ژماره 494

په رله مانتارێك ئام��اژه به وه ده كات پارتی له ڕێگه ی پالنێكه وه به رنامه ی ئه وه ی داڕش��توه كه ل��ه 19ی ئابدا كۆبونه وه ك��ه ی په رله م��ان رێ��ژه ی یاس��ایی ت��ه واو ب��كات، به ن��اوی خۆپیش��انده رانه وه هێزێكی پاراستن هه ڵكوتێته س��ه ر هۆڵ��ی په رله مان و له "د.یوس��ف یه ك ه��ه ر په الماری محه مه د، فه خره دین ق��ادر، بێگه رد تاڵه بان��ی ، ب��رزو مه جید، س��ۆران عومه ر" بده ن، ئه و ده ڵێت "به و هێزه وترا بو به هیچ جۆرێك ده س��ت له و

پێنج كه سه مه پارێزن".تایبه ت به ئاوێنه : په رله مانتاری سه ر به فراكسیۆنی كۆمه ڵ "سۆران عومه ر" ئاماژه به وه ده كات پارتی دیموكراتی كوردس��تان به ره به یان��ی 19ی ئاب، كه بڕیاربو دانیش��تنی نائاسایی بۆ خوێندنه وه ی هه مواركردنه وه ی یاسای هێزێكی بكرێت، سه رۆكایه تی هه رێم په رله مان ده ره وه ی له ناوه وه و زۆری جێگیر كردب��و، پالنی ئه وه ی هه بوه ئه گه ر كۆبونه وه كه ی ئه و رۆژه رێژه ی یاسایی ته واو بكات، ئه و هێزه به ناوی

خۆپیشاندانه وه هه ڵكوتنه سه ر هۆڵی په رله م��ان و په الماری هه ریه ك له "د.په رله مان، محه مه د سه رۆكی یوسف فه خره دین قادر سكرتێری په رله مان، بێگه رد تاڵه بانی سه رۆكی فراكسیۆنی یه كێتی ، برزو س��ه رۆكی فراكسیۆنی په رله مانتاری عومه ر سۆران گۆڕان، فراكس��یۆنی كۆم��ه ڵ" ب��ده ن، ئه و وت��ی "به و هێزه یان وتبو پێنج كه س هه ن تا راده ی كوش��تن ده س��تیان لێمه پارێزن، به اڵم په رله مانتارانی تر

ئازار مه ده ن".

هێنرابونه هێزانه ی "ئه و وتیش��ی به جل��ی په رله م��ان ده وروب��ه ری پێبو، بون و چه كی��ان مه ده نی��ه وه ئه و رۆژه ش نه زه��ه ت حالی جێگری س��ه رۆكی پاراس��تن له ناو په رله مان به نهێن��ی سه رپه رش��تی ئه و پالنه ی كردبو، كاتێك كه كه س له په رله مان دره نگوه خت ئێواره یه ك��ی نه ماب��و

هاتبوه ده ره وه ".س��ۆران ئاماژه ب��ه وه ده كات كه پێش��وه خت زانیاریان له س��ه ر ئه وه هه بوه و ئه مانیش ئاماده كاریی خۆیان

كردوه ، ئ��ه و وتی "ئ��ه و رۆژه من و چوینه درع به ئوتومبێلی فه خره دین ناو په رله مان، په رله مانتارانی كۆمه ڵ و گۆڕان و یه كێتیش پاسه وانێكی زۆریان له گ��ه ڵ ب��و، ئێمه له گ��ه ڵ یه كێتی

به یه كه وه چوینه ناو په رله مان".وتیش��ی "ئه و ش��ه وه ی بۆ به یانی 19ی ئ��اب ب��و، ش��اری ئیتاڵی كه په رله مانتارانه حه وانه وه ی ش��وێنی ئه وه ن��ده ی ده چ��و، له س��ه ربازگه چه كدار لێبو، په رله مانتارنی گۆڕان و كۆمه ڵ پاس��ه وانێكی زۆریان له گه ڵدا

ب��و، په رله مانتارانی یه كێتیش هێزی دژه تیرۆریان هێنابو بۆ پاراس��تنی

خۆیان به هه مو ئاماده كارییه كه وه ".ناوبراو جه غت له وه ده كات كه ئه گه ر كۆبونه وه كه ی په رله مان له 19ی ئابدا رێژه ی یاسایی ته واو بكردایه ، پارتی

پالنه كه یان جێبه جێده كرد.ئاوێن��ه ب��ۆ به دواداچون��ی زیاتر ق��ادر به فه خره دی��ن په یوه ن��دی س��کرتێری په رله مانه وه کرد، به اڵم ناوبراو ئاماده نه ب��و له مباره وه هیچ

لێدوانێک بدات.

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )494( سێشەممە 2015/9/8

w w w . a w e n e . c o m

ریکالم

5

: PYD رێخۆشكردنی توركیاو

فه ره نساو ئه ڵامنیاو كه نه دا بۆ كۆچبه ران

خیانه ته له كورد

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

ئه مریکا هه ڵه یه: لەکیسنجه ره وه بۆ

برێت مه کگوێرگ

9 1317 7

ئاوێنه پالنی 19ی ئابی پارتی ئاشكرا ده كات

ئه گه ر كۆبونه وه كه رێژه ی یاسایی ته واو بكردایه په الماری هۆڵی په رله مان ده درا

4دوای 4 ساڵ زانیم

مێرده که م ژنی دیکه ی هه یه

پالنی هێرشه كانی )11/ئه یلول(

له شوقه یه كی مالیزیا دانرا

ئه و ژنه ی عێراقیه كان خۆشیانده وێت

بۆ پەكەكە گرنگ نییە كێ سەرۆكی هه رێمه

2وه رزێکی نوێی ده ستگیرکردنی ده نگه ناڕازییه کان له دهۆک ده ستپێده کات

بڕیاربو رابردو، كه یه كش��ه ممه ی حه وته مین كۆبونه وه ی پێنج قۆڵی بكرێت، وه فدێكی كۆماری ئیسالمی له سه ر كوردستان، گه یشته ئێران ئه و كۆبونه وه ی ئه وان خواس��تی

رۆژه دواخرا.ئاوێنه ، سلێمانی : سه رچاوه یه كی ئ��اگادار به ئاوێن��ه ی راگه یاند كه رۆژێ��ك به رل��ه وه ی وه فده ك��ه ی كۆماری ئیس��المی ئێ��ران بگاته له یه كێتی و داوای��ان كوردس��تان پارت��ی كردبو ك��ه كۆبونه وه كه ی یه كشه ممه بۆ ماوه یه كی هه فته یه ك

دوابخه ن.ئێ��ران، دوای وه ف��ده ی ئ��ه م گه یش��تنیان به هه رێمی كوردستان

دو رۆژ له ش��اری سلێمانی مانه وه و له گه ڵ هه ریه ك له نه وشیروان مسته فا رێكخه ری گشتی بزوتنه وه ی گۆڕان و هه ردو جێگره كه ی سكرتێری گشتی كوردس��تان نیش��تمانی یه كێتی كۆسره ت ره سوڵ و د.به رهه م ساڵح و ئه ندامی مه كته بی سیاسی یه كێتی "هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د" كۆبونه وه ، هه روه ها چاویان به سكرتێری حزبی حاجی "محه مه دی سۆشیالیس��ت

مه حمود" كه وت.دوێنێ دوشه ممه ش، دوای ئه وه ی له گه ڵ بارزانی كۆبونه وه و بۆچونی هه م��و الیه نه كانی��ان وه رگ��رت، له ڕێگه ی مه رزی حاجی ئۆمه رانه وه

گه ڕانه وه ئێران.

د.مه حمود عوس��مان ئام��اژه به وه ده كات كه چاره سه ر كردنی پرس��ی سه رۆكایه تی پێویستی به كۆبونه وه ی سه ركرده ی یه كه می حزبه كانه . جه غت له وه ش ده كات كه كورد زۆر به هه ڵه سیاس��ه ت ده كات، ئه و ده ڵێت

"كورد سیاسه ت چوزانێ !".ئاوێن��ه ، هه ولێر: د.مه حمود عوس��مان سیاسه تمه داری ناسراوی كورد، ئاماژه به وه ده كات كه تا به رپرس��ی یه كه می حزبه كان پێكه وه كۆنه بنه وه له پرس��ی سه رۆكایه تی هه رێم��دا هیچ ناكرێ��ت، ئ��ه و به ئاوێنه ی راگه یاند كه "ئه و دانیش��تنانه ی تا ئێس��تا ده كرێن، كۆبونه وه و دانیش��تنی نێوان ئه و كه س��انه یه ك��ه هیچیان به ده س��ت نیه و دوای ئ��ه وه ی كۆده بنه وه و قس��ه ده كه ن، ده بێ��ت بۆ بڕی��اردان بگه ڕێن��ه وه بۆ الی

سه ركرده كانیان".ك��ه ده كات ل��ه وه جه غ��ت ناوب��راو س��ه رۆكایه تی پرس��ی چاره س��ه ركردنی

پێویستی به كۆبونه وه ی سه ركرده ی یه كه می حزبه كانه به تایبه تی نه وش��یروان مسته فاو مه س��عود بارزان��ی كه رۆڵ��ی كاریگه ریان هه یه ، جه غ��ت ل��ه وه ش ده كات كه كورد زۆر به هه ڵه سیاسه ت ده كات كاتێك تۆڵه و رق و هه ڵچون و میزاجی ئه م ش��ه خس و ئه و شه خس��ه ده كرێ��ن به بنه ما، ئ��ه و ده ڵێت "ئه گ��ه ر سیاس��ه تمان بزانیایه ب��ۆ وامان

لێده هات؟ كورد سیاسه ت چوزانێ ".ئه و وتی "ئه م ناكۆكییه درێژه بكێشێت و الیه ن��ی ده ره كی دێن��ه ن��اوه وه ، ئه وه تا وه فدێكی ئێ��ران هاتوه و ئ��ه وان خه ریكی ئیشه كه ده بن، ئه وه شتێكی خراپه چونكه

به رژه وه ندییان له گه ڵ ئێمه ناگونجێت".وتیش��ی "هه قه كورد سه ربه خۆیی خۆی بپارێزێ��ت و خۆی به رپرس��یاریه تی ئه وه ی هه بێت كه له ناوخۆیدا كێشه كان چاره سه ر بكه ن و بۆ پرسی سه رۆكایه تی چاره سه رێكی

مامناوه ند بدۆزنه وه ".

،)HDP( په رله مانتاری س��ێرتی س��ه رقادر یه ل��درم ئاماژه ب��ه وه ده كات كه هه ده په هیواخوازه به زوترین كات پرسی س��ه رۆكایه تی هه رێم چاره سه ر بكرێت، چونكه كاریگه ری له سه ر هه مو به شه كانی

كوردستان داناوه ، ئه و وتی "پێمانباشه به شێوه یه كی به لێكتێگه یشتن و پرسه كه

دیموكراسی چاره سه ر بكرێت".یه ل��درم ق��ادر هه ولێ��ر: ئاوێن��ه ، له چاوپێكه وتنێك��ی تایب��ه ت به ئاوێنه دا

رایگه یاند كه تا ئێس��تا بۆ چه ند جارێك هه وڵ��ی ئه وه ی��ان داوه ك��ه په كه كه و پارتی به یه كه وه دانیش��ن و كێشه كانیان چاره س��ه ر بكه ن، به اڵم هه ردوال ئۆباڵی كێشه كان ده خه نه ملی یه كتر، ئه و وتی

"با ئێمه ب��اش بزانین توركی��ا هه وڵی نان��ه وه ی دوبه ره ك��ی ده دات له نێ��وان باك��ورو به ش��ه كانی تری كوردس��تان به تایبه ت باش��ور، به جۆرێك وایكردوه په كه ك��ه و پارتی له به رچ��اوی یه كتری

ڕه ش بكات و الیه نه كان بۆ س��ودی خۆی به كاریانبهێنێت".

وتیش��ی "داوا له ه��ه ردوال ده كه ی��ن به یه كه وه دابنیش��ن و سازش بۆ یه كتری بكه ن و ده ستبخه نه ناو ده ستی یه كتری و

ق��وڵ نه كه ن��ه وه ، زیات��ر كێش��ه كان پێموایه ه��ه ردوالش چاوه ڕوانی ئه وه یان

لێده كرێت".

حه وته مین كۆبونه وه ی پێنج قۆڵی له سه ر داوای تاران دواخرا

HDP: پرسی سه رۆكایه تی كاریگه ری له سه ر هه مو به شه كانی كوردستان داناوه

د.مه حمود: كورد سیاسه ت چوزانێ !

4

تایبه‌ت(494( سێشه ممه 22015/9/8

ئا: سه ردار قادر

نوێنه ری پارتی یه كێتی دیموكراتیك )په یه ده ( له هه رێمی كوردستان،

غه ریب حه سۆ ئاماژه به وه ده كات كه واڵته ئه وروپیه كان خیانه ت له كورد ده كه ن و ده یانه وێت گه لی كورد بێ

ئیراده بكه ن.

غه ریب حه س��ۆ، كۆچكردنی كوردان ناوده بات، به "پی��ان" ئه وروپ��ا ب��ۆ پیانێ��ك كه ئامانجه ك��ه ی چۆڵكردنی كوردس��تانه ، سه رتاس��ه ری رۆژئاواو ئه و به ئاوێن��ه ی راگه یان��د كه كۆچی به اڵم سه رتاسه رییه ، پرسێكی كوردان ل��ه 20ی ته قینه وه ك��ه ی پیرس��وس حوزیرانی رابردو، هه روه ها دواین هێرشی داع��ش بۆ س��ه ركۆبانی ك��ه له خاكی

ئه نجامدرا، خاڵی س��ه ره تاو توركیاوه سه ره كی بو، ئه و وتی "راسته خۆ دوای ته قینه وه و هێرشه كه هه ستمان به وه كرد كه پانێكی داڕێ��ژراو هه یه كه رێگری له ئاوه دانكردن��ی كۆبان��ی و رێگری له و كه س��انه ده كات ك��ه ده یانه وێت بێنه

رێزی یه په گه ".س��ه رجه م "كردن��ه وه ی وتیش��ی ده روازه كان به ڕوی ك��وردان به تایبه ت خه ڵك��ی رۆژئاوا بۆمان ئاش��كرابو كه ئامانجیان چۆڵكردنی رۆژئاواو روخاندنی ئی��راده ی كوردایه تیی��ه ، ئه م پانه ش خه ریك��ه به ته واوی س��ه رئه گرێت بۆیه پێویس��ته به زوترین كات چاره سه رێك بۆ ئه م گرفته بدۆزینه وه و رێگه نه ده ین دوژمنانم��ان گاڵوه كان��ی خه ون��ه

سه ربگرێت".حه س��ۆ پێیوای��ه له م پیان��ه دا بۆ

چۆڵكردن��ی رۆژئ��اواو سه رتاس��ه ری كوردستان، واڵتانی توركیاو فه ره نساو ئه ڵمانیاو كه نه دا به ش��دارن، ئه و وتی "ئ��ه م واڵت�انه ئاماده یی ته واویان هه یه ب��ۆ خزمه تكردنی په ناب��ه ران و به رون و ئاشكراش ده ڵێن ئێمه ته نها په نابه رانی رۆژئاواو ئه و ش��وێنانه وه رده گرین كه داعش تا ئه مڕۆ ده ستی به سه ر واڵتیاندا

گرتوه ". وتیشی "له م پانه شدا چه ند الیه نێكی كوردس��تان له هه رێم��ی سیاس��یش كوردس��تانیش له هه رێمی به ش��دارن، رێگه یان بۆ خه ڵكی كردۆته وه الس��ایی خه ڵكی تر بكه ن و به ده ر له وه ش بێزاری خه ڵكی رۆژئاوا له باش��وری كوردستان كه وه ك خ��اوه ن ماڵ رێزیان لێنه گیرا، بۆیه زۆرب��ه ی ئه و خه ڵك��ه ی رۆژئاوا ك��ه ڕو له ئه وروپ��ا ده كه ن له باش��ور

نیشته جێبون".حه س��ۆ جه غ��ت ل��ه وه ده كات كه وه رگرتن و رێخۆش��كردنی ئ��ه و واڵتانه ب��ۆ كۆچب��ه ران خیانه تێك��ه له كورد ده كرێت، ئه و وتی "زۆربه مان هه س��تی به هه س��تی یاریه ئه م��ه پێناكه ی��ن، مرۆڤایه ت��ی ده كرێت و ه��ه ر واڵتێكیش به هه رشێوه یه ك رێگه بۆ كۆچی كوردان خۆش بكات هیچ هه س��تی مرۆڤایه تی ئیراده ی الوازكردنی مه به س��تی نییه و

كوردانه ".وتیشی "هه ر واڵتێك له خه می رۆژئاواو كوردایه تییه با بێت له واڵت و زێدی خۆی هاوكاری بكات نه ك هاوكاریه ك له شه وی ب��ۆ چاره نوس��ێكی نادیار، تاری��ك و هه ربۆیه گیانی ئاالن و براو دایكیش��ی به جۆرێك نیشانیاندا كه ژیان له م واڵته هه رنه ماوه بۆ ئه وه ی خه ڵك به لێش��او

واڵت چ��ۆڵ ب��كاو رۆژان��ه ش ژماره ی خه یاڵی راده گه ێنن و ده ڵێن ئێمه ئه وه نده هه زار كه س وه رده گرین وخه ڵكیش به بێ ئه وه ی بیربكاته وه راس��ته وخۆ بارگه ی خۆی ده پێچێت و نه فره ت له نیش��تیمان

ده كات كه بۆ ئێمه داخێكی گرانه ".ناوب��راو ئاماژه ب��ه وه ش ده كات كه له كاتێكدا گه نجانی كورد رو له ئه وروپا ده كه ن، گه نجان��ی ئه وروپا په یوه ندی به ڕیزه كانی هێ��زه كوردییه كان ده كه ن دژ به داع��ش، ئه و وتی "به ڕاس��تی بۆ ئه و گه نجانه مایه ی ش��ه رمه و سه رمان

سوڕماوه ". وتیش��ی "به ئه وان��ه ش ده ڵێ��م كه ده مێك��ه له ئه وروپان بگه ڕێنه وه ئه گه ر خۆتان به ك��ورد ده زانن، با نرخێك بۆ واڵتی خۆیان دابنێ��ن، چونكه واڵتانی

ئه وروپا هیچ نرخێكتان بۆ دانانێت".

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

بڕیاروایه له ماوه یه كی نزیكدا ئه و وه زیرانه ی كه مته رخه م بون و

به رپرسی سه ره كین له قه یرانی دارایی و ئابوری هه رێم، بانگهێشتی په رله مان بكرێن بۆ لێپرسینه وه ،

په رله مانتارێكیش ده ڵێت "ئه و وه زیرانه ی كه له به رنامه دان

بانگهێشت بكرێن، بریتین له هه ر یه ك له ئاشتی هه ورامی وه زیری

سامانه سروشتییه كان و رێباز حه مان وه زیری دارایی".

نه یویست به رپرس سه رچاوه یه كی ناوی باڵوبكرێته وه به ئاوێنه ی راگه یاند ك��ه له كۆبونه وه چ��وار قۆڵییه كه ی )گۆڕان و یه كێتی و كۆمه ڵ و یه كگرتوی ئیسامی( له مه كته بی سیاسی یه كێتی نیش��تمانی كوردس��تان له سلێمانی، باس��ی ئه م بابه ت��ه ك��راوه گوایه متمانه لێسه ندنه وه ی له سه ر سوربن له ئاش��تی هه ورامی وه زیری سامانه

سروشتییه كان.حه مه س��اڵح عه لی له وباره ی��ه وه په رله مانت��اری فراكس��یۆنی گۆڕان و ئه ندام��ی لیژنه ی دارای��ی و ئابوری و "من وتی س��امانه سروش��تییه كان

ئاگام لێ نییه ".عه لی حه مه ساڵح ئاماژه ی به وه كرد

كه "رێكاره كه به و شێوه یه یه كه سه ره تا ئێمه چه ند پرس��یارێكمان ئاڕاسته ی وه زیری سامانه سروشتییه كان كردوه بۆ ئ��ه وه ی وه اڵمه كان��ی بنێرێته وه ، ئه گه ر وه اڵمه كان باوه ڕپێكراو نه بون، ئه وا ده یهێنینه هۆڵ��ی په رله مان بۆ ئه وه ی متمانه ی ل��ێ وه ربگیرێته وه ، ئه مه ش بۆ هه مو وه زیرێك دروسته ".

هاوكات مه روان گه اڵڵی س��ه رۆكی ئیس��امی كۆمه ڵ��ی فراكس��یۆنی له په رله مان��ی كوردس��تان بۆ ئاوێنه رونیك��رده وه ، "بڕیارمان��داوه ل��ه م خوله ی په رله م��ان به دواداچونی ورد بۆ ئ��ه و كێش��ه و قه یرانان��ه بكه ین ك��ه س��ه ریان هه ڵ��داوه له هه رێمی كوردس��تان و ه��ه ر وه زیرێكیش كه به رپرسه له و قه یرانانه بانگهێششتی په رله م��ان بكرێت و پرس��یاره كانیان ئاڕاسته ده كرێت، ئه گه ر وه اڵمه كانیان جێی ب��ڕوای په رله مانت��اران نه بوه ، ئه وا ده خرێته ده نگدانه وه بۆ ئه وه ی

متمانه ی لێوه ربگیرێته وه ".سه باره ت به وه ی ئه و وه زیرانه كێن ك��ه له به رنامه یاندایه بانگهێش��تیان وت��ی گه اڵڵ��ی م��ه روان بك��ه ن، "ئاش��تی هه ورامی وه زیری س��امانه حه م��ان رێب��از سروش��تییه كان و وه زی��ری دارایی و وه زیری دیكه ش��ی

به دوادا دێت".

ئا: رێنوار نه جم

چاالکوانانی دهۆک رایده گه یه نن که له ماوه ی رابردودا چه ندین

رۆژنامه نوس و چاالکوانی مه ده نی له دهۆک ده ستگیرکراون و ئه شکه نجه

دراون، سه رۆکی لیژنه ی مافی مرۆڤیش له په رله مان ده ڵێت "ئه وه فشاری سیاسییه بۆ سه رکوتکردنی

ناڕه زایه تییه کان".

له م��اوه ی راب��ردودا چه ندین گه نج و له س��نوری رۆژنامه نوس چاالک��وان و بادینان و ش��اری دهۆک له الیه ن هێزه

ئه منییه کانه وه ده ستگیرکراون.ژماره ی��ه ک ل��ه و هاواڵتیان��ه به بێ پێش��وه خت ئاگادارکردن��ه وه ی ده ستگیرکراون و هه ندێکیشیان له کاتی

ده ستگیکردندا ئه شکه نجه دراون.ش��ێروان ش��ێروانی، رۆژنامه نوس و چاالکوانی مه ده نی له س��نوری بادینان کوردس��تانی دیموکرات��ی پارت��ی ئ��ه و دۆخ��ه ، ل��ه و تۆمه تبارک��رد به ئاوێنه ی راگه یان��د "پارتی گێم گێم ئه و شتانه ی هه یه و ده نگه ناڕازییه کان مانگی 2 له ماوه ی ده س��تگیرده کات، ده س��تگیرکراون و گه نج 15 راب��رودا

هه ندێکیان ئه شکه نجه دراون".ئه وانه ی کێ��ن ئ��ه وه ی له ب��اره ی به ئامانج، ده کرێن ده س��تگیرده کرێن و شێروانی ده ڵێت "ئه وانه ن که له ده ره وه ی پارت��ی بیرده که ن��ه وه ، ئه وان��ه ن که هه ڵوێستی جیاوازیان هه یه ، به تایبه ت له س��ه ر پرسی س��ه رۆکایه تی هه رێم، ئه و که س��انه به جۆرێ��ک له جۆره کان له فه یس��بوک ناڕه زای��ی ده رده ب��ڕن و له خۆپیشاندانه کان به شدارن. هه ڵبه ته ئه وه نده ی تێیگه یشتوم پارتی تیمێکی ئه و به چاودێریکردنی هه ی��ه تایبه تی

گه نجانه ی وه ک ئه وان بیرناکه نه وه" .هه روه ها ئام��اژه به وه ش ده کات که ئه وان ته نها ئه و که س��انه یان حس��اب کردوه که گیراون و ئه ش��که نجه دراون، "ئه وان��ه ی ک��ه له رێ��ی ته له ف��ۆن و فه یسبوک هه ڕه ش��ه یان لێ ده کرێت و

چاویان ل��ێ س��ورده کرێته وه ، ئه وانه وه ک ناکه ین و حس��اب به پێشێلکاری

چه ره سات سه یریان ده که ین".شێروان شێروانی که خۆی تا ئێستا 6 سکااڵی یاسایی له سه ره و چه ند جارێک ده کات ئاش��کرای ده س��تگیرکراوه ، که ئه و که س��انه ی گیراون هه میش��ه له ئاس��ایش پێی��ان وتون ک��ه ئه وان له س��ه ر بابه تی شه خسی گیراون، هی وایان هه یه هاتوەتە ده ره وه نه یزانیوه له سه ر چی گیراوه ، ئه و ده ڵێت "پارتی هێش��تا ڕانه هاتوه له سه ر مامه ڵه کردن له گ��ه ڵ ئه و که س��انه ی ل��ه ده ره وه ی

پارته که ی خۆیدان".س��ۆران عومه ر، س��ه رۆکی لیژنه ی کوردستان، له په رله مانی مرۆڤ مافی راگه یان��د به ئاوێن��ه ی له وباره ی��ه وه "به دواداچونم��ان ب��ۆ ئه و که یس��انه ئه وه به رده وامیشین. هۆکاری کردوه و بۆ س��ه رکوتکردنی فشاری سیاسییه له پیشتریش��دا ناڕه زایه تیی��ه کان، چاالکوان و ده س��تگیرکردنی لێ��دان و رۆژنامه نوس��ان هه ب��وه . به داخ��ه وه له بادین��ان هێزێ��ک حوکمڕانه که به و جۆره مامه ڵ��ه ده کات و جگه له خۆی قبوڵ ن��اکات و ده یه وێ��ت هه ر که س جموجۆڵ و بیروڕای جی��اوازی هه بێت

به و جۆره مامه ڵه ی له گه ڵدا بکات".س��ه رۆکی ئه و لیژنه یه ئاشکراش��ی له رێگ��ه ی ئ��ه وان ک��ه ده کات س��ه رۆکایه تی په رله م��ان ئه نجومه نی پێش��ێلکارییانه ل��ه و وه زیرانم��ان ئاگادارکردوه ته وه ، "دوێنێ به رپرسانی ئه مه ریکا کونس��وڵخانه ی سیاس��یی کاتێک س��ه ردانیان کردم، ته واوی ئه و پێشێلکاریانه م خستوه ته به رده ستیان و

هه مو کێشه کانم پێ راگه یاندون".س��ۆران عومه ر ئاشکراشی کرد که هه رچه نده بۆ ئه و پرس��ه س��ه ردانی دهۆک��ی نه کردوه ، ب��ه اڵم "په یوه ندیم له گه ڵ هه مو ئ��ه و خانه وادانه دا هه یه که که س��یان رفێن��دراوه و به تایبه تی ئه و دو برایه ی له له ش��کری تایبه تن و ماوه ی مانگێکه له مه سیف سه اڵحه دین ده ستگیرکراون له سه ر ئه وه ی یه کێکیان

ناڕه زایی ده ربڕی��وه و وتویه تی خه ڵک نیگه رانه له و دۆخه ".

حزب��ه هه ڵوێس��تی له ب��اره ی سیاس��ییه کانی ده ره وه ی پارت��ی بۆ ئه و هه ڵمه تی ده ستگیرکردنه ، شێروان ش��ێروانی ده ڵێت "به هۆی موجامه له ی سیاسیی به ناوی سازان و کۆمه ڵێک شتی دیکه وه ، نه خێر هه ڵوێس��تیان نه بوه . هه ڵوێس��تی سیاسیی ئه و الیه نانه یان زۆر الوازه یان هه ر نیانه ، بۆیه هه میشه ئه و چاالکوان و که سانه ی پێشێلکارییان به رامبه ر ده کرێت گله یی ژماره یه کیان له حزبه کانیان هه یه ، س��ێ چوار که س له وان��ه الیه نگری گ��ۆڕان بون، گۆڕان س��ه یرده کرێت، میوان وه ک له دهۆک ئه و براده رانه چونه ته الی گۆڕان پێیان وتراوه ئێمه ناتوانین ته حه دای پارتی ده توانێت په که که ش ته نانه ت بکه ین. هه ڵوێس��ت وه ربگرێت له به رامبه ر ئه و به اڵم ده س��تگیرده کرێن، الیه نگرانه ی ئه ویش بێده نگه . بۆی��ه بارگرانییه کی

زۆر له سه ر گه نجانی بادیان هه یه".ئه و چاالکوانه گله ی��ی له میدیاکانی حزبه کانی ئۆپۆزس��یۆنی پێشو هه یه ، "ئه و راگه یاندنانه کاتی خۆی پش��ت و په ناگه ی ئێمه بون، ئێستا هیچ ده نگیان

نییه و خه وتون".له باره ی هه ڵوێس��ت و چاالکییه کانی ماف��ی مرۆڤ��ی په رله مان، لیژن��ه ی ده ڵێت "ئه وه ته نه��ا حیبرێک ده بێت له سه ر کاغه ز، ته نها یاداشتێک ده دات به س��ه رۆکی په رله م��ان و چاالکییه که به روبومێک��ی چاالیی��ه ک و له پێن��او

نییه ".شێروان ش��ێروانی خۆشحاڵه له وه ی کۆمه ڵێک پارێزه ر هه ن که پشتگیریی خۆبه خش��انه له و که یس��انه ده که ن ، "ئ��ه وان تاکه پش��تی ئێم��ه ن زیاتر له حزبه کان. ئه و پارێزه رانه که ده زانن ئه و دۆس��یانه گرێدراوه به پرسی رای گشتیی و ئازادی مرۆڤه وه ، خۆبه خشانه

کاری بۆ ده که ن".هه روه ه��ا ده ڵێ��ت "ئ��ه م جوڵه ی پارێزه رانه ش��تێکی تازه یه و پێش��تر

له زۆنی زه رددا به و شێوه یه نه بوه ".

PYD : توركیاو فه ره نساو ئه ڵمانیاو كه نه دا پیان له دژی كورد ده گێڕنوه‌رگرتن‌و‌رێخۆشكردنی‌‌ئه‌و‌واڵتانه‌‌بۆ‌كۆچبه‌ران‌خیانه‌ته‌‌له‌كورد

وه‌رزێکی‌نوێی‌ده‌ستگیرکردنیده‌نگه‌‌ناڕازییه‌کان‌له‌دهۆک‌ده‌ستپێده‌کات

هه‌ڕه‌شه‌ی‌لێسه‌ندنه‌وه‌ی‌متمانه‌‌له‌وه‌زیره‌كان‌ده‌كرێت

"سه ره تا له وه زیری دارایی و سامانه سروشتییه كانه وه ده ستپێده كرێت"

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

"گەل"‌دروشمێکی‌بەتاڵ‌و‌زاڵ

نەوزاد جەمال

شۆرڕش��گیریدا لەئەدەبیات��ی نیشتمان و خەڵک و گەل و وشەکانی: دوبارەدەبنەوە. بێئەندازە هاواڵتیان خەباتدا، لەقۆناخەکان��ی چونک��ە بەناوی شۆڕش��گیرەکان زۆرب��ەی گەلەوە رایەخی ش��ەرعیەتی شۆڕش لەکەلی ش��اخەکانەوە ت��ا دەرگای درێژدەکەن��ەوە. کۆش��کەکانیان ب��ەاڵم هەر لەوێش��دا کۆتایی دێت، قۆناخی دەچێت��ە ئیت��ر چونک��ە

دەسەاڵتدارییەوە. هێندەی ئەم ماوەیە، گوێم لەوشەی بەبیستنی هەر بەڕادەیەک "گەل"ە، تەماش��ای ئەماوئەوالو دەوروپشتی خۆم دەکەم، دەپرس��م "ئائەم گەلە کێیەو لەکوێیە؟ ئاخۆ بۆچی ئێستە هێنراوەت��ە ناوب��اس، وەک ئەوەی

بایەخی پێبدرێت؟لەکێشمەکێشی سەرۆکایەتیدا "گەل" وادەناس��ێنرێ کە سەنگی مەحەکی تەرازوەکەیە! ت��ای بەالداخس��تنی ئەمەش هەمو بەن��اوی گەڕانەوە بۆ ئیرادەو خواس��ت و داواکانی. بەاڵم، لەماوەی دو دەیە حوکمڕانی حزبیدا، هەمیش��ە گەل ش��ەپۆلەکە بوە بۆ راماڵی��ن، باڵۆن��ە فودراوەک��ە بوە تا لێ��واری گەیش��تن بەدەنگەکانی هەڵب��ژاردن. بەاڵم لەوەدوا، بایەخی کارتێک وەک لەدەستداوەو سیاسی

خراوەتەوە باوڵەکەوە.ل��ەروی فەلس��ەفییەوە "چەمکی گەل" یان ش��ەقام لەخۆیدا بەتاڵە. س��ەبارەت ب��ەم چەمک��ە "واڵتەر لیپمان" بیرمەندی ئەمریکی لەسەدەی مش��تومڕێکەوە کەوت��ە راب��ردودا فەیلەس��وفی دیویی" لەگەڵ "جۆن بێنەوبەردەک��ە پەروەردەیی��ەوە. لەسەرئەوەیە: شتێک نییە ناوی "رای لەبەرئەوەی جەماوەربێ��ت. گەل"و "لیپم��ان" پێیوای��ە دەس��تەواژەی جەماوەر/گەل، تارماییەکە، هەورێکی هەرجارەی ناجێگی��رە. بێب��اران و کوێیەکیشدا لەهیچ لەجێگەیەکدایەو نیی��ە. تاڕادەیەک��ی زۆر ه��اوڕای گومانەکەی "لیپمان"م. چونکە گەل و ئامرازێکەو ش��ەقام جەماوەرو رای ب��ەس. ئەوکاتەی کە بتەوێت هەیە. ب��ەاڵم، گ��ەل وەک حەش��اماتێک و قەوارەیەکی فیزیکی)ئینتیتی( نییە.رونبۆتەوە ئەوە س��ۆنگەوە، لەم بۆمان کە چۆن وشەکە لەبەکارهێنانی سیاسیدا، بەشێوەیەکی دیماگۆجیانە هەمیشە بەس��ەردادێت. بەدگۆرانی بەو ئامان��ج و مەبەس��تە بەکاردێت بۆیە، دەیخوازن. سیاس��یەکان کە ئامانج��ی ئەوان��ە ئەوە ب��وە چۆن "گەل" ببێتە "مێگەل". ئەم فریودانە پێویستی بەشرۆڤەیەکی سایکۆلۆجی جەماوەرییە. ئەوە سەلماندنی ناوێک کە گ��ەل تەنها ئەوکات��ە هەیە کە بەسەریدادێت: نەهامەتیەکان هەمو هەرئ��ەوە برس��ی، بێموچ��ەو کار، هەڵدێت ل��ەواڵت، بێ خزمەتگوزاری بێم��اف، بێدەن��گ و پێویس��ت، دەبێت. ماڵوێ��ران لێیدەک��وژرێ و ب��ەاڵم هەرگی��ز لەکاتی خواس��ت و نییەو ئامادە سەرەتاییەکانیدا مافە پەراوێزدەخرێ��ت. وەکیتریش، تەنها ئەوان��ەی بەناویی��ەوە گوتاردەدەن بۆخۆیان دەس��تکەوتەکان هەم��و

هەڵدەگرن!ب��ۆ رای گەل و کەواتە، گەڕانەوە خەڵ��ک و هاواڵتیان، وەک گوتارێکی تاکتیک��ی گەڕانەوەیە بۆ زەوییەکی بەت��اڵ. زەویی��ەک کە بەدەس��تی مایەپوچکراوە. بێماناو سیاسیەکان لەم ڕوەوە تەنه��ا خورافەی عەرەبە بیابانیەکان��م بیردێتەوە کە لەکتێبە مێژوییەکان��دا دەگێڕنەوە، لەخورما بتیان دروس��تدەکردو دەیانپەرست، برسێتیش��دا لەکات��ی ب��ەاڵم

دەیانخواردن!

ئاشتی هه ورامی

ژماره یه ک له و هاواڵتیانه ی به مدواییه له دهۆک ده ستگیرکراون

رێباز حه مان

3(494( سێشه ممه ‌2015/9/8هه‌نوکه


پاش ئه وه ی فه ریدون جوانڕۆیی شه وی 8/25 له روداوێكی ته مومژاویدا گیانی له ده ستدا، پۆلیسی هه ولێر رایگه یاند

كه به روداوی هاتوچۆ بوه ، به اڵم پاش 13 رۆژ، ناوه ڕۆك و راستی روداوه كه گۆڕانی به سه ر هات و پۆلیسی هه ولێر له راگه یه ندراوێكدا ئاشكرای كرد كه دوای شوێنكه وتنی ئۆتۆمبێله كه ی )جوانڕۆیی( تاوانباره كان ته قه ی لێده كه ن و رێڕه وی ئۆتۆمبێله كه ی

ده گۆڕێت و له ئاكامدا ئاگر ده گرێت و ده بێته هۆی شه هیدبونی، به ڕێوه به ری

پزیشكی دادوه ری هه رێمیش ده ڵێت "هیچ فیشه كێكی پێوه نه بوه ".

پێش��و مانگ��ی 25/24ی ش��ه وی فه ره یدون جوانڕۆیی ئه ندامی مه كته بی سیاس��ی پارت��ی به روداوێ��ك گیانی له ده ستدا، هه ر پاش روداوه كه هه ندێك په یج له ت��ۆڕه كۆمه اڵیه تییه كان و چه ند ماڵپه ڕێك ئ��ه و روداوه یان به گوماناوی

ناوبرد.روداوه ، ل��ه و رۆژ 13 پ��اش هه ولێ��ر پۆلیس��ی به ڕێوه به رایه ت��ی روداوه كه ی راس��تی له راگه یه ندراوێكدا ك��ه رایگه یان��د ك��ردو ئاش��كرا ماڵێك��ی دوژمن��دار به هه ڵ��ه ته قه یان له ئۆتۆمبێله ك��ه ی فه ره یدون جوانڕۆیی ك��ردوه و تیرۆرك��راوه و بكوژه كانی��ش ده س��تگیركراون به پێی م��ادده ی 406

یاسای تیرۆر.عه می��د روداوه ك��ه وه له ب��اره ی به ڕێوه ب��ه ری ته ڵع��ه ت عه بدولخال��ق پۆلیسی هه ولێر له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ده ڵێ��ت "تاوانب��اره كان دی��ارن كێن و

باڵومانكردونه ته وه ".س��ه باره ت به وه ی ده وترێ��ت گوایه فه رمانده یه كی له بك��وژه كان یه كێ��ك س��ه ربازییه ، به ڕێوه ب��ه ری پۆلیس��ی هه ولێر له وباره یه وه وت��ی "ئه و بابه ته هیچ په یوه ندی به فه رمانده ی سه ربازی و ئ��ه و بابه تانه وه نییه و مه س��ه له یه كی

دوژمنداری پێشتر بوه ".دوژمندار دو هه بون��ی له ئه نجام��ی له ی��ه ك ش��وێن ك��ه یه كێ��ك له وانه فه ره ی��دون ئۆتۆمبێل��ه ی وایزانی��وه جوانڕۆی��ی، ئۆتۆمبیڵی دوژمنه كه یانه و هێرش��یانكردوه ته س��ه ری و لێیانداوه و شه هیدیانكردوه ، دواتر ده ركه وت له بری دوژمنه كه ی��ان، به هه ڵه ئ��ه و ده رچو، بۆی��ه ئێس��تا به پێی م��ادده ی 406

ده ستگیركراون".له راگه یه ندراوه كه ی پۆلیسی هه ولێردا هات��وه "دوای كردن��ه وه ی دۆس��یه ی لێكۆڵینه وه و وه رگرتنی وته ی شاهێدانی

روداوه ك��ه و پشتبه س��تن به كامێ��رای چاودی��ری نزیك له ش��وێنی روداوه كه ، روداوه كه دا له سه ره تای ده ركه وت كه وا ئۆتۆمبێلك��ی جۆری الندگرۆزی س��پی ئۆتۆمبێلی شه هید )فه ره یدون به دوای جوانڕۆیی( ده بێت له كاتی گه ڕانه وه ی بۆ میح��وه ری خازر كه ئۆتۆمبێله كه دوای هه وڵدانێكی زۆر پێشیان لێده گرێته وه و دوای ئه وه ی ده كه وێته نزیك ئۆتۆمبێلی ته قه ی تاوانباران )فه ره یدون( شه هید لێده كه ن، ئینجا شۆفێری ئۆتۆمبێله كه ی به هه ر هه وڵده دات فه ره یدون ش��ه هید شێوه یه ك بێت خۆی ده رباز بكات، بۆیه

رێڕه وی ئۆتۆمبێله كه ی ده گۆڕێت."هاوكات د. یاسین به ڕێوه به ری گشتی پزیشكی دادوه ری هه رێم رونیكرده وه كه هه ر كه سێك به روداوێك گیان له ده ست ب��دات و گومان��اوی بێ��ت، نادرێته وه لێكۆڵینه وه و تاوه ك��و به خاوه نه ك��ه ی

راستیی ئه نجامه كه ته واو ده بێت.له ب��اره ی ئ��ه وه ی ئای��ا ته رمه كه ی فه ره یدون جوانڕۆیی هیچ فیش��ه كێكی پێوه بوه ، به ڕێوه به ری گشتی پزیشكی دادوه ری هه رێ��م ب��ۆ ئاوێن��ه ده ڵێت "تاوه كو به یانی ته رمه كه ی له پزیش��كی دادوه ری بوه و هیچ فیش��ه كێكی پێوه نه بوه ، هه رچه نده س��وتاوییه كه كێشه

نه بوه ، به ڵكو غازی دوكه ڵه كه بوه ".پۆلیسی هه ولێر ئاماژه به وه شده كات "توانرا تاوانباره كان ده ستنیشان بكرێن و ده س��گیر بكرێن كه پێكهاتون له پێنچ كه س به ناوه كانی )ب.ع.م(، )ح.ع.م(، )ن.ص.ب(، ا( و )ی��.ع. )م.ع.ا(، ك��ه هه رپێنجیان س��ه ر به خانه واده ی (ص.ص.ع(ن و دوژمن��دارن له گ��ه ڵ خانه واده ی��ه ك به ناوی )ن. ع(، به پێی وته ی خۆیان، وایانزانیوه دوژمنه كه یانه ، به گول�ل��ه هێرش��یان كردۆت��ه س��ه ر )فه ره ی��دون ش��ه هید ئۆتۆمبێل��ی

جوانڕۆیی(" .

ئا: شۆڕش محه مه د

باژێروانی سلێمانی بزوتنەوەی گۆڕان له م چاوپێکه وتنه ی ئاوێنه دا

رایدەگەیەنێت "ئەگەر بڕیاربێت هەڵبژاردنی پێشوەخت بكرێت ئەوا دەبێت ئەو هەڵبژاردنە بۆ سەرۆكی

هەرێم بێت نەك بۆ پەرلەمان و حكومەت، چونكە پەرلەمان و حكومەت

دو ساڵی مەشروعی خۆیان ماوە".

بزوتنه وه ی هه ڵوێس��تی دوا ئاوێنه : گۆڕان و س��ێ الیه نه که ی دیکه له س��ه ر

پرسی سه رۆکایه تی هه رێم چییه ؟ئاس��ۆ مه حمود: هەر چوار الیەنەكە لەدوا كۆبونەوەی خۆیاندا رایانگه یاندوه که سورن لەسەر پڕۆژەكەی پەرلەمان و لەبەرئەوەی نەبوە، گۆڕانكارییەك هیچ پارت��ی دیموكرات��ی كوردس��تان هیچ داواكارییەكانیدا بەس��ەر گۆڕانكاریەك

نەهاتوە. واڵتان��ی ده س��تێوه ردانی ئاوێن��ه : دراوس��ێ تا چه ند کاریگه ریی له س��ه ر

هه ڵوێستی ئێوه ده بێت؟

ئاسۆ مه حمود: بڕواناكەم ئەو شتانە هی��چ كاریگەرییەكی��ان هەبێت، ئەمە دۆخێك��ی ناوخۆیی��ە و پەیوەندی هەیە بەجێبەجێكردن��ی یاس��اوە. لەبەرئەوە ن��ە ئێران نە توركی��ا و نەهیچ واڵتێكی تر ناتوانێت بەزەقی ده ستوه ربدات له و بابه ته . بێگومان ده س��تێوه ردان ئەگەر بكرێت بەقازانج��ی پارتییە و بڕواناكەم هی��چ الیەنێك ئەوە ب��كات بەئیدارەی ئەمریكیش��ەوە ك��ە ڕەت��ی ك��ردەوە بابەت��ەدا بكات. ل��ەو ده س��توه ردان پێش��تر وا قس��ەدەكرا لەكۆبون��ەوەی 17 حزبەك��ەدا لەهەولێ��ر ك��ە گوایە نوێنەری ئەمریكا باس��ی ئەوەی كردوە كە ئەبێت س��ەرۆكی هەرێم بمێنێتەوە، بەاڵم ئیدارەی ئەمریكی بەڕەس��می ئەو

قسەیەی رەتكردەوە.ئاوێنه : بۆچی چوار حیزبه که تا ئێستا

کاندیدیان بۆ سه رۆکی هه رێم نییه ؟ئ��ەوە چواندنێكی ئاس��ۆ مه حمود: نالۆژیكییە كە باسی ئەوە دەكات بۆ چوار حزبەكە كاندیدی نیە، ئێمە كێشەیەكمان هەی��ە ئەوی��ش ئەوەیە ك��ە ویالیەتی سەرۆكی هەرێم كۆتایی پێهاتوە و ئەمە

پەیوەندی ئەمە یاسایە جێبەجێكردنی هەی��ە بەعورف��ی دیموكراس��یەوە. با ئەمە جێبەجێ بكرێت و سەرۆكی هەرێم دەستبەرداری پۆستەكەی بێت ئەوكاتە هەمو هاواڵتیەك بەپێی یاسا كە تەمەنی لەسەرو 40 س��اڵەوە بێت بەكۆمەڵێك مەرج بۆی هەی��ە خۆی كاندیدبكات بۆ

ئەو پۆستە. نەب��ون نائومێ��د ئێ��وه ئاوێن��ه :

لەكۆبونەوەكان؟ ئاسۆ مەحمود: نەك وەك نائومێدبون لەكۆبون��ەوەكان، بەاڵم دەزانین كە ئەم كۆبونەوانە بەم جۆرەی ئێس��تا بڕوات هیچی لێ بەره��ەم نایەت، بەاڵم وەكو ئ��ەوەی دانوس��تان بەش��ێكە لەكاری ئەحزابی سیاس��ی هەتا ئەو دانیشتنانە هەبێت ئێم��ە بایكۆت��ی ناكەین. ئێمە داوای دانیش��تن ناكەین بەاڵم بایكۆتی دانیش��تنیش ناكەین تا ئەو ش��وێنەی

دەگونجێ . ئاوێنه : ده وترێ��ت یەكێتی و یەكگرتو كۆمەڵ كەوتونەتە ژێر كاریگەری بۆچونه بزوتنه وه ی گۆڕان، ئێوه سیاسییه کانی

له وباره یه وه ده ڵێن چی؟

ئاس��ۆ مه حم��ود: ئێمە ش��وێن ئەو حزبان��ەی ت��ر كەوتوین ن��ەك ئەوان ش��وێنی ئێم��ە كەوتب��ن. م��ن ئەمە ب��ەوەی دەس��ەلمێنم، بەبەڵگ��ەوە یەكێت��ی لەپێش��دا رایگەیاند كە 30ی ئێمەش دوبارەناكەن��ەوە و حوزەی��ران ب��ەدوای یەكێتیدا وتم��ان بەڵێ نابێ 30ی حوزەی��ران دوبارەبێتەوە. یەكێتی هەریەك راگەیان��د. ئەمەی لەپێش��دا لەكۆم��ەڵ و یەكگرتو ل��ەدوا كۆنگرەی خۆیان��دا ئەمە بۆتە بڕی��اری كۆنگرە و راس��پاردەی كۆنگرە كە سیستمی ئەم واڵتە دەبێ��ت پەرلەمانی بێت و خۆیان فراكس��یۆنەكانیان لەگ��ەڵ ئەوەدا بون كە ناب��ێ جارێکی تر ویالیەتێكی تر بۆ بارزانی درێژبكرێتەوە. ئه و قسانه پارتی دەیكات بۆ ئەوەی��ه ناكۆكی بخاتە ناو الیەنەكانەوە. ئێمە بەبەرنامەی هاوبەش لەگەڵ ئه و حیزبان��ه دا كارمان كردوە. ل��ەو هۆكارانەی كە تائێس��تا یەكێك ئێمە بەش��داری كۆبونەوەكان دەكەین لەبەر خاتری ئەو حزبانەیە كە ئێس��تا

لەبەرەیەكداین.ئاوێنه : پێش��بینیتان چییه له باره ی

ئاینده ی گفتوگۆکان له سه ر ئه و پرسه ؟ئاس��ۆ مه حم��ود: بەكۆبون��ەوەكان گەش��بین نین، بەاڵم تاوەكو كۆبونەوە كۆبونەوە بەش��داری دەچی��ن بكرێت دەكەین و موقاتەعەمان پێ شتێكی باش نیە و نامانەوێ هی��چ بیانویەك بۆ ئەم

دۆخە دروست بێت. ئاوێنه : ئێستا زۆر باس له ئه نجامدانی هه ڵبژاردنی پێش��وه خت ده کرێت، ئه و چاره س��ه رێکی ئێوه ل��ه الی بژارده یه

چۆنه ؟هەڵبژاردن��ی مه حم��ود: ئاس��ۆ پێش��وەخت وەرەقەیەكە فڕێ دەدرێت. رایگەیان��دوە بەئاش��كرا كۆمس��یۆن ك��ە پێویس��تی بەكاتە و جگ��ە لەوە هەڵبژاردنی پێش��وەخت بۆ كاتێكە كە یان پەرلەم��ان ش��ەرعیەتی نەمێنێت ئەوەی نەمێنێت. حكومەت شەرعیەتی سەرۆكایەتی نەماوە شەرعیەتی ئێستا هەرێم��ە. ئەگەر بڕیاربێ��ت هەڵبژاردن بكرێ دەبێت بۆ س��ەرۆكی هەرێم بكرێ ن��ەك بۆ پەرلەم��ان و حكومەت چونكە ئ��ەوان دو س��اڵی مەش��روعی خۆیان

ماوە.

ئا: شۆڕش

سەمیر سەلیم، یاریدەدەری ئەمینداری گشتی یەكگرتوی ئیسالمی كوردستان باس له دواین هه وڵه کانی گفتوگۆکان له باره ی پرسی سه رۆکایه تی هه رێم ده کات و رایده گه یه نێت که یه کگرتو

"لەژێرهیچ جەمسەرگیرییەك و كاریگەرییەكی هیچ جەمسەرێك

لەجەمسەرەكانی ئەو هێزانەدا نییه ".

كۆتایی��ان به بەالغ��ی س��ەبارەت ك��ە نیگەران��ی پێوەدیاربو، س��ەمیر س��ەلیم یاریدەدەری ئەمینداری گشتی كوردس��تان ئیس��المی یەكگرت��وی به ئاوێن��ەی راگه یان��د "نیگەرانیەكانی بەالغی س��ەركردایەتیمان بەرئەنجامی نەگەیش��تن كۆبونەوەكان و درێ��ژەی ب��و به ئەنجامێكی بەرچاو و ئاش��كرا و خوالنەوە لەبازنەیەكی داخراودا تائێستا ئەوەی كە دەیبینی��ن. لەبەرەوە ئیتر

ئێمە نامانەوێ كات بكوژین". ل��ەدوای ك��ە ئ��ەوەی لەب��ارەی بەالغەكەشیانەوە بڕیاربو كۆبونەوەیەكی پێن��ج قۆڵی بكرێت و دواخرا، س��ەمیر سەلیم وتی "ئێمە هێشتا نائومێد نەبوین لەكۆبونەوەكان و دواخستنی كۆبونەوەی دوایش د.فوئاد حسێن سەرۆكی دیوانی س��ەرۆكایەتی هەرێم ئاشكرای كرد كە لەالی��ەن كێوە بوە و بەو ئومێدە بو كە تا هاوبەش لێكتێگەیش��تنێكی بگەنە

كۆبونەوەی داهاتو". وتیش��ی "ئێمە بەشداری كۆبونەوەی داهاتو دەكەین. وەك لەبەالغەكەشماندا بەم ش��ێوەیەش بەاڵم رامانگەیاندبو،

ناتوانین درێژە بكێشین". لەبارەی قسەی ئەندامێكی مەكتەبی سیاس��ی پارتی كە وتب��وی یەكگرتو چارەس��ەرێكی مامناوەندی بۆ پرسی پێش��نیاركردوە و هەرێم سەرۆكایەتی یەكێتیش پێی رازی بوە، سەمیر سەلیم وتی "بێجگە لەپرۆژەی سازان و رێكارە یاساییەكانی پەرلەمانی كوردستان ئێمە هی��چ پرۆژەیەكی ترمان نیە و ئاگاداری

هیچ پێشنیارێكی دیكە نیم". سەبارەت بەدەنگۆی بونی كۆبونەوەی نهێنی دو قۆڵی و سێ قۆڵی، یاریدەدەری ئەمینداری گشتی یەكگرتوی ئیسالمی كوردس��تان وتی "بێجگە لە كۆبونەوە چوارقۆڵییەكەی كە لەس��لێمانی كراوە ئەنجام ترم��ان كۆبونەوەیەكی هی��چ

نەداوە لەگەڵ هیچ الیەنێك". ده س��تێوه ردانی له ب��اره ی هه رچی واڵتانی دراوسێی هەرێمیش لەم پرسەدا، "بەدڵنیاییەوە وتی س��ەلیم س��ەمیر ئێس��تا هەریەكە و هاوكاری دەكات بۆ ئارامی كوردس��تان هەرێمی ئ��ەوەی تێكنەچێ��ت و س��ەقامگیری و ئۆقرەیی

تێكنەچێت بۆ ئەوەی خۆشیان پارێزراو بن لەدەرهاویشتەكانی هەر كێشەیەك. دیارە ئارام��ی لەهەر واڵتێكدا هەڵگیرا دەوروبەردا بەس��ەر دەرهاویشتەكانی دەردەكەوێ��ت، ئ��ەوە س��وریا، ئەوە لیبی��ا، ئەوە عێ��راق، هەم��و ئەوانە دەرهاویشتەی بەسەر واڵتانی دەوروبەر بەدەردەكەوێ��ت، بۆ ئەوەی خۆپارێزی بك��ەن ل��ەوە بێگومان هەم��و الیەك حەزدەك��ەن هاوكاربن بەش��ێوەیەكی هێمنانە و دور لەتوندوتیژی كێش��ەكان س��نورەكانیان چارەس��ەربكرێن و

پارێزراوبێت". س��ەمیر س��ەلیم ئاماژە ب��ۆ ئەوە دەكات كە تا ئەم س��اتە هیچ الیەنێك لەچوار الیەنەكە هیچ كاندیدێكیان نیە بۆ پۆستی س��ەرۆكی هەرێم. لەبارەی ئ��ەوەی كە ئایا ئەمە خ��ۆی لەخۆیدا یەكێ��ك نییە لەكێش��ەكان، ئەو وتی" ئەوە واقیعێكە و لەبەردەم هەمواندایە". له باره ی هۆکاری نه بونی کاندیدیشه وه وتی "پێدەچ��ێ هۆكارەكەی ئەوە بێت هی��چ حزبێك نەیەوێت ل��ەم قۆناغەدا مونافەس��ەی ئەو پۆس��تە بكات، یان ئەزانێ��ت ب��ەدوای خۆی��دا كۆمەڵێك گیروگرفت دەهێنێ و نەیەوێ بەش��ێك بێت لەگیروگرفتێك كە بخوڵقێت. یان هەر بۆ خۆیشی وەكو حزبەكەی خۆی حەزنەكات مونافەس��ەكە لەو ئاستەدا بكات، ئاستی مونافەسەكە لەئاستێكدا رادەگرێ��ت، ئەم��ە جگە ل��ەوەی كە هەندێ��ك ح��زب هەیە ه��ەر كاندیدی

نییە". لەكۆبونەوە تاچەند ئەوەی لەبارەی 5 قۆڵیەكان��دا پارتی دەس��تبەرداری مەرجەكانی بوە، س��ەمیر سەلیم وتی "تائێس��تا ئەوەی بەڕەس��می دیارە و میكانیزمی بێ��ت جیاك��ەرەوە خاڵی هەڵبژاردن��ی س��ەرۆكی هەرێم��ە كە نابێت و ئ��ەوە دەس��تبەرداری پارتی ئەو پێی باش��ە ئەم بابەتە یان لەرێی گەل یەكالبكاتەوە یان یەكالكردنەوەی ئ��ەم بابەتە هەر پش��ت بەڕای خەڵك

ببەسترێ ". وتیشی" پارتی تائێستا ده ستیگرتوه بەو بژاردەیەی خۆیەوە. ئەگینا باسی دەس��ەاڵتەكانی هەمواركردن��ەوەی سەرۆكی هەرێم و بابەتەكانی تر ئەوان دەڵێن ئامادەن بۆ قسەكردن لەسەری. بەاڵم تائێس��تا هەردوال موتەمەسیكن

بەبژاردەی خۆیانەوە". هەندێ��ك ب��ەوەی س��ەبارەت حزبەك��ە 5 دەرەوەی لەحزبەكان��ی دەڵێ��ن ئێوە )5 حزبەكە( قۆرخكاریی سیاسیتان لەكوردستان دەستپێكردوە، گش��تی ئەمین��داری یاری��دەدەری یەكگرتوی ئیسالمی كوردستان وتی "من پێموایە پەیوەس��ت نیە به قۆرخكاریی

سیاس��یەوە، ئەو 5 حزبه لەبەرئەوەی هاوب��ەش بەتەوافوقێك��ی پێك��ەوە پێكهێنەری حكومەت��ن لەم قۆناغەدا، هەروەك لەقۆناغ��ی رابردودا یەكێتی و به هاوپەیمانێت��ی پێك��ەوە پارت��ی و دوقۆڵی حكومەتی��ان پێكهێنا، ئەم 5 حزبه به تەوافوق حكومەتیان پێكهێنا و ئەم دەرهاویش��تەكانی گیروگرف��ت و حكومەتەش ه��ەر به تەواوفوقی ئەوان چارەس��ەردەبێ نەك پەیوەس��ت بێ

بەقۆرخكاری دەسەاڵتەوە". لەب��ارەی روانینی ئەوان بۆ ئایندەی ئەو پرس��ە و لەو بڕوایەدان هەڵبژاردنی پێشوەخت ببێتە واقیع، سەمیر سەلیم وتی "كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان لەروی تەكنیكیەوە تا ئەم ساتە فەرمانبەری بۆ دانەمەزراوە، بێجگە لەوەی كە بودجە و پ��الن و داتا و ئاماری نیە، هەمو ئەمانە كێشەن بۆ ئەو كۆمس��یۆنە. پێموانیە لەم��اوەی یەك ساڵیش��دا بتوانن هیچ جۆرە هەڵبژاردن و راپرس��یەك بكات و لەتوانای��دا نییە. پاش��ان هەڵبژاردن خۆیش��ی ئەوەن��دەی نەماوە س��اڵ و

شتێكی ماوە". گش��تی ئەمین��داری یاری��دەدەری یەكگرتوی ئیس��المی كوردس��تان لەو بڕوایەدای��ە ك��ە "دواج��ار الیەنەكان

دەگەنە سازان". س��ازانەكە ب��ەوەی س��ەبارەت بارزانی ویالیەت��ی بەدرێژكردن��ەوەی دەش��كێتەوە، س��ەمیر س��ەلیم وتی "پێموایە دەگەنە رێكەوتن و لەو بڕوایەدا نیم كە لەس��ازان بترازێ��ت و پێموانیە

هەڵب��ژاردن زەمینەی س��ازبێت. بۆیە تێگەیش��تنی بگەنە دەبێت الیەنەكان

هاوبەش". لەبارەی ئەوەی كە گوایە )یەكگرتو و كاریگەری لەژێ��ر كۆم��ەڵ( یەكێتی و گۆڕاندان و تۆپەك��ە زیاتر لەگۆڕەپانی ئەمینداری یاری��دەدەری گۆڕاندای��ە، گشتی یەكگرتوی ئیسالمی كوردستان وتی "وەكو یەكگرتوی ئیسالمی لەژێر كاریگەرییەكی هیچ جەمسەرگیرییەك و لەجەمس��ەرەكانی هیچ جەمس��ەرێك ئ��ەو هێزان��ەدا نی��ن و پێش��مانوایە خاڵی هاوبه ش��مان لەگ��ەڵ هەمویاندا یەك��ە و گۆڕەپانی هاوبەش��مان وەك هەی��ە و پ��ڕۆژەی هاوبەش��مان هەیە پێكەوە لەن��او یەك ئەزمونداین، وەكو یەكگرت��وی ئیس��المی دوری��ن لەهەر ج��ۆرە كاریگەریی��ەك و قوتدانێكەوە و هەڵوێستەكانی رابردوشمان سەلمێنەری

ئەو راستیەن". سەبارەت بەوەی ئەوەی لەپەرلەمان رویدا یەكگرتو بوە قوربانی، س��ەمیر س��ەلیم وتی "پێمانوایە پابەندنەبونی چ��وار حزبەك��ە ب��ەو رێكەوتنەی كە لەكۆبون��ەوەی پێن��ج قۆڵیەكەدا كرا و پەرلەم��ان كۆبون��ەوەی بڕیاریان��دا دوابخرێ��ت، ئ��ەو الیەنان��ە پێ��وەی پابەندنەبون و ئاكامی كۆبونەوەكە وای

لێهات". لەبارەی دەنگۆی بونی دو باڵی جیاواز )بادینان و س��ۆران( لەنێ��و یەكگرتو، س��ەمیر س��ەلیم وتی "ئەو دەنگۆیانە دورن لەراس��تیەوە و لەسەر بنەمای نە جوگرافیا و نە جەمسەرگیریی فیكریش ئەو شتە نییە، ئەگەر بیروڕای جیاوازیش هەبێت لەنێوان كەسایەتییەكاندا بڕیاری

هاوبەش هەمومان كۆدەكاتەوە". یاری��دەدەری س��ەلیم، س��ەمیر ئەمینداری گشتی یەكگرتوی ئیسالمی كوردس��تان جەخت��ی لەس��ەر ئەوە ك��ردەوە ك��ە یەكگرت��و مەركەزیەتی "یەكگرت��و وت��ی لەدەس��تنەداوە و ن��ە مەركەزیەت��ی لەدەس��تداوە، نە مەنهەجیەت. تائێستاش لەچوارچێوەی هیچ دەستبەرداری پرۆگرامدا پەیڕەو و

شتێك لەوانە نەبووە". ئەگ��ەر ك��ە ب��ەوەی س��ەبارەت كۆبون��ەوەكان ه��ەر درێژەی كێش��ا هەڵوێس��تی ئەوان چی دەبێ ، سەلیم هەڵوێس��تی "بەدڵنیای��ەوە وت��ی لەبەالغی خۆش��ماندا دەبێت و خۆمان ئاماژەمان بۆ كردب��و و بژاردەی ترمان لەبەردەس��تدایە و یەكێك لەو بژاردانە

هەڵدەبژێرین". وتیش��ی" بەدڵنیایی��ەوە هەندێ��ك شتی نادیار لەنێو كۆبونەوەكاندا هەیە ئەوكات��ە ئێمە دەتوانی��ن نادیارەكان

بخەینەرو بیانهێنینە جیهانی دیار".

فه ره یدون جوانڕۆیی چۆن كوژرا؟

گۆڕان: لەبەر ئەو حزبانەی كە لەبەرەیەكداین، بەشداری كۆبونەوەكان دەكەین ئەگەر بڕیاربێت هەڵبژاردن بكرێ دەبێت بۆ سەرۆكی هەرێم بكرێ نەك بۆ پەرلەمان

یه کگرتو: ئه گه ر کۆبونه وه کان نه گه یشتنه ئه نجام شته نادیاره کان ده خه ینه ڕو

سەمیر سەلیم: کۆمسیۆن

له توانایدا نییه له ماوه ی یه ک ساڵیشدا هیچ هه ڵبژاردن و راپرسییه ک ئه نجامدات

ئێمە شوێن ئەو حزبانەی تر

كەوتوین نەك ئەوان شوێنی ئێمە كەوتبن

ئه و قسانه پارتی دەیكات بۆ ئەوەیه ناكۆكی بخاتە ناو

الیەنەكانەوە

فه ریدون جوانڕۆیی

ئا: سەردار قادر

دەمهات عەگید، بەرپرسی پەیوەندیەكانی كۆماجڤاكێن كوردستان )كەجەكە(

له م چاوپێکه وتنه ی ئاوێنه دا باس له دوا پێشهاته کانی شه ڕی نێوان په که که و

ده وڵه تی تورکیا ده کات، له سه ر پرسی سه رۆکایه تی هه رێمیش ده ڵێت "بۆ پەكەكە گرنگ نییە كێ سەرۆكی

هه رێمه ، ناشمانەوێت دەست لەو بابەتە وەربدەین".

ئاوێن��ە: ش��ەڕ له باكور دروس��ت بوە، رۆژان��ە قوربان��ی هەیە، كێ لەم ش��ەڕە

دەستپێشخەر بوە؟دەمهات عەگید: هۆكاری هەڵگیرس��انی شەڕی ئێس��تاو رابردو توركیایە، دەمێك ب��و توركیا دەیویس��ت كورد بەش��داری شەڕێك بكات تا بە مەرامە گاڵوەكانی خۆی بەتایبەت دوای مانگی نیس��انی ئەم ساڵ، سەرەتا پالنیش رێگری بو له چاوپێكەوتنی ش��اندی ئیمراڵی لەگەڵ ئۆجەالن و دواجار به ڕای گشتی بڵیت پرۆسەی ئاشتی به كۆتا هاتوە ئەمە مانای هەڵگیرس��انی ش��ەڕە، جگە لەمەش رێكەوتنی دۆڵمە باخچەش��ی رەت ك��ردەوە كە دەبو لەس��ەر 10 خاڵی رێكەوتنەكان کاربکرایه ، له ڕاس��تیدا ئێمە ئەردۆغان له ئاكەپە و ئەوەمان پێش��بینی دەكرد، نەك هەر ئەم��ەش ئەگەر ئاكەپە س��ەركەوتنی دەس��تەبەریش بكردایە ئەو شەڕەی هەر دروست دەكرد، چونكە ئەوان كە بانگەشەی پرۆس��ەی ئاشتیان دەكرد ب��ەس ب��ۆ زیادكردن��ی دەنگەكانیان بو، لەكاتی شكستیش��یان، بۆ دروس��ت بونی ش��ەڕ داعش��یان بەكارهێنا و تەقینەوەیان ئەنجام��دا هەت��ا له كات��ی هەڵبژاردنیش كاتێك تەقینەوەیان ئەنجام دەدا دەیانزانی توشی شكست دەبن بۆیە هەوڵی وەستانی دەدا، شەڕیان دەستپێكردنی هەڵبژاردن و بەاڵم ئێمە خۆڕاگر بوین و ش��ەڕمان نەكرد نەك تەنیا ئامەد بەڵكو له سویرچ و ئاگرییش

بەهەمان شێوە.ئاوێنە: ش��ەڕ لەكام شار هەیەو ئایا ئەو هێزەی كە ئێس��تا لەبەرامب��ەر هێزەكانی

توركیا شەڕ دەكات گەریالن؟دەمهات عەگید: دیارە ش��ەڕ لەباكوری له ئێستادا هەیە و بەردەوامی كوردس��تان ش��اری موش و وارتۆو ش��ەرناخ و سلۆپی و هەكاری و گەڤەرو چەلێ نس��ایبین و جزر، ش��ەڕێكی س��ەخت هەی��ە ك��ە لەالیەن )YDG-H( هەرێمی گەنجانی رێكخستنی لەباكور ش��ەڕ بەردەوامی هەیەو تا ئێستا

گەریال بەش��داری ش��ەڕی ناو شارەكانی نەكردوە، بەاڵم ئەگەر توركیا له هێرشەكانی ب��ەردەوام بێت ناچاری��ن هێزی گەریالش بەشداری شەڕی كۆاڵن به كۆاڵنی شارەكان

بكەین.ئاوێن��ە: ئەم ش��ەڕە تاچەند كاریگەری

لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان دەبێت؟دەمه��ات عەگید: ڕاس��تە كۆمس��یۆن به بیان��وی ش��ەڕ س��ندوقی دەنگدانی بۆ 110 هەزار دەنگدەر له باشوری كوردستان دانەناو هەولێ��ر له ش��اری به دیاریكراوی ئێس��تاش بەرەو هەڵبژاردنی پێش��وەخت دەچین له توركیاو له زۆربەی ش��ارەكانیش ش��ەڕ هەیە، بەاڵم هەڵب��ژاردن بكرێ یان نەكرێت ئەوە كێش��ەی ئێمە نییە، بەڵكو كێش��ەی دەوڵەت��ی توركیای��ە، ڕاس��تە پش��تگیری هەدەپەمان كردو بەربەس��تی ش��كاند، بەاڵم له ئێس��تادا ئێم��ە بۆ ئەو خەبات و تێكۆش��انەی ئێستامان حیسابی دەنگەكان ناكەین، ئەو تێكۆش��انە بیست س��اڵە بەردەوام��ەو بەردەوامیش ئەبێت، ئەوەی كە پێویس��تە شەڕ رابگرێت ئەبێت

توركی��ا بێت وەك چ��ۆن خوڵقاندویەتی، ئ��ەوە ئێمە نین ئاگربەس��تی یەكالیەنانە رابگه یه نین، ئەگەر شەڕیش بەردەوام بێت خەڵك زۆر بێب��ەش بێت له مافی دەنگدان به هۆی شەڕەوە ئەو دەنگدانە به پێی یاسا دەنگدانەكە دەنگ��دان، نێودەوڵەتیەكانی بەت��اڵ دەبێت و هەژمار ناكرێ��ت و دوبارە

دەكرێتەوە.ئاوێن��ە: پێش��بینی كەجەكە لەس��ەر

ئەنجامی هەڵبژاردنی پێشوەخت چییە؟دەمهات عەگید: به پێی ئەو راپرسیانەی له نێ��و گ��ەل له توركیا دەكرێ��ت هەدەپە 15 بۆ 18 %دەنگەكان بەدەس��ت دێنێت، پێشتر چەندێك ئاكەپە هەوڵیدا دەنگەكانی هەدەپە كەم ب��كات نەیتوانی، ئەجارەیان

دەنگەكانی هەدەپە زۆر زیاتر دەبێت.ئاوێنە: هەڵوێس��تی واڵتان��ی رۆژئاواو پەرلەمان��ی ئەوروپ��ا لەبارەی كەیس��ی

پەكەكە چۆن دەبینن؟ دەمهات عەگید: ئێس��تا گۆڕانكاریەك له هەڵوێستیان دروس��ت بوە، بەس ئەمە ئ��ەوە ناگەیەنێت ك��ە ئ��ەوان بەتەواوی

گەیش��تونەتە ئەو باوەڕەی ك��ە پەكەكە له لیس��تی تیرۆر دەربێنن، ئەمەش لەبەر توركی��ا، چونك��ە نایانەوێت له ئێس��تادا

توركیا له بەرامبەر خۆیان ببینن.ئاوێنە: پێشتر باسی چەكدانانی پەكەكە دەكرا، ئایا پەكەكە كەی چەك دادەنێت؟

دەمه��ات عەگید: پەكەك��ە هیچ كاتێك ن��ە چەك دادەنێت ن��ە خەباتی چەكداری ڕائەگرێ��ت، ئەگ��ەر كێش��ەی كوردی��ش چارەس��ەر بكرێت، پەكەكە وەك هێزێكی بەرگریكەر له باكوری كوردس��تان خەباتی خۆی دەكات، ئێمە لەبەرامبەر هیچ شتێك چەك دانانێین، ئەگەر چارەسەریش هەبێت ئێم��ە وەك هێزێك��ی بەرگری��كار خەبات

دەكەین نەك خەباتی چەكداری.ئاوێنە: پێش��تر پەكەكە باس��ی ئەوەی دەكرد ك��ە ئازادكردنی ئۆج��ەالن نزیكە، به ئازادكردنی ئومێدێكت��ان هیچ ئێس��تا

ئۆجەالن هەیە؟دەمهات عەگید: بەشێك له خەباتی ئێمە ئازادكردن��ی ئۆجەالنە، ئێمە دەڵێین هەتا دەوڵەت سیاس��ەتی خۆی لەسەر ئۆجەالن

نەگۆڕێت، سیاسەتی خۆی بۆ چارەسەری كێشەی كورد ناگۆڕێت، ئێمە ئەوەمان قبوڵ نییە كە ئۆجەالن رزگار نەكرێت كێش��ەی كورد چارەسەر بكرێت، یان كێشەی كورد چارەس��ەر بكرێت ئۆجەالن ئازاد نەكرێت، بەیەكەوە، بەس��تراون هەردوكیان بەڵكو له خەباتی خۆمان بۆ رزگار كردنی ئۆجەالن

بەردەوام دەبین و بێ ئومێدیش نابین.ئاوێنە: بۆچونی پەكەكە له بارەی پرسی

سەرۆكایەتی هەرێم چی یە؟دەمه��ات عەگید: ب��ۆ پەكەكە گرنگ نییە كێ س��ەرۆكی هه رێمه ، ناشمانەوێت دەست لەو بابەتە وەربدەین، بەاڵم ئەوەی كە گرنگە زو ئەم پرس��ە یەكال بكرێتەوە، چونكە كێشەی س��ەرۆكایەتی هەرێم زیان به هەمو بەشەكانی كوردستان دەگەیەنێت، هەروەها بۆمان گرنگە كە بەشەرت و رێبازی دیموكراسی ئەو پرسە یەكالبێتەوە، چونكە ئابوری و سیاس��ی و لەشكەریی كێش��ەی دروست دەكات، چونكە گەلی كورد به گشتی له نێو شەڕدایە، بۆیە پێویستە بارودۆخەكە ئاسایی بێتەوە و به شێوەی تێگەیشتن یان

به سازان و یان بەهەر رێگەیەكی تر بێت زو ئەو پرسە یەكال بێتەوە بەتایبەت به رێگەی

دیموكراسی بێت.ئاوێن��ە: پەیوەن��دی پەكەك��ە لەگەڵ

الیەنەكانی باشور به چ شێوەیەكە؟دەمه��ات عەگی��د: ئێم��ە هێزێك��ی تێكۆشانی كوردس��تانین، هەر هێزێكیش خ��ۆی له چوارچێ��وەی بەرژەوەندی گەلی كورد بكات، ئێمە هیوادارین پەیوەندیمان لەگەڵی��ان له وپ��ەڕی باش��یدابێت، بۆیە هەبێ��ت ناكۆكیم��ان هەركاتێكی��ش دەمانەوێ��ت ناكۆكیەكانیش��ماندا له ب��ن پەیوەندیم��ان هەبێت، چونكە مەرجەكانی دیپلۆماسی وسیاس��ەتی جیهان��ی هەرێمی ئەوەیە كە بڵێین ئ��ەوە دوژمنە یان ئەوە دۆس��تە ش��تێكی وامان نییە، ڕاستە زۆر كێشەی تێگەیشتن دروست دەبێت به پێی سیاس��ەتی خۆمان دژایەتی كەس ناكەین، له ئێستاش��دا تەنها لەگەڵ پارتی كەمێك كێشەمان هەیە، بەاڵم ئامادەیی تەواومان لەگەڵ هەرالیەنێك هەیە لەگەڵی دابنیشین و

لێك تێبگەین .

هەنوکە)494( سێشه ممه 42015/9/8

بەرپرسی‌پەیوەندیەكانی‌كەجەكە:‌بۆ‌پەكەكە‌گرنگ‌نییە‌كێ‌‌سەرۆكی‌هه‌رێمه‌"پەكەكە هیچ كاتێك نە چەك دادەنێت نە خەباتی چەكداری ڕادەگرێت"

ئا: سه ردار قادر

په رله مانتاری سێرتی سه ر به پارتی دیموكراتی گه الن )HDP(، قادر یه لدرم له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا

ده ڵێت "ئێمه له شكاندنی به ربه ست دڵنیاین و هه وڵی زیادكردنی

ده نگه كانمان ده ده ین".

بۆ هه ده پ��ه پێش��بینی ئاوێن��ه : ئه نجامه كان��ی هه ڵبژاردن��ی داهات��و

چییه ؟بكرێت پێش��بینه ك ه��ه ر یه لدرم: ئێس��تا، ده توانم بڵیم زۆر جیا ده بێت له ئه نجام��ه كان، چونك��ه گۆڕانكاریی به لێشاو دروستده بن، ده كرێت له سودی ئاكه پ��ه بێ��ت و ده كرێ��ت له س��ودی هه ده په بێت، به س ئێمه له ش��كاندنی به ربه ست دڵنیاین و هه وڵی زیادكردنی

ده نگه كانمان ده ده ین.ئاوێنه : ئه م ش��ه ڕه ی له ش��اره كاندا هه یه هیچ كاریگه ری له س��ه ر پرۆسه ی

هه ڵبژاردن ده بێت؟له زۆرب��ه ی له ئێس��تادا یه ل��درم: شاره كانی باكوری كوردستان و له چه ند ش��ارێكی تر ش��ه ڕ له نێوان توركیاو هێزێك به ن��اوی )YDG-H( یه كینه ی دروس��تبوه ، هه رێم��ان پاراس��تنی ئه گه رێكی زۆره به هۆی ئه و ش��ه ڕه وه باك��وری ش��اره كانی له زۆرب��ه ی كوردستان و چه ند شارێكی تری توركیا هه ڵب��ژاردن نه كرێ��ت، ی��ان له حاڵی ده نگدان س��ندوقی نه كردنی دابی��ن

له و ش��ارانه تانه ی زۆر له پرۆس��ه كه بدرێ و ئه نجامیش قبوڵ نه كرێت، به اڵم كۆمس��یۆن ده توانێت به پاساوی شه ڕ ته نها له باكوری كوردس��تان ده نگدان رابگرێ��ت له حاڵی راگرتنی پرۆس��ه ی ده بێ��ت سه رتاس��ه ری ئ��ه وا ده نگ بێ��ت، له گه ڵ هه م��و ئه مانه ش ئه گه ر بینیم��ان ك��ه الیه نگیران��ی هه ده په له ده نگدان بێب��ه ش ده كرێن خۆ ئێمه ده سته وه س��تان ڕاناوه س��تین، به ڵكو هه رچیه كم��ان پێبكرێ��ت ئه یكه ی��ن، به اڵم هیوادارین پرۆس��ه كه به ئاشتی و به قبوڵكردن��ی ئه نجامه كان دور له هه ر كارێكی نایاس��ایی پرۆس��ه كه به كۆتا

بێت.ئاوێنه : ئاماده كاریه كانی ئاكه په چۆن

ده بینن بۆ هه ڵبژاردنی پێشوه خت؟ئاكه په هه م��و هه وڵێكی یه ل��درم: خۆی به یاس��ایی ی��ان دور له یاس��ا ده دات ب��ۆ ئ��ه وه ی ده نگه كانی كورد كه م بكاته وه ، هه تا هه وڵی رازیكردنی ئه ن��دام په رله مانی هه م��و الیه نه كان پێده دات، خه یاڵی��ان پاره ی ده دات و ب��ه اڵم تا ئێس��تا كه س به م��ه رازی نه ب��وه ، جگ��ه له م��ه ش هه وڵئه دات له ڕێی كه س��ایه تیه جۆربه جۆره كانه وه زی��ان به ده نگی ك��ورد بگه یه نێت، بۆ نمون��ه ده نگۆی هونه رمه ن��د ئیبراهیم تاتل��س هه یه كه خ��ۆی كاندید بكات بۆ ئاكه په ، به اڵم گه لی كورد هوشیاره ده نگی پێنادات و ده زانن كێ شیاوه یان كێ ده بێته نوێنه ری راس��ته قینه یان، هه رچه نده تاتلس رێزو خۆشه ویس��تی

الی ئێمه هه یه ، به اڵم پێش��تریش له 7ی حوزه ی��ران خ��ۆی تاقیكرده وه ، به اڵم ئاكه په باش��زانی كه الیه نگیرانی هه ده پ��ه ب��ه وه هه ڵناخه ڵه تێن، بۆیه له كاندید كردنی پاشگه زبۆوه ، ئێمه له و باوه ڕه داین جارێكی تر تاتلس له الیه ن

ئاكه په وه متمانه ی پێنادرێ .ئاوێن��ه : ئاكه پ��ه ده ڵێت ش��اندی ئیمراڵی قس��ه كانی عبدواڵ ده گۆرێت،

ئه مه یان تاچه ند راسته ؟یه لدرم: ده مێك��ه ئاكه په باس له وه ده كات كه ش��اندی ئیمرالی قسه كانی ئۆج��ه الن وه ك خۆی بۆ رای گش��تی ئاش��كرا ناك��ه ن، به ڵك��و ده یگۆڕن، وه اڵمی ئێم��ه بۆ ئاكه پ��ه له وباره وه ئه وه یه كه با باش بزانن كه قسه كانی ئۆج��ه الن له نێوان ئۆجه الن و ش��اندی وتووێژیان قه ندیل هه ده په و ئیمراڵی و راده گه ێنرێن، ئینجا له باره وه ده كرێت ئه گ��ه ر به وه ش رازی نین با رێگه بده ن ئۆجه الن به ش��ێوه ی راسته وخۆ له تی ڤی قس��ه بكات یان با ده نگی ریكۆرد بكرێت، به اڵم ئاكه په ئه وه یان هیچیان ناكاو له خۆیه وه قس��ه یه كی بێ بنه ما ده كات. ئاكه په باش ده زانێ ئۆجه الن چ��ۆن سیاس��ه ت ده كاو چ ده ڵێ��ت، ئه زانێ��ت كه ئۆج��ه الن خه می هه مو واڵت��ی هه یه نه ك ب��ه س حزبێك كه وه ك ئاكه په ته نها خه می به رژه وه ندی هه بێت و رۆژانه ك��وڕی خه ڵكی هه ژار به كوش��ت بدات، س��وپاس ب��ۆ خوا ئاكه په ییه كانی��ش له وه تێگه یش��تون بۆیه ئێس��تا رۆژانه به ئاشكرا نه فره ت

ئاكه په ده كرێ��ت. له سیاس��ه ته كانی له دیداری نیس��انه وه رێگری له مانگی نێ��وان ش��اندی ئیمرال��ی و ئۆجه الن

ده كات.ئاوێن��ه : بۆچونی هه ده په له س��ه ر چۆنیه ت��ی چاره س��ه ركردنی پرس��ی

سه رۆكایه تی هه رێم چییه ؟هیواخ��وازه هه ده پ��ه یه ل��درم: به زوترین كات ئه م پرس��ه چاره س��ه ر كاریگه ری به ڕاس��تی چونكه بكرێت، له س��ه ر هه مو به ش��ه كانی كوردستان پرسه كه باشه پێمان دروس��تكردوه ، به ش��ێوه ی ی��ان به لێكتێگه یش��تن بكرێت، واڵت دیموكراسی چاره س��ه ر به ڕێوه بچێت دیموكراس��ی به شێوه ی هه نگاونانه بۆ زیاتر به ره و پێش��چون بۆیه زیاتر له گه ڵ ئه وه ین به ش��ێوه ی دیموكراسی پرسه كه چاره سه ربكرێت و نه بێته هۆی كێشه له نێوان الیه نه كان و زیاتر خه ڵكی ه��ه ژار ببێته قوربانی . بۆیه كوردس��تان پێویستی به هه نگاوه بۆ ئه وه ی زیاتر ب��ه ره و پێش بچێت و به دیموكراسی ده سه اڵت به ڕێوه ببرێت و

خزمه تی گه ل بكرێت.ئاوێن��ه : هه ده پ��ه په یوه ندی نێوان

په كه كه وپارتی چۆن ده بینێت؟یه لدرم: له ڕاستیدا ئێمه تا ئێستا بۆ چه ند جارێك هه وڵی ئه وه مان داوه كه هه ردوال به یه كه وه دانیشن و كێشه كانیان چاره سه ر بكه ن، به اڵم هه ردوال ئۆباڵی كێشه كان ده خه نه ملی یه كتری ، به اڵم با ئێمه باش بزانی��ن توركیا له الیه ك هه وڵی نان��ه وه ی دوبه ره ك��ی ده دات

له گه ڵ توركی��ا الیه نه كانی له نێ��وان یه كتری ، له الیه كی دیكه ش��ه وه هه وڵی نان��ه وه ی دوبه ره ك��ی ده دات له نێوان الیه نه كانی توركی��ا له گه ڵ الیه نه كانی به ش��ه كانی تری كوردستان به تایبه ت باشوری به جۆرێك وایكردوه له باشوری كوردستان په كه كه و پارتی له به رچاوی یه كت��ری ڕه ش بكات الیه ن��ه كان بۆ س��ودی خۆی به كاربهێنێت، بۆیه داوا له هه ردوال ده كه ین به یه كه وه دابنیشن و سازش بۆ یه كتری بكه ن و ده ستبخه نه ناو ده س��تی یه كتری و كێشه كان زیاتر ق��ۆڵ نه كه نه وه ، پێموای��ه هه ردوالش

چاوه ڕوانی ئه وه یان لێده كرێت.ئاوێنه : هه ده په چۆن له سیاس��ه تی

پارتی له هه رێم و ناوچه كه ده ڕوانێت؟یه ل��درم: هه موو پارتێ��ك خه بات و تێكۆش��انی خ��ۆی ده كات، ره نگ��ه الیه ینگیران��ی پارتی و هه رالیه نێكی تر هه مو ش��تێكی پارته كه ی��ان پێ ره وا نه بێت، ئێمه با نه بینه زیاتر قوڵكردنی كێش��ه ی نێ��وان الیه ن��ه كان و دوژمن س��ودمان لێوه ربگرێ��ت، ئه گه رچ��ی س��نوره كان جیاكراونه ت��ه وه ، ب��ه اڵم له باره ی پرس��ی نه ته وه یی پێویس��ته الیه نه كان سنوره كان البه رن و قسه یان یه ك بێت و له ئێستاش��دا ئێمه له هه مو كاتێ��ك پێویس��تمان به یه كده نگ��ی و بتوانن به هی��وام هه ی��ه و یه كڕی��زی هه مومان خزمه ت��ی دۆزی گه لی كورد بكه ین و بگه ینه قۆناغێكی پێشكه وتوترو زیاتر خۆمان له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس��ت

بنوێنین.

هه‌ده‌په‌:‌پرسی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌كاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ر‌هه‌مو‌به‌شه‌كانی‌‌كوردستان‌داناوه‌

تورکیا وایكردوه له باشوری كوردستان

په كه كه و پارتی له به رچاوی یه كتری

ڕه ش بكات

تا ئێستا گەریال بەشداری شەڕی

ناو شارەكانی نەكردوە، بەاڵم ئەگەر توركیا له هێرشەكانی بەردەوام بێت ناچارین هێزی

گەریالش بەشداری شەڕی كۆاڵن

به كۆاڵنی شارەكان بكەین

چه ند گه ریالیه کی په که که له چیای قه ندیل

5(494( سێشه ممه 2015/9/8 هەنوکە

چیرۆکی کۆچبه ران.. له ئاگره وه بۆ ئاوله ئه مساڵدا 12 هه زار هاواڵتی کوردستانیان جێهێشتوه و 35 هاواڵتییان گیانیان له ده ستداوه


هاواڵتیانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست په یتا په یتا ماڵ و حاڵی خۆیان جێدێڵن و بێ ئه وه ی له هه نگاوه کانی خۆیان دڵنیابن، ڕوه و "به هه شت"ی ناو خه یاڵی خۆیان،

خاکه پیره که ی ئه وروپا ڕێ ده که ن. ئه وان له ئاگری شه ڕی واڵتانی خۆیان راده که ن

به ره و ئاوی ده ریا بێڕه حمه کانی ئه وروپا. هه واڵه کانی کۆچبه ران سه رجه م میدیاکانی

جیهانی ته نیوه و رۆژێک خنکانی 71 په نابه ر له بارهه ڵگرێکی نه مساو رۆژێکی

دیکه خنکانی منداڵێکی سێ ساڵه ی کورد له ده ریاکانی نێوان تورکیاو یۆنان وێنه ی

دۆخی سه ختی کۆچبه ران ده گوازنه وه .

دو ملیۆن کۆچبه ر له سێ قۆناغی کۆچدا

کۆچی هاواڵتیانی کوردس��تان به لێش��او ته نها ئه م چه ند مانگه ی رابردو کوردستانی نه گرتوه ت��ه وه ، به ڵک��و له مێ��ژودا چه ن��د چرکه س��اتێک هه یه که به کۆچی به لێش��او به تایبه ت ده ناس��رێته وه ، ئێمه دا له مێژوی ل��ه رۆژگاری ش��ه ڕی ناوخۆی ناوه ڕاس��تی

نه وه ته کان.به گوێ��ره ی زانیارییه کان��ی رێکخ��راوی به ساڵی به به راورد په نابه ران فدراس��یۆنی 2014 و 2013 رێژه ی کۆچکردنی هاواڵتیانی هه رێمی کوردس��تان له ئه مس��اڵدا به ڕێژه ی ش��ه ش قات و حه وت قات زی��ادی کردوه ، "له س��اڵی 2014 هه زار بۆ هه زاروپێنجسەد هاواڵتی رۆیش��توه و س��اڵی 2013 ژماره که

که متر بوه ".ئ��ه و رێکخراوه قۆناغه کان��ی کۆچکردنی هاواڵتیانی هه رێمی کوردس��تانی بۆ س��ێ قۆناغی س��ه ره کیی دابه ش��کردوه ، قۆناغی یه که م س��اڵه کانی 1970 بۆ 1980، قۆناغی دوه م س��اڵه کانی نێ��وان 1990 ب��ۆ 2000 ،

قۆناغی سێیه میش له و مێژوه وه تا ئه مڕۆ.رێکخ��راوی ئاماره کان��ی به گوێ��ره ی فدراس��یۆنی په نابه ران، ک��ۆی هاواڵتیانی هه رێم��ی کوردس��تان ک��ه له ه��ه ر س��ێ قۆناغه ک��ه دا کۆچیان ک��ردوه بۆ ده ره وه ی واڵت، له نێ��وان ملیۆنێک و 800 هه زار بۆ دو

ملیۆن هاواڵتی ده بن.

کۆچبه ران و په نابه ران.. 60 ملیۆن هاواڵتی بێ واڵت

په نابه رو کۆچب��ه رو چه مکی هه رچه نده ئ��اواره لێک جیاوازن و هه ر یه که و بۆ جۆره به هۆی ب��ه اڵم به کاردێ��ت، هاواڵتیی��ه ک ڕوداوه کانی ئ��ه م دوایی��ه وه به جۆرێک بۆ ئ��ه و چه مکان��ه لێکئااڵون ، ک��ه زه حمه ته لێ��ک جیابکرێن��ه وه و هه ریه که یان ده کرێت سیاس��یی ئینس��انیی و به ره هه ندێک��ی

به کاربهێندرێن.به گوێره ی ئاماره کانی کۆمس��یۆنی بااڵی یه کگرتوه کان به نه ته وه س��ه ر کۆچبه رانی (UNHCR( له ئێس��تادا له جیهاندا 59.5 ملی��ۆن هاواڵت��ی کۆچب��ه رو په نابه ر هه ن که له ش��وێنه کانی خۆیان نه م��اون و ڕویان ل��ه ده ره وه ی کردوه ، دیکه له جێگایه ک��ی واڵته که ی خۆیان یاخود ناوه وه . له کاتێکدا ئ��ه و ژماره یه له س��اڵی 2014 ته نها 19.5

ملیۆن بوه .به پێی ئه و ژماره یه ش بێت، له ئێس��تادا ژماره ی کۆچبه ران، له ژماره ی دانیش��توانی واڵتانی وه ک ئیسپانیاو ئه رجه نتین و کۆریای

باشورو عێراقیش زیاتره .

له پێکهات��ه یه کێ��ک وه ک ک��ورد ناوه ڕاست، رۆژهه اڵتی سه ره کییه کانی رێژه یه کی به رچاوی ئه و ژماره کۆچبه ره پێکده هێنن ک��ه ڕو له ئه وروپا ده که ن. به اڵم به هۆی ئه وه ی کورد دابه ش��بوه به س��ه ر چه ند واڵتێک��دا، له ڕابردو و ئێستاش��دا ژماره یه ک��ی وردو فه رمیی نیی��ه بۆ ئه و هاواڵتیه کوردانه ی واڵتی خۆی��ان ڕوه و هه نده ران جێهێش��توه . ب��ه اڵم هه ندێ��ک رێکخ��راو ه��ه ن که له هه وڵی کۆکردن��ه وه ی داتاو ژماره ی

په نابه ره کورده کاندان.په نابه ران فیدراس��یۆنی رێكخراوی له هه رێم��ی كوردس��تان، یه کێکه له و کۆکردنه وه ی له هه وڵ��ی رێکخراوانه ی ژم��اره و ئام��اری ئ��ه و هاواڵتیانه دان که له هه رێم��ی کوردس��تانه وه به ره و

ده ره وه ی واڵت کۆچ ده که ن. ئه و س��ه رۆكی عه ب��دواڵ، ئامان��ج رێکخ��راوه له لێدوانێکی��دا ب��ۆ ئاوێنه

به دواداچونه کان به پێی رایده گه یه نێت له ماوه ی 8 مانگی رابردودا زیاتر له 12 هه زار هاواڵتی هه رێمی کوردس��تانیان ڕوه و واڵتان��ی ئه وروپی جێهێش��توه ، "%75ی ئ��ه و هاواڵتیان��ه له توێ��ژی گه نجانن و ئه وی دیکه شی خێزان و ژن و

منداڵنن".س��ه رۆکی ئ��ه و رێکخ��راوه ئاماژه به وه ش ده کات ک��ه ئاماره کانی ئه وان نافه رمی��ن و ده کرێت ئ��ه و ژمارانه زۆر

زیاتربن و به رده وامیش له زیادبوندایه .ئاماژه ب��ه وه ش ده کات ک��ه له نێو پارێزگاکانی هه رێمدا پش��کی شێر له و هاواڵتیانه ی کۆچ ده که ن بۆ ده ره وه ی

واڵت به ر پارێزگای سلێمانی که وتوه .په نابه ران فیدراس��یۆنی رێکخراوی بێالیه نه و رێکخراوێک��ی خێرخوازی��ی ئۆفیسی س��ه ره کیی له شاری له نده نه و له 8 واڵت نوسینگه ی هه یه و له 32 واڵت

نوێنه رایه تیی هه یه .

دوای ئه وه ی پێنج ساڵ تێپه ڕی به سه ر ته واوکردن��ی کۆلێ��ژو نه یتوانی له هیچ فه رمانگه یه ک��ی حکوم��ی دابمه زرێت و له که رت��ی تایبه تی��ش دوای ماوه یه کی ک��ه م کارک��ردن، کاره که ی له ده س��ت دا، هێم��ن کوردس��تانی ڕوه و ئه وروپا له سلێمانییه وه هه فته به دو جێهێشت و

به رێگای قاچاخ گه یشته ئه ڵمانیا.رۆیش��تنی چیرۆکی گه نج��ه ئ��ه و به رێگای قاچاخ بۆ ئاوێنه ده گێڕێته وه و ب��اس له وه ده کات که س��ه ره تا خۆی به ش��ێوه یه کی فه رمی له رێی فڕۆکه وه رۆیش��توه ته تورکی��او دوات��ر له رێی گه یش��توه ته کورده وه قاچاخچییه کی

ئه سینا.له ب��اره ی ئه و رێگایه ی ئ��ه وی پێدا رۆیش��توه هێم��ن رایده گه یه نێ��ت که سه رجه می ئه و رێگایه یان له ڕێی پاس و به پ��ێ بڕیوه ، "به بێ ئ��ه وه ی به ڕێگای

ئاودا بڕۆین".دواتر هێمن و گروپێ��ک له کۆچبه ران له ئه س��یناوه له رێ��ی قاچاخچییه ک��ی به ڕه گه ز ئه فغانیی��ه وه به ڕێده که ون بۆ س��ڕبیاو دواتریش هه نگاریا. له وێشه وه له رێی قاچاخچییکی دیکه وه گه یشتوه ته ئه ڵمانیا. گه یشتنی هێمن بۆ ئه و واڵته م��اوه ی دو هه فت��ه و ب��ڕی 8 هه زارو

پێنجسه د دۆالری تێچوه .ئێستا ئه و گه نجه ی شاری سلێمانی، له که مپێکدا له ش��اری "کیل"ی باکوری دانیمارک س��نوری نزی��ک ئه ڵمانی��ا ده ڵێ��ت له وباره ی��ه وه نیش��ته جێیه ، "سه ره تا له که مپێکی خێمه ی سه ره تاییدا نیش��ته جێبوین، دواتر له س��ه ر داوای خۆمان گواستراینه وه بۆ که مپێکی دیکه

که دو که س له ژورێکداین".هه روه ها باس له وه ش ده کات که ئه و که مپه ش کاتییه دواتر ده گوازرێنه وه بۆ که مپێکی هه میش��ه یی، تا ئه و کاته ی وه اڵم��ی داواکردنی مافی په نابه رێتییان

ده درێته وه .

به وته ی ئه و گه نجه ، له ئێستادا زیاتر هاواڵتیان��ی س��وریی و ئێزیدیی وه اڵمی داواکارییه کانیان ب��ۆ مافی په نابه رێتی وه رده گ��رن، "کورده کانیش پێویس��ته

په نجه مۆری واڵتانی دیکه یان نه بێت".ئ��ه و باس له دۆخی ئێس��تای خۆی و ئاماژه له که مپ��داو گوزه ران��ی ده کات به وه ده کات که به ده س��تهێنانی کارتی ئیشکردن ساڵێکی پێده چێت و دوای سێ ساڵیش وه اڵمی مافی په نابه رێتییان پێ ده درێت، ئ��ه وه ش وا ده کات که هێمن بێزارببێ��ت و بڵێت "ئه گ��ه ر ئه و دۆخه به و ش��ێوه یه به رده وام بێت، ئه گه ری

گه ڕانه وه م زۆره ".

له هه شت مانگدا 12 هه زار هاواڵتی هه رێمی کوردستانیان جێهێشتوه

سلێامنی بۆ باکوری ئه ڵامنیا.. چیرۆکی بڕینی 4645 کیلۆمه تر"ئه‌گه‌ری‌گه‌ڕانه‌وه‌م‌زۆره‌"

له نێ��و ئ��ه و هاواڵتیان��ه ی به رێگای قاچاخ ده ڕۆنه ده ره وه ی واڵت، هه میشه ژماره یه کی��ان ل��ێ ده بن��ه قوربانی و به شێوازی جیاواز گیان له ده ست ده ده ن، هۆکاری س��ه ره کیی گیانله ده س��تدانی ئ��ه و کۆچبه رانه ، س��ه ختی رێگاکان و خنکاندنیانه به له م��ه کان و نغرۆبون��ی

له ناو ئوتومبێله بارهه ڵگره کاندا.به گوێ��ره ی زانیارییه کانی رێکخراوی فیدراسیۆنی په نابه ران، له و هاواڵتیانه ی هه رێمی کوردس��تان که ل��ه 8 مانگی رابردودا چونه ته ده ره وه ی واڵت 30 بۆ 35 که سیان گیانیان له ده ستداوه یاخود بێس��ه رو ش��وێن ب��ون، "هه ندێک له و به شێکیان خنکاون، له ئاودا هاواڵتیانه له رێگاکان��دا یاخود له ن��او ئوتومبێله

بارهه ڵگره کاندا گیانیان له ده ستداوه ".ه��اوکات ئام��اژه ب��ه وه ش ده کات ک��ه ژماره ی��ه ک هاواڵت��ی دیک��ه ش له الیه ن کاتێ��ک ش��وێنن و بێس��ه رو

به ڕێکراون و قاچاخچییه کان��ه وه بانده چاره نوس��یان دیارنه م��اوه ، "نازانرێت له زیندانه کاندان یاخود له رێگادا ونبون و

گیانیان له ده ستداوه !"ئامان��ج عه بدواڵ ئاشكراش��ی ده کات که ئه وان پێش��بینی ژماره یه کی زۆرتر ده که ن بۆ گیانله ده س��تدانی هاواڵتیانی هه رێم��ی کوردس��تان ل��ه و ڕێگایه دا، ده ش��ڵێت "قوربانییه کان زیاتر له نێوان واڵتی تورکیاو یۆن��ان، هه روه ها واڵتی ئیتاڵیا، بانده قاچاخچییه کان له وێ زۆر

مافیاییانه کارده که ن".

که یسی باشوری کوردستان ڕه تکراوه یه

به ه��ۆی زۆریی ژم��اره ی په نابه ران رۆژهه اڵتی ئاس��تی جیهان و له س��ه ر ناوه ڕاس��ت بۆ واڵتان��ی ئه وروپا، ئه و واڵتانه فش��ارێکی زۆریان له س��ه ره و په نابه رێکی ئێجگار زۆر ڕوی تێکردون، ب��ه و هۆیه ش��ه وه قبوڵکردن��ی مافی په نبه رێتی زۆر قورس بوه و به رپرسانی ئه و واڵتانه رایده گه یه نن که چی دیکه توانای وه رگرتن��ی په نابه ری دیکه یان

نییه .له نێ��و هه مو واڵته کانیش��دا، ره نگه هه رێمی کوردستان که مترین مه ترسی ژیان��ی هاواڵتیان��ی هه بێت له س��ه ر به به راورد به واڵتانی دیکه ی رۆژهه اڵتی

ناوه ڕاست.فدراس��یۆنی رێکخراوی س��ه رۆکی په ناب��ه ران رایده گه یه نی��ت که به پێی "که یس��ی ئه وان، به دواداچونه کان��ی باشوری کوردس��تان به هه مو جۆرێک ره تکراوه ی��ه ، راس��ته ئ��ه م هه رێمه به دۆخێک��ی ناهه م��واری سیاس��یی و ش��ه ڕی قه یرانی تێده په ڕێت ئابوریدا داعش هه ی��ه ، له به رئ��ه وه ی زۆربه ی نوێنه رایه ت��ی و جیه��ان واڵتان��ی کوردستان له هه رێمی کونسوڵخانه یان هه ی��ه ، ئه وان��ه ب��ه رده وام راپۆرت و زانیاری ورد له س��ه ر ره وش��ی هه رێم

ده ده نه واڵته کانیان".

ئه ڵامنیا.. خه ونی په نابه ران

واڵتان��ی له ت��ه واوی کۆچب��ه ران له باک��وری ئه فه ریقاوه تا جیهانه وه ، رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست ده یانه وێت به هه ر نرخێ��ک بێت خۆی��ان بگه یه ننه ئه و واڵته ی ناوه ڕاس��تی ئه وروپا. ئه نجیال وه ک ئه ڵمانیا راوێ��ژکاری مێرکڵ��ی دایکێکی میهره بانی سه رجه م کۆچبه ر زو زو به لێدوان و سه ردانیکردنی که مپی له ن��او کۆچبه ران و کۆچبه ران، خۆی خۆشه ویس��ت جیهاندا گش��تی رای ده کات. ئه ڵمانی��ا چاوه ڕێ ده کات تا کۆتایی ئه مس��اڵ 800 هه زار په نابه ر وه ربگرێت ، ئه و ژماره یه ش زیاتر له هه ر واڵتێکی دیکه ی جیهان، راوێژکاره که ی ئه ڵمانیاش له دوا لێدوانیدا ئاش��كرای کرد ک��ه یاس��اکانی ئاڵمانی��ا هیچ س��نورێکی ب��ۆ ژم��اره ی وه رگرتنی په نابه ران دیارینه کردوه ، هه ر ئه وه ش له س��نوره کانی کۆچبه ران ده کات وا کیلۆمه ت��ر س��ه دان هه نگاری��اوه به شه مه نده فه رو پێ ببڕن، تا ده گەنە ئه و خاکه ی تا دوێنی به نه ته وه په رست و جولەکه کوژ ناوده براو ئێس��تاش وه ک س��تایش په نابه ران گه وره که ی ماڵه

ده کرێت.

رۆژنامه نوسێکی کورد، پێنج ساڵه چاوه ڕێی

مافی په نابه رییه ڕۆژنامەنوس��ێکی کورد، کەخەڵکی کوردس��تانی عێڕاقە نزیک��ەی پێنج س��اڵە لەچاوەڕێ��ی وەرگرتنی مافی پەنابەرییە. ڕژوان ئەمین ناس��راو بە ڕژوان جاف، به رۆژنامه ی بۆڵتن نیوزی به ریتانی راگه یاندوه که نزیکەی پێنج ساڵ له مه وبه ر دوای گەشتێکی هەشت ڕۆژە بەپش��تی ل��ۆری و بەبەڕێ��گای قاچ��اغ گەیش��تۆتە بەریتانیا، ئەو ده ڵێت "لەترس��ی مەرگ ڕوم کردۆتە ب��ەاڵم، هێش��تا وەزارەتی بەریتانیا پەنابەرییان مافی بەریتانیا، ناوخۆی

پێنەبەخشیوم".له ب��اره ی که یس��ه که ی رێ��ژوان لەیەکێک سیاسییه راپۆرتی نوسینی لەڕۆژنامەکان��ی کەرک��وک، ئێس��تا لەش��ارۆچکەی بۆڵتنی نزیک بەشاری هاوڕێیەک��ی ل��ەالی مانچەس��تەر دەمێنێت��ەوە، چونکە ب��ۆی نیە کار بخوێنێت، لەزانکۆ ناتوانێ��ت بکات و بەهۆی نەبونی ماف��ی پەنابەرییەوە. ڕۆژ 43 بۆم��اوەی 2013 لەس��اڵی هاتۆتە بەکەفالەت دواتر ڕاگیرکراوە، دەرەوە، بۆ م��اوەی حەوت مانگیش ئەڵقەی ب��ەوەی لەژێرچاودێریدابوە، لەوکاتەدا لێبەس��تراوەو ئەلیکترۆنی فەرمانبەران��ی دەوڵ��ەت، ب��ژاردەی

دیپۆرتکردنەوەیان بۆ دانابو.

35 هاواڵتی کورد گیانیان له ده ستداوه و ژماره یه کیش بێسه روشوێنن

په‌رله‌مان(494( سێشه ممه 662015/9/8 [email protected]

په رله مانی گه ل و گه لی بێ په رله مان

ساالر مه حمود

گه ڕان��ه وه بۆ گه ل وات��ه گه ڕانه وه بۆ په رله مان، گه ڕانه وه ب��ۆ په رله مانیش یه كس��انه به گه ڕانه وه ش��ه رعیه تی له گواس��تنه وه ی په رله م��ان. ب��ۆ شۆڕش��گێڕیه وه بۆ ش��ه رعیه تی جه ماوه ریی خۆی له یه كه م هه ڵبژاردنی په رله مانی كوردستان و دواتر دروستبوونی ده زگا فه رمیه كانی تردا خۆی بینیه وه . له س��اڵی 1992ه وه په رله مانی كوردس��تان بوه ته چه قی یه كالكردنه وه ی زۆرێك له پرس��ه یاس��ایی و سیاسیه كانی تری نێوان هێزو الیه نه سیاسیه كانی كوردستان. به تایبه تیش له نه بونی ده ستورو دادگای ده ستوریدا، هه ر گه ڕانه وه یه ك بۆ په رله مان زۆرترین لۆژیك و هه نگاوی كاره كه ی چاره س��ه ری گرفته كان

بوه . له قۆناغی ئێس��تاداو بۆ پرس��ی چاره سه ركردنی بۆشایی یاسایی به هۆی چۆڵبونی پۆستی سه رۆكی هه رێمی كوردستانه وه . جه ده لێكی ناڕون له گه ڕانه وه بۆ ئیراده ی گه ل و شێوازو شوێنی پڕكردنه وه ی ئه و پۆس��ته هه یه . له به رئه وه ی له كاتی خۆیدا نه توانرا پێش 19-8-2015 ئه و پرس��ه چاره س��ه ر بكرێت. هه روه ها كۆمس��یۆنی بااڵی هه ڵبژاردنیش نه یتوانی ئاماده كاریی بكات بۆ هه ڵبژاردنی س��ه رۆكی نوێی هه رێمی كوردس��تان، ئێستا هه رێم له به رده م چه ند بژارده یه كی نه خوازراودایه . بۆیه هه ر په رله مان وه ك نوێنه ری شه رعی هه ڵبژێردراوی خه ڵكی كوردستان و ناوه ن��دی بڕیاردان له پرس��ه چاره نوسس��ازه كان باشترین و شیاوترین شوێنه بۆ یه كالكردنه وه ی ئه م پرسه . پێویس��ته په رله مان ناوه ندی كۆكردنه وه و یه كخس��تن و رێكخس��تنی جیاوازیه كانمان بێت ون به هه م��و الیه كه وه ه��ه وڵ بده ین پێگه و س��ه نگی په رله مان��ی كوردس��تان الس��ه نگ و په راوێزخراو نه بێت. ئه گینا متمانه ی گه لی كوردس��تان به پرسه دیموكراس��یی و مه ده نیه كان به گشتی و هه ڵبژاردنی گش��تی له كوردس��تاندا زۆر الواز ده بێت. به هه مو كه موكوڕیه كانیه وه له بیست و دوو ساڵی رابردوودا ناوه ندی یاس��ادانان رێزو پێگ��ه ی خۆی الی گه لی كوردس��تان هه بوه و هه یه . زۆر یاس��ای به س��ودو بڕیاری نیشتمانی و نه ته وه یی تێدادراوه ، كابینه كانی حكوم��ه ت و دامه زراوه كان��ی ت��ر له په رله مان��ه وه ش��ه رعیه تیان دراوه ت��ێ . به هێزبون��ی په رله مان و چه سپاندنی سیس��ته مێكی راسته قینه ی په رله مانی بۆ پارێزگاریك��ردن له ماف و ئازادیه گش��تیه كانی هه م��وان و به تایبه تی��ش بۆ گه لێك��ی بێده وڵه ت و نه ی��ار زۆری وه كو كوردی س��ته مدیده ی رۆژگاری دورودرێ��ژی مێژو زامن��ی س��ه قامگیرییه . نابێت ئه وه مان له بیر بچێت هه وڵی زۆر دراون و ئێس��تاش هه ن به تایبه ت��ی له الیه ن ده وڵه تانی ناوچه كه وه بۆ ترازاندن و دوبه ره كی له پێناو پێقایمكردنی خۆیان و له نێوانماندا. ناوبژی��وان به فری��ادڕه س و خۆكردن ئه وه تانێ په رله مانی توركیا بڕیاری درێژكردنه وه ی كیۆماڵی سه ربازی ده رده كات له ناو خاكی پیرۆزی كوردس��تاندا، به اڵم هه رێمی كوردس��تان بێده نگی هه ڵب��ژاردوه و هی��چ كاردانه وه ی��ه ك نابینرێ��ت. ئه وه تانێ له و عێراقه ی كه له س��ه ر ده س��تی كورد هه ڵسێنرایه وه ، بڕیاری بڕینی قوتی كوردستانیانی تێدا ده درێت و )به غ��دای تاوان(ی دوێنێ ئه مڕۆش هه ر تاوان ئه نجام ده دات به رامبه ر گه لی ئه نفالكراو

و كیمیابارانكراو!ل��ه زو بێباكب��ون ئه مان��ه ش س��ه رباری چاره س��ه رنه كردنی ئه م دۆخ��ه ئافاتێكی ناوخۆیی جه رگبڕ به دوای خۆیدا دێنێ��ت و ده رگای زیاتر بۆ ئێران و توركیاو عیراق ده كاته وه بۆ ده ستخستنه ناو كاروباری هه رێمه وه . له وه ش خراپتر نه مانی متمانه ی خه ڵك��ی كوردس��تان به ئاینده ی س��ه قامگیریی و سه ربه خۆیی بڕیاریی ناوخۆیی و به تااڵنبردنی سامانی خ��اوی ناوخۆیی و هه اڵتنی به رده وامی نه وه ی نوێ و

تواناكانی كوردستانی به دوادا دێت. ه��ۆكاره كان زۆرن بۆ هان��دان و بانگه وازكردن بۆ گه ڕانه وه بۆ ئیراده ی گه ل و ده زگای متمانه پێدراوی گه ل��ی كوردس��تان، ك��ه خ��ۆی له په رله مان��ی كوردس��تاندا ده بینێته وه . بۆ ئ��ه وه ی ئه م كاروانه پێك��ه وه درێژه پێبدرێت و ئاش��وبی داعش باش��تر له سه ر هه رێمه كه مان دوربخرێته وه و متمانه له نێواندا هێن��ده ی تر له ده س��ت نه درێت. گ��ه ل په رله مانی هه ڵبژاردوه بۆ یه كالكردنه وه ی پرس��ه سیاس��یی و یاس��اییه كان. ب��ۆ كۆكردن��ه وه ی جیاوازی��ه كان و رێكخس��تنیان له چوارچێوه ی یاسادا. به تایبه تیش ئ��ه م مۆزایكه فره ره نگه ی سیاس��یی و نه ته وه یی و ئاینی له كوردستاندا ده خوازێت له په رله مانه كه یه وه قه زاوات��ی تێدا بكرێت و په رله مان ئه و مینبه ره بێت بۆ داڕشتنی نه خش��ه رێگای ئاینده و ره نگدانه وه ی

ئیراده ی گشتی تێیدا.

•سه رۆكی لیژنه ی كومه ڵی مه ده نی له په رله مانی كوردستان

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

له وه تی خولی چواره می په رله مان له ساڵی 2013وه ده ستیپێكردوه تاوه كو ئێستا سرودی ئه ی

ره قیب له په رله مان له هیچ بۆنه یه كدا لێنه دراوه و ته نها به شێك له مارشه كه ی لێده درێت، ده وترێت موراعاتی ئیسالمییه كان كراوه ، په رله مانتارێكی

كۆمه ڵی ئیسالمیش ده ڵێت "ئه گه ر موراعاتی ئێمه كرابێت، خراپ نییه "، به اڵم په رله مانتارێكی پارتی باس له وه ده كات نه ك سروده كه لێنادرێت، به ڵكو سه رۆكی په رله مان ئاوازی مۆسیقای ئه ی ره قیبی

گۆڕیوه .

له باره ی ئه وه ی بۆیه ماوه ی دو ساڵه له په رله مان س��رودی ئ��ه ی ره قی��ب ناوترێت��ه وه موراعات��ی ئیس��المییه كانی ن��او په رله مان ك��راوه ، هه ورامان گه چێنه ی��ی په رله مانت��اری فراكس��یۆنی كۆمه ڵی ئیس��المی كوردس��تان له وباره ی��ه وه ده ڵێت "ئه وه له خۆی��ان بپرس��ن بزانن موراعاتی كێی��ان كردوه ، ئه گه ر موراعاتی ئێمه ش��یان كردبێ��ت، خۆ خراپ نیی��ه ، ئێم��ه ش قه واره یه كین و خه ڵكێك��ی زۆرین له كوردس��تانداو ده بێت حس��ابێكمان ب��ۆ بكرێت، هه رچه نده ئێستا سرودی ئه ی ره قیب له ئارادا نییه و

به شتی گه وره تره وه سه رقاڵین".ئه و په رله مانتاره ی كۆمه ڵی ئیسالمی رونیكرده وه كه جارێ سرودی ئه ی ره قیب پرۆژه كه ی له په رله مان نه چوه ت��ه بواری كاركردنه وه و ت��ه واو نه بوه ، به اڵم ته نها مۆس��یقای س��روده كه لێده درێت و له زۆربه ی

واڵتانیش هه روا مارشه كه لێده درێت".وتیش��ی "ئه گه ر سرودی ئه ی ره قیبیش لێبدرێت و ئه و كۆپله یه لێبدرێت ك��ه ده ڵێت دینمان ئایینمان

هه ر نیشتمان تێدابێت، له به ری هه ڵناسینه وه ".هه رچه نده م��اوه ی دو س��اڵه له په رله مان ته نها مارشه كه )مۆس��یقا(ی ئه ی ره قیب لێده درێت، به اڵم به وته ی س��ه رچاوه یه ك له په رله مانه وه مۆسیقاكه ش تا ئ��ه و ش��وێنه لێده درێت دینم��ان ئایینمان هه ر كۆمه ڵ په رله مانتاره كه ی ده وه ستێنرێت، نیشتمان و

پشتڕاستی كرده وه و وتی "به ڵێ وایه ".له باره ی ئ��ه وه ی ئایا فراكس��یۆنی یه كگرتو له و روه وه له گه ڵ ئێ��وه دان، په رله مانتاره كه ی كۆمه ڵی ئیسالمی وتی "نه خێر فراكسیۆنی یه كگرتو كێشه یان

له گه ڵ ئه ی ره قیبدا نییه ".ماوه ی زیاتر له ساڵێكه پرۆژه یاسای سرودی ئه ی ره قیب بۆ هه ر چوار پارچه ی كوردستان ئاماده كراوه ، به اڵم له الیه ن لیژنه ی یاساییه وه نه كراوه ته راپۆرت،

تاوه كو به رز بكرێته وه بۆ سه رۆكایه تی په رله مان.له وباره ی��ه وه عادل عه زی��ز په رله مانتاری گۆڕان له لیژن��ه ی رۆش��نبیری و راگه یاندن ب��ۆ ئاوێنه وتی "پرۆژه یاس��ای س��رودی ئه ی ره قیب له به رده ستی لیژنه كه ماندایه و ته نها ئه وه ی ماوه بیده ین به لیژنه ی یاس��ایی و بكرێ��ت به ڕاپ��ۆرت، به اڵم ئه م پرس��ی

سه رۆكایه تی هه رێمه دوایخست".

له باره ی ئ��ه وه ی ئایا ئیس��المییه كان رازین به و پرۆژه یاس��ایه ، ع��ادل عه زیز وتی "ئ��ه وه دواجار به دیموكراس��ییانه ده خرێت��ه ده نگدان��ه وه ، ئیت��ر كێبه دڵ��ی نییه ی��ان به دڵێتی مه س��ه له یه كی تره و پێموانییه موراعاتی ئیسالمییه كان كرابێت، چونكه ئ��ه وه مه س��ه له یه كی نه ته وه یی��ه و تاكه ش��ت كه هه رچوار پارچه ی كوردس��تان پێكه وه ببه ستێته وه

ئه و سروده یه ".ئه و وتیش��ی "له پرۆژه یاس��اكه دا چ��وار كۆپله ی یه كه می تێدایه به و كۆپله یه شه وه كه ده ڵێت دینمان

ئایینمان هه ر نیشتمان و قابیلی البردن نییه ".ه��اوكات زان��ا عه بدولڕه حم��ان په رله مانت��اری یه كێتی له لیژنه ی رۆش��نبیری باس له وه ده كات كه پرۆژه یاسایه ك هه بو بۆ ئه وه ی سرودی ئه ی ره قیب به یاساو به ره س��می ببێته مارشی نه ته وه یی، ئیدی هه ردو لیژن��ه ی یاس��ایی و رۆش��نبیری راپۆرتیان له سه ر ئاماده كردو دراوه به سه رۆكایه تی په رله مان و جارێ نه خراوه ت��ه به رنام��ه ی كاره وه ، هه رچه نده ئاساییه له بۆنه كورته كان به س مارشه كه لێبدرێت، ب��ه اڵم ره هه ندێكی سیاسیش��ی وه رگرتوه و جۆرێك له موجامه له ی ئه و هێزانه ی تێدایه كه گرفتیان هه یه

له سه ر سرودی ئه ی ره قیب".ئ��ه و په رله مانت��اره ی یه كێتی وتیش��ی "ئومێد ده كه ی��ن ئه و س��روده نه كرێته قوربان��ی ملمالنێی سیاسی و ئایینی، چونكه ئه ی ره قیب تاكه شته كه هه مو به ش��ه كانی كوردستان و هه مو هێزه كان كۆكن

له سه ری".له وه ش��ده كات باس یه كێتی په رله مانتاره ك��ه ی به هیوای��ن نیش��تمانییه و س��رودێكی كه ئ��ه وه

س��ه رۆكایه تی په رله مان بیخاته به رنامه ی كاره وه ، ب��ه اڵم دی��اره به هۆی ئ��ه وه ی ملمالنێی له س��ه ره له نێوان هێزه ئیسالمیی و عه لمانییه كانه وه راگیراوه تاوه كو له بارودۆخێكی تردا قس��ه ی له سه ر بكرێت، پرۆژه كه ش ئه و كۆپله یه ی تێدایه و نابێت ده ستكاری بكرێت، چونكه س��رودی ئه ی ره قیب ده س��تكاری

ناكرێت.له به رامبه ردا ته حسین ئیس��ماعیل په رله مانتاری پارت��ی له لیژن��ه ی رۆش��نبیری باس ل��ه وه ده كات كه س��رودی ئه ی ره قیب س��رودێكی نیشتمانییه و خوێنێكی زۆر رژاوه و كورد قوربانی زۆریداوه له پێناو ئه و سروده دا، كه چی بۆ موراعاتكردنی ئه وانه ی كه

فیكری ئیسالمیان هه یه لێنادرێت.ئه و په رله مانتاره ی پارتی ئاشكرای ده كات ته نها مارش��ه كه لێده درێت، كه ئه مه ش س��ه رپێچیكردنی یاس��ایه له الیه ن په رله مانه وه ، چونكه به پێی یاس��ا س��روده كه دانراوه نه ك م��ارش، له كاتێكدا ئه وه ش كه ده ڵێ��ت "دینمان ئایینمان هه ر نیش��تمان" كفر نیی��ه ، به ڵكو زیاتر بۆ خۆشه ویس��تی نیش��تمانه ، به اڵم پێموایه زیاتر گرفته كه له س��ه ر ئه و كۆپله یه یه كه ده ڵێت "نایش��كێنێدانه ری تۆپی زه مان"، ئه وان ده ڵێن نابێت بوترێت دانه ری، به ڵكو بوترێت دانه یی،

من پێموایه دانه ری راستتره .په رله مانتاره ك��ه ی پارت��ی ده ڵێ��ت "به مدواییه كاك یوسف محه مه د به ده س��تكارییه وه گۆڕانكاری له س��روده كه و مۆس��یقاكه یدا كردوه ، ده ڵێن گوایه نوێكراوه ته وه ، ب��ه اڵم وه كو س��روده بنه ڕه تییه كه ئاوازه كه ش��ی وتنه ك��ه ی و ش��ێوازی نه م��اوه و

گۆڕدراوه ".

دو ساڵه له په رله مان سرودی ئه ی ره قیب نه وتراوه په رله مانتارێكی پارتی: سه رۆكی په رله مان سرودی ئه ی ره قیب و ئاوازه كه شی گۆڕیوه

په رله مانتارێكی یه كێتی: ئه ی ره قیب ره هه ندێكی سیاسی وه رگرتوه و جۆرێك له موجامه له ی ئه و هێزانه ده كرێت كه گرفتیان

هه یه له گه ڵیدا


نزیكه ی مانگێك به سه ر واده ی دامه زراندنی سندوقی داهاته نه وتییه کان تێپه ڕیوه و دانه مه زراوه ،

سه رۆكی لیژنه ی وزه و سه رچاوه سروشتییه كانی په رله مانیش ده ڵێت "گوایه دواكه وتنه كه ی بۆ

رێككه وتنی حزبه كان ده گه ڕێته وه، ئه مه ش كاره سات و هه ڵه یه كی گه وره یه "، په رله مانتارێكی

پارتیش ئاشكرای ده كات گۆڕان و یه كێتی و پارتی داوای سه رۆكی سندوقه كه ده كه ن،

ئێمه ش پێشنیارمانكردوه كه سێكی بیانی بۆ سه رپه رشتیكردنی دابنرێت".

له مانگی 5ی ئه مس��اڵ په رله مان یاسای سندوقی داهات��ه نه وتییه كانی په س��ه ندكردو تێیدا هاتوه كه ده بێت له ماوه ی س��ێ مانگدا واتا له 5/10وه تاوه كو

8/10 سندوقه كه و ستافه كه ی دابمه زرێن.له و باره یه وه ش��ێركۆ جه وده ت سه رۆكی لیژنه ی پیشه سازی و وزه و سه رچاوه سروشتییه كان بۆ ئاوێنه رونیده كات��ه وه كه ده بوایه ئه نجومه نی وه زیران ناوی پاڵێوراوه كانی س��ندوقه كه ی بناردایه بۆ په رله مان و نه یناردوه ، ب��ه اڵم ده وترێت گوایه دواكه وتنه كه ی بۆ رێككه وتنی حزبه كان ده گه ڕێته وه له سه ر ئه ندامه كانی س��ندوقه كه ، كه ئه مه ش پاس��اوێكی یاسایی نییه و له یاس��اكه دا نه هاتوه ، چونك��ه رێككه وتنی حزبی و هه ڵه یه كی كاره س��ات و ئه ندامه كانی دابه ش��كردنی گه وره یه و هه مو هه وڵه كانمان بۆ ئه وه یه س��ێكته ری سامانه سروشتییه كان له ده ستی حزب دوربخه ینه وه ، به اڵم ئێس��تا بێین ئه مه بكه ینه وه به به شبه ش��ێنه ی

حزبی!"ئه و وتیش��ی "له 8/10 كه واده ی دامه زراندنه كه ی

ته واوبو، نوسراوم كرد بۆ س��ه رۆكایه تی په رله مان و ئاگادارمكردن��ه وه ك��ه نایاس��اییه ك روی��داوه له و پرۆسه یه داو پێویسته رێكاره یاساییه كان بگرنه به ر".جه وده ت ده شڵێت "ئێمه كه ده ڵێین به دامه زراوه یی و نیشمانی بكرێت و له یاساكه شدا هاتوه ، مانای ئه وه یه رون و كۆنترۆڵك��راو بێت، وتومانه بائه ندامه كانی گه ر حزبیش بن، به اڵم به تواناو پسپۆرو رابردوپاك بێت و بیهێنین و بیخه ینه ژێر كۆنترۆڵی په رله مان و چاودێری

دارایی و ده سته ی ده ستپاكی".له ب��اره ی ئه وه ی ئایا كێ به رپرس��ه له دواكه وتنی

دامه زراندنی س��ندوقه كه ، س��ه رۆكی لیژن��ه ی وزه وتی "به دڵنیایی��ه وه ئه نجومه نی وه زی��ران، چونكه له یاساكه دا ده ڵێت ده بێت له ماوه ی سێ مانگدا ناوی پاڵێوراوه كان بۆ ئه و پۆستانه بنێرێت بۆ په رله مان و

نه یناردوه ".به پێی یاساكه ئه و س��ندوقه سێئه ركی سه ره كی هه یه ، یه ك��ه م وردبینیكردنه بۆ داهاتی نه وت و گازو دڵنیاكردنه وه ی دوه م س��ه رچاوه سروش��تییه كان، ئ��ه وه ی ئایا ئ��ه و داهاتانه رون و ته واوه ، س��ێیه م كۆنترۆڵكردن��ه ، وات��ا ئاڕاس��ته كردنی خه رجی ئه و داهاتان��ه به ڕه زامه ندی و بڕی��اری په رله مان ده بێت، ئه گه ر بۆ پڕكردن��ه وه و كورتهێنانی بودجه بێت یان

قه یرانی ئابوری و هه ر كارێكی تر.هاوكات عزه ت س��ابیر ئه ندام��ی لیژنه ی دارایی و ئابوری په رله مان له فراكسیۆنی یه كێتی رونیده كاته وه ك��ه هه مو داهاته كانی ن��ه وت و گاز ده چێته ناو ئه م س��ندوقه وه و ش��ه فافتر ده بێ��ت، وت��ی "چی ئه و داهاتانه ی له فرۆشتنی راسته وخۆی نه وته وه ده ستمان ده كه وێت، چی له پاره ی به غدا بۆمان ده نێرن، چونكه ئ��ه و ئه نجومه نه پاره ی لێ س��ه رفناكرێت، ته نها بۆ خزمه تی بودجه و ده سته به ری كۆمه اڵیه تی و سۆشیال و

چه ند بابه تێكی تر نه بێت".له ب��اره ی میكانیزم��ی دامه زراندنه كه ی��ه وه ، وتی "س��ه رۆكێك به پل��ه ی وه زیر ده بێ��ت و جێگره كه ی به پله ی بریكاری وه زیرو به ڕێوه به رێكی گش��تی و سێ راوێ��ژكاری ئابوری��ی و نه وتیی و یاس��ایی و نوێنه ری وه زاره تی دارایی و س��امانه سروشتییه كانیش ئه ندام

ده بن تێیدا، واتا سندوقه كه حه وت كه س ده بن".س��ه باره ت به وه ی ده وترێت چاوه ڕوانی حزبه كان ده كه ن كه ئه ندامه كانی دابه ش بكه ن و رێكبكه ون بۆیه دانه نراوه ، عزه ت سابیر ده ڵێت "له یاساكه دا نه هاتوه ،

به اڵم ئه گه ر ئه وه شكرا ئه وا وه كو هه مو سیستمه كه و پێكهێنان��ی كابینه ی هه ش��ته م به رێككه وتنی هه مو حزب��ه كان بوه ، ئه ویش واده بێ��ت، هه رچه نده ئێمه

له گه ڵ ئه وه داین كه سانی پرۆفیشناڵ دابنرێن".له یه كێك له مادده كانی یاس��ای س��ندوقی داهاته نه وتییه كان��دا هات��وه ، "ئه نجومه نی ب��ااڵی نه وت و ئه نجومه ن��ی وه زی��ران به ڕاوێ��ژ له گ��ه ڵ وه زاره تی س��امانه سروشتییه كان ئه و س��تافه داده مه زرێنن"، په رله مانتاره ك��ه ی یه كێت��ی وت��ی "كه وات��ه ئه وان به رپرس��ن له دانه مه زراندن��ی و دواكه وتن��ی، چونكه

تۆپه كه له ساحه ی ئه واندایه ".له به رامبه ردا دڵش��اد ش��ه عبان جێگری سه رۆكی لیژنه ی وزه و سه رچاوه سروشتییه كان له فراكسیۆنی پارتی هۆكاری دانه مه زراندن و دواكه وتنه كه ی ده خاته ئه س��تۆی و گۆڕان و یه كێتی و ده ڵێ��ت "له به ر ئه وه ی گۆڕان و یه كێتی وپارتیش داوای سه رۆكی سندوقه كه ده كه ن بۆی��ه دانه مه زراوه و دواكه وت��وه ، له كاتێكدا ئه گه ر به ش��ێوه یه كی دروست بێت، ده بێت وه زاره تی س��امانه سروش��تییه كان دایبمه زرێنێت، به اڵم ئێمه وه كو پارتی پێشنیارمانكردوه كه سێكی بیانی پسپۆر

بۆ سه رپه رشتیكردنی ئه و سندوقه دابنرێت".ئ��ه و په رله مانت��اره ی پارتی وتیش��ی "پرس��ی دامه زراندن��ی س��ندوقی داهاته نه وتیی��ه كان به قه د پرسی سه رۆكایه تی هه رێم قورس بوه ، چونكه گۆڕان وتیان ئێمه س��ه رۆكی سندوقه كه مان ده وێت، منیش پێموت��ن ئه مه ناكرێت و ده بێت وه كو پرس��ه كانی تر به رێككه وتنی سیاس��ی بێت، بۆیه دامه زراندنه كه ی

وه ستاوه ".الی خۆی��ه وه عه لی حه م��ه س��اڵح رونیكرده وه كه ئه وان پێیانباش��ه سه رۆكی س��ندوقه كه بدرێت

به كه سێكی سه ربه خۆ و پسپۆر.

په رله مانتارێکی پارتی: پێشنیارمانكردوه كه سێكی بیانی سه رپه رشتی سندوقی داهاته نه وتییه كان بکات

دامه زارندنی سندوقی داهاته نه وتییه كان به قه د

پرسی سه رۆكایه تی قورسه ، چونكه گۆڕان و یه كێتی و پارتی داوای

سه رۆكه كه ی ده كه ن

ده سته ی سه رۆکایه تی په رله مان

په رله مانتارێكی كۆمه ڵ: مارشی ئه ی ره قیب تاوه كو

پێش كۆپله ی "دینمان ئایینمان هه ر نیشتمان"

ده وترێت

په رله مانتارێكی گۆڕان: ئه وه دواجار به دیموكراسییانه

ده خرێته ده نگدانه وه ، ئیتر كێبه دڵی نییه یان به دڵێتی

مه سه له یه كی تره و پێموانییه موراعاتی ئیسالمییه كان

كرابێت

7 (494( سێشه ممه 2015/9/8 عێراق

خۆپیش��انده ران راب��ردو، هه ین��ی له به غ��دا وێن��ه ی ئه نگێ��ا مێركلیان به رزكرده وه ، له سه ر یه كێك له و وێنانه ی به ده ست خۆپیشانده رانه وه بو نوسرابو "سیاس��ه تمه داره كانی عێراق، ئه م ژنه ش��ه ریفتره "، ش��ه ریفه كه تان له هه ره ب��ۆ ئه و باوه ش��كردنه وه ی ئه ڵمانی��ا په نابه ران��ه ی له تاو جه نگ و كوش��تارو زه بروزه نگ��ی گروپه تیرۆرس��تیه كان و ناوه ڕاس��ت رۆژهه اڵت��ی رژێمه كان��ی هه ڵدێ��ن، مێركل��ی له نێ��و جه ماوه ردا

خۆشه ویست كردوه .

چ��ۆن ژنێك��ی وه ك��و مێ��ركل كه هاواڵت��ی ئه ڵمانی��ای رۆژه��ه اڵت بو، ته نانه ت ش��یوعیه كاندا له س��ه رده می به ده ست دابینكردنی كارو بژێوی ژیانی رۆژانه یه وه گیرۆده بو، توانی به مجۆره پێش ركه ب��ه ره پیاوه كانی بكه وێت كه هاواڵتی ئه ڵمانی��ای رۆژئاوا بون و وه ك یه كه مین ژن له مێ��ژوی ئه ڵمانیا ببێته به هێزترین واڵتی راوێژكار و سه ركرده ی

ئه وروپا؟ئه مه رازو نهێنییه كه ، كه ئێس��تاش ئه وانه ی به سیاس��ه ت و بزاڤ��ی ژنانه وه سه رقاڵن به دوای وه اڵمه كه یدا ده گه ڕێن. ده رباره ی به ده گمه نیش ژنێكه مێركل، ژیانی تایبه تی و خێزانیی خۆی نادوێت، ده رب��اره ی هاوس��ه ری پێش��وی هیچ ناڵێت، ده رباره ی ئه وه ش كه بۆچی تا ئێستاش منداڵی نیه ؟ هیچ نادركێنێت، هه م��و جارێك ئه و رۆژنامه نوس��انه ش ده مكوت ده كات كه سه ركێشیی ده كه ن و ده رب��اره ی ژیانی تایبه تی پرس��یاری

ئاڕاسته ده كه ن. ئه م خانمه كه له س��ایه ی ده سه اڵتیدا

ئه ڵمانی��ا هه رچی زیاتر له ڕوی ئابوری و ته كنه لۆژیاوه به هێزتر بوه ، پێیوایه كه سیاسه تمه داران پێویسته له سه ر بنه مای هه ڵس��ه نگێندرێن، كاره كانیان كردارو تایبه تمه ندییه بنه م��ای له س��ه ر نه ك

شه خسییه كان و ژیانی تایبه تیان.مێركل بێ ئه وه ی دایك بێت و خاوه نی منداڵی��ش بێ��ت، له ن��او حزبه كه یدا ناوده برێ��ت، میلل��ه ت" به "دایك��ی له مب��اره وه ئه ڵمان��ی رۆژنامه یه ك��ی ده ڵێت "به ڕاستی مێركل كه سایه تیه كی دای��ك ئامێزی��ی هه یه ، كه ده س��تی میهره بان��ی گرت��وه به س��ه ر واڵت��دا و به وپه ڕی به رپرس��یارێتیه وه ئه ڵمانیای كۆمه الیه تی و ئابوری و سیاسی و له روی له س��ه ركه وتنێكه وه ژینگه یی��ه وه ، ده بات به ره و س��ه ركه وتنێكی ترو ئه م غافڵگیر هه مومانی سه ركه وتنانه ش��ی

كردوه ".مێ��ركل ل��ه دوای "هیلم��ۆت كۆل"، دوه مین راوێژكاری ئه ڵمانیایه كه س��ێ جار له س��ه ر یه ك حكومه ت��ی ئه ڵمانیا به ده س��ته وه ده گرێت. له دوای جه نگی دوه م��ی جیهانی��ه وه ، درێژترین ماوه ی راوێژكاری��ی ، "هیلمۆت ك��ۆل" بوه كه له س��اڵی 1982ه وه تا 1998 بۆ ماوه ی 16 ساڵ سه ركردایه تی واڵتی ئه ڵمانیای كردو 5 كابینه ی یه ك به یه كی پێكهێناوه ، مێركل له كۆله وه زۆر نزیك بو، ئه مه ش

رۆڵی هه بو له هێنانه پێشه وه ی ئه ودا. س��اڵی 2012، گۆڤ��اری فۆرب��س، كه س��ی به هێزترین به دوه مین مێركلی دنیا ناوبرد، كه بااڵترین پله یه تا ئێستا فۆربس هه روه ها پێیگه یشتبێت. ژنێك له س��ااڵنی 2011و 2012و 2013و 2014و 2015دا، مێركل��ی وه ك به هێزترین ژن

له جیهاندا دیاریكردوه .

پارتی ئه نگێا مێركڵ، س��ه ركرده ی ئه ڵمانی، مه سیحی دیموكراتی یه كێتی ته مه نی 61 س��اڵه و له شاری هامبۆرگ له باكوری ئه ڵمانی��ا له دایكبوه ، باوكی دایكیشی پرۆتس��تانت و قه ش��ه یه كی مامۆستا بوه . ته مه نی یه ك سااڵن بوه كه خێزانه كه یان رویانكردوه ته ئه ڵمانیای رۆژه��ه اڵت و ئه نگێ��ا و خێزانه كه ی��ان دی��واری به رلین و یه كگرتنی تاڕوخانی هه ردو ئه ڵمانی��ای رۆژهه اڵت و رۆژئاوا، له ش��اری تمبلین و به رلین��ی رۆژهه اڵت

مایه وه .له نێوان س��اڵه كانی 1973 تا 1978 مێركڵ له زانك��ۆی الیبزغ وانه ی فیزیای خوێندوه و له قۆناغه كانی خوێندنیدا زۆر زیره ك و سه ركه وتو بوه و له ساڵی 1986دا

بڕوانامه ی دكتۆرای به ده ستهێناوه .

1980دا، ده ی��ه ی له كۆتای��ی به شداری خۆپیش��اندانی دژ به حوكمی ئه ندامی بوه ته كردوه و ش��یوعیه كانی پارتی راپه ڕینی دیموكراسی و به شداری له یه ك��ه م هه ڵبژاردنی ئ��ازاددا كردوه ، هێلمۆت كۆل له نێوان س��ااڵنی 1990 تا 1994 پۆستی وه زاره تی كاروباری ژنان و

الوانی پێسپاردوه .له س��اڵی 1990ه وه ب��وه به ئه ندامی حزب��ی دیموك��رات مه س��یحی و ه��ه ر له و س��اڵه دا وه ك نوێن��ه ری ئه و حزبه چوه ته په رله مانه وه . له س��اڵی 1998دا پاش ئ��ه وه ی پارته كه ی كۆل له به رده م پارته ركه به ره كه ی كه پارتی سۆشیال دیموكرات بو به س��ه رۆكایه تی گێرهارد شرۆیده ر شكس��تی هێنا، كۆڵ ده ستی

له كاركێشایه وه و مێركڵ بوه ئه مینداری گش��تی پارت��ی یه كێتی��ی دیموكراتی

مه سیحی.دواترو پاش ئاشكرابونی زنجیره یه ك كاری گه نده ڵ��ی دارایی، پارتی یه كێتی هه ژاند. رێگه خۆش��بو بۆ ئه وه ی مێركل ده سه اڵتی پارتی یه كێتی بگرێته ده ست و له ساڵی 2000دا وه ك یه كه م ژن له مێژودا

به سه رۆكی پارته كه هه ڵبژێردرا.له هه ڵبژاردنه گشتییه كه ی ساڵی 2005دا پارتی یه كێتیی دیموكراتی مه س��یحیی به س��ه رۆكایه تی مێركڵ به جیاوازییه كی ك��ه م شكس��تی به پارت��ی سۆش��یال دیموكراتی ده س��ه اڵتدار به سه رۆكایه تی گێرهارد ش��رۆیده ر هێن��ا، به اڵم هیچ یه كێك له و دو پارته سه ره كییه ی واڵت پێكبهێنن به ته نها حكومه ت نه یانتوانی هه ر بۆیه پاش دانوستانێكی زۆر هه ردو پارتی ناوبراو له 2005/10/10 له س��ه ر ئیئتیافی حكومه تێك��ی پێكهێنان��ی پێكهاتن كه مێركل س��ه رۆكایه تی بكاو له 2005/11/22دا، ئه م خانمه بوه یه كه م

راوێژكاری ژن له مێژوی ئه ڵمانیادا.

نه ریته ی ئ��ه و له ڕوی سیاس��یه وه ، راوێژكاره كان��ی پێش خۆی ش��كاندوه فه ره نس��ا له گه ڵ په یوه ندیه كانیان كه تۆكم��ه ده كرد به مه به س��تی بنیاتنانی یه كێتیه ك��ی ئه وروپ��ای به هێز، مێركل زیاتر شوێنپێی سیاسه ته كانی مارگرێت تاتچ��ه ری هه ڵگرت��وه له نزیككه وتنه وه له ئه مه ری��كا، هه ربۆیه ئه و به "مارگرێت تاتچ��ه ری س��ه ده ی بیس��ت و یه كه م"

ناوده برێت. سیاس��ه ته كانی پش��تگیری مێركل به عێراق و ئه مه ریكا ده كات س��ه باره ت

دژایه تی پارته كه ش��ی ئه فغانس��تان، به ئه ندامبونی توركیا له یه كێتی ئه وروپا

ده كات.

له ڕوی كۆمه اڵیه تیش��ه وه ، مێركل دو جار هاوسه رگیریی كردوه و وه ك خۆشی ده ڵێت "له وه په ش��یمان نیه "، س��اڵی 1977 ئه نگێا كاس��نه ر هاوسه رگیریی له گ��ه ڵ خوێندكارێك��ی فیزی��ا كردوه به ن��اوی ئوڵڕیخ مێ��ركل و نازناوه كه ی ئێس��تای له وه وه وه رگرتوه و تائێستاش ئه م نازن��اوه ی پاراس��توه ، هه رچه نده هاوسه رگیرییه كه یان له ساڵی 1982ه وه هاوس��ه ری كۆتاییهاتوه . به جیابونه وه دوه م و ئێس��تای، پرۆفیسۆرێكی بواری كیمیای��ه به ناوی "یواخی��م زاوه ر"، كه

له س��اڵی 1998ه وه به نهێن��ی چونه ته ژیانی هاوسه رگیرییه وه .

مێركڵ زۆر ئارایش��ت ن��اكات، به اڵم جارجار لێوی سور ده كاو پێاڵوی پاژنه به رزیش له پێناكات، چونكه وه ك خۆی ده ڵێت "كاتێك هه ست به ئارامی ده كات كه زه وی به ته واوه ت��ی له ژێر پێكانیدا

بێت".

وه ك ئێس��تا ك��ه خانم��ه ، ئ��ه م سیاس��ه تمه تدار خۆشه ویس��ترین له رۆژهه التی ناوه ڕاستدا سه یر ده كرێت، به ه��ۆی باوه ش��كردنه وه ی ئه ڵمانیاوه بۆ په نابه ران، له ش��ه ڕی دژ به داعش��دا له هێ��زی پش��تیوانیی گه وره تری��ن پێشمه رگه و هه رێمی كوردستان كردوه .

دایه مێركڵئه و ژنه ی عێراقیه كان خۆشیانده وێت

پرۆفایل

ئا: شاهۆ ئه حمه د

له باره ی بڕیار و چاكسازیه كانی عه بادی نوێنه رانی كورد له به غدا رای

جیاوازیان هه یه ،ئه ندامێكی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق له فراكسۆنی یه كێتی

پێی وایه به هۆی چاكسازیه كانی عه بادی كه تاكڕه وانه بڕیار ده دات

پێگه ی كورد به ره و الواز بون ده چێ�ت، به پێچه وانه وه ی وته ی ئه و په رله مانتاره ئه ندامێكی فراكسۆنی گۆڕان ده ڵێت"بڕیاره كانی عه بادی بۆ هه مو عێراق و به ته نها بۆ كورد

نیه ،هه روه ها به هۆی چاكسازیه كانی عه بادی پێگه ی كورد به هێزتر بوه ".

ئه ندام��ی ئه نجومه ن��ی نوێنه ران��ی له فراكس��ۆنی یه كێتی به ختیار عێراق كورد پێگ��ه ی له ب��اره ی ش��اوه یس له به غ��دا به ئاوێن��ه ی راگه یاند"ئه وه ی هه س��تی پێده كه ی��ن پێگ��ه ی كورد به ره و الوازبون ده چێ��ت، چونكه ئه و ده یان��كات عه ب��ادی چاكس��ازیانه ی بڕی��اری تاكڕه وی��ه و نه گه ڕاوه ته وه بۆ له نێوان الیه نه كان و رێكه وتنی سیاسی سه ربه خۆیانه بڕیاریداوه له وه شدا كورد زه ره رمه ند ده بێت، له به رئه وه ی ده بێت ئ��ه و بڕیارانه له س��ه ر ته وافوق بێت، هه روه ها ته جاوزی ده سه اڵتی یاسادانان نه كرێت هه روه ها ته جاوزی ده ستوریش نه كرێ��ت، به اڵم ئه وه ی ئێس��تا هه یه

هه مو ئه وانه ی كردوه ".كورد بۆچ��ی ب��ه وه ی س��ه باره ت عه بادی چاكس��ازیه كانی پش��تگیری ك��ردوه ناوب��راو ئاماژه ی ب��ه وه كرد ك��ه وا "هه م��و كوتله كان پش��تگیری عه بادیان كردوه هه موشیان زه ره رمه ند ب��ون، هه ربۆیه پێویس��ته كورد خۆی ئام��اده بكات بۆ ئه و قۆناغی گفتۆگۆو دانیشتن له س��ه ر ئه وه ی ئایا عه بادی

له س��ه ر ئه ساس��ی چی ئه و بڕیارانه ی داوه له كاتێدا حكومه تی عێراق له سه ر ئه ساسی هاوبه ش��ی و ته وافوقی هه مو الیه ن��ه كان پێكهات��وه ، هه ربۆیه كورد ده بێت له زوترین كات وه فد بنێرێت بۆ

گفتوگۆ كردن له گه ڵ عه بادی ".په رله مانت��اری فراكس��ۆنی گ��ۆڕان عێراق شیرین نوێنه رانی له ئه نجومه نی ره زا له باره ی بڕیاره كانی عه بادی و رۆڵی كورد له به غدا بۆ ئاوێنه وتی "بڕیاره كانی عه بادی بۆ هه مو عێراق و به ته نها كورد ناگرێ�ته وه ،هه ر بۆیه چاكس��ازیه كانی عه بادی هیچ په یوه ندی به كورده وه نیه و ئێم��ه له به غدا پێگه م��ان زۆر به هێزه و وه زعمان زۆر زۆر باشه ئێمه له په رله مانی یاس��ا ده ربكه ین و عێراقیش ده توانین هه روه ه��ا له حكومه تی عێراقیش كورد تێدا به شداره ، هیواداریشین هاوشێوه ی ئه و چاكس��ازیانه ی عه بادی له هه رێمی

كوردستانیش بكرێت".ئه گه ر پێگه ی كورد له به غدا به هێزه و ده س��ه اڵتیان هه یه بۆچی تاكو ئێستا ناتوان��ن موچه ی هه رێمی كوردس��تان وتی "ئێمه ناوب��راو بك��ه ن؟ ره وان��ه له ماوه ی رابردو هه وڵماندا له موازه نه ی 2015 باش��ترین ب��ه ش بۆ ك��ورد بو هه تاكو ئه و ئه ندامانه ی له لیژنه ی دارایی ب��ون درعی په رله مانی كوردس��تانیان وه رگرتوه ، به اڵم پابه ندنه بونی هه رێمی كوردس��تان به ناردنی ن��ه وت له رێگای به غ��داوه به بیان��وی ئ��ه وه ی هه ڵه ی هون��ه ری هه یه له بۆری ن��ه وت وایكرد بارودۆخه كه تێكبچێ��ت دوای ئه وه ش پابه ندنه بونی به غدا له س��ه ر نه ناردنی موچه كه هه روه ها هه ندێكی بڕیبو وه كو س��ه رانه ، هه روه ها له هیچ یاس��ایه كی دونیا نی��ه بڕینی موچه ی فه رمانبه ران ببێت��ه خاڵی فش��ار، هه ربۆی��ه ئێمه هه وڵ��ی زۆرماندا،ب��ه اڵم حكومه ت��ی هه رێ��م هی��چ هه نگاوێ��ك نه هاتوه ته

پێش��ه وه ،جگه ل��ه وه هه ڕه ش��ه كانی هه رێمی��ش ب��ه وه ی ده یان��وت "ئێمه جیاده بینه وه و سه ربه خۆ ده بین و نه وتی هه رێم خۆمان ده یفرۆشین"هه مو ئه وانه بێمتانه ییه كی دروس��ت ك��رد له نێوان هه رێ��م و به غدا " ئه و وتیش��ی "بۆچی له مانگێكدا س��ێ جار ده چێ�ته توركیا ناتوانێ��ت جارێ��ك س��ه ردانی به غدا

بكات".په رله مانتارێك��ی پارت��ی پێی وایه كاریگه ری عه ب��ادی چاكس��ازیه كانی له س��ه ر پێگه ی كورد نابێت، ئه ندامی

ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق ئه رده اڵن نوره دین ئ��ه وه ی بۆ ئاوێنه رونكرده وه راس��ته وخۆ "به ش��ێوه یه كی ك��ه وا بڕیاره كانی عه بادی كاریگه ری له س��ه ر پێگ��ه ی كورد نی��ه ، له به رئه وه ی ئه و چاكس��ازیانه ته نها به ره ن��گاری كورد نه بۆت��ه وه ، به ڵكو هه م��و كوتله كانی تری گرتوه ت��ه وه به تایبه تی كوتله ی هاوپه یمان��ی نیش��تیمانی كه به ش��ی گرتوه ته وه ئه وانی پۆس��ته كان زۆری كه عه بادی یه كێك��ه له و حزبه ، به اڵم له گه ڵ ئه وه ش��دا كورد به ش��ێوه یه كی

ناراس��ته وخۆ زه ره رمه ند ب��وه به وه ی هه ندێك پۆستی لێوه رگیراوه ته وه وه كو

كوتله كانی تر".س��ه باره ت به پێگه ی ك��ورد له به غدا ناوبراو ئاماژه ی ب��ه وه كرد كه وا"ئێمه وه ك��و كورد له ئه نجومه ن��ی نوێنه رانی عێراق ناتوانین هیچ یاس��ایه ك به پێی ته وافوقی سیاس��ی نێ��وان الیه نه كان رێ��ژه ی له به رئ��ه وه ی بڕوێنی��ن، په رله مانت��اری كورد كه مت��ره له چاو كوتله كانی تر، بۆی��ه ئه گه ر بمانه وێت ك��ورد له به رژه وه ن��دی یاس��ایه ك تێبپه ڕینین ده بێت له رێگای دۆستایه تی نێ��وان كوتله كانی تر بێت به وه ی ئێمه رێگه ده ده ین ئه وان یاسایه ك به رێبكه ن بتوانین ئێمه ش له به رامبه ردا ئه وانیش یاس��ایه ك به رێبكه ین،ب��ه اڵم له گ��ه ڵ ئه وه ش��دا دژایه تی هه ر یاس��ایه كیش ده كه ی��ن ئه گ��ه ر له به رژه وه ندی كورد

نه بێت".پێچه وانه ی ئه و بۆچونانه س��ه رۆكی فراكس��ۆنی یه كگرت��و له ئه نجومه ن��ی نوێنه رانی عێراق موس��ه نا ئه مین پێی وایه ئه و پێگه یه ی كورد له ماوه ی رابردو هه یبو ئێستا له ده ستیداوه به وه ی ئێستا حه یده ر عه بادی سه ربه خۆ بڕیار ده دات ئه و هاوبه شی و ته وافوقه ی نێوان كورد و سونه و شیعه و الیه نه كان هه بوه ئێستا ناگه ڕێته وه تێكچوه ، هه روه ها عه بادی بۆ ك��ه س له بڕیارداندا ئه وه ش جۆرێكه له كوده تا به سه ر ئه و وه زعه سیاسیه ی زه ره رمه ندی كوردیش بێگومان عێراق یه كه مه له و مه س��ه له یه به وه ی كاتێك جێگره كانی س��ه رۆكی كۆماری البردوه هیچ پرس��ی به دكتۆر فوائد مه عس��وم ،ئه وه ش ئه وپه ری سه ره ڕۆیی عه بادیه .له ئێس��تادا ئایا به وه ی س��ه باره ت پێویس��ته ك��ورد چی ب��كات ناوبراو وتی "پێویس��ته س��ه ره تا ك��ورد لێره كێشه ی سه رۆكایه تی یه كبخات و خۆی

هه رێم چاره س��ه ر ب��كات به هه ر جۆره س��ازانێك ده یكات ئه و كاته باش��تر ده توانێت به یه كده نگ له گه ڵ فراكسۆنه كوردیه كان له به غدا و س��ه رۆك كۆمار و وه زی��ره ك��ورده كان كۆبونه وه یه ك��ی هاوبه ش بكرێت بۆ یه كخستنی روئیه تی كورد س��ه باره ت ب��ه و وه زعه ی عێراق به وه ی پێش��نیاری كورد بۆ چاكسازی له عێراق پێش��كه ش به عه بادی بكرێت ،هه روه ها كۆمه ڵێك هێڵی س��وری بۆ دابنرێت بۆ ئه وه ی نه توانێت ته جاوزی

ده سه اڵته كانی بكات".

له به رامبه ر چاكسازیه كانی عه بادی ، كورد یه ك هه ڵوێست نیه "كورد له به غدا ئه و پێگه یه ی جارانی نه ماوه و به ره و الوازبون ده چێت"

به شێوه یه كی راسته وخۆ

بڕیاره كانی عه بادی كاریگه ری له سه ر پێگه ی كورد نیه له به رئه وه ی ئه و

چاكسازیانه ته نها به ره نگاری كورد

نه بۆته وه

هه مو كوتله كان پشتگیری

عه بادیان كردوه هه موشیان

زه ره رمه ند بون، هه ربۆیه پێویسته كورد خۆی ئاماده بكات بۆ قۆناغی گفتۆگۆو دانیشتن

عه بادی

ئابوری(494( سێشه ممه 2015/9/8 8

ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: شاهۆ ئه حمه د

سه رۆكی لیژنه ی دارایی و كاروباری ئابوری له په رله مانی كوردستان رایده گه یه نێت ئه گه ر سه رۆكی

حكومه ت مه به ستی چاكسازیكردنه با ئه و 12 هه زار فه رمانبه رانه ی

پارتیش هه ڵوه شێنێته وه كه به یاساو به هه مانشێوه له فه رمانگه كانی حكومه ت ده وامده كه ن،جگه له وه ش سه رۆكی حكومه ت

سه دان كه سی له 2015 به نایاسایی دامه زراندوه ،په رله مانتارێكی پارتیش ده ڵێت"ته حه دا ده كه م یه ك كادیری

پارتی به نایاسایی دامه زرابێت".

س��ه رۆكی لیژنه ی دارایی و كاروباری كوردس��تان له په رله مان��ی ئاب��وری ع��زت س��ابیر له ب��اره ی بڕیاره كه ی سه رۆكی حكومه ت كه وا فه رمانبه رانی بندیواره كان��ی پارێ��زگای س��لێمانی هه ڵوه شانده وه به ئاوێنه ی راگه یاند"ئه و بڕیاره ی سه رۆكی حكومه ت په یوه ندی به و بارودۆخه سیاس��ییه ی ئێس��تاوه هه یه ، له به ر یه ك هۆكار، ئه ویش ئه و چوار هه زار كادی��ری یه كێتی و گۆڕان بون كه ئێستا له فه رمانگه ی حكومه تن، له به رامبه ر ئه وه شدا 12 هه زار كادیری پارتی به هه مان یاسا و رێسا هاتونه ته سه ر داموده زگاكانی حكومه ت، كه چی ئه وانه ی هه ڵنه وه شاندوه ته وه ، هه ربۆیه ئ��ه و بڕی��اره ئه وه نده ی سیاس��ییه

چاكسازی نییه ".

وتیش��ی "ئێم��ه له لیژن��ه ی دارایی هه میشه ئااڵی چاكسازیمان هه ڵگرتوه و پێمانوای��ه چاكس��ازی به سیس��ته م ده كرێت و ده بێت س��ه رۆكی حكومه ت بریارێك ده ربكات، به وه ی س��ه رجه م خانه نش��ینانی س��ه ربازی و مه ده نی و له یه ك شوێن ئاس��ایی فه رمانبه رانی موچ��ه وه ربگرن ن��ه ك له پارێزگایه ك بیكات ودو ح��زب بیكات و له حزبه كه ی

خۆی نه یكات".ناوبراو ئاماژه ی به وه شكرد كه سه رۆكی حكومه ت به نایاس��ایی له س��اڵی2015 سه دان كه س��ی دامه زراندوه و وه زیری داراییش نوسراوی بۆ كردوه و وتویه تی "س��ه رۆكی حكومه ت خۆت بڕیارتداوه ئه و ئ��ه ی وه س��تاوه ، دامه زران��دن ب��ۆ منی ده نێریت، دامه زراوانه چین كه چ��ی كاك نێچیرڤ��ان ده ڵێت من س��ه رۆكی حكومه تم ده بێ جێبه جێی بكه یت،هه ربۆیه ئه وه ئیراده ی سیاسی

ده وێ��ت گ��ه ر بمانه وێت چاكس��ازی بكه ی��ن، به وه ی هه مو ئ��ه و حزبانه ی له ده س��ه اڵت به ش��دارن كۆببن��ه وه و بڵێن ئ��ه وا ده س��ه اڵتماندا به وه زیری دارای��ی به پێی یاس��ا و رێساده س��ت

به چاكسازیكردن بكه ".سه رۆكی لیژنه ی دارایی له په رله مانی كوردستان جه ختیكرده وه كه سه رۆكی حكومه ت ه��ه ر بڕیارێكی ده ركردبێت، یان ده بێت وه زیری دارایی جێبه جێی ب��كات یاخ��ود ده بێ��ت له حكومه ت بكش��ێته وه ، له و دو رێگای��ه زیاتری نییه ،ئه و وتی "26 هه زار پێشمه رگه ی ئه یلول��ی پارت��ی خانه نش��ینكراون، به اڵم یه ك كه س��یان دۆس��ێیان نییه كه پێش��مه رگه بوبن، ئه گه ر سه رۆكی حكومه ت چاكسازی ده كات با ئه و 26 هه روه ها بگرێته وه ، كه س��ه ش هه زار كادی��ری پارت��ی هه ب��وه دو موچه له ی��ه ك ده زگا وه رده گرێ��ت، ب��ه س

ن��اوی خۆی و باب و باپی��ری گۆڕیوه ، موچه یه ك به پله ی رائیدو موچه یه كیش

به عه قید".هه فته ی پێش��و نێچیرڤ��ان بارزانی راگرتنی بڕیاری س��ه رۆكی حكومه ت س��ه ر كه س��ی 4000 دامه زراندن��ی به ڕێكخراوه كانی س��نوری س��لێمانی ناڕه زای��ی له به رامب��ه ردا ده رك��رد، یه كێتی لێكه وته وه و كۆسره ت ره سوڵ هاته ده نگ و داوایكرد نێچیرڤان بارزانی

به بڕیاره كه یدا بچێت�ه وه .پارتی په رله مانتاری له به رامب��ه ردا له لیژنه ی دارایی په رله مانی كوردستان دڵشاد شه عبان بۆ ئاوێنه وتی "ئه وانه ی زه ره رمه ن��دی ئ��ه و بڕی��اره ن، ته نها ئه وانه ن ئه و مه س��ه له یه به سیاس��ی ده زانن،ئه گین��ا حكومه تی بنكه فراوان ب��ۆ ك��ێ پێكهاتبو، ئ��ه وكات پارتی ده یتوان��ی حكوم��ه ت له گه ڵ یه ك دو الیه نی تر پێكبهێنێت، بۆیه حكومه تی

زۆرینه ی پێكهێن��ا بۆ ئه وه ی هه موان بڕیاری چاكسازی بده ن".

وتیش��ی "یه كه م وتاری س��ه رۆكی حكومه تیش باس��ی له وه ك��رد كه ئه و كابینه یه چاكسازی ده كات،به اڵم ئێستا هه نگاوێكی له و شێوه یه نراوه هه ندێك الیه ن به حوكمی ئه وه ی زه ره رمه ندبون له و بڕیاره ، ده یبه ستنه وه به كێشه یه كی سیاس��ی ،ئه گه ر س��ه رۆكی حكومه ت ئیمزاش��ی بكردایه ئه وكاته ده یانكرده موزایه ده ی سیاس��ی و ده یانوت كاری بڕیاره ی نایاساییكردوه ، هه ربۆیه ئه و كاك نیچرڤان بۆ هه مو الیه ك ده ركه وت كێ ئیراده ی ئه وه ی نییه چاكس��ازی

بكات".ناوبراو ئاماژه ی به وه ش��كرد ئه گه ر پارتی خه ڵكی به نایاسایی دامه زراندوه ، دارایی��ه و له وه زاره ت��ی هه م��وی لیس��ته كانی ئه و كه سانه له به رده ست راس��تده كه ن ئه گه ر داراییه ، وه زیری بۆچی تاوه كو ئێس��تا ئه و كادیرانه ی پارتیتان فه س��ڵ نه كردوه ، یان ئه گه ر مه به س��تیان چاكس��ازییه ده توان��ن پرۆژه ی��ه ك پێشكه ش��بكه ن هه رچی كادیری پارتی به نایاس��ایی دامه زراوه یاخ��ود ناوی هه یه با فه س��ڵبكرێت، من ئه وكاته یه كه م كه س��م پشتگیری بكرێت، پێداچون��ه وه ده ك��ه م ئه وه به اڵم له ڕاستیدا وانییه و كادیری پارتی

به نایاسایی دانه مه زراوه .وتیشی "سه رۆكی حكومه ت ئه وه نده ده ستی به تاڵ نییه بچێت به دواداچون ب��كات به وه ی بزانێت ك��ێ بندیواره و

ك��ێ به نایاس��ایی دامه زراوه ،به ڵك��و كاك نێچرڤ��ان به وه زیری دارایی وتوه چاكسازی بكه من پشتگیریت ده كه م، ئه وه قسه ی كاك رێباز وه زیری داراییه كه ئه و به ئێمه ی وتوه ، وه زیری دارایی ئه گه ر ده یه وێت هه ر چاكس��ازی بكات باب��ه رزی بكات��ه وه ب��ۆ ئه نجومه نی وه زی��ران، م��ن یه كه م ك��ه س ده بم

پشتیوانی ده كه م".مامۆس��تای ئابوریناس و ه��اوكات زانك��ۆ، د.خالی��د حه ی��ده ر له باره ی ئاوێنه ب��ۆ نایاس��ایی موچه خۆرانی وتی "ئه گه ر ئه و هه م��و موچه خۆری بندی��واره نه بوایه ، ئێس��تا حكومه ت ئ��ه و كه س��انه پ��اره ی ده یتوان��ی ئاڕاس��ته ی وه به رهێنانی بكا، ئه وكاته ده بو،یان س��ودی ئابورییه وه له روی ئه و پاره یه ئاڕاس��ته ی ئه و كه س��انه بكرای��ه كه داهاتیان كه م��ه ، ئه وه ش واده كات خواس��تی ئه و كه سانه زیاد بكات به وه ی ده بوه هانده ر بۆ ئه وه ی

ئێمه خۆمان به رهه مهێنان بكه ین".ئ��ه و مامۆس��تایه ی زانك��ۆ نمونه ده هێنێته وه ده ڵێت "ئه گه ر جوتیارێك بزانێت به رهه مه كه ی ده فرۆشرێت ئه وا هان��ی ده دات زیات��ر به رهه مبهێنێت، به وه ش خواست زیاتر ده بو بێكاریش كه مده ب��وه وه ، هه ربۆی��ه ئه گه ر ئه و هه مو پاره ی��ه به گه نده ل��ی خوراوه و بندی��واره كان به موچه خ��ۆره دراوه بگه ڕێندرێته وه و حكومه ت ئاڕاس��ته ی الیه نی به رهه مهێنانی بكردایه ، ئه وكاته

سودی بۆ ئابوری واڵت زۆر ده بو".

"وه‌زیری‌دارایی‌به‌فه‌رمانی‌سه‌رۆكی‌حكومه‌ت‌خه‌ڵكی‌دامه‌زراندوه‌"په رله مانتارێكی پارتی: ته حه دا ده كه م یه ك كادیری پارتی به نایاسایی دامه زرابێت


له ماوه ی رابردودا حكومه تی هه رێمی كوردستان رایگه یاند كه خاوه نی هیچ

بڕه پاره یه ك نییه و مانگانه ته نها پشتی به داهاتی ئه و بڕه نه وته به ستوه كه

ده یفرۆشێت، ئه مه له كاتێدایه حكومه تی عێراق خاوه نی یه ده گی 60 ملیار دۆالر و

90 تۆن ئاڵتونه ، سه رۆكی رێكخراوی گه شه پێدانی ئابوریش ده ڵێت "حكومه تی

هه رێم یه ده گی پاره ی نییه ، چونكه هه مو پاره كان كه وتنه الی حزبه كان و كۆمپانیاكانیان وخاوه نی چه ندین ملیار

دۆالرن، بۆیه بانكه كان به تاڵ بون".

هه فت��ه ی پێش��و نه جیب��ه نه جی��ب عێراق له په رله مانی ك��ورد په رله مانتاری ئاشكرای كرد كه حكومه تی عێراق خاوه نی یه ده گی 60 ملیار دۆالر و 90 تۆن ئاڵتونه ، بۆی��ه هه ركاتێك حكومه ت یه ده گی دراوی نه ما، ئ��ه وا ده بێ��ت مایه پوچبونی خۆی

رابگه یه نێت.له و باره یه وه عه لی حه مه ساڵح ئه ندامی لیژن��ه ی دارایی له په رله مانی كوردس��تان بۆ ئاوێنه ئاش��كرای كرد ك��ه حكومه تی هه رێمی كوردس��تان ن��ه ك خاوه نی یه ك دین��اری پاره ی یه ده گ نیی��ه ، به ڵكو 20

ملیار دۆالر قه رزداره .ه��اوكات حس��ام حه كی��م به رزنج��ی سه رۆكی رێكخراوی گه شه پێدانی ئابوری له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ده ڵێت "له كاتێكدایه كه بواری فرۆش��تن و یه ده گی سه رچاوه ی سروش��تی له ده س��ت درابێ��ت، ئه وكاته ده توانین بڵێی��ن مایه پوچ بون، به اڵم كه قه رزداری حكومه ت گه یشتوه ته 20 ملیار دۆالر، له والوه ش��تێك هه ی��ه ده توانرێت قه ره بوی پێبكرێت��ه وه ، ئه گه ر به پالنێكی

رێكوپێك مامه ڵه ی پێوه بكرێت".وتیشی "له ئێستای هه رێمی كوردستاندا ئه گ��ه ر پالن و س��ندوقی س��یادیی بونی بتوانرێت به شێوه یه كی شه فافانه هه بێت و

كار بكرێ��ت، ئ��ه وا ده توانرێت زۆر ش��ت بكرێت، به اڵم به مش��ێوه یه ی ئێستا نا كه هی��چ پالنێك نییه و نازانی��ن به ره و كوێ ده مانبات، هه رچه نده ئێمه یه ده گی سامانی سروشتیمان هه یه و ده توانرێت ئه و یه ده گه به ده س��ت بهێنین��ه وه ، ب��ه اڵم له كاتێكدا

ئه گه ر پالن و نیه تی باش هه بێت".هه رچه ن��ده حكومه ت��ی هه رێم خاوه نی یه ك دیناری یه ده گ نیی��ه له بانكه كاندا، ب��ه اڵم تائێس��تا مایه پوچبون��ی خ��ۆی رانه گه یان��دوه ، له وباره ی��ه وه س��ه رۆكی رێكخ��راوی گه ش��ه پێدانی ئابوری ده ڵێت "ناكرێت حكومه تی هه رێم ئێستا مایه پوچ بون رابگه یه نێت، چونكه ئه گه ر هه وڵبدات ده توانێ��ت ب��ه و داهاتانه ی ك��ه هه یه تی

بكه وێته وه سه رپێی خۆی".ئه و ئابوریناس��ه وتیشی "مایه پوچ بون یاس��ای تایبه تی خۆی هه یه ، بۆیه ئه گه ر

حكومه تی هه رێم فری��ای خۆی بكه وێت و به رنام��ه و پالنی خ��ۆی بگۆڕێ��ت، ئه وا ده توانێ��ت وا ب��كات ژیان نه وه س��تێت و موچه و خزمه تگوزاریی��ه كان بخاته وه گه ڕو

قه رزه كانیش بداته وه ".گه ش��ه پێدانی رێكخ��راوی س��ه رۆكی ئابوری باس له وه شده كات كه بۆیه حكومه تی هه رێم یه ده گی پاره ی نییه ، چونكه هه مو پ��اره كان كه وتنه الی حزبه كان و كۆمپانیا حزبییه كان و بانكه كان به تاڵ بون، ئه وه تا دبینین حزب��ه كان كۆمپانیای زه به الحیان هه ی��ه و خاوه نی چه ندین ملی��ار دۆالرن، وابزانم حكومه ت هه ر قه رزاری ئه و كۆمپانیا حزبییانه یه ، ئه سڵه ن ئه و پارانه قه رز نییه الی حكومه ت، به ڵك��و پاره ی حكومه ته و كه وتوه ت��ه الی ئه وان و بوه ته قه رز، واتا حكومه ت ق��ه رزاری كۆمپانیا حزبییه كانه ،

كه له ئه ساسدا هه ر پاره ی حكومه ته .

ه��اوكات د. خالد حه یده ر مامۆس��تای زانكۆو پسپۆری بواری ئابوری رایده گه یه نێت ده س��توری به پێی كوردس��تان هه رێمی به ڕێوه به ردنی له سیستمی به شێكه عێراق عێ��راق، وات��ا هه رێم ل��ه و به ڕێوه به ردنه پش��كی هه یه كه 17%ی بودجه یه ، بۆیه ب��ه و پێیه هه رێمی كوردس��تان بۆی نییه یه ده گی هه بێ��ت و وه كو پارێزگاكانی تری

عێراق ئه ژمار ده كرێت.ئه و رونیكرده وه "بۆ نمونه ئه گه ر هه رێم یه ده گ��ی هه بێت و له و پش��كه ی 17% كه به ریده كه وێ��ت و هه موی س��ه رف نه كات و ه��ه ر پاره یه كی لێ بمێنێت��ه وه ، ئه وا بۆ ساڵی دواتر حكومه تی عێراق ئه و پاره یه ی ماوه ت��ه وه ، له به ش��ه كه ی ده بڕێت، ئنجا

ئه وه ی بمێنێته وه بۆی ده نێرێت".هه رچه ن��ده حكومه ت به س��ه ربه خۆیی فرۆش��تنی نه وت��ی ده س��تپێكرد، به اڵم

نه یتوانی��وه هی��چ یه ده گێ��ك هه ڵبگرێت بۆ كات��ی قه ی��ران و به ڕێوه ب��ردن و هه ر ئه گه رێك كه دێته پێشه وه ، به ڵكو ئه وه ی راگه یه ندراوه له و داهات��ه ، توانراوه ته نها موچ��ه دابین بكات، مامۆس��تا خالد وتی "پێموای��ه ئیتر حكومه ت��ی هه رێم ده بێت بی��ر له وه بكات��ه وه ك��ه ئه گ��ه ر پاره كه زیاتر بو له دابینكردنی پێداویس��تییه كان، ئنجا پاره یه ك وه ك��و یه ده گ هه ڵبگرێت، هه رچه ن��د حكومه تی هه رێ��م رایگه یاندوه ك��ه له داهاتی نه وت ته نها به ش��ی خۆی ده رده كات و ئه ویتر ده نێرێته وه بۆ به غدا".

ئه و مامۆستایه ی زانكۆ رونیشیده كاته وه كه هه رێ��م هێش��تا نه گه یش��توه ته ئه و ئاسته ی سه ربه خۆیی ئابوری رابگه یه نێت، هه رچه نده سه روی 85%ی پێداویستییه كانی هه رێم له ده ره وه هاورده ده كرێت و ناتوانێت پش��ت به داهات و ئابوری خۆی ببه ستێت،

ئیتر ئایا چۆن و به چ ش��ێوازێك ده توانێت سه ربه خۆیی خۆی وه كو واڵتێك كه پشت

ببه ستێت به بنه مای ئابوری رابگه یه نێت.وتیش��ی "كه ی هه رێم گه یش��ته ئه وه ی دابین خۆی به توانای پێداویس��تییه كانی ب��كات، ئه وكاته ب��ۆی هه ی��ه ده توانێت س��ه ربه خۆیی ئابوری خۆی رابگه یه نێت و ده ره ك��ی به هاورده كردن��ی پش��ت

نه به ستێت".یه ده گ��ی دینارێ��ك ك��ه حكوم��ه ت نیی��ه ، ناوی ده نرێت چ��ی، د. خالد وتی "حكومه ت��ی هه رێ��م ئێس��تا ناتوانێ��ت موچ��ه دابین بكات و ته نه��ا كاروباره كان به ڕێوه ده بات، به اڵم ئێستا هه نگاوی ناوه و ره نگه له م��اوه ی پێنج س��اڵی داهاتودا، كش��توكاڵ كه رتی چاالككردنی له رێگه ی بتوانێت سه ربه خۆیی ئابوری رابگه یه نێت و

یه ده گی هه بێت".

حكومه‌تی‌هه‌رێم‌هیچ‌پاره‌یه‌كی‌یه‌ده‌گی‌نییه‌‌و‌قه‌رزاره‌رێكخراوی گه شه پێدانی ئابوری : هه مو پاره كان كه وتنه الی حزبه كان و كۆمپانیاكانیان

ئه گه ر ئه و هه مو موچه خۆری بندیواره نه بوایه ، ئێستا حكومه ت ده یتوانی پاره ی ئه و كه سانه بۆ وه به رهێنان به کاربهێنێت

حكومه تی هه رێمی كوردستان نه ك

خاوه نی یه ك دیناری پاره ی یه ده گ نییه

به ڵكو 20 ملیار دۆالر قه رزاره

بانکه کانی کوردستان به تاڵن

9 (494( سێشه ممه 2015/9/8 کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: دالیا جەمال

ئەو خێزانانەی بۆ کۆتاییهێنان به ژیان هاوسه رگیریی ده که ن ڕو

لەدادگا دەكەن چیرۆك و بەسەرهاتی جیاوازیان هەیە، هەندێك خراپی بارودۆخی ئابوری هەندێكیش زوو

بڕیاردان و هاوسەرگیری پێشوەخته بەهۆكاری جیابونەوە دادەنێن.

هانای تەمەن 44 س��اڵ ئەو ڕۆژەی دەزانێ��ت هاوس��ەرەكەی خیانەت��ی لێك��ردوە ئیت��ر بڕی��اری جیابونەوە دەدات، ئ��ەو باس��ی دۆخ��ی ژیانی خ��ۆی دەكات و دەڵێ��ت "مێردەك��ەم هەمیشە سەرخۆش بو، وەك پێویست مەس��رەفی نەئەكردین، بۆ سێ مانگ تەنها 20 ه��ه زاری بۆ دادەنام، ماوەی 4 ساڵ بەبەردەوامی هاتوچۆی بەغدای دەكرد، دواجار زانیم كە ئەو خیانەتی لێك��ردوم و ژنێك��ی عەرەب��ی هەیەو

تەنانەت منداڵێكیشی لێی هەیە".هاوسەرەكەی هانا دواتر دەگەڕێتەوە كوردس��تان و ناچاری دەكات كە ببێتە بەخێوكارو خزمەتكاری هەمویان، "بۆیە منیش داوای جیابونەوەم كردوە، بەاڵم ئ��ەو ڕەزامەند نییە چونك��ە نایەوێت

مارەیی بدات".هەریەكێكیان جی��اوازن ڕوداوەكان هۆیەك��ی تایب��ەت بەخۆی��ان هەیە، كاتێك س��ەیری ڕوخس��اریت دەكرد باوەڕت نەئەك��رد كە ئەو تەمەنی 27 ساڵ بێت، ش��یرین ژنێكی بااڵبەرزه و بەس��ەرەوەبو، ڕەش��ی لەچكێك��ی ئەوەن��دە دودڵ و ماندوبو، نەیدەتوانی به پێوه بوەستێت، شیرین پێنج ساڵە دو خاوەنی ك��ردوەو هاوس��ەرگیری منداڵە، هەر لەس��ەرەتاوە مێردەكەی كردوە لەگەڵ��دا ڕەفتاری زۆرخ��راپ دابین ماڵەكەی پێداویستییەكی "هیچ ڕۆژانەی پ��ارەی تەنانەت نەدەك��رد مندااڵنەكانیش، هەمو كات دەیوت تۆ موچەی خۆتت هەیە، هەتا هەندێ جار دایك��م و براكان��م یارمەتیم دەدەن تا بژێوی ژیانی خ��ۆم و منداڵەكانم دابین

بكەم".

شیرین به رده وامه له ناڕه زایی ده بڕین له سه ر دۆخی خۆی و ده ڵێت "هەرچەندە نازانم و هەرگیز پێم ناڵێت چەند پارەی هەیە ب��ەاڵم مێردەكەم ب��اری دارایی باش��ەو هەموی دەدات بەخواردنەوەو گۆڕینی سەیارە، هەربۆیە منیش داوای داواش��مكردوە كردوەو جیابون��ەوەم هەمیش��ە وەك منداڵەكانی��ش ك��ە لەالی خۆم بن و لەبەرئەوەی پێش��تر نەكردوم دابین منداڵەكان��ی خەرجی ئێستا دەمەوێت لەڕێگەی دادگاوە ئەو

كارەبكات".جیابون��ەوەی نێوان هاوس��ەران كە هەڵوەش��اندنەوەی ئ��ەو گرێبەس��تە

یاسایی و شەرعییەی نێوانیانەو كۆتایی هاتنی پێك��ەوە ژیانیان��ە لەژێر ئەو س��اباتەی که کۆیانده کات��ه وه ، پەیام ئەحمەد پارێزەر لە دادگای س��لێمانی لەب��ارەی ه��ۆكاری زۆربون��ی ڕێژەی جیابونەوە بەئاوێنەی ڕاگەیاند "زۆرجار ویس��توە كوڕەكانیان گیرفانی كچان

نەك ڕۆحیان".ئ��ەو پارێزه ره بەڵگە ب��ۆ وتەكانی دەهێنێت��ەوە دەڵێت "لەدروس��تبونی قەیران��ی دارایی��ەوە هەر ل��ە ماوەی دەس��گیرانیدا بەش��ێكی زۆر لەكچان جیادەبن��ەوە بەهۆی ئ��ەوەی ناتوانن بچنە ماڵ��ی خۆیان"، هەروەها نەبونی

بێزارب��ون نیش��تەجێبون و ش��وێنی هەڵبژاردن و یەكتری بەهەڵە لەیەكترو منداڵ و بەخێوكردن��ی سەرخۆش��ی و دڵپیس��ی و خیان��ەت و خراپ��ی باری دەرونی وڕێكنەكەوتنیان بەهۆكاری تری

جیابونەوەیان دادەنێت.ئەو كات��ەی ژن و پیاوێك دەیانەوێت دەچنە ئ��ەوەی پ��اش جیاببن��ەوە دادگا دوات��ر س��ەردانی توێژەران��ی كۆمەاڵیەتیش دەكەن ت��ا هاوكارییان كێشەكانیان، لەچارەسەركردنی بكەن توێژەرێك��ی كۆمەاڵیەت��ی لەب��ارەی هۆكاری بەرزبونەوەی ڕێژەی جیابونەوە بەئاوێنەی ڕایگەیاند "ناجێگیری دۆخی

سیاس��ی و ئابوری واڵت وایكردوە كە هاوس��ەرگیری پێش��وەخت زۆتربێت، دی��ارە ئەوتەمەن��ەش گونجاونییە بۆ هاوس��ەرگیری چونك��ە ئ��ەوان وەك حەزێ��ك یان ئارەزو ی��ان چاولێكاری ئەو پڕۆس��ەیە ئەنج��ام دەدەن بۆیە دواتریش ناتوان��ن خۆڕاگربن بەرامبەر

ئەنجامەكەی".هه روه ه��ا ده ڵی��ت "كاتێ��ك هەر هاوس��ەرگیرییانەوە ژیانی لەسەرتای پابەندبونێكیی��ان هەردوكی��ان هەبێت، ناتوانن وەك پێویس��ت ماڵ و خێزانەكانی��ان ب��ەرن بەڕێ��وە بۆیە ئیت��ر خ��ەون و خەیاڵەكانی��ان بەتاڵ

ئ��ەوان چاوەڕێیان ئەوەی دەبێتەوە، دەكرد ئێستا ناتوانن بەدیبهێنن، بۆیە وردە وردە كێش��ە دەكەوێتە نێوانیان ك��ە دواتر بەجیابونەوە كۆتایی دێت". ئەو توێژه رە زو بڕیاردان و زو ژنهێنانی ك��وڕان بەهۆكاری كاریگ��ەر دادەنێت

له جیابونه وه ی ژن و مێردا.بەپێی ئامارێكی دادگای س��لێمانی 7518 كەس لە س��اڵی 2014 و 3990 ك��ەس لەم��اوەی 8 مانگ��ی س��اڵی 2015 پرۆس��ەی هاوسەرگیرییان پێك هێناوە،هەروەها 2932كەس لەس��اڵی 2014 و 940كەسیش لەماوەی 8 مانگی

ساڵی 2015 دا لەیەك جیابونەتەوە.

ئا: باخان جەمال

گه وره کچان و کوڕان بۆچونی جیاوازیان له باره ی پێکنه هێنانی

ژیانی هاوسه رگیرییه وه هه یه ، هه ندێکیان به قه ده ری خۆیانی

ده زانن و به شێکیشیان به هه ڵبژارده ی خۆیانی ده زانن، کوڕێکی 42

ساڵیش ده ڵێت "حەزناكەم خەریكی ماڵ و منداڵ و ژن بەخێوكردن بم،

بەڵكو دەمەوێت ئازادبم".

نەرمین کچێکی تەمەن37 س��اڵەو تا ئێس��تا ژیان��ی هاوس��ه رگیریی پێکنه هانی��اوه ، ئ��ه و لەچاوەكانیدا خەم و لەڕوخس��اریدا ماندویەتیەكی ژیانی پێکنه هێنانی له باره ی دیاره و هاوس��ه رگیریی ده ڵێت "قەدەری من وابو كە تا ئێس��تا شونەكەم، ئەوە تەنها من نیم، زۆر كچی دیکه ی وه ک من هەن، حەزم ئەكرد تەنانەت خەونم پێوە دەبینی كە ژیانی هاوسەرگیریم پێك بهێنایەو ماڵ و منداڵم هەبوایە". ئەو بزەیەك��ی كردو وتی "چی لەوە خۆش��ترە كە بەیانیان منداڵەكانت

بەڕێبكەیت بۆ قوتابخانە".دایك و ئ��ەوەی بەهۆی نه رمی��ن نەم��اون، ژیان��دا ل��ە باوك��ی دەژی، برایەكی��دا لەماڵی ئێس��تا ب��ۆ بارگرانیەك��م "هەس��تدەكەم ئەوانیش دروس��تكردوە، پەیوەندیم هیچ باش نییە لەگ��ەڵ براژنەكەم، بەاڵم ئیتر ناچارییە چیبكەم ئەبێت

ڕەزامەندبم".گەورە كچ یان زارەوەی "قەیرە" كە لەكۆمەڵگای كوردیدا بەكاردەهێنرێت بۆ ئەو كچان��ەی تەمەنێك ژیانیان بەڕێكردوەو پڕۆسەی هاوسەرگیرییان پێ��ك نەهێناوە، بۆیە ئ��ەم كچانە زۆرج��ار بارودۆخێ��ك ناچاریی��ان دەكات كە ژیانی هاوسەرگیری لەگەڵ پیاوێكی تەمەندار ی��ان پیاوێك بۆ بەخێوكردنی منداڵەكانی پێكبهێنن.

كەژاڵ یەكێكە لەو گەورەكچانەی كە بەخواستی خۆی ژیانی هاوسەرگیری پێ��ك نەهێن��اوەو قس��ەو توانجی خەڵكی ناچاری دەكات كە شو بكات بەپیاوێكی بەتەمەن و س��ێ منداڵی ئەو بەخێوبكات، له وباره یه وه ده ڵێت "زۆریان پێوتم قەیرە، ئیتر بێزاربوم هەستم بەكەمی دەكرد بۆیە بڕیارمدا هەر كەس بێتە داوام هاوس��ەرگیری

لەگەڵ بكەم".لەس��ەرجێگا دایكی ئەوكات��ەی كەوتوە بەهۆی نەخۆشییەوە باوكی ڕازی نابێ��ت كەژاڵ هاوس��ەرگیری ب��كات، "ئەگەر من ش��وم بكردایە ك��ەس نەب��و خزمەت��ی براكانمی بكردایە، دوای ئەوەی دایكم كۆچی دوای��ی كرد ئیت��ر باوك��م بڕیاریدا هاوسەرگیری لەگەڵ ئەم پیاوە بكەم

كە ژنەكەی مردبو".

هەرچەن��دە لەكۆمەڵگای كوردیدا زاراوەی��ەك نیی��ە بەكاربهێنرێت بۆ كوڕان هەروەك ئەوەی بەگەورەكچان

دەوترێت قەیرە، بەاڵم بەش��ێك لە كوڕانیش تەمەنیان دەچێتە سەرەوەو هاوس��ەرگیرییان ژیان��ی هێش��تا

پێكنەهێناوە .شەماڵ کوڕێکی تەمەن 42 ساڵه و خاوەن��ی ماڵ و ئوتومبێله و بەردەوام كاردەكات، هەروەه��ا توانای مادی زۆر باش��ە بەاڵم تا ئێس��تا ژیانی نەهێن��اوە، پێ��ك هاوس��ەرگیری له ب��اره ی هۆکاره که ی��ه وه ده ڵێ��ت "خێزانەكەم چەندین جار كچیان بۆ دەستنیش��ان كردوم بەاڵم نامەوێت چونك��ە حەزناك��ەم خەریكی ماڵ و من��داڵ و ژن بەخێوكردن بم، بەڵكو

دەمەوێت ئازادبم".توانج��ی بەتان��ەو گ��وێ ئ��ەو دەوروبەرەكەی نادات، "ڕاهاتوم و هەر لەبەرنامەشمدا نییە كە هاوسەرگیری

ئەنجام بدەم". زۆرج��ار كچان بێزاردەبن لەتانەو توێژەران��ی كۆمەڵ��گا، توانج��ی كۆمەاڵیەتی��ش ب��ۆ ئ��ەم دیاردەیە بۆچونی خۆیان هەی��ەو دەیانەوێت هۆش��یاركردنەوەی لەڕێ��گای كۆمەڵگاوە فشاری دەرونی سەر ئەو

گەورە كچانە كەمتربكەنەوە.ئاڤان وەك تویژەرێكی كۆمەاڵیەتی ڕونیكردەوە كە لەناو كوردو لەهەمو دونیاشدا ڕێژەی ئەو كوڕو كچانە زیاد بوە كە هاوسەرگیرییان پێكنەهێناوە، "هەندێ لەكچ��ان خۆیان نایەنەوێت هاوسەرگیری بكەن و هەندێكی تریش ماڵەوەی��ان ڕێگردەبن، جگە لەوەی

خراپی باری دارایی كوڕانیش هۆكارە هاوس��ەرگیری نەتوانن بۆئ��ەوەی بكەن، هەتا ئێس��تا وای لێهاتوە كە پرس��یاریان لێدەك��ەی دەڵێن ئێمە خۆمان ب��ۆ بەخێو ناكرێ��ت ئینجا ن��ۆرەی كچ��ی خەڵك��ە، هەروەها كچانیش كوڕێك توانای ماددی باش نەبێت هاوس��ەرگیری لەگەڵ ناكەن، یان هەن��دێ كوڕی��ش داوای كچی منداڵ ئەك��ەن كە ئەوانیش بەكەمی

ڕازی ئەبن".هەروەه��ا وتیش��ی "ژیان��ی ئەم گەورەكچان��ە زۆر ناخۆش��ە چونكە هەندێكی��ان دەبێت بەتەنیا بژین كە ڕەنگە توشی كێشە ببن یان لەگەڵ براو كەس��ی تریان دەژی��ن ئەگەر

دایك و باوكیان لەژیاندا نەبون".لەپێناو خزمەتكردن بەگەورەكچان هەروەك لەئامانجەكانیاندا دیاریكراوە، كۆمەڵەی ئایندە بۆ كچانی تەمەندار لەس��اڵی 2013 دامەزراوه و چەندین ئەنجام��داوە، چاالكیی��ان خ��ول و هەرچەن��دە بەش��ێك لەچاالكان��ی ئ��ەم كۆمەڵەیە ژن��ان پێیانوای��ە نەك بەگەورەكچان سوكایەتیكردنە

خزمەتكردنیان.لەساڵی 2014 وەزارەتی كاروباری هەرێ��م حكومەت��ی كۆمەاڵیەت��ی بڕیاریدا كە بڕی 1تا 15 ملیۆن دینار وەك قەرزب��دات بەهەر گەورەكچێك بەمەرجێ��ك تەمەنی لەس��ەرو 45 س��اڵییەوە بێ��ت ت��ا كارێكی پێ

ئەنجامبدات.

ژنان‌هۆکاره‌کانی‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌خێزان‌باس‌ده‌که‌ن"دوای 4 ساڵ زانیم مێرده که م ژنی دیکه ی هه یه ، بۆیه بڕیارم دا لێی جیاببمه وه "

گه‌وره‌‌کچان‌و‌کوڕان‌‌بۆچی‌ژیانی‌هاوسه‌رگیریی‌پێکناهێنن؟کوڕێکی 42 ساڵ: نامه وێت هاسه رگیریی بکه م ، ده مه وێت ئازاد بم

مێرده که م باری دارایی باشەو هەموی دەدات بەخواردنەوەو

گۆڕینی سەیارە هەربۆیە منیش

داوای جیابونەوەم كردوەو

داواشمكردوە كە منداڵەكانیش وەك

هەمیشە لەالی خۆم بن

هەندێ لەكچان خۆیان نایەنەوێت

هاوسەرگیری بكەن و هەندێكی تریش ماڵەوەیان ڕێگردەبن، جگە لەوەی خراپی باری دارایی

كوڕانیش هۆكارە بۆئەوەی نەتوانن هاوسەرگیری بكەن

ئەم كچانە زۆرجار بارودۆخێك ناچارییان

دەكات كە ژیانی هاوسەرگیری

لەگەڵ پیاوێكی تەمەندار یان

پیاوێك بۆ بەخێوكردنی منداڵەكانی

پێكبهێنن

[email protected] (494( سێشه ممه ‌2015/9/8ره‌نگاڵه

دۆخه كه به ناخۆش��ی هه س��ت ئه كه یت به اڵم له گه ڵ ئه وه ش��دا ه��ه وڵ ئه ده یت خۆت��ی له گه ڵ

بگونجێنیت.

هه س��ت ده كه یت خۆشه ویس��ته كه ت له به ر لێده شاریته وه ، نهێنیت هه ندێ ئه مه ش��ه تۆ بایه خی وه ك پێویستی

پێناده یت.

تۆ كه س��ێكی باش��ی له ناو خه ڵك و به وه ناس��راویت له ناویان، پێویس��ت ب��ه وه ناكات خ��ۆت بێتاقه ت بكه یت

به ره خنه یه كی بچوك.

هه س��ت به دڵته نگ��ی ئه كه یت و ته نها كه س��ێك كه بیه وێت دڵت خۆش بكات ه��اوڕێ نزیكه كه ی

خۆته .

زۆر خۆت له ماڵه وه هێشتۆته وه و به ستوه ، تر به كه سانی پشتت خ��ۆت له ته ندروس��تی بی��ر

بكه ره وه .

هه واڵێك��ت چاوه ڕێ��ی نه هه ن��گ: ئه كرد كه دڵت خ��ۆش بكات و باری داراییت ب��اش بكات، ئه مه روینه داو

ناره حه تیت بۆدروست بو.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

نه ته وه ی كوردس��تان و له مێ��ژوی كوردا، له یال به درخان یه كه مین كچی كورده كه له بواری هونه ردا ده ركه وتوه .تێكۆش��ه ری له بنه ماڵه یه ك��ی ئ��ه و كچی )عه بدولڕه زاق به درخانییه كانه و به درخان(و كچه زای )به درخان پاشا(یه . له یال له ساڵی 1908 له ئیستانبوڵ دوای 1913 س��اڵی له دایكب��وه . ده رچون��ی بڕی��اری كۆمه ڵكوژكردنی بنه ماڵ��ه ی به درخانیی��ه كان له الیه ن عوس��مانیه كانه وه ، له یال له ته مه نێكی زۆر بچوكی��دا له گه ڵ دایكی ناچاربون عوسمانی ژێرده سه اڵتی له ناوچه كانی كۆچ بكه ن و ڕوبكه نه میس��رو ته مه نی

منداڵی له )میسر( به سه ربردوه .جیهانی یه كه م��ی جه نگ��ی دوای له س��ااڵنی )1914 ت��ا 1918(، له یال به درخان میسری جێهێشتوه و چوه ته ئه وروپ��ا، له )سویس��را( چوه ته به ر خوێندن و له )ئه ڵمانیا(ش په یمانگه ی هونه ری بالێی ته واوكردوه و پاشانیش

له )فه ره نسا( نیشته جێ بوه ." له یال به ردخان له مێژوی كوردستان و نه ته وه ی كوردا یه كه مین كچی كورده

كه له بواری هونه ردا ده ركه وتوه ".هه روه ه��ا یه كه می��ن كچیش��ه كه ناوه ڕاست خۆرهه اڵتی ئاستی له سه ر ده ركه وتبێ��ت و بالێ��دا له هون��ه ری ژن��ه له ناس��راوترین یه كێكیش��ه له س��ااڵنی جیهان س��ه ماكه ره كانی

1930دا.هه ڵپه ڕكێ و سه ما، هه ر له منداڵیه وه

س��ه رنجی له یالیان راكێش��اوه ، بۆیه له یال كاتێك كه منداڵ بوه ، له ڕێگه ی ژنان��ه وه ، س��ه مای س��ه یركردنی به شێوه یه كی سروش��تی خۆی فێری س��ه ماكردن ك��ردوه و زۆر خولی��ای

سه ماكردن بوه .نیش��ته جێبونی دوای به تایبه تیش له ئه وروپا، هه مو ئامانج و حه زو خولیاو مه به ستی ژیانی سه ماكردن و خوێندن و لێكۆڵینه وه بوه له سه ماكردن و ئه فراندن بوه له هونه ری بالێدا، به تایبه تیش ئه و سه مایانه ی كه له یال به درخان نمایشی بنه مایه كی سه رچاوه و هیچ ده كردن، نه بوه ، به ڵك��و داهێنانی خودی له یال خۆی بوه ، كه ش��ێوازی تایبه ت و زۆر

سه رنجڕاكێش بوه .له ی��ال به درخ��ان له س��اڵی 1930 تا س��ه ره تای س��ااڵنی 1940، سه ما له جه ماوه رییه كه ی پڕ سه رنجڕاكێش و خۆی له واڵتانی )نه مس��ا، ئه ڵمانیا، سویسرا، فه ره نسا، به لژیكاو ئیتاڵیا( نمایش��كردنی بۆ پێشكه ش��كردوه و )ئه مریكا و بانگهێش��تی سه ماكانی ، كه نه دا(و زۆر واڵتی تریش كراوه و له ناو خه ڵك به ش��ازاده ی كورد ده ناس��را. له یال بۆخۆیش��ی هه میشه و به وپه ڕی شانازییه وه خۆی وه كو كچه كوردێك و نامه ناس��اندوه ، خه ڵكی كوردستان مێژوییه كانی له ی��ال به ردخانیش ئه و

ڕاستییانه مان بۆ ده سه لمێنن.له ی��ال به درخان له س��اڵی 1986دا

له پاریس، كۆچی دوایی كرد.

له یال به درخان.. یه كه مین كچه سه ماكاری كورد

ئا: شۆڕش محه مه د

سیڤان عه باس هونه رمه ندی گۆرانیبێژ له م دیمانه یه ی ئاوێنه دا تیشكده خاته سه ر رۆڵ و پێگه ی گه نج له هونه ری كوردی و له سه ر چه ند پرسێكی گرنگی دیكه ی

بواری هونه ری هه ڵوێسته ده كات.

له هونه ری گه ن��ج به پێگه ی س��ه باره ت كوردیدا، سیڤان عه باس وتی : رۆڵ و پێگه ی گه نج به دو ئاراس��ته دا رۆش��توه یه كێكیان باش��ه و ئه وی تریان زۆر خراپ��ه . هه ندێ له گه نج��ان كاری باش ده ك��ه ن به اڵم زۆر كه م��ن، هه ندێكی تر هه ن ك��ه زۆر زۆرن و به ڕاستی كاره كانیان هیچ مۆركێكی هونه ری

كوردی پێوه نیه به داخه وه ". له ب��اره ی رۆڵی ده زگاكان��ی راگه یاندن و حكومه ت و رێكخراوه هونه ریه كان له بره ودان به هونه ری كوردی ، س��یڤان وتی " كێش��ه گه وره كه ئه وه یه كه ده زگاكانی راگه یاندن و نازانن هونه رییه كان حكومی��ه كان و ده زگا كێ باش��ه و كێ خراپه . چونكه خۆیان له و بواره دا هیچ شاره زاییه كیان نیه ". وتیشی " زۆرین��ه ی خراپبون��ی هون��ه ری ك��وردی

له ئه ستۆی راگه یاندنه كانه ".ئه و گۆرانیبێ��ژه له و بڕوایه دایه كه گه نج له كۆمه ڵگه ی كوردیدا نه ك ته نها داهێنانی ده كوژرێ ، به ڵك��و به ناخی عه رزدا ده برێ . له و باره یه وه وتی " ئێمه بێگانه په رستین و خۆمان پێ هیچه بۆیه ئه وه حاڵه كه مانه ".

سه باره ت به شاری سلێمانی و ناونانی ئه م شاره به پایته ختی روناكبیری ، سیڤان وتی " هونه ره ، رۆشنبیری و سه رچاوه ی سلێمانی ئه مه مێژو سه لماندویه تی . به اڵم ئه گه ر ئه م

دۆخه سیاسیه واز له كوردستان بهێنێ ئه وا ده چێته وه دۆخی جارانی خۆی ". وتیش��ی " بۆ ب��ره ودان به كولتور و هونه ر ده بێ به هیچ جۆرێ بیر له سیاس��ه ت نه كرێته وه چونكه به ڕاستی سیاس��ه ت بۆگه نه و هه مو شتێك

تێكده دات". "ئێم��ه ی كورد له ن��او خۆماندا خراپین ب��ه اڵم ئه گه ر كۆك بین ئه وا هه مو ش��تێك

باشده بێت" سیڤان وایوت.له ب��اره ی نهێنی س��ه ركه وتنی گۆرانی ، س��یڤان عه باس وتی " نهێنی سه ركه وتنی گۆران��ی هه مو ئه م پێكهاتانه یه )ش��یعر، ئ��اواز، ئه دا و هت��د( پێكه وه ". وتیش��ی " ئێستا گۆرانیبێژه كانمان بون به شاعیر! من ئ��ه وه زۆر به خراپ ده زان��م چونكه كاتێك )په ش��ێو( ی م��ه زن هه یه من بۆ ش��یعر بنوسم و خۆشم بیكه م به گۆرانی ، ئیشی من

گۆرانیه نه ك شیعر". س��یڤان ئاماژه ی بۆ ئه وه ك��رد "كاتێك مۆسیقا و ده نگ و ش��یعر و وتنی هه ڵقواڵوی جوگرافی��ای واڵته ك��ه ی خ��ۆت ب��و ئه وا به نه م��ری ده مێنێت��ه وه . نمون��ه ش زۆره ئاوڕێك له گۆرانیه كۆنه كان بده وه بزانه هه ر

به نه مری ماونه ته وه ".له ب��اره ی رۆڵ و كاریگ��ه ری هونه رمه ند عه دنان كه ریم له س��ه ری ، س��یڤان عه باس وتی "عه دنان كه ریم مامۆس��تا و قوتابخانه یه

بۆ من، له ته واوی كاره كانم ئاگاداره ". سه باره ت به كار و به رهه می نوێی خۆشی ، سیڤان وتی " كاری نوێم ئه لبومێكه به ناوی )النكه ی هه س��تێك( پێكهاتوه له هه ش��ت تراك دوانیانم كلیپ ك��ردوه ، له ماوه یه كی نزیكدا كلیپه كان باڵوده بێته وه ، به اڵم ماوه ی

دو مانگه ئه لبومه كه له بازاڕدایه ".

سیڤان عه باس: كاری زۆرێك له گه نجه كان هیچ مۆركێكی كوردی پێوه نیه

"سیاسه ت هه مو شتێك تێكده دات"

2015 ئه یلول��ی 10ی ڕۆژی هونه رمه ندی شێوه كاری كورد دارا شێوه كاری پێشانگه یه كی ئارام

له واڵتی كه نه دا ده كاته وه . به پێش��انگه كه و س��ه باره ت له لێدوانێكی بۆ ئاوێنه ، دارا ئارام وت��ی "نوێترین پڕۆژه ی هونه ریم پێش��انگه یه كی كردن��ه وه ی ئێرلس له گه له ری ش��ێوه كارییه كۆرت له شاری هاملتۆن له واڵتی كه ن��ه دا كه 51 تابل��ۆی تیایدا

نیشانده ده م". پێش��انگاكه وتیش��ی" "ره نگدان��ه وه به ناونیش��انی ده كرێت��ه وه و سروش��تییه كان" ئه و تابلۆیانه ی كه نیشانده درێن هه ڵب��ژارده ی كاره كانی س��اڵی

تابلۆكانی��ش 2014-2015�ی��ه و س��ه رجه میان جیاوازن و قه باره ره نگدان��ه وه ی سروش��ته له هه ر چ��وار وه رزه كان��دا و هه وڵمداوه خ��ۆم روانین��ی به س��اده یی

بخه مه رو".10ی ل��ه رۆژی پێش��انگه كه ئه یل��ول ده كرێته وه و هه تا 17ی تشرینی یه كه می 2015 به رده وام

ده بێت. دارا ئارام، له دایكبوی شاری س��لێمانیه ، ده رچوی په یمانگای س��لێمانی و هونه ره جوانه كان��ی ئۆنتاریۆیه هون��ه ری كۆلێ��ژی

له واڵتی كه نه دا.یه كه مین 1988دا له س��اڵی له مه ڵبه ندی تایبه تی پێشانگه ی

له دیمه شقی روس��ی رۆشنبیری پایته خت��ی س��وریا كردۆته وه ، دووه می��ن له س��اڵی1990دا پێش��انگه ی تایبه ت��ی له تۆرنتۆ له كه نه دا كردۆته وه و له و كاته وه هه تا ئێس��تا چه ندین پێشانگای دیكه ی له ه��ۆڵ و گه له ری و مۆزه ش��اره دا ئه و به ناوبانگه كان��ی

كردۆته وه .هه روه ه��ا جگ��ه له هه رێم��ی كوردس��تان و كه نه دا، له چه ندین واڵت��ی دیك��ه وه ك )ئه ڵمانیا، سوید، دانیمارك، هۆڵه ندا، ژاپۆن( پێشانگه ی كردۆته وه و له چه ندین پێشانگه ی هاوبه شیشدا به شداری خه اڵتێكیش��ی چه ند ك��ردوه و

پێبه خشراوه .

رسوشت له تابلۆكانی شێوه كارێكی كوردا

رێب��وار س��یوه یلی نوس��ه ر و روناكبیر كتێبێ��ك به ناوی )ش��وێن و ش��وناس( باڵوده كات��ه وه و ب��اس له گرنگی ش��وێن ده كات بۆ دروستكردنی شوناسی مرۆڤ. سیوه یلی له باره ی كتێبه كه و له لێدوانێكی بۆ ئاوێنه وتی " كتێبی )شوێن و شوناس( له مان��ای فه لس��ه فیه توێژینه وه یه ك��ی ش��ار وه ك ش��وێن و له گرنگی شوێن بۆ دروس��تكردنی شوناس��ی مرۆڤ. شاری س��لێمانی له م ڕوه وه تایبه تمه ندیی خۆی هه یه و ش��وێنێكه به ده ر له وه ی كه وتۆته چ ناوچه یه ك��ی جوگرافیای��ی جیه��ان و كوردستانه وه ، ئه وه به درێژایی مێژوه كه ی

خۆی شارێكی شوناسبه خش بوه ".وتیش��ی " ئه م كتێبه له و په یوه ندییه ی خودێتی تاكه ك��ه س و م��رۆڤ، نێ��وان ده یبه س��تێت ك��ه ده كۆڵێت��ه وه به شوناسه وه . واته له و دۆخه ده كۆڵێته وه ك��ه تیایدا ش��وێنێكی تایب��ه ت چۆن ده بێته هۆكاری به خش��ینی ش��وناس به مرۆڤ��ه كان و چ��ۆن مرۆڤه كانی��ش له دۆخی جی��اوازی په یوه ندییاندا به و تایبه تی شوناس��گه لێكی شوێنه وه ،

پێده به خشن".رێبوار س��یوه یلی ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه " كتێبه كه به شێكی هه ره زۆری ته رخانك��راوه ب��ۆ به راوردو توێژدنه وه له شه قامی توی مه لیك سالم ش��ه قامی له هه ش��تاكان و له ن��ه وه ده كان و )س��ه هۆڵه كه (

پاشتردا". تری به به ش��ه كانی سه باره ت كتێبه ك��ه ش، س��یوه یلی وتی " به شه كانیتریشی ته رخانكراون بۆ توێژینه وه له كۆمه ڵیك دیارده و ده ركه وت��ه له و ش��اره دا، كه تایبه تمه ندی شوێن و مرۆڤیان لێوه دروستبوه و ڕه نگدانه وه ی

په یوه ندی نێوانیانن". وتیش��ی " كتێبه كه به دیوێكیترداو ب��ه په نابردن بۆ میتۆدی فه لس��ه فه ی دیارده ناسی، به پشتبه ستن به ئه زمون��ی تایب��ه ت و خودێتی كه س��ی یه ك��ه م، هه وڵده دات كولت��ورو ڕه هه نده ش��اره ئه م مه عنه وییه كه ی كولت��وری و بخوێنێت��ه وه . ئ��ه م كتێب��ه ده توانێ��ت به شداریی بكات له دۆزینه وه ی ئه و شوناسه هاوبه ش��ه ی نێوان نه وه ی هه ش��تاكان و پاش��ترو له هۆكاره كانی دروستبونی ئه م

شوناسه ده كۆڵێته وه ". ئ��ه م به رهه مه له جۆری خۆی هه وڵێكی ده گمه ن و سه ره تاییه له بواریی فه لسه فه و له باڵوكراوه كانی یه كێك��ه شارناس��یدا و ناوه ندی غه زه لنوس بۆ چاپ و باڵوكردنه وه و رۆژی پێنجش��ه ممه 10ی ئه یلول��ی 2015 له غه زه لنوس خۆی نوسه ر به ئاماده بونی

باڵوده كرێته وه .

ڕێبوار سیوه یلی : سلێامنی به درێژایی مێژوه كه ی خۆی

شارێكی شوناسبه خش بوه

‌ره‌نگاڵه(494( سێشه ممه 2015/9/8 [email protected]

گاکاوڕ

هه س��ت به ته مه ڵ��ی ده كه ی��ت و ئه ركه كانت ناتوانی��ت به هۆیه وه به جێ بهێنیت و هیچ پاڵپشتیه كت

نابێت.

ئه گه ر بیرت له وه كردۆته وه كه هه ندێ كارت دوا بخه ی��ت، ئ��ه وه توش��ی هیالكی ده بیت و هه ست به هه ڵه یه ك

ئه كه یت.

پێویست به وه ناكات بیر له رابردو به هیالكی و هه س��ت بكه یته وه ، ماندوێت��ی ده كه یت به هۆی ئه و

بیره وه ریانه .

ی��ان كاره كان��ت دواخس��تنی نائومێدیت هه س��تی پرۆژه كانت ئه گ��ه ر ده كات دروس��ت ب��ۆ

به شێكیانیشت ته واو كردوه .

ناتوانیت به ش��داری ئ��ه و كۆڕه ك��ه بكه ی��ت كۆمه اڵیه تیان��ه ماوه یه ك��ی درێ��ژه خۆت��ت بۆ

ئاماده كردوه .

قرژاڵدوانه‌‌

ئ��ه و زانیاریان��ه ی به ده س��تت رێره وی لێده كات وات گه یشتوه پرۆژه كان و پالنه كانت بگۆڕیت بۆ

شێوازێكی تر.

فه‌‌ریکشێر

1010

كاتێك هه ستت كرد لێوت ره نگی تۆخه و مه یله و ره شه به هۆی جگه ره كێشانه وه . ئه وه پێویسته ئه م هه نگاوانه ی خواره وه ی بۆ بكه ی بۆئه وه ی

لێوێكی په مه یی و جوانت هه بێت

1- تقش��یر كردن. كاتێك لێوت تۆخ ده بێته وه پێویس��ته ئه وه جگه ره كێش��انه وه به ه��ۆی به به رده وام��ی تقش��یری بۆ بكه ی . باش��ترین جۆری ته قش��یر ئه وه یه تۆزێ��ك فازلین بكه س��ه ر فڵچه ی ددانه كه ت به هێواشی و بۆ ماوه ی چه ن��د خوله كێك به ش��ێوه ی بازنه ی بیهێنیت به لێوه كانت، دواتر به ئاو بیشۆو پاشان زه یتی زه یتونی لێبده بۆ ئه وه ی هه س��ت به وشكبونی

لێوه كان نه كه یت.زیان��ه بۆكه مكردن��ه وه ی ش��ێداركردن. -2خراپه كانی جگه ره كێش��ان له سه ر لێوت رۆژانه

8 په رداخ ئاو بخۆره وه .

3- ق��اوه و چا ك��ه م بخ��ۆره وه ، هه ندێ جار زۆر خواردن��ه وه ی ئه م ماددان��ه ئه بێته هۆی ت��ۆخ كردنه وه ی ره نگ��ی لێ��و و زه ردكردنی پ��وك و ددان، چونكه زۆربه ی ئه و كه س��انه ی

جگه ره كێشن چاو قاوه زۆر ده خۆنه وه .

4- سوراو كه م به كار بیهێنه . هه وڵبده هه تاوه كو ئه توانی سوراو به كار مه هێنه به تایبه تی ره نگی سور، چونكه ره نگی لێو زیاتر تۆخ ده كاته وه .

فیلمی )بیره وه ریی ئه س��په ڕه ش��ه كه (ی ده رهێنه ری كورد ش��ه هرام عه لیدی له به شی پێشبڕكێی فێس��تیڤاڵی نێونه ته وه یی پوسان ك��ه له واڵتی كۆریا ئه نجامده درێ ، به ش��داری

ده كات.

له پاش فیلمی )س��رته له گ��ه ڵ با(، فیلمی )بیره وه ریی ئه س��په ڕه شه كه ( دوه مین فیلمی درێ��ژی ده رهێنه ری كورد ش��ه هرام عه لیدی-یه و فیلمه كه ش به رهه مێكی هاوبه ش��ی نێوان )ئێران و توركیا و عێراق(ه و زمانی فیلمه كه ش

كوردییه . سه باره ت به چیرۆكی فیلمه كه و له لێدوانێكی بۆ ئاوێن��ه ، ش��ه هرام عه لی��دی ڕایگه یاند:" چیرۆكی فیلمه كه باس له دۆزینه وه ی ئه سپێكی ڕه ش ده كات ك��ه كچێ��ك زۆر هۆگری ده بێ . ئه و كاته ش كچه كه ده مرێ له وه سێتنامه كه یدا

نوسیویه تی كه بۆ مه راسیمی ناشتنه كه ی ئه سپه ڕه ش��ه كه بهێنن، هه ربۆیه هاوڕێكانی كچه كه ب��ۆ به جێهێنانی وه س��ێته كه ده كه ونه گه ڕان

به شوێن دۆزینه وه ی ئه سپه ڕه شه كه دا". له ب��اره ی لۆكه یش��نی وێنه گرتن��ی فیلمه نوێكه شی ، عه لیدی وتی :" فیلمه كه له باكوری كوردستان به رهه مهێنراوه و شاره وانی مێردین و دیاربه كر پشتیوانییان ئه كادیمیای سینه مایی

لێكردوه ".پێش��تر یه كه مین فیلمی درێ��ژی عه لیدی ك��ه به ناوی )س��رته له گه ڵ ب��ا( له هه فته ی ڕه خنه گران��ی فێس��تیڤاڵی س��ینه مایی كان نیش��اندرا و س��ێ خه اڵت��ی ئ��ه و به ش��ه ی

به ده ستهێنا. خولی بیسته می فێس��تیڤاڵی نێونه ته وه یی پوسان له ڕۆژانی )1تا 10ی ئۆكتۆبه ری 2015(

ئه نجامده درێ .

ئا: ئاوێنه

رۆژی 5ی ئه یلولی هه مو ساڵێك به رۆژی جیهانی كاری خۆبه خش

دانراوه، لێپرسراوی )تۆڕی هه میشه یی رێكخراوه ناحكومییه كان له كوردستان( له وبڕوایه دایه که کاری خۆبه خشی له کوردستان زۆر که مه و،

ئه توانین بڵێین هه ر نییه .

س��ه باره ت به تێگه یشتن له چاالكی خۆبه شی و پێگه ی ئه مجۆره چاالكیانه كۆش��ش كوردس��تان، له هه رێم��ی محه مه د ناسراو به "كۆشش میكائیلی" چاالكوانی مه ده نی و لێپرسراوی )تۆڕی هه میش��ه یی رێكخراوه ناحكومییه كان له كوردس��تان( له لێدوانێكی بۆ ئاوێنه وت��ی " رۆژی جیهان��ی ی��ان رۆژی نێونه ته وه یی خۆبه خشی كورتكراوه ی (IVD(ی ئینگلیزییه و هه مو س��اڵێك

له )5ی دیس��ه مبه ر( ئه نجامده درێت و بۆ یه كه مج��ار له س��اڵی 1985 ئه م رۆژه له الی��ه ن رێكخ��راوی نه ت��ه وه یه كگرتوه كانه وه دی��اری كرا به رۆژی جیهانی كاری خۆبه خش��ی". وتیشی " ل��ه م رۆژه دا زۆرب��ه ی واڵتانی دونیا به چاالكی جۆراوجۆر به شداری ده كه ن، ئه م س��اڵیاده له به رزراگرتنی ئامانج ئه وه یه كه سوپاس��نامه یه ك بێت بۆ سه رنجراكێش��انی خۆبه خش��كاران و خه ڵ��ك ب��ۆ ئ��ه و كاره مرۆڤایه تیه و هوش��یاركردنه وه ی ت��اك له به رانبه ر له خزمه تكردنی تاكه ك��ه س پش��كی كۆمه ڵگه . ئه م رۆژه له الیه ن رێكخراوی نێوده وڵه تی��ه وه س��وری مانگ��ی NGO پێشنیازكراو چه ندین رێكخراویتری جیهانی به ش��داربون له پاڵپشتی

ئه م پێشنیازه ". كۆش��ش محه مه د ئام��اژه بۆ ئه وه ده كات ك��ه به پێی به ڵێنامه ی212/40

ل��ه 17 ئ��ازاری س��اڵی 1985 بڕیار درا هه مو س��اڵێك له 5ی دیسامبه ر بكرێت به رۆژی جیهانی خۆبه خش��ی و به تایبه ت هه م��و واڵتان��ی جیه��ان ئه وروپا پابه ندی خۆی بۆ ئه م داوایه

ده ربڕی.له باره ی پێگه ی كاری خۆبه خش��ی له كوردس��تان، لێپرس��راوی ت��ۆڕی هه میش��ه یی رێكخراوه ناحكومییه كان له كوردستان، وتی " رێژه ی خۆبه خش له كوردس��تاندا زۆر نزم��ه ، ئه ك��رێ بوترێ هه ر نییه ، ئه مه ش ئه گه ڕێته وه ب��ۆ كۆمه ڵێك ه��ۆكارو فاكته ر، هه ر واڵتێك له قۆناغی گه ش��ه كردندا بێت تاراده یه ك ئاس��تی كاری خۆبه خشی نزم��ه تێیدا ئه وی��ش ئه گه ڕێته وه بۆ سه رقاڵی خه ڵك به په یداكردنی قوتی رۆژان��ه و به ده س��تهێنانی داهاتێك". وتیش��ی " ئه كرێ وانه یه ك��ی تایبه ت به كاری خۆبه خش��ی دابنرێت له الیه ن

ئاس��تی بۆ پ��ه روه رده وه وه زاره تی بنه ڕه ت��ی و ئاماده ی��ی، چونكه كاری خۆبه خش��ی پێویس��تی به ڕاهاتن��ه ئه گه ر توان��را منداڵه كانمان رابهێنین له سه ر كاری خۆبه خشی ئه وا هه رگیز دور ناكه وێته وه ل��ه و كاره جا ئه گه ر بهێنێت به ده س��ت بڕوانامه یه ك هه ر یان هه ر ئیش��ێكی هه بێ��ت كاتێكی دیاریكراو ده ستنیشان ده كات بۆ كاری

خۆبه خشی و خزمه تكردنی خه ڵك".له باره ی گرنگی بایه خدان به م یادانه له كوردس��تان و ئه نجامدان��ی چاالكی تیایدا، كۆشش محه مه د وتی " ئه وه ی جێگ��ه ی داخه س��ااڵنه ده یان یادی جیهانی گرنگ به سه رماندا تێده په ڕێت رێكخ��راوه كان و حكومه ت و كه چی چ ح��زب و كه س��ایه تی، ك��ه س لێ��ی به ده نگ نایه و ئاوڕێكی لێ ناده نه وه ، له راستیش��دا ئێم��ه ی میلله تی كورد پێویسته هه مو هه وڵێكمان بخه ینه گه ڕ

له هه ر بون و به جیهانی به مه به س��تی رێگه یه كه وه بۆمان بلوێت، گرنگی رۆژه به تایبه ت له راده به ده ره جیهانییه كان ئه و ساڵرۆژانه ی كه له الیه ن رێكخراوی نه ته وه یه كگرتوه كانه وه بڕوا پێكراو و ده ستنیشان كراوه بۆ ئه وه ی بتوانین بناس��ێنین و به جیهان كورد میلله تی پش��تیوانی رێكخ��راوه جیهانییه كان

به ده ستبێنین ". ئام��اژه ی ب��ۆ ئه وه ش ك��رد كه " بایه خی ئ��ه م چاالكیان��ه زۆره وه ك سه رنجراكیش��انی كۆمه ڵگه به تایبه ت خۆبه خشیداو كاری به الی گه نجه كان ناساندنی خۆبه خشانی گه رمیان و كه الر، سه ره ڕای ئه مانه ئێمه چاالكیه كانمان رێكخراوی به چاالكییه كانی گرێ��داوه رێكخراوی یه كگرت��وه كان و نه ت��ه وه گه نجان��ی خۆبه خش��ی جیهانییه وه ، ئه م��ه ش هۆكارێكی ب��اش ده بێت بۆ ناساندنی كوردو ناوچه كه به جیهان".

له‌رۆژی‌‌جیهانی‌‌كاری‌‌خۆبه‌خشداكۆشش‌محه‌مه‌د:‌رێژه‌ی‌خۆبه‌خش‌له‌كوردستاندا‌زۆر‌كه‌مه‌

2015 ئه یلول��ی 10ی ڕۆژی هونه رمه ندی شێوه كاری كورد دارا شێوه كاری پێشانگه یه كی ئارام

له واڵتی كه نه دا ده كاته وه . به پێش��انگه كه و س��ه باره ت له لێدوانێكی بۆ ئاوێنه ، دارا ئارام وت��ی "نوێترین پڕۆژه ی هونه ریم پێش��انگه یه كی كردن��ه وه ی ئێرلس له گه له ری ش��ێوه كارییه كۆرت له شاری هاملتۆن له واڵتی كه ن��ه دا كه 51 تابل��ۆی تیایدا

نیشانده ده م". پێش��انگاكه وتیش��ی" "ره نگدان��ه وه به ناونیش��انی ده كرێت��ه وه و سروش��تییه كان" ئه و تابلۆیانه ی كه نیشانده درێن هه ڵب��ژارده ی كاره كانی س��اڵی

تابلۆكانی��ش 2014-2015�ی��ه و س��ه رجه میان جیاوازن و قه باره ره نگدان��ه وه ی سروش��ته له هه ر چ��وار وه رزه كان��دا و هه وڵمداوه خ��ۆم روانین��ی به س��اده یی

بخه مه رو".10ی ل��ه رۆژی پێش��انگه كه ئه یل��ول ده كرێته وه و هه تا 17ی تشرینی یه كه می 2015 به رده وام

ده بێت. دارا ئارام، له دایكبوی شاری س��لێمانیه ، ده رچوی په یمانگای س��لێمانی و هونه ره جوانه كان��ی ئۆنتاریۆیه هون��ه ری كۆلێ��ژی

له واڵتی كه نه دا.یه كه مین 1988دا له س��اڵی له مه ڵبه ندی تایبه تی پێشانگه ی

له دیمه شقی روس��ی رۆشنبیری پایته خت��ی س��وریا كردۆته وه ، دووه می��ن له س��اڵی1990دا پێش��انگه ی تایبه ت��ی له تۆرنتۆ له كه نه دا كردۆته وه و له و كاته وه هه تا ئێس��تا چه ندین پێشانگای دیكه ی له ه��ۆڵ و گه له ری و مۆزه ش��اره دا ئه و به ناوبانگه كان��ی

كردۆته وه .هه روه ه��ا جگ��ه له هه رێم��ی كوردس��تان و كه نه دا، له چه ندین واڵت��ی دیك��ه وه ك )ئه ڵمانیا، سوید، دانیمارك، هۆڵه ندا، ژاپۆن( پێشانگه ی كردۆته وه و له چه ندین پێشانگه ی هاوبه شیشدا به شداری خه اڵتێكیش��ی چه ند ك��ردوه و

پێبه خشراوه .

رسوشت‌له‌تابلۆكانی‌‌شێوه‌كارێكی‌‌كوردا‌

فیلمی‌‌ده‌رهێنه‌رێكی‌‌‌‌كورد‌له‌فێستیڤاڵێكی‌‌كوریا،‌نیشان‌ده‌درێ هه‌نگاوی‌‌گونجاو‌بۆلێوی‌‌

ئه‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌جگه‌ره‌‌ئه‌كێشنسیحری جوانی

)٢ – ٢(هه فت��ەی پێش��و باس��ی ئەوەم ک��رد کە گۆڕنکاری��ی مێژوی��ی دیاردەیەک��ی ئاڵۆزەو هۆکاری جیاوازی هه یە، هه ندێکجار ئەوەی مێژو ئابورییەکانەو هه ندێکجار هۆکارە دەجوڵێنێت هۆکارە هه ندێکج��ار سیاس��ییەکان و هۆکارە فیکریی و کولتورییەکان. باسیشم لەوەکرد ئەو هۆکارە س��ەرەکییانەی دونیای دوای ڕاپەڕین دیارەکانیان هه رە فرەجۆرن، دروس��تدەکەن گەمژەیی سیاس��یی س��ەدام حوسەین و هه ڵە مێژویی��ە گەورەکان��ی، لۆژی��ک و عەقڵیەت و خواس��ت و تەماحە سیاس��ییەکانی یەکێتیی و پارتی، کە لۆژیک و خواست و تەماحێکی تەواو داخ��راوە. دوای ئەوە ل��ەوە دوام کە لۆژیک و تەماحە سیاس��ییە داخراوەکانی ئەم دو هێزە لۆژیکێکی هاتنەکایەی دروس��تبون و هۆکاری ئابوری��ی و س��ەربازیی و ئەمنی��ی داخ��راوە. ئ��ەم لۆژیکە داخ��راوەش هۆکاری س��ەرەکی لەدایکبونی نوخبەیەکی س��ەربازیی و ئەمنیی و میدیایی نوێیە کە لەگەشەی خۆیاندا بەتەواوی لەکۆمەڵگای ئێم��ە جیادەبنەوەو جیهانێک بۆ خۆیان دروس��تدەکەن داب��ڕاو و بێپەیوەندیی بەدونی��ای زۆرینەی ه��ه رە زۆری مرۆڤەکانی

کۆمەڵگای ئێمەوە.ئ��ەم دۆخ��ەی س��ەرەوە ئ��ەو میکانیزمە وێرانکەرو ترس��ناکە دەخات��ە کار کە تیایدا دەس��ەاڵتی سیاسیی و دەس��ەاڵتی ئابوریی و ئەمنیی دەس��ەاڵتی س��ەربازیی و دەسەاڵتی بەش��ێوەیەکی فرەالیەن و بێهیچ چاودێرییەک بەیەکت��ری تێکەڵدەب��ن، بەجۆرێک کایەیەک لەکوردس��تاندا نامێنێتەوە بەلۆژیکی ناوەکیی ئ��ەم نوخبە داخ��راو و داب��ڕاوە لەکۆمەڵگا کارنەکات. بۆیە س��ەیر نییە کەسێک ببینین پارتێکی س��ەرکردایەتی ئەندامی لەیەککاتدا سیاس��یی بێت، هاوکات جەنەڕاڵێکی گەورەی س��وپاش و بازرگانێکی گەورەی خاوەن مۆڵی ملیارەها دۆالر بێت و یەکێکیش بێت لەئەندامانی

خێزانە دەسەاڵتدارەکانی کوردستان.بەکورت��ی ئەوەی لەم ئاس��تەدا ڕودەدات و مێژوی ئێمە ئاراستەدەکات گۆڕینی دەسەاڵتی بارۆنە سیاس��ییەکانە بۆ دەسەاڵتی ئابوریی و س��ەربازیی و ئەمنی��ی، دوات��ر گۆڕینی ئەم گش��تە ئاڵۆزە ب��ۆ دروس��تبونی بارۆنەکانی نەوت. ن��ەوت تێکدەرێکی س��ەرەکیی ژیانی سیاس��یی و کۆمەاڵیەتیی و فەرهه نگیی دونیای دوای ڕاپەڕین��ەو زەحمەت��ە ل��ەزۆر دیاردەی ناو ئەو دونیای��ە تێبگەین، بەتایبەتی لەدوای کەوتنی ڕژێمەکەی س��ەدام حوسەینەوە بەبێ ئاوڕدانەوە لەئابوریی سیاسیی نەوت. ئابوریی نەوت ڕۆڵێک��ی تەواو ش��ێوێنەرانە دەبینێت لەناو سەرجەمی ڕەهه ندە جیاوازەکانی ژیانی کۆمەاڵیەتی��دا، لەپێش هه موانەوە وێرانکردنی ئابوریی کوردستان خۆی و گۆڕینی کۆمەڵگای ئێمە بۆ کۆمەڵگایەکی بەرخۆریی پشتبەس��تو بەموچە. کۆمەڵگایەک لەهه مو ڕویەکەوە تەواو پابەستی ئەو نوخبە دەسەاڵتدارە بێت کە وەک بارۆنی نەوت هه مو جومگە سەرەکییەکانی ژیانی ناو ئەو کۆمەڵگایەیان لەژێردەستدایە. ئابوریی سیاس��یی نەوت ڕۆڵێکی تەواو تێکدەر لەناو هه مو کایەکاندا دەگێڕێت و ئەوەی وێراندەبێت تەنه��ا کای��ەی ئابوریی خۆی و دروس��تبونی کۆمەڵگایەکی بێکارو بەرخۆرو پاش��کۆ نییە، بەڵک��و بەتاڵکردنەوەیەک��ی بەرچاوی کایەی ڕۆشنبییریی و کایەی میدیاشە لەهه ر وزەیەکی ڕاس��تەقینەی ڕەخنەکردنی ئەو دونیایە. لەم ئاستەدا بارۆنەکانی نەوت لەوەدا سەرکەوتن ئەو بونەوەرە ترسناکە دروستبکەن کە من لەچەند نوسینێکدا بە"ڕۆشنبیری بەیعە"و "ڕۆشنبیریی بەیعە" ناونوس��مکردوە. "ڕۆشنبیری بەیعە"، "ڕۆش��نبیریی بەیعە"و "میدی��ای بەیعە" ئەو ڕوبەرە تازانەن ک��ە لەدونیای دوای ڕاپەڕیندا ئابوریی نەوت دروستیاندەکات و چەندەها گوتار بەرهه مدەهێن��ن بۆ دروس��تکردنی فەزایەکی ئایدیۆلۆژیی و ڕەمزیی و ئەخالقیی کە بتوانێت ڕەوایەت��ی بەو دونیایە بدات ک��ە بارۆنەکانی نەوت دروستیانکردوە. ئەم شێوازە لەڕۆشنبیر کۆتایی بەو ش��ەرمە سیاس��یی و ئەخالقیی و ڕۆشنبیرییانە هێنا کە سااڵنێک ڕێگربو لەوەی ڕۆشنبیر لەناو فەزا میدیایی و ڕۆشنبیرییەکانی ئەو بارۆنانەدا دەس��تبەکاربێت. نەمانی بەها لەم ئاستەدا بەشێکە لەدیاردەیەکی گەورەتری وێرانبونی بەهاکان کە من لەنوسینێکدا لەسەر دیاردەی خۆکوش��تنی ئافرەتان لەکۆمەڵگای ئێم��ەدا ناوی "ش��ڵەژانی پێوانەیی"م لێناوە، وات��ە نەمانی کۆمەڵێک بەه��ای بنەڕەتیی کە هاریکاری مرۆڤی ئێمەب��ن بۆ ئەوەی بتوانێت ڕاس��ت لەهه ڵەو ئەشێ لەناش��ێیی ئەخالقیی

جیابکاتەوە.لەپاڵ ئەم گۆڕانکارییانەداو بەتەنیشتیانەوە گەشەکردنی ئیس��المیی سیاسیی بەگشتیی و گەش��ەکردنی س��ەلەفیەتی دینیی بەش��ێکی بەرچاوی ئ��ەو دونیایە کە لەدوای ڕاپەڕینەوە

دروس��تدەبێت. لەدونی��ای دوای ڕاپەڕین��دا دین دەبێت��ە یەکێک ل��ەو هۆکارە بەهێزانەی ک��ە ئەخالقی��ی کۆمەاڵیەتی��ی و فەرهه نگیی پێکەوەب��و ن و ف��ەزای ڕەمزی��ی دونیای ئێمە ئاراستەدەکات. "دینی سیاسیی" لەم دونیایەدا تەنها هێرشێکی بەردەوام ناکاتە سەر دەرکەوتە نادینییەکانی ژیان لەکۆمەڵگای ئێمەدا، بەڵکو لەجەنگێکی ڕۆژانەش��دایە لەگەڵ ئەو شێوەو دەرکەوتانەی تری دیندا ک��ە توانای ژیانیان لەگەڵ نادی��ن و لەگەڵ لێکدانەوە جیاوازەکانی دین��دا هه یە. دین لەدونی��ای ڕاپەڕیندا تەنها بەسیاسیی نابێت، بەڵکو بەرەو ئەوە دەچێت تەواو بەس��ەلەفیی و بەکۆنەپارێزو بەش��کڵیی ببێت و بەتاڵببێتەوە لەهه ر نوزیەکی ڕۆحانیی و ئەخالقیی و کراوە. گەش��ەکردنی سەلەفیەتی دینیی و باڵوبونەوەی چەمکە س��ەرەکییەکانی تەنها لەگەشەی ئیس��المی سیاسیی خۆیەوە نەهات��وە، بەڵک��و بەشێکیش��ە ل��ەو پرۆژە بەس��عودیکردنەی پ��رۆژەی س��وڵتانیی و کوردستان کە هێزە سەرەکییەکان و خانەوادە

سیاسییە بااڵدەستەکان ئاراستەیدەکەن.دروستکردنی ئەو دونیا دابڕاو و پڕ گەندەڵییەو پاراس��تنی ئەو هه مو گۆڕانکارییە نایاسایی و بەدروس��تکردنی پێویس��تی نائەخالقییان��ە لەشکرێک لەپاسەوانی تایبەتیشە. لەدایکبونی "پاس��ەوانی تایبەت" یەکێکە لەو گۆڕانکارییە تازانەی لەدونیای دوای ڕاپەڕیندا دێتەکایەوە. ئەمەش بەش��ێکە لەدیاردەیەکی گەورەتر کە پەیوەندی��ی بەترس و توندوتیژیی��ەوە هه یە. دروس��تکردنی چەن��دان هێ��زی دەمامکدارو تێاڵبەدەس��ت و کارکردنی ئەم هێزانەش وەک بەڵتەجیی بێش��ەرم هه م بەشێکن لەو دۆخی ت��رس و تۆقینەی دروس��تبوەو هه م ئامرازی پیادەکردنی ئەو ش��ێوازانەی توندوتیژیشە کە مان��ەوەی ئەو دونیایە بەو ش��ێوەیەی هه یە،

پێویستی پێیەتی.بێگومان دونی��ای دوای ڕاپەڕین دونیایەکی بێبەرگریی نەبوەو نیی��ە، بەرگریی هه م وەک گوتارو ه��ه م وەک پراکتیک��ی کۆمەاڵیەتیی بەش��ێکبوە لەتەفاس��یلەکانی ئ��ەو دونیایە. هه م بڕێک لەڕۆش��نبیران و هه م میدیای ئازادو هه م زیاد لەکەرتێکی کۆمەاڵیەتیی بەشێکبون ل��ەم بەرگرییە. ئ��ەوی ئ��ەم بەرگریکردنەی ڕوکارە ڕوبەڕوبونەوەی تەنها ئاراس��تەکردوە ناش��یرین و ترس��ناکەکانی ئەو دونیایە نەبوە کە س��وڵتانیزمی سیاسیی و ئابوریی سیاسیی تەکنۆلۆژیایەک��ی وەک گەندەڵ��ی ن��ەوت و دروس��تیکردوە، حوکمڕانی��ی، س��ەرەکیی بەڵک��و ش��تێک لەئومێ��دو بڕێ��ک لەفیکرو کۆمەڵێ��ک وێناکردن��ی دونیایەکی جیاوازیش ل��ەو دونیایەی ک��ە هه یە، ئاراس��تەیکردوە. گوتاری ئەلتەرناتیڤ، ئەخالقیی ئەلتەرناتیڤ و خەون��ی ئەلتەرناتیڤ بونی��ان هه بوە، بەاڵم هه مویان لەژێر فشاریی بەردەوامی بەڵتەجێتی نەوتاوی��ی و س��وڵتانیزمێکی سیاس��یی و دەرەنجامەکانی میدیاو ڕۆشنبیرو ئەخالقیاتی بەیعەدا، نااڵندویەتی. ئەگەرچی دونیای ئەمڕۆ وەک دونیایەکی وێران و بێئومێد دەردەکەوێت و کۆمەڵگای ئێمە بەدەیان قەیرانی گەورە گەورە گەم��ارۆ دراوە، بەاڵم هیچ هێزێ��ک ناتوانێت س��ەرجەمی ئەگەرەکانی سبەینێیەکی جیاواز

وێرانبکات.

بیروڕا)494( سێشه ممه 12٢015/9/8 [email protected]

لەم بەش��ەی زەویدا، کە دەکاتە "هەرێمی کوردس��تان" تابۆی بەپیرۆزکردنی نیشتمان؛ الی ئەوان��ەی رۆژانە نیش��تمان دەدۆش��ن، بوەت��ە قس��ەیەکی پوچ��ی ناچی��ز، ک��ە جگەل��ەوەی هەمومان ج��اڕس دەکا، نوزەی ئومێ��دی گەنجانەکان خامۆش و رزگاربون لەم

جوگرافیایە ده کاته ئه رکێکی حه یاتی. ئەم وتارە، درێژەدانە بەدەربڕین دەربارەی ش��ەپۆلی دوەمی کۆچی گەنج��ان لەئەزمونی )٢4( س��اڵەی حوکمڕانی کوردیدا. شەپۆلی لەناوەڕاستی نەوەدەکان دەستپێدەکاو یەکەم ش��ەپۆلی دوەمی��ش دو دەیە دوات��ر، وەک بویەرێکی نەخ��وازراو بەرۆکی ئەم کۆمەڵگایە

دەگرێت. ئەگەرچ��ی ل��ەدو زەمەنی ت��ەواو جیاواز ش��ەپۆلەکە، ه��ەردو ب��ەاڵم رودەدەن، بەزنجیرەیەک پێکهات��ەی لەیەکچو دەگەنەوە ی��ەک. لەه��ەردو حاڵەتەک��ەدا؛ ژمارەیەکی بەرچ��او لەگەنجەکان کۆچ دەک��ەن، راکردن بەرباڵو، ش��ەپۆلێکی دەبێت��ە لەنیش��تمان خەمساردی دەس��ەاڵتی کوردی بەرامبەر ئەم س��ەرهەڵگرتنە ب��ەردەوام دەبێ��ت و هۆکاری بنەڕەتی کۆچکردنەکە خودی حوکمی کوردی و شه ڕی هێزە دەسەاڵتدارەکان و قه یران و خراپ

ئیداره دانه . "گەنجەکان" مەبەست لەو کۆمەڵە مرۆیەیە، یان ئەو کوتلە زیندوەیە، کە خاوەنی گڕوتین و وزەیەک��ی گەورەی جەس��تەیین و بەش��ێکی گرنگ��ی هێزی کارو عەقڵی کۆمەڵگای کوردی قس��ەکردنە لەچی، راک��ردن پێکدەهێن��ن. لەش��ەنوکەوی هۆكارەکانی پش��ت نائومێدی گەنجان و تێکڕای ئەو کێماس��یانەی جەستەی

سیاس��یی و ئیداری هەرێم��ی تەنیوەو الوان و پێکهاتە کۆمەاڵیەتیەکانی دیکەی ئەم هەرێمەی

هێناوەتەوە یەک! هۆکاری ئەم کۆچە بەلێشاوەی گەنجەکانیش، پێویستی بەخس��تنەگەڕی زانستی کردنەوەی

شفرەکان نیە، بەڵکو: * سەرنجدانێکی ئاسایی لەدۆخی سیاسیی و

ئابوری و کۆمەاڵیەتی هەرێم. * روانینێكی سانا لەقەیرانەکان.

* ژێرپێخستنی یاساو سەپاندنی سەرۆکی ئەبەدی.

هێ��زە نێ��وان متمان��ەی نەمان��ی *سیاسیەکان.

* فەل��ەج بون��ی ئ��ەوەی پێ��ی دەوتری "حکومەت".

* گەندەڵی بەرباڵو و نادادی کۆمەاڵیەتی. بەسیاس��یکردنی ب��ازاڕو داچۆڕین��ی *

بازاڕکاری. * هات و نەهاتی سەرچاوەی ژیانی زۆرینەی

دانیشتوان. * هێ��زی چەک��داری حی��زب و ئەگ��ەری

پێکدادان و نەبونی سەقامگیری. ئاش��تیانەی دەستاودەس��تنەکردنی *

دەسەاڵت. * بونی بێکاری ئاشکراو شاراوە.

* نەبونی هەلی کارو شوێنی نیشتەجێبون و پێداویستیە ژیانیەکان.

* ب��ێ ئومێدب��ون لەئێس��تا، دڵنیانەبون لەبەیانی.

داخوازییەکان��ی بەخ��ەم و گوێن��ەدان *خەڵک.

* یەکسان نەبونی هەمومان بەرامبەر یاساو یاسا بەرامبەر کاربەدەستەکان.

گش��تیه کان و پرس��ه تاریکاندن��ی *ناشه فافیه تی له به ڕێوه بردندا.

وەاڵم��ی زۆر پرس��یارمان س��ه باره ت به م دۆخه بۆ دەخاتە س��ەر پش��ت، یان النیکەم بەرچاوڕونم��ان دەکات ل��ەوەی "الوان" لەچی رادەک��ەن؟ بۆچی گەنجێک س��نور دەبڕێت؟ دەریاو ش��اخ و سروشتی جیاواز تەی دەکات؟ بەمەرگی خۆیدا هەڵدەزن��ێ؟! ملی لەغەدری رۆژگار دەس��وێ! ب��ۆ چاره نوس��ێکی نادیار رێگا ده گرێ! هه مو ئه م بژارده مه ترس��یدارانه

تاقیده کاته وه ؛ تەنیا بۆ رزگاربون لەنیشتمان، بۆ مه ره خه س بون له و واقعه تراژیدییه ی هێزه

کوردییه کان به رهه میان هێناوه !سه یرو شه رمهێنه ، به رهه می زیاتر له بیست س��اڵی حکومه تی کوردی و هێزه سیاسیه کان، نه یتوانیبێت بس��تێک زه وی ب��ۆ ئارامگرتنی نه وه کانی ده س��ته به ربکات! کاره س��اتئامێزه کاتێ��ک گه نجه کانی نه ته وه یه ک له نیش��تمان به بێباکیه ک��ی س��ه رۆکەکە یان راده ک��ه ن، کوش��نده وه ده ستی به کورس��ی ده سه اڵته وه گرتبێت و له ب��ری بیرکردنه وه له چاره نوس��ی

ده س��ته به رکردنی ب��ۆ هه وڵ��دان الوه کان و ژیانێکی شایسته، ئاسایشی هه مومان به قاچه

له رزۆکه کانی کورسیه که یه وه ببه ستێته وه !نی��ه کۆچێ��ک گه نج��ه کان، کۆچ��ی گرتبێت، س��ه رچاوه ی له نابه رپرس��یارێته وه کۆچێک نیه بۆ دامرکاندنه وه ی حه زو ئاره زویه کی گڕگرتو ئاراس��ته کرابێت، کۆچێک نیه پشت له نیشتمان و رو له خۆرئاوا وه رچارخابێ، به ڵکو هه اڵتن��ه له نائومێ��دی، هه اڵتنه له سیاس��یی نابه رپرس، هه اڵتنه له حوکمی حیزبی، هه اڵتنه له دروش��مه سیاس��یه فریوده ره کان، هه اڵتن له نه مردنی پی��رو له دایکنه بونی نوێ، هه اڵتنه له و دنیایه ی گوزارش��ت له خواستی گه نجه کان ن��اکات.. هه اڵتن��ه له زنجیره یه ک ناش��یرینی چن��دراو؛ ک��ه تابل��ۆی حوکمڕان��ی هه رێمی

کوردستان به شکستێکی گه وره ده سپێرێت."الوه کان" کۆمه ڵێک��ی مرۆیی کاریگه رو پڕ جوڵه پێکده هێنن و به ش��ێکی ئه و بزاوته بون که جۆرێک له نوێبونه وه و گۆڕانیان له نه خشه ی سیاس��یی و په رله مان��ی هه رێم��دا ک��ردوه ، هاوکات وه فادارییان بۆ نیشتمان نه دۆڕاندوه و سه نگه ره کانی پێشه وه ی به رگری دژی گروپی تیرۆریس��تی داعش ئه و راستیه ده سه لمێنن، ب��ه اڵم ئه وه ش��مان بیرناچێ��ت گه نجه کان بۆ ئه و نیش��تمانه وه فادارنی��ن که تاکه حیزبێک له س��ه ر خۆی و بنه ماڵه که ی تاپۆ ده کا، رونتر گه نجه کانم��ان له ئه وروپ��ا بن، ی��ان له هه رێم خه باته که یان درێژه پێده ده ن بۆ س��ه رله نوێ ته ندروس��ت، هه رێمێک��ی بیناکردن��ه وه ی ک��ه هاواڵتیانی یه کس��ان بژی��ن و حکومه ت و دامه زراوه کان رۆڵ��ی بنه ڕه تی له خزمه تکردنی

هاواڵتیاندا به رجه سته بکه ن.ئه وه ی ئێستا روده دات، چه ند کاره ساتباره ، هێنده ش کۆمیدییه ، وات��ه له یه ککاتدا مایه ی گریان و پێكه نینیش��ه ! ئێ��وه بڕوانن کابینه ی هه ش��ته می حکومه تی هه رێم ک��ه له بنه ڕه تدا کابینه ی دو نێچیرڤانه ، نێچیرڤانێک س��ه رۆک وه زیرو ئه وی دیکه س��ه رۆکی دیوان، کاتێک خه ڵک کێش��ه کانی قوڵده بنه وه و قه یرانه کان ده گات��ه لوتک��ه و کۆچ��ی الوان و هاواڵتیان کۆبونه وه کانی له وس��اته دا ده ستێنێت، بره و ئه نجومه نی وه زیران راده گیرێت و به رپرسیارێتی

ئه م دۆخه به چاره نووس ده سپێردرێت!

چی مێژوی ئێمە دەجوڵێنێت؟

گەنجەکان لەچی رادەکەن؟

ئەگەرچی کۆمەڵگای ئێمە بەدەیان

قەیرانی گەورە گەورە گەمارۆ دراوە

بەاڵم هیچ هێزێک ناتوانێت سەرجەمی

ئەگەرەکانی سبەینێیەکی جیاواز

وێرانبکات

دلێر عه بدولخالق

کۆچی گه نجه کان کۆچێک نیه له نابه رپرسیارێته وه

سه رچاوه ی گرتبێت کۆچێک نیه بۆ

دامرکاندنه وه ی حه زو ئاره زویه کی گڕگرتو

ئاراسته کرابێت، کۆچێک نیه پشت له نیشتمان و رو

له خۆرئاوا وه رچارخابێ به ڵکو هه اڵتنه

له نائومێدی، هه اڵتنه له سیاسیی نابه رپرس

هه ڵه ی��ه گ��ه ر وابزانی��ن قه یرانه كانی ئێمه له پرس��ی س��ه رۆك و س��ه رۆكایه تی هه رێمدا كورتبكرێته وه . چونك��ه قه یرانه كه په یوه ندی به بونی��ادی ده زگاكان و كلت��وری سیاس��ی و مۆدێل��ی حوكمڕان��ی و ژیان��ی حیزبایه ت��ی و ش��ێواوی ڕه وت��ی گه ش��ه كردنی كۆمه ڵگاوه هه یه ، كه هه رجاره و به ش��ێوه یه ك و له پرسێك یاخود له چه ند پرسێكدا خۆی نمایش ده كات. سه رنجڕاكێش��ان بۆ ئه م خاڵ��ه له هه ردو ڕوی فكری و سیاس��یه وه گرنگه ، بۆ ئه وه ی هه وڵ و ئاڕاس��ته ی كۆتاییدا له به ره نجامی توان��اكان قواڵیی و جه وهه ری قه یرانه گش��تیه كه بكرێن و پرس��ه تایبه ته كان قه واره ی سروشتی خۆیان پێ بدرێ��ت و هه وڵبدرێت نه كرێن��ه پێوه رێكی پی��رۆزی دابه ش��كردنی نم��ره ی سیاس��ی و نیشتیمانی دڵس��ۆزی په یوه ستی و پشكنینی له ڕێی خۆش��مانه وه ده خوازین ل��ه م وتاره داو له ژێر چه ند ناونیش��انێكدا خوێندنه وه یه ك بۆ ئه م قه یرانه بكه ین و هه وڵبده ین بیبه س��تینه وه به ڕه گ��ه مێژویی و ڕه هه ن��ده جیاوازیه كانه وه . قه یرانه كه ی س��ه رۆكایه تی هه موی ش��ه ڕ نیه ڕه نگ��ه زه قبون��ه وه ی قه یرانی س��ه رۆكایه تی هه رێم ل��ه م دواییانه دا نائومێدی و ڕه ش��بینی له الیه ن به شێ له كۆمه ڵگا دروست كردبێت. ئه م ڕه شبینیه به ئاسانی به لێدوان و ڕاده ربڕین و باری س��ه رنجی ڕاگه یه نراو و گفتوگۆ مه حره مه كانی هاواڵتیانه وه ده بینرێت و هه س��تی پێده كرێت. به اڵم له گ��ه ڵ ئه وه ی ئ��ه م پرس��ه قه یرانه و ده بێت هۆش��یارانه مامه ڵ��ه ی له گه ڵ بكرێت و ده رونه كانیش��ی ئازارداوه ، خاڵی نیه له باشی و هه ندێ ڕو كه جێگای سودلێوه رگرتن بێت ئه م قس��ه یه ئه كه م بۆ ناوه نده فكری و ئه كادیمی و سیاسیه كه ڕاسته . قه یرانه كه وه ك هاتنه گۆی ناخی مرۆڤێكی توڕه و ته قینه وه ی گڕكان وایه . م��رۆڤ زۆر ج��ار له س��اته وه ختی توڕه بونیدا

ئه وه ی له ناخیدایه بێ سانسۆر هه ڵیده ڕێژێت و ده یخات��ه ڕو، هه ن��دێ ش��وێنی زه ویش كه به ڕواڵه ت كشومات ده رده كه ون، له پڕ بوركانێك هه ناوی ك��واڵو و داخ و ه��ه ژاوی ده خاته ڕو، قه یرانه سیاس��ی و ئابوری و كۆمه اڵیه تیه كانیش له هه ندێ ڕوه وه ئه م ڕۆڵه ده بینن، كۆمه ڵگاكان ڕوتده كه نه وه و كێشه كان سه ر ئاو ده خه ن و ناخ و واقیعی كۆمه ڵگا بێ ماس��كتر ب��ۆ هاواڵتیان و هێزه كان ده رده كه ون. ته مه نیش واده كات زیاتر خۆمان و كۆمه ڵگاو كێش��ه كانی بناسین. دوای ئه وه ش به هۆشیاری و په رۆش��یه كی زۆرتره وه له خه می چاره س��ه ركردنیاندا بی��ن و به هه ندێ سه قامگیری و ده ستكه وتی قه به كراو و ڕواڵه تی هه ڵنه خه ڵه تێین. ناشبێت ڕوبه ڕوبونه وه له گه ڵ حه قیق��ه ت و واقیعی خۆماندا بمانترس��ێنێت. به ڵك��و ده بێ��ت به وپه ڕی ئازایه تی و هه س��ت بكه ین و له گه ڵدا مامه ڵه ی به لێپرس��راوێتیه وه ڕوبه ڕوی ببینه وه و هه وڵی دوباره بیناكردنه وه ی بده ین. به ده ر له وه ده بێت��ه له واقیع ڕاكردن و خۆخڵه تاندن، له ئه ستۆ نه گرتنی لێپرسراوێتی . یه ك��ێ له جیاكه ره وه كان��ی ت��ری حوكمڕانی بونی كه مترین تاریكی��ه له كۆمه ڵگادا. توانای كۆمه ڵگای��ه بۆ بینینی نه خۆش��ی و كێش��ه و ئازاره كان��ی ، له پ��اڵ جوانی و ده س��تكه وت و په ره س��ه ندنه كانیدا، به مه ش له حزه ی قه یرانی النیكه م له په یوه ندی به ناسینی وردترو ڕونتری دیموكراس��ی . له حزه یه كی ده بێت��ه كۆمه ڵدا به حوكمی ئه وه ی فۆرمه دژه دیموكراسیه كانی به ڕێوه بردن و ئاڕاسته كردنی كۆمه ڵگا قورسایی ده خه نه س��ه ر تا ڕونی و په ره دان به كێشه كان و ڕازاندن��ه وه ی ڕاس��تیه كان و نكوڵیكردن��ی ناته واویه كان و دانن��ان به واقیعدا وه ك ئه وه ی

هه یه . نه ك وه ك ئه وه ی وێنا ده كرێت.ده ركه وته ی وه ك س��ه رۆكایه تی قه یران��ی

شكستی میكانیزمه كانی چاره سه ر له ڕابردودائ��ه م قه یران��ه وه ك زۆر قه یران��ی ت��رو له وان��ه ش قه یران��ی ئاب��وری و نادامه زراوه یی ده س��ه اڵت و نایه كگرتوی��ی تۆكم��ه ی ده ڤه رو ئ��ه و شكس��تی به رهه م��ی دام وده زگاكان، ڕێوشوێن و میكانیزمانه یه كه له قۆناغی پێشوداو به تایبه تیش له سایه ی ده س��ه اڵتی بااڵده ستی دو حیزبی ده سه اڵتدار له چوارێوه ی ڕێكه وتنی ستراتیژی ، به ئاس��تی جیاواز به كاریان هێناوه

له وانه ش:كێش��ه كان و چاره س��ه ری دواخس��تنی أ - س��پاردنیان به داهات��و، ك��ه بۆت��ه ه��ۆی

كه ڵه كه بونی��ان و هه ر ئه وه ش چاره س��ه ره كان قورسترو پڕ خه رجی تر كردوه ، جێی سه رنجه له ئێستاش��دا یه كێ له پێش��نیاره كانی وه فدی پارت��ی له گفتوگۆ )5( قۆڵیه كه دا، س��پاردنی چاره س��ه ری كێش��ه ی پرسی س��ه رۆكایه تی هه رێم و هه مواركردنی یاساكه یه تی به په رله مانی

داهاتو؟!ب - موجامه له كردن��ی یه كت��رو مامه ڵ��ه ی سیاس��یانه و كاتی له گه ڵ كێش��ه كان و چاو لێ

پۆشینیان و به هه نده وه نه گرتنیان به جدی !ت - یه كتر ڕازیكردن, به ش��ێ له هه وڵدان بۆ یه كتر ڕازیكردن له ڕێی دوباره دابه شكردنه وه ی ڕۆڵ و پ��اره و پ��ول و پله وپای��ه و پۆس��ت و )امتیاز(ی جۆراوجۆر، كه ئه وه ش یه كس��انه درێژه كێشانیان به په رده پۆشكردنی كێشه كان و

.پ - ده ستنه بردن بۆ ڕه گوڕیشه ی كێشه كان، وه ك به ره نجامی بو خاڵی )ب-ت( له ڕابردودا زۆر كه م نه بێت له كاتی هه وڵدان بۆ چاره سه ركردنی كێشه و قه یرانه كاندا، ده ست بۆ ڕه گوڕیشه یان نه براوه و هه وڵی چاره س��ه ركردنی ڕیش��ه ییان نه دراوه . هه ربۆیه چاره سه ره كان ڕوكه ش بون و ئه گه ری دوباره سه رهه ڵدانه وه ش��یان هه میشه له به رده مدا بوه . نه بونی هیچ خوێندنه وه یه كی ناسیۆنالیس��یانه ش ج��دی ڕه خنه گران��ه ی له الی��ه ن هێزه فه رمانڕه واكان��ه وه بۆ ڕابردوی پڕ كێش��ه ی خۆیان و ده ستنیشانكردنی به شێ له و هۆكارانه ی له پشت ڕوداوه كانی ئه مڕۆوه ن، كارێكیان كردوه چاره سه ری یه كالكه ره وه بونی

نه بێت.نه بونی سیاس��ه تێكی نیشتیمانی ج - هه مه الیه ن��ه . مه به س��تم له م خاڵ��ه ئه وه یه له ڕابردودا سیاس��ه تێكی نیش��تیمانی سازان له س��ه ركراومان ده رب��اره ی ك��ۆی قه ی��ران و كێش��ه كان و چۆنیه ت��ی ل��ێ ده ربازبونی��ان و چاره سه ركردنیان له ئارادا نه بوه . جگه له وه ی به رژه ه وه ندیخوازیه كی ڕه نگدانه وه ی دیدگاكان له یه كداب��ڕاو و ب��ون، حیزب��ی به رته س��ك پچڕپچڕیش بون و كێش��ه و ڕوداوه كان و جۆری چاره س��ه ره كان له په یوه ن��دی به یه كتره وه له دیدێكی نیش��تیمانی فراوانه وه سه یر نه كراون و

مامه ڵه یان له ته كدا نه كراوه .

هه ندێ له سه رچاوه كانی ئه م قه یرانه ده توانین زۆر به خێرایی چه ند سه ره قه ڵه مێ له ب��اره ی هه ندێ هۆكاره كانی ئ��ه م قه یرانه وه

بخه ینه ڕو له وانه ش:1. پاشماوه كانی ملمالنێ مێژویه كه ی نێوان

باڵه كانی كوردایه تی له كوردستانی باشوردا.٢. مۆدیل��ی بااڵده س��تی حیزبایه ت��ی كه كێش��ه ی قوڵی له گه ڵ پرس��ی به دیموكراسی

بون و چاكسازیدا هه یه .3. پاشماوه ی پاشخانی عه قڵی شۆڕشگێڕی بزوتنه وه ی له چوارچێوه ی چه كدار، ته قلیدی و ك��ه وا چه ك��داردا. میلل��ی به رهه ڵس��تێكی ده كات له س��ه رده می به ده س��ه اڵت گه یشتنیدا كاربه ده ستی شۆرشگێڕ جیاوازیه كی ڕاسته قینه له نێوان موڵك��ی تایبه تی و گش��تیدا نه كات و لۆژیك��ی پی��اوی ده وڵه ت و یاساس��ه روه ری و ملكه چك��ردن بۆ یاس��ا ڕه تبكات��ه وه و وه ك شۆڕشگێڕانه ی مێژوی له كه س��ێتی و تانه یه ك

خۆی سه یری بكات !4. سروش��تی شۆڕش و ڕاپه ڕینه كوردیه كان ك��ه بۆ ڕزگاری ب��ون نه ك ئ��ازادی . واته بۆ ڕزگاركردن��ی كۆم��ه ڵ بون له هه ژم��ون و ژێر ده سته یی ناسیۆنالیستی به رامبه ر، نه ك ماف و

ئازادیه كانی تاك و هاواڵتی .5. گه نده ڵی و خراپ به كارهێنانی ده سه اڵت و

ناعه داله تی كۆمه اڵیه تی .نیش��تیمانیه كان و دام��وده زگا الوازی .6نه بون��ی ده س��تورو الوازی حوكم��ی قانون و

دامه زراوه كان.7. پاشماوه كانی قۆناغی دو ده سه اڵتی و دو

ئیداره یی له ڕابردودا.

كێش��ه ی پشتگوێخستنی قس��ه ی ناوه نده فكری و ئه كادیمیه كه و به هه موش��تكردنی دیدی

سیساسیه كانیه ك��ێ ل��ه و كێش��ه بونی��ادی و نیمچ��ه هه میش��ه ییانه ی له گ��ه ڵ هه م��و قه یرانێك��دا ده رده كه وێت و هه ستی پێ ده كرێت و حسابی بۆ ناكرێ ، پشتگوێخستنی قسه ی زانست و جدی . ناوه ن��ده فكری و ئه كادیمیه كه ی كوردس��تانه ، له مه ڕ ده ستنیشانكردنی واقیع و سروشت و ڕاستی كێشه كان و چۆنیه تی مامه ڵه له گه ڵ كردنیانه . ئه وه ی ئاماژه ش��ی پێكرا كێش��ه یه كی نیمچه به رده وامی ناكامی و كاڵ وكرچی بڕیاری سیاسی بنیاتنان و له قۆناغ��ی به تایبه تیش كوردی��ه . دامه زران��دن و ئاڕاسته به خش��ین به سیس��تم و

ڕاگوزه ری و دوباره خۆبیناكردنه وه دا.

قه یرانی سه رۆكایه تی هه رێمله ڕێكنه كه وتن له سه ر وێناكردنی سروشتی قه یرانه كه وه بۆ كێشه ی سازانی حیزبه كان له پێناو چاره سه ركردنیدا

ئه بوبه كر عه لی

19 »»

یه كگرتوه كان��ی واڵت��ه په یوه ن��دی ئه مری��کا له گ��ه ڵ ک��ورددا دێوزه مه یه ك ڕاوه دوی ده نێ��ت که ناوی کیس��نجه ره. هێنری کیس��نجه ر ڕه نگ��ه بەتواناترین و س��ه ده ی پیاوی-ده وڵه تی کاریگه رتری��ن بیس��تی ئه مریکا بێت. هه ندێ��ک بڕوایان وه هایه که ئه ندازیاری سیاسه تی ده ره وه ی ئه مری��کا ل��ەرۆژگاری ئه م��ڕۆدا که س��ی هێنری کیس��نجه ره، ئ��ه م دیده بەتایبه ت الی گرێ��گ گ��رادن لەکتێبی س��ێبه ری کیس��نجه ردا Kissinger s shadow تۆخ ده بێته وه. کیس��نجه ر وه ها لەخه یاڵدانی سیاس��ی کورددا وێناده كرێت که خیانه تی لەک��ورد ک��ردوه. ئه م س��اده كردنه وه یه، بۆخۆی ده رئه نجامی س��اویلکه یی عه قڵی سیاس��ی و دیپلۆماس��ی کورده، به رامبه ر دونیاو پاش��خانی ئایده لۆژی و فه لس��ه فی لەهه مانکاتدا کیس��نجه ر. وه ك که سێکی نیشانه ی ئه وه یه که کورد هێشتا بەچه مکه به س��ه رچوه كانی س��ه رده می خێڵه ك��ی و

فیوداڵی بیر لەدونیا ده کاته وه. ئێم��ه لێ��ره دا مه به س��تمان نی��ه که پیاداچونه وه یه كی ورد بەپه یوه ندی کوردو ئه مری��کا بکه ین لەدیدی کیس��نجه ره وه، چونک��ه ئه وه پێویس��تی بەکارێکی قوڵی ب��ۆ خوێندن��ه وه ی درێژخای��ه ن هه ی��ه دونیای کیس��نجه رو عه قڵی سیاسی کورد لەهه مانکات��دا، لەمیانه ی جه نگی س��اردو پالن��ی ئه مری��کا ب��ۆ به رێوه بردنی گۆی

زه وی. ئه وه ی پێویس��ته بوترێ��ت که دونیای کیس��نجه ر هه تا بێت زیاتر ده بێته مایه ی تێڕام��ان و کار لەس��ه ر ک��ردن. لەرۆژانی داهات��ودا کتێبێک��ی ه��ه زار الپه ڕه ی��ی مێژونوس��ی کۆنس��ێرڤه تیڤی ئینگلی��زی نایڵ ڤێرگه س��ن ده رده چێت که به ش��ێکه لەبایوگرافی��ای دوو به ش��ی، بۆ داکۆکی ک��ردن لەپێگ��ه ی کیس��نجه ر ک��ه لەژێر هێرشێکی گه وره دایه لەالیه ن که سانی وه ك هیچتس��ۆن و گاری باسهو سایمۆن هێرش. که س��انی تر که هه وڵیان��داوه بێالیه نانه کاری لەس��ه ر بکه ن وه ك ه��ه ردو کالب و

ئایساسۆن.ئێمه لێره دا هه وڵ ده ده ین په یوه ندیه ك لەنێوان کیسنجه رو برێت مه کگیورگدا دروست بکه ین، بەئامانجی خوێندنه وه ی هه ڵوێستی ئه مریکا به رامبه ر کورد لەئه مڕۆدا. لەیه كه م کارم له سه ر کیسنجه رو کورد لەدوا ساڵی خوێندنی زانک��ۆم لەقۆناغی به که لۆریوس میتۆدی رۆژهه اڵتناس��ی ئیدوارد سه عیدم به كارب��رد. میت��ۆدی س��ه عید ده كرێ��ت بەفراوانی، بەتایب��ه ت بەهێنانی بۆ بواری سیاس��ه تی ده ره وه، هاوکارێکی زۆر بێت. بەکورتی ئه مریکاییه كان، وه ك میراتگیری ئیمپراتۆریه ته كان��ی ئه وروپ��ا، دیدێک��ی تایبه تیان هه یه به رامب��ه ر رۆژهه اڵت، که ده كرێت وه ها ببینرێت که بریتیه لەبەکه م زانین یان پێنه گه یشتن یان مۆدرێن نه بونی رۆژهه اڵته. ئ��ه م دیده ڕه گێکی کۆڵۆنیاڵی هه ی��ه که لەچه مکی باش��ه بۆ رۆژهه اڵتدا

bon pour l' orient خۆی ده بینێته وه. لەرۆژگاری کۆڵۆنیالیزمی فه ڕه نس��یدا کۆڵۆنیاله كان��ه وه لەواڵت��ه خوێن��دکار ده ب��ران بۆ فه ره نس��ا بۆ ئ��ه وه ی بڕێک خوێندنیان پێبده ن و پاشان بڕوانامه یه کیان پێببه خشن، که له سه ری مۆرده كرا؛ باشه، بۆ ڕۆژه��ه اڵت. ]زۆرێ��ک لەخوێندکارانی تواناسازی به م ده رده ده چن، ته نها ئه وه یه که ئه و م��ۆره لەبڕوانامه که یان نادرێت[. به و مانای��ه ئه و بڕوانامه یه بەس��تانداری رۆژئاوا باش نیه، به ڵکو ته نها بەستانداری رۆژهه اڵت باشه. دیاره ستانداری ڕۆژهه اڵت لەدیدو به رژه وه ندی ڕۆژئاواوه. ئەمڕۆ ئه م بڕگه یه لەبواری دیپلۆماسیدا به کارده برێت بۆ ڕێگه دانی رۆژئاوا بەکۆمه ڵه کردارێک که بەس��تانداری جیهانی و مرۆڤایه تی گونجاو نی��ه، به اڵم لەژێر به هان��ه ی تایبه تمه ندی

رۆژهه اڵتدا ڕێگه ی پێئه درێت. هه وڵ��ی برێ��ت مه کگوێ��رک لەمیانه ی به شداری لەقه یرانی س��ه رۆکایه تی هه رێم لەکوردستان لەزۆر روه وه ده چێته خانه ی

ئه م دیده وه.

برێت مه کگوێرک کێیه؟لەته مه نی س��ه ره تای چله کان، پیاوێک لەپاش که وتنی س��ه ددام بەساڵێک، وه ك زۆرێ��ک لەالوان��ی ئه مری��کا ک��ه بەدوای لەگه ڵ ده گ��ه ڕان ناوبانگ��دا پلەوپای��ەو ئی��داره ی ئه مریکادا لەس��اڵی 2004 دێته عێ��راق. برێ��ت توان��او کارکردنی خۆی ده رده خ��ات، بەجۆرێک ده بێت��ه ئه ندامی تیمه تێکۆش��ه ره نزیکه که ی جۆرج بۆش. ئه ندامی تیمی تیکۆش��ه ر ده ربڕینی جۆرج ب��ۆش خۆیه ت��ی، لەکتێبی س��اته وه ختی بڕی��اردان. مه کگوێ��رک، پ��اش ماوه یه ك داب��ڕان و کارک��ردن لەزانک��ۆی هارڤه رد، دێت��ه وه ب��واری دیپلۆماس��ی لەئیداره ی ئۆبام��ادا درێ��ژه بەکاره كان��ی ده دا وه ك ڕاوێژکاری پلەبااڵ. پاش��ان وه ک نوێنه ری تایبه تی ئۆباما بۆ کاروباری عێراق و ئێران و

جه نگی دژه داعش. لەس��اڵی 2012 برێت خۆی ده پاڵێوێت بۆ ب��ون بەباڵوێزی ئه مریکا لەعێراق به اڵم لەسه ر داخوازی شه ش س��ێناتۆر، که بۆ ئه م مه به سته نامه یه کی تایبه ت ئاراسته ی ئۆبام��ا ده كه ن، مه کگوێرک ناچار ده كرێت که لەخۆپااڵوتن بکش��ێته وه. به هانه ی ئه م ش��ه ش س��ێناتۆره، که جۆن مه که ینیش پیش��ه یی و لەئاس��تی ب��و، لەنێویان��دا شه خس��یدا بو. ئ��ه وا بڕوای��ان وه ها بو ک��ه مه کگوێرک له 2011 شکس��تی هێنا لەنوێکردنه وه ی رێککه وتنی نێوان ئه مریکاو Status of عێراق که بەس��ۆفا ناس��راوهلەهه مانکات��دا .Forces Agreementمه کگوێرک په یوه ندیه كی نه گونجاوی هه بو لەگ��ه ڵ په یامنێری ڕۆژنامه ی ۆڵ س��تریت جوڕناڵ جینا چۆن که پاشان ماره ی کرد. په یوه ندیه كه ک��ه ده گه ڕێته وه بۆ هاوینی س��اڵی 2008 ئه وه ی جێگای سه رنجه که ناسینی مه کگوێرک بۆ نێچیره ڤان بار زانی ده گه ڕێت��ه وه ب��ۆ ئ��ه و رۆژگاره، چونکه بینینی مه کگوێرک بۆ نێچیره ڤان لەنامه ی دڵداریه کاندا باس کراوه، بەتایبه ت لەنامه ی رۆژی 23ی حوزه یران��ی س��اڵی 2008 که مه کگوێ��رک باس لەدی��داری خۆی ده کات لەگەڵ نێچیردا، ک��ه جۆرێک لەنائومێدیی پێ��وه دیاره به وه ی دیداره كه گه وره نه بوه

به ڵکو ته نها پێنج که س بون. شایانی باسه که ڕه خنه ی سیانتۆرەكان ئه وه بو که ئه م په یوه ندیه عاتیفیه لهنێوان مه کگوێ��رک و رۆژنامه نوس��ه که دا ده كرێت رۆژنامه نوس��ه كه ئه وه ی ه��ۆکاری ببێته ب��ۆ بەمه کگوێ��رک دژ به کاریبهێنێ��ت ده ستکه وتنی زانیاری، ئه وه ی پێی ده ڵێن

بالک-مه یڵ.ئ��ه وه ی لێ��ره دا جێ��گای بایه خه بونی نێچیره ڤان مه کگوێرک و لەنێوان مێژویه كه بارزانی��دا، ک��ه کاریگه ری هه یه لەس��ه ر دی��دی مه کگوێرک بۆ الیه نگری سیاس��ی. مه کگوێرک لەنامه یه كدا بۆ چۆن ده نوسێت پاش سه ردانم بۆ گۆڕس��تانی ئارلینگتۆن باڵوێ��زی ب��ۆ لەخۆپااڵوت��ن بڕیارم��دا دیموکراته كان ]لەڕاس��تیدا بکش��ێمه وه، هێنده س��ور نه بون لەسه ر بەباڵوێزکردنی زیاتر کارئاسانیان بۆ کرد هه تا بکشێته وه[. برێت ده نوس��ێت: هه ردوکم��ان هاوڕێمان لەده س��تدا لەعێراق. لەی��ادی ئه واندا بۆ هه میش��ه بەهاوکاری ئه و واڵته ده مێنمه وه که خۆش��م ده وێت و په یوه ندیه كی تۆکمه م تیادا دروس��تکرد. )مه به ستی په یوه ندی لەگه ڵ چۆندای��ه(. ئایا مه کگوێرک عێراقی

خۆش ده وێت؟؟

مه کگوێرک و شکستی سیاسه تی ئه مریکی لەرۆژهه اڵتی ناوه ڕاست

رۆژهه اڵتی واڵتێک��ی لەهی��چ خه ڵ��ک ناوه ڕاست، بەش��ێوه یه كی گشتی، دۆستی ئه مری��کا نی��ن. به رپرس��ی یه که می ئه م شکس��ته سیاس��ه تی ئه مری��کا خۆیه تی. دۆس��تایه تی لەخه ڵ��ك و بەپش��تکردن به هێز یان که س��ایه تی به هێز. سیاسه تی ئ��ه وه ی ته نها ئه مریکی لەس��ه ر بنه مای به هێز یان خاوه ن هێز دۆس��تمه، هه میشه بەزیانی خه ڵك ش��کاوه ته وه لەرۆژهه اڵتی

ناوه ڕاست. ئه گه ر دژه ئه مریکایی لەالیه ن خه ڵكه وه بۆ زۆرێک لەواڵتانی ڕۆژهه اڵتی ناوه ڕاس��ت ڕاس��ت بێت، ئه وا بۆ خه ڵکی کوردس��تان کوردس��تان، خه ڵك��ی بەپێچه وانه ب��و. س��ه رباری هه بونی دیدێکی خیانه تگه رایی لەالیه ن ئه مریکاوه، به اڵم بەگشتی لەهه ره ئه مریکا به رامب��ه ر دۆس��تترین خه ڵکانن لەناوچه ك��ه دا. )ه��ه ر ئه م دیده ش��ه که بنه م��ای ئه و پرس��یاره س��اویلکه ییه که لەمیدیای کوردی و ئاگایی سیاسی کوردیدا ده خولێته وه که ئایا ئه مریکا دۆستی کورده.

deconstruction بەهه ڵوه ش��انه وه ی که پرسیاره كه خێرا ئه وه مان بۆ رون ده بێته وه که کورد خۆی بەدۆستی ئه مریکا ده زانێت، که ئه م��ه ش ده رئه نجامی ئاس��تی الوازی عه قڵی و باری ده رون��ی نامۆدرێنه(. به اڵم ئه مریکا بەهه مانش��ێوه که ب��اوه ڕی الی زۆرێک لەخه ڵکانی ڕۆژهه اڵتی ناوه ڕاس��ت لەده س��ت داوه، لەهه وڵ��ی ئه وه دایه که باوه ڕی الی خه ڵكی کوردستانیش لەده ست بدات. ئه مه ده رئه نجامی کۆمه ڵیک هه ڵه یه که ئه مریکا خۆی لێی بەئاگایه به اڵم خۆی

لێ گێل ده كات. دو لەنێ��وان ئه مری��کا دی��اره وه ك هه ڵبژارده دایه، یان پش��تیوانی که سایه تی یان هه وڵدان بۆ هێنانه ئارای ده زگا. وه ك مه کگوێرگ ک��ه ده ریده خه ن ئام��اژه كان وه رچه رخێنه رتری��ن لەناس��کترین و کوردستاندا هه رێمی سیاسی ساته وه ختی دۆستی هاتنه ئارای ده زگاو سه روه ری یاساو نوسینه وه ی ده ستورو گه شه ی حکومداری نیه. )سه یره که مه کگیورک خۆی یه كێک بو لەبه ش��داربوانی نوسینه وه ی ده ستوری عێراقی(. ئایا مه کگیوێرک ئه م کاره ده کات بەده ست خێرا س��ه رکه وتنی لەبه رئه وه ی بهێنێت و قه ره بوی ئه و شکستانه ی بکاته وه ک��ه رێگربوون له وه ی ک��ه ببێته باڵوێزی ئه مری��کا لەعێراق لەس��اڵی 2012. لێره دا بەته واوی هه ڵوێس��تێکی کیسنجه ریانه یه. وه ك گران��دن پێم��ان ده ڵێت کیس��نجه ر به رهه م��ی میرۆتۆکراس��ی پ��اش جه نگی جیهانی دوه مه، که یانی گه یشتن بەپێگه ی بااڵ لەرێگای هه وڵ و کۆششه وه. ئه مه بەرونی لەتویت��ه ره ناکۆتاکانی مه کیورگدا ده بینی که هه میش��ه لەکاردایەو په یامی پۆزه تیف ده نێرێ��ت لەجه نگ دژ بەداعش. لەکاتێکدا داعش هێشتا له وێدایه. بەئاستێک جۆرێکه لەبه یان��ه چه واش��ه کاره كانی حکومه ت��ی عێراق��ی که هه میش��ه په یامی کوش��تنی ژماره یه كی زۆر لەداعش ده ده ن، که ئه گه ر کۆی بکه یته وه ده كاته ژماره یه كی خه یاڵی. لەکاتێکدا بەپێی زانیاریه ئینتلجینسیه كانی ئه مریکا ئێستا داعش پێویستی بەته جنیدی خه ڵک��ی نوێ نیه چونک��ه هێنده خه ڵكی هه یه )ل��ه م باره وه بنواڕه دیڤد رۆپکۆپف لەوتاری دۆکترن��ی ئۆباما لەگۆڤاری فۆرن

پۆله سی(. به اڵم ڕه نگه ته نها هه وڵێکی شه خس��ی نه بێت، زۆرێک لەکوردستان داماوانه، یان مه كته بیان��ه بڕوایان وه های��ه که ئه مریکا واڵتی ده زگایەو شه خس رۆڵی نیه تیایدا، ئه مه قس��ه یه كی بەناوبانگی کیسنجه رمان بیر ده هێنێته وه که ده ڵێت، که پرۆفیسۆر بوم ل��ه هارڤه رد وه هام ده زانی ش��ه خس ڕۆڵی الوازه لەداڕش��تنی سیاس��ه تدا، که هاتمه ناو سیاس��ه ت ب��ۆم ده رکه وت که

هه ڵه بوم. به اڵم سه رباری ئه مه ئه مریکا مێژویه كی هه ی��ه لەپش��تیوانی کردن��ی خه ڵکانێک ک��ه ب��ه الی زۆرین��ه وه نه خوازراوب��ون. کاتێ��ک رۆزفل��ت ده رب��اره ی دیکتاتۆری

نیکاراگوا وت��ه بەناوبانگه که ی ده ڵێت، که لێره دا لەبه ڕ بازاڕێت��ی وته که وه ك خۆی وه ریناگێڕین، ئه وا بەرونی ئاماژه به وه ئه دا که گرنگ نیه که سه كه چۆنه، به ڵکو گرنگ وه الئیه تی ب��ۆ ئه مریکا. رۆزفلت ده رباره ی س��ۆماۆزا ده ڵێت: ئه و خراپه، به اڵم سه ر بەخۆمان��ه. دیاره ئه مه وه رگێڕانی حه رفی وته که نیه. ئه م سیاسه تەی ئه مریکا باجی زۆری لەس��ه ر داوه لەناوچه ک��ه دا. کاتێک ئه مریکا ش��ای ئێران بەجه ندرمه ی که نداو داده نێت و گوێ بەخواس��تی خه ڵكی ئێران نادات لەئه نجامدا کۆماری ئیسالمی به رهه م ده هێنێت. ]شایانی باس��ه، وه ك عه باس میالنی لەبایوگرافیای ش��اد باسی ده كات، ش��ا لەروی ده رونیه وه، بونه وه رێکی هه تا بڵێ��ی ته پیو بوه[ کاتێ��ک ئه مریکا گوێ لەهه مو کاره تیرۆریس��تیه کانی س��وپای تورکی ناگرێ��ت، لەئه نجام��دا ئه ردۆگانی بۆ دێت، لەهه مانکاتدا خه ڵکێکی تا س��ه ر ئێسقان دژه ئه مریکایی. ئه مه لەهیچ کوێ رون نیه لەس��عودیەو میس��ری سه رده می

موباره کدا نه بێت. ئه و هه ڵه یه ی لێ��ره دا ئه مریکا ئه نجامی ئه دات بریتیه لەپش��ت بەستن بەشه خس لەبه رامبه ر هاوکاری و پشتیوانی هاتنه ئارای ده زگاو سیس��ته م و یاساو ئازادی و بازاڕدا. ئایا ئه مریکا رۆژهه اڵتناسیانه بڕوای وه هایه که ئه مه سروش��تی خه ڵك��ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاسته ته نها بڕوایان بەشه خسی به هێز هه یەو ناخوازن یان نازانن یاساو سیسته م و مۆدێرنه چیه؟ مێژو پێمان ده ڵێت که ئه م

دیده هه ڵه یه. دیاره ڕاس��ته وه رچه رخ��ان بۆ مۆدێرنه لەرۆژهه اڵتی ناوه ڕاست نه یاری زۆره، به اڵم نه یاری س��ه ره كی ئه و که سانه ن که سود لەمۆدێرن��ه وه رده گرن ب��ه اڵم وه ك ئامراز بۆ سه پاندنی ده س��ه اڵتی نامۆدرێن. ئه مه پرۆسه ی ئاماده بونه لەناو مۆدێرنه دا وه ك

دژه مۆدرێنێک.

چه ند ئامۆژگاریه ك بۆ ئه مریکاو مه کگیوێڕک

ئامانج��ی ئه مری��کا گ��ه ر یه ک��ه م، س��ه قامگیریه، ئ��ه وا س��ه قامگیری ته نها لەرێگای دیموکراسی و گۆڕانکاری به رده وام و گه شەو ئازادیه وه دێته دی، نه ک لەرێگای شه خس��ی به هێ��زو س��ه پاندنی حوکمی

عورفی و بەئامرازکردنی یاسا.ئه زمون��ی س��اڵه س��ه د دوه م، شه خس��ی به هێز لەرۆژهه اڵتی ناوه ڕاس��ت تاقیده كرێت��ه وه، ده رئه نج��ام، رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستی ئێس��تایه، که یه كێکه لەهه ره خراپترین و دواکه وتوترین و ناسه قامگیرتین و ترس��ناکترین و پڕ لەقه یرانترین جێگاکانی دونیا. کاتی ئه وه یه چاوێک به م سیاسه ته دا

بخشێنرێته وه.س��ێیه م، ئه مری��کا کاتێ��ک لەرێ��گای ده س��ه اڵتی نه رم��ه وه ده خوازێت وێنایه ك بۆخۆی دروس��ت بکات که دۆس��تی مافی م��رۆڤ و ماف��ی ئافره ت و ئ��ازادی ئاینی و بازاڕی ئازادو دیموکراس��ی و سه قامگیریه، لەهه مانکاتدا لەرێگای دیپلۆماتکاره كانیه وه پێچه وانه ك��ه ی ئه نجام بدات، ئه وا ئه مریکا وه ك واڵتێک��ی جوت س��تاندار ده بینرێت. که یانی لەده ستدانی هه مو بڕوایه ك بەهه ر شتێک لەئه مریکاوه ده وترێت. ئه مه کرۆکی تیۆره ی پیالنگێڕیه کاتێک خه ڵك بڕوایان وایه که ئه وه ی ده وترێت ش��تێکهو ئه وه ی

روده دات شتێکی تره.چواره م، کاتێک ئه مریکا ئه وله ویه تی خۆی داده ڕێژێت، بۆ نمونه لەئێستادا ئه وله ویه تی ئه مریکا ش��ه ڕی داعشه، نابێت ئیتر هه مو ش��تێک بکاته قوربانی ئه م ئه وله ویه ته ی خۆی. ئه مه هه ڵه یه ك��ه ئه مریکا لەمێژودا ناوه ڕاس��ت به رامبه ر بەگه النی رۆژهه اڵتی ئه نجامی داوه. ب��ه م پێیه ئه مریکا ده ڵێت ئه وه ی بۆ من گرنگه گرنگه، ئه وه ی بۆ تۆ گرنگه، گرنگ نیه. ئه مریکا لەئه فگانستان یه كێت��ی موجاهیده کان��ه وه لەرێ��گای س��ۆڤیه تی تێکش��کاند، به اڵم پاشان هیچ بایه خی به وه نه دا که خه ڵكی ئه فگانستان

چ باجێک ده ده ن. ئه مڕۆ ئه م دۆخه لەهه رێمی کوردس��تان ئه مری��کا ده ڵێ��ت دوب��اره ده بێت��ه وه. ئه وله ویه ت به الی منه وه ش��ه ڕی داعش��ه نه ک چاکسازی سیاسی و ئابوری و یاسایی و کۆمه اڵیه ت��ی. لەئه نجامدا خه ڵكی هه رێمی

کوردستان باجه که ی ده ده ن بەقورسی.پێنج��ه م، گ��ه ر ده س��توری ئه مریکی بانگه ش��ه ی ئ��ه وه ده کات که ده س��ه اڵت لەخه ڵکه وه ی��ه بۆ خه ڵك، ئ��ه وا ئه مریکا وه ك لەجێگایه ک��ی بەخه ڵ��ک نامۆی��ه

کوردستاندا.

سیاسەت جەنگە بەاڵم بەشێوازێکی دیمیشل فۆکۆ

ماکس فیبەر سیاس��ەتی بەملمالنیەک پێن��اس ئەک��رد ک��ە لەنێ��وان گروپ و الیەن��ە جیاوازەکاندا روئ��ەدات لەپیناوی بەشداریکردن لەدەس��ەالتدا یان ملمالنێ لەپیناوی کاریگەریگەریدانان لەدابەشکردنی دەس��ەالتدا. سیاسەت هەوڵی ئەو گروپ و هێزانەی��ە ک��ە ئەیانەوێت بەش��یوەیەک لەشێوەکان بەشداری لەدەسەاڵتدا بکەن، یان دەوریان هەبێت لەوەدا کە دەس��ەاڵت چۆن و بەچ ش��ێوازێک داب��ەش ئەکرێت. وات��ە ئ��ەو بۆچونەی زۆرج��ار رەخنەی گەمەکاران��ی سیاس��ەت ب��ەوە ئ��ەکات ک��ە هەم��و هەوڵێکیان تەنی��ا لەپیناوی دەس��ەاڵتدایە، بۆچونیک��ی راس��ت نیەو لەس��ەر بنەمای تێنەگەیشتن لەسیاسەت دامەزراوە. سیاسەت کارێکی خێرخوازانە نیە کە الیەنەکانی بەش��داری تیا ئەکەن لەپێن��اوی خ��وداو بەه��ا ئەخالقیەکاندا دەس��تی بۆ ببەن، بەڵکو گەمەکەرانێکن کە نوێنەرایەت��ی بەرژەوەندی ئەو کەس و هێ��زو گروپانە ئەک��ەن ک��ە ئەیانەوێت لەڕێگەی دەستگەیشتن یان بەشداریکردن لەخواس��ت و بەش��ێک لەدەس��ەاڵتدا،

چاوەڕوانی و ئاواتەکانیان بهێننە دی.فیب��ەر لەوەاڵمی ئەو پرس��یارەدا کە دەس��ەاڵتیان ئەیانەوێت بۆچ��ی خەڵک هەبێت؟ ئەڵێت سەرەتاترین هۆکار ئەوەیە کە ئەیانەوی��ت بەرژەوەندی مادی خۆیان بپارێزن و باشتری بکەن. الی فیبەر هێزو گروپ و چینەکان لەپێن��اوی بەرژەوەندی مادیدا لەملمالنێدان و هەریەکەیان ئەیەوێت بەشێکی لەدەس��ەالتدا هەبێت بۆ ئەوەی بتوانێ��ت پاریزگاری ل��ەو بەرژەوەندیانە بکات یان گەورەتری ب��کات. بەاڵم ئەمە تاکە هۆکاری بزوێنەری خواستی دەسەاڵت نیە، بەڵکو یەکێک لەو هۆکارانەی تر کە وا لەک��ەس و گروپ و هێزەکان ئەکات بەدوای دەس��ەاڵتەوە بن ش��تێکە کە فیبەر ناوی ئەنێت )بەرژەوەندی ئایدیالی.( مەبەست لەبەرژەوەندی ئایدیالی ئەو بەهاو ئامانج و دروش��مانەیە کە الی ئ��ەم هێزو گروپانە گرنگیەکی یەکج��ار زۆری هەیە. زۆرجار پاڵن��ەری بەش��داریکردن لەدەس��ەاڵتدا کۆمەڵێ��ک بەه��او بڕوایە کە ئ��ەو هێزو گروپانەی بڕوای��ان پێیەتی، بڕوایان وایە بەدیهاتنیان خێرێکی گش��تی بۆ هەموان وەک ئایدیال��ی بەرژەوەن��دی ئەبێ��ت. فیب��ەر ناوی ئەنێت، م��ەرج نیە ئەوانەی بەش��داری سیاس��ەت ئەک��ەن و ملمالنێ لەپێن��اوی دەس��ەاڵتدا ئەک��ەن، تەنیاو تەنی��ا بەرژەوەندی م��ادی گروپەکانیان بیانجۆڵێنێت، بەڵکو ئەو بەرژەوەندیانەش ئەیانجوڵێنێت کە پەیوەندی بەخەباتکردن لەپێن��اوی ئ��ەو بەه��او ئامانجانەیە کە بڕوایان وایە بەدیهاتنی، فەزایەکی گشتی دروست ئەکات کە تیایدا هێزو گروپەکان بەرگری ئەتوانن باش��تر بەش��ێوەیەکی

لەبەرژەوەندی و ئازادیەکانیان بکەن.ئەگ��ەر کالوزڤیت��ز ئەیگ��وت )جەنگ بەش��یوازێکی سیاسەتە درێژەکێش��انی دی(، ئەوا مێش��ل فۆکۆ راس��ت ئەکات هەڵئەگەڕێنێتەوەو رس��تەیە ئەم کاتێک ب��ەاڵم جەنگ��ە ئەڵێت:)سیاس��ەت بەشێوازێکی دی.( لەگەمەی سیاسیدا ئەو هاوڕێ و برایانە کار ناکەن کە دەستی یەک ئەگرن و بەرگری لەیەک شت ئەکەن، بەڵکو ئەو هێزو گروپانە لەئارادان کە لەجەنگێکی بەردەوامدان، بەاڵم بەش��ێوازێکی جیاواز لەجەنگ، ملمالنێ لەگ��ەڵ یەکدا ئەکەن. سیاس��ەت درێژەدانی جەنگە. بەاڵم هیچ لەو ئامرازان��ەی جەن��گ بەکارناهێنێت. کاتێک مێشل فۆکۆ سیاسەت بەجەنگێک تەماش��ا ئەکات، هەمان ئ��ەو بۆچونەی فیبەر دوبارە ئەکاتەوە کە سیاسەت وەک مەیدانی ملمالنێی کەس و هێزو گروپەکان تەماشا ئەکات. ئەم تێگەیشتنە راستەخۆ بەگژ ئەو بۆچون��ەدا ئەچێتەوە کە بڕوای وای��ە سیاس��ەت مەیدان��ی چونیەکبونی هێزو بیروڕاکانە. ئەم بۆچونە سەرچاوەی س��ەرەکی هەمو ئەو ئەزمونە ستەمکارو تۆتالیارانەیە کە س��ەدەی بیس��تی کرد بەیەکێک لەخوێناویترین سەدەکانی مێژوی جیهان. سیاسەت هونەری چونیەککردنی نیە کۆمەڵگا یەکڕیزکردن��ی کۆمەڵ��گاو لەی��ەک بەرەو ی��ەک ئاراس��تەدا، بەڵکو هون��ەری ملمالنێی ئەو هێ��زو گروپانەیە کە بەبێ ئەوەی ئامرازەکانی جەنگ بەکار

بهێنن، ملمالنێ لەگەڵ یەکدا ئەکەن.ئامرازێ��ک وەک سیاس��ەت بینین��ی بەدەس��تی گروپێکەوە کە ئەیەوێت وێناو چاوەڕوانیەکان��ی خ��ۆی وەک تاکە وێناو چاوەڕوانی راس��تەقینە تەماش��ا بکرێت، لەس��ەر بناغ��ەی کوش��تنی سیاس��ەت دامەزراوە. لەو کۆمەڵگایانەدا سیاس��ەت نیە کە گروپێک کۆنتڕۆڵی س��ەرجەم ئەو وێناو چاوەڕوانی��ە جیاوازانەی کردوە کە بۆ دەسەاڵت و ش��ێوازی پراکتیک کردنی لەئ��ارادان. ئەوهەوڵ��ەی گروپێ��ک ب��ۆ پاوانکردنی دەسەاڵت و سەندنەوەی لەهێزو گروپی دی ئەی��دات، لەبنەڕەتدا هەوڵێکە

بۆ لەناوبردنی سیاسەت. ئ��ەو هێزان��ەی بەن��اوی یەکڕی��زی کۆمەڵگاو یەکگرتنیەوە، بەگژ جیاوازی ناو کۆمەڵگادا ئەچنەوە، ئەندازیاری سەرەکی لەناوبردن��ی یەکڕی��زی و ی��ەک پارچەیی کۆمەڵ��گان. چونکە ئەمج��ۆرە یەکڕیزیە لەس��ەر بنەمای چونیەکب��ون دامەزراوە. هێزو گروپەکان ئەبێت بەخواست و ویست و تەماعی هێزێک رازی بن و واز لەویس��ت و تەماعی خۆیان بێنن. گەرواش نەکەن ئەوا خیانەتیان لەنیشتیمان و گەلەکەیان کردوە. تەسلیمبون بەم بۆچونە، نەک چارەسەری ملمالنێکان��ی کۆمەڵ��گاو کێش��ەکانی ن��اکات، بەڵکو زۆر بەش��ێوەیەکی قوڵتر ئەکات. چونکە قەیراناویت��ری گەورەترو وەک لەشوێنێکی دیدا نوسیومە هەمیشە کۆمەڵ��گا مۆدێرنەکان لەم��رۆڤ و گروپ و هێزگەلی جیاواز دروس��تبون، کە خەون و زەوق و ئامانجی جی��اواز لەیەکیان هەیە. ئەستەمە کۆمەڵگایەکی مۆدێرن بدۆزیتەوە کە تیای��دا مرۆڤەکانی هەر هەمویان وەک ی��ەک بیربکەنەوەو یەک خ��ەون ببینین و بەدوای هەمان ئامانجیشەوە بن. کۆمەڵگا ئاڵۆزب��ون و بەحوکم��ی مۆدێرن��ەکان گەورەبون و فراوانبونیان، لەهێزگەلی جیاواز دروستبون کە ئارەزوی جیاوازو هەندێکجار ناکۆک بەیەکیش دەیانجوڵێنێت. بەحوکمی جیاوازی رۆژژمێری مرۆڤەکانیش، هەمیشە دەکەونە ژێر کاریگ��ەری زیاد لەبۆچون و

تێڕوانینەکانەوە.لەن��او کۆمەڵگایەک��ی وا فرەڕەن��گ و هون��ەری سیاس��ەت شوناسیش��دا، چونیەککردن��ی کۆمەڵ��گا نی��ە، بەڵکو هونەری بەڕێوەبردن و چوارچێوە بەخشینە ب��ەم کۆمەڵگای��ە. ئامانجی سیاس��ەت ن��ەک چونیەککردن��ی کۆمەڵ��گا، بەڵکو ئارامی چوارچێوەیەک��ی دروس��تکردنی کۆمەاڵیەتیە بۆ هێزو گروپە جیاوازەکانی کۆمەڵگاو رێگە نەدانە بەوەی حەزو ئارەزوە جیاوازەکان��ی کۆمەڵ��گا، بەپێک��دادان و توندوتی��ژی بگ��ەن. سیاس��ەت جەنگە، بەاڵم بەش��ێوازێکی دی، س��ەرکەوتوی سیاس��ەت و سیاس��یەکان ب��ەڕادەی ئەو ئارامیە کۆمەاڵیەتیە دەناس��رێتەوە کە بۆ هێزو گروپە جیاوازەکانی دروس��تدەکەن، بۆئ��ەوەی بەبێ ئەوەی هەڕەش��ە لەهیچ هێزێکی تربکەن، ژیانی ئازادنەی خۆیان،

وەک چۆن دەیانەوێت ببەنە سەر.

)494( سێشه ممه 2015/9/8 [email protected]بیروڕا

رێبین هەردی

لەناو کۆمەڵگایەکی وا فرەڕەنگ و شوناسیشدا،

سیاسەت هونەری چونیەککردنی کۆمەڵگا نیە

بەڵکو هونەری بەڕێوەبردن و

چوارچێوە بەخشینە بەم

کۆمەڵگایە

13

ئه مریکا هه ڵه یه: سیاسەتلەکیسنجه ره وه بۆ برێت مه کگوێرگ

سه ردار عه زیزئه وه ی لێره دا

جێگای بایه خه بونی مێژویه كه

لەنێوان مه کگوێرک و نێچیره ڤان

بارزانیدا، که کاریگه ری هه یه

لەسه ر دیدی مه کگوێرک بۆ

الیه نگری سیاسی

بەپێی بەشێك لەفەیلەسوفان و زانایانی مێژو، یەك ملیۆن ساڵە مرۆڤ لەسەر ئەم زەوییە دەژی، بەاڵم هەر )12-10(هەزار ساڵێكە مرۆڤ خۆی لەگەڵ ژیانی ئ��اژەڵ جیا كردۆتەوەو لەئەش��كەوت هاتۆت��ە دەرەوەو ب��ۆ یەكەمی��ن جار گوندی دروس��تكردوە، بۆئەوەی وردە وردە هەوڵب��دا وەك مرۆڤ بژی، نەك وەك ئاژەڵ. بەپێی زۆربەی سەرچاوە یەكەمی��ن مێژوییەكان،دروس��تكردنی بوە، ناوەڕاس��ت لەرۆژهەاڵتی گون��د قودس و جێناكۆكی ناوچەی بەتایبەت فەڵەستین و لێواری روباری نیل، هەندێ س��ەرچاوەش پێیانوایە ئەو ناوچەیەی الن��ك و میزۆپۆتامی��ا، پێیدەوت��رێ بێشكەی سەرهەڵدانی ژیانی مرۆڤایەتی بوە، لەهەردو دۆخەكەدا كەمتر لە)10( هەزار ساڵێكە س��ۆمەرییەكان لەگوند چونەتە دەرەوەو شاریان دروستكردوەو وردە وردە ئەقڵیان بەكاری كشتوكاڵی وردە وردە لەگەڵیش��یدا ش��كاوەو پیشەس��ازی بچ��وك بچ��وك بەقوڕو ق��وڕی س��وور ك��راوەو دۆزین��ەوەی ئاس��ن و نەخش و..هتد لەبەرهەمهێنانی س��ۆمەرییەكان بون بەداهێنانی خەتی بزماریش��ەوە. واتا مێژوی نوسین كە س��ۆمەرییەكانەوە لەشارس��تانیەتی س��اڵ ناگات��ە)5000( داهێن��راوە، پێش ئێس��تا. ئەم پێش��ەكیە كورت و خێرای��ەم بۆیە هێنایە ناو باس��انەوە، چونك��ە ك��ورد رۆڵێك��ی زۆر گرنگ و گەش��ەكردنی لەس��ەرهەڵدان و كارای هەبوە، س��ۆمەرییەكاندا شارستانێتی هەمو ئەو دەسكەوتانەی سۆمەرییەكان دو میزۆپۆتامیا)نێ��وان لەناوچ��ەی روبارەكە( وەدیهێناوە، كوردیش تیایدا بەشداربوە،ئەمە ئەو قۆناخە بوە، تەنیا كوردو ئاشور لەو ناوچەیە هەبون،هێشتا نەگەیاندبوە خۆی لەمیسرەوە عەرەب میزۆپۆتامیا، هیچ جۆرە ملمالنێیەكیش دروست نەبوبو،)10( هەزار ساڵ پێش ئێس��تا قۆناخی دایكساالری بو، دوایی لەگەڵ كاری كش��توكاڵی و...هتد وردە وردە هێزو بازوی پیاو بەس��ەر هی ژن زاڵ بو، لەگەڵ جێگیربون و چەسپاندنی بەتەواوی ئیتر دەرەبەگایەتی قۆناخی

سیستەمی باوكساالریش چەسپا.كورد لەسەر ئاستی دونیا نەتەوەیەكی زۆر زین��دو ب��و، ل��ەو نەتەوانەیە كە زۆر رۆڵێك��ی مێ��ژو، لەس��ەرەتای بەرچاوی هەبوە، ئەم��ە پێش ئەوەی ه��ۆز دروس��ت ببێت و پێ��ش ئەوەی چەوساندنەوەی مرۆڤ لەالیەن مرۆڤەوە دروس��ت ببێت، كاتێك چەوساندنەوەو هێز هاتن��ە مەیدانەوە، كورد نەیتوانی بەردەوام بێ��ت و كەوت، ئەم كەوتنەی تا ئەم��ڕۆش بەردەوام��ە كە خۆی لە )5000(ساڵ دەدات. پێنج هەزار ساڵە كورد نەیتوانیوە ئ��ەو زوڵم و زۆرییەی لێیكراوەو بەردەوام لێیدەكرێ، لەخۆی دور بخاتەوەو وەك نەتەوەیەكی ئازادو

سەربەخۆ بژی.خەت��ی خاوەن��ی س��ۆمەرییەكان بزماری��ن، فینیقیی��ەكان ك��ە خۆیان بەنەوەكان��ی كەنع��ان دادەن��ا، بونە خاوەنی ئ��ەو دەنگانەی ك��ە لەكاتی دەردەچن، لەپیتەكانەوە خوێندنەوەدا ئەم پیت��ە دەنگدارانە بونە بنەمایەكی زۆر بەهێز، كە دوایی هەمو زمانەكانی لێوەرگرت. عیبرییەكان دونیا سودیان خۆیان كردە خاوەنی یەكەمین ئایینی ئاس��مانی، ئیتر ئایین ب��وە هێزێكی دەس��ەاڵتوەرگرتن و ب��ۆ كاریگ��ەر قەڵەمڕەوی و خۆس��ەپاندن، بەتایبەت عەرەب ئ��ەم دەرفەتەی لەكیس خۆی ن��ەداو بەجوانی بەكاریهێن��ا، فارس و زۆر مێژویەك��ی ك��ە تورك)ت��ورك كورتیشی هەبو لەو ناوچەیە( سودیان لەئایی��ن وەرگ��رت و ب��ۆ بەرژەوەندی خۆیان توانیان دەسەاڵتێكی بەرفراوان وەدەس��تبهێنن. ب��ەاڵم ك��ورد ل��ەو رۆژەوەی ستەمكاری و چەوساندندنەوەو ملمالنێ��ی هێزو بازو دروس��تبو، ئیتر ئەو نەتەوەیە هەمیشە زوڵمی لێكراوەو مافی زەوتكراوە تا بەئێستادا دەگات، كەچی ل��ەو مێ��ژوە دورو درێژەی كە ئەزمونێكی تاڵ و سوێرو زۆر ژەهراوییە هیچ سودی لێوەرنەگرتوە. ئەگەر زۆر دوور نەڕۆین، میر شەڕەف كە بەرامبەر

وەستایەوەو عوسمانییەكان بەسوپای ش��ەڕی كرد، بەهۆی خیانەتی )ئەمیر بەگی مەحمودی( كە س��ەركردەیەكی ش��ەڕەف(بو، دەستەڕاس��تی)میر ئەنجام میر گیراو سەریان بڕی و، زیاتر كوژران، لەسوپاكەی لە)700(كەسیش دەی��ان نمونەی دیكە پ��ڕ لەخیانەت و پ��ڕ لەبراك��وژی لەمێ��ژوی ئەمارەت و بەتەنیا ه��ەر میرنش��ینەكاندا هەیە، شەڕی سێ برا، مەحمودپاشای بابان، بابان،محەمەدپاشای ئەحمەدپاش��ای باب��ان، كە لەس��ااڵنی شەس��تەكان و حەفتاكانی س��ەدەی ن��ۆزدە نزیكەی بیست ساڵ شەڕی نێوانیان بو، بەسە بۆ ئەوەی بڵێین كورد سودی لەم هەمو ئەزمون��ە تاڵەی خ��ۆی وەرنەگرتوە. تەنان��ەت س��ودی لەئەزمون��ی ت��اڵ زۆر تاڵ��ی ناوەڕاس��تی نەوەدەكانیش وەرنەگرت��وە، ك��ە لەمێژوی ش��ەڕی ناوخۆدا بەگەورەترین و كارەساتبارترین ش��ەڕی براك��وژی دادەن��رێ. گرفتی گ��ەورەش زۆربەی ئەوانەی خۆیان پێ خوێن��ەوارەو تەنانەت خۆیان بەخۆیان دەڵێ��ن رۆش��نبیر ئەوەی��ە، لەپێناو بچوكترین بەرژەوەندی تایبەتی خۆیانا ئامادەن هەمو كارێكی قێزەون بكەن. بچووكترین نموونە برادەرێك كە خۆی پێ رۆشنبیرێكی موستەحەقە!!، واژۆی ب��ۆ درێژكردن��ەوەی بەڕێز س��ەرۆكی هەرێ��م كردبو، كەچ��ی دو رۆژ دوای باڵوكردن��ەوەی واژۆكان لەمیدی��اكان، نووس��یبوی خۆی لەفەیس��بوكەكەی پێویستە سەرۆكی هەرێم دەست لەكار بكێشێتەوە!، سەیری ئەو نەزۆكی و ئەو هه ڵوێسته بكەن، ئەمەیە حاڵی بەشی زۆرین��ەی بەن��او رۆش��نبیریی كورد، ك��ە من بەوجۆرە هه ڵوێس��تانه دەڵێم رۆشنبڕ، نەك رۆشنبیر. كورد نە بەهۆی ئایینەوە توانی خۆی لەژێردەس��تەیی دروس��تكردنی بەرێگای نە بپارێزێت، نەتەوەیی)نەتەوەپەرستی(، حیزبێكی نە بەرێگای دیموكراتی و ئەقاڵنییەتەوە.چونكە كە پەنای بۆ ئایین برد، فێری پاڕان��ەوەو زەلیلی بو، ك��ە پەنای بۆ حیزب��ی نەتەوەی��ی ب��رد، دان نەنان بەبەرامبەرەك��ەی، رێچك��ەی خ��ۆی وەرگ��رت، هێش��تاش ن��ە لەمان��ای دیموكراتیەت گەیشتوین، نە توانیومانە

كەمێك بەالی ئەقاڵنیەتیشدا بچین.دروس��تبونی رێكخ��راوی سیاس��ی لەوەتەی دروس��تبوە، كە بۆ س��ااڵنی لەوەی دەگەڕێتەوە،جگە 1919-1918لەژێ��ر هەژم��ون یان بەئاراس��تەی ك��ورد داگیرك��ەری دەوڵەتێك��ی دروس��تبوە، هاوكات چەند كەسێكیش رێكخ��راوو ئ��ەو لەس��ەركردایەتی دوات��ر ئەو حیزبانە رۆڵی س��یخوڕی و بەكرێگیراوییان بینیوە. بۆیە لەس��اڵی )1918(ەوە تا ناوەڕاس��تی س��ەدەی بیس��تەم، هەمو ئەو حیزب و رێكخراوە

زو زو دروس��تدەبون، سیاس��یانەی هەڵدەوەشانەوەو لەگەڵ باڵێكی دیكەی سیاسی یەكیاندەگرتەوەو جارێكی دیكە قۆڵێكی لەگەڵ دیس��ان دەترازانەوەو

دیكەی سیاسی دەسازانەوە.....مێ��ژو خ��ۆی لەخۆی��دا، مێ��ژوی ش��ۆڕش و مێ��ژوی توندوتیژیی��ە، ب��ۆ س��ەركەوتنیش راپەڕینەكان��ە، ئ��ەو س��ەركردەو نەتەوانە ب��وە كە س��تراتیژیان بریتی بوە لەتوندوتیژی، ت��ۆ بڕوانە،ئیس��پارتاییەكان، فارس، مەغۆل، تورك، ع��ەرەب، ئەمە وێڕای نێ��وان واڵتان، گەورەكان��ی ش��ەڕە شەڕی كاسۆلیك و پرۆتستانت، شەڕی یەك��ەم و دوەم��ی جیهانی ،شۆڕش��ی ئۆكتۆبەر،...هت��د، هەمو ئەو مێژوانە مایكاڤیلی لەب��ەردەڕوات، خوێنی��ان لەوبارەیەوە راس��تی وتوە كە پێیوایە، س��ەركردەیەك ئەگەر نەرمونیان بێت، ئەوا بەدەردی )س��اڤۆنارۆال( دەچێت، كە توانی��ان لەناویبەرن، بۆیە زۆرجار پێغەمبەری بە)س��اڤۆنارۆال(دەوترێ، بێ چ��ەك، ت��ۆ س��ەیركە پێغەمبەر موس��ا، بەهۆی ئ��ەوەی نزیكەی چل س��اڵ لەبیابانا دەس��وڕایەوەو توشی گۆشەگیری هاتبو،نەیتوانی ئەو هاوارەی ناو بیگەیەنێتە هەڵدەستا لەناخییەوە هەمو نەتەوەكانی دیكە، هەر بۆیەش��ە لەچوارچێوەیەكی جولەك��ە ئایین��ی بچوكدا قەتیس مایەوەو گەشەی نەكرد، محەمەد س��ودی لەو ئەزموونەی موسا وەرگ��رت و بەتەنیا پێغەمبەرێكی رەق و ڕوت نەبو، بەڵكو رۆڵی سەركردەیەكی ئازای سەربازیش��ی بین��ی، بۆئەوەی ئەو ه��اوارەی لەناخییەوە هەڵدەقوواڵ بەزەبری شمشێرو خوێنەوە بیگەیەنێتە

دورترین شوێنی دونیا.راستە مێژوی شۆڕش و راپەڕینەكانی دونیا، زو بەالڕێدا ب��راون و لەئامانجی راپەڕینەكە كەمكراونەتەوە، باش��ترین نمونە شۆڕشی فەڕەنسای ساڵی 1879 كە هەر زو روبەڕوی شكستێكی گەورە بوەوەو نەیانتوانی ئامانجەكانی بەباشی بەدەستبهێنێت، بەاڵم خۆ جوڵەیەكی گەورەیان خستە ناو هزری كۆمەڵگاوەو هەمو روانگەكانیش��یان ب��ەروی بیری ئازاددا بو، راستە شۆڕش هەڵگەڕایەوەو لەهاوڕێكان��ی هەندێ��ك رۆپس��پێرو دواییش دروستكردو دیكتاتۆرییەتیات پاشا گەڕایەوە سەر حوكم، بەاڵم دوای كەوتنی كۆماری سێیەم، مێژو نەوەستا كۆماری دیكەی بەدوادا هات و جارێكی دیكە پاش��ا لەفەڕەنسا وەدەرنرایەوەو دیگۆلێكیان بەرهەمهێنا،كە بۆ خەڵكی فەڕەنس��ا تا رادەیەك خۆی لەبەرگی ناپلیۆنێكی نوێ پۆشیبو. بەهەمانشێوە جەنگی یەكەم��ی جیهانی ئەگەر هیچ ئەو س��ودەی نەبوبێ��ت، س��ودێكی هەبو كە ئەو ش��ەڕە كاولكارە بو بوە ه��ۆی روخاندنی پاش��اكان لەزۆربەی

واڵتان��ی ئەوروپ��ادا، ب��ەاڵم چونكە ئ��ەم روخاندنی پاش��ایانە لەئەنجامی ش��ەڕێكی جیهانی بێ وێنە بو، دیسان نەیتوانی دیموكراس��ی بەرهەمبهێنێت، فاش��یزم دیموكراس��ی لەبری بەڵكو بەرهەمه��ات، ئیت��ر لیبرالی��زم ب��وە بەرداش��ی نێوان فاشیزم و كۆمۆنیزم، لەس��ەرێكەوە فاشیزم هەناسەی لەبەر تریش��ەوە لەوس��ەرەكەی دەب��ڕی، كۆمۆنیزم قووتی��دەدا، ئەمە بوە هۆی ئ��ەوەی رێگا ب��ۆ ش��ەڕێكی دیكەی ماڵوێرانكارتر خۆشبكات و دەیان ملیۆن مرۆڤی سەر ئەم زەمینە بكاتە خۆراكی ئەژدیهایانەی خۆی كە ش��ەڕی دوەمی جیهانی بو. كەواتە مێژو پێمانی وتوە هەرگیز لەرێگای شەڕو ئاژاوە بەرێگای توندوتیژی دیموكراس��ی و پێشكەوتنی كۆمەاڵیەت��ی وەدینای��ەت و رێچك��ەی خۆی پێ دیاریناكرێت، ئەوەتا نمونەی لیبیاو س��وریاو عێراق و میسر بەرونی لەبەرچاومانەو پێویس��تە باش پەندی گەورەش��ە وەربگرین.هەڵەیەكی ل��ێ ئەگەر بڵێین باجووڵەیەكی كۆمەاڵیەتی دروستبكەین قەیدی چییە با بۆماوەی ئامانجەكانمان وەدەست چەند ساڵێك نەیەن، ئاخر ئەمە فیكرو سیاس��ەتە، خۆ فاڵگرتنەوە نییە، ماركس دوای ئەم هەمو ئەزمونەی خۆی دوای نوس��ینی كتێبی سەرمایەی، پێش ماڵئاواییكردنی بەماوەیەكی كەم، گەیشتە ئەو بڕوایەی بڵێت)كەس ناتوانێ پێش��بینی بكات كە لەم��اوەی 24 كاتژمێ��ری دیكەدا ماركس لەكاتێك��دا رودەدات(، چ��ی لەشۆڕش��ی س��اڵی 1848و كۆمۆنەی پاریس و شەڕی ناوەخۆی فەڕەنساو...

هتد، چەندین جار پێشبینی دەنوسی، كەچی دواجار ئەو قسەیەی كرد.

بەرلەوەی روس��یا هێزی س��ەربازی بباتە ناو خاكی ئەفغانستانەوەو دواتر ئەو شەڕە ناوخۆییە دورو درێژەی تێدا روبدات كە لەس��اڵی 1979 وە درێژەی هەیە،، پێش ئەم شەڕە درێژخایەنە، نزیكەی 40%ی ئەفغانستان پزیشكانی ژن بون، كابوول لەبەرامبەر ئاس��یادا ئازادترین واڵت بو بۆ ژن، س��ەیركەن بنالدن و رەببانی و حیكمەتیارو بەهۆی تالیبان و.... سۆڤیەت و ئەمریكاو ئێران و لەئەفغانستان ئێس��تا پاكس��تانەوە، هاواڵتی بەگشتی و ژن بەتایبەتی چۆن ژیانی مەم��رەو مەژی دەبەنە س��ەر، ئاس��یاش نازناوی پڵنگەكانی بۆ خۆی

وەدەستهێنا.. لەم چەند نمونەیەی سەرەوە دەمەوێ بڵێم، ئێم��ە راپەڕینمان ك��رد، بەاڵم راپەڕین نەمانتوانی دەس��تكەوتەكانی ی��ان ئامانجەكانی راپەڕی��ن بپارێزین، زو ملم��ان خس��تە بەر مل��ی یەكدی، تا ئێس��تا كە ئەوە بۆ ی��ەك چارەکە نزیكدەبین��ەوە، نەمانتوانیوە س��ەدە وەدیبهێنین، راپەڕی��ن ئامانجەكان��ی چ ج��ای ئ��ەوەی هەن��دێ لەنوخبەی هەرزەگۆی فیك��ر، باس لەوە دەكەن، دروس��تبكەین گۆڕانكاری بۆئ��ەوەی پێویس��تە هەموی هەڵتەكێنین، ئاخر كێ دەتوانێ گرەنتی ئەوەمان پێ بڵێت لیبیا تا چەند ساڵی دیكە لەو ژاوەژاوی بێ یاسایی و بێ حورمەتییەی بەمرۆڤ دەكرێ دەمینێتەوە، خۆ عێراق و سوریاش دۆخەكەیان ئەوەندە باش��تر نییە،بۆیە هەمیش��ە واقیع لەتیۆری فەلس��ەفی گەورەتر بوە،چونكە فەلسەفەش لەناو واقیع��ەوە هەڵدەهێنجرێ،بۆی��ە تیۆر چەند گەورە بێت و تیۆریس��تەكەش كە خاوەنی تیۆرەكەیە چەند بەتوانا بێت، ه��ەر واقیعەكە گەورەت��رو ئاڵۆزترەو هیچ فەیلەس��ووفێك ناتوانێت هەموی لەتەنه��ا تیۆرێك��دا ك��ورت بكاتەوە. ئەگەر وابوایە س��ەدەی ه��ەژدە ئەم هەمو فەیلەس��وفەی بۆ چی بوو، یان س��ەدەی نۆزدە بەهەمانش��ێوە، هیچ فەیلەس��ووفێك بەتەنیا ناتوانێ زەفەر بەهەمو واقیعەكە بب��ات، كانت چەند گەورە بێت نەیتوانی كێشەی ئایینمان ب��ۆ ی��ەكال بكات��ەوە، هی��گڵ چەند مەزن بێت، هەمو فەلس��ەفەی بەرۆح موحافەزەكار ئەوەندە بەس��توەتەوەو ب��و، تەنان��ەت لەدوادوای��ی ژیانیدا، وانەی بەرلی��ن لەزانكۆی ئەوكات��ەی دەوتەوە، زراوی لەهەر جۆرە شۆڕش و

تەنانەت چاكسازییەكیش چوبو،

بیرورا 14)494( سێشه ممه 2015/9/8

لەوەتەی پرس��ی س��ەرۆکایەتی هەرێم قس��ە پارتییەکان پارتی و هاتۆتەپێ��ش لەس��ەر چەند بابەت و پرسێک دەکەن کە )illusion( وەهمن زۆربەیان لەڕاستیدا کەچ��ی ئ��ەوان وەک حەقیق��ەت و فاکتی خەڵک��ی سیاس��یی بەگوێی مێژوی��ی و دادەدەن. بۆ هەڵوەش��اندنەوەی هەندێک نەک هەمو وەهمەکان لێ��رە هەوڵدەدەین تیشک بخەیەنە سەر بەشێکیان و شیکاریان

بکەین. بێڕکابەریی بارزانی

یەکێ��ک ل��ەو قس��انەی ک��ە پارتی و تۆڕە میدی��اکان و لەڕێگەی پارتیی��ەکان کۆمەاڵیەتیی��ەکان ش��ەو و ڕۆژ دەیڵێن و مەس��عود "بێڕکەبارەی��ی دەیڵێن��ەوە هەرێمی لەس��ەرۆکایەتیکردنی بارزانی"یە کوردس��تاندا، یان نەبونی کاندیدە لەالیەن ح��زب و الیەنەکان��ی دیکە ک��ە بتوانێت لەهەڵبژاردنەکاندا پێشبڕکێ لەگەڵ بارزانی

بکات. ئ��ەم قس��ەیە لەالی��ەک هەوڵێک��ە بۆ ش��اردنەوەی قەیرانی س��ەرەکی هەرێمی کوردستان کە خۆی لەبەسەرچونی ماوەی سەرۆکایەتی مەسعود بارزانیدا دەبینێتەوە، لەالیەکی دیکەش دورە لەڕاس��تیی لەبەر

چەندین هۆ، لەوانە: یەکەم، لەکوردس��تان ن��ەک یەک و دو بەڵکو سەدان کەس��ایەتی سیاسیی هەیە کە دەتوانن زۆر چاکتر لەمەسعود بارزانی هەرێم��ی کوردس��تان بەڕێوەب��ەرن. خۆ ئەگەر نەش��بێ ئەوە نیشانەی شکستێکی )بارزانی( یە لەدروس��تکردنی کەس��انێک ک��ە توانای ڕابەرایەتیان تێدابێت، چ لەناو

پارتی چ لەدەرەوەیدا. لەکوردس��تان پرس��ی ئێس��تا دوەم، هەڵبژاردنی سەرۆک لەگۆڕێدا نییە تاوەکو قس��ە لەبون یان نەبون��ی ڕکابەرو کاندید بکرێت. کۆمیس��یۆنی بااڵی س��ەربەخۆی نەک کوردس��تان لەهەرێمی هەڵب��ژاردن هەر بڕیاری ئەنجامدان��ی هەڵبژاردنەکانی نەداوە بەڵکو داوایەکی مەس��عود بارزانی

ڕەتکردەوە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن.گۆڕین��ی پرس��ی ئێس��تا س��ێیەم، لەکوردس��تان حوکمڕان��ی سیس��تەمی لەئارادایەو حزبەکان بەگەرمی س��ەرقاڵی دەس��تکاریکردنی دەسەاڵتەکانی سەرۆکی هەرێمن، لەشێوازی هەڵبژاردنی سەرۆکەوە لەئانوساتێکی دەس��ەاڵتەکانی. تادەگاتە وەهادا قس��ەکردن لەبون ی��ان لەنەبونی کاندیدو ڕکابەری بارزان��ی نەک هەر هیچ بنەمایەک��ی نیی��ە بەڵکو مەبەس��ت لێی بەالڕێدابردن��ی ڕای خەڵکە چونکە حزب و الیەن��ە کوردس��تانییەکان نە بەئاش��کرا نە ب��ەدزی بەیانی ئەوەی��ان نەکردوە کە

کاندیدیان نییە. چ��وارەم، ئەوە حزبەکان��ی دیکەن نین کە کاندیدیان نییە بۆ پۆس��تی س��ەرۆکی هەرێ��م بەڵک��و ئەوە پارتیی��ە کە بێجگە لەمەسعود بارزانی کاندیدێکی دیکەی نییە بۆ ئەو پۆستە. هۆکارەکەشی دەگەڕێتەوە ب��ۆ ملمالن��ێ توندەکان��ی نێ��وان باڵ و تەکەتوالتەکان��ی پارت��ی. پارتی پێیوایە بەالچونی مەس��عود بارزان��ی لەگۆڕەپانی سیاس��ی کێش��ەو ملمالنێکانی نێو پارتی وەک کێش��ەو ملمالنێکانی نێو یەکێتیی، کە لەگەڵ دورکەوتنەوەی جەالل تاڵەبانی

هاتنەپێش، ئیدارەدانی سەخت دەبێت.

کاریزمای بارزانیپارتی و پارتییەکان زۆر قس��ە لەس��ەر پەیوەندیی��ە بارزان��ی و کاریزمابون��ی بەرباڵوەکان��ی ئ��ەو زاتە دەک��ەن و گوایە س��ەقامگیریی هەرێ��م و پش��تیوانی هێزە ڕۆژئاوایی��ەکان لە کوردو لەهەرێم بۆ بونی ئەو کەسایەتییەو پەیوەندییە بەرباڵوەکانی

دەگەڕێتەوە. من پێموایە بارزانی ئەگەر کاریزماش��ی هەبێ��ت ئەوە کاریزمای ئەو کەس��ایەتییە تەنیا لەناو ئەندامانی پارتی لەوانەیە بونی هەبێت. لەدەرەوەی پارتی گومانم هەیە کە بارزانی ئەسڵەن کاریزمای هەبێت. ئەمەش لەب��ەر زۆر هۆکار، کە لێ��رە تەنیا ئاماژە

بەهەندێکیان دەکەین: یەکەم، س��ەرۆکێک لەماوەی دە س��اڵ س��ەرۆکایەتی تەنیا دو س��ێ جار وتاری جەم��اوەری دابێت ، ئەوانیش بۆ ئەندامانی حزبەکەی بوە نەک خەڵکی کوردس��تان، خۆدزین��ەوە لەهەوڵ��ی بەردەوامی��ش بوبێت لەقس��ەکردن لەگ��ەڵ خەڵک چۆن دەکرێ��ت وەک کارەکتەرێک��ی کاریزمایی

تەماشابکرێت. دوەم، سەرۆکێک لەماوەی بیست و سێ س��اڵ لەتەمەنی میدیای بیستراوو بینراوی

هەرێم تاک��ە یەکجاری��ش لەتەلەفزیۆنێک یان ڕادیۆیەکی کوردس��تان خۆی ڕوبەڕوی پرسیارەکانی رۆژنامەنوسێک، پەیامنێرێک یان بێژەرێکی س��ەربەخۆو لێهاتو بێتەوە دەبێت ئەم کەسایەتییە هەڵگری چ جۆرە

کاریزمایەک بێت. ئەندامانی لەبەردەم سەرۆکێک سێیەم، کۆنگ��رەی س��ێزدەیەمی حزبەکەی دوای ٣1 ساڵ لەس��ەرۆکایەتیکردنی ئەو حزبە کەچ��ی لەکات��ی وتاردانیدا دەس��تەکانی دەلەرزین و شڵەژاوی بەڕونی پێوەدیارە بو دەبێت تواناو کارێکتەری کاریزمابونی ئەو

کەسایەتییە لەکوێ بێت.هەمو ئەمانە پێماندەڵێن کە مەس��عود بارزانی تواناکانی قسەکردنی لەگەڵ خەڵک و میدیا زۆر الوازە. کەس��ێکیش قسەکەری گش��تی )public speaker( نەبێت چ��ۆن دەکرێ��ت ب��اس لەکاریزماییبونی کەس��ایەتی بکرێ��ت. ئەم��ە وەهمێک��ی

پارتییەو بەس.

سەقامگیریی و بارزانیبەڕێز مەسعود بارزانی دە ساڵ لەترۆپکی دەسەاڵتی هەرێم دانیشت کەچی نەیتوانی کێش��ە بچوکەکان��ی کۆمەڵگ��ەی هەرێم هەر لەئ��او و کارەباوە بگ��رە تا دەگاتە دیاردەی ژنکوژی و باڵوبونەوەی سەلەفیزم

لەکوردستان چارەسەربکات. بارزان��ی دە س��اڵە دەس��ەاڵتدارترین و دەستڕۆیش��توترین سیاس��ەتوانی هەرێمە کەچی نە وەک س��ەرۆکی هەرێم نە وەک فەرمان��دەی یەکەمی هێزی پێش��مەرگەی کوردستان نەیتوانی کۆتایی بەرپرسی دو ئیدارەیی و دو پێش��مەرگەیی و دو ئاسایش

بهێنێت. بەحکومی بارزان��ی گرنگتر لەوان��ەش پۆست و دەس��ەاڵتەکانی بەرپرسی یەکەمە لەهەرێ��م ، گەندەڵ��ی لەتەش��ەنەکردنی هەروەها لەسەرهەڵدانی قەیرانەکانی هەرێم هەر لەقەیران��ی بێموچەیی و ئابوری بگرە تادەگات��ە کۆچی بەلێش��اوی گەنجان بۆ

دەرەوەی واڵت.هەمو ئەمانە پێماندەڵێن کە بارزانی نەک فاکتەری س��ەقامگیرییە بەڵکو هۆکارێکی

ناسەقامگیرییە لەهەرێمی کوردستان.

شەڕی ناوخۆو بارزانیقس��ەیەکی دیکە کە پارتی و پارتییەکان لەم ماوەیە باسی لێوەدەکەن ئەگەرەکانی شەڕی ناوخۆ و دو ئیدارەییە ئەگەر سازان نەکرێت. دیارە مەبەس��ت لەس��ازان الی پارتی درێژکردنەوەی ماوەی سەرۆکایەتییە بۆ بارزانی، ئەگین��ا هەمو کەس دەزانێت کە س��ازان لەسەر سیس��تەمی سیاسی و دەس��ەاڵتەکانی س��ەرۆک ئەمڕۆش نەبێت س��بەی هەر دەکرێ��ت. ئەم هەڕەش��انە لەالیەک وەهمن لەالیەکی دیکە گەمەیەکی

خەتەرناک، چونکە:یەکەم، پارتی دەیەوێت الیەنەکانی دیکە بەنەسازان تاوانباربکات و بیانکات بەهۆکاری ش��ەڕی ناوخ��ۆو دو ئیدارەی��ی، ئەمەش گەمەیەکی ترسناکە چونکە لەڕاستیدا هیچ کامێک لەچوار حزبەکەی دیکە: یەکێتیی، گۆڕان، یەکگرتو و کۆمەڵ، هەڕەشەی لەم چەش��نەیان نەکردوەو ئامادەیی خۆشیان بۆ سازان دەربڕیوە وەک لەکۆبونەوە پێنج یەکێتییش��ی دەردەکەوێت. قۆڵیی��ەکان لێدەرچێت س��ێ الیەنەکەی دیکە، الینکەم لەم ساتەوەختەدا، نە دەتوانن شەڕی ناوخۆ هەڵگیرسێنن نە دەشتوانن ببن بەتەرەفێک لەشەڕی ناوخۆ چونکە چەکداریان نییە.

تەش��قەڵە لەدێگەڵ��ە پارت��ی دوەم، بەوت��ارو دەکات، بەهاتوچۆک��ەران بەیاننامەی فەرمی گ��ۆڕان و ڕێکخەرەکەی تەخوین دەکات، لەپێناو مانەوەی بارزانی دو ش��ەڕی هەڕەش��ەی لەپۆس��تەکەی

ئیدارەیی دەکات. لەبەرئەوە دەکرێت بڵێین ئەگەر پارتی نەبێت ئەوە نەخوازێت و دەستپێش��خەر ئەگەرەکانی شەڕی ناوخۆو "دو ئیدارەیی"

وەهمێکە کە پارتی دروستیکردوە. بەکورت��ی لەپێناو س��ازان و س��ازش لەنێوان پارتی و حزبەکانی دیکە لەس��ەر داهات��وی س��ەرۆکی دەس��ەاڵتەکانی هەرێمی کوردستان و شێوازی حوکمڕانی و پارتی واچاک��ە سیس��تەمی سیاس��ی واز ل��ەو وەهمانە بێنێت کە لەس��ەرەوە ئاماژەیانپێک��راو پرس��ی بەس��ەرچونی بارزانی( )مەسعود سەرۆکایەتی ماوەی یش وەک پرسێکی یاسایی نەک سیاسی تەماش��ابکات، ئەگەرن��ا ئەگەرەکان��ی س��ازان و س��ازش نەک هەر کەمدەبنەوە

بەڵکو لەباردەبرێن.

گۆشه‌یه‌که‌دو‌هه‌فته‌‌جارێک‌"شێرکۆ‌کرمانج"‌ده‌ینوسێت

که‌سک‌و سۆر

ئێمە دەبێ بەئەقڵێكی ساردەوە رەفتار لەگەڵ

ئەو دۆخە گەرمە بكەین كە ئەمڕۆ

هەرێمی كوردستانی بەرزەفتكردوە، نابێت

نكوڵی لەوە بكەین لەساڵی 1992 وەوە تا دوا هەڵبژاردنی

پەرلەمان، تەنیا پارتی و یەكێتی حوكمڕان بون و دەسەاڵتیان پاوانكردبو

ئێمە راپەڕینمان كرد، بەاڵم نەمانتوانی

دەستكەوتەكانی راپەڕین یان

ئامانجەكانی راپەڕین بپارێزین، زو ملمان

خستە بەر ملی یەكدی، تا ئێستا كە ئەوە بۆ یەك

چارەکە سەدە نزیكدەبینەوە

وەهمەکانی پارتی

19 »»

لەكۆمەڵگای دواكەوتو، ملمالنێی توند یاریكردنە بەكلكی شێر

فوئاد سدیق

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

15 (494( سێشه ممه 2015/9/8 [email protected]ته‌ندروستی

ئه‌و‌هۆكارانه‌‌چین‌كه‌‌ئه‌بنه‌‌هۆی‌‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌غازات‌له‌گه‌ده‌؟

گه‌ر‌ده‌ته‌وێت‌ماسولكه‌كانت‌به‌هێز‌بێت‌ئه‌م‌خواردنانه‌‌بخۆ

‌5ئامۆژگاریپێش‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌مێرده‌كه‌ت‌بخه‌وی‌

دكتۆر سعید ئه حه مه د پسپۆری نه خۆشیه كانی هه ناوی

گازه كانی دوه م ئۆكسیدی كاربۆن: نایترۆجین و هایدرۆجین و هه ندیجار

گازی میسانه ئه و گازانه ن كه ئه بنه هۆی ئاوسانی گه ده و توش بونی

كه سه كه به ناڕه حه تی .

ه��ۆكاری كۆبون��ه وه ی گاز له گه ده چیه ؟

هۆكاری ئه م حاڵه ته ده گه ڕێته وه بۆ كرداری هه رس كه هه ندێ جار له كاتی نانخواردن یان له كاتی جگه ره كێش��ان و گازییه كانیش خواردنه وه بنێشتجوین و

روئه دات.ئه و خۆراكانه چی��ن كه ئه بنه هۆی

كۆبونه وه ی گاز؟ئ��ه و خۆراكان��ه ی كاربۆهیدراتی��ان تێدایه به گش��تی گاز دروست ده كه ن،

به اڵم ئه وانه ی پرۆتین و چه ورییه كانیان تێدایه ئه م حاڵه ته دروست ناكه ن.

پاقله مه نێكان خواردن��ی به گش��تی وه ك نیس��ك و نۆك و پاقل��ه و هه روه ها پی��ازو برۆكلی و قارچك ئ��ه و گازاتانه دروست ده كه ن. له میوه كانیش سێو و هه ڵوژه و قۆخ دروستی ده كه ن. هه روه ها به رهه مه كانی گازی��ه كان و خواردنه وه

شیر دروستی ده كه ن.خۆپاراستن چۆن ده بێت؟

1- له س��ه رخۆ خواردنه ك��ه بج��وه و هه وڵب��ده له كات��ی نانخواردن قس��ه

نه كه یت و ده م نه كه یته وه .2- دوركه وتنه وه له و خواردنانه ی كه له سه ره و باس��مان كردن و ئه بنه هۆی

كۆبونه وه ی گازات.3- هه ن��دێ ج��ار ئه وان��ه ی تاقمی ددانیان هه یه ئه و كێش��ه یه یان هه یه ، هه ربۆیه ده كرێت له كاتی بونی كێش��ه

له تاقمی ددان سه ردانی پزیشك بكه .

گه ر وه رزش ده كه یت و ماسولكه كانت به هێز نابن. ئ��ه وه ره نگه هۆكاره كه ی خواردن بێت. پسپۆرانی بواری خۆراك ئاماژه به وه ده كه ن پێویسته خواردنی

وه رزشه وان ئه مانه ی تێدابێت:1. س��ه وزه و میوه . پێویس��ته ئه م دو خۆراك��ه له ژه مه كانی خواردندابن. چونك��ه ئ��ه و ڤیتامی��ن و كانزایانه ی كه له م دو خۆراكه دا هه ن پێویس��تن ب��ۆ ته ندروس��تی ل��ه ش و به هێزبونی

ماسولكه .2. ئه گ��ه ر ت��ۆ كه س��ێكی روه كی نیت. ئه وه پێویس��ته گۆشتی سوری كه مچه وری بخۆی��ت له گه ڵ پرۆتینات و

ترش��ه ئه مینێكان و ئاس��ن كه ئه مانه ئه بن��ه ه��ۆی گه ش��ه ی سروش��تی

ماسولكه كان.3. شیری كه مچه وری و به رهه مه كانی . ئه مان��ه ش به ش��ێكی گرنگ��ی ئ��ه و خۆراكانه ن كه بۆ وه رزشه وان پێویستن.ئه م خۆراكانه ڤیتامینات و كالس��یۆم و پۆتاس��یۆمیان تێدایه بۆ ئه و كه سانه پێویس��ته ده یان��ه وێ ماس��ولكه یان

هه بێت.4. هێلكه و دانه وێڵه و پاقله مه نێكان و چه ره ساتیش به شێكی تری ئه و خۆراكه ن كه ئاسن و زینك و ترشه ئه مینێكانیان و

ڤیتامینات و دژه ئۆكسانه كانی تێدایه .

كاتێك ده ته وێت له گه ڵ مێرده كه ت بخه ویت و سێكس��ی له گه ڵ بكه یت، ئه وه پێویس��ته بۆ زیاتر راكێشانی سه رنجی هاوسه ره كه ت به الی خۆتدا بایه خی زیاتر به روخسارو جه سته ی خۆت بده ی��ت، هه روه ها ئه م پێنج به هیچ خ��واره وه ئامۆژگاریی��ه ی له كاتی مه ك��ه له بیر ش��ێوه یه ك

نزیكبونه وه ت له هاوسه ره كه ت.1- پاكوته میزی . پێویس��ته زۆر بده یت خۆت به پاكوته میزی بایه خ كه زاوزێ كۆئه ندام��ی به تایبه تی پێویس��ته به شامپۆی تایبه ت به و

شوێنه بشۆردرێت.2- میكیاجێك��ی س��اده بك��ه . بۆ گرنگه خاڵێكی ئارایش��تكردن راكێشانی س��ه رنجی هاوسه ره كه ت ب��ه الی خۆتدا، بۆیه ئارایش��تێكی ساده ت له بیر نه چێت پێش چونه سه ر

جێگه له گه ڵ مێرده كه ت.3- گفتوگ��ۆ. ده كرێ��ت له كاتی جوتبون یاخود له كاتی پێكه وه بون له س��ه ر جێگه چه ن��د گفتوگۆیه ك بك��ه ن له وباره یه وه ، وه پێویس��ت

به هیچ شه رمێك ناكات له و كاته .بۆنێك��ی خ��ۆش. بۆن��ی -4

س��وك و خ��ۆش له خ��ۆت ب��ده ، هه روه ه��ا ده توانی��ت تۆزێك بۆن جێگ��ه ی و به س��ه رین بكه ی��ت

نوستنه كه شت.له شوێن. ده كرێت 5- گۆڕانكاری بۆ زیاتر چێژ وه رگرتن له س��ێكس و مێرده كه ت له گه ڵ كه ئه وماوه یه ی ده بی��ت، ش��وێنی نوس��تنه كه ت بگۆڕی له هه مان ش��وێن ماوه یه ك س��ێكس نه كه یت. وات��ا ده توانیت بگۆریت جا شوێنی سێكس��كردن له هه ر ژورێك��ی ماڵه كه ت بێت كه

خۆت ئاره زوی ده كه یت.

ی ری

گاۆژ

امئ

ته ه ف

ه

مه ترسیه كانی خواردنه خێراكان:1- چه وریه كه ی به رزه كه ئه بێته هۆی توشبون

به نه خۆشیه كانی دڵ و شێرپه نجه .2- كالۆری زۆر تێدایه كه ئه بێته هۆی زیادبونی

كێش كه سه رچاوه ی چه ندین نه خۆشیه .له تیشكی خۆپاراس��تن -1

هه تاو.2- خواردن��ی نزیكه ی 7

بۆ8 په رداخ ئاو رۆژانه .دوركه وتن��ه وه -3

له جگه ره كێشان.4- خواردن��ی س��ه وزه و

میوه و خۆراكی فرێش.

ده كرێت به سێ رێگه خۆت له سێ جۆر

شێرپه نجه بپارێزیت: 1- دوركه وتنه وه له جگه ره كێشان.

به تایبه تی ته ندروس��ت و خواردنی -2سه وزه و میوه و كه مكردنه وه ی خواردنه

ئاژه ڵیه كان و له قوتونراوه كان.3- ئه نجامدانی وه رزش و جوڵه ی زۆر.

پرسی‌سەرۆکایەتی‌و‌تەندروستی

ڕەنگە بەالی زۆربەمانەوە ئەس��تەم بێت پەیوەندیی��ەک بدۆزینەوە لەنێوان پرس��ی سەرۆکایەتی هەرێم و درێژکردنەوەی ماوەی س��ەرۆک لەالیەک و تەندروس��تی لەالکەی ترەوە. دواجار ئەبێ چ ش��تێ پرس��ێکی سیاس��ی ئاوها ببەس��تێتەوە بەمەسەلەی تەندروس��تیەوە. بەاڵم ئەگ��ەر قوڵتر لێی بڕوانین، دەبینین ئەم بابەتە بەالی کەمەوە لەس��ەر س��ێ ڕەهەند کاریگەری بەس��ەر

تەندروستیەوە هەیە.دەکرێ��ت یەک��ەم، ئاس��تی لەس��ەر بەدڵنیاییەکی تا ئەندازەیەک زۆرەوە ئەوە بڵێین کە لەم ماوە کورتەی ئەم کێش��ەیە ڕویداوە، ڕێژەی نەخۆش��یی لەکوردس��تان زیادیک��ردوە. بەش��ێکی ئ��ەم زیادبون��ە گریمانکراوە دەش��ێت بۆ ئ��ەو دڵەڕاوکێ و دۆخە دەرونیە ئاڵۆزو نالەبارە بگەڕێتەوە کە ملمالنێ سیاسیەکەی نێوان جەمسەرەکانی کێشەکە خوڵقاندونی. دەرئەنجام، دەکرێت دیسان بەدڵنیایەکی زۆرەوە ئەوە بڵێین کە حاڵەتگەلێک��ی وەک دڵەڕاوکێ، خەمۆکی، توڕەبون، کێش��ەی خێزانی و ناسەقامگیری کۆمەاڵیەت��ی پ��ەرەی س��ەندوە. هەڵبەت زیادبون��ی ئەم ج��ۆرە حاڵەتان��ە بەتەنها پەیوەندییان بەکێش��ەی س��ەرۆکایەتیەوە نی��ە، بەڵک��و دەش��ێت پەیوەندییەک��ی ئابوری و بەدۆخی توندتریان ڕاستەوخۆترو کوردس��تان و حکومەتی دارایی قەیران��ی هەرێمەوە هەبێت. تەشەنەکردنی ئەم دۆخە دەرونیە نالەبارانە، ب��ۆ خۆیان کەلێنێکی قوڵن لەتەندروستی مرۆڤ و دەشتوانن ببنە ه��ۆکاری نەخۆش��یگەلێکی فیزیکی وەک فشاری خوێن و نەخۆشیەکانی دڵ و سەکتەی مێشک و تەنانەت شێرپەنجەش. دەرهاویشتە س��ەرۆکایەتی کێشەی تەندروس��تیەکانی پەیوەندی بەرچ��اوی نمونەیەکی هەرێ��م نێوان سیاس��ەت و کای��ە کۆمەاڵیەتیەکانی ت��ری وەکو ئابوری لەالیەک و تەندروس��تی

لەالیەکی ترەوەیە. ڕەهەن��دی دوەم بریتیە لەبااڵدەس��تی و ڕێزگرت��ن لەیاس��ا لەکوردس��تاندا. ئەگەر یاساش��کێنی لەبابەتێکی گرنگ و هەستیارو چارەنوسسازی وەکو س��ەرۆکایەتی هەرێم لەبەرزترین ئاستی سیاسیەوە ئەنجامبدرێت، ئاخۆ چۆن لەبوارەکان��ی خوارەوەی وەکو بەڕێوەبەرایەتی��ە گش��تیەکان و وەزارەت و نەخۆش��خانەکان ناکرێت. ک��ە وەزیرێک، بەڕێوەب��ەری گش��تی، بەڕێوەبەرێک��ی نەخۆش��خانەیەک دەبنی��ێ س��ەرۆکەکەی ئامادەی��ە ب��ۆ پاراس��تنی کورس��یەکەی خۆی یاساش��کێنی بکات، ئەی ئەو بۆچی نەی��کات؟ بۆچی چاوپۆش��ی لەه��ەزاران وەزارەتەک��ەی بندی��واری فەرمانب��ەری ن��ەکات؟ بۆچ��ی دەس��ت تێکەڵن��ەکات لەگەڵ دەیان کۆمپانیای دەرمان و لەس��ەر حیسابی خەڵک و بەرژەوەندییەکانیان خۆی دەوڵەمەند نەکات؟ بۆچی دەس��ەاڵتەکەی پاراس��تنی ب��ۆ بەکارنەهێنێ��ت خ��راپ ش��ەریکە خ��ۆی و بەرژەوەندییەکان��ی سیاسیەکانی لەبوارەکانی بازرگانی دەرمان و هی تر؟ بەکورتی، پرس��ی س��ەرۆکایەتی هەرێم و یاساشکێنی لەوبارەیەوە، پرسێکی داخراو و دابڕاو نیە لەڕەهەندە کۆمەاڵیەتی و خزمەتگ��وزاری و سیاس��یەکانی تری وەکو

تەندروستی.لەسەر ئاستی سێیەم، پرسی سەرۆکایەتی لەپاڵ دەرئەنجام و کاریگەرییەکانی سەرەوە، بۆ دەڕەخس��ێنێت چانس��ێکیش هاوکات گۆڕان��کاری. هی��چ گۆڕانکاری��ەک بەب��ێ قەیران و کێش��ەی پێش��ەوەختە ڕونادات. زۆربەی پ��رۆژە گ��ەورەکان لەدەرئەنجام و دوای ڕودانی قەیران و کارەس��اتێکی گەورە دروس��تبون. بۆی��ە ب��ەدەر لەمان��ەوە یا نەمانەوەی س��ەرۆکی ئێس��تا، پێدەچێت کوردس��تان لەبەردەم گۆڕانکاری گەورەی سیاس��یدا بێت. ئەستەمە ئەم گۆڕانکارییە گریمانەکراوان��ە، تەندروس��تی نەگرێتەوە. گۆڕانکاریەکان دەشێت هەم دیسان ڕواڵەتی ب��ن و لەگۆڕینی کۆمەڵێ��ک دەموچاو زیاتر تێپەڕنەکات بۆ دوبارە ڕێکخس��تنەوەیەکی ڕیش��ەیی ئەو میکانیزم و شێوازانەی کاری پێدەکەین. بەاڵم دەش��کرێت بەپێچەوانەی ئەوانەی پێش��وتر، گۆڕان��کاری ئەم جارە چارەنوسسازتر کاریگەرترو هەمەالیەنەترو گۆڕانکارییەکان قەبارەی ئاراس��تەو بێت. پەیوەستە بەئامادەباشی و توانای گروپەکانی بەرژەوەندیی��ە بۆ تەوزیفکردنی پێش��هاتە

سیاسیەکان بۆ ئامانجەکانی خۆی. بەکورتی، ئەوەی ئ��ەم وتارە دەیەوێت بیڵێت ئەوەیە کە تەندروس��تی و پزیشکیی بەهی��چ جۆرێ��ک دابڕاونیە لەسیاس��ەت و ئابوری��ی و ڕەهەن��دە کۆمەاڵیەتیەکانی تر. لەڕاستیدا، پەیوەندییەکی ئۆرگانی لەنێوان هەمو ئەم بوارانە هەیە. بینین و تێگەیشتن ل��ەو پەیوەندییانە یارمەتیم��ان دەدات بۆ

خۆئامادەکردنێکی باشتر بۆ داهاتو.

بۆئه وه پێستێكی ته ندروستت ده ستكه وێت ئه م رێنامیانه بكه :

ریکالم


به پێی ئاماره کانی وه زاره تی په روه رده تا ئێستاش 15%ی دانیشتوانی هه رێمی

کوردستان نه خوێنده وارن ، ئه و رێژه یه ش له کاتێکدایه ئه و وه زاره ته لەماوەی زیاتر

15 ساڵدا نزیکه ی 11 هه زار بنکه ی نه هێشتنی نه خوێنده واریی کردوه ته وه .

نه هێش��تنی جیهان��ی ل��ه رۆژی نه خوێنده واریی��دا، وه زاره تی په روه رده ی حکومه ت��ی هه رێمی کوردس��تان ئاماری له هه رێم��ی نه خوێنده واری��ی رێ��ژه ی

کوردستاندا راگه یاند.به گوێ��ره ی ئاماره کان ک��ه وه زاره تی پ��ه روه رده دوێن��ێ، ٧ی ئه یلول له رۆژی نه خوێن��ده واری نه هێش��تی جیهان��ی ئاش��کرای کردوه ، رێژه ی نه خوێنده واری 15%ی کوردستاندا هه رێمی له ئێس��تای

دانیشتوانه .رایده گه یه نیت پ��ه روه رده وه زاره ت��ی لەهەڵمەتی بەردەوامە "وه زاره ته که م��ان نەهێش��تنی نەخوێندەواری لەس��ەرجەم شارو ش��ارۆچکەو الدێکانی کوردستان و رەخس��اندنی هەل و دەرفەتی فێربون بۆ تاکەکانی کۆمەڵگەو کەمکردنەوەی رێژەی نەخوێن��دەواری لەهەرێمی کوردس��تان، لەوماوەیەدا تاک��و 2015 لەس��اڵی 2000 10654 بنکەی نەهێشتنی نەخوێندەواری کردۆت��ەوە کە 39128٧ س��ێ س��ەدو نەوەدو یەک هەزارو دو س��ەدو هەش��تاو بوونەتە له نەخوێندەوارەوە کەس حەوت خوێندەوار، توانراوە رێژەی نەخوێندەواری

له )34%( بۆ )15%( دابەزێنرێت".رێکخ��راوی نه ته وه یه کگرت��وه کان بۆ ،)UNESCO( په روه رده و زانست و کلتورنه خوێنده واریی وه ها پێناس��ه کردوه که که س��ێک توانای نوس��ین و خوێندنه وه ی نه بێت. ئه و رێکخراوه له ساڵی 1958ه وه رۆژی 8ی ئه یلول��ی تایبه تک��رده وه بۆ به ره نگاربونه وه ی دیارده ی نه خوێنده واری، له و رۆژه ش��دا چه ندی��ن چاالکیی له واڵته جیاوازه کانی جیهاندا بۆ ئه و مه به س��ته

به ڕێوه ده چێت.

ئ��ه و وه زاره ت��ه ئاماژه ب��ه وه ده کات که پێداگ��ری ده که ن لەس��ەر گرنگیدان نەخوێندەواری و نەهێش��تنی بەهەڵمەتی پرۆس��ەی فێرکردنی گ��ەورەو خوێندنی تەوزیم��ی و فێربون بۆ هەم��وان و چونە رێ��ژەی کەمکردن��ەوەی بەرخوێن��دن و وازهێنان و دابڕان )التسرب( لەقوتابخانەو ئامانج��ی مەبەس��ت و خوێندنگەکان��دا

وەزارەتی پەروەردەیە. به گوێ��ره ی زانیارییه کان تێچوی هەر فێرخوازێ��ک لەبنکەکان��ی نەهێش��تنی نەخوێندەواری لەساڵێکی خوێندندا لەسەر

وەزارەتی پەروەردە 600 هەزار دینارە.له هه رێمی هاواڵتیان��ه ی ئه و هه روه ها کوردس��تاندا نه خوێن��ده وارن 66% یان له رەگەزی مێ و 34%یان له رەگەزی نێرە.

له س��اڵی 2000دا رێ��ژەی خوێن��دەواری لەهەرێم��ی کوردس��تان 60% و رێ��ژەی نەخوێندەواری 40% بو، له ساڵی 2012دا ئ��ەم رێژەی��ە واتا رێ��ژەی خوێندەواری ب��ەرز ب��وەوە و گەیش��تە 84% و رێژەی

نەخوێندەواری نزم بوەوە بۆ %16 .نەهێش��تنی لەپرۆس��ەی جگ��ە نەخوێن��دەواری وەزارەت��ی پ��ەروەردە له س��اڵی 2005 وە تائەم��ڕۆ بەردەوامە لەجێبەجێکردنی کردن��ەوەی قوتابخانەو خوێندنگەی )فێرکردنی خێرا( لەهەرێمی کوردس��تان، ئەم پرۆژەیەش ئەو منداڵ و هەرزەکاران��ە دەگرێتەوە ک��ە لەتەمەنی نێ��وان )9- 22( س��اڵیدان و لەبەر هەر هۆیەک بێ��ت دابڕاون لەخوێندن یا مافی خوێندنیان نەماوە لەقوتابخانە فەرمیەکان

یا وازیان لەخوێندن هێناوە.به پێی ئه و پرۆس��ه یه ئ��ه و هاواڵتیانه دەتوانن لەو پرۆژەی��ەدا بخوێنن و درێژە بەخوێندنی ئاسایی خۆیان بدەن، ماوەی خوێندن��ی قۆناغ��ی فێربون��ی بنەڕەتی کە )9( س��اڵی خوێندنە بە )5( س��اڵ ت��ەواو دەکەن. تا ئێس��تا زیاتر لە)90( قوتابخان��ەو خوێندنگەی فێرکردنی خێرا کراوەنەت��ەوەو زیاتر لە12 هه زار قوتابی و خوێندکار لەخۆ دەگرێت، لەماوەی چەند س��اڵی رابردودا زیاتر له 60 هەزار قوتابی

گەڕاوەنەتەوە بەرخوێندن.ل��ه دوای ڕاپەڕین��ی س��اڵی )1991( له هه رێم��ی کوردس��تان و بەڕێوەچون��ی په ڕلەم��ان هەڵبژاردن��ی یەكەمی��ن ل��ه )1992/5/19(و پێكهێنانی یەكەمین

كابینەی حكومەتی هەرێمی كوردس��تان، لەڕێگ��ەی وەزارەت��ی پ��ەروەردەوه كە بەش��ێك بو ل��ەو كابینەی��ە، حكومەتی هەرێمی كوردستان بەهاریكاری ڕێكخراوە نێودەوڵەتیەكان و بەتایبەت ڕێكخراوەكانی )یۆنسكۆ، یونسێف و هاپیتات( كارەكانی ب��ۆ هێنانە ئ��ارای گۆڕان��كاری له بواری پ��ەروەردە دەس��تیپێكرد، ت��ا ل��ەڕوی چەندایەتی و چۆنایەتیەوە بواری پەروەردە بڕوات��ە پێش��ەوەو گۆڕان��كاری گه وره له و ب��واره دا به دی بهێنێ��ت، یه کێکیش له ئامانجه س��ه ره کییه کان که مکردنه وه ی رێ��ژه ی نه خوێنده واری��ی ب��و، که له و

سه رده مدا رێژه یه کی به رزی هه بو. هه روه ها له کۆنگره ی په روه رده یی ساڵی 200٧ی وه زاره تی پ��ه روه رده که بڕیاری

گۆڕینی سیستەمی پەروەردەی دا، خاڵی یەكەمی ئ��ەو كۆنگرەیە بنەبڕكردن، یان

كەمكردنەوەی وازهێنان بو لەخوێندن.رێژه ی نه خوێنده واریی له س��ه ر ئاستی جیهان جی��اوازه و واڵتان��ی ئه فه ریقیی و ئاس��یایی، به تایبه ت واڵته هه ژاره کان تا ئێستاش رێژه یه کی به رچاو له هاواڵتیانیان

نه خوێنده وارن.به پێی ئاماره کان، تا ئێستاش له واڵتێکی وه ک س��ودان رێژه ی خوێنده واریی ته نها نه خوێنده واره ، دیک��ه ی ئه وه ی 2٧%ه و هه روه ها له واڵتی ئه فغانستان ئه و رێژه یه %28ه . هاوکات له واڵتانی ئه وروپیی وه ک رێژه ی لوکس��مبۆرگ نه رویج و فینله نداو خوێنده واری��ی 100%و هی��چ که س��ێکی

نه خوێنده وار له و واڵتانه دا بونی نییه .

خوێندن(494( سێشه ممه 162015/9/8 [email protected]

تا‌ئێستا‌15%ی‌دانیشتوانی‌هه‌رێمی‌کوردستان‌نه‌خوێنده‌وارن60 هه زار قوتابی دوای دابڕانیان، گه ڕاونه ته وه خوێندن

تێچوی هەر فێرخوازێک لەبنکەکانی نەهێشتنی

نەخوێندەواری لەساڵێکی

خوێندندا لەسەر وەزارەتی پەروەردە

600 هەزار دینارەلەماوەی 15 ساڵدا 11 هه زار بنکه ی نه هێشتنی نه خوێنده واریی کراوه ته وه

ئا: بارام‌سوبحی‌

به‌گوێره‌ی‌‌گێڕانه‌وه‌كانی‌‌سه‌رۆكی‌‌ده‌زگای‌‌هه‌واڵگری‌‌ئه‌مریكا‌شه‌ش‌ساڵ‌به‌ر‌له‌هێرشه‌كانی‌‌یانزه‌ی‌‌ئه‌یلول،‌له‌و‌باوه‌ڕه‌دا‌بون‌هێرشێكی‌‌گه‌وره‌‌له‌سه‌ر‌

خاكی‌‌ئه‌مریكادا‌ئه‌نجام‌ده‌درێت،‌هه‌روه‌ك‌ئه‌وه‌ش‌ئاشكرا‌ده‌كات‌

له‌شوقه‌یه‌ك‌له‌كوااللمپوری‌‌پایته‌ختی‌‌مالیزیا‌پالنی‌‌هێرشكردنه‌‌سه‌ر‌

تاوه‌ره‌كانی‌‌سه‌نته‌ری‌‌بازرگانی‌‌دانراوه‌.

س��ێ‌‌رۆژی‌‌دیكه‌‌چوارده‌‌ساڵ‌به‌سه‌ر‌په‌الماره‌كانی‌‌س��ه‌ر‌هه‌ردو‌س��ه‌نته‌ری‌‌بازرگان��ی‌‌و‌وه‌زاره‌تی‌‌به‌رگری‌‌ئه‌مریكادا‌تێپ��ه‌ڕ‌ده‌بێت،‌كه‌‌به‌هۆی��ه‌وه‌‌زیاتر‌له‌‌سێ‌‌هه‌زار‌كه‌س‌كوژران.‌دوابه‌دوای‌‌ئه‌و‌په‌الماره‌ش،‌ئه‌مری��كاو‌هاوپه‌یمانه‌كانی‌‌رژێمی‌‌تاڵیبانی‌‌ئه‌فغانس��تان‌و‌به‌عسی‌‌عێراقی��ان‌روخان��د.‌ج��ۆرج‌تنێت‌كه‌‌له‌وكاته‌دا‌س��ه‌رۆكی‌‌ده‌زگای‌‌هه‌واڵگری‌‌ئه‌مری��كا‌ب��وه‌،‌بیره‌وه‌رییه‌كانی‌‌خۆی‌‌له‌دو‌توێ��ی‌‌زیاتر‌ل��ه‌‌)600(‌الپه‌ڕه‌دا‌به‌ناونیش��انی‌:‌له‌‌گێژه‌ن��ی‌‌گه‌رده‌لولدا‌ئه‌و‌س��ااڵنه‌ی‌‌له‌‌)CIA(دا‌به‌س��ه‌رم‌برد،‌باڵوك��رده‌وه‌،‌تیایدا‌به‌وردی‌‌باس‌له‌و‌روداوه‌و‌هێرش��ی‌‌ئه‌مریكا‌بۆ‌سه‌ر‌ئه‌فغانستان‌و‌عێراق‌ده‌كات،‌ئه‌و‌كتێبه‌‌له‌الی��ه‌ن‌ئیس��ماعیل‌ك��ورده‌‌كراوه‌ته‌‌له‌س��لێمانی‌‌ وه‌رگێڕان‌ كوردی‌‌و‌خانه‌ی‌‌

چاپ‌و‌باڵوی‌‌كردۆته‌وه‌.

په‌الماردانی‌‌كۆشكی‌‌سپی‌له‌ساڵی‌‌)1995(‌راپۆرتێكی‌‌هه‌واڵگری‌‌"هه‌ڕه‌ش��ه‌ی‌‌ به‌ناونیش��انی‌‌ نه‌ته‌وه‌یی‌تی��رۆری‌‌بیانی‌‌له‌واڵت��ه‌‌یه‌كگرتوه‌كان"‌باڵوده‌كرێت��ه‌وه‌،‌به‌وت��ه‌ی‌‌ج��ۆرج‌ئه‌و‌راپۆرته‌‌وای‌‌نیش��اندابو‌ئه‌و‌ئامانجانه‌ی‌‌له‌وانه‌یه‌‌هێرشیان‌بكرێته‌‌سه‌ر‌پێده‌چێت‌وه‌ك:‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان��ی‌‌ س��یمبوڵه‌‌كۆش��كی‌‌س��پی‌،‌پینتاگۆن،‌سیمبوڵی‌‌سه‌رمایه‌داری‌‌ئه‌مریكی‌‌وه‌ك‌ۆڵ‌ستریت‌"به‌تایبه‌تی‌‌ ده‌ڵێ��ت‌ راپۆرته‌كه‌‌ ب��ن".‌فڕۆكه‌وانی‌‌ئه‌مریكی‌‌ئامانجێكی‌‌ئاسان‌و‌

سه‌رنجڕاكێشه‌".یه‌كێ��ك‌ ‌،)1996( له‌س��اڵی‌‌‌)CIA(ب��ه‌ قاعی��ده‌‌ له‌جیابوه‌كان��ی‌‌راده‌گه‌یه‌نێ��ت‌ك��ه‌‌ئوس��امه‌‌بن��الدن‌تیرۆریس��تی‌‌ رێكخراوێك��ی‌‌ س��ه‌رۆكی‌‌كرده‌وه‌كانی��ان‌ ده‌یه‌وێ��ت‌ جیهانی��ه‌و‌بده‌ن.‌ ئه‌نجام‌ ئه‌مریكا‌ له‌س��ه‌رزه‌مینی‌‌

له‌س��اڵی‌‌)1997(‌راپۆرتێك��ی‌‌دیكه‌ی‌‌هه‌واڵگ��ری‌‌وه‌ك‌بنه‌م��ای‌‌هاوبه‌ش��ی‌‌ت��ه‌واوی‌‌ده‌زگا‌هه‌واڵگرییه‌كان،‌جه‌خت‌له‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌"هێش��تا‌فڕۆكه‌وانی‌‌مه‌ده‌ن��ی‌‌ئامانجێك��ی‌‌سه‌رنجڕاكێش��ی‌‌

هێرشه‌‌تیرۆریستیه‌كانه‌".‌تنێ��ت‌ب��اس‌ل��ه‌وه‌ده‌كات‌له‌كانونی‌‌له‌دانیش��تنێكی‌‌ )1998(داو‌ دوه‌م��ی‌‌ئاشكرادا،‌جه‌خت‌له‌وه‌‌كرایه‌وه‌‌"هێشتا‌هه‌ڕه‌شه‌كردنه‌‌سه‌ر‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌ئه‌مریكاو‌هاواڵتیان��ی‌‌له‌جیهان��دا،‌له‌ئاس��تێكی‌‌به‌رزدای��ه‌و‌ب��ه‌ره‌و‌زێده‌بون��ی‌‌توانای‌‌هێرشكردنه‌‌سه‌ر‌ئامانجه‌‌مه‌ده‌نییه‌كان‌و‌لێكه‌وتنه‌وه‌ی‌‌كوشتن‌ده‌چێت".‌هه‌روه‌ها‌رۆژانه‌ییه‌كان��ی‌‌ له‌راپۆرت��ه‌‌ یه‌كێ��ك‌ل��ه‌)1998/12/4(‌ ده‌زگاكه‌ی��ان‌ك��ه‌‌پێش��كه‌ش‌به‌بیل‌كلینتۆنی‌‌س��ه‌رۆكی‌‌ئه‌مری��كا‌كرابو،‌به‌ناونیش��انی‌‌"بنالدن‌فڕۆكه‌یه‌ك��ی‌‌ فڕاندن��ی‌‌ ئام��اده‌كاری‌‌

ئه‌مریكی‌‌و‌هێرشی‌‌دیكه‌‌ده‌كات"‌بو.

)105(‌راپۆرتی‌‌هه‌واڵگری‌ئ��ه‌وه‌‌ له‌بیره‌وه‌رییه‌كان��دا،‌ تنێ��ت‌ده‌خات��ه‌ڕو‌كه‌‌ته‌نه��ا‌ده‌زگاكه‌ی‌‌ئه‌وان‌مه‌ترس��ی‌‌په‌الماردانی‌‌ئه‌مریكای‌‌نه‌بوه‌،‌)1999(دا،‌ س��اڵی‌‌ له‌كۆتایی‌‌ به‌ڵك��و‌سه‌رۆك‌كلینتۆن‌پێی‌‌راگه‌یاندون‌ئوسامه‌‌بنالدن‌نه‌خشه‌ی‌‌بۆ‌پێنج‌تا‌پانزه‌‌هێرش‌داناوه‌‌ك��ه‌‌له‌هه‌زاره‌داو‌له‌ته‌واوی‌‌دنیادا‌ئه‌نجام��ی‌‌بدات،‌له‌وانه‌ش��ه‌‌هه‌ندێكیان‌

له‌ناو‌ئه‌مریكادا‌بن.ده‌كات‌ ب��ه‌وه‌ش‌ ئام��اژه‌‌ ناوب��راو‌)2001/9/11 )‌2001/4/1و‌ له‌نێ��وان‌مه‌ده‌ن��ی‌‌ فڕۆكه‌وان��ی‌‌ ئاژانس��ی‌‌ دا،‌)105(‌راپۆرت��ی‌‌هه‌واڵگری��ی‌‌كورت��ی‌‌ئاماده‌كردبو.‌ فڕۆكه‌وانه‌كان��ی‌‌ رۆژانه‌ی‌‌ئه‌و‌راپۆرتانه‌‌پش��تیان‌به‌و‌زانیارییانه‌‌به‌س��تبو‌كه‌‌له‌ده‌زگا‌هه‌واڵگرییه‌كانه‌وه‌‌هاتبون.‌نزیكه‌ی‌‌نیوه‌یان‌باس��ی‌‌ناوی‌‌قاعی��ده‌‌ی��ان‌ئوس��امه‌‌بن��الدن،‌یان‌

هه‌ردوكیانی‌‌به‌یه‌كه‌وه‌‌كردبو.

شتێكی‌‌گه‌وره‌‌به‌ڕێوه‌یه‌له‌‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‌ ‌)CIA(س��ه‌رۆكی‌‌ش��وباتی‌‌)2001(‌به‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پیرانی‌‌بن��الدن‌و‌تۆڕه‌‌ راگه‌یان��دوه‌‌ئوس��امه‌‌جیهانییه‌ك��ه‌ی‌‌توان��ای‌‌پالندانانیان‌بۆ‌ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌‌ چه‌ندین‌هێرش��ی‌‌بێ‌‌له‌به‌هاریش��دا‌ هه‌ی��ه‌.‌ پێش��وه‌خت‌"وایده‌بینم‌ راگه‌یان��دوه‌‌ به‌كۆنگرێس��ی‌‌له‌وانه‌یه‌‌له‌س��اڵی‌‌داهات��ودا‌هه‌وڵێكی‌‌

تیرۆریس��تی‌‌ب��ۆ‌هێرش��كردنه‌‌س��ه‌ر‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان��ی‌‌ئه‌مری��كا‌بدرێت".‌ب��ه‌وه‌‌ هه‌س��تم‌ ده‌نوس��ێت:‌ ج��ۆرج‌ده‌ك��رد‌ش��تێك‌به‌ڕێوه‌یه‌‌–ش��تێكی‌‌گ��ه‌وره‌-،‌ئه‌وه‌ی‌‌زیاتری��ش‌بێ‌‌ئومێدو‌ده‌سته‌وه‌س��انی‌‌ده‌ك��ردم‌ئه‌وه‌بو‌ئێمه‌‌ناتوانی��ن‌ب��ه‌وردی‌‌بزانی��ن‌چییه‌‌یان‌

له‌كوێیه‌‌یان‌كه‌ی‌‌و‌چۆن‌ده‌بێت؟له‌)3/ته‌مم��وز( ج��ۆرج،‌ به‌وت��ه‌ی‌‌دا‌به‌ه��ۆی‌‌زانیارییه‌ك��ی‌‌هه‌واڵگرییه‌وه‌‌زانیویانه‌‌بن��الدن‌به‌ڵێنی‌‌نزیكبونه‌وه‌ی‌‌له‌)10/ داوه‌.‌ به‌هاوڕێكانی‌‌ هێرشه‌كه‌ی‌‌له‌كۆشكی‌‌ له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا‌ ته‌مموز(داو‌س��پی‌‌به‌رپرس��ێك‌ئه‌وه‌ی‌‌راگه‌یاندوه‌:‌هێرش��ێكی‌‌گه‌وره‌ی‌‌تیرۆریستی‌‌له‌چه‌ند‌هه‌فته‌‌یان‌مانگی‌‌داهاتودا‌رووده‌دات.

ئه‌و‌به‌رپرس��ه‌‌بااڵی��ه‌ی‌‌ئه‌مریكا‌كه‌‌به‌وته‌ی‌‌خ��ۆی‌‌له‌ماوه‌ی‌‌حه‌وت‌س��اڵ‌لێدوانی‌‌ ی��ه‌ك‌ ‌)CIA(ل��ه‌ كاركردنیدا‌ته‌له‌فزیۆن��ی‌‌نه‌بوه‌،‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌یه‌ك‌رۆژ‌به‌ر‌له‌په‌الم��اره‌كان‌واته‌‌له‌)9/10(‌ك��ه‌‌ س��ه‌رچاوه‌یه‌كیانه‌وه‌‌ له‌الی��ه‌ن‌

به‌هاوبه‌ش��ی‌‌له‌گه‌ڵ‌واڵتێكی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاس��تدا‌ئیداره‌ی��ان‌داوه‌،‌پێی��ان‌راگه‌یان��دراوه‌‌ك��ه‌‌"ش��تێكی‌‌گ��ه‌وره‌‌

له‌سه‌روبه‌ری‌‌روداندایه‌".

كۆبونه‌وه‌‌پڕ‌لوغزه‌كه‌ی‌‌مالیزیاس��ه‌رۆكی‌‌)CIA(‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌كه‌س��ێكی‌‌ دوای‌‌چه‌ن��د‌ تیمه‌كانی��ان‌گومانلێكراو‌كه‌وتون،‌كه‌‌چه‌ندین‌واڵتیان‌بڕیوه‌‌تاوه‌كو‌خۆیان‌گه‌یاندۆته‌‌مالیزیا،‌به‌اڵم‌وه‌كو‌خۆی‌‌ده‌ڵێت‌"به‌شێوه‌یه‌كی‌‌مه‌یدانی‌‌زانیمان‌كۆبونه‌وه‌كه‌‌له‌شوقه‌ی‌‌س��وفات‌ یه‌زی��د‌ به‌ن��اوی‌‌ كه‌س��ێك‌پێش��بینی‌‌ ده‌مانتوانی‌‌ ئه‌نجام��دراوه‌.‌كۆبونه‌وه‌كه‌‌ ئاماده‌بوان��ی‌‌ بكه‌ین‌ ئه‌وه‌‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌‌ترس��ێنه‌ر‌هه‌ڵسوكه‌وت‌ده‌كه‌ن،‌به‌اڵم‌ئه‌وكات‌نه‌مانتوانی‌‌بزانین‌

باسی‌‌چی‌‌كراوه‌".ئه‌گه‌رچ��ی‌‌ ده‌نوس��ێت:‌ ج��ۆرج‌توانیم��ان‌ناوی‌‌هه‌ندێ‌‌له‌به‌ش��داربوان‌به‌ده‌ستبهێنین.‌به‌اڵم‌هه‌رگیز‌نه‌مانزانی‌‌رویداوه‌...‌ مالیزیا‌ له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‌ چی‌‌

شوقه‌كه‌‌شوێنی‌‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌كرده‌وه‌كان‌بو‌كه‌‌پالنی‌‌هێرش��ه‌كانی‌‌)9/11(‌لێ‌‌

دارڕێژرا".ده‌رب��اره‌ی‌‌یه‌زی��د‌س��ۆفات،‌ئاماژه‌‌ب��ه‌وه‌ده‌كات‌له‌مانگی‌‌كانون��ی‌‌دوه‌می‌‌)2000(،‌میوان��داری‌‌یه‌كه‌م‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌‌)9/11( هێرش��ه‌كه‌ی‌‌ رفێنه‌ران��ی‌‌پایته‌ختی‌‌ له‌كوااللمپ��وری‌‌ له‌ماڵه‌كه‌یدا‌مالیزی��ادا‌كردوه‌.‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌گش��تی‌‌كۆمپانیای‌‌فۆكس‌ته‌ك‌بوه‌‌له‌ئه‌مریكا.‌خاوه‌ن��ی‌‌ خوێندویه‌ت��ی‌‌و‌ له‌ئه‌مری��كا‌پێشینه‌یه‌كی‌‌سه‌ربازیی‌بوه‌‌له‌مالیزیا.

به‌گوێره‌ی‌‌زانیارییه‌كانی‌‌تنێت،‌یه‌زید‌له‌رایه‌ڵه‌‌س��ه‌ره‌كیه‌كانی‌‌ ب��وه‌‌ یه‌كێك‌به‌چه‌ك��ی‌‌ كه‌په‌یوه‌ن��دی‌‌ قاعی��ده‌‌بایۆلۆژییه‌وه‌‌هه‌بوه‌و‌خۆی‌‌به‌س��ه‌رۆكی‌‌جێبه‌جێكاری‌‌به‌رنامه‌ی‌‌قاعیده‌‌له‌بواری‌‌به‌كتریا‌كوش��نده‌كان‌زانی��وه‌.‌دواجار‌له‌مانگی‌‌كانونی‌‌یه‌كه‌می‌‌)2001(‌كاتێك‌له‌ئه‌فغانستانه‌وه‌‌به‌ره‌و‌پاكستان‌هه‌اڵتوه‌،‌ده‌س��ه‌اڵتداران‌له‌كات��ی‌‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌بۆ‌

مالیزیا‌ده‌ستگیریان‌كردوه‌.

ئه‌تۆم‌رێڕه‌وی‌‌مێژو‌ده‌گۆڕێتدوای‌‌سێ‌‌س��اڵ‌له‌هێرشه‌كانی‌‌سه‌ر‌/11( ل��ه‌رۆژی‌‌ بازرگان��ی‌‌و‌ ت��اوه‌ری‌‌ته‌مم��وز/2004(دا،‌ج��ۆرج‌تنێت‌وازی‌‌هه‌واڵگ��ری‌‌ ده‌زگای‌‌ له‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌ناوه‌ن��دی‌‌ئه‌مری��كا‌)CIA(‌هێن��اوه‌،‌نوس��یویه‌تی‌:‌ له‌بیره‌وه‌رییه‌كان��دا‌له‌س��ه‌رخۆن،‌ زۆر‌ تیرۆریس��ته‌كان‌یه‌كه‌م‌پالنی‌‌هێرش��كردنه‌‌سه‌ر‌هه‌ردو‌تاوه‌ری‌‌بازرگانی‌‌جیهانی‌‌ده‌‌س��اڵ‌به‌ر‌له‌كه‌وتنه‌خ��واره‌وه‌ی‌‌ت��اوه‌ره‌‌جمكه‌كه‌‌دانرابوو..‌ئاخۆ‌ئ��ه‌و‌هه‌وڵه‌‌چه‌نده‌‌كه‌‌قاعیده‌‌ده‌ی��دات‌و‌ئه‌و‌ماوه‌یه‌ش‌چه‌نده‌‌كه‌‌چ��اوه‌ڕوان‌ده‌بێت‌تاوه‌كو‌هێرش��ی‌‌كۆتای��ی‌‌ئه‌نجام‌بدات؟‌یه‌ك‌هێرش��ی‌‌ئه‌تۆمی‌‌ده‌توانێ‌‌رێڕه‌وی‌‌مێژو‌بگۆڕێت.‌ئه‌وه‌ی‌‌لێش��ی‌‌ده‌ترسێم‌مه‌گه‌ر‌ئه‌وه‌یان‌

بوێت.

ئا: ئاوێنه‌‌

‌هه‌ردو‌ڕۆمانی‌)كونده‌په‌پوی‌كوێر(‌و‌)په‌یكه‌ری‌فه‌رهاد(‌به‌وه‌رگێڕانی‌‌توانا‌ئه‌مین‌وه‌رگێڕ‌و‌چیرۆكنوس��ی‌‌كورد،‌

چاپ‌و‌باڵوبونه‌وه‌.

كوێ��ر(‌ )كونده‌په‌پ��وی‌ رۆمان��ی‌به‌ناوبانگ��ی‌ نوس��ه‌ری‌ له‌نوس��ینی‌ئێرانی‌)سادق‌هیدایه‌ت(�ه‌‌و‌كارێكی‌س��وریالی‌كورت‌به‌اڵم‌قوڵ‌و‌قژه‌ژه‌،‌ئه‌م‌ڕۆمانه‌‌له‌ئه‌ده‌بیاتی‌جیهانیدا‌وه‌ك‌شاكارێكی‌سه‌ده‌ی‌بیست‌ده‌ناسرێت.‌ته‌نانه‌ت‌ئه‌ندرێ‌بریتۆن،‌باوكی‌ڕۆحی‌س��وریالیزم‌وتبوی:‌)ئه‌گه‌ر‌ش��تێك‌هه‌بێ��ت‌بوێری��ن‌ناوی‌ش��اكاری‌لێ‌

بنێین،‌ئه‌وه‌‌ئه‌م‌كتێبه‌یه‌(.تاكبێژی‌ گێڕانه‌وه‌یه‌كی‌ ڕۆمانه‌ك��ه‌‌پچڕپچڕی‌كه‌سێكه‌‌له‌دۆخێكی‌ڕۆحیی‌ماندودا.‌كه‌سێك‌كه‌‌ڕۆحی‌برینداره‌و‌به‌رده‌وام‌له‌ئازاردا‌ده‌ژی،‌له‌و‌ئازارانه‌ی‌ده‌ڵێت:"ناتوان��ی‌ خ��ۆی‌ ه��ه‌روه‌ك‌له‌الی‌كه‌س‌باس��ی‌بكه‌یت!"‌ئه‌وه‌ی‌خ��وێ‌ده‌كاته‌‌برینی‌ئ��ه‌م‌پیاوه‌وه‌،‌بینین��ی‌چاوانی‌ئه‌فس��وناوی‌كچێكه‌‌له‌ئێواره‌یه‌ك��ی‌مانگ��ی‌گواڵندا،‌ئه‌م‌چاوانه‌‌ژیانی‌كاراكته‌ره‌كه‌‌س��ه‌ره‌وژێر‌هه‌م��و‌ ئه‌م��ه‌ش‌ هه‌ڵده‌گێڕێت��ه‌وه‌و‌

چیرۆكی‌ڕۆمانه‌كه‌‌نییه‌.ئه‌م‌رۆمانه‌‌بۆ‌زمانه‌كانی:‌عه‌ره‌بی،‌توركی،‌ڕوسی،‌ئینگلیزی،‌فه‌ره‌نسی،‌ت��ر‌ زمانێك��ی‌ چه‌ن��د‌ ئیس��پانی‌و‌

وه‌رگێڕدراوه‌و‌به‌بایه‌خه‌وه‌‌مش��تومڕی‌گه‌وره‌ی‌ئه‌ده‌ب��ی‌ناوه‌ته‌وه‌،‌ته‌نانه‌ت‌ئینگلیزییه‌ك��ه‌ی‌ باڵوك��راوه‌‌ ده‌زگای‌نوسیوێتی:‌ كتێبه‌كه‌‌ به‌رگی‌ له‌س��ه‌ر‌)مه‌زنتری��ن‌ڕۆمانی‌ئه‌ده‌بی‌فارس��ی‌

سه‌ده‌ی‌بیست(.توانا‌ئه‌مین‌وه‌رگێڕی‌ئه‌م‌ڕۆمانه‌‌بۆ‌زمانی‌كوردی،‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌وتی"وه‌رگێڕان��ی‌ئ��ه‌م‌كاره‌‌ب��ۆ‌من‌یه‌كێك‌بو‌له‌پ��رۆژه‌‌نیوه‌‌ناچڵه‌كانی‌كوردس��تان‌كه‌‌له‌گه‌ڵ‌خۆمدا‌هێنابوم‌ب��ۆ‌ئێره‌)بۆ‌س��وید(،‌مانگی‌ڕابردو‌كه‌‌پش��وی‌‌خوێندن‌بو،‌هه‌لی‌دامێ‌ش��ێتانه‌‌كاره‌كه‌‌ته‌واو‌بكه‌م..‌ڕه‌نگه‌‌ئیشه‌،‌ ئه‌م‌ له‌ته‌واوكردنی‌ بیركردنه‌وه‌‌په‌یوه‌ن��دی‌به‌و‌دۆخ��ه‌‌هیدایه‌تییه‌وه‌‌هه‌ب��ێ،‌ك��ه‌‌هه‌میش��ه‌‌خ��ۆم‌تێیدا‌

ده‌ژیم".وتیش��ی‌"‌هیوادارم‌هه‌رچی‌زوه‌‌ئه‌م‌كتێبه‌‌نایابه‌،‌وه‌ك‌شاكارێكی‌ئه‌ده‌بی‌فارسی‌و‌وه‌ك‌هه‌وڵێكی‌بچوكی‌به‌نده‌،‌

بگاته‌‌ده‌ست‌خوێنه‌رانی‌كورد".توان��ا‌ئه‌مین‌ئاماژه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌"ئه‌گه‌رچی‌دو‌نوس��ه‌ری‌جیاواز،‌دو‌كتێبی‌جیاوازیان‌له‌‌دو‌سه‌رده‌می‌جیاوازدا‌نوسیوه‌،‌به‌اڵم‌تاڵێكی‌سپی‌پێكه‌وه‌‌ ڕۆمانه‌ك��ه‌ی‌ ه��ه‌ردو‌ باریك‌به‌س��تۆته‌وه‌،‌تاڵێك‌ئه‌گه‌ر‌كه‌س��ێك‌بیه‌وێ��ت‌بیبینێ‌به‌ئاس��انی‌ده‌توانێ‌

بیبینێت".‌جیاوازی‌نوسینی‌ئه‌م‌دو‌ڕۆمانه‌‌60 )په‌یكه‌ری‌ دوه‌میان‌ ڕۆمانی‌ س��اڵه‌،‌

فه‌ره��اد(‌له‌ژێ��ر‌كاریگ��ه‌ری‌توندی‌ڕۆمان��ی‌به‌ناوبان��گ‌)كونه‌په‌پ��وی‌

كوێردا(‌نوسراوه‌.وه‌رگێری‌‌ئه‌م‌دو‌كتێبه‌‌توانا‌ئه‌مین‌خوێنه‌ران��ی‌ وتی"ب��ۆ‌ له‌وباره‌ی��ه‌وه‌‌به‌ڕێز‌پێش��نیار‌ده‌كه‌م،‌كه‌‌یه‌كه‌مجار‌بخوێننه‌وه‌".‌ هیدای��ه‌ت‌ ڕۆمانه‌ك��ه‌ی‌هه‌روه‌ه��ا‌وت��ی‌"به‌نزیك��ه‌ی‌هه‌ردو‌ڕوداوێك��دا‌ ب��ه‌ده‌وری‌ ڕۆمانه‌ك��ه‌‌ده‌سوڕێته‌وه‌‌به‌دو‌تێمای‌جیاوازه‌وه‌!‌وا‌دابنێ‌ڕوداوێكی‌جه‌رگبڕی‌عاشقانه‌مان‌هه‌یه‌،‌له‌كونده‌په‌پوی‌كوێردا،‌كوڕه‌كه‌‌قس��ه‌مان‌ب��ۆ‌ده‌كات،‌له‌په‌یك��ه‌ری‌فه‌رهاددا،‌كوڕه‌ك��ه‌‌بێده‌نگه‌و‌كچه‌كه‌‌شته‌كانمان‌بۆ‌ده‌گێڕێته‌وه‌.‌ئایا‌ئه‌گه‌ر‌ڕوداوێك‌دو‌كه‌سی‌جیاواز‌بیگێڕنه‌وه‌،‌

ئیدی‌هه‌ر‌ی��ه‌ك‌ڕوداوه‌؟!‌یان‌مادام‌چ��اوه‌كان‌ش��وێنگۆڕكێ‌پێده‌كه‌ی��ن‌ئی��دی‌هه‌مو‌ش��ته‌كانیش‌ده‌گۆڕین!‌ب��ا‌خوێن��ه‌ران‌خۆی��ان‌وه‌اڵمی‌ئه‌م‌پرس��یاره‌یان‌ل��ه‌‌دوای‌خوێندنه‌وه‌ی‌

كتێبه‌كان‌ده‌ست‌بكه‌وێت".سه‌باره‌ت‌به‌وه‌ی‌ئایا‌ئه‌م‌دو‌كتێبه‌‌هه‌ر‌یه‌ك‌ڕۆمان��ن،‌توانا‌ئه‌مین‌وتی‌"‌دیاره‌‌به‌و‌ش��ێوه‌‌كۆنكرێتییه‌‌هه‌ردو‌كتێبه‌ك��ه‌،‌یه‌ك‌ڕۆم��ان‌نین..!‌به‌اڵم‌خۆیان‌واته‌نی:‌ئ��ه‌م‌دو‌كتێبه‌‌وه‌ك‌

)گیائاده‌مه‌(‌پێكه‌وه‌‌لكاون".چیرۆكن��وس‌و‌وه‌رگێ��ری‌ناوداری‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ نه‌هایی(‌ كورد)عه‌تا‌وه‌ك‌به‌راوردو‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ئه‌ده‌بیی‌ئه‌م‌دوكاره‌،‌له‌ش��ێوه‌ی‌پاشه‌كییه‌كدا‌

نوسیوه‌و‌له‌گه‌ڵ‌كتێبه‌كه‌دا‌چاپ‌بوه‌،‌بۆ‌كارئاسانی‌زیاتری‌خوێنه‌ر‌نوسه‌ری‌ڕۆمانی‌په‌یكه‌ری‌فه‌رهادیش،‌)عه‌باس‌مه‌عروفی(‌خۆی‌پێشه‌كییه‌كی‌درێژی‌بۆ‌خوێنه‌رانی‌كورد‌نوس��یوه‌..‌جگه‌‌له‌نامه‌ی‌س��تایش‌و‌ده‌ستخۆش��ی‌بۆ‌

وه‌رگێڕه‌كه‌ی.)په‌یكه‌ری‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌ دوای‌ هه‌ر‌به‌زمانی‌ تواناو‌ به‌وه‌رگێڕانی‌ فه‌رهاد(‌كوردی،‌عه‌ب��اس‌مه‌عروفی‌له‌په‌یجی‌فه‌رمی‌خۆی‌له‌فه‌یسبووك،‌پیرۆزبایی‌له‌خوێنه‌رانی‌گه‌لی‌كورد‌كرد،‌مه‌عروفی‌له‌و‌پۆس��ته‌دا‌نوس��یویه‌تی:"كتێبی‌له‌هه‌رێم��ی‌ فه‌ره��اد(‌ )په‌یك��ه‌ری‌ك��وردی‌و‌ به‌زمان��ی‌ كوردس��تان‌به‌وه‌رگێڕانی‌توانا‌ئه‌مین‌باڵوبوه‌وه‌..‌من‌ب��ۆ‌ك��ورده‌كان،‌ك��ه‌‌كۆنترین‌نه‌ت��ه‌وه‌ی‌ئێرانن‌ڕێزێك��ی‌له‌ئه‌ندازه‌‌به‌ده‌رم‌هه‌یه‌،‌تا‌ئ��ه‌و‌جێگایه‌ی‌من‌ئ��ه‌وان‌ده‌ناس��م،‌مرۆڤانێك��ی‌ئازا،‌به‌هه‌س��ت،‌میهره‌ب��ان،‌ڕاش��كاو‌و‌وه‌ف��ادارن..‌باڵوبون��ه‌وه‌ی‌په‌یكه‌ری‌فه‌رهاد‌یه‌كه‌مجار‌له‌دۆس��تانی‌كوردو‌

دواتر‌له‌خۆم‌پیرۆز‌ده‌كه‌م".جێ��ی‌بیرهێنانه‌وه‌یه‌‌ئه‌م‌دو‌كتێبه‌‌له‌ش��اكاره‌‌به‌ناوبانگه‌كان��ی‌ئه‌ده‌بی‌فارس��ین‌و‌تائێس��تا‌باڵوكردن��ه‌وه‌ی‌هه‌ردوكیان‌له‌واڵته‌كه‌ی‌خۆیان‌)ئێران(‌قه‌ده‌غه‌ی��ه‌.‌ئه‌م‌دو‌كتێب��ه‌‌له‌الیه‌ن‌)ناوه‌ن��دی‌ئاوێ��ر(‌له‌هه‌ولێر‌چاپ‌و‌باڵوكراوه‌ته‌وه‌و‌ئێستا‌له‌سه‌رجه‌م‌شارو‌شارۆچكه‌كان‌له‌كتێبفرۆشیه‌كاندایه‌.

17)494(‌سێشه‌ممه‌‌2015/9/8 کتێب

"پالنی هێرشه كانی )11/ئه یلول( له شوقه یه كی مالیزیا دانرا"

دو رۆمانی قه ده غه كراو ده کرێن به كوردیعه‌باس‌مه‌عروفی‌:‌"من‌بۆ‌كورده‌كان،‌رێزێكی‌له‌ئه‌ندازه‌‌به‌ده‌رم‌هه‌یه‌"

ئه‌گه‌رچیتوانیمان‌

ناوی‌‌هه‌ندێ‌‌له‌به‌شداربوان‌به‌ده‌ستبهێنین.‌به‌اڵم‌هه‌رگیز‌نه‌مانزانی‌‌چی‌‌له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‌مالیزیا‌رویداوه‌

ئه‌گه‌رچی‌دو‌نوسه‌ری‌جیاواز

دو‌كتێبی‌جیاوازیان‌له‌دو‌سه‌رده‌می‌جیاوازدا‌نوسیوه‌‌به‌اڵم‌تاڵێكی‌

سپی‌باریك‌هه‌ردو‌ڕۆمانه‌كه‌ی‌پێكه‌وه‌‌به‌ستۆته‌وه‌،‌تاڵێك‌

ئه‌گه‌ر‌كه‌سێك‌بیه‌وێت‌بیبینێ‌

به‌ئاسانی‌ده‌توانێ‌بیبینێت

تیرۆریسته‌كان‌زۆر‌له‌سه‌رخۆن،‌یه‌كه‌م‌پالنی‌‌هێرشكردنه‌‌سه‌ر‌هه‌ردو‌تاوه‌ری‌‌بازرگانی‌‌جیهانی‌‌

ده‌‌ساڵ‌به‌ر‌له‌كه‌وتنه‌خواره‌وه‌ی‌‌تاوه‌ره‌‌جمكه‌كه‌‌

دانرابوو

تایبه‌ت (494( سێشه ممه 182015/9/8

هەفتەنامەی ئاوێنە، ژمارە 491 لەبەرواری 2015/8/18دا مەقالەیەک��ی یەک الپەڕەیی خات��و فریش��تە ک��ەوەی باڵوکردۆت��ەوە،

بەناونیشانی )مەسعود بارزانی هیالکە(. لەس��ەرەتاوە هەوڵیداوە فریش��تە خان، خوێندنەوەیەک��ی زانس��تیانە ب��ۆ بابەت��ی جوڵ��ەی جەس��تە ب��کات، ب��ەاڵم کاتێک پاڵەوان��ی فیچەرەکەی )بارزان��ی( بەنمونە دەهێنێتەوە، تەنها بەشێوەیەکی روکەشیانە بەبابەتە سەرەکییەکەیەوە پەیوەست دەکات ک��ە دەچیتە قواڵیی نوس��ینەکە وردە وردە مەرامی نوسەر لەو نوسینە بۆ خوێنەر رونتر دەبێتەوە، ج��ا نازانم بیرۆکەی خۆیەتی یان

"بەڕادان" دراوە!من لەب��ارەی ئ��ەم ئارتیکڵ��ەوە هەندێ س��ەرنجم هەیە، ئومێد دەک��ەم ئەو خانمە دەرونناسە بە دەرونفراوانییەوە پێشوازی لێ

بکات:وتارەک��ە لەمانش��ێتی س��ەرەتا .1راستە، کەوە بۆچونەکەی دەس��تپێدەکەم، "مەسعود بارزانی هیالکە"! بەاڵم هیالکییەکی شەرەف و پاراستنی لەپێناو پێش��مەرگانە، کەرامەت��ی کەس وکاری م��ن و ئەو و خەڵکی کوردستان، کە س��ەرۆک بەئەرکی سەرەکی سەرشانی خۆی دەزانێت، بۆیە ئەو هیالکییە شەرەفبەخشینە بەس��ەرۆک دەزانێت، نەک عەیبەی��ەک بێت ک��ە نوس��ەر کردویەتییە

مانشێتی سەرەکی.2. نوس��ەر، سێ چاوپێکەوتنی سەرۆکی کوردس��تانی بەنمونە هەڵب��ژاردوە بۆئەوەی خوێندنەوە لەبارەیان��ەوە بکات و بەراوردیان بکات بەو زمانە جەس��تەیەی ئ��ەو خاتونە لەدانیش��گا خوێندویەتی، تەوقیتی هەر سێ دیمانەک��ە هاوکاتە لەگ��ەڵ پەالماردانەکەی )داعش( بۆ س��ەر کوردس��تان، ک��ە زیاتر لەساڵێکە کوردستان تێوەگلێنراوە، سەرۆک بارزانی بەس��ەرماو گەرما دەیان جار چۆتە بەرەکانی پێش��ەوەی جەنگەک��ە، جاری وا هەبوە نزیکەی دو مانگی لەس��ەریەک لەوێ لەنێو خێوەتدا ماوەت��ەوە، تەنانەت میدیای بیانیش ناچاربون بچنە ئەو بەرانەی جەنگەوە رۆژنامەوانییان دی��داری دەرفەتی بۆئەوەی لەگەڵدا بۆ بڕەخسێت. پێشمەرگەیەکی تەمەن حەفتا ساڵ، کە دەیان رۆژ لەبەرەکانی جەنگ بوبێ��ت دژ بەدڕندەترین دوژمنی مرۆڤایەتی، بێگومان لەس��یمایدا هیالکی بەدی دەکرێت، ئەویش دەیتوانی تافی گەنجی خۆی لەئەوروپا

بەسەر ببردایەو لەباشترین زانکۆکانی ئەوێ بخوێنێ��ت، لەنوێنی گەرمیش��ەوە خەریکی )خوێندنەوەی زانس��تیانە( بوایە بۆ پرس و

بابەت و کەسایەتییەکان لەنیشتمانەکەیدا.٣. لەب��ارەی جوڵ��ەو تۆن��ی دەنگ��ی بارزانی لەو س��ێ چاوپێکەوتنە بەمەبەست هەڵبژێ��ردرداوەی نوس��ەردا، بە)کارت��ەر، ئۆبام��او بلێ��ر(ی ب��ەراورد دەکات! لەڕوی دروست بەراوردکردنێک هەمو زانس��تییەوە نییە، ئەگەر ئەو کەس��انەی ن��اوی هێناون لەکەش��ێکی ئ��ارام و ژیانێکی هەمو ش��ت دروس��تدا ژینگەیەک��ی و فەراهەمک��راو گەورەبوبن و لەزانکۆ باشەکان خوێندبێتیان، چۆن ب��ەراورد دەکرێت بەمێرخاس��ێک کە 5٣ س��اڵە )لەتەمەنی 1٦ساڵییەوە( چەکی لەش��انەولەودیو پێش��مەرگایەتی شەرەفی چیاکان��ەوە "رۆژی ب��ۆ هەڵهێناین"، ئەگەر نوس��ەر ئەو بەراوردە بەدروس��ت دەزانێت، ئایا دەکرێت رەخنە لەو کەسانەش بگرین کە لەئاس��تی خەباتگێڕیی و سەرکردایەتیکردنی شۆڕش��ی رزگاریخوازی��دا، تەنان��ەت ناگەن

بەپشتوێنی بارزانیش؟!4. نوسەر باسی رستەیەکی کورتی وتراوی لەبیرنەکراوی )لۆسەر کینگ( دەکات، دیسان لەبەراوردکردن��دا کەوتۆتە هەڵ��ەوە، ئەگەر نوس��ەر بەجدی خەمی ئەوەیە خاڵ لەسەر پیتەکان دابنێت، ئەوا سەرۆک بارزانی دەیان "رستەی وتراوی کورت"ی هەیە، بەاڵم ئەگەر چاوەکانی بیبیس��تن و نەیانەوێ گوێیەکانی نەیان��ەوێ بیخوێنن��ەوەو دەرون��ی بەرگەی کاریگەرییەک��ەی نەگرێت، تاوانی س��ەرۆک

چییە؟!5. فریشتە وای نیشانداوە کە بارزانی بەبێ نوسراو ناتوانێت بپەیڤێت، لەمەشدا کەوتۆتە هەڵەیەکی زەقەوەو دەردەکەوێت کە نوسەر موتابع��ی )پاڵەوانی فیچەرەک��ەی( نەبوەو خوا دەزانی کێ و بۆچ مەبەستێک لینکی ئەو س��ێ چاوپێکەوتنە دیاریکراوەی بۆ ناردبێت تاکو )خوێندنەوەی زانستیانە!(ی بۆ بکات. ئەگەرچی س��ەیرکردنی کاغەز نەنگی نییە، بەاڵم لەزۆربەی بۆنەکاندا س��ەرۆک ئیرتجالی گوت��اری داوە، ئەگەر سەرەقەڵەمێکیش��ی نووس��یبێتەوە، ئەوا ش��تێکی ئاساییەو الی

زۆربەی گوتاربێژاندا ئەوە واریدە.٦. ئەو خانمە رۆش��نبیرە وشەو نمونەی "ک��ۆاڵن"ی وەک بێڕیزی��ی و کەمکردن��ەوە بە کارهێن��اوە! قس��ەی "الکۆاڵن"یش هەر قسەی خەڵکە، س��ەرۆکیش بۆ خەڵک قسە دەکات، ئەم��ە پێش ئ��ەوەی توانج بێت بۆ س��ەرۆک، بەسوک هەڵس��ەنگاندنی خەڵکە )ئ��ەو خەڵکەی کە فریش��تە خان نەیتوانی

لەگەڵی��ان بژی و بەرەو بەهەش��تی ئەوروپا بەجێیهێش��تن!( ب��ا بی��ری بخەم��ەوە کە تەواوی شوێنە نیشتەجێیەکانی شارو الدێ،

کۆاڵندارن، بەالکۆاڵنەکەی کەوەشەوە!٧. ئەتەکێت��ی ق��اچ لەس��ەر قاچدانانی رۆژنامەن��وس بەرامب��ەر س��ەرۆک لەکاتی چاوپێکەوتنی رۆژنامەوانیدا، شتێکی نۆڕماڵە، راوێژکاران��ی س��ەرۆک و س��ەرۆکیش هێندە فامی��دەن کە ئەو کلتورە لەرۆژئاوا بەرباڵوەو ئاماژەی��ەک نیی��ە بۆ بێ رێزیک��ردن، وەک ئەوەی کەوە خەمت لێی خواردوە! س��ەرۆک کارێزمیی هەیە )بەقسەی کەس��ایەتییەکی من نا، بەقس��ەی زۆر کەسی خاوەن شەئن(، دادەنیشێت، لەبەرامبەری کەس��ێک کاتێک

ناتوانێت بێرێزی بەرامبەر بنوێنێت.8. خاتو فریشتە نوسیویەتی "سەرۆک زۆر بەناش��ارەزاییانە وەاڵمەکە دەرده پەڕێنێت"، لەراستیدا ئەوە کەوەیە کە نەشارەزایانە وشەی )دەرپەڕین(ی تەوزیف کردوە، کە بەئاماژەی نەرێنی بارگاوییە، رەنگە بەمەبەستیش��ەوەو لەجیاتی وشەی )دەداتەوە( بەکاریهێنابێت!

9. بەدیدگای کەوە، "هەر رۆژنامەنوسێک ئەگەر الیەنگری پارتی بێت، چاوپێکەوتنەکەی لەئاس��تێکی پیش��ەیی بەرزدا نییەو شیاوی قس��ە لەبارەوەکردن نییە"! لێرەدا نوس��ەر بەزەقی خۆی وەک ئەنتی پارتییەک نیش��ان داوەو بەبێ بەڵگ��ە الیەنداریی دەخاتە پاڵ رۆژنامەنوسان، لەکاتێکدا خۆی ئەم وتارەی بە"پیش��ەییانە" ناس��اندوە! لێرەدا فریشتە خان ئەرکی ئێمەو خوێنەرانی ئاسانتر کرد، بۆ هەڵسەنگاندنی ئەم ئارتیکڵەی و مەبەست

لەنوسینەکەی.10. ئەم دادە دەرونناس��ە، نازانم لەکوێوە ئیلهام��ی بۆ هات��وە کە دوایین س��ەردانی سەرۆکی کوردستان بۆ ئەمریکا "کەمبایەخ" ب��وە. نامەوێ هەندێ زانی��اری بخەمەڕو کە ئێس��تا کاتی نییە، بەاڵم ئەگەر خوا تەمەنی دای��ن لەئایندەیەکی نزیک��دا بەرهەمی ئەو س��ەردانە دەبینین، بێگومان جەنابیش��یان وەک هاونیشتمانییەکی تاراوگەنشین لەخێرو

بێری ئەو بەرهەمە بێبەش نابێت.11. خەڵکی کوردس��تان کێشەیان لەگەڵ پرس��ی زاراوەو تێگەیش��تن لەوتارەکان��ی س��ەرۆکدا نییە، ئەوەی کە تێناگات فریشتە خان خۆیەتی، چونکە لەزیاتر لەش��وێنیکدا زاراوەی زم��ان... "بادین��ی نوس��یویەتی بادینی"! ئەزیزم! بادینان دەڤەرە، نە زمانەو ن��ە زاراوە. ئێمە پێنج ش��ێوەزارمان هەیە، ئەگەر ئەو ئاش��نایان نیی��ە من بەئیمەیلێک

بۆی ریزبەند دەکەم.12. ک��ەوە خۆی بەپرۆفیش��ناڵ دەزانێت

"پیش��ەییانە" بە بابەتەکەی لەبەرئ��ەوەی وەس��ف کردوە، لەم بارەدا گشتاندن کوفری زانس��تییە، نازانم بە چ پێوەرێک ئەو خانمە بەناوی تەواوی "گوێگران"ی گوتارو قسەکانی بارزانییەوە قس��ە دەکات و دەنوسێت "گوێگر بێ��زار دەکات!؟<< نوس��ەر ک��ە هەزاران کیلۆمەتر لەکوردستان دورە ئەم دەرەنجامە

زانستییەی لەکوێوە هێنا؟!1٣. خات��و نوس��یویەتی "س��ەربەخۆیی کوردس��تان خەونەو وا بەزویی نایەتەدی"، داواش لەس��ەرۆک دەکات "دەس��تبەرداری خەونەکەی بێت"، ئ��ەو خەمخۆری خۆی بۆ بارزانی نیشانداوە گوایە ئەو پرسە وایکردوە "بارزانی لەزۆربەی شوێنەکاندا زۆر بەئاسانی هیالکییەک��ەی دەربکەوێ��ت". س��وپاس بۆ فریش��تە خ��ان کە لەم��ن باش��تر هۆکاری هیالکییەکەی س��ەرۆکی دەرخست، بێگومان سەربەخۆیی کوردس��تان ئامانجی سەرۆکەو دەستبەرداری نابێت. ئەوەی سەرۆک هیالک دەکات هەوڵ��دان ب��ۆ س��ەربەخۆیی نییە، کە ئەو ش��انازی پێ��وە دەکات، بەڵکو ئەو لەمپەرانەیە کە لەدەرەوەو لەناوخۆ لەبەردەم

ئەو ئامانجەدا دروست دەکرێت.14. فریشتە، لەکۆتایی نوسینەکەیدا لەبیری چۆتەوە کە بابەتە س��ەرەکییەکەی )زمانی جەستە(یەو نەستی بەرونی خۆی بەخوێنەر ناس��اندوە، هەرئەم لەباب��ەت "دەرپەڕین"ە سیحری )پیش��ەیێتی!( ئارتیکڵەکەی بەتاڵ کردۆتەوە! ئاس��ان بو، دەک��را هەفتەیەکی دیکە بەئارتیکڵێکی )پیش��ەییانە!(ی دیکە نوسەر باسی )جەالدێتی الیەنگرانی پارتی(

بکردایە!15. الی پارتیی��ەکان، مس��عود بارزانی "نیمچەخ��ودا" نییە وەک فریش��تە باس��ی دەکات، پارتییەکان خوداپەرستن و کوفری وا ناکەن، الی ئەوان )ک��ە من یەکێکم لێیان( بارزان��ی پێش��مەرگەو س��ەرکردەیە، ئەمڕۆ لەگۆڕەپانی بزوتنەوەی رزگاریخوازی کورددا رابەرێک��ی نەتەوەیی بێ وێنەیە، س��ەبارەت بەپرس��ی س��ەرۆکایەتی هەرێمیش، ئەوەی کە هەیە دەمانەوێ )کودەتا نەزۆک بکرێت و دیموکراتی زیاتر بچەس��پێت( کە یەکەمیان وەدیهێن��راو وا کار ب��ۆ دوەمی��ان دەکەین. هاوکێش��ەکەی پارتی ئاس��انە: "سەرۆکێک گەل هەڵیبژاردبێت، دەبێ هەر گەل کەسێکی

شایستەی دیکەی لەجێگادا دابنێت".دواج��ار دەمەوێ بڵێم: کەوە خان کەوکوژ بۆی دانیش��ت، ب��ەاڵم گولل�ەکانی چروکی

کرد!

* هەڵگری بڕوانامەی ماستەر لەرۆژنامەوانی

بۆ یه كه مجار كورد له باكور، له سه ر بنه مای ناس��نامه ی كوردبون ل��ه ٧ی حوزه یرانی 2015 ده نگی داو توانی ئه و سیحره تێبگات و ئه و جادوه توركیه تێكبش��كێنێت، كه ئه م عه قڵه ی لێس��ه نده بوه وه ، هه ربۆیه له گه ڵ تێكشكاندنی هه مو رێگا مۆنۆپۆڵكراوه كان كورد )80( كورسی به ده ستهێناو ئه نكه ره و هیستریایه كی توش��ی ئاردۆگان ئه كه په و غه ریب بون، كه ده بو رێگایه ك بۆ ده ربازبون له م ش��ه رمه زاری و پاشه كشه یه بدۆزنه وه ، كه باش��ترین ئه ڵته رناتیڤ شه ڕ بو، جا چ حكومه ت یان په كه كه هه ڵیگرسێنن.... !

مه ترسیان به ته نها ئاردۆگان، ئه نكه ره و له بردنه وه كان��ی هه ده په نه بو، كه ئه كه په پاشه كش��ه ی كردو مه هه په شكستیخواردو

ئیتر گوتاره كه ی به سه رچوه .به ڵكو ترسی هه بو له :

یه ك��ه م: ده رهێنانی په كه كه له لیس��تی تیرۆر، روداوه كان��ی ناوچه كه ، رۆڵی كورد له باش��ورو رۆژئاواو باكور، ك��ه ئینێرژی ئه مه ری��كاو وه رده گرێ��ت، له قه ندیل��ه وه خۆرئاوای هێنایه س��ه ر ئ��ه و قه ناعه ته ی كه كاتی ئه وه یه ، په كه كه له لیس��تی تیرۆر ده ربكرێ��ت، ئه مه توركیای هێنایه س��ه ر س��ازكردنی س��یناریۆ بۆ شكس��تی ئه م پرسه ، راكێشانی په كه كه بۆ ناو شه ڕێكی ده ركردنی پێ��كاو ئامانجه كان��ی ن��وێ، په كه كه ی له لیستی تیرۆر دواخست، به اڵم

په كینه خستوه .گوڕی گ��ه رم و پێش��وازیكردنی دوه م: واش��نتۆن و یه كێتی ئه وروپا له سه ركه وتنی هه ده پ��ه ، توركی��ای ت��ه واو نیگه رانكرد، ك��ه ده یانه وێ��ت هه ده په وه ك��و مخاتبی كورد بناسن و ش��ه رعیه تی پێبده ن، ئه مه س��ه رۆكوه زیرانی په یامه كانی س��ه ره ڕای یۆنان، بولگاریاو ئیسپانیاو پێشوازیكردنی وه زیری ده ره وه ی سویدو سه رۆكی نه مساو به رپرسانی یه كێتی ئه وروپا، له سه الحه دین ده میرت��اش، راس��تی ئ��ه م مه ترس��یه ی

توركیای زۆرتر ده رخست.له سه ر داعش تێكش��كاندنی س��ێیه م: زه مینی واقیع��ی زه وی له الیه ن هێزه كانی یه په گه و یه پ��ه ژه ، به تایبه تی له كۆبانێ، نه ك پش��تیوانی ئه مه ری��كاو ئه وروپی بۆ كورد مس��ۆگه ر ك��رد، به ڵكو پرۆس��ه ی په كخس��ت و ئه س��ه دی به ش��ار روخانی نه یارانی ئه نكه ره به تایبه تی روسیاو ئێران هاوكاری زۆرو زه وه ندی رۆژئاواو باكوریان

كرد.ناس��نامه و تۆخبون��ه وه ی چ��واره م: شوناس��ی كوردب��ون له باك��ور، ته نانه ت )پاس��ه وانی گون��د – جاش(ه كانیش��ی راكێش��ا بۆ ده نگدان به هه ده په ، ئه گه رچی چه كداری ئه نكه ره ب��ون، ئه مه یه كه مجار بو، كورده كان به دڵی توركیا ده نگ نه ده ن و

پیالنه كانیان شكست بخوات.ئێستا:

كه بڕیاردراوه له سه ره تای تشرینی دوه م، دوباره هه ڵب��ژاردن له توركی��ا بكرێته وه ، دیس��ان بۆ كوردو پرۆسه كه چاره نوسازه ، گه ر پاشه كش��ه بكات كاریگ��ه ری خراپ جێده هێڵێت و گه ر هه نگاوی باش��تر بنێت، ده بێته به ده ستیهێناوه میسداقیه ته ی ئه و كۆنكرێت��ی و خواس��ته كانی ك��ورد ده یان

هه نگاو ده چێته پێش.سه ره ڕای ئه وه ی میدیای توركی، رۆڵێكی چه په ڵی گێڕا له وه ی ش��ه ڕه كه بخاته ملی په كه كه ، كه بێگومان كاریگه ریش داده نێت، چونكه نزیكه ی )4٧0( س��ه ربازی تورك

كوژراون.هه رچه نده په كه كه ش له م ش��ه ڕانه دا بێ

گون��اه نییه ، بۆیه ره نگ��ه خه ڵكی باكور له په كه ك��ه نیگ��ه ران بن، ب��ه اڵم هه ده په به به رپرس نازان��ن، یان ره نگه پێیانوابێت قه ندی��ل گ��وێ له دیاربه ك��رو ده میرتاش

ناگرێت.پێده چێت بڕی��ارو تێروانینی جیاوازیش له ناوخۆی په كه كه و نێوان قه ندیل و ئامه دو ئیمڕاڵ��ی دروس��تبوبێت، ره نگ��ه رێژه ی به شداربوانی ده نگده ران له توركیا به گشتی و له باكوری��ش كه مبكات، به اڵم س��ه ره ڕای هه م��و ئه وانه راپرس��یه كانی كۆتایی ئابی

2015 ده ڵێن: ئه كه پ��ه رێژه ك��ه ی ده نگده ران��ی ب��ۆ ل��ه )٣8,9%( دابه زیوه ، ئه م��ه ش له چاو هه ڵبژاردنی ٧ی حوزه یران به رێژه ی )٣%( كه میكردوه و پێده چێت پاشه كشه یه كی زۆرتر

بكات به تایبه تی له شاری ئیستانبوڵ.له الیه كی تره وه س��ه رچاوه كانی راپرسی له توركیا باس له وه ده كه ن، ئه مجاره رێژه ی كورسیه كانی ئه كه په له باكوری كوردستان داده به زێ��ت بۆ )8( كورس��ی، له كاتێكدا كورس��ی )25( راب��ردو له حوزه یران��ی به ده س��تهێناوه ، له خولی پێشوش نزیكه ی (٧5( كورسی به ده ستهێنابو، به مشێوه یه وا پێده چێ��ت )4%(ی ده نگه كانی ئه كه په بچێ��ت بۆ هه ده په ، ئه كه په ئیتر به ته واوی ماڵئاوایی له كورسی كورد بكات و ده نگده ری كورد له ناوچه كانی كوردستان چیتر ده نگ به هێزێك��ی توركی نه ده ن، ئه مه ره نگه بۆ مه هه په ش راس��ت بێ��ت، به تایبه تی گه ر له ده نگی پارێ��زگاره كان و هه ده په گ��وێ خوداپه رس��ته كانی ك��ورد بگرێ��ت، ئیتر

ئه كه په هاوشێوه ی هودا پارتی لێدێت.ئاماژه كان چی ده ڵێن:

یه ك��ه م: هه ده په له حزب��ی چواره مه وه ب��راوه ی س��ێیه می حزب��ی ده بێت��ه هه ڵبژاردنه كان��ی داهات��وی توركیا، پێش مه هه په ده كه وێت به )10 – 20( كورسی.

ئه مه ش ئاماژه یه بۆ چه ند خاڵ:1- شكس��تی گوت��اری تون��دڕه وی – ناسیۆنالیزمی فاشیزمی توركیه له ناوخۆدا،

كه ئیتر گوێی لێ ناگیرێت.2- تۆخكردن��ه وه ی گوتاری ناس��نامه ی كوردی ، به اڵم هه ڵگری گوتارێكی نه ته وه یی – رادیكاڵ نه بوه ، كه خۆی له س��یمبوڵی حه ره كه ته كه دا ده بیننه وه ، كه سه الحه دین

ده میرتاش بو.س��نوره كانی به رته س��ككردنه وه ی -٣ئازادی و خۆش��گوزه رانی له الیه ن ئه كه په ، به رامب��ه ر ئازادیه كی ره ها ك��ه مێژویه كی دورودرێژی هه یه ، واده كات باشتر ناسنامه ی ئه م هێزه بناس��ن، ك��ه ده یه وێت توركیا حوكمڕانی مۆدێلێك��ی داخس��تن و به ره و ئیس��المی به رێت، به تایبه تی هێزه چه پ، سۆس��یالدیموكراته كانی سۆسیالیس��ت و ده ده ن ده ن��گ به ش��ێكیان توركی��ا

به هه ده په .ئه وروپ��ا یه كێت��ی واڵتان��ی دوه م: به ڵێیان��داوه به ده میرت��اش ك��ه به وردی چاودێ��ری هه ڵبژاردن��ه كان بك��ه ن و ئه و پالنه ی ئاردۆگان شكستده خوات كه به نیازه به ساخته كاری ده نگه كانی زیادبكات و شه ڕ

گه رمتر بكات.س��ێیه م: هه مو الی��ه ك س��ه رنجی بۆ ئه وه چوه ، گ��ه ر په كه ك��ه ش ملنه دات بۆ ئاشتی و ده س��تبه رداری خه باتی چه كداری نه بێ��ت، ده توان��ن مخاته ب��ه ی هه ده پ��ه بكه ن و وه كو ئه ڵته رناتیڤ س��ه یری بكه ن، النیكه م كه س��یمبوڵی ئ��ه م ره وته ، ته واو بۆته جێگه ی بڕوای هه مو هێزه ناوچه یی و نێوده وڵه تیه كان، بۆیه ئه گه ری مه ترس��ی له هه ر ده میرت��اش تیرۆری س��ه الحه دین الیه ك��ه وه بێت له هه م��و كات زۆرتره ، كه

ره نگه روبدات.

هه ڵبژاردنی داهاتوئه كه په ، ماڵئاوایی

له ده نگده ری كورد ده كاتراستە بارزانی هیالکە! ئەمما...

ئه نجومه نی وه زیران وه زاره تی داد

به ڕیوبه ری گشتی فه رمانده ی داد فه رمانگه ی دادنوسانی سلیمانی /2

ئاگاداری كارگێری و خۆیه تی / ئامێره كان به پێی ئه و داوایه ی كه له الیه ن )دارا حه مه غریب عبدالله ( پێشكه ش به فه رمانگه كه مان كراوه خاوه نی كارگه ی )فڕنی ئاریان بۆ دروست كردنی نانی ئێرانی ، له به رواری 2015/8/24 دوای تۆمار كردنی ئه و ئه مێرانه ی كردوه كه له ) سلێمانی ئازادی ( دانراوه كه ئامێره كانیان له خواره وه دیاری كراوه به پێی ی یاسای دادنوسانی ژماره )33( ی ساڵی ) 1998( ی به كار له هه رێمی كوردستان باڵو ده كه ینه وه ، جا هه ر كه سێ خۆی به په یوه ندیدار یان خاوه نی هه ریه ك له وئامێرانه داده نێ له ماوه ی )15(پانزه ڕۆژ دا سه ردانی ئه م فه رمانگه یه بكات

به پێچه وانه وه ناچارین كه به ناوی داواكاره وه تۆماری ده كه ین و بڕوانامه ی تۆماری ئامێره كانی پێئه درێت .له گه ڵ ڕێزدا......

ئامێره كان1/ ئامێری فڕنی ده وار / بێ ژماره یه / ایرانی / كاره بایی و گازی 2/ ئامێری هه ویر شێل / 100كغم / بێ ژماره یه / ایرانی كاره بایی

3/ ئامێری پانكه ره وه ی گونگ / بێ ژماره / ایرانی كاره بایی دادنوس محمد سلیمانی ڕۆسته م 2015/9/2

ئه نجومه نی وه زیران وه زاره تی داد

به ڕیوبه ری گشتی فه رمانده ی داد ژماره 1324فه رمانگه ی دادنوسانی سلیمانی /2 2015/9/6

كارگێری و خۆی ه تی / ئامێره كان ئاگاداری

به پێی ئه و داوایه ی كه له الیه ن ) كارمه ند عمر میرزا( پێشكه ش به فه رمانگه كه مان كراوه خاوه نی كارگه ی )كارزان بۆ دروستكردنی صه مون و ئیشی ده ست، له به رواری 2015/8/25 دوای تۆمار كردنی ئه و ئه مێرانه ی كردوه كه له ) سه رچنار ( دانراوه كه ئامێره كانیان له خواره وه دیاری كراوه به پێی ی یاس��ای دادنوس��انی ژماره )33( ی ساڵی ) 1998( ی به كار له هه رێمه ی كوردستان باڵو ده كه ینه وه ، جا هه ر كه سێ خۆی به په یوه ندی دار یان خاوه نی هه ریه ك له وئامێرانه داده نێ له ماوه ی )15(پانزه ڕۆژ دا سه ردانی ئه م فه رمانگه یه بكات به پێچه وانه وه ناچارین كه به ناوی داواكاره وه تۆماری ده كه ین

و بڕوانامه ی تۆماری ئامێره كانی پێئه درێت .گرێبه ستی وازهێنانی بۆ كراوه .

له گه ڵ ڕێزدا......

ئامێره كان1_ فڕنی ئۆتۆماتیكی چوار خانه یی /ماركه ی مورشید گوهر /ئێرانی كاره بایی و گازی / ژماره 1639

2_ هه ویرشێل / 100كغم/ بێ ژماره /ئێرانی /كاره بایی

دادنوسی سلێمانی /2سروه عمر علی 2015/9/6

رۆژنامەی ئاوێنە لە ژمارەی رابردوی خۆی راپۆرتێكی بەناونیشانی "منااڵنی بەرپرسانی كورد لەكام زانكۆ جیهانییەكان دەخوێنن؟" دیاردەی خوێندنی كوڕی بەرپرس و ش��ێخ و م��ەالو دەوڵەمەندەكان ش��تێكی نوێ نییە بەڵكو لەس��ەردەمی میرنشینە كوردییەكان كوڕانی كاربەدەستی كورد ڕویان لەدیمەشق و بەغ��داو ئەس��تەنبۆڵ كردوە ب��ۆ درێژەدان

بەخوێندن. ئ��ەوەی بەالی منەوە جێگای س��ەرنج و كەموكوڕی ب��و لەو راپۆرتە چەند هەڵەیەك زانیاری و بەال رێدەری تێدا بو، ئەویش كاتێك راپۆرتەكە باسی كوڕو كچی بەڕێز ئەمینداری گشتی یەكگرتو دەكات توشی هەڵەی گەورە بو، منی��ش وەكو خوێنەرێك��ی بەردەوامی

ئاوێنە كە س��ەكۆیەكی میان��ڕەو و لیبڕاڵی میدیای��ی كوردیی��ە هەم وەك��و كادیرێكی ئەم حیزبە هەمیش��ە لەس��ەر راستگۆیی و حەقبێژی پەروەدەكراوین بەپێویس��تم زانی ئەو راستكردنەوەیە باڵوبكەمەوە ئەویش بەم

شێوەیە: بەڕێز ئەمینداری گشتی یەكگرتو كوڕێكی كاری بازرگان��ی لەنێ��وان توركیاو هەرێمی كوردستان دەكات لەزانكۆی ئایندن قوتابی ماستەرەو هەر لەوێش بەخۆی و خێزانەكەی دەژی، كرێی خوێندنەكەش زۆر نییە سااڵنە 44 گەاڵیە بۆیە ئەمە راس��ت نییە كە باس ل��ەوە دەكرێت ك��ە كوڕەك��ەی ئەمینداری جیاواز بێت، كوڕەك��ەی ئەمینداری ئێمەش وەكو كوڕی سەركردەكانی دیكە لەدەرەوەی

كوردستان دەخوێنێ .ئەو كات��ەی پارەو بودج��ە نەبو خەڵك وازی ل��ەكاری دەع��وەو حیزبایەتی دەهێنا بۆ پەیداكردنی بژێ��وی ژیان، بەاڵم جەنابی ئەمینداری ئێس��تای یەكگرت��و كە ئەوكات پەرلەمانت��ار ب��و قبوڵی نەك��رد كوڕەكەی بەنیوموچ��ە لەتەلەفزیۆن��ی لۆكاڵی حیزب لەهەولێ��ر كار بكات وتەیەك��ی بەناوبانگی هەیە كە لەنێ��و گەنجان دەنگدانەوەی هەبو كاتێك لەبەر چ��اوی كارمەندان بەكوڕەكەی گوتب��و: "تۆ بێ عەقڵی بەبێ مەعاش دەوام دەكەی؟ زو وەرە ماڵەوە كاسبیەك بکە".

گش��تی ئەمینداری كوڕەكەی بەهەرحاڵ یەكگرت��و عەقڵ��ی هەب��و وەك��و ئێمەمان رەنج��ی خ��ۆی بەخەس��ار ن��ەداو رێگای

كاس��ابەت و بارزگانی كرد، من دەستخۆشی لێدەكەم پێموایە كارێكی باش��ی كردو وەكو ئێمە دەس��تی لەچاوی حی��زب نەبو. جگە ل��ەوە كوڕەكەی مامۆس��تا س��ەاڵحەددین یەكگرتو پێش��وی ئەمنیداری بەهائەدی��ن تەنیا خوێندنی كۆلێژی شەریعەی لەیەكێك بەریتانیا خوێندوەو ئیسالمییەكانی لەزانكۆ ئێستا لەس��لێمانی دەژی بۆیە زانیارییەكی ئاوێنە دروس��ت نەبو لەگ��ەڵ رێزمدا تەنیا ویس��تم حەقیقەت بخەم��ەرو هیوا دەخوازم سەركردەكانی یەكگرتو هەمیشە سەرمەشق

بن لەلەخۆبردویی و سادەیی و خاكێتی.

بەپێنوسی كادیرێكی پێشكەتوی یەكگرتو

منداڵەكانی ئەمینداری یەكگرتو، جیاواز نین!

محەمەد عەبدوڵاڵ کەالری* ئه نوه ر حسێن )بازگر(

(494( سێشه ممه 2015/9/8 19تایبه‌ت

ونبون * ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی سلیمانی ونبوه به ناوی ) ڕیبین عبدالجبار امین ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی سلیمانی ونبوه به ناوی ) هێمن كریم خوا مراد ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه . * هه ویه یه كی احوال مه ده نی هۆڵندی ونبوه به ناوی ) زمناكۆ كریم ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕینێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

سه رۆكایه تی دادگایی تێهه ڵچونه وه ی ناوچه ی سلیمانی دادگایی به رایی سلیمانی /1

ئاگاداری پشت به ستن به بڕیارێك كه له م دادگایه ده رچوه له به رواری 2015/4/1 سه باره ت به نه هێشتنی هاوبه شه كان له سه ر موڵكی ئاماژه بۆ كراو له خواره وه هاتوه به فڕۆشتنی له به ر ئه وه ی شیاوی به ش كردن نه بوو له نێوان هاوبه شه كانی له به ر ئه وه ئه م موڵكه دانرا له زیاد كردنێكی ئاشكرا بۆ ماوه ی ) 30( ڕۆژ له دوای باڵو كردنه وه ی ئه م ئاگاداریه له ڕۆژنامه یه كی ره سمی دا وه له به رئه وه ی هه ركه سێك ئاره زوی كڕینی هه یه له هاوبه شه كانی یان هه ركه سێكی تر بێجگه له هاوبه شه كانی سه ردانی ئه م دادگایه بكات به مه رجێك 10% ی بارمته بهێنی له نرخی خه مڵێنلراو ئه گه ر هاوبه ش نه بوو به الم ئه گه ر له هاوبه شه كانی بوو لێ ی ئه بورێت به پێیی ئه و به شه ی كه هه یه تی له موڵكه كه له كاتی ته واو بونی ماوه ی یاسایدا له كاتژمێر )12( ی نیوه ڕۆ دواهه مین ڕۆژی زیادكردنه كه یه ده ست پێ ده كات و ڕه وانه ی بنبڕیش بۆ ئاره زوومه ندی كۆتایی به په یمانه كه یه وه ئاشكرا ده كرێت ئه گه ر ڕۆژی زیادكردنه كه به رپشوی ره سمی كه وت

ئه وا ئه و رۆژه كه دێت به ڕۆژی زیاد كردن داده نرێت ڕه سمی تۆماركردن و بانگه وازیش له سه ر كڕیاره .........*شوێنی زیاد كردنه كه /دادگایی به رایی سلێمانی

*ژماره ی موڵك و وه صف و جۆرو نرخه كه ی .93كه رتی 1 قه ره چتان روبه ره كه ی

) 45دۆنم و یه ك ئۆلكه ( بریتیه له زه وی كشتوكاڵی دێمی هیچی له سه ر نی یه و نه كێڵراوه به ده ست وه ره كه كانی ئه م زه ویه یه وه . ئه م موڵكه چه ند تاوه رێكی كاره بایی تێدایه هه ردوو شه قامی دوو سایدی سلیمانی _ پیره مه گرون پێدا ده ڕوات كه وتۆته پێش ئۆردوگای پیره مه گرون ) مملوكه للدوله ( یه نرخی حق التصریف دانراوه ) 270240000( دووس��ه دو حه فتا ملیون و دووس��ه دو چل هه زار

دینار.

تێبینی / ده بێت بارمته كه به چه كی مصدق یان كه فاله تی مصرفی بێت له بانكی ئه زمه ره وه پێناسه ی باری شارستانی خۆی یی بێت ..

دادوه ری یه كه معمراحمد محمد

لەكاتێكدا بەگەنجێتی پێشوازی لەشۆڕشی فەڕەنس��ی دەكردو چەپڵەش��ی ب��ۆ هاتنی ناپلی��ۆن لێدەداو دەش��یوت ناپلیۆن رۆحی ناپلیۆن ك��رد، ناپلیۆنمان جیهانە..باس��ی چەندین جار بەگاڵتەپێكردنەوە بەبەریتانیای دەوت، بەریتانی��ا بۆتە واڵت��ی دوكانداران، مەبەستی ناپلیۆن لەواڵتی دوكاندار ئەوەبو، بەریتانی��ا زو لەگەڵ سیس��تەمی دەرەبەگی كەوت��ە ش��ەڕەوەو سەریش��كەوت، ئی��دی كۆمەڵێك بازرگان لەبەریتانیا سەریاندەرهێنا، مەبەس��تی ناپلیۆن ئەو كۆمەڵە بازرگانە بو كە لەبەریتانیا گەشەیان كردبو.. باشە ئەگەر ناپلیۆن ئێستا بمابایەو ئەم هەرێمەی ئێمەی ببینای��ە كە چەن��د بازرگانێك��ی بەرخۆری مش��ەخۆری چاوبرس��ی پیس��ی چەپ��ەڵ و گەندەڵ و تەمبەڵ دەستیان بەسەر داروبەردی ئەم واڵتەش��دا گرتوە، دەب��و چ ناوێكی لێ بنای��ە. پێموانییە هیچ وش��ەیەك هەبێت پڕ بەپێس��تی ئەو دۆخ��ە ئاڵ��ۆزو داتەپیوەی

هەرێمی كوردستان بێت تا بەبااڵیدا ببڕی. ئێمە دەبێ بەئەقڵێكی س��اردەوە رەفتار لەگ��ەڵ ئەو دۆخە گەرم��ە بكەین كە ئەمڕۆ نابێت هەرێمی كوردس��تانی بەرزەفتكردوە، نكوڵی لەوە بكەین لەساڵی 1992 وەوە تا دوا هەڵبژاردنی پەرلەمان، تەنیا پارتی و یەكێتی پاوانكردبو، دەس��ەاڵتیان ب��ون و حوكمڕان لەكاتێك��دا، هەم��و حیزب��ەكان بەپارت��ی و یەكێتیشەوە، بەنوسراو دانیان بەناشەرعیبونی ئەنجامی هەڵبژاردنی 1992 ناوە، بەاڵم لەبەر بەرژەوەندی حیزبی بۆماوەی شەش مانگەكە كە بڕیاری��ان لێدابو هەڵب��ژاردن بكرێتەوە، نەكرایەوەو دەس��ەاڵتیش پاوان كرا، پاوانی دەسەاڵتیش، واتا بەكارهێنانێكی ناتەندروست، چونكە پاوانكردن خۆی بەمانای قۆرخكردن و ماف زەوتكردنە، بۆی��ە ئەوانە زیاتر نوقمی ن��او هەڵەی گ��ەورەی سیاس��ی دەبون،كە دەس��ەاڵتەكەیان پاوانكردب��و، كەواتا مێژو پێماندەڵێت كەس لەنێوان ش��ەو و ڕۆژێكدا ناتوان��ێ ببێ بەفریش��تە، بەڵكو لەئەنجامی پرۆس��ەیەكی درێژخایەنی پ��ڕ لەقوربانیدان پێیدەگەیت..لەهیچ واڵتێكدا ناكرێ دەسەاڵت لەنێوان دو هێزدا دابەشبكرێت و هیچ رێگری و سانس��ۆرێكیش لەبەرامبەری��ا نەبێت، بۆیە ئەگەر بزوتنەوەی گۆڕانیش دروس��ت نەبوایە خەڵك هەر نائومێد ب��و، گلەیی خەڵك هەر پەرەی دەسەند، بەاڵم هەڵبەت ئەنجامەكەی بەجۆرێكی دیكە دەبو، كە كەسمان ناتوانین

وەسفی بكەین چۆن دەبو.ماركۆز دوابەدوای س��ەركەوتنی نازییەكان لەئەڵمانی��ادا، زۆر بەزەقی ئاماژەی بۆ ئەوە كرد كە ئیتر بزوتنەوەی چینی كرێكاران وەكو فاكتەرێكی گواس��تنەوە بۆ جیهانی خودی، توانای خۆی لەدەس��تداوەو شكستیخواردوە. ئێم��ەش دەبێ��ت بەجەس��ارەتەوە بڵێی��ن حوكمڕانی لەم هەرێمەدا شكس��تی خواردوە، ئەگەر شكس��ت نەبێت ئ��ەدی چییە، بەاڵم خۆ شكس��ت مانای ئ��ەوە نییە ئیتر كۆتایی بژاردەكانە، دەكرێ سەرلەنوێ پێداچونەوەی بۆ بكرێ��ت و بەڕێگایەكی راس��تدا ببردرێت. ئێستا ئێمە لەنیوەی رێگاداین، نەگەیشتوینەتە كۆتای��ی رێگاكە، بۆی��ە دەتوانرێ رێگایەكی دروس��تتر هەڵبژێرین، بەاڵم گرفتەكە ئەوەیە ئێمە پێویستمان بەهیلمەتكۆڵێكە ئەو گرژییە فیك��ری و مەزهەبیی��ە لەن��او زیهنی خەڵك بگۆڕێت، هیلمەتك��ۆڵ راوێژكاری ئەڵمانیابو، بەاڵم لەكەمینەیەكی كاس��ۆلیكی بو، كەچی توان��ی بۆ ماوەیەكی باش��یش فەرمانڕەوایی

ئەڵمانی��ا ب��كات و پرۆتس��تانتەكان زیات��ر لەكاتۆلیكەكان بەرگرییان لێیدەكرد. ئۆباماش نمونەیەكی ترە كە نوێنەرایەتی كەمینەیەكی چەوساوەی رەشپێستە، كە سەدان ساڵە ئەو كەمینەیە وەكو مرۆڤ س��ەیر ناكرێن، بەاڵم ئەمری��كا بۆی��ە ئۆپامای كردە س��ەرۆك تا تارمایی ئەو جیاوازییە بەتەواوی بڕەوێنێتەوە، ئۆپاماش وای كرد.... س��ەیركەن، نەك هەر لەسەر ئاستی ئەوروپا، بەڵكو جیهانیش وەك س��ەرۆكێكی زۆر م��ەزن لە)ئەنگیال مێركل( دەڕوانێت، راس��تە ئەڵمانی��ا خاوەنی كانت و قوتابخانەی ش��ۆپینهاوەرو هیگڵ و ماركس و فرانكفۆرتە،ب��ەاڵم ئ��ەوان جوانترین وانەیان لەهەژموونی نازیزم وەرگرت و لەدوای روخانی نازیزم، ئەڵمانیا پەنای بردە بەر بەكارهێنانی هێزی نەرم، كە ئەمڕۆ دیموكراس��یترین هێزە

لەدونیادا.م��ژدەی لەفەڕەنس��اوە، مۆنتیس��كیۆ دەسەاڵتی یاسایی بۆ ئەمریكا دەبردو بەشێك لەس��ەرۆكەكانی بەرایی ئەمریكا س��ودێكی زۆری��ان لەمۆنتیس��كیۆ وەرگ��رت، ئینجیلی لێدەرچێ، لەهەمو كتێبێك��ی دیكە زۆرترین س��ودیان لێوەرگرتوە، ئێمە ل��ەم هەرێمەدا دوای سێسەد)300(ساڵ، هێشتا نەماتوانیوە س��ود لەو كتێبە وەربگرین كە مۆنتیس��كیۆ (20( س��اڵ خەریكی نوسینی بو، كە ئەمڕۆ لەهەم��و كاتێ��ك زیاتر، ب��ۆ جیاكردنەوەی دەس��ەاڵتەكانمان پێویس��تمان ب��ەو كتێبە

هەیە...بازرگانی و ئ��ازادی هەردوكی��ان دو ڕوی دراوێك��ن، بازرگان��ی بەه��ۆی ئازادیی��ەوە دروس��تدەبێت و گەش��ە دەكات، ئازادی��ش هیچیان گەش��ەدەكات، بازرگاییەوە بەهۆی بەبێ ئەویدیكە ناتوانێ گەشەی ئاسایی خۆی بكات، ل��ەم واڵتەی ئێمە چونكە گەش��ەی كۆمەاڵیەتیم��ان لینگ��ەو قووچ��ە، چونكە ئازادییەكانمان شێوێنراوە، چونكە تێڕوانینمان بۆ پرسە گرنگ و هەس��تیارەكان، كورتەبنەو وایانك��ردوە ئەمان��ەن تەنگبینە،ئەوەت��ا كاری بازرگان��ی ئەوەندە ل��ەكاری مافیایی جیانەكرێتەوەو وەك تانوپۆ تێكەاڵوی یەكدی ببن. بازرگانی ئەم هەرێمە، هیچ پەیوەندیان بەئازادیی��ەوە نیی��ە، بگ��رە بەپێچەوانەوە لەبێئازادی و بێیاس��اییەوە گەش��ەیانكردوەو ورگن بون، بۆیە خەمی نیش��تمانیش لەالیان بۆت��ە جێ��گای پێكەنی��ن. فۆك��ۆ دەڵێت، رۆش��نگەری ئازادییەكانی دەس��تەبەر كردو هەر خۆیش��ی كۆت وپێوەندی بۆ دروستكرد. راپەڕینی بەهاری 1991 یش بەهەمانش��ێوە، چۆن س��ەرەتا ئازادییەكان��ی پەخش كرد، ئاوەهاش ئازادییەكانی خس��تەوە ناودەستی خۆی و ئێستا نازانین هەناسەی لەبەر دەبڕێ، ی��ان بەڕەاڵی دەكات. چونكە نەتەوەی كورد ل��ەم هەرێمە نەتەوەیەك��ە خەمێكی گەورەو لەبەتاڵی و نیی��ە، كاتەكان��ی دیاریك��راوی لەبۆش��اییدا بەس��ەردەبات، لەناو خواردن و خواردنەوەو جگەرەكێشان و سەیركردنی فیلمی دۆبالژكراو و س��ەیری تیڤییەكاندا بەتەواوی نقوم ب��وەو تیاچ��وەو ئەوانەی باس��مكرد مرۆڤی كوردیان بەهەردو رەگەزی نێرو مێوە بەتەواوی هەڵلوش��یوە. بەدیوەكەی دیكەدا، راستە كورد لەس��ەدەی بیستویەكدا دەژی، بەاڵم تا ئێس��تا ئەقڵی لەودیو س��ەدەكانی بیركردنەوەو هەس��ت و هەمو ناوەڕاستدایەو رامانێكمان بەرەو تیرەگ��ەری و بەرەو جۆرە ئیلتیزاماتێك��ە ك��ە ناتوانی��ن خۆمانی لێ رزگار بكەین. تۆ س��ەیربكە مرۆڤایەتی وەك

فەلس��ەفە، تەمەنی زیاتر لە 2500 س��اڵە، لەكاتێكدا نەتەوەییبون لەئەنجامی شۆڕش��ی گەورەی فەرەنس��اوە لەدایكبوە كە تەمەنی دەوروبەری دو سەدەو یەك چارەکە سەدەیە، كەچ��ی ل��ەم رۆژهەاڵت��ەدا مرۆڤایەتی هیچ گرنگییەكی نییەو هەمو بیركردنەوەو تێڕوانینە س��ەقەتەكان ب��ۆ بەرزڕاگرتن��ی نەتەوەیی و لەناویش��یدا بۆ تیرەگەریی��ە. ئێمەی كورد ل��ەم هەرێمە مێژوی ئەو )2500( س��اڵەمان پێكدادانەكان��ی و بەش��ەڕو لەبەردەس��تە، بەئازادییەكانی و بەفەلسەفەكانیشەوە، كەچی تا ئێستا نەمانتوانیوە لەكۆی ئەو بیستوپێنج س��ەدەیە، ژیانێك��ی وەه��ا دابینبكەین، كە بژین، بەئاس��وودەیی لەس��ایەیدا هەمومان بەپێچەوانەوە ئێس��تا هەمومان لەدڵەراوكێ و نیگەرانییەك��ی قوڵدا ژیان بەس��ەر دەبەین. ترس��مان لەئایندەی��ە، لەكاتێك��دا رونە كە واڵتە دیموكراتەكان شەڕی دیموكرات ناكەن، بەهەمانش��ێوە سەعدی ش��یرازیش دەڵێت، كێش��ەو دژایەت��ی لەنێوان دو كەس��ی ژیرو

ئاقڵدا رو نادات...ئێمە پەندمان لەمێژو وەرنەگرتووە،ئاسانیش نیی��ە وەربگری��ن، تۆ س��ەیركە مێ��ژو كە بەشەڕ خۆی نمایش��كردوەو بەردەوام لەناو ملمالنێكاندا مێژو خۆی نەقشكردوە، سەیركە لەو رۆژەوەی مرۆڤ كۆیلە كراوەو شۆڕش��ی كۆیلەكان دەستیپێكردوە،بەش��ێكی زۆر لەو شۆڕش��انە دۆڕاون و سەرنەكەوتون، بێگومان زۆربەی هۆكاری س��ەرنەكەوتنەكانیش ئەوە بوە ئ��ەو چینەی شۆڕش��ەكەی هەڵكردوە، نەیتوانی��وە ببێت��ە نمایش��كارو نوێن��ەری راس��تەقینەی ئەو فۆرم��ەی وەبەرهێنان كە دەب��و لەداهاتوودا بااڵدەس��ت ب��ن، بەهۆی نەبون��ی ئەو متمانەیە شۆڕش��ەكان زۆربەی جارەكان تێكشكاون، ئەگەر تێكنەشكابونایە، ئێس��تا دونیا، كورد وتەنی، شامی شەریف بو، ئێمە لەم هەرێمەدا، كەس��مان ناتوانین گرەنتی حوكمڕانییەكی ب��اش لەئایندەیەكی نزیك��دا دەستنیش��ان و مس��ۆگەر بكەی��ن، چونكە پش��كی ئەو گەندەڵییە وەبەر هەمو الی��ەك كەوتوە، ئەمەیە كارەس��اتی گەورە، هەر لەبەر ئەوەش��ە جوڵەی كۆمەاڵیەتی لەو كات وساتەدا، س��ەرەڕای ئەم هەمو بێزاری و بێئومێدیی��ەی بەس��ەر ب��اری دەرونی هەر تاكێكی ئەم كۆمەڵگایەدا زاڵە، بەاڵم دەبینین جوڵەی كۆمەاڵیەتی زۆر كپ و بێدەنگە..ئەمە وایك��ردوە، كۆمەڵگایەك ب��ەو هەمو خاوەن ئەقڵ��ەی تێیدای��ە، نەتوان��ێ دەریچەیەكی بكاتەوە، كۆمەڵگاكەیدا بەڕوی تەندروس��ت لێرەوەی��ە نوخبە ملكەچ و زەلیلی دەس��تی گەندەڵ��ی و زەبون��ی دەس��تی مێ��ژوە. تۆ س��ەیركە ئەو دو هێ��زەی بەتوندی ركابەری سیاس��ی و فیكری لەبەرامبەر یەكدی دەكەن، كە لەجەوه��ەردا بزووتنەوەی گۆڕان و پارتی دیموكراتە،هەردوال نمایش��ی هێزەكانیان ئەو كۆمەڵگایەیە كە س��ەری لێش��ێواوە، راستە ئاراس��تەكردن و میكانیزمی بەكارهێنانی ئەو خەڵكە لەالیەن هەردوالوە بەروكەش جیاوازە، بەاڵم لەبنەڕەتدا هەردو رێچكەكە شۆڕدەبنەوە ناو یەك روب��ار، گرفتەكە ئەوەی��ە قەیناكا خەڵ��ك روانگەیەكی ئایندەی��ی نییە، بەاڵم گرفت��ی گەورە ئەوەیە نوخب��ەی روناكبیری حاڵی لەحاڵی نوخبە سیاس��ییەكە باش��تر نییە،كە لەهیچ واڵتێ��كا نوخبەی روناكبیری بەقەد هی ئەم هەرێمەی ئێمە ئەوەندە داماو

و زەبون و زەلیل نییە.

دروس��تكردنی بڕیاری سیاس��ی له الیه ن كۆمه ڵێ سیاس��ی و كاراكته ری حیزبیه وه ، له ده ره وه ی بونی خوێندنه وه یه كی زانستی و فك��ری هه مه الیه نه بۆ سروش��تی قۆناغ و ملمالنێ��كان و به ڕێوه بردن��ی چۆنیه ت��ی دیاریكردنی ئامانج و میكانیزم و ڕێوشوێنه كانی به دیهێنانیان، گه ر واڵتێ دوچاری قه یرانیش نه كات یاخ��ود له قه یراندا چاره س��ه ره كان ناكامڵ و دواش نه خات، كار ده كاته س��ه ر ڕه وتی گه ش��ه كردنی كۆمه ڵگاو به فیڕۆدانی وزه و توانایه كی زۆر. چونكه كۆمه ڵگاكانی له حاڵی كۆمه ڵگاكانی به تایبه تیش ئه مڕۆو گه ش��ه و ئاڵوگ��ۆڕی دیموكراس��یدا، وه ك جاری ج��اران له ڕێ��ی س��وڵتان و هه ندێ له ده س��ت و پێوه نده كانیه وه به ڕێوه نابرێت و گه ش��ه كردن و خۆش��ی و خێ��رو ده رگای س��ه قامگیریان به ڕودا ناكرێت��ه وه . چونكه كۆمه ڵگا نوێكان به تایبه تیش له س��ه رده می جیهانگیری و ڕه نگدانه وه كانیدا، تێگه یشتن و له پسپۆڕی و زیاد خوازیاری خوێندنه وه یان ده زگاو س��ه لیقه یه كه . بۆ نمونه سه باره ت ئه زانێ بڕیاربه ده ستێ هه رێم. به ئێس��تای كێش��ه و ده رفه ت و به ربه س��ت و ئه ركه كان سیستمدا بیناكردنی ڕاگوزه ری و له قۆناغی چین ؟ به ڵكو پێش ئه وه له ڕوی زانستیه وه له سه ر ناونان و وه سفكردنی قۆناغه كه ساغ ده توانێت سیاس��ه تێك نه بوبێته وه . چۆن دابڕێژێت و بڕیارێك بدات كه سروش��تی ئه و قۆناغه و مه یدانخوازی و ئه ركه كانی پێویستی

پێیانه ؟گه ر له ڕوی زانس��تیه وه نه زانین هۆكارو ده رهاوێش��ته و ڕه هه نده كانی قه یران چیه و چ��ۆن نه هێڵین ملمالنێ��كان بگه نه جۆری س��فری ، چۆن ده توانین به جۆرێك قه یران و ملمالنێكان به ڕێوه به رێت كه به زیانی گه وره بۆ س��ه ر كۆمه ڵ��گا نه ش��كێته وه ؟ یاخود كۆم��ه ڵ به كه مترین زی��ان و به ركه وتن لێی

ده ربچێت؟ده س��ته بژێری سیاس��ی و به تایبه تی��ش گه ر كاریگه ریه كه ی ، ناوكه بڕیاربه ده س��ته شاره زای پرۆسه ی نه ته وه و نیشتیمانسازی ن��وێ نه بێت و نه زانێ��ت په یوه ندی مۆدێلی حیزب��ی به سیس��تمی سیاس��یه وه چیه و گوێ له وانه ش نه گرێ��ت ئه م حیكایه ته یان به به ش��ێكی ئۆرگانی و نه یان��كات الی��ه و كاریگ��ه ری داڕش��تنی دی��دو بڕیاره كانی ، چۆن بتوانێت پرۆس��ه یه كی وا گه وره له م ڕوه وه بباته پێش��ه وه ؟ به اڵم س��ه ره ڕای هه م��و ئه وه پرس��ه كه ته نها به به ش��داری له دروستكردنی ش��اره زاكان ته كنیكیانه ی بڕیاری سیاس��یدا كۆتایی نایه ت. ده كرێت له م ڕوه وه هه ندێ س��ود له هه ندێ توانای حیزب��ی و ده ره وه ی حیزبی��ش وه ربگرێت و به پ��اره ش هه ن��دێ ش��اره زایی بكڕدرێت. به اڵم داخۆ ئه م سودلێوه رگرتنه بۆ ئه وه یه ملمالن��ێ حیزبیه نه زۆكه ك��ه به ڕێوببرێت و بباته وه یاخود له ئاس��ۆیه كی نیش��تیمانی به رفراوان و ئه خالقی سیاسی مه زن و پیاوی ده وڵه ت و بۆ قازانجی ده رچونی نیشتیمان و گه له كه ی له قه یرانه كه و گێڕانه وه ی ئومێد بۆ دواڕۆژه ك��ه ی و كردنه وه ی ده رگای مه زنێتی له س��ه ریان، ئه م س��ودلێوه رگرتنه ئه نجام ده درێت؟ ئه م ڕوه ی پرس��ه كه ش هێنده ی پرس��ێكی ئه خالقیه بۆ سیاسه تمه دار، به و ئه ندازه یه پرس��ێكی هونه ری و ش��اره زایی زانس��تی نی��ه . چونك��ه ئ��ه وه ی جۆرو توانا له به كارهێنانی ئامان��ج چۆنیه ت��ی و زانس��تیه كان دیاری ده كات، خودی زانست نی��ه ، به حوكمی ئ��ه وه ی زانس��ت توانای دیاریكردن��ی به ه��ا بااڵكانی نی��ه ، به ڵكو ئ��ه وه كاری فه لس��ه فه و ئای��ن و ئه خالقه . وات��ه كێش��ه كه ته نها له س��ودوه رنه گرتن له توانا زانستیه كان نیه ، به ڵكو له چۆنیه تی ئه و سودلێوه گرتنه ش��دایه . ب��ون و نه بونی ئه خالقی��ش نیش��تیمانی و سیاس��ه تی له سیاس��ه تكردندا به شێكی په یوه سته به و پاڵنه رو هانده رو ئامانجه ی ئه م كاره ی پێ

ئه نجام ده درێت.

كێشه ی وێناكردن و خوێندنه وه ی قه یرانه كه ڕون��ه ك��ه قه یران��ی هه رێم به ش��ێكه له كۆیه كی گشتتر كه ئه ویش كۆی قه یرانی دامه زراوه و كلتورو سیس��تمه كه ی هه رێمه . كێش��ه ی دروس��تكردنی بڕیاری سیاسی و الوازی دامه زراوه و نه بونی سه روه ری یاساو بون��ی جۆره ه��ا ڕواڵه تی نادادپ��ه روه ری ده س��ه اڵتدا، س��امان و له دابه ش��كردنی به اڵم بونی ڕه گه زێك��ی ته قلیدی و مێژویی تون��دو جه مس��ه رگیری له قه یرانه ك��ه داو ڕابردو، قۆناغی پاش��ماوه كانی كاریگه ری بونی بژارده ی هێز به ده س��ت هه ندێ هێزو تاڕاده یه ك قوڵ و هه مه الیه نه دابه شبونێكی به كایه جۆراوجۆره كانه وه له سه ر پرسه كه ، وایك��ردوه نه توانی��ن له ڕوانگ��ه ی ك��ۆی كێشه كانه وه كێشه كه بخوێننه وه ، له وێشه وه جۆری مامه ڵه كردن له گه ڵیدا دیاری بكه ین. ئێمه پێش ئه وه ی بگه ینه س��ازان له س��ه ر چاره سه ركردنی قه یرانه كه ، ده بوا سازانمان له س��ه ر وه س��فكردنی كێش��ه كه بكردایه ، به ربه س��تێكی گه وره ی به رده م س��ازانیش نه بونی ئه م ڕێكه وتن و هاودیدیه پێشمه رجه

سه باره ت به جه وهه ری كێشه كه .یاخود بڵێین ده ستپێكردنی دابه شبونه كه یه له خودی ناوه ڕۆك و پێناسه دان به قه یرانه كه .

له بواری لۆژیكیشدا وتراوه وێناكردنی كێشه به شێكه له پێویس��تیه كانی چاره سه ر، هه ر تێكچونێ له و وێناكردنه دا چاره س��ه ره كان ئاڵۆزت��ر ده كات. بۆ نمونه گه ر س��ه یری دیدی پارتی بۆ كێش��ه كه بكه ین، ده بینین به حه ڵقه یه كی درێژه دانی ملمالنێی مێژویی نێوان مه الی��ی و جه اللی و هه وڵ��ی الیه نی به رامبه ر بۆ س��ه پاندنی ئی��راده و كوده تا وێنا ده كات؟! هه ندێ جاریش باس له بونی پرۆژه یه كی هه رێمایه تی ده كات كه مه به ستی كۆماری ئیسالمی ئێرانه بۆ شكاندنی پارتی و تر دیده كه ی له به رامبه ره وه سه رۆكه كه ی ؟ كێشه كه به كێش��ه یه كی یاسایی و به ركه وته )اس��نحماق(ێكی دیموكراس��ی و ملنه دانی الیه نێك بۆ ئه و یاس��او به ركه وته و بنه مای ئاڵوگۆڕی دیموكراس��ی وێنا ده كات؟ هه ر وێناكردنی له خوێندنه وه و ئه م جیاوازیه شه كێش��ه كان، ك��ه به ش��ێكی خوێندنه وه ی وایك��ردوه ده بێ��ت. تێك��ه ڵ نیازیش��ی گفتوگۆكان له قه یرانی نه بونی بناغه ی پته و و پێ��وه رو زه مینه ی پێویس��ت و گونجاودا به ڕێوه بچ��ن. چونكه وێناكردن��ه كان جگه ڕوبه ڕوبونه وه ی میكانیزمه كان��ی ل��ه وه ی به رامبه ر ده ستنیشان ده كه ن، ڕێش ده گرێ ل��ه وه ی مه س��ه له ی گفتوگۆك��ردن ببێته هه وڵی هاوبه ش بۆ دۆزینه وه ی چاره سه ری

هاوبه ش.

به ربه سته كانی به رده م گفتوگۆكان و چاره سه ركردنی قه یرانه كه

پێویستیه كانی له ڕوانگه ی به وردی و گه ر چاره سه ری قه یران و گفتوگۆی سیاسیه وه ، س��ه یری قه یران��ی س��ه رۆكایه تی هه رێم و گفتوگ��ۆ )5( قۆڵیه كه بكه ی��ن، ده بینین جۆره ها به ربه س��ت له م ڕوه وه هه ستی پێ

ده كرێت له وانه ش:1- نه بون��ی مه رجه ع، واته بونی یاس��ا یاخ��ود دامه زراوه ی��ه ك ك��ه الیه نه كان��ی قه یرانه ك��ه پێش��تر وه ك مه رج��ه ع پێی ڕازی ب��ن و ئاماده ب��ن له كاتی نه گه یش��تن له مه ڕ پرس��ێكی دیاریكراودا، به چاره سه ر په ن��ای بۆ به رن و به ناوبژی��وان وه ریبگرن و ڕێ��ز له ناوبژیوانی و دادوه ریه كه ی بگرن. بۆ ئه وه ی ناكۆكیه كان ب��ه رده وام نه بن و بونی هه ندێ ناكۆكیش ڕێكه وتن له سه ر چه ندین ش��تی تر له ب��ار نه بات. ئێم��ه به كرده وه مه رجه عمان نه ماوه . كه ئه مه ش گه یش��تن به ڕێكه وتنی قورستر كردوه . گه ر له واڵتاندا یاس��ا مه رجه ع بێت، به داخ��ه وه لێره بوه به ئامرازی ملمالنێی سیاسی ده ستی حیزب و

ته وژم و هێزه كان.2- بێ متمانه ی��ی و به دگومانی به رامبه ر یه كت��ر، له س��ایه ی نه بون��ی مه رجه عێكی ده ستوریی و یاسایی و دامه زراوه ییدا، ده شێت بون��ی متمانه ی نێوان هێ��زه كان، هه ندێك له گرژی و تون��د به ریه ككه وتن و ملمالنێكان ك��ه م بكات��ه وه . ملمالنێكه ب��ه ره و نیمچه س��فری نه چێت، متمانه ش له نێوان به شێ له هێزو س��ه ركرده كان ب��ه ره و الوازبونێكی زۆر هات��وه . كێش��ه ی ب��ێ متمانه ی��ش ئه وه یه كه نی��ازی به رامب��ه ر خوێندنه وه تێك��ه ڵ به دیدو چاره س��ه ره كان ده كرێت و بونی پیالنگێڕی و به دیدی هه ڵوێس��ته كان نیازی خراپ له پش��تیانه وه ده خوێنرێته وه ! ه��ه روه ك هێ��زه كان بیانوی��ه ك ده گرن و بن��ه ڕه ت الیان ده بێته به دگومانی له یه كتر، هه ربۆی��ه بونی متمانه یاخ��ود گێڕانه وه ی النیكه می پێشمه رجێكی گفتوگۆی سیاسی س��ه ركه وتوه ، ئه وه ش پرۆسه یه كه هه موی نایه ت��ه دی ، سیاس��یه كاندا له دانیش��تنه به ڵكو به ش��ێكی په یوه س��ته به ده ره وه ی ئه و دانیشتنانه و س��ه لیقه ی سیاسی و روح باوه ڕنه بونیان گه ره یی سیاسه تمه داره كان و كێش��ه كان.چونكه به شه خس��یكردنی به شه خس��ی ك��ردن چه نده ه��ا ڕه گ��ه زی س��ۆزدارانه و خ��ودی تێكه ڵ به پرس��ه كه بابه ت��ی مه س��ه له یه كی وه ك ده كات و

په یوه ست به كۆی كۆمه ڵگا نایهێڵێته وه .3- نه بون��ی توانای س��ه پاندنی یاس��او س��ه روه ركردنی . به ش له وه یه له كوردستان گه ر یاس��اش هه موارو ده ربكه یت، یه كسان نیه به چاره س��ه ركردنی قه یران, بۆ نمونه گه ر )19\8\2015( ئینس��ابی دانیش��تنی په رله م��ان ته واوی��ش بوای��ه ، قه یرانه كه چاره س��ه ر نه ده ب��و، به ڵكو ته نه��ا ده بوه پێناس��ه كردنه وه و ت��ری وێس��تگه یه كی ئاڕاسته كردنی ملمالنێكان چونكه له سایه ی هاوسه نگی دامه زراوه كان و حوكمی نه بونی هێ��ز له كوردس��تاندا، ب��ه ره ی به رامب��ه ر به پارتی ئامرازی س��ه پاندنی یاس��اكه یان به س��ه ر پارتیدا له به رده ستدا نیه . ئه مه ش سه رنجمان ڕاده كێشێ بۆ پێویستیه كی قوڵی ئێمه بۆ ئیش��كردن له سه ر ئاستی ژێرخانی دیموكراسی و له وانه ش چاكسازیه كی ڕیشه یی ل��ه دادگاكان و دوب��اره بیناكردنه وه ی هێزه چه ك��داره كان و كۆتاییهێنان به زۆنه حیزبیه ناڕه واو دواكه وتوه كان��ی به رهه می قۆناغی شه ڕی ناوخۆو دو ده سه اڵتی . هه روه ها ئه م خاڵه س��ه رنجمان بۆ ئه وه ڕاده كێش��ێ كه ناكرێت س��ه رجه م كێش��ه كان له كێشه یه ك یاخود قه یرانێكدا كورت بكرێته وه . ده بێت ه��ه ر ملمالنێیه كی له م ج��ۆره به جۆرێك بڕژێته له به ره نجامی كۆتاییدا به ڕێوه ببرێت

خزمه ت به هێزكردنی ئه و ژێرخانه وه .

دیموكراس��ی و كلتوری الوازی -4عه قڵ و پاش��ماوه كانی هێشتنه وه ی زیندو ڕه وایه تی شۆڕش��گێڕی . پێویس��ت ناكات به ڵگه له س��ه ر ئه م خاڵه بهێننه وه ، چونكه هه مو دۆخه كه و بونی قه یرانه كه به گش��تی به ڵگه ن له سه ر ئه و ڕاستیه ی ژیانی سیاسی و حوكمڕانی ئێمه ، عه قڵی شۆڕشگێڕی كێشه ی قوڵی له گه ڵ كلتوری دیموكراس��یدا هه یه . به تایبه تیش عه قڵێك كه شۆڕش��ی له پێناو مافه مه ده نی و دیموكراسیه كانی هاواڵتیاندا كۆمه ڵگا ڕزگاركردنی ئامانج��ی نه كردوه و بوه له ژێر ده ستی بێگانه كان )گه ر زاتمان بێت به ڕه هایی ئه مه بڵێین(. كێشه ی الوازی له یه كالنه بونه وه ی دیموكراس��یش كلتوری سنورداركردنی سیاسیه تكردن و میكانیزمی ش��ێوازه كانی حیزبایه تی گ��ه ڕان به دوای چاره سه ریدا زۆرتر ده رده كه وێت. ئه مه جگه عه قڵی س��ۆزداری و ده رونی و له پێكهاته ی به شێكی گرنگی ئه و ده سته بژێره سیاسییه ده س��ه اڵتداره ی كه له شاخه وه تاكو ئێستا جڵه وی بڕیاری سیاس��ی به ده س��ته وه یه و دنیای��ه ك زامی قه تماغه نه به س��تو، گرێی ك��ۆن و پێچ و لۆچی عه قڵی هه یه و ئاس��ان نیه تاس��ه ر له گه ڵ خواس��ت و میكانیزمه

دیموكراسیه كاندا وه فادارو پابه ند بێت.

سنورداربونی به ناو چاره سه ركردنه كانی قۆناغی ڕابردو

به سه رنجدان له سروشتی ئه و ملمالنێیه ی ئێس��تا له ئارادای��ه و ده ركه وته كانی ، له وه تێده گه ی��ن كه واقیعی هه رێ��م گۆڕانكاری ك��ۆن و به ش��ێوازه هات��وه و به س��ه ردا ته قلیدیه كانی واقیعی سایه ی جوت حیزبی واڵت به ڕێوه ناچێ��ت و قه یرانه كانی��ش كپ ناكرێنه وه )ناڵێم چاره سه ر چونكه چاره سه ر نه بون(. گه ر له م ڕوه وه سه رنج بده ین ئه م

خااڵنه ی خواره وه مان بۆ ده رده كه وێت:أ - سنورداركردنی توانای یه كترڕازیكردن )امتی��از(و دابه ش��كردنه وه ی به دوب��اره هوشیاری چونكه ماددیه كان. ده ستكه وته دوای قۆناغی ئۆپۆزسیۆن و جۆری كێبه ركێی نێ��وان هێزه كان و په یوه ندی��ان به یه كه وه و سازدانی بنكه جه ماوه ریه كه ی حیزب و دواتر بون به جۆرێ له بارمته به ده ستیه وه , ڕێگا له وه ده گرێت له سنورێكی به رفراوانی وه كو جاراندا ئه م ش��ێوازه توانای كپكردنه وه ی

هااڵوی قه یرانه كه ی هه بێت.ب - بونی هوش��یاری و داخوازیه كی نوێ كه داوای به مه رجه عكردنی یاساو ڕێزگرتن له ده ق و م��ادده و بڕگه كان��ی ده كات. ئه م ته وژم��ه گه رچی له ئێس��تادا هێنده به هێز نیه هه مو ئه جێنداكانی بچه س��پێنێ ، به اڵم كارێكی ك��ردوه سیاس��یه كان نه توانن بۆ ڕازیكردنی یه كتر په نا بۆ هه مو شتێ ببه ن، یاخود بێ باكانه گوێ نه ده ن به یاس��اكان و میزاج و به رژه وه ندی تاكه كه سی و بنه ماڵه یی و گروپی خۆیان پێوه ری بنه ڕه تی دیاریكردنی ئامانج و شێوازه كانی گه یشتن به و ئامانجانه بێ��ت. ئه م ته وژم��ه ی ئێس��تاش له پێناو مه رجه ع كردنی یاس��ادا ده بینرێت به شێكه له و هه واڵنه ی ده ده رێت بۆ ئه وه ی له دواڕۆژدا ده سه اڵت له دامه زراوه كاندا به رجه سته بێت

نه ك كه سه كان.ت - تێك��ه ڵ كردنی خواس��تی ئازادی و هه ڤده ی ل��ه دوای به ڕزگاری ، دادپه روه ری ئۆپۆزسیۆنه وه , س��ه رهه ڵدانی ش��وبات و كۆمه ڵ��گای ئێمه له گه ڵ خواس��ت و داواو دروشمگه لێكی سیاسی نوێ ڕوبه ڕوبۆته وه ، له وانه ش خواس��تی ئازادیه تاكه كه س��ی و قایلنه ب��ون دادپ��ه روه ری و گش��تیه كان و به پاس��اوی دواخس��تنی ئ��ه م داخوازیانه مه سه له نه ته وه ییه كه و مانه وه ی به به هانه ی

نه بونی قه واره ی سه ربه خۆ.ئه مه ش وایكردوه مه سه له ی ڕازیكردنیش سنوری ده س��ته بژێرو سیاسی و حیزبیه كه تێبپه ڕێنێت و بێته س��ه ر ئاس��تی بنكه ی له هاواڵتیان. جه ماوه ری حیزبه كان و به شێ به دیهێنانی خواستی گشتیش به ڕازیكردنی تاكه كه سی نایه ته دی . به ڵكو ده ستكاریكردنی سیس��تم و دوباره دابه شكردنه وه ی سامان و ده س��ه اڵت و به گش��تیكردنی خزمه ت��ه كان

ده خوازێت.پ - كه متربون��ه وه ی كاریگه ری هه ندێ له ش��ێوازه ته قلیدیه كانی ڕابردو له به ر زیاد

له هۆكارێك له وانه ش:1 - به كارهێنانی هێز.

2 - په نابردن��ه وه به ر دو ده س��ه اڵتی و دابه شكردنی نفوز.

له ڕێ��ی هاواڵت��ی ترس��اندنی - 3به كارهێنانێكی حیزبی ده زگای ئاس��ایش و

پۆلیس ته نانه ت ڕێكخستنی حیزبیش.4 - ته ماح نانه ب��ه رو ده م چه وركردن و بێده ن��گ ك��ردن، چونكه ك��ه ش و هه واكه ده كات و قب��وڵ ئ��ه وه له س��نورێكدا حكومه تیش توان��ای ڕازیكردنی خه ڵكێكی زۆری نه ماوه ، له و س��ۆنگه یه وه له قۆناغی ڕابردودا ڕازیكردنی حیزبی بارێكی قورسی

خستۆته سه رشان.هه م��و ئ��ه وه ش پێمان ده ڵێ��ن ده بێت حیزبی و سیاس��ی و زهنی و له چوارچێ��وه كۆمه اڵیه تیه كان��ی قۆناغ��ی پێش��و بێینه ده ره وه و بزانین له چ قۆناغ و كه ش و هه وایه كدا ده ژی��ن و بی��ر له قه یران و چاره س��ه ره كان

ده كه ینه وه .

قه‌یرانی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم...‌پاشماوه‌له‌کۆمه‌ڵگای‌دواکه‌وتو،‌ملمالنێی‌توند...‌پاشماوه‌

خیانه ت و كوده تا ئاالن ره ئوف

كۆبون��ه وه ی 23ی حوزه یرانی په رله مانی كوردس��تان كوده تا بو؟ كاتێك به رێكاری یاس��ایی و به بێ به كارهێنانی هێز و توندوتیژی و به ئاشكرا 4 الیه نی س��ه ره كی ئه م هه رێمه خوێندنه وه یان بۆ چه ند پرۆژه یه ك كرد به مه به س��تی گۆڕینی سیس��ته می حكومڕانی و شێوازی دیاریكردن و هه ڵبژاردنی سه رۆك بۆ هه رێمێك؟ یاخ��ود 17ی ته موزی 1968 كوده تا بو؟ كاتێك به عس��ییه كان له ن��اكاو و خافڵگیری��دا به به كارهێنانی هێز و توندوتی��ژی به بێ ره چاوكردنی ئاڵوگۆری ئاشتیانه ی ده سه اڵت و رێزگرتن له به های یاسا به نهێنی هه ڵیانكوتایه سه ر ده سه اڵتی حوكمی عه بدولره حمان عارف له عێراق و سیسته م و حكومڕانی ئه م واڵته یان له ره گوریش��ه وه هه ڵكێشا. ئه گه ر راپه رینی خه ڵكی كوردستان له رۆژی 3/5دا كه رۆژی چنینه وه ی به رهه می خه بات و تێكۆش��انی میلله تێك بێت و س��ه ركه وتنه كانی جێی ش��انازی هه مو كوردێك بوبێت، كه له و رۆژه دا به عس له كوردس��تان ده ركرا، ئه ی ده بێ�ت ش��انازی و سه ركه وتنی 31ی ئاب چیبێت كاتێك به پێچه وانه ی راپه رینه وه ده س��تی به عس و لوله ی ده بابه كانی به عس گی��را بۆ گه رانه وه یان بۆ كوردس��تان و هێنانه وه یان بۆ سه رش��كۆی په رله م��ان؟ لێ��ره دا هه ڵه یه كی لۆژیكی هه یه گه ر خوێندن��ه وه و لێكدانه وه ی روداوه كانی رابردوی كوردس��تان به ویس��ت و خواس��تی حزبه كان بناس��ین و تێیانبگه ی��ن، ن��ه ك وه ك ئه وه ی خۆیان چۆن رویان��داوه ، چونكه گه ر 23ی حوزه یران كوده تابێت، ئه ی 17ی ته موز چییه ؟ گه ر 31ی ئاب ش��انازی بێت ئ��ه ی 5ی ئازار چییه ؟ ئه م ده س��ته واژه و زاراوانه له ناو فه رهه نگی زانس��تی سیاس��یدا به بااڵی خۆیان پێناس��ه و ش��رۆڤه یان بۆكراوه و ئه زمونه كانی ئه م دو حاڵه ته له مێژودا به س��ه دان نمونه وه باسكراوه . گه رباس له كوده تا بكه ین له زانستی سیاس��ی و ته نانه ت سه ربازیشدا به مانای هه ڵگه ڕانه وه و گرتنه به ری رێگایه كی ناشه رعی و رێگه پێنه دراوی كه مینه یه ك به نهێنی به سه ر ده سه اڵت و ده سه اڵتداراندا بۆ هه ڵته كاندنی سیسته می حوكمڕانی واڵتێك و په نابردنه به ر هێز و توندوتویژی بۆ س��ه ركه وتنی كوده تاكه گه ر پێویس��تی كرد، وه ك ئه و كوده تایه ی له س��اڵی 1968 به عسییه كان له عێراقدا كردیان و به هۆیه وه رژێمی به عس��ی سته مكار هاته سه ر ته ختی حكومڕانی و دواتر میلله ته كه مان و گه النی عێراق��ی به و ده رده برد كه خۆی ویس��تی. كه واته ئ��ه وه ی كوده تا ده كات و كوده ت��ا س��ه رده خات نوخبه یه كی كه م و هێز و توندوتیژیی��ه نه وه ك پرۆژه ی سیاس��ی مه شروع و یاساكان، یاس��ا نه كوده تا ده كات و نه توانا و میكانیزمی كوده تاش��ی هه ڵگرتوه ته نها ئه و یاس��ایانه نه بێت كه سه رۆكه كان بۆخۆیان داتاش��یوه ، بۆیه ئه وه ی له 23ی حوزه یران له ناو هۆڵی په رله ماندا به ئاش��كرا رویدا س��ه روه ركردنی یاسا و گه ڕانه وه بو بۆ شه رعیه تی په رله مانی بۆ رێگرتن له كوده تایه ك گه ر هه بێ�ت. س��ه باره ت به چه مك��ی خیانه تیش بێگومان له ناو مێژوی سیاس��ی و حوكمرانی كورد و میلله تانی دنیاش��دا به هه زاران حاڵه تی خیانه ت و پش��تكردنه میلل��ه ت ده بینینه وه كه هه ندێكی��ان بونه ته په ند بۆ میلله تانی تر و ئه وانه ش��ی كه بیانه وێت بی��ری لێبكه نه وه . خیانه ت له كایه ی سیاس��یدا به مانای هه ڵگه ڕانه وه له به ها به رزه كان��ی میلله ت و دژایه تیكردن و هه وڵدان بۆ كوێركردنه وه ی ئه و ده سكه وت و سه روه ریانه ی كه به ده ستهاتون و ئه نجامدان��ی كارێك ك��ه دژ به به رژه وه ندی بااڵی میلله ته ك��ه ت بێت ئه مانه خیانه تن له س��ه ر ئاس��تی گش��تی، جا ئه و خیانه ته له رێگه ی تاك-ه وه بێت یان گروپێك یان هێزێكی سیاس��ی، ئه وه ش��ی گرنگه راستكردنه وه و داننانه به هه ڵه كانم��ان له مێژودا نه وه ك زه مینه س��ازی ب��ۆ دوباره بونه وه یان، وه ك ئه وهه اڵنه ی ئه زمونی سیاس��ی و حكومڕانی و ده سكه وته كان و شۆڕشی خسته كه ناری مه رگ و خلۆربونه وه ، گه ر خیانه ت و شانازی یاخود كوده تا و په نابردن بۆ یاس��ا جیانه كه ین��ه وه بێگومان هه مو س��اته وه ختێك و هه م��و قۆناغێك له به رده م ئه گه ری سه رله نوێ دوباره كردنه وه ی ئه و روداوانه داین كه به خێر بۆ

میلله ته كه مان و ئه زمونكه رانی و بكه رانییشی ناگه ڕێ�ته وه .

ریکالم

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

وێنه ی منداڵێکی س��ێ س��اڵه ی کورد که به ده مدا له س��ه ر لمی که ناری ده ریای تورکیادا گیانی له ده س��تداوه ، به خێرایی ڕوناکیی له نێو میدیا جیهانییه کاندا و تۆڕه کۆمه اڵیه تییه کاندا باڵوبوه وه . ئه و وێنه یه له س��ه ر ئاس��تی رای گشتیی وه ک گوزارش��تێک له دۆخی ناهه موارو مه رگه ساتی

په نابه ران سه یر ده کرا، ئه و سه دان هه زار په نابه رانه ی واڵتانی پڕ ده نگی گولل�ه و مه رگی خۆیان ڕوه و ئه وروپای هێمن و ئارام جێدێڵن. وێنه ی ئایالن کوردیی بوه فشارێکی گه وره له سه ر ناوه نده جیهانییه جیاوازه کان، له الیه ک دیڤید کامیرۆن و له الیه کی دیکه کریستیانۆو میسیی

هێنایه ده نگ. زۆرێک له چاودێرانیش وای ده بینن دۆخی کۆچبه ران له جیهاندا له پێش ئه و وێنه یه و له دوای ئه و وێنه یه ، یه ک شت نییه !ئه گ��ه ر له ماڵپه ڕی گوگڵ به دوای ناوی ئایالن کوردیدا به زمانی ئینگلیزیدا بگه ڕێیت، نزیکه ی 18 ملیۆن بابه ت ده دۆزیته وه ، ده یان کاریکارتێرو کاری هونه ریی بۆ ئایالن دروس��تکرا، کامێراکان به دوای باوکه دڵش��کاوه که یدا بون که له چرکه س��اتێکدا رۆحی خێزانه که ی و دو منداڵی به ده ریا

سپاردن.ئه وه ی جێگای پرس��یاره و تا ئێس��تا هیچ که س��یش وه اڵمه که ی النییه ئه وه یه ئاخۆ له دوای ئه و وێنه یه که هیچ نییه جگه لەگواس��تنه وه ی تراژیدیای��ه ک له نێ��وان هه زارانی دیکه دا، دۆخی ئاگراویی جه نگ له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس��ت و باری ناهه مواری کۆچب��ه ران له ئه وروپادا وه ک خۆی

ده مێنیته وه ، یاخود ئه وه ی ده کرێت ته نها نمایشێکی میدیاییه و پاش ماوه یه کی دیکه هه موان ئایالن و مرۆڤایه تییشیان بیرده چێته وه ؟!

ئه و وێنه یه ی مێژوی دروستکرد

ژماره 494

Documents