plc ders notu

İÇİNDEKİLER

1. Giriş 2

2. PLC Yapısı 3

3. PLC ile Röle Sistemi Arasındaki Farklar 3

4. PLC Seçim Ölçütleri 4

5. S7-200 PLC Ve Genel Özellikleri

4

6. İşletim Sistemi 5

7. PLC Programlanması 6

8. Zamanlayıcı ve Sayıcılar 9

9. Matematiksel İşlemler 16

10. Deneysel Çalışmalar 27

1. Asenkron Motora Yolverme Yöntemleri 2. Asenkron Motora Yıldız Üçgen Yolverme 3. Taşıyıcı Nakil Aracı Kontrolü4. Boya Kazanı Denetimi5. Dolum Tesisi Otomasyonu6. Zaman (Time ) Diyagramlarında PLC Programının Yazılması7. Otomatik Giriş Kapısının PLC Üzerinden Denetimi8. Bilgi Yarışması Otomasyon Düzeneği Denetimi

1

1. Giriş

Endüstriyel otomasyon sistemleri, her geçen gün, artan bir hızla gelişmekte ve üretim sürecindeki işlevleri artmaktadır. Otomasyon sistemlerinin tasarımı ve etkin kullanımı için gerekli olan temel unsur bilgi ve bilgiye erişim hızıdır.

Günümüzde, en iyi, en hızlı ve en verimli üretimi sağlamanın temel çözümü olan endüstriyel otomasyon, bütün dünyada büyük bir hızla gelişmekte ve yaygınlaşmaktadır. Bu durum, bu konuda her geçen gün yetişmiş insan gücüne olan gereksinimi arttırmaktadır. Ülkemizde de üretimi dünyadaki gelişmiş ülkeler seviyesine yükseltmek için endüstriyel otomasyona önem verilmeli ve "üretim nasıl arttırılmalı?" sorusuna cevap aranmalıdır. İşte bu soruya verilen cevaplardan biriside seri üretim ve seri üretim bantlarının kontrolüdür. Bant sistemlerinin yerinden ve yeni gelişen teknoloji sayesinde internet aracılığı ile bir merkezden kontrolü ve bu işlem için hangi yöntemin kullanılacağının tespitidir. İşte PLC (Programmable Logic Controller: Programlanabilir Lojik Denetleyici) bize bu isteklerimize cevap verebilecek bir otomasyon cihazıdır.

Günümüzde endüstriyel otomasyon cihazları denilince ilk akla gelen cihaz PLC’dir. Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak da PLC’ ler de gelişmiş ve ilk PLC’lere göre epey gelişmeye uğramıştır. Teknik gelişmeler ile PLC’ lere eklenen yeni özellikle ise; PID denetin kontrolünü yapabilmesi , Denetim yerinden farklı mesafelerden PLC’lere internet aracılığı ile kontrol

verilerinin üretici firma tarafından belirlenen belirli protokoller aracılığı ile aktarılabiliyor olması,

Step motor denetiminin ayrı sürücü sistemlerine ihtiyaç duyulmada PLC’ye ilave edilecek ilave modüller aracılığıyla direkt olarak yapılabiliyor olması,

Termokupl gibi sıcaklık algılayıcılarının ilave modüller aracılığıyla PLC’ye doğrudan bağlanabilmesi,

Hızlı darbe üreten sensörlerin, yaklaşım anahtarları v.b. gibi cihazların ürettikleri darbeleri algılamak için geliştirilen modüller,

Ve en önemlisi ise PLC’nin endüstriyel otomasyonda yaygınlığının artması için firmalar tarafından hazırlanan paket yazılım programlarının teknik elemanların daha kolay anlayabileceği ve kullanabileceği hale getirilmesi.

İşte bu gelişmeler sayesinde PLC’ler otomasyon sistemlerinde diğer sistemlere karşı ciddi bir rakip olarak, teknolojik evrimini sürdürmektedirler.

PLC’ler çeşitli sanayi kuruluşlarının denetim ihtiyaçları düşünülerek, özel bilgisayar kontrol sistemi olarak geliştirilmiştir. Bu yöntem kullanılarak kontrol işlemi oldukça basitleştirilmiştir. PLC’ler sanayinin kumanda ihtiyacının duyulduğu her bölümde kullanılabilmektedir.

PLC’ler giriş ve çıkış terminalleri bulunan basit bir kutu görünümündedir. Bunun yanında bir programlama ünitesi ve ihtiyaca göre giriş ve çıkışların sayısını arttırmak için ilave modüller bulunabilmektedir.

2

Günümüzde endüstriyel otomasyon sistemlerinin önemli bir alanını oluşturan kumanda ve geri beslemeli kontrol sistemleri programlanabilir lojik denetleyici (PLC) veya Programlanabilir Denetleyici (PCs) olarak adlandırılan aygıtlar ile gerçekleştirilir. PLC, bu tür sistemlerin uygulanması için gerekli yazılım ve donanım özelliklerini taşır. Kumanda sistemlerinin gerçekleşmesinde, lojik anahtarlama, zamanlama ve sayma gibi işlevleri sağlayan yazılım özellikleri ve kumanda işaretlerinin dönüştürmesini sağlayan giriş-çıkış birimleri kullanılır. Geri beslemeli kontrol sistemlerinde ise analog giriş-çıkış birimleri, kontrol algoritmasının gerçekleşmesi için matematik işlem komutları ve kontrol algoritmasının ön görülen örnekleme zamanlarında işletilmesini sağlayan ek özellikler aranır.

Bir PLC, diğer sayısal veri işleme makineleri gibi merkezi işlem birimi, bellek birimi ve giriş-çıkış birimlerinden oluşur. Ayrıca, programı yedeklemek yada başka bir PLC ’ye aktarmak için ayrılabilir bir EEPROM belleği, giriş-çıkış sayısını artırmak için ayrık genişleme birimi, analog giriş-çıkış birimi, enerji kesilmeleri durumunda PLC ’yi besleyen yedek güç kaynağı gibi birimler de bulunur.

Merkezi işlem birimi, PLC’nin çalışmasını düzenleyen aritmetik ve lojik işlemleri gerçekleyen, zamanlama, sayma gibi işlevleri sağlayan en önemli birimdir.

Bellek birimi; Giriş görüntü belleği, veri belleği, program belleği gibi kısımlara ayrılmış olup, bu bellek alanları farklı işlevler için kullanılır.

Giriş birimi, kontrol edilen sistemle ilgili algılama ve kumanda elemanlarından gelen elektriksel işaretleri PLC ’de işlenecek lojik gerilim seviyelerine dönüştüren birimdir. Kontrol edilen sisteme ilişkin basınç, seviye, sıcaklık algılayıcıları, kumanda düğmeleri sınır ve yakınlık anahtarı gibi elemanlardan gelen iki değerli işaretler (var-yok , 1 veya 0) giriş birimi üzerinden alınır. Giriş birimi işaret seviyesi değerleri 24V, 48V, 100V-120V, 200V-240V doğru veya alternatif akım olabilir.

Çıkış birimi, PLC ’de hesaplanan çıkış noktalarına ilişkin lojik gerilim seviyelerini, kontrol edilen sistemdeki kontaktör, röle, selenoid gibi kumanda elemanlarını sürmeye uygun elektriksel işaretlere dönüştüren birimdir. Çıkış birimi röle, triyak yada transistörlü devrelerden oluşabilir. Yüksek hızlı açma ve kapama gerektiren durumlarda, doğru akımda transistörlü, alternatif akımda triyaklı çıkış birimleri diğer durumlarda genellikle röleli çıkış birimleri kullanılır.

Her bir PLC, bir programlayıcı birimi ile programlanır. Programlayıcı birimi, kumanda devresine ilişkin programın yazılması, PLC ’ye aktarılması yada PLC ’deki programın alınması ve yeniden düzenlenmesi gibi amaçlar için kullanılan bir el programlayıcısı yada kişisel bilgisayarlarda çalışan bir programlama yazılımı olabilir. Her PLC üreticisi firma, özellikle kumanda devreleri ile ilgili kişilerin çok hızlı ve kolay uyum sağlayabilecekleri programlama yazılımları geliştirmişlerdir.

3

2. PLC Yapısı

PLC’nin içinde bir mikroişlemci vardır. Yapılacak işlemler bir program haline getirilip bellekte saklanır. Bellek elemanı olarak RAM, ROM PROM, EPROM veya EEPROM kullanılır. Bellekte saklanılan program mikroişlemci tarafından okunarak işleme konur.

PLC’ ye programlar teknolojideki gelişmelere bağlı olarak FAX-MODEM kullanılarak telefon hattından, klasik bir yöntem olan tuş takımı kullanılarak veya bilgisayar (PC) ile RS 232 üzerinden aktarılabilir.

PLC Kumanda Sisteminin Yapısı

PLC kumanda sistemi üç ana kısımdan oluşur. A – Giriş Elemanı B – Kontrol ÜnitesiC – Çıkış Elemanı

PLC’leri dört temel bölümden oluşmaktadır.1) Merkezi İşlem Birimi ( CPU )2) Bellek Birimi ( RAM,ROM, PROM vb.. )3) Giriş Birimi ( IN )4) Çıkış Birimi ( OUT )

2.1. Merkezi İşlem Birimi (CPU)

CPU, bellekle birlikte bir PLC’ye zeka veren kısım olup bellekte saklı programın gerektirdiği bütün aritmetik, mantık ve veri işleme gibi operasyonlar bu birimde gerçekleştirilir. Temelinde mikroişlemci denilen, çok yüksek oranda tümleşik devre teknolojisinin bir ürünü yer alır. İki ayrı yapımcı aynı mikroişlemciyi

kullanabilir, fakat değişik işletim sistemleri nedeni ile sonuç PLC’ lerin yetenekleri farklı olabilir. İşletim sistemi yapımcı tarafından hazırlanmış olup genelde PLC kullanıcısına açık değildir. İşletim sistemi diyagnostik prosedürleri de içerir. Bu prosedürler genelde ilk başlangıçta kendinden çalışan veya kullanıcı tarafından çalıştırılan olmak üzere iki genel türe ayrılırlar. Birinci tür diyagnostikler, genelde, sadece işletim sisteminin kullandığı belleği test

4

Anahtarlar Butonlar Sensörler Kontrol Sinyalleri

Giriş Elemanı

Giriş terminalleri

PLCÇıkış birimleri

Çıkış ElemanlarıMotor Selenoid Sürücü Elemanlar Yükler

LCDprogramlayıcı

GÖSTERGELER

ederler.Kullanıcı tarafından geliştirilen diyagnostikler ise bütün belleği ve iletişim kapıları gibi diğer unsurları teste tabi tutarlar.

Yukarıda belirtilen bütün operasyonlar bazı PC’lerde bir tek mikroişlemci ile gerçekleştirilir. Günümüzde daha yaygın olan yaklaşım işletim sisteminin görevlerini birkaç mikroişlemci arasında bölmektir. Bu yaklaşımda (multi-processing) her-bir mikroişlemcinin belirli görevleri vardır. Yaygın olarak kullanılan çift mikro-işlemcili yaklaşımda mikroişlemcilerden biri denetim diğeri ise mantık işlemlerini üstlenir. Denetim mikroişlemcisi denetim çevirimindeki denklemleri, operatörle etkileşim gibi daha karmaşık hesap ve veri işlemlerini yapar. Diğeri ise zamanlama, mantık ve sayma gibi işlemlerle birlikte uygulama programının taramasını gerçekleştirir. Programın bir yerinde kendi yeteneğinin üstüne çıkan bir işlemle karşılaşırsa bunu denetim mikroişlemcisine aktarır ve taramaya devam eder. Son yıllarda ortaya çıkan yeni bir gelişme de akıllı I/O arabağlarıdır. Bu I/O’ların bir mikroişlemcisi ve belleği ve de uygulama programına bağlı olmayan bir mini işletim programı vardır. Böyle akıllı bir modüle örnek olarak PID (Proportional –Integral – Derivative ) denetim modülü gösterilebilir.

2.2. Giriş Çıkış Ara Birimleri

2.2.1. Ayrık I/O

En yaygın olarak kullanılan arabirim türü ayrık I/O arabirim olup CPU’ nun “1” veya “0” türü çıkışı olan giriş elemanları veya “1” veya “0” türlü bir çıkışla denetlenebilecek anahtarları, limit anahtarları, düzey anahtarları, motor kontaktör veya röle kontakları, seçici anahtarlar, fotoelektrik gözler sayılabilir. Ayrık I/O arabirim ile denetlenebilecek çıkış elemanları için ise alarmlar, denetim röleleri, selenoidler, motor starterleri, fanlar, v.b. birer örnek olarak gösterilebilir.

Giriş/çıkış elemanlarının çeşitli düzeyde gerilimlerle beslenmesi gerekebileceğinden I/O arabirimlerinin nominal gerilimi (A.A. veya D.A.) değerleri de çeşitlilik gösterir. Şekil 2.1’ de A.A. veya D.A. besleme gerektiren giriş elemanları ile TTL düzeyde çıkış veren elemanların arabağ bağlantı şekli gösterilmiştir. Şekil 2.2’de ise çıkış elemanlarının arabağa bağlantılarının tipik olarak nasıl yapıldığını açıklamaktadır.

5

CPU

İŞLETİ

M

I/O işleme

Diagnostikler

Denetim prog. çalıştırılması

DenetimUygulamaProgramı

Şekil 2.1 Giriş elemanı için bağlantı şekli.a. A.A. veya D.A. besleme gerektiren elemanlarb. TTL düzeyde çıkış gerektiren elemanlar

Şekil 2.2 Çıkış elemanı için bağlantı şekli.

a. A.A. veya D.A. besleme gerektiren elemanlarb. TTL düzeyde giriş gerektiren elemanlar

3. PLC ile Röle Sistemi Arasındaki Fark

Röle sistemlerinde her türlü kumanda işlemleri rölelerle yapılırken, PLC’ de bu işlemler mikroişlemci tarafından gerçekleştirilmektedir. Mikroişlemcinin bir entegre olduğu düşünülürse kapladığı alan ve kullanım kolaylığı açısından röleli sistemlerden çok üstün olduğu görülmektedir.

6

L1

1

2

C

A.A. veya D.A. besleme

+V

1

2

-V

V

1

2

-V

1

2

3

C

A.A. veya D.A. besleme

Bir kumanda sistemini analiz edersek, temel elemanlar şunlardır:1) kumanda edecek elemanlar (giriş elemanları)2) kumanda edilecek elemanla, kumanda eden elemanlar arasındaki kontrol

bölümü (kontrol ünitesi)3) kumanda edilecek elemanlar (çıkış elemanları)

Kumanda Sistemi Analizi

Röleli sistemlerde kontrol bölümü röle bağlantıları ile yapılır. PLC sisteminde ise bu işlem mikroişlemci ve bellekten oluşan bir elektronik devre ile yapılmaktadır.

Röleli sistemler ile yapılacak kontrol işlemleri röle bağlantıları ile sınırlıdır. Karmaşık işlemlerde kullanılan röle sayısının artması sebebiyle kontrol işleminin hacmi büyümüş olur. Ayrıca mevcut sitemde bir değişiklik yapmak oldukça zordur.

PLC sisteminde kontrol ünitesinin yapabileceği işlem miktarı PLC içindeki mikroişlemci ve bellek kapasitesine bağlı olarak değişir. PLC sistemlerinde röleli sistemlerde bulunmayan sayıcı, zamanlayıcı, shift register, flip-flop vb. elemanlar kontrol ünitesi tasarımını kolaylaştırır.

4. PLC Seçim Ölçütleri

Bir kumanda sistemi için PLC seçiminde göz önüne alınması gereken özellikler şu şekilde sıralanabilir;

- İki seviyeli kumanda işaretlerinin bağlandığı ayrık (lojik, dijital) giriş-çıkış noktası sayısı ve elektriksel özellikleri,- Program ve veri belleği kapasitesi,- Komut işleme hızı,- Zamanlayıcı ve sayıcı sayısı,- Gerçek-zaman saati,- Kesme işletim yeteneği,- İletişim olanakları,- Program yedekleme olanağı,- Şifre koruması,

PLC ’nin geri beslemeli kontrol sistemlerinde kullanımı için ayrıca analog giriş-çıkış sayısı, matematik işlem yeteneği ve komutların işlenme hızları gibi özellikler de aranır.

.5. S7-200 PLC ve Genel Özellikleri

7

Kumanda Edecek Elemanlar

Kontrol Bölümü Kumanda Edilecek Elemanlar

SIMATIC S7-200 ailesi programlanabilir denetleyicileri, maksimum 64 giriş, 64 çıkış noktası bulunan küçük boyutlu otomasyon sistemlerinin kumanda devreleri ve 12 analog giriş, 4 analog çıkış noktası gerektiren geri beslemeli kontrol devrelerinin gerçekleşmesi için geliştirilmiş bir otomasyon aygıtıdır.

S7-200 serisinin CPU-210, CPU-212, CPU-214, CPU-215, CPU-216 olarak beş ayrı modeli vardır. CPU-210 modeli, çok küçük boyutlu basit kumanda devrelerinin gerçekleşmesinde kullanılır. Diğer modeller hem kumanda devreleri hem de geri beslemeli kontrol devrelerinin gerçekleşmesi için kullanılabilir. Ancak, CPU-214, CPU-215 ve CPU-216 modellerinde gerçek sayılar üzerinde matematiksel işlem yapabilme olanağı sağlayan komutlar bulunduğundan geri beslemeli kontrol algoritmaları veya sayısal filtre yazılımları daha kolay gerçekleşebilir. CPU-215, CPU-216 modellerinde ise endüstriyel kontrol sistemlerinde yaygın olarak kullanılan PID denetleyici işlevini doğrudan gerçekleyen PID fonksiyon komutu bulunur.

S7-200 serisi birçok otomasyon uygulamalarını çözebilecek şekilde üretilmiş ve kendi içinde farklı CPU’lar (Central Processing Unit = Merkezi İşleme Ünitesi) ihtiva eden çok kullanışlı bir PLC’dir. Optimum tasarımı, genişletilebilir üniteleri, fiyat avantajı ve güçlü komut seti ile S7-200 geniş uygulamalarda çok iyi sonuçlar vermektedir.

S7-200 ailesi kullanıcılara geniş bir CPU yelpazesi sunmaktadır. Tablo 1’de S7-200 ailesinin kapasiteleri, birbirinden farklı olan CPU üniteleri genel olarak verilmiştir.

Tablo 1. S7-200 CPU özellikleri.

Özellik CPU 212 CPU 214 CPU 215 CPU 216Giriş/Çıkış

Sayısı8 Giriş6 Çıkış

14 Giriş10 Çıkış



Genişletme ünitesi(max)

2 modül 7 modül 7 modül 7 modül

Lojik komut işleme hızı

1.2µ sn 0.8µ sn 0..8µ sn 0.8µ sn

Sayıcı/zamanlayıcı

64/64 128/128 256/256 256/256

Dahili hafıza biti

128 256 256 256

.6. İşletim Sistemi

8

Kalıcı ve yalnız okunabilir bir bellek alanına üretici firma tarafından yazılmış olan işletim sistemi programı, PLC’nin çalışmasını düzenler ve kullanıcı programının yürütülmesini sağlar. Genel olarak bir işletim sistemi programı;

1- Giriş noktalarındaki işaret durumlarının giriş görüntü belleğine yazılması 2- Programın yürütülmesi3- Haberleşme isteklerinin gerçekleştirilmesi4- İşlemci, çevre birimleri ve bellek durumlarının incelenmesi 5- Çıkış görüntü belleğindeki değerlerin çıkış birimine aktarılması gibi işlevleri

yerine getirir. Denetleyici, çalıştırıldıktan (RUN) sonra durma (STOP) moduna alınıncaya kadar bu işlemler sürekli tekrarlanır ve bu bir tarama çevrimi (scan) olarak adlandırılır.

Programın yürütülmesi, birinci komuttan, son komuta kadar (END) bütün komutların sırayla işlenmesi biçiminde olur. Alt program kullanılması durumunda, alt programın işletilmesine ilişkin koşullar sağlandığında program akışı alt programa geçer, alt programa yazılan komutlar sırayla işlendikten sonra tekrar ana programa dönülür. Kesme ile işletilen alt programlar kesme koşulları sağlandığı anda, program tarama çevriminin herhangi bir yerinde işletilebilir.

Program tarama süresinden hızlı değişen işaretlerin değerlendirilmesi ve belirli kumanda işaretlerinin işletilmesi için yüksek hız sayıcıları veya dış (donanım) kesme işaretleri ile işletilen kesme alt programları kullanılır.

7. PLC Programlanması

PLC programlama yöntemleri genel olarak dört temel başlık altında toplanabilir. Bunlar;1 – Ladder ( Merdiven ) Programlama dili,2 – Boolean ( Deyimsel ) Programlama dili, 3 – İşlevsel Bloklar ( Lojik Kapılar ) ile Programlama,4 – İngilizce Bildirimler ile Programlama,

İlk iki programlama dili temel programlama dili olup en çok kullanılan PLC programlama dilleridir.

Programlama teknikleri yazılış biçimine göre, doğrusal programlama ve yapısal programlama olarak iki gruba ayrılabilir. Doğrusal programlamada bütün komutlar ardarda yazılır ve yazılış sırasına göre yürütülür. Yapısal programlamada ise program blokları biçiminde yapılar kullanılır. Her iki programlama tekniğinde de işlem komutları ile programlanan ve merdiven diyagramı ile programlama biçimleri kullanılabilir. Merdiven diyagramı biçiminde programlama, kontaklı kumanda devrelerinin ANSI standartları devre simgeleri ile gösterilişine benzeyen bu grafiksel programlama yöntemi olup program girişi grafiksel olarak yapılır. Bu programlama tekniğinde komutlar yerine normalde açık kontak, normalde kapalı kontak, hatlar, röle bobini, zamanlayıcı ve sayıcı gibi elemanları simgeleyen kutular kullanılır.7.1.Ladder (Merdiven) Programlama dili

9

Röleli kumanda sisteminde sistemin dizaynında kullanılan röleli kontrol diyagramına çok benzer. Bu yüzden teknik elemanların bir çoğu programlamada bu metodu kullanmayı tercih etmektedir. Fakat röle diyagramlarında bulunmayan birçok ilave fonksiyonlar ve işlevsel bloklar bu yöntemde bulunmaktadır. Örneğin zamanlayıcı, sayıcı, matamatiksel işlevler ve PID gibi üst düzey otomasyon komutları.

Simatic S-7 ile programlama yapılırken dikkat edilmesi gereken önemli bir özellik ise her network içinde sadece bir temel akış diyagramının olmasıdır.

7.2. Boolean (Deyimsel) Programlama dili

Bu programlama dilinde, denetim uygulama programı ilk olarak röleli sistem olarak tasarlanır. Daha sonra uygun deyimsel komutlar kullanılarak program boolean diline çevrilir. Bu dilin uygulamasının güç olmasına karşın tercih edilmesinin en önemli sebebi PLC terminalinin yanında PC bulunmamasıdır. Bu yüzden PLC programlama aracı olarak kullanılan tuş takımı ile programlamada genelde bu programlama dili kullanılır. En büyük dezavantajı ise her PLC markasında boolean dilindeki komut karşılıklarının farklı olmasıdır.

7.3. S7-200 PLC Programlanması

S7-200 serisi denetleyicilerini programlamak için hem komut (deyim) listesi (statement list, STL) hem de merdiven diyagramı (ladder diyagram,LAD) programlama teknikleri bulunan programlama yazılımları kullanılır.

S7 serisi PLC ’lerde DOS ortamında çalışan STEP 7-MICRO/DOS ve Windows ortamında çalışan MICROWIN/WINDOWS programlama yazılımları ile hem komut listesi (STL) hem de merdiven diyagramı (LAD) tekniği kullanılarak programlama yapılabilir. Programlama için kullanılan yazılımlar programlama dışında, programın işleyişini gözlemek, veri alanındaki çeşitli adreslerin içeriğini gözlemek, değiştirmek gibi amaçlarla da kullanılabilir.

Kullanıcı programı veri bolluğu ve denetleyiciye ilişkin konfigirasyon verilerini denetleyiciye yüklenmesi için programlama yazılımı editör menüsünden ‘DOWNLOAD’ , denetleyici RAM belleğinde bulunan programı editöre alınması için ‘UPLOAD’ seçeneği kullanılır.

RAM belleğe yüklenen kullanıcı programı, konfigürasyon verileri ve veri bloğunda kalıcı (retentive) olarak tanımlanan alanlar, aynı zamanda EEPROM belleğine aktarılır. Böylece, denetleyicinin uzun süreli enerjisiz kalması durumunda kullanıcı programı, konfigürasyon bilgileri ve kalıcı veri alanı korunur. Kalıcı veri alanları (retentive range) programlama yazılımı ile tanımlanır. Denetleyici RAM belleği, yüksek kapasiteli bir kondansatör ile beslendiğinden, RAM belleğindeki bütün veriler CPU-212 modelinde 50 saat ve CPU-214, CPU-215 ve CPU-216 modellerinde 190 saate kadar korunabilir.

7.4. PLC Kumanda Komutları

10

Röleli geleneksel kumanda devreleri, röle kontaklarından oluşan lojik anahtarlama devreleri olup, bu tür devreler VE (AND), VEYA (OR) ve DEĞİL (NOT) gibi lojik işlem komutları kullanılarak gerçeklenebilir. Aşağıdaki çizelgede anahtarlama devrelerinin gerçekleşmesine ilişkin komutlar verilmiştir.

KOMUT ADI KOMUT SİMGESİ (S7-200)Yükle (LOAD) LDTümleyenini Yükle (LOAD NOT) LDNVE (AND) İşlemi ATümleyenine VE (AND NOT) İşlemi ANVEYA (OR) İşlemi OTümleyenine Veya (OR NOT) İşlemi ONLojik Tümleyen (NOT) NOTÇıkışa Atama =Kurma (SET) SSilme (RESET) RVE Blok (AND BLOCK) ALDVEYA Blok (OR BLOCK) OLDProgram Sonu MEND

Bu komutlara ek olarak, zamanlayıcı, sayıcı ve karşılaştırma işlevlerini yerine getiren komutlar kullanılarak, her türlü geleneksel kumanda devresi PLC ile gerçeklenebilir.

7.5. Komutların Yürütülmesi ve Lojik Yığın

S7-200 PLC’de komutlar, koşullu işletilen ve koşulsuz işletilen komutlar olarak iki gruba ayrılır. Koşulsuz işletilen komutlar işlem sırası geldiğinde hiçbir koşula bağlı olmadan yürütülen komutlardır. Koşullu işletilen komutlar ise, lojik yığın belleğinin birinci seviyesindeki değere bakılarak yürütülen komutlardır. Bu tür komutlar, işlem sırası geldiğinde yığının birinci seviyesinin içeriği bir ise yürütülür, sıfır ise yürütülmez. Şimdi bu komutları ayrıntılı olarak inceleyelim;

11

8. Zamanlayıcılar ve Sayıcılar

8.1. Giriş

Programlanabilir denetleyiciler ile gerçekleştirilen kumanda devrelerinde geleneksel kumanda devrelerindeki zaman rölelerinin işlevi zamanlayıcılar ile elektro-mekanik veya elektronik sayıcıların işlevi ise sayıcılar ile gerçeklenir. Bilindiği gibi zamanlayıcılar zamana bağlı, sayıcılar ise olay sayılarına bağlı kumanda işaretlerinin üretilmesinde kullanılır. Bu bölümde zamanlayıcı ve sayıcı komutları tanıtılacaktır.

8.2. Zamanlayıcılar

S7-200 PLC’de iki tür zamanlayıcı vardır. Gecikmeli çalışan (on- delay timer) ve kalıcı gecikmeli çalışan zamanlayıcı (retentive on-delay timer). Zamanlayıcı içeriği 16 bitlik bir veri alanında tutulur ve zamanlayıcı durumu aynı simgelerle adreslenen 1 bitlik bir veri alanında bulunur.

Zamanlayıcı adresleri ile ilgili bir işlem yapılırken uygulanan komuta bağlı olarak zamanlayıcı içeriği yada zamanlayıcı biti kullanılır. Örneğin, 1 bitlik işlem yapan komutlar yürütüldüğünde zamanlayıcı biti, 16 bitlik işlem yapan komutlar yürütüldüğünde zamanlayıcı kaydedicisi içeriği (16 bit) ile ilgili işlem yapılır.

8.2.1. Gecikmeli Çalışan Zamanlayıcı

TON Txxx,PT

Gecikmeli çalışan zamanlayıcı yukarıdaki komut ile programlanır. Bu komutun etkin olması (işletilmesi) için yığın belleği birinci seviyesindeki değerin 1 olması gerekir. Komut işletildiğinde Txxx adresindeki zamanlayıcı içeriği belirli zaman aralıkları ile artar. Txxx>=PT olduğunda zamanlayıcı biti Txxx=1 olur. PT istenen gecikme süresine bağlı olarak 1 ile 32767 arasında herhangi bir tamsayı ya da 16 bitlik bir veri adresi (VW, T, C, IW, QW....) olabilir. Txxx yerine;

Txxx:T32~T63 (T32,T33,...,T63) ( CPU-212)Txxx:T32~T63, T96~T127 (T96, T97, ... ,T127) (CPU-214)Txxx:T32~T63, T96~T255 (T96, T97, ... ,T255) (CPU-215 ve CPU-216)

Zamanlayıcı adresleri kullanılır. Zamanlayıcı komutu koşullu işletilen bir komut olduğundan, zamanlayıcı kaydedicisi, yığın belleğinin birinci seviyesindeki değer 1 ise etkin duruma geçer ve içeriği belirli zaman değerleri ile artar. Zamanlayıcı kaydedicisi içeriği;

Çözünürlük Maksimum Zaman CPU 212 CPU 214 CPU 215/216

1 ms 32.767 sn T32 T32, T96 T32,T96

12

10 ms 327.67 sn T33-T36 T33-T36 T33-T36 T97-T100 T97-T100

100 ms 3276.7 sn T37-T63 T37-T63 T37-T63 T101-T127 T101-T255

Operandlar: PDS 210:Txxx (word): Tx: T0 - T3CPU 212: 32-63CPU 214: 32-63, 96-127CPU 215/216: 32-63, 96-255

PT (word):VW, T, C, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, AIW, Sabit, *VD, *AC PT: 0

NOT : CPU 212, 214, 215, 216 için Açıklama:Gecikmeli çalışan zaman rölesi (TON) kutusu, tetikleyen giriş (IN) geldiğinde maksimum zaman değerine kadar çalışır. Eğer Txxx >= Ayar Değeri (PT) ise, çıkış biti T set edilir. Sayma esnasında IN girişi 0 olursa sayma durur ve röle sıfırlanır. Aşağıdaki tabloda CPU 'lardaki zaman rölesi numarasına göre sayma kademesi (veya çözünürlük) görülmektedir. Zaman rölesinin ayarı PT değeri ile bu kademenin çarpılmasıyla oluşur.

Örneğin T32 için PT= 10000 ise, bu 10.000 x 1 ms= 10 sn'ye karşılık gelir. Yani zaman rölesi IN girişi geldiği sürece 10 sn bekleyecek (ama bu esnada 1 ms'lik kademeler halinde sayacak), sonra çıkışı 1 olacaktır.

Sayma her durumda maksimum değere ulaşılınca durur ki bu da PT değerinin alabileceği en yüksek değerdir (32767). Bir başka deyişle bir zaman rölesini en fazla 3276.7 sn (yakl. 54 dakika)'ye ayarlayabilirsiniz.

Durum tablosunda, zaman rölesi ve sayıcı değerlerini bit veya word olarak izleyebilirsiniz. Bit olarak izlediğinizde çıkış durumu (açık veya kapalı) görüntülenir. Word olarak izlediğinizde anlık değer görüntülenir.

8.2.2. Kalıcı Gecikmeli Çalışan Zamanlayıcı

TONR Txxx,PT

13

Kalıcı gecikmeli çalışan zamanlayıcı yukarıdaki komut ile programlanır. Burada PT, 1 ile 32767 değerleri arasında herhangi bir tamsayı yada 16 bitlik veri adresi ve Txxx ise;

CPU-212 için; Txxx:T0~T31 (T0, T1, ..., T31)CPU-214 için; Txxx:T0~T31,T64~T95 (T64, T65,..., T95)CPU-215 ve CPU-216 için; Txxx:T0~T31,T64~T95 (T64, T65, ..., T95)

Adresleri ile erişilen zamanlayıcı veri alanlarıdır. Bu zamanlayıcıda kaydedici içeriği;

Çözünürlük Maksimum Zaman CPU 212/214 CPU 214/215/2161 ms 32.767 sn T0 T6410 ms 327.67 sn T1-T4 T65-T68100 ms 3276.7 sn T5-T31 T69-T95

Operandlar:

Txxx (word): CPU 212: 0-31 CPU 214/215/216: 0-31, 64-95PT (word): VW, T, C, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, AIW, Sabit, *VD, *AC

NOT : Açıklama

Gecikmeli çalışan zaman rölesi (TON) kutusu, tetikleyen giriş (IN) geldiğinde maksimum zaman değerine kadar çalışır. Eğer Txxx >= Ayar Değeri (PT) ise, çıkış biti T set edilir. Sayma esnasında IN girişi 0 olursa sayma durur ancak röle sıfırlanmaz, yani IN girişi gelince saymaya kaldığı yerden devam eder. Aşağıdaki tabloda CPU 'lardaki zaman rölesi numarasına göre sayma kademesi (veya çözünürlük) görülmektedir. Zaman rölesinin ayarı PT değeri ile bu kademenin çarpılmasıyla oluşur. Örneğin T0 için PT= 10000 ise, bu 10.000 x 1 ms= 10 sn'ye karşılık gelir. Yani zaman rölesi IN girişi geldiği sürece 10 sn bekleyecek (ama bu esnada 1 ms'lik kademeler halinde sayacak), sonra çıkışı 1 olacaktır.

Sayma her durumda maksimum değere ulaşılınca durur ki bu da PT değerinin alabileceği en yüksek değerdir (32767). Bir başka deyişle bir zaman rölesini en fazla 3276.7 sn (yakl. 54 dakika)'ye ayarlayabilirsiniz.


14

8.2.3 İki Zaman Rölesi Tipi Arasındaki Fark

S7-200 iki ayrı zaman rölesi sunar: Gecikmeli çalışan (TON) ve alıcı gecikmeli çalışan (TONR). İki zaman rölesi tipi arasında girişe verilen tepkiye göre farklılık vardır.

Her iki zaman rölesi de giriş varken sayar.İki zaman rölesi de giriş yokken saymaz.

Giriş gittiğinde TON sıfırlanır. Oysa, TONR sıfırlanmaz, daha önce saydığı sayma (veya zaman) değerini saklar. TONR zaman rölesi tekrar enerjilendiğinde (enable) önceki sayma değerinin üzerine ekleyerek çalışır.

O halde, TON zaman rölesi tek bir aralığın zaman kontrolu için uygunken, TONR birden çok aralığın zaman kontroluna daha yatkındır.

8.3. Sayıcılar

8.3.1. İleri Sayıcılar

S7-200 denetleyicisinde ileri sayma için CTU ve ileri/geri sayma için CTUD komutları kullanılır. Her sayıcı veri alanı aynı simge ile gösterilen iki kısımdan oluşur: Birinci kısım sayıcı kaydedicisi içeriğin bulunduğu 16 bitlik alan ve ikinci kısım 1 bitlik sayıcı biti alanıdır. Herhangi bir işlem yapılırken hangi verinin kullanılacağı, zamanlayıcılarda olduğu gibi, yürütülen komutla belirlenir. Örneğin, bit işlemi yapan komutlar yürütüldüğünde sayıcı biti, kelime işlemi yapan komutlar yürütüldüğünde sayıcı içeriği (16 bit) işlenir.

S7-200 CPU-212 modelinde toplam 64 sayıcı (C0~C63)S7-200 CPU-214 modelinde toplam 128 sayıcı (C0~C128)S7-200 CPU-215 ve S7-200 CPU-216 modellerinde ise toplam 256 sayıcı

(C0~C256) bulunur.

İleri sayıcıda (CTU), yığın belleğinin ikinci seviyesindeki verinin 0’dan 1 değerine her geçişinde sayıcı kaydedicisi içeriği 1 artar. Yığın belleğinin birinci seviyesindeki değer 1 olduğunda sayıcı içeriği ve sayıcı biti sıfırlanır. Sayıcı içeriği PV (preset value ) değerine eşit ve büyük olduğunda sayıcı biti bir değerini alır. Sayıcı kaydedicisi içeriğinin geçerli en büyük değeri 32767 olup bu değere ulaşıldığında, sayıcı içeriğindeki artış durur.

15

Yukarı Sayıcı (CTU) kutusu, CU girişinin her pozitif yükselen kenarında (0'dan 1'e dönüşünde) sayar. Eğer Cxxx >= Ayar Değeri (PV) ise, çıkış biti set edilir. Reset (R) girişi gelirse sıfırlanır. Maksimum sayma ve ayar değeri 32767'dir.


LD I0.0 //ileri saymaLD I0.1 //sayıcı içeriğini silmeCTU C0.5 //C0 ileri sayıcısı PV=5

Biçiminde veya merdiven diyagramı programlama tekniği ile aşağıdaki gibi programlanır. Sayıcı PV değeri için 16 bitlik herhangi bir veri adresi de kullanılabilir.

.

16

8.3.2. İleri - Geri Sayıcılar

İleri – geri sayıcıda (CTUD), yığın belleğinin üçüncü seviyesindeki değerin 0’dan 1’e her geçişinde, sayıcı kaydedicisinin içeriği 1 artar; yığın belleğinin ikinci seviyesindeki değerin 0’dan 1 değerine her geçişinde sayıcı içeriği 1 azalır. Yığın belleğinin birinci seviyesindeki değer 1 olduğunda sayıcı içeriği ve sayıcı biti sıfırlanır. Sayıcı içeriği PV (preset value) değerine eşit ve büyük olduğunda sayıcı biti 1 değerini alır. Sayıcı kaydedicisi içeriği en küçük -32767, en büyük 32767 değerlerini alabilir.

İleri – geri sayıcı komutu kullanıldığında sayıcı içeriği, ileri sayıcıdan farklı olarak, -32767 ve 32767 değerleri arasında değişebilir. Sayıcı ileri sayımda iken, en büyük işaretli tam sayı olan +32767 değerine ulaşıldıktan sonra sayıcı içeriğinin alacağı değer, en küçük işaretli tam sayı olan –32767 değeridir. Bu değerden sonra sayıcı içeriği artarak (-32767, -32766, -32765,...,0,...,+32765, +32766, +32767) değişir. Sayıcı geri sayımda iken, -32768 değeri aşıldığında sayıcı içeriği en büyük işaretli tam sayı olan 32767 değerini alır ve bu değerden sonra azalarak değişir.

Bir İleri – geri sayıcı, CTUD komutu ile ;LD I0.0 //ileri saymaLD I0.1 //geri saymaLD I0.2 //sıfırlamaCTUD C48,3 //C48 sayıcısı PV=3

biçiminde programlanır. Bu program yürütüldüğünde I0.0 girişine uygulanan işaretin her yükselen kenarı ile C48 sayıcı kaydedicisi içeriği bir artar, I0.1 girişine uygulanan işaretin her yükselen kenarı ile 1 azalır. I0.2 girişine işaret uygulandığında (I0.2=1) sayıcı içeriği ve sayıcı biti sıfırlanır.

17

İleri – geri sayıcının merdiven diyagramı programlama tekniği aşağıdaki şekilde görüldüğü gibidir;

Yukarı/Aşağı Sayıcı (CTUD) kutusu, yukarı say (CU) girişinin her pozitif yükselen kenarında (0'dan 1'e dönüşünde) yukarı sayar. Aşağı say (CD) girişinin her pozitif yükselen kenarında aşağı sayar. Reset (R) girişi gelirse sıfırlanır.

CPU 212, 214, 215, 216: Eğer Cxxx >= Ayar Değeri (PV) ise, çıkış biti set edilir. Maksimum sayma ve ayar değeri 32767'dir. Yukarı sayma maksimum değere (32,767), aşağı sayma minimum değere (-32,768) ulaşınca durur.


CPU 210: Maksimum sayma değerine ulaştıktan sonra gelecek bir yukarı say girişi sayma değerini minimum (-32,768) yapar. Minimum sayma değerine ulaştıktan sonra gelecek aşağı say girişi sayma değerini maksimum (32,767) yapar.

9. Matematiksel İşlemler

9.1. Tam Sayı Toplama

Sembol:

18

ADD_IEN

IN1

IN2 OUT

Operandlar:

IN1, IN2 (word): Bu iki değer toplanacak olan tamsayı değerleridir. Bu değerler sabit sayı olduğu gibi bir word adresinden de atama yapılabilir.

OUT (word): Sonuç burada belirtilen adreste saklanır.

Bu kutu, iki tane 16 bit tam sayıyı (IN1, IN2), toplar ve sonucu 16 bit olarak çıkışa (OUT) yazar, yani: IN1 + IN2 = OUT

Not: ADD komutu tam sayı, double word ve gerçel sayı toplama işlemlerinde de kullanılır.

9.2. Tam Sayı Çıkarma

Sembol:

Operandlar:

IN1, IN2 (word): Bu iki değer çıkarılacak olan tamsayı değerleridir. Bu değerler sabit sayı olduğu gibi adresten de atama yapılabilir.


Açıklama:Bu kutu, iki tane 16 bit tam sayıyı (IN1, IN2) çıkarır ve sonucu 16 bit olarak çıkışa (OUT) yazar, yani: IN1 - IN2 = OUTNot:OUT negatif olursa SM 1.2 (negatif) biti set edilir.Not: SUB komutu tam sayı, double word ve gerçel sayı toplama işlemlerinde kullanılır.

9.3. Tam Sayı Çarpma

Sembol:

Operandlar:

19

SUB_IEN

IN1

IN2 OUT

MULEN

IN1

IN2 OUT

IN1, IN2 (word): Bu iki değer çarpılacak olan tamsayı değerleridir. Bu değerler sabit sayı olduğu gibi adresden de atama yapılabilir.


Açıklama:Bu kutu, iki tane 16 bit tam sayıyı (IN1, IN2) çarpar ve sonucu 32 bit olarak çıkışa (OUT) yazar, yani: IN1 * IN2 = OUT

Not:Çıkış ve giriş operandları arasındaki çakışmalar komutu geçersiz kılar.

9.4. Tam Sayı Bölme

Sembol:

Operandlar:

IN1, IN2 (word): Bu iki değer bölünecek olan tamsayı değerleridir. Bu değerler sabit sayı olduğu gibi adresden de atama yapılabilir.


Açıklama:Bu kutu, iki 16 bit tam sayıyı (IN1, IN2) böler ve sonuç ve kalanı 32 bit olarak OUT'a yazar, yani IN1/IN2=OUT. OUT double word'ünün küçük word'ü kalanı, büyük word'ü bölümü içerir.

Not:Çıkış ve giriş operandları arasındaki bazı çakışmalar komutu geçersiz kılar.32 bit sonuç (OUT) ikinci girişle (IN2) aynı adrese sahip olamaz.

9.5. Baytı Arttır

Sembol:

Operandlar:

20

DIVEN

IN1

IN2 OUT

INC_BEN

IN OUT

IN (byte): Değeri arttırılacak olan sayı değeri sabit olarak veya bir adresten atanabilir.OUT (byte): Sonuç burada belirtilen adrese atanır.

Açıklama:Bu komut, giriş bayt değerine (IN) 1 ilave eder ve çıkış baytına (OUT) yazar. Yani, IN + 1 = OUTNot: Bu komut bayt , word ve double word işlemleri içinde gerçekleştirebilir.

9.6. Baytı Azalt

Sembol:

Operandlar:

IN (byte): Değeri azaltılacak olan sayı değeri sabit olarak veya bir adresten atanabilir.OUT (byte): Sonuç burada belirtilen adrese atanır.Açıklama:

Bu kutu, giriş bayt değerinden (IN) 1 çıkartır ve çıkış baytına (OUT) yazar. Yani, IN - 1 = OUT

Not: Bu komut bayt , word ve double word işlemleri içinde gerçekleştirilebilir.

10. Program Akış Denetim Komutları

Son

Semboller:

Açıklama:Koşullu Son, önceki mantığa göre (bobine enerji geliyorsa) programı bitirir.Koşulsuz Son, kullanıcı programını bitirmek için kullanılır. Her zaman için ana programın (alt programlar hariç) son devresini oluşturur.Bir programda Koşullu Son (END) bulunmayabilir veya birden çok bulunabilir, ancak mutlaka ve yalnızca bir adet Koşulsuz Son bulunmalıdır.

21

DEC_BEN

IN OUT

END

END

Koşullu Son

Koşulsuz Son

Dur

Sembol:

Açıklama:CPU'yu STOP konumuna getirerek program akışını keser.Not:CPU'nun tekrar RUN konumuna geçirilmesi elle (programlama paketinden ya da CPU'nun üzerindeki anahtardan) yapılacağı için çok dikkatli kullanılmalıdır.Eğer STOP komutu bir interrupt alt programı içersinde çalıştırılırsa, alt program anında sonlandırılır, bütün diğer bekleyen interruptlar ihmal edilir. Ana program sonuna kadar icra edilir ve o tarama sonunda RUN’dan STOP’a geçilir.

Gözetleyiciyi Resetle

Sembol:

Açıklama:Program tarama süresinin belli bir süreyi (300 milisaniye) aşması durumunda dahili Gözetleyici devreye girer ve CPU'yu STOP konumuna sokar. Gözetleyiciyi Resetle, Gözetleyicinin saydığı süreyi sıfırlayarak program tarama süresinin uzatılmasını sağlar.

Not: Bir döngü içerisine yerleştirilecek Anında Giriş Kontağı ve Gözetleyiciyi Resetle çıkışıyla CPU'nun hiçbir işlem yapmadan o girişi beklemesi sağlanabilir.

Uyarı:Tarama süresinin hiç gözetlenmeden sınırsız olarak uzatılmasına izin verilmesi girişlerin geç okunmasına ya da hiç okunmamasına neden olabilir. Bu da hayati ya da maddi tehlike yaratabilir.

Program taramasının 300 msn’yi aşmasını ya da bir interrupt olgusunun ana programa dönüşü 300 msn’den daha çok geciktireceğini düşünüyorsanız bu komutu kullanabilirsiniz.Aşağıdaki işlemler taramanın sonunda yapıldığından, programın bir döngüye sokulması bu işlemleri engelleyecektir:

· İletişim (freeport modu hariç)· Giriş/Çıkış güncelleme (anında giriş/çıkışlar hariç)· Forse güncelleme· SM bitleri güncelleme (SM0, SM5 ila SM29 güncellenmez)· Runtime hataları teşhisi

22

STOP

WDR

· 25 saniyeyi geçen tarama süreleri için 10 ms ve 100 ms’lik zaman röleleri düzgün çalışmaz

· Interrupt alt programı içersindeki STOP komutu

Not: CPU üzerindeki anahtarın STOP konumuna alınması STOP konumuna 1.4 saniye içinde geçilmesiyle sonuçlanacaktır.

SıçraSembol:

Bu komut, program içersinde belirtilen etikete (n) atlama sağlar.

Etiket

Sembol:

Etiket, Atla (JMP) komutuyla yapılacak atlamanın hedefini (n) gösterir.

Çağır

Sembol:

Program akış kontrolunu n numaralı alt programa aktarır.

Altprogram

Sembol:

n numaralı alt programın başlangıcını gösterir.

.Geri Dön

Semboller:

23

n

JMP

LBL

n

SBR

n

RET

RET

Alt programdan koşullu dön

Alt programdan koşulsuz dön

n

CALL

Açıklama:Koşullu Geri Dön, önceki mantığa göre (komuta enerji geliyorsa) alt programı bitirir.Koşulsuz Geri Dön, alt programını bitirmek için kullanılır. Her zaman için alt programın son devresini oluşturur.Bir alt programda Koşullu Geri Dön bulunmayabilir veya birden çok bulunabilir, ancak mutlaka ve yalnızca bir adet Koşulsuz Geri Dön bulunmalıdır.

For

Sembol:

Açıklama:

NEXT kutusuyla birlikte kullanılan bu kutu, ikisi arasında yer alan komutların döngüsünü sağlar. Başlangıç değeri (INITIAL) ile son değer (FINAL) arasındaki fark kadar döngü tekrarlanır. Döngünün her icrasında kutu, INDEX değerini bir arttırır. INDEX değeri FINAL değerinden büyük olduğu anda döngü sona erer. FINAL değeri 32766'dan büyük olamaz.Başlangıç değeri, son değerden büyükse komut icra edilmez.Örneğin, INITIAL değeri 1, FINAL değeri 10 olsun. Bu durumda, FOR ve NEXT kutuları arasındaki komut(lar) 10 defa icra edilir ve her döngüde INDEX değeri 1,2,...10 şeklinde arttırılır.

Her FOR komutu bir NEXT’i gerektirir. FOR/NEXT döngülerini 8 kademeye kadar dallandırabilirsiniz (Döngü içersinde bir başka FOR/NEXT döngüsü).

Not:Çok fazla sayıda döngü, program tarama süresinin uzamasına ve CPU'nun Gözetleyici tarafından STOP konumuna sokulmasıyla sonuçlanabilir.

24

FOREN

INDEX

INITIAL

FINAL

Next

Sembol:

FOR ile tanımlanan döngünün sonunu gösterir.

İşlem Yok

Sembol:

Açıklama:Kullanıcı programının icrası üzerinde hiçbir etkisi yoktur. n sayısı 1 ila 255 arasında olabilir.

TAŞI/DOLDUR/TABLO

Bayt Taşı

Sembol:

Operandlar:IN (bayt): Taşınacak olan değer sabit veya adresi burada bildirilir.

OUT (bayt): Taşınılacak olan adres burada bildirilir.

Açıklama:Bu kutu, giriş baytını (IN) çıkış baytına (OUT) taşır. Giriş baytı taşımadan etkilenmez.

Not: bu işlem bayt, word, double word ve gerçel sayılar için gerçekleştirilebilir.

.Bayt Blok Taşı

Sembol:

25

NEXT

n

NOP

BLKMOV_BEN

IN

N OUT

MOV_BEN

IN OUT

Açıklama:Bu kutu, IN baytından başlayan N adet baytı OUT adresinden başlayan bölgeye yazar. N, 1 ila 255 arasında olabilir. Giriş, taşımadan etkilenmez.Not: bu işlem bayt, word, double word ve gerçel sayılar için gerçekleştirilebilir.

Baytı Sağa Kaydır

Sembol:

Açıklama:

Bu kutu, bayt değerini (IN) N adet bit kadar sağa kaydırır, sonuç çıkış baytına (OUT) yazılır. Taşıma alanının dışında kalan bitler sıfırlanır. N, 8’den büyük olsa bile kaydırma işlemi 8 bitle sınırlandırılır.

SM1.0 (sıfır) = 1 eğer OUT = 0

SM1.1 (taşma)= 1 dışarı kaydırılan son bit = 1

Not: IN ¹ OUT iken:Eğer N endirekt bir adresse ve OUT, endirekt adres pointer'ının bir baytını kapsayan bir direkt adresse, komut geçersizdir. Eğer N ve OUT endirekt adres pointer'larıysa ve pointer'lar eşitse, komut geçersizdir.

Baytı Sağa Döndür

Sembol:

Açıklama:Bu kutu, bayt değerini (IN) sağa doğru N bit kadar döndürür (dışarı atılacak bitler diğer başa yazılır) ve sonuç çıkış baytına (OUT) yazılır.Eğer N, 8’e eşit veya büyükse, N’in 8‘li modu alınır. Sonuç değeri üzerinden döndürme yapılır.SM1.0 (sıfır) = 1 eğer OUT = 0

26

SHR_BEN

IN

N OUT

ROR_BEN

IN

N OUT

SM1.1 (taşma) = 1 döndürülen son bit = 1Not: IN ¹ OUT iken:

Eğer N endirekt bir adresse ve OUT, endirekt adres pointer'ının bir baytını kapsayan bir direkt adresse, komut geçersizdir. Eğer N ve OUT endirekt adres pointer'larıysa ve pointer'lar eşitse, komut geçersizdir.

Shift Register Bit

Sembol:

Açıklama:

Malzeme ve veri akış kontrolu için büyük kolaylık sağlayan bu komut, bir bit (DATA) değerini N ve S_BIT ile tanımlanan kütüğe (register) yazar ve kaydırır. S_BIT, kütüğün başlangıç adresini, N ise bit olarak uzunluğunu tanımlar. N pozitif olursa kütüğün son biti S_BIT + N'dir ve DATA(lar)'ın hareket yönü küçük adresten büyüğe doğrudur. N negatif olursa kütüğün son biti S_BIT - N'dir ve hareket yönü terstir. Örneğin, S_BIT= V100.0 ve N=4 olsun. Bu durumda kütüğün ilk adresi (DATA'nın yazılacağı yer) V100.0, ve son adresi de V100.3'tür. Bu iki adres arasındaki bitlerin durumuna göre örneğin dört sensörden geçen bir bant hattındaki malzemelerin takibi yapılabilir. Shift register’in maksimum değeri pozitif veya negatif 64’dür. Bir taramada en fazla bir kaydırma yapılabilir.

Hafızayı Doldur

Sembol:

Açıklama:

Bu komut, başlangıç adresi OUT ile tanımlanan bölgeye IN word'ündeki değer N word kere yazılır. N'in değeri 1 ila 255 arasında olabilir.

İNTERRUPT

27

SHRBEN

DATA

S_BIT

N

FILL_NEN

IN

N OUT

Interrupt İlişkilendir

Sembol:

Operandlar:

INT (bayt): CPU 212: 0-31CPU 214/215/216: 0-127

EVENT (bayt): CPU 212: 0, 1, 8-10, 12CPU 214: 0-20CPU 215: 0-23CPU 216: 0-26

Açıklama:Bu komut, bir interrupt olgusunu (EVENT) bir interrupt altprogramıyla (INT) ilişkilendirir ve interrupt olgusuna izin verir. Interruptlar öncelik grubuna göre CPU tarafından “ilk gelen ilk hizmet alır” prensibiyle işlenir. Bir anda sadece bir interrupt aktif olabilir. Bir interrupt çalışırken başka biri oluşursa (önceliği olsa bile) sonraki sıraya alınır (kaybolmaz). Eğer sistemin taşıyacağından daha fazla sayıda interrupt oluşursa, interrupt görevi taşma özel hafıza biti set edilir. Görev alanı boşalınca ve program akış kontrolu ana programa dönünce bu bit resetlenir.

Bir taşma oluşmadan, görev için aşağıdaki sayıda interrupt bekleyebilir. Interrupt Tipi CPU 212 CPU 214 CPU 215 CPU 216İletişim 4 4 4 8Giriş/Çıkış 4 16 16 16Zaman kontrollu 2 4 8 8

Interrupt İlişkisini Kaldır

Sembol:

Operandlar:EVENT (bayt): CPU 212: 0, 1, 8-10, 12CPU 214: 0-20CPU 215: 0-23CPU 216: 0-26Açıklama:

28

ATCHEN

INT

EVEN

DTCHEN

EVEN

Bu komut, bir interrupt olgusunun (EVENT) bütün interrupt altprogramlarıyla ilişkisini keser ve interrupt olgusunu engeller.

Interrupt Altprogramı

Sembol:

Operandlar:

n (word): CPU 212: 0-31CPU 214/215/216: 0-127Açıklama:

Interrupt altprogramı (n) başlangıcını gösterir.

Interruptlara İzin Ver

Sembol:

Bu bobin, ilişkilendirilmiş bütün interrupt olgularının işlenmesine izin verir.

Interrupt İznini Kaldır

Sembol:

Açıklama:

Bütün interruptların işlenmesini engeller.

Interrupttan Dönüş

Sembol:

29

INT

n

ENI

RETI

RETI

Koşullu Geri Dön

Koşulsuz Geri Dön

DISI

Açıklama:

Koşullu dön bobini, öncesindeki mantık 1 ise interrupt altprogramını sona erdirir. (CPU 210 tarafından desteklenmez.)Koşulsuz geri dön bobini her interrupt programının son devresi olarak bulunmalıdır.

30

plc ders notu

Documents