İNSOMNİA

Prof. Dr. Fuat ÖZGEN

Bayındır Hastanesi

Uykunun işlevi ve yapısı dikkate alındığında insomnia, kişilerin yeterli süre ve zaman diliminde uyuyamadığı için dinlenemediği ve yeni bir güne hazır olmadığı durumlar olarak tanımlanabilir.

Tanım

• ICSD-2’e göre, insomnia, uyku için yeterli zaman ve fırsat olmasına rağmen, uykuya başlamada, süresinde ve bütünlüğünde tekrarlayıcı güçlükler yaşanması ve bunların gündüz işlevlerinde bozulmaya yol açması olarak tanımlanmıştır.

Uykusuzluğun Genel Kriterleri:

A. Uykuya başlamada güçlük, uykuya devam ettirmede güçlük ya da çok erken uyanma ya da kronik nitelikte dinlendirici olmayan düşük kalitede uyku yakınması. Çocuklarda, sıklıkla bakıcıları tarafından bildirilen uyuma güçlüğü, uyuma güçlüğü yatma zamanına direnç veya bağımsız uyuyamama olabilir.

B. Yukarıda bahsedilen uyuma güçlüğü uyku için yeterli fırsat ya da koşullara rağmen ortaya çıkar.

C. Gece uyuma güçlüğü ile ilişkili gün içi aşağıdaki yakınmalardan en az birinin hasta tarafından bildirilmesi I. Yorgunluk, kırıklık II.Dikkat, konsantrasyon ya da bellek güçlüğü III.Sosyal ya da mesleki işlevsellikte bozulma ya da düşük okul performansı IV.Duygudurum bozukluğu ya da iritabilite V. Gündüz uykuluğu VI.Motivasyon, enerji ya da inisiyatifte azalma VII.İşinde ya da araç kullanırken hata yapma veya kaza eğiliminde artma VIII.Uyku yoksunluğuna bağlı gerginlik, baş ağrısı ya da gastrointestinal

semptomlar IX.Uyku hakkında endişe ve uğraşılar

İnsomnia Tipleri

İnsomni Tipleri Neden olan faktörler

Akut Geçici (birkaç gün süren)

Akut ( 4 hafta)

Sıklıkla Emosyonel ya da fizıksel huzursuzluk veren nedenler: Akut hastalıklar, Sosyal yaşam olayları, Çevresel faktörler (gürültü, ortamın ısısı, ışık...), Jetlag, gece vardiyası

Kısa Süreli (1-3 hafta süren)

Subakut (4 hafta-6 ay)

Stres, Yas, Madde ya da ilaçlara bağlı

Kronik Uzun Süreli (3 haftadan uzun süreli)

Kronik ( 6 ay)

Psikiyatrik bozukluklara bağlı (depresyon, anksiyete bozuklukları) Tıbbi hastalıklara bağlı (KOAH) Kronik stres Kötü uyku hijyeni Psikofizyolojik insomni Primer uyku bozuklukları (restless legs, periyodik bacak hareketleri, uyku apne sendromu)

National Institute of Mental Health, 1984)

ICSD

Sınıflandırma Sistemlerinde İnsomnia

DSM-IV Primer İnsomnia Solunumla ilişkili uyku bozukluğu Sirkadiyen ritim bozukluğu

Diğer mental bozukluklarla ilişkili insomnia Genel tıbbi duruma bağlı uyku bozukluğu Madde kullanımına bağlı insomnia

ICD-10 Organik olmayan insomnia Uyku-uyanıklık düzeninin organik olmayan bozukluğu

ICSD-R Psikofizyolojik insomnia İdiopatik insomnia Subjektif insomnia Periyodik bacak hareketleri bozukluğu Yetersiz uyku hijyeni Çevresel nedenli uyku bozukluğu Yüksekliğe bağlı insomnia Yetersiz uyku sendromu Uykuya başlama ile ilişkili bozukluk Gıda alerjisi ile ilişkili insomnia Nokturnal yeme (içme) sendromu Hipnotiklere bağlı uyku bozukluğu Stimulanlara bağlı uyku bozukluğu Alkole bağlı uyku bozukluğu Toksinlere bağlı uyku bozukluğu Zaman dilimi değişikliği (jetlag) sendromu Gece vardiyası uyku bozukluğu Gecikmiş uyku fazı sendromu Düzensiz uyku uyanıklık yapısı

24 saat olmayan uyku uyanıklık döngüsü Uyku ile ilişkili bozulmuş yutkunma sendromu Psikoz ile ilişkili uyku bozukluğu Ailesel ölümcül insomnia Panik bozuklukla ilişkili uyku bozukluğu Alkolizm ile ilişkili uyku bozukluğu Dejeneratif serebral bozukluklar Demans ile ilişkili uyku bozukluğu Parkinsonizm ile ilişkili uyku bozukluğu Mizaç bozuklukları ile ilişkili uyku bozukluğu Kronik obstruktif akciğer hastalığına bağlı uyku bozukluğu Uyku ile ilişkili astma Kısa uykucular Menstrual dönemle ilişkili uyku bozukluğu Gebelik ile ilişkili uyku bozukluğu

Uluslararası Uyku Bozuklukları Sınıflandırması (ICSD-2)

1-İnsomnialar

2- Uykuyla İlişkili Solunum Bozuklukları

3- Santral Orjinli Hipersomnialar (Bir Sirkadiyen Ritim Uyku

Bozukluğu, Uykuyla İlişkili Solunum Bozukluğu ya da Uykuyu

Bozan Diğer Nedenlerden Kaynaklanmayan)

4- Sirkadiyen Ritim Uyku Bozuklukları

5- Parasomnialar

6- Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları

7- İzole Semptomlar, Görünüşe Göre Normal Varyantlar ve Çözüme Ulaşmamış Noktalar

8- Diğer Uyku Bozuklukları

Tablo-2: ICSD-2’e göre İNSOMNİALAR

1- Uyumsal İnsomnia (Akut İnsomnia)

2- Psikofizyolojik İnsomnia

3- Paradoksal İnsomnia

4- İdiyopatik İnsomnia

5- Psikiyatrik Bozukluklara Bağlı İnsomnia

6- Yetersiz Uyku Hijyeni

7- Çocukluk Dönemi Davranışsal İnsomnia

8- İlaç ya da Maddeye Bağlı İnsomnia

9- Tıbbi Duruma Bağlı İnsomnia

10- İlaç ya da Maddeye Bağlı Olmayan İnsomnia Belirlenmemiş (Organik Olmayan İnsomnia)

11- Fizyolojik (Organik) İnsomnia

İNSOMNİA

Primer

• Psikofizyolojik

• Paradoxal

Sekonder

• PLM

• RLS

• Psikiyatrik Bozukluklar

• Apne

• İlaçlar ve alkol

• Fiziksel Hastalıklar

• Ritm Bozuklukları

• Bozuk Uyku Hijyeni

• Çevresel Koşullar

AKUT İNSOMNİA (UYUMSAL İNSOMNİA)

• Akut insomnianın temel özelliği tanımlanabilir bir stresörle ilişkili olarak ortaya çıkmasıdır. Kısa sürelidir. Tipik olarak birkaç gün ile birkaç hafta arasında sürer ve üç ayı geçmez. Stresörün ortadan kalkması ya da bireyin stresöre uyum sağlaması ile uyku yakınmaları azalır ve kaybolur.

PSİKOFİZYOLOJİK İNSOMNİA

• Kronik insomniakların büyük bir kısmını oluşturur. Psikofizyolojik insomnianın temel özelliği artmış uyarılmışlık durumu ve uykuyu engelleyen öğrenilmiş düşünceler ile karakterizedir.

• İnsomnia hakkındaki yoğun endişeleri, başlatıcı nedenlerin ötesinde yakınmalarının daha da artmasına neden olur. Bir kısır döngüye dönüşen durum ile problemle ilgili endişeleri giderek artar. Bu özelliklerinden dolayı öğrenilmiş insomnia, koşullandırılmış insomnia, primer insomnia gibi adlar da alır. Bu hastalar anksiyöz ve gergin bireylerdir.

Psikofizyolojik insomni

• İnsomni enaz 1 ay süreli olmalı • Aşağıdakilerden biri olmalı:

– Uyku ile ilgili aşırı odaklanma veya anksiyete – Planlanmış zamanda veya yatakta uykuya dalmada

güçlük; buna karşılık uyku niyeti olmayan monoton ativiteler sırasında uykuya dalma

– Ev dışında evden daha iyi uyuma – Yatakta uykuya dalmayı etkileyen mental aktivite – Yatakta, uykuya dalmayı engelleyen artmış

somatik gerginlik

Paradoxal İnsomnia

Uyku bozukluğunu işaret eden objektif bulgular olmaksızın ortaya çıkan uykusuzluk yakınmasıdır.

Sinonimler Psödoinsomnia Objektif bulgusuz subjektif yakınmalar Uyku hipokondriazisi Subjektif yakınmalar

PARADOKSAL İNSOMNİA

• Paradoksal insomnianın temel özelliği bu hastalarda uyku bozukluğunu kanıtlayan objektif bir veri olmamasına rağmen, subjektif yakınmalarında şiddetli insomnia yakınmaları tanımlarlar. Hastalar 3-4 saat gibi az uyuduklarını veya hiç uyuyamadıklarını belirtirler. Oysa onları gözleyen eşleri tarafından ya da polisomnografi gibi objektif ölçümlerde uyudukları görülür. Hastalar belirgin bir psikopatoloji ya da temaruz özellikleri göstermezler. Hastalığın bu özelliklerinden dolayı subjektif insomnia, uyku durumunun yanlış algılanması, pseudo insomnia, uyku hipokondriasisi gibi adlar da alır.

Paradoksal insomni

• İnsomni enaz 1 ay sure ile olmalı • Aşağıdaki kriterlerden en az biri olmalı:

– Hasta çoğunlukla uykusuz veya çok az uykulu gecenin yanısıra zaman zaman normal uykulu gece tanımlamalı

– Uyku günlüğü tutulduğunda, çok sayıda az uykulu veya tamamen uykusuz gece ve bunların ardından gündüz uykusu olmaması.

– Hastanın belirttiği yakınmalar veya uyku günlüğü ile polisomnografi veya aktigraf arasında uyumsuzluk olması

İDİOPATİK İNSOMNİA

• Temel özelliği erken çocukluk döneminde başlayan ve yaşam boyu insomnia semptomlarının olması ile karakterizedir. Hastalığın başlamasına devam etmesine neden olabilecek bir faktör mevcut değildir. Tedaviye dirençlidir.

İdiopatik insomni

• Kronik seyirli olmalı

• Infant döneminde veya çocuklukta başlayabilir.

• Belirgin bir neden tanıımlanamaz.

• Persistandır; remisyon dönemleri yoktur.

İnsomnia hastalarının değerlendirilmesi

Hastanın Sosyodemografik Özellikleri

Yakınmalar Yakınmaların Niteliği

Tipi; Geçici, Kısa Süreli Veya Akut

Süreğen, Uzun Süreli Veya Kronik

Tekrarlayıcı

Uyku-Uyanıklık Döngüsü Özellikleri Uyku Başlangıcında

Uyku Devamında

Sabah Erken Uyanmaları

Dinlendirici Olmayan Uyku

Yakınmaların Öyküsü Hazırlayan Faktörler

Tetikleyen Faktörler

Devam Ettirici Faktörler

Tedaviye Cevap Özelliği

Klinik Tablodaki Değişiklikler

İnsomninin Gündüz Etkileri

Uykuyla İlişkili Bilişsel İşlevler

İnsomnininin Psikolojik ve Sosyal

Belirleyicileri

Psikopatoloji

Stres

Uyku Hijyeni

İnsomninin Fizyolojik Belirleyicileri Uyarılmışlık Durumu

Sirkadiyen Ritim Bozukluğu

Uykuyla İlişkili Bozukluklar

Huzursuz Bacak Sendromu

Uykuda Periyodik Bacak Hareketleri

Uyku Apnesi İle İlişkili İnsomni

Diğer Uyku Bozuklukları Değerlendirilmesi Uykuda Yürüme, REM Davranış Bozukluğu,

Enuresis, Bruksizm, Gece Terörü, Gece Kabusu

Psikososyal Özellikler Aile Öyküsü

Kişilik Gelişimi

Uyku Sorunu Olan Aile Bireyleri

Ailenin Tıbbi Öyküsü

Tıbbi Öyküsü

Tıbbi Değerlendirme ve Bulgular

Polisomnografi, Aktigrafi Değerlendirmesi

KRONİK İNSOMNİADA UYKU KALİTESİ

• Uyku sırasında ve öncesinde anksiyete ve ajitasyon

• Uyku sonrasında yenilenmemiş, dinlenmemiş olma hissi

• Negatif ve hoşa gitmeyen uyku deneyimleri

Sağlıklı erişkinde uyku histogramı

İnsomniak uyku histogramı

İnsomniak uyku histogramı

İnsomniak uyku histogramı

İnsomniak uyku histogramı

İnsomniak uyku histogramı

Uykuda periyodik bacak hareketi

Uyarılmışlık

Uyanma

Uyarılmışlık ve EKG ritm bozukluğu

KRONİK İNSOMNİADA GÜNDÜZ YAKINMALARI

• Uykulu ve yorgun olma

• Kötü konsantrasyon

• Problem çözmenin kötü olması

• Gerginlik, huzursuzluk

İnsomnia (yaklaşım)

Bir semptom, bir hastalık olarak insomnia;

Bir semptom olarak tüm hastalıklarda var

Bir hastalık olarak ise;

birincil ve ikincil olarak adlandırılır

İnsomnia

• İnsomniakların 1/3’ü hipnotik ve/veya psikotrop kullanmaktadır. En az % 10 u alkol ile self medikasyon

• 6 saattan az 10 saattan çok uyuyanlarda ölüm oranı yüksek. 4 saatin altındaki uyku ölüm oranını erkeklerde 2.8 kadınlarda 1.5 kat arttırdığı saptanmıştır.

• İNSOMNİANIN NEDENLERİ VE TEDAVİ YAKLAŞIMLARI

İlk değerlendirme • 1. Hastanın yakınmalarının yapısının belirlenmesi • Uykuya başlama ya da devam ettirmede güçlük • Erken uyanma • Dinlendirici olmayan uyku • 2. Gün içindeki etkinliklerin sorulması • 3. Yakınmaların sıklığı

• İnsomnia olgularında öyküde değerlendirilmesi gereken diğer hususlar

• 1. Presipite eden olaylar, hastalığın seyrinde, ilerlemesinde rol alan artırıcı veya azaltıcı faktörler

• 2. Uyku-uyanıklık düzeni • 3. Gece ortaya çıkan diğer bulgular ya da olaylar • 4. Yatak odasının koşullarının değerlendirilmesi • 5. İnsomnia ile ilişkili olabilen davranışların değerlendirilmesi • 6. Hastanın bilişsel hataları • 7. İnsomnia ile ilişkili önceki tedaviler • 8. Presipite eden ya da neden olan faktörlerin değerlendirilmesi • 9. Psikiyatrik bozuklukların değerlendirilmesi • 10. Diğer tıbbi nedenli tedavilerin, madde kötüye kullanımlarının

değerlendirilmesi • 11. Tıbbi ve nörolojik bozuklukların değerlendirilmesi • 12. Diğer tıbbi bozuklukların değerlendirilmesi

İnsomnia

• Kronik İnsomniakların % 15-20 sinde kronik ağrı, allerji, metabolik bozukluklar, ilaç alkol bağımlılığı, somatik semptomlar gözükmektedir.

• 4-5 günlük uyku yoksunluğu; bilişsel ve psikomotor faaliyetlerde, algı kapasitesinde ciddi düşüşlere neden olmaktadır.

İnsomnia

• İnsomnia performans düşüşlerine, iş gücü kayıplarına, aile çatışmalarına, sosyoekonomik problemlere ve hatta ölümlere neden olmaktadır.

• Duygu durmunda değişmeler, uyanıklıkta azalma, süreğen yorgunluk diğer önemli sonuçlarıdır. Bütün bunlar dikkate alındığında İNSOMNİA yaşam kalitesini önemli ölçüde bozmaktadır.

• Sosyal ve aile yaşantılarını etkiler. Bireysel ilişkilerini sürdürmede, iş yaşantılarındaki başarıda ve baş etme mekanizmalarında düşme olduğu (Gallup Poll., 1999) (Gallup Poll., 1999)

• Kolay incinebilir, üzülebilir, irritabl, kolay yorulabilen ve hatırlama sorunları yaşadıkları (Balter, 1991) (Balter, 1991)

• Psikomotor işlevselliklerinin bozulduğu (Roth,1991) (Roth,1991) • Bellek, konsantrasyon, dikkat, problem çözme, reaksiyon

cevapları Semantik ve kısa süreli bellek bilişsel İşlevlerde azalma (Mendelson, 1984, Bonnet, 1995) (Mendelson, 1984, Bonnet, 1995)

• Sosyal, mesleki, fiziksel ve duygusal aktivitede azalma ve bozulma (Zammit, 1999)

• İş performansında azalma (Leger, 2002) • Üretkenlikte düşme (Schweitzer, 1991) • Kaza riskinde artma (Balter, 1991, Ohayon

1997) • Yaşam Kalitesi ölçümlerinde düşme (Chang

Chang 1997, Zammit 1999) • Sağlık servislerinde: 12 milyar dolar • Uyku ilaçları için: 2 milyar dolar (Walsh, 1999)

İnsomnia

• ABD’de insomnia nedeniyle meydana gelen sorunlara bağlı olarak ortaya çıkan maaliyet yılda 13.58 milyar doları bulmaktadır.

EPİDEMİYOLOJİ

Toplumdaki sıklığı %30-40

65 yaş üzerinde %45

Tüm uyku bozuklukları arasındaki sıklığı ise %50-80’dir

Kadınlarda 1.5 kat fazla görülür

Subjektif yakınmaları bulunan hasta sayısı %9.2-%19 arasında değişmektedir.

Genel populasyonda yapılmış olan prevalans çalışmaları sonuçları

Çalışma metodolojisinde alınan kriterler Prevalans

Uykusuzluk yakınmalarına göre yapılan çalışmalar: - Sadece semptomlara göre: - Semptomların haftada üç geceden veya daha fazla gece tekrarlaması / semptom sıklığının “sıklıkla” veya “her zaman” ortaya çıkmasına göre: - Semptomların şiddetine göre (“orta” veya şiddetli”):

% 30–48 % 16–21 % 10–28

Uykusuzluk yakınmalarının gündüz olumsuz sonuçları ile beraber değerlendiren çalışmalar:

% 9–15

Uykunun kalite ve miktarı üzerinde memnuniyete göre yapılan çalışmalar:

% 8–18.5

DSM-IV primer insomni tanısına göre yapılmış çalışmalar: % 4.4–11.7

İnsomnia (Yaygınlık)

Insanların % 50’si yaşamlarının bir döneminde uykusuzluk çekmektedirler. Erişkin populasyonda bir yıllık prevalansı % 30-40 civarında olup, % 10-20 oranında ağır ve kalıcı bir şekilde uykusuzluktan yakınanlar bulunmaktadır. Türkiye’de, genel populasyonun % 22’sinin insomnia yakınması bulunduğu saptanmıştır. Insomniakların % 45.9’u, genel populasyonun ise % 10’u kronik bir şekilde uykusuzluktan yakınmaktadır.

• Her dört yetişkinden birinde uykusuzluk (Leger, 1999) (Leger, 1999)

• Tüm uyku bozukluklarının % 80 (Katz, 2002) (Katz, 2002)

• 60 yaş sonrası sıklık artmaya başlıyor 60 yaş sonrası sıklık artmaya başlıyor (Ganguli, 1996) (Ganguli, 1996)

• Tüm insomniakların % 6-22 şiddetli bulgular (Hajak, 2002) (Hajak, 2002)

• Şiddetli vakaların % 74’ü devamlılık kazanıyor. (Hajak 2001) (Hajak 2001)

• Kronisitenin süresi 4 yıl Kronisitenin süresi 4 yıl (Chevalier, 1999) (Chevalier, 1999)

İnsomnia Alan Çalışmaları Kaynak

Yaş

Sıklık

Partinen ve ark. (1982) 15-64

- İnsomnia, (Haftada birkaç kez), %7-9.

Lugaressi ve ark. (1983)

3-94

- Uyku problemi, %9.9-16.8.

Smirne ve ark. (1983)

6-92

- İnsomnia, %12.8.

Husby ve ark. (1987)

20-54

- Uykusuzluk yakınması, %29.9-%41.0.

Ford ve Kamerow

(1989)

18-65 yaş

üzeri

- İnsomnia, %7.9-12.1.

Hohagen ve ark. (1991)

18-65

- Şiddetli insomnia, %19.

Dodge ve ark. (1995)

18-64 yaş üstü

- İnsomnia, %22.8-47.6.

Yeo ve ark. (1996)

15-55

- İnsomnia, %15.3.

Weismann ve ark. (1997)

18 yaş üzeri

- İnsomnia (son bir yıl içinde), %11.9.

Morgan ve ark. (1997)

65-80 yaş üstü

- Uyku problemi, %33.2-44.1.

Partinen’den (2000) uyarlanmıştır

Nedeni tanımlanamayan

Primer

Ruhsal Bozukluklar

Tıbbi Bozukluklar

Uyku ile ilişkili solunum

bozuklukları

Diğer uyku bozuklukları

Sekonder

Yaşam şekli

Kullanılan psikoaktif

maddelere bağlı

Hasta tarafından oluşturulan

Uykusuzluk

İşlevsel olmayan bilişsel aktiviteler •Uykusuzluk üzerine aşırı endişe •Sonuçlar hakkında ruminasyonlar •Gerçekçi olmayan beklentiler •Yanlış yorumlamalar

Uyarılmışlık •Emosyonel •Bilişsel •Fizyolojik

Adaptif olmayan alışkanlıklar •Yatakta daha fazla zaman harcama •Düzensiz uyku saatleri •Gündüz uykuları •Uyku ile uyumlu olmayan aktiviteler

Sonuçlar •Duygudurum bozuklukları •Yorgunluk •Performans kaybı •Sosyal sorunlar

UYKUSUZLUK

BİYOLOJİK ETYOLOJİ-I (Hastalıklar)

• Metabolik hastalıklar

• Endokrin hastalıklar

• Kardiyovasküler hastalıklar

• Solunum sistemi hastalıkları

• Gastrointestinal hastalıklar

• Romatizmal hastalıklar

• Nörolojik hastalıklar

İnsomiye yol açan hastalıklar

• Kardiyovasküler sistem hastalıkları (Kalp yetmezliği, koroner hastalıklar, miyokard infarktüsü, hipertansiyon, taşikardiler)

• Pulmoner sistem hastalıkları (Astım,KOAH, alveoler hipoventilasyon ve uyku apnesi)

• Gastrointesitinal sistem hastalıkları (Peptik ülser, gastroözefagial reflü)

• Endokrin sistem hastalıkları (Diabetes Mellitus, troid ve adrenal hastalıklar)

• Alerjik hastalıklar

• Romatizmal hastalıklar (Artrit, fibromiyalji, kollajen hastalıklar)

• Nörolojik hastalıklar (Tümör, travma, vasküler hastalıklar, epilepsi, diskinezik bozukluklar, nöropati, miyopati, dejeneratif hastalıklar-MS, parkinson gibi-)

BİYOLOJİK ETYOLOJİ-II (İlaçlar)

• Troid Preparatları

• Antidepresifler

• Alkol ve Psikoaktif Maddeler

• Antiparkinsonienler

• Antiaritmikler

• Antihistaminikler

• Psikostimülanlar

• ve agonist/ antagonistleri

• Dekonjestanlar

• Antikonvulzanlar

• İştah Kesiciler

• Oral Kontraseptifler

İnsomniye Neden Olan Madde ve İlaçlar

• Alkol

• Antidepresanlar (Fluoksetin, paroksetin, sertralin, venlafaksin)

• Bronkodilatörler

• Kortikosteoidler

• Fenitoin

• SSS stimulanları (kafein, teofilin, kokain)

• Dekonjestanlar (efedrin)

• Gastrointesitnal ilaçlar (simetidin)

• Kardiyovasküler ilaçlar (propronol, furasemid)

• Uyku öncesi egzersizde uzamış uyarılmışlık (Rechtschaffen, 1968)

• Ses uyaranları ile uyandırıldıklarında tekrar uykuya geçme süresi uzun (Johnson, 1979)

• Uyku öncesi uyarılmışlık yüksek (Haynes, 1981) • Uyandırıldıklarında bilişsel uyarılmışlık yüksek (Perlis,

1997) • * İnsomniaklar fizyolojik ve bilişsel düzeyde

uyarılmış bir durumdadırlar.

• Kronik insomnia ya % 40 psikiyatrik bozuklukla birlikte (Ford, Kamerow, 1989)

• İnsomniada kortizol artışı (Vgontzas, 2001) • Depresyonda kortizol artışı (Watson, 2002) • İnsomniaklarda depresyon ya da diğer bir psikiyatrik

bozukluk gelişme riski daha yüksek (Ford ve Kamerow, 1989, Breuslau, 1996, Chang, 1997)

• Depresyon gelişimi 20 kat fazla • Anksiyete bozukluğu gelişimi ise 6 kat daha fazla • İnsomnia MDB • Anksiyete Bozuklukları • Madde kullanımları için bir risk faktörüdür. (Breslau,

1996, Chang, 1997)

• Hipothalamo-hipofizer sistem (HPA) artmış yanıt (Vgontaz, 2001)

• Kalp hızı ve Kalp hızının performans ile değişimi (Bonnet, Arand,1998)

• (Stepanski, 1988) • Bazal metabolizma hızı artmış ( Bonnet, Arand 1995

1995) • Elektromyolografik ölçümler (Haynes, 1974) • Polisomnografik incelemeler (MSLT çalışmaları)

(Bonnet, Arand,2000) • EEG de β (15-40 Hz) aktivitesinde artış (Perlis, 2001) • Katastrofik düşüncelerde artış (Harvey, Greenall,

2003) • İntrusiv düşünceler ile uyku bozukluğu arasında ilişki

(Nelson, Harvey, 2003) • Medial frontal, occipital, pariyetal korteks bazal

ganglia kan akımında azalma (Smith, 2002)

Uyku bozucu etkenler • Ses uyaranları (Johnson, 1979) • Viral enfeksiyonlar) (Drake, 2000) • Kafein gibi farmakolojik maddeler (Bonnet, Arrand, 1992, • 1996) 1996) • Sirkadien faz kayması (Rochrs, 1996) • Travmatik olaylar (Lavie, 2001) • * Akut şiddetli stres faktörleri kronik primer insomni ile ilişkili

bulunmuştur. (Hauri, Olmstead, 1980, Morin, 2003) • * Stresör olaydan bir yıl sonra olay ile ilgili kaygı sağlıklı kişi ile

aynı düzeydedir. Uyarılmışlık devam eder. (Healey, 1981)

İnsomniada Devam Ettirici Faktörler • Yatakta uyumak için fazla zaman harcanması • Yatış ve kalkış saatini değiştirmek • Uykusuzluk konusunda endişe duyma • Gündüz uyuklamaları • Gün içi performans kaybı için endişe duyma • Hipnotik ilaçlara karşı tolerans ve bağımlılık gelişimi • Uyumak için yapılan olumsuz koşullanmalar • Kafein ve alkol alımı

Sirkadien faktörler

Psikolojik faktörler

İlaç, Alkol, madde kullanımı

(akut etki, tolerans ve kesilme)

Tıbbi Hastalıklar

Psikofizyolojik

Değişmeler İnsomnia

İnsomnianın ortaya çıkışı

İnsomnia (İnceleme)

• Görüşme

• Biyolojik inceleme

• Psikolojik inceleme

• Polisomnografi

• Formulasyon

Eşlik Eden Bozukluklar

Depresyon %21.7

Kişilik bozuklukları %7.2

Psikososyal stresler %10.2

Alkol ve madde kötüye kullanımı 4.6

Psikosomatik hastalıklar %5.6

Psikotik bozukluk %1

Organik beyin hastalıkları %1.3

05/03/2014

Tedavi • I. Depresyon, ağrı ve tıbbi bozukluklar gibi

gece uykusunu bozan ikincil nedenlerin ortadan kaldırılması

• II. Uyku ve uykuya geçiş konusunda hastanın eğitimi

• III. Uykuya geçişi ve devamını sağlayan veya uyku-uyanıklık ritmi üzerinde rol alan merkezi mekanizmaların kullanılması

• IV. Uykusuzluk konusunda aşırı kaygı gibi uykusuzluğun olumsuz sonuçlarını hedef alan yöntemler

İnsomniada Hipnotik İlaç Tedavisindeki Genel İlkeler

Etkili en düşük doz kullanılmalı Düzenli kullanımla dört haftayı aşmamalı Daha uzun süre için aralıklı kullanılmalı İlaç kesimi aşamalı yapılmalı İlaç kesimine bağlı oluşan insomni kontrol edilmeli İlaca bağlı gün içi sersemlik etkisini azalmak için

düşük dozda ya da yarılanma ömrü kısa ilaçlar kullanılmalı