HASTANE HASTANE ENFEKSİYONLARINDAENFEKSİYONLARINDA

N KORUNMAN KORUNMA

PROF. DR. SEMA KUĞUOĞLUMARMARA ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK

YÜKSEKOKULU ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ

ANABİLİM DALI

2/42

ENFEKSİYON HASTALIKLARININ ENFEKSİYON HASTALIKLARININ ÖNEMİÖNEMİ

• Toplum düzenini ve sağlık hizmetlerinin sunumunu bozar,

• Ölüm ve sakatlıklara neden olur,• Ekonomik yapıyı etkiler• Hastalıkların dünya çapında

yayılabilme olasılığı vardır.

3/42

HASTANE ENFEKSİYONLARI

Hasta YBÜ ne alındıktan, en az 48 saat sonra, primer enfeksiyondan

farklı anatomik bölgede, farklı mikrobik flora ile oluşan

enfeksiyondur.

4/42

YENİDOĞAN HASTANE ENFEKSİYONLARI (CDC)

• Doğum sırasında veya hastanede yatış esnasında, yarı

intrapartum veya postpartum edinilen tüm neonatal

infeksiyonlar yenidoğan hastane enfeksiyonu olarak

kabul edilir.

• Buna göre yaşamın ilk 48 saatinden sonra pozitif kültür

ile klinik bulgu ve semptomların varlığını gerektirir.

• Transplasental yolla edinildiği bilinen veya kanıtlanan

CMV, toksoplasmoz gibi infeksiyonlar bu tanımın

dışında kalır.

5/42

EPİDEMİYOLOJİ

• Nozokomiyal infeksiyon oranı hastane genelinde %5-15 YBÜ lerinde ise % 10-57 arasında değişmektedir.

•YBÜ leri hastane yataklarının %10 unu oluşturmasına karşın nozokomiyal enfeksiyonların % 25 inin geliştiği birimlerdir. 

•YBÜ enfeksiyonları ölüm riskini 3,5 kat arttırmaktadır.

6/42

YENİDOĞAN ENFEKSİYONLARINI ARTTIRAN NEDENLER

• Doğuma kadar bebeğin endojen florası yoktur.

• Derideki stratum korneum tabakası gelişmediğinden cilt frajildir.

• 34 hafta öncesi doğan bebeklerin IgG düzeyleri yetersizdir.

• Granülosit depo havuzu yetersizdir.• Nötrofil ve monosit kemotaksisi yetersizdir.• Sitotoksik T cell ve NK aktiviteleri düşüktür.• Sitokin üretimi sınırlıdır.

7/42

İNTRENSEK RİSK FAKTÖRLERİ

• İmmün sistemlerinin tam gelişmemiş olması

• Doğal bariyerlerinin yetersizliği

• Floranın tam gelişmemesi

• Gestasyonel yaş

• Allta yatan hastalık veya anomalilerin olması

8/42

EKSTRENSEK RİSK FAKTÖRLERİ

• Cihaz kullanımı(ventilatör, kateter ve şant kullanımı)

• Paranteral sıvılar

• Uygulanan tedaviler (IV,H2 bloker kullanımı)

• Çevre (hastane florası, kontamine tıbbi malzeme)

9/42

ENFEKSİYON ETKENLERİ-I

En sık görülen enfeksiyon etkenleri; virüsler, bakteriler, mantarlar, protozoalar, riketsiyalar

10/42

ENFEKSİYON ETKENLERİ-II Gram (-) Pseudomonas

Enterobacter Klebsiella

E. coli Acinetobacter

Gram (+) Staphylococcus aureus Enterococcus

Candida

11/42

SONUÇLARISONUÇLARI

• Mortaliteyi arttırır• Hastanede kalış süresinde

uzamaya neden olur• Maliyette 3000-5000 $ artış

12/42

EEN SIK GÖRÜLEN N SIK GÖRÜLEN ENFEKSİYONLARENFEKSİYONLAR

PnömoniPnömoni

ÜSİÜSİ

BakteremiBakteremi

SepsisSepsis

Cerrahi Alan Cerrahi Alan

Kateter EnfeksiyonlarıKateter Enfeksiyonları

13/42

ENFEKSİYON KONTROLÜ İÇİN;

• El hijyeniEl hijyeni• Standart önlemler ve izolasyonlarStandart önlemler ve izolasyonlar• Enfeksiyon kontrol kılavuzlarıEnfeksiyon kontrol kılavuzları• Antibiyotik kullanım politikalarıAntibiyotik kullanım politikaları

14/42

EL YIKAMAEL YIKAMA

15/42

EL YIKAMA;EL YIKAMA;

• Mekanik el yıkama• Hijyenik el yıkama• Cerrahi el yıkama

16/42

El Yıkamada;

• Sabun, veya dezenfektan Sabun, veya dezenfektan kullanılmalıdır. kullanılmalıdır.

• El yıkanırken tüm takılar El yıkanırken tüm takılar çıkartılmalıdır.çıkartılmalıdır.

• Sık yıkamaya bağlı Sık yıkamaya bağlı olabilecek dermatit olabilecek dermatit gelişimi kolonizasyon gelişimi kolonizasyon riskini artırabilir. riskini artırabilir. Nemlendirici losyon Nemlendirici losyon kullanılmalıdır.kullanılmalıdır.

17/42

• Sabun kuru tutulmaSabun kuru tutulmalıdırlıdır. .

• ---El yıkama 30 sn ile 1 dakika sürede ---El yıkama 30 sn ile 1 dakika sürede gerçekleştirilmelidir. gerçekleştirilmelidir.

• Eller çok kirli ise bu süre daha uzun Eller çok kirli ise bu süre daha uzun tutulmalıdır tutulmalıdır

• (2-5 dk).(2-5 dk).

• ---Ellerde gözle görülür kirlenme yoksa ---Ellerde gözle görülür kirlenme yoksa hastadan hastaya geçerken alkol bazlı hastadan hastaya geçerken alkol bazlı el antiseptikleri kullanılmalıdır.el antiseptikleri kullanılmalıdır.

•

18/42

El yıkama sırasında gözden kaçırılan bölgeler:

19/42

Rutin El YıkamaRutin El Yıkama

20/42

Etkili El Hijyeni

21/42

Acil servis ünitelerinde;Acil servis ünitelerinde;

Hemşireler her 100 hastaya Hemşireler her 100 hastaya

temasın temasın 5656’sında, ’sında,

Hekimler ise sadece Hekimler ise sadece 18.618.6’sında el ’sında el

yıkıyorlaryıkıyorlar..

22/42

KARARINIZI VERİN ve KARARINIZI VERİN ve UNUTMAYIN ……….UNUTMAYIN ……….

• El yıkama uyumunun El yıkama uyumunun

1,5-2 katı1,5-2 katı artmasıyla artmasıyla

hastane enfeksiyon hastane enfeksiyon

sıklığı sıklığı

%25-50%25-50

azaltılabilmektedirazaltılabilmektedir

23/42

EL YIKAMAEL YIKAMA

VRE, sağlık çalışanlarının VRE, sağlık çalışanlarının %41’nin ellerinde 7 güne dek %41’nin ellerinde 7 güne dek

taşınabilmekte ve taşınabilmekte ve bulaşabilmektedirbulaşabilmektedir.

Hayden MK, Clin Infect Diseases 2000; 31:1058-1065. Noskin G,Infect Control and Hosp Epidemi 1995;16:577-581.

24/42

ELDİVEN GİYMEELDİVEN GİYME

• Tüm invaziv işlemler sırasında Tüm invaziv işlemler sırasında eldiven giyilmelidir.eldiven giyilmelidir.

25/42

Eldiven kullanımında,Eldiven kullanımında,

• Hastalar arasında eldiven Hastalar arasında eldiven değiştirilmelidir. Değiştirilmemesi sağlık değiştirilmelidir. Değiştirilmemesi sağlık personelinin kendini koruma kaygısını personelinin kendini koruma kaygısını gösterirgösterir

• Hastaya dokunduktan sonra, Hastaya dokunduktan sonra, ünitedeki eşya veya teçhizata ünitedeki eşya veya teçhizata dokunmadan önce eldiven dokunmadan önce eldiven çıkartılmalıdır.çıkartılmalıdır.

26/42

UNUTMAYINIZ !!!UNUTMAYINIZ !!!

Eldiven,• yüksek maliyeti,• mikroorganizmalar için ılık ve nemli bir ortam yaratması nedeniyle

el yıkamanın yerine kullanılmamalıdır.

27/42

HASTA-HEMŞİRE ORANIHASTA-HEMŞİRE ORANI

• Normal bebek odasında Normal bebek odasında

6-8 bebeğe 1 hemşire6-8 bebeğe 1 hemşire

• Ara bakımda her 3-4 Ara bakımda her 3-4

bebeğe 1 hemşirebebeğe 1 hemşire

• Yoğun bakımda 1-2 Yoğun bakımda 1-2

bebeğe 1 hemşire bebeğe 1 hemşire

olmalıdır. olmalıdır.

28/42

• Kan ve diğer sekresyonların

sıçrayabileceği durumda,

Maske, önlük ,gözlük

giyilmelidir.

• Kullanılmış iğnelerin kapakları

kapatılmamalıdır.

• İğneler ve kesici cisimler

kapaklı dayanıklı bidonlara atılmalıdır.

Maske Takma ve Önlük Giyme

29/42

Çevre Düzenlemesi, Bebek Çevre Düzenlemesi, Bebek Odaları ve Hastaların Odaları ve Hastaların

Yerleştirilmesi -1Yerleştirilmesi -1

• Bebek odaları düzenlenirken en az 4-6 yatağa bir musluk olmalıdır.

• Anneler ve sağlık personeli en fazla 8-15 adımda musluğa ulaşmalıdır.

• Oda temizliğinde hijyenik önlemler alınmalıdır.

• Bebeklerin bakımı ve küvözde yapılan girişimler için küvözler birbirinden 160-190 cm’lik aralarla yerleştirilmiş olmalıdır.

30/42

Çevre Düzenlemesi, Bebek Çevre Düzenlemesi, Bebek Odaları ve Hastaların Odaları ve Hastaların

Yerleştirilmesi -2Yerleştirilmesi -2• Ünite alanları; normal yenidoğanların bakıldığı ünitelerde

2-2.5 m2, orta düzeydeki yenidoğan ünitelerinde 3-5 m2, yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde 8-10 m2 olmalıdır.

• Enfeksiyonlu bebekler ayrı gruplandırılarak bir arada tutulur.

• Uzun süre tedavi gören küvözdeki bebeklerde haftada bir küvöz değiştirilir ve dezenfekte edilir.

• Küvöz içi ve dışı her 8 saatte bir iyi bir deterjanla silinerek temizlenir.

• Bebek küvözden çıktığında başka bebeğe kullanılmadan dezenfekte edilmelidir.

31/42

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE

ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ -1

• Yenidoğan yoğun bakım üniteleri uluslararası standartlar ve rehberler göz önünde bulundurularak hazırlanmalı, ünitelerde yeterli sayıda el yıkama, giyinme temiz ve kirli materyal toplama alanları bulunmalıdır.

• Ortam ısısı 22-26 0C, nem %30-60 oranında olmalı. Saatte en az 6 kez hava değişimi yapılmalı.

• Her ünitede yeterli sayıda izolasyon odası olmalı ve bu odaların girişlerinde lavabo bulunmalı.

32/42

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE

ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ -2

• Dolaplar, tezgah üstleri gibi kullanım alanları kolay silinebilir olmalı.

• Bebekler arası araç ve sarf malzemeler paylaşılmamalıdır.

• Yapılan invaziv işlemlerde aseptik tekniklere çok dikkat edilmeli ve invaziv işlemleri azaltacak terapiler göz önünde bulundurularak desteklenmelidir.

• Temiz ve kullanılmış malzemeler için ayrı alanlar sağlanmalıdır.

33/42

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE

ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ -3

• Ünitelerde IV sıvıların hazırlanması, takılması ve verilmesi için eğitilmiş personel olmalı, medikasyon ve IV sıvıların hazırlanması için ayrı bir alan olmalıdır.

• Çevre ve ortam temizliği için bir standart geliştirilmeli yüzey ve lavabolar her gün ve kirlendikçe temizlenmelidir. Ventilatör ve kuvöz gibi cihazlar hastadan hastaya geçerken temizlenmeli ve sürekli kullanımında da haftalık olarak temizlenmelidir.

• Cihaz ve tıbbi malzemelerin temizliği cihazın tipi ve kontaminasyon potansiyeli baz alınarak yapılmalıdır.

34/42

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE

ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ -4

• Tek kullanımlık malzemeler hiçbir zaman kullanım sonrası steril edilerek tekrar kullanılmamalıdır.

• Nebulizatör ve nemlendiricilerde steril su kullanılmalıdır.• Su kaynaklı mikroorganizmalar için kaynak

oluşturabilecek araç /materyal en aza indirilmelidir.Su konulan şişe ve kaplar haftada bir dezenfekte edilmelidir.

• Mama mutfaklarının temizliği her gün yapılmalı ve mama hazırlanan alanlar kirlendikçe dezenfeksiyonu sağlanmalıdır.

• Her malzeme başka bir bebek için kullanıldığında temizlenmelidir.

35/42

Bebeklere dokunulması en aza indirilmelidir

36/42

ANTİBİYOTİK KULLANIM POLİTİKALARI

• Antibiyotik kullanım politikalarının amacı;hastaların verilen antimikrobiyal tedaviden en uygun şekilde yararlanmasını sağlamaktır.

37/42

ANTİBİYOTİK KULLANIM POLİTİKALARI NELER

İÇERMELİDİR?

• Enfeksiyonların önlenmesi• Antibiyotik tüketiminin izlenmesi• Antibiyotik direncinin izlenmesi• Doğru antibiyotik kullanılmasının sağlanması• Antibiyotik kontrol programları• Gereksiz antibiyotik kullanımının önlenmesi• Laboratuvar sonucunun değil hastanın

tedavi edilmesi• Eğitim

38/42

Antibiyotik kontrol politikaları her kurumun

özelliğine göre planlanmalıdır.

39/42

Enfeksiyon Kontrolü-I

Enfeksiyon Kontrol Komitesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları-1

Hasta bakımı ile ilgili enfeksiyon kontrol politikalarını oluşturmak ve bunları uygulama içinde izlemek

Yeni politika ve prosedürler konusunda hemşire ve hekim grubu ile ilişkiyi sağlamak

Hastane enfeksiyonu sürveyans çalışmalarının sürekliliğini sağlamak

40/42

Enfeksiyon Kontrolü-II Enfeksiyon Kontrol Komitesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları-2

Sürveyans verilerini değerlendirmek ve sorunları ortaya koyarak çözüm önerileri üretmek

Verileri, sorunları ve çözüm önerilerini hastanenin ilgili birimlerine duyurmak

Hastane çalışanlarının enfeksiyon kontrol programı çevresinde sürekli hizmet içi eğitimini sağlamak

41/42

Enfeksiyon Kontrolü-III Enfeksiyon Kontrol Komitesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları-3

Personel sağlığı bölümü ile işbirliği içinde personelin sağlık durumunu izlemek

Antibiyotiklerin kullanımı ile ilgili politikaları belirlemek ve bunların uygulanmasını ilgili kurullarla birlikte izlemek

Sterilizasyon ve dezenfeksiyonla ilgili ilkeleri belirlemek, dezenfektanların seçimi ve kullanımı, temizliğin ne sıklıkla yapıldığını kontrol etmek

Enfeksiyon kontrol programlarının uygulanmasıyla harcamalarda tasarruf uygulanmasını sağlamak ve bunu hasta bakımını iyileştirmeye yönlendirmek

42/42