raport (zapis gŁÓwnych wnioskÓw i refleksji z dyskusji)

Wsparcie w ramach EFS

– wnioski na przyszły okres programowania

RAPORT

(ZAPIS GŁÓWNYCH WNIOSKÓW I REFLEKSJI Z DYSKUSJI)

ze spotkań dotyczących obszaru

zatrudnienia i integracji społecznej (18.07)

oraz

edukacji i adaptacyjności (25.07)

wersja na 06.08.2012

Wydział Zarządzania

Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

SPIS TREŚCI

I Blok zatrudnienie

1. Sukcesy i porażki 4

2. Wyzwania i oczekiwane efekty 5

3. Proponowane działania 6

II Blok integracja społeczna




III Blok edukacja




IV Blok adaptacyjność




Podsumowanie 22

2

Niniejszy raport stanowi podsumowanie warsztatów zorganizowanych przez

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego dla Instytucji Pośredniczących PO KL, Instytucji

Pośredniczących II stopnia PO KL, partnerów społecznych, organizacji pozarządowych oraz

ekspertów; które miały na celu ocenę dotychczasowego funkcjonowania Europejskiego

Funduszu Społecznego oraz zaproponowanie rozwiązań na przyszłość.

Pierwsze spotkanie warsztatowe odbyło się 18.07 i dotyczyło wsparcia z

Europejskiego Funduszu Społecznego w zakresie zatrudnienia i integracji społecznej. Drugie

spotkanie, które odbyło się 25.07 w Warszawie dotyczyło sukcesów, porażek i perspektyw

PO KL w odniesieniu do obszaru edukacji oraz adaptacyjności.

Uczestnicy warsztatów zostali podzieleni na dwie grupy dyskutujące na temat

poszczególnych obszarów, a następnie na pięć pomniejszych stolików, gdzie mieli szansę na

szczegółową dyskusję na zaproponowane przez MRR główne pytania.

Uczestnicy warsztatów pracując w grupach odpowiedzieli na pięć pytań, które tworzyły

główny nurt dyskusji. Pytania te dotyczyły sukcesów i porażek PO KL, wyzwań jakie stoją

jeszcze przed EFS, spodziewanych efektów, działań jakie należy podjąć dla osiągnięcia tych

efektów oraz stopnia decentralizacji zarządzania EFS.

Na podstawie przeprowadzonej debaty, Departament Zarządzania EFS przygotował

niniejsze podsumowanie refleksji z dotychczasowych spotkań. Należy podkreślić, że

dokument ten jest zapisem wniosków ze spotkań warsztatowych, nie zaś pełnym raportem

opartym na całościowej analizie sytuacji w określonych obszarach.

3

I BLOK ZATRUDNIENIE

Część 1 ) Wnioski wynikające z obecnej perspektywy

1. Co można uznać za szczególny sukces PO KL? Co można uznać za szczególną porażkę (i jakie były jej przyczyny)?

- sukcesy

Uczestnicy warsztatów wskazywali, że jednym z głównych sukcesów PO KL w obszarze zatrudnienia było zaangażowanie różnorodnych środowisk społecznych (nie tylko instytucji rynku pracy, ale również partnerów społecznych, pracodawców oraz samorządów lokalnych) w realizację działań na rzecz osób bezrobotnych. Tego typu działania były do tej pory podejmowane w znacznie mniejszej skali, co wpływało m.in. na ograniczenie efektywności przyjmowanych rozwiązań.

Kolejnym pozytywnym aspektem realizacji PO KL według uczestników warsztatów było dążenie do zapewnienia kompleksowości udzielanego wsparcia. W realizowanych projektach duży nacisk został położony na diagnozę potrzeb uczestników projektu oraz dostosowanie do nich odpowiednich form wsparcia (np. IPD połączony ze szkoleniem i stażem zawodowym). Do końca 2011 roku ponad 230 tys. uczestników projektu zostało objętych Indywidualnym Planem Działania oraz dodatkowym narzędziem aktywizacji zawodowej. Przyjęcie takiego podejścia wpłynęło na podniesienie wskaźników efektywności zatrudnieniowej w realizowanych projektach oraz na lepsze dostosowanie wsparcia do potrzeb lokalnego i regionalnego rynków pracy.

Dzięki wsparciu EFS możliwe stało się również pobudzenie niedoinwestowanych dotąd obszarów, takich jak współpraca instytucji rynku pracy i pomocy społecznej czy aktywizacja środowisk lokalnych oraz zaangażowanie ich w podejmowanie działań w obszarze zatrudnienia.

- porażki

Za największą porażkę EFS w obecnym okresie programowania uczestnicy spotkania uznali koncentrację na podejściu ilościowym (wskaźniki) a nie jakościowym (efekty). Przyjęcie takiej optyki często prowadziło do pomijania w projektach najtrudniejszych grup docelowych (np. osób długotrwale bezrobotnych, niepełnosprawnych), których aktywizacja jest długotrwała i wiąże się z zaangażowaniem większej kwoty środków. W konsekwencji nastawiono się na wskaźniki liczbowe i wybór łatwych do realizacji projektów, a nie tych, które przyczyniałyby się do bardziej skutecznego rozwiązywania problemów występujących na rynku pracy.

Kolejną wskazywaną kwestią był brak dostosowania wsparcia do faktycznych potrzeb grup docelowych (potrzeby odbiorów miały z reguły charakter wtórny do oferty firm szkoleniowych), co z kolei wpływało na obniżenie trwałości osiąganych efektów. W perspektywie długofalowej szkolenia okazywały się jednymi z najmniej skutecznych

4

I blok zatrudnienie

instrumentów aktywizacji zawodowej, które nie przyczyniały się w znaczący sposób do poprawy sytuacji osób bezrobotnych na rynku pracy.

Porażką wsparcia EFS w obecnej perspektywie finansowej był również brak efektywnej modernizacji instytucji rynku pracy i podniesienia jakości obsługi osób bezrobotnych (potrzeba większej personalizacji udzielanego wsparcia i nawiązania ściślejszej współpracy z pracodawcami i partnerami społecznymi).

2. Jakie są największe wyzwania w obszarze „zatrudnienia”? (krótkie wskazanie)

Podczas warsztatów wskazano, iż głównym wyzwaniem EFS w obszarze zatrudnienia jest lepsze dostosowanie oferty edukacyjnej (w tym zwłaszcza szkolnictwa zawodowego oraz szkolnictwa wyższego) do potrzeb rynku pracy. Niezbędne jest również zapewnienie ściślejszej współpracy w obu obszarach, w szczególności poprzez dostosowanie programów nauczania do potrzeb pracodawców oraz wymogów modernizującej się gospodarki. Kluczowe jest również powiązanie instytucji edukacyjnych z instytucjami rynku pracy poprzez stworzenie systemu i mechanizmów, które pozwolą im na skuteczną kooperację.

Ponadto należałoby rozważyć zwiększenie wsparcia dla osób już pracujących w celu utrzymania zatrudnienia, a także stworzenie mechanizmów rozwiązujących całościowo i systemowo problemy na rynku pracy. Dotychczasowe działania nie były odpowiedzią na bieżące i punktowe potrzeby rynku pracy.

Potrzebne jest dokonanie przeglądu obowiązującego ustawodawstwa pod kątem zapisów dotyczących zatrudnienia, ponieważ jak pokazuje dotychczasowe doświadczenie, bardzo często wiele wartościowych działań w EFS nie mogło być zrealizowanych przez istniejące ograniczenia prawne.

Wśród wyzwań instytucjonalnych wskazano potrzebę likwidacji sektorowości polityk oraz rozwój przedsiębiorczości co poprawiłoby trwałość efektów. Niezbędna jest także zmiana podejścia z tego skoncentrowanego na wskaźnikach, na podejście skoncentrowane na rezultatach.

Kluczowym wyzwaniem dla interwencji EFS w kolejnych latach będą również dokonujące się zmiany demograficzne, w tym zwłaszcza starzenie się społeczeństwa oraz kurczenie się zasobów siły roboczej.

3. Co powinno być efektem interwencji EFS w kolejnym okresie? Jakie będzie kryterium sukcesu w obszarze interwencji EFS w 2020, jakiej sytuacji na rynku pracy możemy oczekiwać w 2020 i w jakim zakresie EFS sprosta tym oczekiwaniom?

- główne oczekiwane efekty

Podstawowym oczekiwanym efektem powinien być wzrost zatrudnienia.

Jako główne oczekiwane efekty wskazano:

realnie działające PPP,

odpowiedzialność wszystkich instytucji i pracodawców za przygotowanie jednostki do wejścia na rynek pracy – poprzez odpowiednią edukację, przez staże aż po zatrudnienie,

5I blok zatrudnienie

odpowiednie wykorzystanie istniejących już instytucji i zasobów

Część 2 ) zakres przyszłego wsparcia w kontekście zapisów nowych rozporządzeń

1. Jakie należy podjąć działania (w ramach EFS), aby pożądane efekty mogły zostać osiągnięte?

Kluczową kwestią służącą poprawie efektywności podejmowanych działań jest koncentracja na celach nie zaś na instrumentach wsparcia. Projekty wieloosiowe (obejmujące koalicje różnych podmiotów działających na rzecz realizacji wspólnego celu) oraz interdyscyplinarne mogłyby zmienić koncentrację działań na rozwiązaniu danego problemu.

Jako podstawowe działanie wskazano także kompleksowe wsparcie osób w trudnej sytuacji na rynku pracy w odniesieniu do lokalnych potrzeb. Wśród elementów takiej kompleksowej pomocy wskazano wsparcie dokształcania w miejscu pracy, co prowadziłoby do nabywania nowych kwalifikacji. Obok edukacji cennym wsparciem byłby także mentoring w ramach którego osoby starsze przekazywałyby swoją wiedzę fachową osobom młodszym.

Istotnymi działaniami powinny być również: nabywanie kwalifikacji w ramach tworzenia infrastruktury społecznej jak również wsparcie na rzecz zwiększenia mobilności zawodowej osób.

Dodatkowo należałoby rozważyć wielofunduszowość w projekcie, czyli z jednej strony wsparcie np. w postaci szkoleń, z drugiej strony wyposażenie i doposażenie stanowisk pracy.

Zwrócono także uwagę, że należy wprowadzić „bony szkoleniowe” oraz formalne potwierdzenie kwalifikacji.

Niezbędna jest analiza obecnego systemu, która znalazłaby jego słabości oraz wzmocniła jego efektywność i potencjał. Dla poprawy efektywności podjętych działań niezbędna będzie też diagnoza barier prawnych i rekomendacja ich zmian, takich jak elastyczne formy zatrudnienia.

Podsumowanie:

+ zaangażowanie różnorodnych środowisk społecznych w realizację działań na rzecz osób bezrobotnych.

+ dążenie do zapewnienia kompleksowości udzielanego wsparcia

+ podniesienie wskaźników efektywności zatrudnieniowej w realizowanych projektach oraz na lepsze dostosowanie oferowanych instrumentów do potrzeb lokalnych rynków pracy

+ zagospodarowanie niedoinwestowanych obszarów

- koncentracja na podejściu ilościowym (wskaźniki) a nie jakościowym (efekty)

- pomijanie w projektach najtrudniejszych grup docelowych

- brak dostosowania wsparcia do faktycznych potrzeb grup docelowych

- brak modernizacji instytucji rynku pracy, w tym zwłaszcza w zakresie jakości obsługi osób bezrobotnych


wyzwania:

lepsze dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy

zapewnienie ściślejszej współpracy w obu obszarach, powiązanie instytucji edukacyjnych z instytucjami rynku pracy

zwiększenie wsparcia dla osób już pracujących w celu utrzymania zatrudnienia

dokonanie przeglądu obowiązującego ustawodawstwa pod kątem zapisów dotyczących zatrudnienia,

efekty:

realnie działające PPP

odpowiedzialność wszystkich instytucji i pracodawców za przygotowanie osoby do wejścia na rynek pracy – poprzez odpowiednią edukację, przez staże aż po zatrudnienie

odpowiednie wykorzystanie istniejących już instytucji i zasobów

działania:

koncentracja na celach nie zaś na instrumentach wsparcia

kompleksowe wsparcie osób w trudnej sytuacji na rynku pracy w odniesieniu do lokalnych potrzeb.

nabywanie kwalifikacji w ramach tworzenia infrastruktury społecznej

wsparcie na rzecz zwiększenia mobilności zawodowej osób


II BLOK INTEGRACJA SPOŁECZNA

Część 1 ) wnioski wynikające z obecnej perspektywy

1. Co można uznać za szczególny sukces PO KL? Co można uznać za szczególną porażkę (i jakie były jej przyczyny)?

- sukcesy

Za główny sukces uznano zmianę sposobu działania instytucji pomocy społecznej, od pomocy biernej do wykorzystania nowych instrumentów aktywizacyjnych – PO KL stał się impulsem do zmiany w instytucjach pomocy społecznej, w szczególności w OPS i PCPR, którym umożliwiono wdrożenie nowych, aktywizacyjnych form wsparcia, stworzono warunki dla wzmocnienie kadrowego OPS i PCPR a także dla rozwoju kompetencji kadr pomocy i integracji społecznej. PO KL przyczynił się więc do poprawy jakości usług oferowanych przez te instytucje, a także pozwolił zmienić sposób myślenia pracowników OPS/PCPR o pomaganiu oraz zdobyć doświadczenie w realizacji projektów z udziałem EFS.

Wśród kwestii nowych, które pojawiły się dzięki EFS wymieniano także możliwość zastosowania i rozwijania nowych form wsparcia, w tym m.in. pracy z rodziną, pracy środowiskowej, pracy ze społecznością lokalną (np. programy aktywności lokalnej) oraz projekty innowacyjne.

Stworzona została przestrzeń dla rozwoju ekonomii społecznej, co stanowiło istotny bodziec do jej wykorzystania w polityce rynku pracy, integracji społecznej i rozwoju lokalnym.

Jako zmianę świadomościową wskazano wzrost znaczenia integracji społecznej w polityce lokalnej, zwiększenie świadomości na temat partnerstwa, a także wspólnej odpowiedzialności za środki i działania.

Podstawowym jednak efektem, a w tym także sukcesem była możliwość objęcia wsparciem większej liczby osób i zmotywowanie ich do działania.

- porażki

Jako istotną porażkę, która obniżała efektywność skuteczności wsparcia był brak synergii między działaniami różnych instytucji, wynikający z braku współpracy (pionowej tzn. między jednostkami organizacyjnymi jednostek samorządu terytorialnego różnych szczebli i poziomej tzn. między jednostkami tego samego szczebla i innymi niepublicznymi podmiotami) i działań partnerskich oraz niskiej kultury kooperacji, co powoduje, że odbiorca pomocy nie otrzymuje wsparcia kompleksowego o wysokiej jakości.

W instytucjach wciąż zamiast podejścia ukierunkowanego na jednostkę jej potrzeby, dominuje podejście, w którym kluczową rolę odgrywają instytucje oferujące pomoc. Wsparcie wynika z podziału zadań między instytucje, nie ma ścieżki wsparcia ukierunkowanej na klienta (od pomocy do integracji i zatrudnienia). To powoduje, że wsparcie ma charakter punktowy, nie tworzy natomiast kompleksowej oferty.

8II blok integracja społeczna

Jako błąd systemowy wskazano również pominięcie najtrudniejszych grup - instytucje zamiast osób najbardziej potrzebujących wsparcia wybierają „łatwego klienta”, a więc osobę najmniej dotkniętego problemami wykluczenia a przez to najłatwiejszą do aktywizacji i zatrudnienia.

Za porażkę uznano zbytnie nastawienie na rozwój infrastruktury wsparcia ekonomii społecznej, a za małe na bezpośrednie wsparcie, przy jednoczesnym braku strategii wdrażania działań na rzecz budowy infrastruktury wsparcia, co przełożyło się na dużą liczbę ośrodków wsparcia ekonomii społecznej, dublowanie się działań OWES na danym terenie przy jednoczesnym pojawieniu się tzw. „białych plam” (dofinansowanie uzyskało do połowy 2011 roku 300 podmiotów będących ośrodkami wsparcia ekonomii społecznej, przy czym aktywnych jest ok. 80 OWES, wskaźnik mierzący liczbę OWES, które działają 2 lata po zakończeniu realizacji projektu wynosił na koniec 2011 r. 10 podmiotów). Kolejną kwestią jest niska jakość działań OWES.

2. Jakie są największe wyzwania w obszarze „promowania włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa”? (krótkie wskazanie)

Jako sztandarowe wyzwanie uznano ukierunkowanie systemu wsparcia na człowieka, jego potrzeby i problemy.

Jako wyzwanie wskazano także ukierunkowanie wsparcia nie tylko na jednostkę, ale także na rodzinę (w szczególności na rodziny wielodzietne) i lokalne społeczności. Wsparcie powinno być ukierunkowane na rodziny, powinno dotyczyć także dzieci i osób zależnych (najczęściej starszych lub niepełnosprawnych). Wsparcie ma wtedy bardziej kompleksowy charakter i pozwala przezwyciężać problem dziedziczenia biedy. Zaproponowano stworzenie dla rodzin pełnej oferty obejmującej dzienne wsparcie dla dzieci oraz osób starszych, niedołężnych, niepełnosprawnych. To w znaczący sposób zwiększyłoby skuteczność pomocy, ale także uwydatniłoby jej „wymiar ludzki”. Wśród wyzwań zidentyfikowano konieczność wsparcia dla osób, które obecnie są poza systemem wsparcia, są przez system pomijane.

Wyzwaniem jest także zmiana systemowa polegająca na zintegrowaniu usług oferowanych przez różne instytucje wsparcia, w tym wzmocnieniu współpracy w celu zapewnienia kompleksowego wsparcia jednostce, rodzinie i społeczności.

Działania muszą mieć nie tylko charakter pomocowy ale też profilaktyczny. Należy wzmocnić działania ukierunkowane na zapobieganie wykluczeniu, w tym w szczególności dziedziczeniu biedy. Jako istotne wskazano konieczność wzmocnienie działań o charakterze profilaktycznym, a więc zapobiegających wykluczeniu. Obecnie wsparcie ma raczej charakter interwencyjny (działania są podejmowane gdy osoba jest już wykluczona), natomiast rozwinięcia wymaga system zapobiegania wykluczeniu. W tym kontekście zwrócono także uwagę na kwestie profilaktyki zdrowotnej, konieczności promowanie badań profilaktycznych (medyczne oraz około-zdrowotne) od najmłodszych lat (zapobieganie wykluczeniu zdrowotnemu).

System musi być bardziej elastyczny i być przygotowany na odpowiedź na wyzwania demograficzne związane ze starzeniem się społeczeństwa. Zachodzące procesy demograficzne powodują pojawianie się nowych kategorii osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Konieczne staje się rozwijanie usług dla osób starszych, w tym usług opiekuńczych. W przyszłych działaniach należy uwzględnić reformę dotyczącą wieku emerytalnego i działania w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu i ubóstwu w grupie 50+.


Dla osiągnięcia tych efektów niezbędny będzie także rozwój usług społecznych, w szczególności usług opiekuńczych (dla dzieci 0-3 lata, osób niepełnosprawnych i starszych)

Jako wyzwanie wskazano zwiększenie liczby miejsc pracy, w tym w obszarze ekonomii społecznej. W tym kontekście wyzwaniem będzie poprawa efektywności systemu wsparcia ekonomii społecznej i jakości usług ośrodków wsparcia ekonomii społecznej.

Należy podkreślić, że interwencja EFS ma uzupełniać i wspierać polityki krajowej i działania finansowane ze środków krajowych, a nie zastępować środki z budżetu krajowego. Ważne jest jednak, aby priorytety polityki krajowej i priorytety EFS uzupełniały się w taki sposób, aby tworzyć kompleksową ofertę, aby były komplementarne.

3. Co powinno być efektem interwencji EFS w kolejnym okresie? Jakiej zmiany w obszarze „promowanie włączenia społecznego i zwalczanie ubóstwa” oczekujemy? Jakie będzie kryterium sukcesu w obszarze interwencji EFS w 2020, jakiej sytuacji na rynku pracy możemy oczekiwać w 2020 i w jakim zakresie EFS sprosta tym oczekiwaniom? (pytania w oparciu o zidentyfikowane wyzwania i doświadczenia co do skuteczności dotychczasowej interwencji)


Wśród oczekiwanych efektów, wskazywano wzrost integracji społeczności lokalnych na rzecz aktywizacji grup zagrożonych wykluczeniem, a także zmniejszenie obszarów dotkniętych ubóstwem. Odbywałoby się to równocześnie ze zwiększaniem aktywności dzieci i młodzieży, a także zwiększaniem samoorganizacji, wolontariatu, nowych miejsc pracy (podmioty ekonomii społecznej, NGO, wioski tematyczne). W tym celu niezbędna jednak będzie zmiana postrzegania roli integracji społecznej dla rozwoju lokalnego w świadomości władz lokalnych.

Drugim wskazanym oczekiwanym efektem było ograniczenie zjawiska dziedziczenia biedy i zwiększenie liczby samodzielnych, dobrze społecznie funkcjonujących rodzin. Wskazywano przy tym, że wiele działań powinno mieć charakter profilaktyczny, co oznacza, że nie przekładałoby się bezpośrednio na rynek pracy, czyli na zatrudnienie, ale ograniczałoby liczbę nowych wykluczonych (wpływ na zatrudnienie byłyby pośredni i odłożony w czasie). Do tego celu miałby doprowadzić rozwój przedsiębiorczości społecznej jako alternatywnego rynku pracy oraz stworzenie, czy wypracowanie zintegrowanego, drożnego, lokalnego systemu usług społecznych. Pomysł ten miałby być osadzony na schemacie: edukacja -> pomoc społeczna -> rynek pracy -> zdrowie -> bezpieczeństwo -> zdrowa rodzina.

Część 2 ) zakres przyszłego wsparcia w kontekście zapisów nowych rozporządzeń

1. Jakie należy podjąć działania (w ramach EFS), aby pożądane efekty mogły zostać osiągnięte?

Dla osiągnięcia oczekiwanych efektów uczestnicy wskazali szereg działań. Wśród nich znalazło się zastosowanie i rozwijanie instrumentów ukierunkowanych na wsparcie rodzin (np. asystent rodziny), w tym profilaktykę pomagającą przeciwdziałać dziedziczeniu biedy. W tym także zwiększenie dostępności i jakości usług opiekuńczych.

10

II blok integracja społeczna

Stwierdzono, że potrzebne będzie zintegrowanie działań służb pomocy, aby w sposób skoordynowany dostarczały wysokiej jakości usługi osobom i rodzinom. Należy wzmocnić kompetencje służb pomocy, aby były zdolne do świadczenia wysokiej jakości usług na rzecz osób i rodzin.

Zaproponowano zastosowanie partycypacyjnych metod działania na rzecz rozwoju lokalnego, uruchamiające zasoby lokalne oraz budowanie efektywnych systemów wsparcia ekonomii społecznej, w tym kreowanie popytu na usługi.

W trakcie dyskusji pojawiły się pomysły utworzenia sieci dziennych placówek wsparcia dla dzieci i młodzieży (jedną na gminę), czyli świetlic, kółek zainteresowań, itp. To pomogłoby zapobiec zjawisku „dziedziczenia ubóstwa”. Wspominano również o potrzebie tworzenia nie tylko sieci zatrudnienia, ale przede wszystkim wsparcia w utrzymaniu się na rynku pracy, czy na konkretnym stanowisku (w tym wsparcie zatrudnienia w ramach społeczności lokalnej). Miałoby to się odbyć między innymi poprzez profesjonalizację kadr pomocy społecznej, w tym uruchomienie animatorów pracy środowiskowej oraz systemu oddolnych inicjatyw, takich jak lokalny operator programu, czy lokalny lider. Miałoby to doprowadzić do przeniesienia działań na jak najniższy szczebel oraz ich dopasowanie oraz należyte prowadzenie na konkretnym obszarze.

Jako jeden z głównych problemów zidentyfikowano brak kontynuacji w działaniach pomiędzy poszczególnymi szczeblami, co w wielu wypadkach pozostawia beneficjentów i ich otoczenie samym sobie. Stąd potrzeba utworzenia kompleksowej oferty obejmującej wsparcie beneficjenta od samego początku do samego końca, na każdym etapie, w taki sposób aby ten potencjał kapitału ludzkiego nie rozmył się w dłuższej perspektywie ze względu na brak wsparcia. Cel ten powinien być wspomagany przez tworzenie i pomoc dla podmiotów ekonomii społecznej.

Dużą część uwagi poświęcono jednostkom samorządowym. Dyskutowano na temat zwiększenia uczestnictwa samorządu, co jednocześnie doprowadziłoby do stworzenia więzi współodpowiedzialności jednostek. Za istotne uznano także edukowanie samorządów na temat dostępności i kontraktowania usług społecznych; a także partycypacyjne tworzenie programów współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a trzecim sektorem.

2. Jaki podział zadań i odpowiedzialności pomiędzy szczeblem krajowym (krajowy/krajowe PO) i regionalnym (RPO EFS) należy przyjąć, aby działania te zrealizować najbardziej skutecznie i efektywnie (biorąc pod uwagę zaproponowany kierunek interwencji)?

W tej kwestii trudne było osiągnięcie konsensusu. Część rozmówców uważała, że tworzenie nowego systemu od podstaw wprowadzi tylko niepotrzebny bałagan i zmniejszy efektywność działań. Część osób uważała, że niezbędne jest przeniesienie jak największej liczby zadań na poziom regionalny, ze względu na fakt, że na tym poziomie łatwiej jest identyfikować problemy.

Wskazywano, że na szczeblu centralnym powinny być realizowane:

innowacje społeczne, co pomogłoby w ich przetestowaniu i upowszechnieniu, a także zapewniło lepsza koordynację działań,


wyznaczenie ogólnych ram prawnych, w tym w obszarze standardów usług, z pozostawieniem jednak jak największego marginesu swobody dla regionów,

działania związane z wypracowanie standardów usług ,

działania sieciujące i promujące dobre rozwiązania, skierowane do instytucji na poziomie krajowym i regionalnym.

Choć dyskusja pozostała otwarta jednoznacznie stwierdzono, że regiony mogłyby być bardziej efektywne, gdyby szczebel centralny nakreślał im jedynie ogólne ramy.

Podsumowanie:

+ zmiana sposobu działania instytucji pomocy społecznej, od pomocy biernej do wykorzystania nowych instrumentów aktywizacyjnych objęcie wsparciem większej liczby osób i ich zmotywowanie na działania

+ zmiana sposobu myślenia o ekonomii społecznej – ekonomia społeczna jako instrument zatrudnienia, zwiększania spójności społecznej i rozwoju lokalnego

+ wzrost udziału podmiotów ekonomii społecznej w aktywizacji grup zagrożonych wykluczeniem i zatrudnieniu

- brak synergii między działaniami różnych instytucji, wynikający z braku współpracy i działań partnerskich oraz niskiej kultury kooperacji

- dominuje podejście, w którym kluczową rolę odgrywają instytucje oferujące pomoc, a nie jednostka i jej potrzeby

- pominięcie najtrudniejszych grup - instytucje zamiast osób najbardziej potrzebujących wsparcia wybierają „łatwego klienta”

wyzwania:

otwarcie się na nowe kategorie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym

konieczność wsparcia całych rodzin (w szczególności rodzin wielodzietnych, które są zagrożone ubóstwem) i społeczności, a nie tylko pojedynczych jednostek.

konieczność integracji usług oferowanych przez różne instytucje wsparcia, a więc wzmocnienie współpracy i kompleksowego wsparcia dla rodziny i jednostki.

wzmocnienie działań o charakterze profilaktycznym, a więc zapobiegających wykluczeniu.

zwiększenie efektywności systemu wsparcia ekonomii społecznej.

efekty:

wzrost integracji społeczności lokalnych na rzecz aktywizacji grup zagrożonych wykluczeniem, a także zmniejszenie obszarów dotkniętych ubóstwem.

ograniczenie zjawiska dziedziczenia biedy i zwiększenie liczby samodzielnych, dobrze społecznie funkcjonujących rodzin.

działania:

zastosowanie i rozwijanie instrumentów ukierunkowanych na wsparcie rodzin

zintegrowanie działania służb pomocy,

wzmocnienie kompetencji służb pomocy,

zwiększenie dostępności i jakości usług opiekuńczych

centrum: innowacje społeczne, wyznaczenie ogólnych ram prawnych, działania związane z wypracowanie standardów usług, działania sieciujące i promujące dobre rozwiązania,


regiony: działania skierowane na rozwiązywanie problemów identyfikowanych na poziomie regionalnym i lokalnym

III BLOK EDUKACJA

Część 1 ) Wnioski wynikające z obecnej perspektywy i kluczowe wyzwania na przyszłość

1. Główne pytanie: Co można uznać za szczególny sukces PO KL? Co można uznać za szczególną porażkę (i jakie były jej przyczyny)? [sukces w obszarze celów podejmowanej interwencji; nie dotyczy systemów wdrażania]

- sukcesy

W grupie do spraw edukacji najczęściej powtarzanym sukcesem było rozpoczęcie procesu zmian w szkolnictwie zawodowym, z zastrzeżeniem że proces dopiero się rozpoczął. Na uwagę zasługuje także wzrost inwestycji w badania i rozwój (zaplecze badawczo-diagnostyczne). Wprowadzenie kierunków zamawianych w szkolnictwie wyższym1 oraz podniesienie rangi uczenia się przez całe życie daje nadzieję na lepsze przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy. Nie zapomniano także o wzroście upowszechnienia edukacji przedszkolnej zaznaczając, że stało się to nie tylko dzięki nowej infrastrukturze, ale także dzięki pewnej zmianie mentalnej, która objawiła się tym, że odsetek rodziców którzy chcieli posłać dzieci do przedszkola stopniowo rósł. Do końca 2011 r. wsparciem objęto blisko 3,2 tys. ośrodków wychowania przedszkolnego, a ponad 96,8 tys. dzieci w wieku 3-5 lat na obszarach wiejskich uczestniczyło w różnych formach edukacji przedszkolnej, co świadczy o ogromnym zainteresowaniu tą formą wsparcia w regionach.

Sukcesem okazał się także program dokształcania nauczycieli, którzy teraz częściej i chętniej pogłębiają swoją wiedzę i pojawiają się w przedsiębiorstwach. Udało się to osiągnąć także dzięki projektom małym, realizowanym lokalnie, które zdołały zaktywizować społeczności w regionach.

Jako sukces uczestnicy warsztatów uznali również rozwój edukacji na obszarach wiejskich oraz zmianę podejścia do systemu kształcenia w szczególności poprzez jego indywidualizację.

- porażki

Za największą porażkę uznano brak trwałości projektów po ich zakończeniu, brak pomysłu na ich kontynuację. Jest wiele czynników, które się przyczyniają do takiego stanu rzeczy. Jest to wspominane już wielokrotnie zepsucie rynku szkoleń, niski udział osób w kształceniu pozaformalnym i nieformalnym oraz problemy z potwierdzeniem jakości efektów takiej nauki. Mało efektywnie wykorzystywano cross-financing. Problemem systemowym okazał się problem niesynchronicznej realizacji projektów, który objawiał się tym, że zmiany

1 Wg stanu na koniec 2011 r. w ramach PO KL „zamawiane kształcenia” dotyczyło 14 kierunków studiów matematycznych, przyrodniczych i technicznych, a także makrokierunków, kierunków unikatowych oraz studiów międzykierunkowych realizowanych pomiędzy 14 zamawianymi kierunkami kształcenia. Wsparciem w zakresie studiów zamawianych zostało już objętych 45 tys. studentów (w tym 16 tys. kobiet). Pod koniec 2011 r. studia zamawiane realizowane w ramach pierwszego projektu, który rozpoczął się w 2008 r. zakończyło pierwszych 629 absolwentów.

13

III blok edukacja

systemowe były opóźnione w stosunku do projektów, które miały służyć ich wdrożeniu. Uczestnicy warsztatów wskazali również na problem braku możliwości realizacji projektów „zindywidualizowanych” i multidyscyplinarnych oraz wykorzystywania efektów, produktów i dobrych praktyk z innych projektów (brak systemu wymiany informacji).

W kontekście realizacji projektów innowacyjnych, uczestnicy zwrócili uwagę na ich niewłaściwą ich konstrukcję oraz brak narzędzi standaryzacji wypracowywanych produktów.

2. Główne pytanie: Jakie są największe wyzwania w obszarze edukacji?

Jako główne wyzwanie uznano zwiększenie zatrudnialności absolwentów. Wskazano kilka elementów, które mogą przyczynić się do osiągnięcia tych efektów. Po pierwsze aktywne wyrównywanie dostępu do wysokiej jakości edukacji, dostosowanie kształcenia zawodowego i szkoleń do potrzeb rynku pracy i gospodarki (stworzenie więzi między edukacją a rynkiem pracy); potwierdzanie kwalifikacji zawodowych zdobytych w sposób pozaformalny i nieformalny (efektywny system kwalifikacji) oraz zmianę podejścia do LLL (zmiana mentalna, systemowa i jakościowa). Chodzi tu także o budowanie partnerstw, w tym wspólne działania oraz dzielenie odpowiedzialności z partnerami społecznymi. Dla dopełnienia tych działań potrzebne będzie ciągłe przełamywanie barier, w tym barier kulturowych i administracyjnych. Systemowo powinien być zapewniony przepływ dobrych praktyk i wdrażanie najlepszych rozwiązań do głównych nurtów polityki edukacyjnej.

Innym wyzwaniem w obszarze edukacji jest również dotarcie do środowisk defaworyzowanych poprzez aktywne wyrównywanie szans dzieci oraz standaryzację jakości kształcenia. W tym kontekście konieczna jest również zmiana systemu edukacji w kierunku większego otwarcia i lepszego kształcenia kompetencji dzieci i nauczycieli.

3. Główne pytanie: Co powinno być efektem interwencji EFS w kolejnym okresie? Jakiej zmiany w obszarze edukacji oczekujemy? Jakie będzie kryterium sukcesu w obszarze interwencji EFS w 2020, jakiej sytuacji na rynku pracy możemy oczekiwać w 2020 i w jakim zakresie EFS sprosta tym oczekiwaniom? [pytania w oparciu o zidentyfikowane wyzwania i doświadczenia co do skuteczności dotychczasowej interwencji].


W kwestii efektów zwrócono uwagę przede wszystkim na zwiększenie zatrudnialności absolwentów poprzez dostosowanie edukacji do potrzeb gospodarki; w tym zniwelowanie ich odpływu z rynku pracy oraz zmniejszenie czasu oczekiwania na zatrudnienie. W tym wypadku efektami niejako równoległymi byłby spadek wskaźnika osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, wzrost wskaźnika osób uczestniczących w kształceniu ustawicznym oraz zwiększenie mobilności zawodowej dzięki efektywnemu Krajowemu Systemowi Kwalifikacji. Oczekiwanym efektem w tym zakresie powinno być również wyrównanie dostępu do wysokiej jakości edukacji i dóbr kultury.

Efektem powinno być stworzenie systemu, który będzie bardziej elastyczny, aby szybciej reagował na zmiany; aby na poziomie regionalnym tworzył spójne ramy kształcenia zawodowego.

14

III blok edukacja

Część 2 ) Zakres przyszłego wsparcia w kontekście zapisów nowych rozporządzeń

1. Główne pytanie: Jakie należy podjąć działania (w ramach EFS), aby pożądane efekty mogły zostać osiągnięte?

Rozmówcy zaproponowali bardzo szeroki wachlarz działań jakie należy podjąć aby osiągnąć zamierzone efekty i sprostać przewidywanym wyzwaniom. Proponowane rozwiązania dotykają problemu w trzech aspektach – edukacyjnym, biznesowym i systemowym.

Od strony edukacji zaproponowano przede wszystkim wspieranie jakości edukacji poprzez ewaluację i wdrażanie nowych rozwiązań, kształcenie w zakresie SMT, przedsiębiorczości i ekonomii. Istotne będzie ciągłe dążenie do wyrównania dostępu do edukacji (aktywizacja organów prowadzących szkoły oraz programy bezpośredniego wsparcia dla uczniów z obszarów defaworyzowanych), przeprofilowanie uczelni w kierunku LLL. Uczniom należy zaproponować praktyki i staże, które będą uzupełnieniem dualnego systemu edukacji – teoria i praktyka. System ten musi zapewnić wsparcie biur karier, inkubatorów przedsiębiorczości, doradztwo i porad zawodowych oraz doposażenia szkół zawodowych. Większy nacisk należy położyć na system kształcenia modułowego oraz wprowadzenie mechanizmów rynkowych w zakresie bonów edukacyjnych na kształcenie ustawiczne. Dla tego celu niezbędne będzie utworzenie listy prognozowanych zawodów przyszłości dla uczniów oraz narzędzi wsparcia dla nauczycieli, w szczególności w zakresie przygotowywania nauczycieli do innowacji oraz wsparcia nauczycieli wychodzących z zawodu (system przekwalifikowywania nauczycieli). Wszystkie te działania mają na celu zindywidualizowanie podejścia do każdego z uczniów. Dzięki nim nastąpi prawidłowa ocena ich potrzeb i możliwości.

Działania w sferze biznesowej zakładałyby takie zmiany jak wspieranie przedsiębiorstw w zakresie diagnozowania kompetencji i ich rozwoju oraz powiązania polityki kształcenia z polityką firm i potrzeb regionu. W obszarze tym niezbędne jest stworzenie możliwości współpracy biznesu, szkół i uczelni.

Zakres działań systemowych miałby obejmować wprowadzenie systemu informatycznego zbierającego różnego rodzaju dane regionalne i ogólnopolskie, dotyczące edukacji i potrzeb na rynku pracy. Działania systemowe odnoszą się także do wdrożenia nowych programów nauczania/kształcenia, upowszechnienia produktów edukacyjnych w internecie na zasadzie wolnych licencji, a także wsparcia instytucji potwierdzających kwalifikacje w oparciu o krajowe ramy kwalifikacji.

2. Główne pytanie: Jaki podział zadań i odpowiedzialności pomiędzy szczeblem krajowym (krajowy/krajowe PO) i regionalnym (RPO EFS) należy przyjąć, aby działania te zrealizować najbardziej skutecznie i efektywnie (biorąc pod uwagę zaproponowany kierunek interwencji)?

W ostatniej części rozmówcy zastanawiali się w jakim stopniu działania powinny być podejmowane na stopniu regionalnym, a w jakim na stopniu centralnym. Uznano, że na poziomie centralnym powinno odbywać się tworzenie systemowych rozwiązań, ram, standardów i struktur, pilotowanie projektów innowacyjnych oraz generalna, ponadregionalna koordynacja działań.

Szczebel regionalny powinien zająć się wsparciem indywidualnych osób oraz podmiotów. Na tym poziomie powinna pozostać przede wszystkim możliwość swobodnego wyboru beneficjentów, gdyż to regiony posiadają większą wiedzę co do potrzeb zarówno w sferze edukacji, jak i biznesu. Na poziomie regionalnym powinny być zatem realizowane projekty wynikające z diagnozy sytuacji danej grupy/ środowisk obejmowanych wsparciem.

15

III blok edukacja

Podsumowanie:

+ Rozpoczęcie procesu zmiany w szkolnictwie zawodowym

+ Podniesienie rangi uczenia się przez całe życie

+ Wprowadzenie kierunków zamawianych w szkolnictwie wyższym

- Brak trwałości projektów po ich zakończeniu

- Kształcenie ustawiczne, niski udział osób w kształceniu pozaformalnym i nieformalnym

- Zmiany systemowe wolniejsze niż projekty, które miały służyć ich wprowadzeniu

wyzwania:

potwierdzanie kwalifikacji zawodowych zdobytych w sposób pozaformalny (wdrożenie efektywnego systemu kwalifikacji)

zwiększenie zatrudnialności absolwentów

dostosowanie kształcenia zawodowego i szkoleń do potrzeb rynku pracy i gospodarki (stworzenie warunków dla trwałych więzi między edukacją a rynkiem pracy)

przepływ dobrych praktyk, wdrażanie najlepszych rozwiązań do głównych nurtów polityki edukacyjnej

efekty:

system edukacji elastycznie reagujący na zmiany

spójny regionalny system kształcenia zawodowego

zwiększona zatrudnialność absolwentów, zniwelowanie odpływu osób z rynku pracy , zmniejszenie czasu poszukiwania pracy

spadek wskaźnika osób zagrożonych wykluczeniem społecznym

działania:

wspieranie przedsiębiorstw w zakresie diagnozowania kompetencji i ich rozwoju

powiązanie polityki kształcenia z polityką firm, potrzeb regionu

stworzenie sytemu współpracy szkół biznesu i uczelni

podnoszenie jakości kształcenia na każdym poziomie (tworzenie przedszkoli, podnoszenie kwalifikacji nauczycieli i ich kształcenie ustawiczne)

pobudzanie aktywności edukacyjnej (wspieranie wolontariatu, inicjatyw lokalnych – projekty szkół w partnerstwie z innymi podmiotami i społecznością lokalną)

przeprofilowanie uczelni w kierunku LLL

dualny system edukacyjny (teoria plus praktyka) – staże praktyki, wsparcie Biur Karier, inkubatorów, poradni zawodowych, doradztwa)

centrum: tworzenie systemowych rozwiązań, ram, standardów, struktur, projekty innowacyjne (włączanie do głównego nurtu)

region: wsparcie indywidualnych osób, podmiotów

IV BLOK ADAPTACYJNOŚĆ

16

III blok edukacja

Część 1 ) Wnioski wynikające z obecnej perspektywy i kluczowe wyzwania na przyszłość

1. Główne pytanie: Co można uznać za szczególny sukces PO KL? Co można uznać za szczególną porażkę (i jakie były jej przyczyny)? [sukces w obszarze celów podejmowanej interwencji; nie dotyczy systemów wdrażania]

- sukcesy

W kwestii sukcesów z obszaru adaptacyjności najczęściej powtarzanym osiągnięciem była zmiana mentalnościowa, która objęła zarówno poszczególne instytucje, jak i odbiorców wsparcia. Ze strony instytucji był to wzrost świadomości dotyczącej polityki równościowej, a ze strony odbiorców wsparcia świadomość potrzeby podnoszenia kwalifikacji (zmiana w kwestii szkoleń). Do końca 2011 roku ponad 112 900 przedsiębiorstw objętych zostało wsparciem w zakresie projektów szkoleniowych (projekty o charakterze centralnym i regionalnym), 451 774 pracujących osób dorosłych zakończyło udział w projektach szkoleniowych (projekty o charakterze regionalnym), 270 511 pracowników przedsiębiorstw (projekty o charakterze centralnym), w tym prawie 107 000 osób powyżej 50 roku życia (projekty o charakterze centralnym i regionalnym). Warto wspomnieć, że sukcesem okazało się odpowiednie dostosowanie Programu do zmian gospodarczych zachodzących w Polsce, np. w kontekście kryzysu gospodarczego, dobrym przykładem w tym zakresie jest możliwość realizowania kompleksowych programów typu outplacement.

Szczególny nacisk położono na tworzenie powiązań pomiędzy sferą edukacji a biznesem, w tym na przykład projekty dedykowane dla konkretnych przedsiębiorców. Do końca 2011 roku udział w stażach lub szkoleniach praktycznych ukończyło 1 306, w tym 590 pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych oraz 716 pracowników naukowych w przedsiębiorstwach. Za sukces uznano także dualny charakter PO KL, który z jednej strony obejmuje kompleksowe wsparcie pracownika, z drugiej zaś reaguje na problemy danej firmy (restrukturyzacje, outplacement).

- porażki

Uczestnicy spotkania wskazali także porażki w ramach dotychczasowego funkcjonowania PO KL. Były to porażki przede wszystkim wynikające z błędów systemowych. Wskazywano tutaj między innymi ograniczenia prawne, które nie pozwalały na objęcie szkoleniami wszystkich osób, które tego potrzebowały (takich jak osoby zatrudnione na umowy cywilno-prawne). Wskazano również, że instytucje nie skupiały się na wszystkich typach operacji i możliwościach EFS, ale w szczególności na tych, które wydawały się być łatwiejsze w realizacji. Dodatkowo wybierane projekty były realizowane z opóźnieniem, przez co nie przystawały do aktualnych potrzeb. W perspektywie często doprowadzało to do braku konkretnych efektów wdrożeniowych. Winę za taki stan rzeczy ponosiły w dużej mierze także firmy szkoleniowe, które nie dostosowywały oferty do potrzeb rynku pracy i konkretnych przedsiębiorców. Dominowała zatem strona podażowa nad popytową (korzystanie przez pracowników firm ze szkoleń, które były dostępne, a nie takich, jakie byłyby potrzebne i przydatne w danym miejscu pracy, a więc odpowiadały na deficyty, rozwiązywały bieżące problemy firmy, czy wpisywałyby się w strategię działania i rozwoju przedsiębiorstwa). Pracownicy zgłaszali się na szkolenia z własnej inicjatywy, zdobyta wiedza i umiejętności nie zawsze były wykorzystywane w bieżącym miejscu pracy, ponieważ cele indywidualne pracowników nie zawsze są tożsame z celami przedsiębiorców. Ponadto brak

17

IV blok adaptacyjność

właściwie przeprowadzonej diagnozy potrzeb szkoleniowych był główną przyczyną korzystania z niewłaściwych programów szkoleniowych.

Ostatnia część w obszarze porażek odnosiła się już do samych przedsiębiorców i do faktu, że wskaźnik przedsiębiorstw korzystających z pomocy jest niewysoki przez brak świadomości przedsiębiorców oraz brak zainteresowania doradztwem.

2. Główne pytanie: Jakie są największe wyzwania w obszarze adaptacyjności?

W drugiej części uczestnicy warsztatów dyskutowali na temat wyzwań, które można zidentyfikować na lata 2014-2020.Najistotniejszym wyzwaniem jakie wskazano i z jakim boryka się każdy kraj i jego rynek pracy jest dopasowanie pracowników do rynku pracy poprzez na przykład wzmocnienie współpracy biznesu z edukacją oraz uzyskanie lepszych efektów ze współpracy między sferą nauki a sferą biznesu. Podkreślano potrzebę większej innowacyjności przedsiębiorstw, w tym innowacyjnych rozwiązań społecznych .

Grupa wymieniła także kilka elementów, które stanowią jednocześnie wyzwanie, ale i potrzebę wypracowania pewnych trendów, takich jak podnoszenie jakości edukacji pozaformalnej, uczenie się przez całe życie czy doradztwo strategiczne uświadamiające przedsiębiorcom ich potrzeby. Ważne będzie również swego rodzaju „obranie kierunku” na przedsiębiorców, przez to uczestnicy rozumieli realizację większej liczby projektów dedykowanych konkretnym przedsiębiorcom, (w tym także dużym jako liderom wyznaczającym trendy i mającym możliwość realizacji takich przedsięwzięć jak tworzenie nowych kierunków w szkołach czy organizacji praktyk), realne włączenie firm w obszar kształcenia zawodowego, przygotowanie projektów profilowanych pod branże i specjalistyczne dziedziny, co pozwoliłoby na realne włączenie firm w obszar kształcenia zawodowego.

3. Główne pytanie: Co powinno być efektem interwencji EFS w kolejnym okresie? Jakiej zmiany w obszarze adaptacyjności oczekujemy? Jakie będzie kryterium sukcesu w obszarze interwencji EFS w 2020, jakiej sytuacji na rynku pracy możemy oczekiwać w 2020 i w jakim zakresie EFS sprosta tym oczekiwaniom? [pytania w oparciu o zidentyfikowane wyzwania i doświadczenia co do skuteczności dotychczasowej interwencji].


W trzeciej części rozmówcy próbowali nakreślić efekty jakie chcieliby osiągnąć tak, aby wykorzystanie środków EFS okazało się jak najbardziej optymalne i efektywne. Wszystkie wskazane propozycje można podzielić na trzy podstawowe grupy – po pierwsze, lepsze wykorzystanie know-how, w tym zmianę mentalności oraz innowacje, po drugie kompleksowość ofert, po trzecie uzyskanie trwałości wypracowanych efektów.

Do pierwszej grupy zaliczyć można propozycje wzrostu współpracy nauki z biznesem poprzez realizację konkretnych projektów aktywizujących studentów i uczniów, wzrost świadomości wśród przedsiębiorców, że ich zaangażowanie i aktywna współpraca z ośrodkami edukacyjnymi jest konieczna do dobrego przygotowania absolwentów do rynku pracy, wzrost współpracy między przedsiębiorstwami (tworzenie klastrów mających wspólne cele), przejście od bieżącego myślenia do planowania strategicznego zarówno przez firmy jak i pojedyncze jednostki (w tym podejście jakościowe, a nie ilościowe), a także dopasowanie podaży do popytu na rynku pracy.

18


Druga grupa spodziewanych efektów, a więc zapewnienie kompleksowości oferty obejmowałaby opracowanie wieloaspektowych projektów, uzyskanie komplementarności realizowanych przedsięwzięć oraz podejście problemowe zamiast procesowego po stronie instytucji zaangażowanych w rozwój przedsiębiorczości.

Trzecia część, która odnosi się do trwałości założonych efektów obejmuje między innymi zwiększenie wskaźnika przeżywalności firm, wzrost zatrudnienia, wzrost konkurencyjności i innowacyjności oraz wzrost wskaźnika LLL, w tym wzrost skłonności przedsiębiorców do szkolenia pracowników.

Część 2 ) Zakres przyszłego wsparcia w kontekście zapisów nowych rozporządzeń

1. Główne pytanie: Jakie należy podjąć działania (w ramach EFS), aby pożądane efekty mogły zostać osiągnięte?

Dla osiągnięcia zamierzonych efektów niezbędne będzie podjęcie stosownych działań. Podstawową propozycją było bardzo szeroko pojęte wsparcie obejmujące różne elementy i stopnie rynku pracy. Wsparciem takim objęte powinny być osoby w wieku 35-40 lat (mobilizacja do dalszego rozwoju i nauki) oraz 50+, wsparcie kadry menedżerskiej i HR-owej; a z drugiej strony wsparcie doradztwa zawodowego w szkołach i na uczelniach, w tym przede wszystkim połączenie edukacji z biznesem poprzez praktyki zawodowe, staże, warsztaty organizowane na uczelniach; wsparcie dla nauczycieli (na przykład poprzez kontakt z firmami i edukację praktyczną). Działania powinny obejmować także wzmocnienie szkolnictwa zawodowego.

Sporą część dyskusji poświęcono także kwestii kompleksowości wsparcia dla przedsiębiorstw. Oferta skierowana do firm miałaby się opierać na analizie i diagnozie sytuacji oraz konkretnym wsparciu skierowanym do danej jednostki. Ciekawym elementem była propozycja rozbudowania inkubatorów przedsiębiorczości (wspólne usługi, szkolenie, doradztwo) oraz inkubatorów innowacyjności opartych na amerykańskich wzorcach, co stworzyłoby możliwości do wspólnej pracy.

Nie pominięto także kwestii działań systemowych, w ramach których należy stawiać na kompleksowość usług i projekty systemowe. Pod uwagę należy brać strategie regionalne, a w dalszej kolejności działania i ewaluację. Należy wyjść od analizy potrzeb i stworzyć ofertę dostosowaną do nich, co skróci czas pomiędzy wystąpieniem potrzeby a realizacją zapotrzebowania. Finansowane powinny być badania i działania na różnych etapach, co zapewni kompleksowość wsparcia. Wszystkie te propozycje mają na celu jedno – skupienie się na efektywności projektów, a nie na ich liczbie.

2. Główne pytanie: Jaki podział zadań i odpowiedzialności pomiędzy szczeblem krajowym (krajowy/krajowe PO) i regionalnym (RPO EFS) należy przyjąć, aby działania te zrealizować najbardziej skutecznie i efektywnie (biorąc pod uwagę zaproponowany kierunek interwencji)?

W ostatniej części zastanawiano się jaki powinien być stopień decentralizacji działań (region – centrum). W wyniku dyskusji stwierdzono, że na szczeblu krajowym/centralnym powinny pozostać działania innowacyjne, kluczowe inwestycje, systemowe wypracowanie standardów, kampanie promocyjne i świadomościowe, które spełniałyby rolę informacyjną i promocyjną działań oraz przedsięwzięcia przewidujące trendy na rynku pracy. Poziom krajowy powinien odpowiadać za unifikację zasad, zmiany w systemie prawnym w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej.

19


W regionach pozostałyby działania wspierające przedsiębiorców (doradztwo, diagnoza i usługi proinnowacyjne), w tym skupienie się na dużych organizacjach jako liderach rynku. Rozłożenie tego elementu na regiony pozwoliłoby skupić się na konkretnych problemach występujących regionalnie i lokalnie oraz na podejmowaniu decyzji, które grupy należy wspierać.

Podsumowanie:+ wyraźna zmiana w kwestii szkoleń (świadomość konieczności podnoszenia kwalifikacji)+ elastyczność systemu w kontekście np. kryzysu gospodarczego+ kompleksowe podejście do pracownika (wsparcie już od momentu wykluczenia, poprzez opiekę zdrowotną czy szkolenie)- zepsucie i zakłócenie rynku szkoleniowego- ograniczenia prawne (nie wszystkich można objąć szkoleniem)- opóźnienie realizacji projektów (nieaktualne w stosunku do potrzeb)- brak konkretnych efektów wdrożeniowych- projekty innowacyjne, trudne były pomijane. Walka o proste programy

wyzwania:

uzyskanie lepszych efektów współpracy między firmami a szkołami więcej projektów dedykowanych konkretnym przedsiębiorcom podnoszenie jakości edukacji pozaformalnej wyjście od potrzeby do pomysłu, a w dalszej kolejności przejście do szukania środków pomiar jakościowych efektów: wsparcie, rzeczywista zmiana, która się wydarzyła realne włączenie firm w obszar kształcenia zawodowego

efekty:

wykształcenie trwałych zmian funkcjonujących w przyszłości bez interwencji EFS wzrost współpracy nauki z biznesem poprzez realizacje konkretnych projektów aktywizujących

studentów i uczniów wzrost świadomości wśród przedsiębiorców że ich zaangażowanie i aktywna współpraca z ośrodkami

edukacyjnymi jest konieczna do dobrego przygotowania absolwentów do rynku pracy podejście jakościowe, a nie ilościowe uzyskanie komplementarności wsparcia wzrost wskaźnika LLL podejście problemowe ze strony instytucji, nakierowanie na cel i realizacje (zamiast podejścia

procesowego)

działania: Wyjście od analizy potrzeb i oferta dostosowana do potrzeb; skrócenie czasu pomiędzy

wystąpieniem projektu a realizacją Stawianie na kompleksowość usług i projekty systemowe połączenie edukacji z biznesem poprzez praktyki zawodowe, staże, warsztaty organizowane na uczelniach

(pieniądze idą za tym kto się uczy i za przedsiębiorcą, który stwarza miejsce pracy) Skupienie się na efektywności tych projektów- bardziej jakość a nie ilość Kompleksowe wsparcie dla przedsiębiorstw- oparte na diagnozie i konkretnym wsparciu

Centrum: innowacyjne, kluczowe inwestycje, unifikacja zasad na poziomie krajowym, rola informacyjna, promocyjna działań (przedsięwzięcia przewidujące trendy)

Region: działania wspierające przedsiębiorców, skupienie się na konkretnych problemach

20


Podsumowanie

21


Przeprowadzone warsztaty, angażujące przedstawicieli instytucji i środowisk

zaangażowanych w realizację PO KL, w porównaniu do etapu programowania obecnie

obowiązującej perspektywy finansowej, pokazały znaczną zmianę jakościową w podejściu do

formułowania oczekiwań wobec interwencji EFS. Zauważalne było wysokie skoncentrowanie

się na rozwiązywaniu problemów i skupienie się na zapewnieniu efektywnego wsparcia dla

osób, a nie jak poprzednio na beneficjentach, którzy mieli być odpowiedzialni za realizacje

takiego wsparcia.

Pomimo różnej tematyki poszczególnych warsztatów, ich uczestnicy formułowali

podobne wnioski:

– Podstawą programowania interwencji EFS i budowania systemu wsparcia EFS, a także

podstawą realizacji pojedynczych projektów musi być silne nastawienie na rozwiązanie

problemów. Kluczowe jest przy tym jasne ukierunkowanie na ostatecznego odbiorcę

środków EFS;

– Kluczowa jest właściwa identyfikacja problemów, a więc oparcie programowania EFS a

także poszczególnych projektów na dobrej diagnozie sytuacji i problemów;

– Do rozwiązania problemów nie wystarczą działania pojedynczych instytucji, niezbędna

jest współpraca wielu podmiotów. W tym kontekście kluczowe staje się budowanie

kultury kooperacji i mechanizmów, które tę współpracę będą ułatwiać i promować.

Ponadto , w trakcie warsztatów podnoszona była kwestia braku miejsc pracy, co obniża

podejmowane w ramach EFS wysiłki na rzecz aktywizacji bezrobotnych i zagrożonych

wykluczeniem społecznym oraz zwiększenia zatrudnienia. Oddziaływanie na kompetencje

osób i instytucji jest niewystarczające, gdy brak jest miejsc pracy. W tym kontekście EFS

powinien być silniej ukierunkowany na tworzenie nowych miejsc pracy, ale jednocześnie

wysiłki EFS powinny być wzmacniane przez inne fundusze np. poprzez klauzule

zatrudnieniowe w inwestycjach infrastrukturalnych współfinansowanych ze środków

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego czy Funduszu Spójności.

Wnioski wypracowane podczas spotkań pokazały, że Program Operacyjny Kapitał

Ludzki dał silny impuls do pozytywnych zmian w obszarze edukacji, adaptacyjności, integracji

społecznej i zatrudnienia. Spowodował ogromną zmianę jakościową w podejściu do

rozwiązywania istniejących problemów w tych obszarach.

22

Niemniej, uczestnicy spotkań podkreślali również, że dotychczasowe efekty

interwencji EFS nie są satysfakcjonujące. W wielu przypadkach interwencja EFS nie jest

dostatecznie dostosowana i zbyt mało elastyczna, aby skutecznie przeciwdziałać

pojawiającym się problemom.

Należy podkreślić, że proces zmian jakie rozpoczęły się dzięki wsparciu z EFS jest

procesem długotrwałym i trudno byłoby mówić o jego końcowych efektach. Stąd potrzeba

takich spotkań, które pokazują w jaki sposób należy dostosować narzędzia pomocy oraz w

jaki sposób rozwijać wsparcie z EFS w przyszłości.

Kolejnym etapem będą warsztaty poświęcone systemowi wdrażania EFS w przyszłej

perspektywie finansowej. Wyniki spotkań będą wykorzystywane w dalszych pracach nad

programowaniem interwencji tego Funduszu na kolejne lata.

23

raport (zapis gŁÓwnych wnioskÓw i refleksji z dyskusji)

Education