biuletyn nr 15

Stowarzyszenie Demeter-Polska

BIULETYN NR 15

Foto: Irmina Pelc

Stycze 2011

2

BIULETYN INFORMACYJNY

Biuletyn ukazuje si 3 razy do roku.

Nakad 100 egzemplarzy

Oddano do druku w 2011 r.

WYDAWCA

Stowarzyszenie Demeter-Polska

64-920 Pia

ul. Browarna 19

tel./fax: 48 67 213 83 17

[email protected]

www.demeter.org.pl

ZESP REDAKCYJNY

Irmina Pelc

Wiesawa Juszkiewicz

Dorothee Himmele-Doll

SKAD I PROJEKT GRAFICZNY

Irmina Pelc

DRUK I OPRAWA

Studio K2 Pia

www.studioK2.pl

3

W tym numerze:

Sowo od redakcji...........4 Wiesawa Juszkiewicz

Protok z Walnego Zebrania Stowarzyszenia D-PL........5

Zmiany w kryteriach produkcji........8 Ian Henderson, Demeter International

Historia naszego gospodarstwa.......11 Joanna i Krzysztof Rzeniccy

Kurs Rolniczy Rudolfa Steinera, Wykad 5......13

Ogoszenia i nowinki.......28 Wiesawa Juszkiewicz

Ogoszenia....33

4

SOWO OD REDAKCJI

Tym wszystkim, ktrzy zdecydowali si, na przestawianie produkcji

zgodnej z wymogami i kryteriami Demeter dodajemy odwagi wyboru tej

drogi, uprawiania i zbierania wszystkiego co moliwe. Przyroda coraz

szybciej sygnalizuje swoje potrzeby.

Wasza maa decyzja na dobre, may krok, prawie niedostrzegalna

zmiana dnia powszedniego pojedynczego czowieka, niezauwaalny

ruch e to mae, jest podstaw wszystkiego, co due i dlatego ma

wielkie znaczenie. Tym, ktrzy dopiero si zdecyduj yczymy, by jak

najszybciej przekrcili ten klucz. Torujcie drog ponownemu odkryciu

wiedzy o rytmach ksiyca.

Rzetelno nakazuje, by nikogo nie zmusza na si do zrozumienia tych

zalenoci. Szanujemy kad Pastwa decyzj, suymy pomoc i

wsparciem.

Wszelkiej pomylnoci, dostatku oraz duo radoci w Nowym 2011

roku, wszystkim czonkom i sympatykom - yczy

Zarzd Demeter-Polska

5

Protok z Walnego Zebrania Stowarzyszenia Demeter-Polska dnia 19.03.2010 w gospodarstwie p. Jana mietany w Dobrzycy Osoby obecne: lista obecnoci w zaczeniu Osoby uprawnione do gosowania: 15 Zebranie odbyo si w drugim terminie z uwagi na brak quorum w pierwszym terminie. 1. Przedstawienie i przyjcie porzdku obrad 2. Przyjcie nowych czonkw Jednogonie przyjto nowych czonkw p. Budzyskich do Stowarzyszenia D-PL. 3. Wybr protokolanta i przewodniczcego Zjazdu Jednogonie wybrano protokolanta - Irmin Pelc i przewodniczcego Zjazdu Wiesaw Juszkiewicz 4. Powoanie Komisji Skrutacyjnej oraz Uchwa i Wnioskw Jednogonie przyjto Komisj w skadzie: Krzysztof Rzenicki Witold Bilinis Jakob Ganten 5. Sprawozdanie Zarzdu Stowarzyszenia D-PL z dziaalnoci merytorycznej i finansowej za rok 2009 Prezes Wiesawa Juszkiewicz odczytaa sprawozdanie merytoryczne, finansowe i sprawozdanie Komisji Rewizyjnej za 2009 rok. Jednogonie przyjto sprawozdanie Zarzdu z dziaalnoci merytorycznej za 2009 r. Jedna osoba si wstrzymaa, 14 osb gosowao za przyjciem sprawozdania finansowego za 2009 rok. Jednogonie przyjto sprawozdanie Komisji Rewizyjnej za 2009 rok. Jednogonie gosowano za przyjciem absolutorium dla dziaajcego Zarzdu. 6. Plan dziaalnoci merytorycznej i finansowej na rok 2010

6

Krzysztof Rzenicki zaproponowa, aby kady czonek Stowarzyszenia poda swoje propozycje na pimie, ktre zostan przyjte i posegregowane przez Zarzd. Jakob Ganten zaproponowa zatrudnienie osoby do prowadzenia biura. Dyskutowano moliwo bliszej wsppracy z gospodarstwem biodynamicznym w Juchowie. Sprawa zostaa otwarta ze wzgldu na nieobecno przedstawiciela Juchowa. Krzysztof Rzenicki wskaza na konieczno pomocy w sprzeday i kontaktach handlowych oraz zaproponowa moliwo pomocy w sprzeday produktw w centralnej Polsce, a take zaprasza rolnikw do wsppracy. Zaproponowa stworzenie forum na stronie internetowej i jej przebudow. Piotr Wonicki zapyta o liczb czonkw rzeczywistych i dokd dymy jako Stowarzyszenie D-PL? Czy bdzie nas coraz wicej? Wskazano na konieczno rozwijania maego przetwrstwa i handlu bezporedniego, a take na moliwo otworzenia sklepu. 7. Certyfikacja 2009 Jednostka Bioekspert kontroluje 2 gospodarstwa/przedsibiorstwa: gospodarstwo w Juchowie i gospodarstwo Doroty Himmele-Doll. Jednostka AgroBioTest kontroluje 4 gospodarstwa/przedsibiorstwa: firm Goldtau, gospodarstwa Krzysztofa Rzenickiego, Jacka Radomskiego, Henryka Jasionka. 8. Informacja o skadkach czonkowskich W Stowarzyszeniu jest 68 czonkw, w tym 48 rolnikw. Zarzd wystpi z prob o uiszczanie skadki. 9. Dyskusja i wolne wnioski Zarzd D-PL zaprosi czonkw D-PL do zgaszania swych propozycji do przebudowy strony internetowej i poprosi o podanie lub uaktualnienie adresw mailowych w celu biecego rozsyania maili z informacjami.

7

Na tym protok zakoczono. Protokolant Przewodniczcy Irmina Pelc Wiesawa Juszkiewicz

Zacznik nr 1

do protokou z Walnego Zjazdu Sprawozdawczego czonkw Demeter-Polska w dniu 19.03.2010 roku

Ponisze uchway zostay przyjte wikszoci gosw. UCHWAA Nr 1 Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia Demeter-Polska, przyjmuje sprawozdanie z dziaalnoci merytorycznej za rok 2009. UCHWAA Nr 2 Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia Demeter-Polska, przyjmuje sprawozdanie finansowe za rok 2009, ktre zamyka si sum bilansow na koniec 2009 roku kwot 56.281,42 PLN. Uchwala si, e ta kwota bdzie wydatkowana zgodnie z celami statutowymi. UCHWAA Nr 3 Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia Demeter-Polska, przyjmuje sprawozdanie Komisji Rewizyjnej za rok 2009 i udziela absolutorium dla dziaajcego Zarzdu. UCHWAA Nr 4 Walne Zgromadzenie uchwala, e po dwch latach osoby, ktre nie ureguloway skadki czonkowskiej zostaj skrelone decyzj Zarzdu UCHWAA Nr 5 Walne Zgromadzenie czonkw upowania Zarzd Stowarzyszenia Demeter-Polska do wprowadzenia dodatkowych zmian w treci Statutu zgodnych z sugesti Sdu - majcych na celu szybsze zarejestrowanie Stowarzyszenia, jako organizacji poytku publicznego.

8

Ian Henderson, Demeter International (opracowanie i tumaczenie Irmina Pelc)

Zmiany w kryteriach produkcji

Szanowni Pastwo poniej znajdziecie zmiany w kryteriach produkcji Demeter, jakie zostay uchwalone na spotkaniu czonkw Demeter International w Brazylii w czerwcu 2010r. Aby je mc atwiej odnale w standardach podano je w kolejnoci numerw sekcji, natomiast w poniszym tekcie pogrubiono i podkrelono.

3.2.1. Ilo produkowanych nawozw W przypadku rolin wieloletnich klimatu tropikalnego i subtropikalnego dozwolone jest sprowadzenie do maksymalnie 170 kg N/ha azotu, jeeli wynoszenie [w produktach rolinnych] jest wysze ni 96 kg N/ha. Deficyt musi by pokryty do poziomu zbilansowania oraz zatwierdzony przez waciw organizacj. 3.5.2. Nawozy i uprawa roli

W gospodarstwach sadowniczych nieposiadajcych wasnych zwierzt, ilo sprowadzonych nawozw z zewntrz jest ograniczona do obsady 1.2 sztuki obornikowej na 1 ha sadu. Cakowita ilo zastosowanego nawozu nie moe przekroczy [iloci] rwnowanej 96 kg N/ha sadu.

Maksymalna ilo sprowadzonych nawozw organicznych jest rwnowana 1.2 sztuki obornikowej/ha oraz 96 kg N/ha.

5.2. Wsppraca midzy gospodarstwami

Zanim zostanie przyznana zgoda na wspprac z gospodarstwem ekologicznym, nastpujce warunki musz zosta spenione:

a) Wsppracujcy partner musi karmi zwierzta w 100% paszami ekologicznymi

b) Gospodarstwo wsppracujcego partnera musi by w caoci przestawione na produkcje ekologiczn.

c) Naley zoy wniosek o zezwolenie u waciwej organizacji [Demeter] (Wyjtek 5A: Patrz zacznik nr 7)

d) Obornik musi zosta przygotowany w gospodarstwie, z ktrego pochodzi (najlepiej w oborze lub 6 tygodni przed uyciem) Rwnowana ilo obornika [liczona] na cakowit powierzchni [danego gospodarstwa] nie moe przekroczy 1.4 sztuk obornikowych / ha / rok.

9

5.5.7. Pastwiska wsplnotowe

Zwierzta z gospodarstw Demeter mog by utrzymywane na pastwiskach wsplnotowych, o ile pastwiska te nie byy prowadzone metod konwencjonaln przez co najmniej 3 lata. [Dodatkowym warunkiem jest] by konwencjonalne zwierzta pochodziy z gospodarstw ekstensywnych. adne konwencjonalne dodatki do pasz nie mog by stosowane. Mleko pochodzce od tych zwierzt moe by sprzedawane jako [produkt] Demeter, jeeli zwierzta te wrc do paszy Demeter; inne produkty uzyskaj status Demeter, jeli zwierzta te bd karmione pasz Demeter przez okres co najmniej 3 miesicy.Wymagane jest odstpstwo na [w/w wypas] od waciwej organizacji [Demeter].

(Wyjtek 16: Patrz zacznik nr 7)

Zwierzta Demeter mog by wypasane na pastwiskach wsplnotowych, ale ich produkty uzyskaj certyfikacj tylko jeli wrc one do

pasz Demeter.

5.5.9 ywienie drobiu Waciwa organizacja [Demeter] moe udzieli odstpstwa na zakup konwencjonalnych surowcw paszowych w iloci do max. 10% (s.m.). [Takie surowce paszowe] mog by podawane indycztom przeznaczonym na tucz do 10 tygodnia ycia.

Zacznik 1. Przeliczanie obsady zwierzt

Gatunek i grupa zwierzt

Sztuk duych / zwierz

Buhaje rozpodowe 1,2 Krowy 1,0

Bydo powyej 2-go roku ycia 1,0 Bydo 1-2 lat ycia 0,7 Cielta 0,3 Owce i kozy do 1 roku ycia 0,02 Owce i kozy powyej 1 roku ycia 0,1 Konie do 3 lat, kucyki i mae rasy 0,7 Konie 3-letnie i starsze 1,1

Tuczniki (20-50 kg) 0,06

10

Tuczniki o masie powyej 50 kg 0,16 Knury rozpodowe 0,3 Maciory (razem z prositami do 20 kg) 0,55 Maciory (bez prosit) 0,3 Warchlaki (20 do 50 kg) 0,06

Prosita 0,02 Kury nioski (bez modych na remont stada) 0.0071 Kurczta 0.0036 Koguciki 0.0036

Kaczki misne 0.005 Indyki misne 0.0071 Gsi misne 0.0036

Zacznik 7. Zatwierdzanie odstpstw (wyjtkw) Dodano wyjtek 5A dotyczcy wsppracy midzy gospodarstwami. Dodano nowy tekst nad tabelk: Ponisze odstpstwa s przewidziane w Kryteriach Demeter International i mog zosta zatwierdzone przez [waciwe] organizacje krajowe [Demeter]. Wszystkie zatwierdzone odstpstwa musz zosta zarejestrowane i zgoszone kadego roku Komisji Akredytacyjnej. Dodano nowy tekst pod tabelk: Wniosek o odstpstwo, ktre nie jest przewidziane [na poniszej licie] musi by zgodny z procedur ubiegania si o odstpstwo w [danym] kraju podan w instrukcji.

11

Joanna i Krzysztof Rzeniccy

Historia naszego gospodarstwa

Nasze gospodarstwo znajduje si w centralnej Polsce, we wsi Kazimierzw, gminie Regnw, powiecie rawskim w wojewdztwie dzkim.

Nasz specjalnoci i zarazem gwnym produktem w skali towarowej s owoce borwki wysokiej, ok. 2 ton tygodniowo w sezonie od lipca do koca wrzenia.

Jak to si zaczo? W 1999 r. zdecydowalimy si na wsplne prowadzenie podupadego gospodarstwa przejtego od rodzicw Krzysztofa. Maa powierzchnia 5,55 ha, sabe grunty V i VI klasy bonitacyjnej, niewielkie zaplecze techniczne oraz problem z rentownoci gospodarstwa to wszystko byo dla nas bardzo duym wyzwaniem.

Postanowilimy zaj si gwnie bardzo trudn i kosztown, mao wtedy znan upraw borwki. Poniewa mielimy do dyspozycji niewielk powierzchni 2,6 ha zdecydowalimy o deniu do jak najwyszej jakoci.

Nasze pogldy i wewntrzne przekonania oraz wanie troska o najwysz jako i warto naszych produktw, doprowadziy nas do ekologicznego prowadzenia gospodarstwa. W trakcie intensywnego poszukiwania literatury i wiedzy na temat ekologicznych metod uprawy zetknlimy si z biodynamik w kalendarzu Dni Siewu Marii Thun, nastpnie z wydawnictwem Otylia, a potem z Kursem Rolniczym Rudolfa Steinera.

Po do dugim okresie przygotowa wprowadzilimy metod biologiczno-dynamiczn w naszym gospodarstwie. Od 29 kwietnia 2006r. K. Rzenicki jest czonkiem Stowarzyszenia Demeter-Polska. Od 2007r. posiadamy certyfikat ekologiczny wydany przez AgroBioTest. Spenilimy te Kryteria Demeter International i obecnie posiadany status gospodarstwo w okresie przestawiania na Demeter (D.I.). Oglna charakterystyka gospodarstwa:

- Powierzchnia oglna - 5,55 ha - Borwka - 2,6 ha - Dere jadalny - 0,27 ha - Inne uprawy wieloletnie, w tym zioa - 0,18 ha - Zadrzewienia - 0,26 ha - Las - 0,15 ha - Uprawy jednoroczne - 1,4 ha - Odogi - 0,3 ha

12

Zapraszamy do odwiedzenia naszej strony: www.organic.blueberry.prv.pl

Pozdrawiamy!!!

Galeria zdj z gospodarstwa

Nasza borwkowa Rodzinka Borwki na krzewach

Kwitnca borwka Borwki w penej krasie

Hodowla murarki ogrodowej Sezonowa hodowla trzmiela

13

KURS ROLNICZY, Rudolf Steiner Wykad 5 Koberwitz, 12 czerwca 1924

Zapewne zauwaylicie, e gdy nasza poszerzona nauka [poszerzona w tym sensie, e bada ona take duchow dziedzin wiata] opracowuje dla rolnictwa swoje metody, wwczas zawsze chodzi jej o to, eby zarwno przyrod, jak i pracujcego w niej ducha widzie jako cao, widzie na szerokim polu ich aktywnoci. Natomiast nauka o orientacji materialistycznej w stopniu coraz wyszym koncentruje si na tym, eby wchodzi w wielkoci mikroskopowe. Jeli za chodzi o rolnictwo, to chocia nie zawsze od razu ma ono do czynienia z wielkociami mikroskopowymi, (ktrymi zajmuj si nauki biologiczne), to jednak ma ono do czynienia z czym, co w nich dziaa, a co mona odkry, kiedy si to dziaanie obserwuje. Jednake wiat w ktrym yje czowiek, a rwnie pozostae istoty ziemskie, nie jest czym, o czym mona obiektywnie orzeka tylko na podstawie obserwacji organicznych mikrostruktur. Dlatego gdybymy do spraw, z jakimi mamy do czynienia zwaszcza w rolnictwie, podeszli ten sposb, jak dzisiaj podchodzi do nich nauka akademicka, to byoby to tak, jak gdybymy wprawdzie chcieli pozna caego czowieka, ale to poznanie zawzili tylko do obserwacji jego maego palca i koniuszka ucha i na tej podstawie chcieli wyrobi sobie pogld o tym, co w czowieku, oglnie rzecz biorc, jest najistotniejsze. Takiemu stanowisku musimy przeciwstawi rzeczywist nauk, to znaczy tak, ktra zwraca si ku wielkim kosmicznym siom i procesom, a jest to nam dzisiaj potrzebne bardziej ni kiedykolwiek. Owe absurdalne teorie naukowe, ktre panoway jeszcze niedawno, np. w odniesieniu do odywiania czowieka, wiadcz o tym, e nauka dzisiejsza w tym sensie jaki zazwyczaj nadaje si jej dzisiaj, wzgldnie przed paru laty musi korygowa sam siebie. Teorie tego rodzaju posiaday wwczas piecz nauki oficjalnej i byy naukowo dowiedzione, tak, e jeli nawet kto dowid ich faszywoci, to i tak nie mg si im przeciwstawi. Na przykad zostao wwczas naukowo dowiedzione, e czowiek z redni wag ciaa, wacy od 70 do 75 kilogramw, potrzebuje dziennie okoo 120 gramw biaka w poywieniu. Zostao to, jak powiedziaem, naukowo dowiedzione. Dzisiaj kady, kto kieruje si pogldami naukowymi ma ju o tym inne zdanie, a jest tak dlatego, e nauka skorygowaa tutaj sam siebie. Dzisiaj kady wie o tym, e czowiek nie tylko nie potrzebuje codziennie spoywa 120 gramw biaka, poniewa taka ilo biaka jest dla wrcz szkodliwa i

14

take dzisiaj kady wie o tym, e czowiek jest zdrowszy, gdy dziennie spoywa najwyej 50 gramw biaka. Zatem nauka skorygowaa tu sam siebie. Dzisiaj ju wiemy, e nadmiar biaka w poywieniu wytwarza w jelitach pewne pprodukty, ktre zatruwaj organizm. Gdybymy badali kogo, kto w ten sposb odywia si przez cae ycie, a nie tylko w krtkich okresach, moglibymy zauway, e toksyczne oddziaywanie nadmiaru biaka doprowadza w podeszym wieku do miadycy ttnic. Naukowe badania wpywu odywiania na zdrowie czsto wprowadzaj nas w bd wanie dlatego, e nie obejmuj duszych okresw ludzkiego ycia. ycie ludzkie, jeli przebiega normalnie, zazwyczaj trwa duej ni 10 lat, tote szkodliwe oddziaywania, ktre swoje rdo maj w takich pozornie zdrowych produktach, bardzo czsto daj zna o sobie dopiero po upywie wielu lat. Nauka poszerzona o antropozofi moe tu popeni mniej takich bdw. Nie chc si tu jednak przycza do owej taniej krytyki, ktrej poddaje si dzisiaj oficjaln nauk, gdy nauka musi korygowa swoje bdy tak, jak ju o tym mwiem. Mona bardzo dobrze zrozumie, e nie moe by inaczej i e jest to konieczne. Ale z drugiej strony z tak sam tani krytyk wystpuj ci, ktrzy nasz nauk (Geisteswissenschaft) krytykuj za to, e chce wkroczy do sfery ycia praktycznego. Ale musi ona tak postpowa, gdy jest to [dzisiaj] konieczne. Musi ona zwraca uwag na powizania ycia dzisiaj kosmosem Musi to czyni dlatego, e zauwaa takie substancje i siy, ktre potem (dann) wnikaj do duchowej sfery wiata, a nie tylko same grubo materialne siy i substancje. Odnosi si to rwnie do rolnictwa, zwaszcza wtedy, gdy wyania si w nim problem nawoenia. Ju nawet terminologia, ktra posuguj si dzisiejsi naukowcy przy omawianiu nawoenia, wskazuje na to, e maj abstrakcyjnie wyobraenia o tym, czym jest nawoenie w gospodarce przyrody. Czsto syszy si dzisiaj nastpujcy frazes: Nawz zawiera substancje pokarmowe dla rolin. Ot ju to, co powiedziaem na pocztku wykadu, powiedziaem wanie po to, eby pokaza pastwu, e w odniesieniu do odywiania czowieka nauka musiaa skorygowa sam siebie, a musiaa to zrobi dlatego, e niestety bdnie zapatruje si odywianie istot ywych. Widz pastwo prosz darujcie mi, e o tych rzeczach mwi tak bez ogrdek kiedy uwaano, e najwaniejsze w odywianiu jest to, co czowiek codziennie zjada. Naturalnie, wszystko to jest czym bardzo wanym, jednak gwna cz spoytej ywnoci bynajmniej nie wchodzi do organizmu po to, eby organizm j przyj i odoy, lecz po to, by

15

odda mu siy, ktre w sobie zawiera; aby organizm pobudzi do aktywnoci. Wiksza cz tego, co zjadamy, zostaje przecie znowu wydalona. Wobec tego naley powiedzie, e w zasadzie nie chodzi tutaj o wagowy wspudzia w procesach metabolizmu, lecz o to, czy wraz z poywieniem moemy w prawidowy sposb przyj rwnie witalne siy [witalno si] (Lebendigkeit der Krfte), ktrych potrzebujemy np. gdy chodzimy, gdy pracujemy itd. Natomiast to, co organizm potrzebuje, aby odkada w sobie substancje, aby, e tak powiem, wzbogaca si substancjami, ktre nastpnie musi znowu wydali, odnawiajc je co siedem, osiem lat, to wchodzi do niego przede wszystkim przez narzdy zmysowe, przez skr i przez oddech. Zatem to, co organizm musi przyj jako substancje i co musi [w sobie] odoy, to przyjmuje w procesie niezwykle subtelnego dozowania, przyjmuje ustawicznie i dopiero potem to zagszcza. Przyjmuje to z powietrza, a nastpnie zagszcza do tego stopnia, e potem musimy to usuwa, obcinajc paznokcie, wosy itd. Zatem mijaj si z prawd ci, ktrzy ujmuj to w taki sposb: Przyjty pokarm przejcie przez organizm uszczenie si naskrka itd. Natomiast naley to uj w ten sposb: Oddech najsubtelniejsze wchanianie przez narzdy zmysowe (nawet przez oczy) przejcie przez organizm wydalanie. Zatem ywno, ktr przyjmujemy przez odek, jest dla nas wana przede wszystkim dlatego, e posiada wewntrzn dynamik, e wprowadza do organizmu siy, ktre su pracujcej w nim woli. Widz pastwo, czowiekowi opadaj rce, gdy widzi, e miejsce tego, co jest prawd i co po prostu wynika z duchowych bada, zajmuj pogldy dzisiejszej nauki, ktra mwi dokadnie co odwrotnego. Wanie dlatego czowiekowi opadaj rce, e zdaje sobie spraw, jak trudn rzecz jest porozumienie z dzisiejsz nauk w najwaniejszych kwestiach. A jednak do takiego porozumienia musi kiedy doj, gdy w przeciwnym razie dzisiejsza nauka wprowadzi ludzko w lep uliczk wanie w tych sprawach, ktre zwizane s z yciem praktycznym. Po prostu nie moe ona zrozumie pewnych rzeczy, ktre ma niemal przed swoim nosem. Nie mwi teraz bynajmniej o eksperymentach. To, co mwi ona o tym, jest na og prawdziwe. Eksperymenty s czym, co moe by bardzo potrzebne. Jednake owe teorie, ktre nauka wygasza w zwizku z nimi, s rzecz straszn. S one rzecz straszn dlatego, e wypywaj z nich wytyczne dla postpowania praktycznego dla postpowania, ktre wkracza do rnych sfer ycia praktycznego. Gdy czowiek patrzy na to wszystko, wwczas widzi jak trudno jest takie porozumienie osign. Ale z drugiej strony do takiego porozumienia

16

przecie doj musi w najbardziej praktycznych sferach ycia, do ktrych rwnie naley rolnictwo. Widz pastwo, kto, kto chce te rzeczy prawidowo realizowa, musi dobrze pozna rne dziedziny rolnictwa musi wiedzie, w jaki sposb dziaaj substancje, w jaki sposb dziaaj siy, a take musi wiedzie, w jaki sposb dziaa tutaj wiat duchowy. Dopki dziecko nie wie, do czego suy grzebie, dopty uywa go do rzeczy nie majcych nic wsplnego z jego przeznaczeniem. Ale w taki sam bezsensowny sposb postpujemy rwnie wtedy, kiedy nie wiemy, co sta wiemy, co stanowi istot rzeczy, z ktrymi mamy tutaj do czynienia. eby t spraw lepiej popatrzmy na drzewo. Ot drzewo niewtpliwie rni si od zwykej jednorocznej roliny [roliny zielnej]. Otacza si bowiem kor, otacza si korowin (martwic korow) itd. Ale czym w rzeczywistoci rni si ono od roliny zielnej? Porwnajmy drzewo z kopczykiem ziemi kompostowej, ktry kto usypa i ktry zawiera duo prchnicy, duo rozkadajcych si substancji pochodzenia rolinnego, a by moe take pochodzenia zwierzcego.

Rys. 8. Przyjmijmy, e mam tutaj [po jednej stronie] kopczyk ziemi z substancj podobn do humusu, w ktrym zrobiem wgbienie, a tutaj [po drugiej stronie] mam drzewo. Jest ono od swojej zewntrznej strony mniej lub bardziej twarde, natomiast w jego wntrzu znajduje si to, co je ksztatuje jako drzewo. Zapewne zdziwio was, e te dwie rzeczy umieciem obok siebie. S one jednak z sob bardziej spokrewnione ni mylicie, albowiem ziemia przeniknita humusowymi i rozkadajcymi si substancjami organicznymi, zawiera w sobie element eteryczno ywy

17

i wanie o to tutaj chodzi. Zatem kopczyk ziemi kompostowej o wygldzie wskazujcym na to, e znajduje si w nim w eteryczno-ywy element, jest formacj, ktra chce sta si oson roliny i stara si to osign. Jednak proces ten nie posuwa si a tak daleko, eby rzeczywicie moga si ona sta oson roliny roliny usadowionej w korze i korowinie. Widz pastwo, w przyrodzie ten proces nie posuwa si a tak daleko. Nie tworz si w niej kopczyki ziemi z substancj podobn do humusu. Natomiast wysza forma takiego kopczyka tworzy si w przyrodzie po prostu wok roliny. Gdy na jakim terenie tworzy si poziom wyszy, a wic gdy tworzy si tam mae wzniesienie, wwczas wszystko to, co gruje tam nad otoczeniem, bdzie si skania do przeniknicia si elementem eteryczno-ywym. Tote, gdy usypiecie kopiec, bdziecie wam atwiej uyni prchnic lub odpadkami organicznymi kawaek nieorganicznej, mineralnej ziemi. Wtedy sama ziemia zacznie okazywa skonno do wewntrznego oywienia si, do upodobnienia si do roliny. Taki sam proces dokonuje si rwnie przy ksztatowaniu si drzewa. Tutaj niejako sama ziemia pnie si w gr i otacza rolin swoim eteryczno-ywym elementem. Ale dlaczego? Widz pastwo, wszystko to mwi po to, aby uzmysowi pastwu, e istnieje gbokie powinowactwo midzy tym, co znajduje si w samym organizmie roliny, a tym, czym jest gleba [ziemia], ktra go otacza. Nie jest wcale prawd, e ycie roliny siga tylko do zewntrznych konturw jej organizmu; nie jest prawd, nie ma go w jej otoczeniu. ycie, jako takie, przekracza kontury organizmu roliny i toczy si rwnie w otaczajcej j glebie. Dla rolin nie ma sztywnej granicy midzy yciem w obrbie wasnego organizmu i yciem w otaczajcej glebie. Musimy wzi sobie t prawd do serca i musimy j dobrze zrozumie, ebymy mogli nastpnie zrozumie take gleb, ktr uyniamy nawozem itp.. Chodzi o to, ebymy mogli zrozumie istot gleby. Dlatego musimy by wiadomi tego, e nawoenie musi polega na oywianiu gleby. Chodzi o to, eby rolina nie wchodzia do gleby martwej i take chodzi o to, eby ze swoich witalnych si moga bez trudu rozwin to, co jest jej niezbdne do utworzenia owocu. Rolina bowiem duo atwiej wytwarza to, co jest jej potrzebne do utworzenia owocu, gdy zostanie zanurzona w elemencie ywym. W gruncie rzeczy cay wiat rolin ma lekko pasoytniczy charakter, mianowicie dlatego, e rozwija si na ywym podou niczym pasoyt. Ale tak musi by! A poniewa w wielu rejonach naszej Ziemi nie moemy liczy na to, e sama przyroda

18

umieci w glebie dostateczn ilo odpadw organicznych i rozoy je do tego stopnia, i bd mogy rzeczywicie oywi gleb, przeto w takich regionach zastosowa musimy nawoenie, aby przyj rolinom z pomoc. Najmniej takiego wsparcia potrzebuj tereny, gdzie wystpuje tak zwany czarnoziem, gdy tutaj ju sama przyroda postaraa si o to, eby gleba miaa w sobie dostateczn ilo ywego elementu przynajmniej na pewnych terenach.

Rys. 9.

Widz pastwo, musimy dobrze zrozumie, o co tutaj chodzi. Chodzi za o to, e musimy si gbiej zwiza to, co teraz powiem, moe Was zaskoczy z tymi wszystkimi procesami, ktre tocz si w gospodarstwie rolnym. Przede wszystkim musimy gbiej zwiza si z nawozem, mianowicie musimy polubi prac okoo nawozu. Moe si wydawa, e jest to nieprzyjemna praca, jednake bez osobistego zwizania si z nawozem, bez polubienia tej pracy, nie mona mie prawdziwego rolnictwa. Ale dlaczego? Zrozumiecie to pastwo wwczas, kiedy zrozumiecie, co stanowi istot kadego ywego organizmu. Ot kady ywy organizm ma stron zewntrzn i stron wewntrzn. Stron wewntrzn osania zawsze jaki rodzaj skry, a strona zewntrzna ley na zewntrz skry. Przyjrzyjmy si najpierw wewntrznej stronie ywego organizmu. Ot wewntrzna strona organizmu, wewntrzne ycie organizmu, posiada nie tylko prdy si pyncych na zewntrz w kierunku tych strzaek, (Rys. 9) lecz rwnie takie, ktre pyn od skry do wntrza, a nastpnie zostaj z niego wyparte [tj. ze rodka organizmu] a przy tym kady organizm otaczaj rne prdy si. Istnieje [w przyrodzie] co, co bardzo dokadnie i do pewnego stopnia rwnie w sposb indywidualny ukazuje, jak organizm musi sobie ksztatowa wzajemne relacje midzy

19

swoj stron wewntrzn i stron zewntrzn. Ot wszystko to, co zachodzi we wntrzu jakiego organizmu jako dziaania okrelonych si i co odpowiednio pobudza i utrzymuje ycie w obrbie jego skry, wszystko to wybaczcie mi to gruboskrne okrelenie musi w sobie wonie, a mona byoby rwnie powiedzie, e musi mierdzie. Ot ycie [organizmu] w gruncie rzeczy polega na tym, e to, co w czasie swojego ulatniania si rozprzestrzenia wo, zostaje zatrzymane w jego wntrzu, e zbytnio nie wydobywa si na zewntrz, lecz zostaje zatrzymane w jego rodku. Organizm musi zatem y w wiecie zewntrznym w taki sposb, eby na zewntrz wydobywao si [przez skr] jak najmniej tego, co wytwarza w nim owo podniecajce swoimi woniami ycie. Mona powiedzie, e organizm jest tym zdrowszy, im mocniej pachnie w swoim wntrzu i take jest zdrowszy, im mniej jego zapachu wydziela na zewntrz. Organizm roliny ma predyspozycj do tego, eby zapachu [ycia] nie wydziela na zewntrz, lecz eby go wchania. Tote, gdy czowiek dobrze obserwuje to, co wydobywa si z pachncej ki z ki penej zi aromatycznych moe zauwaa co, co tak wzajemnie wspiera si w yciu. Ot rozchodzce si tam zapachy s czym wicej nieli samym tylko zapachem ycia, przy czym rozchodz si tam one z powodw, o ktrych bdziemy jeszcze mwi. S one bowiem tym, co na rolin oddziauje z zewntrz. Widz pastwo, z wszystkimi tymi rzeczami musimy nawiza yw, osobist wi, gdy dopiero wtedy moemy wstpi do wntrza rzeczywistej przyrody.

Rys. 10. Teraz musimy zrozumie, e nawoenie i podobne rzeczy powinny polega na tym, eby da glebie co, co do pewnego stopnia zawiera w

20

sobie ycie. Ale nie tylko to. Naley jej bowiem da rwnie co, na co wskazywaem ju wczoraj. Mianowicie naley jej da co, co sprawi, e bdzie si w niej mg rozprzestrzeni azot. Chodzi o to, eby z jego pomoc mona byo w glebie doprowadza ycie do pewnych prdw si tak wanie, jak to Pastwu pokazaem. Zatem musimy przy nawoeniu doprowadzi do gleby tyle azotu, eby w ywy element mg dotrze do tych wszystkich struktur, do ktrych w glebie powinien dotrze to znaczy tam, gdzie bd rosy nasze roliny. Wanie na tym polega teraz nasze zadanie, ktre musimy wykona z rozwag. Widz pastwo, ju to, co powiedziaem, wskazuje na to, e nawz czysto mineralny nigdy nie oddziauje na sam gleb, lecz co najwyej na jej element wodny. Nawozem mineralnym nie mona bowiem oywi elementu ziemnego gleby. Dlatego roliny poddawane dziaaniu nawozu mineralnego rosn tak, e ju sam sposb ich ronicia wskazuje na to, i wspiera je tylko pobudzony element wodny gleby, a nie oywiony element ziemny gleby. ebymy jednak mogli rzeczywicie dobrze przyjrze si tej sprawie, zwrcimy si najpierw ku najmniej wymagajcemu nawozowi, mianowicie ku kompostowi, od ktrego ludzie czsto odwracaj si z pogard. Jest to substancja, do ktrej wrzucaj oni wszystkie moliwe odpadki [organiczne], na ktre nie zwracaj ju uwagi. Pochodz one np. z ogrodu, upraw polowych i tym podobnych rzeczy. Najczciej jest to pozostawiona trawa, opade licie, a nawet martwe zwierzta. A jednak tymi rzeczami nie naley gardzi, gdy zachoway one w sobie co z elementu eterycznego, a nawet astralnego. Jest to wane. W kopcach kompostowych mamy faktycznie wszystkie te rzeczy. Mamy tam element eteryczny, mamy istotujcy si element eteryczny (therisch Wesendes), mamy element ywy (Lebendes) i mamy rwnie element astralny. w istotujcy si element eteryczny i element astralny nie wystpuje tu wprawdzie w takim nateniu jak w oborniku czy gnojwce, ale jednak jest trwalszy i osiada si w jego wntrzu, a mianowicie osiada si tam astralno. Teraz chodzi o to, ebymy potrafili w odpowiedni sposb spoytkowa to osadzanie si, to zagniedanie si eterycznoci i astralnoci w kompocie. Jeli bowiem kompost bdzie zawiera za bardzo wybuja eteryczno, to bdzie to natychmiast osabia astralno w jej oddziaywaniu na azot. Zbyt wybujae ycie w elemencie eterycznym tumi w kompocie element astralny. W przyrodzie wystpuje co, co odgrywa w niej rol szczegln, rol wyjtkow. Niejednokrotnie ju wskazywaem na to z rnych punktw widzenia. Mianowicie jest to wapniowo. Ot, jeli

21

wapniowo1 (w formie palonego wapna) wprowadzicie do kompostu, to wydarzy si w nim co bardzo szczeglnego, a mianowicie wapno wchonie eteryczno kompostu, a wraz z ni wchonie rwnie znajdujcy si tam tlen, nie wpywajc przy tym za mocno na proces ulatniania si astralnoci. Jest to zabieg, ktry w pikny sposb doprowadza do uaktywnienia si astralnoci w kompocie. W ten sposb moemy tu osign co bardzo konkretnego: mianowicie, nawoc kompostem, przekazujemy glebie co, co przejawia inklinacj do intensywnego nasycania elementu ziemnego elementem astralnym z ominiciem elementu eterycznego. Widz pastwo, tutaj element astralny wnika bardzo mocno do elementu ziemnego, nie przechodzc najpierw przez element eteryczny. Wnika on do gleby i przenika j [czyli astralizuje gleb]. Na tej okrnej drodze dochodzi rwnie do przeniknicia gleby azotowoci, tak, e to, co si tutaj rozwija, rzeczywicie bardzo przypomina pewien rolino-podobny proces w organizmie czowieka. Tak bardzo go przypomina, e ma wag przywizuje do owocowania i poprzestaje na samym tylko budowaniu lici i odyg. Ot w proces, (ktry tutaj przekazujemy glebie), musimy mie w naszym organizmie po to, ebymy mogli doprowadza [spoyty] pokarm do takiej aktywnoci, o ktrej powiedziaem, e po prostu musi tam ona by. Do takiej aktywnoci doprowadzamy gleb rwnie wtedy, gdy oddziaujemy na ni w sposb przedstawiony powyej. Dziki temu moemy j tak przetworzy, e bdzie nam rodzi wanie to, co np. powinny spoywa zwaszcza zwierzta, a co jest im potrzebne do rozwijania wewntrznej aktywnoci, tj. do wewntrznego oywiania organizmu. Innymi sowy, oznacza to, e takim kompostem powinnimy nawozi nasze ki i pastwiska. Dziki temu gdy bdziemy to przeprowadza konsekwentnie oraz gdy rwnie bdziemy przeprowadza inne niezbdne zabiegi uzyskamy dobr zielon pasz, ktr po skoszeniu moemy uywa rwnie jako such pasz. Chciabym jednak powiedzie, e w prawidowy sposb bdziemy mogli postpowa tutaj wtedy, jeli bdziemy mogli wglda w cay ten proces, przy czym czsto od wyczucia bdzie zalee to, w jaki sposb bdziemy przeprowadza poszczeglne czynnoci. Takie wyczucie rozwiniemy jednak dopiero wtedy, gdy w prawidowy sposb bdziemy mogli wglda w ca natur tego procesu. Jednake, gdy pryzm kompostow pozostawicie w takim stanie, jak to opisaem, to naturalnie atwo moe doj do tego, e bdzie rozprzestrzenia swoj astralno na wszystkie strony. A chodzi przecie 1 to znaczy: jest to wap w swoich rnych postaciach (M.Sz)

22

o to, eby wydawaa ona moliwie jak najmniej zapachw, co mona atwo osign. Mianowicie kadziemy najpierw cienk warstw kompostu, nastpnie na ni kadziemy warstw miau torfowego, a potem znowu warstw kompostu i tak dalej. W ten sposb zatrzymamy w kompocie to, co w innej sytuacji musiaoby si ulotni, poniewa azot najchtniej podyby w daleki wiat we wszystkich moliwych formach i zwizkach. Wanie ten azot musimy zatrzyma w kompocie. Kiedy mwi o tym, chc przede wszystkim zwrci uwag na to, e w rolnictwie chodzi przede wszystkim o rozszerzanie ycia, a nawet o rozszerzanie astralnoci, tak eby wszystko dziaao jak naley. Czy zastanawialicie si ju nad tym, dlaczego krowy maj rogi lub dlaczego pewne zwierzta nosz poroe? Jest to wane pytanie. To, co w zwizku z tym pytaniem moe nam powiedzie wspczesna nauka, jest niestety jednostronne, powierzchowne. Sprbujmy zatem odpowiedzie sobie na pytanie: dlaczego krowy maj rogi? Widz pastwo, powiedziaem ju, e ywy organizm nie zawsze musi mie tylko takie prdy si, ktre zwracaj si w swoim dziaaniu na zewntrz, lecz moe mie rwnie takie prdy si, ktre zwracaj si do wntrza organizmu. A teraz wyobracie sobie, e mamy organizm o zaokrglonej, brylastej formie, w ktrej prdy si pyn w dwch kierunkach, to znaczy pyn do wntrza i pyn na zewntrz. Gdyby taki organizm powsta, mielibymy bardzo osobliwie wygldajc krow. Mianowicie krowa miayby wwczas zaokrglon, brylast form z pierwocinami koczyn i wygldayby tak, jak jeszcze wygldaa w swoim pierwszym stadium embrionalnym. Wanie tak groteskowo wygldayby wtedy krowa. Jednak krowa nie wyglda tak, lecz posiada rogi i racice. Ale co waciwie dzieje si w tych miejscach, gdzie rosn racice i rogi? Ot tam wanie utworzyy si takie miejsca, ktre szczeglnie intensywnie przesyaj prdy si do wntrza [organizmu]. W takich miejscach wntrze organizmu zostao odgraniczone od wiata zewntrznego. Zostay tutaj nie tylko zamknite przejcia prowadzce przez przepuszczaln skr lub wosy do wntrza organizmu, lecz take zostay cakowicie zamknite przejcia dla tych prdw si, ktre pyn ze rodka organizmu na zewntrz. Dlatego procesy formujce rogi i racice powizane s z caym zwierzcym organizmem. Cakiem inaczej wyglda to przy porou. Przy porou bynajmniej nie chodzi o to, eby owe prdy [si] zawracay do wntrza organizmu, lecz chodzi o to, eby mona je byo wyprowadza odrobin na zewntrz eby byy tam wentyle, przez ktre mona je wyprowadza z organizmu. W organizmie zwierzcia kr bowiem nie tylko ciecze i gazy, lecz take prdy [duchowych] si. Chodzi o to, eby prdy te mogy

23

wypywa na zewntrz. Jele jest pikny dlatego, e jest tak bardzo wewntrznie poczony ze swoim otoczeniem, co zawdzicza wanie temu, e cz wasnych prdw si wyprowadza na zewntrz organizmu, e tak bardzo intymnie wspyje [przez to] z otoczeniem. Dziki temu wchania on z kosmosu siy, ktre potem dziaaj organicznie w jego nerwach i narzdach zmysowych. Wanie dlatego jele jest tak nerwowym zwierzciem. Pewna lekka nerwowo przenika pod pewnym wzgldem wszystkie zwierzta obdarzone poroem, co mona dostrzec w ich oczach. Krowa posiada rogi w tym celu, aby odsya z powrotem do swojego wntrza to, co powinno ksztatowa astralno-eterycznie i co w swoim parciu do wntrza organizmu powinno dotrze a do systemu trawiennego. Zatem to wanie prdy si, ktre pyn od rogw i racic sprawiaj, e w jej systemie trawienia odbywa si ogromna praca. Dlatego eby na przykad zrozumie pryszczyc, a wic oddziaywanie wsteczne peryferii organizmu na przewd pokarmowy, naley najpierw dobrze pozna te powizania. Nasz rodek przeciw pryszczycy powsta wanie dziki temu, e moglimy zwizek ten rozpozna. Zatem widzicie pastwo, w rogach mamy co, co dziki swojej szczeglnej naturze zostao znakomicie przystosowane do tego, by w ywy element [eteryczny] oraz element astralny odpromieniowywa do wntrza organizmu. Mamy w nich co, co sprawia, e prdy ycia, a nawet astralno wnikaj do organizmu krowy. Tak to ju jest. Gdybycie mogli wnikn do wntrza ywego organizmu krowy i mogli przebywa w jej brzuchu, wwczas czulibycie nosem, jak w element astralno-ywy pynie od rogw do wntrza. Przy racicach rzeczy te wygldaj podobnie. Widz pastwo, w zwizku z t rzecz moemy wam doradzi, jak naley postpowa ze zwykym obornikiem, tak eby dziaa jeszcze bardziej skutecznie. Ale czym waciwie jest zwyky obornik? Ot jest on substancj, ktra wesza do organizmu zwierzcia jako pokarm i ktr organizm przyswoi sobie do pewnego stopnia, to znaczy przyswoi sobie w zakresie bardzo ograniczonym. Nastpnie doprowadzia ona do tego, e pewne siy zaczy dziaa w organizmie w sposb dynamiczny. Zatem organizm nie spoytkowa jej do wzbogacenia si w substancje, lecz zostaa z niego wydalona. Ale jednak bya w nim i przenikna si [jego] elementem astralnym i eterycznym. W elemencie astralnym przenikna si siami, ktre przenosi azot, a w elemencie eterycznym przenikna si siami, ktre przenosi tlen. Teraz wszystkie te duchowe siy przenikaj j.

24

Ot, gdy substancj t w jakiej formie przekaemy glebie, o szczegach bdziemy mwi pniej to waciwie przekaemy jej element eteryczno-astralny, ktry, jak to by powinno, znajdowa si w brzuchu zwierzcia i wytwarza w nim siy rolinnego rodzaju albowiem siy, jakie wytwarzamy w naszym przewodzie pokarmowym s siami rolinnego rodzaju. Powinnimy by ogromnie wdziczni przyrodzie za to, e krowy pozostawiaj nam obornik, gdy to wanie obornik wyprowadza astralno i eteryczno z narzdw wewntrznych na zewntrz organizmu. Pozostaje ona w odchodach zwierzcia. Musimy to tylko w odpowiedni sposb zachowa. Zatem w wydalinach zwierzt mamy element eteryczny i element astralny. Dziki temu mog one oddziaywa oywiajco i astralizujco na gleb w elemencie ziemnym a wic nie tylko w elemencie wodnym, lecz rwnie w elemencie ziemnym. Zawieraj bowiem si, ktra potrafi pokona [przetworzy] nieorganiczno [tj. mineralno] ziemnego elementu gleby. Naturalnie owa substancja, ktr tutaj przekazujemy glebie, musiaa utraci swoj pierwotn form, to znaczy t, jak miaa, zanim zostaa spoyta, poniewa musiaa przej przez wewntrzny, organiczny proces przemiany materii i znajdowaa si, pod pewnym wzgldem, w stadium organicznego rozkadu. Natomiast teraz musi zosta przetworzona z pomoc wasnego elementu eterycznego i astralnego. Tote do akcji wczaj si teraz mikroorganizmy, owe najmniejsze ywe istoty, gdy znajduj tam znakomit poywk. Sdzi si dzisiaj, e te pasoytujce organizmy maj co wsplnego z jakoci nawozu. W gruncie rzeczy one tylko wskazuj na to, w jakim stanie znajduje si nawz. Niemniej ma to rwnie pewne znaczenie. Jednak bylibymy w bdzie, gdybymy wyobraali sobie, e jako nawozu mona poprawi poprzez zaszczepienie go bakteriami i podobnymi drobnoustrojami. W pierwszym momencie moe si tak nawet wydawa, ale w rzeczywistoci tak nie jest. O tej sprawie bd jeszcze mwi, przy czym wyjani, dlaczego w rzeczywistoci tak nie jest, ale idmy teraz dalej. Bierzemy obornik krowi, wkadamy go do krowiego rogu i umieszczamy w ziemi na gbokoci, powiedzmy, od 3/4 metra do 1/2 metra o ile gleba nie jest zbyt ilasta wzgldnie piaszczysta. Naley wybra jak dobr, nie piaszczyst gleb. Widz pastwo, dziki temu, e rg z obornikiem zakopalimy w ziemi, w jego wntrzu koncentruj si siy, ktrymi przedtem on sam zajmowa, kiedy by jeszcze w organizmie krowy, mianowicie, kiedy odpromieniowywa do wntrza organizmu siy oywiajce [eteryczne] i siy astralne. Teraz za otacza go ziemia, ale wanie dziki temu, e otacza go ziemia, do jego wntrza wnikaj

25

promienie, ktre jego zawarto eteryzuj i astralizuj. Tak dzieje si przez ca zim, to znaczy w okresie, gdy ziemia jest najbardziej oywiona, gdy jest wewntrznie oywiona. Wszystko, co znajduje si w rogu, jest teraz wewntrznie oywiane dziki temu, e zwizane z nim [rogiem] siy przycigaj owe promienie z otaczajcej go ziemi. Zatem przycigaj co, co oywia i eteryzuje i [take astralizuje]. Zachodzi tutaj proces oywiania caej znajdujcej si w nim substancji i to trwa przez ca zim, gdy ziemia jest najbardziej oywiona, gdy jest wewntrznie oywiona. Cay ten ywy i oywiajcy element poddawany jest w nim konserwacji i wanie w ten sposb dostajemy nawz o skoncentrowanej, oywiajcej sile. Nastpnie rg wyjmujemy z ziemi i wycigamy z niego obornik. Podczas naszych ostatnich dowiadcze w Dornach moglicie si pastwo sami przekona, e to, co wycignlimy z rogu w ogle nie mierdzi. Byo to zdumiewajce. Obornik nie wydziela adnej woni, ale naturalnie zacz j troch roztacza, gdy zaczlimy rozciecza go wod. wiadczy to o tym, e dokonaa si w nim koncentracja i przetworzenie caego zapachu. Posiada on teraz niezwykle skoncentrowan si elementu astralnego i eterycznego, ktr mona zastosowa. W tym celu obornik naley rozcieczy lekko podgrzan wod. W naszych dowiadczeniach okazywao si zawsze, e zawarto jednego rogu, rozcieczona w p wiadrze wody, wystarcza na powierzchni tak du, jak powiedzmy, od trzeciego do pierwszego poprzecznego przejcia (okoo 1200 m 2). Musimy zwrci uwag na to, eby obornik poczy si cakowicie z wod. Oznacza to, e naley go teraz miesza, mianowicie szybciej przy krawdzi wiadra, tak eby w rodku utworzy si lej sigajcy a do dna wiadra. A wic wszystko to powinno teraz wirowa. Nastpnie musimy szybko odwrci kierunek obrotw, tak eby wszystko to zaczo pdzi w przeciwn stron. W ten sposb musimy to miesza przez godzin, gdy woda i obornik musz si dobrze poczy, musz si wzajemnie przenikn. Prosz tylko pomyle, jak waciwie niewiele wymaga to pracy, a przy tym nie jest to wcale cika praca. Prcz tego myl, e takie mieszanie obornika, przynajmniej na pocztku, moe by czym przyjemnym, szczeglnie dla wszystkich tych, ktrzy w gospodarstwie akurat nie mog znale dla siebie innego zajcia. Jeli wic modsza cz obsugi domu rwnie przyoy do tego rk, wwczas pjdzie to zadziwiajco sprawnie. Jest to niewtpliwie przyjemne doznanie, kiedy zauwaa si, e co, co nie wydzielao adnego zapachu, zaczyna wydziela subtelny aromat. Ot to, co czowiek moe zyska dziki osobistemu zwizaniu si z t rzecz, doceni zwaszcza ten, kogo w

26

otaczajcym wiecie zaciekawia wicej, ni tylko to, co zalecaj przewodniki turystyczne. Widz pastwo, taki preparat trzeba rozpyli na polu przy maych powierzchniach mona to przeprowadza z pomoc zwykej sikawki gdy chodzi o to, eby mg si on poczy z ziemi. Oczywicie, e dla wikszych powierzchni trzeba bdzie skonstruowa specjalny aparat, ale jeli uda si wam poczy zwyke, tradycyjne nawoenie z nawoeniem, o ktrym teraz mwimy, to znaczy z nawoeniem takim przeduchowionym obornikiem, to zauwaycie, jak to podniesie urodzajno gleby. I take zauwaycie, e te rzeczy mona rozwija dalej w sposb wrcz niezwyky. Do preparatu, ktry wanie teraz opisaem, mona bowiem doczy inny preparat, ktry wytwarza si w nastpujcy sposb: Bierzemy znowu rg krowi. Teraz jednak nie napeniamy go obornikiem, lecz roztartym na mczk kwarcem, krzemem, ale moe to by rwnie ortoklaz, polny szpat. Wanie tak papk o gstoci rzadkiego ciasta wkadamy do rogu. Jednak nie pozostawiamy go w ziemi na przezimowanie, lecz go w ziemi na przelatowanie i wycigamy pn jesieni. Przechowujemy go a do wczesnej wiosny i dopiero wtedy wyjmujemy z niego to, co w ziemi wystawione byo na oddziaywanie letniego ycia. Z tak substancj postpujemy potem w podobny sposb, jak z obornikiem, tyle e teraz stosujemy duo mniejsze dawki. Na jedno wiadro wystarczy odrobina preparatu wielkoci ziarnka grochu, a by moe nawet gwki od szpilki. Naley to rwnie miesza przez godzin. Jeli preparat ten zastosujecie do oprysku samych rolin, a nie do brutalnego podlewania, to zauwaycie, e skutkuje on zwaszcza przy rolinach warzywnych i podobnych. Zauwaycie rwnie, e wspiera on dziaanie tych si, ktre od innej strony wyaniaj si z gleby za spraw preparatu z obornika. Gdyby kiedy rzecz ta miaa si rozszerzy na wiksze powierzchnie co nie byoby wcale takie ze to dlaczego by nie mona byo zastosowa wwczas maszyn, ktre zapewne nie byoby trudno zbudowa. Dziki nim mona by byo robi sabe opryski na duych powierzchniach wanie takie [opryski], jakie s nam potrzebne. Zobaczylibymy wtedy, e preparat z obornika dy z dou do gry, a preparat z mczki kwarcowej dy znowu z gry w d, nie za mocno, ale rwnie nie za sabo. Zabiegi takie dziaayby cudownie, zwaszcza przy ziarnie siewnym. Widz pastwo, dzisiaj nie podchodzi si do tych rzeczy tak, jak naley i traktuje si je selektywnie. Wyglda to tak, jak gdyby chciao si

27

z jednego palca teoretycznie zbudowa caego czowieka. Niewtpliwie w ten sposb te si co osignie i naley to doceni. Jednake dzisiejsze badania, a zwaszcza te, ktre maj rolnikowi umoliwi utrzymanie produkcji na odpowiednim poziomie, w gruncie rzeczy sprowadzaj si do tego, eby produkcj roln uczyni zajciem jeszcze bardziej dochodowym. O inne rzeczy nie chodzi tutaj bynajmniej. Zapewne nie zawsze myli si o tym, ale jednak niewiadomie to nastawienie ley tutaj u podoa takiego postpowania. A wwczas wprawia ludzi w podziw, gdy dowiaduj si, e kto wyhodowa wielkie ziemniaki po zastosowania nowoczesnego rodka. Jednak nie bada si tych rzeczy dalej, gdy wydaje si ludziom, e nie jest to tutaj istotne. Jednake dla rolnika czym najwaniejszym musi by to, eby jego produkty przynosiy ludziom poytek. Mona uprawia due i piknie wygldajce owoce, ale, by moe, pniej bd one tylko wypenia ludzkie odki, a nie bd organicznie wspiera ich duchowego ycia. Dzisiejsza nauka jako nie moe da czowiekowi naprawd zdrowej ywnoci, a nie moe jej da dlatego, e nie moe znale waciwej metody. Zauwaylicie pastwo, e gdy omawiam te rzeczy z punktu widzenia nauki, ktra do swoich bada wcza duchow stron wiata, to myl zawsze o caej gospodarce przyrody. Zawsze uwzgldniam tutaj cao. Dlatego owe szczegy, o ktrych musimy tutaj mwi, tak harmonijnie wi si w jedn cao. Gdy w ten sposb bdziemy uprawia nasze rolnictwo, wwczas obdarzy nas ono czym, co bdzie wspiera ycie zwierzt i ludzi. Inaczej by nie moe. W rozwaaniach tych zawsze wychodzilimy od czowieka i czowieka uczynilimy ich podstaw. Dlatego wyaniaj si tutaj pewne zalecenia, pewne wskazwki, ktre podajemy wanie w tym celu, eby ludzie mogli otrzyma to, co bdzie mogo ich wesprze w rozwoju. To jest wanie to, co niniejszy sposb mylenia odrnia od panujcych dzisiaj pogldw. Gorce podzikowania dla pani Christy Himmele-Doll, ktra podja si mudnego zadania przeniesienia tekstu Kursu Rolniczego Steinera akapit po akapicie z dokumentu PDF do Worda.

Bardzo dzikujemy za wsparcie!

W imieniu Zarzdu Demeter-Polska,

Irmina Pelc

28

Wiesawa Juszkiewicz

OGOSZENIA I NOWINKI EKO SMAK 2010

W trakcie VII Oglnopolskiej Pielgrzymki Rolnikw Ekologicznych na Jasn Gr w Czstochowie wrczono nagrody III edycji konkursu rkodziea ekologicznego EKO SMAK 2010. Redakcja Eko Arki wraz z jury konkursu przyznaa 10 rwnorzdnych nagrd oraz jedn specjaln.

Oto lista wyrnionych rolnikw ekologicznych:

1. Matyszczak Maria i Robert za domowe wdliny, przetwory misne, mleczne i owocowo-warzywne

2. Zarucki Wadysawa i Ryszard za pierg bigorajski oraz domowe przetwory

3. Bartkowski Marcin za kaw odziow 4. Szlenkier Marek za oleje i przetwory z rolin oleistych 5. Jaskulska Maria za zioa z wasnych upraw i ze stanu naturalnego

oraz przetwory domowe 6. Ordysiska Lidia za serki kozie 7. Wjtowicz Zofia i Marian chleby, pieczywo i przetwory mleczne 8. Hryc Wanda i Ryszard za sery i przetwory domowe 9. Wadzyska Krystyna za przetwory owocowo warzywne 10. liczny Iwona i Janusz za przetwory zboowe

Nagroda specjalna:

Babalska Aleksandra za przetwory i przepisy z dawnych odmian zb

Nowoci literackie

Polecam Pastwu wspania ksik pt. yjcy ogrd - autorstwa Johanny Paungger i Thomasa Poppe. Jest to szczeglnego rodzaju poradnik. Autorzy pokazuj, o co tak naprawd chodzi w ogrodzie, mianowicie o sztuk zastosowania waciwego czasu i harmoni midzy czowiekiem a przyrod. Thomas Poppe, to autor a zarazem tumacz, zajmujcy si od wielu lat wpywami rytmw ksiyca na codzienne ycie. Joanna Paungger dorastaa w bliskiej znajomoci rytmw ksiyca i przyrody. Dziadek

29

przekaza jej swoj gbok wiedz o zdrowym yciu i sposobach utrzymania go do pnej staroci. Wsplnie napisali cieszce si wielkim powodzeniem ksiki: O waciwym czasie, Wasn si i Wszystko dozwolone, ktre podniosy do rangi modnego trendu budzc si wszdzie wiadomo zdrowia oraz waciwego i harmonijnego wspycia z Natur.

Bezpatne podrczniki dla rolnikw ekologicznych

Bezpatne podrczniki dla rolnikw ekologicznych udostpni w

formacie pdf amerykaski Cornell University. Obszerne materiay

powicono szczegowej uprawie rolin i hodowli zwierzt

metodami ekologicznymi.

Publikacje powicone s ekologicznej uprawie owocw i warzyw oraz

hodowli zwierzt. Dostpne pozycje:

Owoce: Ekologiczne jabka, Ekologiczne borwki, Ekologiczne

winogrona, Ekologiczne truskawki

Warzywa: Ekologiczna fasola, Ekologiczna marchew, Ekologiczne

ogrki, Ekologiczna saata, Ekologiczne ziemniaki, Ekologiczny szpinak

Chw zwierzt; Ekologiczne mleczarstwo

Materiay dostpne s na stronie internetowej Cornell University (w

j. angielskim)

BIOSFERA Sp.z.o.o.

Przekazuj w Pastwa rce informacje o firmie BIOSFERA Sp. z

o.o. ktra jest mod, prnie dziaajc firm na rynku, i ktrej celem

jest promowanie oraz szeroki udzia w rozwoju rolnictwa ekologicznego

w Polsce.

W celu lepszego dostpu do produktw ekologicznych, pojawio si

wreszcie narzdzie, ktre uatwi Pastwu prowadzenie gospodarstwa

rolnego czy te firmy produkcyjnej. Pozwoli ono w bardzo szybki sposb

dotrze do jak najszerszej grupy odbiorcw Pastwa produktw oraz

30

znale produkty, ktre Pastwo szukaj. Portal internetowy

www.ekologicznerolnictwo.pl, dziaajcy na zasadzie PLATFORMY

INFORMACYJNO REKLAMOWEJ to strona, na ktrej znajd Pastwo

wszelkie informacje z zakresu rolnictwa ekologicznego: akty prawne,

informacje o szkoleniach, konferencjach a przede wszystkim

najwiesze nowinki rynkowe.

Za porednictwem BIOSFERY, bd Pastwo mogli zareklamowa

swoj Firm oraz swoje produkty i usugi w Internecie. Ten Portal,

gromadzi informacje rolnicze, skupia dostawcw, odbiorcw,

konkurentw, instytucje, gospodarstwa, media itp. Platforma staje si

baz wymiany informacji, wymiany usug i sprzeday produktw

rolnictwa ekologicznego. Jest to Portal powicony jednej tematyce, wic

nawizanie kontaktw handlowych, bdzie dla Pastwa duo prostsze.

Wychodzc naprzeciw oczekiwaniom rynku firma BIOSFERA,

rozwizuje take problemy zwizane ze znalezieniem lub zbyciem

materiau siewnego, surowcw oraz podw rolnych ekologicznych jak i

konwencjonalnych, ktry moe by wykorzystywany w rolnictwie

ekologicznym.

Oferta Firmy to rwnie:

porednictwo w zakresie obrotu podw rolnych ekologicznych i konwencjonalnych,

porednictwo w zakresie obrotu materiaem siewnym i szkkarskim ekologicznym i konwencjonalnym,

porednictwo w zakresie obrotu surowcami ekologicznymi i konwencjonalnymi,

porednictwo w zakresie obrotu przetworzonymi produktami ekologicznymi i konwencjonalnymi,

organizacja szkole w zakresie rolnictwa ekologicznego i pozostaych programw rolnorodowiskowych.

Obecnie w sprzeday:

I. Mieszanki traw z rolinami motylkowymi:

1. Mieszanka 1: 75 % trawy + 5 % koniczyny biaej + 10 % koniczyny

czerwonej + 5 % lucerny (CENA: 9 z/kg)

31

2. Mieszanka 2: 70 % trawy + 20 % koniczyny biaej + 10 %

koniczyny czerwonej (CENA: 10 z/kg)

3. Mieszanka 3: 60 % trawy + 30 % koniczyny biaej + 10 %

koniczyny czerwonej (CENA: 11 z/kg)

4. Koniczyna biaa (CENA: 16 z/kg)

5. Koniczyna czerwona (CENA: 9 z/kg)

6. Lucerna (CENA: 12 z/kg)

7. Rne gatunki traw (CENA: 8,50 z/kg)

II. Mieszanki poplonowe:

1. Mieszanka 1 (facelia, gorczyca, proso, sorgo) (CENA: 5,50 z/kg)

2. Mieszanka 2 (gorczyca, wyka, sonecznik, proso, groch, peluszka,

ubin, gryka) (CENA: 2,7 z/kg)

3. Facelia bkitna (CENA: 9 z/kg)

OFERTA EKOLOGICZNEGO MATERIAU SZKKARSKIEGO

JABONIE CENA: od 6,50 z/szt (odmiany parchoodporne cena: od 8 z/szt)

Antonwka zwyka, Champion, Early genewa, Idared, Malinowa Oberlandzka, Kosztela, Szara Reneta, Florina, Topaz, Rubinola, Rajka, Ariwa, Julia, Enterprais, Selena, Waleria, Eliza, Gloster

GRUSZE CENA: od 9 z/szt Faworyta, Konferencja, Dicolor CZERENIE CENA: 13 z/szt Burlat, Kordia, Vega, Lapins, Wanda WINIA CENA: 7 z/szt utwka ORZECH WOSKI CENA: od 7 z/szt LESZCZYNA POSPOLITA CENA: od 6,50 z/szt

Trapezduski, Cud z Bollwiller, Halle, Cosford, Kataloski, Webba Cenny, Barcelosk

32

DERE JADALNY CENA: 9 z/szt PIGWOWIEC CENA: od 1,50 z/szt WIDOLIWA CENA: od 4- 10 z/szt MORELE CENA: od 11-13 z/szt Luizette, Wgierska wczesna, Goldricht BRZOSKWINIA CENA: od 11-13 z/szt Red Haven, Harna MALINY CENA: od 1,30 z/szt Polka, Polana, ARONIA CZARNOOWOCOWA CENA: od 1,50 z/szt MATERIA SZKKARSKI KONWENCJONALNY (NIEEKOLOGICZNY)

SADZONKI JABONI (rne odmiany) CENA: od 5 z/szt

Kontakt

BIOSFERA Sp. z o.o. ul. Miarki 61

48-200 Prudnik tel.: +48 502 021 608

e-mail: [email protected]

33

OGOSZENIA ***********************************************************************************

Biodynamiczne Warzywa i Zioa

Gospodarstwo biodynamiczne Juchowo oferuje bogaty asortyment

warzyw i zi z dostaw bezporedni do domu. Kontakt:

Spka Rolnicza Juchowo Sp. z o.o. Juchowo 54a, 78-446 Silnowo

Tel. (+48)94 37 538 21, Fax. (+48)94 37 538 22 Email: [email protected], [email protected]

Homepage: www.juchowo.org

***********************************************************************************

Gospodarstwo ekologiczne oferuje wiee owoce borwki wysokiej wielu odmian:

earliblue

duke

spartan

bluecrop

toro

nelson

darrow

lateblue

Produkujemy od 1 do 2 ton owocw tygodniowo w okresie od lipca do wrzenia.

Opakowania wedug yczenia odbiorcy, standardowo opakowanie PET 250g, 16 lub 32 szt. w kartonie.

Hurt, detal, eksport.

Moliwo zorganizowania wysyki wikszej partii owocw.

Oferujemy owoce wysokiej jakoci oraz rzeteln wspprac.

Zapraszamy!

34

*********************************************************************************** DORADZTWO DLA GOSPODARSTW BIODYNAMICZNYCH

Rolnictwo biodynamiczne (Demeter) jest najstarsz i najbardziej spjn form rolnictwa ekologicznego. Jego istot jest: rnorodne i zdrowe gospodarstwo, ktre traktuje si jak yjcy organizm oraz stosowanie preparatw biodynamicznych. Chcesz zaoy gospodarstwo biodynamiczne Demeter? Jeste w okresie przestawiania i masz pytania? Gospodarujesz konwencjonalnie lub ekologicznie i szukasz rozwoju dla swojego gospodarstwa? Stowarzyszenie na rzecz Rolnictwa Biodynamicznego (Die Arbeitsgemeinschaft fr biologisch-dynamischen Landbau) doradza i wspiera gospodarstwa Demeter od osiemnastu lat z naciskiem na wschodni cz Niemiec. Oferujemy porady ekspertw z nastpujcych dziedzin: Szybkie i dobrze zaplanowane przestawienie gospodarstwa na Demeter. Usprawnienie zastosowania preparatw biodynamicznych majcych dobroczynny wpyw na zdrowie rolin i jako produktw. Skontaktuj si z nami. Mwimy w jzyku polskim, angielskim i niemieckim. Koszty bd negocjowane indywidualnie z Tob lub naliczone wedug stawek dziennych.

Chtnie Ci przedstawimy nasz ofert. Arbeitsgemeinschaft fr biologisch-dynamischen Landbau (Stowarzyszenie na rzecz Rolnictwa Biodynamicznego) Jakob Ganten & Oliver Alletsee Hauptstr. 43 15374 Mncheberg Tel: 0049-33432-72214 Fax.: 0049-33432-72213 Email: [email protected]

***********************************************************************************