lokalna i regionalna samouprava

POJAM REGIJE I KONCEPT EUROREGIJE

POJAM REGIJE

Regije su u biti zaokružene prostorne cjeline u geografskom, privrednom, historijskom, kulturnom i komunikacijskom pogledu.

Regija - lat. regio – određena teritorija sa posebnim i specifičnim karakteristikama.

Regije se takođe mogu definisati kao administrativne, ekonomske i prirodne jedinice u kojima postoji jedan grad kao regionalni centar.

EVROPSKA UNIJA I KONCEPT EUROREGIJE

Bitnu ulogu u razvoju Evropske unije, a posebno u harmonizaciji socijalnog razvoja imaju regije i međuregionalna saradnja.

Prekogranične regije (euroregije) predstavljaju poseban oblik regionalne diferencijacije i važnu komponentu međuregionalnog povezivanja.

Programi prekogranične saradnje odnose se na: razvoj urbanog i ruralnog područja, jačanje poduzetništva, razvoj malih i srednjih preduzeća, turizam, pomoć za tržišnu integraciju i socijalnu uključenost, razvoj infrastrukture, zaštitu okoline.....

BOSNA I HERCEGOVINA U EUROREGIJAMA

Euroregija “Drina – Sava – Majevica” Sjedište Regionalnog saveza je u Bijeljini. Potpisivanjem Deklaracije o osnivanju Jadranske euroregije u Veneciji, u

februaru 2006. godine, pod okriljem Kongresa lokalnih i regionalnih vlasti Vijeća Europe, nastala je euroregija sa 22 milijona stanovnika na obalama Jadranskog mora.

Ciljevi Jadranske euroregije su slijedeći:

Stvaranje područja mira, stabilnosti i suradnje Zaštita kulturne baštine

Zaštita okoliša Održivi ekonomski razvoj posebno na području turizma, ribarstva,

poljoprivrede Rješavanje prometnih i infrastrukturnih pitanja Potpora ulasku svih jadranskih država u Evropsku uniju

Euroregija “Dunav – Drava – Sava”

POLITIKA I INSTITUCIONALNA OSNOVA REGIONALNOG RAZVOJA EVROPSKE UNIJE

POLITIKA REGIONALNOG RAZVOJA EU

Regionalna politika je jedna od najznačajnijih zajedničkih politika Evropske unije i sintetizira dvije osnovne vrijednosti na kojima počiva, i to na:

solidarnosti prema građanima i područjima koji su siromašniji od prosjeka EU i

koheziji u smislu smanjivanja razlika u prihodima i bogatstvu regija i država unutar Evropske unije.

U članu 2 i 3 Ugovora o osnivanju Evropske Unije se navodi da je zadatak zajednice“...postizanje i unapređenje harmoničnog i izjednačenog privrednog razvoja, zaposlenosti, socijalne zaštite, životnog standarda, privredne i socijalne saradnje i solidariteta među državama članicama“.

INSTITUCIJE REGIONALNOG RAZVOJA

Mrežu najznačajnijih institucija relevantnih za regionalni razvoj čine:

Skupština evropskih regija (AER), Kongres lokalnih i regionalnih vlasti Europe (CLRAE), Vijeće evropskih općina i regija (CEMR), Komitet regija (COR).

Komitet (odbor) regija (The Committee of the Regions – COR)

To je savjetodavno tijelo koje čine predstavnici evropskih regionalnih i lokalnih vlasti.

On osigurava da te vlasti imaju svoju riječ u odlučivanju o politikama Evropske unije, te da regionalni i lokalni identiteti i prerogativi budu poštivani.

Članovi Komiteta regija imenovani su u specijalizirane “komisije”, čija je zadaća pripremiti plenarne sjednice.

Tih komisija je šest:

1. Komisija za politiku teritorijalne kohezije (COTER), 2. Komisija za ekonomsku i socijalnu politiku (ECOS), 3. Komisija za održivi razvitak (DEVE), 4. Komisija za kulturu i obrazovanje (EDUC), 5. Komisija za ustavna pitanja i evropsku upravu (CONST) 6. Komisija za vanjske poslove (RELEX).

FONDOVI, PROGRAMI I PROJEKTI

EVROPSKI FOND ZA REGIONALNI RAZVOJ (ERDF)

Evropski fond za regionalni razvoj (ERDF) ERDF je namijenjen razvoju socijalne i privredne kohezije u Evropskoj uniji

kako bi se smanjile razlike u socio-ekonomskoj razvijenosti regija. Sredstva su raspoređena po državama prema posebnom ključu (razina

razvijenosti regija i stepen nezaposlenosti), a djelatnosti koje mogu dobiti podršku iz ovog fonda su:

1. Industrija, zanatstvo i usluge. Visina učešća može varirati od 20 do 50% ukupnih ulaganja;

2. Infrastruktura neophodna za razvoj industrije, zanatstva i usluga. Učešće fonda može iznositi do 30%, a kredit se odobrava uz godišnju kamatnu stopu od 3%;

3. Infrastruktura za razvoj poljoprivrede i sela.

EVROPSKI SOCIJALNI FOND (ESF)

Evropski socijalni fond (ESF) bavi se prekvalifikacijom radnika, ima proračun od 7,5 milijardi eura godišnje.

Najvažniji je financijski instrument za poticanje zaposlenosti i unapređenje ljudskih potencijala.

Sredstva ovog fonda usmjeravaju se u:

1. obuku za zanimanja i pomoć za preseljenje nezaposlenih osoba, koje žele ili su primorane da napuste poljoprivredu ili tekstilnu industriju;

2. pomoć nezaposlenim ili djelomično zaposlenim (koji rade kraće od punog radnog vremena); i

3. strukturne poduhvate nezaposlenih u nerazvijenim područjima u posebnim teškoćama (useljenici, mladi nezaposleni, žene, hendikepirane osobe, općenito – teško zapošljive osobe).

EVROPSKI FOND ZA USMJERAVANJE I GARANCIJE U POLJOPRIVREDI (EAGGF)

Evropski fond za usmjeravanje i garancije u poljoprivredi (EAGGF) koristi se za strukturalne reforme u ruralnim krajevima.

Ima budžet od ok 4 milijarde eura godišnje Iz sredstava fonda podržavaju se aktivnosti koje vode racionaliziranju

poljoprivredne proizvodnje i aktivnosti vezane za poljoprivrednu proizvodnju u rubnim područjima.

FINANSIJSKI INSTRUMENT ZA USMJERAVANJE RIBARSTVA (FIFG)

Finansijski instrument za usmjeravanje ribarstva (FIFG) namijenjen je rekonstrukciji i obnovi ribarske flote, razvoju akvakulture, smanjenju kapaciteta ribarske flote, pilot-projektima u razvoju ribarstva, izgradnji ribarskih luka, razvoju proizvoda i tržišta ribe i prerađevina koje imaju tržišnu perspektivu.

KOHEZIJSKI FOND

Pored ovih “strukturalnih” fondova, od 1993. godine postoji i Kohezijski fond.

On je usmjeren ka siromašnijim državama članicama, a budžet mu je blizu 3 milijarde eura godišnje.

Ova sredstva unapređuju i stimuliraju investiranje privatnog sektora kao i državnih i regionalnih vlasti.

FOND SOLIDARNOSTI

U novembru 2002 godine Evropska unija je osnovala Fond solidarnosti (SFEU), sa ciljem pomoći regijama pogođenim težim prirodnim katastrofama.

Raspodjela Strukturnih fondova je raspoređena po sljedećim kriterjima:

1. 70% sredstava je usmjereno na regije čiji BDP je ispod 75% prosjeka EU. 22% evropskog stanovništva je nastanjeno u 50 regija koje spadaju u tu kategoriju;

2. 11,5% sredstava je usmjereno na regije koje su zbog strukturnih problema u ekonomskoj stagnaciji. 18% evropskog stanovništva je nastanjeno u tim regijama.

3. 12,3% sredstava se usmjerava za incijative i programe otvaranja novih radnih mjesta i obrazovanje;

4. 5,35% strukturnih fondova se usmjerava na projekte prekogranične saradnje opština i gradova.

Evropski fondovi za regionalni razvoj djeluju u okviru tri nova cilja regionalne politike Evropske unije. (2007 -2013)

Ti ciljevi su:

1. konvergencija, 2. regionalna konkurentnost i zapošljavanje i 3. evropska teritorijalna saradnja.

Regije koje se pomažu u okviru prvog cilja dobivaju sredstva za projekte modernizacije privredne strukture te na otvaranje novih radnih mjesta u oblastima: istraživanja i tehnološkog razvoja, zaštite okoline, prevencije od rizika, turizma, kulture, transporta, energije, obrazovnja i zdravstva

U okviru drugog cilja podržavaju se projekti koji obuhvataju tri oblasti:1. Jačanje regionalnih kapaciteta u oblasti istraživanja i tehnološkog razvoja; 2. stimulisanje inovacija i poduzetništva;3. Zaštita okoline (posebno u gradovima) i prevencija od rizika;

U okviru trećeg cilja koji se odnosi na evropsku teritorijalnu saradnju sredstva se usmjeravaju na tri oblasti:

1. Podrška prekograničnim privrednim i socijalnim projektima;2. Podržavanje transnacionalne saradnje uključujući bilateralnu saradnju

između priobalnih regija;3. Uspostavljanje mreža međuregionalne saradnje i razmjene iskustava izmežu

regionalnih i lokalnih vlasti.

NUTS SISTEM

Kao sistem raspodjele resursa i finansijskih sredstava koristi se Nomenklatura statističkih teritorijalnih jedinica. (NUTS)

To je sistem posredstvom kojeg se prikupljaju i analiziraju statističke informacije u svrhu planiranja regionalnog razvoja.

Osnovni kriterij za klasifikaciju je broj stanovnika određene regije. Regije koje pripadaju NUTS 1 kategoriji imaju od 3 – 7 miliona

stanovnika, tako da manje države u cijelosti pripadaju toj kategoriji dok su na primjer u Njemačkoj takve regije 16 saveznih pokrajina.

NUTS 2 regije imaju od 800 000 – 3 miliona stanovnika. NUTS 3 regije imaju od 150 000 – 800 000 stanovnika. NUTS 4 i 5 obuhvata lokalne zajednice.

Ukupan budžet strukturnih i kohezionih fondova će u periodu 2007-2013 iznositi oko 308 milijardi eura što iznosi oko 36% ukupnih izdataka Evropske Unije u tom periodu.

Sredstva su raspoređana u tri kategorije:

1. 79% sredstava je usmjerno na razvoj nerazvijenih regija;2. 17% je usmjereno na jačanje konkuretnosti i otvaranje novih radnih mjesta u

nerazvijenim regijama;3. 4% su usmjerena na projekte prekogranične međuregionalne saradnje.

ISTORIJSKI NASTANAK REGIJA U BOSNI I HERCEGOVINI

U srednjem vijeku kao zasebne prirodno-geografske cjeline izdvajaju se:

1. Centralni dio Bosne od Vranduka do Vrhbosne (Sarajevo)2. Soli – sjeveroistočni dio Bosne3. Usora – Posavina4. Donji Kraji – Dolina Vrbasa i Sane5. Zapadne strane ili Završje – Livanjsko područje6. Primorje, 7. Humska zemlja – Hercegovina8. Gornje Podrinje i Polimlje

PERIOD OSMANSKE UPRAVE U BOSNI I HERCEGOVINI

Prema uredbi iz 1864. godine Bosna i Hercegovina je podijeljena na sedam sandžaka – okruga.

Bili su to sljedeći sandžaci – okruzi:1. Banjalučki – sa sjedištem u Banjaluci2. Bihaćki – sa sjedištem u Bihaću3. Hercegovački – sa sjedištem u Mostaru4. Sarajevski – sa sjedištem u Sarajevu5. Travnički – sa sjedištem u Travniku6. Zvornički – sa sjedištem u Zvorniku7. Novopazarski – sa sjedištem u Sjenici

AUTRO – UGARSKI PERIOD

Uspostavom austrougarske vlasti u Bosni i Hercegovini, aktom Ministarstva finansija iz 1878., formirani su ovi okruzi:1. Banjalučki2. Bihaćki3. Mostarski4. Sarajevski5. Travnički6. Zvornički

U dužem vremenskom razdoblju, od XV do početka XX stoljeća, na prostoru Bosne i Hercegovine historijski je oblikovano šest regionalnih cjelina, a s njima i šest regionalnih gradskih centara:

1. Bihać2. Banjaluka

3. Mostar4. Travnik5. Tuzla6. Sarajevo

KRALJEVINA JUGOSLAVIJA

Banovine u Kraljevini Jugoslaviji (Dunavska banovina), - Novi Sad (Dravska banovina), - Ljubljana (Drinska banovina), - Sarajevo (Primorska banovina), - Split (Moravska banovina), - Niš (Savska banovina), - Zagreb

(Vardarska banovina), - Skopje (Vrbaska banovina), - Banja Luka (Zetska banovina), - Cetinje

PERIOD SOCIJALISTIČKOG RAZVOJA BIH

Nakon Drugog svjetskog rata, u prve dvije decenije razvitka socijalistička vlast u Bosni i Hercegovini uspostavlja najprije teritorijalnu organizaciju sa sedam okruga:

1. Bihaćki2. Banjalučki3. Tuzlanski4. Dobojski5. Travnički6. Sarajevski i7. Mostarski.

Zakonom o administrativno-teritorijalnoj podjeli Bosne i Hercegovine iz 1949. godine uspostavljene su četiri oblasti:

1. Banjalučka (sa 20 srezova)2. Mostarska (sa 14 srezova)3. Sarajevska (sa 15 srezova)4. Tuzlanska (sa 18 srezova)

Od početka pedesetih godina pa do 1992. godine postojala je regionalna struktura samo unutar Privredne komore BiH.

Radi se o sedam osnovnih privrednih komora:1. Bihaćka2. Banjalučka3. Tuzlanska4. Mostarska5. Sarajevska6. Zenička7. Dobojska

REGIONALIZACIJA BIH U MEĐUNARODNIM MIROVNIM PLANOVIMA

Radi se o sljedećim mirovnim planovima:1. Vance-Owenov plan, 2. Owen-Stoltenbergov plan, 3. Vašingtonski sporazum, 4. Plan Kontakt grupe i 5. Dejtonski mirovni sporazum.

Vance-Owenov plan (1993) je unutarašnju teritorijalnu organizaciju Bosne i Hercegovine zasnivao na deset provincija.

Tri provincije su bile s većinskim bošnjačkim stanovništvom i obuhvatale su 26,36% površine Bosne i Hercegovine.

Tri provincije su bile s većinskim hrvatskim stanovništvom i sa 25,87% površine Bosne i Hercegovine.

Tri su bile s većinskim srpskim stanovništvom, a obuhvatale su 42,23% prostora Bosne i Hercegovine.

Sarajevo je imalo poseban status: 5,54% prostora Bosne i Hercegovine. Owen-Stoltenbergov plan (1993) zasnovan je na konceptu triju etničkih

republika: hrvatske (16,59% teritorija), srpske (52,08% teritorija) i bošnjačke (28,29% teritorija).

Gradovi Sarajevo i Mostar imali su poseban status.

Vašingtonski sporazum (1994) je mirovni plan kojim se obrazuje federacija hrvatskog i bošnjačkog naroda.

Federacija Bosne i Hercegovine je teritorijalno ustrojena s deset kantona: pet s bošnjačkom većinom, tri s hrvatskom većinom i dva mješovita.

Plan Kontakt-grupe (1994) zasniva se na ideji razgraničenja teritorija Bosne i Hercegovine na Federaciju Bosne i Hercegovine i teritorij sa većinskim srpskim narodom i u odnosima 49% za Federaciju Bosne i Hercegovine, zatim 48% za teritorij s većinskim srpskim stanovništvom i 3% za Sarajevo kao distrikt.

Teorijske koncepcije regionalizacije Bosne iHercegovine

Četiri makroregije: Banjalučko-bihaćku (Bosanska krajina), Sarajevsko-zeničku (Centralna Bosna), Tuzlansko-dobojsku (Sjeveroistočna Bosna), te Mostarsko- trebinjsku (Hercegovina).

Prijedlozi regionalizacije Bosne i Hercegovineu postdejtonskom razdoblju

Projekt Europske unije Regionalni ekonomski razvitak (EURED) uspostavljen je 2003. godine. EURED projekt je imao četiri glavna zadatka: 1. definiranje okvira za regionalni ekonomski razvitak,2. Osnivanje i institucionalne izgradnje regionalnih razvojnih agencija (RDA), 3. Izradu strategije regionalnog ekonomskog razvitka I4. osiguravanje projektnih sredstava za sufinansiranje projekata.

Dakle, EURED projekt je uspostavio četiri regije i jednu makroregiju, i to:1. Sarajevsku ekonomsku makroregiju s Agencijom SERDA I centrom u

Sarajevu,2. Sjeverozapadnu ekonomsku regiju s Agencijom ARDA i centrom u

Banjaluci,3. Sjeveroistočnu ekonomsku regiju s Agencijom NERDA i centrom u Tuzli,4. Centralnu ekonomsku regiju s Agencijom REZ i centrom u Zenici,5. Hercegovačku ekonomsku regiju s Agencijom REDAH i centrom u Mostaru

USTAVNO – ZAKONSKI KONCEPT LOKALNE SAMOUPRAVE U BOSNI I HERCEGOVINI

USTAVNI KONCEPT LOKALNE SAMOUPRAVE U FBIH

U ustavu FBiH utvrđeno je da je FBiH jedan od dva entiteta od kojih se sastoji država BiH.

NADLEŽNOSTI OPŠTINSKOG VIJEĆA I NAČELNIKA OPŠTINE PO USTAVU FEDERACIJE BiH

OPŠTINSKO VIJEĆE:

1. USVAJA STATUT OPŠTINE2. USVAJA OPŠTINSKI BUDŽET3. DONOSI PROPISE O OPOREZIVANJU4. DONOSI DRUGE PROPISE U IZVRŠAVANJU OPŠTINSKE

NADLEŽNOSTI

NAČELNIK OPŠTINE:

1. POSTAVLJA I SMJENJUJE OPŠTINSKE FUNKCIONERE;2. PROVODI OPŠTINSKU POLITIKU I IZVRŠAVA OPŠTINSKE PROPISE

TE NADLEŽNOSTI OPŠTINE KOJE SU PRENESENE OD FEDERALNIH I KANTONALNIH VLASTI;

3. PODNOSI IZVJEŠTAJ OPŠTINSKOM VIJEĆU I JAVNOSTI O SPROVOĐENJU OPŠTINSKE POLITIKE;

4. ODGOVORAN JE ZA UKUPNO OSTVARIVANJE IZVRŠNO UPRAVNE FUNKCIJE U OPŠTINI ČIJI JE ON LEGITIMNI NOSILAC.

KRITERIJI ZA KONSTITUISANJE OPŠTINE U FBIH

Općina se može konstituisati za područje: na kojem postoje uslovi za ostvarivanje lokalne samouprave; koje predstavlja jedinstvenu prostornu, odnosno prirodno – geografsku cjelinu i sastoji se od jednog ili više međusobno povezanih naseljenih mjesta; na kojem postoje ekonomski i drugi uslovi da stanovništvo može zadovoljavati svoje lične i zajedničke potrebe.

NADLEŽNOSTI JEDINICE LOKALNE SAMOUPRAVE

Vlastite nadležnosti jedinice lokalne samouprave su:

osiguranje i zaštita ljudskih prava i osnovnih sloboda u skladu sa Ustavom; donošenje budžeta jedinice lokalne samouprave; donošenje programa i planova razvoja jedinice lokalne samouprave i

stvaranje uvjeta za privredni razvoj i zapošljavanje; utvrđivanje i provođenje politike uređenja prostora i zaštite čovjekove

okoline; donošenje prostornih, urbanističkih i provedbenih planova; utvrđivanje i provođenje stambene politike i donošenje programa stambene i

druge izgradnje; utvrđivanje politike korištenja i utvrđivanje visine naknada za korištenje

javnih dobara; utvrđivanje i vođenje politike raspolaganja, korištenja i upravljanja

građevinskim zemljištem; utvrđivanje politike upravljanja i raspolaganja imovinom jedinice lokalne

samouprave; utvrđivanje politike upravljanja prirodnim resursima jedinice lokalne

samouprave i raspodjele sredstava ostvarenih po osnovu njihovog korištenja; upravljanje, finansiranje i unapređenje djelatnosti i objekata lokalne

komunalne infrastrukture organizovanje i unapređenje lokalnog javnog prevoza; utvrđivanje politike predškolskog obrazovanja, te upravljanje i finasiranje

javnih ustanova predškolskog obrazovanja; osnivanje, upravljanje, finansiranje i unapređenje ustanova osnovnog

obrazovanja; osnivanje, upravljanje, unapređenje i finansiranje ustanova i izgradnja

objekata za zadovoljavanje potreba stanovništva u oblasti kulture i sporta; donošenje propisa o porezima, naknadama, doprinosima i taksama iz

nadležnosti jedinice lokalne samouprave; raspisivanje referenduma za područje jedinice lokalne samouprave; raspisivanje javnog zajma i odlučivanje o zaduženju jedinica lokalne

samouprave; preduzimanje mjera za osiguranje higijene i zdravlja; osiguravanje uvjeta rada lokalnih radio i TV stanica, u skladu sa zakonom; osiguravanje i vođenje evidencija o ličnim stanjima građana i biračkih

spiskova;

održavanje premjera i katastra zemljišta i evidenciju o nekretninama; organiziranje efikasne lokalne uprave prilagođene lokalnim potrebama;

uspostavljanje organizacije mjesne samouprave.

FINASIRANJE I IMOVINA JEDINICE LOKALNE SAMOUPRAVE

Ti prihodi su:1. Vlastiti prihodi (porezi, lokalne takse i naknade, kazne i kamate, prihod od

upotrebe i prodaje imovine, prihod od preduzeća i drugih pravnih lica, prihodi od koncesija, donacije, samodoprinosi.

2. Drugi prihodi (prihodi od dijeljenih poreza, transferi i grantovi od viših nivoa vlasti..)

NEPOSREDNO UČESTVOVANJE GRAĐANA U ODLUČIVANJU

Građani neposredno odlučuju o pitanjima iz nadležnosti organa jedinica lokalne samouprave putem referenduma, mjesnog zbora građana i drugih oblika neposrednog izjašnjavanja.

Svoje prijedloge građani podnose putem građanske inicijative (do 5% građana), udruženja građana, nevladinih organizacija.

USTAVNI KONCEPT LOKALNE SAMOUPRAVE U RS

USTAVNI KONCEPT

U članu 102. Ustava navedene su nadležnosti opštine. „Opština preko svojih organa u skladu sa Zakonom:

1. Donosi program razvoja, urbanistički plan, budžet i završni račun;2. Uređuje i obezbjeđuje obavljanje komunalne djelatnosti;3. Uređuje i obezbjeđuje korišćenje gradskog građevinskog zemljišta i

poslovnog prostora;4. Stara se o izgradnji, održavanju i korišćenju lokalnih puteva, ulica i drugih

javnih objekata od lokalnog značaja;5. Stara se o zadovoljavanju potreba građana u kulturi, obrazovanju,

zdravstvenoj i socijalnoj zaštiti, fizičkoj kulturi, informisanju, zanatstvu, turizmu i ugostiteljstvu, zaštiti životne sredine i drugim oblastima;

6. Izvršava zakone, druge propise i opšte akte Republike, čije je izvršavanje povjereno opštini, obezbjeđuje izvršavanje propisa i opštih akata opštine;

7. Obrazuje organe, organizacije i službe za potrebe opštine i uređuje njihovu organizaciju i poslovanje.

NADLEŽNOSTI JEDINICE LOKALNE SAMOUPRAVE

Samostalne nadležnosti opština prema Zakonu obuhvataju:

1. poslove na planu regulatornih radnji i upravljanja opštinom i2. poslove na pružanju usluga građanima.

a) na planu regulatornih radnji i upravljanja opštinom:- usvajanje programa razvoja opštine;

- usvajanje razvojnih, prostornih, urbanističkih i provedbenih planova;

- donošenje budžeta i završnog računa budžeta;

- uređenje i obezbjeđenje korištenja građevinskog zemljišta i poslovnog prostora;

- organizovanje komunalne policije;

- poslove inspekcijskog nadzora;

- upravljanje i raspolaganje imovinom opštine;

- obrazovanje opštinskih organa, organizacija i službi i uređenje njihove organizacije;

- vršenje katastarskih, geodetskih i imovinsko pravnih poslova;

- naplatu, kontrolu naplate i prinudnu naplatu izvornih prihoda opštine;

- poslove pravnog zastupanja opštine i obezbjeđivanje izvršavanja zakona i drugih propisa.

b) na planu pružanja usluga:

- obavljanje specifičnih funkcija u oblasti kulture, obrazovanja, sporta, zdravstva i socijalne zaštite, civilne zaštite, informacija, zanatstva, turizma, ugostiteljstva i zaštite okoline;

- uređenje i obezbjeđenje obavljanja komunalnih djelatnosti.

GRAD KAO JEDINICA LOKALNE SAMOUPRAVE

Pored opštine lokalna samouprava se ostvaruje u gradovima kao jedinicama lokalne samouprave.

Grad se može uspostaviti na urbanom području koje čini koherentnu geografsku, socijalnu, ekonomsku, istorijsku i teritorijalnu cjelinu sa odgovarajućim nivoom razvoja.(Član 55.Zakona).

Grad koji u svom sastavu nema više opština ima nadležnosti koje se zakonom dodjeljuju opštini.

Grad koji u svom sastavu ima više opština ima proširene nadležnosti.

FINANSIRANJE LOKALNE SAMOUPRAVE

Izvorni prihodi lokalne samouprave uključuju:

• lokalne poreze (porez na nekretnine, porez na prihod od poljoprivrede i šumarstva, porez na dobit od igara na sreću i ostali lokalni porezi utvrđeni zakonom);

• lokalne takse (opštinske administrativne takse, takse za komunalije i ostale lokalne takse utvrđene zakonom);

• lokalne naknade (naknadu za uređenje građevinskog zemljišta, naknade za korištenje prirodnih i drugih dobara od opšteg interesa, naknada za prostorno i urbanističko planiranje i ostale lokalne naknade);

• prihode od imovine (prihodi od najma, prihodi od kamata, prihodi od prodaje imovine koja ne ugrožava javne funkcije i nadležnosti opštine);

• prihode od samodoprinosa;

• prihode od novčanih kazni izrečenih u prekršajnom postupku.

OBLICI NEPOSREDNOG UČEŠĆA GRAĐANA

• REFERENDUM,

• ZBOR GRAĐANA,

• GRAĐANSKA INICIJATIVA,

• MJESNA ZAJEDNICA,

• PANELI GRAĐANA,

• ŠEME PRIJEDLOGA, ˝SATI GRAĐANA˝ U SKUPŠTINAMA OPŠTINA I

• DRUGI OBLICI KOJI NISU ZABRANJENI ZAKONOM.

Građani jedinice lokalne samouprave prema Zakonu mogu pokrenuti inicijativu za:

1. donošenje ili promjenu statuta jedinice lokalne samouprave;2. donošenje ili promjenu akta kojim se uređuje određeno pitanje iz

samostalnog djelokruga i3. raspisivanje referenduma.

GRAD KAO JEDINICA LOKALNE SAMOUPRAVE

NADLEŽNOSTI GRADA OBUHVATAJU : FINASIJE I PORESKU POLITIKU, U SKLADU SA FEDERALNIM I KANTONALNIM ZAKONOM; ZAJEDNIČKU INFRASTRUKTURU; URBANISTIČKO PLANIRANJE; JAVNI PROMET; DRUGE NADLEŽNOSTI KOJE GRADU POVJERI KANTON ODNOSNO OPŠTNE.

Kao organi grada određeni su : GRADSKO VIJEĆE I GRADONAČELNIK.

Grad u Republici Srpskoj ima organe :

SKUPŠTINA GRADA GRADONAČELNIK GRADSKA UPRAVA

Prema Zakonu o lokalnoj samoupravi grad u RS ima sljedeće nadležnosti:

1. donosi program razvoja grada;2. donosi razvojne, prostorne i urbanističke planove;

3. osigurava obavljanje komunalnih djelatnosti za područje grada;4. donosi budžet i završni račun;5. uređuje program uređenja gradskog građevinskog zemljišta6. izgrađuje i održava lokalne puteve;7. organizuje komunalnu policiju;8. stara se o zadovoljavanju određenih potreba građana u kulturi, sportu,

zdravstvenoj zaštiti, obrazovanju, zanatstvu, turizmu, socijalnoj zaštiti;9. preduzima mjere zaštite okoline; 10. osniva gradsku upravu, organizacije i službe.

Grad je jedinica lokalne samouprave koja predstavlja urbanu, infrastrukturnu cjelinu povezanu svakodnevnim potrebama stanovništva.

Grad se, osim ustavom, uspostavlja federalnim zakonom, na osnovu sporazuma o udruživanju dviju ili više opština, odnosno odluke opštinskog vijeća opštine koja ispunjava propisane kriterije stava 1. ovog člana, a koja ima najmanje 30.000 stanovnika, odnosno u čijem gradskom središtu kao zaokruženom urbanom području živi najmanje 10.000 stanovnika.

Izuzetno od uslova iz st. 1. i 2. ovog člana, gradom se može proglasiti opština od posebnog povijesnog i kulturnog značaja.

GRAD SARAJEVO

Na prostoru Sarajeva obrazovana su tri nivoa vlasti: OPŠTINSKA GRADSKA KANTONALNA

Sarajevo je glavni grad BiH, FBiH i sjedište Kantona Sarajevo. Prema Ustavu Kantona Sarajevo Grad Sarajevo čine 4 opštine: STARI GRAD CENTAR NOVI GRAD NOVO SARAJEVO

NADLEŽNOSTI GRADA SARAJEVA

Grad Sarajevo je samostalan u odlučivanju o poslovima iz samoupravnog djelokruga u skladu sa Ustavom i Zakonom

Grad Sarajevo je nadležan za :1. urbano planiranje;

2. javne službe i infrastrukturu;3. gradske finansije;4. javni saobraćaj;5. kulturu;6. osnovno i srednje obrazovanje;7. lokalni biznis;8. lokalni radio i tv9. izvršne aspekte stambene politike10. druge nadležnosti koje gradu prenese kanton ili općine.

ORGANI GRADA

Organi Grada Sarajeva su : Gradsko vijeće Gradonačelnik Gradski savjet Gradska uprava

Gradsko vijeće je predstavničko tijelo građana Grada Sarajeva i najviši organ.

Nadležnosti gradskog vijeća su :1. donosi statut;2. donosi odluke i opće akte i daje njihovo tumačenje;3. bira i smjenjuje gradonačelnika, predsjedavajućeg i njegove zamjenike,

članove radnih tijela i sekretara gradskog vijeća;4. usvaja budžet5. osniva javna poduzeća6. odlučuje o zaduživanju grada7. donosi programe razvoja8. vrši druge poslove utvrđene zakonom

GRADONAČELNIK je izvršni organ i odgovoran je Gradskom Vijeću Nadležan je za :1. provođenje gradske politike i odluka i izvršavanje prenesenih nadležnosti

gradu od kantona sarajevo;2. imenovanje i smjenjivanje gradskih službenika;

3. podnošenje izvještaja gradskom vijeću i javnosti o sprovođenju politike4. obavještavanje kantona o izvršavanju kantonalne politike, zakona i propisa

povjerenih gradu5. podstiče saradnju gradskih opština i najmanje jednom mjesečno saziva

sastanak svih načelnika gradskih opština

GRADSKI SAVJET čine:

1. GRADONAČELNIK;2. ZAMJENICI GRADONAČELNIKA;3. NAČELNICI GRADSKIH SLUŽBI;4. SEKRETAR GRADSKE UPRAVE

GRAD MOSTAR

Čini ga 6 opština i Centralna zona koja nije opština, ali je pod upravom gradskog vijeća.

Nadležnosti Grada Mostara obahvataju:1. finansije i poresku politiku;2. urbanističko planiranje;3. infrastrukturu;4. ekonomsku politiku u skladu sa zakonima fbih;5. javni promet, uključujući i željezničku stanicu;6. druge nadležnosti koje gradu prenesu opštine ili kanton.

ORGANI GRADA GRADSKO VIJEĆE GRADONAČELNIK

GRADSKO VIJEĆE - NAJVIŠI ORGAN NADZIRE UPRAVU I URED GRADONAČELNIKA

ODLUKE SE DONOSE VEĆINOM GLASOVA, IZUZEV: urbanistički plan statut – izmjene i dopune budžet priznanja i nagrade grada smjena gradonačelnika i predsjednika vijeća izgledu grba, zastave i drugih simbola grada davanju naziva ulicama, trgovima

2/3 glasova

GRADONAČELNIK predstavlja grad nosilac je izvršne vlasti provodi odluke gradskog vijeća odgovoran je za funkcionosanje gradske uprave postavlja i smjenjuje službenike primjenjuje propise kantona i federacije daje plan budžeta podnosi polugodišnje i godišnje izvještaje o izvršenju budžeta nadzire javne ustanove u vlasništvu grada U NADLEŽNOST POVJERENSAVA SPADAJU :1. donošenje odluka o raspodjeli prihoda po osnovu dodijeljenog građevinskog

zemljišta;2. sudjelovanje o donošenju odluke o raspisivanju referenduma sukaldno članu

5. statuta grada mostara

MODEL LOKALNE SAMOUPRAVE U REPUBLICI SLOVENIJI

USTAVNI I ZAKONSKI KONCEPT

Ustavom Slovenije su uspostavljena dva nivoa samoupravnih lokalnih zajednica:

- Temeljne samoupravne zajednice su opštine („obične“ i gradske) a šire samoupravne zajednice su pokrajine.

Opština prema Zakonu mora imati najmanje 5.000 stanovnika a ukoliko postoje geografski, historijski ili ekonomski razlozi opština se može obrazovati i za naselje sa manje stanovnika.

Prema Zakonima u izvorne nadležnosti opštine spadaju:

- prostorno uređenje,

- lokalni putevi,

- komunalne djelatnosti i javne službe,

- zaštita okoline, socijalna zaštita,

- kultura, sport i rekreacija.

Prema članu 141. Ustava posebnu kategoriju opština čine gradske opštine.

ORGANI LOKALNIH VLASTI

U pogledu organizacije opštinskih vlasti u Republici Sloveniji najznačajnije nadležnosti odlučivanja o svim javnim pitanjima su u rukama opštinskog savjeta/vijeća.

Izvršni organ vlasti u opštini je župan (načelnik), koji se bira neposredno od građana opštine.

NEPOSREDNO ODLUČIVANJE GRAĐANA

Kao oblici građanske participacije predviđeni su:

- građanske skupštine,

- lokalni referendumi i

- narodne inicijative. POKRAJINE

Prema Ustavu (član 143) “ pokrajina se definiše kao samoupravna lokalna zajednica koja vrši lokalne dužnosti od šireg značaja i zakonom regulisane dužnosti od regionalnog značaja .”

Predviđeno je da u nadležnosti pokrajina ulaze sljedeći poslovi:

- regionalni razvoj,

- ekonomija i energija,

- zaštita okoline,

- zapošljavanje i socijalna politika,

- saobraćaj,

- kultura,

- poljoprivreda,

- zaštita šuma, prehrana,

- školstvo, uključući i visoko obrazovanje.

Kao pokrajinski organi predviđeni su: POKRAJINSKI SAVJET i PREDSJEDNIK POKRAJINE.