ho bieu chanh cu kinh

K nh 1 www.hobieuchanh.com

K nh Bi u Chánh

i Châu Thành Ô Môn, có m t cái r ch nh b t u ch góc nhà th ng t vôlàng Ô Môn, r i ch y th ng qua mi n Ba Se ng ng n r ch C n Th quanh co lò lên t ió.

Cái r ch nh này ng i ta kêu là r ch Cái T c, có l là t i ng i Ô Môn nhng n c y mà i t t qua Ba Se, C u Nhi m, Phong n c, kh i ph i i vòng ngã

n Th xa xôi cách tr .ch Cái T c ã ti n l i cho s giao thông mà l i p v phong c nh n a. Hai

bên r ch v n t c th ch m u, nhà c a liên ti p, h n lúc n c l n y thì nh ng th oc nh n c mà c sum sê, r i ph i hi p nhau che tàn mà y n c, nên v ra cáic tranh t t t i vui v , gây nên cái không khí mát m u nhàn.

Bên mé r ch, phía tay m t, l i có p m t con ng làng r ng rãi cao ráo: d ctheo ng tr ng hai hàng d a b , g c ngay hàng mà ng n gie ra r ch, m y kho ng tr ng

i tr ng xen nh ng mít, dâu, nh t là tr ng u , cây nào c ng lùn th p mà có trái eoy c , vói tay hái c, ch ng c n ph i leo trèo.

Ngó ra con ng này, cách Châu Thành Ô Môn ch ng vài tr m th c, có m t tòanhà nguy nga, n n úc á, c a cu n g ch, t ng tr ng toát, nóc lòm, tr c nhà có m tcái sân l n ch a ki ng v t t t t i, bông hoa màu s c còn hai bên và phía sau nhà, thì

n t c s n s r m r p. Ng i ta trông th y c nh này thì t nhiên bi t ó là ch c at ng i phong l u mà phú túc.

Thi t nh v y, tòa nhà nguy nga v i s v n th ch m u này thu c c a ông Huy nHàm Tân, ng i có ru ng t nhi u, có danh d l n, mà l i c ng c làng dân kính

n.Ti t tháng giêng, m t bu i chi u, tuy tr i còn n ng, song nh m t tr i ã s p

xu ng d i ng n cây sau v n, nên i phía tr c sân ã mát. Ông Huy n v i bà Huy ni ra v n hoa, ông c m cái kéo mà h t t s a nhánh cho nh ng c p kim quít, c n

th ng, qu nh mai, bùm s m tr ng trong nh ng ch u l n, còn bà thì i vòng theo m y b ing và m y li p hu mà coi ch ng cho hai a gia d ch t i bông.

Ông Huy n Tân m i 45 tu i, hình vóc dong dãy, g ng m t ôn hòa.Bà Huy n ã c 38 tu i r i, ã có ba m t con, nh ng nh bà có s n s c p

thiên nhiên, l i nh bà thong th trí, ch ng có bu n lo v s chi h t, nên dung m o c a bàn còn tu n tú, v t i c a bà v n còn y , ng i l t ng bà ch a t i ba m i xuân.

Ông Huy n ng lum khum nh m cây hu nh mai mà u n nhánh, bà Huy n b ci g n bà nói:

- Ng i mua nhà c a Xã Nh n mu n d n v hay sao, mà nghe b y tr nói tm m i t i gi có ng i lo quét d n ng.

- V y h ?... H mua t nhiên h d n d p mà ch sao.- Hôm qua Tòa u giá phát mãi, ông không thèm tranh mà mua, h mua u ng

quá.- Mình mua làm chi, bà?- t giáp ranh v i t mình, mua ng m v n mình r ng thêm n a.- Có vài ba công t, nhi u nh i gì ó. V n mình g n hai m u, m c s c mà

tr ng, m r ng thêm n a mà chi?- Ông nói k quá. t r ng thêm ch ng nào càng quý ch ng thêm ch ng n y, có

i chi âu mà s .- Mình có m t a con trai, s v n c a mình ây ã r i c n gì ph i lo m

ng thêm n a.- Còn hai a con gái n a chi?- i! th con gái, h g nó l y ch ng thì nó theo ch ng, nó có v i mình âu mà

mình ph i lo cho nó.Hai ông bà ng nói chuy n t i ó thì có m t chú lính h m h b c vô c a ngõ.Ông Huy n ng ngay mà ngó, bà Huy n c ng ngó, i nghe coi chú lính n nói

chuy n gì.Chú lính chào hai ông bà r i th a r ng:- B m ông, quan l n tính 5 gi chi u này i v i bà l n vô th m ông bà, song quan

n s ông bà i kh i, nên d y cháu vô h i tr c coi có ông bà nhà hay không.Ông Huy n li n áp:- Xin chú v b m v i quan l n r ng có v ch ng tôi nhà và v ch ng tôi s n

lòng ti p quan l n bà l n.Chú lính t giã r i xây l ng tr ra ng.Bà Huy n nói v i ch ng:- Thôi, ông vô nhà ng s a so n ti p khách.- Còn s m mà, m i b n gi . Tôi m c áo dài, b t kh n en thì xong, có s a so n chi

âu.- tôi sai b y tr i mua n c á ng lát n a ãi r u.- C ng bi u nó n u n c sôi ng ch trà, nghe.- N c sôi thì có s n... Cha ch , quan Ch qu n i l i, tôi ch a k p i th m bà

n, nay quan l n bà l n n th m mình tr c nh v y, tôi ái ng i quá.- Ph n tôi thì hôm qua quan l n n lãnh vi c, tôi có hi p v i n ch trong qu n

mà y t ki n quan l n r i. Theo l thì bà ph i n th m bà l n tr c r i bà l n s th m tri .

- Quan l n v i bà l n m i l i t i hôm qua. Tôi tính ít b a d n c xong r itôi s i th m. Tôi không dè bà l n l i i th m tôi tr c.

- Ng i l n mà i th m tr c là t lòng h c . V y lát n a bà ph i cám n, r i bàxin l i v s bà ch a k p i th m.

- Ng i ta nói quan l n ây là con c a ông H ng s Kinh trên Th t N t h itr c, ph i hay không v y ông?

- Tôi c ng nghe nói nh v y, song không bi t ch c. Lát n a quan l n bà l n vô, bàng có h i vi c ó nghe hôn. H i nh v y sai l ngh a l m.

- Tôi bi t mà.Bà Huy n tr vô nhà sai gia d ch a i mua n c á, a lau bàn gh , a r a

chén r a ly, s p t s n sàng ng ti p khách. Cách m t h i ông Huy n c ng vô r a m ta tay, thay i qu n áo.

Cô Túy, là con gái c a ông Huy n bà Huy n, n m nay cô ã c 17 tu i, h i nhcô h c t i tr ng Ô Môn, thi u b ng s h c r i cô lên Sài Gòn h c thêm vài n m. Vìông Huy n bà Huy n c ng không mu n cho cô i xa n a, nên n m ngoái b t cô v nhà,mà c ng ch a ch u g cô l y ch ng.

Trong nhà l i còn cô Huyên, 20 tu i, cháu kêu ông Huy n b ng chú ru t, vì chakhu t s m m Sa éc thì nghèo, nên ông Huy n em v nuôi ng ch i v i con gáiông cho có b n.

Nghe nói s có khách thì cô Túy v i cô Huyên l ng x ng lo giúp v i bà Huy n màp t cu c ti p khách, song cô Huyên thì lo giúp thi t, còn cô Túy lo son ph n và lo áo

qu n nhi u h n.úng 5 gi chi u, quan Ch qu n là quan Ph Quy n và bà l n vô t i, có m t chú

u i theo ch ng.Ông Huy n bà Huy n ra ngoài c a mà ti p chào và r c vô nhà. Cô Túy v i cô

Huyên ng trong, ch ng khách vô, hai cô c ng cúi u chào l .Ch nhà m i khách i th ng vô b sa lông l n phía trong mà ng i, r i hai cô

ng trà ãi khách.Bà Huy n nói v i bà Ch qu n:- Tôi ch a k p i th m bà l n, mà bà vô n th m v ch ng tôi tr c, thi t tôi có

i nhi u l m.- V i ng i ta thì v ch ng tôi ph i gi gìn cho h p l ngh a, ch ông Huy n v i

bà Huy n thì v ch ng tôi i th m tr c c ng không h i chi h t. Xin bà Huy n ng áing i. Hai cô ây là con c a bà Huy n ph i hôn?

- B m, con nh là con, còn con l n là cháu kêu ông Huy n tôi b ng chú.Quan Ch qu n li n h i ông Huy n:- Ông Huy n có c m y c u m y cô h t th y?- B m, tôi có 3 a con, m t trai hai gái. Th ng con trai l n c a tôi, 21 tu i, thi

u Th toán, quan trên m i c p b ng cho nó làm vi c t i Sài Gòn ch ng vài tháng nay.Con Túy ây là con k ó, n m nay 17 tu i. Còn a con út, tên Ng , 10 tu i, còn h c t itr ng Ô Môn.

- C u l n làm Th toán trên Sài Gòn ó tên chi?- B m, nó tên Thanh.- Có v r i hay ch a?- B m, ch a có v . V ch ng tôi ng lo ki m ch nh ôi b n cho nó, song

ki m ch a c.- Còn cô ba ây, ông Huy n ã h a n i nào hay ch a?

- B m, ch a. Nó còn nh , lo cho anh nó r i s hay.Em Ng , là con út ông Huy n, i h c v , nó v a b c lên th m, nó ngó th y trong

nhà có khách nên th i lui mà i vòng vô ngã sau. Bà Ch qu n ngó th y, li n bi u kêu nóra cho bà bi t m t. Em Ng ph i ra chào khách.

Cô Túy v i cô Huyên coi cho ng i b ng ly và r u ra ng ãi khách.Quan Ch qu n cãi r ng:- Tôi xin khai thi t, v ch ng tôi không bi t u ng r u. Xin ông Huy n bà Huy n

bãi r u i, dùng trà mà thôi.Mu n làm v a lòng khách, nên ông Huy n ph i d y b ng r u vô.Quan Ch qu n thình lình h i ông Huy n:- Ông Huy n có l bi t tôi ch ?- B m. Tôi xin l i ... Tôi không ... nh .- Cách m i hai n m tr c, tôi có xu ng nhà ông Huy n m t l n.- Lâu quá, nên tôi quên.- Tôi là con c a ông H ng s Kinh h i tr c trên Th t N t ây. Hôm qua ông

i v i m y v n ch n th m tôi. Tôi ngó th y thì tôi nh ông li n. Nh ng vì hôm quakhông có gi nhi u, nên tôi không h i th m ông bà c. B a nay r nh, v ch ng tôi m ivô th m ông bà.

- B m, hôm có gi y i quan l n l i ây, thì tôi có nghe nói quan l n là con c aanh H ng s . Nghe nói v y tôi có lòng m ng, song không bi t tin y có thi t hay không,nên tôi không dám h i. c Kh ng t d y v o hi u, ngài có nói r ng:"L p thân hành

o d ng danh h u th , d hi n ph m u, hi u chi chung dã". Quan l n h c thành tàii ra tr dân, giúp n c, làm r ràng cho cha m nh v y thì quan l n tr n th o v i cha l m. Tôi l y làm m ng cho quan l n. Ch H ng s n m nay ã tr ng tu i r i, ch

còn trên Th t N t hay là theo quan l n?- Má tôi m t, ã mãn tang hôm tháng ch p.- a! V y hay sao?... Ch m t tôi không hay chút nào h t.- Khi tôi h c xong r i, tôi ra giúp vi c v i Nhà n c, thì tôi em má tôi theo ng

con g n nhau. H i n m kia, tôi tùng s t i Sài Gòn. Má tôi có b nh r i m t tr n.- Thi t tôi không hay. Tôi v i anh H ng s h i tr c là b n nho h c v i nhau,

nên tôi th ng nh l m. Ch ng may nh khu t s m, làm cho tình b ng h u d t i. T nglà ch H ng s c s ng, té ra ch c ng m t n a. i s còn m t, thi t không bi tsao mà li u tr c c.

- Tôi làm nên thì cha m ã khu t h t, không còn mà chung h ng chút phú quíi tôi. H tôi ngh n ch ó thì tôi t i ph n l m.

- Ng i có hi u, d u làm vi c gì, d u ng i a v nào, c ng không quên công na cha m . Quan l n c cao sang, mà quan l n bi t ti c không còn cha m ng

chung h ng v i quan l n là ng i có hi u. S còn m t là t i m ng tr i nh, tôi t ngquan l n ch ng nên bu n l m. Ngày nay quan l n làm nên, tuy không còn cha m mànuôi d ng, song quan l n l p c thân danh làm cho vong linh c a cha m c rràng, r i ngày êm quan l n còn bi t suy ân ni m ngh a n a, ó c ng là m t cách tr th o

cho ng sanh thành, ch ng l a là ph i nuôi d ng. y v y tôi xin quan l n nên vui, chch ng nên bu n.

- H i tôi còn nh , ông thân tôi th ng d n tôi h b c ch n vào ng i thìph i l y câu này mà nh tâm: "Tri m ng, thu n th i, thanh thiên". Tôi v n nh l i d ny hoài, nh v y mà tôi b t bu n c chút nh. Thi t, tôi i v i vong linh cha m tôi,

thì tôi bu n mà thôi, ch tôi kh i h . Tuy v y mà tôi ngh tôi l p c thân danh, làm rràng chút ít cho vong linh c a cha m ây, ph n nhi u là nh có lòng qu ng i c a ôngHuy n bà Huy n giúp tôi h i tr c, nên tôi m i l p thân c. n ngh a y tôi h ng nhhoài, ch ng bao gi tôi quên; b i v y n Ô Môn t hôm qua, thì tôi trông có chút gi

nh ng v ch ng tôi n th m ông Huy n bà Huy n mà t lòng còn nh n x a.- Xin l i quan l n, có n gì âu mà quan l n ph i t .- Sao l i không n? Ch còn i sao n a m i g i là n c? Ngày ông thân tôi

t, trong nhà không còn m t ng ti n. Có m i m u t thì ông thân tôi ã c cho ôngHuy n, mà còn m c n riêng c a bà Huy n m y tr m ng b c n a. Trong nhà má tôi thì

u i, l i ph i nuôi m t b y con th . Tôi là l n, mà tôi ng h c n a ch ng, làm saogiúp má tôi. H i ó tôi ch c tôi ph i thôi h c. Còn ti n âu mà h c n a, mà i h c thìlàm sao má tôi có c m mà nuôi s p em tôi. Lúc y gia c nh c a tôi kh n kh bu n th m

t s c. C nh y x y ra cách m i m y n m tr c, mà n ngày nay tôi v n còn th y trõ tr c m t tôi hoài. Tôi còn nh , m t bu i s m m i, tr i m a lâm râm, má tôi d t tôixu ng Ô Môn mà th m ông Huy n bà Huy n. Trong lòng m con tôi ch a chan s u não

ng nh c nh tr i m a lâm râm ó v y. Má tôi xin v i ông Huy n cho m con tôi nmãi m i m u t ng tr luôn s n thi u bà Huy n cho thanh th a, ch không th nàomà tr s n y cho n i. Ông Huy n bà Huy n theo an i má tôi, c m m con tôi n

m, r i ông l y b ng khoán ru ng, bà l y gi y n mà a h t l i cho má tôi, ông bà choru ng l i ng má tôi làm mà nuôi em tôi và cho luôn h t n n n kh i tr . Ai mà có lòngqu ng i n nh v y? n ó còn n nào l n h n?

Quan Ch qu n nói t i ó r i ng lòng nên ngài a n c m t, không nói ca, làm cho bà Ch qu n và ông Huy n bà Huy n c ng c m xúc.

Mu n i cái không khí bu n b c y ra vui v m t chút nên ông Huy n áp:- Tôi v i anh H ng s h i tr c là b n ng o. T i cái m ng nh không c

làm giàu, nên nh làm vi c gì c ng th t b i h t th i. H i nh sanh ti n thì tôi giúp nhchút nh, ch có ph i cho vay t n chi âu. Ch ng may nh khu t thì thôi, n u vch ng tôi làm theo ý ch H ng s thì còn gì tình ngh a anh em, mà ch H ng s làmsao nuôi con cho c. Vi c v ch ng tôi làm ó là vi c th ng tình, ng i bi t u ai

ng ph i làm nh v y, có l chi âu. Ch ng c n quan l n ph i h mình mà t n.- Ng i làm n d u không mu n nh cái n c a mình làm, mà ng i ch u n

không c phép quên cái n mình ch u. Tôi nh ông thân tôi h i tr c hay nói:"B t suyân, vô d b o th t ". Tôi th n ông Huy n bà Huy n, mà tôi không thèm nh , thì làmsao tôi nên c. Hu ng chi nh có ông Huy n bà Huy n tr ru ng h y n , má tôi m icó th nuôi s ng s p em tôi, tôi m i có th h c n thành chung r i c làm quan ây.

y v y mà tôi l p c thân danh mà tr th o cho cha m là nh n ông Huy n bà Huy n

giúp cho tôi ó. n ngh a y ch ng bao gi tôi quên c. Vì v y nên i l i ây vch ng tôi l t t n mà cám n ông Huy n bà Huy n.

- N u thi t nh vi c nh m n c a v ch ng tôi làm n m tr c mà quan l n m ic tr n th o v i cha m , thì v ch ng tôi vui trong lòng l m. S vui y là cái ph n

th ng x ng áng c a Tr i ban cho v ch ng tôi r i, quan l n kh i ph i nh c lòng nhi vi c y n a.

- L i khiêm nh ng y càng làm cho tôi kính m n ông Huy n nhi u h n n a. Tôin ây, b n tâm c a tôi có hai m c ích: th nh t n ng cám n, th nhì n ngi vi c này: tôi làm quan, tôi ph i gi thái nào mà tr dân cho hi p v i o th o thâna tôi, mà c ng hi p v i ngh a v c a ng dân chi ph m u và cho v n toàn cái trách

nh m c a Nhà n c phó thác cho tôi ? Vì ông thân tôi khu t s m nên tôi không c h pth cái gia ình giáo d c cho nhi u. Ông Huy n là b n ng o c a ông thân tôi, nên tôitr ng c ng nh thân sanh tôi v y. Tôi xin ông làm n ch giáo giùm cái ng ph i chotôi i ng kh i th t hi u v i k sanh thành tôi, kh i trái v i ngh a v c a tôi và kh i l i

i trách nh m c a Nhà n c vì tin c y nên phú thác cho tôi .Ông Huy n Tân thu nay ch a t ng nghe ai v n k v m t câu chuy n quan h mà

i cao th ng nh v y, b i v y ông nghe quan Ch qu n nói d t l i r i thì ông ng nng , không bi t ph i áp th nào cho x ng v i ý t c a ng i h i. Ông ng i suy ngh ,

c nh l i c a Tr ng Cung i áp v i Kh ng phu t trong sách Lu n Ng , ông h i ýi áp v i quan Ch qu n:

- Theo ý tôi, quan l n tr dân, quan l n thi t hành 5 ch này: “C k nh nhi hànhgiãn”; thì có l quan l n kh i l i v i ngh a v , mà c ng kh i l i v i trách nh m.

- C k nh nhi hành giãn ngh a là sao ?- Ngh a là lúc bình th ng, i v i quan l n thì quan l n ph i th n tr ng dè d t,

ng trái v i l ng tâm, r i n lúc hành chánh, i v i nhân dân, thì quan l n ph iqu ng i d dàng, ng câu ch p vi c nh .

- Tôi r t c m n ông Huy n. Tôi s dùng câu ông d y tôi ó mà làm bi u hi n tr dân.

- Tôi xin quan l n hãy xét l i. Tôi thu c phái c u h c. Tôi s e ý và l i c a tôikhông hi p th i ch ng ?

- L i o c thì hi p th i luôn luôn, d u i t n hóa n b c nào i n a c ngkhông b o c c. Tôi tin ch c nh v y.

- Quan l n làm quan mà quan l n tôn tr ng o c thì quý báu bi t ch ng nào.- Ông quan nào c ng ph i v y, ch nào ph i m t mình tôi hay sao mà ông khen.

u không l y o c mà tr dân thì làm sao c ng i ta kêu là “dân chi ph m u”.- B m, quan l n nói ph i l m.Lúc y cô Túy ra b ng chén em vô trong mà rót trà nóng m i châm thêm vô

bình. Bà Ch qu n t ý mu n i xem trong nhà. Bà Huy n li n m i bà l n i vô trong.Quan ch qu n ngó cô Túy r i h i ông Huy n :- Sao ông không cho cô em ây i h c ?

- Tôi ít con, nên má nó c ng nó l m, không ch i r i nó ra. Nó h c tr ng Ô Môn,i n m kia thi u b ng s h c r i có lên Sài Gòn h c vài n m, má nó nh nên b t nó

nhà, không cho i h c n a. tôi ngh con gái h c chút nh bi t thì thôi, h c nhi u màkhông i làm vi c thì không dùng chi h t, b i v y tôi c ng xuôi theo, không ép nó i h cthêm.

- nhà mà không có công vi c chi h t, thì có l cô em bu n ch .- Nó c ti u thuy t và nh t trình t i ngày, có không âu.- Theo ý tôi thì nên cho cô em i h c h n là cho c ti u thuy t.- Nó mê ti u thuy t l m, quy n nào h xu t b n thì nó có h t th y. Hai n m nay nó

mua mà c r i dành y m t t .- Không t t. Con gái không nên c ti u thuy t. Mà có c thì ph i l a th nào

hi p luân lý s cho c, b i vì ti u thuy t i nay xen l n nhi u b t i phong b i t c tháiquá. n bà con gái mà c nh ng b dâm th y thì ph i lo n trí não, a tánh tình.

- V y hay sao ? Tôi không dè. tôi bi u nó ng có c n a.- Xin ông ph i c n l u tâm v vi c y: Có con, nh t là con gái, ph i l a sách mà

cho nó c, ch ng nên nó c thong th .- C m n quan l n.Bà Ch qu n i xem nhà c a r i bà tr ra phòng khách. Tr i g n t i nên quan Ch

qu n t giã mà v , h a khi nao r nh s vô nói chuy n ch i lâu h n.Ông Huy n bà Huy n a khách ra t i ngoài c a r i m i t bi t nhau. Ch ng i

tr vô, ông Huy n n i v i bà:- Anh H ng s Kinh sanh con c nh v y thi t là có ph c, mà dân x này có

c quan ch qu n ó thi t là có ph c l m.

IICách m i ngày sau.

t bu i chi u, ông Huy n Hàm Tân thay i y ph c, s a so n ra ngoài ng iám cúng th n C u an d i làng Tân Th i v i quan Ch qu n. Bà Huy n m t l y

cái kh n en a cho ông r i nói:- Ng i mua nhà c a Xã Nh n ã v m y b a rày.- Ph i tôi ngó th y… Bà c nói cái nhà ó hoài. Ti c làm chi không bi t.- U ng l m ch , tôi ti c hoài, h ít ngày r i coi nh h mu n bán thì tôi mua

i, d u m c h n ôi ba tr m tôi c ng mua.- Mua làm chi không bi t.- Tôi mua r i tôi d cái nhà ng m r ng v n c a mình qua phía ó.- Ch chi tôi dè bà mu n quá nh vây thì hôm tr c tôi u giá mà mua cho.- Tôi có nói, t i ông làm l , nên tôi không dám c n a.- Có l ng i mua ó không lâu âu ?- Nhà v n s mà v v n thì bu n quá, lâu sao c.- , nghe H ng qu n nói ng i ó vi t ti u thuy t hay l m.- H !… vi t ti u thuy t hay ?… Ông nào v y kìa ?… Con Túy nó bi t tên m y

ti u thuy t gia h t th y, h nói tên thì nó bi t li n.- Nghe nói tên Chí Cao, Chí Th p gì ó không bi t.Cô Túy trong bu ng l t t b c ra nói :- Té ra ng i mua nhà Xã Nh n ó là ông Chí Cao hay sao ? Ông Chí Cao là ti u

thuy t gia tr danh a ba. Ông vi t c g n 10 b ti u thuy t, b nào c ng thâm thúyc s c. Con xem nh ng tác ph m “M t óa hoa h ng”, “D i bóng tr ng thanh”,

“Nh n b n H ng Nga”, c a ông, con ph c tài ông l m. c ông v g n nhà thì quí hóabi t ch ng nào.

Ông Huy n ng ngó con trân trân , i con nói d t r i ông m i nói :- Con thích ti u thuy t d ! Tính ham c sách là tánh t t. Nh ng mà ph i l a sách

mà c, ch ng nên c nh ng dâm th . Ba mu n con mua sách luân lý mà c, ch ngcó c ti u ti u thuy t n a.

- Sách luân lý c bu n quá, con nít có ch u c âu.- Bu n mà có ích. Vui mà h tánh n t, thì vui làm chi.Bà Huy n v i t i cô Túy không dám cãi.Ông Huy n t v con mà i ra dinh qu n.Bà Huy n chúm chím c i mà nói v i cô Túy- Té ra ng i m i d n v ó là Chí Cao.- Quy n “Nh n b n H ng Nga” con m i c cho má nghe b a h m ó, má nh

hay không má ?- Nh- Hay l m, ph i hôn ?- , hay.

-Tác gi t c nh t tình, dùng u v n giéo gi t, khi n cho ng i c có khi ph ibàng hoàng r i m m ng, có khi ph i suy ngh r i b i h i. Ti u thuy t nh v y mà bachê ch .

- Ba con theo x a, t nhiên không a sách i nay con ng có khen ti u thuy ttr c m t ba con n a.

- con l a nh ng tác ph m c a ông Chí Cao con riêng ng con c l i. Cácti u thuy t bây gi con thích v n c a Chí Cao h n h t…

Cô Túy ngó ra ngoài tr c r i kêu bà Huy n mà nói:- Má, ai i vô kìa.. ph i ông chí Cao ó hay không ?Bà Huy n ngó ra, th y m t ng i trai tráng ngoài c a ngõ ch m h m i vô sân,

u ch i láng nhu t, mình m c m t b túc so may thi t khéo, nút gài th ng b ng, túitrên d t m t cái kh n l a mùi khói nhang ló ra ngoài m t góc. Ng i y v a i v angó hoa ki ng hai bên, b hân hoan, m t sáng s a. Khoan thai b c lên th m, b không

ng chút nào h t, ng i y i ngay vô c a gi a, th y bà Huy n v i cô Túy trong nhàng chong m t ngó mình, thì d ng l i cúi chào r t có duyên mà trúng l , r i chúm

chím c i và nói :- Tôi là v n s Chí Cao, m i d n v nhà m t bên ây vì s th t l xã giao, nên l t

t n xin ra m t quan Huy n bà Huy n ng tr c d ng câu ph c th , sau k t ni mlân c n.

Nghe x ng Chí Cao thì bà Huy n cô Túy u m ng, bà m ng vì có d p c h ith m mi ng t, cô m ng vì c bi t m t ti u thuy t gia mình a, b i v y hai m con

u vui v cúi u áp l . Bà Huy n li n m i Chí Cao vô nhà và nói:- Ông m i n th m l n th nh t mà r i quá, ông Huy n tôi không có nhà, m i i

ra ngoài dinh ng i làm cúng ình v i quan l n.Chí Cao c i mà áp:- R i thi t, nh ng mà quan huy n i kh i, song có bà nhà, thì s r i c a tôi ch

i n a ph n mà thôi, ch ch a n n i r i hoàn toàn.Vì theo i nay cái l nam n giao ti p ã n i r ng ra nhi u, l i c ng vì bà Huy n

mu n làm quen ng h i th m mi ng t, b i v y bà m i Chí Cao ng i t i phòng kháchphía ngoài r i d y cô Túy bi u gia d ch em n c và thu c mà ãi khách.

Bà Huy n b c qua ng i t i b ván ngang ó và h i :- Ông mua cái nhà c a Xã Nh n ó hay là ông m n ?- Th a tôi mua, u giá mua gi a tòa.- Ông là v n s mà ông mua v n ông sao c.- Th a, tôi chán cái thú thành th r i, ch n r n quá không th suy ngh ng n y

ra m t t t ng gì h t. Tôi mua v n v ây, ch tâm c a tôi là tìm ch n thanh t nh n m c sách, ng i suy t ng, r i vi t ti u thuy t mà c ng hi n cho ng bào.

- Tôi ch c ây bu n ông không lâu ng.- Xin l i v i bà, tôi ã quy t chí lánh ch vui, tìm ch bu n; n u ch này bu n,

theo nh bà nói thì tôi thích l m ch .- Ông mua v nhà v t h t th y bao nhiêu ?

- Th a, k luôn v s phí h t th y h n 600, mà tôi còn ph i t n ti n s a nhà n a.Ng i ta nói tôi mua m c. Th a bà, theo ý bà thì m c hay r ?

- M c m t chút, b i vì t ít, mà cái nhà l i c .- D u m c tôi c ng ph i vui b i vì tr c nhà có r ch, chung quanh có v n, cái

nh êm m trù m t ó nó có th trau d i tâm h n, n n úc t t ng cho tôi vi t ti uthuy t c thì thôi. ã v y mà tôi còn c g n m t bên bà v i quan Huy n thì ch

a tôi càng quý l m v y.- Ông ây ng vi t ti u thuy t mà thôi ch không tính làm vi c chi khác n a

hay sao ?- Th a bà, nhà v n s thì ch bi t vi t v n, vi t có m t m i thì n m lim dim mà m

ng ch có bi t vi c chi khác âu mà làm.Cô Túy nãy gi ng i phía sau bà Huy n mà nghe nói chuy n, bây gi cô m i xen

vô mà h i Chí Cao.- Th a ông, nh ng tác ph m c a ông ã xu t b n r i ó, ông xu t v n in mà bán,

hay là ông nh ng b n quy n cho h xu t b n.- Tôi có m t mình, ngày nh êm c c m c i ng i vi t hoài, không có gi mà lo

vi c chi khác. Mình vi t ti u thuy t nh t là tên mình c công chúng yêu m n, n umình ra ti n xu t b n mà bán thì có l i nhi u. Ng t vì v n s không có cái óc th ng gia,nên bán sách b t ti n nhi u b l m. T i nh v y nên tôi ph i bu c lòng nh ng l i b nquy n cho n quán h xu t b n.

- Th a, ti u thuy t c a ông quy n nào c ng c công chúng hoan nghinh nhi tli t. Ông nh ng l i b n quy n cho ng i ta xu t b n, thì h l i nhi u l m.

- Th a cô, tôi d bi t vi c ó, nh ng mà bi t làm sao bây gi ?- Ông nh ng quy n cho h xu t b n nh v y, m i tác ph m h tr cho ông bao

nhiêu ti n ?- Không có giá nh t nh, ho c 500, ho c 300, tùy theo tác ph m dài hay v n.

Theo l i cô h i tôi ó, thì tôi ch c cô có c ti u thuy t c a tôi.- Th a ph i. Các tác ph m c a ông, em có mua mà c h t.- Mua nhà v ây, tôi không dè ã có s n m t c gi r t xinh p m t bên tôi

ch . Tôi l y làm hân h nh l m.- Trong ch Ô Môn n y, c gi c a ông nhi u l m ch không ph i có mình em

âu.- N u v y thì cái hân h nh c a tôi càng l n h n n a. c ti u thuy t c a tôi, cô

thích b nào h n h t ?- B nào em c ng thích h t th y.- C m n cô.Chí Cao l y làm c chí, song th m ngh m i n làm quen l n u n u mình c

nói ti u thuy t hoài, thì e s ng i ta chê trách mình ham khoe khoang, b i v y chàng trmái mà h i bà Huy n :

- Th a bà, không bi t quan Huy n có c m y cô m y c u ?

- Tôi có 3 a con mà thôi, th ng l n làm vi c trên Sài Gòn, v i con này và m ta gái nh n a còn i h c.

- c nh v y thi t là có ph c. Giàu có sang tr ng, mà l i có con trai con gáikhông thi u chi h t.

- Ông có c m y ng i con ?- Th a bà, tôi ch a có v .- Ông ã tr ng tu i r i, sao không ki m ôi b n nh ng i ta.- Th a bà, nhà v n s th ng trí m m ng cái p, cái cao; n u c i v thì t

nhiên ph i c i ng i gi ng nh trí mình t ng t ng v y m i c. T i nh v y ó nênkhó ki m v m t chút.

- Ông kén l a quá nh v y thì làm sao mà có v cho c. i này s không cóng i nh cô Thanh Xuân trong ti u thuy t “Nh n b n H ng Nga” ó âu.

- Xin bà cho phép tôi cãi l i bà m i nói ó. Trong ch n thâm s n thì có á v i câymà thôi. Tuy v y mà n u ng i ta gia công tìm ki m, thì ng i ta c ng l m c nhi u

c ng c quí vô giá. y v y ch n d ng gian này có l nào l i không có ng i p mà cao th ng nh cô Thanh Xuân. Tôi v n tin ch c ph i có, b i v y tôi c b n lòng màtìm hoài, tìm cho c cô Thanh Xuân tôi m i ph d .

- Tôi s ông tìm th t công tìm không g p âu.- D u mình không có duyên mà g p c, mà mình có chí tìm ki m, thì lúc mình

nuôi cái hy v ng s tìm c vui v trong c nh m m ng.Bà Huy n không mu n kéo câu chuy n ra dài thêm n a, nên bà không áp l i.Chí Cao l i không mu n v , nên chàng h i bà.- Té ra bà c ng có c ti u thuy t c a tôi nên bà m i bi t cô Thanh Xuân ?- Con nh nó có mua, nên khi nào r nh thì tôi xem ch i, ch không có gi mà c

t.- Xin bà ch u khó c cho các tác ph m c a tôi, thì bà m i th u hi u tâm h n

a tác gi c.Bà Huy n quy t d t câu chuy n nên bà day l i phía sau mà nói nh v i cô Túy,

khuyên cô i vô trong bi u gia d ch lo d n c m. Cô Túy i r i, bà Huy n li n ng d ymà nói v i Chí Cao:

- Ông qua th m v ch ng tôi, tôi r t c m n. ông Huy n tôi v r i s tôi th ai cho ông Huy n tôi hay, ng b a nào r nh ông Huy n tôi s tr l .

Chí Cao còn mu n ng i lâu n a, song th y c ch r i nghe câu nói c a ch nhành v y, thì hi u ng i ta t ý mu n mình i v , b i v y chàng th ng th ng ng v y vànói :

- Thôi, b a nào có quan Huy n nhà r i tôi s qua n a ng làm quen v ingài. Tôi g n, hai nhà qua l i àm lu n ch i, ch c là vui l m.

Chí Cao v a nói v a i l n ra c a. Bà Huy n c ng i theo, ý mu n a khách,song bà i xa xa,

Chí Cao ngó bà v a c i v a nói nho nh :- Có l bà quên tôi, ch tôi bi t bà t h i bà còn xuân xanh, ch a có ch ng.

Bà Huy n ch ng h ng.Chí Cao nói ti p:- Tôi là con c a th y giáo Sum, h i còn nh chúng ta m t dãy ph v i nhau d i

n Th , bà nh hôn?Bà Huy n t nh táo áp.- Tôi bi t th y giáo. Còn ông thì tôi quên.Chí Cao nói:- Lúc bà l y ch ng, thì tôi m i m i hai m i ba tu i. Tuy lúc y tôi còn con nít,

nh ng mà tôi ã bi t m n n t na m th m c a bà, bi t yêu cái v p thiên nhiên c a bà… ã h n 20 n m r i, mà cái v p y v n còn y nguyên, ch a phai l i chút nào h t.

Nghe m y l i y, bà Huy n v a m c c , v a t c gi n, bà mu n m ng a vô lng r n d y nó v sau, nh ng vì s làm v l mang ti ng mà gây bu n cho ch ng, nên

bà d n lòng mà nói:- Ông i v i.Chí Cao c c i chúm chím mà nói ti p:- Bà là cô Thanh Xuân c a tôi t trong quy n ti u thuy t “Nh n b n H ng Nga

ó”.Bà Huy n xây l ng tr vô, phi n gi n cành hông au s c m t.

Cách m t tháng sau.Ông Huy n Hàm Tân ti p c th c a con trai l n, là th toán Thình, cho hay

ng ã m n c ph mà d n ch yên r i và m i cha m lên ch i v i mình ít b a.Lúc y ông Huy n ã thâu góp lúa ru ng em v l m xong r i h t, nên ông thong

th không b n vi c gì. ã v y mà m y b a rày em Ng nh c r ng n ng không c,làm cho ông khó ch u, mu n em nó i Sàigon ng ki m c t tr b nh cho nó.

Ti p c th cu Th toán Thình, hai ông bà m i bàn tính cô Túy v i côHuyên nhà coi nhà, còn hai ông bà d t em Ng lên Sài Gòn, ng tr c ki m th y tr

nh cho con gái nh , sau coi b con trai l n n nh th nào. Tính nh v y mà ch anh ngày i, k cô Huyên c th c a m cho hay r ng m au nhi u, cô lo s nên xini chú thím cho phép cô v Sa éc mà th m m ít ngày.

Ông Huy n l y làm b i r i, không l không cho cô Huyên v Sa éc; mà n u chocô i thì có ai nhà coi nhà v i cô Túy ng v ch ng ông i Sài Gòn.

Hai ông bà tính t i tinh lui r i ông nh t nh cho cô Huyên v Sa éc li n, còn iSài Gòn thì bà Huy n v i cô Túy d t em Ng i, ông nhà coi nhà. Bà Huy n khôngch u nh v y, bà mu n ông i v i bà ng coi nhà c a con trai thi u v t gì thì mua s mcho con. Cô Túy thì cô không mu n i Sài Gòn, cô khuyên cha m i, cô h a nhà coinhà m t mình c, vì trong nhà có gia d ch ông nên cô không s tr m o.

Nghe v con nói nh v y, ông Huy n bèn xuôi theo. Ông cho m i H ng qu ni, ng i trong t ông, l i nhà mà d n coi giùm nhà c a cho ông, r i cô Huyên i Sa

éc b a tr c, thì sang b a sau ông i Sài Gòn v i bà và em Ng .Cô Túy nhà m t mình, tuy cô c quy n u khi n gia d ch n b n n m

ng i, song cô m t cái không khí th ng h p th thu nay, vào ra qu nh hiu, không cócha m , không có ch em mà nói chuy n, b i v y cô bu n xo, c n m suy ngh v n v ,suy ngh r i l y ti u thuy t mà c.

Chi u b a y, lúc m t tr i l n xu ng phía sau v n, ng n gió ch ng th i hiu hiumát m , cô Túy c ti u thuy t và suy ngh c ngày, tâm h n l , tinh th n m m t, côbèn ra v n hoa tr c nhà i qua i l i mà xem hoa gi i trí. Ng n gió h t hiu làm cholòng cô th th i, hoa h ng ua n làm cho tình c m c a cô ch a chan. Th y b i h ng

n c a ngõ có tr m t óa hoa th t l n, cô bèn l n b c k óa hoa vào m i mà h i, m tcô v i óa hoa chi u nhau, m t thì p và hoa c ng xinh.

Thình lình nghe có ti ng giày i ngoài ng; cô l t t ng d y thì th y Chí Caoa i t i c a ngõ r i ng l i cúi u chào cô c i và nói :

- Tôi chào cô... Cô có cái v n hoa p quá, ã p mà còn gây c nh nên thia. Bên nhà, tôi không có cái c nh nh v y, b i v y h m nay h tôi vi t ti u thuy t m ti thì tôi i qua i l i ngoài tr c ây, r i tôi lén dòm vô v n c a cô, ng gây m i

m tình cao th ng cho câu v n c a tôi c hoàn toàn tao nhã. Xin cô nh n cái lòngyêu m n ti u thuy t c a tôi mà tha th cho tôi cái l i xem tr m ngôi v n y nh ng hoa

t t i, ki ng thanh l ch này.

Cô Túy g p khách tình c thì b i r i, mà còn nghe m y l i lãng m n y n a thì côcàng b i r i thêm; cô ki m không ra câu mà áp, ch ngó ch ng vô phía trong nhà r ichúm chím c i mà thôi.

Chí Cao nói ti p:- Nh cái v n hoa xinh p nên th c a cô ây mà tác ph m tôi ng vi t h m

nay có l s c c s c h n các tác ph m tr c. Tôi h a h tác ph m m i này mà xu tn r i, thì tôi d ng li n cho cô m t quy n ra u h t, t lòng c m t th nh tình chi u

n u v n c a tôi.Vì trí ng n ngang nh ng c m t ng v ti u thuy t c a Chí Cao, b i v y nghe t i

chuy n ng vi t ti u thuy t, thì cô không th làm l c. Cô ngó vô phía trong nhàt l n n a r i l n l n h i khách :

- Ông ng vi t quy n ti u thuy t gì ó?- Tôi ng vi t m t quy n di m tình ti u thuy t, ký c cái th i k tôi d n bút

nghiêng v ch n thanh t nh mà p này.- Quy n m i ó ông nhãn nh th nào?- « t b u phong nguy t» ............ Nhãn nh v y, c nghe có h i du d ng

lãng m n d .!- Ph i, lãng m n mà l i m m ng, m m ng h n quy n «Nh n b n H ng Nga»

th p b i.- Tôi t ng không th h n quy n "Nh n b n H ng Nga" c.- Cô thích quy n ti u thuy t ó l m hay sao?- Quy n ó tôi thích nh t h t.- Tôi không dè .... N u v y thì may l m .... mà n u cô bi t thích quy n "Nh n b n

ng Nga" thì b " t b u phong nguy t" này cô s thích nhi u h n n a.- Không ch c.- Tôi ch c l m. Cô mu n c tr c hay không?- Ông nói ông ng vi t mà.- Ph i, tôi ng vi t. Tôi vi t m i c phân n a, nh ng mà n i n u c ng

làm cho cô ph i công nh n quy n m i này thâm thúy h n quy n "Nh n b n H ngNga". N u cô không ch u tin, thì xin cô d i gót qua th phòng tôi r i tôi c cho cô nghe.Qua ban êm thì ti n h n. êm nào tôi c ng vi t t i 12 gi r i tôi m i ngh .

Cô Túy chúm chím c i, ch không ch u áp v i l i c a Chí Cao m i ó. Cô lng m t chút r i nói :

- T i sao mà quy n ti u thuy t ông ng vi t ó ông l i nhãn là "M t b uphong nguy t"?

- Nghe c r i cô s th y ý ngh a m y ch y, tôi không mu n di n gi i. Tôi chnói qu quy t v n t t r ng nhãn y thích hi p v i c nh mà tôi ng mê say ây l m.

Con B ng là a hàng ngày a r c em Ng i h c, nó trong nhà x m x m ira, tính m i cô Túy vô n c m. V a th y d ng nó, thì cô Túy l t t cúi u chào ChíCao r i xây l ng i tr vô.

Chí Cao ng ngó theo và h i v i :

- V y mà tôi c phép nuôi hy v ng s có d p ti p r c cô t i th phòng c a tôihay không?

Cô Túy day l i chúm chím c i, r i cô i th ng vô nhà, ch không ch u tr l i.Chí Cao th ng th ng i v và i và ngó ngoái l i v n hoa ôi ba l n.

ch ng ông Huy n Hàm Tân i Sài Gòn tính ch i v i con vài b a mà thôi, téra lên t i ó, c t coi r ng em Ng , ông nh h t hai cái r ng h , r i bi u m i ngày ph itr l i cho ông trám và b t, l i ph i i luôn luôn cho tám b a m i c. ã v y màTh toán Thình còn c theo n n n xin cha m ch i lâu lâu. Vì v y nên v ch ng ôngHuy n ph i trên Sài Gòn n 11 b a m i v c.

Khi hai ông bà v t i nhà thì th y cô Túy n m trong mùng tóc bùi nhùi, m t limdim, mà l i p m n lên t i c .

Bà Huy n c ng con, th y con nh v y thì lo s , l t t gi mùng lên, t tay lêntrán con và h i :

- Con au sao ó con ?Cô Túy l c u và áp nh nh :- Con nh c u chóng m t ch không có sao.Bà Huy n th y trán con không nóng, mà l i có r n m hôi thì bà b t lo, song bà

i ti p :- Con au m y b a r i?- M i au ây.- Con có bi u bày tr r c th y thu c coi m ch cho con u ng thu c hay không?- Không.- Con d i quá ! nhà au mà không ch u r c th y u ng thu c ch . má cho

i ông l ng y ngoài nhà th ng vô coi m ch cho con nghe.- Thôi, má. Con nh c u chóng m t chút nh, không có sao âu mà s . ng

c th y th t công.Bà Huy n ra ngoài cho ông hay. Ông Huy n vô phòng th m con, ông t ý mu n

c th y thu c, mà cô Túy c ng không ch u, c xin cha m ng lo ch y thu c r cth y.

Bà Huy n xu ng nhà sau, th y con B ng thì h i :- Cô Hai v Sa éc ch a tr qua hay sao ?- Th a, ch a.- Còn cô ba au t hôm nào t i nay ?- Th a m i au t chi u hôm kia.- Nó có i âu b n ng gió hay không?- Th a, không. T b a ông bà i cho t i b a nay cô ba c nhà hoài, ch không

có i âu h t. M y b a u, cô n c m coi sách, t i cô ng s m, cô vui v nh th ng.Cô b t u au t chi u b a hôm kia, cô n m mi t trong phòng, không ra ngoài ch i n a.

- T hôm au n nay nó có n c m cháo gì hay không?- Th a, chi u hôm kia cô n có m t mi ng và c m, r i nói chóng m t n không

c. T i l i con có khu y m t ly s a cho cô u ng. Tr n ngày hôm qua cô bi u n u cháo

cho cô n, ch không n c m. Mà n cháo thì m i l n cô húp có m t chén, ch không nnhi u. H i s m m i này cô u ng s a, r i h i tr a cô có n n a chén cháo.

- au b nh gì mà k quá v y không bi t.- Cô ba nói cô chóng m t nên ng i không c, c n m hoài.- nhà có khách nào t i hay không?- Th a, không. Ch c h hay ông bà i kh i nên không ai t i ... Có ông H ng

qu n m i b a u có ghé h i th m có vi c chi hay không r i ng i.n chi u, ng i nhà d n c m cho ông Huy n bà Huy n và em Ng n. Bà Huy n

vô phòng bi u cô Túy ráng ra n c m. Cô l c u nói chóng m t n không c và xinbi u con B ng khu y cho cô m t ly s a mà thôi.

ng qu n T i l i m ng ông Huy n bà Huy n v , h i th m b n c a Th toánThình và h i th m em Ng h t nh c r ng hay không. H ng qu n th m ch i m t lát r ii, k cô Huyên bên Sa éc v t i. Ông Huy n bà Huy n h i th m ch dâu au. Cô

Huyên nói ã m nh r i, i ra i vô c nh th ng, n c m c ng ã bi t ngon.i b a y khí tr i nóng n c, bà Huy n ra ngoài ng i cái b ng trong v n hoa

ng mát. Bà kêu cô Huyên ra ng i v i bà ng bà h i th m b n c a ch dâu bên Saéc. Hai ng i ng nói chuy n, s t nhiên bên nhà Chí Cao có ti ng hai ng i c i l n,

mà ti ng m t ng i là ti ng n bà.Lúc y con B ng ng b ng n c trà em ra cho bà Huy n u ng. Bà bèn h i nó :- Nghe nói ông Chí Cao không có v mà sao nãy gi l i nghe có ti ng n bà nói

n b n?- Th a bà, có m t ng i n bà l m i l i ó ba b a rày. Con nghe anh b i nói

ng i àn bà y là v c a ông ó, song con không bi t ph i nh v y hay không. Mà m ya rày con nghe hai ng i c r y l n v i nhau hoài.

- Ng i ta v g n l n x n quá. H r y rà v i nhau hoài, mình ch u sao c.Ch chi hôm tr c ông mày u giá mua mi ng t ó thì xong bi t ch ng nào.

Cô Huyên v i con B ng không hi u vi c ó, nên không dám nói ti ng chi h t.Tr a b a sau, bà Huy n v i cô Huyên ng ng i trong phòng c a cô Túy mà ép

cô ph i ráng n m t chút c m. Con B ng vô ch cô Túy n r i ng b ng mâm c m ra.Thình lình nó nói v i bà Huy n :

- Ng i n bà ó ã xách gi i r i.Bà Huy n ch ng h ng h i:- Ng i n bà nào?- Ng i n bà l i nhà ông gì bên này ây, h i hôm bà nghe r y l n ó.- A, i h i nào?- Th a m i xách gi i t c thì ây.- Sao mày bi t?- Th a bà h i nãy con xu ng mé sông con th y rõ ràng.- i âu thì i h t cho r nh !

Nãy gi cô Túy ch m chú nghe l i con B ng nói. Cô ráng n h t chén c m r ibi u con B ng b ng mâm ra và d n nó múc m t thau n c em vô phòng cho cô r a m t.Cô l i c y cô Huyên g giùm tóc cho cô, r i cô i soi ki ng mà b i u t t .

Bà Huy n th y con b a nay n c m c, l i r a m t, g u nh th ng, thì bàng th m, ch c b nh c a con g n h t, nên không tính t i vi c r c th y thu c n a.

Bu i chi u cô Túy ra ngoài mà n c m v i cha m , ch không òi n riêng trongphòng mà c ng không than nh c u chóng m t n a. C ch y càng làm cho ông Huy nbà Huy n an lòng thêm. Song n c m r i cô c ng tr v phòng, mà l i còn kêu cô Huyên

i em Ng vô ch i v i cô.Tr i t i l n l n. Trong nhà ã t èn. Con B ng b ng vô phòng cô Túy m t cái

èn t ng nh mà trên bàn, ch cô th ng c sách.Cô Túy n m trên gi ng, cô kêu em Ng bi u lên n m m t bên cô, r i cô ôm nó

mà hun.Cô Huyên ng i l i bàn vi t, th y có quy n ti u thuy t “Nh n b n H ng Nga”

n g n cái èn, cô bèn v i tay mà l y r i gi ra mà xem.Cô Túy ngó th y, cô li n nói:- Ch m t c t giùm quy n ti u thuy t ó m t chút, ch Huyên.- qua xem m t chút r i qua c t.- Xem làm chi? Ch ã có c r i mà?- Qua th y em c ng ã c m y l n r i, mà sao em c ng còn l y ra mà c hoài?- Bây gi em ghét l m. Có l em s t nh ng ti u thuy t c a em mua dành

trong t m y n m nay ó.- Sao v y?- H m nay em suy ngh m y l i c a ba em nói hôm n em m i hi u m y l i y

thi t là úng n. Nên c sách luân lý ch ng c ti u thuy t. Em nh t nh coich ng và c m tuy t em Ng , em quy t không cho nó r t i ti u tuy t nào h t.

- Ti u thuy t có th d , mà c ng có th hay, có th không nên c, mà c ng cóth c n ph i c. Mình l a th hay, th có ích, th duy trì luân lý mình c thì có h i chiâu.

- Bi t làm sao mà l a ... B a nay sao em bu n ng s m. Thôi ch d t em Ng vphòng ch mà ng i.

Cô Huyên v i em Ng b c ra kh i phòng thì cô Túy b mùng xu ng r i t t èn.

Qua ngày sau.i t ng sáng mà tr c nhà Chí cao t u l i ông d y d y; th y H ng qu n làng

Th i Th nh v i th y i n Ô Môn u có m t t i ó.Ông Huy n Hàm tân hay s náo nhi t y, ông m i ra tr c c a mà xem. Ông nghe

có ti ng H ng qu n ông bèn sai gia d ch ra h i coi có vi c gì, thì m i hay Chí Cao bâm ch t n m gi a m t v ng máu trong nhà, g n bàn vi t. Nghe nh v y c nhà ông

Huy n u lao nhao ra ng tr c sân mà h i th m, duy có cô Túy v n còn n m ng imlìm trong phòng.

án m ng này phát giác nh v y :ng qu n T i, là chánh H ng qu n làng Th i Th nh, trong t c a ông

Huy n, nhà phía tay m t, còn nhà Chí Cao phía tay trái. H i 5 gi khuya này. H ngqu n T i còn ng , thì có m t ng i kêu c a mà báo cáo, nói có v án m ng. H ng qu nth c d y h i s , m i hay ti u thuy t gia Chí Cao b âm ch t và ng i báo cáo ó là tênQu n, b i c a Chí Cao.

ng qu n l t t r a m t b n áo r i i li n l i nhà Chí Cao. Khi b c vô hàngba, thì th y c a gi a có m t cánh m hé, còn hai c a hai bên thì óng ch t. Kéo cánh c ay mà b c vô nhà, thì th y Chí Cao n m d i g ch, d a bên bàn vi t, n m nghiêng, tay

trái phía d i l i s p ra sau l ng, có m t con dao r c gi y b ng s t, xi kên tr ng, nh n màdài g n hai gang, ghim ngay tr c ng c. ng i b âm ch t ã lâu r i, mình m c m t bpijama b ng l a tr ng có vi n en, áo qu n phía d i g ch máu nhu m lòm, có nhi uch ã khô r i.

Cái gh ng i vi t thì v n còn nguyên yên ch th ng, duy có m t cái ghkhác ng l n n m g n bàn vi t. Trên bàn vi t thì cái èn t ng v n còn cháy. Bình m cthì m nút, có m t cây vi t v i m t cái ng h eo tay b ng vàng g n ó. Bên tay

t có m t ch ng sách s p ngay th ng. Bên tay trái có m t cái kh n mu xoa l a xanhm t i góc bàn. Gi a bàn thì có 3 t gi y vi t r i n m xéo xéo, ch không ngay.

ng qu n i xem cái c a sau và m y c a s thì cái nào c ng óng ch t; còn haic t bàn vi t và t áo, t r u thì cái nào c ng còn khóa, không có d u c y. H ng

qu n l i bi u tên Qu n, là b i c a Chí Cao, i v i mình mà xem xét cùng trong mà coi cót món chi hay không. Tên Qu n coi r i không m t v t chi h t. Nó l i nói thêm r ng

th ng b a nó th y ch nó m h c t bàn vi t phía tay m t mà l y ti n a cho nó ich . Có l ti n b c trong t y. H ng qu n coi k l i m t l n n a, thì h c t y v nkhóa ch t.

ng qu n l y làm l , không hi u Chí Cao b gi t b i c gì.Lúc y th y i v i chú Cai n Ô Môn hay tin nên ã vô t i. H ng qu n c y

chú Cai tr ra dinh qu n ch ch ng nào quan Ch qu n th c d y thì báo dùm v án m ngnày cho quan l n hay và c y th y i gìn gi tr t t , ng cho dân s tràn vô nhà. S p

t xong r i, H ng qu n m i l y vi t m c và gi y em l i cái bàn n c n nhà bên kiamà l p vi b ng.

ng qu n biên s mình khám nghi m t thi và s mình xem xét trong nhà, m ikho n u nói rành r r i m i l y khai tên Qu n.

Tên Qu n khai nh v y :"Tôi tên là Nguy n V n Qu n, 21 tu i sanh t i làng Tân An, t nh C n Th , cha

" là Nguy n V n Qui ch t, m là Lê Th M c ng ch t, tôi làm ngh b i, n u n vàn d p trong nhà. Tôi vào giúp vi c cho ông Chí Cao ã c 2 tháng 1 b a r i.

êm h i hôm, sau khi n c m t i tôi r a chén và d n d p xong r i g n 8 gi , tôii xin phép ch tôi ng qua vàm Ba Rích coi hát Ti u ch i. Vì hát hay vì có anh em

m coi hát t i h ng ông tôi m i v . Khi v t i nhà ch tôi, tôi th y c a gi a m hé,i có èn t trong nhà, tôi t ng ch tôi ã th c d y, nên tính vô lãnh ti n ng m t láta i ch . Ch ng dè l i c a ng ngoài dòm vô tôi th y ch tôi n m co d i t, máu

ch y áo qu n, tôi kinh hãi không dám vô, li n ch y i báo cáo v i th y H ngqu n.th y h ng qu n i v i tôi tr l i nhà, thì thi t qu ch tôi b âm ch t. L i thi t tôikhai ngay, b ng khai gian thì tôi ch u t i".

ng qu n biên l i khai y, suy ngh m t chút, r i h i thêm :- Anh khai anh xin phép v i ch anh mà i coi hát Ti u h i g n 8 gi t i. V y ch

i anh i ó, trong nhà có ai hay không?- B m, không. Trong nhà duy có m t mình ch tôi v i tôi mà thôi. H i tôi i coi

hát thì ch tôi ng i qua i l i ngoài sân mà h ng gió.- Th ng th ng anh th y có ai hay t i nhà nói chuy n ch i v i ch anh hay

không?- B m, không. Ch tôi d n v ây ã c m t tháng m y r i, ch ng bao gi có

c m t ng i khách nào h t. Hôm m i d n v thì có qua nhà quan Huy n g n ây màth m m t l n mà thôi, ch c ng ch ng có i âu n a.

Anh nói ch ng có r c m t ng i khách nào h t. Mà theo tôi bi t thì luôn m ya tr c ây trong nhà có m t ng i n bà. Sao anh dám khai gian nh v y?

- B m th y H ng qu n, tôi quên. Ph i, cách ba b n b a tr c, có v c c a chtôi n th m, ba b a r i v .

- V ngày nào gi nào?- B m i hôm qua, i l i m t gi tr a.- i âu, anh bi t hôn?- B m, hôm qua, khi ng i n bà y xách cái gi i c m t lát r i ch tôi bi u

tôi theo nom coi ng i y i âu. Tôi th y l i 2 gi tr a lên xe h i ò hi u ào Châu in Th .

- Anh bi t ng i n bà y tên gì h gì hay không?- B m, không. H i tôi vào nhà v i ch tôi, thì ch tôi m t c n ph d i C n

Th có m t mình. Cách vài tu n ch tôi d n v nhà này thì tôi i theo có m t mình chkhông có ng i n bà y. Ng i y m i lên cách ây 4 b a rày r i i h i tr a hôm quaó.

- Sao anh bi t ng i y là v c c a ch anh?

- B m, hai ng i r y l n v i nhau, tôi lóng tai nghe nên tôi hi u h i tr c ch tôicó làm b n v i ng i y.

- Còn anh nói h i hôm anh i coi hát Ti u t 8 gi t i n h ng sáng anh m i v .Anh bên Ba Rích sáng êm anh không bu n ng hay sao?

- B m, có anh em ch i nên không bu n ng .- Anh em là ai?- B m, anh Canh là b i c a ông th y thu c v i anh Huê là cu ly bên tr ng h c.- Anh g p hai anh y h i nào?- B m, tôi qua t i Ba Rích thì tôi g p li n.- Hai ng i y ch i v i anh luôn t i sáng hay sao?- B m, ph i. Hai ng i ch i v i tôi t i sáng, ch ng v c ng i chung v i tôi m t

ghe.ng qu n b c ra ngoài, nói nh v i th y i mà c y sai lính i òi tên Canh

i tên Huê và ón xe ào Châu d i C n Th lên mà òi s p ph v i l ng mình h iluôn th . Ch ng tr vô nhà, H ng qu n xét mình tên Qu n và bi u nó d t i ch ch nó

qu n áo cho mình coi. H ng qu n xét h t, mà không tìm ra m t d u chi ángnghi.

i 7 gi quan Ch qu n vô t i, H ng qu n ti p r c và ch m i vi c cho ngàixem xét, r i a t vi b ng ng l p cho ngài coi tr c.Quan Ch qu n xét các vi c uy nh l i biên trong vi b ng. Ngài bèn d y ph i t thi n m yên, ng d i i v t chitrong nhà h t, và ph i l p vi b ng ri t r i em n p cho ngài ánh dây thép cho quan Bi nLý.

Quan Ch qu n v r i, thì lính d t tên Huê v i tên Canh vô t i.ng qu n li n d y m t chú H ng tu n d t tên Qu n vô trong bu ng r i ó

mà coi ch ng nó, ng cho nó i âu. Tên Qu n i r i th y m i kêu tên Canh vô mà h i :- H i hôm anh làm vi c gì âu?- B m th y H ng qu n, h i hôm tôi i coi hát Ti u bên Ba Rích.- Th a d p hát ti u, thiên h qui t u ông o, r i ai i âu c ng nói i coi hát ti u,

bi t làm sao mà xét s th t gi cho c.- B m, thi t tôi i coi hát Ti u. Tôi i tôi có r tên Huê, là cu ly tr ng h c i v i

tôi. N u th y không tin thì t y h i tên Huê th coi.- i h i nào?- B m, tôi r tên Huê i h i 7 gi r i t i. Hai anh em tôi ch i sáng êm bên Ba

Rích t i vãn hát m i v .- i coi hát, anh có g p ai quen hay không?- B m, tôi g p ng i quen nhi u l m, m t h t.- Anh có g p tên Qu n là b i c a ông Chí cao, ng i b ám sát n m kia hay

không?Tên Canh ngó t thi thì bi n s c s H ng qu n nghi mình có nhúng tay trong v

án m ng, nên ng d d m t chút r i m i áp:- B m th y H ng qu n, tôi có g p tên Qu n.

- Anh quen v i tên Qu n nhi u hay không?- B m, không. Tên Qu n ây h n m t tháng nay, tôi bi t m t mà thôi, ch tôi

không quen. H i hôm tôi i coi hát v i tên Huê. Tên Huê quen v i Qu n; hai ng i g pi nhau, ng nói chuy n m t h i, nh n d p y tôi và tên Qu n m i làm quen v i nhau.

- Anh g p tên Qu n h i m y gi ?- B m, h i ó ch ng 10 gi .- Anh g p tên Qu n r i nó i theo anh mà coi hát luôn cho t i sáng, hay là g p

ng nói chuy n m t chút r i phân r nhau, m nh ai n y i ch i riêng.- B m, ng coi hát v i nhau m t chút r i tôi v i tên Huê g p tên H a ngoài Th i

An nó m i hai anh em tôi i u ng n c. Hai anh em tôi i theo tên H a. Tên Qu n khôngquen nên không i. L i 3 gi khuya hai anh em tôi m i g p tên Qu n l i. Tên Qu n r haianh em tôi i n cháo. Ba a chúng tôi i n u ng ch i t i vãn hát r i ki m ghe quasông mà v v i nhau m t l t.

- H i 3 gi khuya, anh g p tên Qu n l n th nhì ó, anh th y nó có m c qu n áonh h i u hôm hay là nó thay qu n áo khác?

Tên Canh ng suy ngh r i nói :- B m, tôi không nh .

ng qu n ngó ngay tên Canh v i c p m t r t nghiêm ngh và nói :- Anh ph i nh ... Không lý m i êm hôm này mà anh quên c. Vi c này quan

l m. n u anh không ch u khai thì ng i ta s nghi anh không mu n khai thi t, chkhông ph i anh không nh .

- B m th y tôi b t ý v ch ó, ch không ph i tôi không ch u khai.- Anh không nh tên Qu n m c tr ng hay là en n a sao?- B m, tôi nh nh m c tr ng, u hôm c ng v y mà khuya c ng v y.- Anh bi t ký tên hay không?- B m tôi không bi t vi t.

ng qu n c l i khai c a tên Canh l i cho nó nghe, bu c nó ph i làm d u tay phía sau, r i d y nó l i m t góc nhà mà ng i riêng m t mình.

Th y kêu tên Huê, là cu ly tr ng h c vào. Th y mu n làm cho nó s , nên nóc vào vô thì th y ch t thi mà h i nó :

- Anh bi t ng i này hay không?- B m, không.- Thi t anh không bi t hay sao?- B m tôi có nghe nói ng mua nhà v ây h n m t tháng nay, song tôi không có

th y m t ng l n nào.- Anh không bi t ng mà sao anh quen v i tên Qu n là b i c a ng?- B m, tên Qu n i ch th ng hay g p tôi nên quen.- ng tên là Chí cao vi t ti u thuy t hay l m.- D tôi m i nghe nói h i nãy.- , mà anh bi t ai âm ng ch t ó hay không?- B m cái ó làm sao tôi bi t c.

ng qu n li c m t ngó tên Huê thì nó ng t nhiên, không có s c lo s chútnào h t. Th y m i d y nó khai coi h i hôm nó i coi hát Ti u v i ai, i gi nào n ginào m i v , g p tên Qu n h i nào.

Tên Huê khai y nh l i khai c a tên Canh h i 7 gi r i t i, l i 10 gi m i g p tênQu n, ng coi hát v i nhau m t lúc r i nó nói v i tên Canh i theo tên H a u ng n c;tên Qu n không có i theo, n 3 gi khuya m i g p tên Qu n n a, r nhau i n u ng

i g n sáng vãn hát nó v i tên Huê và tên Qu n m i ki m ghe qua sông mà v v i nhaut l t.

ng qu n h i v y ch t u hôm n khuya tên Qu n m c có m t th áo qu nhay là g p l n th nhì nó thay khác. C ng nh tên Canh, tên Huê khai nó không ý

i s ó; song nó nh nó g p hai l n u th y tên Qu n m c tr ng, mà không bi t tênQu n có thay hay không.

Tên Huê khai bi t ch , nên H ng qu n c l i khai c a nó l i cho nó nghe, bi unó ký tên sau, r i ch ch tên Canh ng i mà d y nó l i ng i ó.

ng qu n xem l i khai c a tên Qu n h i nãy l i, r i kêu H ng tu n mà bi ut tên Qu n tr ra ngoài. Th y ngó tên Qu n mà nói:

- L i khai c a anh h i nãy có vài kho ng không khai úng s thi t. Anh khai anhi coi hát Ti u h i 8 gi t i, qua t i Ba Rích thì anh g p tên Canh v i tên Huê, thì hai

ng i u khai nh nhau, h nói h g p anh h i l i 10 gi . ây qua Ba Rích, d u anhc ki m ghe qua sông i n a thì m t n a gi ng h là nhi u. y v y mà qua t i Ba

Rích l i m t gi r i ng h r i anh m i g p tên Canh và tên Huê, ch không ph i g pli n. Còn kho ng này n a: anh khai r ng anh coi hát ch i v i tên Canh tên Huê, vãn hátba ng i m i v m t l t v i nhau. Không ph i nh v y. Tên Canh và tên Huê ng khai

p anh l i 10 gi , ng chung v i nhau m t lát r i hai ng i y i u ng n c, phân ri anh n 3 gi khuya m i g p anh l i. V y thì t 10 gi n 3 gi khuya, trong cái

kho ng 5 gi ng h ó anh i âu?Tên Qu n b i r i m t chút r i m i áp :- B m th y H ng qu n, tôi ó coi hát ch không có i âu h t.- Trong th i gian y có ai th y anh luôn luôn t i Ba Rích hay không?- B m, có l ai c ng ngó th y tôi h t th y, ng t vì tôi l , nên tôi không bi t ai mà

khai ng h làm ch ng cho tôi.ng qu n ng i suy ngh , r i kêu tên Canh v i tên Huê l i g n ch tên Qu n mà

i ph i h i hôm tên Qu n m c b qu n áo ng m c trong mình ó hay không. TênCanh v i tên Huê nói ph i, song l i nói không c qu quy t.

Th y i cho H ng qu n hay r ng chi c xe h i ò hi u ào Châu ã lên t i vàlính ã có òi s p ph v i l vô r i.

ng qu n li n cho s p ph v i l vô nhà r i h i v y ch h i hôm qua, chuy nxe xu ng h i 2 gi chi u, ph i t i ch Ô Môn có ng i n bà xách lên xe mà i C nTh hay không. S p ph v i l u nói tr a hôm qua có n 3 ng i n bà ch ÔMôn i C n Th . H ng qu n d y tên Qu n ch coi ng i n bà nhà Chí Cao ra i ó

c gì. Tên Qu n nói ng i y m c qu n nhi u tr ng c , áo xuy n en, u choàngkh n l a tr ng, ch n mang gu c, tay xách m t cái gi mây. Tên l xe li n áp :

- Ph i, tôi nh có ng i n bà y i xe tôi h i tr a hôm qua. Ng i y s c m tcoi bu n hiu, xu ng t i C n Th r i xách gi mà i, song tôi không bi t i âu.

ng qu n cám n s p ph v i tên l xe ào Châu r i cho hai ng i i. Th yy th y i v i H ng tu n và Phó h ng qu n canh gi nhà Chí Cao, r i th y c m t

vi b ng v i các l i khai em ra dinh qu n mà n p cho quan Ch qu n. Th y c ng có d ttên Qu n, tên Canh và tên Huê theo ng cho quan Ch qu n nh t.

Quan Ch qu n c h t h s r i ngài vi t m t t dây thép mà ánh cho quan Bi nLý hay và xin quan Bi n Lý li u nh v t thi. Ngài d y H ng qu n em g i tên Qu n,tên Huê, tên Canh ng nhà vi c làng i l nh quan Bi n Lý tr l i r i s hay.

Cách ch ng m t gi sau, quan Ch qu n ti p c dây thép c a quan Bi n Lý tri. Quan bi n Lý cho hay r ng 2 gi r i chi u ngài s lên t i v i quan Th m Án và

ngài xin truy n tr c cho quan Th y thu c Ô Môn hay ng gi y có m t t i qu n hi pi ngài mà khám nghi m t thi.

Quan Ch qu n li n cho H ng qu n hay, ngày d y ph i ghé qua nhà quan Th ythu c mà m i và ngài d n tr c 2 gi r i H ng qu n ph i có m t t i nhà Chí Cao v itên Qu n, tên Canh, tên Huê mà h u quan Bi n Lý.

Thi t úng 2 gi r i chi u, quan Bi n Lý v i quan Th m Án ng i xe h i lên t iqu n, có m t quan L c s v i m t th y Thông ngôn i theo hai ngài.

Quan Ch qu n hi p v i quan Th y thu c mà ti p r c các quan và m i vào dinhqu n. Trong lúc các quan u ng la ve mà gi i khát, thì quan Ch qu n trình h s v v án

ng cho quan Bi n lý v i quan Th m Án xem và ngài tóm thu t các u ngài v ing qu n ã khám xét bu i s m m i, cùng các l i khai c a m y ng i có can h ho c

tr c ti p, ho c gián ti p, v i i c a k b gi t, duy có ng i n bà mà tên Qu n khai là c a Chí Cao thì ã i xu ng C n Th b a tr c, nên không th òi h i và l y kh u

cung c.Thu t m i u r i quan Ch qu n m i m i quan Bi n Lý, quan Th m Án cùng

các quan có m t i h t vô nhà Chí Cao. n n i quan Ch qu n bèn trình di n H ngqu n T i v i 3 ng i ch ng cho quan Bi n Lý bi t.

Quan Bi n Lý và quan Th m Án xem cách và ch t thi n m, xem c a n o, xemcùng trong nhà t tr c ra sau, không b sót m t ch nào h t. Quan Th m Án còn ra

ng tr c sau và ngó m y nhà hai bên và ngó qua phía bên kia r ch. Ngài l i d y ngàiThông ngôn h i tên Qu n coi ban êm nó ng ch nào. Tên Qu n b m r ng nó ng d inhà b p và d t quan Th m Án i mà ch ch nó ng cho ngài xem.

Khám xét xong r i, quan Bi n Lý v i quan Th m Án nh t di n d y H ng qu ncoi ch t thi em qua nhà xác bên nhà th ng, nh t di n làm t gi y phái quan Th ythu c Ô Môn m t thi.

Các quan s a so n i h t qua nhà th ng ng ch ng ki n cho Th y thu c m .Lúc ra kh i c a, quan Ch qu n s c nh cái kh n mu xoa l a xanh n m t i góc bàn vi t.

h i s m m i ngài ã ý nghi cái kh n y có l là m t tang v t có th giúp cu c utra c k t qu , n u b m t thì th t l i nhi u, b i v y ngài tr vô nhà l y cái kh n mànhét vào túi qu n r i m i i theo các quan.

Tr c khi m t thi, quan Th y thu c rút con dao r c gi y ghim ngay tr c ng cChí Cao ó mà trao cho H ng qu n gìn gi . Xét k b ngoài t thi thì th y n i cánh tay

t có hai ng r m máu nh d u móng tay quào, t i b p tay y có b n d u gi ng nh d u r ng c n. ch ng m mà xét b trong th y rõ ràng con dao r c gi y âmngang qua trái tim, còn các t ng ph khác thì t t nh th ng, ng i b gi t không có b nhchi h t.

Quan Th y thu c t v i quan Bi n Lý và quan Th m Án r ng theo cu c m nàythì th y ng i b gi t ch b con dao r c gi y âm th ng trái tim nên ch t li n, l n daoâm xéo t d i lên trên, t thi ng mà b âm, ch không ph i ng i. Còn xét máu trong thi thì có l n n nh n ch t l i 12 gi , ho c 12 gi r i khuya.

Quan Th y thu c ng nói chuy n thì có hai ng i àn bà mu n xông vào nhà, m t ng i than khóc om sòm, lính v i h ng qu n ph i n m cánh tay mà c n l i.

Quan Bi n Lý ngó th y, ngài m i ra l nh cho phép ng i n bà than khóc ó vào ng

i coi mu n vi c chi. Ng i n bà y vào r i ng i b p ngay tr c m t quan Bi n Lý vàkhóc và l y và th a.

- B m quan l n, tôi là Ngô Th L nh, v c a Chí Cao. Cách m y b a tr c tôi cólên Ô Môn th m ch ng tôi. Tôi m i tr xu ng C n Th h i tr a hôm qua. H i tan ch tôinghe ng i ta nói ch ng tôi b âm ch t. Nghe nh v y tôi kinh hãi, nên l t t ng i xe

i ò mà lên ây ... Té ra thi t ch ng tôi b âm ch t ... Cúi xin quan l n tra xét ng b tmà b tù a sát nh n cho oan h n c a ch ng tôi kh i t c và xin quan l n cho phép tôilãnh xác c a ch ng tôi em v mà chôn c t cho m cúng.

Quan Bi n Lý nói v i quan ch qu n r ng có Th l nh n ây thì kh i ph i th tcông s C nh sát tìm ki m mà tra v n. Ngài bi u th y Thông ngôn h i Th L nh :

- Cô xu ng C n Th t h i tr a hôm qua n nay cô nhà nào?- B m quan l n, tôi u t i nhà ch T Thanh có i theo tôi kia.- T i sao mà cô c hay tin ch ng cô b gi t?- B m quan l n, bu i s m m i này ch T Thanh ng i bán rau c i ngoài ch , ch

nghe ng i ta nói ch ng tôi trên Ô Môn b âm ch t. G n 11 gi , tan ch , ch v nóivi c y l i cho tôi hay r i hai ch em tôi ra b n xe ò ki m xe mà lên ây.

- Cô làm b n v i Chí Cao mà có hôn thú theo phép hay không?- B m quan l n, không có hôn thú.- Cô bi t Chí Cao có cha m anh em âu hay không?- B m quan l n, cha m ch ng tôi khu t s m, còn ch ng tôi thì không có anh em

chi h t.- Quan Bi n lý v i quan Th m Án bàn lu n cùng quan Ch qu n, ngh vì Th L nh

tuy khai làm b n v i Chí Cao không có hôn thú song bây gi mình không bi t thân nh na Chí Cao là ai, v y thì c ng nên cho phép Th L nh lãnh xác v chôn c t và cho phép m cái nhà y i ch ng nào có ai ra tranh tr r i s hay. Còn v cu c u tra án m ng

thì chi u các l i khai c a tên Qu n, tên Canh và tên Huê, mình có th nghi tên Qu n chútnh, ch không có b ng c gì rõ ràng. C n ph i tra h i d d m nhi u ngày có l m i tìm

ra manh m i mà b t ph m nh n c. Quan Ch qu n t i ch , t nhiên d d m d h nng i khác.

Vì bán tính nh v y nên quan Bi n Lý kêu H ng qu n mà d y ph i cho phépNgô Th L nh lãnh t thi em v nhà Chí Cao mà lo cu c t ng táng, kêu Th L nh mà d yph i t m n i nhà Chí Cao ng cho quan Ch qu n tra v n. Ngài d n quan Th y thu c

l p vi b ng m t thi r i thì n p ngay cho quan Ch qu n ng quan Ch qu n ínhtheo h s mà g i xu ng cho ngài. Sau r t ngài d n quan Ch qu n ch ng nào l y kh ucung m i ng i r i và có vi b ng c a quan Th y thu c, thì làm t b m mà g i h scho ngài, song c ng c d d m u tra ti p hoài, rán tìm cho c ph m nh n.

Truy n l nh xong r i quan Bi n Lý li n lên xe h i mà v v i quan Th m Án, quanc s và th y Thông ngôn.

Quan Ch qu n d n Ngô Th L nh không c i âu, h chôn c t ch ng xong thìph i n qu n mà h u li n.

Ngài bi u H ng qu n th h t tên Canh, tên Huê và tên Qu n, song d n chúng nókhông c i ra kh i ch Ô Môn, b i vì ngài s tra h i chúng nó l i.

t i qu n ngài li n kêu riêng th y i mà d n ph i c t lính theo coi ch ng tênQu n luôn luôn ng d d m cách c ng c a nó coi có u chi áng nghi hay không.

Vì Ngô Th L nh nghèo, ph n thì v ch ng không có hôn thú nên s lu t hìnhkhông dám c y t c a Chí Cao mà ki m b c ti n, l i c ng vì Chí Cao mua nhà v ÔMôn m i h n m t tháng và không giao thi p v i ai, nên không có ng i quy n th c nphân u và u bái, b i v y Th L nh ph i li u c m g p m m, t n li m ch ng thì làm

c k n s . Xin t và m n ào huy t xong r i, tr a b a sau i chôn, thì ch có Thnh, ch T Thanh, tên Qu n v i H ng qu n i theo linh c u mà thôi.

t v n s ng xuân xanh tráng ki n, l i vi t ti u thuy t c ng i ta hoannghênh nhi t li t, mà thình lình b âm ch t m t cách r t g m ghê, r i lúc t ng chung cáilinh c u l nh l o không ai oái hoài, nh ng ng i có chút lòng o c ai trông vào cáihoàn c nh này c ng ch ng kh i ng m ngùi v cu c danh l i, suy ngh cho n o ti n trình.

i thiên m ng nh nh v y, nên Chí Cao ph i ch u nh v y.i nh n qu nên Chí Cao m i ph i nh v y; có nh n th nào ó, nên m i có qu

th này ây.ó là hai câu c a b c trí th c Ô Môn ngh lu n v i nhau hai b a rày, ph i

Kh ng thì theo cái thuy t thiên m ng, ph i Thích thì theo cái thuy t nh n qu .Cái thuy t nào trúng ? ... sau r i s bi t.Trong lúc dân làng khiêng Chí Cao i chôn thì th y i vào h u quan Ch qu n

mà phúc b m v v quan Ch qu n phú thác. Th y th a r ng tên Qu n c th ra thì nóbình t nh nh th ng, ch không th y nó vui m ng. Nó li n qua nhà th ng mà khiêngxác c a Chí Cao v nhà. V t i ó nó không có nói chuy n v i Th L nh, mà n t i nó

i gói h t áo qu n c a nó em l i nhà vi c mà g i cho th ng xuyên. Nó x r trongnhà hoài t n li m có nó mà cúng qu y c ng có nó, không bu n lung, mà c ng không h n

. Còn Th L nh thì cô khóc hoài, b bu n r u nhi u, mà i v i tên Qu n, thì khôngth y cô t d u thân thi t chút nào h t.

Quan Ch qu n nghe phúc th m nh v y, ngài suy ngh m t chút, r i h i th y i:- Theo l i các th y m i b m v i tôi ó, thì ch c tên Qu n không có gi t ch nó,

mà c ng ch c nó không có a ý v i Th L nh mà làm vi c ó ph i hôn?- B m quan l n, tôi d d m th nào thì tôi b m ngay cho quan l n li u nh, ch

tôi có dám ch c vi c chi âu. Song tôi ngh b n sát nh n chúng nó khôn lanh l m. Nhi ukhi trong lòng chúng nó gian mà ngoài m t chúng nó làm ngay, khó cho mình hi u th u.Tên Qu n khai v i th y H ng qu n r ng Th L nh n nhà Chí Cao 3 b a, v ch ngcó r y rà v i nhau, Th L nh gi n ch ng r i ho c m n tên Qu n gi t, ho c cho ti n bi utên Qu n ki m c i kh i ng ng i khác gi t. Bây gi Th L nh v i tên Qu n g p nhau,

ph i làm b làm l l ng ng kh i ng i ta nghi, bi t ch ng âu.- Tôi ngó k m t tên Qu n và m t Th L nh. Hai ng i y không có trí mà l p thái

t i x o n nh v y c. H ng bình dân nh hai ng i ó, n u h ph m t i sát nh n, th y thây c a ng i h gi t thì h xanh m t xanh mày, ch có âu t nh táo nh tên

Qu n và ai bi nh Th L nh. Tuy v y mà th y c ng ph i c d d m hoài. H nghe ho c

th y u chi kh nghi, thì báo li n cho tôi bi t. Còn ngoài dân gian, th y có nghe h nóiy th nào hay không ?

- B m quan l n, ngoài ch ng i ta bàn lu n vi c này lung l m, i ch nào c ngu nghe h nói; mà ng i thì cho s m ng Chí Cao ph i ch t nh v y, k thì b o Chí

Cao n làm sao ó nên m i ph i b âm, ch h không có nói t i a sát nh n, hkhông có ý nghi cho ai làm vi c tàn ác ó.

- Thôi, tôi c m n th y. Th y rán d n a .Th y coi ch ng h làm ám ma xongi, thì òi Th L nh v i tên Qu n n h u tôi. Nghe nói ch T Thanh, ch còn trên này

mà giúp Th L nh chôn ch ng. Tôi mu n h i mà l y kh u cung ng i y tr c h t, ngsau kh i th t công g i trát òi.

Bu i chi u, Th L nh, ch T Thanh và tên Qu n u n qu n mà h u.Quan ch qu n d y b p h u kêu T Thanh vô tr c m t mình. Ngài bi t tên h ,

tu i, ngh nghi p và ch xong r i ngài m i h i :- Ch bà con làm sao v i cô Ngô Th L nh ?- B m quan l n, ch em quen, ch không có bà con.- Ch có quen v i Chí Cao hay không ?- B m c ng quen.- Quen t bao gi ?- B m quan l n, cách ây m y n m tr c tôi lên Sài Gòn ki m công vi c làm n.

Tôi nghèo l i b v , không bi t âu mà n ng d a ; may g p ông Chí Cao là ng i ngng, ng cho tôi u. T i v y tôi m i quen v i v ch ng ng.

- Ch u t i nhà Chí Cao t n m nào t i n m nào ? ch nh hay không ?- B m ch ng 6 n m nay. Tôi ó h n m t n m r i tr v C n Th .- T i sao mà bây gi cô L nh l i v i ch ?- B m quan l n, không có . Cách sáu b y b a tr c, cô L nh trên Sài Gòn cô

xu ng C n Th mà ki m ông Chí Cao. Cô g p tôi ngoài ch ; tôi m i cô v nhà. Tôi ii th m giùm m i hay ông Chí Cao mua nhà v trên này. Cô L nh lên Ô Môn ki m

ch ng. Cô i ba b n b a r i tr l i nhà tôi và khóc và nói ch ng cô không t ng n côa, nên không ch u cho cô trong nhà. Cô n n n xin tôi cho cô u ít ngày ng ki m

ch may m n; nh ki m không c công vi c thì cô s tr v Sài Gòn. Cô m i tr l inhà tôi h i x b a tr c k sáng b a sau tôi i bán ngoài ch , tôi nghe nói ông Chí Cao

âm ch t, v nhà tôi nói l i cho cô hay, r i ch em tôi d t nhau lên ây.- B a cô L nh tr l i nhà ch ó, cô t i h i gi nào ?- B m, h i ó m t tr i ã x chi u, l i 3 gi ho c ba r i .- Cô có t l i chi oán ch ng hay không ?- B m, cô phi n l m. Mà tôi ngh phi n c ng ph i; b i vì v ch ng h i nghèo thì

m hút v i nhau, may sau c khá thì chung h ng v i nhau, ch có ti n b c nhi u,c danh d l n r i b v , thì làm sao mà v không phi n c.

- Ph i Tào khang chi thê b t kh h ng. B n ti n chi giao b t kh vong. Câusách y g m luân lý v o phu ph và o b ng h u. Ch ng làm trái v i luân lý ythì v phi n áng l m.

- B i v y tôi nghe tôi c ng phi n.- Mà cô L nh tr l i nhà ch r i cô có i ki m ch ng may m n hay ch a ?- B m, ch a. Cô m i n C n Th m t l n, không bi t ti m may ch nào, mà c ng

không quen ai. Tôi tính chi u b a sau r nh tôi s d t cô i ki m ch mà may, té rasáng b a sau hay tin Chí Cao ch t ó.

- H bu n thì ng i ta hay i ch i ng gi i khuây. Có l cô L nh có i ch i ch .- B m, không. Cô luôn t i nhà tôi, ch không có i âu h t- Cô L nh tính ki m ch may m n mà nuôi mi ng, t c th cô không có ti n b c.

y ch ti n âu mà cô làm ám ma cho ch ng ?- B m quan l n, cô nói ch ng cô i cô mà cho cô c hai ch c ng b c. Nh

ti n y nên m i làm ám ma c. Cô thi u ít ng, tôi có cho m n.- Tôi c m n ch . Xin ch ra ngoài ng i.- B m quan l n, tôi v C n Th c hay ch a ? Tôi i t hôm qua n nay b

buôn bán h t.- Ch ch m t chút n a r i ch s v c.Quan ch qu n d y kêu cô L nh vô. Cô khai tên là Ngô Th L nh, 30 tu i, làm

ngh may m i, quê quán Sài Gòn. Quan ch qu n biên r i ngài h i cô ;- Hôm b a cô ng i xe h i mà tr xu ng nhà ch T Thanh, i d c ng cô có g p

ai quen hay không ?- B m quan l n, tôi không g p ai quen h t.- Cô có nói chuy n ch ng xô i cho ai nghe hay không?- B m không. Xu ng t i C n Th r i tôi m i thu t vi c nhà c a tôi cho ch T

Thanh nghe, ch i d c ng g p ng i ta l ho c, nên tôi không có nói chuy n gì h t.Cô ã khai cô làm v ch ng v i Chí Cao mà không có hôn thú. V y ch vì v n h i

nào mà làm b n v i nhau, r i t i sao h i Chí Cao v Ô Môn cô không i theo, m ttháng sau r i m i n ki m ? Cô khai cho thi t và khai cho rõ ràng ng tôi bi t gia o

a Chí Cao ho c may tôi m i tìm a sát nh n c.- B m quan l n, xin quan l n cho phép tôi khai u uôi cho rõ. Cách m i

m tr c, lúc y tôi m i 20 tu i, thì tôi may m n t i m t ti m may ng H u trên Sài Gòn. ch ng c a tôi là Chí Cao, l n h n tôi 2 tu i, ng làm phóng s viên

cho m t t báo qu c âm c ng trên Sài Gòn. Hai a tôi th ng nhau r i k t ngh a vch ng ch không có c i h i chi h t, ch ng tôi làm báo l ng m i tháng ba ch c ng.Tôi may m n ti n công m i tháng c 12 ng. v ch ng m n m t c n ph c bênKhánh H i. Vì ngh nghi p bu c ch ng tôi ph i n m c t t , giao thi p v i anh em, nêntôi ph i ti n t n h t s c, ph i nh n n nh n m c, lo cho ch ng. Làm b n v i nhau c4 n m, l ng ch ng tôi lên c 50; mà tôi l i sanh m t a con gái, m c nuôi con, nênkhông i may c n a. Tôi nhà, chòm xóm có m n may v i thì tôi may chút nhmà ki m ti n v y thôi. S c c kh v n c eo theo tôi hoài. N m con tôi c 3 tu i thìtôi có b nh, l i trong nhà thi u tr c h t sau li u không th nuôi con c, tôi m i emcon nh mà g i cho dì tôi Gò V p nuôi dùm. L n l n ch ng tôi t p vi t ti u thuy t mà

ng báo. Làm luôn hai ph n vi c, ã vi t bài lu n mà còn vi t ti u thuy t n a, nên s

ng ã lên t i b c tr m. Mà vi t ti u thuy t l i ph i n i r ng s giao thi p thêm ra n a,nên ph i n xài t n hao nhi u h n. Vì giao thi p r ng nên ch ng tôi ph i i n u ng ch i

i v i anh em hoài, có nhi u khi i n n m ba b a m i v nhà m t l n. C n m chèoqueo nhà m t mình hoài, tôi bu n l i nh con, nên tôi ki m ti m i may l i gi i khuây.Ch ng tôi l i càng ít v nhà h n n a. Sau tôi hay ch ng tôi không k nhà c a là vì cómèo chó cùng h t, nay th m con này, mai i xem hát v i con kia, ch không ph i i ch i

i anh em. M t b a tôi i ki m, tôi g p ch ng tôi ng ng i trong nhà hàng mà n c mi m t cô nào ó tôi không bi t. N c ghen không th d n c nên tôi có m ng cô n

và nói n ng ch ng tôi ôi l i. Ch ng tôi nói không bi t tôi là ai bi u tôi ph i i ra kh inhà hàng l p t c, b ng không s kêu lính b t tôi. M y l i b t ngh a y làm tôi chán ngán

t s c. Tuy tôi nghèo hèn, song tôi c ng có cái nh n ph m c a tôi. Ch ng tôi ã quênngh a tào khang, không t ng n tôi n a, thì tôi còn k tình v ch ng n a làm chi. Tôiphi n nên b i v li n. T y v sau, thi t ch ng tôi không thèm bi t n tôi và con tôi

a. Tôi d p nhà và xin v i ch ti m cho luôn t i ti m mà may. M y n m nay tuy lòngtôi bu n vi c nhà, song thân tôi c thong th . Cách 4 tháng tr c tôi au m t tr n lungquá, u ng thu c h t ti n mà b nh không th y gi m. Tôi ph i vào nhà th ng Ch R y mà

m. Hôm tháng tr c tôi h t b nh, quan Th y cho ra nhà th ng. Trong túi không m tng ti n, tôi ph i tr v ti m mà xin may l i.

Ng t vì trong mình còn y u quá, h ng i lâu mà may thì m t r i c p m t hàoquang không th may c. M t b a tôi g p ng i anh em b n v i ch ng tôi h i tr c.Ng i th y tôi m xanh thì h i tôi. Tôi k vi c tôi au, r i luôn d p tôi t n i kh c a tôi

a. Ng i y nói ch ng tôi n i danh ti u thuy t gia, ti n b c không thi u gì, ã b nghvi t báo tr v C n Th g n m t n m nay, bây gi không vi t ti u thuy t mà bán.Ng i khuyên tôi nên xu ng C n Th mà v i ch ng tôi và ng i cho tôi 5 ng b c mài xe. Con ng i mà g p c n cùng kh áo r i thì khó gi thanh cao c. Tôi l y 5

ng b c r i lên xe h i i xu ng C n Th , tính ki m ch ng tôi mà n n n xin nh ngh a tình x a, cho tôi mà nh h t c m hoàn thu c trong lúc ng y u. T i C n Th may

tôi g p ch T Thanh, là ng i tôi có làm n cho u trong nhà h i tr c. Ch khôngquên ngh a c , m ng r m i tôi v nhà, r i i h i th m giùm cho tôi coi ch ng tôi bâygi âu, nh v y tôi m i hay ch ng tôi mua t v trên này.

Tôi lên ki m c nhà, m i khóc mà n n n v i ch ng tôi, xin ni m chút tình x angh a c , nh t là vì chút con th c u tôi lúc nghèo ng t, cho tôi mà nh h t c m d .Thân tôi m y u, l i tôi nh nhen, l i nh c t i con mà không làm cho ch ng tôi ng lòngth ng xót c. Ch ng tôi nói h n r ng không c n con, không còn tình ngh a gì n a, tôikhông c phép t i nhà làm nh c lòng c c trí. N n n không c tôi c l nh u, n

a n tuy không m i mà tôi c ng l y chén a lên n i. Ch ng tôi th y c ch c a tôinh v y thì n i gi n nên la r y xua i tôi. i thì i, tôi c ng c hoài không ch ui, th m ngh gi n ít b a r i thôi, ch không l gi n hoài. Té ra c vài b a, th y rõ ý

ch ng tôi thi t ghét và khinh tôi, tôi li u làm c l n a vô ích, nên t i l i tôi m i ch racái thói en b c, cái óc thô b , h c sang quên hèn, c giàu quên nghèo c a ch ng

tôi cho ch ng tôi bi t, ng sáng b a sau tôi i, thà tôi ch t b ch t b i, ch tôi khôngthèm g n v i ng i b t l ng b t ngh a nh v y.

Tôi m ng nhi c n ng n , tôi t ý khinh b , coi b ch ng tôi bi t h th n, m ixu ng gi ng nói êm ái r ng vì chán ngán cu c i, không mu n g n g i v i ai n a h t,nên mua v n ng tr n m t mình cho yên trí mà vi t ti u thuy t. N u tôi thì r ntrí vi t không c ch không ph i quên tình c ngh a x a. V y sáng mai s cho tôiti n ng v Sài Gòn u ng thu c r i lâu lâu s g i ti n mà cho thêm ng tôi xài và nuôicon. Tôi nói h n không thèm ng ti n c a ng i b t nh n b t ngh a. Ch ng tôi l i càngxu ng n c ki m l i d u ng t mà an i tôi. Sáng b a sau l y 20 ng b c mà a cho tôivà bi u tôi n c m s m m i r i s i chuy n xe tr a. Tôi bi t ch ng tôi là m, li ulàm d không c, nên ph i làm hi n mà i tôi, ch không ph i th ng yêu gì ó,ng t vì trong c n ng y u túng r i, m t ng b c quý b ng m t tr m ng, nên c cch ng ã tôi ph i a tay mà l y 20 ng b c y, n c m s m m i r i m i i xe tr amà tr xu ng C n Th . Tôi vô nhà ch T Thanh mà thu t ch ng b c b o cho ch nghe

i xin ch cho u ng ki m ch may m n l y ti n nuôi thân.Cô L nh ng khai vi c v ch ng c a cô, b r t thành thi t, l i r t trung h u, mà ý

không ph i th p hèn hay kh d i. Cô h n ch ng, cô khinh ch ng, ch không có thù oán.Quan Ch qu n ng i l ng thinh mà nghe, c cho cô nói thong th , song ngài xét

l i nói, ngó t nét m t ng th u áo tâm h n c a cô. Ch ng cô khai d t r i ngài m ii :

- Trong m y ngày g n ây cô l i nhà ch ng cô ó, cô có nghe tên Qu n nói ti ngchi oán h n ch ng cô hay không?

- B m không. Mà trong m y b a ó tôi bu n r i c n m dàu dàu hoài, tôi khôngcó nói chuy n v i nó, nên không hi u nó có oán hay không.

- Cô có bi t ng i nào ho c giao tình v i ch ng cô r i ch ng cô ph r y, ho c cóvi c chi khác mà b t bình v i ch ng cô nên k t thù oán hay không?

- B m quan l n, tôi xa ch ng tôi ã 3 n m r i. T y n nay tôi m i giáp m t v ich ng tôi b a hôm ó, b i v y cái kho ng i c a ch ng tôi trong 3 n m sau ây tôikhông hi u chi h t.

- Trong m y b a cô l i nhà ch ng cô ó, cô có nghe l i nói chi, ho c th y c chnào làm cho cô ph i nghi ch ng cô có tình v i k khác ch ng?

- B m quan l n thi t tôi không có nghe th y chi h t.Quan Ch qu n bi u cô L nh ra ngoài ng i ch và kêu ch T Thanh cho hay r ng

ch v c.Ngài cho kêu tên Qu n vào mà d y nó khai coi êm Chí Cao b âm ch t ó nó

làm vi c gì âu. Tên Qu n c ng khai y nh l i nó ã khai v i H ng qu n.Quan Ch qu n bèn h i nó :- Trong m y b a cô L nh t i ch anh ó, anh có nghe cô t l i chi thù oán ch

anh hay không?- B m, không. Cô không có nói chuy n v i con.- T i sao v y?

- B m quan l n, con không hi u. Mà con th y cô bu n quá, nên con c ng khôngdám nói t i cô.

- V y ch anh có nghe ai thù oán v i ch anh hay không?- B m, không.- Anh có bi t ch anh có t tình v i ai không hay không?- B m, con không bi t. Con v i ch con m i 2 tháng nay, nên con không hi u s

ó.- Tôi nghi anh không nói thi t, ch không ph i anh không hi u. Ng i ta nói m y

ông v n s a tình l m. Ông Chí Cao vi t ti u thuy t có danh, ch c ông ph i a tình nhn s khác. Ông v trên này h n m t tháng nay, có n bà hay cô gái nào n th m

ông hay không?- B m quan l n, con không th y.- Có ng i àn ông nào n th m hay không?- B m không.- Ông có i ch i ch nào hay không?- B m quan l n. Hôm m i v vài b a, ng có qua th m quan Huy n m t bên ó

t l n r i thôi, con không th y ng i âu n a. ng c ng i hoài t i bàn vi t, ban êmng nh ban ngày. M t hai khi chi u mát ng m i ra tr c l i lên i xu ng d a méch mà ch i v y thôi.

- Áo qu n kh n v c a ch anh ai gi t?- B m quan l n, mát và kh n v thì con gi t.- Quan Ch qu n li n kéo h c t bàn vi t ra mà l y m t cái kh n mu xoa l a xanh

a cho tên Qu n và h i :- M y tháng nay anh có gi t cái kh n này l n nào hay không?- B m, không.- Anh ph i coi l i cho k , ng tr l i g p.- B m, ch con không có kh n mu xoa l a. Hai tháng nay con không có gi t cái

kh n l a nào h t.- Có l cái kh n này nhét túi trên, nên có d âu mà ph i gi t?- B m quan l n, cái ó con không hi u. Song con dám ch c r ng con m i th y cái

kh n này l n th nh t.- Anh ng sau nhà b p, v y mà có khi nào ban êm anh nghe ch anh nói chuy n

trên nhà l n hay không?- B m, con ng mê l m, ph n thì nhà b p cách xa nhà l n, b i v y d u có nói

chuy n ch c con c ng không hay, tr ra khi nào la l n, nh hôm cô L nh lên ó, thì coni nghe.

- Ch anh g t gao, có ánh ch i anh hay không?- B m, không. Ch con d l m.Quan Ch qu n cho phép Th l nh và tên Qu n v , song ngài d n sáng b a sau

ph i tr lên h u n a.

Ngài d y b p h u i òi H ng qu n v i th y i mà h i coi có ra manh m i chihay không. Hai th y ch a d ra.

Quan th y thu c em t vi b ng m t thi mà n p cho quan Ch qu n. H s ã códù khai báo gi y t , duy khi m khuy t có m t u là không bi t sát nh n là ai.

i l i quan Ch qu n xét h s . Ngài s c nh còn thi u l i khai c a ng i g nnhà. Chí Cao h n ai h t là ông Huy n Hàm Tân.

i không tìm ra a sát nh n ngài l y làm b c t c, nên ch ng nh t i ông Huy nHàm Tân thì ngài v i vã c t gi y t r i kêu m t chú b p i v i ngài vô nhà ông Huy n,tính vô h i th m coi ông Huy n có bi t s chi l ho c có nghi cho ai không.

trong v n ng i ta th ng hay ng s m. Th mà êm y, ng h ã gõ 9 gii, song nhà ông Huy n Hàm Tân còn t èn m ng sông sáng tr ng.

Hai b a rày cô Túy nh c u chóng m t l i, cô c n m trong phòng hoài, khôngch u ra ngoài. êm y cô c ng n m im lìm trong phòng m t mình, không bi t cô cònth c hay ã ng . Còn cô Huyên v i em Ng thì v a m i d t nhau i ngh .

Ông Huy n bà Huy n ng n m ch i trên b ván phía tr c, thình lình có ti ngng i ta kêu b i ngoài c a ngõ mà bi u m c a. Gia d ch nghe kêu l t t ch y rangoài, còn ông Huy n bà Huy n thì ng i d y i l i c a gi a ng lóng nghe coi có vi cchi.

a ngõ m ra, nh có èn chói ra sân nên th y quan Ch qu n ngoài ng ivô, sau l ng có chú b p theo h u.

Ông Huy n v i vã b c xu ng th m ti p khách r i m i vào nhà. Ông l y cái áodài mà m c cho l . Bà Huy n chào quan l n, m i quan l n ng i, r i kêu gia d ch bi ulo trà n c.

Quan Ch Qu n nói v i ông Huy n :- ã khuya r i mà tôi còn n làm r n ông Huy n bà Huy n, xin ông bà tha l i.- B m quan l n, có l i chi âu. Quan l n n th m v ch ng tôi m ng l m ch .- H i ra i, tôi s ông ã ngh r i.- B m, tôi th c khuya, th ng th ng n 10 gi tôi m i ngh .- Tôi vô ây ch ý mu n h i th m ông Huy n m t vi c. y là vi c Chí Cao b

âm ch t.- B m, v y quan l n tra xét ã xong ch a?- R i mà c ng nh ch a, b i vì không bi t k sát nh n là ai nên ph i tìm hoài.- Té ra tra không ra m i?- Không. Tôi cho ng i d d m thi t k , b n thân tôi tra h i m y ng i tôi nghi,

song không d c, tra không ra. Tôi mu n xin ông Huy n cho tôi bi t coi h m nay ôngcó nghe thiên h x m xì u chi v v án m ng ó hay không.

- B m quan l n h m nay trong xóm ng i ta bàn lu n v y lung l m, song khôngai hi u t i sao Chí Cao b âm và c ng không ai hi u a âm ó là ai.Tôi có ý, mu nlóng nghe cho bi t, song không có nghe s chi l .Nghe nói quan l n d y giam tên b i thì

ng nó là a sát nh n, té ra chi u l i quan l n cho nó v . Không có nghi cho nó haysao?

- Có ch nghi, mà c ng có ch không nghi c. M t mình nó trong nhà v ich ; êm y nó i coi hát Ti u, ch nó b âm trong lúc 12 gi t i 12 gi r i. Nó khôngcó ai ch ng th y nó ám hát t 10 gi t i 3 gi . ó là nh ng ch nó làm cho mình nghi

c. mà t gi t ch b i c gì? Ho c oán nên mu n tr thù, ho c mu n t ti n b c.Không ai nghe nó th t l i chi oán ch . Nó không có v l i m i có vài tháng. Còn tài v t

thì còn y nguyên trong nhà, không m t món chi h t, n cái ng h vàng trên trênbàn vi t mà c ng còn ó. y là nh ng ch làm cho mình không nghi c.

- V này thi t là bí m t.- Bí m t l m. Tôi nghi Chí Cao có gi y t gì quan h nên ng i ta gi t mà t

gi y t y. Mà các h c t u khóa ch t, không có d u c y. Tôi coi trên bàn vi t thì cót x p ti u thuy t ng vi t, ch không có gi y t chi h t. Ch ng g i h s xu ng cho

quan Bi n Lý tôi s xin phép v i ngài mà c y các t ng ki m coi có th t , ho c có v tchi có th d t ng cho tôi tìm ra k sát nh n hay không. êm Chí Cao b gi t ó, ônghuy n bà Huy n hay là ng i trong nhà có nghe ti ng nói chuy n, ho c ti ng cãi l y,ho c ti ng la l i bên phía ó hay không?

- B m, không. Tôi c ng v y mà h t th y m y ng i trong nhà c ng v y, êm ykhông có nghe ti ng chi h t. n sáng ngó th y làng xóm xôn xao, h i th m m i hay.Ch êm tr c v ch ng Chí Cao cãi l y v i nhau, nhà tôi nghe rõ ràng.

- Chí Cao v g n ông Huy n ã h n m t tháng r i, v y ch ông Huy n bàHuy n có bi t tánh n t ng i ra th nào hay không?

- Hôm m i v ó ng i có qua nhà tôi th m m t l n, song không có tôi nhà.Ch ng v , tôi nghe nói l i, tôi mu n i th m tr l , thì n bà tôi c n, nói ng i ó không

ng áng, không nên làm quen, r i tôi không th m; b i v y g n nhau ã h n m t thángi, mà tôi ngó th y xa xa v y thôi, ch ch a có d p nói chuy n.

- Bà huy n có khi nào nghe ng i ó r y la a hay không?Nãy gi bà Huy n ng i bên b ván ngang ó mà nghe nói chuy n. Ch ng nghe

quan Ch qu n h i, bà m i v i vã áp:- B m quan l n, tôi không có nghe r y la a l n nào, mà m y a nhà ây

ng không có nói s y cho tôi hay.- Thi t là khó ! Thái c a Chí Cao cách ây 3 n m tr c thì tôi c bi t rõ.

Còn tánh tình c a ng i ó lúc sau này, tôi dòm vô thì t i en, tôi không th y chi h t.Ng i v ây không thèm giao thi p v i làng xóm, nên có ai bi t b c x ho c tâmtánh th nào âu.

- Chí Cao có qua nhà tôi mà th m m t l n. B a ó ông Huy n tôi m c i ámcúng ình v i quan l n. Tôi mu n d coi nh ch u bán mi ng v n l i thì tôi mua, nêntôi ti p r c. Ng i nói chuy n v i tôi m t lát thì tôi bi t ng i ó r t hi m nghèo cho nbà con gái. Ng i có cái v n nói thi t là hay, song hay theo i nay, ngh a là gi ng nóidéo d t lãng m n, b ng m t ng nói m t ng , nói ng g t g m ho c khêu tình d c c ang i ta, câu nói l mà ý ngh a th t là b t chánh. M i n th m l n u ng làmquen, mà dám t ý mu n ch c gh o t i tôi l n. T i nh v y ó nên tôi không mu n ôngHuy n tôi tr l . Ng i nh v y làm quen không ích gì.

Quan Ch qu n nghe nh v y thì ngài ng i l ng thinh mà suy ngh .Ông Huy n chau mày h i v :- Ng i nh v y mà sao h nói vi t ti u thuy t hay l m?- Hay theo i nay, hay v thói gian x o m àng, hay v i ng i không k can

th ng luân lý.

- B y b quá ! Ph i làm sao m i c, ch h ng ng i nh v y vi t sách chonh n dân c, thì h phong t c còn gì !

Quan Ch qu n c i mà áp v i ông Huy n :- Phong t c c a mình ã h r i, bây gi ng i ta có tr ng tình ch ng v , ngh a cha

con, ng i ta có k ngh a nh n liêm s gì n a âu. T i phong t c suy b i nh v y, nênng i nh Chí Cao vi t ti u thuy t m i c thiên h hoan nghênh ó ch .

- Ph i làm th nào, ch n u nh v y thì h i l n l m. Tôi t ng các viên quanAn Nam v i các v dân bi u ph i h t lòng t cáo s t i t y cho quan trên hay ng quantrên li u nh ph ng ch c mà c u n n luân lý cho dân An Nam m i c.

- Xin ông Huy n hãy an tâm. Chánh ph ã dòm th y n n phong hóa c a n c nhàsuy b i nhi u l m, nên ng tìm ph ng ch c ch n h ng l i. S c n là u thi t

u c a cu c dân sanh. Gia t c là n n t ng c a xã h i. T qu c là tinh th n c a n c nhà.Nh n dân không bi t ham c n lao thì s sanh ho t làm sao mà kh i kh n kh . N u lo pháho i gia t c, c làm cho con h t kính cha, v h t tr ng ch ng, anh h t th ng em, thì làmsao xã h i c v ng b n và có tr t t . N u m i ng i u lo riêng thân mình c sung

ng mà thôi, không bi t t ch c là gì, thì làm sao n c Nhà c c ng th nh. iPháp Qu c Tr ng quy t tr các s t i t y, nên ã l y m y ch : C n lao, gia t c và Tqu c mà làm nghi bi u trong n c, Chánh ph c a x mình s n lòng th ng dân, ã locho dân no m, mà c ng lo cho dân r ng trí th c, bi t l ngh a n a.

Nay Chánh ph quy t thi hành h n hòi các ch ngh a c a Qu c Tr ng tuyên b ,th thì chúng ta nên an lòng mà tin c y n i Chánh ph , chúng ta ch ng nên th i chí.

- B m quan l n, n u Chánh ph ý giùm thì lo gì không tr t c. Hi n nay si t c a mình nó tràn lan cùng h t, t trong gia ình ra t i ngoài xã h i. Trong nhà

tr ng thì h c trò không bi t cung kính mang n th y, mà c ng kh , có nhi u th y khôngbi t kính tr ng cái thiên ch c giáo d c, coi môn là k n p l ng cho mình xài mà thôi.Trong gia ình thì v không bi t kính tr ng ch ng, mà nhi u ông ch ng c ng không bi tth ng yêu v ; con không bi t n sanh thành d ng d c, mà nhi u cha m c ng không

n d y d con; anh không bi t th ng em, mà em c ng không bi t kính tr ng anh, cònxã h i thì quá l m, m i ng i u i theo m t ch ngh a này: "Ki m ti n cho nhi u

ng n xài cho ng a nguê sung s ng" ki m ti n mà không a c n lao, dùng ph ngch c t t x u gì c ng c, mi n là c ng ti n là thôi, không k nh n ngh a, không

liêm s , không k danh d .- Nh ng l i ông Huy n nói ó thì úng v i s thi t. Mùi phong hóa c a mình h t

th m, n n luân lý c a mình h t p r i. Tôi nghe b c th ng l u trí th c Tây Nam nghi p nhau mà tr các m i t ông m i ch ra ó, mà Chánh ph c ng ã l u tâm r i n a.

y chúng ta c ng ph i v ng lòng mà ch . Mà gi i quy t cái v n ch n h ng phonghóa thì h t th y chúng ta ph i t n tâm giúp s c v i Chánh ph và b c th ng l u trí th c

i c, ch không nên làm l . Chúng ta trong làng trong xóm, chúng ta chung l ni nh n dân, chúng ta ph i khuyên b o dân cho chúng bi t ng ph i mà i, bi t n o

qu y mà tránh, chúng ta ph i rèn t p cho chúng nó bi t l ngh a liêm s , bi t ham c n lao,

bi t ghét thói x u. M i ng i tùy a v c a mình mà d y dân thì m i có th vãn h iphong thu n t c m c.

- Giáo dân là m t ngh a v cao th ng. Làm cái ngh a v y ai c ng vui mà làmt th y.

- Tôi bày chuy n nói dong nói dài làm cho ông Huy n bà Huy n bu n ng .- B m, không. Quan l n nói chuy n luân lý là chuy n c n ích c a dân, v ch ng

tôi l y làm vui mà c nghe. S quan l n m t, ch v ch ng tôi có bu n ng âu.- b a nào r nh r i tôi s hi p v i ông Huy n mà l p cái ch ng trình d y

dân trong làng trong xóm cho chúng nó bi t ham c n lao, bi t tr ng gia t c, bi t th ng qu c. B a nay trí tôi m c b n lo v án m ng n y l m. Th nào c ng ph i tìm cho ra sát nh n m i c. Mu n cho h s c hoàn toàn, tôi xin ông Huy n vi t r i n p

cho tôi m t lá khai, nói coi êm Chí Cao b gi t ó ông g n mà ông có nghe r y nghe la b n hây không.

- B m, tôi không có nghe r y la chi h t.- Ông bi t sao thì ông c khai ngay, vi t v n t t ý mà thôi, ch ng c n ph i vi t

dài.- sáng mai, r i s n p khai cho quan l n. Theo ý ki n c a quan l n thì vì l nào

mà Chí Cao b gi t?- Theo trí tôi ngh , thì có l b gi t vì tình. Mà gi t ó có l ng sát, ch không

ph i c sát, b i vì âm b ng con dao r c gi y, t c th n nói chuy n gì ó r i n i gi nnên l y con dao ó mà âm, ch không ph i em con dao nhà theo. Còn k sát nh n có

là m t ph n , ho c m t chú trai kiêm th i, b i vì t i m t góc bàn vi t tôi có l mc m t cái kh n mu xoa b ng l a xanh, mà tên b i c a Chí Cao khai thu nay nó

không th y ch nó có kh n y. Duy n bà con gái, ho c m y c p thanh niên kiêm th icó kh n mu xoa l a.

Bà Huy n nghe nói nh v y thì h i g p quan Ch qu n :- B m, quan l n nói quan l n có l m c m t cái kh n l a màu xanh?- Th a, ph i.Bà Huy n ng i suy ngh .Quan Ch qu n nói ti p :- Theo l i bà Huy n thu t tánh n t c a Chí Cao h i nãy, thì tôi càng thêm ch c

Chí Cao b gi t vì tình. Tôi s i qua ng ó mà tìm k sát nh n, ho c may m i g pc.

Ông Huy n áp :- Quan l n lu n bi n nh v y thì có lý l m.Nghe ng h gõ 11 gi , quan Ch qu n m i ng d y cáo t mà v . Ông Huy n

a ngài ra kh i c a ngõ r i ngài i v v i chú b p.Khi ông Huy n tr vô nhà thì bà Huy n ã vào trong phòng c a cô Túy. Ông

Huy n coi cho gia d ch óng c a t t èn r i ông i ngh , mà bà Huy n v n còn l c c trong phòng c a con.

Sáng b a sau ông Huy n vi t lá khai r i ch ng nghe tr ng h u ánh thì ông emra qu n mà n p.

s v v án l p ã hoàn toàn r i, quan Ch qu n m i vi t t phúc b m, màchuy n t n quan Bi n Lý. Trong t phúc th m ngài tóm các l i khai trong h s . nkho ng k t lu n, ngài nói nh v y :

1) Tìm k sát nhân ch a ra m i.2) Tuy không có b ng c ch c ch n, song có vài l làm cho ng i tra v n có th

nghi tên Qu n có nhúng tay trong v này, nên ph i gi i nó n cho quan Bi n Lý nht.

3) Không có l nào làm cho ph i nghi Ngô Th L nh c; tuy v y ã có truy ncho ng i àn bà y ph i t m n i nhà Chí Cao ãi l nh;

4) oán quy t Chí Cao b gi t vì tình và k sát nh n là m t ph n , ho c m tthanh niên kiêm th i, vì có cái kh n mu xoa l a xanh ính theo h s , kh n y l m t igóc bàn vi t c a Chí Cao mà tên Qu n khai m y tháng nay nó không th y ch nó có;

5) Cu c d d m mà tìm k sát nh n còn t n hành hoài và xin phép c y các t c aChí Cao ng xét coi có th t ho c v t chi có th giúp cu c u tra hay không; nh Tòacho phép làm vi c này thì s l p t vi b ng biên các tài v t c a Chí Cao r i giao cho làng

t i gi t m mà i ng i có quy n k nghi p ra m t xin h ng gia tài c a ng i bgi t.

Chi u b a tr c quan Ch qu n sai m t chú cai i gi i tên Qu n xu ng Tòa và n p phúc b m v i h s v v án m ng cho quan Bi n Lý, thì b a sau, m i t ng sáng, ngài

còn n m ngh trong mùng, thình lình bà l n vô phòng kêu ngài th c d y và nói bà Huy nHàm Tân n xin t cho ngài bi t m t vi c c n kíp mà l i quan h l m.

Nghe nh v y quan Ch qu n l t t b c ra ngoài chào bà Huy n r i i r a m tch i u. Trong trí còn ang v v n v v án m ng, b i v y ng r a m t mà ngài nghibà Huy n có nghe tin gì nên n cho ngài hay, l i chính mình bà Huy n i thì ch c tin ytr ng h và c n kíp nhi u l m.

a m t r i, ngài l i ng ngay bà Huy n mà h i bà coi bà mu n t vi c chi. Ngàith y bà Huy n b a nay da m t tái xanh, t ng m o bèo nhèo ch không ph i t i t n nhtr c thì ngài ch ng h ng r i sanh lo trong lòng.

Bà Huy n ng d y th a r ng :- B m quan l n, tôi có m t vi c c n kíp ph i b m v i quan l n. Xin quan l n cho

phép tôi t riêng m t mình quan l n bi t, ng cho ai nghe.Quan Ch qu n g t u nh m l i xin. Ngài c y bà l n truy n cho gia d ch ph i i

t xu ng nhà b p. Bà l n l i kêu b p h u mà d n ng cho vô trong, r i bà l n c ng iqua v n u c a bà m i tr ng mà th m u.

Quan Ch qu n m i bà Huy n ng i l i, r i ngài kéo gh ng i ngang m t ng nóichuy n cho ti n.

Ch c bà Huy n b i r i trong lòng l m, nên bà ng i cúi m t xu ng m t h i m i nói:

- B m quan l n, tôi mu n yêu c u quan l n m t vi c, mà n ây r i tôi ái ng iquá, không dám nói ra.

- Bà Huy n mu n t vi c chi v i tôi thì bà c nói ngay ra, ch ng c n ph i ái ng i.t lu n bà xin vi c chi, n u vi c y không ph m n danh d và ch c nghi p c a tôi, thì

tôi s nh m l i xin li n.- B m quan l n, tôi t i ây mà xin nói chuy n, là nói riêng v i quan l n, là thân

n v i gia ình c a tôi, ch không ph i nói v i quan Ph , Ch qu n.- c, tôi c ng s n lòng mà nghe bà nói.- Mà tôi dám n ây xin nói chuy n v i quan l n, là vì tôi tin ch c quan l n là

ng i có luân lý giáo d c hoàn toàn, bi t th ng gia ình, bi t tr ng danh d , nên tôi m idám n.

- Bà tin không l m xin bà ùng ng i.- Quan l n nói nh v y tôi m i t thi t vi c tôi mu n nói.. êm hôm tr c quan

n vô th m v ch ng tôi, khi bàn lu n chuy n Chí Cao b âm ch t, quan l n có nói bi tch c Chí Cao b gi t vì tình và quan l n s i qua ng ó mà tìm a sát nh n ho cmay m i g p c.

- Th a, ph i. Tôi có nói m y l i y.- Xin quan l n làm n cho tôi bi t coi cái ý ki n c a quan l n ó bây gi v n còn

hoài hay ã d i i.- Th a ý ki n tôi t ra hôm tr c v n còn y nguyên, mà l i v ng ch c thêm n a.Bà Huy n th dài, nét m t r t bu n th m.Quan Ch qu n ng i t nh táo, song c p m t c ngó bà Huy n trân trân, ý mu n

quan sát lòng d bà coi bà tính c n vi c gì. Th y bà d d , ngài mu n m ng giùm,nên ngài h i:

- Ý ki n c a tôi ó không úng hay sao?- B m quan l n, xin quan l n cho phép tôi kh i tr l i câu h i ó. D u úng hay là

không úng c ng v y, tôi cúi xin quan l n i giùm ý ki n y, xin quan l n i qua ngkhác mà tìm a sát nh n.

Nghe m y l i y, quan Ch qu n ch ng h ng r i lo ng i trong lòng l m. Tuy v ymà ngài ph i rán làm t nh b ngoài mà h i :

- N u nói rõ ràng, thì ý bà Huy n mu n tôi tra v n v án m ng ó tôi ph i nghiChí Cao b gi t vì thù oán ho c vì tr m c p, ch ng nghi b gi t vì tình, ph i nh v yhay không?

- B m, ph i.- Xin bà Huy n cho phép tôi h i bà v y ch vì l nào mà bà xin cho tôi ph i làm

nh th ?- B i vì quan l n tra xét mà quan l n do s t tình làm g c, thì tôi e quan l n làm

tan hoang m t c nh gia ình ng m m n ng nàn, quan l n ph i làm lem lu c danhgiá c a m t ng i ch n chánh quân t .

- Tôi làm quan, tôi có l ng tâm v ch c nghi p, tôi có cái trách nhi m c a Nhàc phú thác, n u trong lúc hành s tôi th y cái ng ph i mà tôi tránh xa, tôi không

ch u b c vào, i qua cái khác là ng tôi bi t sái tr c, thì tôi ph i h v i l ngtâm, tôi ph i l i trách nhi m r i còn gì.

- B m quan l n, h i nãy tôi có nói tr c, tôi n c u xin v i ng i thân c n c anhà tôi, ch không ph i c u xin v i quan Ch qu n.

- Ng t vì vi c c u xin ó là vi c c a quan Ch qu n, ch không ph i vi c c ang i thân c n, b i v y ng i thân c n không c phép nh m l i c u xin.

- Vì tôi có hy v ng ch c xin c, nên tôi m i dám t i ây mà xin. Quan l n ny cái th t v ng mà thay cái hy v ng cho tôi hay sao?

- Tôi i hy v ng c a bà ra th t v ng, thì tôi bu n l m, bu n vì không làm v alòng ng i tôi ã th n. Nh ng vì t i b c n nh h n t i h l ng tâm v i t i l i tráchnh m, b i v y thà tôi ph m cái t i b c n có l trong d p khác tôi còn mong chu c l i

c, ch ph m hai t i sau thì không th nào mà chu c l i c. H i nãy bà Huy n cónói bà tin tôi là ng i có luân lý giáo d c. Vì cái luân lý giáo d c y nên tôi không th

l ng tâm, l i trách nh m.

- B m, quan l n làm cho h p l ng tâm, cho tròn trách nh m, quan l n ph i pháho i m t nhà ng m m, ph i xô ngã m t danh giá r t x ng áng, quan l n c ng

ng hái mà làm, không do d m t chút nào h t hay sao?- Th a bà, lành là lành ch không ph i d , t t là t t ch không ph i x u. D mà

mu n làm cho ra lành, x u mà làm cho ra t t, thì là d i trá. Lành và t t ngoài mà d i trá trong thì không b ng ngoài d và x u mà trong thành thi t. N u gia ình m m

thì ai phá nát c; n u danh giá x ng áng thì ai xô ngã c.- H a v i ph c là gi ng vô ch ng. Nhi u khi mình ng h ng ph c, r i h a

n thình lình, không th tránh kh i.- H a hay là ph c u do n i tr i nh. N u tr i nh mình mang h a thì ch y

âu cho kh i. Mà tôi tin ch c ng i lành, d u có h a i n a cái h a y không l n.Nói ã h t l i mà quan Ch qu n không xiêu lòng, bà Huy n càng thêm bu n b c,

bà ng i l ng thinh suy ngh m t chút r i lau n c m t mà nói x ng x m:- B m quan l n, vì s h th n nên nãy gi tôi nói dông dài, làm m t thì gi c a

quan l n, cúi xin quan l n tha l i. Bây gi tôi xin b m thi t ph t cho quan l n rõ. Chánhtay tôi âm Chí Cao ch t, ch không ph i ai âu. Xin quan l n ng tra xét làm chi cho

t công. N u quan l n không ngh tình v ch ng tôi, thì quan l n b t li n tôi mà n pcho Tòa i. D u tôi ph i b x t hay là b ày chung thân thì tôi cam ch u.

Bà Huy n nói m t h i r i ng i tr tr , s c m t qu quy t ch không bu n th ma.

Quan Ch qu n chau mày, ngó ngay bà r i l c u và c i nói:- Không có lý. Tôi không th tin c. B i duyên c nào bà gi t Chí Cao?- B m quan l n, t i hôm qua nh ng l i tôi thu t chuy n Chí Cao n th m r i

ch c gh o tôi, u là l i gian d i, vì có ông Huy n tôi ó nên tôi không dám nói thi t.m, Chí Cao t p v n nói hay l m. Nghe nó nói chuy n thì tôi mê m n, r i ch ng nó m

i ch c gh o thì tôi ng tình, không th ch ng c c. Tôi em lòng th ng nó, r i tôiquên h t danh giá trinh ti t, không k ch ng con gì n a. Tôi t tình l v i nó r i sau tôi

i bi t nó là th ng m, trau câu v n, chu t l i nói ng phá trinh ti t, h i gia can c ang i ta. Tôi n n n s l m l i, tôi h th n v i ch ng con, tôi t c gi n lung quá, khôngth d n c, nên êm ó tôi lén ch ng con mà qua nhà nó, r i th a lúc nó h tôi m i

y con dao r c gi y c a nó trên bàn tôi âm nó té s p r i tôi l t t m c a ch y v .Vi c thi t nh v y ó. Xin quan l n th ng giùm ph n tôi. ã bi t h mình ph m t i thìph i n t i, không nên tr n tránh, b i vì d u ki p này mình tr n kh i i n a, thì ki p saumình c ng ph i n. Hôm nay tôi mu n khai thi t v i quan l n ng ch u t i ph t cho

i. Ng t vì tôi th y con, tôi th ng yêu; tôi th y ch ng, tôi t i nghi p, n u tôi tù thìcon tôi b v , ch ng tôi mang ti ng x u h , m nh v y thì con làm sao mà l y ch ngch t t c, v nh v y thì ch ng làm sao mà giao thi p v i ng i ta. Tôi cúi u xinquan l n th ng giùm ph n con tôi, gi giùm danh giá cho ch ng tôi, ng gia ìnhtôi ph i rã r i nh c nhã. n n c này mà ch ng con tôi c ng không dè. Ch ng ch ng tôihay, ch c ng t v n, ch ng con tôi hay, ch c chúng nó h t yêu th ng, h t kính tr ng tôi

Bà Huy n nói t i vi c ch ng con thì bà khóc d m d , gây ra m t c nh coi th mthi t h t s c.

Th mà quan Ch qu n ng i t nh queo, không ng lòng, mà c ng ch ng b t bình.i bà Huy n b t khóc r i ngài m i ch m rãi nói:

- Không có lý.- Quan l n còn i lý gì n a? Tôi mê v n nói c a Chí Cao, tôi k t tình v i nó, sao

tôi bi t nó là th ng m, ã có v con r i, tôi n n n, tôi gi n tôi âm nó ch t. Côngchuy n nh v y ó, sao l i không có lý?

- Tôi xin l i v i bà Huy n, tôi e s chuy n bà m i nói cho tôi nghe ó là câuchuy n bà t ng d t tôi i qua ng khác. Tôi nói không có lý là b i m y kho ngnày.

1/ Ng i nói chuy n khôn ngoan nh bà, có trí sáng s a nh m l nh bà, khôngth nào mê v n nói c a Chí Cao, không th nào b Chí Cao g t c.

2/ êm hôm qua bà ti p chào và nói chuy n cùng tôi v i m t t cách vui v , tnhiên, không gi ng v i t cách c a ng i b t chánh, ã th t ti t v i ch ng r i còn ph m

i sát nh n m i cách vài b a tr c.3/ Ng i bi t th ng ch ng th ng con nh bà thì không th l y trai c.- Quan l n lo tìm ki m k sát nh n. Tôi ra m t mà ch u t i. Sao quan l n l i không

ng lòng?- Tôi không b ng lòng là vì tôi bi t bà không ph i là k sát nh n mà tôi ng

ki m.- Tôi ra ch u t i mà quan l n không công nh n t i c a tôi, thi t tôi l y làm l quá.- Tôi không ch u công nh n t i c a bà, là vì tôi nghi bà mu n hy sinh c thân danh

ng che y giùm t i c a ng i khác. Vi c nh v y ó, có chi l âu.- Tôi ch u t i r i, bây gi quan l n nh l nào xin cho tôi bi t.- Tôi xin bà hãy v nhà yên và ng cho ông Huy n bi t nh ng câu chuy n bà

nói v i tôi nãy gi ây, b i vì n u ông Huy n bi t thì ông bu n ch không ích chi. - Quan l n còn lo tìm k sát nh n n a thôi?- Vi c ó là ph n s c a tôi, xin bà ng lo. H i nãy bà có nói: “H ph m t i thì

ph i n t i, không nên tr n tránh”. Câu y hi p v i o c l m. y v y bà ph i chong i ph m t i thong th mà n t i, bà ch ng nên giúp h tr n tránh.

- Bà Huy n ch c l i mà than m t mình: “Ch t còn gì”- Quan Ch qu n th y ch ngài oán ã không nh m, ngài càng v ng lòng , nên

nói m nh:- Th a bà, sanh v i t là l t nhiên c a o Tr i. Loài ng i u trong vòng cái

o y. Sanh là trong vòng o mà i ra, còn t là tr v v i o. y v y mình ch ngnên vui hay là bu n v s sanh t . Hu ng chi n u mình làm u b t ngh a nên ph i ch t,thì s ch t y áng l m, không nên ti c; còn n u mình làm u ngh a thì có l nào Tr ikhi n mình ph i ch t hay sao mà s . Tôi xin bà hãy thành tâm mà tin o Tr i, hãy v ngchí mà v ng lu t n c. Lu t tr i hay lu t ng i c ng u công bình h t, ph i tin nh v y,

ch ng nên nghi ng i. N u bà c n ng theo n n o c c a ông cha ta mà i thì d up ho n h a, d u g p nguy hi m, bà c ng kh i bu n r u, kh i lo s .

c nghe nh ng l i khuyên ch a chan o c y thì bà Huy n m i b t bu nn l n. Ch ng quan Ch qu n nói d t l i, bà th ng th ng ng d y và nói bình t nh:

- Tôi r t c m n quan l n. Tuy quan l n không nh n l i tôi xin, không ch u theo ýtôi mu n, song quan l n ch giùm ng o c cho tôi i, y c ng là n tr ng... Bâygi tôi mu n yêu c u quan l n m t u, là gi kín giùm các l i tôi m i t riêng v i quan

n ó.- Quan Ch qu n v i vã ng d y mà áp:- Xin bà Huy n an lòng. Ch ng nh ng là danh d nên ph i gi kín nh ng l i tâm

phúc b i tin b ng tôi nên bà m i dám t v i tôi, mà l i còn vì luân lý nên tôi ph i ránquên h t nh ng l i y, tôi quên c ng nh m y ng Linh m c quên các l i x ng t i c atín v y.

Bà Huy n nói:- Cám n quan l n.

i cúi u t giã mà v .Quan Ch qu n c ng i ch ng tay lên trán, m t ngó ra c a s mà suy ngh cho t i

ch ng nghe tr ng h u ánh ngài m i t nh gi c m ng i thay y ph c ng làm vi c.

Bà Huy n ngoài dinh qu n i v , khi b c vô c a ngõ bà th y ông Huy n ngng trong v n hoa mà xem ki ng, thì trong lòng bà r t ng n ng i, song bà ph i g ng

mà gi c ch t nhiên, nên bà c x ng x m i vô.Ông Huy n h i êm ái:- Bà nó i âu s m d v y?- Tôi ra ngoài ch m t chút.- Bà th y Bang C c i Sài Gòn ã v hay ch a?- Không th y... Tôi không có i lên phía ó. Ông h i Bang C c chi v y?- Mu n h i th m giá lúa coi nh khá thì bán b t m t chài.Bà Huy n th ng th ng i vô nhà, b c lên th m m t bà coi bu n hiu.Cách m t lát ông Huy n i l n ra ngoài ng ng ngó m y hàng d a. Ông th y

ng qu n T i i ngang qua thì ông kêu ng l i mà h i:- H ng qu n, em i âu ó?- B m, tôi i ra nhà vi c.- Hôm nay em có lo d d m coi ai âm Chí Cao ó hay không?- B m, tôi d hoài mà tìm ch a ra m i.- Em ph i rán mà tìm cho ra a sát nh n ng giao cho quan l n. Chí Cao v

n nhà mình, mà b ng i ta âm ch t, mình không bi t ai âm thì coi k quá. Hu ngchi quan l n m i l i tr n nh m qu n mình, r i x y ra vi c nh v y, mình b t không c

a sát nh n, té ra mình không h t lòng giúp s c v i quan l n. V y em ph i rán mà dm cho k .

ng qu n ng trân trân, không tr l i n a, m t ngó mông qua bên kia sông r ingó ông Huy n, b suy ngh lung l m. Cách m t h i th y b c t i ng sát m t bên ôngHuy n r i nói nh nh :

- Có m t vi c k quá, tôi th y h m rày mà không dám nói ra.Th y b bí m t, nghe gi ng minh mông, thì ông Huy n l y làm l , nên ông ngó

ng qu n r i c ng nói nh nh :- H ng qu n th y vi c gì mà k ?- Xin ông b c n i l i ng này, r i tôi s b m cho ông nghe.Ông Huy n li n i theo H ng qu n tr vô phía trong, i trên ng làng d c theo

mé r ch. M t tr i s m m i chói trên ng n cây sáng lòa, n c l n tràn tr nh y lên g n t ing. Hai ng i i th ng th ng c ng nh d t nhau i ch i, ông Huy n trông nghe cho

mau, mà H ng qu n c l ng thinh không ch u nói.Ch ng qua kh i vuông rào c a ông Huy n r i, mà còn xa nhà H ng qu n,

kho ng y v ng v , d a cau ph lá r m r p, H ng qu n m i ch u d ng l i mà nói:- B m ông, thu nay tôi th n c a ông bà nhi u ch ng nh ng ông cho trong

n trong t mà thôi, mà bà còn giúp lúa giúp ti n cho tôi luôn luôn, ng tôi cóph ng th làm ki m c m nuôi con. Ngày nay gia ình tôi c no m, ó là n c a ôngbà, ch ng bao gi tôi dám quên. Ông c ng bi t thu nay vi c nhà c a ông bà tôi coi nh

vi c nhà c a tôi; ông bà vui thì tôi vui, ông bà bu n thì tôi bu n. H m nay tôi có m tvi c, mà vi c y can h n nhà c a ông, nên tôi mu n t cho ông bi t, mà r i tôi s ôngbu n, b i v y tôi do d hoài, tôi không dám nói ra. n b a Chí Cao b âm ch t, tôi ntra xét, tôi th y có nhi u cái nó làm cho tôi ph i lo s h t s c; n u quan Ch qu n ngài

ng th y nh tôi, thì khó lòng l m. May ngài không th y. Mà quan Ch qu n c a mình,ngài thông minh, l i dè d t. Không bi t ch ng ngài th y r i, song ngài ch a ch u nói ra.Mà d u h m nay ngài ch a th y i n a, thì mai m t tôi s ngài c ng th y. V y tôi t ngnên t cho ông bi t ng ông li u tr c thì hay h n.

ng qu n nói dòng do quá, mà c ng ch a ch u cho bi t chuy n gì, b i v y ôngHuy n nóng n y, ông ch n mà nói:

- Có vi c chi H ng qu n c nói ngay i mà.- B m ông, tôi nói ra ch c ông lo l m.- N u ph i lo thì càng nên nói cho tôi bi t ng tôi lo ch .- B m ông, hôm ông bà i Sài Gòn, êm nào t i tôi c ng i tu n ng coi ch ng

nhà cho ông. M t êm, l i 10 gi , tôi ng ngoài ng, mà d a góc rào, lóng nghe coitrong nhà ng t nh th nào. Tuy êm không có tr ng, nh ng mà nh tr i sáng nên tôith y d ng m t ng i m t tr ng phía sau nhà b p i ngang qua v n tr u, r i v t ràochui qua v n c a Chí Cao. Tôi nghi n tr m nên ng i núp d a g c cây d a mà coich ng. Tôi ng i h n m t gi ng h , không th y l chi n a. Tôi ng d y tính i ra ch ,thì tôi th y d ng ng i m t áo tr ng bên v n Chí Cao tr qua v n mình, c ng ingang v n tr u mà i vô sau b p. Tôi nghe chó trong nhà có h c h c vài ti ng r i êm,ch không s a. Tôi i ra ch , g n m t gi khuya tôi tr v rình n a, rình n g n 4 gi ,tôi không nghe th y vi c chi l , nên tôi v mà ng . Sáng ngày sau tôi l i nhà h i cô ba cóvi c chi l hay không thì cô ba nói không có. êm sau tôi rình n a. C ng l i 10 gi , cócái bóng tr ng i qua v n Chí Cao nh êm tr c. Mà b a nay tôi nom theo cái bóngy, tôi l n l n i ngoài ng, ch ng t i nhà Chí Cao, tôi l i th y t i hai cái bóng tr ng i

vô c a r i m i t èn trong nhà. Tôi ngoài ng, tôi rình hoài, n g n 4 gi khuyatôi m i th y hai cái bóng trong nhà Chí Cao m c a i ra, t i rào phía sau r i thì m tcái bóng i qua bên v n c a mình. B a sau tôi l i h i th m n a, thì cô ba c ng nói làbình an. êm k ó, tôi i rình n a, thì không th y chi h t. Vi c tôi th y nh v y ó.

- H ng qu n th y d ng n ông hay là n bà?- B m, êm không có tr ng, ph n tôi thì ngoài xa, nên tôi không th y rõ c.Ông Huy n ng suy ngh . Thi t qu l i tiên tri c a H ng qu n nói h i nãy ó

trúng l m, không l m. Cái nét m t th th i bình t nh c a ông Huy n bây gi ã bi n ranét h m h t l . Ông suy ngh m t chút r i nói:

- H ng qu n em th y ng i ta thi t, hay là ban êm tr i t i em th y tàu cau d aph t ph r i em t ng ng i ta?

- B m, tôi th y ng i ta thi t, song t i ng xa, l i m c tr i t i nên không bi tch c n ông hay n bà.

- N u qu thi t nh v y thì có l v Chí Cao b âm ch t có can h n ng itrong nhà tôi còn gì.

- Tôi c ng ngh nh v y, nên m y b a rày tôi không an lòng.- êm hôm qua quan Ch qu n vô th m tôi, ngài nói ngài nghi Chí Cao b gi t vì

tình, mà ng i sát nh n có l là m t n bà con gái, ho c m t thanh niên kiêm th i, b ivì ngài có l y c m t vuông kh n mu xoa l a xanh. H ng qu n có th y trong xómmình ây có ai dùng kh n l a xanh hay không?

- B m tôi không ý n s ó.- Quan Ch qu n nghi nh v y tôi ngh ph i l m. Trong nhà tôi có a nào có

kh n l a xanh?... Tôi không th y... tôi v tôi h i th bà nó coi bà nó có th y haykhông. Cha ch , n u thi t có ng i trong nhà tôi can h n v án m ng này thì tôi mangti ng quá.

- Quan l n mình thông minh l m, mà ngài l i l u tâm v v án này. Tôi ch c s mmu n gì r i quan l n c ng tìm ra m i. Ông quen v i quan l n nhi u. V y tôi t ng ôngnên d h i trong nhà cho k . Nh ng không có chi h t thì thôi, còn nh có s chi ángnghi, thì ông nên tính tr c v i quan l n, ch ng có b ông mang ti ng mang

m.- H ng qu n li u nh v y có ch ph i, mà c ng có ch không ph i. V vi c

ng qu n m i nói v i tôi ó, thì t nhiên tôi ph i l p th mà d ý h t th y m y ng itrong nhà tôi. Vi c ó tôi ph i làm g p. Còn n u h i mà có lòi ra qu trong nhà tôi cóng i can h n v án m ng, tôi nói thi t, d u v con tôi i n a, tôi c ng n p cho quanCh qu n tr t i. Quan l n c a mình là ng i úng n công bình chánh tr c, b i v y vính ng i trong nhà tôi có t i, có l nào tôi dám nh n cái tình thân c n mà c u xin quan

n b pháp lu t, trái ch c v , ng che tôi.- B m, tôi nói ph ng v y thôi, ch vi c ó quan h quá, xin ông suy ngh cho k

mà nh t, tôi âu dám bàn b c- V y mà vi c H ng qu n rình th y m y êm tôi i kh i ó, h m nay H ng

qu n có t cho quan Ch qu n bi t hay không?- B m ông, không. Vì vi c y can h n nhà ông, nên tôi không dám t v i quan

n. Tôi t riêng cho m t mình ông bi t mà thôi.- Cám n H ng qu n. Thôi tôi lo li u. Nghe H ng qu n nói chuy n, thi t nãy

gi tôi lo lung l m. S gi t ng i là m t s tàn nh n, lu t n c tr ng tr thi t n ng. Ainh n tâm gi t ng i, t nhiên ph i ch u hình ph t. y là l công chánh, ng i ph m t ikhông c phép than van, mà thân nh n c a ng i y c ng ch ng nên th ng ti c. B i

y tôi không c n lo s sát nh n, tôi lo là lo cái duyên c gây ra s sát nh n mà thôi.ng qu n, em hi u hay không?

- B m ông ... hi u.- , qua lo ch ó, lo cái danh giá c a qua kh tâm trau d i m y m i n m nay nó

ph i ng nghiêng lem lu c h t, cái h nh phúc mà qua nh tr i ban th ng cho qua vuing b y lâu nay nó s tan v m t h t ó em.

- D tôi c ng lo nh v y, b i v y h m nay tôi s quá.

Ông Huy n nói t i ây thì ông bu n quá. Ông ng ngó mông m t h i, khônghi u lúc y tâm h n ông bi n hóa cách nào, mà thình lình ông day l i, s c m t xem r tnghiêm ngh , ông nói v i H ng qu n v i cái gi ng qu quy t:

- H ng qu n, qua t ng mình gi u quan Ch qu n, mình có l i nhi u, l i v ing i ch p chánh tr dân trong x , mà c ng l i v i l ng tâm c a mình n a. Qua ph i ili n v i em t i dinh qu n mà b m thi t s em rình th y ó cho ngài bi t, làm nh v ymình m i tròn ph n s .

ng qu n bi n s c, l t t can:- B m ông không nên v i.- Sao l i không nên? Ph i làm nh v y m i úng n.- B m, tôi th y l m , có ch c ch n chi âu. N u ông em mà t v i quan Ch

qu n, thì t nhiên quan l n ph i tra xét. Ví nh tra xét mà ra m i thì ch ng nói làm chi,còn nh tra mà không có chi h t, thì v l quá, nhà ông mang ti ng, mà s quan Chqu n c ng mang ti ng n a.

- Sao mà quan Ch qu n mang ti ng?- B m, tra xét không có chi h t t nhiên quan Ch qu n b qua. Ng i ngoài h

không hi u ông và quan Ch qu n u làm tròn ph n s , h th y ông thân c n v i quanCh qu n mà quan Ch qu n tra v n ng i trong nhà ông v v án m ng r i b êm, chicho h kh i gièm si m, h nghi ông n n n r i quan Ch qu n v tình, nên yêm n t i ác.Tôi t ng ông nên h i d ng i trong nhà tr c ã. N u qu có ng i can h n v án

ng thì ông t cáo c ng ch ng mu n chi.Ông Huy n suy ngh r i g c u áp:- H ng qu n nói có lý. Qua nóng quá nên không ngh k p t i ch ó. V y qua

nhà qua h i d cho k l ng r i s hay.Hai ng i d t nhau i tr ra, t i c a ngõ r i ông Huy n t bi t H ng qu n mà tr

vô nhà, ngoài m t thì nghiêm ngh , mà trong trí thì t l l m.

Ngày y ông Huy n Hàm Tân trong trí t l hoài, n m ng i không an, c i ra ivô th m tính coi ph i dùng ph ng ch c nào mà d h i cho ra m i.

n chi u, ông l i ng i t i bàn vi t d a c a s , tay ch ng trán mà ngó ra v n.Ông h i trong trí: trong nhà mình ai có th m c tr ng mà qua nhà Chí Cao? M y a

n trai, ban êm r nh vi c, chúng nó th ng m c tr ng mà i ch i. Con B ng nhi ukhi c ng m c tr ng, mà con cháu mình c ng v y. Ph i m y a b n trai th a d p mìnhi kh i và ban êm ngh vi c nên chúng nó qua r b i c a Chí Cao i ch i hay không?

Hay là con B ng ho c con cháu mình có t tình v i Chí Cao nên ban êm lén qua nhàtình nh n nói chuy n? Còn a nào có kh n l a xanh? Con cháu mình, mà có gi i l m làcon B ng, thì m i có cái kh n y c, ch không l s p b n trai có.

Ông ng suy ngh nh v y, b ng th y bà Huy n phía sau i ra. Ông kêu bài, m i bà ng i m t bên bàn vi t, r i ông nói:

- êm hôm qua, quan Ch qu n có nói lúc khám xét v án ngài có l m c m tcái kh n mu xoa l a xanh t i góc bàn vi t c a Chí Cao. Tôi l i có nghe m t vi c khác nólàm tôi nghi cái kh n l a xanh ó trong nhà mình mà ra. Thu nay bà có th y trong nhàmình a nào có kh n mu xoa l a xanh hay không?

- Không có a nào có kh n nh v y h t.- Bà hãy nh l i cho k . Vi c này s tr nên r c r i l m, ch không ph i ch i âu.- Thi t tôi không th y a nào có kh n th ó.- Con Huyên có hôn?- Không.- Con Túy, con Ng có hôn?- Không.- Con B ng?- Không.- M y a b n trai có hôn?- S p ó mà xài kh n mu xoa l a n i gì!- Bi t ch ng âu. Bà làm n kêu giùm m y a b n trai ra t i ây cho h t ng

tôi h i m t chút.- Ông mu n h i vi c chi? Chúng nó có kh n l a âu mà h i.- y! Bà kêu giùm ra ây cho tôi mà. Tôi h i v kh n, mà tôi còn h i vi c khác

a.- Vi c khác là vi c gì?- i chút n a r i bà s bi t. Lúc tôi v i bà i Sài Gòn, nhà có vi c k l m.- Vi c gì mà k ?Bà Huy n c h i d n lân không ch u i kêu. Lúc y em Ng l i i ngang qua. Ông

Huy n bèn bi u nó i kêu h t 4 a b n trai ra cho ông d y vi c.Cách m t h i, r i rác 4 chú b n trai t u m t t i ch bàn vi t. Ông Huy n kêu

a nh h n h t, m i 20 tu i, tên Tú, tánh nh m l vui v , l i ng g n r i ông h i:

- Thu nay mày có xài kh n mu xoa l a xanh hay không?- B m, không.- M y th y trong nhà này có a nào xài th kh n ó hay không?- B m, không.- Mày có quen v i ông Chí Cao ho c v i ng i b i c a ng hay không?- B m, không.- Cái nào mày c ng “b m không” h t th y.- B m, t i không nên con nói không.- Trong lúc tao i Sài Gòn, nhà ban êm m y có v ch rào phía sau v n tr u mà

qua v n c a Chí Cao hay không?- B m, con có qua b n làm chi. Ban ngày hay là ban êm con c ng không có qua

n.- M y có th y a nào lén v ch rào qua b n ban êm, lúc tao i Sài Gòn ó

không?- B m, không có th y. H t i thì con ng , con có th y chi âu.Ông Huy n h i luôn ba ng i kia n a thì h c ng khai y nh tên Tú. Có l các l i

khai u làm cho ông Huy n th t v ng v ch ông mu n, b i v y ông cùn qu n khoát taybi u b n tên b n i h t, song ông d n v i ph i kêu con B ng lên cho ông bi u.

- Bà Huy n ng d y i vô trong. Ông Huy n c m bà l i thì bà nói bà i u ngc r i bà ra.

Cách m t lát, bà Huy n tr ra m t l t v i con B ng.Ông ch a k p h i con n thì bà ch p h i tr c ông:- Ông h i vi c gì nghe k quá v y? Lúc mình i Sài Gòn, nhà ban êm có a

nào lén v ch rào chui qua bên v n Chí Cao hay sao?- Có. Qu có nh v y. Ng i ta th y luôn hai êm.- Ai th y ó?- Bà h i ai th y làm chi. Tôi nói có ng i ta th y thì r i.- Qua v n Chí Cao làm gì? V n nh v n hoang, có trái âu mà hái tr m.- Ch chi v n có trái cho ng i ta hái tr m, thì ph c c l n bi t ch ng nào.

Thôi, bà cho tôi h i con B ng m t chút.Ông Huy n h i con B ng c ng nh h i b n ng i b n trai kia. Mà con B ng c ng

tr l i nh h , ngh a là không có kh n lu xanh, trong nhà không th y ai có, ban êmkhông có lén qua v n Chí Cao, mà c ng không th y ai i qua b n h i nào và bi t m tng i b i c a Chí Cao ch không quen.

Ông Huy n d y con B ng i kêu cô Huyên.- Xin ông thôi.- Sao mà thôi?- Vi c k c c nh v y mà ông h i b n bè r i ông h i t i con cháu trong nhà n a,

thì i v i tôi t trong nhà chúng nó h th n quá. Xin ông th ng giùm con cháu m tchút.

- Tôi có ghét con ghét cháu âu. Vì danh d , vì h nh phúc c a gia ình, nên tôiph i nói h t th y m y ng i trong nhà này. N u tôi h i tôi t mà không h i con cháuthì b t công b t chánh.

- Ông h i con Huyên có ích gì? Tr c khi mình i Sài Gòn thì con Huyên ã i vbên Sa éc r i. Ch ng mình v t i nhà r i nó m i tr qua; nó có hi u ai chun qua v nChí Cao âu mà ông h i.

- , ph i. Con Huyên không có nhà. Mà còn v kh n. Tôi mu n h i nó kho ngó.

- Ông th y nó có kh n l a xanh h i nào hay sao mà ông h i? Tôi xin ông ng h ii con cháu mà t i nghi p cho chúng nó.

- Thôi, con Huyên m c v bên Sa éc, nên không hi u, thì b nó ra. Bây gi tôimu n h i con Túy.

- Con Túy nó au mà h i gi ng gì.- Th nh c u s s a mà ngh a gì. Xin bà kêu nó ra ây.- Nó chóng m t làm sao mà i c. B t nó i, r i nó té l u càng thêm kh .- Bà v n nó.- Không c.- Th nào tôi c ng ph i h i con Túy, vì lúc mình i kh i, nó làm ch m t mình

trong nhà, l thì tôi ph i h i nó tr c h t.- Tôi xin ông ng h i nó vi c gì h t.- T i sao v y?- Nó au, nên ph i cho nó ngh an. Tôi cúi xin ông th ng giùm con m t chút.- Thôi, tôi vô trong bu ng tôi h i nó.- T i nghi p nó l m ông ôi! Ông mu n gi t con hay sao?- H i m t chút, ch có làm gì âu mà gi t nó.- Nó nh c u chóng m t, n m li t d y không n i. Ông h i l n x n m t trí nó ch t

c ch ph i ch i sao? - Tôi không hi u t i sao mà bà l i c n tr , không ch u cho tôi h i con Túy. Tôi

bi t thu nay lòng d nó ngay th ng l m, h nó bi t thì nó nói nh u, không s chi h t, b iy tôi m i quy t h i nó.

- Tôi không b ng lòng. nó m nh r i ông mu n h i vi c chi ông s h i.- Ph i h i g p, tr không c.- Tôi nh t nh lúc con au, tôi không cho ông làm r i trí nó..- Thi t nh v y hay sao?- Thi t nh v y.- Bà không ch u cho tôi h i nó, thôi tôi cho ng i khác h i. H ng i khác h i

thì bà h t c n tr c. Tôi s ng i ta h i t i bà n a a.Ông Huy n nói m y câu sau v i m t cái gi ng g t gao gi n d . Ông l y m t t

gi y vi t th r i ng i vi t, không nói t i bà n a. Bà Huy n c ng gi n nên b i vô trong.Ông Huy n vi t th r i ông b vô bao niêm l i k l ng. Ông c m phong th i ra

n hoa, th y th ng Tú ng t i cây g n c a ngõ, ông x m x m i l i ó mà aphong th cho nó và nói:

- M y c m th này i ra qu n a cho b p h u và d n ph i trao cho quan Chqu n li n bây gi . i i cho mau.

Tên Tú lau tay cho khô r i lãnh th i li n.

Ông Huy n tr vô v n hoa, ch p tay sau l ng i qua i l i.

Tan h u ã lâu r i, mà quan Ch qu n c ng i t i bàn vi t c m c i vi t hoài, b pu không dám óng c a nhà h u, mà bà l n c ng không dám ra m i quan l n i gi i

khát.Ch b p h u ang ng i lim dim ngoài c a, trông cho mau c v tr i n c m,

thình lình tên Tú b c vô a phong th c a ông Huy n và m n trình li n cho quan l n. Ch b p th y quan l n ang vi t nên l p ló không giám vô

Cách m t h i, quan Ch qu n ng c lên th y chú b p thì h i:- Mu n chi ó, chú b p- B m quan l n, có th c a ông Huy n hàm d n a g p cho quan l n.- em vô ây.Quan Ch qu n l y th m ra xem, thì th y th nh v y:"Kính b m quan l n,Tôi kính b m cho quan l n rõ: tôi m i nghe gi ng nh trong nhà tôi có manh

i xa g n v v án m ng mà quan l n ng tra xét ó. Ti c vì tôi không có th h i màphân manh m i y c, v y tôi cúi xin quan l n vui lòng d i gót n nhà tôi ng traxét t ng t t cho ra ch n lý.

Cúi xin quan l n nh m l iHuy n Hàm TÂN

Kính bái th "Quan Ch qu n c th r i ngài l c u th ra, th ng th ng x p th b vào h c t

i ng d y b c ra c a mà i, không nói cho bà l n hay, mà c ng không d y b p h ui theo.

c vào c a ngõ c a ông Huy n Hàm Tân, quan Ch qu n th y ông ng thth n trong v n hoa, thì i ri t vô. Ông Huy n th y quan Ch qu n i m t mình thì c ng

n b ón r c. Ch khách chào nhau và d t nhau i vô nhà. Ông Huy n th y m t tênn làm v n ang lui cui nh c g n ó thì kêu mà bi u nó i m i H ng qu n.

Quan ch qu n thì nghiêm ngh , còn ông Huy n thì t l , c ch y làm cho cu ci di n chi u nay ã không vui v , mà còn có không khí n ng n khó ch u.

Quan ch qu n v a ng i, thì bà Huy n trong b c ra chào, nét m t quy t oánch không có v bu n lo.

Quan Ch qu n không nói t i vi c ngài m i c trong th , có ý nh ng cho ôngHuy n kh i u, ng d coi vi c nhà c a ông Huy n chuy n bi n ra th nào.

Công vi c n ây, d ng nh ông Huy n h i ng s ông vi t th m i quan Chqu n. Ông ngó bà v i c p m t bu n hiu và ng i im lìm không nói chi h t. Bi t ch nhàkhó m mi ng, và quy t em s tín nhi m thay s ng n ng i y, quan Ch qu n m ich m rãi h i ông Huy n:

- Ông Huy n nghe vi c chi mà ông nói v án m ng d ng nh có manh m i ?

Câu h i y d ng nh xô y ông Huy n b c t i, l i c ng ch n ng khôngcho ông th i lui, b i v y ông ngó bà r i th ng th ng nói :

- B m quan l n, vi c ó nh v y: h i s m m i này tôi nghe ng i ta nói kín chotôi bi t lúc v ch ng tôi i Sài Gòn tr n 10 b a, thì nhà m t êm n , l i 10 gi , cóbóng ng i m c tr ng, không rõ àn ông hay àn bà, phía sau v n tôi v ch rào chám tr u mà qua bên v n Chí Cao r i h n m t gi sau cái bóng y tr l i. êm saung th y nh v y n a, mà l n này bên v n Chí Cao l i có thêm m t cái bóng n a, hai

bóng l n l n i vô nhà Chí Cao, n g n sáng m i tr ra t i rào, r i m t cái i qua bênn c a tôi. Nghe nh v y tôi mu n b m li n cho quan l n hay h i s m m i, mà r i tôi

ngh vi c ng i ta th y th p th , ch không rõ ràng, b i v y tôi tính n h i d ng itrong nhà coi có a nào ho c qua hái tr m trái cây bên v n Chí Cao, ho c quen v i tên

i c a Chí Cao nên qua r i ch i, ho c có t tình v i nó hay v i ch c a nó nên th alúc êm v ng lén qua nói chuy n. Tôi h i h t m y a b n trai b n gái trong nhà thìchúng nó u nói chúng nó không hay bi t vi c ó. Tôi mu n h i luôn con và cháu thì

n bà c a tôi không vui mà cho tôi làm, nói r ng cháu tôi, là con Huyên, m c v bênSa éc lúc tôi i kh i, nên nó có hi u vi c ó âu mà h i: còn con gái tôi, là con Túy, tuynó nhà làm ch m t mình, song nó nh c u chóng m t ba b n b a tr c khi v ch ngtôi v , c n m mi t trong phòng cho t i b a nay b nh c ng ch a d t, n u tôi h i r i làm

n chí nó, thì t b nh càng thêm n ng. Vì ngh a v ch ng mà tôi ph i l i o công bìnhchánh tr c, không h i c con cháu cho rõ ràng. Tuy vi c h thi t l nào ch a bi t ch c

c nh ng mà n u tôi b qua thì l ng tâm không an. Vì v y nên tôi ph i d p tình thânái gia ình mà b m b ch v i quan l n, là ng i có quy n mà làm cho rõ công lý. M imanh v án m ng ch có bao nhiêu ó. Quan l n thong th mà tra xét coi ng i nào bên

n tôi i qua v n Chí Cao luôn hai êm trong lúc tôi i Sàn Gòn, hai êm y là haiêm nào, có ý gì mà i qua l i bên v n Chí Cao nh v y, cái bóng qua l i mà ng i ta

th y ó, n ông hay n bà, s qua l i ó có can h chi n s Chí Cao b âm ch t cáchít b a sau hay không.

Ông Huy n nói v a d t l i thì bà Huy n ti p nói li n:- B m quan l n, ông Huy n tôi nghe th p th , ch không có ích xác, mà làm náo

ng trong nhà, Ông kêu b n bè l n nh , trai gái, m t mà tra h i: ông mu n tra h i t icháu t i con n a. Cháu tôi nó i Sa éc tr c khi v ch ng tôi i Sài Gòn, ch ng vch ng tôi v nó m i v , nó bi t chi âu mà h i. Còn con tôi thì v ch ng tôi i Sài Gòn, nhà nó au l m li t gi ng trong phòng n b a nay mà nó d y c ng ch a n i, h i làmsao c. Mà tra h i t i con cháu thì còn gì th di n c a chúng nó, té ra mình coi chúngnó c ng nh b n bè v y hay sao. B m quan l n, t i nh v y ó nên tôi không mu n ôngHuy n tôi tra h i con cháu.

Ông Huy n nói:- au không ph i là m t c làm cho mình có phép trái v i pháp lu t c; còn

i ng i u ph i giúp v i pháp lu t mà làm cho t rõ ch n lý, sang hay hèn c ng v y.Trái v i pháp lu t m i x u h , ch giúp cho pháp lu t làm t rõ ch n lý thì ch ng x u h

chi âu. Tr c m t quan l n ây, tôi khuyên bà hãy vô bu ng d t con Túy ra ng quann mu n h i u chi thì h i nó. H i nó r i thì t i con Huyên, con Ng , h i h t.

Bà Huy n áp c ng c i:- Không c con Túy ang au, nó i không c.- i không c thì d t nó.Bà Huy n mu n c u c u v i Ch qu n, nên bà ngó ngài mà nói:- B m quan l n, n u quan l n ngh c ng nh ông Huy n tôi, c n ph i h i con

Túy, thì tôi xin quan l n làm n ình cu c tra xét l i ít b a, cho con nh h t chóng m t,ng i c, r i xét h i.

Quan ch qu n còn ang suy ngh l i kh n c u y, ngài ch a k p tr l i, thì ôngHuy n ch n ngang mà h i v :

- T i sao bà n ng n ng không mu n tra h i con Túy ?- Th a ông, tôi nói nó au; nó au nhi u l m.- C ch c a bà làm cho tôi ph i nghi, mà nghi chuy n không t t cho con.Bà Huy n b i r i, nên ng tr tr , không ki m c l i mà áp v i ch ng.Ông Huy n th ng th ng nói ti p :- Tôi nghi cái bóng tr ng ng i ta th y ó là con Túy ... Mà tôi còn nghi cái kh n

mu xoa l a xanh c ng c a nó n a.Bà Huy n bi n s c nói bài hãi:- Tr i i ! Ông nói nh v y thì ông gi t con còn gì.- N u con nó h , thì d u nó ch t c ng không áng ti c.- T i nghi p con l m ông i! Máu th t c a ông mà ông không th ng nó?- Tôi th ng con l m; song con mà bi t nh n ngh a, bi t làm t t cho cha m , bi t

gi tính cao th ng kìa tôi m i th ng ch , con mà ê ti n làm nh c thân danh nó, làmnh c lây t i cha m n a, thì th ng làm chi .

Bà Huy n ngó quan Ch qu n r i té ng i trên gh và khóc và nói :- Ông ng có nghi cho ai h t. Ông nghi cho tôi ây … Tôi ã có t thi t v i quan

n h i s m m i r i .Ông Huy n chau mày h i v :- Bà có vi c gì âu mà tôi nghi ?- Tôi l y Chí Cao, r i tôi n n n nên tôi gi t nó ó.- Bà nói cái gì v y?…Bà l y Chí Cao r i bà n n n bà gi t nó !… Tr i t i ! có

lý nào mà k v y ?… Bà l y Chí Cao h i nào !… Bà i Sài Gòn v i tôi mà…- Ông kh i h i th t công. Tôi ã có khai thi t v i quan l n h i s m m i r i…Tôi

cúi xin quan l n b t mà b tù tôi i, ng tra h i làm chi n a.Nãy gi quan Ch qu n ng i lim dim, song nh có ông Huy n bà Huy n cãi nhau

nên ngài c th y vi c nhà c a ông Huy n b i r i là th nào và c th y ch nào gian.Bây gi ngài m i can thi p, nên ch m rãi nói ;

- Tôi coi vi c nhà c a ông Huy n bà Huy n r i l m. Tôi khuyên ông bà bình t nhmà x trí, ch ng nên cãi l y quá mà làm m t cái hay, cái quí c a ni m phu ph …

Quan ch qu n m i nói t i ó, k cô Túy trong c a bu ng thình lình b c ra,ch p tay mà xá quan Ch qu n r i a l i ôm m khóc và nói :

- Má i, má th ng con n th này, thì con bi t làm sao mà n n áp ngh a choa! Má th ng con n n i má li u c sanh m ng, má h y danh d che y c u v t

con. Má th ng con n n i ra nh n lãnh t i l i c a con, th thì thà con ch t ch con n

lòng nào nh v y cho c. Má i, con là gái b t hi u, con là a con kh n n n, ãkhông bi t lo n n sanh thành d ng d c, không bi t làm vui làm t t cho cha m , mà

i còn không bi t trau d i c h nh n t na, cho h h ng c thân danh, làm cho cha mph i u s u, làm cho cha m x u h .. Má i, con không áng cho má th ng. Con xin mági n con, con xin má gi t con, má b ph c con i, ng thèm k n con n a. Con làm

i l i, xin má cho con n t i c a con, xin má ng ki m th c u con…Bà Huy n ôm ch t con vào lòng, d ng nh s ng i ta giành gi t mà b t con c a

bà. Bà ch y n c m t d m d , mu n c n không cho con nói, mà vì bà c m xúc au nquá, nói không ra l i, ch a tay toan b m mi ng con mà thôi .

Cái quang c nh m che b o h cho con và con t tình hi u ngh a v i m nhy ó làm cho ông Huy n và quan Ch qu n u ng lòng nên ng i mà không ngó, ch

không nói c ti ng chi h t.Cô Túy g tay m , day m t l i mà ngó cha, r i s m chân ng i b p d i g ch và

y cha và khóc và nói :- Th a ba, con có t i v i ba l n l m. Con bi t t i l i y r t n ng n , nên con không

c phép xin ba tha th . Con ch xin ba t nay ba quên con i, k nh con ch t t h ii l t lòng. Còn cái n sanh thành v i cái n d ng d c m i m y n m nay, thì con th

quy t ki p sau s n áp, n áp b ng hai ng chu c cái t i con làm bu n r u, làmnh c nhã cho ba trong ki p này. Con xin ba ng trách má sao không d y d , sao khôngcoi ch ng tr c, con sa ngã r i l i còn ki m th mà che y t i l i c a con. Con sa ngãlà t i phong trào t n hóa v tri th c mà thi u c d c c a th i i nó lôi cu n con, nh t là

i u v n b ngoài thì m m ng du d ng mà b trong thì xô gia ình, phá luân lý, nólàm mê m n tâm h n con, nên con sa ngã, ch không ph i t i má con không d y d . Cònmá ki m th má che y t i l i c a con y là vì tình m con, th y con té thì t nhiên mph i , ch má ch ng có ý chi khác.

Nghe con t gi ng tha thi t nh v y, bà Huy n khóc mùi m n, khóc ra ti ng. ÔngHuy n không d n lòng c n a, nên ông c ng khóc.

Cô Túy ng d y, cô chùi n c m t, r i t nh táo mà th a v i quan Ch qu n :- B m quan l n, chánh tay con âm Chí Cao, ch không ph i ng i nào khác. Con

âm m t mình không có ai giúp s c, mà c ng không có ai ngó th y. Vì t c gi n và hth n; l i c ng vì gi mình nên con âm ng thoát thân, ch không c ý âm ch t nó.Sáng b a sau, con hay nó ch t con lo s không bi t ch ng nào lo s con b t thì x u hcho ba má con. êm tr c quan l n vô th m ba má con; con trong bu ng lóng nghequan l n nói quan l n nghi Chí Cao b gi t vì tình và ng i gi t ó ch c là àn bà . Nghenh v y, con bi t ch c th nào quan l n c ng tìm ra m i, nên con nh t nh ra thú iph t cho r i, b i vì con m c t i thì tr c sau gì r i c ng ph i n t i, s con làm x u hcho cha m tr c sau gì r i c ng ph i phát giác, thà nh n t i li n ng trí h t lo s n a.Hôm qua con vi t m t t mà t thi t h t các t i l i c a con, tính em n p cho quan l n

ng quan l n nh t. R i lúc con v a vi t xong thì má con vô th y. Con ph i t thi ttâm s cho má con nghe. Vì tình th ng con n ng n , nên má con l y t y và ng n c n

không cho con nh n t i. T y má con còn c t; xin quan l n d y má con trình cho quann xem.

Bà Huy n càng khóc l n h n n a.Cô Túy day l i nói v i cha m :- Vi c ã n n c này, má còn gi u làm chi n a. Xin má a t nh n t i c a con

cho quan l n xem. Mình l y lòng thành thi t mà nh n t i, có l quan trên s th ng màch gi m cho con.

Nghe nói “ch gi m”, bà Huy n m i thò tay vô túi l y t ra mà a cho con. CôTúy m ra r i b c t i trình quan Ch qu n.

Quan Ch qu n c m t nh n t i mà c nh v y:"B m quan l n,Tôi tên là Nguy n Th Túy, 17 tu i, con gái c a Nguy n V n Tân và Lê Th

ng, làng Th i Th nh qu n Ô Môn, kính dâng t này mà t cho quan l n rõ các t ii c a t i ph m.

Tôi xin quan l n cho phép tôi t theo th t : ph m t i b i c nào, và ph m t i r ii h n th nào. Tôi th có tr i t làm ch ng, tôi s khai úng v i s thi t, không nói

thêm ho c nói b t mà ch a mình chút nào h tChí Cao là m t v n s vi t tuy u thuy t có danh l n, mua nhà và v n c a xã

Nh n khít m t bên v n c a cha m tôi. Cách h n m t tháng nay, ng i v ó mà m tmình v i m t tên b i. c vài b a, m t bu i chi u, ng i n nhà th m cha m tôi.Vì cha tôi i kh i, nên tôi ti p r c. Thu nay tôi ái m các ti u thuy t c a Chí Cao; nayth y ng i t i nhà thì tôi kh p kh i trong lòng, mu n bi t coi ng i nh th nào mà vi tti u thuy t hay nh v y. Tôi ng i m t bên má tôi mà nghe ng i ta nói chuy n, v n nói

a ng i c ng hay nh ti u thuy t v y; b i v y tôi ã mê ti u thuy t, mà còn c nghetác gi nói chuy n, thì tôi l i càng mê nhi u h n n a. Ng i v r i thì tôi c c i c

i các tác ph m c a ng i, nh ng l i ng i nói c ng bên tai tôi, hình d ng c a ng i ph ng ph t tr c m t tôi hoài.

Cách m i m y b a rày, cha m tôi i Sàigòn v i em tôi, tôi nhà m t mình v igia d ch. Chi u l i tôi ra tr c v n hoa mà ch i. Chí Cao i ngang qua, ng i th y tôichào h i l . Ng i bi t tôi ái m ti u thuy t c a ng i, nên m n câu chuy n ti uthuy t mà nói. Ng i khoe v i tôi r ng ng i ng vi t quy n “M t b u phongnguy t”, còn hay h n quy n “Nh n b n H ng Nga” là tác ph m tôi thích h n h t. Ng i

i m i tôi qua th phòng c a ng i ng ng i c m t vài n cho tôi nghe th .Ng i nói cái gi ng du d ng lãng m n, còn ý t thì khiêu khích ái tình, khi n cho tôi làgái b y lâu nay êm ngày c ti u thuy t lãng m n, h p thu cái ý t lãng m n, tôi gây nêntâm h n c ng lãng m n nh trong ti u thuy t, t nhiên tôi ph i c m xúc ng tình.

Bi t gái n nhà trai là m t s qu y, nên tôi không ch u h a l i. Tuy v y màch ng tôi tr vô nhà thì tôi không th quên l i m i c, trong lòng c mu n qua nhàChí Cao mà xem coi th phòng c a ti u thuy t gia th nào và nh t là qua ng nghe cquy n “M t b u phong nguy t” coi nó hay làm sao. Mu n thì mu n, mà s thiên h hth y r i h d ngh x u h , nên tôi d n lòng làm ng .

Cách vài êm sau, s mu n qua nhà Chí Cao sôi n i r o r c trong lòng tôi thái quákhông th d n c n a. L i 10 gi , th y gia d ch u ng im lìm, tôi m c a sau, ivòng nhà b p, b ng qua v n tr u, r i v t rào mà qua nhà Chí Cao. Ng i th c vi t ti uthuy t, nên nghe tôi gõ c a thì l t t ra m c a li n. Ng i ti p r c tôi r t vui v , nói

ng ng i bi t tôi th nào c ng qua.Ng i l y ti u thuy t mà nói chuy n, c m t n c a “M t b u phong nguy t”

cho tôi nghe, r i th a tâm h n tôi ng mê m n b i h i, ng i m i dùng l i du d ngkhôn khéo mà khêu g i tình tôi, nói r ng n u c tôi làm v , ngày êm c th y tôi,

c g n tôi, thì t t ng c a ng i càng thêm cao, câu v n c a ng i càng thêm nhã, snghi p v n ch ng c a ng i càng thêm r c r . Ng i dùng l i nói mà tr ng ra tr c

t tôi cái c nh gia ình tuy t i, v xinh p nh tiên nga trong ng bích, ch ng caoth ng nh th n thánh trên mây xanh. Lòng nghe l i y, t ng t ng c nh y, tôi khôngth không xiêu lòng c. Lúc m m ng ch bi t say s a v i tình, ch không có nh thândanh mà dè d t. May cái c d c tôi h p thu trong gia ình thu nay còn v n v trong trítôi, nên cách ch ng m t gi sau tôi s c nh t i ti t h nh mà gi t mình, r i d t tình mà

, không dám n a.Tuy tôi nh t nh không tr qua th phòng c a Chí Cao n a, mà qua êm sau tôi

n lòng không c, nên l i 10 gi r i tôi c ng lén i. Qua kh i hàng rào thì th y ChíCao ã ng s n mà ch tôi ng r c tôi vô nhà. êm nay câu chuy n càng thêm m n

ng, ái tình càng thêm chan ch a. Ng i lo cho b n v ng cu c tr m n m, nên tính skh n c u cha m tôi mà xin c i tôi. B a nay ã quen, tôi b t lo ng i, nên n g n sángtôi m i v , ôm p trong lòng m t cái hy v ng s có ch ng m t ti u thuy t gia tr danh.

Té ra tr a b a sau, tôi nghe gia d ch x o s nói v i nhau r ng có v Chí Cao m ixu ng, ng i v này v i Chí Cao có m t a con. Nghe tin y tôi b n r n tay ch n, tán

an tâm th n. Tuy v y mà mu n u tra cho ch c, nên chi u tôi l i gi i xem v n, tôii d c theo ranh t Chí Cao. Thi t qu tôi th y có m t ng i n bà vô ra bên nhà Chí

Cao, ch ng còn nghi gì n a. Tôi t c r i tôi gi n, nên tôi b ng b tr vô nhà mà n m, t cvì mình không bi t dè d t, gi n vì ng i gi d i g t mình. S t c gi n y nó làm cho tôiph i au, nên n m trong bu ng hòai, không mu n th y m t ai h t.

Cách ba ngày sau, cha m tôi i Sài Gòn v , vì tâm h n r i l an, mà nh t là vìtrinh ti t nhu t nh , tôi l y làm áo não và h ng i nên tôi gi có b nh chóng m t nh c

u c n m mi t trong bu ng, không dám ngó m t cha m . Tr a b a sau, tôi nghe a tgái, là con B ng, nói v i m tôi r ng ng i n bà bên nhà Chí Cao ã xách gi mà i

i. Tôi li n nh t nh trong trí s l p k giáp m t v i ng i tôi yêu l m, ng t chong i bi t tôi r t khinh b thói gi d i c a ng i ã có v có con mà còn g t tôi, làm cho

m m ng c a tôi v tan, làm cho cái ti t giá c a tôi lem lu c.êm y vì lòng t c gi n tràn tr nên tôi ng không c. L i n a êm, nghe trong

nhà im l ng, tôi m i lén m c a mà i qua nhà Chí Cao th y c a gi a còn m m t cánh,bóng èn d i ra ngòai, tôi m i l i ó mà dòm. Chí Cao ng ng i t i bàn vi t, ng i

a th y tôi thì m ng r , ng d y ch y a l i, a tay mu n ôm tôi. Tôi xô ng i ra và ii bàn vi t và nói: “Anh ã có v có con r i, mà sao anh g t tôi, anh nói thu nay anh

ch a h có tình v i ai h t? Anh là th ng m, trau d i câu v n du d ng trau chu t ngóti nói lãng m n, ng phá h ai c h nh c a n bà con gái ph i hôn? Tr c kia tôi

kính tr ng anh bao nhiêu bây gi tôi khinh r anh b y nhiêu, tôi nói cho anh bi t”.Tôi gi n, tôi ghét lung l m mà Chí Cao c làm ng , không cãi v i l i m ng nhi c

a tôi mà l i theo m n tr n, kêu tôi là “em thanh xuân”, c theo m t bên tôi, c h n hvui c i, c a tay toan ôm tôi. Tôi ghê g m không ch u cho ng i ta ng mình tôi,nên tôi xô ng i, tôi tránh ng i. Tôi xô ng i ch ng nào thì, ng i h ng hái mu n ômtôi ch ng n y. Ng i dùng s c m nh mà ch n tôi vô góc bàn vi t r i hai tay ôm ch tngang mình tôi. Tôi gi n run mu n g , mà thoát thân, song y u s c nên g không n i.Gi n quá, g m quá, ng c tôi h i h p, m t chóa lóa, không còn bi t chi n a, không cònth y chi n a, tôi ch ng tay trên thành bàn thình lình ng cao dao r c gi y, tôi m i l ycon dao y mà âm m t cái, không bi t trúng nh m ch nào, mà Chí Cao buông tôi ra r ité xu ng g ch. Tôi còn gi n mà bây gi l i thêm s n a, nên tôi v i vã ra c a mà ch yngay v , trong nhà tôi v n im l ng, không ai hay tôi i, tôi v chi h t. Tôi vô bu ng mà

m, trong trí r i lo n, trong lòng lo s , nên ng không c, n sáng tôi m i nghe nóiChí Cao ch t, vì con dao âm ngang ng c có l ph ng trái tim, nên quan làng n tra xét.Nghe Chí Cao ch t , thi t tôi không th ng ti c chút nào h t, vì h ng ng i nh v y n u

ng lâu thì h i cho luân lý xã h i, ch không ích gì. Nh ng mà tôi lo s cho ph n tôi,i vì n u vi c tôi làm mà b phát giác, quan làng n b t tôi, ch c cha m tôi bu n l m.

Tôi nh l i tôi m t cái kh n mùi xoa l a xanh, tôi càng lo s h n n a.Ba b a rày tôi c gi au, nên n m trong phòng hoài. Tôi suy xét l i các t i l i c a

tôi ph m, thì tôi ngó th y rõ ràng nh v y; t i tôi ái m nh ng dâm th , m y n m nay tôic nh ng ti u thuy t lãng m n, nên tôi g n cái tâm h n m m ng a s u a c m, xa

n n n luân lý, a thích thói hoang àng. Tôi ã mang cái tâm h n nh v y, t nhiên lúcng i ta khêu g i ái tình c a tôi, tôi không có ngh l c mà ch ng ch i v i nh ng câutha thi t c a trai, tôi không có c h nh che ch gi gìn cho cái ti t trinh c a tôi. Naytôi sa ngã r i, tôi m i bi t dâm th là th r t hi m nghèo, còn luân lý là v t r t c n ích,nh t là cho oàn ph n . Ti c vì tôi bi t thì ã tr r i !

Tôi sa ngã thì cái i c a tôi còn quí gì n a ! cái g ng tr ng trong nay dã lu l thìcái giá cao th ng t nhiên ph i th p hèn. Cái i c a tôi ã h h ng r i, còn hay ho thú

gì n a mà s ng !Bây gi tôi ph i làm th nào ? ph i gi u gi m t i l i r i tr n tránh hình ph t, mà

ng v i cái i gi r i, làm cho ng i ta th ng cái thân không áng th ng này, làmcho ng i ta tr ng cái ph m không áng tr ng này ch ng ? Ph i t v n mà ch t ng gi unh m t i l i và làm cho cha m kh i bu n r u x u h ch ng ? Ph i ch ng m t ra nh n

i ng n ph t cho r i, cho kh i h v i l ng tâm, kh i d i v i gia ình xã h i ch ng? ó là nh ng câu tôi th m h i tôi m y b a rày, h i hoài mà không bi t câu nào là câuchính áng.

i hôm quan l n n nhà tôi mà nói chuy n v v ánh m ng c a tôi gây ra. Nghequan l n nói n v án m ng tôi li n nh câu "C k nh nhi hành giãn" c a cha tôi ch choquan l n hôm tháng tr c. Ch ng nghe quan l n oán k sát nh n là m t ph n , thì tôi

s m mu n gì t i l i c a tôi c ng s ph i phát giác. Nh v n h i này nên tôi m i nh tnh cái ng tôi ph i i. Tôi ph i làm theo ý ngh c a hai ch “c k nh” mà cha tôi ãt ngh a hôm tháng tr c. Hu ng chi n u cho quan l n tra xét mà tìm ra m i, thì tôing có t i, mà l i còn trái v i ý ngh a hai ch “C k nh” n a.

Vì v y nên tôi v t t nh n t i này mà d ng cho quan l n xem ng quan l n hi urõ duyên c v v án m ng và bi t k sát nhân mà nh t.

ký tên : NGUY N TH TÚY ,"Quan ch qu n c t nh n t i c a cô Túy d t r i, ngài li n trao cho ông Huy n

xem. Ngài ngó cô Túy thì th y cô ng cúi m t xu ng g ch, nét m t tuy bu n, song bìnhnh, d ng nh s nh n t i nó làm cho trí cô ã c yên .

Ngài nói v i cô:- T h i s m mai tôi ã ý nghi quy t cho cô là k sát nh n. Cô em có can m

ra nh n t i nh v y thì áng th ng l m. Vi c cô em làm ó, v y mà bây gi cô em có nn hay không ?

- B m, quan l n mu n h i vi c gì ?- Vi c âm Chí Cao ch t ó._ B m quan l n, con âm Chí Cao là vi c tình c con không c tình tr c. êm

ó con qua nhà nó là qua ng v ch mà ch ch ti u nh n c a nó cho nó bi t và m ngnhi c nó cho b cái thói dã man i, r i con d t tình v i nó.

i nó không bi t n n n, c làm thói ê ti n, mà c ng t i con dao d c gi y n mn trên bàn, trong lúc nguy c p t c gi n, con l y dao mà âm b y ng nó buông con ra,

ch con không c tình âm cho nó ch t. T i tr i t nh ng i qu y thì ph i ch t, nêni khi n con dao trúng nh m ch nh c cho nó ch t ó. y v y s Chí Cao ch t ó

không ph i t i con mu n, nên con không n n n. Con n n n nhi u, là n n n v s conn hóa sai ng, t n hóa v trí não mà không t n hóa v c h nh, nên ngày nay con

i gây h a cho cha m bu n r u x u h .- Có t i mà dám nh n t i là can m, làm sái r i bi t sái là ki n th c. Bi t s cha

bu n r u x u h là hi u ngh a. Ng i tr tu i, l i có thái nh cô em, mà ph m t ii hình, thi t áng ti c l m.

Cô Túy nghe m y l i bình ph m nh v y, thì cô ân h n quá, nên n c m t ch yròng.

Bà Huy n càng khóc l n h n n a.Ông Huy n h i nãy nghe con tha thi t mà xin l i thì không gi n mà l i th ng

con. Bây gi ông c h t cái t nh n t i c a con r i thì ông càng th ng con nhi u h n.Ông tr l i cho quan ch qu n và than:

- V ch ng tôi ch ng h có làm u ác, mà sao tr i t l i khi n trong nhà tôi cócái h a l n nh v y !

Quan Ch qu n li n áp v i ông Huy n :- Theo t nh n t i c a cô em, thì t i cô em c dâm th nên m i gây ra tai h a l n

trong nhà, ch không ph i t i ông bà làm ác. Ngày tôi m i n th m ông Huy n l n u,thì tôi ã nói n bà con gái không nên c nh ng dâm th .Ông Huy n còn nh haykhông ?

- B m tôi nh- Thôi, ngày nay h a ã n r i, tôi khuyên ông Huy n bà Huy n ch ng nên bu n

làm chi, hãy l y can m mà l t h a. Ng i ngay ng i ph i, tr i t ch ng h ph baogi .

- Tôi ngao ngán quá, h t mu n vi c chi n a- Ông Huy n ng th i chí ch . Ông quên câu : "Trí m ng , thu n th i, thính

thiên" hay sao ?Ông Huy n g c u r i suy ngh .Bà huy n v n còn mu n c u con gái nên th a v i quan ch qu n :- B m quan l n, quan l n có th gì c u con tôi hay không ?Quan Ch qu n ch a k p tr l i, thì ông Huy n r c mà áp v i v :- Sao bà l i c u c u n i quan l n ? Ph m t i thì ph i n t i. L tr i hay là lu t

c c ng u nh nh v y. con mình là con nít, mà nó còn bi t nên ch ng giám th ithác thay. V y bà ch ng nên nói qu y

Bà Huy n không dám nói n a.Ông Huy n suy ngh m t chút, r i ông ng d y, bình t nh mà th a v i quan Ch

qu n:- B m quan l n, v ch ng tôi ít con, nên th ng con lung l m. Vì quá th ng, nên

d y d không c nghiêm, con thong th nên m i gây h a trong gia ình nh v y.Tôi ngh l i con tôi ph m t i ác, làm nh c nhã tông môn, v ch ng tôi c ng có m t ph n

i trong ó. y v y v ch ng tôi, d u th ng con, c ng ph i ôm lòng mà ch u, khôngdám than th chi h t. Con tôi ph m t i thì nó ph i ch u hình ph t theo lu t n c. Xinquan l n c thi hành ph n s , ng ái ng i chi h t.

Quan Ch qu n th y ông Huy n g p ho n h a mà v n b n lòng c k nh, thì ngàim ng, nên ng i ng n ng .

Ông Huy n th ng th ng i l i c a mà dòm ra ngoài, th y H ng qu n ng i t ihàng t thì kêu mà nói:

- H ng qu n, em vô d t con Túy ra dinh qu n ng cho quan l n tra h i nó theophép.

ng qu n rón rén b c vô c a, xá quan Ch qu n v i bà Huy n, mà m t màybu n hiu.

Ông Huy n nhìn cô Túy, n c m t c a ông r ng r ng, song ông g ng mà nói v icon:

- Thôi con i v i H ng qu n… Ba s rán mà quên cái l i c a con i v i gia t c.Bà Huy n ch y l i níu con mà khóc r ng lên nghe r t th m thi t. Cô Huyên v i

em Ng nãy gi ra ng m t bên bà Huy n mà khóc, bây gi th y quang c nh nh v ynên càng khóc l n h n n a.

Cô Túy ng i b p mà l y cha m và nói :- Ba má th ng con, nên không c ch p cái t i b t hi u c a con, thì con i n

ng l m. Con xin ki p sau r i s n n cho ba má. Con là a làm nhu c nh chogia t c, thì con không c phép nói n gia t c n a. Tuy v y mà tr c khi con lìa ba mámà i n cái ã r ng t i ác c a con, con xin ba má cho con t ít l i. Thân con ã b r i,

rày d u s ng c ng nh ch t không còn k chi n a. May trong nhà còn em Ng , nó sthay con mà làm vui lòng cho ba má. Song con xin ba má bi u ch Huyên so n nh ngdâm th trong t c a con mà t h t i, ng r i em Ng nó th y nó c thì h i n a.

Ông Huy n nói :- Ba s làm nh ý con mu n .Cô Túy ng d y ngó cha m , ngó ch em, r i cúi u t giã b c ra c a i v i

ng qu n. nhà ai n y u ngó theo, th y ngoài sân tr i ã t i m m , ch ng khác nào

nh tr i t ng lai c a cô Túy, thì r t au lòng xót d .

Cách ba tháng sau, ng i ta th y t báo “Nam K Tân V n”, có ng m c “cônglý” m t bài nh v y :

N DÂM TH án m ng x y ra t i Ô Môn cho d lu n sôi n i m y tháng nay, nh t là làm cho

nh ng nhà có con gái u gi t mình, ã ra tr c Tòa i Hình C n Th ngày hôm qua.Ph m nh n là m t thi u n tên Ng…Th…T… có hai v Tr ng s giúp bào ch a.Tòa kên án ph t ph m nh n m t n m tù, nh ng mà ban n cho h ng án treo.Tòa x r t công bình.

ã bi t t i sát nh n là t i tr ng, ph m nh n th ng b án kh sai, có khi b t i thình n a. Mà vú án m ng này, cô Ng… Th…T kh i b kêu án n ng, y là nh tòa tra xét

l ng, l i c ng nh hai v Tr ng S tr ng rõ m y duyên c này;1) Ph m nh n tr tu i, mê m n nh ng dâm th , r i tâm h n tr nên lãng m n, b

t luân lý, quên h t ti t trinh.2) Tác gi c a nh ng dâm th y, là m t th t phu vô l ng tâm, th a tâm h n c a

ng i ta nh v y m i khuy n d g t g m ng làm cho ph tình d c c a mình, không kti t giá c a ng i ta.

3) Ph m nh n h i ng r i t c gi n nên tìm n nhà c a a th t phu y mà k t ia nó r i n tình. a th t phu ã không bi t rõ v s gi r i c a mình, mà l i còn

dùng s c m nh toan hãm hi p ng i ta n a. ng lúc t c gi n h th n, có s n con daoc gi y ó, ph m nh n m i ch p l y mà âm b y, t ng thoát thân, ch không c

tâm gi t ch t ng i, ch ng dè m i dao nh n vô sâu quá l i r i trúng nh m trái tim nêna th t phu m i ch t.

4) Ph m nh n là con gái cu m t v thân hào thu nay c nh n dân vùng ycung kính yêu m n, còn ng i b gi t có ch ng c rõ ràng là m t trai s m ào t i m n,thu nay dùng v n ch ng mà phá ho i nh n luân,

Hai v tr ng s l i th a c h i mà bày t gi a Tòa cái n n dâm th r i nh n danhluân lý, nh n danh gia ình, nh n danh xã h i mà yêu c u nhà c m quy n mau mau banhành l lu t tr ng tr tác gi nh ng sách y, là k m n màu v n ch ng mà phá ho iphong thu n t c m trong x .

Ai c xem tòa x v án này hôm qua c ng u vui lòng ph d .

CHUNGnh h i , juillet 1941

ho bieu chanh cu kinh

Documents

ho bieu chanh khoc tham

ho bieu chanh hai khoi tinh

ho bieu chanh day oan

ho bieu chanh tai toi

ho bieu chanh bo chong

ho bieu chanh tinh mong

ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 5

ho bieu chanh tu hon

ho bieu chanh nam cuc tinh huy

ho bieu chanh nang ganh cang thuong

ho bieu chanh vi nghia vi tinh

ho bieu chanh no tinh

ho bieu chanh song thac voi tinh

ho bieu chanh bo vo

ho bieu chanh lac duong

ho bieu chanh hanh phuc loi nao

ho bieu chanh do nuong nuong bao oan

ho bieu chanh cay dang mui doi

ho bieu chanh nguoi that chi

ho bieu chanh no doi - quyen nhut