سه ره تای مانگی داهاتو، نه شیروان مسته فا رێكخه ری گشتی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان پاش زیاتر له س���ێ مانگ مان���ه وه له ئه وروپ���ا، ده گه ڕێته وه

هه رێمی كوردستان.به پێ���ی به ئاوێن���ه : تایب���ه ت نه وش���یروان ئاوێنه ، زانیاریه كانی مسته فا دوێنێ به هۆی كۆچی دوایی كوردۆ قاس���م كه كه س���ایه تیه كی دی���اری بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان بو، په یوه ندی ته له فون���ه وه له ڕێگه ی به هه ڵس���وڕاوێكی دیاری گۆڕانه وه كردوه و پێیڕاگه یاندوه كه "به نیازه بۆ بگه ڕێته وه داهات���ودا له مانگی

كوردستان".به پێی ئه و زانیاریانه ی ده س���ت ئاوێنه كه وتون، له ماوه ی دو مانگی رابردودا چه ندین كه سایه تی دیاری عێراقی و كوردس���تانی به مه به ستی نێوه ندگی���ری نێوان پارتی و گۆڕان

ویستویانه په یوه ندی پێوه بگرن، به اڵم ناوبراو ئاماده نه بوه وه اڵمی

ئه و كه سایه تییانه بداته وه . ه���اوكات له گ���ه ڵ گه ڕان���ه وه ی بزوتنه وه ی مسته فادا، نه وشیروان گۆڕان و الیه نه سیاسیه كانی هه رێمی كوردس���تان له ئاماده كاری���دان بۆ ئه وه ی ئه م دۆخه ی ئێستا به بارێكدا بارزانی و تێپه ڕێنرێت، كه بخرێت و نه وشیروان مسته فا رۆڵی سه ره كی

له یه كالكردنه وه یدا ده بینن.لەمبارەی���ەوە ئه ندامی مه كته بی ئیس���المی، یه كگرتوی سیاس���ی بەئاوێن���ەی محەمم���ه د عوم���ه ر " س���ه ره تای س���اڵی راگەیاند كە داهاتو گه ڕێكی تری دانوستانه كان ده س���پێده كه نه وه جدیتر له جاران، چونكه گۆڕان و پارتیش گەیشتونه ته ئ���ه و بڕوای���ه ی كات له قازانجیان

نیه ".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )508( سێشەممە 2015/12/22

w w w . a w e n e . c o m

ریکالم

9

له ماوه ی ساڵێکدا 93 ده رمانخانه

له سلێامنی كراونه ته وه

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3202416 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

پاش گه ڕانه وه ی وه فدی یه كێتی له به غدا

بارزانی سوپاسی یه كێتی ده كات

8 72

مانگی داهاتو نه وشیروان مسته فا ده گه ڕێته وه بۆ كوردستان

حكومه تی هه رێمی كوردستان به 20 ملیار

قه رزو گیرفانی به تاڵه وه به ره و پیری ساڵی نوێ

ده ڕوات

بازرگانێک 700 ده فته ر دۆالری خه ڵکی

ده بات و کوردستان به جێده هێڵێت

تاڵه بانی كوڕ به خشكه یی به ره و كورسی سكرتێری

یه كێتی هه نگاو ده نێت

4

18

جێنۆساید: 10 هۆکار هه ن كه ئێزدییه كان ناگه ڕێنه وه بۆ شنگال

وه زیرێك����ی حكومه تی هه رێمی كوردس����تان ئاماژە بەوە دەکات دۆخی دارایی حكومه ت داهاتویه كی وابڕوات ئه گه ر مه ترس����یداره و مه ترس����یدار چاوه ڕێی هه رێ����م ده كات، ئەو ده ڵێت "350 ملیار دینار مانگانه كورتهێنانی

بودجه مان هه یه "مه جید عه بدولس����تار تایب����ه ت: ئاوێنه ، حكومه تی ئاودێ����ری كش����توكاڵ و وه زیری هه رێمی كوردس����تان به ئاوێن����ه ی ڕاگه یاند "حكومه ت����ی هه رێ����م مانگان����ه 350 ملیار دینار كورتهێنانی هه یه و ڕوبه ڕوی دۆخێكی هه ستیارو مه ترسیدار بوه ته وه ، بۆیه ئه گه ر به مش����ێوه یه بڕوات ئاینده یه كی مه ترسیدار

چاوه ڕێی هه رێمی كوردستان ده كات".ئه نجومه نی "كۆبونه وه كەی ڕاش����یگه یاند

ل����ه م كۆبونه وه یه ش وه زیران گرنگبو جگه كۆبونه وه یه كی دیكه ش ده كرێت كه تایبه ت ده بێت به بڕیاره گه وره كان و بڕیاری گه وره ی تێ����دا ده درێت، ئ����ه وه ش پ����اش ئه وه دێت هه م����وان پێش����نیاره یه كانیان ب����رده وه بۆ

ئه نجومه نی وه زیران".عه بدولس����تار مه جید وه زیری كشتوكاڵ و ئاودێ����ری حكومه تی هه رێمی كوردس����تان ئه وه ش����ی وت " پێویس����ته په رله مانتاران و حیزبه كان و میدی����اش هاوڕابێن له گه ڵ ئه م ئ����ه وه ی س����ه ربگرێت و نه بێته پڕۆژه یه بۆ موزای����ه ده و مش����تومڕێكی ب����ێ ئه نجام����ی

ناوخۆیی".

ئه ندامێك����ی س����ه ركردایه تی پارت����ی دیموكرات����ی كوردس����تان ئاماژه به وه ده كات ك����ه بزوتنه وه ی گ����ۆڕان هیچ شتێكی تێدا نه هێشتوه بۆ ئه وه ی بوار بڕه خسێت پارتی له گه ڵی دابنیشێت، ئه و ده ڵێت "پۆستی سه رۆكی په رله مان جارێكیت����ر نادرێت����ه وه به بزوتنه وه ی

گۆڕان".ئه حم����ه د هه ولێ����ر: ئاوێن����ه ،

س����ه ركردایه تی ئه ندام����ی كان����ی ، كوردس����تان دیموكرات����ی پارت����ی به ئاوێنه دا تایبه ت له چاوپێكه وتنێكی رایگه یاند ك����ه 38 ئه ندام����ی پارتی له په رله مانی كوردس����تان دیموكراتی كوردس����تان ده نگیان به د.یوس����ف دا بۆ ئه وه ی ببێته س����ه رۆكی په رله مان، وه كو نه یتوان����ی د.یوس����ف ب����ه اڵم سه رۆكی په رله مان ره فتار بكات، ئه و

وتی "ئێس����تاش به هۆی ئه و ره وشه ی هاتۆته پێش، پارتی جارێكیتر هه رگیز ناگه ڕێته وه سه ر ئه وه ی كه د.یوسف په رله م����ان و به س����ه رۆكی ببێت����ه وه س����ه رۆكی په رله مانی����ش جارێكی تر

نادرێته وه به بزوتنه وه ی گۆڕان".ئیس����تیحقاقاتی "به پێی وتیش����ی ئیس����تیحقاقی ئ����ه وه هه ڵب����ژاردن نیی����ه و پارتی بزوتن����ه وه ی گ����ۆڕان

زۆرینه و یه كێتی نیشتیمانی كوردستان له هه ڵبژاردن����ی س����ه رۆكی په رله ماندا به شداری نه كرد و ده نگی پێنه دا. بۆیه من ل����ه و بڕوایه دام له كاتی گه یش����تن به رێككه وتنی سیاس����یش ئه و پۆسته

به ر بزوتنه وه ی گۆڕان ناكه وێته وه ".

بانك���ی كوردس���تان كە س���ه رۆكه كه ی خزمایه ت���ی له گه ڵ س���ه رۆكی حكومه ت هه ی���ەو داهات���ی نه وتی قۆرخك���ردوه، شكس���تی به كاری بانك���ه بازرگانیه كان

هێناوە.ئاوێنە، س���لێمانی : به ڕێوه به ری بانكی بازرگانی ئاشتی له سلێمانی ساالر غه ریب ئاماژە بەوە دەكات ك���ە قەیرانی دارایی كاری ئه وان���ی الوازك���ردوه و وا یلێكردون

قه رزه كانی���ان بوه س���تێنن چونكه پاره كه مبوه ت���ه وه ، ئەو وتی " ئێس���تا كاری س���ه ره كی بانك���ه بازرگانی���ه كان بوه ته كاری دابه ش���كردنی موچه وه كو بنكه ی دابه شكردنی موچه یان لێهاتوه نه ك كاری

سه ره كی خۆیان".دیكەوە، جێگری س���ه رۆكی لەالیەكی لیژن���ه ی دارای���ی و كاروب���اری ئاب���وری په رله مانی كوردستان، عەلی حەمە ساڵح

بەئاوێنەی راگەیاند كە "بانكی كوردستان له گه ڵ سه رۆكی خزمایه تی سه رۆكه كه ی حكوم���ه ت ته نها له گۆڕین���ه وەی پاره ی نه وتدا 30 ملی���ۆن دۆالر قازانج ده كات"، ئەو وتی "ئه وه ش بانك���ه بازرگانیه كانی په كخس���توه هاوكات وایكردوه داهاتێكی

زۆر په یدابكات به بێ كێبەركێكردن."

پارتی : پۆستی سه رۆكی په رله مان جارێكیتر نادرێته وه به بزوتنه وه ی گۆڕان

"بانكی كوردستان شكستی به كاری بانكه بازرگانیه كان هێناوه"

وه زیرێك: حكومه تی هه رێم مانگانه 350 ملیار كورتهێنانی بودجه ی هه یه

وه زاره تی ناوخۆ پرسی بازرگانیكردنی له گه ڵ داعشدا دیزه به ده رخۆنه ده کات 2

3 5

8

نه وشیروان مسته فا فۆتۆ: یه حیا ئه حمه د

بانکی کوردستان

3(508( سێشه ممه ‌2015/12/22هه‌نوکه

ئا: وریا حسێن

به شداریكردنی سێ الیه نه كه ی هاوپه یمانی بزوتنه وه ی گۆڕان

له كۆبونه وه ی ئه نجومه نی وه زیران گۆڕانی له یارییه سیاسیه كه دا

ته نها هێشته وه ، هه رچه نده الیه نه سیاسیه كان جه خت له سه ر ئه وه ده كه نه وه كۆبونه وه كه په یوه ندی

به ژیانی خه ڵكه وه هه یه و باسی گۆڕان نه كراوه .

وه زی���ری مه جی���د عه بدوس���تار كشتوكاڵ و ئاودێری حكومه تی هه رێمی ئه ندامی مه كته بی كوردستان هاوكات سیاس���ی كۆمه ڵی ئیس���امیه ئه وه ی "له كۆبونه وه كه ی به ئاوێنه ڕاگه یان���د باس���ی هیچ وه زی���ران ئه نجومه ن���ی گ���ۆڕان نه كراوه ته نها باس���ی دۆخی مه ترسیداری حكومه تكراوه كه ئه گه ر مه ترس���یدارمان ئاینده یه كی وابڕوات

ده بێت".

كۆبونه وه ك���ه ی ئ���ه وه ی پێ���ش ته واوبێ���ت وه زی���ران ئه نجومه ن���ی به یاننامه یه كیان گ���ۆڕان وه زیره كانی باڵوك���رده وه و ئه وه ی���ان ڕونك���رده وه وه زیران ئه نجومه ن���ی "كۆبون���ه وه ی بارودۆخه كه ئاس���اییكردنه وه ی به بێ بۆ پیش12 ی ئۆكتۆب���ه ر، له ژێر هه ر پاساوێك بێت بمانه وێت یان نه مانه وێت رازیبونه به و بڕیاره تاكایه نه ی پارتی

كه دامه زراوه كانی هه رێمی كوردستانی ئیفلیج و پڕۆس���ه ی سیاس���ی توشی قه یرانێك���ی گه وره ك���ردوه و یه كڕیزی كۆمه اڵیه ت���ی ئاش���تی نیش���تمانی و

تێكداوه ".

عه بدوس���تار مه جی���د هه رچه ن���ده نیگه رانی ده ربڕی ل���ه وه ی كه جێگه ی له ن���او كابینه دا وه زیره كان���ی گۆڕان دیاربوه به اڵم له وه اڵمی ئه و نیگه رانیه ی گۆڕان ئه وه ی ڕونكرده وه " ده بو گۆڕان ئێم���ه ی به نوێن���ه ری خ���ۆی بزانیایه كه دڵخۆشین بیوتایه له كۆبونه وه كه و

ئه وان له كۆبونه وه كه دان".وه زیره ك���ه ی كۆمه ڵ���ی ئیس���امی شه رعیش���ه وه یاس���ایی و له ڕوانگه ی كاره كانی سه رش���انی ڕانه په ڕاندن���ی به خیانه ت ده زانێت و ده پرس���ێت "ئایا ده كرێت من له س���ه ر قس���ه ی گۆڕان نه كه م؟ جێبه ج���ێ خ���ۆم كاره كانی ئایا ئێمه ڕێكه وت���ن له نێوانمان هه یه ئه گه ر ئه وان له حكوم���ه ت نه بن ئێمه بكش���ێینه وه یان هی���چ ڕێكه وتنێكی س���تراتیژی له نێوانماندا هه یه؟ " وه كو ئاماژه بۆ ئه وه ی هیچ شتێك له نێوان ئه وان و گۆڕاندا نیه په یوه ستیان بكات ناو كۆبونه وه ی ئه نجومه نی به نه چونه

وه زیران.

به پێی چه ند زانیاریه كی تایبه ت كه له سه رچاوه یه كی بااڵوه ده ستی ئاوێنه كه وتوه ئه م كۆبونه وه یه ی ئه نجومه نی

وه زیران سه ره تایه كی نوێی په یوه ندی الیه نه كانه له گ���ه ڵ پارتی دیموكراتی كوردس���تان و پێده چێت پارتی و سێ الیه نه ك���ه به ب���ێ بزوتن���ه وه ی گۆڕان كوردستان په رله مانی س���ه رۆكایه تی دانوس���تانه كانیش پێكبهێنن���ه وه و ده سپێده كاته وه ، هاوكات عه بدولستار مه جیدی����ش زانیاریه كی نوێ له باره ی ڕێكه وتن����ی نێ����وان چ����وار الیه نه كه

تایبه ت به ئاوێنه ئاشكرا ده كات.ئه و ئ����ه وه ی به ئاوێن����ه وت "كاتی خۆی ئێمه به س����ێ الیه نه كه مان وت با له سه ر هه مو ش����ته كان پڕۆژه یه ك یان په یمانێ����ك له نێوانماندا هه بێت، ب����ه اڵم ڕه تكرایه وه و وتیان ئێمه ته نها له سه ر كێشه ی س����ه رۆكایه تی هه رێم كۆده نگین له شته كانی تر ڕاجیاییمان

هه یه ".

هاوت����ا ئیسامیه كه ش����ی عوم����ه ر سیاسی مه كته بی ئه ندامی محەممه د یه كگرتوی ئیس����امی جه خت له سه ر هه مان زانی����اری ده كاته وەو ده ڵێت " ئه و گوت����اره ی گۆڕانمان پێباش نیه ئێمه رێكه وتنمان ته نها بۆ سه رۆكایه تی هه رێم هه بوه كاتی خۆیش����ی گۆڕان پێ����ش ئێم����ه چ����و ب����ۆ پێكهێنانی

حكومه ت و ئێمه ی به جێهێشت ". ئ����ه و ئه ندامه ی مه كته بی سیاس����ی ئه وه ش زانیاری ئیسامی یه كگرتوی به ئاوێنه ده دات " كه سه ره تای ساڵی داهات����و گه ڕێكی تر دانوس����تانه كان

له جاران ده س����پێده كه نه وه جدیت����ر چونكه گۆڕان و پارتیش گه یشتونه ته

ئه و بڕوایه ی كات له قازانجیان نیه ".

هه ر به پێی زانیاریه كان ئێستا گۆڕان ته نها دو بژاردەی له به رده مدا ماوه ته وه ئه وانی���ش ئه وه یه یان خۆپیش���اندان به رێت���ه هه ولێرو پارت���ی ناچاربكات به ملدان به دانن���ان به مافه كانی یاخود سیاس���ی و بكش���ێته وه له پرۆس���ه ی خۆجێیه كانیش، له حكومه ته ته نانه ت ئه گ���ه رە به هێزه ك���ه ش ئه وه یه گۆڕان ل���ه دوای س���ه ری س���اڵه وه بڕی���اری ئۆپۆسزیۆنبونی خۆی بدات و بكشێته وه هه روه كو له حكومه ته خۆجێیی���ه كان ئه گه رێكی سێهه میش هه یه كه دوباره

له گه ڵ پارتی ڕێکبكه وێته وه .

به رپرس���ی ش���ه ریف عه بدولڕه زاق میدیای���ی گۆڕان به ش���داری یه كێتی و كۆم���ه ڵ و یه كگرت���و له كۆبونه وه كه ی بهش���ه رعیه تدان وه زیران ئه نجومه نی پارت���ی تاك���ڕه وی به كوه ده ت���او وه س���فده كات ده ڵێت " ده توانن بچن كۆبون���ه وه ی په رله مانی���ش بكه ن، بۆ ئاینده ئه وان به رپرسیاریه تی قۆناغه كه

هه ڵده گرن".

ڕه تیناكات���ه وه ك���ه ه���اوكات ئ���ه وان ئێس���تا به ته نه���ا ماونه ته وه نا یان به ته نهاب���ن ئاش���كرایده كات" خاوه نی ده نگی خه ڵك و ش���ه رعیه تن، بۆیه ك���ێ هه یمه نه ی پارت���ی قبوڵه

پیرۆزی بێت" .

یه كێت���ی ك���ه ئێس���تا زۆر نزیك���ه

له گۆڕانه وه ڕایه كی فه رمی نیه ، به اڵم كادرو به رپرس���ه كانی ڕای تایبه ت���ی خۆیان له سه ر دۆخه كه هه یه ته نانه ت گەیش���تونه ته ئه وه ی له دوای س���ه ری س���اڵه وه پرۆسه ی سیاسی ده گۆڕێت و

گۆڕان ته نهاتر ده بێت.

ئ���ازاد تۆفی���ق ئه ندام���ی مه كته بی ڕاگه یانی یه كێتی نیش���تمانی ئاماژه ی بۆ ئه وه ك���رد به چونه ده ره وه ی هێزێك حكوم���ه ت كۆتایی نایه ت و ده وامكردن له ناو حكومه ت واتای ئه وه نیه پشتمان له گۆڕان كردوه و بوین به پیاوی پارتی، به ئاوێن���ه ی وت " گ���ۆڕان له نیس���ان پرس���یاری به ئێم���ه ك���رد ت���ا ئێمه له ئۆكتۆب���ه ر وه اڵم���ی بده ینه وه بۆیه وه اڵمی ناده ینه وه ، یه كێتی هه ڵویستی لوتكه ی نواند ئه ویش ئه وه بو شوێنی پۆس���ته كانی گۆڕان���ی پڕنه ك���رده وه ئه وه ی بۆ گۆڕانمان كردوه برا بۆ برای

ناكات".

له گ���ه ڵ له وملمانێی���ه ی گ���ۆڕان هه رچه نده تائێستا دروستیكرد پارتی به بێ له گۆڕه پانه كه دا به رده وامه به اڵم تۆپ ماوه ته وه بۆیه گۆڕان یان ده بێت ڕێكه وێت یان تاكده بێته وه دوای سه ری ساڵیش وه كو به رپرسه بااڵكه ی یه كگرتو ئاماژه ی پێكرد " دوای س���ه ری ساڵ ئه م دۆخه زیاتر ڕونده بێته وه چاره نوسی گۆڕانیش له ناو دۆخه سیاسیه كه دا یان

گاڵ ده هێنێت یان په مو".

ئا: وریا جه مال

له م جه مسه ربه ندییه دا كه ناوچه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستی گرتوه ته وه ،

هه مو سوننه كان له به ره یه كدان، هه مو شیعه كانیش له به ره ی

شیعه دان، كوردیش په رت و دابه شه به سه ر هه ردوكیاندا.

جڤاتی س����ه رۆكی عوسمان ڕه وف به گ����ۆڕان بزوتنه وه ی نیش����تیمانی ئاوێن����ه ی ڕاگه یاند كه كێش����ه ی ئه م ناوچه یه كێشه یه كی مه زهه بیه له نێوان ش����یعه و س����ونه دا و ره گ وڕیشه یه كی مێژویی هه یه ،كێشه ی كورد نه ته وایه تیه نه ك مه زهه بی ، ئه و وتی "له ناو كوردا ش����یعه و س����ونه ش هه یه ، له به رئه وه له به رژه وه ندی نه كردنه وه خۆیه كایی

كورده ، نه ك خۆیه كایكردنه وه ".ئه و وتی "نابێ����ت كورد هێلكه كانی بخات����ه س����ه به ته ی ی����ه ك الیه نه وه ، ل����ه و نێوه ن����ده دا بمێنینه وه ، ئه گه ر پارێزگاری له و پێگه یه بكه ین هه مانه ،

سه ركه وتوتر ده بین".نیش���تیمانی جڤات���ی س���ه رۆكی

نیگه ران���ه گ���ۆڕان بزوتن���ه وه ی له په یوه ندی حزبه كوردیه كان له گه ڵ ئ���ه و الیه نانه ، ئ���ه و وت���ی "ئه وه ی په یوه ندیه كان ده مانویس���ت ئێم���ه حزبی نه بێت، ل���ه م قۆناغه دا ده بێت له ڕای په یوه ندیه كانمان، گوزارش���ت گوزارش���ت نه ك ب���كات، حكومه ت ب���كات، چونكه پارتی له یه كێت���ی و

به زیانمان ده شكێته وه ".ك���ورد به پێگ���ه ی س���ه باره ت له داڕش���تنه وه ی نه خش���ه ی سیاسی ناوچه كه دا، كورد ده توانێت براوه بێت، ره وف عوسمان وتی "ئه گه ر ئیراده و یه كێت���ی ناوماڵ���ی ك���ورد هه بێت، ب���ه اڵم ده توانی���ن س���ه ركه وتوبین، له سه ره تاوه بڕیار بده ین، دابه ش بین به سه ر دوبه ش���دا ئێمه به رگه ی ئه وه ناگرین ببینه شوێنی شه ڕ له نێوان دو به ره ی به هێزدا، ئه و دو الیه نه هیچیان كوردیان خۆش ناوێ���ت و ده یانه وێت

ئه م ئه زمونه شكست بهێنێت". س���ه رۆكی جڤاتی گ���ۆڕان یه كڕیزی حزبه كان ده به س���تێته وه به هه ڵوێستی پارتیه وه ، وت���ی "تۆپه كه له گۆڕه پانی پارتیدای���ه ، ئه گ���ه ر ئ���ه وان بیانه وێت

ناوماڵی كوردی یه كده خرێته وه و ئه گه ر گه وره تره مه ترس���یه كه نه كرێت ئه وه

له سه ر هه رێم".هه ر له وباره یه وه ، ده رسیم گه رمیانی فه رمانده یه ك���ی هه په گ���ه له ش���نگال به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "كورد له باش���وری له پارچه كانی بوه ، پارچه كوردستاندا تر به شێوه یه ك له شێوه كان یه كگرتوه ، ئه و دابه ش���بونه ی باش���ور ه���ۆكاری توركیای دیموكراتی كوردستان پارتی له پش���ته و ده یانه وێت هێزێكی س���ونه دروست بكه ن، س���ه ردانه كه ی بارزانی ب���ۆ س���عودیه بۆئه وه ی���ه له عێراق���دا

جوگرافیایه كی نوێ دروست بكه ن".وتیش���ی "ك���ورد هه لێك���ی زێڕینی به یه كڕیزیه پێوس���تی له به رده س���ته ، له هه مو به ش���ه كانی كوردستان، به اڵم پێوستدا له ئاستی به داخه وه حزبه كان پارتی هه ڵوێس���تی به تایبه تی نی���ن،

نه رێنیه ".س���ه ركردایه تی ئه ندامی هه روه ه���ا یه كێتی ، هه ڵۆ پێنجوێن���ی به ئاوێنه ی ڕاگه یان���د "ك���ورد كه وتۆت���ه نێوان س���ونه و ش���یعه ، الیه نگیری كورد بۆ هه ر الیه نێكی���ان هه ڵه یه كی گه وره یه ،

ب���ۆ به دواداچ���ون ده بێ���ت ك���ورد به رژه وه ندیه كانی ب���كات، هه ر هێزێك كه پش���تگیری ئامانجی ك���ورد بكات ده كرێت كورد مامه ڵه ی له گه ڵدا بكات، هه ر نزیكبونه وه یه ك كه كێشه بۆ كورد دروس���ت ده كات له به رژه وه ندی كوردا

نیه ".وتیش���ی "دابه ش���بونی الیه ن���ه كان كاریگ���ه ری خراپی هه یه ، فش���ارێكه له س���ه ر ی���ه ك گوتاری ك���ورد، كورد پێوس���تی به یه ك گوتاری هه یه ، كورد هێزێكی گه وره یه هیچ داڕشتنه وه یه كی نوێ بۆ ناوچه ك���ه به بێ ڕه چاوكردنی پێگه ی كورد نابێت، له ڕوی سیاسی و سه ربازی و ئابوریه وه پێگه ی به هێزه ".

له به رامبه ریش���دا، ئه كره م س���اڵح پارت���ی س���ه ركردایه تی ئه ندام���ی دیموكرات���ی كوردس���تان به ئاوێنه ی ڕاگه یاند كه "كێش���ه ی شیعه و سونه هاتۆته وه نوێدا له فۆڕمێكی ئێس���تا نێو ملمانێكانی سیاس���ی و هه رێمی و نێوده وڵه تیه وه ، پێوسته كورد نه بێته سه ربه خۆیی ملمانێیه و له و به شێك نه بێته بپارێزێ���ت، خۆی سیاس���ی الیه نگیری هیچ كێشه یه كی مه زهه بی ،

چونكه كێشه ی كورد نه ته وه ییه ".وتیشی "پێوسته كورد وه ك الیه نی سیاس���ی مامه ڵه نه كات به ڵكو وه ك حكوم���ه ت و دام���ه زراوه ی سیاس���ی مامه ڵ���ه ب���كات، ه���ه ر مامه ڵه یه كی ملمانی���ه ئ���ه م له گ���ه ڵ تایب���ه ت مه زهه بیه ی له ناوچه كه دا هه یه ، زیان

به كورد ده گه یه نێت".ئه و ئه ندامه ی سه ركردایه تی پارتی ك���رده وه ئه وه ش له س���ه ر جه ختی كه "ئ���ه و یارییه ی تا ئێس���تا كورد كردویه تی سه ركه وتو بوه ، توانیویه تی پشتگیریه كی سیاس���ی و دیبلۆماسی گ���ه وره بۆ خ���ۆی به ده س���تبێنێت، هه ردو به ره ی ملمانێكه تاكو ئێستا

دژی پشتیوانی كورد نین".ده رب���اره ی ئاین���ده ی په یوه ن���دی كوردس���تانیش، هه رێمی حزبه كانی ئ���ه و وت���ی "حزبه كان جگ���ه له لێك نزیكبونه وه و سیاس���یه تێكی ئاقاڵنه و یه كگرت���و هی���چ ش���تێكی ت���ر نیه ه���ه ر كوردبێ���ت، له به رژه وه ن���دی پێچه وان���ه به ئاڕاس���ته ی الیه نێ���ك ئاینده ی به خ���ۆی و زی���ان كاربكات

هه رێم ده گه یه نێت".

یه كێتی و ئیسالمیه كان میلی كاتژمێره كه یان ته وقیتی پارتی ده كه ن و گۆڕانیش ته نها ده مێنێته وه

كورد به ره ی سونه بگرێت یان شیعه ؟"الیه نگیریی كورد بۆ هه ر به ره یه كیان هه ڵه یه كی گه وره یه "

پێویسته کورد وه ک الیه نی سیاسی مامه ڵه

نه كات به ڵكو وه ك حكومه ت و دامه زراوه ی سیاسی مامه ڵه بكات

هه ر مامه ڵه یه كی تایبه ت له گه ڵ ئه م

ملمانیه مه زهه بیه ی له ناوچه كه دا هه یه ، زیان

به كورد ده گه یه نێت

دواکۆبونه وه ی ئه نجومه نی وه زیران له ساڵی 2015دا به بێ وه زیره کانی گۆڕان به ڕێوه چو

كاتی خۆی ئێمه به سێ الیه نه كه مان وت با له سه ر هه مو

شته كان پڕۆژه یه ك یان په یمانێك له نێوانماندا

هه بێت، به اڵم ڕه تكرایه وه و وتیان ئێمه

ته نها له سه ر كێشه ی سه رۆكایه تی هه رێم

كۆده نگین له شته كانی تر ڕاجیاییمان هه یه

تایبه‌ت(508( سێشه ممه 22015/12/22

ئا: كارزان تاریق

زۆربه ی واڵتانی جیهان ئێستا شێلگیرانه كار بۆ وشككردنی

سه رچاوه داراییه كانی ده وڵه تی ئیسالمی ناسراو به "داعش" ده كه ن،

به اڵم تائێستا راپۆرتی كۆتایی كه یسی بارزرگانیكردن له گه ڵ داعش

دیار نییه ، كه چه ندین به رپرس و شۆفێری ته نكه رو كه سی سه ربازی و

مه ده نی له كوردستان تێوه گالبون.

هه بون����ی ئاش����كرابونی ل����ه دوای په یوه ندی چه ند به رپرس����ێكی كورد به داعش و ئه نجامدان����ی بازرگانی به و گروپ����ه وه س����ه رۆكایه تی ئه نجومه نی وه زی����ران و س����ه رۆكایه تی په رله مانی كوردستان چه ند لیژنه یه كیان پێكهێنا بۆ به دواداچونی ئه و كه یس����ه و به پێی زانیاریه كان 15 تێوه گالو له به رپرسان و پێش����مه رگه و خاوه ن ته نك����ه ر هه یه ب����ه اڵم رون نی����ه له ڕوی یاس����اییه وه مامه ڵه كردن له گه ڵ ئه و كه سانه چی لێهات ئه وه شی ئاگاداری ئه و دۆسیه یه سه رۆكی ئه نجومه نی وه زیران و وه زیری ناوخ����ۆن ك����ه هیچ زانیاری له س����ه ر

كۆتاڕاپۆرتی لیژنه كه یان نادركێنن.نه جیبه ش���ێخ له تی���ف، ئه ندامی په رله مان���ی كوردس���تان و ئه ندام���ی لیژن���ه ی به دواداچونی ئه و كه یس���ه ، به ئاوێن���ه ی راگه یان���د "ئێم���ه وه ك ل���ه دوای په رله م���ان لیژنه ك���ه ی له گه ڵ هه ماهه نگیمان به دواداچ���ون ئ���ه و لیژنه ی���ه هه بو ك���ه حكومه ت پێكیهێنابو چه ند جارێكیش له گه ڵیان كۆبوینه وه و بڕیاربو راپۆرتی كۆتایی بده ن به ئێمه له س���ه ر ئه و كه سانه ی له گه ڵ به بازرگانیكردن تێ���وه گالون

داعش، ب���ه اڵم تاوه كو ئێس���تا ئه و راپۆرته یان پێنه داوین تاوه كو بزانین به رئه نجامی كاری لیژنه كه چی بوه ، بۆیه نازانین چه ند كه س ده س���تگیر ك���راوه و چ س���زایه ك دراون و به چی نیه زانیاریه كم���ان گه یش���تون هیچ

له سه ری ".ئه و وتیش���ی "ئێمه چه ند جارێك كردوه و ناوخۆمان وه زیری سه ردانی پێمانوتوه له گ���ه ڵ لیژنه فه رعیه كان ئه مانه وێ���ت دابنیش���ین ك���ه چه ند

لیژنه یه كی فه رع���ی دامه زرابون وتی باشه بۆتان رێكده خه م، به اڵم تاوه كو

ئێستا ئه وانیشمان نه بینیون".ئه و په رله مانت���اره له زاری وه زیری ده ڵێ���ت ده گێڕێت���ه وه و ناوخ���ۆوه "وه زی���ری ناوخ���ۆ وت���ی ئه وان���ه ی ده ستگیركراون پێشمه رگه و شۆفێری ته نكه رو به رپرس و كه سی سه ربازی و مه ده نیی���ان تێدایه ، ك���ه 15 كه س تۆمه ته كه یان به سه ردا ساغكراوه ته وه كراونه ت���ه وه و دادگا روب���ه ڕوی

ئیجرائاتیان له گه ڵ ده كرێت".ئه و په رله مانتاره وتیشی "وه زیری ناوخۆ ش���ته كانی به گشتی باسكردو ئێمه به ره سمی وه كو لیژنه كه مان هیچ زانیاریه كی ترمان پێنه گه یشتوه . ئێمه پێكهاتبوین له لیژنه ی نه زاهه و سامانه به هه ریه كه دارایی سروش���تیه كان و 2 ئه ندام ك���ه س���ه رۆكی په رله مان بكه ین و به دواداچ���ون رایس���پاردین حكومه تیش لیژنه كه ی به سه رۆكایه تی ئه ندامیه ت���ی ناوخ���ۆو وه زی���ری

وه زیری درایی و پێش���مه رگه و سامانه سروشتیه كان بوه ".

ش���ێخ ج���الل خۆش���یه وه الی ناوخۆ، بری���كاری وه زی���ری كه ریم، راگه یاند به ئاوێنه ی له په یوه ندیه كیدا كه "م���ن ئاگام لێی نی���ه كاری ئه و لیژنه ی���ه گه ش���توه به چ���ی ، وه زیر لیژنه یه كی هاوبه شی داناوه و نوێنه ری ئاسایش و ناوخۆو شوێنی تری تێدایه ئاگام لێنیه لیژنه كه چیان كردوه یان

چییان نه كردوه ".

سه نته رێكی مۆخ چاندن پێش

كردنه وه ی گڕده گرێت "2 ملیۆن دۆالری

تێچوه "س���ه نته ری چاندنه وه ی مۆخ كه ماوه ی ن���ۆ مانگ���ه كاری تێ���ده ده كرێ���ت، پێ���ش واده ی رێوڕه س���می كردن���ه وی به هۆی كێش���ه ی كاره باوه گڕده گرێت، هی���وا نه خۆش���خانه ی به ڕێوه ب���ه ری ده ڵێت "سه نته ره كه ی 2 ملیۆن دۆالری

تێچوه ".مه زه���ه ر كه ریم، ئاوێنه : د. رۆس���تی نه جات به ڕێوه به ری نه خۆشخانه ی هیوا به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه س���ه نته ره كه له ماوه ی خۆیدا ده كرێته وه و ئه و ڕوداوه نابێته هۆی دواكه وتنی كردنه وه ی ، ئه و وتی "س���ه نته ری مۆخ له نه خۆشخانه ی هیوا له سلێمانی بڕی 2000000 دو ملیۆن دۆالری تێچوه و به هۆی كێشه ی كاره با له بینای س���ه نته ره كه دا گ���ڕی گرتوه و ماوه ی نۆ مانگ ده بێت ئه و س���ه نته ره له نا و نه خۆش���خانه ی هیوادا كاری تێدا

ده كرێت و له ته واو بوندا بوه ".

ئه و وتی " له س���ه ری س���اڵی تازه دا هۆكاری ده كرێته وه و س���ه نته ره كه یان گڕگرتنه كه ی كاریگه ری نابێت له س���ه ر له كاتی خۆیدا و كردنه وه ی سه نته ره كه لیژن���ه ی لێكۆڵینه وه ی���ان پێكهێن���اوه نازانرێ���ت له ئێس���تادا له ڕوداوه ك���ه و

زیانه كان به چه ند ده خه مڵێنرێت".یه كه مین س���ه نته ره "ئه و وتیش���ی سه نته ره كه چاندنی مۆخی تێداده كرێت له عێراق و هه رێمی كوردس���تان، له سه ر نێوده وڵه ت���ی س���تانداردی ش���ێوه ی س���ه نته ره یه كه می���ن دروس���تكراوه و

له عێراق و هه رێمی كوردستاندا".

وته بێژی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی ئاماژه ب����ه وه ده كات كه بازرگانێك له سلێمانی له مس����اڵی 2015دا 700 ده فت����ه ر دۆالری خه ڵك����ی بردوه و

هه رێمی كوردستانی به جێهێشتوه .نه قیب ئاوێن����ه : كه ری����م، مه زهه ر سه ركه وت ئه حمه د، وته بێژی پۆلیسی پارێ����زگای س����لێمانی به ئاوێن����ه ی ڕاگه یاند كه له كاتی شه ڕی داعش و

له م س����اڵی پڕقه یران����ی داراییه دا، خه ڵكی زیاتر په نایان بردوه ته به ر س����كااڵ و چه ندین ڕۆژانه قۆڵبڕین و حاڵه تی له و ج����ۆره ده چێته الیان، ئه و وتی "له دو ساڵی 2014و 2015دا به ه����ۆی دۆخ����ی ئاب����وری هه رێمی كوردس����تانه وه دی����ارده ی قۆڵبڕین زیادی كردوه ، مایه پوچ بونی زۆربه ی بازرگان و س����ه رمایه داره كانیش له م

دۆخه ی هه رێمی كوردستاندا به ڕونی ده بینرێت".

ش����اری "بازرگانێ����ك وتیش����ی س����لێمانی له مس����اڵی 2015دا 700 ده فت����ه ر دۆالری خه ڵكی خواردوه و به جێهێشتوه و كوردستانی هه رێمی جوابی به كه سوكاره كه یدا بۆ خاوه ن ق����ه رزه كان ن����اردوه ك����ه مایه پوچ ده رچ����وه و له ت����اوا س����ه ری خۆی

هه ڵگرتوه ".نه قیب سه ركه وت ئاماژه ی به وه ش ك����رد كه زۆرترین ئ����ه و حاڵه تانه ی تۆماركراوه له به ڕێوه به رایه تیه كه یان بریتیه له دزیك����ردن و قۆڵبڕین، ئه و وت����ی "دزی و قۆڵبڕینه كان له دزینی كه لوپه لی بچوكی وه ك ماتۆرسكیل و دزین����ی موبای����ل ده یگرێت����ه وه تا ده ی����ان بردن����ی وه ك قۆڵبڕین����ی

ده فته ری هاواڵتی����ان به بڕو بیانو و فێڵی جی����اوازه وه ، به تایبه تی پاره وه گرت����ن له هاواڵتیان به ناوی قازانج

به شه راكه ت".وتیش����ی "له هه رێمی كوردس����تان یاس����ای س����زادانی عێراقی به پێی حاڵه ته كان����ی ده س����تبڕین و ق����ه رز س����زاكه نه دان����ه وه ی وه رگرت����ن و به كه م����ی زۆر خه ڵك����ی س����وكه و

په ن����ا ده به نه به ر یاس����ا و به ڕێگه ی دانیش����تی كۆمه اڵیه تی كێشه كانیان خه ڵكی وات����ه چاره س����ه رده كه ن، خاوه ن پاره كان سكااڵ تۆمار ناكه ن چونك����ه چه ند ده فت����ه ره دۆالریان له ڕێگه ی یاساوه ده ست ناكه وێته وه ، هه ربۆی����ه په نا نابه نه ب����ه ر دادگا و كۆمه اڵیه تیه وه دانیشتنی له ڕێگه ی

چاره سه ری كێشه كه یان ده كه ن".

ئا: زانكۆ سه ردار

پاش سێ مانگ و بێ ئاماده بونی وه زیرانی سه ر به بزوتنه وه ی گۆڕان، ئه نجومه نی وه زیرانی هه رێمی كوردستان )21(ی

دیسه مبه ری 2015 به سه رۆكایه تی )نێچیره ڤان بارزانی ( كۆبونه وه ی خۆی ئه نجامدا، له كۆبونه وه كه داو به مه به ستی ئه نجامدانی چاكسازی

چه ند بڕیارێك ده ركران، به پێی وته ی په رله مانتارانیش ئه و

چاكسازیانه ناچنه بواری جێبه جێ كردنه وه هه تاوه كو دۆخی په رله مانی

كوردستان ئاسایی نه بێته وه ، چونكه به شێك له و بڕیارانه

په یوه ندی به هه مواركردنه وه ی یاساوه هه یه .

ش���ێركۆ جه وده ت له فراكس���یۆنی به ئاوێنه ی ئیس���المی یه كگرت���وی رایگه یان���د ك���ه ئ���ه وان ده مێك���ه پ���رۆژه ی به نیوه كردن���ی ده رماڵه ی په رله مانتارانیان پێش���كه ش كردوه ،

بۆی���ه ئه وه ی ئێس���تای ئه نجومه نی وه زیران ده یكات خواس���تی دو ساڵ فراكسیۆنی وه ك ئه وانه له مه وبه ری یه كگرتو. س���ه باره ت به چونه بواری جێبه جێكردن���ی بڕین���ی ده رماڵه ی ئه نجومه نی له الی���ه ن په رله مانتاران "ل���ه روی وتی ئ���ه و وه زیران���ه وه ، یاساییه وه ئه نجومه نی وه زیران دارایی جیای���ه و په رله مانیش دارایی جیایه ، ئه مان���ه دو ده زگای س���ه ربه خۆن و كه س���یان ناتوان���ن بڕی���ار له دارایی ئه وه ی تر بدات، پێده چێت په رله مان بتوانێت بودجه بۆ حكومه ت دابنێت و بڕیاری له سه ر بدات به اڵم حكومه ت ناتوانێت بڕیاری دارایی بس���ه پێنێت به س���ه ر په رله ماندا، ته نه���ا به ڕازی بونی سه رۆكایه تی په رله مان نه بێت، به هۆی په رله مانیش س���ه رۆكایه تی له س���ه رۆكه كه ی رێگ���ری ئ���ه وه ی له دۆخێك���ی له ئێس���تادا ك���راوه

چه قبه ستودایه ".هه روه ها گۆران ئازاد، په رله مانتاری یه كێتی پێیوایه ك���ه ئه و بڕیارانه ی دراوه ل���ه وه رگرتن���ه وه ی به ش���ێ

هه ندێك كۆمپانیاكان و له قه رزه كانی له بڕیاره كانی تر به ئاس���انی ده چنه ب���واری جێبه جێكردن���ه وه ، ب���ه اڵم ئه م���ه كه مێكه له چاكس���ازی ئه گه ر ئالێره وه حكومه ت بوه س���تێت یانی هیچ نه كراوه ، ئه و وتی "ده بێت ئه م پرۆس���ه یه به ردوام بێت النیكه م بۆ س���اڵێك و ده بێت چه ندی���ن پرۆژه ی ترم���ان هه بێ���ت بۆ ئ���ه وه ی ببێته پرۆژه یه كی نیش���تمانی و پرۆژه یه كی هاواڵتیان، پێویسته حكومه ت ژورێكی عه مه لیاتی هه بێت بۆ چاودێریكردنی جێبه جێكردن���ی ئ���ه و بڕیارانه و ئه و رێگریانه ی كه دێته پێشێ بۆ ئه وه ی پاشه كشه ی لێنه كات و به رده وام بێت ده توانین ئێمه ئه وس���ا له رۆیشتن، له م���اوه ی 6 تا 7 مانگ���دا ئه نجامی

باش ببینین".بڕیارانه ش���تێكی "ئه م وتیش���ی ئه وه ن���ده ق���ورس نی���ن تاوه ك���و حكومه تیش نه كرێ���ت، جێبه ج���ێ رێگاچاره ی تری نه ماوه یان ده بێت بكه وێ���ت یاخود ده بێت چاكس���ازی ئه وه هه ڵده بژێرێت كام���ه ی بكات،

گرنگه له كه وتنیشیدا هه مومان زیان ده كه ین".

ناوبراو ئه وه ش���ی رونك���رده وه كه فه رمانبه رانی مانگی موچه ی س���ێ الی���ه ، حكوم���ه ت له ئیف���الس بون نزی���ك بوه ته وه ، حكومه ت 18 ملیار ق���ه رزاره ، هه رچی كۆمپانیاو كه رتی تایبه ته راوه ستاون، ئه و وتی "ئه ی ئه مانه بریت���ی نیه له كه وتن؟ بریتی نیه له راوه س���تانی ژیان، ئه گه ر دو مانگی تر موچه نه درێت پابه ندبونی پێویس���ت وه ك فه رمانبه رانی���ش نابێ���ت، بۆیه پێویس���ته به رله وه ی بكه وێت ده بێت چاكس���ازی بكه ین، به اڵم پێویس���ته به ر له هه رش���تێك

ئاشته وایی سیاسی بكرێت".گۆڕانی���ش په رله مانتارێك���ی رایده گه یه نێ���ت، حكومه ت ده یتوانی س���ودی زۆر زیات���ر له پرۆژه ك���ه ی

وه زیری دارایی وه ربگرێت.ره زا، عه ل���ی عه بدولرحم���ان له فراكسیۆنی گۆڕان بۆ ئاوێنه رونی كرده وه كه له ده س���ه التی حكومه تدا نی���ه بڕیارێ���ك ده ربكات و به س���ه ر

چونكه بیسه پێنێت، په رله مانتاراندا په رله مانی كوردس���تان خۆی یاسای داناوه و به ش���ێك له و ده رمااڵنه ی كه حكومه ت بڕیاریانداوه كه می بكاته وه به یاس���ا كوردس���تان له په رله مانی دان���راون، بۆیه ئه وانه ی كه به یاس���ا دان���راون ده بێ���ت هه رله په رله م���ان

به یاسا كه مبكرێنه وه .ئه و وتی "ئێمه وه كو فراكس���یۆنی ج���ۆره هه م���و له گ���ه ڵ گ���ۆڕان چاكسازیه كداین، كه سه رجه م جومگه سیاس���ی و كارگێ���ڕی و ئیداریه كانی هه رێم���ی كوردس���تان بگرێت���ه وه ، له مه له فه چاكسازی پێویسته به اڵم گه وره كان���ه وه ده س���ت پێبكات بۆ له كه مكردنه وه ی ن���ه وه ك خواره وه فه رمانبه رانه وه موچ���ه ی ده رماڵه و ده ست پێویسته پێبكات، ده س���ت به ری���ن ب���ۆ مه له ف���ه گ���ه وره كان و گرێبه سته نه وتیه كان، گرێبه سته كانی وێس���تگه كانی بۆ گازوایل كڕین���ی كاره با كه ئه مان���ه به رۆژانه ملیاران دیناری���ای تێدا ون ده بێت و به هه ده ر

ده درێت و ناشه فافیه تی تێدایه ".

ئێستا نه چێت "بیریشمان وتیشی كه باسی چاكسازی ده كرێت كه ش و ه���ه وای ئ���ه و چاكس���ازیه له بارنیه به حوكم���ی ئه وه ی س���ه رجه می ئه و كاریان كه ش���ه رعیانه ی دامه زراوه چاودێ���ری كردنه په كی���ان خراوه ، ئ���ه وه په رله مان و ده س���ته ی نه زاهه تا ده گاته چاودێ���ری دارایی و كاری بۆی���ه پارێ���زگاكان، ئه نجومه ن���ی له ئێستادا تا ئه و دۆخه نه چێته بواری ئاسایی چاكسازی زه حمه ته ، وه هیچ دارایی و له ب���واری جاكس���ازیه كش كارگێڕیدا س���ه ركه وتو نه بوه ئه گه ر چاكس���ازی له سیس���ته می سیاسی و

فه رمانڕه وایی نه كرێت".ئه و په رله مانتاره ی گۆڕان وتیشی " ئه و پرۆژه یه ی حكومه ت بۆ چاكسازی ره نگه 5% ی پرۆژه ی چاكسازی نه بێت به بڕوای من له هه رێمی كوردستاندا، پرۆژه كه ی وه زاره تی دارایی بخرایه ته بواری جێبه جێكردنه وه زۆر باش���تر بو وه زۆرتری���ن داهاتی بۆ حكومه ت ده گه ڕانده وه و كه مترین خه رجیش���ی

له سێكته ره كاندا خه رج ده كرد".

سلێمانی : بازرگانێك 700 ده فته ر دۆالری خه ڵكی ده بات و كوردستان به جێده هێڵێت

وه زاره تی ناوخۆ پرسی بازرگانیكردنی له گه ڵ داعشدا دیزه به ده رخۆنه ده کات

په رله مانتارێك: ئاگاداری راپۆرتی كۆتایی كه یسی بازرگانیكردن له گه ڵ داعش نین

"حكومه ت بۆئه وه ی نه كه وێت چاكسازی ده کات"

داعش ملیۆنه ها دۆالری له کاری بازرگانیدا ده ستده که وێت

5(508( سێشه ممه 2015/12/22 هەنوکە

ئا: شۆڕش محه مه د

ئه حمه د كانی ئه ندامی سه ركردایه تی پارتی دیموكراتی كوردستان له م

گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "بزوتنه وه ی گۆڕان هیچ شتێكی تێدا نه هێشتوه بۆ ئه وه ی بوار بڕه خسێت پارتی له گه ڵی

دابنیشێت یاخود بگه ینه چاره سه رێك بۆ تێپه ڕاندنی ئه و قه یرانانه ی كه هه یه ".

ئاوێنه : له راگه یه ندراوه كه ی سه ركردایه تی له چاره سه ركردنی كێشه كانی پارتیدا باس هه رێم كراوه ، ئایا پارتی هیچ ئه جندایه كی

بۆ ئه و كاره هه یه ؟ ئه حمه د كانی : بێگومان پارتی ئه جندای ب���ۆ چاره س���ه ركردنی كێش���ه كانی هه رێم هه ی���ه و هه وڵیش���یداوه بۆ ئ���ه وه ی له گه ڵ هه مو الیه ن���ه كان بتوانی���ن به یه كه وه ئه و بابه تانه ی له كوردس���تان هه ی���ه به یه كه وه بكه ین و ئه وان���ه ی قه یرانن چاره س���ه ریان

هه نگاوه كانیش بۆ ئاینده پێكه وه بین. ئاوێنه : كۆمه ڵێك هه وڵ بۆ نێوه ندگیری و چاره سه ركردنی كێشه كانی هه رێم له ئارادایه كه دیارترینی���ان هه وڵی نێوه ندگیرییه كه ی یه كێتیی���ه ، پارت���ی چ���ۆن ل���ه و هه واڵنه

ده ڕوانێت؟ ئه حم���ه د كان���ی : ئێمه هه م���و هه وڵێك ب���ۆ گه یاندنی هه مو الیه ن���ه كان به ئیجابی ده بینی���ن، بێگوم���ان پێش���نیاره كان هه ر الی���ه ك تێبینی خ���ۆی له س���ه ری هه یه و پارتی قه ناعه تی وای���ه كه مه رج نییه ئه و ئه جندایه ی كه هه یه س���ه د ده رسه د به دڵی پارتی بێت ی���ان به دڵی الیه نێكی تر بێت. ده بێت پێشنیاره كان به شێوه یه ك بێت كه ڕه چاوكرابێت و تیادا گش���تی به رژه وه ندی تێبینی الیه نه كانیشی تیادا ڕه چاوكردبێت. راگه یه ندراوه ك���ه ی له نێ���و ئاوێن���ه : سه ركردایه تی پارتیدا باس له دۆخی ئابوری هه رێ���م ده كرێ���ت، ئایا پارت���ی ده توانێت دۆخی هه رێمی كوردستان چاره سه ربكات و ئه و توانایی���ه ی هه یه دۆخی ئابوری هه رێم

چاره سه ربكات؟ ئه حم���ه د كانی : ئ���ه وه به ته نها به پارتی ناكرێت. راسته پارتی هه میشه ته حه مولی زۆرێك له به رپرسیارێتی ده كات و كردوشیه تی به اڵم ناكرێت كێش���ه كان هه م���وی بخرێته ئه ستۆی پارتی و له كاتی چاره سه ركردنیشیدا هه ر كه سه و هاوبه ش���یكردنی خۆی تیایدا رابگه یه نێت بۆ نمونه ئه وه ی كاتێك داعش

ش���ه نگالی گ���رت شكس���ته كه یان هه موی خس���ته ئه س���تۆی پارتی ب���ه اڵم كاتێك شه نگال ئازادكرا زۆر الیه ن خۆی به شداری پێكرد له سه ركه وتنه كان وه ك ئه وه ی ئه وان له ئازادكردنه وه ی ش���ه نگالدا به ش���داربوبن ئه وه وه ك نمونه ی���ه ك هێنامه وه . بۆیه چ دۆخی ئابوری له كوردستان و چ دۆخی تری سیاس���ی و قه یرانه كان و ئ���ه و ئابڵۆقه یه ی له س���ه ر كوردس���تان هه ی���ه ئه و ره وش���ه ئابوریی���ه ی كه حكومه ت���ی ئیتیحادی بۆ پارتی به ڕاس���تی دروس���تكردوه هه رێمی ئ���ه و بابه تان���ه واده بینێت كه پێویس���تی ئه و بێگوم���ان هه ی���ه و به نه ش���ته رگه ری نه شته رگه رییه ش ئازاری خۆی ده دات بۆیه ئه گه ر ده مانه وێت چاره س���ه ری قه یرانه كان بكه ی���ن ده بێت هه موم���ان به یه كه وه كاری بۆ بكه ین. ده بێ���ت هه مومان به یه كه وه چ له حكوم���ه ت چ له كۆبون���ه وه ی حزب���ه كان به یه كه وه چاره سه ری كێشه كان بكه ین. ئه وه راست نییه كه بوترێت كه به ته نها به پارتی چاره س���ه رده كرێت و هه رێم ئابوری دۆخی ئێمه حكومه تێكم���ان هه یه و له و حكومه ته هه م���و الیه ن���ه كان به ش���دارن و هه ر كه س به پێی قه باره ی خۆی پێویس���ته هاوكاری بكات و به ش���داری بكات له چاره سه ركردنی

كێشه كان. مه به س���تی پارت���ی ئه گ���ه ر ئاوێن���ه : ئاس���اییكردنه وه ی دۆخه كه ی���ه ، ب���ۆ چی تائێستاش پێداگری له س���ه ر ئه و بڕیاره ی خ���ۆی ده كات كه یوس���ف محه مه د وه ك

سه رۆكی په رله مان ناناسێت؟ ئه حمه د كانی : د.یوس���ف 38 ئه ندامی له په رله مانی كوردستان دیموكراتی پارتی كوردستان ده نگی پێدا، د.یوسف سه رۆكی په رله مان ب���و به اڵم به داخ���ه وه نه یتوانی وه كو س���ه رۆكی په رله م���ان ره فتار بكات. ئێستاش ئه و ره وشه ی هاتۆته پێش پارتی جارێكیتر هه رگیز ناگه ڕێته وه سه ر ئه وه ی كه د.یوسف ببێته وه به سه رۆكی په رله مان و پۆستی سه رۆكی په رله مانیش جارێكی تر له ڕاستیدا گۆڕان و به بزوتنه وه ی نادرێته وه به پێی ئیس���تیحقاقاتی هه ڵب���ژاردن ئه وه ئیستیحقاقی بزوتنه وه ی گۆڕان نییه و پارتی زۆرینه و یه كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان له هه ڵبژاردنی سه رۆكی په رله ماندا به شداری نه ك���رد و ده نگی پێن���ه دا. بۆی���ه من له و به رێككه وتنی له كاتی گه یش���تن بڕوایه دام سیاس���یش ئه و پۆس���ته ب���ه ر بزوتنه وه ی

گۆڕان ناكه وێته وه .

ئاوێنه : ده وترێت پارت���ی پالنی ئه وه ی هه یه د.جه عفه ر ئیمینكی بكاته س���ه رۆكی

په رله مانی كوردستان؟ ئه حم���ه د كان���ی : زانیاری���م نیی���ه له و

باره یه وه . ئاوێنه : ل���ه م رۆژانه دا بزوتنه وه ی گۆڕان راگه یه ندراوێكی باڵوكرده وه كه به ش���ێكی راگه یه ندراوه كه توند بو به ش���ێكی دیكه ی داوای گفتوگۆ و چاره سه ركردنی كێشه كانی هه رێم���ی ده كرد، چۆن ل���ه و راگه یه ندراوه

ده ڕوانن؟ ئه حم���ه د كانی : به داخ���ه وه بزوتنه وه ی گ���ۆڕان وه ك���و پێویس���ت له حوكمڕان���ی كوردس���تان ده وری خۆی نه بینی چ له ڕوی راگه یاندن���ه وه چ له روی سیاس���ه تكردنه وه له و وه زعه ناس���كه ی كوردس���تان هه وڵی نه داوه كه س���ه ركه وتو بێت و به پێچه وانه وه هه میشه هه وڵیداوه قه یران دروست بكات و كێش���ه بۆ حكومه ت دروست بكات. هه مو الیه ك ده زانێت پارتی هه ڵمه تی راگه یاندن و ناڕه واكان���ی هێرش���ه وه اڵمدان���ه وه ی بزوتنه وه ی گۆڕانی ڕاگرت كه چی به داخه وه بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان هه ر ب���ه رده وام بون تاده گاته خ���ۆی راگه یاندنه كانی له س���ه ر ئێس���تاش. بۆیه بزوتنه وه ی گ���ۆڕان هیچ شتێكی به جێنه هێشتوه بۆ ئه وه ی كه بوار

بڕه خسێت بۆ پارتی كه له گه ڵی دابنیشێت یاخود بگه ینه چاره سه رێك بۆ تێپه ڕاندنی

ئه و قه یرانانه ی كه هه یه . ئاوێنه :ده وترێ���ت بارزان���ی داوای كردوه ئام���اده كاری بۆ ریفراندۆم و س���ه ربه خۆیی

بكرێت، ئایا ئه مه تاچه ند راسته ؟ ئه حم���ه د كانی : ئه وه س���ه د ده رس���ه د راسته . جه نابیان جه ختیان له سه ر ئاینده ی له س���ه ر ك���رده وه و جه ختی كوردس���تان ئ���ه وه كرده وه ك���ه ده بێ���ت ریفڕاندۆمێك له سه رتاس���ه ری هه رێمی كوردستان بكرێت بۆ ئه وه ی گه لی كوردس���تان له باش���وری كوردستان بڕیار له چاره نوسی خۆی بدات، ئه وه ش به ریفراندۆم ده كرێت و ریفراندۆمیش به گرتنه به ری رێكاره یاساییه كان ده كرێت و له و خاڵ���ه دا به پێویس���تی ده زانم جه خت له سه ر ئه وه بكه مه وه كه ئێمه له و هه نگاوه دا ده بێت هه مومان به ڕۆحێكی نیشتیمانیانه و كوردانه پشتگیری له هه نگاوه كانی سه رۆك بارزانی بكه ین به هیچ ش���ێوه یه ك نه هێڵین مونافه س���ه ی حزبی و ئ���ه و ناكۆكیانه ی كه هه یه و ئه جندای حزبایه تی وامان لێ بكات كه له و هه نگاوه مێژوییه دورمان بخاته وه و من تكاده كه م ته نانه ت ئه وانه ی كه ناتوانن هاوكاری ئه و به رنامه یه ی س���ه رۆك بارزانی بكه ن به الیه نی كه م كێشه بۆ جێبه جێكردنی

ئه و به رنامه یه دروست نه كه ن. له به رئه وه ی ئ���ه وه قۆناغێك���ی مێژویی���ه و هه نگاوێكی مێژوییه و ده وڵه ت بۆ هه مو كوردس���تانه و دروس���تبونی ده وڵ���ه ت له ده رئه نجامی ئه و هه م���و قوربانییه یه كه گه لی كوردس���تان داویه ت���ی به هه مو نه ت���ه وه كان به تایبه تی گه لی كورد، بۆی���ه ئه گه ر وا بیر بكرێته وه ك���ه ده وڵه تی ك���وردی یان س���ه ربه خۆیی كوردس���تان ش���اكاره كه ی ده گه ڕێته وه بۆ الیه نێ���ك یان بۆ خودی جه نابی س���ه رۆك بارزانی بۆیه مونافیس���ه كانی كار بۆ ئه وه بكه ن كه ئه و به رنامه یه س���ه رنه گرێت ئه وا كاره س���اتێكی مێژوییه و له و بڕوایه دام له و حاڵه ته دا نه گه لی كوردستان نه مێژو ره حم به كه س ناكات و به تایبه ت ئه وانه ی بیانه وێت كۆس���پ و ته گه ره له به رده م ئه و به رنامه یه دروست بكه ن و ریفراندۆمیش مه سه له یه كی ده ستوریی و یاساییه و كارتێكی به هێزه كه ئه گه ر به سه ركه وتویی ئه نجامدرا ده كه وێته ده ست سه ركردایه تی سیاسی كورده وه بۆ ئه وه ی له كاتی پێویست ئه و كارته نیشانی هه م���و دونیا بدرێت كه گه لی كوردس���تان ئه مه بڕیارێتی و من دڵنیام به ڕێژه یه كی زۆر گه وره و له س���ه روی 95% گه لی كوردستان پشتگیری سه ربه خۆیی هه رێمی كوردستان

ده كات. ئاوێنه : باس له په یوه ندییه كی توندوتۆڵ و كۆبون���ه وه ی دو قۆڵ���ی یه كێت���ی و پارتی ده كرێ���ت، ئایا ئه مه بوه ت���ه بنه مایه ك بۆ نوێی حكومه تی كابینه یه كی دروستكردنی

هه رێم؟ ئه حم���ه د كانی : من ل���ه و بڕوایه دام كه ده بێت رێككه وتنێكی زۆر باش و گش���تگیر و هه مه الیه ن���ه به تایبه تی له نێ���وان پارتی و یه كێتی���دا هه بێت دواتری���ش له گه ڵ هه مو الیه نه كان���ی تر. به و واتای���ه ی ئه وه ی كه زۆر پێویس���ته ئه وه یه ك���ه ده بێت هه مو الی���ه ك دڵنیابكه ین���ه وه ك���ه رێككه وتنی له خزمه تی ئه نجامه ك���ه ی یه كێتی پارتی و گه لی كوردس���تان و هه رێمی كوردس���تان و هه مو الیه نه كان���دا ده بێت و ده رگاش كراوه ده بێت بۆ هه مو الیه نه كان كه به ش���داریی له و رێككه وتنه دا بكه ن، به و واتایه ی مه رج نییه ئه و رێككه وتنه ته نها په یوه س���ت بێت به پارتی و یه كێتی . له به رئه وه ی كوردستان كوردس���تانی هه موانه ن���ه ك ته نها الیه ن و دو الیه ن و ده بێت هه م���و الیه نه كان تیایدا به ش���داربن به تایبه تی ئ���ه و حزبانه ی كه مۆڵه ت���ی فه رمی���ان هه یه له كوردس���تان و

هه روه ه���ا پێكهات���ه نه ته وایه تییه كانی���ش ده وری كارایان هه بێ���ت و ده وری ئه وانیش فه رامۆش نه كرێت. بۆیه هه بونی رێككه وتن له نێ���وان الیه ن���ه كان به تایبه ت���ی له نێوان یه كێت���ی و پارت���ی مه س���ه له یه كی گرنگه و ده كرێت س���ودێكی زۆر له رێككه وتننامه ی س���تراتیژی بكرێ���ت و ل���ه و بڕگان���ه ی كه پێویس���ته گۆڕانكاری به سه ردا بهێنرێت بۆ

ئه وه ی له گه ڵ ئێستاماندا بگونجێنرێت. ئاوێنه : له و بڕوایه دان كێش���ه كانی نێوان

پارتی و گۆڕان گه یشتبێتنه بنبه ست؟ ئه حم���ه د كانی : من ل���ه و بڕوایه دام ئه و كێش���انه ی كه دروس���تبون له كوردس���تان هه موی ده رئه نجامی سیاس���ه ته هه ڵه كانی ی���ه ك له دوای یه ك���ی بزوتن���ه وه ی گۆڕان ب���و. ئومێد ده ك���ه م بزوتن���ه وه ی گۆڕان

به سیاسه ته كانی خۆیدا بچێته وه . ئه وه ی ئێمه ده یبیستین له راگه یاندنه كان ئه وان به رده وام���ن و خۆزگه ئه وه ی ده یڵێن راس���تی بوایه ، هه موی گۆڕینی حه قیقه ته و به هه ڵه تێگه یاندنی خه ڵكی كوردس���تانه و بۆیه ئه وه ش وای كردوه به هیچ شێوه یه ك پارتی ئاماده یی تێدا نه بێت بۆ دانیش���تن

له گه ڵ گۆڕان.

قەدەغەکردنی هاتوچۆ لەشارۆچکەکانی س����وری س����ەر بەدیاربەکر، نوسەیبین و سلۆپی و بەماردین، س����ەر دارگەچیتی

جزیرەی سەر بەشرناخ بەردەوامە.ئایج����ان ئیرم����ەز نوێنەری ش����رناخ لەسەر لیس����تی هەدەپە، لەسلۆپییەوە رایگەیاند تائێستا حەوت کەس گیانیان لەدەست داوە. ئیرمەز وتی دو کەس کە تەمەنیان لەنێوان 1٦-1٧ س����اڵدا بوە، کەوتونەتە ژێر دیواری ماڵەکەیانەوە کە بەهۆی تۆپبارانەوە بەسەریاندا روخاوە. هەروەها چەندین کەسیش کە تەمەنیان لەنێوان ٧0-٧1 س����اڵدا بوە، بەفیشەک لەئەنجامی تری����ش کوژراون، س����یانی دڵیان وەس����تاوەو تۆپباراندا دەنگ����ی

گیانیان سپاردوە.ئیرمەز وتی: "جەنازەی حەوت ئینسان چاوەڕێی بەخاک سپاردن دەکات، بەاڵم بەهۆی پێکدادانەکانەوە، کەس ناتوانێت

)لەماڵ( بچێتە دەرەوە".پەرلەمانتارەک����ەی هەدەپە رایگەیاند جودی، لەگەڕەکەکانی پێکدادان����ەکان باش����اک و باربارۆس خەستتر بونەتەوە، بەپێی ئەو زانیارییانەی پێمان گەیشتوە تۆپبارانەوە بەه����ۆی خان����و گەلێ����ک

روخاون و نزیکەی 10 بریندار هەیە.بەوت����ەی ئایجان ئیرم����ەز لەگەڕەکی باش����اک200- 300 کەس منداڵ و گەنج و پیر، خۆیان خزاندۆتە ژێرزەمینەکانەوە. هەروەها "لەگەڕان و پش����کنینی مااڵندا لەیەنی ش����ەهر، س����وکایەتییەکی زۆر ئەش����کەنجە بەخاوەن ماڵەکان کراوەو

دراون".

"چۆن ئەم زوڵمە بۆ کوڕەکەم ڕون بکەمەوە؟"

ئۆپەراس���یۆنەکان بەچڕی لەجزیرەش لەگەڕەکی یافەس، نور بەردەوامن. خانوە س���ێ نهۆمەکەی بەهادین یاغارجیک کە دەکەوێتە سەر شەقامی بۆتان لەگەڕەکی نور، ژمارەیەک���ی زۆر تۆپی بەرکەوتوە. نەم���اوە. پێ���وە کەڵک���ی خانوەک���ە لەتەقینەوەیەکی تریشدا ئاگر لەخانوەکە دەس���تپێکردنی لەگ���ەڵ کەوتۆت���ەوە. پێکدادانەکان���دا، یاغارجیک خۆی و ژن و حەوت منداڵەکەی پەنایان بۆ ژێرزەمینی

ماڵە خزمێکی دراوسێیان بردوە.تۆپبارانی هەڕەمەکی "بەش���ێوەیەکی گەڕەکەکە دەکرێت. پاشانیش گوللەباران دکرێت. بینا س���ێ نهۆمەکە، کە شەش باڵەخان���ەی تێدای���ە زیانێک���ی گەورەی

بەبەرچاوی ماڵەکەم���ان پێگەیش���توە. خۆمانەوە سوتا. ئێستا چوار خێزان، 12 منداڵ، بەگش���تی 2٦ کەس لە دو ژوری زۆر ئێرە ماوینەت���ەوە. ژێرزەمینێک���دا

شێدارە، کارەباو ئاو نیە.پێکدادانێک هی���چ یاغارجیک بەوتەی ن���ەداوە، بەاڵم لەگەڕەکەکەمان���دا روی دەشڵێت دەکەن. تۆپبارانمان لەدورەوە )هەرچەندم کرد( نەمتوانی روداوەکان بۆ "پەیوەندیمان بکەمەوە. رون منداڵەکەم ئاس���ایش، بەئاگرکوژاندن���ەوە، قایمقامییەتەوە ک���رد، کەس بۆی گرنگ نەبو. بێدەسەاڵت و دەستەوسان تەماشای س���وتانی ماڵەکەی خۆم���ان کرد. کوڕە ش���ەش س���اڵەکەم لێم دەپرسێ: بۆچی ماڵەکەیان سوتاندین؟ ئاخر چۆن دەتوانم

بۆی ڕون بکەمەوە؟"

"با نەتەوە یەکگرتوەکان و ناتۆ گوێیان لەدەنگمان بێت"

س���وپای بەهێزتری���ن "ئەم���ڕۆ دنی���ا هاتوە ب���ۆ ش���ەڕی هاواڵتییە مەدەنییەکانی خۆی. دەش���ێت ش���ەڕ لەنێوان پەکەک���ەو دەوڵەتدا هەبێت، بەاڵم خەڵکی مەدەنی تاوانیان چیە؟ ئەی پاراستنی خەڵکی مەدەنی ئەرکی دەوڵەت نی���ە؟ مادام دەوڵەت ناتوانێ مەدەنییەکان بپارێزێ، با ناتۆو نەتەوە یەکگرتوەکان گوێیان لەدەنگمان بێت، وا ب���ڕوات ژمارەیەک���ی زۆر مەدەنی

دەکوژرێن".جەمال یاش���اری خەڵک���ی گەڕەکی یاف���ەس، یەکێکە لەوان���ەی پەنای بۆ

ژێرزەمین بردوە."چوار خێزان، 20 کەس کە حەوتیان

منداڵە، لەژێرزەمینداین. حەوت منداڵم لەناوەندی، چواریان دوانی���ان هەیە. لەسەرەتایی و یەکێکیشیان لەزانکۆیە. ش���ەش رۆژە ناتوانی���ن س���ەر لەماڵ بێنینەدەر. س���ێ تۆپ بەر نهۆمەکانی ک���ەوت. بیناکەم���ان س���ەرەوەی ئێمەش بەناچ���اری رامانکرد بۆ ئێرە. ژێرزەمینەکە دو ژوری تێدایە. دوێنێ ش���ەو داود یانک- ی 1٤ س���اڵە، کە هاوڕێی کوڕەکەمە، کاتێک دیویس���ت بچێتەوە بۆ ماڵەوە، پێکراو بردیان بۆ نەخۆشخانە. لەترساندا ناتوانین سەر

بەرزبکەینەوە".ئایش���ە یاشاری هاوس���ەری جەمال یاش���ار وتی، هەدیە شەن، ئەو ژنەی دایکی س���ێ منداڵ ب���و و لەبەردەمی مەڵەکەی���دا پێک���را، هاوس���ێمان بو:

"هەدیە بوکی خاڵێ بو. ساڵی رابردو لەکۆاڵنی ئێمە نیش���تەجێ بون. سێ منداڵ���ی هەبو. ئەو رۆژە پاش ئەوەی دایبیی منداڵەکەی گۆڕی بو و چوبوە بەردەرگا بۆ فڕێدانی، لەالیەن قەنناس بەدەس���تەکانەوە پێک���را، تەنان���ەت

نەمانتوانی بەهاناشیەوە بچین".

"حاڵمان لەکۆبانی خراپترە"ئاسیە یاش���ار باس لەوەدەکات کە زۆر ترساون، منداڵەکان لەگەڵ دەنگی تەقینەوەیەک���دا خۆیان دەخەنە هەر ژێر مێزەک���ەوە، چەندین رۆژە نانێکی

گەرمیان نەخواردوە:"لەگەڵ دەنگی هەر تەقینەوەیەکدا، منداڵ���ەکان رادەکەنە ژێ���ر مێزەکەو گوێی خۆی���ان دەگرن. ک���ە دەچینە تەقینەوەکان بەدەنگی چێشتخانەکە، لەماڵەکەدا هەرچ���ی دادەچڵەکی���ن. هەب���ێ، ئەوە دەدەی���ن بەمنداڵەکان، بەاڵم کۆرپەکان پێویستیان بەدایبی و خۆراک���ە. کارەبا نیەو هەوا س���اردە. خەس���وم تەمەنی82 ساڵە، ئیلتیهابی س���نگی هەیە، دەبێ رۆژی س���ێ جار بوخار هەڵمژێ. محەویلەکە تەقییەوەو س���ێ رۆژە کارەبا ب���ڕاوە. مەکینەی بوخارەک���ەش بێ کارەبا ئیش ناکات. لەگەڵ هەمو تەقینەوەیەکدا دەیبەینە نێوان دو ژورەک���ەوە بۆ ئەوەی بۆن و

تۆز کاری تێنەکات."یاش���ار پێیوای���ە حاڵیان ئاس���یە خراپت���رە: کۆبان���ی لەفەلەس���تین و "بەاڵیەک���ی گەورەی���ان بەس���ەرماندا هێنا، بەاڵم ک���ەس نازانێت ئێمە لەچ حاڵیکداین، کەس دەنگمان نابیستێ. ل���ەم ژێرزەمینەدا گیرم���ان خواردوەو

چاوەڕێی مەرگ دەکەین".

ئه حمه د كانی ، ئه ندامی سه ركردایه تی پارتی : پۆستی سه رۆكی په رله مان جارێكیتر نادرێته وه به بزوتنه وه ی گۆڕان

"بەهێزترین سوپای دنیا شەڕ لەگەڵ هاواڵتیانی خۆی دەکات"

بەاڵیەکی گەورەیان بەسەرماندا هێنا، بەاڵم

کەس نازانێت ئێمە لەچ حاڵیکداین، کەس دەنگمان نابیستێ. لەم

ژێرزەمینەدا گیرمان خواردوەو چاوەڕێی مەرگ

دەکەین

ده بێت رێككه وتنێكی زۆر باش و گشتگیر و

هه مه الیه نه به تایبه تی له نێوان پارتی و یه كێتیدا هه بێت

ئه گه ر که سانێک وا بیر بكه نه وه كه ده وڵه تی كوردی شاكاره كه ی

ده گه ڕێته وه بۆ سه رۆك بارزانی و مونافیسه كانی كار بۆ ئه وه بكه ن ئه و به رنامه یه سه رنه گرێت

ئه وا كاره ساتێكی مێژوییه

راپۆرتی خەدیجە کامەربەشی تورکی بی بی سی �� دیاربەکر

ئه حمه د كانی

ئاسه واری جه نگ به ماڵێکه وه له دیاربه کر

هەنوکە(508( سێشه ممه 42015/12/22

ئا: وریا حسێن

قوباد تاڵه بانی ئێستا یه كێتیه كان به مامی بچوك و به شێكی تریش

به تاڵه بانی كوڕ ناوی ده به ن، هه مو ئاماژه كان له سه ر ئه وه ن جوڵه كانی نوێنه رایه تی سیاسه تێك ده كات كه تاڵه بانی باوك دایڕشتبو هه ربۆیه

ئێستا له ڕوكاری بنه ماڵه ی تاڵه بانیدا ئه و یه كه مینه و له زۆربه ی كۆبونه وه

چاره نوسسازه كانی ناو یه كێتی و كوردستان و په یوه ندیه كانی ده ره وه شدا

ئاماده یه .

سامان گه رمیانی ئه ندامی سه ركردایه تی كوردس����تان نیش����تمانی یه كێت����ی له باره ی قوب����اد تاڵه بانیه وه به ئاوێنه ی راگه یان����د ك����ه گه نجێك����ی به توانایه و جموجوڵه كان����ی ئێس����تای په یوه ن����دی به چاالكی خۆیه وه هه یه به بێ تێوه گالن وتی یه كێتی، له كێش����ه ناوخۆییه كانی "ئ����ه و له كێش����ه ناوخۆییه كانی یه كێتی نیش����تمانیدا بێالیه نی هه ڵبژاردوه و هیچ

ته داخولێك ناكات".زۆرێك له وان����ه ی له نزیكه وه ئاگاداری كایه ی سیاسین له هه رێمی كوردستاندا، پێیانوای����ه كه ئ����ه م بێده نگییه ی قوباد تاڵه بان����ی به رامب����ه ر به كێشمه كێش����ی جه مسه ره كانی ناو یه كێتی و ملمالنێكانی نێوان پارتی و چوار الیه نه كه له رابردوداو پارتی و گۆڕانیش له ئێس����تادا، جۆرێكه له سیاس����ه ت ك����ردن له الی����ه ن قوب����اد تاڵه بانیه وه ، كه ژیران����ه ده یه وێت ئه و په یام����ه بگه یه نێ����ت كه ئه و به ش����ێك نییه له و راكێش راكێش����انه ی له ئاستی كوردس����تاندا له ئاس����تی حزبه ك����ه ی و له س����اته وه ختی ته نان����ه ت ده كرێ����ت، هه ڵكش����انی كێش����ه كانی نێ����وان هێرۆ ئیبراهیم����ی دایكی و به رهه م س����اڵحدا،

له گه ڵ به رهه م ساڵح كۆبوه وه .قوب����اد تاڵه بانی كوڕی دوه می جه الل یه كێتی گش����تی س����كرتێری تاڵه بانی پێشوی س����ه رۆككۆماری نیش����تمانی و عێراق و هیرۆ ئیبراهیم ئه حمه دی ئه ندامی مه كته بی سیاسی یه كێتی نیشتمانیه كه

به هێزی ئێستا خاوه نی جه مس����ه رێكی ناو یه كێتی نیش����تمانیه ، ئه و له ته مه نی الوییدایه و هێش����تا ته مه ن����ی نه بوه به 40 س����اڵ ، كه به یه كێ����ك له كاراكته ره س����ه ره كیه كانی سیاس����ه ت له یه كێتی و حكومه ت����ی هه رێمیش����یدا داده نرێ����ت. قس����ه نه رم و هه رچه ن����ده ش����یكی و ئینگلیزی به فۆنه تیك����ی تێكه اڵوه كانی قس����ه ڕون و قه ڵ����ه وی و پێچه وان����ه ی باوكه ، به اڵم تاڵه بانی حه ماس����یه كانی ئ����ه وه ئ����ه و ڕاس����تیه ناگۆڕێ����ت تاكه میراتگرێك����ه كه ئام����اژه ی بۆ ده كرێت به رێڕه وی سیاسه ته كانی تاڵه بانی باوكدا ده ڕوات هه رچه نده یه كێتیه كان هه رگیز دان ب����ه وه دا نانێن كه قوب����اد تاڵه بانی

ده بێته جێگره وه ی ئه و.س����امان گه رمیانی كه تاڵه بانی باوك زۆر باش ده ناسێت و ده مێكه له ریزه كانی كوردس����تاندایه ، نیش����تیمانی یه كێتی له و بڕوای����ه دا نیه كه قوب����اد تاڵه بانی ب����اوك بێت، ئه و جێگره وه ی تاڵه بانی

وتی "هیچ كات كاك قوباد نه یوتوه من جێگره وه ی تاڵه بانیم".

به اڵم قه ده ر ئێس����تا ئ����ه وی كردوه ته تاڵه بانی بنه ماڵه ی جه مسه ری روكاری بۆیه كاتێ����ك هه ڵبژێ����ردرا بۆ جێگری س����ه رۆكی حكومه ت، جگه له وه ی حاكم ق����ادری ئه ندام����ی مه كته بی سیاس����ی ڕكابه ری بو بۆ وه رگرتنی ئه و پۆس����ته ، ه����اوكات بڕیارێكی مه كته بی سیاس����ی یه كێت����ی هه ب����و بۆ ئه وه ی ك����ه ئه گه ر هه ر كه س ئه ندامی مه كته بی سیاس����ی نه بێت ئه و پۆس����ته وه رنه گرێت، به اڵم ئه وه ی ئه و پۆسته ی وه رگرت، هاوكات ئێستا به بێ پۆستی حیزبی له كۆبونه وه بااڵكان����ی یه كێت����ی و ده ره وه ی یه كێتی

به شداره و له جوڵه ی به رده وامدایه .له ئه نجومه ن����ی س����ه رچاوه یه ك س����ه ركردایه تی یه كێت����ی له ئه نجام����ی شیكردنه وه ی جوڵه كانی قوباد تاڵه بانی گه یش����ته ئه و بڕوایه ی ك����ه ئه و جواڵنه ته نها په یوه ندییان به گه نجێتی و چاالكی

ئه وه وه نیه به ڵكو په یوه ندیش����ی هه یه یه كێتیه وه ، ناوخۆییه كان����ی به كێش����ه جوڵه كانی تاڵه بانی به شێكی په یوه ندی به وه وه هه یه نێچیرڤان بارزانی لێره نیه ، به شێكی تریشی په یوه ندی به وه وه یه كه تاڵه بانی نیگه رانه له وه ی هه ر وه فدێكی دیبلۆماس����ی دێته هه رێ����م به پێی ئه و خش����ته ی كاره ی كه له الیه ن پارتیه وه به رهه م دكتۆر س����ه ردانی رێكده خرێت ده كه ن، ده یانه وێ ئ����ه و رۆڵه بده نه وه به قوب����اد تاڵه یانی بۆ ئه وه ی له و روه وه

رۆڵی دكتۆر به رهه میش كه مبكرێته وه .

له س����ه رو ئه و بۆچونه وه كه بۆ ئێستا ده گونجێت بۆچونێكی گه وره تریش هه یه ك����ه ده وترێت تاڵه بان����ی به جوڵه كانی و ساده ییه كه ی دڵی زۆرێك له یه كێتیه كانی خۆش����كردوه س����ه رنجی ب����ۆ الی خۆی ڕاكێش����اون ته نان����ه ت ئێس����تا چ����اوی له س����ه ر یه كێتی له كادره كانی هه ندێك ئه وه یه تاڵه بانی كوڕ بگاته كورسیه كه ی

باوكی كه سكرتێری یه كێتی نیشتمانیه و چونك����ه هه ر ئ����ه و ده توانێ����ت به تامی

تاڵه بانی سیاسه ت بكات.كاروان ئه ن����وه ر ئه ندام����ی مه كته بی ڕاگه یاندنی یه كێتی نیشتمانی الیه نگریی خ����ۆی ب����ۆ تاڵه بانی كوڕ ناش����ارێته وه ك����ه ئه گ����ه ر قوباد تاڵه بان����ی خۆی بۆ پۆستی سكرتێری یه كێتی كاندید بكات ئ����ه و به ڵێی ب����ۆ ده كات، ه����ه ر چه نده نایش����ارێته وه كه ئه و ق����ه ت ناتوانێت ببێته جێگ����ره وه ی تاڵه بانی باوك، ئه و ده ڵێت "له سیاس����ه ته كانی ڕازین و له ناو یه كێتی نیش����تمانی كوردس����تان كه س نیه دژی بێ����ت ئه گ����ه ر دۆخ له باربێت پێش����كه وتنی زۆر چ����اوه ڕوان ده كرێت

له قوباد تاڵه بانی".

ئه ن����وه ر زۆر جه خ����ت له س����ه ر ئه وه خێراو س����ه یرو جوڵه كانی ده كات����ه وه گه وره ن له چه ند ساڵی داهاتودا ده بێته یه كێ����ك له ڕه م����زه كان بێگومانیش بو

ل����ه وه ی دایك����ی ك����ه هێ����رۆ ئیبراهیم هاوكات ده كات ه����اوكاری ئه حم����ه ده ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد كه "ئه گه ر قوباد تاڵه بانی خۆی هه ڵبژێرێت ئه وا من دژی

نابم".

ئه نوه ری����ش، كاروان هاوش����انی په رله مانت����اره كان كه زۆرترین س����ه رو سه ودایان له گه ڵی هه یه بۆچونی جیایان له سه ر جوڵه كانی تاڵه بانی هه یه ، ئه وان وایده بین����ن كه قوب����اد تاڵه بانی "دوره له كێشه كانی یه كێتی و وه كو كاربه ده ستی حكوم����ه ت مامه ڵ����ه ده كات"، به وته ی خه ڵه ف ئه حمه د شاتوانی په رله مانتاری

یه كێتی له په رله مانی كوردستان.

خه ڵه ف ئه حمه د مه عروف ئه وه ی بۆ ئاوێنه گێڕایه وه كه له گه ڵ خودی قوباد كردوه و قس����ه ی له وباره یه وه تاڵه بانی ئه وه ی پێوتوه "ئه و هیچ په یوه ندیه كی به باڵباڵێنه كانی ناو یه كێتیه وه نیه و وه كو

به رپرسێكی ده وڵه تی كارده كات".

خه ڵ����ه ف له باره ی جوڵ����ه زۆره كانی ئێس����تای تاڵه بانی ئام����اژه ی بۆ ئه وه كرد وه كو حكومه ت جێگری س����ه رۆكی حكومه ته و وه ك����و حیزبیش كوڕی مام به شداریكردنیش����ی ه����ۆكاری جه الله ، "پێش����تر ئه وه ی����ه له كۆبون����ه وه كان ن����ه گالوه له ملمالنێ نابه ج����ێ حیزبی و حكومیه كان����ه وه بۆیه ب����ۆ الی گۆڕان و

پارتیش كه سایه تیه كی گونجاوه ".قوباد تاڵه بانی هه ر چه نده به مه به ست یان بێ مه به س����ت خ����ۆی دوربخاته وه له كێشه كانی ناو یه كێتی، به اڵم دوباره ش ق����ه ده ری یه كێتی فڕێیده داته وه ناو ئه و بۆته قه گه رمه ی پێیده وترێت كێشه كانی یه كێتی نیشتمانی كوردستان، بۆیه ئێستا ئه و ل����ه ڕوكاره حیزبیه كه دا نوێنه رایه تی باڵێك ده كات كه ریش����ه یه كی مێژویی قوڵی هه یه له ناو یه كێتی نیش����تمانی و به هێزی یان الوازییه كه ش����ی چاره نوس له ن����او ئاینده ی یه كێتی و ئه و هێڵه پانه دی����اری ده كات ك����ه پێیده وترێت "باڵی

بنه ماڵه ی تاڵه بانی".

ئا: شۆڕش محه مه د

دارا به كر ساڵح نوێنه ری حكومه تی هه رێمی كوردستان له فه ڕه نسا

رایگه یاند "رێكخستنه وه ی نه خشه كانی واڵتانی ده ره وه ی كوردستان به تایبه تی عێراق و سوریا زۆر

نزیكبۆته وه ، وه ك دیبلۆماتكارانی گه وره ی فه ڕه نسی لێی ئه كۆڵنه وه به دروستبونی دو ده وڵه تی كوردی

له ناوچه كه یه كێك له باشور و یه كێك له رۆژئاوا ته واو ده بێت".

به كاروب���اری س���ه باره ت نوێنه رایه تیه كه یان له واڵتی فه ڕه نس���ا، دارا به كر س���اڵح نوێن���ه ری حكومه تی له فه ڕه نس���ا كوردس���تان هه رێم���ی راگه یان���د به ئاوێن���ه ی له لێدوانێك���ی "كاروباره كانمان به شێوه یه كی رێكوپێك و چ���االك ده به ین به ڕێ���وه . كاره كانمان بریتین له وه ی ك���ه خه ڵكانێكی زۆری بواری سیاسی و ئابوری و رۆژنامه نوسی له وانه ده كه ن، كوردس���تان سه ردانی چه ندین كۆمپانیای فه ڕه نس���ی و بیانی

كه ئێمه كارئاسانیان بۆ ده كه ین". له باره ی كاریگ���ه ری قه یرانی ئابوری نوێنه رایه تییه كان���ی له س���ه ر هه رێ���م حكومه تی هه رێم، دارا به كر وتی "ئه و له سه ر زۆری كاریگه رییه كی بارودۆخه ئێم���ه هه یه ، تائێس���تا ته نها بودجه ی

مانگی سێمان پێگه یشتوه ". وتیشی "زۆر كار و چاالكی كه لتوری و بواره كان���ی ترمان هه یه ك���ه ناتوانین پرۆگرامی بۆ دابنێی���ن چونكه نازانین

بودجه مان بۆ دێت یان نا".س���ه باره ت به په یوه ندییه كانی نێوان هه رێ���م و فه ڕه نس���اش، نوێنه ره ك���ه ی

حكومه ت���ی هه رێ���م له و واڵت���ه وتی له ئاستێكی تابڵێی "په یوه ندییه كانمان زۆر به رزدای���ه ، په یوه ندیم���ان له گه ڵ ناوخ���ۆ و ده ره وه و وه زاره ته كان���ی داموده زگاكان���ی تردا هه یه ". وتیش���ی ده كه ن و سه ردانی پێوه "په یوه ندیمان له بۆنه كاندا ده كه ی���ن و به رده وامی���ان

ده یانبینین".دارا به كر ساڵح ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه "فه ڕه نسا زۆر به گرنگیه وه له دۆزی ك���ورد ده ڕوانێت و پش���تیوانی ده كات داعش ش���ه ڕی له وه ته ی به تایبه ت���ی دروست بوه ، چونكه وه ك خۆتان ده زانن ئێستا شه ڕی داعش گواستراوه ته وه بۆ

ناوجه رگه ی پاریس".وتیشی "فه ڕه نس���ا به ڵێنی داوه كه یارمه تییه كان���ی بۆ پێش���مه رگه زیاتر

بكات".له باره ی كێشه كانی هه رێم و كاریگه ریی ئه و كێشانه له سه ر پێگه ی هه رێم، دارا به كر وت���ی "بێگومان ئ���ه و روداوانه ی له دورخستنه وه ی رویداوه له كوردستان وه زیره كانی گۆڕان له حكومه ت و سه رۆكی په رله مانی كوردستان كاریگه ری خراپی له سه ر كورد هه یه . به تایبه تی كه ئێمه له نزیكه وه لێپرس���راوه كانی فه ڕه نس���ا ده بینین زۆرج���ار گله یی ئه وه ده كه ن كه كوردستان تاكه ناوچه یه كه خه ریكه دیموكراسیه تی تیا دروستده بێت به اڵم

ئه و روداوانه ئه و وێنه یه ی تێكدا".وتیشی "جیهان چاویان له كوردستانه خه ریكه كوردس���تان ك���ه به تایبه تی س���ه ربه خۆیی ب���ه ره و له هه نگاون���ان

نزیكده بێته وه ". س���ه باره ت ب���ه و ره خنان���ه ی ك���ه له نوێنه رایه تیه كان ده گیرێت به وه ی كه حزبیانه كارده كه ن، نوێنه ری حكومه تی

هه رێم له فه ڕه نس���ا وتی "سه باره ت به م نوێنه رایه تیه ی كه به من س���پێردراوه ، بێجگه له س���تافی پێش���و كه لێره بون ئ���ه و فه رمانبه رانه ی كه ت���ازه دانراون له سه ر بنه مای پێویستی نوێنه رایه تی و توانای ئه و كه س���ه خۆی ب���وه به بێ الیه نگیری حزبی ". وتیش���ی "له یه كه م رۆژی ده ستبه كاربونمه وه داوام له هه مو س���تافی نوێنه رایه تی ك���ردوه كه ئێره ش���وێنێكی حكومییه نه ك حزبی و هیچ گفتوگۆیه كی حزبی له ناو نوێنه رایه تییدا

په سه ند نییه ". راش���یگه یاند "به اڵم كه میوان دێن و پرسیارمان لێده كه ن ئه وا به شێوه یه كی خۆمانی���ان ڕای بی���ر و راش���كاوانه

پێده گه یه نین". له ب���اره ی ئاگاداربونی���ان له هاتن���ی

وه فده كان���ی هه رێم بۆ فه ڕه نس���ا، دارا به ك���ر وت���ی "زۆربه ی ئ���ه و وه فدانه ی هه رێم كه س���ه ردانی فه ڕه نسا ده كه ن نه ك ه���ه ر نایه ن بۆ المان به ڵكو دێن و ئه ش���گه ڕێنه وه و ئێمه هیچ ئاگادارنین، له مه ش���دا خۆی���ان زه ره رمه ن���د ده بن چونكه ئه گه ر ئاگادارمان بكه ن ئه توانین به وپێیه ی بكه ی���ن بۆ كارئاس���انییان ش���اره زایمان له كه لت���ور و فه رهه نگ���ی

فه ڕه نسا هه یه ".نوێنه ری حكومه تی هه رێم له فه ڕه نسا ئاماژه بۆ ئ���ه وه ده كات كه خوێندكاره كێشه یه كی هیچ فه ڕه نسا، كورده كانی نوێنه رایه تی چونك���ه نیی���ه داراییان رێكخ���راوی له رێگ���ه ی توانیویه ت���ی كامپوس���ی فه ره نس���یه وه كاره كانیان رێك بخات و له وباره ی���ه وه وتی "هه مو

مانگێك له كاتی خۆیدا حكومه تی هه رێم مانگانه ی خوێندنه كه یان بۆ ئه نێرێت". له ب���اره ی ئاینده ی دۆخ���ی هه رێمی كوردس���تانیش، دارا به كر س���اڵح وتی "له م بارودۆخه ی هه رێمی كوردس���تاندا كورد پێویس���تی به وه یه ك���ه ناوماڵی خۆی رێكبخاته وه ، ئ���ه وه ش له رێگه ی گفتوگۆوه چاره س���ه ر ده كرێت، نه مانی گفتوگ���ۆ له نێوان حزبه سیاس���یه كانی كوردس���تاندا ده بێت���ه ه���ۆی گرژی و ئاڵۆزی نه ك هه ر له كوردستاندا به ڵكو

ناوچه كه ش به ره و خراپی ده بات". وتیش���ی "به تایبه تی له م س���اتانه دا كه كۆتایی داع���ش نزیكبۆته وه كورد پێویس���تی به یه كێت���ی هه ی���ه ن���ه ك

دوبه ره كی ".كورد به ئاماده كارییه كانی سه باره ت ب���ۆ گۆڕانكارییه كان���ی ناوچه ك���ه ش، نوێنه ری حكومه تی هه رێم له فه ڕه نس���ا نه خش���ه كانی "رێكخس���تنه وه ی وتی واڵتانی ده ره وه ی كوردستان به تایبه تی عێراق و س���وریا زۆر نزیكبۆته وه ، وه ك دیبلۆماتكارانی گه وره ی فه ڕه نسی لێی ده وڵه تی دو به دروستبونی ئه كۆڵنه وه له باش���ور و له ناوچه كه یه كێك كوردی

یه كێك له رۆژئاوا ته واو ده بێت". گ���ه وره رۆڵێكی "ك���ورد وتیش���ی ده بینێ���ت ئه گه ر یه كڕی���ز و ته با بێت، ئه گه ر ئه و ناكۆكیه ی له نێوان حزبه كاندا

هه یه نه مێنێت".دارا به ك���ر ل���ه و بڕوایه دای���ه ك���ه ده بێت كورد خ���ۆی دوره په رێز بگرێت له ملمالنێ���ی نێوان ئه و واڵته گه ورانه ی كه بۆ ش���ه ڕی داعش له ناوچه كه دان و وتی "كورد پێویست ناكات خۆی بخاته به ره یه كه وه چونكه ئێستا كورد خۆی

شه ڕی داعش ده كات".

كورد په نابه رانی به دۆخی سه باره ت له فه ڕه نس���ا، دارا به كر وتی "به داخه وه ئه مساڵ وه كو ساڵه كانی 1991 و 1992 به لێشاو كوردێكی زۆر رویان له ئه وروپا ك���ردوه به تایبه ت���ی ب���ۆ فه ڕه نس���ا، ئێمه ش وه ك���و نوێنه رایه تی توانیومانه به ده نگیانه وه بچی���ن و له رێگه ی چه ند رێكخراوێكی خێرخوازییه وه كارئاسانیان

بۆ بكه ین و یارمه تیان بده ین". وتیشی "هه ر كه سێك روی تێكردبین

هاوكاریمان كردوه ".

"جوڵه كانی قوباد هه ژمونی دكتۆر به رهه می الواز كردوه "تاڵه‌بانی‌كوڕ‌به‌خشكه‌یی‌به‌ره‌و‌كورسی‌سكرتێری‌یه‌كێتی‌هه‌نگاو‌ده‌نێت

نوێنه ری حكومه تی هه رێم له فه ڕه نسا: دو‌ده‌وڵه‌تی‌‌كوردی‌‌له‌باشور‌و‌رۆژئاوا‌دروستده‌بێت‌

زۆربه ی ئه و وه فدانه ی هه رێم كه سه ردانی

فه ڕه نسا ده كه ن نه ك هه ر نایه ن بۆ المان به ڵكو دێن و

ئه شگه ڕێنه وه و ئێمه هیچ ئاگادارنین

قوباد تاڵه بانی: هیچ په یوه ندیه كم

به باڵباڵێنه كانی ناو یه كێتیه وه نیه و وه كو به رپرسێكی ده وڵه ت

كارده كه م

دارا به كر ساڵح: * ل���ه 19٦1 له س���لێمانی له دایكبوه

له گه ڕه كی كانێسكان.* له ساڵی 1980وه هاتۆته فه ڕه نسا. له ئه ندازیاری وه رگرتووه ماس���ته ری

بیناسازی.ئه ندازیاری وه كو له ساڵی1992وه *

بیناسازی كار ئه كات.* له ب���واری سیاس���ه تدا، ئه ندام���ی كۆمه ڵه ی خوێندكارانی ئه وروپا ئاكسا

بوه .نیش���تمانی یه كێت���ی ئه ندام���ی *

كوردستان بوه تا ساڵی 199٦ گۆڕان���ه بزوتن���ه وه ی ئه ندام���ی *

له دروستبونیه وه .* ئه ندام���ی یه كه می���ن كۆنگ���ره ی

بزوتنه وه ی گۆڕانه .* له مانگی 4ی 2015وه ده ستبه كاره وه ك���و نوێن���ه ری حكومه تی هه رێمی

كوردستان له فه ڕه نسا.

پرۆفایل

دارا به كر

قوباد تاڵه بانی

7 (508( سێشه ممه 2015/12/22 تایبه‌ت

ئا: شاهۆ ئه حمه د

ده وڵه تی یاسا زۆر هه وڵیدا پشكی هه رێمی كوردستان له بودجه ی

2016ی عێراق كه مبكاته وه ، به اڵم به وته ی نوێنه رانی كورد له به غدا ئه و هه واڵنه یان پوچه ڵ كرده وه ،

په رله مانتارێكی پارتی ده ڵێت "سه ردانه كانی بارزانی بۆ توركیاو

سعودیه به مه به ستی پشتیوانی ئه وان بۆ ئابوری هه رێم له كاتێكدا

ئه وان واڵتانی پێشكه وتون له و بواره ده وڵه تی یاسای له و هه وڵه په شیمان كرده وه ، چونكه ئه وان ترسی ئه وه یان

هه بو هه رێم له عێراق جیابێته وه ".

په رله مانت���اری ك���ورد له ئه نجومه نی نوێنه ران���ی عێراق عه ره ف���ات ئه كره م له باره ی تێپه راندنی بودجه و كاریگه ری ئابوری له س���ه ر هه رێمی كوردس���تان به ئاوێنه ی راگه یان���د "هه رچه نده ئێمه توانیمان ئه و هه واڵنه شكست پێبهێنین ده یانه ویس���ت پش���كی هه رێم ك���ه وا كه مبكه نه وه ، به اڵم له هه مانكاتدا ئێستا بیانوی ئه وه هه یه كه پاره نیه به وه ی نرخی نه وت دابه زیوه ، له گه ڵ ئه وه شدا ئێمه دڵم���ان به وه خۆش���ه كه نرخی نه وت به رزبێت���ه وه ئه وكاته كاریگه ری باشی ده بێت له سه ر بارودۆخی ئابوری عێراق به تایبه تی هه رێمی كوردستان".

ناوبراو ئاماژه ی به وه كرد كه وا كێشه ی س���ه ره كی ئه وه یه ئێم���ه په یوه ندیمان له گ���ه ڵ به غ���دا وه كو پێویس���ت نیه و مه ترسی ئه وه هه یه هه مان سیناریۆی ساڵی رابردو دوباره ببێته وه ، چونكه بۆ هه رێمی كوردس���تانیش زۆر زه حمه ته بفرۆش���ێت و نه وت راس���ته وخۆ خۆی موچه ی پێ دابین بكات، هه ربۆیه ده بێت له گه ڵ به غدا گفتوگۆ بكرێت بۆ ئه وه ی به یه كه وه هه رێم و عێ���راق له و قه یرانه له ئێس���تادا به تایبه تی بكه ی���ن رزگار نرخی نه وت زیاتر نزمده بێته وه و شه ڕی

داعشیش هه ر به رده وامه ".س���ه باره ت به و قه رزه ی ك���ه بانكی نیوده وڵه ت���ی داویه ت���ی به عێ���راق بۆ بوژان���ه وه و چاكس���ازی ئاب���وری ئه و په رله مانت���اره ی عێ���راق وتی "ئه و بڕه پاره ی���ه ی وه كو ق���ه رز دراوه به عێراق كه م���ه ، له به رئ���ه وه ی عێراق ئێس���تا ته نه���ا ده توانێت موچه ب���دات به وه ی فه رمانبه ری زۆره و ئێس���تاش حه شدی ش���ه عبی هات���وه و خه رجیه كانی زیاتر بوه ، هه ر بۆیه ته نها چاره سه ر ئه وه یه چاكسازی ریش���ه یی بكرێت بۆ ئه وه ی ئاب���وری عێ���راق ببوژێت���ه وه ئه وه ش نرخی به هه س���تانه وه ی به ستراوه ته وه

نه وت كه ئه ویش زۆر زه حمه ته ".سه ردانه كه ی به كاریگه ری سه باره ت هه رێم و په یوه ندیه كانی له سه ر بارزانی ناوه ن���د عه ره ف���ات ئه ك���ره م جه ختی له س���ه ر ئه وه كرده وه كه وا كوتله كانی ده وڵه تی نیش���تیمانی و هاوپه یمان���ی ل���ه وه تێگه یش���تون ئه گه ر یاس���اش بودج���ه ی هه رێم كه مبكرێت���ه وه ئه وا ئه وكات هه رێمی كوردس���تان له عێراق

دورده كه وێته وه ، هه ربۆیه سه ردانه كانی توركی���ا س���عودیه و ب���ۆ بارزان���ی بون، چونكه له به رژه وه ندی هه رێم���دا ئه و واڵتانه به هێزن له روی ئابوریه وه ".

نوێنه رانی له ئه نجومه نی په رله مانتار عێ���راق مه س���عود حه ی���ده ر له باره ی 2016ی بودج���ه ی په س���ه ندكردنی به ئاوێنه ی كاریگه ریه كان���ی عێ���راق و راگه یاند "هه رچه نده ئێمه له ئه نجومه نی نوێنه رانی عێ���راق رێگریمان له وه كرد كه وا پشكی هه رێم كه مبكرێته وه ، به اڵم به و شێوه یه ش بێت هه رێمی كوردستان راس���ته وخۆ نه وت���ی خۆی بفرۆش���ێت باش���تره و قازانج���ی ئاب���وری زیاتره و فه رمانبه رانیش موچ���ه ی ده توانێ���ت دابین بكات به و مه رجه ی شه فاف بێت و ئه نجومه نی وه زیرانیش له گه ڵ په رله مان هه ماهه نگی هه بێت، ب���ه اڵم به داخه وه

له ئێستادا په رله مان ئیفلیجكراوه ".ناوبراو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد كه وا عێراق به هۆی دابه زینی نرخی نه وته وه فه رمانبه رانی موچه ی ده توانێت ته نها دابین بكات ئه گه ر هه رێمی كوردستانیش به ش���داری ب���كات له فرۆش���تنی نه وت

له رێگای كۆمپانیای سۆمۆوه و ئه وكاته ئه و پاره یه ی ده درێت به هه رێم زۆر كه متر ده بێت له وه ی هه رێم خۆی راس���ته وخۆ نه وت ره وانه ب���كات، به اڵم به مه رجێك دۆس���یه ی نه وت له هه رێمی كوردستان كوردستان په رله مانی بكرێت و ئاشكرا بێت فرۆش���تنی ئ���اگاداری چۆنیه تی ئه وه ش به وه ده كرێت كه وا س���ه رۆكی په رله مان بچێته وه ش���وێنه كه ی خۆی و ئه نجومه نی بچن���ه وه وه زیره كانی���ش وه زیران له نێوان ه���ه ردوال هه ماهه نگی دروس���ت بكرێ���ت ئه وكاته پێویس���ت به به غدا ناكات خۆمان ده توانین موچه

دابین بكه ین".وایه پێ���ی ئاب���وری ش���اره زایه كی په س���ه ندكردنی بودج���ه ی 2016 هیچ كاریگه ریه كی ئابوری له س���ه ر هه رێمی كوردس���تان نابێت، چونكه حكومه تی هه رێم راس���ته وخۆ نه وت ده فرۆش���ێت ب���ێ گه ڕانه وه بۆ به غ���دا، عه زیز عه لی بارودۆخی له باره ی ئابوری پس���پۆری هه رێم دوای په س���ه ندكردنی بودجه بۆ ئاوێنه ی رونك���رده وه كه وا "هه رچه نده پشكی هه رێم له په رله مان بوه به یاساو په س���ه ند ك���راوه ، ب���ه اڵم كۆمه ڵێ���ك مه رجی���ان داناوه بۆ هه رێ���م كه رازی نین به وه ی 550هه زار به رمیل له رۆژێكدا ره وانه س���ۆمۆوه كۆمپانیای له رێگای بكرێ���ت و داهاتی ناوخ���ۆ بگه ڕێ�ته وه به غدا و هه روه ها ئ���ه و نه وته ی زیاده و به غدا، بگه ڕێته وه ده بێت ده فرۆشرێت هه ر بۆی���ه ئه و مه رجان���ه ی عێراق بۆ هه رێمی كوردس���تانی داناوه جێبه جێ نابێت، چونكه تاكو ئێس���تا له هه رێمی كوردستان راپۆرتێكی دارایی نیه بیدات به ئه نجومه نی وه زیران ئه وانیش بیداته وه به په رله مان هه روه ها ته خمینی بودجه ی 2014و 2015 ی ن���ه داوه به په رله مان و ئه نجومه نی وه زی���ران له كاتێكدا عێراق ب���ه و هه م���و قه یران���ه وه له مانگی 12

بودجه ی 2016ی په سه ند كردوه ".ئه و شاره زای ئابوریه ئاماژه ی به وه ش كرد كه وا هه رێ���م ناتوانێت رۆژانه 550 هه زار به رمیل ره وانه بكات، له به رئه وه ی گرێبه سته كان ش���ه فافیه تی تێدا نیه و ك���ه س ئ���اگای له داهاتی ن���ه وت نیه هه روه ها ئه وكاته ی هه رێم سه ربه خۆیی ئابوری راگه یاند نرخ���ی یه ك به رمیل نه وت به 110دۆالر بو هه روه ها ملیۆنێك و چوار س���ه د هه زار موچه خۆریش���مان هه بو، به اڵم ئێس���تا نرخی نه وت بۆته 32دۆالر ل���ه وه ش ته نه���ا 8 دۆالری بۆ هه رێم���ه و ئه وه ی تر ب���ۆ كۆمپانیاكانه له كاتێكدا ژم���اره ی موچه خۆره كانیش هه روه ك���و خۆیان���ه ، هه ربۆی���ه ته نها ئه وه یه هه رێم چاره سه رێكی چاره سه ر تێروپ���ڕ ب���كات به وه ی هه ر له ئێس���تا بۆ هه رێ���م خه رجیه كانی حكومه ت���ی 2016 چه نده و چۆنه رایبگه ێنێت، به اڵم نه خه رجیه كان راگه یاندوه نه وه زیری دارای���ی له ئه نجومه نی وه زی���ران ماوه كۆنه بۆته وه مانگێك���ه هه روه ها چه ند هه روه ه���ا په رله مان له جێ���گای خۆی نه ماوه سه رۆكایه تی هه رێم شه رعیه تی

نه ماوه ".

تێپه ڕاندنی بودجه ی 2016ی عێراق چ كاریگه رییه كی له سه ر هه رێمی كوردستان ده بێت؟

ئا: ئاوێنه

سه ردانه كه ی وه فدی یه كێتی نیشتمانی كوردستان بۆ به غدا، به مه به ستی چاره سه ری كێشه و قه یرانه كانی

نێوان به غداو هه ولێر ئاكامی باشی لێده كه وێته وه ، عه بادی سه ره ك وه زیران

نوێنه ری خۆی ناردۆته الی بارزانی و بارزانیش سوپاسی یه كێتی كردوه .

پاش سه فه ره كه ی به یروت، مه ال به ختیار لێپرس���راوی ده س���ته ی كارگێری مه كته بی سیاس���ی ی .ن.ك، به فڕۆكه ی���ه ك ده چێته به غدا له گ���ه ڵ عه بادی س���ه ره ك وه زیران دانیش���تنێكی دو كاتژمێری ئه نجامده ده ن، فایله كانی )نه وت، بودج���ه ، ماده ی 140، هێزی پێشمه رگه و حه شدی شه عبی .....(

گرنگترین ته وه ره كانی ئه و دیداره بون.به پێی لێدوانی سه رچاوه یه كی ئاگادار بۆ ئاوێنه ، له و دی���داره دا وه فده كه ی یه كێتی

رایگه یاندوه "چاره سه ری كێشه كانی به غداو هه ولێر ه���ه ر له به غدای���ه و ده بێت له گه ڵ به غداش چاره سه ر بكرێن و ده رگای دیالۆگ و گفتوگۆی نوێ بكرێت���ه وه و په یوه ندییه كان ئاس���ایی بكرێنه وه "، سه باره ت به نیه تپاكی عه ب���ادی له به رامبه ر وه فده ك���ه ی یه كێتی بڕیاریدا )17%( بودجه ی هه رێم وه كو خۆی تێپه ڕێنێت، كه پێش���تر فراكس���یۆنه كانی عێراق رێككه وتبون بودجه ی هه رێم بكرێته (13%(، عه بادی بڕیاریداوه موچه ی هێزی پێشمه رگه بنێرێت و به ڵێنیشی داوه له سه ر فایلی نه وت، كۆبون���ه وه كان له گه ڵ هه رێم ده س���تپێبكاته وه و كێش���ه كان چاره س���ه ر بكرێن، وابڕیاریشه بۆ چاره سه ری كێشه كانی خورماتو و حه شدی شه عبی له چه ند رۆژی داهات���ودا وه فدێك به س���ه ركردایه تی هادی عامری بێنه س���لێمانی ب���ۆ كۆتایهاتن به و

كێشانه .به پێی ئه و س���ه رچاوه یه ، ل���ه و دیداره دا عه بادی رایگه یاندوه له گه ڵ پارتی دیموكراتی

كوردس���تان چۆن بگه ینه ئه نجام؟ چونكه رۆڵی ئه وان وه كو یه كێتی نییه ، وه فده كه ی یه كێتی پێیانڕاگه یاندوه پێویسته ده رگای

وتوێژ بكه نه وه له گه ڵ پارتیش.ده رئه نجامی ئه و قس���انه ، رۆژی هه ینی 2015/12/18 حه یده ر عه بادی ، ساڵح فه یاز وه كو نوێنه ری خۆی ناردۆته هه ولێر بۆ الی بارزانی به مه به س���تی گه یاندنی په یامه كانی عه ب���ادی و نیه تپاكی حكومه ت���ی عێراقی و

پێشنیاره كانی یه كێتی .ب���ه وه ده كات كه س���ه رچاوه كه ئاماژه م���ه ال به ختیار ل���ه و دانیش���تنه دا ئه وه ی به عه بادی وت���وه "حكومه تی عێراق له گه ڵ توركیا، س���وننه و واڵتانی كه نداو و پارتی په یوه ندیی���ان خراپ���ه ، په یوه ن���دی نێوان ش���یعه كان باش نییه ، په یوه ندی ش���یعه و س���وننه ، هه رێم و به غ���دا، هیچی باش نییه ئیتر تۆ چۆن ده توانیت سه ره ك وه زیرانێكی س���ه ركه وتو بیت"، بۆیه پێویسته و ئه ركی به ئاراس���ته ی بنێی���ن، هه ن���گاو تۆی���ه

له پێشه وه یان په یوه ندییه كان باشتركردنی هه رێمی كوردستان.

له وه اڵم به م ره خنانه ، عه بادی وتویه تی ئه وانه راس���تن، سوپاس���ی رۆڵی یه كێتی ك���ردوه كه زۆر زانیاری له س���ه ر هه مو ئه و كێش���انه نییه ، سوپاسی ئه وه شیكردوه كه یه كێتی رۆڵێكی میح���وه ری ده گێڕێت له م

كێشانه دا.عه بادی ئه وه ش���ی وتوه ، له داهاتوش���دا سه ردانی س���لێمانی ده كات بۆ په ره پێدان و باش���تركردنه وه ی په یوه ندییه كان���ی نێوان

به غداو هه رێم.له و دیداران���ه دا كه هه ریه ك���ه له عومه ر فه تاح كارگێڕی مه كته بی سیاسی، سه عدی به وه فده كانی ئاماده ب���ون پی���ره ئه حمه د عێراقی���ان راگه یان���دوه ، باردۆخه ك���ه زۆر خراپه و ب���ه ره و خراپتری���ش ده ڕوات، گه ر كێش���ه كان چاره س���ه ر نه كرێن له ده س���ت ده رده چێت، به پێی چه ند س���ه رچاوه یه كی زانیاری ، عه بادی گله یی له هاتنی س���وپای

توركیا كردوه و له مباره یه وه گله یی له پارتی دیموكراتی كوردستانیش كردوه .

به پێ���ی زانیاریه كانی ن���او كۆبونه وه كه ، بڕی���اره عادل عبدولمه���دی وه زیری نه وتی عێراق بۆ ئاسایكردنه وه ی كێشه كانی نه وتی هه رێ���م و كه ركوك له گه ڵ به غدا س���ه ردانی س���لێمانی بكات و له ساڵی نوێشدا وه فدێكی حزبی، یان حكومه ت���ی هه رێمیش به هه مو هێزه كان بچێته به غدا، بۆ ئه وه ی كێشه كان

چاره سه ر بكرێت.پێش س���ه ردانه كه ی وه فدی یه كێتی بۆ به غ���دا داواكرابو هه ریه كه له پارتی و گۆڕان له سه ر ئاس���تی بااڵ نوێنه ریان ئاماده بێت، به اڵم گۆڕان به ه���ۆی هه لومه رجی ناوخۆو پارتیش به ه���ۆی خراپی په یوه ندییه كانیان كه سیان نه ناردوه ، به اڵم سه رۆكی وه فده كه ی یه كێتیان ته خویل كردوه كه وه كو نوێنه ری ئه وانیش مامه ڵه بكات، به پێی سه رچاوه كه ی ئاوێنه "پاش گه ڕانه وه یان بارزانی سوپاسی

رۆڵی وه فده كه و یه كێتی كردوه ".

پاش گه ڕانه وه ی وه فدی یه كێتی له به غدا بارزانی سوپاسی یه كێتی ده كات

میشایێل ڤۆلفزۆن له ئه ڵمانیه وه : نزار سابیر

فیدراڵیزمەک���ەی ئەوروپ���ا هەتا بڵێیت س���ەرکەوتوە. دەیان س���اڵە نیزامی ئاش���تی لەئەوروپ���ا پتەو و جێگی���ردەکا. ئەوروپایی���ەکان دەبێ ئەم بیرۆکەیە هەناردەبکەن. دەبێ بۆ نمون���ە، واڵتێکی وەک تورکیا بهێننە

سەر باوەڕ بەوە. بۆڵەبۆڵەکردن لەبارەی ئەوروپاوە یەکێک���ە لەب���اوە خراپ���ەکان. ئەم بۆڵەبۆڵە هەر لەدامەزراندنی کۆمەڵی ل���ە1٩57ەوە ئەوروپی���ی ئاب���ور ی بەردەوامە. کۆمەڵی ئابور ی ئەوروپی (EWG( ب���و بەکۆمەڵ���ی ئەوروپی (EG(و ئەویش دواجار بو بەیەکێتی ئەوروپی)EU(. سەرەڕای ئەوەی ئەم واڵت لەدەس���ت ئەو واڵت یان لەناو ئەم واڵت و ئەو واڵتدا بۆڵەبۆڵکراوە، کەچ���ی ژم���ارەی ئ���ەو واڵتان���ەی خواخوایانە ببنە ئەندامی ئەم یانەیە

هەر لەبەرزبونەوەدا بوە. هەڵەو کەموکورتییەکانی ئێستای یەکێتی���ی ئەوروپا دیارو ناس���راون. ئەوە لەب���ری بیانڵێینەوە؟ بۆچ���ی EWG حەزدەکەم بەدەستکەوتەکانیEG /EU / دا هەڵبڵێ���م، کە نەک هەر سەرسوڕهێنەرن، بەڵکو لەمێژوی جیهاندا دەس���تکەوتی شۆڕشکارانەو تائایندەیەکی ئەوت���ۆن، دوربینانەی دور کاری خۆی���ان دەک���ەن. ئەمانە هەر نوس���ینی سەر کاغەزی بەرگەگر نی���ن، بەڵک���و ڕۆژ ب���ەڕۆژ خۆی���ان

دەسەلمێنن. ئەوروپ���ا ج���ارێ پێ���ش ه���ەر ش���تێک نیزامێکی ئاشتی کارکردوی سەرگرتوە. وەنەبێ ئەم قسەیە هەر بۆ قۆناغە زۆر گرنگەکەی سەرەتا ڕاست بێ، کە هەردو دوژمنە باوەکوشتەکەی یەکتری ئەوروپا، ئەڵمانیاو فەڕەنسا، ئاش���تبونەوە. ئەم���ە ب���ۆ ئەمڕۆش ڕاس���تە. نمونەیەک: بەو ش���ێوەیەی یەکێتی لەدەوڵەتەکان���ی هەندێ���ک ئەوروپا ئەمس���اڵ پەنابەرەکانیان دا بەسەر هاوسێکانیاندا، دەکرا جەنگی' ساڵێکی چەند ئەگەر لێبکەوتبایەوە ک���ەم لەمەوبەر با. بەم ش���ێوەیەی ئێستا هەر پەس���تبونی' لێکەوتەوە. ئەرێ ئەمە باشتر نییە لەدەستخوران

بۆ شەڕ؟ بنەمای یەکەمی نیزامی ئاش���تی ئەوروپ���ا ئەوەی���ە کە: ب���ۆ ئەوەی بەرنەبن���ە دوێن���ێ دوژمنەکان���ی گیانی یەکدی، دەبێ بەش���ێوەیەکی یەکدی تێکهەڵکێشی هەڵس���وڕاوانە بکرێن. لەس���ەر ئەم بیرنمایە بو، کە کۆمەڵی ئەوروپی لەپێشدا بۆ خەڵوزی بەردین و ئاسن و پۆاڵ پەیدابو، ئەوەی پێی" دەگوترا Montanunion". بەر لەم شێوە ڕێککەوتنەی ئەوروپا هەر یەکە دەیویست بەددان و بەگاز قۆرخی خەڵوزو ئاس���ن و پۆاڵ بکا. لەوەتەی "ئەوروپ���ا" دروس���تبوە، ئەوەتا ئەم کەرتە س���ەرەکییە، ه���ەروەک دواتر

وزەی وەک دیک���ەی کەرتەکان���ی چی و بازرگانی و سیاسەتی ئەتۆمی و

چی تێکهەڵکیشبوە. لەبەلکان لەس���اڵی1٩٩1ەوە هەتا 1٩٩٩ جەنگێکی خوێناوی کەوتەوە. ئەندامی کرواتیا س���لۆڤینیاو ئەمڕۆ باقیی واڵتانی ئەوروپ���ان. یەکێتیی لەبەلکان هەمان ش���تیان دیک���ەش دەوێ و بەدوایاندا دێن. هەڵبەت دەبێ ئیمتیاز م���اف و لەهەندێک دەس���ت هەڵبگرن، کە هەیانە. بەاڵم وەک بنەما بۆیان دەرکەوتوە، ئ���ەوەی مانەوەو خۆش���گوزەرانی پتر مس���ۆگەردەکا، قەپ���اڵ و ن���ەک تێکهەڵکێش���بونە، ش���ەڕی خوێناوی. دەبێ پەلەبکەین؛ چونکە هەر ئ���ەو پەلەیەیە خەڵکانی خۆیان لەواڵتەکان���ی ناوچان���ە ئەو هەڵدەکەن���ێ و هەڵیاندەب���ڕێ بۆالی ئێم���ە. ئەگەر یەکێتی ئەوروپا نەچێ بۆ الی بەلکان، وات���ە دەوڵەتەکانی ئەوێ وەک ئەندام وەرنەگرێ، بەلکان دێ ب���ۆالی ئێمە؛ ب���ۆ ئەڵمانیاو بۆ واڵتەکانی دیک���ەی یەکێتی ئەوروپا. بمان���ەوێ و نەمان���ەوێ: ئ���ەم خاڵە کاری بەرنامەی لەخاڵەکانی یەکێکە

یەکێتیی ئەوروپا. بنەمای دوەمی نیزامی ئاش���تی ئەوروپا تێکەڵەیەکە لەکۆنفیدراڵێتی و فیدراڵێتی. بیناخانی فیدراڵی: ئەمە کلیل���ی ئاش���تی و خۆش���گوزەرانیە. زۆر ج���ار بیناخان���ە فیدراڵیی���ەکان دژەبەڕێوەچون���ن و هەندێک جار هەر بەڕێوەناچن. بەاڵم ڕێ لەبااڵدەستبون دەگ���رن و ب���ەوەش ڕێ لەملمالن���ێ و

جەنگ دەگرن.

با تەماش���ایەکی ئەوالی ئەوروپا بکەین: ئ���ەرێ لەکوێی دیکەی دونیا ئاش���تی و بازرگانی و خۆشگوزەرانی و وەک بەرقەرارن باش���تر خۆشژیانی لەئەوروپ���ا؟ خ���ۆ من ناڵێ���م دەبێ یەکێتی���ی ئەوروپا لەگ���ەڵ گامبیاو ناوەندی کۆم���اری کۆنگ���ۆو مالی و ئەفریق���ا بەره���اورد بکەی���ن. بەاڵم دەوڵەتێ���ک نیی���ە، ناوچەیەک نییە لەدونیادا، ئەوروپا ش���ەرمبکا خۆی لەگەڵ���دا بەرهاوردبکا. لەوەش ناچێ هیچ چاوەڕوانکراودا لەداهاتویەک���ی

لەوە بگۆڕێ. ن���ەک ه���ەر ناگ���ۆڕرێ، بەڵکو دەب���ێ، گەورەتری���ش فەرقەک���ە ئەگ���ەر ئەوروپا بۆی نەچێتەس���ەر، بنەم���ای دوەم هەناردەبکا: بیناخانە فیدراڵییەکان. ئەمە زۆر وەک قسەی تیۆری دەردەکەوێ، بەاڵم هەتا بڵێیت

لەکردەوەوە نزیکە. لەبەر هۆگەلی ئینسانی هەتا بێ زێتر ئەم واڵت یان ئەو واڵتی یەکێتی ئەوروپا یان چەند واڵتێکیان پێکەوە، ڕاس���تەوخۆو ناڕاستەوخۆ، موداخەلە دەکەن لەدەرەوەی ئەوروپا. سوریاو ئێراق و مالی و لیبیاو کۆماری ناوەندی ئەفریقات���ان بەبیردەهێنمەوە. نازانم چ شەیتانێکە ئەقڵی ئەوروپاییەکان و سیاس���ەتکارانی دیکە دەباتە س���ەر کەلی ش���ێتبونێک، بەتەمای ئەوە بن بتوانن "سەقامگیری" بۆ ئەم واڵتانە بگێڕنەوە. ئەم واڵتانە تەنیا ئەوکاتە ببن���ەوە، کە دەک���رێ س���ەقامگیر بفیدراڵێنرێ���ن. کەچی ڕێک هەروەک ئەو ش���ەیتانەی خۆی لەئاوی پیرۆز الدەدا، شتاینمایەر )وەزیری دەرەوەی ئەڵەمانی���ا(و هاوپلەکانی لەئەوروپاو هەمو جیهان، نەک هەر ئەوەی بیری لێنەکەنەوە، بەڵکو ئەوەی ناویش���ی نەب���ەن، "فیدراڵێتی"ی���ە، لەکاتێکدا ه���ەر فیدراڵێتییە کە بەردی بناغەی ئاشتی و خۆش���گوزەرانیە لەئەوروپاو

بۆ ئەوروپا. یەکێتیی ئەوروپا دەبێ بۆ کابرای ئەردۆگانی دوژمنی لەمەڕ خۆشمان، دوژمنم���ان، دۆس���تی دۆس���تمان و ڕونبکاتەوە: دەوڵەتە ئەوەندە بەهێز دەرکەوتوەک���ەی، کە ئێم���ە )لەبەر ئەوەی لەئێستادا بەپرسی کۆچبەران تینمان ب���ۆ دەهێن���ێ و ئیبتیزازمان بەدەوروخولی���دا ئەوەن���دە دەکا( دێی���ن، لەبەریەکهەڵدەوەش���ێ. ئەو دەوڵەتە لەبەریەکهەڵدەوەشێ، ئەگەر کوردستان نەکاتە هەرێمێکی فیدراڵی فیدراڵیدا. تورکی���ای لەکۆمارێک���ی ڕودەکەنە پەناب���ەرەکان ئەگەرن���ا، ئێمە. تەنیا بەگەڕانەوە بۆ ئەو بیرەی دامەزراندنی ب���ەردی بناغەو بەردی دەتوانێ ئەوروپا یەکێتیی خۆیەتی، ئاش���تیی و خۆش���گوزەرانی ڕابگرێ و بۆ خەڵکانی دیکەش���ی مومکین بکا. ئاشتی لەڕێی فیدراڵێتییەوە – ئەمە

هاوکێشەکەی ئایندەیە.

لەسایتی )Tagesspiegel(ەوە

ئەوروپا: ئاشتی لەڕێی فیدرالیزمەوە تێکهەڵکیشبون لەبری تێکبەربون

دەوڵەتە به هێزه که ی ئه ردۆگان لەبەریەک

هەڵدەوەشێئەگەر کوردستان نەکاتە هەرێمێکی

فیدراڵی لەکۆمارێکی

تورکیای فیدراڵیدا

وابڕیاره حه شدی شه عبی له چه ند رۆژی

داهاتودا وه فدێك به سه ركردایه تی

هادی عامری بنێرێته سلێمانی

بۆ كۆتایهاتن به كێشه کانی خورماتو

عێراق به هۆی دابه زینی نرخی نه وته وه ته نها

ده توانێت موچه ی فه رمانبه رانی دابین

بكات ئه گه ر هه رێمی كوردستانیش

به شداری بكات له فرۆشتنی نه وت

له رێگای كۆمپانیای سۆمۆوه و ئه وكاته

ئه و پاره یه ی ده درێت به هه رێم زۆر كه متر

ده بێت له وه ی هه رێم خۆی راسته وخۆ

نه وت ره وانه بكات

په یڕه وی ناوخۆی په رله مانی كوردستان،

گرێیه كی سیاسی و یاسایی تر

رێواس فایه ق ئه ندامی په رله مانی كوردستان

په ی���ڕه وی ناوخۆی په رله مانی كوردس���تان، دانیشتنه سه ره تاییه كانی خولی په سه ندكراوی یه كه م���ی په رله مان���ی كوردس���تانه ، له یه كه م كوردس���تانه وه په رله مانی یاس���ادانانی خولی تائێستا به چه ند هه موارێكه وه كاری پێده كرێت. پرۆسه كانی یاسادانان و چاودێری و په سه ندكردنی بودج���ه ، ئه رك و ماف و ده س���ه اڵت و پابه ندێتی په رله مانت���اران، په رله م���ان و س���ه رۆكایه تی پێكهاته و كاری لیژنه هه میشه یی و تایبه ته كانی په رله مان و چۆنێتی به ڕێوه چون و به رزه فتكردنی

دانیشتنه كانی په رله مان ڕێكده خات. ئه م په یڕه وه زاده ی هه لومه رجێكی سیاسی و قانون���ی دیاریك���راوه ، په یوه س���ته به دۆخێكی ڕاگوزه ر له ژیانی سیاسی خه ڵكی كوردستان كه ڕاپه ڕین و هه ڵبژاردنی گش���تی به رهه می هێناوه ، دیدو بۆچونی بیس���ت و سێ س���اڵ له مه وبه ری كوردس���تان په رله مان���ی فراكس���یۆنه كانی � به تایب���ه ت یه كێتی و پارتی � تێدا به رجه س���ته كراوه ، ئه زمونی یه كه می ڕێكخس���تنی یاسایی كارو ئه رك و ده س���ه اڵتی گرنگترین دامه زراوه ی سیادی هه رێمی كوردس���تانه به مادده و بڕگه ی ڕێكخراو، میكانیزمی یاس���ایی به سیس���تماتیك كردن���ی پرۆس���ه ی دروس���تكردنی بڕیارب���وه له ڕێگه ی گواستنه وه ی ده سه اڵتی ته شریع كردن له به ره ی كوردس���تانیه وه كه هه ڵگری ڕه وایه تی شۆڕشگێڕی بو بۆ په رله مانتاران كه ڕه وایه تیان له نوێنه رایه ت���ی كردنی خه ڵكی كوردس���تانه وه

وه رگرتبو. په یڕه وێك له س���ایه ی ئه و ژینگه سیاسیه دا دانرابێ���ت، له خولێكی یاس���ادانانی په رله ماندا په سه ندكرابێت كه پێكهاته كه ی له نوێ ئه زمونی شاخیان بۆ شار گواستبێته وه و كه مئه زمون بوبن له به رجه س���ته كردنی پره نسیپه سه ره تاییه كانی جیاكردن���ه وه ی ده س���ه اڵته كان و به ئاس���انیش ده س���تیان به ئه زمون���ی ده وڵه مه ن���دی دونیای ده ره وه نه گه یش���تبێت، هه رخۆشیان نیو به نیو په رله مان و حكومه تیان پێكهێنابێت،له ئێس���تادا –بێگومان له ئه گه ری ئاس���ایی بونه وه ی دۆخی كاری په رله مانیدا - ئاساییه قسه ی زۆر له سه ر هه مواركردن���ه وه ی ئ���ه و په یڕه وه ی���ان دانانی په یڕه وێكی نوێ بكرێت، به تایبه ت كه مۆزایكی په رله مان هه مه ڕه نگتر، ئاستی خواستی خه ڵكی كوردس���تان و نوێنه ره كانی ب���ۆ چاودێریكردنی حكومه ت به رزتر،په یوه ندی په رله مان و حكومه ت ڕاگه یه نراوه كانی له زانی���اری و ئاڵۆزتر،گوم���ان به ریه ككه وتن���ی په ره گرتوت���ر، حكوم���ه ت نێوان ده س���ه اڵته كان فره تر،پێش���ێلكاریه كانی م���اف و ئازادیه كان زیات���رو ته نانه ت په یوه ندی نێ���وان س���ه رۆكایه تی په رله م���ان و لیژنه كان و په رله مانتارانیش ناسروشتی ترن ئه گه ر به دۆخی سیاسی و یاسایی و ئابوری سایه ی خولی یه كه می

یاسادانانی په رله مان به راورد بكرێن. بۆیه ده س���تبردن بۆ گۆڕینی س���ه رله به ری مادده و بڕگه كانی په ی���ڕه وی ناوخۆ، به جۆرێك ك���ه له گه ڵ دۆخی ن���وێ بگونجێ���ت، له خولی پێكردوه و ده س���تی په رله مان���ه وه س���ێهه می له خولی چواره مدا له ڕێگه ی لیژنه یه كی پێكهاتو پێبه خشراو متمانه فراكسێۆنه كان، له سه رجه م له الیه ن په رله مان، كرا به پرۆژه و دو هه فته پێش په كخس���تنی په رله مان له دانیشتنه كاندا گفتوگۆ له س���ه ر مادده و بڕگه كانی ده ك���راو به ش به ش په سه ند ده كران، به اڵم لیژنه كه تاڕاده یه ك خۆی له وه ده پاراست كه هه ندێ به ش و مادده و بڕگه قس���ه ی له باره وه بكرێت و نۆره بڕی به مادده كان ده ك���رد، ن���ه وه ك دۆخ���ی سیاس���ی و ئاڵۆزی له سه ر په سه ندكردنی په یوه ندیه كان كاریگه ری ئه و مادده و بڕگانه هه بێت كه بۆ خۆیان مایه ی ناكۆكی بون و گرێیه كی تری سیاس���ی و یاسایی بون و له س���ایه ی ئه و دۆخه ئاڵۆزه دا به ئاسانی

نه ده كرانه وه .

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

په‌رله‌مان(508( سێشه ممه 62015/12/22 parlaman.awene@gmail.com

ئا: وریا جه مال

به درێژایی مێژوی په رله مانی هه رێمی كوردستان هیچ به رپرسێكی یه كه می حزبه

گه وره كانی هه رێم نه بونه ته ئه ندامی په رله مان و سیاسه تمه دارێكی كوردیش ڕایده گه یه نێت "به رپرسه كانی ئێمه پێیان كه میه و خۆیان

به گه وره تر ده زانن له په رله مان له به رئه وه نابنه ئه ندامی په رله مان".

دكتۆر مه حمود عوس���مان سیاس���ه تمه دار و ئه ندامی پێش���وی په رله مانی عێراق به ئاوێنه ی ڕاگه یان���د "له سیس���تمی په رله مانی���دا ده بێت به رپرس���ه كان هه مویان له په رله م���ان بن ئه مه له دونیادا وایه و كه لتوره ، كه بڕیار به ده سته كان ده بێت���ه جێگه ی راس���ته وخۆ له په رله مانب���ن بڕی���اردان، ب���ه اڵم به رپرس���ه كانی ئێمه پێیان كه میه و خۆی���ان به گه وره تر ده زانن له په رله مان

له به رئه وه نابنه ئه ندامی په رله مان".وتیش���ی "ئه گه ر بیانه وێت سیستم په رله مانی بێت ده بێت ببنه ئه ندامی په رله مان، به اڵم سه د جار بڵێن سیس���تم په رله مانیه ب���ه اڵم كادێری ژماره س���ێ و چواری بۆ بنێ���رن قه د په رله مان

نابێت به جێگه ی بڕیاردان".مه حمود عوس���مان ئاماژه ی بۆ ئه وه ش���كرد له ده ره وه ده یانه وێ���ت كورد "س���ه ركرده كانی بڕیاربده ن و په رله مان جێبه جێی بكات له به رئه وه ن���ه په رله م���ان گرنگ���ی هه یه ن���ه حكومه ت، په رله مان هه ر الیه نگری حزبه كان بوه ، سیستم له كوردس���تاندا حزبی بوه ن���ه په رله مانی و نه سه رۆكایه تی بوه ، هه مو شتێك حزبه كان بون، ناڵێم په رله م���ان كارتۆنیه ، به اڵم ژماره دو بوه كه سایه تیه كان یه كه م و حزب دوه م و په رله مان و

حكومه ت پله ی سێیه مه ".س���ه میر س���ه لیم ئه ندامی مه كته بی سیاسی به ئاوێنه ی كوردس���تان ئیس���امی یه كگرتوی ڕاگه یاند "پێشتر هه ڵمه تێكی سیاسی ڕاگه یاندنی جه ماوه ری كرایه سه ر حزبه كان كه ده سه اڵتیان كۆنتڕۆڵك���ردوه ، له حكومه ت وپه رله مان وحزب���دا گه نجان رێگه یان پێ نادرێت ئه م جاره نمونه كه بۆ گه نجان بو ئه نجامه كه ی ئه وه ی ئێستایه كه

ده بینین".وتیشی "كاتێك ده ستڕۆشتوه كانی ناو حزبه كان ناچنه په رله مانه وه ، په رله مان ده سه اڵتی نابێت، له س���ه ره تای دروس���تبونی هه رێمه وه سه رۆكی یه كێت���ی و پارت���ی نه چونه ن���او په رله مانه وه ،

ئه وه ش ئه م ئه زمونه ی لێكه وته وه ".س���ه باره ت به وه ی به رپرسه كانی ئێمه خۆیان به گه وره ت���ر ده زانن له په رله مان س���ه میر وتی

"من پێ���م وانیه وابێت ب���ه س ئه وانیش خۆیان ده پارێزن،له هه ندێ���ك هێرش���ی ب���ێ بنه ما كه ده كرێت���ه س���ه ریان، بۆ غه یری م���ام جه الل و مسعودبارزانی ئه م قس���ه یه ڕاست ده رناچێت، س���ه رۆكی هیچ حزبێك له و ش���وێنانه گه وره تر

نیه ".ئ���ه و ئه ندامه ی مه كته بی سیاس���ی یه كگرتو ئاماژه ی بۆئه وه شكرد"له خولی رابردودا هه ندێك به رپ���رس خۆیان كاندیدكرد به اڵم شكس���تیان هێنا له به رامبه ر گه نجه كاندا، بۆیه به رپرسه كان

ناوێرن خۆیان بكه نه به رئه و تاقیكردنه وه یه ".ه���اوكات رزگار عه ل���ی ئه ندام���ی مه كته بی سیاسی یه كێتی نیشتمانی كوردستان به ئاوێنه ی ڕاگه یان���د "كه لت���وری ئه م ناوچه ی���ه و واڵتانی دواكه تو ح���زب خۆی له حكوم���ه ت به گه وره تر ده زانێ���ت، خۆی به خاوه نی بڕیار ده زانێت، ئه م كلتوره ی ئێمه رێگه نادات كه س���ه یه كه مه كانی حزب ببنه په رله مانتار و س���ه رۆك وه زیران ئه مه

كێشه كه یه ".كه لتورێك���ی كه لت���وره و "ئ���ه وه وتیش���ی ناده س���توریه ،كه نایاس���ایی نادیموكراس���ی به رپرس���انی یه كه م���ی حزبه ك���ه كان خۆیان به گه وره ت���ر له په رله م���ان بزان���ن، له واڵتان���ی حزبه كان یه كه م���ی به رپرس���ی دیموكراس���ی

ده بنه په رله مانتار".ئه و ئه ندام���ه ی مه كته بی سیاس���ی یه كێتی كه س���ه "ناردن���ی بۆئه وه ش���كرد ئام���اژه ی بڕیاربه ده سته كانی حزب بۆ په رله مان باشتره ، په رله م���ان س���ه نگی به هێزتر ده بێ���ت، ئه گه ر تۆ س���ه رۆكی په رله مان و س���ه رۆكی حزبه كه ش بیت، ناگه ڕێیته وه بۆ مه رجه ع گفتوگۆ له س���ه ر بابه ت���ه كان بكه یت، ئه م خول���ه ی په رله مانیش

ئه وه ی ده رخس���ت ئه و براده رانه ی له په رله مانن ده بێت جارێكی تر بگه ڕێنه وه بۆ مه رجه عه كه ی

خۆیان". یه كێت���ی س���ه رۆكی عه ب���دواڵ نیعم���ه ت په رله مانتارانی كوردس���تان به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "له كوردس���تانداپه رله مان وه ك الوازترین شوێن س���ه یر ده كرێت، به رپرس���ان واده زانن خۆیان په رله مانی���ان دروس���تكردوه ، خۆی���ان خه ڵك

ده نێرن���ه په رله مان، كه واته خۆی���ان بڕیار بۆ په رله م���ان ده رده ك���ه ن، ئه م���ه ش هه ڵه یه كی

گه وره یه ".وتیش���ی "كارابونی په رله مان په یوه ندی به وه هه ی���ه كه حزب���ه كان كێ ده نێرن���ه په رله مان، خه ڵك كێی هه ڵب���ژاردوه بۆئه وه ی نوێنه رایه تی بكات له په رله مان، سیاس���ه تی حزبه كان خول له دوای خولی په رله مانی خراپتر كردوه ، له باتی

به ره و باشتر بڕۆین خراپتر بوین".گوڵستان سه عید ئه ندامی جڤاتی نیشتیمانی بزوتنه وه ی گۆڕان به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "پڕۆسه ی به ئاڕاسته یه كدا كوردستاندا له هه رێمی سیاسی ده ڕوات تاكو ئێس���تاپه رله مان نه بۆته مه رجه ع ب���ۆ یاس���ادانان وه ك كه لت���وری لێهاتوه هه مو حزب���ه كان بونه ت���ه مه رجه ع پێش���تر رێكه وتن له نێ���وان الیه نه سیاس���یه كان ده كرێت، ئینجا

ده برێته په رله مان".وتیش���ی "زۆر گرنگ���ه س���ه رۆكی حزبه كان و خۆیان له په رله ماندابن بۆئه وه ی خۆیان بڕیاری یه كاكه ره وه بده ن، نه ك ئه و ئه ندام په رله مانانه ی

ناردویانه بگه ڕێته وه بۆ ڕای حزب"."هه ندێ���ك ك���رد بۆئ���ه وه ش ئام���اژه ی له س���ه ركرده كانی ك���ورد په رله م���ان به كه متر له خۆیان س���ه یر ده كه ن بۆیه نابن���ه ئه ندامی

په رله مان".له ماوه ی 23 س���اڵدا له هه رێمی كوردس���تان چوارج���ار هه ڵبژاردن ب���ۆ په رله م���ان كراوه ، له خول���ی س���ێیه می په رله مان���دا نه وش���یروان موسته فا رێكخه ری گش���تی بزوتنه وه ی گۆڕان خۆی كاندیدكرد بۆ ئه ن���دام په رله مانی ، به اڵم دوای هه ڵبژاردن���ی ب���ۆ ئه و پۆسته ،ده س���تی

له كاركێشایه وه و نه بوه ئه ندامی په رله مان.

ئا: وریا

به شێك له ئه ندامانی په رله مان گروپێكیان دروستكردوه ، به ئامانجی فشار دروستكردن بۆ سه ر حزبه كانی هه رێم، بۆ ئه وه ی دۆخی

په رله مان و حكومه ت ئاسایی بكرێته وه ، به اڵم ئه ندامێكی په رله مانی كوردستان له فراكسیۆنی

گۆڕان ڕایده گه یه نێت "ئه وگروپه هیچی پێناكرێت، چاره سه ركردنی ئه م دۆخه له ده ست

ئه ندامانی په رله ماندا نیه ".

ساالر مه حمود ئه ندامی په رله مانی كوردستان له فراكس����یۆنی یه كێت����ی كه دروس����تكردنی ئه و گروپه له س����ه ر پێش����نیاری ئه و ب����و به ئاوێنه ی راگه یان����د "گروپه كه كۆبون����ه وه ی خۆی كردوه ، زۆرینه ی فراكس����یۆنه كانی په رله مان به شداریان تێداك����رد، له گ����ه ڵ گۆڕانیش قس����ه ده كه ین بۆ ئه وه ی به ش����داری بك����ه ن، به ئامانج����ی ئه وه ی بتوانین سه ردانی الیه نه سیاسیه كان بكه ین، بۆ ئه وه ی په رله مانتاران له ئاس����تی ئه و متمانه یه دا

ڕۆڵ ببینن كه خه ڵك پێیدا ون".وتیش����ی "په رله مانتار ده توانێ����ت هه م له ناو حزبه ك����ه ی خ����ۆی ڕۆڵ ببینێت، ه����ه م له گه ڵ الیه نه كانی به رامبه ریشیدا، په رله مان نوێنه رایه تی ئی����راده ی خه ڵك����ی كوردس����تان ده كات ئێم����ه داوامانكردوه دۆخی په رله مان ئاس����اییبكرێته وه ، بۆ پێش 10/12و سورین له سه ر چاره سه ركردنی كێش����ه كان، پێوس����ته وردترو ژیرانه تر مامه ڵه بكه ین، ئه و جۆره توندوتیژیه ی ئێس����تا له نێوان پارتی و گۆڕاندا هه یه ، خزمه ت به ئاسایكردنه وه ی

دۆخه كه ناكات".ئه وپه رله مانتاره ی یه كێتی ئاماژه ی بۆئه وه شكرد "ئه وه ی له ڕابردودا كراوه كارێكی خراپه ، ئه وه ی بزوتنه وه ی گ����ۆڕان له ڕاگه یه ندراوه كه یدا ده یڵێت س����ه باره ت به ش����ه رعی نه بون����ی دامه زراوه كانی

ژێرده سه اڵتی پارتی پێویستی به ڕونكردنه وه یه ".س����ه رۆكی هه ڵه دن����ی ئه بوبه ك����ر ه����اوكات فراكس����یۆنی یه كگرتو له په رله مانی كوردس����تان به ئاوێنه ی ڕاگه یاند" دروستكردنی گروپی فشار بۆ س����ه ر الییه نه سیاسیه كان له الیه ن ئه ندامانی په رله مانه وه هیچ كاریگه رییه كی نیه ، گه وره ترین كاریگه ری ئه وه یه 56 ئه ندامی په رله مان بتوانین

ده ستله كاربكێشینه وه ".وتیشی " ئه و ده ست له كاركێشانه وه به كۆمه ڵه ده س����ه اڵتداران،كه ب����ۆ وه اڵم����ه گه وره تری����ن په رله مانت����اران ئاماده نین چیدیك����ه ئه م دۆخه

قبوڵكه ن".س����ه رۆكی فراكس����یۆنی یه كگرت����و جه خت����ی له وه ك����رده وه " ئه م دۆخه س����ه پێنراوه به س����ه ر په رله ماندا، په رله مان ش����ه رعیه تی ماوه ، به اڵم دۆخه ك����ه دۆخێك����ی نائاس����اییه ل����ه ده ره وه ی یاس����ایه ، له ئێس����تادا په رله مان 40% كاره كانی

ڕاده په ڕێنێت".بێستون فایه ق ئه ندامی په رله مانی كوردستان له فراكس����یۆنی گ����ۆڕان به ئاوێن����ه ی ڕاگه یان����د "ئاگاداری كاركردنی ئه و ئه ندام په رله مانانه نیم، كه ده یانه وێت گروپ دروس����ت بكه ن بۆ فش����ار دروستكردن له سه ر حزبه كان بۆ ئاسایكردنه وه ی دۆخ����ی په رله م����ان و حكومه ت، هیچش����یان پێ په رله ماندا له ده س����ت كاره كه ناكرێت،چونك����ه نه ماوه ت����ا په رله مانتار هه وڵبدات چاره س����ه ری

بكات".وتیش����ی "ئه م دۆخه ی ئێس����تا به چه ند ئه ندام په رله مانێك ئاس����ایی نابێت����ه وه ، بابه ته كان زۆر

له وه ئاڵۆزتر و گه وره ترن ".نازم كه بی����ر ئه ندامی په رله مانی كوردس����تان له فراكسیۆنی پارتی به ئاوێنه ی ڕاگه یاند"ئه ندامانی په رله مان هه وڵی خۆیان ئه ده ن بۆ ئاسایكردنه وه ی بۆئ����ه وه ی دروس����تده كه ن فش����ار دۆخه ك����ه ، چاره سه ر بۆ كێش����ه كان بدۆزرێته وه ، مه رج نیه

دانوس����اندنه كان وه ك جاران بێ����ت، ده بێت له م قۆناغه دا حزبه كان یه ك بن".

وتیش����ی "پێویس����ته ئه م گروپه خۆیان ڕێك بخه ن، هه م����و الیه نه كان پێكه وه ، ئه گه ر یه كێك له الیه نه كانی تێدانه بێ����ت ناته واو ده بێت، ئه گه ر خۆی����ان رێك نه كه ون هی����چ مانایه ك نادات بچن سه ردانی حزبه كان بكه ن، چونكه ئه گه ر خۆیان رێك نه كه ون الیه نه كانیش وه ك پێویست گوێیان

لێناگرن".سه باره ت به وه ی حزبه كانی هه رێمی كوردستان گوێ له په رله مانتاران ده گرن نازم وتی " حه تمه ن به شی خۆی كاریگه ری ده بێت بۆ ئاسایكردنه وه ی دۆخه كه ، ئه مه ش هه وڵێكه بۆ چاره س����ه ركردنی

كێشه كان".

ئایدن مه عروف س����ه رۆكی فراكسیۆنی به ره ی توركمان����ی له په رله مانی كوردس����تان به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "پێوسته دروستكردنی ئه و گروپه ته نیا بۆ خۆ ده رخستن و كۆبونه وه له پێناو كۆبونه وه دا نه بێت، پێویست بو فراكسیۆنی گۆڕانیش به شدار بوایه ، ئه ندامانی په رله مان ده بێت گوشار له سه ر حزبه كانی خۆیان دروستكه ن، پێش ئه وه ی هه ر

هه نگاوێك بنێن".وتیش����ی " كێش����ه كه له نێ����وان س����ێ الیه نی س����ه ره كیدایه ئه ویش گۆڕان و یه كێتی و پارتیه ، ب����ڕواش ناكه م حزب����ه كان گ����وێ له په رله مانتار بگرن و دروس����تكردنی ئه و گروپه ش له ئێس����تاوه

هیچ كاریگه ری نابێت".سه رۆكی فراكسیۆنی به ره ی توركمانی ئاماژه ی بۆئه وه شكرد" كێش����ه ی سه رۆكایه تی په رله مان و چاره سه ر له ناوپه رله ماندا هه رێم س����ه رۆكایه تی په رله مان و له ده ره وه ی چاره سه ره كه ی ناكرێت،

الی حزبه سیاسیه كانه ".یه كێت����ی په رله مانت����اری ئ����ه وه ی دوای بانگه وازێك����ی كرد بۆ ئه وه ی له هۆڵی په ناگیری له په رله مانی كوردس����تان هه مو فراكس����یۆنه كان ئاماده بن و كۆبونه وه بكه ین، ئه وه بو س����ه رجه م فراكسیۆنه كان ئاماده ی ئه م دانیشتنه بون ته نیا گۆڕان به ش����داری نه كرد، له و كۆبونه وه یه دا باس له وه كرا ك����ه چۆن په رله مانت����اران كار بكه ن و ڕۆڵی����ان هه بێ����ت له كۆتاییێهێنانی ئ����ه م دۆخه

خراپه ی هه رێمی كوردستان.په رله مان����ی له س����ه رۆكی رێگ����ری ل����ه دوای كوردس����تان دكت����ۆر یوس����ف محه م����ه د له 12 ئۆكتۆبه ر له بازگه ی پردێ له الیه ن هێزێكی پارتی دیموكراتی كوردس����تانه وه ، كاره كانی په رله مان وه س����تاوه ، گۆڕان ده ڵێت" هیچ داموده زگایه كی ژێر ده س����ه اڵتی پارت����ی ش����ه رعیه تی نه ماوه "، پارتیش ڕایگه یانده وه "چی تر یوس����ف محه مه د

سه رۆكی په رله مان نیه ".

به رپرسه ده ستڕۆیشتوه كانی حزبه كان بۆ نابنه ئه ندامی په رله مان؟"به رپرسه كان خۆیان له په رله مان به گه وره تر ده زانن پێیان كه مییه بچنه په رله مان"

په رله مانتاران گروپێك بۆ ئاساییكردنه وه ی دۆخی په رله مان و حكومه ت پێكده هێنن "ئه م دۆخه ی ئێستا به چه ند ئه ندام په رله مانێك ئاسایی نابێته وه "

كاتێك ده ستڕۆشتوه كانی ناو حزبه كان ناچنه په رله مانه وه په رله مان ده سه اڵتی نابێت

له سه ره تای دروستبونی هه رێمه وه سه رۆكی

یه كێتی و پارتی نه چونه ناو په رله مانه وه ، ئه وه ش ئه م

ئه زمونه ی لێكه وته وه

پێوسته دروستكردنی ئه و گروپه ته نیا بۆ خۆ

ده رخستن و كۆبونه وه له پێناو كۆبونه وه دا نه بێت

مه سعود بارزانینه وشیروان مسته فامحه مه د فه ره جعه لی باپیرجه الل تاڵه بانی

9 (508( سێشه ممه 2015/12/22 کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: مه زهه ر كه ریم

له ساڵی 2015دا زۆرترین ده رمانخانه له سنوری پارێزگای سلێمانی به سه رجه م

قه زاو ناحیه كانی چوارده وریه وه كراونه ته وه ، به رپرسی سه ندیكای ده رمانسازانی

كوردستان لقی سلێمانی ده ڵێت "هیچ ساڵێك به م رێژه یه زۆر نه بوه ".

یه كێك����ه ئه ك����ره م، هاوژی����ن دكت����ۆر ل����ه و پزیش����كانه ی كه له س����ه ر ش����ه قامی گش����تی گه ڕه كێك����ی س����لێمانی به مدواییه ده رمانخانه ی داناوه و تاشه وێكی ده ره نگیش ده رمانخانه ك����ه ی كراوه ی����ه ، ئ����ه و زۆربونی ژماره ی ده رمانخانه كان له شوێنه جیاوازه كانی ش����اری س����لێمانی ده گه ڕێنێته وه بۆ زۆری ده رچوانی خوێندكارانی به شی ده رمانسازی و زۆریی خواس����تی هاواڵتیان له سه ر ده رمان، ئه و وتی "كردنه وه ی دوكانی ده رمانس����ازی به وڕێ����ژه به رچاوه ی ئێس����تا ب����ۆ گه وره یی ش����اری ده گه ڕێته وه كه هاواڵتی����ان ناتوانن له یه ك ش����وێنی ش����اردا پێداویستی ده رمان دابینبكه ن و ناشتوانن هه ر بچنه شه قامێكی

دیاریكراو بۆ كڕینی ده رمان".وتیشی "خه ڵكێكی زۆر هه یه دێن بۆ المان كه ناتوانن بچنه ناو بازاڕ، ده رمانخانه كه مان تادره نگانێك����ی ش����ه و كراوه ی����ه و به ه����ۆی قه ره باڵخ����ی ناوب����ازاڕه وه ، خه ڵك دێنه الی

ئێمه ده رمانه كانیان ده كڕن". ناوبراو ئاماژه ی به وه ش كرد كه هۆكارێكی دیكه ی زۆربونی ده رمانخان����ه كان جیاوازیی ده رمانه كانه ، ئه و وتی "له س����ااڵنی رابردودا ته نها یه ك جۆر ده رمان هه بو، به نمونه یه ك جۆر هه مۆكسیل هه بو به اڵم ئێستا چه ندین

جۆری جیاوازی هه یه ". وتیشی "دۆخی ئابوری هۆكارێكی دیكه ی له وه وپێش كه ده رمانخانه كان����ه كردنه وه ی كاره كه ی����ان ش����وێنی به زه حم����ه ت زۆر ده س����تده كه وت، به اڵم له ئێستادا دوكانێكی زۆر چۆڵبوه به ه����ۆی قه یرانی دارایی هه رێم كه ده توانی����ن له هه ر جێگای����ه ك بمانه وێت

شوێنمان ده ستبكه وێت".واڵتانی ده رم����ان و جۆره كان����ی زۆری����ی به رهه مهێنه ری ئ����ه و ده رمانانه وایكردوه كه خه ڵكی ب����ه رده وام به دوای ده رمانی كوالێتی باش����دا بگه ڕێن، ئێس����تا ب����ازاڕی ده رمانی كوردس����تان پ����ڕه له به رهه م����ی میس����ری و هندی و ئه رده نی و ئێرانی و توركی و سعودی و ئه وروپی و ئوستورالیش، كه خه ڵكی هه میشه به دوای باش����تردا ده گه ڕێ����ن و زۆرترین پاره له كڕینی داوده رماندا خه رج ده كرێت. هاوكات كردنه وه ی كۆلیژه كانی ده رمانسازیش له هه مو شاره كانی كوردستان، هۆكارێكی دیكه یه بۆ

زۆریی كردنه وه ی ده رمانخانه كان.تیش����كۆ عه ل����ی یه كێك����ه ل����ه و خانم����ه راب����ردودا له مانگ����ی ك����ه پزیش����كانه ی ده رمانخانه ی كردوه ته وه ، ئه و وتی "له سااڵنی ڕاب����ردودا ته نها یه ك كۆلێژی ده رمانس����ازی هه بو له عێ����راق، به اڵم له ئێس����تادا كولێژی ده رمانس����ازی به ده ر له ش����اره كانی عێراق، كوردستانیش هه رێمی شاره كانی له زۆربه ی

هه یه ".وتیش����ی "به ش����ێكی دیك����ه ی كردنه وه ی ده رمانخانه كان ده گه ڕێته وه بۆ پێداویس����تی هاواڵتیان كه بوه ته پێداویستیه كی سه ره كی

هاواڵتیان".ئاماژه ش����ی ب����ه وه ش ك����رد له ئێس����تادا ده رمانخان����ه كان س����ه ربه خۆ داده نرێن به اڵم له ڕاب����ردودا گ����ه ر هاواڵتی����ه ك بیویس����تایه بینایه كی ده بوایه دابنێ����ت ده رمانخانه یه ك دكتۆره كانیش����ی پاره ی به ك����رێ و بگرتایه

بدایه . تیش����كۆ ئه وه ش����ی رونكرده وه كه نرخی ده رمان له كۆگاكانی ده رمان كه می نه كردوه ته نها ئه وه نده نه بێت چه ند جۆرێكی ده رمان ئازاد ده كرێت، كه ئه ویش هیچ كاریگه رییه ك ناكاته سه ر دابه زینی نرخه كان و ته نها له به ر كێبه ركێ����ی نرخه كان كه مه كێ����ك دابه زینی به خۆی����ه وه بینی����وه ، ئه و وتی "س����ه ندیكا

ده توانێت نرخه كان دیاری بكات، كه ئه وه ش هۆكارێكی دیكه ی هه رزان نه بونی ده رمانه ،

كه ته نها سه ندیكا ده توانێت بڕیاربدات".به اڵم س����ه ندیكای ده رمانس����ازی هه بونی ئه و ڕێ����ژه زۆره ی ده رمانخانه ده گه ڕێنێته وه ب����ۆ بێپالن����ی حكومه تی هه رێم كه س����ااڵنه ژماره یه ك����ی زۆر له خوێندكاران له زانكۆكانی ده رمانسازی له به ش����ی كوردستان هه رێمی رێكخس����تن و هی����چ به ب����ێ ده رده چ����ن ئاماده كارییه ك كه له گه ڵ پێویس����تی بازاڕدا

بگونجێت.س����ه رۆكی ناس����ر ره مه زان د.حه س����ه ن سلێمانی لقی كوردس����تان ده رمانس����ازانی به ئاوێنه ی ڕاگه یاند كه جگه له ده رمانسازی به ش����ی دیكه هه ن زۆر گرنگن و پێویس����ته گرنگیی����ان پێبدرێ����ت، وه ك یاری����ده ده ری بێهۆش����كه ر و یاری����ده ده ری تیش����ك كه زۆر پێویستن بۆ كۆمه ڵگا، به اڵم حكومه ت وه ك

پێویست گرنگیان پێنادات. ئه و وتی "له ساڵی 2014 له سنوری پارێزگای سلێمانی ته نها 64 ده رمانخانه كراونه ته وه ، كه ساڵی 2013 ئه و ڕێژه یه زۆر كه متر بوه ، به اڵم له ساڵی 2015دا ڕێژه كه هه ڵكشاوه بو 93 ده رمانخانه و گه رحكومه تی هه رێم پالنی

نه بێت ئه م ڕێژه یه زیاد ده كات".وتیش����ی "هی����چ س����اڵێك ب����ه م رێژه یه

ده رمانخانه زۆر نه بوه ".ده رمانخان����ه ی كردن����ه وه ی ده رب����اره ی نایاسایی و ئه و كه س����انه ی بڕوانامه یان نیه و ش����ه وان له الكۆاڵنه كان ده رمانخانه داده نێن، ئه و وتی "ئ����ه وه په یوه ندی به س����ه ندیكای كارمه ندانی ته ندروس����تیه وه هه یه كه ده بێت ڕێگه ن����ه ده ن به هی����چ هاواڵتیه ك ئ����ه و كاره

بكات".د.حه س����ه ن ئام����اژه ی به وه ش ك����رد كه له مس����اڵی خوێندنی 2015– 2016دا هه شتا خوێندكاری ده رمانس����ازی له شاری سلێمانی خوێندن ت����ه واو ده كه ن، ئه م����ه ش ژماره ی دكتۆری ده رمانساز زیاد ده كات و هۆكارێكی دیك����ه ده بێت بۆ كردنه وه ی ئه و ژماره زۆره

له ده رمانخانه كان.ئه و وت����ی "ئ����ه و كه س����انه ی بڕوانامه ی ده رمانس����ازییان به فه رم����ی هه ڵگرتوه دوای ته واوكردنی پله به ندی و تێپه ڕبونی سێ ساڵ به سه ر ده رچونیاندا، مافی ئه وه یان هه یه كه

ده رمانخانه بكه نه وه ".ده رمانخان����ه كان "كردن����ه وه ی وتیش����ی كارێكی دكت����ۆره كان عیاده ی له ته نیش����ت باش����ه ، جاران هه مو ده رمانخانه كان ده بوایه دكتۆرێ����ك له ته نیش����تیان بوای����ه و له چه قی ش����اردا بونایه ، به اڵم ئێس����تا به پێچه وانه وه هه ركوچه و شه قامێك ده بینیت ده رمانخانه ی

تێدایه ".

ئایا كۆمه ڵگای كوردی نه خۆشه یان پاره له ده رماندایه ؟"له‌ساڵی‌‌2015دا‌‌93ده‌رمانخانه‌‌له‌سلێمانی‌‌كراونه‌ته‌وه‌"

ئا: شۆڕش

كۆمه ڵه ی هه ره وه زیی ده ستڕه نگینه كان وه ك ناوه ندێكی پێگه یاندنی به هره ی

ژنان بۆ كاری ده ستڕه نگینی له سلێمانی ساڵی 1993 دامه زراوه ،

سه باره ت به مێژوی دروستبونی كۆمه ڵه كه یان و له لێدوانێكی بۆ ئاوێنه

نازه نین فه ره ج كه ریم سه رۆكی كۆمه ڵه ی هه ره وه زی ده ستڕه نگینه كان

رایگه یاند "كۆمه ڵه ی هه ره وه زیی ده ستڕه نگینه كان ساڵی 1993

له سلێمانی دامه زراوه و كۆمه ڵه یه كی سه ربه خۆی بێ الیه نه و كارده كات

بۆ به گه ڕخستنی توانای ژن و پیاوی ده ستڕه نگین و پێشخستنی ئیشی ده ست وكاری فۆلكلۆر و هه روه ها

ده رخستنی توانا و به هره كانیان".

وتیش���ی "ئ���ه م كۆمه ڵه ی���ه وه ك���و ژنان و ب���ۆ ئیش���كردنه س���ه نته رێكی زیات���ر بۆ ئ���ه و ژنانه ی كاری���ان نییه و دێنه هه یه به هره یان ده س���تڕه نگینن و الی ئێم���ه . ئیش���ه كانیان پ���ه ره پێ ده ده ی���ن و له هه مان كات���دا كاره كانیان

ده فرۆشنه وه ". س���ه باره ت به ڕێژه ی ژنانی ئیش���كه ر له نێو كۆمه ڵه كه یان سه رۆكی كۆمه ڵه ی ه���ه ره وه زی ده س���تڕه نگینه كان وت���ی "ئێس���تا 25 ژن له الم���ان كارده كه ن و له ماڵ���ه وه كارده ك���ه ن كه س���یانیان

كاری رستنی فه رش���ه و دوانمان هه یه به رگدروییه ك���ه له ماڵه وه ده كه ن و ئێمه كااڵكانیان ب���ۆ ده به ین و ده یدورن و هه ر

خۆشمان بۆیان ده فرۆشین". له ب���اره ی ئه و كااڵیانه ی كه به رهه می ده هێن���ن، نازه نین ف���ه ره ج وتی "ئێمه فه رش و به ڕه و چنین و به رگدوریی ده كه ین له گه ڵ ئیشی ده س���تی ئێكسیسوارات و

ئیش���ی گ���وڵ و بنكه یه كیش���مان هه یه به ته نها ك���ه ش���ه هید له هه ڵه بج���ه ی تایبه ت���ه به ئیش���ی ده س���ت به چنین و به ش���ی كوردی و دورین���ی جلوبه رگی

كاڵش چنینیشمان هه یه ". سه باره ت به مانه وه ی به ها و نرخی ئه و كه ره سته كه له پورییانه ش وتی "پێگه ی ئه و كه ره ستانه كه م بۆته وه . به تایبه تی

به ته واوه تی ك���وردی فه رش���ی به ڕه و له كۆمه ڵگه ی كوردیدا پشتگوێ خراوه ، چونكه فه رش���ی توركی و ئێرانی هه یه و هه رزانتر ده كه وێت خه ڵك زیاتر ئاره زوی ئه وانه ده ك���ه ن و ال ل���ه كاری خۆماڵی ته نه���ا جلوبه رگه ناكه ن���ه وه ، خۆمان كوردییه كه ی خۆمان نه بێت كه ئه ویش س���تایله كه ی له الی كچه گه نجه كانمان

گۆڕاوه و جلوبه رگه ره س���ه نه كه یان زۆر حه ز لێ نییه و هه روه ها كاڵشیش هێشتا هه ر به ه���ای خۆی له ده س���ت نه داوه ، به پێچه وان���ه وه بێگان���ه كان ئه وان���ه ی ل���ه ده ره وه دێن ئ���ه وان زیاتر فه رش و

به ڕه كانمان لێ ده كڕن". نازه نی���ن ف���ه ره ج كه ریم س���ه رۆكی ده ستڕه نگینه كان هه ره وه زی كۆمه ڵه ی ئام���اژه ی بۆ ئ���ه وه كرد ك���ه ئه مه ش ئاماژه یه كی مه ترسیداره بۆ له ناوچونی هه ندێك له سیمای كه لتوریمان و وتیشی "زۆرێ���ك له كه لتورم���ان خه ریكه ورده ورده ده ڕوات و گه ن���ج و مناڵه كانم���ان زۆرێك له كه ره س���ته ی كورده واری هه یه

ناوی نازانن، یان نه یانبینیوه ". نازه نین فه ره ج ئه و كه مته رخه مییه ی گه ڕانده وه بۆ خودی مرۆڤه كان خۆیان و به رپرس���ین، "بێگوم���ان خۆمان وتی مه به س���تم كۆمه ڵگه هه مومان له م كاره به رپرس���یارین. ئێمه خۆم���ان ده بێت

گرنگی به م الیه نه بده ین".سه باره ت به وه ی چی بكرێت باشه بۆ ئه وه ی ئه م سیما كه لتورییانه دیسانه وه ن���او كۆمه ڵگه ، س���ه رۆكی بگه ڕێنه وه كۆمه ڵه ی هه ره وه زیی ده ستڕه نگینه كان وت���ی "زۆر گرنگ���ه ب���ه رده وام خ���ول بكرێت���ه وه و ئه مج���ۆره كااڵیانه ی ئێمه زۆرت���ر بخرێت���ه نێ���و پێش���انگه كان و نمایش بكرێت. بۆ ئه وه ی خه ڵك بیری بكه وێته وه له بیركه وتنه وه وه گرنگی پێ ده دات و ب���ه كاری ده هێنێت. ئێمه وه كو

كۆمه ڵه كه مان خول���ی زۆر ده كه ینه وه و بۆ خوله كانیش ئه وه به دی ده كه ین كه به شداربوه كان ئه وه نده ی بۆ به رگدوریی ه���ه وڵ ده ده ن ئه وه نده ناچ���ن به الی

به ڕه و فه رش چنیندا".م���ادی توان���ای له ب���اره ی كۆمه ڵه كه ش���یانه وه ، نازه نی���ن فه ره ج وت���ی "توانام���ان كه مه . ئێم���ه یه كه م كێشه ی بینامان هه یه كه ئه و بینایه ی ئێمه تیایدای���ن بچوكه و ناتوانین خولی زۆر بكه ینه وه . ناتوانین ده زگای زۆرتر دابنێی���ن. وه كو پێش���انگه ئێمه هه مو كات ده توانی���ن پێش���انگه بكه ین���ه وه ب���ه اڵم به بڕێكی كه م���ی كااڵوه ئه گه ر ش���وێنه كه مان گه وره بێت ئه وا باش���تر ده توانی���ن ئامانجه كانم���ان بپێكی���ن. پاشان به هۆی ئه وه ی كه ئێمه به رده وام خول ده كه ین���ه وه خوله كانیش تۆزێك

له به رهه مهێناندا ده ستمان ده گرێت". سه باره ت به داواكردنی بودجه و مینحه بۆ كۆمه ڵه كه یان، س���ه رۆكی كۆمه ڵه ی وتی ده س���تڕه نگینه كان هه ره وه زی���ی "كاتی خۆی زۆرمان داوا كرد و هیچیان بۆ نه كردی���ن. به ڕای م���ن كاتی ئه وه هاتوه كه ئیتر خۆمان له رێی به رهه می خۆمانه وه خۆمان پێش بخه ین و له سه ر

پێی خۆمان بوه ستین". ك���ه ده ده ی���ن "ه���ه وڵ وتیش���ی باره گایه كی سه ربه خۆ بۆ كۆمه ڵه كه مان بكه ینه وه و زیاتریش هه وڵ ده ده ین په ره

به كردنه وه ی خوله كانمان بده ین".

كۆمه‌ڵه‌یه‌ك‌بۆ‌به‌كارخستنی‌‌ژنانی‌‌بێكار‌داده‌مه‌زرێت

جاران هه مو ده رمانخانه كان

ده بوایه دكتۆرێك له ته نیشتیان بوایه و

له چه قی شاردا بونایه ، به اڵم ئێستا

به پێچه وانه وه هه ركوچه و

شه قامێك ده بینیت ده رمانخانه ی تێدایه

كۆمه ڵه که مان وه كو سه نته رێكی

ئیشكردنه بۆ ژنان و زیاتر

بۆ ئه و ژنانه ی كاریان نییه و

ده ستڕه نگینن و به هره یان هه یه

ده رمانخانه یه ک له سلێمانی فۆتۆ: مه زهه ر که ریم

نازه نین فه ره ج كه ریم

ئابوری(508( سێشه ممه 2015/12/22 8

ئا: وریا حسێن

دابەزینی نرخی نه وت و خه رجی زۆر حكومه تی هه رێمی كوردستانی خستوەته به رده م داڕوخانی باری ئابوری به جۆرێك

هیچ كه سێك نیه پێشبینی ئه وه بكات ساڵی 2016 دۆخی ئابوری هه رێم باش ده بێت، ته نانه ت ئه و په رله مانتارانه شی

سه رۆكی حكومه تیان بینی ئاماژه بۆ ئه وه ده كه ن" ئه گه ر حكومه ت وه كو

ئێستا بمنێته وه باشه ".

پرۆفیس����ۆر محم����ه د ڕه ئ����وف ماوه ی خوێندنه وه لێكۆڵینه وه و س����اڵه چه ندین بۆ پڕۆس����ه ی ئابوری هه رێمی كوردستان بڕوای����ه ی ئ����ه و گه یش����توه ته ده كات دۆخ����ی ئاب����وری هه رێ����م زۆرخراپه و بۆ 2016 ش ڕوه و داڕوخان����ی زیاتر ده ڕوات بۆی����ه ئه گه ر خراپتر نه بێت چاكتر نابێت، وتی "له ڕاستیدا نه حكومه تمان هه یه و نه

داموده زگای ده وڵه ت".به پێ����ی دانپێدانان����ی وه زی����ری دارایی حكومه تی هه رێمی كوردس����تان به قه رزی قه رزاره ، ملی����ار بیانیه وه 20 ناوخۆی����ی و هاوكات تاكه سێكته رێك ئومێدی داهاتی حكومه ت����ه نه وته كه ئێس����تا نرخه كه ی به جۆرێك دابه زی����وه داهاته كه ی ته نانه ت ناتوانێ����ت گرنت����ی دابینكردن����ی موچه ی فه رمانب����ه ران بكات، ئه م����ه جگه له وه ی داهاته ناوخۆییه كان به ڕێژه ی ناوه ندیه تی ته نه����ا150 ملیار دین����اره مانگه ناتوانێت ڕوب����ه ڕوی ئ����ه و هه مو خه رجی����ه زۆره ی

حكومه ت بێته وه .پرۆفیس����ۆر محمه د ڕه ئ����وف به جۆرێك هیواش����ی ته نان����ه ت هیوابڕاوب����وه نیه سروش����تی غازی به هه نارده كردن����ی

ك����ه بۆ س����اڵی 2016 فری����ای حكومه تی هه رێ����م بكه وێت و ده ڵێ����ت "ئه گه ر بۆری ته واوبێ����ت غازی����ش هه نارده كردن����ی ساڵی2017 ئه و غازه هه نارده ده كرێت بۆ

2016 فریای هه رێم ناكه وێت".ئه م ڕه شبینییه ته نها الی ئه و پڕۆفیسۆره نیه ك����ه خاوه ن����ی بڕوانامه یه ك����ی بااڵی ئابورییه ، به ڵكو ناوه نده بازرگانییه كانیش هه م����ان ڕای����ان هه ی����ه كه ئ����ه و دۆخه ی حكومه ت����ی هه رێمی تێكه وتوه س����ه خته و

چاره سه ربونی له 2016 دا مه حاڵه .سیروان محەمه د سه رۆكی ژوری بازرگانی س����لێمانی كه یه كێكه ل����ه ژوره بازرگانیه چاالكه كانی یه كێت����ی ژوره بازرگانییه كان كه كۆنترۆڵی 30% پیشه س����ازی عێراقی كردوه ، تاكه تروس����كاییه ك كه ده یبینێت

بۆ چاره سه ری ئه م دۆخه ئه وه یه حكومه ت پاڵپش����تی كه رت����ی تایبه ت و كش����توكاڵ بكات و بایه خ به به رهه م����ه ناوخۆییه كان بدات به پێچه وان����ه وه هیچیتر نابینێت بۆ چاكبونی ئه م دۆخه ناله باره ی حكومه تی تێكه وتوه ، پێیوایه "حكومه ت پش����گیری كه رتی تایبه ت ب����كات، ئه م دۆخه ئه گه ر

باشتر نه بێت خراپتر نابێت".عه بدولڕه حمان موسته فا شێخ هاوكات س����ه رۆكی یه كێتی هاورده و نارده نیكاران س����اڵی 2015 به ساڵی پڕشكست داده نێت ب����ۆ ئه و بازرگانانه ی ك����ه كاری هاورده و نارده نیی����ان كردوه ، ئ����ه و پێیوایه ئه گه ر 2016ش وه كو ئه مس����اڵ بێ����ت بازرگانان ناتوانن به شێوه یه كی باش كاری بازرگانی بك����ه ن، ه����اوكات ئاماری پاشه كش����ه ی

ه����اورده و ناردەن����ی تایب����ه ت به ئاوێن����ه ده دركێنێ����ت و ئاش����كرایده كات "هاورده و نارده ن����ی 35% كه میك����ردوه و ل����ه كااڵی

بیناسازیش گه یشتوه ته %50".شێخ موسته فا له گه ڵ هه مو ئه وانه شدا هیواخوازه هه رێمی كوردستان ئه م دۆخه تێپه ڕبكات، ئه گه رچی دۆخه كه نه چێته وه ئاس����تی جارانی ده روازه یه ك بكرێته وه بۆ

چاره سه ركردنی دۆخه كه .حكومه ت����ی هه رێمی كوردس����تان هیچ بژارده یه ك����ی له ب����ه رده م نه م����اوه ته نها چاكس����ازی نه بێت، چونك����ه جگه له وه ی حكومه ت هه مو ئومێده كانی هیچیان سه وز نه كرد ه����اوكات ڕوبه ڕوی خه رجیه كی زۆر بوه ته وه به داهاتێكی كه مه وه كه له سه رو هه مویانه وه له شكرێك موچه خۆره و بریتیه

له یه ك ملیۆن و400 هه زار كه س .د. فرسه ت سۆفی په رله مانتاری پارتی دیموكرات له گه ڵ گۆران ئازاد په رله مانتاری یه كێتی نیش����تمانی ماوه ی����ه ك له مه وبه ر بارزانی س����ه رۆكی بەنێچیرڤان چاوی����ان حكومه ت����ی هه رێمی كوردس����تان كه وت و پڕۆژه یه كی چاكس����ازییان ئاڕاس����ته كردو پێكه وه ش قاوه یه كیان خواردەوەو باس����ی ئاینده ی ئه م حكومه ته یان كرد، س����ۆفی باس����ی دانیش����تەكه بۆ ئاوێن����ه ده كات و دڵنیابوه ت����ه وه له وه ی حكوم����ه ت كار بۆ پڕۆژه یه كی چاكسازی ده كات به اڵم نازانێت ك����ه ی ڕایده گه یه نێ����ت، ده ڵێ����ت "ئه وه ی من بینیم له س����ه رۆكی حكوم����ه ت جدییه چاكس����ازیه كان، پڕۆژه له جێبه جێكردنی به اڵم نازانم كه ی"، ئه وه ش����ی نه شارده وه

كه ئه م دۆخه ی ئێس����تا كاریگه ری له سه ر چاكس����ازه یه كه ی پ����ڕۆژه ڕاگه یاندن����ی

حكومه ت ده بێت.س����ۆفی كه له هه مان حیزبی س����ه رۆكی حكومه ته كه ئه وی����ش پارتی دیموكراتی بینین����ی دوای ته نان����ه ت كوردس����تانه نێچیرڤ����ان بارزانیش ناتوانێت دان به وه دا بنێ����ت دۆخی حكوم����ه ت به ره و باش����تر ده ڕوات له س����اڵی 2016، ده ڵێت "ده بێت حكومه ت هه وڵبدات و له وه ی ئێس����تا هه یه خراپت����ر نه بێت، وه ئه گه ر ده س����تنه كات بەچاكسازی و گرتنه وه ی هه ندێك خه رجی

دۆخی باش نابێت".هاوشێوه ی س����ۆفیش، سیروان محمه د سه رۆكی ژوری بازرگانی سلێمانی جه خت له س����ه ر هه مان ش����ت ده كاته وه پێیوایه "ده بێ����ت حكومه تی هه رێمی كوردس����تان بگونجێنێت و خ����ۆی دۆخه ك����ه له گ����ه ڵ چاكس����ازی ب����كات، هاوكات پێش����بینی ئه وه ش ب����كات نرخی نه وت ل����ه وه ی كه

ئێستا هه یه زیاتر كه مبێته وه ".ك����ه س ب����ه و دوعای����ه ناڵێ����ت ئامین حكومه ت ئێستا ده یكات بۆ نرخی نه وت، ك����ه به رزبونه وه ی تاكه ئومێدی حكومه ته بۆ زیادبونی س����ه رچاوه كانی داهات، بۆیه ئێس����تا هیچ كام له پێشبینیه كان بۆ ئه وه ناچ����ن حكومه ت ب����ه م هه م����و قه یرانه وه ل����ه 2016 دا دۆخ����ی باش����بێت، هاوكات پێش����بینی ئه وه ش ده كرێت ئه گه ر بێت و به چاكس����ازی ده س����تنه كات حكوم����ه ت ڕیشه یی پێده چێت جگه له سه ری دۆخه كه هاوكات س����ه ری خۆش����ی دانێت و به ره و هه ڵوه شانه وه ی یه كجاری بڕوات، كه ئێستا چه ندی����ن وه زاره ت ده س����ته ی چونه ته وه ماڵ����ه وه الیه ك����ی حكوم����ه ت به وه كاله ت

به ڕێوه ده برێت.

"باری ئابوری حكومه ت له 2016دا زیاتر داده ڕوخێت"حكومه تی هه رێمی كوردستان به 20 ملیار قه رزو

گیرفانی به تاڵه وه به ره و پیری ساڵی نوێ ده ڕوات

ئا: ئاوێنه

ئێستا زۆرینه ی بانكه بازرگانیه كانی حكومه تی هه رێمی كوردستان

كه نزیكه ی90 بانك ده بن و كاری سه ره كیان گه شه دانه به بواری

بازرگانی بونه ته بنكه ی دابه شكردنی موچه ، بانكی كوردستانیش كه به ڕێوه به ره كه ی خزمی نێچرڤان

بارزانی سه رۆكی حكومه تی هه رێمی كوردستانه سه رجه م مامه ڵه

بانكیه كانی حكومه ت له بواری نه وت به ڕێوه ده بات كه به وته ی په رله مانتاران

"قازانجه كه ی ملیۆنه ها دۆالره ".

به ڕێوه ب���ه ری غه ری���ب س���االر بانكی بازرگانی ئاش���تی له س���لێمانی ده هات جم���ه ی بانكه ك���ه ی ج���اران لەقه رزوه رگ���ره كان و ل���ەو بازرگانانه ی كه ده هاتن پاره كانی���ان دابنێن به اڵم ئ���ه م قه یرانه كاری ئه وانی الوازكردوه و وا یلێكردون كه قه رزه كانیان بوه ستێنن هه رچه ند كه مبوه ت���ه وه ، پاره چونكه به وته ی خۆی بانكه كه ی ئه و تائێستاش یه كێكه له بانكه چاالكه كان به اڵم ئه ویش بێبه ش نه بوه له وقه یرانه، ئه و له باره ی بانكه كانی تریش���ه وه ئه وه ی به ئاوێنه وت " ئێس���تا كاری س���ه ره كی بانكه بازرگانیه كان بوه ته كاری دابه شكردنی موچ���ه وه كو بنك���ه ی دابه ش���كردنی موچه یان لێهاتوه نه ك كاری سه ره كی

خۆیان".له هه رێم���ی كوردس���تان88 بانك���ی بازرگانی بونی هه یه كه له چوارچێوه ی به ناوی رێكخراون به ڕێوه به رایه تی���ه ك بازرگانیه كان و بانك���ه به ڕێوه به رایه تی دارایی س���ه ربه وه زاره تی ڕاس���ته وخۆ ئه م كوردس���تانه ، هه رێمی حكومه تی بانكانه كاری س���ه ره كیان بوژاندنه وه ی

كاری بازرگانی و مامه ڵه كردنه به پاره ی حكومه ت���ه وه ب���ه اڵم ئێس���تا جگ���ه له دابه ش���كردنی موچه ی فه رمانبه ران و خانه نش���ینان كاره كانی تریان خه ریكه س���فر ده بێته وه ته نان���ه ت زۆرینه یان كاره كانیان له ده س���تداوه و ته نها موچه

دابه ش ده كه ن.له به ڕێوه به رایه ت���ی س���ه رچاوه یه ك بانك���ه بازرگانی���ه كان كه نه یویس���ت ناوی بهێنرێت هه مان ڕای به ڕێوه به ری بانكی بازرگانی ئاشتی هه یه كه بانكه بازرگانی���ه كان به هۆی ئ���ه م قه یرانه وه كاری س���ه ره كی خۆیان ونكردو ه ، ئه و بانكه به ئاوێنه ی وت"به كورت���ی كاری بازرگانیه كان ته نها له كاتی دابه شكردنی

موچ���ه دا ده بێ���ت، چونك���ه ئێس���تا داهاته كانی ناوخۆ ڕویان له كه میكردوه كه به شێكیان الی ئێمه هه ڵده گیران".

بازرگانیه كان له بانك���ه ئه وداهاته ی هه ڵده گیرێت له ناوخۆوه ده ستده كه وێت و مانگانه ته نها نزیكه ی150 ملیار دیناره كه ئه ویش ئێس���تا ڕوی له كه میكردوه ، ب���ه اڵم داهاته چه و رەكه ك���ه قازانجی نه وت���ه و داهات���ی لێده كرێ���ت زۆری ڕاسته وخۆ ده درێته بانكی نێوده وڵه تی كوردستان بۆ وه به رهێنان و گه شه پێدان كه س���ه رمایه كه ی له بۆرس���ه ی عێراق ب���ه400 ملی���ار دین���ار خه مڵێن���راوه و دیناری ملی���ۆن ده ی���ان مانگان���ه ش نه وت���ی هه رێمه وه داهاتی له ڕێگ���ه ی

ده ستكه وێت سه رمایه كه ی زیاتر گه شه ده كات.

عه لی حەمه س���اڵح جێگری به وته ی س���ه رۆكی لیژنه ی دارای���ی و كاروباری ئاب���وری په رله مانی كوردس���تان، ئه و بانكه س���ه رۆكه كه ی خزمایه تی له گه ڵ سه رۆكی حكومه ت هه یەو داهاتی نه وتی قۆرخكردوه ئه وه ش بانكه بازرگانیه كانی په كخستوه هاوكات وایكردوه داهاتێكی كێبەركێكردن، به ب���ێ په یدابكات زۆر ئه و زانیاری له باره ی قازانجه كانی ئه و بانك���ه به ئاوێنه ده دات و ده ڵێت "ته نها له پڕۆس���ه ی گۆڕینه وەی پاره ی نه وت 25 بۆ 30 ملیۆن دۆالر قازانج ده كات، چونك���ه ئ���ه و دۆالر به نرخ���ی بانكی

مه ركه زی وه رده گرێ���ت له بازاڕی ڕه ش ساغی ده كاته وه ، ئه مه جگه له وه ی كه مانه وه ی ئه و پاره یه له بانكی كوردستان

قازانجی بۆ ده ستده خات". جێگری س���ه رۆكی لیژنه ی دارایی و كاروباری ئابوری په رله مانی كوردستان هه ڵه كه ل���ه وه دا ده بینێ���ت ئه وكاره ی بانكی كوردستان ده یكات قۆرخكارییه چونك���ه ئه گ���ه ر ئ���ه و600 ب���ۆ 700 ملیۆن دۆالره ی س���ااڵنه ده یگۆڕێته وه به كێبەرك���ێ بوایه ، ئه وا خه ڵكێكی زۆر سودی لێوه رده گرت و كاریگه ری له سه ر نرخی دۆالریش ده بو"، پێشی وایه ئه و دۆس���یانه ی كه له عێ���راق له وباره یه وه جوڵێنراون هیچكامیان به چاره كی ئه م

بانكی كوردس���تان قۆرخكاری كاره ی تێدانیه ".

س���ه رچاوه تایبه ته كه ی ئاوێنه ش كه بازرگانیه كانه بانكه له به ڕێوه به رایه تی ئه وه ی دركاند "پێدان���ی پاره ی نه وت به بانك���ی كوردس���تان به پێی فه رمانی

ئه نجومه نی وه زیران بوه ".ئابوریناس���ان له ب���اره ی قۆرخكاری كوردس���تان له هه رێمی بانكی له كاری ڕایان وایه ئه م كاره ی حكومه ت و بانكی نه هێشتنی قۆرخكارییه و كوردس���تان كێبەركێیه له نێوان بانكه بازرگانییه كان ك���ه دواجار ده بێته هۆی ئه وه ی بواری

ژیانی ئابوری به رته سك بكاته وه .دكتۆر محمه د گه ناوی شاره زای بواری ئابوری جه خت له سه ر ئه وه ده كاته وه كاتێ���ك بانكێك مۆنۆپۆل���ی پاره كانی حكومه ت ده كات و شه فافیه ت و یاسا نیه ئه وه كاره سات دروستده كات، ده ڵێت" ئه و دیارده ی���ه واده كات بانكه كانی تر ئه وه ش بك���ه ن و كێبەركێی نه توان���ن دواجار بازاڕی بانك ناهێڵێت، واده كات

ژیانی ئابوری به رته سكبێته وه ".گه ناوی جه ختیشی له سه ر ئه وه كرده وه پێویس���ته كه رتی بانكیش هاوشێوه ی كه رته كانی تر چاكسازی تێدا بكرێت و

ڕزگاربكرێت له قۆرخكاری".ئێس���تا جگه له وه ی ب���ازاڕی بانكی قۆرخك���راوه ب���ۆ بانكی كوردس���تان به وت���ه ی ئه وان���ه ی له م دۆس���یه یه دا قس���ه یانكردوه ، ه���اوكات ئه مه واتای شكس���تی ئه و پالنه یه ك���ه حكومه ت خۆی هه ڵیگرت بۆ بوژانه وه ی بازرگانی زۆری پاره یه كی كوردس���تان هه رێمی خه رجكرد له دروستكردنی ده یان بانك بۆ ئه و مه به س���ته ، ئه مه جگه له ده یان زیانی س���ه رباری ئابوری كه یه كه میان له خشته بردنی گه ش���ه ی كه رتی بانكی

بو له هه رێمی كوردستان.

"بانكی كوردستان ته نها له گۆڕینه وەی پاره ی نه وت 30 ملیۆن دۆالر قازانج ده كات"بانكی كوردستان شكست به كاری بانكه بازرگانیه كان ده هێنێت

هاورده و نارده نی 35% كه میكردوه و

له كااڵی بیناسازیش گه یشتوه ته %50

سه رۆکی بانکی کوردستان خزمی سه رۆکی حکومه ته

به سااڵچوان زیاتر کاریگه ری قه یرانی داراییان له سه ره

بانکی کوردستان

rangalayawene@gmail.com (508( سێشه ممه ‌2015/12/22ره‌نگاڵه

هه س���ت به راڕایی و دودڵ���ی ده كه یت سۆزداریه وه ، دۆخێكی ده كه ویته كه بیر له وه بكه ره وه كه خاڵی هاوبه ش

هه یه له نێوانتان.

هه ست به ناڕه حه تی ئه كه یت، چونكه كێشه كانت له وه زیاتره كه چاوه ڕێت

ئه كرد له ژیانتا روبدات.

ئێس���تا ده توانیت كێشه كانی خۆت و چاره س���ه ر به گفتوگ���ۆ هاورێك���ه ت كات به زوترین بۆئ���ه وه ی بكه ی���ت،

بگه نه خاڵێكی هاوبه ش.

ده چیته په یوه ندیه كی خۆشه ویس���تی ت���ازه وه ، ئ���ه وه ی له خه یاڵ���ت دابو

له وكه سه دا به دی ئه كه یت.

بۆئ���ه وه ی ته ندروس���تیت باش بێت پێویس���ته چه ن���د رۆژێ���ك پش���و دارایت كێش���ه ی ره نگه وه ربگریت،

بۆدروست بێت.

مس���ۆگه ربكه یت داهاتوت بۆئه وه ی له ئێس���تادا خۆت س���ه رقاڵی هه مو كارێك مه كه كه په یوه س���ت نه بێت

به كاری ئێستاته وه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازو

11

شادان فوئاد: خۆم هه ر به خوێندكاری شانۆ ده زانم ئا: شۆڕش محه مه د

شادان فوئاد ئه كته ری بواری شانۆ و درامای كوردی رایده گه یه نێت "هه ست به وه ناكه م خاوه ن تایبه تمه ندییه كی خۆم بم له شانۆدا

واتا كاره كانم دوباره بونه وه بن، به ڵكو هه وڵمداوه كه هه ر كاره كته ره ی مافی خۆی

بده مێ به پێی توانا".

له باره ی ئه زمونی شانۆیی خۆیشی ، شادان راگه یاند به ئاوێن���ه ی له لێدوانێكیدا فوئ���اد "هون���ه ر به گش���تی و ش���انۆش به تایبه تی مه ودایه كی ئه وه ن���ده به رفراوانه هه تا تیایدا ق���اڵ ببیت هه س���ت به وه ده كه ی���ت كه تۆ خوێندكارێكی س���ه ره تاییت تیایدا بۆیه هه تا ئێس���تا من خۆم به خوێندكارێكی ئه و بواره

ده زانم".وتیش���ی "ه���ه ر كاره كته رێكی���ش كه من ش���ێوه و هه س���تابم به رجه س���ته كردنی به س���تایلی خۆی پێبه خش���یوم به اڵم له گه ڵ ئه وه ش���دا هه وڵمداوه زیاتر به رجه سته ی ئه و س���تایالنه بكه م كه زیاتر جدین و قوڵن وه ك

كاره كته ر". ش���ادان فوئاد ئام���اژه بۆ ئ���ه وه ده كات كه ئه و هه س���ت ب���ه وه ناكات ك���ه خاوه ن تایبه تمه ندییه كی خۆی بێت له ش���انۆدا واتا كاره كانی دوباره بونه وه بن و وتی "هه وڵمداوه كه ه���ه ر كاره كته ره ی ماف���ی خۆی بده مێ

به پێی توانا".له باره ی پێگه ی ژنه ش���انۆكاره كان له نێو بزاڤی شانۆی كوردیدا، ش���ادان فوئاد وتی "ئه گه ر بێت و بێین به راوردێك بكه ین له نێوان پێگه ی ژنانی شانۆكاری كورد ئێستاو بیست ساڵ له مه و پێش له بواری شانۆدا ئه وا ئه بێ به ڕاستی گه ش���بین بین بۆ ئه و ئاماده بون و پێگه یه ی ژنی شانۆكاری كورد هه یه تی، به اڵم وه ك خواس���ت و حه ز وه ك ته مه ننا و خۆزگه ه���ه رده م مرۆڤ به ته ماعه و زیاتری ده وێ كه

ئه مه ش مافێكی ته واوی خۆیه تی". وتیشی "ئه گه ر ئێمه له ڕوانگه ی ئه و حه ز و ئاره زوانه وه س���ه یری مه سه له كه بكه ین ئه وا ده كرێت ڕێگا خۆش بكرێت بۆ هێنانه دی ئه و ئامانجانه بۆ نمونه به پیش���ه ییكردنی كاری هونه ری واتا هونه رمه ند بتوانێ به پیش���ه ی هون���ه ری خۆی ب���ژی، هوش���یاركردنه وه ی دایكان و باوكان كه ڕێگه له كچه كانیان نه گرن، مێرده كان پاڵپش���ت بن بۆ هاوسه ره كانیان

تابه رده وام بن له بواری هونه ریدا".له باره ی ئه زمونی كاری درامای ته له فزیۆنی خۆیش���ی ، ش���ادان فوئاد وتی "ئێمه ده بێ درامای ته له فزیۆنی له كاری فیلم س���ازكردن جیابكه ین���ه وه . م���ن وه ك خ���ۆم له كۆتایی ساڵه كانی حه فتاوه به شداریم كردوه له دراما و زنجیره ته له فیزیۆنیه كاندا له س���اڵی 1990دا بۆ یه كه مجار به شداری فیلمی )نێرگز بوكی كوردس���تان(م ك���ردو پاش���ان له هه نده ران

له چه ند به رهه مێكی س���ینه مایدا به شداربوم واتا له م بواره ش���دا بێبه ش نه بوم و فرسه تم

بۆ ڕه خساوه ". وتیش���ی "ئ���ه وه ی م���ن ل���ه م باره یه وه مه به س���تمه بیڵێم ئه وه یه كه به ڕاستی ئێمه هه ژار و ده س���تكورتین له تێكستی ئاماده كراو ب���ۆ دراما و ب���ۆ فیلمیش ئ���ه و كارانه ی كه تائێس���تاش ك���راون و ئه وه ن���ده ی به رچاوی من كه وتبێت به و كارانه ش���ه وه كه خۆش���م به شداریم تیا كردوه ، هه مویان هه وڵدانن بۆ خۆدۆزینه وه له م ب���واره دا چونكه ئه م بواره

له هونه ری كوردیدا نوێیه ". شادان فوئاد راش���یگه یاند "له گه ڵ ئه وه ی كه ده ڵێم له و هه وڵدانانه دا كاری زۆر جوان و به هێز هه ن كه هه ندێ له و كارانه له فیستیڤاڵه جیهانیه كاندا به ش���دار ده بن ئه مه خۆی بۆ خ���ۆی كارێكی مه زنه ك���ه فیلمێكی كوردی

له فێستیڤاڵێكی جیهانیدا به شدار ببێت". سه باره ت به بایه خی زمان و كاریگه رییه كانی بۆ به ره وپێشبردنی توانای هونه رمه ند، شادان فوئاد وتی "زمان كاریگه رییه كی زۆری له سه ر هونه رمه ند هه یه ، به ه���ۆی زمانه وه تێكه ڵی دروس���ت ده بێ، م���ه ودای كاركردنت فراوان ده بێ���ت، زانیاریه كان���ت له زیادبوندا ده بن،

له ئه زمونی میله تی به رامبه ر تێده گه یت". وتیشی "ئه مانه و چه ندین الیه نی تریش كه ده بن���ه ئ���ه وه ی وا له هونه رمه ند بكات زیاتر

بره و به زانیارییه كانی خۆی بدات".

ئه ڤین عوسامن عه لی: له ژێر كاریگه ری باوكمدا چومه په یامنگای هونه ره جوانه كان

ئا: ئاوینه

كچه گۆرانیبێژی لوبنانی حه سنا مه ته ر ده ڵێت "من هه ست ده كه م بومه ته تاكێكی كوردی و خۆشه ویستی هه وادارانم وایكردوه چوار ساڵ

له دوای یه ك ئاهه نگی سه ری ساڵ له كوردستان سازبكه م، به اڵم ئاهه نگی ئه مجاره م جیاواز

ده بێت".

لوبنانیه كه م كوردی- "گۆرانییه وتیشی گۆرانییه كی هێنا، به ده ست باشی سه ركه وتنێكی فۆلكلۆری كوردیم وتوه به ناوی هه رێ له یلی، بۆ ئه م جاره ش گۆرانییه كی دیكه ی كوردیم تۆماركردوه ".

كچه گۆرانیبێژی لوبنانی حه سنا مه ته ر له ساڵی 2012 بۆیه كه م جار له كوردستان ده ركه وت و له ماوه ی سێ ساڵی رابردودا، له شاره كانی هه ولێرو سلێمانی ئاهه نگ و بۆنه و له چه ندین كه ركوك و دهۆك و فێستیڤاڵ به شداری كردوه ، حه سنا ده ڵێت "تاكێكی نێوان هونه ری به باڵیۆزی له لوبنان كوردستانیم و خه اڵتی له عێراقیش ناوده به ن، به یروتم هه ولێر-

هونه رمه ندی یه كه می لوبنانیم پێبه خشرا".حه سنا مه ته ر تائێستا دو گۆرانی به زمانی كوردی ئه مه ئاماده یه سێیه مم "گۆرانی ده ڵێت چڕیوه و پێشمه رگه ، بۆ تایبه ت دیكه ی له گۆرانیه كی جگه به زمانی پێشمه رگه بۆ گۆرانییه كه م به اڵم عه ره بییه ، چونكه به باشمان زانی واڵتانی دیكه ش

بزانن پێشمه رگه ناوێكی چه ند پیرۆزه ".كوردییه كه م به گۆرانییه "سه باره ت وتیشی بوه ته واو كاره كانی تۆماركراوه و هه مو له ئێستادا ده كه م، باڵوكردنه وه ی سپۆنسه رو چاوه ڕێی ته نها پێش بو( )به ده وی گۆرانی كه به رهه میشم دوا

چه ند رۆژێك باڵوكرایه وه ".

هه ر سه باره ت به م به رهه مه تازه یه ی مه ته ر وتی" به رده وام دابو به ڵێنم كه كوردییه كه م گۆرانییه ئاوازو )ته نیام( به ناوی هه بێت كوردیم گۆرانی لێره وه زاهیره ، هه ڵكه وت میوزسیان هۆنراوه ی ئه وه ش ده مه وێت هه روه ها ده نێرم، بۆ ساڵوی بخه مه ڕو كه هه ڵكه وت زاهیر وه ك هاوڕێ و هاوكار وه فایه ك وه ك گۆرانیه ش ئه م بوه ، هاوكارم زۆر

پێشكه شه به خه ڵكی كوردستان ده كه م". برا بۆ دیكه م گۆانییه كی له مه "جگه وتیشی

پێشمه رگه كان به زمانی عه ره بی تۆمار كردوه ". "ئه مه وتی به رهه مه ش به و سه باره ت سه ردانی جه نگ له به ره كانی كه ئه وه ی دوای پێشمه رگه كانم كرد، له سنوری گوێرو خازر، به ڵێنم دوای ئه وه بو بكه م، پێشمه رگه بۆ شتێك دابو قسه كردن له گه ڵ شاعیری عێراقی به توانا )كه ریم بۆ پێشمه رگه له سه ر هۆنراوه یه كی ئه و عێراقی( زاهیرو هه ڵكه وت له الیه ن ئاوازه كه شی دانام و پرۆفیشنااڵنه زۆر به شێوه یه كی تۆماركردنه كه ی

ئه نجام دراوه ". كێشه ی به رهه مه كه هه ردو بۆ "به اڵم وتیشی ده ست سپۆنسه رم تائێستا هه یه ، سپۆنسه رمان له تیڤیه بكه م و كلیپیان ئه وه ی بۆ نه كه وتوه ،

عه ره بی و كوردییه كان باڵویان بكه مه وه ".چواره م "ئه وه وتی قسه كانیدا له درێژه ی هه ر ده بم، له كوردستان ساڵ سه ری له ئاهه نگی ساڵه كوردی و تاكێكی بومه ته ده كه م هه ست من خۆشه ویستی هه وادارانم وایكردوه چوار ساڵی دوای یه ك ئاهه نگی سه ری ساڵ له كوردستان سازبكه م، به اڵم ئاهه نگی ئه مجاره م جیاواز ده بێت چونكه سێ ساڵ ئه م سازدا، ئاهه نگم له هه ولێر رابردو ساڵی له هۆتێل ئاهه نگه كه م و ده بم سلێمانی له شاری

تایتانیك ده بێت".

حه سنا مه ته ر: بۆ سه ری ساڵ له سلێامنی ده بم

حاجی مه كی پێش مردنی ئه م وه سیه ته ده كات ده یویست به شداری له درامایه كدا بكات به ناوی پێشمه رگه

ئا: مه زهه ر كریم

حاجی مه كی عه بدواڵ له ته مه نی 76 ساڵیدا كۆچی دوایی كرد، ئه و وه سیه تی كردوه له دوای

مردنی الی كه سوكاره كه ی به خاكی بسپێرن له گردی شێخ

مارف.

ئاری ده روێ����ش عه بدواڵ زاوای حاجی مه كی به ئاوێنه ی ڕاگه یاند ك����ه "مه ك����ی عه بدواڵ ناس����راو به حاجی مه كی له س����اڵی 1939 له دایكبوه ، ئامێ����دی له ش����اری خه ڵكی به بنه چه بنه ماڵه ك����ه ی شاری س����لێمانین، به اڵم ئه وكات باوك����ی عه ب����دواڵی حاج����ی فه رمانب����ه ری گوم����رك ده بێ����ت له ئامێ����دی، هه ربۆی����ه به ماڵه وه

ده چێته ئامێ����دی و له وێ

نیشته جێ ده بن و حاجی مه كیش ئه وكاته له وێ له دایكده بێت".

حاجی مه كی له س����اڵی 1953 پێكهێناوه و هاوسه رگیری ژیانی س����اڵیدا چ����وارده له ته مه ن����ی به شداری یه كه مین كاری هونه ری كردوه به ن����اوی "پێكه نین به بێ له چه ندی����ن دواتری����ش مان����ا "، ته مس����یلی سه رنجڕاكێشدا رۆڵی

وه ك بین����وه س����ه ره كی خوابناس����ه ، "ب����اوه ژن به ڕه كه ت به ق����ه د پێ ڕاكێشه ، ژن به ژن و..هتد"، پاشان له ساڵی یه كه می����ن 1989دا كاری فلیمی سینه مایی ده كات . پێش����كه ش

مه ك����ی حاج����ی یك����ه ی نز

پێش����كه ش هونه ری كاری 154به هون����ه ری كوردی كردوه ، ئاری وتی "له دوایین كاری كه له كاتی نه خۆش����یه كه یدا ده یویس����ت زو چ����اك بێت����ه وه و ئه نجامی بدات بكات به بینه ره كانی پێش����كه ش ب����ۆ مانگی ڕه م����ه زان، بریتی بو

له كارێك به ناوی پێشمه رگه ".ئاری ئاماژه ی به وه ك����رد ك����ه حاجی جی����اوازی مه كی ن ا له نێ����ونی ه كا ر ش����اێم����ی هه ر

كوردس����تاندا د و ه ك����ر نه د

هه رێم����ی ش����اره كانی هه م����و كوردستانی وه ك یه ك سه یرده كرد و وه ك یه ك خۆشیده ویس����تن، ئه و وتی "به ڵی وه ك الیه نی سیاسی دیاریكراوی سیاس����ی الیه نێكی خۆشده ویس����ت ، به اڵم كێش����ه ی

له گه ڵ هیچ الیه نێك نه بو".كچه كه ی حاجی مه كی شێوازی مردنه كه ی باوك����ی ده گێڕێته وه و ئاماژه ب����ه وه ده كات كه باوكی ده بێ����ت مان����گ 10 م����اوه ی گورچیله كانی سس����ت بوه و وه ك پێویس����ت كاری����ان نه ك����ردوه و چه ن����د جارێك س����ه ردانی واڵتی به مه به س����تی كردوه توركی����ای

چاره سه ركردن.حاج����ی تاقانه ك����ه ی كچ����ه مه كی باس����ی له وه كرد كه به و نه خۆشیه ش����ه وه دڵ����ی ل����ه الی ویس����تویه تی بوه و هونه ره كه ی

بكات له درامایه ك����دا به ش����داری بی����ری پێش����مه رگه و به ن����اوی به ناوی كردۆت����ه وه له كارێكیش ئه نفال، ئه و وتی " له كاره كانیدا زۆر به ئومێد بو، ئومێدی ده دایه به ر خۆی كه له دوای چاكبونه وه ی له كاره كه ی ب����ه رده وام بێت و زۆر

دڵی به كاره كانی خۆش بو".ئه و وتی "رۆژێك به ر له مردنی ، دكت����ۆر س����ه ردانی به ته ماب����و ب����كات، به اڵم به داخ����ه وه گیانی

له ده ستدا".مه ك����ی "حاج����ی وتیش����ی وه س����یه تی كات زۆربه ی باوكی ده ك����رد كه ل����ه دوای مردنی الی كه س����وكاره كه ی بینێژن له گردی ش����ێخ م����ارف له س����ه رداواكاری خ����ۆی له گ����ردی ش����ێخ مارف نزیك له كه س����وكاره كه ی به خاك

سپێردرا".

كه ی پێویسته چه وری ده موچاوت پاك بكه یته وه ؟

سیحری جوانی‌ره‌نگاڵه(508( سێشه ممه 2015/12/22 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

پرۆژه گه وره كان به بێ هاوكاری كه سی تر ئه نجام ئه ده یت، زۆر سه رسام مه به

به كاری كه سانی تر.

ده وروبه ره ك���ه ت له بار نیه بۆئه وه ی هیچ كارێك بكه یت، به اڵم پێویسته

تۆ كاری خۆت به باشی بكه یت.

كێشه ی كاره كانت چوارده وری گرتوی ، ده ته وێت خۆتی لێ رزگاربكه یت به اڵم

باری داراییت رێگه ت پێنادات.

مه هێڵه هیچ كێشه یه ك یان خه مباریه ك كاربكات���ه س���ه ر ئیش وكاره كانت، تۆ

له كه سه دڵسۆزه كانی كاره كه تی .

مێشك و ده رونت زۆر ئارامه و ده توانیت چاره س���ه ری پێویس���ت له كاتی خۆی ب���ۆ بدۆزیته وه ، خه ریك���ی په یوه ندی

سۆزداری نوێیت.

قرژاڵدوانه‌‌

كه ره فتارێ���ك له ه���ه ر دوربك���ه وه كاربكاته س���ه ر ته ندروس���تی خۆت، دۆخ���ی چاره س���ه ری پێویس���ته

ته ندروستیت بكه یت.

فه‌‌ریکشێر

1010

ئ���ه و خانمانه ی ده موچاویان چه وره جارێ���ك رۆژ 28 ه���ه ر پێویس���ته له ئارایش���تگا پاككردنه وه ی ده موچاو

بكه ن ئه ویش له به ر ئه م هۆیانه :- له به رئه وه ی هه وایه كی زۆر پاكمان نی���ه و ده موچ���اوی چه وری���ش زیاتر پیس���ایی له خۆده گرێت و زوتر هیالك

ده بێت و كونه كان دائه خرێن.زیات���ر چ���ه ور ده موچ���اوی -له ده موچاوه كان���ی ت���ر خاڵی ره ش و چه وری ژێر پێست دروست ده كات كه

ئه مه ش روخسار ناشیرین ده كات.- پاككردن���ه وه ی ده موچاوی چه ور پێویس���ته له ته مه ن���ی 18 س���اڵیه وه بكرێ���ت، ب���ه اڵم كاتێ���ك كه س���ێك ده موچ���اوی زۆر چ���ه ور ب���و ئ���ه وه ده توانێ���ت له خوار ئه و ته مه نه وه بۆی بكرێ���ت، هه روه ها بۆ به ته مه نه كانیش پێویسته چونكه مرۆڤ هه چه نده بچێته ته مه ن���ه وه ده موچ���اوی زیات���ر ئاوی پێویس���ته و ئه و خاڵه ره شانه ی سه ر

ده موچاوی زیاتر دروست ده بێت.

- كاتێ���ك ده موچاوت زیپكه ی هه بو له ئارایشتگا ش���ێوه یه ك به هیچ ئه وه پاكی مه كه ره وه ، چونكه پاككردنه وه ی پاككردنه وه یه ت���ی وات���ا ده موچ���او ژێر چ���ه وری ره ش���ه كان و له خاڵ���ه پێس���ت، له به رئه وه ی كاتێ���ك زیپكه پاكده كرێت���ه وه ئه گ���ه ری زۆری هه یه ش���وێنی ت���ری ده موچ���او بیگرێ���ت له كاتی پاككردنه وه یاخود هه وكردن و ده ركه وتنی جێگه ی زیپكه كه دروست

بێت له شوێنه كه ی .

تیل: 0533202790facebook: makassalonsulaymaniah

ئارایشتگای مه که س بۆ رازاندنه وه ی خانمان عه قاری � به رامبه ر ئه منه سوره که

ئا: ئازاد بایز

ئه ڤین كچه گه وره ی هونه رمه ندی كۆچكردو عوسمان عه لی له دیدارێكی

ئاوێنه دا چه ند وێستگه یه كی ژیانی هونه ری خۆیی و باوكی هه ڵده داته وه و ده ڵێت "له ڕاستیدا له ساڵی)1991بۆ

1992( ئه و ده مه ی تازه له په یمانگای هونه ره جوانه كان بوم، سرودی)ئه وا

ڕاپه ڕین و نه ورۆز هاته وه (م له گه ڵ باوكم به دوێت وت و تیپی مۆسیقای

سلێمانی ئازیزیش كاری موزیك و تۆماركردنیان بۆ كرد و له فێستیڤاڵ و

له چه ندین شوێنی تر ئاسایی گۆرانیمان به یه كه وه وتوه ".

یه كه م یه كه مج���ار "ب���ۆ وتیش���ی س���رود به ناوی)ئه ی ش���ه هیدان(مان وت به ش���ێوازی ڕاس���ته وخۆ له شاری

هه ڵه بجه ".ده رب���اره ی دوركه وتنه وه ی له دنیای گۆرانی وتن، ئه ڤین عوس���مان عه لی وتی "تا قۆناغی پێنج���ی په یمانگای كاری ب���ه رده وام هونه ره جوان���ه كان هونه ری���م ده ك���رد ب���ه اڵم هه ڵبه ت���ه له پاش���اندا به ه���ۆی ب���اری تایبه تی خێزانییه وه كه مێك دوری خس���تمه وه

له كاری هونه ری". وتیشی "به اڵم ئه وه مانای ئه وه نییه

كه هونه ر له مندا مردبێت به پێچه وانه وه ڕۆحی هونه ریم هه ر تێدایه ".

ئه ڤین له به ش���ێكی تری قسه كانیدا دێته سه ر باس���ی كۆچكردو عوسمان عه لی باوكی و ده ڵێ "باوكم هه میش���ه كاتێكی زۆری ده به خشی به هونه ره كه ی ئه م���ه ش به رئه نجامی دڵس���ۆزیان بو به رانبه ر ئ���ه و ئه ركه ی ك���ه بۆ مێژو له سه ر ش���انیان بوه و به ڕاستی باوكم به نمونه ش ب���و میهره بان باوكێك���ی ش���ه ونخونییه كه یان به س���ه بۆ هه مو ش���تێك له گه ڵ ئه وه ش���دا هه میش���ه برینه كانمان ئارامی س���ه ر ده ستێكی به رفراوان���ی ئاس���مانێكی ب���وه و خۆشه ویستی و موحیبه ت بو بۆمان".

وتیش���ی "ده توان���م بڵێ���م له ژێ���ر كاریگ���ه ری باوكم���دا م���ن چ���وم بۆ هونه ره جوان���ه كان په یمان���گای هه رچه نده من سه ره تا ئاره زوی به شی ش���ێوه كاریم هه بو دواتر چومه به شی موزیك ته نانه ت به په نای په یمانگاوه هیچ ب���وم و یاریزانیش س���ه رده مێك ڕێگرییه كی لێنه كردم كه دو بواری زۆر

جیاواز بو، هه میشه پاڵپشتم بو".له الیه ك���ی تره وه ئه ڤین ئاش���كرای كرد "له سه رده مانێكدا باوكم و هاوڕێ هونه رمه نده كانی گۆرانییان خسته ناو ژینگ���ه ی كوردییه وه به ڕاس���تی تاكی كوردی گوێی له ئوم كه لس���وم و داخل

حه س���ه ن و ئه و هونه رمه ندانه ده گرت ڕۆش���نبیریان شۆڕشێكی به ڕاس���تی چاوه ڕێی ئ���ه وه ی به بێ به رپاك���رد، پاداشت و سوپاس بن و له سه ر گیرفانی

خۆیان كاره كانیان ده كرد". "له ڕویه كی تره وه جێگای وتیش���ی خۆشحاڵییه كه ئێستا چه ند گه نجێك دروس���تبون گۆران���ی كه ری���م كابان ده ڵێنه وه یان حه مه جه زا یان گه نجێكی تر به ناوی)ده ش���تی كه لهوڕی( چه ند گۆرانییه كی باوكمی وتوه ته وه به ڕاستی ئه مه ش به ئه مه كیی���ان ده رده خات بۆ

نه وه ی پێش خۆیان". ئه ڤین عوس���مان عه ل���ی ئاماژه بۆ جۆرێكی تر له گۆرانی وتن ده كات و له و له هه مانكاتیشدا "به اڵم وتی باره یه وه تر هونه رێكی ئه م���ڕۆدا ل���ه ڕۆژگاری له ش���ێوازی كه خۆی ئ���اراوه هاتۆته ڕوتبون���ه وه ی ئافره تدا ده بینێته وه من ناڵێم ب���ا هونه ری هاوچ���ه رخ نه بێت به اڵم ده چن به زه بری كلیپ ته قوییه ی ئاوازی الواز و تێكس���تی الوازی خۆیان به رزده كه نه وه بۆ ئه وه ی سه ر له گوێگر

تێك بده ن". وتیشی "من ئه م سه رلێشێواوییه كه ناڵ���ه كان ب���ۆ ده گێڕم���ه وه له كاتێك���دا كارێك���ی هونه ری توانایه كی باشی نه بێت ناهێڵم

بێته ناوكه ناڵه كانه وه ".

ئه ڤین عوسامن عه لی: له ژێر كاریگه ری باوكمدا چومه په یامنگای هونه ره جوانه كان

ئا: ئاوینه

كچه گۆرانیبێژی لوبنانی حه سنا مه ته ر ده ڵێت "من هه ست ده كه م بومه ته تاكێكی كوردی و خۆشه ویستی هه وادارانم وایكردوه چوار ساڵ

له دوای یه ك ئاهه نگی سه ری ساڵ له كوردستان سازبكه م، به اڵم ئاهه نگی ئه مجاره م جیاواز

ده بێت".

لوبنانیه كه م كوردی- "گۆرانییه وتیشی گۆرانییه كی هێنا، به ده ست باشی سه ركه وتنێكی فۆلكلۆری كوردیم وتوه به ناوی هه رێ له یلی، بۆ ئه م جاره ش گۆرانییه كی دیكه ی كوردیم تۆماركردوه ".

كچه گۆرانیبێژی لوبنانی حه سنا مه ته ر له ساڵی 2012 بۆیه كه م جار له كوردستان ده ركه وت و له ماوه ی سێ ساڵی رابردودا، له شاره كانی هه ولێرو سلێمانی ئاهه نگ و بۆنه و له چه ندین كه ركوك و دهۆك و فێستیڤاڵ به شداری كردوه ، حه سنا ده ڵێت "تاكێكی نێوان هونه ری به باڵیۆزی له لوبنان كوردستانیم و خه اڵتی له عێراقیش ناوده به ن، به یروتم هه ولێر-

هونه رمه ندی یه كه می لوبنانیم پێبه خشرا".حه سنا مه ته ر تائێستا دو گۆرانی به زمانی كوردی ئه مه ئاماده یه سێیه مم "گۆرانی ده ڵێت چڕیوه و پێشمه رگه ، بۆ تایبه ت دیكه ی له گۆرانیه كی جگه به زمانی پێشمه رگه بۆ گۆرانییه كه م به اڵم عه ره بییه ، چونكه به باشمان زانی واڵتانی دیكه ش

بزانن پێشمه رگه ناوێكی چه ند پیرۆزه ".كوردییه كه م به گۆرانییه "سه باره ت وتیشی بوه ته واو كاره كانی تۆماركراوه و هه مو له ئێستادا ده كه م، باڵوكردنه وه ی سپۆنسه رو چاوه ڕێی ته نها پێش بو( )به ده وی گۆرانی كه به رهه میشم دوا

چه ند رۆژێك باڵوكرایه وه ".

هه ر سه باره ت به م به رهه مه تازه یه ی مه ته ر وتی" به رده وام دابو به ڵێنم كه كوردییه كه م گۆرانییه ئاوازو )ته نیام( به ناوی هه بێت كوردیم گۆرانی لێره وه زاهیره ، هه ڵكه وت میوزسیان هۆنراوه ی ئه وه ش ده مه وێت هه روه ها ده نێرم، بۆ ساڵوی بخه مه ڕو كه هه ڵكه وت زاهیر وه ك هاوڕێ و هاوكار وه فایه ك وه ك گۆرانیه ش ئه م بوه ، هاوكارم زۆر

پێشكه شه به خه ڵكی كوردستان ده كه م". برا بۆ دیكه م گۆانییه كی له مه "جگه وتیشی

پێشمه رگه كان به زمانی عه ره بی تۆمار كردوه ". "ئه مه وتی به رهه مه ش به و سه باره ت سه ردانی جه نگ له به ره كانی كه ئه وه ی دوای پێشمه رگه كانم كرد، له سنوری گوێرو خازر، به ڵێنم دوای ئه وه بو بكه م، پێشمه رگه بۆ شتێك دابو قسه كردن له گه ڵ شاعیری عێراقی به توانا )كه ریم بۆ پێشمه رگه له سه ر هۆنراوه یه كی ئه و عێراقی( زاهیرو هه ڵكه وت له الیه ن ئاوازه كه شی دانام و پرۆفیشنااڵنه زۆر به شێوه یه كی تۆماركردنه كه ی

ئه نجام دراوه ". كێشه ی به رهه مه كه هه ردو بۆ "به اڵم وتیشی ده ست سپۆنسه رم تائێستا هه یه ، سپۆنسه رمان له تیڤیه بكه م و كلیپیان ئه وه ی بۆ نه كه وتوه ،

عه ره بی و كوردییه كان باڵویان بكه مه وه ".چواره م "ئه وه وتی قسه كانیدا له درێژه ی هه ر ده بم، له كوردستان ساڵ سه ری له ئاهه نگی ساڵه كوردی و تاكێكی بومه ته ده كه م هه ست من خۆشه ویستی هه وادارانم وایكردوه چوار ساڵی دوای یه ك ئاهه نگی سه ری ساڵ له كوردستان سازبكه م، به اڵم ئاهه نگی ئه مجاره م جیاواز ده بێت چونكه سێ ساڵ ئه م سازدا، ئاهه نگم له هه ولێر رابردو ساڵی له هۆتێل ئاهه نگه كه م و ده بم سلێمانی له شاری

تایتانیك ده بێت".

حه سنا مه ته ر: بۆ سه ری ساڵ له سلێامنی ده بم

ئا: كارزان تارق

یه كێك له شه قامه كانی شاری سلێمانی كه نزیكه له شه قامی 30 مه تری و ده كه وێته نزیك عه لوه كۆنه كه ی ئه و شاره بوه ته خه ڵوه تگه ی كۆبونه وه ی ده یان و سه دان كرێكاری بیانی و ناوخۆیی ، له به ره به یانی

زوه وه تاوه كو دره نگانێكی شه و له و شوێنه به دوای ده رفه تێكی كاردا ده گه ڕێن كه بتوانن به ده ستی به تاڵ نه گه ڕێنه وه بۆ

ماڵه وه .

ئه حم���ه د ئیس���ماعیل، یه كێ���ك بو له و خاوه ن له چاوه ڕوان���ی ك���ه كرێكاران���ه ی كارێك���دا بو بانگهێش���تی ب���كات بۆ ئیش

له س���ه ر ش���ه قامه كه دانیش���تبو كه دوای زیات���ر ل���ه 10 كاتژمێ���ر چاوه ڕوانییه كه ی كۆتایی نه هاتبو به ه���ۆی ئه وه ی نه چوبوه س���ه ر كار وتی "ئێمه ڕۆژانه ئه م كرێكارانه لێره كۆده بینه وه و چاوه ڕێی ئه و كه سانه ین پێویس���تیان به ده س���تی كاره بڕۆی���ن بۆ

كاركردن له گه ڵیان".وتیش���ی "به ه���ۆی قه یران���ی داراییه وه زۆربه ی رۆژه كان ئیشمان ده ست ناكه وێت و به ده ستی به تاڵ ده گه ڕێینه وه بۆ ماڵه وه ". ئه و كرێكاره ئاماژه ی بۆ ئه وه شكرد "ژیانیان زۆر قورس���ه و نازانن دادی حاڵیان الی كێ بكه ن چونكه ئه گه ر به و شێوه یه بێت ئه وا ناتوانن به رده وامبن". چونكه به وته ی خۆی خاوه ن���ی 4 منداڵ���ه و له خان���وی كرێدایه و

زۆربه ی كات له هه فته یه ك���دا ئه گه ر 3 رۆژ ئیشی ده س���ت بكه وێت ئه وه شوكری خوا

ده كه ن.له كرێ���كاره ب���و یه كێ���ك عیمادی���ش عه ره به كان ك���ه تاڕاده یه ك كوردی ده زانی باسی له وه ده كرد، ئه وه ی له كوردستان بۆ ئه وان جیاوازه له و شوێنانه ی كه خۆیان لێی ژیاون و رایان كردوه بونی ره وشێكی هێمن و ئه منیه ئه گه رنا لێره ش ئیش نییه و زۆربه ی كات ئه وه ن���ده ی بتوانن كرێی ئوتێله كه یان

بده ن ئه وه كێشه ی تریان نیه ". وتیش���ی "ئه وان ده بێت به پاره یه كی كه م كار بكه ن و ئه وپه ری مان���دوش ده بن بۆیه ناچ���اری وایلێك���ردون به و دۆخ���ه ی روی

تێكردون رازی ببن".

ژیان له سه ر شه قامه كانی سلێامنی

ئه وه ن����ده ی قه یرانه كان����ی ئ����ه م دواییه ی س����ه رۆكایه تی هه رێ����م و مانگ����ی ئۆكتۆبه ر ماهیه تی حیزبه كانی هه رێمی كوردس����تانیان مێژوییی����ه ڕوداوه ئه وه ن����ده ئاش����كراكرد الیه نه ئ����ه و نه یانتوان����ی دورونزیكه كان����ی تاریك و ش����اراوه یه ئاشكرابكه ن. حیزبه كانی هه رێمدا سه رۆكایه تی له قه یرانی كوردستان بونه دو ب����ه ش كه پارت����ی له الیه ك و چوار حیزبه كه ی تریش كه وتنه الیه كی تر. پارتی به رده وام ده یوت مه س����ه له یه كی ئاوا گرنگ له په رله مان چاره س����ه ر نابێت به ڵكو ده بێت له ده ره وه ی په رله مان و به س����ازانی الیه نه كان زۆریش����ی هه وڵێك����ی چاره س����ه ربكرێت و خس����ته گه ڕ بۆ په كخس����تنی ڕۆڵی شه رعی و یاس����ایی په رله مان����ی كوردس����تان و تیایدا

سه ركه وت. كاتێك به ناچ����اری چوارالیه نه كه ی تر كه زۆرینه پێكدێنن چون����ه گفتوگۆوه و پرۆژه و بژارده یان ده خس����ته ڕو پارتی خه مساردانه و درێ����ژه ی له خۆباییبون����ه وه به وپ����ه ری به كۆبونه وه كان ئه داو به ئه ندازه ی ملیمێكیش له خواس����ته كانی خۆی نه ده هات����ه خواره وه وه ك گاڵته پێكردنێكیش سه رۆكی حكومه ت به وشه ی )سه یر( وه س����فی هه وڵ و ته قه الو

خه مخۆری چوار الیه نه كه كرد . له م كه ینوبه ینه دا هه ندێك له به رپرس����انی چ����وار الیه نه ك����ه و هه ندێ كه س����ایه تی تر وایان نیش����ان ئه دا كه ئ����ه وان پیاوماقوڵ و ڕیشس����پی كوردن و له خه مخۆریانه وه داوایان ده ك����رد ك����ه ه����ه ر ده بێ����ت به گفتوگۆ ئه م

كێشه یه چاره س����ه ر بكرێ هه تا ڕوداوی 12 ئۆكتۆبه رو ناردنه وه ی س����ه رۆكی په رله مان و وه زیره كانی لێكه وته وه ، پارتی دیس����ان بێ باكانه له ئاكام و ئه نجامی كاره ترسناكه كانی كه وت����ه فه رزكردنی ش����ه رتومه رجی الدانی سه رۆكی په رله مان له پۆسته كه ی بێ گوێدانه هه مو ئ����ه و الیه نانه ی كه گوایه ش����ه ریكی ئه ون له حكومه ت و له پرۆس����ه ی سیاس����ی و ئاراس����ته كردنی په یوه ندیه كان����ی ده ره وه ی

هه رێم. س����ێ الیه نه كه ی تر له گه ڵ ئه وه ی كه ئه م كوده تایه یان قبوڵ نه كردو نه چونه ژێرباری ئ����ه م هه نگاوه عه نته ریان����ه ی پارتی به یه ك هه ڵوێس����تی هاوبه ش و حه ددی له وباره یه وه نه بینران جارجار كێش����ه كه یان وا وێناده كرد كه كێشه ی پارتی وگۆڕانه كه له ڕاستیدا ئه م بۆچونه ئامانجی پارتیه و به وه ش ده یویست چوارالیه نه ك����ه له یه كتر بترازێنێ و یاس����ای سه رۆكایه تی هه رێم و پرۆژه كه یان له په رله مان

له بیر هاواڵتیان بباته وه .ئه م جۆره وێناكردنه پاشه كش����ێی الیه نه سیاس����یه كانی كوردس����تان ده رئه خا له ڕوی سیاس����ی باوه ڕبون به س����ه روه ربونی یاساو ئاش����تی كۆمه اڵیه تی و پاش����گه زبونه وه یه كی ئاشكراشه له ئاس����ت داخوازیه كانی خه ڵكی كۆمه اڵیه تی و له دادپ����ه روه ری كوردس����تان هیوای ڕۆژێكی باشترو گه شه تر بۆ داهاتوی ئه مانه شه وه هه مو له س����ه رو كوردس����تان و خوێندنه وه یه ك����ی نالۆژیكی و ناته ندروس����ته بۆ ئێس����تاو داهاتوی كارو ژیانی سیاس����ی

حیزبایه تی له هه رێمی كوردستان.پارت����ی له ملمالنێكانی����دا له گ����ه ڵ الیه نه سیاسیه كانی تر هه س����تێك ده داته هه موان

ب����ه وه ی ك����ه ی����ا به رژه وه ن����دی و ئامانجه حیزبیه كان����ی ئه وپه ی����ڕه و ده ك����رێ یاخود هه م����و ش����تێك س����ه ردین ده ك����رێ ، ئه مه له كاتێك����دا كه هه ر خ����ودی پارتی خاوه نی گه وره ترین ده سكه وت و قازانجه له بارودۆخی به رده وام الیه نه كانی هه رێمی كوردس����تان و ت����ر ناچارده كات پاشه كش����ێ بك����ه ن وه ك خام����ه به رپرس����یاریه تی خراپ����ی دۆخه كه

بگرنه ئه ستۆ!له جێژنی مه س����عودبارزانی په یامه ك����ه ی قورباندا به ڕونی داوای له الیه نه سیاسیه كانی هه رێ����م كرد كه واقیعبینان����ه مامه ڵه له گه ڵ یاس����ای س����ه رۆكایه تی هه رێم بك����ه ن، واتا باس له یاس����او پرۆژه ی چوارقۆڵی و ماوه ی س����ه رۆكایه تی هه رێم نه كه ن و ملكه چ بكه ن بۆ یاس����ای هێزو ئه مری واقیع له به رامبه ردا تازه به ت����ازه باس له وه ده ك����رێ كه گوایا پارت����ی نه رمی����ی نواندنه وه و ئ����ه وه گۆڕانه كه هه ر س����وره له س����ه ر گه ڕانه وه بۆ دۆخی پێش 12ی ئكتۆبه رو كه س����یش پێمان ناڵێ پارتی له چی نه رمی نوان����دوه و به چی ڕازی بوه و چ گۆڕانێك به سه ر هه ڵوێستیدا هاتوه له مه سه له ی یاسای سه رۆكایه تی هه رێم و له و كوده تایه ی كه به رامبه ر په رله مان و پرۆسه ی

سیاسی هه رێمی كوردستاندا ئه نجامیدا؟ئه مڕۆ كوردس����تان دابه ش بوه به س����ه ر به ره یه كی����ان س����ه نگه ردا، دو ب����ه ره و دو ب����ه ره ی گه ل و به دیهێنانی داخ����وازی و مافه ره واكانیه ت����ی و به ره یه كی تریش����یان به ره ی س����امانی س����ه روه ت و تااڵنی فراوانخوازی و گ����ه ل و گه ڕانه وه یه ب����ه ره و دواوه و له نێوان ئ����ه م دو به ره یه دا به ره یه ك����ی تر نه ماوه بۆ

سه ره تاتكێ و خۆهه ڵخه ڵه تاندن.

رەنگە ک����ەم مێژوی سیاس����ی هەبیت هێندەی ئێمە پڕ لەبرین و س����ەرگەردانی و ناخۆش����ی بێ����ت. ئێم����ەی ک����ورد هەمو ئ����ەو روداوە خێراو تون����دو هەڵگەڕانەوە سەیرانەمان بینی کە رەنگە لەمێژوی دیدا پیویستی بەسەدەیەک یان زیاتر هەبێت بۆ ئەوەی روبدات. س����ەردەمی گۆڕانی خێراو کارەساتی خێراو ناخۆش����ی خێرا ژیاین. لەشۆڕش����ی ئەیلولەوە تا هەنوکە روداو و کارەسات و چیرۆکی سەرکەوتن و ژیرکەوتنی وامان دی کە رەنگە گەالنی دی س����ەدان ساڵیان بوێت بۆ ئەوەی بیبینن. چیرۆکی هەڵگیرسانی شۆڕش����ی ئەیلول و کەوتنی، س����ەرهەڵدانەوەی ش����ۆڕش و باالگرتن����ی س����تەمکاری. ئەنفال و هەڵەبجەو راپەڕین و کۆڕەو. ش����ەڕی ناوخۆو کەوتنی بەعس. دروستبونی دو ئیدارەیی و لەحیبونەوەی. ش����ەڕی داعش و گرفتی بەغ����دا، چیرۆکی دورودرێژی حوکمڕانیەکی نابەرپرسیار و پڕ لەگەندەڵی، دروستبونی ئیماراتی حیزبی و مافیاکانی دزی و فڕاندن و کوشتنی البەال. دروش����انەوەی ژیای����ن چەند مێژوی����ەک تیابو، هێندەش تاریکی، چەند ش����انازی و هەستکردن بە بەختەوەری تیابو، هێندەو

زیاتریش ناکامی و نائومێدی. هەم����و ئەو هەواڵنە س����ەرکەوتو نەبون کە بەردەوام ئەدران بۆ ئەوەی هەرێمێکی یەکگرتو بەهێز بونی����اد بنرێت کە تیایدا حوکمڕانیەکی بەرپرس����یارو هاواڵتیانێکی خاوەن ماف هەن کە پشتئەستور بەدەزگاو دڵنیاییەوە بەئاس����ودەیی و دامەزراوەکان ئەژین. پ����اش دو دەیە زیاتر لەحوکمڕانی خۆیی و دامەزراندن����ی حکومەتی هەرێمی کوردس����تان، هەمو ئەو کێش����ەو گرفتانە وەک خۆی ماون کە لەس����ەرەتایدا هەبون )لە قەیرانی کارەباوە، بۆ گرفتی بودجەو خزمەتگوزاری(و بگرە لەڕوی سیاس����یەوە کێش����ەکانی ئاڵۆزترو ئەس����ەتەمتر بون. حوکمەتی هەرێمی کوردس����تان کە تەنها ئێس����تا وەک ناوێ����ک م����اوە، لەژێر باری قەرزێک����ی گ����ەورەدا لەدۆخی ئیفالس����ی نزی����ک ئەبێتەوە، تەنگژەیەکی سیاس����ی توند کەوتۆتە نیوان هێزو سیاس����یەکانی هەرێمی کوردس����تان کە لەدۆخی دابڕان و کەرتبون نزیک بۆتەوە. س����ەرباری هەمو ئەمان����ەش بارودۆخی سیاس����ی ناوچەکە بەرەو ئاڵۆزبونێکی زیاتر ئەڕوات. هێشتا لەکێشەی هەرێم و بەغدا رزگارمان نەبو بو کە داعشی هاتە سەرو دوابەدوای ئەمەش دەستێوەردان و هاتنی زوربەی زلهێزەکانی دنیا بۆ ناوچەکەو تۆخبونەوەی ش����ەڕی ئەمەری����کا روس����یاو جەمس����ەرگیری ک����ە س����ەردەمی ش����ەڕی س����ارد بەبیر

ئەهێنێتەوە. لەناو ئەو جەمسەرگیرەیەدا کە زوربەی دەوڵەتە بەهێزەکانی ناوچەکەو دەرەوەی بەهەمو قورس����ایی خۆیانەوە ناوچەک����ە بەشدارن تیایدا، الیەنی کوردی لەهەموی الوازتر دەرئەکەوێ����ت. چونکە هێزی ئەم الیەن����ە لەناوخۆیدا نی����ە، بەڵکو پتر لەو دەورەدای����ە کە یاریکەرە س����ەرەکیەکانی لەگەمەکەدا پێیان بەخش����یوە. ناوچەکە چ لەڕوی س����ەربازی و چ لەڕوی ئابوری و چ ل����ەڕوی یەکانگیریەوە، کوردەکان لەهەمو ئ����ەو گەمەکەرانەی تر الوازترن. نەک هەر لەبەرئەوەی بەرەی ناوخۆیی ئەم هەرێمە نەک یەکگرتو نیە، بەڵکو پڕە لەناکۆکی و دردۆنگی و ناحەزی، بەڵکو لەبەرئەوەش کە توانا س����ەربازیەکانی ئەم هێزە سنوردارو تائەو ش����وێنە رێگەپێدراوە کە یاریکەرە س����ەرەکیەکانی ناوچەکە رازی ئەبن پێی. هەمو ئەو پەیوەندیان����ەش کە کوردەکان ناوچەک����ە دەرەوەو جیهان����ی لەگ����ەڵ دروستیان کردوە، هیچیان پەیوەندی نین لەسەر بناغەیەکی نیشتیمانی سەقامگیر، بەڵک����و پت����ر پەیوەندی حیزبی����ن و هەر لەبەرئەوەش ئاس����ان لەالیەن دەوڵەتانی ناوچەکەوە کۆنتڕۆڵ و ئاراستە ئەکرێن. ئەو هاوپەیمانیەتیەی بەهۆی شەڕی داعشەوە بۆ کوردەکان دروستبوە، هیچ لەو نەیارو ناحەزان����ەی هەرێم����ی کوردس����تانی کەم نەکردۆتەوە کە لەهەل و دەرفەت ئەگەڕێن ب����ۆ زیانگەیاندنی گەورە ی����ان بچوک لەم هەرێمە. لەهەر وەرچەرخانێکی سیاس����ی ناوچەکەداو بەبونی ئەم هەمو کارەکتەرە بەهێ����زەی ناوچەیەیی����ە نێودەوڵەت����ی و کوردەکان کۆبونەت����ەوە، ناوچەی����ە لەم لەهەموی����ان زیاتر پاڵێ����وراوە بۆ ئەوەی

ببێتە قوربانی گەمەیەکی سیاسی تر. هەندێک هاوڕێ کە دۆخەکە بەمشێوەیە ئەبینن، بڕوایان وایە ئەم دۆخە بەرادەیەک

هەس����تیارو چارەنوسس����ازە بۆ کورد کە هەمو ئەو هەڕەشانەی زیندوکردۆتەوە کە روی لە لەناوبردنی هەرێمی کوردس����تانە. هەر لەبەرئەمەش زۆرێ����ک لەو هاوڕێیانە رایانوای����ە لەم دۆخ����ە ئاڵ����ۆزەدا بەهیچ شێوەیەک کاتی سەرقاڵبون نیە بەکێشە

ناوخۆیی )یان بەدەربڕینی هاوڕێیەک(بە)شتە الوەکیەکانەوە(و پێویستە لەم دۆخ����ەدا کوردەکان یەک ریزو یەک دەنگ بن و باز بەسەر هەمو ئەو شتە الوەکیانەدا بدەن کە بوەتە هۆی ساردبونەوەو دابڕانی هێزە سیاسیەکانی کوردستان. بارودۆخی سیاس����ی ناوچەکەو بەش����داری ئەو هەمو جەمسەرە نێودەوڵەتی و ناوچەییە ناکۆکە بەی����ەک لەناو روداوەکان����ی ئەم ماوەیەی داهات����ودا، دۆخێکی سیاس����ی هێناوەتە پێش����ێ کە پێویستە کوردەکان لەگرنگی و مەترسیەکانی تێبگەن و ئەو هەڵە مێژوییانە دوبارە نەکەنەوە کە هەمیش����ە لەرابردودا بەزیانی سیاس����ی بۆ کوردەکان تەواوبوە. کوردەکان گەر وریابن دەس����تکەوتی زۆر چارەنوس����ازو گەر وریاش نەبن زیانی زۆر

کوشندە ئەکەن. بەاڵم ئەمجۆرە ش����یکارکردنە کە هیچ گومان����ی تیا نیە نیەتی باش و دڵس����ۆزی ئەو هاوڕێیانە ئاش����کرا ئەکات، ئەو خاڵە فەرامۆش ئ����ەکات کە پارچەبون و ناکۆکی سیاس����ی هی����زە سیاس����یەکانی هەرێمی کوردستان دروستکراوی راستەوخۆی بکەرە سیاسیەکانێتی و دەرئەنجامی سیاسەتێکی هوشیارانەیە کە بکەری سیاسی دیاریکراو، بەئامانجی سیاسی دیاریکراو و بەمەبەستی سیاسی دیاریکراو دروس����تکراوە. ئەوەی لەم ش����یکاریەدا فەرام����ۆش ئەکرێت ئەو راس����تیە تاڵەیە کە )ش����تە الوەکیەکان( لەهەرە ش����تە سەرەکیەکانی دروستکراوی بکەرە سیاس����یەکانی کوردستانن. )شتە الوەکیەکان( ئامانجی سەرەکی ئەو بکەرە سیاس����یانەن کە هیچ ئەگەرێکی سیاسی نابینن، بااڵدەستی سیاسی تایبەتی خۆیان نەبێت و ناکۆکیشن لەگەڵ هەمو ئەو نەخشەو پێش����نیارانەدا کە کۆنتڕۆڵی سەرتاسەری ئەوان بەسەر س����ەرجەم بوارەکانی ژیانی سیاسی و ئابوری کوردستاندا الواز ئەکات. هەمیشەیی خەونی الوەکیەکان( )ش����تە بکەرانیک����ی سیاس����یە ک����ە کوردب����ون و ئایندەی کوردستان تەنیا لەیەک روانگەوە ئەبینن، س����ەرکەوتنی گروپە بچوکەکەی خۆیان و مانەوەی هەمیش����ەییان لەس����ەر کورس����ی دەس����ەاڵت. ناکۆکیەکان����ی ناو هەرێمی کوردس����تان دەرئەنجامی هەڵەی نیە، بێئاگای����ی کەمزانی����ن و سیاس����ی و ک����ە بتوانی����ن بەئامۆژگاری دڵس����ۆزانەو پێش����نیاری بیرلێک����راوەو بەئاگاهێنانەوە راس����تی بکەین����ەوە، بەڵک����و بڕیارێک����ی هوشیارانەو مەبەس����تدارە کە ئامانجێکی زۆر رون و ئاش����کرای هەیە: خۆسەپاندن و کۆنتڕۆڵکردنی کوردستان لەالیەن هێزێکی سیاسیەوە. هەر لەبەرئەمەش ئەوەی پێی ئەگوترێت )شتە الوەکیەکان( لەهەرە ئەو شتە سەرەکیانەن کە بەبێ رێگرتن لێیان، ب����اش چاوەڕێمان ئایندەیەکی مەحاڵ����ە

بکات.

ئەوانەی����ش کە لەسیاس����ەت حاڵیی نیین دەزانن کە سیاس����ەتی ن����اوەوەو دەرەوەی دەوڵەت����ی تورکی����ا النیکەم لەپێنج س����اڵی لەناسەرکەوتوەوە بەرەو دۆڕاندن ڕابردوەوە مل دەنێت. دەوڵەت����ی تورکیا کە پالنی بۆ دوبارەژیاندنەوەی ئیمپراتۆری عوس����مانیی و داگیرکردن����ەوەی هەمو کوردس����تانی هەبو، ئێس����تا یەک تاکەدۆس����تی نەماوە باشوری

کوردستان نەبێت.لەگ����ەڵ تەنان����ەت تورکی����ا دەوڵەت����ی دۆستەکانی ناو ناتۆو یەکیەتی ئوروپا لەوانە یۆن����ان و بولگاریاو قوبرس، لەگەڵ میس����ر، ئیسرائیل، سوریا، ئێراق، ئێران، ئەرمێنیا، روسیا نێوانی زۆر ناخۆشە. تورکەکان خۆیان دەڵێن کە تەنها یەک دراوس����ێیان هەیە کە قبوڵیان بکات ئەویش باشوری کوردستانە.

نادروستە. پێداگرتنەیش ئەم لەڕاستییدا چ����ون هەرە زۆرینەی باش����ور دژ بەهەبونی بەش����ەڕی دژ لەباش����ورو تورکەکان����ن داگیرکەرانەو کۆنەپەرس����تانەی تورکیان دژ بەخەباتی ئازادیخوازیی باکوری کوردستان و دژ بەشەڕی دوژمنانەو هاوکاری هەمەالیەنی

تورکەکانن دژ بەڕۆژئاوا.دیارە باش����وری کوردس����تان ک����ە وەکو هەم����و خەڵکێکی ئاس����ایی دونی����ا تینوی ئازادیی و س����ەربەخۆیی و س����ەربڵندیی بون، پەروەردەی سیاس����یی لەنەبونی بەداخەوە پێش����کەوتوخوازیی و نیش����تیمانپەروەریی و ئازادیخوازی����ی ل����ەم 2٤ س����اڵەی ڕابردودا، لەدەس����توپێ کەوتون. بەاڵم دیارە هێش����تا دڵیان ه����ەر الی خەباتی باک����ورو ڕۆژئاواو دونی����ا هەم����و بەبارتەق����ای ڕۆژهەاڵت����ەو نەفرەتی����ان لەداگیرکەرە، لەهێنانی س����پای تورک بۆ س����ەر خاکی باشور توڕەن. بەاڵم ئای����ا لەکاتێکدا کە ڕون و ئاش����کرا دیارە کە هەرە زۆرینەی باشور دژ بەداگیرکەرانن، دژ بەمۆڵگەلێدانی سوپای تورکیان لەباشور، بۆ لەکرداردا هاودەنگ و هاوسەنگەر بەگژ سپای

تورکدا ناچنەوە؟وەاڵمەکە هاس����انە. خەڵکی باش����ور هەر ئەوەندە نییە کە گیرۆدەی بێ پەروەردەیی سیاسیین، کە 2٤ ساڵە دەسەاڵتی سیاسیی ژەهری بێگانەپەرستیی بەگەرویاندا دەکەن، بەاڵم هەروەها ناڕێکخراون و باوەڕبەخۆبونیان

لێ داماڵێندراوە.باش����ورێک کە ئێس����تا دەیتوانی هێزێک بەرامب����ەر بەتورکیا بێت، ک����ە خەڵکەکەی بیروب����اوەڕو خ����اوەن نیش����تیمانپەروەرو باوەڕبەخ����ۆ بێت، ک����ە خ����اوەن بەرهەمی جیاواز بێت و دەس����ت بۆ بەرهەمی تورکیاو ئێران پان نەکاتەوە، ئێستا تەنانەت لەسەر باکورو ڕۆژئ����اواو تەنانەت ڕۆژهەاڵتیش بوە بەمەترس����یی. ئەوە خودی خەڵکی باش����ور نیین کە ئەو مەترسییە پێکدەهێنن، بەڵكو نارێکخراویی و پەرشوباڵویی و تەسلیمبونیانە بەب����ێ ئیرادەی����ی سیاس����یی و بەڕێ����گادان

بەداگیرک����ەر ک����ە بەئ����ارەزوی خ����ۆی، بێ ئەوەی سەری سەربازێکی بشکێت، لەباشور

ئیسراحەت بێت زۆر زیاتر لەماڵی خۆی.ئایا بەراس����تیی تەواوی خەڵکی باش����ورو هەرە زۆرینەی باشورە کە لەگەڵ فرۆشتنی س����امانی باش����ورن بەتورکی����ا؟ ئایا لەگەڵ ڕێگەدان����ی هاوردن����ی س����وپای تورکیان بۆ ن����او باش����ورو لەگەڵ ئەوەدان کە س����بەی و دوسبەی و هەفتەیەکی دیکە، سوپای تورک، لەپش����تەوە لەهێزی خەبات����ی ئازادیخوازیی کوردس����تان بدات؟ ئایا هەمو باشور لەگەڵ ئەوەدان کە تورک����ەکان بەخەنجەری کوردو لەب����ەری باش����ورەوە لەپش����تەوە، خەنجەر لەک����چ و کوڕانێک����ی گەریال ب����دەن کە بون بەمایەی س����ەربەرزیی و ش����انازیی بۆ هەمو

دونیای پێشکەوتوخوازو ئاشتیخواز؟دی����ارە وەاڵم نەخێ����رە، چونک����ە هەرە زۆرین����ەی خەڵکی باش����ور مرۆڤی دڵس����ۆز بەخاک و نیش����تیمان و گەلی خۆیانن. ئەگەر وایە ئایا ئەرکی تاکەکەس����ی کوردی باشور چییە؟ ئەرک����ی ڕۆژنام����ەکان، گۆڤارەکان، تەلەڤیزیۆن����ەکان، ئێنجیئۆیەکان و ڕێکخراوە ڕۆڵی چیی����ە؟ سیاس����ییەکان پیش����ەیی و کوردس����تان و نیش����تیمانیی یەکیەتی����ی گ����ۆڕان چییە؟ ئ����ەو موس����ڵمانانەی پێیان وای����ە نابێت ئیس����الم ببێت بەس����ەرچاوەی بەجاشکردنی کورد چ ئامادەکارییەکیان بۆ ئەم دەس����تدرێژییە هەیە؟ بە چ شێوەیەک دژایەتیی هاوردن و مۆڵگەدانی سپای تورک دەک����ەن؟ ئەوانە بەچ ش����ێوەیەک وەاڵم بە

بەرپرسایەتیی مێژویی خۆیان دەدەنەوە؟هاوردنی سپای تورک گەورەترین ناپاکیی نێش����تیمانیی و وەشاندنی خەنجەرە لەپشتی خەباتی ئازادیخوازیی خەڵکی کوردس����تان. ه����ەر کەس����ێک لەپش����ت هاوردن����ی ئ����ەم س����پایەوەیە هەتاهەتایە ڕوڕەش و ڕوزەردی

خەباتی ئازادیخوازی����ی و گیانبەختکردوانی کوردستان دەبن و دەمێننەوە. گەل هەرگیز

لەدەستی ناپاک خۆش نابێت. هەمو جیه����ان، تەنان����ەت ئەوانەیش کە سیاسیی نیین، دەزانن کە دەوڵەتی تورکیا لەهەڵپەی ش����اردنەوەی ئەو دۆڕاندنانەدایە ک����ە پەیتاپەیتا دەبینرێن. هێرش����ی تورکیا لەباشورەوە بۆ س����ەر خەباتی ئازادیخوازیی خەڵکی کوردس����تان بەدڵنییاییەوە شکست دەهێنێت و س����ەرئەنجام تێکدەشکێت، بەاڵم ڕۆڵی دروستی باش����ور وەکو خەڵک و وەکو ڕێکخراوگەل����ی سیاس����یی و ڕێکخراوگەل����ی پیش����ەیی و دیموکراس����یی ن����ەک هەر جێی خاڵیی����ە بەڵک����و هەروەها لەس����ەر خەباتی ئازادیخوازیی کورد بوە بەمایەی مەترسیی. ئەمە زەنگی مەترس����ییە، ئەمە مەترس����یی هاتنی تسونامیی سیاس����ییە دژ بەخەباتی ئازادیخوازی����ی. دەوڵەت����ی تورکیا دەیەوێت پاس����یڤکردنی بێدەنگک����ردن و لەڕێ����گای کوردستان ئازادیخوازیی خەباتی باشورەوە

تێکبشکێنێت.دەوڵەت����ی تورکی����ا بوە بەس����ەرچاوەی دەستدرێژیی و درۆو بازرگانییکردن بەنەوت و بەم����رۆڤ و بەژن����ان و بەکچ����ان و بەکوڕانی حەوت هەشت س����اڵەوە، بوە بەسەرچاوەی دواکەوتویی و کۆنەپەرس����تیی و دروستکردنی س����ێکتاریزمی مەزهەبی����ی و ئایینی����ی، بوە بەس����ەرچاوەی تێکدان و شێواندنی ناوچەکە بەمەبەس����تی سیاس����ەتی "پەرت بکەو زاڵ بە". هەمو ئازادیخوازێکی جیهان، نەک هەر بەتەنیا باشور، دەبێت دژایەتیی ئەم دەوڵەتە داگیرکەرە کۆنەپەرستە تێکدەرە بکەن. جێی داخە، ئەرکی باشور لەئاستی پێداویستییە

مێژوییەکەیدا جێبەجێ ناکرێت.

ئەمە ئەستەمەئێستا خەس����ڵەتی خەباتی ئازادیخوازیی خەڵک����ی کوردس����تان پێش����کەوتوخوازیی و ئازادیخوازیی و ئاشتیخوازییە، هێزی گەریالی کوردستان لەکچان و لەکوڕان، هەروەکو ئەو پێشمەرگانەی پێشمەرگەی گەل و نیشتیمانن نەک حیزبێک، باشترین لەڕۆڵەی تێکۆشەری کوردن بۆ وەدەستهێنانی ئاشتیی و ئازادیی، بەرابەریی ژنان و پیاوان، خوش����کوبرایەتیی گەالن و ڕێزگرت����ن لەمافەکانی مرۆڤ و مافی

کەمئەندامان و پاراستنی ژینگە.

هەمو کەسێکمان دەبێت ئەرکی سەرشانی خۆمان جێبەجێ بکەین

ئەرکی سەرش����انی هەر تاکەکەس����ێکمان بەرامب����ەر ب����ەرزە رەوش����تی هەبون����ی هێم����ا گیانبەختک����ردوان و بەنیش����تیمان و ویژدان����ە هەبون����ی نەتەوەییەکانم����ان، گەلەکەمان، هەرتاکێکی بەخوێنی بەرامبەر بەپێش����مەرگەو بەرامب����ەر دڵس����ۆزییمانە خەباتی بەهەبونی ش����انازیبونمانە گەریال، ئازادیخوازییمان، پاراستنی دەستکەوتەکانی ڕۆژئ����اواو باک����ورو باش����ورە، خەمخۆریی و بەدەربەستەوەهاتنمانە بۆ ئایندەی مندااڵنی

س����بەی و دوس����بەی، خۆشەویس����تیمانە بۆ خۆمان و بۆ دەوروبەرمان.

ئەرکی سەرش����انمان هەرئێس����تا نەفرەتە ج����ۆرە هەم����و ت����ورک، لەداگیرک����ەری داگیرکەر لەهەبونی لێدانێکە دژایەتیکردن و لەناو کوردس����تان. ئێمەی باشوریی خۆمان قەرزارباری مێ����ژو دەکەین ئەگەر تورکەکان لە باش����ورەوە هێرش بۆ سەر قەندیل ببەن. قەندیل هێمای س����ەری بڵند و ڕوی س����ورو دەس����تی کارە، مێرگ����ی ئ����ەو کچانەیە کە لەجیات����ی ئەوەی قوربانیی بن، هێزی گەل و

نیشتیمانن، سەری بەرزو شانازیمانن.هێش����تا ئێزیدیەکانی کوردستان خوێنیان لێ دەچۆڕێت و برینی����ان بەخوێنە، ڕۆژئاواو باکور ڕۆژانە بەدەیان شەهید دەدەن، دەیان هەزار زیندانی سیاسیی لەناو زیندانەکاندان و هەڕەش����ەی هەژاریی نەداریی و بێکاری����ی و

گەورە لەکوردستان دەکەن.هەمو تاکەکەس����ێکی باش����ور بەرپرس����ە بێئاگایی و دۆخان����ە. ئەو لەدوبارەبونەوەی بێهەڵوێس����تیی پاس����اوی تاوان و تاوانباریی نادەن����ەوە. مێ����ژو زو یان درەنگ لە س����ەر هەموم����ان دادوەری سەرس����ەخت و داواکار دەبێ����ت. هیچ نەتەوەیەکی ئەو دونیایە نییە بەهەبونی سپای داگیرکەر لەواڵتەکەیدا قایل بێت. بەشێکی گەورەی مێژو بەگژداچونەوەی

داگیرکراوە دژ بەداگیرکەر.باشورییەکان نابێت بەهیچ شێوەیەک ئەو لەشکرکێشیەی س����وپای تورکیا لەباشوری کوردستان قبوڵ بکەن، نابێت لەوانە خۆش بن کە لەپشت هاوردن و ڕێگەخۆشکردنی ئەو هەمو دەبێت ترس����انەکەن، لەشکرکێشییە تاکەکەس����ێک لەمندااڵنی حەوت ساڵەوە بۆ س����اڵمەندانی حەفتا س����اڵە بۆ وەدەرنانی سپای داگیرکەر هەوڵ و تێکۆشانەکانی خۆیان بەرفراوان بکەن. باش����ور دژ بەداگیرکەریی خاوەنی مێژویەک����ی گەورەوگران و پیرۆزە و دەبێت هەر وا بمێنێتەوە. ئێمە ئێستا نابێت شانازیی و س����ەربڵندیی باشور لەگۆڕ بنێین. باش����ورییەکان نابێت بهێڵ����ن حاجی قادرو بێکەس����ەکان و نالی و س����الم و قانع و دڵدارو بەهەزاران گیانبەختکردوانی مەزنی باش����ور

لەگۆڕەکانیاندا نائاسودە بن.هەمو تاکەکەس و هێزێکی دیموکراسییخوازو ئاش����تیخوازی ڕۆژهەاڵت����ی ناوی����ن و جیهان دەبێت دژ بەلەشکرکێش����ی دەوڵەتی تورک بۆ داگیرکردنی باشوری کوردستان ڕاپەڕن، تێکۆش����ان لەدژی سیاس����ەتی نامرۆڤیانەو دڕندان����ەی دەوڵەتی تورک تێکۆش����انە بۆ کوردستان و دیموکراتیزەکردنی ڕزگارکردن و تورکی����او ڕۆژهەاڵت����ی ناوی����ن. س����ەربەرزو س����ەربڵندو وی����ژدان ئاس����ودەن ئەوان����ەی دەچنە ناو سەنگەری نیش����تیمانپەروەریی و سەرکەوتن بەدڵنییاییەوە ئازادیخوازییەوە.

بۆ خەباتی ئازادیخوازیمانە!بەژیلەمۆی بکەی����ن باش����ور باپێک����ەوە خەبات و تێکۆش����ان، با س����ەرلە نوێ ئااڵی نیش����تیمانپەروەریی و ئازادیخوازیی لەباشور

بشەکێتەوە!

)508( سێشه ممه 2015/12/22 birura.awene@gmail.com13بیروڕا

شتە الوەکیەکان!رێبین هه ردی

نابێت بهێڵین باشور لەسەر خەباتی ئازادیخوازیی کوردستان ببێت بەمەترسیی!

دو به ره و دو سه نگه ر

)شتە الوەکیەکان( خەونی هەمیشەیی بکەرانیکی سیاسیە

کە کوردبون و ئایندەی کوردستان

تەنیا لەیەک روانگەوە ئەبینن،

سەرکەوتنی گروپە بچوکەکەی خۆیان و

مانەوەی هەمیشەییان لەسەر کورسی

دەسەاڵت

ئەرکی سەرشانمان هەرئێستا نەفرەتە

لەداگیرکەری تورک، هەمو جۆرە

دژایەتیکردن و لێدانێکە لەهەبونی داگیرکەر

لەناو کوردستان

سێ الیه نه كه ی تر له گه ڵ ئه وه ی كه ئه م كوده تایه یان

قبوڵ نه كردو نه چونه ژێرباری ئه م هه نگاوه عه نته ریانه ی پارتی به یه ك هه ڵوێستی هاوبه ش و حه ددی

له وباره یه وه نه بینران جارجار كێشه كه یان وا وێناده كرد كه كێشه ی

پارتی وگۆڕانه كه له ڕاستیدا ئه م بۆچونه

ئامانجی پارتیه

ڕێبوار ڕەشید

ئازاد چاالك

به درێژایی 8 س���اڵی رابردو كابرای رۆشنبیر ده می ش���ل بو، قه ڵه مه كه ی حیب���ری تیا نه ما، فه یس���بوكی پڕ بو له پۆس���ت، كه ناڵ نه م���ا لێدوانی تیا نه یاو نه ڵێ یه كێت���ی و پارتی خاوه نی میلیشیان و ده بێ ئه و هێزه چه كدارانه ی���ه ك بخرێن و بكه ونه ژێر ده س���ه اڵتی حكومه ت، هه مومان پێمان خۆش بو، ك���ه م تازۆر پاڵپش���تیان بوین، كه چی ئه م���ڕۆ كاب���را دێت و ده ڵێ پێویس���ته یه ك���ه ی 90 دابمه زرێنی���ن، كێش���ه ی م���ن ئه وه نییه و ئه گه ر ئ���ه و براده رانه به ت���ه واوی قه ناعه ت���ه وه ئه و قس���ه یه بكه ن ده س���تیان خۆش بێ و با بیكه ن، من ئه وه ده زانم ئه گه ر كه س���ێك به 4 پاس���ه وانه وه هیچی پێ نه كرێ دڵنیام به 40 هه زاریش هیچی پێ ناكرێ، ئه وه جگه ل���ه وه ی ده بێ خه ڵ���ك ماهیه ت و ئه جێن���دای ئه وان���ه ی ب���ۆ ده ركه وێ و بزانێ ئه و قس���انه ی له رابردو ده یانكرد زۆر جیاوازه ل���ه و قه ناعه ته ی هه یانه و ئه مانه رۆش���نبیری سه ر شاشه و سه ر كاغه زن، ئه گه رنا بیرو به رنامه یان هیچ جیاوازییه كی نییه و بگره خراپتریش���ه له وان���ه ئێس���تا له ده س���ه اڵتن، ئاخر فه رمانده كاره س���اتتر چیی���ه ل���ه وه

باپێش���مه رگه بڵێن س���ه ربازییه كانت تێكه ڵ���ی ئ���ه و ملمالنێیان���ه نه كرێ و له به رچاو ك���ورد گه لی به رژه وه ن���دی داوای رۆشنبیره كانمان كه چی بگرین، دروس���تكردنی یه ك���ه ده ك���ه ن، هه ر له به رئه وه ش���ه م���ن پێش���نیاز ده كه م رۆش���نبیره كان براده ره یه كه یه ی ئه و ناوی پێش���نیازیان كردوه پێكبهێنرێ

بنێن "یه كه ی رۆشنبیران".

* حكومه تێكی خۆش و كارئاسانبراده رانی پارتی 4 وه زیرو سه رۆكی ده س���ته یه ك و چه ن���د به ڕێوه به رێك���ی گش���تیان نارده وه ماڵ، دنیاش خراپ ئیش وكاره كان���ی حكومه ت هه ر نه بو، ده ڕواو وه زیری���ش هه ی���ه دو وه زاره ت ئیش���ی قادر به قودره تی به ڕێوه ده باو هیچ وه زاره تێكیش نه وه س���تاوه ، ئه وه رێ���ك مانای وایه ی���ان وه زیره كان زۆر به توانان یانیش هه ندێ له وه زاره ته كان زی���ادن، لێش���تان ناش���ارمه وه ل���ه و به زم���ه ی پارتی به گومانم و ده ترس���م ئه وه س���یناریۆیه كی نێچیرڤان بارزانی س���ه رۆكی حكومه ت ب���ێ تابزانێ بێ وه زیری یان به ڕێوه بردنی دو وه زاره ت له الیه ن یه ك كه س���ه وه چۆنه ، به ڵكو له داهات���ودا له پرۆژه چاكس���ازییه كه ی ئه و وه زاره تانه تێكه ڵ بكاته وه و ئه ركی سه رش���انی حكومه ت ك���ه م بكاته وه ، بێگومانیش���م بۆ ئه م سیناریۆیه سود عه ب���ادی چاكس���ازییه كه ی له تێ���زه وه رگی���راوه بۆ ئه وه ی ك���ه له داهاتودا ب���ۆ چاره س���ه ری كێش���ه كان چوینه به غ���دا وه ك موجامه له یه كی سیاس���ی بڵێی���ن پرۆفیس���ۆر عه ب���ادی ئێمه ش له حكومه ته كه ی خۆمان سودمان له تێزه به رۆژی وه رگ���رت و چاكس���ازییه كه ت روناك و ش���ه وی پڕ له چرا 5 وه زیرمان

نارده وه ماڵ!

* سه یرو سه مه ره ی سیاسه تله و هه رێمه ی ئێمه دا هه مو ش���ته كان

به پێچه وان���ه ده ڕۆن، به جۆرێك له گه ڵ هی���چ ی���ه ك له تێزه كانی سیاس���ه ت و سیاسه تكردن یه ك ناگرنه وه ، بۆ نمونه كابرا له ناو حزبه كه ی خۆی به رپرس���ی ئیش���ه كه ی ده ره وه ی���ه و ناوه ن���دی په یوه ندی له دروس���تكردنی بریتیی���ه دیبلۆماس���ی بۆ حزبه كه ی، كه چی سێ به ش���ی كاته كانی له قه زاو ناحیه كانی ده وروبه ری س���لێمانیه و له وێ خه ریكی ئیشوكاره ، له وه ده چێ ئه و براده ره لێی تێكچوبێ و پێیوابێ ق���ه زاو ناحیه كانی ده وروبه ری سلێمانی سنوری كاره كانی ئه ون و پێویسته كاریان تێدا بكاو جگه له په یوه ندی دیبلۆماس���ی بۆ حزبه كه ی

لۆبی كوردیشی لێ دروست بكا.

له وه ش سه یرتر ئه وه یه خۆت له هه مو كه س به شه فافتر بزانیت و جگه له خۆت و خوداو منداڵه كانت كه س نه زانێ چیت

هه یه و چۆن و له كوێ په یدات كردوه .به كورت���ی وابزانم ئه و ب���راده ره بۆ ڤێ���الو موڵك و م���اڵ و بازرگانی فعله ن هه مو شته كانی له ده ره وه ی كوردستان و عێراقه ، ب���ه اڵم بۆ ئیش���كردنی هه مو شته كانی له ده وروبه ری سلێمانیه ، رێك پێچه وانه وه ی ئ���ه و ئه ركه ی حزبه كه ی

پێی سپاردوه .

* دادگا كاری خۆی ده كاچه ند رۆژێكه هه ندێك براده ری فول عه شایه ری، ئه وانه ی تادوێنێ باوه ڕیان به هیچ شتێك نه بو، په رله مان و دادگاو یاس���او س���ه روه ری الیان 2 مێگزه مین چه ك���دارو گردبون���ه وه ی 15 گه نج���ی كه متر له 18 س���اڵی نه ده هێنا، كه چی ئه مڕۆ هه مویان بونه ته دادوه رو به رگری له یاس���او س���ه روه رییه كه ی ده ك���ه ن و خه ڵكی پێ ده به ن���ه به رده می دادگاو به قس���ه ی خۆیان له سیاس���ه ت دوری پێ مۆڵه تی به شێكیشیان ده خه نه وه ،

له حزب ده سه ننه وه .نییه گرنگیش سه یره و خۆشیش���ه ، كێ ده بێته قوربانی ئه م به زمه ، گرنگ ئ���ه و براده رانه ه���ه ر به جدی ئه وه یه ببنه پاڵپش���تی دادگاو سه روه ری یاسا له و هه رێمه ی 24 س���اڵه یاس���ا ده یان گه نده ڵكارانی س���زاداوه و سه ركرده ی دورخستۆته وه ! كه رێك پێچه وانه كه ی

وایه .به س به خوا ده ترسم له داهاتوی زودا هه ر ئه و دادگا ش���ه رعیه ملی ئه وانیش بگرێ و له س���ه ر رابردویان په لكێشیان بكات و خراپ بشكێته وه بۆ ئه و میلله ته ! ده بێ ئه وكاتیش بڵێن یاسا سه روه ره و ده بێ هه موم���ان بچینه به رده م دادگا، یان ئه وكات رایه كان ده گۆڕێن و قسه ی تر دێته گۆڕێ و دادگا ده بێته دادگایه كی

حزبی و ناشه رعی.

لەمێژوی هزری سیاسیدا راڤەو شرۆڤەی زۆر بۆ پرەنس���یپی سەروەری یاسا، ئەوەی بەعەرەبی پێ���ی دەگوترێت)مبدأ س���یادە القانون( كراوە، بابەت و پرس���ی س���ەرەكی توێژینەوە هزری و فەلسەفیەكانی بیرمەندان و فەیلەس���وفان ب���وە ه���ەر لەدێرزەمانەوە، چونكە پەیوەندیەك���ی تەنگاوتەنگی لەگەڵ دەسەاڵت و بڕیاردان و بەڕێوەبردنی كۆمەڵگاو مەدەنی���ەت و دابینكردنی خۆش���گوزەرانی و س���ەقامگیری هەبوە، كە هەم���و ئەمانەش مەرجی مانەوەو پێش���كەوتنی كۆمەڵگاكان

بون.وەكو پێناسە سەروەری یاسا بنچینەیەكی دەستوریەو بەپێی ئەم بنچینەیە دەسەاڵتە گش���تیەكانی هەر واڵتێك بۆیان نیە پیادەو پراكتی���زەی دەس���ەاڵتەكانیان بكەن تەنیا پاڵپش���ت بەو یاسا نوس���راوانە نەبێت كە لەدەس���توری واڵتدالەس���ەری رێكەوت���ون، یان مان���ای ئەوەیە هیچ دەس���ەاڵتێك یان دامودەزگاو دامەزراوەیەك، ئیتر س���ەرۆكی دەوڵەت ی���ان پەرلەمان یاخود س���ەرۆكی ئەنجومەن���ی وەزی���ران بێ���ت، بۆی���ان نیە لەبەرژەوەن���دی تاكالیەنان���ەو بڕیارێك���ی خۆیاندا بدەن، یان بڕیارەكەیان تایبەت بێت بەدۆخی تایبەتی خۆیان، تەنیا لەو سنورەدا نەبێت كە رێكەوتنێكی گشتی ئەوەی دیاری كردبێت، ئامانجی ئەمەش پاراستنی تاكەكانی لەترس���ی بەرژەوەندیەكانیانە كۆمەڵ���گاو ملهوڕ، زۆردارو دەس���ەاڵتێكی دروستبونی گوێ بەیاساو رێس���ای كۆمەڵگاكە نەدات و خۆی چۆنی بوێ���ت وا بۆ بەرژەوەندیەكانی

كۆمەڵگا بڕوانێت.لەراڤەكردنێكی تری س���ەروەری یاس���ادا هاتوە كە بریتیە لەهەبونی یاساو رێسایەكی ت���ەواوی بەس���ەر جێبەجێكردن���ی رون و ئەندامان���ی كۆمەڵ���گادا بەبێ جی���اوازی و هەمویان وەكو ی���ەك بگرێتەوە، ئەگەرچی ئەمە وەكو گشت تەواوی چەمكەكە ناگرێتەوە ب���ەاڵم پای���ەو كۆڵەگەو بەش���ێكی گرنگی پرەنسیپی س���ەروەری یاسایە، سەرچاوەی ئەم پرەنس���یپەش، واتە س���ەروەری یاسا مەرج نیە تەنیا لەو كۆمەڵگایانەدا لەبەرچاو بگیرێ���ت كە دەس���توریان هەی���ە، یان كە دەس���توریش هەبێت، مەرج نیە بەراشكاوی بونی دەق و بڕگەیەك بێت لەدەستوردا، واتە لەدۆخ���ی هەبونی دەستوریش���دا مەرج نیە دەقێكی دەستوری ئاماژە بەسەروەری یاسا

بكات، چونكە پرەنس���یپی سەروەری یاسا پێویس���تی بەمە نیە، لەهەر كۆمەڵگایەكدا بانگەش���ەی ئەوە بكرێت كە یاس���ا هەیە، ئیتر پرەنس���یپی س���ەروەری یاسا دەبێتە خواستی كۆمەڵگا، تەنیا لەیاسای دارستان و سیس���تەمە دیكتاتۆرەكان���دا نەبێ���ت ك���ە دەستورو یاسای واڵت لەروانگەی بەرژوەندی كەسیی دیكتاتۆرەكانەوە دەنوسنەوە، نەك دادوەری كۆمەاڵیەت���ی و خواس���تی زۆرینە

بكرێتە ئامانج.دروس���تبونی پێكرد، ئاماژەم���ان وەكو بیرۆكەی س���ەروەری یاس���او تاوتوێكردنی لەالیەن بیرمەندو فەیلەسوفانەوە مێژویەكی كۆن���ی هەی���ەو دەگەڕێتەوە بەسیس���تەمی دەوڵەتە ش���اری یۆنانی كۆن، وەكو ئەوەی پایەو بناغەكانی سیس���تەمی دێموكراس���ی لەئەس���ینادا بریتی بون لەدادگاكان، نەك هەر ماف بەهەمو هاواڵتیەك درابو لەدادگادا داوا لەسەر هەركەسێك تۆمار بكات لەكاتی پێش���ێلكردنی مافەكانی���دا، بەڵك���و مافی ئەوەشی هەبو ئەو یاساو رێساو خودی دادگاو دادوەرانیش بخاتە بەردەمی لێپرس���ینەوەو ژێر پرسیارەوە، بەجۆرێك بەندێكی یاسایی كاری پێ نەكرێ و رایبگرێ تادادگا پرسەكەی یەكالی���ی دەكاتەوە، ئ���ەم تایبەتمەندیەی لەسیستەمی دێموكراس���ی ئەسینادا هەبو، ئێس���تا ئاس���ەوارەكانی لەه���زری هەندێك دەبینین و رۆژئاواییدابەگشتی لەبیرمەندانی بەكرداری���ش لەسیس���تەمی بەڕێوەبردن���ی ئەو واڵتانەدا پیادە دەكرێت كە بەراس���تی دێموكراس���ین، رەنگە رونتری���ن راڤەكردنی ئەم پرەنس���یپە ئەو دەقە یاساییە بێت كە لەیاس���ای كۆمۆنۆلس���دا هاتوە، )ئەلبێرت ڤێن دایس���ی( لەدەروازەی دەس���تورەكەدا نوسیویەتی)هەر بەرپرسێكی ئەم واڵتە، لە بااڵترینیانەوە تاكۆتایان، با سەرۆكی واڵت بێ یان پۆلیس���ێك یان فەرمانبەرێكی باج بێت، هەمان بەرپرس���یاریەتیان لەسەرشانە بەرامبەر كارەكانیان، وەكو هەر هاواڵتیەكی تر بەرامب���ەر هەر كارێك دەیك���ەن(، واتە گەل چ���ۆن ئەو م���اف و ئازادی���ەی هەیە، ه���ەر كارمەندێكی واڵت بباتە بەردەم دادگا لەس���ەر هەر س���ەرپێچیەك لێپرسینەوەی لەگەڵدا بكات، هەاڵوێردن بۆ هیچ بەرپرس و س���ەرۆكێك ناكرێ���ت، لەب���ەردەم یاس���ادا یەكس���انن، وەكو پرەنس���یپێكی سەروەری یاس���ا گەل مافی ئەوەی هەیە لێپرسینەوە

لەگەڵ هەر بەرپرسێك بكات. لەیاس���ای ئەمریكیش���دا بەناوبانگترین راڤەكردنی ئەم پرەنس���یپە )جۆن ئادامز(

نوسیویەتی، لەیاساكەدا هاتوە)دروستكردنی حكومەتی یاسا نەك حكومەتی كەسەكان، بنچینەیەكی دەستوریە(، لێرەشدا ئەوە رون دەبێتەوە كە س���ەروەری یاسا پێشمەرجی سیس���تەمێكی دێموكراس���یە، ئەگ���ەر هەر بانگەش���ەی حیزبێ���ك الی���ەن و ك���ەس و دێموكراس���ی بكات، یەك���ەم مەحەكی ئەو

بانگەشەیە پرەنسیپی سەروەری یاسایە.لەمێژوی فەلس���ەفەی یۆنانیدا س���وكرات یەكەم كەس بوە بانگەشەی سەروەری یاسای كردوە، دواتر هەریەك لەئەفالتون و ئەرستۆ بەشێوەی جیاواز لەسوكرات وەریان گرتوە، ئەفالتون هەندێك بۆچونی سەیری هەبوە، لەكتێبی یاساكاندا كە دوابەرهەم و نوسینی س���ااڵنی بەر لەمردنیەتی، باوەڕی تەواوی بەیاس���او رۆڵی یاس���ا هەیە لەرێكخستنی كۆمەڵ���گاداو دەڵێ���ت )ل���ەو دەوڵەت���ەی كاربەدەس���تانەوەیەو لەس���ەروی یاس���ا س���ەركردەكانیان ملكەچی یاسان باشترین بەرەكەتی خوایان بەس���ەردا دەبارێت( یان

لەشوێنێكی تردا دەڵێت) گومان لەوەدانیە یاسا بەش���ێوەیەكی گشتی هێزێكی گەورەو بزوێنەری بەرەو شارس���تانیەتە، مرۆڤی بێ یاسا با لەهەر ئاستێكدا بێت جگە لەئاژەڵێكی دڕندە شتێكی تر نیە( بەاڵم لەكۆمارەكەیدا كە بەرهەمی س���ەرەتای نوسین و نۆبەرەی بەرهەمەكانیەتی، نە لەگەڵ دێموكراس���ی و نە لەگەڵ س���ەروەری یاسادایە، پێی باشە س���ەروەری بۆ دەسەاڵتی یاس���ایی نەبێ، بەچاكی نازانێت هەمو دەس���ەاڵتەكان الی یاس���او دەس���توری واڵت بێت و یاسا هەمو پرسەكان یەكالیی بكاتەوە، بەڵكو پێویستە دەس���ەاڵت هەر دەس���ەاڵتی حاك���م بێت، ئەو حاكمەی بەراس���تی خاوەنی زانس���تی چونكە ش���ارەزاییە، ئەزمون و راستەقینەو بەالی ئەفالتونەوە ناكرێ یاس���ا لەسەروی ئەقڵەوە دابنێین، لەگەڵ ئەوەشدا ئەفالتون بەدەوڵەتی یاس���ایی رازی ب���و بەمەرجێك فەیلەس���وفەكان حوكم بك���ەن، لەوبارەوە دەڵێت ئەگەر حاكم فەیلەسوف بێت حوکمی یاسا باشترە لەحوكمی تاكەكان، ئەفالتون ئەم بۆچونەشی لەس���وكراتەوە وەرگرتوە، چونكە پێش ئەو س���وكرات بانگەش���ەی بۆ ئەوە دەكرد كە دەبێت سەركردەكانی واڵت فەیلەس���وف بن، چونكە بە الی سوكراتەوە دەبێ مەعریفە سەروەر بێت لەبەرئەوەی ئەم پرەنسیپە زۆر بەئاسانی دەكرێت پرەنسیپی

دەسەاڵتی رەهاو رۆشنگەربێت.ئەرس���تۆ بەپێچەوانەوە لەگەڵ دەسەاڵتی یاس���ادایە ن���ەك حاكمی واڵت، ئەرس���تۆ لەتوێژینەوەكانی���دا خۆی زۆر ماوەیەك���ی بەوەاڵمدانەوەی ئەو پرس���یارەوە س���ەرقاڵ ك���ردوە )ئای���ا باش���ترە گونجاوترین پیاو حوكمم���ان بكەن یان باش���ترین یاس���ا؟( لەوەاڵم���دا دەگاتە ئ���ەو دەرئەنجامەی كە بناغەی سیستەمی بەڕێوەبردنی باش بریتیە لەو سیس���تەمەی بەندەكانی یاسا جێبەجێ س���ەروەری پرەنس���یپی دەبینین دەكات، یاس���ا الی ئەرستۆ نەك هەر پێداویستیەكە بەڵك���و مەرجێكە ب���ۆ دەس���ەاڵتی باش، ئەرس���تۆ بەهیچ دەس���ەاڵتێك ناڵێت باش، ئەگ���ەر مەرجی س���ەروەری یاس���ای تێدا نەبێت، بەالی ئەرس���تۆوە باحاكم لەو پەڕی باشی و ئەقڵمەندی و شارەزاییشدا بێت نابێ لەس���ەروی یاسا بێت و ئەو بەئارەزوی خۆی بڕیار بدات، چونكە مرۆڤە، مرۆڤیش لەهەڵە بێ بەری نیە، پێویستی بەیاسایەو یاساش

ئەقڵی پوختەیەو دورە لەمەیل و ئارەزو.

بیروڕا)508( سێشه ممه 2015/12/22 birura.awene@gmail.com 12

یه كه ی رۆشنبیران

سەروەری یاسا لەمێژوی هزری سیاسیدا

چی دەگوزەرێت و چی دەگوترێت؟ ه���ه ر کەس���ێک لەکوردس���تاندا خ���ۆی و خەڵکەک���ەی نەخڵەتێنێت دەزانێت کۆمەڵێک گۆڕانکاریی بەڕێوەن کە گەر کۆمەڵێک زیانی زۆر گەورەیان بۆ کۆمەڵگای کوردستانی نەبێت، ئەوا س���ودێکیان بۆ ئ���ەو کۆمەڵگایە نابێت. ناوچەکە لەبەردەم کۆمەڵێک جەنگی گەورەو لەبەردەم���ی ئەگەری داڕش���تنەوەی هه ندێک لەس���نورەکانیدایە. با لەقسەوباسی هه ندێک دەس���تپێبکەین. کوردەکانەوە لەسیاس���ییە مەال بەختیاری ئەندامی مەکتەبی سیاس���یی یەکێتی ئەگەرچی ئەمڕۆکە ش���تێک دەڵێت و بەیان���ی لێ���ی پەش���یماندەبێتەوە، زۆرجار لەژێر فش���اریی پارتیدا، بەاڵم لەم ماوەیەدا چەندجارێک قس���ەیکردوە هه مو قسەکانیشی بەئاراس���تەی پێداگرتن���ە لەس���ەر واقیع���ی پارچەپارچەبوی ناو ماڵی کورد. لەدواهه مین قسەیدا لەسلێمانی دەڵێت "كورد لهناو خۆیدا تهبا نیهو كێش���هكانی چارهسهر نهكردوه بۆ ئهوهی گهر ئهگهرێك هاته پێشهوه بۆ كورد، بتوانێ���ت بڕیاری س���تراتیژی خۆی ههبێت." ئەم قسەیە مانای چییە؟ مانای ئەوەیە کورد توان���ای بڕیاردانی س���تراتیژیی نییەو لەناو خۆیدا تەواو وێرانە؟ ئەو بڕیارە س���تراتیژییە چیی���ەو کامایە کە ک���ورد ناتوانێت بیدات؟ هه مو کەس���ێک دەزانێت بڕیاری ڕاگەیاندن و دامەزراندن���ی دەوڵەت���ی کوردیی���ە. م���ەال س���ەبارەت چاوپێکەوتندا لەهه مان بەختیار بەلەشکرکێشییەکەی ئەم دواییەی تورکیا بۆ هه رێم بەڕونیی دەڵێت "توركیا چۆن هاتوه، دهبێت ئاواش بگهڕێتهوه." ئەم بۆچونە ته نها بۆچونی م���ەال بەختیار نییە، بەڵکو بۆچونی زۆربەی هه رەزۆری س���ەرکردایەتی یەکێتییە، باڵ���ی "هه ڵۆکان"ی ن���او یەکێتیش زۆر لەوە ڕونترن پێوس���یتیان بەش���یکردنەوە هه بێت. ئەم���ەش ڕێ���ک پێچەوانەی ئ���ەو بۆچونەی پارتییە کە دەڵێت" س���وپای تورکیا هاتۆتە کوردستانەوە بۆ پارێزگاریکردن لەو دەوڵەتە کوردیی���ەی کە دروس���تدەکرێت". بەاڵم ئایا بەڕاس���تی س���وپای تورکیا بەچ مەبەستێک دێتە ناو هه رێمەوە؟ ئایا مەبەست لەم هاتنە دروستکردنی دەوڵەتێکی قەشەنگە بۆ کوردو پاراستنی ئااڵی ئەو دەوڵەتەیە لەدەوروبەرە دوژمنەک���ەی؟ با گوێ لەتورک���ەکان خۆیان بگری���ن بزانین ب���ەچ مەبەس���تێک هاتونەتە

هه رێمەوە. چاوش ئۆغل���وی وەزیری دەرەوەی تورکیا ل���ەدوای س���ەردانەکەی بارزانی ب���ۆ تورکیا نەوەیەک���ی کافر یەپ���ەژە وتی:"یەپەگ���ەو پەروەردە دەکەن لەگ���ەڵ بارزانی رێکەوتین لەناوی���ان دەبەی���ن". ئ���ەم وەزی���رە درێژە بەقس���ەکانی دەدات بەڕونیی دەڵێت:"كاتێك مەس���عود بارزانی س���ەردانی توركیای كرد گفتوگۆمان كرد دەربارەی دەركردنی یەپەگە لەرۆژئاوای كوردس���تان و نەخش���ەمان داناوە بۆ لەناوبردنیان. ئێمە لەس���ەر داوای كوردی س���وریا كۆتایی بەو س���تەمكارییە دەهێنن، چونك���ە یەپەگ���ەو یەپ���ەژە نەوەیەكی كافر لەرۆژئاوا پەروەردە دەكەن." ئەم قسانە لەوە ڕونترن پێویستیان بەشیکردنەوەو لێکدانەوە هه بێت. لەسەر هه مان نەزم ئەردۆگان خۆیشی دەڵێت:"لەگەڵ بارزانی دوای س���ەردانەکەی بارزانیدا بڕیارمان داوە ش���ەڕی تێرۆرسیتانی لەس���ەرئەوە بکەی���ن و پەکەک���ە داع���ش و لەگەڵیەک���دا ڕێککەوتوی���ن". لە"بەیاننامەی س���ەرۆکایەتی" تورکیاش���دا بەئاش���کرا پێ لەس���ەر ئەوە دادەگیرێت کە "تورکیا لەگەڵ بارزان���ی ڕێکەوتوە ب���ۆ لێدان���ی پەکەکە". تورک���ەکان ن���ەک ئەمەیان نەش���اردۆتەوە، بەڵکو لەبەردەم هه مو دونیادا باسی ئەوەیان کردوە لەس���ەرچی لەگەڵ بارزانیدا ڕێکەوتن. هه رئەوەش کە بارزانی کاتێک گەیشتە تورکیا یەکەم کەس کە بینی سەرۆکی میتی تورکیی بو، نیشانیئەدات چ جۆرە پەیوەندییەک ئەم دو هێزە بەیەکەوە گرێئەدات. ئاخر سەرۆکی چ واڵتێ���ک لەس���ەردانیدا ب���ۆ واڵتێکی تر، یەکەم کەس کە دەیبینێت سەرۆکی دەزگای

هه واڵگیریی ئەو واڵتەیە؟ دو مەبەس���تی س���تراتیژیی سیاس���ەتی ئاراس���تەدەکات. لەناوچەک���ەدا تورکی���ا یەکەمی���ان، دەس���تەبەرکردنی بەرژەوەندییە ئابوریی و سیاسیەکانی تورکیایە. دوهه میان، کورد و مەس���ەلەی تەواوی کۆنترۆڵکردنێکی ڕێگەگرتنە لەگەش���ەکردنی ئەم مەس���ەلەیە، بەتایبەت���ی لەڕۆژئاواو باک���وردا کە ئەمڕۆکە پێی���ان ناوەت���ە قۆناغێکی ت���ەواو تازەوە. تورکەکان خۆی���ان دەڵێن، نەک من یان هه ر نوس���ەرێکی تری کورد، ک���ە لەگەڵ پارتی و بارزانیدا ڕێککەوتون ب���ۆ ئەنجامدانی هه ردو

مەبەستە ستراتیژییەکەی تورکیا. ئ���ەی باش���ە ئەمریکیی���ەکان چیدەڵێن؟ ئەمریکیی���ەکان تائەمڕۆش بەڕەس���می باس لەمان���ەوەی یەکپارچەیی عێراق دەکەن، گەر

ڕاشیان گۆڕابێت ئەوا ئەم گۆڕانە بەئاراستەی دروس���تکردنی دەوڵەتێک���ی ک���وردی نییە. لەماوی چەند هه فتەی ڕابردودا ئەمریکییەکان دو کاریان ئەنجامداوە هه رکەسێک کەمەکێک تێگەیش���تنی سیاس���یی هه بێ���ت دەزانێ���ت هه ردوکی���ان دژ بەدەس���ەاڵتدارێتی هه رێمە. یەکەمیان، دەرکردن���ی ڕاپۆرتێکی ڕەخنەیی دەرەوەی وەزارەت���ی لەالی���ەن حەیاب���ەرە بەپێش���ێلکارییەکانی س���ەبارەت ئەمری���کا دەس���ەاڵتدارانی هه رێم بۆ مافەکانی مرۆڤ و تاوانبارکردنی دەس���ەاڵتدارانی هه رێم بەبونی زیندان���ی نهێنی���ی و تایبەت. ئ���ەم ڕاپۆرتە لەجۆری ئەو ڕاپۆرتانەیە کە ئەمریکا لەس���ەر دەریدەکەن. دونیا ستەمگەرەکانی سیستمە دوهه می���ان، هه ڵوێس���تی وەزارەتی بەرگریی بەهاریکاریکردن���ی بەرامب���ەر ئەمریکای���ە س���ەربازیی هه رێم لەجەنگی دژ بەداعش���دا. وەزیری بەرگریی ئەمریکا بە بەرچاوی هه مو دونیاوە ئاشکرایکرد ئەمریکا جگە لەهه ندێک چەکی سوک ش���تێکی تر بەهێزی پێشمەرگە نادات، چونکە ئەمریکییەکان ئەم هێزە وەک س���وپای حیزبیی تایبەت دەبینن، نەک وەک سوپایەکی نیشتیمانیی یەکگرتو. پرسیارەکە ئەوەیە ئایا ئەمریکایەک ئامادەنەبێت هه ندێک چەک���ی ق���ورس بەهه رێم بدات بۆ ش���ەڕی داعش و ڕاپۆرتێکی وێرانکەر لەس���ەر دۆخی دیموکراس���یەت و مافەکانی مرۆڤ لەهه رێمدا باڵوبکات���ەوە، بەچ مانایەک دەوڵەت بۆ کورد

دروستدەکات؟ ئ���ەو قس���انەی م���ن لێ���رەدا دەینوس���م دژایەتیکردن���ی دەوڵەتی ک���وردی نییە وەک میدیاکان���ی پارت���ی لەچەن���د ڕۆژی ڕابردودا لەچەند نوسینێکدا باسیکردو دەیان تۆمەتی ناش���یرینیان دای���ە پ���اڵ م���ن و ژمارەیەک نوس���ەری تر کە هه وڵئ���ەدەن قواڵیی گەمە سیاسییەکان و جوڵەی هێزەکان لەناوچەکەدا ببینن. زەحمەتە لەهه مو کوردستاندا کوردێک هه بێ���ت دژایەت���ی دروس���تکردنی دەوڵەتی کوردستانی بکات، یان پێی ناخۆشبێت کورد ببێتە خاوەنی دەوڵەتی س���ەربەخۆی خۆی. ئەم ج���ۆرە تاوانبارکردن���ە پڕوپاگەندەیەکی بێن���رخ و هه رزانە. لەدیدی مندا ئەوەی پارتی پێوەی سەرقاڵە دروستکردنی دەوڵەتێک نییە ش���وێنی هه مو هێزەکان و ناوچەکانی هه رێمی تێداببێت���ەوە. ئ���ەوەی پارت���ی خەریکیەتی پاراستنی ئەو هه مو دەسەاڵتە زۆرەیە کە ئەم هێزە بە٣8 کورس���ی پەرلەمانییەوە هه یەتی، دەس���ەاڵتێک خۆیان لەهه مو کەس باش���تر دەزانن کە زۆر لەقەوارەی ڕاستەقینەی خۆیان گەورەترە. ئەمە جگە لەپاراستنی دەسەاڵتی بەس���ەرچوی بارزانی وەک س���ەرۆکی هه رێم دوای ئەوەی مافی ئەم س���ەرۆکایەتیکردنەی لەدەس���تداوە. وەک وتم نوس���ەرێکی س���ەر بەپارتی دەنوس���ێت "هاتنی سوپای توركیا بۆ قواڵیی خاكی كوردس���تان بۆ پاراس���تنی "بارزانی دەبێت"و كوردس���تان سەربەخۆیی لەدو شاریشدا بێت دەوڵەتەکە ڕادەگەیەنێت". هه مومان دەزانین چ وەهم و خۆخەڵەتاندنێکی گەورەیە چاوەڕوانی ئەوەبین سوپای تورکیا دەوڵ���ەت ب���ۆ ک���ورد دروس���تبکات، بەاڵم لەش���ارەکانی دهۆک هه ولێرو جیاکردنەوەی تری هه رێم و دامەزاردنی ئیمارەتێکی خێزانیی لەناویاندا لەژێر کۆنترۆڵی تورکیادا ئەگەرێکی

واقیعییە.

زەحمەتە لەهه مو کوردستاندا کوردێک

هه بێت دژایەتی دروستکردنی دەوڵەتی کوردستانی بکات، یان پێی ناخۆشبێت کورد

ببێتە خاوەنی دەوڵەتی سەربەخۆی خۆی. ئەم

جۆرە تاوانبارکردنە پڕوپاگەندەیەکی بێنرخ و

هه رزانە

له و هه رێمه ی ئێمه دا هه مو

شته كان به پێچه وانه ده ڕۆن، به جۆرێك له گه ڵ هیچ یه ك

له تێزه كانی سیاسه ت و

سیاسه تكردن یه ك ناگرنه وه

هەر بەرپرسێكی ئەم واڵتە، لە بااڵترینیانەوە تاكۆتایان، با سەرۆكی واڵت بێ یان پۆلیسێك

یان فەرمانبەرێكی باج بێت، هەمان بەرپرسیاریەتیان

لەسەرشانە بەرامبەر كارەكانیان، وەكو هەر هاواڵتیەكی تر بەرامبەر

هەر كارێك دەیكەن

مه سعودی مه الهه مزه

د. محمد شوانی *

19 »»

15 (508( سێشه ممه 2015/12/22 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

منداڵه‌كه‌ت‌له‌نه‌خۆشیه‌كانی‌‌زستان‌بپارێزه‌

ئه‌م‌خواردنانه‌‌ئاره‌زوی‌‌سێكسیت‌كه‌م‌ئه‌كاته‌وه‌

ئه‌م‌‌6پشكنینانه‌پێویسته‌‌هه‌مو‌خانمێك‌بیكات

یه كێك���ه ئه نفلۆن���زا په ت���او بۆهه موان زس���تان له نه خۆش���یه كانی به تایبه تیش بۆ منداڵ، هه رچه نده هیچ رێگه یه ك نیه بۆئ���ه وه ی نه هێڵیت ئه و نه خۆش���یه روبدات، ب���ه اڵم ده توانرێت

به هه ندێ رێگه خۆت بپارێزیت.- شیری دایك زۆر پێویسته بۆمنداڵ و به رگ���ری له ش به هێ���ز ده كات، ئه گه ر هه ردو شیره كه )ش���یری قوتو و شیری خ���ۆت( ده ده یت به منداڵه ك���ه ت ئه وه هه وڵبده له كاتی زستان زیاتر شیره كه ی خۆتی بده یتێ ، چونكه به رگری له ش���ی دایكه ك���ه ش ده چێت بۆمنداڵه كه له رێی

شیره كه یه وه .ته مه ن���ی مندااڵن���ه ی بۆئ���ه و -تێپه ڕاندوه ، خواردنی ش���یرخواردنیان بۆی���ان پێویس���ته زۆر ته ندروس���ت چونكه به رگری ل���ه ش به هێز ده كات، هه ربۆیه پێویسته رۆژانه چه ند جارێك ل���ه م وه رزه دا بده یت س���ه وزه و میوه

به منداڵه كه ت.

خوله كێ���ك بۆچه ن���د رۆژان���ه -با بك���ه ره وه په نج���ه ره ی ماڵه ك���ه ت هه واگۆڕكێ له ماڵه كه ت روبدات، چونكه به كتریا زیاتر له شوێنی داخراو و شێدار

گه شه ئه كات.- رۆژان���ه چه ن���د جارێك ده س���تی دوای پێ���ش و بش���ۆ منداڵه ك���ه ت نانخ���واردن، له پاش یاریكردن و له پاش زۆرینه ی چونكه چونه سه رئاو...هتد. ده س���ته وه له رێگ���ه ی میكرۆب���ه كان

ده گوێزرێنه وه .- جگه ره كێش���ان له ماڵ���ه وه . هی���چ كاتێك له ماڵه وه جگه ره مه كێشه چونكه دوكه ڵی جگ���ه ره زیان به قوڕگ و گوێ و

لوت ده گه یه نێت.- پله ی گه رمی ژوره كه ت باهاوتا بێت نابێت زۆر گ���ه رم بێت، چونكه كاتێك به ئه س���ته م منداڵه ك���ه ت به رهه وایه كی سارد ده كه وێت، راسته وخۆ توشی په تا

ده بێت.

سێكسی په یوه ندی ده ته وێت ئه گه ر له گه ڵ هاوس���ه ره كه ت دروست بكه یت ئه وه بی���ر له خواردنی ئ���ه م خۆراكانه

مه كه ره وه :1. خواردنه وه كه م شه كره كان. ئه م خواردنه وانه كاریگه ریان هه یه له س���ه ر هۆرمۆنی س���یرۆتونین كه به رپرس���ه

له هه ست كردن به خۆشی .2. خواردنه وه كهولیه كان. كاریگه ریان

هه یه له سه ر پیاوان و ناهیڵێت ره پ بون دروست بێت.

چه وری ش���یرینی . زۆرخواردنی .3ناوچه ی ورگ ئه بێته هۆی به رزبونه وه ی هۆرمۆن���ی ئیس���ترۆجین ك���ه ئه مه ش ئ���اره زوه ه���ۆی كه مبونه وه ی ئه بێته

سێكسیه كان.4. چه وه ن���ه ر. دورك���ه وه ره وه ل���ه خواردنی گه ر كێش���ه ت هه یه له رێژه ی

هۆرمۆنی تستوستیرۆن.5. ئاوی ده به . ماده كیمیاییه كان كه له و ده بانه هه ی���ه كاریگه ری نه رێنیان

هه یه له سه ر سپێرمی پیاوان.ئاماده ك���راوه كان. خواردن���ه .6خێ���راو له خواردن���ه ئه وچه وریان���ه ی ئاماده كراوه كان هه یه ناهێڵێت ئۆرگازم

دروست بێت.

پش���كنینی ب���ه رده وام پێویس���ته ب���ۆ هه مو كه س���ێك به تایبه تی بۆ ئه و كه س���انه ی كه له سه روی 40 ساڵه وه ن، چونكه زو ده ستنیش���ان كردنی هه ندێ نه خۆش���ی ئه گه ری چاره سه ری زۆره و ئاس���انتره . ئه مان���ه ی خ���واره وه ئه و پش���كنینانه ن كه پێویس���ته بۆ ژنان

بكرێت هه رشه ش مانگ جارێك.

1. پش���كنینی مه مك. ئه م پشكنینه زۆر پێویس���ته چ به ده ست كه له پێش ئاوێنه ئه نجام ده درێت سه ره تا سه یری مه مكه كان ره نگ���ی قه باره و ش���ێوه و ده كرێت دواتر به په نجه كان به ش���ێوه ی بازنه ی گه ڕان به دوای هه رگرێیه كی نامۆ، هه روه ها پشكنین به تیشكی مامۆگرافی بۆمه مك كه ئه مه له خه س���ته خانه كان

به ئاسانی ده ست ده كه وێت.

2. پش���كنینی مل���ی منداڵدان. ئه م پش���كنینه بۆ ئه و ژنانه زۆر پێویسته كه ته مه نیان له س���ه رو40 س���اڵه وه یه ، هه روه ها بۆ ئ���ه و ژنانه ی كه منداڵیان

زۆر بوه .

3. پش���كنینی كالس���یۆم و ڤیتامین دی . بۆپاراس���تنی ئێس���ك و ددانه كان

پشكنینی ئه م دوانه پێویسته .

4. پش���كنینی په س���تانی خوێ���ن. له به رئ���ه وه ی به رزبونه وه ی په س���تانی خوێ���ن مه ترس���یداره بۆجه ڵده ی دڵ و مێش���ك و نه خۆشییه كانی دڵ، هه ربۆیه

چاودێری كردنی پێویسته .

5. پش���كنینی شه كره و كۆلیسترۆڵ. ئه گ���ه ر له خێزانه ك���ه ت یه كێ���ك له م نه خۆش���یانه ی هه بو ئه وه پێویس���ته تۆش زو زو پشكنین بۆ خۆت بكه یت.

ئاس���ن. رێ���ژه ی پش���كنینی .6ده بێت له ته مه نێك���ی زۆر كه مه وه ئه م پش���كنینانه ئه نجام بدرێت، به تایبه تی ئه و ژنانه ی له كاتی س���وڕی مانگانه دا

خوێنیان زۆره .

ی ری

گاۆژ

امئ

ته ه ف

ه

به پێ���ی لێكۆڵینه وه كان له 90%ی نه خۆش���یه كانی ش���ێرپه نجه هۆكاره كه ی رۆتینی ژیانه . توێژینه وه كه خواردنه وه ب���ه وه ده كات جگه ره كێش���ان و ئام���اژه كهولیه كان و خۆراكی ناته ندروست و پیسبونی ژینگه و نه كردنی وه رزش به ركه وتنی زۆر به تیش���كی هه تاو و نه كردنی پش���كنینی پێش���وه خت هۆكاری سه ره كی

نه خۆشی شێرپه نجه ن.

هه تاوه كو ئێستا ئاو باشترین خواردنه وه یه بۆرێگرتن له توشبون به به ردی گورچیله . هه روه ها وه رزشكردن و دوركه وتنه وه له خواردنه ئاژه ڵی���ه كان و زیادبون���ی كێ���ش و زۆرخواردن���ه وه ی خواردنه وه گازی���ه كان و هه روه ها ئه و خواردنانه ی كه خوێی���ان زۆر تێدایه و هه روه ها خواردنه ئاماده كراوه كان. هه مو ئه مانه و چه ند هۆكارێكی

تر سه رچاوه ی دروست بونی به ردی گۆرچیله ن.

گه ر ده ته وێت به دوربیت له قه بزی ئه مانه بكه . خۆراكی ریشاڵ بخۆ وه ك میوه و سه وزه و میوه ی وش���ككراوه ، ش���له مه نی به تایبه تی ئاو زۆر بخۆره وه ، وه رزش بكه به تایبه تی

رێكردن به پێ ، ئه و خواردنه وانه كه م بخۆره وه كه مادده ی كافاینیان تێدایه .

سودی خۆراكی ریشاڵ رێگرتن له توشبون به به ردی گورچیله رۆتینی رۆژانه

"جه نگ���ه كان ئام���ڕازن بۆ س���ه ر له نوێ جیۆپۆڵه تی، بارودۆخ���ی پێكهێنان���ه وه ی جه نگه كان سه رله نوێ قۆچه كی هێز بنیاد ده نێنه وه ، چونكه ده بنه مایه ی سه ركه وتنی ده وڵه ت���ه كان و پێش���هاتی قه ی���ران، ی���ان

به ته واوه تی كۆتاییهاتن"- باراك خانا -

جارێكی ت���ر له بارودۆخێكی دژواردا، كه ناوچه ك���ه به ده یان قه ی���ران ئابڵوقه دراوه ، ئیبراهیم ل���ه ده روازه ی توركی���ا س���وپای خه لیلی ژێر ده س���ه اڵتی پارتی دیموكراتی كوردس���تانه وه ، ب���ێ ئ���اگاداری حكومه تی عێراق، حكومه تی هه رێم، به چرای س���ه وزی قه ته ر س���عودیه و ئ���اگاداری ئه مه ری���كاو بنكه و باره گای س���ه ربازی خستۆته بواری جێبه جێكردن���ه وه ، ك���ه هه ندێ���ك الی���ه ن به خوێندن���ه وه ی هه ندێكی���ش به ڕیس���ك و

دروستی ئه نكه ره ی ده زانن.ئه مه له كاتێكدایه هێشتا دوكه ڵی خستنه خواره وه ی فڕۆكه روسییه كه له الیه ن توركیاوه له سوریا نه ڕه ویوه ته وه ، توركیا سنوره كانی هه رێمی به زاندو گله یی و گازنده ی حكومی ، حزب���ی، جه ماوه ری له عێراق، كوردس���تان،

ئێران و روسیای به دوای خۆیدا هێنا.توركیا چاودێ���ران، س���نوربه زاندنه كانی به كارێك���ی چاوه ڕواننه ك���راو ده زانن، به اڵم پێده چێت ره هه ندو ئه جێندای پڕ گوماناویتر له پشت ئه م س���یناریۆ تازه یه ی ئه نكه ره وه هه بێت، له س���اده ترینی ئه م سیناریۆیانه ش

ئه نك���ه ره له جێگه و پێگه و نفوزی روس���یاو ئێ���ران، بارگ���ه و بنه ی خس���توه ، كه ناوی س���نوری جوگرافی عێراقه و ده یه وێت هه م

سود وه ربگرێت، هه م هه راسانیان بكات.بۆی���ه ده كرێ���ت بڵێین، توركی���ا له گه ڵ ئێ���ران، مه یدانی ره قیبه كان���ی ، روس���یا، گواس���تۆته وه له س���وریاوه ملمالنێكان���ی عێ���راق و پێده چێت هه س���تی كردبێت، ئه و پێگه و نفوزه ی له خه یاڵ���ی خۆیدا بونیادی نابو له )س���وریا( له ده ستی چوه و پێویسته بگه ڕێت ب���ه دوای ئه ڵته رناتیڤێكی تردا، كه ره نگ و ڕوی تۆڵه شی پێوه بێت دژی ئێران و

روسیا.بێگومان ئه م س���نور به زاندنه له ئاس���تی نێوده وڵه تی روس���یاو له ئاس���تی ناوچه یی ئێران و له ناوخۆش، عێراقی ش���یعه ، نیوه ی هه رێم���ی كوردس���تانی )هه رێمی س���ه وز(

نیگه ران كردوه ، دژن.ب���ه اڵم دیوه كه ی تری ك���ه به هه ڵكردنی له ئاس���تی واش���نتۆن س���ه وزی چ���رای نێوده وڵه تی و نه رمی نواندنی ناتۆ، پشتگیری جه مسه رگیری س���وننی ناوچه یی سعودیه ، قه ته ر، ئیماراته و له ئاستی عێراقیش سۆزی س���وننه كان، نیوه ی هه رێمی كوردستانیشی

)هه رێمی زه رد( له گه ڵدایه و دۆستن.مه ترس���ی ئه گه ری س���یناریۆیه ، ئ���ه م باكوری س���یناریۆكانی دوباره كردن���ه وه ی له س���اڵی 1974 ك���ه هه ی���ه ، قوبرس���ی رویداو ره نگه له س���اڵی 2015 دا له موس���ڵ

دوباره بێته وه .ناتۆو ئه مه ریكا ئه گه ر بێده نگی و نه رمییان نواند، له باره ی قوبرس���ی دۆستیان و نفوزی یۆنانی و ئه ندامی ناتۆو شنگن، ئێستا بۆچی ده بێت نیگه ران بن له داگیركردنی موس���ڵ؟ یان ده یانه وێت توركیا راكێشن بۆ ناو كێشه و ئاریشه یه ك تا ناچاری بكه ن زیاتر ملبدات بۆ داخوازییه كانیان، یان ده كرێت مه به س���تیان بێت ئێران راكێشن بۆ ملمالنێیه كی سه خت له گه ڵ توركیا تا له الیه كه وه ناچاریكه ن باشتر مل بۆ داواكانی گروپی 5 + 1 له پرۆس���ه ی دانوس���تانی چه كه ناوه كییه كان بدات، كه به نیازن ئه و چه كانه ی لێ دابماڵن و ره وانه ی كازاخس���تانی بك���ه ن و واز له تاقیكردنه وه ی

موشه كی كیشوه ری بهێنێت.له وه ش گرنگت���ر، راكێش���انی ئێرانه بۆ

ملمالنێی له گه ڵ توركیا له سه ر ناوچه یه ك، كه به دڵی ناوچه ی ستراتیژی شیعه و قواڵیی س���تراتیژی ئه منی قه ومی تاران داده نرێت كه )عێراق(ه ، به مه ش ئێران سه رقاڵده كه ن به م قه یرانه وه و له هه ركام له یه مه ن و سوریای دور ده خه نه وه ، واتا گۆڕینی به ره ی شه ڕه ، یان گواس���تنه وه ی شه ڕی یه مه ن و سوریایه ب���ۆ عێراق، به م���ه ش له الیه ك پاشه كش���ه به حوس���ییه كان ده كه ن و مه ترس���ی له سه ر س���نوره كانی س���عودیه نامێنێت، له الیه كی تریش���ه وه چانس���ێكی تر ده دات به توركیاو

واڵتانی كه نداو بۆ روخانی به شار ئه سه د.سیناریۆی سودمه ندی باشترین ئه نكه ره دروس���تكردنی داعش بو، وه ك���و كارتێكی

ئ���ه م ئه نجامدان���ی به كاریهێن���او فش���ار س���یناریۆیانه خۆی له داگیركردنی موس���ڵ ده بینێت���ه وه ، داعش باش���ترین یاریده ده رو باش���ترین كارتی ئه نكه ره ی���ه ، گه ر به ناوی ده رپه ڕاندانی داعشه وه بێت، كه پێده چێت داعش موس���ڵ چۆڵبكات و ش���ه ڕ نه كات تا توركیاو سوننه كان و پارتی كۆنتڕۆڵی بكه ن و رێگا به شیعه كان و په كه كه نه ده ن به شداربن و

بچنه ناو موسڵ.ئ���ه و له كاتێكدا ئه نك���ه ره له هه مو الیه ك باش���تر ده زانێ���ت، رۆڵ���ی داع���ش به ره و كۆتایی ده ڕوات و له كۆبونه وه ی س���ێ قۆڵی )ئه نك���ه ره ، ری���ازو دوحه ( له كه ن���داو ئه م فایله باس���كراوه و هه مویان جه ختیان له وه كردۆت���ه وه ، ك���ه داعش ده بێ���ت رۆڵه كه ی ته واو بێ���ت و هه وڵبده ن بیكه ن���ه ره وتێكی سیاس���ی رێگه پێدراو له عێراق، له ژێر ناو و له بابه تی نوێ���دا، ده موچاوێك���ی لۆگ���ۆ و حه ش���دی نیش���تمانی ، كه گومان ده كرێت به ش���ێك له چه كداران���ی داع���ش له ناو ئه م ره وته دروس���تكراوه ی س���وننه كاندا هه بن و له داهاتوشدا جێگه ی زۆرتریان بۆ بكرێته وه و له كاتێكدایه ئه م���ه پێبده ن، ش���ه رعیه تی له چه ن���د رۆژی رابردودا ئه فس���ه رانی كۆنه به عس���ی و س���وننه كان و هه ندێك الیه نی تر

كۆبونه ته وه به ئاگاداری توركیا.عێراقێكی بێهێز كه بۆته مه یدانی ملمالنێی ته راتێنی هێزه ناوچه ییه كان و توندبونه وه ی ملمالنێ تائیفیه كانی نێوان شیعه و سوننه ، رێ���ك ئ���ه و تێ���زه ی به س���ه ردا جێبه جێ ده كرێت كه ده ڵێت "مه ترس���ییه كی مه زنه ، ده وڵه تێك���ی بچوك دراوس���ێی ده وڵه تێكی

گه وره و به هێزبێت". ئه م تێزه رێك له ئێس���تادا به سه ر عێراقدا پراكتی���زه ده كرێ���ت و پارچ���ه پارچه بونی بچ���وك بێهێ���زو واڵتێك���ی كردویه تی���ه له ناوچه ك���ه دا، له گه ڵ ئه وه ش���دا گه ر ئه وه راس���ت بێت، ك���ه "ده وڵه ت���ه كان ده توانن دۆسته كانی خۆیان هه ڵبژێرن، به اڵم ناتوانن

دراوسێكانی خۆیان هه ڵبژێرن".به اڵم عێراق نه دراوسێكانی باشن )جگه دۆسته كانیشی له هه ڵبژارده ی نه له ئێران(، له گ���ه ڵ ته نان���ه ت ب���وه ، س���ه ركه وتو دۆسته كانی دوێنێی شاخی كه كورده كانن، په یوه ندییه كان���ی تێكی���داوه ، بۆیه توركیا

ئه م ره وشه خراپه ی عێراقی باش ناسیوه و دۆسته كانی خۆیشی هه ڵبژاردوه .

چونكه له سیاسه تی توركیدا شتێكی گرنگ هه یه ، كه ده ڵێت "توركیا هه میش���ه به دوای دۆس���تدا ده گه ڕێ���ت، توان���ای دۆزینه وه ی دۆستیش���ی هه یه ، ته نان���ه ت به بێ گوێدانه

ئه مه ریكاو ئه وروپا" .ئه نك���ه ره هه ڵه یه كی گه وره ی كرد رێگای نه دا هاوپه یمان���ان هێ���زی به تێپه ڕبون���ی به خاكه كه ی���دا تێپه ڕبن له 2003 بۆ روخانی عێ���راق، دواتریش زۆررێ���ك له خه ونه كانی له س���ه ر توركمانه كان هه ڵچنی ، به اڵم ئێستا دۆس���ته كانی ئه نكه ره له عێراق له ئه مه ریكاو ئێرانی���ش زۆرت���رو زیات���رن، ئه گه رچ���ی دوژمنه كانیشی له سنوره كان چ ده ره كی و چ

ناوخۆیی كه م نین.ئه وه جیا له وه ی تێڕوانینی توركیا بۆ عیراق تێڕوانینێكی مێژویی و سیاس���ییه ، هێش���تا چاویان له موسڵه وه كو ویالیه تی سه رده می له مباره یه وه عوس���مانی ، ئیمپراتۆریه ت���ی جه نه ڕاڵێكی ت���ورك ده ڵێت"به درێژایی 400

ساڵ عیراق له ژێر ده سه اڵتی ئێمه دا بوه ".بۆیه به م حاڵ���ه ی ئێس���تای عیراقه وه ، نابێ چاوه ڕوانی هیچ كاردانه وه یه كی به غداد بكرێ���ت )گه ر ئێران نه یه ت���ه گۆڕه پانه كه ( ده كرێ���ت ئێران چه نده نیگ���ه ران بێت له م بێت هێن���ده ش خۆش���حاڵ په الماردان���ه ، به وه ی عێ���راق ته ڵه یه كه بۆ توركیا، ره نگه ئه فغانس���تانێكی 1979 بێت بۆ توركه كان و هه ڕه شه كانی عه بادیش له مه سجی نێردراوی ت���اران ده چون، ت���ا ده ربڕین���ی عێراقیانه بن، حه ماسی ش���یعه بونی پێوه دیاربو، تا

سه رۆك وه زیرانێكی عێراقی .ت���اران پێیخۆش���ه ، ئه نكه ره له ئاس���تی سیاسی، س���ه ربازی ، میدیایی زۆرتر وه كو شكس���تخواردو میلیتارسیتی ش���ه ڕانگێزو له ناوچه ك���ه وێنا بكرێ���ت، ئه گه رچی تاران به پێچه وانه ی ئه نكه ره زۆر س���ه ركه وتو بوه له ناردن���ی قه یرانه كانی ب���ۆ ده ره وه ، به اڵم پارادۆكس���ێك هه یه له نێوان توركیاو ئێران ئه ویش ئه وه یه زۆربه ی سیناریۆو روداوه كانی ناوچه كه ، كه له قازانجی توركیایه ، له زه ره ری

ئێرانه و پێچه وانه كه شی راسته .دیقه ت بده ی���ن، تاران له یه مه ن ش���ه ڕی سعودیه ده كات، له لوبنان شه ڕی ئیسرائیل،

له سوریا ش���ه ڕی توركیا، له به حرێن شێغه ملمالنێ���ی له ئه فغانس���تان نیش���ینه كان، پاكستان ده كات، له عێراق شه ڕی ئه مه ریكای كردو ئێس���تاش ش���ه ڕی توركیا، سعودیه و

قه ته ر ده كات.واتا ئێران ئه و تێزه ی هاشمی ره فسنجانی پیاده ده كات، كه له ساڵی 1988 له رۆژنامه ی كیهان وتبوی "له ش���ه ڕی عێراق زه ره رمان كرد، به اڵم به ڕوس���وری هاتینه ده ر، به اڵم جارێكی تر رێگا ناده ین له ناو خاكی خۆمان

شه ڕ دروست بێت".ئه مه رێك ئه و تیۆره ییه له س���اڵی 1988 تاران پیاده ی كردوه ، تاران به م تیۆره ی دو

سودی گه وره ی كردوه :یه ك���ه م: له دوای هاتنه س���ه ركاری ئێران گه رایش���ی گه وره تری���ن 1979 له س���اڵی ش���یعه گه رایی له ناوچه كه كۆك���رده وه ، كه

له سه د ساڵی رابرودا وێنه ی نه بوه .دوه م: به م گه مانه ، فش���اری دروستكرد، ئه مه ری���كا – گروپی 5 +1ی هێنایه س���ه ر قه ناع���ه ت، كه پاشه كش���ه له و دۆس���یانه ده كات له به رامب���ه ر رێككه وت���ن له گه ڵیدا، گ���ه ر ب���ه زه ره ری خۆیش���ی بێ���ت، چه كه ناوه كییه كانیشی لێوه ربگرنه وه ، چونكه گه ر ئه م كاره ی نه كردایه ، دور نه بو چاره نوسی

ئێرانیش، هاوشێوه ی سوریایی لێبێت.ب���ه اڵم توركیا بڕیاریداوه خۆی له ناوخۆی ده س���تپێده كات، ش���ه ڕ ش���اره كانییه وه قه تڵوعام���ی كاندی���ده هه ڵبژێ���ردراوه كان بكات، به اڵم هه رگیز توركیا له وه تێناگات، كه "ده ش���ێ كورده كان موسڵمان و سوننی ، ی���ان عه له ویی ب���ن، به اڵم ك���وردن، نه ك تورك، ئه گه ر ئ���ااڵی توركیاش له دیاربه كر، ماردین و وان بش���ه كێته وه "، ب���ه اڵم توركیا نایه وێ���ت ئه م���ه بس���ه لمێنێت، هه ربۆی���ه هه ندێكجار باس ل���ه وه ده كرێت، پاش 93 ساڵ له شكس���تی ئیمپراتۆریه تی عوسمانی و دروس���تبونی توركیای نوێ���ی )ئه تاتورك( ئیسالمی خه الفه تی له دروس���تكردنی باس ده كرێت له س���ه ر ده ستی ئه ردۆگان له ساڵی

.)2023(بۆی���ه ده كرێ���ت بڵێین س���نور به زاندنی

توركیا چه ند گریمانه ی له پشته وه یه :

الپ����ه ره ی كۆمه اڵیه تی ڕۆژنام����ه ی ئاوێنه 2015/12/15 ریكه وت����ی 507 ژم����اره باڵو وریاجه مال له ئاماده كردنی دیمانه یه كی كردوه ت����ه وه ، مانش����ێتی بابه ته كه جێگه ی سه رنج و شایانی هه ڵوێسته كردن بو گوایه س����ێ س����ه د هه زار كه س بون به زه رده شتی له هه رێمی كوردس����تان و ئه م گوته یه له زاری دیمانه ك����راوه وه هه ڵهێنجراوه كه س����ه رۆكی

ناوه ندی ئاینی زه رده شتیه له سلێمانی . س����ه مه ره نی یه له هه رێمێكی س����یخناخ له بێ یاس����ایی و فه وزا هه مو جۆره ش����تێك ببینین، هه تا بژین ش����تی س����ه یرو سه مه ره ده بیس����تین و ده بینی����ن، به گرنگ����ی ده زانم له س����ه ر چه ن����د وته یه ك����ی باب����ای دیده نی كراو ئیستێك بكه ین و به س����ه رنجی ورده وه بیخه ین����ه به رچ����اوی وه زاره ت����ی ئه وقاف و كاروباری ئاین����ی له الیه ك و یه كێتی زانایان و ته واوی دین و ئاین����زاكان و نه ته وه كانی تری هه رێمی كوردستان له الیه كی تره وه ، شایانی باس����ه له ش����وێن و جێگه ی تردا هه ڵوێست و لێكدانه وه ی جدیمان ده بێت بۆ ئه فس����انه ی زه رده ش����ت و ئه و بابه ته لێره دا نایه ته باس

كردن.چه ند په یڤ و په ره گرافێ����ك له وته ی ئه و براده ره وه ك خۆی ده نوس����ینه وه و پاش����ان كۆمێنتی خومان ده خه ینه ڕو، له دیمانه كه دا پیری زه رده ش����ته كان ده ڵێت )كورد بڕیاری داوه بگه ڕێته وه بۆ ئاین����ی خۆی (،)ده بێت ویژدانی كورد ده س����تكاری بكرێت، ئه ویش به گه ڕانه وه بۆ خود، پێویس����ته ئاینه كه مان

بگێڕینه وه و تاك له سه ر بنه مای خۆی هه ڵده هێنجی����ن( دواتر ده ڵێت )وه ك زه رده ش����ت ده ڵێ����ت له به رامب����ه ر تاریكی����دا شمش����ێر هه ڵناكێش����م چرایه ك داده گیرسێنم( دواتر ئاماژه ده كات )سه باره ت به ڕێژه ی ئایندارانی زه رده ش����تی ده ڵێت ڕێژه كه زۆر زۆره له هه ر شارێكی باش����وری كوردستان به النیكه مه وه 100 هه زار كه س بون به زه رده ش����تی ڕێژه كه هێن����ده زۆره ڕه نگ����ه خه ڵك ب����ڕوا نه كات( هه روه ه����ا ده ڵیت كۆمه ڵێك خه ڵك هاوكاری دارایی ناوه نده كه ی����ان ده كات له گه ڵ چه ند )ڕێكخراوێك����ی نێ����و ده وڵه ت����ی !!!( زیاتر ده ڵێت )بڕیاریانداوه له ش����وێنه مێژوییه كان هه رش����تێك نه كه نه وه ،چونك����ه ئاته ش����گا به رامبه ر ئاته شگاكه بكرێت زیان به ر شوێنه مێژوییه ك����ه ده كه وێ����ت( پاش����ان )داوامان له حكومه ت كردوه له ش����وێنێكدا كه خۆمان دیاریمان ك����ردوه دۆنمێكمان بداتێ خۆمان ده یكه ین به ئاته ش����گا!(، )ئێم����ه چاوه ڕێی یه ك شت ده كه ین كه تایبه ته به پرسی خاك كوردستان،چاوه ڕێ له باش����وری به تایبه تی ده كه ی����ن بزانین كێش����ه ی خ����اك ئه وانه ی داگیری����ان كردوه به شمش����ێر تائێس����تاش س����ه رمان ده په رێنن؟ هه ڵوێستی حكومه تی هه رێم چییه له س����ه ر ئه و خاكه ؟ دوای ئه وه چاالكیه كانمان ئه ده ی����ن و خۆم����ان بڕیاری

فراوانتر ده كه ین.( لۆژیك����ی پرس����یارێكی له ده س����تپێكدا ده وروژێن����م )له نێ����و ت����ه واوی ئاینه كان����ی كوردس����تاندا كه س����ێك كه ده بێته مه ال یا قه ش����ه یان پیاوی ئاینی هه ردینێك مۆڵه تی ناوه نده له زان����اكان و دین����داری زانس����تی و پس����پۆڕییه كان ئه و ئاین����ه وه رده گرێت به پێی هه ندێك سروتی دیاریكراو! پرسیاره كه ئه وه یه كێ ئ����ه م مۆڵه ته ی دایه كه س����ێك خۆی بكاته خاوه نی دینێك و بانگه ش����ه ی بۆ ب����كات ؟ خۆ ناكرێت هه ر ك����ه س گروپێكی پێنج كه س����ی كۆكاته وه و رێبه رایه تی دینێك ڕاگه یه نێت! ئه گه ر وابێت س����به ی كه سێكی دی پاك سه ری ده تاشێت و به رگێكی نارنجی ده پۆش����ێت و ده ڵێ����ت ده الی الم����ا مۆڵه تی پێداوم و من رێبه ری بوزییه كانی كوردستانم و موڵه تم ده وێت!! به بێ ئه وه ی بوزیه ت بونی ئای����ا خوێندنه وه و له كوردس����تاندا هه بێت،

گه ڕانی كه سێك )به قسه ی خۆی ( به سه بۆ ده مڕاستی ئاینێك، راستتر وابو ئه و كابرایه پێغه مبه رایه تی خ����ۆی ڕاگه یاندایه و ئه وكات

پاساو و قسه یه كی تر هه بو ! ئ����ه وه ی كه مێك هۆش����یاری سیاس����ی و ڕه هه ن����ده وه ل����ه زۆر هه بێ����ت كولت����وری هه س����ت به كۆڵه واری دیمانه ك����راو ده كات، ڕاسته وخۆ ماف به خۆدان و به ناوی نه ته وه ی ك����ورده وه قس����ه ك����ردن كه به ش����ی هه ره زۆرین����ه ی نه ته وه ی كورد )ناكۆك و نه یاری س����یخناخه هه ڵه یه ك����ی بۆچونه كه یه ت����ی ( له هه ڵه شه یی ، ده س����تكاری ویژدانی مرۆڤی كوردكردن به میكانیزمی دژایه تی و سڕینه وه ی ته واوی پره نسیپ و به هاكانی به رامبه ره كان، ڕاگه یاندنی شه ڕو سوكایه تی كردنه به مێژوی نه ته وه یه ك كه س����ه دان كه ڵه پیاوی ناوداری به رهه م هێناوه و ده یه وێت ئه و مێژوه س����فر بكات����ه وه و س����ه رله نوێ به بۆچونه كانی ئه م مێ����ژو داڕێژرێت����ه وه ، مه ریوان وری����ا قانع واته نی دابڕانێك دروس����ت ب����كات له نێوان )ده سته بژێرێك خوێنده واری گرنگ و رۆشنبیره گه وره كانی ئێمه به درێژایی چه ندان س����ه ده موس����ڵمان بون، كردنی ئیسالم به داگیركه ر مانای كردنی هه مو خوێنده واره كانی مێژوی ئێمه به نۆكه ری داگیركه ران، له بابه تاهیری هه مه دانیه وه تاس����ه ر م����ه ال عه بدولكه ریمی موده ری����س، به تێپه ڕین به و ه����ه زاران هه زار م����ه الو فه قێ و زان����ا ئاینیانه دا ك����ه مێژوی ڕۆح����ی و فیكری و كولتوری ئێم����ه له ڕه وتی گه شه كردنی خۆیدا به رهه می هێناون( دواتر ئاماژه به ژماره یه كی ناواقیعی س����ێ سه د هه زاركه س����ی و ئه و كادیره زۆرانه یان كه ماڵ به م����اڵ ده گه ڕێن له گونده كان!!و بانگه ش����ه ناكه ن!!! ئه ی باشه چی ده كه ن؟ ماڵ به ماڵ بۆچی باسی خۆیان ده كه ن!! ئه ی بانگه شه چیه ؟!پرس����یار ئه وه یه ئ����ه رێ درۆكردن و مرۆڤی درۆزن پێگه ی له زه رده شتیه تدا چیه و چۆنه ؟!حیكمه یه ك هێنراوه گوایه زه رده شت گوتویه ت����ی له به رامب����ه ر تاریكیدا شمش����ێر داده گیرسێنم، )پێمان هه ڵناكێشم چرایه ك ناڵێت چراكه به نه وت ئیشی كردوه یان گاز(، ئه گه ر كه مێك خ����ۆی زه حمه ت بدایه و وه ك خۆی ده ڵێت )زۆر گه ڕاوه و خوێندویه تیه وه ( ته نان����ه ت فیلمێك����ی مێژویی ئ����ه و چاخه ی

بدیایه ئه وا ده یزانی له سه رده می زه رده شتدا )گه ر زه مه نه كه شی راست بێت!( داهێنانێك نه ب����وه به ن����اوی چ����را! به كاربهێنرێ����ت بۆ ڕۆش����نایی ، ده س����ت له م مه عریف����ه گرنگه مێژویی����ه هه ڵده گرین و به س����ه رنجێكی جدی ده پرس����ین، ئه و ڕێكخ����راوه نێوده وڵه تیانه كێن و بۆ چی و به چ مه به س����ت و ئامانجێك و به رامبه ر به چی سپۆنس����ه ری ئه م ناوه نده ده كات ؟!! له كوێی دونیادا هه یه كه س����ێك، واڵتێك حزبێ����ك، رێكخراوێكی نێوده وڵه تی به بێ به رامبه ر پاره ببه خشێت و سپۆنسه ری كارێ����ك بكات!! ئای����ا وه زاره ت����ی ئه وقاف

ئاگاداری داهاتی ئه م ناوه نده یه !! له كوێوه دێت و چۆن سه رف ده كرێت؟ چاالكیه كانیان به كام ئاراس����ته دایه ؟! دواتر ب����ێ ئاگایانه و ناراس����ته وخۆ ئامانج����ه كان ل����ه و ناوه ن����ده ده خرێت����ه ڕو، به اڵم نازانم ئه وانه ی ش����وێنی كه وتون چۆن هه س����تیان پێنه كردوه ، پرۆژه دیندارییه كه به دۆنمه زه وی ده ست پێده كات پاش����ان ئێ����وه رێكخ����راوی نێوده وڵه تیتان له پشت بێت بێ خه م بن وه زعتان باش ده بێت س����به ی دۆنمی ترو پ����رۆژه ی وه به رهێنان و مۆڵ و ش����تی تریش����ی به دوادا دێت. دواجار دیمانه ساز پرسیاری لێ ده كات: بۆچی تاكو ئێس����ته خۆیان ده رنه خستوه كه ڕێژه كه یان ئه وه نده زۆره ؟ )گه ر له ماوه ی چوار مانگدا 300 ه����ه زار ئه ندامیان هه بێ����ت پێده چێت نوێنه رێك����ی ئه م گروپ����ه له هه ڵبژاردنه كانی ئاینده دا پش����تی هه مو حزب����ه زه به الحه كان بشكێنێت و هه مویان بنێرێته وه بۆ ماڵه وه !( قسه ڵۆكێكی تر كه شایانی پێكه نین و گریانه له یه ك كاتدا، گوتویه تی چاوه رێی هه ڵویستی حكوم����ه ت ده كات له س����ه ر پرس����ی خاك ! م����رۆڤ هێنده بێئ����اگا بێت له هه ڵویس����تی حكومه تی نه ته وه كه ی له مه ڕ پرس����ی خاك كه هه زاره ها ش����ه هیدی له پێناودا دراوه هه ر ش����ایانی پێكه نینه ! چاوه ڕێی پشكی كێكی پاش شه ڕ ده كات!! ئه م به ناو موغه ئه بێت ئاگاداربێت باخۆیشی ناونابێت رێكخراو به اڵم ئه و بانگه ش����ه ی دینێ����ك ده كات؟ ئه مه ش مه س����ه له یه كی گاڵته جاڕی نیه ، زمانی توند بۆ پیاوی په یامدار هه ڵه یه كی كوش����نده یه ! ئه بێت هێرش����ی دوژمنكارانه نه كاته س����ه ر ئاین����ه كان و هه ڵگران����ی بیروباوه ڕه كانی تر به شمش����ێر كردوه داگیری����ان )ئه وان����ه ی تائێستاش سه رمان ده په ڕێنن( گوته زایه كه ئه گه ر س����وكایه تی ، له هه ڵ����ه و لێوانلێ����وه له مه وپێش گوێبیس����تی سیاس����یه ك بوبیت هێرش����ی كردبێته س����ه ر دینێك له به رئه وه ب����وه وه ك ح����زب قس����ه ك����راوه ، حزبیش سیاس����ه ته و سیاس����ه تیش دای����ك و باوكی نی����ه ، روژگار س����ه دانی وه ك ئه وانه ی لوش داوه ئه وه ی ماوه ت����ه وه ئاینه كه بوه ، به اڵم ئه وه ی به ناوی ئاینه وه قس����ه ده كات ئه بێت زۆر وری����ا بێ����ت و ه����ه زارو ی����ه ك گریمانه و لێكدان����ه وه بكات بۆ هه ر وش����ه یه ك له زاری

دێت����ه ده ره وه )له ش����وێنێكی ت����ردا به ڕونی وه اڵمی ئه و قس����ه ڵۆكه ده ده ینه وه !( دواجار ئێمه و وه زاره تی ئه وقافیش جیاوازی ده كه ین له نێ����وان س����ه ندیكایه كی پیش����ه یی له گه ڵ بانگه ش����ه كاریی بۆ ئاینێك هیچ ژێرخانێكی ته ندروستی نه بێت و كاری ریكخراوه یی بۆساز كرێت به مه به س����تی سیاس����ی و شه خس����ی و خۆده وڵه مه ندكردنی ده رك����ردن و ناوبان����گ ئاسانی له پشته وه بێت!! نیه تپاكی به رامبه ر كۆمه ڵگه ی كوردی له م كاره دا به دی ناكرێت چونك����ه ده ڵێ����ت )بڕیاریانداوه له ش����وێنه مێژویی����ه كان ئاته ش����گا نه كه نه وه ،چونك����ه هه رش����تێك به رامب����ه ر ئاته ش����گاكه بكرێت زیان به ر ش����وێنه مێژوییه ك����ه ده كه وێت ( كه واته پالنی هه نگاوی نه ش����یاو له پشته وه خ����ۆی م����ه اڵس داوه و ده یانه وێ����ت كارێك بكه ن ئاشتی كۆمه اڵیه تی تێكبده ن و پاشان كاردانه وه ی توندی هه ڵگرانی دینه كانی تری به دوادا بێت، ئه م بانگه شانه بانگه شه یه كی نه زۆكن چونكه له سه ر بنه مای ره گه زپه رستی نه ته وه یی و جیاوازی و ته مایز له سه ر بنه مای ئاینی بونیاد نراوه و دژایه تیه كی رونی ته واوی ئاین و نه ته وه كانی تری كوردستانی تێدایه ، ده س����تكاری ویژدانی ك����وردو گه ڕانه وه بۆ فۆتۆكۆپی ته واو زه رده شتیزم میسولوژیای رێبازێك����ی وه ك زایونیزم����ه بزوتن����ه وه ی ڕه یسیزمی ناسیونالیستی كوێرانه ، گوته یه كی روش����نبیر مه ریوان وریا قانع ده كه مه دیاری كوتای����ی وتاره ك����ه م له كتێب����ی )ده رباره ی فه لس����ه فه و ئیسالم و ڕوشنگه ری ( دا ده ڵێت: )جه وه����ه ری ئ����ه م هه وڵدان����ه نوقمكردنی كۆمه ڵگای كوردی س����ه ره تاكانی س����ه ده ی بیس����تویه كه له ن����او بۆچون����ی خورافیانه ی كۆمه ڵگایه كی كش����توكاڵی ب����ه ر له دو هه زار س����اڵ له مه و ب����ه ردا.( ئه م هه وڵ����ه بچوكه هیوادارم دڵس����ۆزانه یه و بیرخستنه وه یه كی ئاوازی م����ه رگ نه بێت و گوێ له هاواره كانمان نه گیرێت چونكه ئاكامه ك����ه ی باش نابێت و دورنیه ئامانجی مادی و سیاسی له هه نده ران و ش����تی تری له پش����ته وه بێ����ت، یه كێكی تر له ئامانجه كانی ئه م بۆچونه نه شازانه تێكدانی ئاش����تی كۆمه اڵیه تی و گیان����ی پێكه وه ژیانی كۆمه ڵگه كه م����ان بێت! ئه گه رن����ا رێكخراوی

نێوده وڵه تی بۆچی سپۆنسه ری ده كات!

بیرورا 14)508( سێشه ممه 2015/12/22

عێراقێكی بێهێز كه بۆته مه یدانی

ملمالنێی ته راتێنی هێزه ناوچه ییه كان و

توندبونه وه ی ملمالنێ شیعه و سوننه ، رێك ئه و تێزه ی به سه ردا

جێبه جێ ده كرێت كه ده ڵێت "مه ترسییه كی

مه زنه ده وڵه تێكی بچوك دراوسێی ده وڵه تێكی

گه وره و به هێزبێت"

كێ ئه م مۆڵه ته ی دایه كه سێك خۆی

بكاته خاوه نی ئایینی زه رده شتی و

بانگه شه ی بۆ بكات؟ خۆ ناكرێت هه ر

كه س گروپێكی پێنج كه سی كۆكاته وه و رێبه رایه تی دینێك

ڕاگه یه نێت؟

په یامێك بۆ وه زاره تی ئه وقاف گه‌مه‌‌كردن‌به‌ئاگر

توركیا‌له‌ملمالنێی‌سوریاو‌روسیاوه‌،‌بۆ‌قه‌یرانی‌‌عێراق‌و‌ئێران

یاسین ره سول عوسمان

ئه نوه ر حسێن )بازگر(

19 »»

‌‌‌‌ئا:‌بارام‌سوبحی‌

لێكۆڵه‌رێكی‌‌میسری‌‌دانیشتوی‌‌ئه‌مریكا،‌له‌كتێبێكدا‌ملمالنێی‌‌نێوان‌واڵته‌‌عه‌ره‌بیه‌كان‌

له‌ڕێگه‌ی‌‌كه‌ناڵه‌‌ئاسمانیه‌كانه‌وه‌‌به‌وردی‌‌ده‌خاته‌ڕو،‌به‌تایبه‌تی‌‌ملمالنێكانی‌‌نێوان‌قه‌ته‌رو‌سعودییه‌‌له‌ڕێگه‌ی‌‌كه‌ناڵه‌كانی‌‌ئه‌لجه‌زیره‌و‌ئه‌لعه‌ره‌بیه‌‌و‌رۆژنامه‌كانی‌‌

ئه‌لحه‌یات‌و‌شه‌رقولئه‌وسه‌ته‌وه‌.‌به‌بڕوای‌‌نوسه‌ر‌عه‌ره‌ب‌متمانه‌یان‌به‌وه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌ئامێری‌‌ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌یان‌كارده‌كات،‌به‌اڵم‌

زۆر‌به‌ده‌گمه‌ن‌متمانه‌یان‌به‌و‌په‌یامانه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌له‌ڕێیه‌وه‌‌بۆیان‌ده‌گوێزرێته‌وه‌.

كتێبی‌‌ش���ه‌ڕه‌‌قس���ه‌:‌میدیاو‌سیاس���ه‌ت‌له‌جیهانی‌‌عه‌ره‌بیدا،‌له‌نوس���ینی‌:‌د.مه‌ئمون‌فه‌ن���دی‌‌و‌وه‌رگێڕانی‌‌م���ه‌م‌بوره���ان‌قانعه‌.‌كتێبه‌ك���ه‌‌‌350الپه‌ڕه‌ی���ه‌و‌له‌ش���ه‌ش‌به‌ش‌پێكهاتوه‌،‌به‌م‌ناونیش���انانه‌:‌میدیای‌‌میسری‌‌وه‌ك‌ده‌روازه‌ی���ه‌ك‌بۆ‌تێگه‌یش���تن‌له‌میدیای‌‌عه‌ره‌بی‌،‌قه‌ته‌رو‌س���عودییه‌:‌جه‌نگی‌‌كه‌ناڵه‌‌ئاس���مانیه‌كان،‌میدیای‌‌عه‌ره‌ب���ی‌‌و‌ملمالنێی‌‌ناو‌تاكه‌ده‌وڵه‌تێك،‌رۆژنامه‌نوس���انی‌‌عه‌ره‌ب‌له‌نێوان‌پیش���ه‌و‌سیاس���ه‌تدا،‌ئه‌و‌كه‌نااڵنه‌ی‌‌خۆرئاوا‌ك���ه‌‌ئاراس���ته‌ی‌‌بین���ه‌ری‌‌عه‌ره‌بی‌‌كردون،‌ئایا‌میدیا‌ده‌توانێت‌واقیعی‌‌سیاسی‌‌

بگۆڕێت.له‌پێش���ه‌كی‌‌ئه‌م‌كتێب���ه‌دا،‌وه‌رگێڕ‌باس‌ل���ه‌وه‌ده‌كات‌گرنگ���ی‌‌ئ���ه‌م‌كتێبه‌‌ب���ۆ‌نێو‌كتێبخان���ه‌ی‌‌ك���وردی‌،‌هیچی‌‌ل���ه‌و‌گرنگیه‌ی‌‌ب���ۆ‌نێو‌كتێبخان���ه‌ی‌‌عه‌ره‌ب���ی‌‌كه‌متر‌نییه‌،‌ئه‌مه‌ش‌به‌هۆكاری‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌"میدیا‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستاندا،‌هه‌ڵگری‌‌هه‌مان‌ئه‌و‌ده‌ردانه‌یه‌‌كه‌‌له‌جیهان���ی‌‌عه‌ره‌بیدا‌هه‌یه‌".‌بۆ‌رونكردنه‌وه‌ی‌‌زیاتری���ش‌ده‌ڵێ���ت:‌كات���ێ‌‌به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌‌سیاس���یه‌كان‌ده‌كه‌ونه‌‌به‌رده‌م‌هه‌ڕه‌ش���ه‌وه‌،‌میدی���اكان‌ب���ۆ‌شه‌ڕه‌قس���ه‌‌به‌كارده‌هێنرێن‌و‌ده‌كرێنه‌‌سه‌كۆیه‌ك‌بۆ‌"ته‌سفیه‌ی‌‌حیسابات"‌و‌ناش���یرینكردنی‌‌به‌رانبه‌ر‌له‌ڕێی‌‌شه‌ڕه‌قسه‌وه‌،‌ئه‌م‌حاڵه‌ته‌‌تا‌ئه‌م‌ساته‌وه‌خته‌ش‌له‌هه‌رێمی‌‌

كوردستاندا‌به‌ڕونی‌‌بونی‌‌هه‌یه‌.

میسر:‌میدیا‌یه‌كسانه‌‌به‌رژێمباس���ی‌‌ نوس���ه‌ر‌ یه‌كه‌م���دا‌ له‌به‌ش���ی‌‌

له‌س���ه‌رده‌می‌‌ میس���ر‌ له‌راگه‌یاندنه‌كان���ی‌‌عه‌بدولناسرو‌ له‌جه‌مال‌ هه‌ریه‌ك‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌ئه‌نوه‌ر‌سادات‌و‌حوس���نی‌‌موباره‌ك‌ده‌كات،‌میدیاو‌ خاوه‌ندارێت���ی‌‌ جۆره‌كان���ی‌‌ پاش���ان‌رۆڵی‌‌میدیاكارانی‌‌میس���ر‌له‌جیهانی‌‌عه‌ره‌بیدا‌رونده‌كاته‌وه‌،‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ده‌ڵێت:‌په‌یامنێران‌رژێمه‌كه‌یان‌ له‌سیاس���ه‌تی‌‌ گومانیان‌ له‌میسر‌نییه‌،‌له‌بری‌‌ئه‌وه‌ش‌له‌سه‌رخه‌رانی‌‌ده‌بن.‌ئه‌و‌كاره‌ش���یان‌خۆی‌‌له‌لۆمه‌كردنی‌‌دوژمنكارانی‌‌رژێمه‌كه‌دا‌له‌ناوه‌وه‌و‌ده‌ره‌وه‌دا‌ده‌بینێته‌وه‌.

به‌س���ه‌رهاتێكی‌‌ نوس���ه‌ر‌ به‌ش���ه‌دا‌ ل���ه‌م‌عه‌بدولحه‌لی���م‌قه‌ندیل‌سه‌رنوس���ه‌ری‌‌یه‌كێك‌ئه‌وكات���ه‌ی‌‌ ده‌گێڕێت���ه‌وه‌،‌ له‌رۆژنام���ه‌كان‌وتارێكی‌‌نوس���یوه‌و‌تیای���دا‌وتویه‌تی‌:‌نا‌بۆ‌درێژكردنه‌وه‌ی‌‌ویالیه‌تی‌‌موباره‌ك..‌به‌ڵێ‌‌بۆ‌سه‌رۆكێكی‌‌نوێ‌‌كه‌‌گه‌ل‌هه‌ڵیبژێرێت".‌به‌اڵم‌دو‌هه‌فته‌‌دوای‌‌باڵوبون���ه‌وه‌ی‌‌وتاره‌كه‌ی‌،‌له‌‌تشرینی‌‌دوه‌می‌‌)2004(دا‌چوار‌كه‌س‌به‌جلی‌‌فه‌رمیه‌وه‌‌ده‌یڕفێنن‌و‌له‌س���ه‌ر‌رێگای‌‌خێرای‌‌قاهیره‌‌–‌س���وێس‌فڕێی���ده‌ده‌ن‌و‌پێیده‌ڵێن‌"ئه‌مه‌‌بۆ‌ته‌مبێكردنته‌،‌به‌هۆی‌‌قس���ه‌كردنت‌

له‌سه‌ر‌گه‌وره‌كانت".

جه‌نگێك‌له‌ڕێگای‌‌ئاسمانه‌وه‌له‌به‌شی‌‌دوه‌مدا‌نوسه‌ر‌باس‌له‌دروستبون‌و‌ئه‌لجه‌زیره‌و‌ كه‌ناڵه‌كانی‌‌ نێ���وان‌ ملمالنێكانی‌‌ئه‌لعه‌ره‌بیی���ه‌‌ده‌كات،‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌س���ته‌ش‌چه‌ندی���ن‌نمون���ه‌ی‌‌روماڵكردنه‌كان���ی‌‌هه‌ردو‌كه‌ناڵ‌له‌باره‌ی‌‌روداوه‌‌سیاس���یه‌كانی‌‌واڵتانی‌‌

عه‌ره‌بیه‌وه‌‌ده‌هێنێته‌وه‌.كه‌ناڵی‌‌جه‌زیره‌‌كه‌‌له‌)8ی‌شوباتی‌1996(‌به‌مه‌رسومێكی‌‌ش���ازاده‌ی‌‌قه‌ته‌ر‌دامه‌زرێنرا،‌له‌ئێس���تادا‌خاوه‌ن���ی‌‌گروپێ���ك‌كه‌ناڵ���ه‌‌كه‌‌به‌زمانه‌كانی‌‌عه‌ره‌بی‌‌و‌ئینگلیزی‌‌و‌له‌بواره‌كانی‌‌سیاسه‌ت‌و‌وه‌رزش‌و‌دیكۆمێنتاری‌‌كارده‌كه‌ن.‌كۆمه‌ككردنی‌‌كه‌ناڵه‌كه‌ش‌له‌به‌ندێكی‌‌بودجه‌ی‌‌

دیوانی‌‌شازاده‌ییدا‌هاتوه‌.به‌بۆچون���ی‌‌نوس���ه‌ر،‌دامه‌زراندنی‌‌كه‌ناڵی‌‌جه‌زی���ره‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌بوه‌‌پێگه‌یه‌ك‌ببه‌خش���ێته‌‌واڵتی‌‌قه‌ت���ه‌ر،‌چونك���ه‌‌"قه‌ته‌ر‌س���عودییه‌‌نیی���ه‌‌كه‌‌جێ���گای‌‌پیرۆزی‌‌هه‌ی���ه‌‌و‌له‌بواری‌‌ئیس���المیدا‌یارمه‌تیده‌ری‌‌ده‌بێ���ت،‌ئێرانیش‌نییه‌‌كه‌‌شۆڕش���ی‌‌ئیس���المی‌‌وه‌ك‌رێگایه‌كی‌‌دره‌وش���انه‌وه‌و‌بریقه‌ده‌ر‌به‌خ���ۆوه‌‌ده‌بینێ‌".‌

نیش���تنه‌وه‌ی‌‌ "قه‌ت���ه‌ر‌ ده‌ڵێ���ت‌ هه‌روه‌ه���ا‌به‌خش���یوه‌،‌ به‌ئه‌مریكی���ه‌كان‌ ئاس���مانیی‌‌به‌ئیس���المیه‌كان‌و‌ هه‌واییه‌كان���ی‌‌ ش���ه‌پۆله‌‌الجزی���ره‌‌بۆ‌ ناسیۆنالیس���ته‌كانی‌‌ع���ه‌ره‌ب،‌ش���ه‌قامی‌‌عه‌ره‌بی‌،‌بنكه‌‌س���ه‌ربازییه‌كانیش‌بۆ‌ئه‌مریكا،‌ئه‌مه‌یه‌‌هاوكێش���ه‌ی‌‌ئاسایش���ی‌‌

قه‌ته‌ر".هه‌رچی‌‌كه‌ناڵی‌‌"العربیه‌"یه‌‌له‌ساڵی‌‌)2003(‌به‌س���ه‌رمایه‌ی‌‌)300(‌ملی���ۆن‌دۆالر‌له‌الیه‌ن‌سعودییه‌وه‌‌دامه‌زراوه‌.‌نوسه‌ر‌ده‌ڵێت‌"العربیه‌‌ره‌نگ���ه‌‌ره‌خنه‌‌له‌ه���ه‌ر‌ده‌وڵه‌تێ���ك‌بگرێت،‌سعودییه‌‌نه‌بێت".‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌‌سه‌ركه‌وتویی‌‌هه‌ردو‌كه‌ناڵه‌كه‌ش‌ده‌ڵێت:‌هه‌ردو‌كه‌ناڵه‌كه‌،‌تا‌ئه‌م‌ساته‌وه‌خته‌‌شكستیان‌هێناوه‌‌سه‌باره‌ت‌به‌له‌خۆگرتنی‌‌هه‌ر‌بابه‌تێ���ك‌كه‌‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ملمالنێی‌‌سیاسیه‌كانی‌‌خاوه‌نه‌كانی‌‌كه‌ناڵه‌كه‌‌

بێت،‌واته‌‌سعودییه‌و‌قه‌ته‌ر".

لوبنان:‌شه‌ڕی‌‌به‌وه‌كاله‌تی‌‌كه‌ناڵه‌كانله‌به‌شی‌‌سێیه‌مدا‌نوسه‌ر‌باس‌له‌میدیای‌‌كه‌ناڵ���ه‌كان‌ پێیوای���ه‌‌ ده‌كات‌و‌ لوبنان���ی‌‌به‌سیاسیكراون‌و‌ئازاد‌نین‌و‌له‌ژێر‌هه‌ژمونی‌‌پارت‌و‌تایه‌فه‌كان���دان.‌نه‌ك‌هه‌ر‌ئه‌وه‌نده‌،‌به‌ڵكو‌ئه‌وه‌شی‌‌بۆ‌زیاد‌ده‌كات‌"ملمالنێكانی‌‌نێوان‌واڵتان،‌به‌تایبه‌تی‌‌له‌نێوان‌س���وریاو‌ئێران‌و‌س���عودییه‌و‌قه‌ته‌ر،‌به‌ش���ێكی‌‌زۆر‌به‌ناویه‌كداچوی‌‌چن���راوی‌‌میدیای‌‌لوبنانی‌‌

پێكده‌هێنن".له‌به‌شی‌‌چواره‌مدا‌باس‌له‌رۆژنامه‌نوسانی‌‌ع���ه‌ره‌ب‌ده‌كات.‌له‌باره‌یان���ه‌وه‌‌ده‌ڵێ���ت:‌سیس���تمه‌‌ ئه‌م‌ رۆڵ���ه‌ی‌‌ رۆژنامه‌نوس���ان‌سیاس���ی‌‌و‌رۆش���نبیرییه‌ی‌‌عه‌ره‌بی���ن،‌چ‌هه‌وادارانی‌‌حكومه‌ت‌بن‌یان‌ئۆپۆزسیۆن،‌هه‌مان‌ئه‌و‌ڤایرۆسه‌یان‌تێدایه‌و‌هه‌مان‌ئه‌و‌باكگراونده‌ش���یان‌هه‌یه‌،‌كه‌‌له‌رۆشنبیریی‌‌و‌

باوكایه‌تیه‌وه‌‌ رژێمی‌‌ یان‌ ده‌س���ه‌اڵتخوازی‌‌كه‌وتوه‌ته‌وه‌.

رۆژنامه‌نوس���انی‌‌ دۆخ���ی‌‌ ده‌رب���اره‌ی‌‌له‌پاداشتكردن‌ جیهانێك‌ ده‌ڵێت:‌ عه‌ره‌ب،‌بۆ‌ئه‌و‌نوس���ه‌رانه‌‌ده‌س���ته‌به‌ر‌ده‌بێت‌كه‌‌پابه‌ندبونێك���ی‌‌توندیان‌هه‌ی���ه‌،‌هه‌روه‌ك‌چ���ۆن‌بۆ‌ئه‌و‌رۆژنامه‌نوس���انه‌ش‌فه‌راهه‌م‌ده‌بێت‌كه‌‌ئه‌ركه‌‌س���ه‌ره‌كییه‌كه‌یان‌خۆی‌‌له‌‌ش���اردنه‌وه‌ی‌‌جه‌ورو‌سته‌می‌‌رژێمه‌كه‌و‌به‌خش���ینی‌‌خه‌س���ڵه‌تی‌‌ره‌واییدایه‌‌پێی‌.‌پاش���ان‌ده‌ڵێ���ت:‌له‌جیهان���ی‌‌عه‌ره‌بی���دا‌زیانگه‌یاندنه‌‌ حوكمڕان‌ به‌حیزبی‌‌ جنێودان‌رۆژنامه‌نوسان‌ نیشتیمانی‌،‌ به‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌له‌وكاتان���ه‌‌دادگای���ی‌‌ناكرێ���ن‌ك���ه‌‌جنێو‌به‌هاواڵت���ی‌‌ئاس���ایی‌‌ده‌ده‌ن،‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌جنێ���ودان‌به‌هاواڵتی‌‌ئاس���ایی‌‌زی���ان‌به‌‌

به‌رژه‌وه‌ندی‌‌نیشتیمان‌ناگه‌یه‌نێت.

شكسته‌كانی‌‌ئه‌لحوڕه‌و‌سه‌واله‌به‌ش���ی‌‌پێنجه‌مدا،‌ب���اس‌له‌كه‌ناڵه‌كانی‌‌ح���وڕه‌و‌رادیۆ‌س���ه‌وا‌ده‌كات‌ك���ه‌‌ئه‌مریكا‌ئاراس���ته‌ی‌‌واڵتانی‌‌عه‌ره‌بی‌‌ده‌كات.‌س���ه‌وا‌ل���ه‌‌2002/3/23و‌ئه‌لحوڕه‌ش‌ل���ه‌2004/2/14 ده‌ستی‌‌به‌په‌خش‌كردوه‌.‌ئامانجی‌‌ئه‌مریكاش‌به‌دیبلۆماس���یه‌تی‌‌ بره‌دوانه‌‌ كه‌نااڵن���ه‌،‌ له‌م‌ئه‌مریكا‌له‌جیهانی‌‌عه‌ره‌بدا.‌به‌اڵم‌به‌بۆچونی‌‌نوس���ه‌ر‌ئه‌و‌دو‌كه‌ناڵه‌‌له‌گۆڕینی‌‌ئه‌قڵ‌و‌دڵی‌‌گه‌النی‌‌عه‌ره‌بدا‌شكس���تیان‌هێناوه‌،‌كه‌چی‌‌زیاده‌ڕۆیی‌‌ كه‌ناڵه‌كه‌‌ ه���ه‌ردو‌ "به‌ڕێوه‌به‌رانی‌‌

له‌راگه‌یاندنی‌‌سه‌ركه‌وتنیاندا‌ده‌كه‌ن".فه‌ندی‌،‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌كارمه‌ندانی‌‌هه‌ردو‌كه‌ناڵه‌كه‌‌له‌سه‌ری‌‌هه‌ره‌مه‌كه‌وه‌‌بۆ‌بنكه‌كه‌ی‌‌و‌ئه‌وانه‌ش���ی‌‌بۆ‌گێڕانه‌وه‌ی‌‌چیرۆكی‌‌ئه‌مریكی‌‌به‌گوێی‌‌جیهان���ی‌‌عه‌ره‌بدا‌دامه‌زرێنراون‌"زۆر‌چیرۆكه‌كه‌یه‌وه‌‌ ئه‌مری���كاو‌ له‌باره‌ی‌‌ به‌كه‌می‌‌زانیارییان‌هه‌یه‌".‌بۆ‌راستاندنی‌‌وته‌كانیشی‌،‌چه‌ندین‌نمونه‌‌له‌هه‌واڵ‌و‌به‌رنامه‌كانی‌‌كه‌ناڵی‌‌

ئه‌لحوڕه‌‌ده‌هێنێته‌وه‌.

چۆن‌دۆخی‌‌میدیا‌چاك‌بكرێت؟له‌به‌شی‌‌شه‌ش���ه‌مدا،‌نوسه‌ر‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌گش���تی‌‌ب���اس‌له‌دۆخ���ی‌‌میدی���ای‌‌عه‌ره‌بی‌‌ده‌كات،‌پێیوایه‌‌ناوه‌نده‌كانی‌‌میدیای‌‌عه‌ره‌بی‌‌له‌سایه‌ی‌‌داگیركارییدا‌ئازادی‌‌زۆرتریان‌هه‌یه‌،‌وه‌ك‌له‌و‌ناوچانه‌دا‌كه‌‌له‌ژێر‌ده‌سه‌اڵتی‌‌رژێمی‌‌عه‌ره‌بیه‌كان���دان.‌هه‌ر‌ئ���ه‌وه‌ش‌وایلێكردون‌"ره‌نگ���ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌گۆڕانكارییه‌‌سیاس���ی‌‌و‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‌یاساییانه‌‌ده‌بن،‌له‌بری‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌داڕێژه‌ره‌وه‌ی‌‌بن".‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌‌جه‌ماوه‌ریش‌بوه‌ت���ه‌‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌"عه‌ره‌ب‌متمانه‌یان‌به‌وه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌ئامێری‌‌ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌یان‌كارده‌كات،‌به‌اڵم‌زۆر‌به‌ده‌گمه‌ن‌متمانه‌یان‌به‌و‌په‌یامانه‌‌

هه‌یه‌‌كه‌‌له‌ڕێیه‌وه‌‌بۆیان‌ده‌گوێزرێته‌وه‌".بۆ‌چاكس���ازی‌‌له‌دۆخی‌‌میدیاكاندا،‌فه‌ندی‌‌پێش���نیار‌ده‌كات‌یاس���اكان‌بگۆڕێن‌و‌فه‌زای‌‌ئازادی‌‌ف���راوان‌بكرێ���ت‌و‌رۆڵ���ی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌پۆلیسی‌‌كه‌م‌بكرێته‌وه‌.‌له‌كۆتایشدا‌ده‌ڵێت:‌ئه‌م‌كتێبه‌‌ده‌ریخس���ت‌ناوه‌نده‌كانی‌‌میدیای‌‌عه‌ره‌ب���ی‌‌دورت���رن‌ل���ه‌وه‌ی‌‌كه‌‌دام���ه‌زراوه‌‌مانای‌‌ پێكبهێنن،‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‌سه‌ربه‌خۆكان‌وایه‌‌ئه‌م‌میدیایه‌‌به‌ش���ێك‌نییه‌‌له‌كۆمه‌ڵگای‌‌

مه‌ده‌نی‌.

‌‌‌ئا:‌ژینۆ‌عه‌بدولاڵ

ڕه‌نگه‌‌زۆر‌كه‌س‌هه‌ست‌نه‌كات‌له‌په‌یوه‌ندی‌نێوان‌هونه‌رمه‌ندان‌و‌

ده‌زگاسیخوڕی‌و‌موخابه‌راتیه‌كان‌به‌تایبه‌ت‌له‌و‌واڵتانه‌ی‌سیسته‌مه‌كانیان‌دیكتاتۆری‌و‌

داخراوو‌داپڵۆسێنه‌رن،‌واڵتیان‌كردوه‌‌به‌تۆڕێكی‌جاڵجاڵۆكه‌یی‌به‌مه‌به‌ستی‌

مانه‌وه‌یان‌له‌ده‌سه‌اڵتدا‌به‌تایبه‌ت‌له‌واڵتانی‌خۆرهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاستدا.

یه‌كێ����ك‌ل����ه‌و‌ده‌زگا‌موخابه‌راتیان����ه‌ی‌ڕۆڵێكی‌خراپی‌بینی‌له‌ناوزڕاندن‌و‌ئه‌تكردن‌و‌به‌جاسوكردنی‌هونه‌رمه‌ندان‌و‌به‌كارهێنانیان‌ته‌نان����ه‌ت‌ب����ۆ‌واڵتانی‌عه‌ره‌ب����ی،‌ده‌زگای‌

هه‌واڵگری‌گشتی‌میسربو.به‌تایبه‌ت‌كه‌‌میس����ر‌به‌پێشه‌نگی‌كاری‌وه‌ك‌ داده‌نرێ����ت‌ س����ینه‌مایی‌ هون����ه‌ری‌و‌قوتابخانه‌یه‌ك����ی‌عه‌ره‌بی‌س����ه‌یر‌ده‌كرێت‌

له‌بواری‌هونه‌ری‌حه‌وته‌م.‌له‌س����ه‌رده‌می‌جه‌مال‌عه‌بدولناس����رداو‌به‌تایبه‌ت‌خودی‌س����ه‌رۆكی‌ئ����ه‌و‌ده‌زگایه‌‌سه‌الح‌نه‌سر‌كه‌مێژویه‌كی‌ڕه‌شی‌له‌كوشتن‌و‌ئه‌ش����كه‌نجه‌دان‌و‌ئه‌تك����ردن‌و‌ناوزڕاندن����ی‌به‌ویس����تی‌ گێڕاو‌ میس����ردا‌ هونه‌رمه‌ندانی‌خ����ۆی‌به‌بیانوی‌به‌رژه‌وه‌ندی‌بااڵی‌واڵته‌وه‌‌چه‌ندین‌هونه‌رمه‌ندی‌میس����ری‌سه‌رگه‌ردان‌ك����ردو‌یاخود‌تیرۆری‌ك����ردون‌یان‌واڵتیان‌

به‌جێهێشت.ئه‌وه‌ی‌س����ه‌یره‌‌له‌گه‌ڵ‌ناوهێنانی‌سه‌الح‌نه‌سره‌دا‌ئێستاش‌هه‌مو‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌میسری‌س����ڵی‌لێده‌كه‌نه‌وه‌‌چونكه‌‌ده‌ڵێن‌كه‌سێكی‌

به‌دناو‌و‌خوێنمژو‌ده‌روننه‌خۆش‌بوه‌.

دادگایكردنیكاره‌‌دزێو‌و‌ناش����رینه‌كانی‌گه‌یش����ته‌وه‌‌میسر،‌ س����ه‌رۆكی‌ عه‌بدولناسری‌ به‌جه‌مال‌به‌تایبه‌ت‌له‌گ����ه‌ڵ‌هونه‌رمه‌نداندا‌كه‌‌داوای‌لێده‌كردن‌بۆ‌موخابه‌راتی‌میسر‌كاربكه‌ن‌و‌ڕاپۆرت����ی‌مانگان����ه‌‌له‌س����ه‌ر‌هاوڕێكانیان‌بنوس����ن‌و‌هه‌ندێك‌جاریش‌به‌زۆر‌سێكسی‌له‌گ����ه‌ڵ‌ده‌ك����ردن‌و‌وێن����ه‌ی‌ده‌گرت����ن‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ی‌به‌هی����چ‌ش����ێوه‌یه‌ك‌وازنه‌هێنن‌و‌البو،‌ ئه‌وكارانه‌ی‌ گ����ه‌وره‌ی‌ ئه‌رش����یفێكی‌

هه‌مو‌بیانوه‌كه‌شی‌به‌حساب‌بۆسه‌ركه‌وتنی‌ش����ۆڕش‌و‌دژی‌ئیمپریالی����زم‌ب����و،‌ئه‌ویش‌ه����ه‌رزو‌لیژن����ه‌ی‌لێكۆڵێن����ه‌وه‌ی‌له‌س����ه‌ر‌پێكهێناو‌ته‌واوی‌دۆكیۆمێنته‌كان‌له‌س����ه‌ر‌سه‌الح‌نه‌س����ر‌یه‌كالبوه‌وه‌و‌وه‌ك‌سكرتێری‌بۆ‌ له‌یاداش����ته‌كانی‌ عه‌بدولناس����ر‌ جه‌مال‌گۆڤاری‌ڕۆزیوسف‌نوسیبوی‌توشی‌شۆك‌بوه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌هه‌مو‌تاوان‌و‌كوشتن‌و‌كاره‌‌

دزێو‌و‌قێزه‌ونانه‌ی‌كردویه‌تی.بڕی����ار‌ده‌دا‌ م����ال‌عه‌بدولناس����ر‌ ج����ه‌‌دادگای‌ نه‌سر،‌ س����ه‌الح‌ به‌ده‌ستگیركردنی‌میس����ر‌بڕیاری����دا‌به‌س����زادانی‌‌15س����اڵ‌به‌زیندانیكردن����ی‌له‌به‌رامبه‌ر‌به‌ڕێدا‌البردنی‌كاره‌كانی‌موخابه‌رات‌و‌‌25ساڵیش‌زیندانی‌كرا‌له‌س����ه‌ر‌ناوزڕاندنی‌سیسته‌می‌ئه‌منی‌و‌سیاس����ی‌میس����رو‌ئه‌و‌تیرۆرو‌تۆقاندنه‌ی‌به‌س����ه‌ر‌میلله‌تی‌میس����ری‌هێناوه‌،‌به‌اڵم‌س����اڵی‌‌1974ئه‌نوه‌ر‌س����ادات‌به‌لێبوردنی‌

گشتی‌ئازادی‌كرد.

سندوقه‌‌ڕه‌شه‌كه‌یه‌ك����ه‌م‌كه‌س‌كه‌‌په‌رده‌ی‌له‌س����ه‌ر‌كاره‌‌دزێو‌و‌به‌دڕه‌وشتیه‌كانی‌به‌هونه‌رمه‌ندانه‌وه‌‌هه‌ڵماڵی‌هاوس����ه‌ره‌كه‌ی‌خ����ۆی‌بو‌به‌ناوی‌به‌رهه‌مهێنه‌ری‌ ك����ه‌‌ خورش����ید‌ ئیعتم����اد‌هونه‌رمه‌نده‌‌ فیلمیش����ه‌،ئه‌م‌ ‌ كۆمپانی����ای‌كتێبێكی‌به‌ناوی‌)ش����ایه‌تحاڵێك‌له‌س����ه‌ر‌له‌رێالدانه‌كانی‌س����ه‌الح‌نه‌سر(‌باڵوكرده‌وه‌،‌س����اڵی‌‌1989چاپك����راوه‌و‌دواتر‌‌10جاری‌تر‌‌چاپ‌كراوه‌ته‌وه‌و‌دوای‌‌20ساڵ‌له‌ژیانی‌هاوسه‌ری‌‌ئه‌م‌ڕاس����تیانه‌ی‌باڵوكردۆته‌وه‌‌تیایدا‌سه‌ره‌تا‌چیرۆكی‌خۆی‌ده‌گێڕێته‌وه‌و‌ده‌ڵێ����ت‌به‌هۆی‌ئ����ه‌وه‌ی‌كۆمپانیای‌فیلمم‌هه‌بوه‌،‌سه‌ره‌تا‌له‌ڕێگای‌سه‌میر‌به‌گ-‌ه‌وه‌‌كه‌‌دواتر‌زانی����م‌بوه‌ته‌‌پیاوی‌موخابه‌رات-‌ك����ه‌‌ده‌رهێن����ه‌ری‌فیلمه‌‌پێ����ی‌ڕاگه‌یاندنم‌حكومه‌ت‌ده‌یه‌وێت‌درامایه‌كی‌گه‌وره‌‌بكات‌له‌س����ه‌ر‌)رابیعه‌ی‌عه‌ده‌وی(‌كۆمپانیاكه‌ی‌تۆیان‌هه‌ڵبژاردوه‌و‌بابچین‌بۆ‌الی‌س����ه‌الح‌نه‌س����ر‌بوه‌ته‌‌نوێنه‌ری‌حكومه‌ت،‌كه‌‌چوم‌بۆ‌ڤێالكه‌ی‌خۆی‌س����ه‌رم‌س����وڕما‌به‌ڕوتی‌ه����ات‌به‌پیرم����ه‌وه‌و‌یه‌كس����ه‌ر‌خه‌ریك‌بو‌په‌الم����ارم‌ب����دات‌و‌منیش‌ویس����تم‌به‌رگری‌بك����ه‌م‌یه‌ك‌زلل����ه‌ی‌لێدام‌له‌ه����ۆش‌خۆم‌

چوم‌و‌له‌خه‌س����ته‌خانه‌‌خۆم‌بینیه‌وه‌،‌دواتر‌هاوسه‌ره‌كه‌م‌كه‌‌ده‌رهێنه‌رو‌وێنه‌گربو‌به‌ناوی‌ئه‌حمه‌د‌خورشید‌كه‌‌دو‌منداڵیشمان‌هه‌بو‌به‌زۆر‌به‌مێرده‌كه‌ی‌ت����ه‌اڵق‌داوه‌و‌وتویه‌تی‌ئه‌گه‌ر‌ڕازی‌نه‌بیت‌ئه‌تخه‌مه‌‌ش����ێتخانه‌وه‌و‌هه‌ردو‌منداڵه‌كه‌شت‌س����ه‌رگه‌ردان‌ئه‌كه‌م،‌ئه‌وی����ش‌به‌ناچاری‌ژنه‌كه‌ی‌ت����ه‌اڵق‌داوه‌و‌خۆی‌ماره‌ی‌كردوه‌‌له‌كاتێكدا‌دوگیان‌بوه‌و‌

به‌رهه‌مهێنانی‌ كۆمپانیای‌ به‌هۆی‌ دواتریش‌فیلمه‌كه‌و‌‌ب����ه‌و‌بیان����وه‌وه‌‌هونه‌رمه‌ندانی‌

بانگكردوه‌و‌كاره‌كانی‌خۆی‌ڕاییكردوه‌.

نه‌خۆشی‌ده‌رونی‌هه‌بوه‌‌‌س����ه‌الح‌نه‌س����ر‌به‌رده‌وام‌ئازاری‌ئه‌و‌هونه‌رمه‌ندان����ه‌ی‌داوه‌‌ك����ه‌‌كاری‌له‌گ����ه‌ڵ‌ك����ردون‌و‌ئیعتم����اد‌ئه‌گێڕێت����ه‌وه‌و‌ده‌ڵێت‌زۆربه‌ی‌كات‌له‌به‌رچاوی‌من‌كاری‌سێكسی‌له‌گ����ه‌ڵ‌ك����ردون‌و‌دواتر‌وێن����ه‌ی‌‌گرتون‌و‌پاش����ان‌لێی����داون‌و‌هه‌روه‌ه����ا‌زۆر‌جاریش‌كاری‌هاوڕه‌گه‌زبازی‌ئه‌كرد‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌كوڕو‌مێردمندااڵنه‌ی‌ده‌ستگیری‌ده‌كردن‌و‌منیشی‌به‌زۆر‌ناچار‌ئه‌كرد‌س����ه‌یریان‌بكه‌م.چونكه‌‌به‌هه‌ژاریش‌گه‌وره‌‌بوبو‌منیش‌له‌خێزانێكی‌ده‌وڵه‌مه‌ندو‌ناسراو‌بوم‌گرێی‌ده‌رونی‌هه‌بو‌ناسراوه‌كان‌و‌ خێزانه‌‌ ده‌وڵه‌مه‌ندو‌ به‌رامبه‌ر‌به‌رده‌وام‌قس����ه‌ی‌ناشرین‌و‌س����وكی‌به‌من‌

ده‌وت.هونه‌رمه‌نده‌كان‌ به‌كارهێنان����ی‌ هه‌روه‌ها‌به‌هاوكاری‌ژماره‌یه‌ك‌سه‌ركرده‌ی‌سیاسی‌و‌بازرگانی‌میسر‌بوه‌‌كه‌‌هه‌مویان‌وه‌ك‌باند‌كاریان‌ئه‌كرد‌به‌تایبه‌ت‌ئه‌و‌هونه‌رمه‌ندانه‌ی‌ت����ازه‌‌ده‌هاتنه‌‌بواری‌نواندن����ه‌وه‌‌و‌جوان‌و‌سه‌رنجڕاكێش‌بون.له‌س����ه‌رو‌هه‌موشیانه‌وه‌‌س����ه‌فوه‌ت‌ش����ه‌ریف‌وه‌زیری‌پێش����وتری‌

میسر.

سوعادحوسنی‌قوربانی‌موخابه‌راتبه‌گێڕان����ه‌وه‌ی‌ئه‌م‌كتێبه‌‌بێت‌س����وعاد‌حوس����نی‌یه‌كێك‌بوه‌‌له‌وانه‌ی‌كه‌‌س����ه‌الح‌نه‌س����ر‌كاری‌پێكردوه‌‌به‌هاوكاری‌سه‌فوه‌ت‌ش����ه‌ریف‌كه‌‌یه‌كێك‌بو‌له‌كه‌سه‌‌نزیكه‌كانی‌حوس����نی‌موباره‌ك،‌كاتێك‌‌عه‌بدلوحه‌لیم‌حافز‌ویستویه‌تی‌بیهێنێ‌چونكه‌‌هه‌ردوكیان‌زۆر‌هۆگری‌یه‌كبون،‌س����ه‌فوه‌ت‌ش����ه‌ریف‌بانگ����ی‌كردوه‌و‌وتویه‌تی‌تۆ‌هونه‌رمه‌ندێكی‌ناس����راوی‌نابێت‌ئه‌مه‌‌بهێنی‌و‌ئه‌ویش‌هه‌ر‌سور‌بوه‌و‌له‌سه‌ر‌هێنانی،‌دواتر‌‌ئه‌و‌فیلم‌و‌كاسێتانه‌یان‌پیشانداوه‌‌كه‌‌سوعاد‌حوسنی‌س����ێكس‌ئه‌كات‌له‌گه‌ڵ‌سه‌ركرده‌‌سیاسی‌و‌ئه‌منیه‌كانی‌میس����رو‌به‌وه‌ش‌وه‌ك‌كه‌س����ه‌‌نزیكه‌كانی‌ئه‌گێڕنه‌وه‌‌حه‌لیم‌توش����ی‌شۆك‌

بوه‌و‌‌به‌و‌كاسێتانه‌‌حه‌په‌ساوه‌.

ی����ان‌ حوس����نی-‌ س����وعاد‌ ب����ه‌رده‌وام‌ب����ه‌كار‌هێناوه‌‌بۆ‌س����یخوڕیكردن‌به‌س����ه‌ر‌ل����ه‌و‌ هونه‌رمه‌ندان����ی‌میس����رو‌هه‌ندێ����ك‌باڵیۆزان����ه‌ی‌واڵتی‌عه‌ره‌بی‌ك����ه‌‌گومانیان‌

ئه‌كرد‌دژی‌میسربن.‌‌دواتر‌كاتێك‌س����وعاد‌حوسنی‌سه‌فه‌ری‌كردوه‌‌بۆ‌له‌نده‌ن‌كه‌‌به‌ده‌س����ت‌نه‌خۆشی‌لێك����ردون‌ داوای‌ ئه‌ینااڵن����د‌ قه‌ڵه‌وی����ه‌وه‌‌پ����اره‌ی‌چاره‌س����ه‌ركه‌ی‌بۆ‌ب����ده‌ن‌چونكه‌‌زۆره‌،س����ه‌فوه‌ت‌ش����ه‌ریف‌ڕه‌تیك����رده‌وه‌و‌ئه‌ویش‌هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌كردوه‌‌یاداش����ته‌كانی‌به‌ڕۆژنامه‌كانی‌به‌ریتانیا‌ئه‌فرۆشێت‌و‌هه‌مو‌شتێك‌ئاشكرا‌ئه‌كات،‌به‌فه‌رمانی‌سه‌فوه‌ت‌ش����ه‌ریف‌له‌ش����وقه‌كه‌ی‌خ����ۆی‌له‌له‌نده‌ن‌كوش����تیان‌وا‌باڵویش‌كرایه‌وه‌‌گوایه‌‌خۆی‌

هه‌ڵداوه‌ته‌‌خواره‌وه‌.

فاتن‌حه‌مامه‌و‌عومه‌ر‌شه‌ریف‌به‌گوێ���ره‌ی‌گێڕان���ه‌وه‌ی‌‌ئ���ه‌م‌كتێب���ه‌‌بێت،له‌سه‌ره‌تای‌سااڵنی‌په‌نجاكاندا‌له‌كاتێكدا‌ئه‌ستێره‌ی‌هه‌ردو‌هونه‌رمه‌ند‌عومه‌ر‌شه‌ریف‌و‌فاتن‌حه‌مامه‌‌له‌دره‌وش���انه‌وه‌دا‌بون‌و‌عومه‌ر‌شه‌ریف‌هه‌نگاوی‌ده‌نا‌به‌ره‌و‌هۆلیود،بوبونه‌‌نێچیری‌س���ه‌الح‌نه‌سر،‌فاتن‌حه‌مامه‌‌ئه‌ڵێت‌ماڵمان‌له‌زه‌مالیك‌بو‌ڕۆژێك‌هاتمه‌وه‌‌بینیم‌س���ه‌الح‌نه‌س���ر‌له‌ماڵمانه‌و‌له‌گ���ه‌ڵ‌عومه‌ر‌شه‌ریف‌دانیش���توه‌‌زۆر‌ترسام‌چونكه‌‌به‌س‌بینیی‌توشی‌كاره‌س���اتی‌ده‌كردیت،سه‌ره‌تا‌زۆر‌باسی‌شۆڕش‌و‌ئیمپریالیزم‌و‌ئه‌مه‌ریكای‌بۆكردین‌دواتر‌وتی‌هاوكاری‌ئێوه‌م‌ده‌وێت‌و‌ده‌بێت‌هه‌فتانه‌‌ڕاپۆرت‌له‌سه‌ر‌هاوكاره‌كانتان‌و‌هه‌ركه‌س���ێك‌گومان���ی‌لێده‌كه‌ن‌بنوس���ن‌و‌كاره‌كانتانه‌وه‌،‌ ناخه‌ین���ه‌‌ ده‌س���ت‌ ئێمه‌ش‌ئێمه‌ش‌قبوڵمان‌نه‌كردو‌وتی‌هه‌رش���تێكتان‌لێهات‌خۆتان‌به‌رپرسن،‌فاتن‌حه‌مامه‌‌ئه‌ڵێت‌دوای‌دو‌ڕۆژ‌میس���رمان‌به‌جێهێشت‌و‌چوینه‌‌فه‌ڕه‌نسا‌تا‌ئه‌و‌نه‌گیرا‌نه‌گه‌ڕاینه‌وه‌‌میسر.

ئه‌سمه‌هان‌...قوربانیه‌كی‌تر ئه‌م‌هونه‌رمه‌نده‌‌ك���ه‌‌یه‌كێكه‌‌له‌گوانبێژه‌‌ده‌نگخۆشه‌كان‌و‌خوشكی‌هونه‌رمه‌ندی‌ناسراو‌فه‌رید‌ئه‌تره‌ش-ه‌،‌دوای‌هاتنیان‌بۆ‌میسر‌كه‌‌له‌بنه‌چه‌دا‌خه‌ڵكی‌س���وریاو‌دورزین‌به‌هۆی‌پێویس���تیان‌به‌پاره‌و‌چونكه‌‌زۆر‌به‌هه‌ژاری‌

گ���ه‌وره‌‌بوبون‌هه‌روه‌ك‌فه‌رید‌ئه‌تره‌ش‌لێان‌پرس���یبو‌بۆ‌وا‌ده‌س���تباڵوی‌وتبوی‌حه‌قی‌مناڵی���م‌ئه‌كه‌مه‌وه‌،‌كه‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌س���مه‌هان‌چه‌نده‌ها‌شه‌و‌به‌بێ‌شێو‌سه‌رمان‌ناوه‌ته‌وه‌و‌دایكمان‌هه‌م���و‌قوربانیه‌ك���ی‌داوه‌‌بۆمان،‌ئه‌م‌ئه‌س���مه‌هانه‌‌دوای‌كاركردن‌بۆ‌ده‌زگای‌موخابه‌راتی‌میس���رو‌له‌پێناو‌ئاشكرانه‌بونی‌له‌ڕوداوێك���ی‌ ‌1944 كاره‌كانیان،له‌س���اڵی‌

گوماناویدا‌كوشتیان.

نه‌بیله‌‌عوبێدو‌ئیلهام‌شاهینبه‌گوێ���ره‌ی‌گێڕانه‌وه‌ی‌ئ���ه‌م‌كتێبه‌‌بێت‌كه‌‌له‌هه‌ر‌چاپێك���ی‌تری‌كتێبه‌كه‌دا‌زانیاری‌وردو‌سه‌رنجڕاكێشی‌تیایه‌،سه‌الح‌نه‌سر‌دوای‌مردنی‌قوتابخانه‌یه‌كی‌گه‌نده‌ڵی‌دروستكردوه‌‌سه‌فوه‌ت‌شه‌ریف‌به‌و‌ڕێچكه‌یه‌دا‌ڕۆیشتوه‌و‌كه‌‌ه���ه‌ر‌له‌س���ه‌ره‌تای‌ده‌ركه‌وتن���ی‌نه‌بیله‌‌عوبێده‌وه‌و‌به‌شێوه‌ی‌)عورفی(‌هێناویه‌تی‌و‌به‌هه‌مان‌ش���ێوه‌ش‌ئیلهام‌ش���اهین‌و‌نادیه‌‌جوندی-‌ش���ی‌به‌نهێنی‌هێن���اون‌و‌ئه‌مجاره‌‌ب���ۆ‌كاری‌بازرگان���ی‌و‌ڕیكالم���ی‌بازرگانی‌

به‌كاریهێناون.

شریهان‌قوربانی‌ژنی‌سه‌رۆكدوای‌شۆڕشی‌‌25یه‌نایه‌ر‌په‌رده‌ی‌زیاتر‌له‌سه‌ر‌په‌یوه‌ندی‌هونه‌رمه‌ندان‌و‌ هه‌ڵماڵدرا‌موخابه‌راتی����ه‌كان،‌ ده‌زگا‌ سیاس����یه‌كان‌و‌به‌رنام����ه‌‌ گۆڤ����اره‌كان‌و‌ ڕۆژنام����ه‌و‌ته‌له‌فزیۆنیه‌كان‌كێبڕكێیان‌بو‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌باڵوبكه‌نه‌وه‌،ئه‌وه‌ی‌ پێوه‌ن����دی‌ زۆرتری����ن‌جێگای‌س����ه‌رنج‌بو‌شریهان‌له‌به‌رنامه‌یه‌كی‌ناسراوی‌ پێشكه‌ش����كاری‌ له‌گه‌ڵ‌ هونه‌ریدا‌لوبنان‌نیشان‌وتی:‌‌له‌گه‌ڵ‌عه‌ال‌موباره‌ك‌كوڕی‌سه‌رۆك‌په‌یوه‌ندیمان‌هه‌بو‌عه‌ال‌پێی‌وتم‌واز‌ل����ه‌كاری‌هونه‌ری‌بێن����ه‌و‌ئه‌تهێنم‌به‌اڵم‌س����ۆزان‌موباره‌كی‌دایكی‌هه‌ڕه‌شه‌ی‌توندی‌لێكردم‌و‌بڕیاریشیدا‌كه‌‌ته‌له‌فزیۆنی‌به‌رهه‌مهێنانی‌فیلم‌ میس����رو‌كۆمپانیاكانی‌هیچ‌فیلمێك����م‌باڵونه‌كه‌نه‌وه‌و‌هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ئابڕوچونی‌لێكردم‌و‌پێی‌وتم‌س����ۆزانیه‌كی‌وه‌كو‌تۆ‌چیه‌‌ببێته‌‌بوكی‌سه‌رۆك‌و‌منیش‌به‌ناچاری‌الی‌خه‌ڵك‌وتم‌توشی‌نه‌خۆشی‌فه‌ق����ه‌رات‌ب����وم‌و‌وازم‌ل����ه‌كاری‌هونه‌ری‌

هێناوه‌.

17(508(‌سێشه‌ممه‌‌2015/12/22 کتێب

كه ناڵه ئاسمانیه كان شه ڕی براكان له زه وییه وه بۆ ئاسمان ده گوێزنه وه

چیرۆكی په یوه ندی هونه رمه ندان و ده زگا سیخوڕیه كان

به‌كارهێنانی‌هونه‌رمه‌نده‌كان‌

به‌هاوكاری‌ژماره‌یه‌ك‌

سه‌ركرده‌ی‌سیاسی‌و‌بازرگانی‌میسر‌بوه‌‌كه‌‌هه‌مویان‌وه‌ك‌باند‌كاریان‌ئه‌كرد

جیهانێك‌له‌پاداشتكردن‌بۆ‌ئه‌و‌رۆژنامه‌نوسانه‌‌فه‌راهه‌م‌ده‌بێت‌كه‌‌

ئه‌ركه‌‌سه‌ره‌كییه‌كه‌یان‌شاردنه‌وه‌ی‌‌جه‌ورو‌سته‌می‌‌رژێمه‌كه‌و‌

به‌خشینی‌‌خه‌سڵه‌تی‌‌ره‌واییدایه‌

هه‌رجاره‌و‌که‌سێک‌ده‌ینوسێت

ته‌خته سپی

البردن و ته رككردنی هه نده سه ی ئیقلیدیس یه كێكه له جدیترین كه موكوڕییه كانی پرۆگرامی نوێیی

بیركاری

‌‌ڕێبین‌قادر،‌زانکۆی‌ئۆهایۆ

كێش����ه‌ی‌ ل����ه‌دو‌ باس����مان‌ له‌ڕاب����ردودا‌پرۆگرام����ی‌بی����ركاری‌هه‌رێمی‌كوردس����تان‌كردبو‌كه‌‌یه‌كه‌میان‌دیارنه‌بونی‌سه‌رچاوه‌ی‌وه‌رگێرانه‌كه‌ی����ه‌‌ك����ه‌‌ئاخ����ۆ‌عه‌ره‌بیه‌‌یان‌ئینگلیزی؟‌وه‌‌دوهه‌م‌كێش����ەی‌‌نه‌گونجانی‌پرۆگرامه‌كه‌یه‌‌له‌گه‌ڵ‌هه‌رێمی‌كوردس����تان،‌له‌خواره‌وه‌‌باس‌له‌دو‌كێشه‌ی‌تری‌ده‌كه‌ین.‌كێشه‌ی‌سێهه‌م‌)زاراوه‌كان(:‌یه‌كێك‌له‌و‌‌كێش����انه‌ی‌كه‌‌وه‌كو‌میراتی����ی‌له‌پڕۆگرامی‌كۆن����ه‌وه‌‌بۆ‌پڕۆگرامی‌نوێ‌به‌جێماوه‌‌بریتیه‌ل����ه‌زاراوه‌كان‌ زۆرێك‌ ی����ان‌ ‌ل����ه‌زاره‌وه‌كان،‌به‌سه‌قه‌تی‌له‌پرۆگرامی‌نوێ‌وه‌رگێڕدراوه‌یان‌هه‌وڵنه‌دراوه‌‌ئه‌وه‌ی‌پێشوتر‌چاكبكرێت.‌بۆ‌نمون����ه‌‌هاتون‌زاراوه‌ی‌نه‌خش����ه‌ی‌پچڕاویان‌‌discontinuous‌ function به‌رامب����ه‌ر‌به‌كارهێن����اوه‌‌له‌كاتێك����دا‌به‌گوێره‌ی‌یه‌كێك‌له‌و‌تێكس����ته‌‌ئینگلیزیانه‌ی‌له‌به‌رده‌ستمدایه‌‌ده‌ڵێت‌پێش‌دو‌سه‌ت‌س����اڵ‌له‌مه‌وبه‌ر‌ئه‌و‌زاراوه‌یه‌‌به‌و‌ش����ێوه‌ی‌له‌كوردی‌وه‌گێڕدراوه‌‌به‌كارهێن����راوه‌،‌یان����ی‌براده‌ران����ی‌پرۆگرام‌به‌چاوێك����ی‌زۆر‌كورتبینیان����ه‌و‌هاكازاییانه‌‌له‌زاراوه‌كانیان‌ڕوانیوه‌‌وه‌هیچ‌زه‌حمه‌تێكیان‌پێوه‌نه‌كێش����اوه‌،‌به‌ڵگه‌ی‌تر‌له‌س����ه‌ر‌زاراوه‌‌برتییه‌‌له‌ژماره‌ی‌خۆب����ه‌ش‌كه‌‌له‌ئینگلیزیدا‌پێ����ی‌ده‌ڵێن‌‌‌Prime‌numberئه‌م‌ژمارانه‌‌ئه‌وه‌ن����ده‌‌گرنگن‌كه‌‌هه‌ندێ����ك‌كه‌س‌وه‌كو‌‌DNAی‌له‌كیمیا‌یاخود‌گه‌ردیله‌‌له‌فیزیای‌ده‌یشوبهێنین،‌براده‌رانی‌پرۆگرامی‌بیركاری‌وش����ه‌یه‌یان‌ ئ����ه‌م‌ ئه‌وه‌ن����ده‌‌بێس����ه‌لیقانه‌‌به‌هه‌ر‌ وه‌رگێ����ردراوه‌‌ك����ه‌‌هه‌س����تده‌كه‌یت‌هه‌موی����ان‌ی����ه‌ك‌تاقه‌‌كتێبێك����ی‌بیركاریان‌زمانێكی‌ نه‌خوێندوەت����ه‌وه‌‌چونكه‌‌له‌هی����چ‌جیهانی‌به‌و‌ش����ێوه‌ی‌كوردی‌وه‌رنه‌گێڕدراوە‌ته‌نانه‌ت‌عه‌ره‌به‌كان‌به‌و‌هه‌مو‌كه‌موكوڕیه‌وه‌‌له‌وه‌دا‌س����ه‌ركه‌وتوبن‌ئ����ه‌وان‌ده‌ڵێن‌"عدد‌اولی"‌ی����ان‌له‌فارس����ی‌پێی‌ده‌ڵێ����ن‌"عدد‌اول"‌كه‌‌هه‌ردوكیان‌پڕاوپری‌پێناس����ه‌كه‌یه‌و‌زاراوه‌‌‌‌ئینگلیزیه‌كه‌ی����ه‌‌له‌كاتێكدا‌ هاوت����ای‌ئه‌وه‌ی‌كوردیه‌كه‌‌كورتی‌هێناوه‌و‌‌له‌ماهیه‌تی‌ژماره‌كه‌یشی‌كه‌مكردوه‌ته‌وه‌،‌ژماره‌ی‌خۆبه‌ش‌به‌دڵی‌به‌ش����ێكی‌بیركاری‌داده‌نرێت‌به‌ناوی‌تیۆری‌ژم����اره‌كان‌)Number‌Theory(‌تۆ‌گه‌ر‌هاتو‌نه‌توانیت‌وش����ه‌یه‌كی‌وا‌جه‌وهه‌ری‌به‌گونجاوی‌وه‌ربگێڕیت‌ئ����ه‌وا‌مانای‌ئه‌وه‌‌یه‌تێگه‌یشتنت‌بۆ‌چه‌مكه‌كان‌زۆر‌ڕوكه‌شانه‌یه‌‌.‌نمونه‌یه‌ك����ی‌تر‌بریتیه‌‌ل����ه‌وه‌ی‌زاراوه‌یه‌كی‌ئینگلیزی‌به‌ناوی‌‌‌Surface‌Areaبه‌س����ێ‌شێوه‌ی‌جیاواز‌به‌كارهێناوه‌،‌جارێك‌هاتون‌وتوویانه‌‌ڕوبه‌ری‌گش����تی‌و‌‌جارێكی‌تر‌ته‌نها‌وشه‌ی"ڕوبه‌ر"و‌‌جاری‌س����ێهه‌م‌به‌ڕوه‌ڕوبه‌ر،‌یانی‌مه‌عقوڵ‌نیه‌‌وش����ه‌یه‌ك‌به‌س����ێ‌شێوه‌‌ته‌رجومه‌‌بكرێت‌به‌تایبه‌تیش‌گه‌ر‌هاتو‌ئه‌و‌

ته‌رجومه‌یه‌‌هه‌مان‌مانای‌نه‌گه‌یاند.‌هه‌نده‌س����ه‌ی‌ چواره‌م)البردنی‌ كێش����ه‌ی‌پرۆگرامی‌ له‌باشیه‌كانی‌ یه‌كێك‌ ئیقلیدیس(:‌پێشوتری‌بیركاری‌ته‌رخانكردنی‌پانتاییه‌كی‌ف����راوان‌ب����و‌ب����ۆ‌هه‌نده‌س����ه‌ی‌ئیقلیدیس،‌له‌پرۆگرام����ی‌نوێدا‌هه‌نده‌س����ه‌ی‌ئیقلیدیس‌نه‌كردوه‌،‌ تێپه‌ڕی‌ له‌ئاسته‌‌سه‌ره‌تاییه‌كه‌یدا‌البردنی‌و‌ته‌رككردنی‌هه‌نده‌س����ه‌ی‌ئیقلیدیس‌یه‌كێكه‌‌له‌جدیترین‌كه‌موكوڕیه‌كانی‌پرۆگرامی‌نوێیی‌بیركاری،‌ته‌نها‌چه‌نس����ێك‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌قوتابی‌ئاماده‌یی‌و‌ناوه‌ندی‌بتوانێت‌هه‌س����ت‌به‌جوان����ی‌بی����ركاری)‌به‌تایب����ه‌ت‌بیركاری‌په‌ت����ی‌Pure‌Math(‌بكات‌ئ����ه‌وا‌له‌رێگای‌هه‌نده‌س����ه‌ی‌ئیقلیدیسه‌وه‌یه،‌چونكه‌‌ده‌بێته‌به‌س����ه‌لماندن‌و‌ ئاش����نابون‌ بۆ‌ ‌ده‌روازه‌یه‌ك‌ئارگیومێنت����ی‌لۆژیكیان����ه‌،‌وات����ه‌‌قوتاب����ی‌فێ����ری‌هون����ه‌ری‌بیانوبون����ه‌وه‌‌ده‌بێت‌كه‌‌ده‌كرێت‌كاریگه‌ریه‌كی‌قوڵ‌له‌س����ه‌ر‌ئاینده‌ی‌‌قوتابیه‌ك����ه‌‌به‌جێبهڵێ����ت‌و‌ بیركردن����ه‌وه‌ی‌بتوانێ����ت‌ئ����ه‌و‌ش����ێوازی‌ئه‌رگیومێنت����ه‌ی‌له‌س����ه‌لماندنەكه‌دا‌به‌كارده‌هێنێ����ت‌دوات����ر‌دوب����اره‌‌به‌كاریبهێنیته‌وه‌ ڕۆژانه‌یدا‌ له‌ژیانی‌‌ك����ه‌‌دیاره‌‌ئه‌مه‌‌ئامانجی‌ب����ه‌رزی‌بیركاریه‌،‌به‌وه‌ی‌بتوانێ����ت‌تاكه‌كان‌فێری‌ش����ێوازی‌بیركردن����ه‌وه‌ی‌لۆژیكیانه‌‌ب����كات،‌پرۆگرامی‌بی����ركاری‌هه‌رێمی‌كوردس����تان‌به‌م‌جۆره‌ی‌ئێستا‌كه‌‌ته‌نها‌جه‌غت‌له‌سه‌ر‌كۆمپیوته‌یشن‌)ئه‌ژماركردن(‌ده‌كات����ه‌وه‌‌ناتوانێت‌قوتابی‌فێری‌شتێك‌بكات‌كه‌‌كۆمپیوته‌ر‌نه‌توانێت‌

ئه‌و‌كاره‌‌بكات.

‌‌‌ئا:‌سروه‌‌جه‌مال

وانه‌یه‌كی‌‌قۆناغی‌‌حه‌وتی‌‌بنه‌ڕه‌تی‌‌كه‌‌زۆرجار‌خوێندكار‌كێشه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌هه‌یه‌‌وانه‌ی‌‌مێژوه‌،‌پڕۆفیسۆری‌‌یاریده‌ده‌ر‌دكتۆر‌ئاراس‌فه‌ریق‌زه‌ینه‌ڵ،‌یه‌كێكه‌‌له‌دانه‌رانی‌‌پڕۆگرامی‌‌مێژوی‌‌پۆلی‌‌

حه‌وته‌م،‌ئه‌و‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"شێوه‌ی‌‌داڕشتنی‌‌بابه‌ته‌كان‌

كه‌مێك‌وشكی‌‌پێوه‌دیاره‌".

ئاوێنه‌:‌تاچه‌ند‌پێتان‌وایه‌‌پڕۆگرامی‌به‌ده‌س����تكاریكردن‌ پێویس����تی‌ مێ����ژو‌

هه‌یه‌؟‌ئاراس‌فه‌ریق:‌به‌بڕوای‌‌من‌پرۆگرامی‌‌مێژو‌بۆ‌سه‌رجه‌م‌قۆناغه‌كان‌پێویستی‌‌پێویس����ت‌و‌ وردو‌ به‌ده‌س����تكاریكردنی‌‌به‌جۆرێ����ك‌ هه‌ی����ه‌،‌ مه‌به‌س����تدارانه‌‌بتوانرێت‌ئاس����انتر‌له‌وه‌ی‌‌كه‌‌ئێس����تا‌هه‌ی����ه‌‌هه‌م����و‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌كه‌‌مه‌به‌س����ته‌‌به‌خوێن����دكار‌بگه‌یه‌نرێ����ت،‌وه‌‌گرنگی‌‌به‌دابه‌شكردنی‌‌بابه‌ت‌و‌قۆناغه‌كانی‌‌مێژو‌بدرێ����ت‌له‌پرۆگرامی‌‌خوێندندا،‌به‌نمونه‌‌ده‌كرێت‌داڕش����تنی‌‌وانه‌كان����ی‌‌مێژو‌و‌گه‌یاندنی‌‌په‌یامه‌كان‌بۆ‌خوێندكاران‌بۆ‌قۆناغه‌كانی‌‌سه‌ره‌تای‌‌خوێندن‌شێوه‌ی‌‌داڕش����تنی‌‌چیرۆك����ی‌‌كورت����ی‌‌هه‌بێت‌و‌هه‌س����تی‌‌ش����انازی‌‌كوردبونی‌‌تێدابێت،‌ب����ۆ‌قۆناغی‌‌دواتر‌كه‌‌تا‌ناوه‌ندی‌‌درێژه‌‌بكێش����ێت‌گرنگ����ی‌‌به‌گه‌یاندنی‌‌مه‌فهوم‌بدرێ����ت‌تاخوێندكار‌بتوانێ����ت‌به‌هزرو‌بیركردنه‌وه‌ی‌‌خۆشی‌‌لێكدانه‌وه‌‌بۆ‌روداو‌و‌بابه‌ته‌‌مێژوییه‌كان‌بكات‌و‌ئه‌م‌قۆناغه‌‌له‌ن����او‌و‌به‌رواری‌‌الوه‌كی‌‌و‌ناپێویس����ت‌دابماڵرێت،‌له‌دوا‌قۆناغیشدا‌كه‌‌قۆناغی‌ئاماده‌ییه‌‌زۆر‌پێویسته‌‌پرۆگرامی‌‌مێژو‌به‌جۆرێك‌لێبكرێت‌كه‌‌پڕبێت‌له‌زانیاری‌‌پێویس����ت‌و‌په‌یوه‌ندیدار‌به‌مێژوی‌‌نوێ‌و‌ئامانج����ی‌‌ ده‌كرێ����ت‌ هاوچه‌رخ����ه‌وه‌.‌پرۆگرامه‌ك����ه‌‌له‌م‌قۆناغه‌دا‌ته‌ركیزكردن‌بێت‌له‌سه‌ر‌بیری‌‌نه‌ته‌وه‌یی.‌بۆ‌كارێكی‌‌وه‌ها‌گرنگ‌و‌پێویس����ت‌ده‌كرێت‌س����ود‌له‌زانیاری‌‌و‌ئه‌زمونی‌‌كه‌سه‌‌لێهاتوه‌كانی‌‌ل����ه‌ده‌ره‌وه‌‌ دۆسته‌كانیش����مان‌ ناوخۆو‌

وه‌ربگیرێت..نییه‌‌ هاوس����ه‌نگی‌ ئاوێنه‌:ده‌وترێ����ت‌

له‌هه‌ڵبژاردنی‌بابه‌ته‌كاندا؟ئ����اراس‌فه‌ریق:ره‌نگ����ه‌‌ل����ه‌م‌روه‌وه‌‌ئه‌وت����ۆی‌‌ كێش����ه‌یه‌كی‌‌ پرۆگرامه‌ك����ه‌‌نه‌بێ����ت،‌چونكه‌‌پێویس����ته‌‌زۆر‌گرنگی‌‌به‌هاوس����ه‌نگی‌‌نه‌درێت‌هێنده‌ی‌گرنگی‌‌به‌ح����ه‌زو‌توانای‌‌خوێن����دكارو‌به‌ئامانج‌بدرێ����ت،‌ پرۆگرامه‌ك����ه‌‌ گه‌یش����تنی‌‌بابه‌ته‌كه‌ش‌چونكه‌‌مێژوه‌‌خۆی‌‌زۆرجار‌

كه‌مێك‌ناهاوسه‌نگی‌‌پێویسته‌،‌به‌نمونه‌‌خوێن����دكار‌له‌قۆناغه‌كان����ی‌‌س����ه‌ره‌تای‌‌تێگه‌شتنی‌‌ وه‌رگرتن‌و‌ توانای‌‌ خوێندندا‌كه‌م����ه‌‌بۆیه‌‌ناكرێت‌مێ����ژوی‌‌كۆنی‌‌پێ‌بخوێنرێ����ت‌كه‌‌پ����ڕه‌‌له‌ن����او‌و‌روداوی‌‌تێك����ه‌ڵ‌و‌قورس،‌ئه‌وه‌ی‌‌بۆ‌ئه‌م‌قۆناغه‌‌یه‌كه‌مدا‌ پرس����یاری‌‌ له‌وه‌اڵمی‌‌ گرنگ����ه‌‌ئاماژه‌م����ان‌پێدا،‌به‌اڵم‌ك����ه‌‌خوێندكار‌چوه‌‌قۆناغی‌‌ئاماده‌یی‌‌ده‌كرێت‌ده‌ست‌بۆ‌ئه‌و‌ماوه‌‌مێژوییه‌‌جیاوازانه‌‌به‌رین‌كه‌‌له‌قۆناغه‌كانی‌‌پێش����تردا‌باس‌نه‌كراون‌و‌پێویس����تن،‌خوێندكاره‌كانی����ش‌توانای‌‌

وه‌رگرتن‌و‌تێگه‌شتنیان‌هه‌یه‌‌بۆیان.ئاوێنه‌:به‌ب����ڕوای‌به‌ڕێزت����ان‌بۆچ����ی‌

خوێندكار‌حه‌زی‌له‌وانه‌كه‌‌نییه‌‌؟ئاراس‌فه‌ریق:‌به‌بڕوای‌‌من‌خوێندكار‌به‌گش����تی‌‌حه‌زی‌‌له‌وانه‌كانی‌‌نیه‌،‌واته‌‌ئه‌مه‌‌ته‌نها‌په‌یوه‌س����ت‌نی����ه‌‌به‌وانه‌ی‌‌مێژوه‌وه‌،‌چونكه‌‌خوێندكار‌له‌و‌قۆناغ‌و‌ته‌مه‌ن����ه‌دا‌هێنده‌ی‌‌ح����ه‌زی‌‌به‌ره‌هایی‌هه‌یه‌‌نی����و‌هێنده‌‌ح����ه‌زی‌‌به‌وانه‌كانی‌‌نی����ه‌‌ته‌نانه‌ت‌جۆرێ����ك‌له‌ڕقی‌‌هه‌یه‌‌بۆ‌وانه‌كانی‌‌چونكه‌‌ناچاره‌‌به‌شێكی‌‌زۆری‌‌كاته‌كان����ی‌‌به‌هه‌وڵدان‌بۆ‌س����ه‌ركه‌وتن‌

له‌وانه‌كانی����دا‌ته‌رخ����ان‌ب����كات!‌به‌اڵم‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌وان����ه‌ی‌‌مێژوه‌وه‌‌هه‌ی����ه‌‌دو‌ه����ۆكاره‌،‌یه‌كه‌م:‌ش����ێوه‌ی‌‌داڕش����تنی‌‌بابه‌ته‌كان‌كه‌مێك‌وش����كی‌‌پێوه‌‌دیاره‌و‌پڕكراوه‌‌له‌روداو‌و‌س����اڵ‌و‌ناوی‌‌ناپێویس����ت.‌دوه‌م:‌مێژوی‌‌ئێمه‌و‌واقیع����ی‌‌ئێس����تامان‌دابڕانێك����ی‌‌قوڵی‌‌تێدای����ه‌و‌خوێندكار‌ناتوانێ����ت‌له‌ناخی‌‌ئ����ه‌م‌دو‌س����ه‌رده‌مه‌‌پێكه‌وه‌‌ خۆی����دا‌ببه‌س����تێته‌وه‌،‌به‌نمونه‌‌ئێمه‌‌له‌رابردودا‌مێژومان‌پڕه‌‌له‌خوێن‌و‌س����وتان‌و‌وێرانی‌‌كوردس����تان‌و‌ داگیركه‌رانی‌‌ به‌ده‌س����تی‌‌ئ����اوات‌و‌خه‌باتی‌‌له‌مێژین����ه‌ی‌‌كوردیش‌بۆ‌ئازادی‌‌و‌دادگه‌ری‌‌و‌ده‌ركردنی‌‌هێزی‌‌بێگانه‌‌بوه‌‌له‌س����ه‌ر‌خاكی‌‌كوردستان،‌به‌داخ����ه‌وه‌‌ك����ه‌‌ده‌بینێ����ت‌ئه‌زمون����ی‌‌راب����ردوی‌‌حكومڕانیمان‌پڕه‌‌له‌ش����ه‌ڕی‌‌ناوخۆو‌هه‌وڵی‌‌یه‌كتر‌سڕینه‌وه‌و‌هێنانی‌‌هێزی‌‌بێگان����ه‌و‌گه‌نده‌ڵ����ی‌‌له‌ئه‌زمونی‌‌حكومڕانیدا،‌بۆیه‌‌بۆ‌خوێندكار‌سه‌خته‌‌بڕوا‌بكات‌ئ����ه‌و‌قوربانیه‌ی‌‌دوێنێ‌ئه‌م‌به‌رهه‌م‌و‌ئه‌زمونه‌ی‌‌هه‌یه‌،‌الی‌‌خوێندكار‌هه‌ڵه‌و‌كه‌موكورتیه‌كانی‌‌ئێس����تا‌واقیع‌و‌راستین،‌ئه‌و‌راس����تیه‌ش‌كه‌‌له‌رابردودا‌

هه‌بوه‌‌بڕوای‌‌پێ‌ناكه‌ن،‌بۆیه‌‌به‌داخه‌وه‌‌زۆرجار‌ئه‌وه‌‌له‌خوێندكار‌ئه‌بیسرێت‌كه‌‌مێژو‌هه‌موی‌‌درۆی����ه‌،‌گرنگه‌‌هه‌مومان‌

له‌هۆكاری‌‌ئه‌م‌قسه‌یه‌‌بكۆڵینه‌وه‌.یه‌كێك‌ ده‌وترێ����ت‌ زۆرجار‌ ئاوێن����ه‌:‌له‌هۆیه‌كان‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌پڕۆگرامه‌كاندا‌زیاتر‌ته‌ركیز‌له‌س����ه‌ر‌س����اڵ‌و‌ناوه‌،‌ئه‌وه‌نده‌‌له‌س����ه‌ر‌ڕوداوه‌ك����ه‌‌نییه‌‌ك����ه‌‌ئه‌وه‌ش‌خوێندكار‌ناچ����ار‌به‌له‌به‌ركردن‌ده‌كات‌و‌

دواتریش‌بیری‌ده‌چێته‌وه‌؟ئاراس‌فه‌ریق:‌ت����ه‌واو‌ئه‌م‌بۆچونه‌م‌پێ‌راست‌و‌دروس����ته‌و‌وه‌ك‌پێشتریش‌ئاماژه‌م‌پێ����دا‌گرنگه‌‌دوای‌‌پۆلێنكردنی‌‌قۆناغه‌كانی‌‌ به‌پێ����ی‌‌ مێ����ژو‌ پرۆگرامی‌‌خوێندن،‌ته‌واوی‌‌پرۆگرامه‌كه‌‌له‌س����اڵ‌و‌ن����او‌و‌روداوی‌‌ناپێویس����ت‌و‌الوه‌ك����ی‌‌

دابماڵرێت.ئاوێنه‌:ش����ێوازی‌وتنه‌وه‌ی‌مامۆس����تا‌له‌س����ه‌ر‌ هه‌ی����ه‌‌ كاریگه‌رییه‌ك����ی‌ چ‌

خۆشه‌ویستكردنی‌وانه‌كه‌؟پێویست‌ گرنگ‌و‌ فه‌ریق:خاڵی‌‌ ئاراس‌بۆ‌ته‌واوی‌‌وانه‌كان‌نه‌ك‌ته‌نها‌وانه‌ی‌‌مێژو‌بریتیه‌‌له‌م‌خاڵه‌،‌به‌بڕوای‌‌من‌لێهاتویی‌‌مامۆس����تاو‌ش����ێوازی‌‌وتنه‌وه‌ی‌‌وانه‌كه‌‌

رۆڵی‌‌زۆر‌گه‌وره‌ی‌‌ده‌بێت‌له‌دو‌روه‌وه‌،‌یه‌كه‌م:‌له‌روی‌‌خۆشه‌ویستكردنی‌‌وانه‌كه‌‌الی‌‌خوێندكار،‌دوه‌م:‌له‌روی‌‌گه‌یاندنی‌‌به‌خوێندكارو‌ وانه‌ك����ه‌‌ مه‌به‌س����ته‌كانی‌‌تێگه‌یاندنیان‌به‌جۆرێك‌كه‌‌بۆ‌ماوه‌یه‌كی‌‌زۆر‌ئ����ه‌و‌زانیارییانه‌ی‌‌ك����ه‌‌وه‌ریده‌گرن‌له‌یادیاندا‌بمێنێت����ه‌وه‌،‌ره‌فتاری‌‌جوانی‌‌مامۆستاو‌خۆئاماده‌كردنی‌‌بۆ‌وانه‌كه‌ی‌‌و‌فراوانكردنی‌‌زانیارییه‌كانی‌‌و‌به‌كارهێنانی‌‌داتاشۆو‌پیشاندانی‌‌فیلمی‌‌دیكۆمێنتاری‌،‌هه‌م����و‌ئه‌مان����ه‌‌رۆڵ����ی‌‌زۆر‌گ����ه‌وره‌و‌به‌رچاویان‌ئه‌بێت‌له‌خۆشه‌ویس����تكردنی‌‌

وانه‌كه‌‌الی‌‌خوێندكار.ئاوێنه‌:‌له‌كاتی‌دانانی‌پڕۆگرامه‌كه‌وه‌‌

تائێستا‌چه‌ندجار‌ده‌ستكاریكراوه‌؟ئ����اراس‌فه‌ریق:‌ب����ه‌وردی‌‌له‌یادم‌نیه‌‌كراوه،‌ ده‌س����تكاری‌‌ چه‌ندجار‌ تائێستا‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌‌گرنگه‌‌بۆ‌ئێستا‌سه‌رله‌نوێ‌پرۆگرامه‌كه‌ی����ه‌،‌ ده‌س����تكاریكردنه‌وه‌ی‌‌به‌ش����ێوه‌یه‌ك‌ك����ه‌‌له‌ئاس����ت‌ویس����تی‌‌خوێندكاراندا‌بێت‌و‌پێوانه‌ی‌‌زانس����تی‌‌و‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌خۆیشی‌‌له‌ده‌ست‌نه‌دات،‌بۆ‌ئه‌مه‌ش‌ده‌توانین‌سود‌له‌پرۆگرامه‌كانی‌‌

واڵته‌‌پێشكه‌وتوه‌كان‌وه‌ربگرین...

خوێندن)508(‌سێشه‌ممه‌‌162015/12/22 xwendn.awene@gmail.com

یه‌كێك‌له‌دانه‌رانی‌‌پڕۆگرامی‌‌مێژوی‌‌پۆلی‌‌حه‌وته‌م:بابه ته كان پڕ كراون له روداو و ساڵ و ناوی ناپێویست

‌‌‌ئا:‌سروه‌

له‌سیسته‌می‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌كوردستاندا‌زیاتر‌جه‌خت‌له‌تاقیكردنه‌وه‌كان‌

ده‌كرێته‌وه‌،‌پسپۆڕێكی‌‌په‌روه‌رده‌ش‌ده‌ڵێت‌"پێویسته‌سه‌نگی‌‌

تاقیكردنه‌وه‌‌كه‌م‌بكرێته‌وه‌و‌زیاتر‌به‌كاره‌كانی‌‌و‌نوسین‌و‌خوێندنه‌وه‌‌

هه‌ڵبسه‌نگێندرێن".

سارا‌كاتێك‌وه‌ره‌قه‌ی‌‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌‌نیوه‌ی‌‌وه‌رزی‌‌یه‌كه‌م���ی‌‌وه‌رگرته‌وه‌‌بینی‌‌18ی‌‌هێناوه‌،‌ئه‌و‌وتی‌‌"‌بۆیه‌‌بردمه‌وه‌و‌وتم‌مامۆس���تا‌ یه‌كس���ه‌ر‌ئه‌وه‌‌هه‌ڵه‌یه‌‌یان‌وه‌اڵمه‌كه‌ی‌‌چییه‌؟‌مامۆستا‌بۆی‌‌ڕونكردمه‌وه‌‌كه‌‌هه‌ڵه‌‌هه‌س���تم‌ له‌ڕوخس���اریدا‌ به‌اڵم‌ نییه‌‌كرد‌ته‌نانه‌ت‌وه‌اڵمه‌كه‌ی‌‌بۆ‌خۆش���ی‌‌

باوه‌ڕپێكراو‌نه‌بو"وتیشی‌‌"ئه‌وه‌‌جاری‌‌یه‌كه‌م‌نییه‌‌كه‌‌نمره‌م‌بفه‌وتێت‌له‌الی‌‌ئه‌و‌مامۆستایه‌،‌بۆیه‌‌چه‌ندجارێ���ك‌گفتوگۆم‌له‌گه‌ڵ‌‌ك���رد‌به‌اڵم‌دواجار‌هه‌س���تم‌كرد‌كه‌‌خه‌ریكه‌‌ڕق���م‌لێهه‌ڵگرێت‌بۆیه‌‌وازم‌

هێناونمره‌كه‌م‌نه‌ویست"‌ڕزگار‌خدر،‌سه‌رپه‌رشتیاری‌‌وانه‌ی‌‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌‌ له‌ب���اره‌ی‌ كوردی‌‌

پرس���یاری‌‌مامۆس���تایانه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌به‌رده‌ستی‌‌ "سااڵنی‌‌پێش���و‌ده‌هاته‌‌پس���پۆڕو‌ سه‌رپه‌رش���تیارانی‌‌پێداچونه‌وه‌ی‌‌بۆ‌ده‌كراو‌كه‌موكوڕی‌‌و‌ڕاس���تده‌كرانه‌وه‌،‌ هه‌ڵ���ه‌كان‌پرس���یاره‌كان‌بێ‌‌كه‌م‌و‌كورتی‌نین‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌‌ئه‌ركی‌‌سه‌رپه‌رش���تیارانه‌‌به‌پێ���ی‌‌پس���پۆڕییه‌كه‌یان‌هه‌ڵه‌كان‌ده‌ستنیش���ان‌بكه‌ن‌و‌مامۆستایانیش‌

ده‌بێت‌ئاگاداربكرێنه‌وه‌"ئاشكراش���یكرد‌كه‌‌"چه‌ند‌ساڵێكه‌‌به‌پێی‌‌پێویس���ت‌ئ���ه‌و‌كاره‌‌ناكرێت‌كه‌می‌‌ قوتابخان���ه‌كان‌و‌ زۆری‌‌ له‌به‌ر‌سه‌رپه‌رش���تیاران‌ك���ه‌‌فریای‌‌هه‌مو‌

كاره‌كان‌ناكه‌ون"‌پس���پۆڕی‌‌ قه‌ره‌داغ���ی‌،‌ هۆم���ه‌ر‌له‌شێوه‌كانی‌‌ باسی‌‌ بواری‌‌په‌روه‌رده‌‌

له‌گه‌ڵ‌ كرد"قسه‌كردن‌ هه‌ڵسه‌نگاندن‌قوتابی‌‌و‌كاری‌‌ناوپۆل‌و‌كاری‌‌گروپ‌و‌پڕۆژه‌‌و‌هتد...‌ده‌گرێته‌وه‌،‌بێگومان‌ده‌بێ���ت‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌هه‌بێت‌بۆ‌مامۆستا‌له‌وانه‌ش‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‌‌ئه‌و‌پرس���یارانه‌ی‌‌كه‌‌مامۆستا‌دایده‌نێت‌

بۆ‌خوێندكاره‌كانی‌."‌ئه‌و‌نمونه‌ی‌‌واڵتێكی‌‌وه‌ك‌س���وید‌ده‌هێنێته‌وه‌‌كه‌‌زۆر‌گرنگی‌‌به‌پرسیارو‌نادرێت"چونك���ه‌‌ تاقیكردن���ه‌وه‌‌تاقیكردنه‌وه‌‌ته‌نیا‌به‌ش���ێكی‌‌كه‌می‌‌خوێندكاران���ه‌،‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌‌له‌پێناوی‌‌ ده‌بێ���ت‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌كۆنتڕۆڵكردن‌ ن���ه‌ك‌ فێربوندابێ���ت‌له‌كوردستان‌ گش���تی‌‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‌زۆر‌ به‌دواداچ���ون‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و‌كه‌مه‌‌ئه‌وه‌ش‌وایكردوه‌‌كه‌‌جیاوازی‌‌

نێوان‌مامۆستای‌‌باش‌و‌كه‌متر‌باش‌ده‌رنه‌كه‌وێ"

هۆم���ه‌ر‌قه‌ره‌داغ���ی‌‌ئام���اژه‌ی‌بۆ‌ئه‌وه‌شكرد‌كه‌‌"‌ئه‌گه‌ر‌مامۆستایه‌ك‌هه‌ڵ���ه‌ی‌‌كردبێت‌له‌پرس���یاره‌كانیدا‌بكرێت‌و‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ قس���ه‌ی‌‌ ده‌بێ���ت‌

كاره‌كه‌ی‌‌بۆ‌ڕاست‌بكرێته‌وه‌."ئه‌و‌له‌گه‌ڵ‌سزاداندا‌نییه‌و‌باوه‌ڕی‌‌وایه‌‌گه‌ر‌كۆمه‌ڵگای‌‌داموده‌زگایی‌‌بێت‌مامۆس���تا‌ناتوانێت‌ڕق‌له‌خوێندكار‌هه‌ڵبگرێت‌و‌تۆڵه‌‌بكاته‌وه‌،‌ئه‌و‌وتی‌"‌له‌كۆمه‌ڵ���گای‌‌ئێمه‌‌س���زا‌زۆر‌به‌كار‌ئه‌هێنرێ‌ئه‌وه‌ش‌ب���اش‌نیه‌‌چونكه‌‌جۆرێكه‌‌له‌س���ه‌ركوتكردن‌و‌مرۆڤیش‌نابات���ه‌‌پێش���ه‌وه‌‌به‌ڵكو‌ش���ه‌رمن‌و‌

قه‌رزارباری‌‌ده‌كات"له‌كوردستان‌ ده‌كات‌ بۆیه‌پێشنیار‌

سه‌نگی‌‌تاقیكردنه‌وه‌‌كه‌م‌بكرێته‌وه‌و‌زیاتر‌به‌كاره‌كانی‌‌نوسین‌و‌خوێندنه‌وه‌‌

هه‌ڵبسه‌نگێندرێن.‌له‌باره‌ی‌‌هه‌ڵه‌ی‌‌پرسیاری‌‌مامۆستا‌ك���ه‌‌ده‌بێ���ت‌خوێن���دكار‌باجه‌كه‌ی‌‌ده‌ڵێت‌ سه‌رپه‌رش���تیاره‌‌ ئه‌و‌ بدات،‌خوێندكار‌ باجه‌كه‌ی‌‌ "به‌دڵنییاییه‌وه‌‌ده‌ی���دا‌ب���ه‌اڵم‌له‌ئێس���تادا‌له‌گ���ه‌ڵ‌وه‌رزی‌‌ ده‌وامی‌‌ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی‌‌س���ه‌ردانه‌كانی‌‌ س���ه‌ره‌تای‌‌ دوه‌م‌به‌پێداچون���ه‌وه‌‌ سه‌رپه‌رش���تیاران‌دابه‌شكردنی‌‌ ش���ێوازی‌‌ پرسیارو‌ بۆ‌و‌ پرس���یاره‌كان‌ ش���مولی‌‌ نم���ره‌و‌ده‌س���ت‌ ناته‌واویی���ه‌كان‌ هه‌ڵ���ه‌و‌

به‌كارده‌بنه‌وه‌."بۆیه‌‌ئه‌و‌سه‌رپه‌رشتیاره‌‌به‌پێویستی‌‌ده‌زانێت‌مامۆستایان‌به‌ده‌نگ‌داوای‌‌قوتابیانه‌وه‌‌بچن"هه‌رگیز‌نابێت‌ڕق‌و‌تۆڵه‌كردن���ه‌وه‌‌الی‌‌مامۆس���تا‌بونی‌‌له‌ڕێگه‌ی‌‌ گه‌ر‌ مامۆس���تایان‌ هه‌بێت‌ناتوانن‌ نه‌بێ���ت‌ خۆشه‌ویس���تییه‌وه‌‌هیچ‌فێ���ری‌‌قوتابی‌‌بك���ه‌ن‌چونكه‌‌گه‌ر‌په‌یوه‌ندی‌‌قوتابی‌‌و‌مامۆستایان‌له‌سه‌ر‌خۆشه‌ویستی‌‌نه‌بێت‌پڕۆسه‌ی‌‌په‌روه‌رده‌‌شكس���ت‌دێنێ���ت‌چونكه‌‌كه‌س���ێكی‌‌خوش‌نه‌وێ���ت‌ئاماده‌ش‌

نییه‌‌هیچی‌‌لێ‌فێربێت."‌

"هه ڵه ی پرسیاره كانی مامۆستا خوێندكار ده كاته قوربانی "

هه‌رگیز‌نابێت‌ڕق‌و‌تۆڵه‌كردنه‌وه‌‌الی‌‌مامۆستا‌بونی‌‌هه‌بێت‌مامۆستایان‌گه‌ر‌له‌ڕێگه‌ی‌‌خۆشه‌ویستییه‌وه‌‌نه‌بێت‌ناتوانن‌

هیچ‌فێری‌‌قوتابی‌‌بكه‌ن‌

شێوه‌ی‌‌داڕشتنی‌‌بابه‌ته‌كان‌كه‌مێك‌

وشكیی‌‌پێوه‌‌دیاره‌و‌‌مێژوی‌‌ئێمه‌و‌واقیعی‌‌ئێستامان‌دابڕانێكی‌‌

قوڵی‌‌تێدایه‌و‌خوێندكار‌ناتوانێت‌له‌ناخی‌‌خۆیدا‌ئه‌م‌

دو‌سه‌رده‌مه‌‌پێكه‌وه‌‌ببه‌ستێته‌وه‌

د.‌ئاراس‌فه‌ریق‌زه‌ینه‌ڵ‌

ریکالم

(508( سێشه ممه 2015/12/22 19تایبه‌ت

ونـــــبون* فۆرمێكی خۆراك به ناوی ) كمال عبدالله احمد( ونبوه ، هه ركه س ده یدۆزێته وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خاك له كه الر.* هه وێـیه كی مه رزی نێوده وڵه تی په روێزخان به ناوی)فرهاد عبدالقادر رشـــید(

ونبوه هه ركه س ده یدۆزێته وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خاك له كه الر.* هه وێیه كی ئاسایشـــی گه رمیان به ناوی )ســـواره ولی عمر( ونبوه، هه ركه س

ده یدۆزێته وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خاك له كه الر.* ناســـنامه یه كی ژوری بازرگانی ســـلیمانی ونبوه به ناوی ) ادریس محمد فتح

الله ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕینیته وه بۆ پرسگه ی ئاوینه.* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلیمانی ونبوه به ناوی )نزار جمیل محمد امین(

هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕینیته وه بۆ پرسگه ی ئاوینه.

بۆیه كه م جار له عێراق و ناوچه كه پرۆژه ی بینا ستۆر له هه رێمی كوردستان ده كرێته وه

كاره كانـــی پرۆژه كه تایبه ته به كه ره ســـته ی بیناكاری بـــه هه موو جۆره كانێوه ، ئه مه یه كه مین جـــاره له عێراقدا پرۆژه یه كی له م شـــێوه یه بكرێته وه ، هه روه ها ســـه رجه م كااڵكانی بیناستۆر له ده ره وه ی واڵت ده هێنرێن و له جۆرێكی باشن و ره چاوی كه ش و هـــه وای ناوه چه كه كراوه و له ژێر كۆنترۆل ده رچون. هه روه ها له سه ر سێ كۆڵه كه ی سه ره كی ئه م پرۆژه یه بنیات نراوه یه كه م خزمه ت گوزاری دروســـت و ته واو بدات به كریار، دووه م شـــوێنێك نیه ته نها بۆ فرۆشتن به ڵكو كارئاســـانییه كه بۆكریار كه ســـه رجه م كه ره ســـته كانی له یه ك شوێن بكرێت و له الیه ن پرۆژه كه وه بۆی ده گه یه نرێت شوێنی مه به ست، سێیه م خاڵ ئه وه یه كه راهێنانی پێویســـت و ته واو به وه ســـتاو كرێكارو ئه ندازیارانی بواره كه ده كات. هه روه هـــا له م پرۆژه یه ره چاوی باری دارایی خه ڵكی ناوچه كه كراوه و ســـه رجه م

كه ره سته كانمان نرخه كانیان گۆنجاون.

توركیا‌له‌ملمالنێی‌سوریاو‌روسیاوه‌،‌بۆ‌قه‌یرانی‌‌عێراق‌و‌ئێران...‌پاشماوه‌1- پرۆژه یه ك هه یه بۆ دابه شكردنی عێراق: توركیا ده یه وێت له وه ها حاڵه تێكدا موســـڵ داگیربكات وه كو چۆن له قوبرس ئه وكاره یكرد، گه ر ئه م پرۆژه یـــه ئیمكانی هه بێت، ئه نكه ره ده یه وێـــت نزیكتـــر بێت له ســـنوره كان، یان بیه وێت به ئاســـانی ده ستی به موسڵ رابگات، گه ر پێویســـت بكات ســـیناریۆی هاوشێوه ی شـــه نگال له بابه تی چۆڵكردنی موسڵ دروست

ده كات.2- شكستی پرۆژه ی كانتۆنه كانی خۆرئاوا: هێرشـــه كانی توركیا بۆ ئه وه یه تا له الیه كه وه فشـــاره كانی بۆ داخستنی ســـنوره كان زیاتر بكات، باشتر ئابڵوقه یان بدات، له هه مانكاتدا ئـــه و ناوچانه به تـــه واوی كۆنتـــڕۆڵ بكات، كه ناوچـــه ی جوگرافی هاتوچـــۆی په كه كه و

په یه ده ن.3- داخســـتی پـــردی په یوه نـــدی ، خه تی ته ماســـی قه ندیـــل - شـــه نگال: به تایبه تی یـــان بادینـــان، له به عشـــیق و ناوچه كانـــی ناوچه كانـــی ســـۆران، چونكه ئه نكـــه ره بیر له هه مو شێوازه كان ده كاته وه ، بۆ ئابڵوقه دانی كانتۆنه كان، ده رپه ڕاندنی په كه كه له شه نگال.4- ئه نكه ره و پ.د.ك هه وڵی دورخستنه وه ی په كه كـــه ده ده ن: یه په شـــه له رزگاركردنـــی شـــه نگال رۆڵی هه بو، به اڵم بـــۆ رزگاركردنی موســـڵ نایانه وێت به شـــداری په كه كه دوباره بێته وه ، گه ر به نرخی شـــه ڕو پێكدانیش بێت، رێگا ناده ن په كه كه له شـــه نگاله وه بپه ڕێته وه بـــۆ موســـڵ، بۆیه گـــه ر ترســـی پێكدادانی چه كـــداری له نێـــوان توركیـــاو په كه كه ، یان پارتی و په كه كه روبدات، ئه وا له موسڵ و ساتی ئۆپراســـیۆنی موسڵه وه ده بێت، وه كو یه كێك له سه ركرده ی په كه كه وتی "واپێشبینی ده كه ین توركیا )2000( جه ندرمه ی له خاكی باشور لێ بكوژرێت، به بۆچونی ئه و سه ركرده یه په كه كه ســـڵ له شـــه ڕی توركیا ناكاته وه له باشـــور، ته نانه ت له هاوكاری هاوپه یمانه كانیشـــی، كه

دیاره مه به ستی پارتی بو".5- هاتنـــی توركیـــا، به ئـــاگاداری به ره ی سوننه و پارتی ، ئێران نیگه ران ده كات: توركیا مه به ســـتی هه یه النیكه م له خاكی موسڵ واتا له ده ره وه ی ســـنوره كانی ملمالنێكانی له گه ڵ ئێران درێژه پێبدات، دوریش نییه له و شه ڕه دا سه ڕه رای هێزی ناڕاسته وخۆی ئێران، حه شدی شـــه عبی و شـــیعه كان، په كه كه گـــه ر فراوان بێـــت، هێزه كانـــی یه كێتیش به شـــداری ئه و شـــه ڕه بكه ن، یان تێوه بگلێن، كه بێگومان له حاڵه تێكـــی وه هـــادا توركیا هاوشـــێوه ی روسه كان له ئه فغانستان له سه ر خاكی باشور

تێكده شكێنن.6- توركیا كشانه وه ی له ناوچه كه وه كو كارت له گه ڵ روسیا ده گۆڕێته وه : گه ر ئه مه روبدات گه ڕانه وه ی توركیا له و شـــوێنانه له به رامبه ردا روسیاو ئێران ده ست له پشـــتیوانی په یه ده و سوپای ئه سه دو كشانه وه له یه مه ن هه ڵبگرن، كه پێناچێت ئه م سیناریۆیه هیچی لێ سه وز ببێت، بتوانێت روســـیا یـــان ئێران قه ناعه ت

پێبكات.7- توركیا چاوی له بیره نه وته كانی موسڵه : له روی ئابوریشـــه وه ده توانێت رۆڵی گه وره ی

هه بێت له بوژاندنه وه ی ئابوری ئه و واڵته دا.خاڵێكی جه وهه ری له سیاســـه تی توركیادا گۆڕانكاری به ســـه ردا هاتوه ، كه ده رئه نجامی دیراسه و لێكۆڵینه وه ی وردی ده زگاو دامه زراوه

سیاسی و ئابوری و هه واڵگرییه كانیه تی :یه كـــه م به پلـــه ی ئـــاردۆگان ئه كه پـــه و نوێنه رایه تی ئه م ئاڵوگۆڕه ده كه ن، به شێوه یه ك له ساڵی 1992 له دروشمی روخانی حكومه تی هه رێمـــه وه گۆڕاوه بـــۆ مامه ڵه یه كی دیفاكتۆ له گـــه ڵ هه رێم، یان النیكـــه م له گه ڵ پارتی و دانانی ئااڵی كوردستان له پاڵ ئااڵی توركیا،

به مه ش چه ند ئامانجی ستراتیژی پێكاوه :یه كه م: لێدانی په كه كه و ئیحتواكردن:

توركیا بۆ هه ر پرۆسه یه ك و هه نگاوێكی بۆ هه ر پرۆژه یه ك نابێـــت، ره چاوی بێهێزكردنی په كه كه كردوه ، وه كو سه رســـه خترین نه یارو دوژمنی خۆی ، بۆیـــه نزیكبونه وه ی له هه رێم له ده یه ی نه وه ده كان توانـــی پارتی و یه كێتی بێنێته ســـه ر قه ناعه تێك، كه شه ڕی په كه كه بكه ن و كردیشـــیان، ئه م هه نگاوه بوه مایه ی دامه زراندنـــی بنكه ی ســـه ربازی و هه واڵگری له ناوچه كانـــی به تایبه تـــی میـــت، ده زگای هه یـــه و درێـــژه ی تائێســـتاش بادینـــان و له شكركێشـــی ئه مجاره شـــی درێژه ی پیالن و پالنه كانی رابردوه ، بـــه اڵم ئامانجی گرنگتری بۆ توركیا هه یه ، رازیكردنی النیكه می پارتییه بـــۆ شـــه ڕی دوبـــاره ی په كه كـــه و فاكته ری یاریده ده ریـــش زۆرن بۆ ئـــه وكاره له بابه تی گـــرژی و ئاڵوزی نێـــوان په كه كـــه و پارتی ، په یوه ندی بارزگانی قه به و زه به الحی هه ردوال، كـــه ئه نكه ره زه مینه ی بۆ ئـــه وكاره زۆرباش خۆشـــكردوه و ئاڵوگۆڕه كانـــی ناوچه كـــه ش به شـــێوه یه كه ، باشـــور باكورو له رۆژئـــاوا، ئه نكـــه ره ده یه وێت پێش ئه وه ی كه په الماری هه ده پـــه له باكـــور، كانتۆنـــه كان له رۆژئاوا، گه ریال له شه نگال، تیرۆركردنی سه ركرده كانی په كه كـــه له ئه وروپا بـــدات، ده یه وێت بنكه و باره گاكانـــی په كه كـــه له قه ندیـــل ته فروتونا بكات، ته نانه ت هه واڵه كان باس له وه ده كه ن، میت سیناریۆی جه هه ننه می چاندوه بۆ فڕاندن یان خســـتنه داوی جه میل بایك )جومعه (، موراد قه ره یه الن تا ره وانه ی ئمیڕاڵیان بكات: وه كو چۆن پێشتریش پارچه كانی فڕۆكه یه كی ناردبو بۆ شـــارۆچكه یه كی نزیك قه ندیل ئه و

كاره ئاشكرا بو سه ری نه گرت.بۆیه ئه وله ویه تـــی هه نگاوی توركیاو هه مو تێڕوانینه سیاسی، ئابوری ، دیبلۆماسییه كانی ، تێكشـــكاندن و په كه كـــه و بێهێزكردنـــی

ئیحتواكردنی په كه كه و په یه ده یه .كااڵی وزه و بـــازاڕی دۆزینـــه وه ی دوه م:

هاورده و هه نارده : به درێژایـــی دروســـتبونی توركیا هێنده ی ئه م چه ند ساڵه ســـاده و ئاسان بازاڕی كااڵو كه لوپه لـــی هه نـــارده و هاورده ی ده ســـتگیر نه بـــوه ، كه ســـه د ده ر ســـه د قازانج بكات و زۆرترین داهات بچنێته وه به كه مترین تێچون، به تایبه تی لـــه دوای ده رهێنانـــی نه وت و گاز له هه رێم، كه باشترین ســـه رچاوه ی وزه بوه بۆی و زۆر لێزانانه رۆڵی هه بوه له سه رهه ڵدان و ته شه نه ســـه ندنی قه یرانه كانـــی نێوان به غداو هه ولێـــرو خوڵقاندنی داعش و دروســـتكردنی قه یران و ئاریشه له موسڵ و خه ریكردنی عێراق به و شه ڕوشـــۆڕه ، تاڕاده ی مه ترســـی خسته

سه ر دڵی ده وڵه تی عێراق )به غدا(.په یمانـــگای واشـــنتۆن بـــۆ سیاســـه تی خۆرهه اڵتـــی ناوه ڕاســـت، له لێكۆڵینه وه یه كدا كه ســـێ توێـــژه ر ئاماده یانكـــردوه به ناوی سونه ر جاخپتای ، كریستینا باشفیدان، ئیجه

توركیاو ناونیشانی له ژێر سانسوساســـیكرا، به رژه وه ندی حكومه تی هه رێمی كوردســـتان ئابوری هاوبه شی رانه گه یه نراو، له 16 ئازاری 2015 بـــاس لـــه و په یوه ندییـــه بازرگانیانه

ده كه ن:ســـاڵی 2007 له كاتێكدا په یوه ندی توركیاو هه رێـــم له نزمتریـــن ئاســـتیدا بـــو، بڕیاری كرانه وه یدا به ڕوی هه رێـــم و هه نگاوی ئابوری نـــاو، ورده ورده گه شـــه ی بـــه و په یوه ندییه

ئابوریانه دا به شێوه یه كی رانه گه یه نراو.رێـــژه ی ئه و ئاڵوگۆڕه و هه نـــارده ی توركیا له ســـاڵی 2007 بۆ هه رێم ســـه ره تا گه یشته (1,4( ملیـــار دۆالرو هه رێم بـــوه 19هه مین هاوبه شی ئاڵوگۆڕی بازرگانی له گه ڵ توركیا، ســـاڵی 2011 ئه و رێژه یه به رزبۆوه بۆ )5,1( ملیار دۆالرو ریزبه نـــدی 6هه مینی داگیركرد، به اڵم ســـاڵی 2013 ئه و رێژه یه به شێوه یه كی چاوه ڕواننه كـــراو بازدانێكـــی بـــێ وێنـــه ی به خۆیه وه بینی و گه یشـــته رێژه ی )8( ملیار دۆالرو هه رێمـــی كوردســـتان بـــوه 3 هه مین

بازاڕی ساغكردنه وه ی كااڵكانی توركیا.ئه وه له كاتێكدا بو، كـــه هه نارده ی عێراق له نێـــوان ســـااڵنی )2007 – 2014( له نێوان (87 – 153( ملیـــۆن دۆالر بـــو، بێجگـــه

له هه نارده ی نه وت و گاز.رێـــژه ی كۆمپانیـــا توركییه كان له ســـاڵی 2009 نزیكـــه ی )485( كۆمپانیـــا بوه ، به اڵم ئه م رێژه یه له ســـاڵی 2013 گه یشته )1500( كۆمپانیـــاو پلـــه ی یه كه می گرت له ئاســـتی

ناوچه یی و نێوده وڵه تی .له هه مـــو بواره كانـــی كشـــتوكاڵی ، بانك، ده رهێنانی ته ندروســـتی ، كاره با، زانســـت، نه وت و گاز، په یوه ندی بێ ته ل، گواستنه وه و

گه یاندن و پیشه سازی . له بـــواری هاتوچـــۆی هاواڵتیـــان له نێوان توركیـــاو هه رێـــم، رێـــژه ی ئـــه و هاواڵتییه توركانه ی سه ردانی عێراقییان كردبو له ساڵی 2006 ته نها )481371( كه س بو، به اڵم ئه م رێژه یه له ســـاڵی 2010 بوه )1,298,319(

كه س.له بـــواری گه شـــته ئاســـمانییه كانی نێوان هه ردوال، ساڵی 2004 ده ستیانكرد به بونیادنانی فرۆكه خانه ی هه ولێرو بڕیاربو له ســـاڵی 2016 فڕۆكه خانـــه ی دهۆكیش ته واوبكه ن و ســـاڵی 2011 هه فتانه )40( گه شـــت له نێوان توركیاو هه رێم هه بـــوه ، ئه م رێژه یه له ســـاڵی 2014

به رزبۆته وه بۆ )78( گه شت له هه فته یه كدا.له بـــواری وزه دا، توركیـــا )90%( نـــه وت و له )98%( گاز لـــه ده ره وه هـــاورده ده كات و له ئێستاشدا )تا پێش رودانی قه یرانی فڕۆكه روســـییه كه ( هه رێمی كوردســـتان سێهه مین سه رچاوه ی هاورده ی نه وت و گازی توركیا بو

له دوای روسیاو ئێران.واتا توركیا ســـااڵنه )60( ملیار م3 وزه ی هاورده كردوه ، لـــه وه ش )50( ملیار م3 گاز بوه و واش چاوه ڕوانده كرێت بۆ ســـاڵی 2030 رێژه ی پێویســـتی وزه ی هاورده كـــراو بگاته

(72( ملیار م3.گه ر ئه وه ش بزانین یه ده گی گازی هه رێمی كوردســـتان به نزیكـــه ی )5( تریلیـــۆن م3 خه مڵێنـــراوه و یه ده گی نه وتی هه رێم به )45( ملیار بۆشكه مه زنده ده كرێت، به م پێیه ئه م دو رێژه یه )30– 60( ساڵ پێداویستی وزه ی

توركیا دابین ده كات.

سێیه م: رۆڵگێڕانی توركیا له ناوچه ی نفوزی ئێران:

ئه نكـــه ره و ئێران له ناوچه كـــه دا، وه كو دو زلهێـــز رۆڵ ده گێڕن، به ئاراســـته ی جیاواز، ئیدۆلۆژیای جیاواز، جه مســـه رگیری جیاواز، به اڵم بـــه دوای روداوه كانـــی به هاری عه ره بی ملمالنێی ئـــه م دو زلهێزه ناوچه ییه به رچاوتر بو، به تایبه تی ملمالنێـــی تائیفی و رۆڵگێڕانی ئابوری و ســـه ربازی ئـــه وان و ســـه رهه ڵدانی داعش و روداوه كانی سوریا دو روداو بون، كه رۆڵی ئه وانی زۆرتر ره نگرێژ كردو هه ركامیان ده ســـتیاندایه باڵی ئه و گروپه تیرۆریســـت و تۆتالیتـــاره ، ده كرێت بڵێین داعـــش زاده ی مانه وه ی ئه ســـه دو پشـــتگیری تـــاران بو بۆ سوریا له الیه ن توركیاوه ، به اڵم ئێستا توركیا له هه رێمی كوردستان و سنوره كانی به عه له نی موســـڵ، كه ناوچه ی نفوزی ئێرانن به جۆرێك روســـیایه رۆڵیده گێرێت، رۆڵگێڕانێك جارێك بۆ پشتیوانی له داعش وه كو گروپێكی سوننی نه یاری شـــیعه و عێراق و هه ژمونـــی ئێرانی ، رۆڵگێڕانێك كـــه نوێنه رایه تی باڵی مه زهه بی ســـوننه ی ریـــازو ده وحـــه و دوبـــه ی ده كات له ناوچه كـــه دا، ئـــه وه جگه لـــه وه ی ئه نكه ره هاوپه یمانی دو هێزه )داعش و پارتی (یه ، كه پارادۆكسێكی گه وره ی لێ به دیده كرێت و تاكه خاڵـــی هاوبه ش كه ئه م دو هێزه كۆبكاته وه ، تێڕوانینیانه ســـه باره ت به په كه كه و په یه ده و رۆژئـــاوا، ئه م ســـێ خاڵـــه جه وهه ریه ش بۆ كردۆتـــه خاڵی پارادۆكســـه كه ی ئه نكـــه ره

هاوبه ش.له داهاتوشـــدا گـــه ر هه رێمـــی ســـوننه ش دروســـت بێـــت، دو هه رێمـــی هاوپه یمانـــی ئه نكه ره ده بنه هاوســـێی، كه له سه ر زۆربه ی فایل و ئه جێنداكانی ناوچه كه كۆكن و كارتێكی به هێزیشـــه بۆ پچڕاندنی ئه و هیالله شیعیه ی له تارانه وه ده ســـتپێده كات به به غدادا ده گاته دیمه شق، بیروت، باشوری لوبنان و سنوره كانی

ئیسرائیل.تاكه كارتی فشـــاری به رچاو كه به ده ست ئێران، عێـــراق و ته نانه ت روسیاشـــه وه ماوه بۆ شـــڵه ژان و گرفت دروستكردن بۆ ئه نكه ره له پـــاش فایلی ســـوریا، پاڵپشـــتی به هێزی سه ربازییه بۆپه كه كه و په یه ده ، تا فشاره كانی ســـه ر ئه نكه ره له الیـــه ن قه ندیـــل و خۆرئاوا زیاتر بكات، به اڵم ئه م پشـــتیوانییه هه ده په ناگرێتـــه وه ، چونكـــه ئه م واڵتانـــه هاوكاری هێـــزی مه ده نـــی و دیموكراســـی و دیفاكتـــۆ ناكه ن، كه ده زانن ده بێته گه شـــه ی هه ستی ناسیۆنالیســـتی كوردی و دامه زراوه ی فه رمی و گه شـــه ی خه ونی ســـه ربه خۆیی كوردستان، یان خۆسه ری دیموكراســـی، به ڵكو یارمه تی بزوتنه وه یه كـــی چه كداری شـــاخ ده ده ن، كه چاره نوســـی دیـــار نییه و هێزێكی یاســـایی و ره ســـمی نییه و له ناو چوارچێوه ی په رله مان و وه كو نێوده وڵه تیش داموده زگانی حكومه ت و تیرۆریست ناسراوه ، بۆیه ره نگه خاڵی یه كه می به ریه ككه وتنی ناكۆكی نێوان ئه نكه ره - تاران كوردســـتانی باشـــور بێت له نێوان )پارتی و په كه كه (، وه كو چـــۆن بۆ ئه نكه ره و تارانیش

راسته .عێراق تابڵۆیه كـــه هه مو الیه نه كان چاویان له ســـه ریه تی ، هه موشـــیان كارتی جیاوازیان

پێیه بۆ پاراستنی به رژه وه ندییه كانیان.له چه ند ســـاڵی رابرودا، عێـــراق مه یدانی

ته راتێنی هێزه كانی كۆماری ئیســـالمی ئێران بوه و له هه مو بوارێكـــدا له عێراقدا ده خاله تی كردوه ، یـــان ده توانین بڵێیـــن، هه ر خودی ئێـــران بـــوه عێراقـــی به ڕێوه ده بـــرد، بۆیه له هاوینی یه مـــه ن له گه رمـــه ی شـــه ڕه كانی رابردودا، یه كێك له به رپرســـانی ئێرانی وتی "ئێمه پێنج پایته خت به ڕێوه ده به ین )تاران، به غدا، دیمه شق، لوبنان، سه نعا(" ئه مه راسته به و مانایه ی هه ژمونی شـــیعه ، به شێوه یه كی به رچاو له خۆرهه اڵتی ناوه ڕاست زیادیكردوه .

كه واتـــا كاتێك عێراق مه یدانـــی ته راتێنی سوپای پاسداران بێت له ژێر ناوی پارێزگاری له شـــوێنه پیرۆزه كانـــی نه جـــه ف و كه ربه الو هاوكاری حه شـــدی شه عبی ده ســـتگرتن به

به غداو هێزه شیعه كانه وه .له بـــواری مه نتقیـــدا ئه مه بـــۆ توركیاش راســـته ، به نـــاوی پاراســـتنی توركمانه كان و هاوپه یمانه كه ی له ســـوننه كان و پارێـــزگاری پاراســـتنی كوردســـتان و دیموكراتی پارتی به رژه وه ندییه ئابوری و سیاسیه كانی بۆ لێدانی گروپی تیرۆریســـتی په كه كـــه )وه كو خۆیان ده ڵێن( واتا گه ر هاتنی ســـوپای پاســـداران بۆ عێراق رێگاپێـــدراو و جائیز بێت، ئه وا بۆ

جه ندرمه و میتیش راسته .به تایبه تـــی گـــه ر ئـــه وه بزانیـــن، عێراق ده وڵه تێكی هێنده بێهێزو له رزۆك و شـــڵۆقه ، نه خاوه نی ســـوپایه كی به هێزی نیشتمانییه )چونكه ســـوپای عێراق ئینتمـــای تائیفی و ئیتنی هه یه نه ك نیشـــتمانی ( سه ره ڕای بونی ملمالنێی سوننی – شیعی ، كوردی – شیعی ، گرفتـــی فه ســـادو گه نده ڵی ، رۆڵی میلیشـــا شیعه و ســـوننه كان، شێوه ی گروپی چه كدارو مافیایی، وایكردوه كـــه هه ر واڵتێك بتوانێت ســـوپاكه ی بنێرێته عێراق و حســـاب له سه ر

سیاده و سه روه ری عێراق نه كات.بۆیه ئه نكه ره به ئاگاداری پارتی دیموكراتی هاتوه ، به اڵم بۆ ئیســـتفزازی ئێران و شـــه ڕی په كه كه و ده ست به سه رداگرتنی موسڵ هاتوه )كـــه له ئاینده یه كی نزیكدا، داعش موســـڵ چۆڵـــده كات و پارتـــی و توركیاو ســـوننه كان كۆنتڕۆڵی ده كه ن و ئیتر ده سه اڵتی حكومه تی عێراقی به ســـه ردا ناڕوات و توركیا سودمه ندی

یه كه م ده بێت له نه وتی موسڵ(.پاراك خانا نوســـه ری ئه مه ریكایی ده ڵێت "توركیـــا دو لقی ســـه ره كی هه یـــه ، لقێكی خۆرهه اڵتـــی ئه وروپاییه و لقێكی ده روازه یه كه بۆ سه ر مه ترسیدارترین ناوچه كانی دونیا، كه

سوریاو عێراق و ئێرانن".بێگومان النیكه م ئێستا دو واڵتی مه ترسیدار )عێراق و سوریا( دراوسێی توركیان، ئه نكه ره ئه م راستیه باشتر ده زانێت، كه ئه م دو ده وڵه ته له ئێستادا چه ند مه ترسیدارن و گه ر ئێرانیشی بۆ زیـــاد بكه ین، كه به نیســـبه ت توركیاوه ، ئێرانیـــش دراوســـێیه كی مه ترســـیداریه تی ، یان هه مو مه ترســـییه كانی سوریاو عێراقیش له ئێرانه وه ســـه رچاوه ده گـــرن و هه ر خودی ئێران مه ترسییه ســـه ره كییه كه یه و داینه مۆی هه موشیان به غدایه و دیمه شـــق و ســـه ره كی ئالوده ن به مه ترســـییه كی جدی ، كه گه رایشی چه مكه ئه مـــه له ئێســـتادا شـــیعه گه راییه و گه رایشـــێكی هێنده به هێزه له گه ڵ ناوهێنانی ئێـــران یه كســـه ر فكرمان بۆ شـــیعه گه رایی و

سعودیه بۆ سوننه گه رایی ده چێت.بۆیـــه ئێســـتا توركیـــا هـــه ر هه نگاوێك

له چوارچێـــوه ی ده نێـــت له ناوچه كـــه دا جه مسه رگیری ناوچه یی )واڵتانی سوننیدایه ( به تایبه تـــی بۆ عێـــراق و ســـوریاو ئێران یان یه مه ن، ئه مه بۆ هه نگاونانی ئێرانیش راسته .

به واتایه كی تر پشێویی و قه یران له )عێراق و ســـوریا( مانای بونی په یوه ندی راسته وخۆیه به تاران و ئه نكه ره وه ، چونكه جگه له كاریگه ری تائیفـــی ، به رژه وه نـــدی سیاســـی، ئابوری و رۆڵێكی جوگرافیاش جه مسه ربه ندی )سنوری

مه زن ده گێڕێت له و ئاشوب و پشێویانانه دا(.قسه كه ی نیكۆالس سبایكمان گه ر بۆ هه مو واڵتانی جیهان راست بێت، به اڵم بۆ ئه نكه ره و تـــاران زۆرتر راســـته كه ده ڵـــێ "جوگرافیا گرنگتریـــن فاكته ره له سیاســـه تی ده ره وه دا،

چونكه به رده وامترینه ... ".ئه م كاریگه رییه جوگرافییه مانای وایه ، ئه و تێزه راســـته كه ده ڵێ "ده وڵه ته كان ده توانن دۆســـته كانی خۆیان هه ڵبژێرن، به اڵم ناتوانن

دراوسێكانی خۆیان هه ڵبژێرن..... ".به اڵم ئه وه تـــازه دیفاكتۆیه ، ئه م دو واڵته هاوسنورن و دراوســـێن، به بێ حه زو ئاره زوی خۆیان، كـــه هیچ كامیان خۆشـــییان له ویتر نایـــه ت، بـــه اڵم لـــه وه خراپتر ئه وه یـــه ، كه دراوســـێكانی ئه م دو دراوســـێیه ش كێشه و گرفتن بۆیـــان، یان له ژێر نـــاوی هه یمه نه ی ئه م دو هێزه دان و بگره هۆكاری ســـه ره كی بۆ قه یران و ملمنالنێی نێوانیان، دراوســـێكانیان یان خۆیان له واڵته دراوسێكانیان خوڵقاندویانه

له پێناو به رژه وه ندییه كانی خۆیاندا.ئه نكـــه ره و تـــاران شـــه ڕی یه كدیده كه ن و خۆیـــان و ســـنوره كانی لـــه ده ره وه ی پایته خته كانیـــان، به اڵم رۆژێـــك دێت ده بێ بـــده ن و خۆشـــیان بئاڵێنه ئه و باجه كـــه ی قه یرانه وه ، رۆژێك دێت له گه ڵ ئه م ئاڵوگۆڕانه ، نه به غدا ســـنوری به توركیاوه و نه دیمه شـــق

سنوری به توركیاوه بمێنێت.ئاڵوگۆڕه كان خێران و یادی ســـه د ساڵه ی ســـایكس – بیكۆش لـــه 2016/5/16 ته نها شـــه ش مانگی ماوه بچێته ســـه د ساڵه یه وه و ره نگه پاش ســـه د ســـاڵ له و مێژوه شـــومه دابه شـــبونێكی نوێ له خۆرهه اڵتی ناوه ڕاست روبدات، بـــه اڵم ئه مجـــاره به قازانجی گه النی ژێرده ســـت و هێزه بچوكه كان بێت، كه ســـه د ســـاڵ له مه وپێـــش به ریتانیـــا، فه ره نســـا، روســـیاو واڵتانـــی زلهێز غه دریـــان لێكردن و له هه ر به رژه وه ندییه كانیان، قوربانی كردیانه ئاڵوگۆڕێكی له و شـــێوه یه توركیـــا، ئێران، عێـــراق و ســـوریا ... یه كـــه م قوربانی ئه م

ئاڵوگۆڕه ن.ئه گه رچـــی ئـــه م قه یرانانـــه ی خۆرهه اڵتی ناوه ڕاســـت له ســـه د ســـاڵی رابـــردو، ئه م قه یرانانه ی ئێستاش له سوریا، یه مه ن، عێراق، لوبنان، ئه فغانســـتان، مالـــی ، لیبیا، تونس، میسر، جه زائیرو یۆنان و هه رێمی كوردستان و ســـۆماڵ و سه حرای رۆژئاواو فه له ستین ..... ڕوده دات، به سیناریۆو ده ستی واڵتانی زلهێزی جیهـــان داده نرێت و ره نگه ئه و نمونه یه ی ، كه له جه نگی كۆســـۆڤۆ له كتێبـــی جیهانی دوه م باســـیده كرێت له ده یـــه ی نه وه ده كانی رابردو باشترین نمونه بێت "ســـربیا به درێژایی 88 رۆژ له الیه ن ناتۆوه بۆردومانكراو زیانی زۆری لێكه وته وه ، جگه له كۆشـــكێكی ســـلۆبۆدان میلۆســـۆڤیچ بۆردومـــان نه كـــرا؟ چونكـــه

تابلۆیه كی رامبرانتی تێدابو؟".

ئەم دیدو تێڕوانینانە لەهزری فەیلەسوف و بیرمەندانی سەدەی شازدەو حەڤدەدا رەنگی داوەتـــەوە، بابەتەكە بەچڕی بوەتە جێگای مشـــتومڕو گفتوگۆی زۆربەیان، بیرمەندانی پەیمانی كۆمەاڵیەتی )هۆبزو لۆك و رۆســـۆ( روبەرێكـــی فراوانـــی نوســـینەكانیان بـــۆ ســـەروەری یاساو دەســـەاڵتی سەرۆك و دو جەمسەری دەسەاڵت و گەل تەرخان كردوە، پێش ئەوانیش )جان بودان( زۆر توندرەوانە داكۆكی لەسەروەری شا كردوە، یاسا بەالی ئەمەوە ئامڕازێكەو شـــا بەئـــارەزوی خۆی دەتوانێت بەكاری بێنێت، دەســـەاڵتی رەها بۆ شـــایە، شـــا ســـێبەری خوایە، خاوەن دەســـەاڵتی تەواوەو تا لەژیانـــدا بێت هیچ هێـــزو دامـــودەزگاو دامەزراوەیەك بۆی نیە لێپرســـینەوەی لەگەڵ بكات، چونكە شـــا بەشـــێك نیە لەگـــەل ،بەڵكو ئەو گشـــتی رەهایـــە، هەروەكو چـــۆن خوداوەند خوای گەورەو بەدەسەاڵتەو ناكرێ خۆی خوایەكی تر دروســـت بكات، بەهەمان شـــێوە نابێ میر یان شـــا دەسەاڵتێكی تری وەكو خۆی دروســـت بكات، بودان بەمە دەڵێت یاسای

سروشتی.واتە یاســـای سروشـــتی الی جان بودان پێدانـــی دەســـەاڵتی رەهایە بەكەســـێك، ببێتـــە شـــوان و گەلیـــش رانەمـــەڕ، ئەم بۆچونەی بـــودان جیاوازیەكی زۆری لەگەڵ نیە، تۆمـــاس هۆبـــزدا بیروبۆچونەكانـــی

ئەویش شاو دەسەاڵتەكەی بەسەروی رەهاو جیاواز لەگشـــت دادەنێـــت، هۆبزیش بەمە دەڵێت مافی پیرۆزی خودایی، واتە ئەوەی شـــا یان میـــر دەیڵێت و دەیـــكات ئیلهامی خودایین و لەسەروی بیركردنەوەی ئەندامانی كۆمەڵگایەو ئەمان بۆیان نیە بپرســـن بۆ؟

یان چۆن؟ئـــەم جـــۆرە تێڕوانینە بەگشـــتی مرۆڤ بەشـــەڕانگێز دادەنێن و بەگورگـــی دەزانن، مافی یەكسانی لەبەردەم یاساو دادەپەروەری كۆمەاڵیەتـــی بـــەرەوا نازانن، خەســـڵەت و پـــەروەردەو تایبەتمەندیەكانـــی مرۆڤ بۆ پێگەیاندن و رەوشـــی كۆمەاڵیەتی كۆمەڵگا ناگەڕێننەوە، باس لەسروشتی مرۆیی وەكو بابەتێكی بایۆلۆژی و پێكهاتە ژینیتیكیەكان دەكەن، ئەمەش لەگەڵ تێڕوانینی زانســـتی لەهۆكارە یەكێـــك نایەتـــەوە، مۆدێرنـــدا بنچینەییەكانـــی شـــۆڕش و راپەرینەكانـــی ئەوروپا لەســـەدەكانی حەڤدەو هەژدە ئەم تێڕوانینە بو هەروەها زادەی دروســـتبونی چەندیـــن دیكتاتۆرو كارەســـاتی خوێناوی بو لەمێـــژوی نوێی ئەوروپـــادا، كۆمەڵێك ســـەركردە بەناوی گـــەل و لەرێگای گەلەوە دەسەاڵتیان گرتە دەست، وەكو كەسایەتی خاوەن بەهرەو نائاســـایی سەیركران، گوایە ئەمانە كەســـانێكن هەڵە ناكەن، بەبیانوی رزگاركردنـــی گەل و هێنانـــەدی خەونەكانی گەلـــەوە سەركێشـــی زۆریان كـــرد، دواتر

ماڵوێرانیان بۆ گەلەكانیان و دەرودراوســـێ و هەمو مرۆڤایەتیش هێنا، وەكو مۆســـۆلینی لەئیتالیـــاو هیتلـــەر لەئەڵمانیـــاو فرانكـــۆ

لەئیسپانیاو...هتدلۆك( )جـــۆن ئەمانەوە بەپێچەوانـــەی داوەتە بنەڕەتـــی ســـیمایەكی جەوهەری و یاســـا، كردویەتی بەپەرژینێك بۆ پاراستنی بەرژەوەندیەكانـــی هاواڵتـــی و ئامرازێك بۆ بەرگـــری كـــردن لەخاوەنداریەتی تایبەتی و ئازادیەكانی تاك، هەروەها بۆ رێگری كردن لەدەوڵـــەت و دانانی ســـنورێك بۆ حكومەت تادەســـت نەخاتە ناو كاروبارە كەسیەكان و ئەو مافانە پێشـــێل نەكات، ئەو مافەشـــی داوەتە كۆمەڵگا ئەگەر دەســـەاڵت ملكەچی یاســـا نەبو، هێز لەبەرامبەریدا بەكاربێنێت، هەیـــەو بەناوبانگـــی وتەیەكـــی لێـــرەدا دەڵێـــت )مافـــی خۆمانە بەهێـــز روبەڕوی دەســـەاڵتێكی ســـتەمكار ببینـــەوە(، واتە ئەگەر دەسەاڵتێك ملكەچی یاسا نەبو گەل مافی خۆیەتی هێز بەكاربێنێ، لۆك یاسای بەرەگەزی بنچینەیـــی دەوڵەت و كۆمەڵگای لەقەڵەمـــداوە، بەگرنگی زانیوە نەك خۆی لەخۆیـــدا ئامانج بێت بەڵكـــو پەیڕەوكردنی لەئەستۆی سەرۆك و كۆمەڵگا داناوە، چونكە بەالیەوە سەروەری بریتیە لەسەروەری گەل بەهەمـــو تاكەكانیـــەوە، لەبەرئـــەوەی هەر ئەوانن لەرێـــگای پەیمانێكی كۆمەاڵیەتیەوە كۆمەڵگای مەدەنیـــان بونیادناوە، هەروەكو

چۆن دەسەاڵتیش هەر لەگەلەوە وەرگیراوە، دەبێ سەرۆكیش لەالیەن گەلەوە هەڵبژێرێت، لەرێگای پێدانـــی رەزامەندی لەالیەن هەمو تاكەكانی كۆمەڵگاوە یان لەالیەن زۆرینەوە كە گوزارشـــت لەئیرادەی گەل دەكەن، یان لەرێگای پەرلەمانەوە كـــە لەبنچینەدا گەل لەئیرادەیان تاگوزارشت هەڵبژاردوە ئەوانی بكات، ئەم لێكدانەوەیەی جۆن لۆك كە نەك هەر فەیلەســـوف، بەڵكو ماوەیەك وەزیری دادی بەریتانـــی بـــوە، لەكۆتایی ســـەدەی حەڤدەدا نوسراوە، باسی ئەو كێشەیە دەكات كە ئەمڕۆ هەرێمی كوردستانی پێوە گالوە، بۆ هەڵبژاردنی ســـەرۆك، هـــەردو رێگاكە بەوپەڕی دێموكراسی دەزانێت چ لەناو گەل، یان لەپەرلەمان كە گەل ئەوانی هەڵبژاردوە

تاگوزارشت لە ئیرادەیان بكەن .لەسەروەری تاك، ئازادیەكانی دەربارەی یاســـادا الی )لـــۆك( ئەندامانـــی كۆمەڵگا تـــا ئەوپـــەڕی ئـــازادن، ترســـیان لەهیچ ســـەركوتكردنێك نیە، ملكەچی هیچ ترس و هەڕەشـــەیەك نابن، تەنیا لـــەو بارودۆخەدا نەبێت كـــە پێشـــێلی یاســـایەك دەكەن، لەوكاتەدا دەبێ بترسن، ئیتر ئەو تاكە هەر كەس و لەهەر پلەیەكدابێت، چونكە نابێ بێ

دادگایی كردن بەسەریدا تێپەڕێت.

* مامۆســـتا لەزانكـــۆی ســـەالحەدین/ هەولێر

سەروەری‌یاسا‌لەمێژوی‌هزری‌سیاسیدا...‌پاشماوه‌

تایبه‌ت (508( سێشه ممه 182015/12/22

ئامی ل. بیموه رگێڕانی له ئینگلیزییه وه : سه باح یاسین

له دوای ٣ی س���ێپته مبه ری 201٤، دكتۆر ئام���ی س���ه ردانی س���ه دان ئێ���زدی له 12 كه مپی په ناب���ه ری توركیا كردوه . له كاتێكدا ده زگا جیهان���ی و كه مپ���ی به ڕێوه ب���ه ری هه واڵگرییه كان ب���ه رده وام ده ڵێن كاتێك كه ش���نگال "ئارام" بوه وه ، ئێزدیه كان بۆ ئه وێ ده گه ڕێنه وه ، تا ئێستا یه ك ئێزیدیی په نابه رم نه دیوه كه ئه و هه واڵه پش���ت راستبكاته وه . دواهه مین ئێزدی؛ سورن له سه ر ئه وه ی ئه وان

به هیچ شێوه یه ك بۆ شنگال ناگه ڕێنه وه . ئه مان���ه ئ���ه و هۆیانه ن ك���ه ناگه ڕێنه وه و ئێزدی���ه كان تكا له كۆمه ڵ���گای نێوده وڵه تی ده كه ن ماف���ی په نابه رییان بۆ ده س���ته به ر

بكه ن: 1. ئێزیدیه كان سه ر به ڕه چه ڵه كێكی جیاوازو

گروپێكی ئایین.ئێزدییه كان له گه ڵ ئه وه ی به كوردی ده دوێن و كولتوره كه یان هاوشێوه ی كلتوری كوردییه ، به اڵم له گه ڵ ئه وه ش���دا سورن له سه رئه وه ی كه ره چه ڵه ك و دینه كه یان له دینی ئیس���ام )دینی زۆربه ی كوردو عه ره ب(، مه س���یحی جیاوازه . ئ���ه وان یه ك خودایان هه یه ، ئه وان نوێژ ده ك���ه ن. بڕوایان به ئارام���ی و برایه تی هه یه ، ب���ه اڵم وه ك جوله ك���ه ژن و ژنخوازی له گه ڵ غه یره دینه كه یاندا ناكه ن. له به رئه وه نه بون به ئیس���ام، ئیس���امه توندڕه وه كان ئ���ه وان به "هه ڵگ���ه راوه " له دی���ن تاوانب���ار ده كه ن. شنگال ده كه وێته باكوری خۆرئاوای س���وریاوه ، له س���نوری نزیكه عێراق���ه وه و زۆربه ی ئه وانه ی ك���ه ده وری ئه وانیان داون عه ره بی موس���ڵمان و توركمانن. ئێزیدیه كان هه ستده كه ن كه عه ره به موسڵمانه كان ناپاك بون له گه ڵیان���دا، چونكه زۆرب���ه ی عه ره به عێراقی���ه كان هاوكاری ده وڵه تی ئیس���امی )داعش(ی���ان ك���ردوه و به ش���ێكی زۆری���ان له مانگی گه الویژ )ئه وگوست( 201٤ شااڵویان بۆ سه ر شنگال بردوه . زۆربه ی موسڵمانانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���ت، به كورده وه ، كرداری به دڕنده یی به ئیزدی���ه كان ده ره���ه ق داعش ده زان���ن، به تون���دی ره تیده كه ن���ه وه ، ئه و ك���رداره ی ئ���ه وان به ره نگدان���ه وه ی دین���ی ئیس���ام نابینن. كورده كان بون كه 2٧000 ه���ه زار ئێزدی���ان رزگاركرد كه ب���ۆ توركیا هه ڵهاتن. زۆری لێكدانه وه كان دین به كاربردن به خۆش���كه ری شه ڕو دابه ش���بونی عێراق بۆ سێ ناوچه داده نێن. بێگوێدان به وه ی كه كێ له پشتی داعشه وه یه و مه به ستی راسته قینه ی داع���ش چیی���ه . ئێزیدیه كان هێرش���یان بۆ كراو ك���ران به نیش���انه . له وكات���ه دا كوردو ع���ه ره ب پارێ���زراو بون. ب���ۆ نمونه ، داعش گروپێك له فه رمانبه ری عێ���راق ده گرێت كه ب���ۆ ماڵه وه ده گه ڕێنه وه . به ئیس���امه كانیان ده ڵێن بڕۆنه وه ب���ۆ ماڵه كانتان و 22 ئێزیدی كه له گ���ه ڵ ئه و گروپ���ه دا ده ب���ن، جیایان س���ادو ده كه ن. گولله بارانیان ده كه ن���ه وه و حاجی قاد كه ته مه نی ٣٧ س���اڵه یه كێك بو له وانه . بێوه ژنێك و دو منداڵ له ئه و به جێما، بۆ توركیا هه ڵهات���ن. ئێزیدیه كان جارێكیتر به هیچ ش���ێوه یه ك متمانه به ژیان له سایه ی

ئیسامیه كاندا ناكه ن.

2. مێژوی كۆمه ڵكوژی ئێزیدییه كانله 1٤00 ساڵی رابردودا تا ئه مڕۆ، حه فتاو سێ جار كۆمه ڵكوژی به رامبه ر به ئێزدی كراوه . له س���اڵی 200٧دا چوار لۆری پڕ له تیئینتی له كۆمه ڵگایه كی ئێزی���دی ته قێنرایه وه ، ٣12 كوژراو و زیاتر له ٦00 برینداری لێكه وه ته وه و دو ش���اری ئێزدی كاولكرا. ئه و ته قینه وه یه زیاتر له هه زار ماڵ���ی بێانه كرد. داعش له و ده مه دا ج���اڕی س���ه ره تایی كۆتایی هێنانی

ئێزیدی له عێراقدا راگه یاند. شااڵوی دڕندانه بۆ سه ر ئێزدیه كان له 2ی گه الوێژدا زۆر به بێ به زه ییانه ده ستیپێكرد. زیات���ر ل���ه 500،000 ه���ه زار ئێ���زدی بێانه ك���ران، وا ده خه مڵێنرێت كه ٧000 پیاو ژن و منداڵ كوژراب���ن یان رفێنرابن، له وكاته دا كه داعش شااڵوی بۆ ش���نگال برد، ئیتر ئه وان جارێكیت���ر بڕوای���ان به ژیان ل���ه و روبه ره و دوباره نه بون���ه وه ی كۆمه ڵكوژیی���ان نه م���ا، له به رئه وه ئه وان به هیچ ش���ێوه یه ك هه ست به ژیان���ی ئارامی نه له عیراق نه له ش���نگال ناك���ه ن. دوباره بونه وه ی كۆمه ڵكوژییه كی تر الی ئ���ه وان ته نها مه س���ه له ی كاته . له دوای ده چه وس���ێنرینه وه ، ئێزدیی���ه كان ،1٩٣0هه راس���ان ده كرێن و هه مو ساڵێك له عێراقدا ش���ااڵویان ده كرێته س���ه ر. به ڵگه هه یه كه ئێزیدیه كان رێكخراوی سیاس���یان "بزوتنه وه ئێزدی"یان دروستكردوه ، پێشمه رگه دژایه تی كردون. ئه م كه س���انه "كه مال موراد خه لیل، قادر ئالو هاكو، س���ه ید ماندو هامو، كه لیل ره ش���و(یان فڕان���دوه و زیندانی���ان كردون، له زیندان���دا ئه ش���كه نجه و داركاریان كردون. زۆربه یان به هه زاران دۆالر سه رانه به ردراون. رۆژنامه وان���ه كان باس���یان ل���ه وه نه كردوه ، بونی كۆمه اڵیه ت���ی بێایه ن���ی رێكخ���راوی نیی���ه . پارته كه ی بارزانی "پارتی دیموكراتی ده كاو له ئێزیدی���ه كان زۆر كوردس���تان" پێیانده ڵێت "بڵێن ئێم���ه له گه ڵ پارتیداین و كوردین". كورده كان دیمۆگرافی ئێزیدییه كان

ده گۆڕن. به عش���یقه ش���ێخان، له شه نگاڵ، له سه ره و گوشاریان له عێراقدا ئێزیدیه یه كان رێگ���ه ی راده ربڕینی���ان لێده گیرێت و ناهێڵن

به سه ربه ستی گه شت بكه ن.

٣. پارتی دیموكراتی كوردستان ده ستبه رداری ئێزیدیه كان بو

هه رێم و ناوچه یه كه حكومه ت���ی ش���نگال عێراق مش���تومڕی له س���ه ر ده كه ن. سوپای عێراق پێش گه الویژی 201٤ رێگه ی نه دراوه كه بچێته ئه و ناوچه یه وه . پارتی دیموكراتی كوردستان ده ستی به سه ر ناوچه كه دا گرتوه و به رپرسیاری پارێزگاری ئێزیدیه كانی له ئه ستۆ گرتوه . به اڵم پێش���مه رگه كان سوك و ئاسان "به دوای رایانكرد. هاواڵتیه كان���ه وه له پێش ئه و رودانه دا پێشمه رگه به و پاساوه به رگری له خۆی���ان ده كات كه گوای���ه چه كی به رگری

كردنی وه ك ده بابه یان پێنه بوه ".زۆر له ئێزیدیه كان كه له خه و رابون، بۆیان ده ركه وتوه كه هێزی به رگری ده ستبه رداریان بوه ، له ئه نجامی ئه وه دا ئێزدییه كان به به رگی نوستنه وه رایانكردوه . زۆر له رۆژنامه وانان كه له گ���ه ڵ ئێزدییه كاندا دواون، ئه م گێڕانه وه یه

پشت راستده كه نه وه .له 10 جۆزه ردانی 201٤دا موس���ڵ كه وته ده س���ت داعش. هه مو هێزه كانی ئاس���ایش به پۆلیس���ه وه )به رگری مه ده نی(، سه ربازی عێراقی، پاس���ه وانی س���نور، هێزی به رگری به رگه كانی���ان فڕێ���داو له موس���ڵ و ناوچ���ه هام���ه رو به چه كه كانی���ان، جێناكۆك���ه كان ئوتۆمبیله كانه وه به ره و ماڵه كانیان رایانكردوه . هه مان رۆژ بۆ ماڵه كانیان له شنگال گه ڕانه وه ، هێزی پێش���مه رگه بۆ ماڵه كانی���ان هاتون و چه كه كان و ئۆتۆمبێله كانیان لێسه ندونه ته وه .

به داوی ئه وه ی كه پێش���مه رگه له س���ێی شنگال و ش���اری ده س���تبه رداری گه الوێژدا گونده كانی به ش���ی خواروی چیای شنگال و س���نوری س���وریا بو، هه روه ها ئێزدیه كانی گوندی زوره ڤان به شی سه روی چیای شنگال كه زانیبویان، پێش���مه رگه له وێش راده كات. هه ندێك له ئێزدیه كانی زوره ڤان خۆبه خۆیانه له گه ڵ پێشمه رگه دا به شداریان له به رگریكردندا كرد. هه ندێك له ئێزیدی به ره س���می له الیه ن پێشمه رگه وه دامه زراون. ژماره یه كی به رچاو له ئێزیدی���ه كان كه چه كی���ان نه بو، چون بۆ الی پێش���مه رگه ی پارتی و داوایانكرد بو، كه چه كه كانی میرییان بۆ بگه ڕێننه وه تا بتوانن به رگ���ری له خۆیان بك���ه ن، له وكاته دا ئه وان خه ریك بون شاره كه یان چۆڵ ده كرد. زیاتر له ش���ه ش تا حه وت لۆری چه كیان باركردبو. له نێ���وان هه ردوالدا دروس���تببو، ده مه قاڵه یه كێك له ئێزیدیه كان ش���اهێدی ئه وه ده دات كه پێشمه رگه ده س���تڕێژی لێ كردون و علی ئه لی���اس و دو ئامۆزای كوش���تون. یوس���ف خه له ف ئه لیاس و ئایه ت مرد له نه خۆش���خانه مردون. ئه و س���ێ ئێزیدییه كه كوژران الی پێش���مه رگه فه رمانبه ر بون. جه میل خه له ف

ئالیس بریندار بو. ئێزدییه كی ت���ر ده ڵێت زانیاری � ته واوی هه یه كه پێش���مه رگه له رێگ���ه ی یه كێكه وه

چه كیان به داعش فرۆشتوه . ئێزدیه كان سوێند ده خۆن كه بۆ جارێكی تر ب���ڕوا به هێزی پێش���مه رگه ناكه ن. ئه م بۆچونه له وانه یه زیاتر له گش���تكاریه وه بێت ده رهه ق به هه مو هێزه كانی پێش���مه رگه كه دژ به داعش شه ڕ ده كه ن، ئه م بێ بڕواییه ی ئه وان پێناچێت لێی په شیمان ببنه وه . هه مو ئێزدیه كان س���ورن له س���ه رئه وه ی كه ته نها پارتیزانه كان���ی په كه ك���ه و یه په گه رێگه یان ب���ۆ كردنه وه تا له چیای ش���نگاله وه به ره و س���نوری س���وریاو دوایی بۆ زاخۆ رابكه ن و ب���ه ره و توركیا به ش���اخه كاندا هه ڵگه ڕێن و

بچ���ن و له و رێگای���ه ش په كه ك���ه خواردنی پێداون.

ده ره���ه ق ك���ورده كان عه ره ب���ه كان و .٤به ئێزدیه كانی دراوسێیان ناپاك بون

كاتێ���ك چه ته كانی ده وڵه تی ئیس���امی شااڵویان بۆ گونده كانی شنگال برد، به شێك له ئێزیدی���ه كان په نایان بۆ ماڵی دراوس���ێ ك���ورده كان و عه ره به كانیان ب���رد. هه ندێك له وان���ه ئێزدیه كانی���ان پاراس���ت و هه ندێك له كورده كان و عه ره به كان بۆ خۆیان ئه وانیان

به داعش بۆ ده ستكه وت فرۆشته وه .نه میر یوسف ئوسمان له گوندی گوهبال له گه ڵ هه ش���ت كچ و كوڕه كه ی كه ته مه نی 2٣ س���اڵه ناوی سه ید بو بۆ چیای شنگال رایانكرد. له رۆژی سێهه مدا، سه ید خۆبه خۆ به بۆ ناو ئاوایه كه یان دزه ی كرد، له به رئه وه ی زۆر برسیان بو. داعش گرتیان و به شیرێكی گ���ه وره له مله وه بۆ پێكانی دو له تیان كرد، باوكه كه ش بێ ده س���ه اڵتانه له ش���اخه كه وه س���ه یری ده كرد. نه میر فیشه كی پێنه بو تا بتوانێت كوڕه كه بپارێزێت. نه میر باس له سێ خێزانی گوندی گوهب���ال ده كات كه په نجا كه س���ێك بون. په نایان بۆ ماڵه عاره به كان بردبو، ئ���ه وان بۆ خۆیان داعش���یان بانگ كردبو كه بێن و بیانگرن. كوڕو باوكه كانیان وه ك مه ڕ سه ربڕیبو. ئه وانه ی تر ونكران.

كاتێ���ك عه ل���ی می���زا ئاب���و له ش���اری شنگاله وه هه ڵدێت، له خاڵی پشكنین داعش ده یوه ستێنێت. كوردێكی ناوچه كه كه له گه ڵ داعشدا ده بێت. كاتێك پرسیاری ناسنامه ی لێده كه ن، له ناسنامه كه یدا نوسراوه ئێزیدیه ، خ���ۆی و كوڕه كه ی كه ناوی دڵش���اده له گه ڵ س���ێ كه س���ی تر له وێدا گولله باران ده كه ن.

سه دان له و چیرۆكانه ده بیسترێن. زۆر له رێگا نیشانده ره كانی داعش بۆ شنگال كورده كانی گونده كانی كه جهاال، س���ارهۆكا، ژانكوال، كهاتۆنا، كوتۆئاو هه ندێك هۆزی تر بون. پاره دانی داعش به و كوردو عاره بانه بۆ ته س���لیم كردنی ئێزدی بۆ ساڵه كانی 200٧ ده گه ڕێته وه . پێ���ش ئه وه ی خۆیان به داعش ناوبه رن، ئێزدیه كان ئه وانیان به "چه ته " یان

"تیرۆریست" ناساندوه .

5. ترساندن و تۆقاندن وه ك ستراتیجی شه ڕ به كاربراوه

س���تراتیجی داع���ش خوڵقاندنی ترس بوه به رێگه ی دڕندانه ، له خوت و خۆڕایی، له ناكاو شااڵو، س���ه رپه ڕاندن، له خاچدان، له خوێندا گه وزان، ده ستڕێژ له خه ڵكی سه ر جاده كان، فیشه كنان به پشتی سه ری ئێزدیه كانه وه كه له س���ه ر ئه ژنۆ رایان وه ستاندن تا چاوه ڕێی مردن بكه ن. ره سم هه یه كه پیشانی ده دات ملی منداڵ به ش���یر په ڕێنراوه و الشه كه ی دو كه رت ك���راوه و به قه راخی دیواردا به القه كانی هه ڵواسراوه . ئافره تێك مردوه مه مكه كانی تا سه ر ئێسكی س���نگی به چه قۆ لێكراوه ته وه . مرۆڤ ئاوات ده خوازێ كه له سه ره تادا به گولله كوژرابێت. وێنه یه كی تر الش���ه كانیان له سه ر ی���ه ك كۆمه ڵكردوه و لۆریه كی پڕ له الش���ه ی ش���ێوێنراو دی���اره . وێنه یه كی ت���ر بلدۆزه ر

رێگاكه له الشه مردوه كان پاكده كاته وه .پیاوانی گوندی س���ه با سهه كهده ر سه ریان په ڕێنراوه و س���ه ره وخوار به عه مودی كاره بادا هه ڵواس���راون. راپۆرت���ی ئ���ه وه هه ی���ه كه منداڵ���ه كان، پی���اوه كان، ژن���ه كان بیس���ت خێزانی هه مان گوند له الیه ن داعشه وه زینده به چاڵك���راون. له گوندی كۆچه ٤50 كه س به ش���یر یان به فیشه ك كوژراون. هه شت كه س

له وێ رایانكردوه و هه واڵه كه یان گه یاندوه .دلێر هاڤین���د خه له ف له پۆل���ی دوه و بۆ پزیش���كی ده خوێنێت، له ٣ی گه الوێژدا كه داعش شااڵوی بۆ س���ه ر شاری ته ل قه ساب هێن���ا، ٦٧ ئافره ت و من���داڵ له گوندی قاین موه���اركان ب���ون رفێندران، بیس���ت له وانه كه س���وكاری ب���ون و یه كێكی���ان خوش���كی ب���و. زاواكه ی یه كێك بوه ل���ه و 28 پیاوه ی ل���ه وێ كوژرا. ئافره تێك���ی الو كه 21 كه س له ش���اخه كه وه ده كرێت، ره می له به رچاویدا

خۆی فڕێ ده داته خواره وه . خێزانی فه یسه ڵ مه حمود كیرو )ته له فون: 00٤٩1522٦802٣88( كه دانیشتوی ته ل � ئوزیرو ئێس���تا له ئه ڵمانیا ده ژی، ئه و پانزه كچی هه بو، ش���ه ش ئافره ت���ی خێزانه كه ی داعش فڕاندویه تی. س���ێ له براكانی كوژراون )یه كێكیان س���ه ری په ڕێن���راوه (، دو كوڕه

خاڵ و دو كوڕه مامیشی كوژراون. لیس���ته كان به رده وام���ن. عل���ی س���یدو(Ali Sedo(، س���ه رۆكی ئه كادیمی ئێزدی له ئه ڵمانی���ا، لیس���تێكی له س���ه ر رفان���دن و كوش���تنی زیاتر له ٣000 ئێزیدی رێكخستوه . Dr. Amy L.( هه روه���ا دكت���ور ئام���یBeam( لیستێكی له سه ر ئیزدیه په نابه رانی

كه مپه كانی توركیا رێكخستوه . ده رباره ی مه ش���قپێكردنی راپۆرته كان���ی Reports of IS( كه مپه كان���ی داعش���نله به كرێگرتنی ب���اس )training campsتازه ی فێركردنی سه رپه ڕاندن وه ك خۆشی، چێژ، شانازی به ده ستده هێنان ده كات. داعش خه ڵكی له سه رانسه ری دونیا به كرێ گرتوه ، هه ندێك له وان���ه باكگراون���دی تاوانكارییان هه یه و ده ڵێن به پاره كارده كه ن. به النیكه مه وه هه ندێ له وان���ه ی كه ئه ندامه كانی داعش���ن س���ه ربازی به كرێگیراوی ده وڵه ته كانی وه ك چین، به ریتانیا، فه ره نسا، ئه ڵمانیا، هۆڵه ند، نه مسا، س���عودیه ، یه مه ن، توركیا، چیچان، میس���رو ش���وێنی ترن. له هه مانكاتدا خۆیان له پشتی به رگی دینه وه داپۆشیوه ، دڕنده یی داعش هیچ په یوه ندیه كی به ئیسامه وه نییه .

٦. ئێزیدی���ه كان زۆری���ان لێك���راوه كه ببن به ئیسام یان ده بێت بمرن

ده ورب���ه ری 2000 ئێزیدی رفێنراون و به زۆر له دینه كه ی���ان وه رگه ڕێن���راون یان كوژراون. خێزانێك���ی ئێزیدی له كه مپ���ی په ناهه نده ی له خێزانه كه ی خۆی ش���یرناخ چواركه س���ی

ناسیه وه كه داعش بۆ پروپاگه نده له ڤیدۆكه دا پیش���انیان ده دات كه بون به ئیس���ام و نوێژ ده كه ن. ئه وان لیستی 28 ئافره تیان باسكرد كه داعش فڕاندونی. داعش رێگه ی به یه كێك ل���ه و ئافره تانه داوه ، ك���ه له رێگه ی ڤیدۆوه هه واڵی خۆی به ب���را دكتۆره كه ی بگه یه نێت كه له كه مپ���ی ئاواره كانی توركیا كارده كات. ئ���ه و ده ڵێت به ه���ه زارن ك���ه س الی داعش زیندانیك���راون و له گه ڵ ئه وه ش���دا كه ده بن به ئیس���ام، كه چی زۆر ئاسایی ده یانكوژن. ئه وانی ت���ر وه ك كۆیله كاری���ان پێده كه ن و دانه وێڵه بۆ داعشه ش���ه ڕكه ره كان له سوریا كۆده كه ن���ه وه ، نازانرێت كه ئایا ئه وانه ماون

یان مردون.

٧. ئێزدیه كان القه و به كۆیله كراونبه النیكه مه وه 2000 ژن، كچ و كوڕ له الیه ن داعش���ه وه رفێنراون و القه كراون و وه ك چه ك به كارب���راون. یه كێك له كچ���ه كان توانیبوی به نهێنی ته له فۆن بۆ هاوڕێیه كی كوڕی بكات و پێوتب���و كه هه ژده كاتژمێر به بێ وه س���تان القه یان كردوه . ئ���ه و وتبوی هه ر ئه وه نده ی بۆی بڕه خسێت خۆی ده كوژێت. كیژێكی تر كه دڕندانه القه كراوه توشی نه زیفی ناوه وه بوه و بۆ نه خۆش���خانه ی موسڵ برابو، له وێ چه ند نه ش���ته رگه رییه كی بۆ كرابو. هه ندێك وه ك كۆیله ی سێكسی له موسڵ به پێنج دۆالر

تا سه د دۆالر فرۆشراون.

8. خان���وه كان، ش���تومه كی كاس���پكاران، ئۆتۆمبێله كان، پاره كانیان به تااڵن براوه

به وه ی هه ندێك خێزان كه "به خت���ه وه رن" هیچ ئه ندامێكی خێزانه كانیان نه ڕفێنراوه یان له الیه ن داعشه وه نه كوژراوه ، له گه ڵ ئه وه شدا له ش���ارو ئێزیدی كاولكراوه ، س���ه روماڵیان دێكان���ی ش���نگال ده رپه ڕێن���راون. داعش و عاره ب و ك���ورد ماڵه كانیان تااڵنكردون و چی ب���اش ب���وه بردویان���ه ، زۆر له خانوه كانیان تێكدراوه و به شێكیان داگیركراوه و شتومه كی ئێزیدیی���ه كان ده س���تی به س���ه ردا گیراوه . كێڵگه ی به خێوكردنی مریش���كه كانی دكتۆر مازن قاس���م عاباد كه نرخه كه ی به 500،000 دۆالر ده خه مڵێنرێ���ت، له الی���ه ن داعش���ه وه ده س���تی به س���ه ردا گی���راوه . خێزانی جانو حس���ێن، كه ئێس���تا له كه مپی ئێزدیه كانی شیرناخه ، كارگه ی به خێوكردنی مریشكه كه ی له گه ڵ 8000 هه زار مریش���كدا جێهێش���توه ك���ه نرخه ك���ه ی 50 ه���ه زار دۆالره . عه ره به

هاوسێكانی ده ستیان به سه ردا گرتوه . ئه گه رچ���ی ئێزدییه كان له وه وبه ر س���زای زۆریان چه ش���توه ، ئه مه ب���ۆ یه كه مجاره كه هه مو دانیش���وانه كه ی خاك���ی باوباپیرانیان هه مو ئێزیدیی���ه كان جێیبهێڵن. به مج���ۆره له دوای خۆیانه وه جێهیش���توه . ش���تێكیان ئه وان ئێستا خانو، ئۆتۆمبێل، كاروكاسپی، ئاڵت���ون، پ���اره ، دراوس���ێ، ش���تومه ك، كۆمپیوته ر، قوتابخانه یان نییه . ئێزیدییه كان له په نابه ره كانی كه مپه كانی توركیا، ته نانه ت الوه كانی���ان ش���ین ده كه ن و ده ڵێ���ن "ژیانی هیوایان په ناب���ه ره كان كۆتاییه���ات". ئێمه نه ما، چونكه نیش���تمانه كه یان له ده ستچوه . له راستیدا هیچیان نه ماوه تا بۆی بگه ڕێنه وه . په نابه ره كان هیچ هیوایه كیان بۆ پاراس���تی دینه كه ی���ان، نه ریت���ه كۆمه اڵیه تیه كه ی���ان و به رده وام���ی خۆی���ان وه ك كۆم���ه ڵ نیی���ه ، له به رئه وه ی نیش���تیمانه كه یان له ده ستداوه . هیچ شتێك شك نابه ن كه بۆی بگه ڕێنه وه .

ل���ه 2٣ی مانگ���ی ره زب���ه ردا ده وڵه تی ئیس���ام ٩0 خانوی ئێزدیه كانی له ش���نگال تێكوپێك���دا. له هه فت���ه ی یه كه می گه اڵڕێزان هه وڵی سوتاندنی گونده كانی شنگال له الیه ن ده وڵه تی ئیس���امیه وه باڵوبۆوه . خانوه كانی

علی س���ه یدۆو خه ڵه ف س���ه یدۆ )له وه وبه ر خه ڵه ف و تێكوپێك���دران. بردوه ( ناویانمان له گوندی په ناب���ه رن ئێس���تا خێزانه ك���ه ی فه قی���ره ی باتم���ان له توركی���ا. به له دییه ی باتم���ان خانوه كانی 20 گون���دی ئێزدیه كانی توركیا كه ل���ه 1٩٩0 تێكداران بیناكردۆته وه . فیكره ت تاش���كین سه رپه رشتی ئه و پرۆژیه ده كات. خێزان���ه ئێزدی���ه كان ل���ه و گوندانه ده ژین. به له دییه ی كورده كانی ئه و ناوچه یه رێگه چاره یه ك ت���ا ده ك���ه ن هاریكاریی���ان

ده دۆزرێته وه . ته له فون���ی فه رهان مه ول���و )00٩0 05٣1 818 ٩٤٩0(، ئ���ه و ئێس���تا له گه ڵ 1٣ كه س له ئێزدییه كانی خزمی له شیرناخ ژیان ده كات، له وه وب���ه ر كاری بۆ كۆمپانیای نه وت ده كرد. ئه و یه كێك بو له ده یان كه سی تر كه بۆ سوپای ئه مه ریكی به ره س���می له وه وبه ر وه ك وه رگێر كاری كردوه و ئێستا له كه مپی په نابه ره كانه . خێزانه ك���ه ی چ���وار خان���و، ئۆتۆمۆبیلێك، لۆریه ك، 111 س���ه ر مه ڕ، دو كیلۆ ئاڵتونیان له ده ستچوه . ئه و شیوه ن بۆ كۆمپیوته ره كه ی ده كات، ك���ه كارو وێن���ه ی كاره كان���ی تێدا هه ڵگرتوه ، ئه وانه بیره وه ریه كانی ئه ون. ئه و خێزانی هه یه ، كوڕێكی دو س���اڵه و یه كێكی ش���ه ش مانگ كات���ێ كه به ش���اخه كاندا بۆ توركیا هات���ون له كۆڵی ناون. ئێس���تا ئه و مرۆڤه به تواناو خاوه ن بڕوانامه یه بۆ مرۆڤێك كه داوای به رگی زس���تان ی���ان پڕكردنه وه ی كارت���ی ته له فون بچوكراوه ت���ه وه ، ده یه وێت كار ب���كات. ئه و چیرۆكان���ه ی فرهان به الی كه مه وه له چوارسه د هه زار ئێزیدی جۆراوجۆر

ده بیسترێت.

كێش���ه ی له ش���نگال س���ه المه تی .٩لێكۆڵینه وه یه

زۆر له خێرخوازان پشتگیری له ئێزدیه كان ده ك���ه ن، له وانه ئێزیدییه س���ه رگه ردانه كان ك���ه له ئه ورپ���ا ده ژین، پارت���ه كوردیه كانی توركیا كه خواردن و جێگه یان بۆ مس���ۆگه ر كردون، ده وڵه تی توركی���ا، ئه و هێزانه ن كه ده یانه وێت ده وڵه تی ئیسامی تێكبشكێنن تا ئێزدیه كان بۆ شنگالێكی "ئارام" بگه ڕێنه وه . پرسیاری سه المه تی بۆ ئێزدیه كان مه سه له ی گریمانه . ئێزدی���ه كان خزمه مردوه كانیان له دوای خۆیان جێهێشتوه و له ترسا رایانكردوه . ئ���ه وان له الی���ه ن ده وڵه ته كه ی���ان، ك���وردو عه ره به دراوس���ێكانیان خیانه تیان لێكراوه . شكێنراوه و تێكوپێك به ئه وان باوه ڕكردنیان بۆ دۆخی جاران ناگه ڕێنرێته وه . ئاسته مه بۆ ئه وان هه ست به ئه مانه ت بكه ن و له شنگال بێ ترس ژیان بكه ن. ئه وان به هیچ ش���ێوه یه ك ناتوان���ن ئارام���ی ده رونی به ده س���تبهێنن. ئه گ���ه ر یه كێكی تر بیه وێ���ت له وێ خۆبه خۆ بژی له وانه یه بتوانێ���ت. ده رباره ی ئێزیدییه په نابه ره كان���ی توركیا، ئ���ه وان ته نها یه ك ش���تیان ده وێت: له واڵتێك بژی���ن كه ئارام بێت و س���ه المه ت بێت بۆ ئ���ه وان تا بتوانن ژیان بۆ منداڵه كانی���ان دابین بكه ن و هه مان

ده رده سه ری ئه وان دوباره نه كه نه وه .

10. ئیزدیه كان خه ڵكێكن كه ده وڵه تیان نییه زۆربه ی ئێزدییه كان نه چون بۆ موسڵ له ترسا بۆیه پاسپۆرتیان داوا نه كردوه . له رابردودا، ئه وانه ی���ان ك���ه س���ه رچڵ بون بۆ موس���ڵ س���ه فه ریان كردوه یان بۆ ده ره وه ی شنگال چون، خراونه ته ژێر پرسیارو لێكۆڵینه وه وه و ش���ااڵویان بۆ هێنراوه ، هه روه ها كوژراون. ئێزدیه كان ناو و ش���ێوه ی تایبه تیان هه یه و له سه ر ناسنامه كانیان نوسراوه كه "ئێزدین". زۆر له وانه یان كه چون پاسپۆرتیان له به غداو موس���ڵ وه رگرتوه ، چونك���ه فه رمانبه ره كان ده ستنیشانیان كردون، "چه ته كان" له به غداو موسڵ له كاتی گه ڕانه وه یان بۆ شنگال دوایان

كه وتون و كوشتویانن.ده رئه نجامی ئ���ه وه ، تا رۆژی ٣ی گه الوێژ 201٤ كه ده وڵه تی ئیس���امی شااڵوی كرد، حكومه ت���ی هه رێم���ی كوردس���تان له دهۆك ئێس���تا داوه . به ئێزدی���ه كان پاس���پۆرتی حكومه تی هه رێم پاس���پۆرتی بۆ ئێزدیه كان وه س���تاندوه . زۆرین���ه ی ئێزدی���ه كان كه بۆ توركیا رایانكردوه و ئه وانه ی كه په نابه ریشن نه بونی نییه . پاس���پۆرتیان له كوردس���تان دۆكۆمێنتێك رێگرێكی گه وره یه بۆ ئه وان كه بتوانن له واڵتانی ت���ر داوای مافی په نابه ری بك���ه ن. واڵتانی دونیا بۆ ئه وه ی په نابه رییان

بده نێ ، داوای دۆكۆمێنتیان لێده كه ن. كاتێك پیاوێ���ك له دیاربه كر له ئێزیدیه كی كه مپێك ده پرس���ێت: ئای���ا له به ینی ئه وه ی كه نیش���تمانێك هه بێت ی���ان واڵتێكی ئارام بۆ ژیان بدۆزیت���ه وه ، كامیان هه ڵده بژێریت. ب���ێ یه ك و دو ده ڵێت "گه وره كردنی ئه م دو كوڕه گرنگتره له وه ی كه شنگالمان هه بێت. ده خوازین بڕۆین بۆ هه ر جێگه یه ك كه ژیان تێیدا س���ه المه ت بێت، ته نان���ه ت گه ر وه ك

ئوسترالیاش دوربێت".

Amy L. Beam دكت���ور ئام���ی بێ���مبره وپێده ری گه ش���تیاریه ب���ه ره و رۆژهه اڵتی توركیا )سه روی كوردس���تان( و پشتگیری ده كات. ئیزدی���ه كان ك���وردو له ماف���ی له نوسیه كانی له ڕۆژنامه ی كوردستان تریبیون

"KurdistantTribune.com"

جێنۆساید: 10 هۆکار هه ن كه ئێزدییه كان ناگه ڕێنه وه بۆ شنگال

یه كێك له كچه كان توانیبوی به نهێنی

ته له فۆن بۆ هاوڕێیه كی كوڕی بكات و پێوتبو

كه هه ژده كاتژمێر به بێ وه ستان القه یان

كردوه ، ئه و وتبوی هه ر ئه وه نده ی بۆی

بڕه خسێت خۆی ده كوژێت

که مپێکی ئاواره ی ئێزیدیه کان له تورکیا

راپه‌ڕینێك‌به‌ڕێوه‌یه‌‌ له تیف فاتیح فه ره ج

كۆتا رۆژه كانی 2015 ده ژمێرین و به ره و ساڵێكی نوێ ده چین، ساڵێك كه هیچ ئومێدێكی باشی لێچاوه ڕێ ناكرێ ، به هۆی ناشرینكردنی حوكمڕانی له كوردستان، ساڵێك كه هه رێمی كوردس����تان به دنیایه ك قه یرانه وه روی تێده كات و ده سه اڵتیش زۆر بێباكانه مامه ڵه له گه ڵ بارودۆخه كه ده كات، له گه رمه ی ش����ه ڕی ناوخۆی نه وه ده كانیشدا حوكمڕانی كوردی به قه د ئێس����تا له قه یران����دا نه بوه ، ئه مه ش له به رئ����ه وه ی ئه و قۆرخكاری و ده ستبه س����ه رداگرتن و گه نده ڵیه ی هه یه وه ك ده س����كه وت به هاواڵتی ده فرۆشن، نه وتی كوردستان له سه دان الوه ده رده هێن����ن و به تااڵن ده یبه ن و موچه ی مانگی نۆ له كۆتایی مانگی دوازده ده درێ ، كاره با له س����ااڵنی 2010و 2011 باشتر بو له ئێستا، پێش����مه رگه له شه ڕی داعشدایه چه ندین واڵت هاوكارن هێش����تا له به ره كانی ش����ه ڕ چه ك و چۆڵی پێویس����ت نیه ، هی����چ ده زگایه كی ئه م هه رێمه ش����ه رعیه تی نه ماوه ، نه بارزانی ش����ه رعیه تی ماوه ، ن����ه حكومه ت، نه پارله مان، راستی بارزانی دو ساڵی كۆتای حوكمه كه ی له رێگه ی دو حیزبه وه وه رگرتوه و پارله مانیش به زه بری هێزێك كه له به ره كانی شه ڕی داعش كشێنرابوه وه شه توپه ت كراو كۆتایی هات، حكومه تیش به هۆی ئه وه ی نه یتوانیوه بچوكترین هه نگاوی چاكسازی بنێت كۆتایی هاتوه و

ئه وه ی هه یه جگه ئیداره یه كی فاشیل هیچی تر نیه .زیاتر له دو ساڵه زۆرترین نه وتی كوردستان به نه وتی كه ركوكیشه وه ده فرۆشرێ و ده دزرێ و كه س نازانێ پاره كه ی له كوێیه ، حزب ده ستی به سه ر گومرگ و چه ندین سه رچاوه ی داهاتدا گرتوه ، وه زاره تی س����امانه سروش����تیه كان گه وره ترین نه هامه تی بۆ ئێستاو ئاینده ی ئه م میلله ته دروس����تكردوه ، له بری ده وڵه تی كوردی ئێس����تا له هه ر كات زیاتر هه ولێرو دهۆك له س����لێمانی و گه رمیان و هه ڵه بجه وه دورن، هه رچی ماكیاژی دنیا هه یه ناتوانێ ئه و هه مو عه یب و كێماس����یه بشارێته وه ، په یوه ندی حزبه كان له وپه ڕی خراپیدایه ، رۆژێك تێناپه ڕێ ، به رپرسێكی پارتی له میدیایه كه وه په الماری به رپرسێكی یه كێتی یان الیه نێكی تر نه دات، به پێچه وانه ش����ه وه ، ده رگای كۆچ به ڕوی خه ڵكدا بكرێته وه نیش����تمان وه ك له پی ده ستی لێدێ و جگه له تااڵنچیه كانی نه وت كه سی تیا نامێنێ ، ته نها له مانگی 8ی 2014وه تا ئێستا زیاتر له 60 هه زار ئێزدی واڵتیان به جێهێشتوه ، جگه له هه زاران مه سیحی و خه ڵكی تر، نا ئومێدی گه یشتوه ته ئاستێك كه خه ڵكانێك له ناو بزوتنه وه ی گۆڕان بیر له هێزی چه كدار بكه نه وه ، له كاتێكدا ئه وان خۆیان وه ك بیرو باوه ڕ دژی میلیش����یای چه كدارین، ئه مه رێك

گه ڕانه به دوی پرسیاری چی بكه ین .ئێس����تا له هه رێمی كوردس����تان، پێشمه رگه س����ه ره ڕای ش����ه ڕو گیانبازی و شه هید بون و به رگ����ری ، ئومێدێكی نیه ، فه رمانبه رو مامۆس����تا ئه وانه ی رۆژگارێ س����ه ری به رزیان بۆ پاره نه وی نه كردو به رده وام ب����ون، ئومێدێكیان نیه ، حزبه كان ئومێدێكیان به یه كتر نیه ، ئه وانه ی زانكۆ ته واو ده كه ن و نا ئومێدو گیرفانخاڵی و به له نگاز، رۆش����نبیران ئومێدێكیان نیه ، ته واوی خه ڵك بێ ئومێده ، ژیان تا ڕاده یه كی زۆر وه ستاوه ، سیاسیه كان له خه ڵكی ئاسایی ره ش����بینترو بێئومێدترن، سه رۆكی حكومه ت و جێگره كه ی و وه زیری هه ڕاجكردنی نه وته كه ، ناتوانن پێمان بڵێن تاچه ندی تر خه ڵك چاوه ڕێ بكات، ئه گه ر به م جۆره بڕواو

هیچ چاره سه رێك نه بێت، به هاری ئه مساڵ به هاری راپه ڕین و توڕه یی خه ڵكه .ئه وه له قس����ه و هاوارو دادو بێدادی زۆر كه س����دا ده خوێنمه وه ، ئ����ه وه ی له ئاینده روده دا هه رگیز وه ك ئه وه ی 17ی ش����وبات و خۆپیش����اندانه كانی ئه مدواییه نابێ ، دروس����تكردنی هیچ قه ی����ران و بابه تێكیش به ر به توڕه ی����ی خه ڵك ناگرێ ، گرنگه حكوم����ه ت و پارله مان و

ده سه اڵتداران و حزبه كان تا نه گه یشتوه ته ئه وكاته بیر له چاره سه ری ریشه یی بكه نه وه .حاجی قادری كۆیی ده ڵێ " گوێ نه گرن به اڵ له خۆتان ".

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

فۆتۆكان:رێژه ن سه ردار، سه فین حه مه سه عید

خانه قاكه ی مه حوی كه ده كه وێته ناوجه رگه ی شاری سلێمانیه وه ، له كۆتایی

سه ده ی نۆزده هه مدا له الیه ن سوڵتان عه بدولحه میدی دوه مه وه به خشرا به مه ال

محه مه دی مه ال عوسمانی باڵخی، چه ند رۆژێكی دیكه 125 ساڵ به سه ر

دامه زراندنی ئه م خانه قایه دا تێده په ڕێت.

مه حوی )1836 – 1906(، ناوی ته واوی مه ال محه مه دی كوڕی مه ال

عوسمانی باڵخییه ، له گه ڵ دروستكردنی شاری سلێمانی هاتۆته شاره وه و باوكی خه لیفه ی شێخ عوسمان سیراجه دینی

بیاره بوه .مه حوی شاعیر له ته مه نی حه وت ساڵیدا

خراوه ته به ر خوێندن و ماوه یه ك الی باوكی خوێندویه تی، پاشان چوه ته شاری

سنه و ساباڵخ و گه ڕاوه ته وه سلێمانی و دواتر چوه ته شاری به غداو بوه به فه قێی زانای به ناوبانگی كورد "موفتی زه هاوی"و

مۆڵه تی مه الیه تی الی ئه و وه رگرتوه و بوه ته مه الی مزگه وتی ئیمام ئه عزه م

له شاری به غدا، پاشان گه ڕاوه ته وه شاری سلێمانی و بوه به ئه ندامی دادگا، ساڵی 1868 به هۆی مردنی باوكیه وه ده ستی

له كاری میری كێشاوه ته وه .ساڵی 1883 چوه بۆ حه ج و له وێوه چوه بۆ ئه سته مبوڵ و له ڕێی كه سانی ناوداری

كورده وه چاوی به سوڵتان عه بدولحه میدی عوسمانی كه وتوه و سوڵتان زۆر ڕێزی گرتوه و به فه رمانی ئه و خانه قایه كیان له شاری سلێمانی بۆ دروستكردوه كه

ئێستا به "خانه قای مه حوی" به ناوبانگه . مه حوی له تشرینی یه كه می ساڵی

1906دا كۆچی دواییكردوه و له سه ر وه سیه تی خۆی هه ر له خانه قاكه ی خۆیدا

به خاكسپێردراوه .ئه و خانوه ی وه ختی خۆی به فه رمانی

سوڵتان عه بدولحه مید له گه ڵ خانه قایه كدا به خشرا به و، له دوای خۆی به میرات بۆ سێ كوڕه كه ی و ئه وانیش بۆ نه وه كانیان

به جێهێشت، موڵكه كه ش له خانویه ك و ریزه دوكانێك پێكهاتوه ، به مدواییه

یه كێك له نه وه كانی ئه و موڵكه ی كڕییه وه له به رئه وه ی حه زی نه ده كرد ببێت

به عه ماره و له پاڵ خانه قاكه ی مه حویدا قوت بێته وه .

خانه‌قای‌‌مه‌حوی‌‌بو‌به‌‌‌125ساڵ‌)‌1891ــ‌2015 (