Istorijat internetaIstorijat interneta

2

PoPočeci Internetačeci Interneta

1957. god. Sovjetski savez lansira 1957. god. Sovjetski savez lansira Sputnjik (prvi veštački satelit).Sputnjik (prvi veštački satelit).

1958. god., kao odgovor na 1958. god., kao odgovor na lansiranje Sputnjik-a, SAD osnivaju lansiranje Sputnjik-a, SAD osnivaju Advanced Research Projects Agency Advanced Research Projects Agency (ARPA).(ARPA).

1962. god., usvojena ideja da se 1962. god., usvojena ideja da se počne saradnja sa univerzitetima – počne saradnja sa univerzitetima – osnosnoova ARPANET-a (preteča va ARPANET-a (preteča Interneta).Interneta).

3

ARPANETARPANET

1969. god. mreža računara na 1969. god. mreža računara na ARPANET-u se sastoji od 4 računara:ARPANET-u se sastoji od 4 računara:

•UCLA (University of California Los Angeles)

•SRI (Stanford Research Institute)

•UCSB (University of California Santa Barbara)

•University of Utah Salt Lake City

4

ARPANETARPANET

1971. god. ARPANET proširen (15 1971. god. ARPANET proširen (15 čvorova):čvorova):

5

ARPANETARPANET

1971. god. definisan email – Elektronska 1971. god. definisan email – Elektronska pošta.pošta.

1973. god.1973. god.• definisan File Transfer – razmena datoteka,definisan File Transfer – razmena datoteka,• prvi čvor u ARPANET-u izvan SAD – University prvi čvor u ARPANET-u izvan SAD – University

College of London (Engleska),College of London (Engleska),• email čini 75% saobraćaja na ARPANET-u.email čini 75% saobraćaja na ARPANET-u.

1975. god. definisane mailing liste – 1975. god. definisane mailing liste – diskusione grupe.diskusione grupe.

6

ARPANETARPANET

1979. god. 1979. god. • dat predlog da se uvedu tekstualni znaci koji dat predlog da se uvedu tekstualni znaci koji

označavaju emocije – smajliji: :-) ;-) :-(označavaju emocije – smajliji: :-) ;-) :-(• kreiran BITNET, kao još jedna mreža računarakreiran BITNET, kao još jedna mreža računara

1980. god. ARPANET u kompletnom zastoju 1980. god. ARPANET u kompletnom zastoju zbog virusa.zbog virusa.

1981. god. ukupan broj servera u mreži: 213.1981. god. ukupan broj servera u mreži: 213. kreiran CSNET, kao mreža institucija izvan kreiran CSNET, kao mreža institucija izvan

ARPANET-a.ARPANET-a. 1982. god. osnovan Europe Unix Network – 1982. god. osnovan Europe Unix Network –

EUnetEUnet• u početku spajao Holandiju, Dansku, Švedsku i u početku spajao Holandiju, Dansku, Švedsku i

Veliku Britaniju.Veliku Britaniju.

7

ARPANET i druge mrežeARPANET i druge mreže

1983. god. 1983. god. • ustanovljen Domain Name System – sistem ustanovljen Domain Name System – sistem

simboličkih adresa umesto numeričkih.simboličkih adresa umesto numeričkih.• ukupan broj servera na mreži: 562.ukupan broj servera na mreži: 562.

1984. god. 1984. god. • iz CSNET-a kreiran NSFNET.iz CSNET-a kreiran NSFNET.• ukupan broj servera na mreži: 1024.ukupan broj servera na mreži: 1024.

1985. god. ukupan broj servera na 1985. god. ukupan broj servera na mreži: 1.961.mreži: 1.961.

8

InternetInternet 1986. god. kreiran IETF (Internet 1986. god. kreiran IETF (Internet

Engineering Task Force) – telo za Engineering Task Force) – telo za tehničku koordinaciju mreža.tehničku koordinaciju mreža.

1989. god. 1989. god. • broj servera na mreži prelazi 100.000.broj servera na mreži prelazi 100.000.• objavljena priča o hakeru iz Nemačke koji objavljena priča o hakeru iz Nemačke koji

je provaljivao u vojne računare u SAD i je provaljivao u vojne računare u SAD i prodavao informacije Sovjetskom Savezu.prodavao informacije Sovjetskom Savezu.

9

InternetInternet

1990. god. 1990. god. • ARPANET prestaje da postoji.ARPANET prestaje da postoji.• osmišljen hipertekst sistem koji će osmišljen hipertekst sistem koji će

postati osnova WWW (World Wide Web).postati osnova WWW (World Wide Web).• prvi komercijalni provajder – World prvi komercijalni provajder – World

(world.std.com).(world.std.com).• ukupan broj servera na mreži 313.000.ukupan broj servera na mreži 313.000.

10

InternetInternet

19911991. god. startovan prvi WWW server . god. startovan prvi WWW server ((nxoc01.cern.chnxoc01.cern.ch – kasnije preimenovan u – kasnije preimenovan u info.cern.chinfo.cern.ch).).

1992. god.1992. god.• broj servera na mreži prelazi 1.000.000,broj servera na mreži prelazi 1.000.000,• pojavio se izraz “surfovati po mreži”.pojavio se izraz “surfovati po mreži”.

1993. god. 1993. god. • Bela Kuća postavila svoju prezentaciju na Bela Kuća postavila svoju prezentaciju na

internet: www.whitehouse.govinternet: www.whitehouse.gov• broj servera na mreži: 2,056,000.broj servera na mreži: 2,056,000.

11

InternetInternet

1994. god.1994. god.• kupovina preko Interneta (naručivanje kupovina preko Interneta (naručivanje

pice kod Pizza Hut),pice kod Pizza Hut),• broj servera: 3.864.000.broj servera: 3.864.000.

1995. god. 1995. god. • WWW postaje servis broj jedan na WWW postaje servis broj jedan na

Internetu,Internetu,• broj servera: broj servera: 66..642642..000.000.

12

InternetInternet

1996. 1996. god. god. • pojavljuju se kompanije koje pojavljuju se kompanije koje

omogućavaju telefoniranje preko omogućavaju telefoniranje preko Interneta,Interneta,

• provaljeni (uhakovani) sajtovi: provaljeni (uhakovani) sajtovi: US Dept US Dept of Justice,of Justice, CIA, CIA, US US Air ForceAir Force,,

• pretraživači interneta (Altavista, Yahoo, pretraživači interneta (Altavista, Yahoo, i dr.),i dr.),

• SR Jugoslavija dobila pristup na Internet SR Jugoslavija dobila pristup na Internet (podignute sankcije).(podignute sankcije).

13

InternetInternet 1997 – danas:1997 – danas:

• uvođenje e-commerce,uvođenje e-commerce,• prvi veliki sajber-rat za vreme prvi veliki sajber-rat za vreme

bombardovanja SRJ (napadi hakera na NATO bombardovanja SRJ (napadi hakera na NATO i ostale institucije),i ostale institucije),

• panika zbog milenijumske greške (godina panika zbog milenijumske greške (godina 2000.),2000.),

• mobilni telefoni pristupaju Internetu (WAP, mobilni telefoni pristupaju Internetu (WAP, GPRS),GPRS),

• uvođenje Internet2 – brže, više čvorova.uvođenje Internet2 – brže, više čvorova.• 2003. god. broj servera na Internetu: 2003. god. broj servera na Internetu:

171.000.000.171.000.000.

14

Adresiranje na InternetuAdresiranje na Internetu Računari se identifikuju preko IP adrese:Računari se identifikuju preko IP adrese:

a.b.c.da.b.c.da, b, c, d su brojevi u rasponu od 0 do 255a, b, c, d su brojevi u rasponu od 0 do 255

Primer:Primer:147.91.173.1147.91.173.1

Podela IP adresa:Podela IP adresa:• javne (jedinstvene na Internetu, vidljive sa javne (jedinstvene na Internetu, vidljive sa

svake adrese na Internetu),svake adrese na Internetu),• privatne (unutar privatnih mreža; primer: privatne (unutar privatnih mreža; primer:

192.168.0.1),192.168.0.1),• specijalne namene (broadcast).specijalne namene (broadcast).

15

Adresiranje na InternetuAdresiranje na Internetu

Alternativan način identifikacije – Alternativan način identifikacije – simbolička adresa:simbolička adresa:ime_računaraime_računara.domen.domendomen = domen = institucijainstitucija..tip_institucijetip_institucije..lokacijalokacija

Primeri:Primeri:www.pmf.uns.ac.rswww.whitehouse.govwww.whitehouse.gov

Domeni:Domeni:• nacionalni,nacionalni,• internacionalniinternacionalni/ame/američkirički

16

Nacionalni domenNacionalni domen

Lokacija – dvoslovna skraćenica na kraju Lokacija – dvoslovna skraćenica na kraju adrese, prema adrese, prema ISO-3166 ISO-3166 standardu (yu – standardu (yu – Jugoslavija, uk – Velika Britanija, itd.).Jugoslavija, uk – Velika Britanija, itd.).

Tip institucije:Tip institucije:• ac (akademske ustanove),ac (akademske ustanove),• co (komercijalne ustanove),co (komercijalne ustanove),• org (nekomercijalne organizacije),org (nekomercijalne organizacije),• itd.itd.

Primer nacionalnog domena iskorišćenog u Primer nacionalnog domena iskorišćenog u internacionalne svrhe:internacionalne svrhe:www.mtv.tv (tv je skraćenica za državu Tuvalu!)www.mtv.tv (tv je skraćenica za državu Tuvalu!)

17

Internacionalni/američki domenInternacionalni/američki domen

Tip institucije:Tip institucije:• edu (akademske ustanove),edu (akademske ustanove),• com (komercijalna ustanova),com (komercijalna ustanova),• org (nekomercijalne organizacije),org (nekomercijalne organizacije),• mil (vojne organizacije),mil (vojne organizacije),• gov (vladine organizacije),gov (vladine organizacije),• itd.itd.

18

Internacionalni/američki domenInternacionalni/američki domen

Primer:Primer:www.ibm.comwww.ibm.comwww.revlon.comwww.revlon.comwww.sony.comwww.sony.com

SAD uglavnom koriste domene: edu, SAD uglavnom koriste domene: edu, gov, mil (www.whitehouse.gov).gov, mil (www.whitehouse.gov).

19

Servisi na InternetuServisi na Internetu

Servisi su usluge.Servisi su usluge. VrsteVrste::

• WWW (World Wide Web) – multimedijalni WWW (World Wide Web) – multimedijalni dokumenti na Internetu,dokumenti na Internetu,

• Elektronska pošta (email, e-mail, Email, ...),Elektronska pošta (email, e-mail, Email, ...),• Prenos datoteka (FTP – File Transfer, Protocol),Prenos datoteka (FTP – File Transfer, Protocol),• Telnet – rad na udaljenom računaruTelnet – rad na udaljenom računaru• Chat, voice chat, video telefonijaChat, voice chat, video telefonija

20

WWWWWW Sistem se sastoji iz klijenata i servera.Sistem se sastoji iz klijenata i servera. Multimedijalni dokumenti se kreiraju upotrebom Multimedijalni dokumenti se kreiraju upotrebom

HTML jezika (HyperText Markup Language).HTML jezika (HyperText Markup Language). WWW Klijenti: WWW Klijenti:

• spajaju se na WWW servere i zahtevaju resurse (html spajaju se na WWW servere i zahtevaju resurse (html datoteke, slike, muziku, itd.)datoteke, slike, muziku, itd.)

• trenutno aktuelni: Internet Explorer, Mozilla, Opera, itd.trenutno aktuelni: Internet Explorer, Mozilla, Opera, itd.

21

WWWWWW

WWW Serveri: WWW Serveri: • čekaju klijente i opslužuju njihove čekaju klijente i opslužuju njihove

zahtevezahteve• trenutno aktuelni: Apache, trenutno aktuelni: Apache, Internet Internet

Information ServicesInformation Services (IIS), itd. (IIS), itd. Protokol za komunikaciju između Protokol za komunikaciju između

klijenata i servera je HTTP protokol klijenata i servera je HTTP protokol (HyperText Transfer Protocol).(HyperText Transfer Protocol).

22

emailemail

Sistem se sastoji iz klijenata i Sistem se sastoji iz klijenata i servera.servera.

Protokoli za komunikaciju između Protokoli za komunikaciju između klijenata i servera: SMTP (Simple klijenata i servera: SMTP (Simple Mail Transport Protocol), POP3 (Post Mail Transport Protocol), POP3 (Post Office Protocol), IMAP (Internet Office Protocol), IMAP (Internet Message Access Protocol).Message Access Protocol).

23

emailemail

Organizovano po principu postojeće Organizovano po principu postojeće pošte (elektronsko sanduče prima pošte (elektronsko sanduče prima poruke, klijenti preuzimaju poruke iz poruke, klijenti preuzimaju poruke iz sandučeta i prikazuju, postoji adresa sandučeta i prikazuju, postoji adresa primaoca, pošiljalac ne mora da se primaoca, pošiljalac ne mora da se identifikuje).identifikuje).

24

emailemail

Email adresa: Email adresa: username@adresa_računarausername@adresa_računara

Primer: minja@uns.ns.ac.rsPrimer: minja@uns.ns.ac.rs Trenutno aktuelni klijenti: Microsoft Trenutno aktuelni klijenti: Microsoft

Outlook, Microsoft Outlook Express, Outlook, Microsoft Outlook Express, The Bat, itd.The Bat, itd.

25

Chat, telefonijaChat, telefonija

Chat – moguChat – mogućnost komunikacije ćnost komunikacije pisanim porukama u realnom pisanim porukama u realnom vremenuvremenu

Voice chat – razgovor preko Voice chat – razgovor preko internetainterneta

26

Chat, telefonijaChat, telefonija

Video telefonVideo telefoniija – razgovor uz ja – razgovor uz upotrebu kamere preko interneta.upotrebu kamere preko interneta.

Programi:Programi:• MIRC, Yahoo messanger, MS MIRC, Yahoo messanger, MS

Messanger, Skype, ICQ, ...Messanger, Skype, ICQ, ...