh itemmer; (Tm) mag isem i ouas ennag itemmer. Y a-t-il un pont. (7ch) is tella ilk'endhret; (Tm) is tella elgent'ret. Y a-t-il des gus. (Tch) is ellan lemk'ati; (Tm) is ellan isakaten. Sont-ils difficiles. (Tch) is echk'an; (Tm) is oueren. Y a-t-il beaucoup d'eau. (Tch) is bahra gis aman; (Tm) is bzad diges aman. Le courant est-il rapide. (Tch) asil ennes isizreb; (Tm) aseyel ennet isir'eb. Y a-t-il des canaux. < Tch) is ellant tregouin; (Tm) is ellant trejouin. L'tape est longue. (Tch) lok'nak' irezzif; (Tm) lemsafet tr'essif. Arrtons-nous un peu. (Tch) a nbea imik; (Tm) a neKbes cha. Attention. (Tch) essfeld; (Tm) err lekel; esme\ J'entends du bruit. (Tch) essfeldekh elKess; (Tm) semer el Kess. Regarde ces hommes l-bas. (Tch) zermedden an; (Tm) annouye medden an. Ils viennent vers nous. {Tch) hatnin ouchkand sdar nekh; (Tm) hatnin eddand rour ner. Ils ont mauvaise intention. (Tch) taouada nesen tokhchen; (Tm) Umchit ennesen tekhkha. Que demandent-ils. (Tch) mad eft'alaben; (Tm) ma etdhalaben; ma tettes'appelle celte rivire. (Tch)i

Gomment

settinin

Ma

ren.

Charge tonennek.

fusil.

(Tch)

emmer elmedfea ennek; (Tm) emmer

elmokeh'let

Je n'ai rien leur donner. (Tch) our dari nierrad

as nefkekh; (Tm) our mai rad as nouchcher'. inasen ad eddoUn; (Tm) inasen a eddoun. Dis-leur de s'en aller. (Tch)r'ouridby

Google

13

Sioon je tirerai sur eux. (Tch) ikh our Mi iat at noutekh selbaroud; (Tm) mech our Mi yout ad outer' selbaroud. Continuons la route. {Tch) a nzad khouraras ; (Tm) ad enzayed g oubrid.

AC BIVOUAC(Tm) a nseggem bsad lemh'et't'et. Attache bien les btes. (Tch) edel ak'k'an i lebhayem; (Tm) seggem aran i zzouayel. Va faire boire les btes. (Tch) sessou lebhayem; (Tm) sessou % ouerred ezzouayel. Donne-leur manger. (Ich) efk a$en matcha; (Tm) ouch osent imetchi. Va ramasser du bois. (Tch) eddou smoun ikechchoudhen; (Tm) akem smountablissons bien le camp. {Tch) a nedel bahre azdar";isr'aren.

(Tch) eddou aouid aman (Tm) akem aouid aman. (Tch)esker left'our; (Tm) eg imekli. Pais le dner. (Tch) esker imensi; (Tm) eg imensi. Mets les bagages ici. (Tch) esker elk'och r'id; (Tm) eg elbagaj did.

Va chercher de

l'eau.

,

Fais le djeuner.

Couvre les bagages. (Tch) del elk'och; (Tm) er'mes i Ibagaj. Dresse ma tente ici. (Tch) ebnou aJeidhoun inou r'td; (Tm) ebnqu agxtouninou g did. Enfonce bien les piquets. (Tch) ebbtk bahra tigousin; (Tm) eddeg bsad

lemlazem.Mets des pierres pour les faire tenir. (Tch) esker fellasen is'ra

ad ech'oun

(Tm) eg r'ifsen is'z'era ad metnen. Enlve les pierres. (Tch) ekkes as Va; (Tm) ekkes iz'z'era. Pais mon lit. (Tch) essou ousou nou; (Tm) ferrech lefrach inou. Arrache les herbes. (Tch) ekkes touga; (Tm) ekkes lehchich. Donne-moi souper. (Tch) efkeyi ad emmensoukh; (Tm) ouch eyi ad emmensour*. Couchons-nous. (Tch) an g on; (Tm) anjen. Il fera mauvais cette nuit. (Tch) tadoggat ayokhchen elh'al; (Tm) idh ad ad ikhkho elh'al. Veillons bien. (Tch) an rar lek'el; (Tm) a nerr lek'el. Nous partirons de bonne heure. (Tch) a neddou zik; (Tm) ad ensaferelhokra.Lve-toi. (Tch) enker; (Tm) ekker. Dmonte les tontes. (Tch) esdher ikidhan; (Tm) esger ik'idhounen. Ramasse tous les effets. (Tch) smoun koullou Ik'och; (Tm) ejmea

i

koul

elbagaj.

Ne laisse rien. (Tch) ad ourLes

animaux

ont-ils

teffelt oualou; (Tm) ad our tezrit oualou. mang un peu. (Tch) lebhayem is echchan kra; ( m)T

ezzouayel is etchan cha. Ont-ils bu. (Tch) is souan; (Tm) is essouan. Charge les btes. (Tch) asi f lebhayem (Tm) asi r'ef ezzouayel. Allons, partons. (Tch) yallah a neddou; (Tm) iarouah ad neddou.; 1

Digitized

oogl

14

AVEC UN VOYAGEUR; CM ESPION; UN

PRISONNIERma isem ennek; (Tm) ma isem ennefc. D'o es-tu. (Tch) ouman at git; (T'm) ouman a tgit. O demeures-ta. (Tch) manikh tzedr'et; {Tm) manig tseknet; manig tellit. O vas-tu. (Tch) manis teddit; (Tm) mani r'er teddit. D'o viens- tu. (Tch) manis tekket; (Tm) manis tekkit. Quel ge as-tu (Tch) menecht illan khledmer ennek; (Tm) kam ag elln g lemer ennek. Quelles nouvelles as-tu. (Tch) mad ettiouit ellekhbar; (Tm) ma g ellanGommentt'appelles -tu. (Tch)

ellekhbar.

Que Que Que

dis-tu. (

Tch)

ma

ettinit

;

(

Tm) mag

ettinit.

veux-tu. (Tch)fais-tu ici.

ma trit; (Tm) mat ettirit. {Tch) ma teskaret r'id; [Tm) mat

teget da.

O

manikh khekoumz'en; (Tm) manig k et't'efen. Avec qui tais-tu. (Tch) keyid mit a illan; (Tm) keyid mit ag ellan. Tu es uq espion. (Tch) keyi akhbarji at guit; (Tm) cheggin d akhbarjitu as t pris. (Tch)tgit.

ai

Je vais te faire fusiller. (Tch) ril ak t'ark'ekh; (Tm) ouata a ken t'arek' Tu as des renseignements me donner. (Tch) darek lakhbar a yi ten temlet (Tm) r'ourek lakhbar ad i t entende t. Je te laisserai la vie. (Tch) ak etk'ekh ; (Tm) ak etk'er*. Tu resteras avec nous. (Tch) ad eddidnekh tsekkouset; (Tm) a didrier';

tek'k'imet.

Tu O

seras bien trait. (Tch)es t votre arme. (Tch)sont-ils.

ag

ik nesker leh'san;

(Tm) a dik neg

leh'san.tella

manza

lemh'ellet ennouen;

(Tm) mani da

lemh'ellet ennouen.

Combien

Y

(Tch) menecht ed gan; (Tm) kam a gan. a-t-il des cavaliers. (Tch) is ellan eyisan (des chevaux) ; (Tm)

i$

ellan

imnayen. Y a-t-il des fantassins. (Tch) is ellan irejliyen; (Tm) i$ ellan iterrasen. Y a-t-il des fusils franais (europens). (Tch) is tella ledda elk'ort'as (des armes cartouches); (Tm) is tella eleddet n elk'ort'as. O sont vos troupeaux. (Tch) manikh ellant lebhayem ennouen; (Tm) manig ellant ezzouayel ennouen. O sont vos silos. (Tch) manikh illa elmers ennouen; (Tm) manig illa

elmefmer ennouen.votre arme. (Tch) ma isem i Ih'okkam isem i Ih'okkam n elemh'ellet ennouen. De quel ct se dirige votre arme. (Tch) manxa eljihet enna tek'ed lemh'ellet ennouen; (Tm) mani eljiKet enna tek'ed lemh'ellet ennouen. A-t-elle des vivres. (Tch) is dares leouin; (Tm) is r'oures leouin. Qui t'a envoy par ici. (Tch) mak id issifdhen seljihet ad; (Tm) mai kid youznen r'er eljihet ad. Quelle est ta mission. (Te A) ma gan louit ennek; (Tm) mag gan louit ennek* Je te garde prisonnier. (Tch) ak dari h'ebsekh; (Tm) ak r'ouri Kebser'. Tu ments. (Tch) ar teskirkiset; (Tm) da teskouyout.

Quels sont

les chefs

qui

commandent

cl lemh'ellet ennouen',

(Tm)

mad

t

DigitizedbyLjC

Je sais

15

ce qui se passe. (Teh) illan dari lekhbar enna yejran; (Tm) ellan r'ouri lekhbar enna g ejran. Dis la vrit. (Teh) inieah'et; (Tm) ini stits. Ne me trompe pas. (Teh) alyi our tejlout; (Tm) ad yi ou tessouhmel. Je vais te frapper. (Teh) k'il ak outekh; (Tm) ouata ak outer. Que disent les tiens. (Teh) mad ettinin aiddaroun; (Tm) mal ettinin aitlahel ennouen.

nous attaquer. (Teh) is ran a fellakh edhren; (Tm) is ran ai rifner' ebdhon. Doivent -il s attendre notre attaque. (Teh) isranad tek'h' e Un tadhert ennekh; (Tm) is ran ai tek'k'elen tibdh enner\ Ta vois ce que nous avoos. (Teh) is tezrit' ainna darnekh illan; (Tm) isDoivent-ils

tanouyet ainna rour ner illan. Beaucoup de soldats. (Teh) elesker bahra; (Tm) elesker bzaid. Beaucoup de cauons. (Teh) ennefadh bahra; {Tm) lanfadh bxaid. Va le raconter aux tiens. (Teh) eddou init i aiddaroun; (Tm) achemlahel ennek.

init

i

Tu

leur diras la vrit.

(

Teh) inasen eah'et

;

(

Tm) inasen

stiti.

Qu'ils

ne pourront pas lutter. (Teh) sellis our zdharen ad akh anden; (Tm) guellis our r'in ad ar* menaden. Qu'il y Ta de leur intrt. (Teh) netta khelah" ennesen; (Tm) nettan gelah* ennesen.

De se rendre. (Teh) ad taen; (Tm) ad mfaen. De rendre la ville. (Teh) ad akh efkin tamazirt; (Tm) ad ar ouchehen amazir. Us seront bien traits. (Teh) a sersen neh'sen; (Tm) ad issen nemmeh'sen. darsen isekkous ouaida ennesen; (Tm) Ils garderont leurs biens. (Teh) ad ad r'oursen ik'k'im elmal ennesen. Nous respecterons. (Teh) an nok'k'er; [Tm) annemmok'k'er. leurs femmes. (Teh) toumrarin ennesen; (Tm) tisednan( Teh) taroua ennesen ; ( Tm) ai raou ennesen. leur religion. (Teh) eddin ennesen ; (Tm) eddin ennesen Nous tablirons la paix. (Teh) a nesker lehna; (Tm) ad neg elafit. Chacun vaquera ses affaires. (Teh) kou y an a ichr'ol ennes; (Tm) kou youn ad ilhou selkhedmet ennes.

ennesen,leurs enfants .

Nous leur laisserons une garde. (Teh) ad [as ennefel elesset; (Tm) ad as ennezri elesset. Pour assurer la paix. (Teh) at edhmen kh lehna ; (Tm) ad tedhmen ref elaefit. Ils viendront chez nous, (lch) ad darnekh achkin; (Tm) ai tourner' d eddoun. Nous vendre leurs produits. (Teh) ad akh ezzenzan kh ouaida ennesen ; (Tm) y ad aner ezzenzan g elmal ennesen. Acheter les ntres. (Teh) ar essar'en khouaida ennekh; (Tm) ar ettar'en g

elmal entier*. Nous ne prenons rien. (Teh) our nettaoui ietta kra; (Tm) our nettaoui

Ketta cha. Sans en payer la valeur. (Teh) bla atig ennes; (Tm) bla Ik'imet ennes, Voyex nos sujets (arabes). (Teh) zer erreayet ennekh; (Tm) annouye ereayet enner\Digitized by

VjOOQlC

IlsIls

16

sont heureux. (Tch) hatnin edlen; (Tm) hatnin heyan. combattent avec nous. (Tch) ad didnekh ekkaten; (Tm) ar idner' ekkaten.

Contre vous. ( Tch) gig ouen ; ( Tm) gid ouen. sont comme nous. (Tch) netni zoudnekni; (Tm) nitni am nikni. Leurs droits garantis (Tch) lehk'ok' ennesen dhemnen; (Tm) ilan ennesenIls

medhmenen.les ntres. (Tch) zoud id oui ennekh; (Tm) am id oui enner'. Par nos lois. (Tch) sechchre ennekh; (Tm) sechchere enner\ Regarde ce vieillard. (Tch) zer achiban ad; (Tm) annouye achiban ad. C'est un cad. (Tch) netta iga Ik'ad; (Tm) nettan iga Ik'ad. Il a rowes des croix. (Tch) ellant dares echchiat; (Tm) ellant echchouaye. Il les a gagnes. (Tch) irbeh'tent; (Tm) irbeh'tent. En servant fidlement. (Tch) f echchr'ol net't'aet ennes; (Tm) g elkhedmet n et' t'aet ennes. Le gouvernement franais. (Tch) i Ijens n frans%s\ (Tm) g elfens n

Comme

efransis.

Qui est grand. (Tch) elli imek'k'oren; (Tm) elli itnr'oren. Fort et magnanime. (Tch) iggouten, ih'ennan; (Tm) ieddan imh'ennan. Lorsque vous vous rendrez. (Tch) ikh tet'aem; (Tm) ig temt'aem. Nous nommerons des cads. (Tch) a nesker elk'iyad; (Tm) ad neg elk'iyad. Choisis parmi vos notables. (Tch) emmekhtamin khinemi'oien ennouen; (Tm) emmekhtamin g imok'ranen ennouen. Vous les choisirez. (Tch) ad ten tekhtarem; (Tm) a ten temmekhtaiem. Ils vous commanderont. (Tch) ad gigoun etteh'kamcn; Tm) a digoun K etmeh'kamcn. Sous notre protection. (Tch) kheddou oufous ennekh; (Tm) geddou ou fousenner'.

Nous

veillerons attentivement. (Tch)

a nrar

1

ledit el

bahra; (Tm) a nerr

le'k'el bsad.

A votre bien-tre. (Tch) fel Kal ennouen; (Tm) r'ef elh'al ennouen. Nous travaillerons ensemble. (Tch) a nechr'ol d elbedh ennekh; (Tm) a nekhdem d elbedh enner'. A la prosprit de tous. (Tch) i lemaret n en'eayet; (Tm) iouemmer nerreayet.

Nous protgeronsr'ef

les

bons. (Tch) anh'ama fimedalen;

(Tm) ad nemh'anw

imheyan.

les mauvais. (Tch) a. nak'eb ikhochchanem; (Tm) a nakeb imoukhouten. 1 n'y aura pas d'injustices. (Tch) our a tettili laeddout; (Tm) our enna ad y ili edhdhelm. Les chefs injustes seront punis. (Tch) inemr"oren idhellamen ad mak'ben; (Tm) imok'ranen imedhlamen ad makb'en. Nous rcompenserons le zle (des soumis, sujets, qui seront soumis, fidles). (Tch) an fekhkhen ejjehd eyit' ouaaen elli t'aanin; (Tm) ad nefkhem lejhoud n imt'eoua'en elli mt'ounin. Et le dvouement. (Tch) aok d echchr'ol n enneyet;(Tm) dok d elkhedmet n

Nous punirons

estits.Digitized by

Google

17

Noos instruirons vos niants. (Tch) an ellen taroua neouen; {Tin) ad nellem arraou ennouen. Qui seront les ntres. (Tch) ad gin zoud taroua ennekh; (Tin) ad gin am ouarraou enner\ Ils auront les mmes emplois que nous. (Tch) ad nalen elmertabat zoud nekni; (Tm) ad menalen elmertabat am nekni. Lorsqu'ils seront grands. (Tch) ikh mek'k'oren; (Tm) ig morren. Et selon le mrite de chacun. (Tch) '/" leh'sab ou sahel n kou yan; (Tm) rcf leh'sab ou sethel n kou youn. Va dire tout cela. (Tch) iddou ini r'ayad koullou; (Tm) akem ini ayad koul. Aux notables de la tribu. (Tch) i inemr'oren n tek'bilt ennek; (Tm) i mok'i anen n elderch ennek. Dis-leur devenir voir. (Tch) inasen ad achkin ad cz'rin; (Tm) inascn ad eddoun ad annouyen. Ils seront convaincus. (Tch) ad ammellen ad amnem; (Tm) ad ammcllen ad amnen. Que nous disons la vrit. (Tch) selli net fini eah'et (Tm) sanna g nettini;

stils.

Que nous ne trouvons personne. (Tch) sanna our nessachka aok d youn.

selli

our njello

h' cita

yan; (Tm)

Parce que nous sommes forts. (Tch) fel khafer nekni nk'eoua; (Tm) r'ef elKek'nekni nemk'eoua. Vous ne pouvez lutter avec nous. (Tch) our a tezdh'erem ad didnekh toutem; (Tm) ourenna ai r'im a idner* toutem. Inutile de nous laisser dtruire. (Tch) our illi mafmi yakh tejjam nekhlow, (Tm) our illi mar'efmi yaner' tadjom a nhdem. Votre ksar. (Tch) elmoudhe ennouen; (Tm) amazir ennouen. Manger vos biens par force. (Tch) a nech aida ennouen sbesziz: (Tm) ad netch elmal ennouen seddere. Par votre rsistance. (Tch) ikh ter'eour'em; (Tin) mek tenir' eour'em. Rendez-vous aujourd'hui. (Tch) fouat r'assad; (Tm) emt'ouat as ad. Envoyez des otages. (Tch) serfadd imerhan; (Tm) azenadd imerhan. Et toutes vos armes. (Tch) aok deleida neouen; (Tm) aok d esselalC ennouen. Nous relcherons les otages. (Tch) a nerz'em imerhan; (Tm) ad enseneh*

imerhan.Le jour o la paix sera conclue. (Tch) as ennakh nesker lehna; (Tm) as ennag gen ga Ida fit. Va, je te donne la libert. (Tch) eddou hayi serreh'ekhk; (Tm) akem h'aneyi serrer'ek. Tu reviendras bientt. (Tch) ourid kheWorb; (Tm) ar'ouled g elk'orb. Me dire les nouvelles. (Tch) a ettinit lakhbar; (Tm) ad eyi tait iner'misen. Si vous ne vous rendez pas. (Tch) ikh our effaem; (Tm) igour temt'adem. Demain nous dtruirons. (Tch) azekka a nekhlow, (Tm) azekka a nehdem. Votre ksar et vos jardins. (Tch) elmoudhe ennouen ed ourtan ennouen (Tm) amazir ennouen d ejjcnanat ennouen. Avec nos canons. (Tch) senne fadh ennikh; (Tm) slanfadh ennef.

dby

Google

AVEC LES MALADES18Approcheici.

(Tch) k'errebed sr'id;

(Tm) atsed

sdid.

Assieds- toi. (Tch) sekkous; (Tm) k'im.Lve-toi (Tch) enker; bedd;

Couche-toi.

(Tm) ekker; bedd. (Tch) gon; ez'z'al; (Tm) jen; ez'z'al %

Etends tes jambes. (Tch) ez'z'el idharren ennek; (Tm) kessel idharren ennek. O as-tu mal. (Tch) mak idherran; (Tm) mak inr'an. Qu'as-tu. {Tch) mak yar'en; (Tm) mak your'en. J'ai mal la tte. (Tch) idherra yi ikhf inou; {Tm) inr'a yi ir'f inou. J'ai mal aux yeux. (Tch) dherrant eyi ouallen inou; (Tm) m'ant eyi ouallen inou. J'ai mal aux oreilles. (Tch) dherran eyi imez'gan inou; (Tm) nr'an eyi imejjan inou. J'ai mal au nez. (Tch) dherrant eyi tenkhar inou; (Tm) enr'ant eyi tinzarinou.J'ai

mal aux dents. (Tch) dherran eyi okhsan inou; (Tm) nran eyi or'mas

inous.J'ai

la bouche. (Tch) idherra yi imi nou; (Tm) inr'a yi imi nou. J'aimai la gorge. (Ich) tedherra yi tek'erjounit inou; (Tm) tenr'ayi

mal

tk'erjouV inou. mal la langue. (Tch) idherra yi Mes inou; '(Tm) inr'a yi Mes inou. J'ai mal uu ventre. (Tch) idhena yi oullig inou; (Tm) ini'a yi oudis inou. J'ai mal au cur. (Tch) idherra yi oui inou; (Tm) inr'ayi oui inou. J'ai mal la poitrine. (Tch) dherran eyi idmaren inou; (Tm) nr'an eyi idmaren inou. J'aimai au ct. (Tch) tedherra y i tas g a nou; (Tm) inr'ayi idis inou. J'ai mal aux articulations. (Tch) dherran eyi lemfael inou; (Tm) nr'an eyi lemfael inou. J'ai mal la main. (Tch) idherra yi oufous inou; (Tm) inr'a yi ou fous inou. J'ai mal au bras. (Tch) idherra yi ir'il inou; (Tm) inr'a yi eddere inou. J'ai mal au coude. (Tch) tedherra yi tar'mert inou; (Tm) inr'a yi ImerfegJ'ai

inou.J'ai

J'ai

mal l'paule. (Tch) idherra yi ir'r inou; {Tm) inr'a yi lektef inou. mal au dos. (Tch) idherra yi ou kroum inou; (Tm) ini'a yi edhdheher mal auxreins.(

inou.J'ai

Tch) tedherra yi taggoust inou ;

(

Tm)

inr'a yi

leh'zam

inou.J'ai

mal

la cuisse.

(Tch) tedherra yi tar'oma nou; (Tm) inr'ayi lefkhedh

inou.J'ai

J'ai

mal au genou. (Tch) idherra yi oufoud inou; (Tm) inr'ayi oufoud inou. mal au mollet. (Tch) tedherra yi toueldhit inou; (Tm) inr'a yi eag

inou.

mal au pied. (Tch) idherra yi oudhar inou; (Tm) inr'ayi oudhar inou. que tu dors bien. (Tch) is a togganit soudal; (Tm) is a tejjanet souheyou. Est-ce que tu manges bien. (Tch) is a tchettat soudal; (Tm) is da tettat souheyou.J'ai

Est-ce

Digitized by

VjOOQlC

tmert't'.

19

Depuis quand es-tu malade. (Tch) manaog at oudhnet; (Tm) milmi al

idaouun. r'ourem adis. De combien de mois. {Tch) oui s mennaou ouayouren; {Tm) oui st'a

Qui

soign. {Tch)

ma k idaouan; (Tm) mal kdaremah'lig;

Es-tu enceinte. {Tch) is

{Tm)

is

kam

n ouayouren.as accouch. {Tch) is tourout; {Tm) is tourout. Quand. (Tch) manaog; {Tm) milmi. As- tu le vertige. {Tch) is tettemlillit; (Tm) is ettemloulout. Montre ta langue. {Tch) emmel ils ennek; {Tm) enet ill& ennek. Est-ce que tu tousses. ( Tch) is a ettousout ( Tm) is da tkouh'out. Est-ce que tu sues la nuit. {Tch) is a teavguet khetdoggat; {Tm) is da tmeraguet yyidh. Est-ce que tu craches le sang. (Tch) is a tnekhkhamet idammen;{Tm) is da tnekhkhamet idammen. Est-ce que tu es oppress. {Tch) is ag ik itmeh'ar ounfas; {Tm) is da dig;

Tu

ek itemh'aar ennefs. As -tu des fourmillements. {Tch) is gik anemmel; {Tm)is dig ek anemmel. As-tu des dmangeaisons. (Tch) is a th'oukkout tifeyi ennek; (Tm) is da temh'ekkout eah'et ennek. As-tu des bourdonnements d'oreille. (Tch)is as tefenCanen imezgan ennek; (Tm) is da temenVanen imejjan ennek. As-tu bonne vue. (Tch) is a temnaft' bahra; (Tm) is ka tannouyet bzad. Est-ce que tu saignes du nez. {Tch) is a teounzouret; (Tm) is da teggenzouret. As-tu mauvaise bouche. (Tch) is a WCerrou imi nek; (Tm) is da ittemh'errou

ou kEst-ce

J

emmoque

Es-tu altr.

ennek. (Tch) is ak

ittar' irifi;is

(Tm)

is

dakis

ittour' fad.

tu vomis. (Tch)

at terrt; (Tm)

da terarat.

As -tu la diarrhe. (Tch) is youzzel ouh'lig ennek-, (Tm) is ijraoudis ennek. Es-tu constip. (Tch) is ik'k'or ouh'lig ennek; (Tm) is ik'k'or oudis ennek. Vas-tu tous les jours la selle. (Tch) is at ekhkhit kou yas; (Tm) is da

tekhkhit kou yous.Est-ce

que tu urines bien. (Tch)is

is

a tez bez'dhit

s

oudal; (Tm)is

is

da

tegget aman souheyou. Souffres-tu la selle. (Tch)Souffres- tu

a teddabet khikhan; (Tm)is

da temacdis

dabet g ooufour' n ikhan. quand tu urines. (Tch)is

a teddabet khibcz'dhan; (Tm)

da

temeddabet gouaman. Urines-tu du sang. (Tch) idammen g ouaman. Quand as-tu la fivre. (Tch)Est- elle

a

tez'bex'dhit

idammen; (Tm)

is

da tegget

man

eloukis

y

t

khak ettamez' taoula; (Tm) milmi

terr'a; (Tm) is ts'emmidh nid teh'ma. As-tu maigri depuis que tu es malade. (Tch) is tedheft erYas elli ekh toudhnet; (Tm) is tedheft zeg ouas elli temret T. Marche. (Tch) ezzigiz; (Tm) teddou. Toutse. (Tch) ousou; (Tm) koh\

ak taffaf taoula. chaude ou froide. (Tch)

tbewed nercd

Lvele

20

;

bras. (Tch) asi

ir*il;

(Tm) asi eddre.

Respire

fort en ouvrant la bouche. (Tch) essounfcs sejjehd sourz'am eyimi (Tm) seggounfes seljehd sourez'z'em n ouk'emmo. Compte un, deux, trois. (Tch) h'aseb yan, m, kradh; (Tm) eh'seb yiouen,

sin % charedh.

ad our th'erraket ; (Tm) kad our temh'erraket. (Tch) h'aceb idhoudhan inou; Tm) eh'seb leba inou. O est ta blessure. (Tch) manza tiggest ennek; (Tm) mani eljerh' ennck. Avec quoi t'a-t-on frapp. (Tch) mas ek outen; (Tm) inas mi ek couoten. Avec une pierre. Tch) steggount; (Tm) souz'ro. Avec un coutetou. (Tch) soujenoui; (Tm) soukhedmi. Avec un bton. (Tch) soukoura; (Tm) sour'ra. D'un coup de feu. (Tch) slemarct (avec la charge); (Tm) sloujeh. Es-tu tomb. (Tch) is tedherct; (Tm) is tebdhit.pas. (Tch)doigts.

Ne remue

Compte mes

1. temtal. Adapter. Appliquer (Tch) sem/?*&'&' ir,

ajuster

semmiggir (Tm) ejme; (Tch-Tm) semgadda. Addition. (Tch-fm) tamount. Additionner. ( Tch- Tm) semoun ajouter (Tch-Tm) zad. Adepte. (Tch-Tm) akhouni, pi.;

;

enfant ( Tch) esserbo afroukh ; (Tm) esserbo achrar (m. m. lever un enfant). Voir choisir, prfrer. Adoption. D'un enfant (Tch-Tm) tirebbi, arbao, tarbout. Von* choix, prfrence.

Adopter. Un

Adoration. (Tch-Tm) abad. Adorer. (Tch-Tm) ebed. Adosser. (Tch-Tm) senned, snal;(Tm) snil; s'adosser (Tm) senned ukroum; (Tm) senned tayyou. Adoucir. Rendre doux (Tch) essimim; (Tm) eadfou; rendre supportable ( Tch) essifsous ( Tm) essifses.

lekhouan.

;

Adhrence. (Tch-Tm) alsak'. Adhrent. ( Tch- Tm) ilsak'en im;

Adoucissement. Au

fig.

voir sou-

melsek'en

lagement.

fortement (TchAdresse. D'une personne (Tch) au fig. (Tch) esker .tazder't; (Tm) azdor' (litt. demeure); Tm) elsek'; dextrit du corps, finesse de l'esprit (Tm) eg am... (m. m. faire zoud... (Tch-Tm) echchefaret. comme...). Voir consentir. Adresser. Envoyer ( Tch-Tm) eiAdhsion. Voir union, jonction, consentement. adresser la parole ( Tch) fea\ azen Adieu. Faire ses adieux (-Tch) saoual; (Tm) siouel. Adroit. De ses mains (Tch-Tm) lebek'k' la khir ( Tm) bek'k'o la khir, mdellem ifassen (m. m. savant de emafad. Adjoindre. v (Tch) saouen; (Tm) ses mains); rus (Tch-Tm) bou

Adhrer.;

Tenir

;

;

semaouenaide), pi.

(litt.

faire aider).(litt.

lek'el,

ouchchen

(litt.

chacal).

Adjoint (Tch-Tm) amaouen

Adroitement. (Tch-Tm) sechcht'aret, settaouil.

imaounen. prier Adjurer. (Tch-Tm) edo; qqn de... (Tch-Tm) eggal (litt. jurer),

Adulation. (Tch)tak'ezzebt.

tibb, tbb

;

(Tm)

k'essem.

Admettre.cueillir

Recevoir, agrer,

(Tch-Tm) ek'bel; natre (Tch-Tm) amen (litt.ment, rgie.

acrecon-

Aduler. (Tch) ebb; (Tm) k'ezzeb. Adulte. (Tch-Tm) iz'oumen (litt. a fait, fait, en ge de faire le ramadhan,le

croire).

Administration. Voir gouverne-

carme) ibeller'em (nubile) Pour les animaux, traduire par grand. Adultre. Traduire par prostitue,;

Administrer. Voirverner. voir boire,

diriger,

Administrer un

s'administrer manger; (Tch-Tm) aot (litt. emporter). Admirable. (Tch) ellejeb, tar'aousa ellejeb ( Tm) n elejeb, elh'ajet n elejeb. Admiration. (Tch-Tm) lejeb (litt.;

gouremde,

prostitution.

Adultrin. (Tch) yous elleh'ram; (Tm\ mimis elleh'ram, pi. arraouellen'ram.

Advenir. (Tch-Tm)vint que, ijra.pi.

ejro;

il

ad-

Adversaire. (Tch-Tm) amk'abel,imk'ablen.

curiosit).

Adversit. (Tch-Tm) echcheddet.estcjeb. (Tch-Tm) ittouk'balen.

Admirer. (Tch-Tm)Admissible.

Voir infortune. Arer. (Tch) sberredDigitized by

VjOOQ le

(litt.

rafrai*

AFFcbir, refroidir);

(litt.

27

Affile(d*).

AFF

(Tm) semreoueh'

Affil. Voir aiguis.bla ah'bas;

venter).

Affabilit. (Tch-Tm) tadhreft, lemlah'et.

Affable. (Tch-Tm) iderrefen. idheridelen; (Tm) izUlen, iheyan (Tch-Tm) essimsous (au pr. et an fi g.); causer du dgot (Tch) semeffen oui; (Tm) semkhemfen,

(Tch-Tm) bla abdad, (Tm) bla cubes. Voir aiguiser. Affiler. Affilier. (Tch-Tm) sechrek % sem-

Affadir.

mechrek. Affiner. (Tch) sefou;(Tm) sizdeg. Affirmation. (Tch-Tm) ah'ckk'ek\etteh'k'ik\ lih'ek'k'e;

(Tm)

tish'ek'k',

mej oui.

Affadissement. (Tch-Tm) amsas(au pr. et a a fig.).

;

Affirmer. (Tch)sh'ek'k'ek'.

h'ek'k'ek';

(Tm)

Affaiblir. (Tch-Tm) sedhef; s'affaiblir (Tch-Tm) edhef (litt. maigrir;

Affleurer. (Tch-Tm) semgndda. (Tch-Tm) ler'bhiet, Affliction.ar'bin.

(Tch-Tm) seleoou (rendre mou). Affaiblissement. (Tch-Tm) laAffaire.

Afflig. (Tch-Tch) amer'boun,ben, ir'banen.

/'-

dheft, tiloui

(Tch-Tm) eddeouet;

Affliger {Tch-Tm) ser'ben;

-

d-

affaire dilficile

(Tch) eddeouet ichek'-

ioueten-, occupation (Tch) echcher'ol; (Tm) elkheamet. Voir combat, transaction.:

k'an

(Tm) eddeouet

soler (pidmie) (Tch-Tm) efnou; la peste afflige le pays (Trh)et't'aoun

ifna tamazirt; (Tm) et't'aoum ifna amazir.

Tch) our ittahennan, our ilhin; (Tm) our isalan. Affaisser. (Tch-Tm) ebb, sedher.

Affair.

(

Affluence. (Tch) tiggout emmedden; (Tm) eleddet n medden; abondance (Tch) tiggout (Tm) eleddet.

Au

fig.

voir accabler.avide.(litt.;

Affame. (Tch-TmUlloz'en. V. Affamer. (Tch-Tm) slaz'

Affluer.(litt.

courir);

Couler (Tch-Tm) azzel abonder (Tch-Tm)

(

donner faim); (Tch) ekkes elmichet (Tm) ekdhe lemichet (couper Ie9 vivres, supprimer les vivres). Affectation. ^Tch-Tm) acemel(feinte).

eggout.

Affolement. Tch) akhouadhk'el;

clle-

(Tm) akheouedh nelek'el. Voirleak'el;

peur.

Voir application, destination.;

Affoler. (Tch) skheouedh(

Affecter. Faire usage ( Tch) eclir'ol [Tm) ekhdem (litt. travailler) ( TchTm) semyouddou (faire avoir cours) ; affecter feindre (Tch-Tm) semel, steme/; destiner .... (Tch-lm) sejjou; s'affecter (Tch-Tm) r'eyedh, em;

Tm) semkheouedh

leak'eler'z

;

(

Tch- Tm)h'effer

eslcb leak'el.

Affouiller. (Tch)(litt.

;

(Tm)

k'oren;

creuser).

Affranchir. Un(Tch-Tm)livrer.

esclave. Exempter h? errer, sent n'errer. Voir detteh'-

l'eyedh.

Affection. (Tch-Tm)

impression(litt.

elh'ebbet mek'-

(Tch) ah'essou;

rir

Affranchissement. { Tch) ( Tm) a h' errer, aseh'enw.;

(Tm) as k'ess ou

sensation). Affectionner. (Tch) h'ouo, th'oub bahra; (Tm) h'oub, th'oub bzad.

Laid (Tch-Tm) ikhchenen; qui cause de l'effroi (Tch-Tm) issikodhen.

Affreux.

Affectueux. (Tch) ellh'ebbet;(Tm)n elh'ebbet, n elmounibbet. Affrent. ( Tch) n kou y an, ellCek" n kou y an (Tm) n kou youn, Ht n kou;

Affront. (Tch-Tm) lefdhiliet; faire un affront qqn (Tch-Tm) sefdheh\ Affronter. Attaquer avec intrpi-

youn.

Affermir. Durcir

(

Tch) essir'er

;

dit Tch) ehjem, dher; (Tm) ehjem, abdlto; braver (Tch-Tm) aned

rendre stable (Tch-Tm) tdeouem. Afficher. (Tch-Tm) sbeyen i meds'afficher den, sdhehher i meddenseh'o, semtem,;

(Tch) essefdheh' ikhf;

(Tm) semmef-

mettre de k'abeh ( Tm) emaned ; niveau (Tch-Tm) semgndda, semmik'k'ir; (7m) semmiggir. Afft. D'un canon (Tch-Tm) eddcrchasse ( Tch) rajat n ennefedh; ;

dheW

ir'f.

akman; (Tm) akemmen, achemmen;Digitized by

VjOOQlC

AFF

AIL(Tm)

tre

l'afft

(Tch) ekmen;

Agrable. (Tch) immimen; (Tm)iz'aen, ih'lan.

echmen. Affter. Voir aiguiser.

Agrer. (Tch-Tm)

ek'bel, iri.

Afin que. (Tch-Tm) at, as, suivis du verbe. Voir pour. Agacement. Des dents {Tch) anous; (Tm) adherre, tidheri.snous; {Tm) dherre. Voir exciter, provoquer. quel Age. {Tch-Tm) lemer; ge as-tu (Tch)menechta illan kh lemer ennek; (Tm) menechta g ellan r'ellemer ennek.dents{Tch.)

Agrmentak'bal,;

Approbation (Tch-Tm)

Agaoer. Les

elk'oboul; (Tch) ari; (Tm) qualit par laquelle on plat tarit ( Tch) tifoulki ; ( Tm)tiheyi. Agrmenter. (Tch) sefoulki, se-

zeyen; (Tm) seheyou.

Agresseur. (Tch-Tm) edhdhalem. Agressif. (Tch-Tm) n tadhlemt. Agression. (Tch-Tm) tadhlemt. Agriculteur. (Tch) amekraz ; (Tm)afellah'.

Ag. Vieux (Tch-Tm) imek'k'oren, aouessar, afek kir. Agencer. Voir arranger, ajuster. Agenouiller (s'). (Tch) bed f ifadden\ agenouiller un chameau, etc.. (Tch) segon; {Tm) seberrek. Agent. Voir mandataire. Agglomrer. (Tch) semoun; (Tm) ejme; (Tch) segoudi; (Tm) serrem. sz'dh Aggraver ( Tch - Tm) (rendre lourd), semr'or (rendre grand); augmenter {Tch-Tm) zad. Agile. (Tch-Tm) ifsousen; (Tm) anefsa. Voir lger (Tch-Tm) ichfa.

Agriculture. (Tm) eliertet.

(Tch)

toukerzi;tr'imi-

Agrouper.tin;

(Tch)

esker

(Tm) eg tirimitin, eg errebaye. Aguerrir. Accoutumer la guerre (Tcn) smeyour elbaroud; (Tm) soua une chose difficile lef tmenri; (Tch) semeyour echchk'ot; (Tm) soualef louaret. Aguets. (Tch-Tm) ah'ra, amnad; tre aux aguets, ehre, emnad. Aide. Personne qui aide (Tch-Tm)assistance (Tch-Tm) cleonet; avec laide de Dieu, seleonet errebbi.

amaouen;

ren.

Agilit. (Tch)Varct.

tifessi;

(Tm) echche(Tm)eg,

Agir. (Tch)efel

esker, efacl;

Agissement.ikhellaVen.

(Tch) askar, afal;pi.

Aider. (Tch-Tm) aouen. Aeul. (Tch-Tm) eljed, pi. lejdoud. Aigle. (Tch-Tm) neser, elbaz. Aigre. ( Tch- Tm) isemmoumen; (Tm)ik'k'eren.

(Tm) agao, afal. Agitateur. (Tch-Tm) akhellat\Agitation.(Tch-Tm)

amoussou,.

elkholVet (au pr. et au fig.) Au fig. voir inquitude. Agiter. Secouer (Tch) semous^ seKerrek hezz. Au fg. voir ( Tm);

Aigreur. (Tch-Tm) tisemmi. Aigrir. (Tch) ourri isemmoun (Tm) ar'oul isemmoum, ar'oul ik'k'er. Aigu. (Tch-Tm) isediden; (Tm);

irek'k'ek'en.

exciter, troubler, discuter.

Agneau. (Tch) alek'k'ar; akhrouf, aellouch. l'agonie, selk'ef. france, finz'a,

(Tm)

Agonie. (Tch-Tm) AuAgrafe. (Tch-Tm)elkhollalet',;

aselk'ef; trefig.

voir souftiz'er-

tisedra,

Aiguille. (Tch) tissegnit, pi. tisse~ gnatin (prononcer tisseguenit) ; (Tm) tasmi, pi. tasmiouin. Aiguillon. Pointe de fer (Tch) dard (Tchanzel; {Tm) amenr'az ; Tm) asennan. Aiguillonner. (Tch) enzel; (Tm) eouet soumenr'az. Au fig. voir exciter. Aiguiser. (Tch) senker; (Tm) sem-

(Tch) isennanen n tenir art (Tm) isennanen n etmet't'out (m. m. les pines de la femme). Agrafer. (Tch) esserz' s isennanen;

sed, ser'li^ essili. Al. (Tch) tiskert;

(Tm) tichchert.ifraouen*

Aile. (Tch-Tm)nin;

iferr, pi.

(Tm) semmerz'pr. et

s elkhollalet.

Agrandir. (Tch-Tm)aufig.).

semr'or (auti-

Ailleurs. (Tch) khelmakan yadh (Tm) g ouar'ar adh nin; d'ailleurs, de plus (Tch-Tm) zad;

Agrandissement. (Tch-Tm)mer' ri (au pr. et aufig.).

d'ailleurs, d'un autre lieu, (Tch) seU makan yadh nin; (Tm) zeg oudr'ar

adh

nin.Digitized by

VjOOQlC

IMAimer. (Tch-Tm)Aine. {Tch-Tm)tue prs des poils).

29h'oub, echti, iri. aouelsis n echpoils,si-

ALL(Tch) si tch; (Tm) soyetch^ semyitch. Alit. {Tch) igon; (Tm) ijen (litt.couchf).

Alimenter.

cher (m. m. glande des

imek'k'oren, fera. tanemrort (Fain, le plus grand); mon frre an, gma imeklc'oren ; ma sur ane, oultma tanemr'ort. Ainsi. (Tch) r'i kad; {Tm) am kid; ainsi que (Tch-Tm) rf, ed; (Tch)

An. (TchrTm)

Aliter.s'aliter

zoud; (Tm) am. Air. Atmosphre (Tch) igenna; (Tm) ijenna (litt. ciel) air,' chant (Tch) tourart, ourar; (Tm) azcr'oiti,;

(Tch) segon; (Tm) sejet Tch) t/on ; ( Tm) jen. Allaitement. (Tch) tisemfi, tisemt'; (Tm)ardha, tiredhc; (Tch) asemmoVVet; (Tm) aserdhc. Allaiter. {Tch) semmoVet; (Tm) esserdhe. Allants. Qui vont (Tch) imezzigi(

tizer'oui.

Air. Voir manire, faon. Aire. Lieu o l'on bat les grains

Tm) anrar. Aisance. Voir fortune, facilit. Aisance, contentement, joie (Tch-Tm) elferh\ tiferh'i.(Tch-

zen; (Tm) amiddouten; les allants venants (TVA) imezzigizen d imourreyen ; ( Tm) amiddouten d imiar'oulen. Allchant. (Tch-Tm) iskaren eCt'eme; (Tm) itegen effeme; (TchTm) issaVmaen. Allcher. (Tch-Tm) sefme. Allgation. (Tch) aoual; (Tm)et

Aise. A votre aise (Tch-Tm) fel rerdh ennek. Ais. Parit (Tch-Tm) ishelen;- ais, riche ( Tch-Tm) ijjiouenen. V. riche. Aisselle. (Tch-Tm) daou tayet (m. m. sous l'paule). Ajointer. (Tch) semmik'k'ir ikhfaouen; (Tm) semmiggir irfaouen. Ajournement. (Tch-Tm) tirri. Ajourner. (Tch-Tm) rar; (Tch)sourri(litt.

elk'ot.

Allgement. (Tch-Tm)Allger. (Tch-Tm)(au pr. et auk'oren .fig.).

a sifses.sifsous

si f ses,

Allgresse. (Tch-Tm)

fifcrh' imek'-

Allguer. (Tch-Tm)(

Tch) esker essebbet ;

(

Tm) eg

siouel, ini; esseh-

bet.

Aller. (Tch-Tm) eddou; o allezvous (Tch) manis teddit; (Tm) manir'er

renvoyer

...)

teddit;!

(Tch) edel; (Tm) semiasa; - viser (TchTm) amez', meyez, eyen. Voir habil.

Ajouter. ( Tch-Tm) zald. Ajuster, une balance, etc.parer.

eddoua oui.

va-t-'en!

(Tch-Tm)

aller,

conduire (Tch-Tm)

ler,

Alarme.tikesdhi;

(

Frayeur, inquitude (Tch)

(Tm) asouiouedh;

Aller. Action d'aller ( Tch) taouada, tiddout; (Tm) taouada, tamiouddout; l'aller et le retour (Tch) taouada ettmourrit; (Tch) taouada ettr'ouli; allons! (Tch) ayal pi. ayat; (Tm)

Alarmer. Causer de l'inquitude aya, pi. ayiou'. ( Tch) essiksoudh ( Tm) souiouedh Alliance. De famille, Alne. ( Tch) echchefi Tm) lechfa. (Tch-lm) tidhdhogla;; (

Alentours. (Tch-Tm)

lek'rab.;

Alerte. Voir vigilant. Alezan. (Tch-Tm) aourar*cheval alezan, as aourar'.

Aline. Voir fou. Aliner. Voir vendre, exciter, froubler.

Aligner. (Tch) eskereg eef.

eef;

(Tm)

Aliment. (Tch) amekchi, matcha; (Tm) imetchi. Alimentaire. Pension alimentaire (Tch-Tm) ennefk'et. Voir pension.Alimentation. (Tch-Tm)asetchi.

par mariage de guerre Tch- Tm) tichchourka. Alli. Parent (Tch-Tm) adhoggal; de guerre (Tch-Tm) amuaouen. Allier (s'). S'apparenter (Tch-Tm) naseb; guerre (Tch-Tm) aouen (litt. aider). Voir combiner, mler. Allongement. (Tch-Tm) azirzcf. Allonger. (Tch-Tm) czzirzef; tendre (Tch) geddem; (Tm) sgcdd'm. Allouer. Voir accorder. Allumer. (Tch) serr' ; (Tm) essor'; allumer du feu (Tch) serr elafit;

asetch,

(Tm) essor' takat. Au fig. voir exciter. Allumette. ( Tch- Tm) louk'id ;(Tm)z'alamit'.Digitized by

VjOOQ lC

ALL

30

AMO

Allure. De l'homme (au pr. et au fig.) (Tch-Tm) essiret; (Tm) lemsiret; allure d'un cheval, etc.. (Tch-Tm)taouada.

Ambitionner. (Tch-Tm) et'mecL Amble. (Tch Tm) tihereouli;(Tm) eddoustihereouli,

animal qui va l'amble, aheroual; aller l'amble (Tch) zigez stihereouli ;

Allusion. (Tch-Tm) elmena. fil Alos. (Tch-Tm) sabret;

akem

stihe-

d'a-

reouli.

los (Tch) gourzian. Alors. En ce teraps-i;

Ambre.

(Tch) alaban; (Tm) el-

ok't an; (Tm) gelok' t an ce cas-l (Tch) illikh iga riillig

(Tch) khelalors,

alaban.Principe de la vie (Tch-Tm) t-rrouK ; qualits morales, conscience ( Tch-Tm) efVbiet.

en

Ame.

kid; jusqu'alors (TchTm) ar eloek t an; alors que {Tchalors, lorsque (Tch) Tm) mek'k'ar;iga

am

kad; (Tm)

Amlioration.tiedli;

{Tch)

adal,(Tm)se-

(Tm)

tiheyyi.

illikh

Tm) illig. Alourdir. (Tch);

(

Amliorer,essiz'dh;

(tch) ea'del;

(Tm)

Keyou.

Altration. (Tch-Tm) tikhesri;

soif ardente (Tch) irifi; (Tm) fad; altration, changement des traits ; ( Tch) abeddcl n oudem; {Tm) tihedli n oou-

Amende.Amener.Amnit.

(Tch-Tm) lekhVeyet. ( Tch-Tm) aoui. Voir con-

duire, occasionner.

(Tch-Tm)

leKdak'eL

dem. Voir falsification. Altercation. (Tch-Tm) lemnazet. Altr. Avoir soif (Tch) yaret irifi (Tm) your'et fad. Altrer Modifier (Tch-Tm) beddel; donner falsifier (Tch-Tm) sekher;\

Voir affabilit, douceur. Amer. (Tch) irs'agen; (Tm) imerren. Au fig. voir extrme, triste, !piquant. Amertume. ( Tch) timerz"eg ; ( Tm) elmerret. Au fig. voir affliction.

Ami. (Tch-Tm) amdakkouldoukkal;koult.

oif (Te fi) essar irifi;

(Tm) essar fad. Alternativement. ( Tcl stebdilt,(Tm) y anr'er

1

%

amie,

amante,

pi. tmtamdak-

slekhlafet, y an s y an;

Amiable.cieux;

youn, stebdilt.

Voir affectueux, gral'amiable (Tch) setedli;*

Alterner. (Tch-Tm) beddel, semkhalef.

(Tm) setheyi.h'ebbet;

Amicalement. (Tch-Tm)pi. inef-

s

elm-

Altier. (Tch- Tm) aneffakh, fakhen. Voir orgueilleux.

(Tm)

s elmouh'ibbet.ler'ri;

Amidon.et

(Tch,

(Tm) te/Va.

Alun. (Tch-Tm)emph.).

az'arif (z

r

Aminoir. (Tch-Tm)

essisdecU

Amabilit.Voir douceur.

(Tch-Tm)

lemlaKet.

Amadou.en tachelh'it).Voir caresser,y.

(Tm) echchal (inconnu(Tch-Tm)seVme.

Amiti. (Tch) lemh'ebbet; (Tm) elbon office (Tch-Tm) mouh'ibbet; faire l'amiti de... (Tch) lemzeyet; esker lemzeyet; (Tm) eg lemzeyet;

fais-moi l'amiti de...bick.flatter.

(Tch-Tm)

ma da

Amadouer.int.

Amaigrir. (Tch-Tm) sedhef;(Tch-Tm) edlief. Amande. (Tch-Tm) ellouz.

Amant. Voir ami. Amarrer. (Tch-Tm) ekWen.

Amas.

(Tm) aevram.serrem.

(Tch) agoudi, pi. igoudiyen pi. ierramen.

;

Amoindrir. (Tch) nak'es; (Tm) negge. Voir diminuer. Amoindrissement. ( Tch) tinek'si; (Tm) tanget. Voir diminution. Amolir. ( Tch) esselouer' ; ( Tm) essilouir\ esserfeb. Amonceler. (Tch) segoudi; (Tm)serrem.

Amasser. (Tch-Tm) semmoun,

cs-

moun; {Tch) segoudi; (Tm) errem,

Amont. (Tch) ikhf eouasif; (Tm) irf n ouasif (m. m. tte de la rivire.

Amateur.iouelleen.pi.

(Tch) ioualeen;

(Tm)

Amorce.Tm)

D'une arme feu (Tch feu (Tch)ettelhik't. (Tch) essisi

etteWik't. Voir appt.

Ambitieux. (Tch~Tm) afemma,ifemmaen. Ambition. (Tch-Tm) eVt'eme.

Amorcer. Une armesker ettelhik't;

(Tm) eg

Amortir. Un coupDigitized by

VjOOQLC

J

AMOteyiti;

(Tch-Tm) (Tch-Tm)

31

Anglais.

APA(Tch-Tm)anegliz tpi.

(Tm) semmisi,

essanef teyiti;teleoou.

etc.; affaiblir

ineglizen.

Amour. (Tch-Tm) lehoua ellechk. Amour- propre. (Tch) oui (litt. cur); (Tm) ennif (litt. le uez); il a de l'amour-propre (Tch) illa dures

Angle. (Tch-Tm) ir'i'r, pi. ir'iren; l'angle d'un mur tr'ir ( Tch ) eouer'rab; (Tm) ir'i'r n ougadir. Voir

coin.

oui;

(Tm)

illa

Ample.younaen.

Coures ennif. Large (Tch-Tm) iouessecn,(Tch)

Angoisse. (Tch-Tm) echcheddet. Anguille. Se traduit par poisson.

Animal. (Tch-Tm)

elhichet, pi. le-

Ampleur.Tm) toused.

towrout; (Tch-

Amplification.*aet> tiouesi;

exagration (TchTm) ezzeyadet, asimr'or. Amplifier. (Tch) zaid khoaowil; (Tm) zaid g oaoual; (Tch-Tm) semr oraoual.

(Tch-Tm)

lou-

hounyech. An i ation. Voir mouvement. Animer. Donner In \ie (Tch) e$ker etTouh'; (Tm) eg eiTouli. Au fig. voir

m

encourager, exciter. Animosit. Voir haine,

emporte-

ment.

Anis. (Tch-Tm) ennafe. Anneau Bague (Tch-Tm) elkhatem. pi, lekhouatem; anneau de pied (Tch-Tm) afchelkhal, pi. ikhelkhalen. Anne. Voir an. Annexer. Voir joindre. Annoncer. (Tch-Tm) elem, berre/T; prdire (TVA) feouel; (Tm)

Ampoule.ak't'ay

(Tch) achelfouf; (Tm);

tifekhsi, pi. tifekhsa.

Amputation. ( Tch) oubouye

(

Tm)y

Amputer.dhe t ekt'e rouz;

ak'dha. (Tch) ehb; (Tm) ek(litt.

-

Amulette. ( Tm) leh\jab,_p\.

couper). (Tch) ellCerz, pi.leh'joub. (Tch) tiledbi;

Wi(Tm)

sfeouel.

Amusement.tourart.

(Tch-Tm) esselho; s'amuser (Tch-Tm) ourar, eleb; tromper (Tch-Tm) esselho, seCmc. An. (Tch-Tm) asouggas, pi. isouggasen. Ans, voir vieillesse.

Amuser.

Annuel. (Tch-Tm) n ousoggas. Annulaire. Voir doigt. Annuler. (Tch-Tm) bet't'et; (Tm)sembeft'el.

Anse. D'un vase (Tch-Tm)(litt.

a fous

main)Voir rivalit. Voir adversaire,ntizouri;ri-

Analogie. (Tch-Tm)par analogie, stichebhi.

tichebhi,

Antagonisme.antagoniste.val.

(Tch-Tm) akhouadh khetgeldit; (Tm) akheouedh*getjetdit.

Anarchie.

Antcdent: (Tch)ntazoourt.izeoouren.

(Tm)

Voir dsordre.

Antrieur. (Tch) izouaren; (Tm)lejdoud, sing.;

Anctres. ( Tch- Tm)eljed.

Ancien. (Tch) akdim (Tm) agdim;le

anciens (Tch) igdimen.

ik'dimen',

(Tm)

Anciennement.Anoiennet.tigedm.

Voir autrefois. (Tch) tik'edmi; (Tm)

Antriorit. Voir priorit. Anticiper. (Tch) ezziouer; (Tm) fzzeoour. Voir empiter. Antimoine. Sulfure d'antimoine que les femmes emploient comme collyre (Tch-Tm) tazoult; (Tm) el-

Ancre.imekhtafen.

(Tch-Tm)

amekhtaf,

p'.

koh el. Antipathie. Voir aversion, rpugnance.

Ane. (Tch-Tm) aryoul, pi. i^yal. Anantir. Voir dtruire, exterminer.

Antre. (Tch) ansa, pi. insaouen, ansiouen, elr'ar, ifri. Voir caverne.

Anesse. (Tch-Tm)tiroyal.

taryoult,pi.

pi.

Anus (Tch-Tm) akhona, nkhna. Anxit. ( Tch) leh'yaret (r emph ); (Tm) cllCiret (r emph.).Anxieux. (Tch-Tm)h'eyerih'eyeren,

Ancre. (Tch-Tm) elmalatka,malakat.

eZ-

am-

Angine.takhennagit.

(Tch) elkhennaget ; (Tm)

Aot. (Tch-Tm) Souche t.

Apaisement.

Action (Tch-Tm) as-

Digitized by

VjOOQ IC

APAhenno, asreyeh' ; tat, ahenno y lehna. Apaiser. Voir calmer.

32

%

APP

A peine.af\

(Tch-Tm) beKKera. Apercevoir. Commencer

(Tch-Tm) emnid;

Tm)

dcouvrir (Tchs'apercevoir (Tch) e/t'en;

voir

Appesantir. Voir alourdir. Apptit. (Tch-Tm) echehehouet emmatcha echehehouet imetchi (m. m. le dsir de manger). Applaudir. (Tch-Tm) eouet ifassert.

Voir approuver;

s'applaudir

(Tm) ouki. Apetiaser.semz'.

(Tch-Tm)

essimz',

A

peu

prs.

(Tch) slouhi; (Tm)elleha.

souoenhi, slouhit.

Aphte. (Tch-Tm)

Apioulture. (Tch-Tm) asrebbo n etzizoua (m. m. levage des abeilles). Apitoyer. (Tch) sr'idh; (Tm) scmr'idh. Voir compatir.Aplanir. (Tch-Tm) edel, semyasa, semgadda. Aplatir. (Tch-Tm) traduire paraplanir

(Tch-Tm) efreh\ zoukh. Application. Action de poser ( Tch) attention asras; (Tm) asers, aiTes; (Tch-Tm) elbal. Appliquer. Mettre une chose sur une autre (Tch-Tm) sers' (Tch) esker; donner (Tch) efk; (Tm) (Tm) eg; ouch; (Tch-Tm) eouet (litt. frapper); employer (Tch) esker; (Tm) eg s'ap-

;

plquefk'el;(

...

(Tch) rar elbal y rar Jeerr elbal, lek'el.

Tm)

Appointements. (Tch-Tm)teb.

erra-

makan

Aposter. (Tch) esker aessas khel( Tm) eg aessas goudr'ar. Apparatre. (Tch) ban; (Tm) beyen; (Tch-Tm) effer\ed). Appareil. Chirurgie (Tch) tajje;

Appointer. (Tch) esker errateb, efk errateb; (Tm) eg errateb > oucherrateb.

Appointir. (Tch) essisded ikhf;(Tm) semmisded ir'f, sereggeg iryf. allApporter. ^Tch-Tm) aot; annoncer (Tchguer (Tch-Tm) ini; employer ( Tch) esker; Tm) elem; (Tm) eg. Voir susciter, apprendre.

birt; (Tm)tajbirt.

Apparence. (Tch-Tm)qifet,

ra,ret.

echchebihet ; edhdhehret\

au ng. edhdhah en apparence

elloun, e-

(Tch) khedhdhahra; (Tm) g edhdheh-

Apprciation. Voir estimation. Apprcier. Evoluer (Tch) k'eouem; ( Tm) sk'eouem. Voir aimer.

Apparent.affar\

Voir visible.

Apprhender.etkaka mech.;

Apparier. Voir accoupler. Apparition. (Tch) oufour'; (Tm)

saisir (1 ch-Tm) amez\ komCrainte (Tch-Tm)

Craindre (Tch-Tm)

Apprhension.Traduire

Appartement.n.

par de-

takakit.

mtier (Tch-Tm) apprendre une nouvelle Appartenir. Etre ... (Tch) eg oui etellem; convenir (Tch- qqn {Tch) sissen; (Tm) semyissen; Tm) ili d oui n .. ( apprendre de qqn (Tch-Tm) sel; Tm) ouata; s'appartenir (l'en) eg oui yekhf ennek; (Tm) ili d oui riir'f qqch. qqn, un mtier, etc. (Tch) mel; (Tm) enet. ennek. Apprenti. (Tch) amechr'al; (Tm) Appas. Voir attrait. Appt. (Tch) imetchi; (Tm) amet- aenna, ametaellem. chou; au fig. tiCem, eft'emaet. Apprentissage. (Tch) tilmi aAppauvrir. (Tch) cssez'eW; (Tm) lam tielmi; (Tm) aellem, anet. semmcz'lct'. Apprter, voir accommoder, pr-

meure , maison, chambre.;

Apprendre. Un

;

%

y

Appauvrissement.Appel.(Tch)tir'ri;

Voir pauvret.

parer.

(Tm)

tar'ert.

Voir excitation.Faire venir (Tch-Tm) r'er; nommer (Tch) essmou; (Tm) sesmou. Appellation. Action d'appeler, voir appel ; action de nommer (Tch) ti-

Appeler.

Apprivoiser. (Tch) rebbo; (Tm) esserbo ; s'apprivoiser (Tch) emyar; (Tm) oualef.

semmi;isem.

nom donn

(Tm) tasmout, asesmou; une chose (Tch-Tm)

ats; approche mettre proche

Approbation. Voir consentement. Approcher. (Tch) k'en-eb; (Tm)ici,

k'errebed y atsed;.

(Tch) sersI

khtama

n...

(Tch-Tm) skerreb (Tm) sers geV;

Verf

n. ..

dby

Google

APPApprofondir. Rendrefond

plus

33

ARRelko.(

pro-

Aroade. (Tch-Tm)

(Tch) essedro; (Tm)

r'erretf.

Aro - en - oiel.

Tch- Tm )la fiance

Approprier. Rendre propre unedestination (Tch-Tm) ejjou, edel; mettre en tat de propret Voir nettoyer;

eouanzar (m. m.pluie).

de

Tislit la

emporter, prendre (Tch) akor;acher (litt. voler).kar euolet;let;

tjadda

;

conformer (Tch-Tm) tem s'approprier Tch- Tm) aoui(;'.

Aron. (Tch-Tm) elk'erbous. Ardent. Voir chaud. Au fig.violent, actif.

voir

{Tm)

Ardeur.

Voir chaleur.

Au

fig.

voir

activit, vivacit.

Approuver. (Tch-Tm) nouafefc Approvisionnement. ( Tch)(Tm) agaou n

Ardu.as-

Voir escarp,

difficile.

elolet.

Arte. (Tch-Tm) asennan, nanen (Htt pine).ennekort;ettmenyat.

pi.

isen-

Approvisionner. ( Tch) eskerApproximatif.

elo-

Argent. Mtal ( Tch- Tm)elfedhdhet,

efk elolet; (Tneg, ouch elolet.

toute sorte de

monnaie

\fch) ikaren

(Tch) es's'erf; [Tch) ik'aridhen;

(Tm)sel-

slouhi; (Tm) igan slouhi; (Tch) oui ellouhi ; (Tm) oui n louhi (m. m. la chose d' peu prs).

Argenter. (Tch-Tm)Argile. (Tch-Tm)*fekhkar.

chellel

fedhdhet, chellel sennek'ort.idek'k'';

Approximation. (Tch-Tm) louhi Appui. Voir soutien, support, protecteur.

(Tm)

Appuyer.d'an appui

Soutenir par le

moyen

Argument. Voir preuve. Argumenter. Voir prouver.Aride. (Tch-Tm)rain

(Tch-Tm) snal, asi % senned, mil; protger (Tch) aouen; (Tm) *aouen; v. int. peser sur (Tch-Tm)

Aprs. ( Tch-Tm) bed aprs daprs souper, jeuner, bed leffourbed imensi;. aprs-demain (Tch) bed azekka; (Tm) naf ouzekka; arrs, contre (Tch) fel... f...', (Tm) r'ef, r'if. Voir derrire, aprs, ensuite (Tch-Tm) aoua; aprs que (Tch) il-

ader, derk.

;

;

ik'k'oren; teraride (Tch) akal itfk'oren; (Tm) achat iWk'oren. Voir strile. Aridit. (Tch) tairart; (Tm) tarert. Voir strilit.

Aristocratie. Traduire par grands, les puissants.

:

les

Arme.

likh; rant.

(Tm)

illig;

d'aprs... voir

sui-

eleddet; armes europennes (Tch) eledda ouvert" a; (Tm) eleddet n fitik'erCas (m. m. armes cartouches). Arme. (Tch-Tm) lemKellet y pi. lemKellat.

(TWi) eledda;(Tm) csslah,

A

propos. (Tch) khel oueKt, n(

Armer. Un

elouePt ;

Tm)

gelouek't

Apte.ir>ayen.

(Tch)

; n elouek't. (Tm) izdharen;

emmer; fournir des armes; (Tch) efk elaedda; (Tm) ouch esslah\ eled>iet.

fusil,

etc..

(Tch-Tm)

Aptitude. (Tch)rait.

ti zedri

;

(Tm)

ta-

Armistioe. (Tch) tiiebsioumenri; (Tm) lah'best n oumenri.

Aqueux.am aman(Tch) gisben.;

(Ich) zoud aman; (7Vn) qui contient de Veaudiges

Armoire. (Tch-lm) takhotant,tikhozanin.

pi.

aman; (Tm)

aman.pi.

Armurier. (Tch-Tm)elledda.toutes les acceptions).

lemellem^

Arabe. (Tch-Tm) arab,

ara-

Arracher. {Tch-Tm) ekkes (danselenkbout.

Araigne. (Tch-Tm)n ouseouer.

Arbitraire. (Tch) n ez'z'or; [Tm)

Arrangement. (Tch) tielh'i, tameleh't, tiedli; (Tm) tisegmi y tasgcm t. Arranger ( Tch)seggem.h'ebsi.

Arbitre. (Tch) bahamerref.

ellcrf;

(Tm)

edel, ecleh"

;

(

Tm)ti-

Arborer. Voirployer, suspendre.tejrat.

planter, hisser, dessejret, pi.es-

Arrestation. (Tch-Tm) amaz'; Arrt. (Tch-Tm) ah'bas,abdad.

Arbre. (Tch-Tm)

tilebsi;

Arc. Portion de circonfrence (TchTm) elko, pi. lak'oar.

Arrter. Apprhender.Digitized by

(Tch-lrn^

VjOOQlC

ARR

34

-

ASS

arrter l'eau, le sang, etc. amez'; (Tch) ek'k'en; (Tm) rar % eh'er, eKbes\ faire rester en place, fixer (TchTm) sebded; s'arrter (Tch) bed, ehoes; (Tm) esbes; cesser de parler (Tch-Tm) sousem; de marcher eh'bes, bed] d'agir eh'bes. Arrhes. (Tch-Tm) elerboun; donner des arrhes (Tch) efk elerboun ; ( Tm) ouch elerboun ; recevoir des arrhes (Tch-Tm) amez' elerboun. Arrire Interj. (Tch) s etr'ourdin, en arrire s etgira; (lm) s te/fer; (Tch) khetr'ourdin; (Tm) g teffer; rester en arriro (Tch) eggerou; {Tm)

makan ellaman; (Tm)reg, adr'ar

adr'ar ou dern laman (lieu de sret). Aspect. D'un pays (Tch) elloun n etmazirt; (Tm) elloun oumazir; aspect en gnral, elloun, oudem.

Asperge. (Tch-Tm) essekkoum. Asphodle. (Tch-Tm) inerri. Asphyxie. (Tch-Tm) tadoukht,adoukh, adeouekh.

Asphyxier.sdeouekh.

(Tch-Tm)

deouekh %Voir

Aspirer.re.-pirer,

(Tch-Tm)

senfes.

prtendre.

Assa-foetidau (Tch-Tm) elKentit. Assaillir. (TcJtfdher; (Tm) ehjem. Assainir. ( Tch) senk'o ;(Tm) sneggi.

eggir.

Assaisonner.

(Tch)

esker lek'~

Arrirer. Diffrer, retarder (Tch) seggerou; (Tm) soukhkher; s'arrirer, demeurer en arrire (Tch) eggerou; (Tm) eggir. Arrive. (Tch) alkam; (Tm) aieham, aouadh. Arriver. ( Tch) elkem ;(Tm) aouedh, il elchem. V. imp. {Tch-Tm) ejro;

alcir, esker eddouaoat; ak'ir, eg eddouaoat

(Tm) eg lek"-

Assassin. (Tch-Tm) ouanna iriran,inr'a (a tu).

Assassinat. (Tch-Tm)mcnri.voir importuner.

tinrH, tifig.

Assassiner. (Tch-Tm) enr\ Au

m'est arriv... ijra yi. Arrogance. (Tch)

tikhochni eou-

dem; (Tm) takhkhout n ooudem. Arrogant. ( Tch) amokhchan eooudem; (Tm) amekhkho n ooudem.

Assaut. (Tch) akcham (litt. rentre); (Tm) azd'ham az'dam; donner l'as3aut (Tch) ekchem (litt. entrer dans); (Tm) ez'dhem (se prcipiter);

dher.

Arrogersemekrouri.

(s*).

(Tch-Tm)

semelk,

aoui, sejeouer.

Arrondir. (Tch)Arrosage. (Tch)

sekrouri;tisissi;

(Tm)

s'assembler (Tch-Tm) emmoun.eggiouer;

Assemble. (Tch-Tm) eljemiet. Assembler (Tch-Tm) semmoun;Assner. Traduire par frapper. Assentiment. (Tch-Tm) akbal. Asseoir (s^. (Tch) sekkous; (Tm)

(Tm) tas-

gouty essegouet. Arroser. (Tch) essou; (Tm) roch, esgou. Art. (Tch-Tm) eenaet.

ek'k im faire asseoir, , seggiouer. Voir tablir, poser. Assermenter . ( 7 ch- Tm) sgai ;

Artichaut.

(

Tch- Tm) bou sennan,

(

os Jointure des (Tch) elmefel; (Tm) amefel. Voir prononciation.

bou isennan. Articulation.

Tm) sh'ellef. Assertion. (Tch-Tm)Asservir.(Tch-Tm)

ash'ek'k'ek',

ettehk'ik'.

essekhdem

t

st'ou, sfeoue. Voir dompter.

Articuler. Voir affirmer, prononcer.Artifice. Voir art, fraude. Artificiel. (Tch-Tm) n eenaet, n elfabrika (de fabrique, fabriqu).Artillerie. Traduire par le pluriel de canon. Artilleur. (Tch-Tm) aVebji, pi.it'ebjiyen.

youda yi, berka yi. Assiduit. (Tch-Tm) eddouam. Assiger. (Tch) rar tamazirt; (Tm) eh'er amazir. Au fig. voir obsder.

j'en ai assez,

Assez. (Tch) youda; (Tm) berka;

Artisan. (Tch-Tm) elmetellem.

Ascendant.rents;

Voir

influence,

pa-

(Tch-Tm) eloualdin. Ascension. (Tch-Tm), tir'li. Asile. ( Tch) elmakan ou sentel, el-

Assiette. Vaisselle en poterie (Tchen bois eft'ebsi, pi. et't'baa; pi. lemtared; manire d'tre assis ( Tch) asekkouyes ; (Tm) ir'imi.

Tm)

(Tch-Tm) elmetred,

Assigner. Voir affecter, dterminer, demander.Digitized by

donner,

VjOOQlC

ASSwnchebbeh.

35

Atrocit.

ATTTraduire parLien, courroie

Assimiler. (Tch) chebbeh; (Tm)

mchan(Tch-Tm)

cet.

Assistance. Secours (Tch-Tm) lemaonet; assemble (Tch-Tm)

Attache.cation.

ak'k'an, arbaf;

(Tm) akarifVoir amiti, applias, eh'zem;

(Tch-Tm) tKdher'y secourir (Tch-Tm) aouen. Association. (Tch-Tm) tichourka. Associe. (Tch-Tm) achrik, imcch-

medden, lejmaet. Assister. Etre pr'ent

Attachement.attache(

Attacher. (Tch-Tm);

rek.

Associer. {Tch-Tm) echrek; (Tm)essar.

des objets, des effets, a tiraousiouin attacher des animaux Tch-Tm) ek'k'en s'attacher qqn, voir aimer; aux pas de qqn, voir

;

Voir unir, joindre. Assommer. (Tch) emmerz'; (Tm)

suivre, poursuivre.

Attaque. Action

d'attaquer (Tch%

ek'leb.

Au

fig.

voir importuner.

Assoupir. (Tch) set t'es; (Tm) snotiddem. Au fig. voir calmer. Assoupissement. (Tch) idhes iTm) anouddem. Au fig. voir noucha;

Tm) tiz'edmi, ahjam. Voir accs. Attaquer. Assaillir (Tch-Tm) ezdliem, elijem, dher. Voir provoquer.

-

Attardermnt'\tic

et

s'attarder.

(Tch-Tm)

et't'el.

lance.

Atteindre. Frapper desilouir';

Assouplir. ( Tch)ttrfeb.

(Tm)

es-

loin

(Tch-Tm)

as, k'is;...

en chemin, parvenir

loin, toucher joindre (Tch) elkem;

Assourdir.deouekh, ek'leb.jiouen;

(Tch-Tm)

sed'enCer,ej(litt.

Assouvir. (Tch) sejjiouen, (Tm) seyiouen, essiouen

(Tm) aouedh. Atteinte. Voir accs, coup. Atteler. (Tch-Tm) ek'k'en. Attenant. Voir contigu, voisin.

rassassier).

Attendant(tat)

(en).

Assouvissement. (Tch-Tm)taouant, (action) ajiouen.

Attendre.attends-moifrerici,

(Tch-Tm) or. (Tch-Tm, eVk'el;

Assujettir. (Tch) ernou, teoue; (Tm) ennerou, semt'eou; (Tch) Mettent (Tm) scmh'ettem. Voir astreindre,;

(Tch-Tm)

ek'k'el sri r'i; difek'k'el; s'attendre.

fixer.

Assujettissement.dance, contrainte.

Voir

dpen-

Assumer.

(Tch)

dhamen;

(Tm)

Voir esprer, prvoir, compter sur. Attendrir. Rendre tendre (Tch) silouir'; (Tm) serfeb. Au fig. mouvoir; (Tch-Tm) sh'ennou. Attendrissement. (Tch-Tm) Lelinanet.

edAmen, liemmel. Assurance. Voir certitude, garantie, promesse. Assurment. Voir certainement. Assurer. Affirmer (Tch-Tm) h'ek'k'ek, ekkes echchek (m. m. enlever rendre certain, garantir le doute); s'assurer (Tch(fch-Tm) edhmen; Tm) hetfk'ek'. Asthme. (Tch) ennekhlet; (Tm)

Attente. (Tch-Tm) timmouk'la;

esprance (Tch-Tm) et't'eme. Attentif (Tch) ittouraren lek'el;

(Tm) ittiraren Attention.

lek'el.

(Tch) lek'el;

faire

attention (Tch) rar lek'el; (Tm) err lek'el; attention! (Tch) hatinl hatinl, dat'kl (Tm) hattinl hatinl, r'ourek

!

tdhdhik'et.

Attnuer. (Tch-Tm) sifses. Attestation. (Tch-Tm) echehehadet, elbeyinet.

Astreindre. (Tch) sh'cltcm; (Tm)sbezzez,

semh'ettem. Astuce. (Tch) elh'ilet.

Astucieux.ih'ileyen.

(Tch-Tm)

a/i'i//*,

pi.

Attester. (Tch-Tm) echhed; prendre tmoin (Tch-Tm) sechhed. Attidir. (Tch) ser'er; (Tm) seh'-

mou(litt.

(litt.

chauffer).

Atelier. (Tch-Tm) tah'anoutmagasin).

Attirail.tek' k' oit.

(Tch)

elk'och;

(Tm)

Atmosphre.ciel.

Traduire

par

air,

Attirer. (Tch) ejbed; (Tm) enzer\Attiser. (Tch) enzel ikechehoudhen;

Atroce. Traduire par mauvais, mchant.

{Tm) essenzel ikechehidhen. voir exciter. c

Au

fig.

ATTAttitude. (Tch-Tm)maintien.elh'alet.

(Tch);

36

Au-del. De

AUT(Tch) kh idis yin f

Voir

l'autre ct tesga yin, er'r'in; {Tm) eg

Attouchement.-

tagouri;(

{Tm) talemmest. Attraction. ( Tch) ajbad

Tm) an-

eg tesga yin, eg vin, din % dthin; ct oppos (Tch-Tm) agommadh. Au-dessous. (Tch) kh izdar, kh

zar\ Attrait. ( Tch) tifoulki ; ( Tm) tiheyau pi. ( Tch) esser ; ( Tm) tiedli. ya; Attrape {Tch-Tm) taredri. Voir

eddaou; {Tm) g daou, g ouadda. Au-dessus. (Tch) kh oufella; (Tm) g oufella.

pige, tromperie.

Attraper. Tromper {Tch) zelbeh'; {Tm) zerbeh' atteindre, prendre (Tch-Tm) amez\ Voir atteindre; prendre un pige {Tch-Tm) amez\\

de...

Au devant. {Tch) kh oumaggar; (Tm) sourma; aller au-devant (Tch) emmouger; (Tm) ejme,

emmik Ar'ir, cmmiggtr. Audience. Admission auprs d'un personnage (Tch) abdad, abdad khdar ;

et'fef.

action de

se tenir

debout der'er...

Attribuer. Imputer (Tch-Tm) rar; on m'attribue le vol (Tch) rarad tafelli toukerdha ( Tm) rarad felli mekhkharf, s'attribuer, s'arroger attaattribuer, (Tch-Tm) semelek; cher, donner (Tch) efk, esker; {Tm) attribuer des moluments eg, ouch (Tch) efk, esker errateb; {Tm) eg,

vant...

(Tm) aouk'af, aouk'af g

Voir sance.

;

Audition. (Tch) asella; (Tm) asma. Auditoire. (Tch) imsellan, imesfelden; (Tm) isemmaen.

:

Augmentation. (Tch-Tm) ezzeyadet.

ouch errateb.sort de

Augmenter. (Tch-Tm)iut. et pr.

zad

;

v.

Attribution. A fous (main); cela mes attributions {Tch) rouad ayad iffer iffer' a fous inou\ {Tm) a fous inou. Voir pouvoir n. m. Attrister, j Tch- Tm) esseKzen, sems'attrister (Tchmerben, esser ben', Tm) eh'zen, iVin, er'6en, emmer'ben,

(Tch-Tm) zad, emr'or.

touar'ben.

Attroupement.miet, errebact.

{Tch-Tm)(Tch-Tm)

lej-

bon elfal; augure, elfal iedlen, elfal ifoulkin; mauvais augure, elfal ikhochnen; (Tm) bon, el fal iheyan, elfal iz'ilen; mauvais elfal ikhkhan. Augurer. ( Tch-Tm) feouel, sfeouel. Aujourd'hui. (Tch) r'assad ; (Tm) assad.

Augure. (Tch-Tm)

AttrouperVoir agrouper.

(s').

moun.

Aumne. (Tch-Tm) eedtfet; faire l'aumne (Tch-Tm)' seddek demander l'aumne (Tch), t'aleb; (Tm)y \

Au. (Tch-Tm) i,n... Aube. (Tch-Tm) lefjer. Auberge. Voir caravansrail. Aucun. (Tch) h'etta y an,h'etta h'etta1

etter.

Auparavant.fm.

(Tch-Tm)

k'bel t

yat; (Tm) h'etta yedj, fm. yech :, h'etta yiouen, fm. h'etta yiouet; (Tch-Tm) ouala.

menk bel. Auprs. {Tch) kh eVt'erf, kh tama, tama - auprs de moi, kh tama nou t;

khet't'erfinou; [Tm) idis, g idis inou,

geh'daya. Voir prs.

Aucunement. Voir nullement. Audace. Kn bonne part (Tch-Tm) an mauvaise part essjaet eooul', (Tcli-Tm) lekbaKet eooudem.

(

Aurore. (Tch-Tm) lefjer. Aussi. Pareillement {Tch) dakh; Tm) dar' moi aussi ( Tch) dakh;

nek ;(Tch)dai'';

(

Audacieux. Courageux (Tch-Tm) esseji; insolent (Tch-Tm) ak bih\ ik'bih'en ( Tch) amkebbeh' eooudem {Tm) amk'ebbeh' neoudem.J ;

Tm) dar' nek rouad dakh-,;

eonj.

C'est pourquoi

;

Au-de. (Tch) khgidis ad.

tesga id;

(Tm)

r'an maf m; (Tm) aussi bien (Tch) fel khat'er; (Tm) ref clk/iat'er; aussi bien que (Tch)

aussi, encore (Tm) ouad (Tch) an aref me;

Au-dedans.(Tm) g ouammas.[Tm) g berra.

(Tch)

kh

ougnes;

Au-dehors. (TclirTm) kh berra;

nettan dakh; (Tm) nettan dar"; aussi peu que ( Tch) our illi bezzaf^ our illi ougar; (Tm) our illi bzatd. Aussitt. (Tch)illikh\ (Tm) iUiq.

Autant. (Tch-Tm) ayenna, zoud;

AU

am

37

Avancement.Avanoer.

AVEAction

autant que (Tch) zoud; (Tm)

d'avancer

l'auteur de (Tch) enta essebbet (Tm) net ta tre l'auteur de (Tch) essebbet n...; eg essebbet (Tm) essebbet inventeur (Tch] iskaren; (Tm)tebbet (cause);

comme). Auteur. Ci use (Tch-Tm) essebbet; {Tch) bab; (Tm) bou; sa traduit par les pronoms personnels suivis da mot es(litt.

(Tch-Tm) ageddem.en avant (Tch) geddem, zaid; (Tm) geddem ; payer par anticipation (Tch-Tm) ezzouer; aller en avant (Tch-Tm) geddem, eddou. Voir progresser, hter. Avanie. (Tch-Tm) elar, eWechmet. Avant. Priorit de temps (Tch-Tm) k'bcl priorit de lieu, d'ordre elgodam, dat; en avant (Tch) s elgoddam; (Tm) r*er dat; avant que (Tch) Vbel ma;(Tm) elgoddam ma. Avantage. (Tch-Tm) elfayett. enPorter

c'est lui

n..

;

n...;

ili

n...;

;

iganrif;

(litt.

qui a

fait).

Automne. (Tch-Tm)

l'automne (Tch) khloVt eltekhrif; (Tm) g lok't n lekhrnf. Autoriser. Traduire par cfk, ouch, donner; amer, ordonner, prescrire. Autorit. Pouvoir (Tch-Tm) loK-

en automne, pendant

lok't ellekh-

nefet;

tirer

avantage soufer'

el-

fayett, ennefet.

Avantager. (Tch)esker ennefet ennefet.;

esker elfayett, (Tm) eg elfayett, eg

kom. (Voir pouvoir.) Autour. Autour de (Tch-Tm) te /fer, sair dar; autour de la maison

(Tch) gis elfayett, ennefet; (Tm) diges elfayett, ennefet.

Avantageux.Avant-bras.

(Tch)dalr

te/fer

taddart;

netgemmi (Tm)tout autour

teffer

n

(Tch-Tm) sair

Voir bras.

Autre. (Tch-Tm) yadh nin; l'un aprs l'autre (Tch) y an khel godamyanni l'un ( Tm)yan r'dat y an ; ; (Tch) la r'ouad la r'ouan les uns les (Tm) la ouad la ouan; autres (Tch) in garasen ; ( Tm) egrasen; autre part (Tch) khelmakan yehd nin; (Tm) g ouansa yedh nin, g ouni l'autre

Avant-dernier. (Tch) k'bel aneggarou; il est l'avant-dernier, netta k'bel aneggarou. Avant-hier. (Tch) as fan; (Tm) naf eyidhgam.

Avare.amechh'ah'

(litt

(Tch) ichh'a, ichh'an, parcimonieux); (Tm)

dr'ar

yedh nin. Autrefois. (Tch) zman; (Tm) ez-

n. ik'k'or, adj. ik'fc'oren (litt. dur, sec); tre avare (Tch) echlou; (Tm) ek'k'or.

Avarice. (Tch-Tm)(litt.

zeman.

tichchoulh'a parcimonie, conomie) ( Tm) ti;

Autrement. Sinon (Tch) ner'ed; va-t-en autrement je te (Tm) ned; frapperai, eddou ner'ed ak outer, ned autrement, d'une autre ak outer; faon (Tch) sezzeye yadh nin; (Tm)

r'ert (duret, scheresse). Avarier. (Tch-Tm) seklier. Avec. Pour les personnes (Tch-Tm)

madtion.

mi, ke id mis...

;

pour

les

choses

(Tch-Tm)

selloun

yadh Autruone. (Tch-Tm) ennam;nin.

plumes, errichgla

nennam;

Avnement.

Voir venue, nomina-

ufs, ti-

Avenir. (Tch-Tm) elgoddam;

n ennam. Autrui. (Tch-Tm) elrir. Auxiliaire. (Voir aide )

Aval. En aval (Tch) izdar eouasif; [Tm)addar n ouasif. Avaler. (Tch- Tin) ereV; avaler des yeux {Tch) echcn s ouallen; (Tm)etch's

l'avenir, r'm selgodilam. Voir dornavant. Aventure. (Tch) loukiel; (Tm) louk'k'eet, elmejrit; a l'aventure par aven( Tch-Tm) souala Imourad ; ture (Tch) f elr'eflet; (Tm) ref elr'c-

flet.

Aventurier. (Tch-Tm) imseyebe;pi.

ouallen. Avance. D'argent ou autre (Tchavance d'arTm) asezouer, tizouer ; de chemin jent, asezouer elle flous ; d'avance 8 ti(Tch-Tm) tizouer;

imseyeben.

Averse. (Tbh) anzar iggoulen; (Tm) anzar iedaan. Aversion. (Tch-Tm) clkorh, elkerh, elbordh.

zouer.

Avertir. (Tch-Tm) elemDigitized by

;

don-

VjOOQlC

AVEner avis, eneh\ debber

(litt. conseiller).

38'bartu,

BAIennek %

mad

tegget

Avertissement. (Tch-Tm)

taneb-

beht, anebbeh. Voir avis, information. Aveu. (Tch-Tm) astterro, astterr, ti^err. Voir tmoignage.

Aveugle.aderr'al;

(Tch)treili

aboukadh;aderr'al;

(Tm)

aboukadh; (Tm)

aveugle (Tch) eg deve-

nir aveugle ( Tch) eg aboukadh; [Tm) ai" oui aderr'al; pi. iboukadhen, tderr'alen. pr. et au fig. (Tch) aboukdh; (Tm) tiden'elt. Aveuglment. ( Tch) s aboukdh ; (Tm) s tiderr'elt.

mon avis est que ; (Tch- Tm) nekki ad. ,. y moi je...; nekki our..., moi je ne.. ; avis, information (Tch) alam; (Tm) aellem. Aviser. (Tch-Tm) informer, elem, Voir apercevoir, rflchir; nebbeh. s'aviser. Voir trouver. Avoine. (Tch) elkhort'an; (Tm)

;

que Terais-

ikhorVan.dar,j'ai,

Aveuglement. Au

Aveugler. Au pr. et au Eg. (Tch) sboukef ; (Tm) sderr'el. Avide. (Tch-Tm) aVemma; tre avide, efme. Voir avare. Avidit. (Tch-Tm) eVfme. Avilir. (Tch) esker eddel, eh'ger; (Tm) eg eddel, ettger.lih'ougra;

tu darek tu as (fm.), je possde, ikatin avez- vous un peu dari: Ma en darek peut avoir addari;as,;

Avoir. (Tch) se traduit par le mot suivi des pronoms personnels:

darem,

etc.

;

j'ai,

de...,

fera

;

il

a,

il

dares yili; (Tm) avoir se traduit par le mot r'our suivi des pronoms j'ai, j'ai, rouri; je possde, ikaan

.

:

r'ouri.

Avilissement. (Tch) tamdallout. (Tm) tadallout, tittougra. Aviron. (Tch-Tm) elmokhfaf(*ign.

galement ancre). Avis. Opinion (Tch-Tm) errn, adbar; quel est ton avis (Tch) ma tgan errai ennek, ma teskaret; m. m. que ferais-tu? (Tm) ma igan ad-

Avoir Ce qu'on possde ( Tch ) ada (Tm) elmal % errez*. Avoiainer. (Tch) ili kh tama n... (Tm) ili g tesga n...; ili geVVerf n... Avortement. (Tch-Tm) aVrah\ Avorter. (Tch-Tm) et'rett. Au g.chouer. Voir ce mot.

;

Avouer (Tch-Tm)tifier.1

sk'erro. Voir ra-

Avril. (Tch-Tm)

ibrir t

Blen;

Babillard. ( Tch- Tm) amebsal ; ies(Tm) amessouget eoaoual, ames-

(

souget n oaoual.

Bagage. (Tch) elttech, elttoch; Tm) elgoch. Bagarre. Voir rixe, tumulte, queBagatelle. (Tch) tar'aousa idrou(Tch-Tm) etteftif, lehtouf.pi.

Babiller. ( Tch- Tm) essebsel, bessel, essouget aoual. Babouche. (Tch) adoukel, pi. idoukal; (Tm) abourkes; pi. iboureksen;elbelr et pi. elbelr'at.

relle.

sen;