2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา...

175
พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว โดย นางนาตยา กรณีกิจ ª· ¥µ ·¡ r ¸Ê ÁÈ n ª® ¹ É °µ¦ «¹¬µµ¤®¨´ ¼ ¦ ¦ ·µ°´ ¬¦ «µ ¦ ¤ ®µ ´ · สาขาวิชาประวัติศาสตร์ศึกษา ภาควิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร ปีการศึกษา 2554 ¨· · · Í ° ´ · ª· ¥µ¨ ´ ¥ ¤ ®µª · ¥µ¨ ´ ¥«·¨ µ ¦ หอ

Upload: others

Post on 27-Dec-2019

31 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส ในฐานะหลกฐานประวตศาสตรชาตลาว

โดย

นางนาตยา กรณกจ

ª ·�¥µ�·¡ ��r�ÊÁ�È�­ nª �®�¹É��°��µ¦ «¹�¬µ�µ¤®¨ �­ ¼�¦ �¦ ·��µ° �¬¦ «µ­ �¦ ¤®µ���·�

สาขาวชาประวตศาสตรศกษา

ภาควชาประวตศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2554

¨ ·�­ ·��·Í�°����·�ª ·�¥µ ¥��¤®µª ·�¥µ ¥« · �µ�¦

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 2: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส ในฐานะหลกฐานประวตศาสตรชาตลาว

โดย

นางนาตยา กรณกจ

ª ·�¥µ�·¡ ��r�ÊÁ�È�­ nª �®�¹É��°��µ¦ «¹�¬µ�µ¤®¨ �­ ¼�¦ �¦ ·��µ° �¬¦ «µ­ �¦ ¤®µ���·�

สาขาวชาประวตศาสตรศกษา

ภาควชาประวตศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2554

¨ ·�­ ·��·Í�°����·�ª ·�¥µ ¥��¤®µª ·�¥µ ¥« · �µ�¦

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 3: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

MAHA SILA VIRAVONG' S PHONGSAWADAN LAO AS A SOURCE OF THE HISTORY

OF LAOS

By

Nattaya Koraneekij

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

MASTER OF ARTS

Department of History

Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY

2011

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 4: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

���·�ª ·�¥µ ¥�¤®µª ·�¥µ ¥«· �µ�¦ �°�»¤�·Ä®oª ·�¥µ�·¡ ��rÁ¦ ºÉ°�� “ พงศาวดารลาวฉบบ

มหาสลา วระวงส ในฐานะหลกฐานประวตศาสตรชาตลาว ” เสนอโดย นางนาตยา กรณกจ เปนสวน

®�¹É��°��µ¦ «¹�¬µ�µ¤®¨ �­ ¼�¦ �¦ ·��µ° �¬¦ «µ­ �¦ ¤®µ���·��­ µ�µª ·�µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r«¹�¬µ

……................................................................

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย

ª ��É..........เดอน.................... พ.ศ...........

° µ�µ¦ ¥r�É�¦ ¹�¬µª ·�¥µ�·¡ ��r

อาจารย ดร.วนย พงศศรเพยร

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

.................................................... ประธานกรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.วรพร ภพงศพนธ)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(ดร.เตช บนนาค )

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ

(อาจารย ดร.วนย พงศศรเพยร)

............/......................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 5: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

50205206 : สาขาวชาประวตศาสตรศกษา

คาสาคญ : พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส

นาตยา กรณกจ : พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส ในฐานะหลกฐาน

ประวตศาสตรชาตลาว. ° µ�µ¦ ¥r�É�¦ ¹�¬µª ·�¥µ�·¡ ��r��: อ.ดร.วนย พงศศรเพยร. 165 หนา.

ª ·�¥µ�·¡ ��r����Ê�มจดมงหมาย�É�³ «¹�¬µความสาคญและประเมนคณคาทางวชาการ

ของพงศµª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ä��µ�³ �ÉÁ�È��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�· µª ���¦ ��ÉÁ�·��¹Ê�

®¨ ��µ�µª Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­ � ³ ¥�Á�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ɤ ° ·��·¡ ¨ �n°�µ¦

รบรประวตศาสตรของชาวลาวจนถงปจจบน ผลการศกษาพบวา ผแตงไดรบอทธพลแนวความคดใน

การเขยนประวตศาสตรชาตนยม จากปญญาชนไทย เชน สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ พระยา

อนมานราชธน หลวงวจตรวาทการ ขนวจตรมาตรา เปนตน พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส แม

จะเปนงานเขยนทางประวตศาสตรในเชงสงเคราะหแบบใหม แตลกษณะการนาเสนอ ยงไดรบ

° ·��·¡ ¨ �µ��¦ ³ Á¡ ��µ¦ ���¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�° �µª ��º°��µ¦ Ä�o�o° ¤ ¼�µ��ε�µ�­ nª �®�¹É� ³

เนนความสาคญของประวตศาสตรราชวงศ Ä��µ¦ �¦ ³ Á¤ ·��»��nµ�°�¡ �«µª �µ¦ ����Ê�Ä��µ�³

®¨ ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�· µª ��¼oª ·�¥¡ ��µ��µ¦ �¦ ª �­ °�Á°�­ µ¦ �Ê��o��Á�n���µ¦ ¹�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�� ³

เอกสารจน หมงสอล ª nµ��¥�¤�µ¦ �εÁ­ �° Á¦ ºÉ°�¦ µª �É�µ�Á�ºÉ°��µ��ª µ¤�¦ ·�° ¥¼n¤µ��Ã�¥Á�¡ µ³

ในชวง�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�15

ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

¨ µ¥¤ º°�ºÉ° ��«¹�¬µ........................................

¨ µ¥¤ º°�ºÉ° ° µ�µ¦ ¥r�É�¦ ¹�¬µª ·ทยานพนธ ........................................

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 6: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

50205206 : MAJOR : (HISTORICAL STUDIES)

KEY WORD : MAHA SILA VIRAVONGSA’S PHONGSAWADAN LAO

NATTAYA KORANEEKIJ : MAHA SILA VIRAVONG' S PHONGSAWADAN LAO AS A

SOURCE OF THE HISTORY OF LAOS. THESIS ADVISOR : WINAI PONGSRIPIAN, Ph.D. 165

pp.

The purpose of this thesis is to study the importance and the place of Maha Sila

Viravong’s Phongsawadan Lao in the historiographical tradition of Laos, as well as to assess

its value as a source for Lao history. The findings of this study show that Maha Sila

Viravong’s history was conceived as a needed work in response to the creation of Laos as an

independent state. As the first national history of the country, Maha Sila Viravong’s

Phongsawadan Lao was heavily influenced by historical works by prominent Thai scholars

such as Prince Damrong, Phraya Anuman, Khun Wichitmatra and Luang Vichitvadakarn. It

was modelled more or less after the nationalistic history of Thailand during the 1930s and

1940s in so far as the promotion of nationalistic ardour and love for one’s country was

concerned. Although it was written as a modern synthetic history, it is clear in the writer’s

assessment that Maha Sila’s history represented the continuation of Lao historiographical

tradition in two aspects: it was based in large part on legendary sources and put much

emphasis on popular dynastic accounts. As a result, parts of Maha Sila’s interpretation were

not supported by contemporary evidences such as inscriptions, the Chinese veritable records

of the Ming dynasty, the so-called Ming Shih-lu, and Western accounts. The history of Laos in

the fifteenth century as presented in Maha Sila’s works contains many inaccuracies when

tested against the Ming Shih-lu. However, his work still influences the Lao perception of the

past until now.

Department of History Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2011

Student's signature ........................................

Thesis Advisor's signature ........................................

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 7: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธ����Ê­ εÁ¦ È��Å�o�oª ¥�ª µ¤�nª ¥Á®¨ º°� ³ ­ ��­ �»��µ��»��®¨ µ¥�nµ���

�¼oª ·�¥¦ ¼o­ ¹��µ��¹Ê�Ä��ª µ¤Á¤��µ���ª µ¤ ¦ �� ³ �ª µ¤�¦ µ¦ ��µ���ÉÅ�o¦ ���¹��°Â­ ���ª µ¤�°��»��

��ð�µ­ �Ê

ขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร.ª ·�¥��¡ �«r« ¦ Á¡ ¥¦ ��¹É�Á¤��µÂ ³ �¦ »ณาใหความร

�ε�¦ ¹�¬µ��¨ ³ �εÂ�³ �ε�ÉÁ�È��¦ ³ Ã¥��r�n° ผวจยเปนอยางมาก ���Ê�Â�nÁ¦ ·É¤ ¡ ��µÁ�oµÃ�¦ �

วทยานพนธ กรอบความคดสาหรบการทาวจย การวเคราะหขอมล ตลอดจนการเขยนวทยานพนธ

�É�εĮo° µ�µ¦ ¥r�o°�­ ¨ ³ Áª ¨ µÄ��µ¦ �¦ ª �Â�oÅ��o°��¡ ¦ n°��nµ�Ç��Ê��oµ�£µ¬µ��Á�ºÊ° ®µ��µ¦ ª ·Á�¦ µ³ ®r�

และเปนกาลงใจใหผวจยตลอดมา �εĮo�µ�ª ·�¥Á¦ ºÉ°��Ê­ εÁ¦ È�ดวยด ขอกราบขอบพระคณ ดร.เตช

บนนาค และผชวยศาสตราจารย ดร.วรพร ภพงศพนธ �É�¦ »�µÄ®oÁ�¥¦ �·Á�È�กรรมการพจารณา

วทยานพนธ ¡ ¦ o° ¤�Ê�ใหขอคดและคาแนะนาอนมคณ�nµ�n° ª ·�¥µ�·¡ ��r����Ê

ขอกราบขอบพระคณ คณธราพงศ ศรสชาต ผอานวยการสานกโบราณคด คณอนนต

ชโชต ผอานวยการสานกพพธภณฑสถานแหงชาต และคณพรพน พสณพงศ ผอานวยการสานก

«· �µ�¦ �É�6 สโขทย �¼o�������µ�ÉÄ®oð�µ­ Ä��µ¦ «¹�¬µ�n°�¦ Ê��Êขอกราบขอบพระคณ คณ

¡ ·¤ ¡ r¡ ¦ ¦ ���Å¡ �¼¥r®ª �Á�¦ ·���É�¦ »�µÁ° ºÊ° Á¢ºÊ°�o° ¤ ¼° �¤�¦ ³ Ã¥��r¥·É���ขอบคณคณรตตยา ไชยวงศ

 ³ ¡ É�o°��¦ ¤«· �µ�¦ �»��nµ��É�¦ »�µ�µ¤Å�n�oª ¥�ª µ¤Á�È�®nª � ³ Á�È��ε �Ä�Ä®o�°�¤µ

ขอขอบ�»�Á¡ ºÉ°�¡ o°��o°�¡ Éประวตศาสตรศกษา โดยเฉพาะ�»�ª ��s ¼��¢ ��°�คณปราจน

เครอจนทร คณวลบล สนธมาลย คณวสน ทบวงษ คณธษณา วรเกยรตสนทร และอกหลาย

�nµ��ÉŤn° µ��nµª �µ¤Å�o�¦ ��ÉÅ�o¦ nª ¤�»��r¦ nª ¤ ­ »��Á�È��ε �Ä�Ä®o�� ³ ���°�Áª ¨ µ5 ป ของ

การใชชวตนกศกษา

­ »��oµ¥�Ê�° นอมจต กราบบชาดวงวญญาณของพอและแม (ดาบตารวจมานพ และนาง

จรรยา ภศร) �Éมอบโอกาส สตปญญา และทาใหผวจย¤ ¦ �Ä��n° ­ ¼o��° »�­ ¦ ¦ ��Ê�®¨ µ¥�ขอกราบ

�°�¡ ¦ ³ �»��»��oµ ¤ ¥��Á�É¥�  »��ÉÁ�È��ε �Ä����° ¥�¼Â¨ �µ¤Å�n�oª ¥�ª µ¤Á�È�®nª ��µ�Ä��รง

ขอขอบพระคณกาลงใจจากครอบครวภศร ครอบครวกรณกจ และขอขอบคณคณประพนธ กรณกจ

�ɦ nª ¤�»��r�¦ nª ¤ ­ »��Á�È��ª µ¤®ª ����ε �Ä�� ³ สนบสนนผวจยตลอดมา

ª ·�¥µ�·¡ ��r����Êสาเรจลงไดดวยคณปการของทานผมนามขางตน หากมขอบกพรอง

Ä�Ä�ª ·�¥µ�·¡ ��r����Ê��º° Á�È��ª µ¤ ¦ ��·��°��°��¼oª ·�¥Â�nÁพยงผเดยว

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 8: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย....................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ.................................................................................................................. จ

กตตกรรมประกาศ........................................................................................................................ ฉ

���É

1 บทนา................................................................................................................................. 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา..................................................................... 1

ª ¦ ¦ ��¦ ¦ ¤�ÉÁ�É¥ª �o°�................................................................................................ 3

ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา............................................................ 6

สมมตฐานของการศกษา............................................................................................ 7

ขอบเขตการศกษา...................................................................................................... 7

วธดาเนนการวจย....................................................................................................... 7

แหลงขอมลในการศกษา............................................................................................ 7

�¦ ³ Ã¥��r�É�µ�ª nµ�³ Å�o¦ �........................................................................................ 8

2 งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวกอนสมยมหาสลา วระวงส....................................... 10

®¨ ��µ�Á°�­ µ¦ �Ê��o�Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª .................................................... 13

จารก................................................................................................................... 13

เอกสารรวมสมยจากภายนอก............................................................................ 15

เอกสารจน : หมงสอล........................................................................... 16

จารกสโขทย.......................................................................................... 16

เอกสารของชาวตะวนตก......................................................................... 17

พฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรของลาว......................................................... 20

งานเขยนทางประวตศาสตรลาวกอนสมยใหม................................................ 20

¡ ºÊ�.......................................................................................................... 20

ตานานพทธศาสนา................................................................................. 22

พงศาวดาร.............................................................................................. 25

�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ­ ¤ ¥° µ�µ�·�¤  ¦ É�Á«­ ................................. 31

3 ภาพรวมพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส………………......................................... 33

ภมหลงของผเขยน..................................................................................................... 34

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 9: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

���É หนา

โครงสรางพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส...................................................... 36

ลาวสมยดกดาบรรพ........................................................................................... 38

ความสาคญของตานานขนบรม................................................................ 39

ลาวสมยลานชาง................................................................................................ 44

สมยหลวงพระบางเปนราชธาน.............................................................. 44

สมยเวยงจนทนเปนราชธาน.................................................................... 52

ลานชางสมย 3 อาณาจกร........................................................................ 56

ลาวสมยใหม..................................................................................................... 62

รปแบบการนาเสนอ.................................................................................................. 69

4 พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงสในแงมมสารตถวพากษ…...................................... 73

สารª ·¡ µ�¬rÁ�ºÊ°�ª µ¤Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r................................ 73

การแทรกตานานลงในพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส.................................. 76

ตานานขนบรม................................................................................................. 76

ตานานขนลอขบไลขากนฮาง......................................................................... 80

จารกกบการตรวจสอบพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส................................. 82

จารกสโขทย..................................................................................................... 82

จารกลาว.......................................................................................................... 83

หมงสอลกบการตรวจสอบพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส........................... 99

Á¦ ºÉ°��° �µª Ä�®¤·�­ º° ¨ ¼n............................................................................... 101

พระมหากษตรยลาวในหมงสอล.................................................................... 101

Á®�»�µ¦ �r­ ε��Á�É¥ª ��µª Ä�®¤·�­ º° ¨ ¼n........................................................ 111

เอกสารตะวนตกกบการตรวจสอบพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส............... 123

บนทกการเดนทางในลาวของ ฟาน วสตอฟ (Van Wusthof).......................... 124

บนทกของบาทหลวงมารน (G. F. de Marini)”................................................ 131

บนทกของ Antonio de Morga......................................................................... 133

จดหมายเหตปเตอร วลเลยมสน ฟลอรส (Peter Williamson Floris)................ 134

ขอสนนษฐานของมหาสลา วระวงส........................................................................ 137

รชกาลพระยาฟางม......................................................................................... 137

นางมหาเทว..................................................................................................... 140

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 10: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

���É หนา

อทธพลของงานเขยนทางประวตศาสตรไทยตอพงศาวดารลาว

ฉบบมหาสลา วระวงส........................................................................................... 141

5 บทสรป............................................................................................................................. 149

บรรณานกรม.............................................................................................................................. 155

ประวตผวจย............................................................................................................................... 165

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 11: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

1

����1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

�µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°��µ�·�nµ�ÇÄ�Á° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o�É�nµ�¤µ��¦ µ��ª nµ

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ¤ �¼o­ �Ä�«¹�¬µ�o° ¥�ª nµ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�·° ºÉ��Ç�Ã�¥Á�¡ µ³ Á¤ºÉ° Á�¦ ¥�Á�¥���

ไทย พมา เวยดนาม และกมพชา การขาดแคลนหลกฐานประวตศาสตรทาใหมผศกษาประวตศาสตร

¨ µª Ťn¤µ�����ª ° ¥nµ��ÉÁ®È�Å�o���º°��¦ ¦ �µ®��­ º°�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÁ° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o�Á�n��

The Cambridge History of Southeast Asia �°�¤®µª ·�¥µ ¥Á�¤�¦ ·��r��É�nµª �¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r

ของชาตตาง ๆ ในเอเชยตะวนออกเฉยงÄ�o�Ê�Â�n­ ¤ ¥�n°��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r���¹����»���¤ Á�ºÊ° ®µ

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �o° ¥¤µ�Á¤ºÉ° Á�¥����µ�·° ºÉ��®¦ º°�®��­ º°�°��D.G.E. Hall Á¦ ºÉ°��A History of

South-East Asia Å�o�nµª �¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �o° ¥�ª nµ�¦ ³ Á�«° ºÉ�Ç�Á�n������µ¦ �µ�Â��

®¨ ��µ�Á°�­ µ¦ �εĮo���ɪ Å�มความรประวตศาสตรลาวเพยงผวเผน เพราะแมแตหนงสอรวม

บทความ ของ René de Berval (เรเน เดอ แบรวาล) Á¦ ºÉ°��Kingdom of Laos �É�¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ �Á�È�

£ µ¬ µ  ¦ É�Á« ­ Ä���1956 �È¥�¤ Á�ºÊ° ®µÁ�É¥ª ���¦ ³ ª �·« µ­ �¦ r µª �o° ¥�ª nµÁ�ºÊ° ®µ�µ��oµ�

มานษยวทยา ศลปวฒนธรรม และศาสนา

�µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª Á¦ ·É¤�¹Ê��µ��µª �³ ª ����Ã�¥Á�¡ µ³ �µª   ¦ É�Á«­ Á�oµ° µ�µ

�·�¤Ä�Áª ¨ µ�Ê�����µ�­ ε���ɤ��³ ¤�µ¦ ° oµ�° ·�° ¥¼nÁ­ ¤ °��º°��µ�Á�¥��°��Paul Le Boulanger

(พอล เลอ บลงเชต) Á¦ ºÉ°��Histoire du Laos Francais : essai d’une étude chronologique des

principautés laotiennes �¹É��¡ ·¤ ¡ r�Á¤ºÉ°��.ศ. 1931 ­ nª ��µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �ÉÁ�¥�Ã�¥�µª

¨ µª Á°��Ê��Á¦ ·É¤�¹Ê�Ä�­ ¤ ¥�ɵª Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­ ���¹É�Á�È��nª �Áª ¨ µ�ɤ�µ¦ �·��µ�Á�¥��µ�

ประวตศาสตรลาวออกมาเปนจานวนมาก เชน พงศาวดารลาว ของมหาสลา วระวงส พงศาวดาร

ชาตลาว �°�Á�oµ�室Ê�วงกตรตนะ พงศาวดารเมองพวน �°�Á�oµ�室Ê��ª���¦ ��³�ความเปนมา

�° �µª ®¦ º° ÁnµÁ¦ ºÉ°��µ�· µª ของอคา พรหมวงศา พงศาวดารลาว ­ ¤ ¥Á�È�®ª Á¤ º°��¹Ê��°�

ประเทศสยาม  ³ �¦ ³ Á�«  ¦ É�ของ ทาวยน ออนพม เปนตน งานเข¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª Á®¨ nµ�ʤ¸

�»�¤»n�®¤ µ¥­ ε���º° ��µ¦ Á�o�¥ÎʵÁ¦ ºÉ° ��ª µ¤ ­ µ¤ ����¦ ��µ�·��Ã�¥Ä�o�µ¦ ��µ¦ Á�¥��µ¤ Â��

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 12: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

2

พงศาวดารสมยโบราณ มการเรยงลาดบเหตการณตามลาดบรชกาลของกษตรยแตละพระองค1

° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�Ä��¦ ¦ �µ�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°��µ�· µª �É�·��¹Ê�Ä��nª ��°�

�µ¦ ­ ¦ oµ��µ�·�Ê��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ��°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Á�È��ɦ ¼o��° ¥nµ��ª oµ��ª µ�¤µ��É­ »��Ê�

£µ¥Ä��¦ ³ Á�«¨ µª � ³ Ä��»n¤��ª ·�µ�µ¦ �nµ��¦ ³ Á�«��µ�Á�¥�Á¦ ºÉ°��ÊÅ�o¦ ��µ¦ �¡ ·¤ ¡ r®¨ µ¥�¦ Ê�

Ä��¦ ³ Á�«¨ µª �¦ ª ¤�Ê�Ä��¦ ³ Á�«Å�¥�Ȥ�µ¦ �¡ ·¤ ¡ r��µ�Á¦ ºÉ°��Ê�¹�­ µ¤�¦ Ê���®��­ º° ¡ �«µª �µ¦

¨ µª ��εĮo¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ rÁ�È��ɦ ¼o��° ¥nµ��ª oµ��ª µ�� ³ Å�o¦ ��µ¦ ¥° ¤ ¦ ��µ���ª ·�µ�µ¦ �µª ¨ µª

 ³ ��ª ·�µ�µ¦ �nµ��µ�·�ª nµÁ�È����¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É¥·É�Ä®�n�É­ »���®�¹É��° �µª เหนไดจากการแปล

®��­ º° ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ �Á�È�£µ¬µ° ��§¬Ä��ºÉ°�History of Laos Á¡ ºÉ° �¡ ·¤ ¡ r

Á�¥Â¡ ¦ nÄ�­ ®¦ �° Á¤ ¦ ·�µÁ�È��¦ Ê�¦ �Ä���1959  ³ �¡ ·¤ ¡ r�ÎʵÄ���1964

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¡ ·¤ ¡ rÁ�¥Â¡ ¦ nÁ�È��¦ Ê�¦ ��Á¤ºÉ° ��.ศ. 1957

£µ¥®¨ ��µ��É�¦ ³ Á�«¨ µª Å�o¦ �Á°�¦ µ�Á¡ ¥�­ µ¤����¹É�Á�È��nª �Áª ¨ µ�°��µ¦ ­ ¦ oµ��µ�· µว แนวคด

Á¦ ºÉ° ��µ¦ ­ ¦ oµ��µ�·�®¦ º°�­ ε�¹�Á�É¥ª ���µ¦ ¦ nª ¤�µ�·��εÁ�È��o°�¤ ¦ µ��µ�¤µ�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r��

Ã�¥Á�¡ µ³ �¦ ¦ �µ�¦ ³ Á�«�ÉÅ�o¦ ���¦ ³ ���µ���·��¦ ª ¦ ¦ �·�·¥¤�³ ª ���2 ประวตศาสตรชาต

Á�È�Á�¦ ºÉ°�¤º° ­ ε��Ä��µ¦ Á�ºÉ° ¤Ã¥��¼o���ɤ�ª µ¤Â���nµ���Ä®o�µ¥Á�È�®�¹É�Á�¥ว พงศาวดารลาว

ฉบบ มหาสลา วระวงส จงมลกษณะใกลเคยงกบ งานเขยนประวตศาสตรพมาของ Maung Htin

Aung (หมอง ทน ออง) Á¦ ºÉ° �A History of Burma และงานเขยนประวตศาสตรเวยดนาม

ของ Lê Thanh Khôi (เล แถง โคย) Á¦ ºÉ°��Le Vietnam: Histoire et Civilisations3 �¹É�Á�¥��¹Ê�®¨ �

1 กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ.1975 – ปจจบน)”

(วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาไทศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม,

2549), 2.2 วนย พงศศรเพยร, “�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r° ¥nµ��É�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ª ¦ �³ Á�È�”, ใน อาจารยบชา.

วนย พงศศรเพยร, บรรณาธการ (กรงเทพฯ : โครงการวจย “100 Á°�­ µ¦ ­ ε��Á�É¥ª ��

ประวตศาสตรไทย” ในความสนบสนนของสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) , 2552),

11-12.3 L. Malleret, “The position of historical studies in the countries of former French

Indo-China in 1956,” in Historians of South East Asia, 3rd ed., edited by D.G.E. Hall (Oxford

University Press : London, 1963), 309 - 312.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 13: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

3

­ ��¦ µ¤ è ��¦ Ê��É­ ° ��¦ ª ¤ �Ê�¡ ¦ ³ �·¡ ��r�¦ ³ ª �·« µ­ �¦ rÅ�¥�ε�ª �¤ µ��° �­ ¤ Á�È�² �

กรมพระยาดารงราชานภาพ และพระยาอนมานราชธน ��µ�Á®¨ nµ�Ê oª �Á�·��¹Ê�Á¡ ºÉ° ¦ °�¦ ��ª µ¤

Á�È�¦ ��µ�·­ ¤ ¥Ä®¤n�ɤ�»�¤»n�®¤µ¥­ ε��Ä��µ¦ ­ ¦ oµ��·�­ ε�¹�¦ nª ¤�µ�· ในชวงของการสรางชาต

¨ µª �ÊÁ°��ª µ¤ ¦ ¼oÁ�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �ÉÁ�·¤ ¤ Â�n��ª ·�µ�µ¦ �µª   ¦ É�Á«­ Á�nµ�Ê�Á�È��¼o«¹�¬µ��¹�

Ťn�°�­ �°��n°�¦ ·���µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÄ�Áª ¨ µ�Ê��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹É�Á�È�

�µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �ÉÁ�¥��¹Ê�Ã�¥�� µª Á�È��¦ Ê�¦ ���¹�Á�È�¦ µ��µ��ª µ¤ ¦ ¼o­ ε���°�

�µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �Ê�Â�n�Ê�Á�È��o�¤µ� ³ �¹�¤ oª nµ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�

จะใชจารตการเขยนแบบพงศาวดารสมยโบราณ แตกเปนงานเขยนประวตศาสตรชาตลาวสมยใหม

ภายใตกรอบของรฐชาต ผานระเบยบวธการแบบตะª ����ÉÅ�o¦ ��nµ�Å��µ�Å�¥�Á�ºÉ°��µ�¤®µ

­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Á�¥Ä�o�ª ·�° ¥¼nÄ�Á¤º°�Å�¥Á�È�Áª ¨ µ�µ���°��µ��Ê�µ¦ �ε�µ�Ä�®° ­ ¤»�®n��µ�·�°�

ไทย ทาใหมหาสลา วระวงส คนเคยกบงานเขยนทางประวตศาสตรของไทยเปนอยางด การเขยน

ประวตศาสตรเชงพรรณนา (narrative history) และการสงเคราะหขอมลจากแหลงตางๆ ภายใต

�o°�ε���°�®¨ ��µ��Ê��o����εĮo¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�Á�È�®¨ n��o° ¤ ¼­ ε��

Ä��µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª � ³ Å�o�µ¥Á�È��o�Â��Ä®oÂ�n��ª ·�µ�µ¦ ¨ µª ��° ºÉ�Ç�Ä��µ¦ Á�¥�

ประวตศาสตรชาตลาว เชน Á�oµ�室Ê�วงกตรตนะ และอคา พรหมวงศา เปนตน

° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�¤ oª nµ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��³ Á�È��ɦ ¼o��° ¥nµ��ª oµ��ª µ��È

�µ¤�Â�n��Ťn¤�µ¦ �¦ ³ Á¤ ·��»��nµ�°��µ�Á�¥�Á¦ ºÉ°��ÊÄ�Á�·�ª ·Á�¦ µ³ ®r���Ê��É��ª ·�µ�µ¦ �É«¹�¬µ

ประวตศาสตรลาวสมยจารตไดนาขอมลจากงานเขยน�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÁ¦ ºÉ°��ÊÅ�° oµ�° ·�° ¥¼nÁ­ ¤ °�

�o° Á�È��¦ ·��ɪ nµ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�Á¦ ¥�Á¦ ¥��¹Ê�Ä��nª �Áª ¨ µ�ɤ �o° ¤ ¼�ε���

��µ����nµª �¹�¥�¤�ª µ¤ �µ�Á�ºÉ°�° ¥¼n¤µ��ª ·�¥µ�·¡ ��r����ʤ»n�«¹�¬µ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���

มหาสลา วระวงส อยางเปนระบบ ดวย�µ¦ ª ·Á�¦ µ³ ®rÃ�¦ �­ ¦ oµ���Á�ºÊ° ®µ แนวคดของมหาสลา วระ

ª �­ r��É° ¥¼nÁ�ºÊ°�®¨ ��µ�Á�¥�Á¦ ºÉ°��Ê�¦ ª ¤�¹��µ¦ �¦ ª �­ °��o° ¤ ¼Á�ºÊ° ®µÃ�¥¨ ³ Á° ¥�ดวยการใช

หลกฐานเอกสารภายนอกตรวจสอบ Á¡ ºÉ°�¦ ³ Á¤ ·��»��nµ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ rÄ�

บรบทของประวตศาสตรนพนธลาว

ª ¦ ¦ ��¦ ¦ ¤ �ÉÁ�É¥ª �o°�

การศกษาพงศาวดารลาวฉบบ¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä��nª ��É�nµ�¤µÂ�n�Å�oÁ�È�­ °��»n¤

คอ กลมแรก Á�È��»n¤�É«¹�¬µÄ��¬�³�°�£µ¡ ¦ ª ¤®¦ º° ¡ ��µ�µ¦ �°��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�·¡ ��r µª ����

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 14: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

4

Á�n����µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�·¡ ��r µª �Ê�Â�n­ ¤ ¥Ã�¦ µ����¹����»����อง Martin Stuart-Fox

Á¦ ºÉ°��Historiography, Power and Identity : History and Political Legitimization in Laos

การศกษาของ Martin Stuart-Fox แสดงใหเหนพฒนาการและลกษณะเฉพาะของประวตศาสตร

นพนธลาวแตละกลม สาหรบพงศาวดารลาวฉบบ¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ê��Martin Stuart-Fox จดอย

ในกลมประวตศาสตรนพนธลาวแบบชาตนยม และได�ÊÄ®oÁ®È�ª nµ�¤ o¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���มหาสลา

ª ¦ ³ ª �­ r��³ ŤnÁ�È��É¡ ° Ä��°���ª ·�µ�µ¦ �³ ª ����¹É�Á®È�ª nµ�µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÁ¦ ºÉ°��Ê�µ�

¦ ³ Á�¥�ª ·�ª ·�¥�É�¼��o°��Â�n�¦ ³ �Ê��È�µ¤ พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส กทาใหชาวลาว

รสกภาคภมใจในประวตศาสตรของตนเอง4

วทยานพนธระดบปรญญาเอก สาขาวชาไทศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม ของ กตรตน

­ ®���r��Á¦ ºÉ°��ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ.1975-ปจจบน) �¹É�Á�È��µ¦ «¹�¬µ¡ ��µ�µ¦

�°��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�·¡ ��r µª �Ê�Â�n��.ศ. 1975 ���¹����»����Ä����É�3 ของวทยานพนธ ผเขยน

ไดจดกลมของประวตศาสตรนพนธในแตละรปแบบ สาหรบพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส

ผเขยนไดจดใหอยในกลมประวตศาสตรนพนธในรปแบบพงศาวดารลาวใหม คอ เปนงานเขยนทาง

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É�εÁ­ �°�nµ�¦ ¼�Â���°�¡ �«µª �µ¦ ��Ã�¥Ä�oª ·��µ¦ �°��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�³ ª ����É

Å�o¦ ��nµ�Å�¥° ��Ê�®�¹É�Ä��µ¦ �o��ª oµ®µ®¨ ��µ���ª ·�µ¦ �r ³ �¦ ª �­ °�®¨ ��µ�5

���ª µ¤Á¦ ºÉ°��งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราช ค.ศ. 1945 จนถง

ปจจบน ของดารารตน เมตตารกานนท 6 �É�εÁ­ �° ª nµ��µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª Ä��nª ��µ¦

­ ¦ oµ��µ�·¤ �ª µ¤Á�É¥ª ¡ ���£¼¤·®¨ ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á�ºÊ° ®µ�°��µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª

Ä��nª ��ÊÂ�n�Á�È�­ °��¦ ³ Á£���º°�1. �µ�Á�¥�Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·�»��­ ε����2. งานเขยนพงศาวดาร

แล³ ®��­ º°�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r��Ä��»n¤�É­ °��Êมผลงานสาคญ คอ พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา

ª ¦ ³ ª �­ r���¹É��µ¦ µ¦ ��r¤�ª µ¤Á®È�ª nµ�Á�È�®��­ º° Án¤®�¹É��É�³�nª ¥Ä®o£µ¡ Â�n�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�° �µª

4 Martin Stuart - Fox, “Historiography, Power and Identity : History and Political

Legitimization in Laos,” in Contesting Visions of the Lao Past, ed. Christopher E. Goscha and

Soren Ivarsson (Copenhagen : Nias press, 2003), 73 – 90.5 กตรตน สหบณท, “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ.1975 – ปจจบน)”, 27-35.6 ดารารตน เมตตารกานนท, “งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราช

ค.ศ.1945จนถงปจจบน,” ใน โคลนไมตดลอ คนไมตดกรอบ (กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

2545. จดพมพในวาระเกษยณอายราชการรองศาสตราจารย ดร.ธดา สาระยา 2545), 330-369.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 15: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

5

Ä��nª ��ɵª �µ�Â��Á°�­ µ¦ ��°��µ��Ê¥�¤ ��µ��°�Á�oµ�室Ê���ª ���¦ ��³��Á¦ ºÉ°��พงศาวดาร

ชาตลาว  ³ �®��­ º° Á¦ ºÉ°����ª µ¤Á�È�¤µ�° �µª ®¦ º° ÁnµÁ¦ ºÉ°��µ�· µª ของอคา พรหมวงศา งาน

Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �Ê�­ µ¤Á¦ ºÉ°�¤ ¸ �¬�³ ¦ nª ¤�µ��¦ ³ �µ¦ ��º°�1. Á�È��µ�Á�¥��ÉÄ�o�µ¦ �ª ·�

Â��¡ �«µª �µ¦ �Ã�¥�µ¦ Á¦ ¥�Á�ºÊ° ®µ�µ¤ ¨ ε��¦ ��µ¨ ��2. แหลงขอมล�ÉÄ�oÄ��µ�Á�¥��µ�

ประวตศาสตรลาวสวนใหญไดขอมลจากฝายไทยเปนหลก 3. จดมงหมายของผแตงตองการใหเกด

ความรกและสามคคในชาตลาว

��µ��°��µ¦ µ¦ ��r��Á¤��µ¦ ·�µ���r�° �Á¦ ºÉ°�®�¹É���º°�ประวตศาสตรลาวหลายมต

Á�È��µ¦ ­ ε¦ ª �­ �µ�£µ¡ �ª µ¤ ¦ ¼o�ÉÁ�É¥ª �o° �กบการศกษาประวตศาสตรลาว ผเขยนไดจดให

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�° ¥¼nÄ�­ nª ��ɪ nµ�oª ¥�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �µ�Á°�­ µ¦ ¨ µª ­ ¤ ¥

¦ µ�° µ�µ��¦ ��µ¦ µ¦ ��rÁ­ �° ª nµ�Ä��nª �®n��µ¦ ­ ¦ oµ��µ�·®¨ ��µ�Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­ �Ê��¤¸

�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r®¨ µ¥Á n¤���¹Éง®�¹É�Ä��Ê��º°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ฉบบมหาสลา วระวงส

�°��µ��Ê��¼oÁ�¥�Å�o�εÁ­ �°�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª Ä�®��­ º° Â��Á¦ ¥� µª ­ ¤ ¥¡ ¦ ³ ¦ µ�° µ�µ��¦

ลาว ค.ศ. 1949-1975 ­ µ¤ Á n¤��Å�oÂ�n�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ­ 宦 ��Ê��¦ ³ �¤�(Ťn�¦ µ���ºÉ°�¼oÂ�n�)

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส และหน�­ º° Â��Á¦ ¥�­ ��¤«¹�¬µ�Ê�¤�¥¤«¹�¬µ��É�1 (ไม

�¦ µ���ºÉ°�¼oÂ�n�) ­ µ¦ ³ ­ ε��Ä�®��­ º° Â��Á¦ ¥�Ä��nª ��ÊÁ�o�Å��É�µ¦ ­ ¦ oµ��µ�·�£µ¥Ä�oÂ�ª �·��

“ชาต ศาสนา พระมหากษตรย และรฐธรรมนญ”7

���ª µ¤Á¦ ºÉ°����µ¦ ¢ºÊ�¢ ¼�µ�· µª ���µ�Á�¥�¡ �«µª �µ¦ ของ จารวรรณ ธรรมวตร �¹É�

Á­ �° ª nµ�ª ·��µ¦ ­ ¦ oµ�­ ε�¹��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r ³ �ª µ¤ ¦ ¼o­ ¹��µ�·�·¥¤�É­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä�oÄ��µ¦ Á�¥�

พงศาวดารลาว คอ การสรางวรบรษ และวรกษตรย และการสรางความภมใจในกาเนดของชาตลาว8

­ nª ��»n¤�É�2 Á�È��»n¤�É«¹�¬µ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ã�¥�รง เชนงาน

Á�¥��°�� °���­ »��¦ µª µ�·�¥r�Á¦ ºÉ° ��พงสาวะดานลาวของ มหาสลา วระวงส �¹É��¼oÁ�¥�Å�o

�ÊÄ®oÁ®È�ª nµ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �°�¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�Á�È��»�Á¦ ·É¤�o��°��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�·�°�

¨ µª � ³ ¤ o�³ Ä�o�ºÉ° ª nµ�¡ �«µª �µ¦ �Â�n�ÈÂ���nµ��µ��µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ามแบบจารตของ

7 ดารารตน เมตตารกานนท, ประวตศาสตรลาวหลายมต (กรงเทพฯ : สานกพมพเมอง

โบราณ, 2548), 95-131.8 จารวรรณ ธรรมวตร, “�µ¦ ¢ºÊ�¢¼�µ�· µª ���µ�Á�¥�¡ �«µª �µ¦ ,” ใน พงศาวดารแหง

ประเทศลาว (กรงเทพฯ : สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

มหาสารคาม,ม.ป.ป.), 81-85.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 16: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

6

¡ �«µª �µ¦ ° ºÉ�Ç���°��µ��Ê¥�Á­ �° ª nµÅ�¥Á�È�¤nÂ��Ä®o���µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÂ�ª �µ�·�·¥¤

ของลาว9

�µ��µ¦ ­ ε¦ ª ���µ��µ¦ «¹�¬µ�É�nµª ¤µ�oµ��o��³ ¡ �ª nµ��µ�­ nª �Ä®�nÁ�È��µ¦ «¹�¬µ

ในภาพรวม กลาวคอ เปนการศกษาพฒนาการของประวตศาสตรนพนธลาวแตละยคสมย Ä�­ nª ��É

Á�É¥ª �o°���¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�­ nª �Ä®�n oª Á�È��µ¦ «¹�¬µ�ÉÁ�o�Å��ÉÂ�ª �·�

�µ�·�·¥¤�ɤ�n°�µ�Á�¥�Á¦ ºÉ°��Ê�¥�¤ ·Å�o¤�µ¦ «¹�¬µÄ��oµ�° ºÉ�Ç�¤Á¡ ¥����ª µ¤�°��°���­ »��¦ µª µ�·�¥r

Á¡ ¥�Á¦ ºÉ°�Á�¥ª �É«¹�¬µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ã�¥�¦ ���Â�n�È¥�¤ ·Å�o«¹�¬µÁ�ºÊ° ®µ�°�

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����Ê° ¥nµ�³ Á° ¥����µ¦ «¹�¬µ�É�nµ�¤µ¤ ·Å�o¤�µ¦ �¦ ³ Á¤ ·��»��nµ�°�®¨ ��µ��Ê���oª ¥

�µ¦ �¦ ª �­ °��ª µ¤�¼��o°��°��o° ¤ ¼���Ê��ÉÄ����»�����¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r¤ ð�µ­ Å�oÄ�o®¨ ��µ�

ใหมจานวนมาก

�oª ¥Á®�»��oµ��o���¼oª ·�¥Á�ºÉ° ª nµ����¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r¥�­ µ¤µ¦ ��É�³ «¹�¬µ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª

ฉบบมหาสลา วระวงส ในฐานะงานเขยนสาคญจากแงมมของประวตศาสตรนพนธ จดประสงค

�°�ª ·�¥µ�·¡ ��r����Ê�º°��µ¦ «¹�¬µª ·Á�¦ µ³ ®rÃ�¦ �­ ¦ oµ�Á�ºÊ° ®µ��ɤµ�°��o° ¤ ¼�ÉÁ�È�¡ ºÊ��µ��°�

�µ�Á¦ ¥�Á¦ ¥�¡ �«µª �µ¦ ����Ê��°���Â�ª �·��°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��É­ ³ �o°�° ¥¼nÄ��µ�Á�¥�

�°�Á�µ�Ä��µ¦ «¹�¬µ�¦ Ê��Ê��¼oÁ�¥��³ Å�o�¦ ª �­ °��ª µ¤�¼��o°��°�Á�ºÊ° ®µ­ µ¦ ³ Ã�¥Á�¦ ¥�Á�¥���

Á°�­ µ¦ ¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�¦ ³ Á£��nµ�Ç�Á�nµ�É®µÅ�oÄ����»���Ê�Á�n��«· µ�µ¦ ¹��Á°�­ µ¦ ��� ³ ���¹�¦ nª ¤

­ ¤ ¥�°��µª �³ ª ����Á¡ ºÉ°�¦ ³ Á¤ ·��»��nµ�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�

และในขณะเดยวกน ผเขยนยงตองการอธบายดวยวา ในการเรยบเรยงพงศาวดารลาว มหาสลา

วระวงศ Å�o�ε�µ�£µ¥Ä�oÁ�ºÉ°�Ä� ³ �o°�ε��Ä��oµ�

ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา

1. Á¡ ºÉ° «¹�¬µª ·Á�¦ µ³ ®rÃ�¦ �­ ¦ oµ� ³ Á�ºÊ° ®µ�°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r

�µ�Â�n¤»¤�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�·¡ ��r�Ã�¥¡ ·�µ¦ �µ�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r�°�Ã�¦ �­ ¦ oµ�Á¦ ºÉ°��®¨ n��ɤµ�°��o° ¤ ¼�

และจดประสงคในการเรยบเรยง

2. Á¡ ºÉ° «¹�¬µÂ�ª �·��°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��É­ ³ �o°�° ¥¼nÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �ฉบบมหา

สลา วระวงส

9 ฉลอง สนทราวาณชย, “พงสาวะดานลาวของมหาสลา วระวงส,” ใน จกรวาลวทยา :

���ª µ¤Á¡ ºÉ° Á�È�Á�¥¦ �·Â�n��·�·��Á° ¥ª « ¦ ª �«r, ธเนศ วงศยานนาวา, บรรณาธการ (กรงเทพฯ :

สานกพมพมตชน, 2549), 2-29.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 17: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

7

3. Á¡ ºÉ° �¦ ª �­ ° ��ª µ¤�¼��o°��°��o° ¤ ¼�µ�®¨ ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r¦ nª ¤ ­ ¤ ¥Á¡ ºÉ°

ประเมน�»��nµ�°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä��µ�³ �ÉÁ�È��µ�Á�¥�­ ε��Á�É¥ª ��

ประวตศาสตรชาตลาว

สมมตฐานของการศกษา

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส เปนงานเขยนประวตศาสตรชาตตามแนวทาง

�°��³ ª ������¹É�Á�·��¹Ê��µ��¦ ·���µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ¤ ¥Ä®¤n�°��µ�· µª

ขอบเขตการศกษา

ª ·�¥µ�·¡ ��r����ʤ»n�«¹�¬µ��ª ·Á�¦ µ³ ®r��¨ ³ ��ª µ¤�Ã�¦ �­ ¦ oµ�¨ ³ Á�ºÊ° ®µ�° �

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Á¡ ºÉ°�¦ ³ Á¤ ·��»��nµÄ��µ�³ �ÉÁ�Èนหลกฐานประวตศาสตร

ชาตลาว

วธดาเนนการวจย

1. วจยเชงคณภาพ ใชระเบยบวธวจยทางประวตศาสตร และนาเสนอตามแนวทาง

ประวตศาสตรเชงวเคราะห

2. วจยเอกสาร เนนการวเคราะหหลกฐานตนฉบบ คอ พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส

แหลงขอมลในการศกษา

1. หอสมดแหงชาต

2. หอสมดกลางมหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตวงทาพระและพระราชวงสนามจนทร

3. หอสมดกลางมหาวทยาลยธรรมศาสตร

4. หอสมดกลางจฬาลงกรณมหาวทยาลย

5. หอสมดมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

6. หอสมดมหาวทยาลยมหาสารคาม

7. หอสมดมหาวทยาลยขอนแกน

8. หอสมดมหาวทยาลยเชยงใหม

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 18: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

8

ประโยชน�É�µ�ª nµ�³ Å�o¦ �

1. �εĮo�¦ µ��ª µ¤Á�È�¤µ�Ã�¦ �­ ¦ oµ� ³ Á�ºÊ° ®µ­ µ¦ ³ �°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��

ª ¦ ³ ª �­ r���¹É�Á�È��µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�· µª �É­ ε�� ³ ¤ ° ·��·¡ ¨ �n° Â�ª �·�Á¦ ºÉ°��µ�·�·¥¤ ¨ µª

�Ê�Â�n­ ¤ ¥¨ µª Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­ Á�È��o�¤µ

2. �εĮoÁ�oµÄ�Â�ª �·�Ä��µ¦ �¼�  ���·�µ�·�·¥¤�nµ��µ�Á�¥��oµ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É

สะทอนอยในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

3. ทาใหทราบคณคาทางวชาการของพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส ในฐานะ

งานเขยนประวตศาสตรเชงสงเคราะหแบบตะวนตก

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 19: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

9

£µ¡ �É�1 Â���É�¦ ³ Á�«¨ µª �­ ��Â�ª��nµ�Ç

�ɤµ�: UNOSAT, Laos Province Map [Online], accessed 13 Febuary 2012. Available from

http://www.worldmapfinder.com/Map_Detail.php?MAP=56021&FN= UNOSAT_Laos_Elevation_

v1.0_highres.jpeg

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 20: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

10

����2

งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวกอนสมยมหาสลา วระวงส

Ä��nª ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�13 Á¤ºÉ° ° ε�µ��°�Á�¤ ¦ �ÉÁ�¥�¦ °��ª µ¤ ¥·É�Ä®�nÁ®�º°�·�Â��

¨ »n¤�ÎʵÃ��Á¦ ·É¤Á­ ºÉ° ¤ ° ε�µ���¦ ��µ¦ ��É° ¥¼nÄ�oÁ�¥��ÈÁ¦ ·É¤ ¤���µ�¤µ��¹Ê���Ã�¥Á�¡ µ³ Ä��nª ��µ¥

�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�13 �¹É�Á�È��nª �Áª ¨ µ�ɦ ��µ¦ �®¨ µ¥¦ �Ä�£µ�¡ ºÊ��ª ��°�Á° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o

Å�o­ �µ��µ�¹Ê��Á�n���­ »Ã��¥��oµ��µ���¹É�Á�È�¦ ��µ¦ ��É° ¥¼nÄ�Á���·�Â���°�Ä��°�£µ�¡ ºÊ��ª ��

�¦ ·Áª ��°���¨ ³ �°��µ��° �»n¤Â¤n�ÎʵÁ�oµ¡ ¦ ³ ¥µ���n° ¤ µÄ��nª ��µ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬ �É�14

อาณาจกรอยธยากÅ�o�º°�εÁ�·��¹Ê�Ä�»n¤Â¤n�ÎʵÁ�oµ¡ ¦ ³ ¥µ�° � nµ�Á¤ºÉ° ค.ศ. 1351/พ.ศ. 1893 และ

�·��µ¤¤µ�oª ¥�µ¦ ­ �µ��µ¦ ��µ¦ �Ä�»n¤Â¤n�ÎʵÃ���°��µ���º° �oµ��oµ�

Ä��¦ ¦ �µ¦ ��µ¦ ��Ê�®¨ µ¥ Á®¨ nµ�Ê�oµ��oµ�Å�o¦ ��ª µ¤ ­ �Ä��µ���

�¦ ³ ª �·« µ­ �¦ r�o° ¥�É­ »��­ nª �®�¹É�° µ�¤ ­ µÁ®�»�µ�Á¡ ¦ µ³ เป��µ�·ÁÈ��É° ¥¼n�°�Ä��°�£µ�¡ ºÊ�

�ª ���Ťn¤ Ã�¦ µ�­ �µ���µ�Ä®�n�É�³ Á�È�¦ ��¹��¼�Ä�Ä®o�¼o��­ �Ä��� ³ �É­ ε����º°��µ¦ �µ�

Â���o° ¤ ¼®¨ ��µ��ÉÁ�È� µ¥¨ �¬�r° �¬ ¦ �Ê��É�¦ ³ Á�« ¨ µª �Á�È��·�Â���É�ª oµ�Ä®�n¨ ³ ¤ ¸

° µ¦ ¥�¦ ¦ ¤ Á�nµÂ�n¤ µ�®n�®�¹É��Ê�¥�¤�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r�µ��oµ�Á�ºÊ°�µ�·Â ³ ª ���¦ ¦ ¤Ä�oÁ�¥���

Å�¥¤µ��É­ »���Á¤ºÉ° Á�¦ ¥�Á�¥����¦ ³ Á�«Á¡ ºÉ°��oµ�° ºÉ�Ç�Ä��µ�³ ¦ �¡ »���ɤ ­ �µ���¬�¦ ·¥r�Á�n��

¡ ¤nµ��Å�¥�� ³ Á�¤ ¦ ��¦ ³ Á�«¨ µª ��¤ �µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�o° ¥�ª nµ�¦ ³ Á�«Á¡ ºÉ°��oµ�

ลกษณะสาคญของงานเขยนทางประวตศาสตร ค° ��µ¦ ¡ ¦ ¦ ��µ�ª µ¤ Á¦ ºÉ° �¦ µª �É

�n° Á�ºÉ°���Ã�¥�ÉÁ¦ ºÉ°�¦ µª �Ê�Á�É¥ª �o°���Á¦ ºÉ°��¦ ·���Á¦ ºÉ°�¦ µª �ÉÁ�¥��Ê��¹�­ ³ �o°��·���«�r¨ ³

Â�ª �·��°��¼oÁ�¥����µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r¤ �ɤµ�µ��®¨ ��µ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r เชน ศลา

จารก บนทกความทรงจา หรอวรรณกรรมตางๆ โด¥¤�»��¦ ³ ­ ��r®¨ ����º°��µ¦ ���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä�

° ���°�¤�»¬ ¥r° ¥nµ��É�¼oÁ�¥��o° ��µ¦ Ä®o��¦ »n�®¨ �Á�ºÉ° 1 �¹É�Á�È�­ ·É��É�εĮo�µ�Á�¥��µ�

ประวตศาสตรแตกตางจากหลกฐานทางประวตศาสตร

1 วนย พงศศรเพยร, “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต : กลม

�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �,” รวมบทความประวตศาสตร 16 (2537) : 2-3.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 21: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

11

�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÄ�Á° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o£µ�¡ ºÊ��ª ���Á�È���µ��µ¦ Á�oµ

มµ�°�«µ­ �µ¡ »��Á�¦ ª µ�����µ¦ ���¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�¹�¤�µ�³ Á�È�ª ¦ ¦ ��¦ ¦ ¤ ¦ ¼�Â��®�¹É��¹É�

Á�É¥ª �o°���¡ ·��¦ ¦ ¤�µ�«µ­ �µ®¦ º° ¦ µ�­ ε�����µ¦ ¦ �¦ ¼o�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°��µª ¡ ºÊ�Á¤º°�Á° Á�¥

ตะวนออกเฉยงใตในอดตจงตางจากความหมายของคาวาประวตศาสตรในปจจบน ทาให

จดประสงคของ�µ¦ ���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä�° ���nµ��µ����»��Á�n�����º°�¤·Å�oÁ�È��µ¦ ���¹��o° Á�È��¦ ·�

Ä�° ����Â�nÁ�È��µ¦ Á�·��¼Â ³ �ε¦ �Ū o�¹É��ª µ¤«��·Í­ ·��·Í�°�­ �µ���¬�¦ ·¥r2

แมวางานเขยนทางประวตศาสตรของลาวในสมยราชอาณาจกรจะมจานวนไมมากนก

Á¤ºÉ° Á�¦ ¥�Á�¥����¦ ³ Á�«Á¡ ºÉ°��oµ����¹É�Á�È�Á¦ ºÉ°��É�nµ�¦ ³ ®¨ µ�Ä�Ťn�o° ¥Á¡ ¦ µ³ �µ��µ¦ «¹�¬µ�°�

หอสมดแหงชาตลาว รวมกบมหาวทยาลย Passau, และ Staatsbibliothek zu Berlin Preußischer

Kulturbesitz ¡ �ª nµ¤ Á°�­ µ¦ �¦ ³ Á£�Ä�µ��Ê�­ ·Ê��ε�ª ��11,746 รายการ3 สวนจารกในสมยลาน

�oµ��Ê�¤�ε�ª ��Ê�­ ·Ê��323 รายการ4 �¹É�­ ��Ä®oÁ®È�ª nµÁ�È��·�Â���ɤ ­ ε�¹��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ¼�

®n�®�¹É���Á°�­ µ¦ �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ε�ª �¤µ��ÉÅ�o¦ ��µ¦ ���¹�Á�È� µ¥¨ �¬�r° �¬ ¦ ­ nª �Ä®�nÁ�È�

Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª �o°����oµ�«µ­ �µ���¹É�Á�È���µ��µ¦ Á�oµ¤µ�°�«µ­ �µ¡ »��Á�¦ ª µ����µ�Á�¥��µ�

ประวตศาสตรของลาวแบงเปน 2 ประเภท คอ

1. งานเขยนทางประวตศาสตรดานศาสนจกร เปนการเขยนประวตศาสตรของ

¡ ¦ ³ ­ ��r���É�o°��µ¦ ­ °�Â�¦ �Á¦ ºÉ°�¦ µª �µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°��o°��·É��Å�Ä��ε�µ��µ�¡ »��

«µ­ �µ�ÉÅ�o¦ �° ·��·¡ ¨ Ä��µ¦ Á�¥��µ���¤£ ¦ r¤®µª �«r��° ���µ��¹É��º° Á�È�ตนแบบของการเขยน

ประวตศาสตรพทธศาสนาในพมา ไทย กมพชา และลาว ลกษณะสาคญของการเขยนตานาน

«µ­ �µ��º°��µ¦ �¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�o°��·É�Ä®o¥o°���Å�­ ¼n­ ¤ ¥¡ »���µ �Á�n���µ¦ �­ ¤�·�µ�¡ ºÊ��oµ�

Á�oµ���·�µ��µ������Ê��¹�° µ��nµª Å�oª nµ��µ¦ Á�¥��ε�µ�«µ­ �µÁ�È��µ¦ Á�ºÉอมโยงประวตศาสตร

­ µ�Á�oµ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�o°��·É�5 �°��µ��ÊÄ�­ ��¤ ¨ µª �Ê���µ¦ �ε�µ��oª ¥�µ¦ ��°��¤£ ¦ r

2วนย พงศศรเพยร, “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต : กลม

�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �,” 6.3 The National Library of Laos, Digital Library of Lao Manuscripts [Online], accessed

5 August 2011. Available from http://www.laomanuscripts.net/en/index4 โยซยก มาซฮารา, “ระบบเศรษฐกจของราชอาณาจกรลานชาง(ลาว)ในสมยครสตศตวรรษ

�É�16-17” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

เชยงใหม, 2545), ภาคผนวก : บญชจารกลาว.5 วนย พงศศรเพยร, “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต : กลม

�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �,” 25-30.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 22: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

12

�µ�«µ­ �µ��ª nµÁ�È�­ ·É��É�εĮoÅ�o�»�° ¥nµ�­ ¼������¹���¤�ε�nµª ª nµ�“สรางหนงสอไวกบศาสนา

พระพทธเจา จะไดเปนพระยาทกภพทกชาตแล”6 Á�É¥ª ��Á¦ ºÉ°�° านสงสจากการคดลอกคมภรทาง

«µ­ �µ�Ê���¦ µ��° ¥¼nÄ��ε�µ�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ������ª µ¤ ª nµ�

° �¬¦ �ª ®�¹É�Ç�Â��¡ ¦ ³ ¡ »��¦ ¼�Å�o°��r®�¹É�Ç�Á¡ ¦ µ³ �³ �Ê��¼o�ÉÁ�È����¦ µ��rพงเขยน (คดลอก) Å�¦ �·��Á�·��Á¤ºÉ° Å�¦ �·��¥�¤ ° ¥¼n��ÈÅ�o�ºÉ° ª nµ¡ ¦ ³ ��µ��¥�¤¸อยถง 84000 พระองค อกษรกด พระพทธรปกด มผลเทากนโดยแท Á¡ ¦ µ³ �³ �Ê����·�¡ ¹��µ¦ ¹�° �¬ ¦ Ū oÄ�­ ¤»�®¦ º° Ä� µ���¹É��º° ª nµÁ�È��¦ ¦ ¤Á��¥r�° �¬¦ Ä�Å�¦ �·���Ê�®¤�¤�¦ ³ ¤µ��28 โกฏ กบ 72 ตวฯ7

�ª µ¤ « ¦ ��µÄ�° µ�·­ �­ r�°��µ¦ �� °��¤ £ ¦ r�µ�«µ­ �µ�¹��εĮo�ε�µ��nµ�Ç��É

Á�É¥ª �o°���«µ­ �µÅ�o¦ ��µ¦ ��°�­ º��n° ��¤µ° ¥nµ��n° Á�ºÉ°���ª ° ¥nµ��µ�Á�¥��¦ ³ Á£��ε�µ�

�µ�«µ­ �µ�° �µª �É­ ε��Å�oÂ�n���ε�µ�° »¦ ���µ�»���ε�µ�¡ ¦ ³ Â�oª ���ε�µ�¡ ¦ ³ �µ�����ε�µ�¡ ¦ ³

แซกคา เปนตน

2. งานเขยนทางประวตศาสตรดานอาณาจกร Á�È��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�¹É�¤Á�oµ®¤µ¥

­ ε��° ¥¼n�É�µ¦ ­ ¦ oµ��ª µ¤Á�È�° �®�¹É�° �Á�¥ª ���°���Ä�­ ��¤���°��µ��Ê¥�Á�È��µ¦ ­ ¦ oµ�­ ·��·

�¦ ¦ ¤�µ��µ¦ Á¤º°�Ä®o��¦ µ�­ ε������Ê��¼oÁ�¥��¹�¤�Á�È�¡ ¦ ³ ­ ��r®¦ º° ���¦ µ��rÄ�¦ µ�­ ε����

° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�¤ oª nµ�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r  nµ¥° µ�µ��¦ �° �µª ¥�¤ Ã�¦ �Á¦ ºÉ°��µ�­ nª ��É

คลายคล����µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r  nµ¥«µ­ ���¦ �Â�nÂ�n�Â�o�°�Á¦ ºÉ°����º°��µ¦ �nµª �¹��¦ ³ ª �·

�ª µ¤Á�È�¤µ�°��oµ�Á¤º°� ³ �¬�¦ ·¥r�����Ê���µ�Á�¥��¦ ³ Á£��Ê�¹��¦ µ��Ä��ºÉ°�¡ �«µª �µ¦ �Á�n��

พงศาวดารลานชาง พงศาวดารเมองหลวงพระบาง พงศาวดารจาปาสก และพงศาวดารเวยงจนทน

Á�È��o�����³ Á�¥ª ���Ȥ ° ��ε�ª �Ťn�o° ¥�ÉÁ¦ ¥�ª nµ�ε�µ���·�µ��®¦ º° ¡ ºÊ��Á�n���ε�µ��»��¦ ¤��

¡ ºÊ��»��¦ ¤��®¦ º°�·�µ��»��¦ ¤�Á�È��o�

6 บวไข เพงพระจนทร, “�µ¦ ¢ºÊนฟคมภรใบลานในยคจนตนาการใหมสาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว” (วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาไทศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

มหาสารคาม, 2551), 48.7 พระพรหมราชปญญา , รตนพมพวงศ ตานานพระแกวมรกต, แปลโดย แสง มนวทร,

(พระนคร : โรงพมพชวนพมพ, 2510.พมพในงานฌาปนกจศพ นางผน แซพว (พมพมล) พ.ศ.

2510), 37.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 23: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

13

�o° ­ �Á��° ¥nµ�®�¹É��º°��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r  nµ¥° µ�µ��¦ �° �µª ��ÉÁ¦ ¥�ª nµ�

“พงศาวดาร” Á�È��µ��ÉÁ¦ ¥�Á¦ ¥�®¦ º° �� °��¹Ê�Ä��nª ��Éลาวเปนสว�®�¹É��°�­ ¥µ¤ ในสมย

¦ ��µ �É�5 �Éโปรดเกลาฯใหเรยบเรยงพงศาวดารของหวเมองตางๆ ในภาคอสานและดนแดนลาวใน

���»����Á¡ ºÉ° ­ ¦ oµ�­ ε�¹�¦ nª ¤�µ�·Ä®o���µª ° ­ µ� ³ �µª ¨ µª ��µ¦ Á�¥�¡ �«µª �µ¦ ��¹�Á�È��µ¦ ��É

¨ µª Å�o¦ �° ·��·¡ ¨ �µ�Å�¥�Ê�Â�n�nª �Áª ¨ µ���nµª ���nางจากงานเขยนทางประวตศาสตรฝายอาณาจกร

�°�µª Ä�­ ¤ ¥Ã�¦ µ���ÉÅ�o¦ �° ·��·¡ ¨ �µ�oµ��µÁ�È�­ ε�������Ê��¹��¦ µ���εª nµ�“¡ ºÊ�” ในกรณ

�ÉÁ�È��µ�Á�¥�  nµ¥° µ�µ��¦ ��Á�n��¡ ºÊ��»��¦ ¤���εª nµ�“¡ ºÊ�” จะไมนยมใชกบงานเขยนทาง

ประวตศาสตรฝายศาสนจกรของลาว ลกษณะเช��ÊÁ�È��µ¦ �Á�¥ª ���µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r

ของลานนา8

®¨ ��µ�Á°�­ µ¦ �Ê��o�Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª

�µ¦ ���¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�° �µª Á�È�­ nª �®�¹É��°�ª ���¦ ¦ ¤�o°��·É��Á�n�Á�¥ª ��

�¦ ³ Á�«° ºÉ�Ç�Ä�Á° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o�Ã�¥¤ Á�oµ®¤µ¥­ ε��° ¥¼n�É�µ¦ �ε¦ �Ū o�¹É�­ ·�ธธรรมทาง

�µ¦ Á¤º°�¤µ��ª nµ�µ¦ ���¹�Á®�»�µ¦ �r�ÉÁ�·��¹Ê��¦ ·���oª ¥Á®�»�Ê�¹�¤�µ¦ Â�n�Á�·¤Á�ºÊ° ®µ�oª ¥�µ¦ �ε

Á®�»�µ¦ �rÄ�­ ¤ ¥®�¹É�Å�Ä­ nŪ oÄ� ε��Á®�»�µ¦ �r° �­ ¤ ¥®�¹É��Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤�¦ ��oª �­ ¤�¼¦ �r��

¦ ª ¤�Ê��ª µ¤ ¡ ¥µ¥µ¤ Ánµ¥o°�° ��° �Å�á o� ³ �µ¦ ¦ ª �¦ ª ¤Á°�­ µ¦ ��¥n° ¥�nางๆ เขาไวดวยกน9

�µ¦ «¹�¬µ�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�° �µª ��¹��εÁ�È��É�³�o°��ε�ª µ¤Á�oµÄ���®¨ ��µ�Á°�­ µ¦

�Ê��o��ÉÁ�É¥ª �o° �Á­ ¥�n° ��Á¡ ¦ µ³ �o° ¤ ¼�µ�Á°�­ µ¦ �Ê��o�Á®¨ nµ�ÊÁ�È�Á�¦ ºÉ° �¤º° ­ ε��Ä��µ¦

�¦ ª �­ °��ª µ¤�¼��o°��¤n�¥Îµ��°��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á°�­ µ¦ �Ê��o��É­ ε��¤���Ê

จารก10

หลกฐานทางประวตศาสตรประเภทลายลกษณอกษรของลาวสมยราชอาณาจกรลานชาง

�ÉÁ�nµ�É­ »�Å�oÂ�n�จารก �¹É�Á�È�Á°�­ µ¦ �µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É­ ε��° ¥nµ�®�¹É�แตไมคอยไดรบการ

¡ ·�µ¦ �µ�µ���ª ·�µ�µ¦ �É«¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��É­ nª �Ä®�n¤»n�Á�o�Å��É�µ�Á�¥�

8 สรสวด อองสกล, ประวตศาสตรลานนา , ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�7 (กรงเทพฯ : สานกพมพ

อมรนทร, 2548), 1-24.9 วนย พงศศรเพยร, “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต : กลม

�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �” : 25-26.10 �µ¦ ¹��É�nµª �¹�Ä��É�Ê®¤µ¥�¹��µ¦ ¹�Ä�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ�Á�nµ�Ê����

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 24: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

14

�¦ ³ Á£�¡ �«µª �µ¦ Á�È�®¨ ���¹É�­ nª �®�¹É��È�o°�¥° ¤ ¦ �Ä��o°�ε���°��µ¦ «¹�¬µ�µ¦ ¹��° �µª Á°�

ดวยวา Á�È��µ¦ «¹�¬µ�ÉÁ¦ ·É¤�o��oµ�ª nµ�¦ ³ Á�«Á¡ ºÉ°��oµ�° ºÉ�Ç�Ťnª nµ�³ Á�È��¤ ¡ ¼�µ��Áª ¥��µ¤��¡ ¤nµ

 ³ Å�¥��µ¦ ¹��° �µª �Ê�­ nª �Ä®�n�µ¦ ¨ ���Â�n�®·��Â�n�Ȥ �É�µ¦ ¨ ���ª ­ �»° ºÉ��oª ¥�Á�n���É�µ�

ของพระพทธรปสารด เปนตน

�µ¦ ¹�µª ­ ¤ ¥¨ oµ��oµ�¡ ��Ê�Ä��·�Â���¦ ³ Á�«¨ µª  ³ £µ�° ­ µ��°�Å�¥Ä����»���

ในประเทศลาว­ nª �Ä®�n­ ε¦ ª �¡ ��ÉÁª ¥�����r ³ ®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�สาหรบในประเทศไทยมการ

สารวจพบศลาจารกลาวสมยลานชางชวงครสต«�ª ¦ ¦ ¬�É�15-17 บรเวณภาคอสานตอนบน ไดแก

��®ª �®�°��µ¥����¦ ¡ �¤�° »�¦ �µ���°�Â�n��Á¥� ³ ­ ���¦ ����µ¦ ¹��É­ ε¦ ª �¡ �Ä����»��¤¸

�ε�ª ��Ê�­ ·Ê���323 รายการ11

�ª ° �¬ ¦ �É�¦ µ��Ä��µ¦ ¹�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ�Á�È�° �¬ ¦ ลาว12 และอกษรไทนอย13 Á�ºÊ° ®µ­ nª �

ใหญÁ�É¥ª ���·��¦ ¦ ¤�µ�«µ­ นา เชน �µ¦ ���µ�É�·�����และ­ ·É��°�Ä®oÂ�nª ����µ¦ ¹�µª ­ ¤ ¥¨ oµ�

�oµ��ÉÁ�nµ�É­ »���º°��µ¦ ¹�ª �®¨ ª ��(นค. 9) �¹É�¡ ��ɪ �®¨ ª ����ε� ª �®¨ ª ���° εÁ£° á �¡ ·­ ¥���®ª �

®�°��µ¥���¹É��µ¦ �¹Ê�Á¤ºÉ° ค.ศ. 1449/พ.ศ. 199214 สวนศลาจารกพระธาตรางบานแร (สน.4) �¹É�¡ ��É

ส�µ�°�µ¤ ¥�oµ�¦ n���ε�¦ n��° εÁ£° ¡ �Ã������®ª �­ ���¦ ��ÉÁ�¥¤�µ¦ ° nµ�«�¦ µ�Ū oª nµ�71215 �Ê��

11 โยซยก มาซฮารา, “ระบบเศรษฐกจของราชอาณาจกรลานชาง(ลาว)ในสมยครสตศตวรรษ

�É�16-17” ภาคผนวก : บญชจารกลาว.12 �ª ° �¬ ¦ �¦ ³ Á£��Êนกวชาการบางทานเรยกวา อกษรธรรมอสาน (ในกรณของจารก

­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��É¡ �Ä�£µ�° ­ µ��°�Å�¥) ­ ��·¬�µ�ª nµ�Å�o�É�µ¥¦ ¼�Â���µ�° �¬ ¦ ¤ °�Ã�¦ µ�

ผานทางอาณาจกรลานนา ดรายละเอยดไดใน กรมศลปากร, จารกในประเทศไทยเลม5 (กรงเทพฯ:

กรมศลปากร, 2529), 221-235. และธวช ปณโณทก, “ความสาคญของศลาจารกอสานสมยไทย-ลาว,”

ใน ขอมลประวตศาสตรในรอบทศวรรษ(พ.ศ. 2520-2530), จนทรฉาย ภคอธคม,บรรณาธการ

(กรงเทพฯ : สมาคมประวตศาสตร, 2531), 1-13.13 ธวช ปณโณทก, Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��.14 ศนยมานษยวทยาสรนธร, จารกในประเทศไทย [ออนไลน], Á�oµ�¹�Á¤ºÉ°�14 กมภาพนธ

2552. เขาถงไดจาก http://www4.sac.or.th/jaruk/inscription_details.php?id_name=1136&userinput

=วดหลวง15 ศนยมานษยวทยาสรนธร, จารกในประเทศไทย [ออนไลน], Á�oµ�¹�Á¤ºÉ°�14 กมภาพนธ

2552.เขาถงไดจาก http://www4.sac.or.th/jaruk/inscription_details.php?id_ name=1037&userinput

=47

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 25: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

15

¥�Á�È��É�nµ­ �­ ¥ Á¤ ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µÁ�¦ ¥�Á�¥���¦ ¼�° �¬ ¦  ³ ° ��¦ ª ·�Ä��µ¦ ¹��¹É�Ťn�nµ�³ ¤ ° µ¥»Á�nµ

ไปจนถงค.ศ. 1350 ���Ê��°µ¥»�°��µ¦ ¹�®¨ ��Ê�¹�¥�ŤnÁ�È��o° ¥»�·Ä��จจบน16 ขอมลจากการสารวจ

Á�nµ�ɤ Ä����»��¡ �ª nµจารกลาวสมยลานชางสวนใหญจะมอายอยในชวงครสตศตª ¦ ¦ ¬�É�15 เปน

�o�Å�����¹��o��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�20 (ค.ศ. 1924)17

เ�ºÉ°��µ��µ¦ ¹�Á�È�®¨ ��µ�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�Ê�¥�Ťn¤�µ¦ ��°�­ º��n° ��¤µÄ�­ ¤ ¥หลง จง

ไมมปญหาÁ¦ ºÉ°��ª µ¤�µ�Á�ºÉ°�Á®¤º°�®¨ ��µ��¦ ³ Á£�° ºÉ��Á�ºÊ° ®µÄ��µ¦ ¹��¹�Ä�oÁ�È�®¨ ��µ�

�¦ ª �­ °��ª µ¤�¼��o°��°�¡ �«µª �µ¦ Å�oÁ�È�° ¥nµ����Á�n���µ¦ ¹��ɪ �­ ��à ��Ä�Á¤º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ��

�¹É�กลาวถงพระราชโองการของพระโพธสาล¦ µ��Á¤ºÉ°��.ศ. 1527/พ.ศ. 2070 หามการบชาผ18 หรอ

จารกวดหลวง (นค. 9) �¹É�¡ ��ɪ �®¨ ª ����ε� ª �®¨ ª ���° εÁ£° á �¡ ·­ ¥���®ª �®�°��µ¥���¹É��µ¦

�¹Ê�Ä�ค.ศ. 1449/พ.ศ. 199219 �µ¦ ¹�®¨ ��ʤ�ª µ¤ ­ ε��¤µ�Á�ºÉ°��µ�Á�È�®¨ ��µ��ÉÄ�o�¦ ª �­ °�

รชกาลของกษตรยลานชางไดถงสองพระองค คอ รชกาลพระเจาสามแสนไท และรชกาลสมเดจ

พระไชยจ�¦ ¡ ¦ ¦ �·Íแผนแผว

เอกสารรวมสมยจากภายนอก

Á°�­ µ¦ ¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�µ�£µ¥�°�Á�È�Á°�­ µ¦ �Ê��o��É­ ε�� ในการตรวจสอบความถกตอง

¤n�¥Îµ�°��µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ° ��¦ ³ Á£�®�¹É���Á°�­ µ¦ �µ�£µ¥�°��É­ ε���Å�oÂ�n

เอกสารจน : หมงสอล หมงสอล หรอ จดหมายเหตพระราชกจประจารชกาล สมย

ราชวงศหมง (สอล หมายถง บนทกเหตการณ) Á�È�Á°�­ µ¦ �ÉÅ�o¦ ��µ¦ ¦ ª �¦ ª ¤  ³ �ε¦ ³ Ã�¥­ ε��

16 “¦ µ¥�µ��µ¦ �¦ ³ �»¤��³ °�»�¦ ¦ ¤�µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ�µ¦ ¹�Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥

�¦ Ê��É�1/2546,” ม.ป.ท.,ม.ป.ป. (อดสาเนา)17 โยซยก มาซฮารา, “ระบบเศรษฐกจของราชอาณาจกรลานชาง(ลาว)ในสมยครสตศตวรรษ

�É�16-17,” ภาคผนวก : บญชจารกลาว.18 Michel Lorrillard , ‘Les inscriptions du That Luang de Vientiane : données

nouvelles sur l’ histoire d’ un stupa lao,’ Bulletin de l’ Ecole Française d’ Extrême Orient

(henceforth BEFEO), Vol 90-91, pp 289-348, quoted in Micheo Lorrillard, “Lao History Revisited :

Paradoxes and Problems in Current Research,” South East Asia Research 14, 3 : 392-3.19 Á�·¤�µ¦ ¹�®¨ ��Ê��ª ����»�Ã���Á�¥° nµ� ³ �ε®��°µ¥»Åª oª nµÁ�È�¡ .ศ.1987 แตตอมา

ผชวยศาสตราจารยกรรณการ วมลเกษมไดอานและถอดความใหมทาใหกาหนดอายไดวาเปนพ.ศ.1992

�¼¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Ä���­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว, ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�2 (กรงเทพฯ : กรมศลปากร,

2545), 69-70.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 26: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

16

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�����¹É��³ �o°��¦ ³ ¤ ª ¨ ®¨ ��µ�Á°�­ µ¦ �¦ ³ Á£��Ê®¨ �­ ·Ê�­ »�Â�n ³ ¦ ��µ �

Á¦ ºÉ° �¦ µª �É���¹�Ä�®¤·�­ º° ¨ ¼n�¦ ° ��»¤ �Ê�Á¦ ºÉ° ��µ�­ ��¤Â¨ ³ �µ¦ บรหารบานเมองในสมย

¦ µ�ª �«r®¤ ·��­ nª ��É­ ε��­ nª �®�¹É���º°�Á¦ ºÉ°�¦ µª �ÉÁ�É¥ª �o°����µ¦ �nµ��¦ ³ Á�«�ª nµ�oª ¥�µ¦ �·��n°

­ ¤ ¡ ��r���·�Â���nµ�Ç�¦ ª ¤ �Ê��·�Â��Ä�Á°Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o��¹É��ȤÁ¦ ºÉ°�¦ µª �ÉÁ�É¥ª �o°���

¨ µª ¦ ª ¤ ° ¥¼n�oª ¥��o° ¤ ¼Á�É¥ª ��Á° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�oÁ�È����¹��ɦ ª �¦ ª ¤Ã�¥®�nª ¥�µ��o°��·É�

�°�¦ µ�­ ε�����É° ¥¼nÄ�¥¼��µ� ³ �ª µ��»o�20

���¹�Á�É¥ª �� µª Ä�®¤·�­ º° ¨ ¼n¦ µ¥�µ¦ ¦ ��ª ��É�28 พฤษภาคม ค.ศ. 1383 และ

¦ µ¥�µ¦ ­ »��oµ¥¨ �ª ��É�28 พฤษภาคม ค.ศ. 1623 รวมระยะเวลา 240 ��¤���¹�Á�É¥ª �� µª ¦ ª ¤

�Ê�­ ·Ê��112 รายการ21

¨ �¬�³ ­ ε���°�Á°�­ µ¦ ����º°��ª µ¤�¼��o°�¤n�¥ÎµÂ ³ �ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�«�¦ µ�

 ³ Á®�»�µ¦ �r�É���¹��° �Á�ºÉ°�¤µ�µ�ª ���¦ ¦ ¤�µ¦ ���¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ɤ Â��Â���ÉÂ�n�°��

 ³ �¦ ��µÄ��µ¦ �����¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä�° ���°�����º°�µ¦ ¥¹��º°�o° Á�È��¦ ·�° ¥nµ��¦ �Å��¦ �¤µ��¹É�

องอ¥¼n��Â�ª�·��oµ��¦ ·¥�¦ ¦ ¤�° ���·���ºÉ°��ÉÁ�o�Á¦ ºÉ°��µ¦ ­ ¦ ¦ Á­ ¦ ·��¼o�¦ ³ �ε� ³ �·Á�¥��¼o�¦ ³ �ε

�ɪ 22 ���Ê��¹�Á�È�®¨ ��µ�­ ε���ÉÄ�o�¦ ª �­ °��o° ¤ ¼Ä��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�° �µª Å�o

เปนอยางด

จารกสโขทย : จารกพอขนรามคาแหง (« · µ�µ¦ ¹�®¨ ��É�1 และจารกเขาสมนกฏ

(« · µ�µ¦ ¹�®¨ ��É�8) �µ¦ ¹��Ê�­ °�®¨ ��ÊÁ�È�®¨ ��µ�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥Ä��µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª

�°��o���µ¦ ¹�¡ n°�»�¦ µ¤�ε®��Ê��¤®¨ ��µ���Á��ª nµ­ ¦ oµ��¹Ê�Á¤ºÉ° พ.ศ. 1835 มขอความกลาวถง

�·�Â��µª Ä��°��É�¦ ¦ ยายถงอาณาเขตของอาณาจกรสโขทยวา “......�¦ µ�Á�ºÊ°�ตะวนออก รอด

­ ¦ ¨ ª ��­ °�Â�ª �»¤�µ�µ¥�­ �µ�Á�oµ  É��°��Á�·�Áª ¥�����rÁª ¥��εÁ�È��É oª ...........Á�ºÊ°����°��

20 Geoff Wade, “The Ming Shi-lu as a source for Southeast Asian History – 14th to 17th

Centuries,” paper presented at the 12th Conference of the International Association of Historians

of Asia, University of Hong Kong, June 24-28, 1991 : 3-4.21 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu [online], accessed 29 September

2009. Available from http://www.epress.nus.22 วนย พงศศรเพยร, “��®¤µ¥Á®�»®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��° ¥»�¥µ,” ใน ศรชไมยาจารย พพธ

นพนธเชดชเกยรต ศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ ณ นคร-ศาสตราจารย วสทธ บ¬¥�»�Á�ºÉ°�Ä�ð�µ­

มอายครบ 84 ป ในพ.ศ. 2545 (กรงเทพฯ : คณะอนกรรมการชาระกฎหมายตราสามดวง

คณะกรรมการชาระประวตศาสตรไทย กระทรวงวฒนธรรม, 2546), 353.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 27: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

17

รอดเมองแพร เมองมาน เมองน...Á¤º°�¡ ¨ ª �¡ o�  É��°�Á¤º°��ª µÁ�È��É oª ........”23

�µ¦ ¹�° �®¨ �®�¹É��É�nµª �¹�µª ®¦ º° ¨ oµ��oµ�Ä�Áª ¨ µ�Ê���º°��µ¦ ¹�Áขาสมนกฏ จารกหลก

�Ê­ ¦ oµ��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ �µ ·Å��­ ��·¬�µ�ª nµ�nµ�³ ¤ ° µ¥»° ¥¼nÄ�¦ µª ¡ .ศ. 191224 �o°�ª µ¤Ä��µ¦ ¹�®¨ ��Ê

กลาวถงอาณาเขตของอาณาจกรสโขทยในรชกาลของพญาลไท ความวา “...Á�ºÊ°�Á®�º°�Îʵ�nµ���

แดนเจาพระยาผากองเจาเมองนานเมองพลว...Á�ºÊ°�Ä�o�Îʵ�nµ��Âดนเจาพระยาบ....หาส...ผนอง ๐

Á�ºÊ°��³ ª �° °�....เถงของพระยาทาวฟางอม....”25

«· µ�µ¦ ¹��Ê�­ °�®¨ ��oµ��o�Á�È�®¨ ��µ�­ ε��Ä��µ¦ �¦ ª �­ °��o° ¤ ¼�°��µ�Á�¥�

�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�° �µª �Á�ºÉ°��µ�«· µ�µ¦ ¹��Ê�Ťn¤�µ¦ ��°���¹�¤�ª µ¤�µ�Á�ºÉ°��o° ¥�ª nµ

หลกฐานเอกสารปร³ Á£�° ºÉ��Á�n��¡ �«µª �µ¦ �®¦ º°�ε�µ���¹É��nµ��µ¦ ��°�®¨ µ¥­ ε�ª ��®¨ µ¥

ฉบบ

เอกสารของชาวตะวนตก Á°�­ µ¦ �°��µª �³ ª ����ÉÁ�nµ�É­ »��ɤ Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª �� µª �

คอ งานเขยนของ João de Barros Á¦ ºÉ°��Ásia de João de Barros. Dos feitos que os Portugueses

fizeram no descobrimento e conquista dos mares e terras do Oriente. Terceira Década. �¹É�Å�o

¦ ª �¦ ª ¤Á¦ ºÉ°�¦ µª �µ¦ ���£¥�°��µª Ã�¦ �»Á�­ Ä�Á° Á�¥¦ ³ ®ª nµ���1550-1560 Á°�­ µ¦ �»��ÊÁn¤�É

­ µ¤�¡ ·¤ ¡ r�É�¦ »�·­ �°�Á¤ºÉ°�.ศ. 1563  ³ Á�È��¦ Ê�¦ ��ɤ Á°�­ µ¦ �°��µª ¥»Ã¦ ��É�¦ µ���εª nµ�

“ลาว”26

Ä��nª �Áª ¨ µÄ�oÁ�¥���¥�¤ ���¹��°��µª Ã�¦ �»Á�­ ��° ºÉ�Ç�É�nµª �¹�µª ไดแก

Gaspar da Cruz หมอสอนศาสนานกายโดมนกนคนแรกในกมพชา บนทกของเขากลาวถง

Á®�»�µ¦ �rÁ¤ºÉ° ¡ ¤nµ¥¹�oµ��µÁ¤ºÉ°�.ศ. 1556  ³ ¥�¤ �ª �µª Ã�¦ �»Á�­ ��­ ε����ºÉ°�Luis Vas de

Camoes �¹É�° µ« ¥° ¥¼nÄ�Á¤º°��ª ¦ ³ ®ª nµ���1550-1560 Á�µÅ�oÂ�n����ª �ɤ ���¦ ¦ ¥µ¥Á�É¥ª ��

�·�Â���°�Ä��°�Á° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o��ÉÁ�µ�·���µ�µ¦ �¹Ê�¤µ�µ��o° ¤ ¼�ÉÅ�o¦ �¤µ�µ���° ºÉ�

�¹É�¤ ­ nª �®�¹É��É�nµª �¹�µª �oª ¥Á�n���27

23 กรมศลปากร, �¦ ³ �»¤�µ¦ ¹��£µ��É�8 จารกสโขทย (กรงเทพฯ : กรมศลปากร,

2548),51.24 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 87-89.25 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 96.26 Mayoury and Pheuiphanh, “Early European Impressions of the Lao,” in Breaking

New Ground in Lao History, ed. Mayoury Ngaosrivathana and Kennon Breazeale (Chiang Mai :

Silkworm Books, 2002), 103 - 109.27 Ibid.,103-109.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 28: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

18

อยางไรกตาม มขอสงเกตวาคาวา “ลาว” �É�¦ µ��Ä����¹��°��µª Ã�¦ �»Á�­ Á®¨ nµ�Ê�

หมายถง�»n¤�µ�·¡ ��»r µª �nµ�Ç��Ê��oµ��µ��oµ��oµ���­ ·�­ °����µ�Ã�¥Å¤n­ µ¤µ¦ �Â¥�Â¥³ �ª µ¤

แตกตางได

�°��µ�Á°�­ µ¦ �°��µª Ã�¦ �»Á�­  oª �¥�¤ �µª �³ ª ����µ�·° ºÉ��ÉÅ�o���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª

Á�É¥ª �� µª �Á�n��Á°�­ µ¦ �°��µª ­ Á���Antonio de Morga �¹É�Á�È��µ¥�®µ¦ �É��·��·�µ�° ¥¼nÄ�

ฟลปปนส ในป 1593 Á�µÅ�oÁ�È�¦ ª �¦ ª ¤ �Ê����¹� ³ ��®¤µ¥�°��¼o�ÉÁ®È�Á®�»�µ¦ �rÄ� µª  ³

กมพชาในชวงกลางทศวรรษ 1590 ®��­ º°�°�Á�µÁ¦ ºÉ°��Sucesos de Las Islas Filipinas (“Events in

the Philippine Islands”) ไดรบการตพมพเ�È��¦ Ê�¦ �Ä�Á¤È��·Ã�Ä��1609 ตอมาไดมการแปลเปน

£µ¬µ° ��§¬Â ³ �¡ ·¤ ¡ r�Îʵ° �®¨ µ¥�¦ Ê��

Morga ไดกลาวถงเหตการณวนวายในกมพชา Á¤ºÉ° ค.ศ. 1594 สมเดจพระนเรศวรยกทพ

เขาโจมตกมพชา เปนเหตใหกษตรยกมพชาตองเสดจหนไปยงลาว และตอมาทรงไดรบความ

ชวยเหลอจากกปตนเรอชาวสเปนใหเสดจกลบมายงกมพชา28 Á°�­ µ¦ �ÉÁ�È�¦ �¬µโดย Morga เปน

���¹��µ��µ¦ �¼��°��µª ¥»Ã¦ ����¦ ��ÉÁ�É¥ª �o°���µª ���nµÁ­ ¥�µ¥�É�µª ­ Á��¤»n�Ä®o�ª µ¤ ­ �Ä�

Å��É�¤ ¡ ¼�µ¤µ��ª nµÁ¡ ¦ µ³ Á�È��·�Â���É­ µ¤µ¦ ��·��n°Å�o�nµ¥�µ��³ Á�Â�n�¹��¦ ³ �Ê����¹��องชาว

­ Á���ÈÁ�È�Á°�­ µ¦ �ɤ�»��nµ�n°�µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª

Ä��nª �«�ª ¦ ¦ ¬�É�17 Á�È��nª ��É�µ¦ �oµ�µ��³ ÁÁ�¦ ·�Á�·�Ã��¹Ê�Á�È�° ¥nµ�¤µ��ดนแดน

Ä�Á°Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o�ÈÁ�È�­ nª �®�¹É��É­ ε���°��µ¦ �oµ�µ��³ Á�°��µ�·�³ ª ��� เพราะเปน

แหลงผลตสนคาประเภทของปา �·�Â���°�Ä�Á�n���¦ ³ Á�«¨ µª �Á�È�®¨ n��·�­ ·��oµ�É­ ε���¹É�

Á�È��É�o°��µ¦ �°�¡ n°�oµ�µª �³ ª ����Á�n���°��ε���µ�oµ����ε¥µ����³ ¤�Á�È��Á�È��o��Ä�Áª ¨ µ�Ê�

Ã�¦ �»Á�­  ³ ­ Á��Å�oÁ�oµ�ε�µ¦ �oµÄ��¤ ¡ ¼�µ° ¥¼n�n°� oª ��¡ n°�oµ�³ ª ����µ�·° ºÉ��¹��o°�¡ ¥µ¥µ¤

สารวจเสนทางการคาใหมๆ ในระหวางการเดนทาง �¹�Å�o���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª �� µª Ū oเชน

บนทกของ ฟาน วสตอฟ (Van Wusthof) พอคาชาวดตซ�¹É�Á�·��µ�Á�oµÅ�­ ε¦ ª �¼n�µ��µ¦ �oµÄ� µª

Á¤ºÉ°�.ศ. 164129 ���¹�����ÊÁ�È�Á°�­ µ¦ �É�¼o���¹�Å�oÁ®È�Á®�»�µ¦ �r�oª ¥�µ�ª Á°��(eye witness)

Á¦ ºÉ°�¦ µª ในเอกสารกลาวถงเหตการณและสภาพบานเมองในสมยพระเจาสรยวงศาธรรมกราช

���Ê��¹�Á�È�®¨ ��µ��Ê��o��É­ ε��Ä��µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª Ä�­ ¤ ¥�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�17

28 Mayoury and Pheuiphanh, “Early European Impressions of the Lao,” 109-113.29 Paul Lévy, “Two Accounts of Travels in Laos in the 17th Century,” in Kingdom of

Laos : The Land of the Million Elephants and of the White Parasol, ed. René de Berval (Limoges :

A. Bontemps Co., Ltd.,1959), 50-59.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 29: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

19

นอกจากเอกสารของฟาน วสตอฟ แลว ยงมจดหมายเหตปเตอร วลเลยมสน ฟลอรส

(Peter Williamson Floris) �¹É�Á�È����¹��°�¡ n°�oµ�µª ���r�É�ε�µ�Ä®o���¦ ·¬�° ��§¬¦ ³ ®ª nµ�

ค.ศ. 1611-1615 ­ nª ��É�nµª �¹�oµ��oµ��Ê�° ¥¼nÄ�­ nª ��É�nµª �¹�ª ·�§��µ¦ �r�µ��µ¦ Á¤º°�Ä�° ¥»�¥µ

รชกาลพระเจาทรงธรรม เปนเหตใหลานชางยกกองทพเขามาหวงโจมตอยธยา30 อยางไรกตาม

บนทกของ¢ ¨ ° ¦ ·­ ��ÈÁ�È��o° ¤ ¼�É�¼oÁ�¥�Å�o¦ ��nµ¥�°�¤µ�µ��¼o° ºÉ��Á¡ ¦ µ³ �ª Á�µÁ°��Ê�° ¥¼n�É���µ�

และไมเคยเดนทางเขามายงอยธยาหรอลานชาง

Ä��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µÁ�¥ª ���É¢ µ���ª »­ �° ¢�Á�·��µ�Á�oµ¤µÄ� µª �¤�µª �³ ª ���° ��»n¤

®�¹É��ÉÁ�·��µ�Á�oµ¤µÄ� µª Á¡ ºÉ°�»��¦ ³ ­ ��rÄ��µ¦ Á�¥Â¡ ¦ n«µ­ �µ�¦ ·­ �r��¹É�Ä���³ �Ê�¥�¤ �»n¤

Á�¥Â¡ ¦ n«µ­ �µ�¦ ·­ �rÄ� µª �o° ¥¤µ���»��­ ε���ÉÁ�oµ¤µÁ�¥Â¡ ¦ n«µ­ �µ�¦ ·­ �rÄ� µª ¦ ³ ®ª nµ���

1642-1647 คอ บาทหลวงเลรอา (Leria) �µª ° ·�µ ��nµ��¼o�Ê¡ ε��° ¥¼n�ÉÁª ¥�����r��n° ¤µ�o° ¤ ¼­ ε��

Á�É¥ª ��µª �ÈÅ�o�nµ¥�°�Å�¥��µ�®¨ ª �มารน (Marini) �µª ° ·�µ ��¹É�ŤnÁ�¥Á�·��µ�¤µ¥�µª Á ¥�

แตไดรวบรวมขอมลตางๆ ของบาทหลวงÁ ¦ ·° µÁ�É¥ª ���¦ ³ Á�«¨ µª � ³ Å�oÁ¦ ¥�Á¦ ¥�° °�¤µÁ�È�

®��­ º°�ºÉ°�“New and Curious Story of the Kingdoms of Tunquing and Laos” ตพมพเปนภาษา

° ·�µ Á¤ ºÉ°�.ศ. 1663 หนงส° Á n¤�ʤ�o° ¤ ¼¡ ºÊ��µ��° �µª Ä��oµ��nµ�Ç�ไดแก ภมประเทศ สภาพ

�oµ�Á¦ º°����¼o����¦ ³ Á¡ ���«µ­ �µ�� ³ Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª ��¦ µ�­ ε��µª 31

�°��µ�Á°�­ µ¦ �É�nµª �¹��oµ��o���¥�¤Á°�­ µ¦ �°��µª �³ ª ����ÉÁ�oµ¤µ�·��n°�ε�µ¦ �oµ

และเผยแพรศาสนาในอยธยา �µ�·�³ ª ����É­ ε��Ä��nª �Áª ¨ µ�Ê��º°�  ¦ É�Á«­  ³ ดตซ เอกสาร

�°��µª   ¦ É�Á« ­ ¨ ³ ดตซ�ÉÁ�oµ¤ µÄ�° ¥»�¥µ�¤ ­ nª �®�¹É��É�nµª �¹�Á®�»�µ¦ �r�µ��µ¦ Á¤º° �¨ ³

�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r¦ ³ ®ª nµ�Å�¥Â ³ ¨ µª ��Á°�­ µ¦ �°��µª   ¦ É�Á«­ Ä�° ¥»�¥µÅ�oÂ�n����¹��µ¦ Á�·��µ��°�

บาทหลวงตาชารด (Tachard) การเดนทางของบาทหลวงเดอ ชวซย (Choisy) การเดนทางของ

ราชทตเชอวาลเยร เดอ โชมอง(Chevalier de Chaumont) และจดหมายเหตของลา ลแบร (La

Loubère) สวนเอกสารของชาวดตซ�É­ ε����º°���®¤µ¥Á®�»�°�ฟาน ฟลท (Van Vliet)

Á°�­ µ¦ �°��µª �³ ª ���Ä��nª ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�18-19 สวนใหญเปนการเรยบเรยงงาน

Á�¥��¹Ê�Ä®¤nÃ�¥° oµ�° ·��o° ¤ ¼�°���Á�·��µ��n°�®�oµ�Ê��Á�n��®��­ º°�Universal History �¹É�Á�È�

30 อนนตชย เลาหะพนธ และวนย พงศศรเพยร, “จดหมายเหตปเตอร วลเลยมสน ฟลอรส

(Peter Williamson Floris) : การใชเอกสารตางประเทศสอบวนจฉยพระราชพงศาวดารกรงศร

อยธยาฉบบพระราชหตถเลขาเฉพาะรชกาลสมเดจพระเอกาทศรทธ/อนทราชา/”ทรงธรรม” (ค.ศ.

1610-1628),” อกษรศาสตร 8,1 (2528) : 5-30.31 Paul Lévy, “Two Accounts of Travels in Laos in the 17th Century,” in Kingdom of

Laos : The Land of the Million Elephants and of the White Parasol, 59-67.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 30: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

20

งานเขยนประเภทสารานกรมประวตศาสตรสากล ตพมพในองกฤษ Á¤ºÉ° ค.ศ. 1759 Ä�­ nª ��É

Á�É¥ª ���¦ ³ Á�«¨ µª �Ê���¼oÁ¦ ¥�Á¦ ¥�Å�oÄ�o�o° ¤ ¼Á�nµÃ�¥Á�¡ µ³ �o° มลจากหนงสอของบาทหลวงมารน

° �­ °��«ª ¦ ¦ ¬�n° ¤µ�Ȥ�µ�Ä� �¬�³ ���nµª �Ê° ���º°��µ�Á�¥��°��µ�®¨ ª ��Á�æ ¤��¦ ·�µ¦ r��

(Jérôme Richard) �µª   ¦ É�Á«­ ��ɦ ª �¦ ª ¤�µ�Á�¥�Á�nµÇ¤µÁ¦ ¥�Á¦ ¥�Á�È�®��­ º° Á�É¥ª �� µª  ³

Áª ¥��µ¤�Ä�®��­ º°�ºÉ°�Histoire naturelle, civile et politique du Tonquin �¹É��¡ ·¤ ¡ rÁ¤ ºÉ°�.ศ. 1778

Á�ºÊ° ®µÁ�É¥ª ��µª ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��¦ ¡ ¥µ�¦ �¦ ¦ ¤�µ�·���µ¦ �oµ���µ¦ Á¤º°���¦ ³ Á¡ � ³ �ª µ¤Á�ºÉ°�°��µª

ลาว32

�nµ­ �Á��ª nµÁ°�­ µ¦ �°��µª �³ ª ���Á�É¥ª ��µª สวนใหญไมใชขอมลรวมสมย มเพยง

บนทกของ ฟาน วสตอฟ เพยงคนเด¥ª �ÉÅ�oÁ�·��µ�Á�oµ¤ µÄ� µª Ã�¥�¦ �¨ ³ ° ¥¼nÄ�Á®�»�µ¦ �r�É

บนทก อยางไรกตามÁ°�­ µ¦ �°��µª �³ ª ���Á®¨ nµ�Ê­ ³ �o°�£µ¡ �ª µ¤�·��°��µª �³ ª ����ɤ�n°

¨ µª �¦ ª ¤�Ê�¥�Á�È�®¨ ��µ��ÉÄ�oÄ��µ¦ �¦ ª �­ °��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª Å�o° ��µ�®�¹É�

พฒนาการงานเขยนทางประวตศาสตรของลาว

งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวแบงอยางกวางๆ ไดสองประเภท คอ งานเขยนทาง

ประวตศาสตรฝายศาสนจกร และงานเขยนทางประวตศาสตรฝายอาณาจกรดงไดกลาวไปแลว

�°��o����µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�° �µª �Ê�­ °��¦ ³ Á£�¤�ª µ¤Á�É¥ª Á�ºÉ°�­ ¤ ¡ ��r��Á¡ ¦ µ³

เปนผลจา��µ¦ Á�oµ¤µ�°�«µ­ �µ¡ »��Â��Á�¦ ª µ���° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Ê�­ °�

�¦ ³ Á£�­ µ¤µ¦ �Â�n��µ¤¨ ε��Áª ¨ µÅ�o���Ê��º°

งานเขยนทางประวตศาสตรลาวกอนสมยใหม

งานเขยนทางประวตศาสตรลาวกอนสมยใหม หมายถง งานเขยนทางประวตศาสตรในสมย

อาณาจกรลานชาง �Ê�Â�n�µ¦ ­ �µ��µ° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ�Ä��°��µ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�14 เปนตนมา

���¦ ³ �É��n°��µ¦ Á�oµ¤µ�°�  ¦ É�Á«­ หรออาจจะเรยกไดวาเปนงานเขยนทางประวตศาสตรของลาว

­ ¤ ¥Ã�¦ µ���¹É��εÂ��° °�Á�È��»n¤Ä®�nÇ�Å�o���Ê

¡ ºÊ�หมายถง ประวตหรอความเปนมา งานเขยนปร³ Á£�¡ ºÊ��° �µª ¤ ¸ �¬�³

Á�n�Á�¥ª ���ε�µ���ɤ�ª µ¤®¤µ¥ª nµ�¡ ¦ ¦ ��µ®¦ º° Á nµÁ¦ ºÉ°��Énª �¤µ�µ� oª 33 ลกษณะสาคญของ

�µ�Á�¥��¦ ³ Á£��Ê�º°�¤�ɤµ�µ�ª ¦ ¦ ��¦ ¦ ¤¤»��µ�³�¡ ºÊ�Â�n�° °�Á�È�­ µ¤�¦ ³ Á£���º°�

32 Mayoury and Pheuiphanh , “Early European Impressions of the Lao,” 127-131.33 วนย พงศศรเพยร, “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต : กลม

�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �,” 27.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 31: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

21

- ¡ ºÊ��ÉÁ�È��·�µ���Á�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª �ÉÂ�n��¹Ê�Ã�¥Å¤n¤ ¤ ¼�ª µ¤�¦ ·��Á�·��µ���·�ª µ¤Á�ºÉ°�

¤�»�¤»n�®¤µ¥Á¡ ºÉ° ­ É�­ °�«¸ �¦ ¦ ¤Ä®o���¼o��Ä�­ ��¤ Á�n��¡ ºÊ��»��¦ ¤��Á�È��o�

- ¡ ºÊ��ɤ ¸ �¬�³ Á�È��ε�µ��®¤µ¥�¹��Á¦ ºÉ°�Á�É¥ª ���»��®¦ º° Á®�»�µ¦ �r�ÉÁ�·��¹Ê�

�¦ ·��ÉÁnµ­ º��n° ��¤µÂ ³ ���¹�Á�È� µ¥¨ �¬�r° �¬ ¦ Ä�£µ¥®¨ ���Å�oÂ�n�¡ ºÊ�®¦ º°�ε�µ��µ�¡ »ทธ

«µ­ �µ�Á�n��¡ ºÊ�¡ ¦ ³ Â�oª ��¡ ºÊ�¡ ¦ ³ �µ���¡ ºÊ�° »¦ ���µ�»�Á�È��o�

- ¡ ºÊ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á�È��µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ÉÁ�¥��¹Ê��µ�®¨ ��µ��Ê��o�

Á�È�­ nª �Ä®�n��Á�n��¡ ºÊ�Áª ¥�����r��¡ ºÊ�Áª ¥���¡ ºÊ�Á¤º° �oµ��oµ���Á�È��o�

อยางไรกตาม งานเขยนประเภท “¡ ºÊ�” ของลาว �Ê�­ µ¤�¦ ³ Á£��µ��¦ Ê��È�³ ������

¥µ��³�εÂ��Å�o��Á����Â�n¡ ºÊ��ɤ�ª µ¤ ­ ε�� ³ Á�È�¦ µ��µ�Ä®o���µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r

�° �µª ��º°�¡ ºÊ��»��¦ ¤���¹É�Á�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ÉÁ�nµ�É­ »��° �µª �ÉÁnµÁ¦ ºÉ°�¦ µª �ª µ¤

Á�È�¤µ�°��¦ ¦ ¡ �»¦ »¬�°��µª ¨ µª ��º°��»��¦ ¤���É�µª ¨ µª Á�µ¦ ¡ ���º° Á�È�ª ¦ �»¦ »¬Ä��ε�µ����¡ ºÊ�

ขนบรมหรอตานานขนบรม ไดรบการถายทอดจากรนสรน จนกลายเปนตนแบบใหกบตานานของ

�»n¤�µ�·¡ ��»rÅ�° ºÉ�Ç�Á�n���ε�µ�¡ ºÊ�Á¤º°��nµ��ȤÃ�¦ �Á¦ ºÉ°�Á�É¥ª ��บรรพบรษคลายกบตานานขน

บรม34 Á�ºÉ°��µ��»��¦ ¤Á�È�ª ¦ �»¦ »¬Ä��ε�µ��°��µª ¨ µª ����Ê��¬�¦ ·¥r µª �»�¡ ¦ ³ °��r�³ �o°�

­ ��­ ·��·�¦ ¦ ¤�µ��µ¦ Á¤º°��oª ¥�µ¦ ­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥�n° Á�ºÉ°�¤µ�µ��»��¦ ¤��¹É�Á¦ ºÉ°��Ê­ ³ �o°�Ä®oÁ®È�

�µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ­ nª �Ä®�n�É�³�o°�¤Á¦ ºÉ°��°��»��¦ ¤Â�¦ �° ¥¼n�oª ¥Á­ ¤ °

�µ¦ �É�¬�¦ ·¥r µª ¤�¦ ¦ ¡ �»¦ »¬��º°��»��¦ ¤��¹É�Á�È��»�¦ �°�ผฟาแสดงใหเหนจดมงหมาย

�°��¼oÂ�n��¹É��o°��µ¦ �³ ­ ��Ä®oÁ®È�° ε�µ� ³ �ª µ¤�°��¦ ¦ ¤�°��¬�¦ ·¥r µª �É­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥¤µ�µ�

ขนบรม ผเปนบตรของแถน หรอผฟา จงอาจกลาวไดวาฐานะของกษตรยลาว คอ โอรสสวรรค มใช

สามญชน กษตรยในตานานขนบรมจงเปนผมอานาจสงสด £µª ³ �ª µ¤Á�È��¼o�ε�¹�Á�È�­ ·É��É­ ¦ oµ��¹Ê�

�oª ¥¤ µ¥µ��·Â ³ �ª µ¤Á�ºÉ° Ä�«µ­ �µ�� ³ Å�o¦ ��µ¦ ­ n�Á­ ¦ ·¤Ä®o¤ É���¤µ�¥·É��¹Ê��oª ¥¦ ¼�Â���µ�

เขยนทางประวตศาสตรประเภทพงศาวดาร35

¡ ºÊ�®¦ º°�ε�µ��°�µª �°��µ��³ Á�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª ���¦ ¦ ¡ �»¦ »¬�° �µª  oª �¥�¤ ¡ ºÊ�

หรอตานานอก�»n¤®�¹É��ɪ nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��¦ ³ ª �·�ª µ¤Á�È�¤µ�°��oµ�Á¤º°��Á�n��¡ ºÊ�Á¤º°�¡ ª ��»��¦ ¤��

34 David K. Wyatt, “Chronicle Traditions in Thai Historiography,” in Studies in Thai

History : Collected Articles, 4th ed. (Chiang Mai : Silkworm books,2008),5.35 Martin Stuart-Fox, “Historiography, Power and Identity: History and Political

Legitimization in Laos,” in Contesting Visions of the Lao Past : Lao Historiography at the

Crossroads, ed. Christopher E. Goscha and Soren Ivarsson (Copenhagen : Nias Press, 2003), 73-

93.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 32: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

22

�¹É�ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°�¦ µª �ª µ¤Á�È�¤µ�°�Á¤º°�¡ ª � ³ ¨ ε���¬�¦ ·¥r���³ Á�¥ª ���È¥�¤ Á¦ ºÉ°�¦ µª �°��»�

บรมแทรกอยดวย36 ¡ ºÊ�®¦ º°�ε�µ�Á®¨ nµ�ÊÄ�Áª ¨ µ�n° ¤ µ�Å�o�µ¥Á�È�­ nª �®�¹É��°��µ�Á�¥�

ประเภทพงศาวดารลาว

ตานานพทธศาสนา (ตานานพระธาต, ตานานพระพทธรปสาคญ) เปนงานเขยนทาง

ประวตศาสตร° ��¦ ³ Á£�®�¹É��ɤ�ª µ¤­ ε��ตอการศกษางานเขยนทางประวตศาสตรของลาว แบง

° ° �Á�È��ε�µ�Á�É¥ª ��¡ ¦ ³ �µ�»�Á�n���ε�µ�° »¦ ���µ�»®¦ º° �ε�µ�¡ ¦ ³ �µ�»¡ �¤ และตานาน

Á�Éยวกบพระพทธรปสาคญ เชน ตานานพระแกวมรกต ตานานพระบาง เปนตน

การศกษาประวตศาสตรในอดตมกละเลยหลกฐานประเภทตานานหรอนทาน เพราะ

Á®È�ª nµÅ¤n¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°���Ê��ÉÄ��ª µ¤Á�È��¦ ·� oª �ε�µ�®¨ µ¥Á¦ ºÉ°�¤Á�oµ�°��ª µ¤�¦ ·�­ °�Â�¦ �

อยเสมอ แตมการนาเสนอดวยเ¦ ºÉ°�¦ µª �É�¦ »�Â�n��¹Ê�Ã�¥�·���µ�µ¦ �°��¼oÁ�¥��Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤

­ �»�­ �µ�Á¡ ¨ ·�Á¡ ¨ ·����³ Á�¥ª ���Ȥ�µ¦ ­ °�Â�¦ ���·­ °�Ä��nµ�ÇÅ�¡ ¦ o° ¤���oª ¥����Ê�¤ oª nµ

�ε�µ�®¦ º°�·�µ��³ Á�È�Á¦ ºÉ°��ÉÂ�n��¹Ê���¹É��εĮo�»��nµ�°��µ¦ Á�È�Á°�­ µ¦ �µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r ��

แตดวยวธการถายท° ��ÉÁ®¤ µ³ ­ ¤��oª ¥ª ·��µ¦ Á nµ�µ�¦ »n�­ ¼n¦ »n���¹��εĮoÁ°�­ µ¦ �¦ ³ Á£��ε�µ�

แพรหลายมากกวาเอกสารประเภทพงศาวดาร

�ε�µ�¡ »��«µ­ �µ�° �µª �»n¤ �ÉÁ�È��ε�µ�¡ ¦ ³ �µ�»�Å�oÂ�n�ตานานอรงคธาตหรอ

ตานานพระธาตพนม �¹É�Á�È�Á°�­ µ¦ ­ ε��Ä��µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ¨ oµ��oµ��¤ oª nµ�³ Â�n��¹Ê�

Ä��¬�³�°��·�µ��¦ ¤�¦ µ�Â�nÁ¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µÁ�ºÊ° ®µ° ¥nµ�³ Á° ¥��È¡ �ª nµ�° µ��εÂ��Á�ºÊ° ®µ° °�Å�o

Á�È�­ °�­ nª ���º°�­ nª ��ÉÁ�È��·�µ��¦ ¤�¦ µ (Myths)  ³ ­ nª ��ÉÁ�È��¦ ³ ª �·�»��­ ε���° �µª ��

Ä�­ nª ��ÉÁ�È��·�µ��¦ ¤�¦ µ�Ê��¦ ³ �°��oª ¥Á¦ ºÉ°��° »¦ ���µ�»�·�µ��®¦ º°�ε�µ�¡ ¦ ³ �าตพนม บาท

¨ �¬��·�µ���º°��·�µ��¦ ¤�¦ µ�ÉÁ�É¥ª ��­ �µ��É­ ε���µ�«µ­ �µÃ�¥Á�¡ µ³ ¦ ° ¥¡ ¦ ³ �µ��É

�¦ ³ �·¬�µ�Ä��É�nµ�Ç��¦ ·Áª �­ °�  É�¤n�ÎʵÃ���Ê�Ä��·�Â���¦ ³ Á�«Å�¥Â¨ ³ �¦ ³ Á�«¨ µª Ä�

���»��� ³ Á¦ ºÉ°�«µ­ ���¦ �·�µ��¹É�Á�È��·�µ�Á�É¥ª ��Á¤º°�¦ o° ¥Á° È� ³ Á¤º°�Áª ¥�����r37

โ�¦ �Á¦ ºÉ°��°�° »¦ ���µ�»�(ตานานพระธาตพนม) ประกอบดวยตานานพระพทธบาท

�ε�µ�° »¦ ���µ�»� ³ �ε�µ�Á¤º°����¹É��nµ�³ Á�È��ε�µ��ɤ ° ¥¼nÂ�nÁ�·¤��¦ ³ ���¦ ³ �µ¥Á�È�Á¦ ºÉ°�Ç�Å��

�ε�µ�Á®¨ nµ�Ê�nµ�³ Å�o¦ ��µ¦ ���¹�Á�È�µ¥¨ �¬�r° �¬¦ ŤnÁ�nµÅ��ª nµ­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ Á�oµª ·�» ¦ µ��¹É�

เป�¥»��°��°��µ�«· �³ Â����nµ�Ç����ε�µ��»��¦ ¤�Ȥ�µ¦ Á¦ ¥�Á¦ ¥��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥�Ê�oª ¥�Ä��nª �

36 Souneth Phothisane, “The Nidan Khun Borom : Annotated Translation and

Analysis” (Ph.D. dissertation, The University of Queensland,1996),47-48 .37 กรมศลปากร, อรงคธาต (ตานานพระธาตพนม), ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�3 (กรงเทพฯ : เรอนแกว

การพมพ, 2537), 23.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 33: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

23

�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�16 เปนชวงเวลาแหงความรงเรองทางดานงานประพนธ ในลานนา ปรากฏวาม

�µ¦ Á�¥��ε�µ��µ�«µ­ �µ¡ »���É­ ε��Ç�Á�n���·��µ ¤ µ ��¦ �r��Á�È��o��¨ ³ ¨ oµ��µ�ÈÁ�È�

ตนแบบในการเขยนตานานทางพทธศาสนาใหแกลานชางดวย ���Ê��ε�µ��nµ�Ç�° �µª ��¹�Ťn¤¸

ความแตกตางในดานแบบแผนการเรยบเรยงไปจากลานนา Â�nÁ¡ ºÉ° Ä®oÁ�·��ª µ¤«��·Í­ ·��·Í�¹�¤�µ¦

° oµ�° ·��¹��ɤµ�°��ε�µ�Á®¨ nµ�ʪ nµ¤µ�µ�Á¤º°�° ·������®¦ º° Á�¤ ¦ �¹É�Á¦ ºÉ°��ÊÁ�È��µ¦ ­ ³ �oอนความ

Á�ºÉ°�° �oµ��oµ��ÉÂ���nµ��µ�oµ��µ��nµª �º° Ä���³ �Éoµ��µ¤°�¡ »�µ¤ ª nµÁ�È�¦ ��o�Â���°����

Â�noµ��oµ��³ Ä®o�ª µ¤ ­ ε�����¤¡ ¼�µ¤µ��ª nµ���°��µ��ÊÄ��nª �Áª ¨ µ�ɤ�µ¦ Â�n��ε�µ�° »¦ ���µ�»

�Ê�Á�È��nª �Áª ¨ µ�Éoµ��oµ�¤�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r���¤ ¡ ¼�µ¤µ��ª nµ oµ��µ�� ³ ¨ oานชางมไดยอมรบ

¨ oµ��µª nµÁ�È�¦ ��ÉÁ�nµÁ�¥¤����°��n° Å�38

Á�ºÊ° Á¦ ºÉ°��°��ε�µ�° »¦ ���µ�»����Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ��εĮoÁ�oµÄ���ª nµÁ�¥��¹Ê�

Ä�­ ¤ ¥�Ê��Â�nÄ�Á�ºÊ° Á¦ ºÉ° ��Ê�� ��¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤�°��¬�¦ ·¥r oµ��oµ�Ä�­ ¤ ¥®¨ ��Å�° ���

Ã�¥Á�¡ µ³ ­ »¦ ·¥�»¤µ¦ �¹É�®¤µ¥�¹�¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µ���Ã�¦ �Á¦ ºÉ°��°�° »¦ ���µ�»�Ê�ยดโยงกนไวดวย

Á¦ ºÉ°��°��µ¦ ���µ�·¤ µÁ�·��°�§µ¬ ®¨ µ¥����¹É�Á¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ�µ�Á�ºÊ° Á¦ ºÉ° �¨ oª �È�³ ¡ �ª nµ§µ¬¸

Á®¨ nµ�Ê�¤��³ ���µ�·¤µÁ�·�Á�È��¬�¦ ·¥r�¼o¥·É�Ä®�n�° �µª �Á¦ ·É¤�µ�° ¤ ¦ §¬���µ�·¤µÁ�·�Á�È�¡ �µ

�»���³ Å®¨ �Îʵ��¹É�¤�¦ ³ ª �·®¤ º°���¡ �µ¢oµ�»n¤�®¨ ��µ��Ê��ÈÁ�È�Á¦ ºÉ°��°�¡ �µÅ�¥��¦ ��¹É��nµ�³

®¤µ¥�¹�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ��¡ �µ­ µ¦ á �·Í��¹É��nµ�³ ®¤µ¥�¹�¡ ¦ ³ Á�oµÃ¡ �·­ µ¦ ��¡ �µÅ�¥��¦

�¦ ³ Á­ ¦ ·���¹É�®¤µ¥�¹�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�­ nª �¡ �µª �«µ��nµ�³ ®¤µ¥�¹�¡ ¦ ³ ª ¦ ª �«µ�� ³ ­ »¦ ·¥�»¤µ¦ ��¹É�

นาจะหมายถ��¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µ���ª µ¤�°�®�¹É�Ä��ε�µ�° »¦ ���µ�»�nµª �¹���¦ °�¦ µ�¥r�°�­ »¦ ·¥

กมารวาตรงกบจลศกราช 1000 ���Ê��ε�µ�° »¦ ���µ�»�¹��nµ�³ Á¦ ¥�Á¦ ¥��¹Ê�Ä�¦ �­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ Á�oµ

สรยวงศา39

Á�ºÊ°�ª µ¤�°��oµ¥�°��ε�µ��¦ µ���ºÉ°�°��oµ¦ µ�­ ε���¼oÁ¦ ¥�Á¦ ¥��ε�µ�° »¦ ���µ�»

�º°�¡ ¦ ³ ¥µ« ¦ Å�¥�¤ ¡ ¼���¹É��nµ�³ Á�È����¦ µ��rÄ�¦ µ�­ ε���°�¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µ���¼oÁ¦ ¥�Á¦ ¥�

�ε�µ�Á¦ ºÉ°��ʤ�»��¦ ³ ­ ��rÄ��µ¦ ­ ¦ ¦ Á­ ¦ ·�¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µ�¡ ¦ o° ¤���Ê��ÈÁ�È�Á�¦ ºÉ°�¤º° ®�¹É�Ä�

�µ¦ ¥º�¥��¹�­ ·��·° ��°��¦ ¦ ¤�°�¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µÄ��µ¦ �¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r£µ¥Ä�o­ �µ��µ¦ �r�É

¥»n�¥µ��° �µª Ä�Áª ¨ µ�Ê�

�°��µ��ε�µ��¼��¥­ �µ� oª ��ε�µ��¼��¥ª ��»�ÈÁ�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É

­ ε��° ��¦ ³ Á£�®�¹É����ε�µ��¦ ³ Á£��Ê­ nª �Ä®�nÁ�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�¡ ¦ ³ ¡ »��¦ ¼�­ ε��Ä��o°��·É�

38 กรมศลปากร, อรงคธาต (ตานานพระธาตพนม), 16.39 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 15.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 34: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

24

เชน ตานานพระแกวมรกต �É�nµª �¹�¤¼Á®�»�°��µ¦ ­ ¦ oµ�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ��� ³ �µ¦ Á�ºÉ°�¥oµ¥¡ ¦ ³

Â�oª ¤ ¦ ��Å�¥��·�Â���nµ�Ç�Ã�¦ �Á¦ ºÉ°��°��ε�µ�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ��Â�n�Á�È�­ °�­ nª ��­ nª �¦ �ª nµ

�oª ¥Á¦ ºÉ°�¤¼Á®�»�°��µ¦ ­ ¦ oµ�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ��� ³ ¡ ¦ ³ �¦ ³ ª �·�°�¡ ¦ ³ �µ�Á­ �Á�¦ ³ ��¹É��¼oÂ�n�° oµ�° ·�

�µ��¤£ ¦ r¤ · ·����®µ���oª ¥�µ¦ Ánµ¥o°�Å�¥�° ���µ �Ê�Â�nพ.ศ. 50040 Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ �µ�Á­ �Á�¦ ³ ®n�

Á¤º°��µ��»�¦ ¤ �ε¦ ·�É�³ ­ ¦ oµ�¡ ¦ ³ ¡ »��¦ ¼����εĮo¡ ¦ ³ ° ·��¦ r ³ ¡ ¦ ³ ª ·­ ­ »�¦ ¦ ¤�o°�Á­ µ³ ®µÂ�oª

อมรโกฏ41­ Á�¥ª ¤ µ­ ¨ �Á�È�¡ ¦ ³ ¡ »��¦ ¼���Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�­ nª ��É­ °�ª nµ�oª ¥�µ¦ �¦ ³ �·¬�µ�¡ ¦ ³ Â�oª

¤ ¦ ��Ä�Á¤º° �­ ε���nµ�Ç�Á¦ ·É¤ �Ê�Â�n¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ���¦ ³ �·¬�µ�° ¥¼n�ÉÁ¤º° งปาฏลบตร ตอมาเกด

­ ��¦ µ¤�¹Ê��ÉÁ¤º°��µ��»�¦ �¹�¤�¼o° �Á�·�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ��Å�¥���µ��µ��Ê��Ȥ Á®�»Ä®o¡ ¦ ³ Â�oª

¤ ¦ ��Å��¦ ³ �·¬�µ�¥�Á¤º°�­ ε���nµ�Ç��Ê�Ä��¤¡ ¼�µ��Å�¥� ³ ¨ µª

ตานานพระแกวมรกตไดมการคดลอกสบตอมาเปนลาดบ ดงจะเหนไดจากตานานพระ

แกวมรกตสานวนตµ�Ç�Á�n���ε�µ�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ �����®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���¹É�¤Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�Á�n�Á�¥ª ��

�ε�µ�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ���É¡ ¦ ³ ¡ ¦ ®¤ ¦ µ����µ�£·�¬»�µª ¨ oµ��µÁ�È��¼oÂ�n��Â�nÁ¡ ·É¤Á�ºÊ° ®µÄ��°��ɪ nµ

�oª ¥�µ¦ �¦ ³ �·¬�µ�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ���ÉÁ¤º° �Á�¥�Ä®¤n���n°��É�³ ¤ �µ¦ ° �Á�·�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ��Å�

�¦ ³ �·¬�µ��É®¨ ª �¡ ¦ ³ �µงและเวยงจนทนในสมยสมเดจพระไชยเชษฐาธราช42

Ã�¦ �Á¦ ºÉ°��°��ε�µ�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ���¤¸ �¬�³ Á�n�Á�¥ª ���ε�µ�¡ »��«µ­ �µ° ºÉ�Ç��º°�

Á¦ ·É¤�o��oª ¥�µ¦ �¼�Á¦ ºÉ°�Ä®o­ ¤ ¡ ��r���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ µ���¹É�Ä��É�Ê�º°��¦ ³ ª �·�°�¡ ¦ ³ �µ�Á­ �

Á�¦ ³ �É° oµ�° ·��µ��¤£ ¦ r¤ · ·����®µ���µ��Ê��¹��εÁ�·�Á¦ ºÉ°�Á�oµ­ ¼n�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°��o°��·É��Ê�Ç

40 �µ¦ Ä�oÁ�«�¦ µ�Á�È��ε�ª �Á�Ȥ®¦ º° Á��ª �¤Á�n��Ê��¦ µ���ɪ Å�Ä��ε�µ��°�

Á° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o��Á�È�­ � �¬�r�n��°�ª nµÄ���Ê��³ �o°�¤ Á®�»�µ¦ �r­ ε���¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�

Á�É¥ª ��Á¦ ºÉ°��ÊÃ�¦ ��¼Ä�วนย พงศศรเพยร, “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยง

ใต : �»n¤�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �,” รวมบทความประวตศาสตร, 16 (2537) : 31.41 Â�oª ° ¤ ¦ Ã��·�®¦ º°�Â�oª ° ¤ ¦ ���Â� ª nµ��o°�Â�oª �°�Á�ª �µ� ³ Á�È��o�Á�oµ�°��ºÉ°

พระแกวมรกตในปจจบน ดรายละเอยดของคาแปลไดใน พระพรหมราชปญญา, รตนพมพวงศ

ตานานพระแกวมรกต (พระนคร : โรงพมพชวนพมพ, 2510.พมพในงานศพ นางผน แซพว

(พมพมล) พ.ศ.2510), 2.42 กรมศลปากร, ประชมพงศาวดาร เลม 1 (พระนคร : โรงพมพครสภา, 2506), 90-127.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 35: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

25

พงศาวดาร หมายถง วงศของผอวตาร ไดแก องคพระมหากษตรย �ÉÁ�È�°��r° ª �µ¦

ของเทพเจาในโลก43 ���Ê�¡ �«µª �µ¦ �¹�Á�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ɤ Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�­ ε��� คอ

การบรรยายถงประวตความเปนมาของพระมหากษตรย งานเขยนประเภทพงศาวดารของลาวใน

¦ ³ ¥³ ¦ �¥��¦ µ��Ä�¦ ¼��°��ε�µ�®¦ º° ¡ ºÊ��»��¦ ¤���n°��É�³ Á� É¥�¤µÄ�o�εª nµ�¡ �«µª �µ¦ �Á¤ºÉ°

¨ µª ° ¥¼n£µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�Å�¥Ä�­ ¤ ¥¦ ��µ �É�5 ¡ ºÊ��»��¦ ¤®¦ º°�ε�µ��»��¦ ¤��¹�Â�¦ ¦ ¼�Á�È�

­ nª �®�¹É��°�¡ �«µª �µ¦ Á¤º° �oµ��oµ���¡ �«µวดารเมองเวยงจนทน พงศาวดารเมองหลวงพระบาง

เปนตน งานเขยนประเภทพงศาวดารลาวในสมยอาณาจกรลานชาง จงปรากฏในรปแบบของตานาน

®¦ º° ¡ ºÊ��»��¦ ¤���¹É�Á�È�®¨ ��µ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É��ª ·�µ�µ¦ มกจะนาไปใชอางองอยเสมอ

¦ ª ¤ �Ê�เ ปนฐานขอมลสาค ญใหก บงานเขยนทางประว ตศาสตรของนกวชาการลาว รน

บกเบก เชนมหาสลา วระวงสดวย จากการศกษาของ­ »Á����á �·­ µ��¡ �ª nµ¤ �Ê�®¤��39 ฉบบ44

­ nª �Ä®�n¤ Á�ºÊ° ®µ�oµ¥����°��µ��Ê�µ����¥�Á�È��µ¦ ��°� ³ Â�n�Á¡ ·É¤Á�·¤Ä�Â�n ³ ¦ ��µ �

���Ê��ε�µ��»��¦ ¤�Ê��39 ����Á¤ºÉ°�夵���»nมเรยงลาดบตามอายสมยจงสามารถจดกลมได

���Ê

1. �ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª �����ÉÁ�nµ�É­ »��

�º°������ÉÄ�o�ºÉ° ª nµ�“ขนบรม” ขอความในตอนทายระบวา “มนตรเทพภา” เปนผแตงตานานขนบรม

����ÊÄ���³ �É¡ �µÅ�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·ÍÂ�nนแผวทรงครองราชย45 �ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥

¡ �µÅ�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ¥��¦ µ��Ä��ºÉ° ° ºÉ��oª ¥�Á�n��“¨ ε¡ ºÊ��»��¦ ¤ ” �¹É�Á�È�����É�¦ µ��r

43 ธงชย วนจจะกล, “ผรายในประวตศาสตรไทย กรณพระมหาธรรมราชา ผรายกลบใจ

หรอ ถกใสความโดย plot ของนกประวตศาสตร,” ใน พระมหาธรรมราชากษตราธราช (กรงเทพฯ:

สานกพมพมตชน, 2546), 146-183.44 �µ����Ä�o�ºÉ° ª nµ�“นทานขนบรม” �°��µ��Ê¥��¦ µ��Ä��ºÉ° ° ºÉ��Á�n��“¡ ºÊ�¡ ¦ ³ �µ�”

“¡ ºÊ�Á¤º°�¡ ª ��»��¦ ม” “ตานานเมองหลวงพระบาง” “พงศาวดารเมองหลวงพระบาง” “พงศาวดาร

เมองลานชาง”Á�È��o���»���� oª ��nµª �¹�Á¦ ºÉ° ��°��»��¦ ¤ ª nµÁ�È��o�ª �«r�°��¬�¦ ·¥r µª �

รายละเอยดของตานานขนบรม หรอ นทานขนบรมแตละฉบบโปรดดใน Souneth Phothisane, “The

Nidan Khun Borom: Annotated Translation and Analysis” (Ph.D. dissertation, The University of

Queensland,1996), 29-82.45Souneth Phothisane, “The Nidan Khun Borom: Annotated Translation and

Analysis,” 31-32.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 36: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

26

®ª �εÅ�o��°��¹Ê�Á¤ºÉ°�»«�¦ µ��1252 (ค.ศ. 1890 หรอ พ.ศ. 2433)46 �°��µ��Ê¥�¤����É�oµ¥��

“¨ ε¡ ºÊ��»��¦ ¤ ” Â�nÄ�o�ºÉอวา “¡ ºÊ��»��¦ ¤�¼�­ °��µ�Ä�µ�ª �«¦ ¬³ Á�¬” 47

2. �ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµª ·�» ¦ µ�Å�oÂ�n����É¡ ¦ ³ ¤®µÁ�¡ ®¨ ª � ³

¡ ¦ ³ ¤®µ¤��­ ·��·Á�È��¼oÂ�n���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r� ³ �ª ��° »Á��«��µ�Å�o��°� ³ Å�oÁ¡ ·É¤Á�·¤

�ºÉ° �ε�µ�����ʪ nµ�“�·�µ��»��¦ ¤ ¦ µ�µ�·¦ µ�����É1 ����Ê�Á�·¤�°��¦ ³ ª �·« µ­ �¦ r µª ”

Á�ºÉ°��µ�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ rÁ�ºÉ° ª nµÁ�È��·�µ��»��¦ ¤����ÉÁ�nµ�É­ »��� ³ Å�oÄ�oÁ�È��µ��o° ¤¼­ ε��

ในการเขยนพงศาวดารลาวในเวลาตอมา48 �ε�µ��»��¦ ¤����Ê�µ¥­ »���«¦ ­ ¤ ª �«r�Á�oµ®�oµ�ÉÄ�

หอสมดแหงชาตไดแปลเปนภาษาไทยจากตนฉบบใบลานภาษาลาว กรมศลปากรไดตพมพเผยแพร

Ä��¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ �£µ��É�70 Á¤ºÉ° พ.ศ. 2484 Ä��ºÉ° ª nµ“�·�µ�Á¦ ºÉ°��»��¦ ¤ ¦ µ�µ”49

3. �ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ �µÂ­ �­ »¦ ·��¦ r���ε�µ�����ÊÄ�o�ºÉ° ª nµ“นทานขน

บรม” เปนการคดลอกตานานขนบรมสมยพระเจาวชลราช แล³ Á¡ ·É¤Á�·¤Á�ºÊ°�ª µ¤ ¤µ���¹�¦ ��µ

พญาแสนสรนทร50 �ε�µ��»��¦ ¤����Ê­ ¤µ�·���®�¹É��°���³ ­ ε¦ ª ��°��µ¥�µª �Å�oÂ�Á�È�

£µ¬µ  ¦ É�Á«­  ³ �¡ ·¤ ¡ rÁ�¥Â¡ ¦ nÄ�  ¦ É�Á«­ Á¤ºÉ° ค.ศ. 1898 Ä��ºÉ° ª nµ�“Histoire du Pays de Lan-

Chhang, Hom Khao (Millions d’ éléphants et Parasol Blanc) Luang-Prabang et Viang-Chan.51

4 . �ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ ª ¦ ª �«µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ����ºÉ°Á¦ ºÉ°��º°�“ขนบรม” ความใน

�°��oµ¥�°��ε�µ�Á�È�Á¦ ºÉ°��°��µ¦ �ε­ ��¦ µ¤Â¥n��·�¦ µ�­ ¤��·¦ ³ ®ª nµ�¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µÂ ³ ¡ ¦ ³ ¦ µ�

ð ¦ ­ ��º° ¡ ¦ ³ ª ¦ �·�µÂ ³ ¡ ¦ ³ ª ¦ ª �«µ�·¦ µ���oµ¥�É­ »�¡ ¦ ³ ª ¦ �·�µยกราชสมบตใหพระวรวงศาธราช

46Souneth Phothisane, “The Nidan Khun Borom: Annotated Translation and Analysis,”

32-33.47 Ibid., 34.48 Ibid..49 �¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É�70 �·�µ�Á¦ ºÉ°��»��¦ ¤ ¦ µ�µ�¡ �«µª �µ¦ Á¤º° �oµ��oµ�(พระ

นคร : โรงพมพพระจนทร, 2484. พมพในงานพระราชทานเพลงศพหมอมเจาหญงคอยทา ปราโมช

��Á¤ ¦ »ª �Á�¡ «·¦ ·��¦ µª µ­ ª ��É��26 มนาคม พ.ศ. 2484), 71-132.50Souneth Phothisane, “The Nidan Khun Borom: Annotated Translation and

Analysis,” 37.51 Ibid.,39-41.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 37: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

27

�n°��É�³ �¦ �®�Å�¥�Á¤º° �³ �¦ Á¤ºÉ°�» «�¦ µ��962 (ค.ศ. 1600/พ.ศ. 2143)52 �ε�µ�����Ê�¥�

�¦ µ��Ä��ºÉ° ° ºÉ�° ��Á�n��“ขนบรมผกสองของวดปาบานแกน”53

5. �ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ ®¤n° ¤Â�oª ��ºÉ° Á¦ ºÉ°��º°�“¡ ºÊ�Á¤º°�¡ ª ��»��¦ ¤ ”

Á�ºÊ°�ª µ¤�nµª �¹��ε�µ��»��¦ ¤� ³ ¨ ε���¬�¦ ·¥r µª �Ê��É®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ� ³ Á¤º°�¡ ª ��Á�ºÊ°�ª µ¤

­ ·Ê�­ »�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ ®¤n° ¤Â�oª Á¤ºÉ°�» «�¦ µ��1627 �ε�µ�����ʤ�µ¦ ��°�Á¤ºÉ°�»«�¦ µ��1269

(ค.ศ.1907/พ.ศ.2450)  ³ Ä�o�ºÉ° Á¦ ºÉ°�ª nµ�“¡ ºÊ��ε�µ��·�µ�Á�¥���Á�¥��°�Á�¥��ª µ� ³ ­ µมแสน

ไทไตรยะอมานธบด สตนาคนหต อตมบร ศรลานชาง”54

6. �ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥³ ª �«µ���ºÉ° Á¦ ºÉ°��º°�“¡ ºÊ��»��¦ ¤ ” แตง

โดยหวพนเมองบน ในปจลศกราช 1018 (ค.ศ.1656/พ.ศ.2199) Á�ºÊ°�ª µ¤��­ ·Ê��Ä�­ ¤ ¥พระเจา

­ »¦ ·¥³ ª �«µ���ε�µ�����Ê�n° ¤µÅ�o¤�µ¦ ��°� ³ Á¡ ·É¤Á�·¤Á�ºÊ°�ª µ¤¨ �¤µ���¹�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµมนธาต

ราช และตอมาพระยาประชากจกรจกร(แชม บนนาค) ไดปรวรรตเปนภาษาไทย กรมศลปากรได

�¡ ·¤ ¡ rÁ�¥Â¡ ¦ nÄ��ºÉ° Á¦ ºÉ°�ª nµ�“พงศาวดารลานชาง ตามถอยคาในฉบบเดม” �¹É�Ä�Áª ¨ µ�n° ¤µÅ�o¤�µ¦

Â�n�Á¦ ºÉ°�¦ µª �¹Ê�Á¡ ·É¤Á�·มจนถงเหตการณในสมยพระจลจอมเกลาเจาอยหว ในปจลศกราช 1232

(ค.ศ. 1870/พ.ศ. 2413)  ³ Å�o�¡ ·¤ ¡ rÁ�¥Â¡ ¦ nÄ�®��­ º°�¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ �£µ��É�11 Ä��ºÉ° Á¦ ºÉ°�ª nµ�

“พงศาวดารเมองหลวงพระบาง”55 �°��µ��ÊÄ�¦ ��µ Á�oµ­ »�Á�¬¤ กไดมการคดลอกตานานขน

บรมฉบบหวพนเม°��»�° ��¦ Ê�®�¹É��Ã�¥Ä�o�ºÉ°�ε�µ�ª nµ�“ตานานหลวงพระบาง” Ã�¥Á¡ ·É¤Á�·¤

Á�ºÊ°�ª µ¤���¹�¦ ��µ Á�oµ­ »�Á�¬¤ 56 �n° ¤ µÄ�­ ¤ ¥Á�oµ���¦ µ���ÈÅ�o¤ �µ¦ �� °�¨ ³ Á¡ ·É¤ Á�·¤

Á�ºÊ°�ª µ¤���¹�ค.ศ. 1898 (พ.ศ. 2441) Ã�¥Ä�o�ºÉ° ª nµ�“ตานานเมองหลวงพระบาง”57

7. �ε�µ��»��¦ ¤ �ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Å�¥° ��rÁª o���ºÉ° Á¦ ºÉ° ��º° �“นทานขนบรม”

Á�ºÊ°�ª µ¤Á®¤º°�����ÉÂ�n�Ã�¥¡ ¦ ³ ¤®µÁ�¡ ®¨ ª �� ³�¡ ¦ ³ ¤®µ¤��­ ·��·�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµª ·�» ¦ µ�

Â�nÅ�o¤�µ¦ Â�n�Á�ºÊ°�ª µ¤Á¡ ·É¤Á�·¤���¹�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Å�¥°��rÁª o58

52 Souneth Phothisane, “The Nidan Khun Borom: Annotated Translation and Analysis,”

43-44.53 Ibid., 44.54 Ibid., 47-48.55 Ibid.,52-60.56 Ibid., 55.57 Ibid., 59.58 Ibid., 49-51.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 38: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

28

8. �ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµ�·É��·­ ¦ µ���ºÉ° Á¦ ºÉ°��º°���ดนเมองหลวงพระ

�µ�¦ µ��µ�«¦ ­ ��µ��®»�° »�¤ ¦ ���»¦ ¸ oµ��oµ���ε�µ�����ʤ ®¨ ��µ�ª nµÂ�n��¹Ê�Á¤ºÉ°�»«�¦ µ�

1247 (ค.ศ. 1885/พ.ศ. 2428)59

9. �ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥Á�oµ�ε­ »��Á�ºÊ°�ª µ¤ ­ ·Ê�­ »�Ä��ค.ศ. 1874 (พ.ศ. 2417)

�ºÉ° Á¦ ºÉ°��º°�“พงศาวดารเมองหลวงพระบาง”60 �ε�µ�����ÊÅ�o¤�µ¦ Â�n�Á¡ ·É¤Á�·¤ ° ��¦ Ê�Ä��1898

(พ.ศ. 2441) Ä�o�ºÉ° Á¦ ºÉ°�ª nµ�“พงศาวดารเมองลานชาง”61

10. �ε�µ��»��¦ ¤ �ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥Á�oµ« ¦ ­ ª nµ�ª �«r��º° Á¦ ºÉ° ��“พงศาวดารลานชาง”

�¹É��nµª �¹�ε��Á®�»�µ¦ �r�Ê�Â�n�»��¦ ¤���¹�­ ¤ ¥Á�oµ« ¦ ­ ª nµ�ª �«rÄ��1904 (พ.ศ. 2447) ตอมา

¡ ¦ ³ ¥µ�¦ ³ ¤ ª ¨ ª ·�µ¡ ¼Å�o�εÅ�Á¦ ¥�Á¦ ¥�Ä®¤n ³ �Ê��ºÉ° ª nµ�“พงศาวดารเมองลานชางและลาดบสกล

สทธสารบตร ราชตระกลลานชางเวยงจนทน” 62 �°��µ��ÊÄ�­ ¤ ¥Á�oµ«¦ ­ ª nµ�ª �«r¥�Å�o¤�µ¦ Á¦ ¥�

Á¦ ¥��ε�µ��»��¦ ¤�¹Ê�Ä®¤nÄ��ºÉ°�“พงศาวดารแหงประเทศลาว คอ หลวงพระบาง เวยงจนทน เมอง

พวน และจาปาสก” Á�ºÊ°�ª µ¤�oµ¥���ε�µ��»��¦ ¤���®ª ¡ �Á¤º°��»��Â�nÁ¡ ·É¤Á�·¤ ¨ ε���ª µ¤¤µ

จนถงสมยการแตกแยกของลาวออกเปนสามอาณาจกร63 ตอมาในป 1933 ไดมการเรยบเรยงตานาน

�»��¦ ¤�¹Ê�° ��¦ Ê�Ã�¥Ä�o�ºÉ° ª nµ�“¡ ºÊ�Á¤º° �oµ��oµ�”64

ตานµ��»��¦ ¤�Ê��39 ฉบบ สามารถแบงตามจารตการเขยนได 3 ประเภท คอ การเขยน

ในรปแบบของตานานหรอนทาน พงศาวดาร และรปแบบของจดหมายเหต โครงสรางของตานาน

�»��¦ ¤Â�n�° °�Á�È�­ µ¤ ­ nª ���º°�­ nª �¦ �Á�È��ε�µ�Á�É¥ª ��Â�� ³ �»��¦ ¤ �¹É�Á�È�อดตอน

ไกลá o��ÉŤn¤ Áª ¨ µ° ¥nµงชดเจนแนนอน (�ε�µ��»��¦ ¤�µ����Á¦ ·É¤�o��oª ¥Á¦ ºÉ°�¦ µª �µ¦ Á­ �È�

ดนแดนลานชางของพระพทธเจา) ­ nª ��É­ °�Á�È�Á�ºÊ° ®µ­ nª ��ÉÁ�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä�¥»��°��»� °  ³

¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �Ê�Á�È�¡ ¦ ³ ° ��r�¹É��º° Á�È��o�ª �«r�°��¬�¦ ·¥r µª ��¨ ³ ­ nª ��É­ µ¤ Á�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª �µ�

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ɤ ¸ ε��Áª ¨ µ�É��Á���Á¦ ·É¤�o��Ê�Â�n�εÁ�·��°�¡ ¦ ³ Á�oµ¢oµ�»n¤Ä��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�14

เปนตนมา

59 Souneth Phothisane, “The Nidan Khun Borom: Annotated Translation and Analysis,”

51-52.60 Ibid.,60-61.61 Ibid..62 Ibid., 63.63 Ibid.,64-65.64 Ibid., 65-66.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 39: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

29

Á�ºÊ° ®µ­ nª �¦ � ³ ­ nª ��É­ °��Á�È�­ nª ��ÉŤn¤ ¤ ·�·�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á¡ ¦ µ³ Ťn¤ Â�ª �·�

�µ��oµ�Áª ¨ µ��Ä���³ �ÉÁ�ºÊ° ®µ­ nª ��É­ µ¤�¹É�Á�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª �µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á�È�­ nª ��É­ ¤ ¡ ��rกบ

มตของเวลาอยางชดเจน Â�ª�·�Á¦ ºÉ°�Áª ¨ µ�ÉÁ�É¥�Å��ÊÁ�È��¤µ�µ�° ·��·¡ ¨ �°�¡ »��«µ­ �µ ��·

Á�¦ ª µ��ÉÁ�oµ¤µÂ���É�ª µ¤Á�ºÉ° �Ê�Á�·¤��¹É�­ ³ �o°�Ä®oÁ®È��µ�¦ ³ ��«�¦ µ�Ä��ε�µ��»��¦ ¤�ÉÄ�o

ระบบเดยวกนคอ จลศกราช อทธพลของศาสนาพทธเถรวาทกอใหเกดจารตของการบนทก

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÂ��¡ »��Á�¦ ª µ���ɤÂ�ª �ª µ¤�·�Ä��µ¦ ���¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ° ��¬�³ ��º°��µ¦ �

ตานานและ¡ �«µª �µ¦ ��¹É�Á�È� �¬�³ ¦ nª ¤�°�¦ ��ÉÅ�o¦ �° ·��·¡ ¨ ¡ »��«µ­ �µ�µ���µ��Å�oÂ�n��

มอญ พมา ไทย เขมรและลาว65

¤ oª nµÁ�ºÊ° ®µ­ nª ��ÉÁ�È��ε�µ��³ Á�È�­ nª ��ÉŤn¤ ¤ ·�·�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Â�n�ÈÁ�È�­ nª ��ɤ¸

ความสาคญตอการศกษาลกษณะทางสงคมของลาวในยคแรกๆ66 โครงสรางของตานานขนบรมใน

­ nª �¦ ��ɪ nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��¦ ³ ª �·�ª µ¤Á�È�¤µ�°����µ�· µª ��Ã�¥�µ¦ ÁnµÁ¦ ºÉ°��nµ��ε�µ�Á¦ ºÉ°��ÎʵÁ�oµ

�»���¹É�Ánµ�¹��εÁ�·��°����µ�· µª  ³ �»n¤�nµ���¤»�­ ะทอนใหเหนความสมพนธระหวางกลมชาต

¡ ��»r�nµ�Ç�°��»n¤��Ä��¦ ·Áª � »n¤�ÎʵÃ���°��µ��ɤ�o��εÁ�·�¦ nª ¤���

�ε�µ��ÎʵÁ�oµ�»�°�·�µ¥�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r�°��¼o��Ä��·�Â��Â���ʪ nµ¤�εÁ�·��µ��ÎʵÁ�oµ

ผลเดยวกน แตขณะเดยวกนกมความแตกตางกน Á�ºÉ°��µ�Â��Ä�oÁ®¨ È�Á�µ³�ÎʵÁ�oµÄ��¦ Ê�¦ ��εĮoÅ�o

¦ ¼ÁÈ�����¼o���¹��o°�Á�¥�Á­ ¥���°°�¤µ��Á�È�Á®�»Ä®o�¼o���É°°�¤µ�µ��ÎʵÁ�oµ�»�Ä��¦ Ê��ʤ�·ª �Îʵ���º°�¡ ª�ขา

��³ �É�µ¦ Á�µ³�ÎʵÁ�oµ�»��¦ Ê��É­ °�Â��Ä�o­ ·Éª Á�µ³��¹�Å�o¦ ¼�ɤ��µ�Ä®�n��εĮo�¼o���É° °��µ�¦ ¼�oµ�­ ·Éª

เจาะมผวขาวกวา คอ พวกไท67 (Å��»n¤�nµ�Ç�¹É�¦ ª ¤�¹�¡ ª �µª �oª ¥) ���Ê��¡ ª ��nµÂ ³ ¨ µª ��¹�Á�È�

¡ É�o°����¤�εÁ�·�¦ nª ¤ ���Â�n�È­ µ¤µ¦ ��εÂ���ª µ¤Â���nµ��°�Â�n³ �»n¤Å�o�µ�­ �·ª ��°��µ��Ê

�µ¦ �É¡ ª ��nµÁ�È��»n¤�ÉÁ�·��µ��µ¦ Á�µ³ �ÎʵÁ�oµ�»��¦ Ê�¦ ���­ nª �¡ ª �µª Á�È��»n¤�ÉÁ�·��µ��µ¦ Á�µ³

�ÎʵÁตา�»��¦ Ê��É­ °���­ ��Ä®oÁ®È�Â�ª�·�ª nµ�»n¤�µ�·¡ ��»r�Ê�Á�·¤Ä�¡ ºÊ��É�¦ ·Áª��Êคอ พวกขา สวนคน

65 วนย พงศศรเพยร, “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต : กลม

�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �,” 25-26.66Souneth Phothisane, “Evolution of The Chronicle of Luang Prabang : A Comparison

of Sixteen Versions,” in Breaking New Ground in Lao History, ed. Mayoury Ngaosrivathana and

Kennon Breazeale (Chiang Mai : Silkworm Books, 2002), 73-93.67 พทร มลวลย, ¡ ºÊ��»��¦ ¤ ¦ µ�µ�·¦ µ����®¤µ¥�¦ ¦ ¤ «µ­ �¦ r�»��¼¦ ¤�� ³ «�Å�¥

โบราณ,( ม.ป.ท., ม.ป.ป. พมพÁ¡ ºÉ°Á�È�Á�¥¦ �·Â ³ ­ ���ª µ¤¥·��Ä�¤��ª µ¦ ³ �É�°µ�µ¦ ¥r¡ ·�¼¦ ��¤¨ ·ª ´ ¥r

Å�o¦ �¡ ¦ ³ ¦ µ��µ��¦ ·��µ��¦ �»¬����·��·��·¤ «��·Í�­ µ�µ�µ¦ ¹�£ µ¬ µÅ�¥�£µ�ª ·�µ£ µ¬ µ

ตะวนออก มหาวทยาลยศลปากร, 17 ธนวาคม พ.ศ. 2530),19-20 .

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 40: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

30

¨ µª Á�È��»n¤�ÉÁ�oµ¤µ° ¥¼nÄ�¡ ºÊ��É�ÊÄ�£µ¥®¨ ���¹É�Á¦ ºÉ°��Ê�¦ µ��° ¥¼nÄ��ε�µ��»��¦ ¤�°��É�nµª �¹�

Á¦ ºÉ°��»�° ¨ �¤µ�Ê�Á¤º°��ª µ oµ��oµ��ÉÁ�¥���Á�¥��°���ขนลอตองสรบกบขากนฮาง Á¤ºÉ°�»�°ชนะ

จงไลขากนฮางไปอยภเลาภคาและกลายเปนขาทาสไป68 �µ��±µ��¹�Á�È��ª Â���°�¡ ª ��nµ�¹É�Á�È�

�»n¤���É° ¥¼n° µ«¥¤µ�n°���n°��É�³�¼�¡ ª �µª ��Å nÅ�° ¥¼nÄ�Á��¡ ºÊ��É­ ¼�

�ε�µ�Á¦ ºÉ°��ÎʵÁ�oµ�»��°��µ��³ Á�È�­ nª �®�¹É�ของตานานขนบรมแลว ยงปรากฏอยใน

พงศาวดารเมองแถงดวย �ε�µ��ÎʵÁ�oµ�»�­ ε�ª ��ÊÁnµª nµÁ�¡ ¥�µ�Ê��5 °��r¡ ¦ o° ¤�Ê��µ�Á�¡ �·�µ �

¤µÁ�·�Á�È�¤�»¬¥r�Ã�¥Á�¦ ¤ ·�¦ nµ�Á�È��ÎʵÁ�oµ�»��É���¤µ��£¼Á�µÄ�o��Á¤º°�Â���Á¤ºÉ°�ÎʵÁ�oµÂ��° °�

�È�¦ µ��Á�È�¤�»¬¥rÁ�nµ¡ ��»r�nµ�Ç��º°��nµÂ�³ Á�È��»n¤�É° °�¤µ�n°���µ��Ê��¹�Á�È�กลมไทดา ลาว ฮอ

และแกว(เวยดนาม) ตามลาดบ69 Ã�¦ �Á¦ ºÉ°��ÎʵÁ�oµ�»��° �µª  ³ Å��ε��É�oµ¥���Ê�­ ��Ä®oÁ®È�

�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r�µ�ª ���¦ ¦ ¤�°��»n¤���µ�·Å��¦ ·Áª � µª  ³ Áª ¥��µ¤�°�Á®�º°��ɤ�ª µ¤Á�ºÉ°

 ³ à ��«�r�É�¦ ���ª nµ��nµ®¦ º°�¤»Á�È��»n¤���ÉÂ���nµ�° °�Å��Â�n�È¥° ¤ ¦ �ª nµÁ�È��»n¤�É° ¥¼n° µ«¥

Ä�¡ ºÊ��É�¦ ·Áª ��ʤµ�n°� ³ Á�È��»n¤�ɤ�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��rÄ�o�·����»n¤�µª ¨ µª  ³ �µª Å��ε�

นอกจากÁ¦ ºÉ°��ÎʵÁ�oµปง�É�nµª �¹�Á¦ ºÉ°��εÁ�·��°��µª ¨ µª Âลว ตานานขนบรมยงอธบาย

ความสมพนธระหวางบานเมองสาคญตางๆ Ä��¬�³ �ÉÁ�È�¡ É�o°����Á¦ ºÉ°��É�¦ µ��Ä��ε�µ��¹�

แสดงผานสญลกษณวาขนบรมมลกชายจานวนเจดคน ตอมาÅ�o­ n�¼��µ¥�Ê�เจดไปปกครองบานเมอง

ตางๆ ไดแก ขนลอ�¹É�Á�È�¼��µ¥��Ã�Å�o���¦ °�Á¤º°��ª µ®¦ º° ®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���»�¥É�µ µ��¦ °�

เมองหวแต(สบสองพนนา) สามจสงครองเมองแกว (®ª ¡ ��Ê�®oµ�Ê�®�) ไสผงครองเมองยวนโยนก

(ลานนา) �ɪ ° ·��¦ °�Á¤º°�° Ã¥�¥µ���มครองเมองเชยงคม และเจดเจองครองเมองพวน เมองสาคญ

�nµ�Ç�É�»��¦ ¤ ­ n�¼��µ¥�Ê�Á�È�Å����¦ °��Ê� oª �¨ oª Â�nÁ�È�Á¤º°�­ ε��¦ nª ¤ ­ ¤ ¥���Ê�­ ·Ê��

ความสมพนธในลกษณะบาน¡ ÉÁ¤ º°��o°�Á�n��Ê ปรากฎอยในเหตการณทางประวตศาสตรวาเจานาย

Ä�¦ µ�­ ε���nµ�ÇÁ®¨ nµ�ʤ��³ Á�É¥ª �°�Á�È�Á�¦ º°�µ�·���nµ��µ¦ Â�n��µ�

®¨ ��µ�ÁnµÁ¦ ºÉ°��nµ�° ��° �Å�á o� ��Á�oµ­ ¼n¥»��°��»� °  ³ ¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �Ê�Á�È�°��r

�¹É��º° ª nµÁ�È��o�ª �«r�°��¬�¦ ·¥r oµ��oµ��Á�ºÊ° ®µ­ nª ��É­ µ¤�°��·�µ��»��¦ ¤�¹�Á�oµ­ ¼nÁ¦ ºÉ°�¦ µª �µ�

ประวตศาสตร�ɤ ¸ ε��Áª ¨ µ�É��Á���

68 กรมศลปากร, ประชมพงศาวดารฉบบกาญจนาภเษก เลม 9 (กรงเทพฯ : กอง

วรรณกรรมและประวตศาสตร, 2545), 148.69 �¦ ³�»¤¡ �«µª �µ¦ £µ��É�9 พงศาวดารแถง (พระนคร : โรงพมพโสภณพพรรฒธนากร,

2461. พมพในงานปลงศพพระยานรนารถภกดศรรษฎากร (เอม ณ มหาไชย) ปมะเมย พ.ศ. 2461),

78-80.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 41: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

31

�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ­ ¤ ¥° µ�µ�·�¤   ¦ É�Á«­

Ä��nª ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�19 Å�oÁ�·��µ¦ Á� É¥�Â���É­ ε��Ä��»n¤���Ê��ε�°�¥»Ã¦ ��

Â�ª�·��°��µª ¥»Ã¦ ��É����Ä®oÁ�·��µ¦ �o�®µ�·�Â��Ä®¤n ³ Ä®o�µ¦ «¹�¬µÂ�n�¦ ³ �µ���É° ¥¼nÄ�

ดนแดนหางไกล70 ­ ·É�Á®¨ nµ�Ê�εÅ�­ ¼n ��·° µ�µ�·�¤��Ã�¥¤ �µ¦ Â�n�����° ¥nµ��»Á�º°�¦ ³ ®ª nµ�

° ��§¬Â ³   ¦ É�Á«­ ���·�Â��Ä�Á°Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�oÁ�È�Á�oµ®¤µ¥�É­ ε���°��Ê�­ °��µ�·�Ã�¥¤¸

ทรพยากรเปนแรงจงใจอนสาคญ

  ¦ É�Á«­ Å�oÁ�oµ¤µ¤���µ�Ä�µª ®¨ ��µ��ÉÁ�oµ¥¹��¦ °�Áª ¥��µ¤Å�o­ εÁ¦ È�Á¤ºÉ°�.ศ.188571

  ¦ É�Á«­ Ä�o�Ã¥�µ¥Â�n�Â¥� ³ ���¦ °��Ã�¥Á�oµ¤ µ�Ê�«¼�¥r�µ��°��µ¦ ���¦ °��ÉÁª ¥�����r�

Ä���³ �É�µ¦ ���¦ °�Ä�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ��Ê��¥�Ä®o° ε�µ���Á�oµ�¼o�¦ °�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���­ nª �Ä�Á��

จาปาศ��·Í�Ê��  ¦ É�Á«­ ¥�Ťn­ µ¤µ¦ �Á�oµÅ����µ¦ ���¦ °�Å�o° ¥nµ�Á�È��µ��Á�ºÉ°��µ�Á�ºÊ° ¡ ¦ ³ ª �«rÄ�

�ε�µ«��·Í¥��¼�¡ �° ¥¼n��¦ µ�­ ε��Å�¥��  ¦ É�Á«­ �¹�Áº°�Áª ¥�����rÁ�È�«¼�¥r�µ�Ä��µ¦ �¦ ·®µ¦ �

Áª ¥�����r�¹�Å�o¦ ��µ¦ �¼¦ �³ �¹Ê�Ä®¤n®¨ ��µ¦ ¦ »�¦ µ��°�Å�¥�¦ Ê�­ ��¦ µ¤Á�oµ°�»ª �«r��  ¦ É�Á«­ Å�o

��ª �µª Á�oµÁ�È�­ nª �®�¹É��°�° µ�µ�·�¤° ·�Ã����®¦ º° Á�È�° µ�µÁ���É�¥µ¥° °��µ�Áª ¥��µ¤��oª ¥

Á®�»�ÊÁ°����µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÄ��nª ��Ê�¹�Á�o�Å��ÉÂ�ª �·�ª nµÃ���³ �µ�ɤ ¦ nª ¤ ��Å�o

�ε®��Ä®o  ¦ É�Á«­ Å�oÁ�oµ¤µ¦ nª ¤¤ º° ��µª Ä��µ¦ ¢ºÊ�¢¼�¦ ³ Á�« 72

�ª ° ¥nµ��É��É­ »���º°���µ��°��Roland Meyer (โรลองต เมเยอร) Á¦ ºÉ°��Le Laos �¹É�

�¡ ·¤ ¡ rÄ�±µ�° ¥�Á¤ºÉ° ค.ศ. 1930 Á¤Á¥° ¦ rÅ�o­ ���«�³ ª nµ  ¦ É�Á«­ Å�oÁ�oµ¤µ¤���µ�­ ε��Ä��µ¦

¢ºÊ�¢¼Áª ¥�����r�¹Ê�Ä®¤n®¨ ��µ¦ Á�µ�ε µ¥�°�­ ¥µ¤Ä�­ ��¦ µ¤Á�oµ°�»ª �«r�  ¦ É�Á«­ �¹�Á�È��¼o�ε

สนตภาพแ¨ ³ �ª µ¤ ­ εÁ¦ È�¤µ­ ¼n µª ��°��µ��Ê¥�¥��¦ ��°��Auguste Pavie (ออกสต ปาว) วาเปนผ

�É��³ Ä��µª ¨ µª  ³ ­ °�Ä®o�µª ¨ µª ¦ �  ¦ É�Á«­ ��¤µ¥µ��·Á�É¥ª ���µª Å�o¦ ��µ¦ Á�o�¥Îʵ�oª ¥ª ¦ �¦ ¦ ¤

ในการปองกนเมองหลวงพระบางจากการบกรกของฮอ �µ¦ ���¦ °��°�  ¦ É�Á«­ Ä� µª �¹�Á�È�

70 Martin Stuart-Fox, “Historiography, Power and Identity: History and Political

Legitimization in Laos,” in Contesting Visions of the Lao Past : Lao Historiography at the

Crossroads,79.71 สด จอนเจดสน, �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÁª ¥��µ¤�Ê�Â�n­ ¤ ¥° µ�µ�·�¤  ¦ É�Á«­ �¹����»��

(กรงเทพฯ : โครงการเผยแพรผลงานวชาการคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย,2544), 27.72 Stuart-Fox, “Historiography, Power and Identity: History and Political Legitimization in

Laos,” 78.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 42: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

32

เสมอ��µ¦ ¥»�·Á®�»�µ¦ �rÁ ª ¦ oµ¥Â ³ Á�È��µ¦ Á�·�Ä®¤n�°��¦ ³ Á�«¨ µª ��µª ¨ µª �¹�Å�o¦ ��µ¦ ­ É�­ °�

Ä®oÁ�ºÉ° ª nµ¡ ª �Á�µ�µ�  ¦ É�Á«­ ŤnÅ�o73

��µ��°���ª ·�µ�µ¦ �µª   ¦ É�Á«­ �É­ ε��° �Á¦ ºÉ° �®�¹É���º°���µ��°���Paul Le

Boulanger (พอล เลอ บลงเชต) Á¦ ºÉ°��Histoire du Laos Francais : essai d’une étude

chronologique des principautés laotiennes �¹É��¡ ·¤ ¡ rÁ¤ ºÉ° ค.ศ. 1931 ®��­ º° Án¤�Ê�nµª �¹�

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�° �µª �Ê�Â�n¥»��n°��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r���¹�Á®�»�µ¦ �r����Á¤ºÉ°��.ศ. 1921 ®��­ º° Án¤�Ê

Å�o¦ ��µ¦ ¥° ¤ ¦ �ª nµÁ�È�Á°�­ µ¦ �É­ ¤�¼¦ �r�É­ »��Ä��¦ ¦ �µ®��­ º° �É�µª �nµ��µ�·Á�¥�Á�É¥ª ��

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª Ä���³ �Ê�Ã�¦ �­ ¦ oµ��°��µ���Â�n�Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�° °�Á�È�­ µ¤ ­ nª ��Å�oÂ�n�­ nª ��ɪ nµ

�oª ¥Á¦ ºÉ°�¦ µª �n°��µ¦ �n° �Ê�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��­ nª ��É�nµª �¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÄ�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ�และ

­ nª ��É�nµª �¹��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ภายห¨ ��µ¦ Á�oµ�¦ °��¦ °��°�  ¦ É�Á«­ ����¹�เหตการณใน ค.ศ.

1921 �¹É�Á�È�­ nª ��É�¼oÁ�¥�Ä®o¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�¤µ��É­ »���Á�ºÉ°��µ�Á�È��o° ¤ ¼¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�

° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�µ�Á�¥��°��¼�Á��r��È¥���Á�o�Å��ÉÂ�ª �·�ª nµ  ¦ É�Á«­ Á�È��¼o�ÉÁ�oµ¤µ�nª ¥

ลาวใหมความเจรญกาวหนาทดเทยมชาต° ºÉ�

การศกษางานเขยนทางประวตศาสตรของลาวกอนสมยมหาสลา วระวงส จาเปนตอง

«¹�¬µ®¨ ��µ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ÉÁ�É¥ª �o°� ³ ¡ ��µ�µ¦ �°��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�·¡ ��r µª Á­ ¥�n°��

หลกฐานทางประวตศาสตร ไดแก เอกสารรวมสมยประเภทตางๆ เชน ศลาจารก จดหมายเหตจน

 ³ ���¹��°��µª �³ ª ������°��µ��o° ¤¼¦ nª ¤ ­ ¤ ¥Â oª ¥�¤ ®¨ ��µ�° ºÉ�Ç�ÉÁ�É¥ª �o°��Á�n�����¹�

�°��µª �³ ª ���Ä�° ¥»�¥µ�Á�È��o���®¨ ��µ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÁ®¨ nµ�ÊÁ�È��o° ¤ ¼­ ε��­ 宦 ��µ¦

ตรวจสอบงานเขยนทางประวตศาสตรของลาว

การศกษาประวตศาสตรนพนธลาว เขาใจจา¦ ��µ�Á�¥��° �µª Å�o��Á���¹Ê�Á�È�­ ·É��É

�εÁ�È�Á�n�����Á¡ ¦ µ³ Á�È�¡ ºÊ��µ�­ ε��Ä��µ¦ �¦ ³ Á¤ ·��ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º°�°�Á°�­ µ¦ �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÂ�n

¨ ³ �¦ ³ Á£�� ³ �µ¦ Á¦ ¥�¦ ¼o��·�ª µ¤Á�ºÉ° ° �Á�È� �¬�³ Á�¡ µ³ �°��µ�·�Ê��Á�ºÉ°��µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª

���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Á�È���µ��ÉÁ�·��¹Ê�Ä��¦ ·���°���·�ª µ¤Á�ºÉ° �Ê�Á�·¤�Â�nÅ�o�­ ¤�­ µ�Â�ª

�µ��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÂ���³ ª ����nµ��µ�Á�¥��°����Ê����µ��Å�¥��¹���ª nµ¤�¦ ³ Á�È�

�É�o°��夵° £ ·�¦ µ¥®¨ µ¥�¦ ³ Á�È��Ťnª nµÄ�Á¦ ºÉ°�Ã�¦ �­ ¦ oµ��°��µ���Á�ºÊ° ®µ­ µ¦ ³ ��µ¦ ��ª µ¤�� ³

�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° �É�o°��¦ ³ Á¤ ·�Ã�¥Ä�o®¨ กฐานจากภายนอก

73 Stuart-Fox, “Historiography, Power and Identity: History and Political Legitimization in

Laos,” 78-81.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 43: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

����3

ภาพรวมพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

®¨ ��µ�µª Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­ ° ¥nµ�­ ¤�¼¦ �rÁ¤ºÉ°�ค.ศ. 19541 สงคมลาวเกดการ

Á� É¥�Â���¦ Ê�Ä®�n��µ¦ «¹�¬µ­ ¤ ¥Ä®¤n�É  ¦ É�Á«­ �εÁ�oµ¤ µÄ� µª ทาใหชาวลาวตองการสราง

กระแสความรกชาต ผานกระบวนการปลกฝงทางประวตศาสตร งานเขยนทางประวตศาสตรของลาว

Ä��nª ��Ê��¹�Á�È���µ��°��µª ¨ µª Á�È�­ nª �Ä®�n������µ��É­ ε���Á�n����µ�Á�¥��°���Á�oµ�室Ê�

ª ���¦ ��³�Á¦ ºÉ°��พงสาวดารชาตลาว : ความเปนมาของชาตแตดกดาบน �¹É��¡ ·¤ ¡ rÁ�È��¦ Ê�¦ �

Á¤ºÉ° ค.ศ.19612 รวมสมย��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹É��¡ ·¤ ¡ r�n°�®��­ º° Án¤�Ê­ É���

Ã�¦ �­ ¦ oµ��°�®��­ º° Á¦ ºÉ°��¡ �­ µª �µ¦ �µ�· µª �Â�n�° °�Á�È��­ µ¤ ­ nª ���º° ­ nª ��ɪ nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°�¦ µª

�n°�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ����nµª �¹��ª µ¤Á�È�¤µ�°����µ�·Å��­ nª ��É�nµª �¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª ­ ¤ ¥¨ oµ��oµ���และ

สวนเบ�Á�È���nµª�¹��ε�µ��nµ�Ç�É­ ε���Á�n���ε�µ�Á¤º°�Áª ¥������ε�µ�Á¤º°�®¨ ª�¡ ¦ ³�µ���Á�È��o�

นอกจาก พงสาวดารชาตลาว : ความเปนมาของชาตแตดกดาบน �°��Á�oµ�室Ê��วงกต

รตนะ  oª ���µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É­ ε��Ä��nª �Áª ¨ µ�Ê° �Á¦ ºÉ°�®�¹É��º°�ความเปนมาของลาว

ของอคา พมวงสา3 �¼oÂ�n�ª µ�Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�° °�Á�È�­ µ¤ ­ nª ���º° �µª ­ ¤ ¥�¹��ε�¦ ¦ ¡ r ลาวสมย

อาณาจกรลานชาง และลาวสมยสามอาณาจกร ไดแก หลวงพระบาง เวยงจนทน และจาปาสก

�o° ¤¼­ nª �Ä®�n�°�®��­ º° Á¦ ºÉ°��พงสาวดารชาตลาว และความเปนมาของลาว ผเขยนไดใชขอมล

�µ�  nµ¥Å�¥Á�È�®¨ ��Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��ɪ nµ�oª ¥�ª µ¤Á�È�¤µ�°����µ�·Å��Ê���Å�o¦ �° ·��·¡ ¨ �µ�

�µ�«¹�¬µ�o��ª oµ�°�®¨ ª �ª ·�·�¦ ª µ��µ¦ �Á¦ ºÉ°���µ��o��ª oµÁ¦ ºÉ°����µ�·Å�¥ Á�n�Á�¥ª ��Á�ºÊ° ®µÄ�

­ ¤ ¥¨ oµ��oµ� ³ �ε�µ��nµ�Ç��¹É��nµ�³ Á¦ ¥�Á¦ ¥��¹Ê�Ä®¤n�µ��ε�µ� ³ ¡ �«µª �µ¦ �ÉÁ�Èบรกษาอย

Ä�®° ­ ¤»�®n��µ�·�°�Å�¥��Á�ºÊ° ®µ®¨ �คอ ­ nª ��É�nµª �¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ� ³ ­ nª ��É

กลาวถงความเปนมาของชนชาตไท โดยมจดประสงคสาคญ คอ แสดงใหเหนประวตความเปนมา

1 A. R. Mathieu, “Chronological Table of the History of Laos,” in Kingdom of Laos :

The Land of the Million Elephants and of the White Parasol, ed. René de Berval (Limoges : A.

Bontemps Co.,Ltd.,1959),49.2Á�oµ�室Ê�ª ���¦ ��³ , พงสาวดารชาตลาว : ความเปนมาของชาตแตดกดาบน, พมพ

�¦ Ê��É�2 (เวยงจนทน : หอสมดแหงชาตนครเวยงจนทน, 2517), คานา.3อคา พรมวงศสา, ความเปนมาของลาว, ¡ ·¤¡ r�¦ Ê��É3 (ม.ป.ท., 2509).

33

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 44: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

34

° �¥µª �µ��°��µ�· µª ���¹É�Á�È�Á�¦ ºÉ°�¤º° ­ ε��Ä��µ¦ ­ ¦ oµ��¦ ³ ­ �ª µ¤ ¦ ��µ�·Ä®oÁ�·ดในหมชาว

¨ µª �Ä��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�ÉÁ¡ ·É�Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­

° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�Ä��¦ ¦ �µ�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ®¨ �Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­ ��

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Á�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É­ ε���É­ »�� ³ Å�o¦ ��µ¦

ยอมรบจากนกวชาการทางดานปร³ ª �·«µ­ �¦ r µª �Ê�£µ¥Ä��¦ ³ Á�«¨ µª  ³ �nµ��¦ ³ Á�«������Ê�Ä�

���Ê��¹�Á�È��µ¦ «¹�¬µÁ¡ ºÉ°�ε�ª µ¤Á�oµÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ä��¦ ·���°�

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�·¡ ��r���oª ¥�µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ°��r�¦ ³ �°��nµ�Ç�Ã�¥Á¦ ·É¤�µ��¦ ³ Á�È�¦ ���º°��µ¦ �ε�ª µ¤

Á�oµÄ�Á�É¥ª ���ª �¼oÁ�¥����°����¦ ·���µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ÉÁ�È����¥­ ε���n°�µ�Á�¥��¦ ª ¤ �Ê�

�»�¤»n�®¤µ¥�°��µ¦ Á�¥���µ��Ê��¹�Á�È��µ¦ ª ·Á�¦ µ³ ®rÁ�ºÊ°�ª µ¤�oµ��nµ�Ç�Å�oÂ�n�Ã�¦ �­ ¦ oµ����Á�ºÊ° ®µ�

รปแบบการนาเสนอ และอทธพลทางความคด ตามลาดบ

ภมหลงของผเขยน

มหาสลา วระวงส Á�·�Á¤ºÉ° ª ��É�1 สงหาคม ค.ศ.1905 �É�oµ�®�°�®¤ºÉ��nµ���Á¤º°�° µ�

สามาด แขวงรอยเอด (ปจจบนคออาเภออาจสามารถ จงหวดรอยเอด) บรรพบรษเปนชาวลาว

° ¡ ¥¡ ¤µ�µ�Á¤º°��ε�µ­ ��Á¤ºÉ° ° µ¥»�8 ��Á¦ ·É¤Á¦ ¥�®��­ º° Å��o° ¥���µ�É�oµ��Å�oÁ¦ ¥�¦ ¼oª ¦ ¦ ���µª �

เชน กาพยป สอนหลาน จา�µ­ É�o��¦ ª ¤ �Ê�Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�Á�oµ°�»ª �«r4 Á¤ºÉ° ° µ¥»�11 ป ไดบวชเปน

สามเณร จนสามารถอานเขยนอกษรไทนอย อกษรธรรม อกษรขอม และอกษรไทย ไดพอสมควร

®¨ ��µ��Ê�Å�oÁ�oµ¦ ��µ¦ «¹�¬µÄ�æ �Á¦ ¥��¦ ³ �µ�µ � oª �¦ ¦ ¡ �µ° ��¦ Ê�®�¹É�Á¤ºÉ°�.ศ. 1920 ตอมา

จงไดเขาศกษา�n° �É�¦ »�Á�¡ �Á¤ºÉ° ค.ศ. 1924  ³ Å�o° »�­ ¤��Á�È�¡ ¦ ³ £ ·�¬»�ɪ ���»¤ ª �µ¦ µ¤�Á¤ºÉ°

ค.ศ. 1926 �nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�É�ª �Á�È�¡ ¦ ³ £ ·�¬»Ä��¦ »�Á�¡ �Ê�Å�oÂ�n�®��­ º°�ε�°��nµ�Ç��ε�ª �¤µ��

สวนมากเปนกลอนลา ตอมาไดลาสกขาบทและเขารบราชการในหอสมดพทธบณฑตสภาของลาว

Á¤ºÉ° ค.ศ. 1931 �nª �Áª ¨ µ�ÊÅ�oÂ�n�Â��Á¦ ¥��nµ�Ç��¹Ê��Á�n��Ū ¥µ�¦ �r�µ ��Ū ¥µ�¦ �r µª �Á�È��o��

Ä��nª �­ ��¦ µ¤ à ��¦ Ê��É­ °��¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�oÁ�oµ¦ nª ¤��ª ��µ¦ �¼o�µ�· µª �Å�o¦ �

�ε®�n�Á�È�Á�µ�»�µ¦ �°�Á�oµÁ¡ �¦ µ���εĮo�o°�®��µ¦ ���»¤�µ��µ��µ¦   ¦ É�Á«­ ��¨ ³ ¨ Ê£ ¥

การเมองเขา¤µÄ��¦ ³ Á�«Å�¥��n° ¤µ�¹�Å�oÁ�oµ�ε�µ��É®° ­ ¤»�®n��µ�·�°�Å�¥�Ä�Â����o��ª oµ

ª ¦ ¦ ���Ã�¦ µ���εĮoÅ�o�o�¡ �ª ¦ ¦ ���µª Á¦ ºÉ°�­ ε����º°��oµª ±»n���oµª Á�º°���¹�Å�o�ε¦ ³ ° °�¤µ

Á�È�° �¬¦ Å�¥�¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ ��Á¤ºÉ° ค.ศ. 1943 ตอมาไดขอยายÅ��ε�µ��É®�°��µ¥ และไดรวมกบ

นกการเม°�° ­ µ����Ê���ª��µ¦ Á­ ¦ �°��¦ ³ Á�«¨ µª �Á¡ ºÉ°�n°�oµ��É�»n��Ä��ºÉ° ª nµ�“คณะลาวอสระ”

4คณะกรรมการวทยาศาสตรสงคม, มหาสลา วระวงส : ชวต และผลงาน (เวยงจน : โรงพมพ

แหงรฐ ส.ป.ป.ล, 1990), 30-33.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 45: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

35

Á¤ºÉ° ­ ��¦ µ¤ à ��¦ Ê��É­ °�­ ·Ê�­ »����¹�Å�oÁ�oµ¦ nª ¤ ���Ê�¦ ��µ ¨ µª ° ·­ ¦ ³ �¹Ê�� ³ �¦ ³ �µ«Á°�¦ µ�

�° �µª Ä�ª ��É�12 ตลาคม ค.ศ. 1945 มหาสลา วระวงส �ε¦ ��ε®�n��É�¦ ¹�¬µ

กระทรวงศกษµ�·�µ¦ �¦ ��µ ¨ µª ° ·­ ¦ ³ �ε¦ �° ¥¼nŤn�¹���È­ ·Ê�­ »���Á¤ºÉ°   ¦ É�Á«­ ��Á�oµ¥¹�µª ° ��¦ Ê��

มหาสลา วระวงส จงตองหลบหนไปพานกในประเทศไทย° ��¦ Ê��Â�n�n° ¤µÁ¤ºÉ° ¨ µª �¦ ³ �µ«Ä�o

¦ ��¦ ¦ ¤�¼�£µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�  ¦ É�Á«­ Á¤ºÉ° ค.ศ. 1947 จงกลบเขาทางานในสภาผแทนราษฎร

ข° �µª ��¨ ³ Å�o¦ �Â�n��Ê�Á�È��¦ ¦ ¤�µ¦ ª ¦ ¦ ���� ° �¤ µ�Á¤ºÉ° Á�¬ ¥�° µ¥»¦ µ��µ¦ �È¥�Á�È�

ขาราชการพเศษของกระทรวงศกษาธการ5 มหาสลา วระวงส เสยชวตดวยโรคความดนโลหตสง

Ä�ª ��É�18 กมภาพนธ ค.ศ. 1987 Á¤ºÉ° ° µ¥»�82 ป6

ประวตของมหาสลา วระวงส ขางตน แส��Ä®oÁ®È�ª nµ��nµ�Á�È��¼o�ɤ���µ�­ ε���n°

วงการประวตศาสตรลาว Á¡ ¦ µ³ ®¨ ��µ��ɵª Å�o�¦ ³ �µ«Ä�o¦ ��¦ ¦ ¤�¼�Á¤ºÉ° ค.ศ. 1947 มหาสลา

ª ¦ ³ ª �­ r�Å�o��Á�oµ�ε�µ�Ä�®�nª ¥�µ��nµ�Ç��° �µª �ɪ ¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ®�¹É��Â�n�ª ·��µ¦ �ε�µ��Ê�Â�n

ค.ศ. 1952 เปนตนมา ทานทางานในกระทรวงศกษาธการของลาว ���¦ ³ �É�Á�¬¥�° µ¥»¦ µ��µ¦

Á¤ºÉ° ค.ศ. 19637 �nª �Áª ¨ µ�ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��ε�µ�Ä��¦ ³ �¦ ª �«¹�¬µ�·�µ¦ �° �µª �Ê�Á�È��nª ��É

¨ µª Á¡ ·É�Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­ Ã�¥­ ¤�¼¦ �r�Á¤ºÉ° ค.ศ. 1954 การเมองภายในลาวยงมความ

Â��Â¥�ŤnÁ�È�° �®�¹É�° �Á�¥ª ���¦ ��µ �εÁ�È��o°�­ ¦ oµ�­ ε�¹�¦ nª ¤�µ�·�oª ¥ª ·��µ¦ �nµ�Ç��¹É�

�µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ÈÁ�È�Á�¦ ºÉ°�¤º° ­ ε���¦ ³ �µ¦ ®�¹É��Â�n��®µ�º°�®��­ º°�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�

ลาว�ɤ ° ¥¼nÄ�Áª ¨ µ�Ê��­ nª �Ä®�nÁ�È���µ��°��µª   ¦ É�Á«­ Á�oµ° µ�µ�·�¤���¹�Ťn­ °��o°����¦ ·��

ทางประวตศาสตร มหาสลา วระวงส �¹É��ε�µ�Ä��¦ ³ �¦ ª �«¹�¬µ�·�µ¦ ��¹�Á�¥�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �¹Ê�

Ä��nª �Áª ¨ µ���nµª �Ê� ³ Å�o�¡ ·¤ ¡ rÁ�È��¦ Ê�¦ �Ã�¥�¦ ³ �¦ ª �«¹�¬µ�·�µ¦ ¨ µª �Á¤ºÉ° ค.ศ. 1957 มหา

­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�o�ÊÂ��ª ��»�¦ ³ ­ ��r�°��µ¦ Á�¥��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �Ū oÄ��ε�εª nµ��

การเรยนประวตศาสตรหรอพงศาวดารของชาต เปนทางจงใจใหเกดความรก

�µ�·° ¥nµ�Â�n�oµ�Á¡ ¦ µ³ Á¤ºÉ° Á¦ µÅ�o�¦ µ�ª nµ�­ ¤ ¥�Ê��¦ ³ Á�«�µ�·บา น เ ม อ ง ข อ ง

เรามความเจรญรงเรอง มเดชานภาพแพ8ขาศกศตร เรากมความดอกดÄ���Á¤ºÉ° Å�o

ทราบวา­ ¤ ¥�Ê�ประเทศชาตของเราลมจมหรอยบยอบลงดวยเหต° ¥nµ��Ê�Ç�เราก

มความเสยใจ คดอยากแกไข และตามธรรมดาความเปนไปของประเทศบานเมองมก

5 สลา วระวงส, “ชวตผขา (อตชวประวตของขาพเจา),” ศลปวฒนธรรม 26, 10

(สงหาคม 2548) : 76-89.6 คณะกรรมการวทยาศาสตรสงคม, มหาสลา วระวงส : ชวต และผลงาน, 64-70.7 สลา วระวงส, “ชวตผขา (อตชวประวตของขาพเจา),” 89.8 คาวาแพ เปนภาษาโบราณ แปลวา ชนะ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 46: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

36

เปนไปตามรอยเกา ตวอยางประเทศลาวเราไดยบยอบลงในสม¥®�¹É��Énª �¤µÂ oª

�Ê���È¥o°�9ประเทศเราแบงแยกกน ประชาชนพลเมองและเ�oµ�µ¥�Ê�®¨ µ¥Â��

กนเปนหลายพวก บ­ µ¤�����Á¤ºÉ°Á¦ µ¦ ¼o���Ê oª �Ä����»�� ³�µ �oµ�®�oµเราก

จะไดหาทางปองกนไว �nÄ®oÁ�È��É�เปนมาแลว”10

เจตนาของมหาสลา วระวงส ในการเขยน พงศาวดารลาว ในชวงเวลาของการสรางชาต

®¨ �Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­ ��¹��¦ µ��° ¥nµ���Á��Ä��ε�ε�oµ��o���°��µ��Êมหาสลา วระวงส

¥��ÊÂ���n° Å�° �ª nµ�Ä��nª �Áª ¨ µ�°��µ¦ ¢ºÊ�¢¼�¦ ³ Á�«�µ�·�Ê���µ¦ Á¦ ¥�¦ ¼o¡ �«µª �µ¦ Á�È�­ ·É��εÁ�È�

° ¥nµ�¥·É��Á¡ ¦ µ³ �ª µ¤ ¦ ��µ�·° ¥nµ�Â�o�¦ ·��Ê��Á�·��µ¦ �µ��µ¦ Á¦ ¥�¦ ¼o¡ �«µª �µ¦ �µ�·�°�����¹É��εĮo

เกดความอตสาหะในการสรางชาตใหเจรญ11

โครงสรางพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

พงศาวดารลาว ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r���¡ ·¤ ¡ rÁ�¥Â¡ ¦ nÁ�È��¦ Ê�¦ ��Ä��ºÉ°�“พงสาวะดาน

ลาว” Á¤ºÉ° ค.ศ. 1957 Ã�¥�¦ ³ �¦ ª �«¹�¬µ�·�µ¦ ¨ µª ��µ¦ ¡ ·¤ ¡ rÁ�¥Â¡ ¦ nÄ��¦ Ê��É­ °�Ä��¦ ³ Á�«¨ µª �

Á¤ºÉ°��.ศ. 1973 ¥���Ä�o�ºÉ°�“พงสาวะดานลาว” �µ¦ ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É­ °��ʤ �µ¦ Á¡ ·É¤ขอมลบนทกการ

Á�·��µ��°��¢ µ��ª »­ �° ¢�¡ n°�oµ�µª ±° ¨ ��µ�ÉÁ�·��µ�Á�oµ¤µÄ�Áª ¥�����rÁ¤ºÉ° ค.ศ. 1641 และ

บนทกของบาทหลวงมารน Ä�¦ �­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µ� ³ ¤ �µ¦ Á¡ ·É¤���É�8 “¨ µª �¹Ê�° ¥¼nÄ�

�ª µ¤���¦ °��°�  ¦ É�Á«­ ”12 ®��­ º° Án¤�Ê�°�­ º���«»£ ³ ¤µ¦ �r��Å�oÂ�Á�È�£µ¬µÅ�¥Á�È��¦ Ê�¦ ��

Ä��ºÉ°�“พงศาวดารลาว” ตพมพ Á¤ºÉ° ค.ศ. 1985 Â�nÁ�ºÊ°�ª µ¤���Â�Á�È�£µ¬µÅ�¥­ ·Ê�­ »�Á¡ ¥�­ ¤ ¥

¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µÁ�nµ�Ê��

พงศาวดารลาว ฉบ�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Á� É¥��ºÉ° เปน “ประวตศาสตรลาว” Á¤ºÉ°

¤®µª ·�¥µ ¥Á�¥�Ä®¤nÅ�o¦ ��o�����ɤ®µ­ · µ วระวงส ไดแกไขดดแปลง Á¤ºÉ° ค.ศ. 1985 การพมพ

�¦ Ê��n° ¤ µ�Ê�Ä��¦ ³ Á�«Å�¥Â ³ �¦ ³ Á�«¨ µª ®¨ ��µ��Ê�¹�Ä�o�ºÉ°�“ประวตศาสตรลาว” ตลอดมา

9 ยอน ภาษาลาว แปลวา เพราะ, Á�ºÉ°��µ�10 สลา วระวงส, พงสาวะดานลาว (เวยงจน : กะซวงสกสาทกาน, 2500), ก.11 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��.12 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบรานเถง 1946 (เวยงจน : หอสะหมดแหงชาด, 2001),

(24) – (33).

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 47: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

37

Á�ºÊ° ®µÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ rÁ�·¤Â�n�Á�ºÊ° ®µÁ�È��7 บท13­ nª ��µ¦ ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��n° ¤µ

���¹��¦ Ê�nµ­ »�Â�n�Á�ºÊ° ®µ° °�Á�È�10 บท14 ���Ê

���É�1 ภมประเทศ วาดวยอาณาจกรโบราณในแหลมอนโดจน คอ ทวารวด หรอ ศร

วชย และอาณาจกรโคตบร หรอฟนน ­ nª ��ʤ Á�ºÊ° ®µ�ε�ª �®oµ®�oµ�

���É�2 �εÁ�·��µ�· µª �Á�È��µ¦ °�·�µ¥�ɤµÂ ³ �ª µ¤®¤ µ¥�°��εª nµ�“ลาว” ­ nª ��ʤ¸

Á�ºÊ° ®µ�ε�ª �­ É®�oµ

���É�3 ° µ�µ��¦ Á�·¤�° �µª ��Á�ºÊ° ®µ�nµª �¹�®¨ �®¨ n��Ê�Á�·¤�°��µª ¨ µª Ä��¦ ³ Á�«

���¹É�¤Á¤ º°�Ä®�n­ °�Á¤º°���º°�Á¤º° �»� ³ Á¤º°��µ��­ nª ��ʤÁ�ºÊ° ®µ�o° ¥�É­ »���º°�­ µ¤®�oµÁ�nµ�Ê�

���É�4 ° µ�µ��¦ ¨ µª ®�°�­ ®¦ º°�nµ�Á�oµ��Á�ºÊ° ®µ­ nª ��ÊÁ�È��µ¦ ¥��ε�µ��»��¦ ¤¤µ

อธบายและการนาคาแปลพงศาวดารจนในพงศาวดารชาตไทยมาอธบายรปแบบประเพณและการจด

¦ ³ Á�¥�¦ µ��µ¦ �°�° µ�µ��¦ ¨ µª ®�°�­ ®¦ º°�nµ�Á�oµ��­ nª ��ʤ Á�ºÊ° ®µ�ε�ª ��12 หนา(ไมรวม

ภาพประกอบ)

���É�5 ¦ µ�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ���Á�È�Á�ºÊ° ®µ­ nª �­ ε���É­ »��Á¦ ·É¤�oª ¥¦ ��µ Á�oµ�»� °�

ปฐมกษตรยแหงลานชางจนถงรชกาลพระเจาสรยวงศาธรรมกราช จานวน 74 หนา (ไมรวม

ภาพประกอบ)

���É�6 �¦ ³ Á�«¨ µª Â�n�° °�Á�È�­ µ¤ ° µ�µ��¦ ��Á�ºÊ° ®µª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��°�สามอาณาจกร

­ ε���° �µª �Å�oÂ�n�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���Áª ¥�����r�� ³ �ε�µ«��·Í จานวน 22 หนา (ไมรวม

ภาพประกอบ)

���É�7 อาณาจ�¦ ¨ µª �Ê�­ µ¤ ° ¥¼nÄ�o�µ¦ ���¦ °��°�Å�¥�(ค.ศ.1779-1893) กลาวถง

Á®�»�µ¦ �r�Ê�Â�n�¦ ³ Á�«¨ µª ��Á�È�Á¤º°��¹Ê��°�Å�¥Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµ�µ�­ ·����¦ ³ �É�­ ¤ ¥¦ ��µ �É�

5 แหงกรงรตนโกสนทร Ã�¥Á�o���®µ�ª µ¤��Â¥o�£µ¥Ä��É�εÅ�­ ¼n�µ¦ ­ ¼�Á­ ¥Á°�¦ µ�Ä®oÂ�nÅ�¥��

รวมถงกรณเจาอนวงศทาการกอบกเอกราช Á�ºÊ° ®µ­ nª ��ʤ �ε�ª ��Ê�­ ·Ê��13 หนา(ไมรวม

ภาพประกอบ)

���É�8 สยามจดการปกครองลาว (ค.ศ.1779-1893) กลาวถงนโยบายของไทยในการ

���¦ ° �µª Ã�¥Á�o�Å��É�Ã¥�µ¥�µ¦ ���¦ °��°�Å�¥Ä�­ ¤ ¥¦ ��µ �É�5 จานวน 35 หนา ไมรวม

ภาพประกอบ (���ÊÁ�È�­ nª ��ÉÁ¡ ·É¤Á�·¤�µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����É�¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ �)

13 สลา วระวงส, พงสาวะดานลาว.14 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบรานเถง 1946 .

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 48: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

38

���É�9   ¦ É�Á«­ Å�o�·�Â�� µª ��nµª �¹�Á®�»�µ¦ �r�É  ¦ É�Á«­ Å�oÁ�oµ�¦ °��¦ °��·�Â��

¨ µª  ³ �¦ �¡ ·¡ µ�¦ ³ ®ª nµ�Å�¥��  ¦ É�Á«­ ��ε�ª ��55 หนา ไมรวมภาพประกอบ (���ÊÁ�È�­ nª ��É

Á¡ ·É¤Á�·¤�µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ �)

���É�10 ปร³ Á�«¨ µª ­ ¤ ¥° ¥¼n£µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °�  ¦ É�Á«­ �Â�n�Á�ºÊ° ®µ° °�Á�È��5 ตอน คอ

­ ¤ ¥° ¥¼nÄ�o�µ¦ ���¦ °��°�  ¦ É�Á«­ ��­ ��¦ µ¤ ¦ ³ ®ª nµ�Å�¥��  ¦ É�Á«­ ���µ¦ ���¦ °��°�  ¦ É�Á«­ ®¨ �

ป 1941 �É�»n�¥¹�° ·�Ã��� ³ �¦ ³ Á�«¨ µª �� ³   ¦ É�Á«­ Á�¦ �µ��Å�¥���ε�ª ��28 หนา ไมรวม

ภาพประกอบ (���ÊÁ�È�­ nª ��ÉÁ¡ ·É¤Á�·¤�µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����É�¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ �)

โครงสรางของพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส แบงออกเปนสามสวน คอ สวน

¦ �ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��° �µª ­ ¤ ¥�¹��ε�¦ ¦ ¡ r���­ nª ��É­ °�Á�È�Á¦ ºÉ°��° �µª Ä�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��� ³ ­ nª ��É

­ µ¤�Á�È�Á¦ ºÉ°��° �µª ­ ¤ ¥Ä®¤n�É° ¥¼n£ายใตการปกครองของไทยและ  ¦ É�Á«­

ลาวสมยดกดาบรรพ

Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��° �µª ­ ¤ ¥�¹��ε�¦ ¦ ¡ r�Â�n�° °�Á�È�­ É������Ê

���É�1 ภมประเทศ มนษยชาตโบราณในแหลมอนโดจน Á�ºÊ° ®µÄ����ʤÁ¡ ¥��5 หนา

มหาสลา วระวงส พยายามใชขอมลทางมานษยวทยาในการกลาวถงชนชาตโบราณในอนโดจน

�n°��³ Á�ºÉ° ¤Ã¥�Å�­ ¼n° µ�µ��¦ Ã�¦ µ�Ä�®¨ ¤ ° ·�Ã�����º°��ª µ¦ ª ��®¦ º°�«¦ ª ·�¥�� ³ ° µ�µ��¦

โคตบร หรอ ฟนน มการใชหลกฐานจากตานานอรงคธาตในการกลาวถงเมองหลวงของอาณาจกร

โคตร�¼¦ �¨ ³ Á�ºÉ° ¤ Ã¥�° µ�µ��¦ Ã��¦ �¼¦ ª nµÁ�È�° µ�µ��¦ ¢ ¼����o° ¤¼Ä�­ nª ��Êอางองมาจาก

หนงสอแหลมอนโดจนสมยโบราณ ของพระยาอนมานราชธน

���É�2 กาเนดชาตลาว Á�ºÊ° ®µÄ����É�2 �Ê�¤�ε�ª ��4 ®�oµ�Á�È��µ¦ °�·�µ¥�ɤ µ

และความหมายของคาวา “ลาว” ผเขยนอางองถงการศกษาทางดานมานษยวทยา ในการสนนษฐาน

แหลงกาเนดของมนษยชาตโบราณ วาอ¥¼nÄ��¦ ·Áª �£¼Á�µ° ´ Å�� ³ °�·�µ¥�ɤµ�°��εª nµ�“ลาว” โดย

ใชแหลงขอมลจาก หนงสอพงศาวดารชาตไทย ของหลวงวจตรวาทการ และหนงสอÁ¦ ºÉ°�ของชาต

Å�¥��°�¡ ¦ ³ ¥µ°�»¤µ�¦ µ����Á�È�®¨ �­ ε����°��µ��Ê¥�¦ ª �¦ ª ¤�o° ­ ��·¬�µ��nµ�Ç�Á�É¥ª ��

ความหมายของคาวา “ลาว” จากแหลงตางๆ เชน ศาสตราจารยคลฟตน ดอดด เจาคณพระธรรมธรราช

¤®µ¤»�� ³ �oµ¥­ »��ÈÁ�È��µ¦ ­ ¦ »��ª µ¤Á®È��°��¼oÁ�¥�Á°���¹É�­ °��o°����o° ­ ��·¬�µ��°�

ศาสตราจารยคลฟตน ดอดด

���É�3 อาณาจกรเดมของลาว Á�ºÊ° ®µ�nµª �¹�®¨ �®¨ n��Ê�Á�·¤�°��µª ¨ µª Ä��¦ ³ Á�«

���¹É�¤ Á¤ º°�Ä®�n­ °�Á¤º°���º°�Á¤º° �»� ³ Á¤º°��µ��­ nª ��ʤ Á�ºÊ° ®µ�o° ¥�É­ »���º°�­ µ¤®�oµÁ�nµ�Ê��

ผเขยนอางองขอมลจากหนงสอพงศาวดารชาตไทย ของพระบรหารเทพธาน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 49: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

39

���É�4 อาณาจกรลาวหนองแส หรอ นานเจา Á�ºÊ° ®µ­ nª ��ÊÁ�È��µ¦ ¥��ε�µ��»��¦ ¤

มาอธบายและการนาคาแปลพงศาวดารจนในพงศาวดารชาตไทย มาอธบายรปแบบประเพณและ

�µ¦ ��¦ ³ Á�¥�¦ µ��µ¦ �°�° µ�µ��¦ ¨ µª ®�°�­ ®¦ º°�nµ�Á�oµ��­ nª ��ʤÁ�ºÊ° ®µ�ε�ª ��12 หนา (ไม

รวมภาพประกอบ)

Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��° �µª ­ ¤ ¥�¹��ε�¦ ¦ ¡ r��º°��ª µ¤ ¡ ¥µ¥µ¤�É�³ ­ ���¦ ³ ª �·�ª µ¤Á�È�¤µ

�° �µª Ä®o¥o°���Å�Å�oÅ��É­ »�Á�nµ�É�³ �εÅ�o��Ã�¥Ä�o®¨ ��µ�° oµ�° ·��µ�£µ¥�°�Ã�¥Á�¡ µ³

�µ�Á°�­ µ¦ ���É�¦ µ��°¥¼nÄ��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�Å�¥®¨ µ¥Án¤���°��µ��ʤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�

¥�¡ ¥µ¥µ¤ °�·�µ¥�ε�µ��»��¦ ¤�Ä®oÁ�ºÉ° ¤Ã¥���° µ�µ��¦ �nµ�Á�oµ��Á�ºÉ°��µ��ε�µ��»��¦ ¤��º°�

รากเหงาของกลมชาตพน�»rÅ���¡ ºÊ��»��¦ ¤®¦ º°�ε�µ��»��¦ ¤�¹�Å�o¦ ��µ¦ �nµ¥�°��µ�¦ »n�­ ¼n¦ »n����

�µ¥Á�È��o�Â��Ä®o���ε�µ��°��»n¤�µ�·¡ ��»rÅ�° ºÉ�Ç����³ Á®È�Å�o�µ��¦ ¦ �µ¡ �«µª �µ¦ �°�

�»n¤�µ�·¡ ��»rÅ��ɤ ��³ ¤ โครงÁ¦ ºÉ° �Á�É¥ª ��ตนกาเนดของบรรพบรษในลกษณะคลายกน

เชน ตานานลวจงกราช หรอ ตานานป เจาลาวจก �¹É�Á�È��¦ ¦ ¡ �»¦ »¬�°�¦ µ�ª �«r¤�¦ µ¥��ÈÁ�È�Á�¡ �É

อยบนสวรรคแลวจตลงมาเกดยงโลกมนษย15

�µ¦ ­ �Á�¦ µ³ ®r®¨ ��µ��µ�£µ¥�°���º° �Á°�­ µ¦ ���É�¦ µ��° ¥¼nÄ��µ�Á�¥��µ�

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�Å�¥� ³ Á�ºÉ° ¤Ã¥�Á�ºÊ° ®µ­ nª ��ÊÁ�oµ���ε�µ��»��¦ ¤�Á�È��ª µ¤ ¡ ยายามของมหา

­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��É�³ Á¡ ·É¤ ¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Ä®o��­ nª ��ÉÁ�È��ε�µ��Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�ºÊ° ®µ­ nª ��ɪ nµ�oª ¥�ε�µ�¤¸

�»��nµ�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á¡ ¦ µ³ �ε�µ�Á�È�Á¦ ºÉ°�Ŧ o�µ Áª ¨ µ�Â�nÁ°�­ µ¦ ��¤ �µ Áª ¨ µ¦ ³ �»° ¥nµ�

ชดเจน

ความสาคญของตานานขนบรม Â�ª�·��ɪ nµ�»��¦ ¤Á�È�ª ¦ �»¦ »¬Ä��εนานของชาวลาว

���Ê��¬�¦ ·¥r µª �»�¡ ¦ ³ ° ��r�³ �o° �­ ��­ ·��·�¦ ¦ ¤�µ��µ¦ Á¤º° ��oª ¥�µ¦ ­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥�n°

Á�ºÉ°�¤µ�µ��»��¦ ¤��¹É�Á¦ ºÉ°��Ê­ ³ �o°�Ä®oÁ®È��µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ­ nª �Ä®�n�É�³ �o°�¤ Á¦ ºÉ°��°��»�

�¦ ¤Â�¦ �° ¥¼n�oª ¥Á­ ¤ °� ³ Â�ª �·����nµª �Ê�È¥�­ n��n° ¤µ¥��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤หาสลา วระ

วงส ดวย

ตานานขนบรม Á�È�­ � �¬�r�É­ ³ �o°�à ��«�r�°��ª µ¤Á�È�µª �Å�o��É­ »�Á¦ ºÉ°�®�¹É���

��Å�o�nµª ¤µÂ oª ª nµÄ��nª �Áª ¨ µ�°��µ¦ Á�¥�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ��Ê���¦ ³ Á�«¨ µª Á¡ ·É�Åดรบเอกราชจาก

  ¦ É�Á«­ Ťn�µ������εÁ�È��o°�Á¦ n�­ ¦ oµ�­ ε�¹�¦ nª ¤�µ�·��ε�µ��»��¦ ¤��¹É�Á�È�Á¦ ºÉ°��É�nµ¥�°��µ�¦ »n�

­ ¼n¦ »n�� ³ Á�È�­ ·É��É­ ���ª ���ª µ¤Á�È�µª Å�o��É­ »�Á¦ ºÉ°�®�¹É���¹��εÁ�È�° ¥nµ�¥·É��É�³�o°��nµ¥�°�

15�¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�10 Á¦ ºÉ°�¦ µ�ª �¬��¦ �r��¡ �¬µª �µ¦ Á¤º°��nµ� (กรงเทพฯ :

โรงพมพโสภณพพรรฒธนากร, 2461. พมพในงานปลงศพพระเจาสรยพงษผรตเดช ฯ ปมะเมย

พ.ศ.2461), 8-14.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 50: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

40

Á¦ ºÉ°��°��»��¦ ¤Åª oÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r���µ¦ �»�Á¦ oµ�ª µ¤ ¦ ¼o­ ¹��µ�·�·¥¤Á�n��Ê�

° µ�Á�¦ ¥�Á�¥�Å�o���¦ ��°�¡ É�o°�ตระกลกรมม คอ Jacob Grimm (1785-1863) และ Wilhlem

Grimm (1786-1859) �¹É�¦ ª �¦ ª ¤�·�µ�¡ ºÊ��oµ��°�Á¥° ¦ ¤ �Ä��nª �Áª ¨ µ�ÉÁ¥° ¦ ¤ �° ¥¼nÄ�­ £µª ³

Á«¦ ¬��·����Îɵ�µ��µ¦ ¡ nµ¥Â¡ o­ ��¦ µ¤���µ��°�¡ É�o°��¦ ³ �¼�¦ ·¤¤ r�¤ ­ nª ��nª ¥�»�Á¦ oµ�ª µ¤ ¦ ¼o­ ¹�

�µ�·�·¥¤�¥Îʵ­ ε�¹��ª µ¤ £µ�£¼¤·Ä��°��µª �oµ����Á�n��É�Jacob Grimm ไดเขยนไวในคานาของ

หนงสอ Germanic Mythology ª nµ��·¥µ¥�¦ ¤�¦ µÁ®¨ nµ�ʤ ·Ä�n¤ ¦ ���ɦ �¤µ�µ�° µ¦ ¥�¦ ¦ ¤�°��¦ �-

æ ¤��Â�nÁ�È�¤¦ ���ÉÅ�o¦ �¤µ�µ���Á�nµÁ¥° ¦ ¤��Ê�Á�·¤� ³ �n° Ä®oÁ�·�¦ ¼�Â��ª ���¦ ¦ ¤Á¥° ¦ ¤�16

ตานานขนบรม มลกษณะเปน Myth �º°�Á�È�Á¦ ºÉ°��ÉÁ nµ­ º��n° ��¤µÁ�È�¤ ¦ ���µ�

ª ���¦ ¦ ¤�­ nª �Ä®�nÁ�È�Á¦ ºÉ°��ɤ�ª µ¤ ­ ε���µ�«µ­ �µ�Ã�¥Á�¡ µ³ Á¦ ºÉ°�Á�É¥ª ���·��¦ ¦ ¤�°�­ ·É�¤¸

อานาจเหนอธรรมชาต(Supernatural) ®¦ º° Á�È�­ ¤¤»�·�·¥µ¥Ä�¦ ¼��°��µ¦ �¦ ¦ ¥µ¥Á�É¥ª ���o��εÁ�·�

ของพธกรรมทางศาสนา ธรรมเนยมทµ�­ ��¤�®¦ º°�¦ µ���µ¦ �r�¦ ¦ ¤�µ�·��®¦ º° Á�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª �É

Á�É¥ª �o°���ª ¦ �»¦ »¬  ³ ¤�¤ ­ nª �­ ¤ ¡ ��r���ª µ¤Á�É°�µ�«µ­ �µÁ�n��Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª ���εÁ�·��°�

¤�»¬¥r��­ �ª r���ε�µ�Á�É¥ª ���oµ�Á¤º°��Á�È��o�17

โครงสรางของตานานขนบรม ประกอบดวย�ª µ¤Á�ºÉ°Á¦ ºÉ°�Â�����¹Éงเปนการสะทอนโลกทศน

ของชาวลาว Á�É¥ª ���ª µ¤Á�ºÉ° Á¦ ºÉ°�à � ³ ��¦ ª µ �(Cosmology) Ã�¥Á�ºÉ° ª nµÂ��Á�È��¼o­ ¦ oµ�à ��

����µ Ä®oÁ�·�­ ¦ ¦ ¡ ­ ·É��nµ�Ç�Ä�à ��¡ ¦ o° ¤�Ê�­ n�¤�»¬¥r �¤µÁ�·�Ä��ÎʵÁ�oµ�»���¹É�เปนบรรพบรษ

ของมนษยกลมตางๆ คอ ขา ไท ลาว เปนตน อยางไรกตาม การปกครองผคน ในสงคม จาเปนตอง

มหวหนา แถนจง­ n��»��¦ ¤ ¨ �¤µ�»�·��à ��Á�È��¬�¦ ·¥r°��r¦ ��°��µª ¨ µª ����Ê�­ �µ�³�°��»�

�¦ ¤�¹�«��·Í­ ·��·Í�Á¡ ¦ µ³ Á�·��µ�° µ��·�°�­ ª ¦ ¦ �r�เชนเดยวกบกษตรยในราชวงศมงราย กเปนเทพ

บนสวรรคกอนจะจตลงมาเปนกษตรยบนโลกม�»¬¥r����É�¦ µ��° ¥¼nÄ��ε�µ� ª ���¦ µ��®¦ º°

ตานานป เจาลาวจก �¹É��¬�³ Á�n��ÊÁ�ºÉ° ¤Ã¥�Ä®oÁ®È�° ·��·¡ ¨ �µ��ª µ¤Á�ºÉ° �Éกลมชาตพนธไท-ลาว

Á®¨ nµ�ÊÅ�o¦ �มาจากจน Á�ºÉ°��µ��εª nµ�“แถน” ° µ�Á¡ Ê¥�¤µ�µ��εª nµ�“เทยน” �¹É�Â� ª nµ­ ª ¦ ¦ �r�� ³

เปนนามธรรม หมายถง ความชอบธรรม�É�¬�¦ ·¥rÅ�o¦ �° µ��·�®¦ º°�ª µ¤Á®È��°��µ�­ ª ¦ ¦ �rÄ®o

ปกครองโลกมนษย18

16 ภรนย โชตกนตะ, “�·¥µ¥�¦ ¤�¦ µÁ¦ ºÉ°�Â���: ª ·Á�¦ µ³ ®r�ª µ¤Á�ºÉ°�µ¤¡ �«µª�µ¦ ¨ oµ��oµ�”

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

2531), 18-19.17 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 13-16.18 วนย พงศศรเพยร, “ภาษาไท-ไทย,” ใน พจนานกรมคาเกาในภาษาไทย ฉบบชะเลยสก

(กรงเทพฯ : ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2555), 14.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 51: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

41

�ε�µ��ɤ Á¦ ºÉ°��εÁ�·��°�¤�»¬¥r° °��µ���ÎʵÁ�oµ�Ê�Á�È�Á¦ ºÉ°��É¡ �° ¥¼nÄ��ε�µ��°�

กลมชาตพนธไทหลายกลม เชน ตานานของพวกไทใหญ �ȤÁ¦ ºÉ°�Ánµª nµ¤��° °��µ��ÎʵÁ�oµ�60 คน

Â�n�Á�È�­ É¡ ª ���º°�¡ ª ��·��oµª ��¡ ª ��·��oµª á ���¡ ª ��·�Á�ºÊ°� ³ �·�¦ µ�Á®�oµÅ¤ o��Â�n ³ ¡ ª �¤¸

£µ¬µ�Á�¦ ºÉ°��»n�®n¤  ³ �ª µ¤Á�È�° ¥¼n�°����¡ ª ��É° °��µ��ÎʵÁ�oµ�¤ ¡ ª �¥µ��(�³ Á®¦ É¥�) พวกปอง

พวกไท พวกแข (จน) และพวกผาย19 Ä���³ �Éตานานของกลมไทอาหม ¤ Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�Ä� �¬�³

คลายกน Ã�¥¤ Á��°��Á�È�Á�¡ Á�oµ­ ε����oµ¥��Â��Ä��ª µ¤Á�ºÉ°�° �µª ��แตบรรพบรษของชาว

Å�° µ®¤�Ê��° °�¤µ�µ��¢ ��°�20

�ª µ¤Á�ºÉ° Á¦ ºÉ°�à � ³ ��¦ ª µ ��É­ ³ �o°�° °�¤µÄ�Á¦ ºÉ°��εÁ�·��°�¤�»¬¥r�µ��ÎʵÁ�oµ�

®¦ º° �¢ ��°��Ê�Á�È�Á¦ ºÉ°�ÁnµÁ¡ ºÉ° ¡ ¥µ¥µ¤ °�·�µ¥�µ�·�εÁ�·�� ³ �ª µ¤ ­ ¤พนธของชนชาตตางๆ

Á¡ ºÉ° ¨ ��ª µ¤��Â¥o�Ä�­ ��¤�Ã�¥�ÊÄ®oÁ®È�ª nµ���µ�·�nµ�Ç��Ê��ÉÁ�È��»n¤���Ê�Á�·¤  ³ �»n¤���É

Á�ºÉ°�¥oµ¥¤µÄ®¤nลวนแลวแตมบรรพบรษรวมกน

นอกจากà ��«�rÁ¦ ºÉ°�à � ³ ��¦ ª µ  oª ���ε�µ��»��¦ ¤�¥�­ ³ �o°��ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r

ของชนชาตตางๆ ดวยการอธบายเหตผล(myth of justification)�É�»n¤ ¨ µª ¨ »n¤��ª ¦ ¤ ° ε�µ�Á®�º° ¨ µª

เทง โดยอธบายวากลมลาวเทง คอ พวกขา หรอ ขม �¹É�° °��µ���ÎʵÁ�oµ�µ�¦ ¼Á®¨ È�Á�µÅ¢ �Ê��Á�È�

ไพร และกลมชาวไท คอพวก¨ µª ¨ »n¤�¹É�° °��µ���ÎʵÁ�oµ�µ�¦ ¼­ ·Éª ��É° ¡ ¥¡ Á�oµ¤µÄ®¤n�Ê�Á�È��¼o�Éม

���µ��¹�­ ¤�ª ¦ �É�³ Á�È��¼o���¦ °�ดงความวา

19 เสถยรโกเศศ, Á¦ ºÉ°��°��µ�·Å�¥ (พระนคร : สานกพมพบรรณาคาร, 2515), 180.20 หลวงวจตรวาทการ, �µ��o��ª oµÁ¦ ºÉ°����µ�·Å�¥ (กรงเทพฯ : บรษทสรางสรรคบคส

จากด,2549), 226-228.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 52: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

42

° �ª nµ±¼­ ·Éª Ä®o เฮยกวาเปนไท

เขากมฮปงาม ชคนเลงลวน

Á�µ�Ê�¤��µ¡ ¦ o° ¤ อาคมแควนมาก

Ä®oÂ�n��Ê� เอาไวอยาลม

อนวาฮซให เอาไปเปนไพร

เหตวามฮปฮาย �εÁ®¨ ºÊ° ¤ ­ ·É�®¤¸

�ºÉ° ª nµ�oµ�Îɵ±oµ¥ เขาอยดอยสง

ใหเขาเอาปลตอง แปลกกะบองมาให21

คาวา “เลง” �É�¦ µ��° ¥¼nÄ�Ã���oµ��o�­ ��ª nµ�»n¤ ¨ µª ¨ »n¤���º°�¡ ª กไทเลง22 �¹É�Á�È�

�»n¤�µ�·¡ ��»rÅ��É° µ«¥° ¥¼nÄ��ɦ µ�»n¤��εª nµÅ�Á·���¦ µ��®¨ ��µ�° ¥¼nÄ��µ¦ ¹��¼nขนจดขนจอด ดาน

�É�1 ความวา “....พระยามหาธรรมราชา พองาเมอง พอเลอไทยแลไทยผดผชาวเลองÁ�nµ�Ê ....”23

คาวา “เลอง” ในจารกป ขนจดขนจอด คอ คาเดยวกบคาวา “เลง” �¹É�Á�È��»n¤�µª Å��ÉÁ�oµ

¤ µ�¦ °��¦ °�¡ ºÊ��ÉÄ� »n¤Â¤n�Îʵ�nµ�Ç��É­ ε���¦ ·Áª �£µ�¡ ºÊ��ª ��°�Á° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o�

���Ê��µ¦ ¹��¼n�»��·��»��°���¹É��nµª �¹��µ¦ �¦ ³ �ε­ �¥r­ µ�µ�¦ ³ ®ª nµ�Á�oµ�µ¥Ä�¦ µ�ª �«r¡ ¦ ³ ¦ nª �

แหงสโขทยและเจานายจากเมองนาน จงกลµª ¥o°�Å��¹��¦ ¦ ¡ �»¦ »¬�Ê�Á�·¤�°�����º°�Å��¼o���µª

เลอง หรอ ชาวเลง

นอกจาก�Êตานานขนบรมยงไดอธบายถงความสมพนธระหวางบานเมองสาคญตางๆ ใน

¨ �¬�³ �ÉÁ�È�¡ É�o°����Á¦ ºÉ°��É�¦ µ��Ä��ε�µ��¹�แสดงผานสญลกษณวาขนบรมมลกชายจานวนเจด

คน ตอมาไดสงล��µ¥�Ê�Á�È�Å����¦ °��oµ�Á¤º°��nµ�Ç�Å�oÂ�n��»� °�¹É�Á�È�¼��µ¥��Ã�Å�o���¦ °�

Á¤º°��ª µ®¦ º° ®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���»�¥É�µ µ��รองเมองหวแต(สบสองพนนา) สามจสงครองเมองแกว

ไสผงครองเมองยวนโยนก(ลานนา) �ɪ ° ·��¦ °�Á¤º°�°Ã¥�¥µ���¤�¦ °�Á¤º°�Á�¥��¤� ³ Á�È�Á�º°�

21 พทร มลวลย, ¡ ºÊ��»��¼¦ ¤¦ µ�µ�·¦ µ�����®¤µยธรรมศาสตรขนบรม ปและศกไทยโบราณ

(ม.ป.ท., 2530. ¡ ·¤ ¡ rÁ¡ ºÉ° Á�È�Á�¥¦ �·Â ³ ­ ���ª µ¤¥·��Ä�¤��ª µ¦ ³ �É�° µ�µ¦ ¥r¡ ·�¼¦ ���¤¨ ·ª ´ ¥r�

Å�o¦ �¡ ¦ ³ ¦ µ��µ��¦ ·��µ��¦ �»¬����·��·��·¤«��·Í��­ µ�µ�µ¦ ¹�£µ¬µÅ�¥�ภาควชาภาษาตะวนออก

มหาวทยาลยศลปากร, 17 ธนวาคม 2530), 20.22 คาวา “เลง” Á�È�£µ¬µÃ�¦ µ��®¤µ¥�¹���ɦ µ�»n¤�23 กรมศลปากร, �¦ ³ �»¤�µ¦ ¹��£µ��É�8 จารกสโขทย (กรงเทพฯ : �¦ ·¬�° ¤ ¦ ·��¦ r¡ ¦ ·Ê��·Ê�

°��r¡ � ·��·É���ε���(มหาชน), 2548), 154.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 53: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

43

ครองเมองพวน24 เมองสาคญ�nµ�Ç�É�»��¦ ¤ ­ n�¼��µ¥�Ê�Á�È�Å����¦ ° ��Ê� oª �¨ oª Â�nÁ�È�

Á¤ º° �­ ε��¦ nª ¤ ­ ¤ ¥���Ê�­ ·Ê���ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��rÄ� �¬�³ �oµ�¡ ÉÁ¤º° ��o°�Á�n��Ê��¦ µ��° ¥¼nÄ�

Á®�»�µ¦ �r�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rª nµÁ�oµ�µ¥Ä�¦ µ�­ ε���nµ�ÇÁ®¨ nµ�ʤ��³ Á�É¥ª �°�Á�È�Á�¦ º°�µ�·���nµ�

การแตงงาน

�µ¦ ­ n�¼��µ¥�Ê�Á�È���Å����¦ °�Á¤º°��nµ�Ç�¥�­ ��Ä®oÁ®È�ª ���¦ ¦ ¤�°��µ¦ ­ ¦ oµ�

�oµ�Â��Á¤º°��°��»n¤�µ�·¡ ��»rÅ��¹É�Á�È��»n¤�É° ¡ ¥¡ Á�oµ¤ µÄ®¤nÂ���É�¦ ³ �µ�¦ �»n¤Á�·¤� oª

�¦ ³ �µ¥�ª Å�° ¥¼n�µ¤�·�Â���nµ�Ç��¹É�oª � oª Â�nÁ�È��ɦ µ�»n¤Â¤n�Îʵ�Ê�­ ·Ê��Á¡ ¦ µ³ �»n¤�µ�·¡ ��rไท

Á�È��»n¤�É�ε¦ ��¡ �oª ¥�µ¦ Á¡ µ³ �¼�

อยางไรกตาม �µ¦ ���¦ °��»n¤���ÉÂ���nµ�หลากหลาย นอกจากมผนาแลว ยงตองม

��Á���rÄ��µ¦ ���¦ °��oµ�Á¤º°��oª ¥���¹�Á�È��ɤµ�°��“กฎหมายธรรมศาสตรขนบรม” �¹É�Á�È�

กฎหมาย�µ¦ ��¦ ³ Á¡ ��Éยดถอปฏบตสบตอกนมาชานาน และเป���®¤µ¥�ÉÅ�o¦ �° ·��·¡ ¨ �µ�

«µ­ �µ¡ »�� ³ «µ­ �µ±·��¼�o° ¥�É­ »�25 Á�ºÉ°��µ�Á�È���®¤µ¥�ɤ ¡ ºÊ��µ�¤µ�µ��µ¦ ��¦ ³ Á¡ ��É

ไดรบการถายทอด ดวยวธการแบบมขปµ�³ ¤µ�n°���µ��Ê��¹�¤�µ¦ �����¹�Á�È�µ¥¨ �¬�r° �¬ ¦

Ä��nª ��É° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ�Á�¦ ·�¦ »n�Á¦ º°��Á¡ ºÉ° Ä®o­ °��o°���­ £µ¡ �µ¦ �r�°��oµ�Á¤º°��ÉÁ�·�Ã�

¦ »n�Á¦ º°�¤µ��¹Ê�� ³ Á¡ ºÉ° Ä®o��Á���rÄ��µ¦ ���¦ °��oµ�Á¤º°�¤�ª µ¤ «��·Í­ ·��·Í��¹��o°�Á�ºÉ° ¤Ã¥�

��®¤µ¥���nµª �ÊÁ�oµ���»��¦ ¤��Ã�¥�ε®��Ä®oÁ�È��ε­ É�­ °��°��»��¦ ¤����ª µ¤�°��oµ¥ª nµ

“° ��Ê�¼¦ µ�Á�oµ �»��¼¦ ¤ ­ °�­ É���¤µÂ oª ��

�Ê�Á�È���Â��Ū o ประถมเถาสบมา เจาเฮย”26

�ε�µ��º°�µ¦ ¦ �¬µÁ¦ ºÉ°�¦ µª Á�nµÂ�n�ÉÁnµ�nµ¥�°��nµ��ª µ¤�¦ ��ε�µ�¦ »n�­ ¼n¦ »n���ε�µ��¹�

กอใหเกดสานกในอตลกษณเดยวกน ตานานขนบรมไมเพยงแตแสดงใหเหนวาพวกลาวลมครอบงา

24 �¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�1 พงษาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม (กรงเทพฯ :

โรงพมพไทย, 2457. พมพในงานศพหมอมเจาดนยวรนช ท.จ,พ.ศ. 2457), 398.25 บวรน วงคร, “ธรรมศาสตรขนบรมราชาธราช,” ใน 100 เอกสารสาคญ : สรรพสาระ

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥¨ ε���É�2 (จารกและเอกสารภมปญญาไทย), วนย พงศศรเพยร, บรรณาธการ

(กรงเทพฯ : โครงการวจย “ 100 Á°�­ µ¦ ­ ε��Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥” ในความสนบสนนของ

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.), 2553), 75.26 พทร มลวลย, ¡ ºÊ��»��¼¦ ¤¦ µ�µ�·¦ µ�����®¤µ¥�¦ ¦ ¤«µ­ �¦ r�»��¼¦ ¤��� ³ «�Å�¥Ã�¦ µ�,

114.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 54: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

44

¡ ª �µª Á�·�Å�o° ¥nµ�Ŧ Á�nµ�Ê� Â�n�ε�µ��ÉÁnµ�ÎʵÇ�¥�Á�È�Á�¦ ºÉ°�®¤µ¥�É�n��°�Ä®o¦ ¼oª nµ° ³ Ŧ �º° ¨ µª �

° ��¬�rÁ�n��Ê­ ³ �o°�° °�¤µÄ��µ�­ ��¦ µ��r��É­ ��£µ¡ �ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r¦ ³ ®ª nµ�µª ¨ »n¤  ³ ¨ µª

Á�·���oª ¥�µ¦ ����ª�®n¦ ¼��Ê��¼nÁ¥° -¥nµÁ¥°��¹É�Á�È��¼o�É��Á�µ�o��ÎʵÁ�oµ¥�¬r27

มหาสลา วระวงส ยงคงรกษาขนบธรรมเน¥¤Ä��µ¦ ¨ ε��ª�«r�¬�¦ ·¥r µª Ä®oÁ�ºÉ° ¤Ã¥���

�»��¦ ¤�����Ê�จงจาเปน�É�³�o°�¦ �¬µตานานขนบรมไวในพงศาวดารลาว ¡ ¦ o° ¤���Ê��มหาสลา ยง

¡ ¥µ¥µ¤�宨 ��µ��µ�£µ¥�°���º°�Á°�­ µ¦ ���ÉÅ�o¦ ��µ¦ «¹�¬µÃ�¥��ประวตศาสตรไทย มาอางอง

ดวย ขนบรม ในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส จงดารงสถานะเปนกษตรยแหงนานเจา

ลาวสมยลานชาง

Á�ºÊ° ®µ�° �µª ­ ¤ ¥¨ oµ��oµ���¦ ³ �°��oª ¥Á�ºÊ° ®µ�Ê�Â�n���É�5 �¹����É�7 �Ê�Â�n¦ ��µ

เจาขนลอปฐมกษตรยแหงลานชาง จนถงสมยลานชางแตกออกเปนสามอาณาจกร คอ เวยงจนทน

หลวงพระบาง แล³ �ε�µ«��·Í�

Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��°�¦ µ�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ�Á�È�­ nª ��É­ ε���É­ »��°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �

ฉบบมหาสลา วระวงส มจานวน 74 หนา (ไมรวมภาพประกอบ) Â�nÁ�ºÊ° ®µÄ�¦ ��µ พระยาฟางมม

จานวนถง 17 หนา (ไมรวมภาพประกอบ) คดเปนรอยละ 22.97 Á�ºÊ° ®µÄ�¦ ��µ ¡ ¦ ³ Á�oาไชย

เชษฐาธราชมจานวน 18 หนา คดเปนรอยละ 24.32 จงเหนไดชดวามหาสลา วระวงส ให

ความสาคญกบรชกาลพระยาฟางมและพระเจาไชยเชษฐาธราชมากเปนพเศษ �Ê��ÊÁ¤ºÉ° วเคราะห

Á�ºÊ° ®µÄ�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ����¹�Â�n��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ° °�Á�È��3 ­ nª �����Ê

1. สมยหลวงพระบางเปนราชธาน

2. สมยเวยงจนทนเปนราชธาน

3. สมยสามอาณาจกร

สมยหลวงพระบางเปนราชธาน Á¦ ·É¤�Ê�Â�n¦ ��µ �°��»� ° จนถงรชกาลของสมเดจ

พระไชยเชษฐาธราช กอนยายราชธานจากหลวงพระบางไปยงเวยงจนทน �nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ���nµª �Ê

เมองหลวงพระบาง หรอเมองเชยงดง เชยงทอง เปนศนยกลางการปกครองอาณาจกรลานชาง

Á®�»�µ¦ �r­ ε��Ä�­ ¤ ¥®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�Á�È�¦ µ��µ��¤���Ê

1. ขนลอขบไลขากนฮาง และครองเมองหลวงพระบาง พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา

วระวงส กลาวถงการสถาปนาหลวงพระบางเปนราชธาน ในรชกาลของขนลอ พระโอรสของขน

�¦ ¤��¹É��¥µ¥° µ�µÁ���oª ¥�µ¦ �¦ µ��¦ µ¤�»�Á�º°���É�¦ °�Á¤º°�Á�¥�­ ���»� °�o°��¦ µ��¦ µ¤�»�

27 Martin Stuart- Fox, A History of Laos (Cambridge : Cambridge University Press, 1999),8.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 55: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

45

เจองดวยการขบไลพวกขอมลงมาถงหลวงพระบาง และขบไลขากนฮางออกไป �µ��Ê��»� °�¹�Å�o

ครองเมองหลวงพระบางเปนปฐมกษตรยพระองคแรก และมกษตรยสบตอมา 22 องค กอนถงสมย

พระยาฟางม

�µ¦ �ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¥���¦ �¬µ�ε�µ��»�Á�º°�Ū oÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �Á�ºÉ°��µ���»�

เจอง เปนวรบรษทางวฒนธรรม (culture hero) �°��»n¤�µ�·¡ ��»rÅ��Á�n�Á�¥ª ���»��¦ ¤�Á¦ ºÉ°�¦ µª

ของขนเจอง �¹��¦ µ��° ¥¼nÄ��ε�µ�®¦ º° ¡ �«µª �µ¦ Ä��·�Â��»n¤�ÎʵÃ���°�กลางหลายแหง เชน

พงศาวดารเมองเงนยางเชยงแสน ¡ �«µª �µ¦ Ã¥��ª nµ�oª ¥�µ¦ �Ê�เมองพะเยา ตานานสวรรณโคมคา

เชยงแสนหลวง �ε�µ�¡ ºÊ�Á¤º°�Á�¥�Ä®¤n���ε�µ�¡ ºÊ�Á¤º°�­ ·�­ °�¡ ��µ��พงศาวดารนาน เปน

ตน28 สาหรบพงศาวดารลานชางหรอพงศาวดารลาว�Ê��­ nª �Ä®�nŤn���¹�Á¦ ºÉ°�ของขนเจองไวใน

¨ ε���¬�¦ ·¥r��¤Á¡ ¥�¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ������É° ¥¼nÄ��¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É1 (พงศาวดารลาน

ชางตามถอยคาในฉบบเดม)  ³ ¡ �«µª �µ¦ Á¤º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ������É° ¥¼nÄ��¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ�

�É�11 Á�nµ�Ê��É���¹�Á¦ ºÉ°��°��oµª ±»n�®¦ º°�»�±»n��Ū oÄ� ε���¬�¦ ·¥rความวา

Á¤ºÉ°�»��ε�µ¥ ไวเมองแกขนฮงเลาแล Á¤ºÉ°�»�±»��·�Á¤º°��µ��Ê�บอย ตามบราณจารต มกลดมางคองผเถาผแกแตกอนเสย แลอวดอางยอตน มก ย ก

¦ Ê¡ ¨ Å�� ³ Á®�»�Á®�»���Ê� ª �Ä®o�oµ�Á¤º°��µª ¦ µ��µ�Á«¦ oµ­ ¼�Á­ ¥­ µ¤�

 oª ���¹É����Ê�° ¥¼n¤ É�Á¤ºÉ° £ ายลรเลาแล Â�n�Ê��º�®¨ � ราชาเขาแปงเปนê ®µ¦ Ū oª nµ�»� ±ª ¤   ¼�Á���»�µª �Ê�¤ ª ��¤�»� ° Á��Áกามาตามตอเทา

�¹��»�±»��ÊÅ�o�15 ขนแล29

Á�ºÊ°�ª µ¤Ä�¡ �«µª �µ¦ Á¤º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ��Ä��¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É�11 �Ê��­ ¤Á�È�²

กรมพระยาดารงราชานภาพทรงสนนษฐานวา นาจะเกบความมาจากพงศาวดารลานชางในประชม

¡ �«µª �µ¦ £µ��É�1 �¹É�Á�È�£µ¬µ µª �����Ê��¹��nµª Å�oª nµ¤ ¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ�Á¡ ¥����Á�¥ª Á�nµ�Ê�

�É�nµª �¹��oµª ±»n��®¦ º°�»�±»n�� ³ Á�È�การ�nµª �¹�Ä�Â�n¤»¤�ÉŤn�° ��oª ¥��¹É��nµ��µ�¡ �«µª �µ¦ �°�

�oµ�Á¤º°�° ºÉ�Ã�¥Á�¡ µ³ �oµ�Á¤º°�Ä�Á��oµ��µ�É�nµวถงทาวฮง ทาวเจอง ในฐานะวรบรษของ

เผาพนธ

28 ประเสรฐ ณ นคร, “ศกราชและภมศาสตรของทาวฮงทาวเจอง,” ใน �ε�µ�Á�É¥ª ��

ทาวฮงทาวเจอง : มตทางประวตศาสตรและวฒนธรรม, นารสา เดชสภา, บรรณาธการ (กรงเทพฯ :

สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2541), 21-26.29 �¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�1 พงษาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม , 402-403.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 56: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

46

อยางไรกตาม ¤ oª nµÁ¦ ºÉ°��°��oµª ±»n���oµª Á�º°���³ ŤnÁ�È��É¥° ¤ ¦ ��°��¼o���¹�¡ �«µª �µ¦

ลาว Â�nÁ¦ ºÉ°�¦ µª �°�ทาวฮง ทาวเจอง กลบปรากฏอยางแพรหลายในตา�µ�¡ ºÊ�Á¤º°��ε�ª �¤µ��°�

ลาว ในลกษณะคลายกบตานานพระรวงของสโขทย30 Ã�¥Á�¡ µ³ �»n¤ ¡ ª ��nµ®¦ º°�¤»�Ê�����º°ทาว

Á�º°��Á�È�° ¥nµ�¤µ����Á�È�Á¦ ºÉ°�Ánµ�°�¡ ª ��nµª nµ�Á¤ºÉ°�µª �nµ���»��rÅ�o¥µ��¡ ¦ ³ ¥µÁ�º°��³ Á�·�¤µÁ�È�

�oµª �¦ ¦ ¤ ·�¦ µ�Á¡ ºÉ°�nª ¥�ε���»��rÄ®o¡ ª ��nµ�Á�n�Ä��¦ ��°����° oµ¥­ µÁ�¥�Ã�o���¹É�เปนหวหนา

�ε¡ ª ��nµ�n°�µ¦ ���Ä�Â��Á¤º°��ε�µ«��·ÍÁ¤ºÉ° ค.ศ. 1819  ³ ����nµÁ�º°��É¡ ¦ n�¦ ³ �µ¥Å��ɪ

ดนแดนลาวตอนเหนอระหวาง ค.ศ.1874 – 190331 Á¦ ºÉ°��°�Á�º°�Ä��«�³�°�¡ ª ��nµ�¹��oµ¥¡ ¦ ³

ผชวยใหรอด (Messiah) �¹É�หมายถง �¼o�É�³ ¤µ�nª ¥Ä®o¡ ª ��nµ®¨ »�¡ o��µ��µ¦ ���É�µ���Á�nµ° ºÉ�

และจะชวยใหชวต�°�¡ ª ��nµ­ »�­ �µ¥�¹Ê���oª ¥�µ¦ �ε­ ·É��°��É�εÁ�È��n°�µ¦ �ε¦ ��ª ·��¦ ³ �εª �¤µ

ให Ä���³ �Éทาวเจองในวรรณกรรม�°���Á�nµÅ��Á�È��¬�¦ ·¥r�É�oµ®µ��µ��¥Ä��µ¦ ¦ ��¤Á��µ�»

ภาพÁ�È��ÉÁ�¦ ��µ¤�¤ oª nµ�³ Á�È�ª ¦ �»¦ »¬Ä��ε�µ��É­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥�µ�Á�¡ �Â�nไมไดมลกษณะเปนเทพ

�¼o­ ¦ oµ�­ ¦ ¦ ¡ ­ ·É�Á®¤º°�Á�º°�Ä��·�µ�¡ ª ��¤»32

Á�ºÉ°��µ��oµª ±»n�®¦ º°�oµª Á�º°��Á�È�ª ¦ �»¦ »¬�°�¡ ª ��nµ��¹É�Á�È��»n¤�É° µ«¥° ¥¼nÄ��·�Â��

ลาวมากอน ผบนทกพงศาวดารลาวจงไมยอมรบบทบาทของทาวฮงหรอทาวเจอง แตตองการเชดช

วรบรษในตานาน�Éเปนตนวงศกษตรยลาว �º°��»��¦ ¤����Ê��¼o���¹�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �¹��ε®��Ä®o

�»�Á�º°���º°�¡ ¦ ³ ð ¦ ­ °��r�ÉÁ�È��°��»��¦ ¤�ÉÅ�o���¦ °�Á¤º°�¡ ª �

มหาสลา วระวงส Á�È��»��¦ ��É�o�¡ �ª ¦ ¦ ��¦ ¦ ¤Á¦ ºÉ°��oµª ±»n���oµª Á�º°��Ä�®° ­ ¤»�

แหงชาตของไทย และไดแปลÁ¡ ºÉ° ตพมพเผยแพร Á¤ºÉ° ค.ศ. 1943 ด��Ê�Á¦ ºÉ°��°��oµª ±»n���oµª เจอง จง

ปรากฏอยในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส Ä��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ®ª Á Ê¥ª ®ª �n° �° �

ประวตศาสตรลาว ระหวางการสถาปนาอาณาจกรลานชางโดยขนลอ

2. พระยาฟางม : ª ¦ �»¦ »¬Ä��ε�µ��ɤ �ª �� พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส

ลาดบเหตการณหลงจากรชกาลขนลอสถาปนาเมองเชยงดง เชยงทอง ดวยการขบไลขากนฮางออกไป

30 ธวช ปณโณทก, “�oµª ±»n��»�Á�º°�ª ¦ �»¦ »¬­ °�  É�Ã�����µ¦ ¦ �¦ ¼oÄ�Á°�­ µ¦ �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r

ของลานชาง,” ใน �ε�µ�Á�É¥ª ���oµª ±»n��oµª Á�º°��: มตทางประวตศาสตรและวฒนธรรม, นารสา

เดชสภา, บรรณาธการ (กรงเทพฯ : สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2541), 76-82.31 กาพล จาปาพนธ, “����nµÄ�Á°�­ µ¦ ¡ ºÊ�Á¤º°�Å�-ลาว (พ.ศ.2429-2466) ,” วารสาร

­ ��¤¨ »n¤�ÎʵÃ���4, 3 (กนยายน-ธนวาคม 2551) : 25-53.32 ประคอง นมมานเหมนท, “¤®µ�µ¡ ¥r�Á¦ ºÉ° ง ทาวบาเจอง : ¤®µ�µ¡ ¥r­ °�  É�Ã��,” ใน

�oµª ±»n���»�Á�º°��ª ¦ �»¦ »¬­ °�  É�Ã��, สจตต วงษเทศ, บรรณาธการ(กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน,

2538), 76-94.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 57: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

47

 oª ���µ�· µª �ÈÁ�oµ¤µ�Ê��·É��µ�° ¥¼n�µ��°�Á®�º°�° �µª Ä����»���®¨ ��µ��»� ° ­ ª ¦ ¦ ����Ȥ¸

กษตรยปกครองเมองเชยงทองตอมาอก 22 องค จนถงสมยพระยาฟางม

พระราชประวตของพระยา¢oµ�»n¤�É�¦ µ��Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ê�

ยงคงเปนลกษณะของวรบรษในตานาน เชน การเกดมาพรอมกบฟน 33 �É���¹É�Á�È��¬�³ �ÉŤn���·�

Á�È�Á®�»Ä®o�¼�° ¥Â¡ Å��µ¤ ¨ ε�ÎʵÃ������¹�Â�n�®¨ É�และไดรบความชวยเหลอจากพระภกษเขมร

คอ พระมหาปาสมนต ตอมาไดรบความเมตตาจากกษตรยเขมร ทรงมอบพระราชธดาใหเปนพระ

เทวของพระยาฟางม Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�Ä� �¬�³ Á�oµ�µ¥�¼��n° ¥¨ ° ¥Â¡ Á�n��ÊÁ�È�­ ·É��É¡ �Á®È�Å�oÄ�

ตานานหรอพงศาวดารของบานเมองตางๆ Ä�£¼¤·£ µ��Êเชน ตานานเมองเชยงแขง33 ตานานเมอง

สวรรณโคมคา34  ³ Á¦ ºÉ°�¡ ¦ ³ Á�oµ��»¤­ »¦ ·¥ª �«r�Ä�¡ �«µª �µ¦ Á�¤ ¦ 35 เปนตน

แมวาพระราชประวตของพระยาฟางม จะมลกษณะเปนตานานมากกวาการบนทก

เหตการณจรง แตกปฏเสธไมไดวาพระยาฟางม¤ �ª ��° ¥¼n�¦ ·�Ä��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á¡ ¦ µ³ �ºÉ°�°�

พระองคปรากฎอยในศลาจารกÁ�µ­ »¤��¼���É­ ¦ oµ��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ �µ ·Å��­ ��·¬�µ�ª nµ�nµ�³ ¤ ° µ¥»° ¥¼n

ในราว พ.ศ. 191136 Á¦ ºÉ°��°�พระยาฟางมจงไมแตกตางจากÁ¦ ºÉ°�¦ µª �°�¡ ¦ ³ Á�oµ° ¼n�°��Á¡ ¦ µ³ �Ê�

­ °�¡ ¦ ³ °��rÁ�È��»���ɤ �ª ��° ¥¼n�¦ ·�ในประวตศาสตร Â�n¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ ³ ª �·�°��Ê�­ °�¡ ¦ ³ °��r

Á�ȤÅ��oª ¥Á¦ ºÉองราวในลกษณะของวรบรษใน�ε�µ�®¦ º°�·�µ�¡ ºÊ��oµ�

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�°�·�µ¥Á®�»��É¡ ¦ ³ Á�oµÂ�n��·�Á�¤ ¦ ��¦ ��»�ÁÊ¥�พระยาฟางมวา

Á�ºÉ°��µ�Ä�Áª ¨ µ�Ê��¦ ³ Á�«Á�¤ ¦ �ε �° n°�°� ³ ­ »Ã��¥�¹É�Á�¥Á�È�Á¤º°��¹Ê�Á�¤ ¦ Å�oÂ¥�° °�Á�È�

° ·­ ¦ ³ �Á¤ºÉ° ค.ศ. 1257 (พ.ศ. 1800) และต° ¤µÁ¤ºÉ° ค.ศ. 1282 (พ.ศ. 1825) พอขนรามคาแหงไดแผ

° µ�µÁ���¦ ³ Á�«Å�¥° °�Å�° ¥nµ��ª oµ��ª µ�����Ê�¡ ¦ ³ Á�oµÂ�n��·�Á�¤ ¦ �¹��¦ �­ ��­ �»�พระยา

ฟางมÁ¡ ºÉ° ®ª ��³ Ä�oÁ�È��ε ��o°����µ¦ ¦ »�¦ µ��°�Å�¥

Á®�»��ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��夵°�·�µ¥�µ¦ �¦ ³ �ε�°�¡ ¦ ³ Á�oµÂ�n��·�Á�¤ ¦ �Ê��Áปน

�µ¦ Ä�o®¨ ��µ��µ�£µ¥�°���º°�«· µ�µ¦ ¹�®¨ ��É�1 (จารกพอขนรามคาแหง) �É�nµª �¹��µ¦ �¥µ¥Á��

33 Volker Grabowsky and Renoo Wichasin, Chronicles of Chiang Khaeng : A Tai

Lü Principality of the Upper Mekong (Hawaii : University of Hawaii,2008),237.34 �¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�72 ตานานเมองสวรรณโคมคา (ม.ป.ท., 2482. พมพในงาน

ปลงศพ �µ��·Éª กาญจนะศพท Á¤ºÉ° ª ��É25 พฤษภาคม 2482), 32-40.35 �¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £ µ��É�71 Á¦ ºÉ° �¡ ¦ ³ Á�oµ��»¤ ­ »¦ ·¥ª �«r(พระนคร : กรงเทพ

บรรณาการ,2481. พมพในงานพระราชทานเพลงพระศพ พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาอาภาพรรณ

ª ��É��7 มนาคม พทธศกราช 2481),70-71.36 กรมศลปากร, �¦ ³�»¤�µ¦ ¹��£µ��É�8 จารกสโขทย (กรงเทพฯ : กรมศลปากร, 2548), 87.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 58: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

48

Â��Ä�­ ¤ ¥¡ n°�»�¦ µ¤�ε®�° °�Å�° ¥nµ��ª oµ��ª µ��­ nª �«�¦ µ��ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¦ ³ �»ª nµ

สโขทยแยกออกเปนอสระอยางเดดขาด Á¤ºÉ° ค.ศ. 1257 �¹É��¦ ���¡ .ศ. 1800 �Ê��­ ��Ä®oเหน

แนวคดในการเขยนพงศµª �µ¦ Â��Ã�¦ µ���º°��µ¦ Ä�oÁ��ε�ª �Á�Ȥ®¦ º° Á��ª � ¤�Á¡ ºÉ° Á�È�

­ � �¬�r�n��°�ª nµÄ���Ê��³�o°�¤Á®�»�µ¦ �r­ ε��37

®¨ ��µ��¦ ³ ��° ¥¼n�ÉÁ�¤ ¦ Á�È�Áª ¨ µ�µ��¹��33 ป พระยาฟางมจงเสดจกลบประเทศลาว

พรอมดวยพระมเหส ระหวางการเดนทาง ทรงปราบปรามบานเมองตางๆ เปนจานวนมาก แลวทรง

ยกทพเขาตเมองหลวงพระบางจากเจาฟาคาเฮยวผเปนอา เจาฟาคาเฮยวสไมไดเลยเสวยยาพษปลง

พระชนมพระองคเอง Á®�»�µ¦ �rÄ��°��Ê�¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ�®¦ º° ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �µ������¦ ¦ ¥µ¥

เหตการณวาพระยาฟางมฆาพระราชบดา หลงจาก�É¡ ¦ ³ ¥µ�ε��(พระอยกา) ปลงพระชนมพระองค

เอง38 �¹É��¦ ��Ê Michel Lorrillard Á�ºÉ° ª nµ¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�ŤnÁ º°�Ä�o�ε�µ��»��¦ ¤����É

กลาวถงประวตของพระยาฟางม วาเปนผฆาบดาของพระองค(ผฟา) Á¡ ¦ µ³ Á�È�Á¦ ºÉ°��É¥µ��³ ¥° ¤ ¦ �

ได39

พระยาฟางม ครองราชย เ¤ ºÉ° ค.ศ. 1353/พ.ศ. 1896 ทรงพระนาม “พระยาฟาหลาธรณ

ศรศตนาคนหต” ®¨ ��µ��Ê�¡ ¦ ³ °��r�¹�¥��¡ Å��Á¤º°�Á�¥�­ �Á¤ºÉ° ค.ศ. 1354/พ.ศ. 1897 และ

ไดตอสกบพระเจาสามผยา �¹É�¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�ª ·Á�¦ µ³ ®rª nµ®¤ µ¥�¹�พญาผาย แหงลานนา

®¨ ��µ��Ê�¡ ¦ ³ °��rÅ�o�¥µ¥° µ�าเขตบานเมองออกไปอยางกวางขวาง ดวยการเสดจตเมองตางๆ

เชน เมองเวยงจนทน เวยงคา เมองแกนทาว เมองนครไทย และเมองรอยเอด

พระยาฟางมไดขยายดนแดนลาวใหกวางขวางออกไป จนตดตอกบเขตแดนของอยธยา

��Á�n�Á®�»�µ¦ �rÁ¤ºÉ° พระยาฟางมยกทพไปตเมองรอ¥Á° È���¹É�Ä��°��o�มหาสลา วระวงส ไดใช

หลกฐานจากศลาจารกพอขนรามคาแหง(«· µ�µ¦ ¹�®¨ ��É�1) ในการวเคราะหเขตแดนของไทยใน

­ ¤ ¥­ »Ã��¥Â ³ ° ¥»�¥µ��µ��Ê��¹�Á�È��µ¦ ¡ ¦ ¦ ��µÁ®�»�µ¦ �r�Éพระยาฟางมยกทพไปตเมองรอยเอด

พรอมกบสอดแทรกบทสนทนาระหวางพระยาฟางม ³ ¡ ¦ ³ Á�oµ° ¼n�°���¹É�Á�È�­ nª ��É��°�¤µ�µ�

ตานานขนบรม����ÉÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµª ·�» ¦ µ�����µ¦ �ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¥���¦ �¬µ��

สนทนาไว เปนการรกษาจารตการเขยนพงศาวดารแบบโบราณ �°��µ��Ê¥��o°��µ¦ ­ ���ª µ¤

37 วนย พงศศรเพยร, “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต : กลม

�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �,” รวมบทความประวตศาสตร 16 (2537) : 31.38 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบรานเถง 1946 , (39).39 Michel Lorrillard, “Quelques donnees relatives a l’historiographie lao,” Bulletin

de L’Ecole Francaise d’Extreme-Orient 88 (1999) : 220.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 59: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

49

¥·É�Ä®�n�°�พระยาฟางม�ɤ Á®�º° ¡ ¦ ³ Á�oµ° ¼n�°�����¦ ³ �É�¡ ¦ ³ Á�oµ° ¼n�°��o°��ª µ¥¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ��º°�

�µ�Â�oª ¥°�¢oµ�¡ ¦ o° ¤�Ê�Á�¦ ºÉ°�¦ µ��¦ ¦ �µ�µ¦ �Â�nพระยาฟางม

เหตการณหลงจากตเมองรอยเอดไดแลว พระยาฟางม�¦ �¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ��ε¦ ·�É�³ �¦ ³ ®µ¦

�ª ·�Á�oµÁ¤º°��É��Å�o�Ê�®¤��Â�n¡ ¦ ³ ¤®µ�µ­ ¤��r�Å�o¤µ�°�·���µ��ª ·�Á�oµÁ¤º°�Á®¨ nµ�Ê�Ū o�มหา

­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r���nµª �¹�Á®�»�µ¦ �rÄ��°��ʪ nµ�พระยาฟางมจะไดกระทาพธปฐมกรรมประหารชวต

เจาเมอง การกลาวถงพธปฐมกรรมในความหมายวาเปนการประหารชวต แสดงใหเหนวามหาสลา

วระวงส ไดรบอทธ¡ ¨ �µ��ª µ¤�·��µ�¡ �«µª �µ¦ �°�Å�¥�ɤ�µ¦ �εระในสมยตนรตนโกสนทร

�É�¦ ¦ ¥µ¥Á®�»�µ¦ �rÄ�­ ¤ ¥­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �Á¦ «ª ¦ �Á¤º° �³ ª �� ³ �¦ ��¦ ³ �ε¡ ·���¤�¦ ¦ ¤ เจาเมอง

ละแวก40

ในรชสมยของพระยาฟา งม ม เหตการณสาค�° �Á®�»�µ¦ �r®�¹É���º° ��µ¦ �ε

พระพทธศาสนาลทธลงกาวงศ หรอ หนยาน มาจากประเทศเขมร พรอมกบการอญเชญพระพทธรป

«��·Í­ ·��·Í��º°�¡ ¦ ³ �µ��¤µ�¦ ³ �·¬�µ��ÉÁ¤º°�Á�¥��°��Â�nÁ�·�Á®�»° «�¦ ¦ ¥r��Ťn­ µ¤µ¦ �° �Á�·�¡ ¦ ³

�µ�¤µ�¦ ³ �·¬�µ��ÉÁ�¥��°�Å�o�¡ ¦ ³ �µ��¹��¦ ³ �·¬�µ�° ¥¼n�ÉÁª ¥��ε�ɪ ¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ®�¹É���µ¦ ° �Á�·�

พระพทธศาสนามาประดษฐานในดนแดนลาว ในรชสมยของพระยาฟางม จงม�¥­ ε���É­ ��Ä®o

Á®È��¹��ª µ¤Á�È��¬�¦ ·¥r�É¥·É�Ä®�n�Á¡ ¦ µ³ �°��µ��µ¦ �¥µ¥° µ�µÁ���° �oµ��oµ�° °�Å�° ¥nµ�

กวางขวางแลว พระยาฟางมยงทรงเปนพทธมามกะ ผสถาปนาพระพทธศาสนาในดนแดนลาวดวย

ในชวงปลายรชกาลพระยาฟางม ¡ ¦ ³ �µ�Â�oª Á�È�¥µ�° �¦ ¤Á®­ ­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r�Á�È�Á®ตให

พระยาฟางมŤnÁ° µ¡ ¦ ³ �¥Ä­ n�n°�·��µ¦ �oµ�Á¤º°���εĮo�¦ ³ �µ��Å�o¦ ��ª µ¤Á�º°�¦ o°��µ��µ¦ ���É

�n¤Á®��°��oµ¦ µ�­ ε������¦ ³ �É�¡ ¦ ³ °��r�o°�­ ¨ ³ ¦ µ�­ ¤��·� oª ®�Å�° ¥¼nÁ¤º°��nµ� ³ ­ ª ¦ ¦ ��

�ÉÁ¤º°��nµ����Á�oµÁ¤º°��nµ�Å�o­ ¦ oµ�ª ��¦ ¦ �»° �·�µ�»�°�¡ ¦ ³ °��r��ºÉ°�ª �Á�¥��µม

3. �ª µ¤ ª »n�ª µ¥Ä�µª ° �Á�ºÉ°�¤µ�µ�นางมหาเทว หลงรชกาลพระยาฟางม บานเมอง

¨ µª ¥���­ ��Á¦ ¥�¦ o° ¥Á�È����·­ »�����¦ ³ �É�Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ ¥µ oµ��εÂ���­ ª ¦ ¦ ����Á®�»�µ¦ �r£µ¥Ä� µª

�ÈÁ�·��ª µ¤ ª »n�ª µ¥�¹Ê���µ¦ ���¦ °��oµ�Á¤º°��¹Ê�° ¥¼n���µ�¤®µÁ�ª ��¹É�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�ระบวาเปน

¡ ¦ ³ ¦ µ�£�·��°�¡ ¦ ³ ¥µ­ µ¤Â­ �Å���µ�¤®µÁ�ª �¼o�Ê�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª Â�n ³ ���¦ ³ �»�ɤµ�°��µ�

แตกตางกนไป

มหาสลา วระวงส ไดพรรณนาเหตการณวนวายในราชสานกลาว อนมสาเหตมาจาก

ความโหดรายของนางมหาเทว Á�ºÉ°��µ�¡ ¦ ³ �µ��o°��µ¦ Ä®o¡ ¦ ³ ­ ª µ¤ �Å�oÁ�È��¬�¦ ·¥r�Á¤ºÉ° สมเดจ

40 ¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Á�É¥ª ��Á®�»�µ¦ �r�¦ ³ ®µ¦ Á�oµÁ¤º° �³ ª ��Ê�Ã�¦ ��¼Ä�¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ �

ฉบบพระราชหตถเลขา พระราชพงศาวดารฉบบบรตชมวเซยม พระราชพงศาวดารฉบบพระปรมานชต

เปนตน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 60: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

50

¡ ¦ ³ Á�oµ oµ��εÂ��­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r¡ ¦ ³ �µ��¹�Á�oµ¥¹�° ε�µ����¬�¦ ·¥r�É�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥rÄ��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ

­ Ê�Ç�ภายใตการ�����°�¡ ¦ ³ �µ���o°�­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r �Á�È��ε�ª�¤µ��Á¡ ¦ µ³ �µ�¤®µÁ�ª Á�È��¼o��

�µ¦ ° ¥¼nÁ�ºÊ°�®¨ �

Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�¡ ¦ ³ �µ�¤®µÁ�ª �¼o�Ê��­ ��Ä®oÁ®È����µ��°�­ �¦ ­ ¼�«��·Í£ µ¥Ä�¦ µ�

สานก�ɤ ° ·��·¡ ¨ �n°�µ¦ ���¦ °��oµ�Á¤º° � �¬�³ Á�n��Ê�¦ µ���ɪ Å�Ä�Á°�­ µ¦ ¡ ºÊ�Á¤º°��°�Á° Á�¥

ตะวนออกเฉยงใต

4. สงครามระหวางลาวกบเวยดนาม ในสมยสมเดจ¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Íแผนแผว หลง

เหตการณª »n�ª µ¥Ä�µª ­ ¤ ¥�µ�¤®µÁ�ª ­ ·Ê�­ »����สมเดจพระไชยจ�¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª �¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r��

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส ระบวาพระองคเปนพระโอรสของพระยาสามแสนไท มพระ

มารดาเปนพระราชธดากษตรยอยธยา

Ä�¦ �­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ °��r¤ Á®�»�µ¦ �r­ ε����º°�­ ��¦ µ¤ ¦ ³ ®ª nµ�µª ��Áª ¥��µ¤��¹É�Ä�

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส ระ�»­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·ÍÂ�n�Â�oª Å�o¦ ��oµ�Á�º°�¤µ

จากเจาเมองแกนทาว จนกตศพทลวงรไปถงเจาบวหลวง กษตรยเวยดนาม พระเจาบวหลวงสงทต

¤µ�°���oµ�Á�º°�Å��°�¡ ¦ ³ Á��¦ �Â�nÁ�oµÂ­ �®¨ ª �Á�¥�°�Á° µ�Ê�oµ�¥�Ä­ n�¦ ³ �°�¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ­ �r

แลวใหทตเวยดนามนากลบไป พระÁ�oµ�ª ®¨ ª �Á¤ºÉ°�°�¡ ¦ ³ Á��¦ Á®È��Ê�oµ���¹��¦ �¡ ·Ã¦ �° ¥nµ�®���

จนยกทพไปตเมองเชยงทอง Á¤ºÉ° ค.ศ. 1483/พ.ศ. 2026

�o° ­ �Á��Á�É¥ª ��Á¦ ºÉ°��Ê�º°��µ¦ �ε­ ��¦ µ¤�°��¬�¦ ·¥rÄ�Á° Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o­ ¤ ¥

Ã�¦ µ��¤��³ Á�É¥ª ¡ ���Á¦ ºÉ°��oµ�Á�º°�Á­ ¤ °�Á�n�­ ��¦ µ¤ ¦ ³ ®ª nµ�¡ ¤nµและอยธยา ในสมยสมเดจ

¡ ¦ ³ ��¦ ¡ ¦ ¦ �·��É�εÅ�­ ¼n�µ¦ Á­ ¥�¦ »�«¦ ° ¥»�¥µ�¦ Ê��É®�¹É��Á¡ ¦ µ³ �oµ�Á�º°�Á�È�Á�¦ ºÉ°�­ ���¹��»�

บารมของพระมหา�¬�¦ ·¥r���Ä��¦ ��Ê�¬�¦ ·¥rÁª ¥��µ¤�¹É�Å�o¦ �° ·��·¡ ¨ �µ��ª µ¤�·��µ�����¹�Ťn

�nµ�³ ¤�ª µ¤Á�ºÉ° Ä�Á¦ ºÉ°��oµ�Á�º°���¹É�Á�È�Á¦ ºÉ°��°�­ �µ���¬�¦ ·¥r�ÉÅ�o¦ �° ·��·¡ ¨ �µ��ª µ¤�·��µ�

อนเดย

­ ��¦ µ¤�¦ Ê��Ê����oª ¥�ª µ¤ ¡ nµ¥Â¡ o�°�Áª ¥��µ¤�สมเดจ¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·ÍÂ�n�Â�oª

�¹É�Ê£ ¥Å�° ¥¼n�ÉÁ�¥��µ�Ä�¦ ³ ®ª nµ�­ ��¦ µ¤�­ ª ¦ ¦ ���ÉÁ�¥��µ��­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µ¤µ�·��®n��¦ »�«¦ ¸

อยธยา ทรงโปรดฯ แตงทตเชญหบทองคา หบไมจนทน และผา 500 พบ มาถวายพระเพลง อยางไรกตาม

Á¤ºÉ°�¦ ª �­ °���¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ �¦ »�«¦ ° ¥»�¥µ����nµ�Ç� oª �Ťn�¦ µ��ª nµ¤�µ¦ �nµª �¹�Á¦ ºÉ°�

ดงกลาว

�µ¦ �É­ ¤ Á�È�พระรามาธบดแหงกรงศรอยธยาโปรดฯ แตงทตเชญหบทองคา หบไม

จนทน และผา 500 พบไปถวายพระเพลงสมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว เปนการยนยนถงสาย

สมพนธระหวางลานชาง และ กรงศรอยธยา Á�ºÉ°��µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ��¦ �¤ พระ

มารดาเปนพระราชธดาของกษตรยอยธยา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 61: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

51

5. การเขยนตานานขนบรมฉบบแรกในสมยพระเจาวชลราช ในรชสมยของพระเจา

วชลราช ศาสนาพทธในลานชางเจรญรงเรองมาก มการแปลคมภร­ ε��Á�È�£µ¬µ µª �¦ ª ¤�Ê��µ¦

Â�n��µ¡ ¥rª ·�»¤µ ��¹É�Á�È�Ã��­ É­ »£µ¡ �° �µª �È¡ ¦ n®¨ µ¥Ä�­ ¤ ¥�Êอาจกลาวไดวาเปนชวงยคทอง

�°��µ�«· ��¦ ¦ ¤ ¨ µª ���ε�µ��»��¦ ¤���¦ ��ÈÂ�n��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥�Ê�°��µ��Ê¡ ¦ ³ °��r¥�โปรดฯ

Ä®o° µ¦ µ��µ¡ ¦ ³ �µ�¤ µ�¦ ³ �·¬�µ��ÉÁ¤º° �Á�¥��°��®¨ ��µ��Ê��¦ �­ ¦ oµ�ª �ª ·�» Á¡ ºÉ° Á�È��É

ประดษฐานพระบาง

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�oÁ¡ ·É¤Á�·¤�o° ¤ ¼Á�É¥ª ��Á¦ ºÉ°��µ¡ ¥rª ·�»¤ µ ��¹É��nµ�Å�o­ ��·¬�µ�ª nµ

�nµ�³ Á¦ ·É¤Â�n��¹Ê�Á�È��¦ Ê�¦ �Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ เจาวชลราช ทาใหเรยกÃ��­ É­ »£µ¡ �¦ ³ Á£��ʪ nµ�“กาพย

วชลมาล” �°��µ��Ê¥�Â�¦ �ขอมลÁ�É¥ª ���ε�µ��»��¦ ¤�ÉÂ�n�Ã�¥¡ ¦ ³ ¤®µÁ�¡ ®¨ ª �� ³ ¡ ¦ ³

มหามงคลสทธ Á�oµÅª o�oª ¥��¹É�Á�È��¬�³ �ÉÂ���nµ�Å��µ��µ¦ ��°�¡ �«µª �µ¦ Â��Ã�¦ µ�

6. การอาราธนาพระไตรปฎกและพระสงฆ จากนครเชยงใหม ในสมยสมเดจพระโพธ

สารราช ในสมยสมเดจพระโพธสารราช มเหตการณสาคญ คอ การอาราธนาพระไตรปฎกและ

พระสงฆจากเชยงใหม มายงลานชาง �°��µ��Ê¥��¦ �¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ�ð��µ¦ �¦ ³ �µ«Ä®o�¦ ³ �µ��Á·�

นบถอผ ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¥��nµª �¹�Á®�»�µ¦ �r�Éสมเดจพระโพธสารราช

Á­ �È�¤µ�¦ ³ ���ÉÁª ¥�����r�� ³ Á�È��nª �Áª ¨ µ�É�¡ ¦ ³ Å�¥¦ µ�µ��Á�oµ�µ¥Ä�¦ µ�­ ε��° ¥»�¥µÅ�o®�

¤µ¡ ¹É�¡ ¦ ³ �¦ ¤Ã¡ �·­ ¤£µ¦ �É��¦ Áª ¥�����r��

การอาราธนาพระไตรปฎกและพระสงฆจากเชยงใหมมายงลานชาง แสดงใหเหน

ความสมพนธอนแนนแฟน ระหวางลานนาและลานชาง ���É�¦ µ�ฏวาในเวลาตอมาพระราชโอรส

ของพระองค คอ สมเดจพระÅ�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¹É�¤ ¡ ¦ ³ ¤µ¦ �µÁ�È�¡ ¦ ³ �·�µ�¬�¦ ·¥rเชยงใหม ไดครอง

เมองเชยงใหมÄ��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ®�¹É���°��µ��Ê¡ ¦ ³ °��r¥�Å�o° �Á�·�¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ �� ³ ¡ ¦ ³ Â���ε�

มาจากเมองเชยงใหมดวย

­ 宦 �¡ ¦ ³ Â���ε�Ê��เปนพระพทธร�­ ε��°��r®�¹É��¡ �«µª�µ¦ �µ¦ Á¤º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�

­ ε�ª �®�¹É�¥�­ °�Â�¦ ��ε�µ�¡ ¦ ³ Â���εไวในเหตการณสมยพระโพธสารดวย41 Á¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ

�µ�Á�ºÊ° ®µ�°��ε�µ�¡ ¦ ³ Â���ε oª ��¹�¡ �ª nµ¡ ¦ ³ Â���ε��º°�¡ ¦ ³ ¡ »��­ ·®·��r��¹É�Á�È�¡ ¦ ³ ¡ »��¦ ¼�

«��·Í­ ·��·Í�¼n��¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ���®µ��¦ ³ �·¬�µ�° ¥¼nÁ¤º° �Ä���È�³ Á�È�­ �µ��É�¦ ³ ���° �

41 �¦ ³�»¤¡ �¬µª�µ¦ £µ��É�11 พงษาวดารเมองหลวงพระบาง (กรงเทพฯ : โรงพมพโสภณ

พพรรฒธนากร, 2462. พมพในงานศพนายพนเอก พระยาดษกรปลาศ ( ทองอย โรหตเสถยร) ป

มะแม พ.ศ.2462), 21-23.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 62: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

52

พระมหากษตรย42 �ε�µ�¡ ¦ ³ Â���宦 º°�ε�µ�¡ ¦ ³ ¡ »��­ ·®·��r��¹�¤Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�Á�n�Á�¥ª ���ε�µ�

¡ ¦ ³ Â�oª ¤ ¦ ����º°�Á¦ ·É¤�o��oª ¥�µ¦ �¼�Á¦ ºÉ°�Ä®o­ ¤ ¡ ��r���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ µ���¹É�Ä��É�Ê�º°��¦ ³ ª �·

�°�¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µÄ� ��µ���µ��Ê��¹��εÁ�·�Á¦ ºÉ°�Á�oµ­ ¼n�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°��o°��·É��nµ�Ç��ÉÁ�È�

­ �µ��É�¦ ³ �·¬�µ�¡ ¦ ³ ¡ »��­ ·®·��r

7. สมเดจพระไชยเชษฐาธราช ไดครองเมองเชยงใหม Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ Á¤ º°�Á�«Á�oµ��¬�¦ ·¥r

เชยงใหมสวรรคต ขาราชสานกเชยงใหมไดทลเชญ เจาเชฎฐวงโส (สมเดจพระไชยเชษฐาธราช) ไป

ครองเมองเชยงÄ®¤n�Á®�»�µ¦ �r�Ê��Á�È�Á®�»�µ¦ �r­ ε���ɤ�µ¦ ���¹��Ê�Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª � ³

ราชวงศปกรณเชยงใหม พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส มรายละเอยดของการเดนทางจาก

®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�Å�¥�Á�¥�Ä®¤n° ¥nµ�³ Á° ¥��Á¡ ºÉ° ­ ��Ä®oÁ®È��ª µ¤ ¥·É�Ä®�n�°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥

Á�¬�µ�·¦ µ���ÉÁ�È�กษตรยสองแผนดน คอ ลานนา และลานชาง

สมยเวยงจนทนเปนราชธาน Á¤ºÉ° ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r­ º��n°�µ�

¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ�Ê��Á®�»�µ¦ �r£µ¥Ä�µª �n°��oµ�ª »n�ª µ¥�Á�ºÉ°��µ�¡ ¦ ³ °��r¥��¦ ³ ��° ¥¼n�ÉÁ�¥�Ä®มใน

��³ �É¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ­ ª ¦ ¦ ���ทาใหเกดความวนวา¥�¹Ê�£µ¥Ä�¦ µ�­ ε��เชยงทอง ���¦ ³ �É�­ ¤Á�È�

พระไชยเชษฐาธราชตองรบเสดจกลบมาจดการบานเมองใหสงบเรยบรอย

Á�ºÉ°��µ�สมเดจพระไชยเชษฐาธราชตองกลบมา���¦ ° �oµ��oµ�����Ê�¡ ¦ ³ ° ��r�¹�

Â�n��Êงใหพระนางจรประภา เปนผปกครองลานนาแทนพระองค ทาใหเกดความวนวµ¥�¹Ê�Ä�¦ µ�

­ ε��Á�¥�Ä®¤n����¦ ³ �É�¤�µ¦ ¥�Á�oµÁ¤�»�·��¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥rÁ�¥�Ä®¤n�สมเดจพระไชยเชษฐาธราชจง

ตองยกทพไปปราบปราม Á®�»�µ¦ �r�¦ Ê��Ê�εĮo  nµ¥Á�oµÁ¤�»�·�Å��°Ä®o¡ ¦ ³ Á�oµ�»Á¦ ��°�¥��¡ ¤µ�

เอาเมองเชยงใหม สมเดจพระไชยเชษฐาธราชจงเสดจกลบหลวงพระบาง Á®�»�µ¦ �r�¦ Ê��Ê�εĮo

สมเดจพระไชยเชษฐาธราช ทาสนธสญญากบสมเดจพระมหาจกรพรรด แหงพระนครศรอยธยา

Á�ºÉ°��µ��¦ �ÁÈ�Á®È��¹�£¥�µ�¡ ¤nµ�� ³ ทรงพจารณาวาชยภมของเมองหลวงพระบางคบแคบ และ

° ¥¼nÄ�Á­ o��µ�Á�·��¡ �°�¡ ¤nµ�Ä���³ �ÉÁª ¥�����rÁ�È�Á¤º°�Ä®�n�¤�ª µ¤ ° »ดมสมบรณ เหมาะสม

�n°�µ¦ �Ê�¦ µ��µ�Ä®¤nสมเดจพระไชยเชษฐาธราช จงอญเชญพระแกวมรกตและพระแซกคาพรอม

�oª ¥¦ µ�­ ¤��·�Ê�®¤��¡ ¦ o° ¤�oª ¥�°��¡ ��¤µ° ¥¼nÁª ¥�����r����¦ Á�¥��°���Ê��Á¦ ¥�ª nµ�“หลวง

พระบาง” �Ê�Â�n���Ê��Á¡ ¦ µ³ Á®�»�É¡ ¦ ³ �µ�¥��¦ ³ �·¬�µ�° ¥¼n�ÉÁ�¥��อง

42 พระธรรมวมลโมล, ตานานพระแซกคา (ม.ป.ท., 2544. พมพในพธทาบญอายครบ 7

รอบ (84 ป ) ของพระธรรมวมลโมล เจาอาวาสวดศรโคมคา พะเยา 11 กรกฎาคม 2544), 9.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 63: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

53

Á¤º°�Áª ¥�����r�Ê���¦ µ��®¨ ��µ�ª nµÁ�È�Á¤º°�­ ε��¤µ�Ê�Â�n� µ¥�¦ ·­ �r«ตª ¦ ¦ ¬�É�

13 ��®¨ ��µ��É�¦ µ��° ¥¼nÄ�«· µ�µ¦ ¹�­ »Ã��¥�®¨ ��É�1 (จารกพอขนรามคาแหง) ความสาคญของ

Á¤º°�Áª ¥�����r�¥�­ ��Ä®oÁ®È��µ��·�µ����¡ µ�·���¹É�Á�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�¡ n°�oµ�µª Áª ¥�����r�É

�¹Ê�¤µ�oµ�µ¥�ÉÁ¤º°�Á�¥��°��Å�o° »�·«Â�oª ®ª �Á�·��°��ε�ª �¤µ�Ä®o���¼o¥µ�Ŧ o��µª Á¤º°��¹�¡ ¦ o° ¤

Ä���Â�n��Ê�Ä®oÁ�È�Á�oµÁ¤º°�Á�¥��°�43 �·�µ����¡ µ�·���¹�Á�È��µ¦ Á�ºÉ° ¤Ã¥��ª µ¤ ­ ε���°�Á¤º°�

�Ê�­ ° ���º° �®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�¨ ³ Áª ¥�����r��โดยมจดประสงคในการอธบายความสาคญของ

Áª ¥�����r�ÉÁ�È�¦ µ��µ�®n�Ä®¤n�เหตการณสาคญในสมยเวยงจนทนเปนราชธาน ไดแก

1. สมพนธไมตรระหวางลานชางกบอยธยา ° ε�µ��°�¡ ¤nµ�É�¥µ¥�·�Â��¤µ�µ�

�³ ª �° °�����¦ ³ �É�¥¹��¦ °�Á�¥�Ä®¤nÅ�o��εĮo­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��o°�¥oµ¥¦ µ��µ�¤µ¥�

เวยงจนทน พรอมกบแสวงหาพนธมตรในการตอตานพมา คอ พระนครศรอยธยา พนธไมตร

¦ ³ ®ª nµ�oµ��oµ���° ¥»�¥µ�Ê��¤ �Ê��µ¦ �¦ ³ �ε­ �¥r­ µ�µ�¦ ³ ®ª nµ�¡ ¦ ³ Á�oµÂ�n��·��°�­ ° �

° µ�µ��¦ ��º° �­ ¤ Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ�®n�oµ��oµ��¨ ³ ­ ¤ Á�È�¡ ¦ ³ ¤ ®µ��¦ ¡ ¦ ¦ �·Í�®n�

¡ ¦ ³ ��¦ « ¦ ° ¥»�¥µ��Êงสองพระองคทรงสรางพระธาตศรสองรก ใหเปนหลกเขตแดนระหวางสอง

° µ�µ��¦ ���°��µ��Ê­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��¥��¦ ��° ¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�¡ ¦ ³ Á�¡ �¬�¦ �¡ ¦ ³ ¦ µ�

�·�µÄ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¤®µ��¦ ¡ ¦ ¦ �·Í° ��oª ¥�

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส อธบายเหตการณในสมยสมเดจพระไชยเชษฐาธ

ราชอ¥nµ�³ Á° ¥�¤µ��ª nµ�¬�¦ ·¥r¡ ¦ ³ °��r° ºÉ�Ç�­ nª �Ä®�nÁ�È�Á¦ ºÉ°��µ¦ «¹�­ ��¦ µ¤ �Ê��µ¦ ­ ��¦ µ¤

ระหวางพมากบลานชาง �µ¦ �Á¤º°�¡ ·¬�»Ã ��Á¡ ºÉ°�nª ¥¡ ¦ ³ ¤®·��¦ µ�·¦ µ��¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³

มหาจกรพรรด  ³ �µ¦ �Á¤º°�°��µ��°�Á�¤ ¦ ��¹É�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�°�·�µ¥ª nµÁ¤º°�°��µ���º°�

Á¤º°�¡ ¦ ³ ��¦ �°�Á�¤ ¦ �Á�ºÉ°��µ��εª nµ�“องกาน” มเสยงคลายกบ คาวา “องกอร” การยกทพไปต

Á¤º°�°��µ�Á�È�Á®�»Ä®o­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ�­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r

อยางไรกตาม มหาสลา วระวงส ไดกลาวถงพระราชกรณยกจดานการพระศาสนาของ

สมเดจพระไชยเชษฐาธราช ไปพรอมกนดวย เชน การสรางพระธาตหลวง กลางเมองเวยงจนทน

สรางวดปาฤาษสงหรณ วดปามหาพทธวงศ วดปากนทอง สรางพระเจดยครอมพระธาตหวหนาว

�¹É�¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�°�·�µ¥ª nµ��º° ¡ ¦ ³ �µ�»��¡ ª ��Ä���®ª �®�°��µ¥��และยงทรงปฏสงขรณพระ

ธาตพนม อกดวย �°��µ��Êยงบรรยµ¥�¹��ª µ¤ ¦ »n�Á¦ º°��°�«µ­ �µ¡ »��Ä��¦ ³ Á�«¨ µª Ä�­ ¤ ¥�ʪ nµ�

£µ¥Ä�¡ ¦ ³ ��¦ Á�ȤÅ��oª ¥ª �ª µ° µ¦ µ¤� ³ ¤�µ¦ ­ ¦ oµ�¡ ¦ ³ ¡ »��¦ ¼�­ ε��Ç��¹Ê�Á�È��ε�ª �¤µ�

43 �¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�1 พงษาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม , 388-389.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 64: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

54

มหาสลา วระวงส บรรยายเหตการณในสมยสมเดจพระไชยเชษฐาธราช�ÉÁ�É¥ª �o°���

อยธยา ดวยการใชหลกฐานภายนอก คอ พระราชพงศาวดารของไทย44 เปนฐานขอมลสาคญ เชน

Á¤ºÉ° �nµª �¹�Á®�»�µ¦ �r�É­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¦ �¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ­ �rÅ��¹�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¤®µ

��¦ ¡ ¦ ¦ �·�Á¡ ºÉ°�° ¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�¡ ¦ ³ Á�¡ �¬�¦ ��¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¤®µ��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â ³ ¡ ¦ ³ ­ »¦ ·Ã¥�¥

Á�ºÊ°�ª µ¤Ä�¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ­ �r��º°

ขาพระองผผานพพบกงสสตนาคะนะหด ขอถวายอะพวาดวนทะนา มายง

สมเดดพระปตราทราด ผผานพพบกงเทบทะวาราวะดสอะยทยามะหาดลกพบ

นพรตนะราชทานบรรม อดมดวยพระราชมะหาสะถานมะเหา¦ µ�¥·É��Á�È�¤·É�¤»�

กดดวยสเวดกนชอนชาดตวปะเสดสเมอง ขาพระองยงไปมเอกอกคะราชกลยาน

�É�ะสบสสรยะวงในกงสสตนาคะนะหดตอไป ขาพระองขอพระราชทาน

พระราชทดาอนทง¡ ¦ ³ �µ¤�¡ ¦ ³ Á���³ ­ ���Å�Á�È��·É�­ ­ »¦ µ��³�·�°��¥µÄ�

มะหานะคะเรดปาจนทด เปนทางพระราชสมพนทะมดไมต สวนนะปะถะพ

Â�n�Á�¥ª ���ɪ ��µª ³ ­ µ�45

Á�ºÊ°�ª µ¤Ä�¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ­ �r�oµ��o��Á�È�การคดลอกมาจากพระราชพงศาวดารฉบบพระ

ราชหตถเลขา46 �°��µ��Ê¥��¦ µ���µ¦ ��°�Á�ºÊ°�ª µ¤ ¨ �¬�³ Á�n�Á�¥ª ���Ê° �Ä��°��É�nµª �¹�

Á®�»�µ¦ �rÁ¤ºÉ° ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¦ ��¦ µ�ª nµ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¤®µ��¦ ¡ ¦ ¦ �·¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�¡ ¦ ³

Â�oª ¢oµ�Â��¡ ¦ ³ Á�¡ �¬�¦ �É�¦ ³ �ª ¦ �­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ าช ทรงสงพระราชสาสนมายง

­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¤®µ��¦ ¡ ¦ ¦ �·° ��¦ Ê�®�¹É��� ³ Á®�»�µ¦ �rÁ¤ºÉ° ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��Á­ �È��Á¤º°�

พษณโลก 47

2. ¨ oµ��oµ�Á�È�Á¤ º°��¹Ê��°�¡ ¤nµ หลงรชกาลสมเดจพระไชยเชษฐาธราช เกดความ

ª »n�ª µ¥�¹Ê�Ä�¦ µ�­ ε��oµ��oµ��Á�ºÉ°��µ��»��µ�­ ε��­ °�คนพยายามแยงชงอานาจกน สดทาย

พระยาแสนสรนทรชนะ จงไดยดอานาจอภเษกตวเองเปนกษตรย พระยาแสนสรนทร เปนพระ

อยกา (ตา) �°�¡ ¦ ³ ®�n° Á¤º°��¡ ¦ ³ ¦ µ�ð ¦ ­ �°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ�� ³ Á�È��»��µ��ɤ¸

44 กรมศลปากร, พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา เลม 1, ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�9

(กรงเทพฯ : æ �¡ ·¤ ¡ r�°�Á�Ê¥,2542), 89-93.45 สลา วระวงส, พงสาวะดานลาว (เวยงจน : กะซวงสกสาทกาน, 2500), 118-119.46 กรมศลปากร, พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา เลม 1, 89.47 สลา วระวงส, พงสาวะดานลาว, 120-131. และ กรมศลปากร, พระราชพงศาวดารฉบบ

พระราชหตถเลขา เลม 1, 90-102.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 65: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

55

���µ�­ ε���Ê�Â�n­ ¤ ¥­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ á �·­ µ¦ ¦ µ�� ³ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬ฐาธราช พงศาวดารลาว

ฉบบมหาสลา วระวงส �ÊÄ®oÁ®È��ª µ¤° n°�°�°��¦ ³ Á�«¨ µª Ä�¦ ��µ �Ê�Á�ºÉ°��µ��¦ ¦ �µ®ª Á¤ º°�

�nµ�Ç��ÉÁ�¥­ n�­ nª ¥Ä®oÁª ¥�����r¡ µ���n°�oµ�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �­ »¦ ·��¦ r�Á¡ ¦ µ³ ¤ ·Å�o­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥�¬�¦ ·¥r

โดยตรง

ในรชกาลพระสมงคลไอยโกโพธสตว�ÊÁ°��É¡ ¤nµÅ�o¥��¡ ¤µ�Áª ¥�����r° ��¦ Ê��Â�n

Á�ºÉ°��µ��ª µ¤° n°�°�° �µª �Á¡ ¦ µ³ �µ¦ �µ��ª µ¤ ­ µ¤���¡ ¤nµ�¹�¥¹�Áª ¥�����rÅ�o� oª ��Á° µ¡ ¦ ³

­ »¤��Å° ¥Ã�á �·­ �ª r��¡ ¦ ³ ®�n° Á¤º°��Å��¦ ³ Á�«¡ ¤nµ��µª �¹���Á�È�Á¤º°��¹Ê��°�¡ ¤nµ

¡ ¤nµÅ�oÂ�n��Ê�¡ ¦ ³ °�»�µ�°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���º°�¡ ¦ ³ มหาอปราชาวรวงโส

�É¡ ¤nµ��Á�È��ª �¦ ³ ���Ê�Â�n�¦ Ê��n°��Ä®o���º�¤µÁ�È��¬�¦ ·¥r oµ��oµ��Ä�¦ ��µ �Ê�Å�oÁ�·�

Á®�»�µ¦ �r�ɤ�¼o°�° oµ��ª ª nµÁ�È�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��Å�o�n°�µ¦ ����¹Ê� ³ ­ µ¤µ¦ �¥¹�Á¤º°�

เวยงจนทนได จนพระมหาอปราชาวรวงโสและครอบครวตองเสด�®��Â�nÁ¦ º° ¨ n¤ Á­ ¥�ª ·��Ê�

�¦ °��¦ ª �¡ ¤nµ�¹�¥��¡ ¤µ�¦ µ�¡ ª ����� ³ Â�n��Ê�¡ ¦ ³ ­ »¤��Å° ¥Ã�á �·­ �ª r�Á�È��¬�¦ ·¥r oµ�

�oµ�° ��¦ Ê�®�¹É��

Á®�»�µ¦ �r����ÉÁ�·��¹Ê�­ ³ �o°�Ä®oÁ®È��ª µ¤ ° n° �°�°�¦ µ�­ ε��oµ��oµ����µ¦ �É

หวหนากบฏอางตววาเปนสมเดจพระไชยเชษฐาธราช แสดงใหเหนบญบารมของสมเดจพระไชย

เชษฐาธราช ในลกษณะเดยวกบหวหนาพวกขา�É�n°�µ¦ ���° oµ��ª ª nµÁ�È���nµÁ�º° ��Ä�¥µ¤ �É

บานเมองเกดความวนวาย

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¥�Á�o�¥Îʵ�ª µ¤ ­ ε���°�­ �µ���¬�¦ ·¥r�Á¡ ¦ µ³

Á¤ ºÉ°พระสมงคลไ° ¥Ã�á �·­ �ª r�­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r oª �¤�µ¦ Â�n��Ê�¡ ¦ ³ ¥µ��¦ �o° ¥��¹É�Á�È�¼��°�

พระ­ »¤ ��Å° ¥Ã�á �·­ �ª r�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�n°�µ��·�µ�Â�n�¼��n°�oµ��µ��¦ ³ �µ��เชนเดยวกบ

Á®�»�µ¦ �rÁ¤ºÉ° ¡ ¦ ³ ­ »¤ ��Å° ¥Ã�á �·­ �ª r��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r สถาบนกษตรยของลาวดารงความ

«��·Í­ ·��·ÍÁ¡ ¦ µ³ ­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥�µ��»��¦ ¤¤µÃ�¥¨ ε�����¼o�ɤ ·Å�o­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥�¦ ��¹�ŤnÁ�È��É¥° ¤ ¦ ��°�

ประชาชน

¨ oµ��oµ���Á�È�Á¤º°��¹Ê��°�¡ ¤nµ���¹�¦ ��µ �°�สมเดจพระวรวงศา เ¤ ºÉ° ¡ ¦ ³ Á�oµ�»Á¦ ��°�

สวรรคต พมาÁ¦ ·É¤° n°�°��¦ ³ Á�«¦ µ��nµ�Ç��nµ�¡ µ���¦ ³�µ«° ·­ ¦ £µ¡ �Á�n��­ ¤Á�È�¡ ¦ ³�Á¦ «ª ¦ แหง

กรงศร° ¥»�¥µ��Ä���³ �Éoµ��oµ�ประกาศอสรภาพโดยสมเดจพระวรวงศา

3. �ª µ¤ ª »n�ª µ¥Á�ºÉ°��µ��µ¦ Â¥n��·�¦ µ�­ ¤��· Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�Á�É¥ª ���µ¦ แยงชงราชสมบต

Á�È�Á¦ ºÉ° ��É¡ �Å�o�ɪ Å�Ä�งานเขยนทางประวตศาสตรของชาตในเอเชยตะวนออกเฉยงใต

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส ย���¦ �¬µÃ�¦ �Á¦ ºÉ°�Á�É¥ª ���µ¦ Â¥n��·�¦ µ�­ ¤ ��·�°�

Á�oµ�µ¥Ä�¦ µ�­ ε��oµ��oµ������³ Á®È�Å�o�µ�Ä�®¨ µ¥�°��Á�n��Á¤ºÉ° ­ ·Ê�¦ ��µ ¡ ¦ ³ ¥µ oµ��εÂ����

Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ Á�oµÃ¡ �·­ µ¦ ¦ µ�­ ª ¦ ¦ ����Á¤ºÉ° ­ ·Ê�¦ ��µ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���Á�È��o�

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 66: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

56

อาจกลาวไดวาหลงรชกาลสมเดจพระไชยเชษฐาธราช พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา

วระวงส ไดÁ�o�Å��É�ª µ¤ ª »n�ª µ¥Ä�¦ µ�­ ε��µª ��ɤ Á®�»¤µ�µ��µ¦ Â¥n��·�¦ µ�­ ¤��·�°�Á�oµ�µ¥

Ä�¦ µ�­ ε��oµ��oµ������ɤ®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�Å�o�nµª �¹�Á®�»�µ¦ �rÄ�¦ �­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ ®¤n° ¤Â�oª ª nµ

Ä�Áª ¨ µ�É¡ ¦ ³ ®¤n° ¤ Â�oª Á­ ª ¥¦ µ�¥r° ¥¼n�Ê��Á®�»�µ¦ �r�oµ�Á¤º° �¥·É��ª �วาม

ราย¦ ��¹Ê��Á�ºÉ°��µ�Á�oµ�µ¥° oµ¥�o°�¥µ�ชงกนเปนใหญ มความหงาเงยด เคยด

แคนจองเวรกนบแลว ตางคนตางก เตาโรมเอาบาวไพรของไผมนเขา

ประหตประหารกน จนประชาชนพลเมองในนครเวยงจนทนอยบได ตองอพยพ

®�£ ¥�oµ¤�Îʵ�° � �Å��Ê��·É��µ��夵®µ�·�° ¥¼n�µ�  É��วาเปนอนมาก และ

แผขยายลงไปจนจแดนประเทศเขมร..48

4. การตดตอกบประเทศตะวนตก หลงรชสมยของพระหมอมแกว พระเจาสรยวงศา

�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ���¹É�Á�È�¡ ¦ ³ ° �»�µ�°�¡ ¦ ³ ®¤n° ¤ Â�oª �Å�o�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�Ä�­ ¤ ¥�Ê oµ��oµ�¤ �ª µ¤

เจรญรงเรองในทกดาน พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส ระบวา คมภรพระธรรมศา­ �¦ r��¹É�

เปนหลกกฎหมายสาคญ Á¦ ¥�Á¦ ¥��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥�Ê���°��µ��Ê¥�¤�µ¦ �·��n° ���µ�·�³ ª �����¹É�¤®µ

สลา วระวงส ไดอางองขอความจากบนทกของ ฟาน วสตอฟ (Van Wusthof) พอคาชาวฮอลนดา

และบนทกของบาทหลวงเลรอา (Leria) ชาวอตาล �¹É�Å�o�nµ¥�°��o° ¤ ¼Ä®o���µ�®¨ ª �¤µ¦ ·��

(Marini) โดยนามาใสไวในเหตการณ­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ��Á�ºÊ° ®µ­ nª �Ä®�n�¹�Á�È�

Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä����¹��°��µª �nµ��µ�·�Ê�­ °���³��¹É�Å�o���¹��o° ¤ ¼�Ê��oµ�£¼¤·«µ­ �¦ r��¡ ¦ ³ ¦ µ�ª ���

สภาพ�oµ�Á¤º°����¦ ¡ ¥µ�¦ �É­ ε���° �µª ��µ¦ ��¦ ³ Á¡ �� ³ ª ���¦ ¦ ¤ ¨ µª �

ลานชางสมย 3 อาณาจกร ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�o��Â�n�Á�ºÊ° ®µÄ�

�°��ɪ nµ�oª ¥�¦ ³ Á�«¨ µª Â�n�° °�Á�È��3 ° µ�µ��¦ �Ū oÄ����É�6 Ã�¥Â�n�Á�ºÊ° ®µ° °�Á�È��3 สวน

�º°�­ nª ��ɪ nµ�oª ¥° µ�µ��¦ ลานชางเวยงจนทน อาณาจกรลานชางหลวงพระบาง และอาณาจกรลาน

ชาง�ε�µ«��·Í

มหาสลา วระวงส อธบายสาเหตของความแตกแยกของอาณาจกรลานชางวา เกดจาก

ความแตกแยกของเจานายในราชสานก หลงจากสมเดจพระเจาสรยวงศาธรรมกราชสวรรคตแลว

ไมมพระโอรส�Éจะสบราชสมบต ทาใหเกดการแยงชงราชสมบต ระหวางขนนางและเจานายในราช

­ ε����¼o�É��³ �­ �µ��µ�ª Á° ��¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥r��¹�Ťn­ µ¤ µ¦ ����¦ °��oµ�Á¤º° �Å�o�µ���ª µ¤

48 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบรานเถง 1946 ,93.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 67: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

57

Â��Â¥��ÉÁ�·��¹Ê��εĮo�¬�¦ ·¥r oµ��oµ���º°�¡ ¦ ³ Å�¥°��rÁª oตองขอความชวยเหลอจากอยธยา สมเดจ

พระเพทราชา ทรง¥��¡ �¹Ê�¤µÅ�nÁ�ɥĮoÁ�oµ�µ¥Ä�¦ µ�­ ε���ÉÁª ¥�����rและหลวงพระบางคนด

����µ��Êนไดแบงปนเขตแดนตอกน อาณาจกรลานชางแบงออกเปน 2 สวน คอ อาณาจกรลานชาง

เวยงจนทน และอาณาจกรลานชางหลวงพระบาง เหตการณ�Ê�¦ µ��° ¥¼nÄ�¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ ­ ¤ ¥

กรงศรอยธ¥µ����nµ�Ç�¦ ª ¤�Ê����¡ ¦ ³ ¦ µ�®��Á�µ��¹É�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�oÄ�oÁ�È��µ��o° ¤¼

สาคญ

แมจะแยกออกเปน 2 อาณาจกรแลวกตาม แตความวนวายในลานชางยงดาเนนตอไป

¤ ���Á�·��¹Ê��µ¤Á¤º°��nµ�Ç�Ã�¥Á�¡ µ³ ���¡ ¦ ³ ª ¦ �·�µ�®¦ º° ¡ ¦ ³ ª ° ¡ ¦ ³ �µ�¹É�มหาสลา วระวงส

วเคราะหวา เปนเหตนาไปสการแทรกแซงของไทย Ã�¥¤ ­ µÁ®�»®¨ �Á�ºÉ°��µ�สมเดจพระเจาตากสน

�¦ �¦ ³ ª �¡ ¦ ³ Á�oµ«·¦ ·�»�­ µ¦ ª nµ�³ Å�Á�oµ��  nµ¥¡ ¤nµ����Ê�Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ ª ¦ �·�µ�¤µ�° ¡ ¹É�¡ ¦ ³ �¦ ¤Ã¡ �·

­ ¤£µ¦ �¡ ¦ ³ Á�oµ�µ�­ ·��¹�­ n��°��¡ ¤µ¥¹�Á¤º°��ε�µ«��·Í

สวนการยกทพเขายดเมองเวยงจนท�r�°��°��¡ Å�¥�Ê��¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�อธบายวา

เพราะพระเจาสรยวงศแหงหลวงพระบาง เขารวมโจมตเมองเวยงจนทนดวย หลงจากเขายด

Áª ¥�����rÅ�o oª ��°��¡ Å�¥�ÈÅ�o�ª µ��o°�Á�oµ�µ¥Ä�¦ µ�­ ε����¡ ¦ o° ¤ �Ê��¦ ¡ ¥r­ ·�¤�nµ�nµ��Ç�

พรอมดวยพระแกวมรกตและพระบาง ลงมาย��¦ »�Á�¡ �­ nª �¡ ¨ Á¤º° �µª �É�¼��ª µ��o°��Ê��Ä®o�Ê�

�oµ�Á¦ º°�° ¥¼n�É­ ¦ ³ �»¦ ¸ ° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��Ê�­ µ¤��º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���Áª ¥�����r� ³ �ε�µ«��·Í��¹�

��Á�È�Á¤º°��¹Ê��°�Å�¥

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�oÁ�o�¥ÎʵĮoÁ®È���Á¦ ¥��µ�° ���É�εĮo�¦ ³ Á�«¨ µª �o°���Á�È�

Á¤º°��¹Ê��°�Åทยวา

¦ µ�° µ�µ��¦ ¨ µª �Ê��3 �º°�° µ�µ��¦ ��¦ �ε�µ«��·Í��°�Á�oµÅ�¥�»¤µ¦ ��อาณาจกร

เวยงจนทน ของเจาศรบญสาร และอาณาจกรหลวงพระบาง ของเจาสรยวงศจงได

เสยเอกราชใหแกไทยลงพรอมกน ในป ค.ศ.1779 ยอนความบถกตองถองกน

อจฉาบงเบยดเคยดแคนใหกนของเ�oµ�µ¥¨ µª ��oª ¥�¦ ³ �µ¦ �É��Ê”49

มหาสลา ไดอธบาย�ª µ¤Á�È�¤µ�°�Á¤º°��ε�µ«��·Í�Ū oÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��

วระวงส �oª ¥�µ¦ Ä�o®¨ ��µ��µ�£µ¥�°�Ä��µ¦ °�·�µ¥Á¦ ºÉ°�Á¤º°��ε�µ«��·Í¥»�Ã�¦ µ�ª nµÁ�È�­ nª �

®�¹É��°�° µ�µ��¦ ¢ ¼���การอางองเอกสารของมาตวนหลน นกประวตศาสตรจนโบราณ ทาให

Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�Á¤º°��ε�µ«��·Í�¤�ª µ¤®��Â�n��nµÁ�ºÉ°�º° ¤µ�¥·É��¹Ê��นอกจากการอางองเอกสารของ

49 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบรานเถง 1946 , 116.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 68: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

58

¤ oµ�oª �®¨ ·�� ³ �µ¦ ¹��nµ�Ç��nµ��µ¦ «¹�¬µ�°����¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µª   ¦ É�Á«­ �Henri Marshall และ

���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥Â oª �¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¥�Á�o�¥ÎʵĮoÁ®È��ª µ¤ ­ ε���°�Á¤º°��ε�µ«��·Í���oª ¥

�µ¦ �ε�¦ ³ ª �·Á¤ º°��ε�µ«��·Í��É° ¥¼nÄ��¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É�70 �°�Å�¥�¤µÄ­ nŪ o�oª ¥��Á�ºÊ° Á¦ ºÉ°�ª nµ

�oª ¥�ε�µ��°��oµª ���³ �µ¤�®¦ º°��oµª ���µ¤��¹É�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�°�·�µ¥ª nµÁ�È�Á¦ ºÉ°��°�¡ ¦ ³

«·ª ³ ���ε�µ�Á¦ ºÉ°��oµª ���µ¤�Ê�¤®µ­ ·ลา วระวงส ใชเปนสวนตนของประวตศาสตรเมองจาปา

«��·ÍÁ�nµ�Ê��Á¡ ¦ µ³ ­ nª ��É�n°�µ��ε�µ��oµª ���µ¤��ÈÁ�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª ���¡ ¦ ³ ¥µ���Á¤ºÉ° ค.ศ. 1690

�n°�ª nµ�®¦ º°�nª �Áª ¨ µ�É®µ¥Å��Ê���Á�È���®µ®¨ ��°��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«าสตรชาต ในรปแบบ

พงศาวดาร เพราะพงศาวดาร คอกµ¦ ���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�วงศ�¬�¦ ·¥r����Ê��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�o°��·É��

Á�n��Á¤º°��ε�µ«��·Í��Á�¥��ª µ����¹É�¤�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÁ�È��° งตนเอง จงไมสามารถสอดแทรกอยใน

พงศาวดารลาวได

เหตการณสาคญในสมย 3 อาณาจกร คอ สมเดจพระเจาอนวงศกเอกราช �¹É�เปน

เหตการณสา���É° ¥¼nÄ��µ¦ ¦ �¦ ¼o�°��µª ¨ µª  ³ �µª Å�¥��Â�n�µ¦ ¦ �¦ ¼o�°��¦ ³ �µ���Ê�­ °��¦ ³ Á�«

��Â���nµ���° ¥nµ�­ ·Ê�Á�·��Ä���³ �É  nµ¥Å�¥¤ °�ª nµ�µ¦ �¦ ³ �ε�°�สมเดจพระเจาอนวงศ คอการ

กบฏ แตสาหรบชาวลาวแลว การกระทาของสมเดจพระเจาอนวงศ คอ การกอบกเอกราช พระองค

จงเปนวรบรษของชาวลาว

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส กลาวถงสมเดจพระเจาอนวงศในลกษณะวรบรษ

�°��µª ¨ µª �Á�n�Á�¥ª ���Éสมเดจพระนเรศวรทรงเปนวรบรษผกอบกอยธยาจากพมา พระราช

ประวตของสมเดจพระเจาอนวงศในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส จงมสวนคลายพระราช

ประวตของสมเดจพระนเรศวรในพระนพนธของสมเดจฯกรมพระยาดารงราชานภาพ เชน ในวยเดก

�o°�Á­ �È�¤µÁ�È�°��r�¦ ³ ���É�¦ »�Á�¡ ��Á¤ºÉ°�¦ �Á�È�° »�¦ µ��ÈÅ�oÁ�¥¥��°��¡ Å��nª ¥Å�¥¦ ���¡ ¤nµ��

 ³ ¥��¦ �¥��¡ Å��¡ ¤nµ�ÉÁ¤º°�Á�¥�­ ���Å�o�¥��³�

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส �É�¡ ·¤ ¡ r�n°��É�³ Á� É¥��ºÉ° Á�È��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r

ลาว ใหความสาคญกบการกเอกราชของสมเดจพระเจาอนวงศ เปนอยางมาก มการอธบายเหตการณ

° ¥nµ�³ Á° ¥���¹É�มหาสลาไดใชขอมลหลกฐานของฝายไทยเปนหลก Ã�¥Á�¡ µ³ ° ¥nµ�¥·É��¡ ¦ ³ ¦ µ�

พงศาวดารกรงรตนโกสนทร ¦ ��µ �É�3 ฉบบเจาพระยาทพากรวงศ

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�°�·�µ¥­ µÁ®�»�ÉพระÁ�oµ°�»ª �«r�εÁ�È��o°��°��¼oÁ°�¦ µ��Á�ºÉ°��µ�

พระÁ�oµ°�»ª �«rÅ�oÁ­ �È�¤µ¦ nª ¤�µ�¡ ¦ ³ �¦ ¤ «¡ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¡ »��Á·«®¨ oµ�£µ ¥�Á¤ºÉ°��.ศ. 1825/พ.ศ.

2368 Á¤ºÉ°�³ Á­ �È���Áª ¥�����r��¹��¦ µ����¤�¼­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª ��° ¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�

�µ�³ �¦ Ä���Á�oµ®�·��ª ��ε��¹É�Á�È�¦ µ��·�¼¨ µª �¨ ³ �¦ ° ��¦ ª ¨ µª Á¤ º° �­ ¦ ³ �»¦ ¸��Â�n

¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª Ťn¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�สกอยาง ทาใหเจาอนวงศ มความคบแคนใจ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 69: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

59

�Ê�Â�n�Ê�50 Á¤ºÉ° Á­ �È���Áª ¥�����r��¹��¦ �ª µ�Â���É�³�¼oÁ°�¦ µ��มหาสลา วระวงส ไดบรรยาย

Á®�»° µÁ¡ «�nµ�Ç�Ä�Áª ¨ µ�ÉÁ�oµ°�»ª �«r�¦ ³ Á�¦ ¥¤�µ¦ �³ ¥��¡ ¤µ��¦ »�Á�¡ Ū o���Ê

Ä�Áª ¨ µ¡ ¦ ³ Á�oµ°�»�ε ��ε�µ¦ ��Â�n�Â�n��°���¥¼n�Ê���ÈÁ�·�° µÁ¡ �ª ·�³ ¦ ·�

หลายยางหลายปะกาน ดวยเหดชาตาบานเมองจะหลมจม คอ ในเดอน 6

(ค.ส. 1826) เกดลมพายใหญพดยอดปาสาดและหอพระแกวพงละลายลง,

หอโรงพระมะเหสก 5 หลง บานเรอนราสดอนหกมนไป 50 หลง เถงเดอน

11 ออกใหม 15 �Îɵ�Á�·�Â�n��·�Å®ª �Â�n��·�Ä��ε¡ �Á¤º°��oµ��µÁª �° °�������������

ยาว 2 วา กวางสอกปาย และเลกลงไป 20 วาปาย51

ลกษณะการบนทกเหตª ·�¦ ·�° µÁ¡ «�oµ��o��Ê��­ ��Ä®oÁ®È��µ¦ ��µ¦ ���¹�¡ �«µª �µ¦

Â��Ã�¦ µ���¹É�¤��¦ µ��µ��อกเหตสอดแทรกเสมอ Á®�»Â�n��·�Å®ª �oµ��o��Ê���¦ µ��° ¥¼nÄ�

¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ �¦ »�¦ ��Ã�­ ·��¦ r�¦ ��µ �É�3 �ÉÁ�È�®¨ n��o° ¤ ¼­ ε�ญใหมหาสลา วระวงส

�ª µ¤���Ê

�ÉÁ¤º°�Áª ¥�����r�Ê�Á¤ºÉ°���Á�º°��6 ปจออฐศก เวลากลางวนเกดลมพายใหญ

พดชอฟาใบระกาหอพระแกวพระบางหลงคาเรอนอนหกไปเปนอนมาก เรอน

ภรรยาอนทลาย 5 หลง แตเรอนราษฎรชาวบานหกพงประมาณ 40-50 ®¨ ���¦ Ê�

มาถงเดอน 11 �¹Ê��14 �Îɵ 15 �Îɵ�°�»¥�Á���r�°��¡ ° ¥¼n�Ê����Á�·��µª ¡ ¦ ³

¡ §®­ ���¹Ê��oµ��·«��¬·�Á¤ºÉ° Áª ¨ µ�¹��¦ ³ ¤µ��2 ¥µ¤Á«¬�Á�·�Â�n��·�Å®ª �É

Á¤º°�Áª ¥����r��oª ¥�µ¤­ ·É��°�¦ ¼�¡ ¦ ¦ ��¦ ³ ������¦ Ê�¦ »n�­ ª nµ��¹Ê�Á®È�Â�n��·�

แยกออกในกาแพงทายเมอง ยาวประมาณ 2 วา กวางประมาณศอกเศษ ลก

ประมาณเสนเศษ52

กองทพลาว¥��¡ Á�oµ¥¹��¦ °�®ª Á¤º°�Ä��·�Â���ɦ µ�­ ¼�  É��ª µÂ¤n�ÎʵÃ��Å�o�Ê�®¤��

¦ ª ¤�Ê�Á¤º°���¦ ¦ µ�­ ¤µ�¹É�Á¤º°�®ª Á¤º°�­ ε���°��¦ »�Á�¡ �­ nª ��°��¡ ®�oµ�¹É�¤Á�oµ¦ µ�ª �«r(เหงา)

Á�È�¤n�¡ Å�o¥��¡ �ª µ��o°��¦ ª ¨ µª �¹�Á¤º°�­ ¦ ³ �»¦ �Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �¦ �

ทราบวาเจาเมองเวยงจนทนเปนกบฏ จงโปรดเกลาฯ ใหกรมพระราชวงบวรฯ เปนแมทพยกกองทพ

50 สลา วระวงส, พงสาวะดานลาว (เวยงจน : กะซวงสกสาทกาน,2500), 244.

51 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 248.

52 เจาพระยาทพากรวงศ, ¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ �¦ »�¦ ��Ã�­ ·��¦ r�¦ ��µ �É�3 เลม 1

(กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา, 2504), 41.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 70: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

60

Å��Á¤º°�Áª ¥�����r�Á¤ºÉ° ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«r�¦ ��¦ µ�ª nµ�°��¡ �¦ »�Á�¡ ¥��¹Ê�¤µ�¹��·Ê�Á¤º°�

��¦ ¦ µ�­ ¤ µ� ³ ���ε ��Ê�¦ ��µ¤Â�ª Á�º°�Á�µ£¼¡ าน กองทพกรงเทพทาลายกองทพเวยงจนทน

Å�o­ εÁ¦ È���­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«r�¹�Á­ �È�Ê£ ¥Å�° ¥¼nÁ¤º°�Á�n° µ��Á��Â��Áª ¥��µ¤� ³ �n°��É�°��¡

หลวงจะยกทพกลบกรงเทพ กรมพระราชวงบวรฯ ทรงมอบหมายใหพระยาราชสภาวดทาลายเมอง

Áª ¥�����r�Á¡ ºÉ°�o°���¤·Ä®o­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª งศกลบมายดครองไดอก แตพระยาราชสภาวดได

Â�n��Ê�Ä®o�oµ¦ µ��µ¦ Á¤º°�Áª ¥�����rÁ�È��¼o�¼Â Á¤º°��n°Å��Ã�¥¤·Å�o�ε µ¥Á¤º°��µ¤Â�ª ¡ ¦ ³ ¦ µ��ε¦ ·�

Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �¦ ��¦ µ��ª µ¤��¹��¦ �¡ ·Ã¦ �° ¥nµ�¥·É��¨ ³ ¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ�

โองการใหพระยาราชสภาวดยกทพไปทาลายเมองเวยงจนทนเปนการแกตว53

®¨ ��µ��É¡ ¦ ³ ¥µ¦ µ�­ »ภาวดยกทพกลบไปแลว เวยดนามไดพาสมเดจพระเจาอนวงศ

��¤µ­ n��¹�Á¤º°�Áª ¥�����r��Ã�¥¤�»�¤»n�®¤µ¥Ä®oÁ�oµ°�»ª �«rÅ�o���¦ °�Á¤º°�Áª ¥�����r�n° Å���Ê�

ไดกาชบใหขอพระราชทานอภยโทษ�µ�¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Áกลาเจาอยหว พระเจามนหมาง

ทรง¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ­ �r�¹�¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �° ¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�° £ ¥Ã�¬Ä®o­ ¤Á�È�¡ ¦ ³

Á�oµ°�»ª �«r�oª ¥��¦ µ��ª nµÁ¤ºÉ° ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«rÅ��¹�Á¤º°�Áª ¥�����r�ÈÁ�·��µ¦ ­ ¼o¦ ����°��¡

�°�¡ ¦ ³ ¥µ¦ µ�­ »£µª ��É¥��¡ ¤µ�¹�Áª ¥�����r��กองทพเมองเวยงจนทนไดตดตามกองทพพระยา

ราชสภาวดไปถงเมองยโสธร แตถกตแตกพาย พระยาราชสภาวดจงยกทพมายดเวยงจนทนและ

�µ¤���ª ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«r ³ ¡ ¦ ³ ¦ µ�ª �«r�µ�­ nª �Å�o���­ n�¤µ�¦ »�Á�¡ �®¨ ��µ��Ê��¹��ε µ¥

เมองเวยงจนทนอยางราบคาบจนไมมสภาพเปนเมองอกตอไป54

มหาสลา วระวงส บรรยายÁ®�»�µ¦ �r®¨ ��µ��Éสมเดจพระเจาอนวงศถกจบตวสงไป

กรงเทพ ระหวางการเดนทางจากเวยงจนทนถงกรงเทพ กองทพไทยไดจบสมเดจพระเจาอนวงศ

 ³ ¡ ¦ ³ ¦ µ�ª �«r��Ä­ n�¦ ��¦ ³ �µ�Å��µ¤�µ�����¹��¦ »�Á�¡ ��¹���Ä­ n�¦ ��¦ ³ �µ�Ū o®�oµ¡ ¦ ³ �É�É�

สทไธสวรรย ¡ ¦ o° ¤�Ê�Á�¦ ºÉ°�¤º°�¦ ¤µ��nµ�Ç� ³ Ä®o�¦ ³ �µ���nµ­ µ�Â�n��»�ª ����­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ

°�»ª �«r­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r®¨ งจากทนทรมานอย 7-8 ª ���®¨ ��µ��Ê��¹�¤�µ¦ �ε¡ ¦ ³ «¡ Å�Á­ ¥��¦ ³ �µ�

�É­ εÁ®¦ n��o° ¤ ¼���nµª �ʤ®µ­ · µÅ�o¤µ�µ��¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª�µ¦ ¦ ��µ �É�3 ฉบบเจาพระยาทพากรวงศ

Â�n¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�o­ ��° °��¹��ª µ¤Å¤n¡ ° Ä��É¡ �«µª �µ¦ ����Á�oµ¡ ¦ ³ ¥µ�·¡ µ�¦ ª �«r��° °�¡ ¦ ³

นามของสมเดจพระเจาอนวงศและพระราชวงศ วา “อาย” กบ “อ”55

53 ¡ ¦ ¦ ¬µ��­ ·�­ ª ­ �·Í, “ความสมพนธระหวางกรงเทพฯ กบเมองเวยงจนทนในรชสมย

¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �¡ .ศ. 2376-2370” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา

ประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2521), 147-148.54Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��.

55 สลา วระวงส, พงสาวะดานลาว (เวยงจน : กะซวงสกสาทกาน,2500), 281.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 71: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

61

¡ ¦ ¦ ¬µ��­ ·�­ ª ­ �·Í��Å�oª ·Á�¦ µ³ ®rª nµ�ª µ¤��Â¥o�¦ ³ ®ª nµ��¦ »�Á�¡  ³ Áª ¥�����rÄ�­ ¤ ¥

พระบาทสมเด�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �Ê��ŤnÄ�nÁ®�»��Á° ·��Â�n¤ Á®�»­ º�Á�ºÉ°�¤µ�µ��µ¦ ��Â¥o�¦ ³ ®ª nµ�

�¦ »����»¦ ��Áª ¥�����r�Á¤ºÉ°�¡ .ศ. 2322 และสงผลตอมาเพราะกรงเทพไดดาเนนนโยบายควบคม

เวยงจนทนอยางรอบคอบ เปนผลใหเวยงจนทนตอบโตแรงกดดนเปนระยะๆ โดยเฉพาะเหตการณใน

­ ¤ ¥Á�oµ���Á­ ��¥·É��εĮo�¦ »�Á�¡ Á¡ ·É¤�ª µ¤ ¦ °��°�Ä��µ¦ �ª��»¤Áª ¥�����r¤µ�¥·É��¹Ê��Â�n�ª µ¤�·�

�É�³�·Ê�¦ �Á¡ ºÉ° ° ·­ ¦ £µ¡ �°�Áª ¥�����r¤·Å�o­ ¼�®µ¥Å��µ��¼o���¦ °�Á¤º°�Áª ¥�����r56

�µ¦ ¡ nµ¥Â¡ o�°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«r�Ê��¤�µ¦ ª ·Á�¦ µ³ ®rª nµÁ�ºÉ°�¤µ�µ�Á®�»�®¨ µ¥

ประการ คอ การประเมนกาลงฝายไทยผดพลาด คดวาแมทพนายกองรนใหมคงมนอยกวาแมทพ

�µ¥�°�¦ »n�Á�nµ­ ¤ ¥¦ ��µ �É�1 �°��µ��Ê¥��¦ ��¦ ³ Á¤ ·�¡ ��¤·�¦ �°�¡ ¦ ³ °��r�·�¡ ¨ µ���¦ ��·�ª nµ�

¨ µª ¡ »��ε��¹É�®¤µ¥�¹��oµ��µ�³�nª ¥¡ ¦ ³ °��r���°��µ��Ê®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���¹É�Á�È�µª �oª ¥���¹�นาจะ

�nª ¥¨ µª ¤µ��ª nµÅ��nª ¥Å�¥��Â�noµ��µ¤·Å�o�nª ¥¡ ¦ ³ °��r° ¥nµ��É�·��Á¡ ¦ µ³ �µ¦ ����n° ­ ¥µ¤Á�È�Á¦ ºÉ°�

Ä®�n��µ��É�°�£ ¥�É­ »�­ 宦 ��¦ ³ Á�«¦ µ�Á®¨ nµ�Ê��º°�Áº°�° ¥¼n�oµ�  nµ¥­ ¥µ¤��­ 宦 �Áª ¥��µ¤��¹É�

­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«r�µ�®ª �ª nµ�³ Á�È�¡ ��¤·�¦ �°�¡ ¦ ³ °��r���¹���µ��É�รงสงทตไปขอรองให

Áª ¥��µ¤Ã�¤�Å�¥�µ��µ��ÎʵÁ�oµ¡ ¦ ³ ¥µ��Â�n�µ¦ Á¤º°�£µ¥Ä��°�Áª ¥��µ¤Ä�Áª ¨ µ�Ê�¥�Â�n�° °�Á�È�

­ °�  nµ¥���¦ ¡ ¦ ¦ �·¤ ·�®¤nµ���¹��¦ �ª µ�Á�¥�n°�µ¦ ���ª����nµª ���°��µ��Ê���¥­ ε���É�εĮoÁ�oµ

°�»ª �«r��­ ·�¡ ¦ ³ �¥�¦ ³ �µ«Á°�¦ µ��µ�Å�¥��º°��nµª ¨ º° Á¦ ºÉ°�° �กฤษจะรบกบสยาม สมเดจพระเจา

°�»ª�«r�¦ ��µ�®ª �ª nµ®µ�° ��§¬¦ ���­ ¥µ¤�¦ ·Áª ��µ��ÎʵÁ�oµ¡ ¦ ³ ¥µ�Ã�¥¤ Áª ¥��µ¤­ ¤���oª ¥��  nµ¥

Áª ¥�����r�³ ¦ �Å�o�nµ¥�¹Ê��Â�n�ª µ¤�µ�®ª ��°�¡ ¦ ³ °��r�o° �o¤Á®¨ ª Á¤ ºÉ°�¹�Áª ¨ µ�ε­ ��¦ µ¤�¦ ·���

เพราะองกฤษไมไดรบกบไทย เวยดนามไมไดยกทพมาชวย หลวงพระบางและลานนาตางเลอกขาง

­ ¥µ¤�����Ê��¹�¤Â�n�°��¡ Áª ¥�����r ³�ε�µ«��·ÍÁ�nµ�Ê��É�o°�¦ ���­ ¥µ¤ 57

­ nª ����¥° ºÉ�Ç�Á�n���µ¦ �ª µ��o°��¦ ³ �µ�¦ ° ­ µ�Á�È��ε�ª �¤µ���εĮo�o°�Á¡ ·É¤�ε �

�®µ¦ ¤µ�ª ��»¤Å¤nÄ®o�¼o° ¡ ¥¡ �n°�ª µ¤ ª »n�ª µ¥���°��µ��ÊÁ�oµÁ¤º°�° ­ µ�®¨ µ¥Á¤ºองไมไดรวมมอกบ

สมเดจพระเจาอนวงศ ���¥�nµ�Ç�Á®¨ nµ�ÊÁ�È��Ä®o�µ¦ �°��¼oÁ°�¦ µ��°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª�

นโยบายของสยามหลงการปราบปรามกบฏเจาอนวงศ คอ การทาลายเวยงจนทนใหราบ

�µ��¤·Ä®o�Ê��oµ�Á¤º°��n°Å�Å�o����É�¦ µ���ª µ¤Ä�¡ �«µª �µ¦ ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ rวา “�µ��É¡ ¦ ³

56 ¡ ¦ ¦ ¬µ��­ ·�­ ª ­ �·Í, “ความสมพนธระหวางกรงเทพฯ กบเมองเวยงจนทนในรชสมย

¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �¡ .ศ. 2376-2370,” 145.57 สวทย ธรศาศวต, “ทาไมเจาอนวงศจงตองปราชย,” ศลปวฒนธรรม 27, 11 (กนยายน

2549) : 77-90.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 72: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

62

Á�oµÂ�n��·�­ ¥µ¤ ­ É�Ä®o�ε µ¥Áª ¥���Ä®o¤»n�¤·�­ ·Ê��µ���ÈÁ¡ ºÉ°�nÄ®oÁª ¥������º�Á�È�Á¤º°�Å�o° �� oª

ใหลมเลกอาณาจกลานชางเวยงจนเสยบใหมเมองและเจาคองเมองอกตอไป”58 นโยบายของ

¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª Ä��µ¦ �ε µ¥Áª ¥�����r° ¥nางเดดขาด มใชเพยงเพราะตองการ

¨ oµ�Â�o�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª�«rÁ�nµ�Ê��Â�nÁ�È�Á¡ ¦ µ³ ­ ¥µ¤�ª ª nµÁª ¥��µ¤��¹É�Ä®o�ª µ¤­ ��­ �»�­ ¤Á�È�

¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«r¤µ�Ê�Â�n¦ ��³ Á�oµ¤µ¤ ° ε�µ�Ä�Á��Áª ¥�����r��¹É�Á�È��n°�ª nµ��µ��µ¦ Á¤º°�° ¥¼nÄ�

��³ �Ê��° ·��·¡ ¨ �°�Áª ¥��µ¤Ä�µª �ε ��ª �¹Ê���Á�È��É�¦ ³ ��¬r��Â�n­ ¥µ¤ Á�n���µ¦ �É­ ¥µ¤Å�o¦ �

จดหมายเปนเชงขจากเวยดนามมใหทาลายเวยงจนทน โดยอางวาเปนประเทศราชของตนเปนตน

¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �¹��Ê�¡ ¦ ³ �¥Á�È�Á�É¥ª Ä��µ¦ �ε µ¥Áª ¥�����rÄ�¦ µ��µ��Á¡ ºÉ° ¤ ·

Ä®oÁ�È�Á¥É¥�° ¥nµ�Â�n�¦ ³ Á�«¦ µ��Ê��ª�59

¤ o­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«r�³ �¼oÁ°�¦ µ�Ťn­ εÁ¦ È��Â�nª ¦ �¦ ¦ ¤�°�¡ ¦ ³ °��r��ÈÁ�È��ª ° ¥nµ��É

��É­ »�Á¦ ºÉ°�®�¹É�Ä®o°�»��µª ¦ »n�®¨ ��ε¦ µÁ¦ ¥�­ ¤ ¥Ä®¤n ³ ®��­ º°�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �ɤ Á¦ ºÉ°�¦ µª

Á�É¥ª ��­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«r�¤°�ª nµÁ®�»�µ¦ �r�ÉÅ�¥Á¦ ¥��นวา “กบฏเจาอนวงศ” �Ê����ª ·�µ�µ¦

ลาวเหนวา เปนสงครามกชาต หรอ “การกอบกเอกราชของเจาอนวงศ”60

ลาวสมยใหม

Á�ºÊ° ®µ�° �µª ­ ¤ ¥Ä®¤n��¦ ³ �°��oª ¥Á�ºÊ° ®µ�Ê�Â�n���É�8 ถง���É�10 �¹É�Á�È�­ nª ��É

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�oÁ¡ ·É¤Á�·¤�µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ � Á�ºÊ° ®µ­ nª �Ä®�n¤»n�Á�o�Å��É

การปกครองของสยามในดนแดนลาว ¦ ª ¤ �Ê��µ¦ �É  ¦ É�Á«­ Á�oµ�¦ °��¦ ° �µª � ³ ­ ·Ê�­ »���É

�ª µ¤��Â¥o�¦ ³ ®ª nµ�Å�¥Â ³   ¦ É�Á«­ Ä�­ ¤ ¥­ ��¦ µ¤ à ��¦ Ê��É­ °���Á�ºÊ° ®µ­ nª �Ä®�nยงคงอางอง

เอกสารของฝายไทยเปนหลก

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส อธบายการปกครองของสยาม�ɤ�n° ¨ µª ¦ ³ ®ª nµ�

ค.ศ.1779-1893 Ū oÄ����É�8 �¹É�Á�È�Á�ºÊ° ®µ�ÉÁ¡ ·É¤Á�·¤�¹Ê�¤µ�µ��µ¦ ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ ��ɤ Á¡ ¥��7 บท

Á�ºÊ° ®µÄ��°��o�Á�È��µ¦ ­ ¦ »�­ £µ¡ �µ¦ �r�Ê�Â�n�°��¡ Å�¥­ µ¤µ¦ �¥¹��¦ °��¦ ³ Á�«¨ µª �Ê�­ µ¤

อาณาจกรÅ�o° ¥nµ�­ ¤�¼¦ �rÁ¤ºÉ°�.ศ.1778 �µ¦ ���¦ ° �µª ®¨ ��µ��Ê�Á�È�Å�° ¥nµ�®¨ ª ¤Ç�Á�oµÁ¤º°�

�Ê�­ µ¤ ° µ�µ��¦ ¥�¤ ° ε�µ����¦ °��oµ�Á¤º°��°�������¦ ³ �É�Á�oµ°�»ª �«r�¼o° ·­ ¦ £ µ¡ Ťn­ εÁ¦ È��

58 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบรานเถง 1946 , 136.59 นธ เอยวศรวงศ, “การปราบฮอและการเสยดนแดน พ.ศ. 2431” (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต แผนกวชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2509), 13.60 วรษา กมลนาวน, “เจาอนวงศในมมมองของลาว,” ศลปวฒนธรรม 23, 2 (ธนวาคม

2544) : 70-79.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 73: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

63

Å�¥�¹��ε µ¥¦ ³ ��Á�oµ�¦ °���¦ Áª ¥�����r��®¨ ��µ��Ê��Ê�Â�n�.ศ.1887 เปนตนมาไทยไดเขา

จดการปกครองลาวอยางใกลชดและ¦ ��»¤ ¥·É��¹Ê��Á�ºÉ°��µ��µ�·�³ ª ���Å�o�¥µ¥° ·��·¡ ¨ Á�oµ¤µ¥�

�·�Â��Ä�Á°Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o¤µ��¹Ê��

Á�ºÊ° ®µÄ�สวนของลาวสมยใหมมเหตการณสาคญ คอ Á¦ ºÉ°�«¹�±n°� ³ Á®�»�µ¦ �r�ÉÁ¤º°�

Á�¥��ª µ���¹É�¤ �»�Á¦ ·É¤�o��µ�Á®�»�µ¦ �r�ÉÁ�oµÁ¤º° �Á�¥��ª µ�Á° µÄ�° ° �®nµ��µ�Å�¥ไปเขากบ

Áª ¥��µ¤�Â�nÁ¤ºÉ°�¼o���¦ °��µª Áª ¥��µ¤Å�o�ε�µ¦ ���Ê��µª Á¤º°�Á�¥��ª µ��Á�oµÁ¤º°�Á�¥��ª µ��¹��°

กาลงจากกองทพไทยไปชวย Â�n�n°��É�°��¡ Å�¥�³ Á�·��µ�¤µ�¹�Á�¥��ª µ���Á�oµÁ¤º° �¨ ³

ประชาชนชาวเชยงขวางไดตคายกองกาลงชาวเวยดนามไดกอนแลว พระราชนรนทรแมทพไทย

เหนวาเมองเชยงขวางอยหางไกลจากกรงเทพแตอยใกลเขตแดนเวยดนาม Á¤ºÉ°�°��¡ Å�¥¥��¡

กลบไปแลว กองทพเวยดนามอาจกลบมµ¥¹�Á¤º°�Á�¥��ª µ�° ������Ê��ª ¦ ° ¡ ¥¡ �¦ ³ �µ���µª Á�¥�

�ª µ��Ê�®¤�Å��Ê�Á¤º°�Ä®¤n���É�oµ��·Êª ¡ � ε���Á¤º°��¹��µ ��Á�oµÁ¤º°�Á�¥งขวางจงเกณฑชาวเมอง

ประมาณ 6,000 ���° ¡ ¥¡ �oµ¤Â¤n�ÎʵÃ�����มหาสลา วระวงส กลาวถงการอพยพชาวเชยงขวางขาม

¤n�ÎʵÃ��Á�oµ¤ µ¥�£ µ�° ­ µ�¨ ³ �¦ »�Á�¡ ª nµÁ�È�Â���°�¤n�¡ Å�¥��É�o°��µ¦ �³ �ª µ��o°�

�µª Á¤º° �Á�¥��ª µ��¤µ¥��¦ »�Á�¡ ��µ¦ ° ¡ ¥¡ Ä��¦ Ê��Ê�ทาใหชาวเชยงขวางไดรบความทกข

�¦ ¤µ����o¤�µ¥Á�È��ε�ª �¤µ�����ª µ¤�°�®�¹É�ª nµ

  nµ¥Á�oµ­ ³ ��Á�oµ­ µ ��É�ª ��»¤�ª Å��宨 �¦ ¼oª nµ�¤n��­ ¥µ¤Á° µ�ª ¨ �Å��»�Á����·É��ª µ��o°�Á° µ�ª ¡ ª ��É®�Å��宨 ��Å�o�³ ¤µ��3,000 คว ตางคนเมองเชยง�ª µ��Á¤ºÉ°�oµ¤�Îʵ�°��º�¤µÁ�·�¡ ¼®° ¡ ¼Ã¦ �เลยหมดเสบยงอาหาน ไดกนแตหมากŤ o�oª ¥¤��ÉÁ�·��µ¤�nµ��³ �µ���·É�°�Á�oµ o¤�µ¥¨ �Á�·�Á�·É��¹É��Á®¨ º°�º�Å�Á�·�เชยงขวางมแต 1,500 Á�nµ�Ê��ʤn��ª µ¤�»��¦ ³ ¤µ��°�¡ É�o°��µª Á�¥��ª µ�° �Á�ºÉ°�¹É��Ä��µ�° ³ ��61

เมองเชยงขวางในพงศาวดารฉบบมหาสลา วระวงส มสถานะเปนเมองสองฝายฟามา

Ã�¥�°��¤ o�³ Á�È�Á¤º°�­ ε���° �µª ¤µ�Ê�Â�n° ���Â�nŤnÁ�¥Á�È�Á°�¦ µ�Ã�¥­ ¤�¼¦ �r��o°���Á�È�

�¦ ³ Á�«¦ µ��°��oµ�Á¤º°�° ºÉ��°�¤µ��Ê�Â�n®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���Áª ¥�����r���¦ »�Á�¡ � ³ Áª ¥��µ¤�

�³ �µ�¦ ¦ ¤�°��µª Á�¥��ª µ�®¦ º° ¨ µª ¡ ª ���É�¼��ª µ��o° ��¤µ�¦ »งเทพจงเปนภาพสะทอนชะตา

�¦ ¦ ¤�°�¡ É�o°�¦ nª ¤�µ�· µª �

�°��µ�Á¦ ºÉ°�Á¤º°�Á�¥��ª µ� oª �¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¥�Ä®o�ª µ¤ ­ ε����Á¦ ºÉ°�«¹�±n°�

Á¦ ·É¤�oª ¥�µ¦ °�·�µ¥�ª µ¤Á�È�¤µ�°�±n°��¹É�Á�ºÉ° ¤Ã¥�Å�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r��Ä�­ ¤ ¥¦ µ�ª �«r�·��¡ ª �

61 สลา วระวงส, ปวดสาดลาวแตบรานเถง 1946, 156.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 74: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

64

ฮอไดเขามาปลนชาวลาวทางตอนเหนออยÁ­ ¤ ° �Ê�Â�nค.ศ. 1872 มหาสลา วระวงส ได�o° ¤ ¼Á¦ ºÉ°�

ฮอ จากหนงสอÁ¦ ºÉ°�  É��ª µÂ¤n�ÎʵÃ��ของเตม สงหษฐต เปนฐานขอมลสาคญ

�o° ¤¼Á¦ ºÉ°�±n°��É�¦ µ��° ¥¼nÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r� ³�  É��ª µÂ¤n�ÎʵÃ���

�°�Á�·¤��­ ·�®¬�·���Ê���nµ�³ ¤ �ɤ µ�µ�¡ ¦ ³ �·¡ ��rÄ�­ ¤Á�È�² �¦ ¤ ¡ ¦ ³ ¥µ�ε¦ �¦ µ�µ�»£µ¡ �Á¦ ºÉ°��

��®¤µ¥Á®�»Á¦ ºÉ°��¦ µ�±n° 62 แตงานวจยของกาพล จาปาพนธ แสดงใหเหนวา ขอมลในพงศาวดาร

¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r� ³ �µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �°���ª ·�µ�µ¦ ° �®¨ µ¥�nµ���É�nµª �¹��

กลมจนฮอ วาเปนกลมกบฏตอตา�¦ µ�ª �«r�·���ɦ ¼o����Ä��ºÉ°�“ขบวนการไตเผง” �Ê��Á�È��o° ¤ ¼�É

��Â¥o����®¨ ��µ��µ��εĮo�µ¦ �°�±n° �É�¼��°��¡ ­ ¥µ¤���»¤ �¹É�Ťn�¦ µ��ª nµ¡ ª �±n° Á®¨ nµ�Ê�³

° oµ�ª nµ¡ ª ���Á�È���»n¤��ª��µ¦ Å�oÁ�È��®¦ º°�Á�¥¤�¼o�ε¦ ³ ��­ ¼���ºÉ°�®�° ° µ���Â�n° ¥nµ�Ä�63

ผลจากการรกรานปลนสะดมของพวกฮอ ทาใหบานเมองในแควนสบสองจไท หวพน

พวน ตลอดจนถงหลวงพระบางและเวยงจนทน ไดรบความเสยหายอยางหนก พวกฮอสรางความ

®ª µ��ª Ä®o¦ µ¬�¦ ����o°�° ¡ ¥¡ ®�£ ¥��¡ ¨ Á¤º°�¦ n° ¥®¦ °�­ ·É��ÉÁ�·��¹Ê��¹�Á�È��n°��µ�Ä®o�¦ ³ Á�«

�nµ�Ç��É�ε �Â�n���° ·��·¡ ¨ Ä��·�Â�����nµª Ä�o­ £µ¡ �µ¦ �rÁ�n��ÊÁ�È��o° ° oµ�Ä��µ¦ ¥¹��¦ °�

ดนแดนลาวเปนของตนเอง64 �µ¦ ¦ »�¦ µ��°�±n°��εĮo­ ¥µ¤Å�oÄ�oð�µ­ Ä��µ¦ ��·��·®�oµ�ÉÁ�oµ�°�

�·�Â�� µª ��oª ¥�µ¦ ­ n��®µ¦ ° °�Å��¦ µ��¦ µ¤Á¡ ºÉ°�ª µ¤ ­ ��¦ n¤Á¥È��°��¦ ³ �µ��Ä��·�Â��

�¦ ³ Á�«¦ µ��£µ¥®¨ �­ ¥µ¤Å�oÄ�o�°��®µ¦ �É­ n�Å��¦ µ�±n° Á�È�Á�¦ ºÉ°�¤º° Ä��µ¦ �εÁ�·��Ã¥�µ¥

�nµ��¦ ³ Á�«Á¡ ºÉ° �o° ����·�Â�� µª �° �Á®�º° Ä®o¦ ° �¡ o��µ��µ¦ Á�È�° µ�µ�·�¤   ¦ É�Á« ­ �

��³ Á�¥ª ���  ¦ É�Á«­ Å�o° µ«¥�µ¦ ¦ »�¦ µ��°�±n° Á�È��o° ° oµ�Ä��µ¦ Á�oµÂ�¦ �Â��Á®�»�µ¦ �rÁ�n����

�µ¦ �¦ µ�±n°�¹�Á�È��Ê��µ¦ �n° ­ ¼o��Ã�¦ �¼o¦ oµ¥Â ³ �µ¦ �n° ­ ¼oระหวางสองประเทศในทางการทต65 แต

�oµ¥�É­ »��­ ¥µ¤�ÈŤn­ µ¤µ¦ �Á�¦ �µ�n° ¦ °���  ¦ É�Á«­ Å�o�Á¤ºÉ°   ¦ É�Á«­ Ä�oª ·��µ¦ �µ��®µ¦ ��oª ¥�µ¦ ­ n�

Á¦ º° ¦ �  nµÂ�ª �o°����°�­ ¥µ¤�É�µ��ÎʵÁ�oµ¡ ¦ ³ ¥µ�Á�oµÅ��°��°�­ ¤ ° ®�oµ­ �µ��¼�  ¦ É�Á«­ � ³

62 พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระดารงราชานภาพ, ��®¤µ¥Á®�»Á¦ ºÉ°��¦ µ�±n° (พระนคร :

โรงพมพโสภณพพรรฒธนากร, 2465. พมพในงานพระราชทานเพลงศพจอมพล เจาพระยาบดนทร

เดชานชตฯ (ม.ร.ว อรณ ฉตรกล ณกรงเทพ) 2465).63 กาพล จาปาพนธ, “ขาเจอง : กบฏผมบญในพระราชอาณาเขตสยาม พ.ศ. 2415-2436”

(วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

2552), 279.64 นธ เอยวศรวงศ, “การปราบฮอและการเสยดนแดน พ.ศ. 2431,” 65.65Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 200.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 75: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

65

¥ºÉ��o°Á¦ ¥�¦ o°�Ä®o­ ¥µ¤¥° ¤ ­ ¨ ³ ° ε�µ��ɤ ° ¥¼nÄ��·�Â��  É��ª µÂ¤n�ÎʵÃ���Á¤ºÉ°��.ศ. 1893 ®¦ º° �ɦ ¼o��

���ɪ Å�ª nµ�“วกฤตการณร.ศ.112”

หลงวกฤตการณ ร.ศ. 112 �·�Â��µª Â�n�° °�Á�È�­ °�­ nª ���º°�  É��oµ¥Â¤n�ÎʵÃ���¹É�

��° ¥¼n£µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�  ¦ É�Á«­ ��­ nª ��·�Â��  É��ª µÂ¤n�ÎʵÃ���¥�° ¥¼n£µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�

สยาม อท�·¡ ¨ �°��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥��ÉÁ�È��µ��o° ¤¼Ä®o��¡ �«µวดารลาวฉบบมหา

สลา วระวงส สะทอนใหเหนจากÂ�ª �·��°�¤®µ­ · µ��ÉÁ�È�Å�Ä�Â�ª �µ�Á�¥ª ����

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥�Á�n��Á¤ºÉ° ¤®µ­ · µ���nµª �¹��Á¦ ºÉ°��ª µ¤��Â¥o�¦ ³ ®ª nµ�  ¦ É�Á«­  ³ ­ ¥µ¤�Ä�Á¦ ºÉ°�

�·�Â�� µª   É��oµ¥Â¤n�ÎʵÃ����¹É�  ¦ É�Á«­ ° oµ�ª nµÁ�È��°�Áª ¥��µ¤�Á¡ ¦ µ³ �Ê�Â�n­ ¤ ¥­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ

°�»ª �«r��Áª ¥��µ¤Å�o�¥µ¥° ε�µ�Å��ɪ ­ °�  É�¤n�ÎʵÃ���¤®µ­ · µ��Å�o­ ���ª µ¤�·�Á®È�Á�É¥ª ��

Á¦ ºÉ°��ʪ nµ

ตาม�ε­ É��°�¦ �¤��¦ ª nµ�µ��³�ª��µ��nµ��³ Á��  ¦ É�Á­ ­ �É�nµª ¤µ�Ê�  ¦ É�Á­ ­° oµ�ª nµ�Â�n��·�µª ��­ °�  É�¤n�Îʵ�°��° �Á�È�Á��Â��° µ�µ��Áª ¥���Â�n�n°��®¨ º° Â�nÄ�­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»�Ê��Á�È��°�Áª ¥��µ¤�Â�n�µ¤�ª �­ µ�µª Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµ° ³ �»�n°��Ê��º�Å���È�n�µ��ª nµพระเจาอะนไดยอมยกปะเทดของ¡ ¦ ³ °�Å��¹Ê���Áª ¥��µ¤Á¥�Á�È�Á¡ ¥�Â�n�¡ ¦ ³ °�®�¡ ¥Å�Á¡ ·É�¡ µ° µ­ ¥�ɪ �µªÁ�nµ�Ê��Á�·�¤n�¡ ¦ ³ °�Å�o¦ o°��° ความชอยเหลอจากเวยดนามยแด แตกบเหน�°����°�Áª ¥��µ¤¤µ�n° ¥Á�È��·��­ �³ ��Á�ºÉ°�Á�È�Â�nÁ�¥Â�n�¦ µ�­ µ�Å��°Ã��Ä®o¡ ¦ ³ Á�oµ° ³ �»��ε¡ ¦ ³ Á�oµÂ�n��·�­ ¥µ¤�n° �Ê�� ³ �°�Áª ¨ µ�É�nµª �Ê��Èบเคยมผากดวาขาหลวงฝายเวยดนามไดเขามาปกคองหวเมองลาวเลย66

มหาสลา วระวงสÅ�o�ÊÄ®oÁ®È���Á¦ ¥��µ�ความไมสามคคของคนในชาต �εĮo¡ É�o°�

¦ nª ¤�µ�·�o°��¦ ³ ­ �Á�¦ µ³ ®r�¦ ¦ ¤®¨ µ¥�¦ Ê�����Ê

�ʤn��µ��¤�Îʵ�°��°��³ �µ��¡ ¨ Á¤º° �µª �ɪ �³ Á����º°��³ �µ�� µªÅ�o¦ ��ª µ¤�»�¥µ�ε�µ��°��Îʵมาแตสมยเจานายลาวตอลาวรบเลวขาฟนกน จนเสยปะเทดเสยเอกราช ใหแกปะเทดสยาม (ค.ส. 1779) แลวยงบแลว ยงมกาน ¦ � µ�oµ¢ �����n° ¤µ��Ä���³ �ÉÁ�È�®ª Á¤º°��¹Ê��°�­ ¥µ¤�ε��¥¼n���Ä��É­ »�° µ�µ��¦ Áª ¥�����­ ¼�Å��oµ��¹É� oª ��È¥�¤µÁ�·�Á­ ·�®o°�Îʵ�°��¹Ê�° �(ใน ค.ส. 1872) และจนกวาเสกหอจะสงบลงไดกกนเวลาเหงนานเถง 16 ��Á¤ºÉ° Á­ ·�หอสงบลงแลว กเถงเวลาชนชาดลาวจะถกแบงแยกกนเปนคนละชาด”67

66 สลา วระวงส, ปวดสาดลาวแตบรานเถง 1946, 188.67 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 159.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 76: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

66

พงศาวดารฉบบมหาสลา วระวงส กลาวถง การบกปลนราษฎรเมองเชยงขวาง �Ê�Â�n��.ศ.

1872 จนถง ค.ศ. 1888 ทาใหไทยตองสงกองทพไปปราบปรามเปนระยะ แตไมสามารถปราบปรามได

เดดขาด �¹É�Á¦ ºÉ°��Ê��·�·��Á° ¥ª «¦ ª �«r��ª ·Á�¦ µ³ ®rª nµ����¥�É�εĮo¡ ª �±n° ¦ »�¦ µ��·�Â��µª�°�Á®�º°�Ã�¥

�É�µª ¡ ºÊ�Á¤º°�Ťn¤�µ��o°�����Á°��Á�ºÉ°��µ�­ £µ¡ £¼¤ ·�¦ ³ Á�«Á�È��nµ��εĮo¥µ��n°�µ¦ �o°�����Á°��

�°��µ��Êไทยยงใชนโยบายกวาดตอนประชากรลาว เขามาไวในอาณาเขตสยาม โดยเฉพาะหลงการ

�¦ µ����Á�oµ°�»ª �«r��εĮo�·�Â��µª ° n°�°Á¡ ¦ µ³ �µ��¦ ³ �µ�¦ � ³ ���¥­ ε��° ��¦ ³ �µ¦ ®�¹É��

Á�ºÉ°��µ�Ä��·�Â��µª ¤���»n¤�o° ¥Á�È��ε�ª�¤µ���É­ ε����º°�¡ ª ��nµÂ�³��¹É�®¨ ��µ��µ�®n�° oµ�

วาในบา�Â�ª o�¤�ε�ª�¤µ��ª nµ�¦ ³�µ�¦ ¨ µª Á­ ¥° ��¡ ª ��nµÁ�È��»n¤�É�¼����É� ³�o°��ε�µ�®����ε

Ä®oÁ�·��µ¦ ¦ ª ¤�ª Á�È����Ä�¦ ³ ¥³ Áª ¨ µÁ�¥ª ���ɱn° Á�oµ¤µ¦ »�¦ µ�µª �°�Á®�º°�����Ê���ª µ¤¥»n�¥µ�

�É��nª��É�nµÂ ³ ±n°�n°�¹Ê��¹�° ε�ª ¥�¦ ³ Ã¥��rÂ�n�� ³ ��68

����nµ�ÉÁ�·��¹Ê�Ä��nª�Áวลาเดยวกบศกฮอ มÂ�ª�·�­ ε����º°��ª µ¤Á�ºÉ°Á¦ ºÉ°��“ผเจอง” และ

“ผแถน” �É�»n¤���nµ�ε��·�ª µ¤Á�ºÉ°Á¦ ºÉ°��¢oµ¡ �µÂ���°��»n¤���¦ ³�¼Å�-ลาว มาปรบใชอธบาย

�¦ µ���µ¦ �r�µ�­ ��¤Â ³�¦ ¦ ¤�µ�·�Á�ºÉ°��µ�­ �µ�£µ¡ �µ¦ Á�È��»n¤���ÉÅ�o¦ ���¦ ³���µ�­ ��¦ µ¤

�¦ Ê�­ ε��¦ ³ ®ª nางกลมชนในลานชาง ชาวขามกถกจบเปนเชลย กลายเปนไพรสวย และถกเอารดเอา

เปรยบดวยวธการตางๆ “ขนเจอง” �¹É�Á�È�ª ¦ �»¦ »¬�°�¡ ª ��nµ�Á�È��¼o�É�³ ¤µ���n° ¥¡ ª ��nµ�µ��µ¦

���¦ °��° �µª  ³ Å�¥���ª µ¤Á�ºÉ° �Ê�¹�Á�È�Á�¦ ºÉ°��°��¦ ³ à ¤Ä�กลมชนขา ทามกลางความทกข

ยากÄ®o¤�ª ·�°¥¼nÅ�o�oª ¥�ª µ¤®ª �ª nµ��³ ¤�¼o�ε¡ µ­ ��¤Ä®¤n�ÉÁ�È��¦ ¦ ¤¤µ­ ¼n®¤¼n��69

����nµ�Á�È�Á®�»�µ¦ �r­ ε��Ä��nª�®ª ÁÊ¥ª ­ ε���°��µ¦ Á�É¥�Â���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�·

�° �µª �Á¡ ¦ µ³ Á�·��¹Ê��µ��µ¦ Â¥n��·�° ε�µ�Á®�º° ¦ µ�° µ�µ��¦ ¨ µª �°�­ ¥µ¤Â ³   ¦ É�Á«­ ��夵�¹É��µ¦

แบงแยก¨ µª ° °�Á�È�­ °�­ nª �Ä®�n��º° �µª   É��³ ª �° °��°�¤n�ÎʵÃ�����Á�È�¦ �Ä�° µ¦ ��µ�°�

  ¦ É�Á«­ � ³ ¨ µª   É��³ ª ����°�¤n�ÎʵÃ����¼���ª�¦ ª ¤Á�È�­ nª �®�¹É��°�¦ �­ ¥µ¤�nµ��µ¦ ��·¦ ¼��µ¦

ปกครองเทศาภบาล70 Â�n�µ¦ ���µ¦ ���¦ °�Ä®¤n�Ê�Á�È�Å�Á¡ ºÉ° ��¦ ³ Ã¥��r�°�  nµ¥Å�¥Â ³   ¦ É�Á«­

Á�nµ�Êน ���ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�­ ���«�³ Ū o���Ê

�µ��ÉÅ�o�ε�o° ­ �¥µ�nµ�Ç�³ ®ª nµ�¦ ��µ�­ ¥µ¤��  ¦ É�Á­ ­ มาลงไวในหนงสอ�Ê��È¥o°�ª nµÄ�®��­ º° ­ �¥µ�Ê��¤n�­ ¥µ¤��  ¦ É�Á­ ­ Â�n�ปนกนเอาแผนดน¨ µª � ³ �� µª �É¥¼nÄ��º�Â�n��·��Ê��®¨ º° Á° µ�·� µª  ³ �� µª � �Á� É¥�

68 นธ เอยวศรวงศ, “การปราบฮอและการเสยดนแดน พ.ศ. 2431,” 40.69 กาพล จาปาพนธ, “ขาเจอง : กบฏผมบญในพระราชอาณาเขตสยาม พ.ศ. 2415-2436,” 9.70Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 15.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 77: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

67

Á° µ�·�Â���Á¤� ³ ���Á¤���¹É�  ¦ É�Á­ ­ ��­ ¥µ¤Á±È�Å�o�µ¤Ä��Ä��µ�³�¼nÁ�È��µ¥�µª Á±µ�É¥¼n��­ °�  É�¤n�Îʵ�°���ÈÅ�oÂ�n¤º��µÁ�n���¥¼n oµÇ��n¤ ­ ·��³ �µ�ตานÅ�o�Á¡ µ³ Á�È��o° ¥Á�µ��oª ¥�³�µ��É��Ê.......71

นอกจากÁ¦ ºÉ° �«¹�±n° �¹É�Á�È�­ µÁ®�»�εĮo­ ¥µ¤�o°�Á­ ¥�·�Â��  É��oµ¥Â¤n�ÎʵÃ��Ä®o

  ¦ É�Á«­ �¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¥�Ä®o�ª µ¤ ­ ε����Á¦ ºÉ°�����¼o¤�»���¹É��¤®µ­ · µ��

ใชคาวา “กบฏผบาป ผบญ” หรอ “ผบา ผบญ” �¹É�Á�·��¹Ê�Á¤ºÉ°��.ศ. 1900/พ.ศ. 2443 หลงจากการ

ประกาศใหลาวเปนไทย ตามพระราชโองการของพระบาทสมเดจพระ�»�° ¤Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �Á¤ºÉ°�

ค.ศ. 1899/พ.ศ. 2442 Å�o¤ �»n¤�µª ¨ µª �n°�µ¦ ����¹Ê�Ä�®ª Á¤º°�¤�� ° ­ µ��Ã�¥¤ ° »�¤�µ¦ �r

�ª µ¤Á�ºÉ° Á¦ ºÉ°�¡ ¦ ³ « ¦ ° µ¦ ·¥r��¹É�Á�È�° »�¤�µ¦ �r®¨ ��°��»n¤����¼o¤�»�° ­ µ���ÉÁ�·��¹Ê�Ä�¦ ³ ®ª nµ���

ค.ศ. 1901-190272 กบฏผมบญ ในทศนะของมหาสลา วระวงส จงเปนการตอตานอานาจของรฐ

สยามในการผนวกคนลาวใหกลายเปนคนสยาม แตขณะเดยวกนมหาสลา วระวงส ไดบรรยายถง

�µ¦ �n°���Ū o���Ê�

เถงป ค.ส. 1900 �oª ��Å�o¤�� µª ¡ ª ��¹É��n°�µ¦ �³ ���¹Ê�Ä�®ª Á¤º°�¤���

¡ µ�° ·­ µ�� ³ �µ��³���®¨ º°�µ��n°�µ��³�·ª �Ä��µª �Êน เฮดกนแบบบาน

�°��®¨ º° Â��Ã�nÇ�Ã�¥° µ­ ¥�µ��ª ³ ¥ª ³ �®¨ º° ®¨ ° �ª �¦ µ­ �°�¡ ª ��ÉÃ�n�oµ

Ä®o®¨ �Á�ºÉ°�­ ³ �Ê��µ��n°�µ��³�·ª ��®¨ º°�¼o° ·­ ¦ ³ ¡ µ��°��³ �µ��µª �µª

° ·­ µ�Ä��µª �Ê��­ ¥µ¤�·É�Á¦ ¥�ª nµ��³����µ���»���º°�Á±È�¥nµ��oµๆ หลอ หลอก

Ä®oÁ�ºÉ° Å�Ä��µ��µ��µ�บน73

แมมหาสลา วระวงส จะเหนวากบฏผมบญ เปนการปฏวตหรอการกอสรภาพของ

�¦ ³ �µ��µª �µª ° ­ µ��Â�nÁ�ºÉ°��µ�¤®µ­ · µ��Ä�oÁ°�­ µ¦ �°�  nµ¥Å�¥Á�È�®¨ ���¹�¤ �«�³ �n°�µ¦

���Á�n�Á�¥ª �����Ê��ε­ ¥µ¤��°��µ��Ê��ª ��µ¦ �µ�·�·¥¤£µ¥Ä�o�µ¦ �ε�°�Á�oµÁ¡ �¦ ¦ µ�¥�Á�¥

¡ ¹É�¡ µ�ª µ¤�nª ¥Á®¨ º° �µ�¦ ��µ¨ Å�¥Ä��µ¦ Á� ºÉ° �Å®ª �n° �oµ�  ¦ É�Á« ­ ��¹��¦ µ���µ¦

�¦ ³ ��¦ ³ �° ¤�����µ��°�Å�¥Ä��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á¤ºÉ° ¡ µ�¡ ·��¹��ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r¦ ³ ®ª nµ�Å�¥Â ³

ลาวในบางชวง เชน กรณสมเดจพระเจาอนวงศ กบฏอายสาเกดโงง และกบฏผมบญอสาน มหาสลา

71 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบราณเถง 1946, 240.72 ฉตรทพย นาถสภา และ ประนช ทรพยสาร, “อดมการขบถผมบญอสาน,” ใน ความ

Á�ºÉ° ¡ ¦ ³ « ¦ ° µ¦ ·¥r ³ ����¼o¤�»�Ä�­ ��¤Å�¥ (กรงเทพฯ : สานกพมพสรางสรรค, 2527), 224-253.73 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบรานเถง 1946, 218.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 78: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

68

วระวงส ยอมออนขอใหกบแงคด ³ ¤»¤¤ °��°����Ê��ε­ ¥µ¤ ��¬�³ Á�n��Ê�³ Ťn¡ �Á®È�Ä��µ�

Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°���Á�ºÉ°�Å®ª �µ�·�·¥¤�»n¤��ª ��µ¦ �³ Á��µª Âละขบวนการแนว

¨ µª ¦ ��µ�·��¹É�ª ·¡ µ�¬rÃ�¤����µ��°�«��·�µ­ ¥µ¤�Ä�Á®�»�µ¦ �r�nµ�Ç�° ¥nµ�¦ »�¦ �74

เตช บนนาค วเคราะหÁ¦ ºÉ°�กบฏผมบญในอสาน วµÁ�È���·�·¦ ·¥µ�ÉÁ�·��µ��µ¦ ��·¦ ¼��µ¦

���¦ °��°�­ ¥µ¤Ä�­ ¤ ¥¦ ��µ �É�5 �¹É�¤·Å�oÁ�·��¹Ê�° ¥nµ��³ ��®��Â�nÁ�È�­ �µ��µ¦ �r�ÉÁ�·��¹Ê�

Á¡ ¦ µ³ ���¥�Ê�£µ¥�°� ³ £ µ¥Ä�����¥£µ¥�°�Å�oÂ�n�µ¦ �ɦ ��µ ­ ¥µ¤Å�o­ ¼�Á­ ¥° ε�µ�Ä�

�·�Â��  É��oµ¥Â¤n�ÎʵÃ���¡ ¦ ³ �³ �°�� ³ Á­ ¥¤ ¦ µ��Ä��nวงระหวาง พ.ศ. 2436 ถง พ.ศ. 2445 สวน

���¥£µ¥Ä���º°�¦ ��µ �µ�Å�oÁ¦ ·É¤�ª ��»¤®ª Á¤ º°�£µ�° ­ µ�Ä®o�¦ ³ ��Â�n�¥·É��ª nµ�ÉÁ�¥��·��·¤µ�

�°��µ��Ê�¥�¤ ���¥�µ�Á«¦ ¬��·��ɦ µ¬�¦ Å�o¦ ��ª µ¤¥µ� ε�µ�Ä��µ¦ �ε¦ ��¡ Á¡ ¦ µ³ Å�o¦ ��µ¦

���É�n¤Á®��µ�Á�oµ�µ¥Ä��o°��·É���¤ oª nµ¦ ฐบาลจะปราบกบฎผมบญไดอยางรวดเรว แตกมไดยตลง

�����Ä��Á¡ ¦ µ³ �¦ µ�Ä��É­ �µ��µ¦ �r�µ�Á«¦ ¬��·��°�£µ�° ­ µ�¥�¦ o�Â�o���µ¦ �n° �µ��È

° µ�Á�·��¹Ê�Å�o�n° Å��¡ ¦ ³ �µ�­ ¤ Á�È�¡ ¦ ³ �» �° ¤ Á� oµÁ�oµ° ¥¼n®ª ��¹�¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ�ð ��µ¦ Ä®o

�¦ ³ �¦ ª �¤®µ�Å�¥Â�oÅ�¦ ³ Á�¥��µ¦ �ε�̪ ¡ ·¤ ¡ r¦ ¼�พรรณสตวและการเสยคาธรรมเนยมราชการ

�°��µ��Ê��¥��¦ �¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ µ¦ £ ª nµ�ª ¦ �³ ­ n��¼oÁ�É¥ª �µ��µ��µ¦ Á�¬�¦ ®¦ º°�µ¦ �oµ��¹Ê�Å�«¹�¬µ

ความตองการทางเศรษฐกจของภาคอสานดวย75

­ 宦 ����É�10 Á�È�Á¦ ºÉ°��¦ ³ Á�«¨ µª £µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�  ¦ É�Á«­ �¥���Ä�o�o° ¤ ¼

จากฝายไทยเปนหลก มหาสลา กลาวถงการบรหารการปกครองของ  ¦ É�Á«­ �¹É�ใชขาราชการชาว

  ¦ É�Á« ­ Á�È�®ª ®�oµ®�nª ¥�µ���ε®�n�¦ ° ��¤µÁ�È���Áª ¥��µ¤�­ nª ��� µª �Ê��ŤnÅ�o¦ �

ตาแหนงสาคญแตอยางใด Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��É�2 ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��ª µ¤��Â¥o�¦ ³ ®ª nµ�Å�¥��  ¦ É�Á«­ ��Ä�

เหตการณสงครามโล��¦ Ê��É�2 มหาสลา วระวงส ไดสรปบทเรยนของชาวลาววา

�¹É�Á�È�° �ª nµÂ�n��·�µª �°�Á¦ µ� ³ �³�µ����µª ��®¨ µ¥�Á�È��º° �����µ�n��¹É��É  ¦ É�Á­ ­ ��­ ¥µ¤��nµ����nµ��È° oµ�ª nµ��Á�È�Á�oµ�°�แลวกเกดยาดแยงÂ�n�����¥¼n�°�¤µ����Ê�È¥o°��³�µ��µª�¼nÁ�È�¼�Á�È�®¨ µ���ÉÅ�o¦ �¤° ¦ ³��¤µ�º°�Â�n��·�µª ��®¤��Ê�¤µ�µ��¡ �»¦ »��ÉÁ�·�Â��Â¥���� ³ ¥µ�Â¥n�Â�n��µ���¤µ�Ê�Â�n��1779 Á�È��o�Á®��Â�n��·�µª �É�ª oางใหยไพสาน จงถกแบงแยก ตดรอน ออกเปนพดÁ�È��n°���³�µ��µª �É° µÅ­ ¥¼nÄ�Â�n��·�µª กถก

74 กาพล จาปาพนธ, “ขาเจอง : กบฏผมบญในพระราชอาณาเขตสยาม พ.ศ. 2415-2436,”

16-17.75 เตช บนนาค, “ขบถผมบญภาคอสาน ร.ศ. 121,” ใน ขบถร.ศ. 121, ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�4

(กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2551), 12-27.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 79: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

69

แบ�Â¥�Å��µ¤®�oµ�·�� ³�º�ð�Å�Á�È��µ�° ºÉ��ȤÁ�È���¤µ���oª ¥�³�µ��É��Ê”76

รปแบบการนาเสนอ

Á�ºÉ°��µ�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ê�Ä�Á�¥�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �Á¡ ºÉ° Ä®oÁ�È�®��­ º°�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r

�°��µª ¨ µª �Ê��µ�·�����É�¦ µ��° ¥¼nÄ��ε�ε��£µ¬µ�ÉÄ�o�¹�Á�È�£µ¬µ�ÉÁ�oµÄ�Å�o�nµ¥�Ã�¥Á�¡ µ³ Á�ºÊ° ®µ

Ä�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ���¹É�Á�È�­ nª ��ÉÁ¦ ¥�Á¦ ¥��¹Ê��µ��ε�µ��»��¦ ¤�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��ÈÅ�oÁ¦ ¥�Á¦ ¥�

Ä®¤n�oª ¥£µ¬µ�ÉÁ�oµÄ�Å�o�nµ¥�Á¡ ºÉ° Ä®o�¦ ³ �µ���µª ¨ µª �ɪ Å�­ µ¤µ¦ �Á�oµ�¹�Å�o��Ã�¥Á�¡ µ³ ��Á¦ ¥�

��«¹�¬µ�����³ Á®È�Å�o�µ��µ¦ �É�¦ ³ �¦ ª �«¹�¬µ�·�µ¦ ¨ µª Å�o�ดพมพพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา

ª ¦ ³ ª �­ r��¹Ê�Á�È��¦ Ê�¦ �Á¤ºÉ° ค.ศ. 1957 ตอมาในป 1973 กรมสามญศกษาของลาว ไดจดพมพเปน

�¦ Ê��É­ °�Á¡ ºÉ° Ä�oÁ�È�Â��Á¦ ¥�Ä�æ �Á¦ ¥�¤�¥¤ 77 การใชพงศาวดารลาว เปนแบบเรยนในโรงเรยน

¤�¥¤�Á�n�Á�¥ª ���É®��­ º° ¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ �° งไทยเปนแบบเรยนประวตศาสตรในโรงเรยน

¤ �¥¤ ° ¥¼n®¨ µ¥��£µ¥®¨ ��µ¦ Á� É¥�Â���µ¦ ���¦ °�78 ­ ³ �o°�Ä®oÁ®È�° ·��·¡ ¨ �ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³

วงส ไดรบอทธพลทางความคดจาก���Ê��εÅ�¥Ä��µ¦ ­ ¦ oµ��µ�·�oª ¥�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É

ใชเปนแบบเรยนในโรงเรยนมธยม

พรรณนาโวหารในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส มลกษณะเปนงานเขยนทาง

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÂ���³ ª ����ÉÅ�o¦ �° ·��·¡ ¨ �nµ�Å�¥° ��Ê�®�¹É��¤�µ¦ ��ª µ¤�oª ¥�µ¦ Ä�o®¨ ��µ�

�µ�®¨ n��nµ�Ç��Á�n���ª µ¤ ¡ ¥µ¥µ¤Ä��µ¦ °�·�µ¥�ε®�n��É�Ê��°�Á¤º°��nµ�Ç�Ä�­ ¤ ¥Ã�¦ µ��� ³

สมยลานชาง �°��µ��Ê�µ¦ Â�¦ ���­ ���µÄ�Á�ºÊ° ®µ��Á�È��¬�³ �É­ ³ �o°�Ä®oÁ®È�ª nµ¤®µ­ · µ��

วระวงส ยงคงรกษาจารตในการเขยนพงศาวดารแบบโบราณ ขณะเดยวกนพงศาวดารลาว ฉบบ

มหาสลา วระวงส กมรปแบบในการสอดแทรกบทเรยนจากประวตศาสตรไวในพงศาวดารลาว

����Ê° ¥¼nÂ���»�����

Á¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µลกษณะการจดแบงตอน �³ ¡ �ª nµ¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�oÁ�o�Á�ºÊ° ®µÄ�­ ¤ ¥

¨ oµ��oµ�Á�È�®¨ ��Á¡ ºÉ° Ä®o­ °��o°�กบความเปนพงศาวดาร และเปนผลใหพงศาวดารลาว ฉบบมหา

­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��É�¡ ·¤ ¡ rÄ��¦ Ê�¦ ��o°�����É�µ¦ Â��Á�È�­ µ¤° µ�µ��¦ �����¦ ³ �É��µ¦ �¡ ·¤ ¡ rÄ�

76สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบรานเถง 1946, 273.77 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, (27).78 นธ เอยวศรวงศ, ประวตศาสตรรตนโกสนทรในพระราชพงศาวดารอยธยา , พมพ

�¦ Ê��É�2 (กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2543), 107.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 80: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

70

�¦ Ê��n° ¤µ�ÉÁ� É¥��ºÉ° Á�È��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ��¹�¤�µ¦ Á¡ ·É¤Á�·¤Á�ºÊ° ®µÄ�Á¦ ºÉ°��µ¦ ���¦ °��°�Å�¥

 ³   ¦ É�Á«­ Ä� µª ��µ¦ ��Â�n��°�Á�È��°�¥n° ¥Ç�Á�È� �¬�³ �Éตางไปจากจารตพงศาวดารแบบ

Ã�¦ µ���µ¦ ��Â�n��°�Á�È��°�¥n° ¥Ç�Á�n��ÊÁ�È��¬�³ �ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��nµ�³ Å�o¦ �° ·��·¡ ¨

จากงานเขยนทางประวตศาสตรของไทย งานเขยนทางประวตศาสตรของสมเดจฯกรมพระยาดารง

ราชานภาพ และพระยาอนมานราชธน ไดกลายเปนตนแบบใหกบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา

วระวงส

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส เปนงานเขยนทางประวตศาสตรเลมแรกของลาว

�ÉÄ�o�¦ ³ �ª ��µ¦ ­ �Á�¦ µ³ ®r�oอมลจากแหลงตางๆ �¹É�­ nª �Ä®�nÁ�È�®¨ ��µ��Ê��É­ ° ��É�nµ�

กระบวนการทางประวตศาสตรแบบตะวนตก แลวนาเสนอออกมาในลกษณะของประวตศาสตร

ชาตนยม ดวยการปลกฝงความเปนชาตผานกระบวนการใหการศกษาทางประวตศาสตรแกคนใน

�µ�·���¹É�Á�È��¬�³ �ÉÂ���nµ�Å��µ�¡ �«µª �µ¦ Â���µ¦ ���ÉÁ�È��µ¦ ÁnµÁ¦ ºÉ°�Ä�¦ ¼�Â��ª ¦ ¦ ��¦ ¦ ¤

�ÉÁ�É¥ª �o°���¡ ·��¦ ¦ ¤�µ�«µ­ �µ®¦ º° ¦ µ�­ ε����εĮo¡ �«µª �µ¦ Á�È��°�«��·Í­ ·��·Í­ 宦 ����ª �

®¦ º° Á�È�­ nª �®�¹É��°�Á�¦ ºÉ°�¦ µ�¼�ã���°��r¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r�¦ ��º° ª nµ�µ¦ �ε¦ ³ ®¦ º° Â�n�¡ �«µª �µ¦

เปนการสรางสวสดภาพและความเปนมงคลทางใจแกอาณาจกร เพราะพระราชพงศาวดารมใชเพยง

Á°�­ µ¦ �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ɪ Å�Â�nÁ�È����¹�ª nµ�oª ¥�¦ ³ Á¡ �¡ ·��¦ ¦ ¤�oª ¥����Ê��¹�­ �Á��Å�oª nµ�µ�

Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ε���°�Å�¥�¡ ¤nµÂ ³ Á�¤ ¦ �¤�Á�È���·��µ��µ¦ ¢ºÊ��ª �µ�ª ���¦ ¦ ¤�

�µ¦ �Ê�¦ µ�ª �«rÄ®¤n�®¦ º°�µ¦ ­ ¦ oµ��ª ��ε �Ä�Ä®oÁ�o¤Â�È��Á¤ºÉ° Á��·���ª ·�§��µ¦ �r�Á�n��Å�¥­ ¤ ¥

�o�¦ ��Ã�­ ·��¦ r�®¦ º°�¡ ¤nµ­ ¤ ¥®¨ �­ ��¦ µ¤��° ��§¬�¦ Ê��É�1 (ค.ศ.1824-1826)79

Á�ºÉ°��µ��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Ê��­ ¤ ¡ ��r��¡ ��µ�µ¦ �µ��µ¦ Á¤º°� ³ ­ ��¤

�µ¦ �¥µ¥° ε�µ��°�  ¦ É�Á« ­ Á�oµ¤ µÄ� µª ��εĮo­ �µ���¬�¦ ·¥r�° �µª ¨ ����µ�®�oµ�É��

Â�ª �ª µ¤�·�Á¦ ºÉ° �¦ ��µ�·Â¨ ³ ° »�¤�µ¦ �rÂ���³ ª ����εĮo�µ¦ Á�¥�¡ �«µª �µ¦ �n° ¥Ç�Á­ ºÉ° ¤

�ª µ¤ ­ ε�� ���»�¤»n�®¤µ¥�°��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�oÁ�É¥�Å�Á�o��o° Á�È��¦ ·��ÉÅ�o�µ��µ¦

สงเคราะหขอมลตามวธการประวตศาสตรแบบตะวนตก นอกจา��ʦ ³ ���µ¦ «¹�¬µÄ�æ �Á¦ ¥��ε

ใหเกดความจาเปนในการเขยนประวตศาสตรชาต �¹É�Á�È�Á¦ ºÉ° ��°�Á�¥¦ �·£¼¤ ·Ä�° ���°�

�¦ ³ Á�«�µ�·�ÉÁ¦ ·É¤ ¦ ¼o���ª Á°�80

79 วนย พงศศรเพยร, “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต : กลม

�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �,” รวมบทความประวตศาสตร 16 (2537) : 6-7.80 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 9-10.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 81: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

71

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Á�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ÉÁ�·��¹Ê�Ä�

�nª �Áª ¨ µ�°��µ¦ ­ ¦ oµ��µ�·���¹É�เปนชª �Áª ¨ µ�ɦ �จาเปนตองสรางสานกรวมชาต Á�ºÊ° ®µ®¨ µ¥�°�Ä�

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹�­ ³ �o°���Á¦ ¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÄ®o¡ É�o°�¦ nª ¤�µ�·Å�o

ตระหนกถงความสามคค ¨ �¬�³ Á�n��ÊÂ���nµ�Å��µ��µ¦ �¡ �«µª �µ¦ Ã�¦ µ��° �µª ��ÉÁ�È��µ¦

ÁnµÁ¦ ºÉ°�¦ µª �ÉÁ�È��o° Á�È��¦ ·��ɪ Å���Â�nÄ�oÁ�¥����µ¦ �¡ �«µª �µ¦ Å�¥สมยธนบร-รตนโกสนทร

�¹É�¤��Á¦ ¥��µ�«¸ �¦ ¦ ¤��µ�Á®�»�µ¦ �rÄ�° �����ª ° ¥nµ��É��É­ »��°��µ¦ �¡ �«µª �µ¦ Ä®¤n�°�Å�¥�

คอ หนงสอสงค�·¥ª �«r�¡ ¦ ³ �·¡ ��rÄ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ª �¦ ��r� ³ ¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ ° ¥»�¥µ�É�ε¦ ³ Ä�

สมยตนรตนโกสนทร81

อยางไรกตาม แมวาพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส จะมลกษณะบางประการ

คลายกบพงศาวดารไทยสมยธนบร-¦ ��Ã�­ ·��¦ r�Â�n­ ·É��É�nµ����º°�Ä���³ �É¡ �«µª �µ¦ ­ ¤ ¥

° ¥»�¥µ�É�ε¦ ³ Ä�­ ¤ ¥���»¦ -¦ ��Ã�­ ·��¦ r�Á�·��¹Ê�Á¡ ºÉ° ¦ ° �¦ �­ ·��·�¦ ¦ ¤�°�¦ µ�ª �«rÄ®¤n�Â�n

พงศาวดาร¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�ŤnÅ�o¤�»�¤»n�®¤µ¥Á�n��Ê��เพราะอานาจทางการเมองของ

­ �µ���¬�¦ ·¥r µª Ä��nª �Áª ¨ µ�ÉÁ¡ ·É�Å�o¦ �Á°�¦ µ��Ê�¤�ε���®¦ º° Â��Ťn¤ Á ¥82 จดมงหมายสาคญ

ของมหาสลา วระวงส ในการเขยนพงศาวดารลาว คอ การนาบทเรยนจากอดตมาสรางแนวทางแก

ปจจบน ทาใหพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส เปนหนงสอประวตศาสตรชาตลาว�É¡ ¥µ¥µ¤

สรางอดมการณชาต

มหาสลา วระวงส พยายามกาหนดอตลกษณในทางประวตศาสตรและวฒนธรรมของ

�µª ¨ µª �ɤ ¦ nª ¤���Á�n���ª µ¤Á�È�µª �É­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥¤µ�µ��»��¦ ¤�Á�È�­ ·É��É¥¹�Ã¥��ª µ¤Á�È�° �®�¹É�

° �Á�¥ª ���°���Ä��µ�·�ɤ �¦ ¦ ¡ �»¦ »¬ ¦ nª ¤ �����°��µ��Êพระพทธศาสนานกายเถรวาท ยง

Á�È�° ��¬�r�É­ ε���° �µª ��«µ­ �µ¡ »���ÉÁ�oµ¤µ�Ê�Â�n­ ¤ ¥พระยาฟางม และมบทบาทสาคญใน

�µ¦ ­ ¦ oµ�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��ɦ »n�Á¦ º°�Ä�Áª ¨ µ�n° ¤µ���¬�¦ ·¥rÄ�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��É¥·É�Ä®�n�»�¡ ¦ ³ °��r�¦ �

มพระราชกรณยกจสาคญทางดานพระพทธศาสนา เชน การนาศาสนาพทธนกายเถรวาท พรอมกบ

�µ¦ ° �Á�·�¡ ¦ ³ ¡ »��¦ ¼�«��·Í­ ·��·Í��º°�¡ ¦ ³ �µ���Áขามาในลาวในสมยพระยาฟางม Á�È�­ ·É��É­ ��Ä®o

Á®È��ª µ¤Á�¦ ·�¦ »n�Á¦ º°�Ä�­ ��¤ ¨ µª �ÉÅ�o�nµ�¡ ��µ�µ¦ �µ�­ ��¤�Éนบถอ��¤µÁ�È�­ ��¤�É�¥µ¥

Ä®�n�¹Ê���¹��εÁ�È��o°�¤ ¦ ³ ���ª µ¤Á�ºÉ° �ÉÁ�È�¦ µ��µ��°��ε­ °��µ�«¸ �¦ ¦ ¤Ä®oÂ�n��Ä�­ ��¤��

�¬�¦ ·¥r µª �¹��¦ �Á�È��¼o° »��¤�r¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µÄ®o�ε¦ �° ¥nµ�¤ É����° µ�·�µ¦ ­ ¦ oµ�ª ���µ¦

81 Chalong Soontravanich, “Sila Vilavong’s Phongsawadan Lao : a Reappraisal,” in

Contesting Visions of the Lao Past, ed. Christopher E. Goscha and Soren Ivarsson (Copenhagen :

Nias press, 2003), 113.82 Ibid., 114.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 82: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

72

บรณปฏสงขรณพระธาตเกาแก การแปลคมภร เปนตน ศาสนาพ���¹�Á�È��ª Â��®�¹É�Ä��µ¦

­ ¦ oµ��ª µ¤Á�È�®�¹É�Á�¥ª �°��µª ¨ µª ���¤ o�¦ ³ �É�Ä����»���É�¦ ³ Á�«¨ µª �° ¥¼n£µ¥Ä�o¦ ³ �°��µ¦

ปกครองแบบสงคมนยม แตศาสนาพทธกยงมบทบาทสาคญตอวถชวตของชาวลาวปจจบน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 83: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

73

����4

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส ในแงมมสารตถวพากษ

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¡ ·¤ ¡ rÁ�¥Â¡ ¦ nÁ�È��¦ Ê�¦ �Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1957

£µ¥®¨ ��µ��É�¦ ³ Á�«¨ µª Å�o¦ �Á°�¦ µ�­ µ¤����nª �Áª ¨ µ�ʦ ��µ ¨ µª จาเปนตองสรางสานกรวมชาต

Á¡ ºÉ° Á�ºÉ° ¤Ã¥��¼oค��ɤ�ª µ¤Â���nµ�Ä®o�µ¥Á�È�®�¹É�Á�¥ª ��ª µ¤ ¦ ¼oÁ�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �É

��ª ·�µ�µ¦ �µª   ¦ É�Á« ­ เปนผ ศกษาไวในสมยอาณานคม จงไมตอบสนองตอบรบททาง

ประวตศาสตรสมยสรางชาต พงศาวดารลาวฉบบ¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹É�Á�È��µ�Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r

¨ µª �ÉÁ�¥��¹Ê�Ã�¥��µª Á�È��¦ Ê�¦ ���¹�Á�È�¦ µ��µ��ª µ¤ ¦ ¼o­ ε���° งการศกษาประวตศาสตรลาว

�Ê�Â�n¥»�­ ¤ ¥�°��µ¦ ­ ¦ oµ��µ�·เปนตนมา

° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�¤ oª nµ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��³ Á�È��ɦ ¼o��° ¥nµ��ª oµ��ª µ�

�È�µ¤�Â�n��Ťn¤�µ¦ �¦ ³ Á¤ ·��»��nµ�°��µ�Á�¥�Á¦ ºÉ°��ÊÄ�Á�·�ª ·Á�¦ µ³ ®r���Ê��É��ª ·�µ�µ¦ �É«¹�¬µ

ประวตศาสตรลาวสมยจารตไดนาขอม¨ �µ��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÁ¦ ºÉ° ��ÊÅ�° oµ�° ·�° ¥¼n

เสมอ ���Ê����Ê��¹�Á�È��µ¦ «¹�¬µÁ¡ ºÉ°ประเมนคณคาพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส ใน

บรบทของประวตศาสตรนพนธ ดวยการใชหลกฐานเ°�­ µ¦ �Ê��o�รวมสมยในการตรวจสอบความ

ถกตองÃ�¥Á�¡ µ³ ­ nª ��ÉÁ�È��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��®¨ ��µ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É­ ε��

ไดแก«· µ�µ¦ ¹����°��µ��Ê¥�¤ Á°�­ µ¦ ¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�µ�£µ¥�°��É­ ε����º°�®¤·�­ º° ¨ ¼n�� ³ Á°�­ µ¦ �°�

ชาวตะวนตก

สารª ·¡ µ�¬rÁ�ºÊ°�ª µ¤Ä�¡ �«µª �µ¦ ลาวฉบบมหาสลา วระวงส

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��o°��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�· µª �É­ ¤�¼¦ �r��¹�¥o°�° ���°���

�µ�· µª Ä®o¥o° �Å�Å� �É­ »�Á�nµ�É�³ �εÅ�o�Ã�¥Ä�o�ε�µ�¨ ³ Á° �­ µ¦ �Ê�¦ ° �Ä��µ¦ Á�¥�

ประวตศาสตร �nµ��µ¦ ­ �Á�¦ µ³ ®r�o° ¤ ¼Â ³ �µ¦ �¼�Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä®o¤�ª µ¤�n° Á�ºÉ°���Ê�Â�n° ���ÉÅ�

�É­ »����¦ ³ �É�­ ¤ ¥­ ��¦ µ¤ à ��¦ Ê��É­ °���Ã�¦ �­ ¦ oµ��°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�

�¹�Â�n�° °�Á�È�­ µ¤ ­ nª ���º°�­ nª �¦ �ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��° �µª ­ ¤ ¥�¹��ε�¦ ¦ ¡ r���­ nª ��É­ °�Á�È�Á¦ ºÉ°�

�° �µª Ä�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��� ³ ­ nª ��É­ µ¤�Á�È�Á¦ ºÉ°��° �µª ­ ¤ ¥Ä®¤n�É° ¥¼nภายใตการปกครองของ

ไทยและ  ¦ É�Á«­

73

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 84: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

74

Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��° �µª ­ ¤ ¥�¹��ε�¦ ¦ ¡ r��º°��¦ ³ ª �·�ª µ¤Á�È�¤µ�° �µª �ÉÁ�ºÉ° ¤Ã¥�

ระหวางตานานขนบรม และอาณาจกรนานเจา Á�ºÉ°��µ��ε�µ��»��¦ ¤��º°�¦ µ�Á®�oµ�°��»n¤�µ�·

พนธไท-ลาว ¡ ºÊ��»��¦ ¤®¦ º°�ε�µ��»��¦ ¤�¹�Å�o¦ ��µ¦ �nµ¥�° ดจากรนสรน จนกลายเปนตนแบบ

Ä®o���ε�µ��°��»n¤�µ�·¡ ��»rÅ�° ºÉ�Ç�การอธบายประวตความเปนมาของชาวลาว ใหมอดต

รวมกน ผานตานานขนบรม เปนความพยายามของมหาสลา วระวงส ในการสรางความภาคภมใจ

ใหประชาชนในชาต

Á�ºÊ°®µÄ�­ nª ��°�¦ µ�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��Á�È�­ nª ��É­ ε���É­ »��°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����

มหาสลา วระวงส Á�È�­ nª ��ɤ �ε�ª �Á�ºÊ° ®µ¤ µ��É­ »��มหาสลา วระวงส ใหความสาคญกบ

พระมหากษตรยบางพระองคมากเปนพเศษ เชน พระเจาฟางม พระเจาไชยเชษฐาธราช และสมเดจ

พระเจาอนวงศ Á�ºÉ°��µ��¬�¦ ·¥r�Ê�­ µ¤พระองคเปนวรบรษของชาวลาว พระเจาฟางมทรงเปน

�¬�¦ ·¥r�¼o­ �µ��µ° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ�Ä®o¤ É��� ³ ¥·É�Ä®�n�Ä���³ �É­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¦ �

Á�È��¬�¦ ·¥r�É�εĮo° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ�¦ °�¡ o��µ��¼o�»��µ¤�«�¦ ¼�¼o¦ »�¦ µ�� ³ ¥�Á�È��¬�¦ ·¥r�¼o�¦ °�

สองอาณาจกร คอ ลานนาและลานชาง  ³ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ°�»ª �«rÁ�È��ª Â���°��µ¦ �n° ­ ¼oÁ¡ ºÉ° Á°�¦ µ�

�Ê��ÊÁ¤ºÉ° ª ·Á�¦ µ³ ®rÁ�ºÊ° ®µÄ�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ����¹�Â�n��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ° °�Á�È��3 ­ nª �����Ê

1. สมยหลวงพระบางเปนราชธาน Á¦ ·É¤�o��Ê�Â�n¦ ��µ ขนลอ จนถงรชกาลสมเดจพระ

ไชยเชษฐาธราช กอนยายราชธานจากหลวงพระบางไปยงเวยงจนทน �nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ���nµª �Ê�

เมองหลวงพระบาง หรอเมองเชยงดง เชยงทอง เปนศนยกลางการปกครองอาณาจกรลานชาง มหา

­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä�o�ε�µ��»��¦ ¤����ÉÂ�n�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ ¥µª ·�» ¦ µ�� ³ ����ÉÂ�n�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ ¥µ

แสนสรนทร เปนฐานขอมลสาคญÄ��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Ê�Â�n¦ ��µ ¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤���¹�­ ¤ ¥

สมเดจพระไชยเชษฐาธราช Á�ºÊ° ®µÄ�­ ¤ ¥�nª �¦ ��µ �»� °���¹�¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤¥���¤¸ �¬�³ Á�È�

ตานานมากกวาการบนทกเหตการณทางประวตศาสตร แตหลงจากรชกาลพระยาฟางม เปนตนไป

มหาสลา วระวงส ไดใชจารตพงศาวดารในการลาดบเหตการณแตละสมย

2. สมยเวยงจนทนเปนราชธาน �Ê�Â�n­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ�����¦ ³ �É�­ ¤ ¥¡ ¦ ³

เจา­ »¦ ·¥³ ª �«µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ��Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��Ê¥���¦ �¬µ�µ¦ �¡ �«µª �µ¦ Ä��µ¦ ¨ ε��Á®�»�µ¦ �r�¤®µ

สลา วระวงส ใชหลกฐานจากฝายไทยในการเรย�Á¦ ¥�Á¦ ºÉ°�¦ µª �Ã�¥Á�¡ µ³ Ä�­ ¤ ¥�ɤ �µ¦ �·��n°

สมพนธกบไทย เชน รชกาลสมเดจพระไชยเชษฐาธราช ­ nª �¦ ��µ ° ºÉ�Ç�¥���Ä�o�ε�µ��»��¦ ¤

����ÉÂ�n�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �­ »¦ ·��¦ r(ค.ศ. 1567 /พ.ศ. 2110) ����ÉÂ�n�ในสมยพระหมอมแกว

(ค.ศ. 1627/พ.ศ. 2170) ����ÉÂ�n�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Å�¥°��rเว (ค.ศ. 1705-1708 /พ.ศ. 2248-2251 ) และ

����ÉÂ�n�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµ¤ ��µ�»¦ µ��(ค .ศ . 1856/พ .ศ . 2399) เปนฐานขอมลในการเขยน

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�nª ��Ê��Á�ºÊ° ®µ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ®¨ �¦ ��µ ¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ�Á�È��o�¤µ�Á�o�Å��ÉÁ¦ ºÉ°�

ความวนวายภายใน¦ µ�­ ε�� µª �ÉÁ�·��µ��µ¦ Â¥nงชงราชสมบต การแตกความสามคค

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 85: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

75

���¦ ³ �É�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµ­ »รยวงศาธรรมกราช �É�¦ ³ Á�«¨ µª Á�¦ ·�¦ »n�Á¦ º°��¹Ê�° ��¦ Ê��Ä�­ ¤ ¥�ÊÁ�È�

�nª �Áª ¨ µ�ɵª ¤�µ¦ �·��n° ���¦ ³ Á�«�³ ª ����¤�µª �³ ª ����ÉÁ�·��µ�Á�oµ¤µÄ� µª �Å�oÂ�n�¢ µ��ª »

สตอฟ พอคาชาวฮอลนดา และบาทหลวงเลรอา (Leria) ชาวอตาล �¹É�Å�o�nµ¥�°��o° ¤ ¼Ä®o��

บาทหลวงมารน (Marini) Á�ºÊ° ®µÄ�¦ ��µ �Ê­ nª �Ä®�n�¹�Á�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä����¹��°��µª �nµ��µ�·�Ê�

­ °���³��¹É�Å�o���¹��o° ¤ ¼�Ê��oµ�£¼¤·«µ­ �¦ r��¡ ¦ ³ ¦ µ�ª ���­ £µ¡ �oµ�Á¤º°����¦ ¡ ¥µ�¦ �É­ ε���°�

ลาว จารตประเพณ และวฒนธรรมลาว

3. สมยสามอาณาจกร ¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Â�n�Á�ºÊ° ®µ° °�Á�È��3 ­ nª ���º°�­ nª ��ɪ nµ�oª ¥

° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ�Áª ¥�����r��°µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ��� ³ ° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��ε�µ«��·Í��

Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��Ê¥���Á�o�Å��É�ª µ¤Â��Â¥��°�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ����¹É�Á�·��µ��µ¦ Â¥n�

ช�° ε�µ�¦ ³ ®ª nµ��»��µ� ³ Á�oµ�µ¥Ä�¦ µ�­ ε��µª ��ª µ¤Â��Â¥��ÉÁ�·��¹Ê��εĮo¦ µ�­ ε��° ¥»�¥µ�

ในสมยพระเพทราชา เขามาแทรกแซงกจการภายในราชสานกลาว ดวยการแบงปนเขตแดนลานชาง

ออกเปน 2 สวน คอ อาณาจกรลานชางเวยงจนทน และอาณาจกรลานชางหลวงพระบาง แตความ

วนวา¥Ä� oµ��oµ�¥����εÁ�·��n° Å��¤���Á�·��¹Ê��µ¤Á¤º°��nµ�Ç�Ã�¥Á�¡ µ³ ���¡ ¦ ³ ª ¦ �·�µ��®¦ º°

พระª ° ¡ ¦ ³ �µ��¹É�¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ rª ·Á�¦ µ³ ®rª nµÁ�È�Á®�»�εÅ�­ ¼n�µ¦ Â�¦ �Â���°�Å�¥° ��¦ Ê����

Á�È�Á®�»Ä®o oµ��oµ��o°�Â¥�° °�Á�È�­ µ¤ ° µ�µ��¦ ��º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���Áª ¥�����r� ³ �ε�µ«��·Í�

แล³ �oµ¥­ »��o°���Á�È�Á¤º°��¹Ê��°�Å�¥

�°��µ�Á¦ ºÉ°�Á¤º°��ε�µ«��·Í oª �Á�ºÊ° ®µ­ ε��Ä�­ nª ��Ê��º°�Á¦ ºÉ°��°�Á�oµ°�»ª �«r��¹É�Ä�

¤»¤¤ °��°��µª ¨ µª �Á�oµ°�»ª �«r��º°�ª ¦ �»¦ »¬�¼o�°��¼oÁ°�¦ µ��°��µ�· µª ��¹É�Â���nµ��µ�¤»¤¤ °��°�

�µª Å�¥° ¥nµ�­ ·Ê�Á�·���พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา ª ¦ ³ ª �­ r��¹É��¡ ·¤ ¡ r�n°��µ¦ Á� É¥��ºÉ° Á�È�

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �Ê��°�·�µ¥Á®�»�µ¦ �r�Éเจาอนวงศทาการกเอกราชไว�n°��oµ�³ Á° ¥��Á�ºÉ°��µ�

Á�È�Á®�»�µ¦ �r�ɤ�µ¦ ���¹�Ū oÄ�®¨ ��µ�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�°�  nµ¥Å�¥�ε�ª �¤µ��

Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��É­ µ¤�ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ° �µª ­ ¤ ¥Ä®¤n�ภายใตการ���¦ °��°�Å�¥Â ³   ¦ É�Á«­

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��nµª �¹��µ¦ ���¦ °��°�Å�¥�ɤ�n° ¨ µª �®¨ ��µ¦ �¦ µ��¦ µ¤

Á�oµ°�»ª �«r�Á�È��Ä®oÅ�¥�ε µ¥¦ ³ ��Á�oµ�¦ °���¦ Áª ¥�����r��®¨ ��µ��Ê��Ê�Â�n�.ศ.1887 เปนตน

¤ µÅ�¥Å�oÁ�oµ���µ¦ ���¦ ° �µª ° ¥nµ�Ä�o�·�¨ ³ ¦ ��»¤ ¥·É��¹Ê��Á�ºÉองจากชาตตะวนตกไดขยาย

° ·��·¡ ¨ Á�oµ¤µ¥��·�Â��Ä�Á°Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o¤µ��¹Ê��Á�ºÊ°®µ­ nª ��ɪ nµ�oª ¥Å�¥���µ¦ ปกครอง

¨ µª �¹�Á�È�Á¦ ºÉ°��µ¦ ���¦ ° �µª �Ê�Â�n�.ศ.1890 Á�È��o�¤µ�Á®�»�µ¦ �r­ ε����º°�Á¦ ºÉ°�«¹�±n°� ³

Á®�»�µ¦ �r�ÉÁ¤º°�Á�¥��ª µ���É­ ³ �o°�Ä®oÁ®È��ª µ¤��Â�o���»��r¥µ��°��µª ¨ µª ��ÉÁ�·��µ��ª µ¤Å¤n

­ µ¤���°���Ä��µ�·����°�­ ��¦ µ¤�¦ µ�±n°�εÅ�­ ¼n�µ¦ Â�¦ �Â���°�  ¦ É�Á«­ ���Á�È�­ µÁ®�»Ä®o

  ¦ É�Á«­ Á�oµ�¦ °��¦ ° �µª �มหาสลา วระวงสใชขอมลจากงานเขยนทางประวตศาสตรของไทยเปน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 86: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

76

ฐานขอมลสาคญ โดยเฉพาะเหตการณร.ศ.112 ���Ê�Á�ºÊอหาในสวนของลาวสมยใหมจงเปน

Á¦ ºÉ°�¦ µª �ª µ¤��Â¥o�¦ ³ ®ª nµ�Å�¥��  ¦ É�Á«­ มากกวาการอธบายประวตศาสตรสมยใหมของลาว

Á�ºÉ°��µ��¦ ³ �ª ��µ¦ ª ·¡ µ�¬rª ·��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r���º°��µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ�o° Á�È��¦ ·��nµ�

®¨ ��µ��Ê��o��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹É�Á�È��µ�Á�ยนทางประวตศาสตรประเภท

­ �Á�¦ µ³ ®r�o° ¤ ¼��oª ¥ª ·��µ¦ ¡ ¦ ¦ ��µÁ®�»�µ¦ �r���¹�¤�¦ ³ Á�È�Ä®oª ·¡ µ�¬r�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° ®¦ º°�»��nµ

�°�Á°�­ µ¦ �Ä��¦ ³ Á�È��nµ�Ç����Ê

1. การแทรกตานานลงในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

2. จารกกบการตรวจสอบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

3. หมงสอลกบการตรวจสอบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

4. เอกสารตะวนตกกบการตรวจสอบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

5. ขอสนนษฐานของมหาสลา วระวงส

6.อทธพลของงานเขยนทางประวตศาสตรของไทยตอพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

การแทรกตานานลงในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส เปนงานเขยนทางประวตศาสตรในชวงสรางชาต

�ÉÁ�¥��¹Ê�Ã�¥¤�»�¤»n�®¤µ¥�É­ ε����º°��µ¦ ­ ¦ oµ�­ ε�¹��°��ª µ¤Á�È�µª ดวยการกาหนดอตลกษณ

�É­ ε���°��µª ¨ µª Ä�®¨ µ¥�oµ��Ã�¥Á�¡ µ³ Á¦ ºÉ°��ª µ¤Á�ºÉ°�¹É��¦ µ��° ¥¼nÄ��ε�µ�­ ε��Á¤ºÉ° «¹�¬µ

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�° ¥nµ�³ Á° ¥���¹�¡ �ª nµ¤�µ¦ ­ °�Â�¦ �Á¦ ºÉ°�¦ µª �µ��ε�µ�

�nµ�Ç�Ä�®¨ µ¥­ nª �����Ê��

ตานานขนบรม

Â�ª �·��ɪ nµ�»��¦ ¤Á�È�ª ¦ �»¦ »¬Ä��ε�µ��°��µª ¨ µª ����Ê��¬�¦ ·¥r µª �»�¡ ¦ ³ ° ��r

จะตองแสดงสทธ�¦ ¦ ¤�µ��µ¦ Á¤º°��oª ¥�µ¦ ­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥�n° Á�ºÉ°�¤µ�µ��»��¦ ¤��¹É�Á¦ ºÉ°��Ê­ ³ �o°�Ä®o

Á®È��µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ­ nª �Ä®�n�É�³�o°�¤Á¦ ºÉ°��°��»��¦ ¤Â�¦ �° ¥¼n�oª ¥Á­ ¤ °� ³ Â�ª �·����nµª

�Ê�È­ n��n° ¤µ¥��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��oª ¥

�ε�µ��»��¦ ¤�Á�È�­ � �¬�r�É­ ³ �o°�à ��«�r�°��ª µ¤Á�È�µª �Å�o��É­ »�Á¦ ºÉ°�®�¹É���

ดงไดกลาวมาแลววาในชวงเวลาของการเขยนพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส �Ê���¦ ³ Á�«

¨ µª Á¡ ·É�Å�o¦ �Á°�¦ µ��µ�  ¦ É�Á«­ Ťn�µ�����รฐจาเปนตองเรงสรางสานกรวมชาต ตานานขนบรม

�¹É�Á�È�Á¦ ºÉ°��É�nµ¥�°��µ�¦ »n�­ ¼n¦ »n�� ³ Á�È�­ ·É��É­ ���ª ���ª µ¤Á�È� µª Å�o��É­ »�Á¦ ºÉ°�®�¹É���¹�

�εÁ�È�° ¥nµ�¥·É��É�³�o°��nµ¥�°�Á¦ ºÉ°��°��»��¦ ¤Åª oÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 87: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

77

Ã�¦ �­ ¦ oµ��°��ε�µ��»��¦ ¤��¦ ³�°��oª ¥��ª µ¤Á�ºÉ°Á¦ ºÉ°�Â�����¹É�Á�È��µ¦ ­ ³�o°�à ��«�r

�°��µª ¨ µª �Á�É¥ª ���ª µ¤Á�ºÉ° Á¦ ºÉ°�à � ³ ��¦ ª µ �(Cosmology) Ã�¥Á�ºÉ° ª nµÂ��Á�È��¼o­ ¦ oµ�à ��

����µ Ä®oÁ�·�­ ¦ ¦ ¡ ­ ·É��nµ�Ç�Ä�à ��¡ ¦ o° ¤ �Ê�­ n�¤�»¬¥r �¤µÁ�·�Ä��ÎʵÁ�oµ�»�����µ¥¤µÁ�È�

บรรพบรษของพวกไทกลมตางๆ คอ ขา ขม ลาว เปนตน อยางไรกตาม การปกครองผคนกลม

ตางๆ ในสงคม จาเปนตองมหวหนา แถนจงสงขนบรมลงมาจตบนโลก เปนกษตรยองคแรกของชาวลาว

�ª µ¤Á�ºÉ° Á¦ ºÉ°�à � ³ ��¦ ª µ ��É­ ³ �o°�° °�¤µÄ�Á¦ ºÉ°��εÁ�·��°�¤�»¬¥r�µ��ÎʵÁ�oµ�

®¦ º° �¢ ��°��Ê�Á�È�Á¦ ºÉ°�ÁnµÁ¡ ºÉ° ¡ ¥µ¥µ¤ °�·�µ¥�µ�·�εÁ�·�� ³ �ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r�°����µ�·�nµ�Ç�

Á¡ ºÉ° ¨ ��ª µ¤��Â¥o�Ä�­ ��¤�Ã�¥�ÊÄ®oÁ®È�ª nµ���µ�·�nµ�Ç��Ê��ÉÁ�È��»n¤���Ê�Á�·¤  ³ �»n¤���É

Á�ºÉ°�¥oµ¥¤µÄ®¤n�oª � oª Â�n¤�¦ ¦ ¡ �»¦ »¬ ¦ nª ¤��

�°��µ�à ��«�rÁ¦ ºÉ°�à � ³ ��¦ ª µ  oª ���ε�µ��»��¦ ¤�¥�­ ³ �o°��ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r

ของชนชาตตางๆ ดวยการอธบายเหตผล(myth of justification)�Éกลมลาวลม ควรมอานาจเหนอลาว

Á�·���Ã�¥°�·�µ¥ª nµ�»n¤ ¨ µª Á�·���º°�¡ ª ��nµ�®¦ º°��¤»��¹É�° °��µ���ÎʵÁ�oµ�µ�¦ ¼Á®¨ È�Á�µÅ¢ �Ê��Á�È�

Å¡ ¦ n�� ³ �»n¤�µª Å���º° ¡ ª �µª ¨ »n¤�¹É�° °��µ���ÎʵÁ�oµ�µ�¦ ¼­ ·Éª ��É° ¡ ¥¡ Á�oµ¤µÄ®¤n�Ê��Á�È��¼o�ɤ¸

���µ��¹�­ ¤�ª ¦ �É�³ Á�È��¼o���¦ °�

อ¥nµ�Ŧ �È�µ¤��µ¦ ���¦ °��»n¤���ÉÂ���nµ�®¨ µ�®¨ µ¥�°��µ�¤�¼o�ε oª �¥��o°�¤¸

��Á���rÄ��µ¦ ���¦ °��oµ�Á¤º°��oª ¥���¹�Á�È��ɤµ�°��“กฎหมายธรรมศาสตรขนบรม” �¹É�Á�È�

��®¤µ¥�µ¦ ��¦ ³ Á¡ ��É¥¹��º°��·��·­ º��n° ��¤µ�oµ�µ�� ³ Á�È���®¤µ¥�ÉÅ�o¦ �° ·��·¡ ¨ �µ�

ศาสนาพทธและศาสนา±·��¼�o° ¥�É­ »�1

Á�ºÉ°��µ�Á�È���®¤µ¥�ɤ ¡ ºÊ��µ�¤µ�µ��µ¦ ��¦ ³ Á¡ ��ÉÅ�o¦ ��µ¦ �nµ¥�°���oª ¥ª ·��µ¦

Â��¤»��µ�³ ¤µ�n°���µ��Ê��¹�¤�µ¦ �����¹�Á�È�µ¥¨ �¬�r° �¬¦ Ä��nª ��É° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ�

เจรญรงเรอง ในสมยพระยาวชลราช2 Á¡ ºÉ° Ä®o­ °��o°���­ £µ¡ �µ¦ �r�°��oµ�Á¤º°��ÉÁ�·�Ã�¦ »n�Á¦ º°�

¤µ��¹Ê��� ³ Á¡ ºÉ° Ä®o��Á���rÄ��µ¦ ���¦ °��oµ�Á¤º°�¤�ª µ¤ «��·Í­ ·��·Í���¹��o°��°�Ánµ�ɤµ�°�

1 บวรน วงคร, “ธรรมศาสตรขนบรมราชาธราช,” ใน 100 เอกสารสาคญ : สรรพสาระ

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥¨ ε���É�2 (จารกและเอกสารภมปญญาไทย), วนย พงศศรเพยร, บรรณาธการ

(กรงเทพ : โครงการวจย “ 100 Á°�­ µ¦ ­ ε��Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥” ในความสนบสนนของ

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.), 2553), 75.2 Mayoury Ngaosrivathana, “An Introduction to the Law of Khun Borom : An Early

Prototype of the Organization of Tai Society and Life,” in Thai Law : Buddhist Law Essays on

the Legal History of Thailand, Laos, and Burma, ed. Andrew Huxley (Bangkok : White Orchid

Press, 1996),73-80.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 88: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

78

��®¤µ¥�µ¦ �Ä®o­ ¤ ¡ ��r���ε�µ��»��¦ ¤����Á�·�Á�È��ª µ¤Á�ºÉ° �ɪ nµ��®¤µ¥�°���Á�nµÅ�¤µ�µ�

�ε­ É�­ °��°��»��¦ ¤

ตานานขนบรมยงคงมอทธพลตอพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส เหนไดจากการ

�¦ ¦ ¥µ¥Á®�»�µ¦ �rÄ�¦ �­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤��Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤Á­ �È����µ�Á¤º°�¦ o° ¥Á° È�¡ ¦ o° ¤��

�¥��³ �ɤ Á®นอพระเจาอทอง พระยาฟางมโปรดฯ Ä®o¤�µ¦ � °��¥��³ �ÉÁ¤º°�Áª ¥�����r�¡ ¦ o° ¤

��¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�¡ ¦ ³ ¦ µ�ð ª µ�Â�n�oµ¦ µ��µ¦ �É�µ¤Á­ �È�Å��ε«¹��Á¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ�µ�Á�ºÊ° ®µ�°�¡ ¦ ³

ราชโอวาทของพระยาฟางม จะพบวามลกษณะคลายกบกฎหมายขนบรม คอ การพระราชทาน

ð ª µ�Ä®oÂ�nÁ­ �µ° 夵�¥rÁ¡ ºÉ° Ä�oÄ��µ¦ ��·��·¦ µ��µ¦ �Á�n�Á�¥ª ����®¤µ¥�¦ ¦ ¤ «µ­ �¦ r�»��¼¦ ¤�

�¹É��¹Ê��o��oª ¥�µ¦ ­ É�­ °�Á­ �µ° 夵�¥r�Ê�®¨ µ¥����ª µ¤วา

ฟงเยอนกปราชญเจา �»�®¤ºÉ�­ �¡ ¦ ³ ¥µ�¢ ��o°�

ทงเสนา หมขนกวานพรอม

�Ê�ª nµ�¼¦ µ�Â�o ° ¥µ¥¤µ­ °�­ É��Á±µÂ oª

Á�È��ÉÁ° µÄ­ nÁ�oµ สอนไวชคน แทแลว3

แปล จงฟ�Á�·����¦ µ��r�Ê�®¨ µ¥����������������Ê�Á�oµ�»�®¤ºÉ�­ �¡ ¦ ³ ¥µ�Ê�®¨ µ¥

�Ê�Á­ �µ� บรรดาขน นายบาน จงพรอมดวยกน

�º° ª nµ�ε­ °��ÊÁ�È��°�Á�nµÂ�nÂ�o��������­ É�­ °�¡ ª �Á¦ µ¤µ®¨ µ¥�ɪ ��

���ε�ε­ °��ÉÁ�È��°�Ã�¦ µ��Ê���������จดจาไวทกคน

3พทร มลวลย, ¡ ºÊ��»��¦ ¤ ¦ µ�µ�·¦ µ����®¤µ¥�¦ ¦ ¤ «µ­ �¦ r�»��¼¦ ¤�� ³ «�Å�¥

โบราณ, (ม.ป.ท., ม.ป.ป. ¡ ·¤ ¡ rÁ¡ ºÉ°Á�È�Á�¥¦ �·Â ³ ­ ���ª µ¤¥·��Ä�¤��ª µ¦ ³ �É�°µ�µ¦ ¥r¡ ·�¼¦ ��¤¨ ·ª ´ ¥r

Å�o¦ �¡ ¦ ³ ¦ µ��µ��¦ ·��µ��¦ �»¬����·��·��·¤ «��·Í�­ µ�µ�µรกภาษาไทย ภาควชาภาษา

ตะวนออก มหาวทยาลยศลปากร, 17 ธนวาคม พ.ศ.2430), 55.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 89: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

79

ตา¦ µ��É�1 เปรยบเทยบพระราชโอวาทของพระเจาฟางม กบ ธรรมศาสตรขนบรม

พระราชโอวาทของพระเจาฟางม

(พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส)

ธรรมศาสตรขนบรม

1.จงรกษาบานเมองอยาใหมโจร

ผราย อยาฆาฟนกน แมทาส เมย

เสนา หรอลกคาทาผด กอยาดวนฆา

ฟน ใหพจารณาโทษกอน

2.ใหมความสามคค อยาฆาฟนกน

ใหพรอมกนดแลเขตแดนบานเมอง

�Ê�¤ª ¨ ��nµ��oµ��nµ�Á¤º°����¦ ³ �ε

การเบยดเบยน กใหเหนแจง

3. อยาไดเอาไพรไปเปนทาส ถาไพร

เปนช ใหปรบไหมเปนเงน 5 บาท ถา

เขาฆากนตาย เอาตวมนแทนผตาย

��

4. ไปศกอยาไดเอาคาหวไพร เจาขน

° ¥nµÅ®¤Å¡ ¦ nÁ�·�¦ o° ¥�¹Ê�Å���¼oÄ�¥�

ไหมจกเสยหนา ตวมนจกเอาใชแทน

ไพร

อยาใหโจโรฮาย

�ª ¦ �É�·��n�Á�ºÊ°

�È�·É�Å�o�ºÉ° ª nµÁ­ �µÂ�oª

บาวไพรยทางสราง

ความไปพจารณแจง

คนวาโทษหากมแลนอย

���Ê�¡ ¦ ³ �È­ °�­ É�Ä®o

(ผฮกษาดานดาว

Ä®o¤�·�� Îʵ

(Ä��ºÉ° Â�o

° ��¹É�  ¼�®¤ oµ¥±oµ�

เขาหากปนปองเอา

คนวายงไดแลว

�ª ¦ �ÉÅ®¤¤��Îʵ

ตดใหแลว

อยาไดขมไพรนอย

��ª nµ®�Ê®µ�¤µ��ª nµ±o° ¥

จงใหพจารณตด

เศกเสอบงเบยด เมองเนอ

กนไวกวาด แทดาย

ฮกษาเมองตางราช

เมองบานใหฮงเฮอง เจาเฮย.

ยาหลอนฟาวผก ตเนอ

¥µ�oµ�É�Á­ ¥�Â�o�µ¥.4

ไทในขนดาน

ประตเขาเขตเมอง

�ε�°�° ��ºÉ°

ฮกษาไวเขตแดน)5

ฝงบาวนงคฮาม กด

ยากซากเลยได.

�°�Á�nµ�º�¤µ��É��Ê�

เปนเงนหาบาท ควรแลว.6

�µ¤��£µ¥�°���Ê�Á�°

ชาวบานบควร แทดาย.

ควรฮอดเสนา กด

ขาบถวายทลเจา.7

4พทร มลวลย, ¡ ºÊ��»��¦ ¤ ¦ µ�µ�·¦ µ����®¤µ¥�¦ ¦ ¤«µ­ �¦ r�»��¼¦ ¤�� ³ «�Å�¥

โบราณ, 63.5Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��,56.6 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 67.7 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 63-64.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 90: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

80

จากตารางเปรยบเทยบพระราชโอวาทของพระยาฟางม กบธรรมศาสตรขนบรม จะเหนได

วาพระราชโอวาทของพระเจาฟางม เปนการนาคาสอนของขนบรมมาสอดแทรกไวในพงศาวดาร

¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Á¡ ºÉ° ­ ���µ¦ ­ º��°�­ ·��·�¦ ¦ ¤�°�¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤��É¥�¦ �¬µ�ε­ É�­ °�

ของบรรพบรษ

ตานานขนลอขบไลขากนฮาง : อทธพลจากคมภรมหาวงศ

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส กลาวถงการสถาปนาหลวงพระบางเปนราชธาน

Ä�¦ ��µ �°��»� °�¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �°��»��¦ ¤��¹É��¥µ¥° µ�µÁ���oª ¥�µ¦ �¦ µ��¦ µ¤�»�Á�º°���¬�¦ ·¥r

�° ¤�É�¦ °�Á¤º°�Á�¥�­ ���»� °�o°��¦ µ��¦ µ¤�»�Á�º°��oª ¥�µ¦ ��Å n¡ ª ��° ¤ ¨ �¤µ�¹�®¨ ª �¡ ¦ ³

�µ��¨ ³ ��Å n�»���±µ�° °�Å���µ��Ê��»� °�¹�Å�o�¦ °�Á¤º° �®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�Á�Èนปฐมกษตรย

พระองคแรก และมกษตรยสบตอมา 22 พระองค กอนถงสมยพระเจาฟางม

Á�ºÊ° �ª µ¤ Ä��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ���nµª �Ê¥����¬�³ Á�È��ε�µ�¤ µ��ª nµ�µ¦ ���¹�

เหตการณทางประวตศาสตร พงศาวดารลาวแตละฉบบกลาวถงชวงระยะเวลาดงกลาวอยางสบสน

Â�n­ ·É��É�¦ µ��Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª Â���»������º°��µ¦ �É�»� °�o°��¦ µ��¦ µ¤��¡ ºÊ�Á¤º°�Á�·¤ �É

° µ« ¥Ä�¡ ºÊ��ÉÁ¤º° �®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�¤ µ�n° ��­ ��·¬�µ�ª nµ�»n¤��¡ ºÊ�Á¤º° �Á�·¤ �É�¦ µ��° ¥¼nÄ�

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����nµ�Ç�Ê�Á�È��»n¤�µ�·¡ ��»r¤ °�-Á�¤ ¦ �Á¡ ¦ µ³ Á¤ ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ�µ�®¨ ��µ��µ�

Ã�¦ µ����É¡ ��¦ ·Áª ��°��µ�ของลานชาง บรเวณเมองเวยงจนทน โพนโฮง ซายฟอง และ

�¦ ·Áª �Ä�oÁ�¥��­ ��Ä®oÁ®È�ª nµ¤ �µ¦ �Ê��·É��µ�Á�È��»¤��Á¤º°� oª ��Ê�Â�n�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�6-7

�n° ¤µ�»¤��Ã�¦ µ�Á®¨ nµ�Êไดรบอทธพลทางวฒนธรรมพทธศาสนาจากวฒนธรรมทวารวดทางภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอของไทย ระหวาง�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�8-10 และวฒนธรรมเขมรจากกมพชา

¦ ³ ®ª nµ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�10 -138

กลมชนตระกลไท-¨ µª ��É�¥µ¥�ª ¨ �¤µ�Ê��·É��µ��¦ ·Áª ��°��µ�»n¤Â¤n�ÎʵÃ����o°�

�n° ­ ¼o���»n¤��¡ ºÊ�Á¤º°�Á�·¤��ª µ¤ ��Â¥o����nµª �¹�­ ³ �o°�° °�¤µÄ��ε�µ��»��¦ ¤�É�nµª �¹�

ความเปนมาของวง«r�¦ ³ �¼�Ê�Á�·¤�É�¦ °�Á¤º°�Á�¥��°�����ª µ¤�É�¦ µ��Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ����

เดมวา “° ��Ê���µ¦ ¹��oª ¥ª�«µ�° �Á�È�¡ ¦ ³ ¥µ¥�¬r�»�Â�nÁ¤º° ���µ¤µÁ�È�Ä®�n�Ä���¦ «¦ ­ ��µ��®»��Ê

Â�n��¤®ª ��¥�¤ ¡ ¦ ³ ¥µ¥�¬r��®�¹É��ºÉ° ª nµ���µ�Á¤ ¥�ºÉ° ¡ ¦ ³ ¤®µÁ�ª �¼��ºÉ°�µ��µ�¦ �(คอเมร)”9

8­ »¦ «��·Í ศรสาอาง, ลาดบกษตรยลาว,¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�2 (กรงเทพฯ : กรมศลปากร, 2545), 35.9�¦ ³�»¤¡ �¬µª�µ¦ £µ��É�1 พงษาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม (กรงเทพฯ : โรงพมพ

ไทย, 2457. พมพในงานศพหมอมเจาดนยวรนช พ.ศ.2457), 387.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 91: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

81

�µ¦ ° oµ�° ·�ª nµ�ª �«r�¬�¦ ·¥r�Ê�Á�·¤�° �oµ��oµ�Á�È�¥�¬r¤µ�µ�Á¤º° ���µ�Ê��­ ��Ä®oÁ®È�

ª nµ�¼o�¦ ³ ¡ ��r¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ���nµ�³ Á�È�¡ ¦ ³ £ ·�¬»�Á�ºÉ°��µ�Á�È��¼o¤�ª µ¤ ¦ ¼oÁ�É¥ª ���¤£ ¦ r¤®µª �«r��

�¹É�Á�È��¤ £ ¦ rª nµ�oª ¥ª �«r®¦ º° Á�ºÊ° ­ µ¥�°����¼o¥·É�Ä®�nสองฝาย คอ ฝายอรยวงศ ไดแก พระพทธเจา

และฝายขตตยวงศ คอ พระเจามหาสมมตและพระเจาวชย ��¤�¬�¦ ·¥r ��µ����¹��µ¦ ­ ¼�­ ·Ê�

ราชวงศลงกา10 �¤£ ¦ r¤®µª �«r�¹�Å�o¦ ��µ¦ ¥° ¤ ¦ �ª nµÁ�È��¤£ ¦ r«��·Í­ ·��·Í��¡ ¦ ³ ­ ��rÄ��·�µ¥Á�¦ ª µ�

จงพยายามตามรอยพระมหานาม ผรจนาคมภรมหาวงศ ดวยการแตงพงศาวดารและตานานทางพทธ

ศาสนาในดนแดนตางๆ เชน คมภรชนกาลมาลปกรณ และตานานมลศาสนาของลานนา

คมภรศµ­ �ª �«r�®¦ º°��¦ ³ ª �·«µ­ �µ��°�¡ ¤nµ���¤£ ¦ r­ ���·¥ª �«r���¹É�¦ ��µÄ�­ ¤ ¥¦ ��µ �É1 แหง

กรงรตนโกสนทร เปนตน11

¡ �«µª�µ¦ ¨ oµ��oµ���É�ลาวถงประวตความเปนมาวงศกษตรยเดมของลาว จงแสดงใหเหนวา

ผประพนธนาจะเปนพระภกษผมความรในคมภรมหาวงศ Á�ºÉ°��µ�Á�ºÊ°�ª µ¤�°��o�Ä��¤£ ¦ r¤®µª �«r�

�¦ ·�Á���É�17-27 กลาวถงตานาน�ɤ�»¬¥r�µª ¨ ��µÅ�Â¥n��É° ¥¼n�°�¥�¬r� ³ ��Å n¥�¬r° °�Å��µ��Éราบ

¨ »n¤Â¤n�ÎʵÅ�°¥¼n��£¼Á�µ­ ¼�12

ตานานขนลอขบไลขากนฮาง ในพงศาวดารฉบบมหาสลา วระวงส จงแสดงใหเหนอทธพล

�°��¤£ ¦ r¤®µª�«r�Á�n�Á�¥ª ��Á¦ ºÉ°�¥�¬rÄ�¡ �«µª�µ¦ ¨ oµ��oµ��Â�n¡ ª�¥�¬rÅ�oÁ�É¥�¤µÁ�È��»n¤¡ ª ��nµ�

หรอ ขม “ขากนฮาง” ในนทานขนบรมราชา13 จงแสดงใหเหนวากลมพวกขา หรอ ขม เปนกลมชน

¡ ºÊ�Á¤º°�Á�·¤�É° µ«¥Ä�¡ ºÊ��ÉÁ¤º°��ª µ®¦ º° Á¤ º°�Á�¥��°�¤µ�n°�

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ê�Á�¥�ª �Á¦ ¥�Á�È�Áª ¨ µ�µ���¹��»o�Á�¥���¤£ ¦ r­ ε���µ�«µ­ �µ�

อทธพลของคมภรมหาวงศจงสอดแทรกอยในการเรยบเรยงพงศาวดารลาว ในสมยดกดาบรรพ

10 สเทพ พรมเลศ, “การศกษาวเคราะหคมภรมหาวงศ” (วทยานพนธดษฎบณฑต

สาขาวชาพระพทธศาสนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,2553), 21.11Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 7-13.12 Ananda W.P. Guruge, The Mahavamsa - Translation (Paris : n.p.,1989),492-493.13�¦ ³�»¤¡ �¬µª�µ¦ £µ��É�70Á¦ ºÉ°�Á¤º°���¦ �ε�µ«��·Í(กรงเทพฯ :โรงพมพพระจนทร,

2484. พมพในงานพระราชทานเพลงศพหมอมเจาหญงคอยทา ปราโมช ª ��É��26 มนาคม พ.ศ.

2484), 89.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 92: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

82

จารกกบการตรวจสอบพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส

�µ¦ ¹�Á�È�®¨ ��µ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�É­ ε���Ä��µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á¤ºÉ°

ª ·Á�¦ µ³ ®r¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�° ¥nµ�³ Á° ¥���¹�¡ �ª nµ¤�µ¦ ¹��É­ ε����¹É�­ µ¤µ¦ �

ใชในการตรวจสอบพงศµª �µ¦ ¨ µª ����Ê

จารกสโขทย : จารกพอขนรามคาแหง (« · µ�µ¦ ¹�®¨ ��É�1) และจารกเขาสมนกฏ (« · µ�µ¦ ¹�®¨ ��É�8)

�µ¦ ¹��Ê�­ °�®¨ ��ÊÁ�È�®¨ ��µ�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥Ä��µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �°��o���µ¦ ¹�

¡ n°�»�¦ µ¤�ε®��Ê��¤®¨ ��µ���Á��ª nµ­ ¦ oµ��¹Ê��Á¤ºÉ°��.ศ. 1292/ พ.ศ. 1835 มขอความกลาวถง

�·�Â��µª Ä��°��É�¦ ¦ ¥µ¥�¹�° µ�µÁ���°�° µ�µ��¦ ­ »Ã��¥�­ nª ��µ¦ ¹�° �®¨ �®�¹É��É�nµª �¹�

¨ µª ®¦ º° ¨ oµ��oµ�Ä�Áª ¨ µ�Ê���º°��µ¦ ¹�Á�µ­ ¤»��¼���µ¦ ¹�®¨ ��Ê­ ¦ oµ��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ �µ ·Å��­ ��·¬�µ�

วานาจะมอายอยในราว ค.ศ. 1369/ พ.ศ. 191214

«· µ�µ¦ ¹��Êงสองหลกเปนหลกฐานสาคญในการตรวจสอบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา

วระวงส Á�ºÉ°��µ�«· µ�µ¦ ¹��Ê�Ťn¤�µ¦ ��°���¹�¤�ª µ¤�µ�Á�ºÉ°��o° ¥�ª nµ®¨ ��µ�Á°�­ µ¦

�¦ ³ Á£�° ºÉ��Á�n��¡ �«µª �µ¦ �®¦ º°�ε�µ���¹É��nµ��µ¦ ��°�®¨ µ¥­ ε�ª ��®¨ µ¥���

ศลาจารกสมยสโขทยกบรชกาลพระยาฟางม ¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ ³ ª �·�°�¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤�É�¦ µ��

Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ê�ยงเปนลกษณะของวรบรษในตานาน เชน การเกดมา

พรอมกบฟน 33 �É���¹É�Á�È��¬�³ �ÉŤn���·�Á�È�Á®�»Ä®o�¼�° ¥Â¡ Å��µ¤ ¨ ε�ÎʵÃ������¹�Â�n�®¨ É��

และไดรบความชวยเหลอจากพระภกษเขมร คอ พระมหาปาสมนต ตอมาไดรบความเมตตาจาก

กษตรยเขมร ทรงมอบพระราชธดาใหเปนพระชายาของพระยาฟางม

แมวาพระราชประวตของพระยาฟางม จะมลกษณะเปนตานานมากกวาการบนทก

เหตการณทางประวตศาสตร แตกปฏเสธไมไดวาพระยาฟางมมตวตนอยจรงในประวตศาสตร

Á¡ ¦ µ³ �ºÉ°�°�¡ ¦ ³ °��r�¦ µ��° ¥¼nÄ�«· µ�µ¦ ¹�Á�µ­ »¤��¼���É­ ¦ oµ��¹Ê�Ä�­ ¤ ¥¡ �µ ·Å��­ ��·¬�µ�ª nµ

นาจะมอายอยในราวค.ศ. 1369/พ.ศ. 1912 Á�ºÊ°�ª µ¤Ä�«· µ�µ¦ ¹�Á�µ­ »¤��¼��oµ��É�3 �É�nµª �¹�¡ ¦ ³

¥µ¢oµ�»n¤�¤���Ê

14 กรมศลปากร, �¦ ³ �»¤�µ¦ ¹��£µ��É�8 จารกสโขทย (กรงเทพฯ: บรษทอมรนท¦ r¡ ¦ ·Ê��·Ê�

°��r¡ � ·��·É���ε���(มหาชน), 2548), 87- 89.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 93: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

83

....Á�ºÊ°�Á®�º°�Îʵ�nµ��Â(ดนเจาพ)

ระญาผากองเจาเมองนานเมองพลว...

Á�ºÊ°�Ä�o�Îʵ�nµ��Â��Á�oµ¡ ¦ ³ �µ�....

หาส...าผนอง ๏ Á�ºÊ°��³ ª �° °�...

.เถงของพระญาทาวฟางอม....15

คาวา “พระญา” �É�¦ µ��° ¥¼n�oµ�®�oµ¡ ¦ ³ �µ¤�“ทาวฟางอม” แสดงถงสถานะกษตรย

แสดงวาในชวงระหวางค.ศ. 1369/พ.ศ. 1912 �¹É�Á�È��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�É­ ¦ oµ��µ¦ ¹�®¨ ��Ê�¡ ¦ ³ ¥µฟางม

ไดครองราชสมบต�ÉÁ¤º°��ª µ®¦ º° Á¤ º°�Á�¥��°� oª

จารกลาว

นอกจากจารกของไทยแลว จารกลาวสมยลานชาง กเปนหลกฐาน�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É

สาคญเชนกน Â�nŤn�n° ¥Å�o¦ ��µ¦ ¡ ·�µ¦ �µ�µ���ª ·�µ�µ¦ �É«¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��É

­ nª �Ä®�n¤»n�Á�o�Å��É�µ�Á�¥��¦ ³ Á£�¡ �«µª �µ¦ Á�È�®¨ ���¹É�­ nª �®�¹É��È�o°�¥° ¤ ¦ �Ä��o°�ε��

ของการศกษาจารกของลาวเองดวยวา Á�È��µ¦ «¹�¬µ�ÉÁ¦ ·É¤�o��oµ�ª nµ�¦ ³ Á�«Á¡ ºÉ°��oµ�° ºÉนๆ ไมวาจะ

Á�È��¤ ¡ ¼�µ��Áª ¥��µ¤��¡ ¤nµÂ ³ Å�¥��µ¦ ¹��° �µª �Ê�­ nª �Ä®�n�µ¦ ¨ ���Â�n�®·��Â�n�Ȥ �É�µ¦ ¨ �

��ª ­ �»° ºÉ��oª ¥�Á�n���É�µ��°�¡ ¦ ³ ¡ »��¦ ¼�­ ε¦ ·��Á�È��o�

�µ¦ ¹�µª ­ ¤ ¥¨ oµ��oµ�¡ ��Ê�Ä��·�Â���¦ ³ Á�«¨ µª  ³ £ µ�° ­ µ��°�Å�¥Ä����»���

ในประเทศลาว­ nª �Ä®�n­ ε¦ ª �¡ ��ÉÁª ¥งจนทนและหลวงพระบาง สาหรบในประเทศไทยมการ

­ ε¦ ª �¡ �«· µ�µ¦ ¹�µª ­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��nª ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�15-17 บรเวณภาคอสานตอนบน ไดแก

��®ª �®�°��µ¥����¦ ¡ �¤�° »�¦ �µ���°�Â�n��Á¥� ³ ­ ���¦ ����µ¦ ¹��É­ ε¦ ª �¡ �Ä����»��¤¸

�ε�ª ��Ê�­ ·Ê���323 รายการ16 ขอมลจากการสารวจเ�nµ�ɤ Ä����»��¡ �ª nµจารกลาวสมยลานชาง

สวนใหญมอายอยในชวงครสตศตª ¦ ¦ ¬�É�15 Á�È��o�Å�����¹��o��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�20 (ค.ศ.1924)17

15 กรมศลปากร, �¦ ³ �»¤�µ¦ ¹��£µ��É�8 จารกสโขทย, 96.16 โยซยก มาซฮารา, “ระบบเศรษฐกจของราชอาณาจกรลานชาง(ลาว)ในสมยครสตศตวรรษ

�É�16-17” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

เชยงใหม, 2545), ภาคผนวก : บญชจารกลาว.17 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 94: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

84

Á�ºÊ° ®µÄ��µ¦ ¹�µª �­ nª �Ä®�nÁ�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª �µ�«µ­ �µ�Á�n���µ¦ ���µ�É�·�Ä®oª ���¹É��º°

Á�È�®�¹É�Ä�¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ �¥�·�­ ε���µ��oµ�«µ­ �µ�°�¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r����Ê���¹�¤�µ¦ ¹�®¨ µ¥®¨ �

�É­ µ¤µ¦ �Ä�o�¦ ª �­ °�¡ ¦ ³ �µ¤�¦ ª ¤�Ê�ε��Á®�»�µ¦ �rÄ�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ�����Ê

ศลาจารกวดหลวง กบ รชกาลพระยาแสนไท และสมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว

«· µ�µ¦ ¹�ª �®¨ ª ��µ¦ ¹��¹Ê�Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1449/พ.ศ. 1992 �µ¦ ¹�®¨ ��ʤ �ª µ¤ ­ ε��Á�ºÉ°��µ��¦ µ��

หลกฐานพระนามกษตรยสองพระองค คอ สมเดจพระยาแสน และ สมเดจเจาพระยาไชยมหาราช

และยงเปนศลาจารก¨ µª �ÉÁ�nµ�É­ »��É�¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤�¬�¦ ·¥r oµ��oµ���Á�ºÊ°�ª µ¤�nµª �¹��µ¦ กลปนา

วดในเมองหวยหลวงของสมเดจเจาพระยาไชยมหาราช �É�¦ ³ �ε�µ¤Â��อยางของพระราชบดา คอ

­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ ��ÉÁ�¥���µ�É�·�Ä®oª �®n�®�¹É�Ä�Á¤º°�®oª ¥®¨ ª ��Á¤ºÉ°��.ศ. 1414/พ.ศ. 195718

Á¤ºÉ°�¦ ª �­ °���Á°�­ µ¦ ���®¤·�­ º° ¨ ¼n��¹É�¦ ³ �»�ºÉ°�“�µª Á­ Ê¥�Å�n” สมเดจพระยาแสน ใน

จารกวดหลวง จงหมายถงพระยาสามแสนไท ในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลµ��ª ¦ ³ ª �­ r��°��µ��Ê

�µ¦ ¹�®¨ ��Ê ³ ®¤ ·�­ º° ¨ ¼n���¹É�Á�È�Á°�­ µ¦ ¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�¥�­ ��Ä®oÁ®È�ª nµ¡ ¦ ³ �µ¤�°�¡ ¦ ³ ¥µ­ µ¤Â­ �Å�

�É�¼��o°���º°�“พระยาแสนไท”19 20

สมเดจเจาพระยาไชยมหาราช ในจารกวดหลวง หมายถง สมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว

�¹É�¤�o°�ª µ¤Ä��µ¦ ¹�ª �®¨ ª �¦ ³ �»ª nµ��¦ ��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥rÄ��Á�¥ª ���É�¦ ����µ�É�·�Ä®oª �®n�

®�¹É�Ä�Á¤º°�®oª ¥®¨ ª ���¹É���¥o°�Å��µ��É¡ ¦ ³ �·�µ�(สมเดจพระยาแสน) Å�oÁ�¥���µ�É�·�Ū o��

Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1414/พ.ศ. 1957 เปนเวลา 35 ป21 ���Ê��µ¦ ¹�ª �®¨ ª ��¹�Á�È�®¨ ��µ��Ê��o��É­ ��ª nµ�

สมเดจพระไชยจกรพรร�·Â�n�Â�oª ��¦ ��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�Á¤ºÉ° ค.ศ. 1449/พ.ศ. 1992

�°��µ�¡ ¦ ³ �µ¤�°��¬�¦ ·¥r�Ê�­ °�°��r�¦ ª ¤ �Ê��µ¦ ¦ ³ �»��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�°�­ ¤Á�È�

¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª  oª ��µ¦ ¹�ª �®¨ ª �¥�Á�È�®¨ ��µ��Ê��o��É­ ��ª nµ��ºÉ° Á¤º°�Á�¥��°��

Á�È��ºÉ° �ÉÄ�oÁ¦ ¥�Á¤º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�Ä���³ �Ê�����o°�ª µ¤ ­ nª �®�¹É�Ä�ศลา�µ¦ ¹�ª �®¨ ª �����Ê

18 ศนยมานษยวทยาสรนธร, จารกในประเทศไทย [ออนไลน], เขาถงÁ¤ºÉ°�29 สงหาคม

2552.เขาถงไดจาก http://www4. sac.or.th/jaruk/inscription_details. php?19 ¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Á�É¥ª ��¡ ¦ ³ �µ¤�ÉÁ�É¥�Å��Ê�Ã�¦ ��¼Ä�®ª �o°�“หมงสอลกบการตรวจสอบ

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส21 ­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว, 69-70.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 95: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

85

อนคาสมเดจพระยาแสนกลาวแลเป-

��oª ¥�µ�Â�n�Ê�¤µÁ�·��É�ÊÅ�o­ µ¤ ­ ·�®oµ

เขา สมเดจเจาพระยาไชยมหาราชไดเปนเจา

เราในเชยงทอง...22

ศลาจารกวดหลวงและหมงสอล จงเปนหลกฐานยนยนไดเปนอยางดวา หลกฐานรวม

สมยมความแมนยาและสอดคลองกน

ศลาจารกวดแดนเมอง 2 กบรชกาลสมเดจพระโพธสาลราช ศลาจารกวดแดนเมอง 2 ° ¥¼n�É

วดปจจนตบร ตาบลวดหลวง อาเภอโพนพสย จงหวดหนองคาย Á�È�«· µ�µ¦ ¹��É�nµª �¹�¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ าช

โองการของสมเดจพระโพธสาลราช Á¤ºÉ° ค.ศ. 1535/พ.ศ. 2078 Ä®o�oµª ¡ ¦ ³ ¥µ¢ºÊ�¢¼¡ »��«µ­ �µÄ�ª �

�nµ�Ç�Ä�Á¤º°�Áª ¥�����r� ³ ­ °�­ n°�­ ¤��¡ ¦ µ®¤�rÄ®oÁ�¦ n��¦ �Ä�¡ ¦ ³ ª ·�¥�¡ ¦ o° ¤ �Ê�Ä®o�¼Â

วสงคามสมา เรอกสวนไรนา ขาโอกาสของวด ขอความตอนตนของจารกปรากฏพระนามวา

“สมเดจบพตรพระโพธสาลราช” และ “พระยาแสนสรนทรราชไกรเสนาธบดศรสรราชสงคราม” 23

ศลาจารกวดแดนเมอง 2 จงเปนหลกฐานยนยนไดวา พระนามของสมเดจพระโพธสาล

ราชในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส �Ê��¼��o°�� ³ Ä��nª ��.ศ. 1535/พ.ศ. 2078 ยงทรง

ครองราชยอย สวน “พระยาแสนสรนทรราชไกรเสนาธบดศรสรราชสงคราม” �Ê���nµ�³ ®¤µ¥�¹�

¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �­ »¦ ·��¦ r º° Å�¥�Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹É�Á�È�Á­ �µ���ɦ �Ä�o

ใกลชดสมเดจพระโพธสาลราชและสมเดจพระไชยเชษฐาธราช  ³ Ä�Áª ¨ µ�n° ¤µÅ�o�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�

เปน พระสมงคละไอยโกโพธสตว �°��µ��Ê�“ชายมย” ในจารกวดแดนเมอง ยงทาใหสนนษฐานได

ª nµ�nµ�³ ®¤µ¥�¹�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ��¹É��¦ µ��Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ��µ¤�o° ¥�εÄ�

ฉบบเดมวา “เจาซายมอย(ซายดา)” ความวา “...Â�n�Ê����Ê�®¨ µ¥�È¡ ¦ o° ¤��Å�¡ ¼���Á�oµ�µ¥¤ ° ¥�

22 ธวช ปณโณทก, ศลาจารกอสาน (กรงเทพ : มหาวทยาลยรามคาแหง,ม.ป.ป.),342.

เดมธวช ปณโณทก อานไดวาสามสบเขา แตผชวยศาสตราจารยกรรณการ วมลเกษม อานและถอด

�ª µ¤Ä®¤nÁ�È�­ µ¤ ­ ·�®oµÁ�oµ���¼¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Ä��­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว, 69-70.23 คณะกรรมการจดพมพเอกสารทางประวตศาสตร วฒนธรรม และโบราณคด สานก

นายกรฐมนตร, �¦ ³ �»¤«· µ�µ¦ ¹�£µ��É�4 (พระนคร : 2513),21-25.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 96: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

86

(ซายดา) Â�n�Ê�Á�oµ º° Å�¥���¼oÁ�È�Á�oµ�µ¥¤ ° ¥���Ê��µª Á¤º°��µª Á­ �µ�Ê�®¨ µ¥ �È�εÁ�oµ º° Å�¥�¹Ê�

มาถงเมองชวา  oª �Ȧ µ�µ£·Á¬��¹Ê��ºÉ° ª nµ�¡ ¦ ³ ¥µÅ�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ....24

จารกวดแดนเมองจงแสดงใหเหนสายสมพนธระหวางสมเดจพระโพธสาลราช สมเดจ

พระไชยจกรพรรดแผนแผว(ชายมย)และลงพระยา พงศาวดารฉบบมหาสลา วระวงส ระบวา

สมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว มพระโอรส 6 องค ไดแก

1.ทาวกอนแกว

2.ทาวแทนคา

3.�oµª ®¤ºÉ�®¨ ª �

4.ทาวหลาแสนไต

5.ทาววชลราช

6.ทาวเทพา

สมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว ทรงเปนพระอยกาของสมเดจพระโพธสาลราช ผ

�¦ �Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µ�ð ¦ ­ �°�¡ ¦ ³ ¥µª ·�» ¦ µ�����Ê��»�¡ ¦ ³ ¥µÄ��É�Ê�¹�° µ�®¤µ¥�¹���oµª ®¨ oµÂ­ �Å��

Á�oµÁ¤º°�Áª ¥��ε��¹É��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�n°�µ�¡ ¦ ³ ¥µ­ »ª ¦ ¦ �� ¨ ��r�(ทาวแทนคา)

ในสมยสมเดจพระโพธสาลราช ¥�¤ « · µ�µ¦ ¹��É­ ε��° �®¨ �®�¹É���º°��µ¦ ¹�ª �สะหวน

Á�ª ³ à ����¹É����»����­ ��Ä�®° ¡ ·¡ ·�£��r®n��µ�·�¡ ¦ ³ ¦ µ�ª �®¨ ª �Á¤º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ��¦ ³ �»

ศกราช 889 (ค.ศ. 1527/พ.ศ. 2070) ปรากฏพระนาม “สมเดจพระโพธสาลธรรมกราชาธราชเจา”

สรางวด “สะหวนเทวะโลก” ¡ ¦ o° ¤ ���µ�É�·� ³ �oµ�µ­ Ū oÂ�nª �25 �°��µ��Ê�µ¦ ¹�®¨ ��Êยงเปน

®¨ ��µ�­ ε���É�nµª �¹�¡ ¦ ³ ¦ µ�ð��µ¦ �°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ á �·­ µ ¦ µ��®oµ¤�µ¦ �¼�µ�26 ตรงกบ

Á®�»�µ¦ �r�ɦ ³ �»Åª oÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�พระราชโองการหามการบชาผ จง

­ ��Ä®oÁ®È�ª nµ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ á �·­ µ ¦ µ��Á�È��¬�¦ ·¥r�ÉÁ ºÉ° ¤Ä­ « ¦ ��µÄ�¡ »��«µ­ �µ° ¥nµ�¦ ��ลา

«· µ�µ¦ ¹�ª �­ ³ ®ª �Á�ª ³ à ���nµ�³ ­ ¤ ¡ ��r��Á®�»�µ¦ �r�É¡ �«µª �µ¦ ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¦ ³ �»

24 ประชมพงศาวดารเลม 2 พงศาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม, (กรงเทพ:โรงพมพคร

สภา,2506), 157.25 ­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว , 83.26 Michel Lorrillard, “Les inscriptions du That Luang de Vientiane : données

nouvelles sur l’ histoire d’ un stupa lao,” Bulletin de l’ Ecole Française d’ Extrême Orient

(henceforth BEFEO), Vol 90-91, pp 289-348, quoted in Micheo Lorrillard, “Lao History

Revisited : Paradoxes and Problems in Current Research,” South East Asia Research 14, 3 :

392-3.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 97: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

87

ª nµ�Á¤ºÉ° ��.ศ. 1523/พ.ศ. 2066 สมเดจพระโพธสาลราช โปรดฯ ใหแตงราชทตไปอญเชญพระ

ไตรปฏกและพระสงฆเจา มาจากนครเชยงใหม พระเมองแกว จงสงพระเทพมงคลเถรและพระสงฆ

บ¦ ·ª µ¦ �¡ ¦ o° ¤ �Ê�¡ ¦ ³ Å�¦ �·���60 คมภร มายงกรงศรสตนาคนหต27 Á®�»�µ¦ �r�ÊÁ¤ºÉ°�¦ ª �­ °���

�¤£ ¦ r�·��µ ¤ µ ��¦ �r�¡ �ª nµ¤�µ¦ �nµª �¹�Á¦ ºÉ°����nµª Á�n�����ª µ¤ ª nµ�“Ä�ª �Á¡ È�Á�º°�¥É��¦ �

�¦ ·�µ�¤®µ�µ��ª µ¥­ ¤�³ �¦ ·�µ¦ �¦ ³ �°��oª ¥�oµÁ�ºÊ° ��¼n®�¹É�Â�n¡ ¦ ³ Á�¡ ¤��Á�¦ �¡ ¦ o° ¤ �Ê�

พระภกษบรวาร แลวสงพระเทพมงคลเถรพรอมดวยคมภรไตรปฎก จานวน 60 คมภร ไปใหแกพระ

Á�oµ��¦ ¨ oµ��oµ�Á¡ ºÉ°Ä®oÁ�·�«¦ ��µ�­ µ�³ ”28 พระราชโองการหามการบชาผของสมเดจพระโพธสาลราช

�¹�Á�È��µ¦ ¢ºÊ�¢¼¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µ�¦ Ê�­ ε��Ä� oµ��oµ��° �Á�ºÉ°�¤µ�µ��µ¦ ¦ �«µ­ �µ¡ »ทธมาจาก

ลานนา

ศลาจารกสมยสมเดจพระไชยเชษฐาธราช

­ ¤ ¥­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��Á�È��nª �Áª ¨ µ�Éoµ��oµ�¤�ª µ¤Á�¦ ·�¦ »n�Á¦ º°��¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ�

�¦ �¥�·�¤µ�¤µ¥�Ê��oµ�° µ�µ��¦ � ³ «µ­ ���¦ ��¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ �¥�·��oµ��µ¦ «µ­ �µ�°�¡ ¦ ³ °��r�

­ nª �Ä®�nÁ�È�Á¦ ºÉ°��µ¦ ���µ�É�·�Ä®oÂ�nª ��nางๆ จงปรากฏศลาจารกในสมยสมเดจพระไชย-

Á�¬�µ�·¦ µ�Á�È��ε�ª �¤µ�����Ê

1. ศลาจารกวดผดงสข 1 ° ¥¼n�ɪ ���»�­ »���ε� ª �®¨ ª ���° εÁ£ ° á �¡ ·­ ¥���®ª �

หนองคาย ระบจลศกราช 913 (ค.ศ. 1551/พ.ศ. 2094) ปรากฏพระนาม “สมเดจบรมบพตรพระเจา

��Á�È�¡ ¦ ³ �ºÉ° Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ�เจา” �¦ ����µ�É�·�Ä®oª �«¦ ­ »ª ¦ ¦ �29

2. �µ¦ ¹�ª �Á�¥�­ µ�° ¥¼n�É¡ ·¡ ·�£��­ �µ�®n��µ�·Á�¥�Ä®¤n�Á�ºÉ°�¥oµ¥¤µ�µ�ª �¦ oµ�Ä�

เขตเมองเชยงของ อาเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย ระบศกราช 915 (ค.ศ. 1553/พ.ศ. 2096) จารก

�oµ��É1 มขอความสาคญ คอ “สมเดจบรมบพตร��­ ¤ §��·ÍÁ­ ª ¥¦ µ�¡ ·£ ¡ �Ê��2 แผนดน ลานชาง

ลานนา”30 �µ¦ ¹�®¨ ��ÊÁ�È�®¨ ��µ�­ ε���É¥º�¥�ª nµ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¦ �Á�È��¬�¦ ·¥r

���¦ °�­ °�Â�n��·���º° �oµ��oµ� ³ ¨ oµ��µ��¦ ������¹�Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����nµ�Ç�¦ ª ¤ �Ê�

ราชวงศปกรณของเชยงใหมดวย

27 สลา วระวงส, ปวดสาดลาวแตบรานเถง 1946 (เวยงจน : หอสะหมดแหงชาด, 2001),63.28 พระรตนปญญาเถระ, ชนกาลมาลปกรณ, แปลโดย แสง มนวทร (กรมศลปากร

��¡ ·¤ ¡ rÁ�ºÉ°�Ä��µ¦ �¼¦ �³ Ã�¦ µ�­ �µ�° εÁ£° Á�¥�­ ����®ª �Á�¥�¦ µ¥, 2501), 150.29 กรมศลปากร, จารกในประเทศไทยเลม 5 (กรงเทพฯ : หอสมดแหงชาต,2529), 331-335.30 ฮนส เพนธ, “ทะเบยนประวตจารกวดเชยงสา,” ศลปากร 32, 2(พฤษภาคม-มถนายน

2531) : 43-48.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 98: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

88

3. ศลาจารกวดไชยเชฏฐา ตาบลกวนวน อาเภอเมอง จงหวดหนองคาย ระบศกราช 916

(ค.ศ. 1554/พ.ศ. 2097) มขอความกลาวถง “สมเดจไชยเชษฐาธราชเจา” �¦ ����µ�É�·�­ ¦ oµ�ª �31

4. «· µ�µ¦ ¹�ª �ª ��° ¤ ¤ ��° ¥¼n�ɪ ��° ¤ ¤ ���ε� ¤ �¥�° εÁ£ ° Á¤º°����®ª �®�°��µ¥�

ระบศกราช 917 (ค.ศ. 1555/พ.ศ. 2098) �oµ��É1 มขอความสาคญ คอ “สมเดจบรมบพตรเปนเจา

เหนอหวพระราชมารดาอครมหาเทว” Ä®o¡ ¦ ³ ¥µ��¦  ³ Á�oµ¡ ¦ ³ ¥µ�Ê�®¨ µ¥�³ �»�ε¦ »�¡ ¦ ³ «µ­ �µ

ในวดมณเชษฐารามตราบเทา 5,000 วสสา32

­ ¤ Á�È��¦ ¤�¡ ·�¦ Á�È�Á�oµÁ®�º° ®ª ¡ ¦ ³ ¦ µ�¤ µ¦ �µ° �¦ ¤ ®µÁ�ª �Ä��É�Ê��º° �¡ ¦ ³ ¦ µ�

มารดาของสมเดจพระไชยเชษฐา “พระนางยอดคา” พระธดาพระเมองเกษเกลาแหงลานนา

5. ศลาจารกพระธาตศรสองรก ปจจบนอยในหอพพธภณฑหอพระแกว เวยงจนทน

�¦ ³ Á�«¨ µª ��Á�È��µ¦ ¹��É­ ���¹�¡ ��­ ��µ¦ ³ ®ª nµ�­ °�¦ µ�° µ�µ��¦ ��º° �oµ��oµ� ³ ° ¥»�¥µ33

6. ศลาจารกวดศรค�Á¤º°���° ¥¼n�ɪ �« ¦ �¼�Á¤º° ����ε� Ä�Á¤º° ��° εÁ£ ° Á¤º° ����®ª �

หนองคาย ระบศกราช 922 (ค.ศ. 1560/พ.ศ. 2103) ปรากฏพระนาม “สมเดจบรมบพตรพระเจาตน

Á�È�¡ ¦ ³ �ºÉ° ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ�” �ª µ¥�É�·�Â�nª �34

7. «· µ�µ¦ ¹�ª �Áª ¥��ε�����»��° ¥¼n�É¡ ·¡ ·�£��r®° ¡ ¦ ³ Â�oª ��Áวยงจนทน ประเทศลาว

ระบศกราช 923 (ค.ศ. 1561/พ.ศ. 2104) ปรากฏพระนาม “พระไชยเชษฐาธราช” �ª µ¥�É�·�Â�nª �

เวยงคา35

8. «· µ�µ¦ ¹�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ�����»��° ¥¼n�É¡ ·¡ ·�£ ��r®° ¡ ¦ ³ Â�oª �Áª ¥�����r�

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ไมระบศกราช มขอความวา “พระไชยเชษฐาธราชเจา” ให

พจารณาหาสงฆเจา36

9. «· µ�µ¦ ¹�ª ��Îʵ­ »ª ¦ ¦ ��¼®µ��oµ��¼®µ¡ ��µ��ε��µ­ �° εÁ£ ° ­ »ª ¦ ¦ ��¼®µ����®ª �

หนองบวลาภ ระบศกราช 924 (ค.ศ. 1562/พ.ศ. 2105) มขอความสาคญในตอนตนจารก ความวา

31 ธวช ปณโณทก, ศลาจารกอสาน,244-246.32 กรมศลปากร, จารกในประเทศไทยเลม 5,336-343.33 รายละเอยดโปรดดในหวขอศลาจารกวดพระธาตศรสองรก34 ธวช ปณโณทก, ศลาจารกอสาน,254-256.35 Pierre Marie Gagneux, “Contribution a la Connaissance de la Civilisation Laotienne

D’Apres L’Epigraphie du Royaume de Vientiane” (Ph.D. dissertation, Ecole des Hautes Etudes en

Sciences Sociales,1975),108-112.36 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��,116.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 99: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

89

“ศรศภมงคลกถา ราชอาชญามหาสมมตเทวราชตนเสวยพภพในศรสตนาคนหตมหานครราชธาน

�µ¤�ºÉ° ¡ ¦ ³ Á�¥¥Á���µ�·¦ µ�....” �¦ ����µ�É�·�ª �­ »¡ ¦ ¦ ��¼®µ37

10. ศลาจารกวดศรเมอง ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดหนองคาย ระบศกราช 928

(ค.ศ.1566/พ.ศ. 2109) ปรากฏพระนาม “สมเดจบรมบพตรพระไชยเชฏฐาธราชเจา” มอาชญาให

สรางวดศรสพรรณอาราม38

11. ศลาจารกวดหนองบอน เมองเวยงจนทน สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

ศกราช 929 (ค.ศ. 1567/พ.ศ. 2110) ปรากฏพระนาม “สมเดจบรมภบาลพระเจาตนÁ�È�¡ ¦ ³ �ºÉ° ¡ ¦ ³

ไชยเชษฐาธราช” ¡ ¦ ³ ¦ µ��µ��É�µÁ¤º°�Áª ¥�����rÂ�n¤®µ�µ�»�µ�°�Á�¥�Ä®¤n��µ¤�É¡ ¦ ³ �·�µÁ�¥

พระราชทาน39

«· µ�µ¦ ¹��É�¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��Ê��®¨ ��ÉÁ�nµ�É­ »���º°�«· µ�µ¦ ¹�

ª ���»�­ »���¹É�Á�È�®¨ ��µ��É­ ��ª nµ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��Å�o�¦ °�¦ µ�¥r­ ¤��·Å¤n�oµÅ��ª nµ�

ค.ศ.1551/พ.ศ.2094 และทรงครองราชยยาวนานอยางนอยจนถงค.ศ.1567/พ.ศ.2110 ���ª µ¤ �É

�¦ µ��Ä��µ¦ ¹�ª �®�°��°��Á¤º°�Áª ¥�����r��«· µ�µ¦ ¹��É¡ �Á�È��ε�ª �¤µ�Ä�­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ °��r

Á�È�®¨ ��µ�¥º�¥��¹�¡ ¦ ³ �¦ �¥�·��oµ��µ¦ ¡ ¦ ³ «µ­ �µ�°�¡ ¦ ³ °��rÅ�oÁ�È�° ¥nµ�����°��µ��Ê�µ¦

¡ �«· µ�µ¦ ¹�¡ ¦ n�¦ ³ �µ¥° ¥¼nÄ��¦ ·Áª �¦ ·¤   É�¤n�ÎʵÃ����¦ ·Áª ���®ª �®�°��µ¥�¨ ³ Á¤º° �

เวยงจน��r��­ µ�µ¦ �¦ ��¦ ³ �µ�·�Å�¥�¦ ³ �µ��µª �¥�­ °��o°���Á®�»�µ¦ �r�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É

กลาววา ทรงยายราชธานจากหลวงพระบางมายงเวยงจนทน

ศลาจารกพระธาตศรสองรก : พนธสญญาระหวางลานชางและอยธยา

Á®�»�µ¦ �r­ ε��Á®�»�µ¦ �r®�¹É�Ä�­ ¤ ¥­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���ºอ การตกลงกระทา

¡ ��Ť�¦ ¦ ³ ®ª nµ�oµ��oµ���° ¥»�¥µ��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��nµª �¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª �µ¦

­ ¦ oµ�¡ ¦ ³ �µ�»« ¦ ­ ° �¦ ��ÉÁ¤º°��nµ��oµ¥�Á¡ ºÉ° Á�È�®¨ �Á��Â��®n�oµ��oµ� ³ ° ¥»�¥µ�Á¤ºÉ° ค.ศ.

1560/พ.ศ. 210340

ศลา�µ¦ ¹�¡ ¦ ³ �µ�»« ¦ ­ ° �¦ ��Á�È��µ¦ ¹��É���¹��µ¦ ทาสญญาพนธไมตรระหวาง

¦ µ�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ���¦ µ�° µ�µ��¦ ° ¥»�¥µ���µ¦ ¹�®¨ ��ÊÁ�·��¹Ê�Ä��nª �Áª ¨ µ�ɦ µ�ª �«r�°�°¼�

กาลงขยายอทธพลมาทางตะวนออ���µ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�16 ®¨ ��µ��É¡ ¦ ³ Á�oµ�³ Á�È��³ Áª �Êทรง

37 กรมศลปากร, จารกในประเทศไทยเลม 5,239-252.38 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 344-349.39 Pierre Marie Gagneux, “Contribution a la Connaissance de la Civilisation Laotienne

D’Apres L’Epigraphie du Royaume de Vientiane,”121-126.40 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบราณเถง 1946,73-74.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 100: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

90

ผนวกหงสาวดใหอยในอานาจของราชวงศตองอไดสาเรจ กมความพ¥µ¥µ¤�É�³ ¥¹��¦ »�«¦ ° ¥»�¥µÄ®o

Å�o�¤ o�³ Ťn­ εÁ¦ È�Ä�¦ ��µ �°�¡ ¦ ³ °��r�È�µ¤�Â�nÁ¤ºÉ° ��Â�n��·�Ä®¤n��»Á¦ ��°��¹É��¦ µ��µ£·Á¬�

เปนกษตรยพระองคใหมของราชวงศตองอ �¦ �Á¦ ·É¤�¥µ¥° ·��·¡ ¨ ¤µ�µ��³ ª �° °�° ��¦ Ê��Á¦ ·É¤�µ�

ในค.ศ. 1557/พ.ศ. 2100 มการสงกองทพไปปราบเจาฟาÅ�Ä®�n� ³ �¦ ��Ê�Ä��É�³ ¡ ·�·�oµ��µÄ®o

Å�o�Á¡ ºÉ° Á�È��µ��ε �Ä��µ¦ ¡ ·�·��¦ »�«¦ ° ¥»�¥µ�n° Å�

¡ ¦ ³ Á�oµ�»Á¦ ��°��¦ �¥¹�Á�¥�Ä®¤nÅ�o­ εÁ¦ È�Á¤ºÉ° พ.ศ. 2101 การยดครองอาณาจกรลานนา

Å�o­ εÁ¦ È�¥n° ¤�εĮo° µ�µ��¦ ° ºÉ�Ç�Á�¦ ��ª ° ·��·¡ ¨ �°�¡ ¦ ³ Á�oµ�»Á¦ ��°��­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¤®µ��¦ ¡ ¦ ¦ �·�

จ��¦ ��¼�Ť�¦ ��­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¬�¦ ·¥r µª ��¹É�Áª ¨ µ�Ê�¥n° ¤��ª ¨ ¡ ¦ ³ �¥ª nµ¡ ¤nµ° µ�

¦ »�¦ µ�Å����¹��·�Â��µª ��°��µ��Ê­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��¥�¤ ¡ ¦ ³ ¤ µ¦ �µÁ�È��·�µ�¬�¦ ·¥r

Á�¥�Ä®¤n ³ �¦ �Á�¥���¦ ° �oµ��µ¤µ�n°��¤ o�³ Á�È�Áª ¨ µ­ Ê�Ç��¹��¦ ��¼�¡ ��� oµ��µ�Á®È�Å�o

�µ��µ¦ �É¡ ¦ ³ °��r�¦ ��·��°��¼oÁ°�¦ µ�Ä®oÁ�¥�Ä®¤n��oª ¥�µ¦ ¦ nª ¤ ¤ º° ��Á�oµÁ¤º°�¡ ¦ n���nµ��Á�¥�¦ µ¥�

 ³ Á�¥��°��Å��Ê��°��¡ ° ¥¼n�ÉÁ¤º°�Á�¥�­ ��Â�nŤn° µ��oµ��µ��°��¡ �°�¡ ¦ ³ Á�oµ�»Á¦ ��°�Å�o41

แสนยานภาพกองทพพระเจาบเรงนอง จงทาใหสมเดจพระไชยเชษฐาธราช และสมเดจพระมหา

จกรพรรดทรงทาสญญาสมพนธไมตรระหวางสองราชอาณาจกร

Á° Á�¥���° ¤ °�·Á¥�Å�o�nµª �¹��µ¦ ¹�¡ ¦ ³ �µ�»«¦ ­ °�¦ ��Á�È��¦ Ê�¦ �Ä�®��­ º°�Voyage

dans le Laos เลม 1 �É�¡ ·¤ ¡ rÁ¤ ºÉ°��.ศ.1895 ª nµ�Á¤ºÉ° ª ��É�10 มนาคม ค.ศ.1883 ไดมการทาสาเนาจารก

�ɪ ��µ�»�(พระธาตศรสองรก) �¹É��Ê�° ¥¼n��Á�·�­ ¼��®nµ��µ��ª Á¤º°��¦ ³ ¤ µ��2 Ť ¨ r�«· µ�µ¦ ¹��Ê�

แตกสลายมา 50 � oª �¥�¤ Á®¨ º° Á¡ ¥��µ��·Ê�Á�nµ�Ê�42

หลยส ฟโนต (Louis Finot) Á¦ ¥�«· µ�µ¦ ¹�¡ ¦ ³ �µ�»«¦ ­ °�¦ ��ʪ nµ�“จารกดานซาย”43

¡ ��ɪ �¡ ¦ ³ �µ�»«¦ ­ °�¦ ���Á¤º°��nµ��oµ¥����  É��ÎʵÁ®º°��Á¤ºÉ°��.ศ. 1905 Ä���³ �É¡ ��Ê��µ¦ ¹�®¨ �

�ÊÅ�oÂ���ε¦ »� oª � ³ Ä�¦ ³ ®ª nµ��É° »�¦ µ�Á¤º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�Å�o�ε�µ¦ ¹�®¨ ��Ê�Á¦ º° ¨ n°�Å��µ¤

¤n�ÎʵÃ���Á¦ º° Á�·�¡ ¨ ·��ª Îɵ��εĮo�·Ê�­ nª ��°��µ¦ ¹�®¨ ��Ê­ ¼�®µ¥Å����Á®¨ º° ° ¥¼nÁ¡ ¥��8 �·Ê���¹É�

41 วนย พงศศรเพยร, “จารกพระธาตศรสองรก : มรดกความทรงจาแหงจงหวดเลย วา

ดวยสญญาทางไมตรศรอโยธยา-ศรศตนาคนหต พ.ศ.2103,” ใน 100 เอกสารสาคญ : สรรพสาระ

ประวตศาสตรไทย ¨ ε���É6, วนย พงศศรเพยร,บรรณาธการ (กรงเทพฯ : โครงการวจย “100

Á°�­ µ¦ ­ ε��Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥” ในความสนบสนนของสานกงานกองทนสนบสนนการ

วจย (สกว.),2554), 5-37.42 เอเจยน แอมอนเย, ���¹��µ¦ Á�·��µ�Ä�µª �£µ�®�¹É��¡ .ศ.2438, แปลโดย ทองสมทร

โดเร และสมหมาย เปรมจตต (เชยงใหม : สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม, 2539), 211.43 Louis Finot, “Notes d’epigraphie: stele de Dansai”, BEFEO, 15,2 (1916) : 28-36.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 101: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

91

ตอมาหลยส ฟโนต ไดข°�εÅ�­ ���É¡ ·¡ ·�£��r±µ�° ¥��µ��Ê��¹�¤�µ¦ �ε °��µ¦ ¹�®¨ ��ÊÄ��

1906  ³ �夵�Ê�Ū o�É¡ ¦ ³ �µ�»«¦ ­ °�¦ �����É�¦ µ��Ä����»��44

Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä��µ¦ ¹�¡ ¦ ³ �µ�»«¦ ­ °�¦ ���nµª �¹�Á®�»�µ¦ �r­ ε���Á¤ºÉ° ª ��É�7 กรกฎาคม ค.ศ.

1560/พ.ศ. 2103 สมเดจพระมหาจกรพรรดและสมเดจพระไชยเชษฐาธราช ไดเสดจมา ณ รอยตอ

¡ ¦ ¤Â�� oµ��oµ� ³ ° ¥»�¥µ�Á¡ ºÉ°�¦ �Á�È��¦ ³ �µ��¦ ³ �°�¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ ·��º°�Îʵ¡ ¦ ³ ¡ ·¡ �­ ��µ�n° ���

° �­ µ¤��n° ¤µ��º°�Ä�ª ��É�5 พฤษภาคม ค.ศ. 1563/พ.ศ. 2106 �¬�¦ ·¥r�Ê�­ °�¡ ¦ ³ °��rÁ­ �È�Á�È�

ประธานพธฉลองเจดย “อนสนทสมาสองรก” �¹É�®¤µ¥�¹��Á��¥r�É­ ¦ oµ�����¦ ��ÉÁ��Â���°�­ °�

¦ µ�° µ�µ��¦ �ÉÁ�È�Ť�¦ ��¤µ�n°�·�������Ê��­ �µ��É�É­ ¦ oµ�Á��¥rÁ¡ ºÉ° Á�È�­ � �¬�r®n�Ť�¦ �

�¹�Á�È��nµ�Á�oµ° °�¦ ³ ®ª nµ�­ °�° µ�µ��¦ �Ä��µ¦ �ε¡ ·�­ ε���Ê�­ °�¡ ·��Ê�¤ ¡ ¦ ³ ¤®µ° »�¦ µ��°�

�Ê�­ °�Á¤º°�¡ ¦ o° ¤�Ê��oµ¦ µ��µ¦ �¼oÄ®�nÃ�¥¤��³ ­ ��r�°��Ê�­ °�  nµ¥Á�oµ¦ nª ¤ ¡ ·��oª ¥45

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r����¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ �Á¤ºÉ° ค.ศ. 1956 กลาววา พระ

�µ�»«¦ ­ °�¦ ��­ ¦ oµ�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µ�Á¤ºÉ° ค.ศ. 1640 (จ.ศ. 1002) �n° ¤µÁ¤ºÉ° ¤�µ¦ �¦ ��¦ »�

ตนฉบบพงศาวดารลาว สาหรบการพมพเผยแ¡ ¦ nÄ��¦ Ê��n° ¤µ�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¹��ÊÂ��ª nµ�o° ¤ ¼

Ä����¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ ��Ê��·��Á�ºÉ°��µ�Á®È�Á�«�¦ µ�Á¡ ¥�Á��2 ตวเดยว จงเขาใจวาเปนจ.ศ.1002

�¹É�Á�È�­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥ª �«µ46 พงศาวดารลาว���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¤ ¦ µ¥�µ¤�°��¼o�ÉÁ�oµ

รวมพธการสรางพระธาต«¦ ­ °�¦ �����Ê�

�µ��»�­ ­ ��µ�³�³ ®»�Å�oÂ�n�Ä®o¤³ ®µ° 夵���ºÉ°�°����³�³ ­ ·��·ราชพกดและ

®¤ºÉ�° »�µ Á�È��³�µ�พอมดวยพระสงราชครเจาอกหลายตน คอ พระอปาลเถระ 1

พระอะรยะกสปะ1 พระมะหาทมเสนาบด1 พระพทวลาสมะหาเถระ1 พระ

สดทมมะรงสมะหาเถระ1 พระอะรยะทกะมน1 ฝายกงสอะยทยาไดแตงใหพระ

พลเทบนายกเปนปะทาน พอมดวยพระสงเจาราชาคะนะ คอ พระครบรมจะรยา1

พระอะรยะมน1 พระสระวสทอตมะ1 พระครสเมทาจาน1 พระมะหาสดทม

มาตละ1 พระมะหาพมมะสาน1 ¡ ¦ ³ ¤ ³ ®µ¦ µ�¤»���°��µ��Ê�Ȥ ¡ ¦ ³ ­ ��¦ ·ª µ�

อกฝายละ 70 ตน....47

44 วนย พงศศรเพยร, “จารกพระธาตศรสองรก : มรดกความทรงจาแหงจงหวดเลย วา

ดวยสญญาทางไมตรศรอโยธยา-ศรศตนาคนหต พ.ศ.2103,” ใน 100 เอกสารสาคญ : สรรพสาระ

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥�ε���É6, 5-12.45 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 21-22.46 สลา วระวงส, ปวดสาดลาว แตบราณเถง 1946, คานาของผรจนา.47 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��,73.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 102: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

92

¦ µ¥�µ¤�°���³ ­ ��r�É�¦ µ��Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ê�­ ��ª nµ�

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä�o�o° ¤ ¼�µ�®¨ �«· µ�µ¦ ¹��ε ° ��É�Ê�° ¥¼n�É¡ ¦ ³ �µ�»« ¦ ­ ° �¦ �Ä����»���

Á�ºÉ°��µ�«· µ�µ¦ ¹�®¨ ��¦ ·��Ê��Å�o�εÅ���­ ���É¡ ·¡ ·�£��rÁ¤º°�±µ�° ¥Â oª ��n°��É�³�ε�ลบมา

Á�È�¦ �¬µÅª o�ɪ �¡ ¦ ³ Â�oª �Á¤º°�Áª ¥�����r� ³ ���É�nµª Ū oÄ��°��o� oª ª nµ�µ¦ ¹�®¨ ��¦ ·��Ê�Å�o

Â��®�Á�È��·Ê�­ nª �Á®¨ º° Á¡ ¥��8 �·Ê�Á�nµ�Ê���µ¦ ¹��ε °��É�Ê�° ¥¼n���¡ ¦ ³ �µ�»«¦ ­ °�¦ ��Ê��Å�o�ε�¹Ê�

Á¤ºÉ° ค.ศ. 1906 �oª ¥�µ¦ Ä�o�o°�ª µ¤Ä�Ä�µ�Á�nµ�¹É�®¨ »¥­ r��¢·Ã��r�Å�o�o�¡ �° ¥¼n�ÉÁ��¥rÁ¤º°��nµ��oµ¥�

¤�o° ­ �Á��ª nµ�o°�ª µ¤Ä�Ä�Ä�µ�Á�nµ�É®¨ »¥­ r��¢·Ã��r��Á�ºÉ° ª nµÅ�o��°��o°�ª µ¤ ¤µ�µ��µ¦ ¹�¡ ¦ ³

�µ�»«¦ ­ °�¦ �Ä���³ �É¥�° ¥¼nÄ�­ £µ¡ ­ ¤�¼¦ �r�¤�µ¦ Â�n�Á�·¤�o°�ª µ¤Â�¦ �Á�oµÅ�48

อยางไรกตาม �o°�ª µ¤�µ��µ¦ ¹�®¨ ��¦ ·���¹É��nµª �¹�¦ µ¥�µ¤¡ ¦ ³ ­ ��r�ÉÁ�oµ¦ nª ¤ ¡ ·�¡ ·¡ �

­ ��µ�n° ���¤���Ê

�·É�¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥rÁ�oµ�Ê�­ °�¡ ¦ ³ °��r�ใหนมนตพระสงฆเจาตนทรงศลสงวร�ºÉ° ¡ ¦ ³ ¤®µ° »�µ « ¦ ° µ¦ ·¥�­ ­ �¤®µ�¦ ¦ ¤Á­ (นาปตพทธวลาสมหา)เถร ศลวสทธมหาเถร วรยาธกมน แลพระสงฆอนดบสบพระองค พระสงฆ(เจาฝาย�¦ »�«¦ ° Ã�¥µ���ºÉ° ª nµ)พระครปรมาจารยอารยมนศลวสทธอตตมสตยสาสนา องคเปนประธาน พระครสเมธารจปรญา(มหาสธมมาตลย) มหาพรหมสาคร มหาราชมน แลพระสงฆอนดบสบพระองค49

¦ µ¥�µ¤¡ ¦ ³ ­ ��r�É�¦ µ�Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��Ê�ผดพลาด Á�ºÉ°��µ�

��°��µ��µ¦ ¹��É�ε�¹Ê�Ä®¤n���¹�Á�·��ª µ¤Á�oµÄ��·���“พระมหาอปาลศรอารยกสสปมหาธรรมเสนาปต”

�¹É�Á�È��µ¤�¦ ³ �µ�  nµ¥­ ��r�° �oµ��oµ�Á¡ ¥�°��rÁ�¥ª ��¹��µ¥Á�È�¡ ¦ ³ ­ ��r­ µ¤ ¦ ¼���º°�พระอปาล

เถระ1 พระอะรยะกสปะ1 พระมะหาทมเสนาบด1 เชนเดยวกบในกรณของประธานสงฆฝายกรงศรอยธยา

คอ “พระครปรมาจารยอารยมนสลวสทธอตตมสตยสาสนา”องคเปนประธาน �¹É�­ ��ª nµÁ�È��µ¤

�°�¡ ¦ ³ ­ ��rÁ¡ ¥�¦ ¼�Á�¥ª Á�nµ�Ê��Â�n¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r���nµª ª nµÁ�È��µ¤�°�

พระสงฆสามรป คอ พระครบรมจะรยา1 พระอะรยะมน1 พระสระวสทอตมะ1

48 วนย พงศศรเพยร, “จารกพระธาตศรสองรก : มรดกความทรงจาแหงจงหวดเลย วา

ดวยสญญาทางไมตรศรอโยธยา-ศรศตนาคนหต พ.ศ.2103,” ใน 100 เอกสารสาคญ : สรรพสาระ

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥�ε���É6, 5-22.49 Prasert Na Nagara and A.B. Griswold, Epigraphic and Historical Studies (Bangkok :

The Historical Society under the Royal Patronage of H.R.H. Princess Maha Chakri Sirindhorn,1992),790.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 103: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

93

หลกฐานจากการเปรยบเทยบความในจารกหลกจรงกบขอความในพงศาวดารลาว ฉบบ

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹É���°�¤µ�µ�«· µ�µ¦ ¹��É�ε�¹Ê�Ä®¤n��¹�­ ��Ä®oÁ®È�ª nµ��µ¦ Ä�oÁ°�­ µ¦ �É

ค� °��¹Ê�Ä®¤n�ɤ �µ¦ Â�n�Á�·¤�o°�ª µ¤Ä� �¬�³ �°��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�·¡ ��rÂ���ε�าน อาจม

��®µÁ¤ºÉ°�εÅ�Ä�oÃ�¥Å¤n�¦ ª �­ °���Á°�­ µ¦ ¦ nª ¤ ­ ¤ ¥50

ศลาจารกสมยสมเดจพระสมงคละไอยโกโพธสตว (พระยาแสนสรนทรลอชย)

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��nµª �¹�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �­ »¦ ·��¦ r º° �¥�ª nµÁ�È�Á­ �µ���É

รบราชการใกลชดพระโพธสาลราช จนไดรบตาแหนงเปนพระยายศลอเกยน เจาเมองปากหวยหลวง

�n° ¤µÄ�­ ¤ ¥­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��Å�oÁºÉ°�¥«Á�È�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �­ »¦ ·��¦ r º° �¥��Ê�¥�Á�È��¼n�°�

พระหนอเมอง ¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¹É�Ťn�¼��o°��Â�n�nµ�³ Á�È��µ�°�¡ ¦ ³ ®�n°

เมอง «· µ�µ¦ ¹��É�¦ µ���ºÉ°  ³ Á®�»�µ¦ �r�ÉÁ�É¥ª �o°���¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �­ »¦ ·��¦ r º° �¥�¤���Ê

1. «· µ�µ¦ ¹�ª ��Îʵ­ »ª ¦ ¦ ��¼®µ��oµ��¼®µ¡ ��µ���ε��µ­ ��° εÁ£° ­ »ª ¦ ¦ ��¼®µ����®ª �

หนองบวลาภ �oµ��É2 ระบศกราช 934 (ค.ศ. 1572/พ.ศ. 2115) ปรากฏพระนาม “สมเดจบพตรพระ

เจา �ºÉ°�­ »¤��á �·­ �ª rÅ° ¥�«¦ ¦ µ�­ ·��·Á��º° ไชยไกร ภวนาธบดศรสรยวงศา” และ “บพตรตน

ประโชตเสตรคชอสจนฑสวรรณขกครสาลราชกมาร” มพระราชโองการยนยนการกลปนา�É�·��¹É�

สมเดจพระไชยเชษฐาธราชไดเคยถวายไวกบวดสพรรณคหา51 �µ¦ ¹�®¨ ��ÊÁ�È�®¨ ��µ�¥º�¥�ª nµ�

สมเดจพระสมงคลไอยโกโพธสตว ทรงเปนพระอยกาของสมเดจพระวรรตนธรรมประโชต จง

ปรากฏพระนามของพระองครวมกบพระนดดา

2. ศลาจารกวดผดงสข2 ° ¥¼n�ɪ ���»�­ »���ε� ª �®¨ ª ���° εÁ£ ° á �¡ ·­ ¥���®ª �

หนองคาย ศกราช 934 (ค.ศ. 1572/พ.ศ. 2115) �oµ��É�2 ปรากฏพระนาม “พระไอยโกธราชเดชลอ

ไชย” ���µ�É�·��nµ¤หาโชตวน52

50 วนย พงศศรเพยร, “จารกพระธาตศรสองรก : มรดกความทรงจาแหงจงหวดเลย วา

ดวยสญญาทางไมตรศรอโยธยา-ศรศตนาคนหต พ.ศ.2103,” ใน 100 เอกสารสาคญ : สรรพสาระ

ประว�·«µ­ �¦ rÅ�¥�ε���É6, 29.51 ศนยมานษยวทยาสรนธร, ฐานขอมลจารกในประเทศไทย [ออนไลน],Á�oµ�¹�Á¤ºÉ°

29 สงหาคม 2552. เขาถงไดจาก http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/th/main.php?p=

ZGVOYWls&id=1039&userinput=หนองบวลาภ52 ศนยมานษยวทยาสรนธร, ฐานขอมลจารกในประเทศไทย [ออนไลน],Á�oµ�¹�Á¤ºÉ°

29 สงหาคม 2552. เขาถงไดจาก http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/th/main.php?p=

ZGVOYWls&id=1040&userinput=หนองคาย

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 104: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

94

3. จารกวดโพนสวรรค (วดศาลาแดง) เมองเวยงจนทน สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว ระบศกราช 944 (ค.ศ. 1582/พ.ศ. 2125) ปรากฏพระนาม “สมเดจบรมบพตรพระเปน

เจาตน �ºÉ°�¡ ¦ ³ ­ ¤ Á�È�á �·­ �ª rÅ° ¥�µ¦ µ�­ ·��·Á��º° Å�¥Å�(ไตร)ภวนาถบดศรสรยวงศ”

พระราชทานÁ���É�·�Â�nª �®¤ºÉ��oµ�53

«· µ�µ¦ ¹��É�¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤�Ê�­ µ¤®¨ ��Á�È�®¨ ��µ�¥º�¥�Å�oª nµ��¡ ¦ ³ �µ¤�°�¡ ¦ ³ Á�oµ

­ »¤ ��Å° ¥Ã�á �·­ �ª r�Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ê��¼��o°��¡ ¦ ³ �µ¤�°�

พระองค ยงแสดงวา ทรงเปนพระอยกาของพระหนอเมอง หรอ พระวรรตนธรรมประโชต �¹É�Á�È�

¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���°��µ��Ê¥�Á�È�®¨ ��µ�ª nµ�Á¤ºÉ° ค.ศ. 1572/พ.ศ. 2115

�Ê��­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��­ ª ¦ ¦ �� oª ��¹É�สอดคลองกบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

�ɦ ³ �»ª nµ­ ª ¦ ¦ ��Á¤ºÉ°��.ศ. 1572/พ.ศ. 2115 �°��µ��Ê�­ ·Ê�­ »�¦ ��µ ­ ¤Á�È�¡ ระสมงคลไอยโก

á �·­ �ª r��É¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¦ ³ �»ª nµ��¦ �����.ศ. 1582 /พ.ศ. 2125 �Ê��

­ °��o°���«· µ�µ¦ ¹��É�¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤�Ê�­ µ¤®¨ ���

ศลาจารกสมยสมเดจพระวรรตนธรรมประโชต(พระหนอเมอง)

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส ระบวาพระหนอเม°��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥rÁ¤ºÉ° ค.ศ.

1591/พ.ศ. 2134 ­ ª ¦ ¦ ��Á¤ºÉ° ค.ศ. 1598/พ.ศ. 2141 ¤ o¦ �­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ °��r�³ Á�È�¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ­ Ê��Â�n

���¦ µ��®¨ ��µ�«· µ�µ¦ ¹��É�¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤�°�¡ ¦ ³ °��r° ¥¼nÁ�È��ε�ª �¤µ����Ê

1. «· µ�µ¦ ¹�ª �Â�ª �Á®�º°�° ¥¼n�É¡ ·¡ ·�£��r®° ¡ ¦ ³ Â�oª �Áª ¥�����r��µ¦ ¹��oµ��É1 ระบ

ศกราช 946 (ค.ศ. 1584/พ.ศ. 2127) ปรากฏพระนามวา “สมเดจบรมบพตรพระเปนเจาตนเปนพระ

�ºÉ° ¡ ¦ ³ ª ¦ ¦ ���¦ ¦ ¤�¦ ³ Ã��·Á­ ���° ­ ��­ »ª �­ ¤»����¦ ��­ µ ¦ µ��¡ ·�¦ ” ¡ ¦ ³ ¦ µ��µ��É�·�

แขวงเหนอสรางเปนวด54

2. «· µ�µ¦ ¹�ª �¡ ¦ ³ �µ¤�Îʵä���ε��Îʵä��° εÁ£°�nµ�n°��งหวดหนองคาย ระบศกราช

95255 (ค.ศ. 1590/พ.ศ. 2133) ปรากฏพระนามวา “­ ¤Á�È��¦ ¤�¡ ·�¦ ¡ ¦ ³ Á�È�Á�oµ��Á�È�¡ ¦ ³ �ºÉ°�

พระวรรตนธรรมประโชต เสตตคชอสสจนสวรรณสมมตขครรตนสาลราชบพตร” ทรงประสทธจม

�ª��ÊŪ o��ª ��·Ã�¦ ��Îʵä���µ¤Â��°¥nµ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ á �·­ µ ¦ µ�Á�oµÂ ­ ¤Á�Èจพระไชยเชษฐาธราช

53 Pierre Marie Gagneux, “Contribution a la Connaissance de la Civilisation Laotienne

D’Apres L’Epigraphie du Royaume de Vientiane,”131-133.54 Ibid.,139-148.55 ­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว, 135.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 105: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

95

ผเปนพระบดาของพระองค56 �µ¦ ¹�®¨ ��Ê�¹�Á�È�®¨ ��µ�¥º�¥�Å�oª nµ�¡ ¦ ³ ª ¦ ¦ ���¦ ¦ ¤ประโชต

Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µ�ð ¦ ­ �°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¹É�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¦ ³ �»

พระนามวา “พระหนอเมอง”

3. «· µ�µ¦ ¹�ª �«¦ �»�Á¦ º°�����»��° ¥¼n�É¡ ·พธภณฑสถานแหงชาตขอนแกน ระบศกราช

953 (ค.ศ. 1591/พ.ศ. 2134) ปรากฏพระนามวา “สมเดจบรมบพตรตนเปนเจา ตนเปนพระวรรตน

ธรรมประโชตเสตคชอสสจนทสวรรณสมมตขครตนศาลราชบพตร” ¡ ¦ ³ ¦ µ��µ��É�·�Ä®oª �« ¦ ¸

บญเรอง57

4. «· µ�µ¦ ¹�ª �¤»�·��° µ¦ µ¤����»��° ¥¼n�Éพพธภณฑสถานแหงชาตขอนแกน ระบ

ศกราช 956 (ค.ศ. 1594/พ.ศ. 2137) ปรากฏพระนามวา “­ ¤Á�È��¦ ¤�¡ ·�¦ ¡ ¦ ³ Á�oµ���Á�È�¡ ¦ ³ �ºÉ°�

พระวรรตนธรรมประโชตเสตคชอสสจนทสวรรณสมมตขครตนศาลราชบพตร” ทรงกาหนดเขตวด

มจลนทอารามเปนเขตปลอดอาญาแผนดน58

5. ศลาจารกวดอดมสรรพผล ตาบลปะโค อาเภอเมอง จงหวดหนองคาย ระบศกราช

956 (ค.ศ. 1594/พ.ศ. 2137) �µ¦ ¹�®¨ ��ÊÁ�È�®¨ ��µ�¥º�¥��µ¦ ¨ ε��­ µ¥ª �«r�¬�¦ ·¥r oµ��oµ���º°�¤¸

พระนาม พระโพธสาลราช และสมเดจพระปต (สมเดจพระไชยเชษฐาธราช) �nµª �¹��µ¦ �É

พระมหากษตรย (พระวรรตนธรรมประโชต) ¡ ¦ ³ ¦ µ��µ��É�·�Ä®oÂ�nª ���µ¤Â��° ¥nµ�¡ ¦ ³ �·�µ

และพระอยกา59

6.ศลาจารกวดศลาเขตอดม อาเภอเมอง จงหวดหนองคาย ระบศกราช 956 (ค.ศ. 1594/

พ.ศ. 2137) ปรากฏพระนาม “­ ¤Á�È��¦ ¤�¡ ·�¦ ¡ ¦ ³ Á�È�Á�oµ��Á�È�¡ ¦ ³ �ºÉ°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ª ¦ ¦ ���¦ ¦ ¤

ประโชตเสตคชอศจรรยสวรรณสมครตนสาลราชบพตร” ¡ ¦ ³ ¦ µ��µ��É�·�Â�nª ��»�®n���¹É�

สมเดจพระโพธสาลราชเจาและสมเดจพระไชยเชษฐาธราชตนเปนปตาธราชแหงพระองคเคย

พระราชทาน60

«· µ�µ¦ ¹��Ê�6 หลก เปนหลกฐานยนยนวา พระนามของพระหนอเมอง ในพงศาวดาร

ลาว ฉบบมหาสลา วระวงส มพระนามอยางเปนทางการวา “สมเดจพระวรรตนธรรมประโชต” �¹É�

Á�È�¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ�� ³ �¦ ��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�Ê�Â�n��.ศ.1584/พ.ศ.2127

Á�È�° ¥nµ��o° ¥�Á¦ Ȫ �ª nµ�É¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�ε®��Ū o�¹��7 ป สวนระยะเวลาการ

56 ธวช ปณโณทก, ศลาจารกอสาน,275-278.

57 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��,281-283.58 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��,284-289.59 ­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว, 139.60 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 106: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

96

�¦ °�¦ µ�¥r��¹É�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¦ ³ �»ª nµทรงครองราชยอยเพยง 7 ��Ê�(ค.ศ. 1591/พ.ศ. 2134 - ค.ศ.

1598/พ.ศ. 2141) ไมสอดคลองกบหลกฐานรวมสมย �¹É�­ ��Ä®oÁ®È�ª nµ¡ ¦ ³ °��r�¦ ��¦ °�¦ µ�¥rÁ�È�

เวลา 10 ป เปนอยางนอย (ค.ศ. 1584/พ.ศ. 2127 - ค.ศ. 1594/พ.ศ. 2137)

ศลาจารกสมยสมเดจพระวรวงศาธรรมกราช

หลงรชกาลพระหนอเมอง (พระวรรตนธรรมประโชต) พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา

ª ¦ ³ ª �­ r��nµª �¹��µ¦ Â¥n��·�¦ µ�­ ¤��·�°�Á�oµ�µ¥Ä�¦ µ�­ ε��oµ��oµ��Á�ºÉ°��µ�¡ ¦ ³ ª ¦ ¦ ���¦ ¦ ¤

�¦ ³ Ã��·�Ťn¤ ¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �¡ ¦ ³ ª ¦ �·�µ��¹É�Á�È��·�µ�°�¡ ¦ ³ ª ¦ ª �«µ�¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �°��oµ­ µª ¡ ¦ ³ ®�n°

Á¤º°��Å�o¦ �Â�n��Ê��µ�¡ ¤nµÄ®o���¦ ° �oµ��oµ��Á�ºÉ°��µ�¡ ¦ ³ ª ¦ ª �«µ¥��¦ �¡ ¦ ³ Á¥µª r��Â�n�oµ¥­ »��

“พระวรวงศาธรรมกราช” �È�¦ µ��µ£·Á¬��¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥r oµ��oµ�Á¤ºÉ°��.ศ. 1603/พ.ศ. 2146 และ

­ ª ¦ ¦ ���Á¤ºÉ°��.ศ. 1622/พ.ศ. 2165 Á¤ºÉ°�¦ ª �­ °�«· µ�µ¦ ¹��É�¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤�°�¡ ¦ ³ °��r�Å�oÂ�n

1. ศลาจารกวดมณโคตร ตาบลจมพล อาเภอโพนพสย จงหวดหนองคาย ระบศกราช

963 (ค.ศ. 1601/พ.ศ. 2144) ปรากฏพระนาม “­ ¤ Á�È��¦ ¤�¡ ·�¦ �¦ ¤�µ�¡ ¦ ³ Á�È�Á�oµ���ºÉ°�

โพธวรวงศากษตราธราช” �Ê�¥��¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤�“พระเจาชมพ” และ “พระเจาตนหลา”(พระยาหลา

แสนไท) อดตกษตรยลานชางดวย61 �µ¦ ¹�®¨ ��Ê�¹�Á�È�®¨ ��µ�¥º�¥��µ¦ ¤ �ª ���°��¡ ¦ ³ Á�oµ�¤¡ ¼�

และ พระเจาตนหลา (พระยาหลาแสนไท) �¬�¦ ·¥r oµ��oµ�Ä��nª ��µ¥�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�16 ไดอก

�µ�®�¹É�

2. «· µ�µ¦ ¹��É¡ ·¡ ·�£��r®° ¡ ¦ ³ Â�oª �Á¤º°�Áª ¥�����r��­ µ�µ¦ �¦ ��¦ ³ �µ�·�Å�¥

ประชาชนลาว ระบศกราช965 (ค.ศ.1603/ค.ศ.2146) ปรากฏพระนาม “สมเดจบรมบพตรพระเปน

เจาตนสบราชประเวณในศรสตนาคนหตกญชรบวรราชธาน มพระนามโพธวรวงศากษตราธราช

เจา”62

3. «· µ�µ¦ ¹��É¡ ·¡ ·�£��r®° ¡ ¦ ³ Â�oª �Á¤º°�Áª ¥�����r��­ µ�µ¦ �¦ ��¦ ³ �µ�·�Å�¥

�¦ ³ �µ��µª �¡ ��ɪ �° ¦ »���oµ�­ ¤ ³ Ã��Á¤º°��nµÁ�ºÉ°�Áª ¥�����r��«�¦ µ�Ťn��Á����¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤��

“­ ¤ Á�È��¦ ¤�¡ ·�¦ ¡ ¦ ³ Á�È�Á�oµ��Á�È�¡ ¦ ³ ����ºÉ° �­ ¤ Á�È�¡ ¦ ³ á �·ª ¦ ª �«µ�¬�¦ µ�·¦ µ��¦ ¤

บพตร”63

61 ธวช ปณโณทก, ศลาจารกอสาน, 295-299.62 Pierre Marie Gagneux, “Contribution a la Connaissance de la Civilisation Laotienne

D’Apres L’Epigraphie du Royaume de Vientiane,”156-160.63 Ibid.,163-167.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 107: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

97

4. ศลาจารกวดศรบญเรอง ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดหนองคาย ระบศกราช

970 (ค.ศ.1608/พ.ศ.2151) ปรากฏพระนาม “สมเดจบรมบพตรพระมหาธรรมกราชเจา” ทรงอทศขา

ð�µ­ Â�nª �«¦ �»�Á¦ º°�� ³ �¦ �¥ÎʵÁ��Â���É�»¦ ¡ �¬�¦ ·¥r®n�oµ��oµ�Å�oÁ�¥° »�·«Åª o64

5. «· µ�µ¦ ¹��É¡ ·¡ ·�£ ณฑหอพระแกว เมองเวยงจนทน สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน

¨ µª �¡ ��ɪ �®µ¥Ã«���Á¤º°�­ ­ ��µ���¦ ³ �»«�¦ µ��975 (ค.ศ. 1613/พ.ศ. 2154) �¦ µ���ºÉ°��“พระยา

ราชานครพระวรปตาธราช”65 �µ¦ ¹�®¨ ��ÊÁ�È�®¨ ��µ�¥º�¥�ª nµ�¡ ¦ ³ ª ¦ �·�µ��Ê��¤�ª ��° ¥¼n�¦ ·��

6. ศลาจารกวดสสตนาค สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ระบศกราช 979

(ค.ศ. 1617/พ.ศ. 2160) �¦ µ���ºÉ°��“­ ¤Á�È�¤®µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ�µ�·¦ µ��ºÉอโพธวรวงสาเจา”66

7. «· µ�µ¦ ¹�ª �®¤ºÉ�¤ É��Á¤º°��»¦ �¤�­ µ�µ¦ �¦ ��¦ ³ �µ�·�Å�¥�¦ ³ �µ��µª ����»��° ¥¼n

ในพพธภณฑหอพระแกว เวยงจนทน ระบศกราช 985 (ค.ศ. 1623/พ.ศ. 2166) ปรากฏพระนาม

“สมเดจบรมบพตร พระมหาธรรมกราชาธราชเจา สมเดจพระเปนเจาตนเปนพระ ตน�ºÉ° ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³

โพธวรวงศามหากษตราธราชเจา” �¦ ��¦ ³ �µ«Á��Â��ª �­ »ª ¦ ¦ �Á��¥r�µ¤ �É­ ¤ Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥

เชษฐาธราชเคยพระราชทานไว67

8. �µ¦ ¹��É�µ�¡ ¦ ³ ¡ »��¦ ¼��»�°�-เงน วดพระธาตบงพวน ตาบลพระธาตบงพวน อาเภอ

เมอง จงหวดหนองคาย ระบศกราช 986 (ค.ศ. 1624/พ.ศ. 2167) ปรากฏพระนาม “พระราชวงศา” 68

หลกฐานจากศลาจารก แสดงใหเหนวาพงศาวดารลาว ไดผนวกพระนามของกษตรย

¡ ¦ ³ °��r�Ê����µ¥Á�È�¡ ¦ ³ ª ¦ ª �«µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ�� ³ �¦ ��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�Ê�Â�nค.ศ. 1601/พ.ศ. 2144

 oª Á�È�° ¥nµ��o° ¥��¹É�Á¦ Ȫ �ª nµ�É¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��ε®��Ū o2 ป และรชกาล

ของพระองคยงยาวนานจนถงค.ศ. 1624/พ.ศ. 2167 Á�È�° ¥nµ��o° ¥��nµ��µ��É¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ฉบบ

มหาสลา วระวงส ระบวาเสดจ­ ª ¦ ¦ ��Á¤ºÉ°��.ศ. 1622/พ.ศ. 2165

64 กรมศลปากร, จารกในประเทศไทยเลม 5,350-352.65 Pierre Marie Gagneux, “Contribution a la Connaissance de la Civilisation Laotienne

D’Apres L’Epigraphie du Royaume de Vientiane,” 167-169.66 Ibid.,169-171.67 Ibid.,174-180.68 ประยร ไพบลยสวรรณ, โบราณวตถสถานในจงหวดขอนแกนและจงหวดใกลเคยง

(พระนคร : กรมศลปากร,2515. พมพในงานเสดจพระราชดาเนนทรงเปดพพธภณฑสถานแหงชาต

ขอนแกน 20 ธนวาคม 2515), 60.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 108: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

98

ศลาจารกสมยสมเดจพระมหาพรหมเทโวโพธสตว (พระหมอมแกว)

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส กลาวถงเหตการณหลงจากพระวรวงศาธรรมก

ราช ­ ª ¦ ¦ �� oª �¤�¬�¦ ·¥r���¦ ° �oµ��oµ�Ä�¦ ³ ¥³ ­ Ê�Ç�° ��2 องค คอ พระอปยวราช และ พระ

���·�á �·­ µ¦ ��¹É��Ê�­ °�°��r�Ťn¡ �ª nµ¤ ¡ ¦ ³ �µ¤�¦ µ��° ¥¼nÄ��µ¦ ¹�®¨ �Ä���Á¤ºÉ°�¹�¦ ��µ ¡ ¦ ³

®¤n° ¤Â�oª ��¹É�Á�È�¡ ¦ ³ ð ¦ ­ °��r�É�2 ของพระวรวงศา�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ����É�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥rÁ¤ºÉ°��.ศ. 1627/

พ.ศ.2170  ³ ­ ª ¦ ¦ ���Á¤ºÉ°��.ศ. 1638พ.ศ. 2181 ¤�µ¦ ¹��É�¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤�°�¡ ¦ ³ ®¤n° ¤Â�oª ����Ê

1. ศลาจารกพระมหาพรหมเทโวโพธสตว (จารกวดบานรมทาวด) ตาบลดงชน อาเภอ

เมอง จงหวดสกลนคร ระบศกราช 998 (ค.ศ. 1636/พ.ศ. 2179) ปรากฏพระนามวา “สมเดจบรม

�¡ ·�¦ ¡ ¦ ³ ¤®µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ�µ�·¦ µ�Á�oµ���ºÉ° ¡ ¦ ³ ¤®µ¡ ¦ ®¤Á�ê á �·­ �ª r” 69

2. ศลาจารกวดคงกระพนชาตร ตาบลวดหลวง อาเภอโพนพสย จงหวดหนองคาย ระบ

ศกราช 999 (ค.ศ. 1637/พ.ศ. 2180) ปรากฏพระนามวา “สมเดจบรมบพตรพระมหาธรรมกราชเจา

สมเดจพระเปนเจา (���ºÉ° ) มหาพรหมเทโวโพธสตวรตนพทธจกราสราสรสงห (มณฑป) มณพระ

สมาเทพา(บรมนาถ)บรมบพตร70

3. ศลาจารกในพพธภณฑขอนแกน อาเภอเมอง จงหวดขอนแกน ไมระบศกราช ปรากฏ

พระนามวา “สมเดจ(บรมนาถ)�¦ ¤�¡ ·�¦ Á�oµ��Á�È�¡ ¦ ³ ����ºÉ° ¤®µ¡ ¦ ®¤Á�ê á ธสตวรตน(พ)

ทธจกรสราสระสหมณฑปมณพระสมาเทพาพทธราชบรมนารถบรมบพตร”71

«· µ�µ¦ ¹��Ê�­ µ¤ ®¨ �Á�È�®¨ ��µ�¥º�¥�Å�oª nµ¡ ¦ ³ �µ¤�°�¡ ¦ ³ ®¤n° ¤ Â�oª �Ä�

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส Á¤ºÉ° Á­ �È��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r��º° “สมเดจพระมหาพรหมเทโว

โพธสตว” �¹É�®¨ ��µ�¡ ¦ ³ ° ��r­ ·Êนพระชนมแลว ราชสานกลานชางกวนวายจากการแยงชงราช

­ ¤ ��·���¦ ³ �É�¡ ¦ ³ ° �»�µ�°�¡ ¦ ³ ° ��r��º°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ­ »¦ ·¥ª �«µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ���¦ µ��µ£·Á¬��¹Ê�

�¦ °�¦ µ�¥r�n°�µ�¡ ¦ ³ Á�¬�µ��Â�nŤn�¦ µ��ª nµ¤ « · µ�µ¦ ¹��É�nµª ¡ ¦ ³ �µ¤�°�­ ¤Á�È�พระสรยวงศา

ธรรมกราชโดยตรง ®¨ ��µ�­ ·Ê�¦ ��µลสมเดจพระสรยวงศาธรรมกราชแลว �¦ µ��ª nµ«· µ�µ¦ ¹��É

Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µ�ð��µ¦ �°��¬�¦ ·¥r�Ê�¡ ��o° ¥¨ �¤µ�Â�n��¡ �¡ ¦ ³ ¦ µ�ð��µ¦ �°��¬�¦ ·¥r�É���¹�

¨ ���ª ­ �»° ºÉ��Á�n���oµ�®¦ º°��¦ ³ �µ¬ ®¨ ��µ�­ ¤ ¥�Ê oª ¨ oµ��oµ��ÈÂ��Â¥�° °�Á�È�­ µ¤ ° µ�µ��¦ �

�¼o�ɤ���µ�Ä��µ¦ ­ ¦ oµ��µª ¦ ª ��»�ª µ¥¡ ¦ ³ ° µ¦ µ¤�nµ�Ç���Á�É¥�¤µÁ�È��»��µ�Ä��o°��·É��Á�oµ

เมอง และพระเถระสาคญ

69 กรมศลปากร, จารกในประเทศไทยเลม 5,243-248.70 ธวช ปณโณทก, ศลาจารกอสาน, 321-325.71 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 326-327.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 109: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

99

หมงสอลกบการตรวจสอบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

หมงสอล หรอ จดหมายเหตพระราชกจประจารชกาล สมยราชวงศหมง (สอล หมายถง

บนทกเหตการณ) Á�È�Á°�­ µ¦ �ÉÅ�o¦ ��µ¦ ¦ ª �¦ ª ¤  ³ �ε¦ ³ Ã�¥­ ε���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�����¹É�

�³�o°��¦ ³ ¤ ª ¨ ®¨ ��µ�Á°�­ µ¦ �¦ ³ Á£��Ê®¨ �­ ·Ê�­ »�Â�n³ ¦ ��µ �

®¤ ·�­ ºÉ°��หรอประวตศาสตรราชวงศหมง เปนเอกสารประวตศาสตรจนประเภทÁ�·Ê�­ ºÉ°

หรอประวตศาสตรราชวงศฉบบหอหลวง �¹É�Á�È�Á°�­ µ¦ �ÉÁ¦ ¥�Á¦ ¥��¹Ê�Ãดยพระบรมราชโองการ

ของจกรพรรดราชวงศปจจบน Á¡ ºÉ° ���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�¦ µ�ª �«r�ÉÁ¡ ·É�®¤�° ε�µ�Å���®¤ ·�­ ºÉ° ไดรบ

การยกยองวามความถกตองแมนยาสงเพราะไดรบการชาระในสมยราชวงศชง �¹É�Á�È��nª �Áª ¨ µ�É

ª ·��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ε �Á�¦ ·�­ ¼�­ »���Â�n®¤·�­ ºÉ°�È¥�Á�È��µ¦ ���¹��É¥n�¥n° Å��ª nµÁ°�­ µ¦

�o�����ÉÁ¦ ¥�ª nµ��สอล หรอ “จดหมายเหตประจารชกาล” �¹É�¤�µ¦ ¦ ª �¦ ª ¤  ³ Á¦ ¥�Á¦ ¥��¹Ê�®¨ �

­ ·Ê�­ »�Â�n ³ ¦ ��µ �����Ê�­ º° ¨ ¼n�°�¦ ��µ ­ »��oµ¥�°�Â�n ³ ¦ µ�ª �«r�¹�Ťn¤ Á¡ ¦ µ³ ¦ µ�ª �«rÄ®¤n�³

Á�¦ ¥¤�µ��¦ ³ Á£�Á�·Ê�­ ºÉ° Å��Á�¥ª Á¥72 ®¤·�­ º° ¨ ¼nÅ�o¦ ��µ¦ Á¦ ¥�Á¦ ¥��µ¤¨ ε�����Ê

72 วนย พงศศรเพยร, “��®¤µ¥Á®�»®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��° ¥»�¥µ,” ใน ศรชไมยาจารย พพธ

นพนธเชดชเกยรต ศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ ณ นคร-«µ­ �¦ µ�µ¦ ¥r�ª ·­ »��r���»¬¥�»�Á�ºÉ°�Ä�ð�µ­

มอายครบ 84 ป ในพ.ศ.2545 (กรงเทพฯ : คณะอนกรรมการชาระกฎหมายตราสามดวง

คณะกรรมการชาระประวตศาสตรไทย กระทรวงวฒนธรรม, 2546),353-354.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 110: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

100

ตาราง�É�2 รายละเอยดการชาระเอกสารสอลในแตละรชกาล

สอล

(�ºÉ°Á°�­ µ¦ )

ปรชศก ระยะเวลาบนทกเหตการณ

(ค.ศ./พ.ศ.)

��É�ε¦ ³ Á­ ¦ È�

(ค.ศ./พ.ศ.)

ไทจงสอล หงหว พ.ค.1351/1894 – 24 ม.ย. 1398/1941 1468/1961

ไทจงสอล หยงเลอ 24 ม.ย.1398/1941 – 2 ก.ย. 1424/1967 1430/1973

เหรนจงสอล หงซ 25 ส.ค. 1424/1967 – 25 พ.ค. 1425/1968 1430/1973

ซวนจงสอล ซวนเตอ 16 ม.ย 1425/1968 – 31 ม.ค. 1435/1978 1438/1981

ยงจงสอล Á�·Ê��n�73

�·É�Å�n

เทยนสน

29 ม.ค. 1435/1978 – 23 ก.พ. 1464/2007 1467/2010

Á�É¥���­ º° ¨ ¼n Á�·�±Éª 23 ก.พ. 1464/2007 – 9 ก.ย. 1487/2030 1491/2034

Á�É¥ª ��­ º° ¨ ¼n ®��ºÊ° 9 ก.ย. 1487/2030 - 8 ม.ย. 1505/2048 1509/2052

หวจงสอล Á�·Ê�Á�q° 9 ม.ย. 1505/204 8 – 2 7 พ.ค. 1521/2064 1525/2068

�ºÉ°��­ º° ¨ ¼n Á�¥�·Ê� 27 พ.ค. 1521/2064 – 23 ม.ค. 1567/2110 1577/2120

มจงสอล ®¨ ��·É� 24 ม.ค. 1567/2110 – 5 ก.ค. 1572/2115 1574/2117

เสนจงสอล ª nµ� É 5 ก.ค. 1572/2115 – 1 8 ส.ค. 1620/2163 1630/2173

กวงจงสอล ไทฉาง 1 9 ส.ค. 1620/2163 – 25 ก.ย. 1620/2163 1623/2166

เจยจงสอล เทยนฉ 22 ม.ค. 1621/2164 – 3 ก.พ. 1628/2171 1637/2180

ซอจงสอล ฉงเจน 7 ก.พ. 1628/2171 – 24 เม.ย. 1644/2187 ตนราชวงศชง

���¹�Á�É¥ª ��µª Ä�®¤·�­ º° ¨ ¼n¦ µ¥�µ¦ ¦ ��ª ��É�28 พฤษภาคม ค.ศ.1383 และรายการ

­ »��oµ¥¨ �ª ��É�28 พฤษภาคม ค.ศ.1623 รวมระยะเวลา 240 ��¤���¹�Á�É¥ª �� µª ¦ ª ¤ �Ê�­ ·Ê��112

รายการ74

73�¦ �«�Á�·Ê��n����·É�Å�n�� ³ Á�¥�­ »o���° ¥¼nÄ�¦ ��µ Á�¥ª ��Â�nÁ�É¥�¦ �«��3 �¦ Ê�74 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu [online], accessed 29 September

2009. Available from http://www.epress.nus.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 111: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

101

เ¦ ºÉ°��°�µª Ä�®¤ ·�­ º° ¨ ¼n

¨ µª Á�È�¦ ��°��µª Å�¦ �®�¹É��ÉÅ�o¦ ��µ¦ ���¹�Ä�®¤·�­ º° ¨ ¼nª nµÁ�È�®�¹É�Ä�®�®�nª ¥

���¦ °��¹Ê��¦ ��n°¥¼��µ���อกหาหนวยปกครอง คอ พมา ปาไป(ลานนา) Á�n° ¨ É(เชยงรง) มปง (แสนหว)

 ³ ¨ ¼n�ª��·�Á®¤É¥�(เมองเมา) ®¤·�­ ºÉ°����¹�Á¦ ºÉ°�°µ�µÁ���°�µª Ū oª nµ�“ทศตะวนออกจรด Shui-wei

�µ�Ä�o�¦ �Á�¥ª �ºÉ° (เวยดนาม) ทศตะวนตกจรดปาไป(เชยงใหม) �·«Á®�º°�¦ �Á�° ¨ É(เชยงรง)

¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�µ¦ Á�·��µ��µ�µª Å�¥�®�nª ¥���¦ ° �¥¼��µ��É° ¥¼n�µ��·«�³ ª ���Á�¥�Á®�º° Ä�o

ระยะเวลาประมาณ 68 วน75

Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª ��µª �¦ µ��Ä�®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�È��¦ Ê�¦ �Ä�Å�n�¼n­ º° ¨ ¼n�Án¤�É�182 ¨ �ª ��É�28

พฤษภาคม ค.ศ. 1387/พ.ศ. 1930 ¦ �«�®�®ª ¼n� ³ �¦ Ê�­ »��oµ¥Ä�Á�¥��­ º° ¨ ¼n��Án¤�É�83 ¨ �ª ��É�28

พฤษภาคม ค.ศ. 1627/พ.ศ. 2170 ¦ �«�Á�¥��É��¦ ª ¤ ¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�240 ��¤���¹�Á�É¥ª �� µª ¦ ª ¤ �Ê�­ ·Ê���

112 ¦ µ¥�µ¦ ��µ¦ �·��n° ¦ ³ ®ª nµ�¦ µ�­ ε��®¤·� ³ ¦ µ�­ ε��oµ��oµ��Ê�Ťn¤ ¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�ÉÂ�n�°�

­ ¤ ÎɵÁ­ ¤°�Á®È�Å�o�µ��µ¦ �·��n°Ä�¦ ��µ ¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å�Á�È��nª��ɤ�µ¦ �·��n° ���n°��oµ��É��®¨ ��µ��Ê�

การตดตอระหวางกนขาดหายเปนระยะๆ �¹É�­ nª �Ä®�nÁ�È���µ���®µ£µ¥Ä��° �µª

���¹�Á�É¥ª �� µª �¦ Ê�¦ ��Ä�Å�n�¼n­ º° ¨ ¼n�Án¤�É�182 ¨ �ª ��É�28 พฤษภาคม ค.ศ. 1387/

พ.ศ. 1930 รชศกหงหว พระจกรพรรดมพระบรมราชโองการใหสรางกาแพงและคในเมองตางๆ

�µ¤Â�ª �µ¥Â���¹É�®�¹É�Ä��Ê�คอ ลานชาง76 ®¨ ��µ��Ê� oª �ÈÁ�È�Áª ¨ µ�µ��¹��15 ป จงปรากฎ

Á¦ ºÉ°�¦ µª �° �µª ° ��¦ Ê�Á�È�Á¦ ºÉ°��°��µ¦ ­ n��¼��µ�µª Å��ª µ¥�¦ ¦ �µ�µ¦ ¥�¦ µ�­ ε��®¤·��Ä��

ค.ศ. 1402/พ.ศ. 1945

หมงส° ¨ ¼nÁ�È�Á°�­ µ¦ ¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�ÉÅ�o¦ ��µ¦ ¥° ¤ ¦ �ª nµ¤�ª µ¤�nµÁ�ºÉ°�º° ­ ¼��¤ ¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�

�°��o° ¤ ¼�É�nµ­ �Ä�®¨ µ¥�¦ ³ �µ¦ ��Ê��«�¦ µ���ε��Á®�»�µ¦ �r��¨ ³ ¡ ¦ ³ �µ¤�°��¬�¦ ·¥r��

Ã�¥Á�¡ µ³ �ª µ¤Â¤n�¥Îµ�°�«�¦ µ��ÉÁ�È��¬�³ Á�n��°�Á°�­ µ¦ ����

พระมหากษตรยลาวในหมงสอล

Á�ºÉ°��µ�®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�È�Á°�­ µ¦ �Ê��o�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥� ³ Á�È��µ¦ ���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª ����

�Ê����¦ °��Á�n�Á�¥ª ��Á°�­ µ¦ �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�n°�­ ¤ ¥Ä®¤n° ºÉ�Ç����Ê��Á¦ µ�¹�­ µ¤µ¦ �Ä�o�o° ¤ ¼

�µ�®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�È�Á�¦ ºÉ°�¤º° Ä��µ¦ �¦ ª �­ °�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ rÅ�oÄ�¦ ³ ��®�¹É����

จาก�ε�ª ��o° ¤ ¼�ÉÁ�É¥ª �� µª �112 ¦ µ¥�µ¦ �Ê�Á¤ºÉ° ª ·Á�¦ µ³ ®rÂ¥��¦ ³ Á£� oª พบวามการบนทก

75 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu[online], accessed 29 September

2009. Available from http://www.epress.nus. edu.sg/ msl/place/908.76 Ibid. �o°�ª µ¤�°��ÊŤn¤ Ä�¦ µ¥�µ¦ Â��°�° µ�µ¦ ¥rª ·�¥µ���·Ã¦ ��r�»

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 112: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

102

¡ ¦ ³ �µ¤�°��¬�¦ ·¥r µª Ä��µ�³ �ÉÁ�È��oµ®¨ ª ��µª ¡ ºÊ�Á¤º°��®¦ º°�oµ®¨ ª �­ ε�����¦ °��®µ¦  ³

พลเรอนหลาวโว77 �µ¤¨ ε�����Ê

“�µª Á­ Ê¥�Å�n” ค.ศ.1402/พ.ศ.1945 – ค.ศ.1431/พ.ศ.1974 (ตรงกบรชกาลพระราม

¦ µ�µ�·¦ µ���¦ ��µ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ��¦ ·��¦ µ�·¦ µ�� ³ ¦ ��µ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�µ�·¦ µ��É�2 เจาสาม

พระยา แหงกรงศรอยธยา)

®¤·�­ º° ¨ ¼n¦ µ¥�µ¦ ¦ ��É° °�¡ ¦ ³ �µ¤�“�µª Á­ Ê¥�Å�n” �º°��®��­ º° Å�n��­ º° ¨ ¼n�Án¤�É�12

¨ �ª ��É�14 ตลาคม ค.ศ.1402/พ.ศ.194578 ความ���Ê

��³�¼��É­ n�¤µÃ�¥�µª Á­ Ê¥��qµ��oµ®¨ ª �­ ε�����¦ °��®µ¦  ³ ¡ ¨ Á¦ º°�เมอง

Á�°¨ É���µª Á­ Ê¥�Å�n�oµ¦ µ��µ¦ ¡ ºÊ�Á¤º°��°�Á¤º° �µª���µª ¡ �Á¤É¥��oµ¦ µ��µ¦ ¡ ºÊ�Á¤º°�

ของปาไป.......ตางกสงทตเขามาถวายงาชาง นอระมาด หางนกยง ผาโมรยะ มง

มานดอกไมแดงทอดª ¥Á­ o�Å®¤����Á�¦ ºÉ°�Á�·�Á�¦ ºÉ°��°���¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�¡ ¦ �°�

แพรปก แพรซา ¡ ¦ î¨ ���µ¤¥«�µ«��·Í���¼��ɤµÅ�o¦ �¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�Á�·��°�

ทกคน79

Á°�­ µ¦ �oµ��o�Á�È�¦ µ¥�µ¦ �É­ °��É���¹�Á¦ ºÉ°��° �µª ®nµ��µ�¦ µ¥�µ¦ ¦ ��(ค.ศ. 1387/

พ.ศ. 1930) ถง 15 ป การสงทตไปถวายบรรณาการในป ค.ศ.1402/พ.ศ. 1945 แสดงวากษตรยกอน

®�oµ�µª Á­ Ê¥�Å�n��­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ rÅ� oª �Á¡ ¦ µ³ Ä�ª ��É�6 มถนายน ค.ศ. 1404/พ.ศ. 194780 มบนทก

­ ���µ¦ ¥° ¤ ¦ �­ �µ�³ �°��µª Á­ Ê¥�Å�nความวา “�Ê�­ ε���µ��oµ®¨ ª ����¦ °��®µ¦  ³ ¡ ¨

Á¦ º°�Á¤º° �µª �¹Ê��Ã�¥Ä®o�µª Á­ Ê¥�Å�nÁ�È��oµ®¨ ª ��µª ¡ ºÊ�Á¤º°���¦ �¡ ¦ ³ ¦ µ��ε¦ ­ Ä®o�¦ ¤�µ¦ ¡ ·�

หลอตราประจาตาแหนงมอบให81

77แปลจากภาษาจนเปนภาษาไทยโดยอาจารยวทยา จโรจนกล78Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu[online], accessed 29 September 2009.

Available from http://www.epress.nus. edu.sg/ msl/entry/3153.79 วทยา จโรจนกล,ผแปล. “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª �� µª ,” ม.ป.ท.,ม.ป.ป. (เอกสารยงไมได

ตพมพในความครอบครองของดร.วนย พงศศรเพยร),1.80 Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu[online], accessed 29 September 2009.

Available from http://www.epress.nus. edu.sg/ msl/entry/33181 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 1.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 113: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

103

�ºÉ°�“�µª Á­ Ê¥�Å�n”�Ê�nµ¥Á­ ¥�Å�oÁ�È���oµª ­ �Å���¬�¦ ·¥r°��r�É­ °��É���¦ ° �µª �n°

จากพระเจาฟางม �¬�¦ ·¥r¡ ¦ ³ °��r�Ê�¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����nµ�Ç�วา พระยาสาม

­ �Å��Ä���³ �É«· µ�µ¦ ¹�ª �®¨ ª ��¹É��µ¦ ¹��¹Ê�Ä�ค.ศ.1449/พ.ศ.1992 ตรงกบรชกาลพระไชย

��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ��¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤�¬�¦ ·¥r¡ ¦ ³ °��r�ʪ nµ�“สมเดจพระยาแสน” ดงความตอนตนใน

�µ¦ ¹��É�nµª �¹��µ¦ ���µª �Ä�Á¤º°�®oª ¥®¨ ª ���ª µ¤ ª nµ

(ศภมศดบรบวร) สวสดราชะ

ศกราชได..ตวนกษตรปกาบ (ส)

�oµÁ�º°�Â��° °�­ ·�­ °��Îɵª ����¦ r¥µ¤

ได.บาท...สมเดจพระยาแสน...

บญบาทพระยาปากผมศรทธา(ตอเจาพระ)

..ในหวยหลวงจนทบร.............

.....Ä�­ �µ��É° »��µ¦ Â�n«¦ ¦ ���¦ ¥

แกวสมเดจพระยาแสนกเวนพระอาชญาจะทา

(ทาน)­ µ�µ� ®¥µ��ÎʵÁ®�º° Â�n��¦ �82

®¨ ��µ��µ�®¤·�­ º° ¨ ¼n ³ �µ¦ ¹�ª �®¨ ª �­ ��Ä®oÁ®È���Á��ª nµ�¡ ¦ ³ �µ¤�É�¼��o°��°�

พระยา­ µ¤ ­ �Å���ª ¦ �³ Á�È�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å��¡ ¦ ³ �µ¤ �ÉÁ� É¥�Å��Ê�nµ�³ Á�·��µ��µ¦ �É�¼oÂ�n�

พงศาวดµ¦ �o° ��µ¦ �³ ¥° ¡ ¦ ³ Á�¥¦ �·¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å����¦ ��oµ¥���Ê�¦ µ��Ä�¦ µ�ª �«r��¦ �r

Á�¥�Ä®¤n�¹É�Á�È�Á°�­ µ¦ ¡ ºÊ�Á¤º°��° �oµ��µ�É° °�¡ ¦ ³ �µ¤ ¡ �µ�º°�µ�(พญารอยลานนา) แทนพระ

�µ¤Á�·¤�É�¦ µ��Ä��µ¦ ¹�­ ¤ ¥­ »Ã��¥ª nµ�Á�oµ�oµª ­ °�­ ��µ83 ®¦ º° Ä��¦ ��°�¡ �µ�·Ã �¦ µ����¹É�

พระนามเดมของพระอง�r�É�¦ µ��Ä��·��µ ¤ µ ��¦ �r��º°��“ตลกราชาธราช” (คาวา “ตลก” แปลวา

Á�¦ ºÉ°�®¤µ¥�ÉÁ�·¤Åª o�É®�oµ�µ��®¦ º°�Á�È�¥°����Ê���· �¦ µ�µ�·¦ µ���¹�®¤µ¥�¹��¡ ¦ ³ ¦ µ�µ�·¦ µ��¼o

ทรงเปนยอด) แตตอมาผแตงราชวงศปกรณเชยงใหม กลบออกพระนามพระองควา “ตโลกราช”

อาจเปนเพ¦ µ³ �Ê�Ä�ŤnÄ®o�o° ¥®�oµ¡ ¦ ³ Á�oµÂ�n��·�¡ ¦ ³ ��¦ «¦ ° Ã¥�¥µ��º°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �¦ ¤Å�¦ à �

�µ¦ ��®¦ º° Á�È�Á¡ ¦ µ³ ¤µ�Ê�­ ¤��µ�µ¤Ä�£µ¥®¨ ���εª nµ��·Ã ��(ปาล) หรอ ไตรโลก (สนสกฤต) ม

82 ศนยมานษยวทยาสรนธร, จารกในประเทศไทย [ออนไลน],เขาถงÁ¤ºÉ°�29 สงหาคม

2552. เขาถงไดจาก http://www4. sac.or.th/jaruk/inscription_details.php?id_83 กรมศลปากร, จารกสมยสโขทย (กรงเทพฯ: กรมศลปากร, 2526), 92-101.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 114: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

104

�ª µ¤®¤µ¥° ¥nµ�Á�¥ª ��Ä�ª ¦ ¦ ��¦ ¦ ¤ ¡ »��«µ­ �µ��É��º°�¡ ¦ ³ ¡ »��°��r�¼oÁ�È��É¡ ¹É�®n�à �­ µ¤Ä�

�µ¦ �É�³ ¡ าเวไนยสตวขามวฏสงสาร84

�µ¦ �ª µ¥¡ ¦ ³ Á�¥¦ �·¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å��oª ¥�µ¦ Á¡ ·É¤ ¡ ¦ ³ �µ¤�°�¡ ¦ ³ ° ��rÁ�È��“สามแสน

ไท” �¹��εĮo�¼oÁ¦ ¥�Á¦ ¥� ³ �¼o�ε¦ ³ ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ��o°�Â�n�Á¦ ºÉ°�¦ µª Á¡ ºÉ° Ä®o­ °��o°���¡ ¦ ³ �µ¤

�°��nµ��ÉÁ�É¥�Å���oª ¥�µ¦ ° oµ�° ·��ɤµ�°�¡ ¦ ³ �µ¤�“สามแสนไท” ª nµ¤µ�µ��µ¦ �Éพระองคทรงม

�ε�ª �¡ ¨ «¹��ÉÁ�È��µª ¨ µª �¹�­ µ¤Â­ ����Á­ �µ¤��¦ �Ê�®¨ µ¥�¹��ª µ¥�µ¤Ä®¤nª nµ�“พระยาสาม

แสนไทไตรภวนาถาธปตยศรสตนาคนหต”85

¦ ³ ¥ ³ Áª ¨ µÄ��µ¦ �¦ ° �¦ µ�¥r�° �¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å���Á¤ºÉ° �¦ ª �­ ° ��µ�หมงสอลก

¡ °�³ ­ ��·¬�µ�Å�oª nµ��¡ ¦ ³ °��r�nµ�³ Á­ �È��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥rÄ�¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�ระมาณ ค.ศ. 1402/พ.ศ.

1945 และครองราชยยาวนานจนถง ค.ศ. 1432/พ.ศ. 1975 หรอ ค.ศ. 1433/พ.ศ. 1976 ระยะเวลาการ

ครองราชยของพระยาแสนไทจงนาจะอยในราว 30 – 31 ��Á�ºÉ°��µ�¡ �ª nµÄ�®��­ º°�ª ���­ º° ¨ ¼n��

¨ �ª ��É�12 พฤษภาคม ค.ศ. 1434/พ.ศ. 1977 มขอความวา “ตาวหลานจางขาหลวงปกครองชาว

¡ ºÊ�Á¤º° �®¨ nµª ê o¤�� ®¥»นหนาน....­ n�®ª ®�oµ�¼��ºÉ° ±»n�®¨ ¼�¨ ³ ��³ ¤ µÁ�oµÁ oµ��ª µ¥¤ oµ�

Á�¦ ºÉ°�Á�·�Á�¦ ºÉ°��°�Á�È��¦ ¦ �µ�µ¦ ”86

�ºÉ°�°��µª ®¨ µ��nµ��É�¦ µ���¹Ê��Ê�­ ��ª nµÅ�o¤�µ¦ Á� É¥�Â��¦ ��µ Á�·��¹Ê�Ä�µª

 oª �Á¡ ¦ µ³ �n°�®�oµ�Ê®¤ ·�­ º° ¨ ¼n���¹�¡ ¦ ³ �µ¤�°�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å�ª nµ�µª Á­ Ê¥�Å�nÁ­ ¤° อยางไรกตาม

Á¤ºÉ°�¦ ª�­ ° � ε��«�¦ µ��°�¦ ��µ ¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å��É�¦ µ��Ä�¡ �«µª�µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�

ปรากฎวากาหนดใหรชกาลของพระยาสามแสนไท อยในชวง ค.ศ. 1374– ค.ศ. 1417/พ.ศ.1917-พ.ศ.

1960 รวมระยะเวลาการครองราชย 43 ป87 Â�n�É�nµ­ �Á���º° �Á¦ ·É¤�¦ °�¦ µ�¥r��¹É�Á¦ Ȫ �ª nµ�É�¦ µ��

ในหมงสอลถง 28 ���¹É�Ťn�nµ�³ Á�È�Å�Å�o�É�³ �¦ ��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�Ê�Â�nค.ศ.1374/พ.ศ.1917 แลว

ทรงรอระยะเวลานานถง 28 ป จงสงคณะทตไปเมองจน

Ä�¦ ��µ �°�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å��Ê��¦ µ��ª nµ¦ µ�­ ε��®¤·�Å�o���¹�Á¦ ºÉ°��ÉÁ�É¥ª �o°���

ลาวไวเปนจานวนถง 59 ¦ µ¥�µ¦ �®¦ º°�ª nµ�¦ ¹É��°��ε�ª ��Ê�®¤��112 ¦ µ¥�µ¦ ��¹É�­ ��Ä®oÁ®È�

84 วนย พงศศรเพยร, “ความสาคญของรชกาลพระญาตลกมหาราชในประวตศาสตร

ลานนา,” เอกสารประกอบการประชมสมมนาวชาการ Á¦ ºÉ°��600 ป ตโลกราชากบมตทางวฒนธรรม

และประวตศาสตรลานนาในปจจบน ณ หองประชมอาคารรวมวจยและบณฑตศกษา มหาวทยาลย

เชยงใหม, ª �«»�¦ r�É�10 กรกฎาคม 2552.85 สลา วระวงส, ปวดสาดลาวแตบรานเถง 1946, 48-50.86 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 15.87 สลา วระวงส, ปวดสาดลาวแตบราณเถง 1946, 48-52.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 115: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

105

�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r�ÉÄ�o�·�  ³ ¥�­ ³ �o°�Ä®oÁ®È�ª nµ­ �µ��µ¦ �r�µ��µ¦ Á¤º°��° �µª �È° ¥¼nÄ�£µª ³ �É

­ ��¦ µ�¦ ºÉ���¹É�­ nª �®�¹É�Á�È��¤µ�µ��µ¦ �¦ °�¦ µ�¥r° �¥µª �µ��°�¡ ¦ ³ ¥าแสนไท

“ตาวหลานจาง” �ºÉ°�µª ®¨ µ��nµ�®¦ º°�oµª ¨ oµ��oµ���¦ µ��Á�È��¦ Ê�¦ �Ä��ª ���­ º° ¨ ¼n��

¨ �ª ��É12 พฤษภาคม ค.ศ. 1434/พ.ศ. 197788 Á�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª �°��µ¦ ­ n��¼�¤µ�ª µ¥�¦ ¦ �µ�µ¦ ���¹É�

­ ��ª nµ£µ¥Ä�µª Å�oÁ�·��µ¦ Á�É¥�Â��¦ ��µ  oª � ³ �É° µ�Á�È��µ¦ ¦ µ¥�µ��ª �°��¬�¦ ·¥rลาว

พระองคใหมตอราชสานกหมง อยางไรกตาม ¦ ³ ®ª nµ��É��³ �¼��»��ÊÁ�·��µ��� µª ��¦ µ��ª nµ

Á�·��ª µ¤ ª »n�ª µ¥�¹Ê�£µ¥Ä� µª ���¬�¦ ·¥r µª ¡ ¦ ³ ° ��rÄ®¤nÅ�o­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r �����¦ µ���ª µ¤Ä�

®��­ º° ¥·���­ º° ¨ ¼n�Án¤�É�11 ¨ �ª ��É�20 มกราคม ค.ศ.1437/พ.ศ.198089 ความวา

.. . .ใหÁ�¦ ºÉ° �­ �����ÉÁ�È��oµ¥�° �Á¡ ºÉ° ­ n�±»n�®¨ ¼�¨ ³ ��³ ­ ε��

ปกครองทหารและพลเรอนหลาวโวกลบสบานเดม ตอนแรกมเฉงผ

บญชาการทหารหยนหนานไดใหคนสงฮนหลนและคณะกลบไปแลว

¡ ° Å��¹��ÉÁ��Â��Å�o�¦ µ�ª nµ�oµ®¨ ª �¡ ºÊ�Á¤ º° �µª Å�o�¹�° ­ ��¦ ¦ ¤

แลว พลทหารและ�µ¥�®µ¦ �µª ¡ ºÊ�Á¤º°�®¨ nµª ê o¦ ª ¤�Ê��¦ ³�µ��Ä�Á¤º°�

รบฆากนกบเมองปาไปดวยความพยาบาท....90

¤ oŤn° µ�Â�nÄ�Å�oª nµ�oµª ¨ oµ��oµ����Ê�³ ®¤µ¥�¹��oµª ¨ oµ��εÂ����É�¦ µ��¡ ¦ ³ �µ¤ ª nµ

Á�È��¬�¦ ·¥r�n°�µ�¡ ¦ ³ ¥µ­ µ¤ ­ �Å�Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ®¦ º° Ťn�Â�n° ¥nµ��o° ¥�ª µ¤ �É�¦ µ��Ä�

หมงสอลกแสดงใหเ®È��¹��ª µ¤Å¤n¤ É���£µ¥Ä� oµ��oµ�®¨ �­ ·Ê�¦ ��µ ¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å��°��µ��Ê�

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส ยงระบวาทรงครองราชยนานถง 11 ป91 แตหลกฐานจาก

หมงสอล ­ ��Ä®oÁ®È�ª nµ�¬�¦ ·¥r¡ ¦ ³ °��r�Ê�¦ °�¦ µ�¥r° ¥¼nÁ¡ ¥�­ µ¤�Á�nµ�Ê��

88Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu [online], accessed 29 September 2009.

Available from http://epress.nus.edu.sg/msl/entry/1802.89 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu [online], accessed 29 September 2009.

Available from http://epress.nus.edu.sg/msl/entry/225.90 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 15.91 สลา วระวงส, ปวดสาดลาวแตบราณเถง 1946, 52.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 116: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

106

“�µª �nµ�Á®¥É¥�” ตาวปานเห¥É¥�®¦ º°�oµª ¡ �Á®¥É¥���¦ µ���ºÉ° ª nµÁ�È�®ª ®�oµ­ ε��

ปกครองทหารและพลเรอน®¨ nµª ê o�Ä�®��­ º° ¥·���­ º° ¨ ¼n���ª ��É�27 กนยายน ค.ศ.1447/พ.ศ.

199092 ความวา

¤ ¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�ð��µ¦ �¹��µª �oµÁ­ Ê¥�®ª ®�oµ­ ε�����¦ °��®µ¦ ¨ ³ ¡ ¨

Á¦ º° �Â�ª o�Á�° ®¨ É��®¥¼�®�µ����µª Á�oµÁ¤·É�¼n®วหนาสานกปกครองทหาร

¨ ³ ¡ ¨ Á¦ º° ��µÅ�n�oµÁ�Ê¥�¨ ³ �µª �nµ�Á®¥É¥��®ª ®�oµ­ ε�����¦ ° �

ทหารและพลเรอนหลาวโว วา “¡ ª �Á�oµ�Ê�¦ �¦ µ�° ¥¼nÁ��Ä�oมา เปนเวลานาน

®¨ µ¥Ç�ɪ ������¦ �£ ���n° ¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r��ª µ¥­ ·��oµ¡ ºÊ�Á¤º°�Á�È�Á�¦ ºÉ°�

บรรณาการ�µ¤�ε®����Á���r�É�Ê�Ū o�����Ê� ��¼�° Ä®o¦ µ�­ ε��­ n�

�oµ¦ µ��µ¦ Ä�ª �° �Á�·�¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�ð��µ¦ Å��o°��·É��°�Á�oµÁ¡ ºÉ° Á¦ n�¦ �

�ε���µ�Ä�®�oµ�É�¡ ª �Á�oµÅ�o¦ ��ε®�n��É­ ¼�­ n����¦ ° ��·�Â���µ¤ �É

¤ °�®¤µ¥�ª ¦ �É�³ ���µ¦ Ä®o oª Á­ ¦ È�Á¦ ¥�¦ o° ¥�Á®�»Å���¹��o°��°���

®�oµ�É�¹�­ É�¤µÄ®o��·��·�µ¤�Êโดยขยนขนแขง”93

�µª �nµ�Á®¥Éยง หมายถงกษตรยพระองคใดของลานชาง ไมสามารถระบไดแนชด แต

ปรากฏพระนามอยในหมงสอลตอจากรชกา¨ �°��µª ®¨ µ��nµ���¹É��¹�Â�n�¦ ¦ ¤ Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1437/พ.ศ.

1980 ระยะเวลา 10 ป �ÉÁ¦ ºÉ° ง�° �µª ®µ¥Å��µ�®¤·�­ º° ¨ ¼n�¦ ª ¤�¹��o°�ª µ¤�É�รากฏในยงจงสอล

Án¤�É�11 ¨ �ª ��É�20 มกราคม ค.ศ. 1437/พ.ศ. 1980 �É�nµª �¹���®µ£µ¥Ä� µª �Á�È��¥¥³ �É­ ��

Ä®oÁ®È��ª µ¤ ª »n�ª µ¥£µ¥Ä� µª � ³ Á�È��nª �Áª ¨ µÁ�¥ª ���É¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��

¦ ³ �»ª nµÁ�·��ª µ¤ ª »n�ª µ¥�¹Ê�Ä�µª ° �Á�ºÉ°�¤µ�µ��µ�¤®µÁ�ª ¸

“ป�Á¥É¥Á�n° ” หรอ พญาไชย ��Á¥É¥Á�n° หรอ อาจถายเสยงไดวาพญาเจอ นาจะหมายถง

¡ �µÅ�¥�®¦ º°�¡ ¦ ³ ¥µÅ�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª �®¤·�­ º° ¨ ¼n���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�¡ ¦ ³ °��rŪ oÄ�¥·���­ º° ¨ ¼n��

92 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu : an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress.nus.edu.sg/msl/entry/page93 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 15-16.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 117: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

107

Á¤ºÉ° ª ��É�6 พฤษภาคม ค.ศ.1450/พ.ศ.199394 ความวา “¤ ¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�ð��µ¦ Â�n��Ê�Ä®o��Áยยเจอ

�»�¦ �µ¥�µª Á­ Ê¥��nµ¥®ª ®�oµ­ ε�����¦ °��®µ¦  ³ ¡ ¨ Á¦ º°�Á¤º°�®¨ nµª ê o��®¥¼�®�µ���É�¹�Â�n

อสญกรรมไปแลวเปนผสบตาแหนงตอไป”95

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงสระบวา พระยาไชยจกรพรรดแผนแผวทรงเปน

¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �°�¡ ¦ ³ ¥µ­ µ¤Â­ �Å�� ³ Å�o�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�n°�µ��nª งเวลาความวนวายในลาวอนเกด

จากนางมหาเทว

หลกฐานรวมสมย คอ �µ¦ ¹�ª �®¨ ª �����®ª �®�°��µ¥��É�nµª �¹�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥

��¦ ¡ ¦ ¦ �·ÍÂ�n�Â�oª �¦ ����µ�É�·�Ä®oª �®n�®�¹É�Á�n�Á�¥ª ���É¡ ¦ ³ �·�µ คอ สมเดจพระยาแสน

(พระยาแสนไท)Å�oÁ�¥��·��·¤µ�n°�®�oµ¡ ¦ ³ °��rÁ¤ºÉ°�35 ปกอน96

เอก­ µ¦ ¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�Ê�­ °��¦ ³ Á£���º°�หมงสอลและจารกวดหลวง �¹�Á�È���­ ¦ »��É

ชดเจนในการยนยนวา พระยาแสนไท เปนพระราชบดาของสมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว ตรง

กบพงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส

ประเดนตอไป คอ สมเดจ¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª �¦ ��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥rÄ��Ä���¹É�

�¦ ³ Á�È��Ê®¤·�­ º° ¨ ¼n�¦ ³ �»Åª o° ¥nµ���Á��ª nµ����¦ ¡ ¦ ¦ �·���¦ �¤ ¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�ð��µ¦ Â�n��Ê�Ä®o

��Á¥É¥Á�n° บตรชายทาวแสนไท เปนผสบตาแหนงแทนบดา ���É�¦ µ��Ä�®��­ º° ¥·���­ º° ¨ ¼n�ลง

ª ��É�6 พฤษภาคม ค.ศ. 1450/พ.ศ. 199397 ���Ê���¹�¥º�¥�Å�oวาพระยาไชย(ปนเยยเจอ)Å�o�¹Ê�

ครองราชยแลว Á¤ºÉ° ค.ศ. 1450/พ.ศ. 1993

จารกวดหลวง จงหวดหนองคายระบวา สมเดจพระยาแสน (พระยาแสนไท)Å�o���µ�É�·�

ใหว�®n�®�¹É�Ä�Á¤º°�®oª ¥®¨ ª �Á¤ºÉ° ค.ศ. 1414/พ.ศ. 1957 �µ��Ê�¤µ° �­ µ¤ ­ ·�®oµ�98 สมเดจ

94 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu : an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress.nus.edu.sg/msl/entry/page95 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 16.96 เดมธวช ปณโณทก อานไดวา สามสบเขา แตผชวยศาสตราจารย กรรณการ วมลเกษม

° nµ� ³ �°��ª µ¤Ä®¤nÁ�È�­ µ¤ ­ ·�®oµÁ�oµ���¼¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Ä��­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว,

¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É2 (กรงเทพฯ: กรมศลปากร, 2545), 69-70.97 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu: an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress. nus.edu.sg/msl/entry/page98 ­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว, 69-70.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 118: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

108

เจาพระยาไชยมหาราชไดเปนเจาเราในเชยงทอง99 �o°�ª µ¤ �Ê­ ��Ä®oÁ®È�ª nµ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥

จกร¡ ¦ ¦ �·ÍÂ�n�Â�oª Å�o�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥rÁ¤ºÉ°�ค.ศ. 1449/พ.ศ. 1992

ศกราชในจารกวดหลวง ¦ ³ �»��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª

กอนหนาศกราชในหมงสอล 1 ���¹É�­ µ¤µ¦ �°�·�µ¥Å�oª nµ�­ ¤Áดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว Å�o�¹Ê�

ครองราชยแลว Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1449 /พ.ศ. 1992 Â�n�ª nµ�É�³ �µ�¦ µ�­ ε��®¤·��³ Å�o¦ ��nµª �Ê�È���³ Ä�o

Áª ¨ µ° �¦ ³ ¥³ ®�¹É�����³ �É¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ rระบวา สมเดจพระไชยจกรพรรด

แผนแผวครองราชย Á¤ºÉ° ค.ศ. 1456/ พ.ศ.1999 ¨ nµ�oµ�ª nµÁ°�­ µ¦ �Ê��o��¹��7 ป

สาหรบปสวรรคตของพระไชยจกรพรรดแผนแผว �Ê��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ�

วระวงส ระบª nµ��¦ �­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r��³�¦ ³ ��° ¥¼n�ÉÁ¤º°�Á�¥��µ�Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1479/พ.ศ. 2022 �¹É�Á¤ºÉ°

ตรวจสอบจากหมงสอลแลว พบวามบนทกÁ¦ ºÉ°��µ¦ ­ ·Ê�¡ ¦ ³��มของพระองค อ¥¼nÄ�®��­ º°Á�É¥���­ º° ¨ ¼n��

Án¤�É�216 วนเหรนจอ เดอน 6 ��É�17 ¦ �«�Á�·�±Éª ��¦ ���ª ��É�5 กรกฏาคม ค.ศ. 1481/พ.ศ. 2024100

ความวา

มพระบรมราชโองการถงหลเฮา เจาเมองอนหนานวา...........�n°��Ê�nµ��ε

�®µ¦ ®¥¦ ª ¤ Á�oµ®¤ºÉ����oª ¥��Á°�Â�nงทหารเปน 3 ทาง เขาโจมตเมอง

ไอหลาว แลวเขาตเมองหลาวโวตอไป ฆาตาวปนหยาหลานจางขาหลวง

สานกปกครองกบลกรวม 3 ���­ nª � ¼���­ »��o°��ºÉ° ¡ nµ®¥nµÅ�nÅ�° µ« ¥

อยกบปาไป........­ nª �¡ nµ®¥nµÅ�n�»�¦ Á�oµÁ¤º° �®¨ nµª ê o��° Ä®o°�»Ã ¤ �Ê�Ä®o

­ º�¦ µ�­ ¤ ��·Á¡ ºÉ° ­ ��Ä®oเหนพระมหากรณาธคณ.....101

�ª µ¤�°��Ê­ ��ª nµ ในค.ศ. 1481/พ.ศ. 2024 �Ê��­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª

­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r oª �µ�Á®�»�µ¦ �r­ ��¦ µ¤ ¦ ³ ®ª nµ�µª ��Áª ¥��µ¤����Ê��¹�Á�È�Å�Å�oª nµสมเดจพระ

ไชยจกรพรรดแผนแผว ° µ��³ ­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ rÄ���.ศ. 1479/พ.ศ. 2022 ตรงกบพงศาวดารลาวฉบบ

99 ศนยมานษยวทยาสรนธร, จารกในประเทศไทย [ออนไลน], เขาถงÁ¤ºÉ°�29 สงหาคม

2552. เขาถงไดจาก http://www4.sac.or.th/jaruk/inscription_details.php?id_name=1136&userinput

=ª �®¨ ª �� ³ ­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว, 69-70.100 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu: an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress. nus.edu.sg/msl/entry/2649101 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 19.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 119: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

109

มหาสลา วระวงส อยางไรกตาม พงศาวดารฉบบหลวงประเสรฐของไทย กลาวถงการสถาปนา

พญาซายขาว �¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥r oµ��oµ��n°�µ�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª Ä��¡ .ศ.2023 ความวา

“ศกราช 842 ชวดศก (ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023) พญาลานชางเถงแกกรรม แลพระราชทานใหอภเษก

พญาซายขาวเปนพญาลานชางแทน”102

¡ �«µª �µ¦ ���®¨ ª ��¦ ³ Á­ ¦ ·�Á�È�®¨ ��µ�¥º�¥�ª nµ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·ÍÂ�n�Â�oª

­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ rÁ¤ºÉ°�ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023 สอดคลองกบขอมลในหมงสอล �ɦ ³ �»ª nµ���¦ ¡ ¦ ¦ �·���¦ �

¤ ¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�ð��µ¦ Â�n��Ê�¡ nµ®¥nµÅ�n�¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥rÁ¤ ºÉ° ª ��É�5 กรกฏาคม ค.ศ. 1481/พ.ศ. 2024

Â���·�µ�ÉÁ­ ¥�ª ·��µ�­ ��¦ µ¤�«�¦ µ�Ä�®¤·�­ º° ¨ ¼nลาชากวาศกราชในพงศาวดารฉบบหลวง

ประเสรฐอกษรนต 1 ���¹É��È­ µ¤µ¦ �°�·�µ¥Å�oÁ�n�Á�¥ª ���¦ ��µ¦ �¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³

Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ��º°��ª nµ�ɦ µ�­ ε��®มงจะรบทราบขาวกคงใชระยะเวลาพอสมควร ศกราช

�¹�Á®¨ ºÉ° ¤��° ¥¼n�1 ป

“พาหยาไซ” หรอ พญาไซ �ºÉ° ¡ nµ®¥nµÅ�n�ÊÁ�·¤Á�ºÉ° ��ª nµ®¤µ¥�¹��­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥

��¦ ¡ ¦ ¦ �·ÍÂ�n�Â�oª 103 แ�nÁ¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ¦ nª ¤ ��«· µ�µ¦ ¹�ª �®¨ ª ��È¡ �ª nµ�¡ nµ®¥nµÅ�n�¼o�Êไมใชสมเดจ

พระไชยจกรพรรดแผนแผว แตเปนพระโอรสองคสดทองของพระองค �É®�£ ¥­ ��¦ µ¤ ¦ ³ ®ª nµ�

Áª ¥��µ¤�� µª Å�° ¥¼n��¡ ¦ ³ Á�oµ�·Ã �¦ µ��°�Á�¥�Ä®¤n���o°�ª µ¤Ä�Á�É¥���­ º° ¨ ¼n��Án¤ �É216

วนเหรนจอ เดอน 6 ��É�17 ¦ �«�Á�·�±Éª �ตรง��ª ��É�5 กรกฎาคม ค.ศ. 1481/ 2024104 บนทกวา

มพระบรมราชโองการถงหลเฮา เจา เมองอนหนานวา . . . .�n° ��Ê�nµ��ε

�®µ¦ ®¥¦ ª ¤ Á�oµ®¤ºÉ����oª ¥��Á°�Â�n��®µ¦ Á�È��3 ทาง เขาโจมตเมอง

ไอหลาว แลวเขาตเมองหลาวโวตอไป ฆาตาวปนหยาหลานจางขาหลวง

สานกปกครองกบลกรวม 3 ���­ nª � ¼���­ »��o°��ºÉ° ¡ nµ®¥nµÅ�nÅ�° µ« ย

102�¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É1 พระราชพงษาวดารฉบบหลวงประเสรฐ (กรงเทพฯ:โรง

พมพไทย,2457. พมพในงานศพหมอมเจาดนยวรนช 2457), 122.103 �¦ ³ ¡ §��·Í��«»�¦ ��Á¤�� ³ ª ·�¥��¡ �«r«¦ Á¡ ¥¦ , “บทบาทของลานนาในวกฤตการณ

การเมองระหวางรฐในราชอาณาจกรลาว พ.ศ.2022 ถง 2024,” รวมบทความประวตศาสตร 16

(กมภาพนธ 2537) : 98-100.104 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu: an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress. nus.edu.sg/msl/entry/2649

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 120: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

110

อย กบ ปาไป ตาวหลานหนาข าหลวงสาน กปกครองสงทหารให กา ร

คมครองไปสงถงเมองจงขาน . . . . .สวนพาหยาไซบตรเจา เมองหลาวโว

�°Ä®o°�»Ã ¤�Ê�Ä®o­ º�¦ µ�­ ¤��·Á¡ ºÉ° ­ ��Ä®oÁ®È�¡ ¦ ³ ¤®µ�¦ »�µ�·�»�.....”105

¡ nµ®¥nµÅ�n�¼o�Ê�º°�»��Á�¥ª ��¡ �µ�oµ¥�µª �Ä�¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �ารฉบบหลวงประเสรฐ

�¹É��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥rÁ¤ºÉ°�ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023 แทนสมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว หรอพญาลานชาง

ในพระราชพงศาวดารฉบบหลวงประเสรฐ106

¡ �µ�oµ¥�µª �¼o�Ê­ ��·¬�µ�ª nµหมายถง Á�oµÁ¤º°��µ¥�µª ��ºÉ° Á¤º°��µ¥�µª �Êตรงกบบาน

ทรายขาว ในเขตอาเภอวงสะพง ��®ª �Á ¥�Ä����»����¹É�¤ ¦ n°�¦ ° ¥�°��»¤��Ã�¦ µ��� ³ ¥�

�¦ µ���ºÉ° Ä�Â���É�°�¡ ¦ ³ ª ·£µ�£¼ª ��(Mr. J. H. Mccarthy) วา เมองทรายขาว107 �°��µ��Ê�¥�

�¦ µ���ºÉ° Á¤º°��µ¥�µª �(M. Sai Kou) Ä�Â���É���¹��µ¦ Á�·��µ��°��° °�»­ �r���µª �(Auguste

Pavie)108 อกดวย �ºÉ° �É�·�Á¡ Ê¥�Å��Ê�εĮo�n° ¤ µ��­ nª �Ä®�nÁ�ºÉ° ª nµÁ�È�Á¤º°��nµ��oµ¥��Á�n��

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส �ɦ ³ �»ª nµกษตรยองคตอมา คอ พระเจาสวรรณบลลงก (ทาว

แทนคา) �¹É�Á�È�¡ ¦ ³ ð ¦ ­ °��r�É�2 �°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ��n°��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r¡ ¦ ³

บดาโปรดฯ ใหไปครองเมองดานซาย ° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤��ºÉ° Á¤º°��oµ¥�µª �É�¦ µ��° ¥¼nÄ�¡ �«µª �µ¦ ���

®¨ ª ��¦ ³ Á­ ¦ ·�° �¬¦ �·�r�°�Å�¥��È�εĮoÁ�·��ª µ¤ ­ �­ �Á�É¥ª ��Á¤º°��ʪ nµ�ª ¦ �³ ®¤µ¥�¹�Á¤º°�Ä��

ขอมลจากหมงสอล �É�nµª �¹��µ¦ �É¡ nµ®¥nµÅ�n®�Å�¡ ¹É��¬�¦ ·¥rÁ�¥�Ä®¤nและตอมาได

Å�° ¥¼n�ÉÁ¤º°��·É��µ��(เชยงคาน) �εĮo�¦ µ�ª nµ�·�Â���¦ ·Áª � »n¤Â¤n�ÎʵÁ ¥��Ê�Á¤º°�Á�¥��µ� ³

เมองซายขาว Á�È�¡ ºÊ��É­ ε���É° ¥¼nÄ�Á��° ·��·¡ ¨ �°��¦ ³ �¼­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª � ³

° µ��o�®µ¦ n°�¦ ° ¥�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r�ÊÅ�o�µ��o° ¤ ¼Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ��µ¤�o° ¥�εÄ����Á�·¤ �É

กลาวถงทาวลอไชย (ตอมาคอสมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว) �ÉÁ�È�Á�oµÁ¤º°��oµ¥�� ³ Å�o���¹�

ตอมาวา

105 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 19.106 �¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É�1 พระราชพงษาวดารฉบบหลวงประเสรฐ, 122.107 ­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�, ลาดบกษตรยลาว, 49-53.108 Auguste Pavie, Atlas of the Pavie Mission : Laos, Cambodian, Siam, Yunnan, and

Vietnam (Bangkok : White Lotus Press,1999), 144.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 121: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

111

....Â�n�Ê����Ê�®¨ µ¥�È¡ ¦ o° ¤ ��Å�¡ ¼���Á�oµ�µ¥¤ ° ¥�(ซายดา) Â�n�Ê�Á�oµ

¨ º° Å�¥�¼oÁ�È�Á�oµ�µ¥¤ ° ¥���Ê��µª Á¤º° ��µª Á­ �µ�Ê�®¨ µ¥���È�εÁ�oµ º° Å�¥

�¹Ê�¤ µ�¹�Á¤ º° ��ª µÂ¨ oª �Ȧ µ�µ£ ·Á¬��¹Ê��ºÉ° ª nµ��¡ ¦ ³ ¥µÅ�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�

แผว....109

Á�oµ�µ¥¤ ° ¥�¹É�¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ�Â� ª nµÁ�oµ�µ¥�ε�Ê�° µ��³ ®¤µ¥�¹�เจาชายดากเปนได

���Ê��¡ ¦ ³ ð ¦ ­ �°�¡ ¦ ³ °��r�É�¦ µ��¡ ¦ ³�µ¤ª nµ�¡ �µ�oµ¥�µª ในพงศาวดารฉบบหลวงประเสรฐจง

อาจหมายถง เจาชายขาว

แมวµÄ���³ �Ê�³ ไมสามารถระบไดแนชดวาเมองซายขาวหมายถงเมองใด แตขอมล

จากหมงสอลและพงศาวดารลาวทาใหสนนษฐานไดวา สมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผวจะตองม

�µ��ε ��°�¡ ¦ ³ °��r° ¥¼nÄ��¦ ·Áª ��ɦ µ�»n¤Â¤n�ÎʵÁ ¥�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ®¨ µ¥ฉบบ ¦ ª ¤ �Ê����¤®µ

สลา วระวงส �¹�¦ ³ �»ª nµ��¦ �®¨ �®��µ�£¥­ ��¦ µ¤Å�° ¥¼n�ÉÁ�¥��µ����¦ ³ �É�­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r�É�É��

Á®�»�µ¦ �r­ ε��Á�É¥ª ��µª Ä�®¤ ·�­ º° ¨ ¼n

�°��µ�®¤·�­ º° ¨ ¼n�³ Ä�oÁ�È�Á�¦ ºÉ°�¤º° Ä��µ¦ �¦ ª �­ °�¡ ¦ ³ �µ¤ ¨ ³ «�¦ µ�Ä��µ¦

ครองราชยของกษตรยลาวบางพระองคไดแลว ยงใชเปนหลกฐานในการอธบายเหตการณสาคญ

Ä��nª ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�15 Å�o° ��oª ¥��Ã�¥Á�¡ µ³ Ä��¦ ��ÉÁ°�­ µ¦ ¡ ºÊ�Á¤º°�¤�ª µ¤��Â¥o���

สงครามระหวางลาวกบเวยดนาม Á¤ ºÉ°�ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023 (ตรงกบสมยสมเดจพระ

บรมไตรโลกนาถ แหงอยธยา) ­ ��¦ µ¤ �ÉÁª ¥��µ¤�»�µª Á�·��¹Ê�Ä��nª �ค.ศ. 1479/พ.ศ. 2022 –

ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023 ­ ��¦ µ¤�¦ Ê��ʤ�ª µ¤ ­ ε��Á¡ ¦ µ³ Á�É¥ª �o°���¦ ��µ��°����°�Á° Á�¥

�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o®¨ µ¥¦ ���Ê�Áª ¥��µ¤��µª ��oµ��µÂ ³ Á�¥�¦ »n���εĮo¦ µ�­ ε��®¤·��É° ¥¼nÄ��µ�³

¦ �¤®µ° ε�µ�Ä®o�ª µ¤ ­ �Ä���Á®�»�µ¦ �r�ÊÁ�È�° ¥nµ�¤µ��พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส

�nµª �¹�Á®�»�µ¦ �r­ ��¦ µ¤�¦ Ê��ʪ nµ�

สมเดจพระเจาไชยจกรพรรดแผนเผา เสวยราชสมบตมาได 23 ป คอ ถงป

ค.ศ.1479 (ปจลศกราช 841)พระยาปาตลบตรเจาเมองแกนทาวไดคลอง

�oµ�Á�º°��ª ®�¹É�­ ¼�Å�o7 ศอก จงนาไปถวายสมเดจพระเจาไชยจกรพรรด

109ประชมพงศาวดารเลม 2 พงศาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม (กรงเทพฯ :

โรงพมพครสภา,2506), 157.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 122: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

112

แผนแผวÂ�n�Ê���·��·« ¡ �r�Ⱥ° �µÅ��¹�Á�oµ�ª ®¨ ª � พระเจาแผนดน

ประเทศแกว พระเจาบวหลวงจงแตงทตมาขอขนชางเผอกไปด เจาแสน

หลวงเชยงลอ มความเคยดแคนแกวดวยสาเหตอนใดไมทราบ �¹�Á° µ�Ê�oµ�

Ä­ n�Ê�¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ¦ ��¦ µ�¦ ³ �ε° ¥nµ��¨ oª Á° µÄ®o�¼�Â�ª ���º�Å��¡ ¦ ³

เจาบวหลวงÁ�·��Ê�¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ¦ ° ° ��Å�o�° �¡ ¦ ³ Á��¦ Á®È��Ê�oµ���È�¦ �

¡ ¦ ³ ¡ ·Ã¦ �Ã�¦ �Á�º°�Á�È�° �¤ µ���¹�Å�o¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ�ð��µ¦ Á���r¦ Ê¡ ¨ ��«¹�

¤µÁ®¥¥�¥Îɵ¡ ¦ ³ ��¦ Á�¥��°�Ä��ค.ศ. 1483...”110

­ µÁ®�»�°�­ ��¦ µ¤�É�¦ µ��Ä�พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส แสดงใหเหนวา

ผถายทอดขอมลไดส�Á­ ¥�ª µ¤ ¦ ¼o�ÉÂ�o�¦ ·�®¨ µ¥�¦ ³ �µ¦ Á�É¥ª ��­ ��¦ µ¤�¦ Ê��ÊÅ� oª �Ã�¥Á�¡ µ³

สาเหตของสงคราม �ÉÁ�·��µ��“�Ê�oµ�” �¹É�Á�È��·���µ�µ¦ �ɤ �­ ° �Â�¦ �° ¥¼nÄ��µ�Á�¥��µ�

ประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยเสมอ111

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส กาหนดวา สงครามเวยดนาม-¨ µª Á�·��¹Ê�Á¤ºÉ°

ค.ศ. 1483/พ.ศ. 2026 Â�nÁ¤ºÉ° Á�¦ ¥�Á�¥���®¤·�­ º° ¨ ¼n�³ ¡ �ª nµ¤�µ¦ ���¹�Á¦ ºÉ°�­ ��¦ µ¤�¦ Ê��ʪ nµ

Á�·��¹Ê��Ê�Â�nค.ศ. 1479/พ.ศ. 2022  oª �����o°�ª µ¤�É�¦ µ��Ä�Á�É¥���­ º° ¨ ¼n�ª ��É�20 มถนายน ค.ศ.

1480/พ.ศ. 2023112 ความวา

…พวกเขารายงานกµ¦ �»�¦ »� µª �° �° ��¤��Á¤ºÉ° Á�º° �Â�����É�nµ�¤ µ�

(สงหาคม /กนยายน ค .ศ . 1479/พ .ศ . 2022) อนน มยกกองทพจานวน

80,000 ����ε�µ¦ �n° ­ ¦ oµ���� ³ Á�È�Á�É¥ª ¡ º��Á�È�Á­ �¥��Ä�Á�º°�Á�oµ

¤n�¡ ��Á�·Ê�° Ì�Å�o¦ ��ε­ É�Ä®o�ε¡ ¨ �60,000 เขาทาการรบ แตปรากฏวาพาย

แพและตองเสยไพรพลไปถง 20,000 คน ในเดอน10 (ตลาคม/พฤศจกายน

ค.ศ.1479/พ.ศ.2022) �¬�¦ ·¥r®¨ ÉÁ±nµ113 นากองทพ 90,000 คนเขาโจมต แต

110 สลา วระวงส, ปวดสาดลาวแตบราณเถง 1946,56.111 คณะกรรมการสบคนประวตศาสตรไทยในเอกสารภาษาจน, ปาไปสฟ -ปาไปตา

Á�Ê¥�, วนย พงศศรเพยร, บรรณาธการ (กรงเทพฯ : รงแสงการพมพ, 2539), 131-139.112 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu: an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress. nus.edu.sg/msl/entry/2541 บนทก

¦ µ¥�µ¦ �ÊŤn�¦ µ��Ä��µ¦ Â� ­ ¦ »��ª µ¤£µ¬µÅ�¥�°�° µ�µ¦ ¥rª ·�¥µ���·Ã¦ ��r�»113 หมายถงกษตรยเลทนตง ของเวยดนาม

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 123: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

113

ถกตอตานและตองสญเสยกาลงพลถง 30,000 คน.....114

พระเจาเลทนตงของเวยดนามไดนากองทพเขารกรานลาว �Ê�Â�nค.ศ. 1479/พ.ศ. 2022

แตถก�n°�oµ����o°��° ¥�¡ ���¤ oª nµ�µ¦ Ã�¤��¦ Ê�¦ ��Êทาใหเวยดนามตองเสยไพรพลเปน

จานวนมาก แตกทาใหราชสานกหมงเกดความกงวลเปนอยางมาก ดงจะเหนไดจากพระราชโองการ

�°���¦ ¡ ¦ ¦ �·Á�·�±Éª �Ä�®��­ º° Á�É¥���­ º° ¨ ¼n��ª ��É�24 มถนายน ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023 �É�นทกวา

¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�ð ��µ¦ Å�¥�®�nª ¥�µ��µ��®µ¦ �¦ ³ �ε¡ ºÊ��É�Ê�®�nª ¥

�o° ���®¨ ��®�nª ¥�¦ ª �­ ° ��¨ ³ ­ ε�����¦ ° �¡ ºÊ�Á¤ º° ��Ê�­ µ¤ ®n�

Ä�®¥¼�®�µ��Ä®oÁ�¦ ¥¤�µ¦ �o°����µ¥Â��° ¥nµ�Á�¦ n��¦ ��Á�ºÉ°��µ�¡ ª �

Á�¥ª �ºÉ° 115และลาวกาลงทาสงครามกนอย…116

ความกงวลของราชสานกหมงเกดจา��ª µ¤ ¦ ³ ª ��ɤ�n° Áª ¥��µ¤��«���·Ä�Â�n��°�

���n°Áª ¥��µ¤�Ê�เปนผลมาจากสงครามกบเลเหลย �¼o�n° �Ê�¦ µ�ª �«rÁÄ��°��o��¦ ·สตศตวรรษ

�É�15 �¹É���Á�È�  nµ¥¡ nµ¥Â¡ o��ª µ¤ ¦ ¼o­ ¹�Á­ ¥«��·Í«¦ Ä��¦ Ê��Ê��εĮo¦ µ�­ ε��®¤·����µ¤°�Áª ¥��µ¤

อยางใกลชด และใชนโยบายใ��µ¦ Ã��Á�É¥ª Áª ¥��µ¤�oª ¥�µ¦ ­ ��­ �»��µÅ�n��µª  ³ �¤�µÄ®o

�n°�oµ�Áª ¥��µ¤° ¥nµ��n°Á�ºÉ°�����Ê�Á¤ºÉ° Á�·�­ ��¦ µ¤ ¦ ³ ®ª nµ�µª  ³ Áª ¥��µ¤�¹�Á�·��¦ µ���µ¦ �r�É

รฐตางๆรวมมอกนตอตานเวยดนามและสนบสนนจน117

Á�É¥ª ��Á¦ ºÉ°��Ê�ª ·�¥�¡ �«r«¦ Á¡ ¥¦ วเคราะหวา สาเหต�°�­ ��¦ µ¤Ä��¦ Ê��Êเกดจากการ

��·¦ ¼��µ¦ ���¦ °��°���¦ ¡ ¦ ¦ �·Á �����É�εĮo�»n¤��Å��É° µ« ¥° ¥¼n¦ ³ ®ª nµ��µ¥Â�� µª  ³

Áª ¥��µ¤Å¤n¡ ° Ä�� ³ ®�Å��°�ª µ¤�nª ¥Á®¨ º°�µ��¬�¦ ·¥r µª �É®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ���εĮo¦ µ�­ ε��

114 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu: an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress. nus.edu.sg/msl115 ®¤µ¥�¹��µª Áª ¥��µ¤���Á�È��ºÉ° �ɦ µ�­ ε����Á¦ ¥��° µ�µ��¦ Å�Áª ¥���µ¤�ºÉ° Á�·¤Á¤ºÉ°

�¦ Ê�¥�Á�È���®ª �®�¹É��°���Ä�­ ¤ ¥¦ µ�ª �«r����116 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu: an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress.nus.edu.sg/msl/entry/2532 บนทก

¦ µ¥�µ¦ �Êไมปรากฏในการแปลสรปความภาษาไทยของอาจารยวทยา จโรจนกล117 อนนทธนา เมธานนท, “ตามรอยสงครามเวยดนาม-¨ µª Ä��µ¥�¦ ·­ �«�ª ¦ ¦ ¬�É�15.”

วารสารมหาวทยาลยศลปากร, 21-22,2 (2544-2545) : 127-131.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 124: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

114

เวยดนามยกทพเขามาโจมตหลวงพระบาง เพราะเหนวาเปนการแทรกแซงการปกครองชายแดน

ของเวยดนาม118

®¨ ��µ��µ¦ Ã�¤��¦ Ê�¦ �Ä�Á�º°�­ ·�®µ�¤ /กนยายนค.ศ. 1479/พ.ศ. 2022 ไมสาเรจ

Áª ¥��µ¤Å�o�»�Ã�¤�µª ° ��¦ Ê�Ä�ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023 ราชสานกหมงไดบนทกเหตการณในชวง

�ÊŪ oÄ�®��­ º° Á�É¥���­ º° ¨ ¼n��Án¤�É�205 ª ��·�Á�·Éª ��Á�º°��7 ป�É�16 ¦ �«�Á�·�±Éª ��¦ ���ª ��É�28

สงหาคม ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023119 ความวา

�µª �µ��nµª ¨ ³ ��³ �¹É�Á�È��oµ®¨ ª ��µª ¡ ºÊ�Á¤º° ��°�­ µ¤ ­ ε�����¦ ° �

�º° Á¤º° �Á�° ®¨ É��Á¤º° �®¨ nµª ê o�¨ ³ Á¤ º° ��µÅ�n�oµÁ�Ê¥��­ n�Á�oµÁ¤·É��¼n�¹É�Á�È�

®ª ®�oµ��³ ¤ µÁ�oµÁ  oµ�ª µ¥Á�¦ ºÉ° �Á�·���Á�¦ ºÉ° �ทอง นอระมาด งาชางและ

­ ·É��°�° ºÉ�ÇÁ�È�Á�¦ ºÉ° ��¦ ¦ �µ�µ¦ �¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�¡ ¦ �nª �­ Á�È��»�Ǩ ³

­ ·É��°�° ºÉ�ÇÂ�n�¼�¨ ³ ��³ �µ¤ ¥«�µ«��·Í�¨ ³ ¥�¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�¡ ¦ �nª �­ ¸

แกขาราชการ�µª ¡ ºÊ�Á¤º°���£¦ ·¥µÃ�¥Ä®o�¼��εÅ����³ �Ê� เมอง หลาวโวถก

¡ ª �Á�¥ª �ºÉ° Ã�¤�Á�n��nµ��Á�¥�Á®�·�ขนทผรกษาชายแดนไดรายงานใหทราบ

 ³ Á­ �° ª nµ�¡ ª ���³ �ε�ª µ¥�¦ ¦ �µ�µ¦ �ÉÁ¤º° �®¨ nµª ê oเมองปาไปและ

Á¤ º° �Á�° ®¨ É��ª ¦ Å�o¦ ��nµÁ�·��µ�Á¡ ºÉ° �³ Å�o¦ �Á¦ n�Á�·��µ�� �

�¦ ³ �¦ ª �� µÃ®¤�¼�ª µ¥° ��n° ®�¹É�¤ ¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�ð ��µ¦ Ä®o  nµ¥

ปกครองหยนหนานทกแหงจดเงนหลวงใหเปนจานวนเง�¥É­ ·��ε ¹�”120

�ª µ¤�°��Ê­ ��ª nµ®¨ ��µ��nµ�Å�®�¹É����º° ���µ�Á�º°�­ ·�®µ�¤ /กนยายน ค.ศ.

1479/พ.ศ. 2022 �ÉÁª ¥��µ¤Ã�¤�µª �Â�n¡ nµ¥Â¡ o�o°�¥��¡ ��Å��Ê��Á¤ºÉ°�¹�Á�º°�­ ·�®µ�¤��.ศ.

1480/พ.ศ. 2023 Áª ¥��µ¤�ÈÁ�oµÃ�¤ �µª ° ��¦ Ê�®�¹É���µ¦ Ã�¤ �µª Ä��¦ Ê��Ê�εĮoราชสานกหมง

118 �¦ ³ ¡ §��·Í��«»�¦ ��Á¤�� ³ ª ·�¥��¡ �«r«¦ Á¡ ¥¦ , “บทบาทของลานนาในวกฤตการณ

การเมองระหวางรฐในราชอาณาจกรลาว พ.ศ. 2022 ถง 2024”, 100-101.119 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu: an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress.nus.edu.sg/msl/entry/2535120 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 18.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 125: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

115

ตองมพระ�¦ ¤ ¦ µ�ð��µ¦ Å���Á�º°���¦ ¡ ¦ ¦ �·Á ��������¦ µ��Ä�®��­ º° Á�É¥���­ º° ¨ ¼n�Án¤�É�

206 วนเจยหยน เดอน 8 ��É�16 ¦ �«�Á�·�±Éª ��¦ ���ª ��É�10 กนยายน ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023121 ���Ê

¤ ¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�ð ��µ¦ ­ É�Ä®o  nµ¥���¦ ° �Á¤ º° ��ª µ����ª nµ� nµª หลเฮา

(จกรพรรดเลทนตง) Á�oµÁ¤º° �° �®�µ��¡ ° ���Áª ¨ µ�ɤ¼n���¼o¤ �ε®�n�Á�È�

¤n�¡ Ä®�nÄ�®¥¼�®�µ�¨ ³ ��³ Å�o­ n���Å�­ º�Á¦ ºÉ° ��nµ�ÇÄ�Á¤ º° �° �

®�µ����µ�Á¤ º° �Á�° ®¨ ɦ µ¥�µ�ª nµ�“¡ ª �Á�¥ª �ºÉ° Ä�o�o° ° oµ�Å n�µ¤ ��

¡ ª ������¥¹�Á° µ®¤¼n�oµ�Á¤ º° �®¨ nµª ê oÅ�¥É­ ·��ª nµÂ®n��ฆา คนตา ย

¤ µ��ª nµ­ ° �®¤ºÉ�¨ oª ����³ �Ê�ε¨ �Á�¦ ¥¤ ¦ »�Á�oµÅ�Ä��·�Â���µÅ�n° �

ดวย”122

นโยบายของราชสานกหมงในการจดการกบรฐตามแนวชายแดนคอ ใหชาวไท (หย

®¦ º° ° Ì) ¦ ���Á°��Ã�¥�ɦ µ�­ ε��®¤·��Ê�° ¥¼nÄ��µ�³�¼o�ª ��»¤�¼Â Á�nµ�Ê��Ä��¦ ��°�­ ��¦ µ¤ ¨ µª

กบเวยดนามกเชนกน ราชสานกหมงเรยกรองใหปาไปรวมมอกบลาวในการตอตานเวยดนาม

��³ �ɦ µ�­ ε��®¤·�Á¡ ¥�Â�n­ n�¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ¦ Å���Á�º°���¦ ¡ ¦ ¦ �·Á����Á�nµ�Ê�

° ¥nµ�Ŧ �È���µ¦ ��Á�º°��°�¦ µ�­ ε��®¤·�Ťn�¦ ³ ­ ��ª µ¤ ­ εÁ¦ È�����o°�­ É�Ä®o¤�µ¦

Á�¦ ¥¤�µ¦ �o°����µ¥Â���Ê��É¥¼��µ����ª nµ�� ³ �ª µ��»o�����É�¦ µ��Ä�Á�É¥���­ º° ¨ ¼n�Án¤�É�209

¨ �ª ��É�7 ธนวาคม ค.ศ. 1480/พ.ศ. 2023123

­ ��¦ µ¤�¦ Ê��Ê�εÁ�·�Å�Ã�¥­ »��oµ¥Áª ¥��µ¤ Á�È�  nµ¥¡ nµ¥Â¡ o° ¥nµ�¥�Á¥·���¦ µ�

­ ε��®¤·�Å�o­ ¦ »�Á®�»�µ¦ �r�¦ Ê��ÊŪ oÄ�Á�É¥���­ º° ¨ ¼n�Án¤�É�216 วนเหรนจอ เดอน 6 ��É�17 รชศก

Á�·�±Éª �(�¦ ���ª ��É�5 กรกฎาคม ค.ศ.1481/พ.ศ.2024) ���Ê

มพระบรมราชโองการถงหลเฮา เจาเมองอนหนานวา “...��ɨ oª Å�o�nµª

วาทานเจาเมองยกทพไปโจมตฆาฟนเมองหลาวโวและจะบกตเมองปาไป

อ���É�¦ ·�¨ oª �µª Á¤ º° �Á�¥ª �ºÉ° Á�È�Å¡ ¦ n¢oµ�oµÂ�n��·���µª ®¨ nµª ê o�ÈÁ�È�

121 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu: an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress.nus.edu.sg/msl/entry/2537122 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 18.123 Geoff Wade, Southeast Asia in the Ming Shi-lu: an open access resource [online],

accessed 29 September 2009. Available from http://epress.nus.edu.sg/msl/entry/2540 บนทก

¦ µ¥�µ¦ �Êไมปรากฏในการแปลของอาจารยวทยา จโรจนกล

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 126: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

116

ไพรฟาขาแผนดนเหมอนกน ถาหากขาวลอเปนจรงกหมายความวาฆาไพร

¢oµÃ�¥Å¤n¤ ­ µÁ®�»�¤�Á�È��µ¦ �����°�­ ª ¦ ¦ �r��n°�µ��ÊÅ��° Ä®oÁ�oµ­ ��

อยในศลธรรม รกษาระเบยบของเจาเมองชายแดนอยางเครงครด รวมสงบ

­ »����oµ�Á¤º° ��oµ�Á�¥��ŤnÄ�n��Á¤º° �®¨ nµª ê oÁ�nµ�Ê��É�o° �Á�È�¤·�¦ �n°

����»�Á¤ º° ��ɤ Á���·��n° ��Á¤ º° ��°�Á�oµ�È�o° �° ¥¼n¦ nª ¤ ���oª ¥¤ ·�¦ £ µ¡

�Ê��Ê�...”�n°��Ê�nµ��ε�®µ¦ ®¥¦ ª ¤ Á�oµ®¤ºÉ����oª ¥��Á°�Â�n��®µ¦ Á�È��

3 ทางเขาโจมตเมองไอหลาว แลวเขาตเมองหลาวโวตอไป ฆาตาวปนหยา

หลานจางขาหลวงสาน กปกครองกบลกรวม 3 คน สวนลกคนสดทอง

�ºÉ° ¡ nµ®¥nµÅ�nÅ�° µ« ¥° ¥¼n���µÅ�n���µª ®¨ nµ�®�nµ�oµ®¨ ª �­ ε�����¦ ° �

สงทหารให การคมครองไปสงถงเมองจงขาน ตอมาเจาสะสมเสบยง

อาหารฝกซอมทหารอก และปลอมแปลงพระราชโองการสงไปยงสานก

���¦ ° �Á�° ®¨ É�° Ä®oÁ�oµ¦ nª ¤�»�Ã�¤ ��µÅ�n. . . ฝายปาไปจงสงทหารไป

­ ���µ����oµ��°�Á�oµ�Ã�¤��nµ�µ¥�®µ¦ ®¤ºÉ��ª nµ����Á�¥ª �ºÉ° ¡ nµ¥Â¡ o

อยางยอยยบจงกลบไป ตาวหลานหนาไดรายงานทานมจงผมยศเปนเฉยง

Ã�qª ��¨ ³ ¤ ®�oµ�ɦ �¬µ�ª µ¤ ­ ��Á¦ ¥�¦ o° ¥Ä�เขตหยนหนานและคณะ

ทานมจงและคณะจงกราบบงคมทลวา “®¨ ÉÁ±nµ...แกลงทาเปนตามจบฉนกง

แตทาการโจมตฆาพอและลกของเจาเมองหลาวโว ขอใหมพระบรมราช

โองการไปตอวาอยางหนก...สวนพาหยาไซบตรเจาเมองหลาวโว ขอให

° �»Ã ¤ �Ê�Ä®o­ º�¦ µ�­ ¤ ��·Á¡ ºÉ° ­ ��Ä®oÁ®È�พระมหากรณาธคณ . . .” คา

กราบบงคมทลมาถง มพระราชบญชาใหเรยกประชมขนนางผใหญมมตวา

“�ª ¦ ��·��·�µ¤ �É�¦ µ����¤�¼. . .และตองมพระบรมราชโองการไป

ถงพาหยาไซอกดวยพระราชทานตาแหนงสบแทนทานพอตอไป และให

¥�Áª o��µ¦ ­ n��¦ ¦ �µ�µ¦ ®�¹É���oª ¥ ...” พระจกรพรรด�¦ �Á®È��oª ¥�µ¤ �É

กราบบงคมทลเสนอ จงพระราชทานหมวก เขมขดแพรสใหแกพาหยาไซ

Á¡ ºÉ° ­ ��¡ ¦ ³ ¤ ®µ�¦ »�µ�·�»�¨ ³ Ä®o¤ ¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�ð��µ¦ Å��¹�®¨ Á±nµ

อกดวย124

���¹�¦ µ¥�µ¦ �Ê�εĮo�¦ µ�ª nµ�¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ�°�¡ �µ�µ¥�µª (พาหยาไซ) คอ สมเดจ

พระไชยจกรพรรดแผนแผว ¡ ¦ o° ¤ �Ê�¡ ¦ ³ ¦ µ�ð ¦ ­ ° �­ ° �¡ ¦ ³ ° ��r�­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ rÄ�¦ ³ ®ª nµ�

124 วทยา จโรจนกล, “®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª ,” 19.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 127: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

117

­ ��¦ µ¤�Ä���³ �É¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ วระวงส ระบวาสมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว

ทรงเสดจ®�Å�°¥¼n�ÉÁ�¥��µ� ³ ­ ·Ê�¡ ¦ ³��¤ r�É�É��¦ µ¥¨ ³ Á° ¥��°�­ ��¦ µ¤�É�¦ µ��°¥¼nÄ�¡ �«µª�µ¦ ¨ µª���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª�­ r�Ê��Â���nµงไป

�µ��É�¦ µ��Ä�®¤·�­ º° ¨ ¼nเชนการกลาวถงวรกรรมของทาวแทนคา (พระยาสวรรณบลลงก �¹É��¹Ê�

ครองราชยตอจากสมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว) วาเปนผนาทพจากเมองเชยงคานและดาน

ซายขบไลพวกเวยดนามออกจากเมองไป โดยมไดกลาวถงการชวยเหลอของเมองเชยงใหมเลย

�°��µ��Ê��ɦ ³ �»ª nµ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ rÁ¤ºÉ°�ค.ศ. 1479/พ.ศ. 2022 ยง

ขดแยงกบความในตอนตนรชกาล �ɦ ³ �»ª nµÁª ¥��µ¤¥�¡ ¨ ¤ µ�»�µª Ä��.ศ. 1483/พ.ศ. 2026125

���Ê�Á¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ®¨ ��µ�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�º° ®¤ ·�­ º° ¨ ¼n oª ��¹��εĮoÁ®È�ª nµ�¼o�É° ¥¼nÁ�ºÊ°�®¨ �¡ �µ�oµ¥�µª

��Å�o�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�n°�µ�¡ ¦ ³ �·�µ��È�º° ¡ ¦ ³ Á�oµ�·Ã �¦ µ�®n�Á¤º°�Á�¥�Ä®¤n�¦ ª ¤ �Ê��¥��³�°�

¨ µª �É�¦ µ��° ¥¼nÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ��ÈÁ�È��¥��³ �ɤ Á�¥�Ä®¤nÁ�È�¦ �����­ ε��Â�nÁ¦ ºÉ°�Á®¨ nµ�ÊŤn

ปรากฏในพงศาวดารลาว เพราะผเรยบเรยงพงศาวดารลาว อµ�Á®È�ª nµ�Á�È�Á¦ ºÉ°��É�εĮo�¬�¦ ·¥r µª

Á­ ºÉ° ¤Á­ ¥¡ ¦ ³ Á�¥¦ �·¥«

¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ��µ¤�o° ¥�εÄ����Á�·¤��¹É�Á�È��µ��o° ¤¼­ ε��Ä®oÂ�n¡ �«µª �µ¦ ¨ µª

���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r���Á¤ºÉ°�夵«¹�¬µÁ�¦ ¥�Á�¥����®¨ ��µ�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥��º°�®¤·�­ º° ¨ ¼n���È�³ ¡ �ª nµ

รายละเอยดของเหตการณ แล³ «�¦ µ��Ê���µ�Á�ºÉ°��¤µ�¡ ° ­ ¤�ª ¦ ����µ¦ µ��n°Å��Ê

125 สลา วระวงส,ปวดสาดลาว แตบราณเถง 1946,56.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 128: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

118

�µ¦ µ��É�3 สอบเทยบปศกราชและเหตการณสาคญของลาว

ลาดบ

�É

รชกาล/เหตการณสาคญในหลกฐานตางๆ

พงศาวดารลานชาง

ตามถอยคาในฉบบเดม

พงศาวดารลาว

ฉบบมหาสลา วระวงส

หมงสอล

1 พระเ�oµ¢oµ�»o¤�¹Ê�Á�È�

กษตรย ศกราช 715 (ค.ศ.

1353/พ.ศ. 1896)

สวรรคตในป กาบย ศกราช

736 (ค.ศ. 1374/พ.ศ. 1917)

Á�oµ¢oµ�»n¤�¹Ê�Á­ ª ¥¦ µ�¥r

ศกราช 715 (ค.ศ. 1353/

พ.ศ. 1896)

เสดจสรคตป ค.ศ. 1374/

พ.ศ. 1916

-

2 ¡ ¦ ³ ¥µ­ µ¤Â­ �Å���¹Ê�Á�È�

กษตรย ศกราช 735 (ค.ศ.

1373/พ.ศ.1916)

­ ·Ê�¡ ¦ ³ �¤�r�¦ ³ ª µ¥­ ��

ศกราชได 778 (ค.ศ. 1416/พ.ศ.

1959)

พระยาสามแสนไทไตรภว

�µ��¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥rÂ��

พระบดาในปศกราช 736

(ค.ศ. 1374/พ.ศ. 1917)

เสดจสรคตปวอก จล

ศกราช 778 (ค.ศ. 1416/

พ.ศ. 1959)

¦ ��µ �°���µª Á­ Ê¥�Å�n�

�¦ °�¦ µ�¥r�Á¤ºÉ°��.ศ.1402/

พ.ศ. 1945

และสวรรคตใน ค.ศ. 1432-

1433/พ.ศ. 1975-1976

3 ¡ ¦ ³ ¥µ oµ��εÂ���¹Ê�Á�È�

กษตรย ค.ศ. 1417 /พ.ศ.

1960 และทรงครองราชย

ตอมาจนถงปเบกสน

ศกราช 790 (ค.ศ. 1428/

พ.ศ. 1971)

¡ ¦ ³ ¥µ oµ��εÂ���¹Ê�Á�È�

กษตรย ค.ศ. 1416/พ.ศ.

1959 และครองราชยตอมา

จนถง ค.ศ. 1428/พ.ศ. 1971

ตาวหลานจาง สงทตไปเมอง

จน ใน ค.ศ. 1434/พ.ศ. 1977

�¬�¦ ·¥r­ ·Ê�¡ ¦ ³ �¤�r��Á�·�

�ª µ¤ ª »n�ª µ¥�¹Ê�Ä�µª �

ประชาชนรบกบเมองปาไป

ใน ค.ศ. 1437/พ.ศ. 1980

4 ค ว า ม ว น ว า ย ใ น ล า ว

Á�ºÉ°��µ�¤®µÁ�ª ¸ มกษตรย

ปกครองหลายพระองคแต

ละพระองคครองราชยใน

ระยะเวลา­ Ê�

ความวนวายในลาว

Á�ºÉ°��µ��µ�¤®µÁ�ª �¤¸

กษตรยปกครองหลาย

พระองคแตละพระองค

�¦ °�¦ µ�¥rÄ�¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ­ Ê�

ค.ศ. 1447/พ.ศ. 1990

จกรพรรดจนมพระบรมราช

ð��µ¦ �¹��µª �nµ�Á®¥É¥��Ä®o

��·��·®�oµ�É° ¥nµ�Á¦ ¥�¦ o° ¥

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 129: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

119

�µ¦ µ��É�3 (ตอ)

ลาดบ

�É

รชกาล/เหตการณสาคญในหลกฐานตางๆ

พงศาวดารลานชาง

ตามถอยคาในฉบบเดม

พงศาวดารลาว

ฉบบมหาสลา วระวงส

หมงสอล

5 เจา ลอไ ชย ( เ จา ซ าย ม อย

หรอซายดา) �¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥r

ทรงพระนาม พระยาไชย

��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª �Á¤ºÉ°�

ค.ศ. 1438/พ.ศ. 1981

-เกดสงครามระหวางลาว

แล ะ เ ว ย ด น า ม ใ น ป ค . ศ .

1480/พ.ศ.2023

ทาววงศบร หรอ พระยา

ขวาปาสก เจาเมอง

Áª ¥�����r��¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥r

ทรงพระนาม สมเดจพระ

เจาไชยจกรพรรดแผนแผว

Á¤ºÉ°��.ศ. 1456/พ.ศ. 1999

-เกดสงครามระหวางลาน

ชางและเวยดนามในปค.ศ.

1483/พ.ศ.2026

ค.ศ.1450/ พ.ศ.1993มพระ

�¦ ¤ ¦ µ�ð��µ¦ Â�n��Êงปน

เยยเจอ(สมเดจพระไชย

จกรพรรดแผนแผว)

�»�¦ �µ¥�µª Á­ Ê¥�Å�n�Á�È��¼o

สบตาแหนงตอไป

-ค.ศ.1479 /พ.ศ.2022 เมอง

®¨ nµª ê o�¼�¡ ª �Á�¥ª �ºÉ° Ã�¤�

6 ทาวแทนคาบตรพระไชย

��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ��¹Ê�

ครองราชย ทรงพระนาม

พระยาสวรรณปาสง ในป

ค . ศ . 1 4 8 9 / พ . ศ . 2 0 3 2

ค ร อ ง ร า ช ย จ น ถ ง ค . ศ .

1496/พ.ศ. 2039

Á�oµÂ�n��ε�¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥r

ในป ค.ศ. 1478/ พ.ศ. 2021

ทรงพระนาม พระเจา

สวรรณบลลงก ครองราชย

7 ปจนถง ค.ศ. 1485/พ.ศ.

2028

มพระบรมราชโองการ

Â�n��Ê�¡ nµ®¥nµÅ�n�(พญาซาย

ขาวในพระราชพงศาวดาร

ฉบบหลวงประเสรฐอกษร

นต) บตรเจาเมองหลาวโวให

สบราชสมบตตอจากบดา

Á¤ºÉ° ª ��É5 กรกฎาคม ค.ศ.

1481/พ.ศ. 2024

7 ทาวแสนไท(นองทาวแทน

คา) �¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥r�n°�µ�

พระเชษฐาในป ค.ศ. 1512 /

พ .ศ . 2055 ทรงพระนาม

¡ ¦ ³ ¥µ nµ�Îʵ­ �Å�¥Å�¦

ภวนาถ ครองราชยจนถง

ค.ศ. 1522/พ.ศ. 2065

ทาว®¨ oµÂ­ �Å�¦ �¹Ê�Á­ ª ¥

ราช¥r�Ê�Â�nค.ศ. 1485-

1495/พ.ศ. 2028-2038

เจาหลานจางทายาทของ

ขาหลวงสานกปกครอง

เมองหลาวโว สงทตมาถวาย

บรรณาการในป ค.ศ.1499/

พ.ศ.2042

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 130: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

120

�µ¦ µ��É�3 (ตอ)

ลาดบ

�É

รชกาล/เหตการณสาคญในหลกฐานตางๆ

พงศาวดารลานชาง

ตามถอยคาในฉบบเดม

พงศาวดารลาว

ฉบบมหาสลา วระวงส

หมงสอล

8 �oµª �¤¡ ¼�¹Êนครองราชยตอ

จากพระบดาระหวาง ค.ศ.

1522-1527/พ.ศ. 2065-2070

รชกาลเจาชมพระหวางป

ค.ศ. 1497-1500/พ.ศ. 2040-

2043

เจาพาหยาหลานจางคนสนท

ของขาหลวงปกครองเมอง

หลาวโวสงทตมาถวาย

บรรณาการในปค.ศ.1513/

พ.ศ.2056

*มบนทกดวยวาเจาพระยา

ลานชางไดแอบอางเปน

ขาหลวงสานกปกครองเมอง

ลาว

9 ทาวลเพไชยกมาร ลกพระ

ไช¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·¦ µ����¹Ê�Á­ ª ¥

ราชยใน ค.ศ. 1501 /พ.ศ.

2044 ทรงพระนาม พระยา

วชณหราชาธบดศรสตนา-

คนหต ครองราชยจนถงป

ค.ศ. 1520/พ.ศ. 2063

พระเจาวชลราช (ค.ศ.

1500-1520/พ.ศ. 2043 –

2063)

เจาหลานจางขาหลวงสานก

ปกครองเมองหลาวโวราย

�µ�Á¦ ºÉ°��µ¦ Â¥n��·�¦ µ�

­ ¤��·Ä�Á¤º°�Á�¥ª �ºÉ°

(เวยดนาม)ในป ค.ศ. 1530/

พ.ศ. 2073

10 -พระโพธสาราชกมา¦ �¹Ê�

เสวยราชสมบตในค.ศ.

1521/พ.ศ. 2064

-Á�oµÁ�¬�ª �í ��¹Ê�Å�Á�È�

กษตรยครองเมองเชยงใหม

Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1546/พ.ศ. 2089

-พระโพธสาร อนจกรรม

Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1547/พ.ศ. 2090

-รชกาลพระโพธสารราช

ค.ศ. 1520-1550/พ.ศ. 2063-

2093 )

-Á�oµÁ�¬�ª �í �¹Ê�Å�Á�È�

กษตรยเมองเชยงใหมในป

ค.ศ.1548/พ.ศ.2091

พาปงเจาวาเซอปาเหรน คน

สนทของขาหลวงปกครอง

เมองหลาวโว ถวายบรรณาการ

Á¤ºÉ°�ค.ศ.1561/พ.ศ.2104

-พาหยาหลานจางคนสนท

ขาหลวงสานกปกครองเมอง

หลาวโว ถวายบรรณาการ

Á¤ºÉ° ค.ศ. 1565/พ.ศ. 2108

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 131: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

121

�µ¦ µ��É�3 (ตอ)

ลาดบ

�É

รชกาล/เหตการณสาคญในหลกฐานตางๆ

พงศาวดารลานชาง

ตามถอยคาในฉบบเดม

พงศาวดารลาว

ฉบบมหาสลา วระวงส

หมงสอล

11 -Á�oµª ¦ ª �í �¹Ê�Á�È��¬�¦ ·¥r

แทนพระเชษฐาในปศกราช

909 (ค.ศ. 1547/พ.ศ. 2090)

ทรงพระนามพระเจาลานชาง

�µ��Ê�Ťn�µ��È�¼�

ปราบดาภเษกโดยพระไชย

เชษฐาธราชในปศกราช 910

(ค.ศ. 1548/พ.ศ. 2091)

-พมายดเชยงใหมในปค.ศ.

1564/พ.ศ. 2107

-พมายกทพมาลานชางในป

ปกส ศกราช 930 (ค.ศ.

1568/พ.ศ. 2111)

-สวรรคตในปค.ศ. 1571/

พ.ศ. 2114

รชกาลสมเดจพระไชย

เชษฐาธราชเจา(ค.ศ. 1550 –

1572/พ.ศ. 2093-2115 )

-�Ê�Áª ¥�����rÁ�È�¦ µ��µ�

Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1560/พ.ศ. 2103

-¡ ¤ nµ�Áª ¥�����r�¦ Ê��É�1

Á¤ºÉอ ค.ศ. 1563/พ.ศ. 2106

-¡ ¤ nµ�Áª ¥�����r�¦ Ê��É�2

Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1570/พ.ศ. 2113

-สวรรคต ค.ศ. 1572/พ.ศ.

2115

¤ ���¹�Á¦ ºÉ°��µ¦ �¥µ¥° ε�µ�

ของพมา (¨ �ª ��É�26 เมษายน

ค.ศ. 1586/พ.ศ. 2129)

12 ¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �­ »¦ ·��¦ r�¹Ê�Á�È�

กษตรย ทรงพระนาม พระ

สมงคละโพธสตวอยการ

ราชา Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1573/พ.ศ.

2116

-¨ oµ��oµ���Á�È�Á¤º°��¹Ê�

พมา Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1575/พ.ศ.

2118

รชกาลพระสมงคลอยโก

โพธสตว พระยาแสน

­ »¦ ·��§µ�¥��¦ Ê��É�1 (ค.ศ.

1572-1574/พ.ศ. 2115-2117 )

-¡ ¤ nµ�Áª ¥�����r�¦ Ê��É

สาม Á¤ºÉ° ค.ศ. 1574/พ.ศ.

2117 (¨ µª ��Á�È�Á¤º°��¹Êน

ของพมา)

หลอตราประจาตาแหนง

ใหแกขาหลวงสานกปกครอง

หลาวโว Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1599 /พ.ศ.

2142 Á�ºÉ°��µ�¤�µ¦ ¦ ���

Ä�µª ��εĮoÁ�¦ ºÉ°�®¤µ¥

แสดงตนสญหายไประหวาง

สงคราม

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 132: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

122

�µ¦ µ��É�3 (ตอ)

ลาดบ

�É

รชกาล/เหตการณสาคญในหลกฐานตางๆ

พงศาวดารลานชาง

ตามถอยคาในฉบบเดม

พงศาวดารลาว

ฉบบมหาสลา วระวงส

หมงสอล

13 ¡ ¤ nµ�Ê�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �­ »¦ ·��¦ r

ขวางฟา ใหเปนกษตรยอก

�¦ Ê��Ä����.ศ.1580/พ.ศ.

2123

รชกาลพระมหาอปราชา

วรวงโส (พระอนชาของ

สมเดจพระไชยเชษฐาธราช

เจา) ระหวาง ค.ศ. 1574-

1579/พ.ศ. 2117-2122

ค.ศ. 1612/ พ.ศ.2155 สานก

ปกครองหลาวโวแจงวาตรา

�ε®�n� ³ Á�¦ ºÉ°�®¤µ¥แสดง

ตนถกไฟไหม

14 วางกษตรย 8 ป รชกาลพระสมงคลอยโก

á �·­ �ª r��¦ Ê��É2 ค.ศ.1580-

1582/พ.ศ. 2123-2125

���¹�Á�É¥ª ��µª ­ ·Ê�­ »�

Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1627/พ.ศ. 2170

15 เจาฟาหงสาวด โปรดให

พระหนอเมอง(โอรสพระ

ไชยเชษฐาธราช) �¹Ê�Á�È�

กษตรย Á¤ºÉ° �ค .ศ . 1602 /

พ.ศ. 2145 ครองราชยถงป

ค.ศ. 1609/พ.ศ. 2152

รชกาลพระหนอเมอง

ค.ศ. 1591-1601/พ.ศ. 2134-

2144

16 พระธรรมกราช (ค.ศ. 1609-

1622/พ.ศ. 2152-2165)

พระวรวงศาธรรมกราช (ค.ศ.

1598-1622/พ.ศ. 2141-2165)

���¹�Á�É¥ª ��µª ­ ·Ê�­ »�

Á¤ºÉ°�ค.ศ. 1627/พ.ศ. 2170

17 พระอปยวราช ค.ศ. 1622/

พ.ศ. 2165

พระอปยวราช ค.ศ. 1622/

พ.ศ. 2165

18 พระบณฑ ตโพธ สารราช

ค.ศ. 1623 -1627/ พ.ศ. 2166-

2170

พระบณฑตโพธสารราช

ค.ศ. 1622 -1627 /พ.ศ. 2165-

2170

19 เจาตอนคา

เจาวชย

พระหมอมแกว

พระเจาตอนคา

20 พระยา­ »¦ ·¥ ª �«µ��¹Ê�Á�È�

กษตรย ค.ศ. 1658/พ.ศ. 2201

สมเดจพระเจาสรยวงศา

ธรรมกราช�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r

ค.ศ. 1638 /พ.ศ. 2181

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 133: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

123

��µ¦ «¹�¬µÁ�¦ ¥�Á�¥��µ��µ¦ µ��oµ��o��³ Á®È�Å�o��ª nµ�®¤·�­ º° ¨ ¼n�Á�È�Á°�­ µ¦ �Ê��o�¦ nª ¤

­ ¤ ¥�ɤ�¦ ³ Ã¥��r�n°�µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª Á�È�° ¥nµ�¤µ��Ã�¥Á�¡ µ³ Ä��nª ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�15

�¹É�Á�È��nª �Áª ¨ µ�ɤ หลกฐานรวมสมยไมมากนก ®¤·�­ º° ¨ ¼n��¹É�Á�È�®¨ ��µ�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥Â­ ��Ä®oÁ®È�ª nµ

«�¦ µ��É�¦ µ��Ä�¡ �«µª�µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä��nª�ตน�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�15 คลµ�Á�ºÉ°�

จากหลกฐานรวมสมยทกรชกาล

เอกสารตะวนตกกบการตรวจสอบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

�µ¦ �oµ�µ��³ ÁÁ�¦ ·�Á�·�Ã��¹Ê�Á�È�° ¥nµ�¤µ��ในชวงครสต«�ª ¦ ¦ ¬�É�17 ทาใหดนแดน

ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต �¹É�เปนแหลงผลตสนคาประเภทของปา กลายเปนเปาหมายทางการคา

ของชาวตะวนตก �·�Â���°�Ä�Á�n���¦ ³ Á�«¨ µª �Á�È�®¨ n��·�­ ·��oµ�É­ ε���Á�n���°��ε���µ�oµ���

�ε¥µ����³ ¤�Á�È��Á�È��o��Ä�Áª ¨ µ�Ê�Ã�¦ �»Á�­  ³ ­ Á��Å�oÁ�oµ�ε�µ¦ �oµÄ��¤ ¡ ¼�µ° ¥¼n�n°� oª ��

¡ n°�oµ�³ ª ����µ�·° ºÉ��Éพยายามสารวจเสนทางการคาใหมๆในระหวางการเดนทาง จงบนทก

Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª �� µª Ū o�Á�n�����¹��°��¢ µ���ª »­ �° ¢�(Van Wusthof) พอคาชาวดตซ �¹É�Á�·��µ�

เขาไปสารวจลทางการคาในลาว Á¤ºÉ° ค.ศ.1641126

นอกจากเอกสารของฟาน วสตอฟ แลว ยงมจดหมายเหตปเตอร วลเลยมสน ฟลอรส

(Peter Williamson Floris) �¹É�Áปนบนทกของพอคาชาวดตซ �É�ε�µ�Ä®o���¦ ·¬�° ��§¬¦ ³ ®ª nµ�

ค.ศ. 1611-1615 ­ nª ��É�nµª �¹�oµ��oµ��Ê�° ¥¼nÄ�­ nª ��É�nµª �¹�ª ·�§��µ¦ �r�µ��µ¦ Á¤º°�Ä�° ¥»�¥µ

รชกาลพระเจาทรงธรรม เปนเหตใหลานชางยกกองทพเขามาหวงโจมตอยธยา127

Ä��nª �¦ ³ ¥³ Áª ¨ µÁ�¥ª ���É¢ µ���วสตอฟ เดนทางเขามาในลาว มชาวตะวนตกอกกลม

®�¹É��ÉÁ�·��µ�Á�oµ¤ µÄ� µª Á¡ ºÉ° �»��¦ ³ ­ ��rÄ��µ¦ Á�¥Â¡ ¦ n«µ­ �µ�¦ ·­ �r��»�� ­ ε���ÉÁ�oµ¤ µ

เผยแพรศาสนาครสตในลาวระหวางป 1642-1647 คอ บาทหลวงเลรอา (Giovanni Maria Leria) ชาว

อตาล �¹É�Å�o���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª ¦ ³ ®ª nµ��µรปฏบตภาระกจของทาน ตอมาขอมลของบาทหลวงเลรอา ได

ถายทอดไปยงบาทหลวง มารน (Marini) �µª ° ·�µ ��¹É�ŤnÁ�¥Á�·��µ�¤µ¥�µª Á ¥�Â�nÅ�o¦ ª �¦ ª ¤

126 Paul Lévy, “Two Accounts of Travels in Laos in the 17th Century,” in Kingdom of

Laos : The Land of the Million Elephants and of the White Parasol, ed. René de Berval (Limoges :

A. Bontemps Co., Ltd.,1959), 50-59.127 อนนตชย เลาหะพนธ และวนย พงศศรเพยร, “จดหมายเหตปเตอร วลเลยมสน

ฟลอรส (Peter Williamson Floris) : การใชเอกสารตางประเทศสอบวนจฉยพระราชพงศาวดาร

กรงศรอยธยาฉบบพระราชหตถเลขาเฉพาะรชกาลสมเดจพระเอกาทศรทธ/อนทราชา/ทรงธรรม”

(ค.ศ.1610-1628),” อกษรศาสตร 8,1 (2528) : 5-30.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 134: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

124

ขอมลตางๆ จากรายงานประจาปผลการดาเนนงานของบาทหลวงเลรอาÄ��¦ ³ Á�«¨ µª ��¹É���³ �Ê�

Á�È�¦ ª �¦ ª ¤Åª o�É�¤µÁ�pµ128 และไดเร¥�Á¦ ¥�° °�¤µÁ�È�®��­ º°�ºÉ°�“Delle Missioni de’ Padri della

Compagnia di Giesv Nella Prouincia del Giappone, e particolarmente di quella di Tumkino”129

ตพมพเปนภาษาอตาล Á¤ºÉ°�.ศ.1663 ®��­ º° Án¤�ʤ�o° ¤ ¼�° �µª Ä��oµ��nµ�Ç�ไดแก ภมประเทศ

ประชาชน ป¦ ³ Á¡ ���«µ­ �µ�� ³ Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª ��¦ µ�­ ε��µว

�nµ­ �Á��ª nµÁ°�­ µ¦ �°��µª �³ ª ���Á�É¥ª ��µª สวนใหญไมใชขอมลรวมสมย มเพยง

���¹��°��¢ µ��ª »­ �° ¢�Á¡ ¥���Á�¥ª �ÉÅ�oÁ�·��µ�Á�oµ¤ µÄ� µª Ã�¥�¦ �¨ ³ ° ¥¼nÄ�Á®�»�µ¦ �r�É

บนทก อยางไรกตาม เอกสารของชาวตะวนตกเหลµ�Êได­ ³ �o°�£µ¡ �ª µ¤�·��°��µª �³ ª ����ɤ¸

�n° ¨ µª �¦ ª ¤�Ê�¥�Á�È�®¨ ��µ��ÉÄ�oÄ��µ¦ �¦ ª �­ °��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª Å�o° ��µ�®�¹É�

มหาสลา วระวงส นาขอมลบางสวนจากบนทกของฟาน วสตอฟ และบนทกของ

บาทหลวงมารน Á¦ ¥�Á¦ ¥�Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ��°��É�nµª �¹�¦ �กาลพระเจาสรยวงศาธรรมกราช แตก

¤ ·Å�o¤ �µ¦ ª ·Á�¦ µ³ ®rª ·¡ µ�¬r¤»¤ ¤ ° ��°��µª �nµ��µ�·�ɤ �n° ¨ µª �Â�n° ¥nµ�Ä�����Ê�Ä��É�Ê��Å�o

ª ·Á�¦ µ³ ®r¤»¤¤ °��°�¢ µ���ª »­ �° ¢� ³ ��µ�®¨ ª �¤µ¦ ·���ɤ�n° ¦ µ�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��Ä�Áª ¨ µ�Ê�

บนทกการเดนทางในลาวของ ฟาน วสตอฟ (Van Wusthof)

ปลายครสต«�ª ¦ ¦ ¬�É�16 �¦ ³ Á�«±° ¨ ��µ�Å�oÁ¦ ·É¤Â­ ª �®µÂ®¨ n�ª ��»�·�Á¡ ºÉ°�o°��µ�

�oµÁ�¦ ºÉ°�Á�«��µ¤Â��° ¥nµ�Ã�¦ �»Á�­  ³ ­ Á����o�«�ª ¦ ¦ ¬�É17 ชาวดตซ Å�o�Ê�«¼�¥r�µ��µ�

�µ¦ �oµÄ��·�Â���ÉÁ�È�®¨ n��·�Á�¦ ºÉ°�Á�«�Á�n�����µÁª ¥� ³ ­ n���³ ­ ε¦ ª �Á�oµ¤µÄ�° ·�Ã���

Á¡ ºÉ° ®µ«¼�¥r�µ��µ¦ �oµ��Ê�Ä���Á�Ì¥�Áª ¥��µ¤� ³ �¤ ¡ ¼�µ���Ä��¤¡ ¼�µ�Ê��Å�o¤�µ¦ �Ê�­ �µ��µ¦ �oµ

บรษทดตซ° ­ �r° ·�Á�¥��ÉÁ¤º° �³ ª �Á¤ºÉ°��.ศ. 1616 ในชวงกอนค.ศ. 1641 ไดมกลมพอคาชาวลาว

เดนทางไปคาขายทางเรอกบกปตนอาเบล ทสมน (Abel Tasman) �É���µÁª ¥�¡ n°�oµ�µª ¨ µª �»n¤�Ê

ไดรองขอใหบรษทดตซอสตอนเดย สงคณะสารวจเขาไปในลาว

นายพลองตวน ฟาน ไดเมน (Antoine van Diemen) �¹É�Á�È��¼o�¦ ·®µ¦ �¦ ·¬�ดตซอสต

° ·�Á�¥Ä����µÁª ¥��¹�Á�¥���®¤µ¥Å��¹��¬�¦ ·¥r µª Á¡ ºÉ°�° Ä®o��³�°��Á�° ¦ ·��¢ µ��ª »­ �° ¢ (Van

Wusthoff) ไดเขาไปสารวจล�µ��µ¦ �oµÄ��·�Â��µª ����Ê��Á¤ºÉ° ª ��É�20 กรกฎาคม 1641 คณะ

128 G. F. de Marini, A New and Interesting Description of the Lao Kingdom, trans.

Walter E.J. Tips and Claudio Bertuccio (Bangkok : White Lotus, 1998), xxiv.129 Ibid.,vii. แปลเปนภาษาองกฤษวา “Concerning the missionary work of the Fathers

of the Company of Jesus in the Province of Japan, and especially of that of Tonkin”

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 135: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

125

สารวจชาวดตซภายใตการนาของฟาน วสตอฟ จงเดนทางออกจากละแวกมงหนาไปยงเวยงจนทน

พรอมกบพอคาชาวลาว130

บนทกการเดนทางของฟาน วสตอฟ Å�o¦ ��µ¦ ¦ ª �¦ ª ¤Ä�®°��®¤µ¥Á®�»��¹Éงตอมาไดม

�µ¦ ¡ ·¤ ¡ rÁ�¥Â¡ ¦ n¦ ª ¤ �����¹�Á�É¥ª ���¤ ¡ ¼�µ�Á¤ºÉ°��.ศ.1669 Ä�®��­ º°�ºÉ°�“The Distant Journey

to the Kingdoms of Cambodia and Laos by the Dutch, and what took place there before 1644”

®��­ º° Án¤ �Ê�¢ ¦ µ��·­ ���µ¦ r�·Á¥¦ r�Å�o�¡ ·¤ ¡ rÁ�È�£µ¬µ  ¦ É�Áศสในป 1878 ���¦ ³ �É�Ä�� 1917

­ ε��  ¦ É�Á«­ ®n��µ¥�»¦ ¡ �·«�(École Française d’Extrême Orient) จงตพมพบนทกการเดนทาง

ของฟาน วสตอฟ เปนภาษาดตซ131 �¹É��n° ¤ µÅ�o¤ �µ¦ Â� ���¹��µ¦ Á�·��µ�Á¦ ºÉ°��Ê�Á�È�£µ¬µ

  ¦ É�Á«­ ° ��¦ Ê�®�¹É��Ä��ºÉ° ª nµ Le journal de voyage de Gerrit van Wuysthoff et de ses

assistants au Laos (1641-1642) ของ Jean Claude Lejosne �¹É�Å�o�εÂ���É­ ��Á­ o��µ��µ¦

เดนทางของ Van Wuystoff จากเมองละแวกในกมพชาจนถงเวยงจนทน

130 Paul Lévy, “Two Accounts of Travels in Laos in the 17th Century,” in Kingdom of

Laos : The Land of the Million Elephants and of the White Parasol, 50-51.131 Ibid., 51.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 136: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

126

£µ¡ �É�2 Â���É­ ���ε®�n�Á¤º°��nµ�Ç��É° ¥¼nÄ����¹กการเดนทางของ Gerrite van Wuystoff

ระหวาง ค.ศ. 1641-1642.

�ɤµ�: Jean Claude Lejosne, Le journal de voyage de Gerrit van Wuysthoff et de ses assistants au

Laos (1641-1642), 2nd ed. (n.p. : Centre de Documentation et d’Information sur le Laos,1993),

200.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 137: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

127

���¹��µ¦ Á�·��µ��°�¢ µ��ª »­ �° ¢�Á�È�Á°�­ µ¦ �É�¼o���¹�Å�o¡ �Á®È��oª ¥�µ��Á°��

(eye witness) Á�µÅ�o���¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª �° �µª Ä��oµ��nµ�Ç��Ê��­ £µ¡ £¼¤ ·�¦ ³ Á�«�����¦ ¦ ¤Á�¥¤�

 ³ �µ¦ ��¦ ³ Á¡ ��nµ�Ç�Á¦ ºÉ°��É�nµ­ �Ä�Ä����¹��°�Á�µไดแก

ปญหาระหวางลาวและกมพชา ฟาน วสตอฟ ไดกลาวถงปญหาชายแดนระหวางลาว

 ³ �¤ ¡ ¼�µÄ����¹��°�Á�µÁ¤ºÉ° ª ��É�17 สงหาคม 1641 ���Ê

ในเวลาบายโมง เรากมาถงเมอง บดจอง (Baetjong) เราใชซากอาคารหนเกาแก

Á�È��É¡ �Ä�¥µ¤�Îɵ�­ �µ��É�Ê�µª ¨ µª �³�¼�µ¦ ¼�Á�µ¦ ¡ ­ °�°��r�oª ¥�µ¦ �»�Á�¥��

Á¤ºÉ° ®oµ­ ·���n°���¬�¦ ·¥r�¤ ¡ ¼�µÅ�oÄ�o�É�ÊÁ�È��É¡ ε��Â�n�µª ¨ µª Å�o�ε­ ��¦ µ¤

ขบไล จน�¦ ³ �É�¡ ¦ ³ ° ��r�o°�®�Å���·Ê�Ä®o�É�Ê�µ¥Á�È�­ �µ��ɦ �¦ oµ��

¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥rÁ­ �È�Å��¦ ³ ��° ¥¼n�ÉÁ¤º° �³ ª ����¹��»�ª ��Ê132

Á®�»�µ¦ �r���nµª �oµ��o��­ ��Ä®oÁ®È�ª nµ�¦ Ê�®�¹É�µª Á�¥¤ ° ·�ธพลเหนอดนแดนเขมร

Ä��¦ ·Áª ��ÉÁ�È�¡ ºÊ��É�µ¥Â��¦ ³ ®ª nµ�¦ �Ä��nª ��µ¥�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�16 �¹É��¦ ���¦ ��µ ­ ¤Á�È�

พระวรรตนธรรมประโชต(พระหนอเมอง)  ³ �¦ ���­ ¤ ¥­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �Á¦ « ª ¦ �°�Å�¥��¹É�Á�È�

�nª �Áª ¨ µ�É­ �µ��µ¦ �r�µ��µ¦ Á¤º°�£µ¥Ä�Á�¤ ¦ Á�·��ª µ¤ ª »n�ª µ¥° ¥nµ�®�����Éเอกสารตะวนตก

�ɪ nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��¤ ¡ ¼�µ�Å�o�nµª �¹�Á®�»�µ¦ �r�ÉÁ�·��¹Ê��Á¤ºÉ°��.ศ. 1578 ª nµ��¡ ª �µª Å�o�oµ¤Â¤n�ÎʵÁ�oµ¤µ

เปนจานวนมากถง 200,000 ����¹É�­ nª �Ä®�n�¼�­ �®µ¦ ��¤�Îʵ�®¦ º° ¥° ¤�ε���n°�µ¦ �n° ­ ¼o���¤¡ ¼�µ�

ใ����¹����Á�¥ª ���Ê�¥�Å�o�nµª �¹��µª ¨ µª ª nµÁ�È�¡ ª ��É®¥µ��µ¥Â ³ �nµÁ�ºÉ°�� ³ Á�È��·�Â��

�ɤ�°��ε° ¥¼n¤µ��­ ��¦ µ¤�¦ Ê��Ê�εĮo�¬�¦ ·¥rÁ�¤ ¦ ­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r133

ธรรมเนยมทางการทต Á¤ºÉ° ¢ µ��ª »­ �° ¢ �Á�·��µ�¤ µ�¹�Á¤º° �Áª ¥��»���É° ¥¼nÄ�o��

Áª ¥�����r�¤�oµ¦ µ��¦ ·¡ µ¦ Ä�¡ ¦ ³ ° ��r¤ µ¡ ��Á¡ ºÉ°�°�¦ ª �­ °���®¤µ¥�µ��¼o�¦ ·®µ¦ �¦ ·ษทดตซ

° ­ �r° ·�Á�¥��É�³ �ε�¼Á�oµ² �ª µ¥�Â�n¢ µ��ª »­ �° ¢���·Á­ � ³ ­ ���ª µ¤ ¤»n�¤ É��É�³�ε��®¤µ¥

�¼Á�oµ² ��ª µ¥¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r�oª ¥��Á°����³�°�¢ µ���ª »­ �° ¢ �Ê�° ¥¼n��Á¦ º°��µ��80 ฝพาย

(forty rowers) �ɤ ®¨ ��µ �¦ ��·��°��¡ ¦ o° ¤�Ê�¤�¦ ³ �ª �Á¦ º°�»o¤��Á�È�Á¦ º°��µ�Ä®�n�ɤ�º�Ä®�n

132 Jean - Claude Lejosne, Le journal de voyage de Gerrit van Wuysthoff et de ses

assistants au Laos (1641-1642), 2nd ed. (n.p. : Centre de Documentation et d’Information sur le

Laos,1993), 66.133 Samuel Purchas, Relations of the World and the Religions Observed in al ages and

Places discouered, from the Creation unto this Present (London : Pauls Church-yard, 1617), 555.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 138: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

128

อยดานหลง134 �µ¦ ��Â¥o�Ä�Á¦ ºÉ°���®¤µ¥�Ê�εĮo�µª ดตซตองขดแยงกบราชสานกไปโดยปรยาย

Á¦ ºÉ°��Ê­ ��Ä®oÁ®È��«���·�ÉÂ���nางกนระหวางชาวตะวนตกและชาวตะวนออก กลาวคอ ชาต

�³ ª ����Ê�Ä®o�ª µ¤ ­ ε�����¼�Ä��µ�³ �¼oÂ���¬�¦ ·¥r�Ä���³ �É�µ�·�³ ª �° ° ��Ê�Ä®o

ความสาคญกบราชสาสนมากกวาทต �ɤ ®�oµ�ÉÁ¡ ¥��¼o�ε­ µ­ r�Á�nµ�Ê���Á¤ºÉ° Á�·��µ�¤µ�¹�Áª ¥�����r

Á¤ºÉ°�ª ��É��16 พฤศจกายน ฟาน วสตอฟ ไดบนทกวา “มขบวนชางมารบจดหมายของผบรหาร

บรษทดตซอสตอนเดย จดหมาย บรรจอยในกลองทองคา บนหลงชางเ�º°�¦ ��ÉÁ�·��ε���µ��Ê��¹�

Á�È���³�°�¡ ª �Á¦ µ�É�É�oµ���³ Á�º°���¡ ¦ o° ¤�Ê�­ ·É��°��É�³�ª µ¥”135

บนทกขางตนแสดงใหเหนขนบธรรมเนยมในการเขาเฝาพ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r µª ��¹É�Áª ¨ µ

�Ê��¦ ³ ��° ¥¼n�É¡ ¦ ³ �µ�»®¨ ª ��Á�ºÉ°��µ�¤�µ��¼�µ¡ ¦ ³ �µ�»�¢ µ���ª »­ �° ¢��¦ ¦ ¥µ¥�¹�Á®�»�µ¦ �rÄ�

¦ ³ ®ª nµ��µ¦ Á�oµÁ oµ�¬�¦ ·¥r µª �° ¥nµ�³ Á° ¥�����Ê

¡ ª �Á¦ µ�É��»�Á�nµ ��oµ�®¨ ��°��¦ ¦ �µ�µ¦ �ÉÁ�¦ ¥¤�ª µ¥� ³ ­ ���ª µ¤Á�µ¦ ¡

¡ ¦ ³ °��r��oª ¥�µ¦ �o¤«¦ ¬³�¦ �¡ ºÊ��3 �¦ Ê���µ��Ê�° µ �¬�r�¹�° nµ���®¤µ¥�°��nµ�

นายพล �µ��Ê�¡ ª�Á¦ µ�È�¥�Å��oµ�®�oµอก 3-4 �¦ Ê�� oª �¹��É��»�Á�nµ �° ��¦ Ê�

®�¹É��®¨ ��µ��ª µ¥�ª µ¤Á�µ¦ ¡ ° ��¦ Ê�®�¹É�¨ oª ��¡ ¦ ³ ° ��r�¦ �Ã�¦ �² Ä®o

¡ ª �Á¦ µ�É�®nµ��µ�¡ ¦ ³ ° ��rราว 7-8 กาว และทรงมพระราชปฏสนถารผาน

ลาม ¡ ¦ ³ °��r�¦ �¤ ¦ �­ É��µ¤�¹�­ »�£µ¡ �°��nµ��µ¥¡ ¨ � ³ �¦ �¥·���É��³

�°�¡ ª �Á¦ µÁ�·��µ�¤µ�¦ ³ Á�«�°��nµ��¹É�° ¥¼n®nµ�Å��พระองคย งทรงม

¡ ¦ ³ ¦ µ��ε¦ ·�É�³ ­ n���³ �¼�¦ nª ¤ Á�·��µ�Å���¡ ª �Á¦ µ�Á¡ ºÉ° ­ ���ª µ¤

�°��»��nµ��µ¥¡ ¨ � ³ �° ¦ o°�Ä®o­ n���®¤µ¥¤µ� ³ �¦ Ê���� ³ ¤µÁ¥É¥¤Á¥º°�

�¦ ³ Á�«�°�¡ ¦ ³ °��rÄ®o�n° ¥�¹Ê���¡ ¦ ³ °��r¥·���É�³�o°�¦ �¡ ª �Á¦ µÅ¤nª nµ�³ Á�È�

¡ n°�oµ®¦ º° ° µ�¡ ° ºÉ�Ä��¡ ª�Á¦ µ¦ ¼o­ ¹��µ��¹Ê�Ä��Îʵ¡ ¦ ³ �¥�°�¡ ¦ ³ °��rและกลาววา

ทานนายพลรสก¥·��° ¥nµ�¥·É��ÉÅ�o�¦ µ��nµª�µ¦ �o°�¦ ���³�°�¡ ª�Á¦ µ� ³ ¥·��

�É�³�¦ ³ ���ª µ¤­ ¤ ¡ ��rÄ®oÂ�n�¢o�¥·É��¹Ê���®¨ ��µ��Ê��oµ¦ µ�­ ε��Å�oÂ�o�Ä®o

134 Paul Lévy, “Two Accounts of Travels in Laos in the 17th Century,” in Kingdom of

Laos : The Land of the Million Elephants and of the White Parasol, 54.135 Ibid..

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 139: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

129

พวกเราออกไป และขอใหพวกเราแจงแกทานนายพลดวยวาพระองคทรง

อวยพรใหทานนายพลมความสขและอายยนยาว136

¨ �¬�³ Á�n�Ä�¡ ·��µ¦ �¼�Ä�Á°Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o£µ�¡ ºÊ��ª ��¦ ³ �µ¦ ®�¹É��คอ การให

ความสาคญกบราชสาสน มากกวาราชทต ���ɵ ¼Â�¦ r����¹�Ū oª nµ�

��Ä��È�µ¤�ÉÁ�È��¼oÁ�·�¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ¦ ��È�º° ��Ä��¦ ³ Á�«�µ�£µ��»¦ ¡ �·« วาเปน

¦ µ��¼��Ê�­ ·Ê��Á¡ ¦ µ³ Á®�»�ÊÁ¤ºÉ° ¦ µ��¼�Á�°¦ rÁ�É¥��(อนมาในคราวเดยวกน)�¹É��¤¦ .เดอะ

Ã�¤°��r�Å�o�µ��¦ »�­ ¥µ¤Å��n°��Å�o�¹�Â�n�¦ ¦ ¤ ¨ ��ÉÁ¤º°� ตะนาวศร พวก

เปอร-Á�É¥��É�·��µ¤¤µÄ���ª��¹�Áº°�¡ ª ���Á°���®�¹É�ใหเปนผเชญพระราช

­ µ¦ ¡ ¦ ³ Á�oµ�¦ »�Á�° ¦ rÁ�É¥�¤µ�ª µ¥¡ ¦ ³ Á�oµ�¦ »�สยามแทน���ÉÁº°����¹Ê�Ä®¤n�Ê���È

ไดรบการรบรองเสมอวาเปนราชทตตวจรง โดยŤn¤ ¡ ·�¦ �°�Ã¥�Ã¥o° ³ Ŧ �Ê�­ ·Ê��

 ³ Å�o¦ �Á�¥¦ �·Á­ ¤° ���É¡ ¦ ³ Á�oµ�¦ »�Á�° ¦ rÁ�É¥�Å�o¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�Â�n¦ µ��¼�

­ ¥µ¤�³ �Ê�137

พระมหากษตรยลาว ¢ µ��ª »­ �°¢��nµª�¹��µ¦ Á­ �È��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�°�สมเดจพระสรยวงศา

ธรรมกราช (ตรงกบปลายสมยพระเจาปราสาททองและสมเดจพระนารายณมหาราช แหงกรงศร

อยธยา) ไววา “¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r°��r���»���Á­ �È��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r­ ¤��·¤µÅ�o�3 ป แทนสมเดจพระ

Á�¬�µ�¼o�¹É��¦ °�¦ µ�¥r­ ¤��·¤µ�n°�¡ ¦ ³ °��r�10 ป Â�nŤn¤ ¦ µ�ð ¦ ­ �É�¦ ะสตจากพระอครมเหส

 ³ Á­ �È�­ ª ¦ ¦ ��Å� oª �Ê�”138

136 Paul Lévy, “Two Accounts of Travels in Laos in the 17th Century,” in Kingdom of

Laos : The Land of the Million Elephants and of the White Parasol, 55-56 ; Jean - Claude Lejosne,

Le journal de voyage de Gerrit van Wuysthoff et de ses assistants au Laos (1641-1642), 80.137 ลา ลแบร,ราชอาณาจกรสยาม, สนต ท. โกมลบตร ผแปล (พระนคร : สานกพมพ

กาวหนา, 2510), 484.138 หมพน รดตะนะวง, ผแปล, ทานเกรต วนวสตฟ เดนทางมาเวยงจน 1641-1642

(เวยงจน : โรงพมนะคอนหลวง, 1999), 20.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 140: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

130

ขอความจากบนทกของฟาน วสตอฟ เปนหลกฐานยนยนวาสมเดจพระสรยวงศาธรรมกราช

Á­ �È��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�Á¤ºÉ°��.ศ. 1638/พ.ศ. 2181 ตรงกบหลกฐานในจดหมายเหตยอเมองเวยงจนทน139

�ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ rใชเปนขอมลอางองÄ��°��É�nµª �¹��µ¦ Á­ �È��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�°�สมเดจพระส

¦ ·¥ª �«µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ���°��µ��Ê¥�­ °��o°����ε�µ�° »¦ ���µ�»��ɦ ³ �»ª nµ¡ ¦ ³ ¥µสรยวงศาจตลง

มาเปนโอรสของพระยาวงศา140 �¹É�®¤µ¥�¹�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ª ¦ ª �¬µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ�����Ê�¡ ¦ ³ °��r�¹�Á�È�

พระอนชาของพระมหาพรหมเทโวโพธสตว หรอ พระหมอมแกว และทรงชงราชสมบตจากเจาตอน

�ε��¹É�Á�È�¡ ¦ ³ ���µ�°�¡ ¦ ³ °��r�É�¦ °�¦ µ�¥rÄ��nª �Áª ¨ µ­ Ê�Ç�

�°��µ��Ê¢ µ��ª »­ �° ¢�¥����¹�Ū o�oª ¥ª nµ��oµ¦ µ�­ ε���É�¼Â ��³ �°�Á�µ�nµª ��

¡ ª �Á�µª nµ�¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r�¦ �ŤnŪ oª µ�Ä���³ �¼�¤µ�µ� oª �� ³ �n°�®�oµ�Ê¡ ¦ ³ °��rไมเคย

°�»�µ�Ä®o��³ �¼�Å�oÁ�oµ¤ µ�É�Ä�¡ ¨ �¡ ¨ µÁ�¥ª ��¡ ¦ ³ ° ��r141 คาพดของขาราชสานกลาว

­ °��o°���­ �µ��µ¦ �rÄ��nª ��o�¦ �­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ °��r��¹É��¦ µ��° ¥¼nÄ����¹��°�¢ µ��ª »­ �° ¢�

วา ในชวง 3 �¦ ��É¡ ¦ ³ °��rÁ­ �È��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�Ê��¡ ¦ ³ °��rŤn¤ ¡ ¦ ³ �µ�·�µ�¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ���¦ �

ยกÁ ·�¦ µ��¦ ³ Á¡ �Ä��µ¦ ­ º�­ ���·ª �«r� ³ �Ê�¡ ¦ ³ �µ�·�µ�¡ ¦ ³ ¦ µ�¤µ¦ �µ�¹��5 คน เปนอยการคด

¡ n� ³ ° µ�µ��»��Á®¨ nµ�Ê­ µ¤µ¦ �Á�oµÁ oµ¡ ¦ ³ °��rÅ�o�»�ð�µ­ ���³ �ÉÁ­ �µ��Ä®�n�° �oµ��oµ��

3 ����º°�¡ ¦ ³ ¦ µ�° µ��µÂ­ ���¡ ¦ ³ ¦ µ�° µ��µ¡ ¦ ³ ¨ ³ �¦ � ³ ¡ ¦ ³ ¦ µ�° µ��µ ��µ���¹É��ª ��»¤

การบรหารงา��oµ�Á¤º°��Ê���³ Á�oµÁ oµ¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥rÅ�oÁ¡ ¥��2-3 Á�º°��n°�¦ Ê��Áª o�Á­ ¥Â�n�É�³�¦ �

¡ ¦ ³ �¦ »�µÃ�¦ �Ä®oÁ�oµÁ oµÄ�Á¦ ºÉ°��ÉÁ�È��¦ �¡ ·Á«¬Á�nµ�Ê�142 �¹É�Á¦ ºÉ°��Ê° µ�Á�È���µ��µ¦ �É­ ¤Á�È�

¡ ¦ ³ ­ »¦ ·¥ª �«µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ���¦ ��¦ µ��µ£·Á¬�Á¡ ºÉ°�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�n°�µ�¡ ¦ ³ Á�¬�µ����Ê�¡ ระองคจง

�o°��ε��Á�ºÊ° ¡ ¦ ³ ª �«r­ µ¥¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ�oª ¥ª ·��µ¦ �nµ�Ç��¡ ¦ ³ °��r° µ��¦ �¦ ³ ª �ª nµÁ�ºÊ° ¡ ¦ ³ ª �«r�µ�

�»n¤�ÉÁ­ ¥��¦ ³ Ã¥��r¥n° ¤Å¤n¡ ° Ä�� ³ ° µ�¦ nª ¤ ¤ º° ���»n¤�µª �nµ��µ�·�n°�µ¦ ��� �°��µ��Ê

139 ��®¤µ¥Á®�»¥n° Á¤º°�Áª ¥�����r�Ê��¤�ε�ª �¤µ��ª nµ10 ����Â�n³ ���¤Á�ºÊ°�วาม

Â���nµ���Å������ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä�o�Ê�Á¦ ¥�ª nµ����ª �·����¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Á�É¥ª ���µ¦ «¹�¬µ

จดหมายเหตยอเวยงจนทน โปรดดใน อากโกะ ออจมา, “¦ µ¥�µ�Á�ºÊ°��o�Á�É¥ª ���The Short

Chronicle of Vientiane (จดหมายเหตยอเวยงจนทน),” ใน การศกษาประวตศาสตรและวรรณกรรม

ของกลมชาตพนธไท ,สรสวด อองสกล และ โยชซก มาซฮารา,บรรณาธการ (กรงเทพฯ :

­ ε��¡ ·¤ ¡ r° ¤ ¦ ·��¦ r¡ ¦ ·Ê��·Ê�,2545), 210-219.140 กรมศลปากร, อรงคธาต (ตานานพระธาตพนม), ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�3 (กรงเทพฯ : เรอนแกวการ

พมพ, 2537), 35-40.141 Ibid.142 หมพน รดตะนะวง, ทานเกรต วนวสตฟ เดนทางมาเวยงจน 1641-1642, 20.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 141: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

131

��Á¦ ¥��°�¦ µ�­ ε���¤ ¡ ¼�µ��¹É��n° ¥Ä®o­ Á��Á�oµ¤µ¤ ° ·��·¡ ¨ �n°�µ¦ Á¤º°�Ä��¦ ³ Á�«����¦ ³ �É�

Á�·��ª µ¤ ª »n�ª µ¥�¹Ê�Ä��°��µ¥«�ª ¦ ¦ ¬�É�16 กอาจทาใหพระองคไมทรงไววางใจชาวตางชาต

บนทกของบาทหลวงมารน

Á¤ºÉ°��.ศ.1663 Å�o¤�µ¦ �¡ ·¤ ¡ r®��­ º° Á n¤®�¹É��°��µ�®¨ ª �¤µ¦ ·� (The Jesuit John

Philip de Marini) �É�¦ »�æ ¤�®��­ º° �Ê��ºÉ°�“Delle Missioni de’ Padri della Compagnia di Giesv

Nella Prouincia del Giappone, e particolarmente di quella di Tumkino” �¹É�Â�Á�È�£µ¬µÅ�¥Å�oª nµ�

“�µ¦ ��·��·�µ��°���³ ¤ ·����µ¦ Á¥�¼° ·�Ä��¦ ³ Á�«�É�»n��¨ ³ Ã�¥Á�¡ µ³ ° ¥nµ�¥·É�Ä��¦ ³ Á�«

��Á�Ì¥” �¹É�¤Á�ºÊ° ®µ�ÉÁ�É¥ª ��µª จานวน 96 ®�oµ���Á�È�®��­ º° Á n¤Â¦ �Á�É¥ª �� µª �ɤ�µ¦ �¡ ·¤ ¡ r

ในยโรป143

Á�ºÉ°��µ�Á�È����¹��µ¦ Á�·��µ��°���³�µ�®¨ ª �����Ê�Á�ºÊ° ®µ�ª nµ�¦ ¹É�Án¤��¹�Á�È�

Á¦ ºÉ°�Á�É¥ª ��«µ­ �µÂ ³ �ª µ¤Á�ºÉ°�°��µª ¨ µª �Â�n��³ Á�¥ª ���È¥�¤ Á¦ ºÉ°�¦ µª Ä��oµ�° ºÉ�Ç��É­ ε���

เชน สภาพภมป¦ ³ Á�«��ª ·��ª ·��°��µª ¨ µª �� ³ ­ �µ���¬�¦ ·¥r��Ã�¥Á�¡ µ³ Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��ɪ nµ�oª ¥

�¬�¦ ·¥r ³ �µ¦ Á¤ º°��° �µª �Ê��nµ­ �Ä�¤µ��¤ oª nµ�o° ¤ ¼�µ����¹��°��µ�®¨ ª �¤µ¦ ·��³ ŤnÄ�n

�o° ¤ ¼�ɤµ�µ��¦ ³ ­ ��µ¦ �r�¦ ��°��nµ��È�µ¤�Â�nÁ�È��o° ¤ ¼�É�nµ�Å�o¦ ��µ��µ�®¨ ª �Á ¦ ·° µ��¹É�

พานกอยในลาวเปนเวลาถง 6 ป144 บนทกการเดนทางของบาทหลวงมารนจงเปนประโยชนตอ

การศกษาประวตศาสตรสงคมลาว �o° ­ �Á���É­ ε���Å�oÂ�n

การปกครองของลาว �µ�®¨ ª �¤µ¦ ·�����¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª Á�É¥ª ���µ¦ �¦ ·®µ¦ ¦ µ��µ¦ Ä�

ลานชาง ไวอยางนาสนใจวา “¦ µ�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��Ê�Âบงออกเปน 7 แขวง แตละแขวงมเจา

���¦ °��¹É�¤ ° ε�µ�Á�nµÁ�¥¤����ε®�n�­ ¼�­ »�¦ °��µ�¡ ¦ ³ Á�oµÂ�n��·���º°��ε®�n�° »�¦ µ��Á¤ºÉ°

รวมกบเจาเมองอก 7 Á¤º°���¹�¤�µ¦ Â�n��Ê��ε®�n�­ ε���8 ตาแหนง”145

พระมหากษตรยลาวในทศนะของบาทหลวงมารน บนทกของบาทหลวงมารน กลาวถง

สมเดจพระสรยวงศาธรรมกราช ไวอยางนาสนใจวา

¡ ¦ ³ °��r�¦ ��º° ª nµ¡ ¦ ³ °��r¥·É�Ä®�n�ª nµ¡ ¦ ³ Á�oµÂ�n��·�°��r° ºÉ���¦ �° ¥¼nในฐานะ

�ÉŤnÅ�o�Îɵ�o° ¥�ª nµ��¦ ¡ ¦ ¦ �·��Á¥���¡ ¦ ³ °��rŤn�n° ¥�¦ µ��ตวตอสาธารณชน

143 G. F. de Marini, A New and Interesting Description of the Lao Kingdom, vii.144 Ibid.,xxix.145 Ibid,, 21.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 142: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

132

เทาใดนก146 �¦ �®¨ �ÁÉ¥��µ¦ �¦ µ��¡ ¦ ³ °��rÄ®o¤µ��É­ »���¦ ��o°��µ¦ Ä®o

�¦ ³ �µ��Á�·��¼�¡ ¦ ³ °��r��Á�·��¼�¡ ¦ ³ Á�oµ�ÉŤnÁ®È��ª �����ª nµ�³ Á�È�¤�»¬¥r

ธรรมดาเผาพนธเดยวกนกบประชาชน147

�o° ­ �Á���°��µ�®¨ ª �¤µ¦ ·��oµ��o��­ ³ �o°�Ä®oÁ®È�ª nµ�Â�ª �·��ɪ nµ¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r

¨ µª �­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥¤µ�µ�Â���¥���¤ ° ·��·¡ ¨ ° ¥nµ�­ ¼�Ä�­ ��¤ ¨ µª ���°��µ��ÊÄ��µ�³ ð ¦ ­ ­ ª ¦ ¦ �r�

พระองคจงดารงสถานะเทาเทยมกบจกรพรรดจน �µ¦ �¦ µ��¡ ¦ ³ ° ��r�n° ­ µ�µ¦ ����Ê���nµ�³

ตรงกบชวงเทศกาลสงกรานต และงานบญธาตหลวงในเดอนสบสอง148

¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r µª �Ä����¹��°��µ�®¨ ª �¤µ¦ ·���¹�Á�È��¬�¦ ·¥r�É�¦ ³ ­ ��ª µ¤ ­ εÁ¦ È�

ในการบรหารบานเมอง ทรงอทศพระองคใหกบการรกษาเอกราชของลาว ทรงเปดการตดตอกบ

�µª �nµ��µ�·�ŤnÁ¡ ¥�Â�n�¦ ³ Á�«Á¡ ºÉ°��oµ��É° ¥¼nÄ�oÁ�¥�Á�nµ�Ê��Â�n¥�¦ ª ¤�¹��µª ¤»­ ¨ ·¤  ³ �µ�·

�³ ª ����oª ¥�¤ oª nµ�³ �¦ µ��¡ ¦ ³ °��r�n° ­ µ�µ¦ ����o° ¥¤µ��Â�n¡ ¦ ³ °��r�ÈÁ�È��ÉÁ�µ¦ ¡ ­ ¼�­ »��อง

ประชาชน

­ nª ��oµ��µ¦ «µ­ �µ�Ê���¬�¦ ·¥r�¦ �Á�È��¼o° »��¤�r«µ­ �µ¡ »���Á¡ ¦ µ³ �¦ ��¦ ³ ®���ª nµ

¡ ¦ ³ ­ ��rÁ�È��¼o�ɤ ° ·��·¡ ¨ ­ ¼�Ä�­ ��¤�Â�n¡ ¦ ³ ° »��r�È�¦ �¤ ¡ ¦ ³ �¦ »�µÄ®o�µ�®¨ ª �Á ¦ ·° µ�¡ ε��Ä�

¨ µª  ³ Á�¥Â¡ ¦ n«µ­ �µ�¦ ·­ �rÅ�o�Â�nŤn�¦ �°�»�µ�Ä®oÁ� É¥�«µ­ �µ¡ ¦ ³ °��r�µ�¡ »��«µ­ �·���

เปนครสตศาสนกชน

�µª ¨ µª �Á�È��¼o�É° »�·«��Ä®o��«µ­ �µ�¡ ª �Á�µÁ�µ¦ ¡ ���º° ¡ ¦ ³ ­ ��r° ¥nµ�Á�Ȥ �É�Â�n

��³ Á�¥ª ���È¥�¤�ª µ¤Á�ºÉ° Ä�Á¦ ºÉ°�Á¦ o� � ³ Å­ ¥«µ­ �¦ r�oª ¥����¹��°��µ�®¨ ª �¤µ¦ ·��­ ��

�µ¦ �n°�oµ�ª �¦ ��·��·�°�¡ ¦ ³ ­ ��r µª ° ¥nµ���Á����°�Ã���¦ ���Ê��o° ­ �Á��ª nµ�»n¤¤ ·����µ¦ �É

Á�¥Â¡ ¦ n«µ­ �µ�¦ ·­ �rÄ®o�ª µ¤Á�µ¦ ¡ ° ¥nµ�­ ¼��n° ¡ ¦ ³ ­ ��rÄ��¤ ¡ ¼�µ��¹É��¦ ³ �µ���ɪ Å�¤�ª µ¤

Á�ºÉ° ¤ É�Ä�¡ ¦ ³ �oª ¥�ª µ¤ Á�µ¦ ¡ �¼�µ° ¥nµ�­ ¼����­ ° �«µ­ �µ  ¦ É�Á« ­ Ä��« ª ¦ ¦ ¬�1660 รสก

�¦ ³ ��Ä����ª µ¤Á�¦ n��¦ ��oµ�ª ·�¥�Ê�Ä��µ¦ ¦ �¬µ¡ ¦ ®¤�¦ ¦ ¥r� ³ �µ¦ °�° µ®µ¦ Ťn¦ ¼o�บไดอยาง

­ ¤�¼¦ �r��¦ ��oµ¤���µ¦ ��·��·�n° ¡ ¦ ³ ­ ��r µª ��¹É�®µ�¦ ³ Ã¥��r�µ��µ¦ ° »��¤£ r�°�¡ ¦ ³ Á�oµÂ�n��·�

146 G. F. de Marini, A New and Interesting Description of the Lao Kingdom, 23.

���¹��°��µ�®¨ ª �¤µ¦ ·��¦ ³ �»ª nµ��¦ ��¦ µ��¡ ¦ ³ °��r�n° ­ µ�µ¦ ���Á¡ ¥�� ³ ­ °��¦ Ê�� ³ Á�È�

Áª ¨ µ­ µ¤ ª �Á�nµ�Ê�147 Ibid.,22.148 คณพอมารน, ปะเทดลาวในชมป ค.ศ.1640, หมพน รดตะนะวง, ผแปล (เวยงจน :

สะถาบนคนควาสละปะ วนนะคะด และพาสาสาด,1990), 41.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 143: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

133

 ³ �ª µ¤Á�µ¦ ¡ ���º°�°��¦ ³ �µ��Ä®o¤ �ª ·��É­ ³ �ª �­ �µ¥���¹É��ª µ¤Â���nµ��Ê° µ���ª µ¤Å�oª nµ�

��³ ­ ��r µª ° ¥¼nÄ��nª �Á�É¥��nµ�Ä�¦ ³ ¥³ ¦ �Å�­ ¼n��³ ­ ��r�ɤ ª ·�¥� ³ ¦ ª ¤ ��Á�È�®�¹É�£µ¥Ä�o

�µ¦ ���¦ °��µ¤ ¨ ε���Ê��°��µ�·��Á°���»��­ ε���° �µª Â���Ê�®¤��o°�° »��¤ £ r�ª � ³

Á�«�µ �µ�«µ­ �µ�nµ�Ç�¤ oª nµ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ­ »¦ ·¥ª �«µ�Á¦ ·É¤�o�¦ ª ¤ «¼�¥r° ε�µ��µ�«µ­ �µÄ®oÁ�oµ¤µ° ¥¼n

ในอานาจของทางโลก149

° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�¤�µ¦ �Ê��o° ­ �Á��ª nµ��o° ¤ ¼Ä����¹��°��µ�®¨ ª �¤µ¦ ·��Ê��° µ��³

ŤnÅ�o¤µ�µ��¦ ³ ­ ��µ¦ �r�°��µ�®¨ ª �Á ¦ ·° µ�Ê�®¤���o° ¤¼�µ�­ nª �° µ�¤µ�µ��µ¦ ¢ �®¦ º°�µ¦

ตความของบาทหลวงมารน

บนทกของAntonio de Morga

Antonio de Morga Á�È��µ¥�®µ¦ �µª ­ Á���É��·��·�µ�° ¥¼nÄ�¢· ·��·�­ r�Á¤ºÉ°��.ศ.

1593/พ.ศ.2136 Á�µÅ�oÁ�È�¦ ª �¦ ª ¤�Ê����¹� ³ ��®¤µ¥�°��¼o�ÉÁ®È�Á®�»�µ¦ �rÄ� µª  ³ �¤ ¡ ¼�µ

ในชวงกลางทศวรรษ 1590 ®��­ º°�°�Á�µÁ¦ ºÉ°��Sucesos de Las Islas Filipinas (“Events in the

Philippine Islands”) Å�o¦ ��µ¦ �¡ ·¤ ¡ rÁ�È��¦ Ê�¦ �Ä�Á¤È��·Ã�Ä��1609/พ.ศ.2152 ตอมาไดมการ

แปลเปนภาษาองกฤษและต¡ ·¤ ¡ r�Îʵ° �®¨ µ¥�¦ Ê�150

จดหมายเหตของ de Morga Å�o�nµª �¹�Á®�»�µ¦ �rª »n�ª µ¥Ä��¤ ¡ ¼�µÁ¤ºÉ°�.ศ.1594/พ.ศ.

2137 สมเดจพระนเรศวรยกทพเขาโจมตละแวก เปนเหตใหนกพระสฏฐา กษตรยกมพชาตองเสดจ

หนไปยงลาว ทรงไดเชลยศกชาวสเปนเปนจานวนมาก แตกทรงปลอยเวโลโซ และสงกลบไป

มะนลา นกพระสฏฐา กษตรยเขมรพยายามขอความชวยเหลอจากสเปน ขาหลวงใหญสเปนแหงกรง

มะนลา จงสงกองทพมาชวยในตนป 1596/พ.ศ.2138 แตกองทพสเปนภายใตการบงคบบญชาของ

Juan Juárez Gallinato �o°��¦ ³ ­ ���®µ¤µ�¤µ¥Â ³ ¨ o¤Á®¨ ª Ä��É­ »��Á�ºÉ°��µ�­ �µ��µ¦ �rใน

Á�¤¦ Á�É¥�Â��Å�° ¥nµ�¦ ª �Á¦ Ȫ  ³ ¦ »�¦ �151 นกผจญภยชาวสเปน 2 คน คอ บลซ รยซ (Blaz Ruiz)

149 Anthony Reid, Southeast Asia in the Age of Commerce Volume 2: Expansion and

Crisis (New Haven :Yale University,1993),194-199.150 Mayoury and Pheuiphanh Ngaosrivathana, “Early European Impressions of the

Lao,” in Breaking New Ground in Lao History, ed.Mayoury Ngaosrivathana and Kennon

Breazeale (Chiang Mai : Silkworm Books, 2002),109-113.151 ธรวต ณ ปอมเพชร, “Á°�­ µ¦ �³ ª ���Á�É¥ª ��¦ ��µ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �Á¦ «ª ¦ ¤®µ¦ µ�,”

ใน 100 เอกสารสาคญ : ­ ¦ ¦ ¡ ­ µ¦ ³ �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥�ε���É6 , วนย พงศศรเพยร,บรรณาธการ

(กรงเทพฯ : โครงการวจย “100 Á°�­ µ¦ ­ ε��Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥” ในความสนบสนนของ

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.),2554), 56.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 144: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

134

และเดยโก เวโลโซ(Diego Veloso) Å�o n�Á¦ º° Å����¹�Ã��·���� ³ �n° Å�¥�Áª ¥�����rÁ¡ ºÉ° ตาม

®µ�¬�¦ ·¥r�¤ ¡ ¼�µ�ÉÊ£ ¥Å��°��¦ ³ Á�«�Â�n¡ ¦ ³ °��r­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ rÅ� oª �¡ ª ��Ê�¹�¡ าพระโอรส เจา

พญาตน (Cau Bana Tan) กลบไปยงเมองหลวงของกมพชา152

­ ��¦ µ¤�É­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �Á¦ «ª ¦ �Á¤º° �³ ª ���Á�È��Ä®o��¡ ¦ ³ ­ ��µ��o°�Á­ �È�®�Å�

¥�µª �Ťn�¦ µ��Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Â�nÁ�È�Á¦ ºÉ°��É�¦ µ��Ä���®¤µ¥Á®�»

�µª ­ Á���Ê��°��Antonio de Morga และ Gabriel Quiroga de San Antonio Á®�»�µ¦ �r�ÊÁ�·��¹Ê��¦ �

กบรชกาลพระวรรตนธรรมประโชต (พระหนอเมองในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส) �¹É�

Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µ�° ¥�µ�°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ­ »¦ ·¥ª �«µ��¹É��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥rÄ��nª �Áª ¨ µÂ®n��ª µ¤�É��nª �ª »n�ª µ¥

ในราชสานกลานชาง พระองคจ��¦ �ŤnŪ oÄ��µª �nµ��µ�·���É�¦ µ��° ¥¼nÄ����¹��°�¢ µ��ª »­ �° ¢

จดหมายเหตปเตอร วลเลยมสน ฟลอรส(Peter Williamson Floris)

ปเตอร วลเลยมสน ฟลอรส Á�È�¡ n°�oµ�µª ���r�É�ε�µ�Ä®o���¦ ·¬�° ��§¬ ¦ ³ ®ª nµ�

ค.ศ.1611-1615 ���¹��°�Á�µ­ nª ��É�nµª �¹�oµ��oµ��Ê��° ¥¼nÄ�­ nª ��É�nµª �¹�ª ·�§��µ¦ �r

ทางการเมองในอยธยารชกาลพระเจาทรงธรรม เปนเหตใหลานชางยกกองทพเขามาหวงโจมต

อยธยา153 อยางไรกตามบนทกของฟลอรส Á�È��o° ¤ ¼�É�¼oÁ�¥�Å�o¦ ��nµ¥�°�¤µ�µ��¼o° ºÉ��Á¡ ¦ µ³ �ª

Á�µÁ°��Ê�° ¥¼n�É���µ� ³ ŤnÁ�¥Á�·��µ�Á�oµ¤µยงอยธยาหรอลานชาง

ปเตอร ฟลอรส กลาวถงสถานการณทางการเมองในอยธยาหลงจากสมเดจพระเอกาทศ

¦ �­ ª ¦ ¦ ���� ³ ¡ ¦ ³ Á�oµ�¦ ��¦ ¦ ¤�¡ ¦ ³ ð ¦ ­ °��r�É­ °��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�n°�µ�¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ�¡ ¦ ³ °��r

Å�o�ε���»��µ��¼oÄ®�n��®�¹É��¹É�¤�oµ¦ �Ä�oÁ�È��µª �É�»n��¹��280 คน เปนเหตให�µª �É�»n��»n¤�Ê�n°

�µ¦ ����Â�n�oµ¥�É­ »� oª �È­ µ¤µ¦ ������¡ ¦ ³ Á�oµ�¦ ��¦ ¦ ¤Å�o�

Á¤ºÉ°�nµª �ª µ¤ ª »n�ª µ¥�ÉÁ�·��¹Ê�¡ ¦ n�¦ ³ �µ¥° °�Å��¦ µ�° µ�µ��¦ �¤ ¡ ¼�µ� ³ ¨ oµ��oµ���¹�

¡ µ��Â�È�Á¤º°��¦ ª ¤�Ê�¡ �µ�³ (Bangade Laa) เจาเมองชาวพะโคดวย พระเจากรงลานชางไดยกทพ

152 ธรวต ณ ปอมเพชร, “Á°�­ µ¦ �³ ª ���Á�É¥ª ��¦ ��µ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �Á¦ «ª ¦ ¤®µ¦ µ�,”

56 ; แอนโทน รด, เอเชยตะวนออกเฉยงใตในยคการคา ค.ศ. 1450-1680 เลม 2 การขยายตวและ

วกฤตการณ, พงษศร เลขะวฒนะ, ผแปล (กรงเทพฯ : สานกงานกองทนสนบสนนการวจย,2547),

204.153 อนนตชย เลาหะพนธ และวนย พงศศรเพยร, “จดหมายเหตปเตอร วลเลยมสน

ฟลอรส (Peter Williamson Floris) : การใชเอกสารตางประเทศสอบวนจฉยพระราชพงศาวดาร

กรงศรอยธยาฉบบพระราชหตถเลขาเฉพาะรชกาลสมเดจพระเอกาทศรทธ/อนทราชา/”ทรงธรรม”

(ค.ศ.1610-1628),” 5-30.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 145: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

135

ลวงแ��­ ¥µ¤�Ã�¥�¦ ��µ�®ª �ª nµ�³ Å�o¡ ���Á¤º°��É¥�ª »n�ª µ¥�É��nª ��É�n°�¹Ê�Ã�¥¡ ª ��É�»n��Â�n

Á¤ºÉ° ¡ ª ��É�»n��°�° °�Å� oª �¡ ¦ ³ Á�oµ�¦ »�­ ¥µ¤�ÈÁ­ �È�¥��¡ ¤µÁ��·�¡ ¦ ³ Á�oµ�¦ »�oµ��oµ��Â�n¡ ¦ ³

Á�oµ�¦ »�oµ��oµ��¹É�Á�¦ ��ª �É�³ ¦ �«¹�¡ ¦ ³ °��r�Å�o�°��¡ ��Å�° ��¦ Ê�®�¹É�154

ความขดแยงระหวางอยธยากบลานชาง มไดปรากฏในพงศาวดารของฝายไทยและ

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Â�nÁ®�»�µ¦ �r���nµª �Ê�¦ µ��° ¥¼nÄ�®¨ ��µ��°�ดตซ �¹É�

ระบวา ในปค.ศ. 1615/พ.ศ. 2158 Å�¥��¡ ¤nµ¤�ª µ¤��Â¥o���Á¡ ·É¤�¹Ê��¡ ¦ ³ Á�oµ�¦ »�° �ª ³ �¹�¦ nª ¤ ¤ º°

กบพระเจากรงลานชาง เขายดเมองเชยงใหม แตตอนตนป ค.ศ. 1616/พ.ศ. 2159 สมเดจพระเจาทรง

ธรรมกทรงขบไลออกไปได155 Á®�»�µ¦ �r���nµª �Ê�¦ ���¦ ��µ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ª ¦ ª �«µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ���¹É�

Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ�°�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ­ »¦ ·¥ª �«µ�¦ ¦ ¤ ·�¦ µ���¬�¦ ·¥r oµ��oµ�¡ ¦ ³ ° ��r­ »��oµ¥��n°��É

อาณาจกรลานชางจะแยกออกเปนสามอาณาจกร

154อนนตชย เลาหะพนธ และวนย พงศศรเพยร, “จดหมายเหตปเตอร วลเลยมสน ฟลอรส

(Peter Williamson Floris) : การใชเอกสารตางประเทศสอบวนจฉยพระราชพงศาวดาร

กรงศรอยธยาฉบบพระราชหตถเลขาเฉพาะรชกาลสมเดจพระเอกาทศรทธ/อนทราชา/”ทรงธรรม”

(ค.ศ.1610-1628),” 22.155 Gorge Vinal Smith, The Dutch in Seventeenth Century Thailand (Illinois : Northern

Illinois University,1977), 16.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 146: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

136

£µ¡ �É�3 Â���É�°��µª ดตซ �É�ε�¹Ê��Á¤ºÉ°��.ศ. 1640 ­ ���ε®�n��É�Ê�Á¤º°�­ ε��ตางๆ ในภมภาค

เอเชยตะวนออกเฉยงใต

�ɤµ�: Ex Atlas Guillaume Blaeu, Le Theatre du Monde ou Nouvel Atlas Mis en Lumiere...,

Amsterdam 1640, quoted in Jean Claude Lejosne, Le journal de voyage de Gerrit van Wuysthoff

et de ses assistants au Laos (1641-1642), 2nd ed. (n.p. : Centre de Documentation et d’Information sur

le Laos,1993), 34.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 147: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

137

ขอสนนษฐานของมหาสลา วระวงส

แมวาพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส จะใชจารตพงศาวดารในการเรยบเรยง

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª �Â�n�µ¦ ­ �Á�¦ µ³ ®r�o° ¤ ¼�µ�®¨ n��nµ�Ç��¹É�­ nª �Ä®�n¤·Ä�nÁ°�­ µ¦ �Ê��o���¹��εĮo

¤�µ¦ Á¡ ·É¤Á�·¤�o° ¤ ¼�ÉÁ�È��µ¦ ª ·Á�¦ µ³ ®r®¦ º° ­ ��·¬�µ��°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹É�Á�È�¦ ¼�Â���µ¦

เขยนประวตศาสต¦ r�ÉÅ�o¦ �° ·��·¡ ¨ �µ��³ ª ����nµ��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�Å�¥��µ¦

ª ·Á�¦ µ³ ®r®¦ º° ­ ��·¬�µ��°�¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��É�nµ­ �Ä�¤���Ê

รชกาลพระยาฟางม

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส ระบวาพระยาฟางม ครองราชย Á¤ºÉ°�.ศ. 1353

ทรงพระนาม “พระยาฟาหลาธรณศรศตนาคนหต” ®¨ ��µ��Ê�¡ ¦ ³ °��r�¹�¥��¡ Å��Á¤º°�Á�¥�­ �

Á¤ºÉ° ค.ศ. 1354  ³ Å�o�n° ­ ¼o��¡ ¦ ³ Á�oµ­ µ¤�¥µ��¹É�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¦ ³ �»ª nµÁ�È���Á�¥ª ���oµª �µ¥¼�

Á®�»�µ¦ �r���nµª �ÊÁ¤ºÉ°�¦ ª �­ °���Á°�­ µ¦ �° �oµ��µ�Å�oÂ�n��·��µ ¤ µ ��¦ �r� ³ �ε�µ�

¡ ºÊ�Á¤º°�Á�¥�Ä®¤n��Ťn¡ �ª nµ¤�µ¦ �nµª �¹�Á®�»�µ¦ �r���nµª ���Ê�Ä�¦ �­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ �µ�µ¥¼� ³ Ä�

­ ¤ ¥�°�¡ ¦ ³ �µ­ µ¤   É�Â����¹É�¤ ¡ ¦ ³ �µ¤Ä�oÁ�¥����“พระเจาสามผยา” ¤µ��É­ »��

มหาสลา วระวงส ไดใชเอกสารของฝายไทย คอ พงศาวดารโยนก ของพระยาประชากจกร

จกร เปนเอกสารอางองในการเขยนพง«µª �µ¦ ¨ µª �����Ê��nµ��¹�Á�ºÉ° ª nµ¡ ¦ ³ Á�oµ­ µ¤�¥µ��º°��oµª �µ¥¼�

Á�ºÉ°��µ�«�¦ µ�Ä�¡ �«µª �µ¦ Ã¥���Ê�¦ ³ �»ª nµ�¡ ¦ ³ �µ�µ¥¼�Ê��¦ °�¦ µ�¥r�Ê�Â�n�.ศ. 1345-1367

(พ.ศ. 1888-1910)156

พงศาวดารลาวฉบบมหาสลา วระวงส ไดแสดงใหเหนพระราชอานาจของพระยาฟางม

�ÉÅ�o�¥µ¥�·�Â�� µª ใหกวางขวางออกไป จนตดตอกบเขตแดนของอยธยา ดวยการยกทพไปต

เมองรอยเอด กองทพของพระยาฟางมยกทพออกจากเวยงจนทนไปทางบงพระงาม Á¤ºÉ° ��¹�¡ ¦ ³ �µ¤

Å�o oª �¹�¥��¡ Á�oµ�Á¤º°�¦ o° ¥Á° È���­ 宦 ��¹�¡ ¦ ³ �µ¤�Ê��มหาสลา วระวงส อธบายวาหมายถง เมอง

¡ ·�·�¦ ��¹É�Ťn�nµ�³ �¼��o°�Á�ºÉ°��µ���®ª �¡ ·�·�¦ �Ê���Ê�° ¥¼nÄ�£µ�Á®�º°�° � nµ��°��¦ ³ Á�«Å�¥�

การยกทพจากเวยงจนทนมาตเมองพจตร กอนจะยอนกลบไปตเมองรอยเอดจงไมสมเหตสมผล บง

พระงาม �¹��ª ¦ �³ ®¤µ¥�¹�Á¤º°�Ä�Á¤º°�®�¹É�Ä�£µ��³ ª �° °�Á�¥�Á®�º°�°�Å�¥¤µ��ª nµ อยางไร

ก�µ¤�Á¤ºÉ°�¦ ª �­ °���Á°�­ µ¦ �°�Å�¥�Ťn¡ �®¨ ��µ��¦ µ��ª nµ¤�µ¦ �nµª �¹��µ¦ �ε«¹�­ ��¦ µ¤

กบพระยาฟางม

�°��µ��Ê�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¥�¦ ³ �»ª nµ®ª Á¤ º°�£µ�° ­ µ��°�Å�¥��Ê�Â�nÁ¤º°�®�°�

®µ��Å����¹�Á¤º°�¦ o° ¥Á° È���¹É�Á�¥Á�È�Á¤º°��¹Ê��°�Á�¤¦ ��n° ¤µÅ�o��Á�È�Á¤º°��¹Ê��°�Åทย ในสมย

156 พระยาประชากจกรจกร, พงศาวดารโยนก , ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�7 (กรงเทพฯ : สานกพมพ

คลงวทยา, 2516), 289-290.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 148: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

138

¡ n°�»�¦ µ¤�ε®��Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ Á�oµ° ¼n�°��Ê��¦ »�«¦ ° ¥»�¥µ�¹Ê�Á¤ºÉ° ค.ศ. 1351/พ.ศ. 1893 แขวงเมองรอยเอด

�¹���Á�È�Á¤º°��¹Ê��°��¦ »�«¦ ° ¥»�¥µÅ��oª ¥�° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�Á¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ�µ�¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ ���

ปลก (ฉบบหอพระสมดวชรญาณ) �¹�¡ �ª nµ®ª Á¤ º°��µ�£µ�° ­ µ��Ê��¥�ไมไดอยในพระราชอานาจ

�°��¬�¦ ·¥r° ¥»�¥µ����¦ ³ �É�­ ¤ ¥­ ¤Á�È�Á�oµ­ µ¤ ¡ ¦ ³ ¥µ�¹�­ µ¤µ¦ ��¥µ¥¡ ¦ ³ ¦ µ�° ε�µ�° °�Å����¹�

เขมร157

�°��µ��Ê¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¥�¡ ¦ ¦ ��µ�¹��ª µ¤¥·É�Ä®�n�°�¡ ¦ ³

¥µ¢oµ�»n¤��ɤÁ®�º° ¡ ¦ ³ Á�oµ° ¼n�°����¡ ¦ ³ Á�oµ° ¼n�°��o°��ª µ¥Á�¦ ºÉ°��¦ ¦ �µ�µ¦ ¡ ¦ o° ¤�Ê�¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ��º°�

นางแกวยอดฟาใหพระยา¢oµ�»n¤���ºÉ°�µ�Â�oª ¥°�¢oµ�É�¦ µ��Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r

¥�¡ o°���¡ ¦ ³ Â�oª ¢oµ�¡ ¦ ³ ¦ µ��·�µ�É­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¤®µ��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â®n�¡ ¦ ³ ��¦ «¦ ° ¥»�¥µ�¡ ¦ ³ ¦ µ��µ�

Â�n­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��Á¤ºÉ°�.ศ. 1563 (พ.ศ. 2106) ดงความวา

Ä��Á�¥ª �Ê�¡ ¦ ³ Á�oµ oµ��oµ�Ä®o¡ ¦ ³ ¦ µ�­ µ¦ ¤µ�ª µ¥��ª nµ�³�° ­ ¤Á�È�

พระเจาลกเธอพระเทพกระษตรเจา แลทรงพระกรณาพระราชทานแก

¡ ¦ ³ Á�oµ oµ��oµ��� �¦ Ê��Ê�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ ¼�Á�°�¡ ¦ ³ Á�¡ �¦ ³ ¬�¦ Á�oµ

ทรงพระประชวร จงพระราชทานสมเดจพระเจาลกเธอ พระแกวฟา

พระราชบตร ใหแกพระเจาลานชาง”158

Á¤ºÉ°�¦ ª �­ °���Á°�­ µ¦ �°�Å�¥�Ťn�¦ µ��ª nµ¤ �µ¦ ���¹�Á¦ ºÉ° �¦ µª �°�­ ��¦ µ¤

¦ ³ ®ª nµ�° ¥»�¥µ�� oµ��oµ�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµ° ¼n�°������Ê��¹�Á�È�Å�Å�oª nµ�¼o���¹�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �Å�o

Á¡ ·É¤Á�·¤Á¦ ºÉ°�¦ µª �É¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤¥��¡ �³ Å��¡ ¦ ³ ��¦ «¦ ° ¥»ธยาในภายหลง และเกดความสบสนจงนา

เหตการณในสมยสมเดจพระไชยเชษฐาธราช มาใสไวในสมยของพระยาฟางม

Ä��nª ��µ¥¦ ��µ ¡ ¦ ³ Á�oµ¢oµ�»n¤�¡ ¦ ³ �µ�Â�oª Á�È�¥µ�° �¦ ¤Á®­ ­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r�Á�È�Á®�»Ä®o

พระเจาฟางมไมเอาพระทยใสตอกจการบานเมอง ทาใหประชาชนไดรบความเดอ�¦ o°��µ��µ¦ ���É

�n¤Á®��°��oµ¦ µ�­ ε������¦ ³ �É�¡ ¦ ³ °��r�o°�­ ¨ ³ ¦ µ�­ ¤��·� oª ®�Å�° ¥¼nÁ¤º°��nµ� ³ ­ ª ¦ ¦ ��

157 คณะกรรมการชาระประวตศาสตรไทย, “พระราชพงศาวดารกรงศรอยธยาฉบบปลก,”

ใน ความยอกยอนของประวตศาสตร : พพธนพนธเชดชเกยรตศาสตราจารยหมอมเจาสภทรดศ

ดศกล , วนย พงศศรเพยร,บรรณาธการ (กรงเทพฯ : คณะกรรมการชาระประวตศาสตรไทย,2539),

173-228.158 �¦ ³�»¤¡ �«µª�µ¦ £µ��É�1 พระราชพงษาวดารฉบบหลวงประเสรฐ,131.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 149: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

139

�ÉÁ¤º°��nµ���n° ¤µÁ�oµÁ¤º°��nµ�Å�o­ ¦ oµ�ª ��¦ ¦ �»° �·�µ�»�°�¡ ¦ ³ °��r��ºÉ°�ª �Á�¥��µ¤ Á®�»�µ¦ �r�ÊÁ¤ºÉ°

�¦ ª �­ °����ε�µ�¡ ºÊ�Á¤º°��nµ��Ťn�¦ µ��ª nµ¤�µ¦ �nµª �¹�Á¦ ºÉองดงกลาว

° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�Á¤ºÉ°�¦ ª �­ °���¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ���¦ µ��ª nµ¤�µ¦ °�·�µ¥¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�

�°�Á¦ ºÉ°��ÊŪ o���Ê�

“­ nª �¢oµ�»o¤¨ ¼��¢oµ®¨ µ�¡ ¦ ³ ¥µ�ε���Ê��Á�·�¤µ�¦ ³ ª µ¥« ศกราชได 678

อาย ได 37 �¹É�Å�oÁ��¡ ¦ ³ ¥µÂ���¼nÄ���µÄ�oศกราช 715 ป เปนพระยา

ได 4 ป กละธรรมคาสอนพระมหาเถระเจาปาสมนตนลกแตพระนครหลวง

¤µÁ���¦ ¼��®Ê�Á­ ¥�ª ��¦ ³ �ε�·��»�¦ ·���Á­ �µ° 夵�¥¡ ¦ o° ¤�� oª เลา

ขบพระยาฟางมหนจากเมองลาวในปกาเปา ไปอยดอมพระยาคา �ÉÁ¤º°�

นานพน อายทานได 58 ป �µ¥��µ�¥É«�¦ µ��736 �Ê� 159

Á�ºÊอความในพงศาวดารลานชาง แสดงวาพระญาฟางมไดหนจากเมองลาว ไปอยกบพระ

¥µ�ε�ÉÁ¤º°��nµ���¡ ¦ ³ ¥µ�ε¡ ¦ ³ °��r�Ê��¹��nµ�³ ®¤µ¥�¹��¡ ¦ ³ ¥µ�ε���Á�oµÁ¤º°��nµ��É�¦ °�Á¤º°��nµ�

ในชวงระหวางค.ศ. 1386-1396 (พ.ศ. 1929-1939)160 นอกจากพงศาวดารลานชางแลว พงศาวดาร

เมองหลª �¡ ¦ ³ �µ�� ³ �·�µ��»��¦ ¤�É° ¥¼nÄ��¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É�70 �Ȥ Á�ºÊ°�ª µ¤Ä�­ nª ��Ê

Á®¤º°����º°�¡ ¦ ³ �µ¢oµ�»n¤Å�o®�Å�¡ ¹É�¡ ¦ ³ �µ�ε���ÉÁ¤º°��nµ��Ä���³ �É�·�µ��»��¦ ¤����É

Â�n�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµª ·�» ¦ µ��Ê��nµª �¹�Á¦ ºÉ°��ÊÁ¡ ¥�ª nµ¡ ¦ ³ �µ¢oµ�»n¤®�Å�° ¥¼nÁ¤º°��nµ��Â�n¤·ไดระบ

ª nµ¡ ¦ ³ ¥µÁ¤º° ��nµ�Ä��nª �Áª ¨ µ���nµª �Ê�Á�È��¼oÄ����¹�­ ��·¬�µ�Å�oª nµ¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ���

¡ �«µª �µ¦ Á¤º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ�� ³ �·�µ��»��¦ ¤ ¦ µ�µÄ��¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É�70 Å�oÁ¡ ·É¤Á�·¤�ºÉ°

�°�¡ ¦ ³ �µ�ε���Á�oµÁ¤º°��nµ���Á�ºÉ°��µ�Á°�­ µ¦ �Ê�­ µ¤���Á�È�Á°�­ µ¦ �ÉÁ¦ ¥�Á¦ ¥��¹Êนในภายหลง

Ä�­ ¤ ¥¦ ��µ �É5 �°�Å�¥�¹É�Á�È��nª �Áª ¨ µ�ɤ�µ¦ ¦ ª �¦ ª ¤Á°�­ µ¦ �°��oµ�Á¤º°�Ä�£¼¤·£µ��nµ�Ç�

�°�Å�¥� oª �夵Á¦ ¥�Á¦ ¥��¹Ê�Ä®¤n��­ nª �¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Ê�Ä�o�ε�µ��»�

�¦ ¤ �ÉÂ�n�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ Á�oµª ·�» ¦ µ��Á�È��µ��o° ¤¼­ ε��Ä��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µสตรสมยพระเจา

¢oµ�»n¤���¹�­ ¤ ¥­ ¤ Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¹�Ťn¤ ¦ µ¥¨ ³ Á° ¥�Á�É¥ª ��¡ ¦ ³ ¥µ�ε��Ä�­ nª ��É

Á�É¥ª ���µ¦ ­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r�°�¡ ¦ ³ Á�oµ¢oµ�»n¤

159 �¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�1 พงษาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม, 404 .160 สรสวด อองสกล, ¡ ºÊ�Á¤º°��nµ����ª �¡ ¦ ³ Á�·�(กรงเทพฯ : สานกพมพอมรนทร

วชาการ, 2539), 11-12.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 150: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

140

นางมหาเทว

หลงรชกาลของพระยาลานคาแดง ราชสานกลานชางÁ�·��ª µ¤ ª »n�ª µ¥�¹Ê��พงศาวดารลาว

ฉบบมหาสลา วระวงส ระบวาความวนวายÄ�¦ µ�­ ε��oµ��oµ�Áª ¨ µ�Ê��¤ ­ �¦ ­ ¼�«��·Í�¼o®�¹É�° ¥¼n

Á�ºÊ°�®¨ ���º°�นางมหาเทว �¹É�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Á�ºÉ° ª nµÁ�È�¡ ¦ ³ ��·¬�µ�°�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å��­ 宦 �

�µ�¤®µÁ�ª �¼o�Ê���ª ·�µ�µ¦ �É«¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ¤ Â�ª �·�Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·�ª µ¤Á�È�¤µ�°�¡ ¦ ³

นางแตกตµ���Å������Ê

Â�ª �·��É�1 Á�ºÉ° ª nµ¡ ¦ ³ �µ�Á�È�¡ ¦ ³ ¤Á®­ �°�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å�����ª ·�µ�µ¦ Ä��»n¤ �Ê�

ไดแก มล.มานจ ชมสาย บนเฮง บวสแสนปะเสด161 และ Michel Oger �¹É�Á�ºÉ° ª nµ¡ ¦ ³ �µ�Á�È�¡ ¦ ³

มเหสของพระยาแสนไทและเปนพระมารดาของพระยาลานคาแดง162

Â�ª�·��É�2 Á�ºÉ° ª nµ¡ ¦ ³ �µ�Á�È�¡ ¦ ³ �·�µ°��r¦ ��°�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å����ª ·�µ�µ¦ Ä��»n¤�Ê

ไดแก สเนด โพทสาน และพอล เลอ บลงเชต163

Â�ª�·��É�3 Á�ºÉ° ª nµ¡ ¦ ³ �µ�Á�È�¡ ¦ ³ ��·¬�µ�°�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å����ª ·�µ�µ¦ �ÉÁ�ºÉ° Â�ª �·�

�Ê�º°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r

Â�ª�·��É�4 Á�ºÉ° ª nµ¤®µÁ�ª �Á�È�¡ ¦ ³ ¤Á®­ �°�¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤�Á¤ºÉ° ¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤ ­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r�

พระนางกกลายเปนพระมเหสของพระยาแสนไท ��ª ·�µ�µ¦ �»n¤�Ê��º°�Amphay Doré 164

Martin Stuart-Fox Å�oÁ­ �° Â�ª �·�Á�É¥ª ��¤®µÁ�ª �Ū o° ¥nµ��nµ­ �Ä�ª nµ�¡ ¦ ³ �µ�Á�È�

¤Á®­ �µª ° ¥»�¥µ�°�¡ ¦ ³ Á�oµ¢oµ�»n¤��ºÉ°��µ�Â�oª ¨ n° ¢oµ�� ³ Á�È��¼o¤���µ�Ä�การแทรกแซงกจการ

£µ¥Ä��° �oµ��oµ�®¨ ��µ¦ ­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r�°�¡ ¦ ³ ¥µ¢oµ�»n¤��oª ¥�µ¦ ­ ��­ �»�Ä®oÁ�oµ®�·��µ�° ¥»�¥µ

Á�oµ¤µÁ�È�¡ ¦ ³ ¤Á®­ ���É�3 �°�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å���¹É��n° ¤µÅ�oÄ®o�εÁ�·�Á�oµª �«�»¦ �¤®µÁ�ª �o°��ε��

�¬�¦ ·¥r�É�¦ °�¦ µ�¥r®¨ ��µ�¡ ¦ ³ Á�oµ oµ��εÂ��Á�È��ε�ª �¤µ��Á¡ ºÉ° ����Ä®o�oµª ª �«�»¦ ��¹É�¤Á�ºÊ°

­ µ¥Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µ�ð ¦ ­ °��r­ »��oµ¥��°�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å��ÉÁ�·��µ�¡ ¦ ³ ¤µ¦ �µ�µª ° ¥»�¥µ�Å�o�¦ °�¦ µ�¥r��

161Souneth Phothisane, “The Nidan Khun Borom : Annotated Translation and

Analysis” (Ph.D. dissertation, The University of Queensland,1996),216.162 Martin Stuart-Fox, “Who was Maha Thevi?,” The Journal of the Siam Society 81,1

(1993) : 103.163 Paul Le Boulanger, Histoire du Laos Francais : essai d’une étude chronologique des

principautés laotiennes (Paris : Plon,1931),59.164Stuart-Fox, “Who was Maha Thevi?,”103.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 151: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

141

®¦ º° ° µ��nµª Å�oª nµ¤®µÁ�ª  ³ �»n¤�»��µ�Á�ºÊ° ­ µ¥° ¥»�¥µ�° ¥¼nÁ�ºÊ°�®¨ �Ä��µ¦ ����Ä®o¡ ¦ ³ Å�¥

��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª �Á­ �È��¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r165

สายสมพนธระหª nµ�¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ��¦ µ�­ ε��° ¥»�¥µ�Ê��° µ�¡ ·�µ¦ �µÅ�o

�µ�®¨ ��µ��É�¦ µ��Ä��ε�µ��»��¦ ¤����ÉÂ�n�Ä�­ ¤ ¥¡ ¦ ³ ¥µª ·�» ¦ µ���¹É��nµª �¹�Á®�»�µ¦ �rÁ¤ºÉ°

¡ ¦ ³ Å�¥��¦ ¡ ¦ ¦ �·Â�n�Â�oª ­ ·Ê�¡ ¦ ³ ��¤ r��¬�¦ ·¥r° ¥»�¥µÅ�o­ n�®�¡ ¦ ³ « ¡ �° ��ε¨ ³ Á�¦ ºÉ° �

�¦ ¦ �µ�µ¦ �nµ�Ç�¤µÄ®o��ª µ¤���Ê

พระยาไชยจกรพรรดÂ�n�Â�oª �·��µ¥�ÉÁ�¥��µ�®Ê�จงแปงหบเงนใสไว จงใช

Å�ÁnµÂ�n¡ ¦ ³ ¥µ«Ã¥��·¥µ���µ��Ê�¡ ¦ ³ ¥µÅ�Á�È�Á�oµÁ¤º°�«Ã¥��·¥µ จงแตงโลง

�ε ¼�®�¹É��à �Ť o����r ¼�®�¹É��¡ ·�¡ �¡ ®oµ±o° ¥Ä®o�»�«¦ ¦ µ�Ã�¬µ¤µ­ n���µ�

พระยาไชยจกรพรรดแผนแผว”166

ตา�µ��»��¦ ¤����nµ�Ç�Å�o�nµª �¹�Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�¤®µÁ�ª �Â���nµ���° °�Å���µ�

�µ¦ «¹�¬µ�°�­ »Á����á �·­ µ���¹É�Å�o«¹�¬µ�ε�µ��»��¦ ¤ �Ê�®¤��39 ฉบบ พบวา มการบนทก

สถานะของมหาเทววาเปนพระมเหสของพระยาแสนไทจานวน 4 ฉบบ และบนทกวาพระนางเปน

พระธดาของพระยาแสนไท จานวน 8 ����­ nª �Â�ª�·��°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��ÉÁ�ºÉ° ª nµ¤®µÁ�ª Á�È�

¡ ¦ ³ ��·¬�µ�°�¡ ¦ ³ ¥µÂ­ �Å��Ê��Ťn¤�¦ µ��Ä��ε�µ��»��¦ ¤���Ä�Á¥167

Á¦ ºÉ°�¦ µª �°�¡ ¦ ³ �µ�¤®µÁ�ª �¼o�Ê��­ ��Ä®oÁ®È����µ��°�­ �¦ ­ ¼�«��·Í£ µ¥Ä�¦ µ�

­ ε���ɤ ° ·��·¡ ¨ �n°�µ¦ ���¦ °��oµ�Á¤º°��Á�n���oµª « ¦ �» µ �¬�rในประวตศาสตรสโขทย พระ

ราชมารดาสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ และทาวศรสดาจนทรในประวตศาสตรอยธยา พระราช

¤µ¦ �µ¡ ¦ ³ Á�oµ­ µ¤   É�Â��Ä��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r oµ��µ�Á�È��o�

อทธพลของงานเขยนประวตศาสตรไทยตอพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

Á¤ºÉ° ¡ ·�µ¦ �µ�µ�¦ µ¥�ºÉ° Á°�­ µ¦ �ɤ®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�Ä�oÄ��µ¦ Á¦ ¥�Á¦ ¥�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ��

�¦ µ��ª nµÁ°�­ µ¦ ­ nª �Ä®�nÁ�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�Å�¥��µ��ε�ª �Á°�­ µ¦ �Ê�®¤��29

165 Martin Stuart-Fox, “Who was Maha Thevi?,” The Journal of the Siam Society 81,1

(1993) : 103-108.166 �¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�70 Á¦ ºÉ°�Á¤º°���¦ �ε�µ«��·Í, 127.167 Souneth Phothisane, “The Nidan Khun Borom : Annotated Translation and Analysis,”

216.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 152: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

142

Á¦ ºÉ°�168 �¦ µ��ª nµ¤ Á°�­ µ¦ �ÉÁ�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�° �µª Á¡ ¥��8 Á¦ ºÉ°�Á�nµ�Ê����®¤µ¥

เหตการเดนทางของวน วสตอฟ Á�È�Á°�­ µ¦ �³ ª ���Á¡ ¥�Á¦ ºÉ°�Á�¥ª �­ nª �° ��20 Á¦ ºÉ°��Á�È��µ�Á�¥�

�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�Å�¥��ɤ�µ¦ ¦ ª �¦ ª ¤  ³ Á¦ ¥�Á¦ ¥�Ä�­ ¤ ¥¦ ��µ �É�5 ของไทย เปนตนมา

�µ��o° ¤¼�° �¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤ ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��ɤ µ�µ��µ�Á�¥��µ�

ประวตศาสตรของไทยเปนหลก ยอมสงผลต°�µ¦ ª µ�Ã�¦ �Á¦ ºÉ°��¦ ª ¤ �Ê�ª ·��µ¦ �εÁ�·�Á¦ ºÉ°���°�

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�° ¥nµ�®¨ �ÁÉ¥�ŤnÅ�o�

มหาสลา วระวงส ใชขอมลจากงานเขยนทางประวตศาสตรของไทยหลายเลม ในการ

กลาวถง กาเนดชาตลาวและอาณาจกรเดมของลาว เชน หลกไทย ของขนวจตรมาตรา(ค.ศ.1928/

พ.ศ.2471) ª ·Á�¦ µ³ ®rÁ¦ ºÉ°�Á¤º°�Å�Á�·¤��°��¦ ³ £µ«·¦ · (ค.ศ. 1935/พ.ศ. 2478) แหลมอนโดจนสมย

โบราณ ของพระยาอนมานราชธน(ค.ศ. 1938 /พ.ศ. 2481) Á¦ ºÉ°��°��µ�·Å�¥��°�¡ ¦ ³ ¥µ°�»¤µ�¦ µ���

(ค.ศ. 1940/พ.ศ. 2483) พงศาวดารชาตไทย ของพระบรหารเทพธาน(ค.ศ. 1953/พ.ศ. 2496)

�µ��o��ª oµÁ¦ ºÉ°����µ�·Å�¥��°�®¨ ª �ª ·�·�¦ ª µ��µ¦ (ค.ศ. 1956/พ.ศ. 2499) เปนตน

Ã�¦ �Á¦ ºÉ°��°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�Â�n�° °�Á�È��3 สวน คอ สวนแรก

ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ° �µª ­ ¤ ¥�¹��ε�¦ ¦ ¡ r��­ nª ��É­ °�Á�È�Á¦ ºÉ° �µª ­ ¤ ¥¨ oµ��oµ�� ³ ­ nª ��É­ µ¤Á�È�Á¦ ºÉ° �µª

สมยใหม�É° ¥¼n£µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�  ¦ É�Á«­ ��¬�³ �µ¦ ª µ�Ã�¦ �Á¦ ºÉ°�Á�n��Ê��oµ¥���µ�Á�¥�

�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�Å�¥Ä�¦ ¼�Â���µ�·�·¥¤®¨ µ¥Án¤��É­ ε����º°�®¨ �Å�¥��°���»�ª ·�·�¦ ¤µ�¦ µ

(สงา กาญจนาคพนธ) �¹É�Á�È�®��­ º° Â�n��¦ ³ �ª ��µ¤�¦ ³ �µ«�°�¦ µ��µ¦ �®��­ º° Á n¤ �ÊÅ�o¦ �

พระรµ��µ�¦ µ�ª ´�°�¡ ¦ ³ �µ�­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ��Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �¦ ��µ �É�7 Á¤ºÉ°�¡ .ศ. 2471 จดมงหมาย

�°�®��­ º° Á n¤ �Ê��º°�“�µ¦ ­ n�Á­ ¦ ·¤Ä®oÅ�¥¤ Ä���¦ ��n°�µ�·�Á¡ ·É¤ ¡ ¼��ª µ¤ Á ºÉ° ¤Ä­ Ä��µ�«µ­ �µ�

และภกดตอพระมหากษตรย”169

®¨ �Å�¥�Â�n�Á�ºÊ° ®µ° °�Á�È�­ µ¤ £µ���º°�£µ�®�¹É�Á�È�Á¦ ºÉ°��µ�·��£µ�­ °��Á�È�Á¦ ºÉ°�

«µ­ �µ� ³ £µ�­ µ¤�Á�È�Á¦ ºÉ°�¡ ¦ ³ ¤®µ�¬�¦ ·¥r��Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��°�£µ�®�¹É��¹É�Á�È�Á¦ ºÉ°��°��µ�·�Ê��

Á�È�­ nª ��É­ ε���É­ »��°�®��­ º°��¼oÂ�n�Ä®o¡ ºÊ��É­ 宦 �Á�ºÊ° ®µ­ nª ��Ê�ª nµ�¦ ¹É�Án¤�Á�ºÊ° ®µ­ nª ��Ê¥�

แบงออกเปนสามยค คอ ยคโบราณประวต ¥»�¤�¥¤�¦ ³ ª �·� ³ ¥»����»���¦ ³ ª �·��Á�ºÊ° ®µÄ�¥»�

Ã�¦ µ��¦ ³ ª �·ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��ª µ¤Á�È�¤µ�°��µ�·Å�¥��nµª �¹�° µ�µ��¦ ­ ε���nµ�Ç��º°�Å�¥¤»��° oµ¥

¨ µª ��¹É��oµ¥��Á�ºÊ° ®µÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¤µ����° µ��nµª Å�oª nµ��ª µ¤

เปนมาของชาตไทย ไดกลายเปนตนแบบใหกบ ความเปนมาของชาตลาว อยางแยกกนไมออก สวน

168 สลา วระวงส,ปวดสาดลาว แตบราณเถง 1946, 274-275.169 ขนวจตรมาตรา, หลกไทย, ¡ ·¤¡ r�¦ Ê��É�7 (พระนคร : หางหนสวนจากดรวมสาสน,2518),

คาแถลง.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 153: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

143

¥»�¤�¥¤�¦ ³ ª �·��nµª �¹�° µ�µ��¦ ­ ε��Ç�Ä��¦ ³ Á�«Å�¥��n° Á�ºÉ°�¤µ���¹�­ »Ã��¥Â ³ ° ¥»�¥µ

�°��o��Á¤ºÉ° ¡ .ศ.1952 �¹É��»�ª ·�·�¦ ¤µ�¦ µ¦ ³ �»ª nµÁ�È��­ »��oµ¥�°��¬�¦ ·¥r¦ µ�ª �«rÁ�¥�¦ µ¥�É���¦ °�

° ¥»�¥µ�����Ê��µ¦ �¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�°�Á�oµ��¦ ° ·��¦ r�Á¤ºÉ° ¡ .ศ.1952 �¹��µ¥Á�È��»�Á¦ ·É¤�o��°�¥»�

���»���¦ ³ ª �·� ³ ­ ·Ê�­ »��É­ ¤ ¥¦ ��µ �É�7 �¹É�Á�È�Á®�»�µ¦ �r¦ nª ¤ ­ ¤ ¥

หลกไทย เปนตนแบบใหกบงานเขยนทางประวตศาสตรของไทยในรปแบบชาตนยม

Á n¤ ° ºÉ�Ç��n° ¤µ� ³ �oµ¥­ »��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�Å�¥Á®¨ nµ�Ê�È�µ¥Á�È��o�Â��Ä®o��

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä��É­ »��Á�ºÉ°��µ�¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��Ê�Á�¥�ε�µ�Ä�

®° ­ ¤»�®n��µ�·�°�Å�¥��¹��»o�Á�¥���µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�Å�¥��É�¦ µ���¹Ê�Ä��nª �Áª ¨ µ

�É��·�µ�·�·¥¤�ε �Á¢ºÉ°�¢¼��

อทธพลจากงานเขยนทางประวตศาสตรของไทย ยงสะทอนใหเหนจากการพรรณนา

เหตการณในสมยลานชาง รชกาล­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµÅ�¥Á�¬�µ�·¦ µ���¹É�Á�È��nª �Áª ¨ µ�É�¦ »�«¦ ° ¥»�¥µÂ ³

ลานชางมการตดตอสมพนธกนอยางใกลชด Á�ºÉ°��µ�° ε�µ��°�¡ ¤nµ�ÉÂ�n�¥µ¥¤µ�µ��³ ª �° °���ε

ใหลานชางและกรงศรอยธยา ตกลงเปนพนธมตร ปองกนการรกรานจากพมา มหาสลา วระวงส

¡ ¦ ¦ ��µÁ®�»�µ¦ �rÄ�¦ ��µ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Å�¥Á�¬�µ�·¦ µ��ÉÁ�É¥ª �o°����¦ »�«¦ ° ¥»�¥µ���oª ¥�µ¦ Ä�o

®¨ ��µ�  nµ¥Å�¥��º°�¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ ���¡ ¦ ³ ¦ µ�®��Á�µÁ�È��µ��o° ¤¼­ ε���¤ �Ê��µ¦

คดลอกโดยตรง และการสรปเหตการณ

นอกจากเหตการณสมยสมเดจพระไชยเชษฐาธราชแลว ประวตศาสตรความสมพนธ

¦ ³ ®ª nµ�oµ��oµ� ³ ­ ¥µ¤�É­ ε��คอ เหตการณสมยพระเจาอนวงศ

° ·��·¡ ¨ �µ��ª µ¤�·��µ����Ê��εÅ�¥Ä��µ¦ ­ ¦ oµ��µ�·�oª ¥�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�

¥�­ ³ �o°�Ä®oÁ®È��µ��µ¦ �É��¦ ³ �¦ ª �«¹�¬µ�·การลาว ไดจดพมพพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระ

ª �­ r�Á¡ ºÉ° Ä�oÁ�È�Â��Á¦ ¥�Ä�æ �Á¦ ¥�¤�¥¤�Á�n�Á�¥ª ���É¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ Å�¥�Á�È�Â��Á¦ ¥�Ä�

æ �Á¦ ¥�¤�¥¤° ¥¼n®¨ µ¥��£µ¥®¨ ��µ¦ Á�É¥�Â���µ¦ ���¦ °�

Á�ºÉ°��µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Á�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·ศาสตรใน

สมยสรางชาต รฐจงจาเปนตองสรางสานกรวมชาตผานกระบวนการตางๆ ประวตศาสตรกเปนสวน

®�¹É��É­ ε���¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��¹�­ ³ �o°���Á¦ ¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÄ®o¡ É�o°�

¦ nª ¤�µ�·Å�o�¦ ³ ®���¹��ª µ¤ ­ µ¤����¬�³ Á�n��Ê�¹�Â���nµ��µ��µ¦ �¡ �«µª �µ¦ Ã�¦ µ���ÉÁ�È��µ¦

ÁnµÁ¦ ºÉ°�¦ µª �ÉÁ�È��o°Á�È��¦ ·��ɪ Å��Â�nÄ�oÁ�¥����µ¦ �¡ �«µª �µ¦ Å�¥­ ¤ ¥���»¦ -¦ ��Ã�­ ·��¦ r��É

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 154: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

144

มการสอดแทรกบทเรยนทางศลธรรมจากเหตการณในอดต เชน สงคตยวงศ พระนพนธในสมเดจ

¡ ¦ ³ ª �¦ ��r� ³ ¡ ¦ ³ ¦ µ�¡ �«µª �µ¦ ° ¥»�¥µ�É�ε¦ ³ Ä�­ ¤ ¥�o�¦ ��Ãกสนทร170

จดมงหมายสาคญของมหาสลา วระวงส ในการเขยนพงศาวดารลาว คอ การนาบทเรยน

จากอดตมาสรางแนวทางแกปจจบน ทาใหพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส เปนหนงสอ

�¦ ³ ª �·« µ­ �¦ r�µ�· µª �É¡ ¥µ¥µ¤ ­ ¦ oµ�° »�¤�µ¦ �r�µ�·��oª ¥�µ¦ �ε®��° � �¬�rÄ��µ�

ประวตศาสตรและª ���¦ ¦ ¤�°��µª ¨ µª �ɤ ¦ nª ¤���Á�n���ª µ¤Á�È�µª �É­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥¤µ�µ��»��¦ ¤�

�¹É�Á�È�­ ·É��É¥¹�Ã¥��ª µ¤Á�È�° �®�¹É�° �Á�¥ª ���°���Ä��µ�·�ɤ�¦ ¦ ¡ �»¦ »¬ ¦ nª ¤ ����°��µ��Ê�

¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µ�·�µ¥Á�¦ ª µ��¥�Á�È�° ��¬�r�É­ ε���° �µª ���¬�¦ ·¥rÄ�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��É¥·É�Ä®�n

ทกพ¦ ³ °��r�¦ �¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ �¥�·��É­ ε���µ��oµ�¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µ�Ťn�o° ¥Å��ª nµ¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ �¥�·�

Ä��oµ��µ¦ ­ ��¦ µ¤��¬�¦ ·¥r µª Á�È��¼o° »��¤£ r¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µÄ®o�ε¦ �° ¥nµ�¤ É����° µ�·��µ¦ ­ ¦ oµ�ª ���

การบรณปฏสงขรณพระธาตเกาแก การแปลคมภรสาคญ เปนตน

ความกาวหนาทางวชาการใน���»���­ ��Ä®oÁ®È��ª µ¤�µ�Á�ºÉ°��°�¡ �«µª �µ¦ ¨ าว

ฉบบมหาสลา วระวงส �µ¦ Ä�o®¨ ��µ�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥�εĮo�o�¡ ��o° ¤ ¼Ä®¤nÇ�Á¡ ·É¤¤µ��¹Ê�� ³ ­ ��Ä®o

เหนวาการใชพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส จาเปนตองผานกระบวนการวพากษวธทาง

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á¡ ºÉ°Ä®oÅ�o�o°¤ ¼�É�¼��o°�®¦ º°Ä�oÁ�¥����ª µ¤Á�È��¦ ·�¤µ��É­ »��

การใชหมงสอล หรอ จดหมายเหตพระราชกจประจารชกาล สมยราชวงศหมง ตรวจสอบ

พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส สมยลานชางตอนตน (ตน�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�15) �¹É�Á�È��nª��É¥�

ไมมหลกฐานประเภทศลาจารก และจดหมายเหต�°��µ�·�³ ª �����εĮoÅ�o�o° ¤ ¼Á�É¥ª ��¡ ¦ ³ �µ¤

�¬�¦ ·¥r�¦ ª ¤�Ê�Á®�»�µ¦ �r­ ε����ÉÁ°�­ µ¦ �o°��·É���Â¥o���Á°��

�µ¦ �¦ ª�­ °�¡ �«µª�µ¦ ¨ µª����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�Ê�Â�n�µ¥�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�15 เปนตน

Å��Ê��Å�oÄ�o®¨ ��µ�«· µ�µ¦ ¹�µª ­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��Ä��µ¦ �¦ ª �­ ° � ε���¬�¦ ·¥rลาว และเหตการณ

สาคญ �¹É��εĮo¡ �ª nµ¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��¹É�¤�µ��o° ¤ ¼­ ε��¤µ�µ��ε�µ��»�

บรมจานวน 7 ฉบบ �Ê��­ �­ � ³ �µ�Á�ºÉ°��µ�®¨ ��µ�¦ nª ¤ ­ ¤ ¥Á�È�­ nª �Ä®�n

�°��µ��Ê®¨ ��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ nª �Ä®�n¥�สะทอนภาพสถาบนกษตรยลาว �ÉÁ®È�Å�o

อยางชดเจน คอ �ª µ¤¥¹�¤ É�Ä��ª µ¤Á�ºÉ° Á¦ ºÉ°�ขนบรม กษตรยลาวจะตองแสดงสทธธรรมในการ

­ º�¦ µ�­ ¤��·�oª ¥�µ¦ ¨ ε��­ µ¥ª �«r�°���Á°�Ä®o¥o°���Å�­ ¼n�»��¦ ¤Ä®oÅ�o���¬�¦ ·¥r µª �ÉŤnÅ�o­ º�

170 Chalong Soontravanich, “Sila Vilavong’s Phongsawadan Lao : a Reappraisal,” in

Contesting Visions of the Lao Past, ed. Christopher E. Goscha and Soren Ivarsson (Copenhagen :

Nias press,2003), 113.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 155: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

145

Á�ºÊ° ­ µ¥�¦ ��Â�n�¹Ê��¦ °�¦ µ�¥r�oª ¥�µ¦ �¦ µ��µ£·Á¬���¹�Ťn­ µ¤µ¦ ����¦ °��oµ�Á¤º°�Å�oอยางปกตสข

เชน สมเดจพระสมงคลไอยโกโพธสตว เปนตน �°��µ��Ê��¬�¦ ·¥r µª ¥�เครงครดในพทธศาสนา งาน

ทานบารงพระศาสนาเปนพระราชกรณกจสาคญของกษตรยลาวทกพระองค สถาบนกษตรยลาว ม

แนวคดวา กษตรยเปน “สมมตเทวราช” ��Á�n��«· µ�µ¦ ¹�ª ��Îʵ­ »ª ¦ ¦ ��¼®µ��É�nµª �¹�¡ ¦ ³ �µ¤­ ¤Á�È�

พระไชยเชษฐาธราช วา “ศรศภมงคลกถา ราชอาชญามหาสมมตเทวราชตนเสวยพภพในศรสตนาคนหต

¤®µ��¦ ¦ µ��µ���µ¤�ºÉ°�¡ ¦ ³ Á�¥¥Á���µ�·¦ µ�” �¹É�Â�ª�·�Á¦ ºÉ°��­ ¤¤»�·Á�ª ¦ µ��Ê�¤�ɤµ�µ��¤£ ¦ r° ���

­ ¼�¦ �Ä�«µ­ �µ¡ »����ÉÂ�n�Á�ª�µ° °�Á�È��3 ประเภท คอ วสทธเทพ (Á�¡ �¦ ·­ »��·Í) เปนพรหม อบตเทพ

(เกดเปนเทพ) ยงเวยนวายตายเกด และ­ ¤¤»�·Á�¡ ��®¤µ¥�¹���¼o�ÉÅ�o¦ ��µ¦ ¥��µ�³ Ä®oÁ�È�Á�ª�µ

®¨ ��µ��°��µª �³ ª ����ÉÁ�É¥ª �� µª ��Ê�Â�n� µ¥�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É��16 เปนตนมา

สามารถตรวจสอบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา ว¦ ³ ª �­ r�Å�oÁ�n�����°��µ��Ê¥�Ä®o�ª µ¤ ¦ ¼oÄ��oµ�

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ��¤�° �µª �oª ¥��¹É�Á�È�­ ·É��ɤ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�¤·Å�oÄ�o�¦ ³ Ã¥��r�µ����¹��°�

��Á�·��µ��nµ��µ�·�ÉÁ�oµ¤µÄ�µª Ä��°��µ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�17

อทธพลของงานเขยนทางประวตศาสตรไทยในรปแบบชาตนยม ปรากฏอยางชดเจนใน

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��Ê��µ¦ Á�È��µ��o° ¤¼­ ε��Ä��µ¦ Á¦ ¥�Á¦ ¥����µ¦ ª µ�Ã�¦ �

Á¦ ºÉ°����µ¦ ��ª µ¤�°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�����Ê���¹�° µ��nµª Å�oª nµ��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥

แบบชาตนยม ไดกลายเปนตนแบบใหกบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวง­ r��¹É�Á�È��µ�Á�¥�

ทางประวตศาสตรแบบชาตนยมลาว

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 156: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

146

ตµ¦ µ��É�4 ลาดบกษตรยลานชาง เปรยบเทยบกบกรงศรอยธยา

ลานชาง กรงศรอยธยา

พญาฟางม

กอน ค.ศ. 1369 – 1402(กอนพ.ศ. 1912 – 1945)

­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µ¤µ�·���É�1 (พระเจาอทอง)

ค.ศ. 1351 - 1369 (พ.ศ. 1893 – 1912)

สมเดจพระราเมศวร (�¦ Ê��É�1)

ค.ศ. 1369 – 1370 (พ.ศ. 1912 – 1913)

­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�µ�·¦ µ��É�1 (�»�®¨ ª �¡ ³ �ɪ )

ค.ศ. 1370 – 1388 (พ.ศ. 1913 – 1931)

สมเดจพระเจาทองลน

ค.ศ. 1388 (พ.ศ. 1931)

­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µÁ¤«ª ¦ �¦ Ê��É�2

ค.ศ. 1388 - 1395 (พ.ศ. 1931 – 1938)

สมเดจพระรามราชาธราช

ค.ศ. 1395 – 1409 (พ.ศ. 1938 – 1952)

พระยาแสนไท

ค.ศ. 1402 – 1432 (พ.ศ. 1945 – 1975)

สมเดจพระนครนทราธราช

ค.ศ. 1409 – 1424 (พ.ศ. 1952 – 1967)

ทาวลานคาแดง

ค.ศ. 1432 – 1434 (พ.ศ. 1975 – 1977) สมเดจพระบรมราชµ�·¦ µ��É�2 (เจาสามพระยา)

ค.ศ. 1424 – 1448 (พ.ศ. 1967 – 1991)นางมหาเทว

ค.ศ. 1434 – 1449 (พ.ศ. 1977 – 1992)

สมเดจพระไชยจกรพรรดแผนแผว

ค.ศ. 1449 – 1480 (พ.ศ. 1992 – 2023)

สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ

ค.ศ. 1448 – 1488 (พ.ศ. 1991 – 2031)

สมเดจพระสวรรณบลลงก (พระยาซายขาว)

ค.ศ. 1480 – 1486 (พ.ศ. 2023 – 2029) ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ �¦ ¤ ¦ µ�µ�·¦ µ��É�3

ค.ศ. 1488 – 1491 (พ.ศ. 2031 – 2034)ทาวหลาแสนไตร

ค.ศ. 1486 – 1496 (พ.ศ. 2029 – 2039)171

171 พงศาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม, 160.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 157: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

147

�µ¦ µ��É�4 (ตอ)

ลานชาง กรงศรอยธยา

รชกาลเจาชมพ

ค.ศ. 1496 – 1501 (พ.ศ. 2039 – 2044)172 ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ ¦ µ¤µ�·���É�2

ค.ศ. 1491 - 1529 (พ.ศ. 2034 – 2072)สมเดจพระเจาวชลราช

ค.ศ. 1501 – 1520 (พ.ศ. 2044 – 2063)173

สมเดจพระโพธสาลราช

ค.ศ. 1520 - 1547 (พ.ศ. 2063 – 2090)174

สมเดจพระบรมราชาหนอพทธางกร

ค.ศ. 1529 – 1533 (พ.ศ. 2072 – 2076)

สมเดจพระรษฏาธราช

ค.ศ. 1533 – 1534 (พ.ศ. 2076 – 2077)

สมเดจพระไชยราชาธราช

ค.ศ. 1534 – 1546 (พ.ศ. 2077 – 2089)

สมเดจพระยอดฟา

ค.ศ. 1546 – 1548 (พ.ศ. 2089 – 2091)

ขนวรวงศาธราช (42 วน)

สมเดจพระไชยเชษฐาธราช

ค.ศ. 1548 – 1571 (พ.ศ. 2091 – 2114)175

สมเดจพระมหาจกรพรรด

ค.ศ. 1548 – 1568 (พ.ศ. 2091 – 2111)

สมเดจพระมหนทราธราช

ค.ศ. 1568 – 1569 (พ.ศ. 2111 -2112)

สมเดจพระสมงคลไอยโกโพธสตว

ค.ศ. 1571 – 1582 (พ.ศ. 2114 – 2125) สมเดจพระมหาธรรมราชาธราช

ค.ศ. 1569 – 1590 (พ.ศ. 2112 – 2133)สมเดจพระวรรตนธรรมประโชต

ค.ศ. 1583,1584 – 1594

(พ.ศ. 2126,2127 – 2137)

172 พงศาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม, 160.173 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��.174 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 160 - 161.175 Á¦ ºÉ°�Á�¥ª ��, 162 - 164.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 158: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

148

�µ¦ µ��É�4 (ตอ)

ลานชาง กรงศรอยธยา

สมเดจพระวรวงศาธรรมกราช

ค.ศ. 1601 – 1624 (พ.ศ. 2144 – 2167)

สมเดจพระนเรศวรมหาราช

ค.ศ. 1590 – 1605 (พ.ศ. 2133 – 2148)

สมเดจพระเอกาทศรถ

ค.ศ. 1605 – 1610 (พ.ศ. 2148 – 2153)

สมเดจพระศรเสาวภาคย

ค.ศ. 1610 (พ.ศ. 2153)

สมเดจพระเจาทรงธรรม

ค.ศ. 1610 – 1628 (พ.ศ. 2153 – 2171)

พระอปยวราชและพระบณฑตโพธสาร

ค.ศ. 1624 – 1636 (พ.ศ. 2167 – 2179)

สมเดจพระเชษฐาธราช, สมเดจพระอาทตยวงศ

ค.ศ. 1628 – 1629 (พ.ศ. 2171 – 2172)

สมเดจพระมหาพรหมเทโวโพธสตว

ค.ศ. 1636 – 1637 (พ.ศ. 2179 – 2180)

สมเดจพระเจาปราสาททอง

ค.ศ. 1629 – 1656 (พ.ศ. 2172 – 2199)

สมเดจพระสรยวงศาธรรมกราช

ค.ศ. 1638 – 1695 (พ.ศ. 2181 – 2238)

สมเดจพระเจาปราสาททอง (1638-1565)

สมเดจเจาฟาชย , สมเดจพระศรสธรรมราชา

ค.ศ. 1656 (พ.ศ. 2199)

สมเดจพระนารายณมหาราช

ค.ศ. 1656 - 1688 (พ.ศ. 2199 – 2231)

สมเดจพระเพทราชา

ค.ศ. 1688 - 1703 (พ.ศ. 2231 – 2246)

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 159: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

149

����5

บทสรป

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Á�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ÉÁ�·��¹Ê�Ä�¥»�

­ ¦ oµ��µ�· µª ��¤ �µ¦ �¡ ·¤ ¡ r��µ�Á¦ ºÉ° ��ÊÁ�È��¦ Ê�¦ �Á¤ºÉ° ��.ศ. 1957 นบเปนงานเขยน

�¦ ³ ª �·« µ­ �¦ r�µ�· µª �ÉÁ�¥��¹Ê�Ã�¥�� µª Á�È��¦ Ê�¦ ���Á�ºÉ° ��µ��n° �®�oµ�Êการศกษา

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ­ nª �Ä®�nÁ�È���µ��°��µª   ¦ É�Á«­ ��พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส จง

เปนรากฐานความรสาคญของการศกษาประวตศาสตรลาว�É­ ε���Ê�Â�n�Ê�Á�È��o�¤µ��µ¦ Á�¥�

ประวตศาสตรเชงพรรณนา และการสงเคราะหขอมลจากแหลงตางๆ ภายใตขอจากดของหลกฐาน

�Ê��o����εĮo¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r เปนแหลงขอมลสาคญในการศกษา

ประวตศาสตรลาว และเปนพ�«µª �µ¦ ¨ µª ���¤ µ�¦ �µ���ɤ �µ¦ �εÅ�Ä�o¤ µ��É­ »�Á n¤ ®�¹É���

¦ ª ¤�Ê�Á�È��o�Â��Ä®oÂ�n��ª ·�µ�µ¦ ¨ µª ��° ºÉ�Ç�Ä��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�· µª �

อยางไรกตาม แมวาจะมผใหความสนใจพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส อยาง

�n° Á�ºÉ°�¥µª �µ��ª nµ�¹É�«�ª ¦ ¦ ¬�Â�nÁ�ºÉ°��µ�Á�È��µ�Á¦ ¥�Á¦ ¥��É¥�¤ �o°�ε���°�®¨ ��µ�¦ nª ¤

­ ¤ ¥���¹��ª ¦ ¤ �µ¦ �¦ ³ Á¤ ·��»��nµ�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����Ê�Á¡ ¦ µ³ ���»��¤¸

ความกาวหนาทางว�µ�µ¦ �µ��µ¦ �o�¡ �Á°�­ µ¦ �Ê��o�Á¡ ·É¤�¹Ê��Á�È��ε�ª �¤µ�����µรศกษา

พงศาวดารลาว���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��εĮo�o�¡ ��¦ ³ Á�È�®¨ �����n° Å��Ê

ประเดนแรก ผลการศกษาพบวา ภมหลงของมหาสลา วระวงส �ÉÁ�¥Á�oµ¤ µ¡ ε��

ในประเทศไทย และทางานในหอสมดแหงชาตของไทย ทาใหคน เคยกบงานเขยนทาง

ประวตศาสตรจานวนมากของปญญาชนไทย และไดสงผลตอการเขยนพงศาวดารลาว

¤ ®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��Á�È��¼o�É­ �Ä�ª ���¦ ¦ ¤ ¨ µª �oµ��nµ�Ç��Ê��oµ�ª ¦ ¦ ����¨ ³

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�£ µ¥Ä�o�µ¦ ­ ��­ �»��µ�Á�oµÁ¡ �¦ ¦ µ���¹É�Á�È�ผ�ε µª ��ÉÅ�o¦ ��µ¦ «¹�¬µÂ��

ตะวนตก และเ�È��¼o�n° �Ê���ª ��µ¦ �µ�·�·¥¤ ¨ µª Á¡ ºÉ°�n°�oµ�  ¦ É�Á«­  ³ Á¦ ¥�¦ o°�Á°�¦ µ��¤®µ­ · µ�

ª ¦ ³ ª �­ r�Á�oµ¦ nª ¤Ä���ª ��µ¦ �µ�·�·¥¤ ¨ µª �£µ¥Ä�o�µ¦ �ε�°�Á�oµÁ¡ �¦ ¦ µ���n° ¤ µ�¹��¼�  ¦ É�Á«­

�¦ µ��¦ µ¤° ¥nµ�®�����o° �Ê£ ¥�µ¦ Á¤º°�Á�oµ¤µ¡ ε��Ä��¦ ³ Á�«Å�¥� ³ Å�oÁ�oµ�ε�µ�Ä�®° ­ ¤»�

แหงชาตของไทยเปนเวลาสองป (ค.ศ. 1943-1945) �n°��É�³ Á�·��µ����¦ ³ Á�«¨ µª Á¡ ºÉ° ¦ nª ¤

Á�ºÉ°�Å®ª ����ª ��µ¦ ¨ µª ° ·­ ¦ ³ Á¡ ºÉ° Á¦ ¥�¦ o°�Á°�¦ µ��Â�nÁ¤ºÉ°   ¦ É�Á«­ ��Á�oµ¤µ¥¹��¦ ° �µª ° �

�¦ Ê�®¨ �­ ��¦ µ¤ à ��¦ Ê��É­ °��¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r���È�o° �Ê£ ¥Á�oµ¤µ¡ ε��Ä�Å�¥° ��¦ Ê�Á�È�เวลา

149

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 160: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

150

สองป (ค.ศ. 1945 – 1947) กอนจะกลบไปพานกในลาวเปนการถาวร และรบตาแหนงเปนกรรมการ

ª ¦ ¦ ����� ³ Á�È��oµ¦ µ��µ¦ �¦ ³ �¦ ª �«¹�¬µ�·�µ¦ ¨ µª ����¦ ³ �É�Á­ ¥�ª ·�

จดมงหมายสาคญของมหาสลา วระวงส ในการเขยนพงศาวดารลาว คอ การนาบทเรยน

จากอดตมาสรางแนวทางแกปจจบน ทาใหพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส เปนหนงสอ

�¦ ³ ª �·« µ­ �¦ r�µ�· µª �É¡ ¥µ¥µ¤ ­ ¦ oµ�° »�¤�µ¦ �r�µ�·��oª ¥�µ¦ �ε®��° � �¬�rÄ��µ�

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r ³ ª ���¦ ¦ ¤�°��µª ¨ µª �ɤ ¦ nª ¤���Á�n���ª µ¤Á�È�µª �É­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥¤µ�µ��»��¦ ¤�

�¹É�Á�È�­ ·É��É¥¹�Ã¥��ª µ¤Á�È�° �®�¹É�° �Á�¥ª ���°���Ä��µ�·�ɤ�¦ ¦ ¡ �»¦ »¬ ¦ nª ¤ ����°��µ��Ê�

¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µ�·�µ¥Á�¦ ª µ��¥�Á�È�° ��¬�r�É­ ε���° �µª ���¬�¦ ·¥rÄ�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��É¥·É�Ä®�n

�»�¡ ¦ ³ °��r�¦ �¤ ¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ �¥�·��É­ ε���µ��oµ�¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µ�Ťn�o° ¥Å��ª nµ¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ �¥�·�

ในดานการสงคราม กษตรยลาวเปนผอปถม£ r¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µÄ®o�ε¦ �° ¥nµ�¤ É����° µ�·��µ¦ ­ ¦ oµ�ª ���

�µ¦ �¼¦ ���·­ ��¦ �r¡ ¦ ³ �µ�»Á�nµÂ�n��µ¦ Â��¤£ ¦ r­ ε���Á�È��o��­ ·É��É¥º�¥�Á¦ ºÉ°��ÊÅ�oÁ�È�° ¥nµ����º°�

«· µ�µ¦ ¹� µª Â���Ê�®¤��oª �Â�nÁ�È�Á¦ ºÉ°�Á�É¥ª ��¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ �¥�·��oµ��µ¦ ¡ ¦ ³ «µ­ �µ�°�

พระมหากษตรยลาว ความเ�È�¦ �¡ »��Â��Á�¦ ª µ�Å�o  �¦ µ�¹�Ä��·�Â�� µª �¦ µ����¦ ³ �É�

���»���ÉÂมจะปกครองดวยระบอบสงคมนยมกตาม

�°��µ��Ê�¥�¡ �ª nµ�µ¦ �É¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r�¤ Á�ºÊ° ®µÁ�É¥ª ��การ

�n° ­ ¼oÁ¡ ºÉ° Á¦ ¥�¦ o°�Á°�¦ µ��° �µª �Ä�­ ¤ ¥สมเดจพระÁ�oµ°�»ª �«r��n°��oµ�³ Á° ¥��Êน สนนษฐานได

ª nµ­ nª �®�¹É�Á�È�Á¡ ¦ µ³ ¤ Á°�­ µ¦ �°�  nµ¥Å�¥Á�È��ε�ª �¤µ��É�nµª �¹�Á®�»�µ¦ �r�Ê�Ê��É�¡ ·¤ ¡ r ³ �É

Á�È�Á°�­ µ¦ �o�����Á�È�¦ �¬µ° ¥¼nÄ�®° ­ ¤»�®n��µ�·�°�Å�¥��Â�nÁ®�»�° �­ nª �®�¹É��É­ ε���นาจะ

¤µ�µ�¦ ����µ Ä��Ê�Â�n¥�Á�È��°�¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��É�¦ ะทบใจกบวรกรรมของเจาอนวงศ และ

ประสบการณสวนตวในการเรยกรองเอกราช รวมกบขบวนการชาตนยมลาว เจาอนวงศ จงเปนวรบรษ

�o�Â��Ä��µ¦ �n° ­ ¼oÁ¡ ºÉ° Á¦ ¥�¦ o°�Á°�¦ µ�Ä®o��¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�����Ê�Ä��oµ¥�É­ »��¤ oª nµÁ�oµ

อนวงศจะไมสามารถกอบกเอกราชของลาวได­ εÁ¦ È���Ê�¥��o°�° »�·«�ª ·�Ä®o���µ¦ �°��¼oÁ°�¦ µ��È

�µ¤�Â�nª ¦ �¦ ¦ ¤�°�Á�oµ°�»ª �«r��ÈÁ�È��o�Â�� ³ ¦ ����µ Ä��É­ ε���°��µª ¨ µª �»����Ä��µ¦

Á­ ¥­ ¨ ³ Á¡ ºÉ°�µ�·

° ¥nµ�Ŧ �È�µ¤�° »�¤�µ¦ �r�µ�·�·¥¤ ¨ µª �ÉÁ�·��¹Ê��Ê��Á�È��nª �Áª ¨ µÁ�¥ª ���É° »�¤�µ¦ �r

ชาตนยมไทยไดขยายตวอ¥nµ��ª oµ��ª µ��Ä��nª �Áª ¨ µÁ�¥ª ���ÊÁ°��É�µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÂ�ª �

�µ�·�·¥¤�Á�·��¹Ê�Ä��¦ ³ Á�«Å�¥���µ��É­ ε���°��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÂ�ª �µ�·�·¥¤�°�

ไทย ไดแก พระนพนธของสมเดจฯกรมพระยาดารงราชานภาพ งานเขยนของขนวจตรมาตรา

ประภาศร หลวงวจตรวาทการ พระบรหารเทพธาน และพระยาอนมานราชธน เปนตน งานเขยน

�µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥Ä�¦ ¼�Â���µ�·�·¥¤��°����Ê��εÅ�¥Á®¨ nµ�Ê�Å�o¦ ��ª µ¤�·¥¤ ° ¥nµ�

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 161: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

151

�ª oµ��ª µ�Ä�®¤¼n���µ��Å�¥Ä���³ �Ê���¹�Ťn�nµÂ� �Ä��É�° ·��·¡ ¨ �° ��µ�Á�¥��µ�

ประวตศาสตรไทยในรปแบบชาตนยม จะปรากฏอยางชดเจนในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส

�Ê��µ¦ Á�È��µ��o° ¤¼­ ε��Ä��µ¦ Á¦ ¥�Á¦ ¥����µ¦ ª µ�Ã�¦ �Á¦ ºÉ°���¨ ³ �µ¦ ��ª µ¤�งานเขยนทาง

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á�È��ª Â���ª µ¤�·��°�­ ��¤Ä��nª �Áª ¨ µ®�¹É��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r

จงสะทอนภาพผเขยนในฐานะผลตผลของระบบชาตนยมลาว ���Ê���¹�° µ��nµª Å�oª nµ��µ�Á�¥�

ทางประวตศาสตรแบบชาตนยมไทย ไดกลายเปนตนแบบใหกบพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระ

ª �­ r��¹É�Á�È��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÂ���µ�·�·¥¤ ¨ µª �

�¦ ³ Á�È��É­ °��พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส มลกษณะเปนงานเขยนทาง

ประวตศาสตรแบบสงเคราะหขอมล ¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��o°��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�· µª �É

­ ¤�¼¦ �r��¹�¥o°�° ���°����µ�· µª Ä®o¥o°�Å�Å��É­ »�Á�nµ�É�³ �εÅ�o�Ã�¥Ä�o�ε�µ� ³ Á°�­ µ¦

�Ê�¦ °�Ä��µ¦ Á�¥��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r ผานการสงเคราะหขอมล ³ ¨ ε��Á¦ ºÉ°�¦ µª Â��¡ �«µª �µ¦

�Ê�Â�n° ���ÉÅ� �É­ »�ในยคตานาน���¦ ³ �É��¹�­ ¤ ¥­ ��¦ µ¤ à ��¦ Ê��É­ ° ���Ã�¦ �­ ¦ oµ��°�

¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹�Â�n�° °�Á�È�­ µ¤ ­ nª ���º°�­ nª �¦ �ª nµ�oª ¥Á¦ ºÉ°��° �µª

­ ¤ ¥�¹��ε�¦ ¦ ¡ r���­ nª ��É­ °�Á�È�Á¦ ºÉ°��° �µª Ä�­ ¤ ¥¨ oµ��oµ��� ³ ­ nª ��É­ µ¤�Á�È�Á¦ ºÉ°��° �µª

สมยÄ®¤n�É° ¥¼n£µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�Å�¥Â ³   ¦ É�Á«­

Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��° �µª ­ ¤ ¥�¹��ε�¦ ¦ ¡ r��º° ��µ¦ Ä�o�ε�µ�Á�ºÉ° ¤Ã¥���Á°�­ µ¦ ��

Á¡ ºÉ° ­ ���¦ ³ ª �·�ª µ¤ Á�È�¤ µ�° ����µ�· µª Ä®o¥ o° �� �Å�Å� �É­ »�Á�nµ�É�³ �εÅ�o

Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��°�¦ µ�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��Á�È�­ nª ��É­ ε���É­ »��°�¡ �«µวดารลาว

ฉบบมหาสลา วระวงส �ɤ»n�Á�o�Å��ÉÁ¦ ºÉ°�¦ µª �°��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r¦ µ�ª �«r oµ��oµ�° �¥·É�Ä®�n���É

­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥�n° Á�ºÉ°�¤µ�µ��»��¦ ¤��¹É�Á�È��µ¦ ¥º�¥�­ ·��·�¦ ¦ ¤�µ��µ¦ Á¤º° ��°��¬�¦ ·¥r µª �»�

¡ ¦ ³ ° ��r��¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹��ÊÄ®oÁ®È�ª nµ��¬�¦ ·¥r�µ�°��r�ÉŤnÅ�o­ º�Á�ºÊ° ­ µ¥�µ��»��¦ ¤�Á�n��

สมเดจพระสมงคลไอยโกโพธสตว (พระยาแสนสรนทรลอชย) และพระโอรส คอ พระยานครนอย

จงไมไดรบการยอมรบจากบรรดาขาราชการและประชาชน มหาสลา วระวงส ใชตานานขนบรม

5 ����¦ nª ¤ ��¡ �«µª �µ¦ �°�Å�¥�É�ε¦ ³ Ä�­ ¤ ¥¦ ��Ã�­ ·��¦ r�Á�È��µ�ขอมลสาคญในการ

เรยบเรยงประวตศาสตรลานชาง

Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��° �µª ­ ¤ ¥Ä®¤ n��Á�È��µ¦ ° �·�µ¥Á®�»�µ¦ �r�Éลาวตกอย ใตการ

ปกครองของสยามและ  ¦ É�Á« ­ �¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä�o�o° ¤ ¼�µ��µ�Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r

�°�Å�¥Á�È��µ��o° ¤ ¼­ ε������Ê�Á�ºÊ° ®µÄ�­ nª ��° �µª ­ ¤ ¥Ä®¤n�¹�Á�È�Á¦ ºÉ° ��ª µ¤ ��Â¥o�

¦ ³ ®ª nµ�Å�¥��  ¦ É�Á«­ �¤µ��ª nµ�µ¦ °�·�µ¥�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ¤ ¥Ä®¤n�° �µª �

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 162: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

152

ความพยายามของมหาสลา วระวงส ในการเขยนประวตศาสตรชาตลาว ใหสมบรณแบบ

¤µ��É­ »���Á®È�Å�o�µ�¡ ��µ�µ¦ �°��¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��ɤ�µ¦ �¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ �

 ³ �¦ Ê��n° Ç�¤µ��n°��É�³ Á� É¥��ºÉ° Á�È��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ���Á�ºÉ°��µ�¡ �«µª �µ¦ �Ê��Á�È�Á¦ ºÉ°��°�

ª �«r° ª �µ¦ �°��¬�¦ ·¥r�Á�ºÊ° ®µ�°�¡ �«µ�µ¦ ¨ µª ����¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê�¦ ��¹�����É�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��É

Â��Â¥�° °�Á�È�­ µ¤ ° µ�µ��¦ �Â�nÁ¤ºÉ° ¤ �µ¦ �¦ ��¦ »��o�����Á¡ ºÉ° ¡ ��µ�µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �¤µ­ ¼n

�ª µ¤Á�È��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ��¹��o°�¤�µ¦ Á¡ ·É¤Á�·¤Á�ºÊ° ®µ�Ê�Â�n���É�8 �¹�����É�10 �¹É�Á�È�­ nª ��ɪ nµ

�oª ¥Á¦ ºÉ°��° �µª £µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�Å�¥Â ³   ¦ É�Á«­ �Á�ºÊ° ®µ�ÉÁ¡ ·É¤Á�·¤�¹Ê�¤µ�Ê�¤�¦ ·¤ µ�¤µ��¹�

�¦ ¹É�®�¹É��°�®��­ º°�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r µª ��¹É��ÈÁ�È�Á¡ ¦ µ³ Á�È�Á¦ ºÉ°�¦ µª �ɤ�µ¦ ���¹��o° ¤ ¼Åª o¤µ��Â�n�È

¥���Ä�o�o° ¤ ¼�µ�Á°�­ µ¦ �°�Å�¥Á�È�®¨ ��Á�ºÊ° ®µ�ÉÁ¡ ·É¤�¹Ê�¤µ�Ê��¹�ŤnÅ�o­ ³ �o°�สภาพของสงคม

¨ µª £µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�Å�¥Â ³   ¦ É�Á«­ ª nµÁ�È�° ¥nµ�Ŧ �Â�nÅ�o¤»n�Á�o�Å��É�ª µ¤��Â¥o�¦ ³ ®ª nµ�

Å�¥Â ³   ¦ É�Á«­ ¤ µ��ª nµ���n°��É�³�εÅ�­ ¼n��­ ¦ »�ª nµ��µ�· µª ° �¥·É�Ä®�n�o°���Á�È�Á¤º°��¹Ê��°�

Å�¥Â ³   ¦ É�Á«­ �É�nµ��ÈÂ¥n��·���Á�È�Á�oµ�°���ÈÁ¡ ¦ µ³ �ª µ¤Â��Â¥��°���Äนชาต

�¦ ³ Á�È��É­ µ¤��¼oª ·�¥¡ �ª nµÂ�ª �·�®¨ ��°�¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Ä��µ¦ Á�¥�¡ �«µª �µ¦

ลาว คอ �µ¦ Á�o�¥ÎʵÁ¦ ºÉ°��ª µ¤ ­ µ¤���°���Ä��µ�· Á�ºÉ°��µ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ฉบบมหาสลา วระวงส

เปนงานเขยนทางประวตศาสตรในสมยสรางชาต รฐจาเปนตองสรางสานกรวมชาตผาน

กระ�ª��µ¦ �nµ�Ç��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�µ�·�ÈÁ�È�Á�¦ ºÉ°�¤º° ®�¹É��É­ ε���¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�

ª ¦ ³ ª �­ r��¹�­ ³ �o° ���Á¦ ¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÄ®o¡ É�o° �¦ nª ¤�µ�·Å�o�¦ ³ ®���¹��ª µ¤ ­ µ¤ ���

¨ �¬�³ Á�n��Ê�¹�Â���nµ��µ��µ¦ �¡ �«µª �µ¦ Ã�¦ µ���ÉÁ�È��µ¦ ÁnµÁ¦ ºÉ°�¦ µª �ÉÁ�È��o°Á�È��¦ ·��Éวไป

อาณาจกรลานชางในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส จงเปนยคทองของลาว เปน

° ���ɦ »n�Á¦ º°���¦ Îɵ¦ ª ¥�oª ¥�µ�«· �ª ���¦ ¦ ¤Ä��oµ��nµ�Ç��Ã�¥Á�¡ µ³ ¡ ¦ ³ ¦ µ��¦ �¥�·��oµ��µ¦

¡ ¦ ³ ¡ »��«µ­ �µ���¹É�Á�È�° ��¬�r�É­ ε���° �µª ��Ê�Â�n�µ¦ ­ �µ��µ° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ���¦ µ�

จนกระ�É����»���° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ��¹�Á�È��ª µ¤ £µ�£¼¤·Ä��°��µª ¨ µª ��¦ ��oµ¤���µ¦ Â��Â¥�

° °�Á�È�­ µ¤ ° µ�µ��¦ ��¹É�Å�o�µ¥Á�È��nª �Áª ¨ µ�ÉÁ�È���Á¦ ¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r° �­ ε��¥·É��°�

¨ µª �� ³ Á�È��o�Á®�»­ ε���É�εĮo�µ�· µª ° �¥·É�Ä®�n�o°�­ ¼�Á­ ¥Á°�¦ µ�Ä®o�����nµ��µ�·��Ê��Å�ย

 ³   ¦ É�Á«­ ��ÉÁ�oµ¤µ�°�Ã�¥��¦ ³ Ã¥��r�µ�Â�n��·�µª �

¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�Å�oÁ�o�¥Îʵ��Á¦ ¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�É­ ε����º°��ª µ¤ ­ µ¤����¹É�

Á�È��«�³ �É­ ���ª ° ¥nµ���Á��Ä�®¨ µ¥­ nª ��°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª �Ã�¥Á�¡ µ³ Ä��nª �Áª ¨ µ�ɵª �o°�

��° ¥¼n£µ¥Ä�o�µ¦ ���¦ °��°�Å�¥Â ³   ¦ É�Á«­ �หรอแมแตในยคทองของลาว คอ อาณาจกรลานชาง

��Á¦ ¥�Á¦ ºÉ°��ª µ¤ ­ µ¤���È¥��¦ µ��° ¥¼n�»��¦ Ê��ɤ�µ¦ �nµª �¹���ª µ¤ ª »n�ª µ¥�µ��µ¦ Á¤º°�Á¤ºÉ° ¤�µ¦

��Á�É¥�° ε�µ�®¨ ��µ��¬�¦ ·¥rÁ­ �È�­ ª ¦ ¦ �����ª µ¤Â��Â¥��°�¦ µ�­ ε��oµ��oµ��Á�È��o�Á®�»

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 163: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

153

ใหมการแทรกแซงจากไทย บทเรย�Á¦ ºÉ°��ª µ¤ ­ µ¤���¥�Á�È�­ µÁ®�»�É�εĮo�ª µ¤¡ ¥µ¥µ¤�É�³�°��¼o

เอกราชของเจาอนวงศ ตองลมเหลวอยางนาเสยดาย จนเวยงจนทนถกกองทพไทยทาลายอยาง

î�¦ oµ¥��nµÁ�ºÉ°��£µ¡ ¡ ��r�°�Å�¥�Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r��¹�ŤnÂ���nµ�Å��µ�

¡ ¤nµ�ÉÁ�µ�ε µ¥¡ ¦ ³ ��¦ «¦ อยธยาÄ�­ ��¦ µ¤�Á¤ºÉ°��.ศ. 1767/พ.ศ. 2310

เสนทางประวตศาสตรของชาตลาว จงÁ¦ ·É¤�¹Ê��Ê�Â�n�µ¦ ° ¡ ¥¡ �µ��µ��°�Ä�o�°����

¤µ�Ê��·É��µ���n° Á�·�Á�È�° µ�µ��¦ ¨ oµ��oµ�° �¥·É�Ä®�n��n°��³ ¨ n¤ ­ ¨ µ¥Â��Â¥�° °�Á�È�­ µ¤

° µ�µ��¦ ®¨ �¦ ��µ ­ ¤Á�È�¡ ¦ ³ Á�oµ­ »¦ ·¥³ �¦ ¦ ¤ ·�¦ µ����¹É�Á�È��ลมาจากการแกงแยงของเจานายใน

¦ µ�­ ε��oµ��oµ��� ³ Á�È��µ¦ ��«¹�Á�oµ�oµ����εĮo�µ�· µª ° �¥·É�Ä®�n�o°�Ŧ oÁ°�¦ µ���µ¥Á�È�

Á¤º°��¹Ê��°�Å�¥���n°��É�³��Á�È�Á¤º°��¹Ê��°�  ¦ É�Á«­ Ä��oµ¥�É­ »�¨ �¬�³ ­ ε��° ��¦ ³ �µ¦ ®�¹É�

ของพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส คอ การเนนÁ¦ ºÉ° ��¦ ³ ª �·« µ­ �¦ r�µ¦ Á¤º° ���Ťn¤¸

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�oµ�° ºÉ�Ç�­ °�Â�¦ �° ¥¼nÁ ¥��¹É�Á�È� �¬�³ ¦ nª ¤ �ÉÁ�·��¹Ê��ɪ Å�Ä��µ�Á�¥��µ�

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÂ���µ�·�·¥¤�ÉÁ¢ºÉ°�¢¼° ¥¼nÄ�Á°Á�¥�³ ª �° °�Á�¥�Ä�o�Ä�Áª ¨ µ�Ê���

�¦ ³ Á�È��É­ É���µ¦ ประเมนพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส กบหลกฐานรวม

สมย พบวา ข° �ε��®�¹É��°�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ�ª ¦ ³ ª �­ r��º°��µ¦ Ä�o®¨ ��µ��Ê�­ °�

Á�È�­ nª �Ä®�n��εĮoÁ¦ ºÉ° �¦ µª Á�É¥ª ���ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r¦ ³ ®ª nµ��¦ ³ Á�«�µ�®µ¥Å��Á®¨ º° Á¡ ¥�

�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r���¦ ³ Á�«Å�¥� ³ ¡ ¤nµ�Ä� �¬�³ �°��µ¦ ­ ��¦ µ¤Á�nµ�Ê���Ê��ɤ Á¦ ºÉองของลาว

�¦ µ��° ¥¼nÄ�Á°�­ µ¦ ���¹É�Á�È�Á°�­ µ¦ ¦ nª ¤ ­ ¤ ¥Ä��nª ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�15 เปนจานวนมาก แตไม

�¦ µ��ª nµ¤ Á¦ ºÉ°��ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r¦ ³ ®ª nµ�µª �����Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ���¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�° ¥¼nÁ ¥�

�¹É�­ nª �®�¹É�Á�È���µ��µ¦ �É�µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÄ��nª �Áª ¨ µ���nµª ¥�Ťnกาวหนาเทากบใน

ปจจบน อยางไรกตาม ถามหาสลา วระวงส มโอกาสไดใชขอมลหลกฐานรวมสมยจากจน แต

Á¦ ºÉ°�¦ µª �ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r¦ ³ ®ª nµ�µª ������È° µ�Ťn�¦ µ��° ¥¼nÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ��Á�n�Á�¥ª ��¡ ¦ ³ ¦ µ�

พงศาวดารกรงศรอยธยากได �¹É�­ nª �®�¹É�° µ�Á�·��µ��ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r�����Ê��Á�È��ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��rÄ�

¦ ³ ��¦ ��¦ ¦ �µ�µ¦ ��¹�Ťn­ °��o°����µ¦ �¡ �«µª �µ¦ ��É�³�o°�­ ��Ä®oÁ®È��ª µ¤Á�È�¦ �Á°�¦ µ��

�É¥·É�Ä®�n��Ťn�¹Ê���Ä�¦

เอกสารจนรวมสมย หมงสอล แสดงใหเหนรายละเอยดสาคญหลายประการ ในชวง

�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�15 Á�n��¡ ¦ ³ �µ¤�¬�¦ ·¥r�É�¼��o°�Á�n���oµª ­ �Å���¹É�Ä�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ

สลา วระวงส ปรากฏพระนามวา “พระยาสามแสนไท” �°��µ��Ê¥�Ä®o¦ µ¥¨ ³ Á° ¥��° �ε��

�¬�¦ ·¥r ³ ¦ ³ ¥³ Áª ¨ µ�µ¦ �¦ °�¦ µ�¥r�°��¬�¦ ·¥rÂ�n³ ¡ ¦ ³ °��r��°��µ��ÊÁ¤ºÉ° Ä�o®¨ ��µ��¦ ³ Á£�

ศลาจารกรวมตรวจสอบดวยแลว จงพบวา พระนามกษตรย และลาดบระยะเวลาการครองราชยของ

�¬�¦ ·¥rÂ�n³ ¡ ¦ ³ °��rÄ�¡ �«µª �µ¦ ¨ µª ����¤®µ­ · µ��ª ¦ ³ ª �­ r�­ nª �Ä®�n�µ�Á�ºÉ°��µ��o° ¤ ¼

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 164: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

154

รวมสมย สวนเอก­ µ¦ �³ ª ����ÉÁ�É¥ª �o°��� µª �­ ��Ä®oÁ®È��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ��¤��ÉŤn�¦ µ��

ในพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส แมวามหาสลา วระวงส ไดกลาวถงการเดนทางเขามาใน

¨ µª �°��µª �³ ª ����Á¤ºÉ° ��.ศ. 1641 แตไมไดมการนาขอมลจากบนทกการเดนทางของ

�µª �³ ª ���Á®¨ nµ�Ê�¤µÄ�oÄ��µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�ª µ¤ ­ ¤ ¡ ��r¦ ³ ®ª nµ��¦ ³ Á�«�¦ ª ¤�¹�

�µ¦ «¹�¬µ�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ��¤ ¨ µª �Ä��nª ��¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É17 เหตการณสาคญบางเหตการณจงตก

®¨ n�Å�° ¥nµ��nµÁ­ ¥�µ¥�Á�n���ª µ¤��Â¥o�¦ ³ ®ª nµ�µª ��Á�¤ ¦ �Ä��°��µ¥�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�16

¦ ª ¤�Ê��o° ¤ ¼�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r­ ��¤��É�¦ µ��° ¥¼nÄ����¹��°��¢ µ���ª »­ �° ¢� ³ �µ�®¨ ª �¤µ¦ ·��

การศกษาพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส เปนการพยายามทาความเขาใจงาน

เขยนพงศาวดารลาว ผวจยมไดมเจตนาลดความสาคญพงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส เพราะ

งานเขยนทางประวตศาสตรแตละสมย ยอมมลกษณะเฉพาะ�ÉÁปนตวแทนความคดของสงคมใน

�nª �Áª ¨ µ®�¹É��พงศาวดารลาว ฉบบมหาสลา วระวงส จงสะทอนภาพของผเขยนในฐานะผลตผล

�°�¦ ³ ���µ�·�·¥¤ ¨ µª ��µ�Á�¥�Á¦ ºÉ°��Êยงคงมอทธพลตอการศกษาประวตศาสตรลาว แมวา

�¦ ³ Á�«¨ µª ��³ ¤�µ¦ Á�É¥�Â��¦ ³ �°��µ¦ ���¦ °��µ�¦ ³ �°�¦ µ�µ�·�Å�¥�Ä�­ ¤ ¥�ɤ®µ­ · µ��

วระวงส เขยนพงศาวดารลาว มาเปนระบอบสาธารณรฐสงคมนยมในปจจบน เชนเดยวกบงาน

Á�¥��µ��¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�°�­ ¤Á�È�² ��¦ ¤ ¡ ¦ ³ ¥µ�ε¦ �¦ µ�µ�»£µ¡ ��É�µ¦ «¹�¬µÄ����»��Å�o­ ��Ä®o

Á®È��ª µ¤ � µ�Á�ºÉ° �จากขอเทจจรง แตงานเขยนทางประวตศาสตรของพระองค กยงคงม

ความสาคญตอการศกษาประวตศาสตรไทย

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�Á�È���µ¦ «¹�¬µÁ¡ ºÉ°�ª µ¤Á�oµÄ�¡ §�·�¦ ¦ ¤�°�¤�»¬¥r���ɤ�»�¤»n�®¤µ¥Ä�

�µ¦ �ε��Á¦ ¥��µ�° ��¤ µÁ�È�­ �­ ª nµ�­ n° ��µ�Å�­ ¼n° �µ���oµ�®�oµ�É��¹Ê���° ��µ��Ê�

�¦ ³ ª �·«µ­ �¦ r�¥�Á�È�«µ­ �¦ r�ÉŤn®¥»��·É���µ¦ �εÁ°�­ µ¦ Á�nµ¤µ«¹�¬µ��¹�Á�È��ª µ¤¤»n�®ª ��°��¼oª ·�¥

ใหการศกษาประวตศาสตรลาว มความเจรญกาวหนาตอไปในอนาคต

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 165: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

155

บรรณานกรม

ภาษาไทย

กาพล จาปาพนธ. “����nµÄ�Á°�­ µ¦ ¡ ºÊ�Á¤º°�Å�-ลาว (พ.ศ.2429-2466).” ª µ¦ ­ µ¦ ­ ��¤ ¨ »n¤�ÎʵÃ���

4, 3 (กนยายน-ธนวาคม 2551) : 25-53.

_________. “ขาเจอง : กบฏผมบญในพระราชอาณาเขตสยาม พ.ศ. 2415-2436.” วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต ภาควชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

2552.

กตรตน สหบณท. “ประวตศาสตรนพนธลาวสมยใหม (ค.ศ.1975 – ปจจบน).” วทยานพนธปรญญา

ดษฎบณฑต สาขาวชาไทศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2549.

จารวรรณ ธรรมวตร. พงศาวดารแหงประเทศลาว. กรงเทพฯ : สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรม

อสาน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม,มปป.

ฉลอง สนทราวาณชย. “พงสาวะดานลาว ของ มหาสลา วระวงส.” ใน จกรวาลวทยา 2-37. ธเนศ

วงศยานนาวา, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2549.

_________. “ววฒนาการการเขยนประวตศาสตรไทย จากเจาพระยาทพากรวงศ ถงสมเดจพระเจา

บรมวงศเธอกรมพระยาดารงราชานภาพ : ศกษาเปรยบเทยบพระราชพงศาวดารกรง

¦ ��Ã�­ ·��¦ r�¦ ��µ �É�2” ศลปากร 16, 4 (2515) : 68-82.

ดารารตน เมตตารกานนท. “งานเขยนทางประวตศาสตรของลาวสมยไดรบเอกราช ค.ศ. 1945

จนถงปจจบน.” ใน โคลนไมตดลอ คนไมตดกรอบ, 330-369. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2545.

_________. ประวตศาสตรลาวหลายมต. กรงเทพฯ : สานกพมพเมองโบราณ, 2548.

ดารงราชานภาพ, พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระ. จดหมายเหตเ¦ ºÉ°��¦ µ�±n° . พระนคร : โรงพมพ

โสภณพพรรฒธนากร, 2465. (พมพในงานพระราชทานเพลงศพจอมพล เจาพระยา

บดนทรเดชานชตฯ (ม.ร.ว อรณ ฉตรกล ณกรงเทพ) 2465).

เตช บนนาค. ขบถร.ศ. 121. ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�4. กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและ

มนษยศาสตร, 2551.

เตม วภาคยพจนกจ. ประวตศาสตรลาว. ¡ ·¤¡ r�¦ Ê��É�2. กรงเทพฯ : มลนธโครงการตาราสงคมศาสตร, 2540.

เตม สงหษฐต.   É��ª µÂ¤n�ÎʵÃ��. พระนคร : คลงวทยา, 2499.

ทองพล ศรจกร. Á¡ �¦ ¡ ºÊ�Á¤º°�Áª ¥�����r: พงศาวดารลาวตอนเวยงจนทนแตก. พระนคร : โรงพมพ

บางขนพรหม, 2479.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 166: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

156

ทองพล ศรจกร. อบตบรมจกรลาวและวเคราะหศพทคาวา “ลานชาง” กลาวแตสมยดกดาบรรพ, ขน

บรมลงมา, ใหโอรสไปครองเจดรฐ, ขนลอลงมาเมองชวา แบงเขตตดนกบพวน. พระนคร :

โรงพมพสยามวทยากร ,2479.

ทพากรวงศ, เจาพระยา. พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร. กรงเทพฯ : ครสภา, 2504.

ธงชย วนจจะกล. “ผรายในประวตศาสตรไทย กรณพระมหาธรรมราชา ผรายกลบใจ หรอ ถกใส

ความโดย plot ของนกประวตศาสตร.” ใน พระมหาธรรมราชากษตราธราช,146-183.

กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2546.

ธเนศ วงศยานนาวา, บรรณาธการ. จกรวาลวทยา : ���ª µ¤Á¡ ºÉ° Á�È�Á�¥¦ �·Â�n��·�·��Á° ¥ª «¦ ª �«r.

กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, 2549.

ธรรมวมลโมล, พระ. ตานานพระแซกคา. ม.ป.ท., 2544. ¡ ·¤ ¡ rÁ�È��¦ ¦ ¤�¦ ¦ �µ�µ¦ ��Á�ºÉ°�Ä�ª µ¦ ³

พธทาบญอายครบ 7 รอบ (84 ป ) ของพระเดชพระคณพระธรรมวมลโมล เจาอาวาสวด

ศรโคมคา พะเยา, 11 กรกฎาคม 2544.

ธวช ปณโณทก. ¡ ºÊ�Áª ¥��: การศกษาประวตศาสตรและวรรณกรรมอสาน. กรงเทพฯ : สถาบนไทย

คดศกษา, 2526.

________. “ความสาคญของศลาจารกอสานสมยไทย-ลาว.” ใน ขอมลประวตศาสตรในรอบ

ทศวรรษ(พ.ศ. 2520-2530), 1-13. จนทรฉาย ภคอธคม,บรรณาธการ. กรงเทพฯ :

สมาคมประวตศาสตร, 2531.

________. ศลาจารกอสาน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคาแหง, ม.ป.ป.

นารสา เดชสภา, บรรณาธการ. �ε�µ�Á�É¥ª ���oµª ±»n��oµª Á�º°��: มตทางประวตศาสตรและ

วฒนธรรม. กรงเทพฯ : สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2541.

นธ เอยวศรวงศ. “การปราบฮอและการเสยดนแดน พ.ศ. 2431.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

แผนกวชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2509.

_________. ประวตศาสตรรตนโกสนทรในพระราชพงศาวดารอยธยา. ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�2. กรงเทพฯ :

สานกพมพมตชน, 2543.

_________. ประวตศาสตรแหงชาต “ซอม” ฉบบเกา “สราง” ฉบบใหม. กรงเทพฯ : สานกงาน

คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต, 2549.

บวไข เพงพระจนทร. “�µ¦ ¢ºÊ�¢¼�¤ £ ¦ rÄ� µ�Ä�¥»��·���µ�µ¦ Ä®¤n­ µ�µ¦ �¦ ฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว .” วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชาไทศกษา มหาวทยาลย

มหาสารคาม, 2551.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 167: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

157

บวรน วงคร. “ธรรมศาสตรขนบรมราชาธราช” ใน 100 เอกสารสาคญ : สรรพสาระประวตศาสตร

Å�¥¨ ε���É�2 (จารกและเอกสารภมปญญาไทย),64-95. วนย พงศศรเพยร, บรรณาธการ.

กรงเทพฯ : โครงการวจย “ 100 Á°�­ µ¦ ­ ε��Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥” ในความ

สนบสนนของสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.), 2553.

�»��nª ¥��«¦ ­ ª ­ �·Í. พระราชอาณาจกรลาว. ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�2. กรงเทพฯ : ศยาม, 2547.

ประคอง นมมานเหมนท. “มหากาพย Á¦ ºÉ°���oµª �µÁ�º°��: ¤®µ�µ¡ ¥r­ °�  É�Ã��.” ใน ทาวฮง ขน

Á�º°��ª ¦ �»¦ »¬­ °�  É�Ã��, 76-94. สจตต วงษเทศ, บรรณาธการ. กรงเทพฯ : สานกพมพ

มตชน, 2538.

ประชากจกรจกร, พระยา. พงศาวดารโยนก. ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�7. กรงเทพฯ : สานกพมพคลงวทยา, 2516.

ประชมพงศาวดาร เลม 1 (ประชมพงศาวดารภาค 1 ตอนตน) ตานานพระแกวมรกต. พระนคร :

ครสภา, 2506.

ประชมพงศาวดาร เลม 2 (ประชมพงศาวดารภาค 1 ตอนปลาย) พงศาวดารลานชางตามถอยคาใน

ฉบบเดม. พระนคร : ครสภา, 2506.

ประชมพงศาวดาร เลม 4 (ประชมพงศาวดารภาค 5) พงศาวดา¦ Á¤ º°�®¨ ª �¡ ¦ ³ �µ��µ¤����ɤ ° ¥¼n

ในศาลาลกขน. พระนคร : ครสภา, 2506.

�¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É�9 พงศาวดารแถง. พระนคร : โรงพมพโสภณพพรรฒธนากร, 2461. (พมพ

ในงานปลงศพพระยานรนารถภกดศรรษฎากร (เอม ณ มหาไชย) ปมะเมย พ.ศ.

2461).

�¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�1 พงษาวดารลานชางตามถอยคาในฉบบเดม. กรงเทพฯ : โรงพมพไทย,

2457. (พมพ ในงานศพหมอมเจาดนยวรนช,พ.ศ. 2547).

�¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�10 Á¦ ºÉ°�¦ µ�ª �¬��¦ �r��¡ �¬µª �µ¦ Á¤º°��nµ�. กรงเทพฯ : โรงพมพ

โสภณพพรรฒธนากร, 2461. (พมพในงานปลงศพพระเจาสรยพงษผรตเดช ฯ ปมะเมย

พ.ศ.2461).

�¦ ³�»¤¡ �¬µª�µ¦ £µ��É�11 พงษาวดารเมองหลวงพระบาง . กรงเทพฯ : โรงพมพโสภณพพรรฒธนากร,

2462. (พมพในงานศพนายพลเอก พระยาดษกรปลาศ (ทองอย โรหตเสถยร) ปมะแม

พ.ศ.2462).

�¦ ³ �»¤ ¡ �«µª �µ¦ £µ��É�70 �·�µ�Á¦ ºÉ°��»��¦ ¤ ¦ µ�µ�¡ �«µª �µ¦ Á¤ºองลานชาง. พระนคร : โรงพมพ

พระจนทร, 2484. (พมพในงานศพหมอมเจาหญงคอยทา ปราโมช ณ เมรวดเทพศรนทราวาส

ª ��É��26 มนาคม พ.ศ. 2484).

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 168: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

158

�¦ ³ �»¤ ¡ �¬µª �µ¦ £ µ��É�71 Á¦ ºÉ°�¡ ¦ ³ Á�oµ��»¤ ­ »¦ ·¥ª �«r. พระนคร : กรงเทพบรรณาการ,2481.

(พมพในงานพระศพ พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาอาภาพรรณ ณ เมรวดเทพศรนทราวาส

ª ��É��7 มนาคม พทธศกราช 2481).

�¦ ³�»¤¡ �¬µª �µ¦ £µ��É�72 ตานานเมองสวรรณโคมคา. ม.ป.ท., 2482. (พมพในงานปลงศพ �µ��·Éª

กาญจนะศพท ª ��É25 พฤษภาคม 2482 ณ วดมกฏกษตรยาราม,พ.ศ. 2482).

ประชมศ¨ µ�µ¦ ¹�£µ��É�4. พระนคร : คณะกรรมการจดพมพเอกสารทางประวตศาสตร สานก

นายกรฐมนตร, 2513.

ประ¡ §��·Í��«»� ¦ ��Á¤�� ³ �ª ·�¥��¡ �«r« ¦ Á¡ ¥¦ . “บทบาทของลานนาในวกฤตการณการเมอง

ระหวางรฐในราชอาณาจกรลาว พ.ศ.2002 – 2024,” รวมบทความประวตศาสตร 16

(2537) : 98-110.

ประมวญวชาพล, พระยา. พงศาวดารเมองลานชาง และลาดบสกลสทธสารบตร. พระนคร : ม.ป.ท.,

2484. (พมพในงานศพคณหญงชลปทานธนารกษ(พอน โหตรภวานนท) 25 กมภาพนธ

2484).

ประยร ไพบลยสวรรณ. โบราณวตถสถานในจงหวดขอนแกนและจงหวดใกลเคยง. พระนคร : กรม

ศลปากร,2515. (พมพในงานเสดจพระราชดาเนนทรงเปด พพธภณฑสถานแหงชาต

ขอนแกน 20 ธนวาคม 2515).

ประเสรฐ ณ นคร. “ศกราชและภมศาสตรของทาวฮงขนเจอง.” ใน �ε�µ�Á�É¥ª ���oµª ±»n��oµª Á�º°��:

มตทางประวตศาสตรและวฒนธรรม, 21-26. นารสา เดชสภา, บรรณาธการ. กรงเทพฯ :

สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2541.

¡ ¦ ¦ ¬µ��­ ·�­ ª ­ �·Í. “ความสมพนธระหวางกรงเทพฯ กบเมองเวยงจนทนในรชสมยพระบาทสมเดจ

¡ ¦ ³ �É�Á�oµÁ�oµ° ¥¼n®ª �¡ .ศ. 2376-2370.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา

ประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2521.

พรหมราชปญญา , พระ. รตนพมพวงศ ตานานพระแกวมรกต . แปลโดย แสง มนวทร.พระนคร :

โรงพมพชวนพมพ , 2510. (พมพในงานฌาปนกจศพ นางผน แซพว (พมพมล) พ.ศ.

2510).

¡ ·�µ¦ �µ�µ¦ ¹�Á�É¥ª �บประวตศาสตรไทย, คณะอนกรรมการ. รายงานการประชมคณะอนกรรมการ

¡ ·�µ¦ �µ�µ¦ ¹�Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥��¦ Ê��É�1/2546. ม.ป.ท. , ม.ป.ป. (อดสาเนา).

พทร มลวลย, ผแปล. ¡ ºÊ��»��¦ ¤ ¦ µ�µ�·¦ µ�����®¤µ¥�¦ ¦ ¤ «µ­ �¦ r�»��¦ ¤�� ³ «�Å�¥Ã�¦ µ�.

กรงเทพ : บพธการพมพ, 2530. (¡ ·¤ ¡ rÁ¡ ºÉ° Á�È�Á�¥¦ �·Â ³ ­ ���ª µ¤¥·��Ä�¤��ª µ¦ ³

�É�° µ�µ¦ ¥r¡ ·�¼¦ ��¤ ¨ ·ª ´ ¥r�Å�o¦ �¡ ¦ ³ ¦ µ��µ��¦ ·��µ��¦ �»¬����·��·��·¤ «��·Í�­ µ�µ

จารกภาษาไทย ภาควชาภาษาตะวนออก มหาวทยาลยศลปากร 17 ธนวาคม 2530).

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 169: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

159

พมพพรรณ ไพบลยหวงเจรญ. “ภาษาและระเบยบวธการบนทกจารกพระเจาไชยเชษฐาธราช.”

Á°�­ µ¦ �¦ ³ �°��µ¦ ­ ¤ ¤�µ�­ º�¤ ¦ ��ª ���¦ ¦ ¤�­ µ�­ ¤ ¡ ��rÅ�¥¨ µª �Á¤ºÉ° ª ��É�22

มถนายน 2553.

ภรนย โชตกนตะ. “�·¥µ¥�¦ ¤�¦ µÁ¦ ºÉ° �Â���: ª ·Á�¦ µ³ ®r�ª µ¤Á�ºÉ°�µ¤ ¡ �«µª �µ¦ ¨ oµ��oµ�.”

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2531.

โยซยก มาซฮารา. “ระบบเศรษฐกจของราชอาณาจกรลานชาง(ลาว)Ä�­ ¤ ¥�¦ ·­ �r«�ª ¦ ¦ ¬�É�16-17.”

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

และมนษยศาสตร, 2540.

รตนปญญาเถระ, พระ. ชนกาลมาลปกรณ . แปลโดย แสง มนวทร. ม.ป.ท., 2501. จดพมพÁ�ºÉ°�ใน

การบรณะโบราณสถานอาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย, 2501.

ลาลแบร. ราชอาณาจกรสยาม. แปลโดย สนต ท. โกมลบตร. พระนคร : สานกพมพกาวหนา, 2510.

วรษา กมลนาวน. “เจาอนวงศในมมมองของลาว.” ศลปวฒนธรรม 23, 2 (ธนวาคม 2544) : 70-79.

วจตรมาตรา, ขน.หลกไทย. ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�7. พระนคร : หางหนสวนจากดรวมสาสน,2518.

วจตรวาทการ, พลตรหลวง. �µ��o��ª oµÁ¦ ºÉ°����µ�·Å�¥. กรงเทพฯ : บรษทสรางสรรคบคส จากด ,

2549.

วทยา จโรจนกล, ผแปล. ®¤·�­ º° ¨ ¼nÁ�É¥ª ��µª . มปท. มปป.

วนย พงศศรเพยร, บรรณาธการ. ความยอกยอนของประวตศาสตร : พพธนพนธเชดชเกยรต

ศาสตราจารยหมอมเจาสภทรดศ ดศกล. กรงเทพ : คณะกรรมการชาระประวตศาสตร

ไทย, 2539.

_________. ความสาคญของรชกาลพระญาตลกมหาราชในประวตศาสตรลานนา. เอกสาร

�¦ ³ �°��µ¦ �¦ ³ �»¤ ­ ¤ ¤�µª ·�µ�µ¦ Á¦ ºÉ°��“600 ป ตโลกราชากบมตทางวฒนธรรมและ

ประวตศาสตรลานนาในปจจบน” ณ หองประชมอาคารรวมวจยและบณฑตศกษา

¤®µª ·�¥µ ¥Á�¥�Ä®¤n��ª �«»�¦ r�É�10 กรกฎาคม 2552.

_________ . “งานเขยนทางประวตศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต : �»n¤�¦ ³ Á�«£µ�¡ ºÊ��ª �.”

รวมบทความประวตศาสตร 16 (2537) : 1-46.

_________. ปาไปสฟ -�µÅ�n�oµÁ�Ê¥�. กรงเทพฯ : รงแสงการพมพ, 2539.

_________. พจนานกรมคาเกาในภาษาไทย. กรงเทพฯ : ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2555.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 170: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

160

วนย พงศศรเพยร,บรรณาธการ. ศรชไมยาจารย พพธนพนธเชดชเกยรต ศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ

ณ นคร-ศาสตราจารย วสทธ บ¬¥�»�Á�ºÉ°�Ä�ð�µ­ ¤ ° µ¥»�¦ ��84 ป ในพ.ศ. 2545.

กรงเทพฯ : คณะอนกรรมการชาระกฎหมายตราสามดวง คณะกรรมการชาระ

ประวตศาสตรไทย กระทรวงวฒนธรรม, 2546.

_________. อาจารยบชา. กรงเทพฯ : โครงการวจย “100 เอกสารสาคญเ�É¥ª ��ประวตศาสตรไทย”

ในความสนบสนนของสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.), 2552.

_________. 100 เอกสารสาคญ : ­ ¦ ¦ ¡ ­ µ¦ ³ �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥�ε���É2. กรงเทพฯ : โครงการวจย

“100 Á°�­ µ¦ ­ ε��Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥” ในความ สนบสนนของสานกงาน

กองทนสนบสนนการวจย (สกว.), 2553.

_________.100 เอกสารสาคญ : ­ ¦ ¦ ¡ ­ µ¦ ³ �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥�ε���É6. กรงเทพฯ : โครงการวจย

“100 Á°�­ µ¦ ­ ε��Á�É¥ª ���¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÅ�¥” ในความ สนบสนนของสานกงาน

กองทนสนบสนนการวจย (สกว.), 2554.

ศลปากร, กรม. จารกในประเทศไทยเลม5. กรงเทพฯ : กรมศลปากร, 2529.

_________. �¦ ³ �»¤�µ¦ ¹��£µ��É�8 จารกสโขทย. กรงเทพฯ : กรมศลปากร, 2548.

_________. ประชมพงศาวดาร เลม 1. พระนคร : โรงพมพครสภา, 2506.

_________. ประชมพงศาวดารฉบบกาญจนาภเษก เลม 9. กรงเทพฯ : กองวรรณกรรมและ

ประวตศาสตร, 2545.

_________. พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา เลม 1. ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�9. กรงเทพฯ : โรงพมพ

�°�Á�Ê¥, 2542.

_________. อรงคธาต (ตานานพระธาตพนม). พ¤¡ r�¦ Ê��É�3. กรงเทพฯ : เรอนแกวการพมพ, 2537.

สรสวด อองสกล และ โยชซก มาซฮารา,บรรณาธการ. การศกษาประวตศาสตรและวรรณกรรม

ของกลมชาตพนธไท. กรงเทพฯ : ­ ε��¡ ·¤ ¡ r° ¤ ¦ ·��¦ r¡ ¦ ·Ê��·Ê�,2545.

สรสวด อองสกล. ประวตศาสตรลานนา . ¡ ·¤¡ r�¦ Ê��É�7. กรงเทพฯ : สานกพมพอมรนทร, 2548.

_________. ¡ ºÊ�Á¤º°��nµ����ª �¡ ¦ ³ Á�·�. กรงเทพฯ : สานกพมพอมรนทรวชาการ, 2539.

สลา วระวงส. “ชวตผขา (อตชวประวตของขาพเจา).” ศลปวฒนธรรม 26, 10 (สงหาคม 2548) : 76-89.

_________. ประวตศาสตรลาว. แปลโดย สมหมาย เปรมจตต. เชยงใหม : สถาบนวจยสงคม,

2535.

_________. ประวตศาสตรลาว. แปลโดย สมหมาย เปรมจตต. ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�2. กรงเทพฯ :

สานกพมพมตชน, 2539.

_________. พงศาวดารลาว . แปลโดย ทองสบ ศภะมารค. กรงเทพฯ : องคการคาของครสภา,

2528.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 171: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

161

สด จอนเจดสน. �¦ ³ ª �·«µ­ �¦ rÁª ¥��µ¤�Ê�Â�n­ ¤ ¥° µ�µ�·�¤   ¦ É�Á«­ �¹����»��. กรงเทพฯ :

โครงการเผยแพรผลงานวชาการคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544.

สเทพ พรมเลศ. “การศกษาวเคราะหคมภรมหาวงศ.” วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชา

พระพทธศาสนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2553.

­ »�µ�¥��¥·Ê¤�¦ ³ Á­ ¦ ·�, บรรณาธการ. โคลนไมตดลอ คนไมตดกรอบ. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2545.

สวทย ธรศาศวต. “ทาไมเจาอนวงศจงตองปราชย.” ศลปวฒนธรรม 27, 11(กนยายน 2549) : 77-90.

­ »¦ «��·Í��«¦ ­ ε° µ�. ลาดบกษตรยลาว. ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�2. กรงเทพฯ : กรมศลปากร, 2545.

เสถยรโกเศศ. Á¦ ºÉ°��°��µ�·Å�¥. พระนคร : สานกพมพบรรณาคาร, 2515.

อนนตชย เลาหะพนธ และ วนย พงศศรเพยร. “จดหมายเหตปเตอร วลเลยมสน ฟลอรส : การใช

เอกสารตางประเทศสอบวนจฉยพระราชพงศาวดารกรงศรอยธยาฉบบพระราชหตถเลขา

เฉพาะรชกาลสมเดจพระเอกาทศรทธ/อนทราชา/ “ทรงธรรม”(ค.ศ1610 – 1628).”

วารสารอกษรศาสตร 8, 1 (2528) : 5 – 30.

อนนทธนา เมธานนท. “ตามรอยสงครามเวยดนาม – ลาว ในปลายครสต«�ª ¦ ¦ ¬�É�15.” วารสาร

มหาวทยาลยศลปากร 21-22,2 (2544 – 2545) : 115 – 133.

_________. Áª ¥��µ¤Ä��«�³   ¦ É�Á«­ �: การสารวจเชงวเคราะหผลงานวชาการภาษา   ¦ É�Á«­

Á�É¥ª ��Áª ¥��µ¤�¦ ³ ®ª nµ���.ศ.1884 – 2000. กรงเทพฯ : ศนยวจยพหลกษณ

­ ��¤¨ »n¤�ÎʵÃ�����³ ¤ นษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 2547.

อคา พรมวงศสา. ความเปนมาของลาว. ¡ ·¤¡ r�¦ Ê��É3. ม.ป.ท., 2509.

เอเจยน แอมอนเย. ���¹��µ¦ Á�·��µ�Ä�µª �£µ�®�¹É��¡ .ศ.2438, แปลโดย ทองสมทร โดเร และ

สมหมาย เปรมจตต. เชยงใหม : สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม, 2539.

ฮนส เพนธ. “ทะเบยนประวตจารกวดเชยงสา.” ศลปากร 32, 2 (พฤษภาคม – มถนายน 2531) : 43-48.

ภาษาตางประเทศ

ภาษาลาว

�室Ê�ª ���¦ ��³ ,เจา. พงสาวดารชาตลาว : ความเปนมาของชาตแตดกดาบน. ¡ ·¤ ¡ r�¦ Ê��É�2.

เวยงจนทน : หอสมดแหงชาตนครเวยงจนทน, 2517.

วทยาศาสตรสงคม,คณะกรรมการ. มหาสลา วระวงส : ชวตและผลงาน. เวยงจน : โรงพมพแหงรฐ

ส.ป.ป.ล. , 1990.

สลา วระวงส. ปวดสาดลาว แตบรานเถง 1946. เวยงจน : หอสะหมดแหงชาด, 2001.

_________. พงสาวะดานลาว. เวยงจน : กะซวงสกสาทกาน, 2500.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 172: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

162

หมพน รดตะนะวง. ทานเกรต วนวสตฟ เดนทางมาเวยงจน 1641-1642. เวยงจน : โรงพมนะคอนหลวง,

1999.

_________. ปะเทดลาวในชมป ค.ศ. 1640. เวยงจน : สะถาบนคนควาสละปะ วนนะคะด และพาสาสาด,

1990.

ภาษาองกฤษ ³   ¦ É�Á«­

Ananda W.P. Guruge. The Mahavamsa – Translation. Paris : n.p., 1989.

Berval, René de. Kingdom of Laos : The Land of the Million Elephants and of the White Parasol.

Limoges : A. Bontemps Co., Ltd.,1959.

Boulanger, Paul Le. Histoire du Laos Francais : essai d’une étude chronologique des principautés

laotiennes. Paris : Plon,1931.

Finot, Louis. “Notes d’epigraphie : stele de Dansai.” BEFEO 15, 2 (1916) : 28-36.

Gagneux, Marie Pierre. “Contribution a la Connaissance de la Civilisation Laotienne d’ L’Epigraphie du

Royaume de Vientiane.” Ph.D. dissertation, Ecole des Hautes Etudes en Sciences

Sociales,1975.

Goscha, Christopher E., and Soren Ivarsson, ed. Contesting Visions of the Lao Past : Lao

Historiography at the Crossroads. Copenhagen : Nias Press, 2003.

Grabowsky, Volker, and Renoo Wichasin. Chronicles of Chiang Khaeng : A Tai Lü Principality of

the Upper Mekong. Hawaii : University of Hawaii, 2008.

Guruge, Ananda W.P. The Mahavamsa – Translation. Paris : n.p.,1989.

Lejosne, Jean Claude. Le journal de voyage de Gerrit van Wuysthoff et de ses assistants au Laos

(1641-1642). 2nd ed. Laos : Centre de documentation et d'Information sur le Laos,

1993.

Liew-Herres, Ming Foon and Volker Grabowsky. Lan Na in Chinese Historiography : Sino-Tai

Relations as Reflected in the Yuan and Ming Sources (13th to 17th Centuries).

Bangkok : Institute of Asian Studies Chulalongkorn University, n.d.

Lorrillard , Michel. “Lao History Revisited : Paradoxes and Problems in Current Research.”

South East Asia Research 14, 3 : 387-401.

________. “Quelques donnees relatives a l’historiographie lao.” Bulletin de L’Ecole

Francaise d’Extreme-Orient 88 (1999) : 219-232.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 173: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

163

Malleret, L. “The position of historical studies in the countries of former French Indo-China in

1956.” in Historians of South East Asia. 3rd ed., 309 - 312. Edited by D.G.E. Hall.

Oxford University Press : London, 1963.

Marini, de G. F. A New and Interesting Description of the Lao Kingdom. Translated by Walter

E.J. Tips and Claudio Bertuccio. Bangkok : White Lotus, 1998.

Mathieu, A. R. “Chronological Table of the History of Laos.” in Kingdom of Laos : The Land of

the Million Elephants and of the White Parasol, 49-53. Edited by René de Berval

Limoges : A. Bontemps Co.,Ltd.,1959.

Mayoury Ngaosrivathana. “An Introduction to the Law of Khun Borom : An Early Prototype of

the Organization of Tai Society and Life.” in Thai Law : Buddhist Law Essays on the

Legal History of Thailand, Laos, and Burma,73-80. Edited by Andrew Huxley.

Bangkok : White Orchid Press, 1996.

Mayoury Ngaosrivathana and Kennon Breazeale, ed. Breaking New Ground in Lao History.

Chiang Mai : Silkworm books, 2002.

Pavie, Auguste. Atlas of the Pavie Mission : Laos, Cambodian, Siam, Yunnan, and Vietnam.

Bangkok : White Lotus Press,1999.

Prasert Na Nagara, and A.B. Griswold. Epigraphic and Historical Studies. Bangkok : The Historical

Society under the Royal Patronage of H.R.H. Princess Maha Chakri Sirindhorn,1992.

Purchas, Samuel. Relations of the World and the Religions Observed in al ages and Places

discouered, from the Creation unto this Present. London : Pauls Church-yard, 1617.

Reid, Anthony. Southeast Asia in the Age of Commerce Volume 2: Expansion and Crisis. New

Haven :Yale University,1993.

Sila Viravong. History of Laos. 2nd ed. New York : Paragon Book, 1964.

Smith, Vinal Gorge. The Dutch in Seventeenth Century Thailand. Illinois : Northern Illinois University,1977.

Souneth Phothisane. “The Nidan Khun Borom : Annotated Translation and Analysis.” Ph.D.

dissertation, The University of Queensland,1996.

Stuart- Fox, Martin. “Historiography, Power and Identity : History and Political Legitimization in

Laos.” in Contesting Visions of the Lao Past, 73 – 90. Edited by Christopher E.

Goscha and Soren Ivarsson. Copenhagen : Nias press, 2003.

________. A History of Laos. Cambridge : Cambridge University Press, 1999.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 174: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

164

Stuart- Fox, Martin. “Who was Maha Thevi?.” The Journal of the Siam Society 81,1 (1993) :

103-108.

Wade, Geoff. “The Ming Shi-lu as a source for Southeast Asian History – 14th to 17th Centuries.”

Paper presented at the 12th Conference of the International Association of Historians

of Asia, University of Hong Kong, June 24-28, 1991.

Wyatt, David K. Studies in Thai History : Collected Articles. 4th ed. Chiang Mai : Silkworm

books, 2008.

­ ºÉ° ° ·ÁÈ��¦ °�·�­ r

ศนยมานษยวทยาสรนธร. จารกในประเทศไทย [ออนไลน]. เขาถงÁ¤ºÉ°�29 สงหาคม 2552.เขาถงไดจาก

Available from http://www4.sac.or.th /jaruk

The National Library of Laos. Digital Library of Lao Manuscripts [online]. Accessed 5 August

2011. Available from http://www.laomanuscripts.net/en/index

Wade, Geoff. Southeast Asia in the Ming Shi-lu [online]. Accessed 29 September 2009.

Available from http://www.epress.nus.

UNOSAT. Laos Province Map [online]. Accessed 13 Febuary 2012. Available from

http://www.worldmapfinder.com/Map_Detail.php?MAP=56021&FN=UNOSAT_

Laos_Elevation_ v1.0_highres.jpeg

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 175: 2554 - thapra.lib.su.ac.th · พงศาวดารลาวฉบับมหาสิลา วีระวงส์ ในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ชาติลาว

165

ประวตผวจย

�ºÉ° -สกล นางนาตยา กรณกจ

�É° ¥¼n 13 ถนนแสงชโต 5 ตาบลทาลอ อาเภอทามวง จงหวดกาญจนบร 71000

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2539 สาเรจการศกษาปรญญาศลปะศาสตรบณฑต (โบราณคด)

คณะโบราณคด มหาวทยาลยศลปากร

พ.ศ. 2550 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตรศกษา

คณะอกษรศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ประวตการทางาน

พ.ศ. 2540 – ปจจบน ��Ã�¦ µ����ε�µ��µ¦ ��­ ε��«· �µ�¦ �É�6 สโขทย กรมศลปากร

กระทรวงวฒนธรรม

สำนกหอ

สมดกลาง