5 EKSENL FREZE

CNC Freze tezghlar operasyon yeteneklerinin eitlilii bakmndan ileme merkezlerinden sonra en ok ilem kabiliyetine sahip olan tezghlardr. Bu tr tezgahlar en az 3 olmak zere 4-5 ve daha fazla eksende ilem yapabilme zelliklerine sahiptir. Bu tezghlarn btn eitleri srekli iz kontrol (Continuous Paht Control) ile donatlmtr. Otomatik kesici deitirme (Automatic Tool Change) kolaylklar bir baka zellikleridir. Kesici telafisi (Tool Compensation) zellikle erisel frezeleme ilemlerinde ve kalplkta byk kolaylk salar. ekil_1 ekilde de grld gibi 5 eksenli freze tezghlar X,Y,Z,A ve C eksenlerinde hareket kabiliyetine sahiptirler. Kesici takmn bal olduu kafann hareketi (ekil_1) veya parann bal olduu tablann hareketi (ekil_2) ile A ve C eksen hareketleri oluturulur.

Tezgh marka ve modeline gre bu hareket alar deimektedir. rnek olarak aada bir tezghn teknik zelliklerini ieren tablo verilmitir. Bu rnekte 1

verilen teknik makine bilgilerinin tezghn kapasitesi ve tablann hareket kabiliyetine gre modellendirilmi olduu anlalmaktadr. Bu sebeple seri olarak imalat edeceimiz malzememizi ok iyi ekilde analiz edip bu ve bunun gibi tezghlardan uygun olan sememiz gerekir. nk bu tezghlar ok byk yatrmlardr. DECKEL MAHO

Tezgh atlyede bo brakmamak gerekir. Seri retimlere ok yatkn olarak imal edilirler. Bu nedenle ilem sresi optimum deerlere ekilmeye allmtr. Bu nedenle ilenecek parann montaj iin eitli metotlar gelitirilmitir. Freze ve ileme merkezlerinde mengene veya zel tutturma tertibatlar ile tabloya tutturulur. Ancak bu elemanlar daha hassas, daha rijit ve daha gvenilir yaplr ve ayrca bu parann bu sistemlere skma ilemi genellikle hidrolik veya pnmatik olarak otomatik olarak yaplr. Bununla birlikte freze ve ileme merkezinde zellikle karmak paralarn zel tutturma tertibatlarla tutturulmalar olduka uzun 2

zaman alr, bu sre ierisinde tezgh almaz. Ayrca tutturma tertibatlarnn tasarm ve imalat ayr bir problem olarak ortaya kar. Bu nedenle zellikle ileme merkezlerinde parann tutturulmas iin delikli plakalar ve paletler kullanlr. Delikli plakalar st ve alt yzeyleri ok iyi ilenmi, zerinde delikler bulunan boyutlar 250 mm x 500 mm. kadar para balanabilen dkme demirden yaplan elemanlardr. Plakalar ok hassas ve gvenilir ekilde tezgh tablasna balanr ve plaka zerine para utturulur. Deliklerin bazlar saf delik, bazlarnda vida vardr. ok iyi ilenmi olan saf deliklere parann konumlandrlmas iin pimler; vidal deliklere paray skmak iin cvatalar yerletirilir. Parann konumunu kolaylatrmak iin delikler, plakann yan kenarlarnda bulunan say ve harflerle ifade edilir.

Paletler yine dkme demirden veya elikten yaplm delikli plakalara benzer elemanlardr. Ancak burada st yzeyde paray tutturmak iin ok iyi ilenmi delik veya T kanallar vardr. Paletlerin bir zellii parann palete yklenmesinin tezgh dnda yaplmasdr. Bu nedenle tezghlar genelde iki paletle donatlr. Bir palet ileme durumunda iken, tezgh dnda olan dier palete para balanr; ileme durumda olan paletteki para ilendikten sonra paletler ye deitirir. Yer deitirme ilemi otomatik olarak iki kademede yaplr. Birincisinde kaba, hassas olan ikincisinde tam yerletirme yaplr. Bu sistemde de parann tezgh tablasna konumu tam olarak tayin edilmi olur. Bu ekilde para deitirme ok abuk gerekleir. Zamandan byk bir kazan salanm olur Bir dier kazan ise kesici ucun otomatik olarak deitirilmesi ile olur. . Freze ve ileme merkezlerinde kullanlan ve genelde tezgh zerine yerletirilen magazinler birok takm alabilen sistemlerdir. Bu sistemlerde takmlar ilkin magazine yerletirilirler ve ilem sras iin sras gelen takm, transfer kolu ile magazinden alnr ve i mili kovanna yerletirilir. Motor, trbin gvdeleri, dili kutular gibi ok takm isteyen paralar iin byk kapasiteli tezghlar yaplmtr. Ancak bu tezghlar ok karmak hal almakta, fiyatlar nemli ekilde artmakta ve magazine takmlarn yerletirme zaman byk lde artmaktadr. Takm yerletirme sresince tezgh durmaktadr.

3

Kullanlacak u magazinden transfer koluna otomatik olarak geer.

Transfer koluna gelen kesici u mili kovanna otomatik olarak montajlanr.

4