hastane enfeksiyonları · hastane enfeksiyonları •hastane enfeksiyonunu ilk fark eden ve...

Hastane EnfeksiyonlarıÖğ. Gör. G. Serap Tatlıoğlu

Hastane Enfeksiyonları

• Hastane Enfeksiyonunu ilk fark eden ve önlemeye çalışan Semmelweisolmuştur.

• Ama tarihe bakıldığında Semmelweis’ten 1600 yıl önce III. yüzyılda söylenen hastane marşında; Bir hasta Roma’da doktoru Simmakus’aseslenir

• «Hasta oluyordum sen hemen geldin

• Yanında yüz öğrenciyle, oh Simmakus

• Yüz soğuk el dokundu

• Hiç ateşim yoktu, oh Simmakus, şimdi var» • En eski hastane enfeksiyonu bildirisi olarak kabul edilir

Enfeksiyon Kavramı

• Bazı hastalıkların insandan insana bulaşması çok eskiden gözlenmiş ve bazı ampirik uygulamalara temel teşkil etmiştir.

• Eski Çin ve Hint medeniyetlerinde hafif çiçek olgularından alınan kurutlar sağlam kişilerin burun ve derilerine sürülerek bir nevi aşılama yapılması, genellikle hafif bir hastalığa yakalanan bu kişilerin, çiçek salgınlarında hastalanmamalarının sağlanması, insanlarda bulaşma kavramının bulunduğunu göstermektedir.

• Eski Yunan, Yakın Doğu, Mezopotamya, Hint hastanelerinde (MÖ X-V) havalandırma, deri hastalıkları gibi kirli hastaların diğerlerinden ayrımı, atıkların uzaklaştırılması banyo olanaklarına önem verilmesi de hastalık bulaşmasına karşı alınmış önlemler olarak düşünülebilir

Bulaşmaya karşı önlem veEnfeksiyon Kavramı

• XIV. Yüzyılda vebalı hastayı muayene eden bir hekim tasviri

• Hekimin başında şapka

• Yüzünde maske

• Yerlere kadar uzanan bir giysi

• Elinde eldiven

• Ayağında çizme ile açık nokta bırakılmamış

• Gaga olarak kullanılan alanda kokuyu önlemek için esans emdirilmiş pamuklar bulunmakta

• Hekim elinde değnekle hastalara dokunmadan uzaktan muayene etmektedir

Bulaşmaya Karşı Önlem Ve Enfeksiyon Kavramı

• XI. Yüzyılda İbni Sina (980-1037) «hastalıkları oluşturan küçük kurtçuklar vardır, ne yazık ki onları görecek aletimiz yok» diye yazmıştır

• 1546 yılında Fracastro bulaşıcı hastalıklar hakkında bir kitap yayınlamasına rağmen

• XIX. Yüzyıla kadar enfeksiyonlarda dahil olmak üzere hastalıklar Allah’ın bir gazabı, kötü hava, kötü çevre koşullarının getirdiği bir durum olarak kabul edilmiştir

• Pasteur ve Robert Koch’la gelişmeler devam etmiştir.


• Hastane enfeksiyonlarının ve buna karşı önlemler alınması gerektiğinin fark edilmesi, mikroplarla hastalıklar arasında kesin ilişkinin kurulmasını beklememiştir

• Hastane enfeksiyonunu bugünde geçerli olan bilimsel yöntemlerle en kesin şekilde ortaya koyan Semmelweis olmuştur.

• Semmelweis• otopsi yapılmayan 1784-1822 yıllarında mortalite %1,2 • otopsi yapılan 1823 -1846 yıllarında bu oran %5,3• Tıp öğrencilerinin servisinde Nisan 1847’de mortalite %18,^3• Ellerin yıkandığı Mayıs Ayında %12,2• Yıl sonunda mortalite %1,2-5


• Hastane enfeksiyonlarıyla ilgili ilk çalışmalar 1965-1966 yıllarında ABD’de, CDC bünyesinde yapılmıştır

• 1970’li yıllarda “National Nosocomial Infections Surveillance (NNIS)” sistemi sürveyans verilerini toplayarak yayınlamaya başlamıştır

• CDC, 1974-1983 arasında SENIC (Study of Efficacy of NosocomialInfection Control) projesini yürütmüş ve rehberlerin yayınlanmasını sağlamıştır

• 2005 yılında, NNIS yeniden organize edilerek “National Healthcare Safety Network (NHSN)” adını almıştır

Türkiye’de Hastane enfeksiyonları

• 1974 yılında çıkarılan ve sadece eğitim hastanelerini ilgilendiren Tababet Uzmanlık Yönetmeliği’nde “enfeksiyon Komitesi” başlığı altında iki yönetmelik maddesi ile,

• 1983 yılında çıkarılan Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nde “Yataklı Tedavi Kurumları İçi enfeksiyonlardan Korunma Hizmetleri” başlığında iki yönetmelik maddesi ile resmi çalışmalar başlamıştır


• 2000 yılında “Hastane enfeksiyonları Derneği” kurulmuştur, 2006 yılında ismi “Türk Hastane enfeksiyonları ve Kontrolü Derneği” halini almıştır

• 2004 yılında Sağlık Bakanlığı bünyesinde “Ulusal Hastane enfeksiyonları Sürveyansı ve Kontrolü Birimi” oluşturulmuştur

• 11.08.2005 tarihinde “Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği” RG’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir


• 2007 yılı sonundan bu yana “Ulusal Hastane Sürveyans Sistemi” oluşturulmuştur

• Sağlık Bakanlığı’na bağlı tüm hastaneler ve üniversite hastaneleri bu sisteme verilerini girmektedir

• Bu verilerle;• –Benzer özelliklere sahip hastaneler arasında karşılaştırma yapılmakta,

• –Hastanelerden alınan geri bildirimler doğrultusunda sorunlar giderilmeye çalışılmaktadır

Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği• Enfeksiyon Kontrol Hekimi: Yataklı tedavi kurumlarında, enfeksiyon

kontrol komitesinin kararları doğrultusunda hastane enfeksiyon kontrol programlarının oluşturulmasında ve uygulanmasında görev alan enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı,

• Madde 11 — Enfeksiyon kontrol hekimi, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanlarından, tercihen hastane enfeksiyonları ve epidemiyolojisi konusunda ulusal veya uluslararası sertifikaya sahip olanlar arasından seçilir.

Enfeksiyon kontrol hekiminin görevleri

• Madde 12 — Enfeksiyon kontrol hekiminin görevleri şunlardır:

• a) En az haftada bir kere enfeksiyon kontrol hemşireleri ile bir araya gelerek çalışmaları değerlendirmek, gerekli görülen her durumda enfeksiyon kontrol hemşiresine tıbbî direktif ve tavsiye vermek,

• b) Enfeksiyon kontrol hemşireleri tarafından yürütülen çalışmaları ve hizmet içi eğitim programını denetlemek,


• c) Yataklı tedavi kurumu personeline hastane enfeksiyonları konusunda Enfeksiyon Kontrol Komitesinin programları çerçevesinde eğitim vermek,

• d) Sürveyans verilerini düzenli olarak gözden geçirip, sonuçlarını yorumlayarak, periyodik olarak enfeksiyon kontrol ekibine bilgi vermek ve enfeksiyon kontrol komitesinin toplantılarında bu verileri sunmak,


• e) Enfeksiyon kontrol programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasında görev almak,

• f) Hastane enfeksiyonu salgını şüphesi olduğunda, bunun kaynağını aramaya ve sorunu çözmeye yönelik çalışmaları başlatmak ve yürütmek,

• g) Bölümlerle ilgili sorunları o birimlere iletmek, bu birimlerin kontrol tedbirlerinin oluşturulması, uygulanması ve değerlendirilmesine katılımlarını sağlamak

Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi

• Başhemşirelik tarafından, tercihen yüksek okul mezunu, bilgisayar kullanmayı bilen ve Bakanlık tarafından onaylanmış enfeksiyon kontrol hemşireliği sertifikasına sahip hemşireler arasından seçilir ve enfeksiyon kontrol komitesine bağlı olarak çalışır.

• Her iki yüz elli yatak ( 150 yatak - 2011 ) için bir enfeksiyon kontrol hemşiresi görevlendirilmesi zorunludur.

• Bakanlıkça sertifikalandırılan enfeksiyon kontrol hemşireleri, enfeksiyon kontrol komitesince aksi yönde bir teklif getirilmediği sürece, en az beş yıl süre ile bu görevi yürütür.

• Yönetim tarafından, yerine aynı nitelikleri haiz bir hemşire görevlendirilmeden, bu görevlerini bırakamazlar.

• Enfeksiyon kontrol hemşirelerine, nöbet hizmetleri de dahil olmak üzere, enfeksiyon kontrolü dışında ilave bir görev verilemez.

Enfeksiyon Kontrol Hemşiresinin Görevleri

• Hastane enfeksiyonları sürveyansını yürütmek amacıyla, mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvarından kültür sonuçlarını izlemek,

• Günlük klinik ziyaretleri ile ilgili hastaları değerlendirmek,

• Sorumlu hekim ve hemşirelerle koordinasyon sağlayarak, hastane enfeksiyonu gelişen ya da gelişme ihtimali bulunan yeni vakaları saptamak, bu hastaları enfeksiyon riski açısından değerlendirerek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak,

• Toplanan sürveyans verilerinin bilgisayar kayıtlarını tutmak,

• Klinik enfeksiyon hızı artışlarını veya belirli mikroorganizmalarla oluşan enfeksiyonlardaki artışı belirlemek ve bunları enfeksiyon kontrol hekimine bildirmek,

Enfeksiyon Kontrol Hemşiresinin Görevleri

• Hastane enfeksiyon salgını şüphesi olduğunda, bunun kaynağını aramaya ve sorunu çözmeye yönelik çalışmalara katılmak,

• En az haftada bir kez enfeksiyon kontrol hekimi ile bir araya gelerek, çalışmaları değerlendirmek,

• Bölümlerle ilgili sorunları enfeksiyon kontrol hekimi ile birlikte o bölümlere iletmek, bu bölümlerin kontrol tedbirlerinin oluşturulması, uygulanması ve değerlendirilmesine katılımlarını sağlamak,

• Enfeksiyon kontrol programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasında görev almak,

• Yataklı tedavi kurumu genelinde enfeksiyon kontrol uygulamalarını izlemek,• Yataklı tedavi kurumu personeline hastane enfeksiyonları ve kontrolü

konusunda eğitim vermektir.

Enfeksiyon Kontrol Ekibi

• –Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniği veya anabilim dalı temsilcisi,

• –mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvarı temsilcisi,

• –enfeksiyon kontrol hekimi ve

• –enfeksiyon kontrol hemşirelerinden oluşan ekip

Hastane enfeksiyon kontrol programları

• Hastane enfeksiyon kontrol programını hazırlamak,

• Programın uygulanmasında görev almak,

• Programın gerçekleştirilebilmesi için hedefler koymak,

• Her yılın (veya programın ait olduğu dönemin) sonunda hedeflere ne ölçüde ulaşıldığını değerlendirmek

• Hedefe ulaşılamadıysa nedenlerini belirlemek• Mutfak, çamaşırhane vd birimlerde enfeksiyon kontrol yönünden yapılan

uygulamalar• Hastanenin inşaat-tadilat işlemlerinde enfeksiyon kontrol yönünden yapılan

uygulamalar• Personel aşılaması• Birimlerin enfeksiyon kontrol yönünden denetim planları

Neleri içermeli?

• Sürveyans

• Eğitim planları

• Talimatlar

• İzolasyon uygulamaları

• Sterilizasyon-dezenfeksiyon uygulamaları

• Antibiyotik kullanım politikaları

• Tıbbi atıkların yönetimi

• Hastane temizliği ile ilgili uygulamalar

Sürveyans

• Hastanenin şartlarına uygun bir sürveyans programı belirlemek

• –Hangi bölümler

• –Yöntem?

Sürveyans

• Salgın şüphesi olan durumlarda;

• Salgını tespit etmek,

• Salgın incelemesi yapmak,

• Kaynağı saptamak,

• Çözüm önerileri üretmek,

• Birim çalışanlarını ve yönetimi bilgilendirmek,

• Salgınla ilgili rapor hazırlamak

Sürveyans

• Sağlık hizmetlerinin planlanması, yerine getirilmesi ve araştırılması için gerekli sağlık verilerinin

• –sürekli ve sistematik olarak toplanması,

• –analizi,

• –yorumlanması ve

• –bu bilgilere gereksinim duyanlara veri dağılımlarının zamanla ilişkilendirilerek bildirilmesi

• olarak tanımlanmaktadır.

Kıyaslama

• 1. Hastaneler arası karşılaştırmanın geçerli olması için:• –Pay ve payda, sık karşılaşılan bir ekstrensek risk faktörü kullanılarak

belirlenmeli

• Örnek: Santral venöz kateter ilişkili KDİ hızı

• –enfeksiyon hızları, benzer intrensek risk faktörlerine sahip hasta grupları dikkate alınarak hesaplanmalıdır:

• Örnek: Doğum ağırlığına göre gruplara ayrılan yenidoğanlar için hesaplanan Hİ hızları

Kıyaslama ve yorumlama

• 2.Oranlar hesaplanırken hastaların intrensek risk faktörlerinin kontrol edilememektedir

• 3.Merkezler arasında yeterli klinik ve laboratuvar kanıtlara ulaşılmasında farklılıklar olduğu unutulmamalıdır

• 4.Risk altındaki popülasyonun büyüklüğü oranların doğruyu yansıtacak şekilde hesaplanması için yeterli olmayabilir

Verilerin Geri Bildirimi

• Yorumu yapılmış veriler ilgili servislere ve hastane yönetimine düzenli aralarla iletilmelidir

• Bu konuya ilişkin olarak, Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği’nin 7. maddesinde üç aylık sürveyans raporları öngörülmüştür

• Sayısal verilerin bulunduğu (tablo, grafik vb) yazılı raporlar ile,

• Yüz yüze toplantılar düzenlenerek,

• Basılı materyaller hazırlanıp dağıtılarak,

• Hastane içi iletişim bültenleri kullanılarak

Eğitim

• Eğitim programının düzenlenmesine katkıda bulunulmalı ve denetlenmeli

• –Eğitim konuları

• –Hedef ?

• Hekimlere ve hekim dışı hastane personeline hastane enfeksiyonları konusunda eğitim vermelidir

Talimatlar

• Hastane genelinde uyulması gereken enfeksiyon kontrol standartları hazırlanmalı, literatürü takip ederek gerekli güncellemeler yapılmalıdır,

• –Uygulamaya konulması kolay ve

• –Kuruma uygun olmalı

• Talimatlara uyum denetlenmeli• –Kalite indikatörleri ile

İzolasyon uygulamaları

• Hastanede izolasyon uygulamaları konusunda kuruma uygun politikalar geliştirilmeli,

• İzolasyon uygulamalarına uyum denetlenmeli,• –Uyum iyi değilse nedenleri araştırmalı

• Çözüm önerileri geliştirmeli• –Alt yapı ihtiyaçları hakkında komiteye ve yönetime bilgi verilmeli

Sterilizasyon-dezenfeksiyon uygulamaları

• Sterilizasyon, antisepsi ve dezenfeksiyon işlemlerinin ilkeleri belirlenmeli

• –İlgili talimatlar hazırlanmalı,

• –İşlemler denetlenmeli

• Sterilizasyon yöntemlerinin ve dezenfektanların seçimi ile ilgili standartlar belirlenmeli,

• –Standartlara uygun kullanımı denetlenmeli,

• Sterilizasyon ve dezenfeksiyonla ilgili demirbaş ve sarf malzeme alımlarında ilgili komisyonlara görüş bildirilmeli,

• Sterilizasyon biriminin güncel kayıt sistemleri ile izlenmesi sağlanmalı

Antibiyotik kullanım politikaları

• Sürveyans verilerini ve eczaneden alınan antibiyotik tüketim verileri takip edilmeli,

• –Belirlenmiş günlük dozların (daily defined dose-DDD) takibi

• Antibiyotik kullanım politikaları belirlenmeli, uygulanması izlenmeli ve yönlendirilmeli,

• –Cerrahi proflaksi rehberi hazırlanmalı

Tıbbi atıkların yönetimi

• Tıbbi atıkların;• Üretildiği/biriktirildiği yerde,

• Taşınması sırasında,

• Geçici depolama alanında kontrolü ile ilgili uygulamalar belirlenmeli, denetlenmeli

• •Kesici-delici atık kontrolü sağlanmalı

Hastane temizliği ile ilgili uygulamalar

• Risk alanları sınıflandırılarak temizlik standartları oluşturulmalı• –Hangi mekanların,

• –Ne sıklıkta,

• –Kim tarafından,

• –Ne şekilde temizleneceği belirlenmeli

Destek ve hizmet birimleri

• Hastanedeki farklı destek ve hizmet birimlerinde enfeksiyon kontrol yönünden politikalar geliştirilmeli ve uygulamalar denetlenmeli

• –Mutfak,

• –Çamaşırhane,

• –Havalandırma sistemleri,

• –Su sistemleri,

• –Hemodiyaliz ünitesi,

• –Ameliyathaneler,

• –Morg

İnşaat-tadilat işlemleri

• Hastanenin inşaat ve tadilat işlemleri sırasında alınması gereken enfeksiyon kontrol önlemleri belirlenmeli

• –İnşaat-tadilat alanını yerinde değerlendirerek enfeksiyon kontrol yönünden olası riskler belirlenmeli

Personel aşılaması

• Personelin mesleğe bağlı enfeksiyon ile ilgili riskleri takip edilmeli,

• Personele yapılması gereken aşılar belirlenmeli,

• Bağışıklama ve profilaksi programları düzenlenmeli ve uygulamak üzere enfeksiyon kontrol komitesine teklifte bulunulmalı

Tanım

• Hastalar hastaneye başvurduktan sonra gelişen ve başvuru anında inkübasyon döneminde olmayan veya hastanede gelişmesine rağmen bazen taburcu olduktan sonra ortaya çıkabilen enfeksiyonlar

• Genellikle hastaneye yattıktan 48-72 saat sonra ve taburcu olduktan sonra ilk 10 gün içinde

Hastane Enfeksiyonları Tanı Kriterleri

• Hastane enfeksiyonlarının tanısını koyarken, ulusal ve uluslar arası düzeyde kıyaslamalar yapabilmek için, tüm dünyada yaygın olarak kabul gören CDC’nin tanı kriterleri kullanılmaktadır

• CDC tanı kriterlerini kullanmak kolay değildir

• Bilmece çözmeye benzemekte ve iyi eğitimli enfeksiyon kontrol görevlilerinin sürveyans çalışmalarını yapmalıdır

• CDC hastane enfeksiyonu sürveyansında kullanılan tanı kriterleri 1988 yılında yayınlandı, 2004 yılında ikinci tanımları yapıldı 2005 yılında güncellendi.

• Özellikle invaziv girişimlerde tanı kriterleri sıklıkla güncellenmektedir

Hastane Enfeksiyonları Tanı Kriterleri

• Üriner sistem enfeksiyonu

• Cerrahi alan enfeksiyonu

• Pnömoni

• Kan dolaşımı enfeksiyonu

• Kardiyovasküler sistem enfeksiyonları

• Santral sinir sistemi enfeksiyonları

• Diğer (kemik-eklem, kulak-burun-boğaz, gastrointestinal sistem, vb.)

Neden önemli?

• Yaşam kalitesinde bozulma

• Mortalitede artış

• Morbiditede artış

• Hastanede kalış süresinde uzama

• İş gücü ve üretkenlik kaybı

• Maliyet artışı

Epidemiyoloji

• Hastane enfeksiyonları açısından en riskli hastane bölümleri;• –Yoğun bakım üniteleri (YBÜ)

• –Cerrahi bölümler

• –Yeni doğan üniteleri

• YBÜ hastalarda hastane enfeksiyonu görülme riski, diğer bölümlere göre 5-10 kat daha fazladır

• –YBÜ antibiyotiklere dirençli bakteri kolonizasyonu daha sıktır

Türkiye’de SHİ Enfeksiyonlar

• YBÜ’lerde SHİ enfeksiyonların prevalansı• –43 farklı merkezden 133 YBÜ, 1030 olgu, (17 Şubat 2004)• –YBÜ’de kazanılmış enfeksiyon prevalansı= %21• –En sık görülen enfeksiyonlar:

• Pnömoni: %45.5

• Laboratuvar tarafından kanıtlanmış kan dolaşımı enfeksiyonu: %26

• Üriner sistem enfeksiyonu %18

• –Etkenler:• P. aeruginosa: %12.3• Acinetobacter spp: %11.6,• S. aureus %7.8• C. albicans %5.2, Non-albicans candida %4.8• Bilinmiyor %34.2

Cetinkaya Y, et al. SHEA 2005.

Hastane EnfeksiyonlarıRisk Faktörleri-1• Konak faktörleri

• Yaş

• Metabolik rahatsızlıklar

• İmmünsupresif ilaçlar

• Travma,yanık

• Mikrobiyal faktörler

• Artmış antibiyotik kullanımı (flora değişikliği, çoğul dirençli patojenler

Hastane EnfeksiyonlarıRisk Faktörleri-2• Çevresel faktörler

• Cerrahi (tip, süre)

• İnvaziv girişimler (kateterizasyon,entübasyon, vb.)

• Hijyenik alışkanlıklar• El yıkama

Cerrahi Alan Enfeksiyonları

• Önemli morbidite ve mortalite nedenidir.

• Yatış süresinde uzamaya ve ciddi maliyete neden olmaktadır.

• Oranları• Hastaneden hastaneye

• Cerrahtan cerraha

• Operasyona göre değişmektedir.


• Yüzeyel kesi Enfeksiyonları• Cilt-cilt altı

• Derin kesi Enfeksiyonları• Fassia ve kas

• Organ / Boşluk Enfeksiyonları

CAE RİSK FAKTÖRLERİ Hastaya Ait Özellikler• Yaş

• Altta yatan hastalık

• İmmünsupresyon

• Sigara kullanımı

• Obezite

• Vücudun başka bir yerinde enfeksiyon bulunması

• Operasyon öncesinde hastanede yatış süresi

• Perioperatif transfüzyon

• Hipoalbuminemi

CAE RİSK FAKTÖRLERİ Ameliyata ait özellikler• Ameliyat süresi

• Preoperatif traş

• Cerrahi alanda yabancı madde

• Cerrahi drenler

• Cerrahi teknik

• Cerrahi el yıkama süresi

• Cilt antisepsisi

• Preoperatif cilt hazırlığı

• Antimikrobiyal profilaksi

• Ameliyathane havalandırması

• Aletlerin yetersiz sterilizasyonu

CAE ANATOMİK SINIFLANDIRILMASI 1.Yüzeyel insizyonel CAE• İnsizyondan pürülan akıntı

• İnsizyonda sekresyon,çevre dokularda mikroorganizma varlığı

• İnsizyonda yerinde ağrı veya hassasiyet, şişlik,kızarıklık veya ısı artışı

• Cerrah yada klinisyenin CAE tanısı koyması

2.Derin insizyonel CAE

• İnsizyonun derin katlarından pürülan akıntı gelmesi

• Genellikle 38°C nin üzerinde ateş, lokalize ağrı ve ateş, spontan veya cerrahi drenaj

• Cerrah yada klinisyenin CAİ tanısı koyması

3.Organ-Boşluk CAE

• Organ veya boşluğa yerleştirilen drenlerden pürülan akıntı gelmesi

• Organ ya da karın boşluğundan aseptik koşullarda elde edilen doku aspirasyon kültüründen mikroorganizma izole edilmesi

• Cerrah yada klinisyenin CAE tanısı koyması

CAE : Mikroorganizmalar

• S.aureus

• Koagulaz negatif Stafilokoklar

• Enterokoklar

• E.coli

• Enterobakter spp.

• Proteus mirabilis

• K.pneumoniae

• Diğer streptokoklar

• C.albicans

Antimikrobiyal Profilaksi Esasları

• Cerrahi alan enfeksiyonlarını önlemek

• Postoperatif dönemde her türlü enfeksiyona ilişkin morbidite ve mortaliteyi azaltmak

• Hastanede yatış süresi ile oluşabilecek maliyeti azaltmak

• Gereksinim varlığında yayınlanmış rehberler yardımıyla uygun antibiyotiği başlatmak

CERRAHİ ALAN İNF.-ÖNLEMLER

• Doğru antibiyotik profilaksisi gerçekleştrilmelidir.

• Traş uygulaması yapılmamalıdır.

• Peri-operatif glükoz kontrolu

• Normoterminin (normal ısısını değişmeksizinkoruması hali) sağlanması (kardiyak cerrahi dışında)

• Operasyon öncesi MRSA taramaları

Nozokomiyal Pnömoniler

• Özellikle YBÜ’nde yatan ve ventilatör tedavisi alan hastalarda sıktır (%5-50).

• Hastane kökenli pnömoniler, ventilatörle ilişkili pnömoniler ve sağlık hizmetiyle ilişkili pnömonileri içermektedir.

• Mortalite oranları değişik faktörlerden etkilenmekle birlikte % 30-70 arasında değişmektedir.

• Maliyeti yüksek hastane infeksiyonlarından birisidir.

Nozokomiyal Pnömoniler, Risk Faktörleri• İleri yaş

• Aspirasyon

• Bilinç bulanıklığı, koma

• Entübasyon

• Mekanik ventilasyon

• KOAH varlığı

• Obezite

• Antibiyotik kullanımı

• Yoğun bakım ünitesinde yatış

• Torakoabdominal cerrahi

• İmmünsupresif sağaltım…..

Nozokomiyal pnömoniler-Etkenler

• Erken NP Geç NP

• S.pneumoniae P.aeruginosa

• H.influezae Acinetobacter spp.

• M.catarrhalis Klebsiella, Enterobacter,

• MSSA E.coli

• E.coli, Klebsiella MRSA

Nozokomiyal pnömoniler-Tanı

• Klinik bulgular• Ateş

• Yeni, artmış ya da pürülan sekresyon

• Radyolojik infiltrasyon

• Lökositoz

• Sekresyonlardan kantitatif kültür• ETA ≥ 106

• BAL ≥ 104-5

• KFT ≥ 103

Nozokomiyal pnömoniler-Önlemler

• Aspirasyon sıklığının azaltılması

• Kolonizasyona yol açacak uygulamalardan kaçınılması

• Personel eli ile kontaminasyon ve çapraz bulaşın önlenmesi

• Solunum tedavi cihazlarının dezenfeksiyon ve sterilizasyonu

• Erişkin immunizasyonu (influenza, pnömokok aşıları)

• Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılması gerekir.

MRSA ( Metisilin Dirençli Stafilokokus aureus)

• Metisilin dirençli S.aureus (MRSA) Nedir?

• Staphylocococus aureus, normal insan florasının bir bölümünü oluşturan gram pozitif bir bakteridir.

• MRSA ise adından da kolayca anlaşılabileceği gibi Staphylococcus aureus’unbir suşudur. Metisilin; stafilokoklara etkili, ancak ısı ve benzeri fiziksel etkenlere oldukça duyarlı bir antibiyotiktir.

• Bu nedenle, mikrobiyoloji laboratuarlarında metisilin yerine, aynı amacı karşılayan daha stabil bir antibiyotik olan oksasilin kullanılmaktadır.

• Uygun laboratuvar koşullarında test edildiğinde oksasilin direnci; bir Staphylococcus aureus suşunun metisilin dirençli (MRSA) olduğunu gösterir.


• MRSA enfeksiyonları neden tehlikelidir?

• MRSA enfeksiyonlarının, ölümcül enfeksiyonlara neden olmasının dışında diğer bir ürkütücü yanı da; penisilinaz enzimine dirençli tüm penisilinlere (metisilin, oksasilin, nafsilin, kloksasilin ve dikoloksasilin), sefalosporinlere, ayrıca klindamisin, eritromisin, tetrasiklin ve aminoglikozidler gibi daha birçok antibiyotiğe dirençli olmasıdır.

• Başka bir anlatımla; MRSA enfeksiyonlarında tedavi seçeneği olarak çok sınırlı sayıda antibiyotik bulunmaktadır.

• Günümüzde MRSA ile infekte olguların tedavisi ancak; nadiren etkili olan birkaç antibiyotik dışında, glikopeptid grubu olarak adlandırılan ve sadece damar içi yoldan uygulanabilen vankomisin ve teikoplanin adlı iki antibiyotikle mümkün olabilmektedir.


• Bulaşma Yolu

• Staphylococcus aureus en sık burun deliklerinin ön kısmında kolonize olur.

• Genel popülasyonun % 30- 40’ı S.aureus’un burun taşıyıcısıdır.

• Bu nedenle, oto-enfeksiyon (kişinin kendini infekte etmesi) sık görülür

• Pürülan drenajı olan hastalar, en önemli epidemik bulaşma kaynağıdır. Solunum yolu ile ve cansız maddeler yoluyla bulaşma nadirdir.

• El yıkama ve eldiven giyme gibi genel hijyenik kurallara uymayan sağlık personeli sıklıkla bulaşmalardan sorumludur.

• Stafilokokların burun dışında en sık kolonize oldukları vücut bölgeleri ise; nazofarinks, koltuk altları, kasıklar ve gastrointestinal sistemdir.


• Yüksek risk grubunu oluşturan hastalar • Staphylococcus aureus enfeksiyonları, etkeninin dokuyu istila etmesi

sonucunda gelişir. Cerrahi yaralar, santral kateterler gibi invaziv cihazların uygulandığı vücut bölgeleri ve yumuşak doku yaraları S. Aureusenfeksiyonlarının en sık görüldüğü alanlardır.

• Transplantasyon hastaları, kronik böbrek yetmezliği olanlar, İnsan İmmünyetmezlik Virusu (HIV) enfeksiyonlular ve kanser hastaları gibi bağışıklık sistemleri bozulmuş hastalar,

• Çoklu antibiyotik kullanan, steroid veya kemoterapi gören hastalar,• Cerahi ya da yoğun bakım hastaları,• Yaşlı ve kötü beslenmiş hastalar; S.aureus enfeksiyonu gelişmesi

bakımından yüksek risk gruplarını oluştururlar.

VRE ( Vancomisin Dirençli Enterokok)

• Karın içi enfeksiyonlar

• Üriner sistem enfeksiyonları

• Endokardit

• Bakteremi


• Birçok antibiyotiğe doğal dirençli veya direnç geliştirebilme potansiyeli mevcut

• Hastane ortamında kolaylıkla yaşar

• Gastrointestinal sistem ve kadın genital sistemi florasında yer alır (endojen)

• Direkt: Hastadan hastaya bulaş

• İndirekt: Kontamine eller, kontamine yüzeyler veya tıbbi aletler yoluyla bulaş (eksojen)


• VRE kolonizasyonu

• Sağlıklı kişilerde VRE kolonizasyonu ciddi bir enfeksiyon riski oluşturmaz

• Altta yatan ağır hastalığı olan, genel durumu bozuk olan hasta grubunda VRE ile enfeksiyon ortaya çıkabilir.

• VRE ile kolonizasyon taburculuk sonrası haftalar, aylar boyunca sürebilir

• Önceden VRE pozitif olduğu bilinen hastalar yeniden hastaneye yattıklarında önemli bir rezervuar oluşturur


• VRE ile çevre kontaminasyonu

• VRE ile kolonize/infekte hastaların odalarındaki yüzeyler ve tıbbi aletler• Tansiyon aleti• Termometre• Yatak, yatak kenarları• EKG monitörleri• EKG elektrodları, kabloları• Masalar• İV ilaç pompaları

• İshal varsa odada kontaminasyon daha yoğun

• VRE cansız yüzeylerde günler, haftalar boyu canlı kalır


• VRE kolonizasyonu/enfeksiyonu için risk faktörleri

• Önceden vankomisin ve/veya çoklu antibiyotik tedavisi

• (sefalosporinler, antianaerob tedaviler)• Vankomisin kullanımı

• Altta yatan ciddi hastalık veya immünsupresyon (yoğun bakımda veya onkoloji ya da transplantasyon ünitelerinde yatan hastalar)

• İntraabdominal veya kardiyotorasik cerrahi

• Üriner veya santral venöz kateter

• Hastanede uzun süre yatış

• VRE olgusunun yakınında izleniyor olmak

• VRE olgusuna bakım veren aynı sağlık personelinden bakım almak

• VRE ile kolonize olmuş tıbbi aletlere maruz kalma


• VRE kolonizasyonunu saptamak

• VRE’nin en önemli rezervuarı gastrointestinal sistem

• Gastrointestinal kolonizasyon enfeksiyon

• Kolonize hastalar genellikle asemptomatik

• Kolonizasyonu saptamak için• Perirektal sürüntü kültürü

• Rektal kültür

• Perirektal sürüntü kültürlerinin duyarlılığı ve özgüllüğü rektalkültürlerinkine benzer


• CDC/HICPAC önerileri

• Nozokomiyal VRE yayılımını önlemek için öneriler:• Vankomisinin uygun kullanımı

• Hastane personelinin eğitimi

• Mikrobiyoloji laboratuvarının etkin kullanımı

• Kontrol önlemleri

Dirençli Gram-Negatif Bakteri

• Bakterilerin antibiyotiklere direnç geliştirmesi küreselleşmiş bir sorun olup, özellikle hastane enfeksiyonlarında tedaviyi zorlaştıran, mortaliteyi ve tedavi maliyetlerini artıran önemli bir unsurdur.

• Bu kapsamda; gram-negatif bakterilerdeki direncin çok hızlı yayılması özellikle yoğun bakımlarda, kullanımdaki antibiyotiklerin hemen hepsine dirençli bakterilerin ortaya çıkmasına yol açarak son derece tehlikeli gelişmelere neden olmaktadır.

Sorun Gram Negatif Patojenler

Enterobacteriaceae

E. coli

Klebsiella spp.

Enterobacter spp.

Serratia spp.

Proteus spp.

Pseudomonas aeruginosa

Acinetobacter spp.


• Sağlık hizmetleri ile ilişkili enfeksiyonlarda klinik önemi olan gram-negatif bakteriler;

• enterobakteriler (özellikle Klebsiella türleri ve Escherichia coli),

• Pseudomonas aeruginosa ve Acinetobacter baumannii'dir.

• Bu bakterilerin yüksek düzeyde dirençli suşları dünyanın her yerinde dikkat çekici sıklıkta saptanmaktadır.


• Gram-negatif bakterilerde en sık saptanan direnç mekanizmaları şunlardır:

• Antibiyotikleri parçalayan enzimlerin üretimi,

• Antibiyotik bağlanma bölgelerinde mutasyon,

• Antibiyotiğe geçirgenliğin azalması (dış membran proteinlerinde değişiklikler)

• Efluks pompası.

Gram negatifbakteriler Antibiyotik direnci

Yeni

Tedavide sorun antibiyotikler

Yeni direnç

mekanizmaları

Antibiyotik Direncinin Önlenmesi

Antibiyotik dışı önlemler

İdari önlemler

Eğitim

Sürveyans

Risk faktörlerinin önlenmesi

Enfeksiyonun önlenmesi

Bulaşın önlenmesi

Antibiyotik kullanımı

Etkili tanı ve tedavi

Akılcı antibiyotik kullanımı

Çoğul Dirençli Gram-Negatif Basiller

Risk Faktörleri

Yaş

Hastanede yatış süresi

YBÜ’ye yatış öyküsü

Böbrek yetmezliği

İmmünsupresyon

Nötropeni

Hematolojik malignansi

Solid organ nakli

Kemik iliği nakli

AIDS

Geçirilmiş cerrahi

Antibiyotikler* Sınıf/Sayı/Süre

Santral venöz kateter

Üriner kateter

Daha önceden kolonizasyon

Başka bir kaynağa maruz kalma*: Enfekte/kolonize hasta

Cansız yüzey

Sağlık çalışanı

*Değiştirilebilir faktörler

Enfeksiyon Kontrol Önlemleri

Bulaşmanın önlenmesi

Hastane Enfeksiyonları-Kalite

• Hastane enfeksiyon (HE) hızları sağlıktaki en önemli kalite göstergelerinden biri olarak kabul edilmektedir.

• Ventilatör ilişkili pnömoni hızı (VİP)• Kateter ilişkili üriner sistem enfeksiyonu hızı (Kİ-ÜSE)• Santral venöz kateter ilişkili kan dolaşımı enfeksiyonu hızı (SVK-KDE)• Cerrahi alan enfeksiyonu (CAE) hızları

• HE hızlarının kıyaslama (benchmarking) yapmak amacıyla kullanılabilmesi için standart tanımlar ve standart bir yöntem kullanılarak sürveyans yapılmalıdır.

Hastane Enfeksiyonları Risk Faktörleri

• Mikrobiyal faktörler

• Artmış antibiyotik kullanımı (flora değişikliği, multiple dirençli patojenler)

• Konakçı faktörleri

• Kronik akciğer hastalığı, yaş, malnütrisyon, diabetes mellitus, alkolizm, nöropati, miyopati, travma, yanık, vb.

• Tedavi yöntemleri

• Sedatif ilaçlar, paralitik ilaçlar, kortikosteroidler, antasidler, stres ülseri profilaksisi, antibiyotik tedavisi, multipl kan transfüzyonları

Hastane Enfeksiyonları Risk Faktörleri

• Çevresel faktörler• Cerrahi (tip, süre)

• İnvaziv girişimler (kateterizasyon, entübasyon, vb.)• Nozokomiyal pnömonilerin %83’ü mekanik ventilasyonla

• Üriner sistem enfeksiyonlarının %97’si üriner kateter kulanımı ile

• Primer kan dolaşımı enfeksiyonlarının %87’si santral kateterlerle ilişkili

• Hijyenik alışkanlıklar• El hijyeni

Hastane Enfeksiyonları Önlenebilir mi?

• Hastane enfeksiyonlarının yaklaşık %40’ı önlenebilir.

• Gelişmekte olan ülkelerde hastane enfeksiyonlarının >%40’ıönlenebilir.

Aksi ispat edilmediği sürece her hastane enfeksiyonu, temel enfeksiyon kontrol kurallarına uyulduğu takdirde önlenmesi mümkün olan bir tıbbi hata olarak kabul edilmelidir.

Hastane enfeksiyonlarının çoğu kaçınılmazdır, sadece bir kısmı önlenebilir.

• Hastayı korumak

• Sağlık çalışanlarını, ziyaretçileri ve hastane ortamındaki diğer insanları korumak

• Mümkün olan her durumda ilk iki amaca “maliyet etkin” bir şekilde ulaşmak

Enfeksiyon Kontrol Programlarının Amaçları

hastane enfeksiyonları · hastane enfeksiyonları •hastane enfeksiyonunu ilk fark eden ve...

Documents