���������������� � ������������������� �

������������������������������ ����� �����������

������������������������������������� ���������� ����

���������������������������� ������������������������������ ���������������

�������������

��.������ ���������� ��.�. (����������), M.Sc. (Teaching Histories)

������������ ������� �.�. (�������������)

�������

��.������ �������� ��.�. (����������), ��.�. (�����������������)

�������� ������������� ��.�. (�������������), ��.�. (����������������)

�������� �������������� �.�. (���������������)

����������

��.��������� ���������������� ��.�. (�����������������������������)

Ph.D. (��������)

������������ ��������� ��.�. (����������) �.�. (���������������)

���������� ���� ������������� � ISBN 978-616-07-0082-0

�������������� ������ ������������������� ������

� �����������, �������������������, ����������������� :

��/��� ���� � �.������������� �.�������� �.�������� �.������� �����

���. �-����-����, �-����-����, �-����-����-� ������ �-����-����

� ����������� :

��/��� �.��������������� ���������� ���������� �������� �����

���. �-����-����-��, �-����-����-� ������ �-����-����

����������������������������� ���������������������� ������������������� ������

������������ ��������������

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ประวตศาสตรไทย ๖ เลมน ไดเรยบเรยงขน

สำหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท ๖ โดยยดมาตรฐานการเรยนรและตวชวด

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม สาระท ๔ ตามหลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

เนอหาในหนงสอเลมนแบงออกเปน ๔ หนวยการเรยนร ประกอบดวย

การศกษาเรองราวทางประวตศาสตร อาณาจกรรตนโกสนทร บคคลสำคญ

และภมปญญาไทยสมยรตนโกสนทร ประเทศไทยกบเพอนบานในภมภาค

เอเชยตะวนออกเฉยงใต

หวงเปนอยางยงวาหนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ประวตศาสตรไทย ๖ เลมน

จะอำนวยประโยชนตอผสอนทจะนำไปประยกตใชในการจดการเรยนร เพอใหผเรยน

ไดพฒนาเตมตามศกยภาพและบรรลตามเปาหมายของหลกสตร

ฝายวชาการ บรษท สำนกพมพเอมพนธ จำกด

ธนวาคม ๒๕๕๔

หนวยการเรยนรท ๑ การศกษาเรองราวทางประวตศาสตร ๒ รจกประวตศาสตร ๔

หลกฐานทางประวตศาสตร ๑๐

วธการทางประวตศาสตร ๑๓

การใชวธการทางประวตศาสตรศกษาเรองราวในทองถน ๑๔

หลกฐานทางประวตศาสตรในสมยรตนโกสนทร ๑๘

ลองทำด...หนทำได ๒๒

หนวยการเรยนรท ๒ อาณาจกรรตนโกสนทร ๒๓ การสถาปนากรงเทพมหานครเปนราชธาน ๒๕

พระมหากษตรยไทยในสมยรตนโกสนทร ๒๗

พฒนาการของไทยในสมยรตนโกสนทร ๓๐

ลองทำด...หนทำได ๕๑

หนวยการเรยนรท ๓ บคคลสำคญและภมปญญาไทย ๕๒ สมยรตนโกสนทร บคคลสำคญในสมยรตนโกสนทร ๕๔

ภมปญญาไทยในสมยรตนโกสนทร ๖๐

ลองทำด...หนทำได ๖๘

หนวยการเรยนรท ๔ ประเทศไทยกบเพอนบานในภมภาค

เอเชยตะวนออกเฉยงใต ๖๙ ประเทศไทยและประเทศเพอนบานเปนสวนหนง

ของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ๗๑

ลกษณะประชากร สงคม และเศรษฐกจของประเทศเพอนบาน

ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ๗๖

อาเซยน : การรวมกลมประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ๘๔

ลองทำด...หนทำได ๘๗

บรรณานกรม ๘๙

บทเรยนนสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

มาตรฐาน ส ๔.๑ เขาใจความหมาย ความสำคญของเวลาและยคสมยทางประวตศาสตร

สามารถใชวธการทางประวตศาสตรมาวเคราะหเหตการณตางๆ อยางเปนระบบ

ตวชวด : สงทนกเรยนพงรและปฏบตได

๑. อธบายความสำคญของวธการทางประวตศาสตรในการศกษาเรองราวทาง

ประวตศาสตรอยางงายๆ

๒. นำเสนอขอมลจากหลกฐานทหลากหลายในการทำความเขาใจเรองราวสำคญ

ในอดต

กจกรรมฝกทกษะทควรเพมใหนกเรยน

๑. ทำแผนผงความคดเกยวกบองคประกอบของประวตศาสตรได

๒. สรางแผนภมจำแนกหลกฐานทางประวตศาสตรตามเกณฑตางๆ ได

๓. สรปคณคาของการเรยนประวตศาสตรตามความคดเหนของตนเองได

๔. จำแนกหลกฐานทางประวตศาสตรไดถกตอง

๕. ศกษาวเคราะหตวอยางหลกฐานชนตนได

๖. ใชวธการทางประวตศาสตรสบคนความเปนมาของชอสถานทในทองถน

๗. รจกหลกฐานทางประวตศาสตรทบอกเลาความเปนมาของประเทศไทย

๘. เรยงลำดบเหตการณสำคญเกยวกบความเปนมาของประเทศไทยดวยเสนเวลาได

แนวคด

ประวตศาสตรเปนเรองราวของสงคมมนษยทเกดขนมานานแลว ประวตศาสตรจงเกยวของ

กบสงคมมนษย ชวงเวลา หลกฐานทางประวตศาสตรหรอรองรอยการกระทำของมนษยและวธการสบคน

เรองราวของสงคมมนษยทเรยกวา วธการทางประวตศาสตร

การสบคนเรองราวอยางเปนระบบ หรอวธการทางประวตศาสตรจะทำใหเราไดความจรง

จากขอเทจจรงทปรากฏในหลกฐานทางประวตศาสตร ประกอบดวยการตงหวขอเรอง การสำรวจ

แหลงขอมลทเกยวของ การรวบรวมขอมลจากหลกฐานทหลากหลาย การวเคราะหความนาเชอถอ

ของขอมล และการนำเสนอความรใหมทคนพบไดอยางนาสนใจ

การเรยนรเรองราวในประวตศาสตรจะทำใหนกเรยนรจกสงคมและประเทศชาตของตน

ดขน ซงจะสรางความภาคภมใจในความเปนไทย วฒนธรรมไทยและภมปญญาไทย

สาระการเรยนร

๑. รจกประวตศาสตร

๒. หลกฐานทางประวตศาสตร

๓. วธการทางประวตศาสตร

๔. การใชวธการทางประวตศาสตรศกษาเรองราวในทองถน

๕. หลกฐานทางประวตศาสตรในสมยรตนโกสนทร

อานบทเรยนนแลวนกเรยนจะมความสามารถ

๑. อธบายองคประกอบของประวตศาสตรได

๒. บอกประโยชนของประวตศาสตรได

๓. บอกความหมายและความสำคญของหลกฐานทางประวตศาสตรได

๔. อธบายขนตอนของวธการทางประวตศาสตรได

๕. ใชวธการทางประวตศาสตรสบคนเรองราวในทองถนของตนได

4

การศกษาเรองราวทางประวตศาสตร

เหตการณ ๑๔ ตลาคม ๒๕๑๖ เปนเหตการณสำคญในประวตศาสตรไทย

ประวตศาสตร หมายถง การศกษาเรองราวหรอเหตการณสำคญ

ของสงคมมนษยในอดต ประวตศาสตรจงเปนเรองทเกยวของกบผคนในสงคม

แตผคนในสงคมมเปนจำนวนมาก ชวงเวลาทยาวนานในอดตยอมมเหตการณ

ตางๆ เกดขนอยางมากมายไมสามารถทจะเรยนรไดทงหมด ประวตศาสตรจงศกษา

เฉพาะเหตการณทมความสำคญหรอเหตการณทมผลกระทบตอสงคมหรอ

ผคนจำนวนมากเทานน

5

ศลปกรรมในสมยสโขทย

ศลปกรรมในสมยอยธยา

เหตการณสำคญทถอวาเปนประวตศาสตร เชน การตงถนฐานของชมชน การกอกำเนด และการลมสลายของเมอง แวนแควน หรออาณาจกร สงคราม ระหวางรฐตางๆ ความเจรญหรอพฒนาการของรฐทางดานการปกครอง สงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ และภมปญญาของสงคม รวมทงเรองของบคคลทมสวนปกปองเอกราชของชาต บคคลทมสวนเสรมสราง วฒนธรรมหรอความเจรญดานตางๆ รวมทงบคคลทมสวนพฒนาชาตบานเมอง

ศลปกรรมในสมยสโขทย

ศลปกรรมในสมยอยธยาศลปกรรมในสมยอยธยาศลปกรรมในสมยอยธยา

6

ประวตศาสตรไทยจงเปนการศกษาเกยวกบความเปนมาของชาตไทย

การสถาปนาและพฒนาการของอาณาจกรไทยในชวงเวลาตางๆ เชน

อาณาจกรสโขทย อยธยา ธนบร และรตนโกสนทร และเรองราวของบรรพบรษไทย

ทไดปกปองสรางสรรคความเจรญรงเรองใหแกชาตไทย และรกษาแผนดนไทยนไว

ใหพวกเราไดอยอาศยสบมาถงปจจบน

ศลปกรรมในสมยธนบร

ศลปกรรมในสมยรตนโกสนทร

7

เรองราวในประวตศาสตรจงเปรยบเสมอนบทเรยนของสงคมมนษย ซงเปน เรองทเกดขนจรงในอดต มทงสงดทควรยกยอง และสงชวรายทควรปองกน มทง เรองราวของความเจรญและเสอม เรองของความสามคคและความแตกแยก ประวตศาสตรจงมคณคาทนกเรยนควรไดเรยนรและจดจำไวเปนสงเตอนใจ เพอใหเราทำสงทดงาม ปกปองชาตและแผนดนไทย วฒนธรรมและขนบธรรมเนยม ประเพณทดงามของไทยสบไป

คณคาของประวตศาสตร

เขาใจบทเรยนของชวตจรง

ของผคนในสงคม และ

ผลของการกระทำตางๆ

เหนแบบอยางทควร

ประพฤตปฏบตตนใหเปน

คนดมคณธรรม

เขาใจทมาของวฒนธรรมไทย

ขนบธรรมเนยมประเพณของชาต

ภมใจในความเปนไทย วฒนธรรมไทย

และภมปญญาไทยเขาใจทมาของวฒนธรรมไทย

ขนบธรรมเนยมประเพณของชาต

ภมใจในความเปนไทย วฒนธรรมไทย

เหนแบบอยางทควร

รจกความเปนมาของชมชน

ทองถน และประเทศชาต

เหนความพยายามของบรรพบรษ

ทไดปกปองแผนดนไวจนถงปจจบน

เนองจากประวตศาสตรเปนเรองของสงคมมนษยทเกยวของกบกาลเวลา ทผานมาแลว ซงเราเรยกวา “อดตของสงคมมนษย” แตชวงเวลาทมมนษยเกดขน ในโลกนยอนหลงไปไดยาวนานมาก อาจเปนเวลาถงเมอลานๆ ปมาแลว ซง มนษยโบราณในยคแรกๆ นนยงไมมความเจรญ ดำเนนชวตตามธรรมชาตเชนเดยว กบสตวปา

8

ตอมามนษยไดปรบปรงการดำเนนชวตของตนเอง เรมดวยการรจกใชธรรมชาต

ใหเปนประโยชนตอการดำรงชวตมากขน เชน รจกเกบหนกรวดจากแมนำมา

กะเทาะใหมความแหลมคมใชเปนอาวธ นำใบไมและหนงสตวมาเปนเครองนงหม

อาศยอยตามถำและเพงผาเพอปองกนตนเองจากศตรและภยธรรมชาต

มนษยในยคแรกๆ ยงไมสามารถคดคนตวอกษรมาเขยนบอกเลาเรองราว

ของตนเองและสงคมได แตบางชมชนกเจรญมากขนรจกเขยนภาพเลาเรองตางๆ

การศกษาเรองราวของมนษยสมยโบราณจงตองอาศยรองรอยทแสดงความเปนอย

ของสงคมมนษย เชน เครองมอ เครองใช รองรอยในถำ กระดก รปภาพตามผนงถำ

เปนตน

โครงกระดก และจตรกรรมฝาผนงของมนษยสมยกอนประวตศาสตร

เมอมนษยมความเจรญขน รจกประดษฐตวอกษรมาใชเขยนบอกเลาเรองราว

บนวสดตางๆ เชน เขยนลงบนแผนดนเหนยวตากแหง เขยนลงบนกระดองเตา

สลกบนแผนหนเรยกวา ศลาจารก การประดษฐตวหนงสอไดทำใหการตดตอ

สอสารกนในสงคมเปนไปอยางรวดเรว ความรตางๆ กถายทอดไดดยงขน สงคมมนษย

9

จงเจรญขนอยางรวดเรว มการประดษฐคดคน

สงตางๆ การศกษาเรองราวของมนษยทเจรญขน

แลวนน จงไดอาศยทงเอกสารหรอหลกฐานทเปน

ตวหนงสอ และสงของทมนษยประดษฐขน

รองรอยท ใชศกษาส งคมมนษย ในอดตน

เราเรยกวา “หลกฐานทางประวตศาสตร”

ดงนนหลกฐานทางประวตศาสตรในสงคมมนษย

ทสามารถใชตวหนงสอไดจงมอยมากมาย

ศลาจารกพอขนรามคำแหงมหาราช

หลกฐานทางประวตศาสตร

รองรอยทอยอาศย

เครองมอเครองใช โครงกระดก ภาพวาด วรรณกรรม

เครองประดบ สงกอสราง ศลาจารก บนทก

หลกฐานทางประวตศาสตรหรอรองรอยของมนษยทมอยมากมายเหลาน

บางอยางเปนสงทเชอถอได แตบางอยางเปนสงทไมนาเชอถอ เพราะอาจสรางขน

โดยมเจตนาแอบแฝงหรอสรางขนเพราะความเขาใจผด หรอเพราะความรไมจรง

นกประวตศาสตรจงคดคนวธการสบคนเรองราวในอดตทผานมาแลวจากหลกฐาน

ทางประวตศาสตรอยางเปนระบบ เพอใหไดความจรงในอดตทถกตอง วธการ

สบคนอดตในสงคมมนษยนเราเรยกวา วธการทางประวตศาสตร

10

กลาวโดยสรป ประวตศาสตรจงเปนการศกษาทเกยวของกบพฤตกรรมและ

ความคดความเชอในสงคมมนษย เหตการณสำคญทเกดขนในอดตหรอเวลา

ทผานไปแลว โดยใชรองรอยหลกฐานทางประวตศาสตรและวธการสบคนอยาง

เปนระบบหรอวธการทางประวตศาสตร

ประวตศาสตร

อดตสงคมมนษย

หลกฐานทางประวตศาสตร วธการทางประวตศาสตร

เหตการณสำคญ

หลกฐานทางประวตศาสตร หมายถง รองรอยของมนษยทเราใชเปน

เครองมอในการสบคนขอเทจจรงในอดต หลกฐานทางประวตศาสตรมหลาย

ประเภท เชน หลกฐานทมนษยไมไดตงใจสรางขน เชน รองรอยทอยอาศย

ของชมชน โครงกระดกมนษย ซากพช ซากสตวทมนษยใชเปนอาหาร สวน

หลกฐานทมนษยตงใจสรางขน เชน บนทก จดหมาย ศาสนสถาน เชน โบสถ

เจดย ศาสนวตถ เชน พระพทธรป รวมทงเครองมอเครองใชตางๆ

11

นกประวตศาสตรมกแบงหลกฐานทางประวตศาสตรออกเปน ๒ ประเภท คอ

หลกฐานชนตน หมายถง หลกฐาน

ทเกยวของโดยตรงกบเหตการณนนๆ เชน

เกดขนในชวงเวลานน หรอผมสวนรเหนกบ

เหตการณไดจดบนทกหรอเขยนเรองนนขน

ตวอยางหลกฐานชนตน เชน ศลาจารก

บนทกประจำวน รายงาน จดหมาย เหรยญเงน

กฎหมาย ศาสนสถาน ศาสนวตถ

หลกฐานชนรอง หมายถง หลกฐานทเกดขนภายหลงเหตการณนนๆ

หรอผทไมไดรเหนกบเหตการณนนจดทำขน โดยไดรบทราบเหตการณมาจาก

คำบอกเลาของบคคลอน หรอเขยนขนจากการศกษาหลกฐานชนตน เชน

หนงสอเรยนประวตศาสตร อนสรณสถานหรอสถานททสรางขนเพอเปนอนสรณ

หรอรำลกถง

ศลาจารกภาษาไทยโบราณทหอวฒนธรรมนทศน จงหวดพะเยา

อนสรณสถานยทธนาว ทเกาะชาง จงหวดตราด

นอกจากนนกประวตศาสตรและโบราณคดยงแบงหลกฐานทางประวตศาสตร

ตามลกษณะของหลกฐานไดอก ๒ ประเภท คอ

12

หลกฐานทไมเปนลายลกษณอกษร ประกอบดวยหลกฐานทมนษย

โบราณสรางขนในชวงเวลาทยงไมสามารถประดษฐคดคนตวอกษร ตวอยาง

หลกฐานประเภทน เชน โครงกระดก เครองมอหน เครองมอโลหะ เครองประดบ

เครองใชตางๆ และหลกฐานทสรางขนในชวงทมนษยประดษฐตวอกษรขนใชแลว

แตกสรางสงประดษฐอนๆ ดวย เชน พระพทธรป เกวยน เรอพระทนงสพรรณหงส

ภาพถาย จตรกรรมฝาผนง เครองดนตร เครองแตงกาย อนสาวรย

ศลาจารกหนงสอพมพ

หลกฐานทเปนลายลกษณอกษร เปนหลกฐานทเกดขนในชวงเวลา

ทมนษยมความเจรญสงขนมากแลว จงสามารถประดษฐคดคนตวอกษร

มาถายทอดเรองราวแทนคำพดได ตวอยางหลกฐานประเภทน เชน หนงสอพมพ

บนทก ศลาจารก

เกวยนเรอพระทนงสพรรณหงส

13

ทมา : บนทกเรองมสซงแหงกรงสยาม กรมศลปากร

พมพเผยแพร พ.ศ. ๒๕๔๗

บนทกเรองมสซงแหงกรงสยาม

โดยสงฆราช ปาลเลอกวซ

ในกร งสยามทำมาค าขาย

เปนอยางใหญโต ทกๆ ปในเดอน

กมภาพนธ เราจะเหนเรอสำเภา

เดนสมทรขนาดมโหฬารเปนรอยๆ

ลำตกแตงประดบประดาไปดวย

ธงตางๆ เดนทางมาจากเมองจน

สงเสยงดงหนวกหดงตมตมขณะทแลนเขามาทอดสมอ เรยงราย

กนอยเปนแถว แมในใจกลางเมองหลวงยงมเรอกำปนเดนสมทร

จากอาหรบเปนสบๆลำเรอพายขนาดใหญจำนวนมาก...

วธการทางประวตศาสตร หมายถง ขนตอนการศกษาเรองราวทผานมาแลว

ในสงคมมนษยอยางเปนระบบ สำหรบเครองมอทเราจะใชในการคนหาความจรง

คอหลกฐานทางประวตศาสตรหรอรองรอยการกระทำของมนษยนนเอง

หากไมมหลกฐานเรากยอมไมทราบความจรงในอดต แตหากมหลกฐาน

แตใชวธการสบคนไมถกตอง สงทเราคนพบกอาจไมใชความจรงกได ดงนน

การศกษาประวตศาสตรจงตองอาศยทงหลกฐานทางประวตศาสตรและ

วธการทางประวตศาสตร

ตวอยางหลกฐานทเปน

ลายลกษณอกษร เปนบนทก

ของบาทหลวงฝรงเศสทเขา

มาอาศยอยในเมองไทยใน

รชสมยสมเดจพระจอมเกลา

เจาอยหว (รชกาลท ๔) บนทก

ฉบบนจงเปนหลกฐานทาง

ประวตศาสตรทแสดงสภาพ

ส งคมไทยในช ว งสม ย

รชกาลท ๔ แหงกรงรตน

โกสนทร

14

ในทองถนหรอแตละพนทของสงคมมนษยยอมมประวตความเปนมาตลอดจน

ขนบธรรมเนยมประเพณอนเปนเอกลกษณทนาภาคภมใจของผคนในพนถน

ทเราสามารถสบคนโดยวธการทางประวตศาสตร ซงจะทำใหเรามความรและ

เขาใจทองถนของเรา เกดความรกและตระหนกถงคณคาของวฒนธรรม

และภมปญญาทองถนทบรรพบรษไดสงสมไวและรวมกนอนรกษ หวงแหน และ

สบสานมรดกทางวฒนธรรมของทองถนใหดำรงมนคงสบไป

ขนตอนการใชวธการทางประวตศาสตรศกษาเรองราวในทองถน

ประกอบดวย

๑. การกำหนดหวขอและประเดนศกษาทเกยวของกบทองถน ควรเรมตน

จากความสนใจของเราเอง และเปนเรองทใกลตว เหมาะสมทจะทำใหเราสบคน

ไดสะดวก ตวอยางการกำหนดหวขอเรอง เชน

]ความเปนมาของภมนาม หรอ

ชอของสถานทตางๆ ในทองถน เชน แกงสะพอ

ในอำเภอพบลมงสาหาร จงหวดอบลราชธาน

] ประเพณทองถน เชน คำโพธคำไฮ

ของผคนชาวอสาน ประเพณเฉงเมง

ของชาวภเกต ประเพณปอยหลวงของ

ทองถนในภาคเหนอ

แกงสะพอ

ประเพณปอยหลวง

15

]การละเลนทองถน เชน ลเกปา

หรอย เกรำมะนาของทองถนในภาคใต

โปงลางของชาวจงหวดอบลราชธาน

] อาหารทองถน เชน แกงฮงเล

ของภาคเหนอ แกงออมของชาวอสาน

]บคคลสำคญของทองถน เชน

พระยาสรนทราชา เจาเมองถลาง พระอาจารยมน

ภรทตตะเถระ พระภกษชาวอบลราชธาน

๒. การรวบรวมขอมลหลกฐาน แหลงขอมล

หลกฐานในทองถน ไดแก

] ผรเรองราวนนหรอมความเกยวของ

กบประเดนศกษา เชน ผเฒาผแกในทองถน

พระสงฆ น กปราชญหร อผ ร ในท องถ น

ผทรงคณวฒ เชน นกโบราณคด หรอชางศลป

วงโปงลาง

แกงฮงเล

พระอาจารยมน

ชางศลป

16

] เอกสารหรอหนงสอทรวบรวม

เร องราวท เก ยวของทมอย ในหองสมด

ศนยวฒนธรรม หองสมดในสวนราชการ

ของอำเภอหรอจงหวด

]สถานททเกยวของ หรอสถานท

ทรวบรวมสงของ เครองมอเครองใชทเกยวของ

แหลงขอมลเหลานเราสามารถไปสอบถาม

หรอศกษาขอมลในเรองทเราตองการสบคนได

๓. การวเคราะหและประเมนขอมล

หลกฐาน ควรเรมตนดวยการจดบนทกขอมล

อยางเปนระบบ เชน ชอแหลงขอมล ชวงเวลา

ทเกบขอมล รายละเอยดของขอมลแยกเปน

ประเดนเรองตางๆ ถาเปนการสอบถามกจะตองบนทกคำถาม-คำตอบ

แลวนำไปตรวจสอบกบขอมลอนๆ ท เกยวของวามความแตกตางหรอ

ความสอดคลองกนหรอไม เพอใหไดขอเทจจรงทตองการสบคน

๔. การสรปขอเทจจรงเพอตอบประเดนศกษา ขนตอนนจะดำเนนการ

ควบคกบขนตอนการวเคราะหขอมลหลกฐาน วาหนงสอเลมใด หรอผรคนใด

บอกเลาขอเทจจรงไดครบถวน สามารถตอบประเดนศกษาไดชดเจน สวนใหญ

สามารถตอบคำถามไดวามใครทำอะไร ทไหน เมอไหร อยางไร และทำไม

จงเกดเรองราวนนขน เรองราวนนมการเปลยนแปลงตามเวลาหรอไม รวมทง

เหตการณนนมความเกยวของหรอมความสำคญตอสงคมอยางไร

หองสมดสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

แหลงโบราณคดบานเชยง

17

ตวอยางเชน การศกษาเรองความเปนมาของภมนามอทยานแหงชาต แกงตะนะ จงหวดอบลราชธาน โดยใชหลกฐานการประกาศตงอทยาน ในพระราชกฤษฎกา และในหนงสอราชกจจานเบกษา วาตงขนใน พ.ศ. ๒๕๒๔ เปนอทยานแหงชาตลำดบท ๓๓ ของประเทศ หลกฐานจากการสมภาษณ ผเฒาผแกในทองถน ระบวาอทยานแหงชาตแหงนเรยกชอตาม แกงตะนะ ซงเปนแกงทแมนำมลไหลผานพนททำใหเกดโขดหนสวยงามขนาดใหญ แตเปนบรเวณทกระแสนำไหลเชยวมาก มโขดหนแหลมคมและหนใตนำ ชาวบานทสญจรไปมาทางนำ และออกจบปลาเกดอบตเหตเสยชวตเปนประจำ ชาวบานจงเรยกแกงนวา แกงมรณะ ตอมาชอแกงนไดเพยนเสยงไปเปนแกงตะนะ

๕. นำเสนอเรองราวทคนพบ การออกแบบนำเสนอเรองราวทคนพบ

ใหนาสนใจ ทำไดหลายวธ เชน

]การเลาเรองพรอมภาพอทยานแหงชาตแกงตะนะ

]จดนทรรศการภาพอทยานแหงชาตแกงตะนะในพนทตางๆ พรอม

ขอมลทสบคนได

]การเขยนเรยงความเรอง อทยานแหงชาตแกงตะนะ

อทยานแหงชาตแกงตะนะ

18

การศกษาเหตการณสำคญในประวตศาสตรไทยในสมยรตนโกสนทร

ซงเปนชวงเวลาระหวาง พ.ศ.๒๓๒๕ จนถงปจจบน จงไมหางไกลกบปจจบนมากนก

เราสามารถใชหลกฐานทางประวตศาสตรไดหลากหลาย เพราะหลกฐานมอย

เปนจำนวนมาก เหตการณสำคญบางเรองยงปรากฏพยานบคคลซงอยรวม

ในเหตการณหรอพยานวตถหรอสงกอสราง เชน พระบรมมหาราชวง วด

พระบรมราชานสาวรย โดยเฉพาะหลกฐานชนตนทมการพมพเผยแพรแลว เชน

๑. พ ร ะ ร า ช พ ง ศ า ว ด า ร

กรงรตนโกสนทรรชกาลท ๑-๕

เป นกา ร เ รยบเ รยง เห ตการณจาก

เอกสารทอาลกษณในแตละรชกาล

ไดบนทกไวตงแตปแรกทพระมหากษตรย

เสดจขนครองราชสมบตจนถงสวรรคต

เชน พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร

รชกาลท ๒ ฉบบเจาพระยาทพากรวงศ

(ขำ บนนาค) เรยบเรยงขน มขอความ

ตอนหนงกลาวถงการเสดจขนครอง

ราชสมบต ของร ชกาลท ๒ แห ง

กรงรตนโกสนทรวา

พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร

19

๒. จดหมายเหตของเมองตางๆ เปนเอกสารทางราชการระหวาง

เมองราชธานคอ กรงเทพฯกบหวเมอง

ตางๆ เอกสารเหลานใหความรเกยวกบ

การเมองการปกครอง การควบคม

พลเมอง ปญหาตางๆ เชน โจรผราย

การคาขาย การทำไรนา คดความตางๆ

น บ เป น เ อ กส า ร ช นต นท ม ค ณค า

ทางประวตศาสตรอยางยง เชน จดหมายเหต

นครเชยงใหม ซงเปนเอกสารในชวง

รชกาลท ๑-๔ แหงกรงรตนโกสนทร

มขอความตอนหนงกลาวถงพระราชโองการ

เรอง ตงเจาพระยาเชยงใหม จ.ศ. ๑๑๖๔

(พ.ศ. ๒๓๔๕) วา

“...ครนชำระพวกขบถแลว พระราชวงษานวงษเสนาบด แลสมเดจพระสงฆราช

พระราชาคณะผใหญผนอยพรอมกนเชญเสดจสมเดจพระเจาอยหวกรมพระราชวง

บวรสถานมงคล ขนเถลงถวลยราชสมบตปราบดาภเษกเปนพระองคเอกอรรคมหาราชาธราช

ดำรงคพภพสยามประเทศจงตงการพระราชพธบรมราชาภเศกพธสงฆ พธพราหมณ

เจรญพระปรตร พทธมนต ณ วนพฤหสบด เดอนสบ ขนหกคำ*…”

* ตรงกบวนท ๑๔ กนยายน พ.ศ. ๒๓๕๒

ทมา : พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๒

จดหมายเหตนครเชยงใหม

20

๓. ประชมพระราชหตถเลขา

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหว ททรงบรหารราชการแผนดน

เป น เ อ กส า ร ร า ชก า รท ม ค ณค า

ทางประวตศาสตรทงทางดานวฒนธรรม

สงคม และการเมองการปกครอง

แสดงถงพระราชกรณยกจในการ

บรหารราชการแผนดนของรชกาลท ๕

แหงกรงรตนโกสนทร เชน ความ

ตอนหนงวา

“ดวยสมเดจบรมนาฎบรมพตร พระพทธเจาอยหวผผานพภพกรงเทพฯ

ทวารวดศรอยธยา มพระราชโองการมารณพรรบนทลสรสงหนาฏ โปรดเกลาฯ ตงให

พญาเชยงใหมเปนเจาพระบรมราชาธบดศรสรยองคอครอนทรสรศกดสมญามหาขตตย

ราชชาตราไชยสวรรย เจาขณฑสมา พระนครเชยงใหมราชธานศรสวสดทฆายสม เศกใหไว

ณ วนพฤหสบด เดอน ๑๑ ขน ๖ คำ จลศกราช ๑๑๖๔ ปจอ จตวาศก*….”

* ตรงกบวนพฤหสบดท ๓๐ กนยายน พ.ศ. ๒๓๔๕.

ทมา : จดหมายเหตนครเชยงใหม คณะกรรมการชำระประวตศาสตรไทยจดพมพเผยแพร

ประชมพระราชหตถเลขาพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

ททรงบรหารราชการแผนดน

21

...ถงกรมหมนภธเรศธำรงศกด ดวยปฤกษาพรอมดวยทานเสนาบดในทประชม

ดวยการทจะระงบพวกจนววาทซงเกดขนแลวในบดน ฤๅจะเกดตอไป เหนเปนเดดขาด

พรอมกนวา

ถาพวกจนววาทกนขนแหงใด ใหเจาพนกงานไปหามปรามโดยดกอน เมอไมฟง

ใหขโดยอำนาจ ถาขไมฟงตองใหยงพอทจะใหสงบการววาท ถาพอสงบลงเวลาไร

ใหหยดยงทนทใหวากลาวกนโดยดตอไป

การซงอนญาตใหยงน ตองเขาใจวาจะใชตอเมอเวลาจดอยางอนไมได แลวจง

คอยทำ อำนาจทจะบงคบใหยงเมอใดนน ใหอยในกรมหมนภธเรศธำรงศกด บงคบให

ตลอดไปในเวลาทจะรกษาการเรยบรอยของบานเมองน…

ทมา : ประชมพระราชหตถเลขา พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวททรงบรหาร

ราชการแผนดน ภาค ๑ ระหวางพทธศกราช ๒๔๒๔ ถงพทธศกราช ๒๔๓๕

หลกฐานทางประวตศาสตรในสมยกรงรตนโกสนทรยงมอกเปนจำนวนมาก

เชน ประชมประกาศรชกาลท ๔ เปนพระราชบญญตประจำรชกาลท ๔ ทถอเปน

กฎหมายใหยดถอปฏบตในรชกาลตอๆ มา กฎหมายตราสามดวง เปน

กฎหมายเดมทใชมาตงแตสมยอยธยา ในรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟา

จฬาโลกมหาราชโปรดใหรวบรวมและชำระขนใหม เพอใชเปนกฎหมาย

ปกครองบานเมองในสมยรตนโกสนทร จดหมายเหตชาวตางชาต เชน เอกสาร

ของชาวตะวนตก ซงมทงทตและบาทหลวงหรอหมอสอนศาสนาทไดเขามาพำนก

ในกรงเทพฯในสมยรตนโกสนทร เชน เอกสารของเฮนร เบอรนย บนทกรายวน

ของเซอรจอหน เบาวรง เลาเรองกรงสยามของสงฆราชปาลเลอกวซ เปนตน

หนงสอประวตศาสตรสมยรตนโกสนทรดงกลาวน เราสามารถศกษาไดจาก

แหลงขอมลตางๆ ทอยในทองถน เชน หองสมดของสถาบนการศกษา หองสมด

ของสวนราชการตางๆ ทอยในทองถน และหอสมดแหงชาตในกรงเทพมหานคร

22

ลองทำด หนทำได

๑. นกเรยนทบทวนเนอหาในบทเรยนแลวตอบคำถามตอไปน

(๑) ประวตศาสตรจะเกยวของกบอะไรบาง

(๒) วธการสบคนเรองราวในอดตอยางเปนระบบเรยกวาอะไร

(๓) รองรอยการกระทำของมนษยในอดตเรยกวาอะไร

(๔) หลกฐานชนตนแตกตางจากหลกฐานชนรองอยางไร

(๕) ขอเทจจรงจากขอมลหลกฐานหมายความวาอยางไร

(๖) ขนตอนของวธการทางประวตศาสตรมอะไรบาง

๒. สบคนความเปนมาของชอสถานทตางๆ ในทองถน เชน ถนน โรงเรยน

อาคาร หรอสงกอสรางในทองถน แลวนำความรทคนพบจดเปน

นทรรศการ เพอแลกเปลยนเรยนรรวมกน

๓. แบงกลมทำโครงงานทางประวตศาสตร สบคนเรองราวในทองถนของ

ตนเองทกลมสนใจ ตามลำดบขนตอนทถกตอง