tedarik zinciri yönetimi tezi

8/4/2019 tedarik zinciri ynetimi tezi

1/149


2/149

T.C.KOCAEL N VERS TES * SOSYAL BL MLER ENST TS

E-LOJ ST K UYGULAYANLETMELER N NCELENMES

YKSEK LSANS TEZ

Tezi Hazrlayan: SMET B HTER KARAGZTezin Kabul Edildii Enstit Ynetim Kurulu Tarihi ve No: 04/07/2007-2007/18

Yrd. Do. Dr. . Figen Yrd. Do. Dr.enol Yrd. Do. Dr. HlyaGLEN HACIEFENDOLU EKMECELOLU

KOCAEL - 2007


3/149

II

SUNU

Srekli geliim gsteren bilgi teknolojileri gnmz kresel dnyasnda

lojistii yakndan etkilemektedir. Bu alma konusunun seilmesindeki ama, szedilen etkileimin iletmelere kazandrdklarn belirlemektir.

alma ilerledike, ilk taslak halinin tesindeekillenmi ve daha zengin birhal almtr. nemle belirtilmesi gerekir ki, getiimiz iki yl ncesine kadarlojistik konusunda Trke kaynak bulmak ok zordu.imdi bu konuda yazlm birok kitap, tez, makale vb. bulunmakla beraber almann ikinci blmndeaklanan e-lojistik ve ilgili kavramlara ait Trke kaynak bulmakta sknt

ekilmitir. Ancak bu konuda almalar arttka, eksikliklerde ksa sredegiderilecektir. Uygulama ksmnda ise ou aratrmacnn yaad sorunlarla, baziletmelerin ilgisizlikleri ile karlalmtr. Ancak hepsi benim iin birer tecrbeoldu. alma sonlandnda; lojistik konusundaki bilgilerimin pekitiini fark ettim,inceleme frsat bulan herkes iin de faydal bir kaynak olacan ummaktaym.

Yksek lisans renimimiz boyunca hogrsn hibir zaman eksiketmeyen, almamn her aamasnda yardmlarn ve kymetli vaktini esirgemeden

beni ynlendiren danman hocam Sayn Yrd. Do. Dr. . Figen Glene sevgi veteekkrlerimi sunarm. almann uygulama blmnde; rnek kitleninbelirlenmesi konusunda deerli fikirlerini benimle paylaan Sayn AtillaYldztekine, anket sorularnn yantlanmasnda bata Aras Lojistik BilgiTeknolojileri Mdr Sayn Ahmet zkan olmak zere yardmlarn eksik etmeyen

tm yetkililere teekkr bor bilirim. Ayrca bana her konuda destek olduklar gibi,almam srasnda da manevi destekleriyle beni yalnz brakmayan sevgili ailemeok teekkr ederim.

Kocaeli, Mays 2007 smet Bihter KARAGZ


4/149

II

NDEK LER

SUNU.........................................................................................................................I NDEK LER..........................................................................................................II

ZET..........................................................................................................................VABSTRACT..............................................................................................................VIKISALTMALAR....................................................................................................VIITABLOLAR ..............................................................................................................XEK LLER................................................................................................................XIGRAF KLER..........................................................................................................XIIG R ...........................................................................................................................1

BLM 1KAVRAMSAL AIDAN LOJST K VE LOJ ST K YNET M

1.1. LOJ ST K KAVRAMI................................................................................................... 21.1.1. LOJ ST N TANIMI VETAR HSELGEL M .............................................................. 21.1.2. LOJ ST KLE LG L TEMEL KAVRAMLAR................................................................... 91.1.3. TRK YEDE LOJ ST K SEKTRNNKONUMU....................................................... 141.1.4. LOJ ST N GEL MES NDEETK L OLANFAKTRLER.......................................... 151.1.5. LOJ ST N NEM ..................................................................................................... 181.2. LOJ ST K YNET M ................................................................................................ 211.2.1. LOJ ST K YNET M N AMALARI............................................................................. 221.2.2. LOJ ST K YNET M N N TEMEL UNSURLARI........................................................... 23

1.2.2.1. Giri Lojistii ................................................................................................... 251.2.2.2. retim Lojistii ................................................................................................ 251.2.2.3. k Lojistii ................................................................................................... 25

1.2.3. LOJ ST K YNET M FAAL YETLER ......................................................................... 261.2.3. LOJ ST K YNET M NDEDI KAYNAKKULLANIMI(OUTSOURCNG) .................... 35

1.2.3.1. D Lojistik Kaynak Kullanmann Avantajlar................................................. 351.2.3.2. 3PL Hizmet Salayc Firma Seim Kriterleri ................................................. 37

1.3. LOJ ST K YNET M VEB LG AKII............................................................................ 37

BLM 2ELEKTRON K T CARETTE LOJ ST K: E-LOJ ST K

2.1. ELEKTRONK T CARET.......................................................................................... 40

2.1.1. E-T CARETKAVRAMI................................................................................................. 402.1.2. GELENEKSELT CARETTENE-T CARETEGE ...................................................... 422.1.3. E-T CARET N ETK LER ............................................................................................. 432.1.5. E-T CARET N SINIFLANDIRILMASI............................................................................ 45

2.1.5.1. Firma-Firma Aras E-Ticaret (B2B)................................................................. 452.1.5.2. Firma-Tketici Aras E-Ticaret (B2C)............................................................. 462.1.5.3. Tketici-Firma Aras E-Ticaret (C2B)............................................................. 462.1.5.4. Tketici-Tketici Aras E-Ticaret (C2C) ......................................................... 46

2.1.6. E-T CARET N GELECE VE E-T CARET N GEL M N YAPILMASIGEREKENLER........................................................................................................................ 47


5/149

III

2.1.7. E-T CARETEELET REL B R BAKI.......................................................................... 482.2. E-LOJ ST K.................................................................................................................. 492.2.1. E-LOJ ST N TANIMI................................................................................................ 492.2.2. E-T CARET N E-LOJ ST E ETK LER ...................................................................... 502.2.3. E-LOJ ST N GELENEKSELLOJ ST K LE KARILATIRILMASI........................... 522.2.4. E-LOJ ST KTE FAAL YETLER..................................................................................... 54

2.2.4.1. E-Lojistikte Mteri Hizmeti Ynetimi ........................................................... 55 2.2.4.2. E-Lojistikte Satnalma...................................................................................... 56 2.2.4.3. E-Lojistikte Bilgi Paylam Ynetimi ve Teknoloji........................................ 58

2.2.4.3.1. GPS (Uydu Sistemlerile Kresel Konum Belirleme Sistemleri) ............ 602.2.4.3.2. Web zml Sistemler ........................................................................... 622.2.4.3.3. Uydu ve Web zml Sistemler............................................................. 64

2.2.4.4. E-Lojistikte Stok ve Datm Ynetimi............................................................ 68 2.2.4.5. Sanal Depolama................................................................................................ 68 2.2.4.6. E-Lojistikte Geri Dn Lojistii..................................................................... 70

2.2.5. E-LOJ ST K UYGULAMALARI..................................................................................... 712.2.6. E-LOJ ST K YAZILIMLARI.......................................................................................... 72

2.2.6.1. EDI (Elektronik Veri Deiimi) ....................................................................... 73 2.2.6.2. BARKOD......................................................................................................... 75 2.2.6.3. RFID (Radyo Frekansl Tanmlama)................................................................ 77 2.2.6.4. ERP (Kurumsal Kaynak Planlama).................................................................. 79 2.2.6.5. OMS (Sipari Ynetim Sistemleri) .................................................................. 80 2.2.6.6. WMS (Depo Ynetim Sistemleri).................................................................... 81 2.2.6.7. TMS (Tama Ynetim Sistemleri) .................................................................. 83 2.2.6.8. APS (leri Planlama Sistemleri) ....................................................................... 84 2.2.6.9. ATS (Ara Takip Sistemleri) ........................................................................... 85 2.2.6.10. Intranet ve Extranet Teknolojisi ..................................................................... 88

2.2.7. TRK YEDE E-LOJ ST K YAZILIMLARIKULLANIMI.............................................. 892.2.8. E-LOJ ST N SALADII AVANTAJLAR .................................................................. 902.2.9. E-LOJ ST K UYGULAMADAKARILAILANZORLUKLAR........................................ 91

BLM 3TRK YEDE E-LOJ ST K UYGULAYANLETMELER

3.1. ARATIRMANIN AMACI.......................................................................................... 923.2. ARATIRMANIN SINIRLARI .................................................................................. 923.3. ARATIRMANIN YARARLARI ............................................................................... 933.4. ARATIRMANIN YARGILANMASI ....................................................................... 933.5. BLG TOPLAMA YNTEM................................................................................... 943.6. ARATIRMANIN MODEL....................................................................................... 953.7. ELDE EDLEN VER LER N ANALZ VE YORUMLANMASI.......................... 973.7.1. GENEL VEDEMOGRAF K ZELL KLER..................................................................... 973.7.2. E-LOJ ST K KULLANIMI........................................................................................... 1023.8. ELDE EDLEN VER LER DEERLEND RME ................................................. 1143.8.1. DEMOGRAF K ZELL KLERLE LG L VER LER DEERLEND RME .................... 1143.8.2 LOJ ST K KULLANIMI LE ELDE ED LEN Y LEMELERLE LG L VER LER DEERLEND RME 116

3.5.2.1 Mteri Hizmetleri .......................................................................................... 116 3.5.2.2 Sipari Sistemleri............................................................................................. 116


6/149

IV

3.5.2.3. Depo Sistemleri .............................................................................................. 116 3.5.2.4.Tama Sistemleri............................................................................................ 117

3.5.3. LETMELERDEE-LOJ ST K UYGULAMANEDEN VESONULARIYLA LG L SORULARINDEERLEND R LMES .................................................................................... 117

3.5.3.1. Uygulama Amalar ....................................................................................... 117 3.5.3.2. Uygulama ....................................................................................................... 117 3.5.3.3. Uygulama Sonucu .......................................................................................... 117 3.5.3.4. Uygulamada Karlalan Zorluklar ............................................................... 118 3.5.3.5. Geleceklelgili Tahminler.............................................................................. 118

3.5.4. LETMELER N EKLED KLER VEE-LOJ ST KLE LG L PROJELER N NDEERLEND R LMES ......................................................................................................... 118

BLM 4SONU VE DEERLEND RMELER

SONULAR....................................................................................................................... 119KAYNAKLAR LAR.......................................................................................................... 121EKLER ............................................................................................................................... 129


7/149

V

ZET

Tarih ncesi alardan bu yana varln srdren lojistik, iletme kavramolarak literatrde yerini yeni almasna ramen kapsam ve tanmnda sreklideiimler geirmitir. Mteri istek ve ihtiyalarn karlamay hedefleyen lojistik;kreselleme, ilerleyen teknoloji ve artan tketici bilinci ileekillenen dinamik birsektr haline gelmitir. Bu durum iletmeleri, yenilikleri yakndan takip etmeyezorlamaktadr.

Bu almada, lojistik firmalarnn, faaliyetlerinde elektronik uygulamalarkullanmasyla birlikte baarlarnn ne derecede etkilendiinin belirlenmesi

amalanmtr. Hazrlanan bu alma ana blmden olumaktadr.

lk blmde; lojistik tanmndan balayarak gnmze kadar dnyada veTrkiyede lojistik kavramnn geliimi ve nemi, lojistikle ilgili kavramlar, lojistikynetimi ve faaliyetlerinin ayrntlaryla aklamalarna yer verilmitir.

kinci blmde; elektronik ticaret ve lojistikle olan ilikisi konu edilmitir. lkbata e-ticaretten ksaca bahsedilerek e-lojistie gei yaplm, e-lojistiin uygulama

alanlar, yazlmlar ve uygulamalar salad avantajlar ve karlalan zorluklarlaberaber aklanmtr.

Son blmde, e-lojistik uygulayan Trkiyenin nc lojistik iletmelerinealmann lm kriterlerine uygun olarak elektronik posta kullanlarak kapsaml biranket uygulamas yaplmtr. Toplanan veriler istatistiksel olarak analiz edilip, eldeedilen bilgiler almann sonucunda gsterilmitir.


8/149

VI

ABSTRACT

Although logistics enduring from the prehistoric ages has a place in literature

as a business term, its scope and definition evolved continuously. Logistics aiming at

meeting customers wants and needs has become a dynamic sector shaped byglobalization, developing technology and increasing consumer consciousness. This

situation enforces businesses to follow innovations closely. The goal of this paper is

to determine how the success of the logistic firms was affected after they used

electronical applications in their activities. It includes three main parts.

In the first part, starting with the definition of logistics, the development of

the concept in the world and in Turkey, its importance, concepts related to logistics,

management of logistics and its activities are explained in detail.

In the second part, the relationship between e-trade and logistics is discussed.

After mentioning e-trade shortly, the advantages and disadvantages of e-logistics, its

applications, its software are defined.

In the last part, an extensive survey for the Turkeys leading logistics

enterprises, which is appropriate for this papers measurement criterias, is done by e-

mail. Collected data is analyzed statistically and obtained knowledge is shown at the

end.


9/149

VII

KISALTMALAR

3PL : 3.Parti Lojistik (Third Part Logistics)4PL : 4. Parti Lojistik (Fourth Part Logistics)ABD :Amerika Birleik DevletleriA.g.e. :Ad Geen EserAPS : leri Plalama Sistemleri (Advanced Planning and Scheduling)ATS : Ara Takip Sistemleri B2B :Firma-Firma Aras E-Ticaret (Business to Business)B2C :Firma-Tketici Aras E-Ticaret (Business to Customer)

B2E : Kurum i E-Ticaret (Business to Enterprise)B2G :Firma Devlet Aras E-Ticaret (Business to Goverment)BDT :Bamsz Devletler TopluluuC2B :Tketici-Firma Aras E-Ticaret (Customer to Business)C2C : Tketici-Tketici Aras E-Ticaret (Customer to Customer)CLM : Lojistik Yneticileri Konseyi (The Council of Logistics

Management)CRM : Mteri likileri Ynetimi (Customer Relationship Management)CSCMP : Tedarik Zinciri Ynetimi Profesyonelleri (Supply Chain

Management Professionals)EANCOM :EDI-Mesaj-Nakliye Tavsiye Mesaj EAN-UCC :Barkod StandardEDI : Elektronik Veri Deiimi (Electronic Data Interchange)E-Lojistik :Elektronik LojistikE-Mail :Elektronik PostaEPC : Elektronik rn Kodu (Electronic Product Code)ERP : Kurumsal Kaynaklarn Planlanma (Enterprice Resource Planning)

E-Satnalma : Elektronik SatnalmaE-Tedarik : Elektronik TedarikE-Ticaret : Elektronik TicaretG2B :Devlet Firma Aras E-Ticaret (Goverment to Business)G2C : Devlet Vatanda Aras E-Ticaret (Goverment to Customer)G2G : Devlet Devlet Aras E-Ticaret (Goverment to Goverment)


10/149

VIII

GA : Yer Antenleri (Graund Antennas) GIS/CBS :Corafi Bilgi Sistemleri (Geographical Information Systems)GPRS : Genel Paket Radyo Hizmetleri (General Packet Radio Service) GPS : Kresel Konum Belirleme Sistemleri (Global Positioning Systems)GSM : Kresel Mobil letiim Sistemleri (Global Systems for Mobile

Communication GSMH : Gayri Safi Milli Hasla HSCSD :Yksek Hzl Devre Anahtarlamal Veri (High Speed Circuit

Switched Data) GEME : hracat Gelitirme Ett Merkezi

IT : Biliim Teknolojisi (Information System)TO : stanbul Ticaret Odas

ZTO : zmir Ticaret OdasJIT : Tam Zamannda (Just In Time)KAR D : Trkiye Kargo Kurye ve Lojistikletmecileri Dernei LAN :Yerel A (Local Area Network)LODER : Lojistik DerneiMCS : Ana Kontrol stasyonu (Master Control Station)M. : Milattan nceM.S : zleme stasyonlar (Monitor Stations)

OMS : Sipari Ynetim Sistemleri (Order Management Systems) PRM : rn Geri Dnm Ynetimi (Product Recovery Management) QR : Hzl Yant (Quick Response)RF : Radyo Frekans (Radio Frequency)RFID : Radyo Frekansl Tanmlama (Radio Frequency Identification)S. : SayfaSCM/ TZY :Tedarik Zinciri Ynetimi (Supply Chain Management)Seven Rs :Yedi Doru (Seven Rights)

SMS :Ksa Mesaj/ leti Servisi (Short Massage Service)SSCC :Tama Birimi Numaras (Serial Shipping Container Code) T.C. : Trkiye CumhuriyetiTMS : Tama Ynetim Sistemleri (Transportation Management Systems)TMMOB :Trk Mhendis ve Mimarlar Odas BirliiTOBB : Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii


11/149

IX

TB TAK : Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma KurumuTQM : Toplam Kalite Ynetimi (Total Quality Management)UT KAD :Uluslararas Tamaclk ve Lojistik Hizmet retenleri Dernei Vb. : Ve benzeri Vd. : Ve dierleriYY :YzylYT :Yldz Teknik niversitesiWAN : Geni Alan Alar (Wide Area Network)WEB : Bilgisayar AWMS :Depo Ynetim Sistemleri (Warehousing Management Systems)


12/149

X

TABLOLAR L STES

TABLO 1.1: LOJ ST N GEL M ......................................................................................... 6TABLO 1.2:GELENEKSELYAKLAIM VE3PL N KARILATIRILMASI..............................11 TABLO 1.3:LOJ ST K YNET M N N TEMELUNSURLARI....................................................25 TABLO 1.4: TAIMATRLER N N ZELL KLER .................................................................29 TABLO 1.5: DI KAYNAIN SEBEPLER VE AVANTAJLARI .................................................35TABLO 2.1:E-T CARETKULLANMANINSALADII FAYDALARINZET ..........................44TABLO 2.2:E-T CARETTRLER ........................................................................................ 45TABLO 2.3:E-LOJ ST K LE GELENEKSELLOJ ST N KARILATIRILMASI..................... 52TABLO 2.4:GELENEKSELSATINALMA LE E-SATINALMA KARILATIRILMASI..............58TABLO 2.5:GER DN LOJ ST N N ELEKTRONK FAAL YETLERLE L K S ................ 70

TABLO 2.6:RFID LE TEDAR K Z NC R ZER NDESALANANFAYDALAR......................78TABLO 3.1:MTER H ZMETLERNDESALANANYARARLAR...102TABLO 3.2:S PAR S STEMLERNDESALANANYARARLAR..104TABLO 3.3:DEPO S STEMLERNDESALANANYARARLAR.....105

TABLO 3.4:TAIMAS STEMLERNDESALANANYARARLAR....106TABLO 3.5:E-LOJ ST K UYGULAMAAMACI ....108TABLO 3.6: E-LOJ ST K UYGULAMA.109 TABLO 3.7: E-LOJ ST K UYGULAMASONUCU ..111 TABLO 3.8: E-LOJ ST K UYGULAMADAKARILAILANZORLUKLAR...112TABLO 3.9: GELECEKLE LG L TAHM NLER.113


13/149

XI

EK LLER L STES

EK L 1.1: LOJ ST K AI ...................................................................................................... 3EK L 1.2: SEVENRS (YED DORU) ................................................................................. 4EK L 1.3: TEDAR K Z NC R YAPISI .................................................................................. 10 EK L 1.4: GLOBALLOJ ST K EVRES .............................................................................. 13EK L 1.5: LOJ ST K STRATEJ P RAM D ............................................................................ 22EK L 1.6: LOJ ST K YNET M B LEENLER ..................................................................... 24EK L 1.7: Z RNNNGEL MES NDEH ZMET N KULLANIMI................................... 26EK L 2.1: E-T CARETALIMA S STEM .......................................................................... 40EK L 2.2: E-LOJ ST N ELER ..................................................................................... 54EK L 2.3: E-MTER H ZMET FONKS YONLARI............................................................. 55

EK L 2.4: E-SATINALMA ................................................................................................... 57EK L 2.5: LOJ ST K TEKNOLOJ DE M ......................................................................... 59 EK L 2.6: GPS ................................................................................................................... 61EK L 2.7: ARZ Z NC R NDECBS N KULLANILDII BAZI SRELER.................................67EK L 2.8: SANALDEPOLAMANINKAVRAMSALMODEL ....................................................69EK L 2.9: E-LOJ ST K LEM SREC .................................................................................71EK L 2.10:LOJ ST K YAZILIMLARI....................................................................................72EK L 2.11:EDI UYGULAMASI.......................................................................................... 73EK L 2.12:TEDAR K Z NC R NDEBARKODUYGULAMALARI...........................................76 EK L 2.13:GNLK HAYATTA SIKA KARILAILANBARKOD........................................77EK L 3.1: ARATIRMANINMODEL ....97


14/149

XII

GRAF KLER L STES

GRAF K 2.1: TRK YEDE SEKTRLEREGREYAZILIMUYGULAMALARI.......................... 89 GRAF K 2.2: TRK YEDE LOJ ST K YAZILIMIKULLANIMI.................................................. 90

GRAF K 3.1: LETMELERN FAAL YETYILLARI................................................................... 97 GRAF K 3.2: LETMELERN ORTAKLIKYAPISI .................................................................... 97 GRAF K 3.3: LETMELERN TEMELLOJ ST K FAAL YETLER ............................................... 98 GRAF K 3.4: LETMELERN YILLIKC ROLARI..................................................................... 98 GRAF K 3.5: LETMELERN ALIAN SAYISI ....................................................................... 99 GRAF K 3.6: LETMELERN LOJ ST K L SANSE T ML ALIAN SAYISI............................ 99 GRAF K 3.7: LETMELERN LOJ ST K MESLEKOKULUE T ML ALIAN SAYISI........... 100 GRAF K 3.8: LETMELERN LET MLER ...................................................................... 100 GRAF K 3.9: LETMELERN DI LET MLER ................................................................... 101 GRAF K 3.10: LETMELERN KULLANDII STANDARTBELGELER ................................... 101


15/149

G R

Lojistik, dnya tarihinde askeri alandan balayarak tarih ncesi alardan beriuygulanmaktadr. Uzun yllar boyunca sadece askeri alanda kullanlan lojistik,

gnmzde i hayatnda da yerini almtr. Sanayi Devrimi ve kreselleme sonucunemi fark edilen lojistik, benzer teknolojilerin kullanld gnmz dnyasnda,iletmelerin baars iin ynetimi titizlik isteyen bir faaliyet haline gelmi;iletmelerin ve dolaysyla lkelerin rekabeti stnln ifade etmede de ennemli unsurlardan biri olarak deerlendirilmektedir.

Lojistik, biliim teknolojileri ve gen teknolojileriyle birlikte 21. yzyldadnyada geliecek olan sektrden biri olarak gsterilmektedir. Elbette ki bugeliime ak sektr, biliim ve iletiim teknolojilerindeki yeniliklerden ok yakndanetkilenmekte, bunun nda srekli deimek ve kendini yenilemek zorundadr.2000li yllarn bana kadar lkemizde sadece rnlerin nakliyesi olarak dnlenlojistik, artan tketici bilin ve ihtiyalaryla her geen gn faaliyetlerine yenisini

eklemekte ve yeni kavramlar gelitirilmekte; bylece daha profesyonel ve etkin

hizmetler sunulmasna imkan tanmaktadr. Teknolojide yaanan hzl geliiminetkisiyle, youn rekabet ortamnn yaand lojistik sektrnde mteri istek veihtiyalarn karlamak amacyla iletmeler bu gelimelere kar kaytszkalamamaktalar.

Bir generale atfedilen yi bir lojistikle sava kazanlmayabilir ama kt birlojistikle savan kaybedilecei kesindir, dier bir generalin Taktikleri amatrlertartr, profesyonel askerler ise lojistik zerine alrlar szleri de, konunun okboyutlu nemini gstermektedir.


16/149

2

BLM 1KAVRAMSAL AIDAN LOJST K VE LOJ ST K YNET M

1.1. LOJ ST K KAVRAMI

Uzun yllar boyunca sadece askeri alanda kullanlan lojistik, gnmzde i hayatnda da yerini almtr. Sanayi Devrimi ve kreselleme sonucu nemi fark

edilen lojistik, benzer teknolojilerin kullanld gnmz dnyasnda, iletmelerinbaars iin ynetimi titizlik isteyen bir faaliyet haline gelmitir.

Lojistik Yunanca logistikos (hesaplama yetenei) ve Franszca logistique

(arz etmek, kla-konak yeri) kelimelerinden tremitir1. Lojistik kelimesi (logistics)esas olarak logic ve statistics kelimelerinin birlemesinden meydana gelmitir. Bukelimeler Trke karlk olarak istatistiksel mantk ifade etmektedir. Bylece;askerlerin konak yeri, hesap ve mantk kavramlarnn bileimiyle lojistik kavram

elde edilmitir2.

Lojistik kelimesi ilk olarak Silahl Kuvvetlerde kullanlmtr. 1905 ylndaAlbay Chauncey B. Baker tarafndan malzeme ve personelin tama, tedarik, bakm

ve yenilenmesieklinde askeri bir fonksiyonu tanmlamak amac ile kullanldbilinmektedir. Askeri anlamda lojistik, muharip unsurlara strateji ve taktiine uygunve gerekli olan ikmal maddeleri ile hizmet desteini salamak iin yaplanfaaliyetler anlamna gelmektedir. Bu kapsamda ordularn erzak ve mhimmat

desteinin dnlerek hareket ettirilmesi sanat olarak ngrlmektedir3.

1.1.1. Lojistiin Tanm ve Tarihsel Geliimi

Lojistiin birok tanm yaplabilmektedir. Bunun balca nedeni; lojistiinok geni bir uygulama sahasnn oluu ve bu yzden bu kavrama farkl alardan

1 Stephen Hays Russell,Growing World of Logistics,Air Force Journal of Logistics, Winter, 2000, http://findarticles.com/p/articles/mi_m0IBO/is_4_24/ai_74582445/pg_1, 14.09.2006.2 A.g.e., 14.09.2006.3 Mehmet Tanya, Lojistik ve Tedarik Zinciri Ynetimi,Otomasyon Dergisi, say 136, 2003,http://www.bilesim.com.tr, 12.02.2006.


17/149

3

baklabilmesidir. Lojistik; planlama ve verimi kontrol edebilme, maliyetleri

drebilme, hammadde, yar mamul ve mamullerin stoklanmas gibi srelerinmterilerin gereksinimlerine gre ynetilmesidir4.

En genel tanmyla bir rn kaynandan (tedarikilerden), nihai tketicisine(mterilere) ulatrmak iin gerekli tm faaliyetler olarak tanmlanmaktadr5.

ekil 1.1: Lojistik A Kaynak: Julien Bramel-David Simchi-Levi,The Logic of Logistics: TheoryAlgorithms and Applications for Logistics Management,1997, s.2.

Lojistik a (ekil 1.1), hammaddelerin, yar mamul ve mamullerin tesislerarasndaki akn salamasna ek olarak; tedariki, retim merkezleri, depolar,

mteriler, datm merkezleri ve perakende sat yerlerinden oluur6. Bir genel

tanm da literatre Seven Rs olarak gemi olan Yedi Doru tanmdr: Dorurnn, doru artlarda, doru miktarda, doru yerde, doru zamanda, doru

4 H. Ronald Ballou,Business Logistics Management Planning Organizing and Controlling TheSupply Chain,Prentice Hall International, 1999, s.6.5 Osman Z. Orhan,Dnyada ve Trkiyede Lojistik Sektrnn Geliimi, TO, 2003, s.7.6 Julien Bramel-David Simchi-Levi,The Logic of Logistics: Theory Algorithms and Applicationsfor Logistics Management, Springer, 1997, s.1.


18/149

4

maliyetle, doru mteri iin kullanlabilirliini salamaktr7. Bu erevede rn yada hizmetler iin nemli bir deer yaratc faaliyet olarak deerlendirilmektedir8.

ekil 1.2:Yedi Doru (Seven Rs)

Lojistiin gnmzde kabul gren en geerli tanm, Lojistik YnetimKonseyi (The Council of Logistics Management-CLM), yeni ad ile Tedarik Zinciri

Ynetimi Profesyonelleri (Supply Chain Management Professionals-CSCMP)

tarafndan yaplmtr. Bu tanma gre lojistik; mterilerin ihtiyalarn karlamakzere rnlerin retildii veya kaynakland noktadan, son kullanmnn bulunduu

7 Stephen Hays Russell,Growing World of Logistics, Air Force Journal of Logistics,Winter, 2000,http://findarticles.com/p/articles/mi_m0IBO/is_4_24/ai_74582445/pg_1, 14.09.2006.8 Okan Tuna, Trkiye in Trkiye in Lojistik ve Denizcilik Stratejileri: Uluslar aras ve BlgeselBelirleyiciler,Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, Cilt:3, Say:2, 2001,s.194.

Dorurn

Dorumiktar

Doruzaman

Doruer

Doruartlar

Dorumteri

Dorumali et

Esneklik

Teslimgvenirlii

Teslimzaman

Teslimko ullar

Kullanla-bilirlik

Uygunluk

MteriMemnuniyeti


19/149

5

tketim noktasna kadar olan tedarik zinciri iindeki malzemelerin, servis

hizmetlerinin ve bilgi aknn etkin ve verimli birekilde iki yne doru hareketininve depolanmasnn, planlanmas, uygulanmas ve kontrol edilmesidir9.

Bu tanm lojistiin en stn boyutu olan mteri (tketici) isteklerininkarlanmas zerinde nemle durmutur10 ve iki nokta (tedariki-mteri) arasndakimal, hizmet ve bilgi akn ieren tm faaliyetleri kapsamaktadr11. Bu tanmdakritik olan noktalar lojistik hizmetlerin mteri ihtiyacn karlamak iinyaplmasdr. Burada mteri olarak tanmlanan, rnn sahibi olan retici veyasatc deil o rn kullanacak olan son kullanc olmaktadr. Hedef son kullancyaistedii mal istedii yerde istedii zaman istedii kadar, istedii artlarla ve istedii

fiyatla teslim edilmesinin salanmasdr. Bu da mteri memnuniyeti yaratmanntemelini oluturur12.

CSCMPin tanm son tanm deildir. Teknolojinin gelimesi, i olanaklarnnartmas, kreselleme ve geliim, her eyi deitirdii gibi tanmlamalar dadeitirmektedir. leride yeni tanmlarn gelmesi, mevcut tanmlara, bilgi iletiiminweb tabanl olmas yani internet zerinden haberleme eklenecektir. leride e-lojistike gtrecek olan bu eklenti tanmda yerini alacaktr13.

Msr piramitlerinin yapm (M.. 2575-M.. 2465) sivil alanda lojistiinkullanm asndan en eski byk proje saylr. Yine M.. 216 ylnda Kartacal

General Anibaln 30000 kiilik ordusunu atlar ve fillerle Alpler zerindenFransadan talyaya geirmesi, askeri lojistiin tarihesinde nemli bir kilometre

9 Supply Chain Management Professionals-CSCMP,http://www.cscmp.org/Downloads/Resources/glossary03.pdf, 16.09.2006.10 Birdoan Baki,Lojistik Ynetimi ve Lojistik Sektr Analizi, Lega Kitapevi, 2004, s.14.11 Otomasyon Dergisi, say 136, 2003, http://www.bilesim.com.tr, 12.02.2006.12 Atilla Yldztekin,Lojistik Sektr Yazs,Ambar Dergisi, Kasm 2003.http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 16.09.2006.13 Atilla Yldztekin,Lojistiin Tanmlar, Dnya Gazetesi, 07.02.2002.http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 16.09.2006.


20/149

6

tadr14. Bununla birlikte yirminci yzyln balangcnda lojistiin byk bir nemiyoktu ve 2. Dnya Savana kadar i alanna uygulanmamtr15.

Tablo 1.1: Lojistiin GeliimiAAMALAR YNET M MERKEZ RGTSEL TASARIM

1960 Yllar Depolama veUlatrma

Sat pazarlama,Depolama,Stok denetimi,Ulatrma etkinlii,

Dank lojistik faaliyetlerLojistik faaliyetler arasnda zayf balantDk lojistik ynetimi otoritesiiletme baarsn destekler

1980 Yllar ToplamMaliyetYnetimi

Lojistiin merkeziletirilmesiToplam maliyet ynetimiSre optimizasyonuRekabeti bir avantaj olaraklojistik

Merkezilemi lojistikfaaliyetlerByyen lojistik ynetimiotoritesiBilgisayar uygulamalar

1990 Yllar EntegreLojistikYnetimi

Lojistik planlamaTedarik zinciri stratejileriletme faaliyetleri ile btnlemeSre kanallar ile btnleme

Lojistik faaliyetlerdegenilemeTedarik zinciri planlamaToplam kalite ynetimi iin destekLojistik ynetim faaliyetleri

2000 Yllar Tedarik ZinciriYnetimi

Stratejik tedarik zinciri grExtranet teknoloji kullanmKanal glerini ortak bir kuvvetarac kullanmak iintedarik zinciri TQMgstergelerinde ibirlii yapmak

Ticari ortaklkSanal rgtTalepteki deiimlerBenchmarking ve yenidenYaplanma

2000 Yl ve Sonras E-TedarikZinciriYnetimi

SCM kavramna internetinuygulanmasDk maliyetli annda veri tabanpaylamElektronik bilgiSCM senkronizasyonu

Tedarik zinciri a ile ticaretortakl yapmak.com, -e eklentisi vb. piyasadeiiklikleri (e-ticaret)rgtsel eviklik ve llebilirlik

Kaynak: David F. Ross,Introduction to E-Supply Chain Management,CRC PresLLC, 2002, s.6.

14 Cargo@Cargo,Lojistiin Tarihesi, Bilgi Bankas,http://www.cargoatcargo.com/TR/bilgiBankasi/lojistiinTarihesi.asp, 22.03.2006.15 Ruslan Tymofyeyev- Bruce Strom,History of Logistics,University of Indianapolis,http://business.uindy.edu/oei/dates/lsc/2003/Dist.Log.History.doc, 28.09.2006.


21/149

7

Tabloda verilen bilgiler dnemler itibariyle ksaca aklanacak olursa;

1950 Yl ncesi:1950li yllara kadar dnya genelinde iletmeler lojistik kavramntanmamakta ve lojistik faaliyetlerini ayr ayr blmlerde ve farkl sorumluklar

altnda srdrmekteydi. Genellikle de bu blmlerin hedefleri birbirleriyleatmakta ve ortak hareket ettirmeyi gletirmekteydi16. Bu dnemde pazarlamayaklamnn ortaya kmasyla, lojistik nemini arttrd.

1950-1960 Yllar:Bu dnemde, datm sistemleri plansz ve dzensizdi. reticilerretir, perakendeciler satar ve birekilde mallar dkkanlara ulard. Datm, genelolarak nakliyeci ve reticilerin kendi aralar ile yaplrd. Geerli kontroller ve

datmla ilgili eitli fonksiyonlar arasnda hibir gerek balant yoktu17. 1950yllarnda ilk defa iletme sreli yaynlarnda fiziksel datm, malzeme ynetimi,tedarik ynetimi ve datm ynetimi gibi terimler referans olarak gsterilmeyebaland18.

1960-1970 Yllar:irketler mteri sadakati yaratmak ve yakalamak iin ayrntlpazarlama stratejileri gelitirmeye arlk vermeye balad19. lojistii kavramnnortaya kmas 1960 yllarna rastlamaktadr. Bu deiimi tetikleyense kitleretiminden, geni eitli ve kk boyutlu retime geitir. Henz bu dnemdelojistiin standardizasyonu veya genel kabul grm bir ifade ekli yoktu20.Gnmzde lojistiin en geerli tanmn yapan CLM 1963 ylnda kurulmutur.

1970-1980 Yllar:Bu sre datm kavramnn gelitirilmesinde nemli bir onyldr. Bir byk deiim baz firmalar tarafndan bir organizasyonun fonksiyonelynetim yapsnn datm da iermesi gerektiinin belirlenmesiydi. Bu on yldareticilerin ve tedarikilerin gcndeki bir art ile byk perakendecilerin art

grld. Balangta kendi dkkanlarna tedarik iin blgesel ve lokal datm

16 Orhan, a.g.e., s.39.17 Alan Rushton-Phil Croucher-Peter Baker,The Handbook of Logistics and DistributionManagement,Kogan Page, 2006, s.8.18 John Joseph Coyle-Edward J. Bardi,The Management of Business Logistics, West PublicationCoperation, 1980, s.4.19 Robert B. Handfield-Ernest L. Nicholas,Supply Chain Redesign, Finansial Times Prentice Hall,2002, s.2.20 David F. Ross,Intreduction to E-Supply Chain Management, CRC Pres LLC, 2002, s.7.


22/149

8

deposunda kavramsal bir deiiklik yaand ve kendi datm alarnda daha bykperakende zincirleri gelitirildi21.

1980-1990 Yllar: Lojistik kavram geni kitleler tarafndan 1985 ylndakullanlmaya balamtr. Kavramn geirdii bir sonraki aama lojistikten TedarikZinciri Ynetimine (TZY) geitir. Bu geiin arkasndaki temel neden ise1980lerden sonra bilgi sistemleri ve iletiim teknolojisinde yaanan hzl gelimedir.1981 ylnda ABDde telekomnikasyon sektrnn dereglasyonu ile birlikte bilgi

ve iletiim teknolojilerinin kullanm hz artmtr. Nakliye sektrnn dereglasyonuda ayn dneme rastlamaktadr22. Nakliyedeki dereglasyonla, fiyat esneklii ortayakt ve ulatrma irketlerinin mterilerine saladklar hizmetleri nemli lde

oald23

. 1985 ylnda giyim sektrnde QR (Quick Response/Hzl Yant) kavramortaya km, bunu dier sektrlerdeki hareketler takip etmitir. Kurumlar aras bilgialarnn ve EDI (Electronic Data Interchange/Elektronik Veri Deiimi)ningeliimi ile beraber TZYye gei sreci balamtr24.

1990-2000 Yllar: 1990larn balarnda, iletmeler yeni pazar mcadelelerine tepkiverebilmek iin retim kabiliyetini geni apta deitirecek btnleik lojistikynetimi faaliyetlerini kkten geniletmeye balam ve tedarik zinciri boyunca tm

yavruirketlerin bir dizgide bulundurmaya ynelmitir25

.

2000 Yl ve Sonras:Gn getike hizmetlerine yenilerini ekleyen lojistik, artkiletme stratejilerinin nemli bir bileeni ve rekabet avantaj salamann genel birgerei haline gelmitir. Bununla birlikte oluan pazar deiiklikleri, tezin ana konusuolan e-lojistik hizmetler ayrntl olarak ikinci blmde incelenecektir.

21 Rushton-Croucher-Baker, a.g.e., s.9.22 Cargo@Cargo, Lojistik Bilgi Bankas,Lojistiin Geliimi, http://www.cargoatcargo.com/TR/bilgiBankasi/lojistiginGelisimi.asp, 22.03.2006.23 Donald J. Bowersox-David J. Closs-M. Bixby Cooper,Supply Chain Logistics Management, TheMcGraw-Hill/Irwin, 2002, s.328.24 Cargo@Cargo,Lojistiin Geliimi, http://www.cargoatcargo.com/TR/bilgiBankasi/lojistiinGeliimi.asp, 22.03.2006.25 David F. Ross,Competing Through Supply Chain Management: Creating Market-WinningStrategies Through Supply Chain Partnerships,Chapman&Hall, 1998, s.96.


23/149

9

1.1.2. Lojistikle lgili Temel Kavramlar

almann daha salkl bir biimde srdrlebilmesi asndan, lojistik

literatrnde yaygn olarak kullanlan baz temel kavramlarn burada ksaca

aklanmas yerinde olacaktr.

i) Tedarik Zinciri Ynetimi: CLM ye gre Tedarik Zinciri Ynetimi (TZY);tedarik zincirinin ve bu zincir iinde yer alan tmirketlerin uzun vadeliperformanslarn arttrmak amacyla, sz konusuirketlere ait iletme fonksiyonlarve planlarnn, zincirdeki tmirketleri kapsayacakekilde, sistematik ve stratejikkoordinasyonudur. Dolaysyla ilk tedarikiden son kullancya kadar, mteriyedeer katan rn, hizmet ve bilgilerin saland i srelerinin entegrasyonudur26.Bu tanmla aklanan tedarik zinciri ynetimiu faktrlerin gerekletirilmesiniamalamaktadr27:

retimi dzenliekilde gerekletirecek kesintisiz malzeme, hizmet ve bilgiakn gerekletirmek,

Envanter maliyetlerini ve kayplar en aza indirmek, rnn kalitesini korumak,

Gvenilir tedarikiler bulmak ve korumak, Temin edilen materyalleri ve servisi standart hale getirmek, Gerekli olan materyalleri ve hizmetleri en dk maliyetle salamak, Kurumun pazarlk ve rekabeti gcn ykseltmek, Kurum iindeki dier gruplarla iyi iliki kurmak, Minimum idari giderlerle almak.

lk halkasn hammadde temin ve tedarik edenlerin, son halkasn nihai

tketicilerin oluturduu tedarik zinciri; mteriler asndan bakldnda bir rnveya hizmet iin talepleri yerine getirmek zere gereken deerleri oluturan retim,datm, pazarlama, lojistik ve hizmet kademelerini de iine alan unsurlarn

26 Mehmet Tanya, Lojistik ve Tedarik Zinciri Ynetimi,Otomasyon Dergisi, say 136, 2003,http://www.bilesim.com.tr, 12.02.2006.27 Atilla Yldztekin,Tedarik Zinciri Ynetimi,3D Dergisi http://www.atillayildiztekin.com,13.02.2006.


24/149

10

tamamdr28. Tedarik zinciri fabrika dzenlemesinden perakende raflarna kadar olan,

satclar, retim faaliyetlerini, lojistik tedarikilerini, i datm merkezlerini,datclar, toptanclar ve dier ticari ortaklklar ierir29.

Tedarik zincirinin bu anlayla bir rn sreci zerindeki yeriu ekildedir.

ekil 1.2:Tedarik Zinciri YapsKaynak: Robert B. Handfield-Ernest L. Nicholas,Supply Chain Redesign,Finansial Times Prentice Hall, 2002, s.9.

28 Zafer Yaman,Talep Ynetiminde Araylar ve SCM, http://www.pazarlamadunyasi.com.tr/dergioku.php?haberid=29, 15.10.2006.29 Beter Management,Business Articles Seminars Management Insights, http://www.bettermanagement.com/topic/whatis.aspx?f=12, 16.10.2006.

TEDAR K AI

LETME

Mhendislik

Satnalma Lojistik

lemler

DAITIMAI

SON

TKET

C

Bilgi, rn, hizmet, sermaye ak

li ki Ynetimi


25/149

11

ii) 3PL (3. Parti Lojistik): 3PL, iletmelerin malzeme ynetimlerinin ve rndatm faaliyetlerinin tamamn veya bir ksmn gerekletirmek iin d kaynak(outsourcing) kullanmalardr. 3PL ilikileri, geleneksel lojistik salayc ilikilerinegre daha karmak, stratejik ortaklklardr30.

Tablo1.2: Geleneksel Yaklam ve 3PL in Karlatrlmas GELENEKSEL DI KAYNAK KULLANIMI (3PL)

Standart Mteriye zelGenellikle tek boyutlu, yalnzca tama yada yalnzca depolama

ok boyutlu; tama, depolama, ambarynetimi birbirini tamamlar biimdebtnleik sistem yaklam

Ama nakliye masraflarnn en azaindirilmesi

Hizmet kalitesi ve esneklik gereksinimlerinide gz nne alarak toplam sahip olma

maliyetin en uygun dzeye indirilmesi1-2 yllk szlemeler st/orta ynetim dzeyinde tartlan dahauzun sreli szlemeler

Daha kstl bir alanda uzmanlk gereksinimi Daha geni kapsaml lojistik uzmanl veanalitik yetenekler gereksinimi

Szleme grmeleri ksa srer Szleme grmeleri uzun srerletmeler arasndaki ba daha zayf, hizmetsalayc firmay deitirmek daha kolay

letmeler arasndaki ba daha kuvvetli,hizmet salayc firmay deitirmek dahazor ve maliyetli

Kaynak: Doan Necip Mersin, 1.Uluslararas Lojistik Bildirileri Kitab,Baheehir niversitesi Yaynlar, 2003, s.103.

iii) 4PL (4. Parti Lojistik) : LODER (Lojistik Dernei) 4PLi; mterilerinekapsaml tedarik zinciri zmleri sunmak iin, kendi organizasyonunun

kaynaklarn, yeteneklerini ve teknolojisini, nc taraf lojistik (3PL) iletmeleri ilebir araya getiren ve tm zincirin tasarmn ve ynetimini stlenenirketler olaraktanmlamaktadr. 4PL iletmeleri tm tedarik zinciri boyunca deer katabilmeuzmanlna ve yeteneine sahip olmak zorundadr31.

30 David Smichi Levi-Philip Kaminsky-Edith Smichi Levi,Design & Managing The Supply ChainConcepts Strategies & Case Studies, McGraw-Hill Irwin, 2003, s. 149.31 LODER Lojistik Dernei, Lojistik Terimleri, http://www.lojistik.org/lojistik dernei lojistikterimleri, 08.10.2006.


26/149


27/149

13

ekil 1.3:Global Lojistik evresi

Kaynak: Douglos M. Lambert-James R. Stock-Lisa M. Ellram,Fundamentels of Logistics Management,Irwin/McGraw-Hill, Boston, 1998, s.398.

Lojistik global boyutlara ulat zaman belirsizlikler ve riskler artar35:

Artan Belirsizlikler: Artan mesafeler

Artan teslim sreleri

Artan pazar bilinmezlikleri

Azalan Kontrol Yetenekleri: Artan araclarn says

Artan ynetim mdahaleleri

35 Donald J. Bowersox-David J. Closs,Logistical Management The Integrated Supply ChainProcess,McGraw-Hill, 1996, s.139.


28/149

14

1.1.3. Trkiyede Lojistik Sektrnn Konumu

Dnyadaki benzer uygulamalara paralel biimde hizmetleri eitlendiren veuzmanlatran Trkiyede yerleik lojistik sektr, 2000 ylnn bana gelindiinde,

emekleme devresini geride brakarak, yerli ve uluslararasirketlerde ibirliinegiden, yurtd brolar aan hizmetlerinin kalitesini srekli artran, dinamik bir sektrhaline gelmitir36. Ancak; hala lojistii sadece nakliye veya datm ilemi olarakgrp, hizmetlerini bu lde gerekletiren irketler mevcuttur. Aynekilde, bazhizmet alanlar da lojistii bu ekilde deerlendirmektedir.

Trkiye, corafi olarak kresel lojistik reten dou ile tketen bat arasndabir kprdr. Tketimin doyaca bat ile tketimin artaca dou arasndaki mal

hareket trafiinin ters dnmesi sz konusudur. Bu durumda yeni tama kanallarnaihtiya vardr. Trkiye uzak mesafede en ekonomik seenek olan deniz tamaclile douya gelecek mallarn uzak douya, BDT lkelerine ve Arap lkelerinehareketinde bir aktarma noktas, yani lojistik s olmak durumundadr37.

Trkiye corafyasnn lojistik bak asyla nemli stnlkleri vardr.lkemiz jeo-stratejik adan Asya ve Avrupa ile Karadeniz ve Akdeniz arasnda

kpr konumunda olup ktann kesiim noktasndadr. Bu bak asyla Trkiye;

Avrupa, Balkanlar, Karadeniz, Kafkaslar, Hazar, Orta Asya, Orta Dou ve KuzeyAfrika lkeleri iin bir datm ve toplama (aktarma) merkezi olabilecek zellii ileuluslararas lojistik asndan ok uygun bir konumdadr. Ancak fiziksel ve kurumsal

altyap eksiklikleri vardr38.

Yaplan tahminlere gre Trkiyede lojistik faaliyetlerin toplam hacmi

yaklak 30 milyar ABD dolar dzeyindedir. Lojistik sektrnde faaliyet gstereniletmelerin toplam cirosunun ise 6-10milyar ABD dolar arasnda olduu tahmin

edilmektedir. (En ok kabul gren tahmin 7 milyar ABD dolardr.) Ayrca lojistiksektrnn GSMHya katks 12 milyar ABD dolar ve istihdamnn ise 1,5 milyon

kiinin zerinde olduu tahmin edilmektedir. Bu deerler sektrn Trk ekonomisi

36 UT KAD,Lojistik Hizmetler,http://www.utikad.org.tr/loj-hizmet.htm, 10.02.2006.37 Atilla Yldztekin, Hedef Dergisi Yazs, http://www.atilla yildiztekin.com, 10.02.2006.38 Mehmet Tanya, Trkiye Lojistik Sektr in Strateji ve zm nerileri,19.02.2006, Atlmniversitesi Ankara, slide:7, http://www.biymed.com.tr, 04.10.2006.


29/149

15

asndan nemini aka ortaya koymakta, Trkiyenin iinde bulunduucorafyann lojistik ss olmas durumunda bata istihdam olmak zere lkeekonomisine nemli lde katksn arttracan aka gstermektedir39.

Trkiye, gelecekte evresindeki komu lkelerle ve dier blge lkeleriyledaha fazla ticaret yapmak mecburiyetindedir. Komu ve blge lkeleriyle yaplanticaret gelitike tamaclk ve lojistik hareketlilik artacak ve sektr yeni birdinamizm yakalayacaktr40.

1.1.4. Lojistiin Gelimesinde Etkili Olan Faktrler

Lojistik; biliim teknolojileri ve gen teknolojileriyle birlikte 21. yzylda

dnyadaki geliecek olan sektrden biri olarak karmza kmaktadr41. Ulusalekonominin canlanmasyla beraber ithalat ve ihracatn artmas, lojistik sektrnn

gelimesine katk salamaktadr. Kresellemenin hzlanmas, dnyann tek pazarhaline dnmesi, lek byklnn avantajlarnn kullanlmas gibi gelimelersonucunda gelecekte kresel lojistikirketlerinin tm lkelerde kendi isimleriyledevreye girecekleri, bilgi teknolojilerini ve iletiimi baar ile kullananlarnykselecei, kendi kadrolarn eitebilecek olanlarn ucuz i gc kazanabilecekleri,ellelenen miktarlarn artmasyla otomasyonun, robotlarn nem kazanaca,

datmn ileride bayi ve sat merkezleri yerine son kullancya kadar inecei ve busayede palet ls yerine paket ls ile lojistik hizmetlerin yerine getirilecei,deniz tamaclnn demiryolu ile birletirilecei kombine tamacln nemkazanaca gibi birokey hayal edilebilir42.

Lojistik faaliyetlerde etkinliin ve verimliliin artrlabilmesi iin aadakikonulara nem verilmelidir43:

39 Sahavet Grdal,Trkiye Lojistik Sektr Altyap Analizi, TO Yaynlar 2006-14, EUROMAT,2006, s.48.40 Murat Erdal, Kresel Lojistik, UT KAD, 2005, s.146.41 Lojistik ve Ulatrma likisi, http://www.biymed.com/pages/makaleler/makale91.htm,02.11.2006.42Atilla Yldztekin,Lojistik Sektrnn 20 Yllk Gemii, Dnya Gazetesi 05.08.2004,http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 16.09.2006.43 Mehmet Tanya, Lojistik ve TZ Ynetimi,Otomasyon Dergisi, Say 136, Eyll 2003,http://www.bilesim.com.tr, 12.02.2006.


30/149


31/149


32/149

18

1.1.5. Lojistiin nemi

Son yllarda, kresellemenin etkisiyle lojistie verilen nem artmtr. Yeniekonomik yap iindeirketlerin, maliyetlerin azaltlmas ve mteri memnuniyetinin

salanmas konularna odaklanmalar lojistiin nem kazanmasna neden olmutur44.

Hibir i sreci lojistiin karmakln ve corafik uzunluunu iermez.Lojistik; dnyann her tarafnda, gnn yirmi drt saati, haftann yedi gn, yln elli

iki haftas, rn ve hizmetlerin ihtiya duyulduklar anda hazr bulunmalaryla

ilgilenir. Lojistik olmadan; pazarlama, retim ve uluslararas ticarette baarl olmakzordur. Gelimi endstriyel toplumlarda lojistik yeterlilik byk nem tar;tketiciler satn aldklar rnleri, sz verildii gibi teslim edilmesini bekler45.

Bir hizmet sektr olan lojistik sektrnn dier tm sektrlerle dorudan vedolayl ilikisi bulunmaktadr. Lojistik, bir iletmenin toplam i yapsnn iinde ylenemli bir edir. Aada bu youn iliki ortaya konmaya allmaktadr46:

retim ile : retim planlama,

retim kontrol,

Fabrika ve depo tasarm,

Hammadde stoklar, vb.Pazarlama ile : Mteri hizmetleri,

Ambalajlama/Paketleme,

Datm merkezi yeri,Envanter seviyeleri,

Sipari sreci, vb.

Finans ile : Stok tutma,

Stok kontrol,

Mali donanm,

Datm maliyeti kontrol, vb.

44 Mehmetakir Ersoy, Lojistiin nemi ve Trkiye,V. Lojistik Ynetim Zirvesi Ekol Zirve zelDergisi,16-17 Nisan 2003.45 Bowersox-Closs-Cooper, a.g.e., s.31.46 Rushton-Croucher-Baker, a.g.e., s.163.


33/149


34/149

20

arasnda olacaktr52. Yani iyi ynetilen lojistik faaliyetleri, rekabet avantaj

salayacaktr.

Gnmzde iletmelerin ve dolaysyla lkelerin rekabeti stnlnbelirlemede en nemli stratejik unsurlardan biri olarak deerlendirilmektedir.Kresel birok markann uluslar aras pazarlarda kalc olmasnn ardnda mteritatmini ve dk maliyetleri hedefleyen etkin bir lojistik ynetiminin olduubilinmektedir. Yaplan aratrmalar bu tr iletmelerin, ar reklam, baskcsat, dk fiyat politikalar yerine lojistik etkinlie ncelik verdiini vernlerini/hizmetlerini mterilerine elverili kldklarn gstermitir53.

Lojistik fonksiyonunun nem kazanma nedenleriyle sralanabilir54

:

Mamul eitlerinin gelien ve deien tketici isteklerini karlamazorunluluu ile hzla artmas,

Byk uluslar aras retim ve sat firmalarnn oalmas, Bilgisayar kullanmnn yaygnlamas ve haberleme sistemlerinin gelimesi, retim teknolojilerinin pek ok alanda doyma noktasna ulamas nedeni ile

yneticilerin maliyet drmek iin lojistik alanna ynelmesi,

Tama uzaklklarnn ve maliyetlerinin artmas, evreyi koruma amac ile kullanlm malzemelerin yeniden kullanlmak

zere ilenmesi.

Gnmzde lojistiin kazand nem, irketleri lojistik verimliliiniarttrarak rekabet avantaj elde etmeye zorlamaktadr55. Bir generale atfedilen yi

bir lojistikle sava kazanlmayabilir ama kt bir lojistikle savan kaybedileceikesindir sz de, konunun ok boyutlu nemini gstermektedir56.

52 Avrupa Birlii Merkezi,Tedarik Zinciri Sunumu, http://www.abm-istanbul.org/dokumanlar/abm/seminer/20031216_tedarik/sunumis.ppt#29, 04.04.2006.53 Tuna, a.g.e., s.194.54 Blent Kobu,retim Ynetimi,Beta Basm Yaym, 2005, s.237.55 Orhan, a.g.e., s.16.56 Logistics Quotes,Navy Supply Corps Newsletter, May-June 2003,http://findarticles.com/p/articles/mi_m0NQS/is_3_66/ai_101940760/pg_1, (18.10.2006)


35/149

21

1.2. LOJ ST K YNET M

Gnmzde lojistik hizmetleri ok eitli hale gelmitir. Gn getike

hizmetlerine yenilerini ekleyen bu dinamik sektrn, balca hizmetleriunlardr:

Uluslararas ve dahili tamaclk hracat-ithalat ilemleri ve gmrkleme Tama trnn belirlenmesi

Karayolu Denizyolu Havayolu Demiryolu Nehir yolu Boru Hatt Kombine Tamaclk

Tama ynetimi ve tayc seimi Tama szlemesi ve kapsamnn belirlenmesi Tama belgeleri hazrlama Uluslararas yasal mevzuat ve uygulamalar hakknda danmanlk

hizmeti Operasyon ve sevk ynetimi Maliyet planlamas Sigortalama Depolama Elleleme Ambalajlama, barkod ve etiketleme Vergi mevzuat ve ilemleri

Pazarlama Satnalma Mteri ilikileri ynetimi Banka ilemleri Biliim teknolojilerini kullanarak tm niteler arasnda koordinasyon

ve iletiimin salanmas vb. hizmetler olarak oaltlabilir.


36/149

22

1.2.1. Lojistik Ynetimin Amalar

Lojistik ynetimi, bir sistem yaklam belirleyerek her biri ayr bir maliyetunsuru olan fonksiyonlar arasnda dei-toku dengesi salayan mteri hizmeti

dzeyini srekli gelitirmeyi bir hedef olarak belirler. yi bir lojistik ynetimi,kaliteyi arttran ve firmalara i ve d pazarlarda rekabet gc kazandran bir etkioluturabilmektedir57.

ekil 1.4:Lojistik Strateji Piramidi Kaynak: William C. Copacino,Supply Chain Management,CRC Pres LLC, 1997,s.32.

57 GEME, a.g.e., s.20.

Kanaltasarm

ebeketasarm

Mterihizmetleri

STRATEJ K

YAPISAL

FONKS YONEL

UYGULAMA

Depotasarm

vefaali etler

Malzemeynetimi

Organizasyon ve deiimynetimi

Bilgisistemleri

Tamaynetimi

Prosedrve

muameleler

Tesisve

ekipmanlar


37/149

23

Lojistik piramidi, lojistik stratejisi gelitirmek iin etkili bir aratr. Stratejikseviye; iletmelerin mterilerine olan temel deer saptamalar lojistiin nasl katkdabulunabildiini anlamak asndan nemlidir. Yneticiler deer saptamalarn velojistik stratejileri anladktan sonra, yapsal sorunlara ynelmeli ve ka tane depoya

ihtiya var gibi sorular sorulmaldr.letmeler en etkili yolda altklarn garantietmelidir. Fonksiyonel mkemmellii salamak, tama ynetimi, depo operasyonuve malzeme ynetimi gibi faaliyetler iin optimal uygulama almalar tasarlamaygerektirir. Baarl bir uygulama olmadan, lojistik strateji ve planlarda gelimeanlamsz olur58.

lk olarak lojistik ynetimi; tedariki ve retim tesislerinden, depo ve datm

merkezleri araclyla perakendeci ve maazalar boyunca her vastann, etkili vemteri isteklerine uygun rnler kmasndaki etkisini dikkatle inceler. Lojistikynetiminde ikinci ama tm sistem boyunca, verimli ve etkin maliyetli olmak;

ulatrma ve datmdan hammadde, yar bitmi ve tamamlanm rnlerinstoklanmasna kadar maliyetleri minimize etmektir59.

Lojistik ynetiminin amalarnyle sralanabilir60:

Hzl Yant (sipariten teslimata olan sre), En Az Stok, En Az Maliyet (yklerin birletirilmesi, konsolidasyon, verimlilik), Kalite (hasarszlk, performans), zlenebilirlik (yk, ara ve kap takibi), Srdrebilirlik (yaam evrim destei, yedek para, ambalaj malzemesi ve

hurda geri toplama, evresel duyarllk).

1.2.2. Lojistik Ynetiminin Temel Unsurlar

letmeler asndan lojistik, hammadde, yar mamul ve hazr paralarnretim ortamna tanmas fiziksel tedarik (giri lojistii); sonrasnda bunlarn i

58 Copacino, a.g.e, s.3459 Bramel-Levi, a.g.e., s.3.60 Tanya, a.g.e., slide:4


38/149

24

istasyonlar ve tezgahlara tanmas yani kurum ii malzeme ak ve elleleme;nihayetinde ise k ambarndan datm kanallarna ve mterilerine kadar uzananzincir fiziksel datm (k lojistii) olarak aamal bir ynetim srecindenolumaktadr. Bu aamal ve birbiriyle balantl olarak gelien yap tek bir ataltnda Tedarik Zinciri Ynetimi olarak toplanmaktadr.(Tablo 1.3)

Lojistik Ynetiminin Bileenleri

ekil 1.5:Lojistik Ynetim Bileenleri Kaynak: M. Douglos Lambert-James R. Stock-Lisa M. Ellram, Fundamentels of Logistics Management, Irwin/McGraw-Hill, 1998, s.5.

Lojistik ktlar:

- PazarlamaYnelimleri(rekabetiavantaj)

- Zaman ve YerFaydas

- MterilereVerimliHizmetler

- Uygun Mallar

Lojistik Girdileri:

- DoalKaynaklar

- Tesis veDonanmlar

- nsanKaynaklar

- FinansalKaynaklar

- Bilgi Kaynaklar

Lojistik Ynetim FaaliyetleriPlanlama Uygulama - Kontrol

Tedarik retim DatmLojistii Lojistii Lojistii

- Mteri Hizmetleri- Talep Tahmini- Datm letiimi- Envanter Kontrol- Malzeme Ellelemesi- Sipari leme- Para ve Hizmet Destei

- Fabrika ve Depo Yeri Seimi- Satnalma- Ambalaj/Paketleme- Geri Dnen Mallarnlenmesi- Fire/Atk Ynetimi- Trafik ve Ulatrma Ynetimi- Depolama


39/149

25

1.2.2.1. Giri Lojistii

Giri lojistii, tedarikileri iletme srecine balayan girdi hareketindensorumludur. Tanmas planlanan unsurlarn (hammadde, yar mamul, hazr para

vb.) nereden veya kimden, ne kadar ve ne zaman sipari edilmesi gerektiinibelirlemektedir. Fiziksel tedarik sistemi, eitli tedarikiler arasndan seimyapabilmek iin gerekli olan kriterleri sunmakta olup, gelen malzemelerin hangi

tama tryle tanacan belirleyerek onlarn depolanaca yerleri ve bu yerlerinolmas gereken zelliklerini aklamaktadr.

1.2.2.2. retim Lojistii

Dahili ilemler, iletme ii al faaliyetlerinin ynetimini kapsamaktadr.Giri ambarnda bulunan malzemelerin imalat ortamndaki i istasyonlarna aktarmve blmler arasnda dolamnn salanarak tamamlanm rn halinedntrlmesiyle birlikte k ambarna sevki bu aamadaki temel srelerdir61.

1.2.2.3. k Lojistii

Pazara, dolaysyla mteriye yakn olmak, fiziksel datm ve onun

gerektirdii hizmetlerle olmaktadr. Dnya leinde fiziksel datm kolaylatranok sayda ve nitelikte gelimeler olmasna karn, fiziksel datm neminikorumaktadr. Bunun en nemli nedeni, iletmelerin da almalar ile birlikte,rekabetin artmas ve rekabet iinde fiziksel datmn nemli bir etkinlie sahipolmasdr62.

61 anc-Erdal, a.g.e., s.51-52.62 Ahmet Hamdi slamolu, Pazarlama Ynetimi Stratejik ve Global Yaklam, Beta BasmYaym, 2000, s.419.


40/149

26

Tablo 1.3: Lojistik Ynetiminin Temel Unsurlar Giri (Inbound) Lojistik

Sreleriretim Sreleri veMalzeme Ynetimi

k (Outbound)Lojistik Sreleri

F Z KSEL TEDARK DAHL LEMLER FZ KSEL DAITIM

Tedarik Sistemleri

Hammadde/yarmaml/

Hazr para temini/

satnalma programlar/

giri ambar/depolama

retim Sistemleri

Sre planlama/retim

programlama/imalat/ kurum

ii tama

Datm SistemleriTamamlanm rnler/ k ambar/ depolama/ datm zinciri/hedef pazarve mteriye sunum

Kaynak: anc-Erdal, a.g.e., s.50.

1.2.3. Lojistik Ynetimi Faaliyetleri

Lojistik ynetimi faaliyetlerini aadaki alt balklar altnda incelemekmmkndr.

i) Mteri Hizmetleri: Mteri hizmetleri, lojistik ynetiminin en nemlifaaliyetlerindendir. nk daha nce de akland gibi lojistik ynetiminin znde,mteri memnuniyeti yatmaktadr. Her mteriye zel hizmet verebilen lojistik

ynetiminde baarl olabilmeninart; mterileri ok iyi tanyan, isteklerini anlayanve istenildii zaman yerine getirebilen mteri hizmetlerinin varldr.

Mteri hizmetleri, lojistik sistemin ktsdr. Doru rn, doru mteriye,doru yerde, doru artlarda ve doru zamanda, mmkn olan en dk toplammaliyetle sunmay ierir. Bylece mteri memnuniyeti salanr63.

63 Ltfi Aygler, International Transportation and Logistics, School of Applied DisciplinesDepartment of Logistics, 1999, s.142.


41/149

27

*kalite *teslim sresi ve esneklik*rn zellikleri *teslim gvenilirlii ve tutarllk*teknoloji *tek iletiim noktas*dayankllk *i yapmay hafifletmek

*sat sonras destek, vb

ekil 1.6:z rnnn Gelimesinde Hizmetin Kullanm Kaynak: Martin Christopher, Logistics and Supply Chain Management,FTPrentice Hall Financial Times, 1998, s.44.

Pazarlamann nde gelen dnrlerinden Peter Lewitin dedii gibi;insanlar artk rnleri deil, yarattklar faydalar satn alyorlar. Bu ifadeninarkasndaki gr, teklifin btnldr ki bu da mteri deerini dourur. ekil 1.7bu fikri hizmet kuatmas yaklam ile gelitirir. Merkezdeki temel rn olan z(core) rn, fabrikadan ayrld eklidir. Dtaki daire mteri hizmetleri ve lojistikhizmetlerin ekledii tm deerleri temsil eder64. Lojistik iletmesi, gerek esas hizmetgerekse bunu evreleyen ilave hizmet elemanlar bileenlerinin zelliklerinimterilerin talep ettii faydalar zerine kurar ve gelitirir65.

lem eleri, genellikle blme ayrlr. Bunlar, her bir hizmetgereksiniminin zamann ve ieriini yanstr.

64 Christopher, a.g.e., s.44.65 anc-Erdal, a.g.e., s.67.

z rn


42/149

28

- 1. lem ncesi eler: Bunlar, asl ilem alma yerinden nce ortaya kan mterihizmet faktrleridir veunlar ierir:

Yazl mteri hizmeti politikas

Sipari personelinin eriilebilirlii Tek sipari irtibat noktas Organizasyon yaps Sipari hacmi kstlamas Sistem esneklii lem eleri

- 2. lem eleri: Bunlar, fiziksel ilemlerle direkt ilgili faaliyetlerdir ve genellikledatm ve lojistikle ilgilenir. Bu balk altndaunlar kapsanr66:

Sipari dn sresi Sipari hazrlama Stok bulundurma Teslim alternatifleri Teslim sresi Teslim gvenirlilii

Tamamlanm rnlerin teslimi Mallarn durumu Sipari durum bilgisi

- 3. lem Sonras eleri: Bunlar, teslimden sonra oluan elerden meydana gelir.rnein;

Yedek para bulunurluu

Beyan sresi lemlerin faturalanmas Doru faturalama rn yedei/garantisi

66 Rushton-Crouker-Baker, a.g.e., s.37.


43/149

29

Dn politikas Mteri ikayetleri ve prosedrleri Hasar prosedrleri

Tm iletme faaliyetlerinin karsnda mteri hizmetinin farkl elerinideerlendirmedeki ama, kusursuz bir hizmet tedariini salamay denemektir.Ama mteri memnuniyetindeki farkl ayrntlara uygun,irketin tm grev srasnbir yandan dier yana deerlendirmek, benzersiz bir servis imkan sunmayaalmaktr. Mteri hizmeti eleri ayn zamanda ok ilevli blmlerlesnflandrlr. Bu drt ana ok ilevli blm:

1. Zaman : Siparilerin yerine getirilme devir sresi2. Gvenilirlik : Sabit garantili teslimat sresi, hatasz sipariler3. letiim : Sipari almlarnn kolaylatrma ve sorulara yant bulma4. Esneklik : Yeniden dzenleme ve deien mteri ihtiyalarna karlk

verme yetenei.

ii) Tama: Uluslararas piyasalarda yaanan youn rekabet, bu piyasalarda pazarpayn muhafaza ve artrmada, dk maliyetle girdi teminini, ayrca retilen

mallarn yine uluslararas piyasalara rekabet edebilir fiyatlarla zamannda arzngerekli klmaktadr67. Maln yerinde ve zamannda ihtiya sahiplerine

ulatrlabilmesi iin planl, programl bir ulatrma ve depolama sistemine ihtiyavardr. htiya duyulan bu sistem, lojistik kavramnn bel kemiini oluturmaktadr.Tamaclk lojistiin merkezinde yer alan bir faaliyet durumundadr68.

Tamann grevi; hammaddeleri tedarik noktasndan retim noktasna,mamulleri ise retim noktasndan tketim noktalarna arzu edilen miktarlarda,

planlanan sre iinde ve makul bir maliyetle gndermektir69

. Lojistik ynetimindetamann rol son otuz ylda nemli lde deimektedir. Bugn geni ulatrmaalternatifleri, rn veya hammadde lojistiini desteklemek iin mevcuttur. rnein,

67 T.C. Babakanlk D Ticaret Mstearl, Ulatrmann D Ticaretimizdeki nemi,http://www.dtm.gov.tr/ead/ekonomi/sayi5/ulastirma.htm, 05.11.2006.68 Hasan zgen,Lojistik ve Ulatrma likisi,http://www.biymed.com/pages/makaleler/makale91.htm, 02.11.2006.69 Zeyyat Sabuncuolu-Tuncer Tokol, letme I-II, rnek Kitapevi, 1987, s.200.


44/149

30

lojistik yneticileri toplam lojistik maliyetlerini drmek iin zel entegre tamalaruygulayabilir70.

Tamann verdii kararlaru ekilde sralanabilir:

1. Tama tr karar (maliyet ve kar analizleri yaplarak, rn ya da rnlerindurumuna ve ulatrmann altyapsna uygun, hava, kara, deniz, demir, nehiryolu ve boru hatt tamaclndan birinin yada kombine tama karar)

Tablo 1.4: Tama Trlerinin zellikleri letme zellikleri Demiryolu Karayolu Denizyolu Boru Hatt Havayolu

Hz 3 2 4 5 1

Yetenek 2 1 4 5 3Gvenilirlik 3 2 4 1 5Kapasite 2 3 1 5 4Sklk / Frekans 4 2 5 1 3Bileik Sonu 11 10 18 17 16

Kaynak: Bowersox-Closs-Cooper, a.g.e., s.346.

Tablodaki deerlerden en dkleri, en iyi olan iaret eder. Bunlar ksacaaklanacak olursa:

Demiryolu;ekonomik ve ar hacimli ykler iin elverili tama eklidir.

Karayolu; olduka esnek, greli olarak hzl ve ucuz bir tama eklidir.

Denizyolu; en yava ve en ekonomik tama ekli olup, byk hacimli mallarntanmasnda en uygun yntemdir. Havayolu;en pahal fakat en hzl tama eklidir.

Boru Hatt;esas olarak gaz ve yalarn tanmasnda kullanlr. Nehir Yolu;nehrin getii yerlerle snrl tama eklidir.

Elektronik Ula trma; en yeni tama eklidir. Eskiden yalnz fiziksel biimlerdeyollanan mzik gibi mallar, bu tama ekli ile internet yoluyla elektronik olarakyollanabilmektedir71.

70 Bowersox-Closs-Cooper, a.g.e., s.328.71 Sunil Chopra-Peter Meindl,Supply Chain Management Strategy Planning and Operation, Prentice Hall, 2000, s.55.


45/149

31

2. Tayc seimi (ulatrmay gerekletirecek tayc yada tayclarnbelirlenmesi karar)

3. Tama aralarnn seimi (tamann z mallarla, kiralama ya da satnalmayollarndan hangisi ile gerekleecei karar)

4. Trafik hattnn belirlenmesi (rnlerin ulatrlmasnda hangi yolun izleneceikarar)

5. Tama szlemesi ve kapsamnn belirlenmesi karar6. Tama belgelerinin hazrlanmas

iii) Satnalma: Satnalma faaliyeti iletmelerde uzun yllar boyunca basit birfonksiyon olarak ele alnd ve organizasyon iinde dk bir seviyede faaliyetler

gsteren alanlar tarafndan gerekletirildi. nk ama, retim iin gerekli olanmalzemenin en dk fiyattan alnmas ile snrl idi. Oysa son yirmi ylda, satnalmatedarik zinciri ynetimi anlay ile yerini retici ile tedariki ilikisini temel alan biranlaya brakt ve faaliyet organizasyon iinde daha stratejik ve yksek seviyede birkonuma yerleti. Gnmzde gelimi lkelerde retim yapan bir iletmenin anagirdilerinin banda satnalma kalemleri gelmektedir.

retim yapan her iletme birbirinden farkl retim stratejilerine sahip olabilir

ve bu nedenle her birinin satnalma yaklam, setikleri retim stratejisinin zelgereksinimlerini karlayacak ekilde farkllk gsterebilir. Hi kukusuz; gsterilenperformans, mterilerin rn kalite gereksinim ve beklentilerini karlamakzorundadr. retimin istenen kalite ve hzda srdrlmesi, tedariki ve retici, bir

baka deyile satc-alc ilikisinin salkl, sistemli ve stratejik bir erevedeynetimini zorunlu klmaktadr72.

iv) Geri Dn Lojistii: letmeler uzun yllar boyunca ileri lojistik faaliyetlerine

odaklanp, geri lojistik faaliyetlerini hep maliyet olarak grmlerdir. Geri dn lojistii; rn ve kaynaklarn satndan veya mterilere tesliminden sonra hareketve ynetimlerine odaklanm, lojistiin uzmanlam bir blmdr73.

72 Serdar Aydntu, . Ulatrma ve Lojistik Y.O. Yaymlanmam Ders Notlar, stanbul, 2001.73 Council of Supply Chain Management Professionals,http://www.cscmp.org/Downloads/Resources/glossary03.pdf, 29.10.2006.


46/149


47/149

33

v) Datm Ynetimi: Datm ynetiminin temel amac, mteriden alnanhammadde, yar mamul, hazr para ve tamamlanm rn ve eyalarn lke iindeveya ihra edilen pazarlarda istenilen adrese zamannda, ekonomik, hzl ve gvenli

olarak sevk edilmesidir. Bu ynetimin baars ise; mteri siparilerinin ncedentespit edilmesine, bilgi teknolojilerinden faydalanarak mteri isteklerine hzl birbiimde yant verebilme yeteneine ve retimde stok seviyelerinin minimumdzeylere indirilmesine baldr77.

vi) Fabrika ve Depo Yeri Seimi:Firmalarn ynetmek zorunda olduklar lojistiksrelerinin nemli halkalarndan birini oluturan fabrika ve depo yeri seimistratejik bir karardr. Sadece hammaddelerin giri nakliyesi ile nihai mallarn k

nakliyesini deil, hem de mteri hizmet dzeylerini ve tepki hzn etkiler. Uzunvadeli stratejik hedeflerin analizi ile olduka kapsaml bir almann sonucu ortayakar, firmalarn tm lojistik sisteminin yapsn etkiler78.

vii) Depolama: Depolama, her lojistik sistemin ayrlmaz bir paras olaraktanmlanabilir. Yllar boyu sadece stoklarn tutulduu ya da rnleri saklayaniletmelerin nemsiz taraf olma gr gelimi, kaynak noktasndan retim noktasarasnda mallar depolayan, dzenleyen; durumlarna ait bilgileri ynetime ileten

iletmelerin lojistik sistemlerinde ok nemli bir faaliyet haline gelmitir79

. dealolarak bir depo ezamanl birekilde ekonomiklik ve hizmet faydas salar80.

Depolama, lojistik iin stratejik bir role sahiptir. Bunlar maddeler halinde

aklanacak olursa81:

Yerel stok salamak, Mteriler iin katma deerli hizmetler gerekletirmek,

nemli tedarikilere yakn alarak gelen malzemelerin kontrol merkezi gibihizmet vermek.

77 anc-Erdal, a.g.e., s.114.78 Lambert-Stock-Ellram, a.g.e., s.19.79 A.g.e., s.266.80 Bowersox-Closs-Cooper, a.g.e., s.382-383.81 Kent N. Gourdin,Global Logistics Management, 2006, Malden MA Oxford : Blackwell Pubs.131.


48/149

34

Siparilerin birleme noktas olmak, Daha ekonomik tamalar iin siparileri birletirmek, Deiken retim srelerine kar korumak, Kalite denetimlerini salamak, Geri dn lojistiini ynetmek, retim ekonomisini salamak, Etkin satnalmay salamak.

viii) Ambalajlama: Ambalajlama lojistiin amacn gerekletirmesini salayannemli halkalardan biridir. nk daha nce de akland gibi amac, doru rnndoru artlarda kullanlabilirliini salamak olan lojistik doru ambalajlama kararlar

ile bunu gerekletirebilir.

Koruyucu ambalajlama karar verilirken,u hususlara dikkat edilmelidir82:

Seilen ambalaj tama aralar ve sistemleri, depolama zellikleri ile uyumluolmaldr.

Ambalajn maliyeti ile ortaya kabilecek hasarn maliyeti arasnda tutarllkolmaldr.

Ambalaj maln korunmasna, tanmasna, depolanmasna, perakende sat noktalar ve tketicilerin satn alp saklama zelliklerine uygun olmaldr.

Ambalaj seilirken pazar testi ihmal edilmemelidir.

Yukarda ksaca aklanan temel lojistik faaliyetler artk birbiriyle balantlhale gelmitir. Her bir faaliyet tek bana dierini etkileyebilecek, maliyetiykseltebilecek olan alanlardr. Bu sebeple btn bu ilerin iletmelerin ihtiyalarerevesinde en uygun birekilde ynetilmesi gerekmektedir. Bu da lojistikynetimi ile gerekletirilebilecek bir sretir. Bu sre ierisinde uygun lojistikynetimi sisteminin oluturulmas verimlilii arttrarak rekabet avantajlarna olumluetkilerde bulunabilir83.

82 Ahmet Hamdi slamolu, Pazarlama lkeleri, Beta Basm Yaym, 2002, s.303.83 GEME, a.g.e., s.21.


49/149

35

Yaplan aratrmalarda, firmalarn en ok yararlandklar lojistik hizmet;ulam (%60dan fazla) iken, en az yararlandklar alanlar depolama ve lojistik bilgisistemleri bulunmutur (%40dan az). Yaplan F testiyle byk, orta ve kk leklifirmalar arasnda depolama, lojistik bilgi sistemleri ve danmanlk hizmetleri gibialanlarda istatistiksel farkllk olduu tespit edilmitir. Byk firmalar bu hizmetleriorta ve kk lekli firmalara gre daha fazla d kaynak kullanarakgerekletirmektedir84.

1.2.3. Lojistik Ynetiminde D Kaynak Kullanm (Outsourcing)

retici kurulularn kendi temel i konularna younlamas ve lojistik

hizmetlerini bu konuda yaplanm ve uzmanlam kurululara brakmasgnmzde en ok rastlanan uygulamalardan biridir. Basit anlamda outsourcing

veya d kaynak kullanma, retici adna tedarikiden satcya olan rn hareketininbu i iin uzmanlam kurulularca yerine getirilmesi ilemi eklinde

tanmlanmaktadr. Bu tanm gnmzde zellikle lojistik konusunda deimi ve ueklini almtr. Outsourcing lojistik hizmetlerin mteri memnuniyeti ve art deeryaratmak amacyla, ana i konusu lojistik olan kurulular tarafndan yerinegetirilmesi iin, retici kurulularla yaplan uzun sreli, stratejik i ortakldr85.

1.2.3.1. D Lojistik Kaynak Kullanmann Avantajlar

Bu yntemle retim yapan kurulular finansal, igc ve zaman gibi her trlkaynaklarn ana i konularna younlatrabileceklerdir. Benzer ilerin ayn adresaltnda birlemesi ile leklerin bytlp ekonomi yaratlmas mmkn olacaktr.Depolama, park alan gibi sahalarn lojistik dnda kullanlmas ile yer ve kapasitekazanmalar sz konusu olacaktr. Lojistik iini kendi zerlerine alan lojistik

irketleri (3PL) de gncel teknolojileri uygulayp i kalitesinde art salayabileceklerdir. Lojistik hizmetlerin uzman kurulular tarafndan yaplmas ilehizmet verimi artacak ve mteri memnuniyeti ykselecektir. Gnlk, haftalk aylkve mevsimsel kapasite deiikliklerine kar lojistik kurulular i farkllatrmas

84 Baki, a.g.e., s.114.85 Atilla Yldztekin,Hedef Dergisi,Lojistik Sektr Yazs, Austos 2004,http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 15.10.2006.


50/149

36

yaratp maliyetleri geriye ekebileceklerdir. Dk vasfl i gc ile gerekleeceklojistik ileri ile retimde alan yksek vasfl iilerin ayn i yerinde ayn kadrodaalmalar nlenecek ve ii sorunlar azalacaktr86.

Tablo 1.5: D Kaynan Sebepleri ve AvantajlarD Kaynan

Sebepleri Avantajlar

1.Organizasyon -En iyi yaplan ie odaklanarak etkinlii arttrmak.- artlar, mal ve hizmet talebi ve teknolojideki deimelerikarlayabilmek iin esneklii arttrmak.-Organizasyonu deitirmek.-Mal ve hizmet deerini, mteri tatminini ve hisse deerini arttrmak.

2.Gelime - lem performansn arttrmak (kalite ve verimlilii arttrmak, retimsresini ksaltmak vs.).-Baka ekilde elde edilmesi mmkn olmayan uzmanlk, beceri veteknolojiyi elde etmek.-Ynetim ve kontrol gelitirmek.

3.Finansman -Aktiflere yaplacak yatrm azaltmak ve serbest kalan kaynaklan dieramalar iin kullanmak.-Aktifleri tedarikilere transfer ederek(sat, kiralama) nakit oluturmak.

4. Gelir -Tedarikininebekesini kullanarak pazara ve i imknlarna ulamak.-Tedarikinin gelien kapasitesini, srecini ve sistemini kullanarak,iletmenin bymesini hzlandrmak.-Satlarn ve retim kapasitesinin arttrlmas iin finansmansalanamad dnemlerde satlar ve retim kapasitesini arttrmak.-Mevcut becerileri ticari olarak kullanmak.

5.Maliyet -Tedarikinin performansnn daha yksek ve maliyetlerinin daha dkolmasndan dolay, maliyetlerde dme.-Sabit maliyetleri, deiken maliyetlere dntrme.

6. gc -alanlara daha iyi kariyer imkn salamak.

Kaynak: .Mete Doruer, retim Ynetimi ve Organizasyonu,Alfa BasmDatm, 2005, s.385.

86 Atilla Yldztekin, 3PL,GEME Dergisi, Temmuz 2003,http://www.atillayildiztekin.com/dergi_ve_gazete_yazilari, 29.10.2006.


51/149

37

Yukardaki tabloda belirtilen avantajlarnn yan sra, d kaynan aadabelirtilen riskleri de vardr87:

Maliyet kontrol yapamama,

Finansal glk, yava uygulama, verilen szlerin tutulamamas, sorumluluk,eksiklii, gnlk kalite dkl vb. tedariki risklerinin ortaya kmas,

Beklenmeyen cretler veya ekstra kullanm maliyetlerinin ortaya kmas, Etkinlik artarken, retim maliyetlerinin artmas, Arz kstlamalar, st ynetimin daha dikkatli olmas gerei, Modas gemi teknolojiye mahkum olma ihtimali, Uzun dnemde esnekliin ve deien iletme ihtiyalarnn karlanamamas.

1.2.3.2. 3PL Hizmet Salayc Firma Seim Kriterleri

irketler, amalarn ve seim kriterlerini belirleyerek ihtiyalarn ve mevcutilemlerini en iyiekilde karlayacak 3PL firmay daha doru seebilirler. Sink vedierleri Amerikada bir grup zerinde yaptklar aratrmada 3PL firmay seerkenen nemli kriteri temel yetenekler olarak tespit etmilerdir. Firmann uzmanlkdurumu, deneyimi ve gvenirlii genellikle temel yetenekler olarak bahsedilebilir.

Bir tedarikinin gvenilirlii ve inanlr olmas, 3PL hizmetlerinin satn alnmasndason derece nemlidir. Fiyat, hizmette ikinci bir kriter olarak dnlmtr. Robertssalanan hizmet dzeyini, insan kalitesi ve maliyetini 3PL firmay seerken en okkullanlan deerlendirme kriterleri olarak belirlemitir. Maliyet ve hizmet temelkonular olmakla birlikte, zellikle operasyonel alanda insan kalitesi de dikkate deerbir deikendir88.

1.3. Lojistik Ynetimi ve Bilgi Ak

Gnmzde sadece rnlerin ak deil, bilgi ak da ok nemli halegelmitir. Bir ynetici, Lojistik gittike daha ok bilgiye baml hale geliyor; hatta

87 . Mete Doruer, retim Ynetimi ve Organizasyonu,Alfa Basm Yaym Datm, 2005, s.86.88 Baki, a.g.e., s.98.


52/149

38

lojistik bilgidir demitir. Bu yarg, lojistik performans iin bilgi sistemlerininoynad anahtar rol gstermektedir89.

Tedarik zinciri iindeki tm halkalar, iletiim halinde olmal ve bilgi transferikesintisiz, eksiksiz ve ezamanl olarak gerekletirilmelidir. Lojistik sisteminioluturan bu halkalarn bilgiyi kullanmekilleriyledir90:

i) Tedariki Bilgisi:Hangi rnler satn alnabilir? Hangi fiyatta? Teslim sresi nekadar? Nereden teslim edilecei? Ayrca siparilerin durumu, deiiklikler ve demeplan bilgilerini de ierir.

ii) retim Bilgisi: Ne retilebilir? Ka tane? Hangi faaliyetlerle? Hangi teslimsresinde? Hangi sat artlarnda? Hangi fiyattan? Parti bykl nedir? Neredeolduu tanmak, nedir. Ne nicelikte. Ne biim ile. Beyaz bedelde. Her yerde nekadar ok depolanr. Ne liderlikle, ayarlar

iii) Datm ve Perakendeci Bilgisi:Ne tanyor? Nereye tanyor? Miktar nedir?Ne biimde? Hangi fiyattan? Her biri ne kadar stoklanacak? Hangi teslimat

sresiyle?

iv) Talep Bilgisi:Kim satnalyor? Ne satnalyor? Hangi fiyattan? Nerede? Hangimiktarda? Talep bilgisi, talep tahminini ve talep datm bilgisini ierir.

Bilgi-iletiim fonksiyonu, lojistiin temelinde yatmaktadr. Lojistikte biliim,srecin nceden planlamas iin gereken bilgilerin toplanmas ile balar. Bu bilgilerleplanlanan sre ve performans kriterleri SCM program iinde i emri haline getirilir.Bu bir biliim ilemidir91.

Bir lojistik bilgi sisteminin ktlarunlar kapsar92:

89 William C. Copacino,Supply Chain Management,CRC Pres LLC, 1997, s.126.90 Chopra-Meindl, a.g.e., s.337.91 Tedarik Zinciri Ynetimi,Otomasyon Dergisi, Ekim 2005, Say 161, http://www.bileim.com,08.11.2006.92 The Supply Chain Consortium, http://scrc.ncsu.edu/public/DEFINITIONS/J%20-%20L.html,07.11.2006.


53/149

39

Fiyat veya performans verilerinin ksa raporlar, Envanterlerin durum raporlar veya sipari sreleri, stisna, istenilen performansla fiili performansn kyaslanmas, Hareketi balatan raporlar. kt, ykleme ve nakliye faturalarnn faturalar

eklinde de olabilir.

Bu bilgilerin yararl olabilmeleri iinu zellikleri tamalar gereklidir93:

Bilgi doru ve tam olmaldr: Bilgi olmadan tedarik zincirinin gerekdurumunu grmek ve doru karar vermek ok zordur.

Bilgi gncel eklinde kolay bulunur olmaldr: ou kez bilgi tam olarakbulunur, fakat zamanla gncelliini yitirmi ve eriilmesi zor olabilir. Bylebir bilgi ile doru karar alnamaz.

Bilginin tr doru olmaldr: Bilgi, kullanlabilir olmaldr.letmeler, kararalma srecinde birok gereksiz bilgiye sahiptir. Bu yzden, iletmelerbilgileri kaydederken kullanacaklar bilgileri semelidir.

kinci blmde, bilgi teknolojileri daha ayrntl olarak incelenecektir.

93 Chopra-Meindl, a.g.e., s.337.


54/149

40

BLM 2ELEKTRON K T CARETTE LOJ ST K: E-LOJ ST K

2.1. ELEKTRONK T CARET

2.1.1. E-Ticaret Kavram

Kavramsal olarak mal veya hizmetin alnp satlmas olarak aklanan ticaret

kavram elektronik ortama tand zaman elektronik ticaret olarakadlandrlmaktadr. E-ticaret bilgisayar alar aracl ile rnlerin retilmesi,tantmnn, satnn, demesinin ve datmnn yaplmasdr94.

nternetin hzla yaygnlamas, elektronik ticareti ticari ilemlerin

yrtlmesinde yeni ve ok etkin bir ara haline getirmitir. Elektronik ticaret, tmdnyada ticaretin serbestletirilmesi eilimi ile birlikte, son yllarda yaanan bilgiiletiimini kolaylatran teknolojik gelimelerin bir rn olarak ortaya kmtr95.Ortaya kan bu rnn sreleri aada ekil yardmyla aklanmtr:

ekil 2.1:E-Ticaret alma SistemiKaynak: E-Ticaret Bilgi Eitim ve zm Merkezi, http://www.e-ticaretmerkezi.net, 12.09.2006.

94 Aysun Kkylmazlar,Elektronik Ticaret Rehberi, TO 2006-3, Rema Matbaaclk, 2006, s.6.95 T.C. Babakanlk D Ticaret Mstearl E-Ticaret Genel Koordinatrl, http://www.e-ticaret.gov.tr/tanim/tanim.htm 13.09.2006.


55/149

41

Kapal ve ak alar kullanlarak yaplabilecek i ve ticaret aktiviteleriniuekilde sralamak mmkndr96:

Mal ve hizmetlerin elektronik alverii, retim planlamas yapma ve retim zinciri oluturma, Tantm, reklam ve bilgilendirme, Sipari verme, Anlama/szleme yapma, Elektronik banka ilemleri ve fon transferi, Elektronik konimento gnderme, Gmrkleme, Elektronik ortamda retim izleme, Elektronik ortamda tamay izleme, Ortak tasarm gelitirme ve mhendislik, Elektronik ortamda kamu almlar, Elektronik para ile ilgili ilemler, Elektronik hisse alverii ve borsa, Ticari kaytlarn tutulmas ve izlenmesi, Dorudan tketiciye pazarlama, Saysal imza, elektronik noter gibi gvenilir nc taraf ilemleri, Saysal ieriin annda datm, Annda bilgi oluturma ve aktarma, Elektronik ortamda vergilendirme, Fikri, snai ve ticari mlkiyet haklarnn korunmas ve transferi.

96 nder Canpolat,E-Ticaret ve Trkiyedeki Gelimeler, T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanl HukukMstearl, 2001, s.14.


56/149

42

2.1.2. Geleneksel Ticaretten E-Ticarete Gei

Devaml yeni rn, hizmet ve bilginin retildii gnmz koullarnda i dnyas her gn yeniden domakta; irketler birbirleri hatta bazen kendileri ile youn

bir rekabet iine girmekteler. Baarl olabilmeleri iin yeni frsat alanlar bulmak vebunu en hzl ekilde kendi faaliyetlerine uyarlayarak, mterilerinin hizmetlerinegre ekillendirip sunmak zorunluluundalar. Teknolojinin bu geliimi ile neredeyseher trl iletme iin geleneksel ticaretten, e-ticarete gemek kanlmaz halegelmitir.

Geleneksel ticaret karsnda elektronik ticaretin salad avantajlaraadaki gibi belirlenebilir97:

Ticari ilemlerin yrtlmesi iin gerekli bilgiler, ilemi balatan kiitarafndan, ticaret srecine dahil tm taraflarn (retici, satc, alc, gmrk

idareleri, sigortac, nakliyeci, bankalar, dier kamu kurumlar vb.) birbirinebal bilgisayarlarndan birisine nceden belirlenmi standart formatta bir kezgirildiinde ksa bir sre iinde tm taraflarn bilgisayarlarna ulamaktadr.Gereken belgeler elektronik ortamda hazrlanmakta ve bu bilgi ve belgeler

ilgililerin kullanmna sunulmaktadr. Bylece, ilemler minimum hata ile

ksa bir sre iinde ve krtasiye masraf denmeksizin tamamlanmaktadr.

E-ticaret pazara giriteki engellerin azalmasnn yannda herkese eit eriimimkan vermektedir.

Alc ve satcnn bir araya gelmesi gerekmediinden, zellikle hizmetticaretinde ilem maliyetleri olduka azalmakta, araclarn yerini websayfalar almaktadr.

Firmalarn pek ok faaliyetinin daha dk maliyetle yaplmas ve reticilerarasnda rekabetin artmasnn yan sra bilgilerin hzl ve etkin olarak

iletilmesi sz konusudur.

97 M. Nusret Sarsakal-M. Ali Aydn,Havaclk ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt 1 Say 2Temmuz 2003, s.84, http://www.hho.edu.tr, 23.12.2006.


57/149

43

Daha hzl bir ekilde rn gelitirilmesi, test edilmesi ve mteriihtiyalarnn tespit edilmesi mmkn olduundan, talebe daha hzl birekilde cevap verilebilir.

Alclarn evlerine kadar hizmet verilmektedir.

Daha ok sayda rn yelpazesi sunulabilmektedir.

Maliyetler dmektedir.

Genel olarak deerlendirildiinde elektronik ticaretin geleneksel ticarete grebelirgin farklarnn daha ok iletiim ve onay ilemlerinde ortaya kt

grlmektedir. Bilgi aktarmnn salanmas iin geleneksel yntemde birok yolvardr. Ancak bunlarn hepsi elektronik posta ve dier bilgi aktarm alanlarndandaha hzl olamamaktadr98.

2.1.3. E-Ticaretin Etkileri

E-ticaret; iletmeleri, tedarikileri, mterileri ve teknolojiyi yakndanetkilemektedir. letmelerin rgt yaplarn, bilgi teknolojilerinin kullanmn, ticaret

yap ve gerekleme ortamn, tedarik srelerini, mterilerin tutum ve istekleriniekillendirmektedir.

E-ticaretin etkilerini aadaki gibi sralamak mmkndr99:

Mterilere direkt sat sunmak,

Dnyann her yerinden 24 saat eriim salamak,

eitli kaynaklardan bilgi toplamak,

Bilginin kiisellemesini ve mteriye zel bilgi oluumunu salamak,

Pazar iin zaman hzlandrmak,

Esnek fiyat uygulamas gelitirmek,

98 Kkylmazlar, a.g.e., s.13.99 Chopra-Meindl, a.g.e., s.394.


58/149

44

Hizmet ve fiyat farkllatrmasna izin vermek,

Etkin para transferini kolaylatrmak.

Yukarda saylan etkiler aadaki tabloda zetlenmitir:

Tablo 2.1: E-Ticaret Kullanmann Salad Faydalarn zeti

Gelirleri Arttrr Rekabet stnl Kazanmakin Mevcut likileri Arttrr

Mevcut kanallar kolaylatrma Mevcut kananlarla eriimi

hzlandrma Yeni datm kanallar Web tabanl apraz sat ve sat

arttrma Hedefler iin kampanya

planlamas ve uygulamas apraz pazarlama ve promosyon

rn gelitirme iin webanketleri ve fokus gruplar

Ekip ruhlu mteri hizmetlerigerekletirme

Temsilci ve mteri iininternette kiisel deneyim

nteraktif birebir pazarlama

Srelerin Verim ve Etkinliini Arttrr Hizmetleri Gelitirir Kanal yelerinin i srelerinde

yeniden yaplanma ve otomasyonsalar

Mteri hizmeti ve rnsatlarnda otomasyon uygular

Elektronik tedarik zinciri

balants kurar Yeni rn, fiyat, promosyon vb. ye aitbilgi dalmnda otomasyon uygular

nteraktif mteri hizmetleri nternet ile btnleik oklu

ortam hizmetleri (e-posta,etkileimli konuma, vb.)

Kaynak: Charles C. Poirier-Michael J. Bauer,E-Supply Chain Using The Internetto Revolutionize Your Business,Barrett-Koehler Publishers, 2001, s.129.

E-Ticaretin, saylan etkilerinin yannda baz olumsuz etkileri de

bulunmaktadr. Bu etkiler sralanrsa100:

E-Ticaret, bilim ve teknoloji reten sratle ekonomik ve toplumsal faydayadntren gelimi lkeler ile endstri toplumu olmadan bilgi toplumuolmaya alan geri kalm ve gelimekte olan lkeler arasnda refah dzeyifarklarn daha da arttracaktr.

100 Canpolat, a.g.e., s.17.


59/149

45

E-Ticaret; bir yandan yeni i alanlar, grev ve unvanlar ortaya karrkendier yandan da geleneksel ticarette rol alan baz unsurlarn ortadan kalkmasnedeniyle igc fazlas karacak, dolaysyla isizlii arttracaktr.

E-Ticaret btn ile ele alndnda teknik yaps itibariyle tamamen denetimemsait nitelikte deildir. nternetin kullanmnda ortaya kabileceksuistimalleri, arlklar, usulszlkleri, kural d davranlar denetleyipyaptrm uygulayacak merkezi bir otorite bulunmamaktadr.

2.1.5. E-Ticaretin Snflandrlmas

almada, en yaygn kullanlan e-ticaretekillerinin aklanmas uygun

grlmtr.Tablo 2.2: E-Ticaret Trleri

Devlet Firma Tketici/Birey/Vatanda

Devlet (Kamu Kurumve Kurulular)

G2G G2B G2C

Firma B2G B2B B2C

Tketici/Birey/Vatanda C2G C2B C2C

Kaynak: http://www.igeme.org.tr/tur/sss/eticaret.htm, 29.01.2007.

Tablo 2.2de gsterilen e-ticaret trlerinin yaygn kullanlanekilleri aada

aklanmtr:

2.1.5.1. Firma-Firma Aras E-Ticaret (B2B)

letmeden iletmeye elektronik ticaret (B2B); iletmeler arasndaki mal,hizmet ve bilgi alveriinin internet ortamnda gerekletirilmesidir.

B2B faaliyetleri; rnlerin son kullancya ulamadan nceki sat vetransferlerini, tedarik zinciri faaliyetleri ve ortak giriimlerini (joint venture), retimszlemelerini, rnlerin datm ve pazarlanmasn, rn ve hizmetlerin destek


60/149

46

hizmetlerini kapsamaktadr101. Bu maddeler genel bir ekilde aklanrsa B2B,iletmeler tarafndan organizasyon ii maliyetleri drmek ve i srelerininetkinliinin arttrlmas iin iletiimin gelitirilmesinde kullanlmaktadr102.

2.1.5.2. Firma-Tketici Aras E-Ticaret (B2C)

Trl internet uygulamalarnn kullanm ile, firmann mal ve hizmetlerini

direkt olarak nihai mteriye sunmasna olanak tanyan elektronik ticaret

tedarik zinciri yönetimi tezi

Documents