ho bieu chanh mot chu tinh

M t ch tình 1 www.hobieuchanh.com

t Ch Tình Bi u hánh

CHÚA NH T, h c trò tr ng Chasseluop Laubat ra i ch i h t, duy có trò b ph ti ch ng m i l m trò th y ngày thi ã c n r i, mu n h c ôn, nên còn l i trong tr ng mà

thôi.

Lúc tr a tr i m a dông trót m t gi ng h , me lá y sân, cát ch khô ch t.c trò ng tr a th c d y vào l p h c bài cho n 4 gi chi u m i ra ngoài hàng t ng i ch i.u này n m ba h c trò gi m nhau ng i trò chuy n, u n vài ba trò d t nhau i l i i qua.

Ph m Qu ng Giao tay c m cu n sách “Pháp v n b th ” ch n l n i l i m t góc v ng, r i ng i d sách ra c. Tr i tuy ã d t m a, song gió th i ng n me o n o i, h lu ng gión thì n c ng trên cây xu ng, r i lá me c ng lát át r t theo. Qu ng Giao tính ki m

ch v ng h c cho d , nào dè d sách ra c ch a c m y hàng mà ngoài sân n c tuôn láã m y l n, làm cho trò ta lãng trí c mà không nh chi h t.

Qu ng Giao cu n sách trên g i, tay trái thì è, còn tay m t thì ch ng c m, ng i ngóra ngoài sân, m t nhìn c nh v t tiu hiu, trí t ng ti n trình càng ái ng i. Ng i h i lâu, b ngnghe sau l ng có ti ng gi y ng t, Qu ng Giao day l i th y trò Lê Bác Ái ch n i nhè nh ,mi ng c i chúm chím, ng xâm xâm b c t i, ý mu n lén ch c cho gi t mình ch i. BácÁi th y Qu ng Giao day l i, không còn th ch c gh o c, m i c i l n r i gi t cu n sáchmà h i r ng:

- H c gi ng gì ây anh?

- c b y Pháp qu c v n h c ch i v y mà.- Anh gi i quá! Tr i này mà c sách c ch . Tôi có tánh k , h tr i m a tôi bu n,

ch ng h khi nào tôi h c c.

- Tôi c ng v y, nãy gi em sách l i ng i ây ch có c c câu nào âu.Bác Ái ng i k m t bên Qu ng Giao, tay l t sách lia l a, dòm ngó láo liên m t h i

p cu n sách l i m t bên nói v i Qu ng Giao r ng:

- B a nay còn có 4 tu n l n a m i t i ngày thi anh há?

- .- Anh nh n ngày thi anh s hay không?

- S gi ng gì?- Thi t, h c nh hai anh em mình ây i thi thì c ng ít s . Ng t ch ng thi có h c trò

y tr ng khác vào thi chung v i mình, b i v y tôi còn lo m t chút.

- Lo sao? H thi ph n h , mình thi ph n mình, h làm bài s m thì u, ch có r i h b t m mình c hay sao mà lo.

- Không ph i! Tôi lo là lo h gi t th nh t, th nhì r i thì m t danh ti ng t iChasseloup mình ch .

- Thi thì ph i rán ch sao, mà tôi bi t tôi gi t th nh t không c âu.- Sao v y?

- T i cái m ng tôi không có, h c thì h c ch không khi nào giành th nh t c âu.- M ng là cái gì? Anh khéo nói thì thôi!

- V y ch anh không th y sao? M y n m h c trong l p có thua ai âu, mà m y l n thicó l n nào tôi ng th nh t âu nào?

- T i anh tin t ng m ng v n quá nên xuôi x nh v y a. Ph i chi anh s t s ng, trongtrí c tính tranh th nh t hoài, thì t ph i c ch gì,

- H ! Anh nói h i Tây hoài! Con ng i ta ai l i không có m ng, v y ch k thi n mngoái anh Hà T n Phát h c gi i, ai c ng ch c nh u u, mà nh l i r t i, còn anh Nguy n

n C nh nh h c d mà l i cà lâm, ai c ng t ng nh r t, mà sao nh l i u?

- y là t i may r i ch m ng s gì. Anh Phát nh r t là vì lúc i thi toán r i nh t im mày m t, làm toán tr t h t, nên nh m i r t ch .

- À! nh gi i toán sao ch ng thi môn y nh t i t m mày m t, làm không c, v ykhông ph i t i ph n s nh hay sao?

- Mình h c Tây mà nói s m ng nghe k quá!

- a! h c Tây là h c, ch cái óc c a mình là óc Vi t Nam làm sao mà i c.

- Anh nói nghe t c quá, nín không c. H c là cái gì? Con ng i i h c là c ý mu n trí khôn cho r ng ng bi t ch nào là ch t t, ch nào là x u, s nào là s ph i, s nào là

qu y, u nào là u hay, u nào là u d , r i ch ng thành nh n ra xung t v i i,mình kh i thua sút thiên h . Th tr c ông bà mình h c ch Tàu, sách Tàu thì chuyên d y lngh a, o c mà thôi, b i v y ông bà mình h c r i trí thâm nhi m l ngh a, o c nthay i th y vi c chi có l i thì s phi ngh a nên không dám làm, b ai hi p áp thì s th t lnên không dám c , vì v y, nên m i l i m i cho h giành h t, m i b ng i ta hi p áp b ylâu nay ó. Anh ngh th coi, cái óc c a ng i mình nh v y không nên r a cho s ch r i s nmàu khác cho nó m i hay sao? B n chúng ta ây mau thoát kh i vòng c u h c r i chúng ta

c theo Pháp qu c giáo d c, Pháp h c m trí khôn mà l i giúp con ng i có ngh l c, cócam m bi t t t bi t x u, bi t qu y ph i, ngh a là h h c thành r i r i thì con ng i có th

nh tranh l i quy n, có th i ãi v i ng lo i. H h c thì ph i hành, mình h c theo chPháp thì ph i rán mà làm nh ng i Pháp, ngh a là c x , i ng, làm n, tính toán, suyngh , m i m i u ph i làm cho gi ng ng i Pháp m i c, ch anh h c ch Pháp mà anh

làm theo x a, c nói h i x a hoài, thì khó coi quá mà.

- Anh nói nghe hay thi t, mà tôi coi b n h c c a mình ây ch ng ph i có m t mìnhanh nói nh v y âu, trong 10 ng i h t 9 ng i ã mu n làm theo ng i Pháp, ch khôngmu n làm theo x a n a. Ph n tôi thì không ch u v y. Tôi c ng bi t c u h c t thì t , x a nayng i Nam ta c ng vì môn h c y mà ch m tr b c v n minh. Nh ng c u h c t thì t , ch

ng có ch hay, nh t là phong hóa có thua môn h c nào âu. Anh nói bây gi mình h c theoTây, mình ph i làm theo Tây, v y ch làm theo ng i Nam là b y l m sao? Mà anh tính làmtheo Tây, v y ch anh ã thông th o cách ng i Tây c x trong gia ình, h giao thi p cùngxã h i, h suy tính lúc hành s làm sao không, mà anh dám i ngôn r ng anh làm nh h ! Ê!

ng có v y nà! Anh có gi i thì anh h c cho b ng trí, tài, ngh nghi p c a h i, còn cách c thì mình ph i theo ng i Nam m i ph i ch .

- Anh làm theo ng i Nam anh làm, còn tôi làm theo Tây ch tôi không ch u cách c c a mình âu.

- thôi, anh làm c anh làm, tôi s anh mu n làm con công, r i anh thành conng ng ch .

Qu ng Giao nói m y l i r i thò tay l y cu n sách, còn Bác Ái nghe nói nh v y li nday l i xô Qu ng Giao ng trong vách t ng, r i c i nói r ng: “Anh kiêu ng o quá!”

Bác Ái b i c vài b c r i tr l i h i r ng:

- Này anh, anh tính thi u r i anh xin ra Hà N i h c thêm n a, hay là ra ki m vi clàm?

- Theo ý tôi thì tôi mu n ch ng thi u r i tôi xin vào tr ng cao ng s ph m ngoàiHà N i h c thêm ba n m n a ng sau tr v làm giáo s ít n m, i tr ng tu i tôi s xin thôi,ra l p tr ng t d y h c. Nhà tôi tuy không giàu ch c ng n, tôi i h c n a thì c r ing t vì ông thân tôi ã khu t s m, ch tôi có ch ng ph i theo bên ch ng, còn bà thân tôi thì

u l m, nên tôi i ch c không c. Còn ph n anh, anh có tính i h c n a không?

- Tôi ch a nh t nh. Tôi mu n i h c n a mà ông thân, bà thân tôi l i không ch uy, tính h tôi thi u thì c i v li n cho tôi, r i bi u i thi ký l c.

- Anh là con nhà giàu có, cha m song toàn, anh em l i ông o, anh nên i h c n a,ch ra làm vi c s m làm gì.

- Tôi c ng ngh nh v y a. Tôi mu n i Tây quá, mà ng t bà thân tôi không ch u, l nnào tôi nói tôi c ng b r y.

- Này, không cho i Tây, thôi i Hà N i.- Ý tôi không mu n i h c Hà N i.

- Sao v y?- Nh có h c thêm n a, thì h c m y môn bác v t, hóa h c hay là h c k ngh c x o

chi chi, ng sau có th giúp cho n c mình c ti n b v n minh, ch i h c Hà N i là h cng làm quan, h c nh v y có ích chi âu mà h c.

- N u anh có chí nh v y thì t t l m … Tôi bu n cho ph n tôi không có ti n nhi u, mài m góa con côi không th làm theo anh nói ó c, ch c là cái m ng tôi không ph i làm

th y giáo hay là thông ngôn ký l c r i.

- Anh c nói m ng s hoài! … Tôi nói ó là cái riêng c a tôi cho anh nghe ch i, chbi t ông bà thân tôi có “kh ng” cho ti n ng tôi i h c n a hay không. Theo bi u tôi i coi

hoài, k quá!

- Anh n m nay ã 20 tu i, tr ng r i. Bác bi u i coi v c ng là ph i, ch sao mà g ing k .

- Tôi th y cách ng i mình i c i v tôi ghét quá. Con trai v a m i l n lên, nghe nóich nào có con gái, nh m coi nhà có x ng v i nhà mình r i d t t i xin coi. Cô gái thay áo iqu n ch y ra h i m t ti ng r i l t t ch y vô, không th y chú trai cho rõ coi en hay là tr ng,

th p hay là cao; mà chú trai ng i ngó th p th , c ng không th y cho rõ cô n . Coi r i i v .Cha m c y mai n nói, hai bên b ng lòng, nh ngày làm l h i. Bên trai c ng v y mà bêngái c ng v y, không bên nào ch u d coi tánh dâu r th nào mà c ng không h i coi dâu r nócó th ng nhau hay là không, h cha m b ng lòng thì làm sui b ng. L h i xong r i, h ítngày cho chàng r qua bên v làm r m t l n. Làm r ngh a là qua d a góc ván t i ngày r i vch không ph i bu c làm r là c ý làm cho v ch ng g p nhau ng nói chuy n v i nhau choquen, ng gây cái ái tình tr c, ngõ h u ch ng c i v v ch ng ã th ng v , v ã th ngch ng, kh i trâu en trâu tr ng.

- Anh nói k quá! Con gái nó hay m c c , anh ch a c i mà bi u nó ra nói chuy n v ianh, nó bi t nói chuy n gì?

- N u m c c thì có th ng nhau âu, còn nh th ng thì i nào có m c c , ngh a làkhông th ng thì ng có ng, mà làm trai n u ng i ta không th ng mình thì c i v làmgì?

- Th ng c i v th ng th ng s th ng, ch m i i nói mà anh bi u ph i th ng,th ng làm sao c?

- Cái t là t i ó a. i c i v không c n th ng tr c, ai c ng nói c i v r i th ngth ng s th ng, b i v y cho nên thu nay bi t bao nhiêu ng i c i v v không ng baolâu thì ã r i rã, k n tòa xin , ng i thì b v tr n ch ng, con trai g p v không v a lòngbu n chí ki m mèo, con gái g p ch ng không p ý sanh tâm i n v ng. Ch chi con trai congái cho bi t tr c nhau ng cho nó d tánh n t nhau, r i n u nó th ng yêu trìu m n nhau,nó quy t k t tóc tr m n m v i nhau r i. Ch ng y s i nói c i, thì làm sao mà có cu c chiabâu r cánh nh tôi nói ó.

- Anh nói v y sao c. Con gái mà cho nó bi t tr c con trai thì còn gì ti t h nh. Cóth con gái h nó m i h t t c, trông g p trai thì li c m t a tình, ch con gái nên nó x n b nch n khuê phòng, ngoài t ng ong b m m c ai, nó gi trinh nh g ng trong, nh tuy ttr ng anh làm sao mà khêu tình nó ng?

- D u nó i ngoài ng i n a, anh làm sao gh o cho nó th ng anh?- Thi u gì cách.

- Gi i d ! Anh g p ng i ta i, anh theo ch c gh o ng i ta sao? Cách ó thô t c quánà! Con gái n u anh ch c nó, nó càng ghét anh, ch i nào mà nó th ng.

- Ch c gái có nhi u cách ch c, ch ph i có m t cách th gi ng dê ó hay sao.- Tôi xin khuyên anh ng có theo Tây quá nh v y không c âu. N c nào có

phong t c n c y, cái l hôn nh n c a mình t t l m, anh có gi i c i l ng thì c i l ng tàitrí, ch ng có tính cách c i l ng hôn nh n, không nên âu anh. V y ch thu nay ông bàmình c i h i nhau ó, m y th ng yêu nhau tr c, mà c ng “phu x ng ph tùy” v inhau n già ó sao.

- Ph i theo cách c i h i x a nay ó có c p v ch ng c ng v i nhau n già cy, song v i nhau thì , mà không có chi là vui v h t. Có ng i c i v v v i nhau lâu

ngày ch y tháng có nhi u d p ch ng giúp v , ho c v nuôi ch ng, r i k t thành cái ngh a n ng nhau không ành, ho c sanh con r i d u v ch ng có xích mích v i nhau c ng b qua, vì

th ng con nên ph i lây l t mà nuôi con. Xét l i thì các ôi v ch ng y i v i nhau là vìcái tình ngh a nó ràng bu c, ho c vì s p con nó líu nhíu, nên ph i theo nhau, ch ch ng có

tình ái v i nhau chút nào h t, tôi không ch u v y âu, con trai con gái ph i th ng nhau tr ci s c i, làm nh v y ngày sau m i kh i n n n.

- Ch c hay không?- Sao l i không ch c.

- Nh bác ép anh ph i i coi v anh làm sao?- Ép cái gì? Cha m tôi bi u tôi ph i c i v thì c. Mà c i v ph i cho tôi

thong th ng tôi l a, ch ép tôi ph i c i con Xoài, con Mít, tôi không th ng nó, mà tôing không bi t nó có th ng tôi hay không thì tôi d ch u âu?

- Anh l a là l a làm sao?- Tôi không c n giàu nghèo, không c n en tr ng, mi n tôi coi tánh n t i v i tôi

c, tôi d n u có lòng th ng tôi, mà b ng tôi c ng th ng n a, thì tôi i c i, ch nhàgiàu muôn h , nhan s c nh tiên i n a mà tôi không d c tánh n t, tôi không bi t nóth ng tôi hay không, thì tôi không thèm âu.

- Thi t v y sao?

- Thi t ch .Hai trò àm lu n m i bao nhiêu l i k nghe ng h gõ 5 gi , r i tr ng ngoài c a

ánh inh i nên ph i l t t ch y l ng s p hàng ng vô l p làm bài.

QU NG GIAO v i Bác Ái u sanh tr ng trong t nh Long Xuyên, hai trò ng m ttu i v i nhau, mà i h c c ng m t l t, ch ng thi u b ng c p s h c c ng m t n m, r i vàotr ng l n c ng ng i chung m t l p.

Qu ng Giao là con h ng ch Ph m V n Hi p làng Bình c. Trong nhà ch ng cóanh em, duy có m t ng i ch , tên là Ph m Th Qu g cho Tr n Phong L u ng làm phó

ng làng Bình Th y, thu c t nh C n Th , nhà giàu l n, làm h ng ch c b y tám n m r ii vinh th ng Phó T ng. Qu ng Giao m i thi u vào tr ng l n, k cha mang b nh t c, c u

th y ch y thu c h t s c mà không m nh, au sáu b y tháng r i t tr n. Tuy H ng ch Hi pch t có l i cho v c n m t tòa ngói p, hai m u t th c cho m n m i n m c ng ctám chín ch c ng và 40 m u ru ng h ng nh t, m i n m huê l i c ng c tám chín gi lúa,bà ch nh ó nên kh i c c nh c, nh ng mà Qu ng Giao nh n m nhà m t mình qu nhqu , ch thì gia th l n, con nh ông, lâu lâu v th m vài ngày, ch không v th ng, mà v

ng không lâu c, thì trong lòng áy náy, trông h c cho mau n m thi ra tr ng v nhà h v i m già. Qu ng Giao nh tu i mà tánh hòa h n, dè d t, nói chuy n ho c ch i b ii chúng b n thì mu n làm cho vui lòng ng i ta luôn luôn, b i vì th m ngh r ng i

mình làm cho ng i ta bu n chán có ích l i chi cho mình, thà mình ch u bu n cho ng i tavui, thì mình th y ng i ta nh mình mà vui, t nhiên mình càng vui th m h n ng i ta n a.

ã v y mà h ng ch Hi p là m t ng i ái m nho h c, khi còn nh ch a cho con n tr ngc ch Tây, thì nhà có d y s ch Tàu, nh t là chi u chi u n c m r i thì th ng kêu con

i n m m t bên mà thu t truy n này, d n tích n , cho con nghe, r i th a d p y m i gi ng dcang th ng l ngh a. Qu ng Giao nh có cha ân c n d y d nh v y, nên h c ch Tây thì

c, nh ng mà c ch tánh tình ch ng khác nào h c trò nho thu x a.

Còn Bác Ái là con H i ng Lê V n Th i Làng Long Ki n, v n nhà c phú, m im lúa ru ng góp c t i b n n m ch c ngàn thùng, cha m ã trên n m m i, nh ng màc hãy còn m nh m . Anh c là Lê H u Tâm m i lên ch c Cai T ng, c t nhà riêng trong

xóm, m i n m huê l i góp c ng trên m i ngàn thùng. Ch gái tên là Ba Thành thì có ch ng Cù Lao Giêng, tuy ch ng có ch c có ph n nh ng c ng là con nhà giàu l n. M t a em

gái tên là Th Chí, m i c 14 tu i thì h c t i tr ng N h c ng Sài Gòn, còn m t aem út, là em trai tên th ng C , m i 12 tu i thì hãy còn h c l p nhì t i tr ng s h c trong

nh. Bác Ái tánh tình cang tr c, ch i v i anh em b n h c h th y a nào qu y, thì nói qu ych không khi nào ch u nói lùa, mà g p a nào nghinh ngang ch i b i l n l t, thì ch ng

c h n hòi, ch ch ng h ch u nh n nh c. B i tánh nh v y nên b n h c ít a a, songkhông a thì không thân thi t mà thôi, ch ch ng a nào dám khinh th . Bác Ái l i có t t háoth ng, anh em b n ai c ng u ngó th y, mà cha m ho c vì lòng th ng con, ho c vì t ngcái t t c a con, là t t t t, nên ch ng h la r y d t b n. Ch ng nh ng Bác Ái háo th ng là h ctrong l p ngày êm th ng lo l ng, không ch u d h n chúng b n mà thôi, th m chí cái

ng c ng mu n cho l n h n r ng c a ng i, qu n áo nón gi y m i m i u mu n cho pn c a các trò h t th y.

Tánh tình c a Bác Ái khác h n tánh tình c a Qu ng Giao, mà c ch c a hai trò cònkhác nhau nhi u h n n a. Qu ng Giao nhu mì ch m rãi, chuy n áng nói m i nói, ch ph i

i m i c i, v i b u b n thì n nói ôn hòa, v i b c trên thì g i th a cung kính. Còn Bác Ái

thì nóng n y g n gàng, i ng nói c i, b t ch làm nh ng i Tây, ch ng khác m t m i.Hai trò n t na, tánh tình tuy khác nhau, tuy ng i nói chuy n hay cãi l y v i nhau, tuy c hai

u ham h c nên tranh cao th p v i nhau, nh ng trong lòng v n th ng yêu trìu m n l nnhau, m y n m trong tr ng lúc gi ch i ch ng h r i nhau, mà m y khi bãi tr ng l i c ngth ng t i lui th m vi ng nhau n a.

Ng i ta nói “h c tài thi m ng”, có khi l i nói y c ng thi t, b i vì Qu ng Giao v iBác Ái h c trong l p thì h n chúng b n, mà n thi ra tr ng, Bác Ái u u, còn Qu ngGiao l i u t i th tám.

Khi ch kh o x ng danh r i thì Bác Ái m ng r , nh y nhót, ch y ki m Qu ng Giaom tay nói r ng:

- Tôi gi danh ti ng cho tr ng Chasseloup Laubat c tôi m ng quá, song anh l txu ng t i th tám, thi t là c.

Qu ng Giao chúm chím c i r i áp:

- Tôi th ng nói v i anh, t i cái m ng tôi nh v y, tôi ch ng c chi h t.

Bác Ái c ng c i.

- Anh c nói m ng s hoài! Tôi ch c anh không gi t th khoa c là vì anh h c gi imà thi u c tin. Ch chi m y tháng nay anh c tâm gi t th nh t, r i lúc thi anh v ng b ngmà quy t u hoài, làm nh tôi v y, thì c th khoa v anh, ai vô mà giành c.

Qu ng Giao nghe nói tr môi, r i d t nhau i ch i.

Hai trò thi u, nhà cha m bà con ai nghe c ng u m ng. Qu ng Giao h c gi i màkhông chi m th khoa c, theo th ng tình ai c ng bu n, song trò ta ch ng h vì s uth p mà u phi n, trong trí ngh th m r ng mình thi u r i t rày r nh rang mà h h v i mgià, ngh nh v y nên h n h vui m ng c ng nh ng i u th nhì v y.

Còn Bác Ái tánh siêng, trí sáng thi u th nh t thi t là áng công, ch không ph inh may m n mà h n ng i ta, song trò ta ch ng th a d p may, hay là tài gi i mà i tánhkiêu c ng, ngh vì bi n h c th c mênh mông, mình m i l i c m t khúc, ch a t i âu, màdám t kiêu t c. Tuy v y mà Bác Ái c u u thì trong b ng c ng kh p kh i m ngth m, m ng là vì mình c u cao, có l cha m th y mình h c siêng t s b ng lòng c pti n qua Pháp qu c h c n a.

Bác Ái v n nhà, cha m anh em th y u khen ng i, nói r ng ph n làm trai i h cmà c nh v y thì cha m m i vinh hi n, anh em m i r ràng. Mà khen thì khen ch hBác Ái t ý mu n i qua Pháp h c thêm n a thì cha l ng thinh, ho c ki m chuy n khác mànói, còn m thì l c u, t ng h ng r i nói r ng: “ i Tây làm gì? Thi u r i, thôi i c i vmà làm n. Nh có mu n i làm vi c quan thì i, b ng không thì nhà coi làm ru ng c ng

c. i Tây nghe nói ng xá xa xôi quá, d gì ó mà òi i”

Bác Ái dùng h t l i c t ngh a, cách h c th c theo i nay cho cha m nghe nói r ng:

- Bu i này là bu i v n qu c tranh c ng, trí tài khai phát, các n c trong hoàn c uc nào c ng m nh, nh n qu n trong th gi i, dân t c nào c ng khéo khôn. N c Vi t Nam

mình b tài trí còn lu m nên th p th i thua chúng. Nay n u mu n n c tr nên giàu, dân trnên khôn, thì b n thanh niên ph i sang Pháp qu c mà h c tài ngh , ch h c s sài trong x ,

bi t nghe nói ti ng Lang sa r i lo toan c i v làm th y thì làm sao cho n c Vi t Nam thànht n c v n minh c.

Bà H i ng Th i nghe con nói chuy n cao xa, không hi u chi h t, c i ng t mà ápng:

- Con khéo lo chuy n thiên h cho m t, mình lo ph n mình cho c m n thì thôi mà.

Bác Ái th y m không hi u ý mình, d u mình c t ngh a cho n ch ng nào i n a, mng không hi u c, nên không nói chuy n công ích n a, tính l y t l i mà gi ng d ho c

may m có xiêu lòng ch ng. Bác Ái m i nói r ng:

- Ch ng ph i con mu n lo giùm chuy n thiên h làm chi. Con nói ó là vi c chung yng có vi c riêng c a mình n a ch , vì h n c Vi t Nam c giàu, thì mình c ng c

ng nh , dân Vi t Nam c khôn thì mình c ng c vinh hi n, ch ph i con lo chuy nthiên h làm chi, con t m t u này cho m nghe: m bi u con i c i v r i i làmthông ngôn ký l c nh ng i ta. Ch ng ph i con dám trái ý m , song con ngh i này th ythông th y ký nhi u quá, n u con làm thì có sang tr ng gì âu, mà l ng b ng m i tháng có

n n m ch c ng b c, làm sao mà nuôi con nuôi v . N u cha m cho con i Tây, conc thêm n m b y n m n a, ch ng con tr v n u có v n thì con l p hãng buôn bán ho c n i

lò công ngh , m i n m huê l i bi t bao nhiêu, còn nh không có v n con xin làm quan, làmquan tòa, hay là quan Bác v t, tùy theo cái tài h c c a con, nh v y thân con ã c caosang mà l ng b ng l i l n n a, xin cha m ngh th coi.

Bà H i ng l c u áp r ng:

- Con i Tây r i c i v m còn khó n a. Thôi con không mu n làm thông ngôn kýc thì nhà làm ru ng. Cha con v i m thu nay làm n c c kh , nh tr i nên trong nhàng d dã chút nh, s nghi p này, r i sau anh em bây chia v i nhau mà n c ng , c n gì

ph i i Tây mà h c ng lãnh l ng cho l n.

Bác Ái nói r ng:

- B i con th y cha m d ti n nên con m i dám xin i h c n a, ch ph i thi u th n thìcon ki m th sinh nhai, ch âu dám èo bòng.

Bác Ái nói ã c n l i mà m không xiêu lòng thì bu n, nên ng i l ng thing khôngmu n nói n a. Ông H i ng Th i ch ng ph i là ng i s v , song ông có tánh hay chi ulòng v , v nói âu thì nghe theo ó, v mu n sao thì ph i làm theo v y, thành ra thu nay

i vi c trong nhà v qu n xu t u ình h t, ông ch ng h lo l ng n cho nh c lòng. Màbà v c ng không th a tánh ch ng nh v y mà l n l t, th y ch ng hay v a ý th ng rán làmcho ch ng p mày n m t. Ông H i ng Th i n m nghe v con cãi l y v i nhau, bi t ý conth t là r t cao, song không mu n cãi lòng v , nên nói phân hai r ng: “Con nó ch a mu n c i

, mà c ng không mu n i làm vi c quan, thì không nên ép nó làm chi. Còn m nó khôngch u cho con i Tây thì thôi, con nó âu dám cãi. Thôi, tôi tính nh v y, m nó nghe thcoi có c hay không. Tôi mu n cho nó i ra ngoài Hà N i vào tr ng Cao ng mà h cthêm ít n m n a, nó h c xong r i nó v thì ã tr ng tu i, ch ng y c i v cho nó c ng v a,nh mu n cho nó i làm vi c, thì ph i nó i Hà N i h c thêm ng sau này nó trên ng ita n l ng m i l n ch ”.

Bà H i ng nghe ch ng nói v y thì ch u. Còn Bác Ái tuy không dám cãi l i cha,song theo than th xin i Tây, ch không ch u i Hà N i, nói r ng m y tr ng Cao ng ngoàiHà N i là h c ng làm quan ch không ph i h c có tài ngh c nh ng i ngo i qu c.Bác Ái quy t chí n u cha m không cho i Tây thì mình nhà làm ru ng, ch không ch u iHà N i h c, mà c ng không ch u làm th y thông th y ký chi h t. Bà H i ng th y con ch ulàm ru ng thì b ng m ng th m, bèn h i d làng này t ng kia coi ai có con gái ng n coi

t r i có i nói v cho nó.

Tr i mu n tr gió b c, s m s ng sa t lá, bu i chi u ráng tr i. Mùa m a g nt, n c sông ã gi t l n l n. Mùa n ng g n sang, lúa s m ã chín lai rai, lúa mùa ã tr lác

ác. êm n canh khuya v ng v , trong nhà tôi t n ng h t, duy l i xóm còn m t hai nhàth c giã g o, và d i sông m t lát nghe ti ng hát r rích c a m y ng i chèo ghe mà thôi. BácÁi n m im lìm trong g ng xem nh t trình, b ng nghe cha m th c d y nói chuy n v i nhau,tính l a ngày t t d t con xu ng t Sét mà coi con gái ông Cai T ng c u nào ó.

Bác Ái li n buông t nh t trình, b c ra th a v i cha m r ng mình còn th ngâych ng nên lo v cho g p, mà nh c i v thì xin t ý mình kén ch n, ch v là m t ng i

n thân, ng hi n vinh, chia ho n n n v i mình, n u l a ch ng môn i h mà c itheo nh th th ng, s e v ch ng không hi p ý nhau, không trìu m n nhau c, r i bthì d dang, còn nh rán mà ch u thì nh c lòng c c trí mãn i, còn thêm kh n a. Bà H i

ng nghe con nói v y, tuy không c vui lòng, song ngh th m r ng, n u mình i c i vng cho nó e nó không ch u r i thì v ch ng c n ng khó lòng, nên m i ình s y không

tính t i n a.

BÁC ÁI tuy b cha m ng n c n i Tây không c, ph i ép chí nhà, nh ng mà nhà c ng làm vui v nh th ng, c ng gi tánh tình nh c , ch không ph i nh tr ngangng nh, h bó bu c thì lòng phi n cha m , hay là nh a cùng trí, h th t v ng thì sanhch ng hoang àng xài phá. T ngày anh ta nh t nh nhà làm ru ng, thì ch ng ch i b i v iai h t, tr ra m y nhà trong vòng bà con anh em thì có t i lui m t ít l n, ch còn ng i d ng,

u tr c c a hay sau v n, anh ta c ng không ch u b c ch n n. Anh ta th ng xinti n m r i g i lên Sài Gòn mua b n n m th nh t báo mà xem và g i qua Tây mua sách,nh t là mua m y b ti u thuy t hay dành mà c. Anh ta l i xin phép cha r i d n tr n m tcái chái nhà phía trên làm th phòng, trong làm phòng ng thì m t cái g ng s t mùng

m g i m n u tinh khi t. Trên cái u g ng có m t cái t c m lai, ng qu n áo y d y,nào là mát may b ng l a tr ng b n trong nhà, nào là Tây c b b ng v i xám, v ivàng m c i b n chim ho c i th m ru ng, nào là tay c b b ng n tr ng ho c n màu

m c i ch ho c th m bà con. D a ch n g ng thì giày th : i trong nhà thì giàym, giày da láng, dép Nh t B n, dép B c K , i ra ngoài thì giày th tr ng i n ng, th

vàng i ch i, th en i ru ng.

a c a phòng thì móc nón c ng nhi u th : th n i ban êm, th tr ng i cheng. Trong phòng l i có m t cái bàn gõ m t c m th ch, r a m t g i u, và c ng cót cái bàn nh v i m t cái gh ng i, khi n a êm th c d y chong èn c sách.

Trong phòng ng m c a b c ra thì g p th phòng. Chính gi a m t cái bàn vi tng cây giá t , trên bàn gi y, vi t, m c ch ng thi u món chi. Phía trong có m t cái t ki ngng sách, phía ngoài có m t cái k ch a nh t trình, bên tay m t thì gi ng m t t m màn l nng v i bông mà ng n cho phân bi t ng i vi t, ho c c sách, kh i ai ngó th y, còn bên

tay trái, d a vách t ng, thì có m t cái gh dài ng khi ng i m t thì n m mà c nh t trìnhcho kh e. D a bên cái gh dài y có s n m t cái c a s , h m thì ngó ra v n th y hàng sabô chê tr ng xen theo m y hàng cau, trái m y nhánh là là g n sát t, d ng nhem thèmtr nh ng cho nó r r m t i ngày ch i, ngó xa xa l i có hai cây s tr ng, bông tr giáp m y

u nhành mà không có m t lá.

Bác Ái mu n cho ch th phòng vui v nên có g i lên Sài Gòn mua b n t m tranh vu, m t t m v m t tr i m c, m t t m v m t tr i l n, m t t m v êm v ng tr ng trong, cònt t m v b sông cây c u nhàn thanh t nh, d i sông có m t ng i con trai v i m t nàng n b i m t chi c thuy n nh d o ch i, trai li c gái r t h u tình, gái nhìn trai coi ph chí,

Bác Ái d n ch ng , ch ch i t n hao r t nhi u, song v ch ng ông H i ng vì c ng con, mài th y con bi t nghe l i, nên quy t làm cho vui lòng con, b i v y t n hao bao nhiêu c ng

ch ng ti c.

Bác Ái nhà thong th mu n ch i ch nào t ý, mu n ng gi nào tùy thích, cha mch ng h sai bi u chi h t. Tuy v y mà b i b n tánh k càng, s hành có tu n t ã quen r i,nên phân ngày gi , khi h c khi ch i u có ch ng, ch không ph i không luông tu ng nh

y c u con nhà giàu có trong làng trong ru ng v y. S m mai h ng h 6 gi thì th cy, khi thì n cháo, khi thì u ng s a bò, r i thì bi u b n chèo ghe l ng, b a thì ng i xu ngi m t mình i th m ru ng. úng b a c m thì tr v , n c m r i nói chuy n ch i v i em út

trong nhà n ng bóng m i vào phòng ng tr a.

Hai gi chi u th c d y thì ng i t i th phòng xem nh t trình, ho c c sách cho n 4gi r i tr i ã d u n ng, m i thay áo qu n r i i d c theo mé r ch Ông Ch ng hóng mát.

i v n c m r i thì v th phòng c sách cho n 10 gi khuya m i ng . Ngày th ng b anào c ng làm nh v y, duy có chúa nh t thì không i th m ru ng, l y súng hai lòng c a anhlà ông Cai T ng Tâm r i mang i b n chim, b n cò ch i.

Tá n th y Bác Ái nh l n m c h c hành ch ng h ngó n ru ng r y, nay l i c c clãnh ph n i coi ru ng, thì ai c ng c i th m , t ng r ng Bác Ái làm b ng i ch i chogi i khuây, ch có bi t cách gieo m , c y lúa, coi g t, gi chim ra làm sao mà sai khi n nôngphu c. Ch ng dè Bác Ái n âu c ng ch bi u h n hoi, th y ai tr thì r y la nói sao khônglo, th y lúa b ngoài ng thì sai ng i gìn gi b i v y cho nên tá n h t dám d duôi n a,ai c ng u lo làm cho hoàn thành ph n s ng kh i ti ng qu r y. Mà ch ng ph i tá n

a ông H i ng th y Bác Ái xem xét k l ng nên em lòng kính s mà thôi, th m chíng ch c trong làng th y Bác Ái tuy ngôn t cang tr c, tuy c ch t do, song ch ng khi

nào th t l v i ai, mà nh t là th y con gái d u p cho m y i n a, c ng ch ng h gh o ch c,thì ai ai c ng u kiêng n .

t bu i chi u gió rung cây mát m , song d y n c d y, Bác Ái trong phòng ngthay i áo qu n ng i d o ch i cho tiêu khi n, b ng nghe phía chái d i có ti ng con gáinói chuy n v i m mình, ti ng nói nghe l nh lót và d u dàng, khi n ng i vô ý c ng ph i l ngtai, d u k eo s u c ng ph i nguôi d . Bác Ái l t t m c áo, tính b c ra coi ai mà nói ti ng

t v y. Trong th phòng v a m màn lên thì th y m ng ng i t i b ván phía chái d imà n tr u, tr c m t có m t d a quít, còn d a c a s thì có m t nàng con gái, ch ng 16,17 tu i, m c áo nhi u tím, qu n lãnh en, c eo cây ki ng vàng ch m v i m t s i dâychuy n, tay m t eo m t chi c vòng m t tre, tay trái eo m t chi c vàng ch m nhá, ngng i trên gh mây, m t tay thì trên b p v , còn m t tay thì ch ng trên bàn vuông. Bác Ái

a gài c áo v a xâm xâm i l i, nón n thì c p trong nách, c p m t thì ngó châm b n nàngy, th y n c da ã tr ng mà nh áo tím d a thêm, l i nh hai trái tai có eo h t xoàn chi u

a, nên g ng m t nhìn sáng r .

Bác Ái i v a n u b ván ch Bà H i ng ng i, thì nàng n v a ng d y ch ptay "Th a anh T …" ti ng nghe ng t ngào, mi ng nh hoa n . Bác Ái b ng không bi t làai, bà H i ng th y v y nói r ng: "Con không bi t nó hay sao? Con c a m ba con ó a"

Bác Ái l i li c nàng n r i h i m r ng:

- M ba nào?

Bà H i ng nói ti p r ng:

- M H ng s con tr n ch m ba nào! Con nó l n r i nó quên bà con láng ri ngt !

Bác Ái nghe nói ch ng h ng, tr l i b gh gi a ng i r i nói r ng:

- Té ra là cô Hai ây sao? Lâu g p quá nên có nh âu.

Nàng n nói:

- Em xu ng th m cô d ng hoài, anh m c i h c nên ít hay g p.

Bác Ái h i:

- M ba trên nhà m nh em há?

Nàng n nói:

- Th a m nh … Má em nghe nói anh thi u thì m ng h t s c, x a rày tính xu ngth m anh, mà m c nhà n chi c l n gi ng hoài ch a i c!

Bác Ái thò tay l y thu c t hút r i nói r ng:

- Tôi v h m nay g n hai tháng mà ch a lên th m m ba c, thi t là l i quá.

Nàng s Bác Ái t ng mình nói nh v y là c ý trách móc, nên li n áp r ng:

- Anh thi u m i v , bà con m ng ph i n th m anh ch nhà có sao âu mà anhph i n th m.

Nàng nói d t l i r i ngó Bác Ái mà c i. Bác Ái b ng nên nín thinh, nàng m i ti pmà nói r ng:

- Hôm n em th y anh ng i ghe i âu ngang qua nhà em ó, mà có mang súng n ay?

Bác Ái ngó ngay r i áp r ng:

- À ph i! Hôm tr c tôi có i b n qua phía tr n m t l n.

Bà H i ng chen vào nói r ng:

- Con Hai nó em cho m t d a quít ng ây, m ba m tr ng quít l n quá, con nth coi ng t hay không?

Bác Ái ng d y l y m t trái l t n, r i khen n c nhi u mà l i ng t n a. n quítxong r i Bác Ái m i th a m và ki u nàng n i ch i. Ra kh i c a ngõ, ng ng m ngh coiph i i lên hay i xu ng. Không bi t vì chi u b a tr c ã d o ch i phía d i r i nên b a naykhông mu n i xu ng n a, hay là vì ngh cô Hai m t lát s i v , n u i lên thì t s g p cô,nên ng ng m ngh m t h i r i l i i lên phía trên. Bác Ái m t tay thì c m u thu c, còn

t tay thì út vô túi qu n tây, i ch m ch m trên b , d a mé r ch ông Ch ng, khi thì ngcoi tr nh t m l i ua, khi thì vác t li ng chim sâu nh y nhót trên cành quít.

Bác Ái i c khúc xa xa, t i m t cái c u ván b c ngang qua x o Ông Th c, bènng trên c u mà ngó v trong ng, th y ng ru ng mênh mông, lúa có ch chín, có ch

còn ng tr r i gió chi u th i o t qua ng l i, xem ch ng khác nào nh v ng h ng chi ut bi n, sóng d n th y canh vàng. u c u phía bên này có m y b i tre gió th i a trèo tr ong nh ai a võng bên tai, còn u c u phía bên kia có m t cái nhà lá xiêu v o, c a im

lìm ch ng khác chòi hoang mi u b .

Bác Ái nhìn c nh thú u nhàn, h p thanh phong mát m , trong lòng th th i, ngó vông coi m y ng i làm ru ng b n b i v , b ng nghe có ti ng b c ng t li n day l i

thì th y cô cho quít h i nãy ã i g n t i. C u lót b ng hai t m ván xuôi, n u hai ng i tránhnhau trên c u t ph i ng nhau, b i v y cho nên Bác Ái th y cô i g n t i li n i ri t qua u

u bên kia r i ng nép bên ng mà tránh.

Cô n qua c u r i ng ngay m t Bác Ái mà nói r ng:

- Anh i ch i t i trên này sao? B a nào có i phía trên này anh ghé nhà em ch i. Nhàem g n ây, i t i m t chút n a thì t i.

Bác Ái nghe nói thì g t u, còn mi ng thì chúm chím c i.

Cô n nói:

- Thôi anh ó ch i. Th a anh em v . mà anh bi t nhà em hay không?

- Bi t ch ! Cô v xin th a giùm tôi kính l i th m m H ng nhé!

i hai ng i b i, cô n thì i lên, còn anh ta qua c u r i l n l n i v .

Cô này tên là Tr n Xuân Hoa, v n là con c a ông H ng s Tr n V n Th , nhà cáchnhà ông H i ng Th i ch ng m t ngàn th c Tây. Xuân Hoa ch ng có anh em chi h t. Khi

i c b y tu i thì cha ch t, lúc y trong nhà ti n b c không có d , duy có 12 m u ru ng,i n m n u ra công mà làm thì té c ch ng m t ngàn gi lúa, còn nh cho ng i ta m n

góp có b n tr m gi mà thôi. Bà H ng s là m t ng i àn bà có h nh, ch ng ch t khôngành tái giá, c tâm th ti t mà nuôi con, ã v y mà bà l i gi i gi n trong vi c làm n, nên

ch ng ch t c a c i không bao nhiêu, mà trong m i n m bà làm ra c a thêm nhi u, bây gihuê l i m i n m k n, b n n m ngàn gi lúa, còn nhà thì bà d nhà lá c r i bà c t l i m tcái nhà ngói ba c n chái, vách g ch, c a cu n coi p l m.

Trong làng trong t ng, ng i có v ai c ng u phân bì trách v mình sao không gi ic nh a bà H ng s Th , còn ng i góa v l mu n ch p t n i ch , tính th m h c i bàng s này thì ch c mau giàu. Tuy bên tai r n ti ng quy n gi ng kèn, ngoài ngõ ong quam l i, nh ng bà H ng s Th làm m t ng tai c, êm thì quy t chí d y con cho nó

bi t công dung ngôn h nh, ng ngày sau xu t giá nó hi u ngh a v ch ng, bi t o làmdâu, ngày thì gia công coi b n cho nó siêng lo cày c y tr c b a, tính làm cho có c a l i chocon, ng sau nó kh i nghèo nàn lam l .

Xuân Hoa nh m ch t chút, d y t l i, nên 17 tu i mà vá may, n u n ng, bánhtrái, thêu thùa, m i vi c trong nhà ch ng h thua sút ai, l i có nh ông Giáo H p là c giáolàng g n nhà, ông d y giùm nên bi t c, bi t vi t ch qu c ng n a. Bà H ng s d y conthi t là ân c n, nh ng mà vì b i bà là m t ng i trong ch n thôn quê, d y con thì ch d ycho nó thông th o vi c gia ình thôi, ch không dè còn ph i t p cho nó quen cách giao ti p

i ng i ngoài n a, b i v y thu nay Xuân Hoa ch ng h có i ám c i, ám h i, mà c ngch a t ng ng i nói chuy n v i khách l . Trong nhà Bà H ng s l i còn c m nh t tôi tkhông c nói n s Xuân Hoa l y ch ng, b i vì bà s con gái nghe nh ng l i nh v y, nó

t n t i. T i cách giáo d c nh v y, nên Xuân Hoa t i tu i ó, là tu i con gái nào th y traing m c c , mà cô ta g p Bác Ái là m t chú trai p , tuy trong xóm mà không quen,

song nói c i c i ch ng chút chi b ng , coi c ng nh g p m t ng i thân hay là g p m tch em b n gái v y.

C thanh niên tân h c ã t ng xem nh ng chuy n k duyên, ã có c nhi u bàio ng , n lúc tu i c vài m i r i, thì ph n nhi u th y gái hay ng tình, n m êm tng. Có ng i c ng vì ái tình tràng tr lai láng trong lòng không ng n c nên ánh qu n

ánh áo r i i tìm hoa i nguy t, s m trong v n m n, t i núp c i ào, làm cho có khi ph ii ngh a d danh, l m lúc ph i eo s u nu t th m.

Lê Bác Ái c ng là m t trai thanh niên ham c ti u thuy t, nh t là a c ti u thuy tnói v ái tình, nh ng anh ta có m t cái ch ý khác h n các b n ng song, là anh ta c ti uthuy t thì l a m y quy n c a i gia v n ch ng t mà thôi, ch không ch u xem nh ngtruy n gió tr ng thô t c.

Có l vì anh ta c ti u thuy t nhi u, nên ái tình c a anh ta l n l n n d p trong lòng,i có êm n m m t mình v ng v , nghe chim kêu trên c i, nghe d gáy bên màn, thì b i h i ng c, t t ng b n vàng. Mà có l nh anh c ti u thuy t thanh cao , nên ái tính c a anh

ta d n d p m c d u, song ch ng h tràn ra n ngoài r i ng âu v ng ó, nh nhi u ái tìnha b n thanh niên khác. y v y Bác Ái ch ng ph i là ch ng có ái tình, nh ng v ái tình anh

ta cao sâu nên v nhà ã m y tháng r i ch a ai th y m mi ng gh o nguy t trêu hoa m t l nnào h t.

Chi u b a ó, Bác Ái tình c g p Xuân Hoa l i may m n c chuy n vãn, ã xemth y rõ ràng môi son má ph n, t ng y u u, d ng ng i oan trang, mà l i còn c ngheti ng nói thanh nh h i n, gi ng c i êm nh n c ch y, nh ng mà anh ta l n b c tr vnhà c ng không ý n, trông ra ch ng khác nào nh ã g p m y cô b n hàn lam l quanhqu t trong làng.

Chi u n c m r i anh ta c ng vào th phòng c sách. Anh ta ng c quy n ti uthuy t c a Honoré de Balzac t a là EuEugEugeennie Gradet. êm y anh ta c t i nchàng Charles v i cô Eugenie d t nhau ra sau v n ng i núp d i nhánh cây mà h n hò vàngá, thì anh ta trong lòng ng ng n r i l i châu mày, m i x p quy n ti u thuy t trên bàn, r im ngay gh dài, m t ngó ng n èn mà t t ng. Trong nhà ai n y u ng h t, anh ta n m

suy ngh m t h i lâu, nghe t b v ng v im lìm, m i th dài m t cái r i ng i d y i l i nga c a s mà ngó ra ngoài v n. Bóng tr ng r i m y nhành cây ch p chóa, ng n gió a

mùi bông s th m tho. Ng i ng b n vì tình, mà c nh l i gi c ng tình, b i v y nên BácÁi ch ng vui, l t t khép c a s r i t t èn i ng .

m m t nh m trót m t gi mà không ng , ban u m màng th y nàng Eugenie v ichàng Charles ng k vai d i c i, thì th m tâm s v i nhau, r i nh n cô Xuân Hoa g p

i chi u thì l i h i h p trong lòng, mu n b qua t ng t i chuy n khác mà không b quac. Anh ta nh t t ng ng i, b ng cho n ti ng nói gi ng c i, nh cô ng i ch nào,

nh cô h i làm sao, mình áp l i làm sao, nh n c da cô tr ng, g ng m t cô tròn, nh ngóntay cô dài, hàm r ng cô khít. Bác Ái t ng t ng nh ng chuy n h i chi u thì th y c ng nh

ng có tr c m t, nh ng mà nh v y, t ng nh v y, ch ch ng h có ng n c nh hoanguy t chút nào. Lòng ng n ngang trí lôn x n, t ng vi c này nh chuy n n , n 11 gikhuya mòn m i r i m i ng quên.

ng ngày sau Bác Ái th c d y n cháo r i b i xu ng i th m ru ng nh th ng. Lêni vàm x o Ông Th c anh ta ngó th y chi c c u ch mình ng ch i r i g p cô Xuân Hoai chi u hôm qua, thì trong trí l i b t g p cô ta, nên tính b a nào r nh s lên th m m

ng s ch i m t lát. G n t i vàm kinh Chà Và là ch i vô ru ng, anh ta ngó t i tr c ,th y nhà bà H ng s Th ló nóc lòm. Anh ta mu n b i th ng lên ó, r i l i ngh th m

ng: "Bây gi n c ng c b i lên ó thêm m t, chi b ng mình vô th m ru ng r i b n vc xuôi mình s lên ch i ch ng mu n gì" Ngh nh v y r i r vô kinh Chà và.

n tr a Bác Ái tr v , ra t i vàm kinh anh ta c ng mu n lên th m bà H ng s n a,song m i v a day xu ng b i lên c vài gìâm r i anh ta l i ngh th m r ng: “Mình b n áoqu n không c s ch, n u lên th m m mà y ph c nh v y thì khó coi, thôi b a khác sth m không g p gì l m”. Ngh th m nh v y nên quày xu ng mà v .

Chi u l i Bác Ái c ng t m g i r i thay qu n áo s ch s i ch i. Khi trong th phòngy nón b c ra anh ta tính b a nay anh i tr xu ng phía d i, mà ch ng ra n ngõ r i l ii ý nên l n b c i lên phía trên nh hôm qua. Lên t i c u x o Ông Th c anh ta ng l ng

thinh ngó vô ng, nh ng n u có ai c ý coi thì m t lát anh ta day m t ngó lên phía trên m tcái, d ng nh trông ch ng coi có ai trên ó i xu ng hay không v y. Anh ta ng m t h i

i th ng th ng i l n lên nhà, t i ngay vàm kinh Chà và thì ã th y nhà ba H ng s Th .Anh ta móc ng h vàng trong túi ra coi, thì m i b n gi r i, nên men men i lên hoài, tínhth a d p này lên th m m H ng s ch i coi nhà c a d n d p th nào mà cha m mìnhth ng hay ng i khen m là ng i vén khéo.

Bác Ái v a b c vô sân, ba con chó trong nhà ch y ra s a vang rân. Anh ta ng l i.Xuân Hoa b c ra c a la chó r i chào h i và m i vô nhà. Xuân Hoa m i Bác Ái ng i r i nói

ng: “Anh T ng i ch i, má tôi m i i ra sau v n. tôi bi u ra m i má tôi vô”.

Xuân Hoa v a nói v a c i m t vui v , b g n gàng l m. Cô ta kêu a bi u ra saun m i m , r i day l i h u chuy n v i Bác Ái, ch ng có m t chút chi b ng h t. Bác Ái

ng i ngó cùng trong nhà coi d n d p th nào, mà ngó quanh ngó qu t r i thì c ng ngó l iXuân Hoa hoài. Bà H ng s b c vô m ng r h i th m l ng x ng r i bi u Xuân Hoa coi háiquít, hái m n em cho Bác Ái n ch i. Xuân Hoa i xu ng nhà sau m t h i r i b ng lên m t

a quít v i m t d a m n trên bàn, ngay tr c m t Bác Ái v a c i v a nói r ng: “ ng ru ng ch ng có vi c chi quí, v y m i anh n th ít trái cây tr ng trong v n”.

Bà H ng s l i ti p mà nói r ng:

- n ch i cháu. M n c a m tr ng tuy coi không c t t trái song n c nhi u là l ing t h n m n c a ng i ta l m.

Lúc Xuân Hoa b ng trái cây lên, Bác Ái ng i m t thì ngõ d a m n v i d a quít mà l ith y luôn hai bàn tay c a Xuân Hoa tr ng trong, hai c m tay tròn vình. Anh ta n m t tráiquít và m t trái m n r i ki u ra v .

Bà H ng s nói r ng:

- Cháu t nh t i l n m c i h c nên theo ch búa quen r i, bây gi ng có lbu n l m há? Cháu có bu n thì i lên trên này mà ch i. M vô tình quá, cháu v m y thángnay r i mà m ch a i th m c.

Bác Ái ra ngoài ng r i ngó ngoái l n vô nhà th y Xuân Hoa còn ng t i c a ngótheo.

êm y Bác Ái n m th y Xuân Hoa ng tr c m t, nghe Xuân Hoa nói bên tai hoài,c sách mà không hi u ngh a, nh m m t mà không hi u c.

Anh ta nh l i bà H ng s m i n m n nói r ng: “M n c a bà tuy coi không c t ttrái song n c nhi u là l i ng t h n m n c a ng i ta” thì anh ta nghi cho bà H ng s có ýmu n nói xa nói g n mà khoe c h nh c a con, r i anh ta l i nh khi t giã ra v , Xuân Hoa

ng t i c a ngó theo thì anh ta l i nghi Xuân Hoa có ý gì v i mình ây ch ch ng không.Tuy Bác Ái nh m y vi c y thì m ng th m, nh ng mà anh ta nghi mà thôi, ch ch a dámch c bà H ng s ã s n lòng mà Xuân Hoa ã chú ý.

Ông H i ng còn m t s ru ng n a trên làng Ki n An, n u i lên ó thì ph ingang nhà Xuân Hoa. Sáng b a sau Bác Ái không i th m ru ng trong kinh Chà và n a, l i

i xu ng i mà i lên ru ng Ki n An hoài, không vào kinh Chà và n a. H i ngang qua nhàbà H ng s thì anh ta li c m t dòm ch ng coi có Xuân Hoa ng tr c c a hay không.Ngày nào ngó th y Xuân Hoa thì vui v vô cùng, còn ngày nào không ngó th y thì v nhà nkhông bi t ngon, n m không ng c. Có b a g p Xuân Hoa ng i gi t áo, ho c r a rau d amé sông thì anh ta l t t chào h i, r i v nhà ng không c, c n m tr n tr thao th choài. n u không th y m t luôn hai b a thì chi u anh ta i ch i t i lên th ng nhà mà th m.

Ng i trong nhà n u ai có ý c ng u th y Bác Ái quy n luy n Xuân Hoa. ã v y màanh ta th ng khen ng i bà H ng s , l i h nói chuy n gì v i ai anh ta c ng ki m th màxen bà H ng s Th vô h t th y.

Có l bà H i ng hi u ý con và mu n th coi nó có tình ý gì v i Xuân Hoa haykhông, nên êm n bà ng ng i nói chuy n v i ch ng con, bà m i nói r ng:

- M H ng s có m t a con gái ích áng quá. Th ng ch ng nào g p v nh conXuân Hoa ó thi t là có ph c l m.

Bà li c m t dòm coi thì th y Bác Ái m c c , cúi m t xu ng gh không nói chi h t, mà suy ngh l m.

Bà li n nói ti p r ng:

- Ái, con coi Xuân Hoa v a ý con hay không? N u con ch u má i nói cho.

Bà v a nói c a c i. Bác Ái ng d y i vô bu ng, v a i v a nói r ng:

- Th ng th ng v y ch . con d coi ý t nó th nào ã.

Cách ít ngày Bác Ái i ch i chi u, lên t i ngang v n chu i cai tu n B n may g pXuân Hoa trên i xu ng. Bác Ái v a ngó th y thì trong lòng h i h p, ng c nh y thình th ch,tính th a ch v ng v này t tình dan díu c a mình r i d th coi cô n có ý gì v i mìnhch ng. Tính nh v y mà ch ng Xuân Hoa i t i thì ngh n ngào không nói c.

Xuân Hoa th y Bác Ái thì chúm chím c i và h i r ng:

- Th a anh T i ch i. Anh i ch i xa d há.

Bác Ái b ng , h i cô n i âu r i cô i tu t không t tình d ý chi h t.

Xuân Hoa i kh i r i, Bác Ái ng ngó theo t c gi n th m trong b ng, t c là vì mìnhch ng ph i a quê mùa d t nát mà sao g p m t cô gái nh v y l i h i h p nói không ra l i,còn gi n là vì có c h i may m n ng cho mình t tình riêng c a mình v i cô ta, n u mình cho cô ta i tu t r i thì bi t ngày nào m i có d p t t nh v y n a. Anh ta ng m c m t h i

i ngh r ng cô này c i xu ng ch c sau m t lát n a c c ng tr v , v y thì mình th th n ây mà ch , ng b n v mình nói. Anh ta ng ch p tay sau ít ngó mông ra sông, s p ý l ai ng ch Xuân Hoa tr lên, anh ta v a ngó th y thì trong lòng l i b i r i n a, quên h ty l i ã ã l a. m y ý ã tính, nên ch ng cô ta i t i anh ta ch ng nói chi c, duy nói cóy ti ng n y mà thôi: “Cô Hai, cô ng l i tôi nói chuy n n y m t chút”.

Xuân Hoa ng l i r i c i h i r ng:

- Anh nói chuy n chi?

Bác Ái nói:

- Ch ng gi u chi cô, tôi th y cô tôi th ng quá.

Xuân Hoa nói:

- É ! Anh qu nà.

Nói r i Xuân Hoa b i, cách ít b c l i ngó l i và c i và nói r ng:

- B a nào có r nh lên nhà ch i nghe hôn anh T .

Bác Ái ng trân trân, n a h th n n a th m s u, nên l n b c tr v n c m r i rútvô th phòng n m dàu dàu, không c sách mà c ng không nói chuy n v i ai h t. m y b asau anh ta không i th m ru ng n a, mà c ng không i ch i, c n m trong phòng tay c msách ho c nh t trình, mà trí thì suy ngh m y l i c a Xuân Hoa hoài ch không c c gì

t. Cha m th y c ch khác th ng, s con au nên h i th m, thì Bác Ái d i l i r ng nh cu nên i ru ng không c.

Ngày Bác Ái m i g p Xuân Hoa m t l n u r i v n m êm nh t i cô ta, thì Bác Áikhông dè cu c h i ng thình lình nh v y mà k t thành m i ái tình trong lòng mình c.Ngày qua êm l i l n l n anh ta c nh Xuân Hoa hoài, nh t là ban êm v ng v , n m trongphòng m t bóng èn, thì lòng l i th ng hoài v ng trí l i hay t ng t , r i lúc i ru ng ho c

i ch i thì ý l i mu n ghé nhà bà H ng s ng th y m t Xuân Hoa n a, ch ng y anh tai bi t cô Xuân Hoa ã khêu l a lòng c a anh ta r i. Mà ch ng anh ta bi t nh v y thì l i

càng x n xang thao th c ch u không c, ngày nh êm, trong trí c t ng nh t i XuânHoa, c trông mong cho g p Xuân Hoa, có khi l i c ph i chi ai xuôi khi n cho g p XuânHoa vào ch n phòng riêng c a mình r i giao m t k vai mà d th tình nhau c ng nh chàngCharles v i Eugénie trong quy n ti u thuy t Eugénie Grandet c a Honoré de Balzac v y. Cóêm anh ta suy ngh r i tính t thi t ni m riêng v i cha m ng xin cha m c y mai n nói

mà c i Xuân Hoa. Nh ng mà tính nh v y r i anh ta l i ngh mình th ng Xuân Hoa khôngbi t cô ta có tình gì hay không, nên d c d c không dám h môi, mu n d coi nh ý hi ptâm u r i s t bày v i cha m .

Bu i chi u n Bác Ái g p Xuân Hoa ngang v n chu i cai tu n B n phân t m y l i,ó là có ý mu n m th lòng Xuân Hoa, ch ng dè Xuân Hoa i áp r t vô tình, làm cho

anh v th i chí, t ng cô ta không có tình chi v i mình h t. Anh ta quy t l p vùi tình ái cho

th nh th i mà ch khách ng tâm, nào dè làm quên ch ng nào l i càng nh thêm ch ng y,lòng b t bu n, trí b t l ng, ng n ng dã d i nh ng i th t chí, nh k không h n. Anh tatính gi n Xuân Hoa mà gi n không ành, r i tính th ng Xuân Hoa mà th ng không ng.

i ni m n th anh ta m i bi t dây ái tình ã bu c anh ta vào cô Xuân Hoa ch t r i, ch c làkhó b t d t cho c. Anh ta ngh nh v y m i tính l p th khác d ý Xuân Hoa n a. Anh tangh Xuân Hoa tu i còn nh mà l i tánh quê mùa, ch c là t i m c c nên không ch u t tìnhdan díu. V y thì mình ph i gi ch c i xa không nhà n a coi Xuân Hoa hay vi c nh v ycó t s c bu n hay không. N u cô nghe mình i mà bu n thì lòng ã trìu m n mình r i, cònnh nghe mà không bu n thì ch ng có ý chi v i mình h t.

a n Bác Ái g p Xuân Hoa li n nói r ng:

- Em Hai, em nhà m nh gi i nghe hôn.

Xuân Hoa m i nghe thì ch ng h ng nên h i r ng:

- Anh i âu?

Bác Ái làm m t bu n h t s c mà nói r ng:

- Qua i B c K !

Xuân Hoa ngó ngay mà h i n a r ng:

- Anh i chi v y?

Bác Ái nói:

- nhà bu n quá ch u không c, nên tính i h c thêm ít n m.

Xuân Hoa v a c i v a nói:

- T nh t i l n anh ch quen r i nên v ng anh ch u không c. Thôi anh inh gi i nhé.

Xuân Hoa nói m y l i r i ki u mà i ch ng t ý dan díu chi h t.

Bác Ái v nhà n m ngh th m, ch c là t i Xuân Hoa còn nh nên ch a k t c áitình, b i v y m i xin cha m cho i B c K ch i ít tháng ng do coi m y tr ng Cao ngngoài Hà N i d y d nh th nào, r i l a coi nên h c tr ng nào ng qua n m t i s xin h c.cha m tin nh l i, nên c ng vui lòng cho Bác Ái i ch i.

Bác Ái ra i tính th m r ng mình nhà, Xuân Hoa th y m t hoài n n khó mà ch pi ái tình cho c, có l cách m t m t ít lâu cô nh t i mình r i l n l n m i bi t th ng.

Ch ng mình v ch c cô ã i ý khác h n x a, mà ví d u cô còn h ng h nh c , thì mình sgi ch c i c i v mà th b ng cô n a.

Bác Ái tính nh v y t ng là k hay, l i ch c h tr v thì cô m ng l m, nào dè chc K hai ba tháng, ch ng tr v t i nhà thì nghe nói Xuân Hoa ch ng ã i l h i r i, còn

có 20 ngày n a thì t i l c i. Bác Ái hay tin nh v y, thì khóc c ng l khóc, mà c i c ng li, ng ng n bàn hoàng ch ng khác nào nh nghe s m n bên tai, th y sóng d i tr c m t.

Anh ta h i s p nh trong nhà coi ai tính c i Xuân Hoa, thì chúng nói chàng r tên là Ph mQu ng Giao, con c a bà H ng ch Hi p bên làng Bình c. Bác Ái nghe tên Qu ng Giao

i càng t c gi n nhi u h n n a, t c gi n là vì mình th ng Xuân Hoa mà sao Xuân Hoa l ich ng chút oái hoài, còn gi n là gi n Qu ng Giao ch ng ngh tình ng song, thi u gì congái sao l i n t ch c a mình trìu m n.

Bác Ái vào phòng n m dàu dàu. Cha m th y con i ch i m y tháng, mà sao v l i cóc não s u, thì lo s nên theo h i th m. Anh ta d i r ng i ng xa m t m i, cha m t ng

thi t, nên cho anh an ngh không h i han n n a.

êm y anh ta ng i suy ngh , thì th c thi t là áng t c, song gi n ngh không nh m, vìi mình mu n do cho ch c Xuân Hoa có ý hi p tâm u v i mình không nên m i hóa ra cu c dang, l i y t i n i mình, ch Qu ng Giao nào có rõ tâm s c a mình âu mà mình trách.

Anh ta ngh nh v y r i l i ngh mình g n Xuân Hoa ã quen bi t nhau, l i t tình cùng v iXuân Hoa n a, mà Xuân Hoa không t d u chi yêu m n mình. Còn Qu ng Giao xa, thunay không nghe nói quen bi t Xuân Hoa có lý nào l i bi t Xuân Hoa th ng mà i nói. Hay là

p lúc mình v ng m t, hai àng nhà qua l i g p nhau, ng i u n l i, k a t nh, tr mc th m yêu r i m i tính cu c tr m n m t tóc.

Bác Ái ngh n ó thì trong lòng m c l y làm khó ch u l m. Tuy ã bi t Qu ngGiao không có l i gì, nh ng mà trong trí c gi n th m hoài c tìm ki m coi t i c nào mà traigái bi t nhau r i c y mai n nói. Anh ta suy xét h t s c, mà tìm không ra m i, n canhkhuya m i tính nh m m t ng , ng quên ph t n i s u, mà h nh m m t thì th y Xuân Hoa

i Qu ng Giao chung v i nhau m t nhà n ng i c i nói v i nhau anh ta l i càng thêm áonão.

Sáng b a sau Bác Ái th c d y r a m t ch i u r i l i ng d a c a s , mi ng ng mu thu c, m t ngó ra ngoài v n, th y m t c p chim trao tr o ng ng trên nhành r a

lông và l ng líu v i nhau, anh ta nh n danh ph n d dang thì l y làm phi n mu n h t s c.Anh ta tr l i bàn ng i l y nh t trình coi mà không th y ch , c th y Qu ng Giao v i XuânHoa hoài. Anh ta gi n m i l i gh n m, trong trí ngh th m r ng mình th ng yêu Xuân Hoa,mu n v y duyên cang l , k t tóc tr m n m ch ng qua là mu n cho cô ta c tr n i h ng

nh an nhàn, n m mùi h nh phúc. Nay ông t bà nguy t l i xe dây ch khác, y là t i mìnhch ng có duyên n v i cô ta, v y mình c ng ch ng nên phi n Qu ng Giao tuy giàu ch ng

ng mình nh ng anh ta là trai h c gi i, l i tánh n t ôn hòa, n u Xuân Hoa k t duyên thì tr ni ch c c ng không c c kh , thôi mình c ng nên m ng giùm cho cô ta. Mà hai ng i tínht tóc xe t ây, v y ch ã bi t ý nhau tr c r i hay ch a, ã có th ng nhau không? Bác

Ái h i th m nh v y r i nh t i nh ng l i àm lu n v i nhau lúc còn t i tr ng thì anh tanghi Qu ng Giao i coi m t, ngó th y th p th r i c y mai i nói b ng, c ng nh trai trong

x a nay i c i v ó v y, ch không bao gi d ý d tình. Ví nh hai àng v v i nhaumay trên thu n d i hòa, thì ch ng nói chi, còn nh k trâu tr ng trâu en, thì ph n c a XuânHoa là thân ph n áng kính áng yêu, m i ra th nào?

Bác Ái ngh t i ó, x n xang trong lòng ch u không c, nên n c m s m mai r iy b n d n ghe ng i ch Long Xuyên, tính qua vi ng Qu ng Giao h i coi hai àng ã

bi t nhau ý hi p tâm u hay không mà dám tính chuy n tr m n m t tóc. Ghe v a ghé l in, Qu ng Giao ng i trong dòm ra th y l t t ch y ra m ng r r i m i vào nhà. Qu ng Giaoi n1 u n c trà ãi b n c giao. Bác Ái ngó quanh qu t r i h i:

- Bác i ch i âu v ng?

- , có ch hai tôi Bình Th y v , nên má tôi d t ch qua bên ch ng l a mua áomua vàng. Tôi nghe nói anh i ch i ngoài Hà N i m y tháng nay, anh v bao gi v y?

- Tôi m i v hôm qua.

- M y tháng nay tôi i qua bên bà gia tôi hoài, l n u tôi ghé th m anh, thì bác nóianh i kh i, r i m y l n sau l n nào tôi c ng h i th m thì h nói anh ch a v , nên tôi khôngghé n a. May quá nay anh v r i, v y thì tôi xin m i tr c anh b a mùng m i tháng sau anhlàm n i ám c i giùm tôi nhé.

Bác Ái ng i th dài, ngó ra sân m t h i, coi b không oc vui, r i day vô h i r ng:

- Anh nói b a nào ám c i?- Mùng m i tháng sau.

- c. Tôi v t i nhà nghe nói anh i h i con m H ng s , ã nh ngày c i r i,thì tôi m ng giùm cho anh quá, nên l t t qua ây mà khánh h anh. N y, mà ai m ch choanh bi t anh i nói ó v y?

- Má tôi có bà con xa xa v i ông ch Tân b n. Cách m y tháng tr c ng i h u vi cquan, có ghé th m má tôi. ng th y tôi ng m i h i th m tôi ã h a duyên n i nào hay ch a.Má tôi nói có ý mu n nói v cho tôi, song ch a th y n i nào v a ý nên ch a tính. ng m i

m ch bên ó r i h n ngày cho tôi v i má tôi qua coi. Má tôi coi r i thì v a lòng l m, nêny ông ch làm mai luôn cho d . Ch ng u2 chi anh, thi t tôi c ng ch a mu n c i v ng t

vì tôi th y má tôi ã già y u r i mà còn ph i xem xét m i vi c trong nhà, thì tôi th ng quá,mà ý má tôi l i quy t nh ôi b n cho tôi s m, nên tôi không dám cãi. Theo ý tôi thì tôi tínhvi c làm n xong r i tôi s c i, mà má tôi không ch u, nói n m t i không h p tu i c a tôi saoó không bi t, nên nh c i trong n m nay cho r i.

Bác Ái nghe nói d t l i, ngó Qu ng Giao r i chúm chím c i áp r ng:- Té ra anh i nói v c ng nh h .

- Nh h là sao?

1 ng i giúp vi c2 gi u

- Ngh a là nghe m ch r i t i coi, r i c y mai i nói c i nh u, ch anh không bi tanh có th ng àng gái hay không, mà anh c ng không hi u àng gái có th ng anh haykhông.

- i ! thu nay ng i ta làm sao, mình c làm nh v y, bi t sao là không th ng. Anh nói theo phong t c bên Tây hoài ! Mình là Vi t Nam c làm theo Vi t Nam, mi n là xong

thì thôi.

- Anh nói k quá ! Vi c v ch ng là vi c tr ng, anh không dò trong lóng c, anh c ili u nh v y tho ng nh v v i nhau ch v ch không có chút lòng nào th ng anh, thì anhvui sao c còn nh anh không th ng ch anh t i ch , thì c ng là t i nghi p cho thânph n àn bà l m ch .

- H i gì mà s ! V ch ng th ng nhau th ng th ng m t ngày m t th ng ch . Cònvi c nên h là t i ý tr i, mình bi t âu mà kén ch n l c l a cho m t.

Bác Ái nói chuy n v i Qu ng Giao m t h i, bi t ý Qu ng Giao ã c gi theo phongc x a, c i v không c n ph i th ng tr c, n u l y ý mình ra cãi thì mích lòng ch không

ích gì, nên u ng n c r i li n t giã ra v . Anh ta xu ng ghe n m gác tay qua trán bu n b cvô cùng, nh t i nét m t, dáng i, gi ng c i, ti ng nói c a Xuân Hoa thì coi trong th giannày ch ng có ai bì k p. Thi t anh ta ch ng dám làm tr ng i vi c hôn nh n c a b n, nh nganh ta th m lo, không bi t v ch ng g p nhau l t l o nh v y, ngày sau Xuân Hoa có cthong th t m thân hay không.

i bu i chi u nào Bác Ái c ng i d c theo b sông ch i nh tr c. b a nào lên t iu c u hay là i ngang qua v n chu i cai tu n B n là m y ch g p Xuân Hoa, anh ta ng n

ng bu n b c, ban u vái th m cho g p Xuân Hoa, r i l i gi t mình, s r i g p m t nhauch ng bi t l y l i gì mà nói, nên l t t tr v nhà.

n ngày Qu ng Giao c i v , Bác Ái nh l i h a nên c ng qua i h giùm. H àngtrai qua nhà bà H ng s Th n u ng xong r i m i s a so n r c dâu v ng làm l hi p

n. Bác Ái ng i d a gh t i c a, dòm th y chàng r m c áo r ng xanh ng d a bàn th , cònnàng dâu trong i ra, r i hai ng i k vai nhau mà bái m y bàn th , chàng r nét m t hânhoan, nàng dâu mi ng c i chúm chím, hai ng i có v v a lòng c ý l m, làm cho anh tath t v ng l i thêm chán ngán tình i.

Bình c làm l hi p c n xong, nàng dâu thay i y xiêm ra coi ãi n thì b t chn gàng, ng i nh m l . Bác Ái dòm th y l c u nói th m trong trí r ng: “Cô này ch c ã

yêu anh Qu ng Giao l m nên v nhà ch ng m i vui v nh v y. Thôi c nh v y c ng maycho hai àng, làm trai c v nh Xuân Hoa thì ph nguy n r i, mà làm gái có ch ng nhQu ng Giao c ng là i h nh. Mình nên m ng giùm cho hai àng là ng i mình yêu m n b ynay”.

Tuy Bác Ái nói nh v y, mà i ám c i r i v nhà tâm th n dã d i, l ng ng l, bi ng nói, bi ng c i, n không ngon n m không ng , c sách c ng không c, trong

trí c nh Xuân Hoa hoài.

Anh ta th m ngh Xuân Hoa ngày nay ã có ch ng r i, mà ch ng l i là b n thi t c amình, n u mình còn t t ng t i n a thì s qu y c a mình ch ng còn qu y nào h n, b i v ycho nên anh ta tính làm l ch ng nào l i càng t ng t i ch ng y. Anh ta tính i nói v nggây m i tình m i th cho m i tình x a, nh ng n coi con ai c ng chê, ngó th y gái nào anh

ta c ng không ng tình, nên trót b n n m tháng ch a ng b ng ch nào, mà thân th anh tai g y mòn, tâm th n l i m m t n a. Cha m không rõ tâm s c a con, th y con khí s c kém

suy, lo tìm thu c r c th y, ch ch ng t m t l i chi, hay là tính m t ch c chi gi i cái tâmnh c a con h t.

Bác Ái nh m nhà vào ra g p ng i, th y c nh, khó g m i s u riêng c, l i e m tngày kia g p m t Xuân Hoa thì càng khó ch u h n n a, nên xin v i cha m i Hà N i ngvào tr ng Pháp lu t và chánh tr mà h c. Cha m th y con nhà bu n b c nên không nng n tr n a, tính cho con i ho c mu n i phong th cho con nó có th a chí r i vui vnh ngày x a ch ng. Bác Ái t giã cha m anh em r i ch r ng ra i trong lòng t quy t:

Giang h khuây l ng ni m tâm s

èn sách v tan gi c m ng tình

QU NG GIAO c i v xong r i g i n xin quan trên c p b ng làm giáo s d y t iLong Xuyên cho g n g i m già ng th n hôn tr n o. Quan tr l i r ng t i tr ng LongXuyên không có khuy t giáo s , n u mu n c p b ng thì ph i ch u b i d y trên Sài Gòn,ch ng nào Long Xuyên có khuy t thì s i v . Qu ng Giao tuy không mu n lìa m già ilàm n xa, song ngh nhà mình không ph i là nhà giàu, mình ã h c thành công r i mà ch nglo làm n thì ch c ch ng kh i th tình d ngh , nên bàn tính v i v và th a v i m r i ch u i,

i v nhà th cho mình ph c s m già.

Qu ng Giao i d y h c, Xuân Hoa nhà làm dâu hàng ngày u lo coi trong coingoài, vui v luôn luôn. Tuy v y bà ch th y con dâu còn nh , phân lìa nhau t i nghi pcho tr th , nên Qu ng Giao v a i d y h c c vài tháng thì bà g i th bi u m n ph d nnhà ng r c Xuân Hoa lên cho v ch ng sum hi p. Qu ng Giao ti p c th l y làm áynáy l m: t ng v nhà s u não nên m m i tính cho theo ho c là v c ng c c ng u nên

m i gi n l y khuyên nh v y. May lúc y có l c ngh ba ngày,Qu ng Giao l t t vnhà ng h i l i coi vì sao m l i bi u d n ph .

Qu ng Giao v nhà th y v vui v nh th ng, mà m c ng th ng yêu nh c , chch ng có chi l , m i n n n xin v nhà h h v i m già. Bà ch không ch u nói r ng: “Vch ng con còn nh l m, m t a m t n i nh v y m không yên lòng. V y con ph i nghe

i m m n ph r i em v con theo ng nó n u c m n u n c và may áo may qu n chocon, ph n m nhà ã có tôi t dùng, con ch ng nên lo làm cho cho c c”. Qu ng Giaokhông dám cãi l i m , song c ng ch a nh t nh. V ch ng d t nhau qua Long Ki n th m bà

ng s , thu t chuy n m bi u d n nhà cho bà nghe, thì bà c ng vui lòng, l i m t l y 200ng b c a cho con gái bi u nó v a l i cho ch ng ng lên s m c d n nhà cho t

Qu ng Giao th y hai m quy t ý c hai, nên c c ch ng ã ph i chi u lòng, tr lên SàiGòn ki m m n c m t c n ph ng Hàng Sao, có n c có èn, l i cao ráo s ch s

a. Anh ta mua bàn gh , s m t gi ng xong r i m i g i th v cho hai m hay. Bà sui traic th li n ng i ghe qua nhà bà sui gái, r i h n ngày hi p nhau a Xuân Hoa lên Sài Gòn.

Xuân Hoa có g i th cho ch ng hay tr c, nên ba ng i v a xu ng xe l a thì ã có Qu ngGiao ch c tr c.

Hai bà sui th y nhà c a d n t t thì trong b ng m ng th m, ch i ít b a r i d t nhau x , l i cho v ch ng Qu ng Giao m t a y t tên là th ng T , ng ph c s trong

nhà. Chúa nh t Xuân Hoa c y ch ng d t i xu ng ch B n Thành mua tô, mua chén, l i muai v may màn treo m y c a bu ng và treo m y c a s , v ch ng v i nhau nh bát

c y không xao không d n, v có làm chi coi trái ý thì ch ng l y l i ng t d u khuyên l n,ch ng có ti ng chi không vui lòng thì v c ng dùng cách ôn hòa mà d t b n. Qu ng Giao i

y h c thì nhà v coi c m n c, có r nh thì may vá cho ch ng, còn Qu ng Giao i d y h cthì thôi, ch h v nhà thì c c sách ho c coi nh t trình, ít hay i ch i l m. M t hay khinh n ngày r nh và tr i t t, v ch ng d t nhau vô v n thú hóng mát, ho c xu ng ch mua ,ch ch ng h khi nào th y hai v ch ng i coi hát hay là i n c m trong m y nhà hàng baogi .

Ban êm ai i ngang qua nhà Qu ng Giao, n u li c m t dòm th vô c a thì th ngth y ch ng n m trên gh c sách, v ng i trên ván may, ch ng h chuy n vãn chi h t. Vch ng Qu ng Giao v i nhau b ngoài coi th t l t l o, ch ng h khi nào gi n tr ng, ch ng hkhi nào l l i, nh ng h b a nào v nóng l nh nh c u thì ch ng lo mua thu c r c th y, s nsóc d ng nuôi k l ng l m. còn v thì lo t ng mi ng n v t u ng, coi t ôi v cái kh ncho ch ng, ch ng ch u cho ch ng ph i nh c lòng v m y vi c y.

Qu ng Giao mu n v g n g i m , nên th ng làm n xin i v Long Xuyên, mà l nnào quan trên c ng tr l i nói Long Xuyên không có khuy t th y giáo.

Có khi anh ta nh n tình x a ngh a c vi t th g i th m Bác Ái, và ch nhà r i m iu bãi tr ng có v thì xin ghé l i nhà àm o ch i k o nh nhau. H Bác Ái c th thìi âm li n, song trong th thì th m chung quanh anh ch mà thôi ch ch ng h khi nào h i

riêng vi c Xuân Hoa, mà c ng ch ng h h i th m coi ã có con hay ch a. l n l a ngày l ntháng qua. V ch ng Qu ng Giao n n ná Sài Gòn trót 4 n m, ch a xin i c v LongXuyên, mà c ng ch a sanh c m t a con nào, còn Bác Ái ã thi u, c c p b ng làmth a bi n, b i tùng s t i ph Toàn Quy n ngoài Hà N i mà c ng ch a ghé th m Qu ngGiao l n nào. Ngày n Qu ng Giao nghe nói quan Toàn Quy n ngoài Hà N i vào Sài Gòn, có

m sáu th y theo tùng s , trong s y có Bác Ái n a. Qu ng Giao v nhà nói l i cho vnghe, thì Xuân Hoa nói r ng: “D hôn ! B n n m nay tôi không g p m t nh, ph i chi nhghé nhà mình tôi th m nh m t chút”. Qu ng Giao có lòng th ng nh Bác Ái, trông cho

p m t nhau, nay l i nghe v c nh v y n a nên tính i ki m Bác Ái ng m i v nhà nm nói chuy n ch i. Anh ta i h i th m m y b a mà không bi t Bác Ái t i âu, mu n vào

ph Toàn Quy n ki m, ng t vì lúc Bác Ái có t i v n phòng thì anh ta m c d y h c, mà h d ymãn gi r i thì Bác Ái ã i m t nên ki m không g p c.

Chi u b a n , tr i trong gió mát, nh ng ng i làm vi c c ngày, mãn gi ai c ngch m ch m i b v nhà, h ng chút thanh phong. Tan h c r i Qu ng Giao th y tr i t t và l icòn s m, nên l n b c i xu ng ng Catinat d o ch i m t h i r i l n qua ch B n Thành

. Anh ta th y ch t bán trái cây t i t t m i mua m t cân sá l v i m t cân h ng t i. Trti n r i v a xách hai gói trái cây i, Qu ng Giao ch t th y Bác Ái ng i xe kéo ch y ngangqua m t. Qu ng Giao m ng quýnh kêu lên om sòm. Bác Ái d ng xe l i, anh em b t tay nhau

ng r h t s c.

Qu ng Giao v vai Bác Ái, trách:

- Anh thi t t quá, m y n m nay tôi m i anh hoài, mà sao k bãi tr ng nào anh c ngkhông ch ghé nhà tôi ch i v y.

- Xin l i anh, không ph i là tôi quên anh em ng t vì l n nào tôi v t i Sài Gòn thì c ngt t v ri t d i nhà ng th m cha m tôi, r i ch ng khai tr ng h lên Sài Gòn thì tàu g n

ch y, b i v y nên không r nh i th m anh em c.

- H m nay tôi nghe anh v tôi ki m anh d quá, mà không g p. Nay may g p anh tôixin m i anh lên nhà tôi n c m r i nói chuy n ch i. i, i v i tôi, lên cho bi t nhà. N y, vtôi nó nh c nh anh hoài h m nay nó c bi u tôi i ki m anh m i v nhà ng nó th m, k o

n n m n m nay nó không g p m t. i anh. Ê xe kéo, kêu giùm m t cái xe n a.

- Xin anh ng phi n, b a nay tôi ch a i c.

- Sao v y ?

- B i vì tôi m c h n l v i m y anh em, nhà anh ng Hàng Sao ph i không?

- Ph i.

- S m y ? Tôi quên r i !

- S 36.

- Tôi bi t nhà r i, thôi b a nào r nh r i tôi s lên th m anh ch .

- É ? c âu nào! Anh ph i i v i tôi bây gi . i mà, lên n c m nói chuy n ch i.y n m nay không g p anh, v ch ng tôi nh c nh anh hoài.

- Thi t tôi m c h n l v i ng i ta r i.

- i ! Có h n v i h thì b a khác, b a nay anh ph i i v i tôi.

Qu ng Giao n m tay kéo ri t Bác Ái lên xe, r i anh ta c ng lên ng i m t cái, d t nhau nhà. Xe v a ng ng ngay c a anh ta kêu v nói r ng: “Mình a, mình tôi ki m c anh Ái

tôi d t nh v ây nè”.

Xuân Hoa ng n m coi truy n, nghe ch ng kêu l t t chay ra b i u, mi ng chúmchím c i, m t ngó Bác Ái mà chào r ng: “Th a anh T m i l i. H m nay tôi nghe th y nónói anh v tôi có lòng trông quá. M y n m nay anh m nh há”. Bác Ái g t u áp r ng:“Th a tôi m nh”, r i day l i l y b c c c tr ti n xe. Qu ng Giao không cho, a hai gói tráicây cho v c m, giành tr ti n luôn hai cái xe h t, r i m i d t nhau vô nhà.

Xuân Hoa lau bàn, quét gh , m i ng i và h i l ng x ng:

- M y n m nay l n nào th y nó vi t th th m anh, tôi c ng c n d n m i anh h có vSài Gòn thì ghé nhà ch i, mà anh không có ghé l n nào h t, b anh phi n hai v ch ng tôi sao

y ? À, nghe nói bây gi anh làm Th a Bi n trên ph Toàn Quy n ph i không ? H m nayanh v trong này v y mà anh có v th m cô d ng d i nhà hay không?

Xuân Hoa h i câu nào, Bác Ái tr l i xuôi theo câu n y, song tr l i mà ch ng h ngót Xuân Hoa.

Qu ng Giao c t nón xong r i nói v i v :

- Nè, thôi mình coi bi u bày tr d n c m n, g n 7 gi r i, d n i r i v a n v a nóichuy n c ng c mà.

Xuân Hoa nói:

- Lâu ngày m i g p, m c m ng nên h i th m l ng x ng r i quên l ng không nh nng gì h t ch .

Xuân Hoa nói r i li n quày quã xu ng nhà b p, h i a ch y i mua vài c p l png, vài tr ng h t v t và mua m t chai r u chát tr ng v i hai xu n c á n a. N u n ng

xong r i m i d n lên bàn, Qu ng Giao m i Bác Ái ng i m t bên, còn v ch ng anh ta ng it bên.

Qu ng Giao rót r u m i Bác Ái u ng r i h i r ng:

- Sao ? M y n m nay anh i h c ngoài Hà N i có vi c chi l nói nghe ch i anh.

- Có vi c chi l âu.

- H c m t l p v i anh ó có ng i nào gi i lung hay không?

- Có ch .

- Ch c h gi i thì gi i v y ch i nào h n anh c?

- Ý ! Có hai ba ng i gi i l m, tôi h c không l i h .

- Anh nói ch i sao ch ? Tôi bi t s c anh, làm ngh gì thì thôi tôi không dám ch c,ch i h c thì anh d thua ai âu.

- Tôi bu n nên tôi h c c m ch ng, mi n thi u thì thôi, tôi không thèm lo nh h i Chasseloup v y n a.

- T i sao anh bu n?

- T i vi c nhà l n x n nên tôi bu n quá.- À, mà tôi nh h i hai a còn trong tr ng anh có nói anh i h c n a thì anh s i

Tây, b ng không thì nhà làm ru ng r i sao anh l i xin i h c Hà N i ?

- H i ra tr ng r i tôi v nhà xin cha m cho tôi i Tây. Cha m tôi không ch u, tôitính không thèm làm thông ngôn, ký l c, nhà làm ru ng. Ch ng dè nhà bu n quá, ch ukhông c, nên tôi ph i xin i Hà N i h c, y là b t c d ó mà thôi ch b ng tôi khôngmu n chút nào h t.

- , có l anh không c chí nên m i h c thua ng i ta ch ! Mà hôm thi l y b ng t tnghi p ó anh u s m y?

- u 10 ng i tôi ng s 4.Xuân Hoa nghe nói, ngó Bác Ái c i, nói xen vô r ng:

- Anh th T mà u s b n thì ph i r i.

Hai ng i nghe m y l i th t thà nh v y thì c i ng t. Xuân Hoa c ng c i theo, r ing d a cá thu ngay tr c m t Bác Ái mà m i n, Bác Ái n v a h t chén c m. Xuân Hoa

thò tay l y chén s t thêm, r i h i Bác Ái r ng: “M y n m nay anh T ã có tính xe t k t tóci nào hay ch a?”

Bác Ái nghe h i, ngó Xuân Hoa th y m c áo bà ba l a tr ng, c tr ch, nên bày cái ctr ng trong, m t không d i ph n mà n c da tr ng, gò má ng , l i eo bông tai h t th yxoàn ch p nhoáng nên g ng m t sáng r nh hoa sen tr ng d i, c m tay tròn, ngón tay nh

i dài, c m a g p n coi th t p .

Bác Ái nghe ti ng h i nh v y r i th y s c ng i nh v y n a, nên chau mày m t,t ngó xu ng bàn áp r ng:

- Vi c v ch ng tôi ch a tính t i.

- Sao v y? X a nay anh m c lo h c nên không c i v ngh c ng ph i, b i vì có vi thì i h c b v nhà b v tôi nghi p thân ng i ta. Nay anh h c xong r i, ph i lo ôin làm n ch .

- Chuy n ó không g p gì l m.

- Có l anh chê n c Vi t Nam này không có con gái, nên anh không ch u c i v chgì, ph i v y không.

Qu ng Giao ngó v c i mà nói r ng:

- Mình không hi u tánh anh T . Không ph i nh chê n c Vi t Nam mình không cócon gái nào áng làm v nh, b i vì, con gái Vi t Nam bây gi tuy ham gi i ph n thoa son, acâu tôm câu cá m c d u, song trong ng ru ng con nhà l ngh a c ng nhi u l m ch . Mà

ng không ph i con gái Vi t Nam chê nh, nên nh i nói v không c b i vì cô v ing nhà là b c c phú mà ngày nay nh n h c công thành danh to i r i, con gái nào th y

nh l i không ng lòng. Tôi hi u l m, nh ch a ch u c i v , là vì nh còn i ki m cho cng i nào mà nh d ý ã th ng nh r i nh c ng th ng tr c r i n a, nh m i ch u c i.Ph i v y hay không anh T ? H i ó n bây gi anh ch a g p ng i nào th ng anh haysao?

Bác Ái nghe nói m y l i nh khêu chuy n c , nên trong lòng ã bu n th m mà l ing th n th m. Anh ta g ng g o c i b ng ly r u u ng, không tr i.

Qu ng Giao nói ti p:

- Tôi ã nói v i anh hoài, mình là ng i Vi t Nam ph i nói theo phong t c Vi t Nam.Mu n ki m v mà i th ng nhau tr c r i s i nói sau, làm nh v y sao c. Anh nóing i mình c i v h i coi th p th r i v c y mai n nói nh u nh v y thì v ch ngkhông th ng nhau. Anh coi hai v ch ng tôi ây, có th ng tr c v i nhau âu, mà k t tóc

i nhau m y n m nay, có xích mích v i nhau bao gi âu.

Bác Ái l c u r i ngó Xuân Hoa mà c i, ch không nói chi h t. Xuân Hoa nói r ng:“Ý anh T tuy sái phong t c Vi t Nam thi t, song tôi ngh c ng có ch ph i l m ch ”.

Qu ng Giao ngó v r i áp r ng:

- Cha ch ! Mình c ng mu n làm theo Tây n a sao? Không c âu, theo ý tôi ng iVi t Nam ta có mu n t p làm theo ng i Tây, thì t p tài ngh , t p trí th c, hay là t p vi c gì

a c ng c h t, duy gia ình phong t c c a mình thì không nên i.

Bác Ái ng i l ng tinh không cãi l y chi h t, còn Xuân Hoa th y ý ch ng nh v y c ngch ng ngh ch lu n, nên Qu ng Giao b qua vi c ó nói qua vi c khác. n c m r i Bác Áimu n t giã ra v song v ch ng Qu ng Giao theo c m hoài nên ph i rán nói chuy n ch i

i 11 gi khuya m i v c.

Lúc a ra c a, Xuân Hoa h i Bác Ái:- T h i hôm n bây gi mà tôi quên h i th m n a ch ! Anh T v trong này nhà

nào âu?

- Tôi sau dinh Toàn Quy n.

- Anh v trong này r i luôn hay tr ra Hà N i n a.- D i nhà bi u tôi nh n d p này xin tr v ng ch Nam k , song tôi không mu n nên

ch ng m t tháng r i tôi tr ra B c.

Qu ng Giao ti p nói:

- Anh sau dinh coi b b t ti n quá. Thôi anh d n ra u v i tôi ây.- Cám n, tôi tr ng c ng ti n l m.

- T ý anh. Ban êm hay là chúa nh t anh có r nh ra n c m và nói chuy n ch i, nghehôn anh. Anh ng ng i gì h t, tôi v i anh ch ph i ai ó sao mà ng i. Nh ra ch i nhé.

Bác Ái r i t giã v ch ng Qu ng Giao lên xe kéo mà i. Xuân Hoa tr vô nhà v anói v i ch ng r ng: “Anh ó, tôi không g p nh ã b n n m nay r i, mà coi nh c ng v y,không khác h n h i tr c lúc nào h t”. Qu ng Giao nói:

nh m h n h i tr c ch !”, r i óng c a t t èn i ng .

ngày Lê Bác Ái b u t c vì tình, nh m nhà khó khuây l ng c, nên ph i épmình i B c h c, anh ta th ng d n lòng ng có nh n Xuân Hoa n a, mà anh làm l ngch ng nào trong trí l i càng nh ch ng n y. ôi l n anh ta c th c a Qu ng Giao g ith m, anh ta n ng không c cho n n m b y ngày, vào ra th th n, n m ng i x n xanghoài. Anh t ng t ng trong trí có l lúc này Qu ng Giao v i Xuân Hoa ang ng i nóichuy n v i nhau, ng i yêu vì n t, k say vì tình, r i anh ta b t l nh lòng, xót d .

Bác Ái th y kh i tình Xuân Hoa ã gây trong lòng mình d u làm th nào c ng khó tanrã c, mà ngày nay Xuân Hoa ã có ch ng r i, l i ch ng là m t ng i b n thi t c a mình,

u mình còn l u luy n t t ng n a, thì mình ch ng ph i mang l i v i anh em, b i v y anhta nh t nh không ch u g p v ch ng Qu ng Giao, thà mình ành ch u au n riêng m tmình, ch không mu n cho nh danh ph m ngh a. b i anh ta ngh nh v y nên trong ba

m h c, m i l n bãi tr ng, h v Sài Gòn thì v i vã v ri t Long Xuyên, ch không dám trìn kinh thành, mà ch ng thi u r i l i c ng xin c p b ng giúp vi c luôn ngoài Hà N i

ng kh i g p m t Xuân Hoa.

Tính nh v y ngh r t ph i, mà làm c nh v y thi t là hay. Nào dè tr i ã gây choBác Ái m t m i tình, r i l i còn mu n cho Bác Ái ph i l y v m i tình y n a, nên m i khi ncho quan trên b Bác Ái vào Sài Gòn.

Bác Ái s g p Qu ng Giao, nên n Sài Gòn ã trót tu n mà không dám i th m anhem, l i c ng không mu n i ch i. Chi u b a n th y tr i t t nên m i ng i xe kéo tính ch y

t vòng h ng gió r i v ng nào dè v a xu ng t i ch B n Thành c r i g p Qu ng Giao, tch i h t s c mà không c, nên ph i theo Qu ng Giao v nhà n c m. Trong lúc n c m nóichuy n, Bác Ái ch ng h dám ngó m t Xuân Hoa, n ch ng t giã v ch ng Qu ng Giao v ,

i d c ng Bác Ái l i nói th m trong b ng b ng s b t c d mình ph i n m t l n màthôi, t rày s p lên mình ch ng nên tr l i ó n a.

êm y Bác Ái v n m thao th c ng không c, ban u xét c nh gia ình Qu ngGiao, th y v ch ng hòa thu n thì m ng giùm cho thân ph n Xuân Hoa, r i l n l n l i nh

n c m tay, nét m t c a Xuân Hoa, thì b p l a tình ngày x a ã ngu i l nh m y n m r i,nay coi d ng nh mu n nhen nhúm ng cháy ph ng lên l i. Anh ta l i nh m y l i XuânHoa nói nh t là nh Xuân Hoa hi p ý v i mình, mu n cho trai gái ph i th ng tr c v i nhau

i s c i thì anh ta phát nghi trong lòng, không bi t Xuân Hoa nói nh v y là t i v ch ngkhông thu n nhau nên ngày nay n n n hay là t i ngày tr c cô ta c ng có tình v i mình màvì mình không ch u b c t i nên m i d dang duyên n . Anh ta ngh k l i thì không l XuânHoa n n n, b i vì Qu ng Giao có nói v ch ng anh ta nào có th ng tr c âu mà m y n mnay ch ng h xích mích, th thì Xuân Hoa có c chi phi n hà. Ch c cô nói nh v y là có ý

ti c vì ngày tr c cô c ng có tình v i mình n u mình b c t i thì ngày nay cô l i còn vui vn là g p Qu ng Giao n a. Bác Ái ngh nh v y thì t c gi n l m, nh ng vi c ã l r i, d u

có ti c c ng không ích gì, nên tính làm l ng cho xong.

y b a sau Bác Ái c ng c d n th m trong trí ng có ra nhà Qu ng Giao n a. Màn thì d n ch trong lòng khoan khoái mu n i hoài. n chúa nh t anh ngh mình ra nhà

Qu ng Giao ch ng h i gì, mi n mình ng tính chuy n chi qu y thì thôi, nên thay i áo qu ni kêu xe kéo lên ng Hàng Sao. Bác Ái b c vô, v ch ng Qu ng Giao ti p chào vui vm, nh t là Xuân Hoa l ng x ng lích xích, sai tr ch y i mua thu c v n s n, r i l i bi u i

mua n thêm mà ãi khách, ngoài m t vui c i, trong lòng h n h , coi khác h n ngàyth ng b i ph n. L i 4 gi chi u Qu ng Giao r Bác Ái i vô v n thú h ng mát. Bác Áich u i, Qu ng Giao bi u v thay i áo qu n r i ba ng i d t nhau i b vô v n thú.

a vô t i v n thì th y nam thanh n tú d p d u, ng i d t v con ng coi chim r alông, k cùng v i b u b n ng i trên b ng ng m c nh. Xuân Hoa khoan thai i tr c, cònQu ng Giao và Bác Ái th ng th ng theo sau: Trên u nhành gió ánh lá lung lay, d i m t

t c nhu m màu xanh m t. Xuân Hoa l n l n i t b c, khi ch cây mà h i, khi ngó thúmà c i, khi ng t a b h mà so s c v i hoa sen, khi ng i trong nhà mát mà suy tình cùng

nh v t. Bác Ái i theo, ngoài m t tuy vui c i mà trong lòng nh dao c t, kh là vì ni mriêng c a mình thì mình bi t ch không c t cùng ai. i ch i t i n m gi r i, m t tr i ãchen l n, m i d t nhau tr v . Lúc i ngang qua m t tòa nhà cao, tr c c a có xây thang

c lên và t b c a óng kín mít, Xuân Hoa h i th m coi nhà y là nhà c a ai. Qu ng Giaoáp r ng:

- Nhà ó là nhà kín a.

- Sao kêu là nhà kín ?- B i vì h àn bà vào ó r i thì ng i th gian không c th y m t n a.

- àn bà vô ó làm chi.- àn bà ng i nào ho c th t chí v vi c v ch ng, ho c nào n th cu c, mu n i tu

ng không bi t n vi c th gian n a, thì h vào ó mà . H h vào ó r i thì không rac mà c ng không ai n th m vi ng c.

Xuân Hoa nghe nói thì chúm chím c i r i thì nói r ng:àn bà th t chí thì ch có ch này t th , còn nh àn ông th t chí không bi t có

ch nào cho h tu hay không há?

Qu ng Giao l c u áp r ng:

- Không có, àn ông mu n i tu thì ho c v chùa ph t, ho c vô nhà dòng, mà trong haicách y d u tu theo cách nào ng i ng i th gian c ng còn th y m t c h t.

Xuân Hoa c i r i nói r ng:- Té ra àn ông ch ng chán i r i mu n lánh thiên h n c ng khó h n àn bà l m.

Bác Ái vùng nói nh m t mình r ng:- V y ch ng i ta t v n không c hay sao ?

Xuân Hoa nghe nói li n day l i ngó Bác Ái, th y anh ta m t bu n xo nên h i r ng:- Anh nói chi ó, anh T ?

- Không, tôi có nói chi âu.Ba ng i d t nhau v nhà, Qu ng Giao c m Bác Ái l i n c m nói chuy n t i 10 gi

i m i ch u cho Bác Ái v .

y v sau Bác Ái h n m nhà thì dàu dàu hoài, mà d u i ch i ch nào vui cho m yi n a anh ta c ng không bi t h ng, duy có lên nhà Qu ng Giao thì anh ta m i vui mà thôi.

Anh em g n g i nhau c vài tu n, Bác Ái d coi v ch ng Qu ng Giao v i nhau tuykhông dan díu, song thi t hòa thu n l m. Anh ta th y v y càng m ng giùm cho thân phânXuân Hoa. Anh ta ngh r ng mình yêu m n Xuân Hoa là yêu tr m m n th m, Xuân Hoakhông bi t, Qu ng Giao c ng không dè, nay Xuân Hoa v i Qu ng Giao ã k t ngh a tr m

m v i nhau, mình ch ng nên m c u chi n a. Song s não n c a mình duy có m tXuân Hoa thì mình m i gi i khuây c, v y thì c ng nên lân la n ch i ng ch a cái tâm

nh c a mình l n l n, mi n là mình ng ph m ngh a thì thôi, ch t i lui ch i, ãi nhaunh anh em, có chi âu mà ng i.

Bác Ái ngh nh v y, mà b a sau ra ch i Qu ng Giao l i khuyên hãy xin tr v ng chNam K ng g n g i cha m anh em n a, nên Bác Ái xiêu lòng r i làm n xin thuyên b vNam K . Bác Ái c gi y b v giúp vi c t i dinh quan Th ng th . Qu ng Giao m ng r

t s c, xúi m n ph g n ng anh em t i lui ch i cho ti n. Bác Ái nghe l i m n m t c nph ng Legrand de la Liraye, ch ng d n h c h . T y v sau hai ng i không r i nhau,êm nào Bác Ái không t i nhà Qu ng Giao thì Qu ng Giao i l i. Còn Xuân Hoa coi b vui h n x a b i ph n. H th y Bác Ái t i nhà thì ni m n h t s c, l i m i êm th ng s m s n

n, ho c n u chè th ng, ho c n u cháo gà, ng anh em nói chuy n ch i khuya r i gi i lao.Có khi Xuân Hoa lãnh nay áo mát giùm cho Bác Ái, có khi Bác Ái ra nhà hàng mua giùmcho Xuân Hoa, có khi Bác Ái n ch i, Qu ng Giao không có nhà, song c ng chà l t ng ich i giây lát, có khi Qu ng Giao n m c sách, cho Bác Ái thu t chuy n Tây cho XuânHoa nghe.

Ba ng i ãi nhau tình r t n ng, ngh a r t dày. Tuy Bác Ái h t bu n, h t th m tronglòng, song ch ng h khi nào có t l i chi ch ng ngay, ho c có l p ý chi ch ng t t.

Anh em g n nhau l i yêu nhau nh v y, ai c ng t ng ngày càng dài ngh a càng m n,nào dè Qu ng Giao thu nay không ch u i ch i, mà ch ng có Bác Ái v g n c ba tháng

i thì anh ta sanh tâm hay i ch i êm l m. Ban u hai ba êm anh ta m i i ch i m t l n,mà có i thì ch ng 11 gi ho c 12 gi khuya thì v , l n l n m i êm m i i, có êm cho t ihai ba gi , nh t là t i th b y th ng i t i sáng bét.Bác Ái l i ch i hai ba l n không g pQu ng Giao nhà thì bu n chí nên không mu n l i n a. Còn Xuân Hoa th y ch ng hay bnhà i ch i thì bu n th m, song vì s ch ng phi n nên ban u c gi b làm vui không dámnói. L n l n th y ch ng i th ng quá, s mê hoa nguy t mà ánh cang th ng, ho c sa

m b c bài mà b i suy gia s n, nên m i nh to than th d t b n ch ng. Thi t, h Xuân Hoay l i oan chánh khuyên l n, thì coi b Qu ng Giao có s c n n n, mà cách ch ng vài b a

sau l i c ng c i ch i nh c .

Có b a Qu ng Giao d y h c 5 gi ra i m t cho t i sáng r i i d y luôn n tr a b asau m i v nhà n c m, vóc mình g y, m t vàng o. Xuân Hoa bu n r u h t s c không l i chican gián n a, ch êm khuya ng i trong phòng ngó ng n èn tàn r i au lòng t i l y mà thôi.Cô mu n vi t th g i v m ru t v i m ch ng t h t n th m m i s u cho hai m nghe, màcô ngh hai m nhà, ng i th ng r , k th ng con, n u mình em cái tin ch ng lành mà

vào nhà thì hai m ch c ch ng kh i lo l ng sanh b nh ho n, b i v y cô ta gi m n n my l n mà ch a dám vi t.

êm n l i 7 gi , tr ng m c d i hàng cây, sao sáng r , ngoài ng xa mã ch y r nn, Xuân Hoa ng i n c m m t mình gi t l y chan canh, kh i s u ngh n c , n không ngon,

nu t không c, nên ch ng a ngó ra ngoài ng, th y nhi u th y d t v con th ng th ngi ch i, ch ng ngó v mà c i, v ngó ch ng mà nói, cô ta nh ph n mình tiu hiu qu nh qu ,

có ch ng mà nh k góa ch ng, thì t c t i trong lòng ch u không n i m i d y a là th ng, b ng mâm c m d p r i i m i th y Bác Ái l i ng cô h i th m.

Bác Ái nghe m i, ch ng bi t có chuy n chi, nên l t t thay áo i qu n r i i ri t l i.a b c vô ngó th y Xuân Hoa ng i chòm h m t i c a, m t mày dã d i, u c chôm

bôm, thì anh ta l y làm au n trong lòng, nên d ng b c r i mu n th i lui, d ng nh nhátc vô cái c nh bi th m là cái c nh d làm cho mình ng tình r i r i thì khó d n lòng gi

ti ng cho c.

Xuân Hoa v a ngó th y Bác Ái li n ng d y chào h i, m i vô nhà. Bác Ái kéo ghng i, tay v n thu c, m t ngó ra c a s . Xuân Hoa ng i bên ván, d a c a bu ng, tay lau n c

t, mu n nói mà nói không ra l i. Bác Ái không l ng i l ng thinh loài, nên g ng g o h ing:

- Anh i ch i hoài, b a nay c ng không v n a sao?

- H n m t tháng nay có êm nào nhà âu.

- Thi t, tôi th y nh ham ch i nh v y tôi c ng bu n quá. Tuy m y tháng nay tôi th ynh i ch i hoài, không có nhà, nên tôi không l i, song h tôi g p nh thì tôi th ng can

gián d t b n nh luôn. Tôi bi t nh h i còn i h c thì tánh nh úng n l m, ch ng h khinào ch u ch i nh ng vi c qu y quá. Ai dè ngày nay nh la i tánh nh v y.

- Th y c i tôi v n v i nhau ã g n n m n m nay, th y có ch u ch i b i nh ng ita âu. Không bi t t i sao mà ngày nay th y l i sanh tâm i ý nh v y. Ph i tôi dè có ch ngmà nh v y thì thà tôi m t mình tôi nuôi má tôi còn vui h n.

Xuân Hoa nói t i ó r i ng i khóc r m r c. Bác Ái ng lòng ch u không c, m iki m chuy n khác mà h i r ng:

- Ch kêu tôi l i ây có chuy n chi hay không?

- Anh T c ng bi t, tôi t này ch ng có bà con anh em chi h t, b i v y cho nêny tháng nay ch ng tôi ch i b i, tôi ch ng bi t c y ai can gián giùm. Tôi mu n vi t th cho

hai má hay, mà tôi s làm bu n hai bà già, nên tôi không dám vi t. Nay tôi ngh anh T v ith y nó thu nay th ng nhau l m, nên tôi n i cho m i anh T l i ây c y canh T làm nch u khó khuyên l n giùm ch ng tôi, n u nh anh T làm th nào ch ng tôi b tánh ch i b i

c, thì n y d u ngàn n m tôi c ng ch ng dám quên.

Tôi v i nh tình th ng nhau nh anh em ru t, không ph i i có l i ch c y tôi m ikhuyên. M y tháng nay tôi th ng d t b n nh hoài, t i nói nh không nghe nên tôi khôngbi t li u làm sao. Mà thôi, nay ch nói v y, tôi rán khuyên l n nh coi nh có ng lòng c ità quy chánh hay không.

- Xin anh T rán giùm cho em, d u khuyên c hay là không, em ch ng dám quênn anh âu.

- Thôi ch ng bu n mà sanh b nh, th ng th ng tôi s li u. Tôi t ng m t ngàyt ti ng, nói hoài có l nh c ng ph i xiêu lòng ch .

Bác Ái t giã Xuân Hoa ra v . Xuân Hoa t c chút tâm s m i l ng b t m ch s u,nên êm y ng yên, ít bu n r u h n m y êm tr c.

y b a sau h chi u Bác Ái n c m r i, thì i ch i mà ki m Qu ng Giao. Có khi g pi nhà hàng có b a g p t i khách s n, có lúc th y ch i nhà b u b n, có êm th y ngh u

ngh n ngoài ng g p ch nào Bác Ái c ng dùng l i ngon ng t, l y l thi t h n mà gián can,có b a Qu ng Giao coi b n n n nên i theo Bác Ái v nhà, có b a l i coi b bu n r u nênki m chuy n nói cho xuôi r i giã t i m t.

Bác Ái can gián h t s c mà coi b Qu ng Giao không s a n t chút nào, c cà rà n i tm, x n b n l i l u xanh, gi t l y c a v p không th m n can tr ng, l i khuyên c a

n hi n không nhi m vào trí óc. Bác Ái th y v y càng bu n ý, l i càng th ng thân ph nXuân Hoa, ti c óa hoa t i sao l i cho úa xàu, phi n ng i có ng c sao không bi t traugi i cho xinh p.

êm n l i 8 gi r i, Bác Ái n m trên gh hút thu c,tay c m m t quy n ti u thuy t,a mu n d ra xem, b ng th y th ng T là a c a Qu ng Giao, b c vào th a r ng:

"B m ông, cô tôi bi u tôi l i m i ông l i nhà ng h i th m m t chuy n c n kíp l m".

Bác Ái ng i d y ngó tên gia d ch y mà h i r ng:

- Th y m y b a nay có nhà không?

- Th a không.

- V y ch cô vui hay là bu n?

- Th a bu n. H i chi u cô tôi n c m r i kêu xe kéo i âu không bi t, cho n 7 gii m i v , mà b gi n lung l m. Nãy gi cô tôi ng i vi t gi ng gì dài quá không bi t, r ii sai tôi ch y l i m i ông ây.

Bác Ái nghe nói d t l i th dài ra m t cái r i bi u r ng:

- Mày v tr c i, m t lát n a tao l i a.

Th ng T ra v , Bác Ái b c vô bu ng thay áo i qu n r i i nón i li n. Bác Áic vô nhà th y Xuân Hoa ng ng i trên ván, m t có s c gi n, ch không ph i bu n nh

tr c. Bác Ái v a kéo gh ng i v a h i:

- Ch kêu tôi có chuy n chi v y?

- Anh T ôi, thi t t c tôi quá.

- Sao v y?

y tháng nay tuy ch ng tôi nó không ngh n tôi nên nó ch i b i, song tôi c ngráng gi cho tròn o v , b i v y cho nên tôi th ng hay l y l i ngon ng t mà khuyên l n,ch không dám nói m t ti ng nào n ng n . Ch ng dè ch ng tôi nó không bi t nghe l i ph i,nên l i tôi nói c ng nh n c lá môn. Tôi ngh tôi gi n, nên tôi m i tính tôi làm r y m t

n, ho c may ch ng tôi nó có t n ch ng. H i t i tôi kêu xe kéo tôi i ki m, trong b ng tôitính h g p thì tôi kéo l ng em v , n u m c c ánh tôi, thì tôi la mã tà ng h b t nó chonó bi t ch ng. Xe tôi ch y ngang V nh L c khách l u, tôi th y ch ng tôi ng ng i n c m

i hai th y nào ó không bi t mà l i có hai con n a.

- Úy sao ch bi t ó là ? Không bi t ch ng hai cô ó là v c a hai th y n ch .

- Không, tôi bi u xe i ch m ch m qua l i hai ba l n tôi coi k l m mà. Th ánhch n mày, c o tóc con, môi thoa son, má gi i ph n, ng i nói chuy n c i ng nghiêng ngng a ó mà v ai.

- y, bây gi ph n nhi u ng i ta trang m lung l m, ch không ph i u t nhi x mình v y âu.

- Không! Tôi bi t, ó là thi t mà, ch không ph i ng i t t âu. Tôi gi nquá tôi mu n vô tôi ánh nó coi ch ng tôi nó làm sao? Nh ng mà tôi ngh l i n u tôi r y ràch c là ch ng tôi mang x u v i anh em b n, b i v y nên tôi không n b c vô, mà th y v y

i b qua c ng c b ng, nên tôi ch y v nãy gi tôi vi t cho ch ng tôi m t b c th ây. Anh c ng nh anh em ru t trong nhà nên tôi ch ng gi u gi m mà làm gì, trong th tôi nói g t

m, n u ch ng tôi còn ngh ngh a v ch ng thì c th này ph i v li n r i ch a b tánh ci, thì d u m y tháng nay qu y v i tôi bao nhiêu tôi c ng b h t, còn nh ch ng tôi nói r ng

duyên n ã h t r i, thì c ng ph i t cho tôi bi t, ng tôi lo ph n tôi, ch có ch ng mà nh góa ch ng, thì c c thân tôi nhi u quá. H i nãy tôi tính sai s p trong nhà c m th xu nga cho ch ng tôi, song tôi ngh a nó kh d i, h trao th r i thì thôi, ch không bi t nói

ti ng chi cho ch ng tôi t nh ng , nên tôi m i sai m i anh T làm n em giùm b c th nàycho ch ng tôi, anh là ng i thân thi t v i ch ng tôi, n u ch ng tôi c th r i anh th a d p

nói giùm vô ít ti ng ch c ch ng tôi xiêu lòng v li n. Anh T li u coi i giùm cho em có chay không?

- i thì i, song tôi li u tôi i c ng không ích gì, b i vì m y tháng nay tôi nói hoài nhng tr tr , có nhút nhích chút nào âu.

Bác Ái l y b c th b túi r i t giã. Xuân Hoa h i tr kêu xe kéo r i nói v i Bác Áing: "Ch ng tôi ch c bây gi còn t i V nh L c Khách l u. Anh T có xu ng ó thì g p.

anh nói giùm d u c hay không c c ng v ghé cho hay, nghe hôn anh T . Tôi nhà tôith c tôi ch a".

Bác Ái th y Xuân Hoa b c ph n ch ng nào, trong lòng l i càng th ng tr m ti c th mch ng y. Tuy anh ta ch ng có ý trông Xuân Hoa gi n ch ng, d t ngh a cang th ng r i anhta th a m i tình thân b y lâu mà ch p n i làm cho hóa ra m i tình ái, nh ng mà ng i xe i

c ng ngh càng thêm gi n Qu ng Giao, ng i sao không bi t th ng l c ti c h ng,ng i sao n cho vàng phai ng c c. Anh ta l i nh m y l i Xuân Hoa nói: "Nh ch ngtôi nói duyên n ã h t r i thì c ng ph i t cho tôi bi t ng tôi lo li u thân ph n tôi" Li ulàm sao?

Xe ch y ngang nhà th , ng h chín gi r i, ti ng chuông boòng boong làmcho Bác Ái t nh gi c chiêm bao mà nh t i vi c nh n gian. Anh ta nh mình t ng qu y thì

th m, nên gi c ch y mau mau ng c tìm Qu ng Giao trao th r i an i. xu ng t i kháchn không th y ai n u ng chi h t, duy có m y th ng b i ng d p gh lau bàn, Bác Ái b c

vô h i th m thì h nói Qu ng Giao ã m n cái phòng s 8 trên l u và ng n ca v ihai th y và hai cô nào ó.

Bác Ái lên c n a thang l u, nghe trong cái phòng có ti ng n ca inh i. Anh ta inh nh , lên t i c a phòng th y hai th y m c qu n tây, áo s mi ng n m trên b ván, m tng i ng v n ng hút kê èn cho m t ng i hút có m t cô m c áo l a tr ng, qu n l atr ng, ng i trên ván kh y n tranh, có m t cô n a, m c áo tím qu n lãnh en ng ng i trêngh mà ca, còn Qu ng Giao ng i m t bên ch ng tay d a bàn ngó mà c i. Bác Ái i qua r i

i l i m t l n n a, Qu ng Giao ngó th y li n ng d y ch y ra h i r ng:

- B a nay tôi b t c anh r i. Anh c ng i nhà ng n a sao. Thôi vô ây ch i v i tôi.

Qu ng Giao n m tay kéo, Bác Ái ch i c ng trì l i không vô, nói r ng:

- Tôi ki m anh có chuy n riêng, ch ph i tôi ch i hay sao? Anh ch u phi n b c xê rangoài ng tôi nói chuy n riêng m t chút.

Qu ng Giao nghe nói thì châu mày m t, buông tay Bác Ái ra, r i hai ng i th ngth ng i l i ng d a c a s ngó xu ng ng không nói chi h t. trong phòng hai cô c ngthôi n ca và nói chuy n rì r m, ch ng bi t nói gì Bác Ái li c coi th y Qu ng Giao có s cbu n bèn nói nh r ng: "Anh thi t là t quá! M y tháng nay tôi vì tình anh em th ng cangián anh mà sao anh không nghe l i c i ch i hoài b ch nhà tiu hiu m t mình t i nghi p

t s c v y? Ch ng gi u chi anh, h i nãy ch i ki m ch th y anh ng i n u ng v i m y cô âu không bi t, mà ch gi n quá nên v vi t th r i m n tôi c m xu ng ây cho anh. Bác Ái

thò tay vào túi l y th a cho Qu ng Giao và nói ti p:"Anh coi th i r i v v i tôi, k o ch nhà trông. V bu n r u nh v y mà anh không th ng cho ành hay sao?"

Qu ng Giao l y b c th , th dài m t cái, r i i l i g n èn xé ra c. Bác Ái ngch ng tay d a c a s ngó theo, th y Qu ng Giao v a xem th v a a n c m t. c th r i

p k l ng b vô túi coi b trong trí suy ngh lung l m. Bác Ái th y Qu ng Giao ngm xúc, tính th a d p y nói ri t vô ng cho Qu ng Giao v , nên b c l i v vai mà r ng:i anh. i v v i tôi. T i nghi p ch l m mà. Ch nhà bu n quá, mà anh n vui cho ành

hay sao?"

Qu ng Giao day l i nhìn Bác Ái, d ng nh ng i m i t nh m ng, r i c i mà nóing:" , thôi anh vô ây ch tôi m t chút r i tôi v v i".

Qu ng Giao li n n m tay kéo ri t Bác Ái vô phòng. Bác Ái mu n làm v a lòng Qu ngGiao nên i theo, không d c d c n a. V a b c vô phòng Qu ng Giao li n nói l n lên

ng:"Ông này là Th a Bi n Ái anh em b n thi t c a tôi. a, sao l i thôi n ca nh v y? Côy, cô n i ng cho cô T c ca m t ch p n a nghe ch i ch ". Hai th y n m hút thu c

th y Bác Ái, l m c m ng i d y mà chào. Hai cô n c ng ng d y chào Bác Ái, r i k lo làmthu c phi n, ng i lo lên dây n. Bác Ái kéo gh ng i d a bên Qu ng Giao, mùi thu c phi nbay th m ngát, s c ba ào b o tr c m t, ng m c nh trông ng i r i trong d b i h i, th mngh c nh thú nh v y hèn chi x a nay nhi u ng i nát c a h nhà không hay, gi m giá nhdanh không ti c. Ti ng n nghe r r d ng nh n th m u ng s u, r i l i ti ng ca nghe bi ailàm cho ng tình c m xúc n a. D u ng i i chí mà l c b c vào l i này, thì tâm chí c ngtiêu mòn, hu ng chi là b c thanh niên, th y cu c vui ch i c ng nh châu ch u th y ng n èn,th thì làm sao kh i cháy mày nám m t.

Qu ng Giao l y r u c nhát rót r i m i Bác Ái u ng, còn hai th y kia c theo m ihút thu c hoài. Bác Ái t ch i không ch u u ng mà c ng không ch u hút. Bác Ái th y Qu ngGiao l n l n càng thêm h ng chí, ch không bu n nh h i nãy n a thì ngó Qu ng Giao mànháy m t, có ý thúc Qu ng Giao v . Qu ng Giao ã không tính t i s v l i c theo m n tr n

i hai cô n hoài. Bác Ái th y v y bèn ng d y n m tay Qu ng Giao nói r ng:"Tôi xin l ii hai th y và hai cô, anh tôi b a nay có vi c nhà c n kíp l m, nên ch i không c. V y

xin cho anh tôi ki u, khi khác r i s ch i lâu". Qu ng Giao l c u nói r ng: "Không,không, tôi không có chuy n gì c n kíp h t. Hai cô c n ca cho tôi nghe i. Tôi không vâu".

Bác Ái nghe nói ch ng h ng li n h i r ng:- a, v y ch h i nãy anh h a v i tôi làm sao?

- Không, tôi không v âu.

- Anh thi t t quá!

- Thôi, nh anh không vui lòng ch i v i tôi thì anh v i.

- Tôi mu n anh v v i tôi ch .- Tôi v không c.

- Sao v y?

- T i tôi v không c, tôi có bi t sao âu mà nói.

Bác Ái nghe nói, ng ch c l i l c u. Qu ng Giao li c Bác Ái mà nói r ng: "Ch canh v anh ghé nhà tôi ch ? N y, xin anh làm n nói giùm v i v tôi r ng tôi không v c,

ý nó mu n tính th nào thì nó tính. Tôi v nó càng bu n, ch ích gì âu…Anh làm n nóigiùm m t chút nhé".

Bác Ái ngh mình ã nói c n l i mà Qu ng Giao không nghe, d u n a c ng khôngích gì, nên t giã mà v m t mình.

a nay, ng i ta th ng nói àn bà hay l t lòng mà l i hay thù v t. Cái lý thuy t yngh th t là úng l m. Ai có ý quan sát tánh c a àn bà thì c ng u bi t r ng àn bà ph nnhi u d u g p ch ng ngang tàng thô t c, m mi ng ra thì m ng nhi c, v n nhà thì la r y,coi thân ph n v nh rác nh r m, nh ng ch v d u có phi n hà thì trách móc chút nh thôi,ch ch ng h khi nào sanh lòng oán gi n, n u ch ng d ng t vài ti ng thì cái lòng phi n hà stan h t rã h t, ch ng còn gi n h n chi n a. Trong ch n gia ình d u ch ng có qu y v i v

n ch ng nào i n a, v c ng không câu ch p, song ph i gi m t u này cho toàn v n, làng có làm cho v sanh lòng ghen, b i vì v mà ghen thì ân ngh a bao nhiêu c ng ph i h t,i ái tình ngày tr c n ng n bao nhiêu thì ác c m t y càng d d i b y nhiêu.

Xuân Hoa d u chân ch t thi t thà cho m y i n a, c ng là m t ng i àn bà, b i v ytánh c ng ch ng khác gì nh ng àn bà khác. Trót m y tr ng ch ng sanh tâm phóng t , i ch i

v n m l u vong nhà, tuy là phi n mu n nên có h i gi n ch ng, song n u Qu ng Giao vnói m t vài ti ng phôi pha, ch c cô c ng i lòng bu n mà làm vui lòng c. Ng t Qu ngGiao h v n nhà thì bu n mà thôi, ch không nói ti ng chi cho vui lòng v , mà h i t i l i

cho v dòm th y cái b c tình c a mình n a, b i v y Xuân Hoa ch ng nh ng là gi n mà l ithêm thù thêm oán n a.

Bác Ái lãnh th ra i r i, Xuân Hoa n m ng i không yên c ra ngóng vào trông, tính ch ng v thì tác s c mà trách m t l n cho ch ng bi t cái thói b c tình c a àn ông là cái

thói àn bà h n h t. êm khuya l n l n, ngoài ng thiên h c ng ít hay lai vãng. Cô ng itr c c a ch h th y d ng xe kéo xa xa thì nghi là ch ng v , nên trong lòng h i h p, ng

y mà ngó, ch ng xe ch y t i, th y không ph i ch ng thì tr vô, m t mày bu n xo.

ng h gõ 11 gi . Xuân Hoa nghe xe kéo d ng ngoài c a, ng c m t ngó ra, th y cót mình Bác Ái i vô, thì cô bi t ch ng không ch u v , song c ng g ng m i Bác Ái ng i

i h i r ng: "Anh T có g p th y nó hay không?" Bác Ái g t u r i l y thu c ra hút, khôngnói chi h t. Xuân Hoa ng i bên ván ã bu n l i gi n nên không mu n h i n a. Bác Ái th ngth ng thu t h t c ch c a Qu ng Giao l i cho Xuân Hoa nghe, nói không sót m t l i, thu tkhông quên m t m y.

Xuân Hoa nghe h t u uôi r i th ra nói r ng:

- Anh T ngh ó mà coi, tôi ã nh n nh c h t s c mà ch ng tôi nó không bi t ngh , ylà t i nó ch không ph i t i tôi. V y xin anh T làm n t giùm tôi m t lá n ng tôi vLong Xuyên tôi xin , ch ng tôi nó không th ng tôi n a, tôi ây làm gì.

Bác Ái nghe Xuân Hoa ch ng thì bi n s c, trong lòng b i r i, nên ng i l ng thinh,suy ngh m t h i r i can r ng:

- Ch nóng gi n ch tính nh v y sao ph i. o v ch ng là o tr ng, d u nh có qu ythì c ng còn có cha m hai bên phân x ch ch gi n mà ch i ki n xin , không cho m

ng và bác b n hay, ch c hay là trách ch l m. Mà ng i ngoài dòm vô h c ng c i cha. ng có làm nh v y không nên âu.

Xuân Hoa áp r ng:

- Không, n u tôi xin thì tôi c ng th a tr c cho hai má hay r i tôi m i vào n ch .Song tôi mu n c y anh làm s n giùm cho tôi m t lá n, ng h tôi th a r i tôi vô n li ncho d .

Bác Ái t ch i hoài không ch u làm n giùm. Anh ta ng i li c xem th y Xuân Hoac m t gi n ch không bu n nh m y tháng nay v y. Anh ta bi t cô ã quy t ý nên ki m l i

can hoài, mà anh ta ch a l i cho Qu ng Giao ch ng nào, Xuân Hoa l i càng gi n ch ng n y.n 12 gi khuya Bác Ái t giã ra v , tuy ch ng h trông cho Xuân Hoa ki n Qu ng Giao

nh ng trong trí th m ngh n u Xuân Hoa mà d t ngh a cang th ng r i thì c ng ch ng thi uchi k s n lòng c u ch ch p t n i ch . Bác Ái v nhà th y có m t phong th trên bàn,dòm coi con d u thì Long Xuyên g i lên, l t t xé ra xem, m i hay ông thân au, nên anh

g i th bi u xin phép v cho g p. Anh ta c tin ch ng lành trong lòng b t r t h t s c,ng ngày vô xin phép ngh m t tu n l , r i ri t v Long Ki n th m cha.

Còn Xuân Hoa th y mình g i th nói ã c n l i mà ch ng c ng không ngh , thì gi ni l i phi n nên êm y n m tr n tr c hoài, ng không c, n m suy t i ngh lui không bi t

có gì mà v ch ng v i nhau ã g n n m n m nh bát n c y, không xao không d n, màai khi n ai xuôi nông n i, dây t h ng mu n t n a ch ng, làm cho ng i tr ng ngh a h utình l i hóa ra ng i vô tình b c ngh a. Cô th m ngh hay là t i mình qu y nên ch ng m iph phàng, mà cô tìm hoài c ng không th y mình qu y ch nào. Canh khuya v ng v cônh t i l i Bác Ái r ng: "V ch ng ph i bi t ý nhau tr c, n u ch c ý hi p tâm u r i s

i thì m i vui mà i v i nhau", cô v a mu n ti c r ng mình không d tr c r i s ngQu ng Giao, song cô l i ngh ã g n n m n m nay mình ch ng có chút nào trách ch ng, hách ng ph i là ng tâm chí v i nhau sao, ngày nay ngh a mu n phai, tình ã l t, ai có dè âumà ng tr c c.

Xuân Hoa h ngh n ngh a n ng c a ch ng thì th ng, mà h nh t i tình s c ach ng thì gi n.b i v y cô bu n b c ch u không n i, nên th c d y t èn r i vi t hai lá th ,

t b c th g i cho m ch ng, còn m t b c g i cho m ru t. Trong th không nói vi c chicho rõ, duy ch t s r ng v ch ng không c thu n v i nhau và xin hai m lên Sài Gònch i ng tính giùm vi c nhà cho hai tr .

ngày Xuân Hoa c y Bác Ái em th trao cho Qu ng Giao thì Qu ng Giao không nhà n a, mà Xuân Hoa ã m i lòng r i nên c ng không thèm ki m tìm. Cách b n ngày sau

nh m ngày th b y, l i sáu gi chi u, c m ã d n trên bàn mà Xuân Hoa c n m dã d itrong mùng, không mu n i n. a n u n ng lui cui sau b p, còn c a tr c thì khép

i, duy ch có c a s m mà thôi. Trong nhà im lìm, Xuân Hoa ng n m t ng th m có lnay mai hai m s lên t i, b ng nghe ngoài c a có ti ng gõ c p c p. Xuân Hoa kêu a bi u ra ngoài coi ai, th ng T ch y ra ngoài m c a. Xuân Hoa nghe có ti ng nói chuy n nhonh , r i nghe óng c a l i, k th ng T b c vô phòng a cho Xuân Hoa m t b c th , có

n bánh ki n b n góc, mà nói: "Có m t a h c trò em th l i, bi u ph i giao t i tay cô.Tôi h i th c a ai, nó nói cô xé ra coi thì bi t".

Tuy tr i ã ch ng v ng t i, song Xuân Hoa c m phong th coi th y rõ bao ngoài nh v y:

Bà PH M QU NG GIAO

36, ng BangkokSài Gòn

Cô nhìn coi bi t ch ch ng, ném phong th trên bàn th dài, ý không mu n c.Th ng T th y cô bu n thì ch n lui ra mà mi ng nói r ng: "Cô ra n c m cho r i, k o nngu i h t". Xuân Hoa không tr l i, l i ng d y thò tay d n èn cháy lên, r i l y phong th

ng d a èn, xé ra xem.Sài Gòn, ngày 14 tháng 12 n m 192

Em ôi,

Tôi trung dõng y là báu n c, v hi n hòa v n thi t ph c nhà. T ngày ôi ta k tduyên c m s c, qua th y em c ng bi t kính ch ng bi t tr ng m , qua th ng có d m ngth m, t ng là ch y tháng lâu ngày ch ngh a n ng, ch tình r i c ng n ng.

Qua c ng bi t v ch ng n v i nhau g n n m n m nay, ch ng có chút chi xích mích,nh ng mà m y tháng nay anh Bác Ái g n, anh em lu n s hôn nh n r i qua xét cái tình c aem v t qua thì thi t ch ngh a k t c, mà m i tình không k t c. Nói ra thì h th n v ianh Bác Ái, ch qua ngh l i m i tình c a v ch ng ta không th ng tr c mà i c i nhau

ng, làm cho m y n m nay em ch ng th a tình c ý, qua n n n không bi t ch ng nào.Em ôi, m y tháng nay qua không nói ra, ch qua v n bi t hi n bây gi ây có m t

ng i th ng em h t s c mà em c ng m n h t lòng, n u hai àng hi p c m t nhà thì m ii gia ình hành phúc. Ng t có qua ng tr tr gi a, nên trai vì ngh a không ành b ci, còn gái vì trinh không dám l i g n, r i k ôm s u quy t b ngày xuân, ng i êm th m

mu n vùi s c n c. Qua th y v y nên chí d c b c c u cho Ng u - N , gi n ch i mà xa lánhch n gia ình cho ôi àng ph nguy n c m , thà qua bu n thác cho hai àng vui s ng.

Em ôi, có l em c ng bi t tánh qua ch ng ph i là tánh ng i say mê t u s c, b i vìth ng em, mu n cho em tr n ch tình, nên qua ph i h y b chút thân danh. B c th này là

c th t bi t nhau, v y nên qua ph i t h t n i lòng cho em nghe, và chúc cho em ch nng tr n lai láng bi n tình, n u b a nào em s c nh t i qua, thì em ng có gi n, y c ng

cho qua ph lòng n i chín su i.

Nh vài gi t l y g i v hi n, d u xu ng c u tuy n anh c ng còn nh n m n m ngh ang.

PH M QU NG GIAO

Xuân Hoa m i c th khúc ban u th y m y câu ch ng nói anh có anh Bác Ái vn, lu n vi c hôn nh n r i n n n, vì v ch ng không th ng tr c mà c i b ng nên có

ngh a mà ch ng có tình thì cô châu mày m t. Ch ng c n khúc gi a, là khúc ch ng nóicó ng i th ng cô và cô c ng h u tình v i ng i y, ch ng mu n cho hai àng hi p nhaunên m i gi k ch i b i, thì cô bi n s c, n c m t ch y d m d , màng t ng m hôi l nh ng t.

c t i n chót, th y ý ch ng quy t li u mình t t , cô kinh hãi la khóc om sòm. Th ng T sau b p không hi u vi c chi, nghe khóc l t t ch y ra h i: "Gi ng gì v y cô?". Xuân Hoa ng i khóc và nói r ng:"Té ra t i tôi nên ch ng tôi kh tâm m y tháng nay! Bây gi ch ng

tôi còn mu n h y mình n a, tr i ôi, n u ch ng tôi ch t thì tôi s ng sao c".

Xuân Hoa than khóc m t h i r i m b c th ra coi n a. Coi th r i l i khóc. Th ng Tth y tình c nh nh v y l y làm l , nên theo h i hoài. Xuân Hoa c c r i khóc không tr l i.

c th n ba l n r i x p b vào túi và h i r ng:

- H i nãy a nào a th cho m y ó?

- Ph i th c a th y không v y cô?

- Ph i, mà a nào a cho m y ó?

- Có m t a h c trò em t i.- M y có bi t nó hay không?

- Th a, tôi không bi t.

- Bây gi bi t i âu mà ki m!

- Cô mu n ki m th y ph i hôn cô?

Xuân Hoa không tr l i, l y kh n tr ng choàng u r i ra kêu xe kéo mà i. Th ng Tch ng h ng, không bi t có vi c chi, nên ái ng i trong lòng, l y l ng bàn y mâm c m l i r ira c a ng i khoanh tay ch .

Xuân Hoa ng i xe lên ng Mayer, ghé nhà th y giáo ng, là ng i d y m t tr ngi Qu ng Giao, h i th m coi có bi t ch ng mình âu hay không. Th y ng nói h i chi u

Qu ng Giao có xin phép v i quan Cai tr ng ngh cho t i th sáu tu n sau, nói r ng nhà cóvi c. Lúc tan h c th y th y kêu xe kéo i, song vô ý nên không bi t th y i âu. Th y ng

ng Xuân Hoa ghen tuông, mu n nói cho xuôi, nên ki m l i v v , khuyên Xuân Hoa vngh , không êm nay thì sáng mai Qu ng Giao s v , không i âu mà s .

Xuân Hoa trong lòng nóng nh l a t, nghe th y ng nói nh v y ngh th m ch c làth y không bi t ch ng mình âu, nên t giã ra i, không t vi c gì h t.

Cô lên xe r i bi u kéo xu ng ch B n Thành. Ng i kéo xe m nh m nên ch y th tmau, nh ng cô nóng n y quá, nên c thúc ch y cho mau hoài … Lúc y l i b y gi t i, côch c Qu ng Giao i n c m m y nhà hàng, nên bi u xe kéo ch y l i L ng H u, Lê V nDu, Yêng Yêng, C u Long Giang, Qu ng H p, ông Pháp l quán mà ki m, té ra d n chnào c ng không th y ch ng mình h t th y. Cô mu n i n m y khách s n ki m song ch ngxe ng ng tr c c a khách s n cô b ng không bi t ai mà h i th m, nên tính ch y v c y BácÁi ki m giùm.

Xe v ngang nhà mà Xuân Hoa không ghé, bi u ch y th ng l i nhà Bác Ái. Xe ng ngi, cô dòm th y trong nhà Bác Ái èn t sáng lòa, v a mu n b c vô, l i nh m y l i ch ng

nói trong th , tuy l i nói không rõ ràng, song xét ý t thì hi u ch ng ghen cho mình có tìnhriêng v i Bác Ái, b i v y cô ng n ng i l t t ra, r i leo lên xe bi u ch y tr xu ng B nThành, n c m t ch y d m d , ru t gan au t n.

Xuân Hoa ng i trên xe th ng th ng ch y cùng các n o ng th y ai m c tây i xaxa c ng t ng là ch ng, nên trong lòng kh p kh i, t i ch ng l i g n coi l i không ph i, thìcàng au n không xi t k . Ch y vòng cho t i 11 gi , m y ti m óng c a ng h t mà ngoài

ng c ng th a th t ít ai i, cô cùng th m i tr v nhà thì th ng T ã óng c a t t èn màng . Xuân Hoa kêu c a b c vô nhà, th y mâm c m còn y ó, bi u th ng T d n xu ngn r i d p i, vì cô không ói. Cô vô bu ng ng i khóc r m r c, ngh th m r ng mình ã có

ch ng h n n m n m r i, h i âu thì i v i ch ng ch ch ng khi nào i m t mình, mà ch ngmình tuy quen bi t nhi u ng i song ai c ng ít khi lân la lui t i, duy m y tháng nay có mìnhBác Ái hay t i ch i v y thì ch ng mình nghi ây là nghi cho Bác Ái ch ch ng ph i nghi chong i nào khác. Cô l i nh Bác Ái h i tr c có gh o ch c mình, song h i ó mình ch a xu tgiá, t ngày mình k t tóc xe t v i Qu ng Giao thì Bác Ái i h c, không g p nhau n a, màBác Ái ra làm vi c quan r i c ng ch ng có ý mu n g n g i mình. Vi c xin i v Sài Gòn và

n nhà g n u t i ch ng mình ép u ng ch không ph i anh ta mu n nh v y. ã v ymà m y tháng nay anh ta g n, tuy lui t i th ng th ng, song ch ng h t ý chi l , c chnh v y sao ch ng mình l i nghi.

Xuân Hoa ng i ng m ngh hoài: nh l i m y tháng nay Bác Ái n ch i thì mìnhth ng ni m n l m, hay là t i mình b i buôi quá nên ch ng mình nó t ng t tình ch ng? Côngh t i ó, r i l i nh Bác Ái v ch ng g n m t vài tháng thì ch ng mình phát i ch i b i,

y thì ch ng mình nghi ây ch c là nghi cho anh Bác Ái l m. Xuân Hoa ngh nh v y thìn xang au n ch u không c, nên ng i ch ng tay trên gh khóc trót gi ng h .

Cô khóc ã thèm r i m i thò tay vào túi l y b c th c a ch ng c l i, c m t câu thìc m t nh m t gi t, càng c càng nát ru t gan. T b v ng v , b ng nghe ti ng ng h

gõ ba gi , Xuân Hoa th m vì làm ph n àn bà mà không có h nh, cho ch ng nghi mìnht trinh m t ti t nh v y, thì c ng ch ng nên s ng n a làm chi, mà nh t là mình thi u h nh

n n i làm cho ch ng bu n r u r i quy t li u thân vong m ng, thì mình l i còn ph i mang l ii ch ng nhi u h n n a, d u có ch t xu ng c u tuy n c ng ch ng còn m t m i nào dám ngót ch ng.

t lo r i tính, h t khóc r i bu n, canh l n êm tàn mà Xuân Hoa c ng ch a nh mt. Tr i v a sáng Xuân Hoa kêu th ng T th c d y bi u l i nhà m i Bác Ái, tính t thi t

vi c nhà cho Bác Ái nghe, r i c y Bác Ái tính giùm ph ng c u ch ng, b i vì ch n Sài Gòn c vô thân, lúc b i r i này không bi t ai c y m n. Th ng T i m t h i tr v nói Bác Ái

xin phép ngh m t tu n l , ã i v Long Xuyên b n b a rày r i. Xuân Hoa nghe nói chaumày th ra, ng i l ng thinh ngh th m r ng: “Tuy r i nh ng c ng may, ch ng mình ã nghimình có tình riêng v i Bác Ái, sao mình còn dám c y Bác Ái n a?”

Xuân Hoa i kh n r i kêu xe kéo ch y lên nhà th y ng Cô t v i th y giáo ngng cô có c b c th c a ch ng than phi n vi c nhà và quy t t v n, nên c y th y làm n

i ki m giùm. Th y giáo ng nghe nói th t kinh l t t thay áo i qu n r i bi u Xuân Hoa nhà cho th y i ki m.

Th y ng i t s m mai cho t i 11 gi ki m không g p Qu ng Giao, h i th m ng iquen c ng không ai bi t a ch . Th y tr v ghé nhà Xuân Hoa th y cô ng ng i trên vánkhóc. Th y ch c l i l c u, Xuân Hoa bi t ã ki m không c, nên càng khóc r ng lênnghe r t th m thi t. Th y ng c m lòng không c, không n ra v m i bi u Xuân Hoa i

i th y lên bót mà c , ng xin Cò sai lính i ki m giúp.

Xuân Hoa t cho Cò hay s ch ng mu n t v n r i nói hình d ng áo qu n c a ch ngcho Cò bi t tìm cho d . Cò biên h t l i khai r i bi u Xuân Hoa v , h a r ng h có g pQu ng Giao âu thì sai lính n cho cô hay.

Xuân Hoa v nhà n m khóc hoài n ng không c c than thân trách ph n, c nóing mình gi t ch ng mình mà thôi. Cô ch hoài không th y lính kêu. Qua ngày th hai, l i

10 gi , có m t tên lính n nhà nói r ng ông Cò òi. Xuân Hoa l t t l y kh n i theo lính,ch n i mà mi ng thì h i:

- Ki m c ch ng tôi r i hay sao chú?

- Không bi t n a.

- V y ch ông Cò òi tôi làm chi?

- Tôi th y bên bót Xóm Chi u g i cái áo gì lên ó, r i ông Cò bi u tôi i òi cô nên tôii ây.

- Áo c a ch ng tôi hay là áo c a ai?

- Tôi không bi t.

- Thôi i ri t i chú, cha ch ! Không bi t ông Cò ã hay tin ch ng tôi âu hay ch a.

Xuân Hoa v a b c vô ông Cò li n bi u th y thông ngôn nói cho cô hay r ng:”H im mai tên lính gác bên Xóm Chi u th y có m t cái áo bành tô tr ng b d a mé sông, phâna trên b , còn phân n a n m d i n c. Nó xách cái áo em lên th y trong túi có m i cái

bóp ph i không có b c ti n chi h t duy có ba mi ng danh thi p tr ng tên nh v y:

PH M QU NG GIAO

Instituteur

36, Rue Bangkok Sài Gòn

Tên lính em v bót qu n th nhì thì ông Cò coi bót y, ã có tin bót trên này ki m tênó, nên g i lên coi có ph i hay không. Th y thông ngôn nói d t r i ông Cò m i a cái áo v i

cái bóp ph i cho cô Xuân Hoa nhìn. Cô c m cái áo run l p c p, th y b nút nghi là áo ch ngi, ch ng coi t i cái bóp ph i thì ch ng còn nghi chút nào h t, nên ã vùng khóc l n lênng:”Tr i ôi! N u v y thì ch ng tôi ã nhào xu ng sông ch t r i, còn gì âu?... B m ông Cò

tôi l y ông làm n c u giùm ch ng tôi, k o t i nghi p ch ng tôi l m... Mình ôi! Mình có nghing gì thì mình nói ra, ch sao mình l i t v n nh v y, mình i! Ông ôi! Làm sao v t ch ngtôi bây gi , ông làm n giùm chút, ông ôi!”

Ông Cò tuy không rõ tâm s c a Xuân Hoa, song th y cô bi th m nh v y ông c ngng lòng, b i v y ông m i ki m l i khuyên gi i, r i thông ngôn nói l i nh v y:

- Cô ng bu n, d u cái áo này ph i là c a th y i n a, c ng ch a b ng c r ngth y ã t v n r i, sao cô l i s quá nh v y!

- Th y i, tôi ch c ch ng tôi ã ch t r i.

- Sao cô ch c d v y?

- B i vì ch ng tôi ã nói s t v n.

- Ý! àn ông h nói h i nào mà tin. V ch ng tôi h có r y rà v i nhau thì tôi òi tn hoài, mà tôi ã ch t l n nào âu?

- Chuy n th y khác, còn chuy n ch ng tôi khác, ch c ch ng tôi ã ch t r i th y ôi.Xin th y làm n nói giùm ông Cò sai lính l n v t giùm ch ng tôi, t n hao bao nhiêu tôi ch u

- Lính m c i gác ng, có lính âu d i l n c. N y cô, tôi ch c th y mu n g tcô nên em b cái áo n i ó ng cho cô s ch i, ch ch a ch t âu. Cô ngh l i coi, n u th y

v n sao th y l i c i áo b ó làm gì, v y ch b n áo nh y xu ng sông không c hay sao?À, mà n u th y mu n b m t hai v t l i trên b , thì tr c h t th y ph i b cái nón l i, ch cólý nào i nón mà nh y, còn cái áo l i c i b ó. Cô xét th coi ph i không?

- Th y ôi, tôi ch c ch ng tôi ch t r i không còn âu. N u lính l n giùm cho tôi khôngc, xin th y làm n ch cho tôi bi t tôi c y ai bây gi .

- Có l cô qua bên Xóm Chi u cô m n m y ng i chài l i h l n cho thì c. Mành th y ã t v n r i d u có mò c, th y c ng ã ch t r i, mò làm chi mà g p d v y? vài b a thây n i lên ch gì.

- Th y nói v y sao ph i, ví d u ch ng tôi t v n ch t r i i n a, tôi c ng ph i ki mcho c thây chôn c t cho m cúng ch .

- T ý cô, ch ch t chìm h hai m i b n gi thì n i, kh i mò th t công. Mà bây gimò c ng khó l m, b i vì sông B n Nghé n c ch y m nh quá, có bi t thây ã trôi lên hay làtrôi xu ng mà mò.

- Chú lính có nói chú ki m c cái áo ó t i ch nào hay không v y th y?

Th y Thông d th c a ông Cò qu n nhì ra coi r i nói r ng:

- Cái áo n m d a mé sông, t i vàm kinh m i bên Xóm Chi u.

Xuân Hoa bèn t giã ông Cò v i th y Thông r i c m cái áo bành tô b c ra leo lên xekéo v nhà. Cô v a vô nhà thì kêu th ng T v a khóc v a nói r ng: “T ôi! th y mày ã nhàoxu ng sông ch t r i còn âu!”. Th ng T nghe nói b n r n tay chân nên c ng khóc d m v ich .

Hai ng i ang khóc b ng th y có m t cái xe ki ng ng ng ngay tr c c a, Xuân Hoath y m ru t v i m ch ng trên xe ng leo xu ng, cô l t t ch y ra níu áo hai m mà khócvà nói: “Ch ng con ã ch t má ôi”. Bà H ng ch v i bà H ng s nghe th t s c h i: “Saomà ch t? Nó au b nh gì? Ch t h i nào? Tr i ôi!...”. K than ng i khóc líu nhíu v i nhau,ng i i ng dòm th y ai c ng c m ng. Ba ng i d t nhau vô nhà, Xuân Hoa v a khóc

a k u uôi tâm s cho hai m nghe, cô c ng nói luôn s ch ng nghi ng mình t tình v ing i ta, và nghi ó ch c là nghi cho Bác Ái, ch không gi u gi m chi h t. Bà ch Hi p m inghe thì có s c gi n, song bà th y con dâu bi ai th m thi t và bà ngh n u có ý gì riêng thìkhông l nó nói thi t nh v y, b i v y bà m i tin b ng dâu, bà m i than khóc con mà thôi,ch không có l i oán trách dâu h t.

Hai bà v i Xuân Hoa khóc m t h i r i tính d t nhau qua Xóm Chi u ki m thây Qu ngGiao. Xuân Hoa bi u th ng T d n c m ra n s ba h t r i kêu xe i. Hai bà khóc hoài khôngn c, Xuân Hoa tuy bi u d n ra mà c ng không ch u n.

t nhau qua t i vàm kinh m i, Xuân Hoa m n hai ng i vãi chài ki m. Lúc haing i ng chài hai bà ng i d a mé sông v a khóc v a vái. Xuân Hoa i kh n ng i g n ó,

t ngó xu ng sông d ng nh ai c t ru t b m gan. Cô mu n nhào luôn xu ng sông ch t choi, b i vì ch ng nghi mình hai lòng nên t v n, mình còn m t m i nào th y thiên h trên

ng tr n này n a. Cô tính nh v y r i vùng ng d y, tính nh y ph c xu ng sông, ch ngdè lúc y hai ng i chài hè h i kéo cái chài lên và nói r ng: “Cha ch ! Th khi vô chài r i haysao mà n ng d kìa”. Hai ng i ng d y mà ngó, Xuân Hoa c ng ng ngó trân trân, té rakéo h t cái chài lên thì là m t g c cây l n.

Xuân Hoa còn ng ng n ng , bà ch Hi p li n kêu h i r ng:

- Này con, ông Cò ng có ch ch c lính c cái áo ch này hay không con?

Xuân Hoa áp r ng:

- Th a, ng nói t i vàm kinh, thì là ch này ch có vàm kinh nào n a âu?

Bà ch h i m y l i làm cho Xuân Hoa l ng xao ý mu n t t h t m t h i, n ch ngXuân Hoa day qua ngó hai m , th y tóc b c hoa râm gió th i ph t ph , m ch ng thì l c uch c l i than l m th m, còn m ru t l y tay che m t mà khóc d m d , cô l y làm c m ng,nên ng i b p xu ng t mà khóc n a.

Xuân Hoa than khóc m t h i r i ngh th m trong trí r ng: “T i mình nên ch ng m ich t, n u mình nhào xu ng ây là ch ch ng ch t ng ch t theo ch ng, thì mình tr n tìnhtr n ngh a v i ch ng r i. Nh ng hai m già ng i kia, mình b l i cho ai? Hai m ã bu n r umình còn làm cho bu n r u thêm n a thì t i nghi p l m. Mà xét cho cùng lý, d u mình cóch t i n a c ng ch a ch c xu ng c u tuy n g p nhau mà ch ng ch u tha l i cho mình, b i vìtr c khi ch ng mình ch t ây thì ã lao tâm kh trí trót m y tháng tr i, v y mình c ng ph iki m th ày a cái thân mình cho nh c nh n m t ít n m r i mình s ch t, ch ng y g pnhau m i kh i h ”. Xuân Hoa ngh nh v y nên không tính nhào xu ng sông ch t n a, songcô nói th m r ng: “Anh ôi! Anh không rõ lòng em nên anh m i nghi, mà c ng t i em không

ngôn h nh, nên anh nghi c ng ph i. Nh ng mà lòng em thì em bi t, em xin t tr i th nthánh ch ng minh giùm cho lòng em. Anh ôi! Em ch ng bi t li u th nào ng làm cho anhth y cái lòng trinh b ch c a em, v y nên em nguy n th m v i anh r ng anh ch t vì em, thì emch t vì anh, mà tr c em khi em ch t, em c ng s ày a cái thân em ng b i th ng skh não c a anh trong m y tháng. Xin anh ch em, em ch ng giây phút nào quên anh âu.

i em xu ng r i em s m ru t em ra cho anh soi lòng d em”.

Hai ng i vãi chài t trong vàm kinh cho t i sông l n, m i ch m i chài, ch nào sâum chài không t i thì l n xu ng mò, tìm n t i n c l n g n y c ng không c thây c a

Qu ng Giao. Xuân Hoa cùng th m i tr ti n công cho hai ng i chài, r i khóc d t hai m v .

Con ng i i t sang chí hèn, t giàu chí nghèo, ch ng ai mà ch ng có th y m tnh bu n. Nh ng nh ng c nh bu n th y ó, xét l i ch ng có c nh bu n nào làm cho mình dng lòng cho b ng cái c nh bu n trong nhà Xuân Hoa êm nay. C a l n ã gài ch t, c a thì m t cánh khép, còn m t cánh m . Trong nhà èn khí t sáng lòa, tuy có b n n m

ng i, song trông vào không nghe nói chuy n chi h t. Trong phòng, Xuân Hoa ng i trêngi ng ch ng tay qua cái bàn nh khóc r m ra r m rít. Ngoài b ván phía tr c, hai bà sui

m m t ng i m t u, m t bà day m t vô vách, còn m t bà day m t ra ng, bà sui gái l ykh n y m t mà n c m t c ch y t d m, còn bà sui trai n m im lìm, m t lát nghe th dài

t cái, r i ch c l i kêu tr i. Sau nhà b p th ng T ng i khoanh tay d a bên mâm c m m tmày bu n nghi n.

Trót c êm không ai ng h t, song không ai nói chuy n v i ai, b i cái kh i s u nóc c ng trong lòng, nên không ng ý n vi c chi mà nói. n khuya th ng T nh l i tr n

ngày hôm qua hai bà v i cô không ai ch u n c m h t, nên n u m t n i cháo và hâm nn d n ra n n n hai bà v i cô n d . Xuân Hoa dùng d ng không ch u n, hai m ép quá

nên túng th ph i ng i n m t chén, song nu t cháo c ng nh nu t á, không bi t mùi v m nt là gì. Bà ch Hi p th y dâu bu n th m quá s nó mang b nh mà kh n n a, nên an i r ng:

- Thôi bu n mà chi l m con. Ông tr i ã khi n nhà mình có cái h a nh v y, thì ph ich u, ch bi t làm sao mà c m c.

- T i con nên ch ng con m i ch t, má bi u con ng bu n, làm sao mà không bu nc.

Xuân Hoa nói m y l i r i khóc ng t.

Bà ch Hi p m i nói:

- Ch ng con nó nghi b y b nh v y, ch m bi t b ng con, l nào con n th t ti t v ich ng hay sao. Con ng có bu n.

Bà H ng s Th nghe ch sui nói nh v y xen vô nói r ng:

- Nay ch nói tôi m i nói, thi t t hôm qua cho t i b a nay tôi nh m y l i con tôi nóitôi h th n quá. Tôi không bi t v ch ng nó v i nhau làm sao, mà tôi ngh c ng có sao ónên th ng m i nghi, ch n u không có mòi gì h t thì làm sao nó nghi c.

Xuân Hoa th a r ng:

- Th a hai m , s là anh Bác Ái v i ch ng con là anh em b n thi t nên trìu m n nhaum. nh làm vi c ngoài B c, ch ng con theo xúi gi c nh xin v trong này, r i l i ki m

n ph giùm ng g n cho vui. nh là ng i m t làng v i con nên con c ng quen, b iy h nh t i ch i thì con ni m n . Ch ng bi t có ph i t i v y mà ch ng con sanh nghi hay

không, song con nh l i thì m y tháng nay g n nhau anh Bác Ái coi con nh em ru t nhy, ch ch ng th y nh tr mòi chi h t. ã v y lúc ch ng con i ch i b i luông tu ng, cony nh khuyên gi i giùm nh c ng h t lòng, n ch ng con gi n con m n nh làm n cho

con xin ch ng, thì nh l y l i ch n chánh mà d t b n con ch ch ng h có nói ra nói vôti ng chi h t. Thi t con không hi u vì c nào mà ch ng con nghi.

Bà ch Hi p nói:

- M bi t Bác Ái v i ch ng con hai a th ng yêu nhau l m, không l Bác Ái nó cóý gì. Hu ng chi nó ã có danh ph n, l i còn nhà giàu l n, n u nó mu n có v thì thi u gì n i

t , c n gì ph i ph m ngh a cho nh danh. M t ng ch ng con nó t v n ây là có chuy nchi khác con không hi u, ch không ph i nó nghi con hai lòng âu.

Xuân Hoa suy ngh m t lát r i th a r ng:

- Ch ng con ã vi t cho con m t b c th nh v y, thì có ý gì khác n a âu.

- Nó ki m chuy n nó nói nghe cho xuôi, con hi u sao c.

- Xin m ng có l i cho ch ng con, t i nghi p, b i vì ch ng con ch t r i, thà là i cho con ch u, con còn vui lòng h n.

Bà ch Hi p nghe dâu nói nh v y li n ôm dâu v a khóc v a nói r ng:

- Dâu tôi nó th ng ch ng nó nh v y, ch ng ch t r i mà nó c ng không ch u tráchch ng, ch ng bi t vì c nào mà con tôi l i nói v nó không th ng nó.

Qua ngày sau, l i 10 gi tr a, có lính trên bót t i nhà ki m Xuân Hoa nói r ng: Cót thây ma ch t trôi t p d a sông Th Nghè, ngang v n thú, nên ông Cò sai òi Xuân Hoa

lên bót r i i theo lính n ó nhìn coi có ph i là thây c a Qu ng Giao hay không. Xuân Hoai hai m nghe nói khóc mu i, song nóng lòng th ng con quá nên ph i g ng g o i theo

lính lên bót.

Ông Cò d t ba ng i i v i lính xu ng v n thú. Khi t i mé sông Th Nghè, dòm d at ám ôrô th y có m t cái thây ng i ta n m trên m t n c ru i bu ào ào, mùi hôi thúi ph i

m m i. Ông Cò bi u lính l y cây kh u vô sát b , r i l y dây làm vòng kéo lên. Thây matr n tru ng, sình lên r t l n, cái m t b cá r a nát h t m t bên, tuy v y dòm vô ai c ng bi t làthây c a m t ng i trai, h t tóc theo ki u ma ní. Khi m i kéo lên Xuân Hoa dòm vô la lên

y ti ng “Tr i t ôi!”.R i té x u b t t nh nhân s . Bà H ng s l t t con, r i ôm conkhóc r ng lên nghe r t th m thi t. Ông Cò th y v y l t t sai lính ch y vô nhà ông ch v nthú xin r u cõ nhác em ra cho Xuân Hoa, Xuân Hoa t nh l i ng i ngó thây ma trân trânkhông khóc mà c ng không s , d ng nh k m t trí khôn v y.

Ông Cò li n h i bà H ng s em Xuân Hoa lên xe v nhà r c th y u tr , r i m ibi u lính ch t thi lên nhà m cho quan th y khám nghi m. Bà ch th y thây con thì ch t

ng trong lòng, mà th y dâu nh v y l i càng b i r i h n n a, song th y bà H ng s ãlãnh em Xuân Hoa v nên bà ph i l i i theo xác con.

Xuân Hoa lên xe ng i m m t trao tráo mà không nói chi h t. Bà H ng s h i:“Trong mình con có sao không con?”, thì Xuân Hoa c l c u hoài. Xe v v a ghé ngay c athì Bác Ái Long Xuyên lên, i xe kéo c ng v a t i ó, Bác Ái th y bà H ng s ang li u

u d t con xu ng xe, không hi u au b nh gì, nên bi u xe ng ng l i h i r ng: “Th a m m ilên, ch tôi au hay sao ó m ?”. Bà H ng s ngó th y Bác Ái vùng khóc lên nói r ng:“Cháu ôi! Th ng r c a m nó nhào xu ng sông ch t r i. Tr i ôi! T i cháu báo h i nên m i...”bà nói t i ó ng i ngùng nên nín không nói n a và lo d t Xuân Hoa vô nhà. Bác Ái v a nghenói Qu ng Giao nhào xu ng sông mà ch t thì th t kinh bi n s c, vùng nh y xu ng xe ch y vônhà, không nghe m y l i sau c a bà H ng s . Anh ta v a khóc v a h i th m, còn bà H ng

v a khóc v a k s s Qu ng Giao vi t th cho Xuân Hoa t ý nghi ng v hai lòng, r inhào xu ng sông t t , Cò bót ã ki m c thây r i bây gi ng ch lên nhà m . Bà l inói s Xuân Hoa té x u nên bà ph i d t v , r i c y Bác Ái làm n r c giùm l ng y u trcho g p.

Bác Ái th y vi c b i r i quá không nghi k chi h t, l t t nh y thót lên xe ch y l ing Richaud r c m t quan l ng y em v nhà, r i giao Xuân Hoa cho ông ch n m ch,

còn anh ta ch y l i nhà m d khám t thi. Anh ta b c vô c a nhà m , th y bà ch Hi png ó, thì d nón chào bà, n ch ng ngó th y thây thì m ng c kêu tr i nói r ng: “Tr i

sao n h i anh tôi nh th này! Tr i ôi!... Anh ôi!”. Lúc y quan th y thu c ng m khámnghi m t thi. Bác Ái ng m t bên v i ông Cò. n ch ng khám nghi m xong r i, quanth y thu c, ông Cò và Bác Ái nói chuy n ti ng Tây v i nhau m t h i, r i Bác Ái day l i nói

i bà ch r ng: “Th a bác, quan th y thu c khám nghi m r i nói anh tôi ch t t tr a chnh t cho t i b a nay, và ch t ây là u ng n c ng p h i mà ch t, ch không ph i ai ánh pchi... Tôi có xin phép lãnh t thi v nhà t ng táng, ông Cò v i quan th y thu c c ng b nglòng. V y xin bác v ngh , tôi xu ng Xã Tây khai t r i tôi i luôn xu ng c u Ông Lãnh

ng t n li m cho s m”.

Bà ch Hi p th dài r i lau n c m t b c lên xe mà v , Bác Ái lên xe kéo th y cáihoa ly hãy còn ó, nên ghé nhà kêu a ch y ra em hoa ly vô, r i anh ta i th ng xu ng XãTây khai t , và i luôn xu ng c u Ông Lãnh t hòm, nhà vàng, tính t n li m xong r i khiêng

nhà ng cúng quãy ch sáng b a sau s t ng táng.

Xuân Hoa nh quan l ng y u tr nên t nh l i r i n m than khóc rùm nhà. Ch nglinh c u khiêng v nhà, Xuân Hoa ngã l ng khóc k nghe càng th m thi t h n n a. Trongám tang có m t mình Bác Ái lo h t, ch bà ch v i bà H ng s ch t ng trong lòng

không lo tính chi c. êm y Bác Ái ó coi s p t m i vi c cho an bài, ch không vnhà.

n khuya Xuân Hoa b ng tr u r u ra l y hai m , th a r ng:

- Th a hai m , con có ch ng ã n m n m nay con c lo b n i tr ch ng có giây phútnào con xao lãng. Con ch ng bi t con có thi u h nh nào hay không, mà ch ng con nghi concó ngo i tình v i ng i ta, nên t v n mà ch t, y v y cái t i gi t ch ng oan ph i ch u, chcon không ch i c. Ch ng gi u chi hai m , m y b a rày con ã nh t nh t v n ch t theoch ng ng xu ng c u tuy n tìm ch ng r i t lòng trinh b ch cho ch ng con bi t. Song conngh l i ch ng con nghi con ngo i tình ã m y tháng nay, ch c là ch ng con lao tâm c c trí

m r i m i ch t. N u con ch t li n bây gi , con ch n b i c cái ch t c a ch ng mà thôi,ch s lao tâm c c trí con ch a n b i c. V y s n tr c linh sàn ây, con xin hai m chophép con vô nhà kín tu, ng không nh vi c th gian n a, r i con có ngày gi kh n váilinh h n c a ch ng con m t ít n m r i con s ch t, làm nh v y tình ngh a v ch ng m i toàn

Hai bà nghe nói khóc mu i, còn Bác Ái ng i ch ng tay tr c quan tài n c m t r ngng, không nói chi m t ti ng. Hai bà ki m l i can gián, nh ng nói th nào Xuân Hoa c ng

không nghe, c sòng sòng quy t m t, h t ng táng an bài r i thì cô i th ng vô nhà kín.

Qua ngày sau l i chín gi ng quan a linh c u an táng trong Phú Nhu n. L i xómláng gi ng ai th y m a con, v khóc ch ng c ng u m i lòng. T ng táng xong r i, hai bà

v i Xuân Hoa leo lên xe ki ng v , Bác Ái ng i riêng m t cái xe kéo ch y theo sau. V t iXuân Hoa không ch u vô, bi u th ng ánh xe ph i a th ng cô l i nhà kín. Hai m theo cangián, Xuân Hoa hâm r ng n u không cho cô i tu cô s t v n ch t li n theo ch ng. Hai bàth y con ã quy t ý r i, li u th không c n c, nên c c ch ng ã ph i khóc a con vô nhàkín.

Bác Ái tuy bi t Qu ng Giao nghi mình có t tình v i Xuân Hoa, mà thi t m y n mnay th m th ng tr m nh , song t Long Xuyên tr lên, th y tai h a trong nhà b n nh v y,thì l y làm au n trong lòng l m, b i v y không k hi m nghi, mà c ng không dám t ng

i vi c chi qu y n a. Anh ta rán lo cho an bài cu c t ng chung, r i th y Xuân Hoa quy t chíi tu cho tr n tình v n ngh a v i ch ng, anh ta h t s c kính ph c, nên anh ta không dám c ni c ng l n i theo a Xuân Hoa vô nhà kín.

Xuân Hoa v i hai m b c vô nhà kín g p m t bà ph c ón h i ba ng i i âu.

Xuân Hoa lau n c m t th a r ng:

- Th a bà, ch ng c a con ch t r i, con bu n r u không mu n bi t n vi c th giana, nên n ây xin bà làm ph c cho con vào tu. Con nguy n tu tr n i, không nh n

vi c gì khác.

Bà ph c ngó Xuân Hoa r i h i r ng:

- Con xin vào tu, v y con ã xin phép quan Bi n lý và xin phép Cha c r i ch a?

Xuân Hoa nghe nói ch ng h ng, nên ng ú m t h i m i nói r ng:

- Th a bà, con t ng mu n i tu thì vào ây xin mà tu, ch con không dè ph i xinphép Bi n lý v i c cha c .

Bà ph c c i và nói r ng:

- Không c, con mu n i tu ph i có gi y phép em trình cho bà b trên r i m ic vào nhà tu, con ph i v xin phép ã.

Xuân Hoa ch c l i l c u r i xá bà Ph c i ra. Hai m i theo nghe bà Ph ckhông ch u thì m ng th m trong b ng. Ra kh i c a th y Bác Ái c ng còn ng ch d a g ccây xoài. Bác Ái b c l i h i coi trong nhà kín h cho tu hay không. Bà ch Hi p ng ngthu t m y l i c a bà ph c l i cho Bác Ái nghe, thình lình Xuân Hoa la lên m y ti ng: “ amình! Tr i t ôi! Té ra ch ng tôi còn s ng ây mà!”. R i v t ch y ra ng. Ai n y ngó theothì th y Ph m Qu ng Giao trên xe kéo nh y xu ng, r i Xuân Hoa ôm ch ng v a c i v akhóc: “V y mà tôi t ng mình ã ch t r i. Mình ôi! Mình làm chi cho tôi s u th m m y b arày v y h ? V y ch ai ch t ó mà mình còn s ng ây:”

Qu ng Giao tay m t v , u cúi chào hai m , còn tay trái thì b t tay Bác Ái r i h ing x ng r ng: “Tr i ôi, tôi xin phép i s n ch i h m nay, v a m i v t i nhà th ng T nó

nói làm ám ma tôi và bây gi ng a v tôi vô nhà kín nên tôi l t t ch y ri t xu ngây. Hai má lên bao gi ? Còn ai ch t âu mà làm ám ma ó?”.

Xuân Hoa tay v n vai, còn m t úp trong ng c Qu ng Giao mà khóc. Hai bà m c inói r n ràng k h i ng i tr l i, k c i ng i khóc, làm cho ng i i ng không hi uchuy n gì, nên ai c ng d ng ch n ngó. Bác Ái m i h t lên xe v nhà r i s phân tr n h nthi t.

n nhà ã 4 gi chi u. M i ng i u h n h vui m ng, còn Xuân Hoa h Qu ngGiao ng i âu cô c ng theo ng g n m t bên ó. L i xóm ai nghe Qu ng Giao v c ngch ng h ng nên áp l i h i th m l ng x ng. Qu ng Giao bi u v thu t rõ l i cho mình nghe vì

nào l i có ám ma nh v y. Xuân Hoa m i nói r ng:

- T i th b y tôi ti p c cái th c a mình tôi th t kinh nên ch y ki m mình cùng SàiGòn mà không g p.

- T i th b y tôi i r i, còn Sài Gòn âu mà g p

- Mình i âu.

- Tôi i theo ghe c a th y Cai C n Gi xu ng d i s n b n ch i.

- Hèn chi tôi ghé nhà th y giáo ng th y nói mình xin phép ngh 4 b a.

- Ph i, sáng th sáu tôi m i i d y. Mình i ki m tôi không c r i mình làm sao?

- Sáng chúa nh t tôi tính c y anh T ây i ki m giùm ch ng dè nh m c v LongXuyên, không có nhà, túng th tôi ph i l y th y giáo ng nói r ng mình g i th cho tôi nói

v n và tôi c y th y i ki m giùm. Th y ki m h t s c không c r i m i d t tôi lên bót c .Tr a th hai ông Cò òi tôi lên a cái áo và bóp ph i c a mình cho tôi và nói r ng lính l y

c cái áo t i Vàm Kinh bên Xóm Chi u.

- Ph i r i, tôi i có m t th y s Sanh ý i theo. Th y l i có d t theo m t th ng b ixu ng t i Nhà Bè ghe u ngh , th ng b i nó tr n m t. Sáng ngày tôi m i hay nó l y cái áo vàcái bóp ph i c a tôi mà tr n. Té ra nó v t i Xóm Chi u nó b l i ó hay sao? Mà trong bópph i còn b c ti n hay không?

- Có ba mi ng danh thi p c a mình ch không có ti n b c chi h t.

- , nó th nh m y ch c ng b c c a tôi r i. Thây k b i, r i sau n a, nói ti p nghecoi.

- Tôi th y áo c a mình tôi ch c mình ã nhào xu ng sông ch t r i, nên tôi khóc ãthèm, r i tôi m n ng i l n mà v t. V a v t i nhà may có hai má lên, tôi t h t u uôicho hai má nghe r i d t nhau qua Xóm Chi u m n h vãi chài t i t i mà ki m t thi không

- âu có mà ki m, sao n a?

- S m mai th ba, ông Cò cho òi tôi n a và nói r ng có t thi nào t p d i v n thú,bi u xu ng ó nhìn. Tôi d t hai má i v i tôi. Ch ng tôi th y t thi, tôi té ch t gi c. M t máph i em tôi v , còn m t má h t ng t thi vô nhà m .

- Tr i ôi! T thi c a ai v y? Sao l i qu quy t là t thi c a tôi?

Hai bà m nói r ng:

- Ai bi t âu mà. Th y tóc c t c t nh m y, tao t ng là m y, b i vì th y sình lên l nquá mà cá r a s t m i, s t tai h t coi k sao c.

- Té ra là ám ma chôn t thi ó hay sao?

Xuân Hoa c i nói r ng:

- Ch sao! Mình báo h i hai m khóc h t n c m t.

- Em có khóc không?

Xuân Hoa nghe h i m c c cúi m t xu ng t. Qu ng Giao m i nói r ng: “Tôi khôngdè có hai má lên. Tôi làm hai má kinh tâm, thi t tôi qu y quá. Xin hai má tha l i cho con”.

Bà H ng s nói:

- Thi t, tao v i ch t ng mày ch t r i, ch có dè m y g t v m y âu. Thôi m y s ngthì thôi, tao c ng không c ch p, mà t rày v sau con ng có báo h i v y nghe không con.

Chi u l i khách n th m u v h t, Qu ng Giao c m Bác Ái l i n c m. Hai anhem tính v i nhau sáng ngày lên bót t ông Cò hay, r i xu ng Xã Tây h y t khai t . T i l iQu ng Giao nh t i chuy n v ch ng lo chôn c t t thi nào âu, thì t c c i hoài r i h i v

- N y, mà sao em i xu ng nhà kín làm chi v y?

Xuân Hoa l ng thinh b coi bu n l m. Bà ch Hi p r c tr l i th cho dâu r ng:”Coni quá! T i sao con l i vi t th cho v con mà nói b y b nh v y? May là m bi t b ng dâu

hi n, ch ph i nh ng i ta, h nóng lòng i th a ki n lùm tùm, có ph i là mang ti ng mangi h t th y hay không? Sao con l i nghi v con nó không th ng con và nó ngo i tình v i

ng i khác? Con có b t c b ng c chi, hay là th y nó có mòi chi hay không? Ph i chi m ya rày con có nhà, con n m t ch nào ó mà rình v con, thì m i th y v con th ng con

nh th nào. Nó òi t v n ch t the con hoài, tao v i ch gi gìn h t s c, sau nó m i tính vônhà kín tu, ng ày a t m thân tr ngh a cho con m t ôi ba n m r i s ch t, b i v y chôn

t xong r i m i vô nhà kín ó.

Qu ng Giao nghe rõ u uôi thì th ra, r i day qua th y v ng i khóc thút thít, anh tai nói r ng:

- y là m t k qua s p t ng th b ng em, ch ng dè nh c lòng em n th , v y xinem ng c ch p qua.

Xuân Hoa v a khóc v a c i và h i r ng:

- Mà nay mình còn có nghi tôi n a hay không? Gi a ây có m t hai má và có m tanh T , n u mình mu n cho tôi m ru t ng cho mình moi lòng tôi thì mình nói i, tôi mli n cho mình coi, ng h t nghi ng nhau n a.

Qu ng Giao r ng r ng n c m t áp r ng:

- Gi a ch này em dám nói l i y, qua hi u b ng em r i. V y em ng bu n n a, rày v sau qua không nghi vi c chi n a âu?

Qu ng Giao l i day qua nói v i Bác Ái r ng:

- Anh ã th y rõ ràng hay ch a? V ch ng có c n gì ph i có tình tr c r i m i th ngnhau âu.

Bác Ái ng i cúi m t xu ng nói nho nh r ng:

- Tôi qu y l m! Thi t là tôi qu y l m. R i t giã v nhà ngh .

y v sau v ch ng Qu ng Giao v i nhau m t càng yêu lòng càng m n, tình càngn, ngh a càng n ng, trên thu n d i hòa, trong êm ngoài m. Còn Bác Ái cách vài tu n sau

làm n xin i lên Ph Toàn Quy n l i, r i ra B c K , n nay h n ã n m n m r i mà ch atính vi c xe t k t tóc.

ho bieu chanh mot chu tinh

Documents

ho bieu chanh hai khoi tinh

ho bieu chanh o theo thoi

ho bieu chanh cu kinh

ho bieu chanh no doi - quyen nhi

ho bieu chanh cuoi guong

ho bieu chanh tinh mong

ho bieu chanh tai toi

ho bieu chanh nam cuc tinh huy

ho bieu chanh tu hon

ho bieu chanh thay chung trung so

ho bieu chanh nguoi that chi

ho bieu chanh thiet gia gia thiet

ho bieu chanh vi nghia vi tinh

ho bieu chanh cay dang mui doi

ho bieu chanh dai nghia diet than

ho bieu chanh ai lam duoc

ho bieu chanh ai tinh mieu

ho bieu chanh mot doi tai sac

ho bieu chanh no doi - quyen nhut

ho bieu chanh nang ganh cang thuong