zrÓwnowaŻony rozwÓj lokalny i jego monitoring wskaŹnikowy

Konferencja Konferencja ROZWÓJ MONITORINGU MIAST, GMIN I ROZWÓJ MONITORINGU MIAST, GMIN I

POWIATÓW W POLSCEPOWIATÓW W POLSCEWARSZAWA 25 CZERWIEC 2009seehyiWARSZAWA 25 CZERWIEC 2009seehyi

fgjl\fgjl\

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LOKALNYZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LOKALNYI JEGO MONITORING WSKAŹNIKOWY I JEGO MONITORING WSKAŹNIKOWY

Tadeusz Borys

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

–Wydział w Jeleniej Górze

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LOKALNYZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LOKALNY

4 PYTANIA:1. Jakie są cechy dobrego

monitoringu?2. Jakie jest miejsce zrównoważonego

rozwoju w strukturze SAS? – co chcemy mierzyć i po co?

3. Jaka jest struktura modułu ZR i logika jego funkcjonowania? – czym się wyróżnia ta inicjatywa?

4. Co dalej? – kierunki rozwoju monitoringu ZR w ramach SAS

Jakie są cechy dobrego monitoringu?Jakie są cechy dobrego monitoringu?1. Wiarygodny - zgodny z obiektywnym stanem rzeczy; z

dobrze określonym przedmiotem pomiaru (zrównoważony rozwój) przez kilka poziomów operacjonalizacji

2. Adekwatny do potrzeb użytkownika – przydatny dla decyzji strategicznych

3. Zrozumiały dla użytkownika – przyjazny w odbiorze

4. Aktualny i dający niezbędną retrospekcję – dający coraz dłuższe szeregi czasowe

5. Konsekwentny w formie przekazu – regularne stosowanie tych samych wskaźników z bardzo ostrożnym wprowadzaniem zmian wzbogacania lub redukcji wskaźników

6. Zbudowany na stabilnej bazie zasilania – oparcie się na bazach statystyki publicznej i publiczna dostępność (dostępność przez INTERNET)

7. Wskaźnikowy charakter baz danych monitoringu (BDL/BDR a moduł w SAS)

8. Możliwość wyboru poziomu analizy wskaźnikowej (zasada: od szczegółowości do agregacji)


PYTANIE drugie: Jakie jest miejsce

zrównoważonego rozwoju w strukturze SAS? – po co i co chcemy mierzyć?

Dwa ważne stwierdzenia:Dwa ważne stwierdzenia:

1. Zrównoważony rozwój jako NOWY PARADYGMAT

przestał być już tylko ogólną – często

niezrozumiałą, mętną ideą, której istotą jest

SPRAWIEDLIWOŚĆ MIĘDZYPOKOLENIOWA W

DOSTĘPIE DO RÓŻNYCH ŚRODOWISK

przyrodniczego, kulturowego, ekonomicznego itp.

Dwa ważne stwierdzenia:Dwa ważne stwierdzenia:

1. Zrównoważony rozwój stał się kategorią w

pełni operacyjną - o rosnącej konkretności

na różnych poziomach zarządzania; ZR ma

już w wielu elementach spójny system

swojej OPERACJONALIZACJI !!!!

System operacjonalizacji ZR tworzy obecnie:System operacjonalizacji ZR tworzy obecnie:

1. Operacjonalizacja PRAWNA – zapisy w Konstytucji, ustawach ..

2. Operacjonalizacja DIAGNOSTYCZNA i PLANISTYCZNA – poprzez

diagnozowania stanów rozwoju, określanie celów rozwojowych,

ich aktualizację i monitoring realizacji.

3. Operacjonalizacja AKSJOLOGICZNA – poprzez system wartości

wyrażony w ŁADACH (ładzie społecznym, ładzie gospodarczym,

ładzie środowiskowym, ładzie przestrzennym) i w ZBIORACH

ZASAD określających istotę tych ładów.

4. Operacjonalizacja POMIAROWA – POMIAR WSKAŹNIKOWY stanu,

postępu lub regresu w dążeniu do rozwoju zrównoważonego

Moduł zrównoważonego rozwoju w ramach Moduł zrównoważonego rozwoju w ramach SASSAS

realizuje aż trzy sposoby ukonkretniania/ operacjonalizacji lokalnego rozwoju zrównoważonego:

Po pierwsze – tworzy podstawy do operacjonalizacji diagnostycznej i

planistycznej jest to pierwsza inicjatywa

w Polsce, która tworzy kompleksowy system monitoringu pozwalającego śledzić stan i rezultaty/efekty rozwoju i kreuje ich całościowy obraz – jest to istota III fazy rozwoju SAS (od 2007 roku)

System Analiz Samorządowych – cele i fazy

Pomiar wskaźnikowy jakości usług publicznych

CELE

SAS

Wsparcie strony samorządowej w Komisji Wspólnej

Wsparcie wskaźnikowe planów lokalnych na etapach:

•diagnozy stanu

•budowy

•monitoringu realizacji

FAZA I - 1996

FAZA II –

od 1997

FAZA III – od 2007

Cele statutowe ZMP:

1.Obrona interesów miast, m.in.. poprzez udział w procesie tworzenia prawa.

2.Pomoc w doskonaleniu procesów zarządzania w samorządach

SAS – POMIAR ZR i JAKOŚCI Jakości życia – SAS – POMIAR ZR i JAKOŚCI Jakości życia – dwa dwa modułymoduły

Główny cel - powiązanie bazy wskaźnikowej z celami planowania strategicznego na poziomie lokalnym

16 planów na poziomie gminy: m.in..

• Strategia ZR (dokument „matka)• Program ochrony środowiska• Plan gospodarki odpadami.• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

gminy• Program gospodarowania mieszkaniowym zasobem miasta.• Strategia rozwiązywania problemów społecznych• Lokalny plan zarządzania kryzysowego itp.

Zbiór tych planów wraz z systemem ich realizacji to lokalna polityka ZR

SAS – POMIAR Zrównoważonego rozwoju – SAS – POMIAR Zrównoważonego rozwoju –

Utworzona w SAS baza wskaźników ZR pozwala zatem na szerokie porównania i daje możliwość badania wpływu konkretnych działań gmin i polityk przez nie realizowanych na:

stan zrównoważania rozwoju danej jst,

oraz na szersze procesy rozwojowe, m.in. w

kontekście polityk i funduszy Unii Europejskiej,

narzędzie to – tak jak cały SAS – jest publicznie

dostępne w Internecie.


Po drugie – jest zgodny z istotą

operacjonalizacji AKSJOLOGICZNEJ

poprzez system wartości wyrażony w ŁADACH (ładzie społecznym, ładzie gospodarczym, ładzie środowiskowym, ładzie przestrzennym) i w ZBIORACH ZASAD określających istotę tych ładów jako podejście benchmarkingowe

(łady jako punkty docelowe)

Operacjonalizacja ZR poprzez dekompozycję ładu zintegrowanego (= ZR) na 5, 4 lub 3

łady

Zrównoważony rozwój gminy/powiatu

Ład gospodarczy

Ład społeczny

Ład ekologiczny

Ład

przestrzenny

Ład polityczno-

instytucjonalny

POLITYKI (gospodarcza, społeczna …)

MODUŁY WSKAŹNIKÓW WG ŁADÓW

Podział ładów na dziedziny

Lokalna Agenda 21 = polityka ZR + partnerstwo

Ład gospodarczy

Ład przestrzenny

Ład ekologiczny

Ład społeczny

Rozwój zrównoważony: szczególne znaczenie integralności ładów i partnerstwa

!!!!

Ład instyt.-polityczny


Po trzecie – operacjonalizacja POMIAROWA – POMIAR WSKAŹNIKOWY stanu, postępu lub regresu w dążeniu do rozwoju zrównoważonego – jako istota tego modułu uwzględnienie struktury celów lokalnego rozwoju zrównoważonego

SAS - Moduł wskaźników ZR na tle struktura celów strategii ROZWOJU LOKALNEGO

WIZJA

MISJA

CEL NADRZĘDNY: jakość życia

CEL GŁÓWNY: zrównoważony rozwój

jako ład zintegrowany

CELE SZCZEGÓŁOWE (OPERACYJNE)

WSKAŹNIKI ZR

OBRAZ OBIEKTYWNY

OBRAZ SUBIEKTYWNY

Ład społeczny Ład gospodarczy

Ład środowiskowo-

przestrzennyDziedziny w ramach ładów


PYTANIE trzecie:

Jaka jest struktura modułu

ZR i logika jego

funkcjonowania?

– czym się wyróżnia ta

inicjatywa?

Struktura modułu ZR w ramach SAS : CZTERY POZIOMY OPERACJONALIZACJI WSKAŹNIKOWEJ ZR np. podmodułu oceny

I poziom oceny: POMIAR ROZWOJU WG WARTOŚCI WSKAŹNIKÓW W RAMACH POSZCZEGÓLNYCH DZIEDZIN; podział na 3 łady (po około 80 wskaźników) i na 8 dziedzin (po około 10 wskaźników) w ramach

ładów (łącznie 24 dziedziny) – zbiór ok. 240 wskaźników ZR;

II poziom oceny: POMIAR ROZWOJU WG DZIEDZIN (wg skali 0-5) – miary subsyntetyczne dziedzin jako wypadkowe ocen poszczególnych wskaźnikow

III poziom oceny: POMIAR ROZWOJU wg ŁADÓW (wg skali 0-5) – miary subsyntetyczne ładów jako wypadkowe ocen poszczególnych dziedzin

IV poziom oceny: Syntetyczny POMIAR ZR (wg skali 0-5) – miara syntetyczna ZR jako wypadkowa ocen poszczególnych ładów

ILUSTRACJA PRAKTYCZNA

OKREŚLENIE grup porównawczych GMIN I POWIATÓW

Wybór rodzaju gminy

Wybór formy prezentacji danych

Wybór gminy

Ważne! Stan danych.

Stopień zasilenia wskaźników ZR

Wskaźniki ZR w układzie ładów: społeczny, gospodarczy, środowiskowo-przestrzenny

Poszerzamy wgląd w

łady

Prezentacja wskaźników ZR:

1) w układzie trzech ładów

2) wg list wskaźników (długa – krótka)

3) jako obraz dziedziny (syntetyczna

ocena dziedziny w skali 0 – 5):

PODMODUŁ OCENY – poszerzamy

wgląd w ten podmoduł np. ładu społ.

Wybór przykładowej dziedziny ładu społecznego dla zobrazowania wyników

Co to jest grupa porównawcza?

Forma prezentacji:

1) wykres radarowy dziedziny –

oceny wskaźników

2) dodatkowo wykresy kolumnowe

– proste porównanie do grupy

porównawczej (wart. wsk.)

?

przedziały

dochodów:

> 2800;

2150 -2800

1900- 2150

1700-1900

> 1700 zł

3 kryteria porówny-walnosci

Jst.

Wykres radarowy –

oceny wskaźników

w ramach dziedziny

I poziom oceny

Wybrana dziedzina

Wykres radarowy –

oceny wskaźników

w ramach dziedziny

Poziom I oceny

Prezentacja wyników (wartości wskaźników)

w formie graficznej – wykresy kolumnowe

Prezentacja wyników w

formie tabeli i wykresów

radarowych

Oceny dziedzin i ocena ładu społecznego

II i III poziom oceny (analityczny)

Możliwość rysowania wykresu

radarowego dla ładu lub

poszczególnych dziedzinI poziom oceny II poziom oceny III poziom oceny

Wykres radarowy –

subsyntetyczne oceny dziedzin

w ramach wybranego ładu – np.

ładu społecznego

II poziom oceny

Wybrany ład

Wybrany ład

Wykres radarowy –

subsyntetyczne oceny

dziedzin w ramach

wybranego ładu

(społecznego)

II poziom oceny


formie tabeli i

wykresów radarowych

Zagregowane oceny wskaźników dla ZR jako całości

wg subsyntetycznych ocen poszczególnych ładów

Możliwość rysowania wykresu

radarowego dla całego ZR, ładów

i poszczególnych dziedzin

Na wykres radarowy ZR trafią

oceny poszczególnych ładów

III poziom oceny

IV poziom oceny

Wykres radarowy – ocena

ZR wybranej gminy wg

syntetycznych ocen ładów:

społecznego,

gospodarczego i

środowiskowo-

przestrzennego

III poziom oceny

Inny sposób wykorzystania modułu SAS:

– prezentacja wartości wskaźników z długiej lub krótkiej listy

Forma prezentacji – tabela + wykresy kolumnowe


formie tabeli i wykresów

kolumnowych


formie wykresów

kolumnowych dla każdego

wskaźnika

Prezentacja wyników w układzie porównawczym: - wybrana gmina – grupa

porównawcza – gminy w powiecie – gminy w województwie – gminy w Polsce

Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w stosunku do liczby ludności ogółem (%)

w województwie


PYTANIE ostatnie:

Co dalej? – kierunki rozwoju monitoringu ZR w ramach SAS

• poszerzenie bazy wskaźników przez GUS• dalsze zwiększanie przyjazności i przejrzystości

struktury i działania modułu

zrÓwnowaŻony rozwÓj lokalny i jego monitoring wskaŹnikowy

Documents