gÖĞÜs hastaliklarinda acİller
DESCRIPTION
GÖĞÜS HASTALIKLARINDA ACİLLER. Dr. Şule Akçay Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD, Ankara 15 Ocak 2011, TTD Kış Okulu. Sunum Hazırlığı Planı. “Göğüs Hastalıkları Acilleri” kapsamı: Her konu başlığı “Aciller” alt başlığını barındırıyor Belirlemek - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
GÖĞÜS HASTALIKLARINDA ACİLLER
Dr. Şule Akçay
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD, Ankara
15 Ocak 2011, TTD Kış Okulu
Sunum Hazırlığı Planı
“Göğüs Hastalıkları Acilleri” kapsamı: Her konu başlığı “Aciller” alt başlığını barındırıyor
Belirlemek
Kış Okulu’nun diğer konuları ile örtüşmesini engellemek
Daraltmak
Hazırlamak
28 Bölüm
29 Bölüm
Bölüm 12: 8 altbölüm
Kitap: Solunum Sistemi ve Hastalıkları 2010,
21 Ana Bölüm, 218 alt bölüm
Respiratory EmergenciesEuropean Respiratory Society Monograph, Vol. 36, 2006
Edited by S. Nava and T. Welte Chapter 1. Hypoxic and hypercapnic respiratory failure : Kış okulu programında Chapter 2. Exacerbation of obstructive lung diseases: therapy: Kış okulu programında Chapter 3. Ventilation in obstructive lung disease: Kış okulu programında Chapter 4. Acute respiratory distress syndrome Chapter 5. Inhalation injury Chapter 6. Extrapulmonary causes of respiratory failure including acute neuromuscular
disorders : Kış okulu programında Chapter 7. Management of massive haemoptysis : Kış okulu programında Chapter 8. Tracheobronchial aspiration Chapter 9. Drowning Chapter 10. Pulmonary embolism and the consequences for the right heart : Kış okulu
programında Chapter 11. Pneumothorax and bronchopleural fistula : Göğüs Cerrahisi programında Chapter 12. Emergencies in interstitial and immunological lung disease : Kış okulu
programında Chapter 13. Emergency treatment of community-acquired pneumonia : Kış okulu programında Chapter 14. Pneumonia in the immunocompromised patient : Kış okulu programında Chapter 15. Paediatric emergencies : Pediatri konusu Chapter 16. Acute respiratory failure during pregnancy
Seçilen Konu Başlıkları
Kardiyopulmoner resusitasyon
ARDS
İnhalasyon hasarı
Trakeobronşiyal aspirasyon
Boğulma
Dekompresyon Hastalığı
Akut Dağ Hastalığı
Akciğerde patlama hasarı
Kardiyopulmoner Resusitasyon (KPR)
Her hekimin bilmesi ve uygulaması gereken yaşamsal işlem
Kalp ve/veya solunum arresti durumları için;
KPR ekipmanı daima hazır bulundurulmalı, rutin kontrolleri aralıksız yapılmalı
KPR, kalp ve/veya solunum arresti durumunda hemen başlamalı
International Liaison Committee on Resuscitation (ILCOR) 2005 Uzlaşı Raporu
Temel Yaşam Desteği (TYD)
İleri Yaşam Desteği (İYD)
Temel Yaşam Desteği
Yaşam kurtarıcı son derece basit öneriler
Hastanede tanıklı arrest ise kaliteli bir TYD ile geri dönüş yaklaşık %50
Ancak ani arrestlerde kaliteli bir TYD uygulanma oranı 1/3’ün altında
Hastane dışı arrestlerde ise olguların yarısından fazlasına göğüs kompresyonu uygulanmıyor
ILCOR 2005 TYD Önerileri
Kurtarıcılar bilinçsiz, hareketsiz ve solumayan (nadir gasping aktiviteleri dikkate alınmamalıdır) kişide hemen KPR başlamalı
Kurtarıcı ağızdan-ağıza veya balon-maske ile 1 saniye soluk vermeli ve göğsün kalktığını görmeli
KPR dakikada 100 göğüs kompresyonu uygulanmalı, göğsün tam genişlemesine izin verilmeli, kompresyonlar arasındaki bölünme/duraklama minimalize edilmeli
İnfant, çocuk ve erişkin hastada tek kurtarıcı varsa 30 göğüs kompresyonu-2 soluk döngüsü (30:2), infant ve çocukta iki kurtarıcı varsa 15:2 kullanılmalı
İleri havayolu işlemi uygulanmış (entübasyon) olguda kesintisiz göğüs kompresyonu ve 8-10 soluk uygulanmalı
Havayolu açıklığı ve ventilasyon
Baş arkaya- çene yukarı Ağız içinde ve havayolunda
yabancı cisimler temizlenmeli Endikasyon yoksa boyunluk
takılmamalı İlk 10 sn.de soluk almıyorsa,
kurtarıcı 2 soluk verilmeli, göğüs duvarında yükselme gözlenmeli
Hiperventilasyondan sakınmak gerekli
Havayolu açıklığı uygun koşullarda cihaz yardımı ile gerçekleştirilmelidir.
Göğüs kompresyonu
Düz ve sert bir zeminde Nabız kontrolü yapmadan, hasta
hareket edene kadar, nefes alana kadar, profesyonel ekip gelene kadar sürdürülmeli
Dominant el göğüs üzerinde, diğer el ise dominant elin üzerinde, göğüs ortasına kompresyon yapılır
Göğüs duvarı 4-5 cm çökmeli Dakikada en az 100 kez, aralıksız Kompresyon/ventilasyon oranı 30:2
İleri Yaşam Desteği
Havayolu ve ventilasyon: Havayolu araçları ile Defibrilasyon İlaç ve sıvı tedavisi KPR performansının değerlendirilmesi
İleri Yaşam Desteği
Hastane içi kesintisiz hizmet veren arrest ekibinin oluşturulması (Mavi kod uygulaması)
S.B 2009 Tebliğ: Ekipte; doktor, hemşire, anestezi teknisyeni, hizmetli ve güvenlik görevlisi bulundurulur
Anestezi, kardiyoloji, nöroloji, göğüs hastalıkları, dahiliye, genel cerrahi uzmanlarından biri ekip lideri olur
Hastanedeki tüm hekimler, ekipte görevli diğer sağlık personeli KPR eğitimi alır.
ARDS
Akut Solunum Sıkıntısı Sendromu Alveolo-kapiller permeabilite artışına bağlı ortaya çıkan akciğer
hasarı
1994 ARDS için Amerikan-Avrupa Konsensus Konferansı Raporu tanımı:
Klinik, radyolojik ve fizyolojik anormalliklerle ilişkili olan, sol atriyal veya pulmoner kapiller hipertansiyonla açıklanamayan, ancak birlikte bulunabilen, “inflamasyon ve artmış permeabilite sendromu”
İnsidans 15-34 olgu/100.000/yıl Mortalite oranı %30-40
Risk Faktörleri
Primer (Pulmoner, direkt hasar): %55-75
Mide içeriği aspirasyonuAkciğer kontüzyonu
(torasik travma)Ağır pnömoni: %30-40Toksik gaz inhalasyonuSuda boğulmaReperfüzyon hasarı
(akciğer nakli)Yağ embolisi
Sekonder (Ekstrapulmoner, indirekt hasar)
Sepsis: %18-32 Ağır toraks-dışı travma Multipl uzun kemik kırıkları Hipovolemik şok Masif kan transfüzyonu Akut pankreatit İlaç aşırı dozu Reperfüzyon hasarı (CABG sonrası) Yanık
Sendrom Başlangıç şekli
Pa02/
Fi02
Akciğer grafisi
Pulmoner wedge basıncı
ALI Akut <300 mmHg
Bilateral infiltrat
<18 mmHg veya sol atriyal HT klinik bulgusu olmaması
ARDS Akut <200 mmHg
Bilateral infiltrat
<18 mmHg veya sol atriyal HT klinik bulgusu olmaması
Kısaltmalar: ALI: Akut akciğer hasarı, ARDS: Akut solunum sıkıntısı sendromu, P02: Arteriyel parsiyel oksijen basıncı, Fi02: İnspire edilen oksijen fraksiyonu
Amerikan-Avrupa Konsensus Konferansı Tanı Kriterleri
ARDS Klinik
Risk faktörleri varlığında %50 olguda ilk 24 saat içinde, %85 olguda 72 saat içinde klinik bulgu oluşur
Dispne ilk semptom
FM; takipne, taşikardi, siyanoz varlığı, sol kalp yetmezliği bulgusu olmaması
Oksijene dirençli hipoksemi
Primer nedenin diğer klinik bulguları
Patolojik süreç
Eksudatif faz
Fibroproliferatif faz
Fibrozis/rezolüsyon fazı
Çok sayıda proinflamatuar mediatör alveoler çevrede sınırlı kalmayıp, sistemik dolaşıma da geçebilir
SIRS, MODS tetiklenebilir
Tedavi yaklaşımı
Altta yatan hastalığın tedavisi
Ventilasyon desteği
Akciğer hasarına yönelik hedef tedaviler
Ventilasyon desteği
Akciğer koruyucu mekanik ventilasyon prensipleri: Dokulara yeterli oksijen sunumu ve CO2 atılımı Oksijen toksisitesini minimalize etme (FiO2 <0.65) Alveolleri açmak, tekrar kazanmak Yüksek havayolu basınçlarından kurtulmak için permisif
hiperkapni Atelektazi gelişimini önlemek için düşük tidal volümler Dikkatli sedasyon ve paralizi
VALI önlenmelidir
Akciğer hasarına yönelik hedef tedaviler
Sürfaktan İnhale NO ECMO İlaçlar: * APC
* Steroid
* Ketokonazol
* NAC
* PG E1
*Lisofilin
*Sitokin antagonistleri
*ANP
*Antiadezyon molekülleri
AKUT İNHALASYON HASARI
Yüksek konsantrasyonda toksik gazlara veya aerosollere akut maruziyetle gelişir
İşyerinde, evde, toplumda sık olarak karşımıza çıkar
Kendini sınırlayan hafif klinik tablodan ARDS’ye kadar değişen spektrumda seyredebilir
Prognoz da değişkendir; ölümcül olabilir, sekel bırakabilir, tamamen iyileşebilir
Klinik
Etkilenen bölgeye göre değişken klinik seyir gösterir
Üst havayolları
İletici hava yolları
Akciğer parankimi
Akciğer hasarını belirleyen faktörler
Çözünürlük
Partikül boyutu
Konsantrasyon
Maruziyet süresi
pH
Konak faktörleri
İnhalasyon Hasarı
Yangın
CO zehirlenmesi
RADS
Yangın
Yangından kurtulan hastaların %30’unda termal akciğer yaralanması oluşur
DSÖ tahminlerine göre 1 milyar kişi termal hasara uğramakta
Akciğer hasarı yüksek ısıdan çok, toksik gaz inhalasyonu ile oluşmakta
İrritan gazlar
İmmunolojik mekanizmaları aktive etmeden direk zedelenme yapar
Hava yolu epiteli, subepitel bölgesi ve alveollerde zedelenme başlar
Zedelenmeyi sürekli kılmada ise yine proinflamatuar sitokinler devreye girer
Yanan madde Kaynak Ayrışım ürünleri
Tüm yanıcı ürünler
Karbon monoksit, karbon dioksit, oksijen radikalleri
Selüloz Odun, kağıt, pamuk Aldehitler, akrolein
Yün, ipek Giyim eşyası, kumaş, battaniye, mobilya
Hidrojen siyanür, amonyak, hidrojen sülfür
Kauçuk Araba lastikleri Sülfür dioksit, hidrojen sülfür, oksijen radikalleri
Polivinil klorür Döşemelik kumaş, kablo, boru kaplamaları, zemin, mobilya kaplamaları
Hidrojen klorür, fosgen
Poliüretan Yalıtım, döşemelik malzeme Hidojen siyanür, izosiyanatlar, amonyak, akrinonitritler
Polyester Giyim eşyası, kumaş Hidrojen klorür
Polipropilen Döşemelik, halı malzemesi Akrolein, oksijen radikalleri
Poliakrilonitril Teçhizat, mühendislik, plastik Hidrojen siyanür
Poliamit Halı malzemesi, giyim eşyası Hidrojen siyanür, amonyak
Poliamit resinler Ev ve mutfak eşyaları Hidrojen siyanür, amonyak, formaldehit
Akrilikler Uçak pencereleri, tekstil, duvar kaplamaları
Hidrojen siyanür, amonyak, formaldehit
Yangın geciktiriciler
Polimerik maddeler Hidrojen siyanür, amonyak, formaldehit
Dumanda bulunan toksik bileşikler ve oluşumlarına neden olan kaynaklar
Dumandaki gazlar ve etkileri
Karbondioksit: Solunum dürtüsünde artış Karbonmonoksit: Doku hipoksisi, organ yetmezliği, ölüm Hidrojen siyanür: Doku hipoksisi, organ yetmezliği, ölüm Oksijen radikalleri: Müköz membran ve alveoler hasar Akrolein veya propenal: İrritasyondan nekroza kadar
değişen hasar Aldehitler, formaldehit, asetaldehit, bütiraldehit: Mukoza
nekrozu, protein denatürasyonu Amonyak: Müköz membran irritasyonu Sülfür dioksit: Müköz membran irritasyonu Hidrojen klorür (fosgen): Mukoza nekrozu Aromatik hidrokarbonlar (benzen): Müköz membran
irritasyonu, sistemik toksin Hidrojen sülfür: Müköz membran irritasyonu, aşındırıcı
Semptom ve Bulgular
İlk anda; Takipne ve öksürük
Stridor
Siyanoz
Birkaç günde; Hava yolu sekresyonlarında
kurum
Ronküs, wheezing
Raller
Yanık Tedavisi-1
Yüz ve boyun yanığı, ağız yanığı olanlar
Larengeal obstrüksiyon bulgusu verenler
Sekresyonlarını temizlemekte güçlük çekenler
Havayolunu koruyucu refleksleri zayıflamış, mental durum değişikliği olanlar
İlerleyici solunum yetmezliği olanlar
Hava yolu ödemi saatler içinde artabileceğinden elektif entübasyon güvenli olacaktır, özellikle;
Yanık Tedavisi-2
Bronşiyal hijyen tedavisi:
Terapötik öksürük. Etkin ağrı palyasyonu
Göğüs fizyoterapisi: Atelektazi ve pnömonilerin önlenmesi amacıyla
Hava yolu aspirasyonu
Terapötik bronkoskopi
Yanık Tedavisi-3
İlaç tedavileri:
Bronkodilatörler
Antioksidanlar
Akut fazda antiinflamatuarlar
Profilaktik antibiyotikler
Özsancak A, Akçay Ş, Yanık Olgularında Akciğer Komplikasyonları, Diyaliz, Transplantasyon ve Yanık Dergisi, 2006
CO Zehirlenmesi
Yakıtların tam yanmaması sonucu ortaya çıkan renksiz, kokusuz bir gazdır
Vücuda solunum yolu ile girer Karbon monoksit vücutta parçalanmaz,
solunum yoluyla dışarı atılır. CO zehirlenmelerinde kısa süre
içerisinde tıbbi müdahele yapılmazsa, zehirlenmeler ölümle sonlanabilir
Doku hipoksisi gelişir Tüm semptom ve bulgular doku
oksijenizasyonunun bozulması ile oluşur
Solunum zehiri olarak da adlandırılır
-
CO KAYNAKLARI
Kapalı ortamda meydana gelen yanmalar (açık ocaklar, bacası çekmeyen soba - şofbenler, bacasız gaz sobaları gibi)
Isıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta (havagazlı, linyitli, kok kömürlü v.b.) yanma sırasında
Havagazı ve jeneratör gazlarının bileşiminde Kokhane gazlarında, yangın ve patlamalarda çıkan
dumanlarda Motorların ekzos gazlarında (benzinli motorlarda çok, diesel
motorlarında daha az) Özellikle kapalı garaj, park binaları, feribotlar, motor onarım ve bakım işlikleri bu bakımdan tehlikelidir
Yanlış yapılmış ve defektli her tür ısıtma sistemleri Açık ocaklar Karbon monoksitli gazların üretimi, dağılımı, kullanımı Tünel, maden ocağı gibi yerlerdeki yangın ve patlamalar Kimya endüstrisinde karbon monoksit kullanılan işlemler
Zehirlenme derecesi
Ekspirasyon havasındaki CO konsantrasyonu
Solunum dakika hacmi, etki süresi
Hemoglobin miktarı ile orantılıdır
CO Düzeyleri ve Klinik
Karboksi hemoglobin düzeyi, %
Semptomlar
0-5 Normal değerler
15-20 Başağrısı, konfüzyon
20-40 Oryantasyon bozukluğu, yorgunluk, bulantı, görme bozuklukları
40-60 Halüsinasyonlar, kavgacılık, koma, şok hali
>60 Mortalite
Tanı
Öykü
Dirençli metabolik asidoz
COHb düzeyi ölçümü
Pa02 ile Sp02 arasındaki uyumsuzluk
Tedavi
Kaza yerinden hemen uzaklaştırma, temiz havaya çıkarma
Suni solunum, gerekirse entübasyon
Oksijen, olanak varsa hiperbarik oksijen
Dolaşım desteği
Hidrojen Siyanür Zehirlenmesi
Dumandaki siyanür konsantrasyonuna bağlı olarak farklı klinik tablolar oluşur
Kanda normal siyanür düzeyi <0.1 mg/L
Tanı koymak CO zehirlenmesine göre daha zor, şüphelenildiğinde tedavi başlanmalı
Tedavi
Yangın ortamından uzaklaştırılmalı
%100 oksijen
Siyanür metabolize olur, yarı ömrü 1-3 saattir, toksik olmayan tiyosiyanata dönüşür
Hastane koşullarında IV sodyum nitrit, inhale amil nitrit, IV sodyum tiyosülfat gibi ilaçlar direk siyanüre bağlanıp şelat oluşturabilir
Diğer Özgün İnhalasyon Maruziyetleri
Klor, kloraminler, hidroklorik asit Nitrojen oksitler, ozon, sülfür dioksit Askeri ajanlar, kalabalığı kontrol etmeye yönelik gazlar Kadmiyum, civa Amonyak Brom, metil bromür Etilen oksit, hidrojen sülfür Fosfin Metil izosiyanat
Ortak etki: Trakeobronşit, pulmoner ödem, pnömonit
RADS
Tanım:
Yüksek konsantrasyonda irritan bir gaz, duman veya aerosolün akut bir şekilde inhalasyonunun ardından ani astım benzeri semptomların başlaması ve persistan hava yolu reaktivitesi
RADS
İlk kez 1985’de tanımlanmış
Epidemiyolojik veri azlığı nedeniyle RADS spektrumu çok iyi bilinmiyor
İrritan maruziyetinden sonra %3-6 oranında geliştiği tahmin edilmektedir.
Klinik Tablo
Akut, tek ve yoğun bir maruziyet vardır
Genellikle bir kaza sonucu maruziyet gerçekleşir
Hava yolu obstrüksiyonu bulguları maruziyetten birkaç saat sonra gelişir
Semptomlar persistandır
RADS gelişenlerde diğer provokatif ajanlara karşı da bronş duyarlılığı gelişir
ACCP 1995 RADS için Brooks’ Tanı Kriterleri
Daha önceden tanımlanmış bir solunum yakınması olmayışı Tek bir olay veya maruziyet sonrası semptomların başlaması Oldukça yüksek konsantrasyonlarda irritan özelliğe sahip gaz,
duman, buhar gibi bir maddeye maruz kalmak Maruziyetten sonra en geç 24 saat içinde semptomların
başlaması ve bu semptomların en az 3 ay sürmesi Semptomların astımı taklit etmesi SFT ile obstrüksiyon saptanması veya BPT pozitifliği Diğer akciğer hastalıklarının dışlanması
RADS tanısı için Bardana’nın ek kriterleri
Atopik bir yatkınlık olmaması
Periferik veya pulmoner eozinofili olmaması
On yıldan beri sigara içilmemiş olmaması
Orta-ağır bronşiyal hiperreaktivite varlığı
Minimal lenfositik inflamasyon özelliği gösteren BAL ve/veya histopatoloji varlığı
RADS etkenleri
TDİ
Duman inhalasyonu
Fosgen
Fosforik asit
Hidroklorik asit
Hidrojen sülfit
Amonyak
Klor (Çamaşır suyu, tuz ruhu)
Tedavi
Astımlı hasta gibi yaklaşılmalı
Etkenden uzaklaşmak, temasın kalıcı olarak engellenmesi
Hava yolundaki toksik madde nötralizasyonu için nebülize bikarbonat faydalı olabilir
Reverzibilite 3 yıla kadar uzayabilir
ASPİRASYON
Orofarengeal veya gastrik içeriğin larinks ve alt solunum yollarına geçişi
Normalde uykuda küçük miktarlarda orofarengeal aspirasyon gelişir
Aspire edilen materyalin miktarı ve niteliğine, aspirasyon sıklığına ve kişinin aspire edilen materyale verdiği cevaba göre çeşitli yanıtlar oluşur
Çocuklarda/erişkinlerde yabancı cisim aspirasyonları ani ölüm nedeni olabilmektedir
Aspirasyon Sendromları
Aspirasyon pnömonitisi
Aspirasyon pnömonisi
Lipoid pnömoni
Trakeobronşit
Suda boğulma
Boğulma
Dünyada kazaya bağlı ölümler arasında birinci-üçüncü sırada
Önlenebilir bir ölüm nedenidir Boğulma ölümle eş anlamlıdır Boğulayazma (neardrowning)
müdahale edilen durumdur Suya dalma-batma sonucu
akciğere dolan sıvı materyal nedeniyle solunum işlevinin yapılamamasıdır
Etyoloji
Yüzme bilmeme
Hiperventilasyon
Alkol/madde bağımlılığı
Şuur kaybı/MI/epilepsi
Travma (sandal/kayık kazaları)
Yetersiz erişkin gözlemi (<4y)
Aşırı soğuk su
Kuru boğulma
%10 olguda sıvı aspirasyonu sırasında apne ve larengospazm oluşur, akciğere su gitmeden boğulma gerçekleşir
Her hasta yatırılmalı, yakın izlenmelidir
Temel yaşam desteği uygulanır
Yüksek Ölüm Riski Olan Durumlar
İlk müdahale yeri: Su altında 25 dk.dan fazla kalış 25 dk.dan uzun KPR Kardiyak ilaç kullanımı
Acil servis: KPR Dilate pupil veya refleks
alınmaması pH<7.0
Yoğun bakım: Apne Glasgow koma skoru >3 İntrakraniyal basınç
artışı Ağrılı uyaranlara
zayıf/lokalize cevap 36 saat sonra beyin BT
anormalliği
Tedavi
Solunum komplikasyonlarına yönelik: Hipoksemi, bronkospazm, kontamine su ise pnömoni, atelektazi, ARDS
Nörolojik komplikasyonlara yönelik: Serebral kan akımında azalma ile iskemik hasar
Metabolik komplikasyonlara yönelik: Masif katekolamin deşarjı ile KŞ yüksekliği, elektrolit dengesizliği, ABY
Dekompresyon Hastalığı
Dalış sırasında atmosfer basıncında azalma sonrasında vücut dokularına fazla miktarda gaz girmesi ile oluşan hasar= VURGUN
Pulmoner arterlere gaz ulaştığında ise Arteriyel Gaz Embolisi gelişir
30 metreden derin dalışlarda risk artmakta Dalıştan çok uygun olmayan çıkışlarda dokularda ve
damarlarda gaz kabarcıkları sorunu yaratır, Hava ile yapılan dalışlarda nitrojen, Karışım gaz dalışlarında
- HELIOX: helyum,
- TRIMIX (nitrojen/helyum/oksijen): nitrojen ve helyum
Dekompresyon Hastalığı
Dalış sırasında artan çevre basıncına uyum için yüksek basınçlı bir inert gaz solunur, bu gaz da vücutta çözünür
Çıkış sırasında ise fazla inert gaz atılamazsa dokularda serbest kabarcıklar oluşur. Etkilenen bölgeler;
Eklem tutulumu Kardiyopulmoner tutulum Deri tutulumu Spinal kord tutulumu Diğer sistem tululumları
Tedavi
Rekompresyon: Basınç odası, hiperbarik oksijen tedavisi
Sekel kalması durumunda rehabilitasyon merkezleri
İlaç tedavileri
Korunma yöntemlerini uygulamak esastır
Hiperbarik oksijen tedavisi
Kapalı bir basınç odasında 1 atmosferden (1ATA= 760 mmHg) daha yüksek basınç altında, maske veya başlıkla aralıklı olarak %100 oksijen solutmak
Ağır hipoksi ile seyreden travmatik doku hasarları, bazı zehirlenmeler, problem yaralar ve bazı enfeksiyonlarda prognoza katkı sağlayabilir
Basınç arttıkça dokulardaki gaz kabarcıkları küçülür
Yardımcı ilaçlar
Steroidler
Nonsteroid antiinflamatuarlar
Platelet agregasyon inhibitörleri
Lidokain
Akut Dağ Hastalığı
Kısa süre içinde >2500 m (8200 feet) yüksekliğe çıkma ile yaşanır
İlk 12-24 saatte ortaya çıkar, 3-7 günde geriler
Aşırı yorgunluk ve efor dispnesi ile başlar Başağrısı, iştahsızlık, bulantı kusma ile
devam eder Göğüste sıkışma hissi veya göğüs ağrısı
olabilir (pulmoner hipertansiyon)
Tedavi ve Korunma
Primer tedavi: Daha alçak irtifaya inmek Sekonder:
Hafif: İstirahat, asetaminofen, asetazolamid 2x125mg Orta: İstirahat, Deksametazon ilk üç gün 4x4 mg,
azaltarak kesme, asetazolamid 3x250 mg Ağır: Oksijen, deksametazon, asetazolamid 750-1000
mg/gün
Korunma
Konaklama: İlk 2000 m’de 2-5 gün
Yavaş tırmanma: 3000 m’nin üzerinde 300m/gün tırmanma
Asetazolamid: Tırmanıştan bir gün önce başlayıp, en yüksek irtifada 5 gün 3x250 mg
Deksametazon: Tırmanış günü 4x4 mg/g başlanıp 5 gün alması
Akciğerde Patlama Hasarı
Primer: Yüksek basınçlı şok dalgasının vücutta doğrudan oluşturduğu etkiler
Sekonder: Patlayıcının içinde bulunan veya kabının parçalanmasıyla oluşan, veya çevre yapıların parçalarından oluşan şarapnellerin yol açtığı penetran yaralanmalar
Tersiyer: Şok dalgası ile vücudun savrulması sonucu gelişen künt travmalar
Kuaterner: Patlamanın yan ürünleri ile olan yaralanmalar (yanık ve inhalasyon hasarı)
Kuiner: patlamanın çevresel etkilerinin yol açtığı yaralanmalar (biyolojik silahlar, bakteriler, virüsler, patlayıcının içerdiği radyoaktivite, çevresel kirliliğin uzun dönem etkileri)