รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์research.rmutsb.ac.th/fullpaper/2557/2557239875499.pdf ·...

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

รายงานการวจยฉบบสมบรณเรอง ความหลากหลายของภมปญญาทองถน:การใชจลนทรย

และผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาวLocal Wisdom Diversity: Application of Microorganism

and Its Products in Rice Production.

คณะนกวจยฉววรรณ บญเรอง สภทรา วลามาศและอรณ คงสอน

คณะเทคโนโลยการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตรทนอดหนนการวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

งบประมาณ ป 2557













สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

โครงการ ความหลากหลายของภมปญญาทองถน:การใชจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาว

ชอผวจย ผชวยศาสตราจารย ฉววรรณ บญเรอง อาจารยสภทรา วลามาศ และอาจารยอรณ คงสอนไดรบทนอดหนนการวจย ประเภทสรางองคความร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภมงบประมาณแผนดนป 2557 – 2558 เปนโครงการวจยตอเนองระยะเวลา 2 ป ปนเปนปท 1

บทคดยอการใชปจจยการผลตขาวอยางไมระมดระวง กอใหเกดอนตรายตอผบรโภคและสภาพแวดลอม

และสงผลใหตนทนการผลตสงขน การใชภมปญญาทองถนเปนแนวทางหนงในการแกไขปญหา ดงนนการศกษาครงน มวตถประสงค เพอรวบรวมความหลากหลายของภมปญญาทองถนเรองการใชจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาวและศกษาศกยภาพของจลนทรย ทเปนประโยชนตอการผลตขาวเพอใหไดผลผลตขาวทมคณภาพ ปลอดภยตอผบรโภค สภาพแวดลอมและลดตนทนการผลตการศกษารวบรวมภมปญญาการใชเชอจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาวทมอยหรอใชอยในจงหวดพระนครศรอยธยาและพนทใกลเคยงพบวา ใชในลกษณะเชอผสม เชอเดยว ทงในรปผงเชอเมดแหง สารละลาย โดยการหวาน ฉดพน คลกดน คลกเมลด แชเมลด ราด รด แชตนกลา หรอหมกฟางเปนตน สาหรบเชอจลนทรยททแยกไดจากดนและรากขาวจากแปลงนาของเกษตรกรจงหวดพระนครศรอยธยา ดนกอนปลกขาวเกบตวอยางชวงเดอนพฤศจกายน 2557 สามรถแยกเชอราได 45ไอโซเลต เชออะโซโตแบคเตอรได 40 ไอโซเลตและเชออะโซสไปรลลม 35 ไอโซเลต สวนดนหลงปลกขาวเกบตวอยางชวงเดอนเมษายน 2558 แยกเชอราได 42 ไอโซเลต พบวา เชอราทสามารถสรางเอนไซมเซลลเลสไดมากทสด ไดแก ผกไห 3 รองลงมาคอ วงนอย 3 บางปะอน 3และผกไห 2 ตามลาดบและทดสอบการยอยสลายเซลลโลสของเชอราในอาหารเหลวพบวา ผกไห 2 สามารถยอยสลายเซลลโลสไดดทสด สวนการทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคพชในหองปฏบตการพบวาเชอราทแยกไดสามารถยงยงการเจรญเตบโตของโคโลนเชอราสาเหตโรคเมลดดางของขาว ไดแกวงนอย 2 เสนา 3 บางปะอน 3 บางไทร 2 ผกไห 4 และ วงนอย 1 ซงคอเชอราในกลม Aspergilus ,Penicillium และ Trichoderma และสามารถคดเลอกเชอทมความสามารถในการตรงไนโตรเจน สรางฮอรโมนออกซน และการสรางกรดอนทรยทสามารถละลายฟอสฟอรสในรปทไมเปนประโยชนใหอยในรปทเปนประโยชนได จากการทดลองทาใหสามารถคดเลอกเชอทมกจกรรมทงสามดานโดดเดนทสดคอเชออะโซโตแบคเตอร ไอโซเลตaBc1, aBt1, aBb1, aBi6 และ aAu3เชออะโซสไปรลลมไอโซเลต Mh2,Na3, Na4, Bh2 และAu3

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

Abstract

Effect of careless inputs using is harm to consumers and the environment and resultin higher production costs. Using local knowledge is one way to resolve the issue. Therefore,this study the objective to collect a variety of local knowledge about the use ofmicroorganisms and its products in rice production and test of the potential of beneficialmicroorganisms to produce quality rice and reduce production costs. The study gathered thewisdom of using microorganisms and its products that exist in rice production or use inAyutthaya and nearby areas found that used as single culture or mixed cultures .The formula of microorganisms and its products are dust, powder, granule and solution.How to apply them by sowing, spraying, mix to the soil ,seed dressing seedlings soaking,etc. The microorganisms that are isolated from soil and root crops from the farmers field inAyutthaya, before planting rice samples collected during November,2014 and after plantingrice samples collected during April,2015. The before planting microorganisms isolation are 45isolates of fungus, 40 isolates of Azotobacter , 35 isolates of Azospirillum ,and 42 isolates offungus from after planting soil. The fungus that creating cellulase enzymes on Carboxylmethyl cellulose (CMC) agar, the highest creating cellulase enzymes was Phak Hai 3,followed by the Wang noi 3 ,Bang Pa-in 3 and Phak Hai 2 ,respectively. The result of funguscellulose degradation test showed that the highest cellulose degradation was Phak Hai 3.The test their ability to inhibit the growth of fungi in the laboratory. Found that fungalisolates can inhibition of dirty panicle disease pathogens, including Wang noi 2, Sena 3 ,Bangpa-in3,Bang- Sai 2, Phak Hai 4 and Wang noi1, which is a fungus genus: Aspergilus, Penicilliumand Trichoderma. Bacteria with the ability to fix nitrogen, auxin hormone and the creation oforganic acids, soluble phosphorus in the form of a benefit in the form that is useful. Theexperiments can be selected infection that has three sides, the most prominent Azotobacterisolates are aBc1, aBt1, aBb1, aBi6 and aAu3 and Azospirillum isolates are Mh2, Na3, Na4,Bh2 and. Au3.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

สารบญ

เรอง หนา

สารบญ กสารบญตาราง ขสารบญภาพ คบทนา 1ตรวจเอกสาร 2วธการวจย 14ผลและวจารณ 20สรป 44เอกสารอางอง 46ภาคผนวก 51

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

สารบญตาราง

ตารางท หนา1 เกษตรกรทไดรบการยกยองเปนปราดเปรองดานการผลตขาวและ Smart Farmer

จงหวดพระนครศรอยธยา ในปงบประมาณ 255621

2 พนทเกบตวอยางดน และรากขาว 243 จานวนเชออะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม ทแยกไดจากตวอยางดน 254 การสรางเอนไซมเซลลเลสของเชอราทแยกจากดนและรากขาวบนอาหารแขง 265 เปอรเซนตการยอยสลายเซลลโลสของเชอราแตละไอโซเลตในอาหารเหลว 276 ทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญเตบโตของโคโลนของเชอราสาเหตโรคพช

10 ชนด29

7 การทดสอบความสามารถของเชอราทแยกจากดนและรากขาวในการยบยงการเจรญเตบโตของโคโลนของเชอราสาเหตโรคโรคเมลดดางของขาว( H. oryzae และFusarium sp.)

31

8 ปรมาณการตรงไนโตรเจนของเชออะโซโตแบคเตอรแตละไอโซเลต (มลลกรมไนโตรเจน/ชวโมง)

34

9 ปรมาณการตรงไนโตรเจนของเชออะโซสไปรลลมแตละไอโซเลต (มลลกรมไนโตรเจน/ชวโมง)

35

10 ปรมาณการสรางออกซนของเชออะโซโตแบคเตอรไอโซเลตตางๆ ทระยะเวลา 3 วน 3711 ปรมาณการสรางออกซนของเชออะโซสไปรลลมในไอโซเลตตางๆ ทระยะเวลา 3 วน 3812 ความสามารถในการละลายฟอสเฟต ของเชออะโซโตแบตเตอรแตละไอโซเลต 4013 ความสามารถในการละลายฟอสเฟต ของเชออะโซสไปรลลมแตละไอโซเลต 41

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 แผนทจงหวดพระนครศรอยธยา 232 บรเวณการละลายฟอสเฟตของ เชออะโซโตแบคเตอร5 ไอโซเลตทเกดบรเวณใสของการ

ละลายฟอสเฟตทระยะเวลา 3 วน42

3 บรเวณการละลายฟอสเฟตของ เชออะโซสไปรลลม 5 ไอโซเลตทเกดบรเวณใสของการละลายฟอสเฟตทระยะเวลา 3 วน

42

4 การตรวจสอบขนาดของ ดเอนเอ ของ เชออะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม โดยใชเทคนค gel electrophosesis พบวา ดเอนเอมขนาด 250 เบสแพร

43

ภาพผนวกท หนา

1 ลกษณะเชอราทแยกไดจากดนกอนปลก เดอน พฤศจกายน 2557 522 ลกษณะเชอราทแยกไดจากดนและเชอราสาเหตโรคพช 543 การทดสอบการยบยงเชอสาเหตโรคพชในหองปฏบตการ โดยใชเชอราทแยกไดจากดน

หลงปลก เดอน เมษายน 255855

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

1

บทนา

ประเทศไทยไดใหสตยาบนตออนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพเปนลาดบท188 มผลบงคบใชในวนท 29 มกราคม 2547 ซงอนสญญานเปนอนสญญาระหวางประเทศทครอบคลมการอนรกษทงพนธกรรม ชนดพนธและระบบนเวศ ทมวตถประสงค อนรกษความหลากหลายทางชวภาพการใชประโยชนองคประกอบความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน การเขาถงทรพยากรพนธกรรมและการแบงปนผลประโยชนทเกดขนอยางเปนธรรม การศกษา สารวจ รวบรวมความหลากหลายของภมปญญาทองถนในการใชจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยทถกตองตามหลกทางวทยาศาสตร และองคความรภมปญญาทองถนของชมชนในพนททานา อยางเปนระบบและเปนมาตรฐานเดยวกน ดงนนจงไดจดทาแผนงานการศกษาความหลากหลายของภมปญญาทองถน โดยมวตถประสงคเพอจดทาขอมลภมปญญาทองถนทเกยวของกบการทานาขาวในพนทนารองจงหวดพระนครศรอยธยา และจดเผยแพรองคความรความหลากหลายของชนดจลนทรย และภมปญญาทองถนในเวบไซตของมหาวทยาลย เอกสารเผยแพร เพอใหผใชงานสามารถนาขอมลไปใชประโยชนได และทราบถงศกยภาพของจลนทรยทเปนประโยชนในการผลตขาวโดยมงเนนการผลตขาวปลอดภยและการลดตนทนการผลตขาวโดยใชจลนทรยหรอผลตภณฑของจลนทรยทคดเลอกใหมซงจลนทรยทคดเลอกไดอาจมประสทธภาพเหมาะสมกบพนทชวงเวลาและวธการปลกขาวของจงหวดพระนครศรอยธยามากกวาจลนทรยทมอยในปจจบน

วตถประสงคของโครงการ

1. เพอรวบรวมความหลากหลายของภมปญญาทองถนเรองการใชจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาว

2. เพอศกษาศกยภาพของจลนทรยทเปนประโยชนตอการผลตขาวในจงหวดพระนครศรอยธยา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

2

ตรวจเอกสาร

ความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity) หมายถง การมสงมชวตนานาชนด นานาพนธในระบบนเวศอนเปนแหลงทอยอาศย ซงมมากมายและแตกตางกนทวโลก หรองายๆ คอ การทมชนดพนธ (Species) สายพนธ (Genetic) และระบบนเวศ (Ecosystem) ทแตกตางหลากหลายบนโลก

ความหลากหลายทางชวภาพสามารถพจารณาไดจากความหลากหลายระหวางสายพนธระหวางชนดพนธ และระหวางระบบนเวศ

ความหลากหลายทางชวภาพระหวางสายพนธ ทเหนไดชดเจนทสด คอ ความแตกตางระหวางพนธพชและสตวตางๆ ทใชในการเกษตร ความแตกตางหลากหลายระหวางสายพนธ ทาใหสามารถเลอกบรโภคขาวเจา หรอขาวเหนยว ตามทตองการได หากไมมความหลากหลายของสายพนธตางๆ แลว อาจจะตองรบประทานสมตาปเคมกบขาวจาวกเปนได ความแตกตางทมอยในสายพนธตางๆยงชวยใหเกษตรกรสามารถเลอกสายพนธปศสตว เพอใหเหมาะสมตามความตองการของตลาดได เชน ไกพนธเนอ ไกพนธไข ววพนธนม และววพนธเนอ เปนตน

ความหลากหลายระหวางชนดพนธ สามารถพบเหนไดโดยทวไปถงความแตกตางระหวางพชและสตวแตละชนด พนทธรรมชาตเปนแหลงทอยอาศยของสงมชวตทแตกตางหลากหลาย แตวามนษยไดนาเอาสงมชวตมาใชประโยชนทางการเกษตร และอตสาหกรรม นอยกวารอยละ 5 ของสงมชวตทงหมดในความเปนจรงพบวามนษยไดใชพชเปนอาหารเพยง 3,000 ชนด จากพชมทอลาเลยง (องกฤษ:vascular plant) ทมอยทงหมดในโลกถง 320,000 ชนด ทงๆ ทประมาณรอยละ 25 ของพชทมทอลาเลยงนสามารถนามาบรโภคได

จลนทรย (Microorganisms) เปนสงมชวตทมจานวนชนดหรอสปชสมากทสดเมอเทยบกบสงมชวตชนดอน จลนทรยมความหลากหลายทางชวภาพ (Biological diversity) ในเชงความหลากหลายของชนด (Species diversity) ความหลากหลายทางพนธกรรม (Genetic diversity) และความหลากหลายของแหลงทอยอาศย (Ecological diversity) สงมากเมอเทยบกบสงมชวตกลมอน เชอกนวาจานวนจลนทรยทงหมดทนกจลชววทยาพบและศกษาจนถงปจจบนคดเปนประมาณ1 เปอรเซนตของจานวนจลนทรยทงหมดบนโลก เมอพจารณาจากคณสมบตในการเปนเซลลของจลนทรยสามารถแบงจลนทรยออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ จลนทรยทมลกษณะเปนเซลล เชน แบคทเรย (Bacteria) เชอรา(Fungi) สาหราย (Alga) และโพรโทซว (Protozoa) และจลนทรยทมลกษณะเปนอนภาค (Particles) เชนไวรส (Viruses) (ธวชชย, 2555)

ความหลากหลายของภมปญญาทองถนเรองการใชจลนทรยในการผลตขาว หมายถงความหลากหลายของชนดจลนทรย วธการ ขนตอนในการผลตจลนทรยตลอดจนการนาผลตภณฑไปใชในการผลตขาวเพอควบคมศตรพชหรอลดตนทนการผลตขาว

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

3

ภมปญญาทองถนการใชจลนทรยในการผลตขาว

ผลงานวจยการใชปยหมกฟางขาวปรบปรงดนนา

ประเสรฐและคณะ (2531) รายงานวาผลการทดลองใชปยหมกฟางขาวปรบปรงดนนาในทองท จงหวดสรนทร โดยใชเวลาตดตอกนถง 12 ป (2519-2530) พบวา ถาใชปยหมกฟางขาวในอตรา2 ตน/ไร ผลผลตขาว กข.7 ในปแรกของการทดลองไดผลผลตเพยง 265 กก./ไร และเพมขนเปน 621กก./ไร ในป 2530 หรอเพมขนถง 356 กก. คดเปนการเพมถงรอยละ 134 และถาหากเปรยบเทยบกบนาทไมไดใสปยหมกฟางขาวซงในป 2530 ใหผลผลตเพยง 358 กก./ไร ซงตากวาผลผลตของแปลงทใสปยหมกฟางขาวถงไรละ 263 กก./ไร หรอตากวารอยละ 73 และเมอเปรยบเทยบกบแปลงทใสปยเคมสตร 8-4-4 กก./ไร ของ N,P2O5 และ K2O อยางเดยว ใหผลผลตในปท 12 (2530) 507 กก./ไร ขณะทใสปยเคมอตราเดยวกนรวมกบปยหมกฟางขาวในอตรา 2 ตน/ไร จะใหผลผลตสงถง 793 กก./ไร สงกวาถง286 กก./ไร หรอรอยละ 56 จากแปลงทใสปยเคมอยางเดยวและยงพบอกวาแปลงทใสปยหมกฟางขาวอตรา 2 ตน/ไร ตดตอกนใหผลผลตสงกวาแปลงทใสปยเคมอยางเดยวตดตอกน

อครนทร (2547) กลาวถงขนตอนการทาปยหมกฟางขาวและตอซงโดยไมมการเผาฟางขาวคอ

1. หลงจากเกบเกยวขาวแลวใหเกษตรกรเกลยฟางขาวใหกระจายคลมทวทงแปลงนาดวยแรงคนหรอ เครองเกลยฟางขาวตดทายแทรกเตอรมคาใชจาย 50 บาท/ไร หรอใชภมปญญาเกษตรกรอาเภอบางซาย จงหวดพระนครศรอยธยา โดยใชลาไมไผชนดทมกงมหนามจานวน 2 ลา ผกตดทายแทรกเตอรลาก 2-3 รอบ สามารถเกลยฟางขาวกระจายทวทงแปลงนา เมอคดตนทนเพยง 15 บาท/ไร(คานามนเชอเพลง)

2. ทดนาเขาแปลงนา ใชคลบตดทายแทรกเตอรยาใหฟางขาวและตอซงจมนาระดบ 3-5 ซม.

3. ใชนาหมกชวภาพสตรไหนกไดทคดวาตนทนถกทสดและจลนทรยยงมชวตอตรา 5-10ลตร/ไร( ฟางขาว 500-800 กก. ใชนาหมกชวภาพ 5 ลตร/ไร และฟางขาว 800-1,000 กก. ใชนาหมกชวภาพ 10 ลตร/ไร) ใสแกลลอนเจาะรใหนาหมกชวภาพไหลได นาไปตดทายแทรกเตอร โดยใชอคลบยาตอซงและฟางขาวทาใหนาหมกกระจายไปทวแปลงนา เปนการเพมจลนทรยยอยสลาย

4. ใชเวลาหมกประมาณ 10 วน ตอซงและฟางขาวเรมออนตวและเรมยอยสลาย สามารถไถพรวนเตรยมดนไดไมตดเครองมอไถพรวน

สมเจตน ( 2555) กลาวถงประโยชนของปยจลนทรยอดเมดไดแก ทาใหดนรวมซย เหมาะสาหรบพชผกและพชผลทกชนด ปรบปรงประสทธภาพของดนใหเหมาะสมกบพช ชวยอมนาทาใหดนชมชนตลอดเวลา จลนทรยจะไปชวยยอยสลายสารอนทรยในดนทาใหเกดสารอาหารสาหรบพชทาใหพชเจรญเตบโตอยางเตมท ไมเปนอนตรายตอคนและสตวเพราะปลอดจากสารเคม ชวยบาบดกลนเหมนของ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

4

นาเนาเสย ไดพฒนานาวตถดบจากผลตภณฑตวหนงไปตอยอดผลตภณฑตวใหมโดยใชผลผลตทเขามอยเพอสรางกระบวนการในการผลตเกษตรอนทรยชวภาพครบวงจร

นายสมพงษ หอมหวล เกษตรกรตนแบบจงหวดพระนครศรอยธยา ใชกระบวน การหมกตอซง การทานาโดยไมเผาตอซง เตรยมทาหวเชอจลนทรย และนาหมกยอยตอซง ซงมสตรดงน เตรยมหวเชอจลนทรย เปลอกสบปะรด 5 กโลกรม นาสะอาด 10 ลตร กากนาตาล 1 ลตร วธการทา สบเปลอกสบปะรดใหเปนชนเลก ๆ ตวงนาสะอาด และกากนาตาลใหไดปรมาณตามสตร คลกเคลาทง 3 อยางใหเขากน หมกในภาชนะทมฝาปดมดชด ตงทงไวในทรม คนเพอกลบวสดหมกทกวน ใชเวลาหมกนานประมาณ 15 – 20 วน จะเหนเปนฝาสขาว แสดงวาหวเชอพรอมนาไปใชงาน เตรยมนาหมกยอยตอซง หวเชอจลนทรย 1 ลตร ผงเพมประสทธภาพจลนทรย 1 กโลกรม พด. 2 1 ซอง กากนาตาล 1 กโลกรมวธการทา นาสวนผสมทงหมดกวนใหเขากน ใสถงตงไวในทรม ปดฝาไมใหแนน คนวนละครง ใชเวลาหมก10 – 15 วน การหมกตอซง หลงเกยวขาวเสรจ ปลอยนาเขานา ใชรถไถนายาฟางใหจมนาพรอมกบใสนาหมกยอยตอซง อตราสวน 0.5 ลตร ตอพนท 1 ไร ยาจนจมทงหมด หมกทงไว 7 วน ตอซงจะยอยสลายเนาเปอย พรอมทเตรยมดนเพอการทานาในรนตอไป ประโยชนการหมกตอซง 1 ไร ไดนาหมกตอซง 600กโลกรม หมกตอซง 3 ฤดตอรอบการผลต ชวยเพมธาตอาหารในดน (สานกงานการปฏรปทดนเพอการเกษตร, 2555)

จลนทรยกบการควบคมเชอราสาเหตโรคพช

โรคเมลดดางของขาว (Dirty panicle disease) เปนโรคทมความสาคญของขาว เกดจากเชอราเขาทาลายในระยะกอนและหลงเกบเกยว ทาใหรวง และเมลดมอาการจดสเหลอง นาตาล เทา ดา หรอเปนแผล หรอทาใหเมลดดาง ดาหรอลบ ความรนแรงของโรคขนกบหลายปจจย เชน สภาพแวดลอม เชอราสาเหต ความออนแอของขาว เปนตน เชอราสาเหต ไดแก Helminthosporium(Bipolaris) oryzae,Cercospora oryzae, Curvularia lunata,Sarocladium oryzae,Fusarium semitectum,Trichoconis padwickii เปนตน นอกจากนนโรคเมลดดางทาใหคณภาพเมลด ผลผลตตาลงและยงมรายงานวามผล ตอความงอกของเมลดพนธ

การใชจลนทรยและผลตภณฑจลนทรยในการควบคมโรคเมลดดางของขาวจระเดชและวรรณวไล (2553) ศกษา การใชเชอราไตรโคเดอรมาเพมผลผลตและลดโรคขาวโดย

วธตางๆ เชน1 .การแชเมลดพนธขาวดวยเชอราไตรโคเดอรมา

วธท 1 แชเมลดพนธขาวในนาผสมเชอราไตรโคเดอรมา อตราเชอสด 1กโลกรม/นา 100ลตร นาน 18-24 ชวโมง หรอ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

5

วธท 2 แชเมลดพนธขาวในนาเปลา 1 คน กอนนาไปแชนาเชอราไตรโคเดอรมา นาน 30นาท บมขาว 1 วน(อาจใชนาเชอทเหลอรดขาวในกระสอบได)นาขาวทเรมงอกไปหวาน

2. การใสเชอราไตรโคเดอรมาในนาขาววธท1 ใชเชอสดอตรา 2 กโลกรม /ไร ผสมนาปลอยเขานาวธท2 ใชเชอสดอตรา 2 กโลกรม/ไร คลกเคลากบสารเคม แลวหวานไปพรอมกน

3. การพนเชอราไตรโคเดอรมา เตรยมนาเชอราไตรโคเดอรมา อตราเชอสด 1 กโลกรม/นา200ลตร กรองเอาเมลดขาวออก นาไปพน อยางนอย 3 ครงคอ ระยะขาวเรมตงทอง ขาออกรวงได5-10เปอรเซนตและขาวเรมเขาระยะนานม อาจฉดมากกวา 3 ครงโดยผสมกบปยทางใบ สารกาจดแมลงวชพช ฮอรโมนหรออาหารเสรมโดยผสมแลวใชทนท หามผสมกบสารเคมในกลมโพรพโคนาโซล ไดฟโนโคนาโซล คลอโรทาโลนล คารเบนดาซม พบวาสามารถควบคมโรคขาวไดทงโรคเมลดดาง โรคกลาเนาและมแนวโนมผลผลตขาวสงขนดวย

การศกษาประสทธภาพของเชอราไตรโคเดอรมาและเชอแบคทเรยบาซลลสเชอแบคทเรยในการลดการเกดโรคกลาเนายบของกลาขาว จากการทดสอบโดยวธ dual culture พบวาเชอราTrichoderma harzianum สายพนธ CB-PIN-01 ,T-50และ 01-50 มประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา Pythium aphanidermatum ดวยอตรา 1.02-1.11 ชวโมง/วน ในการควบคมโรคกลาเนายบของขาวในระดบเรอนปลกพช พบวา Trichoderma harzianum และเชอแบคทเรยบาซลลส ทกสายพนธเพมเปอรเซนตการรอดตายของตนกลาจากโรคกลาเนายบตลอดจนสงเสรมการเจรญเตบโตและความแขงแรงของตนกลาโดยเฉพาะระบบรากไดอกดวย (จระเดชและคณะ, 2555)

จลนทรยตรงไนโตรเจน

1. อะโซโตแบคเตอร (Azotobacter)

อะโซโตแบคเตอรเปนแบคทเรยทมรปรางเปนแทง สามารถตรงไนโตรเจนจากอากาศได จดอยในวงศ Azotobacteraceaeโดยเชอ Azotobacter chroococcumเปนชนดทพบมากในดนทเหมาะแกการเพาะปลก อะโซโตแบคเตอรจะมเซลลเปนรปไขขนาดใหญ มเสนผานศนยกลางประมาณ 1.5-2.0ไมโครเมตร หรอใหญกวา รปรางอาจเปลยนแปลงไดตงแตเปนแทงถงกลมร อยเซลลเดยว เปนค หรอเปนกลม จดเปนพวก เคโมออกาโนโทรพ (chemoorganothroph) ใชนาตาล แอลกอฮอล และเกลอของกรดอนทรยในการเจรญเตบโตได ตองการโมลบดนมในการตรงไนโตรเจน ไมยอยโปรตน สามารถใชไนเตรตแอมโมเนยม และกรดอะมโนบางชนดเปนแหลงของไนโตรเจนได pH ทเหมาะสมตอการเตบโตทมเกลออยดวยอยในชวง 4.8-8.5 แต pH ทเหมาะสมตอการตรงไนโตรเจนอยระหวาง 7.0-7.5 พบในดนและนา (ธงชย, 2546)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

6

แบคทเรยในสกลอะโซโตแบคเตอรแบงออกได 6 ชนด ดงนคอ1) A. choococcumสามารถเคลอนทไดโดยอาศยแสรอบเซลล (peritrichous flagella) โคโลน

ไมเปนเมอก แตโคโลนอาจเปลยนแปลงไปเนองจากการสรางโพลแซคคาไรดออกมามาก ใชแอมโมเนยและไนเทรตเปนแหลงของไนโตรเจนได แตทาใหการตรง ไนโตรเจนหยดลง ไมสามารถใชกลตาเมต(glutamate) ได สรางรงควตถสดาไมละลายนา พบไดทวไปในดน สามารถไฮโดรไลสแปงไดโดยเอนไซมอลฟาอะไมเลส (α-amylase) และเบตาอะไมเลส (β- amylase)

2) A.vinelandiiรปพรรณสณฐานคลายกบ A. chroococcumเคลอนทโดย อาศยแสรอบเซลล(peritrichous flagella) โคโลนไมเปนเมอก สรางรงควตถสเขยวเหลอบแสง ละลายนาได ใชแอมโมเนยมและไนเทรตเปนแหลงของไนโตรเจน แตยบยงการตรงไนโตรเจน ไมไฮโดรไลสแปง

3) A.beijerinckiiรปพรรณสณฐานคลายกบ A. chroococcumแตไมเคลอนท โคโลนเรยบแตความเปลยนแปลงเกดขนไดเนองจากการผลต โพลแซคคาไรด จานวนมากขนมา ใชแอมโมเนยมและไนเตรตแตจะทาใหการตรงไนโตรเจนหยดชะงกลง สรางรงควตถสนาตาลอมเหลองสวาง ไมละลายนา บางสายพนธไฮโดรไลสแปงโดย เอนไซมเบตาอะไมเลส (β- amylase)

4) A.nigricansเปนแบคทเรยทไมเคลอนท โคโลนเรยบแตความเปลยนแปลงเกดขนไดเมอเซลลผลตโพลแซคคาไรดออกมามาก (homopolysaccharide) จากซโครส (sucrose) หรอ แรฟฟโนส(raffinose) ใชแอมโมเนยมและไนเทรตเปนแหลงของไนโตรเจนได

5) A.armeniacusเซลลเคลอนทไดโดยแสรอบเซลล (peritrichous flagella) โคโลนเรยบนนมากเปนมนแวววาว และเหนยวตดแนนกบอาหารเลยงเชอบางสายพนธสรางโฮโมโพลแซคคาไรด เมอเลยงเชอบนซโครสแตจะไมสรางเมอใชแรพฟโนส ไฮโดรไลสแปง โดยเอนไซมอลฟาอะไมเลส (α-amylase) หรอเบตาอะไมเลส (β-amylase) ขนอยกบสายพนธ ไมสามารถใชแอมโมเนยม ไนเตรตและกลตาเมตเปน แหลงของไนโตรเจนได

6) A.paspaliเซลลเคลอนทไดโดยแสรอบเซลล (peritrichous flagella) โคโลนขน ขอบเรยบหรอไมสมาเสมอ โคโลนจะยกตวขนมาจากอาหาร แตปกตแลวไมโคง ไมสรางโฮโมโพลแซคคาไรดจากซโครส และแรฟฟโนส ไมไฮโดรไลสแปง สรางรงควตถสเขยวเหลอบแสง และละลายนาได สามารถใชแอมโมเนยม และไนเทรตเปนแหลงของไนโตรเจนในการเตบโตได แตใชกลตาเมตไมได

2. อะโซสไปรลลม (Azospirillum)อะโซสไปรลลมเปนแบคทเรยทมความสามารถในการตรงไนโตรเจนจากอากาศไดในสภาพทม

ออกซเจนเลกนอย (microaerobic condition) เจรญไดดในบรรยากาศปกตเมอมเกลอของไนโตรเจนอยดวย ตองการออกซเจนในการเจรญเตบโต หรออาจใชไนเตรตเปนตวรบอเลกตรอนได แตอาจเฟอรเมนตไดเลกนอย เมอออกซเจนจากดอยางรนแรง ไนเตรตจะเปลยนเปนไนไตรต หรอไนตรสออกไซด หรอแกส

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

7

ไนโตรเจน อณหภมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตอยระหวาง 35 ถง 37 องศาเซลเซยส อาศยอยอยางอสระในดน หรออาศยอยทรากของธญพช หญา และพชหว โดยไมชกนาใหเกดปม (ธงชย, 2546)

จากรายงานของ Okon (1994) ไดรายงานเกยวกบลกษณะของเชออะโซสไปรลลม แตละชนดไวดงน1) A. amazonenseเซลลมขนาด0.9-1.0 ไมโครเมตร ไมสรางแสรอบเซลล (lateral

flagella) เจรญเตบโตไดดทอณหภม 35 องศาเซลเซยส ไมตองการไบโอตน(biotin) ในการเจรญเตบโตและไมสามารถใช ซเตรต(citrate) กลเซอรอล แมนนทอล และซอบทอลเปนแหลงคารบอนได

2) A.brasilense รปรางแบบ vibrioidสรางแสรอบเซลล เซลลมขนาด 1.0-1.2ไมโครเมตร เจรญเตบโตไดดทอณหภม 37 องศาเซลเซยส A.brasilenseไมสามารถใชซเตรต กลโคส แมนนทอล แมนโนส(mannose) ไรโบส(ribose) ซอบทอล และซโครสเปนแหลงของคารบอนในการเจรญเตบโตบนอาหารปลอดไนโตรเจนกงแขง และไมตองการไบโอตนในการเจรญเตบโต พบอาศยอยมากกบพช C3 เชน ขาวสาล ขาวบารเลย ขาว ขาวโอด ขาวไรย เปนตน (ธงชย, 2546)

3) A. halopraeferensเซลลมขนาด 0.7-1.4 ไมโครเมตร ไมสรางแสรอบเซลลเจรญเตบโตไดดทอณหภม 41 องศาเซลเซยส ไมสามารถใช กาแลกโตส(galactose) กลโคส ซอบทอลและซโครส เปนแหลงคารบอนได ตองการไบโอตนในการเจรญเตบโต

4) A. irakenseเซลลมขนาด 0.6-0.9 ไมโครเมตร สรางแสรอบเซลล เจรญเตบโตไดดทอณหภม 33 องศาเซลเซยส ไมสามารถใชฟรกโตส(fructose) กลเซอรอลแมนนทอล และซอบทอล เปนแหลงคารบอนได และไมตองการไบโอตนในการเจรญเตบโต

5) A. lipoferum เปนแบคทเรย gram negative รปรางแบบ vibrioidมขนาดประมาณ1.0 ไมโครเมตรเมอมอายมากจะมรปรางไดหลายแบบ (pleomorphism) เมอเลยงในสภาวะทมออกซเจนและมสภาพเปนดาง เคลอนทโดยใชแสทขวเซลล (polar flagella) เสนเดยว บนอาหารแขงเคลอนทโดยใชแสบรเวณดานขาง เปนพวก chemoorganotroph (ศภยางค, 2547) สามารถใชกลโคสเปนแหลงคารบอนในอาหารปลอดไนโตรเจนกงแขง (semi solid N-free medium) ทมไบโอตน เนองจากตองการไบโอตนในการเจรญเตบโต โดย A.lipoferumพบอาศยอยมากกบพช C4เชน ขาวโพดเปนตน(ธงชย, 2546) Enrique (1982) พบวาโคโลนของ Azospirillum spp. แตกตางจากโคโลนของdiazotrophs อน ๆ โดยจะมสแดงสดในอาหารทม congo red ผสมอย

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

8

3. เชออะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม ตอการสงเสรมการเจรญเตบโตของพชกระบวนการทเชออะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม มความสามารถในการกระตนการ

เจรญเตบโตของพชได 2 ทางคอ โดยทางตรงและทางออม ดงน3.1 กระบวนการในการกระตนการเจรญเตบโตของพชโดยทางตรง ไดแก

1) ตรงไนโตรเจนจากอากาศและแลกเปลยนสารอาหารจากพช2) ยอยสลายธาตฟอสฟอรสในดนใหอยในรปทเปนประโยชนทาใหพชสามารถนาไปใชได3) ผลตฮอรโมนพชเชน auxin, cytokinin, gibberelinเปนตน4) สามารถผลตซเดอรโรฟอร(Siderophores) ชวยนาธาตเหลกไปใหพชใชประโยชนไดงายขน

3.2 กระบวนการในการกระตนการเจรญเตบโตของพชโดยทางออม คอชวยในการควบคมโรคพชทงโรคพชทเกดจากเชอราสาเหตโรคพช และเชอแบคทเรยสาเหตโรคพช โดยจากดปรมาณธาตเหลกทเปนประโยชนของเชอโรคพช ทาใหสามารถปองกนการเพมจานวน และการขยายจานวนของเชอโรคพชได(ชรนทร, 2554)

3.3 การตรงไนโตรเจนการตรงไนโตรเจนทางชวภาพทเกดจากสงมชวตเกดขนประมาณ 175 x 106เมตรกตน/ป

คดเปนประมาณ 60 % ของการตรงไนโตรเจนโดยสงมชวตนน พบเฉพาะในกลมของจลนทรย จลนทรยบางชนดตรงไนโตรเจนไดเฉพาะเมออยรวมกบพชชนสง การตรงไนโตรเจนจากอากาศโดยจลนทรยแบงไดเปน 2 ประเภท คอ การตรงไนโตรเจนโดยจลนทรยทเจรญอยอยางอสระในธรรมชาต (free living หรอnon-symbiosis nitrogen fixation) และการตรงไนโตรเจน โดยจลนทรยทเจรญอยรวมกบสงมชวตชนดอน (symbiotic nitrogen fixation) ซงกระบวนการรดกชนของแกสไนโตรเจน ไปเปนแอมโมเนยโดยจลนทรยตรงไนโตรเจนเกดขนโดยการกระตนของเอนไซมไนโตรจเนส แกสไนโตรเจนจะถกรดวซไปเปนแอมโมเนยดงสมการ (อรณ, 2553)

N2+8 ferridoxin-+8H++16MgATP2-+18H2O 2NH4+2OH-+8ferridoxin+16MgADP4

-

+16H2PO4-+H2

การตรงไนโตรเจนเปนกระบวนการทตองการพลงงานเปนอยางมาก ในสภาวะแวดลอมทเหมาะสม จลนทรยตรงไนโตรเจนจะตองใชพลงงานเกอบทงหมดทม เนองจากในการรดวซแกสไนโตรเจน1 โมล ไปเปนแอมโมเนยมไอออน 2 โมล ตองใช ATP ถง 16 โมล ตวใหพลงงานซงเปนตวจากดปรมาณแกสไนโตรเจนทจะถกรดวซ โดยจลนทรยดนซงไดพลงงานจากการยอยสลายสารอนทรย การเปลยนแกสไนโตรเจนไปเปนแอมโมเนยมใหเกดขนสงสด จาเปนตองมแหลงพลงงานทมากพอและคงท เชนทเกดขนในธรรมชาตบรเวณรอบรากพช (rhizosphere) ซงแบคทเรยไดพลงงานจากสารทขบออกมาจาก

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

9

ราก (exudate) หรอจาการอยรวมกบสงมชวตอน หรอโดยตรงจากพลงงานแสง ในพวกไซยาโนแบคทเรยหรอแบคทเรยทสงเคราะหดวยแสง โดยทวไปในธรรมชาตสารอนทรยทจาเปนตอแบคทเรยมกไมเพยงพอทจะทาใหเกดการตรงไนโตรเจนไดมาก ยกเวนพวกทตรงไนโตรเจนแบบพงพาอาศยกบพช เนองจากไดรบพลงงานจากพชในรปของคารโบไฮเดรต เชน ไรโซเบยมกบพชตระกลถว

3.3.1 เอนไซมไนโตรจเนสไนโตรจเนสเปนเอนไซมทเรงปฏกรยาการรดกชนของ แกสไนโตรเจนไปเปน

แอมโมเนย ประกอบดวยโปรตนทตางกน 2 สวนคอ dinitrogenaseหรอ MoFe protein หรอ protein Iและ dinitrogenasereductaseหรอ Fe protein หรอ protein llสาหรบ dinitrogenaseเปนโปรตนขนาดใหญประมาณ 220-240 กโลดาลตน (Kdaltons) ซงจะจบและรดวซแกสไนโตรเจน ขณะทdinitrogenasereductaseจะเปนตวสงผานอเลกตรอนใหกบเอนไซม dinitrogenase (Tate, 2000;กญญา, 2544) ปฏกรยารดกชนของไนโตรเจน ถกกระตนโดยเอนไซมไนโตรจเนส จะตองอาศย

1) ตวใหอเลกตรอน (electron doner) ไดแก -hydrtoxy-butyrate,glyceraldehyde-3-phosphate, isocitrate, glucose-6-phohphate, H2, NADPH และ ascorbateเปนตน

2) ตวรบอเลกตรอน (electron acceptor) ในปฏกรยานตวรบอเลกตรอนคอ N2

3) แหลงพลงงาน ซงไดแก ATP (adenosine triphosphate)4) divalent metal ion Mg2+ Mn2+ Co2+ Fe2+และ Ni2+เปนตน ซงชวยให ATP

ทาปฏกรยาไดตามปกตGiller andWilson, 1991 กลาววา นอกจากตนทนแหลงพลงงาน (energy cost) ใน

การรดวซแกสไนโตรเจนและความไวของเอนไซมไนโตรจเนสตอออกซเจนแลว สารประกอบไนโตรเจนกเปนอกปจจยหนงทมผลตอการตรงไนโตรเจน ในแบคทเรยอสระทตรงไนโตรเจนนน กจกรรมเอนไซมไนโตรจเนสจะไมเกดขนถามสารประกอบไนโตรเจนปรมาณทเพยงพออยในเซลลของแบคทเรยแลว การขาดแคลนสารประกอบไนโตรเจน และลกษณะทางพนธกรรมการควบคมการสรางเอนไซมไนโตรจเนสในสภาวะทมออกซเจนปรมาณตา จะเปนตวควบคมและชกนาใหเกดกจกรรมเอนไซมไนโตรจเนสแบคทเรยอสระทตรงไนโตรเจนไดบางชนดเอนไซมไนโตรจเนสจะหยดทางานชวคราวในสภาวะทมแอมโมเนย เนองจากพนธะโคเวเลนตในเอนไซมเกดการเปลยนแปลง (covalent modification) สาหรบเอนไซม 2 ชนด คอ เอนไซม DART (dinitrogenasereductase ADP-ribosyltransferase) นน ในสภาพทมแอมโมเนยมจะเกดการเตม ADP ใหกบเอนไซม dinitrogenasereductaseทาใหเอนไซมไนโตรจ เ นสหย ด ท า ง านช ว ค ร าว และ เ ม อคว าม เข มข นของแอม โม เน ยมลดลง เอน ไซม DRAG(dinitrogenasereductase activating glycohydrolase) จะทาใหเกดปฏกรยายอนกลบของ ADP-ribosylationเ อ น ไ ซ ม ไ น โ ต ร จ เ น ส จ ง ท า ง า น ไ ด ต า ม ป ก ต ป ร า ก ฏ ก า ร ณ น พ บ ใ น

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

10

Rhodospirillumrubrum,Azorhizobiumcaulinodans อยางไรกตามการหยดการทางานชวคราวของเอนไซมไนโตรจเนสไมไดพบทวไปในแบคทเรยตรงไนโตรเจนทงหมด เชนไมพบใน Azotobacterspp.หรอใน Klebsiellapneumoniae

3.3.2 การวดการตรงไนโตรเจนทางชวภาพโดยสงมชวตวธการวดการตรงของไนโตรเจนมหลายวธดวยกน เชน วดการเจรญของแบคทเรยใน

อาหารเลยงเชอทปราศจากไนโตรเจน เพอดความสามารถในการตรงไนโตรเจน (Tate, 2000) วเคราะหปรมาณไนโตรเจน (N-analysis) โดยวธของ Kjeldahlโดยวดความแตกตางของปรมาณไนโตรเจนทงหมดกอนและหลงการเจรญในสภาพทมไนโตรเจน (Burns and Hardy, 1975) ตดตามธาตไนโตรเจนดวย 15Nและใชวธการรดวซแกสอะเซทลน (C2H2) ไปเปนเอทลน(C2H4) เปนตวบงชความสามารถในการตรงไนโตรเจน อยางไรกตามไมมวธทสมบรณแบบ (Hardy et al., 1973)เนองจากแตละวธตางมขอบกพรองแตกตางกนออกไป วธวดการตรงไนโตรเจนมดงน

1) วดการตรงไนโตรเจนโดยตรวจสอบการเจรญในอาหารเลยงเชอทปราศจากแหลงไนโตรเจน (nitrogen-free cultivation) ตรวจสอบการเจรญของแบคทเรยในอาหารเลยงเชอทปราศจากไนโตรเจน เปนวธทงายทสดวดการเจรญจากการเพมขนของมวลชวภาพ (biomass) หรอ คาการดดกลนแสง (OD) ของอาหารเลยงเชอเนองจากมการเจรญของแบคทเรย

2) วเคราะหหาปรมาณไนโตรเจนทงหมด (total nitrogen)โดยวธของเจลดาล(Kjeldahl method) เปนวธทมความไวนอยกวาวธอน ๆ มาก

ไมสามารถใชวดไนโตรเจนในปรมาณทตาได3) วเคราะหปรมาณไนโตรเจนโดยวธไนโตรเจน-15(15N2 method)

เปนวธวดการตรงไนโตรเจนทางตรง โดยใชไอโซโทปทเสถยรของไนโตรเจนวเคราะหหาปรมาณไนโตรเจนทตรงได สามารถตดตามแหลงไนโตรเจนไดแนนอนและถกตองทสด โดยใชไอโซโทป 15N เมอเลยงแบคทเรยภายใตบรรยากาศทม 15N แลวตรวจหาปรมาณ 15N ในเซลลของแบคทเรยดวยเครอง mass spectrometer ซงวธนมความไวกวาวธKjeldahl ถง 1,000 เทา ใหผลแมนยาเทยงตรง แตมขอเสย คอตองใชเทคนคคอนขางสง และมคาใชจายมาก

4) วเคราะหปรมาณไนโตรเจนโดยวธอะเซทลนรดกชน (acetylene reduction assay)เปนวธวดกจกรรมเอนไซมไนโตรจเนสทางออม โดยใชความสามารถของเอนไซม

ไนโตรจเนสในการรดวซsubstrate อนนอกจากแกสไนโตรเจน (Turner and Gibson, 1980) ซงอะเซทลน (C2H2) มความเหมาะสมมากทสด เนองจากปกตไมพบแกสอะเซทลนในบรรยากาศ และมราคาไมแพง สามารถวเคราะหไดดวยเครอง gas chromatography (GC) โดยเอนไซมไนโตรจเนสจะรดวซแกสอะเซทลน (C2H2) ไปเปนแกสเอทลน(C2H4) ซงสามารถตรวจสอบแกสทงสองชนดได แมในปรมาณตา ๆ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

11

ดวยเครอง GC ขอดของวธนคอ มความไวสง ไวกวาวธไนโตรเจน-15 ถง 103-104 เทา เปนวธทสะดวกรวดเรวใชเทคนคงาย ๆ ใชเครองมอไมยาก และราคาไมแพง

3.4 ฮอรโมนพช ( phytohormones)การผลตฮอรโมนพชนนเปนกลไกทสาคญในการชวยเพมประสทธภาพ ในการเจรญเตบโต

ของพช โดยรายงานเกยวกบการผลตฮอรโมนพชสวนใหญจะมงเนนไปทบทบาทของฮอรโมนพช กลมทเรยกวา ออกซนซงฮอรโมนพชในกลมของ ออกซนกไดแก indole-3-acetic acid (IAA) ซงจะชวยกระตนการยดตวของเซลล(cell elongation), การแบงเซลล (cell division) และการเปลยนสภาพของเซลล(cell differentiation) (ชรนทร, 2554)

ออกซน (auxin) เปนฮอรโมนชนดแรกทคนพบในพชทาใหสวนยอดตนกลาโคงงอเบนเขาหาแสงและเปนกลมสารทเกยวของกบการขยายขนาดของเซลลทาใหพชมการเตบโตยดยาวขนเฉพาะทจนพชเบนเขาหาแสงและตอบสนองตอแรงดงดดของโลกออกซนทพชสรางขนสวนใหญอยในรปสารเคมทเรยกวากรดอนโดล-3-แอซตก (indole-3-acetic acid, IAA) โดยพชสงเคราะหจากกรดอะมโนทรปโทแฟน(tryptophan) ยงมสารสงเคราะหทสรางขนมาซงมคณสมบตคลายออกซนเพอนามาใชประโยชนทางการเกษตรไดแก NAA (1-naphthylacetic acid), IBA (4-(Indole-3-yl) Butyricacid), 2,4-D (2, 4-dichlorophenoxyacetic acid), IPA (indolepropionic acid) และ 2,3,6-T (2,3,6-trichlorobenzoicacid) (ชรนทร, 2554)

3.5 การละลายฟอสเฟตชรนทร (2554) กลาววาจลนทรยละลายฟอสเฟตคอ จลนทรยทมความสามารถละลายไตร

แคลเซยม อลมนมและเหลกฟอสเฟต เชนเดยวกบทสามารถละลายหนฟอสเฟต และปลดปลอยอนทรยฟอสฟอรส เปนผลใหมฟอสฟอรสในรปทเปนประโยชนตอพช โดยจลนทรยทสามารถละลายฟอสเฟตไดมหลายชนดทงทเปนแบคทเรย เชอรา และแอคตโนมยซส ธงชย (2550) กลาววาในดนตางๆ จะพบจลนทรยละลายฟอสเฟตไดในปรมาณทแตกตางกน และพบวาแบคทเรยเหลานพบไดมากในบรเวณรากพช ปรมาณแบคทเรยละลายฟอสเฟตจะไดรบอทธพลจากชนดของดนและกระบวนการเขตกรรมทแตกตางกนมากกวาสภาพทางกายภาพของดนปรมาณฮวมส ไนโตรเจน และฟอสฟอรสในดน

Albrecht et al. (1981) และ Patriquinet al. (1983) พบวา เชออะโซสไปรลลมสามารถเพมการละลายของฟอสเฟต

กลไกการละลายฟอสเฟตของจลนทรยสวนใหญจะเกดจากการสรางและปลดปลอยกรดอนทรย (organic acid) ออกนอกเซลล เพอมาละลายฟอสเฟตในดน ดงน

1) การสรางกรดอนทรย (organic acid) กรดอนทรยทพบเสมอๆวาจลนทรยสามารถสรางและปลดปลอยออกมาไดแก ฟอรมค อะซตคโปรปโอนก แลคตก ไกลโคลก ฟมารก และซคซนก เปน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

12

ตน สวนมากกลมเฮทเทอโรโทรพ (heterotroph) จะปลดปลอยกรดอนทรยออกมาจานวนหนงเสมอในระหวางทมการยอยสารอนทรยแตมความแตกตางกนทงชนดและปรมาณ (ธงชย, 2550)

2) การสรางกรดอนนทรย(inorganic acid) จลนทรยบางชนดสรางและปลดปลอยกรดอนทรยออกมาไดแก กรดไนตรคและซลฟรค จากกจกรรมของจลนทรย Nitrobacter sp.และThiobacillus sp. ตามลาดบ กรดตางๆทเกดขนเหลานสงผลใหคาปฎกรยา (pH) ลดลงและเกดการละลายฟอสฟอรสมากขน (ชรนทร, 2554)

Ridvan (2008) รายงานวา A. chroococcum มผลสงเสรมผลผลต และความเขมขนไนโตรเจนของขาวสาล ไดดกวาการไมใสเชอ สอดคลองกบผลการศกษาของ Pandeyet. al. (1998) รายงานไววาการใสเชออะโซโตแบคเตอร สามารถเพมนาหนกเมลด สของเมลดขาวสาล และความเขมขนของไนโตรเจนไดเชนเดยวกน

อะโซโตแบคเตอรสามารถผลตสารควบคมการเจรญเตบโตของพชได เชน A. beijernickii ผลตสารคลาย ไซโตไคนน สารคลายออกซน และสารคลายจบเบอเรลลนA. chroococcum ผลตสารคลายจบเบอเรลลน กรดจบเบอเรลลก และกรดอนโดล-3-อะซตก A. paspali ผลตสารคลายไซโตไคนนกรดอนโดล-3-อะซตกและสารคลายจบเบอเรลลน A. brasilense ผลตสารคลายไซโตไคนน สารคลายจบเบอเรลลน และซเอตน (Zahir et. al., 2004)

เชออะโซโตแบคเตอรสามารถสรางสารสงเสรมการเจรญเตบโต วตามน สารปองกนเชอราและสารยบยงเชอสาเหตโรคพชทสราง siderophoresได (Kapoor and Kar, 1989; Neilands and Leong,1986; Sharma et. al., 1986) นอกจากนเชออะโซโตแบคเตอรยงสามารถเพมผลผลตใหแกพชไรบางชนดได เชน ขาวโพด (ศวาพร, 2553) อกทงยงชวยเพมไนโตรเจนใหกบดนไดอกดวย (Shabaev, 1991)

ศวาพร (2553) พบวาการใชเชออะโซโตแบคเตอรเชออะโซสไปรลลม และใชปยพชสดถวเขยว มนาหนกฝกดของขาวโพดไมแตกตางกบการใชปยเคมอตราครงหนงของปรกต

Biariet. al. (2008) ศกษาผลของแบคทเรยทสามารถสงเสรมการเจรญเตบโตของพช ไดแกAzotobacter sp., A.chroococcum (DSM 2286) และ Azospirillum sp. (21),A. lipoferum (DSM1691) ทมตอการสรางสารสงเสรมการเจรญเตบโตและชวยกระตนการดดกนธาตอาหารในขาวโพด พบวาการใชแบคทเรยดงกลาวชวยเพมมวลแหงฝกได 141 เปอรเซนต และเพมปรมาณไนโตรเจน ฟอสฟอรสและโพแทสเซยม ในเมลดได 130, 113 และ 100 เปอรเซนตตามลาดบ

Maria (2002) ไดทดสอบผลของการใสเชอ A.brasilenseในการปลกขาวสาล พบวาเชอA.brasilenseทาใหมวลชวภาพ ผลผลต และความเขมขนของไนโตรเจนในขาวสาล สงกวาการไมใสเชอแสดงใหเหนวา A.brasilense สามารถสงเสรมการเจรญเตบโตของขาวสาลไดโดยการกระตนการดดใชไนโตรเจนทางราก

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

13

ชรนทร (2554) รายงานวาการใสเชออะโซสไปรลมไอโซเลตตางๆทาใหมปรมาณไนโตรเจนทงหมดในขาวโพดสงกวาตารบทไมใสเชอ ตารบการทดลองทใสเชออะโซสไปรลลมเพยงอยางเดยวทาใหมปรมาณไนโตรเจนทงหมดในขาวโพดใกลเคยงกบตารบการทดลองทมการใสปยไนโตรเจนในอตรา 10กโลกรมไนโตรเจน/ไร

อะโซสไปรลลมมความสามารถในการผลตฮอรโมนพช รวมทงโพลเอมน และกรดอะมโนในเซลล(Thuleret al., 2003; ชรนทร, 2554) สาหรบ A. brasilenseสามารถสรางฮอรโมนออกซนทเพมความยาวของราก พนทผวของราก และนาหนกแหงของราก (El-Khawas and Adachi, 1999; Mollaet al.,2001) และมความสามารถในการตรงไนโตรเจนทางชวภาพ และเพมกจกรรมของ glutamatedehydrogenase และ glutamine synthetase (Ribaudoet al., 2001)อะโซสไปรลลมสามารถสรางฮอรโมนพวกออกซน (Lambrechtet al., 2000)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

14

วธการวจย

ในเบองตนทาการศกษารวบรวมภมปญญาการใชเชอจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการควบคมศตรพชทมอยหรอใชอยในจงหวดพระนครศรอยธยาและพนทใกลเคยงโดยการศกษาขอมลจากสานกงานเกษตรจงหวด แลวลงพนทศกษาขนตอนวธการของเกษตรกร จากนนนามาศกษาเปรยบเทยบกบวธการทางวทยาศาสตรเพอเปนการยนยนผลในการนาไปใชงานจรงในการควบคมศตรขาว การลดการใชปยเคม ลดการเผาฟางขาว เพอการลดตนทนการผลตขาวในจงหวดพระนครศรอยธยา โดยการศกษาวธการทางวทยาศาสตรของโครงการดาเนนการดงตอไปน

ตอนท 1 การเกบตวอยางดนและการแยกเชอจลนทรย

1.1 การเกบตวอยางดนเพอนามาแยกเชอจลนทรย

1.1.1 การเกบตวอยางดน เกบตวอยางดนตามจดทกาหนดในแผนท โดยใช GlobalPositioning System (GPS) นาทาง ใชพลวหรอเสยมขดหรอปาดผวหนาดนประมาณครงนว แลวทงไปเพอเปนการขจดพวกอนทรยวตถทยงไมมการสลายตวหรอสลายตวไมสมบรณออกจากดน ตวอยางในสวนนอาจเปนดนทมปรมาณจลนทรยแตกตางกนมากกบปรมาณในเนอดนจรง เจาะดนดวยหลอดเจาะ หรอสวานเจาะลก 6 นว หรอตามความลกทตองการแลวแตกรณ หลอดเจาะหรอสวานควรจะอยในสภาพทสะอาดหรอไดรบการนงฆาเชอกอนทจะทาการเจาะ เกบตวอยางดนในกลองพลาสตกทสะอาด หรอในภาชนะบรรจอยางอนทเหนวาเหมาะสม ถาบรเวณทเกบตวอยางดนเปนดนแปลงเลก ๆ ควรสมเกบตวอยางดนนอยทสด 5 จด ดวยกน หากเปนแปลงขนาดกวางจะตองเพมการสมเกบตวอยางดนใหมากขนนาดนทเกบจากทก ๆ จด ในบรเวณทตองการศกษามารวมกน (composite) ผสมคลกเคลาใหเขากนดบดและรอนดวยตะแกรงขนาดเสนผานศนยกลาง 2.0 มลลเมตร บรรจตวอยางดนในกลองพลาสตก หรอpolyethylene และปดฝาตวอยางดนพรอมระบรายละเอยด ในกรณทตองมการขนยายระยะไกลและตองเกบไวนาน ๆ จะตองเกบกลองตวอยางดนในทเยน เชน ตเยน (refrigeration) หรอตแชเยน หรอหองเยนแต ไมควรเกบไวนานเกน 2 สปดาห จากนนนาไปคดแยกเชอราและแบคทเรยในหองปฏบตการ

1.1.2 การเกบตวอยางรากขาว เกบตวอยางรากขาวจากแปลงปลกของเกษตรกรใสในภาชนะบรรจทเหมาะสมพรอมระบรายเอยด และเกบตวอยางไวในทเยน เพอนามาแยกเชอบรสทธของแบคทเรยทอาศยอยในราก และบรเวณผวราก

1.2 การแยกเชอจลนทรยจากตวอยางดนและราก

1.2.1 การแยกเชอราจากตวอยางดน นาดนมาแยกเชอราโดย วธ Soil platetechniques โดยนาตวอยางดน ตวอยางละ 0.0025 กรม ใสลงใน plate แลวเทอาหาร GANA

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

15

(glucose ammonium nitrate agar) ทบลงไป จากนนบมไวทอณหภมหอง สงเกตโคโลนทเกดขน แลวทาการแยกเปนเชอบรสทธ บนอาหาร PDA เกบรกษาสายพนธเชอราไวใน culture collection ทหองปฏบตการสาขาวชาพชศาสตร คณะเทคโนโลยการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

1.2.2 การแยกเชอแบคทเรยจากตวอยางดน แยกเชอแบคทเรยโดยวธ Dilutionplate techniques เพอศกษาชนดของแบคทเรยทงหมดในดน และใชอาหารคดเลอกจาเพาะสาหรบแยกเชอแบคทเรยทมความสามารถในการตรงไนโตรเจนในกลมอะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลม

1.2.3 การแยกเชอแบคทเรยจากตวอยางราก ลางดนออกจากรากขาวใหสะอาดและตดรากออกเปนทอนยาวประมาณ 2 – 3 มลลเมตร ดวยมดทคมและสะอาด นารากทตดมาลางในนา อกครง ฆาเชอทผวรากแลวนารากมาแชใน 95 % แอลกอฮอล เปนเวลา 30 วนาท ใชคมคบรากออกมาลางดวยนากลนทฆาเชอแลวอก 2 ครง ใสรากลงในหลอดทดลองทบรรจอาหารสตร semi-soid N-free Bromothymol blue medium ตามสตรอาหารของ Dobereiner et. al. (1976) และบมทอณหภมหอง สงเกตการเกดเพลลเคล (pellicle) แลวถายเชอลงใน semi-soid N-free medium อกครงหนง หลงจากนนถายเชอลงใน soid N-free medium (วน 15 กรม) เขยเชอจนไดโคโลน (colony)เดยว โดยเลอกโคโลนเดยว ถายเชอลงในอาหารอกครงหนง จนไดเชอบรสทธ โดยแยกเชอจากตวอยางรากละ 1 ไอโซเลต

ตอนท 2 การทดสอบประสทธภาพของเชอจลนทรยในหองปฏบตการ

2.1 การทดสอบความสามารถในการสรางเอนไซมเซลลเลสของเชอราในหองปฏบตการ

2.1.1 การทดสอบเลยงเชอราบนอาหารแขง เลยงเชอราบนอาหารแขงตามวธการของ Kasana et. al. (2008) และ Abu Bakar et. al. (2010) โดยเพาะเลยงเชอราบนอาหาร Carboxylmethyl cellulose (CMC) agar ทอณหภม 28°C เปนเวลา 3 วน เทสารละลาย Gram’s Iodine ใหทวมผวหนาอาหารและโคโลนเชอรา เปนเวลา 5 นาท แลวเทออก จากนนวดเสนผาศนยกลางของการเกดบรเวณใส (clear zone) ในหนวยเซนตเมตร โดยในการทดสอบนใชเอนไซม cellulase จาก Aspergillusniger (Sigma) 10 mg/ml (2.41 Unit/ml) เปน positive control และใชนากลนเปน negativecontrol

2.1.2 การทดสอบเลยงเชอราในอาหารเหลว นาเชอราทไดคดเลอกจากขนตอนท1.2.1 การทดสอบการยอยสลายเซลลโลสของเชอรา ในอาหารเหลว asparagine medium (0.5 g(NH4)2SO4, 0.5 g L-Asparagine, 1.0 g K2HPO4, 0.5 g KCl, 0.2 g MgSO4.7H2O, 0.1 g CaCl2, 0.5 gyeast extract, 0.5 g cellulose, up to 1,000 ml, pH 6.2) ปรมาตร 30 ml ใหอากาศโดยเครองเขยา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

16

ทความเรวรอบ 180 รอบ/นาท เปนเวลา 7 วน จากนนนามากรองและตรวจสอบปรมาณนาหนกแหงของเซลลโลสทลดลง

2.1.3 การวเคราะหขอมล เปรยบเทยบความแตกตางทางสถตของคา enzymeactivity และ specific activity ดวย one way-ANOVA และเปรยบเทยบ multiple comparison โดยวธของ Duncan’ s new multiple range test (DMRT)

2.1.4 การระบชนดของเชอจลนทรย (Identification) ระบชนดของเชอจลนทรยซงอาศยลกษณะทางสณฐานวทยา (Morphology) ของเชอจลนทรยเชน เชอรา โดยทาการเพาะเลยงเชอราดวยเทคนค slide culture ควบคกบการเพาะเลยงเชอราบนอาหารแขงชนด Potato dextrose agar,Malt extract agar หรอ Czapek dox agar ในจานเพาะเชอ ทาการตรวจวดสวนประกอบของโครงสรางเชอราดวยไมโครมเตอร และจาแนกชนดโดยการเปรยบเทยบกบเชอรามาตรฐาน และคมอการจาแนกชนดของเชอรา (Gilman, 1957; Hawksworth et. al., 1995; Raper, 1965)

2.2 การทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคพชในหองปฏบตการ

2.2.1 ทดสอบความสามารถในการยบยงเชอราสาเหตโรคพช คดเลอกเชอราทเกบรวบรวมไว ทาการทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญของเสนใยและสปอรของเชอราสาเหตโรคพช จานวน 10 ชนด ไดแก Colletotrichum capsici, C. gloeosporioides, Curvularialunata, Fusarium oxysporum, Phytophthora palmivora, P. parasitica, Pyricularia gisea,Helminthosporium oryzae , Rhizoctonia solani และ Sclerotium rolfsii โดยวธ dual cultureบนอาหาร PDA โดยทาการทดลองแบบ Completely Randomized Design (CRD) จานวน 4 ซาโดยเลยงเชอราทแยกไดและเชอราสาเหตโรคแตละชนดบนอาหารเลยงเชอ PDA ทอาย 7 วน แยกจากกนไว แลวใช cork borer ขนาดเสนผาศนยกลาง 0.5 เซนตเมตร ทลนไฟแลวฆาเชอแลวเจาะเปนชนวนทมเชอราบรเวณขอบโคโลน แลวยายชนวนของเชอราปฏปกษ แตละชนดจานวน 1 ชน วางบนอาหาร PDA และยายชนวนของเชอราสาเหตโรควางดานตรงขามกบชนวนเชอราปฏปกษ ใหมระยะหางพอประมาณ โดยแยกทดสอบเชอราปฏปกษแตละชนดแยกตางหากจากกน ทาการเลยงเชอราปฏปกษและเชอราสาเหตโรคแยกจากกนบนอาหาร PDA เปนตวเปรยบเทยบ (control) บมจานอาหารเลยงเชอทอณหภมหอง (28-30 องศาเซลเซยส) เปนเวลา 7 – 14 วนแลวสงเกตผลการทดลองโดยวดขนาดเสนผาศนยกลางของโคโลนและจานวนสปอรของเชอราสาเหตโรคแลวนามาคานวณ หาเปอรเซนตการยบยงการเจรญเตบโตของโคโลน (Inhibition of Growth = IG) โดย

IG = R1-R2 X 100R1

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

17

R1= ขนาดเสนผาศนยกลางโคโลนของเชอราสาเหตโรคในจานอาหารเปรยบเทยบ (control)R2 = ขนาดเสนผาศนยกลางโคโลนของเชอราสาเหตโรคในจานอาหารเลยงเชอรวม

2.2.2 การจาแนกและจดเกบเชอราทมลกษณะการเปนเชอราปฏปกษเลยงเชอราทคดเลอกไวบนอาหาร PDA บมทอณหภม 28 ± 2 องศาเซลเซยส เปนเวลา 3 วน จงนา corkborer เสนผาศนยกลาง 8 มลลเมตรมาเจาะบรเวณปลายเสนใย เพอนา ไปศกษาการเจรญเตบโตของเชอโดย นา ไปวางตรงกลางอาหาร PDA บมทอณหภม 28 ± 2 องศาเซลเซยส วดการเจรญเตบโตของเชอราจนครบ 7 วน และศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของเชอ โดยนาไปทา slide culture เพอตรวจดลกษณะของเชอราภายใตกลองจลทรรศน ลกษณะของเสนใย สของเสนใย สปอร เพอบงชชนดของเชอราโดยเปรยบเทยบกบเชอมาตรฐานทมอย และเอกสารการจาแนกเชอรา

2.2.3 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลในทางสถต โดยวเคราะหคาความแปรปรวนทางสถต (Analysis of variance) ตามแผนการทดลองแบบ completely randomizeddesign (CRD)

2.3 การทดสอบความสามารถในการตรงไนโตรเจนและสรางสารสงเสรมการเจรญเตบโตของพชในหองปฏบตการ

2.3.1 การทดสอบการตรงไนโตรเจนในอาหารเหลว วางแผนการทดลองแบบสมตลอด (Completely Randomized Design, CRD) จานวน 3 ซา นาเชอบรสทธของอะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมแตละไอโซเลตจาก slant agar จานวน 1 ลป มาใสในอาหารเหลวสตรNutrient broth ปรมาตร 50 ml ทบรรจในขวดรปชมพ ขนาด 125 ml ใหอากาศดวยเครองเขยาทความเรว 130 rpm เปนเวลา 24 ชวโมง นามาปนเหวยงทความเรว 4,000 rpm เปนเวลา 30 นาท ทอณหภม 5 ๐C แลวนาตะกอนเซลลทไดมาลางดวย 0.85 % NaCl ละลายตะกอนดวย phosphatebuffer pH 7 วดคา optical density 600 (OD600) ใหทกไอโซเลตมคาเทากนท 0.2 เพอนาไปใชในการทดสอบตอไป ถายเชอแตละไอโซเลต จานวน 1 ml ลงในอาหารเหลวสตร Ashby’ s สาหรบเชออะโซโตแบตเตอร และอาหารเหลวสตร N-free ตามสตรอาหารของ Dobereiner et al., (1976) สาหรบเชออะโซสไปรลลม ศกษากจกรรมของเอนไซมไนโตรจเนส ดวยวธ acetylene reduction (Hardy etal., 1968; Hardy et al., 1973) เปลยนจกสาลเปนจกยางเพอปองกนการซมเขาออกของอากาศภายในและภายนอกขวดรปชมพ ดงอากาศออกจากขวดปรมาณ 10 ml และฉดอะเซทลน ปรมาณ 10 ml บมไวทอณหภมหองเปนเวลา 1 ชวโมง แลวดดแกส 10 ml ใน ขวดรปชมพ แลวนามาเกบในหลอดเกบแกสจากนนนามาวดปรมาณแกสเอทธลนทเกดขนดวยเครอง gas chromatograph

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

18

2.3.2 การทดสอบประสทธภาพการสรางออกซน

ยายเชอแตละไอโซเลตจานวน 1 ml ใสลงในอาหารเหลวปลอดไนโตรเจนAshby’ s สาหรบเชออะโซโตแบตเตอร และอาหารเหลวสตร N-free ตามสตรอาหารของ Dobereineret al., (1976) สาหรบเชออะโซสไปรลลม (อาหารเหลว 1 l เตม tryptophan 50 mg/ml โดยเตมเพอเปนสารตงตนในการสรางฮอรโมนออกซน) ปรมาตร 50 ml ทบรรจใน ขวดรปชมพ ขนาด 125 ml ใหอากาศดวยเครองเขยาทความเรว 100 rpm เปนเวลา 3 วน เกบตวอยางทกวน เพอศกษาปรมาณออก-ซนดวยวธ Salkowski colouring reagent (Fernando et al.(2007), Ravikumar et al.(2004)) โดยนาตวอยางมาปนเหวยงทความเรว 4,000 rpm เปนเวลา 30 นาท ทอณหภม 5 ๐C เกบสวนใส 3 mlเตม reagent 2 ml (0.5M FeCl3 ละลายใน 35% HClO4) จากนนบมทอณหภมหอง เปนเวลา 30 นาทในทมด แลววดคาการดดกลนแสงท ความยาวคลน 535 nm

2.3.3 การทดสอบประสทธภาพการละลายฟอสเฟต ยายเชอแตละไอโซเลตจานวน 1 ml ใสลงในอาหารสตร Pikovskaya’s media (อาหารเหลว 1 ลตร ประกอบดวย Glucose10 กรม, Ca3(PO4)2 5 กรม, (NH4)2SO4 0.5 กรม, KCl 0.2 กรม, MgSO4.7H2O 0.1กรม, MnSO4

เลกนอย, FeSO4 เลกนอย, Yeast extract 0.5 กรม และนากลน 1 ลตร) ปรมาตร 50 ml ทบรรจในขวดรปชมพขนาด 125 ml ใหอากาศดวยเครองเขยาทความเรว 130 rpm และเกบตวอยางทก 8 ชวโมงเปนเวลา 48 ชวโมง เพอวเคราะหปรมาณฟอสฟอรสทละลายนา (water soluble P) โดยวธcolorimetric (ทศนย และจงรกษ, 2542)

2.3.4 วเคราะหขอมล วเคราะหคาความแปรปรวนของขอมลเพอหาคา F–valueพรอมทงคาสถตสาหรบเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยในแตละตารบทดลอง ตามวธของDuncan’ s new multiple range test (DMRT)

2.3.5 การศกษาระดบดเอนเอในสวนของยน 16S ไรโบโซมอลอารเอนเอ (16SrRNA gene) ใชปฏกรยา Polymerase chain reaction (PCR) ในปรมาตรรวม 50 ไมโครลตร ซงมสวนประกอบดงน ดเอนเอ 1 ไมโครลตร, dNTPs (dATP,dCTP,dTTP และ dGTP) แตละชนดความเขมขน 100 มลลโมลาร ปรมาตร 0.40 ไมโครลตร, 10X buffer 5 ไมโครลตร, MgCl2 ความเขมขน 25มลลโมลาร ปรมาตร 3 ไมโครลตร, universal primer forward และ reverse ความเขมขน 100 ไมโครโมลาร ปรมาตร 0.5 ไมโครลตร และTaq DNA Polymerase ความเขมขน 2.5 ยนต ปรมาตร 0.25ไมโครลตร ปฏกรยาสงเคราะหดเอนเอทาท initiation denaturation 98 องศาเซลเซยส เปนเวลา5 นาท denaturing 95 องศาเซลเซยส เปนเวลา 30 วนาท annealing 60 องศาเซลเซยส เปนเวลา1 นาท และ extension 72 องศาเซลเซยส เปนเวลา 1 นาท จานวน 35 รอบ และตามดวยอณหภมท72 องศาเซลเซยส เปนเวลา 2 นาท โดยใชเครอง DNA thermal cycle ผลผลตดเอนเอจากปฏกรยาPCR ทไดปรมาตร 10 ไมโครลตร นามาวเคราะหดวยเทคนค gel electrophoresis บน 1% agarose

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

19

gel ใน 1X TBE buffer และผลผลต PCR 40 ไมโครลตร นาไปวเคราะหลาดบเบส แลวนาขอมลลาดบเบสของเชอทไดนามาทาการเปรยบเทยบลาดบเบสจากฐานขอมลของ Genblank ดวยโปรแกรม Blast2

สถานททาการวจย1. การเกบตวอยางดน จากแปลงนาของเกษตรกร 16 อาเภอของจงหวดพระนครศรอยธยา2. การแยกเชอ ทดสอบเชอ ดา เนนการ ณ หองปฎบตการสาขาวชาพชศาสตร

คณะเทคโนโลยการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม จงหวดพระนครศรอยธยา

ระยะเวลาในการดาเนนการตลาคม 2556 –สงหาคม 2558

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

44

สรปผลการทดลอง

จากการศกษารวบรวมภมปญญาการใชเชอจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาวทมอยหรอใชอยในจงหวดพระนครศรอยธยาและพนทใกลเคยง โดยการศกษาขอมลจากสานกงานเกษตรจงหวด เกษตรและสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยาพบวาภมปญญาการใชเชอจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาวทมอยหรอใชอยในจงหวดพระนครศรอยธยาและพนทใกลเคยง ไดแก

1.การใชเชอจลนทรยและผลตภณฑในลกษณะเชอผสม เชน ภมปญญาของตาบลวดดาว อาเภอบางปลามา จงหวดสพรรณบร และหวเชอจลนทรย TM ทองเหมาะ จงหวดสพรรณบร

2. การใชชเชอจลนทรยและผลตภณฑในลกษณะเชอเดยวชนดเชอสด เชอแหง ชนดเมดสาหรบคลกดน คลกเมลด ฉดพน หรอหวาน เชน การใชเชอราไตรโคเดอรมา เชอราเมตตาไรเซยม เชอราบวเวอเรยเปนตน

3. การใชในรปของนาหมกชวภาพ นาหมกสมนไพร เชน ภมปญญาของตาบลนาค อาเภอผกไหจงหวดพระนครศรอยธยา

ทาการเกบตวอยางดน และรากขาวในเขตพนทจงหวดพระนครศรอยธยา ทง 16 อาเภอ จดละ 2ตวอยางรวมเปน 32 ตวอยาง สามรถแยกเชอราจากดนและรากกอนปลกขาว ไดจานวน 45 ไอโซเลตและหลงปลก จานวน 42 ไอโซเลต เลอกมาทดสอบความสารถในการสรางเอนไซมบนอาหารแขง จานวน 22ไอโซเลต พบวา เชอราทสามารถสรางเอนไซมเซลลเลสไดมากทสด ไดแก ผกไห 3 รองลงมาคอ วงนอย 3บางปะอน 3และผกไห 2 ตามลาดบและ การทดสอบการยอยสลายเซลลโลสของเชอรา ในอาหารเหลวพบวา เชอราไอโซเลต ผกไห 2 สามารถยอยสลายเซลลโลสไดดกวาทกไอโซเลต ซงมเปอรเซนตการยอยสลายเทากบ 11.74 รองลงมาคอ วงนอย 5, วงนอย 3, ไตรโคเดอรมา,บางปะอน 3 และผกไห 3 ตามลาดบสวนการทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคพชในหองปฏบตการ พบวาเชอราทแยกไดสามารถยงยงการเจรญเตบโตของโคโลนเชอราสาเหตโรคเมลดดางของขาว ไดแก วงนอย 2 เสนา

3 บางปะอน 3 บางไทร 2 ผกไห 4 และ วงนอย 1 ซงคอเช อราในกลม Aspergilus , Penicillium และTrichoderma และสามารถแยก เชออะโซโตแบคเตอรไดจานวน 40 ไอโซเลตและเชออะโซสไปรลลมจานวน 35 ไอโซเลต ซงจลนทรยทงสองชนดเปนแบคทเรยแกรมลบมความสามารถในการตรงไนโตรเจนจากบรรยากาศใหอยในรปของแอมโมเนย โดยเชอแตละไอโซเลตมความสามารถในการตรงไนโตรเจนไดตางกน นอกจากความสามารถในการตรงไนโตรเจนแลว บางสายพนธจะมความสามารถในการสรางฮอรโมนออกซน และการสรางกรดอนทรยทสามารถละลายฟอสฟอรสในรปทไมเปนประโยชนใหอยในรปทเปนประโยชนได จากการทดลองทาใหสามารถคดเลอกเชอทมกจกรรมทงสามดานโดดเดนทสดคอ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

45

เชออะโซโตแบคเตอร ไอโซเลตaBc1, aBt1, aBb1, aBi6 และ aAu3เชออะโซสไปรลลมไอโซเลต Mh2,Na3, Na4, Bh2 และAu3

ซงเชอรา เชออะโซโตแบคเตอรและเชออะโซสไปรลลม ทไดรบการทดสอบกจกรรมการสรางสารทเปนประโยชนตอพชในหองปฏบตการแลวนน การจะพฒนาไปเปนปยชวภาพเพอการเกษตรตอไปจาเปนตองมการทดสอบรวมกบพชเปาหมายทสนใจ ในสภาพโรงเรอนทดลอง และสภาพแปลงจรงตอไปเพอศกษาความสามารถของเชอเมอเจรญในสภาพแวดลอมของการเพาะปลกพช รวมถงการศกษารปแบบการนาไปใชประโยชนทเหมาะสมกบสภาพการใชงานจรง และงายตอการปฏบต

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

20

ผลและวจารณ

จากการศกษารวบรวมภมปญญาการใชเชอจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาวทมอยหรอใชอยในจงหวดพระนครศรอยธยาและพนทใกลเคยง โดยการศกษาขอมลจากสานกงาน เกษตรจงหวด เกษตรและสหกรณจงหวดพระนครศรอยธยา และลงพนทศกษาขนตอนวธการของเกษตรกร จากนนนามาศกษาเปรยบเทยบกบวธการทางวทยาศาสตรเพอเปนการยนยนผลในการนาไปใชงานจรงในการควบคมศตรขาว การลดการใชปยเคม ลดการเผาฟางขาว เพอการลดตนทนการผลตขาวในจงหวดพระนครศรอยธยาพบวาภมปญญาการใชเชอจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาวทมอยหรอใชอยในจงหวดพระนครศรอยธยาและพนทใกลเคยง ไดแก

1. การใชเชอจลนทรยและผลตภณฑในลกษณะเชอผสม เชน ภมปญญาของตาบลวดดาว อาเภอบางปลามา จงหวดสพรรณบร และหวเชอจลนทรย TM ทองเหมาะ จงหวดสพรรณบร

2. การใชชเชอจลนทรยและผลตภณฑในลกษณะเชอเดยวชนดเชอสด เชอแหง ชนดเมดสาหรบคลกดน คลกเมลด ฉดพน หรอหวาน เชน การใชเชอราไตรโคเดอรมา เชอราเมตตาไรเซยม เชอราบวเวอเรย

3. การใชในรปของนาหมกชวภาพ นาหมกสมนไพร เชน ภมปญญาของตาบลนาค อาเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา

ซงเกษตรกรทไดรบการยกยองเปนปราดเปรองดานการผลตขาวและSmart Farmerจงหวดพระนครศรอยธยา ในปงบประมาณ 2556 (ตารางท 1) มการใชภมปญญาทองถนในการผลตขาวในหลายรปแบบและหลายวตถประสงค เชน เพมธาตอาหารในดน ไดแก การใชนาหมกชวภาพ ปยหมก หรอใชในรปฮอรโมน เชน ฮอรโมนไข ฮอรโมนจากหนอกลวย ฯลฯ การใชเพอควบคมศตรพช เชน นาหมกสมนไพร การใชเชอราบวเวอเรย ไตรโคเดอรมา เปนตน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

21

ตารางท 1 เกษตรกรทไดรบการยกยองเปนปราดเปรองดานการผลตขาวและ Smart Farmer จงหวดพระนครศรอยธยา ในปงบประมาณ 2556

ลาดบ ชอ-สกล ทอยประเภทของภมปญญาการใชจลนทรยในการผลตขาว

เพมธาตอาหารพช ฮอรโมน ควบคมศตรพช1 นางขวญเรอน บญญกา 14 หม 3 ต.บานชาง อ.อทย - - เชอโนมเรย2 นายจรพนธ พมพเดช 18 หม 5 ต.บางนา อ.มหาราช - - นาหมกสมนไพร3 นายจาลอง เรองขจร 4 หม 4 ต.พตเพยน อ.มหาราช นาหมกชวภาพ - นาหมกชวภาพ4 นายชลอ ไทยประกอบ 86/1 หม 3 ต.บางซาย อ.บางซาย นาหมกชวภาพ - นาหมกชวภาพ5 นายทว ทรพยเจรญ 31/1 หม 3 ต.ขาวงาม อ.วงนอย นาหมกชวภาพ - นาหมกชวภาพ6 นายเทพ ชนตา 36/1 หม 6 ต.บางซาย อ.บางซาย ปยอนทรย - -7 นายธวช พยงแกว 66/1 หม 5 ต.ชายนา อ.เสนา8 นายบญชา ลาภานกรณ 14 หม 11 ต.ปลายกลด อ.บางซาย - ฮอรโมนไข ผลตภณฑชวภาพ9 นายบรรเจษฐ ราพงจต 25/1 หม 9 ต.กบเจา อ.บางบาล - - เชอบวเวอรเรย10 นายบญเรม โกมตบาล 6/2 หม 1 ต.บานแปง อ.บางไทร นาหมกชวภาพ - นาหมกชวภาพ

11 นายปฐพ พวงสวรรณ 18 หม 1 ต.นาค อ.ผกไห-จลนทรยสงเคราะหแสง-ปยหมก,นาหมกชวภาพ

-ฮอรโมนไข-ฮอรโมนหนอกลวย

นาหมกสมนไพร

12 นายประมาณ สวางญาต 64 หม1ต.ชางใหญ อ.บางไทร -ปยหมก ฮอรโมนไข-เชอเมตตาไรเซยม-เชอบวเวอรเรย-เชอไตรโคเดอรมา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

22

ตารางท 1 เกษตรกรทไดรบการยกยองเปนปราดเปรองดานการผลตขาว Smart Farmer จงหวดพระนครศรอยธยา ในปงบประมาณ 2556 (ตอ)

ลาดบ ชอ-สกล ทอยประเภทของภมปญญาการใชจลนทรยในการผลตขาว

เพมธาตอาหารพช

ฮอรโมน ควบคมศตรพช

13 นายปรญญา รอดฤด 24/1 หม 8 ต.คสลอด อ.ลาดบวหลวง - --กากนาตาล-เชอไตรโคเดอมา-เชอบวเวอเรย

14 นายพฒพงษ นนโท 6/2 หม 4 ต.โรงชาง อ.มหาราช ปยอนทรยเมด - -15 นายวเชยร โชตเฉลมพงษ 55/2 ม.3 ต.สงหนาท อ.ลาดบวหลวง - - นาหมกสมนไพร16 นางวมล สารวล หม 2 ต.บางนา อ.มหาราช ฮอรโมนไข

17 นางสายพณ วงษศร69 หม 1 ต.สวนพรกอ.พระนครศรอยธยา

ปยนาชวภาพ

18 นายสายน สภาเกต หม 3 ต.มารวชย อ.เสนา - - นาหมกชวภาพ

19 นางสาวสรกลย อชชน 34 หม 3 ต.สนบทบ อ.วงนอย --ฮอรโมนไข-ฮอรโมนสตรผลไม-ฮอรโมนจากพชสเขยว

นาหมกชวภาพ

21 นายสมยศ ราชศกด อ.บางไทร-ปยปลา-ปยอนทรย

ฮอรโมนไขเชอบวเวอรเรย-นาหมกชวภาพ-เชอบท

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

23

ตอนท 1 การเกบตวอยางดนและการแยกเชอจลนทรย1.1 การเกบตวอยางดนเพอนามาแยกเชอจลนทรย

เกบตวอยางดน และรากขาวในเขตพนทจงหวดพระนครศรอยธยา ทง 16 อาเภอ จดละ 2 ตวอยางรวมเปน 32 ตวอยาง (ตารางท 2) แลวนามาแยกเชอในกลมอะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม จากดนโดยวธ Dilution plate techniques ดวยอาหารคดเลอกจาเพาะและแยกเชออะโซสไปรลลมจากรากขาวโดยใชอาหารสตร semi-soid N-free Bromothymol blue medium (Dobereineret. al., 1976) และแยกเชอราโดยวธ dilution plate method

จงหวดพระนครศรอยธยาม 16 อาเภอ 209 ตาบล 1 ,459 หมบานทาเรอ พระนครศรอยธยาภาช บางปะอนอทย บางบาลวงนอย บางไทรบานแพรก ผกไหมหาราช เสนานครหลวง บางซายบางปะหน ลาดบวหลวง

เนอทประมาณ 2 ,556 .64 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 1 ,597 ,9 00 ไร ขนาดใหญเปนอนดบท 6 2 ของประเทศไทยและเปนอนดบ 11 ของจงหวดในภาคกลาง

ภาพท 1 แผนทจงหวดพระนครศรอยธยา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

24

ตารางท 2 พนทเกบตวอยางดน และรากขาว

ลาดบ อาเภอ ตาบล ชดดน E N1 ทาเรอ บานรอม Sb 100.6794 14.580632 นครหลวง นครหลวง Tr 100.6298 14.477523 บางซาย เทพมงคล Se 100.24365 14.224384 บางไทร บานแปง Bl-o 100.48952 14.224675 บางบาล บานกม Ay 100.49613 14.451486 บางปะหน บางปะหน Ay 100.55117 14.438457 บางปะอน บานสราง Se 100.66736 14.274358 บานแพรก บานแพรก Sin 100.57947 14.641429 ผกไห โคกชาง Bn-u 100.37904 14.4753110 พระนครศรอยธยา สวนพรก Ay 100.56036 14.3947811 ภาช หนองนาใส Tr 100.76257 14.4409112 มหาราช บานนา Rb 100.50356 14.5961713 ลาดบวหลวง สามเมอง Se 100.32434 14.1479114 วงนอย หนตะเภา Ay/Ma 100.73567 14.2746715 เสนา ปนแกว Se 100.33945 14.2383716 อทย สามบณฑต Ay/Ma 100.7524 14.34947

1.2 การแยกเชอจลนทรยจากตวอยางดนและราก1.2.1 อะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม

1) อะโซโตแบคเตอรสามารถแยกเชออะโซโตแบคเตอรได 40 ไอโซเลต (ตารางท 3) ลกษณะของโคโลนทพบมากทสดมส

ขาว (สครม), ขอบเรยบ, สะทอนแสง, เสนผาศนยกลาง 3-7 มลลเมตร และโคโลนทมลกษณะใส แวววาวสะทอนแสง ขนาดเสนผาศนยกลาง 2-5 มลลเมตร เมอศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาภายใตกลองจลทรรศน พบวาเปนแบคทเรยแกรมลบรปแทงขนาดสนและใหญ และแกรมลบ รปแทงขนาดสนและเลกนอกจากนยงพบการสรางเมดสนาตาลดา สนาตาลปนเหลอง และสเหลอง ในเชอบางไอโซเลตทมอายมาก

2) อะโซสไปรลลมจากตวอยางทเกบมาสามารถแยกเชออะโซสไปรลลมจากตวอยางดนและราก ไดจานวน 35 ไอโซเลต

(ตารางท 2) โดยเชออะโซสไปรลลมสวนใหญ มลกษณะของโคโลน เปนสขาวขน แวววาว ขนาดเสนผานศนยกลาง 3-5 มลลเมตร เมอศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาภายใตกลองจลทรรศน พบวาเปนแบคทเรยแกรมลบ เซลลมลกษณะอวบอวน โคงเลกนอย และเปนแทงตรง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

25

ตารางท 3 จานวนเชออะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม ทแยกไดจากตวอยางดน

ลาดบ อาเภอ อะโซโตแบคเตอร อะโซสไปรลลม1 ทาเรอ aTr1, aTr2 Tr12 นครหลวง aNa1, aNa2, aNa3, aNa4 Na1, Na2, Na3, Na4, Na53 บางซาย aBc1 Bc14 บางไทร aBt1 Bt15 บางบาล aBb1, aBb2, aBb3 Bb1, Bb2, Bb36 บางปะหน aBh1 Bh1, Bh2, Bh

7 บางปะอนaBi1, aBi2, aBi3, aBi4,aBi5, aBi6, aBi7

Bi1, Bi2, Bi4

8 บานแพรก aBp1, aBp2 Bp1, Bp29 ผกไห aPh1, aPh2 Ph110 พระนครศรอยธยา aAu1, aAu2, aAu3, aAu4 Au1, Au2, Au311 ภาช aPc1, aPc2, aPc3,aPc4 Pc1, Pc212 มหาราช aMh1 Mh1, Mh213 ลาดบวหลวง aLa1 La114 วงนอย aVn1, aVn2, aVn3 Vn1, Vn215 เสนา aSn1, aSn2 Sn1, Sn2, Sn316 อทย aAt1, aAt2 At1, At2

3) เชอราทแยกจากดนและรากขาวจากตวอยางทเกบมาสามารถแยกเชอราจากตวอยางดนและราก ไดจานวน 45 ไอโซเลต แตเลอกเชอ

ราทมลกษณะโคโลนแตกตางกนไปทดสอบความสารถในการสรางเอนไซมบนอาหารแขงและความสามรถในการยงยงโคโลนเชอราสาเหตโรคพช จานวน 22 ไอโซเลต (ตารางท 4 ) และทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคพชในหองปฏบตการ จานวน 28 ไอโซเลต (ตารางท 6)ตอนท 2 การทดสอบประสทธภาพของเชอจลนทรยในหองปฏบตการ2.1 การทดสอบความสามารถในการสรางเอนไซมเซลลเลสของเชอราในหองปฏบตการ

2.1.1 การทดสอบการสรางเอนไซมเซลลเลสของเชอราแตละไอโซเลตบนอาหารแขงพบวา เชอราทสามารถสรางเอนไซมเซลลเลสไดมากทสด ไดแก ผกไห 3 รองลงมาคอ วงนอย 3 บางปะอน 3 และผกไห 2ตามลาดบ มอตราการสรางเอนไซม เทากบ 1.312 , 1.275, 1.265 และ 1.227 ตามลาดบ (ตารางท 4)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

26

ตารางท 4 การสรางเอนไซมเซลลเลสของเชอราทแยกจากดนและรากขาวบนอาหารแขง

ไอโซเลตท เชอราจากดนและรากขาว การสรางเอนไซมเซลลเลส1 บางไทร 4 0.000 h2 บางบาล 2 0.000 h3 บางบาล 3 1.110 defg4 บางบาล 4 1.110 defg5 บางปะหน 2 0.000 h6 บางปะหน 3 0.000 h7 บางปะหน 5 0.000 h8 บางปะอน 1 0.000 h9 บางปะอน 2 1.207 bc10 บางปะอน 3 1.265 ab11 บางปะอน 4 1.115 defg12 บานแพรก 2 1.120 defg13 บานแพรก 4 1.092 fg14 ผกไห 1 1.175cde15 ผกไห 2 1.227 bc16 ผกไห 3 1.312 a17 ผกไห 4 0.000 h18 ภาช 3 1.162 cdaf19 ภาช 5 0.000 h20 วงนอย 3 1.275 ab21 วงนอย 4 1.207bc22 วงนอย 5 1.182 cd

F-test **CV(%) 31.63

2.1.2 การทดสอบการยอยสลายเซลลโลสของเชอรา ในอาหารเหลว โดยคดเลอกเชอราทสรางเอนไซมเซลลเลสจากขนตอนท 1.2.1 จานวน 5 ไอโซเลตเปรยบเทยบกบเชอราไตรโคเดอรมา

ผลการทดสอบการยอยสลายเซลลโลสของเชอรา ในอาหารเหลว asparagine medium (0.5 g(NH4)2SO4, 0.5 g L-Asparagine, 1.0 g K2HPO4, 0.5 g KCl, 0.2 g MgSO4.7H2O, 0.1 g CaCl2, 0.5 gyeast extract, 0.5 g cellulose, up to 1,000 ml, pH 6.2) ปรมาตร 30 ml ใหอากาศโดยเครองเขยาทความเรวรอบ 180 รอบ/นาท เปนเวลา 7 วน จากนนนามากรองและตรวจสอบปรมาณนาหนกแหงของ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

27

เซลลโลสทลดลง จากผลการทดลองพบวาเชอราไอโซเลต ผกไห 2 สามารถยอยสลายเซลลโลสไดดกวาทกไอโซเลต ซงมเปอรเซนตการยอยสลายเทากบ 11.74 รองลงมาคอ วงนอย 5, วงนอย 3, ไตรโคเดอรมา,บางปะอน3 และผกไห 3 มเปอรเซนตการยอยสลายเทากบ 6.55, 6.27, 5.97, 5.80 และ 3.37 เปอรเซนต ตามลาดบ(ตารางท 5)

ตารางท 5 เปอรเซนตการยอยสลายเซลลโลสของเชอราแตละไอโซเลตในอาหารเหลว

ไอโซเลต % การยอยสลายผกไห 2 11.74 aผกไห 3 3.37 bcวงนอย 3 6.27 bวงนอย 5 6.55 b

บางปะอน 3 5.80 bTrichoderma 5.97 b

Control 1.69 cF-test **CV(%) 20.95

2.2 การทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคพชในหองปฏบตการ2.2.1 ทดสอบความสามารถในการยบยงโคโลนของเชอราสาเหตโรคพช ทเลยงบนอาหารเลยงเชอ พ

ดเอ อาย 7 วน เชอราทแยกจากดนแปลงนา(กอนปลก)ในชวงเดอนพฤศจกายน 2557 ทมเปอรเซนตการยบยงโคโลนของเชอราสาเหตโรคพชแตละชนดแตกตางกน พบวาเชอราทแยกจากดนเละรากขาวไอโซเลตทมเปอรเซนตการยบยงสงกวา 50 % ไดแก บางบาล 4 ยบยงเชอรา Alternaria ไดเทากบ 61.32 % ,วงนอย3ยบยงเชอรา Bipolaris ไดเทากบ 80.77% , บางไทร 4 ยบยงเชอรา Curvularia ไดเทากบ 53.10%, บางปะอน 4 ยบยงเชอรา Fusarium 1 ไดเทากบ 52.94 %, บางบาล 4 ยบยงเชอรา Phomopsis ไดเทากบ 58.82%,บางประหน 2 ยบยงเชอรา Pythium ไดเทากบ 54.90 %, บางไทร 4 ยบยงเชอรา Pyricularia ไดเทากบ73.92 %,วงนอย1 ยบยงเชอรา Rhizoctonia ไดเทากบ 52.94 % (ตารางท 6)

ทดสอบซาอกครงโดยเกบตวอยางดน (หลงปลก) ชวงเดอนเมษายน-กรกฏาคม 2558 แยกเชอราจากดนและรากขาวไดจานวน 42 ไอโซเลตและทดสอบการยบยงการเจรญเตบโตของโคโลนของเชอราสาเหตโรคอกครงกบเชอรา Fusarium sp. และ Helminthosporium oryzae ทแยกจากเมลดขาวทแสดงอาการโรคเมลดดาง พบวา เชอรา ไอโซเลตวงนอย 2 สามารถยบยงการเจรญเตบโตโคโลนของเชอราHelminthosporium oryzae ไดดทสด เทากบ 80.77 % รองลงมา คอ เสนา 3 และบางปะอน 3 เทากบ78.67 และ 70.33 % ตามลาดบ สวนเชอรา Fusarium sp. พบวา เชอราไอโซเลตบางไทร 2 สามารถยบยง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

28

การเจรญเตบโตของโคโลนของเชอรา Fusarium sp. ไดดทสด 72.55 % รองลงมา คอ วงนอย 1 และ ผกไห4 เทากบ 71.55 และ 67.98 % ตามลาดบ (ตารางท 7)

การระบชนดของเชอจลนทรย (Identification) ระบชนดของเชอจลนทรย ในเบองตนดจากลกษณะการเจรญและสโคโลนจงระบแคระดบจนส ดงน

ชอจนสของเชอราจากดนและรากขาวทสามารถยบยงการเจรญเตบโตของโคโลนของเชอรากอนปลก หลงปลก

บางบาล4 = Aspergillus ผกไห 4 = Trichodermaบางปะอน 4 = Aspergillus บางปะอน 3 = Trichodermaบางไทร 4 = Aspergillus บางไทร 2 = Trichodermaบางปะหน2 = Aspergillus วงนอย 1 = Aspergillus nigerวงนอย 1 = Aspergillus วงนอย 2 = Penicilliumวงนอย 3 = unkown เสนา 3 = Aspergilus

ซงผลการทดสอบไปในทางเดยวกบงานวจยการพฒนาหวเชอราเอนโดไฟท เพอสงเสรมการเจรญและการควบคมโรคในขาวสายพนธเศรษฐกจของไทย ของ อจฉรยา (2555) ทใชเชอราเอนโดไฟตยบยงการเจรญของเชอรา Pyricularia grisea สาเหตของโรคไหมในขาว พบวามเชอรา จานวน 48 ไอโซเลท โดยเชอราเอนโดไฟต ไอโซเลท H30, H5PS21, H3V1 และ H3PS21 มความสามารถในการยบยงการเจรญของเชอราPyricularia grisea ซงมระดบการยบยงเทากบ 60.21 ,59.33, 59.12 และ 56.37 % ตามลาดบ และการทดสอบประสทธภาพของเชอรา Trichoderma sp. การคดเลอกเชอรา Trichoderma spp. จานวน 120ไอโซเลท เพอการควบคมเชอรา Pythium spp. สาเหตโรคเนาคอดน จานวน 2 ไอโซเลท จากการทดสอบความสามารถในการยบยงเชอราสาเหตโรคดวยวธ dual culture สามารถคดเลอกเชอรา Trichodermaspp. ไดอยางนอย 16 ไอโซเลท ทสามารถควบคม เชอรา Pythium spp. ไดดโดยเชอรา Trichodermaspp. ไอโซเลท T68 สามารถควบคมเชอรา Pythium spp. ทงสองไอโซเลทไดดทสด เมอศกษากลไกการยบยงดวยวธ dual slide culture และ water-soluble inhibitor assays พบวาเชอรา Trichoderma spp.ทง 16 ไอโซเลท สามารถผลตสารยบยงการเจรญของเชอรา Pythium sp. ไดถง 100 เปอรเซนต (ขจรเกยรตและคณะ, 2553)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

29

ตารางท 6 ทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญเตบโตของโคโลนของเชอราสาเหตโรคพช 10 ชนด

เชอราจากดนและรากขาว

เปอรเซนตการยบยงโคโลนของเชอราสาเหตโรคพชทเลยงบนอาหารพดเอ อาย 7 วน (%)Alternaria Bipolaris Colletotrichum Curvuralia Fusarium1 Fusarium2 Phomopsis Pythium Pyricularia Rhizoctonia Sclerotium

1.นครหลวง 2 25.85 35.89 10.62 31.21 43.14 -19.05 47.06 41.18 69.58 41.18 29.412.บางไทร 1 32.30 31.33 -5.15 21.83 27.45 0.00 47.06 35.29 63.06 41.18 35.293.บางไทร 4 29.08 - -5.15 53.10 39.22 0.00 43.14 41.18 73.92 29.41 29.414.บางบาล 2 25.85 27.44 -26.18 18.70 29.41 9.52 35.29 35.29 63.06 33.33 27.455.บางบาล 3 41.97 31.45 36.91 71.86 41.18 23.81 43.14 37.25 60.89 29.41 29.416.บางบาล 4 61.32 47.22 31.65 46.84 41.18 28.57 58.82 49.02 69.58 35.29 29.417.บางปะหน 2 35.53 27.55 -5.15 24.95 41.18 0.00 45.10 54.90 67.41 43.14 33.338.บางปะหน 3 32.30 - 7.47 23.08 35.29 -4.76 49.02 33.33 69.58 35.29 29.419.บางปะหน 5 35.53 - -10.41 31.21 37.25 -4.76 47.06 49.02 67.41 41.18 37.2510.บางปะอน 1 32.30 31.67 -15.67 40.59 35.29 0.00 45.10 39.22 67.41 29.41 29.4111.บางปะอน 2 32.30 42.00 -10.41 24.95 39.22 -28.57 47.06 35.29 63.06 33.33 29.4112.บางปะอน 3 38.75 70.33 -10.62 34.33 45.10 0.00 43.14 41.18 63.06 52.94 29.4113.บางปะอน 4 25.85 - 5.36 46.84 52.94 0.00 47.06 31.37 67.41 35.29 29.4114.บานแพรก 2 35.53 44.33 5.36 35.27 48.63 -14.29 47.06 47.06 67.41 35.29 29.41

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

30

ตารางท 6 ทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญเตบโตของโคโลนของเชอราสาเหตโรคพช 10 ชนด (ตอ)

เชอราจากดนและรากขาว

เปอรเซนตการยบยงโคโลนของเชอราสาเหตโรคพชทเลยงบนอาหารพดเอ อาย 7 วน (%)Alternaria Bipolaris Collctotrichum Curvuralia Fusarium1 Fusarium2 Phomopsis Pythium Pyricularia Rhizoctonia Sclerotium

15.บานแพรก 3 41.97 34.78 31.65 28.08 41.18 0.00 47.06 41.18 71.75 35.29 29.4116.บานแพรก 4 35.53 - 5.36 37.46 39.22 0.00 43.14 49.02 60.89 43.14 39.2217.ผกไห 1 32.30 36.78 10.62 28.08 29.41 0.00 35.29 37.25 68.27 33.33 29.4118.ผกไห 2 29.08 61.11 15.88 24.95 29.41 -9.52 35.29 35.29 69.58 33.33 29.4119.ผกไห 3 35.53 48.00 5.36 21.83 41.18 23.81 45.10 41.18 65.23 43.14 31.3720.ผกไห 4 35.53 27.78 5.36 12.45 43.14 0.00 47.06 39.22 73.92 31.37 33.3321.ภาช 3 32.30 - 5.36 21.83 39.22 0.00 49.02 37.25 65.23 37.25 29.4122.ภาช 4 38.75 - 47.42 43.71 41.18 -4.76 45.10 29.41 69.58 31.37 29.4123.ภาช 5 32.30 - -5.15 43.71 49.02 9.52 47.06 33.33 67.41 29.41 31.3724.วงนอย 1 32.30 58.22 -10.41 31.21 43.14 -4.76 43.14 41.18 46.54 52.94 29.4125.วงนอย 3 38.75 80.77 5.36 24.95 47.06 9.52 47.06 41.18 73.92 41.18 29.4126.วงนอย 4 54.87 - 47.42 21.83 35.29 42.86 43.14 39.22 65.23 35.29 29.4127.วงนอย 5 38.75 - 47.42 19.95 45.10 19.05 43.14 43.14 71.75 29.41 29.4128.อทย 2 29.08 35.55 21.14 28.08 41.18 4.76 43.14 43.14 69.58 41.18 33.33

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

31

ตารางท 7 การทดสอบความสามารถของเชอราทแยกจากดนและรากขาวในการยบยงการเจรญเตบโตของโคโลนของเชอราสาเหตโรคโรคเมลดดางของขาว( H. oryzae และ Fusarium sp.)

ไอโซเลตเปอรเซนตการยบยงโคโลนของเชอราสาเหตโรค อาย 7 วน (%)

Fusarium sp. H.oryzae1. บางปะอน1 - 31.672. บางปะอน2 - 423. บางปะอน3 - 70.334. ผกไห1 - 36.785. ผกไห2 - 61.116. ผกไห3 59.22 48.007. ผกไห4 67.98 27.788. ผกไห5 20.55 74.679. เสนา1 47.22 24.8910. เสนา2 17.12 30.1111. เสนา3 20.66 78.6712. เสนา4 24.00 24.7813. บางบาล1 20.00 36.1114. บางบาล2 36.66 27.4415. บางบาล3 21.22 31.4516. บางบาล4 21.78 47.2217. อทย 1 24.22 51.5518. อทย 2 43.33 35.5519. มหาราช1 21.44 64.7820. มหาราช2 21.33 45.5521. บางปะหน2 37.44 27.55F-Test 1.62LSD 10.51C.V. (%) 14.39

** = เปอรเซนตในการยบยงสง * = เปอรเซนตในการยบยงตา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

32

ตารางท 7 การทดสอบความสามารถของเชอราปฏปกษควบคมเชอราสาเหตโรค H. oryzae (ตอ)

** = เปอรเซนตในการยบยงสง * = เปอรเซนตในการยบยงตา

ไอโซเลตเปอรเซนตการยบยงโคโลนของเชอราสาเหตโรค อาย 7 วน (%)

Fusarium sp. H.oryzae22. บางซาย1 21.44 69.2223. บางซาย2 28.55 34.8924.บางซาย3 21.89 26.2225. บานแพรก1 16.67 38.5526. บานแพรก2 19.77 44.3327. บานแพรก3 26.44 34.7828. นครหลวง1 22.22 48.2229. นครหลวง2 26.66 35.8930. บางไทร1 28.22 31.3331. บางไทร2 72.55** 68.3332. วงนอย1 71.55 58.2233. วงนอย2 42.98 80.77**34. ภาช1 26.66 57.5635. ภาช2 58.55 65.8936. ทาเรอ1 40.00 20.78*37. ทาเรอ2 22.66 35.5537. ลาดบวหลวง 22.66 61.8939. บางปะอน1 - 19.7840. บางปะอน2 - 50.1141. บางปะอน3 - 20.4542. ผกไห1 - 20.56F-Test 1.62 1.62LSD 12.50 10.51C.V. (%) 24.03 14.39

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

33

2.3 การทดสอบความสามารถในการตรงไนโตรเจนและสรางสารสงเสรมการเจรญเตบโตของพชในหองปฏบตการ

2.3.1 การทดสอบการตรงไนโตรเจนในอาหารเหลว1) เชออะโซโตแบคเตอร

จากการศกษาพบวาเชออะโซโตแบคเตอรแตละไอโซเลตมความแตกตางทางสถตของปรมาณการตรงไนโตรเจน (ตารางท 8 ) เชออะโซโตแบคเตอร 12 ไอโซเลตทมกจกรรมของการตรงไนโตรเจนโดดเดนไดแก aTr2, aBt1, aAu2, aVn2, aBc1, aBb1, aBi5, aBi6, aBp1, aAu3, aSn2 และ aAt2 ซงมปรมาณไนโตรเจนทตรงได1.03, 1.03, 1.03, 1.03, 1.02, 1.02, 1.02, 1.02, 1.02, 1.01, 1.01 และ 1.01มลลกรมไนโตรเจน/ชวโมง ตามลาดบ ซงสงกวาปรมาณทตรงไดจากการศกษา ของ อรณ และคณะ(2558) ทศกษาความสามารถในการตรงไนโตรเจนของเชออะโซโตแบคเตอร จานวน 16 ไอโซเลต ซงอยในชวง 0.48-0.99 มลลกรมไนโตรเจน/ชวโมงซงปรมาณไนโตรเจนทตรงไดขนกบความเหมาะสมของสภาพแวดลอม และความสามารถในการสรางเอนไซมไนโตรจเนสของเชอแตละไอโซเลต เนองจากในสภาพทมออกซเจนกจกรรมของเอนไซมจะตาลง แตเชออะโซโตแบคเตอรเปนจลนทรยทตองการอากาศในการเจรญเตบโต เชออะโซโตแบคเตอรเปนจลนทรยทอาศยอยอยางอสระในดนจงมกลไกในการลดออกซเจน คอการสรางสารเมอกหรอสารโพลแซคคารไรดทสะสมอยรอบนอกผนงเซลลของแบคทเรย ทาใหเซลลใหญขน และชวยเปนผนงกนลดอตราการแพรของออกซเจนเขาสเซลล (กญญา, 2544)2.2 อะโซสไปรลลม

จากการศกษาปรมาณไนโตรเจนทตรงไดของเชออะโซสไปรลลมในแตละไอโซเลต (ตารางท 9) มความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต ซงคาความแตกตางอยในชวง 0.33-0.45 มลลกรมไนโตรเจน/ชวโมงเชออะโซสไปรลลม 7 ไอโซเลต แรกทมคาการตรงไนโตรเจนสงสด คอ Mh2, Na3, Na4, Bh2,Pc1, Vn2 และ Au3 สามารถตรงไนโตรเจนในอาหารเหลวได 0.45, 0.43, 0.43, 0.42, 0.42, 0.42 และ0.42 มลลกรมไนโตรเจน/ชวโมง ตามลาดบโดยปกตในกระบวนการตรงไนโตรเจนของเชออะโซสไปรลลมนนจะเกดขนไดดเมอเชออาศยอยรวมกบรากพช เนองจากเปนจดทมปรมาณของออกซเจนตาทาใหเอนไซมไนโตรจเนสสามารถมกจกรรมไดดขน (ธงชย, 2550)

หากเปรยบเทยบปรมาณการตรงไนโตรเจนของเชออะโซโตแบคเตอรและเชออะโซสไปรลลม จะเหนวาเชออะโซโตแบคเตอรมกจกรรมการตรงไนโตรเจนไดดกวา เชออะโซสไปรลลม โดยเฉลย 2 เทาเนองจากเชออะโซโตแบคเตอรมกลไกในการลดออกซเจนไดโดยไมจาเปนตองพงพชอาศย

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

34

ตารางท 8 ปรมาณการตรงไนโตรเจนของเชออะโซโตแบคเตอรแตละไอโซเลต(มลลกรมไนโตรเจน/ชวโมง)

ไอโซเลต การตรงไนโตรเจน ไอโซเลต การตรงไนโตรเจนaTr1 0.84de aBp2 0.95abcaTr2 1.03a aPh1 0.80eaNa1 0.89bcde aPh2 0.97abaNa2 0.92abcd aAu1 0.97abaNa3 0.89bcde aAu2 1.03aaNa4 0.94abcd aAu3 1.01aaBc1 1.02a aAu4 0.85cdeaBt1 1.03a aPc1 0.99abaBb1 1.02a aPc2 0.98abaBb2 0.98ab aPc3 1.00abaBb3 0.94abcd aPc4 0.96abaBh1 0.94abcd aMh1 0.97abaBi1 0.93abcd aLa1 0.85cdeaBi2 0.96ab aVn1 0.99abaBi3 0.98ab aVn2 1.03aaBi4 0.92abcd aVn3 0.98abaBi5 1.02a aSn1 1.00abaBi6 1.02a aSn2 1.01aaBi7 0.93abcd aAt1 0.64faBp1 1.02a aAt2 1.01aF-test *%CV 8.76

* คอ มความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

35

ตารางท 9 ปรมาณการตรงไนโตรเจนของเชออะโซสไปรลลมแตละไอโซเลต (มลลกรมไนโตรเจน/ชวโมง)

ไอโซเลต การตรงไนโตรเจน ไอโซเลต การตรงไนโตรเจนTr1 0.37bcd Bp2 0.39abcdNa1 0.41abc Ph1 0.39abcdNa2 0.39abcd Au1 0.40abcNa3 0.43ab Au2 0.41abcNa4 0.43ab Au3 0.42abcNa5 0.40abcd Pc1 0.42abcBc1 0.37bcd Pc2 0.41abcBt1 0.38abcd Mh1 0.38abcdBb1 0.38abcd Mh2 0.45aBb2 0.39abcd La1 0.37bcdBb3 0.41abc Vn1 0.35cdBh1 0.41abc Vn2 0.42abcBh2 0.42abc Sn1 0.37bcdBh3 0.38abcd Sn2 0.39abcdBi1 0.41abc Sn3 0.36bcdBi2 0.37bcd At1 0.40abcBi3 0.38abcd At2 0.40abcBp1 0.33dF-test *%CV 8.27


สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

36

2.3.2 การทดสอบประสทธภาพการสรางออกซน1) อะโซโตแบคเตอรจากการทดลองพบวาปรมาณของออกซนทสรางขนโดยเชออะโซโตแบคเตอรแตละไอโซเลตม

ความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตเชออะโซโตแบคเตอรจานวน 12 ไอโซเลต ทมการสรางออกซนไดโดดเดน คอ aAu3, aBi1, aSn2, aBi5, aBi6, aBp1, aAu2, aBc1, aBt1, aVn2, aAt2 และ aTr2สามารถสรางออกซนได 36.17, 35.87, 35.78, 35.72, 35.65, 35.53, 35.45, 35.43, 35.26, 35.23,35.12 และ 35.02 ไมโครกรม/มลลลตรตามลาดบ (ตารางท 10) Shendeet. al. (1977) รายงานวา A.chroococcumสามารถสรางและขบกรดอนโดนอาซตก (indole acetic acid) ได การสงเคราะหออกซนของเชอแตละไอโซเลตมความแตกตางกน และการสงเคราะหแตละครงตองสญเสยแหลงคารบอนจากอาหารเลยงเชอ ซงสงผลใหมการชะงกการเจรญเตบโตของเซลลจลนทรย และในสภาพทมอากาศจะยบยงการสงเคราะหออกซน

2 ) อะโซสไปรลลมจากการทดลองพบวาปรมาณของออกซนทสรางขนโดยเชออะโซสไปรลลมแตละไอโซเลตมความ

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตเชออะโซสไปรลลมจานวน 6 ไอโซเลต ทมการสรางออกซนไดโดดเดน คอ Pc1, Na4, Vn2, Au3, Mh2 และ Na3 สามารถสรางออกซนได 35.5, 34.5, 34.5, 31.5, 31.0และ 30.5 ไมโครกรม/มลลลตรตามลาดบ (ตารางท 11) Pedrazaet al. (2004) ทศกษาถงปรมาณของออกซนทเชออะโซสไปรลลมสามารถสรางไดมคาอยท 16.5 – 38.0 ไมโครกรม/มลลกรมโปรตน พบการลดลงของปรมาณ ออกซนในชวงวนหลงๆ อาจมสาเหตมาจากการนาไปใชในการเจรญเตบโตของเซลลจลนทรย และการลดลงของแหลงคารบอนทเปนวตถดบในการสรางออกซน ทนาไปใชในการเจรญเตบโตของเซลลจลนทรย (Ositadinma et al., 2005; ชรนทร, 2554)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

37

ตารางท 10 ปรมาณการสรางออกซนของเชออะโซโตแบคเตอรไอโซเลตตางๆ ทระยะเวลา 3 วน

ไอโซเลต ไมโครกรม/มลลลตร ไอโซเลต ไมโครกรม/มลลลตรaTr1 17.81jk aBp2 19.93gaTr2 35.02e aPh1 19.93gaNa1 17.63k aPh2 18.41iaNa2 17.99j aAu1 19.93gaNa3 20.49f aAu2 35.45deaNa4 18.82h aAu3 36.17aaBc1 35.43cd aAu4 18.42iaBt1 35.26e aPc1 18.42iaBb1 35.87ab aPc2 18.83haBb2 18.82h aPc3 17.64kaBb3 17.63k aPc4 17.63kaBh1 17.63k aMh1 19.78gaBi1 19.75g aLa1 17.64kaBi2 17.63k aVn1 17.63kaBi3 19.75g aVn2 35.23eaBi4 17.63k aVn3 17.85jkaBi5 35.72bc aSn1 16.55laBi6 35.65cd aSn2 35.78bcaBi7 19.93g aAt1 17.63kaBp1 35.53cd aAt2 35.12eF-test *%CV 10.52* คอ มความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

38

ตารางท 11 ปรมาณการสรางออกซนของเชออะโซสไปรลลมในไอโซเลตตางๆ ทระยะเวลา 3 วน

ไอโซเลต ไมโครกรม/มลลลตร ไอโซเลต ไมโครกรม/มลลลตรTr1 12.5 fghi Bp2 13.5 efghNa1 14.5 cdefg Ph1 15.5 cdefNa2 16.5 cde Au1 11.5 ghiNa3 30.5 ab Au2 13.5 efghNa4 34.5 ab Au3 31.5 abNa5 18.5 c Pc1 35.5 abBc1 10.0 i Pc2 16.0 cdefBt1 14.5 cdefg Mh1 16.5 cdeBb1 12.5 fghi Mh2 31.0 abBb2 10.5 hi La1 16.0 cdefBb3 12.5 fghi Vn1 14.0 defgBh1 14.5 cdefg Vn2 34.5 abBh2 29.0 b Sn1 16.5 cdeBh3 17.0 cde Sn2 14.0 defgBi1 11.5 ghi Sn3 15.0 cdefgBi2 15.0 cdef At1 13.5 efghBi3 14.5 cdefg At2 12.5 fghiBp1 17.5 cdF-test *%CV 12.99


2.3.3 การทดสอบประสทธภาพการละลายฟอสเฟต1) อะโซโตแบคเตอรการทดสอบความสามารถในการละลายสารประกอบฟอสเฟต (Ca3(PO4)2) บนอาหารแขงสตร

Pikovskaya’s เปนระยะเวลา 3 วน หลงการปลกเชออะโซโตแบคเตอรพบวา เชออะโซโตแบคเตอรโซเลตaBc1, aBt1, aBb1, aBi6 และ aAu3 พบการเกดบรเวณใสจากการละลายของ (Ca3(Po4)2) มากทสดซงขนาดของเสนผานศนยกลางอยท 1.8, 1.7, 1.5, 1.3 และ 1.3 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 12)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

39

2) อะโซสไปรลลมการทดสอบความสามารถในการละลายสารประกอบฟอสเฟต (Ca3(PO4)2) บนอาหารแขงสตร

Pikovskaya’s medium ของเชออะโซสไปรลลม เปนระยะเวลา 3 วน หลงการปลกเชออะโซสไปรลลมพบวา เชออะโซสไปรลลมไอโซเลต Bh2, Au3, Na4, Mh2 และNa3 39 พบการเกดบรเวณใสจากการละลายของ (Ca3(Po4)2) มากทสด ซงขนาดของเสนผานศนยกลางอยท 2.0, 1.7, 1.5, 1.4 และ 0.7เซนตเมตร (ตารางท 13) ตามลาดบ (ภาพท 3)

การละลายฟอสเฟตโดยจลนทรยมกลไกหลก คอ การสรางและปลดปลอยกรดอนทรยออกนอกเซลล และการลดลงคาของความเปนกรดและดาง (pH) ของสภาพแวดลอม กรดอนทรยทจลนทรยสรางและปลดปลอยมหลายชนด เชน acetic,gluconic, 2 -ketogluconic, lactic, malonic, oxalic และsuccinic acid (Rodriguez andFraga, 1999)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

40

ตารางท 12 ความสามารถในการละลายฟอสเฟต ของเชออะโซโตแบตเตอรแตละไอโซเลต

ไอโซเลต การละลายฟอสเฟต ไอโซเลต การละลายฟอสเฟตaTr1 - aBp2 -aTr2 - aPh1 -aNa1 - aPh2 -aNa2 - aAu1 -aNa3 - aAu2 -aNa4 - aAu3 +aBc1 + aAu4 -aBt1 + aPc1 -aBb1 + aPc2 -aBb2 - aPc3 -aBb3 - aPc4 -aBh1 - aMh1 -aBi1 - aLa1 -aBi2 - aVn1 -aBi3 - aVn2 -aBi4 - aVn3 -aBi5 - aSn1 -aBi6 + aSn2 -aBi7 - aAt1 -aBp1 - aAt2 -

หมายเหต + มผลตอการละลายฟอสเฟต- ไมมผลตอการละลายฟอสเฟต

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

41

ตารางท 13 ความสามารถในการละลายฟอสเฟต ของเชออะโซสไปรลลมแตละไอโซเลต

ไอโซเลต การละลายฟอสเฟต ไอโซเลต การละลายฟอสเฟตTr1 - Bp2 -Na1 - Ph1 -Na2 - Au1 -Na3 + Au2 -Na4 + Au3 +Na5 - Pc1 -Bc1 - Pc2 -Bt1 - Mh1 +Bb1 - Mh2 -Bb2 - La1 -Bb3 - Vn1 -Bh1 - Vn2 -Bh2 + Sn1 -Bh3 - Sn2 -Bi1 - Sn3 -Bi2 - At1 -Bi3 - At2 -Bp1 -

หมายเหต + มผลตอการละลายฟอสเฟต- ไมมผลตอการละลายฟอสเฟต

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

42

ภาพท 2 บรเวณการละลายฟอสเฟตของ เชออะโซโตแบคเตอร5 ไอโซเลตทเกดบรเวณใสของการละลายฟอสเฟตทระยะเวลา 3 วน

ภาพท 3 บรเวณการละลายฟอสเฟตของ เชออะโซสไปรลลม 5 ไอโซเลตทเกดบรเวณใสของการละลายฟอสเฟตทระยะเวลา 3 วน

aBc1 aBt1 aBb1

aBi6 aAu3

Na4 Au3 Mh2

Bh2 Na3

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

43

การจาแนกเชอแบคทเรยเมอพจารณาความสามารถของเชอในกจกรรมการตรงไนโตรเจน การสรางฮอรโมนออกซน และ

การละลายฟอสเฟต คดเลอกเชอทมประสทธภาพ ดงน เชออะโซโตแบคเตอร จานวน 5 ไอโซเลต คอaBc1, aBt1, aBb1, aBi6 และ aAu3 และเชออะโซสไปรลลมจานวน 5 ไอโซเลต คอMh2, Na3, Na4, Bh2 และ Au3

เมอศกษาระดบดเอนเอในสวนของยน 16S ไรโบโซมอลอารเอนเอ หลงจากเพมดเอนเอ ของเชออะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมแลว นามาตรวจสอบขนาดของ ดเอนเอ โดยการใชเทคนกgelelectrophosesis พบวา ดเอนเอมขนาด 250 เบสแพร (ภาพท 4) จากนนไดทาการสงตวอยางของเชอ ไปวเคราะหลาดบเบส พบวา เชออะโซโตแบคเตอร aBc1 (A.choococcum), aBt1 (A.choococcum), aBb1 (A.beijerinckii), aBi6 (A. choococcum) และ aAu3 (A. choococcum)เชออะโซสไปรลลมทง 5 ไอโซเลต Mh2 (A. brasilense), Na3 (A. brasilense), Na4 (A.lipoferum),Bh2 (A.lipoferum) และAu3 (A.lipoferum)

ภาพท 4 การตรวจสอบขนาดของ ดเอนเอ ของ เชออะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม โดยใชเทคนคgel electrophosesis พบวา ดเอนเอมขนาด 250 เบสแพร

400700800

15001000900

100

200300

600500

Ladder aBc1 aBt1 aBb1 aBi6 aAu3negative Ladder Mh2 Na3Na4 Bh2Au3negative

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

46

เอกสารอางอง

กญญา มวงแกว. 2544. การปรบปรงคณภาพปยหมกโดยเชอจลนทรยทยอยสลายเซลลโลสและตรงไนโตรเจน. บณฑตวทยาลย จลาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพฯ.

ขจรเกยรต ธปทา จรพรรณ โสภและพภทร เจยมพรยะกล.2553.การคดเลอกเชอรา Trichoderma sppเพอการควบคมเชอรา Pythium spp.สาเหตโรคเนาคอดน. โครงการคลงความรดจทลมหาวทยาลยเกษตรศาสตรagkb.lib.ku.ac.th/BKN_AGRI/search_detail/dowload_digital.../15579

จระเดช แจมสวาง วรรณวไล อนทน พราวมาส เจรญรกษ และนภดล สอดแสงอรณงาม. 2555.ประสทธภาพของเชอรา Trichoderma harzianum และเชอแบคทเรย Bacillus spp.ในการลดการเกดโรคกลาเนายบของกลาขาว. น.9 ใน การประชมวชาการอารกขาพชแหงชาต ครงท10 “การอารกขาพชไทยในสภาวะโลกรอน” 22-24 กมภาพนธ 2555 จงหวดเชยงใหม.

ชรนทร พกเกษม. 2554. ผลของเชออะโซสไปรลลมทมตอการตรงไนโตรเจนและการสงเสรมการเจรญเตบโตของขาวโพด. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 97 น.

ทศนย อตตะนนท และ จงรกษ จนทรเจรญสข. 2542. แบบฝกหดและคมอปฏบตการวเคราะหดนและพช. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

ธงชย มาลา. 2546. ปยอนทรยและปยชวภาพ : เทคนคการผลตและการใชประโยชน. สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.

ธงชย มาลา. 2550. ปยอนทรยและปยชวภาพ: เทคนคการผลตและการใชประโยชน. พมพครงท1.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. 300 น.

ธวชชย สมประเสรฐ. 2555. ความหลากหลายทางชวภาพของจลนทรย (microbial diversity).www.sci.nu.ac.th/Biology/Biodiversity/บทท%203/chap3.htm

ประเสรฐ สองเมอง และวทยา ศรทานนท . 2531. การใชปยอนทรยปรบปรงดนนาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. รายงานสมมนาวชาการเรอง การปลกพชในดนนาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 23-27 พฤษภาคม 2541. สานกงานปลดกระทรวง , กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

ศวาพร ทปคนโธ. 2553. การตรงไนโตรเจนของจลนทรยอสระในดนในระบบการปลกขาวโพดแบบไมไถพรวน. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 74 น.

ศภยางควรวฒคณชย. 2547. การพสจนเอกลกษณของแบคทเรยกรมบวกและกรมลบ. สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพฯ. 203 หนา.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

47

สมเจตน โมราวงษ. 2555. ปยจลนทรยอดเมด. วสาหกจชมชนชวเกษตรสมพนธ.www.otoptoday.com/wisdom/.../พระนครศรอยธยา/1313494930.

สานกงานการปฏรปทดนเพอการเกษตร. 2555. ปราชญชาวบาน.http://202.183.194.17/agriculture/index.php?name=philosopher

อรณ คงสอน. 2553. การศกษาประสทธภาพของอาหารทเหมาะสมตอการเลยงเชอAzospirillumbrasilenseและ A. lipoferum. วทยานพนธปรญญาโท.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 75 น.

อครนทร ทวมขา .2547.การผลตปยหมกฟางขาวและตอซงดวยนาหมกชวภาพในนาเกษตรกร. สานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 5 กรมวชาการเกษตร.

อจฉรยา ชมเชย.2555.การพฒนาหวเชอราเอนโดไฟตเพอสงเสรมการเจรญและการควบคมโรคในขาวสายพนธเศรษฐกจของไทย.รายงานการวจยฉบบสมบรณ มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม.http://www.research.cmru.ac.th/2014/ris/resout/arc/049-55-SCI-MUA-FULL.pdf

Abu baker NK, Abd-Azia S, Hassan MA, Ghazali FM. 2010. Isolation and selection ofappropriate cellulolytic mixed microbial cultures for cellulases production fromoil palm empty fruit bunch. Biotechnology. 9 (1): 73-78.

Albrecht, S. L., Y. Okon, L. Lonnquist, and R. H. Burris. 1981. Nitrogen fixation by corn-Azospirillum association in a temperate climate. Crop Sci. 21: 301-306.

Biari, A., A. Glolami and H. Ruhmani. 2008. Growth promoting and enhanced nutrient uptake of maize (Zea mays L.) by application of plant growth promoting rhizobacteriain arid region of Iran. Biol. Sci. 8(6): 1015-1020.

Burns, R. C., and Hardy, R. W. F. 1975.Nitrogen fixation in bacteria and higherplants.Berlin:Springer-Verlag

Dobereiner, J., I. E. Marriel and M. Nery. 1976. Ecological distribution of Spirillumlipoferum Beijerinck. Can. J. Microbiol. 22: 1464-1473.

El-Khawas, H. and K. Adachi. 1999. Identification and quantification of auxins in culturemedia of Azospirillum and Klebsiella and their effect on rice roots.Biol.Fertil.Soils 28: 377–381.

Enrique, A. R. C. 1982. Improved Medium for Isolation of Azospirillum spp.Appliedand environmental microbiology.990-991.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

48

Fernando, L. W. R., P. D. Quadros, F. A. O. Camargo and E. W. Triplett. 2007. Screeningof diazotrophic bacteria Azopirillum spp. for nitrogen fixation and auxinproduction in multiple field sites in southern Brazil. J. Microbiol. Biotechnol23: 1377–1383.

Giller, K. E., and Wilson, K. F. 1991.Nitrogen fixation in tropical cropping systems. UK:CAB international.

Hardy, R. W. F., R. S. Holsten, E. K. Johnson and R. C. Burns. 1968. The acetylene-ethylene assay for N2 fixation laboratory and field evaluation. Plant Physiol.43: 1185-1270.

Hardy, R. W. F., R. C. Burns and R. S. Holsten. 1973. Application of acetylene-ethyleneassay for measurement of nitrogen fixation. Soil Biol. Biochem. 5: 47-48.

Kapoor, I.J. and B. Kar. 1989. Antagonism of Azotobacterand Bacillus to FusariumOxysporumlycopersici.Indian Phytopathol. 42(3): 401-404.

Kasana RC, Salwan R, Dhar H, Dutt S, Gulati A. 2008. A rapid and easy method for thedetection of microbial cellulases on agar plates using Gram’s Iodine. CurrMicrobiol. 57: 503-50.

Lambrecht, M., Y. Okon, A. V. Broek and J. Vanderleyden. 2000. Indole-3-acetic acid:a reciprocal signalling molecule inbacteria-plant interactions. Trends inMicrobiol.8:298–300.

Maria, I.S., N. Fatta and A.J. Barneix. 2002. The effect of inoculationwithAzospirillumbrasilenseon growth and nitrogen utilization by wheat plants.Plant and Soil 245: 215–222.

Molla, A. H., Z. H. Shamsuddin and H. M. Saud. 2001. Mechanism of root growth andpromotion of nodulation in vegetable soybean by Azospirillumbrasilense.Commun. Soil Sci. Plant Anal. 32: 2177–2187.

Neilands, B. and S. A. Leong. 1986. Siderophores in relation to plant growth anddisease.Plant Physiol. 37: 187-208.

Okon, Y., S. L. Albrecht and R. H. Burris. 1977. Methods for growing Sprillum lipoferumfor counting it in pure cultures and in association with plants. Appl. Environ.Microbiol. 35: 85.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

49

Ositadinma O., J. V. Impe , E. Prinsen and J. Vanderleyden. 2005. Growth and indole-3-acetic acid biosynthesis of Azospirillumbrasilense Sp245 is environmentallycontrolled. FEMS Microbiol. 246: 125-132.

Pandey, A., E. Sharma and L. M. S. Palni. 1998. Influence of bacterial inoculation onmaize in upland farming systems of Sikkim Himalaya. Soil Biol. Biochem. 30: 379-384.

Patriquin, D. G., J. Dobereiner, and D. K. Jain. 1983. Sites and process of associationbetween diazotrophs and grasses. Can. J. Microbiol. 29: 900-915.

Pedraza, R.O., Ramirez-Mata, A., Xiqui, M.L. & Baca, B.E. 2004 Aromatic amino acidaminotranferase activity and indole-3-acetic acid production by associativenitrogen-fixing bacteria. FEMS Microbiol. Letters 233: 15–21.

Ravikumar S., K. Kathiresan, T. M. Ignatiammal, M. B. Selvam and S. Shanthy. 2004.Nitrogen-fixing azotobacters from mangrove habitat and their utility as marinebiofertilizers. J. Exp. Marine Biol. Ecol. 312: 5–17.

Ribaudo, C. M., D. P. Rondanini, J. A. Cura and A. A. Fraschina. 2001. Response of Zeamays to the inoculation with Azospirillum on nitrogen metabolism undergreenhouse conditions.Biol.Plant44: 631–634.

Ridvan, K. 2008. Yield response and nitrogen concentrations of spring wheat(Triticumaestivum) inoculated with Azotobacterchroococcumstrains. Eco.Engin. 33:150–156.

Rodríguez, H. and R. Fraga. 1999. Phosphate solubilizing bacteria and their role in plantgrowthnpromotion. Biotechnol. Adv. 17: 319-339.

Shabaev, V.P., V. Smoolin Yu and V. D. Strekozova. 1991. Effect ofAzospirillumBrasilense and Azotobacterchoococum on nitrogen balance in soilunder cropping with oats (Avena sativa L.). Biol. Fertil. Soils 10: 290-292.

Sharma, P.K., S.K. Dey and V.P.S Chahal. 1986. In vitro interaction betweenphytophatogens

and two Azotobacter species. Indian Phytopathol. 39(1): 117-119.Shende ST, Apte RG, Singh T. 1977. Influence of Azot0bacter on germination of rice andcotton seeds. Curr. Sci. 46: 675-676.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

50

Tabao Nik SC, Monsalud RG. 2010. Screening and optimization of celluase production ofBacillus strains isolated from Philippine mangroves. Phillippines Journal ofsystematic biology. 4. 79-87.

Tate, R. L. 2000. Soil Microbiology. 2nded. 346-372. New York : John Wiley & Sons.Thuler, D. S., E.I. S. Floh, W. Handro and H. R. Barbosa. 2003. Plant growth regulators

andamino acids released by Azospirillumsp. in chemically defined media. Lett.Appl. Microbiol. 37: 174–178.

Turner, G. l., and A.H Gibson. 1980. Measurenent of nitrogen fixation by indirect means.In F. J. Bergersen (ed.), Methode for Evaluating Biological Nitrogen Fixation.pp,111 – 131. New York : John Wiley & Sons.

Zahir, Z.A., M. Arshad and W.T. Frankenberger,Jr. 2004. Plant growth promotingrhizobacteria: applications and perspectives in agriculture. Adv. Agron. 81: 97-168.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

51

ภาคผนวก

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

52

ภาพผนวกท 1 ลกษณะเชอราทแยกไดจากดนกอนปลก เดอน พฤศจกายน 2557

นครหลวง 2

บางปะอน 3

บางปะหน 2

บางบาล 3


บางบาล 2 บางบาล 4

บางไทร 4บางไทร 1/3

บางปะอน 2บางปะอน 1


สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

53

ภาคผนวกท 1 ลกษณะเชอราทแยกไดจากดนกอนปลก เดอน พฤศจกายน 2557 ( ตอ )

บางปะอน 4

วงนอย 1

ผกไห 3

ผกไห 1

ภาช 3

บานแพรก 4 ผกไห 2

บานแพรก 3บานแพรก 2

ภาช 5ภาช 4

ผกไห 4

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

54

ภาคผนวกท 2 ลกษณะเชอราทแยกไดจากดนและเชอราสาเหตโรคพช

วงนอย 3

อทย 2

วงนอย 5วงนอย 4

Fusarium sp. Curvularialunata

เชอสาเหตPyricularia

oryzae

เชอสาเหตโรคพชRhizoctonia

soiani

เชอสาเหตโรคพชSclerotium rolfsii

เชอสาเหตโรคพชPythium sp.

เชอสาเหตโรคพชPhomosis sp.

เชอสาเหตโรคพชAlternaria sp.

เชอสาเหตโรคพชCollctotrichum

capsici

เชอสาเหตโรคพชFusarium

oxysporum

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

55

ภาพผนวกท 3 การทดสอบการยบยงเชอสาเหตโรคพชในหองปฏบตการ โดยใชเชอราทแยกไดจากดนหลงปลก เดอน เมษายน 2558

H. oryzae. รวมกบ บางปะอน 1 H. oryzae. รวมกบ บางปะอน 2

H. oryzae. รวมกบ ผกไห 4

H. oryzae. รวมกบ ผกไห 3H. oryzae. รวมกบ ผกไห 2

H. oryzae. รวมกบ ผกไห 1H. oryzae. รวมกบ บางปะอน 3

H. oryzae. รวมกบ ผกไห 5

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

56

ภาพผนวกท 3 การทดสอบการยบยงเชอสาเหตโรคพชในหองปฏบตการ โดยใชเชอราทแยกไดจากดนหลงปลก เดอน เมษายน 2558 ( ตอ )

H. oryzae. รวมกบ เสนา 1 H. oryzae. รวมกบ เสนา 2

H. oryzae. รวมกบ บางบาล3



H. oryzae. รวมกบ เสนา 4H. oryzae. รวมกบ เสนา 3


สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

57


H. oryzae. รวมกบ อทย 1 H. oryzae. รวมกบ อทย 2

H. oryzae. รวมกบ อยธยา 1

H. oryzae. รวมกบ มหาราช4




H. oryzae. รวมกบ อยธยา 2

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

58


H. oryzae. รวมกบ บางปะหน 1

H. oryzae. รวมกบ บางปะหน 2

H. oryzae. รวมกบ บานแพรก 2


H. oryzae. รวมกบ บางซาย3




สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

59


H. oryzae. รวมกบ นครหลวง 1

H. oryzae. รวมกบ นครหลวง 2

H. oryzae. รวมกบ ภาช 1

H. oryzae. รวมกบ วงนอย 2H. oryzae. รวมกบ วงนอย 1

H. oryzae. รวมกบ บางไทร2

H. oryzae. รวมกบ บางไทร1

H. oryzae. รวมกบ ภาช 2

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

60


H. oryzae. รวมกบ ทาเรอ 1 H. oryzae. รวมกบ ทาเรอ 2

H. oryzae. รวมกบ ลาดบวหลวง

รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์research.rmutsb.ac.th/fullpaper/2557/2557239875499.pdf ·...

Documents