kalp damar hastaliklarinda bakim
DESCRIPTION
KALP DAMAR HASTALIKLARINDA BAKIM. Yrd. Doç.Dr .Nazan KILIÇ AKÇA Bozok Üniversitesi Sağlık Yüksek Okulu İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Öğretim Üyesi nazanakca7@ hotmail .com. Confucius Fikir, kalpten aldığı hızla ilerler. Heinrich Heine - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
KALP DAMAR HASTALIKLARINDA BAKIM
Yrd.Doç.Dr.Nazan KILIÇ AKÇABozok Üniversitesi Sağlık Yüksek Okulu İç Hastalıkları Hemşireliği
Anabilim Dalı Öğretim Ü[email protected]
2
Confucius◦Fikir, kalpten aldığı hızla ilerler.
Heinrich Heine◦İnsan vücudunda bir et parçası vardır,
o temiz olursa bütün vücut temiz olur, o bozulursa bütün ceset bozulur, dikkat edin o kalptir.
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
3
Kalp damar hastalıkları(KDH) nedeniyle hastaneye yatışların yaklaşık %80’inin en az 65 yaş üstü olduğu belirtilmektedir.
Tüm dünyada yılda yaklaşık 17 milyon kişi KDH’na bağlı nedenlerden dolayı yaşamını kaybetmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre 2020 yılında dünya üzerindeki tüm ölümlerin %36’sı KDH’na bağlı olarak gerçekleşecektir.
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
4
KDH prevalansı 70 yaş ve üzerinde olan bireylerde %10’a kadar yükseldiği görülmektedir.
KDH yaşla birlikte kabaca her on yılda iki kat artmaktadır.
KDH tanısı almış hastaların %50’si dört yıl içinde, ileri evre kalp yetersizliği olgularının ise %50’si bir yıl içinde yaşamını kaybetmektedir
(McMurray et al 2012,Enar 2007).
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
5
Yaş arttıkça Damar elastikiyet
i azalır
Damarlarda
kalsifikasyon artar
Kapak işlevleri bozulur
Kalbin kas tonusu azalır
Kan basıncı artar
Baroreseptör yanıtı
azalır
Kalbin iletim
sistemi zayıflar
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
6
Kalp damar hastalıkları
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
7
Konjestif kalp
yetmezliği (KKY)
Hipertansiyon
İnme Romatizmal kalp
hastalığı
Periferik damar
hastalığı
ABD’de dakikada ortalama bir kişi inme geçiriyor.
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
8
Kalp-Damar Hastalıklarında Risk Faktörleri
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
9
KDH Risk Faktörleri
Değiştirilemeyen RFYaş, cinsiyet, aile öyküsü
Fizyolojik RF ArteriosklerozHipertansiyonYüksek KolesterolDiyabetObezite
Davranışsal RFSigara Sağlıksız diyetSedanter yaşam
Sosyoekonomik ve kültürel belirleyiciler
Yaşamın erken dönem özellikleri
SonuçlarKKYVasküler hast.İnme
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
KDH riskinin %80’i
Sigara ~25%Yüksek Kan Basıncı ~15%
~10% Diğer etkenler İnaktivite Obezite Diyabet Yoksulluk Stres Homosistein vb
~40% Kolesterol / Sağlıksız diyet
Isles et al 1992; Emberson et al 2004; Unal et al 2004
1018.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
TUİK 2013, 15>yaş
Özellik Toplam Erkek KadınHipertansiyon(5/1) 12.8 8.5 17.1Obezite 17.2 13.7 20.9Tütün Kullanımı 72.9 58.5 86.9
1118.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
12
Risk faktöründeki 1 birim değişime karşılık KKY ölümündeki % azalma (Meta-analizler& Kohort çalışmaları)
Kolesterol Law et al BMJ 1994
Toplumun ortalama kolesterol düzeyinde 1mg/dl azalma ile KKY ölümünde %1.2 azalma olur
Kan basıncı Prospective Studies Col., Lancet 2002
Diastolik KB’da 1 mmHg %2 KKY
Sigara Sigfusson et al BMJ 1991
Sigara kullanımında %1 azalma 0.5% KKY
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
KDH’da Ateroskleroz
13
14
Konjestif kalp yetmezliği
Kalbin ve damarların yapısal veya fonksiyonel bozukluğundan kaynaklanan dolum veya pompa fonksiyonlarında bozulmanın izlendiği bir sendromdur.
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
15
Evreleme
Efor kısıtlılığı
yok. Günlük
hareket ve işlerde
semptom yok.
Hafif kısıtlılık.
İstirahatta rahat. Günlük işlerde
semptomatik
Belirgin kısıtlılıkGünlük işlerden
daha azında semptomatik
İstirahatta semptomatik
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
16
Laboratuar Testleri
CK CK-MB LDH AST ALT
LDL,HDL,TrigliseritINRNa, K, Ca
Troponin Myoglobi
n
CRP
Natriureti
c Pepti
d
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
17
TestlerEKGStress TestEkokardiyografi Fonokardiyografi
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
18
RadyolojiX-rayFluoroscopy Positron Emission
Tomography (PET) MRI CAT ScanAngiography
◦Cardiac Cath◦DSA (Digital Subtraction
Angiography)
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
19
Belirti ve bulgular Ağrı Nefes darlığı (ileri evrelerde dinlenme halinde), Öksürük(beyaz/pembe köpüklü balgam) Ödem Çarpıntı Halsizlik -yorgunluk, Bulantı- kusma /iştahsızlık Siyanoz Mental durum değişiklikleri, Noktüri, Abdominal ağrı
(Kepez ve Kabakçı 2004)
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
20
KDH tanısı olan hastalar;Günlük yaşam aktivitelerini yapmada
zorlanmakta,Cinsel sorunlar yaşamakta,Psikososyal sorunlar yaşamaktaEkonomik sorunlar yaşamakta
◦ sonuçta yaşam kaliteleri olumsuz yönde etkilenmektedir (Kavradım&Özer 2013).
◦ Kötü / bozulmuş yaşam kalitesi ise hastaneye yatış ve mortalite oranlarını arttırmaktadır (Özer 2009).
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
21
Hastalık yönetimi ve Hemşirelik bakımı
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
22
ÖRNEK OLAY ADI-SOYADI:SD ÇOCUK SAYISI:8 CİNSİYETİ: Erkek EĞİTİMİ: İlkokul YAŞI: 69 MEDENİ DURUMU: Evli İŞİ: Emekli BOYU: 1,70 CM KİLO: 96 kg
ÖZGEÇMİŞİ: Astım(2 Yıldır)Hipertansiyon (5 Yıldır)Tip 2 Dm (3 Yıldır)
SOYGEÇMİŞİ: Baba Kalp Krizinden ExAnne Ex (Nedeni Bilinmiyor)
ALIŞKANLIKLARI: Sigara (10 Yıldır Günde 2 Paket)
YAKINMASI: Göğüs Ağrısı, Terleme, Eforla Gelen Nefes Darlığı
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
23
ÖRNEK OLAYÖYKÜSÜ: Yaklaşık 15 yıldır efor anginası ve efor
dispnesi olan hastanın … tarihinde saat 02:00 de sağ göğüse sıkıştırıcı vasıfta sırtına yayılan bulantı ve terlemenin eşlik ettiği göğüs ağrısı olan hasta bu şikayetlerle acil servise başvurmuş. Acilde 250 mg aspirin çiğnetilen hastanın göğüs ağrısının devam etmesi ve troponin değerinin yükselme eğiliminde olması nedeniyle koroner yoğun bakım ünitesine yatırılmıştır.
Bilinç açık, oryante, koopere, endişeli
Acil Servise Geldiği Andaki Yaşam Bulguları:Nabız: 78/dkTansiyon: 110/70 mm/HgAteş: 37CSolunum: 38/dk Dispne/Wheezing
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
24
ÖRNEK OLAY Yaygın 2. anterior MI tanısı konarak yoğun bakıma
alınan hastaya ağrısının 2.Saat 30. dakikasında spreptokinaz(antitrombotik enzim) uygulanmaya başlandı. 1 saat süren infüzyonda herhangi bir komplikasyon olmadı.
Bir saat sonra çekilen kontrol EKG’ sinde %50 oranında reperfüze olduğu saptanmıştır.
Diyet: 4 gr tuzlu, kolestrolden fakir. 1400 kal. Diabetik diyet
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
25
ÖRNEK OLAY TEDAVİ: 500 cc sf içine 2 amp perlinganit, 7gut/dk
İV inf.Coraspirin 300 mg 1x1Tarden 20 mg 1x1Enapril 5 mg 2x1/2Beloc 50 mg 1x1/2Clexan 0,7 cc 2x1 (sc)Ventolin nebul 4x1Duphalac ssp 3x1 (lh)Nervium 5 mg 1x1
Aktivite: hareketle artan angina ve dipnesi olduğu için 24 saat mobilize edilmedi. Günlük yaşamda hareketsiz,hareketle nefes nefese kalıyor, aralıklı konstüpe oluyor.
Emosyonel durum: anksiyeteli 18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
26
TEDAVİ-HEMŞİRELİK SÜRECİSağlık
kontrolleri
İlaç tedavisi
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
27
İlaç TedaviACE inhibitörleriBeta blokerlerAntikoagülanlarDijital tedaviDiüretiklerAldosteron antagonistleriVazodilatörler
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
28
İlaç Tedavisiİlacın içeriği İlacın
etkileriİlacın yan etkileri
Dikkat edilmesi gereken hususlar
Beta Blokerler •Kalp hızını artıran kimyasalları azaltır.•KB ↓
•Fiziksel güçte azalma•KB ↓•Astım bulgularında kötüleşme
•İlaç verilmeden önce KB ölçülmeli•Nabız sayısı 60↓•Öksürük artabilir.
Antikoagülanlar
•Kanın pıhtılaşmasını önler•İnme riskini azaltır.
•Kanama riski artar.
•PT ve INR değeri izlenmeli•Başka bir doktora başvurulduğunda kullandığı ilacı söylemeli.
Kalsiyum Kanal blokerleri
•Kan damarlarının gevşemesini sağlar.
•Baş ağrısı•Yüzde kızarma•Baş dönmesi•Ayak bileklerinde ödem
Yan etkiler ortaya çıkarsa doktora başvurmalı
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
29
İlaç Tedavisiİlacın içeriği
İlacın etkileri İlacın yan etkileri
Dikkat edilmesi gereken hususlar
ACE inhibitörleri
•Anjiyotensin oluşmasını engeller.
•Öksürük•Böbrek problemleri•Halsizlik-başdönmesi•Tat değişikliği•K↑
•İlaç verilmeden önce KB ölçülmeli•Düşme riski gözlenmeli•3-6 ayda bir K takibi yaptırmalı
Diüretikler •Vücuttaki fazla su ve sodyumun böbreklerden atılımını sağlar.
•KB↓•K↓•Böbrek fonk. yavaşlatır.
•AÇT yapılmalı.•Günde 1-2 kilo, Hf3-5 kilo alırsanız, ayaklarda ödem,dispne Dr. haber verilmeli
Dijital türevleri
•Kalbin pompalama gücünü ↑•Düzensiz atımları yavaşlatır
•İştah kaybı•Ağızda kötü tat•Böbrek fonk. yavaşlatır•Sarı yeşil görme
•Nabız apexten 1 dk sayılmalı•60↓, 120↑, ritim değişikliği varsa Dr. haber verilmeli
30
İlaç Tedavisiİlacın içeriği
İlacın etkileri
İlacın yan etkileri
Dikkat edilmesi gereken hususlar
Vazodilatatör
•Kan damarlarının genişlemesini sağlar.
•Baş ağrısı•Yüzde kızarma•Baş dönmesi•Senkop•Palpitasyon
•Uzun süre ayakta kalınmamalı•Düşme riski gözlenmeli•Dil altı ilaçlarını sürekli yanında bulundurmalı•İlacı almadan önce oturmalı•İlacı ışıktan,ısıdan ve nemden korumalı•Altı ayda bir ilaç yenilenmeli• 1 tb dil altı almalı•Ağrı geçmediyse 5 dk sonra tekrar almalı• 5 dk daha beklemeli ağrı devam ediyorsa hastaneye başvurmalı
3118.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
32
Fiziksel değerlendirmeAğrı değerlendirmesiGenel görünümRuhsal Durum Yaşam bulguları Kalp hızı ve ritmiSolunum hızı ve tipiAkciğer sesleriSiyanoz Kapiller dolaşımÖdem
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
33
Hemşirelik bakım amaçlarıAğrının azaltılması yada ortadan kaldırılmasıOksijenlenmenin sağlanması Anksiyete düzeyinin düşürülmesiDoğal hastalık sürecinin anlaşılmasıKomplikasyonlardan korunmasıİlaç ve diyet tedavisine uyumun sağlanmasıYaşam biçimi değişikliklerine uyumun
sağlanması
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
34
Neler yapıyoruz?
Ağrısını azaltabilir yada önleyebiliriz
Oksijen desteği verip, solunumu düzenleyebiliriz
Anksiyetesini kontrol altına alabiliriz
Kanamayı gözleyebiliriz önleyebiliriz
İlaç tedavisini düzenli verebiliriz.18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
35
Neler yapabiliriz? İlaç tedavisine uyumunu sağlayabiliriz Diyete uyumu sağlayabiliriz. Konstüpasyonun hastalık riski üzerindeki etkisini
anlatabiliriz. GYA karşılarken aktivite planlaması yapabiliriz Sigara bırakması konusunda bilgilendirip
yönlendirebiliriz Fiziksel aktivite konusunda bilgi verebiliriz İdeal kiloya ulaşmada destek olabiliriz. Cinsel yaşam hakkında bilgilendirebiliriz Bir saatten uzun seyahatler için planlama yapabiliriz Stresten etkili baş etme yöntemlerini öğretebiliriz Hastalıkta tehlike belirtilerini öğretip bildirmesini
sağlayabiliriz
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
36
Hastalığını tanıma (kanıt Düzeyi C)◦Kronik hastalık◦Kendi sorumluluğu “Uygun eğitimden sonra, hastalar kendi
ihtiyaçlarına göre diüretik dozlarını belirleyebilmeli.”
Semptomları tanıma (kanıt Düzeyi C)◦Zamanında müdahale
Yaşam tarzı değişikliği/Uyum
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
37
Yaşam tarzı değişikliği/UyumSağlık ekibi - hasta uyumunun iyi
olması mortaliteyi azaltıyor.
EuroHeart Survey:Hastaların ancak % 20–60 farmakolojik /
non-farmakolojik tedaviye uyumluÇok büyük orandaki hasta hastalığı /
tedavisi hakkında yanlış / eksik bilgiye sahip
Eur J Heart Fail 2007;9:1095–110318.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
38
Primer-Sekonder korunma bileşenleri
Sigaranın bırakılması (kanıt düzeyi A)Lipid kontrolü (kanıt düzeyi A)Kilo kontrolü (kanıt düzeyi A)Fiziksel aktivite planlaması (kanıt düzeyi B)Kan basıncı kontrolü (kanıt düzeyi A)DM kontrolü (kanıt düzeyi B) Düzenli ilaç kullanımı (kanıt düzeyi A)
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
39
Kalp damar hastalıklarında semptom yönetimi
40
AğrıKardiyak outputta azalmaGaz alışverişinde bozulmaAnksiyete-korkuSıvı volüm fazlalığıElektrolit dengesizliği riskiBeslenme sürecinde değişimAktivite intoleransıDeri bütünlüğünde bozulma riskiUyku sürecinde değişimDüşme- yaralanma riskiEmboli-kanama riski
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
Hasta ve aile eğitimi•KDH olan bireylerin başarılı yönetimi, sıklıkla temel, uzun dönem yaşam şekli düzenlemelerinin hastalar ve aileleri tarafından uygulanmasını gerektirir. •Yaşam şekli düzenlemeleri diyet ve aktivitelerinin değişimini, kompleks ilaç reçetelerine bağlılığı ve semptomların yönetimini içerir.
•Eğitim planında, hasta ve ailesinin öz-bakımı ne derece sağlayabileceğine dair dikkatli yapılmış bir hemşirelik değerlendirmesine gerek vardır.
•Eğitimin içeriği, hastanın eğitim seviyesi, sağlık sistemindeki daha önceki deneyimleri, yaş, meslek, gelenekleri ve kültürel yapıları, genel yaşam şekli hakkında toplanan bilgilerle belirlenir
Hasta ve aile eğitimi
•Hasta ve aile eğitimi, evde sağlık bakımı bu hastalarda daha sonraki tekrar hastaneye yatışları önlemede en önemli faktördür.
•Hasta eğitiminin etkinliği eğitim toplantılarına aile üyeleri ve/veya diğer önemli kişilerin katılmasıyla artırılmaktadır.
Hasta ve aile eğitimi
44
Eğitim içeriğiKalbin basit anatomi ve fizyolojisiKKY nedenleri ve belirtileriKKY tedavi ve önemiSağlıklı ideal kilonun önemiFiziksel aktiviteSigara ve alkol kullanımı varsa hastaya
etkisiStresten kaçınma ve baş etme yöntemleriBağışıklama, seyahat ve cinsel yaşamDüzenli kontrol
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
45
İlaç eğitimiİlacın adı ve kısaca etkisiTablet ve kapsülün kaç gram olduğu ve
kaç gram kullanacağıGünde kaç kez ve nasıl kullanacağıNerede ve nasıl saklayacağıEn sık görülen yan etkileriİlaç, bitki ve yiyecek etkileşimleriDoktora haber vermeden ilaçları
bırakmaması gerektiği konularında
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat
46
Kalbiniz sevgiyle , vücudunuz sağlıkla dolsun
18.04.2014 Geriatri Hemşireliği Kursu, Yozgat