Hvað þarft þú að

vita um

lífeyrismál?

Þórey S. Þórðardóttir, framkvæmdastjóri Landssamtaka lífeyrissjóða

Félag mannauðsfólks

• Heildarsamtök lífeyrissjóða

• Allir lífeyrissjóðir landsins - 21

• 9 manna stjórn, 2 starfsmenn og 5

fastanefndir

• Eignir lífeyrissjóða innan samtakanna

3.933 ma.kr. í árslok 2017

• Stærstu sjóðirnir: LSR, Lífeyrissjóður

verzlunarmanna, Gildi-lífeyrissjóður, Birta,

Frjálsi og Almenni lífeyrissjóðurinn

Landssamtök lífeyrissjóða

Landssamtökin

• Gæta í hvívetna hagsmuna sjóðfélaga

• Málssvari lífeyrissjóða

• Vinna að útgáfu- og fræðslumálum lífeyrissjóða

– Námskeið

– Fræðslufundir

– Annað

• Stuðla að hagræðingu og þróun í starfi aðildarsjóðanna

• Fylgjast með þróun lífeyrismála erlendis og taka þátt í

alþjóðlegu samstarfi samtaka lífeyrissjóða

3

Heildareignir

lífeyrissjóða í

árslok 2017

voru um 3.933

ma.kr. Eignir í

erlendum

gjaldmiðlum

voru 26,2%.

Hlutfallið

hækkaði frá

fyrra ári.

Eignir um 1,6 þjóðarframleiðsla

4

Spá um þróun kerfisins 2016-2065

sem hlutfall af VLF

10/9/2018

Fimm ára

meðaltal er

hagstætt.

Raunávöxtun

á ári 5,3% að

jafnaði

5 ára raunávöxtun

Tíu ára

raun-

ávöxtun

hefur alltaf

verið

jákvæð

10 ára raunávöxtun

Raunávöxtun

lífeyrissjóða

er áætluð

5,5%

Raunávöxtun sl. 24 ár

Þjóðfélagið breytist

9

Samkvæmt spám mun

fjöldi á vinnualdri á

móti hverjum

lífeyrisþegafækka úr 6 í

tæplega 3

10

Lífeyrissjóðir eru mikilvægir

Hlutverk lífeyrissjóða er að taka við iðgjöldum sjóðfélaga og launagreiðenda, ávaxta þau og greiða ævilangan ellilífeyri eða áfallalífeyri við vissar aðstæður. Áfallalífeyrir er samheiti yfirörorku-, maka- og barnalífeyri.

Lífeyrissjóðirnir byggja á sjóðsöfnun sem þýðir að hver kynslóð sparar og byggir upp sjóði til að standa undir eftirlaunum þegar hún hættir að vinna.

Hver kynslóð sparar fyrir sig

Ævilangur ellilífeyrir

Áfallalífeyrir (örorka, fráfall)

Langtíma-sparnaður

• I. Stoð. Almannatryggingar

– tekjutengdar greiðslur

• II. Stoð. Skyldubundið samtryggingarkerfi

– lífeyrisgreiðslur hefjast 60-70 ára

(skerðing/aukning)

• III. Stoð. Frjáls lífeyrissparnaður

– laus til útborgunar frá 60 ára aldri

Þriggja stoða kerfi

10/9/2018

I. stoð: Almannatryggingar

skatttekjur

II. Stoð: Lífeyrissjóðir

4% + 11,5% = 15,5%

III. Stoð: Viðbótarlífeyrissparnaður

2 eða 4%+ 2%

Þriggja stoða lífeyriskerfi

• Almennu lífeyrissjóðirnir

– sjóðsöfnun

• „Opinberu“ sjóðirnir

– Að hluta:

• sjóðsöfnun

• gegnumstreymi

10/9/2018

Lífeyrissjóðir

• Starfsgreinasjóðir

• Lífeyriskerfi opinberra starfsmanna

• Lífeyrissjóðir með opna aðild

Skyldubundið samtryggingarkerfi

10/9/2018

• Tryggir þátttöku allra – aukin hagkvæmni

• Margir spara ekki án skyldu og því hætt

við að þeir sem leggja fyrir þurfi að

fjármagna þá sem ekki sýna fyrirhyggju

Skyldutrygging - hugmyndafræðin

9.10.2018 15

Víðtæk réttindi

• Ellilífeyrir ævilangt

• Örorkutrygging komi til tekjutaps vegna

sjúkdóms eða slyss

• Falli sjóðfélagi frá eiga eftirlifandi maki og

börn rétt til maka- og barnalífeyris

9.10.2018 16

• Iðgjald frádráttarbært frá tekjuskattsstofni –frestar skattlagningu

• 8% af heildarlaunum

– 4% lágmarksiðgjald í lífeyrissjóð

– 4% hámarksiðgjald sem viðbót

• Kjarasamningsbundið mótframlag

– Algengt að mótframlag sé 2%

9.10.2018 17

Viðbótarlífeyrissparnaður

• Útborgun séreignarlífeyris

– 60 ára

• Fyrsta íbúð: Skattaafsláttur, kr. 500.000 á ári í

allt að 10 ár. Nýtt sem útborgun eða til að greiða

niður lán

• Skattur

– Við útborgun er greiddur fullur tekjuskattur

9.10.2018 18

Reglur um útborgun

• „óheimilt að framselja, veðsetja eða á annan hátt ráðstafa innstæðu eða réttindum samkvæmt samningi um viðbótartryggingavernd eða lífeyrisréttindi í séreign nema með samkomulagi skv. 1.–3. tölul. 3. mgr. 14. gr. Ekki verður gerð aðför í réttindum samkvæmt slíkum samningi og enginn skuldheimtumaður í dánarbúi eða þrotabúi hefur rétt til að skerða réttindin á nokkurn hátt.“

9.10.2018 19

Undanþegin aðför

Lifandi vefur um lífeyrismál í víðum skilningi, aðgengilegar upplýsingar, fréttir og áhugaverðar greinar eða viðtöl við fólk í leik og starfi.

Lífeyrismál.is

20

Lífeyrismál.is

• Lífeyrisgáttin hjálpar þér að fá yfirsýn yfir

þau réttindi sem þú unnið þér inn á

starfsævinni.

• https://www.lifeyrismal.is/is/lifeyrisgattin

Lífeyrisgáttin

• 1969, samkomulag aðila vinnumarkaðarins

um stofnun atvinnutengdra lífeyrissjóða með

skylduaðild og sjóðsöfnun (lög um eftirlaun

aldraðra félaga í stéttarfélögum nr. 63/1971)

• Lög um starfskjör launþega nr. 9/1974

• Lög um starfskjör launafólks og

skyldutryggingu lífeyrisréttinda nr. 55/1980

• Lög um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og

starfsemi lífeyrissjóða nr. 129/1997.

Söguágrip

9.10.2018 22

• Lífeyrissjóðir eiga rót sína að rekja til

kjarasamninga

– Sjóðir ákveðinna starfsgreina

– Opnir sjóðir

• Velja þarf vörsluaðila viðbótar-

lífeyrissparnaðar og ávöxtunarleið

• Lifeyrismál.is

23

Aðild að lífeyrissjóði

• Í kjarasamningi ASÍ og SA frá 21. janúar 2016 var samið um hækkun iðgjalds í áföngum úr 8% í 11,5%:

– 1. júlí 2016: 0,5%

– 1. júlí 2017: 1,5%

– 1. júlí 2018: 1,5%

• Tilgangurinn var að jafna lífeyrisréttindi á almennum markaði við þau réttindi sem gilda fyrir starfsmenn ríkis og sveitafélaga

24

Hækkun á iðgjaldi

• Valið hefur áhrif á tryggingarvernd viðkomandi þar sem ævilangur lífeyrir og áfallalífeyrir byggist á samtryggingarréttindinum

• Ef ekkert er valið fer hækkunin í samtryggingu

• Tilgreindri séreign eru settar ákveðnar skorður umfram hefðbundinn séreignarlífeyrissparnað– Við andlát gengur innstæða til eftirlifandi maka og barna.

– Úttekt getur í fyrsta lagi hafist 5 árum fyrir „almennan lífeyristökualdur“ og dreifist að lágmarki á 5 ár. Laus til útborgunar við 67 ára aldur.

– Ekki ráðstafað inn á lán, fyrstu íbúð o.s.frv.

– Lífeyrissjóðir hafa stofnað sérstakar deildir fyrir tilgreinda séreign.

25

Tilgreind séreign

• Á viðkomandi val um lífeyrissjóð?

– tryggingaréttindi/séreign

• Hefur verið hugað að samningi um

viðbótarlífeyrissparnað?

• Á aðili val milli þess að greiða í

samtryggingu eða tilgreinda séreign?

26

Grundvallarspurningar

• Hver eru tryggingaréttindi mín?

– Lífeyrisgáttin

• Er þörf fyrir viðbótartryggingar?

• Hver er staðan ef ég og/eða maki minn

föllum frá?

– Þarf að gera samning um skiptingu ellilífeyris?

– Réttarstaða sambúðarfólks/hjúskapar

– Er þörf fyrir erfðaskrá?

27

Hvað ættu allir að huga að?

TAKK FYRIR KOMUNA!