uyku Örüntüsünde rahatsızlık-sunum

Uyku Örüntüsünde Rahatsızlık

Hemşirelik Tanısı ve Hemşirelik Yaklaşımı

Uyku Örüntüsünde Rahatsızlık Tanım: Dinlenme

örüntüsünün nitelik ve niceliğinde rahatsızlığa yol açan ya da istenen yaşam şeklini etkileyen/engelleyen bir değişim olan ya da bu riski taşıyan bir bireydeki durumdur.

TANIMLAYICI KRİTERMAJÖRUykuya dalmakta ve uyumada güçlükMİNÖRUyanırlen ya da gün boyunca yorgunlukDuygu durumunda değişimlerAjitasyonGün boyunca uyuklama

İlişkili Faktörler

PatafizyolojikAnjinaDiyare, konstipasyonÜriner problemlerDispneGastik ülserler

Tedavi ile ilişkiliTrankilizanlar, sedatiflerAntidepresanlarBarbütüratlarKortikosteroidlerMonoamin oksidaz inhibitörleriAntihipertansiflerAmfetaminler

İlişkili FaktörlerDurumsalBipolar bozukluk, panik anksiyete, dikkat kusurlarına sekonderGündüzleri fazla uyumaya bağlı, gündüz zamanı aktivitelerin yetersizliğine bağlıAğrıya ve/veya korkuya bağlıGebeliğe sekonder oluşan rahatsızlıklara bağlıYaşam şeklindeki rahatsızlıklara bağlı (iş yaşamı, emosyonel, sosyal, cinsel, finansal)Çevresel değişimlere bağlı (oda koşulları, seyahat, vb)

MaturnasyonelÇocukKaranlıktan korkmaya bağlıYetişkin-Kadın Hormonal değişikliklere bağlı (örn. menopoz öncesi)

UYKUNUN FİZYOLOJİSİ

Dopamin, seratonin, histamin, norepinefrin, asetilkolin ve

gammaaminobütirik asit (GABA) gibi nörotransmitterler uykuda rol oynar.

Seratonin uykuyu başlatan en önemli nörotransmitterdir.

Mezensefalon ile pons arasında

ve RAS içinde yer alan Rafe çekirdeği

seratonin salgılar. Beynin bu alanı BSR olarak da adlandırılır.

Uyku ile BSR’un aktivetesinde artma olur.

Seratonin seviyesi yeterince yükseldiğinde

RAS inhibe olur.

Gevşemiş pozisyonda olmak,

gözlerin kapalı olması, karanlık ve sessiz bir oda

RAS uyarılmasını azaltarak

bireyin uykuya dalmasını sağlar.

Uyku Evreleri

NREM / nonREM Gece boyunca uykunun çoğunluğu

yavaş dalga uykusunda geçer, uyku derin, dinlendirici tipte bir uykudur. Kişi uzun saatler boyunca uyanık kaldıktan sonra uykunun ilk saatlerinde görülen dinlendirici tipte tanımlanan uykudur.

NREM uykusunun dört evresi vardır

EVRE I

EVRE II

EVRE III

EVRE IV

Her uyku siklusunun ilerleyişi sıra ile olur. Hafif uykudan derin uykuya geçilir. Her siklusta tekrar hafif uykuya dönülür. NREM + REM siklusu 90 dakika (1,5 saat) sürer.

İnsan uyandığı zaman kaldığı aşamadan devam edemez. Kişi sık sık uyanırsa sürekli olarak yeni bir siklusta uykuya başlar. Her birey genellikle 4-5 REM evresi geçirir.

19

Yetişkin Bir Bireyin Uyku Siklusu

NREMEvre 1

Uyku Öncesi

NREMEvre II

NREMEvre III

NREMEvre IV

NREMEvre III

NREMEvre II

REM Uykusu

Cinsiyet Hastalık Fiziksel faaliyetler Alkol ve uyarıcılar İlaçlar Diyet Yaşam biçimi Çevre

UYKUYU ETKİLEYEN ETMENLER

Uyku Bozukluklarının Tedavisi

UYKU PROBLEMİNE YÖNELİK HEMŞİRELİK UYGULAMALARI (1)

Hastanın yatağı kuru ve temiz tutulmalı, yeterli vücut hijyeni sağlanmalı

Hastaya yatmadan önce masaj yapılmalı

Hastada rahatsızlık yaratan tüpler ya da setler, gerekli değilse çıkarılmalı

Hastanın rahat edebileceği bir uyku pozisyonunda olması sağlanmalı

Hastanın yatmadan önce ağrı, solunum sıkıntısı gibi fiziksel problemleri giderilmeli

Hastanın gece rahat uyumasını sağlamak için mümkün olduğunca gününü aktif olarak geçirmesi sağlanmalı

Uykunun bölünmesine neden olan tuvalete gitmeyi önlemek için duruma göre yatmadan en az 3 saat önce sıvı kısıtlaması yapılmalı ve mesanenin boşaltılması sağlanmalı

Hastanın yatmadan önce uykusu bazen sigara gibi maddeleri, çay, kola, kahve ve alkol gibi içecekleri alması önlenmeli

HEMŞİRELİK UYGULAMALARI (2)

Yatmadan önce ılık duş alması sağlanmalı

Hastanın yatmadan önce kitap okuma, televizyon izleme, radyo yada hafif bir müzik dinleme, içeren süt gibi içecekleri içme, ibadet etme alışkanlıklarını sürdürmesi sağlanmalı

Hastanın sağlıklı bir uyku düzeni kazanmasını sağlamak için her gün aynı saatte yatması ve aynı saatte uyuması sağlanmalı

Hastanın uykuya dalmasını kolaylaştırmak için en az 2 saat önce hafif egzersiz yapması sağlanmalı


Hasta uykuya dalamadığı zaman yatağa girmesi teşvik edilmeli

Hastanın odasının havalandırılmış, normal sıcaklıkta, uygun ışıklandırılmış olması sağlanmalı

Hastanın yatağının ve yastığının rahat olması sağlanmalı

Gürültü yaratan araçların hasta odasından uzakta olması sağlanmalı, aspiratör ve oksijen aletleri kullanılmadığı zamanlar kapatılmalı

Hastane personeli mümkün olduğunca hasta odasında konuşmamalı, lastik tabanlı ayakkabılar giymeli


Uykuyu bozan trafik gürültüsü, kapı ve yatak gıcırtısı, telefon, radyo ve televizyon sesleri açık kalan musluk sesleri gibi etkenler azaltılmalı

Hasta odası kapalı tutulmalı Hastanın odasındaki kişilere ve

ziyaretçilere sınır konulmalı Hasta odasının penceresinin olmaması

durumunda gece-gündüz döngüsünü sağlamak için gece lambası kullanılmalı

Gece yapılan tedavi, bakım ve yaşam bulgusu almak gibi uygulamalar mümkün olduğunca hastaların uyanık oldukları saatlerde yapılmalı


İlaç ve kullanılacak araç gereçler için yapılacak hazırlıklar hasta odasının dışında yapılmalı

Hastanın uyku-uyanıklık döngüsünü bozan yaşamındaki değişimler belirlenmeli

Hastanın zihninin uyku problemi ile meşgul olması önlenmeli

Hastanın uykuyu etkileyen korku, öfke, anksiyete, suçluluk ve kaygı gibi duygularını ifade etmesi teşvik edilmeli

Hastanın rahatlamasının sağlanması için gevşeme teknikleri öğretilmeli.


uyku Örüntüsünde rahatsızlık-sunum

Education