Римската терма во Банско

Roman spa in Bansko 361

Бањата Банско е термоминерално лекувалиште

од античко време и еден од ретките сочуваниримски споменици од ваков вид во Европа,

..со штедрост од над 50 л/сек.

Spa Bansko is a thermo-mineral healing spa

dating back to ancient times and it is one ofthe few preserved Roman monuments of thiskind in Europe...

regi

onST

RUM

ICA-

GEV

GEL

IJA

СТРУМИЧКО-ГЕВГЕЛИСКИСТРУМИЧКО-ГЕВГЕЛИСКИрегион

426

СТРУМИЧКО-ГЕВГЕЛИСКИОТ РЕГИОНСЕ НАОЃА ВО ЈУГОИСТОЧНИОТ ДЕЛОД РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА.ЈА ОПФАЌА ТЕРИТОРИЈАТАНА СТРУМИЧКО-РАДОВИШКАТАИ ГЕВГЕЛИСКО-ВАЛАНДОВСКАТАКОТЛИНА И ОБЛАСТАНА ДОЈРАНСКОТО ЕЗЕРО.

СТРУМИЧКО-ГЕВГЕЛИСКИрегион

Мандра во Дојранското Езеро

A sheepfold on Lake Dojran

427

Osmunda regalisПапратот кој расте во околинатана Бања Банско е заштитен од ООНThe fern which grows in Banja Banskoand it is protected by UN

возобновените конаци серезиденцијален комплексна Струмичката епархија

the renewed quarters havebecome a residential complexof the Strumica Eparchy

ВОДОЧКИ МАНАСТИР

MONASTERY VODOCHAIN

задолжително местоза посета во Струмичко

највпечатлив објектво Радовиш

СМОЛАРСКИ ВОДОПАДИ

SMOLARE WATERFALLS

ЦРКВА СВ. ТРОИЦА

CHURCH ST. TRINITY

must be visitedin Strumica Area

the most impressivebuilding in Radovish

Местоположба. Низ овој регион поми-нуваат патот и железницата по доли-ната на Вардар низ Гевгелиско-валан-довската Котлина и Дојран кон Грција ипатот од Штип за Струмица кон Буга-рија. Двете котлини се поврзани со соо-браќајницата Валандово-Струмица.Еден крак од Струмица води кон Беро-во, а присутни се и повеќе модернизи-рани локални патишта.

Релјеф. Двете котлини се раздвоени сопланината Плауш и ограноци од плани-ната Беласица. Регионот е ограничен сопланините Огражден и Плачковица одсевер и со планината Кожуф од запад исеверозапад. Меѓу овие планински ма-сиви, како засебни просторни целини,издвоени се Струмичкото, Радовиш-кото, Валандовското, Гевгелиското иДојранското Поле. Како посебни ре-лјефни целини овде се издвојуваатДемиркаписката Клисура, превојотКостурино, но и планинските врвови.

Клима. Овој регион се одликува со ме-дитеранско климатско влијание. Про-сечната годишна температура во Гев-гелија и Дојран изнесува 14,2 а во0C,Струмица 13 . Просечната годишна0Cколичина врнежи во Гевгелија изнесува711 мм, а во Струмица околу 600 мм.Во двете котлини, заради медитеран-ските влијанија, просечниот број дено-ви со тропски температури во Гевгелис-ко изнесува 73, а во Струмичко 57 дена.

Реки и езера. Покарактеристичнихидрографски објекти се термомине-ралните извори во Банско во Струмич-ката и Негорци во Гевгелиската Кот-лина. Тие претставуваат солидно уре-дени бањско-лековити и рекреативникомплекси. Речниот систем во овој ре-гион го чинат делови од реката Вардар,Коњска и Анска Река во Гевгелиско-валандовската и реките Струмица иТуриска Река во Струмичко-радовиш-ката Котлина. Во овој простор се наоѓаприродното Дојранско Езеро, а од аку-мулациите се присутни езерото Туријаи Паљурци.

Флора и фауна. Разновидната геолош-ка и педолошка подлога и геоморфоло-гијата на просторот овозможиле богат-ство од растителни, дрвенести и тревнивидови. Особено доаѓаат до израз пр-нарот, како типично медитеранско рас-тение, но и дрвенестите букови, дабовии борови шуми на Огражден, Плачко-вица, Беласица и Кожуф. Богат и разно-виден е и животинскиот свет, каде сеприсутни сите видови крупен и ситендивеч вообичаени за овие простори:волк, срна, дива свиња, зајак, разнивидови птици и влекачи.

Location. The road and the railway along theVardar Valley pass through Gevgelija-Valan-dovo Valley and Dojran towards Greece andthe road from Shtip to Strumica towardsBulgaria. One branch from Strumica leadstowards Berovo, and there are severalmodernized roads.

Relief. The two valleys are separated by themountain Plaush and the branches of themountain Belasica. The region is borderedwith the mountains Ograzden and Plachko-vica to the north and the mountain Kozuf tothe west and northwest. Among thesemountainous massifs, the following areaunits are separated with Strumica, Radovish,Valandovo, Gevgelija and Dojran Fields.Demir Kapija Ravine, the saddle Kosturino aswell as some mountainous peaks areparticular relief units emphasized here.

Climate. This region is featured by Medi-terranean climate influence. Average annualtemperature in Gevgelija and Dojran is14,2 C and in Strumica 13 C . Average pre0 0 -cipitation per year is 711 mm in Gevgelijaand 600 mm in Strumica. Due to Medi-terranean influence in both valleys, theaverage number of days with tropical tem-peratures in Gevgelija area is and in73Strumica area is .57

Rivers and lakes. More characteristic hydrographic objects are the thermal springs inBansko (Strumica Valley) and Negorci (Gev-gelija Valley). They present quite well arran-ged spa-health and recreational complexes.The fluvial system in this region is consistedof parts of the rivers Vardar, Konjska andAnska in Gevgelija-Valandovo Valley as wellas the rivers Strumica and Turiska in Stru-mica-Radovish Valley. This region also inclu-des the natural Lake Dojran as well as theaccumulations of the lakes Turija andPaljurci.

Flora and fauna. The diverse geological andpedalogical base as well as the geomorpho-logy of the area have enabled rich diversityof vegetation - ligneous and herbaceousspecies. Among the particularly pronouncedspecies are the holm oaks as typical Medi-terranean species, but there are beech, oakand pine forests on the mountains Ograz-den, Plachkovica, Belasica and Kozuf. Faunais also rich and diverse in this region, thereare kinds of big and small game typical ofthe area, such as: wolves, deer, wild boars,hares and various species of birds andreptiles.

STRUMICA-GEVGELIJA REGION IS

LOCATED IN THE SOUTH-EASTERN

PART OF THE REPUBLIC OF

MACEDONIA. IT COVERS THE

TERRITORY OF THE VALLEYS OF

STRUMICA-RADOVISH AND

GEVGELIJA-VALANDOVO AS WELL

AS THE AREA OF LAKE DOJRAN.

STRUMICA-GEVGELIJAregion

најстарите откритијаза тврдинатаговорат за живот уштепред Римската Империја

the oldest findings aboutthe fortress speak aboutthe lifestyle evenbefore the Roman Empire

ЦАРЕВИ КУЛИ

CZAR'S TOWERS

428

Дојранското Езеро се наоѓа војугоисточниот дел на РепубликаМакедонија. Поради топлинатаи реткиот начин на ловење,Дојранското Езеро е посетенотуристичко подрачје во Македо-нија. Зафаќа површина од 43,1 км ,2

од која поголемиот дел се наоѓа воМакедонија, а останатиот во Грција.Нивото на езерото е на надморскависочина од 148 метри. Максимал-ната длабочина на езерото изне-сува 10 метри, а просечната 6,7метри. Зафаќа околу 28 милионикубни метри вода.

Бреговата линија е ниска, едно-ставна и без присуство на покара-ктеристични абразивни форми.Езерото се храни со вода од Големаи Сурковска Река, од изворитеТоплец, како и од специјалниотхидросистем за полнење од под-земните води кај Ѓавачко Поле.

Средната годишна температурана површинскиот слој на водатаизнесува околу 15 C, а летната0

температура околу 25 C. Ова се0

должи на близината до Медите-ранот и ниската надморска висо-чина. Малата длабочина овозмо-жува провидноста на водатада се движи од 1 до 3,6 метри.

Дојранското Езеро е еутрофно.Богато е со фито и зоопланктон.Од фитопланктонот најзастапенисе сино-зелените алги(Cyanophycea). Од зоопланктонотзастапени се 23 видови ракчињаи поголем број школки. Зарадивисоката продукција на планктон,Дојранското Езеро е богато со риба(околу 15 видови). Во ДојранскотоЕзеро се регистрирани12 фаунистички ендемити.Од 15 видови риби, еден видпретставува локален ендемит.

ДОЈРАНСКО ЕЗЕРООД ТРИТЕ ТЕКТОНСКИ ЕЗЕРА ВО МАКЕДОНИЈА

НАЈМАЛОТО И НАЈТОПЛОТО

Мандри - Дојранското Езеро епознат по специфичниот начинoна ловење риба со помош на птици.Тоа е прастар начин на рибарење,единствен во светот. Рибарите гифаќаат птиците корморани, големиловци на риби, им ги поткаструвааткрилјата за да не можат да летаати ги пуштат во езерото за да ги ловатрибите. На тој начин, тие гипринудуваат рибите да се скриваатниз езерските трски. Таму рибаритесместени во посебни наколнирибарски куќички - мандри гидочекуваат и ги ловат во мрежи.

Sheepfold - Lake Dojran is famous forits specific way of fishing with helpof the birds. It is an ancient methodof fishing, unique in the world.The fishermen catch the birdscormorants and truncate their wingsin order to disable them flying. Thecormorants force fish to hide amongthe lake reed. Fishermen in specialfisherman's huts so called sheepfoldswait them and fish them into nets.

429

Лековитост - Се верува декадојранската кал е далеку поквалитетнаод калта во Црното Море, која секористи за терапевтски третмани.

Treatment - It is believed that Dojranmud has better quality than Black Seamud, which is used for therapeutictreatments.

Создавање - Создадено во неогено-квартерниот период со тектонско-вулканскопотекло, Дојранско Езеро е реликтеностаток од некогашното плеистоценскоПеонско Езеро, кое зафаќало површинаод околу 127 км .2

Creation - Lake Dojran was created in neogen-quarterian period and has a tectonic-volcanicorigin. In fact, it is a relict remnant of theformer Pleistocene Peon Lake, whichoccupied an area of about 127 km .2

The lake is located in the south-eastern part of Macedonia. Dueto heat and rare way of fishing,Lake Dojran is visited tourist areain Macedonia. The lake covers anarea of 43.1 km , and the biggest2

part belongs to Macedonia,whereas the rest is in Greece.The level of the lake is at analtitude of 148 meters. Lake'smaximum depth is 10 meters,and the average depth is 6,7meters. There is accumulated28 million m water.3

Shoreline is low, simple and thereis not marked presence of morecharacteristic abrasive forms. Thelake is fed by water from Golemaand Surkovska Reka and Sourcesof Toplec as well as special hydrosystem for filling from groundwa-ter sources of G avachko Field.j

The average annual temperatureof surface water is around 15°Cand the maximal summertemperature is up to 25°C. This isdue to Mediterranean closenessand the low altitude. The shortdepth provides transparencyof water from 1 to 3.6 meters.

Lake Dojran is eutrophic. It is richin phyto and zooplanktons. Theblue green algae (Cyanophycea)has dominant presence of thephytoplanktons. The zooplanktonis presented by 23 kinds ofshrimps and a large number ofclams. Due to the high produc-tion of planktons, Lake Dojranis rich in fish (approximately15 species). 12 endemic speciesof fauna are registered in LakeDojran. One out of 15 speciesof fish is a local endemism.

LAKE DOJRANOF THE THREE TECTONIC LAKES IN MACEDONIA

THE SMALLEST AND THE WARMEST

430

струмичко-гевгелиски регион

Легендата за Дојрана - Во местото кадее денешен Дојран живеела многу убавадевојка, по име Дојрана. Во неа сезаљубил некој османлиски бег и однејзините родители ја побарал за жена.Но, девојката не го сакала. Еден денотишла да ги наполни стомните со водаод едно изворче, а бегот ја забележал ипотрчал по неа. Бегајќи од него, девојкатасе фрлила во изворчето. Утредентаизворчето се проширило и го поплавилоцелото место. Станало езеро. По иметона девојката, езерото го добило иметоДојранско, а местото станало Дојран.

The legend for Dojrana - A verybeautiful girl whose name wasDojrana lived in the present Dojran.An Ottoman Bey fell in love with herand asked her parents for her hand.But, she did not love him. One dayshe went to fill the pitchers with waterfrom a spring and the Bey noticed herand ran after her. Running away fromhim, she jumped into the spring. It gotlarger the following day and floodedthe place. It became a lake. The lakegot its name after the girl - Dojranskoand the area was named as Dojran.

Покрај Дојранското Езеро на македонска страна постојат тринаселби: Нов Дојран, Стар Дојран и Николиќ, во кои живеат над4.000 жители. Стар Дојран е населба на западниот брег на

Дојранското Езеро, на надморска височина од 142 до 210 метри. Атаротзафаќапростородоколу9км .СтарДојранпредПрвата светскавојнабило

2

развиено гратче со дури 18.000жители, но бил разурнат во војната. Денеснаселбата има туристичко-рекреативна функција, со голем број викенд-куќички. Покрај дојранскиот брег постојат околу 40 хотели иодморалишта,неколкумодерниказинаинад600викенд-куќички.�

Thereare three settlementson the shoreofLakeDojran (Macedonianpart):Nov (New) Dojran, Star (Old) Dojran and Nikoli , where 4.000 inhabit-kjants live. Star (Old)Dojran is situatedon thewestern shoreof LakeDojran,

at 142-210meters altitude. It covers an area of 9 km . Star (Old) Dojranwaswell2

developed town before the FirstWorldWar, where 18.000 inhabitants lived, butit was destroyed after the war. Nowadays, this settlement has a tourist-recreational function and there large number of holiday houses. There areisaround 40 hotels and hostels, several modern casinos and over 600 holidayhousesalongDojranshoreline.�

прошетка,сончање,вкусна риба

walking,sunbathing,delicious fish

Star (Old) Dojran

Стар Дојран

431

Град на цвеќето - ИметоВаландер има словенскопотекло, добиено од „убаватаместоположба на градот водолината“. „Убава долина“или „добра долина“ настарословенски јазик значело„валјан дол“. Убаватаваландовска долина ги ималаи епитетите „златна долина“и „зелена долина“. Под иметоАлавандово, со значење на„цветен град“, средновековноВаландово се споменува во еднацрковна повелба на српскиотцар Душан од 1349 година.Валандово уште тогаш билоопколено со цвеќе и зеленило.

The town of flowers - The nameValander originates from a Slavword which means “nice locationof the town in the valley”. “Thebeautiful valley” or “nice valley”in Old Slav meant ”valjan dol”. Thewonderful valley of Valandovo hadthe following epithets “the goldenvalley” or “the green valley”.In the Middle Ages, Valandovo wasmentioned in a decree of Serbiantsar Dushan in 1349 under thename Avalandovo which means“the town of flowers”. Valandovohas been surrendered with flowersand greenery since then.

Валандово е помал град во југоисточниот дел наРепублика Македонија. Претставува централнанаселба во Валандовското Поле, во подножјето на

планината Плавуш, на 110-150 метри надморска височина.Сообраќајно е поврзано со меѓународниот пат Скопје-Гевгелија-Солун и со регионалните патишта кон Струмица(22 км) и Дојран 24 км). Во писмените извори градот(првпат се споменува во X век под името Валандер, иако вонепосредното опкружување се наоѓаат археолошки наодиод античко време и порано. На подрачјето на ОпштинаВаландово се регистрирани четириесет археолошкилокалитети Позабрзан развој доживува по изградбата на.железничката линија Солун-Скопје во 1872-1874 година,кога благодарение на погодната местоположба, се развивакако важно транзитно-сообраќајно место, со стопанскаактивност, трговија и занаетчиство. Бројот на населениетово Валандово е во постојан пораст. Во 1953 година броиоколу 2.000 жители, а во 2002 година околу 4.500 жители.Валандово е административно-управен и економскицентар со комунално значење. Главна стопанска гранка еградинарството и лозарството. Валандово денес прераснаво модерно гратче со целосна инфраструктура, што гоправиубавоместозаживеење.�

Valandovo is a smaller town in south-eastern Republic ofMacedonia. It represents a central settlement in ValandovoField, at the foot of the mountain Plavush, at 110-150 meters

altitude. International traffic connection Skopje-Gevgelija-Thessalonica and regional road connections towards Strumica (22km) and Dojran (24 km). This town was mentioned under the nameValander for the first time in the 10th century, however, in the vicinityof the town there are archaeological sites dating back to Romanperiod and before that period. There are registered fortyarchaeological sites on the area of themunicipality of Valandovo. Thistownexperienced rapidprosperity after railway construction Skopje-Thessaloni (1872-1874). Due to its favourable location, it turnedkiinto an important transit- traffic place with its economic activities,trade and crafts. There has been marked constant growth of thepopulation in Valandovo. There were 2.000 inhabitants in 1953 andcirca 4.500 inhabitants in 2002. Valandovo is an administrative andeconomic centre with communal importance. Valandovo has growninto a town with a complete infrastructure, which has made it apleasantplace for living.�

st rumica-gevge l i ja reg ion

Valandovo

ВаландовоВо раниот византиски периодбило споменувано како МикроКонстантинопол (Мал Цариград)

It was mentioned as MicroConstantinople (Small Carigrad - Tsar'sCity) in the early Byzantine period

432

Валандовска калинка

Манастир ( векСв. Ѓорѓи XX )

Valandovo pomegranates

Monastery St. Gjorgji (George)(20th century)

рецептот за приготвување сок од калинкасе пренесува од колено на колено

спокојство и тишина далеку од секојдневната бучава

a recipe for pomegranate juice passesfrom a generation to the following one

tranquillity and peacefar from everyday noise

Татковина на калинката се Иран и северните деловина Индија под Хималаите. Уште во античко време билапренесена во Медитеранот, па така стигнала и воВаландово. Кај старите Египќани се сметала за еликсирна животот, што се гледа од многу слики од античкаГрција каде е прикажана како овошје на плодноставо рака на убава жена. Во валандовскиот регион сепроизведуваат 250-300 тони годишно од ова овошје.Иако ова производство е минимално во споредбасо други региони во светот, симболот на Валандововеќе може да се најде на пазарите секаде во Европа.

Манастирот се наоѓа во непосредна близина на Валандово. Лоциране делумно врз темелите на стар средновековен манастир од XIV век,кој зафаќал многу поголем простор. Денешниот манастир бил обновенза време на Младотурската револуција. Во Првата балканска војна билцелосно запален, а со него исчезнале и многу драгоцени предмети.Во следниот период манастирот речиси потполно замрел, а особенопо силниот земјотрес во 1931 година. Во повторната изградба наманастирот помогнале повеќе валандовски семејства. Манастироте реновиран во последните две децении. Има пристап по асфалтен патод двете страни на Валандово. Со старите чинари и деветте чешми,манастирскиот храм претставува пријатно место за одмор и рекреација.

This monastery is situated in the vicinityof Valandovo. It is partially located ontofoundations of the 14th century monastery,which covered much bigger area. The presentmonastery was restored during Young TurkRevolution. It was completely burnt down afterthe First World War and then a lot of preciousobjects disappeared. The monastery faded awayduring the following period, especially after thesevere earthquake in 1931. More families fromValandovo helped to rebuild the monastery. Themonastery has been renovated for the last twodecades. The access is provided by asphaltedroads on both sides of Valandovo. Having theold plane trees and the nine fountains, themonastery temple represents a pleasant placefor rest and recreation in this area.

Homeland of the pomegranates are Iran and northern partssof India under the Himalayas. The fruit was brought to theMediterranean during Antique Period, therefore it was broughtin Valandovo. The Old Egyptians believed that the pomegranatesare elixir of life, therefore it can be seen on many pictures of AncientGreece where this fruit is shown as fruit of fertility in a handof a beautiful woman. Valandovo Region produces 250-300 tonesof this fruit annually. Although, comparing this production to otherworld regions might be minimal, the symbol of Valandovo can befound all over European markets.

433

Археолошко наоѓалиште Марвинци

Archaeological site Marvinci

најмоќниот јужен град во античка Македонија,во кој живееле богати луѓе

the most powerful city in the ancientMacedonia, where rich people lived

На подрачјето на општината Валандово се регистрирани четириесетархеолошки локалитети, меѓу кои позначајно археолошко наоѓалиштеод античкиот период е она кај селото Марвинци. Поточно станува збор,за некропола од век п.н.е. до век од новата ера. Се наоѓа наVII VIјугозападната страна од селото, на рид со извонреден поглед конВаландовско и Гевгелиско Поле долж реката Вардар.

Марвинската некропола е најголема и најбогата во Македонија, за штосведочи раскошниот материјал најден во гробовите. На локалитетот сепронајдени богати гробни прилози од железно време до римско време,меѓу кои златен накит, црвенофигурални и црнофигуларни вази, бронзениапликации со претстави на божества и други наоди, потврдувајќи го ованаоѓалиште како едно од најбогатите во нашата земја.

There are registered forty archaeologicalsites on the area of the municipality ofValandovo, among them as a moresignificant archaeological site dating backto the ancient period is that one in thevicinity of the village Marvinci. Moreprecisely, it is a necropolis dating back tothe 7th century BC to the 6th century AD.It is located in the south western side ofthe village, on a hill with an extraordinaryview towards Valandovo and GevgelijaField along the river Vardar.

Marvinci Necropolis is the biggest and therichest in Macedonia, the opulent materialfound into tombs testify that. On this site,rich tomb additions were traced back as faras Iron Age to Roman Age, among them arethe golden jewel, red figural and blackfigural vases, bronze applications with godsand other findings. This confirms that thissite is one of the richest in the country.

Македонски шлем, IV век п н.е..Изработен е од железо со високачистота и примеси на јаглерод,што во антиката е многу редокслучај и претставувало привилегијана елитните воени формации.Се карактеризира со тенка високакреста над челото извиенананапред, нагласен штитникза вратот и специфичнизаштитници (т.н. парагнатиди)за лицето, односно образите навоинот. Пронајден е како делод гробница. Шлемот се чува воРепубличкиот завод за заштитана спомениците.

Macedonian helmet, 4th century BCIt is made of very pure iron andadditions of carbon, which was ararity in the Antique and it was aprivilege of elite military formations.It is characterized with tiny crestabove the forehead bent forwardwith a pronounced neck shelter andspecific shelters (pargnatids) for theface i.e. the cheeks of the warrior. Itwas found as a part of a tomb. Thishelmet is in the Republic Bureau forPreservation of Monuments.

Стилизирана бронзенаглава на Пан со лозоввенец околу главата.Богот Пан во грчкатамитологија бил бог наплодноста, заштитник наовчарите и сточарите.

Stylish bronze headof Pan with vine wreatharound his head. The GodPan was a God of Fertility,protector of shepherdsand cattle breedersin Greek mythology.

volanskopje.blogspot.com

st rumica-gevge l i ja reg ion

434

60

15.000

1664

метринадморскависочина

се споменуваво официјални

турски документи

жители

metersaltitude

it was mentionedin official

Turkish documents

inhabitants

ГевгелијаПОГОДНИТЕ КЛИМАТСКИ УСЛОВИОВОЗМОЖУВААТ ПОД ОВА ПОДНЕБЈЕДА ВИРЕАТ БРОЈНИ МЕДИТЕРАНСКИПЛОДОВИ: СМОКВИ, КАЛИНКИ,МАСЛИНКИ, МАНДАРИНИ И ЛИМОНИ

Гевгелискиот крај се смета за природнаграница меѓу медитеранскатаи континенталната клима. Гевгелијаима 240 сончеви денови во годината,со околу 2.400 сончеви часови годишно.

Гевгелија била значајна крстосница за патниците и стоката кои патувале од Европа кон Блискиот Исток и обратно.Таа и денес преставува европска порта на патот кон север.

Gevgelija was an important crossroad for travellers and goods that travelled from Europe to the Middle Eastand opposite direction. Today, it is a European gate on the road to the north, too.

струмичко-гевгелиски регион

435

Гевгелија се наоѓа во јужниот дел на РепубликаМакедонија, воГевгелиско-валандовскатакотлина.Гевгелија е пограничен град, сместена на три

километри од границата со Грција. Има поволна сообра-ќајно-географска положба. Лежи непосредно до магис-тралниот пат кој води кон соседна Грција и железничка-та линија која ги поврзува Скопје и Солун со Европа иБлискиотИсток .

Како населба се споменува во официјалните турски до-кументи од 1664 година. Од 1665 до 1832 година е чи-флишканаселбаицентарнанахија.Воовојпериодделоднаселението се занимава со одгледување на свилена бу-ба. Поставенакрај важнитепатиштакоиводелеодСолуни Дојран кон Скопје и Струмица, во средината на XIX век,Гевгелија бележи брз стопански развој. Посебно брзо серазвивапоизградбатанажелезничкатапругаСкопје-Со-лун, така што во 1877 година населбата имала над 2.000жители.

Во повоениот период бележи постојан раст на населени-ето - од околу 6.000 жители во 1953 година до околу15.000 жители во 2002 година. Истовремено, Гевгелијарастеивоекономскипоглед.СтопанскитеодликинаГев-гелија се ориентирани кон развојот на земјоделството,индустријата, трговијата и туризмот. Денес Гевгелија есовремен пограничен град со сите потребни градскифункции, кон која гравитираат околу 30 населби од око-лината.Имафункцијанаглавенцентарвообласта.�

Gevgelija is located in the southern part of theultimateRepublic of Macedonia, in Gevgelija-Valandovo Valley.Gevgelija is a border town three kilometres from Greece

border. Gevgelija has a favourable traffic-geographical position.Beside Gevgelija passes the highway which leads to theneighbouring Greece and the international railway line Skopje-Thessaloniki, linkingEuropeand theMiddleEast.

Itwasmentioned in official Turkishdocuments as a settlement forthe first time in 1664. It was a feudal settlement and a centre of adistrict in the Turkish administration in the period from 1665 to1832. In this period, some inhabitants were engaged in raisingsilkworms. Positioned along the major roads which led toThessaloniki and Dojran towards Skopje and Strumica, Gevgelijaexperienced rapid economic development in the mid-nineteenthcentury. Remarkably fast development after the construction ofthe railway Skopje Thessaloniki, therefore in the year 1877,more-than2.000 inhabitants lived in this settlement.

In the post-war period, a constant population growth wasmarked-from around 6.000 inhabitants in 1953 to 15.000inhabitants in 2002. Simultaneously, Gevgelija has also developedeconomically. The economic interests of Gevgelija are directedtowards development of agriculture, industry, trade and tourism.Nowadays, Gevgelija is a contemporary border town with allrequired city functions and approximately 30 settlements fromthesurroundinggravitatearound it.�

GevgelijaTHE FAVOURABLE WEATHERCONDITIONS HAVE ENABLED GROWINGVARIOUS MEDITERRANEAN FRUIT,SUCH AS: FIGS, POMEGRANATES,OLIVES, TANGERINES AND LEMONS

Gevgelija area is considered as a natural borderbetween Mediterranean climate and Continentalclimate. Gevgelija has 240 sun days and 2.400 sunhours annually.

Црква лоцирана воСв. Кирил и Методиј,централниот дел на градот, изградена во 1896 година

Црква 1842 годинаВознесение Христово (Св. Спас),

The church ,St. Cyril and Methodiuslocated in the central part of the city, built in 1896

The church built in 1842Christ Ascension (St. Spas),

st rumica-gevge l i ja reg ion

436

Вардарски Рид е археолошко наоѓалиште во непосреднаблизина на Гевгелија покрај реката Вардар. Таму е откриена,најголемата повеќеслојна населба од праисториско ираноантичко време, со интензивен и континуиран животод крајот на бронзеното време до падот на античкатамакедонска држава и воспоставувањето на римскатадоминација на овој дел од Балканот. На одредени потезисе констатирани траги од фортификациски објекти ѕиданиод кршен камен и варов малтер. Евидентирани се остатоциод четири културни стратуми.

Вардарски рид е единствениот град во Република Македонијакаде е констатиран периодот на Филип и АлександарМакедонски. Пронајдени се македонски штитови, шлемовии шеснаесеткрако сонце. Локалитетот има шест хоризонтина живеење, а најстариот пронајден предмет е секира одпред 5.000 години п.н.е.

Од керамичките наоди најзастапени се теракотните претставина божества, разни антропоморфни и зооморфни фигури,како и други предмети од керамика, сите од домашнопроизводство. Откриените малубројни примероци на увезенакерамика датираат од V до VI век п.н.е. Од металнитеподвижни наоди, најкарактеристично е оружјето, потоанакитот и алатите, големиот број клучеви, кујнски прибори друго. Животот на Вардарски Рид постепено згаснуванекаде во текот на I век п.н.е.

Vardarski Rid is an archaeological site in the vicinity ofGevgelija and alongside of the river Vardar. There wasdiscovered a several layer settlement dating back to pre-history and ancient period with intensive and continuous lifefrom the end of the Bronze Age to the fall of the ancientMacedonian state and the establishment of Romandomination in this part of the Balkans. There were markedtraces of fortifications built from broken stones and limemortar. Remains of four cultural stratums were found.

Vardarski Rid is the only town in Republic Macedonia wherethe period Philip and Alexander the Great is confirmedof .Macedonian shields, helmets and a sun with sixteen rayswere found. This locality covers six horizons ofliving, and the oldest object that was found is anax dating back to 5.000 BC.

Among the most representative are terracottagods and goddesses, variousanthropomorphic and zoomorphic figures aswell as other ceramic objects, all of themwere home production. Small numbersamples of imported ceramics datingback to the 5-6th centuries BC. The mostcharacteristic among the movable metalfindings are arms, then jewels, tools,great number of keys, kitchen cutleryetc. Life of Vardarski Rid faded awaygradually during the 1st century BC.

an ancient Macedonian town,one of the most famous archaeological sites in Europe

Vardarski Rid (Vardar Hill)

Вардарски Ридстаромакедонски град, еден од најпознатитеархеолошки локалитети во Европа Релјефна чаша со претстава на

македонскиот штит (III-II век п.н.е.)

Теракотни фигури на богинки (III-II век п.н.е.)A marble statue of Aphrodite (4th century BC)Мермерна статуа на Афродита ( век п.н.е.)IV

Terracotta figures of Goddesses (3rd-2nd century BC)

A relief mug with MacedonianShield (3rd-2nd century BC)

gvg.com.mkmav.mktfahr.org

струмичко-гевгелиски регион

437

Кожуф е планински масив во јужнитеделови од Република Македонија, намакедонско-грчката граница. Највисок врв еврвот Зелен брег, висок близу 2.200 метри.На само 210 километри од Скопје и 130километри од Солун, на површина од 2.000хектари, тука се наоѓа најновиот ски-центарво Македонија, чија изградба започна во2001 година. Центарот е најсовременоопремен и располага со одлични услови заскијање. Моментално располага со два ски-лифта со капацитет на носење по 3.000скијачи за еден час до врвот на жичарни-цата, еден шестосед кој единствен од таковтип на Балканот, ресторан, бачило, 16апартмани и 16 километри скијачки патеки.Овој центар е единствен во земјата којрасполага со опрема за вештачки снег.

Чистиот воздух, сонцето и природнитеубавини се она што најмногу ги пленувапосетителите на Кожуф. Пространитескијачки терени без шуми, местоположбатаи природните ресурси со кои располагаКожуф го прават овој ски-центар новаатрактивна зимска туристичка дестинацијаво Македонија. Но, Кожуф е примамлив иво останатите периоди од годината, за тоашто нуди одлични услови за историскитуризам, планински велосипедизам, јавањекоњи, параглајдерство, пешачење и лов,а браната на реката Точница е предвиденаза риболов и кајак.

Kozuf is a mountainous massif located in thesouth parts of the Republic of Macedonia, itis on the Macedonian-Greek border. ZelenBreg is the highest peak of Mount Kozuf andit is 2.200 meters high. Today, at a distanceof only 210 km from Skopje, and 130 km fromThessaloniki, occupying an area of 2.000hectares, here is the newest Kozuf Ski Centrein Macedonia, whose construction began in2001. The centre is modern and well-equipped and provides excellent conditionsfor skiing. Currently it has two ski lifts with acapacity of carrying up to 3 000 skiers to the.top of the cable railway per hour, one six-rowlift, unique of this type in the Balkans,restaurant, sheepfold, 16 suites and 16 kmski trails. This centre is a unique in thecountry and possesses equipment forproduction of artificial snow.

Pure air, sun and natural beauty are whatmost visitors of Kozuf are attracted by.Spacious ski slopes without trees, locationand natural resources on the mountain Kozufensure that the ski centre will become a newattractive winter tourist destination inMacedonia. Except in winter, Kozuf isattractive in the other seasons of the yearas well. Kozuf offers excellent conditionsfor historical tourism, mountain biking,horse riding, paragliding, hiking and hunting,and the dam on River Toc nica provideshopportunity for fishing and kayak.

with terrains like in the tales,this is one of the elite ski centresin South Eastern Europe

KozufКожуф

со терени како од сказните,ова е еден од најелитнитески-центри во Југоисточна Европа

skikozuf.com.mk

st rumica-gevge l i ja reg ion

438

Негорски Бањи Negorci Spa

ексклузивноста на бањите се состоиво лековитоста на минералната вода

exclusive for this spa is the compoundof the healing mineral water

Негорските Бањи се наоѓаат во близина на селото Негорци,четири километри од Гевгелија. Хидротермалниот системго чинат повеќе извори и дупнатини. Водниот капацитетна бањите е околу 100 l/sek. Температурата во различнитеизвори се движи од 36 до 50 C. Според хемискиот состав,0

водата е од натриумско-сулфатен тип, а во близина набањите има и термоминерална кал. Водата и калта имаатбалнеолошки дејства за лекување на нервни, ревматични,посттрауматски состојби, повреди на меките ткива.Сместени во подножјето на Кожуф, бањите располагаатсо 36 хектари густа шума во својата околина. Со надморскависочина од 59 метри, ова е најниската бања во земјата.На површина од околу 25 хектари, бањскиот комплекссе разви во модерен здравствен и туристички центар.

Negorci Spa is located in the vicinity of the village Negorci,four kilometres from Gevgelija. The hydro-thermal systemis consisted of more springs and water drills. Watercapacity of the spa is 100 l/sec. The temperature of varioussprings is from 36-50 C. According to chemical compound,0

this water belongs to sodium - sulphate type, and there isthermo-mineral mud in the vicinity of the spa. Water andmud possess balneological effects healing nerves,rheumatic and post-trauma conditions, damaged softissues. Located in the foothills of Mount Kozuf, there are36 hectares of dense forest in its surrounding. Thebathroom is the lowest in our entire country at an altitudeof 59 meters. Occupying 25 hectares, this spa complex hasbeen developed into a modern health and tourist centre.

www.gevgelija.biz

струмичко-гевгелиски регион

439

Богданци се наоѓа во источниотдел од Гевгелиско Поле, на па-тот меѓу Гевгелија и Дојран, во

близина на македонско-грчката гра-ница. Се наоѓа на 70-130 метри над-морска височинаи ерамничарскана-селба. Неговото постоење се споме-нува уште во почетокот на век,XVIIIодносно1715година.

Локацијата на населбата во минато-то била во месноста Горно Село, којаи денес така се вика, а потоа е извр-шено нејзино преселување на југоис-ток, за500-1.000метриодстаратана-селба. Атарот зафаќа 67 км . Во Бог

2-

данци денес живеат околу 6.000жители.

Богданци е урбанистички добро уре-дена населба со потребна инфра-структура и современо изграденизгради. Доминантна дејност е гради-нарството. Исто така, многу заста-пено е и лозарството. Се одгледуваатповеќесортивинско грозје.�

Bogdanci is locatedat the east partof Gevgelija field, on the roadbetween Gevgelija and Dojran,

nearMacedonia-Greek border. It is loca-ted at 70-130 meter altitude and it pre-sents a plain settlement. Its existence ismentioned at the beginning of 18thcentury that is1715.

The location of the settlement in thepast was in the area Gorno Selo havingthe same name today, and then the mig-ration happened to southeast, for 500-1.000 meters from the old settlement.The area covers 67 km . Today 6.000

2

inhabitants live inBogdanci.

Bogdanci is urban well settledandwel l ing having the necessaryinfrastructure and modern constructedflats. Market gardening is dominantbusiness activity. Wine-growing is aswell very prevalent. Several varieties ofwinegrapesaregrown.�

Богданци Bogdanci

Слатко од диви смоквиНа подрачјето на Богданци има голем

број диви дрвја, чии зелени плодови сеидеални за правење слатко.

Слаткото се прави по традиционален рецепти е прогласено за президиум од Slow Food.

Dessert from wild fig treeThe area of Bogdanci is full of wild fig treeswhose green fruits are ideal for makingdesserts. The dessert is made undertraditional recipe and it is proclaimedas presidium of Slow Food.

Рекреативни куќички поставени на

брегот од вештачкото езеро Паљурци во

близина на Богданци, каде се изградени

пригодни рекреативни патеки и

хортикултурно уредување соодветно на

амбиенталното природно опкружување.

Recreational houses set at the side

of pond Paljurci near Bogdanci where

good recreational paths are built including

horticultural setting proper to the ambient

natural surroundings.

Еколошка средина Ecological environment

strumica-gevge l i ja reg ion

440

Струмица е град во југоисточниот дел на Република Македонија. Сенаоѓа во југозападниот дел на Струмичката Котлина. Има улога насообраќаен крстопат за повеќе градови од источниот, северниот и

јужниот дел на земјата. Главно, има три сообраќајни излеза: кон југ прекуВаландово, Дојран и Куклиш за Солун, на север преку Радовиш и Штип заСкопје и Куманово и на исток преку Ново Село, Петрич и Мелник за Серез иИстанбул,какоиеденпатенправецконБерово.

200-300

35.000

181

метринадморскависочина

година п.н.е.се споменува

под името Астранон(град на ѕвездите)

жители

metersaltitude

BC,it was mentioned

under the name Astron(the city of stars)

inhabitants

СтрумицаБИСЕР ПОД БЕЛАСИЦА,ЕДЕН ОД НАЈРАНИТЕХРИСТИЈАНСКИ ГРАДОВИНА БАЛКАНОТ, ГРАД НАГОСТОЉУБИВИ ЛУЃЕ И БОГАТКУЛТУРНО-ЗАБАВЕН ЖИВОТ

Струмица е административен управен, културен,просветен, здравствен и стопански функционален центарво едно од најразвиените аграрни подрачја во државава.Има широка зона на влијание врз селските населби одСтрумичко, но и од подрачјето на Радовиш и Валандово.

Трговскиот центар „Глобал“, изграден во 2008 година, во чиј склоп се наоѓа првата катна гаража со капацитетод 380 возила, зафаќа површина од 3.400 м , со вкупна корисна површина од 40.000 м .2 2

Trade Centre Global”, it was built in 2008, the first storey garage for 380 vehicles,“which occupies 3.400 m . This centre covers 40.000 m space.2 2

441

A PEARL UNDER BELASICA,ONE OF THE FIRST CHRISTIAN CITIESIN THE BALKANS, A CITYOF HOSPITABLE PEOPLEAND RICH CULTURAL-SOCIALIZING LIFE

Strumica

Strumica is an administrative-governing, cultural,educational, health and economic, functionalcentre in one of the most developed agrarianareas in the country. It has wide influenceon the rural settlements of Strumica, as well asRadovish and Valandovo.

“Strumica Woman Under Mask”a monument dedicated to Strumica Carnival

The well-appointedmonument of Goce Delchev5,2 meters highin the centre of Strumica

„Струмичанка под маска“споменик посветен на Струмичкиот карневал

Раскошниот споменикна Гоце Делчевво центарот на Струмицасо висина од 5,2 метри

Струмица е населба од предсловен-скиотпериод.Најстариотподаток запостоењето на градот датира уштеод 181 година п.н.е., каде населбатасе споменувакакоАстранон (граднаѕвездите) како главно место запрестојување на пеонското племеАстрон. Како римско-византиски ицрковен град, во средниот век сеспоменува како Тивериопол. Стру-мица е словенско име на градот, до-биено според името на реката Стру-мица, деминутив од името на Стру-ма.

На сегашното место градот е обно-вен во IX век од страна на царот Са-муил. Во тој период прераснува воважен сообраќаен и воено-стратеш-ки центар. По неговата смрт во 1018година и распаѓањето на Самуило-вото царство, Струмица е византис-ко воено-стратегискои управно сре-диште за овој дел од Македонија, апродолжила да егзистира и Стру-мичката епархија. Таквата улога јаимала до крајот на XII век. Од XI доXIV век потпаѓа под повеќе сфери наинтерес од Византија и среднове-ковна Србија и Бугарија. Кон крајотна XIV век потпаѓа под османлискоропство.

Strumica is a city in the south-eastern part of the

Republic of Macedonia. It is located in the south-

western part of Strumica Valley. It has a role of a

traffic crossroad formore cities of theeastern, northand

south parts of the country. Mainly, there are three traffic

exits: towards south via Valandovo, Dojran and Kuklish

to Thessaloniki, to the north via Radovish and Shtip

towards Skopje and Kumanovo, and to the east via Novo

Selo, Petrich and Melnik towards Serez and Istanbul, as

well asoneroadconnection towardsBerovo.

Strumica is a settlement of the Pre-Slavic period. The

oldest data of the existence of this city dates back to 181

BC, it wasmentioned under the nameAstron (the city of

stars) as a major residential place of Peonean tribe

Astron. It was mentioned as Tiveriopolis as Roman-

Byzantine and church city in the Middle Ages. Strumica

is Slavnameof the city, it originates fromthenameof the

riverStrumica, it isdiminutiveof thenameStruma.

st rumica-gevge l i ja reg ion

442

Tsar Samuil restored the city

on its present location in the

ninth century. The city deve-

loped as an important trans-

portation and military-stra-

tegic centre. After Samuil's

death in 1018 and the fall of

Samuil's Empire, Strumica

became a Byzantine military

and administrative seat for

this part of Macedonia, and

the Eparchy of Strumica

continued to exist. It had that

role until the end of the 12th

century. In the period from

the 11th to the 14th centuries, it fell

under sphere of interests of Byzan-

tium,Medieval Serbia andBulgaria. It

fell under Ottoman rule at the end of

the14thcentury.

Strumica had the role of an interme-

diary place for barter of agricultural

and manufactured goods in the pe-

riodofOttomanrule. It kept that func-

tion and after Vardar railway con-

struction, when goods via Udovo we-

re transported to EasternMacedonia.

That kind of function in the region

contributed to an evident population

increase; therefore there were

18.000 inhabitants in Strumica be-

fore the Balkan Wars. After the Ba-

lkan Wars and the First World War,

the number of the inhabitants in the

city decreasedbecauseMuslimpopu-

lation migrated to Turkey. It had ne-

gative influence on the crafts and

trade. After marking the border with

Greece, the number of inhabitants

continued to decrease. Namely, there

were 6.000 inhabitants in the year

1921. In the period between the First

World War and the Second World

War, Strumica was a small town with

undevelopedeconomy.

After the Second World War, econo-

mic and population growth was

marked in Strumica: from

10.868 inhabitants in the

year 1948 to approxima-

tely 35.000 inhabitants in

the year 2002. Migration of

rural population influen-

ced on evident population

growth in 1961. Besides ag-

riculture (gardening pro-

ducts and tobacco), the city

has developed secondary

activities (food, textile and

tobacco industry).�

Во периодот на турскотовладеење, Струмица имаулога на посредничкоместо за размена на зем-јоделска и мануфактур-на стока. Таквата улога јазадржала и по изградба-та на Вардарската же-лезница, кога преку неаод Удово се пренесуваластока за Источна Маке-донија. Ваквата улога вореонот овозможила и на-гласен раст на населени-ето, со што во периодотпр е д Б ал к ан с ки т е в о ј н иСтрумица броела 18.000 жители.По Балканските војни и Прватасветска војна, поради иселувањена муслиманското население воТурција, бројот нажители во гра-дот се намалил. Тоа негативно сеодразило врз занаетчиството итрговијата. Со поставување награницата кон Грција, бројот нанаселението продолжил да опа-ѓа, така што во 1921 година сеевидентирани околу 6.000 жи-тели. Во периодот меѓу дветесветски војни Струмица е малозанаетчиско гратче со неразвие-ностопанство.

После Втората светска војна,Струмица стопански и попула-циски континуирано расте: од10.868 жители во 1948 година дооколу 35.000 жители во 2002 го-дина. Нагласен е порастот по1961 година поради доселувањена селско население во градот.Покрај земјоделието (градинар-ските култури и тутунот), гра-дот се одликува со развиени деј-ности од секундарниот (прех-ранбена, текстилна и тутунскаиндустрија) и терцијарниот сек-тор.�

Плоштадот е изграден на две нивоа и зафаќа

вкупна површина од 27 илјади квадратни ме-

три. Една третина од таа површина отпаѓа на

подземната сообраќајна инфраструктура (под-

земни улици во должина од 420 метри со под-

земната раскрсница и гаража за 96 возила), а

18 илјади квадрати на надземниот поплочен

простор со саат-кула, две фонтани и со цело-

купна инсталација на урбани, културни, тради-

ционални, еколошки, хортикултурни и други со-

држини. Тука е вклопен постојниот споменик на

Гоце Делчев, бронзената фигура „Струмичанка

под маска“ посветена на Меѓународниот стру-

мички карневал и 27 јарболи со знамињата на

земјите-членки на Европската Унија. Пуштен во

употреба во 2010 година, плоштадот веќе прет-

ставува пешачки остров во Струмица и еден

од неодминливите модерни градски белези.

Two levels of this square were built and it occupies

an area of 27.000 m . One third of this area is2

underground traffic infrastructure (underground

roads 420 m long with an underground crossroad

and a garage for 96 vehicles), and 18. 000 m paved2

area on the surface there are the Clock tower, two

fountains and complete installation of urban,

cultural, traditional, ecological, horticultural and

other items. There are the monument of Goce

Delchev, the bronze figure “Strumica's Girl under

Mask” dedicated to the International Strumica

Carnival and 27 flagpoles with flags of countries-

members of the European Union. It was opened

in 2010, anyway the square already represents

a pedestrian island in Strumica and one of the

inevitable contemporary city' s features.

The City Square ”Goce Delchev”

Градски плоштад „Гоце Делчев“

струмичко-гевгелиски регион

strumica.gov.mk

443

Тврдината е изградена на зарамнето плато на врвот од ридот,кој мошне стрмно се издига над Струмица на надморска височинаод 445 метри, од каде е можна прегледност над целата СтрумичкаКотлина. По рабовите се наоѓаат остатоци од одбранбен ѕид, од коизападниот во должина од четириесетина метри е добро видливи денес. Со своите дебели бедеми, Кулите претставуваат споменикза падот на средновековната македонска држава на царот Самуилво 1018 година. Служела како утврдување и во османлискиот период.

Во тврдината се пронајдени византиски монети од и век.XII XIIIОткриени се шест фрагментарно мегарски чаши од хомеровски тип,мошне ретки на овие простори, кои потекнуваат од III или од II векп.н.е. Откопани се и антички монети од времето на последниотмакедонски цар Персеј, како и фрагменти од средновековенфрескоживопис од и век. Новопронајдените монети со ликотXII XIIIна Филип , потоа амфори, садови, кантароси, накит, фрагментиIIод сликани вазни, црнофиносувана керамика, фигури од малоазискитип и други артефакти, укажуваат на тоа дека Струмичката тврдинаактивно живеела кон крајот на четвртиот век пред нашата ера.

The fortress is built on a flattened plateau at the top of the hill,which steeply rises above Strumica, at an altitude of 445 meters,where is an overview of entire Strumica Valley. On the edges ofthe plateau there are remains of a defensive wall, which westernpart with length of forty meters is well visible even nowadays.Tsar's Towers, with its thick walls, represent a monument of the fallof the medieval Macedonian state of Kong Samuil in 1018. It wasa fortification during Ottoman Period.

The Byzantine coins dating back to the 12th and 13th centuries werefound in the fortress. Also, six fragmentary megar cups of Homer'stype, very rare in this region, dating back to the 3rd or 2nd century BCwere found here. Ancient coins from the time of the last Macedoniantsar Perseus, and fragments of medieval frescos of the 12th and 13thcenturies were excavated on this archaeological site. Coins with theimage of Philip II, then amphorae, containers, cantharis, jewellery,painted fragments of vases, black-polished ceramics, figures fromAsian type and other artefacts were also found, suggesting thatStrumica castle actively lived in the late fourth century BC.

Царевите Кули се археолошка ризница од

праисториско време до средниот век. Според

некои археолози, тоа би можеле да бидат

остатоците од античкиот град Астраион. Сите

досегашни наоди укажуваат дека на овој

локалитет опстојувале разни цивилизации

во период од околу седум илјади години.

Czar's Towers are an archaeological

treasury from prehistoric to

medieval period. According to some

archaeologists' opinion, this could

be the remains of the ancient city

Astraion. However, all previous

findings clearly indicate that this

site has survived various

civilizations over a period of about

seven thousand years.

Цареви Кули Tsar's Towers

најстарите откритија за тврдинатаиздигната на ридот југозападноод Струмица говорат за животуште пред Римската Империја

the oldest findings about the-fortress raised on a hill south

west of Strumica speak aboutthe lifestyle in this area even

before the Roman Empire

carevikuli.com

Projected appearanceaccording to the reconstruction

which has been being performed

Проектиран изгледпо реконструкцијата која е во тек

st rumica-gevge l i ja reg ion

444

The tomb of Struma

a tomb with three legends

Струмин гроб е средновековна гробница на околутри километри од Струмица, близу селото Баница.Објектот се состои од деветслоен делкан бигор,висок е 2,3 метри, широк 2,4 метри и долг четириметри. За настанувањето на гробот постојат трилегенди. Според едната, во неа почива Струма,сестра на Крале Марко, висока девојка со руса косапо која градот го добил името. Според втораталегенда, гробницата припаѓала на принцот Персеј,роднина на Александар Македонски. Спореднајраширената легенда, гробницата припаѓала наСтрума, ќерка на некој заповедник на Словените одструмичката област. Легендата вели дека градот билопсаден од силна византиска војска, која никако неуспевала да го освои градот. Тогаш убавата Струма гопредала својот татко заради љубовта кон еден одвизантиските војсководци. Струма му ја открилатајната како војниците да се качат до неосвоивитеЦареви Кули. „Потковиците на коњите заковајте гинаопаку за да можат полесно да се качат дотврдината“, му рекла Струма. Војниците јапослушале и со нивните коњи лесно се искачиле пострмните падини. Византијците ја освоилетврдината, а таткото ја проколнал ќерка си - кога ќеумре, земјата девет пати да ја исфрла од гробот.Деветте слоеви делкан бигор легендата ги поврзувасо деветте исфрлувања и погребувања на Струма.Сепак, изградбата на овој гроб можно е да муприпаѓала на некој исламски поглавар одсредновековниот период, што го поткрепуваатархеолошките истражувања од 1983 година.

Св. Кирил и Методиј е Со-борна црква во Струмица.Има крстовидна форма содва ката. Приземниот кате посветен на петнаесеттетивериополски маченици,а катот на светите Кирили Методиј. Во црквата сенаоѓаат и дел од моштитена св. Василиј Велики, којсе смета за основач намонашката традиција воисточното православие.По Божик, православнитехристијани на 14 јануариго одбележуваат денотна свети Василиј Велики,познат како Василица,односно Стара Нова Година.

St. Cyril and Methodius

is a cathedral church inStrumica. It has a shape ofa cross and it is divided intotwo floors. The base floor isdedicated to 15 Martyrs ofTiveriopolis, and the otherfloor is dedicated to St. Cyriland Methodius. A part ofthe sacred bones of St.Vasilij Veliki (Basil the Great)is believed to be a founderof Eastern Orthodox. AfterChristmas, the OrthodoxChristians celebrate the dayof St. Vasilij Veliki on the14 January, known asthVasilica i.e. Old New Year.

It is a medieval tomb located 3 kilometres to the west of Strumica, near the village of Banica.The tomb looks like a mausoleum and it is composed of 9 layers of carved freestone. It is 230cm high, 240 cm wide and 400 cm long. There are three legends among people that refer to theorigin of the tomb. According to the first one, the tomb belonged to Struma, sister of the KingMarko. According to the second one, the tomb belonged to Perseus, a Prince, relative ofAlexander the Great. According to the most famous legend the tomb belonged to Struma,daughter of a commander of the Slavs in the area of Strumica. This legend says that the townwas surrounded by strong Byzantine armed forces but they did not succeed in conquering thetown. Then the treason of Struma happened because she was in love with the Byzantinemilitary commander and thus revealed the secret of the unconquerable Tsar's Towers to him.The secret was that the horse's shoes should be nailed reversely, and by that, the horse climbedthe steep rocks around the fortress easily. The Byzantines conquered the fortress and the fathercursed his daughter: “when she dies, the earth will pitch her out nine times”. The nine layersof carved freestone, according to the legend, are related to the nine times of pitching out andburying of Struma. However, the tomb might have belonged to an Islamic dignitary dating backto the Middle Ages, which was backed up by archaeological researches in 1983.

Струмин гроб

Црква (1760)Св. Кирил и Методиј The church (1760)St. Cyril and Methodius

гробница со три легенди

во црквата се наоѓаат дел одмоштите на св. Василиј Велики

a part of the sacred bones ofSt. Vasilij Veliki (Basil the Great)

445

Тивериополис бил ранохристијанскицентар и епископско седиште во југои-сточните територии на Македонија.Откриен е комплекс од некрополницрковни градби во чиј средиштен дел,пред олтарната преграда, се наоѓалаголема гробница со деветнаесет гро-бови. Некрополата на подот има коло-ритен мозаик, а во мотивите има икрст, што потврдува дека тука се по-гребувале христијани. Врз гробовитена тивериополските маченици билаподигната трикорабна базилика, којапретставува црква-мартириум, поди-гната врз тела на маченици спореднајстариот начин на градење христи-јански храмови, а Струмица станалград на мартирите - мартирополис.Во 1930-тите години на тоа место еподигната капела, а во 1970-титегодини и храм посветен на 15-темаченици. Кон нив е развиен големкулт низ вековите до денес.

Tiveriopolis was an early-Christian centreand Episcopal seat in the southeastterritories in the Republic of Macedonia.A complex of necropolis churchconstructions has been discovered.In its central part, in the naos, beforethe altar's barrier, there were a bigcemetery and nineteen graves. Thenecropolis had a colourful mosaic on thefloor, and there is a cross in the patternsthat confirms that Christians had beenburied there. A three-nave basilica hadbeen built on top of the graves of the15 martyrs of Tiveriopolis. It representsa church - martyrium, raised over bodiesof martyrs, according to the oldest wayof building Christian temples, soStrumica became a town of martyrs -martyropolis. In 1930s a chapel waserected at that place, while in the 1970sa temple dedicated to the 15 martyrs.

денес култот на св. Петнаесет Тивериополски Маченицие составен дел на модерна Струмица, а 11 декември е нејзин патрон

nowadays a cult of the 15 martyrs of Tiveriopolis is a part of Strumica,and the patron day is on the 11th December

Орта Џамија се наоѓа непосредно под ЦаревиКули во стариот дел на Струмица. Со археолошкинаоди во црквата е пронајден постамент запатронот на градот под името Тивериопол.

Орта џамија (1614)

Манастир и комплекс црквиIII XXСв. 15 тивериополски маченици ( и век)

Monastery and complex of churchesSt. 15 Martyrs of Tiveriopolis (3rd and 20th centuries)

Orta Mosque is locatedTsin the vicinity of ar's

Towers in the old partThe pedestal of a sculptureof the benefactor of thetown under the nameTiveriopolis was foundamong the archaeologicalfindings.

Orta Mosque (1614)

446

Манастир с. Вељуса (XI век)Св. Богородица Елеуса, Monastery Madonna Eleusa Мonastery,village of Veljusa (11th century)

една од најстарите македонски цркви, која никогашне била уривана ниту обновувана - како што е изградена,таква е и денес, со отпечатоци од забот на времето

one of the oldest churches in Macedonia,and it has never been destroyed or recovered- it remains the same as it was built,but today it is decorated by the tooth of time

Манастирот се наоѓа над селото Вељуса кајСтрумица прекрасна панорамска глетка на,Струмичкото Поле. Манастирот и конаците сепознати по архитектурата, фрескоживописот,мозаичните подови и мермерниот иконостас.

XIЗа неговото потекло од век ни сведочимермерната плоча со натпис на ктиторот,струмичкиот епископ Манојло и годинатана изградба, 1080. Плочата со натписот инајдобрите икони, во текот на Првата светскавојна се ограбени, а манастирот запален, ноне изгорел. Како сведоштво и последица од тоасе исчадените фрески. Некогаш овој манастирбил машки, а во Водоча имало сестринство,додека денес е обратно.

The monastery is located above the village of Veljusa, near Strumica.There is a beautiful panoramic view of the valley of Strumica from there.The monastery and the quarters are known for its architecture, frescopainting, the mosaic floors and the marble iconostasis. A testimony for itsorigin the 11th century is the marble plate with the inscription byback tothe ktitor (founder), the bishop Manojlo from Strumica and 1080 as year

Со ликовните вредности и раскошната ризница од скапоцениуметнички творби манастирот ги надминува сите постојниуметнички остварувања на црквите во струмичката средина.Целосно зачувана композиција од времето на изградбата еСлегувањето во пеколот. Постојат и други, делумно зачуваникомпозиции од тој период, како и познатиот Вељушки крст -единствен од ваков тип во светот. Пред олтарот има фрагментиод мозаичен под. Според изворно богатата историскадокументација зачувана за овој манастир (достапна воСветогорскиот манастир Ивирон), црквата Света Богородица

Милостива (Елеуса) го зазема едно од најзначајните места воцрковната и културната историја на Балканот.

of construction. The plate with the inscription and the best icons had been robbedduring the First World War, and the monastery was set on fire, but it didn't burn. Thesmoked frescoes serve as a testimony and a consequence. At certain periods of timethis monastery was male, but there was also a sisterhood in Vodocha, while today isthe opposite.

The artistic values and rich treasury of precious works of art, aimed to transcend allexisting artistic achievements of the churches in Strumica region. The Descent intoHell is completely preserved, dating to the time of the construction. There are alsoother partially preserved compositions from that period, as the well-known Crossfrom Veljusa - unique of this kind in the whole world. Before the altar there arefragments of a mosaic floor. The rich historical documents originally preserved in thismonastery (available in Monastery of Iviron on Mountain Athos), Church of St. MaryMerciful (Eleusa) takes the most significant place in the ecclesiastical and culturalhistory, not only in the south-eastern part of Macedonia in the Balkans, as well.but

струмичко-гевгелиски регион

447

Манастир с. Водоча ( век)Св. Леонтиј, XI Monastery St. Leontij,village of Vodocha (11th century)

полни со монаси и црковно-богослужбено живеење,возобновените конаци повторно станаарезиденцијален комплекс на Струмичката епархија

it is full with monks and religious-liturgical living,the renewed quarters have become againa residential complex of the Strumica Eparchy

Манастирот се наоѓа во селото Водоча, кое своето име го добилоспоред грозоморниот настан од 1014 година, кога на тоа местопод Беласица на 14.000 војници на царот Самуил им билеизвадени очите од страна на Византијците. Манастирот долгобил епископска резиденција на Струмичката епархија. Низмакедонското лошо историско минато бил пустошен и неговотокултурно богатство било разнесувано во соседните земји.

The monastery is in the village of Vodocha, thatgot its name according to the dreadful event thatthe Byzantine emperor Basil II had committed atthat place, taking out the eyes of 14.000 soldiersof the Macedonian tsar Samu l (vadi oci -iVodocha = taken out the eyes). The monasterywas an episcopal residency of Strumica Eparchy.

Изграден е врз ранохристијанска базилика од и век,V VIчии темели се зачувани со остатоци од црквата: има деловиод олтарната апсида, од проскомидијникот и ѓакониконот

VI VIIод и век. Исто така, со археолошките истражувањаво манастирскиот комплекс во Водоча се откриени преку

. I1 000 гробови со накит и керамика од X V до XIX век.

Водочкиот манастир има зачувано средновековно фрескосли-карство со големо значење. Сликарството се карактеризирапо издолженоста на телата и цврстата моделација на главитена светителите. Насликани во периодот од 1018 и 1037 година,фреските од Водоча се вбројуваат меѓу ремек-делата насредновековната уметност во византиското сликарство воопшто.

In course of the Macedonian bad history it was robbed and its sacred andcultural treasure was taken to the neighbouring countries.

It was built onto an early-Christian basilica dating back to the 5th-6thcenturies. Its foundations been preserved, together with the churchhavevestiges: there are parts of the altar apse, the prothesis and the diaconicondating back to 6the th-7th centuries. Over 1000 graves with jewellery andceramics dating back to the 14-19th centuries were discovered in Vodochamonastery complex due to the archaeological excavations.

The monastery of Vodocha has preserved valuable medieval fresco painting.The paintings in this church are characterized by stretched bodies and strongmodulations of the heads of saints. Painted between 1018 and 1037,the frescoes of Vodocha are among the masterpieces of medieval art inthe Byzantine painting in general.

st rumica-gevge l i ja reg ion

448

сместени на северните падини на планината Беласица,двата живописни водопади претставуваатзадолжително место за посета во Струмичко

are located at the northern slopes of Mountain Belasica,the two picturesque waterfallsmust be visited in Strumica Area

6

сред новард арски регион

Смоларски водопад

Smolare Waterfall

Смоларскиот водопад се наоѓа во непосредна близина населото Смоларе, на планината Беласица, на надморска висинаод 600 метри. Тоа е објект со височина од околу 35 метри. Надното од водопадот е формиран џиновски лонец, чија должинаво правец на течењето на речната вода изнесува пет метри,широчината му е 11 метри, а длабочината е околу половинаметар. До него има изградена пристапна патека и уреденлокалитет за посетители со туристичко-рекреативна функција.

Smolare Waterfall is situated in the vicinity of the village Smolari,at an altitude of 600 meters on the mountain Belasica. The totalheight of the vertical section of Smolare Waterfall is 35 meters.At the bottom of the waterfall, a giant pot is formed, whose length,in the direction of water flow of river, is five meters, the width

a half .is 11 m and the depth is meter

Колешински водопад

Koleshino Waterfall

Колешинскиот водопад се наоѓа во долниот тек на рекатаБаба на надморска висина од 500 метри. Има височинаод 15 метри и широчина на падот од околу шест метри.Според настанувањето, се вбројува во тектонски водопади.Во непосредна близина од околу 100 метри се наоѓаат уштенеколку помали водопади и слапови распоредени во низасо височини до околу пет метри.

Koleshino Waterfall is located in the lower course of the Baba Riverat an altitude of 500 meters. Its height is 15 m, with the fall widthof about 6 m. It is a tectonic waterfall, created in granite stones.Toward Kolehsino Waterfall, at a distance of about 100 meters,there are several smaller waterfalls located in a row, two to fourmeter-high, which belong to its central basin.

Групна венчавка на Колешинскиотводопад - Од првата групна венчавкасо дваесетина брачни двојки во 2008година, под покровителство наопштина Ново Село и со благослов наМПЦ-ОА, традиционалниот августовскицеремонијал на групно венчавањедобива поголем интерес и посетеност

Group marriage at KoleshinoWaterfall - Starting from the firstgroup marriage consisting of twentycouples in 2008, under the sponsorshipof the Municipality of Novo Selo andby blessing of MOC-OA, the traditionalAugust ceremony of group marriageobtains bigger interest and devotion

449

Римската терма во Банско

Roman spa in Bansko

gordostpride

Бањата Банско е термоминерално лекувалиште од античковреме и еден од ретките сочувани римски споменици од ваковвид во Европа, со штедрост од над 50 л/сек. Се наоѓа на околу12 километри источно од Струмица, во подножјето на планинатаБеласица. На површина од 1 000 м се откриени десет простории,. 2

чии ѕидови се зачувани во височина од 2 до 6,7 метри. Лековитатаримска бања (терма) имала простории за соблекување, сауна,базени со топла и студена вода. Најверојатно потекнува од III век,од времето на римскиот император Каракала, познат поподигањето и обновувањето терми низ Империјата.

Постојат вкупно пет термоминерални извори, од кои само еден,најголемиот, е стручно каптиран. Тој се слива во главната бањанаречена „турско купатило“, а другите четири слободно сеизлеваат. Температурата на водата во главниот извор кој госнабдува „турското купатило“ е на околу 71 и не се менува0Cво текот на годината, што докажува дека водата потекнуваод голема длабочина, без атмосферски влијанија.

Бањските води се сметаат за лековити за најразличнизаболувања, во прв ред ревматични. Случајно откриена прикопањето на темелите за хотелот „Цар Самуил“ во 1978 година,денес базените со природна вода можат да се користат ворамките на хотелот, каде може да се проба и јајце свареново топлите извори, со специфичен вкус. Во околината на бањатасе наоѓа шума од липи и костени и повеќе бистри планинскипотоци. Папратот од ова македонско поднебје е заштитен од ООН.Целиот бањски локалитет нуди одлични сместувачки капацитетии услови за комбинирани видови туризам.

Spa Bansko is a thermo-mineral healing spa dating back toancient times and it is one of the few preserved Romanmonuments of this kind in Europe. Its water capacity is over50 l/sec. It is located approximately 12 km eastern of Strumica, inthe foothills of Mount Belasica. In the area of 1000 m ten rooms2

were discovered, whose walls are preserved at height of 2 to 6.7meters. Baths had changing rooms, sauna, and pools with hot andcold water. Most probably it dates back to the 3rd century, duringthe rule of the Roman emperor Caracalla, who was known forraising and restoration of thermal baths throughout the Empire.

There are five thermo-mineral springs and only one of them- the largest is professionally captured. It flows into the mainbath called "Turkish Bath" and the other four, flow into freely.The temperature of the water source that supplies the "TurkishBath" is about 71 degrees and does not change during the year,which proves that water comes from a great depth, withoutatmospheric influences.

Bath waters are considered to be healing for various diseases,primarily rheumatic. Near the village of Bansko and the cityof Strumica, the spa was accidentally discovered when digging

Tsar ithe foundations of " Samu l" Hotel in 1978. Pools in the hotelcan be used and eggs boiled into the hot water with specific tastecan be tasted. There are chestnuts and lime-trees as well as puremountainous springs in the vicinity of the spa. The fern of thisMacedonian area is protected by UN. The whole spa complexoffers excellent accommodation facilities and opportunityfor combined tourism.

st rumica-gevge l i ja reg ion

450

Радовиш е градска населба и општински центар во југо-источниот дел на државата, сместена во подножјето напланината Плачковица во РадовишкоПоле, на 300мет-

ри надморска височина . Претставува локален земјоделски,,индустриски, занаетчиски, трговски, образовно-културен иадминистративенцентар.Броиоколу16.000жители.

За прв пат се споменува во 1018 година. Во средниот век биледенодглавнитесредиштавоСтрумичкатаепархија. Завремена турскиот периодимал околу 6.000-7.000жителииисточнафизиономија на архитектурата. По Балканските, Првата иВтората светска војна турското население од Радовиш се исе-лува, така што се намалил бројот на населението. По Вторатасветска војна Радовиш бележи забрзан стопански и културенразвој.

Radovish is urban settlement andmunicipal centre in theansoutheast part of the country, located in the base of themountain Plachkovica in Radovish fields, at 300 meter

altitude. It is local agricultural, industrial, trade, educational,cultural and administrative centre. There are about 16.000inhabitants.

Радовиш RadovishГРАДСКА НАСЕЛБА ВОПОДНОЖЈЕТО НА ПЛАЧКОВИЦА

A TOWN SETTLEMENTIN THE FOOTHILLS OF PLACHKOVICA

струмичко-гевгелиски регион

It was mentioned for the first time in 1018. In the Middle Ages, itwas one of themajor centres in Strumica Eparchy. In the course ofOttoman Empire, there were circa 6.000-7.000 inhabitants and ithadEasternphysiognomyandarchitecture. After BalkanWars, theFirst World War and the Second World War, Turkish populationmigrated from Radovish. After the Second World War, rapideconomic and cultural development was marked in Radovish.Radovishhasdeveloped intoacontemporary townsettlement.

Nowadays Radovish has developed in a contemporary urbansettlement, having all institutional characteristics (economicobjects, trade objects, banks, posts, educational objects, culturalobjects, sport objects) and lien infrastructural objects forfunctioning of the city. Several cultural manifestations are held inRadovish.�

451

Денес Радовиш се развива во современа градска населба, сосите институционални белези (стопански објекти, тргов-ски објекти, банки, пошта, образовни објекти, културни об-јекти, спортски објекти) и линиски инфраструктурни об-јекти за функционирање на градот. Во Радовиш се одржу-ваатповеќекултурниманифестации. �

Стариот чинар е прогласенза природна реткост -споменик на културата

The Old Plane Tree isproclaimed as a natural rarity- a monument of culture

The icons originate the period of

construction (1831-1859 year),

of unknown author. The icono-

stasis is partially made in deep

carving, and at the Tsar's doors,

as well in deep carving, the

performance is noted in 1843.

Од периодот на

градење (1831-1859

година) потекнуваат

и иконите, од непознат

автор. Иконостасот

делумно е изработен

во длаборез, а на

царските врати, исто

така во длаборез,

е забележано дека

се изработени

во 1843 година.

Within the Ottoman

conquest of Mace-

donia at the beginning

of 16th century, Juruci,

Turkish Nomadic popu-

lation, ethnic group as

well present now in

Radovish area, settled

this area. Depending

on the religious deter-

mination of the popu-

lation, churches were

built in several places,

in some mosques and

both mosques and

churches exist in some

places. There are two

Orthodox churches

and three mosques

in Radovish, one of

the mosques is not in

use and it is prclaimed

as cultural and historic

monument.

Во почетокот на век во овојXVI

крај се населиле Јуруци, етничка

група која и денес е присутна

во Радовишко. Во зависност

од верската определба,

во некои населени места

се изградени цркви, во некои

џамии, а има и места во кои

постојат и двете. Во Радовиш

има две православни цркви

и три џамии, од кои

едната не се

користи и е

прогласена

за културно-

историски

споменик.

Јени Џамија,новоизграденверски објект

Jeni Mosque,newly builtreligious object

Црква Св Илија,.изградена во векXIX

Church St. Ilija,built in 19th century Плачковица

Plachkovica

спортскотопланинарењеи ловот се нејзинопрепознатливо обележје

sport mountaineering huntingandare its conspicuous mark

Изобилува со прекрасни пејзажи, пештери, шуми, ливади и живо-тински свет, што ја прави одличен избор за љубителите на планин-скиот и ловниот туризам. До неа се доаѓа од Радовиш, Штип и Виница.Планината е расчленета со повеќе длабоки речни долини, а највисокврв е Лисец со 1.754 метри надморска височина, каде често има снеги во доцните пролетни месеци април и мај.

It is in abound of beautiful scenes, ca es, wood, meadows and wildlifevthus making It excellent choice for fans of mountain and hunting tourism.The roads towards it are from Radovish, Shtip and Vinica, The mountainis articulated in several deep rivers valleys, and the highest top is Lisecwith 1.754 meters altitude offer covered by snows even in the late springmonths April and May.

st rumica-gevge l i ja reg ion

452

Соборна црква (2003)Св. Троица Cathedral Church (2003)St. Troica Trinity( )

највпечатлив објект во Радовише Соборната црква,една од најубавите на Балканот

the most impressive building in Radovishis the Cathedral Church of St. Trinity, and one

inof the most beautiful the Balkan Peninsula

Покрај тоа што е познат по рудниците за бакар и железо,неодминлив објект за посетителот на Радовиш е Собор-ната црква , посветена на празникот Св. ТроицаСв. Троица

- Дуовден, чиј камен-темелник е поставен во 1997 година,а осветувањето се случи по шест години. Собира 600верници и претставува една од најубавите цркви наБалканскиот Полуостров изградени во поново време.

Besides being known for its copper and iron mines,the inevitable building for visitors in Radovish is theCathedral Church of St. Trinity, dedicated to the holidaySt. Trinity - Whitsun, its cornerstone was set in 1997 andthe consecration took place after six years. It gathers600 believers and represents one of the most beautifulchurches the Balkan Peninsula, built in recent times.in

Импозантно архитектонско зданиесо пет куполи и камбанаријаво непосредна близина

An imposing architecture buildingwith five domes and a tower bellsin the vicinity

453

The interior is richly decoratedwith carved doors, golden chandeliers,stained glass windows, vast iconostasis,mosaics of various types of marbles

Според архитектонската концепција,Соборниот храм претставува едноко-рабна црква со развиен впишан крство правоаголно пространство и своднакуполна партија проектирана во визан-тиски стил. Самиот храм зафаќаповршина од 550 м , поставен на лока-2

ција од 4.000 м , со партерно уреден2

простор околу црквата, камбанарија,паркиралиште, фонтана и чешма.Црквата е висока 21 метар, а камбана-ријата 23,5 метри. Главниот влез сенаоѓа на западната страна, силно потен-циран со отворен трем со колонадаод четири столбови, на кои се носаттри паралелни свода.

Целокупната фасадна обвивка е класич-на ѕидарија по примерот на старата гра-дителска традиција со видливо при-суство на второстепена пластика воархитектурата. На покривот на објектотза прв пат во Македонија е применетапостапката на патинација на бакарот соупотреба на соодветен хемиски премач-кувач. Подниот мозаик е оформен одразни видови мермер и травертин.Фрескоживописот е дело на украински,руски и македонски мајстори зографи.

According to its architectural concept,the Cathedral Church of St. Trinity belongsto the one -nave type of churches withdeveloped cruciform rectangular spacein the dome and arches party designed inthe Byzantine style. The temple covers anarea of 550 m , set on 4 000 m site, with2 2.parter arranged space around the church,bell tower, car parking, fountain and tap.The church is 21 meters high, and the belltower is 23.5 m high. The main entranceof the church is located on the westernside, strongly emphasized with an openporch with a colonnade of four columns,carrying three parallel arches.

The complete fa ade cover was performedcin a classical way it was an example of theold building tradition with visible plasticof the second degree in the architecture.The application of patina with copper byusing suitable chemical cover was usedon the roofs for the first time inMacedonia. The floor mosaic is shapedfrom various marble and travertine.The icon painting is work of Ukrainian,Russian and Macedonian icon painters.

Внатрешноста е богато декориранасо врати во резба, позлатени лустери,прозорци со витраж, огромен иконостас,мозаици од разни видови мермери

st rumica-gevge l i ja reg ion

454

STRUMICA CARNIVAL

февруари - март, Струмица

strumickikarneval.com

Карневалот во Струмица е еденод најзначајните обичаи итрадиции од ваков вид водржавата, кој отишол можебинајдалеку во својататрансформација од ситетрадиционални игри под маски,како по времето на одржување,така и по својата цел и функција.Струмичкиот карневал сеодржува традиционално секојагодина во рамките на тримерскитеденови, односно на почетокот наголемиот Велигденски пост, а исамото име „карневал“, од римскотоcarne (месо) и (vali) збогум, односно„збогум месо“,асоцира на почетокна пост, овој случај Велигденскиот.

The carnival in Strumica is one ofthe most important customs and

traditions of this kind in thecountry, which has reached theultimate point in all traditionalgames under masks, as wellperformance and its goal andfunction. Strumica Carnival takes

place every year in the period ofthe Christian festival Trimeri, during

Lent. The word “carnival” originatesfrom the Latin words: carne - meatand vali - farewell i.e. “farewell meat”associating to the beginning of theFast in this case Lent.

СТРУМИЧКИ КАРНЕВАЛПочетокот на постот, односнопрвите три дена, се нареченитримерски денови и тие секогашзапочнуваат од недела вечерта наПрочка и траат до среда, а во нивнирамки, односно во вторникотвечерта е традиционалнатакарневалска вечер, кога маскиранигрупи шетаат низ градот и одат покуќите каде има армасани (верени)девојки и каде остануваат до ранитеутрински часови. Меѓутоа, што сеоднесува до поврзаноста накарневалот со тримерските денови,треба да се направи јаснадистинкција: тие само временскисе совпаѓаат, но не и суштински,бидејќи по својата суштинатримерите се христијански обичај,додека карневалот претставуваостаток од култ од паганско време.

The beginning of Lent, i.e. the firstthree days are so called Trimeri Daysand they always start on Sunday-Shrovetide and it lasts untilWednesday. Actually, the maincarnival night is on Tuesday whenmasked groups visit the houses ofarmasani (engaged) girls in the cityand stay there till early morning.However, a clear distinction shouldbe made referring to the connectionof the carnival and Trimeri Days: it isonly coincidence of the period butthe holidays do not correspondideologically, because Trimeri is aChristian holiday, and the carnivalrepresents a vestige of an ancientcult from the pagan time.

February - March, Strumica

струмичко-гевгелиски регион

455

DOJRAN HANDSHAKING

FOLK-FEST VALANDOVO

FESTIVAL OF CHAMBER THEATRE “RISTO SHISHKOV”

July - August, Dojran

May, Valandovo

September, Strumica

ДОЈРАНСКИ РАКУВАЊА ФОЛКФЕСТ ВАЛАНДОВО ФЕСТИВАЛ НА КАМЕРЕН ТЕАТАР „РИСТО ШИШКОВ“

Културната манифестација „Дојранскиракувања“ започна во 1976 година. Првитегодини минуваа во духот на поетскиотпишан збор, при што еминентни домашниписатели читаа свои литературни творби.Природните убавини, медитеранскатаклима, топлата и лековита вода, атрак-тивниот риболов со мандри и целокупниотамбиент на Дојранското Езеро, придонесоаза интензивна градба на туристичко-угостителски објекти, кампови и голем

-број викенд куќи. Во последните неколкугодини манифестацијата се збогатува сонови содржини, одлично прифатени одпосетителите, со изведувачи и од соседнитеземји, кои настапуваат со свои културно-уметнички и фолклорни друштва, како исо познати изведувачи на народнии забавни песни.

The cultural manifestation “DojranHandshaking” started in 1976. The first yearspassed with a spirit of poetic written words,where eminent home poets read theirliterature work. The natural beauty,Mediterranean climate, warm and healingwater, attractive fishing, sheepfolds and thewhole ambient of Lake Dojran have contrib-uted to intensive building of tourist-cateringobjects, camps and a large number of holidayhouses. This manifestation has been enrichedwith new contents during the recent years,which have been accepted excellently byvisitors. There are as well participants fromthe neighbouring countries, they participatewith their cultural-artistic and folk associationsand famous performers of folk and pop songs.

Фестивалот на камерен театар„Ристо Шишков“ во текот на,своето седумнаесетгодишно постоење,

поминал низ сите фазина сопствениот развој:од првичната идејаза „Денови наРисто Шишков“до етаблирањена националенфестивал на високиактерски достигнувања.

Профилот на фестивал посветен на актероти актерството му обезбеди високо местово хиерархијата на културните ицивилизациските придобивки кои јалегитимираат Република Македонијаи престижноста изразена во името набардот на македонското актерство - РистоШишков и сите досегашни лауреати -македонски театарски ѕвезди.Фестивалот својатазрелост ја покажува

-и во своето меѓународно издание,со што започнуванов предизвик одсвоето постоење.

Фолк Фест Валандово е најстариот фестивална новокомпонирани македонски песни иостави длабоки траги во македонскотомузичкото културно поднебје. Своето првоиздание го имаше во 1985 година.На валандовската музичка сцена сеисполнети исклучително голем бројнапеви и содржини, со кои се збогатимакедонската музичка ризница со песнисоздадени врз основа на обележјата имелоритмиката на народната македонскапесна. Фестивалот стана познат и кајМакедонците во дијаспората, од кадесекоја година има претставници.

Folk Fest Valandovo is the oldest festival ofnew composed Macedonian songs and it hasleft remarkable traces in Macedonian musiccultural area. The first festival edition startedin 1985. Extraordinary songs and contentswere performed on Valandovo musical scene,which have enriched Macedonian musictreasury with songs created on the basis offeatures and melo-rhythm of Macedonian folksong. The festival has become familiar toMacedonians abroad therefore, there are,representatives from abroad every year.

The Festival ofChamber Theatre“Risto Shishkov” haspassed all phases ofits own developmentduring eighteenyears existence:starting with an idea

“Days of Risto Shishkov” to becoming anestablished national festival with high actingachievement. The festival profile dedicatedto the actor and acting has provided highposition in the hierarchy of the cultural andcivilization achievements which legitimatethe Republic of Macedonia and the prestige inhonour of the outstanding bard Macedonianacting-Risto Shishkov as well as all laureatestill now - Macedonian theatrical stars.The maturity of the festival can also be shownwith its international edition, starting a newchallenge of its existence.

јули - август, Дојран мај, Валандово септември, Струмица

valandovo.org/folk-fest/folk-fest siskov.org.mk

M ANIFESTACIImani fes ta t i ons

st rumica-gevge l i ja reg ion

456

КРАТКИ

SHORT recommendationsfor memorieseverlasting

преп раки

за трајни сеќавања

Овој регион е простор на три важнисообраќајници кои се поврзуваат со Грцијаи Бугарија. Посетете ја Струмица со сите нејзиникултурно-историски вредности. Струмица е градна манифестации и бројни атрактивни објекти.

This region has three major traffic connectionsto Greece and Bulgaria. Visit Strumica with allits cultural-historical values. Strumica is a cityof manifestations and a large numberof attractive objects.

Повеќе денови се потребни за посета на Дојрани брегот на Дојранското Езеро, каде се присутниголем број туристичко-угостителски објектиза престој во локалитетите покрај езерото.Се верува дека дојранската кал е поквалитетнаи полековита од калта во Црното Море.

More days are needed to visit Dojran and theshoreline of Lake Dojran, there are great numberof tourists-catering objects and accommodationfacilities on the shoreline. It is believed that Dojranmud has better quality and greater healing powerthan Black Sea mud.

Струмица

Манастири во Водоча и Вељуса

Дојранско Езеро

Strumica

The monasteries in Vodocha and Veljusa

Lake Dojran

Задолжително посетете ги манастирите во Водоча и Вељуса вонепосредна близина на Струмица. Ќе ве пречекаат импресивниархеолошки остатоци од ранохристијанска базилика инеодолива мистичност во легендите за ослепените војници.

You must visit the monasteries in Vodocha and Veljusa in thevicinity of Strumica. Impressive archaeological remains of anEarly Christian Basilica and an irresistible mystery of the legendsof blinded soldiers expect you.

струмичко-гевгелиски регион

457

Смоларски и Колешински водопади

Smolare and Koleshino Waterfalls

Цареви Кули

Tsar's Towers

Над Гевгелија се издигапланината Кожуф сонајвисокиот врв Зелен Брег.Планина со богата шумскавегетација, пространипасишта, штотуку изградензимски спортски центар, соповеќе попатни локалитети.

The mountain Kozuf erectsover Gevgelija, Zelen breg isthe highest peak of the MountKozuf. This mountain has richvegetation, wide pastures,recently a new winter-sportscentre has been built andmore localities can be found.

Еден од најубавите,најсовремените инајбогатите православнихрамови на Балканот.

Represents one of themost modern and beautifulorthodox churches theinBalkan Peninsula.

Тврдина на ридот над Струмица.Се смета дека објектот потекнувауште од пред христијанскиотпериод. Царевите кули денессе делумно сочувани.

The fortress on the hill overStrumica. This object is believedthat dates back earlier thanChristian Period. Nowadays, ar'sTsTowers are only partially preserved.

Кожуф Црква Св. Троица

Kozuf Church St. Trinity

Восхит за секое годишно време. Колешинските водопадисе вбројуваат меѓу најубавите во Македонија, а во близина сенаоѓа Смоларскиот водопад. Патеките се одлични, патокази насекој чекор, мостовите се стабилни, клупите за одмор одржани.

Admiration for every season. Koleshino Waterfalls areamong the most beautiful in Macedonia, and SmolareWaterfalls The paths areare located in the vicinity.excellent, the guiding signs are posted everywhere,the bridges are stable and benches are in a good condition.

st rumica-gevge l i ja reg ion