ho bieu chanh mot doi tai sac

t Ð i Tài S c 1 www.hobieuchanh.com

t Ð i Tài S c Bi u Chánh

m 1929 tháng Juillet.

a d m d luôn m y ngày, r i m t bu i chi u s m m i, b u tr i thanh b ch, m t tr i lóra chói n ng sáng lòa.

Cây c i b t loi ngoi m y b a, nay g p n ng l i, gi lá ph i ngành, tr bông âm t c, ngoài ru ng vô t i trong v n, khoe m t màu xanh l c lìa, coi thi t là kh e m t.

Ông H i ng Võ K Nghi p, nhà làng Phú L i g n ch Cái T c, thu c t nh C n Th ,có tánh hay tr ng bông tr ng ki ng; m y b a rày b m a, ông không ch m sóc ki ng v t c a ông

c, nay th y tr i n ng, ông m i b c ra sân. Con gái l n c a ông là Võ Th Xuân H ng, 18tu i, h c trên Sài Gòn, thi u, ông m i r c v , cô c ng i theo ông ra ngoài sân mà th m hoaxem ki ng. Ông h i ng tay c m cái kéo nh , i vòng theo m y ch u bùm s m, quít tàu, càngth ng mà h t t b t sâu. Cô Xuân H ng thì i dài theo m y li p bông h ng, lo ch i m ynhánh b m a o n, g p cái bông nào t t thì cô c m mà coi, m t g n bông, bông gi i m t. M tcàng p, bông càng xinh.

Thình lình nghe có ti ng xe h i xa ch y l i, t i ngang c a, xe ch y ch m r i quanhvô sân. Ông h i ng ngó ra r i nói v i con r ng: „Xe n y c a ông Cai T ng bên Th nh Hòamà”.

Xe ng ng gi a sân, hai v ch ng ông Cai T ng Hà Thi n Bình leo xu ng. Ông h i ngc t i chào m ng. Cô Xuân H ng c ng l i g n ch p tay cúi u thi l .

Bà Cai T ng Bình ngó cô Xuân H ng và h i r ng:

- Bày tr nhà coi nh t trình nói con thi u b ng c p gì ó r i ph i hôn?

- th a ph i. Con thi u „Brevet Élémentaire“.

- Gi i à! Bác nghe nói nên l t t qua ây mà m ng cho con. Th ng Ý bên Tây nóng u Tú Tài k nhì r i, nó m i ánh dây thép v hôm qua. Có má con nhà hôn?

- Th a có.

Ông Cai T ng Bình ti p h i Xuân H ng r ng:

- Con u „Brevet Elémentaire“ r i con tính i h c n a hay là thôi?

- Th a, con tính xin v i má cho con h c thêm ít n m n a ng thi „Brevet Supérieur“.

- c a. Con h c c thì h c luôn cho n cùng. Th ng Ý u Tú Tài r i nó tính h clu t. H c lu t ph i h c 3 n m n a m i c C Nh n.

Ông H i ng Nghi p m i khách vô nhà. Bà h i ng nghe nói có hai v ch ng ông Caing Bình qua thì b c ra c a mà ti p chào.

Ông Cai T ng Hà Thi n Bình, nhà làng Th nh Hòa, thu c t nh R ch Giá d a bên cái li Long Xuyên - R ch Giá kêu là l Cái S n.

Ông Cai T ng v i ông H i ng Nghi p v n là b n ng h ng, hai ng i h i nhTh c Nhiêu, thu c t nh M Tho.

Ông H i ng là con nhà giàu, r i ch ng ông c i v r i, cha m l i suy s p, gia tài bch n thi hành phát mãi h t, ông ph i qua Cái T c theo quê v mà n ng d a làm n. Ông l n

i nhen nhúm l n l n, l i nh tám chín n m nay lúa g o cao giá luôn luôn, ông dùng ít mà gây ranhi u, nên hi n bây gi ông có m t cái nhà t t m i c t t n trên 12 ngàn ng b c l i có g n 100

u ru ng trong làng Phú L i, 200 m u trong Kinh Xà No, và m i u giá mua thêm 200 m ubên làng Th nh Hòa, thu c h t R ch Giá n a. Ông m i 42 tu i, v ch ng sanh c ba a con,

a l n là cô Xuân H ng ã th y ó r i, a gi a, con trai m i 15 tu i h c Tú Tài n m th t ,i tr ng Chasseloup Laubat, còn a út c ng con trai, còn h c t i C n Th .

Còn ông Cai T ng Bình h i tr c thi t tên Hu nh, làng c ông làm thôn Tr ng, ông xàithâm công nho h n 1.000 ng b c, s t i nên b x d t v con mà tr n, cho h ng ch c H i

gi ng tay u ti n b i th ng. Vô R ch Giá ông i tên l i là Hà Thi n Bình, n ng náu làng Th nh Hòa mà làm ru ng, l n l n ông mua n kh n t, tr nên m t ng i giàu, ra làmlàng r i lên ch c Cai t ng. Ông n m nay ã h n 55 tu i r i, có b n ng i con, ng i con l n

ng làm Ngh Viên H i ng a h t trong R ch Giá, ng i k ó là c u Hà Thi n Ý 22 tu i,c bên Tây, m t ng i 18 tu i, m t ng i 16 tu i, thôi h c nhà mà ch a h a g n i nào.

Tuy ông H i ng v i ông Cai t ng xa nhau, l i niên k b t ng, song thu nay hainhà thân thi n v i nhau l m, hay giúp nhau, hay t i lui th m nhau, l i th ng tính ch ngThi n Ý và Xuân H ng l n khôn, thì hai nhà s làm sui v i nhau.

Ch khách g p nhau m ng r cùng d t nhau vô nhà, r i ông H i ng v i ông Cai t ngthì ng i b gh gi a, còn hai bà thì ng i t i b ván c m lai lót g n ó.

Cô Xuân H ng lo tr u n c ãi khách, cô ra vô l ng x ng, m t t i c i, b nhâm nh , cách ph i là gái tân h c, mà n t na c ng ph i là con nhà giàu. Bà Cai t ng ngó theo cô hoài r i

bà nói v i bà H i ng r ng:

- Con nh n m nay nó l n i. Nè, tôi nói v i thím nó a, ph i ch th ng Ý tôi, ch ngcó g ch khác tôi không nghe cho mà coi.

- Ai mà g ! Anh ch ã nói t h i nào t i gi , g ch khác sao c. Có s là s c u Ý n r i c u c i m ch .

- âu có v y! V ch ng tôi có nói tr c cho nó bi t r i mà.

- ! Tôi quên nói cho ch hay n a ch . Hôm tháng giêng tôi có b nh, tôi nghe nói ôngBình ngoài C n Th hay l m, tôi ra tôi c u ng xin thu c.

- Xác ông Quan Bình ph i hôn? Tôi c ng nghe h n hay l m.

- Th a ph i. B n ó s n có con Xuân H ng bãi tr ng nên nó nhà, tôi bi u nó i v itôi. Ra ó coi cho tôi r i, luôn d p coi cho nó n a. Nè, ông Bình coi cho nó, ng nói k

m ch .

- Nói làm sao?

- ng nói nó thông minh, h c gi i l m, n m nay nó thi u, mà sau nó còn u m t b ngp l n h n n a. Tôi h i t i c n duyên c a nó, thì ng nói nó v n tiên phong o c t

nên ch ng nó l n khôn không ham phú quí vinh huê, l i ngao ngán nh n tình th t c.Cu i 21 b c qua 22 tu i thì nó có ch ng, nh ng mà nó có ch ng có con r i thì nó l itu. Nói n m thi u trúng r i, còn sau n a thì không bi t ra sao.

- i! H i nào mà tin chuy n ma ma ph t ph t. ã có ch ng có con r i, mà còn tu n i gì?Có l ngày sau nó b t ch c ng i ta n chay v y ch ng?

- Tôi c ng ngh nh v y ó.

- n chay có h i gì. i bây gi tôi coi ng i ta n chay mu n u h t. Thím nó sao cnh hoài, lúc n y nghe trong mình khá hay không?

- Lúc n y tôi kh e l m, n ng c. Mà h có vi c gì ph i lo, thì nó c rang cái ng choài, nên tôi s quá.

- Thím ng có lo chi h t. Có vi c gì thì n ông h tính sao h tính, mình lo làm chi.

- Tôi có cái t t hay lo l m ch .

- Thím nó làm nh tôi v y, n no r i i ch i, vi c ru ng t n ông h tính làm sao hlàm. Thím nó có xe thì i Hà Tiên hay Long H i mà h ng gió, nhà làm chi.

Ông H i ng Nghi p ng nói chuy n v i ông T ng, ch ng nghe bà T ng nói nh v ythì ông day qua nói r ng: „ nhà tôi1 k l m ch , tôi bi u i ch i mà b c rút nhà không ch u

i âu h t“.

Bà T ng x a thu c, v nh bàn tay làm cho ba chi c cà rá h t xoàn chói lòa, bà c i màáp r ng:

- T i chú a. Chú không thèm d t, thím i sao c.

- Nhà có hai v ch ng, s p nh m c i h c; n u tôi d t i ch i r i nhà c a làm sao?

- D hôn. Nhà c a thì m n ng i ta coi, ai b ng i âu mà s ?

- Còn ru ng n ng làm sao?

- C y r i ta i.

- Thôi, n m nay tôi nghe l i ch , h c y r i tôi d t nhà tôi vô Hà Tiên h ng gió ch ngt tháng.

- Chú thím có i thì cho tôi hay, tôi i v i… À, b a h m u giá t qu c gia bên Th nhHòa ó, chú u c m y tr m m u?

- Tôi u c 2 lô, 200 m u. Cha ch , tôi nóng m i, tôi u m c quá, ch . Tôi u t i310$00 m t m u, thành ra 62 ngàn ng, n u k ph n bách ph n, con niêm, cùng các

phí khác vô n a thì non non 65 ngàn. Bây gi ph i tr tr c phân n a v i s phí 35ngàn n ng quá.

1 v hay ch ng

- Có sao âu mà s . t ó chú mua r i mùa t i ây, chú góp ti n lúa m n l i b n n mgi m t công mà s n i gì. Tôi dám ch c chú góp 10 ngàn gi c, k v lúa vay. Tínhgiá lúa t h n h t 1$20 m t gi thì chú c ng có 12 ngàn ng b c. Chú thâu góp ít n mthì v n, có gì mà lo.

- Ch nói thì ph i r i, ng t bây gi ch y ti n mà óng phân n a giá mua ây c ng ng tng ch .

- Chú nó khéo lo! Th có m y ch c ngàn ng b c mà s gì!

- Tôi b c t cái nhà t n nhi u quá, nên h t ti n. Tôi nghe l i anh T ng tôi làm b ng h mnay tôi lo h t s c.

Ông Cai T ng chen vô nói r ng:

- Có gì âu mà lo. Ru ng nhà bên ây chú thâu góp m i m y ngàn gi . Mua b n chúgóp thêm 10 ngàn, c ng ít nào c ng 25 ngàn gi . Theo giá lúa n y m i n m ch c chú có30 ngàn ng b c. Tôi cho chú n xài và óng thu 10 ngàn, thì còn d 20 ngàn tr ti nmua t. Chú tr ba b n n m thì d t, có gì mà lo. Tôi d n m t cái t i 400 m u, b ng hai

a chú ây sao.

- Anh nh h v tình, h không giành, nên anh mua giá r h n tôi, v y c ng ch .

- Ph i. Nh tôi làm T ng h có v m t chút, h ít giành. Mà tôi mua tính b ng thành rang 240 ng m t m u, c ng chung là 96 ngàn ng b c, ch ph i ít sao. Bây gi tr

phân n a giá mua v i s phí c ng là 50 ngàn ng.

- Anh có s n b c hay không?

- âu mà có! Nh ng mà lúa tôi còn trên h n m t chài.

- V y r i anh làm sao mà óng b c mua t?

- i! Lo gì! Qu t m mà óng r i t i mùa s hay.

- Anh mua s t m i ây n a, thì s huê l i c a anh ch ng bao nhiêu?

- Thu nay t c c a tôi góp 45 ngàn gi . Mua s m i ây ch c 20 ngàn gi n a, thìthành 65 ngàn gi .

- Anh lúa nhi u quá, nên anh không lo thì ph i, ch lúa tôi ít, tôi không lo sao c.

- L n thuy n thì l n sóng, th nào c ng ph i lo ch . Thôi t rày s p lên tôi ngh khôngthèm s m n t n a, trí r nh rang mà ch i. Già r i, lo làm hoài m t quá.

- Mà chuy n nhà n c òi óng ti n mua t anh tính làm sao?

- Vay ti n mà óng ch làm sao?

- Anh bi t bên R ch Giá có ai cho vay anh làm n ch giùm cho tôi vay v i. Bên n y hlàm b , h t i h i h thì h nói âu mình m t r i a, nên tôi ghét tôi không mu n t i h .

- Bên R ch Giá tôi quen thi u gì. Nh Huy n Hàm Tr ng Hà ch R ch Giá ó, chúmu n h i m y ch c muôn c ng có b c s n mà. Nh ng mà l y b c b ng cho vay, mu n

y b c nhà b ng nào c ng c h t, d l m.

- Cha ch ! R t i b ng tôi ghê l m. Thi t ti n l i thì r , ng t h mình xin vay thì h bu cph i óng ti n s phí i xét t, óng ti n n y ti n kia nhi u quá thành ra c ng không r

n Chà-và Vi t Nam mình là bao nhiêu. Mà c ng có m t u n y gay l m, là h tronggi y h n ngày nào thì t i ngày y ph i tr , không nói gì c h t, n u tr thì xin Tòa thihành phát mãi.

- Nh chú s thì h i b c c a Tr ng Hà. D u ng n l i m c. Tôi còn thi u ng 12 ngàn,ng n l i t i m t phân r i.

- Nh v y c ng không m c gì l m.

- Chú c n dùng h i ch ng bao nhiêu?

- Tôi ph i h i t i 30 ngàn m i óng ti n t.

- Ti n l i t i 4 ngàn r i m t n m… Ph n tôi ph i h i t i 50 ngàn. Mình h i nhi u mìnhnói ng b t ti n l i m t phân hai có l c. Chú mu n h i thì b a nào chú qua b n r itôi d t chú i.

- Ch c h i c hôn?

- Ch c mà. Tôi l y bao nhiêu c ng c h t. Song h i nhi u ph i th b ng khoán t.Chú ph i em b ng khoán cho ng coi.

- Thôi, m t tôi em qua c hôn?

- c. Chú qua r i tôi d t i. Nè, mà m t chú qua, thím v i con Hai qua ch i nghe. Quaó thím nhà, r i hai anh em mình i.

Bà T ng nghe hai ng i n ông nói chuy n nh v y bà c ng ti p m i bà H i ng v icô Xuân H ng qua nhà ch i. Bà H i ng không dám th t l , nên bà ph i h a l i.

Ông T ng v i bà T ng nói chuy n ch i và n c m tr a r i hai ông bà m i v .

a mé kinh R ch Giá qua Long Xuyên, phía bên tay trái, t c u Quây R ch Giá tr vôc ch ng ba b n tr m th c, có m t cu c - s , chính gi a m t cái nhà l u r ng l n, hai bênm hai l m lúa m i cái dài 10 c n, phía sau có m t cái nhà b p, t i u l m lúa bên tay m t có

nhà xe h i, t i u l m lúa phía bên tay trái l i có m t cái nhà ch a làm ru ng. Ai i ngangng bi t cu c c a m t v n ch l n, ti c gì cái nhà l u c t g n cái l d a mé kinh, ch a cái

sân ch có sáu b y th c, l i b hai l m lúa k m khít hai bên bó r , sân không ki ng, nhà khôngn; b i v y cu c coi hùng hào nh ng thi u v thanh nhã.

Cu c n y là cu c c a ông Tr ng Hà, i n ch trong t nh R ch Giá, có công giúpt s b c r t l n c t nhà th ng nên c quan trên ân t Hàm- Tri Huy n.

Ông Tr ng Hà v n là con cháu khách, cha c a ông là ng i Tri u Châu, còn m là Vi tNam.

Ông m i c 50 tu i, v ch ng ch có sanh hai ng i con, ng i l n là gái tên làTr ng Th Lang ã g cho ông c t Tri u Nh H , h c bên Tây lãnh c b ng c p y khoa

n S , v c i v , nh cha m v mua cho cái nhà l u t i Sài Gòn mà khám b nh cho thu c;còn ng i nh là trai trên Tr ng Hoàng Ki t 20 tu i, h c bên Tây sáu n m, t n ch ng n mmuôn ng b c, m i lãnh c m t cái b ng c p khiêu v , k cha m kêu v ng ph giúp caiqu n s nghi p không cho h c n a.

Y theo l i h a hôm n , nên úng ngày h n ông H i ng Võ K Nghi p i v i v và congái qua nhà ông Cai T ng Hà Thi n Bình. Bà T ng v i hai a con gái nh c a bà th y cô Xuân

ng thì m ng r , ti p r c r t ân c n vui v không nói c. n lót lòng r i, ông H i ngNghi p v i ông Cai T ng Bình vô R ch Giá ng tính vi c vay b c mà óng b c mua t.

Hai ông vô t i nhà ông Huy n hàm Tr ng Hà thì l i 10 gi s m m i.

Xu ng xe b c vô sân thì th y nhà l u c a óng kín mít, không có cho vô.

Hai ng i ng ng ngáo, th y trong nhà xe có m t cái xe h i nh 4 ch ng i còn m itinh v i m t cái xe h i mui ki ng l n thình lình coi hùng v l m. Ông T ng ch mà nói r ng: „Cáixe l n ó máy 40 ng a, ông huy n ng mua tám chín ngàn gì ó. Nó ch y d quá, n i t nh R chGiá ch a có ai dám s m cái xe nh v y“.

Ông H i ng c i và h i r ng:

- ng i âu mà s m xe d nh v y?

- ng nhà hoài, không bao gi ai th y ng i âu h t.

- V y ch s m xe h i làm chi mà l n d v y?

- Giàu có, ti n b c không bi t làm gì cho h t, nên s m coi ch i v y mà.

- Ng i mình xài phí quá!

Hai ông ng nói chuy n, b ng có m t ng i gánh c p thùng thi c phía sau i d ctheo l m lúa mà ra. Ông T ng ch n mà h i r ng:

- Có ông Huy n nhà hay không em? Sao óng c a bít bùng v y?

- Th a có, ông bà tôi nhà h t. n c m r i ông tôi m i lên l u, còn bà tôi ng i d ing d i.

- Em tr vô nói có ông T ng ngoài Th nh Hòa vô th m ông, r i m c a i ch .

Ng i gánh n c ó tr vô m t h i r i ra nói r ng: „ Th a, bà tôi m i ông vô nhà. Ôngi theo tôi ây mà vô c a sau c ng c“.

Hai ông i theo ng i y, i d c theo l m lúa mà vô c a sau. Bà Huy n Tr ng Hà m pp, cao l n, n c da en, ch n mày r m, b t ng thô t c, y ph c s sài, bà ng i t i b ván

n c a sau, bà chào hai ông khách và nói r ng: „M i hai ông i ngay lên l u, nhà tôi n m hút tr n, hai ông i ngay lên tr n nói chuy n ch i, ch ch bi t ch ng nào ng hút m i r i“.

Hai ông khách i th ng l i thang mà lên l u.

Ông Huy n Tr ng m p m p mà lùn, m t tròn, c p m t híp, không có râu, u h t tr clóc, khi hai ông khách b c lên thì ông Huy n b n m t cái áo lá tr ng có hai cái túi thi t l n,

ng n m vít c trên b ván, qu n vén t i u g i, d a bên có m t mâm thu c á phi n, bênkia có m t ng i n m làm thu c cho ông hút. Ông th y khách thì l m c m ng i d y chào ôngCai T ng Bình r i h i r ng:

- Còn ông n y là ai, tôi không bi t?

Ông T ng áp r ng: „Ông ây là H i ng Nghi p, anh em v i tôi bên Cái T c“.

Ông Huy n m i khách l i ng i b gh bành t ng c n c xa c g n b ván ch ônghút, kêu tr l y thu c rót n c, ông c ng b n áo lá ch không thay áo khác. Ông h i ông T ng

- M y tháng nay tôi không g p ông. Ông m nh gi i h ?

- M nh.

- Ông i h u vi c quan r i ghé th m tôi ch i hay là có vi c chi?

- ! Ghé th m ông ch i, mà c ng nói chuy n riêng m t chút.

- M i hai ông hút ch i.

- Cái ó hai anh em tôi không bi t.

- Hút mà cái gi ng gì không bi t. Hút cho nó kh e trong mình ch .

- Xin cho ki u, không dám âu.

- Thôi xin l i hai ông ng i ó ch i, cho tôi hút ít u.

- c, c, ông hút i.

Ông Huy n n m l i mà hút, kéo ng nghe ro ro.

Ông H i ng Nghi p ng i ngó cùng trong nhà th y t ng l u r ng mà l i cao, ti c vì bàngh , t g ng không x ng áng nên coi không p.

Ông T ng th y ông Huy n ã hút ít u bèn h i r ng:

- Lúa ông còn nhi u hôn?

- Còn chút nh, ch ng n m sáu chài.

- N m sáu chài, mà ông nói chút nh ch . T i tháng n y sao ông không bán, lúa s tcòn gì?

- Không có sao mà. Ch ng nào bán c ng c, có lo gì.

Có m t ng i lên thang l u, vì thang b ng cây, mà l i i m nh, nên ti ng nghe m m.

Ông T ng v i ông H i ng ngó l i, thì th y m t ng i trai ch ng 20, 21 tu i, m c m t Tây n xám, may thi t kéo, ch n mang giày vàng, u i bê rê en. Ng i trai y th y

khách thì cúi u chào r i i th ng vô m t cái phòng.

Ông T ng h i ông Huy n r ng:

- Th y ó là ai?

- Con tôi a, bên Tây m i v vài tháng nay.

- Té ra c u ây là Tr ng Hoàng Ki t ph i hôn?

- Ph i a.

- Tôi có nghe nói, mà thu nay tôi không g p. C u h c bên Tây ã l y c b ng c p gìhay ch a?

- Nó g n thi Tú Tài, mà b vi c nhà bê b i, có m t mình tôi coi không xi t, nên tôi ph ikêu nó v .

- Sao không c u h c cho n cùng ng có b ng c p v i ng i ta?

- i n y h c cho bi t thì thôi, b ng c p b ng kéo làm gi ng gì. Ph i mình tính cho nó ilàm m n hay sao, nên c n ph i có b ng c p.

- Ông em c u v bây gi ông tính c i v cho c u r i b t c u coi ru ng n ng hay sao?

- , h m nay m nó mu n i coi v cho nó, mà nó không ch u. Nó nói c i v thì thà nói m, ch con gái Vi t Nam quê mùa l m, nó không mu n.

- Bên mình âu có m mà c i.

- Nó òi tr qua Tây c i v , r i nó d t v .

- Ông b ng lòng cho c u c i m hay sao?

- âu c! Mình quê mùa, có dâu m r i làm sao mà nói chuy n.

- Nè, th y Phó trong n y m i c t cái nhà t t quá ông há! i ngoài dòm vô coi thi t là p.Cái nhà ó c t tôi s không d i 30 ngàn.

- Th y khoe v i ng i ta, th y c t 35 ngàn ó a. Th y không khá gì mà c t nhà chi t t v y không bi t. C t nhà h t ti n nên ph i c y tôi giùm h t 10 ngàn. Ng i hay làm

ng quá, ít ti n mà mu n se sua, c t nhà t t s m xe h i, cho con i Tây, mua h txoàn l n, không bi t r i h làm sao?

- H c ng li u c m mà g p m m ch .

- Li u gi ng gì? H làm c m ng r i h t h t c b u l i tôi. Tôi cho vay thì n l i, khôngnói gì, ng t tôi s h vay b ng tr không n i, h xô ru ng t cho tôi ây, r i tôikhông bi t làm sao coi cho xi t ch .

- Hi n gi ông có ch ng bao nhiêu ru ng?

- Có bi t âu. Hôm th ng con tôi bên Tây v , nó so n gi y t trong t nó tính ch i, nó nóiâu chín m i ngàn m u gì ó.

- Nhi u quá!

- Tôi có hai a con, tôi không thèm s m ru ng t nhi u, ch ph i tôi ham nh ng i tathì tôi có t i b ng hai b ng ba s ó.

- Hai anh em tôi vô ây tính c y ông m t vi c.

- C y vi c gì?

- Hôm nhà n c bán t qu c gia ngoài làng Th nh Hòa, hai anh em tôi u giá, tôi muac 400 m u, chú H i ng ây mua c 200 m u.

- ! Tôi có nghe nói hôm ó áp giành v i nhau u giá mua m c l m ph i hôn? t màmua m c làm chi, có b c ta cho vay r i ta l y t c a h , giá r r , c n gì ph i giànhgi t mà mua cho m c.

- t Th nh Hòa t t, cho m n t i 5 gi m t công. Hai anh em tôi mua giá c ng v a, chkhông m c gì. Ng t vì nhà n c bu c anh em tôi ph i óng b c phân n a, còn phân n athì cho k qua sang n m s óng. Bây gi hai anh em tôi thi u b c, n u h i m y nhà

ng thì c ng c, song n u h i ng i mình cho d , nên vô xin ông li u coi có thìgiúp giùm cho hai anh em tôi c hay không?

- Hai ông mu n h i bao nhiêu?

- Tôi mu n h i 50 ngàn, có chú H i ng ây chú h i 30 ngàn?

- S n c m y n m nay ông c tr l i hoài, ông không tr v n, mà h i n a r i làm sao?

- N c có 12 ngàn, nhi u nhõi gì ó mà lo. Ông s tôi nói ng c hay sao?

- Không ph i s . N m nào ông c ng tr ti n l i, mà nói ng c gi ng gì, ông giàu có làmi Cai T ng, có m i m y ngàn ng b c l nào ông ch i hay sao mà s .

Ông Huy n b c l i rót n c u ng, ông suy ngh m t h i r i nói ti p r ng: „Anh em hmích lòng tr c thì c lòng sau. Tôi nói thi t hai ông mu n h i bao nhiêu c ng c h t.Nh ng mà h i s b c nhi u nh v y thì ph i c t. Thu nay ai h i b c, tôi c ng bu c nh v y

t th y; b i vì n u không bu c c t, có ng i x u h vay b c c a mình r i h không tr b c,mình l y gì âu mà tr . Không ph i tôi nghi hai ông, song b c ti n là núm ru t, thà mình làmminh b ch v y t t h n“.

Ông T ng áp r ng: „Ông mu n anh em tôi c t c ng c, không h i gì. Mình thi ttình, h vay thì lo tr , có sao âu mà s “.

Ông T ng v i ông H i ng l y b ng khoán t a h t cho ông Huy n Tr ng Hà coi.

Ông Huy n nói: „Thôi hai ông h t b ng khoán ây cho tôi coi ít b a r i tôi s tr l i.Mà nh ng t qu c gia hai ông m i mua ó, tuy ch a có b ng khoán, song trong t hai ông c ngph i nói c luôn n a m i c ch “.

Hai ng i khách g t u, ch u c luôn t ó n a.

Ông H i ng h i ông Huy n r ng:

- Nh ng ông coi b ng khoán r i ông ch u cho, thì ông tính ti n l i bao nhiêu?

- Th ng tôi cho ti n l i m t phân r i.

- N ng quá. Cho b c muôn ông ph i gi m ti n l i ch . Chà và kia nó còn cho m t phân.

- Sao c. Ông h i b ng, h c ng tính l i ít n a là m t ph n t . Tôi cho phân r i ó là l m, b i vì tôi còn ph i t n ti n bách c u ch ng t c t n a chi.

- Xin ông b t ti n l i, ch m t phân r i n ng l m, ông.

- Thôi không sao. tôi coi gi y t r i s tính. Nh ông ây tôi mu n vi t th tr l i, tôiph i bao làm sao?

- Ông c vi t th cho Ông T ng ây, r i nh cho tôi hay c ng c.

- Nh v y thì ti n l m. Thôi ít b a r i tôi s tr l i cho ông T ng.

Tr i ã tr a, mà chuy n nói c ng ã xong, hai ông khách ng d y t mà v r i c ngph i ra c a sau, ch c a tr c không m .

Ông H i ng Nghi p tr v nhà ông T ng Bình mà n c m, ch khách thu n hòa, côXuân H ng v i con gái c a ông T ng c ng thân thi t, nên b a n thi t là vui v l m. Bà T ng

i th m coi vi c i h i b c có thành hay không. Ông T ng thu t chuy n l i cho bà nghe r i c imà nói r ng:

- Ông Tr ng Hà làm màu ng mình h u ng ch i, ch tôi bi t b nào ng c ng ch u.Tr i i, cho vay mà g p tôi v i chú H i ng ây thì c u mà cho, còn i ai n a. V ymà còn c t thì ch c quá, còn s n i gì. Tôi nói không sai âu, trong n m ba b a ây

ng kêu làm gi y l y b c a. Mà h ng kêu thì mình d c d c l i, ng nài ng b t l icho nh .

Ông H i ng nói r ng:

- Ông Huy n n l i t i m t phân r i n ng quá.

- c âu. Ch ng làm gi y mình xin tính m t phân mà thôi. Nh ng không ch u, thìlên m t phân m t, ho c m t phân hai, ch m t phân r i thì thôi xin vay ch khác.

- Ông Huy n ó b coi thô t c quá. ng ng nhi u ti n, nên nói chuy n ng coi khôngcó tr i t gì h t.

- Nhà giàu m i bây gi ph n nhi u h nh v y h t th y. H quê mùa d t nát, không cógiáo d c, khi không h b c lên h giàu to, r i t cách không x ng v i s s n, nên m i

y ó. Ch nhà giàu x a ng i ta bi t l ngh a khiêm nh ng, ch âu có k c c nhy bao gi .

n c m r i v ch ng ông H i ng m i t giã mà v Cái T c.

Cách ch ng m t tu n l , ông T ng Bình c th c a ông huy n Tr ng Hà. Trong thng nói ng ch u cho ông T ng vay 50 ngàn và cho ông H i ng vay 30 ngàn, song bu c bà

ng v i bà H i ng ph i ng gi y v i ch ng, l i bu c hai ông ph i b o lãnh v n công v inhau.

Ông T ng ch y xe h i qua Cái T c a th cho ông H i ng coi và h n ngày i làmgi y l y b c. úng ngày h n, v ch ng ông H i ng qua Th nh Hòa hi p v i v ch ng ông

ng mà i R ch Giá.

Hai ông nài quá, nên ông hu ên hàm ch u s t b t ti n l i xu ng m t phân hai. Hai ônglàm gi y theo th th c c a ch n bu c, r i l y b c em qua kho b c mà óng phân n a giá mua

Trong n m ph n t n m 1920 t i n m 1929, n m nào lúa bán giá b c trung c ng 1 50t gi , có lúc lên t i 1 80 ho c 2 00. Dân trong x ph n nhi u chuyên ngh làm ru ng, nh

giá lúa cao ó, nên b c ti n ch n ch không bi t làm gì cho h t.

Nh ng n ch các t nh, nh t là mi t Ti n Giang, H u Giang, ua nhau c t nhà t t,m xe h i, mua h t xoàn, ch i bài b c, bành tr ng n a, cho con i Tây, gây ra cu c vuiu t n m t hai ngàn không c n, c chúng b m d d u hao ôi ba muôn c ng ch u. T l n chí

nh coi b c ti n nh t c c, chê nh n ngh a là trái mùa, ph i v c b c muôn m i ra m t ng isang, ch lu n o c thì b coi là d i.

t hoang vu r ng b i mà giành nhau mua n m t hai tr m ng m t m u, n n m b ych c ngàn mà cho là chút nh không gì lo. Ng i nào có ý ngh xa, th y nh n tình v i thcu c nh v y thì c ng l c u t h i: „V y ch cái ng Vi t Nam mình i ó t i âu m icùng? Mà cái ng ó ph i hay qu y?“

i cái th i cu c ó mà ông H i ng Nghi p v i ông Cai T ng Bình m i mua thêm t,i mua m c, r i i vay b c, ng i 30 ngàn, k 50 ngàn mà coi nh chuy n ch i. Thi t, n u làng

sóng th nh v ng c b a t i hoài, thì ch ng vài ba n m, hai ông c ng tr t s n , không khóchi h t.

i thay, qua n m 1930 mùa th t, ông Cai T ng Bình thâu góp v t c v t m i chcó 45 ngàn gi , ch không ph i 65 ngàn, còn ông H i ng Nghi p thâu góp c có 18 ngàngi . H i u mùa thì giá lúa 1 60 m t gi . N m n y hai ông ph i óng t t s ti n cho nhà n c,nên m i ch n l i ít ngày, nhóng coi nh giá lúa lên thêm n a thì s bán ng có l i thêm m t

. Nào dè cu i tháng 5 Tây, lúa s t xu ng 1 50. Giá 1 60 không bán, mà bán 1 50 sao c. ch n a. Té ra lúa không lên giá mà l i l n l n b s t thêm hoài, s t xu ng 1 30, 1 20, 1 00,

qua t i tháng 8 giá còn có 0 80 m t gi . Ch t t i! Nhà n c g i gi y thúc óng ti n mua t,ch n g i th bu c ph i tr n . Ông Cai T ng ch a 5 ngàn gi cho tá n n, ông bán 40ngàn gi l y có 32 ngàn ng. Ông H i ng ch a 3 ngàn gi , ông bán 15 ngàn gi l y có 12ngàn ng.

Ông Cai T ng ph i óng b c mua t 48 ngàn, ph i tr ti n l i v 62 ngàn ng b c n ,7.440 ng.

Ông H i ng ph i óng b c mua t 31 ngàn, ph i tr ti n l i cho ch n là 3.600 ng.

Làm sao có b c mà tr ?

Hai ông b i r i h t s c, bàn tính v i nhau r i hi p nhau vô nhà ông Huy n hàm Tr ngHà t vi c r i ro ã b th t mùa l i b lúa r , r i n n n xin vay thêm cho óng b c mua t,còn v n c nh p v i v n m i và nh p v i ti n l i mà làm chung m i ng i m t cái gi y m i cho

Tr ng Hà ngh hai ông t nhi u, d u cho vay thêm ch ng h i gì. ã v y hai ông l i cót m i mua c a nhà n c. N u mu n c t ó cho ch c ch n, thì c n ph i tr t t c s b c mua

t ng Nhà n c sang b m i c. Ông Tr ng Hà tính nh v y nên ch u cho vay thêm vàch u cho thay gi y nh p l i làm v n thêm n a.

Ph n ông Cai T ng Bình:

S v n c : 62.000$

S b c l i: 7.440$

S vay thêm: 20.560$

C ng: 90.000$

Ph n ông H i ng Nghi p:

S v n c : 30.000$

S b c l i: 3.600$

S vay thêm: 16.4000$

C ng: 50.000$

Hai ông v d t hai bà vô làm gi y l i, ông Cai T ng vay 90 ngàn, ông H i ng vay 50ngàn. M i cái gi y u có v ch ng ng , có biên c ru ng t, mà l i còn bu c hai ông b olãnh v n công cho nhau n a.

Hai ông l y thêm b c mà óng t t giá mua t thì yên c m t m i r i, ch còn lo m ti n mà thôi.

Qua n m 1931 lúa th t luôn m t mùa n a, l i giá còn có 0 60 m t gi .

Ông Cai T ng thâu góp có 37 ngàn gi , giành nuôi tá n 7 ngàn, còn bán có 30 ngàngi có 18 ngàn ng b c.

Ông H i ng thâu góp có 17 ngàn gi , giành nuôi tá n 3 ngàn, còn bán có 14 ngàngi có 8.400 ng b c.

Tính n i ti n l i thì ông Cai T ng ph i tr 10.8000 . Ông H i ng ph i tr 6.000 . bánlúa giá nh v y, n u tr ti n l i r i c ng không còn b c mà óng thu và n xài, có âu mà tr

n c. Hai ông hi p nhau i nói v i ch n mà tr ti n l i xin v n l i, song ông Cai T ngtr c có 7.800 , còn thi u s l i l i 3.000 , còn ông H i ng rán tr c 5.000 , thi u

l i l i 1.000 .

Qua n m 1932, s lúa thâu góp ch ng nhi u h n, mà giá lúa l i s t h n n a, còn có 0 50t gi . Hai ông tr ti n l i c ng không , ông Cai T ng thi u l i 4.000 và ông H i ng

2.000 .

Ông Huy n Hàm Tr ng Hà th y 2 n m mà hai ông u thi u ti n l i luôn luôn, l i giálúa s t, t c ng s t theo, s b t ch h t ru ng t c ng không s n , nên vào n t i Tòa Hmà ki n xin Tòa lên án ng thi hành phát mãi s s n c a hai ông. Hai ông lo quá nên ph i m nTr ng s bào ch a, vi n l kinh t kh ng ho ng mà xin Tòa châm ch cho ình l i ch ng nào giálúa phát lên l i r i s tr n . Tòa c ng có nh n, nên lên án cho ình l i m t n m, n u mãn n mmà không tr n thì s thi hành phát mãi.

Bà H i ng Nghi p th y vi c nhà b i r i thì bà r u quá n ng không c, b nh ho c abà phát l i, làm cho ch ng con thêm lo n a.

Ông H i ng Nghi p bàn v i ông Cai T ng Bình, mu n bán b t phân n a ru ng t màtr n . Ông Cai T ng nói bán b t ru ng t x u h nên khuyên ông H i ng th ng th ng màtính, ch ng nên v i l m. Cách ít tháng sau, k h n Tòa nh ã c n r i, hai ông luýnh quýnhmu n bán ru ng t thì không ai mua, túng th vô R ch Giá nói v i ch n xin nh giá t nghai ông làm t n mãi m t m mà tr s n .

Ông Huy n Tr ng Hà c i mà áp r ng: „Ru ng t bây gi không có giá, d u hai ôngbán n m ch c ng m t m u c ng không có ai mua. N u hai ông bán h t ru ng t nhà c a chotôi, hai ông c ng không tr h t s n c. Bày m u bán làm chi. ch ng Tòa lên án thi hànhphát mãi, n u có ai mu n mua thì tôi c t giá lên cao cho s n c a tôi. Còn nh không có aigiành mà mua, thì tôi l y ru ng t h t c ng c.

Hai ông tr v m t bu n xo.

m y cô Xuân H ng thi u b ng c p :“Brevet supérieur“. Các nh t báo u khenng i l i ng ch n dung c a cô lên m t báo cho công chúng bi t, nh ng trong nhà ang b i r i

n n n, nên cha m không m ng, r i làm cho cô c ng không vui chi h t.

Hà Thi n Ý là con c a ông Cai T ng Bình, bên Tây c ng thi u b ng c p Lu t Khoa Nh n, mu n h c thêm ng l y b ng T n S . Ng t vì vi c nhà c a ông Cai T ng Bình nguy

m, ông không th nuôi con bên Tây n a c, nên ánh dây thép bi u ph i v ngay l p t c.

Hà Thi n Ý v t i, cha m d t nhau qua th m bà H i ng Nghi p au. Hà Thi n Ý v iXuân H ng là c p thanh niên tân h c nên không e l chi h t, g p nhau thì trò chuy n vui vbình th ng, l i coi có mòi dan díu thân thi t l m!

Bà H i ng, vì r u vi c n n n, nên b nh ho c a bà càng ngày càng thêm, thân th bàm nh tàu lá. Ông H i ng lo s , bi u con nhà coi sóc gia ình, r i ông em v lên Sài Gòn

cho l ng y chuyên môn v b nh ho r i ki ng mà tr b nh. Ông em th ng con trai l n theo nggiúp ông, còn a con trai út thì ông nhà v i Xuân H ng.

t bu i s m m i, c u út c i xe máy qua R ch Gòi mà ch i. Cô Xuân H ng nhà m tmình, cô c phách gia d ch a vô phân m y b n bông, a làm c ngoài sau v n. Cô m c áo

a tr ng, qu n lãnh en, u g s , ch n mang gu c, tai eo m t ôi bông l n, tay trái eo m tchi c vàng nh n h t xoàn, cô không trang m, không d i ph n thoa son, mà vì cô có s c s n,

ng m t sáng r , b i v y ai th y cô c ng ph i tr m tr khen th m là gái p.

Cô i vòng theo m y b n bông coi b t sâu. Cô c m bông h ng da ng i mà h i, bông vô m t, coi n c da c a cô còn p h n màu bông. Cô n m bông hu mà nhìn, m y ngón taya cô coi c ng p nh m y búp hu g n n .

Cô ng x n b n trong hoa viên, b ng có chú th ng xuyên nhà vi c làng em m t tnh t báo v i m t cái th l i giao cho cô. Cô c m cái th mà coi ngoài bao, th y tên cô, côch c là th c a ch em b n h c g i. Cô cám n chú th ng xuyên r i th ng th ng tr vô nhà. Cômen men i l i cái bàn vi t ng c th . Cô v a ng i c thì cô th y ch n dung c a Hà Thi n Ý

trên bàn vi t, cô li c m t ngó mà c i r i th ng th ng l y cái dao r c gi y mà r c bao cái thcô m i c c. Cô l y cái th ra mà coi thì th nh v y:

Th nh Hòa, le 10 Aout 1933

Em Xuân H ng r t yêu d u ôi!

y n m nay anh h c bên Tây, th y má anh vi t th cho anh, th ng hay khen tàic c a em và khuyên anh ráng h c cho thành danh, ng ch ng tr v x sánh duyên cùng em

cho x ng áng.

i nh anh có giáp m t em m y l n mà không có nói chuy n gì v i nhau. T khi anhi Tây thì s n có t m hình trong r ng, h bu n thì anh l y ra anh nhìn. Anh nh cái hình ó

nung chí cho anh m i thành danh c.

Hôm qua anh qua th m chú thím, anh mu n t l i t n em, song anh b ng không mmi ng c. Vì v y nên anh ph i vi t b c th n y mà bày t cái tình c a anh i v i em cho embi t, và h a ch c v i em r ng anh s h t lòng kính yêu bao b c em tr n i, cho t i ch ng nàoch t m i d t.

Hà Thi n Ý.

Cô Xuân H ng c th r i, cô x p k l ng mà b vào túi. Cô vói l y cái hình c aThi n Ý trên bàn vi t, c m mà nhìn và mi ng chúm chím c i.

Thình lình có m t cái xe h i ch y vô sân. Cô Xuân H ng dòm ra thì th y chi c xe h i lho c, trên xe leo xu ng m t ng i trai m p m p v m v , n c da mét mét, m c b xám mayth t khéo và còn m i tinh. Ng i y xâm xâm i vô c a.

Xuân H ng nhà m t mình nên cô ng d y, tính b c ra ti p khách.

Ng i trai y vô t i c a, ngó th y cô, li n d nón cúi u mà chào úng l . Cô c ng cúiu áp l , không b ng chi h t và h i r ng:

- Ông n nhà tôi có vi c chi, xin ông vui lòng cho tôi bi t?

- Xin l i cô, có ph i nhà n y là nhà c a ông H i ng Võ K Nghi p ch ng?

- Th a, ph i.

- Tôi là Tr ng Hoàng Ki t, con c a ông Huy n Hàm Tr ng Hà bên R ch Giá.

- Xin l i ông, thu nay tôi không bi t, v y xin m i ông ng i.

Tr ng Hoàng Ki t b c vô „salon“, ng i cái gh phía ngoài, tay c m nón, m t ngó côXuân H ng ng i cái gh „canapé“ phía trong và kêu gia inh b ng n c.

Tr ng Hoàng Ki t h i:

- Xin l i cô, không bi t có ông H i ng nhà hay không?

- Ba tôi em má tôi i u ng thu c trên Sài Gòn.

- Té ra cô ây là con c a ông H i ng ?

- Th a ph i. Ông h i th m ba tôi, v y ông mu n nói chuy n chi hay sao?

- Th a ph i. Tôi qua ây ng nói chuy n riêng v i ông H i ng. Th a cô, không bi tch ng nào ông H i ng v ?

- Th a, cái ó tôi không bi t c. Ba tôi không có nói b a nào v . N u có vi c chi, xinông nói v i tôi r i ch ng ba tôi v tôi s nói l i.

Hoàng Ki t li c m t ngó cô Xuân H ng, mi ng chúm chím c i và nói r ng: „Tôi cóvi c c n ph i t v i ông H i ng, mà chuy n ó không ph i là chuy n vui. Cô là m t óa hoath m, v a có duyên, v a có s c, có l nào tôi ành vô l em chuy n không vui mà th th v icô, r i làm cho hoa s u li u hay sao?

Cô Xuân H ng hi u m y l i y thanh tao mà có ý ch c gh o, nên cô chánh s c mà ápng: „Xin ông ng ng i. Hoa c ng có nhi u th , có th y u t s n ng s m a, mà c ng có thng vàng quen giông quen gió. Ông mu n nói chuy n chi v i ba tôi, xin ông c nói ngay ra,

nh chuy n hu n thì tôi i ba tôi v tôi s nói l i, còn nh chuy n g p thì tôi s g i th cho batôi hay“.

Hoàng Ki t g c u c i và nói r ng:

- N u cô cho phép thì tôi m i dám nói.

- Ông c nói mà.

- T i cô ép quá, ch thi t tôi không mu n nói. Ông H i ng có thi u b c c a cha tôichút nh. B n n m nay ông không tr v n, mà b c l i n m nào c ng không , b i v y

m ngoái cha tôi ki n, ông H i ng xin Tòa ình l i m t n m. Nay ã mãn h n ìnhi, Tòa lên án d y ông H i ng ph i tr v n và l i. Cha tôi sai tôi qua th a cho ôngi ng hay, xin ông vui lòng tr s n theo án tòa d y, b ng không cha tôi ph i ép

lòng mà giao án cho Tr ng Tòa.

- Không bi t vi c ó g p hay hu n? i ba tôi v r i tôi s nói l i c hay không?

- Theo tôi thì cô mu n th nào tôi c ng ch u h t. Ng t vì vi c n y là vi c c a cha tôi, nêntôi không dám t chuy n. Tuy v y mà không sao. tôi v th a l i v i cha tôi mà xinhu n ít ngày ng i ông H i ng v r i s tính c ng c.

- Tôi cám n ông l m.

- Th a, tôi không dám. Tôi xin cô cho phép tôi h i ít u.

- Ông mu n h i vi c chi?

- Không bi t ông H i ng có m y ng i con?

- Có tôi v i hai a em trai tôi n a.

- Hôm tr c tôi th y nh t trình in hình cô Xuân H ng thi u „Brevet supérieur“.Không bi t ph i là cô hay không?

- Th a, ph i.

- Xin l i cô. V y mà nãy gi tôi không dè. Tôi xin m ng và khen cô ã có s c, có duyên,mà l i thêm có tài. Thi t là ông H i ng có ph c quá, sanh con gái áng ngàn vàng.

- Ph n tôi là gái, h c bi t chút nh, có tài bao nhiêu mà ông khen quá nh v y.

- y là l i khiêm nh ng c a cô.

Hoàng Ki t móc túi l y thu c ra hút, coi b mu n ng i m t mà nói chuy n d n lân. CôXuân H ng bèn ng d y i m t l y thu c và h p qu t trên bàn, r i cô l i bàn vi t mà

ng, không ng i n a. Hoàng Ki t hi u ý ch nhà mu n i mình, nên chàng ng d y mà nóing: „Thôi, tôi xin ki u cô tôi v . b a nào có ông H i ng nhà r i tôi s qua nói chuy n

ch i lâu“.

Hoàng Ki t t cô r i b c ra sân. Cô Xuân H ng i theo mà ng t i c a gi a. HoàngKi t ngó quanh qu t, th y bên tay trái có m y li p h ng tr màu, thì bông nào c ng l n thì dayqua nói r ng: „Cô tr ng h ng tr bông p quá. Xin cô cho phép tôi coi m t chút. Tôi có tánhái hoa, nên th y hoa không th i c“. Chàng i l i m y li p h ng r r m t bông, r i l i dayvô ngó cô Xuân H ng và nói r ng:

- Yêu hoa thì ph i hoa trên nhành mà xem. Ng t vì tôi không ây c mà xem,Bi t làm sao. V y xin cô cho phép tôi hái m t cái bông em v R ch Giá làm k ni mcái ngày tôi có ph c mà c n Cái T c .

Cô Xuân H ng g c u mà thôi, ch cô không áp m t ti ng chi h t.

Hoàng Ki t hái m t cái bông h ng tr ng còn hàm ti t, gi t t i túi áo trên, ngó cô Xuânng mà c i, r i d nón cúi u mà t và b c lên xe.

Cô Xuân H ng tr vô, s c m t có v bu n.

Ông H i ng Nghi p d t v lên Sài Gòn u ng thu c n a tháng, b nh gi m nhi u nênth y thu c khuyên mua thu c em v nhà mà u ng ti p thêm c ng c. Ông v nghe con thu tchuy n Tr ng Hoàng Ki t qua òi n , nói n u không tr thì ch n s a án cho Tr ng Tòa.Ông nghe nói nh v y thì th dài mà nói r ng: „Vi c y ba lo. Con ng có nói cho má conhay, má con bu n r i phát b nh l i a nghe“.

Ông li n vi t th cho ông Cai T ng Bình mà thu t vi c y cho ng hay và nói mình i SàiGòn m i v , m c lo s p t vi c nhà, không th qua c, nên m i ông Cai T ng Bình qua Cái

c mà bàn tính vi c n n n.

Cách ít ngày sau, hai v ch ng Cai T ng Bình qua. Vi c nhà b i r i, mà coi b bà Caing không lo chi h t. B c vô nhà, bà h n h vui c i, bà i th ng vô h u ng mà vu t ve

cô Xuân H ng r i n m nói chuy n làm sui v i bà H i ng.

Ông Cai T ng v i ông H i ng thì ng i ngoài „salon“ m t mày bu n hiu, nói chuy nnho nh , ch không ph i r n ràng nh h i tr c. M i khách u ng n c r i, ông H i ng m inói r ng:

- Vi c n n n bây gi anh tính làm sao ây? Ông Huy n có sai con ng qua ây thôi thúcnói ã c án Tòa r i, k cho mình trong ít ngày ph i tr v n l i, n u không tr thìng i ta giao án cho Tr ng Tòa biên t ch tài s n. Kh quá, không bi t tính sao c.

- Tính gi ng gì bây gi ! M y n m tr c sáu b y c c m t gi , mà mình tr l i còn khôngi thay. N m nay lúa còn ba c c m y thì ch u ch t, ch tr gi ng gì c mà tính. Tôi

mu n b xui h t, h làm gì ó có s c h làm.

- B xui sao c.

- V y ch không b thì làm sao? n mình xin vay dài h n thì ch a xét k p. Ch n thìc án thi hành. n t thì không ai thèm mua. S n ch ng l i ã lên t i 100

ngàn, tr gi ng gì n i. Thôi, tôi tính tôi b xui, tôi xin t ch c Cai T ng, r i d t v conlên núi, ki m chùa mà tu ph t cho r nh.

- Anh nói nghe bu n quá! Gi ng gì mà t i i tu l n! Ng i ta làm sao thì mình c ng v y,i nào mà r u. G p cu c kinh t nh v y ai c ng b nguy h t, ch ph i m t mình mình

nguy hay sao. M y ông l n b ng cái b , h c ng ngã r m r m, s nghi p c a mìnháng bao nhiêu mà s .

- Chú nói h i th i quá. Tuy s nghi p c a mình nh , song mình tín g n nát trí, làm hôi m i gây d ng c ch ph i khi không mà h em h cho mình hay sao?

- Tôi ngh l i mình b cái nguy n y áng l m. Trong kho ng m i m y n m v tr c,mình làm thái quá, l p xài phí vô , không ti c ng ti n, l p làm vi c gì c ng li u

ng không dè d t. B t ít mà mu n n n nh n nhi u thì không nguy sao c.

- Chú nói nh v y sao ph i. Nh ng ng i b cái n n kh n bách n y có ph i h t th y ui n xài vô âu. Ph n nhi u h ti n t n, lo làm n h t s c, lo s m t s m n, mà c ng b nguy m i t c ch .

- M y ng i ó h b nguy là t i h tham, có ít h mu n thêm cho nhi u, h ham làmgiàu nên h b h i.

- Nh hai anh em mình ây ch gì!

- ó a! H i tr c anh có huê l i h n 40 ngàn gi , tôi có ít mà c ng có 15, 16 ngàn gi .Mình gi ó mà n thì kh e quá. T i mình tham, mình mu n làm giàu thêm n a, mìnhvay b c mà mua t m c, thì ông tr i ng ph t mình ch sao.

- Mình lo làm n, ch ph i c p gi t ai hay sao mà tr i ph t.

- y! Tôi nói ông tr i ph t a. M y n m v tr c mình làm thái quá, h m mi ng ra làti n b c, ch không k nh n ngh a. Ông tr i th y v y ng gây cu c kh n bách ng làmngã l n h t cho bi t ch ng. áng l m! Tôi vái nguy ri t t i ng tiêu h t ch i. Khôngsao, c u cho ngã h t r i s p hàng ch y l i, có sao âu mà s .

- N u c nh v y thì nói làm gì. Ng t gì có ng i không ngã mà h xô mình ngã, làmcho mình gãy tay gãy ch n r i ch y n a sao c.

- Bu n nên lu n b y b ch i cho khuây lãng, ch b nào c ng ph i lo, b xui hay là thi sao c. Tôi mu n hi p v i anh i qua R ch Giá n n n v i ông Huy n Hàm xint ti n l i và xin phân h n mà tr cho ng. Mình l y c kinh t kh ng ho ng n y mà

nói v i ng có l c ch . N u ng phân h n cho mình tr 15 n m, ho c 12 n m, thìch c mình tr c.

- Tr i i! Nhè th ng cha ó mà chú bi u i n n n ! Chú có gi i thì chú qua b n mà nóii nó, ch tôi ã i r i, n u i n a thì u ng công, không ích gì. Hôm th ng con nó qua

bên ây, b n v nó ghé tôi, nó c ng hâm giao án cho Tr ng Tòa thi hành. Tôi ch y vôch Giá nói nó ng giao án cho Tr ng Tòa, xin ình l i t i mùa lúa thì ta s tính.

Nó g c ngang không k chi h t. Th nhà giàu h m i k ng ti n, ch có k nh nngh a gì?

- B nào tôi c ng ph i qua nói ph i qu y v i ng i ta, ch nín khe v y sao ph i.

- Chú mu n i thì tôi i v i. Mà tôi ch c không th nào nói c âu. Tr i i, tôi xinhu n cho tôi t i mùa lúa mà còn không c thay, làm sao chú xin phân h n tr 15 hay12 n m cho c.

- y, c ng ph i nói th coi, ch ng nào không c r i mình s tính th khác.

- Chú mu n i thì b a nào chú qua tôi i v i chú. N y, còn chuy n c a s p nh , chú thímli u sao? B a nay hai v ch ng tôi qua ây mu n nói v i chú thím ng tính vi c hônnh n ph t cho r i. Tuy g p h i kh n bách, song mình làm cha m ph i tính vi c tr m

m cho con, ng nó có ôi b n mà làm n.

- V ch ng tôi thu nay nh t nh g con Xuân H ng cho th ng t Ý, ch ng nào anhmu n làm l c i thì làm, v ch ng tôi có nói chi âu. Ng t vì lúc n y vi c n n n l n

n quá, l i n bà c a tôi có b nh, v y xin anh hu n l i ít ngày, ng r nh trí m t chúti s hay.

- , nói v y ch c ng ôi ba tháng n a r i s c i. Tôi nh c chú coi chú có bu c làm lgì tr c không v y mà.

- i! H bày l h i, l c u thân l n x n th t công. Tôi v i anh là anh em thu nay.Ch ng nào r nh, thì s làm l c i m t l n m t nhà thôi, ch ng c n ph i làm l gì khác.

Ông H i ng nói t i ó, b ng th y m t cái xe h i ch y vô, ng ng gi a sân, r i có m tng i n ông trên xe leo xu ng xâm xâm vô c a. Ng i y b t kh n en, m c áo dài lót, ch n

i giày tây, râu ng nh trê.

Ông Cai T ng dòm ra r i nói r ng: „Th y Ban bi n Lý Thành H ng bên Long M , th yi âu bên n y kìa?“

Ông H i ng Nghi p c ng dòm ra r i h i r ng:

- Th y Ban bi n H ng ó hay sao? Thu nay tôi nghe tên ch ch a g p m t l n nào.

- Th y là em v c a th ng cha Huy n Hàm Tr ng Hà. Th khi th y qua nói chuy n nn c a mình ây ch gì?

- Không l v y.

- Bi t ch ng âu!

Th y Ban bi n Lý Thành H ng b c vô c a. Ông Cai T ng v i ông H i ng ng ychào. Th y ban bi n v n quen v i ông Cai T ng nên g p nhau th y m ng r , h i th m l ng

ng, r i day l i h i th m ông H i ng r ng: „Ph i ông ông H i ng ây hôn?“. Ông h i ngc u p r ng: „Th a ph i, thu nay tôi th ng nghe danh th y, song ch a có d p g p nhau.

Nay tình c th y n nhà, thi t tôi l y làm may m n quá. M i th y ng i“.

Th y Ban bi n H ng v a kéo gh mà ng i v a nói v i ông H i ng r ng:

- Bên n y sao mà c y lúa tr quá, t i tháng n y mà m i b t tay c y?

- C ng v a, ch không tr gì.

- Bên tôi h c y ã giáp ng h t, còn bìa chéo chút nh v y thôi.

- b n n m nào c ng v y c y s m h n bên nây.

- Bên nây h mua lúa khá giá hôn?

- Lúa lúc n y ã h t r i, còn chút nh giành mua mót l i 0 95 t i 1 05.

- T quá v y! Bên Long M h mua còn c 1 .00, lúa t t t i 1 05.

Ông Cai T ng Bình xen vô nói r ng: „Bên Kinh Cái S n nó c ng mua t i 1 .00. Mà unó ít mua l m, nó ch lúa lên ch l n bán r i v nó m i ch ng b c “.

Th y Ban bi n c i mà nói r ng:

- Tr i i! Bán lúa nh v y thì nguy hi m l m. Nó i luôn r i mình làm sao?

- Ph i ch u. Ch bi t làm sao. Mình ph i theo lên Ch L n ch c mà l y b c, có khi chi 10 b a n a tháng l y b c m i c.

- Cu c kinh t n y nó sanh nhi u chuy n tr c tr quá.

- Kh l m mà!

Ông H i ng m i th y Bi n u ng n c và h i r ng:

- Th y qua nhà tôi ch i hay có chuy n chi?

- Tôi qua ây ng nói chuy n riêng v i ông m t chút. Mà b a nay ông có khách, thôi a khác r i tôi s tr qua n a.

- Xin th y có vi c chi thì c nói i mà. Anh T ng ây là anh em c a tôi ph i ai âu lhay sao mà th y ng i. Anh T ng ây v i tôi ây nh là anh em m t nhà v y.

- Vi c tôi mu n nói ây là vi c kín m t chút, nên không l nói nh v y.

- Không có sao âu. Tôi v i anh T ng ây ch ng có vi c gì mà gi u nhau c . D u vi ckín i n a, th y c ng c nói ra, ng ng i chi h t.

- N u c nh v y thì t t. Ông có m t ng i con gái h c gi i, m i thi u „Brevetsupérieur“ ph i hay không?

- Ph i. Th y h i chi v y?

- th ng th ng r i tôi s nói. Cô em n m nay c m y tu i?

- Nó n m nay 22 tu i.

- Ch ng gi u chi ông. Th ng cháu tôi là Tr ng Hoàng Ki t nó kêu tôi b ng c u, con c aanh r tôi là anh Huy n Hàm Tr ng Hà bên R ch Giá, hôm tr c nó qua bên n y th mông, r i không có ông nhà, mà may l i c g p cô em. Hai ng i nói chuy n v inhau sao ó không bi t mà th ng cháu tôi v tr m tr khen ng i cô em bên n y lungquá. T h i nó bên Tây v cho n bây gi , anh ch tôi mu n lo v cho nó, có nhi uch giàu sang t t quá mà ch ch nào nó c ng không ch u, nó c nói nó mu n c i v

m ch không thèm con gái Vi t Nam. Ch ng bi t t i duyên n làm sao, mà hôm nnó th y cô em bên n y nó ph i lòng, h m nay c n n n v i anh ch tôi, xin nói mà c icô em cho nó. Anh ch tôi c ng con, nó mu n th nào thì c ng chi u theo ý nó, nênhôm qua kêu tôi ra mà bi u tôi qua bên n y h i d tr c coi, vì ông H i ng c ngquen bi t anh Huy n tôi, ch không xa l gì.

Ông Cai T ng Bình nghe nói nh v y thì ch ng h ng.

Ông H i ng Nghi p nghe nói nh v y bi n s c li c m t ngó ông Cai T ng r i tr l ii th y Ban bi n r ng: „Ông Huy n v i bà Huy n có lòng chi u c n con tôi thì con tôi l y

làm có ph c l m. Ti c vì tôi ã h a làm sui ch khác r i, nên không bi t li u làm sao ây. Xinth y làm n v th a l i v i ông Huy n r ng tôi c m tình l m song không th nh n l i c, là vìtôi ã h a g nó r i“.

Th y Ban bi n châu mày mà áp r ng:

- R i cho th ng cháu tôi quá. Nó b c t i tr m t chút. Ông ã h a g cô em cho chkhác r i bây gi h i hôn sao c.

- H i sao c. N u tôi h i hôn r i g cho con ông Huy n thì té ra tôi ham giàu, ai coitôi ra gì, mà bi t con nh tôi nó có ch u nh v y không?

- , cái ó còn khó n a… cha ch , mà tôi v tôi nói l i ây, ch c ch Huy n tôi ch bu nm. Hôm qua ch c y tôi i ch nói chuy n nghe d ng nh ch c ý l m, h qua nói thì

c li n, nay tôi v tôi nói không c ây ch c ch phi n.

- Xin th y làm n c t ngh a giùm rành r cho bà Huy n hi u. H i nãy tôi nói chuy n v ianh T ng ây, tôi m i tính b a nào hai anh em tôi s qua b n mà nói chuy n v i ông bàHuy n.

- Ông mu n qua nói chuy n chi?

- N m tr c hai anh em tôi u giá mua t qu c gia, l thi u b c, có h i c a ôngHuy n. R i quá, h i b c r i k kinh t kh ng ho ng tràn t i li n, l p thì b th t m ymùa, l p thì b giá lúa s t ri t, làm cho m y n m nay anh em tôi lo h t s c mà n m nàotr ti n l i c ng không . Ông Huy n phi n nên làm n ki n ã c án r i.

- T ng là chuy n gì, ch chuy n ó tôi bi t. Hôm qua tôi có coi hai cái án. Vì hai ôngo ki t v n công v i nhau nên h thi hành án thì hai ông b h t. Anh Huy n ã bi u

Hoàng Ki t em án giao cho Tr ng Tòa, mà nó d c d c ch a ch u giao, nên hôm quatôi m i ngó th y… Cha ch , tôi v tôi nói i không thành công ây, ch c nó giao áncho Tr ng Tòa li n!

Ông Cai T ng v i ông H i ng nghe nói hâm d a giao án cho Tr ng Tòa thì bi n s c,i nhìn nhau, b bu n l m.

Ông Cai T ng th ra mà nói v i th y Ban bi n r ng:

- H giao án cho Tr ng Tòa thi hành thì anh em tôi ch c ph i co tay ch u ch t, ch n mnay mà tr n sao n i. H i nãy tôi v i chú h i ng m i tính qua b n n n n v i ông bàHuy n r ng l ng ho c hu n cho t i mùa lúa sang n m sau, ng cho anh em tôi tr 15hay 12 n m, v y m i tr n i.

- Xin l i ông, ông i m t công. Tôi bi t tr c nói không c âu. N u chuy n làm suimà không thành, thì chuy n n n n h n sao c. À, ch chi vi c làm sui mà xong,thì mu n tính th nào anh ch tôi c ng ch u h t. Tôi nói lén cho hai ông nghe, hôm quach Huy n tôi có nói riêng v i tôi r ng: N u tôi qua ây nói chuy n làm sui, mà ông

i ng b ng lòng, thì luôn d p tôi ph i cho ông H i ng bi t, vi c n n n ông H ing ng có lo, tuy ki n có án r i anh ch tôi không bó bu c chi h t, ch ng ámi r i anh ch tôi cho làm gi y l i phân h ng mà tr l n l n, tr s v n mà thôi, b

ti n l i. Còn nh nói chuy n làm sui mà không thành, thì Tr ng Tòa thi hành án li n.Anh ch tôi ã quy t nh v y mà còn nói gi ng gì c n a.

Ông Cai T ng v i ông H i ng a n c m t.

Ông Cai T ng ng i suy ngh m t h i lâu r i nói r ng: „Vi c làm sui h i nãy chú h i ngtr l i g p quá. Vi c ó là vi c quan h ph i tr l i th ng th ng mà tính ch “.

Th y Ban bi n c i mà nói r ng: „Ông T ng nói nh v y tôi ph c l m. Vi c làm sui làvi c lâu dài, ph i suy i xét l i cho k m i c. Vì mình là anh em v i nhau, nên tôi m i dámnói, thi t h i nãy ông H i ng tr l i có g p m t chút. Ph i ch m ch m mà suy ngh , c n gì màtr l i v i. N u tôi v nói ông H i ng không ch u g con, t nhiên anh Huy n tôi nh bóp ch tthì h i bi t ch ng nào“.

Ông H i ng châu mày mà áp r ng: „Không ph i tôi không ch u g . T i tôi h a l v ich khác r i, bây gi bi t làm sao?“

Ông Cai T ng l i r ng: „Vi c làm sui mình m i h a l i ch ch a có l m gì, thì c ngnh l i nói ch i, có ch c ch n gì âu. Bây gi chú nói l i v i ng i ta r ng chú h a g nh v y,mà con nó không ng, thì thôi, ai trách móc gì c mà s “.

Ông H i ng ch ng h ng, ng i ngó ông Cai T ng trân trân.

Ông Cai T ng nói ti p r ng: „Xin th y Ban v th a l i v i ông Huy n, bà Huy n, vi clàm sui ó th ng th ng ít b a cho chú H i ng bàn tính v i v con r i chú s tr l i.”

Th y Ban bi n chúm chím c i, vu t râu và nói r ng: “Th a c. Ông H i ng th ngth ng mà tính cho k . Tính r i vi t th cho tôi, ng tôi tr l i v i anh ch tôi. Còn án Tòa ó tôi

tôi bi u ình l i khoan thi hành ã“.

Ông h i ng trong trí b i r i, nên ng i trân trân không nói c ti ng chi h t.

Th y Ban bi n t giã mà v , ông H i ng v i ông Cai T ng a ra sân. Ch ng xe ch yi, ông Cai T ng m i ngó ông H i ng mà nói r ng:

- Chú th y nhà giàu c ác hay ch a? Mình m c n nó, nó mu n b t v con mình mìnhng ph i ch u.

Ông H i ng l y kh n ra lau n c m t, ông ng gi a sân suy ngh m t lát r i b ônggi n, nên ông nói x ng l r ng: „ i! Nó làm gi ng gì ó nó làm. Nó có gi i thì nó bán nhà bán

t tôi, ch nó áp ch bu c tôi ph i bán con tôi cho nó nh v y sao c“.

Ông Cai T ng c i r ng mà áp r ng: „Chú ch ng nên nóng. Chuy n nhà th ng th ngmà tính. Hai anh em mình i vòng ra sau v n mà nói chuy n riêng v i nhau m i ti n“.

n c a ông H i ng d n d p s ch s l m, xoài, mít, quýt, cam m i th u tr ngriêng m t li p, mà li p nào c ng tr ng ngay hàng. Tr i chi u gió mát, ngoài sân hoa ua n , trêncành chim líu lo. C nh v t thì vui v vô cùng, mà hai ông th ng th ng b c, trí b i r i, m t bu nxo, không xem hoa, không h ng c nh. Ra t i hàng xoài, ông Cai T ng Bình ng l i mà nói

- Chú gi n ph i l m. H i nãy tôi nghe th y Ban bi n H ng nói tôi còn t c nhi u h n chúa. Mà thôi, mình th t th r i bây gi mình gi n mình ch ng c v i nó thì mình b h i

li n, ch có l i ch nào âu.

- B t quá nó t ch biên s nghi p mình ch nó h i mình sao c?

- Thì nó bán nhà c a ru ng v n c a mình, c ng h i mình r i. Tôi bi t tánh chú c ngi, có nhi u càng t t, không có c ng c, chú không c n gì. Mà u chú ngh l i:

ph n chú còn hai a con trai còn nh quá, n u b xui i thì hai cháu s làm sao n h ca cho c. Còn thím thì b nh ho n, n u chú cho ch n thi hành phát mãi s

nghi p h t, thì thím r u r r i làm sao u ng thu c cho m nh?

- Ông H i ng nghe nh c t i v con thì ông ng lòng quá, nên ông ch y n c m t n a.

Ông Cai T ng li c th y ông H i ng ã d u r i, ông m i nói ti p r ng:

- H i tr a tôi nói chuy n hôn nhân s p nh v i chú là tôi t ng ch ng có u chi ng ntr . Bây gi có m t mình con Xuân H ng nó có th g r i cho chú, mà nó c ng c uluôn t i tôi n a; v y thì chú li u l y, ch tôi không dám ép chú ph i g con Xuân

ng cho Th ng Ý âu.

- D u anh không ép i n a mà v ch ng tôi ã h a g nó cho th ng Ý r i, có l nào tôit nó l i mà g ch khác c.

- Vi c ó không h i gì. Xin chú ng ng i, n u th ng Ý không c i con Xuân H ngc, thì nó ki m ch khác mà c i, có sao âu mà lo. Còn n u chú không g con

Xuân H ng cho con c a ông Tr ng Hà ây, thì nó bóp h ng mình li n, có h i làng nào. N u tôi mà b thi hành án phát mãi, thì m t th di n h t, còn m t m i nào

a mà ng i ch c Cai T ng c.

- N u tôi không g con Xuân H ng cho th ng t Ý c thì còn m t m i nào mà dámngó nó.

- Vi c ó chú ng lo. Tôi c t ngh a v i th ng Ý c. Có l nào nó quy t c i choc con Xuân H ng, ng cho ng i ta gi t tôi hay sao?

- Vi c n y thi t là khó. D u anh nói cho th ng t Ý an tâm c i n a, còn con Xuânng tôi bi t nói làm sao v i nó. M y n m nay m i l n ch T ng g p nó, thì ch c

nói cho nó bi t r ng, h th ng t Ý v thì hai a nó s k t ôi v i nhau. Con nh tôi nóã ý v vi c ó. Mà hôm th ng t qua th m, tôi coi ý hai a nó c ng quy n luy n

i nhau quá. Bây gi tôi b t g ch khác, bi t con nh tôi nó ch u hay không? Con c a

mình nó h c gi i, nó bi t vi c l m, ch có ph i nó ngu d t âu quê mùa hay sao màmu n khi n b nào c ng c.

- Chú c nói rõ công chuy n cho nó nghe, c t ngh a ch l i h i cho nó hi u. Nó h c gi inên m i d cho mình nói chuy n ch . Chú ch cho nó th y, h nó ng con c a ôngHuy n Hàm Tr ng Hà thì nó c u cha m em út nó, mà nó c u luôn t i tôi n a, chúnói v i nó i, h nó ch u thì vi t th cho tôi hay. Ch ng nào nó không ch u thì tôi stính.

- Làm nh v y khó coi quá.

- Ch cho chúng bán nhà, bán t mình h t, l i d coi l m hay sao? Chú ph i nghe l itôi, ng ng i gì h t, tôi nói thi t v i chú, Tr ng Hà nó mu n làm sui v i chú, ó làmay cho hai anh em mình l m. Nó có nói, h nó làm sui thì s n nó cho làm gi y l i,phân h n mà tr , bao lâu c ng c, b ti n l i, mi n tr s v n thì thôi. c nh

y là ph c l n ch . H m nay tôi bu n quá, tôi tính n u lo không kham ch n nóbiên t ch gia s n, thì tôi ph i c o u i tu, b ng không thì tôi c ng ph i t v n ch tph t cho r i, ch c th gian ch c là ch u không n i.

- Anh tính nh v y thôi vài b a tôi d ý con nh tôi coi.

- , chú nói chuy n v i nó, coi nó li u l nào, r i g i th cho tôi hay.

Hai ng i tính xong m i d t nhau tr vô nhà. n c m chi u r i, v ch ng ông Cai T ngBình lên xe mà v Th nh Hòa, vì cái xe quá c , nên quây2 m t h i lâu máy m i ch y c.

Bà H i ng Nghi p b nh tuy b t nhi u, nh ng mà quan th y thu c c n d n ng có th ckhuya; b i v y m i t i m t lát thì bà i ng .

êm nay nh m 16 âm l ch, m t tr ng t r ng soi ngoài sân sáng nh ban ngày. Ông H ing Nghi p n m trên b ván, gác tay qua trán day m t vô vách, s c coi bu n l m. Ông n m

ng thinh trót h n m t gi ng h r i ông m i ng i d y t m t u thu c mà hút.

Ông th y Xuân H ng ng i t i cái bàn phía trái trên c t ngh a sách v v i hai a emtrai, ông không l i ó, ông b c ra sân r i th ng th ng i vòng vòng theo m y cái ng nh xtheo m y b n bông. Bông bay mùi th m, tr ng d i y ng sáng, mà ông không xem bông, khôngth ng nguy t, ông cúi m t xu ng t mà i vòng trong sân. Ông i lâu m i chân, r i ông ng itrên cái b ng d a g c cây công chúa3, ng i mà c ng không nhìn tr ng ng m c nh, ông ch nghai bàn tay lên trán, cúi m t xu ng t m t lát ông th dài m t cái.

Tr ng ã lên cao r i, t b v ng v , sau tr c im lìm. Cô Xuân H ng th y hai em ãp sách i ng , mà cha v n còn ngoài sân ch a vô óng c a, cô m i ng ra th m ng ngó

mông. Cô ngó cùng cái sân mà không th y d ng cha, cô l y làm l nh b c i vòng theo m yn bông mà ki m cha. i g n t i cây công chúa, cô th y cha ng i cú r , cô rón rén b c l in.

2 vào th i ch a có b kh i ng (démareur), mu n kh i ng máy ph i dùng m t tay quây (manivelle)út vào c t máy quay kh i ng

3 t lo i cây có bông vàng-xanh, cánh dài 10 cm, t a mùi th m d u

Ông H i ng ng c lên th y con, thì ông châu mày th ra mà h i r ng: „Khuya r i saocon ch a ng ?“

Cô Xuân H ng không tr l i mà cô l i h i r ng: „Nhà mình có vi c chi, mà t h i chi ui bây gi , con dòm th y Ba bu n d v y Ba?

Ông H i ng nín m t h i lâu r i ông áp r ng : „Vui làm sao c con“.

Cô Xuân H ng ng i nghé u cái b ng mà h i r ng:

- Th khi má au, th y thu c nói riêng v i Ba hay sao, nên Ba bu n ph i hôn?

- Má con có b nh, l i mang ch ng hi m nghèo. Tuy th y thu c nói b nh m i phát có thtr c, song h bi u ph i gi gìn, ch ng nên làm cho má con bu n hay lo. ó là m tvi c khó cho Ba gi c. Còn ph n con h c thành tài r i, mà còn hai a em con con

ng i còn dài, bi t làm sao cho nó h c thành thân c.

- Hai a nó h c khá l m; thì Ba c cho hai a nó h c t i hoài, t nhiên nó thành danh,có sao âu mà Ba lo.

- Vi c nhà b i r i l m, bi t có s c mà cho chúng nó h c n cùng hay không?

- T i sao mà Ba ph i nói nh v y? Vi c nhà sao mà b i r i? Con ã l n r i, con có tríkhôn. Ba có vi c chi bu n xin Ba cho con bi t v i ng con chia lo v i Ba.

Ông H i ông day qua ngó con, lúc y y ng sáng m t tr ng gi i cô Xuân H ng t rõ,làm cho ông H i ng th y m t con nghiêm ch nh, th y s c con qu quy t, nên ông châu mày mànói r ng:

- D u con không h i, thì trong m t hai b a ây ba c ng ph i nói thi t cho con hi u. Thôin d p v ng v , ba nói ph t cho con nghe.

- Con xin ba nói h t cho con bi t, n u vi c chi ph i lo thì con lo v i ba ch .

- Ba s con bu n l m!

- Th a Ba, không có sao âu mà s . Ba có s là s cho má, vì má có b nh, n u má bu nthì kh , ch ph n con ây d u vui hay bu n c ng không h i chi. Mà thu nay con h ctr ng m con t p tánh vui v ã quen r i, nên ch ng bao gi con bi t bu n.

- Thôi, ba nói cho con nghe. Ba có con t i ba a, ba quy t cho n h c h n hoi, ng thuê l i không c nhi u nên ba lo êm lo ngày, mu n g y d ng ra cho có m t snghi p l n ng bây gi có ti n mà nuôi con, ngày sau có c a mà l i cho con.

m 1929, ba th y Nhà n c u giá bán t qu c gia bên làng Th nh Hòa. Ba m imua 200 m u là 62.000 . N m y ba c t nhà m i r i, nên ti n b c không có d , anh

ng nh u giá mua t i 400 m u l n, giá t i 96.000 , mà nh c ng không b c.Theo t giao kèo u giá, h u c thì ph i óng b c ti n phân n a, còn phân n athì qua n m sau. Ba v i anh T ng m i d t nhau vô R ch Gía mà vay b c c a ôngHuy n Hàm Tr ng Hà, ba vay 30.000 , còn anh T ng vay 50.000 , treo h t ru ng tmà l i còn b o ki t v n công v i nhau n a. Qua n m sau ph i óng t t b c mua t, mà

i mùa màng b th t, l i giá lúa b s t còn có b y tám c c m t gi . Ba không bi t làm

sao, m i hi p v i anh T ng qua nói v i ông Huy n Tr ng Hà mà vay thêm n a. Thaygi y khác, ba vay s v n thành 50.000 , còn anh T ng 90.000 .

n m ó n n m nay giá lúa c s t thêm hoài làm cho ba v i anh T ng n m nàong v y, bán h t s lúa mà tr ti n l i c ng không .

m nay, ông Huy n Tr ng Hà ng vô n t i Tòa mà ki n, ng c án r i, khôngbi t b a nào ng thi hành phát mãi nhà c a, ru ng v n c a ba v i anh T ng.

- Hôm ba v i má i Sài Gòn, có ng i ghé nhà nh n v i con là nh n chuy n ó ph i hônba?

- Ph i a. Ng i ghé nhà ki m ba là Tr ng Hoàng Ki t con trai c a ông huy n Tr ngHà. Nó ghé nói cho ba hay r ng nó c án tòa r i, nó bu c ph i tr b c, n u không trthì nó giao án cho Tr ng Tòa thi hành phát mãi s s n h t.

- Tr i i, ba thi u n 50.000 mà tr sao n i.

- ó là s b c v n, còn ti n l i m y n m nay v i ti n t n phí ki n th a ó, thành ra 65ho c 70.000 ch .

- Bây gi ba tính làm sao, ba?

Ông H i ng nghe con h i nh v y thì ông b i r i trong trí, ng i suy ngh h i lâu, r iông l y kh n lau n c m t và áp r ng:

- Theo i n y m c n ch ng hai ba muôn c ng ch t, ba m c n t i n m b y muôn thìcòn tính gi ng gì n a c. M y nhà giàu quen v i mình bây gi h s p h t, còn aimà giúp mình c.

N u sót ng i nào trong nhà còn ti n, thì h bo bo, bao gi h dám cho mình vay.y nhà b ng thì h lo òi n , ch h không dám ra b c n a. Chà s t ty thì nó c ng

ngã nghiêng ngã ng a h t.

Còn bây gi d u mình bán ru ng t ng l y b c tr n thì c ng không ai có ti nmua, n u h mua thì h l i mua r quá, bán vào âu mà bán. Hu ng chi t mìnhã giao cho ch n h t r i, em bán cho ng i khác sao c. Mà h l i g t h không

thèm thêm b c cho mình ng h l y t, h tính cho Tòa phát mãi, nh ng ai cógiành mua c thì h u giá lên cao ng h l y cho s n c a h , còn nhkhông ai giành thì h lãnh t giá r , cho nh ti n bách ph n c u ch ng; mà s n cònthi u h còn có phép thi hành phát mãi n a. Thi t ba h t ph ng r i, không bi t tínhsao c.

s n c a mình là c a tr i cho, n u tr i cho mình h ng lâu dài thì t t, còn nhtr i l y l i thì thôi. Theo ph n ba, thì ba ch ng bu n chi cho l m.

Ba lo là lo cho má con b nh ho n, n u ch n thi hành phát mãi tài s n h t, ch c mácon r u ph i ch t. ã v y mà h s nghi p tiêu r i, thì hai a em c a con làm saomà h c c n a.

Ông H i ng nói t i ây, ông t i trong lòng, n c m t tuông d m d , ông không nóic n a. Cô Xuân H ng nghe rõ vi c nhà nh v y, l i th y cha bu n th m quá, thì cô t ru t

nát gan, song cô g ng làm vui mà khuyên cha r ng:

- Vi c nhà th ng th ng mà tính, xin cha ch bu n l m. Ph n c a Bác T ng c ng nhba, mà s n l i b ng hai c a ba, v y ch bác tính làm sao?

- Anh y c ng ch t ng, ch tính gi ng gì c. nh tính b xui nh c o u i tu,ho c t v n mà ch t cho r i.

- Theo ý con, tài s n là b t n c, d t mà c ng d tan, t thì h ng, tan thì thôi, có chimà ph i ngã lòng th i chí.

- Mình có ph i tiên ph t gì hay sao mà không k ti n c a. i n y thiên h tranh nhaumà làm cho có c a. Mình ã có c a r i, mà l i tiêu h t, thì còn m t m i nào ngóthiên h .

- Ba nói v i ch n h hu n c ít lâu, i lúa khá giá r i mình s tr , không c haysao? n l i thì h n l i thêm.

- Tr i i! Ch n h ác l m, ch ph i h bi t nh n ngh a nh mình v y hay sao. B am nó sai th ng con nó ra thôi thúc bi u tr n , b ng không thì nó thi hành án. H i

tr a n y nó sai em v nó qua là th y Ban bi n H ng ra n a ó.

- Th y Ban bi n H ng là ng i khách nói chuy n v i ba và bác T ng h i tr a ó ph ihay không?

- Ph i.

- Th y ra nói vi c gì?

- Th y nói chuy n kh n n n l m, t i v y nên ba bu n t h i tr a n bây gi ây.

- Chuy n gì, âu ba nói l i cho con nghe th coi.

- Th y nói, b a h m th ng Hoàng Ki t ghé nhà, nó th y con, nó ph i lòng, nên nó v nóbi u cha m nó i nói con mà c i cho nó.

- Úy! Th y Ban th y nói nh v y mà bác T ng có nghe hay không?

- Th y nói tr c m t anh T ng sao l i không nghe. Th y nói l i, n u ba ch u làm sui v iông Huy n Tr ng Hà, thì ng không thi hành án Tòa, mà ch ng ám c i r i ng l icho ba làm gi y phân h n mà tr ho c 10 n m 15 n m cho t s n , tr n p v n màthôi, ng b ti n l i. Còn n u ba không ch u làm sui thì ng giao án cho Tr ng Tòa thihành li n.

Cô Xuân H ng nghe nói nh v y thì cô c i ng t. Ông H i ng t ng nói ra con bu n,ch ông không dè nó c i, b i v y ông l y làm l , ông ngó con trân trân. Cô Xuân H ng l pnghiêm l i, cô ng i suy ngh m t h i r i h i r ng: „Ng i ta nói nh v y mà ba coi ý bác T ngth nào?“

Ông H i ng nín khe m t lát r i ông th dài m t cái và nói ch m rãi r ng: „Ý anh T ngmu n ba làm sui v i ông huy n Hàm Tr ng Hà ng c u h t hai nhà“.

Cô Xuân H ng vùng ng d y h i l n r ng: „Ba nói sao? Bác T ng xúi ba g con choTr ng Hoàng Ki t hay sao?“ Cô ng nhìn cha trân trân. Ông H i ng day m t nhìn ch khác.Cô Xuân H ng g c g c u và c i và nói r ng: „Mà c ng ph i l m. N u không làm nh v ythì có ph ng gì c u h t c. Cô th ng th ng ng i l i, nín khe mà suy ngh m t h i lâu r i côch m rãi h i r ng:

- Bác T ng mu n nh v y, còn ý ba th nào, ba ch u hay không?

- Cái ó t n i con li u. Con ành âu thì ba g ó không ép duyên con.

Cô Xuân H ng suy ngh m t h i n a r i cô nói r ng: “Vi c n y là vi c quan h , con xinphép ba cho con suy ngh ôi ba ngày r i con s tr l i“.

Ông H i ng bi t con au n trong lòng l m, nên ông l ng thinh, không nói chi n a.

Hai cha con vô nhà óng c a i ng . Ông H i ng vô mùng n m im ru, nh ng mà ôngkhông nh m m t c. Còn cô Xuân H ng vô phòng riêng c a cô, cô t èn trên cái bànnh r i cô ng i ngó ng n èn, hai hàng n c m t ch y ròng ròng.

Làm thân con gái thu nay lo n h c, quy t h c cho nên danh, ng tr c p m t nmày cha m , sau l y ch ng ng tâm ng chí. Thu nay ôm p cái m ng làm tròn n th o hi u

i k có công sanh thành, gi tr n ngh a tr n tình v i ng i cha m ã l a ch n.

Nay h c ã nên danh r i, ch còn cái c n duyên n a, n u c n duyên xuôi thu n, thì ngi m m, ti n trình r c r , vui v bi t ch ng nào.

Nào dè i tài s c là i ng cay, ki p con ng i là ki p th ng kh , n u tr n tình thìphãi m t hi u, bi t li u làm sao bây gi ? Quy t n m ch t l i giao c c a cha m hai bên, tuyThi n Ý ch a có l gì, nh ng mà b y lâu nay cha m th ng ch ng i ó mà nói là ch ng mình,thì bây gi mình bi t m t ng i ó mà thôi, d u th nào mình c ng quy t k t b n tr m n m v ing i ó, ch mình không ành n i nào khác.

Quy t nh v y thì mình tr n ngh a tr n tình; cha ch mà quy t nh v y thì mình cph n mình, r i hai cái gia ình u tan hoang h t, m mình bu n r u ch c ch t g p, hai em mìnhkhông ti n mà h c n a, cha ch ng mình nh c nhã ch c ph i vô chùa mà tu.

Vui ph n mình mà bu n nhi u ng i, vui làm sao cho ng? Rõ ràng bên hi u n ng h nbên tình nhi u l m. Thí m t i mình tr th o cho cha m , l i tr th o luôn cho bên ch ng n a,thì còn d d n i gì. Hu ng chi cha ch ng mình c ng mu n c y mình thí thân mình ph i vui màthí, ch sao l i bu n r u.

Cái i mình h u d ng là nh có d p n y, ch ng nên b qua cái d p t t y. Mình coi kinhph t th ng th y câu: „S c t c th không, không t c th s c, tan t c là hi p, hi p t c là tan“.

Ch c ki p n y mình còn t i l i nhi u, nên ph t tr i m i khi n c n duyên mình l d . V yki p n y mình nên ch u kh v n i „tan“ ng ki p sau mình h ng cái „hi p“.

Cô Xuân H ng suy ngh t i ó r i trong lòng cô th i th i, n c m t h t ch y ra n a. Côn d p mà i ng .

Sáng b a sau, cô vui v nh th ng, cha l y làm k , còn m v i hai em không dè trongnhà có vi c bi n. T i l i, cô i trong nhà ng h t, cô m i th a v i cha r ng: „Th a ba, vi c ba

v i con hôm qua ó, con ã suy ngh k r i. Con ành làm dâu ông huy n Tr ng Hà. V ycon xin ba tr l i h a làm sui v i ng i ta i“.

Ông H i ng Nghi p nhìn con, ông r ng r ng n c m t mà nói r ng: „Ba bi t con aun lung l m… mà ba còn au n nhi u h n con n a… Gia b n tri hi u t . Con tr n sanh

thành n ng n h n ng i ta bi t bao nhiêu!“

Cô Xuân H ng c i mà áp r ng: „Con xin ba v ng lòng t nh trí mà lo vi c nhà, nh t làph i s p t th nào ng cho má ng bu n r u. Ng i i có ch u kh nhi u m i mong g kh

c. Ch u kh là gi i thoát. Ba nên m ng ch ng có bu n“.

Ông H i ng l c u mà nói r ng: „Ba còn nhi m mùi tr n, th y con ch u kh , làm saomà ba không bu n cho c“.

Qua ngày sau, ông H i ng Nghi p vi t th cho ông Cai T ng Bình hay r ng Xuânng ã b ng lòng làm dâu ông Tr ng Hà ng c u h t hai nhà và xin ông Cai T ng Bình

li u mà nói th nào cho Thi n Ý an tâm kh i th t tình, kh i oán h n.

Ông Cai T ng Bình c th , ông l y làm m ng, song ông gi u cái m u c a ông, khôngcho v con bi t. Ông i n t i, gia d ch ng h t, ông m i kêu bà T ng và Thi n Ý vô phòngông làm vi c. Ông làm m t bu n mà nói v i Thi n Ý r ng:

- Lúc con h c bên Tây, ba v i má th ng hay tính h con h c thành công r i tr v x ,thì ba s nói con Xuân H ng, là con gái c a ch H i ng Nghi p, mà c i cho con.

Chú H i ng c ng b ng lòng nh v y. Mà t khi con v cho t i nay, ba coi ý chúmu n m ng ng4 ; m y l n g p nhau h ba nói t i chuy n làm sui, thì chú tr l i lôithôi r i b nói lãng qua chuy n khác. Ba l y làm l , nên hôm nay ba d cho bi t coi t isao mà k nh v y.

Ba m i hay ây, chú H i ng Nghi p m ng ng nh v y là vì có ông Huy n HàmTr ng Hà là ng i giàu có nh t trong t nh R ch Giá, có m t th ng con c ng i h cbên Tây v , ng mu n làm sui v i chú.

Chú th y ng giàu l i con m t chú ham, nên chú quên l i h a v i ba, chú ch u làm suii ông Tr ng Hà mà c y thân c y th . Ba nghe ã ch c ch n nh v y, nên ba nói l i

cho con hay. Thôi, ch b t ngh a nh v y ch ng sá gì, ba ki m ch khác mà nói vcho con, còn sang tr ng, giàu có b ng m i chú h i ng Nghi p n a, con ch lo.

Bà T ng nghe nói, n i gi n, bà tr n m t mà nói l n r ng: „Có lý nào mà k nh v y?i hôm qua mình qua b n ây, thím H i ng n m nói chuy n v i tôi, thím c ng còn tính g

con Xuân H ng cho th ng Thi n Ý mà. Cái ó l quá“.

Ông Cai T ng c i mà áp r ng:

- Má nó thi t thà quá! n bà h môi mi ng, ki m l i nói a y cho mát ru t má nóy thôi, mà má nó c ng tin. B a mình qua ó có Ban bi n H ng trong Long M ra

làm mai, ng i nói có tr c m t tôi ây không ch c hay sao?

- Té ra b a Ban bi n H ng ra g p mình t i nhà chú H i ng ó, là ra làm mai hay sao?

4 con ng m i, ây là i ý.

- Ch sao.

- Sao h m nay v ba nó không nói v i tôi?

- B a nói ó có tôi, chú H i ng b ng , chú không dám h a quy t. Tôi t ng chuy nnói ch i, tôi không nói i nói l i làm chi. B a nay tôi g p Ban bi n H ng tôi h i thìth y nói chú H i ng ã tr l i g r i nên tôi m i ch c ch .

- Tr i i! Ng i gì mà kh n n n quá v y! V y mà thu nay ba nó nói ng i ó t t l m,theo tr ng ãi thân thi t d .

- Ai mà dè âu, ng i ng h ng quen bi t thu nay, th y chú n khá, thình lình chúi lòng, ai mà bi t tr c c.

- Tôi hi u r i, nó thi u n ông huy n Tr ng Hà, nó s chúng thi hành phát mãi nên nóem con mà d ng ch gì?

- Có l v y a.

- i! Th nh nhút quá nh v y, không màng gì. Th ng T con ng có bu n, máki m ch khác còn sang tr ng, giàu có l ch s b ng m i n a. Ba con làm Cai T ng,con có b ng c p c nh n, thi u gì v mà lo.

Nãy gi Thi n Ý ng i l ng thinh mà nghe, song m t l s c gi n d l m. Ch ng chàngnghe m nói m y câu y, chàng m i h i cha r ng:

- Th a ba, chú H i ng ham giàu, nên chú ph ba mà làm sui v i ông huy n nào ó.y cô Xuân H ng c ng thu n theo ý cha m mà ng ch ó n a hay sao?

- Sao l i không ng. Con gái i n y, h ch nào giàu thì nó mê có gì l âu.

- ng i, không c n bi t tánh tình ng i i nói cô ó hay sao?

- K gì! Mi n có ti n nhi u thì thôi.

- Hèn chi hôm tr c con có g i cho cô m t cái th mà cô không thèm tr l i.

- Nó tính ki m ch ng giàu ng có ti n b c nhi u, n xài cho ngoa nguê, i xe h i chot, nó tr l i cho con mà làm gì.

- ê ti n quá! Con th a thi t v i ba má, con gái i bây gi nh v y làm cho conchán ngán quá. Con không thèm c i v âu. con lên Sài Gòn con xin làm tr ng s ,có gi r nh h c thêm, ch c i v g p ng i tánh tình nh cô Xuân H ng ch c là c clòng cho con l m.

- Con t ng h t th y con gái u kh n n n nh con Xuân H ng v y hay sao?

- Ng i mình bi t thu nay, mình cho là úng n, mà nó còn nh v y, hu ng h ng ithu nay mình ch a bi t thì mình tin sao c. Thôi, con ch y ngay, con không dám

i v n âu.

ch ng ông Cai T ng ki m l i khuyên gi i Thi n Ý, song chàng không h t gi n,không h t bu n. Cách vài ngày sau chàng s p áo qu n vô r ng, mà i lên Sài Gòn ki m ch làmTr ng s ph .

Ông Cai T ng Bình gi ch c i R ch Giá có vi c quan r i ông lén i ng vòng Long mà qua Cái T c cho ông H i ng Nghi p hay r ng ph n Thi n Ý ông ã tính xong r i.

Thi n Ý ch u b Xuân H ng và i lên Sài Gòn làm Tr ng s .

Ông H i ng Nghi p không mu n cho v nghi, nên th a d p có ông Cai T ng Bình qua,ông bèn c y nói d i v i v r ng: „Thi n Ý không ch u c i v và xin Xuân H ng ng ch ,mu n l y ch ng ch khác t ý. Bà H i ng nghe nh v y t ng thi t, song bà c i mà thôi, chkhông phi n chi h t.

Ông Cai T ng Bình mu n l p công ng sau xin ình n cho d , nên ông lãnh làm maitay trong. Ông tr qua Long M cho Ban bi n H ng hay r ng H i ng Nghi p ã b ng lòng gcon cho Tr ng Hoàng Ki t, r i hi p v i Ban bi n H ng i ra R ch Gía mà cho v ch ngTr ng Hà hay.

ch ng ông Huy n Tr ng Hà c ng m ng và cám n nên l y hai b n án Tòa a choông Cai T ng Bình coi mà nói r ng: „May tôi còn níu hai b n án l i ây, ch ph i hôm tr c tôi

p a cho Tr ng Tòa, thì mích lòng b y b h t. Xin bác T ng ng lo, bác rán giúp cháu có, h c i r i bác làm gi y phân h n mà tr , m i n m tr bao nhiêu tùy s c bác, mi n tr s thì thôi“.

Ông Cai T ng Bình t giã ra v , m t mày h n h l m.

ch ng ông Huy n hàm Tr ng Hà h n ngày r i hi p v i Ban bi n Lý Thành H ngmà d t Hoàng Ki t i coi v .

ch ng ông H i ng Nghi p ti p ãi r t h u. Cô Xuân H ng trang s c v a ph i màthôi, nh ng vì cô ã có s n dung nhan tu n tú, mà l i có t cách thanh cao, b i v y v ch ng ôngHuy n Hàm Tr ng Hà v a ngó th y thì trong b ng khen th m l i m ng cho con kén v úng

n. Xuân H ng chào khách, m t vui v , b d n d nh th ng, không ai th u hi u b ng côtrong lúc y c.

ch ng ông Huy n hàm vui h t s c, v d c ng khen n c n , d n th y Ban bi n ránmà nói ng i l s v n r i c i cho mau. V n nhà, bà Huy n lo i Sài Gòn ng mua xoànthêm, ai h i th m bà c ng nói: „Con nh sao mà tôi th y thì tôi th ng li n. c i v ây r i

y ng i bi t“.

ám h i, v ch ng ông Huy n Hàm cho dâu m t ôi bông tai m i mua hai ngàn ng,i cho m t b dây chuy n, m t b cà rá giá áng 5 ngàn.

h i ch a y m t tháng thì t i l c i. Nhà ông Huy n Hàm ch ng d n h n hoi, vìông có m t chút trai nên ông nh t nh làm ám c i thi t l n l y ti ng. Ông ãi T ng, Làng vàTh ng gia, n ch tr n ba b a, l i r c m t gánh hát Ti u t i hát t i ch cho công chúngxem ch i. Còn b a r c dâu v nhà, thì ông t cho m t nhà hàng Tây trên Sài Gòn xu ng d nti c mà ãi hai h .

Ông m i các quan Tây, Nam trong t nh mà ãi b a ti c ó. Ông t ti c 150 ng ikhách, nhà hàng tính m i ng i 15$00.

Ông lo s a so n nhà c a, s p t y n ti c, còn bà thì lo mua s m n trang, l v t. Bà muat ch c áo thi t t t, m t ôi vàng nh n h t xoàn thi t to, ng ngày c i dùng làm sánh l .

Còn bên ông H i ng Nghi p, g n n ám c i, ông c ng lo d n d p nhà c a, m ithân t c xa g n.

Ông g i th m i v ch ng ông Cai T ng Bình v i m y ng i con, n n n xin qua ngng i h và a dâu. Bà T ng nghe có th m i thì bà n i gi n, bà nói r ng: „Không bi t m c c ,còn m i ám c i. i nh v y nó khinh mình, ai mà thèm i“.

Ông T ng c i và khuyên r ng:

- Mình làm l n, không nên nóng. V ch ng chú H i ng có qu y thì cho chú m c cth m. N u mình l n mà mình không t i, thì té ra mình nh m n.

- Ông mu n làm m t l n, thì ông i m t mình ông. Tôi không i âu.

- B nào tôi c ng ph i i m i c ch . Hai àng u có m i h t, n u tôi không i ànggái thì tôi c ng ph i i àng trai. Mà thu nay ai c ng bi t mình thân thi t v i chú H i ng, v ytôi ph i i àng gái coi m i c.

- Ông có i thì i. Tôi không i.

i ý bà T ng nh v y ó, nên ám c i cô Xuân H ng ch có m t mình ông Cai T ngBình a dâu mà thôi, ch không có bà.

Ông Huy n Hàm Tr ng Hà r c dâu v nhà, t i l i ãi ti c, thì có quan Tây, Nam trongnh, m t h t, quan chánh Ch t nh và l nh phu nh n c ng v tình n d ti c. Dâu r lãnh

ph n ti p r c các quan Lang sa. Chàng r h c bên Pháp lâu, thông th o l phép nên ti pkhách r t l ch s . Còn cô dâu tuy không có du h c bên Pháp, song cô h c Tr ng m nhi u

m, cô th ng giao thi p v i m y bà m, cô nói ti ng Pháp gi i, mà b a c i cô trang s cth t là p, b i v y quan khách ai c ng tr m tr khen ng i. Bà l n Chánh m i v ch ng ôngHuy n Hàm ra mà chúc m ng c i c dâu l ch s .

ch ng ông Huy n Hàm c ti ng khen gi a ám ông thì l y làm khoái chí, khôngti c s b c muôn xu t ra mà c i v cho con, l i c ng dâu nh vàng nh ng c.

ám c i xong r i, ông Huy n Hàm vi t th m i ông Cai T ng Bình v i anh sui n nhà bàn tính vi c n n n.

ch ng ông còn ng h n h c i c dâu x ng áng nên không g t gao nh tr ca. Ông Huy n cho m i ng i u làm gi y l i, phân h n mà tr , m i n m m t ph n, tr m i

m n m thì h t s n , ti n l i u h y h t, tính n i s v n mà thôi.

Ông Cai T ng Bình và ông H i ng m ng r h t s c. c nh v y, hai ông m i yênlòng, kh e trí mà lo làm n, h t lo s l i g m treo lên c n a.

Cô Xuân H ng v nhà ch ng, i v i ch ng thì cô thu n hòa, i v i cha m ch ng thìcô cung kính, b i v y t trên xu ng d i cô u c th ng yêu.

ch ng ông Huy n mu n th ng con và mu n làm cho dâu vui lòng nên cho con v idâu m t ngàn ng b c và bi u l y xe h i nhà mà d t nhau i ch i, mu n i à L t hay Angkortùy ý, i ch i nh có thi u ti n thì ánh dây thép v , ông s g i b c cho thêm.

Hoàng Ki t kêu th máy bi u rà máy cái xe nh , b n ch ng i l i cho khít khao, m nt ng i s p ph gi i gi n k l ng, l a m t a trai lanh l i theo làm b h r i v ch ng m i

giã cha m mà i ch i.

Ban u i V ng Tàu, Long H i, N c Ng t, l n l n m i ra Phan Thi t, à L t, NhaTrang, r i tr v Sài Gon lên Angkor, vi ng Thiêng, Thích. M i ch n m ba b a, i t iâu c ng xài ti n nh n c, vì ã ch c ý h t s ti n n y thì s có s ti n khác, nên ch ng c n

ph i ti n t n. i trong m t tháng các n i th ng c nh r i m i tr v R ch Giá.

i ch i thong th quen r i bây gi nhà tù túng trong lòng không vui, Hoàng Ki t li nxin v i cha m cho lên Sài Gòn m n nhà ng ki m công vi c làm n.

Ông Huy n Hàm nói nhà không có ai coi trong coi ngoài nên ông không cho i. HoàngKi t c theo n n n v i m . Bà Huy n có tánh c ng con, mà l i mu n dâu lên Sài Gòn n ch icho sung s ng, nên bà ti p mà nói v i ông ri t, r i ông ph i cho i. Ông cho m t ngàn ng b c

a. Hoàng Ki t òn v i m xin thêm. Bà c m lòng không u, nên lén ông mà cho thêm m tngàn n a.

Hoàng Ki t l y xe h i ch v lên Sài Gòn. Ban u u nhà c a ch là cô Tr ng ThLang, v c a c t Tri u Nh H .

Cô Tr ng Th Lang c ng th ng cô Xuân H ng, nên ch em g p nhau vui v vô cùng.Cô Tr ng Th Lang nghe nói cha m cho em lên Sài Gòn ng ki m công vi c làm n, thì cô

ng ch em c g n nhau, nên cô l t t i ki m nhà m n cho em . Cô m n giùm m t cáinhà bánh ch nh ng Hàng Sao, giá m n m i tháng 60$00.

Hoàng Ki t có nhà c a r i, song không th y tính làm n cách nào, duy th y m i chúanh t thì vô tr ng ua mà cá ng a. Nh vô tr ng ua th ng nên m i quen bi t c nhi ung i và nh có quen bi t ông, m i hay trong Ch L n có nhi u ch kêu là „nhà xét“ bày l p ra

cho ng i có ti n n ó n ch i, mu n hút á phi n thì s n có mâm èn, mu n n u ng thì th cao l ng, mu n th ng nguy t hoa thì s n có gái xinh, mu n ánh b c thì s n có tay ch i,mu n ch i bao l n c ng c, mu n ch i th gì c ng có. Hoàng Ki t i theo anh em vô nhà xét

i m t l n u mà ánh bài n c 800$00. Chàng v khoe v i v , r i êm sau d t v vô coith cho bi t, vì trong nhà xét n bà vô ch i không thi u gì.

Cô Xuân H ng vô th y cách ch i b i có ng i trong m t ti ng ng h mà n thua nhai muôn b c, thì cô lo s cho ch ng, nên ch ng v cô to nh khuyên ch ng ch ng nên lân la

y ch y n a. Hoàng Ki t c i mà nói r ng: „Em ng lo. Qua không d i h n h âu. V ych h m nay em không th y hay sao, qua thua thì thua n m b y ch c, còn b a nào n thì b ytám tr m. Qua ch i ngh l m em ng s mà“.

Hoàng Ki t c i nhà xét và vô tr ng ua hoài.

Cô Xuân H ng can ván không c nên cô to nh v i ch ch ng.

a sau, cô Tr ng Th Lang m i v ch ng Hoàng Ki t l i nhà n c m t i. Tr c m tch ng là Tri u Nh H , cô m i khuyên l n em ch ng nên t p thói bác và xin em mu n SàiGòn thì ph i ki m công chuy n làm n.

Hoàng Ki t suy ngh và nói r ng:

- Ch r i coi mà. Tôi ng tính làm m t vi c thi t kim th i mà i l i. Tôi tính ch axong, nên ch a nói cho ch hay.

- Em tính làm vi c gì ó?

- r i ch s bi t.

- Vi c gì kín l m hay sao mà em gi u d v y.

- Không ph i kín, nh ng gì vi c ch a thành, nên tôi không nói tr c làm chi ch .

Cô Tr ng Th Lang ngó cô Xuân H ng mà c i r i không thèm g n h i n a.

Thi t qu m y b a rày Hoàng Ki t ng bàn v i m t ng i anh em b n tên là PhùngCao Ki n, quen bi t v i chàng t h i bên Pháp, c ng có b ng c p khiêu v nh chàng, haing i tính mu n hùn v i nhau mà l p t i Sài Gòn m t cái nhà hàng bán r u, có tài t n ca,

i có ch nh y m n a. Phùng Cao Ki n quê g c Sóc Tr ng c ng là con c a m t nhà c phú.Hai anh em bàn tính m i ng i hùn 10 ngàn ng b c mà làm vi c y, song h m nay i ki m

t cái nhà cho thi t l n, có c nh cho thi t p, ng m n d n nhà hàng mà ki m ch a ra.

Cách vài ngày, Cao Ki n n vi ng Hoàng Ki t và cho hay r ng mình ã m n c m tcái nhà l u p ng Galliéni, g n trong C u Kho, chung quanh nhà có sân r ng l n, xe

i vô u m y cái c ng c, l i có b n bông, có b ng á, cây c th , có h sen, y là m t cáinh d n ti p khách a tình n ch i thì là thú l m.

Hoàng Ki t vô coi v a ý, bèn giao cho Cao Ki n s p t bên trong ngoài, trong thì d n cóch ng i u ng r u, có ch nh y m, gh bàn óng theo ki u kim th i, vách c a m n vbông hoa thi t khéo, còn ngoài thì x thêm ng, mua thêm ki ng, cho khách h u tình c pnhau i h ng mát, gái m m c i d i bóng èn ch p chóa, trai say tình bên nhành m n sum sê.

Hoàng Ki t c n dùng b c mà óng ph n hùn, nên d t v v R ch Giá. Chàng nói lâungày nh cha m nên em nhau v th m, mà t i l i chàng th th xin cha m cho m t muôn ng

c ng hùn mà m nhà hàng. Ông Huy n không bi t m nhà hàng ra làm sao nên ông d c d ckhông ch u cho; mà b ông c ng con thái quá, nên ban u ông kháng c , song ch ng con nóiri t r i ông xuôi lòng, ông c ng ph i a 10 ngàn ng b c.

c b c r i, Hoàng Ki t bèn d t v tr lên Sài Gòn mau mau ng lo công vi c m nhàhàng. Vi c chàng tính thì gi u v nên cô Xuân H ng không hay bi t gì h t.

t êm n , Hoàng Ki t bi u v ph i s m y ph c theo ki u kim th i mà b n, ch ngn m c theo ki u nhà quê mà thiên h chê c i, ph i t áo giún tai bèo, ph i mang giày cao gót,

ph i u n tóc qu n, ph i thoa môi son, ph i d i ph n n c. T i nghi p cho thân cô Xuân H ng,trong b ng cô không mu n trang s c chút nào h t, con m t cô th y vi c chi c ng ch ng bao gibi t vui, song ph i chìu ý ch ng, b i v y Hoàng Ki t mu n làm sao cô c ng làm theo, mu n iâu thì cô c ng i theo, làm vi c không vui mà cô c ng vui, i ch áng bu n mà cô l i không

Nhà hàng d n xong t hi u là : „Hoàng Cao Tiên C nh“, và nh ngày khai tr ng.Thi p g i m i h t th y các thân hào tai m t Sài Gòn, Ch L n, Gia nh.

Các nh t báo u có bài khen ng i nhà hàng m i, l i có ng hình phòng nh y m, cóy ch u nhàn trong huê viên.

Hoàng Ki t b n thân n m i v ch ng c t Tri u Nh H d l khai tr ng, ch ngó m i ch u nói rõ chuy n c a mình tính làm.

Nh H c i mà h i r ng:

- Làm n ch ng thi u chi ngh , buôn bán ch ng thi u chi cách, sao em bày làm vi c kc v y?

- Sao mà k ?

- Em bày quy n r thiên h n ch i, làm nh v y t n c quá.

- Tr i i! Tôi là ng i phàm, ch ph i tôi là th y tu hay sao mà lo o c. Anh nói k ,ch không ph i tôi làm k âu. i n y thiên h ai ai c ng u lo th l i h t th y, mìnhcoi vi c nào có l i nhi u thì mình làm, ch gi o c r i l y gì mà n. Anh nói o

c, sao anh làm th y thu c, r i anh l i l y ti n ng i ta?

- Qua làm th y thu c, qua tr b nh cho ng i ta, thì qua ph i òi ti n công ch sao.

- N u anh òi ti n công thì anh c ng t n c v y.Tôi l p nhà hàng ây, tôi tính k l m.Tôi lên Sài Gòn m y tháng nay tuy là nói ch i, song tôi d ng tâm kh o c u nh ntình th cu c, ch ph i tôi ch i vô ích âu. Tôi th y rõ thiên h ai ai c ng than khu nbách, mà h ham ch i h n h i kinh t th nh v ng n a. Khu n bách sao mà m i chúanh t kéo nhau vô tr ng ua ng a r n r n, s ti n ánh cá m i l n trên 50 ngàn ng

c. Khu n bách mà sao qu n áo loè lo t, i nghiêu nghi n cùng ng, xe h i ch yp d u, ng i nhà hàng ch t n t?

Mu n làm n cho có l i, mình ph i n m th th i c . Lúc n y Sài Gòn thiên h ngua nhau ch i b i xài phá. Tôi chìu theo ý mu n c a thiên h , tôi l p ch cho h n

ch i, ch i cho ngõa nguê, ch i cho mê m n, ng tôi d l t da h , tôi làm n nh v yó anh t ng tôi d i hay sao?

- S em làm ã coi không c, mà l i em nói nghe còn ác h n n a!

- Cái gì mà ác? i n y th ng khôn l t l ng th ng d i, l t nhiên nh v y, có ác gì âu?

- Mình là con nhà t t , b nào c ng ng vào hàng th ng l u, em ch ng nên nói nh ngcâu nh v y.

- Anh khéo dè d t thì thôi! Tôi làm mà tôi nói ngay ra ó thì tôi th t tình l m. Có nhi ucâu h không nói mà h làm m i kh n n n ch … mà tôi nói tôi l p ch i ng tôi l t da

, là l t da m y chú ham ch i, còn ai không a ch i thì thôi, tôi có ép u ng ai âu.

- Em làm qu ng cáo lung quá ó, em khiêu g i thiên h làm nh v y còn h n là ép n a.

- a! Công vi c làm n thì ph i v y ch sao. Tôi t èn cho thi t sáng, b m b mi áp l i, con nào d i tôi bi t âu.

- Qua s cháy cánh tr c ch .

Nh H nói câu ó mà c i ng t. Hoàng Ki t c ng c i xòa, r i t mà v , c n d n anhch làm sao b a khai tr ng „Hoàng Cao Tiên C nh“ c ng ph i i ng t Xuân H ng i v i.

n êm khai tr ng, Hoàng Ki t ph i vô tr c trong nhà hàng ng hi p v i Cao Ki nmà lo ti p khách. V ng theo l i ch ng d y, Xuân H ng trang m theo kim th i, u n mái tóc,thoa môi son, r i ng i xe h i l i r c v ch ng Nh H i m t l t.

i nhà hàng thì th y xe h i u ch t ng. Dòm vô trong huê viên thì èn khí t sángtr ng, nam thanh n tú k ng d i bóng cây, ng i ng i d a bàn r u, k qua l i náo n c.

Trong nhà hàng thì ki ng v t h c h , ti ng nh c phù tr m, cu c khiêu v ã kh i r i, traii gái b t c p ôm nhau mà nh y múa.

Thu nay Xuân H ng ch a t ng xem khiêu v l n nào; b i v y cô th y thì cô l y làmth n thùa, trong lòng không an, m t không mu n ngó.

Có m t cô dung nhan tu n tú, c p m t nh sao, tóc h t bom bê, m c y ph c theo m,c khách m i khiêu v th ng h n h t, mà m i l n cô nh y r i thì ai n y u v tay khen.

Tri u Nh H có Paris nên ông th o ngh khiêu v . Ông ch cô ó mà nói v i v r ng:

- Cô ó là Jeanne, Sài Gòn n y cô nh y m hay nh t, nên m i l n cô nh y thì cng i ta khen ó.

Th Lang v i Xuân H ng l c u ngó nhau mà c i, không hi u hay là t i ch nào.

Cách m t h i nghe ti ng kêu vang: „Ông ch nhà hàng âu? Ông ch ph i nh y v i côJeanne m i x ng“.

Hoàng Ki t m c b n en, bâu c ng, th t n en, mang giày en, v l a tr ng, taymang g ng tr ng, th ng th ng b c ra, nghiêng u chào khách r t h u duyên, r i l i ng tr c

t cô Jeanne cúi u thi l .

Cô Jeanne m m c i r t tr tình, ng d y b t tay Hoàng Ki t, nh c li n tr i gi ng phùtr m, hai ng i c p nhau mà nh y. Khách nam n trên 100 ng i th y u l ng thinh, chong m tmà ngó. Hai ng i nh y trên 10 phút ng h , nh y trúng u, g n nh p, b i v y ch ng ngh thìkhách u v tay l p b p.

Nh H nói v i Xuân H ng r ng: „C u ba nó nh y hay thi t, nh y v i cô Jeanne x ngquá, hèn chi bên Tây h phát b ng c p cho c u thì ph i l m“.

Nh y m m t h i m t r i thì t n ra, c p i u ng r u n bánh, c p d t nhau ra huê viênng mát. Ngh m t h i r i áp l i nh y n a, làm hoài nh v y, không nghe ai tính n gi nào

ngh h t. T i 11 gi , Tr ng Th Lang nói bu n ng nên Tri u Nh H d t v và Xuân H ng.

a sau, Hoàng Ki t khí s c hân hoan, nói v i v r ng:

- L khai tr ng qua t ch c l t t m t chút, mà c công chúng hoan nghinh quá. Emth y m i l i c a qua hay ch a?

- L i h i thì ch a bi t, mà thu nay tôi ch a coi nh y m l n nào, nên tôi th y tôi m c quá.

- M c c cái gì? Nhà quê ch i theo v n minh mà l i m c c ch ! H i hôm em th y quanh y hay không? Qua nh y ngh l m, nên t i nó v tay d . i n y mu n cho ng iph c, thì ph i bi t nh y m cho gi i m i c. r i qua d y em nh y. Qua d y emch ng 15 b a thì em rành ngh .

- Tôi không h c th ó âu.

- Sao v y?

- Ra tr c m t thiên h mà eo v i nhau coi k quá.

- V y ch ng i ta ó sao?

- H làm sao h làm. Tôi làm không c. L i tôi có nghén r i, tôi nh y nhót không nên.

- Úy! Em có nghén th t hay sao?

Xuân H ng không tr l i, Hoàng Ki t ngó v mà trong trí lo ra.

y v sau, Xuân H ng l y c có thai nghén, nên không b c ch n t i „Hoàng CaoTiên C nh“ n a.

Hoàng Ki t v i Cao Ki n mu n qu n khách n nhà hàng cho ông nên tr ti n thángcho cô Jeanne ng m i êm cô n nh y m mà chiêu khách, Hoàng Ki t v i cô Jeanne g nnhau trong ít b a, thì hai ng i tâm u ý hi p, h n bi n th non, r i chàng m n m t cái nhành ng Thu n Ki u cho cô . Chàng l y c lo l ng cai qu n nhà hàng, mà eo i theo côJeanne, có khi n m ba b a chàng m i v th m v m t b a.

Cô Xuân H ng hay ch ng có ngo i tình hay không thì không hi u, mà cô không nói chit, cô th ph n an m ng, ch ng i thì cô x n b n trong nhà mà c sách, ch ng v thì cô vui v

nh th ng.

Ngày qua tháng l i, ch ng bao lâu Xuân H ng t i ngày n nh y khai hoa. Cô sanh m ta con trai, nh c t Tri u Nh H s n sóc, nên m m nh gi i, con c ng cát. Hoàng Ki tng r , t tên là Hoàng H i và ánh dây thép v R ch Giá báo tin cho cha m hay.

ch ng ông Huy n Tr ng Hà nghe dâu sanh c cho mình m t a cháu n i íchtôn thì m ng quýnh i khoe cùng ch , nh t nh ph i lên Sài Gòn mà th m dâu hun cháu. Thunay ông ít hay i âu; b i v y ông tính i Sài Gòn thì ông s p t vi c nhà s a so n hành lý trót

t tu n l ông m i i c. Ông bi u s p ph chùi lau cái xe l n mui ki ng, d n b hút emtheo xe, r i ông v i bà giao nhà cho ng i tâm phúc gìn gi ; xong âu y m i lên xe i SàiGòn.

Lên t i nhà Hoàng Ki t thì g p ông H i ng Nghi p c ng ã lên ó th m con. Sui giap nhau m ng r . Bà Huy n b ng cháu n i mà hun, ông Huy n theo r r m, r i móc bóp l y rat ngàn ng b c mà a cho Xuân H ng mà nói r ng: „Ba th ng con ó. Con c t riêng mà

xài, mu n mua s m v t gì tùy ý con, ng có a cho ch ng con“

Vì nhà Hoàng Ki t ã có v ch ng ông H i ng Nghi p r i, nên v ch ng Tri u Nh m i ông Huy n lên nhà mình mà cho r ng.

Bà Huy n m ng cháu n i ch a ph , nên bà không ch u i. Ông Huy n có b nh hút, ôngmu n n n m cho thong th , nên ông i m t mình lên nhà r mà .

Tr ng Th Lang th a d p n y, cô m i to nh mà h c l i cho cha hay Hoàng Ki t l y b cmuôn lên mà l p nhà hàng bán r u ng nh y m ch i, chàng l i t tình v i m t khiêu v códanh, m n nhà nuôi cô, s m xe h i cho cô i, xài b c ti n nh n c, b v nhà tiu hiu.

Ông Huy n thi t có lòng c ng dâu, mà ông l i ngh con h n a, b i v y ông n i gi n,ông qu trách Hoàng Ki t, r i nh t nh em con và dâu v R ch Gía, không cho Sài Gòn n a.Hoàng Ki t không ành lìa cô Jeanne, nên chàng d c d c nói v R ch Gía b nhà hàng không aiqu n xu t. Ông Huy n nói h n r ng: “B , không c n gì. Thà m t 10 ngàn ng b c ó, là ít h i

n là con h . N u con không nghe l i ba thì ba t con, r i t rày v sau không bi t cha con gìa”.

Xuân H ng sanh s n c 15 ngày, c ng cát r i. Ông Huy n nh ngày em con dâu,cháu v R ch Giá. Ông bi u m con Xuân H ng i xe mui ki ng v i bà Huy n cho kh i gió,còn ông i xe nh v i Hoàng Ki t và ch hành lý mà em v , còn cái nhà m n ó thì tr l i choch .

Hoàng Ki t s cha gi n không cho ti n mà xài, nên ph i riu ríu theo cha, song b c lênxe v R ch Giá m t chàng bu n hiu.

ch n kinh thành g n m t n m, s m m i ho c i d o ng Catinat, ho c i vòng chn Thành mà khoe giày khoe áo, bu i chi u ng i xe h i, khi ch y vòng qua Bà Chi u khi ch y

qua L ng Tô mà xem n tú nam thanh; ban êm ho c vô nhà xét hút á phi n r i ánh bài, ho cng i nhà hàng u ng sâm banh r i khiêu v ; chúa nh t khi thì i tr ng ua ánh cá ng a, khi thìra N c Ng t h ng mát thanh phong. Hoàng Ki t h ng cái thú sung s ng theo h ng th ng

u i n y nh v y, mà l i trong nhà s n có ng i v hi n, d u chàng ch i b i cách nào v

ng cho thong th , ch ng bao gi nghe nói m t ti ng mích lòng, còn ra ngoài s n có côJeanne, cô hi p ý ng tình luôn luôn, cô giúp mà cho chàng h ng cái thú vui trên tr n th .

Nay Hoàng Ki t v R ch Gía, tuy cha m giao h t cái t ng trên l u cho v ch ng chàngthong th , tuy chàng mu n n v t gì c ng có, mu n ch i cách gì c ng c, tuy chàng kh i ch u

nh kh c a ng i bình dân, là kh không g o cho v con n, kh không ti n may áo cho vcon b n, kh au không thu c u ng, kh nghèo n kéo l ng, nh ng chàng không bi t vui, ra vô

t dàu dàu, hôm s m lòng ng ng n. Chàng mang ch ng b nh bu n ây là vì thi u khúc ngCatinat, thi u Ch B n Thành, thi u vòng Bà Chi u r n r c, thi u góc L ng Tô im lìm, thi u nhàxét ánh bài, thi u s n th y d o ch i, nh t là thi u m t chuy n quan h h n h t là cô Jeanne, c p

t lóng lánh, hàm r ng khít r t, mi ng c i nh hoa n , khiêu v nh tiên sa.

, Xuân H ng h t s c b i buôi, con Hoàng H i nên ng ngh nh nh ng không tr b nhbu n c a chàng c. m i m y ngày, m t b a ông Huy n Hàm b quên chìa khóa, chàng lén

t s t, th p n m ngàn ng b c r i d i v i v r ng mình l y xe h i mà i ch i m t vòng,chàng tu t lên Sài Gòn ng n xài v i cô Jeanne cho ph chí.

ch ng ông Huy n th y con i ch i sao t i r i ch a v , hai ông bà coi t l i, hay m tc thì gi n h t s c. Ông Huy n m i nói v i Xuân H ng r ng: „Ba bi t r i, th ng Hoàng Ki ty m t con nào trên Sài Gòn ó nó mê, nên nó n c p b c tr n theo con ó, ch không có i

ch i b i gì h t. H ! Không dè có m t a con trai mà nó l i h ch ! Thôi, con ng có bu n gìt, ch ng con nó h thì nó ch u. Con ráng mà nuôi th ng Hoàng H i, ng thèm k nó là ch nga. Ba c ng t nó cho kh i c c lòng. T rày s p lên ba không cho nó ng xu nào, coi nó gi i

nó làm sao bi t“.

Cô Xuân H ng a n c m t, không nói ti ng chi h t.

Bà Huy n h i dâu r ng:

- Sao ch ng con nó bày l p nhà hàng, nh y m con không c n nó, nó làm r i sanhchuy n nh v y?

- Th a, h i nh tính ó, nh gi u nên con không hay. Ch ng nh s p t xong r i, nhi khai tr ng, anh Hai ch Hai r y quá, mà nh không k . Con th y v y nên con

không dám nói.

- Còn sao ó nó có mèo có chó, con c ng không r y nó?

- Th a vi c ó con không hay. Con có thai nghén nên l c c trong nhà hoài, nh ich i r i nh làm vi c gì con có hay âu.

- Má gi n má mu n d t con lên Sài Gòn ki m b t nó v ây ng ba con ánh cho nóbi t ch ng. V con nh v y mà nó b , mê theo kh n n n ch .

Ông Huy n can r ng: „Thôi ki m tìm làm chi. Tôi nh t nh b nó, tôi không bi t t i nóa. Con Ba còn non ngày non tháng, bày i âu? Bày i r i th ng nh b gió máy nó au âyi làm sao?“

y v ch ng ông Huy n càng c ng Xuân H ng b i ph n. Hai ông bà s dâu nuôicon c c nh c, nên ki m m t ng i m i sanh con so, s a nhi u mà l i t t, m n nuôi vú ngcho Hoàng H i bú.

Tuy Xuân H ng kh i cho con bú n a, song ch ng h bao gi cô ch u r i con. Ban êmng i vú ph i gi ng mà n m g n m t bên cô, ng cô coi ch ng s n sóc Hoàng H i. Banngày cô c ng x n b n m t bên con hoài, lo thêu v cho con mang, lo thêu nón cho con i.

ch ng ông Huy n th y Xuân H ng b ch ng b c b o mà cô không phi n, c lo nuôicon, thì càng th ng nhi u h n n a.

Hoàng Ki t i c m t tu n l thì ông Huy n ti p c th c a r là c t Tri u Nh g i v nói r ng Hoàng Ki t m i m n m t c n ph l u d n v i cô Jeanne, ngày nh êm

d t nhau i ánh bài b c, ho c i nh y m, n xài coi ng a nguê l m. Ông Huy n nghe tinông càng thêm gi n, ông không thèm nói chuy n y l i cho v hay dâu trong nhà bi t.

Cách ba tháng sau, m t bu i s m m i, ông Huy n Tr ng Hà ng n m hút c m ch ngmà ch c m. Có m t ng i lính tr m s n Tín em giao cho ông m t cái dây thép vi t nh

« Hoàng Ki t décede. Venez immediatement“

Tri u Nh H

Ông Huy n không hi u ch Tây, nên sai tr i lên l u kêu Xuân H ng xu ng c vàt ngh a cho ông nghe.

Cô Xuân H ng c m lá dây thép mà coi thì cô bi n s c và la l n r ng: „Tr i i! Ch nga con ch t r i! Anh Hai ánh dây thép bi u lên mau!“

Bà Huy n nhà sau i lên nghe nh v y thì bà khóc ré. Cô Xuân H ng c ng khóc. ÔngHuy n ng i khoanh tay ngó ra c a, ông không nói m t ti ng chi h t.

Bà Huy n khóc m t h i r i h i ông r ng:

- Bây gi ông tính làm sao?

- Có tính vi c gì âu.

- Th ng c t Hai nó bi u lên l p t c. V y ph i tính i Sài Gòn h i coi con nó au b nhgì nó ch t r i lo chôn c t nó cho t t ch .

- Bà th ng nó l m hay sao?

- Khéo h i! Con tôi sao l i không th ng!

- Th con h mà th ng n i gì! Tôi ã nh t nh b nó thì nó s ng ch t c ng m c k , tôikhông i âu h t.

- Con ch t r i mà còn gi n n i gì!

- Nó không k cha m v con, b h t mà theo . Không bi t ch ng nó l y v chúng bâm ch t ó. Lên ó mà mang x u ch lên ó làm gi ng gì. Bà th ng nó thì i i. Tôi

c c l m, tôi không i.

- Ông không i thì tôi i.

Bà Huy n li n b o s p ph s a so n cho bà i Sài Gòn.

Cô Xuân H ng v a khóc v a l y ông Huy n mà nói r ng: „Cha c a Hoàng H i d ukhông th ng con i n a c ng là ch ng c a con. Lúc còn s ng mà con ch a dám phi n tráchthay, nay r i m t r i, d u qu y d u ph i con c ng ph i quên h t chuy n c . lòng lo áp ngh acho ch ng con. V y cúi xin ba r ng lòng cho phép con em Hoàng H i lên Sài Gòn ng m concon c tang và lo chôn c t ch ng con cho tr n ni m ch ng v “.

Ông Huy n châu mày nói r ng:

- Hoàng H i còn nh quá, i ng xa sao ti n.

- Th a, d u th nào c ng ph i cho nó i ng nó tang cha nó. i xe mui ki ng dù cóa gió c ng không sao.

Ông Huy n ng i suy ngh m t h i l u r i nói r ng: „ i thì i. Tuy gi n mà nói v y, chba c ng i n a ch nhà sao c“.

Ông sai m t ng i tâm phúc trong nhà m n m t cái xe h i ch y li n qua Long M màbáo tin cho th y Ban bi n H ng hay r i i luôn qua Cái T c mà cho ông sui hay n a. Ông s p

t ng i coi nhà r i lên xe h i l n c a ông mà i Sài Gòn v i bà Huy n, Xuân H ng, Hoàngi và con vú.

n x xe lên t i Sài Gòn. Ông Huy n bi u s p ph ch y th ng t i nhà Nh H r i vch ng Nh H m i d t l i c n ph l u ch Hoàng Ki t .

Bà Huy n b c vô th y thây con n m c ng ng t, m t xanh d n thì bà nhào mà khóc.Xuân H ng và cô Tr ng Th Lang c ng khóc r ng lên, nghe r t th m thi t.

Ông Huy n h i Nh H v y ch Hoàng Ki t au b nh gì, au bao lâu mà ch t. Nh Hbèn thu t l i nh v y:

êm h i hôm n y l i 2 gi khuya, có th ng b i c a c u Ba ch y l i nhà con nh nchuông mà nói r ng c u Ba i ch i v , c u vô nhà t m c u t m, c u m i x i m t lon n c thì c uté nhào, b t t nh nh n s . V ch ng con l t t ch y l i, thì c u Ba còn n m trong nhà t m. Concoi m ch thì té ra c u au trái tim, máu l ng lên óc nhi u quá, làm b gân máu. Con bi t b nhnguy r i bèn ph b ng c u lên gi ng, r i con c t m ch l y b t máu. Con làm cách mà c ukhông t nh l i, n g n n m gi r i sáng c u t t h i.

Ông Huy n l c u nói r ng: “Ch i b i quá thì ph i ch t nh v y ch gì“

n chi u, th y Ban bi n H ng v i v ch ng th y H i ng Nghi p lên t i.

Nh có Tri u Nh H , thông th o lo mua hòm, r c nhà giàng, nên t i l i t n li mHoàng Ki t r i tr a b a sau t ng táng t i t th m c a ch nhà giàng trên Phú Nhu n.

Vi c t ng táng xong r i, th y Ban bi n v i v ch ng ông H i ng ra v . Ông Huy n v ibà Huy n c ng em Hoàng H i v tr c. Cô Xuân H ng ph i l i d p tr ph r i cô s l ycái xe h i nh c a ch ng mà v sau. Cô u nhà ch ch ng. T i l i, ch em n m nói v i nhau,cô m i h i cô Tr ng Th Lang r ng:

- Nghe nói nhà em có t tình v i cô Jeanne nào ó, mà sao ám ma, không th y ng i yy ch ?

- Tôi r y, tôi i nó i m t, âu dám léo l i n a. êm mà b i l i kêu c u ba b nh ó, vch ng tôi ch y l i thì con ó trong nhà. Tôi nóng ru t, tôi m ng, tôi i nó, nó ríuríu i m t t hôm ó n nay.

- Ch có nghi t i cô ó mà nhà em ch t hay không?

- Không ph i v y âu. Anh c t coi m ch k l m mà. Th ng Ba ch t t i au trái timthi t, mà c ng t i con ó nên ch i b i, r u chè, th c khuya, r i m i t gân máu ó.

- Còn ch có nghe nói nhà hàng nh y m bây gi khá hay không?

- Khá gi ng gì c! óng c a h n m t tháng nay r i.

- Sao v y? Hôm m i l p coi khách ông l m mà.

- B a khai tr ng, in thi p m i cùng h t, nên m i ông, sau lon l n l n l n, r i l ph ip ch r i ti n âu mà tr ti n nhà ti n b i.

Cô Xuân H ng l i hai b a d p nhà c a c a ch ng xong r i, cô m i lên xe h i mà vch Giá.

Ngày m i v nhà ch ng, v ch ng d t nhau i du l ch thì i cái xe h i n y, v ch ng p. Nay ch ng ch t, cô tr v R ch Giá c ng i cái xe h i n y, mà ng i có m t mình. Xe ch yt v t, cô ngh cu c i hi p tan, tan hi p, không r i có, có r i không, éo le nhi u n i, dàyng không ch ng, thì cô l y làm ngao ngán trong lòng. Sanh khách má h ng mà chi, mà sanh

i l i ày a? ã n ng o n ch hi u, thêm iên o ch tình, r i l i còn gây cái ngh a m con, tr n bi t bao gi m i tr h t? Cái ki p n y ã h ng, v y ph i làm th nào cho ki p sau c

ung dung?

Xe h i ã qua kh i b n ò Vàm c ng r i, mà cô Xuân H ng trong d v n còn bànghoàng, nh chuy n ã qua, t ng vi c s t i, ng i bu n hiu, không nhích mép. Xe v a qu o vô

ng Cái S n thì cô th y có m t ám ông ng i ng l ng x ng gi a l , mà phía tay trái l icó cái xe h i nh l t úp n m d i ru ng. Cô bi u s p ph th ng b t, r i ng ng, thì cô th y HàThi n Ý ng i d a mé l áo qu n l m lem, m t l i có máu. Cô l t t m c a xe leo xu ng, r ich y l i h i Thi n Ý r ng: “Anh T b l t xe hay sao? Có b nh hay không? S p ph mau mauxu ng ông c lên xe mình ng ch lên nhà th ng li n cho quan th y Thu c khám m i

c. M y bà con ây làm n ph giùm m t chút. Cha ch , m t ch y máu nhi u quá! Trongmình anh có sao hay không?”

Cô l ng x ng, c ng i n y, h i ng i kia, coi b cô lo s l m.

Thi n Ý ng i ngó Xuân H ng, i cô nói d t r i, chàng ch m rãi áp r ng:

- Cám n cô, tôi b l t xe, tr y tr a chút nh, ch ng có b nh chi tr ng, xin cô ng nh clòng.

- M t v i tay anh u có máu, ph i b ng li n, v y sao c. Xin anh lên xe ng emch lên nhà th ng Long Xuyên.

- Tôi âu dám làm nh c lòng cô.

- Không có chi h t. ây lên Long Xuyên ch ng 10 cây s , ph i lên cho quan th y kháni b ng bó li n m i c. S p ph c a anh âu?

- Tôi c m bánh ch không có s p ph .

- Cha ch , n u v y thì b xe ây ai coi ch ng. c em m n m t ng i ây coich ng xe…

- Xin cô ng lo, tôi ch ng có b nh chi tr ng l m. tôi ng i ây ch m t lát xe ò SàiGòn xu ng r i tôi tr v Th nh Hòa, kêu th máy và d t dân tr qua ây y xe lên lem v s a.

- N u anh v Th nh Hòa thì i xe c a em ây c ng c, c n gì ph i ch xe ò. Ng t ii b xe ây ai coi?

- Tôi có em theo m t th ng b i.

- a! N u có v y thì ti n l m. B i anh âu? Nó có b b nh hay không?

t a trai 16, 17 tu i b c t i xá cô Xuân H ng và nói r ng: “B m, tôi tr y ch nt chút, ch không có b nh chi h t”

Cô Xuân H ng g t u nói: “V y c ng là may. Thôi em l y va ly hay là c gì ó bt lên xe c a qua i“.

Th ng b i v ng l i xách hoa ly c a Thi n Ý mà trên xe c a Xuân H ng.

Xuân H ng m i Thi n Ý lên xe. Vì cô ân c n quá, Thi n Ý không th t ch i c, nênm ng d y mà b không s t s ng l m. Thi n Ý i cà nh c vì ch n au. Cô Xuân H ngng ngó r i l c u nói r ng: „Không c, ch n c a anh th coi au nhi u. Ph i i th y thu c,

ch lên Th nh Hòa có th y thu c âu mà tr , tr lên Long Xuyên không bao xa, ph i lên choth y thu c coi m t chút r i s v . Anh lên xe i“.

Thi n Ý mu n lên ng i phía tr c v i s p ph . Xuân H ng không cho, ép ph i ng iphía sau v i cô, r i bi u s p ph quay xe l i lên Long Xuyên.

Quan th y thu c khán nghi m th t là k r i nói Thi n Ý trong mình ch ng có b nh gìtr ng, duy có s ng ch n, b m con m t, tr y tay m t v y thôi. Ông tiêm cho m t m i thu c và

ng m y ch tr y ch y máu.

Xuân H ng nghe Thi n Ý ch ng có b nh chi thì cô m ng, cô li n m i Thi n Ý lên xeng cô a v Thành Hòa. Bây gi cô an trong lòng, nên xe ch y r i cô m i h i r ng:

- Anh i âu mà l t xe ó?

- Tôi trên Sài Gòn v th m nhà.

- a! Anh trên Sài Gòn hay sao? làm vi c gì tr n?

- Tôi làm Tr ng s .

- C kh d hôn! V y mà em âu có hay âu! M t n m m y nay em không có g p anh,mà c ng không g p bác T ng. Anh c i v hay ch a?

Cô Xuân H ng v a h i câu n y, v a li c m t ngó Thi n Ý, mi ng l i chúm chím c i.Thi n Ý châu mày day m t ch khác mà áp r ng:

- C i v làm gì? Tôi nh t nh không thèm c i v .

- T i sao v y?

- Cô khéo h i! T i làm sao, cô bi t l m ch . Tôi oán th con gái Vi t Nam l m ch .

- Con Gái Vi t Nam thì quê mùa, l thì anh ph i th ng ch sao anh l i oán.

- Ng i ta có h c kia còn ch a bi t nh n ngh a thay hu ng chi ng i không có h c thì córa gì.

Thi n Ý nói mà m t coi ch b gi n l m v y. Xuân H ng ngó chàng trân trân r i thdài m t cái mà nói r ng: „Em bi t nãy gi anh khinh b con gái Vi t Nam ó là khinh b em. Emxin anh ng có th y c ch c a em là ê ti n mà t ng h t th y con gái Vi t Nam ê ti n nhem h t, thì t i nghi p cho ng i ta“.

Xuân H ng nói m y l i r i cô ngh n c , r ng r ng n c m t nói không c n a. Công i l ng thinh m t lát r i l y kh n lau n c m t và nói r ng: “H i tr c cha m hai bên có giao

c h anh h c r i thì cho anh v i em làm v ch ng. S h a hôn ó cha m nh tr c ó m im, anh hay, mà em có bi t. Lúc anh h c thành r i, anh v mà em b i c i l y ch ng khác,

i là con nhà c phú, c ch c a em nh v y thì ê ti n thi t, anh khinh b áng l m. Song c ch ngoài c a em ê ti n, mà cái óc c a em, cái lòng c a em, b trong bao gi c ng trong s ch

luôn luôn. T ngày em l y ch ng cho t i bây gi , trong trí em t ng anh th ng h i giùm choem, ch em không dè anh oán thù khinh b em. Em xin h i anh, n u anh ng i trong cái a v c aem bên R ch Giá ng i ta qua nói c i em ó, anh m i làm sao?“

Thi n Ý cùn qu n áp r ng:

- N u cô là gái bi t tr ng trinh tr ng ti t, không b i c không tham giàu, mà cha m córáng ép i n a thì cô ph i li u mình cho tr n ngh a m i ph i. Thà ch t cho th m danhch s ng làm chi cho x ti t.

- T t h ! Anh d y em cái bài h c ó coi th không hay. Ng i g p c nh nguy, b cng cùng r i, không bi t làm sao mà day tr , túng th ph i th t h ng hay là c n l i,

hay là u ng thu c c, hay là nhào xu ng sông mà ch t…

y là ng i không có tánh kiên nh n, không có chí t c ng, không có can m màch u cái kh c a ki p tr n. Ch t nh v y t ng là tránh kh i cái kh , té ra cái kh ycòn dành y nguyên ng ki p sau tr lên mà mang thêm vô n a, ch tr n tránh âucho c. Hu ng chi mình ch t ã h i cho ki p sau c a mình mà l i không b ích choai h t, thì ch t làm gì, mà anh d y em nh v y. Anh xét cho k l i mà coi, n u h ich ng i nói em ó mà em t v n em ch t thì có ích chi cho duyên n c a chúng taâu? ã không có ích, mà h em ch t thì hai nhà u s p h t, cha m em v i bác T ng

ph i b kh n n li n!

- Kh n kh cái gì? T i sao mà kh n kh ?

- Chúng thi hành phát mãi, ch sao.

- T i sao v y?

- a! V y ch anh không hay bi t vi c n n n ó hay sao?

- N n n gì âu?

Xuân H ng ngó s ng Thi n Ý, không bi t chàng nói thi t tình hay ph nh ph . Cô h ing:

- V y ch h i g em l y ch ng ó, bác T ng không có nói rõ công chuy n ó cho anhhay sao?

- Ba tôi nói chú H i ng thi u n th ng cha Huy n Hàm Tr ng Hà, nên làm lãngkhông ch u g cô cho tôi. em cô mà d ng cho th ng con c a Tr ng Hà mà tr n .Tôi h i v y ch cô c ng ành nh v y hay sao, thì ba tôi nói cô th y giàu cô mê, nên cô

ng ch u nh v y.

- Tr i t i! Hèn chi anh thù oán em, anh khinh b em thì úng r i!

- Thì cô ng làm v ng i ó h n m t n m r i, có oan c ch nào âu mà cô kêu tr i?

- Thôi anh hi u nh v y, thì c nh v y t t h n.

- V y ch t i sao cô b i c, cô l y ch ng khác?

- Thi t t i em ham giàu.

- Cô nói l y nh v y không c. Cô ph i c t ngh a rành r cho tôi nghe.

- Thôi, vi c c r i nói l i không ích gì.

- Không c. Cô ph i nói thi t cho tôi nghe th coi t i sao cô b tôi l y ch ng khác. Côph i bi t r ng tôi mà còn s ng ây là nh tôi có tánh nh n n i l m, mà s s ng c a tôicó xác ch không có h n. Cô ph i nói ho ch ra, ch nói mí nh v y không c.

Xuân H ng ng m ngh r i h i r ng:

- Thi t anh không hi u t i sao em ph anh mà l y ch ng khác hay sao?

- Thi t không hi u.

- Thôi em nói cho anh nghe. Ba c a em v i bác T ng mua t mua n sao ó màthi u b c, nên ph i vay c a ông già ch ng em. Mua t v a r i k g p kh n bách lúa r ,ru ng th t, hai ông tr n không n i. Ch n ki n. Tòa lên án bu c hai ông ph i tr n ,

u không tr thì ch n c phép phát mãi gia viên n s n. Theo án Tòa thì ba c aem tr v n l i 60 ngàn. Còn bác T ng t i trút 100 ngàn. H i ch n c án ó thì anhã v r i. Hai ông b i r i h t s c, má c a em vì n n n ó mà r u nên mang b nh ho.

Ch n c y ng i ta nói nh b ng lòng g em thì s n ó ng i ta cho hai ông phânn mà tr 15 n m ho c 20 n m, tr d t s v n mà thôi, còn nh không ch u g em thì

ng i ta giao án cho Tr ng Tòa thi hành li n, thi hành án c a ba em, thi hành luôn t ia bác T ng n a. Bác T ng b i r i quá, không còn ph ng gì mà g vi c nhà cho

c, nên khuyên ba em thôi g em ng c u giùm hai nhà, là nhà c a em và nhà c aanh. T i v y nên…

- Úy! Thi t nh v y hay sao?

- Thi t nh v y. ám c i em r i thì cha ch ng em m i ba và bác T ng qua cho làmgi y n l i phân h ng mà tr trong 15 n m, tính n i s v n mà thôi, ti n l i b h t. Nh

y nên m i yên n t h i ó t i bây gi ch .

- Tr i t i! Qua có hay âu! Té ra em l y ch ng ch ng khác nào em bán mình mà c uluôn hai nhà, nhà c a em và nhà c a anh n a!

- Anh nói úng l m. N u em ch ng c thì s nghi p c a hai nhà s b phát mãi h t. Máem au b nh ho là b nh hi m nghèo, chúng phát mãi s s n thì má em bu n, ch c ph ich t. Còn hai a em nh c a em ng h c n a ch ng ch c c ng ph i rút em v mà

cho chúng nó ch u d t. Anh th y cái c nh nh v y hay ch a? Nào có ph i em ê ti nn n i ham giàu mà b i c.

Thi n Ý ch y n c m t mà nói r ng:

- Qua xin em tha l i cho qua. T i qua không rõ c n do nên qua m i oán và khinh em.Bây gi qua m i bi t em là ng i th nào.

- Chuy n x a em nói l i cho anh nghe ch i. Xin anh nghe b ng, b i vì thiên h bi tthì không t t cho cha m mình.

- Em có ch ng g n m t n m r i r i v y mà em có con hay ch a?

- Em có sanh c m t a con trai.

- c bao l n?

- G n 4 tháng.

- Qua m ng giùm cho em. Còn em tang cho ai mà m c ch ó?

- Em tang cho ch ng em.

- H ? Em nói sao? Ch ng em ch t r i? Ch t h i nào?

- M i ch t trên Sài Gòn, em lên lo chôn c t r i nên em v ây.

- Tr i t i! Qua có hay âu!

Hai ng i nói chuy n m i n ó thì xe h i ch y vô t i Th nh Hòa. Thi n Ý ch cho s p-ph ng ng ngay c a ngõ ông Cai T ng Bình, chàng m c a leo xu ng, m n s p-ph xách va ly

trên l ng r i m i Xuân H ng ghé nhà u ng n c r i s v .

Xuân H ng c i mà áp r ng: “Em xin l i anh, em không th ghé c. Ch ng em m t,em chôn c t m i r i, em ang lo ch y ri t v nhà ng cho cha m ch ng em kh i trông. ã v ymà em xa th ng nh c a em ã ba b a r i, em nh nó quá, nên không th ta-bà d c ng c.

y xin anh làm n b m giùm v i hai bác r ng em kính l i th m hai bác. Thôi em chúc anhnh gi i, cho em v k o tr a r i.“

Thi n Ý cúi u áp r ng: „Qua r t cám n em h i n m tr c, trong lúc nguy bi n mà embi t tr ng hi u khinh tình, có can m li u thân c u cha m “.

Xuân H ng c i mà nói: “ i cho anh ng i a v c a em h i ó ch c anh c ng ph ilàm nh v y, có chi áng cho anh khen“.

Cô nói d t l i cô cúi u t bi t Thi n Ý. Xe h i rút ch y. Thi n Ý ng ngó theo. Xuânng thì l y kh n lau n c m t.

Xuân H ng v t i nhà l t t ki m con b ng mà hun.

Bà Huy n h i r ng:

- Con s p t công vi c xong r i ch a mà con v mau d v y?

- D th a r i h t.

- Còn nó nói có hùn h p l p nhà hàng nhà hi t gí ó, bây gi tính làm sao?

- Th a vi c ó con có h i ch hai, thì ch nói nhà hàng b l nên óng c a lâu r i.

- Cái ó c ng t n h t m t muôn ng.

Ông Huy n nghe v than thì ông nói r ng: “Thôi, vi c ã qua r i, còn ti c làm chi. Bâygi ph i lo cho v con nó. Con Ba nè, tr i t khi n nh v y, con c ng ch ng nên bu n làm chi.Con còn nh quá, cha m không l ép con ph i th ti t v i ch ng. Ng i ta b n n m m i tu i,con cháu c b y mà ch ng ch t ng i ta còn c i giá thay, hu ng chi con m i có hai m i m ytu i. Nh ng mà ba xin con ch u phi n v y ít n m mà nuôi giùm Hoàng H i cho nó khôn l n r icon s l y ch ng khác. Ba bây gi ch có m t chút ó mà thôi. Xin con ch u khó nuôi giùm choba“.

Cô Xuân H ng nghe cha ch ng nói nh v y cô ng lòng, nên a n c m t mà ápng: „Th a ba, Hoàng H i là máu th t c a con, l nào con không bi t th ng, con ành b mà iy ch ng khác cho c. Con không có tính c i giá âu, xin ba má ng lo“.

ch ng ông Huy n nghe dâu nói m y câu y thì m ng nên h i dâu thay r i i nm.

Thi t tuy Xuân H ng không vui song cô c ng bu n r u l m. T i ngày cô c lo s n sóccon, cô quy t l y ó làm m c ích cho s s ng c a cô.

Cách ch ng m i b a, cô ti p c m t phong th g i tên cô, coi ngoài bao thì th yth g i t i nhà dây thép Sài Gòn, mà tu ng ch thì gi ng tu ng ch Thi n Ý, cô nghi nên côkhông mu n c. Cô x p phong th b vào túi, r i ch i v i con nh th ng.

n t i cô vô phòng thay mà ngh , cô m i nh t i phong th cô ti p h i tr a, cô bèny ra trên bàn r i ng i suy ngh . Ch ng hi u cô tính l nào, mà cô ng m ngh m t h i lâu r i

cô c m phong th xé bao rút th ra coi b qu quy t l m:

Th vi t b ng ch Pháp d ch ra nh v y:

Em Xuân H ng áng yêu kính ôi!

hôm anh r i b n n xe mà may c g p em cho t i b a nay, thì êm nào anh c ngthao th c hoài, h nh m m t thì th y em tr c m t, nên ng không c. Nh nh ng l i tâmhuy t em t v i anh, nên anh m i c bi t em là m t gái cao th ng, háo ngh a, tr ng tình chkhông ph i ng i ham phú ph b n, vong tình b i c nh anh ã t ng v y.

Anh c bi t tâm s em r i thì anh h t s c kính m n em mà l i l y làm au n n n n cái t i anh oán h n em, khinh em không nh m.

Anh vi t th n y, anh r t trông mong em l y lòng qu ng i mà tha cái t i l m l c y choanh, em nên ngh r ng vì anh quá th ng em r i t i m t bít tai mà ph i mang t i v i em, chkhông ph i t i ý gì khác.

Xuân H ng em ôi! M t i tài s c, m t khách a tình m c t i l i gì mà ph t tr i hành nh v y! Trót m i n m mong m i sum v y, mà lúc g n hi p r i l i tan, tan m t cách r t

th m thi t!

Anh ngh l i r t ti c cái cu c anh g p g em hôm n l m. G p làm chi mà bây gi ph iau n nh v y! Thà oán l m còn d ch u h n là th ng tr m.

Xuân H ng em ôi! Thôi, chúng ta nên quên h t vi c ã qua, mà lo vi c s t i. Bâygi em ã l duyên r i, còn anh thì c ng ch a k t b n. Ch c là ph t tr i th y ôi ta th m kháo , th m kh ngh a không phai, tình không l t, nên mu n xá t i cho ôi ta, m i khi n cho em

gãy gánh gi a ng ng ôi ta sum hi p.

Anh n n n xin em, n u ch ng ph tình anh, thì ôi ta s cùng ch p n i tóc t l i. Cái m itình c a anh i v i em v n còn y nguyên nh x a, mà có ch u ho n n n r i, bây gi l i còn giathêm cái ngh a n a. Anh ch c cái tình v i cái ngh a y mà tr n l i thì tr n i anh s kính tr ngem yêu m n em luôn luôn.

Anh suy ngh c n r i anh m i vi t th n y. Anh xin em c ng ph i suy ngh cho k m y l ianh t v i em ó.

Anh xin nói thi t v i em, d u em quy t nh l nào anh c ng v ng ch u, ch không dámphi n trách. Nh ng mà n u anh không c sum hi p cùng em, thì anh coi cái i c a anh h ã

ng, không còn m c ích gì mà h ng hái b c t i n a.

Em hãy xét l i bao lâu c ng c.

t ng i v a kính v a yêu em h t là

Hà Thi n Ý

Cô Xuân H ng c m b c th c i c l i ôi ba l n, c ch ng nào cô càng bu nch ng n y. M y êm sau, êm nào c ng v y, tr c khi i ng thì cô l y b c th ra c, r i ngóèn mà suy ngh trót m t hai gi .

Cách ba ngày cô nh t nh r i, cô m i vi t th g i v Cái T c m i cha m qua ng bày vi c riêng.

ch ng ông H i ng Nghi p ã có ý mu n i th m sui, may k ti p c th c a coni, thì không còn d d n a nên s a so n xe r i b a sau v ch ng i R ch Giá.

ch ng ông Huy n Hàm ti p ãi sui gia r t h u. n c m tr a r i cô Xuân H ng emt khay tr u r u ra tr c m t cha m hai bên mà th a r ng: „Con l y ch ng, con v n t ng

tóc b n ch t, c m s c hài hòa, tr c p d m cha, sau vui ni m gia th t. Nào dè cái m nga con, b c chân vào ng i, v a m i i c m t khúc thì gãy gánh cang th ng. Ph t

tr i ã khi n cái m ng con nh v y, thì con v ng ch u ch con không phi n trách chi h t. Theophong hóa c a ng i mình thì trai anh tu n ch ng th hai chúa, gái trinh li t ch ng th haich ng. Tuy con ch ng dám x ng là gái trinh li t nh ng mà con t nguy n b t ch c ng i x a giá tr n i mà th ch ng d y con. Ng t vì con coi th gian có nhi u n i ng cay, mà cái i

a con ã h ng r i, con ch ng còn ham phú quí công danh chi n a. Nay s n có cha m hai bên m t, v y con cúi xin cha m vui lòng cho phép con xu t gia u ph t, ng con tu ni m mà

nh ki p sau. H m nay con suy ngh ã k r i, con ph i tu thì con m i an tâm t nh trí c“.

Bà H i ng v i bà Huy n nghe con th a nh v y ng lòng, nên ng i khóc ch khôngbi t nói sao c. Ông H i ng c ng ng i nín thinh.

Ông Huy n Hàm t ng h ng mà nói r ng:

- H m nay ba th y con bu n, ba t ng ai c ng v y, h ch ng ch t m t ít lâu nguôi ngoaii thôi. Ba không dè con th ng ch ng con n n i con tính i tu. Con tu sao c.

Hôm tr c ba ã nói v i con ph i ráng nuôi giùm Hoàng H i cho ba, ch ng nó l nkhôn r i con mu n tính l nào ba c ng ch u và vui lòng h t th y. Con ã ch u r i, sao

a nay con òi i tu. Con i tu r i b Hoàng H i ai nuôi. Tuy nó có vú, song vú saong m . Ch ng con r i ch t r i thì thôi, con th ng nh làm chi quá nh v y. Con b

nó i ng thèm nh nó n a, trí mà nuôi con. N u con không th d ng nuôi d y dgiùm Hoàng H i cho ba t i nó có v , thì ít n a con c ng ph i s n sóc cho nó c n m

y tu i r i tính vi c gì thì tính, ch bây gi nó còn quá nh , con b nó nh v y c ngi nghi p.

- Ba nói thì con c ng ph i v ng, b i vì n u con b Hoàng H i vô chùa mà tu, thì khó choba má, mà c ng t i nghi p cho Hoàng H i. V y con xin ba má cho phép con tu t i nhàây, con v a tu v a nuôi con, thì v n toàn h t th y, i ch ng Hoàng H i khôn l n r i hay.

- c l m. Con tu nhà ây thì ba vui lòng l m. Ba giao h t t ng trên l u o cho con mà tu. Con th ng t ng, gõ mõ ánh chuông, làm gi ng gì ó t ý con.

Ông H i ng v i hai bà nghe Xuân H ng xin phép nhà tu thì vui m ng, nên c ngthu n tình không ng n tr chi h t.

n x mát, v ch ng ông H i ng m i t sui mà v . i d c ng bà H i ng nóing: „T i nghi p thân ph n con Xuân H ng quá. M ng s gì mà không c vui s ng chút

nào h t. Th y con nh v y thi t tôi t ru t“. Ông H i ng day m t ra phía ngoài không nói chit, b coi bu n hiu.

Xuân H ng c y ng i nhà vô chùa th nh m t b c t ng ph t Quan Âm v i m t b cng Ph t T và mua giùm m t cái áo r ng b ng v i r i nhu m dà. Cô d n hai bàn th , m t bàn

th Ph t T , m t bàn th Ph t Quan Âm.

p t công vi c tu xong r i, m t êm n , cô ch cha m ch ng i ng , trong nhà yênnh, cô t nhang, t èn trên hai bàn th ph t r i quì tr c bàn th ph t Quan Âm và vái r ng:

“Con là Võ Xuân H ng, 23 tu i vì ki p tr c thi u tu, nên ki p n y con ph i l n n lao ao vhi u v ngh a, v tình, v trinh.

“Nay con n n n sám h i, quy t tu ni m nh ph c c c a ph t gi i kh , v y con c uxin Ph t T , Ph t Bà c u thân con, cho con sáng trí vi t m t b c th cho Hà Thi n Ý nglòng d t cái nh n duyên c a con ki p n y, ng yên trí mà lo tam qui ng gi i, hòng g l c tr nmà theo Ph t o“.

Cô l y hai bàn th , r i l y bút m c ng i vi t m t b c th nh v y:

Thi n Ý anh ôi!

Trót m i n m em m t lòng lo gi cái tình c a em nh m t t m g ng thanh khi t, logi i cái h nh c a em nh m t óa hoa bán khai, mong sum hi p cùng anh cho ph tình cá n c.Nào dè ôi ta không có nh n duyên v i nhau nên Ph t tr i m i khi n k B c ng i Nam, r i làmhoa r i g ng rã .

Em ti p c b c th c a anh, em c i c l i m y l n, c ch ng nào em càng bu nch ng n y. Em bu n b vì ã th y anh n nông n i n y r i mà còn mong ráp cái g ng ã b ,còn tính l m óa hoa ã tàn .

Thi n Ý anh ôi! Làm thân con gái may r i m t ch ng. Em ã vào làm dâu nhà h Tr ngi thì em ph i th h Tr ng tr n i, có l nào em ành mang gói mà qua nhà h Hà n a cho

c. Em cúi xin anh n u anh ch ng ph tình c a em, thì anh ch ng nên c ng u c i m ngph t tr i ã nh, anh ph i thành tâm kh n c u ph t tr i gây cu c nh n duyên cho ôi ta, ngki p sau m m m t nhà, kh i bi t ly nh v y n .

Em ã quy t nh r i. Em v n bi t em quy t nh nh v y thì au n cho anh l m. Màthân em ây, há em l i vui v gì hay sao? Xin anh hãy nh ; i có y là không, tan y là hi p.

y ki p n y chúng ta m i ng i m i ng , hãy thành tâm c u tr i kh n ph t cho chúng ta ki pkhác c sum v y, sum v y mà anh ch ng có chút chi bu n, em c ng ch ng có chút chi h .

Vài hàng tâm huy t, cúi xin quân t nh n l i

Gái h u tình mà vô duyên

VÕ XUÂN H NG

Cô Xuân H ng vi t th xong, r i cô l y bao niêm dán cò theo phép bao g i cho HàThi n Ý, tr ng s Sài Gòn. Cô xu ng l u kêu m t a gia d ch mà sai c m phong th i cho

p chuy n xe sáng b a sau.

i th r i, cô tr lên l u t nhang l y ph t n a. Ni m h ng m t h i lâu r i cô m i l yt cái kéo bén mà h t u tóc và l y m t con dao c o l i ng i tr c t m ki ng l n mò c o h t

cái u tr c lóc. êm y cô t ng kinh ni m ph t t i sáng.

Con vú th c d y th y Xuân H ng còn ng l y ph t mà cái u tr c lóc thì ch ngng. Nó tu t xu ng l u, th y bà Huy n th c r i, ng ng i u ng n c, thì nó nói b u b o

ng: “Bà ôi! Cô tôi c o u r i“.

Bà Huy n nghe nói th t kinh, bà tu t lên l u g p Xuân H ng ng quì tr c bàn thph t, u c o tr c lóc thì bà ng trân trân, mà n c m t ch y ròng ròng. Bà c m ng th ngxót quá, nên bà nói l n r ng: „Con làm chi v y con! Tu thì n chay ni m ph t c ng r i. Làmthân n bà con gái có m t cái u tóc, mà con c o u r i thì còn gì mà k ?“

con vú nói l n x n làm cho trong nhà xao xuy n. Ông Huy n th c d y, hay vi c Xuânng c o u thì ông ch c l i l c u, th ng xót h t s c, song không bi t nói sao c. Ông

vi t th cho ông sui hay v ch ng ông H i ng Nghi p qua R ch Gía th y con nh v y thì tru t khóc d m, th than r i v ch không bi t làm sao.

Hi n gi Xuân H ng v n còn tu t i nhà ch ng là ông Huy n Hàm Tr ng Hà R chGiá, ngày lo s n sóc con, t i t ng kinh ni m ph t.

Còn ông Hà Thi n Ý còn làm Tr ng s ph Sài Gòn. Ông không c i v mà c ngkhông i ch i v i ai, h mãn gi làm vi c r i thì ông v nhà óng c a kín mít, không ai hi u tâmtrí ông c.

Hai ng i u tr tu i, b c ng i còn dài. Nh ng ng i theo phái v t ch t thì hoán Thi n Ý b sóng tình a y r i chàng s eo i làm cho Xuân H ng ph i t c a Ph t

mà vào ng tiên. Còn nh ng ng i theo phái tinh th n thì h oán Thi n Ý tuy mang m t cáitúi tình tr u tr u, song tình chàng cao th ng, nên không l chàng dùng cái tình y mà ánh cái ti t c a ng i chàng kính tr ng ó bao gi .

Tác gi không dám cho phái nào ph i, mà c ng không cho phép tiên tri, tác gi ch mong:

Trai bi t tr ng ái tình

Gái gi b n chánh ti t.

SÀI GÒN, tháng 8- 1935

ho bieu chanh mot doi tai sac

Documents

ho bieu chanh con nha giau

ho bieu chanh ai lam duoc

ho bieu chanh cu kinh

ho bieu chanh tai toi

ho bieu chanh thay chung trung so

ho bieu chanh bo chong

ho bieu chanh nam cuc tinh huy

ho bieu chanh to hong vuong van

ho bieu chanh doa hoa tan

ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 1

ho bieu chanh ai tinh mieu

ho bieu chanh day oan

ho bieu chanh cuoi guong

ho bieu chanh chi dao - chi ly

ho bieu chanh buc tho hoi han

ho bieu chanh dai nghia diet than

ho bieu chanh bo vo

ho bieu chanh thiet gia gia thiet

ho bieu chanh hanh phuc loi nao

ho bieu chanh khoc tham