uyku İle İlgİlİ tanimlar ve uyku bozukluklari siniflamasi

UYKU İLE İLGİLİ TANIMLAR VE UYKU BOZUKLUKLARI

SINIFLAMASI

Prof. Dr. Ahmet UrsavaşUludağ Üniversitesi Tıp FakültesiGöğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

Uyku bozuklukları sınıflaması Ortak bilimsel dil kullanmak Standart tanı ve tedavi

yaklaşımları için uygun zemin

Hastalık kodlama sistemleri oluşturmak

ICSD-1 1991

1997

2001

ICSD-2 (2005)International Classification of Sleep Disorders, Version 2: Diagnostic and Coding Manual. AASM, Rochester, MN, 2005.

ICSD-2 I) İnsomniaII) Uyku ile ilişkili solunum bozukluklarıIII) Hipersomniler (Uyku ile ilişkili solunum bozukluğu dışındaki)IV) Sirkadiyen ritim bozuklukları

V) ParasomnilerVI) Uyku ile ilgili hareket

bozukluklarıVII) İzole semptomlar,

normal varyasyonlar sınıflandırılamayanlar

VIII) Diğer



bozukluklarıVII)İzole semptomlar, normal

varyasyonlar sınıflandırılamayanlar

VIII)Diğer

İnsomni (ICSD-2) Elverişli ortam ve

durumda bulunmaya rağmen, Uykuya başlamaktaki

ve sürdürmedeki güçlük

çok erken uyanıp tekrar uyuyamamak

I) İnsomni (ICSD-2) Akut insomni Psikososyal insomni Paradoksal insomni (eski Sleep

State Misperception) Idiyopatik insomni Mental sorunlara bağlı Uygunsuz uyku hijyeni Çocukluk çağı davranışsal

insomnisi Sleep-Onset Association

Type ( Çocuğa bağlı) Limit-Setting Sleep Type

(aileye bağlı) Kombine

Tıbbi duruma bağlı İlaç yada maddeye bağlı Bilinen bir ilaç yada

fizyolojik duruma bağlı olmayan -nonorganik

Fizyolojik insomni Sınıflanmamış



bozukluklarıVII) İzole semptomlar,

normal varyasyonlar sınıflandırılamayanlar

VIII) Diğer

II) Uyku ile ilişkili solunum sorunları Santral Uyku Apne Sendromu Obstrüktif Uyku Apne Sendromu

Erişkin Pediatrik

Hipoventilasyon/ Hipoksi Sendromları Uyku ile ilişkili alt solunum yoluna bağlı hipoksi/

hipoventilasyon Uyku ile ilişkili nöromuskuler yada göğüs duvarı sorununa

bağlı hipoksi/ hipoventilasyon Sınıflandırılmamış olanlar

Tanımlar- Apne Apne

Grekçe soluk alamama anlamına gelir. 10 saniye veya daha uzun süre ile ağız ve burunda hava akımının %90

veya daha fazla azalmasıdır Obstrüktif Apne

Solunum çabasının sürmesine rağmen, ağız ve burunda hava akımının olmamasıdır.

Santral Apne Hem solunum çabasının, hem de ağız ve burunda hava akımının

olmamasıdır. Mikst Apne

Başlangıçta santral tipte olan apnenin solunum çabasının başlamasına rağmen devam etmesidir

Mikst apneler obstrüktif apneler ile aynı kategoride değerlendirilmektedir

Obstrüktif Apne

Santral Apne

Mikst Apne

Tanımlar- Hipopne Tanım 1

10 saniye veya daha uzun süre, ağız ve burundaki hava akımında %50 veya daha fazla

azalma ile birlikte, oksijen saturasyonunda %3 düşme veya arousal gelişimi

Tanım 2 10 saniye veya daha uzun süre, ağız ve burundaki hava akımında %30 azalma ile birlikte, oksijen saturasyonunda %4 düşme

Tanımlar- Arousal (uyanayazma) Uyku sırasında uyanıklık durumuna ani ve

kısa süreli geçişlerdir. Genellikle uyuyan kişi tarafından fark

edilmez EEG dalgalarında teta, alfa veya 16 Hz.’den

büyük dalgalarla kendini gösteren 3-10 saniye süren uyanıklık hali

HipopneArousalArousal

Tanım- Apne hipopne indeksi (AHİ) AHİ

Uykuda görülen apne ve hipopne sayıları toplamının saat olarak uyku süresine bölünmesi ile AHİ elde edilir

AHİ≥5 Uyku apne sendromu Apnelerin %50’den fazlası obstrüktif ise obstrüktif uyku apne

sendromu RDI (Respiratory disturbance index)

Uyku saati başına düşen apne, hipopne ve RERA’nın toplam sayısı

Respiratory effort related arousal=RERA Arousal ilişkili solunum çabası

II) Uyku ile ilişkili solunum sorunları Santral Uyku Apne Sendromu Obstrüktif Uyku Apne Sendromu

Erişkin Pediatrik




PrimerTıbbi duruma bağlı

Cheyne–Stokes SolunumuYüksek İrtifa Diğer tıbbi nedenlerİlaç yada maddeye bağlıInfantın primer uyku apnesi

Cheyne–Stokes Solunumu Cheyne-stokes solunumu

Solunumda kreşendo- dekreşendo tarzında artıp azalmalar arasında apneler vardır, siklus süresi uzundur

Kalp yetmezliği Serebrovasküler hastalıklar Renal yetmezlik

Periyodik solunum Kreşendo- dekreşendolar arasında hipopneler vardır,

siklus süresi daha kısadır Yüksek rakım

Üst solunum yolu rezistans sendromu (UARS) Apne ve/veya hipopneye yol açmadan, üst

solunum yolunda rezistans artışı sonucu, toraks içi başınçta belirgin artışla seyreden ve

kısa süreli, sık tekrarlayan arousallarla sonlanan, gündüz aşırı uyku hali ile karakterize klinik

tablodur

UARS AHİ<5 Epworth skoru>10 Arousal indeksi>10 Derin uyku ve REM azalmış Tanı

Üst hava yolu rezistans sendromu (Upper Airway Resistans Syndrome=UARS)

Kesin tanıÖzefagus balonu

Bir çalışmada uyku laboratuvarına başvuran hastaların %8.4’ünde UARS saptanmış, ilginç olarak %0.8 olguda horlama olmadığı gösterilmiştir Kristo DA, et al. Chest 2005;127: 1654-7

Uyku ile ilişkili solunum sorunları (ICSD-2) Santral Uyku Apne Sendromu Tıkayıcı Uyku Apne Sendromu (Obstrüktif)

Erişkin Pediatrik




Üst hava yolu rezistans sendromu

ICSD-2I) İnsomniaII) Uyku ile ilişkili solunum bozukluklarıIII) Hipersomniler (Uyku ile ilişkili solunum bozukluğu dışındaki)IV) Sirkadiyen ritim bozuklukları




VIII)Diğer

Gündüz aşırı uyku hali ve Hipersomni

Gündüz aşırı uyku hali Gece uyunmuş olmasına rağmen gündüz uyanıklık halini

sürdürmede güçlük ve kişinin kolayca uykuya dalması

Hipersomni En az 1 ay süre ile hemen her gün gündüz uyku epizodları veya uzun uyku dönemleri ile kendini gösteren fazla uyuma halidir

Toplumda %2-5 oranında görülür

Aşırı Uykuluk Değerlendirme TestleriSubjektif testler

- Epworth uykululuk testi- Stanford uykululuk testi

Objektif testler- MSLT- MWT

Anket

Polisomnografi

Epworth uykululuk testi Aşırı yorgun olduğunuz zamanlar dışında, aşağıdaki

durumlarda uykuya dalma olasılığınız nedir ? Oturur durumda gazete veya kitap okurken Öğleden sonra uzanınca Televizyon seyrederken Birisi ile konuşurken Pasif olarak toplum içinde otururken (tiyatro gibi) Alkolsüz öğle yemeğinden sonra Ara vermeden en az 1 saatlik araba yolculuğunda Trafikte arabada beklerken

0-Kesinlikle yoktur. 1-Az olasılıkla 2-Orta olasılıkla 3-Yüksek olasılıkla vardır. Toplam 10 puan ve üzeri pozitif kabul edilir.

III) Uykuda Solunum sorunları dışındaki hipersomniler Narkolepsi

Katapleksi ile Katepleksisiz Medikal nedenli Sınıflanmamış

Kleine–Levin Sendromu Menstürasyon-Hipersomnisi Idiyopatik Hipersomnia uzun

uyku zamanı ile

Idiyopatik Hipersomnia uzun uyku zamanı ile olmayan

Davranış nedenli yetersiz uyku

Diğer hipersomniler Yineleyen hipersomni Medikal nedenli İlaç yada madde nedenli Non organik Sınıflandırılamayan organik

Hipersomniler Narkolepsi

Gündüz uyku atakları Uykuya dalarken ve

uyanırken görülen hallusinasyonlar

Uyku felci Katapleksi: Ani bir

heyecan sırasında kas tonusunun azalmasıdır

Kleine-Levin Sıklıkla genç erkeklerde Ataklar halinde gelen Hipersomni Hiperfaji: Aşırı yemek

yeme Hiperseksüalite Konfüzyon Ataklar birkaç gün veya

birkaç hafta sürebilir





VIII)Diğer

Sirkadiyen ritim İnsanlar genel olarak gece

uyumakta, gündüzleri daha aktif bir yaşam sürmektedir

Bu düzen sirkadiyen ritim olarak isimlendirilir Hipotalamus Hormonlar Çevresel faktörler (gece-

gündüz)

TWO PROCESS MODEL OFSLEEP REGULATION

(Borbˇ ly)

IV) Sirkadiyen Ritim Uyku Bozuklukları (ICSD-2)

Primer Gecikmiş uyku fazı Erken uyku fazı Düzensiz uyku-

uyanıklık tipi Tıbbi duruma bağlı Organik Sınıflanmamış

Davranışsal Jet Lag Vardiya tipi Gecikmiş uyku fazı Madde yada ilaca bağlı Sınıflanmamış

Jet Lag Jet Lag

Birden çok zaman dilimi geçilerek yapılan uçak yolculuklarında

İçinde bulunulan zaman göre günün uygunsuz saatlerinde uykulu veya uyanık olma durumudur

Yorgunluk, isteksizlik, fiziksel ve zihinsel performansta azalma ile karakterizedir





VIII)Diğer

Parasomnia Uyanıklık, kısmi uyanıklık

veya uykuya geçiş sırasında

Santral sinir sistemi aktivasyonunun otonom sinir sistemi veya iskelet kaslarına aktarılması ile ortaya çıkan bozukluklardır

V) Parasomniler (ICSD-2) NREM bağlı olanlar

Konfusiyonal Arousallar Uykuda yürüme Uyku terörü

REM ilintili REM uykusu davranış

bozukluğu (Parasomnia Overlap Disorder)

Status Dissociatus Uyku paralizisi Kabus

Diğer Disosiyatif hastalık Enüresiz Katareni Isı basması Halüsinasyon Yeme/içme İlaca bağlı Tıbbi duruma bağlı Sınıflanmamış

İlginç parasomniler Uyku terörü Uykunun ilk bölümlerinde

yavaş dalga uykusu sırasında ortaya çıkan

çığlık atma ve ağlamanın eşlik ettiği yoğun korku ile birlikte

otonomik ve davranışsal değişiklikler ile karakterize bir bozukluktur

Somnambulizm Yavaş dalga uykusu

sırasında ortaya çıkan ani motor aktivitenin başlaması ile karakterize

Uykuda yürüme halidir Hasta epizodları

hatırlamaz





VIII)Diğer

VI) Uykuya bağlı hareket bozuklukları (ICSD-2) Huzursuz bacak sendromu Periyodik ekstremite hareketleri (PLMS) Bacak krampları Diş gıcırdatma (Bruksizm) Uykuda ritmik hareket bozuklukları İlaç yada maddeye bağlı Medikal duruma bağlı Sınıflanmamış olanlar

Huzursuz bacaklar sendromu ve Periyodik bacak hareketleri Uyku sırasında bacaklarda ortaya çıkan istemsiz

hareketler periyodik bacak hareketi Kol ve bacaklarda hareket etme isteği, karıncalanma

veya kramp ile karakterize tablo ise huzursuz bacak olarak isimlendirilir

Sıklıkla bu iki tablo bir arada bulunur Uyku yapısını bozarak, gündüz uykululuğa yol açabilir

Primer olabilecekleri gibi uyku apnesinin seyrinde veyabaşta Fe++ eksikliği olmak üzere diabet, üremi ve nöropatilerile birlikte olabilir

Bruksizm Yüzeyel uyku sırasında 3-

5 sn süre ile diş gıcırdatmadır.

Dişlerde hasar ile sonuçlanabilir





VIII)Diğer

VII) İzole semptomlar, normalden sapmalar (varyantlar) (ICSD-2) Uzun süre uyuyanlar Kısa süre uyuyanlar Horlama Uykuda konuşma Bebeğin bening myoklonusu Hipnagnotik ayak hareketi Hareketli uyku Uykuya girişte myoklonus

VIII) Diğer uyku bozuklukları Diğer psikolojik uyku bozuklukları Psikolojik uyku bozuklukları, unspesifik Psikolojik hastalıklara bağlı olmayan diğer

uyku bozuklukları Çevresel uyku bozuklukları Psikolojik hastalıklara bağlı olmayan

özelliksiz uyku bozuklukları

Sınıflamada yeri netleşmeyen uyku bozukluklarıApendix A Fatal Ailesel Uykusuzluk Fibromiyalji Uyku ilişkili epilepsi Uyku ilişkili baş ağrıları Uyku ilişkili gastroözofagial

reflü Uyku ilişkili koroner arter

iskemisi Uyku ilişkili kardiak aritmiler Uyku ilişkili anormal

yutkunma, choking ve laringospazm

Apendix B Mood bozukluklurı Anksiyete bozuklukları Somatoform bozuklukları Şizofreni ve diğer psikotik

bozuklukları Bebeklik, çocukluk ve

adolesan dönemde ilk tanı konulan bozuklukları

Kişilik bozuklukları

TEŞEKKÜRLER

uyku İle İlgİlİ tanimlar ve uyku bozukluklari siniflamasi

Documents