antİdİyareİk İlaÇlar

ANTİDİYAREİKANTİDİYAREİK İLAÇLARİLAÇLAR

DoDoç. Dr. Şahin ç. Dr. Şahin YıldırımYıldırım

DDİYAREİYAREFeçesin belirgin sıvılaşmasıFeçesin belirgin sıvılaşmasıdefekasyon sıklığının artmasıdefekasyon sıklığının artması

AKUT (Şiddetli)AKUT (Şiddetli)

Su/tuz kaybıSu/tuz kaybı

Karın ağrısıKarın ağrısı

DehidratasyonDehidratasyon

HipokalemiHipokalemi

Metabolik asidozMetabolik asidoz

KRONİKKRONİK

Su/tuz kaybıSu/tuz kaybı

Beslenme Beslenme bozukluklarıbozuklukları

A vitaminozA vitaminoz

Demir eksikliğiDemir eksikliği

Diyare Oluşum Diyare Oluşum MekanizmalarıMekanizmaları

Barsak stimulasyonu, motilite artışıBarsak stimulasyonu, motilite artışıSu/tuz absorbsiyonu, feçesin şekillenmesi için Su/tuz absorbsiyonu, feçesin şekillenmesi için geçen zaman azalırgeçen zaman azalır

Mukoza epiteli su/Mukoza epiteli su/tuz tuz absorbsiyonunu sağlayan absorbsiyonunu sağlayan mekanizmanın (Na+K+ATPaz) inhibisyonumekanizmanın (Na+K+ATPaz) inhibisyonu

Lümene su/tuz salgılanmasından (re-Lümene su/tuz salgılanmasından (re-absorbsiyon) sorumlu adenilil siklaz absorbsiyon) sorumlu adenilil siklaz aktivasyonuaktivasyonu

Mukoza epitel h. toksik zehirlenmesi; Mukoza epitel h. toksik zehirlenmesi; permeabilite artar, mukozada iltihappermeabilite artar, mukozada iltihap

Diyareye Yol Açan Diyareye Yol Açan EtkenlerEtkenler

Bakteriler vb. mikroorganizmalarBakteriler vb. mikroorganizmalar Besin zehirlenmeleriBesin zehirlenmeleri Çeşitli ilaçlarÇeşitli ilaçlar Kimyasal etkenlerKimyasal etkenler Barsakta sindirim enzimlerinin Barsakta sindirim enzimlerinin

azalmasıazalması Safra asitlerinin artmasıSafra asitlerinin artması

Akut Enfeksiyöz DiyarelerAkut Enfeksiyöz Diyareler AKUT ENFEKSİYÖZ DİYAREAL AKUT ENFEKSİYÖZ DİYAREAL

HASTALIĞIHASTALIĞI TürkiyeTürkiye SubtropikalSubtropikal TropikalTropikal Gelişmiş ülkelerGelişmiş ülkeler Rotavirüsler Rotavirüsler

(%50)(%50)

Enterik Enterik adenovirüsleradenovirüsler

Norwalk virüsleriNorwalk virüsleri

*VİRAL DİYARE:*VİRAL DİYARE:

Barsak epitel h. Barsak epitel h. ölümü, ölümü,

villusların dökülmesivillusların dökülmesi

Ölen h. yerini epitel Ölen h. yerini epitel kriptalarındaki kriptalarındaki olgunlaşmamış epitel olgunlaşmamış epitel h. alır. Fonksiyonel h. alır. Fonksiyonel absorbsiyona absorbsiyona elverişli mukoza elverişli mukoza alanı küçülür.alanı küçülür.

*BAKTERİYEL *BAKTERİYEL DİYARE:DİYARE:

Etken ince barsak Etken ince barsak ve kolonda ve kolonda kolonize olur, aşırı kolonize olur, aşırı çoğalır.çoğalır.

Enterit ve Kolit Yapma NedenleriEnterit ve Kolit Yapma Nedenleri Epitele yapışmaEpitele yapışma ( (Enteropatojenik E.ColiEnteropatojenik E.Coli)) Mukozanın istilası (invazyon)Mukozanın istilası (invazyon) (Shigella, Salmonella, (Shigella, Salmonella,

Campylobacter jejenu, Yersinia enterocolitica, Campylobacter jejenu, Yersinia enterocolitica, enteroinvazif E. Colienteroinvazif E. Coli))

Sitotoksin üretimiSitotoksin üretimi (Clostridium difficile, Shigella, (Clostridium difficile, Shigella, Enterohemorajik E. ColiEnterohemorajik E. Coli))

Enterotoksin üretimiEnterotoksin üretimi (Vibrio cholera, V. (Vibrio cholera, V. Parahelmeticus, C. Jejenu, Aeromonas hydrophyla, Parahelmeticus, C. Jejenu, Aeromonas hydrophyla, enterotoksijenik E. Colienterotoksijenik E. Coli))

İNVAZİF ENTEROPATOJENLERİNVAZİF ENTEROPATOJENLERKolonda, distal ileumda kolonizeKolonda, distal ileumda kolonizeKolonun absortif fonksiyonunu bozarlarKolonun absortif fonksiyonunu bozarlar

Diyare Oluşumuna Katkıda Diyare Oluşumuna Katkıda Bulunan Endojen FaktörlerBulunan Endojen Faktörler

İnflamasyon mediyatörü İnflamasyon mediyatörü

PG ve kinin peptidlerin PG ve kinin peptidlerin

(sekretagog otakoidler) üretimi (sekretagog otakoidler) üretimi artarartar

Zedelenmiş mukozada su-elektrolit Zedelenmiş mukozada su-elektrolit salgılanmasını uyarırlarsalgılanmasını uyarırlar

Genel Yaklaşım

Spesifik Tedavi*Bakteriyel kaynaklıAntimikrobik ilaçlar (Enterit, Kolit)*Viral kaynaklıORT (Ağır olgularda)

Antidiyareik VERİLMEZ

Non-spesifik Tedavi•Non-mikrobik etyoloji durumunda*Antidiyarek verilir

Şiddetli ve devamlı diyareŞiddetli ve devamlı diyare

SPESİFİK TEDAVİ + ANTİDİYAREİKSPESİFİK TEDAVİ + ANTİDİYAREİK

Ağır ve kronik diyareAğır ve kronik diyare

Ek olarak SIVI İLE SU-ELEKTROLİT Ek olarak SIVI İLE SU-ELEKTROLİT (rehidratasyon) tedavisi(rehidratasyon) tedavisi

ANTİDİYAREİK İLAÇLAR 1.1. Opiyatlar ve diğer opioidler Opiyatlar ve diğer opioidler

2.2. Parasempatolitik ilaçlar Parasempatolitik ilaçlar

3.3. Adsorban ve kitle oluşturan ilaçlar Adsorban ve kitle oluşturan ilaçlar

4.4. Özgül tedavi için kullanılan ilaçlar Özgül tedavi için kullanılan ilaçlar

5.5. Oral Rehidratasyon Tuzları Oral Rehidratasyon Tuzları

Opiyatlar ve diğer Opioidler

Etki Mekanizması:Etki Mekanizması:

Kalın barsak sirküler düz kaslarda Kalın barsak sirküler düz kaslarda spazmspazm yapmasıyapması

İtici İtici peristaltik hareketleri inhibeperistaltik hareketleri inhibe etmesi etmesi

Artmış olan Artmış olan sıvı salgısını azaltmasısıvı salgısını azaltması

Opiyatlar ve diğer Opioidler– En çabuk ve en güçlü etki yapan antidiyareik

ilaçlardır.

– Kısa süreli kullanımda bağımlılık oluşturmazlar

– Antidiyareik etkilerine tolerans gelişmez.

– Akut dizanteri ve

Feçeste lökosit olgularında kullanılmaz.

Uyuşukluk, baş dönmesi, ağız kuruluğu, bulantı-kusma Uyuşukluk, baş dönmesi, ağız kuruluğu, bulantı-kusma ve halsizlik yapabilirler.ve halsizlik yapabilirler.

Alkol, barbiturat ve tranklizanların etkilerini Alkol, barbiturat ve tranklizanların etkilerini potansiyalize ederler.potansiyalize ederler.

Bebek ve küçük çocuklarda solunum yetmezliği Bebek ve küçük çocuklarda solunum yetmezliği

Toksik megakolon yapabilirlerToksik megakolon yapabilirler..

Hepatik komaHepatik koma

Yan Etkileri

Opiyatların Kontrendike Opiyatların Kontrendike Olduğu DurumlarOlduğu Durumlar

KC fonksiyon bozukluğuKC fonksiyon bozukluğu Ülseratif kolitÜlseratif kolit ProktitProktit

KC KOMASIKC KOMASI

Opiyatlar vd opioidlerOpiyatlar vd opioidler

KODEİN AntitüssifKODEİN Antitüssif

DİFENOKSİLAT DİFENOKSİLAT

(+Atropin) Süistimali önler(+Atropin) Süistimali önler

LOPERAMİDLOPERAMİD

Bağımlılık yapma potansiyeli en düşükBağımlılık yapma potansiyeli en düşük

OPİYUM TENTÜRÜOPİYUM TENTÜRÜ

PAREGORİK ELİKSİRPAREGORİK ELİKSİR**

Parasempatolitik İlaçlar

Etki Mekanizması:

• Barsaklarda peristaltik hareketleri inhibe ederler

• Güçlü antispazmodik etkileri mevcut

• Akut dizanteri vb durumlarda KULLANILMAZ.

Adsorban ve Kitle oluşturan ilaçlar

• Kaolin, atapulgit ve benzerleri

• Bizmut Bileşikleri

• Metilselüloz ve benzerleri

Kaolin, Atapulgit ve benzerleri

Etki Mekanizması:

• Barsak mukozasını irrite eden toksin ve diğer kimyasal etkenleri bağlamaları

• Feçesin kıvamını koyulaştırması

Bizmut Bileşikleri

Etki Mekanizması:

• Adsorban etki

• Antimikrobik etki

• Antiinflamatuar etki

• Antisekretuvar etki

Bizmut Bileşikleri Pepto-Bismol (Pepto-Bismol (Bismut subsalisilatBismut subsalisilat) en ) en

çok kullanılandır.çok kullanılandır.

Turist diyaresiTurist diyaresinin tedavi ve nin tedavi ve önlenmesinde etkilidirönlenmesinde etkilidir

Bizmut zehirlenmesiBizmut zehirlenmesi nedeniyle nedeniyle ensefalopatiye yol açabilir (uzun süre ensefalopatiye yol açabilir (uzun süre kullanılmamalı).kullanılmamalı).

Metilselüloz ve benzerleri

Etki mekanizması:

• Barsak lümeninde suyu tutarak, kitle oluşturur.

• Safra asitlerini bağlayabilirler

• Feçesin vizkositesini artırırlar• Defekasyon sıklığını azaltırlar

Özgül tedavi için kullanılan ilaçlar

Antibakteriyel tedavi• Shigella, Salmonella, E.coli Antiprotozoal tedavi

• E. Histolytica, Giardia

Glukokortikoid tedavisi• Ü. Kolit• Crohn

Kolestiramin• Safra a.’in fazlalığı

• P.kolit

Pankreas enzimleri

Asetilsalisilik asit• Gluten enteropatisi

• Besin alerjisiPropronolol

• Hipertiroidizm

Barsak içinde absorbe edilmeden kalan safra Barsak içinde absorbe edilmeden kalan safra asitlerinin fazlalığı sonucu oluşan diyarede asitlerinin fazlalığı sonucu oluşan diyarede safra asitlerini bağlayan KOLESTİRAMİNsafra asitlerini bağlayan KOLESTİRAMİN

Antibiyotik tedavisinin bir komplikasyonu Antibiyotik tedavisinin bir komplikasyonu olan olan psedomembranöz kolitpsedomembranöz kolit te oluşan te oluşan barsak toksinlerini bağlarbarsak toksinlerini bağlar

Aşırı derecede safra asidi bağlarsa yağların Aşırı derecede safra asidi bağlarsa yağların absorbsiyonu bozulur. Steatore den dolayı absorbsiyonu bozulur. Steatore den dolayı paradoksik diyare meydana gelirparadoksik diyare meydana gelir

En sık görülen ishalEn sık görülen ishal

24-48 saat sürer24-48 saat sürer Kendiliğinden geçerKendiliğinden geçer Enterotoksik E. ColiEnterotoksik E. Coli

Virüs enf.Virüs enf.

Besin zehirlenmesiBesin zehirlenmesi

İLAÇ KULLANMAYA GEREK YOKTURİLAÇ KULLANMAYA GEREK YOKTUR

Spesifik bakteri vd Spesifik bakteri vd mikroorganizmalar sonucu olşan mikroorganizmalar sonucu olşan diyarediyare

ENTERİT/KOLİTENTERİT/KOLİT DİYARE Hastalık etkenini barsaktan DİYARE Hastalık etkenini barsaktan

uzaklaştırmaya çalışan bir savunma uzaklaştırmaya çalışan bir savunma mekanizmasımekanizması

Antidiyareikler hastalık etkeninin barsaktan Antidiyareikler hastalık etkeninin barsaktan uzaklaşmasını engeller, mukazayı istila uzaklaşmasını engeller, mukazayı istila oranı artaroranı artar

İnfeksiyon etkeninin barsak dokusu içine İnfeksiyon etkeninin barsak dokusu içine yerleştiği akut durumlarda antidiyareik ve yerleştiği akut durumlarda antidiyareik ve antikolinerjikler TOKSİK MEGAKOLONa yol antikolinerjikler TOKSİK MEGAKOLONa yol açarlaraçarlar

AKUT VE KRONİK DİYARELERDEAKUT VE KRONİK DİYARELERDE

Primer neden teşhis edilir,Primer neden teşhis edilir,

Tedavi ona göre yapılır.Tedavi ona göre yapılır.

ORAL REHİDRATASYON TUZLARI (ORT)

Üç yaş altındaki çoçuklarda en başta gelen

ÖLÜM NEDENİ ? İSHAL !

Çocuk ishalinde ölümün baş nedeni ?

DEHİDRATASYON !En

UCUZ ve KOLAY tedavi ?

ORALREHİDRATASYON

SIVISI

DİYAREDEDİYAREDE

İzoozmik sıvıİzoozmik sıvı BikarbonatBikarbonat K+ kaybıK+ kaybı

DehidratasyonDehidratasyon Metabolik asidozMetabolik asidoz K+ eksikliğiK+ eksikliği

ORAL REHİDRATASYON TUZLARI

• Akut enfeksiyöz diyare durumlarında kullanılır

• Tek başına diyare sıklığını azaltmaz

• Kaybolan sıvı ve elektroliti yerine koyar

İZOOZMİK SIVIDAİZOOZMİK SIVIDA

Na+Na+ K+K+ GLUKOZGLUKOZ BİKARBONATBİKARBONAT

Bulunmalıdır.Bulunmalıdır.

Na+un ince barsaktan Na+un ince barsaktan absorbsiyonuabsorbsiyonu

Aktif Na+ pompası Aktif Na+ pompası

(Na+K+ bağımlı ATPaz)(Na+K+ bağımlı ATPaz) Lümene bakan membrandaki Lümene bakan membrandaki

kanallardan pasif difüzyonkanallardan pasif difüzyon Glukoza kenetli Na+ transportuGlukoza kenetli Na+ transportu

(Na+Glukoz kotransportu)(Na+Glukoz kotransportu)

(ORS ile tedavinin esası)(ORS ile tedavinin esası)

ORSORS

Na+ ve glukozu yaklaşık olarak Na+ ve glukozu yaklaşık olarak

eşit molar konsantrasyonda eşit molar konsantrasyonda

(80-120 mmol/L) içeren (80-120 mmol/L) içeren

izoosmik solüsyondur.izoosmik solüsyondur.


• Kontrendikasyonları:• Ağır dehidratasyon• Sürekli kusma iv tedavi

• Yan etkileri:• Hiponatremi• Hipernatremi (Bebek ve neonatlarda)• Hipokalemi• Hiperkalemi

VÜCUT SUYUNUN %10 VEYA DAHA VÜCUT SUYUNUN %10 VEYA DAHA FAZLASININ KAYBEDİLDİĞİ FAZLASININ KAYBEDİLDİĞİ DURUMLARDA DURUMLARDA

İV LAKTATLI RİNGER SOLÜSYONUİV LAKTATLI RİNGER SOLÜSYONU


Bikarbonatlı ORT formül’ü

1 litre kaynamış - ılıtılmış su içinde;– 3.5 g sodyum klorür– 2.5 g sodyum bikarbonat– 1.5 g potasyum klorür– 20 g glukoz


Pirinç unu içeren formülPirinç unu içeren formül

1 litre kaynamış - ılıtılmış su içinde;1 litre kaynamış - ılıtılmış su içinde; 3.5 g sodyum klorür3.5 g sodyum klorür 2.5 g sodyum bikarbonat2.5 g sodyum bikarbonat 1.5 g potasyum klorür1.5 g potasyum klorür 50 g pirinç unu 50 g pirinç unu


Acil olarak evde hazırlamak gerekirse;Acil olarak evde hazırlamak gerekirse; 1 litre kaynamış - ılıtılmış su içinde;1 litre kaynamış - ılıtılmış su içinde;

2 çorba kaşığı (silme) şeker 2 çorba kaşığı (silme) şeker veyaveya 8-10 çay kaşığı pirinç unu 8-10 çay kaşığı pirinç unu 1 çay kaşığı tuz1 çay kaşığı tuz 1 çay kaşığı karbonat 1 çay kaşığı karbonat

ORSORS nin Kullanıldığı İshal nin Kullanıldığı İshal Dışı Dışı Klinik DurumlarKlinik Durumlar

Yoğun bakım enternal Yoğun bakım enternal rehidratasyonurehidratasyonu

Ağır yanıklı hastaların Ağır yanıklı hastaların rehidratasyonurehidratasyonu

(Hipovolemik şoku önlemek için)(Hipovolemik şoku önlemek için) Postoperatif hastalarda Postoperatif hastalarda

rehidratasyonrehidratasyon

Kaynaklar: Prof. Dr. S. Oğuz Kayaalp, Rasyonel

Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji, 10. Baskı, Hacettepe Taş, 2002.

Bertram G. Katzung, Basic&Clinical Pharmacology, 7th edition, Appleton&Lange, 1998.

antİdİyareİk İlaÇlar

Documents