31

PYTANIA KONKURSOWE 1. Czy aktywność fizyczna jest wskazana dla osób chorych na cukrzycę ?

a) tak b) nie 2. U osób z cukrzycą wysiłek fizyczny nie powinien spowodować przekroczenia: a) 100 uderzeń tętna na minutę b) 140 uderzeń tętna na minutę c) 200 uderzeń tętna na minutę 3. Czy przed wysiłkiem fizycznym, gdy stężenie glukozy we krwi jest niższe niż 100 mg% należy spożyć dodatkową porcję węglowodanów ? a) tak b) nie

IMIĘ ............................................................................................................................................................................................................................................................................

NAZWISKO ..............................................................................................................................................................................................................................................

ADRES ...................................................................................................................................................................................................................................................................

K O N K U R SProgram Edukacyjny „Świadomy Diabetyk”

Drukujemy już drugi kupon konkursowy w Programie Edukacyjnym „Świadomy Diabetyk” i wciąż serdecznie zachęcamy Państwa do wspólnej przygody – tak jak w poprzednim numerze Państwo

zapoznają się z poniżej zamieszczonym materiałem edukacyjnym, wytną umieszczony poniżej kupon konkursowy, odpowiedzą na znajdujące się na nim pytania, dotyczące zagadnień poruszanych w artykule,

uzupełnią swoje dane i wyślą do nas na adres:

Redakcja „Cukrzyca a Zdrowie”,ul. Warszawska 2315-062 Białystok

z dopiskiem „KONKURS”

Za poprawnie udzielone odpowiedzi my wyślemy na podany przez Państwa adres glukometr DIAGOMAT firmy DIAGNOSIS Sp. z o.o. Wśród Uczestników, którzy nadeślą odpowiedzi na pytania zawarte w 3 kolejnych

wydaniach magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie” rozlosujemy 3 aparaty do pomiaru ciśnienia krwi marki AND, model 631.

W materiale edukacyjnym tym razem zajmujemy się zagadnieniem diety – uznając, że w szerokim znaczeniu słowo samokontrola dla diabetyka oznacza również przestrzeganie odpowiedniej diety, przekazujemy Państwu

raz jeszcze najważniejsze kwestie w tym zakresie, wciąż wierząc, że cukrzyca jest chorobą, z którą można prowadzić długie, dobre życie. Trzeba jednak wiedzieć, jak to robić – konsekwentna, właściwa samokontrola,

znajomość zasad zdrowego odżywiania, aktywność fizyczna, to tylko kilka ważnych kwestii, które determinują jakość życia diabetyka i możliwość „radzenia” sobie z chorobą w codziennym życiu.

Wyłącznym sponsorem naszego programu edukacyjnego jest firma DIAGNOSIS Sp. z o. o.

SERDECZNIE ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU !!!

KU

PO

N K

ON

KU

RS

OW

Y 3

KU

PO

N K

ON

KU

RS

OW

Y 3

31

PYTANIA KONKURSOWE 1. Czy aktywność fizyczna jest wskazana dla osób chorych na cukrzycę ?

a) tak b) nie 2. U osób z cukrzycą wysiłek fizyczny nie powinien spowodować przekroczenia: a) 100 uderzeń tętna na minutę b) 140 uderzeń tętna na minutę c) 200 uderzeń tętna na minutę 3. Czy przed wysiłkiem fizycznym, gdy stężenie glukozy we krwi jest niższe niż 100 mg% należy spożyć dodatkową porcję węglowodanów ? a) tak b) nie

IMIĘ ............................................................................................................................................................................................................................................................................

NAZWISKO ..............................................................................................................................................................................................................................................

ADRES ...................................................................................................................................................................................................................................................................

K O N K U R SProgram Edukacyjny „Świadomy Diabetyk”

Drukujemy już drugi kupon konkursowy w Programie Edukacyjnym „Świadomy Diabetyk” i wciąż serdecznie zachęcamy Państwa do wspólnej przygody – tak jak w poprzednim numerze Państwo

zapoznają się z poniżej zamieszczonym materiałem edukacyjnym, wytną umieszczony poniżej kupon konkursowy, odpowiedzą na znajdujące się na nim pytania, dotyczące zagadnień poruszanych w artykule,

uzupełnią swoje dane i wyślą do nas na adres:

Redakcja „Cukrzyca a Zdrowie”,ul. Warszawska 2315-062 Białystok

z dopiskiem „KONKURS”

Za poprawnie udzielone odpowiedzi my wyślemy na podany przez Państwa adres glukometr DIAGOMAT firmy DIAGNOSIS Sp. z o.o. Wśród Uczestników, którzy nadeślą odpowiedzi na pytania zawarte w 3 kolejnych

wydaniach magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie” rozlosujemy 3 aparaty do pomiaru ciśnienia krwi marki AND, model 631.

W materiale edukacyjnym tym razem zajmujemy się zagadnieniem diety – uznając, że w szerokim znaczeniu słowo samokontrola dla diabetyka oznacza również przestrzeganie odpowiedniej diety, przekazujemy Państwu

raz jeszcze najważniejsze kwestie w tym zakresie, wciąż wierząc, że cukrzyca jest chorobą, z którą można prowadzić długie, dobre życie. Trzeba jednak wiedzieć, jak to robić – konsekwentna, właściwa samokontrola,

znajomość zasad zdrowego odżywiania, aktywność fizyczna, to tylko kilka ważnych kwestii, które determinują jakość życia diabetyka i możliwość „radzenia” sobie z chorobą w codziennym życiu.

Wyłącznym sponsorem naszego programu edukacyjnego jest firma DIAGNOSIS Sp. z o. o.

SERDECZNIE ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU !!!

KU

PO

N K

ON

KU

RS

OW

Y 3

KU

PO

N K

ON

KU

RS

OW

Y 3

32

Skrócony Regulamin Programu Edukacyjnego

„Świadomy Diabetyk”• Regulamin Programu Edukacyjnego „Świadomy Diabetyk” zwany w dalszej części „Regulaminem” określa warunki, zasady uczestnictwa

oraz nagrody w Programie Edukacyjnym „Świadomy Diabetyk”, zwanym dalej w treści Regulaminu „Programem”. • Program jest przeznaczony dla Uczestników posiadających dostęp do czasopisma zawierającego zestaw pytań i kupon konkursowy, lub dostęp do strony organizatora www.cukrzycaazdrowie.pl, gdzie dostępny jest kupon konkursowy. • W trzech wydaniach czasopisma „Cukrzyca a Zdrowie”, ukazujących się w okresie realizacji Programu drukowane są zestawy pytań. Każdy zestaw zawiera 3 pytania nawiązujące do informacji zawartych w treści danego numeru czasopisma „Cukrzyca a Zdrowie”. • Uczestnicy obowiązani są udzielić odpowiedzi na wszystkie pytania zawarte w danym numerze czasopisma i umieszczenie odpowiedzi na kuponie konkursowym, który należy wysyłać na adres Organizatora: Redakcja „Cukrzyca a Zdrowie” ul. Warszawska 23, 15-062 Białystok. Poprawnie wypełniony kupon konkursowy musi zawierać również dane osobowe niezbędne do przesłania nagrody. Odpowiedzi są przyjmowane w terminie od września 2009 r. do końca marca 2010 r. Decydująca jest data wpływu kuponu konkursowego do Organizatora. • Nagrodą za dostarczenie na adres Redakcji w terminie od września 2009 r. do końca marca 2010 r. kuponu konkursowego z poprawnymi odpowiedziami na pytania z wybranego numeru magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie” jest aparat do pomiaru stężenia glukozy we krwi DIAGOMAT, który zostanie wysłany do Uczestnika Programu w ciągu 14 dni od daty jego zakończenia. Jeden Uczestnik może otrzymać tylko jeden aparat do pomiaru stężenia glukozy we krwi DIAGOMAT w trakcie trwania całego Programu, niezależnie od liczby przesłanych kuponów konkursowych. • Wśród Uczestników, którzy nadeślą odpowiedzi na pytania zawarte w 3 kolejnych wydaniach magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie” zostaną rozlosowane 3 aparaty do pomiaru ciśnienia krwi marki AND, model UA-631. • Losowanie aparatów nastąpi w ciągu 14 dni od zakończenia Programu, a lista laureatów, którzy wylosowali ciśnieniomierze zostanie opublikowana w kolejnym numerze magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie” i na stronie Organizatora www.cukrzycaazdrowie.pl, aparaty zostaną wysłane do laureatów w ciągu 14 dni od daty losowania. • Biorąc udział w Programie, Uczestnicy wyrażają zgodę na zbieranie i przetwarzanie podanych danych osobowych przez Organizatora w celach promocyjno-marketingowych związanych z Programem, zgodnie z Ustawą o ochronie danych z dnia 29 sierpnia 1997 r. Uczestnikom Programu przysługuje prawo wglądu do swoich danych i ich poprawiania.

• Pełen Regulamin Programu jest dostępny w siedzibie Organizatora oraz na stronie internetowej www.cukrzycaazdrowie.pl.

Podpis Uczestnika Programu Edukacyjnego.....................................................................................

KU

PO

N K

ON

KU

RS

OW

Y 3

KU

PO

N K

ON

KU

RS

OW

Y 3

K O N K U R S

Wysiłek leczy cukrzycę

Nasze mięśnie zużywają do pracy dwa podstawowe rodzaje paliwa – węglowo-dany i tłuszcze. Podczas krótkotrwałych wysiłków fizycznych, nieprzekraczających 15 minut glukoza pobierana jest głównie ze spichrza w mięśniach, jakim jest gli-kogen. W czasie wysiłku glikogen przetwarza się w glukozę, a ta spala się uwalnia-jąc energię niezbędną dla skurczu mięśni. Po zakończeniu wysiłku nadmiar gluko-zy ulega ponownie przemianie w glikogen. Toteż po skończonym wysiłku poziom cukru u osób chorych na cukrzycę, jak też i u zdrowych wyraźnie się zmniejsza.

Jaki jest bilans glukozy zdrowej osoby, w czasie wysiłku dłuższego niż 15 minut?

Jeśliwysiłektrwadłużej,niż15minutglukozamusibyćjużdostarczanazwątroby,wktórejjestwytwarzanaiskądwrazzkrwiądopływadomięśni.Kiedyzdrowaosobaprzedłużaćwiczeniafizyczne–doponadpółgo-dziny–zaczynająsięspalaćzapasytłuszczu.Najpierwtłuszczuwalnianyjestzmięśni(lokalnyzapas),apóźniejztkankitłuszczowej(stałyzapas).

W jaki sposób organizm reaguje na zakończenie dłuższego wysiłku?

Pozakończonymwysiłkuorganizmusiłujeodbudowaćzapasyglikogenuwmięśniachiwwątrobieorazzapaszużytychtłuszczów.Dokonujetegopodwpływemwłasnejinsuliny(osobyzdroweichorzynacukrzycetypuII),lubpodwpływeminsulinywstrzykniętejpenemlubstrzykawką(osobychorenacukrzycętypuI).Jeśliinsu-linyjestdużo,acukruwekrwiniewiele,(np.wskutekzużyciajejwczasiedłuższegowysiłku)–możedojśćdosilnegoniedocukrzenia(hipoglikemii),którejestniebezpiecznedlazdrowia.

Skrócony Regulamin Programu Edukacyjnego

„Świadomy Diabetyk”• Regulamin Programu Edukacyjnego „Świadomy Diabetyk” zwany w dalszej części „Regulaminem” określa warunki, zasady uczestnictwa

oraz nagrody w Programie Edukacyjnym „Świadomy Diabetyk”, zwanym dalej w treści Regulaminu „Programem”. • Program jest przeznaczony dla Uczestników posiadających dostęp do czasopisma zawierającego zestaw pytań i kupon konkursowy, lub dostęp do strony organizatora www.cukrzycaazdrowie.pl, gdzie dostępny jest kupon konkursowy. • W trzech wydaniach czasopisma „Cukrzyca a Zdrowie”, ukazujących się w okresie realizacji Programu drukowane są zestawy pytań. Każdy zestaw zawiera 3 pytania nawiązujące do informacji zawartych w treści danego numeru czasopisma „Cukrzyca a Zdrowie”. • Uczestnicy obowiązani są udzielić odpowiedzi na wszystkie pytania zawarte w danym numerze czasopisma i umieszczenie odpowiedzi na kuponie konkursowym, który należy wysyłać na adres Organizatora: Redakcja „Cukrzyca a Zdrowie” ul. Warszawska 23, 15-062 Białystok. Poprawnie wypełniony kupon konkursowy musi zawierać również dane osobowe niezbędne do przesłania nagrody. Odpowiedzi są przyjmowane w terminie od września 2009 r. do końca marca 2010 r. Decydująca jest data wpływu kuponu konkursowego do Organizatora. • Nagrodą za dostarczenie na adres Redakcji w terminie od września 2009 r. do końca marca 2010 r. kuponu konkursowego z poprawnymi odpowiedziami na pytania z wybranego numeru magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie” jest aparat do pomiaru stężenia glukozy we krwi DIAGOMAT, który zostanie wysłany do Uczestnika Programu w ciągu 14 dni od daty jego zakończenia. Jeden Uczestnik może otrzymać tylko jeden aparat do pomiaru stężenia glukozy we krwi DIAGOMAT w trakcie trwania całego Programu, niezależnie od liczby przesłanych kuponów konkursowych. • Wśród Uczestników, którzy nadeślą odpowiedzi na pytania zawarte w 3 kolejnych wydaniach magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie” zostaną rozlosowane 3 aparaty do pomiaru ciśnienia krwi marki AND, model UA-631. • Losowanie aparatów nastąpi w ciągu 14 dni od zakończenia Programu, a lista laureatów, którzy wylosowali ciśnieniomierze zostanie opublikowana w kolejnym numerze magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie” i na stronie Organizatora www.cukrzycaazdrowie.pl, aparaty zostaną wysłane do laureatów w ciągu 14 dni od daty losowania. • Biorąc udział w Programie, Uczestnicy wyrażają zgodę na zbieranie i przetwarzanie podanych danych osobowych przez Organizatora w celach promocyjno-marketingowych związanych z Programem, zgodnie z Ustawą o ochronie danych z dnia 29 sierpnia 1997 r. Uczestnikom Programu przysługuje prawo wglądu do swoich danych i ich poprawiania.

• Pełen Regulamin Programu jest dostępny w siedzibie Organizatora oraz na stronie internetowej www.cukrzycaazdrowie.pl.

Podpis Uczestnika Programu Edukacyjnego.....................................................................................

KU

PO

N K

ON

KU

RS

OW

Y 3

Niebezpieczny spadek cukru Czy w takim razie aktywność fizyczna jest zdrowa

dla osób chorych na cukrzycę?

Zdecydowanietak,jeślicukrzycajestdobrzeleczona,awysiłekracjonalniekontrolowany–tj.nieprowadziwczasie ćwiczeńdonagłegoniedocukrzenia (hipoglike-mii).Jeślinatomiastcukrzycajestźleleczona(lubniele-czonawcale) iwystępujez tegopowodunadmiarcu-kruwekrwi (hiperglikemia)– towówczasaktywnośćfizycznajestprzeciwwskazana.

Kiedy zatem nie wolno nam podjąć wysiłku fizycznego – ćwiczeń, gier sportowych, spaceru?

JeślistwierdziciePaństwousiebieduże,ponadnorma-tywnestężenieglukozywekrwiorazobecnośćacetonuwmoczu–wówczasniewolnopodejmowaćżadnychwysiłkówfizycznych!Najpierwnależywstrzyknąćso-bie insulinę lubskorygować leczeniemfarmakologicz-nym, aby znormalizować poziom glukozy we krwi iwyrównaćcukrzycę.

Co ponadto powinien sprawdzić lekarz w ogólnym stanie zdrowia, zanim chory przystąpi do

systematycznych ćwiczeń?

Przedpierwszymipróbamiwspomagania leczeniacu-krzycy wysiłkiem fizycznym należy wykluczyć ryzy-kopowikłańmakro- imikronaczyniowych, któremo-głybysiępogłębićwskutekwysiłku.Dotyczytozwłasz-czaosóbstarszych.Należyteżocenićstantętnicwień-cowych,zwrócićuwagęnachorobytętnicobwodowychoraz wykluczyć obecność retinopatii, nefropatii orazneuropatii.

Jak uprawiać sport i ćwiczenia fizyczne dla rekreacji, aby nie narazić się na odwrotność

hiperglikemii – niedocukrzenie (hipoglikemię)?

Popierwszetrzebawiedzieć,żeosoba,którajestleczonainsulinąipodejmujewiększyniżzwyklewysiłekfizycz-ny,spalaowielewięcejglukozywmięśniach.Ztegopo-wodumożedojśćdoniebezpiecznegodlazdrowianie-docukrzenia.Zagrożenietomożnaograniczyć–wstrzy-kując przed wysiłkiem fizycznymmniej insuliny, niżzwykle(najlepiejwkonsultacjizlekarzem),lubzjadającwięcejpokarmówbogatychwwęglowodany.

Jeśli chorujemy na cukrzycę i chcemy grać w piłkę siatkową lub tenisa, przepłynąć dłuższy dystans lub

wyruszyć na kilkukilometrowy spacer rowerowy – jak zabezpieczyć się przed

niedocukrzeniem?

Po pierwsze powinniśmy zmierzyć stężenie glu-kozy przed zajęciami sportowymi lub rekreacją.Wprzypadkuzbytmałegostężeniaglukozywekrwi–należyprzedpodjęciemrekreacjizjeśćpokarmobfi-tywweglowodany,np.kanapkę.Wprzypadkudłuż-szegowysiłku,np.kilkugodzinnejwycieczkirowero-wej,czyspacerunależyzabraćzesobązapassuchegoprowiantu obfitującegowwolnowchłanianewęglo-wodany(np.kanapki)isłodzonenapoje.Wprzypad-kupierwszychoznakniedocukrzenia(hiperglikemii):senności, zawrotów głowy, drżenia mięśni, osłabie-nia,bólubrzucha,przyśpieszeniatętna–powinniśmywypićszklankęosłodzonegonapojuorazzjeśćodpo-wiedniądoplanowanychwysiłkówporcjęprowiantu.Wprzypadkuosóbchorychnacukrzycętypu1przedrozpoczęciemdługotrwałegowysiłkunależy zmniej-szyćo30–50%dawkęwstrzykiwanejinsuliny.

Co nas może spotkać w kilka godzin po zakończeniu ćwiczeń rekreacyjnych, gier sportowych, spacerów?

Po zaprzestaniu wysiłku fizycznego organizm pró-buje zregenerować zapasy energii, które zostały zu-żyte.Oznacza to, żenawetwkilkagodzinpo skoń-czeniugry,czyspacerumożewystąpićsilneniedocu-krzenie,ponieważkomórkimięśniowenadalpobiera-jącukierzkrwi.Ztegopowodu–wnocy,czynawetnastępnegodniamożeutrzymywaćsiędeficytcukru

Cukrzyca a Zdrowie 33

K O N K U R S

34 Cukrzyca a Zdrowie

K O N K U R Sdziej zapadały nacukrzycę typu 2.Podobne wnio-ski wyciągnięto zanalogicznych ba-dań mężczyzn zgrupy najwyższe-go ryzyka. Każ-dywzrostwydat-ku energetycz-nego na rekre-acjęfizycznąo500kcal (przybliżo-ny: równoważnikenergetyczny1,5 -godzinnegospaceru,1-godzin-nejjazdynarowe-rze,40–minutowe-gobiegu, itp./1, s262)–zmniejszałryzykocukrzycyniezależnejodin-sulinyo6%.

Jakie ćwiczenia fizyczne uznaje się za szczególnie pożyteczne dla chorych na cukrzycę?

Dotakichćwiczeńzaliczasię:wolnyiniezbytszybkimarsz,pływanie(wbasenie),wiosłowanie,spokoj-nytaniec,nieforsującegryzpiłką,badmington,spa-cerowa jazdana rowerze,gimnastykapołączonazruchem,biegnarciarski,łyżwiarstwo,anawetzwy-kłewchodzenieposchodach.

Dlaczego wysiłek fizyczny powinien być jedną z metod leczenia cukrzycy?

Wysiłek fizyczny powinien być, obok diety i far-makoterapiipodstawowymsposobemleczeniacu-krzycy.Ruch i ćwiczeniakorzystne sądlawszyst-kichchorychnacukrzycę,zwiększająbowiemwraż-liwość tkanekna insulinę.Zaśwzrostwrażliwościtkankowejpoprawiahomeostazęglukozy(tj.auto-matycznerównoważeniejejpoziomuwekrwiprzezustrój)ipozwalazmniejszyćdawkileków.

Czy leczenie przy pomocy wysiłku fizycznego dotyczy w równym stopniu

obu typów cukrzycy?

Wcukrzycytypu2(bezwstrzyknięćinsuliny)–ruchiwysiłekfizycznysąpodstawowymskładnikiemle-czenia.W cukrzycy zależnej od insulinywprowa-dzenie wysiłku fizycznego jako czynnika leczni-czego jestzalecaneibardzokorzystne.Leczenieto

wekrwi(hipoglikemia)wrazzjejnieprzyjemnymi,wyżejwspomnianymiobjawami.Dobrymsposobemzapobiega-niatakimnastępstwomjestzmierzeniepoziomuglukozy–pozakończeniuwysiłkuiwzależnościodwynikuzje-dzenieposiłkuodpowiednioobfitegowwolnouwalniają-cesięwęglowodany.

Jak uniknąć nadmiernego wysiłku fizycznego?

Niektórezćwiczeń–bieg,taniec,tenis,itp.mogąbyćnie-korzystnym dla zdrowia nadmiernym wysiłkiem. Cho-rymnacukrzycęzalecasięwięcregulację intensywnościćwiczeń fizycznych poprzez samoobserwację objawówprzemęczenia,takich jak:obfitepoceniesię,przyśpiesze-nieoddychania,uczuciezmęczenia.Jeśliodczuwamynad-miernezmęczenie,powinniśmyzwolnićtempoćwiczeńiodpocząć.

Czy są jakieś wymierne wskaźniki wysiłku, których chory nie powinien przekraczać?

Wymiernymwskaźnikiemintensywnościwysiłkujestczę-stotliwośćuderzeńtętna.Uważasię,żeupacjentówzcu-krzycąwysiłekfizycznyniepowinienspowodowaćprze-kroczenialiczby140uderzeńtętnanaminutę.(Łatwojestpoliczyć uderzenia tętnamierząc ich liczbę przez 15 se-kundimnożącprzez4).Zasadąpowinnobyćjednakkon-sultowanietegowskaźnikazlekarzemprowadzącym.

Czy przy poprawnym leczeniu i dobrym wyrównaniu cukrzycy umiarkowany wysiłek fizyczny jest bezpiecz-ny i korzystny dla zdrowia?

Zpraktykimedycznejiwielubadańnaukowychwynika,żeaktywnośćfizycznajestpodstawową(obokdiety)pro-filaktykązapobiegającąpojawieniusięcukrzycytypu2,tj.(niezależnej od insuliny). Odwrotnie – brak aktywnościfizycznejsprzyjaujawnieniusięcukrzycy tego typu.Po-uczającyjestwynikniedawnych8–letnichbadańblisko90tysięcyAmerykanekwśrednimwieku(34–59lat).Okaza-łosię,żekobiety,któreprzynajmniejrazwtygodniuwy-konywały intensywne ćwiczenia fizyczne znacznie rza-

Cukrzyca a Zdrowie 35

może jednaknapotkaćnapewnetrudności, jeślipa-cjentniejestdotegowłaściwieprzygotowanyiprze-szkolony.

PRZYGOTOWANIE DO WYSIŁKU FIZYCZNEGO W CUKRZYCY TYPU 1

ZALEŻNEJ OD WSTRZYKNIĘĆ INSULINY

Kiedy chory na cukrzycę typu 1 nie powinien podejmować wysiłku fizycznego?

Podstawowymwarunkiempodjęciawysiłkujest–jakjużwyżej wspomnieliśmy – bardzo dobra kontrolacukrzycy.Stężenieglukozywekrwinaczczowiększeod140mg%(7.77mmol/l),aw2godzinypowysiłku–od220mg%(12,2mmol/l)orazcukromoczdobowywiększyod30,0glubdodatniwyniktestunaacetonsąprzeciwskazaniemtreningulubrekreacjizwiązanejzwysiłkiem.Najpierwnależywięcpoprawićwynikileczeniadietąiinsuliną,adopieropóźniejkorzystaćzdobrodziejstwawysiłkufizycznego.

Przy jakim poziomie cukru we krwi (glikemii) można bezpiecznie trenować lub uprawiać

rekreację fizyczną ?

Według dość liberalnych wytycznych Amerykań-skiegoStowarzyszeniaDiabetologicznego(ADA)jużprzy glikemii niższej, niż 300mg% (16,8mmol/l) inieobecności kwasicy ketonowej można podjąć tre-ning,zachowującprzytymostrożnośći(nadzórleka-

K O N K U R Srza)orazczęstokontrolującpoziomcukruwekrwi.Na-tomiastnależypowstrzymaćsięprzedwysiłkiem,jeśliglikemiaprzekroczy250mg%(13,9mmol/l) iwystę-pujeprzytymkwasicaketonowa.

Co mówią o optymalnym poziomie cukru we krwi doświadczeni sportowcy z cukrzycą typu 1 ?

Sportowcyzcukrzycątypu1–wymagającąwstrzyk-nięćinsuliny–twierdzą,żesąwnajlepszejformie,gdyrozpoczynajątreningiprzyniższychstężeniachgluko-zy,tj.wgranicach70mg%–200mg%.

Couznajesięobecniezanajważniejszewzaleceniachmedycznychdotyczącychćwiczeńfizycznych

uosóbchorychnacukrzycętypu1?

Jeślilekarzwykluczyłwcześniejryzykopowikłańma-kro- imikronaczyniowych– chorzypodejmujący tre-ning lub rekreację fizyczną powinni rozpoznać, jakzmieniasięstężenieglukozywichorganizmiewod-powiedzi na różne ćwiczenia fizyczne.W zależnościodrozpoznanegopoziomucukrupowinninauczyćsiępodokiem lekarza stosowania zmniejszonychdawekinsuliny, jak też regulowania glikemii i zapobieganianiedocukrzeniuprzypomocypokarmówbogatychwwęglowodany.

Kiedy przed wysiłkiem fizycznym należy spożyć dodatkową porcję węglowodanów?

Przyjmuje się, że dodatkowa porcja węglowodanówjest niezbędna wówczas, kiedy stężenie glukozy wekrwiprzedpodjęciemćwiczeńfizycznychlubrekreacji

jestniższe,niż100mg%.

Kiedy zastosujemy dodatkową por-cję węglowodanów, a kiedy zmniej-

szenie dawki insuliny?

Wprzypadkuwysiłkuograniczonegodo45minut–zwyklewystarczającymjestspożyciedodatkowychwęglowo-danów, np. kanapki przed biegiemtreningowym, czy grą w piłkę. Jeślijednakwysiłekjestdłuższy,szczegól-niezaś,jeślijestprzytymintensywny–wówczas nie wystarcza samo spo-życiewęglowodanów.Wtakichprzy-padkach konieczne jest zmniejszeniedawkiinsulinyprzedwysiłkiem.

Jak sobie poradzić z nieoczekiwa-nym wysiłkiem?

36 Cukrzyca a Zdrowie

Cozrobić,jeślichorynacukrzycętypu1wstrzyknąłjużsobiezwykłądawkęinsuliny,zjadłobiadiwparęgo-dzinpóźniejzapragnąłwybraćsięnapieszylubrowe-rowyparogodzinnyspacer?Otóż,dawkiwstrzyknię-tejinsulinyjużniesposóbzmienić.Należywięczmie-rzyćstężenieglukozywekrwiijeślipoziomcukrujestmniejszy,niż140mg%(7,7mmol/l)–przedspacerempowinno się zjeśćdodatkowyposiłek.Trzeba teżza-braćzesobąodpowiedniąilośćpokarmubogategowwęglowodany(kanapki,itp.),jakteżpłynuosłodzone-gocukremdlaewentualnegouzupełnieniawęglowo-danówwczasiespacerulubpojegozakończeniu.

Czy niekiedy niezbędna jest modyfikacja dawki insuliny?

Tak.Choćredukcjadawkiinsulinyzależyoddotych-czasowego zapotrzebowania organizmu, sprawno-ścifizycznej,rodzajuwysiłku,itp.–toprzypodejmo-waniu długotrwałej czynnej rekreacji (całodniowychwycieczek pieszych i rowerowych), gier, długotrwa-łego treningu ogólnym zaleceniem jest zmniejszenieo30–50%ilościwstrzykiwanejinsuliny.

Jak zmodyfikować dawkę insuliny wobec podjęcia długotrwałego wysiłku np. całodziennych,

wielodniowych wędrówek po górach?

Jużodpierwszegodniawędróweknależyranozmie-rzyćstężenieglukozywekrwiiwstrzyknąćsobiepoło-węnależnejdawkiinsuliny.Wpołudnieiwieczorem–równieżnależyzmierzyćpoziomglukozyiwstrzyknąćpołowę dawki insuliny. Następnego dnia stosujemytensamschemat,ztym,żezmniejszamydawkęinsuli-ny–tylkoo30%wobecporcjiwyjściowej,jakązwyklezużywamyprzedintensywnymwysiłkiem.Dawkiin-sulinyoszybkimdziałaniuorazoopóźnionymdziała-niuzmniejszasięproporcjonalniewtymsamymstop-niu.Powyższyschematjestwzorcemogólnym–toteżzawszelepiejmiećprzysobieglukometrinapodsta-wiebieżącychpomiarówpoziomuglukozywekrwi–korygowaćdawkowanie insuliny oraz obfitość i czę-stośćposiłkówbogatychwwęglowodany.

Czy chory na cukrzycę typu I – wymagającą wstrzyk-nięć insuliny – może uprawiać sport wyczynowy?

Tak,może,aledecyzjanależyzawszedolekarza,którymusiocenićogólnystanzdrowiatakiejosoby.

Czy są jakieś sporty niezalecane przy tej chorobie?

Niestetysątakiedyscypliny,wktórychhipoglikemiastanowizagrożeniedlażycia.Należądonich:pilotaż,

skoki na spadochronie, alpinizm, nurkowanie, pły-wanienaotwartychakwenach(morzu,jeziorze,rze-ce).Wniektórychsportachnp.pływaniuwbasenieniebezpieczeństwo można częściowo zażegnać po-przezasekuracjęosobytowarzyszącejiratownika.

Na czym powinno polegać przygotowanie do uprawiania ćwiczeń fizycznych i czynnej rekreacji

chorych na cukrzycę typu 1, wymagającą wstrzyknięć insuliny?

Jak już mogliśmy się zorientować – na niektórychchorychzcukrzycątypuIpodejmowaniedługotrwa-łegowysiłkufizycznego,wtymnp.regularnytreningmożewpływaćniekorzystnie.Toteżpodjęciećwiczeńfizycznychirekreacjipowinnobyćpoprzedzoneana-lizą diety oraz szkoleniem dotyczącym odpowied-niegojejstosowaniawobecróżnychrodzajówwysił-kufizycznego.Podobnaanalizaiszkoleniepowinnodotyczyćmodyfikacjidawkowaniainsuliny,podką-templanowanegowysiłkuijegointensywności.Naj-lepiej,abyosoby,któredotądniemiałydoświadczeńpodtymwzględemprzeszłyspecjalneprzeszkoleniepodokiemlekarza.

Jakich rygorów powinni przestrzegać uprawiający rekreację i sport chorzy na cukrzycę typu 2,

niewymagającą wstrzyknięć insuliny?

Chorzynacukrzycę typu2niemusząprzestrzegaćtakścisłychzaleceńcodozachowaniaprawidłowe-gostężeniaglukozywekrwipodczaswysiłkufizycz-nego,jakosobyleczoneinsuliną.Wystarczyzmierzyćpoziomglukozy–przedpodjęciemćwiczeń,czyre-kreacjifizycznej-ipozakończeniu.Chorzycinaogółnie potrzebują dodatkowej porcji węglowodanów,abyzapobiechipoglikemiiwysiłkowejipowysiłku,jednak ewentualności takiej nie można wykluczyć.Toteżdobrzejestkontrolowaćglikemięprzypomo-cyglukometru iw trakciedługotrwałychćwiczeń irekreacjibyćprzygotowanymnaredukcjępowstałe-goniedocukrzeniaprzypomocypokarmulubnapo-jubogategowwęglowodany.Zwłaszcza,żestosowa-nieniektórychlekówhipoglikemizującychodługimokresiedziałaniawiążesięzpewnymryzykiemnie-docukrzenia(hipoglikemii)pozakończeniuwysiłku.Wartotutajzauważyć,żenowoczesnymlekiem,któ-ryznacznieograniczaryzykowystąpieniahipoglike-miijestdostępnyodniedawnawPolsceglimepiryd.

oprac. mgr Edward Ozga Michalskikonsultacja prof. dr hab. med. Andrzej Danysz

K O N K U R S